‫د اﺳﻼم‬

‫اﺧﻼﻗﯽ‬
‫ﻧظﺎم‬
 ‫‪1‬‬
‫تقريظ‬
‫(داسالم اخالقي نظام) دهغه درسي کتاا نا م دچ اح رمتارم پرپرد ه ا پ‬
‫کا چ‬ ‫لمماي رت اح تاه دترفهام داه ر ظ رتااۍي‬ ‫سي احم )فاطمي( دد ه ا اۍ‬
‫اپراتااه دن هرهااارد ه ت ر دااارليات د ه ځي درمتاارم رياساا ۍخاا ادکت ح‬
‫کمح‬ ‫اا چ ‪.‬رادغااه کتااا ساارتردايه پۍ سا‬ ‫ۍرااارم رسااما راۍها‬ ‫اپارزيااا‬
‫ده تفاهم سرم حل اپرفم ا چ‪.‬‬ ‫ۍ ې رالحظح ده کح ر ج دې پې درمترم رؤۍ‬
‫داکتا ده ګا اامهررررکي کح ت ظايم اا چ اپهررررکاال دغ انا ې ا پنا پ‬
‫ۍ ساات تااه اااارل دچ‪:‬دااه اسااالري اااريد کااح داخالق ا اپ ادا ا دهژن نااه‬
‫رقام داساال راي ردتق ات سارم ادا اپاخالا داساالري ساره مي‬ ‫اپدهغ‬
‫اريد ۍه نظرم ځي ي رهم اخالا(اخالص دژ ح سات ه رحم‬
‫دا ۍل دګاپنډي سرم‬ ‫دخرم‬ ‫ک‬
‫تل ساااااالم‬ ‫رهممه داۍ اااااه اجازم غ‬ ‫سم ک تق ا ص ر سخاپت اااااامال‬
‫اپرممااااااااااااااااااااااااااااااااااا ا‬ ‫دصااااااااااااااااااااااااااااااااااا ا‬ ‫دخ ۍ اپرښم ادا‬ ‫ا‬
‫ت اضم لف حياءاپداسح نا ر)داساالري ااريد ۍاه نظارم‬ ‫دسفرادا‬ ‫ادا‬
‫ادم سااي‬ ‫رياء تک ر تمس‬ ‫درپغ يل نميم‬ ‫ځي ااي ناااپ م اخااالا(غه‬
‫اپداسح ن ر‪.‬‬
‫هرفصل ياارررکال داه يا م ۍ اډم رق راه سارم دهال اپ ياا پنا م درسا نه دکاح داه‬
‫اپدرررکي داه داا کاح درررکاي دا ن پرواۍ خالصاه‬ ‫تفصيل سرم يار ا‬
‫د ‪.‬‬ ‫ا چ پردسال تمرين اپدرررکي رر ط راخذپنه ۍيکل ا‬ ‫راپ‬
‫دکتااا درواۍ د ااح ااډاي ح دااه ر ظ ردمعرپ ا اپردت رپرراجد رخه ګ ااه‬
‫اخستل ا ع م‪.‬‬
‫درديارپن اپکي ساارم ساام تاااۍي‬ ‫دا ااه دغااه کتااا ددرسااي کتااا دتاااۍي‬
‫خالصاااه تمرين اپراخذپناااه‬ ‫اا ا چ ده هررررکاااي کاااح رق ره اصااامي رواۍ‬
‫اات ر ۍار ردت رپر ا د رخاه ګ اح اخسات ح دکتاا الت ااراپلممي حه يا‬
 ‫‪2‬‬
‫يااه کااح يااح هاام ک رااه ساات ن م نااه ۍي ا‬ ‫زياااد ک چ دااه رمت ا اااکل اپباهر‬
‫‪.‬‬ ‫داسالري ثقاف دي سمسترۍرارم د رم کافي مل که‬ ‫که‬
‫ناا زم دد رت ي نکت دااه نظرکااح ني ۍ ساارم داکتااا ي رديااار درسااي کتااا‬
‫رديارپناه داه اه ت ګاه دکاح رلايا‬ ‫وا‬ ‫ۍم ک م ح ددرسي کتا دتااۍي‬
‫ۍم‪.‬‬ ‫ا چ دچ اپهم يح ددرسي کتا ده حهث داستفادې اپ اپ پ‬
‫دااه دااا کااح ګاارار پرپر د ه ا پ فاااطمي صاااح تااه دداااک ا ۍااه در اررخااه‬
‫ت نکح يم‪.‬‬ ‫دازيات کاريا ي اپج يل اجرغ‬
‫ده درنښ‬
‫د هان رمم ا راهيم ن رزايح‬
‫دکا ل د ه ت ر دارليات د ه ځي استاد‬

‫تقريظ‬
‫د ارليات د ه ځي رمترم رياس ته‬
‫اۍسالم لميکم پرحمة ا پ رکاته‬
‫د حم اپ ث ا رخه پرپسته خ اماۍه يم ح د رمترم د ه پچ‬ ‫پ د ‪:‬دا‬
‫ک م‪.‬‬ ‫ده هکمه خرل نظر ررګ‬ ‫سي احم "فاطمي" د تأۍي‬
 ‫‪3‬‬
‫‪ -١‬رمترم د ه پچ سي احم "فاطمي" ( د اسالم اخالقي نظام) تر ل ار‬
‫ان ې خرمه ۍيک ه شر م ک ې اپد اسالم اخالقي نظام عي ده رم رپ فصم ن‬
‫کح ده ترتي سرم خالصه ک ې ده ۍ ر چ فصل کح د اسالري اخالق ده ارز‬
‫ده درعيم فصل‬ ‫اپ دپيم فصل کح د اسالري ردتق ات ده هکمه اخالقي م‬
‫ناپ م‬ ‫کح د ي ۍ رهم اخالقي ر اصفات يادپنه اپ ده رم رم فصل کح د ځي‬
‫اخالق رخه د ځار ساتم اپ د ممم ک ۍ ده ا پن ده ز م د رې ره نه ک ې‪.‬‬
‫کح هم ځانه ې‬ ‫‪ -٢‬ر تيا ح د اسالم اخالقي نظام ده اسالري اپ شر و ۍ‬
‫رخه ده‬ ‫خ افس س ح زر ن خمک اپ و ۍ ح د اخالق اپ آدا‬ ‫رقام ۍر‬
‫ررغي ي لارل د‬ ‫ح زر ن د رپان‬ ‫معرم ۍر ې فاصمه کح قرار ۍر اپ ااي‬
‫پ ‪.‬‬ ‫اخالق اپ آدا نه رلاي ک‬
‫هيمه دم ح د رمترم د ه پچ سي احم "فاطمي" دغه ۍيک ه زر ن د و ۍ ح‬
‫‪.‬‬ ‫د اخالقي کم پري ي م تشه مکه ک‬
‫ده ګ ه‬ ‫که د ي چ خ ا د ي درسي کتا ده حيث د رمصمي‬ ‫تاۍي‬ ‫‪ -٣‬ن ر‬
‫مګر کح ط يدي خ رم دچ ح ۍ ستم اپ يادپۍ سرم عي‬ ‫دچ د مح خ ا ده رد‬
‫ۍ ر راپۍي ح دا‬ ‫ده اخالقي س يه کح ي ر‬ ‫کي اچ اي د رمصمي‬
‫ت ه دم ‪.‬‬ ‫زر ن د و ۍ غ‬
‫اپ د اصالح ۍرارم رح خرمح رالحظح‬ ‫سر تر دايه پۍ س‬ ‫تاۍي‬ ‫‪-٤‬را ن ر‬
‫اپ ني کح پر ده ګ ته ک ې پچ رمترم "فاطمي" زرا د رالحظ ده نظر کح‬
‫ته ن چ يه پرک م ح دادچ ده سميسه اپ رپانه دښت ژ ه‬ ‫ني ۍ سرم خرل تاۍي‬
‫ستاس ده پ ان ې درپت دچ‪.‬‬
‫کح عي د ردت رپ لممي ر ا د اپ راخذپن رخه ده د رم‬ ‫‪-٥‬ده ۍيک ه اپ تاۍي‬
‫دارۍ سرم استفادم ک چ د نص ص دښت ژ ا م عي معرم رديار اپ ده‬ ‫اران‬
‫ز م د رې دم‪.‬‬
 ‫‪4‬‬
‫لممي رت ح د ترفيم‬ ‫‪-٦‬که رمترم د ه پچ سي احم "فاطمي"د د ه اۍ‬
‫ۍم اپ د‬ ‫د ترفيم ۍرارم کافي‬ ‫پ زم عي ن ر چ تاۍي‬ ‫ن ر ارائط د رم ک‬
‫لممي رت ال ته عي د ۍ ي پ سرار ت ه ک م‪.‬‬ ‫د ه اۍ‬
‫ده درنښ‬
‫د ه ا دکت ر د آقا"پقار"‬
‫د ن هرهار د ه ت ر دارليات د ه ځي استاد‬

‫تقريظ‬
‫د ارليات د ه ځال رمترم رياس ته!‬
‫ح د لصر د ه ځي‬ ‫د رمترم د ه پچ سي احم "فاطمي" درسي کتا‬
‫لممي رت ح‬ ‫درعيم و ۍهي ۍرارم يح د د ه پچ لممي رت ح رخه د د ه اۍ‬
‫ته دترفيم ۍرارم (د اسالم اخالقي نظام) تر ل ار ان ې ۍيکمح دچ سرتر دايه‬
 ‫‪5‬‬
‫ده هکمه خرل نظر ده ان ې‬ ‫درسي کتا‬ ‫اپ غ ا م ح د ن ر‬ ‫رح پۍ س‬
‫ک م‪:‬‬ ‫وک کح ررګ‬
‫و ۍه رمت چ ۍه ۍ ر ۍ کر ح رخه ني ۍح يا تر پرپست‬ ‫را د دغه کتا‬
‫سرم پۍ ستمه ده ر تيا ح رمترم‬ ‫کر ح د رې هرم کر ه اپ کممه ده دق‬
‫د ه پچ سي احم "فاطمي" ده دې ۍهک ه کح مير زيار اعستمال اپ ن ې‬
‫د ‪.‬‬ ‫رفاهيم عي را رسهرم ک‬
‫رمترم ۍهک ا د ۍهک ح ده دپرار کح لالرات اۍترقيم (ۍيک نښح) ده د رم‬
‫ح ۍ ست نکح سرم د رفه م ده د هاپ کح ررسته‬ ‫د‬ ‫دق سرم ررال ک‬
‫‪.‬‬ ‫ک‬
‫ي م رق ره رم ر فصم نه اپ ده داچ کح ده رديار‬ ‫د دپچ دغه درسي کتا‬
‫ا ې دچ ده رق ره کح عي د ر ض ع روا ق‬ ‫راپ‬ ‫ت ګه د رأخذپن فهرس‬
‫د اپ د ۍيک ح ا تيا ته عي ااارم ک ع م‪.‬‬ ‫خ رې ک‬
‫اپ د هغ ې ځاچ اپ رقام ده اسالم کح‬ ‫فصل کح عي د اخالق تدري‬ ‫ده ۍ ر‬
‫ده رڼا کح ري ۍي د ده دپيم فصل کح‬ ‫ده ر ۍمااه ت ګه د قرانکريم اپ احادي‬
‫د‬ ‫اپ اخالا ده رفصمه ت ګه رپ انه ک‬ ‫اسالري ردتق ات آدا‬ ‫عي د ځي‬
‫ک ع چ اپ يا ده درعيم فصل کح عي د‬ ‫ح است اد عي ده اسالري اريد‬
‫ۍه نظرم ځي ح ه اخالا ځي ۍح دچ ح دهژن نه عي در هر‬ ‫اسالري اريد‬
‫ۍه نظرم ځي ي ناپ م‬ ‫رمصل ازم دچ اپ ده رم رم فصل کح د اسالري اريد‬
‫که ره هم ده اسالري فقه اپتدميمات کح دغسح مپ‬ ‫اخالا ده ګ ته ا ي‬
‫خ ده داسح رشخصه يه ح د‬ ‫ا‬ ‫اپ ري‬ ‫مپ کتا نه ۍيکل ا‬
‫ا دا کار نه دچ ک چ اپ که‬ ‫د ه ت ن ن د لصر د ه ځي ۍرارم ۍيک ه پ‬
‫ار رديار نه د ‪.‬‬ ‫عي هم پ‬ ‫ک‬
‫ده رپانه دښت ژ ه ۍيکمال‬ ‫رمترم د ه پچ سي احم "فاطمي" خرل کتا‬
‫ن ده دې‬ ‫نه ۍر‬ ‫تدقي ۍفظي اپ رد‬ ‫دچ جممح عي رپانح اپ لام فهمح د‬
 ‫‪6‬‬
‫اساس که رمترم د ه پچ سي احم "فاطمي" د ترفيم ن ر ارايط شر ک‬
‫لممي رت ح ته د جهه پ استمقاا ۍر‬ ‫ددې اثر ۍيکم سرم د د ه اۍ‬ ‫پ‬
‫هيمه دم ۍ پ رقارات ته دهش هاد اي‪.‬‬
‫ده درنښ‬
‫د ه ا رسد د "نهک خ "‬
‫د ن هرهار د ه ت ر استاد‬

‫د دهال خ رې‬
‫ۍه هر ره پ ان چ دکائ ات د خاۍق مير اکر اداء ک م ح راااااا کم پر انساااااار‬
‫د تاْۍيف ۍ‬ ‫تاااااه يااااي (د اسالم اخال قي نظام ) تر ل ار ان ې د درسي کتا‬
‫ت فيق راده رخه ک ‪.‬‬
‫تداۍال رخه د دي ا اپ اخرت‬ ‫ده دپهم ق م کح و ۍ هغ پرپن ته د ا‬
‫ده ۍيک ۍ کح ررسته ک چ ده‬ ‫غ ا م ح راسرم يح د دچ کتا‬ ‫رياۍيت‬
‫ت که د کا ل د ه ت ر د ارليات د ه ځي رشر استاد رمترم د هان‬ ‫ځانک‬
 ‫‪7‬‬
‫اپ د ن گرهار د ه ت ر د ارليات د ه ځي‬ ‫رمم ا رهيم "ن رزچ" صاح‬
‫اپ د ن هرهار‬ ‫رشر استاد رمترم د ه ا دکت ر قار د آقا"پقار" صاح‬
‫اپ اد يات د ه ځي د لر ي رانهال رشر استاد رمترم‬ ‫د هت ردژ‬
‫د ه ا رسد د "نيک خ " صاح ‪.‬‬
‫ح دۍ پ زدم ک پ‬ ‫ۍرپنک استاذان‬ ‫د ۍ پ لممي رت‬ ‫ن ر پ دري ت‬
‫د خرم‬ ‫پرته راجم ا چ‬ ‫پزارت د ۍ ايم روا ق ذکر ا چ درسي کتا‬
‫زيات لممي رصرپفيت ن اپ رشغ ۍيت ن سرم سرم هر ي م ده خرل پار خرل‬
‫هر‬ ‫ده اصالح ک ۍ کح ۍه ۍال د دې کتا‬ ‫زرا ددې کتا‬ ‫معر قيمتي پخ‬
‫کر ه اپ هر جممه يح ده معر غ ر سرم ۍ ستح اپ ده هکمه يي را ته معرې قيمتي‬
‫ااخرم دا دچ د درسي کتا ده ه ګران‬ ‫د‬ ‫پنح ک‬ ‫لممي رش رچ اپ ار‬
‫ۍ ست نک ته پ ان چ ا ‪.‬‬
‫يا هم که زرا ده دې ۍيک ه کح ک ره سه م خواء کمال زياتال يا نمگ تيا‬
‫ر ج دم پ درن ۍ ست نک رخه ده معر احترام غ ا م ح د خرل اسالري‬
‫تر ر يح اصالح ک م‪.‬‬ ‫رئس ۍي ده اساس را پرته رت جه ک‬
‫د ه ا سي احم (فاطمي‬
‫اپ رق ره‬ ‫دۍ ر‬
‫اۍکريم اۍرزاا پاۍصالة پاۍسالم لمال رن دث اتمام رکارم‬ ‫اۍمم‬
‫ااخالا پلمال اۍه پصم ه پرن ت دهم احسار اۍال ي م اۍتالا ارا د ‪:‬‬
‫دۍ پ زدم ک پ رمترم پزارت ۍخ ا د دپۍتي اپ اخصي د ه ت ن ن و ۍ‬
‫رضارين د ځ انان ساۍمح اسالري‬ ‫لصر د ه ځي کح د اسالري ثقاف‬
‫ح د دغه ثقافتي‬ ‫د‬ ‫رپزنح ده ر ظ ر درسي کريک ۍم کح ځاچ ده ځاچ ا‬
‫حد‬ ‫ۍه جممح رخه ي يح هم د ( داسالم اخالقي نظام ) رضم ر د‬ ‫رضاري‬
‫سمستر کح اپن‬ ‫د ه ت ن ن د لصر د ه ځي د درعيم و ۍهي ده ۍم‬
 ‫‪8‬‬
‫دا ح ده ن هرهار‬ ‫ده ت ګه ت ريسي‬ ‫کح اپسمها دي درسي سال‬
‫پج د نه درۍ د اپ د ياد‬ ‫د ه ت ر کح د ن ر چ رضم ر ۍرارم درسي کتا‬
‫ح هغه هم ده هغ‬ ‫رضم ر ده ا م زر ن هه اد کح معرې ۍ ې ۍيک ح ا‬
‫ده ت ګه پر ل اي ن د‬ ‫ح د د ه ت ر د درسي کتا‬ ‫رديارپن را رچ نه د‬
‫رانهال راته دن م‬ ‫ن هرهار د ه ت ر د ارليات د ه ځي داسالري ثقاف‬
‫لممح رت ال ته دترفيم‬ ‫پسرارۍه ح د د ه پ لممح رت ال رخه د د ه اۍ‬
‫پۍيکم د ياد درسي‬ ‫ۍرارم د(داسالم اخالقي نظام ) رضم ر ۍرارم درسي کتا‬
‫ح دد ه ځي د لممح‬ ‫کتا ۍرارم رفردات دا پن ې رانهح ۍخ ا پواکل ا‬
‫ارپ‬ ‫ا را ۍه تائي پرپسته د ۍ پ زدم ک پ د رمترم پزارت د اکامريک‬
‫ح دهغ چ ۍه تائي پرپسته‬ ‫ا‬ ‫ته در افقح ۍرارم پاست‬ ‫رمترم رياس‬
‫کتا ده ۍيکم دهل پک ‪.‬‬ ‫رح د ن ر‬
‫ده دچ کح دچ ح د و ۍ‬ ‫اپ ارز‬ ‫اۍ ته د اسالري اخالقي نظام اهمي‬
‫ح ده‬ ‫ا چ هغه ده دچ ترتي‬ ‫ختي پرد رې ت‬ ‫انسانان نيکمرغي اپ‬
‫ترر ګ هشميرم فرد اپ و ۍ ي ې‬ ‫د اخرپ ګ‬ ‫اسالري اخالق لمل ک‬
‫د ګن امهر‬ ‫اپ د اسالري اخالق تر دښ ان ې ک‬ ‫ګ ح ر ځ ته راپ‬ ‫دني‬
‫نن‬ ‫ک اپنه زي پ‬ ‫ر سيرم مير زيات فرد اپ و ۍ ي دني‬ ‫ختي‬ ‫اخرپ‬
‫س ا ح زر ن ګرار هه اد ره د داسه درې ۍسي ې د ج ه ن اپ ک اپن اپر کح‬
‫س ز اپ د سياسي اقتصاد اپ اجتمالي ست ن پ ده سم ر کح اه د‬
‫اصمي ارل يح زر ن د هه ادپاۍ ده لممي ژپن کح د اسالري اخالق‬
‫نشت اۍح دچ کيهرې زر ن هه ادپا خرل ژپن ده اسالري اخالق پدرپ اپ‬
‫يقي اً زر ن هه اد اپ و ۍ ه‬ ‫د ژپن ده و ۍ رخ کح اسالري اخالا لممي ک‬
‫ه د و ۍح ن ۍ د انسانان ۍرارم د ژپن ده و ۍ ا خ ن کح د س کاۍ‬
‫معرم ه يمهه پګرځي ده حقيق کح نن پرځ‬ ‫اپ خ‬ ‫دررختګ پرپرپۍ‬
‫ميرپ رسممانان اسالري اخالا هير ک ې د هغه اخالا ح انسانار د دني‬
 ‫‪9‬‬
‫اپ دل ت ارف اپ پقار‬ ‫ته رس‬ ‫اپ اخرپ نيکمرغي اپ ت درج اپ ررت‬
‫انسانار د‬ ‫اپ ددچ اخالق رخه سرغ پنه اپ غفم‬ ‫رقام پرته حاصم‬ ‫ۍ‬
‫اپ اخرپ ذۍت ن اپ ک اپپن‬ ‫اپ د دني‬ ‫ژپرې ک ې ته غ رځ‬ ‫خت‬
‫‪.‬‬ ‫مر کح يي اه ک‬
‫د د ت ي وک ده دام کح ني ۍ سرم زم دچ ته په ي م ح د خرمح و ۍ ح ده‬
‫پ ان ې د خرل اسالري رسؤۍي ده اساس د اسالم اخالقي نظام ل ار ان ې‬
‫ۍه‬ ‫پۍيکم اۍ ته ددچ درسي کتا‬ ‫ته درسي کتا‬ ‫خرم ګران رمصمي‬
‫ۍ ستم رخه رقص دا ن چ ح رمصمين ي اځح اسالري اخالا پديژني‬
‫مکح اصمي ه ف اپ رراد پر رخه دادچ ح‬ ‫اۍفاظ اپ رد اګاني يي زدم ک‬
‫ح ده داسح ک ۍ سرم ه و ۍح‬ ‫ژپن ده اسالري اخالق پدرپ‬ ‫دپچ خرل و‬
‫ن ۍکح تر و ۍ غ رم انسانار هم پ پګرځي‪.‬‬
‫رضم ر د درسي سالت ن ده نظر کح ني ۍ سرم رال ميرم ه ه ک چ ح د‬ ‫د ذکر ا‬
‫کتا حمم معر غټ نشي ن ۍه هم چ ارمه رال اهم رسائل ده ۍ ډپ سادم اۍفاب ارحه‬
‫هرې ر ض ع کح رح د معرپ قراني آيت ن اپ ح ي ن ۍه ذکر ک ۍ ممم ک چ ي‬ ‫ک‬
‫د هم ارنهه هرم‬ ‫يا دپم قراني آيت نه اپ ح ي نه رال د يمهح ده ت ګه يار ک‬
‫کرار داخالق ميرې‬ ‫لميه پسمم اپ صما‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ر ض ع کح رح د رس‬
‫مکح د ر ض ع د پضاح ۍرارم رال ي يا دپپ ر اۍ ن ان ې‬ ‫يمهح نه دچ ذکر ک‬
‫س ه ک ې د قراني آيت ن ژ ا م رح ده معر دق سرم د ردت رپ دښت تفسيرپن رخه‬
‫ده ترجمه ک ۍ کح رح ده د رم ارانت ارۍ د ژ ا چ‬ ‫احادي‬ ‫را نقل ک چ اپ د ن‬
‫اص ۍ اپ رقررات ته ځانه چ ت جه ک چ ر ض ع د رې ا پن م رسائل رح د رهم‬
‫ح ده دچ اساس پيمال ام ح ده دچ‬ ‫ک‬ ‫ردتم پ رصادرپ اپ رراجد رخه راو‬
‫کح رح ح د اخالق ده ا م هرم خ رم ک چ ر شأ يح قراني آيت نه اپ ن‬ ‫کتا‬
‫کح رح سادم اپ آسانه ارم خرمه ک چ ترر‬ ‫د کممات اپ جمم ده ترکي‬ ‫احاديث د‬
‫رح ده رم رپ‬ ‫هر ۍ ست نکي پر ان ې ده آسانح د م اي ااخرم ياد درسي کتا‬
‫پک اپ داسالم ۍه‬ ‫فصل کح رح د اخالق اپ ادا تدري‬ ‫فصم ن کح تيار ک ده ۍم‬
 ‫‪10‬‬
‫اسالري‬ ‫ده دپهم فصل کح رح ځي‬ ‫رح ارحه ک‬ ‫نظرم د اخالق رقام اپ ر ۍ‬
‫ده ګ ته ک ې دچ ده دريم فصل کح رح د اسالري‬ ‫ردتق ات سرم اخالا اپ ادا‬
‫اريد ۍه نظرم ځه ح رهم ه اخالا يار ک چ دچ اپ ده رم رم فصل کح رح داسالم ۍه‬
‫تداۍي دچ زرا و ۍح هغه ه ح ح‬ ‫نظرم ځه ح رهم ناپ م اخالا ارحه ک ې دچ ا‬
‫اپ‬ ‫ددچ کتا ده ۍيکم کح رح سرته رس ۍح د خرمح رضاء د حاصم ۍ ۍرارم پګرځ‬
‫‪.‬‬ ‫دغه کتا دچ دلصر د ه ځي رمصمي اپ و ۍ ۍ ست نک ۍرارم ګ ر ک‬
‫د ه ا سي احم (فاطمي)‬
‫دن هرهارد ه ت ر ارليات د ه ځي استاد‬

‫ددپهم اپ سري م‬
‫اپده ځانه چ ت ګه د ااحساسه ځ ان رمصمي‬ ‫دافغانستار د لام پۍ‬
‫پرپن اپ خ ع پ ددين اپ دي ي لم ر سرم ري ه اپ ۍه اۍتياددې ارل ا م ح‬
‫)يح دې ته ا عسته ح دکتا ده دپهم ځل اپ‬ ‫ق ررن استاذ (فاطمي صه‬
‫لممي اپ ادار‬ ‫اۍ ته داستاذ زيات‬ ‫پرزيات ک‬ ‫کح ځي ح رواۍ‬
‫ته دلمل‬ ‫ت‬ ‫ت نک غ‬ ‫رصرپفيت ن هغه ته ددې ر قم نه پرک ۍه ح دغ‬
‫ن را ته يح دن م پسرارۍه ح ده دې ر رد کح پرسرم ررسته‬ ‫جاره پرپاغ ن‬
‫ت ه پر مه اپ رمترم‬ ‫ده ر خه داستاد غ‬ ‫پک م ن راهم داۍهي رضا دطم‬
‫استاذ ته رح داسالم داخالقي نظام دهغ رواۍ ده ا م ح ده افغاني و ۍ ه‬
‫که م ۍه رختمف رراجد رخه ر اد ارادم اپ ده پاک‬ ‫کح پرته زياته ا تيا ۍه‬
‫داپاز‬ ‫اپ ددې زيات نح اصمي ارل دادچ ح نن س ا دديم کراس‬ ‫کح پرک‬
‫ځ انان اپ دهغم داسح ناپ م‬ ‫ده اپرع پ سرم زر ږ دګرار اسالري هه اد ځي‬
‫پن در ض‬ ‫ح نه ي اځح داسالم دسره مح دين د ار‬ ‫د‬ ‫اخالا خرل ک‬
‫که ددغ‬ ‫مکح دافغاني دپد اپکمت ر سرم هم سل ده سم کح وکر ۍر‬ ‫د‬
‫پنح نه پ ن ۍرې نه دم‬ ‫دي ي درس نه اپ ار‬ ‫ځ انان ۍرارم داخالق ا پن‬
 ‫‪11‬‬
‫اي ي دي ي رديارپنه ه دکح‬ ‫ح دغه اسالري هه اد ده داسح ي هه اد‬
‫غ رم‬ ‫تر دښ ان ې اپ اسالري اخالق رخه ه ده شر م رد ا خاۍي اي‬
‫اپ ۍ اس‬ ‫ايس‬ ‫درسممار‬ ‫اخالا درسممار ۍه ځانه تيا ګيل که‬
‫ح‬ ‫اپ دالني م ت ګه غ ا‬ ‫داسالم د م ار ده د رم زيرک‬ ‫دچ ن ځکه خ‬
‫ح حيا اي اپ ده نتيمه کح دايمار ۍه‬ ‫رسممار رخه دغه ۍ اس پ اسي‬
‫ح ستاسح ده اس کح دچ ده رپانه دښت ژ ه‬ ‫سررايح رمرپم اي دغه کتا‬
‫احاديث يح زپر اپ زعر ۍر اپ ددې ۍرارم‬ ‫ۍيکل ا چ دچ قراني ايت نه اپ ن‬
‫ح زر ږ رسممانار پرپرنه اپ خ ع ې يح دلر ي اۍفاب ده ۍ ستم دث ا‬
‫د‬ ‫ا‬ ‫خ يا ده دښت ژ ه ژ ا‬ ‫د‬ ‫رستمق اي ده کتا کح ۍيکل ا‬
‫اپ دژ ا ې ۍرارم يح ځانه چ فانټ کارپ ا چ دچ ن دهر اداستفادې پ دچ‬
‫رساج پ لار‬ ‫اپ هر ا ته ح ده اس پرځي هيمه دم ح ده خرم ک رپن‬
‫رماۍس کح پۍ ستل اي ځکه که درسممار ر ج دم حاۍ پګ رپ ن نه ي اځح‬
‫مکح دژپن انه ده هرم رخه کح ۍه دين‬ ‫ۍر‬ ‫دا ح ده اخالقي ۍماظ معرې کم‬
‫ح ۍه دين رخه ناخ ر دقيار ده پرځ‬ ‫اپ ده دې ه د هه‬ ‫رخه ناخ رم د‬
‫در رها دخالص ر لذر نه اي‬ ‫تداۍال ده در ارکح دس ا اپ ج ا‬ ‫دا‬
‫تداۍال‬ ‫پن ده اپرع پ سرم ه که اې اي ا‬ ‫که چ ن ددغ اسالري ار‬
‫اپ دا تداۍال درحم‬ ‫ۍ ر ته پګرځ‬ ‫ر‬ ‫رسممانان ر في حاۍ‬ ‫دځي‬
‫اپ کح‬ ‫رستمق ه پګرځي ررنهه ح رخکح يادپنه پا م ده ر ج دم ن‬
‫د ن ده دې پجه دکتا ده اخر کح ي فصل‬ ‫درسي رواۍ پرزيات ا‬ ‫ن‬
‫دافغانستار دۍ پ زدم ک پ ده درسي‬ ‫زيات ا چ دچ اۍ ته دا ح دغه کتا‬
‫ن‬ ‫کح اارل اپ دي سمستر ۍرارم دي رضم ر ده ت ګه ۍ ستل که‬ ‫نصا‬
‫دځا در ځا ک ۍ ګ مايش دکح نشته‪.‬‬ ‫دزيات رواۍ‬
‫اپ خوا رخه ه خاۍي نه‬ ‫ديادپنح پ دم ح دغه ۍيک ه ي انساني ک اش دچ ۍه کم‬
‫استاذان رخه‬ ‫ت ګه ۍه رمترر ر رسي‬ ‫پ ن ۍه رمترر ۍ ست نک اپ ده ځانه‬
 ‫‪12‬‬
‫ق ررن‬ ‫هيمه دم ح دخوا ده ۍي پ سرم داصالح ده خاطر در خرل پخ‬ ‫ده درنښ‬
‫‪.‬‬ ‫استاذ (فاطمي صه ) ته خ ر پرک‬
‫ده شر احترام‬
‫)‬ ‫د ه مل اهرزاد(ل ي‬
‫دن هرهارد ه ت ر ارليات د ه ځي استاد‬

‫ۍ ر چ فصل‬
‫اپحکمت نه‬ ‫داخالق اپ ادا تدري‬

‫‪ -١‬داخالق اپادا تدري‬

‫‪ -٢‬دانسار ده ژپن کح داخالق اپ ادا ارز‬
‫اخالق رقام اپ ر ۍ‬ ‫‪ -٣‬داسالم ده سره مي دين کح د‬
‫‪ -٤‬د اسالم داخالقي نظام ځانه تياپې‬
‫اخالق دخرم ۍ ارې ارې‬ ‫‪ -٥‬د‬
‫‪ -٦‬داسالم داساسي ارکان سرم داخالق ت ا حخ‬
 ‫‪13‬‬

‫‪ -١‬داخالق اپادا تدري ‪:‬‬

‫تدري ‪:‬‬ ‫داخالق ۍغ‬
‫(‪.)٧٦::١٧‬‬ ‫اپط يد ته پيل که‬ ‫اخالا دخُماْْق جمم دم لادت خ‬
‫ا راغ اصفهاني پايح ‪:‬خَمق (دخا ده زپر) اپخُمق (دخا ده دهښ سرم) دپا م ۍه‬
‫ي اصل رخه د اۍ ته خَمق دخا ده زپر سرم دانسار باهر اکل اپص رت ته‬
‫اپ‬ ‫اي اپ خُمق دخا ده دهښ سرم دانسار خ‬ ‫ح ده سترګ پۍي‬ ‫پيل که‬
‫ح ده صيرت اپ د هح سرم دهغح ادراک که چ اي ‪.‬‬ ‫لادت ته پيل که‬
‫(‪)١٦٤:٤٣‬‬
‫‪:‬‬ ‫داخالق اصوالحي تدري‬
‫ح د و ۍ تدريف ن‬ ‫ده هال هم اۍفاب سرم ک‬ ‫لمما داخالق تدري‬
‫رد ال ي م دم ر ن دۍته دپم تدريف نه د همهح ده ت ګه ذکر ک پ‪.‬‬
‫ده دې اۍفاب سرم ک چ دچ ‪:‬‬ ‫دن ۍ نارت لاۍم ارام غ اۍي داخالق تدري‬
‫ته پايح ح دهغح‬ ‫حاۍ‬ ‫کح وي ګ ځا ده ځا ا‬ ‫اخالا دانسار ده نف‬
‫‪.)٤٦:١٣( .‬‬ ‫د سيمه فکر ک ۍ ته ۍه ا تيا درته لمم نه ده اسان ترسرم که‬
‫د ن ۍ ل رشه ر لاۍم دکت ر ل اۍکريم زي ار اخالا ده دې اۍفاب سرم‬
‫کح د ځا ده ځا ا پرداني اپ صفات‬ ‫(( اخالا د انسار ده نف‬ ‫تدريف‬
‫ح ده‬ ‫کار‬ ‫رمم له دم ح د هغح ده رڼا کح ي فدل انسار ته ه يا‬
‫))‪)٧١:١٧ .‬‬ ‫اپ يا پر رخه ر م که‬ ‫نتيمه کح ن ر چ فدل سر ته رس‬
 ‫‪14‬‬

‫‪:‬‬ ‫تدري‬ ‫دادا ۍغ‬

‫ادا داد جمم دم ح ده ۍغ کح د مم ده رد ا راځي ‪.)١٣:٥( .‬‬
‫‪:‬‬ ‫دادا اصوالحي تدري‬
‫ده يال يم اۍفاب سرم ک چ دچ ح دو ۍ تدرعفات‬ ‫تدري‬ ‫لمما د آدا‬
‫رد اي م دم ر ن دۍته دپم تدرعف نه د همهح ده ت ګه ذکرک پ ‪.‬‬
‫کح ستايل ا‬ ‫اپفدل ترسرم ک ۍ ته پايح ح اريد‬ ‫دداسح ق‬ ‫‪ :١‬اد‬
‫پ ‪.)٢٣:١٤( .‬‬
‫‪.)٢٣:١٤( .‬‬ ‫مل که‬ ‫اد‬ ‫‪ :٢‬ه اخالا ده لمل کح دمي ک‬
‫اخالا اپ ادا ده ي م رد اد ‪:‬‬
‫اخالق‬ ‫دد رت ي تدريفات رخه ررګ م ا م ح ادا‬ ‫داخالق اپادا‬
‫اپ‬ ‫رم ثي‬ ‫ارمه د رفسري‬ ‫ۍه هم‬ ‫رخه راپتم لمم ن ته پيل که‬
‫فقها ۍه نظرم ه اخالا اپادا ي اار اۍفاظ د ددپا پ ترر ځ ک م ځانه چ‬
‫ي د ل ده ل ض استدماۍه ۍال اي هم ا ارل دچ‬ ‫ت دير نه تر سترګ که‬
‫اادا ) ل ار ان ې هغه‬ ‫ده ردت رپ کتا ن کح د (کتا‬ ‫حدح ي‬
‫رسائل ځاچ ده ځاچ ا چ ح اخالق د رې ت ۍال دچ ۍه دې رسيرم ارام‬
‫ۍيکمال دچ ح ن م يح درې (ااد‬ ‫خار اسالري اخالق کح ځانه چ کتا‬
‫اۍقاضال) ده‬ ‫آدا‬ ‫اۍمفرد) ايښال دچ اپ د فقهال ۍ ي کتا ن کح دچ (کتا‬
‫حد‬ ‫د‬ ‫ر ج د دچ ح دکح هغه رسائل ځاچ در ځاچ ا‬ ‫ن م ي کتا‬
‫د‬ ‫ح ځي رفسري‬ ‫ۍکه ررنهه‬ ‫د رې ارت اط ۍر‬ ‫قاضي اخالق‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪‬‬
‫‪:١( )  ‬د اۍقمم س رت اي ‪.)٤‬‬
 ‫‪15‬‬
‫داسح‬ ‫اي‬ ‫اپ د ذکرا‬ ‫ده رد ا سرم ژ ا‬ ‫کح "خمق" د اد‬ ‫ارع‬ ‫اع‬
‫اد‬ ‫ح ته دۍ چ‬ ‫‪:‬اچ رمم !(لميه اۍسالم)! يشکه‬ ‫ترجمه ک‬
‫خاپن يح(‪.)٥١٧:٤‬‬
‫ده اسالم کح ځانه ې ح پد اپ ان ازې ۍر که هرې‬ ‫اۍ ته ه اخالا اپادا‬
‫پاخالق‬ ‫ده‬ ‫دخرم رشخص ح پدپرخه هراي يا ه اخالا اپ آدا‬
‫کاټ کح درا رصرف‬ ‫ده‬ ‫د همهح ده ت ګه داريد‬ ‫ۍه‬ ‫اپادا‬
‫ۍه‬ ‫دچ خ که هرې درا رصرف‬ ‫ح ه خمق اپاد‬ ‫سخاپت مل که‬
‫خمق اپاد ګ ل که‬ ‫ح‬ ‫ارلي ح رخه زيات اي يا اسراف مل که‬
‫ح داهم‬ ‫خل مل که‬ ‫هم ارنهه که هرې دارلي ح رخه ۍ اي رصرف‬
‫اخالق رخه مل‬ ‫د‬ ‫ت اضم اپ لاج‬ ‫دچ ‪.‬ده هم ې ترتي‬ ‫خمق اپاد‬
‫ح ځانته واکمي ارلي ح ۍر که هرې د خرل ارلي ح رخه زيات‬ ‫که‬
‫دچ اپ که هرې د‬ ‫خمق اپ اد‬ ‫ح‬ ‫ۍي‬ ‫ان‬ ‫اي يا سرک اۍي اپ ذۍ‬
‫خمق اپ اد ګيل‬ ‫ح مير‬ ‫که‬ ‫خرل ارلي ح رخه ۍ اي يا تک ر ن ر‬
‫ا چ دچ(‪.)٥١١:٣‬‬
‫هغه کارپنه ح اسالري‬ ‫د د رت ي ررګ پن رخه ده ماګه ا م ح و‬
‫هغه‬ ‫اپ و‬ ‫ګيل که‬ ‫ه اخالا اپ ادا‬ ‫پرته ه کارپنه پيمح د‬ ‫اريد‬
‫که‬ ‫ن ر‬ ‫اخالا اپ ادا‬ ‫کارپنه پيمح د‬ ‫پرته‬ ‫کارپنه ح اريد‬
‫ح‬ ‫اساس نن س ا ح زر ن ده و ۍ ه کح ځه ح خمک داسح فکر ک‬ ‫حد‬
‫ح ي ر ک اسرم نرم سم ک اپ ده پرين‬ ‫ه اخالا ي اځي ديته پيل که‬
‫ح خمک سرم ت م‬ ‫اخالقه س چ هغه اته پيل که‬ ‫اپ‬ ‫من پک‬ ‫ت‬
‫د م‬ ‫پ اخالق ده رفه م ن‬ ‫اپ‬ ‫ده حقيق کح دغه مۍه خمک د‬ ‫رپيه ک‬
‫اخالق رخه نه‬ ‫ااخاص سرم نرم سم ک د‬ ‫ځکه ځه ح پخت نه د ځي‬ ‫ا‬
‫(‪.)١٣٦:١٢‬‬ ‫مکح د پ اخالق رخه ګيل که‬ ‫امير که‬
 ‫‪16‬‬
‫ل ه ن ي لميه اۍسالم ته د ي‬ ‫هم ا پجه دم ح کمه اساره ن زي رضي ا‬
‫ح د غال ده ارل يح اس‬ ‫رخ پم دق يمح د هغه ځي ده را وه سفارش پک‬
‫معر ده قهر ا (‪.)٦٤:١٦‬‬ ‫قوم که م ن ي لميه اۍصالة پاۍسالم پر ان‬
‫لميه پسمم دخرل ک ر دي ې خ ني ده‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫هم ارنهه کمه ح رس‬
‫معر ده غصه ا اپ ذکر ا‬ ‫دردپ کح د ژپن ي ر ج دات تص يرپنه پۍي‬
‫درد يح پام ۍح(‪.)٢٧٧:١٦‬‬
‫‪:‬‬ ‫دانسار ده ژپن کح داخالق ارز‬
‫من د هغه د اخالق‬ ‫رخه ررګ م ا م ح د انسار ه اپ‬ ‫د اخالق ۍه تدري‬
‫سم ک د هغه‬ ‫ح د انسار ه اپ‬ ‫رخه سر ه ه اخمي ده دې اساس پيمال ا‬
‫هم ا پجه دم ح ارام‬ ‫ده ز م کح د اط ي صفات اپ رداني ررګ پنه ک‬
‫ده ا م پيمح د ( د انسار ده ز م کح ح هر راز حاۍ يا‬ ‫غ اۍي د اخالق ارز‬
‫رسهرم‬ ‫د هغح اغه ې ضرپر د هغه ده باهر الماۍ ان‬ ‫صف به ر پک‬
‫د هغه د اطن يا ز م د‬ ‫تر دې ح د انسار د باهر الضا هيڅ حرک‬ ‫که‬
‫ر افق رخه درته ص رت نه ر ري)(‪.)٤٦:١٣‬‬
‫رد ا دا ح اخالا دکارپن اپ پي ا ده هکمه داسح ژپر فکر ت ير اپ ارپ‬
‫يا دهم ې‬ ‫ح دانسار ده دراغ اپ ز م کح ځا ني ۍال پ‬ ‫ارپ ته پيل که‬
‫ن که دانسار ده ز م کح‬ ‫فکر اپ ت ير دراساس ۍه انسار رخه لمم نه صادري‬
‫فکر اپ ت ير‬ ‫اپ که‬ ‫ه فکر اپ ت ير ځا پنيسي ه لمم نه سرته رس‬
‫ح اخالا‬ ‫ا‬ ‫ن پيال‬ ‫پ ارپ اپ پي ا ته اق ام ک‬ ‫پنيسي‬ ‫ځا‬
‫ح دانسانان ده ز پن اپ دراغ ن کح ځا‬ ‫دانسانان دلمم ن سر ي ه دم‬
‫ۍر داخالق اپ لمم ن ر ا دانسار ۍرارم داسح دچ ۍکه تخم اپ ن ات ۍکه‬
‫دغسح لمم نه دانسانان ده ز م کح‬ ‫ن ات ح ۍه تخم رخه رازرغ ني‬
‫اخالق ځا ني ۍال پ‬ ‫ن که ز م کح‬ ‫در ج دم اخالق رخه راد رته که‬
 ‫‪17‬‬
‫لمم نه ه‬ ‫پ اخالق ځا ي ۍال پ‬ ‫اپ که‬ ‫ه لمم نه ه پرر خه صادري‬
‫(‪)٧١:١٧‬‬ ‫پررخه صادري‬
‫لمم نه‬ ‫اخالق رخه راپځي اپ‬ ‫ن دا ح ه لمم نه ده ز م کح در ج دم‬
‫پ‬ ‫لمم ن ته ه اخالا اپ‬ ‫پ اخالق سر ي ه اخمي ن ده دې اساس‬ ‫ۍه‬
‫‪.‬‬ ‫اخالا پيل که‬ ‫لمم ن ته‬
‫اختالفات‬ ‫نااراري‬ ‫ي و ۍ ه ۍه هر مپ فسادپن‬ ‫ن ر ک حغ ا‬
‫ي ده اسالري تر يه‬ ‫‪ .‬ن اي‬ ‫رخه داکه ک‬ ‫د م ي اپ کي‬ ‫جه ن‬
‫اسالم ر ږ ته پاضمه ک ې دم ي‬ ‫وي هار پک‬ ‫دنف س ده اصالح ان‬
‫اسانتيا اپ سخت‬ ‫خت‬ ‫اپ‬ ‫حاات ۍه نهک خت‬ ‫دانسار د ژپن و‬
‫رخه ني ۍي اپ داسي‬ ‫ل ت اپ ذۍ‬ ‫ۍه سک ر اپ ناارار‬ ‫اپ ت ه‬ ‫دراخ‬
‫دنف س تر ۍ ر د ر ت ۍي د ا (ج فررايي ((إِرَ اۍمَهَ ۍَا يُغَيِرُ‬ ‫ن رپ د ر و‬
‫رَا ِقَ ْمٍ حَتَال يُغَيِرُپا رَا ِأَنفُسِهِمْ (اۍرل ‪)))١١‬‬
‫دخرم ځان ن‬ ‫ح هغ‬ ‫ترر‬ ‫ي ا دي ق م حاۍ نه ۍ‬ ‫حقيق داد‬

‫ده ګرپيه کي ۍ ر رانه پۍي ‪.‬‬

‫تداۍال استاز رمم رصوفال (صَمَال‬ ‫د اپد ا‬ ‫ن ځکه خ زر ږ ستر ار‬

‫ک‬ ‫اخالا يح ج‬ ‫اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دانسانان ده اخالق خ ار پک م دهغ‬
‫يا ن دد ۍيس تدقي ته ا تيا نه پم کمه ه‬ ‫ا‬ ‫ن لمم نه خ د ده خرمه ج‬
‫رمکمح ته حاضرع‬ ‫ح انساني خوا ترې صادرم ا م ن ده خرمه ه رمم‬
‫ته‬ ‫ت ح ۍه پعرې ه يح ده دنيا کح دج ا غ‬ ‫اپ داخرت دپرځح دحسا اپ د‬
‫ک ۍه‪.‬‬
‫اخالق ده نتيمه کح ح امهرم خمک ده‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم د‬ ‫د رس‬
‫د‬ ‫ه ۍه کفر رخه پپتل اپ داسالم ده سره مي دين کح اارل ا‬ ‫خرمه خ‬
‫ختي ۍه‬ ‫اخالق ۍه ارمه ګ امهر خمک د‬ ‫ن ي لميه اۍصالة پاۍسالم د‬
 ‫‪18‬‬
‫لميه پسمم ده‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫د رس‬ ‫ساحل ته پرسه‬ ‫سم رم د س کاۍ‬
‫اس د رپز ا ي صما ه کرار د اسالري اخالق ثمرم پم ح اسالم د ن ۍ‬
‫ته پرسه پ ده هر کمال کح د اسالم مي م مه اپ د‬ ‫اما اپ ج‬ ‫ارا غر‬
‫ل ا پ تاجران‬ ‫کفرپ جهاۍ تيارم پرکه ا م داسالري اخالق ده ۍ اس د د‬
‫ح د ن ۍ ده ميرپ ۍرپ رخ کح کافرار ده خرمه‬ ‫رک‬ ‫د اسالري اخالق‬
‫ح د ې اساس پيمح‬ ‫ه ۍښکرې ۍښکرې د اسالم ده دين کح اارل ا‬ ‫خ‬
‫معرم اهمه اغي ر ه‬ ‫اپ جذ‬ ‫ح داسالم سره مح دين ته د کافران د جم‬ ‫ا‬
‫پسيمه اسالري اخالا دچ نن س ا ح دن ۍ رسممانار د ست ن پ سم ر کح‬
‫اه د اصمي ارل يح د دپ ده لممي ژپن کح داسالري اخالق نشت اۍي‬
‫د رسممانان د غهر اسالري اخالق ۍه ارمه کافران د‬ ‫د اپس ي پخ‬ ‫د‬
‫اسالم ۍه ن م رخه کرکه راځي اپ مۍح مۍح رسممانار د اسالم دين دري د‬
‫ح د ن ۍ د اپسي پنک نيک ختي اپ‬ ‫ح ده دې ترتي پيمح ا‬ ‫کافرار که‬
‫ختي اسالري اخالق د رې ت ۍي هغه داسح ح که رسممانار ده اسالري‬
‫خ‬ ‫انسانار ه س کاۍه ا پارام ژپن پک‬ ‫دن ۍو‬ ‫ک‬ ‫اخالق ځان نه رم‬
‫دن ۍ‬ ‫که د رسممانان لممي ژپن د اسالري اخالق رخه ح رخح پ‬
‫‪.‬‬ ‫انسانار ه ۍه ک اپپن رخه مک ژپن ترسرم ک‬
‫اخالق رقام اپ ر ۍ ‪:‬‬ ‫ده اسالم کح د‬
‫د دين‬ ‫رقام ۍر‬ ‫اپمعر ۍ‬ ‫داسالم ده سره مي دين کح اخالا زيات ارز‬
‫ح داسالم دين در غ رم اخالقي‬ ‫احکام اپنص ص ده دې ګ اهي پرک‬
‫اخالق خرم ۍ اپ‬ ‫رديارپن پا دچ اپ رسممانار يح ده هال هم طريق د‬
‫يح‬ ‫اپ دهغح ارز‬ ‫پ اخالق رخه ځار ژغ رني ته ده وي هه را ممي د‬
‫پرته يار ک چ دچ ده ان ې ت ګه ۍه هغ دايم رخه ده ۍ ډم مپ يادپنه ک پ‬
‫يار ا چ دچ‪:‬‬ ‫اخالق ارز‬ ‫ح ده کح د‬
 ‫‪19‬‬
‫اخالق‬ ‫لميه پاۍه پسمم) راتګ د‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫(‪)١‬درس‬
‫د شر پۍ ۍرارم‪:‬‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) دخرمه فررايي ‪((:‬إِنَمَا ُدِ ْ ُ ۍِأُتَمِمَ صَاۍِحَ‬ ‫رس‬
‫کح صَاۍِحَ اۍْأَخْمَااِ در ځا درکارم‬ ‫اۍْأَخْمَااِ)‪ .)١٣٧:٣٦(.‬ده ځي ن رپ احادي‬
‫د ‪.‬‬ ‫ااخالا اۍفاظ ذکر ا‬
‫ا چ يم ترر غ رم اخالا شر ک م‬ ‫يقي ا زم ددې ۍرارم است‬
‫(‪ )٢‬ه اخالا دقيار ده پرځ دانسار د نهکي دمه درن پ ‪:‬‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) فررايي‪((:‬رَا رِنْ اَيْءٍ‬ ‫رس‬
‫أَثْقَلُ فِي اۍْمِي َارِ رِنْ حُسْنِ اۍْخُمُقِ))‪.٤١١:٢٥‬‬
‫اخالق درته ل ک م اال درپن نشي که چ‪.‬‬ ‫دنهک الماۍ ده تمه کح ۍه‬
‫‪ -٣‬ه اخالا دايمار دکما ارل د ‪:‬‬
‫لميه پاۍه پسمم)فررايي‪((:‬أَکْمَلُ اۍْمُؤْرِ ِينَ إِيمَانًا‬ ‫ا (صمال ا‬ ‫رس‬

‫أَحْسَ ُهُمْ خُمُقًا))‪.)٢١٢ ٢٤(.‬‬

‫ح ه اخالا پۍر ‪.‬‬ ‫دايمار ده الت ار تر و ۍ کارل هغه خمک د‬
‫ۍر‬ ‫‪ -٤ .‬ا تداۍال دغ رم اخالق ۍرپنک سرم رم‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) فررايمي د ‪:‬‬ ‫رس‬
‫پَيَکْرَمُ‬ ‫اۍْأَخْمَااِ‬ ‫رَدَاۍِيَ‬ ‫يُمِ ُ‬ ‫اۍمَهَ‬ ‫إِرَ‬ ‫((‬

‫سَفْسَافَهَا))‪)١٥١:٢١.‬‬
‫ګيي‪.‬‬ ‫اخالقه خمک‬ ‫اپ‬ ‫اخالق رښت ار خ‬ ‫ا تداۍال د‬
‫ک چ يم اخالا رح هم کمي ک ې‪.‬‬ ‫ر ه زم دې ده معر ه اکل ج‬
‫‪ -٥‬ه اخالا دغ رم ايمار نښه دم‪:‬‬
 ‫‪20‬‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) فررايي‪:‬‬ ‫رس‬
‫((إِرَ رِنَ اإلِيمَارِ حُسْنُ اۍْخُمُقِ پَأَفْضَمُکُمْ إِيمَانًا))(‪.)٢٧٧ ٣٣‬‬
‫غ رم اخالا دايمار رخه دم اپ ده تاسح کح دغ رم اخالق درۍ دپنکال دغ رم‬
‫ايمار درۍ دپنکال دچ‪.‬‬
‫‪ -٦‬غ رم اخالا نيکي دم‪:‬‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) فررايي‪:‬‬ ‫رس‬
‫(( اۍْ ِرُ حُسْنُ اۍْخُمُقِ پَاۍْإِثْمُ رَا حَاکَ فِي صَ ْرِکَ پَکَرِهْ َ أَرْ‬
‫يَوَمِمَ لَمَيْهِ اۍ َاسُ‪.)٤٧٣ ٢٣( .‬‬
‫ګيح‬ ‫اپ دا‬ ‫ح ز م دې ترې کرکه ک‬ ‫نيکي غ رم اخالا د اپ ګ ام هغه دم‬
‫ح خمک درې خ راي‪.‬‬
‫دچ‪:‬‬ ‫‪ -٧‬اخالقه انسار حقيقي رفم‬
‫‪:‬‬ ‫ت هک‬ ‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) ۍه صما ه کرار د‬ ‫رس‬
‫َ اۍمَهِ رَنْ ۍَا دِرْهَمَ‬ ‫أَتَ ْرُپرَ رَا اۍْمُفْمِ ُ؟ قَاۍُ ا اۍْمُفْمِ ُ فِي َا يَا رَسُ‬
‫ۍَهُ پَۍَا رَتَاعَ قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ اۍْمُفْمِ ُ رِنْ‬
‫أُرَتِي رَنْ يَأْتِي يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ ِصَمَاتِهِ پَصِيَارِهِ پَزَکَاتِهِ پَيَأْتِي قَ ْ‬
‫اَتَمَ هَذَا پَقَذَفَ هَذَا پَأَکَلَ رَا َ هَذَا پَسَفَکَ دَمَ هَذَا پَضَرَ َ هَذَا‬
‫فَيَقْدُ ُ فَيَقْتَصُ هَذَا رِنْ حَسَ َاتِهِ پَهَذَا رِنْ حَسَ َاتِهِ فَإِرْ فَ ِيَ ْ‬
‫حَسَ َاتُهُ قَ ْلَ أَرْ يُقْتَصَ رَا لَمَيْهِ رِنْ اۍْخَوَايَا أُخِذَ رِنْ خَوَايَاهُمْ‬
‫فَوُرِحَ لَمَيْهِ ثُمَ طُرِحَ فِي اۍ َارِ) (‪.)٤٥١ ٢٣‬‬
‫هغه‬ ‫پرک زر ږ ده ر ځ کح رفم‬ ‫ځ ا‬ ‫ر ک دچ؟هغ‬ ‫تاسح د هه ئ ح رفم‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) پفررايل ‪:‬زرا‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫ر ک دچ ح دهسح اپ را پنه ۍر‬
 ‫‪21‬‬
‫ده پرځ ه ۍه معرپۍم نځ ن‬ ‫هغه ر ک دچ ح دقيار‬ ‫(حقيقي) رفم‬ ‫دار‬
‫ده ا د رې ه يح تهم‬ ‫پ‬ ‫ا ته ه يح ک ځل ک‬ ‫زکات ن اپ رپژپ سرم رااي خ‬
‫ر ک ه يح (ده‬ ‫د ا پي ه ه يح ت يه ک ې پ‬ ‫د ا را ه يح خ ۍال پ‬ ‫ت ۍال پ‬
‫کمه ح دهغه‬ ‫اي‬ ‫ه ي ل ته دغچ ده ت ګه پرک‬ ‫ن دهغه نهک‬ ‫ناحقه) پهمال پ‬
‫ختمح‬ ‫ته پرسه‬ ‫دغچ اخست ح ۍ ۍدا‬ ‫ح دخمک‬ ‫رخکح ۍه دې‬ ‫نهک‬
‫اي اپ يا ه دغه اخص‬ ‫ګ اه نه ه راپخستل اي اپدر دم ه پرپا‬ ‫اي ن دهغ‬
‫اپر ته پغ رزپ اي‪.‬‬
‫‪ -:‬ي م ځه د پ اخالق ۍه ک مه جه م ته ځي‪:‬‬
‫لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ قَا َ ‪:‬قَا َ رَجُلٌ يَا رَسُ َ اۍمَهِ إِرَ فُمَانَةَ يُذْکَرُ رِنْ کَ ْرَةِ‬
‫صَمَاتِهَا پَصِيَارِهَا پَصَ َقَتِهَا غَيْرَ أَنَهَا تُؤْذِ جِيرَانَهَا ِمِسَانِهَا‬
‫قَا َ ((هِيَ فِي اۍ َارِ)) قَا َ يَا رَسُ َ اۍمَهِ فَإِرَ فُمَانَةَ يُذْکَرُ رِنْ قِمَةِ‬
‫صِيَارِهَا پَصَ َقَتِهَا پَصَمَاتِهَا پَإِنَهَا تَصَ َاُ ِاۍْأَثْ َارِ رِنْ اۍْأَقِطِ‬
‫پَۍَا تُؤْذِ جِيرَانَهَا ِمِسَانِهَا قَا َ ((هِيَ فِي اۍْمَ َةِ))‪.)٣٤١ ٣٧‬‬
‫پپيل ا دا تداۍال رس ۍه‬ ‫حي س‬ ‫ا هرعرم (رضي ا تداۍال ل ه) رپاي ک‬
‫ځه ح دۍمانځه رپژې اپ ص ق ن م‬ ‫لميه پاۍه پسمم) هغه فالن‬ ‫(صمال ا‬
‫پې فررايل‪:‬هغه ده اپر کح دم يا يح پپيل‬ ‫خ ده ژ ه ګاپنډيان ته ضرر رس‬ ‫ۍر‬
‫خ ګاپنډيان ته ده ژ ه‬ ‫درپژې اپص ق اپ ۍمانځه يادپنه يح کمه که‬ ‫ح فالن‬
‫کح دم‪.‬‬ ‫پې فررايل ‪:‬هغه ده ج‬ ‫ضرر نه رس‬
‫اخالق ده‬ ‫احاديث ده اسالم کح د‬ ‫دا اپ دې ته پرته ن ر ح امهرم ن‬
‫يح‬ ‫تش يق‬ ‫اخالق خرم ۍ ته س ق‬ ‫اپ رسممانار د‬ ‫داۍ ک‬ ‫ارز‬
‫‪.‬‬ ‫تراسه ک‬ ‫ترر دغ رم اخالق ده خرم ۍ سرم ددنيا اپ اخرت کاريا‬
‫د اسالم داخالقي نظام ځانه تياپې‪:‬‬
 ‫‪22‬‬
‫داخالق ترر ځ ژپرې ا يکح پ‬ ‫ده دې کح اک نشته ح دارت ن اپ دهغ‬
‫در ا‬ ‫تم ر ۍه ن ر پ رخه جالکه‬ ‫ځکه خ در دغ اخالق سرم دي ار‬
‫ته يح هيڅ‬ ‫دچ اپ رپحي جان‬ ‫غاۍ‬ ‫ده مپ غر ي تم ر ان ې راد جان‬
‫ت جه نشته ده دغه و ۍ ه کح ي فرد ده کارمه رد اۍه رپحي فقر سرم رخ دچ‬
‫ته پرته دچ ح دخ راک اپرښاک ده ۍ ه کح پ‬ ‫اپ ر ا يح هغه پږ اپت‬
‫ۍه دې ارمه ده دپ کح دل م احساس‬ ‫تر ر خرمه ۍ ږم اپ ت م درې رفم ک‬
‫ررض خر ر ا چ اپ دژپن ه ف پررخه پرک ا چ دچ دپ دانساني ژپن‬
‫ه ف ي اځح ده دنياکح خ راک اپ رښاک ګيي اپ ۍه ررګ رخه پرپسته‬
‫ژپن پر ان ې ايمار نه ۍر ‪.‬‬
‫ده اسالري تم ر کح‬ ‫اسالري تم ر ده شر م رد ا ۍه غر ي تم ر سرم ت دير ۍر‬
‫ي ۍ ر ته در ل ترجهح‬ ‫که‬ ‫راد اپ رپحي جان دپا م ر ګ ده ر ګ دررخ پ‬
‫هم ۍه داره نه‬ ‫حق ا دهژني خ ترر ګ يح رپحي جان‬ ‫دجسم راد‬ ‫نه پرک‬
‫ده‬ ‫ح د انساني ط يد‬ ‫ن ګ رپ ح اسالري اخالا ژپن چ اکل پ‬ ‫غ رزپ‬
‫داسح‬ ‫ح اسالري اخالا دځي‬ ‫ن پيال ا‬ ‫رختمف ا دادپ کح رمسم که‬
‫دچ ح ده ن رپ رذاه اديان فمسف و ۍ اپفره ه ن کح‬ ‫ځانه تيا رخه رخم‬
‫ځانه تيا رخه ده رختصرم ت ګه يادپنه‬ ‫ح ده ان ې ت ګه ۍه ځي‬ ‫که‬ ‫نه ۍي‬
‫ک پ‪:‬‬
‫‪ -١‬اسالري اخالا ۍه سميم فورت رخه سر ي ه اخمي ‪:‬‬
‫ح ده زيات امهر ايت ن کح ده‬ ‫پ پ ه پي‬ ‫که ر ږ قرار ته ژپر نظر پا‬
‫فورت هغه ذاتي احساس دچ ح درختمف‬ ‫فورت ان ې تکيه ا ې دم‬
‫ۍه بمم رخه هم اچ‬ ‫سم ک ترر ځ ده تمي ک ۍ قادر دچ خهر ۍه ار اپل‬
‫اپ احسار پا دچ ح ۍه هر مپ فمشاء‬ ‫اي ځکه ح ددې دين اساس ده ل‬
‫ا تداۍال فررايال‪:‬‬ ‫اپ ر کر رخه انسانار ر ده ک‬

‫(( إِرَ اۍمَهَ يَأْرُرُ ِاۍْدَ ْ ِ پَاإلِحْسَار‪(...‬اۍ مل‪)09‬‬

 ‫‪23‬‬
‫‪..‬‬ ‫اپ احسار ک ۍ ارر ک‬ ‫ا تداۍال ده ل‬
‫فررايي‪((:‬قُلْ إِنَمَا حَرَمَ رَ ِي اۍْفَ َاحِشَ رَا بَهَرَ رِ ْهَا پَرَا‬ ‫اپ ل ځا‬

‫َوَنَ (األلراف‪)33‬‬
‫کارم پ اپ که‬ ‫د‬ ‫ح حيا کارپنه حرام ک‬ ‫ته پرته پپايه ح زرا ر هر و‬
‫دټ‪..‬‬
‫ح ۍه اخالقي‬ ‫دا اپ دې ته پرته ايت نه رسممار ۍه خرل پج انه رخاط ک‬
‫‪.‬‬ ‫ضمير رخه ده کار اخست ح سرم دخهر اپ ار ترر ځ تمي پک‬
‫س ي ق ال‬ ‫ح داخالق‬ ‫پن ده رڼا کح ر ږ پي‬ ‫دقرانکريم هم غ ار‬
‫ارر‬ ‫ۍکه ‪:‬ل‬ ‫د‬ ‫ته م ه ک ې ي‬ ‫هغح ۍ ر‬ ‫ح و ۍ دهغم ران‬
‫اۍمدرپف نهي لن اۍم کر احسار ص ا ارانت ار اپ داسح ن ر اخالا‬
‫ح سميم فورت هغح ۍ ر ته رهالر ۍر اپ دهغح دترسرم ک ۍ ۍرارم کار ک‬
‫ح‬ ‫تداۍال انسار ته دغه فورت پرک ترر هغه ارې درې ترسرم ک‬ ‫ا‬
‫ده ځي ي‬ ‫اپ ضرر در ې ۍه ځانه دفم ک‬ ‫رصاۍم ته درې ځار پرس‬
‫دم يايح‬ ‫اس ا يح هغه سرم رر سته ک ع م ارم يح پرته پ‬ ‫ررګ پ اپ د‬
‫ترر رشکل احکام پرته پاضح‬ ‫کتا نه يح پرته راناز ک‬ ‫استاز پرۍه‬
‫ن ده دې ځا کح دپم ستر‬ ‫اپ رممل احکام پرته ده تفصيل سرم يار ک‬
‫لارل‬ ‫ل تکميم چ ي دفورت لارل اپ ل داريد‬ ‫حي‬ ‫ل ارل د‬
‫دچ ۍ ر چ لارل ح فورت دچ دز م درپازې ددپهم لارل (اريد ) دق مه پ‬
‫ت ه دم‪.‬‬ ‫ځکه ح دغه دفورت ذاتي غ‬ ‫ۍرارم دراني‬
‫در اساس ده ا ک‬ ‫م ګار حق دهژن نح اپ خهرسرم د رم‬ ‫ا تداۍال خرل‬
‫ان ې داقرار رم‬ ‫ترو ۍ ۍ ر چ دا تداۍال ردرف اپدهغه ده ر ي‬ ‫د‬
‫دهر خهر اپ هر حق‬ ‫ۍال دچ ځکه د ا تداۍال ردرف‬ ‫دانسار ده فورت کح ا‬
‫‪(( :‬رَا رِنْ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫دهل ګيل که‬
 ‫‪24‬‬
‫رَ ْۍُ دٍ إِۍَا يُ ۍَ ُ لَمَال اۍْفِوْرَةِ فَأَ َ َامُ يُهَ ِدَانِهِ أَپْ يُ َصِرَانِهِ أَپْ‬
‫يُمَمِسَانِهِ کَمَا تُ ْتَجُ اۍْ َهِيمَةُ َهِيمَةً جَمْدَاءَ هَلْ تُمِسُ رَ فِيهَا‬
‫رِنْ جَ ْلَاءَ))‪.)١٤٣ ١١‬‬
‫(درفور ايمار سرم‬ ‫در سره مي فورت ت ۍ که‬ ‫((هرر ۍ د ح ت ۍ که‬

‫ۍکه‬ ‫يا نصراني اپيا رم سي ج پ‬ ‫)ر راپ دالر يح يا يه د‬ ‫ت ۍ که‬

‫ح هيڅ کمال دکح نه ۍي‬ ‫ت ۍ که‬ ‫ي رارپچ ح ۍه ر ر رخه رپغ ج‬

‫)‪.‬‬ ‫درې ک‬ ‫(پرپسته ياخمک دهغه غ ږ يا ۍک‬ ‫که‬

‫اپ يا ۍه حق رخه ګرځي اپ‬ ‫که يا پرپسته فورت دفساد ارم غ رم ک‬

‫(صَمَال‬ ‫ا‬ ‫دا ه دي خارجي لارض ارل پ ۍکه رس‬ ‫يادردرف ارم پرک‬
‫((فا ام يه دانه ‪.))...‬‬ ‫اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ح پرته ااارم ک ې دم‬
‫يد ح ر ر اپ دالر دهغه د ح ارۍ ارل ګرځي تر يه اپ رپزنه هم دفورت ده‬
‫‪.‬‬ ‫تغي کح ستر ارل ګيل که‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دغه ر ض ع داسح‬ ‫ا‬ ‫ده ح يث ق سي کح رس‬
‫ت ضهح ک‬
‫حُ َفَاءَ کُمَهُمْ ‪ ,‬پَإِنَهُمْ‬ ‫(( پَإِنِي خَمَقْ ُ لِ َادِ‬ ‫تداۍال فررايي‬ ‫ا‬

‫أَتَتْهُمُ اۍشَيَاطِينُ فَاجْتَاۍَتْهُمْ لَنْ دِي ِهِمْ ‪ ,‬پَحَرَرَ ْ لَمَيْهِمْ رَا‬

‫أَحْمَمْ ُ ۍَهُمْ ‪ ,‬پَأَرَرَتْهُمْ أَرْ يُشْرِکُ ا ِي رَا ۍَمْ أُنَ ِ ْ ِهِ‬

‫سُمْوَانًا)(‪.)٢٤ ٢٣‬‬
 ‫‪25‬‬
‫اهوانار پرته راځي‬ ‫د‬ ‫م ګار در سره مي فورت ده اک‬ ‫((را خرل و‬

‫د هغه درې‬ ‫ک م ايار ح را پرته حال ک‬ ‫اپ ۍه خرل دين رخه يح ګرځ‬

‫هغه پرته حال ګرځ‬ ‫د‬ ‫اپ ک م ايار ح را درې حرام ک‬ ‫حرار‬

‫ح را درې هيڅ دۍيل نه‬ ‫ح راسرم هغه ر ک اريکار ک‬ ‫ته ارر ک‬ ‫هغ‬

‫ۍال))‪)٤٣: ٢٧٧-١٦(.‬‬ ‫دچ راۍه‬

‫ت ه دم‪:‬‬ ‫‪ -٢‬در اخالقي س ن اۍت ام داسالري لقي ې غ‬

‫ددې جممح روم دادچ ح اخالقي کم پر دايماني کم پرئ نښه دم‬
‫اخالق‬ ‫ح رسممار اي دغښتم‬ ‫ت هک‬ ‫دردين کمکه لقي م ددې غ‬

‫داسالم درق س دين ۍه ځانک تيا رخه دادم ح رسممار ده غ رم‬ ‫رښتن پ‬

‫اخالق داۍت ام ۍ ر ته را ۍي اپ اخالقي ر اد ددين ۍه س ن اپ اپاررپ‬

‫ي هم اخالق‬ ‫رخه ګيي يد ح هغه ره ح اسالري اخالا ۍه ن رپ جال ک‬

‫د هار ده‬ ‫ا يکه دم هم ا ارل دچ ح دۍغ‬ ‫سرم ددين وي هه اپ دياپ‬

‫زياترم ځاي ن کح اخالا ده دين سرم تد يرپ اپ زيات امهر رفسرين ح ددې‬

‫ن ۍيکي ح( انک ۍدمال دين‬ ‫(پانک ۍدمال خمق لظيم ) رد ا ک‬ ‫اي‬

‫ته‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) رخه ا ددين ده هکمه د‬ ‫ا‬ ‫لظيم) رس‬

‫((اإلسالم حسن‬ ‫پپيل‪:‬‬ ‫کح‬ ‫ځ ا‬ ‫ده‬ ‫پرته‬ ‫پک م هغه‬

‫اسالم ه اخالا د‬ ‫اۍخمق))‪.)٣٢٤ ٤٧(.‬‬

 ‫‪26‬‬
‫ده اخرت کح دث ا ارل يح ګيي‬ ‫اۍهي اپارر رسممار درغ رم اخالق رکمف‬
‫ر ږګ رپ ح دغ رم اخالق‬ ‫پ‬ ‫ده ص رت کح دلذا‬ ‫داهما اپ رخاۍف‬
‫)اپ پرسرم ده ر ګ کح د دغ‬ ‫پفاء ص ا اپ اران‬ ‫ستر ر اد ۍکه (ل‬
‫ګيي ح رسممار درې رار رم ا چ دچ‬ ‫ر ادي تفرلات ي ارلي رکمفي‬
‫اتمم‬ ‫دغه رد ا ده دې ح يث کح ه ررګ م ا ې دم ح فررايال‪( :‬انما د‬
‫رکارم ااخالا)‬
‫د ‪.‬‬ ‫اساسي ر خه دغ رم اخالق تکميم‬ ‫يد ح ‪ :‬زرا د د‬
‫دايمار د شر تيا ي ازري‬ ‫مه‬ ‫در غ رم اخالق‬ ‫(جل جالۍه) رس‬ ‫دا‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده زيات‬ ‫ا‬ ‫ت ه ر ږ درس‬ ‫ارط ګيي اپ دغه غ‬
‫ح د همهح ده ت ګه ان ې ي احاديث ذکر ک پ‪:‬‬ ‫کح پي‬ ‫امهر احادي‬
‫‪ :‬لُ ِۍَ ْ اَهَادَةُ اۍ ُپرِ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫‪ -١‬رس‬

‫ِاۍْإِاْرَاکِ ِاۍمَهِ ثَمَاثَ رِرَارٍ))‪.٢٤ ٤١:.‬‬

‫ددرپاغ ګ اهي دارک سرم را رم دم درې ځل يح پفررايل‪.‬‬
‫‪ -٢‬رَنْ غَشَ َا فَمَيْ َ رِ َا))‪.٢٦٥ ٢٢.‬‬
‫ا ح ر ږ سرم خيان پک ۍه ر ږ رخه نه دچ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ۍَا يُؤْرِنُ أَحَ ُکُمْ حَتَال يُمِ َ ۍِأَخِيهِ رَا يُمِ ُ ۍِ َفْسِهِ))‪.٢١ ١‬‬
‫ح ک م اال دځار ۍرارم‬ ‫ده تاسح کح ي هم کارل رؤرن نشي که چ ترر‬
‫‪.‬‬ ‫د ل ۍرارم يح خ ښ نه ک‬ ‫خ‬
‫‪ -٥‬ارَ رَسُ َ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَا َ پَاۍمَهِ ۍَا يُؤْرِنُ‬
‫پَاۍمَهِ ۍَا يُؤْرِنُ پَاۍمَهِ ۍَا يُؤْرِنُ قَاۍُ ا پَرَا ذَاکَ يَا رَسُ َ اۍمَهِ قَا َ‬
 ‫‪27‬‬
‫اۍْمَارُ ۍَا يَأْرَنُ جَارُمُ َ َائِقَهُ قَاۍُ ا يَا رَسُ َ اۍمَهِ پَرَا َ َائِقُهُ قَا َ‬
‫اَرُمُ))‪.)٣٤ :٧(.‬‬
‫تداۍال رح دې قسم پ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) پفررايل ‪:‬ده ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫رسممار نه دچ يا پفررايل رسممار نه دچ يا يي پفررايل ‪ :‬رسممار نه دچ‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) پې‬ ‫ا‬ ‫صما ه کرار پفررايل ‪:‬دار ک دچ يا رس‬
‫ح ل ګاپنډ دهغه ۍه ضرر رخه ده ارن نه پ‬ ‫فررايل ‪ :‬هغه ګاپنډ‬
‫لميه پسمم ‪ ((:‬اۍْمَيَاءُ پَاإلِيمَارُ قُرِنَا‬ ‫‪ -٦‬قَا َ اۍ َ ِيُ صمال ا‬
‫جَمِيدًا فَإِذَا رُفِمَ أَحَ ُهُمَا رُفِمَ اآلخَرُ))(‪.)٤٧ ٢١‬‬
‫(( ايمار اپ حياء دپا م ي ل سرم ت ۍي د کمه ح کمه ح ي ۍه ر ځه ځي ل هم‬
‫پرسرم ۍه ر ځه ځي)) ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ۍِکُلِ دِينٍ خُمُقٌ پَخُمُقُ اۍْإِسْمَامِ اۍْمَيَاءُ))(‪.)٣:: ٣١‬‬
‫هر دين ځانه چ اخالا ۍر اپ داسالم اخالا حياء دم‪.‬‬
‫‪ -:‬رَا آرَنَ ِي رَنْ َاتَ اَ ْدَانًا پَجَارُمُ جَائِمٌ إِۍَال جَ ْ ِهِ پَهُ َ‬
‫يَدْمَمُ ِهِ))‪.)٣١٤ ٣١(.‬‬
‫ترر ګ يح ګاپنډ‬ ‫اپ دې ه د هي‬ ‫پي م که‬ ‫هغه ر ک ح ده خرمه ر‬

‫پږې پ ن هغه ده را ايمار نه دچ راپ چ‪.‬‬

‫‪ -١‬رَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ فَمْيَقُلْ خَيْرًا أَپْ ۍِيَصْمُ ْ‬
‫پَرَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ فَمْيُکْرِمْ جَارَمُ پَرَنْ کَارَ‬
‫يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ فَمْيُکْرِمْ ضَيْفَهُ))‪.)٤٥٧ ٢: ).‬‬
 ‫‪28‬‬
‫يا‬ ‫(( ر ک ح ده ا تداۍال اپ اخرت پرځ ايمار ۍر ن دخهر خ رې د پک‬
‫دې پ که ي اپ ر ک ح در ا اپ اخرت پرځ ايمار ۍر دګاپنډ اکرام دې‬
‫تداۍال اپاخرت ايمار ۍر هغه دې درهممه ل ت‬ ‫اپ ر ک ح ده ا‬ ‫پک‬
‫‪.‬‬ ‫پک‬
‫ح غ رم اخالا دايمار رخه اپ د‬ ‫دا اپ دې ته پرته ح امهرم احاديث ثا ت‬
‫ده اسالم ک م نفمي لمل نه مکح‬ ‫ت ه دم يد ح غ رم اخالا خرم‬ ‫ايمار غ‬
‫فرض اپ ازري د ‪)٢٧٧-١٦:٤٣ .‬‬

‫‪.‬‬ ‫اخالق ۍ ر ته م ه پرک‬ ‫‪ -٣‬اسالم ده لاره ت ګه‬

‫داسالم داخالقي نظام ۍه ځانه تيا ي هم لار اۍال اپ تفصيل دچ دلار اۍي‬
‫اپ ده‬ ‫رخه ه ف دادچ ح اسالم دنهک اخالق ۍ رې ته لاره م ه پرک‬
‫‪ :‬ۍکه ده ان ې ايت ن کح ح‬ ‫لاره ت ګه ۍه ن اهي اپ ر کرات رخه ر ده ک‬
‫پرته ااارم ا ي م ‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ٥٣ ‬اي س رت ي اسرائيل ‪.‬‬
‫ګان ته پپايه ح تل ه اپ غ رم‬ ‫اچ رمم م (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) زرا‬
‫ځکه ح‬ ‫خ رم پک ئ ده ر تيا ح ايوار دهغ چ ده ري ځ کح د م ح ا‬
‫ايوار دانسار مانګ ديمح د من دچ ‪.‬‬
 ‫‪29‬‬
‫إِرَ اۍمَهَ يَأْرُرُ ِاۍْدَ ْ ِ پَاإلِحْسَارِ پَإِيتَاءِ ذِ اۍْقُرْ َال پَيَ ْهَال لَنْ‬
‫اۍْفَمْشَاءِ پَاۍْمُ کَرِ پَاۍْ َغْيِ يَدِظُکُمْ ۍَدَمَکُمْ تَذَکَرُپرَ‬
‫(اۍ مل‪)09‬‬
‫ۍ ح حيايح اپ‬ ‫اپ ۍه‬ ‫ههيح اپ خرم ۍ داۍ ح حکم ک‬ ‫ا تداۍال دل‬
‫ترر تاسح درس پاخمئ‬ ‫هغه تاسح ته نصيم ک‬ ‫زپر بمم رخه ر م ک‬
‫‪.‬‬
‫اخالق ۍ ر ته م ه‬ ‫ن ي کريم (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) هم ده لاره ت ګه‬
‫اپ فررايح‪( :‬اتَقِ اۍمَهِ حَيْ ُمَا کُ ْ َ پَأَتْ ِمْ اۍسَيِئَةَ اۍْمَسَ َةَ‬ ‫ک‬

‫تَمْمُهَا پَخَاۍِقِ اۍ َاسَ ِخُمُقٍ حَسَنٍ))‪.٢٦٢:٢٦‬‬

‫ۍ رخه‬ ‫ۍه‬ ‫تداۍال رخه پپيري م‬ ‫يد ح ‪ :‬هر هرته ح اپسي ۍه ا‬

‫اپ خمک سرم ه‬ ‫ۍه ر ځه پ‬ ‫ځکه نيکح‬ ‫پرپسته حتماً نيکح ک م‬

‫سم ک ک م ‪.‬‬

‫ه اخالا شر تفصيل سرم ده اسالم کح يار‬ ‫دادچ ح‬ ‫اپ دتفصيل روم‬

‫ارپ‬ ‫رخه ني ۍح ترو ۍ ي پا يک اقتصاد‬ ‫ژپن‬ ‫ۍه فرد‬ ‫د‬ ‫ا‬
‫ترسياسته اپدنظام ترج پنال د رې (دژپن ده هرم رخه کح اسالم د‬
‫ک م؟‬ ‫)ترر خمک د ها اي ح ه اخالا ک م د اپ‬ ‫ت هک‬ ‫اخالق غ‬
‫پ اخالق رخه ځان نه پژغ رچ‬ ‫ه اخالا دژپن ده ارپ کح لممي اپ ۍه‬
‫‪. :::٤١.‬‬
‫‪ -٤‬اسالم د پ اخالق ررتک ي ته ج اء واکمح دم‬
‫ررتک‬ ‫اخالق‬ ‫داسالم داخالقي نظام مه ځانه تيادادم ي ر ک دک ري‬
‫اي دهغه ۍه دارم يي يا دنيايي اپ يا اخرپ ج ا واکمح دم ن ځکه خ اسالم‬
 ‫‪30‬‬
‫داخالق ذکر دارر اپ نهي ده صيغه ذکر ک چ دچ اپ ۍه اۍهي اپاررپ سرغ پنه‬
‫کح‬ ‫ن ده حقيق‬ ‫دۍال دچ‬ ‫س‬ ‫يح دلذا‬ ‫اپ دن اهي ارتکا‬
‫ۍه اپاررپ سرغ پنه‬ ‫اء در دې (داسالري اريد‬ ‫ن‬ ‫دادي قان ر يه غ رم ک‬
‫دل ا‬ ‫ګرځي)‪.‬در ا ده مپ اسالري اريد‬ ‫دج ا س‬ ‫اپ دن اهي ارتکا‬
‫د ن که ر ک ده نارپا ت ګه د ا را اخمي‬ ‫ر مک‬ ‫حق ده ناجاي م ت ګه خ‬
‫دهغه ۍرارم يي ج ا واکمال ي دهغه اس اي غ څ اي ۍکه ح‬ ‫اپ ياغال ک‬
‫تداۍال فررايي‪ ((:‬پَاۍسَارِاُ پَاۍسَارِقَةُ فَاقْوَدُ ا أَيْ ِيَهُمَا جَ َاءً‬ ‫ا‬

‫ِمَا کَسَ َا نَکَاۍًا رِنْ اۍمَهِ پَاۍمَهُ لَ ِي ٌ حَکِيمٌ)) (اۍمائ ة‪)33‬‬

‫ۍه‬ ‫اپ غل که نر پ که ځه ددپا پاس نه درعک ئ دهغ دخرمح ک نح‬

‫دچ‬ ‫دم اپ دا تداۍال ۍه ۍ ر دل رت پ س ا دا تداۍال ق رت در و ۍ غاۍ‬

‫اپ هغه دد هح اپ حکم رښتن دچ‪.‬‬

‫دهغه ۍرارم اتيا‬ ‫ن اسالري اريد‬ ‫هم ا راز که ر ک د ل ا د رې ت ر ت‬

‫تداۍال‬ ‫ا‬ ‫درې ج ا واکمح دم ده دې ارط ح ک م ګ ام اپ ااه پنه ۍر‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫فررايح‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬س رت اۍ ر ‪ -٤‬اي‬
‫يا رم ر ت ه‬ ‫ځ اپ ناري ه پ د رې دزنا ت ر ت‬ ‫هغه ر ک ح داک ۍم‬
‫ااه ار رانه پۍي ن پپهئ ( دغه ت ر ت پنکي ) اتيا درې اپ تر ررګه دهغ چ‬
‫ګ اهي ره ق م ئ اپ دغه ت ر ت پنکي فاسقار د ‪.‬‬
 ‫‪31‬‬
‫ده هم ې ت ګه ر ک ح ده و ۍ ه کح دزنا ده پجه فساد خ رپ اپ انساني‬
‫ج اء يح دادم ح ( ‪ )١٧٧‬درې پپهل اي ا (جل جالۍه) ده‬ ‫نسل ته زيار رس‬
‫‪‬‬ ‫‪.‬‬ ‫دچ ا م داسح حکم ک‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬س رت اۍ ر‪.‬‬
‫اي هر ي ۍه دپا پ(‪ )١٧٧‬سل‬ ‫هغه ځه اپ هغه س چ ح دزنا دلمل ررتک‬
‫درې پپهئ ‪.‬‬
‫ح ده و ۍ ه کح‬ ‫ک‬ ‫رسممانار رکم‬ ‫و‬ ‫ۍه هم ې ک مه اسالري اريد‬
‫ګار نه د رته ک‬ ‫اپ ده دچ هکمه اي ج‬ ‫درزيمه اخالق رخ ي ې پک‬
‫‪.‬‬ ‫اپ ده دې ا م سستح غ رم نه ک‬ ‫دپعرې احساس پنه ک‬
‫اخالقي اپ فسادپن ده رخ ي ې کح پ داتح اي ن نه‬ ‫که دپې ددغ‬
‫اخالا خرارم اي مکح درفس ي‬ ‫ي ازې دا ح ده و ۍ ه کح ه ناپ م اپ‬
‫کح کک اي ا‬ ‫ترر ګ ه صاۍمار اپ نيک کارار ه هم پرسرم ده لذا‬
‫تداۍال فررايح ‪   :‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪  ‬‬
‫س رة اانفا ‪ ٢٥‬اي‬
‫ۍه هغح فت ح رخه ځار پژغ رئ ح دهغح ناپ م اغه م ه ده ځانه ې ت ګه ده‬
‫پ ‪.‬‬ ‫هغ خمک د رې رم پدم داتح نه اي ح ګ ام يح ک‬
‫اۍ ته داسالم دغه اق ارات ددې ۍرارم د تر ر ي م داسح صاۍمه و ۍ ه رار ځ‬
‫دبمم اپ‬ ‫ي فرد در ل تماپز پنه ک‬ ‫در س ن پا م پ‬ ‫ته اي ح دل‬
‫اخالقي جرايم رخ ي چ پاي‪١٢:٤١.‬‬
 ‫‪32‬‬

‫اخالق دخرم ۍ ارې ارې‪:‬‬ ‫د‬

‫ده ا م ر رخکح ده‬ ‫رقام اپ ر ۍ‬ ‫اخالق دارز‬ ‫داسالم ده دين کح د‬
‫ح ه اخالا کس ي‬ ‫ت ه دي ا که‬ ‫تفصيل سرم مث پک اپس دۍته دا د‬
‫د‬ ‫د اپکه ذاتي صفات دچ ح د هر رسممار د دي ايښ سرم سم دي ا ا‬
‫ت ح ته ده ان ې دپپ وک کح‬ ‫د‬ ‫اپ د تغير اپ ت يل پ نه د ؟ ر ن د رت‬
‫ځ ا پ‪.‬‬
‫اي ح ه اخالا ځار‬ ‫‪ .١‬ده لم رال ت ګه خ انسار تغير ق م پنکال دچ ک ۍ‬
‫پ اخالق رخه ځار پژغ ر ځکه اسالم رسممانار دخ‬ ‫اپ ۍه‬ ‫کح دي ا ک‬
‫يا رسممانار‬ ‫د که هرته دا کار نا رمکن‬ ‫ک‬ ‫اخالق ده خرم ۍ رکم‬
‫تداۍال فررايي‪ (:‬‬ ‫ا‬ ‫که‬ ‫درې نه رکم‬
‫‪ :١( )   ‬د‬
‫اۍ قرې س رت آي ‪.)٢:٦‬‬
‫‪.‬‬ ‫د ت ار رخه د رته ا تداۍال انسار دري کار نه رکمف‬
‫‪ .٢‬دا تداۍال دځانه ې دهرزپپنح دراساس ځي ال انسانار دت ۍ سرم سم د‬
‫اۍقي‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم ح د ل‬ ‫اخالق سرم ده اک چ پ ۍکه رس‬
‫د ق يمح رشر ته پپيل‪ " :‬يَا أَاَجُ إِرَ فِيکَ خَصْمَتَيْنِ يُمِ ُهُمَا اۍمَهُ‬
‫پَرَسُ ۍُهُ‪ :‬اۍْمِمْمَ پَاۍْأَنَاةَ " فَقَا َ‪ :‬يَا رَسُ َ اۍمَهِ أَنَا تَخَمَقْتُهُمَا‬
‫أَپْ جَ َمَ ِي اۍمَهُ لَمَيْهِمَا؟ قَا َ‪َ « :‬لِ اۍمَهُ جَ َمَکَ لَمَيْهِمَا» ‪ .‬قَا َ‪:‬‬
 ‫‪33‬‬
‫اۍْمَمْ ُ ۍِمَهِ اۍَذِ جَ َمَ ِي لَمَال خُمُقَيْنِ يُمِ ُهُمَا اۍمَهُ پَرَسُ ۍُهُ‪.‬‬
‫(‪.)٤١٧ ٣٧‬‬ ‫رس احم‬
‫معر‬ ‫تدا ۍال اپ د هغه د رس‬ ‫حدا‬ ‫اچ اامه ده تا کح دپم خصمت نه د‬
‫ح ي انسار دغصح‬ ‫ي حمم اپ ل اناة دچ(حمم دې پيل که‬ ‫خ ښد‬
‫ک اچ اي ۍه رقا ل ۍ ر خرل غچ پاخمي‬ ‫دررها خرل ځار ک ترپ ک‬
‫ۍه انتقام اخست ال اس ده سر اي اپ ۍه لممح رخه کار‬ ‫خ ص ر پک‬
‫پانخمي ‪.‬اپ (اناة ) ده ارپ ۍه غ ر اپ فکر ک ۍ رخه ل ارت دچ هغه ر ک‬
‫ۍه شر ې س مي ګئ رخه کار اخمي (اناة )‬ ‫ح ارې ده لممه نه ترسرم ک‬
‫تل‪:‬اچ دا تداۍال رس ۍه (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫پد‬ ‫)‪.‬هغه س‬ ‫مل که‬
‫؟ن ال صمال ا‬ ‫د‬ ‫ک‬ ‫ن ر پ اخالق سرم زم ت ۍ ا چ يم اپ که را کس‬
‫لميه پسمم پرته پفررايل‪:‬‬
‫دې‪.‬‬ ‫اخالا ستادت ۍ سرم سم تا کح دي ا ک‬ ‫ا تداۍال ن ر‬
‫ح ده لاره ت ګه غ رم اخالا کس ي د اپ که چ‬ ‫ن در دې اساس پيال ا‬
‫اپ پسايم ده کارپنح سرم ح پرپسته ه ترې يادپنه‬ ‫اس ا‬ ‫اي ح دځي‬
‫حا‬ ‫اخالق رخه رخمن اي اپۍ خمک داسح د‬ ‫پاي ي انسار د‬
‫ن انسار ته ده‬ ‫اخالق سرم ت ۍ ک چ پ‬ ‫تداۍال دخرم دهرزپن دراساس د‬
‫اخالق رښتن‬ ‫پدهژني ح انسار درې د‬ ‫ح هغه پسايل اپ اس ا‬ ‫کار د‬
‫‪:‬‬ ‫ګرځي ح ددغ پسايم رخه ځي ح ده ان ې مپ ذکر که‬
‫‪:‬‬ ‫اپ پ اخالق دهژن‬ ‫‪ -١‬د‬
‫پ‬ ‫اپ‬ ‫اخالا پ دهژني ځکه تر هغه د رچ ح د‬ ‫ه اپ‬ ‫رسممار اي‬
‫پ اخالق رخه‬ ‫اپ د‬ ‫اخالق ر ص في‬ ‫اخالق ت دير پنه اح ک ۍال ده‬
‫ځار ساتل پرته ګرار دچ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫اپ د پ اخالق ده زيان ن د هه‬ ‫اخالق ده ګ‬ ‫‪ -٢‬د‬
 ‫‪34‬‬
‫پ اخالق زيان نه ررګ‬ ‫اخالق ګ ح اپ د‬ ‫ح رسممار ته د‬ ‫تر ر د ر‬
‫پ اخالق رخه ځار ساتل پرته سخ‬ ‫اپ د‬ ‫اخالق سم ا ۍه‬ ‫نه پ ده‬
‫پ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬د نهک رمهرپ رمهرتيا‪:‬رمهرتيا ( ا يکح اپ ارت اطات) دانسار در‬
‫خمک سرم‬ ‫اخالق ر تح اپر في اغه ې ۍر که انسار دايمار دارم اپد‬
‫اخالق‬ ‫ه انسار ه پررخه ج اي اپ که ح ايمانه اپ‬ ‫ارت اط پۍر ن‬
‫اي‬ ‫اخالقه انسار ه پررخه ج‬ ‫خمک سرم ارت اط پۍر ن ح ايمانه اپ‬
‫رممه اخ ار‬ ‫اۍ ته رمهرچ ي اځح انسار نه مکح دزدم ک ې ځاي نه کتا‬
‫اپ پسايل ح انسار‬ ‫رادي تم ي پر تفرعح ځاي نه اپ داسح ن ر هغه اس ا‬
‫ې اغه ې ۍر ‪ .‬ن‬ ‫ح اپ‬ ‫پرسرم اره اپ پرځ سرپ کار ۍر دانسار ده اخالق‬
‫اپ فررايي‬ ‫رت جه ک‬ ‫صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ خرل ار‬ ‫ا‬ ‫ځکه رس‬
‫رَنْ‬ ‫أَحَ ُکُمْ‬ ‫فَمْيَ ْظُرْ‬ ‫خَمِيمِهِ‬ ‫دِينِ‬ ‫لَمَال‬ ‫‪((:‬اۍرَجُلُ‬
‫يُخَاۍِلُ))(‪.)٤٥١ ٢٣‬‬
‫ح ده ک م دين‬ ‫هر تن د خرل رمهر ده دين پ ن خرل رمهر ته دې پ ګ ر‬
‫دچ‪.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ‬ ‫ا‬ ‫ح رس‬ ‫ک‬ ‫تداۍال ل ه) رپاي‬ ‫ن راۍک(رضي ا‬ ‫ان‬
‫إياک پقرين اۍس ء فإنک ه‬ ‫لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايح ‪( :‬‬

‫تدرف)(‪.)٢٣٥ ٤٧‬‬
‫که‬ ‫رمهر نه ځار پساته ځکه ته دهم ې رمهر ده پسيمه دهژن‬ ‫ۍه‬

‫پ دپستان رخه ځار ساته اپ دهغ‬ ‫ددې ح يث رقص دادچ ح ۍه‬

‫رماۍس ته ره پرځه ‪.‬‬
 ‫‪35‬‬
‫رمهر انظ ر ده معرپ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دنهک رمهر اپ‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايح ‪ ((:‬رَ َلُ‬ ‫ا‬ ‫اۍفاب سرم يار ک ع چ رس‬

‫اۍْمَمِي ِ اۍصَاۍِحِ پَاۍْمَمِي ِ اۍسَ ْءِ کَمَ َلِ صَاحِ ِ اۍْمِسْکِ‬

‫پَکِيرِ اۍْمَ َادِ ۍَا يَدْ َرُکَ رِنْ صَاحِ ِ اۍْمِسْکِ إِرَا تَشْتَرِيهِ أَپْ‬
‫تَمِ ُ رِيمَهُ پَکِيرُ اۍْمَ َادِ يُمْرِاُ َ َنَکَ أَپْ ثَ ْ َکَ أَپْ تَمِ ُ رِ ْهُ‬
‫رِيمًا خَ ِي َةً‪.)٢:٧ ١:( .‬‬
‫رمهر ر ا داسح دچ ۍکه درشک رښتن اپداه هر ئ‬ ‫د ه رمهر اپ‬

‫يا ه‬ ‫که درشک رښتن سرم که ال ن دهغه رخه ه حتماي م ګ ه درپرسي‬

‫کمح ې ه ترې دراي د دښ‬ ‫رشک ده ديس ترې پاخمح اپکه نه ن‬

‫چ دراي ‪.‬‬ ‫رخه ه يا ستا ر پس ز اپ ياجارح اپ يا ه ترې خرا‬

‫‪ -٤‬فاس م و ۍ ه کح ۍه ژپن ک ۍ رخه ځار ساتل ‪:‬‬

‫رستقيماً د ااخاص در اخالق ژپرچ‬ ‫کح سک ن ک‬ ‫نهک اپ فاس پ و ۍ‬
‫ااخرم ي‬ ‫سل ت ه پژۍي‬ ‫کح راغمي ح ي س‬ ‫اغي ې ۍر ده ح يث اري‬
‫خ‬ ‫پرغم لاۍم پرته پپيل ح ستا ت ه ق مه‬ ‫لاۍم ته د ت ح ک ۍ ده نه‬
‫درع دم‬ ‫سيمح کح هست ګيه غ رم ک م اپ ده خرمه ر وقه کح سک ن‬ ‫فالن‬
‫ځکه ستا سح سيمه م سيمه دم(‪.)١٦:٤٤‬‬
‫درنصيم لمل ک ‪:‬‬ ‫‪ -٥‬د نهک س‬
‫انسار خرل لي نه نه پي ي خ ن رپ ااخاص ته يح لي نه ده ماګه ررګ ع‬
‫که هرې ي ر ک تاته ۍ م ده ګ ته ک ې ح ستا ده جار کح دټ دچ د هغه ددې‬
‫اخالا ده ګ ته‬ ‫کار ر ه اپ ق ر داني ک ې هم ارنهه ر ک ح تاته ستا‬
‫پاخالق زيان نه‬ ‫د هغه هم ر ه پک م دا ځکه ح د ۍ م هيم رخه د‬ ‫ک‬
 ‫‪36‬‬
‫يح‬ ‫زيات د هم ا پجه دم ح لمر رضال ا ل ه دهغه اده هکمه ح لي‬
‫((رَحِمَ اۍمَهُ رَنْ أَهْ َچ إِۍَالَ‬ ‫فررايي‬ ‫پرته ده ګ ته ک‬

‫لُيُ ِال‪.)٢٣:١()).‬‬
‫‪.‬‬ ‫ح زرا لي نه را ته ده ګ ته ک‬ ‫ا تداۍال د ده هغه اخص رحم پک‬
‫اخالق دانسار رپزنه ‪:‬‬ ‫‪ - ٦‬در‬
‫اخالق رښتن ج پ ځکه‬ ‫اخالق دانسار رپزنه ۍه ي انسار نه د‬ ‫ده‬
‫پ دد رم لقل رښتن‬ ‫اخالق سرم ت ۍ ا‬ ‫ح معر کم انسانار فورتاً د‬
‫پرک ۍ درته داد‬ ‫پچ ۍه تادي‬ ‫پ دتدميم اپ تر ي درته لاۍم رپز ا‬
‫لميه پاۍه‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ۍکه ليسح لميه اۍسالم رمم رس‬ ‫رښتن پ‬
‫پسمم)اپ داسح ن ر ان ياء لميهم اۍصم ة پاۍسالم ‪.‬‬
‫اپ استد اد ۍر که هرې ده‬ ‫يد ح لاد انسار دخه ر اپ ار دق م نح قا مي‬
‫اخالق‬ ‫ځاي ن کح ده‬ ‫د ه ت ر اپ ن رپ تر ي‬ ‫و ۍ ه رکت‬ ‫ک رن‬
‫اپ نهک خمک دسح رپار اي ده نهک رماۍس کح رخه‬ ‫پرپز اي د‬
‫اپ که د پ خ ي ن تر ي‬ ‫اخالق اپ نهک خ ي ن رښتن که‬ ‫پاخمي ن د‬
‫پ ده ک ر‬ ‫اي اپ ۍه هر ۍ رې درې د اخالقي جاۍ نه خرارم ا‬ ‫پرک‬
‫تفريح ګاپ اپ ن رپ کح‬ ‫ده ري ان ن دزدم ک چ ده ځاي ن‬ ‫دۍ‬ ‫رکت‬
‫اپد پ‬ ‫د اخالق خمک سرم ده تماس کح پ ط دي دم ح اخالا کس‬
‫خ ي ن رښتن ګرځي ‪.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دې ر ض ع ته ده ااارم ک ۍ سرم فررايح ‪:‬‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫((رَا رِنْ رَ ْۍُ دٍ إِۍَا يُ ۍَ ُ لَمَال اۍْفِوْرَةِ فَأَ َ َامُ يُهَ ِدَانِهِ أَپْ‬
‫يُ َصِرَانِهِ أَپْ يُمَمِسَانِهِ)) (‪.)١٤٣ ١١‬‬
 ‫‪37‬‬
‫هرطفل اپ راا م ده داک اپ سره مح فورت ت ۍ که ې يقي اً ر ر اپدالر دې‬

‫نصراني اپ يا رم سي ج پ ‪.‬‬ ‫ح ۍه هغه نه يه د‬

‫ۍکه‬ ‫ي اۍي ۍه هغه ا رخه تاثير اخمي ح پرسرم اپسه‬ ‫ال ۍه ک‬ ‫ن ک‬

‫که ي م ک رنح کارالً د‬ ‫ر ر اپدالر پرپنه اپ خ ع ې اپد ک رنح ن ر غ‬
‫ي ته رستقيماً دهغ‬ ‫ن ک‬ ‫اخالق اپ دنهکح تر يح رخه رخ ردارم پ‬
‫اپ که ي م‬ ‫اخالق رپز که‬ ‫ح ده‬ ‫اپ ک‬ ‫اخالا اپ خ ي نه انتقاۍه‬
‫اپ نيک خ ي ن درۍ دپنکي نه پ‬ ‫د اد‬ ‫اخالق ه پ‬ ‫فاس م اپ‬ ‫ک رن‬
‫اۍ ته معر ځمه ي‬ ‫اخالقه راۍ ع‬ ‫خ يه اپ‬ ‫ح ده هماغه ان ازم‬ ‫ن ک‬
‫ۍهسه اپ د ه ت ر‬ ‫خ ده رکت‬ ‫ح ده ي م نهکه ک رنح کح راۍ چ ا‬ ‫ک‬
‫اخالق خمک سرم رمهرچ اي ۍه سمح ارې يح پا پ اپد‬ ‫کح درفس ي‬
‫اي اپ دغسح ګمرام اي‬ ‫اخالقه انسار ترې ج‬ ‫هغ چ ده رهر ي رفس اپ‬
‫ح ګمراهار د ‪.‬‬ ‫ۍکه دپ‬
‫‪:‬‬ ‫‪ -٧‬نهک الما اپ ل ادات ترسرم ک‬
‫ترهغح ي انسار‬ ‫لمم ۍه لمل درته ههڅ ګ ه نه ۍر هم ارنهه ه اخالا دهژن‬
‫ح ده لممي مګرکح دهغه ده ک پ پ پ کح‬ ‫ته فاي م نه اي رس ا ترر‬
‫نه اي ا (جل جالۍه) فررايي ((ق افمح رن زکاها )) (يقي اً هغه ر ک‬ ‫راررګ‬
‫ت کيه يح پک م )‬ ‫کاريا دچ ح دنف‬
‫اخالق ۍ ر ته س ق‬ ‫انسار د‬ ‫ګي ک‬ ‫تداۍال ل ادت اپ‬ ‫ن دا‬
‫ده هماغه‬ ‫دهغه ذکرک‬ ‫تداۍال ل ادت ک‬ ‫ر ررم ان ازم ح انسار دا‬
‫دۍمانځه زکات رپژې اپ حج ده هکمه‬ ‫ان ازم دانسار اخالا سره مي که‬
‫ه پرپسته ده تفصيل سرم يادپنه پاي ح دانسار در اخالق رستقيما اغه‬
‫اپ ۍه پ ارپ يح ر ده ک‬ ‫ۍر‬
‫‪ -:‬ه اخالا خرل لادت ج پ ‪:‬‬
 ‫‪38‬‬
‫اخالق سرم‬ ‫يد‬ ‫اخالق رښن اي ن ده کار د‬ ‫يد‬ ‫که ر ک غ ا‬
‫کي داخه اي ۍکه ده‬ ‫ترر ددم ده ط يد‬ ‫ځار لادت اپ يا يا يح لممي ک‬
‫((انما اۍدمم اۍتدمم پاۍممم‬ ‫ي ح يث کي پرته ااارم ا ع م‬

‫اۍتممم )) (‪.)٤٧ ٣٢‬‬

‫‪.‬‬ ‫يد ح لمم ده زدم ک م اپنرري ده نرري ک ۍ زدم که‬

‫‪ -١‬دخرل ژپن ۍرارم دنهک ااخاص ژپن دنم نح ده ت ګه واکل‬

‫ه‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ژپن درؤرن رسممار ۍرارم تر و ۍ‬ ‫ا‬ ‫درس‬
‫نم نه دم ح دهغه داخالق دسح رپار اي اپ دخرل ژپن کح لممي جاره پر‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دد رم اپ کارم اخالق‬ ‫ا‬ ‫ځکه رس‬ ‫پاغ ن‬
‫کح فررايح ‪(:‬‬ ‫(جل جالۍه) دهغه ده صف‬ ‫ا‬ ‫رښتن‬
‫– اۍقمم ‪ ٤‬اي‬
‫يد ح ح اکه ته دۍ پ اخالق ررت ه ۍر ‪.‬‬

‫م‬ ‫(جل جالۍه) خرم‬ ‫ا (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) هغه هستي دم ح ا‬ ‫رس‬
‫اپ فررايي‪( :‬‬ ‫پنه ک‬ ‫ګان ته دهغه دسح داقت اء ک ۍ ار‬

‫) ااح ا – ‪٢١‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده ژپن کح غ رم‬ ‫ا‬ ‫يقي ا ستاسح ۍرارم درس‬

‫(جل‬ ‫ي ا‬ ‫اۍرارم‬ ‫ت ګه دهغه‬ ‫نم نه اپنيکه اقت ادم ده ځانه‬

‫جالۍه)يادپ ‪.‬‬

‫ه نم نه اپ ق پم دم‬ ‫ا (جل جالۍه) ژپن تر و ۍ‬ ‫م ۍرارم درس‬ ‫درسممار‬

‫(جل جالۍه) ژپن دهغه ده سيرت کح معر ده تفصيل اپ پضاح‬ ‫ا‬ ‫درس‬
 ‫‪39‬‬
‫ا (جل جالۍه) دسيرت رواۍده دهغه اخصي‬ ‫سرم رانقل ا چ ن د رس‬
‫اخالق دکس ۍ ۍرارم‬ ‫ده ذهن کح راپستل درسممار ده ژپن کح دهغه د‬
‫تر و ۍ رهمه ارم دم هم اراز دصما ه کرار سيرت اپ ژپن تاريخ دنهک اپ‬
‫دژپن رواۍده هم دانسار داخالق ده تغير کح‬ ‫اخالق نه مک دچ ن دهغ‬
‫اخالق رښتن که اچ اي ‪.‬‬ ‫خاص تاثير ۍر اپد‬
‫ده ترسرم ک ۍ حرص درۍ د ‪:‬‬ ‫‪ -١٧‬د هر ه کار اپنهک خ‬
‫اي سرک پنه ګيل اي ا ذر(رضي ا‬ ‫هر نهک لمل که ره هم معر کم پ‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) پفررايل‪:‬‬ ‫ا‬ ‫تداۍال ل ه) فررايي‪:‬راته رس‬
‫(( ۍَا تَمْقِرَرَ رِنْ اۍْمَدْرُپفِ اَيْئًا پَۍَ ْ أَرْ تَمْقَال أَخَاکَ ِ َجْهٍ‬
‫طَمْقٍ)(‪.)٦١ ٢٣‬‬
‫(( هيڅ ي نهک لمل سرک ره ګيه دا هم نهکي دم ح دخرل رسممار پرپر سرم‬
‫ده دراخه ت ې رخارخ اي‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫ځکه معر پ پکح لمل ح اخالص ده کح پ انسار ۍ پ د پن ته رس‬

‫داسالم داساسي ارکان سرم داخالق ت ا ‪:‬‬

‫تداۍال ۍخ ا‬ ‫دا‬ ‫داسالم ۍه اساسي ارکان رخه ه ف هغه ل ادات د‬
‫دغه‬ ‫اپد اسالم ددين د ا ده ناره يادع‬ ‫د‬ ‫دررسممانان فرض ا‬
‫اپ‬ ‫ح ي ازې دانسار را وه دهغه د‬ ‫ل ادات ح رفه ره اپ پچ حرکات نه د‬
 ‫‪40‬‬
‫اپ نه اسالم انسانار ده ح‬ ‫که‬ ‫ح ده سترګ نه ۍه‬ ‫غي ي ايان سرم پت‬
‫هغه فرايض ح اسالم ده خرم‬ ‫مکح و‬ ‫کارپن ګمار‬ ‫رفه ره اپ ل‬
‫ح انسار ته دن رپ‬ ‫کح هغه تمري نه د‬ ‫ده حقيق‬ ‫ديرپان ازم ک ي‬
‫انسانان ده پ ان ې د ه اخالق اپ نيک رخ د ارز ت نه پردهژني داسح‬
‫ح دژپن ده رختمف ارايو اپ برپف کح هم غه‬ ‫اپ رپزنه پرک‬ ‫تر ي‬
‫پاپسي ده لممي ژپن کح ددچ ر ا داسح دچ ۍکه‬ ‫اخالقي ارز ت ن ته دا‬
‫ي ر ک ح د ني تمري ن ده اداء ک ۍ سرم جسمي سالرتيا ساتي دغسح‬
‫اپ‬ ‫م ددغ فرايض اپ ل ادات ده ترسرم ک ۍ سرم خرمه رد‬ ‫ه رسممار‬
‫اخالقي سالرتيا ساتي ‪.‬‬

‫‪ -١‬ۍم نځ اپ اخالا‪:‬‬
‫پرسرم ده خ ا کح هغ‬ ‫م ګان دۍمانځه ارر ک‬ ‫(جل جالۍه) ح خرم‬ ‫ا‬
‫ح دۍمانځه داداء ک ۍ ده ترڅ کح‬ ‫حکمت ن اپ اثرات ته هم ااارم ک‬
‫ا (جل جالۍه) فررايح ‪:‬‬ ‫رار ځته که‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫اپ ۍم نمگ قايم کؤم ده اپر أپ ۍم نمگ ۍه فمشاء اپ ناپ پ ارپخگخه‬

‫دۍمانځه‬ ‫ۍه پ اخالق رخه ځار سات ه اپد نهک اخالق رښتن که‬ ‫ر مک‬

‫خ ده‬ ‫داثرات نتيمه دم ‪ .‬که ر ک ي ازې دۍمانځه باهر حرکات ترسرم ک‬

‫دداک اپ سره م‬ ‫اخالقي رخه رخ نه ګرځ‬ ‫لممي ژپن کح ۍه هيڅ مپ‬

‫خ ي ن خاپن نه اي ن ددغسح ح رفه ره حرکات هيڅ فاي م نشته اپنه‬

 ‫‪41‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫(جل جالۍه) پ ان ې دق مه پ پ ګيل که‬ ‫دا‬

‫ده ي ح يث ق سح کح ده معرپ پاضمه ت ګه يار ک ي چ‬ ‫پَسَمَم) دغه روم‬

‫ح ا (جل جالۍه) فررايح ‪. :‬‬

‫تداۍال‪ ((:‬إنما أتق ل اۍصالة رمن ت اضم ۍدظمتي پۍم‬ ‫ا‬ ‫يق‬

‫رصرا لمال‬ ‫يتک ر لمال خمقي پقوم نهارم ذکر پۍم ي‬

‫پيرحم اۍصغير‬ ‫خويئته يودم اۍمائم پيؤپ اۍغري‬
‫پي قر اۍک ير))(‪.)٣٦٤ ٣١‬‬
‫يقي ا دهغه ا ۍم نځ ق م م ح زرا دۍ ي اۍي ده پ ان ې ت اضم اپ لاج‬
‫پرځ زرا ده ياد‬ ‫زرا رخم ا ته دضرر رس نح اپ بمم اس اپږد نه ک‬ ‫پک‬
‫پږ ته خ راک‬ ‫ده خرمه خواء ان ې دپام نه ک‬ ‫اپ ذکر کح تهرم ک‬
‫احترام‬ ‫رهر ار اپدرشران‬ ‫يان‬ ‫در ک‬ ‫رسافر ته د اپرک‬ ‫پرک‬
‫ک نکح پ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬زکات اپ اخالا‪:‬‬
‫اپ‬ ‫ده هم ې درجه کح زکات هم قرار ۍر ځکه زکات ي ازې اپ ي ازې وک‬
‫رخه راپپځي‬ ‫ح ي م ان ازم دراۍ ارپ ۍه جه ن‬ ‫راۍي پرک م نه دم‬
‫ح ده دې ذريده ه اخالا‬ ‫اپدفقيران جه ن ته ا اي مکح اسالم غ ا‬
‫‪.‬‬ ‫لاطفه رهر اني اپ هم رد دو ۍ ح ده افرادپ کح را دي ا ک‬
‫ا تداۍال دې ر ض ع ته ده ااارم ک ۍ سرم فررايح ‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اۍت ة(‪)١٧٣‬اي ‪.‬‬
 ‫‪42‬‬
‫اچ دهغم رم ! ته دهغ چ ۍه راۍ ن رخه دص قح ده اخهستم سرم هغ چ داک‬
‫دلا‬ ‫م اپد هغ چ ده حق کح درحم‬ ‫ده ارم کح ) هغ چ په‬ ‫ک م ( اپد نيک‬
‫پک م ‪.‬‬
‫رخه‬ ‫ح دزکات ده ذريده ۍه ي ې خ اانساني نف‬ ‫ده دې اساس اسالم غ ا‬
‫اپ حرص رادې ۍه ر ځه ي سي اپ ۍه مح خ ا کي ه غض اپ د م ي‬ ‫درا درست‬
‫رست ا ۍ پ د پ ته‬ ‫اپ ده نتيمه کح ده و ۍ ه کح اخالقي اپ رد‬ ‫ختمه ک‬
‫ۍه هم ې ک مه زر ږ‬ ‫ح دغه دزکات ۍه اساسي اه اف رخه د‬ ‫پرس‬
‫د رمم رصوفال دص قح رفه م ح ي رسممار يح ده ادا ک ۍ‬ ‫سترار‬
‫ک چ داسح يار ک ي چ ‪.‬‬ ‫رکم‬
‫((تَ َسُمُکَ فِي پَجْهِ أَخِيکَ ۍَکَ صَ َقَةٌ پَأَرْرُکَ ِاۍْمَدْرُپفِ‬
‫پَنَهْيُکَ لَنْ اۍْمُ ْکَرِ صَ َقَةٌ پَإِرْاَادُکَ اۍرَجُلَ فِي أَرْضِ‬
‫اۍضَمَا ِ ۍَکَ صَ َقَةٌ پَ َصَرُکَ ۍِمرَجُلِ اۍرَدِ ءِ اۍْ َصَرِ ۍَکَ‬
‫صَ َقَةٌ پَإِرَاطَتُکَ اۍْمَمَرَ پَاۍشَ ْکَةَ پَاۍْدَظْمَ لَنْ اۍوَرِيقِ ۍَکَ‬
‫صَ َقَةٌ پَإِفْرَاغُکَ رِنْ دَۍْ ِکَ فِي دَۍْ ِ أَخِيکَ ۍَکَ‬
‫صَ َقَةٌ))(‪.)٢١٣ ٢٦‬‬
‫ستا ۍرارم ص قه دم ده‬ ‫درسممار پرپر سرم ستا رخارخ که‬ ‫ده پرين ت‬
‫پنه ستا‬ ‫ستاۍرارم ص قه دم ار پرک ته ار‬ ‫ي ر مک‬ ‫نيکي ارر اپ ۍه‬
‫دنه ص قه دم ۍه ارې رخه دضرر ايان ۍکه‬ ‫ۍرارم ص قه دم ن پ ته ار‬
‫ي نه د ل ده‬ ‫ستا ۍرارم ص قه دم ۍه خرل ۍ‬ ‫اپ هډپکي ‪ ....‬ۍرې ک‬ ‫اغ‬
‫ستا ۍرارم ص قه دم ‪.‬‬ ‫ي کح ي ره ا‬ ‫ۍ‬

‫‪ -٣‬رپژم اپ اخالا‪:‬‬
 ‫‪43‬‬
‫هم اراز رپژم ددې ۍرارم نه دم فرض ا ې ح انسار ۍه خ راک اپ رښاک رخه‬
‫ث ات هم ردئ دز م‬ ‫مکح رپژم ده انسار ان ې دص ر استقار‬ ‫ر مک‬
‫ا ع م ترر انسار‬ ‫س ې اپ ۍه اه ت رخه دخالص ۍ ده خاطر فرض ګرځ‬
‫ک اپن‬ ‫سختي‬ ‫ۍه ګ اه ن رخه ځار پساتي دا (جل جالۍه) ده اطال‬
‫درستح‬ ‫نف‬ ‫ۍه ه ا درستح‬ ‫ت ې ان ې ده ص ر ک ۍ پرپز‬ ‫ۍ ږې‬
‫اخالقي رخه دځار سات ح درس پرک‬ ‫اپ هرمپ‬ ‫غي‬ ‫خيان‬ ‫درپغ‬
‫‪ :‬لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ‬ ‫داسح رت جه ک‬ ‫دې ر ض ع ته خرل ار‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫رَضِيَ اۍمَهُ لَ ْهُ قَا َ‬

‫قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ رَنْ ۍَمْ يَ َعْ قَ ْ َ اۍ ُپرِ‬
‫پَاۍْدَمَلَ ِهِ فَمَيْ َ ۍِمَهِ حَاجَةٌ فِي أَرْ يَ َعَ طَدَارَهُ پَاَرَا َهُ))‬
‫(‪.)٤٧٢ ٢٧‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ‬ ‫ا‬ ‫دچ ح رس‬ ‫ۍه ا هريرم (رضي ا تداۍال ل ه) رخه رپاي‬
‫لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د ‪:‬ک م رپژم دار ح درپغ پيل اپ درې لمل ک‬
‫دري د ن ا تداۍال ددغه (رپژم دار ) ي اځح خ راک اپ رښاک درعښ دپ ته‬
‫ا تيا نه ۍر ‪.‬‬
‫پنه‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) داسح ار‬ ‫ا‬ ‫ده ل ح يث کح ده دې ا م رس‬
‫‪:‬‬ ‫ک‬
‫لميه پسمم ‪:‬‬ ‫لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ قَا َ ‪ :‬قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صمال ا‬
‫ۍَيْ َ اۍصِيَامُ رِنَ األَکْلِ پَاۍشُرْ ِ إِنَمَا اۍصِيَامُ رِنَ اۍمَغْ ِ‬
‫پَجَهِلَ لَمَيْکَ فَقُلْ ‪ :‬إِنِي‬ ‫فَإِرْ سَا َکَ أَحَ ٌ‬ ‫پَاۍرَفَثِ‬
‫صَائِمٌ))(‪.)٤٧٢ ٣٧‬‬
 ‫‪44‬‬
‫ع پ ل ارت نه دم مکح ده حقيق‬ ‫رپژم ي ازې ۍه خ راک اپ رښاک رخه ۍه‬
‫کح رپژم ۍه ح ه دم خ رپ اپ ح حياکارپن رخه دځار ژغ رنح ل ارت دم ن‬
‫ن ته‬ ‫اپ يا دجهاۍ ده پجه درتا ک م تماپز پک‬ ‫که تاته ر ک ک ځمال پک‬
‫پرته پپايه ح زم رپژم يم‪(.‬دغچ اخهست ه ه ره ک م)‬
‫‪ -٤‬حج اپ اخالا‪:‬‬
‫دحج ده را وه اي داسح ګمار پنه اي ح دا ګ يا درق س ځاي ن ده ۍ رې‬
‫ي سفر دچ اپ ده لممي ژپن انه کح ک ره فاي م نه ۍر اپنه داخالق ده ت کيه‬
‫دحج ده را وه ۍ يه خوا دم اپد حج‬ ‫دا مپ رداا‬ ‫کح ک م خاص رپ ۍر‬
‫ددې لظيم اۍشانه فريضح سرم هيڅ مپ ت افق نه ۍر ‪.‬‬
‫اخالق ت ۍي پپنکال دچ ده انسار کح شر تغير‬ ‫حج ده حقيق کح دزيات‬
‫تداۍال داسح‬ ‫ده دې ا م ا‬ ‫رخه انسار ر ده ک‬ ‫راپۍي ۍه ر کرات‬
‫فررايي‪:‬اۍْمَجُ أَاْهُرٌ رَدْمُ رَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَ اۍْمَجَ فَمَا رَفَثَ‬
‫پَۍَا فُسُ اَ پَۍَا جِ َا َ فِي اۍْمَجِ پَرَا تَفْدَمُ ا رِنْ خَيْرٍ يَدْمَمْهُ اۍمَهُ‬
‫پَتَ َپَدُپا فَإِرَ خَيْرَ اۍ َادِ اۍتَقْ َچ پَاتَقُ نِي يَاأُپْۍِي اۍْأَۍْ َا ِ‬
‫(اۍ قرة‪)701‬‬
‫دحج ريااتح و ۍ ته ررګ ې د ر ک ح ده دې واکم رياات کح دحج‬
‫هغه اي ده دې خ راپسح ح دحج ده دپرار کح ۍه هغه رخه‬ ‫پک‬ ‫نه‬
‫اه اني لمل ره ناپ م فدل ره ج ګ جه م صادرم نه اي اپ تاسح ح ره‬
‫ه‬ ‫دحج دسفر ۍرارم دارې ت‬ ‫(جل جالۍه) درې د هي‬ ‫ا‬ ‫نيک لمل ک‬
‫ياران زرا ۍه‬ ‫ه درهي ګار دم اچ ه‬ ‫درسرم پاخمي اپ تر هر ره ه دارې ت‬
‫‪.‬‬ ‫نافررانح رخه ممم پک‬
 ‫‪45‬‬
‫اپ‬ ‫ته نظر پک پ ن ده معر صراح‬ ‫که د رت ي ايات ن اپ ر ارک احادي‬
‫ح داسالم دغه اساسي ارکار ک م‬ ‫سرم ترې دا درس اخهستل که‬ ‫پضاح‬
‫مکح ده ضمن کح‬ ‫د‬ ‫ح اسالم درې انسانار رکم‬ ‫ح فاي ې کارپنه نه د‬
‫ح نه ي ازې دا ح انسانان ته يح‬ ‫درۍ دپنکي د‬ ‫دداسح فاي پ اثرات ګ‬
‫درۍ دپنکي‬ ‫مکح و ۍ ح ته دزيات امهر ګ‬ ‫دافرادپ ده ۍماظ فاي م رسي‬
‫د ‪.‬‬
‫ځکه دغه ل ادات داخالقي ارز ت ن سرم وي هه را وه ۍر اپ اخالا دانسار‬
‫‪.)٤-١ ٤٢(.‬‬ ‫ح دژپن و ۍح ارې پرد رې ت ۍي د‬ ‫لمل د‬ ‫رخه هغه روم‬
 ‫‪46‬‬

‫فصل درراجد فهرس‬ ‫دۍ ر‬

‫‪-١‬قرآنکريم‬
‫ان‬ ‫حاتم کا ‪١١٧٦‬م صميح ا ن ح ار ترتي‬ ‫ن ح ار ن احم ا‬ ‫‪-٢‬ا ن ح ار‪ :‬رمم‬
‫م ار ۍ ر چ و ک ط ده‪ :‬رؤسسة اۍرساۍه‪.‬‬
‫کا ‪ ١٤٣٧ :‬ها ‪ ٢٧٧١ -‬م اۍممم ع اۍقيم رن کالم ا ن‬ ‫اۍ ين ا ي ل ا‬ ‫‪-٣‬ا ن اۍقيم ‪ :‬ام‬
‫اۍقيم ۍ ر چ و ک ط ده‪ :‬دارطي ۍم شر پاۍت زيم – اۍرياض‪ -‬اۍسد دية‪.‬‬
‫‪-٤‬ا ن ک ير‪ :‬اسمديل ن لمر تفسير اۍقرآر اۍدظيم رم رم و ک ط ده‪ :‬داراۍسالم ‪ -‬اۍرياض ‪-‬‬
‫اۍسد ديه‪.‬‬
‫ۍ ر چ و ک ط ده‪ :‬داراحياء اۍتراث اۍدر ي –‬ ‫ن رکرم ۍسار اۍدر‬ ‫‪-٥‬ا ن ر ظ ر‪ :‬رمم‬
‫يرپت – ۍ ار‪.‬‬
‫‪-٦‬اۍ اني‪ :‬رمم ناصراۍ ين ن ن ح صميح ااد اۍمفرد ط ده‪ :‬داراۍص ا‪.‬‬
‫کر ‪ .‬اۍس ن اۍک رچ کا ‪١٤٢٢‬ها ا دپۍسم و ک‪ .‬ط ده رکت ه اۍرا ۍم شر‬ ‫‪-٧‬اۍ يهقال ‪ :‬ا‬
‫پاۍت زيم‪ -‬اۍرياض –اۍسد ديه‪.‬‬
‫دپيم و ک ط ده‪ :‬رکت ة حقانية دهښ ر‪-‬‬ ‫ن ليسال جارم اۍتررذ‬ ‫‪ :‬رمم‬ ‫‪-:‬اۍتررذ‬
‫داکستار‪.‬‬
‫ن ل اۍرحمن س ن اۍ ارري دپيم و ک ط ده‪ :‬پزارة‬ ‫رمم ل ا‬ ‫‪-١‬اۍ ارري‪ :‬ا‬
‫ااپقاف اۍمصريه‪.‬‬
‫اۍ ل ة ط ده‪:‬رؤسسه اۍرساۍه‪.‬‬ ‫‪-١٧‬زي ار‪:‬ل اۍکريم کا ‪ ١١٧٥ :‬م اص‬
‫اۍميث نصر ن رمم ن ا راهيم ستار اۍدارفين ط ده‪ :‬رکت ة اۍکتا‬ ‫‪:‬ا‬ ‫‪-١١‬سمرق‬
‫پاۍس ة‪.‬‬
‫اۍم هج ااسالري ط ده‪:‬‬ ‫‪-١٢‬اۍد ي ‪ :‬ل اۍرحمن ن ل اۍکريم کا ‪ ١٤٧٥ :‬ها‪١١:٤ -‬م اص‬
‫روا م اۍفرزدا اۍتماريه – اۍرياض– اۍسد ديه‪.‬‬
‫احياء لم م اۍ ين ط ده‪ :‬داراۍفکر‪ -‬يرپت – ۍ ار‪.‬‬ ‫‪-١٣‬اۍغ اۍي‪ :‬رمم ن رمم ن احم‬
‫ررقاة اۍمفاتيح ارح رشکاة اۍمصا يح اتم و ک ط ده‪ :‬رکت ه راي يه –‬ ‫‪ -١٤‬رال لمال قار‬
‫ستار – داکستار ‪.‬‬ ‫م‬
‫ط ده‪ :‬داراۍکتا اۍدر ي‪.‬‬ ‫‪-١٥‬اۍ پ ‪ :‬يميال ن ارف ارح اار دين ۍم پ‬
 ‫‪47‬‬
‫‪-١٦‬اۍ يسا رې ‪ :‬رسمم ن حماج ا اۍمسين کا ‪١٣٤١ :‬ها ش اۍمارم اۍصميح دپيم و ک‬
‫ط ده‪:‬خي ر ګرپپ اف کمر ي دهښ ر داکستار‪.‬‬
‫دائرة ردارف اۍقرر اۍدشرين درعيم و ک ط ده‪ :‬داراۍفکر – يرپت –‬ ‫‪:‬رمم فري‬ ‫‪-١٧‬پج‬
‫ۍ ار‪.‬‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪١‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -١:‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٥‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ - ١١‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٦‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٢٧‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٧‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٢١‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫صميح رسمم ‪١‬و ک‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٢٢‬اۍ يسا ر‬
‫دار اۍميل يرپت‬
‫صميح رسمم ‪١٢‬و ک‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٢٣‬اۍ يسا ر‬
‫دار اۍميل يرپت‬
‫س ن أ ي داپد ‪١‬و ک ط ده دار‬ ‫داپد األزد‬ ‫‪ -٢٤‬اۍسمستاني سميمار ن األادث أ‬
‫اۍفکر‬
‫س ن أ ي داپد ‪١٣‬و ک ط ده دار‬ ‫داپد األزد‬ ‫‪ -٢٥‬اۍسمستاني سميمار ن األادث أ‬
‫اۍفکر‬
‫‪ ٧‬و ک ط ده يرپت ‪:‬داراحياء اۍتراث‬ ‫ن ليسال س ن اۍتررذ‬ ‫‪ -٢٦‬اۍتررذ ‪ :‬رمم‬
‫اۍدر ي‬
‫اۍرياض‬ ‫رکت ة اۍرا ۍم شر پاۍت زيم‬ ‫‪١٧‬و ک‬ ‫س ن اۍک رچ‬ ‫کر‬ ‫‪ -٢٧‬اۍ يهقي ا‬
‫اۍسد دية‬
‫ن راۍک ن لارر اۍم ني ر طا اارام راۍک ‪٥‬و ک رصر‬ ‫‪ -٢:‬ااص مي راۍک ن ان‬
‫داراحياءاۍتراث اۍدر ي‪.‬‬
‫اۍماکم اۍمست رک لمال اۍصميمين‬ ‫ل ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن ل‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٢١‬اۍ يسا ر‬
‫‪١‬ج يرپت داراۍکت اۍدممية‬
 ‫‪48‬‬
‫ن حم پيه ن نُديم ن‬ ‫ن رمم‬ ‫ا‬ ‫نل‬ ‫اۍماکم رمم‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫أ‬ ‫‪ -٣٧‬اۍ يسا ر‬
‫اۍمکم اۍمست رک لمال اۍصميمين ‪٢‬و ک دار اۍکت اۍدممية ‪ -‬يرپت‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪١‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٣١‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪٣‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٣٢‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪٧‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٣٣‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
‫ن ح ل رس احم ن ح ل ‪ ١٦‬و ک ط ده‬ ‫ن رمم‬ ‫احم‬ ‫ل ا‬ ‫‪ -٣٤‬اۍشي اني ا‬
‫يرپت‬
‫ن ح ل رس احم ن ح ل ‪ ١:‬و ک ط ده‬ ‫ن رمم‬ ‫احم‬ ‫ل ا‬ ‫‪ -٣٥‬اۍشي اني ا‬
‫يرپت‬
‫ن ح ل رس احم ن ح ل ‪ ١١‬و ک ط ده‬ ‫ن رمم‬ ‫احم‬ ‫ل ا‬ ‫‪ -٣٦‬اۍشي اني ا‬
‫يرپت‬
‫ن ح ل رس احم ن ح ل ‪ ٣١‬و ک ط ده‬ ‫ن رمم‬ ‫احم‬ ‫ل ا‬ ‫‪ -٣٧‬اۍشي اني ا‬
‫يرپت‬
‫ان‬ ‫حاتم کا ‪١١٧٦‬م صميح ا ن ح ار ترتي‬ ‫ن ح ار ن احم ا‬ ‫‪ -٣:‬ا ن ح ار‪ :‬رمم‬
‫م ار ‪ ٤‬و ک ط ده‪ :‬رؤسسة اۍرساۍه‪.‬‬
‫لالء اۍ ين لمي ن حسام اۍ ين ا ن قاضي خار ک اۍدما في س ن األق ا‬ ‫‪ -٣١‬اۍقادر‬
‫پاألفدا ‪١‬و ک ط ده‪ :‬رؤسسة اۍرساۍة‬
‫لالء اۍ ين لمي ن حسام اۍ ين ا ن قاضي خار ک اۍدما في س ن األق ا‬ ‫‪ -٤٧‬اۍقادر‬
‫پاألفدا ‪٢‬و ک ط ده‪ :‬رؤسسة اۍرساۍة‬
‫اپ رؤسسة اۍرساۍة‪..‬‬ ‫اۍ ل ة‬ ‫اۍکريم اص‬ ‫‪ -٤١‬زي ار دکت ر ل‬
‫خمق اۍمسمم دارنهضة رصر‬ ‫‪ -٤٢‬اۍغ اۍال رمم‬
‫خصائص ااخالا فال ااسالم ر يةرقارنة رم اۍفمسفات‬ ‫‪ -٤٣‬اۍمميل دکت ررمم اۍسي‬
‫اۍ ضدية‪.‬‬
‫اۍمفردات فال غري اۍقرآر ط ده اۍمکت ة اۍت فيقية يرپت‬ ‫‪ -٤٤‬األصفهانال‪ :‬اۍراغ‬
 ‫‪49‬‬

‫دپهم فصل‬
‫داسالري ردتق ات ده پ ان ې آدا اپ اخالا‬
‫‪ -١‬دا تداۍال ده پ ان ې آدا اپ اخالا‬
‫‪ -٢‬دقرانکريم ده پ ان ې ادا اپ اخالا‬
‫ا (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده پ ان ې ادا اپ اخالا‬ ‫‪ -٣‬درمم رس‬
‫‪ -٤‬صما ه کرار ده پ ان ې ادا اپ اخالا‬
‫‪ -٥‬دلمماءکرار ده پ ان ې آدا اپ اخالا‬
‫‪ -٦‬داستاذان ده پ ان ې ادا اپ اخالا‬

‫‪ -١‬داسالرال ردتق ات ده پ ان ې آدا اپ اخالا‪:‬‬

 ‫‪50‬‬
‫حکمت ن اپ‬ ‫ده تهرفصل کح ر داسالم ده دين کح داخالق ۍه ارز‬
‫ځانه تيا رخه ده تفصيل سرم يادپنه پک م ده دې فصل کح ه داسالري‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫ا‬ ‫تداۍال قرانکريم رمم رس‬ ‫(ا‬ ‫ردتق ات‬
‫لمما اپ ده اخر کح داستاذان ده پ ان ې ادا اپ اخالق‬ ‫صما ه کرار‬
‫‪.‬‬ ‫رخه مث که‬
‫‪ -١‬ا تداۍال ده پ ان ې آدا اپ اخالا‪:‬‬
‫د ا تداۍال سرم ځه ح رهم آدا اپ اخالا ده ان ې مپ يان پ‪:‬‬
‫‪ -١‬د ا تداۍال درندمت ن اکر ک ‪:‬‬
‫ا پ ندمت ن ده هکمه داسح فررايمي‬ ‫تدا ۍال انسار ته د خرم پرک‬ ‫ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫د (‪‬‬
‫‪ :١()  ‬د اۍ مل س رت آي ‪.)٥٣‬‬
‫تاسال سرم ح هر ندم دچ هغه ا تداۍال در ک ې دچ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫فررايي‪:‬‬ ‫ځا‬ ‫ل‬ ‫اپ‬
‫‪...    ‬‬
‫‪ .)٣٤‬که هرې د ا تداۍال ندمت نه پامهرۍ‬ ‫‪ :١( ) ‬د ا راهيم س رت آي‬

‫ن امهرۍح ه يح نش ‪.‬‬
‫تداۍال ح امهرم ندمت ن ته ځير اي ح ر ررم‬ ‫کمه ح ي انسار د ا‬
‫ت ه دادم ح ده خ ۍه اپ لمل د‬ ‫ن دساۍم لقل غ‬ ‫د‬ ‫دهرزپي ح يح درې ک‬
‫ځکه ر ک ح د ندم پرک نکي د ندمت ن ر ه اپ‬ ‫ا تداۍال اکر اداء ک‬
‫يقي اً دا انسار د اد اپ اخالق رخه ح رخح دچ‪.‬‬ ‫ق رداني نه ک‬

‫‪ -٢‬ا تدا ۍال رخه حياء ک ‪:‬‬

 ‫‪51‬‬
‫تداۍال فررايح (‪  ‬‬ ‫ا‬
‫‪:١()   ‬د‬
‫اۍ مل س رت‪.)١١‬‬
‫ده هر هغه ره ح تاسال يح د ئ يا يح کارم ک ئ‪.‬‬ ‫ا تداۍال د هه‬
‫کح هغه‬ ‫تداۍال ده هر حاۍ‬ ‫حا‬ ‫هر رسممار اي دا لقي م اپ اپر پۍر‬
‫کارپن رخه خ ر ۍر ن کمه ح ګ ام رخح‬ ‫کارم اپ د‬ ‫ګ ر اپ د هغه د و ۍ‬
‫نشي ځکه ساۍم‬ ‫اپ د ګ ام ررتک‬ ‫ته پرځح اي د ا تدا ۍال رخه حياء پک‬
‫ح‬ ‫ح اي غالم د خرل ادار رخکح هغه کار پنک‬ ‫لقل دا تقا ِضا ک‬
‫‪.‬‬ ‫ادار يح دنه ک ۍ ارر ک چ دچ اپ د هغه کار ده سرته رس ۍ خفه که‬
‫ارپ کح ا تداۍال ته د اپ ‪:‬‬ ‫‪-٣‬دژپن ده و ۍ‬
‫ته يح ک ې ده دې‬ ‫تداۍال ده قرآنکريم کح د خرل ديغم ر خ رم ح ار‬ ‫ا‬
‫‪:‬‬ ‫اۍفاب سرم ذکر ک‬
‫(‪    ‬‬
‫‪:١( )    ‬‬
‫اۍذاريات س رت آي ‪.)٥٧‬‬
‫تداۍال ۍه طرفه‬ ‫تدا ۍال طرف ته رخه ک ئ زم تاسح ته د ا‬ ‫ژ ا م‪ :‬تاسي ا‬
‫کارم پيرپنکال يم‪.‬‬
‫تداۍال لذا ن رخه د تهښتح مه‬ ‫حدا‬ ‫هر رسممار اي دا لقي م پ ۍر‬
‫اي اپ خرمح‬ ‫تداۍال دين ته د ام ي‬ ‫ارم دادم ح د ا‬ ‫ارم نشته ي اځ‬
‫ځکه دا کما ال اد ي دم ح ر ک د‬ ‫و ۍح ارې دهغه ده قان ر فهصمه ک‬
‫هغه ا رخه تښتي ح پر رخه تښتي ۍح نشي‪.‬‬

‫‪:‬‬ ‫‪ -٤‬د ا تدا ۍااال ۍه لذا رخه پعرع‬

 ‫‪52‬‬
‫تدا ۍال فررايمي د ‪  ( :‬‬ ‫ا‬
‫‪:١( ) ‬ا لمرار س رت آي ‪.)٤‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ا تداۍال زپرپر اپ انتقام اخستم رښتن دچ‪.‬‬
‫م سرم دذرې ذرې‬ ‫تداۍال د خرل‬ ‫حا‬ ‫د هر رسممار اي دا لقي م پ‬
‫دچ ن ۍه دې پعرې د ا‬ ‫اپ د ا تداۍال ني نه اپ انتقام معر سخ‬ ‫ک‬ ‫حسا‬
‫اپ د ردصي رخه يح ځار ساتي ځکه دا اد نه دچ‬ ‫تداۍال اطال ته رخه ک‬
‫اپ قادر اپ انتقام اخست نکال ذات رخارخ د هغه ۍه‬ ‫حي ر کدي مق‬
‫‪.‬‬ ‫اپاررپ رخه سرغ پنه ک‬
‫ارپرخه ه رؤرن ځار ساتي ح دا تداۍال داار ده پ ان ې‬ ‫‪ -٥‬ۍه و ۍ هغ‬
‫ده هغ رماۍس کح ه نه کي ي ح ده کح دا‬ ‫و کح اپ رسخرې ګيل که‬
‫‪.‬‬ ‫تداۍال داار اپ دين سرکاپچ که‬
‫درې ياد نه‬ ‫تداۍال ن م اي ده احترام پاخستل اي يا يا س ګ‬ ‫‪ -٦‬دا‬
‫کيمي‬ ‫دزي تي ايان ۍرارم ۍکه ګم‬ ‫اي ده هر ځا کح پنه ۍيکل اي‬
‫پغهرم ۍرارم استدما نه اي ‪.‬‬
‫‪ -٧‬دا تداۍال ده دين ان ې ۍه و ک اپرسخرپ رخه اي رسممار ځار پساتي‬
‫معر ځل‬ ‫ځکه دا تداۍال ده ن م دين اپل ادات ان ې و کح اپ رسخرې ک‬
‫‪.‬‬ ‫دانسار دکافر که پ الث که‬
‫‪ -٢‬دقرآنکريم ده پ ان ې آدا اپ اخالا‪:‬‬
‫د قرآنکريم سرم ځه ح آدا اپ اخالا ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫پن يح لمل ک ‪:‬‬ ‫‪ -١‬در قرانکريم ايمار اپ در ار‬
‫حد‬ ‫دادچ ح هر رسممار ده دچ شر اپر پۍر‬ ‫د قرآنکريم سرم ستر اد‬
‫ررغي رخه د خالص ر اپ د دنيا اپ‬ ‫هر انسار ۍرارم د دنيا اپ آخرت د و ۍ‬
‫ارم ده قرآنکريم ان ې لمل ک‬ ‫آخرت د و ۍ نيکمرغي د حاصم ۍ ي اځ‬
 ‫‪53‬‬
‫تداۍال داسح فررايي‪ :‬ک ې‪(:‬‬ ‫ده دچ ا م ا‬ ‫د‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪...  ‬‬
‫‪:١( )‬ا راهيم س رت آي ‪.)١‬‬
‫اچ رس ۍه ! را تا ان ې قرانکريم ددچ ده خاطر ناز ک چ دچ ح خمک د تيارپ‬
‫رخه رڼا ته پ اسح ‪.‬‬
‫‪-٢‬قرانکريم ده اپداسه رسمه ک ‪:‬‬
‫د قرآر اس کح اخستم ده پخ رسممار اي اپدس پۍر ځکه ح ا تداۍال‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫فررايح‪(:‬‬
‫)(‪:١‬د اۍ اقده س رت آي‬ ‫‪ ‬‬
‫‪.)٧١‬‬
‫قرار دچ اس کح نه اخمي رهر اپدس ۍرپنکي خمک‪.‬‬
‫‪-٣‬دث ا ده نه دقرانکريم تالپت‪:‬‬
‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ځکه ح رس‬ ‫ده خاطر تالپت ک‬ ‫رسممار اي قرآر د ث ا‬
‫‪(( :‬رَنْ قَرَأَ حَرْفًا رِنْ کِتَا ِ اۍمَهِ فَمَهُ ِهِ حَسَ َةٌ‬ ‫لميه پسمم فررايمي د‬

‫پَاۍْمَسَ َةُ ِدَشْرِ أَرْ َاۍِهَا ۍَا أَقُ ُ اۍم حَرْفٌ پَۍَکِنْ أَۍِ ٌ حَرْفٌ‬
‫پَۍَامٌ حَرْفٌ پَرِيمٌ حَرْفٌ))(‪.)١١١:٥‬‬
‫هغه ي م نيکي پګ مه اپ هرم‬ ‫ژ ا م‪ :‬ر ک ح د قرانکريم ي حرف تالپت ک‬
‫م اجر ۍر زم دا نه پايم ح (اۍم) ي حرف دچ مکح‬ ‫نهکح ده اخرت کح ۍ‬
‫ي حرف دچ ام ل حرف دچ اپ ريم ل حرف دچ‪.‬‬ ‫اۍ‬
 ‫‪54‬‬

‫‪ -٤‬قرآني تدميمات خررپ ‪:‬‬

‫دادچ ح هر رسممار د قرآنال‬ ‫ۍه جممال رخه ي اد‬ ‫د قرآر سرم درهم ادا‬
‫تدميمات ده نشرپۍ کح رخه پۍر ده دچ هکمه ا تداۍال داسح رهر انال ک ې‬
‫‪‬‬ ‫(‪‬‬ ‫دم‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( ) ‬اۍمائ م س رت آي ‪.)٦٧‬‬
‫ن رپ خمک ته‬ ‫د‬ ‫ۍخ ا ناز ا‬ ‫اچ رس ۍه! ک م احکام ح تاته ستا د ر‬
‫يح پرس م که هرچ تا دا کار پ نک ن د ا تداۍال ۍخ ا درسرار ا ې دن م د‬
‫نه دم تر سرم ک ې‪.‬‬
‫‪ -٥‬دقرانکريم ده ايت ن کح س چ اپ فکر ک‬
‫د قرآر سرم د ادا ۍه جممال رخه ي اد دادچ ح هر رسممار ده قرآنکريم کح‬
‫تداۍال رهر اني‬ ‫اپ ل رت پررخه پاخمي ده دچ هکمه ا‬ ‫فکر اپ ت ر پک‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‬ ‫ک ې‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( ) ‬د ص س رت ‪ ٢١‬اي )‪.‬‬
‫ده‬ ‫دغه قرا ر رال ناز ک چ تاته رکت اک دچ د دارم ددچ ح خمک فکر پک‬
‫پاخمال درچ خاپن ار د لقم ن ‪.‬‬ ‫ايت ن ددم کښال اپ د‬
‫در اساس نارت صما ي ا ن رسد د رضال ا ل ه‬ ‫د ا تداۍال د د رت ي ق‬
‫قرانکريم ده ا م د صما کرار طريقه داسح يار ک چ‪ :‬کمه ه ح ر ن ۍ‬
‫ح د تالپت‬ ‫تر هغه د رې ه ر ن ر تالپت نه ک ۍ تر ر‬ ‫آيت نه تالپت ک‬
 ‫‪55‬‬
‫ده دريم ق م کښال ه ر‬ ‫نه‬ ‫ا پ ايت ن ده رفه م اپ رد ال ه ه د م ا‬
‫درچ لمل کاپم(‪.)١١٧::‬‬
‫غ رم‬ ‫هم ا پجه دم ح د دري پرځ رخه ده کمه ر دم کښال د قرآنکريم ختم‬
‫کار نه دچ ‪.‬‬
‫ا صمال ا لميه پسمم داسح رهر اني ک ې‪:‬‬ ‫د چ هکمه رس‬
‫((رَنْ قَرَأَ اۍْقُرْآرَ فِي أَقَلَ رِنْ ثَمَاثٍ ۍَمْ يَفْقَهْهُ) )(‪.)١٢٣:٥‬‬
‫ر ک ح قرانکريم د درې پرځ رخه ده کم پخ کښال ختم ک چ د قرانکريم ده‬
‫‪.‬‬ ‫رفه م نه د هي‬
‫ن لمر رض ته ارر ک چ ح قرآنکريم اي اپپ‬ ‫ن ي صمال ا لميه پ سمم ل ا‬
‫ن ثا‬ ‫ن رسد د ل مار ن لفار اپ زي‬ ‫دل ا‬ ‫پرځ کښال ختم ک‬
‫قرآنکريم ده اپپ پرځ کښال‬ ‫ا چ ح هغ‬ ‫ل ه رخه رپاي‬ ‫رضال ا‬
‫ختم م‪(.‬رتفق لميه)‬
‫‪ -٦‬قرآر اي ده ترتيل اپ تم ي سرم قرائ اي اپ ده ۍ ستم کښال يح ي م پ نه‬
‫اي ځکه ح ا تداۍال فررايح‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪‬‬
‫‪:١( )  ‬د اۍم رل س رت آي ‪.)٤‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬اپ پاضح ۍ ۍه قرآنکريم ده پاضح ۍ ستم سرم ‪.‬‬
‫تداۍال ته معرم لاج‬ ‫کښال اي تالپت ک پنکال ا‬ ‫‪ -٧‬د قرآر تالپت پخ‬
‫ا صمال ا‬ ‫هم ا ارل دچ ح رس‬ ‫اپ د ا تداۍال رخه مير پ پيري‬ ‫پک‬
‫((إِرَ هَذَا اۍْقُرْآرَ نَ َ َ ِمُ ْرٍ فَإِذَا قَرَأْتُمُ مُ‬ ‫لميه پ سمم فررايي‪:‬‬

‫فَا ْکُ ا فَإِرْ ۍَمْ تَ ْکُ ا فَتَ َاکَ ْا پَتَغَ َ ْا ِهِ فَمَنْ ۍَمْ يَتَغَنَ ِهِ‬
‫َا)) (‪.)٤٣:١‬‬ ‫فَمَيْ َ رِ‬
 ‫‪56‬‬
‫ن ژا ئ که هرچ نه‬ ‫داقرار ده غممن حاۍ کح راناز ا چ دچ کمه ح ۍ ۍ‬
‫ژا ئ ن ځار ژ غ نح ک ئ اپ دقرار ده تالپت کح خ ش اپاز ک ئ ر ک‬
‫ح ده کمي اپاز قرار نه ۍ ۍي زر ږ رخه نه دچ‪.‬‬
‫‪ -:‬ده کمي اپاز دقرانکريم تالپت ‪:‬‬
‫‪(( :‬زَيِ ُ ا اۍْقُرْآرَ‬ ‫لميه پ سمم ده دې ا م فررايمي د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫ِأَصْ َاتِکُمْ )(‪.)٤٣:١‬‬

‫قرار ده خرم اپازپن سرم ايسته ک ئ‪.‬‬
‫‪ -١‬دتالپت دررها دن رپ ر احم نه ک ‪:‬‬
‫اپاز تالپت سرم ريا اهرت يا د ل ا ر احم که م اه‬ ‫که هرچ دقرآر ده ۍ‬
‫لميه‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫دادم اااااح تاااالپت ويټ آپاز سرم پاي ځاااکه اااح رس‬
‫چ‪ ((:‬اۍْمَاهِرُ ِاۍْقُرْآرِ کَاۍْمَاهِرِ ِاۍصَ َقَةِ پَاۍْمُسِرُ‬ ‫پسمم رهر اني ک‬

‫ِاۍْقُرْآرِ کَاۍْمُسِرِ ِاۍصَ َقَةِ) (‪.)٧::٣‬‬

‫اپکه‬ ‫داسح دچ ۍکه ح ر ک زکات کارم پرک‬ ‫اپاز تالپت ک‬ ‫ده ۍ‬
‫(که هرچ ده کارم‬ ‫ۍکه د ه ص قه ح پرک‬ ‫ر ک يح دټ تالپت ک‬
‫زکات پرک ۍ کښال د ريا اپ تظاهر پيرم نه پ د خمک زکات پرک ۍ ته د‬
‫ج از ۍر )‪.‬‬ ‫نح ده خاطر کارم زکات پرک‬ ‫ه‬
‫کښال ق مح ته رخارخ ده معر پقار اپ‬ ‫‪ -١٧‬تالپت ک پنکال اي د تالپت پخ‬
‫اد کښه ي) (‪.)١٧١:٦‬‬
‫‪ -١١‬قرانکريم اي ده داک اپرمف ظ ځا کح کهښ د اي ‪.‬‬
‫ل اي ترر ۍه‬ ‫داهم دم ح ده داکه و وه کح پد‬ ‫‪ -١٢‬دقرانکر يم ۍه ادا‬
‫ګردپن اپ ن رپ ناپ م ايان ۍه ۍهه پ رمف ظ داتح اي نن س ا ده رساج پ‬
‫يار يح ده‬ ‫کح ګ رپ ح ده هرم اۍمارئ کح قرار و وه و وه درپت پ اپ ک‬
 ‫‪57‬‬
‫دقرانکريم داستاذان‬ ‫راا پ‬ ‫کح ا پ‬ ‫معرم ح احترارئ ده اس ن‬
‫ارې ارې‬ ‫دچ ح خرم زدم ک پنک ته دقرانکريم دحفاب‬ ‫رسئ ۍي‬
‫‪.‬‬ ‫رپ انه ک‬
‫لميه پاۍه پسمم) ده پ ان ې اخالا اپ ادا ‪:‬‬ ‫(صمال ا‬ ‫‪ -٣‬درمم‬
‫ت‬ ‫دايمار ۍه غ‬ ‫ته احترام ک‬ ‫ده و ۍ درغم ران ايمار درۍ د اپهغ‬
‫رخه امهر که‬
‫ده ذريده يح د‬ ‫د ان يا ده پسيمه ا تداۍال انسانان ته ه اي ک ې دچ د هغ‬
‫د سيمه يح د دنيا اپ آخرت د‬ ‫تيارپ رخه رڼا ګان ته پيستي د اپ د هغ‬
‫ددهغم رار ده ۍ ۍ کح زر ږ‬ ‫نيکمرغي درپازچ انسانان ته درانستي د‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ترو ۍ اخر دهغم ر دچ ح‬ ‫د رمم رس‬ ‫ستر ار‬
‫ا چ دچ دهغه ۍه دين‬ ‫پنح ۍرارم راۍه‬ ‫دا تداۍال ۍه ۍ ر دانسانان دار‬
‫اپ قيم نمر هم ا پجه دم ح ا تداۍال‬ ‫اپ اريد درته انسانار ههڅ ارز‬
‫ده انسانان ددچ ستر احسار يادپنه ده قرآنکريم کح ده دچ اۍفاب سرم ک ې‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪:١( ) ‬د آ لمرار س رت ‪ ١٦٤‬آي )‪.‬‬
‫يشکه ح ا تداۍال در رؤر ان احسار ک ې دچ ح د دپچ ۍه ج سه يح دپچ‬
‫ي‬ ‫تداۍال آيت نه ۍ ۍي دپچ ۍه‬ ‫ۍرارم ديغم ر راۍي ۍح دچ ح دپچ ته د ا‬
 ‫‪58‬‬
‫اپ پر ال دپچ ته قرار اپ ارلي احکام يشکه ح دپچ ۍه‬ ‫رخه داک ک‬
‫کارم کح‪.‬‬ ‫دچ نه پ ان ې ده ګمراه‬
‫ده دې اساس د ن ال صمال ا لميه پ سمم سرم اي د هغه ار ځانه چ آدا اپ‬
‫اخالا ررالات ک چ ح ځه ح يح ده ان ې مپ ذکر ک پ (‪.)١٥-١٧:٢‬‬
‫‪ -١‬رمم صمال ا لميه پ سمم ددهغم ر ده ت ګه ر ل‪:‬‬
‫د رمم صمال ا لميه پ سمم سرم د رهم آدا اپ اخالق ۍه جممح رخه ي دا‬
‫ر ک ح و ۍ ديغم ران‬ ‫دچ ح هر انسار د هغه ده ديغم رچ ايمار پۍر‬
‫ان ې ايمار ۍر خ رمم صمال ا لميه پ سمم د ديغم ر ده ت ګه نه ر ي دا‬
‫س چ کافر دچ دچ ر ض ع ته ده قرآنکريم کح داسح ااارم ا چ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪:١() ...‬د اۍممرات س رت ‪ ١٥‬آي )‪.‬‬

‫تداۍال ان ې ايمار ۍر اپ رمم‬ ‫حا‬ ‫يشکه ح رؤر ار هغه کسار د‬

‫صمال ا لميه پ سمم ان ې ايمار ۍر ‪.‬‬
‫داسح فررايي‪ ((:‬پَاۍَذِ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫ا‬ ‫اپ ده دې ا م رس‬

‫نَفْ ُ رُمَمَ ٍ ِيَ ِمِ ۍَا يَسْمَمُ ِي أَحَ ٌ رِنْ هَذِمِ اۍْأُرَةِ يَهُ دِ ٌ أَپْ‬
‫نَصْرَانِيٌ ثُمَ يَمُ تُ پَۍَا يُؤْرِنُ ِاۍَذِ أُرْسِمْ ُ ِهِ إِۍَا کَارَ رِنْ‬
‫أَصْمَا ِ اۍ َارِ)) (‪.)٤::١١‬‬
‫ح زرا سام د هغه اس کح دم ح ددچ ار هر‬ ‫قسم د زرا ده هغه ا تداۍال پ‬
‫تن ح زرا ن م اپري ۍح پ يه د پ اپ که نصراني را ان ې ايمار را نه‬
‫اپ ر اي دا س چ دپزخي دچ‪.‬‬ ‫پ‬
‫اريد خرمح درعک ې ک ‪:‬‬ ‫‪ -٢‬ده رمم‬
 ‫‪59‬‬
‫ح‬ ‫تهک‬ ‫ګ امهر ارلي نص ص د رسممانان رخه ده معر وه هار غ‬
‫تداۍال‬ ‫ا‬ ‫حل اپ فصل ک‬ ‫اي خرمح و ۍح ست ن ې ده اسالري اريد‬
‫فررايي ‪   ( :‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪:١( ) ‬د اۍ ساء س رت آي ‪.)٦٥‬‬
‫ستا ح خمک تر هغه د رې رؤر ار کي اچ نشي تر ر د‬ ‫قسم دچ ده ر‬ ‫د‬
‫دپچ ترر ځ ديښ ا پ اخ پ کح تا فيصمه ک پنکح پ نه واکي يا د ز م ۍه‬
‫ک رح ستا ده دريک پ راضي نشي اپ ستا دريک پ ته ده تماره رد ا غا م‬
‫کښي د ‪.‬‬
‫درۍ د ‪:‬‬ ‫ا (صمال ا لميه پ سمم) سرم ري ه اپرم‬ ‫‪ -٣‬د رس‬
‫رسممار اي ن ال صمال ا لميه پ سمم سرم ۍه هر ا زياته ري ه پۍر ده دچ ا م‬
‫لميه پ سمم داسح فررايي ‪ (( :‬ۍَا يُؤْرِنُ أَحَ ُکُمْ حَتَال‬ ‫رمم صمال ا‬

‫أَکُ رَ أَحَ َ إِۍَيْهِ رِنْ پَاۍِ ِمِ پَپَۍَ ِمِ پَاۍ َاسِ أَجْمَدِينَ))(‪٢٤ ١:‬‬
‫)‪.‬‬
‫ستاسح ي تن تر هغه د رې د رم رؤرن کي اچ نشي تر ر زم پرته د خرل‬
‫ځ چ دالر اپ د و ۍ خمک مير زيات ګرار نه ام ‪.‬‬
‫ده دې اساس هر رسممار ته اي ۍه ا تداۍال درته رمم صمال ا لميه پ سمم‬
‫پ آر تر دچ ح اي هر رسممار د خرل ځار رخه زيات د‬ ‫ۍه هر ا مير رم‬
‫کح راغمال‬ ‫رمم صمال ا لميه پ سمم سرم ري ه پۍر ۍکه ح ده ح يث اري‬
‫دچ‪:‬‬
 ‫‪60‬‬
‫لن لَ ْ َ اۍمَهِ ْنَ هِشَامٍ قَا َ کُ َا رَمَ اۍ َ ِيِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬
‫َ‬ ‫پَسَمَمَ پَهُ َ آخِذٌ ِيَ ِ لُمَرَ ْنِ اۍْخَوَا ِ فَقَا َ ۍَهُ لُمَرُ يَا رَسُ‬
‫اۍمَهِ ۍَأَنْ َ أَحَ ُ إِۍَيَ رِنْ کُلِ اَيْءٍ إِۍَا رِنْ نَفْسِي فَقَا َ اۍ َ ِيُ‬
‫صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ ۍَا پَاۍَذِ نَفْسِي ِيَ ِمِ حَتَال أَکُ رَ أَحَ َ‬
‫إِۍَيْکَ رِنْ نَفْسِکَ فَقَا َ ۍَهُ لُمَرُ فَإِنَهُ اۍْآرَ پَاۍمَهِ ۍَأَنْ َ أَحَ ُ إِۍَيَ‬
‫رِنْ نَفْسِي فَقَا َ اۍ َ ِيُ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ اۍْآرَ يَا‬
‫لُمَرُ)(‪.)٣١٤ ٤‬‬
‫(صَمَال‬ ‫ا‬ ‫ح ر ږ رس‬ ‫ن هشام (رضي ا تداۍال ل ه) رپاي ک‬ ‫ل ا‬
‫اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) سرم ي ځا پپ هغه دلمر (رضي ا تداۍال ل ه) اس ني ۍال‬
‫ح اچ د‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ته لرض پک‬ ‫ل مر رضال ا ل ه رس‬
‫ا تداۍال رس ۍه! ۍه خرل ځار درته ۍه هر اي رخه راته مير ګرار يح ن رس‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم پرته پ فررايل ‪ :‬نه داسح نه دم قسم ده هغه ا تداۍال‬
‫ح‬ ‫ح زرا سام د هغه اس کح دم تر هغه د رې ته رؤرن کي اچ نشي ترر‬
‫خرل ځار رخه هم درته ګرار ام دغه پخ کح حضرت لمر رضال ا ل ه يا‬
‫تداۍال رس ۍه! اپس راته د خرل ځار رخه هم زيات‬ ‫لرض پک م ح اچ د ا‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم پرته پفررايل‪( :‬اپس ته رؤرن يح‬ ‫ګرار ا چ ن رس‬
‫اچ لمرم ! ‪.)٣٥:٤‬‬
‫ا صمال ا لميه پ‬ ‫کح ه ح د رس‬ ‫د صف ا ر ن سميم رحمة ا لميه رمم‬
‫اپ دا ه ۍه ژ ا‬ ‫ح خمک ه پررخه داره‬ ‫سمم يادپنه پا م تر هغه ه يح ژ‬
‫ک ۍ ست ې ا (‪.)١٣:١٧‬‬
 ‫‪61‬‬
‫رخه‬ ‫اپ اريد‬ ‫لميه پ سمم ۍه اخصي‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٤‬د رس‬
‫‪:‬‬ ‫هرا خي م ردق ۍه دفاع ک‬
‫د ن ال کريم صمال ا لميه پ سمم سرم د رهم آدا اپ اخالق ۍه جممح رخه د‬
‫ح اۍ ته‬ ‫د‬ ‫رمم صمال ا لميه پ سمم د اخصي اپ اريد رخه دفاع ک‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ده ژپن کح د هغه صما کرار خرل ځان نه‬ ‫د رس‬
‫رخه د دفاع ۍرارم ده‬ ‫اپ اريد‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ۍه اخصي‬ ‫د رس‬
‫ح د قر اني ۍه يمه رخه يح ده زرګ ن کتا نه‬ ‫تماره رد ا نذرانه ک‬
‫ده پرپستي پخت ن کح د اسالم د م ان معرې زياتح همح ځمح‬ ‫ۍيکل کي‬
‫ده ا م سترچ‬ ‫لميه پ سمم اخصي‬ ‫ۍي ح د رمم صمال ا‬ ‫ده کار ا‬
‫پ ان ې د غر ي ن ۍ اهم‬ ‫ح ه يمهه يح ره پخ‬ ‫رار ځته ک‬ ‫ګمان‬
‫ح ده دپۍس‬ ‫د‬ ‫رو لات کح د اسالم د ستر ديغم ر کاريکات رپن خرري‬
‫د ناري پ اپ‬ ‫پ ن ر ن يح ن ر ۍح دچ ۍه دچ رسيرم د ح پدپ حما‬
‫ځ د حق ق اپ ن رپ ارلال رسائم ده ا م ح کفر ن ۍ کح ده اسالري‬
‫پرسرم هرا خي م ردق ۍه رقا مه‬ ‫ک رح ال اررانه رم ډې پهل کي‬ ‫اريد‬
‫‪.‬‬ ‫د هر رسممار اهمه پجي ه ګيل کي‬ ‫ک‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم دل ت خررپۍ کح رهمه پنډم پۍر ‪:‬‬ ‫‪ -٥‬د رس‬
‫دهغه د دل ت نشرپۍ کح رخه‬ ‫د ن ال صمال ا لميه پ سمم سرم ل رهم اد‬
‫اخستل د ځکه ح ا تداۍال ده قرآنکريم کح رمم صمال ا لميه پ سمم ته‬
‫‪‬‬ ‫(‪‬‬ ‫ک چ‪-:‬‬ ‫رهر اني‬ ‫داسح‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪:١( )  ...  ‬د‬
‫س رت ‪ ١٧:‬آي )‪.‬‬ ‫ي س‬
 ‫‪62‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬ته پپايه ح دا زرا ارم دم ح زم اپ زرا ارپچ د د هال سرم خمک د ا‬
‫تداۍال دين ته را ۍ ‪.‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم دن م ده اپرع پ در هغه درپد پيل‪:‬‬ ‫‪ -٦‬د رس‬
‫لميه پ سمم‬ ‫تداۍال رسممانان ته ارر ک چ دچ ح کمه د رمم صمال ا‬ ‫ا‬
‫تاسح پر ان چ درپد پپايح ده دچ ا م يح داسح فررايمي د ‪-:‬‬ ‫که‬ ‫ياد‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫) (‪:١‬د ااح ا س رت آي ‪.)٥٦‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ان ې درپد‬ ‫يشکه ح ا تداۍال اپ رالئکح رس‬
‫اپ سالم پايح ن اچ رسممانان ! تاسح هم ده ن ال صمال ا لميه پ سمم ان ې‬
‫درپد اپ سالم پپاعي‪.‬‬
‫صمال ا لميه پ سمم دپستان سرم دپستي اپ د م ان سرم يح‬ ‫ا‬ ‫‪ -٧‬د رس‬
‫‪:‬‬ ‫د م يک‬
‫د ن ال صمال ا لميه پ سمم سرم د رهم آدا اپ اخالق ۍه جممح رخه ي دادچ‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم د دپستان سرم دپستي‬ ‫ح هر رسممار اي د رس‬
‫د چ ا م ګ د ائل ر ج د د‬ ‫اپ د هغه ۍه د م ان سرم د م ي پک‬ ‫پک‬
‫ذکر ک م (‪ ‬‬ ‫ح د همهح ده ت ګه راتم نکح قرآني آي‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪63‬‬
‫‪ :١( ) .... ‬د اۍممادۍه س رت‬
‫آي ‪.)٢٢‬‬
‫يا‬ ‫اپ نه ه ر رح داسح ق م ح ده ا تداۍال اپ د اخرت ده پرځ ايمار پۍر‬
‫سرم د م ي‬ ‫د هغه ا سرم ح د ا تداۍال اپ د هغه د رس‬ ‫دپچ دپستي پک‬
‫سرم د م ي ک پنکح د دپچ دمرپنه يا‬ ‫اګر که د ا تداۍال اپ دهغه د رس‬ ‫ک‬
‫زارن پ يا پرپنه يا ن ر خرم ار پ ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ديرپ ک‬ ‫‪ -:‬د ژپن ده و ۍ رخ کح د رس‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ان ې پاقدي ايمار ۍر اپ دهغه سرم حقيقي‬ ‫ده رس‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ديرپۍ کح‬ ‫رخ کح د رس‬ ‫ۍر د ژپن ده و‬ ‫رم‬
‫ح رمم صمال ا لميه پ سمم د ا‬ ‫ر ک ح دا دل چ ک‬ ‫رسيرم کي‬
‫خرمه دي ي پجي ه ګيي يا د ن ال‬ ‫تداۍال استازې دچ اپ د هغه سرم ري ه اپرم‬
‫اپ د ن اهي رخه يح ځار نه‬ ‫صمال ا لميه پ سمم اپاررپ ان ې لمل نه ک‬
‫ساتي دا س چ ده خرمح ذکر ا چ دل چ کح ر ت نح نه کار ځکه ح ده‬
‫لميه پ سمم د ديرپۍ ۍه رخاۍف‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ګي قرآني آيت ن کح د رس‬
‫ح د هغ چ ۍه جممح رخه راتم نکح قرآني‬ ‫ا چد‬ ‫رخه رسممانار ر م ک‬
‫آيت نه د يمهح ده ت ګه ذکر ک پ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪...‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪:١( ) ‬داۍ ر س رت آي ‪.)٦٣‬‬
‫ح دنيا کح‬ ‫ا د حکم رخاۍف ک‬ ‫هغه کسار ح د رس‬ ‫اپ پ دې پيري‬
‫ان ې اخته اي‬ ‫يا اخرت کح ده دردپپنکح لذا‬ ‫ه پرته اف پرسي‬
 ‫‪64‬‬
‫الماۍ اپرماۍس رخه اي ځان نه پژغ رپ ح رس‬ ‫پع ا‬ ‫‪ -١‬هغ ک ن‬
‫دهغه ح احتراري اپ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ته ده کح ضرر رسي‬ ‫ا‬
‫‪.‬‬ ‫سرکاپچ دکح که‬

‫‪ -٤‬صما ه کرار ده پ ان ې ادا اپ اخالا‬

‫ا د صما کرار د هم ځم اپ قر اني ده‬ ‫د دين د خررپۍ ده ارم کح د رس‬
‫کيهرې صما کرار د‬ ‫نتيمه کح ا تداۍال دين ده و ۍح ن ۍ کح خر ر ک‬
‫اپ ت مي ک ې پاچ اپ ده دچ ارم کح يح‬ ‫ده نشرپۍ کح غفم‬ ‫اسالري اريد‬
‫تکميف نه نه پم ګاۍمي نن ه رسممانار د اسالري اريد ۍه ۍ چ ندم رخه ح‬
‫ده ت رپ تيارپ کح ه اره اپ پرځ سرګردانه اپ ا‬ ‫رخح پپ اپ د کفر اپ جهاۍ‬
‫تداۍال د ن رپ رسممانان ۍرارم د‬ ‫ن دا ح صما ه کرام ا‬ ‫ۍهان م ګرځه‬
‫اپ‬ ‫کرار سرم ان ي ي آدا‬ ‫پسيمه ګرځ ۍي اي هر رسممار صما‬ ‫ه اي‬
‫‪:‬‬ ‫اخالا ررالات ک‬
‫پۍر اپ ک م‬ ‫کرار سرم ري ه اپ رم‬ ‫‪-١‬ه ر رسممار اي د و ۍ صما‬
‫د د هغ ده هکمه اي‬ ‫کرار تر ري ځ ديښ ا‬ ‫اختالفات ح د صما‬
‫ا صمال ا لميه پسمم فررايمي د‬ ‫ځکه ح رس‬ ‫سک ت پک‬

‫((اۍمَهَ اۍمَهَ فِي أَصْمَا ِي اۍمَهَ اۍمَهَ فِي أَصْمَا ِي ۍَا تَتَخِذُپهُمْ‬
‫فَمَنْ أَحَ َهُمْ فَ ِمُ ِي أَحَ َهُمْ پَرَنْ أَ ْغَضَهُمْ‬ ‫غَرَضًا َدْ ِ‬
‫فَ ِ ُغْضِي أَ ْغَضَهُمْ پَرَنْ آذَاهُمْ فَقَ ْ آذَانِي پَرَنْ آذَانِي فَقَ ْ آذَچ‬
‫اۍمَهَ پَرَنْ آذَچ اۍمَهَ يُ اِکُ أَرْ يَأْخُذَمُ))‪٢٢٥:٥ ( .‬‬
 ‫‪65‬‬
‫تداۍال رخه پپيري ۍ‬ ‫تداۍال رخه پپيري ئ د ا‬ ‫زرا د صما ده هکمه د ا‬
‫پ خ رپ ه ف ره ګرځ ئ ر ک ح زرا‬ ‫زرا رخه پرپسته دپې د خرم‬
‫ۍر ځکه زرا‬ ‫کح زرا سرم رم‬ ‫ۍر دا ده حقيق‬ ‫صما ه کرار سرم رم‬
‫ۍر اپ ر ک ح زرا صما ه کرار سرم غض ۍر دا ده‬ ‫سرم رم‬ ‫صما‬
‫کح زرا سرم غض ۍر ځکه زرا صما سرم غض ۍر ر ک ح زرا‬ ‫حقيق‬
‫اپ ر ک‬ ‫رس‬ ‫کښال هغه را ته تکمي‬ ‫ده حقيق‬ ‫رس‬ ‫ته تکمي‬ ‫صما‬
‫اپ‬ ‫رس‬ ‫تداۍال ته تکمي‬ ‫کح هغه ا‬ ‫ده حقيق‬ ‫رس‬ ‫ح را ته تکمي‬
‫دا يقي ي دم ح ا تداۍال ه داسح س چ‬ ‫رس‬ ‫ر ک ح ا تداۍال ته تکمي‬
‫نيسي‪.‬‬
‫ح صما ه کرام د ن رپ رسممانان نه غ رم‬ ‫‪ -٢‬هر رسمم ار اي دا لقي م پۍر‬
‫ح د هغ ۍه‬ ‫ک‬ ‫داۍ‬ ‫ح اۍ ته ګ امير ارلي دائل ده دچ ان‬ ‫د‬
‫ح فررايح‪ (:‬ۍَا تَسُ ُ ا‬ ‫دچ‬ ‫لميه پسمم دا ق‬ ‫جممال رخه د ن ال صمال ا‬

‫أَصْمَا ِي فَمَ ْ أَرَ أَحَ َکُمْ أَنْفَقَ رِ ْلَ أُحُ ٍ ذَهَ ًا رَا َمَغَ رُ َ أَحَ ِهِمْ‬
‫پَۍَا نَصِيفَهُ) (‪.)٢١٢:٢‬‬
‫ره پايئ يشکه که هرې ستاسال رخه ي تن د اُحُ‬ ‫تاسال زرا صما پ ته‬
‫يا نيمال‬ ‫د صما د ي‬ ‫غرم ده ان ازم را د ا تداۍال ارم کښال رصرف ک‬
‫ۍرال را د رصرف ۍ اجر اپ ث ا ته نه اي رسي اچ‪.‬‬
‫کرار کح تر و ۍ‬ ‫ح ده و ۍ صما‬ ‫‪ -٣‬هر رسممار اي ده دچ لقي م پ‬
‫کر يا لمر يا ل مار اپ يا لمال رضي ا ل هم د (‪.)٥١::٤‬‬ ‫غ رم ا‬
‫ده دچ هکمه ګ امير ارلي نص ص ر ج د دچ ح ځي ال د يمهال ده ت ګه‬
‫‪.‬‬ ‫ده ان چ مپ ذکر کي‬
 ‫‪66‬‬
‫ې‪(( :‬خَيْرُ هَذِمِ اۍْأُرَةِ َدْ َ نَ ِيِهَا أَ ُ َکْرٍ‬ ‫لمال رضال ا ل ه رهر انال ک‬

‫رَضِيَ اۍمَهُ لَ ْهُ پَخَيْرُهَا َدْ َ أَ ِي َکْرٍ لُمَرُ رَضِيَ اۍمَهُ لَ ْهُ پَۍَ ْ‬
‫اِئْ ُ سَمَيْ ُ اۍ َاۍِثَ))(‪.)٥١::٤‬‬
‫ۍه ديغم ر پرپسته تر و ۍ غ رم ا کر يا لمر دچ که هرې ته‬ ‫د دې ار‬
‫غ ا ې ن دريم تن ه هم درپ ايم يد ال ل مار‪.‬‬
‫ده ا م خرم‬ ‫ح صما ه کرام دفضيم‬ ‫‪ .٤‬هر رسممار اي دا لقي م پۍر‬
‫ح ده دچ هکمه ځي ال ارلال دايل ده‬ ‫ري ځ ن کح ي ۍه مه سرم ت دير ۍر‬
‫‪.‬‬ ‫ان چ مپ ذکر کي‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم د ا کر لمر اپ ل مار رضال ا ل هم‬ ‫ي م پرځ رس‬
‫پخ کح د اح غر پ خ ځه م ن ال‬ ‫درۍ دم د‬ ‫سرم د اح د غرم د داسه تشري‬
‫م ‪ :‬اثْ ُ ْ أُحُ ُ فَإِنَمَا لَمَيْکَ نَ ِيٌ‬ ‫لميه اۍسالم د اح غرم ته رهر انال پک‬

‫پَصِ ِيقٌ پَاَهِي َارِ ) (‪.)٥١١:٤‬‬

‫ص يق‬ ‫ژ ا م‪ :‬پ دري م د اح غرم! يشکه ح ستا د داسه د ا تداۍال رس‬
‫(ا کر) اپ دپم اهي ار (لمر اپ ل مار ) پ ا د ‪.‬‬
‫لميه پ سمم رهر انال ک‬ ‫ل ها ده هکمه ن ال صمال ا‬ ‫د فاطمال رضال ا‬
‫(فَاطِمَةُ سَيِ َةُ نِسَاءِ أَهْلِ اۍْمَ َةِ) (‪.)٥١١:٤‬‬
‫ځ سردارم دم ‪.‬‬ ‫فاطمه رضال ا ل ها د ج تيان‬
‫‪ :‬إِرَ ۍِکُلِ‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫د ز ير ن ل ام ده ا م رس‬

‫نَ ِيٍ حَ َارِيًّا پَإِرَ حَ َارِ َ اۍ ُ َيْرُ ْنُ اۍْدَ َامِ ) (‪.)٥٢٧:٤‬‬
‫هر ن ال ځانته ررست پچ ۍر زرا ررست پچ ز ير ن اۍد ام دچ‪.‬‬
‫د زي ن حارثه ده هکمه يح رهر اني ک چ ٍ(( أَنْ َ أَخُ نَا پَرَ ْۍَانَا))‬
 ‫‪67‬‬
‫ته زر ن پرپر اپ ادار يح‪.‬‬
‫ده هکمه فررايي‪((:‬أَنْ َ رِ ِي پَأَنَا رِ ْکَ))‬ ‫تداۍال ل ه)‬ ‫دلمي (رضي ا‬
‫(‪.)٥٢::٤‬‬
‫ته ۍه را اپ زم ۍه تا رخه يم‪.‬‬
‫فررايل‪ (:‬أَاْ َهْ َ خَمْقِي‬ ‫ل ه ته يح پ‬ ‫رضال ا‬ ‫جدفر ن ا ال طاۍ‬

‫پَخُمُقِي)(‪.)٥٢٦:٤‬‬
‫ته زرا ص رت اپ سيرت سرم رشا ه ۍرچ‪.‬‬
‫لميه پ سمم‬ ‫ل ه پفات ا ن ال صمال ا‬ ‫ن رداذ رضال ا‬ ‫کمه ح سد‬
‫پفررايل‪( :‬اهْتَ َ لَرْشُ اۍرَحْمَنِ ۍِمَ ْتِ سَدْ ِ ْنِ رُدَاذٍ) (‪.)٥٣٧:٤‬‬
‫د سد ن رداذ د ررګ ده ارل لرش پ خ ځي م‪.‬‬
‫ته پفررايل‪ :‬إِرَ اۍمَهَ‬ ‫لميه پ سمم ا ال ن کد‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ي ځل رس‬

‫أَرَرَنِي أَرْ أَقْرَأَ لَمَيْکَ اۍْقُرْآرَ قَا َ أُ َيٌ أَاۍمَهُ سَمَانِي ۍَکَ قَا َ‬
‫اۍمَهُ سَمَاکَ ۍِي فَمَدَلَ أُ َيٌ يَ ْکِي قَا َ قَتَادَةُ فَأُنْ ِئْ ُ أَنَهُ قَرَأَ‬
‫لَمَيْهِ‬
‫{ ۍَمْ يَکُنْ اۍَذِينَ کَفَرُپا رِنْ أَهْلِ اۍْکِتَا ِ })(‪.)٥٣٧:٤‬‬
‫لرض پک م ح ايا‬ ‫ا تداۍال راته ارر ک چ ح تاته قرار پۍ ۍم ا ال ن کد‬
‫؟ ن ال لميه اۍسالم پفررايل‪ :‬ه ! ن ا ال ن‬ ‫تداۍال زرا ن م تاته پاخس‬ ‫ا‬
‫کد ده ژ ا ا ‪.‬قتادم (رضي ا تداۍال ل ه) فررايي زم د م ا م ح ( ۍم يکن‬
‫اۍذين کفرپا) س رت يح پۍ سته‪.‬‬
‫اپ د ا ل ي ة ن اۍمراح ده هکمه يح فررايمي دچ‪:‬‬
 ‫‪68‬‬
‫ْنُ‬ ‫لُ َيْ َةَ‬ ‫ۍِکُلِ أُرَةٍ أَرِينٌ پَأَرِينُ هَذِمِ اۍْأُرَةِ أَ ُ‬
‫اۍْمَرَاحِ)(‪.)٥٣٧:٤‬‬
‫د هر ار ۍرارم ي تن ارين پچ اچ ارته! زر ن ارين ا ل ي م ن اۍمراح دچ‪.‬‬
‫ا‬ ‫‪ -٥‬دن رپ صما ه کرار ترر ګ رسممار اي دارهات اۍمؤر ين (درس‬
‫ا‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) رهرر ال) ده شر م ت ګه ق ردانال اپاحترام پک‬
‫‪ :‬اۍ َ ِيُ أَپْۍَال ِاۍْمُؤْرِ ِينَ‬ ‫تداۍال ده دې هکمه رؤر ان ته داسح حکم ک‬

‫رِنْ أَنفُسِهِمْ پَأَزْپَاجُهُ أُرَهَاتُهُمْ پَأُپْۍُ األَرْحَامِ َدْضُهُمْ أَپْۍَال‬

‫ِ َدْضٍ فِي کِتَا ِ اۍمَهِ رِنَ اۍْمُؤْرِ ِينَ پَاۍْمُهَاجِرِينَ إِاَ أَر‬
‫تَفْدَمُ ا إِۍَال أَپْۍِيَائِکُم رَدْرُپفًا کَارَ ذَۍِکَ فِي اۍْکِتَا ِ‬
‫رَسْوُ رًا‪.‬ااح ا ‪ ٦‬اي‬
‫ديگغم ر خ در ر ان ۍرارم دهغ ۍه خرمه حگانه کگرار دچ‪ .‬اپدديگغم ر ي يانيگ د‬
‫خ دا د کتا ۍه رخيگ دلار ر ر ان اپ رهاجري ده درتمه‬ ‫هغ ريگ يگ د‬
‫اۍ ته که ۍه خرم رمکگرپ سرم تاسيگ خگه‬ ‫خرم ار ي ۍه مه زيات حق ار د‬
‫غ ا ئ ن ) ک اچ ائ ‪ .‬دغه حکم ده ا ۍهي کتا کشگيگ‬ ‫رپااگيگکگ گه ( ک‬
‫ۍيکل ا چ دچ ‪.‬‬

‫‪ -٥‬دلمماءکرار ده پ ان ې آدا اپ اخالا‪:‬‬

‫ح د لمماپ سرم غ رم رپيه‬ ‫ګ امهر ارلي دائل هر رسممار دې ته ه‬
‫ح د هغ چ رخه ځي ال د همهح ده ت ګه‬ ‫اپ اخالا ررالات ک‬ ‫نهک ادا‬
‫ذکرک پ‪:‬‬
 ‫‪69‬‬
‫ح د هغ چ د‬ ‫ده ا م اي هر رسممار لقي م پۍر‬ ‫اپ رم ثي‬ ‫‪ -١‬درفسيري‬
‫اپ تغير‬ ‫احاديث ۍه تمري‬ ‫خ رت ن ده نتيمه کح ا تداۍال قرانکريم اپ ن‬
‫ح ي ن د‬ ‫د هشمهرم اهم د تفسير کتا ن اپ د ن‬ ‫رخه ساتمال اپ د هغ‬
‫اپ تاۍيفات يح‬ ‫ارح ۍه کتا ن رخه د اپس ۍرارم رسممانار سترم ګ ه پ ت‬
‫د و ۍح ن ۍ د رسممانان ۍرارم ۍه پيا م مکه ۍ يه سررايه دم ‪.‬‬
‫د رم رپ فقهي اراران هر ي ارام ا ح يفه ارام راۍک ارام اافدي اپ ارام‬
‫ح د دين اپفقهح‬ ‫احم رحمهم ا ده هکمه اي هر رسممار ده دې اپر پ‬
‫خ رې هغ چ د قرآنکريم اپ‬ ‫ذکر ا‬ ‫رسائم ده ا م هغ چ ک رح خ رې ک‬
‫د دين ک م رسائل ح‬ ‫د‬ ‫رخه استخراج اپ است اط ک‬ ‫احادي‬ ‫ن‬
‫ذکر ا پ لمما ت پين ک چ ارلاً ج از ۍر اپ دهغ چ ده فت اګان لمل ک‬
‫رهر که هرې دهغ چ ک ره فت چ د‬ ‫د‬ ‫لمل ک‬ ‫ده اسالري اريد‬
‫که‬ ‫سرم وکر درۍ دم ن فت چ ته ځکه الت ار نه پرک‬ ‫قرآنکريم اپ احادي‬
‫َ‬ ‫‪( :‬پَرَنْ لَمِلَ لَمَمًا ۍَيْ‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم فررايمي د‬ ‫ح رس‬

‫لَمَيْهِ أَرْرُنَا فَهُ َ رَدٌ) (‪.)٣٣:١١‬‬

‫پ ذکر ا چ لمل رردپد‬ ‫ح زرا د لمل رخاۍ‬ ‫ر ک ح داسح لمل پک‬
‫اپ نا ر ظ ر دې‪.‬‬
‫فقهاء انسانار د کمه صميح‬ ‫ح ذکر ا‬ ‫‪ -٢‬هر رسممار اي دا اپر پۍر‬
‫خ که فت چ کح خواء ا چ پ‬ ‫اپ کمه ده فت چ کح خواء که‬ ‫فت چ پرک‬
‫مکح دسه ې ههرع نح يا غفم‬ ‫قص اً هغ چ غموال فت اپې نه د پرک‬
‫ۍه ارمه پر رخه غموي فت چ صادر ا چ د دين ده فرلي رسائم کح ح د ذکر‬
‫ا پ فقها ترر ځ ک م اختالفات ر ځ ته راغمي اي هر رسممار هغ چ ردذپر‬
‫ح دهغ چ ترر ځ اختالفات دهغ چ د تدص اپ‬ ‫پګيي اپ دا لقي م اي پۍر‬
‫ناد هح ۍه ارمه نه رار ځ ته ا چ مکه داختالفات اصمي سر ه ه دا پم ح‬
 ‫‪70‬‬
‫ي فقيه ته ه ده ي م رسئمه کح ي ح يث پرسه ۍح اپ ل ته ه نه رسه اچ يا‬
‫ه پر رسه ۍال خ د هغه ده نظر ر س خ ياک م ح يث ح پر رسه اچ د ل‬
‫کارم ا چ دچ ح د ې اساس هر رسممار‬ ‫پرته ضدي‬ ‫ح يث ده نس‬
‫اي د تفسير ح يث اپ فقهح اراران سرم ري ه پۍر هغ چ ته دلاګانح‬
‫اپ‬ ‫اپ د هغ چ ده فضيم اپ غ رم پاۍي قانم اپپسي داسح خ رم پنه ک‬ ‫پک‬
‫چ پر رخه‬ ‫ح د هغ چ ده هکمه د ګستاخ‬ ‫نه داسح نظر اي ررګ ک‬
‫راځي‪.‬‬
‫‪ -٣‬د اپس ي لمما ده ا م اي هر رسممار ده دې د م اي ح د هغه ارلي‬
‫دن م دم ح د لمما سرم دهغ چ ارلي رسؤۍي سرته رس ۍ ده خاطر ر اس ه‬
‫دهغ چ اکرام اپ احترام خرمه پجي ه پ ۍي اپ ده هغ پي ا ئح‬ ‫ررسته پک‬
‫دکار د‬ ‫سرم وکر نه ۍر دلمما ۍرارم دا دلاء ک‬ ‫ح داريد‬ ‫لمل پک‬
‫ح نيکار داتح اي اپ دار اپ خواء رخه رمف ظ پ ځکه ح که لمماء‬
‫ن پر سرم ار‬ ‫اپ که لمماء هالرې ا‬ ‫اصالح پ پر سرم ار اصالح که‬
‫لميه پسمم رهر اني ک ې‬ ‫ۍکه ر هه ح ن ي صمال ا‬ ‫هالرې کي‬
‫اارة‬ ‫صمم‬ ‫صمما‬ ‫اذا‬ ‫ارتي‬ ‫رن‬ ‫دم‪(:‬ص فار‬
‫پاذافس افس ت اارة اۍفقهاء پاارراء) (‪.)١٤:٧‬‬
‫اپ که ار پ‬ ‫ار نيکار که‬ ‫زرا د ار دپم مۍح د که دپچ نيکار پ و‬
‫ي لمماء اپ ل اريرار‪.‬‬ ‫ار که‬ ‫ار‬ ‫و‬

‫داستاذان ده پ ان ې ادا اپ اخالا‪:‬‬

 ‫‪71‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬ ‫دا تداۍال رس‬ ‫پنکي د‬ ‫استاذار دو ۍ ح ره رار اپ ار‬
‫ح فررايي‪ ((:‬إِرَ اۍمَهَ‬ ‫پَسَمَم) خرل ځار دردمم ده ت ګه ردرفي ک چ ۍکه‬

‫َدَ َ ِي رُدَمِمًا رُيَسِرًا)) صميح رسمم ‪٧‬ج ‪٤٣١‬ص‪.‬‬

‫ا تداۍال زم اساني ک پنکال ردمم ۍه ۍال يم‪.‬‬
‫ح دخرم استاذان‬ ‫ن ځکه خ اسالم ده لاره ت ګه خرم دهرپان ته ارر ک‬
‫اپ ردممان ادا پساتي اپ پرسرم ه سم ک اپ اخالا رخه کار پاخمي ترر‬
‫اپۍه مح خ ا دلمم‬ ‫ده دې لمل سرم ۍه ي ې خ ا دا تداۍال رضا اس ته راپ‬
‫اپ فاي پ رخه رستفي اي ځکه هر هغه ر ک ح داستاذ ادا نه ساتي‬ ‫ګ‬
‫دلمم ۍه خهر رخه ګ ه نه اي حاصم اچ‪.‬‬
‫پن ده رڼا کح ځي ي هغه ادا ذکر‬ ‫ده ان ې ت ګه داسالم درق س دين دار‬
‫دچ‪.‬‬ ‫ح هر زدم ک پنکال درې رکم‬ ‫که‬
‫اپکارل احترام پساتي ځکه ه‬ ‫‪ -١‬زدم ک پنکال اي دخرل استاذ شر اد‬
‫ح دخرل‬ ‫ا تداۍال ده قرار کح دهغ خمک‬ ‫دداخه لقل ترجماني ک‬ ‫اد‬
‫چ‪((:‬إِرَ‬ ‫ده داسح اۍفاب ستاي ه ک‬ ‫اپ احترام ک‬ ‫د اپ استاد اد‬ ‫ار‬

‫اۍَذِينَ يَغُضُ رَ أَصْ َاتَهُمْ لِ َ رَسُ ِ اۍمَهِ أُپْۍَئِکَ اۍَذِينَ‬

‫ارْتَمَنَ اۍمَهُ قُمُ َهُمْ ۍِمتَقْ َچ ۍَهُم رَغْفِرَةٌ پَأَجْرٌ لَظِيمٌ ‪3‬‬
‫کشگيگ‬ ‫ده پ ان يگ دغإي ۍ ده پخ‬ ‫اچ درس‬ ‫ک م کسار ح دخ‬
‫يگ ا‬ ‫کشگيگ همغه کسار د‬ ‫هغ چ ده حقيق‬ ‫خرل غإپنه تگيتگ‬
‫دهغ ۍرارم شگ ه دم اپ ۍ چ اجر‪.‬‬ ‫دهغ چ ز پنه دتق چٰ ۍرارم ازر يمي د‬
‫اي ده دې د م اي ح‬ ‫‪-٢‬زدم ک پنکال اي دخرل استاذ د رايح احترام پک‬
‫ګرځي دهغه ده پ ان ې‬ ‫احساس دل ت س‬ ‫دخرل استاد ده پ ان ې دذۍ‬
‫ګرځي ر ږ‬ ‫دچ دهغه ده پ ان ې ت اضم دۍ پاۍال س‬ ‫دفخر س‬ ‫لاج‬
 ‫‪72‬‬
‫ن ل اس (رضي ا تداۍال ل ه) سرم ددې ح دۍ ې ررت ح‬ ‫ګ رپ ح ل ا‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دترم ځ ۍ‬ ‫ا‬ ‫رښتن دچ اپ درس‬ ‫د شر لممي‬
‫داس قهضه‬ ‫تداۍال ل ه)‬ ‫انصار (رضي ا‬ ‫ن ثا‬ ‫دچ دخرل استاذ زع‬
‫اپ پايي ‪(:‬هکذا اررنا ار‬ ‫يح ک‬ ‫نيسي اپرخکح ترې رپار دچ خ ر‬

‫ح دخرم استاذان سرم دغسح‬ ‫ي‬ ‫دمماءنا)‪ .‬ر ږ رار رم ا‬ ‫نفدل‬

‫تدارل پک پ‪.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫ا‬ ‫د ې هکمه ا هرعرة (رضي ا تداۍال ل ه) درس‬
‫ح فررايي ‪:‬‬ ‫دا پع ا رانقم‬
‫لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ قَا َ‪ :‬قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬
‫پَسَمَمَ‪":‬تَدَمَمُ ا اۍْدِمْمَ پَتَدَمَمُ ا ۍِمْدِمْمِ اۍسَکِي َةَ پَاۍْ َقَارَ‬
‫پَتَ َاضَدُ ا ۍِمَنْ تَدْمَمُ رَ رِ ْهُ)) صميح رسمم ‪٧‬ج ‪٤٣١‬ص‪.‬‬
‫لمم زدم ک ئ خ دپقار اپ ل ت ۍرارم ۍه ا نه ح لمم زدم ک ئ دهغه ده‬
‫پ ان ې ت اضم ک ئ‪.‬‬
‫ح ت اضم دکح‬ ‫ا ته پرده رخه ک‬ ‫تداۍال هغه‬ ‫ا لممه لمم ا‬
‫خ رم يح ر ي اپ خرل استاد ته‬ ‫دخرم استاذان ده پ ان ې احترام پۍر‬ ‫پ‬
‫غ ږ نيسي ‪.‬‬
‫اپنه ه دهغه ده غيا‬ ‫‪ -٣‬زدم ک پنکال ه خرل استاذ ته ده ناره اپاز نه ک‬
‫کح دهغه ن م اخمي مکح کمه ح دهغه ن م يادپ ده تدظيم سرم ه يح يادپ‬
‫اپ پپايح ه ح فالني‬ ‫داستاذ يا ل داحترام رخه مکه کممه ه پرسرم رل ک‬
‫داځکه ح استاذ ته ده ناره اپاز دهغه‬ ‫استاد يا صاح اپ‪ ....‬داسح پيمي د‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) رمهر ده‬ ‫ا‬ ‫ده پ ان ې ح اد ي دم ا تداۍال درس‬
‫دې خ رم پرول کمه ح دهغه ک ر ته يح ۍه اانه درمم ده ناره اپازپنه‬
 ‫‪73‬‬
‫((إِرَ اۍَذِينَ يُ َادُپنَکَ رِن پَرَاء اۍْمُمُرَاتِ أَکْ َرُهُمْ اَ‬ ‫ک‬

‫اۍممرات س رت‪.‬‬ ‫يَدْقِمُ رَ ‪ ٤.‬اي‬

‫اچ ديغم رام ! ک م کسار يگ تاته ۍه حمرپنه د ان يگ ناريگ پهي ۍه‬
‫هغ نه زياترم ناد هار د‬
‫ځکه درس‬ ‫اپ دهغه احسار ه نه ههرپ‬ ‫‪ -٤‬داستاذ ده حق ه التراف ک‬
‫م ته دقرار ي ت رچ‬ ‫پنه دم (( ا ح ي‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ار‬ ‫ا‬
‫دم هغه يح ادار اپ ر ا ا ارارة اهمي دي ررف ع ح يث ده ترڅ کح‬ ‫پ‬
‫ح فررايي‪" :‬رَنْ لَمَمَ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ح يث رانقم‬ ‫ا‬ ‫درس‬

‫لَ ْ ًا آيَةً رِنْ کِتَا ِ اۍمَهِ فَهُ َ رَ ْامُ ا يَ ْ َغِي ۍَهُ أَرْ يَخْذُۍَهُ‬
‫پَا يَسْتَأْثِرَ لَمَيْهِ"‪.‬اۍمدمم اۍک ير ۍمو راني ‪٧‬ج ‪ ١١١‬ص‪.‬‬
‫نه‬ ‫پرته ر اس‬ ‫دم هغه يح ادار ا‬ ‫پ‬ ‫ا ي اي‬ ‫م ته دکتا‬ ‫ا حي‬
‫اپيا ل ر ک ده دم ان ې غ رم پګيي‪.‬‬ ‫دم ح خمل يح ک‬
‫که دا کار يح ده پس‬ ‫پررخه ه دفاع ک‬ ‫ردپ‬ ‫ددې تر ر ګ ه دهغه غه‬
‫‪.‬‬ ‫يح دکح که‬ ‫ح داستاذ غه‬ ‫ه درع د‬ ‫کح نه ن هغه رمم‬
‫ۍه ررګ رخه پرپسته ه دهغه‬ ‫‪ -٤‬دژپن ده اپږدپ کح ه هغه ته دلاکانح ک‬
‫دق ر زيارت ته ه پرځي‬ ‫ت ه ه يح ک‬ ‫د‬ ‫دخرم ان داۍ ه اپ رپزنه ک‬
‫ځکه ح‬ ‫ص قه ه ک‬ ‫دهغه ۍرارم ه د ا تداۍال ده در ار کح خښ ه غ ا‬
‫دۍح د ‪.‬‬ ‫زدم ک پنکال داستاذ ۍرارم ص قه جاريه دم هغه ته يح دخهر ار‬
‫رپيه صادر م‬ ‫‪ -٥‬که استاد رخه ک ره اات ام پاي يا پررخه ک م‬
‫ه ت ګه‬ ‫خواء اپ اات ام ه يح ده‬ ‫ه نه درع د‬ ‫اي دهغه صم‬
‫غصه ه يح زغمي دخ اني نهکان خمک ه پيل ح ر ک دتدميم‬ ‫تاپيم‬
‫ۍه ۍ ر راپنه پځي اپ که ر ک ده‬ ‫در ځار پنه ر ي تر لمرم ه ۍه جاهمي‬ ‫ذۍ‬
 ‫‪74‬‬
‫ددنيا اپ اخرت ل ت ه يح ده‬ ‫ان ې ص ر پک‬ ‫د ې ذۍ اپ خ ارۍ اپ تکمي‬
‫رخه اي‪.‬‬
‫کح ناس پ ۍه اجازې درته ه نه پرځي که اجازم يح‬ ‫‪ -٦‬که استاذ ده ي رمم‬
‫که ک ر ته پرځي ن درپازم ه‬ ‫ت ه نه ک‬ ‫پر نه ک م يا يا ه داجازم غ‬
‫که ده دې سرم خ ر نه اي ن ده ګ ت سرم ه‬ ‫دن کان ده سر ده پرپ پرپ وک‬
‫ح اپاز‬ ‫اپ که ځا يح ۍرې ن ده داسح طر عقح سرم ه يح وک‬ ‫يح پوک‬
‫الث نه اي ده هم ې ت ګه که زدم ک پنکال نا‬ ‫پاپر خ دهغه در احم‬
‫ته رااي ده کار دادم ح داستاذ ر احم پنه ک‬ ‫پخته ص‬
‫اي دزدم ک پنکال ۍه خ ا ده ت ري‬ ‫ته ذه ا تيار نه پ‬ ‫که استاذ ت ري‬
‫که پ س‬ ‫رم رم نه اي ځکه معر ځمه دغه لمل داستاذ دخماۍ‬
‫کح دهغه ده پ ان ې ح اد ي دم‪ .‬زدم‬ ‫ده حقيق‬ ‫ګرځي داستاذ خماۍت‬
‫ک پنکال اي داستاذ ده پ ان ې پ اپ ده اد سرم که ي خ رې ه يح ده غ ر‬
‫ترر دخ رپ يا تکرار ته ا تيا ده ا نه اي د درس در رها ه اخ ا‬ ‫سرم اپر‬
‫تر ر ددرس ر احم‬ ‫يح ک‬ ‫اي‬ ‫دعخ ا نه ګ ر که ر ايل پرسرم پ‬
‫ه خرل ځار نه‬ ‫ه استاذ ته ګ ر ده ن رپ کارپن‬ ‫پنه اي ددرس در رها‬
‫‪.‬‬ ‫رصرپف‬
‫اپ نه ه داسح خ رم ۍه خ ۍح را‬ ‫داستاذ ده رخکح ه زياتح خ رې نه ک‬
‫زدم‬ ‫يا دهغه ده پ ان ې ح اد ي ګيل که‬ ‫اپ اسي ح استاذ درې خفه کي‬
‫نه‬ ‫خيا ساتي ح ضرپرته ه دهغه سرم رمم‬ ‫ک پنکال ه داستاذ دپخ‬
‫دا اپ دې ته پرته ناپ م ارې داستاذ ده‬ ‫ه يح نه ضايم ک‬ ‫پخ‬ ‫اپږدپ‬
‫اپ‬ ‫الث يح ګرځي داستاذ ح اد ي ک‬ ‫دتکمي‬ ‫پ ان ې ح اد ي ګيل که‬
‫ارلا جاي نه د ‪.‬‬ ‫رس‬ ‫هغه ته تکمي‬
 ‫‪75‬‬
‫ده خاطر استاذ ته داسح نه پايال ح دا نه ر م دا ا‬ ‫‪ -٧‬زدم ک پنکال ه داد‬
‫کح‬ ‫ن يا دې ده ل رمم‬ ‫پيمي د ؟که دي ې ر ض ع ده ا م پضاح غ ا‬
‫‪.‬‬ ‫دهغح ده ا م ردم رات تر اسه ک‬
‫ح رخکح يح‬ ‫‪ -:‬که زدم ک پنکال ۍه استاذ رخه ي م داسح ر ض ع اپر‬
‫اپداسح‬ ‫ح الت ايي ه نه ک‬ ‫ن‬ ‫اپرع ۍح پ اپ يا ۍه دخ ا يح زدم پ‬
‫هخي اپرع ۍح نه‬ ‫ح‬ ‫ه کي ي ۍکه دغه ر ض ع يح‬ ‫رت جه‬
‫لواء(رح)فررايي‪:‬زم ح ۍه هر انه ي م تکرار خ رم اپرم ده داسح ت جه‬ ‫پ‬
‫سرم يح اپرم ۍکه ح هخي رح اپرع ۍي نه پ ‪.‬‬
‫دخرمه نه ځ ا‬ ‫پ‬ ‫ت ه ح ۍه استاذ رخه ا‬ ‫‪ -١‬زدم ک پنکال ه هغه د‬
‫رهر دا ح استاذ يح پررخه‬ ‫اپ نه ه دهغح ده ا م تشرعح پرک‬
‫اپ مه دا ح داستاذ ز م ته ده دې‬ ‫که ې اي ح غموه يح ځ ا ک‬ ‫پغ ا‬
‫‪.‬‬ ‫لمل سرم خفهار رسه‬
‫صر‬ ‫اپ نه ه درې رخکح که‬ ‫‪ -١٧‬زدم ک پنکال ه داستاد خ رم نه قوم ک‬
‫ا‬ ‫ا ي هاۍه ۍ ر چ درس‬ ‫تر ر استاذ ۍه خ رپ فارغ اي ه م‬ ‫هک‬
‫اپ يا پردسح دزدم ک پنک ده‬ ‫لميه پاۍه پسمم) اخالا يان‬ ‫(صمال ا‬
‫‪:‬‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) سرم ذکر ک‬ ‫ا‬ ‫ت ګه دصما ه کرار حاۍ درس‬
‫((کَارَ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ دَائِمَ اۍْ ِشْرِ سَهْلَ‬
‫اۍْخَمْقِ ۍَيِنَ اۍْمَانِ ِ ۍَيْ َ ِفَظٍ پَا غَمِيظٍ پَا صَخَا ٍ پَا‬
‫فَمَاشٍ پَا غَيَا ٍ پَا رَ َاحٍ يَتَغَافَلُ لَمَا ا يَشْتَهِي پَا‬
‫يُ ئَ ُ رِ ْهُ پَا يَخِي ُ فِيهِ قَ ْ تَرَکَ نَفْسَهُ رِنْ ثَالثٍ اۍْمِرَاءِ‬
‫پَاإلِکْ َارِ پَرِمَا ا يَدْ ِيهِ پَتَرَکَ نَفْسَهُ رِنْ ثَالثٍ کَارَ ا يَذِمُ‬
‫أَحَ ًا پَا يُدِيِرُمُ پَا يَوْمُ ُ لَ ْرَتَهُ پَا يَتَکَمَمُ إِا فِيمَا رَجَا‬
 ‫‪76‬‬
‫ثَ َا َهُ إِذَا تَکَمَمَ أَطْرَاَ جُمَسَا ُمُ کَأَنَمَا لَمَال رُءُپسِهِمُ اۍوَيْرُ‬
‫پَإِذَا سَکَ َ تَکَمَمُ ا پَا يَتَ َازَلُ رَ لِ ْ َمُ رَنْ تَکَمَمَ أَنْصَتُ ا ۍَهُ‬
‫حَتَال يَفْرُغَ حَ ِي ُهُمْ لِ ْ َمُ حَ ِيثُ أَپَۍِيَتُهُمْ))‪.)١٥٤ ١:(.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) تل خ اما ط ده اساني ک پنکال نرري‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫غح ه يح نه پهمح ح حياء نه‬ ‫خ يه سختي ک پنکال نه‬ ‫ک پنکال‬
‫نه کاپم ۍه ناروم‬ ‫يح نه کاپم ح ځايه يح د ا صف‬ ‫غ ع م د ا غه‬
‫ارپ ه يح ځار ناګارم کاپم نه ه ترې ر ک راي سه که م اپ نه ه ترې ر ک‬
‫ناررادم تمح ا ۍه درې کارپن رخه يح ځار ساته ‪ -١‬ۍه دل پاپدنهم ( ح‬
‫يح نه‬ ‫ځايه م ن )‪ -٢‬زيات خ رپ ‪ -٣‬اپ ح فاي ې کارپن رخه د ا‬
‫هغه کار يح‬ ‫يان ۍه اته يح دهغ ر نه پرکاپم اپ نه يح د ادټ رازپنه راسر‬
‫يح دکح ۍي م کمه ه يح ح خ رې ک ۍح ن رمهر (صما ه‬ ‫کاپم ح ث ا‬
‫ناستح‬ ‫ح يح ررغ‬ ‫ۍکه ده سرپن‬ ‫کرام) ه يح دغسح غمي ناس‬
‫خ رې ک ۍح کمه ه ح‬ ‫تر ر ه ح دا تداۍال رس‬ ‫ترهغح ه نه غ ع‬ ‫پ‬
‫ه خ رې دهل ک چ دهغه (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده‬ ‫هغه پ ا ن دپ‬
‫ه ح خ رې ک ۍال ن ر ه پرته پ ناس‬ ‫رخکح يح جه ې نه ک ۍال هري‬
‫(ي د ل خ رې ه يح ده غ ر سرم اپرع ې) ‪.‬‬
‫‪ -١١‬زدم ک پنکال ح ده ارم داستاد سرم ځي ن دارح ه پر رخه رخکح اپ‬
‫دپرځح ه پررخه پرپسته ځي ځکه ح داستاذ داحترام ده خاطر که دارح‬
‫دا ح دپرځح خور‬ ‫ن زدم ک پنکال ه پررخه دفاع ک‬ ‫ک م خور دهښه‬
‫کم پ ن احترارا ه ۍه استاد رخه پرپسته ځي‪.‬‬
‫‪ -١٢‬خرمه رايه اپ نظر ه در استاذ غ رم نه ګ ي اپ نه ه خرمه رايه درهغه ده زپرم‬
‫تداۍال‬ ‫ر ي ځکه که استاذ هر ر ررم ناد م اپ زدم ک پنکال د م پ خ دا‬
‫‪.‬‬ ‫درضا دحاصم ۍ اپداستاذ داحترام ده خاطر ه ۍه خرمح رايح رخه تهرع‬
 ‫‪77‬‬
‫‪.‬‬ ‫ي اس ه استدماۍ‬ ‫يايح پررخه اخمي ن‬ ‫‪ -١٣‬که ک م اال پرک‬
‫رخه انکار نه‬ ‫داستاذ ۍه ارلي خ ر‬ ‫‪ -١٤‬زدم ک پنکال ه ههڅ پخ‬
‫که ره هم ده خرمه‬ ‫خمک ۍه رم ر کارپن رخه رخ نه ګرځ‬ ‫ځکه اري‬ ‫ک‬
‫رشر اپ ارير پ ‪:‬‬
‫‪.‬‬ ‫اۍ ‪ -‬ددالر داد ده خاطر ۍه خرل ځايه د رته که‬
‫‪.‬‬ ‫ح زدم ک م پررخه ک‬ ‫‪ -‬د لاۍم اپاستاذ خ ر‬
‫‪.‬‬ ‫ح درې نه د هه‬ ‫ت هک‬ ‫ج‪ -‬دهغه ره ده ا م د‬
‫د‪ -‬درهممه ل ت اپ ق ردانال ک ‪.‬‬
‫ن اپ ه در هغه سالم ک چ‪.‬‬ ‫‪ -١٥‬که زدم ک پنکال استاذ سرم رخ که‬
‫‪ -١٦‬که زدم ک پنکال داستاذ رايه اپ نظر خواء ګيي ن داسح ه نه پرته پايال ح ته نه‬
‫اۍفاب اصالح ک‬ ‫ح خواء يح ه تد ير اپ ده‬ ‫مکح ه ه ه ک‬ ‫د هه‬
‫ح(( راته رصمم ده دې کح کار ))داسح ه‬ ‫ر ال که داسح اۍفظ استدما ک‬
‫نه پايال ح زرا رايه درسته دم اپ استاذ اات ام ک ې دم‪.‬‬
‫‪-١٧‬که ي استاذ رخه دي ې ر ض ع ده ا م ي م رايه پاپر اپ ل استاذ رخه ل نظر‬
‫نه‬ ‫ددپا پ ترر ځ دې دت افق ه ه پک چ اپ ددپا پ ترر ځ دې داختالف س‬
‫ګرځي‪)٢:-٢٢:١١(.‬‬

‫ددپهم فصل درراجد فهرس ‪:‬‬

‫‪-١‬قرآنکريم‬
‫‪-٢‬ا داپد‪ :‬سميمار ن اادث کا ‪١٣١٦ :‬ها ا س ن ا ال داپد دپيم و ک ط ده‪:‬‬
‫خي ر ګرپپ آف کمر ي ‪ -‬ديښ ر‪-‬داکستار‪.‬‬
‫‪-٣‬اۍ اني‪ :‬رمم ناصراۍ ين ن ن ح صميح ا ال داپد د ځم و ک ط ده‪:‬‬
‫داراۍفکر‪ -‬يرپت‪ -‬ۍ ار‪.‬‬
‫دپيم و ک ط ده‪ :‬ندماني‬ ‫ن اسمديل صميح اۍ خار‬ ‫‪-٤‬اۍ خار ‪ :‬رمم‬
‫کت خانه‪.‬دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
 ‫‪78‬‬
‫دپيم و ک ط ده‪ :‬رکت ة‬ ‫ن ليسال جارم اۍتررذ‬ ‫‪ :‬رمم‬ ‫‪-٥‬اۍتررذ‬
‫حقانية دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫کر جا ر کا ‪١٤١٧ :‬ها ا‪١١١٧ -‬م ر هاج اۍمسمم ط ده‪:‬‬ ‫‪-٦‬اۍم ائر ‪ :‬ا‬
‫داراۍشرپا ۍم شر پ اۍت زيم پاۍو الة‪ -‬ج م‪ -‬اۍسد ديه‪.‬‬
‫کا ‪١٤١٥‬ا اۍمدمم ااپسط درعيم‬ ‫‪-٧‬اۍو راني‪ :‬ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫و ک ط ده‪ :‬داراۍمررين – قاهرم‪.‬‬
‫اۍم هج‬ ‫‪-:‬اۍد ي ‪ :‬ل اۍرحمن ن ل اۍکريم کا ‪ ١٤٧٥ :‬ها‪١١:٤ -‬م اص‬
‫ااسالري ط ده‪ :‬روا م اۍفرزدا اۍتماريه – اۍرياض– اۍسد ديه‪.‬‬
‫س ن ا ن راجه دپيم و ک رو ده‪:‬‬ ‫ني ي‬ ‫‪-١‬اۍق پي ي‪ :‬ا ن راجه رمم‬
‫رکت ة اۍدمميه‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬
‫‪-١٧‬اۍم ي احم ‪.‬رن حق ا اۍمصوفال لمال ارته ط ده‪ :‬ر اراۍ طن ۍم شر –‬
‫اۍسد ديه‪.‬‬
‫‪-١١‬اۍ يساد رې ‪ :‬رسمم ن حماج ا اۍمسين کا ‪١٣٤١ :‬ها ش اۍمارم‬
‫اۍصميح دپيم و ک ط ده‪:‬خي ر ګرپپ اف کمر ي دهښ ر داکستار‪.‬‬

‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٢٧‬و ک ط ده‬ ‫رمم‬ ‫‪ -١٢‬اۍ خار‬

‫يرپت دار ن ک ير اۍيمارة‪.‬‬
‫رمم ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٢٣‬و ک ط ده‬ ‫‪ -١٣‬اۍ خار‬
‫يرپت دار ن ک ير اۍيمارة ‪.‬‬
‫صميح رسمم‬ ‫اۍمسين اۍقشير‬ ‫رسمم ن حماج ا‬ ‫‪ -١٤‬اۍ يسا ر‬
‫‪١‬و ک‬
‫صميح رسمم‬ ‫اۍمسين اۍقشير‬ ‫رسمم ن حماج ا‬ ‫‪ -١٥‬اۍ يسا ر‬
‫‪٧‬و ک‬
 ‫‪79‬‬
‫صميح رسمم‬ ‫اۍمسين اۍقشير‬ ‫رسمم ن حماج ا‬ ‫‪ -١٦‬اۍ يسا ر‬
‫‪١٢‬و ک‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪٧‬و ک‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -١٧‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫ط ده اۍقاهرة داراۍمررين‪.‬‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪١٥‬و ک‬ ‫‪ -١:‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم ن اي‬
‫ط ده اۍقاهرة داراۍمررين‪.‬‬
‫‪ -١١‬اۍيم ي اۍمسين ا ن اۍم ص ر آدا اۍدمماء پاۍمتدممين ‪:‬‬

‫درعيم فصل‬
‫داسالم دسره مي دين ده رڼاکح‬

‫دغ رم اخالق ځي ح همهح‪:‬‬

‫‪ -١‬فرد اخالا‬
‫‪ -١‬اخالص‬
‫‪ -٢‬ص ا‬
‫‪ -٣‬ارانت ار‬
 ‫‪80‬‬
‫‪ -٤‬در پل پ پفا ک‬
‫‪ -٥‬تق ا‬
‫‪ -٦‬حياء‬
‫‪ -٧‬د ژ ح سات ه‬
‫‪ -:‬ت اضم‬
‫‪ -١‬صاا ر‬
‫‪ -١٧‬لف م اپ خښ ه‬
‫‪ -١١‬سخاپت‬
‫‪ -١٢‬امال‬
‫‪ -٢‬و ۍ ي اخالا‪:‬‬
‫‪ -١‬خرل ر ځي ررسته اپ همکار ‪ -.‬در ر اپدالر حق ا درځا ک‬
‫‪ -‬درسممار‬ ‫اپ ترحم‪ -.‬د ګاپنډي سرم ه سم ک ک‬ ‫‪ -٣‬خرم ۍي داۍل‪ -‬افق‬
‫دل ت اپ ا رپ سات ه‪ -.‬رهممه داۍ ه‬
‫‪ -١‬اخالص ((د هر کار ۍرارم ه نه ))‬
‫د نه تدري ‪:‬‬
‫نه ده ۍغ کح قص اپ ارادې ته پايح‪.)٣:٢:٢٦(.‬‬
‫دچ ته پايح ح ي ر ک ي ازې اپ ي ازې د ا تداۍال‬ ‫ده اصوالح کح ( ه نه‬
‫د رضا ده خاطر ي کار ترسرم ک چ اپ د هيڅ رخم ا رضا ده کح ه ف پنه‬
‫کار ده دريښ دۍ کح‬ ‫ح د ه کار ده سرته رس ۍ اپ د‬ ‫ده دې ترتي‬ ‫ګرځ‬
‫ت ها د ا تداۍال رضا خرل ه ف پګرځ چ د ا تداۍال ۍه رضا سرم د ل ا رضا‬
‫اريکه نه ک چ‪)١:٤:٢٣ .‬‬
 ‫‪81‬‬
‫اپ يا دا تداۍال درضا‬ ‫که ي ر ک ي کاردا تداۍال درضا ۍرارم نه ترسرم ک‬
‫ن ا تداۍال ۍه دغسح لمل رخه ه ارم دچ نه‬ ‫سرم د ل ا رضا هم اارمه ک‬
‫که ره همي دي ي کار پ ‪.‬‬ ‫اپ نه درې اجر اپ ث ا پرک‬ ‫يح ق م‬
‫حاۍ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ددرې ت‬ ‫ا‬ ‫ده ي اپږد ح يث کح رس‬
‫‪:‬‬ ‫دقيار ده پرځ ددامپ يان‬
‫دقيار ده پرځ ه ترو ۍ ۍ ر چ داهي سرم حسا اپکتا دهل اي هغه ه‬
‫راپستل اي دندمت ن ده ا م ه پرته يادپنه پاي هغه ه درې التراف‬
‫تل اي ح تاددغ ندمت ن ده رقا ل کح ره ک‬ ‫يا ه پررخه پد‬ ‫پک‬
‫تداۍال ستاده ارم کح ترهغح‬ ‫کح پپايي‪ :‬ح اچ ا‬ ‫د ؟هغه ه ده ځ ا‬
‫تداۍال ه پرته پپايي‪:‬درپاغ دې پپيل‪:‬ته‬ ‫ح اهي ا م ا‬ ‫ج هه م ترر‬
‫ددې ۍرارم ج هه ې ح خمک درته ز م پراپاماع پپايي اپهغه درته پيل‬
‫ئ يا ه دپزخ ته‬ ‫يا ه اررپاي ح د رخح يح دپزخ ته پرپا‬ ‫د‬ ‫ا‬
‫اي‪.‬‬ ‫پرپغ رځ‬
‫تل اي هغه لاۍم ح دلمم‬ ‫ۍرارم راپغ‬ ‫ده دپع م ق م کح ه لاۍم دحسا‬
‫ده قرار ه هم د هه‬ ‫دۍح پ‬ ‫دتراسه ک ۍ پرپسته يح ن رپته هم‬
‫ت ه پاي ده‬ ‫د‬ ‫ۍ ر چ ه دهغ ندمت ن ده ا م ح ده دنياکح درې ا‬
‫تل اي ح ددغ ندمت ن ده رقا ل کح‬ ‫يا ه ترې پد‬ ‫هغح ه التراف پک‬
‫د ؟ هغه ه ده ځ ا کح پپايي ح ستادرضاۍرارم رح لمم تراسه‬ ‫يح ره ک‬
‫دم قرار رح ستاۍرارم پ ۍ سته اپن رته رح هم‬ ‫ک اپن رپت ه رح پ‬
‫دې ددې ۍرارم ترسرم ک‬ ‫د پرته ه پپيل اي‪ :‬درپاغ دې پپيل‪:‬داو‬ ‫پ‬
‫قار اپلاۍم درته پپايي ن ده دنياکح درته‬ ‫پک‬ ‫پپ ح خمک ستا صف‬
‫ارر ه پاي ح د رخح يح دپزخ ته پغ رځ ئ يا ه دپزخ کح‬ ‫د‬ ‫پيل ا‬
‫اي‪.‬‬ ‫پا‬
 ‫‪82‬‬
‫تل اي ح ده‬ ‫ۍرارم راپغ‬ ‫ده درعيم ق م کح ه هغه اتمن اخص دحسا‬
‫کاپم ۍ ر چ ه ۍه هغه رخه د هغ‬ ‫دنياکح ه يح ده هرنهک کارکح ۍهښ‬
‫پپ هغه ه يح پر ي‬ ‫ا‬ ‫ت ه پاي ح ده دنياکح پرک‬ ‫ندمت ن ده ا م د‬
‫تل اي ح ددغ ندمت ن ده رقا ل کح‬ ‫يا ه ترې پد‬ ‫اپاقرار ه درې پک‬
‫د ؟هغه ه پپايي ح هيڅ دخيرداسح کارنه پپ ح ده هغح کح‬ ‫يح ره ګ‬
‫ک چ دچ پرته‬ ‫ستادرضاارل ګرځه م رهرراده هغح کح ۍهښ‬ ‫ک‬ ‫ۍهښ‬
‫ح‬ ‫کارپنه تاددې ۍرارم ترسرم ک‬ ‫ه پپيل اي درپاغ دې پپيل دغه و‬
‫ۍه‬ ‫د اپ د ۍهښ‬ ‫خمک درته سخي پپايي ا پده دنياکح درته پيل ا‬
‫ئ يا ه دپزخ ته‬ ‫درته رسه ۍح دم ارر ه پاي ح د رخح يح دپزخ ته پا‬
‫اي‪.‬‬ ‫پا‬
‫ح اخالص دکح پ ( ۍه ريا‬ ‫م لمل ده دې ارط ق م‬ ‫يد ح ا تداۍال دي‬
‫تداۍال درضا ۍرارم ترسرم‬ ‫دنح رخه داک پ ) ي اځح دا‬ ‫اپځار‬
‫اي (دالماۍ زيات اۍال اپمعرپاۍال دا تداۍال ده ن د ح اخالص دکح نه پ‬
‫هيڅ الت ارنه ۍر )‪.١٥١٣:٤٢(– .‬‬
‫ا صمال ا لميه پسمم فررايي‪:‬‬ ‫ده ي ل ح يث کح رس‬
‫ل هم‬ ‫دارک اصغر ده ا م زم درتاسح زيات پيري م صما ه کرار رضي ا‬
‫لميه‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ت ه پک م ح ارک اصغر ره اي دچ يارس‬ ‫د‬
‫ده‬ ‫دنه دقيار‬ ‫لميه پسمم پفررايل‪:‬رياکار اپځار‬ ‫پسمم؟هغه صمال ا‬
‫ن رياکاران ته ه‬ ‫ۍه پرک‬ ‫م ګان ته دخرل لمم ن‬ ‫پرځ ح کمه ا تداۍال‬
‫پپيل اي ا ائ ۍه هغ خمک رخه خرل اجرپنه پغ ا ئ ح تاسح دهغ ۍرارم‬
‫د ايااپس دهغ چ سرم ره اته؟‬ ‫ارې ترسرم ک ۍح اپځان نه ر پپرته‬
‫(‪.)١٢٣:٥٦‬‬
‫‪:‬‬ ‫ده اسالري اريد کح د نه ارز‬
 ‫‪83‬‬
‫ګرځ ۍال هغه‬ ‫د انسانان د الماۍ ترري ځ د ت دير تمه نه‬ ‫اسالري اريد‬
‫ځه ح ل ادات د ځه‬ ‫د سيمه ل ادات د لادات رخه هم‬ ‫داسح ح د نه‬
‫ن رپ سرم ت دير ر ري د همهح ده ت ګه د ۍمانځه ۍرارم نه ځکه ضرپر دچ ح‬
‫ځکه حتمي دچ ح د‬ ‫د نفمي اپ فرضي ۍم نځ ت دير پاي د خيرات ۍرارم نه‬
‫زکات نذر کفارچ اپ ن رپ ترر ځ فرا راري ځته اي رسم کح ناسته که د‬
‫اپ که د درح اپ استراح‬ ‫التکاف ذکر اپ فکر ده خاطر پ ل ادت ګيل که‬
‫پ ل ادت‬ ‫‪ .‬ځار ري ځل که د ث ا اپ اجر ده نه‬ ‫پ لادت مل که‬ ‫ده نه‬
‫هم ا ارل دچ ح رس‬ ‫ده ر ظ ر پ لادت ګيل که‬ ‫دچ خ که د نظاف‬
‫ده ا م خرل ار ته داسح اصل اپ قال م ايښال‬ ‫صمال ا لميه پسمم د نه‬ ‫ا‬
‫دم‪( :‬إِنَمَا اۍْأَلْمَا ُ ِاۍ ِيَاتِ پَإِنَمَا ۍِکُلِ ارْرِئٍ رَا نَ َچ) (‪.)١:١١‬‬
‫ته ه دنه‬ ‫د رې ت ۍح دچ اپ هر س‬ ‫نه‬ ‫هشکه ح د لمم ن اجر اپ ث ا‬
‫‪.‬‬ ‫که‬ ‫روا ق اجر پرک‬
‫د هر کار د دهل رخه‬ ‫ۍه ارمه سمف صاۍمي‬ ‫د ارز‬ ‫ده اسالم کح د نه‬
‫کمه ه‬ ‫پ ان چ خرم نهت ن ته ځانه چ ت ج ک ۍه اپ خرل نهت نه ه يح سم‬
‫ح د دپچ ي تن ته د ي کار د سرته رس ۍ خ رم پا م ن هغه ه پيل‪( :‬اص ر‬
‫حتال اح ث ۍه نية) (‪.)١٦:٣٤‬‬
‫ص ر پک م ح زم خرل نه سم ک م‪.‬‬
‫د ي کار ۍرارم د ه نه پخت نه‪:‬‬
‫ده رسممانان ازري ک چ ح د هر کار ۍرارم ده ان ي ي‬ ‫اسالري اريد‬
‫ه نه پۍر ‪.‬‬ ‫حاات کح اي‬
‫‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ي کار ۍه دهمه پ ان ې نه سم‬
‫رسممار اي د کار ۍه اجراء ک ۍ رخه رخکح خرل ه ف ي ازې اپ ي ازې د ا‬
‫ترر ګ د‬ ‫کار ده ترسرم ک ۍ کح د ا د خ‬ ‫دن ر‬ ‫تداۍال رضا پګرځ‬
 ‫‪84‬‬
‫صمال ا لميه پسمم‬ ‫ا‬ ‫ځکه ح رس‬ ‫ي خرل ه ف پنه ګرځ‬ ‫ل اخ‬
‫‪( :‬إِرَ اۍمَهَ ۍَا يَقْ َلُ رِنْ اۍْدَمَلِ إِۍَا رَا کَارَ ۍَهُ خَاۍِصًا‬ ‫فررايمي د‬

‫پَا ْتُغِيَ ِهِ پَجْهُهُ) (‪.)٢٣:٣٧‬‬

‫ا تداۍال جل جالۍه ي ازې اپ ي ازې ده هغه لمل ان ې اجر اپ ث ا پرک‬
‫ح خاۍص اپ ت ها د ا تداۍال د رضا ده خاطر ترسرم ا چ پ ‪.‬‬
‫لميه پسمم داسح فررايي ‪ :‬ح ا‬ ‫صمال ا‬ ‫کح رس‬ ‫ده ل ح يث اري‬
‫فَأَنَا‬ ‫((فَمَنْ لَمِلَ لَمَمًا فَأَاْرَکَ فِيهِ غَيْرِ‬ ‫تداۍال فررايمي د ‪:‬‬

‫َرِ ءٌ رِ ْهُ پَهُ َ ۍِمَذِ أَاْرَکَ)) (‪.)٢٧:٣١‬‬

‫ا ح د ي م لمل سرته رس ۍ در رها زرا رضا اپ د ل اخص رضا ه ف‬
‫لمل رخه ي ارم يم دا لمل ده حقيق کح د هغه ا ۍرارم‬ ‫پګرځ م زم د ن ر‬
‫ترسرم ا چ ح زرا رضا سرم د هغه رضا اريکه ک اچ ا ې دم‪.‬‬
‫‪ -٢‬دکار ده جريار کح ه نه درۍ د ‪:‬‬
‫‪( :‬رَنْ صَمَال يُرَائِي فَقَ ْ أَاْرَکَ‬ ‫صمال ا لميه پسمم فررايمي د‬ ‫رس‬

‫پَرَنْ صَامَ يُرَائِي فَقَ ْ أَاْرَکَ پَرَنْ تَصَ َاَ يُرَائِي فَقَ ْ‬
‫أَاْرَکَ)‪)١٢٥:٣(.‬‬
‫ا ح‬ ‫دچ تن ده حقيق کح ارک پک‬ ‫ر ک ح ده ۍمانځه کح ريا کار ک‬
‫کح ارک پک اپ ا‬ ‫درپژې ني ۍ دررها ريا کار پک م دچ تن ده حقيق‬
‫ح ص قه درياکارۍ ده نه پرک م دچ تن ده حقيق کح ارک پک ‪.‬‬
‫‪ -٣‬د کار ده دا کح ه نه درۍ د ‪:‬‬
‫کار احسار ده ا‬ ‫دکار ده داچ کح د ه نه درۍ دۍ ه ف دادچ ح د ن ر‬
‫د ۍيل يح دادچ ح ن ال صمال ا لميه پسمم ته د ي اس د‬ ‫جل جالۍه پنک‬
‫ق يمح رشرار راغمل اپپر ان ې احسار اراپم ح ر ن ده داسح حا کح‬
 ‫‪85‬‬
‫ح ن رپ ق ر ن تا سرم ج ګ ک ۍ ‪ .....‬ن رس‬ ‫تاسح ان ې ايمار راپ چ‬
‫ده هکمه پفررايل‪ ( :‬فِقْهُهُمْ قَمِيْلٌ پَاِر‬ ‫لميه پسمم د دپ‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬

‫اۍشَيْوَارَ يَ ْوِقُ لَمَال اَۍْسِ َتِهِمْ ) (‪)٢:٧:٦‬‬

‫‪.‬‬ ‫د دغ خمک دي ي د هه ۍ م دم اپ ايوار د دپچ ده ژ خ رچ ک‬
‫را ناز ا ‪( :‬‬ ‫کح دا قرآني آي‬ ‫ده دچ پخ‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ :١( )   ‬د اۍممرات‬
‫س رت آي ‪.)١٧‬‬
‫ح ۍه ن رپ خمک يح پر ال اسالم راپ چ دچ‬ ‫دغه خمک تا ان ې احسار ک‬
‫ته دپچ ته پپايه ح را ان ې د اسالم راپ ۍ احسار ره ک ئ مکح ا تداۍال‬
‫ح د ايمار راپ ۍ ت فيق يح تاسح ته درک چ دچ ‪.‬‬ ‫تاسح ان ې احسار ک‬
‫ا‬ ‫ح دي‬ ‫پنه هم ک‬ ‫ر ږ ته دا ار‬ ‫کريمه اپ ح يث اري‬ ‫ن ر چ اي‬
‫سرم داحسار ک ۍ اپ ص قح پرک ۍ پرپسته رسممار اي ده ا احسار ار نه‬
‫تداۍال فررايمي د ‪(:‬‬ ‫ح ا‬ ‫ځکه‬ ‫ک‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪:١()‬د اۍ قرې س رت آي ‪.)٢٦٤‬‬
‫اچ رؤر ان ! تاسح خرل خيرات نه ده احسار ک ۍ اپ خمک ته ده ضرر رس ۍ‬
‫سرم ره اطم ئ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ص ا (ريښتياپيل)‪:‬‬
 ‫‪86‬‬
‫پۍ که‬ ‫تل اي دحق پع ا پک‬ ‫رسممار اي صادقه (ر تياپي نکال) پ‬
‫ک پنک ۍه رالرتيا پنه‬ ‫دا ددين ده حق کح د رالر‬ ‫دهغه ده تاپار هم پ‬
‫دچ داهوار ۍرارم دانسار ده‬ ‫اپ خصم‬ ‫خ‬ ‫درپاغ پيل تر و ۍ‬ ‫پ ع رع‬
‫رسممار اي در تيا پيم سرم خرل ځار‬ ‫پرک‬ ‫کح دداخمه پ ان‬ ‫نف‬
‫که ره هم ددم اپ يا ددم‬ ‫تل ر تيا پپايي دحق ګ اهي پرک‬ ‫لادت ک‬
‫خ‬ ‫ځکه ح درپاغ پيل دانسار ۍرارم ترو ۍ‬ ‫دخرم ان ده زيار پ‬
‫ګرځي‬ ‫س‬ ‫دچ دزيات امهر ايواني ارپ اپګ اه ن دارتکا‬ ‫اپخصم‬
‫يح ده‬ ‫يح ارر‬ ‫ذۍيم‬ ‫درپاغ پيل دانسار حه ي ته سخته ص ره رس‬
‫ن ځکه خ اسالم درپاغ پيل حرام ګرځ ۍي‬ ‫و ۍ ه کح الت ار ۍه اسه پرک‬
‫د ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫ان ې احاديث دغه ر ض ع ه رپ انه ک‬
‫‪ -١‬قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ‪ " :‬أَرْ َمٌ إِذَا کُنَ فِيکَ‬
‫فَمَا يَضُرُکَ رَا فَاتَکَ رِنَ اۍ ُنْيَا‪ :‬صِ ْاُ حَ ِيثٍ پَحِفْظُ أَرَانَةٍ‬
‫پَحُسْنُ خَمِيقَةٍ پَلِفَةُ طُدْمَةٍ )‪.)٤٧٣ ٥١‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د ‪:‬که رم ر صفات ده تاکح پ ن‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫ه‬ ‫ساتل‬ ‫دهيڅ دنياپ اي دف ت که پ اررار ره ک م‪:‬ر تيا پع ا اران‬
‫اخالا اپدخ راک داک اۍال‪.‬‬
‫‪ -٢‬قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ لَمَيْکُمْ ِاۍصِ ْاِ فَإِرَ‬
‫اۍصِ ْاَ يَهْ ِ إِۍَال اۍْ ِرِ پَإِرَ اۍْ ِرَ يَهْ ِ إِۍَال اۍْمَ َةِ پَرَا يَ َا ُ‬
‫اۍرَجُلُ يَصْ ُاُ پَيَتَمَرَچ اۍصِ ْاَ حَتَال يُکْتَ َ لِ ْ َ اۍمَهِ صِ ِيقًا‬
‫پَإِيَاکُمْ پَاۍْکَذِ َ فَإِرَ اۍْکَذِ َ يَهْ ِ إِۍَال اۍْفُمُ رِ پَإِرَ اۍْفُمُ رَ‬
 ‫‪87‬‬
‫يَهْ ِ إِۍَال اۍ َارِ پَرَا يَ َا ُ اۍرَجُلُ يَکْذِ ُ پَيَتَمَرَچ اۍْکَذِ َ‬
‫حَتَال يُکْتَ َ لِ ْ َ اۍمَهِ کَذَا ًا‪.‬صميح رسمم ‪١٣‬ج ‪١٦‬ص‪.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د ‪:‬ر تيا پيل خرل لادت‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫ته‬ ‫اپنيکي ج‬ ‫پنه ک‬ ‫پګرځ ئ ځکه ح ر تياپيل نهکي ۍ ر ار‬
‫تر دې ح‬ ‫ي س چ ح تل ر تيا پايي در تيا فکر ک‬ ‫پنه ک‬ ‫ار‬
‫تداۍال ده ن د رعښت نال پۍيکل اي ۍه درپاغ ځان نه ساتئ ځکه ح‬ ‫دا‬
‫ي س چ‬ ‫پنه ک‬ ‫ګ ام اپر ته ۍ ر ته ار‬ ‫درپاغ انسار ګ ام ۍ ر ته راکاږ‬
‫تداۍال ده ن د درپاغمن‬ ‫تر دې ح دا‬ ‫ح درپاغ پايي ددرپاغ فکر ک‬
‫پۍيکل اي‪.‬‬
‫أَرَ اۍ َ ِيَ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَا َ اضْمَ ُ ا ۍِي سِتًّا رِنْ‬ ‫‪-٣‬‬

‫أَنْفُسِکُمْ أَضْمَنْ ۍَکُمْ اۍْمَ َةَ اصْ ُقُ ا إِذَا حَ َثْتُمْ پَأَپْفُ ا إِذَا‬
‫پَلَ ْتُمْ پَأَدُپا إِذَا ا ْتُمِ ْتُمْ پَاحْفَظُ ا فُرُپجَکُمْ پَغُضُ ا‬
‫أَ ْصَارَکُمْ پَکُفُ ا أَيْ ِيَکُمْ‪.)٢٤١ ٥٦(.‬‬
‫فررايمي د ‪:‬راته دخرل طرفه‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫ن ي کريم‬
‫ضمان ک م ‪-١‬کمه ح خ رې ک ئ‬ ‫دار پکارپن ضمان پک ئ زم درته دج‬
‫‪-٢‬کمه ح پل م ک ئ پفا درې ک ئ ‪ -٣‬اران اداء ک ئ ‪-٤‬‬ ‫ر تيا پپاياس‬
‫پئ‪ -٦‬دضرر‬ ‫ک ئ ‪ -٥‬خرل نظرپنه ۍه حرار ايان‬ ‫دخرم فرج ن حفاب‬
‫نه خرل اس نه پساتئ‬

‫‪ -٣‬اران دار ‪:‬‬

‫دچ ح دي انسار ده ايماني دياپ تيا‬ ‫صف‬ ‫اپ ل تم‬ ‫دار ي ۍ‬ ‫اران‬
‫رقام پرده رخه‬ ‫ته ۍ‬ ‫ا تداۍال اران‬ ‫ک‬ ‫دي ي ق ت اپ شر اپر داۍ‬
 ‫‪88‬‬
‫ک چ اپ دايمار ۍه نښ رخه يح ګرځ ۍال دچ ده قرانکريم کح ا تداۍال دارر ده‬
‫اپ فررايي ‪ (::‬إِرَ اۍمَهَ يَأْرُرُکُمْ أَرْ تُؤَدُپا‬ ‫م ګار رخاط ک‬ ‫صيغه خرل‬

‫اۍْأَرَانَاتِ إِۍَال أَهْمِهَا‪( )...‬اۍ ساء‪)83‬‬

‫ح ارانت نه خرل اهل ته پسرارئ‪.‬‬ ‫ا تداۍال تاسح ته اررک‬
‫ا تداۍال درؤر ان ده صف کح فررايي ‪:‬‬
‫پَاۍَذِينَ هُمْ ۍِأَرَانَاتِهِمْ پَلَهْ ِهِمْ رَالُ رَ (اۍمؤر ر‪)3‬‬
‫اپ تؤپن ن ۍماظ‬ ‫ح دخرم ارانت ن اپ دخرم ژر‬ ‫ر ر ار هغه خمک د‬
‫ساتي ‪.‬‬
‫دۍح‬ ‫لميه پاۍه پسمم) ارانت ار دايمار ۍه نښ رخه‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫فررايي‪«:‬ۍَا إِيمَارَ ۍِمَنْ ۍَا أَرَانَةَ ۍَهُ پَۍَا دِينَ ۍِمَنْ ۍَا‬ ‫دم ۍکه ح‬

‫لَهْ َ ۍَهُ» (‪.)٤:١:٥٤‬‬

‫ر ک ح دارانت ارۍ ۍماظ نه ساتي ايمار يح نشته اپ ر ک ح دپل پ‬
‫نه پ دين نه ۍر ‪.‬‬ ‫دا‬
‫ي اۍي‬ ‫ا ده داسح حا کح ح ده ارين سرم يح اهرت درۍ د اپ ۍه ک‬ ‫رس‬
‫تداۍال رخه دارانت ارۍ ساتم دلا‬ ‫که م يا هم ۍه ا‬ ‫رخه ده ارين دهژن‬
‫‪:‬‬ ‫ک‬
‫«اۍمَهُمَ إِنِي أَسْأَۍُکَ اۍصِمَةَ پَاۍْدِفَةَ پَاۍْأَرَانَةَ پَحُسْنَ‬
‫اۍْخُمُقِ پَاۍرِضَا ِاۍْقَ َرِ»اد اايمار ۍم يهقي ‪١‬ج ‪٢١٧‬ص‪.‬‬
‫اپ ده ق ر ان ې‬ ‫اخالق‬ ‫سات ح‬ ‫داک ۍم ئ اران‬ ‫اچ ر ه ۍه تانه دصم‬
‫س ا ک م‪.‬‬ ‫دخ‬
 ‫‪89‬‬
‫الث ګرځي‬ ‫نه ي اځح دا ح دانسار داخرپ ناکار‬ ‫کح خيان‬ ‫ده اران‬
‫مکح دنياپ زيان نه هم پرسرم رمهر پ ۍکه ده ان ې ح يث کح ح پرته‬
‫ااارم ا ې دم‪:‬‬
‫لَنْ أَنَ ِ ْنِ رَاۍِکٍ قَا َ‪« :‬إِذَا کَانَ ْ فِي اۍْ َيْ ِ خِيَانَةٌ ذَهَ َ ْ‬
‫رِ ْهُ اۍْ َرَکَةُ»‬
‫ن راۍک (رضي ا تداۍال ل ه) فررايي ‪:‬کمه ح ده ي ک ر کح خيان‬ ‫ان‬
‫‪.‬‬ ‫رک پررخه د رته که‬ ‫پ‬

‫‪:‬‬ ‫ده اسالم کح داران دارۍ ارز‬

‫قايل دچ تر دې ح‬ ‫اسالم دن رپ اخالق ترر ګ ارانت ارۍ ته دزيات ارز‬
‫ک‬ ‫کح خيان‬ ‫ۍي اپ هغه ر ک ح اران‬ ‫دايمار سرم ت ۍال لمل يح‬
‫ر افق يح ۍي اپ اسالم ترې خرمه ح زار‬ ‫داسالم ۍه دايرې رخه يح خارج‬
‫‪:‬‬ ‫پنه ک‬ ‫ا ان ې پي ا ر ږ ته داسح ار‬ ‫ده دې ا م درس‬ ‫الالن‬
‫" ثَمَاثٌ رَنْ کُنَ فِيهِ فَهُ َ رُ َافِقٌ پَرَنْ کَانَ ْ فِيهِ خَصْمَةٌ رِ ْهَا‬
‫فَفِيهِ خَصْمَةٌ رِنَ اۍ ِفَااِ‪ :‬إِذَا حَ َثَ کَذَ َ پَإِذَا ا ْتُمِنَ خَارَ‬
‫پَإِذَا پَلَ َ أَخْمَ َ "‬
‫درې خ ي نه ح ده ا کح پ هغه ر افق دچ اپ که ده ا کح ۍه هغح رخه ي‬
‫درپاغ پايي اپکمه ح‬ ‫کمه ح خ ر ک‬ ‫در افق پ‬ ‫پ ده هغه کح ي خ‬
 ‫‪90‬‬
‫ن خالف پرز‬ ‫اپ کمه ح پل م پک‬ ‫ک‬ ‫ارانت ار پګيل اي ن خيان‬
‫‪.‬‬ ‫ک‬
‫دخيان ناپ م دايمح‪:‬‬
‫اپ‬ ‫ۍه ناپ م دايم خ رپ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ر ږ دخيان‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫فررايي‪:‬‬
‫" أَپَ ُ رَا تَفْقِ ُپرَ رِنْ دِي ِکُمُ اۍْأَرَانَةُ پَآخِرُمُ اۍصَمَاةُ قَا َ ثَا ِ ٌ‬
‫لِ ْ َ ذَۍِکَ‪ :‬قَ ْ يَکُ رُ اۍرَجُلُ يَصُ مُ پَيُصَمِي پَإِرِ ا ْتُمِنَ لَمَال‬
‫أَرَانَةٍ ۍَمْ يُؤَدِهَا (‪.)٣٣٧ ٤٦‬‬
‫ترو ۍ ۍ ر چ ح تاسح يح ده خرل دين کح ۍه اسه پرک ۍ ارانت ار‬
‫(رضي ا تداۍال ل ه) ده دغه پخ کح پپيل‪:‬‬ ‫دم اپاخر اال ۍم نځ دچ‪.‬ثا‬
‫خ که اران پرته پسرار اي هغه ه‬ ‫ي س چ ه رپژم نيسي ۍم نځ ه هم ک‬
‫‪.‬‬ ‫نه اداء ک‬
‫ح‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ر ږ ته خ ردارچ راک‬ ‫ا‬ ‫ده هم ې ت ګه رس‬
‫ح خاين ه ارين اپ ارين ه خاين پګيل اي‬ ‫ه داپ‬ ‫دقيار دراتم ي س‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايي‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ده دې ا م رس‬
‫« پَۍَا تَقُ مُ اۍسَالَةُ حَتَال يَظْهَرَ اۍْفُمْشُ پَاۍتَفَاحُشُ پَقَوِيدَةُ‬
‫اۍرَحِمِ پَسُ ءُ اۍْمُمَاپَرَةِ پَحَتَال يُؤْتَمَنَ اۍْخَائِنُ پَيُخَ َرَ اۍْأَرِينُ‬
‫»(‪.)٢٦٤ ٥١‬‬
‫ي ل ته‬ ‫پ‬ ‫ح ح حيايي ررګ م ا‬ ‫ه ترهغح قايم نه اي ترر‬ ‫قيار‬
‫ح‬ ‫همسايهي دهل اي اپ ترر‬ ‫فمش پيل دهل اي خرم ۍي غ ره اي‬
‫خاين ارين اپ ارين خاين پګيل اي‪.‬‬
‫ده اسالم کح ارانت ار لاره دم‪:‬‬
 ‫‪91‬‬
‫زر ږ دلار رسممانان ترر ځ خ اران دار ي اځح دراد ارانت ن دسات ح‬
‫رخه ل ارت دم خ اي ههر نه ک پ ح دا رفه م داران دارۍ ده رخه تر و ۍ‬
‫دار زيات دراخه رفه م ۍر‬ ‫اخرنال رفه م دچ دا تداۍال ده دين کح اران‬
‫روم‬ ‫رخه ني ۍال درازپن تر سات ح رسه‬ ‫ک‬ ‫اپ حک رتي‬ ‫ۍه ر ص‬
‫حک رتي ر ص ي ستر اران دچ اي داسح ا‬ ‫دا ح اسالم ر ږ ته ارر ک‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫ا‬ ‫ته يح پسرارئ ح داداء ک ۍ ت ار يح پۍر رس‬
‫اپ ستر رسئ ۍي‬ ‫ي اران‬ ‫ح ارارت اپ رشر‬ ‫ي‬ ‫ر ږ رت جه ک‬
‫ده صميح ت ګه دترسرم ک ۍ ت ار نه ۍرئ ن دتر‬ ‫دچ ګ رئ که ددغه اران‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده ا م فررايي‪:‬‬ ‫ا‬ ‫اسه ک ۍ حرص يح ره ک ئ رس‬
‫(( إِنَکُمْ سَتَمْرِصُ رَ لَمَال اۍْإِرَارَةِ پَسَتَکُ رُ نَ َارَةً يَ ْمَ‬
‫اۍْقِيَارَةِ فَ ِدْمَ اۍْمُرْضِدَةُ پَ ِئْسَ ْ اۍْفَاطِمَةُ))(‪.) ٥١ ٤٧‬‬
‫ده پرځ دښهمانه‬ ‫تاسح خ درشرۍ ا ا ۍرۍ خ ياد ساتئ ح يا ه دقيار‬
‫ن اه ې رپدپنکح معرم ه دم ۍه اه پ پرک پني نه‪.‬‬ ‫ياس‬
‫ح‬ ‫داداء ک ۍ ت ار اپ استد اد ۍر پرته رپا د‬ ‫اۍ ته که ر ک ددغه اران‬
‫ا ذر غفار (رضي ا تداۍال ل ه)‬ ‫اپ يا يح حق اداء ک‬ ‫ت ه يح پک‬ ‫غ‬
‫م داسح فررايي‪:‬لَنْ‬ ‫(صمال ا لميه پاۍه پسمم) ده دې ا‬ ‫ته دا تداۍال رس‬

‫أَ ِي ذَرٍ قَا َ قُمْ ُ يَا رَسُ َ اۍمَهِ أَۍَا تَسْتَدْمِمُ ِي قَا َ فَضَرَ َ ِيَ ِمِ‬
‫لَمَال رَ ْکِ ِي ثُمَ قَا َ يَا أَ َا ذَرٍ إِنَکَ ضَدِي ٌ پَإِنَهَا أَرَانَةُ پَإِنَهَا‬
‫يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ خِ ْ ٌ پَنَ َارَةٌ إِۍَا رَنْ أَخَذَهَا ِمَقِهَا پَأَدَچ اۍَذِ‬
‫لَمَيْهِ فِيهَا))(‪.)٣٤٧ ٤٣‬‬
‫ا (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬ ‫ح را رس‬ ‫ک‬ ‫تداۍال ل ه) رپاي‬ ‫ا ذر(رضي ا‬
‫پَسَمَم) ته پپيل ‪:‬ايا را ده ي ځا کح نه رقررپې ؟ اس يح زرا ده اپږم کهښ دم‬
 ‫‪92‬‬
‫ده پرځ‬ ‫دچ دقيار‬ ‫پې فررايل ‪ ((:‬ا ذرم ته کم پرچ يح اپ دا ي اران‬
‫دچ رهر هغه ا ته نه دچ ح ده حقه پاخمي اپ حق يح‬ ‫ارر ګي اپ ن ار‬
‫‪.‬‬ ‫اداء ک‬
‫ده سمه‬ ‫ح دغه اران‬ ‫ن هغه ر ک اي ي ې له ې ته اپږې پرته ک‬
‫ح رشر اي ي م له م‬ ‫اداءک ا اي ۍه دې ح يث رخه داهم ردم ره‬
‫ح ده هغه کح ددغح له ې داداء ک ۍ استد اد پګ ر‬ ‫هغه اته پسرار‬
‫ا‬ ‫ته پنه ګ ر ځکه رس‬ ‫ت‬ ‫ي اځح تق ا درهه ګارئ اپ ه س‬ ‫دي س‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ته خ دا ذرتق ا اپ درهه ګار ردم ره پم پۍح يح‬
‫هغه ته له م پنه سرارۍه د هه م ح ا ذر دغه له م ده سمه ت ګه نه اي تر‬
‫سرم ک ۍال‪.‬‬
‫راز ساتل ستر اران دچ‪:‬‬
‫اته دراز خ رم پاي ن ده کار دادم ح هغه ځار سرم پساتي دراز خ رم‬ ‫کمه ي‬
‫ده‬ ‫دادم کمه ح تاته ي ر ک ۍه ن رپ خمک جال اپدټ ځا کح ي م خ رم پک‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې ا م‬ ‫ا‬ ‫دې د م اه ح دا د راز خ رم دم رس‬
‫‪:‬‬ ‫پنه ک‬ ‫ر ږ ته داسح ار‬
‫((إِذَا حَ َثَ اۍرَجُلُ ِاۍْمَ ِيثِ ثُمَ اۍْتَفَ َ فَهِيَ أَرَانَةٌ))(‪.)١ ٤٦‬‬
‫اپ ياهغه اخ ا دعخ ا پګ ر ن دې دې‬ ‫کمه ح ي س چ ل سرم خ رې ک‬
‫ده دې د م اي ح دا داران خ رم دم‪.‬‬
‫ح داسالري احکار سرم ده وکر کح‬ ‫اۍ ته دهغ رماۍس راز ساتل ده کار د‬
‫پنه‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې ا م ر ږ ته داسح ار‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫نه پ‬
‫‪:‬‬ ‫ک‬
‫((اۍْمَمَاۍِ ُ ِاۍْأَرَانَةِ إِۍَا ثَمَاثَةَ رَمَاۍِ َ سَفْکُ دَمٍ حَرَامٍ أَپْ فَرْجٌ‬
‫حَرَامٌ أَپْ اقْتِوَاعُ رَا ٍ ِغَيْرِ حَقٍ))‪)١٧:٤٦‬‬
 ‫‪93‬‬
‫‪-١‬‬ ‫نه د‬ ‫رهردري رماۍس رازپنه اران‬ ‫د‬ ‫دو ۍ رماۍس رازپنه اران‬
‫‪ -٢‬يا دکح‬ ‫ت يم دسيسه ج ع‬ ‫ح ده کح دحرار پي‬ ‫هغه رمم‬
‫‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اپ يا دکح درد را دۍ وم ت طيه رورح که‬ ‫دزنادرپګرام را ري‬
‫ن‬ ‫دره م اپ ځح ترر ځ خرل ر ځي رپا ط داسالم ۍه نظرم داحترام پ د‬
‫دره م اپ ځح ترر ځ ازدپاجي رازپنه اي ۍه ن رپ خمک دټ پساتل اي تر‬
‫دې ح خرم ن دې خرم ان اپ دپستان ته هم يار نه اي دغه لمل ۍه ي‬
‫(صَمَال اۍمَهُ‬ ‫ا‬ ‫خ ا ح حيايال دم اپ ۍه مح خ ا ستر خيان اپ ج اي دچ رس‬
‫‪ ((:‬إِرَ أَلْظَمَ اۍْأَرَانَةِ لِ ْ َ‬ ‫پنه ک‬ ‫لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې ا م داسح ار‬

‫اۍمَهِ يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ اۍرَجُلُ يُفْضِي إِۍَال ارْرَأَتِهِ پَتُفْضِي إِۍَيْهِ ثُمَ‬
‫يَ ْشُرُ سِرَهَا))(‪.)١١ ٤٦‬‬
‫ح ي س چ خرمح‬ ‫کح (ترو ۍ سترخيان )دا پ‬ ‫ده پرځ ه ده اران‬ ‫دقيار‬
‫رهرر ح ته ن دې اي اپ ځه خرل خاپن ته اپ يا دهغح راز خمک ته کارم‬
‫‪.‬‬ ‫ک‬
‫ترو ۍ ۍ ۍ خيان ‪:‬‬
‫خ دادچ ح ي ر ک ده ا ه اپر ۍر اپ هغه‬ ‫ترو ۍ ۍ ۍ اپ ستر خيان‬
‫ا (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫ارين ګيي اپ هغه پرته درپاغ پايي ده دې ا م رس‬
‫داسح فررايي‪(( :‬کَ ُرَتْ خِيَانَةً أَرْ تُمَ ِثَ أَخَاکَ حَ ِي ًا هُ َ ۍَکَ ِهِ‬
‫رُصَ ِاٌ پَأَنْ َ ۍَهُ ِهِ کَاذِ ٌ))(‪)١٤٦ ٤٦‬‬
‫دادچ ح ته خرل رسممار پرپر ته داسح خ رم ک ې ح هغه تا‬ ‫ۍ ۍ خيان‬
‫دکح رعښت نال ګيي اپ ته پرته درپاغ پايي‬

‫‪:‬‬ ‫‪ -٤‬در پل پ پفا ک‬

 ‫‪94‬‬
‫تداۍال ۍه رؤر ان رخه غ ا‬ ‫دچ ا‬ ‫د ايمان دارپصف‬ ‫در پل م پفا ک‬
‫‪ :‬پَأَپْفُ ا ِاۍْدَهْ ِ إِرَ‬ ‫اپ فررايمي د‬ ‫ح ده خرم پل پ ان ې پفا پک‬

‫اۍْدَهْ َ کَارَ رَسْئُ ۍًا (اإلسراء‪)٣٤‬‬

‫ه تاسيگ‬ ‫دا يقي ي دم يگ د ژر يگ ده ا‬ ‫اپسئ‬ ‫د ژر يگ دا‬

‫د اگتيگ پني ياس ‪.‬‬

‫دچ دغسح ده‬ ‫ان ې در پفا ک ۍ رکم‬ ‫يد ح ۍکه ح رسممار درس ګ‬
‫لمل دچ‬ ‫هم ۍه رسممار روم‬ ‫پل م ان ې پفاک‬
‫ح‬ ‫ده کار د‬ ‫اۍ ته اي ده ياد پۍرپ ح در هغه پل م اپ قسم ان ې پفا ک‬
‫(صَمَال اۍمَهُ‬ ‫ا‬ ‫دخهر کارپ اپ داسالري احکار سرم ده وکر کح نه پ رس‬
‫‪:‬‬ ‫پنه ک‬ ‫لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې ا م ر ږ ته داسح ار‬
‫(( رَنْ حَمَ َ ِيَمِينٍ فَرَأَچ غَيْرَهَا خَيْرًا رِ ْهَا فَمْيُکَفِرْ لَنْ يَمِي ِهِ‬
‫پَۍْيَفْدَلْ اۍَذِ هُ َ خَيْرٌ))‪.)٤٧٥ ٥٧(.‬‬
‫ل کار ۍه دې غ رم دچ ن‬ ‫حي‬ ‫ياد ک پې ۍي‬ ‫ا ح در ي اي س ګ‬
‫ح غ رم پ ‪.‬‬ ‫اپ هماغه کار دې پک‬ ‫دقسم کفارم دې پرک‬
‫م داسح فررايي‪ :‬پَاۍمَهِ ۍَأَرْ يَمِجَ أَحَ ُکُمْ ِيَمِي ِهِ‬ ‫ده ل ر رد کح ده دې ا‬

‫فِي أَهْمِهِ آثَمُ ۍَهُ لِ ْ َ اۍمَهِ رِنْ أَرْ يُدْوِيَ کَفَارَتَهُ اۍَتِي افْتَرَضَ‬
‫‪٢٧‬ج ‪٣٧٥‬ص‪.‬‬ ‫اۍمَهُ لَمَيْهِ))‪.‬صميح اۍ خار‬
‫که ستاسح ي تن دخرل و ر ده ا م در ي‬ ‫پ‬ ‫دا تداۍال ده ذات رح دې س ګ‬
‫هغه ا‬ ‫( ح نه ه پرځي)اپ يا پرنشي معر ګ ههار دچ نس‬ ‫قسم پفا پک‬
‫‪.‬‬ ‫ته ح )دقسم درات ۍ ده پجه ) ( ځح ته پراي )فرض ا چ کفارم اداء ک‬
 ‫‪95‬‬
‫ح ۍه نهک اپ غ رم ر اردپ درته‬ ‫رخه ده ماګه ررک ع‬ ‫ۍه ذکر ا پ احادي‬
‫هيڅ له اپ ديمار رم م نه دچ اۍ ته که ي اخص ده نهک ر اردپ کح ا سرم‬
‫تداۍال ده ن د‬ ‫دا‬ ‫ح پفا درې پک چ اپکه يح پنه ک‬ ‫اي‬ ‫پل م پک‬
‫اپ‬ ‫الالن‬ ‫دغسح اخص رخه اسالم خرمه ه ار‬ ‫ګ ههار ګيل که‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې هکمه‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫در افقان ده زررم کح حسا‬
‫داسح فررايي ‪ " :‬آيَةُ اۍْمُ َافِقِ ثَمَاثٌ إِذَا حَ َثَ کَذَ َ پَإِذَا پَلَ َ‬
‫‪١‬ج ‪٥:‬ص‪.‬‬ ‫أَخْمَ َ پَإِذَا ا ْتُمِنَ خَارَ " صميح اۍ خار‬
‫ن درپاغ پايي ‪ -٢‬کمه ح پل م‬ ‫‪ -١‬کمه ح خ رې ک‬ ‫در افق درې نښح د‬
‫‪ -٣‬اپکمه ح ارين پګيل اي ن خيان ک‬ ‫ن خالف پرز ک‬ ‫پک‬
‫ده ۍ ره زيادت سرم ل ح يث کح داسح راغمي د ‪:‬‬
‫" ثَمَاثٌ رَنْ کُنَ فِيهِ فَهُ َ رُ َافِقٌ پَإِرْ صَامَ پَصَمَال پَقَا َ إِنِي‬
‫رُسْمِمٌ‪ :‬اۍَذِ إِذَا ا ْتُمِنَ خَارَ پَإِذَا حَ َثَ کَذَ َ پَإِذَا پَلَ َ‬
‫أَخْمَ َ)) (‪.)١١٢ ٤٢‬‬
‫درې کارپنه ح ده ا کح پ هغه ر افق دچ که ره هم رپژم نيسي ۍم نځ‬
‫اپځار رسممار ګيي هغه ر ک کمه ح ارين پګيل اي ن خيان ک‬ ‫ک‬
‫ن خالف پرز‬ ‫ن درپاغ پايي ح کمه ح پل م پک‬ ‫کمه ح خ رې ک‬
‫‪.‬‬ ‫ک‬
‫‪:‬‬ ‫پنه ک‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دارر ده صيغه ر ږ ته ار‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫((اضْمَ ُ ا ۍِي سِتًّا رِنْ أَنْفُسِکُمْ أَضْمَنْ ۍَکُمْ اۍْمَ َةَ اصْ ُقُ ا إِذَا‬
‫حَ َثْتُمْ پَأَپْفُ ا إِذَا پَلَ ْتُمْ پَأَدُپا إِذَا ا ْتُمِ ْتُمْ پَاحْفَظُ ا‬
‫فُرُپجَکُمْ پَغُضُ ا أَ ْصَارَکُمْ پَکُفُ ا أَيْ ِيَکُمْ))‪.)٢٤١ ٥٦(.‬‬
 ‫‪96‬‬
‫ک م ‪-١‬‬ ‫ضمان‬ ‫پک ئ زم درته دج‬ ‫راته دخرل طرفه دار پکارپن ضمان‬
‫‪-٢‬کمه ح پل م ک ئ پفا درې پک ئ ‪-٣‬‬ ‫کمه ح خ رې ک ئ ر تيا پپاياس‬
‫پک ئ ‪ -٥‬خرل نظرپنه ۍه‬ ‫حفاب‬ ‫فرج ن‬ ‫اداء ک ئ ‪ -٤‬دخرم‬ ‫اران‬
‫ک ئ‪ -٦‬اپن رپته ۍه ضرر رس ۍ خرل اس نه پساتئ‬ ‫حرار ايان‬

‫‪ -٥‬تق ا‪:‬‬
‫ح رهم رسايل يح ده ان ې‬ ‫اخالق ۍه جممح رخه تق ا دم‬ ‫د معرپ اهم‬
‫‪:‬‬ ‫مپ ذکر که‬
‫تدري ‪:‬‬ ‫د تق چ ۍغ‬
‫ۍه داسح ضرر رس نک ايان رخه ژغ رۍ ته‬ ‫کح خرل نف‬ ‫تق چ ده ۍغ‬
‫ح ده دې اساس تق چ پعرم اپ پعرم تق چ‬ ‫پايح ح پررخه پعرم احساس‬
‫(‪.)٥٣٧::‬‬ ‫مل که‬
‫د تق چ اصوالحي تدري ‪:‬‬
‫داسح ذکر ک چ دچ‪( :‬د خرل‬ ‫اصفهاني د تق چ اصوالحي تدري‬ ‫ارام راغ‬
‫تداۍال ۍه قهر رخه ځار ساتم ته تق ا‬ ‫ه س د ۍم ځه پ ۍ ده پسيمه د ا‬
‫پايح‪.)٧٧:١().‬‬
‫ح د ا تداۍال ۍه پعرې د‬ ‫ده اساس رتقي هغه ا ته پايح‬ ‫د د رت ي تدري‬
‫(‪.)٢٧::١٦‬‬ ‫هغه ۍه اپاررپ سرغ پنه نه ک‬
‫‪:‬‬ ‫د تق چ ارز‬
‫ته‬ ‫کح د هر رسممار رخه ده وي هه غ‬ ‫احادي‬ ‫ده ګي قرآني آيت ن اپ ن‬
‫ل ا چ اپدهر رسممار ۍرارم معر اهم‬ ‫ا ې دم ح اي د تق چ ده ۍ اس د‬
‫ۍي‪ .‬ر ن دۍته د ذکر ا پ نص ص رخه ځه ح د همهح ده ت ګه ده‬ ‫صف‬
‫ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
 ‫‪97‬‬
‫‪‬‬ ‫(‬ ‫د ‪:‬‬ ‫فررايمي‬ ‫تداۍال‬ ‫ا‬ ‫‪-١‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪:١( )...‬د آ لمرار س رت آي ‪.)١٧٢‬‬
‫ژ ا م‪ :‬اچ ر ر ان ! د ا رخه ده حقي پيرې سرم پپيري ئ‪.‬‬
‫تداۍال فررايمي د ‪ ...(:‬‬ ‫ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( )  ....‬د اۍ ساء س رت آي ‪.)١٣١‬‬
‫اسماني‬ ‫ک ې هغ چ خمک ته ح ستاس رخه پ ان‬ ‫يشکه ر ن پصي‬
‫ا چ اپ تاس ته هم پصي ک پ ح د ا تداۍال رخه پپيري ئ‪.‬‬ ‫کتا پرک‬
‫ک ع م‪(:‬‬ ‫رهر اني‬ ‫تداۍال‬ ‫ا‬ ‫‪-٢‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ :١()  ‬د ااح ا س رت آي ‪.)٧٧‬‬
‫اپ سمه پي ا ک ئ‪.‬‬ ‫اچ رؤر ان ! د ا رخه پپيري‬
‫ا صمال ا لميه پسمم د خرل اخرني حج (حمة اۍ داع) ده خو ه کح‬ ‫‪ -٣‬رس‬
‫رسممانان ته د خرمح خو ح ده ي ې رخح کح داسح پفررايل‪( :‬اپصيکم‬
‫تق چ ا ) (‪.)٤٧:١٣‬‬
‫زم تاسح ته د ا تداۍال رخه د پعرع ۍ پصي ک م‪.‬‬
‫ل ه يمن ته ۍه م دارنهه‬ ‫لميه پسمم رداذ رضي ا‬ ‫‪ -٤‬کمه ح ن ي صمال ا‬
‫)(‪.)٤٧:١٣‬‬ ‫‪(:‬اتق ا حي ما ک‬ ‫نصيم يح پرته پک‬
‫د ا تداۍال رخه ده هر ځاچ اپ هر حاۍ کح پپيري م‪.‬‬
‫د تق ا ګ ح‪:‬‬
 ‫‪98‬‬
‫ح‬ ‫اپ اخرپ ګ ح حاصمه‬ ‫د تق ا ده ارل رسممانان ته ح امهرم دني‬
‫پ‪:‬‬ ‫ځي ته يح ده ان ې مپ ځغم م نظر ا‬
‫تداۍال د رتقيان د رزا د دراخي ۍ اپ د هغ چ رخه د ست ن پ د ۍرچ‬ ‫‪ -١‬ا‬
‫ک ۍ ذره پار ک ې دم ح ده دې ا م يح داسح پيمي د ‪:‬‬
‫(‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ :١( ) ...   ‬د اۍوالا س رت‬
‫آي ‪.)٣-٢‬‬
‫اپ ر ک ح د ا تداۍال رخه پمار اي ن ۍه هرې ست ن ې رخه ه پرته د پتم‬
‫ارم را رم ک ې اپ ۍه داسح ځايه ه پرته رپز پرک ې ح د دم ده ګ رار کح ه‬
‫نه پ ‪.‬‬
‫اپ ګ اه نه يح خښي‬ ‫‪ -٢‬د تق چ ده پسيمه ا تداۍال د رسممار لمم نه سم‬
‫تداۍال داسح فررايمي د ‪( :‬‬ ‫ده دې هکمه ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ ‬‬
‫(‪ :١‬د ااح ا س رت آي ‪.)٧١-٧٧‬‬
‫اچ رؤر ان ! تاسح د ا تداۍال رخه پپيري ئ اپ سمه خ رم ک ئ‪ .‬ا تداۍال ه‬
‫‪.‬‬ ‫اپ ستاسح ګ اه نه ه رداف ک‬ ‫ستاسح لمم نه ه ک‬
‫تداۍال‬ ‫ۍر ‪ .‬ده دې ا م ا‬ ‫تداۍال ري ه اپ رم‬ ‫‪ -٣‬د تق ا خاپن ان سرم ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫د ‪(:‬‬ ‫فررايمي‬
‫‪ :١( .) ‬د اۍت ه س رت آي ‪.)٤‬‬
‫‪.‬‬ ‫ا تداۍال رتقيار خ‬
 ‫‪99‬‬
‫ح تر‬ ‫رسممار هغه رسممار ګيل ا ې‬ ‫‪ -٤‬ده رسممانان کح تر و ۍ ل تم‬
‫تداۍال داسح‬ ‫و ۍ زيات د تق چ خاپن پ ‪ .‬ده دې هکمه قرآنکريم کح ا‬
‫ک چ دچ‪  (:‬‬ ‫ه اي‬
‫‪ :١(.) ‬د اۍممرات س رت آي ‪.)١٣‬‬
‫ح‬ ‫اچ رسممانان ده تاسح کح معر غ رم د ا تداۍال ده پ ان ې هغه ر ک د‬
‫تر و ۍ زياته تق ا ۍر ‪.‬‬
‫ههي رخه ده‬ ‫‪ -٥‬که د ي ې و ۍ ح پګ پ کح تق ا ر ج دم پم د و ۍ دني‬
‫شر م ت ګه رخمن ګرځي ده دې هکمه ا تداۍال داسح فررايي‪(:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪:١(.) ‬داالراف س رت آي ‪.)١٦‬‬
‫که هرې د کمي اپسي پنک ايمار راپ چ پاچ اپ د تق چ خاپن ار ګرځي ۍي‬
‫پاچ ن هرپ ررپ ه ر ن دپچ ته د اسمان ن اپ ځمکح د رکت ن درپازې‬
‫درانستي پاچ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ده اسالرااي اريد کح د تق چ د معر زيات اهمي ۍه ارمه دچ ح ن ي لميه‬
‫اۍسالم سرم ۍه دې ح د رتقيان ارام دچ پقتاً ف قتاً د ا تداۍال رخه د ځار‬
‫اپ فررايي‪( :‬اۍمهم ات نفسي تق اها) (‪.)٧٣:٣١‬‬ ‫ۍرارم د تق چ س ا ک‬
‫اچ ا تداۍال! راته تق چ را ده رخه ک ې‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫کح ن ي لميه اۍسالم د تق چ س ا ده دې اۍفاب سرم ک‬ ‫ده ل ح يث اري‬
‫(اۍمهم انال اساٴۍک اۍه چ پاۍتقال پاۍدفاف پاۍغ ال)‬
‫(‪.)٧٣:٣١‬‬
‫را ده رخه ک ې‪.‬‬ ‫تق چ داک ۍم ي اپ ر‬ ‫اچ ا تداۍال!را ته ه اي‬
 ‫‪100‬‬
‫د هر رسممار ۍرارم ح ان ازې زيات ضرپر دچ‬ ‫‪ -٧‬دا ح د تق چ ر ج دي‬
‫ا صمال ا لميه پسمم ه صما کرار ته د تق چ د حاصم ۍ ارر کاپم‬ ‫رس‬
‫ح‪ :‬ن ي لميه اۍسالم را ته‬ ‫ل ه پايح‬ ‫د همهح ده ت ګه ا ذر رضي ا‬
‫) (‪.)٧٣:٣١‬‬ ‫ۍه‪( :‬اتق ا حي ما ک‬ ‫رهر اني پک‬
‫ژ ا م‪ :‬هرته ح اپسح د ا تداۍال رخه پپيري م‪.‬‬
‫ا زم سفر‬ ‫ح يا رس‬ ‫هم ارنهه ي صما ي ن ي لميه اۍسالم ته لرض پک‬
‫ته رپار يم راته نصيم پک م ن ي لميه اۍسالم پرته پفررايل‪( :‬لميک تق چ‬
‫پاۍتک ير لمال کل ارف)(‪.)٦٧:١٣‬‬ ‫ا‬
‫ځاچ ان ې‬ ‫ژ ا م‪ :‬تق چ ځار ان ې ازرح ک م اپ د سفر ده ارم کح ح هر ۍ‬
‫ا اک ر پايه‪.‬‬ ‫د رته که‬
‫رضي ا ل ه د لشر اپ زکات و ۍ‬ ‫کمه ح ن ي لميه اۍسالم ل ادم ن صار‬
‫(يا آ ا اۍ ۍي اتق ا )‬ ‫يح پرته پک‬ ‫ۍرارم ۍه م ن داسح نصيم‬

‫(‪.)٥٦٣:٢:‬‬
‫اچ ا ۍي م! د ا تداۍال رخه پپيري م‪.‬‬

‫صما کرار د تق چ ځه ح همهح‪:‬‬

‫پپ د‬ ‫لا‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم صما ه کرام د تق چ ده ۍ اس د‬ ‫د رس‬
‫ح د هغ چ د تق ا ځه ح همهح ده ان ې مپ‬ ‫ژپن تق ا تق ا‬ ‫هغ چ و‬
‫ذکر ک پ‪.)٧٤:٣٤( :‬‬
‫ۍه ځمکح د رته ک اپ پيل‬ ‫لمر رضال ا ل ه ه د ا تداۍال ۍه پعرې ه ي خ‬
‫پاچ کااکح زم دي ا ا چ نه پاچ‪.‬‬ ‫ه يح کااکح زم دا خ‬
 ‫‪101‬‬
‫ي م پرځ ا ل ي ة ن اۍمراح رضي ا ل ه ي دسه ګ ر اپ پايح ح کااکح‬
‫ح د ا تداۍال حسا پ کتا راسرم نه که ۍال‪.‬‬ ‫زم دا دسه پاچ‬
‫ته‬ ‫صما ه کرام پررخه د‬ ‫ا هريرم رضال ا ل ه د ررګ ده ررض کح ژا‬
‫پۍال ژا ې؟ هغه ده ځ ا کح پايح‪:‬‬ ‫ک‬
‫(ا کح ۍقمة زادچ پ د سفرچ)‪.‬‬
‫ه رح ۍ م دم‪.‬‬ ‫ژ ا م‪ :‬ځکه ژا م ح سفر رح اپږد اپ ت‬

‫‪ -٦‬حياء‬
‫‪:‬‬ ‫د حياءتدري‬
‫اپ ده اصوالح کح (د رالرتيا ۍه‬ ‫کح ژپن ک ۍ ته پيل که‬ ‫حياء ده ۍغ‬
‫اي درعښ دۍ ته حياء پايح‬ ‫پعرې دي اي رخه ځار ساتم اپ د ن ر‬
‫(‪)١٧٣:٢٣‬‬
‫ح ا تداۍال ته‬ ‫د ې اساس که هرې ر ک ي کار د ې خاطر سرته نه رس‬
‫‪.‬‬ ‫رالر نشي يا خمک ته رالر نشي حياء ګيل که‬
‫ک‬ ‫اخالق ۍه جممح رخه دم ح اسالم درې رسممانار رکم‬ ‫حي اء دهغ‬
‫خ رتاسفانه نن س ا ده ميرپ‬ ‫د اپ درسممار ۍه ځانه تيا رخه حسا ه‬
‫دحياء ځانه تيا دام ح انسانار د ي ارۍ‬ ‫که‬ ‫ۍ پ رسممانان کح ر ن‬
‫ده ځانه ې ت ګه حياء‬ ‫ساتي اپ د ۍ ۍ رې ته يح نه دري د‬ ‫رخه خ ن‬
‫د ځ ۍرارم ۍ يه سررايه دم د ځ پقار اپ ل ت حياء کح دم حياء ځه د‬
‫رخه ژغ ر ک ره ځه ح دحياء رخه ي رخي‬ ‫اخالقه خمک ۍه ر احم‬
‫پ د ځي ه حي ار ده رهرځار دناري ه حي انات رخي ته پي ي ح هرې خ اته‬
‫کح ح رسممانار دک ر ست ن پ سرم اس اپ‬ ‫ده اپس ي پخ‬ ‫يح ځغم‬
 ‫‪102‬‬
‫کح دحياء ۍه نشت اۍي سر ه ه‬ ‫مير يح ده رسممانان‬ ‫ګري ار د‬
‫اخمي(‪.)١٧٣:٢٣‬‬
‫ترر ځ ت دير ‪:‬‬ ‫دحياء اپ ح ز م ت‬
‫ترر ځ ت دير نشي ک ۍي د‬ ‫ح د حياء اپ ح ز م ت‬ ‫ځه ح رسممانار داسح د‬
‫ح هغه‬ ‫ا کح ارلا نيمه تيا ګ ر اپ ددې ق رت ۍر‬ ‫همهح ده ت ګه ده ي‬
‫اپ پايح ح زرا‬ ‫خ هغه خرمي نيمه تيا ته نه رت جي ک‬ ‫پرته رت جه ک‬
‫دچ ح ارلا د پ‬ ‫حياء ن م مکح ح ز م ت‬ ‫پررخه حياء راځي داسح ک‬
‫هم ا پجه دم ح د ن ۍ نارت لاۍم ا لمرپ ا ن صالح‬ ‫اخالق رخه ګيل که‬
‫پايح‪((:‬که حياء د خير رانم ګرځي ۍه هغه حياء ن م مکح کم پرتيا دم ))‬
‫(‪.)٢٥:٢٢‬‬
‫دا ازري ګرځ‬ ‫ان‬ ‫ح رسممانان‬ ‫ح ي نه ر ج د د‬ ‫ګ امهر ن‬
‫ته يح ده ان ې مپ ااارم‬ ‫ح ځي‬ ‫پ‬ ‫لا‬ ‫ح اي دحياء ده ۍ اس د‬
‫ک پ‪:‬‬
‫‪ -١‬قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ ((ۍِکُلِ دِينٍ خُمُقٌ پَخُمُقُ‬
‫اۍْإِسْمَامِ اۍْمَيَاءُ‪.)٣:: ٤١(.‬‬
‫اخالا ۍر اپ د‬ ‫هر دين ځانه‬ ‫لميه پسمم پيمي د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫اسالم اخالا حياء دم‪.‬‬
‫‪ -٢‬لن لِمْرَارَ ْنَ حُصَيْنٍ قَا َ قَا َ اۍ َ ِيُ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ‬
‫(( اۍْمَيَاءُ ۍَا يَأْتِي إِۍَا ِخَيْرٍ‪.):٦ ٣:(.‬‬
‫دچ ن ي صمال ا لميه پسمم فررايي‪ :‬حيا ح ۍه‬ ‫ۍه لمرار ن حصين نه رپاي‬
‫ههي مه دايمه نه ۍر ‪.‬‬
 ‫‪103‬‬
‫ٍ قَا َ قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ ((رَا‬ ‫‪ -٣‬لَنْ أَنَ‬
‫کَارَ اۍْفُمْشُ فِي اَيْءٍ إِۍَا اَانَهُ پَرَا کَارَ اۍْمَيَاءُ فِي اَيْءٍ إِۍَا‬
‫زَانَهُ))‪)٢٤٢ ٤٧(.‬‬
‫ده هر‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم فررايمي د‬ ‫ح رس‬ ‫دچ‬ ‫نه رپاي‬ ‫ۍه ان‬
‫اپ ده هر ره کح ح حيا‬ ‫ره کح ح ح اکح خ رې دي ا اي هغه رنهه ک‬
‫‪.‬‬ ‫رااي هغه ايسته ک‬
‫‪ -٤‬لن ا ْنُ لُمَرَ أر اۍ ي صمال ا لميه پسمم قا ‪ ((:‬إرَ اۍْمَيَاءَ پَاإلِيمَارَ قُرِنَا‬
‫جَمِيدًا فَإِذَا رُفِمَ أَحَ ُهُمَا رُفِمَ اآلخَرُ‪.)٢١٧ ٦٥()).‬‬
‫ح ن ي صمال ا لميه پسمم پيمي د ‪ :‬حيا اپ ايمار‬ ‫دچ‬ ‫ۍه ا ن لمر نه رپاي‬
‫کمه ح ي يح ۍه ر ځه ا اي ل يح هم ۍه ر ځه‬ ‫دپا م سرم ت ۍي اپ غ رګ د‬
‫ځي‪.‬‬
‫‪ -٥‬لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ قَا َ قَا َ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ‬
‫((اۍْمَيَاءُ رِنْ اۍْإِيمَارِ پَاۍْإِيمَارُ فِي اۍْمَ َةِ پَاۍْ َذَاءُ رِنْ اۍْمَفَاءِ‬
‫پَاۍْمَفَاءُ فِي اۍ َارِ))‪.)٢١٤ ١٣(.‬‬
‫لميه پسمم پيمي د ‪ :‬حيا د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫دچ رس‬ ‫ۍه ا ي هرعرم نه رپاي‬
‫نه سر ي ه‬ ‫رد پيل ۍه ح دي‬ ‫کح دچ‬ ‫ايمار ي م رخه دم اپ ايمار ده ج‬
‫اخمي اپ ح دي ي ده اپر کح دم‪.‬‬
‫‪ -٦‬لَنْ ا ْنِ لُمَرَأَرَ اۍ َ ِيَ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَا َ إِرَ اۍمَهَ لَ َ‬
‫پَجَلَ إِذَا أَرَادَ أَرْ يُهْمِکَ لَ ْ ًا نَ َعَ رِ ْهُ اۍْمَيَاءَ‪.)٦٥ ٦:())....‬‬
‫لميه پسمم پيمي د ‪ :‬کمه ح‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫دچ رس‬ ‫ۍه ا ن لمر نه رپاي‬
‫‪.‬‬ ‫حيا ده کح ۍه ر ځه پ‬ ‫هالک ک‬ ‫ي ک‬ ‫ا (ج) پغ ا‬
 ‫‪104‬‬
‫( رن قل حياءم قل پرله پرن قل‬ ‫ل ه فررايمي د‬ ‫لمر رضي ا‬

‫پرله رات قم ه ) (‪.)١٢:٢٢‬‬

‫کمه اي ز م يح رر ‪.‬‬ ‫اپ د ا ح تق‬ ‫يح کمي‬ ‫د ا ح حياء ۍ م اي تق‬
‫رخه دا ده ماګه ا م ح د حياء دنشت اۍي‬ ‫د لمر رضي ا ل ه ۍه د رت ي ق‬
‫ده ارل ز م رر کمه ح د انسار ز م ر اي يا ن دحرار اپ حالۍ فرا نشي‬
‫ااخرم انسار د‬ ‫پرته ه کار‬ ‫اپ‬ ‫نه ده ژني ه پرته‬ ‫ه اپ‬ ‫ک اچ‬
‫هکمه د ن ۍ نارت‬ ‫د‬ ‫کاټ ته داخمي‬ ‫انسانه رخه پځي اپ د حي انه‬
‫لاۍم دکت ر رصوفي س الي ده خرل کتا ( هکذا لممت ي اۍمياة ) کح داسح‬
‫ن ا تداۍال پر ياد ک م که هرې‬ ‫پغ ا‬ ‫ۍيکمي د ‪( :‬کمه ح د ز م ګ ام ک‬
‫ګ ام رخه ر م نک ې يا خمک پر ياد ک م که هرې‬ ‫د ا تداۍال ياد د ذکر ا‬
‫د م اه ح ته د‬ ‫ګ ام رخه ر م نک ې يا د‬ ‫د خمک ياد هم د ذکر ا‬
‫انسانه رخه پتمال اپ خر ګرځي ۍال يح‪.)١٥٢:٣٤ .‬‬
‫ا لميه اۍصالة پاۍسالم اپ صما کرار د حياء ځه ح همهح ‪:‬‬ ‫د رس‬
‫کرار د حياء ځه ح همهح ده‬ ‫لميه اۍصالة پاۍسالم اپ صما‬ ‫ا‬ ‫د رس‬
‫ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫لميه اۍصالة‬ ‫( کار اۍرس‬ ‫‪ :١‬ا سدي خ ر رضي ا ل ه پيمح د‬

‫پاۍسالم اا حياء رن اۍدذراء في خ رها ) (رتفق لميه)‪.‬‬

‫ا لميه اۍصالة پاۍسالم حياء تر هغح حياناکح دهغمح رخه هم‬ ‫ژ ا م ‪ :‬د رس‬
‫ځاچ ته‬ ‫ميرم زياته پم ح د خرل ک ر ده دردم کح ناسته پ (خ ر هغه ځانه‬
‫ح دخ اني لر ان کح ه حياناک دهغم د خرل ک ر ده ي م ک ارم‬ ‫پيل کي‬
‫د ه ده معرې حياء‬ ‫رخح کح د ځار ۍرارم ج پم اپ همته ه خمک رخه خ ن‬
‫سرم کي استمه)‪.‬‬
 ‫‪105‬‬
‫‪( :‬ار ار ت ثم احيال ثم ار ت‬ ‫‪ :٢‬سممار فارسي رضي ا ل ه پيمح د‬

‫رن ار انظر اۍي ل رة اح اپ ي ظر اح‬ ‫ثم احيال ثالثاً اح‬

‫اۍال ل رتي)(‪.)٢٥::١٦‬‬
‫که در ځمح ژپن ې اپ يرته ر ام دا رح مير خ ښ دچ ۍه دچ رخه ح ر ک‬
‫زرا ل رت ته پګ ر يا زم د ا ل رت ته پګ رم‬

‫‪ -٧‬ۍه پ پع ا د ژ ح سات ه‪:‬‬

‫ناپ م اپ ح فاي ې خ رپ ۍکه فمش‬ ‫پ‬ ‫خرمه ژ ه ۍه‬ ‫رسممار اي‬
‫اپداسح ن رپ رخه پساتي‬ ‫نمار‬ ‫يات پيل ۍغ خ رې غه‬ ‫خ رې‬
‫ارام ن پ (رح)فررايال‪ :‬رسممار اي ۍه زيات خ رپ ځار پساتي رهر هغه‬
‫که ده خ رپ ک ۍ اپنه ک ۍ دپا پ کح رصمم‬ ‫خ رې ح رصمم دکح پ‬
‫ه خ رم دادم ح ۍه خ رپ ځار پساتي ځکه کمه کمه ر اح خ رې دحرار‬ ‫ن‬ ‫پ‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې ا م داسح‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫اپ رکرپم حاۍ ته رسه‬
‫پَرَنْ کَ ُرَ سَقَوُهُ‬ ‫‪((:‬رَنْ کَ ُرَ کَالرُهُ کَ ُرَ سَقَوُهُ‬ ‫پنه ک‬ ‫ا‬

‫کَ ُرَتْ ذُنُ ُهُ پَرَنْ کَ ُرَتْ ذُنُ ُهُ کَانَ ِ اۍ َارُ أَپْۍَال ِهِ فَمَنْ‬
‫کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اآلخِرِ فَمْيَقُلْ خَيْرًا أَپْ ۍِيَصْمُ ْ))‬
‫اۍمدمم اۍک ير ۍمو راني ‪١١‬ج ‪٢٣٥‬ص‪.‬‬
‫د ا ح خ رې زياتح اي غموئ يح معرې اي د ا ح غموئ زياتح اي‬
‫ګ اه نه يح معر اي د ا ح ګ اه نه معر اي اپر دهغه ۍرارم ه ر اس‬
‫دچ ر ک ده ا تداۍال اپ دقيار ده پرځ ايمار ۍر ن يا دې دخهر خ رچ ک‬
‫اپ يا دې پ که ي‪.‬‬
 ‫‪106‬‬
‫تداۍال ۍه ۍ ي ندمت ن رخه ي م هم ژ ه دم ح ددچ‬ ‫ان چ د ا‬ ‫ده انسانان‬
‫د ژ ح ده ذريده انسانار‬ ‫د سيمه يح انسانار د ن رپ رخم قات رخه جال ک ي‬
‫ا‬ ‫د خرل فکر اپ احساس ررنه پنه ک ۍال اي اپ دخرل ز م راز رسيرم ک‬
‫تداۍال ده قرآنکريم کح ددچ ستر ندم يادپنه داسح ک ې دم‪:‬‬
‫(‪   ‬‬
‫‪ :١( )  ‬د اۍرحمن س رت آي ‪.)٤-٣‬‬
‫ا تداۍال انسار دي اک اپ هغه ته يح د خ رپ ک ۍ زدم ک م پرک ۍه‪.‬‬
‫ن دا ح ژ ه اۍهال ستر ندم دچ اي ق رداني يح پاي اپ د نااکرۍ رخه يح‬
‫ح اسالري اريد يح‬ ‫ځار پژغ ر اي يد ال ژ ه اي ده هغه طريقه پ مه‬
‫‪.‬‬ ‫ت هک‬ ‫غ‬
‫هر رسممار اي خرمه ژ ه ۍه دپستان اپ د م ان سرم ه پ م چ ح ده دچ‬
‫اپ د د م ان ايواني دسيسح ح‬ ‫سرم يح د دپستان سرم دپستي ا وي هي‬
‫‪(:‬‬ ‫پنه ک‬ ‫اثرم ګرځي ده دچ هکمه ا تداۍال ر ږ ته داسح ار‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١() ‬د ااسراء س رت آي ‪.)٥٣‬‬

‫م ګان ته پپايه ح ده ه طريقال ي د ل سرم خ رچ پک ئ ځکه ح‬ ‫زرا‬

‫يشکه ح‬ ‫(د خ رپ د سيمه ) د دپچ ترر ځ ال اتفاقي پا‬ ‫ايوار غ ا‬
‫ايوار د انسار کارم د من دچ‪.‬‬
‫ا تداۍال ده قرآنکريم کح رسممانان ته ارر ک ې ح د کفارپ سرم رمادۍ اپ‬
‫خ رپ رخه کار پاخمئ ۍکه ح فررايح‪( :‬‬ ‫ر اقش کح هم اي د‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪107‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( )  ...  ‬د اۍد ک ت س رت آي ‪.)٤٦‬‬
‫سرم ده هغه طريقه خ رې اپ رمادۍه پک ئ ح ميرم ه‬ ‫تاسح د اهل کتا‬
‫طريقه پ ‪.‬‬
‫خ که ده م‬ ‫خمک ته ګ ه رس‬ ‫ح که ژ ه ه پ مه‬ ‫ده دې اساس پيمال ا‬
‫رپانه ا م د ۍ ي ضررپن سر ه ه ګرځي‪.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ه ايات ده‬ ‫ا‬ ‫دژ ح دغ رم استدما ده ا م درس‬
‫کح ده غ ر ۍ ۍ ‪:‬‬ ‫ان ې ر احادي‬
‫(إِرَ اۍصِ ْاَ يَهْ ِ‬ ‫لميه پ سمم داسح فررايمي د‬ ‫‪ -١‬ن ال کريم صمال ا‬

‫إِۍَال اۍْ ِرِ پَإِرَ اۍْ ِرَ يَهْ ِ إِۍَال اۍْمَ َةِ پَإِرَ اۍرَجُلَ ۍَيَصْ ُاُ حَتَال‬
‫يَکُ رَ صِ ِيقًا پَإِرَ اۍْکَذِ َ يَهْ ِ إِۍَال اۍْفُمُ رِ پَإِرَ اۍْفُمُ رَ‬
‫يَهْ ِ إِۍَال اۍ َارِ پَإِرَ اۍرَجُلَ ۍَيَکْذِ ُ حَتَال يُکْتَ َ لِ ْ َ اۍمَهِ‬
‫کَذَا ًا) (‪)١::١٣‬‬
‫ته داخم چ‬ ‫ر تيا اپ حقه خ رم س چ نيکي ۍ ر ته يايح اپ نيکي س چ ج‬
‫کمه ح س چ ر تيا خ رچ ک چ ن د ا تداۍال سرم ددچ س چ ده هکمه ۍيکل‬
‫پ کارپن ته يايح اپ‬ ‫ح دا س چ ر ت نح دچ اپ درپاغ س چ‬ ‫کي‬
‫کارپنه س چ دپزخ ته داخم چ کمه ح ي س چ درپاغ پايح د ا تداۍال سرم د‬
‫ح داس چ درپاغمن دچ ‪.‬‬ ‫ن ر چ س چ ده ا م ۍيکل کي‬
‫استدما رستقيماً د انسانان ده لمم ن اثر درع اسي‬ ‫يد ح د ژ ال ه اپ‬
‫اپ که‬ ‫هغه ده دچ رد ال ح که ه استدماۍه اي خرل خاپن نهک لممه ګرځ‬
‫ارل ګرځي‪.‬‬ ‫د خرل خاپن د لمم‬ ‫م پ مه‬
 ‫‪108‬‬
‫‪( :‬رَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ‬ ‫لميه پ سمم فررايمال د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬رس‬

‫پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ فَمَا يُؤْذِ جَارَمُ پَرَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ‬
‫فَمْيُکْرِمْ ضَيْفَهُ پَرَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ فَمْيَقُلْ خَيْرًا‬
‫أَپْ ۍِيَصْمُ ْ) (‪.):٧:٣١‬‬
‫ر ک ح ا تداۍال ان چ اپ د اخرت ده پرځ ايمار ۍر ن دخرل ګاپنډ ل ت‬
‫ه خ رم د پک‬ ‫اپ کمه ح خ رم ک‬ ‫اپ د خرل رهممه ق ر دې پک‬ ‫د پک‬
‫که نه پ دې که ي ‪.‬‬
‫قَا َ رَسُ ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ اۍْمُسْمِمُ رَنْ سَمِمَ‬ ‫‪-٣‬‬

‫اۍْمُسْمِمُ رَ رِنْ ۍِسَانِهِ پَيَ ِمِ پَاۍْمُهَاجِرُ رَنْ هَمَرَ رَا نَهَال اۍمَهُ‬
‫لَ ْهُ))(‪.)١٥ ٣٤‬‬
‫ا فررايمي د ‪((:‬رسممار هغه ر ک دچ ح ن ررسممانار يح دژ ح اپ‬ ‫رس‬
‫اپ رهاجر هغه دچ ح ۍه ک م اي نه ا تداۍال‬ ‫اس ۍه ضرر رخه ده ارن پ‬
‫ر ده ک چ پ ۍه هغه نه ر ده اي ‪.‬‬
‫ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ رَنْ يَضْمَنْ ۍِي رَا َيْنَ‬ ‫‪ -٤‬قَا َ رَسُ‬
‫ۍَمْيَيْهِ پَرَا َيْنَ رِجْمَيْهِ أَضْمَنْ ۍَهُ اۍْمَ َةَ‪)١١٥ ٣:(.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د ‪:‬ر ک ح راته دژ ح اپ ان ام‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫ضارن يم‪.‬‬ ‫هغه ته زم دج‬ ‫رخص صه (فرج)د ه استدما ضمان پک‬
‫ته‬ ‫اي ۍه ځار رخه د‬ ‫رسممار پ ان چ ۍه دې ح ا سرم ک ره خ رم پک‬
‫ح ايا دغه پخ کح ددچ خ رچ ضرپرت اته اپکه نه؟‬ ‫پک‬
 ‫‪109‬‬
‫که هرې پرپسته ۍه فکر ک ۍ رخه دچ نتيمح ته پرسه م ح ددې خ رې‬
‫ک ۍ ضرپرت دچ ن خ رم د ده ه طريقه پک چ خ که خ رې ک ۍ ته ا تيا نه پم‬
‫يا ره خ ۍه ناسته ۍ چ ل ادت دچ ځکه ح‬
‫ن رسد د رضال ا ل ه پيمال د ‪ ( :‬قسم ده هغه ا تداۍال ح ۍه هغه‬ ‫ا‬ ‫ل‬
‫ح د ژ ال رخه زيات ههڅ اال د زياتال‬ ‫ک د ل ادت پ تيا نمر‬ ‫درته هه‬
‫ر دې ۍرارم د زن اني که ۍ رستمق نه دچ) (‪.)٦٣:١١‬‬
‫خرمال ر ارکح خ ۍال‬ ‫کر رضال ا ل ه ه ځه ال پخ‬ ‫هم ا ارل دچ ح ا‬
‫تر ر ده دې ترتي ځار د ح ځايه خ رپ رخه پژغ ر ‪.)١١٦:١٦( .‬‬ ‫کح کاڼي ا‬
‫ۍقمار صاح پيمال د ‪:‬‬
‫(( اۍصم حکمة پقميل فالمه )) (‪.)٢٣:١:‬‬
‫رتيا حکم دچ خ ددچ حکم ۍرپنکي خمک ۍ دچ‪.‬‬

‫سفيار اۍ ر پيمح د ‪:‬‬

‫اۍال رن ار ارريه مسانال ار‬ ‫( ار ارري رجالً سهم اح‬
‫ررال اۍمسار ا يخوال پ ررال اۍسهم ق يخوئ ) (‪.)١١٧:١٦‬‬
‫ح‬ ‫يشکه که هرې زم ي تن ده غشال پپۍم دا زرا مير خ ښ دچ ددچ ده نس‬
‫خ پيشتل د غش‬ ‫ده خ رپ يح پپۍم دا ځکه ح پيشتل د خ رپ نه خوأ کي‬
‫‪.‬‬ ‫کمه کمه خوأ کي‬
‫د پرځح ه يح ح ره پيل هغه ه يح‬ ‫ر يم ن خي م ح د ن ۍ نارت لا‬
‫ۍيکل يا ه يح د ارح د خرم ۍيکل ا پ خ رپ رماس ه د ځار سرم ک ۍه‬
‫(‪.)٢٢:٣٤‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم‬ ‫ن دژ ال د مي ر زيات اهمي ۍه ارمه دچ ح کمه رس‬
‫تداۍال رس ۍه!‬ ‫ل ه يمن ته ۍه م لرض يح پک پ ح اچ د ا‬ ‫رداذ رضال ا‬
 ‫‪110‬‬
‫لميه پ سمم ژ ح ته ااارم پک ۍه ح‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫پک م رس‬ ‫راته نصيم‬
‫سادم کار ردم م‬ ‫خرمه ژ ه ه استدما ک م رداذ رضال ا ل ه ته ژ ال ه م‬
‫پک م ن ن ال‬ ‫ح اچ د ا تداۍال رس ۍه ! راته نصيم‬ ‫ا يا يح لرض پک‬
‫لميه پ سمم پرته پفررايل (قَا َ ثَکِمَتْکَ أُرُکَ يَا رُدَاذُ پَهَلْ‬ ‫صمال ا‬

‫يُکِ ُ اۍ َاسَ لَمَال پُجُ هِهِمْ فِي اۍ َارِ إِۍَا حَصَائِ ُ أَۍْسِ َتِهِمْ)‬
‫(‪.):١:١٤‬‬
‫اچ رداذم! ر ر دچ در ان ې رم اي (خ ش ط يال يح پرسرم پک ۍه)‬
‫کي‬ ‫خمک خ دژ د استدما ۍه ارمه ده دپزخ کح د رخال دپزخ کح ا‬

‫‪ -٧‬ت اضم ‪:‬‬

‫دهغ صفات اپ اخالق ۍه جممح رخه ح رسممار يح اي پۍر ت اضم هم‬
‫يح‬ ‫دم ددې ۍرارم ح ت اضم پدهژن ۍه فضايم رخه يح ځار خ ر ک پ ده ګ‬
‫د م ا ان ې ر ض لات ۍ ۍ ‪:‬‬
‫د ت اضم تدري ‪:‬‬
‫ته پايح(‪.)١٧٥:٢٦‬‬ ‫ت اضم ده ۍغ کح لاج ۍ خاکسارۍ اپ سادګ‬
‫داسح ک چ دچ‪:‬‬ ‫اپ ده اصوالح کح لمما د ت اضم تدري‬
‫اپ‬ ‫د و ډې دراخ اۍح د خرل ځار صف نه ک‬ ‫خمک سرم سم ک کح نررښ‬
‫)(‪.)١٣٧:٢٣‬‬ ‫خرل ځار د ن رپ خمک رخه غ رم نه ګيل ت اضم مل که‬
‫ده اسالري اريد کح د ت اضم رقام‪:‬‬
‫کح د هر رسممار رخه ده وي هه دت اضم‬ ‫احادي‬ ‫ده ګي قرآني ايت ن اپ ن‬
‫کح دت اضم در ارز‬ ‫ت ه ده اسالري اريد‬ ‫ت ه ا ې دم اپ دغه غ‬ ‫غ‬
 ‫‪111‬‬
‫ر ن دۍته ځه ح داسح قرآني ايت نه اپ ن‬ ‫ک‬ ‫داۍ‬ ‫رقام اپ ر ۍ‬
‫‪.‬‬ ‫احاديث ذکر ک پ ح رسممانار ده يال يم طريق ت اضم ک ۍ ته ه‬
‫خرل زپچ ته داسح‬ ‫نصيم‬ ‫تدا ٰچ قرآنکريم کح د ۍقمار صاح‬ ‫‪ -١‬ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪‬‬ ‫‪:‬‬ ‫يان‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ :١( )‬د ۍقمار س رت آي ‪.)١:‬‬
‫اپ خرل سر اته ره وي م ده ځمکه کح ده ناز اپ تک ر سرم ره ګرځه عشکه ا‬
‫تداۍال هر ک رجن اپ فخر ک پنکال نه خ‬
‫‪:‬‬ ‫لميه اۍسالم ته داسح حکم ک‬ ‫تداۍال ده قرآنکريم کح رس‬ ‫‪ -٢‬ا‬
‫(‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١()  ‬د اۍشدراء س رت‬
‫آي ‪.)٢١٥‬‬
‫اپ کته ک م اپږچ خرمح هغه اته ح رتا د يح ک چ ستا د رؤر ان رخه‪.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) خرل ارتيار ت اضم ۍ ر ته‬ ‫ا‬ ‫کح رس‬ ‫ده احادي‬
‫پسيمه‬ ‫اپ ارل يح دا يان چ ح ت اضم ستاسح ده ر ځ کح درم‬ ‫تش يق‬
‫الث ګرځي ځکه‬ ‫ګرځي رخالف ک ر اپ ۍ يي ستاسح ترر ځ د غض اپ کي‬
‫ح‬ ‫دې خ رې ته رت جه ک‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) خرل ار‬ ‫ا‬ ‫خ رس‬
‫ت اضم دا تداۍال ارر دچ ۍه دې حکم رخه خالف پرز دا تداۍال دقهر اپ‬
‫غصح ارل ګرځي‬
 ‫‪112‬‬
‫(ص( ده دې هکمه داسح فررايي‪( :‬پَإِرَ اۍمَهَ أَپْحَال إِۍَيَ أَرْ‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫تَ َاضَدُ ا حَتَال ۍَا يَفْخَرَ أَحَ ٌ لَمَال أَحَ ٍ پَۍَا يَ ْغِ أَحَ ٌ لَمَال‬
‫أَحَ ٍ)(‪.)٢٤ ٤٥‬‬
‫تداۍال راته پحال ک ې دم ح تاسح ت اضم پک ئ ي در ل‬ ‫هشکه ح ا‬
‫ره ګيئ اپ ره ي در ل تماپز ک ئ‪.‬‬ ‫ان ې ځار ۍ‬
‫دت اضم ګ ح‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪ -١‬ا تداۍال ده ت اضم سرم انسار ته ل ت پرک‬
‫(رَا تَ َاضَمَ أَحَ ٌ ۍِمَهِ إِۍَا‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫رَفَدَهُ اۍمَهُ)(‪.)٢٢:١٣‬‬
‫هر ا ح د ا تداۍال د رضا ده ر ظ ر ت اضم اختيار ک چ ا تداۍال ل تمن‬
‫ک چ دچ‪.‬‬
‫ګرځي‪:‬‬ ‫ي س‬ ‫‪ -٢‬ت اضم دانسانان ترر ځ درم‬
‫‪ ((:‬إِرَ أَحَ َکُمْ إِۍَيَ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫اۍَذِينَ يَأْۍَفُ رَ‬ ‫اۍْمُ َطَئُ رَ أَکْ َافًا‬ ‫أَحَاسِ ُکُمْ أَخْالقًا‬
‫پَيُؤْۍَفُ رَ‪.):٧ ٦١())..‬‬
‫اخالق رښت ار‬ ‫ده تاسح کح د‬ ‫يقي اده تاسح کح راته تر و ۍ رم‬
‫اپ خمک دپ رم‬ ‫ک‬ ‫دپ خمک سرم رم‬ ‫ت اضم ک پنکي پ‬ ‫د‬
‫‪.‬‬ ‫ک‬
‫‪:‬‬ ‫(صَ)ت اضم ک پنکي ته دکاريا ئ زعرچ پرک‬ ‫ا‬ ‫‪ -٣‬رس‬
‫((طُ َال ۍِمَنْ تَ َاضَمَ رِنْ غَيْرِ رَ ْقَصَةٍ پذَ َ فِي نَفْسِهِ رِنْ غَيْرِ‬
 ‫‪113‬‬
‫خ نه دذۍ تر ري م اپ لاج‬
‫‪(( :‬رَنْ رَاتَ پَهُ َ َرِ ءٌ‬
‫رَسْکَ َةٍ‪.)٤٦٣ ٥١))..‬‬
‫کاريا ي دم دهغ خمک ۍرارم ح ت اضم ک‬
‫خ نه دحقارت تر ري م ‪.‬‬ ‫ک‬
‫ته دتم ذريده دم‪:‬‬ ‫‪ -٤‬ت اضم ج‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫رِنْ ثَمَاثٍ اۍْکِ ْرِ پَاۍْغُمُ ِ پَاۍ َيْنِ دَخَلَ اۍْمَ َةَ))‪.):٤ ٤:(.‬‬
‫اپ‬ ‫کح ررګ رااي ح ۍه دري (ک ر خيان‬ ‫ا ته ح ده داسح حاۍ‬
‫ته ه داخل اي‪.‬‬ ‫د ر)رخه داک پ ج‬
‫صمال ا لميه پسمم د ت اضم ځه ح همهح‪:‬‬ ‫ا‬ ‫د رس‬
‫د ن ي صمال ا لميه پسمم د ت اضم ځه ح همهح ده ان ې مپ د ‪:‬‬
‫لميه پسمم خرمح‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ل ها پيمح د ‪( :‬رس‬ ‫‪ -١‬لائشه رضال ا‬
‫م خرمح جارح يح ده خرمه ګ ډۍال خرمح‬ ‫ته خرمه دي ن ا‬ ‫امي ۍح ررم‬
‫جارح يح ده خرمه ري ځمح اپ خرمه ري م ه يح ۍ امه)(‪.)٤٥:٣‬‬
‫صمال ا لميه پسمم ه خرل‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬ا سدي (رضال ا ل ه) پيمح د ‪ ( :‬رس‬
‫ري م ه يح ۍ امه خرل‬ ‫اپ ار ه يح ت‬ ‫ک ر کح خرم رارپي ته پا ه ا‬
‫اپ م ه يح‬ ‫کمه ه يح ح خادم ست چ‬ ‫خ ا مخ‬ ‫خادم سرم يح ي ځا‬
‫د ازار رخه ه يح س دا اخستمه هغه ه يح اس کح پم اپ يا ه يح رادر‬ ‫ک‬
‫د رچ ت ۍال پم اپ ک ر ته ه رپار ‪ .‬که ک ير يا صغير ت ر يا سرين ازاد يا غالم‬
‫لميه پسمم پرته سالم‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫پر ال ه رس‬ ‫ه پرسرم رخارخ ا ن‬
‫ۍ )(‪.)٥٦:٢٥‬‬ ‫ا‬
 ‫‪114‬‬
‫لَنْ أَنَ ِ ْنِ رَاۍِکٍ رَضِيَ اۍمَهُ لَ ْهُ أَنَهُ رَرَ لَمَال صِ ْيَارٍ فَسَمَمَ‬
‫لَمَيْهِمْ پَقَا َ کَارَ اۍ َ ِيُ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ‬
‫يَفْدَمُهُ)‪.)١١:٣:‬‬
‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ح رس‬ ‫ک‬ ‫تداۍال ل ه) رپاي‬ ‫ن راۍک (رضي ا‬ ‫ان‬
‫ه يح سالم کاپم ‪.‬‬ ‫يان تهرع م ن در هغ‬ ‫لميه پاۍه پسمم) ه کمه ده ک‬
‫لن أَنَ ُ ْنُ رَاۍِکٍ قَا َ إِرْ کَانَ ْ اۍْأَرَةُ رِنْ إِرَاءِ أَهْلِ اۍْمَ ِي َةِ‬
‫ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ فَتَ ْوَمِقُ ِهِ حَيْثُ‬ ‫ۍَتَأْخُذُ ِيَ ِ رَسُ‬
‫اَاءَتْ))(‪.)١٦ ٣:‬‬
‫ح که ي ې پي ځح ه ده‬ ‫ک‬ ‫تداۍال ل ه) رپاي‬ ‫ن راۍک (رضي ا‬ ‫ان‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) ۍه اسه پني م ک م ځا‬ ‫ر ي ه ر رم کح رس‬
‫ه همته ه يح ه م‪.‬‬ ‫ته ه يح ح خ‬
‫د صما کرار د ت اضم ځه ح همهح‪:‬‬
‫کرار د ت اضم ځه ح همهح ده‬ ‫لميه پسمم د صما‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫د رس‬
‫ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫‪ -١‬د ررپار د خالف ده دپرم کح ا هريرم رضال ا ل ه د ر ي ح ر رچ پاۍي‬
‫خرل ک ر ته يح پ‬ ‫پ‪ .‬ي م پرځ يح د ر ي ح ر رې ار کح ۍرګي ده اا ک‬
‫دا ح ده دغال ار کح د خمک معر ازدحام پپ اپ د تيري ۍ ارم يح نه درۍ دم ن‬
‫خمک ته يح پپيل‪( :‬اپسد ا ۍالرير ۍيمر)(‪.)٢٣٥:١٤‬‬
‫ژ ا م‪ :‬خرل پاۍي ته ارم دري دئ ح تهر اي‪.‬‬
‫‪ -٢‬لمي (رضال ا ل ه) د خرل خالف دپرم کح ي م پرځ ده ار کح د خرل ک ر‬
‫ۍه اپ پ ۍه يح ده دې حا‬ ‫م کح پا‬ ‫ه پاخستمه اپ هغه يح ده ک‬ ‫ۍرارم غ‬
‫ه‬ ‫کح ي تن پرته پ ان چ ا اپ پرته يح پپيل‪ :‬ح اچ اريراۍمؤر ي ه! غ‬
 ‫‪115‬‬
‫راته راک م ح زم يح درسرم ي سم هغه پرته پفررايل‪(:‬ا اۍديا احق ار‬
‫يممل) (‪.)٢٣٥:١٤‬‬
‫ژ ا م‪ :‬د اپادپن دالر تر ن رپ خمک معر پ دچ ح خرم اپادپن ته خرل‬
‫دي ال دخرمه ي سي‪.‬‬

‫‪ -١‬ص ر‪:‬‬
‫تدري ‪:‬‬ ‫د ص ر ۍغ‬
‫ي پته پايح(‪.)٤١٤:٢٦‬‬ ‫ص ر ده ۍغ کح‬
‫ده هال هم اۍفاب ک چ دچ ح‬ ‫د ص ر اصوالحي تدري ‪ :‬لمماپ د ص ر تدري‬
‫د و ۍ رد ال ي م دم ر ن دۍته دص ر ځه ح تدريف نه ده ان ې مپ رانقم پ‪:‬‬
‫د‬ ‫ده دې اۍفاب سرم ا‬ ‫د ض ا ط اۍسم ک کتا کح د ص ر تدري‬
‫ک ۍ‬ ‫((خرل فکر خرمح خ رې اپ خرل ان ار نه د اسالري اريد ۍه رخاۍف‬
‫)) ‪.)٥٤:٣٤‬‬ ‫پ ص ر مل که‬ ‫رخه‬
‫داسح ا ي چ‪:‬‬ ‫اپ د ر هاج اۍمسمم ده کتا کح د ص ر تدري‬
‫ده احکار پا داتي کي ۍ ده ار کح خرل‬ ‫احادي‬ ‫(( د قرآر کريم اپ ن‬
‫رخه ر م ک ۍ ته‬ ‫ځار د ررپرتيا اپ ناکرارۍ رخه ساتم اپ خرمه ژ ه د اکاي‬
‫ص ر پايح‪)).‬‬
‫د ص ر ک ۍ ارلي حکم‪:‬‬
‫کح رسممانار ص ر ک ۍ ته ه‬ ‫احادي‬ ‫ده ګي قرآني ايت ن کح اپ ن‬
‫ځايه ده يال يم طريق د رسممانان‬ ‫ت ها ده قرآنکريم کح تقري اً ن‬ ‫ا ي‬
‫تل ا چ دچ ح د ذکر ا پ دايم در اساس لمما ده دچ اتفاا‬ ‫رخه ص ر غ‬
‫فرض د ر ن دۍته د ص ر د فرضي‬ ‫ک چ دچ ح ده هر رسممار ص ر ک‬
‫ځه ح قراني د ايل ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
 ‫‪116‬‬
‫‪   ( -١‬‬
‫‪ :١( )  ‬د اانفا‬
‫س رت آي ‪.)٤٦‬‬
‫تاسح ص ر پک ئ يشکه ا جل جالۍه ص ر ک پنک سرم دچ‪.‬‬

‫‪‬‬ ‫‪(:٣‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( )  ‬د اۍ رر س رت‬
‫آي ‪.)١٧‬‬
‫‪.‬‬ ‫کي‬ ‫يشکه ح ص ر ک پنک ته ح حسا ه اجر پرک‬
‫ص رک ۍ ته د انسانان ا تيا‪:‬‬
‫دچ ح ص ر ک پنکي اپسي‬ ‫دا ح اسالري اريد ده هر رسممار فرض ک‬
‫ح ځي ته يح ده ان ې مپ ځغم م ااارم ک پ‪:‬‬ ‫ګ لمت نه ۍر‬
‫‪ :١‬دنيا د ا تال اپ ارتمار ځاچ دچ هر انسار ده خرل ژپن کح ضرپر‬
‫ح ده دغسح حاات کح دغه تن ته درته‬ ‫غمم پنکي حاۍ سرم رخارخ کي‬
‫کارپنه د ا تداۍال ده ارادم کح دچ انسار نه‬ ‫د ص ر ک ۍ مه ارم نشته ځکه و‬
‫اپ کار ده هغه طريقه سرته‬ ‫تداۍال ارادچ ته تغير پرک‬ ‫اي ک ۍال ح د ا‬
‫(‪.)٥٥:٣٤‬‬ ‫ح ز م يح غ ا‬ ‫پرس‬
‫‪:‬‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) داسح ااارم ک‬ ‫ا‬ ‫دې ر ض ع ته رس‬
‫پ ا يک ر اا را اري فاذا‬ ‫تري پ انا اري‬ ‫ان‬ ‫‪( :‬ل‬
‫لما اري کفيتک را تري پ ار ۍم ترض ما اري‬ ‫رضي‬
‫اتد تک فيما تري پ ايک ر اا را اري )(‪.)٥٥:٣٤‬‬
 ‫‪117‬‬
‫غ ا ې اپ زم يح هم غ ا م خ کار ه حتماً‬ ‫م ته هم د ي م کار سرته رسي‬ ‫زرا‬
‫د کار ده‬ ‫ح زم يح غ ا م که هرې ته راضي ا‬ ‫ده هغه طريقه سرته رسي‬
‫ت ه هم د رم‬ ‫کارکح ه ستاغ‬ ‫هغه طريقه ح را سرته پرس ۍ ن ده ذکر ا‬
‫ست رانه‬ ‫کار کح ست‬ ‫ن تا ه ن ر‬ ‫ک م خ که هرې ته در راضي نه ا‬
‫تال پ ‪.‬‬ ‫ح را غ‬ ‫ک م اپ کار ه ده هغه يه سر ته رسه ۍح پ‬
‫پا ې‬ ‫تداۍال و ۍح دريک ې ده ل اۍ‬ ‫‪-٢‬د رسممانان دا لقي م دم ح د ا‬
‫‪.‬ي کار‬ ‫ح ده خرل خير اپ ار نه د هي‬ ‫د ‪ .‬انساني لقل نيمه چ دچ آر تر د‬
‫ده خرمه ګ ه ګيي خ هغح کح ه پرته ار پ اپ کمه ي کار پرته ار کار خ‬
‫هغح کح ه پرته ګ ه پ ن که هرې ده ژپن کح د غم اپ خفهار سرم رخارخ‬
‫اپ ک اپ کح ا تداۍال پرته خير‬ ‫رمکن ده هم ې تکمي‬ ‫اي ص ر پک‬ ‫کي‬
‫ايښال پ (‪.)١١٦:١٤‬‬
‫خفه ک پنکح حاۍ رااي ن که هرې د ص ر اپ‬ ‫‪ -٣‬کمه ح ي رسممار ان‬
‫استقار رخه کار پاخمي دا س چ ه ده خرل دنياپ ژپن کح ځکه رياۍال پ‬
‫ح ادث ددچ ده تګ ارې کح ۍ چ خ ډ نه اي پۍال که هرې دا س چ د‬ ‫ح‬
‫اپد ص ر رخه کار پانه خمح ځکه ه‬ ‫پ ح ادث ده رقا ل کح رقاپر پنه ک‬
‫ح د ژپن ک اپپنه ه حتماً دا اخص خرل ه ف ته د رسي ۍ رخه‬ ‫ناکام پ‬
‫پ ‪.‬‬ ‫ده سم ر کح ه يح اه ک‬ ‫د اۍهان ۍ اپ سرګردان‬ ‫ر مک‬
‫د ص ر مپۍ نه ‪:‬‬
‫ص ر لم را ده درې مپۍه دچ‬
‫ان ې ص ر ک ‪.‬‬ ‫‪ -١‬دا تداۍال ده اطال‬
‫‪ -٢‬ۍه ګ اه ن رخه ص ر ک ‪.‬‬
‫‪ -٣‬دررصي ت ن اپک اپپن ص رک ‪.‬‬
‫‪ -١‬د ا تداۍال ده اطال ص ر ک ‪:‬‬
 ‫‪118‬‬
‫وي هار ا ي چ ح د ا تداۍال ده‬ ‫مع رپ ارلي نص ص کح رسممانان ان‬
‫ا تداۍال فررايي ‪:‬‬ ‫اطال ص ر پک‬
‫‪‬‬ ‫(‪...‬‬
‫‪ :١()  ... ‬د رريم س رت آي‬
‫‪.)٦٥‬‬
‫د ا تداۍال ل ادت پک م اپ ده ل ادت کح د ص ر رخه کار پاخمه‪.‬‬ ‫د‬
‫رخه ي م ګ ه دادم ح ذکر‬ ‫د ص ر ک ۍ ۍه ګ‬ ‫تداۍال ده ل ادت ان‬ ‫دا‬
‫ل ادت پرته‬ ‫ن ر‬ ‫زياتي‬ ‫ل ادت سرم درسممار ري ه اپ رم‬ ‫ا‬
‫اپ زيات ۍذت پررخه اخمي هم ا پجه دم ح کمه د لمررضي ا ل ه‬ ‫اسانه‬
‫ح ده ل ادات کح ستا ک م ل ادت مير خ ښ دچ؟ هغه‬ ‫ت ه کي‬ ‫رخه د‬
‫پ ص م اۍصي )(‪.)٥٥:٣٤‬‬ ‫اۍسي‬ ‫ح (ضر‬ ‫پرته ځ ا پرک‬
‫کح رپژم‪.‬‬ ‫ده ت رم ګ زار اپده اپ‬
‫رح خ ښ دچ ح ت رم رح ده اس اپده جهاد کح‬ ‫دا ح داسح حاۍ‬ ‫روم‬
‫کح رپژم اپسم ‪.‬دا‬ ‫ح ده اپ‬ ‫ي‬ ‫درکافران ګ ارپنه ک م اپ ل رح داخ‬
‫ۍه انسار رخه‬ ‫تداۍال اپارر ر ل اپ ده خرل ژپن کح دا تداۍال احکام دمي ک‬
‫ح دغه ص ر ده دپم مپۍه دچ‬ ‫زيات ص ر غ ا‬
‫‪ -١‬ني ص ر‪:‬‬
‫ر رشقت نه اپ تکاۍي‬ ‫کمه کمه در‬ ‫ک‬ ‫تداۍال داپاررپ درځا‬ ‫دا‬
‫رپژم حج جهاد فال س هل ا‬ ‫راپۍي ځکه ځي ال ل ادات ۍکه ۍم نځ‬
‫‪.‬‬ ‫اپداسح ن ر در ر اداء که چ اپۍه انسار رخه زيات ص ر غ ا‬
‫‪ -٢‬نفساني ص ر‪:‬‬
‫ح دص ر ده دې مپ‬ ‫د‬ ‫ده پ ان ې ص ر ک‬ ‫ت‬ ‫اپ نفسي غ‬ ‫دط يدي‬
‫همهح ګيل‬ ‫ح دغ رم اخالق‬ ‫کح دانسار زيات امهر خصمت نه اارمي‬
‫ر ال‪:‬‬ ‫که‬
 ‫‪119‬‬
‫‪.‬‬ ‫ت رخه پ دې ته لف پيل که‬ ‫‪-١‬که ص ر دفرج اپ خه ح ۍه غ‬
‫‪.‬‬ ‫‪-٢‬که دج ګ ده ره ار کح ر ک صا رم پ دې ته امال پيل که‬
‫‪.‬‬ ‫‪-٣‬که دغ سح زغمم ده ص رت کح ص ر پ دې ته حمم پيل که‬
‫کح پ دې ته سي ه دراخي پيل‬ ‫نه دځار سات ح ده حاۍ‬ ‫‪-٤‬که ص ردتدص‬
‫‪.‬‬ ‫که‬
‫‪-٥‬که د ا خ رم د ه پساتمه اي ده دې رخه کح ص ر پاي دې ته دراز ساتل‬
‫‪..‬‬ ‫پيل که‬
‫‪-٦‬که ۍه فض ۍي اپ ح ه فه ارپ اپخ رپ رخه ځار پژغ ر اي دې ته زه‬
‫‪.‬‬ ‫پيل که‬
‫‪.‬‬ ‫‪-٧‬که دژپن ده ارپ ده خرمه رخه ص ر پاي دې ته ق ال پيل که‬
‫‪-:‬که دخمک ده اس کح راۍ ن اپاتم ي رخه ص ر پاي دې ته استغ اء پيل‬
‫‪.‬‬ ‫که‬
‫‪.‬‬ ‫اپ پ پ ګ اه ن رخه که ص ر پاي دې ته تق ا پيل که‬ ‫‪ -١‬ۍه غ‬
‫‪-١٧‬در رصي ت ن ص ر خ دص ر ده ناره اهرت ره ۍال دچ‪.‬‬
‫ن ۍه د رته ذکر ا پوک ردم ره ا م ح دايمار زيات امهر اخالقي‬
‫رديارپنه اپر اصفات دص ر ده صف کح داخل د که ره هم دارت اط ۍه رخح‬
‫يح ن ر نه جال جال د ‪)٢١٦-٢١١:٦١(.‬‬
‫ص ر ته دانسار ا تيا‪:‬‬
‫ځکاه اح انساار داه خرماه‬ ‫انسار دژپن ده و ۍا حااات کاح صا ر تاه ا تياا ۍر‬
‫کح ۍه دپپ حاات رخه خاۍي نه دچ‪:‬‬ ‫زن ګ‬
‫يد ااح دانسااار ط دي ا‬ ‫اات ر افااق د‬ ‫‪ -١‬هغااه ااارې ااح دهغااه دنفسااي غ‬
‫دکااااااااااا ا رن‬ ‫ک‬ ‫را ر صااااااااااااا اپ‬ ‫ار ه‬ ‫ۍکاااااااااااااه‪:‬صم‬ ‫يهغ ا‬
‫سترپاۍال دنيايي ل ت ۍذت نه اپخ ن پنه اپ داساح ن رهغاه راه اح دانساار‬
‫تررا ددغا‬ ‫ده دغ و ۍ کاح انساار صا ر تاه ا تياا ۍر‬ ‫ت هک‬ ‫يح غ‬ ‫نف‬
 ‫‪120‬‬
‫م ګان حق ده کح اداء‬ ‫اپ دا تداۍال د‬ ‫کح مپ نه اي دا‬ ‫ايان ده رم‬
‫در ج دي دررهاا ۍاه ګ اه ن صا ر معار‬ ‫ځکه ح دسه ۍت ن اپ اتم‬ ‫ک‬
‫حاۍ ته ر ال ي پږې انسار داه ۍا ږم‬ ‫سرم دفقر اپ نهست‬ ‫سخ دچ ده نس‬
‫ان ې د خ راک دنه ر ج ديا داه صا رت کاح اه صا ر کا اچ ااي ده نسا‬
‫سرم هغه ااخص تاه اح کماه يا خ نا پرطدام ر جا د ااي اپ ياا پررخاه صا ر‬
‫‪.‬دل ا اۍرحمن اان ل ا ف (رضااي ا تداااۍال ل ااه) پي ااا ددې خ اارې ااه‬ ‫پک ا‬
‫ل َميْا ِه َپس ََام َم‬
‫م َرسُا ِ اۍمَا ِه صَامَال اۍمَا ُه َ‬
‫‪ ((:‬ا ْ ُتمِي َاا رَا َ‬ ‫پضاح کا‬

‫ِاۍضَرَاءِ فَصَ َرْنَا ثُمَ ا ْتُمِي َاا ِاۍسَارَاءِ َدْا َمُ فَمَامْ نَصْا ِرْ))‪.‬سا ن‬
‫‪١‬و ک ‪٤‬ص‪.‬‬ ‫اۍتررذ‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده ژپن کح ده ده ضاررپن ارتماار اا‬ ‫ا‬ ‫ر ږ درس‬
‫ص ر ر پک خ کمه ح داه داه دراختياا سارم ارتماار اا ۍ نا صا ر را پنشا‬
‫ک اچ‪.‬‬
‫ح‬ ‫د در هغح ص ر ک‬ ‫رخاۍ‬ ‫ت‬ ‫‪ -٢‬هغه حاات ح دانسار ۍه نفسي غ‬
‫دغه حاات ده ان ې مپ د ‪:‬‬
‫ط يدتا ۍه‬ ‫ځکه نف‬ ‫اۍ ‪:‬طالات انسار ده دې کح ص ر ته زياته ا تيا ۍر‬
‫يا د خل ۍه ک مه پ‬ ‫ۍه ک مه ۍکه ۍم نځ نه ک‬ ‫ل ادت رخه تښتي يا دت م‬
‫ۍه ارمه پ ۍکه حج اپ جهاد‬ ‫اپ ح ز م ت‬ ‫ياد خل ت م‬ ‫ۍکه زکات نه پرک‬
‫نه ک ‪.‬‬
‫ن انسار داطال ده رخه کح ده درې حاات کح ص ر ته ا تيا ۍر ‪:‬‬
‫تصمهح اخالص اپ ۍه ريا رخه ځار ساتل‬ ‫‪ -١‬ۍه ل ادت نه رخکح ح دنه‬
‫د ‪.‬‬
‫ز م ۍه دنياپ‬ ‫ته ت جه‬ ‫تداۍال ۍ ر‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬دل ادت دررها‬
‫ان ې ص ر ک ‪.‬‬ ‫اپده دې حاۍ‬ ‫ن رخه فارغ‬ ‫فکرپن س‬
 ‫‪121‬‬
‫دغه راز اپنياز ا‬ ‫پرپسته دهغح نه کارم ک‬ ‫‪ -٣‬دل ادت نه ۍه فراغ‬
‫اال‪.‬‬ ‫دنح ده ذريده ا طل پنه ګرځ‬ ‫تداۍال سرم دټ ساتل ترر د ريا اپ ځار‬
‫‪ :٢‬ۍه ګ ام رخه ده ځار ساتم ص ر ک ‪:‬‬
‫اپ پلي‬ ‫خ لذا‬ ‫ترسرم که‬ ‫ح ده معرم اسان‬ ‫ځي ي ګ اه نه داسح د‬
‫‪..‬اپداسح‬ ‫درپاغ نمار‬ ‫ح ۍه غه‬ ‫يح معر ۍ ۍ دچ ۍکه دژ ح ګ اه نه‬
‫ر ال که ي ر ک‬ ‫ۍه دې نه ځار ساتل غټ ص ر غ ا‬ ‫ن رپ رخه ل ارت د‬
‫م ګيي خ و ۍه‬ ‫ۍکه دپرعښم ۍ اس اغ ستل دا ه معرم‬ ‫ي م کارم ګ ام ک‬
‫م نه ګيي ن ده دغسح حاات کح دژ ح سات ه ۍ ۍ‬ ‫دا ه‬ ‫ک‬ ‫پرځ ه غه‬
‫‪.‬‬ ‫ص رغ ا‬
‫ده کمکه‬ ‫سرم ح ګ ام ک ۍ ته يح ه‬ ‫ت‬ ‫رسممار اي دهغ نفسياتي غ‬
‫دانسار ان ار ن ده ذريده ص رت‬ ‫اۍ ته دا رقا مه اپ ص ر ک‬ ‫رقا مه پک‬
‫نيسي ح يا ه‪:‬‬
‫ځ ته د کتم ده‬ ‫د همهح ده ت ګه دردي‬ ‫‪ -١‬د سترګ ده پسيمه ترسرم کي‬
‫لميه پسمم داسح فررايي‪:(( :‬إِرَ اۍ َظْرَةَ سَهْمٌ‬ ‫دې هکمه ن ال کريم صمال ا‬

‫َ رَسْمُ مٌ رَنْ تَرَکَهَا رَخَافَتِي أَ ْ َۍْتُهُ إِيمَانًا‬ ‫رِنْ سِهَامِ إِ ْمِي‬

‫يَمِ ُ حَالپَتَهُ فِي قَمْ ِهِ))‪.)١٧:٥:(.‬‬
‫ا چ غشال دچ ا ح د‬ ‫ځ ته کتل د ايوار د غش رخه ده زهرپ ۍ‬ ‫دردي‬
‫کح‬ ‫ا تداۍال د رضا ده خاطر دردي ته کتل دريښ د ا تداۍال ه دد ده‬
‫‪.‬‬ ‫ح خ ږپاۍال ه يح ده خرل ز م کح احساس‬ ‫داسح ن ر پر ده رخه ک‬
‫هغه داسح ح س چ خرمه ژ ه ده نارپا‬ ‫‪ -٢‬ص ر د ژ ح ده پسيمه ترسرم کي‬
‫تداۍال ل ه د ن ال لميه‬ ‫ۍکه ر هه ح رداذرضي ا‬ ‫خ رپ استدماۍه نه ک‬
‫ح ايا د قيار ده پرځ ر ن سرم زر ن د‬ ‫ت هک‬ ‫اۍصالة پ اۍسالم رخه د‬
‫؟ ن ن ي صمي ا لميه پسمم داسح ځ ا پرک‬ ‫خ رپ حسا اپ کتا هم کي‬
 ‫‪122‬‬
‫«پَهَلْ يَکُ ُ اۍ َاسَ لَمَال رَ َاخِرِهِمْ فِي اۍ َارِ إِۍَا حَصَائِ ُ‬ ‫‪:‬‬

‫أَۍْسِ َتِهِمْ؟» (‪.)٢:٣ :٥١‬‬

‫ژ ا م‪ :‬ايا ده دپزخ کح د رخح غ رځي پنکي خمک د ژ رخه د هالک ا پ‬
‫خمک رخه درته ن ر ر ک د ؟‬
‫ح رسممار د‬ ‫هغه ده دې ترتي‬ ‫‪ -٣‬ص ر د خ راک اپ رښاک د سيمه کي‬
‫ا (صمي ا لميه پسمم)‬ ‫ۍکه رس‬ ‫حرام خ راک اپ رښاک رخه ممم پک‬
‫ن ن ا ي پقاص (رضي ا تداۍال ل ه) ته ددې خ رې ده ځ ا کح‬ ‫ح سد‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) را ته دلا پک م ح زم رستما‬ ‫ا‬ ‫ح يا رس‬
‫«يَا سَدْ ُ أَطِ ْ‬ ‫ام پفررايل ‪:‬داسح رهر اني ک ې دم‪:‬‬ ‫اۍ ل ات ج‬

‫نَفْ ُ رُمَمَ ٍ‬ ‫رَوْدَمَکَ تَکُنْ رُسْتَمَا َ اۍ َلْ َةِ پَاۍَذِ‬

‫ِيَ ِمِ إِرَ اۍْدَ ْ َ ۍَيَقْذِفُ اۍمُقْمَةَ اۍْمَرَامَ فِي جَ ْفِهِ رَا يُتَقَ َلُ رِ ْهُ‬
‫لَمَلَ أَرْ َدِينَ يَ ْرًا پَأَيُمَا لَ ْ ٍ نَ َ َ ۍَمْمُهُ رِنَ اۍسُمْ ِ پَاۍرِ َا‬
‫فَاۍ َارُ أَپْۍَال ِهِ» (‪.) ٣١٧:٥١‬‬
‫اۍ ل ات‬ ‫دې داکه ک م (حرام ره خ رم) ته ه رستما‬ ‫يا سد م رپز‬
‫ح د رمم سام د هغه ده اس کح‬ ‫) در هغه ذات س ګ‬ ‫اح(دلا ه دې ق مه‬
‫پرځ ۍرارم يح نهک الما‬ ‫دم که ر ک ي م ر ۍ حرام خ ا م پخ ر رم يښ‬
‫ه يح ۍه حرار اپدس د ۍه ګ ح ج م اي اپر‬ ‫م حغ‬ ‫هر هغه‬ ‫نه ق مه‬
‫ح ۍرارم معر ر اس دچ‪.‬‬ ‫ددغسح غ‬
‫ح دانسار ده پاک کح نه پ ۍکه دن دې‬ ‫ده داسح رصي ت ن‬ ‫ج‪ -‬ص رک‬
‫رنځ ر‬ ‫دسترګ ن ع‬ ‫خرم ان اپدپستان ررګ دراۍ ن هالکه‬
‫ځکه دغه ص ر کمک‬ ‫اپداسح ن ر د ص ر ۍه سترپ اپۍ پ درج رخه ګيل که‬
‫هم ې مپ کح هغه ص رهم اارل دچ ح دخمک ۍخ ا ده‬ ‫يقين غ ا‬
 ‫‪123‬‬
‫رسه پنک ضررپن ص ر پاي ح ده خ ۍح سرم پ يا لمل سرم در دغ‬
‫تکاۍيف دص ر رد ا دادم ح انسار د ضرر ده رقا ل کح ۍه غچ اخست ال ص ر‬
‫دغه مپ ص ر ته ا تداۍال ده قرانکريم کح ااارم ک ې دم اپ دهغح اجر‬ ‫پک‬
‫اپ ۍه يح هم ذکر ک ې دم‪:‬‬
‫ۍُت ْمَ ُرَ فِي أَرْ َاۍِکُمْ پَأَنفُسِکُمْ پَۍَتَسْمَدُنَ رِنَ اۍَذِينَ أُپتُ اْ‬
‫اۍْکِتَا َ رِن قَ ْمِکُمْ پَرِنَ اۍَذِينَ أَاْرَکُ اْ أَذًچ کَ ِيرًا پَإِر‬
‫تَصْ ِرُپاْ پَتَتَقُ اْ فَإِرَ ذَۍِکَ رِنْ لَ ْمِ األُرُ رِ)اۍدمرار ‪١:٦‬‬
‫ائ اپ تاسح‬ ‫اچ رسممانان تاسح ه درا اپ سر دپا پ ده ازر ي ه کح پا‬
‫ه ۍه اهل کتا اپ رشرکان رخه معرې ځ رپنکح خ رې پاپرئ که تاسح ده‬
‫اپسئ ن دا‬ ‫تداۍال دپعرې ده من ثا‬ ‫دې و ۍ حاات کح دزغم اپ ۍه ا‬
‫دسترې ح صمح کار دچ‬
‫‪ -٣‬در رصي ت ن ان ې ص ر ک ‪:‬‬
‫ح‬ ‫ده پخ کح ص ر ک ۍ ته ه‬ ‫ګ امير ارلي دايل رسممار د رصي‬
‫دچ (‪ ...‬‬ ‫د هغ ۍه جممح رخه د قرآنکريم دا آي‬
‫‪ :١( )  ....   ‬د‬
‫ۍقمار س رت آي ‪.)١٧‬‬
‫ص ر درې ک م‪.‬‬ ‫در رسي‬ ‫ژ ا م‪ :‬کمه ح رصي‬
‫ا صمال ا لميه پسمم د ص رځه ح يمهح‪:‬‬ ‫درس‬
‫لميه اۍصالة پاۍسالم ته د اسالري اريد د احکار د خررپۍ ده ر دم‬ ‫رس‬
‫يح ده شر ص ر سرم‬ ‫حو‬ ‫کح د کفارپ ۍه ۍ ر مير تکميف نه رسي ۍي د‬
‫لميه اۍصالة پ اۍسالم د ص ر ک ۍ ځه ح ديښح‬ ‫زغممي د ر ن دۍته د رس‬
‫د يمهح ده ت ګه ذکر ک پ‪:‬‬
 ‫‪124‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم حج ته راغم خمک ته‬ ‫د حج ده ر سم کح ه ح رس‬
‫خمک ته ه يح‬ ‫ه پردسح رپار‬ ‫د اسالم د ر م دل ت پرک ۍ ن ا ۍه‬
‫پيل ‪ :‬رمم ح ان ازې زيات درپغمن دچ ساحر دچ اپ د خرل ر ر اپ دالر دين‬
‫ح در ارک دښ رخه ه يح‬ ‫يح دريښال دچ يا ه يح ده تي پ دپررم پپيشتم‬
‫پي ح ر ي ۍح(‪.)٦٥:١٣‬‬
‫د صما کرار دص رځه ح يمهح ‪:‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم صما ه کرام د اسالم د سري مي دين ده ارم‬ ‫د رس‬
‫ح د و ۍ رشقت ن ده‬ ‫کح د ي اميرم ک اپپن سرم اس ده ګري ار ا ي‬
‫ا صمال‬ ‫رقا ل کح يح د شر ص ر رخه کار اخيستح دې ر ن دۍته د رس‬
‫د ام سممة رضي ا تداۍال ل ها‬ ‫ا لميه پ سمم د صما کرار ده استازيت‬
‫اپ د هغح د خاپن د ص رځه ح همهح ده ان ې مپ ذکر ک پ ‪:‬‬
‫د ام سممة رضي ا تداۍال ل ها ن م ه م اپ ک يه يح ام سممة دم ح دالر يح د‬
‫رخ پم ق يمي د رشران رخه اۍ ته ده و ۍ لر کح د ګ ت ده امير سخيان‬
‫ده سر کح يح قرار درۍ د تر د ان ازې ح لر د (زاداۍراک ) يد ح ((د‬
‫ه)) ۍق پرک اچ پپ ده د رد ح ح کمه ه رسافر د هغه سيمح‬ ‫رسافرپ ت‬
‫ضرپريات ه هغه‬ ‫ح ته يح ا تيا نه درۍ دۍه اپ د سفر و‬ ‫ته تمل ن د ارې ت‬
‫ن ل ااس د‬ ‫تداۍال ل ها ري م ل ا‬ ‫پرته پرک ‪ .‬د ام سممه رضي ا‬
‫يح‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ان‬ ‫ۍه جممح رخه پ ح رس‬ ‫اپۍ ي ۍس ت‬
‫ځه اپ خاپن دپا م د اسالم ق م ۍ ۍه ۍم ني پرځ رخه د‬ ‫ايمار راپ چ‬
‫کمه ح‬ ‫رنهارنګ تکميف نه يح پۍي‬ ‫کافران د ځ رپۍ ه ف پګرځي‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم صما ه کرار ته ح شح ته د همرت ک ۍ اجازم‬ ‫رس‬
‫پرک م ن ام سممه اپ خاپن يح هم ده رکه رکرره کح خرل قيمتي ک ر راۍ نه‬
‫اپ ن ر اته دريښ د اپ ح شح ته يح همرت پک کمه ح ح شح ته خ ر پرسي‬
‫ح ده رکه رکرره کح د رسممانان د امير د زياتي ۍ ۍه ارمه رسممانان‬
 ‫‪125‬‬
‫دکافران بمم نه داچ ته رسي ۍح د ځه ح صما ه کرام رکح ته ستانه‬ ‫ان‬
‫ح ده دپ کح ام سممه اپ خاپن يح هم پپ خ کمه ح رکح ته راغمل‬ ‫ا‬
‫پرته ردم ره ا م ح ده رکه کح ددخ اده رهر رسممانار د کافران ۍه خ ا‬
‫ام سممه اپ خاپن يح ي ځل يا د کافران د‬ ‫ح ده د ترتي‬ ‫ځ رپ کي‬
‫ر دې رخه پرپسته کمه ح ن ي‬ ‫ۍه اپږد‬ ‫پرک ۍ ه ف پګرځه‬ ‫تکمي‬
‫صمال ا لميه پ سمم صما ه کرار ته اجازم پک ۍه ح ر ي ح ته همرت پک‬
‫حر ي ح‬ ‫ن ام سممة اپ خاپن يح هم د هغ اپۍ ي کسان ۍه جممي رخه پ‬
‫ر رې ته يح د همرت ک ۍ ارادم پک ۍه ام سممه پايح ح کمه ر ن ر ي ح ده‬
‫طرف حرک پک ن زم ده اپښ سررم پم اپ زرا ده غي کح زرا راا م سممه هم‬
‫ۍه رکح رخه اپتمي نه پپ ح زرا د‬ ‫ني ۍح رپار‬ ‫خاپن رح د اپښ جم‬
‫ق يمح يد ح د رخ پم خمک زرا ره م د همرت ک ۍ رخه ر م ک اپ پرته يح‬
‫پيل‪ :‬که ته ر ي ح ته ځح ستا ځه ام سممه زر ن د ق يمح ځه دم دا رارخه نه‬
‫اح پ ۍال ح ده دچ ترتي زرا د ق يمح خمک د خرل ري م رخه ده زپرم د خرل‬
‫راا م سرم راست ه ک ۍم کمه ح زرا د ري م د ق يمي خمک دا حا پۍي زرا د‬
‫ق يمح خمک ته يح پپيل‪ :‬ح که ځه ستا د ق يمح دچ راا م زر ن د ق يمح دم‬
‫زرا د راا م ده سر د دپا پ‬ ‫ح ده د ترتي‬ ‫راا م رارخه نه اح پ ۍح!‬
‫ق يم تر ر ځ س ک اپ رري م ديل ا م ح ده د کش پ ګير کح زرا د راا م‬
‫ااخرم ري م رح ي از ر ي ح ته رپار ا زم خرمح ق يمح ي م‬ ‫اس رات ا‬
‫تقري اً ي کا نه د ري م‬ ‫اپ راا م رح د ري م د ق يمح خمک ۍه ځار سرم تم‬
‫اپ نه د راا م ۍه حاۍه خ ري م هرم پرځ ه سهار هم ې ځا ته راتمم اپ ن ر‬
‫اپ کمه ح ه اره ا م ن‬ ‫صم ه ه رح تر سترګ کي ۍه اپ و ۍه پرځ ه رح ژ‬
‫يرته ه خرمح ق يمح ته راست ه ا م‪.‬‬
‫ي م پرځ زرا د ترم زپ زرا ده حا ز م پس ځي م زرا د ق يمح خمک ته يح پپيل‬
‫ح تر ک ره ه دغه رسکي ه ده دغسح خرا حاۍ کح پ د ته اجازم پرک ئ‬
 ‫‪126‬‬
‫ح ر ي ح ته د خرل خاپن خ اته ا م اي ااخرم زرا ق يمح راته اجازم راک م‬
‫ح ر ي ح ته ا م ام خ داکار رح ځکه نه ا ک اې ح د خرل راا م ۍه حاۍه‬
‫خمک ميرې همح ځمح پک ۍح ح د راا م‬ ‫تراپسه خ رم نه پم زرا د ق يمح ځي‬
‫ح‬ ‫پرک‬ ‫ده ا م زراد خفهار ۍه ارمه زرا د ري م د ق يمح خمک ته ق ال‬
‫ز م پس ځي م اپ‬ ‫زرا ده حاۍ‬ ‫ااخرم هغ‬ ‫هغ چ زرا راا م يرته راک‬
‫راا م يح يرته راته پسرارۍ زم ۍه د پيرې ح د رسممانان اپ کافران تر‬
‫ر ځ يا ره ديښ نه اي ح ددې ده نتيمه کح ه ر ي ح ته زرا د همرت رخه‬
‫اي ن دا تصميم ري‬ ‫اي يا ه راته ده رکه کح ن ر هم تکميف نه راک‬ ‫پني‬
‫ح ر ي ح ته زر تر زرم اي همرت پک م اپد داسح تن د ر ن ۍ ده‬ ‫پني ۍ‬
‫ک رح دي ا نه ک اچ‬ ‫فکر کح ا م ح ر ي ح ته پرسرم همرت پک م خ هي‬
‫ااخرم ري خرمه اپ ه تيارم ک م ده اپ ه سررم ا م راا م رح غي کح‬ ‫ا‬
‫پني اپ د ا تداۍال ده هيمه د ر ي ح ده طرف رپانه ا م د ت ديم سيمح( د رکح‬
‫پاقم دم) ته ح پرسي م ل مار ن طممه (د کد ح اريفي‬ ‫رخه د ځه ريمه ۍر‬
‫خادم پ ح د کد ح د خ نح ک مح ګانح هم پرسرم پې) پ ۍي ۍم زرا رخه يح‬
‫ت ه پک ۍه ح د (زاد اۍراک ) ۍ رې هرته ځح؟ را پرته پپيل‪ :‬ح ر ي ح‬ ‫د‬
‫ت ه پک م ح د ارې رمهرچ ۍرې اپ که نه؟ را پرته ده‬ ‫ته ځم ځما رخه يح د‬
‫ځ ا کح پپيل‪ :‬ح ا تداۍال رح رمهرچ دچ‪.‬‬
‫هغه پپيل‪ :‬ح قسم ده ا تداۍال ح حتماً ه د ر ي ح ر رې ته رس م‪.‬‬
‫اپ ل تم‬ ‫ح ده لر کح داسح اري‬ ‫قسم ده ا‬ ‫پک‬ ‫زرا سرم يح حرک‬
‫راغح زرا اپ ه ه يح ګ نډم ک ۍه‬ ‫ۍي ۍال کمه ه ح ددرح پخ‬ ‫س چ رانه‬
‫خرمه ه ۍرې ا م کمه ه ح د اپښ رخه اکته ا م اپ د ي ې پنح سي رې ته‬
‫ه کښه استم هغه ه اپښ ته راغال د اپښ رخه ه يح ار کته ک اپ ه ه يح‬
‫پت ۍه يا ه يح زرا رخه مير ۍر د مح پنح ان ې دره ک ۍه‪.‬‬
 ‫‪127‬‬
‫ح ر ي ح ته نژدچ‬ ‫ر پرځح اپ ارح ده هم ې طريقي تهرې ا چ تر ر‬
‫ا پکمه ح د ر ي ح ر رې د ق اء کمال ۍه ۍرې رخه کارم ا راته يح پپيل‬
‫ح ستا خاپن ده هغه کمي کح دچ همته پراه اپ خرمه يرته رکح رکررح ته‬
‫ل ها د خاپن و‬ ‫ست ر ا کمي ته د رسي ۍ سرم سم د ام سممه رضال ا‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم اپ صما ه کرام د هغه ده راتګ‬ ‫رس‬ ‫غم نه ختم ا‬
‫ح د اح غ پم پاقم ا م د اح‬ ‫ارح اپ پرځح تيري ۍح تر ر‬ ‫مير خ ښ ا‬
‫وري ا اپ پرپسته ۍه ره پخ‬ ‫ده غ پم کح د ام سممه رضال ا ل ها خاپن‬
‫رسممانار د ام سممه رضال ا ل ها د‬ ‫رخه پفات ا ده ر ي ه ر رم کح و‬
‫ل ها د‬ ‫ځکه ح د ام سممه رضال ا‬ ‫خاپن ده پفات مير زيات خفه ا‬
‫صغيرپ راا ران درته د ام سممه رضال ا ل ه اپ د هغه د خاپن ههڅ اقار‬
‫ده هم ې ارل رسممانان ام سممه رضال ا‬ ‫ده ر ي ه ر رم کح نه اپسي‬
‫ل ها ته د (ايم اۍدر )يد ح د لر د ک نډې ۍق پرک ‪.‬‬
‫لميه پ سمم پرسرم نکاح ک ۍ ۍرارم‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫پرپسته ۍه ره پخ‬
‫ح زم درې ست ن ې ۍرم ددې ست ن پ ده پجه‬ ‫ررکه پۍي ۍه هغح لرض پک‬
‫ستا د نکاح پ نه يم‪:‬‬
‫ۍم چ‪ :‬زم معرم غيرتي ځه يم داسح نه ح ستا ده رخ کح زرا رخه ح اد ي‬
‫پاي ااخرم ده دنيا اپ اخرت کح د ا تداۍال ده غض اخته ام‪.‬‬
‫دپهم‪ :‬زم ز م ا ې يم د پادم پخ رح تير ا ې دچ ‪.‬‬
‫ي يهان سردرستي را ده غا م دم‪.‬‬ ‫دريم ‪:‬راته زرا د ک‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم پرته رهر اني پک م ح‪ :‬د غيرت ده هکمه د ا‬ ‫رس‬
‫پخت ن کح دا صف در نه ۍرې ک‬ ‫تداۍال رخه س ا ک م ح ده غير ر اس‬
‫دپهم دا ح ته ز م ا ې يح زم هم زپ ا چ يم‪.‬‬
‫ي يهار زرا د زم يح سردرستي ک م‪.‬‬ ‫دريم ‪ :‬ستا ک‬
 ‫‪128‬‬
‫لميه پ سمم سرم د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ل ه د رس‬ ‫هماغه پپ ح ام سممه رضال ا‬
‫نکاح ک ۍ م ه ق ۍه ک م اپ د ن ي کريم صمال ا لميه پ سمم کډم ا م ح ده‬
‫د ترتي د اسالم ده ارم کح د ص ر ک ۍ ۍه رکته ام سممه ت ها د سممه ر ر نه‬
‫مکح د و ۍح ن ۍ د رسممانان ر ر پګرځي ۍه (‪.)٥:١-٢:٥::‬‬
‫‪ -١٧‬لف م اپ خښ ه‪:‬‬
‫ح ي ر ک ده ناحقه اته ضرر‬ ‫کح داسح حتما دهښي‬ ‫ده انساني و ۍ‬
‫پخت ن کح‬ ‫تهر ک پنک سرم ځي‬ ‫که ځي‬ ‫اپ تهر چ درې پک‬ ‫پرس‬
‫خ که‬ ‫سخ انتقاري من پاي د دپا پ ۍرارم مير ناپ م ل اق ر ځته راپ‬
‫اپ خښ ي رخه‬ ‫د هغه د ته ر ده رقا ل کح دهغه سرم د نرم سم ک اپ د لف‬
‫کار پاخستل اي د دپا پ ۍرارم مير ګ ر نتايج تشکهم چ ده ځانه ې ت ګه د‬
‫تير ک پنکح اخص د اصالح که ۍ ارل ګرځي اپ ده راتم نکح کح يا‬
‫ح اسالري اريد‬ ‫هم ا ارل د‬ ‫دغسي تير اپ تماپز ته ز م نه ه ک‬
‫تر ر ۍه دې ارې ده‬ ‫اپ خښ ي ته ه‬ ‫رسممانار ده دغسي حاۍ کح لف‬
‫اي ده قرآنکريم کح‬ ‫کح د ميرپ ګډپمي د ديښي ۍ رخه پني‬ ‫انساني و ۍ‬
‫ۍي اپ‬ ‫تداۍال د ج تيان د خ ي ن رخه ي هم لف م اپ خښ ه‬ ‫ا‬
‫فررايح‪...(:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( ) ... ‬د آ لمرار س رت‬
‫آي ‪.)١٣٣‬‬
‫د‬ ‫ح خرل قهر زغمي اپ خمک ته دهغ‬ ‫د ج تيان ۍه خ ي ن رخه ي داد‬
‫مکه لف م اپ خښ ه پرته ک‬ ‫تير ځ ا ده ضرر رس ۍ سرم نه پرک‬
‫اپ‬ ‫تداۍال رسممانار ده د اۍفاب سرم لف‬ ‫کح ا‬ ‫د قرآنکريم ده ل اي‬
‫‪‬‬ ‫‪(:‬‬ ‫ه‬ ‫ته‬ ‫خښ ي‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪129‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١()  ‬د حم سم م س رت آي ‪.)٣٥-٣٤‬‬
‫ده نيکح سرم ۍه ر ځه ي سه ده داسح ک ۍ‬ ‫سرم را رم ن م‬ ‫نيکح اپ‬
‫اي داسح من هغه‬ ‫ح ستا سرم د من دچ ده خ ږ دپس‬ ‫سرم ه هغه ک‬
‫ر ک ک اچ اي ح ده دنيا اپ اخرت کح د ۍ چ رخي رښتن پ‬

‫احاديث‪:‬‬ ‫اپ خښ ي ده ا م ن‬ ‫د لف‬

‫ح ځه ح يح د‬ ‫احاديث رسممانار لف ې اپ خښ ح ته ه‬ ‫ګ امير ن‬
‫همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫ې دم‪ (( :‬رَنْ کَظَمَ غَيْظًا پَهُ َ‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم رهر اني ک‬ ‫‪١‬ا رس‬

‫يَسْتَوِيمُ أَرْ يُ َفِذَمُ دَلَامُ اۍمَهُ يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ لَمَال رُءُپسِ اۍْخَمَائِقِ‬
‫حَتَال يُخَيِرَمُ فِي أَ ِ اۍْمُ رِ اَاءَ)) (‪.)٣١١:٧‬‬
‫ح خرل‬ ‫ر ک ح داسح حا کح خرل قهر ا پ غصه پزغمي اپ خښ ه پک‬
‫قهر لممي اپ تو يق ک ۍي اي د قيار ده پرځ ه ا تداۍال د خمک ده رخ کح‬
‫د ځار ۍرارم يح پاخمه‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ح هرم ح رم د خ‬ ‫دغه س چ ته دا اختيار پرک‬
 ‫‪130‬‬
‫ا (لميه اۍصالة پاۍسالم ) ته راغال اپ‬ ‫‪٢‬ا ج ريل لميه اۍسالم ي م پرځ رس‬
‫ۍه‪ ((:‬صِلْ رَنْ قَوَدَکَ پَأَلْطِ رَنْ حَرَرَکَ‬ ‫داسح رهر اني يح پرته پک‬

‫پَالْ ُ لَمَنْ بَمَمَکَ ))(‪.)٢٧٦ ٥٥‬‬

‫ته پرسرم خرم چ‬ ‫) ح ر ک تاسرم خرم چ قوم ک‬ ‫(ا تداۍال تاته ارر ک‬
‫رصرف ک م اپ ر ک ح‬ ‫ته پر ان‬ ‫رصرف نه ک‬ ‫داۍه ر ک ح تا ان‬
‫ته پرته لف م ک م‪.‬‬ ‫بمم ک‬ ‫در ان‬
‫کرار د لف ې ځه ح‬ ‫لميه پسمم اپ صما‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫د رس‬
‫همهح‬
‫ځه ح همهح ده‬ ‫لميه پسمم اپ صما کرار د لف‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫د رس‬
‫ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫تداۍال ل ها فررايح‪ :‬رَا خُيِرَ اۍ َ ِيُ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬ ‫‪١‬ا لايشه رضي ا‬

‫پَسَمَمَ َيْنَ أَرْرَيْنِ إِۍَا اخْتَارَ أَيْسَرَهُمَا رَا ۍَمْ يَأْثَمْ فَإِذَا کَارَ اۍْإِثْمُ‬
‫کَارَ أَ ْدَ َهُمَا رِ ْهُ پَاۍمَهِ رَا انْتَقَمَ ۍِ َفْسِهِ فِي اَيْءٍ يُؤْتَال إِۍَيْهِ‬
‫ْتَقِمُ ۍِمَهِ‪)٤٧:٣١‬‬ ‫قَطُ حَتَال تُ ْتَهَکَ حُرُرَاتُ اۍمَهِ فَيَ‬
‫لميه پاۍه پسمم) ته ه ح کمه هم ددپپ ايان ترر ځ‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫که دګ ا‬ ‫ح دګ ا کار ه نه‬ ‫اپم خ‬ ‫ا هغه ه اسار ترې خ‬ ‫اختيار پرک‬
‫ده ا‬ ‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) ه ترو ۍ ترې ۍرې‬ ‫کار ه ن رس‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) دخرل ځار ۍرارم ۍه ا‬ ‫ح رس‬ ‫تداۍال س ګ‬
‫رخه انتقام نه اخهسته خ که دحرام ا پايان ح احتراري ه که م ن دا‬
‫(ج) ۍرارم ه يح انتقام اخهسته ‪.‬‬
‫ا صمال ا لميه پسمم غاښ اهي ا ن‬ ‫‪ ٢‬ا د اح ده غ پم کح ح د رس‬
‫ا صمال ا‬ ‫صما ه کرار رس‬ ‫ځي‬ ‫صما ه کرام درې مير زيات خفه ا‬
 ‫‪131‬‬
‫اپ ته‬ ‫يح حممه ک‬ ‫ح دغه خمک ته ح ده تا ان‬ ‫لميه پسمم ته لرض پک‬
‫ته راپستح يح خهرې پک م اکن ن ي لميه اۍسالم دپچ ته ځ ا‬ ‫يح دې حاۍ‬
‫(إِنِي ۍَمْ أُ ْدَثْ ۍَدَانًا پَإِنَمَا ُدِ ْ ُ داليا پرَحْمَةً اۍمهم اه‬ ‫پرک‬

‫ق ري فانهم ا يدمم ر)(‪.)٤٧:٣١‬‬

‫ا چ ح خمک ته خهرې پک م زم ددچ ۍرارم‬ ‫ژ ا م ‪ :‬زم ددچ ده خاطر نه يم ۍه‬
‫يم ح خمک د ا تداۍال دين ته راپ مم اپ د خمک ۍرارم رحم‬ ‫ر د ثا‬
‫‪.‬‬ ‫دپ نه د هي‬ ‫پاپسم ا ا تداۍال دې زرا ق م ته ه اي پک‬
‫ا صمال ا لميه پسمم سرم ده‬ ‫رضي ا تداۍال ل ه پايح ‪ :‬زم د رس‬ ‫‪٣‬ا ان‬
‫ارم رپار پم ح ناراده ي الرا ي (د غرپ اپ د ت اپسي پنکح ) رخي ته‬
‫ح دي کح يح‬ ‫نمراني رادر درپت‬ ‫راغال د ن ي لميه اۍسالم ده اپږپ ان‬
‫ا صمال ا لميه پسمم ۍه رادرم پني م‬ ‫الرا ي رس‬ ‫پ‬ ‫م مي اپ ۍي ا‬
‫ا صمال ا لميه پسمم ر ارکه غا م‬ ‫ح د رس‬ ‫اپ دپررم يح ده زپرم کش ک‬
‫ده رادر پ ګري ۍه يا يح پپيل‪ :‬ا رمم م! د خ ا دهغه را رخه راته راک م‬
‫ا صمال ا لميه پسمم پرته پکتل اپ پيح خ‬ ‫ح تاسرم ر ج د دچ رس‬
‫ح را پرک چ (‪.)٢٣:١١‬‬ ‫يا يح ارر پک‬
‫له‬ ‫کر رضي ا‬ ‫صمال ا لميه پسمم اپ ا‬ ‫ا‬ ‫کح رس‬ ‫‪ ٤‬ا ده ي رمم‬
‫درۍ د ح ناراده ي تن راغال اپ ا کر ته يح سرکح اپ سر رې پيل‬ ‫تشري‬
‫يح نه پرک ۍ ن ي لميه‬ ‫اپ ځ ا‬ ‫کر رضي ا ل ه پ ناس‬ ‫ا‬ ‫دهل ک‬
‫سرم ت سم پک کمه ح د س چ سرکح سر رې ۍه ان ازې‬ ‫اۍسالم ده تدم‬
‫ده‬ ‫سرک سر رپ د ځ ا‬ ‫ل ه د س چ د ځي‬ ‫ا کر رضي ا‬ ‫زياتي ا‬
‫کح ن ي لميه اۍسالم ده قهر ا اپ ۍه‬ ‫ديل پک ده دې پخ‬ ‫ان‬ ‫پرک ۍ‬
‫د داري ۍ د لم‬ ‫ل ه پرغح اپ د رمم‬ ‫کر رضي ا‬ ‫رخه ا ا‬ ‫رمم‬
‫ت ه يح پر رخه پک ۍه ن ي لميه اۍسالم پ فررايل ‪ :‬کمه ح س چ تاته‬ ‫د‬
 ‫‪132‬‬
‫پ دۍته ي م رمکه ر ج دم پم ح ستا‬ ‫سرکح سر رې ک ۍح اپ ته پ ناس‬
‫ه يح پرک م خ کمه ح تا هغه‬ ‫رخه يح دفاع ک ۍه اپ د سرک سر رپ ځ ا‬
‫هغه رمکه ا م اپ د هغه ده ځا ايوار‬ ‫س چ ته سرکح سر رې ارپع ک‬
‫ته راغال(‪.)٤٥:٣‬‬ ‫رمم‬
‫ن رسد د ازار ته د ک ر د س دا د اخستم ۍرارم ا پ کمه ح‬ ‫‪٥‬ا ي ځل ل ا‬
‫تل يح ح د س دا ديسي دپکان ار ته‬ ‫س دا يح ۍه دپکار رخه پاخستمه غ‬
‫د ده دپکار کح ناست خمک‬ ‫ح ديسي پررخه ا غالک‬ ‫ګ ر‬ ‫پرک‬
‫پۍي م غمه ته يح ده خيرپ ک ۍ دهل پک خ ا ن رسد د غمه ته ده‬ ‫ح دا حاۍ‬
‫م‪ ( :‬اۍمهم ار کار حممه لمي اخذها حاجة‬ ‫د اۍفاب دلاء دهل ک‬

‫ف ارک ۍه فيها پار کار حممه لمي اخذها جرأةً لمي اۍذن‬
‫فاجدمه آخر ذن ه)(‪.):٤:٣٤‬‬
‫ح زرا را ته يح‬ ‫پ‬ ‫تداۍال که هرې د غمه دد ده خاطر غال ک‬ ‫ژا م‪:‬ا ا‬
‫م ح د غمه ا تيا د رم ک‬ ‫را کح پرته رک پا‬ ‫ا تيا درۍ دۍه ته زرا ده غال ا‬
‫يح لادت پ ته دا زرا را‬ ‫خ که هرې غمه زرا را ته ا تيا نه درۍ دۍه اپ ګ ام ک‬
‫پرته اخر ګ ام پګرځ چ اپ ده راتم نکح کح يح د ګ ام رخه پساتي‬ ‫غال ک‬
‫ا ته راغمل‬ ‫‪٦‬ا لايشي رضال ا ل ها رهر اني ک ې دم‪ (:‬ي م مۍه يه دار رس‬
‫لميه پسمم ته پپيل‪:‬‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫د (اۍسالم لميکم ) ۍه ل ضه يح رس‬
‫(اۍسام لميکم) ژ ا م‪ :‬هالک ائ‬
‫مۍح ته پپيل ح ( پلميکم اۍسام‬ ‫ل ها پايح را ذکر ا‬ ‫لايشي رضال ا‬
‫کح ن ي‬ ‫پ ده د پخ‬ ‫پاۍمد ة) يد ي تاسح هالک ائ اپ ده تاس د ۍد‬
‫ۍه‪ (:‬يَا لَائِشَةُ إِرَ اۍمَهَ يُمِ ُ اۍرِفْقَ فِي‬ ‫لميه اۍسالم داسح رهر اني پک‬
 ‫‪133‬‬
‫ُ‬ ‫اۍْأَرْرِ کُمِهِ فَقُمْ ُ يَا رَسُ َ اۍمَهِ أَپَۍَمْ تَسْمَمْ رَا قَاۍُ ا قَا َ رَسُ‬
‫اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَ ْ قُمْ ُ پَلَمَيْکُمْ) (‪.)٢١٤:١١‬‬
‫تداۍال ده و ۍ کارپن کح نرري‬ ‫لايشي ح صمه ک م يقي ا ا‬ ‫ژا م ‪ :‬ا‬
‫خ رم پانه پرع م پې فررايل ه را‬ ‫را پرته پپيل ح ايا تا دهغ‬ ‫خ‬
‫ح پلميکم(درتاسح دې هم پ )‬ ‫ځ ا پرک‬
‫ا ک ځمح پ ک ۍح کمه ح ک ځل‬ ‫ن ل اس رضي ا ل ه ته ي‬ ‫ا‬ ‫‪٧‬ا ي ځل ل‬
‫ن ل اس خرل ن کر ته پپيل‪ :‬ح‬ ‫پا ۍ ن ل ا‬ ‫ک پنکح ۍه ک ځل ک ۍ‬
‫ح‬ ‫ت ه پک م ح‪:‬که ررستي ک ۍ ته ا تيا ۍر‬ ‫د دغي ک ځل ک پنکح رخه د‬
‫ن ل اس هغه سرم دا من پۍي م ده‬ ‫ا تيا يح د رم ک پ کمه ح س چ د ل ا‬
‫خرم ک پ مير زيات ديښيمانه ا (‪.)٦٧:٢٢‬‬
‫‪ -١١‬سخاپت ‪:‬‬
‫پا دچ ح د سخاپت نشت اۍال اپ د‬ ‫د سخاپت ده ست‬ ‫اسالري اريد‬
‫يح ۍ زپ هم ا پجه دم ح رسممانان ته ده وي هه ت صيه‬ ‫خل ر ج دي‬
‫ح د تل ۍرارم سخاپت رخه کار پاخمئ اپ د خل هالک ک پنکح ررض‬ ‫ک‬
‫رخه ځار پساتي (‪.)٢٢١:٢٤‬‬
‫‪:‬‬ ‫پ رڼا کح دسخا ارز‬ ‫دقراني ايت ن اپ ن چ احادي‬
‫ح ځه ح يح د‬ ‫احاديث رسممانار سخاپت ته ه‬ ‫ګ قرآني آيت نه اپ ن‬
‫يمهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪.‬‬
‫تداۍال فررايح‪ ( :‬‬ ‫‪ -١‬ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪134‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ :١( ) ‬د اۍ قرې س رت آي ‪.)٢٧٤‬‬
‫تداۍال ارم کح خرل‬ ‫ژ ا م ‪ :‬ک م خمک ح اره اپ پرځ د ه اپ کارم د ا‬
‫د ا تداۍال سرم د هغ چ اجر دې هغ چ ان ې ه نه پيرم پ‬ ‫راۍ نه رصرف‬
‫‪.‬‬ ‫اپ نه ه خفه کي‬
‫(‪‬‬ ‫فررايي‪:‬‬ ‫داسح‬ ‫کح‬ ‫ځا‬ ‫ل‬ ‫‪-٢‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( ) ‬د رمم س رت اي ‪.)٣:‬‬
‫حد‬ ‫کي‬ ‫ژ ا م خ ر اپسئ اچ خمک ! ح تاسح ته ددچ ده خاطر م ه درک‬
‫ر ک ح‬ ‫تداۍال ارم کح را رصرف ک ئ ځه ح ستاسال رخه خل ک‬ ‫ا‬
‫ده حقيق کح هغه ده خرل ځار خل ک ې دې ا تداۍال ح نيازم دې‬ ‫خل ک‬
‫اپ تاسح ا ياس ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ل ځا فررايي (‪  ...‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( )  ‬د اۍتغا ن س رت‬
‫آي ‪.)١٦‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬د خرم ځان ن ګ ح ده خاطر د ا تداۍال ده ارم کح راۍ نه رصرف ک ئ‬
‫هم غه مۍه خمک رياۍي د ‪.‬‬ ‫ۍه خل رخه پساتل ا‬ ‫ک م خمک ح د نف‬
‫داسح فررايح ‪ ...( :‬‬ ‫کح‬ ‫ل ځا‬ ‫‪ -٤‬ده ي‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
 ‫‪135‬‬
‫‪ :١( )  ‬د اۍس اء س رت‬
‫آي ‪.)٣١‬‬
‫ا تداۍال د هغه‬ ‫ح تاسال د ا تداۍال ده ارم کح ۍه ئ د‬ ‫ژ ا م ‪ :‬هر هغه را‬
‫اپا تداۍال غ رم د رپز پرک پنک دچ ‪.‬‬ ‫ل ض درک‬
‫کريم (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دخرم اراادات ده ترڅ کح سخاپت ۍ ر‬ ‫رس‬
‫‪:‬‬ ‫خرل ارتيار داسح رت جه ک‬
‫ح ا تداۍال فررايمي د ‪(:‬پَأَنْفِقْ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايي‬ ‫‪ -١‬رس‬
‫يُ ْفَقْ لَمَيْکَ)(‪.)٣٣٢ ٦٧‬‬
‫تداۍال ه ده تا را‬ ‫تداۍال ده ارم کح را پۍه م ن ا‬ ‫اچ د ادم ځ يه ! د ا‬
‫‪.‬‬ ‫پۍه‬
‫‪ :‬رَا رِنْ يَ ْمٍ يُصْ ِحُ فِيهِ‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫‪ -٢‬ن ال کريم صمال ا‬

‫اۍْدِ َادُ إِۍَا پَرَمَکَارِ يَ ْ ِارِ فَيَقُ ُ أَحَ ُهُمَا اۍمَهُمَ أَلْطِ رُ ْفِقًا‬
‫خَمَفًا پَيَقُ ُ اۍْآخَرُ اۍمَهُمَ أَلْطِ رُمْسِکًا تَمَفًا (((‪.):: ٤٢‬‬
‫ي م رالئکه داسح‬ ‫دپم رالئکح ۍه اسمانه را کته کي‬ ‫هرم اره ح س ا کي‬
‫اح خرال راا ساتا داه ارم‬ ‫‪ :‬ح ا تداۍال هغه اته اه ۍاه پرکا‬ ‫دلاء ک‬
‫اح ا تدااۍال د هغاه اا راا تما‬ ‫اپ مه رالئکه داساح خها را کا‬ ‫کح ۍه‬
‫‪.‬‬ ‫ده ارل خرل را ستا ده ارم کح نه رصرف‬ ‫ح د خيم‬ ‫ک‬
‫‪« :‬حَصِ ا ُ ا‬ ‫ا صاامال ا لميااه پ ساامم اال ځاااچ داسااح فررااايمي د‬ ‫‪ -٣‬رس ا‬

‫أَرْ َاۍَکُمْ ِاۍ َکَاةِ پَدَاپُپا رَرْضَاکُمْ ِاۍصَ َقَةِ پَأَلِ ُپا ۍِمْ َمَااءِ‬
‫اۍ ُلَاءَ»(‪.)٢٧٤ ٥:‬‬
 ‫‪136‬‬
‫د خرم راۍ ن سات ه د زکات د سيمه پک ئ اپ خرل ررضا نه د خيارات پرک ۍا‬
‫ده ذريده ت اپ ک ئ اپ د ک اپپ ن رراح داه دلاګاان اپ ا تدااۍال تاه داه زاريا‬
‫ک ۍ رفده ک ئ ‪.‬‬
‫‪ ((:‬اۍصَ َقَةُ تُوْفِائُ غَضَا َ‬ ‫‪ -٤‬ن ال کريم صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬

‫اۍر پت فم ريتَة اۍس ء"‪.)١١٦:١٢()).‬‬

‫د ا تداۍال غصه سا پ اپ دنااپ م رارګ رخ يا چ‬ ‫ژ ا م ‪ :‬ده د ه خيرات پرک‬
‫ک‬
‫(صَاااااااامَال اۍمَاااااا اهُ لَمَيْاااااا اهِ پَسَاااااااامَم)‬ ‫دا تداااااااااۍال رساااااا ا‬
‫فررايي‪«:‬اۍْمَ َةدَارُاۍْأَسْخِيَاءِ»(‪.)١:٥ ٣:‬‬
‫دسخيان ک ر دچ‪.‬‬ ‫ج‬
‫‪ « :‬اۍسَاخِيُ قَرِيا ٌ رِانْ‬ ‫‪ -٦‬رَسُا ُ اۍمَاهِ صَاامَال اۍمَاهُ لَمَيْاهِ پَسَاامَمَ فررااايمي د‬

‫اۍمَهِ قَرِي ٌ رِنْ اۍْمَ َةِ قَرِي ٌ رِنْ اۍ َاسِ َدِي ٌ رِنْ اۍ َارِ پَاۍْ َخِيلُ‬
‫َدِي ٌ رِنْ اۍمَهِ َدِي ٌ رِنْ اۍْمَ َةِ َدِي ٌ رِنْ اۍ َاسِ قَرِي ٌ رِانْ اۍ َاارِ‬
‫پَۍَمَاهِاا الٌ سَااااخِيٌ أَحَاااا ُ إِۍَااااال اۍمَااااهِ لَاااا َ پَجَاااالَ رِاااانْ لَاااااۍِمٍ‬
‫َخِيلٍ))‪.)٢٢٢ ٤:(.‬‬
‫ته ن دچ دچ اپ خمک ته ن دچ دچ خيل ۍه‬ ‫سخي ا تداۍال ته ن دچ دچ ج‬
‫نه ۍرچ دچ اپ خمک نه ۍرچ دچ سخي که ره هم‬ ‫ا تداۍال نه ۍرچ دچ ج‬
‫ښ دچ‪.‬‬ ‫ا تداۍال ته ۍه خيل لاۍم نه معر خ‬ ‫جاهل پ‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم د سخاپت ځه ح همهح‬ ‫د رس‬
 ‫‪137‬‬
‫‪« ::‬رَا سَمِدْ ُ رَسُ َ اۍمَهِ‬ ‫ل ه فررايمي د‬ ‫رضال ا‬ ‫‪ -١‬جا ر ن ل ا‬

‫صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ سُئِلَ اَيْئًا قَطُ فَقَا َ ۍَا))(‪.)١٤٧ ٧٧‬‬
‫ا صمال ا لميه پسمم رخه‬ ‫د رس‬ ‫هه کمه داسح نه دچ ا چ ح ک م س‬
‫د را س ا ک چ پ هغه پرته نه پيمال پ ‪.‬‬
‫ه ر ده‬ ‫ل ها پايح ‪ :‬ي م پرځ ر ن دسه حال ک اپ غ‬ ‫‪ -٢‬لائشه رضال ا‬
‫ا صمال‬ ‫غري ان پپيشمه اپ ت ها د دسه ي اس ر خرل ځانته دريښ د رس‬
‫ال رخه‬ ‫ت ه پک ۍه ح ايا د حال ا چ دسه غ‬ ‫لميه پسمم زرا رخه د‬ ‫ا‬
‫ره ر ن سرم داتح دم ؟ راپرته پپيل‪ :‬ح ي اځح ي اس يح داتح دچ ن ن ال‬
‫صمال ا لميه پ سمم رهر اني پک ۍه‪:‬‬
‫( قال کمها غير کتفها) (‪)٦٥:١٣‬‬
‫دسه ر ږ ته داتال دچ‪.‬‬ ‫ده حقيق کح د ذکر ا چ دسه ۍه اس رخه درته و‬
‫د صما کرار د سخاپت ځه ح يمهح‪:‬‬
‫د صما کرار د سخاپت ځه ح يمهح ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫‪ -١‬رداپيه رضال ا ل ه لائشال رضال ا ل ها ته د ي سم اتيا زرپ درهم ده‬
‫را‬ ‫ل ها ذکر ا ې و‬ ‫لائشال رضال ا‬ ‫ان ازم را خشش ده ت ګه پرک‬
‫رسکي ان ان ې پپيشم کمه ح را ام ا ن خرمال خادرال ته يح پپيل‪ :‬ح‬
‫رپژم راتال راپ م! هغح پرته پ ه مپمۍ د تيم سرم راپ ۍه اپ پرته يح پپيل‪:‬‬
‫ه‬ ‫ح نن دچ دپررم زيات را ده غري ان پپيشم د ي درهم ه دې غ‬
‫اخهستال پم ح نن را ام ر رپژم راتال کح خ ۍح پاچ لائشال رضال ا‬
‫ل ها پرته پفررايل (ۍ ذکرت ي ۍفدم ) (‪.)٢٣٧:١٤‬‬
‫که هرې دا خ رم تا هماغه پخ کح ک اچ پاچ ن دا کار ه رح هرپ ررپ ک اې ‪.‬‬
‫له‬ ‫ن لق ه ن ا ال رديط رضال ا‬ ‫ل ه د خاۍ‬ ‫ن لارررضال ا‬ ‫‪ -٢‬ل ا‬
‫رخه د رکح رکررال ار کح د هغه ک ر ده اپيازرپ درهم ده يم پاخس کمه‬
 ‫‪138‬‬
‫ژ ا‬ ‫ن لارر رضال ا ل ه خاۍ رضال ا ل ه د ک رن‬ ‫ح را ام ا ل ا‬
‫ت ه يح پک ۍه پرته پپيل ال‪ :‬ح هغه ک ر دسح‬ ‫د‬ ‫پاپري ۍه د ژ ا د لم‬
‫ته يح ي تن‬ ‫ن لق ه ک رن‬ ‫ن د خاۍ‬ ‫ح تا پررخه نن ده يم پاخس‬ ‫ژا‬
‫پۍي م ح پرته پپايه ح را ذکر ا چ ک ر اپ ديسال تاسال ته د ا تداۍال ده‬
‫خاطر در پ خښمال (‪.)٢٣:١٤‬‬
‫لميه پ سمم د صما‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٣‬د رپريان سرم د جه ې ۍرارم رس‬
‫کح ديښه ا م ح‬ ‫تمه ح اۍ ته دا غ پم داسح پخ‬ ‫م پغ‬ ‫کرار رخه‬
‫رسممانار ۍه ګي ست ن پ سرم اس اپ ګري ار پ ځکه دغه غ ا د (جيش‬
‫ا چ دچ ل مار ن لفار رضال ا‬ ‫اۍدسرم) يد ال د ست ن پ ۍ ښکر ن ر‬
‫زرم دي ارم درې س م اپ ار د خرم ضرپريات سرم اپ‬ ‫ل ه دغال غ ا ۍرارم ۍ‬
‫(‪.)١٣١:١٤‬‬ ‫م کح پرک‬ ‫د ځ س آس نه ده‬

‫‪-١٢‬امال اپ ز م پرتيا‬
‫صفات ۍه جممح رخه‬ ‫د ميرپ‬ ‫د ست ن پ ده رقا ل کح ز م پرتيا اپ رقاپر‬
‫ارل ګرځي اپ د رشکالت ده رقا ل کح‬ ‫دچ اپ ده ست ن پ ان ې د ر اس‬
‫کح‬ ‫ختي لارل دچ هم ا پجه دم ح لر‬ ‫د ګي‬ ‫ج ن اپ ال ز م ت‬
‫رشه ر رتل دې ح پايح‪ (:‬اۍشمالة پ قاية پ اۍم ن رقتمة )‬
‫د ن ر پ ست ن پ رخه د خالصي ۍ‬ ‫ژ ا م‪ :‬د ست ن پ ده رقا ل کح رقاپر‬
‫ررګ دچ ح س چ د‬ ‫غ رم پسيمه دم اپ د ست ن پ ده رقا ل کح ح ز م ت‬
‫‪.‬‬ ‫هالک ک چ ته غ رځ‬
‫ن پۍي رضال ا ل ه ته داسح نصيم‬ ‫ن ځکه ا کر رضال ا ل ه خاۍ‬
‫( احرص لمال اۍم ت ت ه ۍک اۍمياة ) (‪.)٥٦٦:٥‬‬ ‫ک‬
‫اال ‪.‬‬ ‫ژ ا م ‪ :‬ررګ پ غ ا م ح ژپن درک‬
 ‫‪139‬‬
‫تال ح اي د‬ ‫د رسممانان رخه ده وي هه غ‬ ‫ده دچ اساس اسالري اريد‬
‫ر ن دۍته ځه ح ارلي دائل د‬ ‫ست ن پ رقا ل کح ز م پرتيا اپ امال پۍر‬
‫يمهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪.‬‬
‫ح‬ ‫کح رسممار دچ ته ه‬ ‫‪ -١‬ا تداۍال د قرآنکريم ده راتم نکح آي اري‬
‫ۍرارم دژپن ده و ۍ رخ کح ځان نه تيار اپ ارادم‬ ‫د کافران رقا مح اپ سياۍ‬
‫ده رقا ل کح پدري‬ ‫سرم د هغ‬ ‫اپ ده شر ې ز م پرتيا اپ امال‬ ‫ک‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫فررايح‪(:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١()....‬د اانفا س رت آي ‪.)٦٧‬‬
‫ح پسم کي‬ ‫ۍرارم ر ررم ر‬ ‫ژ ا م ‪ :‬تاسح د کافران د رقا مح اپ سياۍ‬
‫ق ت تيار ک ئ ‪.‬‬
‫رخه د‬ ‫لميه پ سمم ه هر سهار اپ يهام د ال ز م ت‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬رس‬
‫ۍه (اۍمَهُمَ إِنِي أَلُ ذُ ِکَ رِنْ اۍْمُ ْنِ)‬ ‫خالص ر ۍرارم داسح دلاء ک‬

‫(‪)١١::٧‬‬
‫رخه ده تا د ام غ ا م ‪.‬‬ ‫ژ ا م‪ :‬اچ ا تداۍال ! د ال ز م ت‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم د امال اپ ز م پرتيا ځه ح يمهح‬ ‫د رس‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم د امال اپ ز م پرتيا ځه ح يمهح ده ان ې‬ ‫د رس‬
‫مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫صمال ا لميه پ سمم د و ۍ‬ ‫ا‬ ‫ل ه پايح‪ :‬رس‬ ‫ن راۍک رضال ا‬ ‫‪ -١‬ان‬
‫د و ۍ خمک ده‬ ‫سخي‬ ‫د و ۍ خمک ده نس‬ ‫کمح‬ ‫خمک ده نس‬
‫ي م اره د ر ي ال ر رچ خمک د ي م آپاز د اپري ۍ ۍه ارمه‬ ‫ز م پر‬ ‫نس‬
‫ن ي امهر خمک د آپاز د ځاچ ده ۍ ر حرک پک تر ر د آپاز ارل‬ ‫پپيري‬
‫لميه پ سمم سرم‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ده ارم کح ده داسح حا کح رس‬ ‫ردم م ک‬
‫غا م کح يح ت رم درته پم‬ ‫ح د ا طممه ده ال ځي ه آس سر ر‬ ‫رخارخ ا‬
 ‫‪140‬‬
‫د آپاز ۍه ځاچ رخه ست ر ا چ اپ خمک ته يح پيل‪ ( :‬ۍم ترال ا ۍم ترال ا )‬
‫(‪.)٢٥٢:٣١‬‬
‫ژ ا م ‪:‬ره ماري ئ ره ماري ئ‪.‬‬
‫‪ -٢‬راء رضال ا ل ه پايح ‪ :‬کمه ه ح غ اګان کح ج ګ مير ت د ا ر ن ه‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ااته د ام پ ۍه ده ر ن کح ه هغه تن مير زيات‬ ‫رس‬
‫کح د‬ ‫لميه پ سمم سرم ي ص‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ح د رس‬ ‫ز م پر اپ اماع‬
‫کافران ده رقا ل کح ج هي م (‪.)٦٥:١١‬‬
‫ت ه پا م ح ايا تاسال د ح ين غ پم کح د‬ ‫‪ -٣‬د راء رضال ا ل ه رخه د‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم رخه تښتي ۍح پۍ ؟‬ ‫رس‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم تر آخرم کفارپ سرم مير‬ ‫هغه ځ ا پرک ه ! خ رس‬
‫سخ پج هي م اپ پنه تښتي م (رتفق لميه)‪.‬‬
‫د صما کرار د امال ځه ح يمهال‬
‫کرار رخه د هر ي م‬ ‫لميه پ سمم د صما‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫که هرې د رس‬
‫اپ‬ ‫صما ي ژپن پ ره پ دې ت يمال ته ه پرسي پ ح د هغه ژپن د امال‬
‫ۍه ارمه د ن ال‬ ‫د کمښ‬ ‫ز م پرتيا ۍه کيس رخه مک دچ دۍته ر ن د پخ‬
‫رضال ا ل ه‬ ‫صمال ا لميه پ سمم فقط د ي م صما ال راء ن راۍک انصار‬
‫ي م کيسه د يمهح ده ت ګه ګران رمصمي ته ذکر ک پ‪.‬‬
‫د لر ګ امهرق يمح د‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم د پفات سرم ج خ‬ ‫د رس‬
‫ح ده دچ ق يم کح تر و ۍ غښتمح ق يمه‬ ‫اسالم رخه پګرځي ۍح اپ ررت ا‬
‫حد‬ ‫ق يمه ال ح يفه پم ح ده خرمه رسيممة اۍکذا‬ ‫د رسيممة اۍکذا‬
‫کمه‬ ‫زرم ت ه تک م ج هياۍي يح درۍ د‬ ‫ديغم رۍ دل چ يح ک چ پم رم يښ‬
‫سرم يح رقا مه دهل ا م ح‬ ‫کر رضال ا ل ه خميفه ا ن د ررت ي‬ ‫حا‬
‫د ۍښکرپ ترر ځ ج ګ‬ ‫ده دچ ۍ کح د اسالم د ۍښکرپ اپ رسيممة اۍکذا‬
‫پنښتم د رسيممة اۍکذا د ۍښکرپ سرم د جه چ ۍرارم د رسممانان د ۍښکرپ‬
 ‫‪141‬‬
‫ل ه) راتح پخ ۍه اپ رسممانار ده اا‬ ‫رشر لکرره ن ا ال جهل (رضال ا‬
‫کر رضال ا ل ه ل ۍښکر د خاۍ ن پۍي رضال ا ل ه ده‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫پتم‬
‫رشرۍ پر پۍي ۍ دپا م ۍښکرچ د يماره د نم ده سيمه کح رخارخ ا چ‬
‫خيمه‬ ‫رسممانان ته يح مير تمفات پا پ اپ دخاۍ رضال ا ل ه د ق ران ان‬
‫ح د خاۍ رضال ا ل ه ريررن دکح پپژ اي دپا م مۍح‬ ‫يح پن پۍه نژدې‬
‫رضال ا ل ه ح د انصارپ يرغ يح‬ ‫ن قي‬ ‫ميرې سختح ج هي ۍح ثا‬
‫تر هغال د رې يح د‬ ‫کفن يح پاغ س‬ ‫د ځار ۍرارم ق ر پپيس‬ ‫اس کح‬
‫د لمر رضال ا ل ه پرپر زي‬ ‫اسالم ۍه يرغ رخه دفاع پک ۍه ح اهي ا‬
‫ح د اسالم د م ان سرم‬ ‫ل ه رسممانان ته غ ک‬ ‫رضال ا‬ ‫ن اۍخوا‬
‫وي هه رقا مه پک ئ رخ ده پ ان ې پرځئ قسم ده ا تداۍال تر هغه زم مه خ رم نه‬
‫تداۍال سرم رالقي ام‬ ‫راتح پخ ر يا زم د ا‬ ‫ک م تر ر رسيممة اۍکذا‬
‫ح د کفارپ ده ۍښکرپ يح حممه پک ۍه تر هغه پج هي م ح اهي‬ ‫هماغه‬
‫ده دچ پخ کح راء رضال ا ل ه انصارپ ته رخ پا پم ح اچ انصارپ!‬ ‫ا‬
‫داسح فکر ره ک ئ ح تاسال ه ر ي ال ر رې ته ا ائ که هرې دۍته د‬
‫رسيممة اۍکذا ۍښکرې راتح نه اي ر ي ه ر رم کح ه هم پررخه خالص نه‬
‫جګ‬ ‫کح د اسالم ۍښکرپ ي ځل يا د د من ده ض سخ‬ ‫ده دچ پخ‬ ‫ا‬
‫ده ۍښکرپ کح درځ پغ رځي م‬ ‫ح ده نتهمه کح د رسيممة اۍکذا‬ ‫دهل ک‬
‫رسيممة اۍکذا د خرم زرګ ن لسکرپ سرم ي ۍ چ اغ ته د ام ي ۍه ح مير‬
‫دي اۍ نه يح درۍ د اپ د اغ درپازم يح پت ۍه د اغ ۍه دي اۍ ن رخه‬ ‫د ډ اپ ۍ‬
‫ح رسممانان ته يح درانه زيان نه پا پ‬ ‫يح د اسالم ده ۍښکرپ ګ زارپنه ک‬
‫اغ ۍه فتح کي ۍ رخه داتح راغمل ده دچ پخ‬ ‫ااخرم رسممانار د ن ر‬
‫کح راء ن راۍک رضال ا ل ه خرم رمهرپ ته پپيل‪ :‬را ده سرر کښي چ اپ‬
‫سرر ده ني پ د رته اپ د اغ ر ځ کح د اغ درپازچ ته رح نژدې پغ رځ ئ يا ه‬
‫ته د اغ درپازم خالصه ک م‬ ‫زم همته اهي ام اپ يا ه د اسالم رماه ي‬
 ‫‪142‬‬
‫راء ن راۍک رضال ا ل ه يح ده سرر کښي م‬ ‫صما کرار هم اسح پک‬
‫سرر يح ده ني پ د رته اپ د زرګ ن لسکرپ ر ځ کح يح پغ رځ ۍ د اغ ده ر ځ‬
‫کح د راء ن راۍک رضال ا ل ه اپ رسيممة اۍکذا د لسکرپ تر ر ځ جه م‬
‫ااخرم يح د‬ ‫ت ه پپژ ح امهرم يح وريار ک‬ ‫دهل ا م د کفارپ رخه يح ۍ‬
‫اغ درپازم د اسالم د سراهيان ۍرارم خالصه ک ۍه د اسالم ۍښکرپ د درپازچ د‬
‫ده اغ حممه دهل ک ۍه ح د دپا پ ۍښکرپ ترر ځ د اغ‬ ‫خالصي پ سرم ج خ‬
‫ده‬ ‫ده ر ځ کح مير سخت ه نښته دهل ا م ح ده نتهمه کح د رسيممة اۍکذا‬
‫ۍه دغال پرځح پرپسته دغه اغ‬ ‫د هغه ال زرم ج هياۍي پپژ ا‬ ‫ام‬
‫ا د يادپنح پ دم ح ده دغه جه م‬ ‫(ح يقة اۍم ت ) يد ال د ررګ اغ پن ر‬
‫حا‬ ‫ر ره د داسه اتيا ور نه خ ۍح پ‬ ‫کح د راء ن راۍک رضال ا ل ه‬
‫تداۍال پرته د و ۍ ور ن رخه رپغ صم پرک يا يح ده ميرپ جه پ کح ګډپر‬
‫پک ااخرم د فارسي اررراط رۍ ده ض جهاد کح اهي ا (‪.)٤٤١:٤‬‬
‫ديښه کح راء ن راۍک رضال ا ل ه پا ک اچ ح د امال‬ ‫ده د رت‬
‫ده ۍرۍ سرم د ځمکح ده سر د ۍ چ طاغ تي لر ال ق ت ج ۍح ۍه يخه پ اسي اپ‬
‫د اسالم مي م ح د لر ال ج يرې ده ز م کح د ر م کي پ حاۍ کح پم د ا ۍرارم‬
‫ۍه ر م کي پ رخه پژغ ر‬
 ‫‪143‬‬
‫‪ -٢‬داسالم ددين ده رڼاکح ځي ح غ رم و ۍ ي اخالا‬
‫ح دو ۍ ح دافرادپ ترر ځ‬ ‫ۍه غ رم و ۍ ي پ اخالق رخه رراد هغه اخالا د‬
‫ياد ده دې پا‬ ‫ګرځي اپددغ اخالق‬ ‫اپ ي پاۍي س‬ ‫ن دعک‬ ‫درم‬
‫دچ ح دو ۍ ح دافرادپ سرم داسح رپيه پاي ک ره ح انسار دخرل ځار‬
‫ح کمه پررخه خواء يا ګ اپاي ح لف پرته‬ ‫انسار غ ا‬ ‫ۍرارم غ ا‬
‫ح درپاغ‬ ‫انسار غ ا‬ ‫پاي ن ده کار دم ح دخرمه هم ن رپ ته لف م پک‬
‫اي دغسح دخرمه هم نه ا ته‬ ‫پرته پنه پيل اي اپ درپاغ پرد ر پنه ت‬
‫ح نار س ته يح ر‬ ‫انسار غ ا‬ ‫درپاغ پپايال اپ نه اد رې درپاغ پت‬
‫ن ده کار دادم ح ده خرمه هم د انار س ته ده‬ ‫ک ده سرکه سترګه پنه ګ ر‬
‫ح انسار يح‬ ‫دې ته پرته ح امهرم ارې داسح د‬ ‫سرکه سترګه پنه ګ ر‬
‫ن اسالم ۍه دغه انسار رخه غ ا‬ ‫ح ده و ۍ ه کح پرته پرسي‬ ‫نه غ ا‬
‫ح ده و ۍ ه کح دن رپ انسانان هم دغسح خيا پساتي دغح ۍ ر ته زر ږ‬
‫(( اۍْمُسْمِمُ رَنْ سَمِمَ اۍْمُسْمِمُ رَ‬ ‫د ر ږ داسح رت جه ک‬ ‫ستر ار‬

‫رِنْ ۍِسَانِهِ پَيَ ِمِ))‪.)١٥:٣٤(.‬‬

‫کارل رسممار هغه ر ک دچ ح ن ر رسممانار دهغه دژ ح اپ اس ۍه ضرر رخه‬
‫ده ارن پ ‪.‬‬
‫ۍ هغه اي‬ ‫ح ره دخرل ځار ۍرارم خ‬ ‫هم ارنهه اسالم زر ږ رخه غ ا‬
‫ت ه يح ر ږ رخه دايمار ده تقاضا‬ ‫ل رسممار ۍرارم خ ښ ک ئ اپ دغه غ‬
‫ۍَا يُؤْرِنُ‬ ‫‪((:‬‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫ک ې دم‬

‫أَحَ ُکُمْ حَتَال يُمِ َ ۍِأَخِيهِ رَا يُمِ ُ ۍِ َفْسِهِ))‪.)٢١ ٣٤‬‬

‫ح ک م ره دځار دارم‬ ‫ۍه تاسح رخه ي ر ک تر هغح رؤرن که ې نشي ترر‬
‫‪.‬‬ ‫ئ د ل رسممار ۍرارم يح خ ښ نه ک‬ ‫خ‬
 ‫‪144‬‬
‫ۍ پرنه ک پ ده دې ا م ا‬ ‫ده‬ ‫حد ۍځ ا‬ ‫اسالم زر ږ رخه غ ا‬
‫تداۍال فررايال‪ ((:‬پَۍَا تَسْتَ ِ اۍْمَسَ َةُ پَۍَا اۍسَيِئَةُ ادْفَمْ ِاۍَتِي‬
‫َيْ َکَ پَ َيْ َهُ لَ َاپَةٌ کَأَنَهُ پَۍِيٌ حَمِيمٌ‬ ‫هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا اۍَذِ‬
‫(فصم ‪)33‬‬
‫ي اانته نه د ته د ة رخ ي چ ده هغيگ نيکة‬ ‫اپ اچ ديغم رم ! نيکي اپ‬
‫ته ه پکگ ريگ يگ ۍه تا سرم يگ د‬ ‫سرم پکؤم يگ هغه أيگرم اگه پ‬
‫اداگم ي ۍ يگ ۍيگ پم هغه ديگ ۍکه صميمي دپس کگرحگيگ ۍال دچ‪.‬‬
‫ۍه دغ و ۍ ي پ اخالق رخه ځي ي دنم نح ده ت ګه ذکرک پ ‪:‬‬
‫‪ -١‬خرل ر ځي ررسته اپ همکار ‪:‬‬
‫دادچ ح دو ۍ ح افراد دنهک‬ ‫دخرل ر ځي ررستح اپ همکارۍ رخه روم‬
‫ۍکه ده قرانکريم کح ح ا تداۍال‬ ‫ده ارپ ي ل سرم ررسته اپ همکار پک‬
‫فررايال‪ (:‬پَتَدَاپَنُ ا لَمَال اۍْ ِرِ پَاۍتَقْ َچ پَۍَا تَدَاپَنُ ا لَمَال اۍْإِثْمِ‬
‫پَاۍْدُ ْپَارِ پَاتَقُ ا اۍمَهَ إِرَ اۍمَهَ اَ ِي ُ اۍْدِقَا ِ (اۍمائ ة‪)2‬‬
‫ک م کارپنه يگ د نيکة اپ خ اچ داۍ يگ د ده هغ کشگيگ ۍه تگ ۍ سرم‬
‫ررسته پکؤئ اپ ک م کارپنه يگ د کگ ام اپ تير پ ده هغ کشگيگ د‬
‫هيگيا رالتؤ ره ک ئ ‪ .‬ۍه ا نه پپيگريگإئ د ا لذا أيگر سخ دچ‪.‬‬
‫کريمه خرل ر ځي ررسته اپ همکار دي اصل ده رهر ح و ۍ و ۍ ي پ‬ ‫اي‬
‫ت ه دادم ح کمه در ي‬ ‫کريمه غ‬ ‫ددې اي‬ ‫يان‬ ‫رسائم ته اارمي‬
‫راځي دو ۍ ح ن ر افراد ده هغح کح خرل ځار سهيم‬ ‫رسممار ک م يا رصي‬
‫ګ يا ح ده خرمه دم ته دغه درد رسه ۍال دچ‬ ‫پګيي داسح درې پدردع‬
‫دي ح يث ده ترڅ کح معر ه‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) دغه حاۍ‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫فررايي‪((:‬رَ َلُ اۍْمُؤْرِ ِينَ فِي تَ َادِهِمْ‬ ‫ح‬ ‫رپ انه ک چ دچ ۍکه‬
 ‫‪145‬‬
‫پَتَرَاحُمِهِمْ پَتَدَاطُفِهِمْ رَ َلُ اۍْمَسَ ِ إِذَا ااْتَکَال رِ ْهُ لُضْ ٌ‬
‫تَ َالَال ۍَهُ سَائِرُ اۍْمَسَ ِ ِاۍسَهَرِ پَاۍْمُمَال))(‪.)٤٦::٤٤‬‬
‫کح دي جس ده رهر‬ ‫ترحم اپرهر ان‬ ‫درؤر ان ر ا ده خرل ر ځي رم‬
‫ان ار نه ده ح‬ ‫راځي ن و‬ ‫ک م تکمي‬ ‫دچ کمه ح ده جس کح در ي غ‬
‫اپ ت ه کح پرسرم اريک پ ‪.‬‬ ‫خ‬
‫ح ده خرل ر ځ کح داسح‬ ‫اسالم دي ې رسممانح و ۍ ح ۍه افرادپ غ ا‬
‫ح که ۍه ک م ي رخه سه م يا خواپاي رقا ل ۍ رچ‬ ‫لاطفه اپ رهر اني پۍر‬
‫مکح دلف ې اپ خښ ح احساس پرسرم‬ ‫اي دانتقام اخست ح ارادم پنه ک‬
‫ح هغه معر حميم انسار‬ ‫د‬ ‫دارام اافدي (رح) ده ا م نقل ا‬ ‫پ‬
‫هم ې ر خح‬ ‫که‬ ‫خمک ارط ايښال که ا ارام ده قهر ک جائ م ه پرک‬
‫ته درسه ا ده تکل ي خياط ته ح کمه ارام دۍ اس دګ ډۍ ۍرارم رخ پرپ ده‬
‫يح‬ ‫ده اس پرغمال دچ ن رخ‬ ‫ان‬ ‫خرل ز م کح پ پيل ح دجاي ې دګ م‬
‫کمه ح ارام‬ ‫ک ي ۍست نال يح ۍ ۍ اپ ل يح پرته ت ګ پګ ډۍ‬ ‫پرته خرا‬
‫تداۍال‬ ‫خرل ۍ اس پۍي ن سم ستي يح دخياط اکريه اداء ک م پې پيل ‪:‬ا‬
‫ي‬ ‫ح معرې ح جارح يح راته ګ ډۍي د‬ ‫دې خ ياط ته خهر پرده رخه ک‬
‫ۍست ڼال يح راته دراخه ګ ډۍال دچ ح کتا نه دکح ږدم اپ ل يح راته ت ګ‬
‫ر ته داخمه نه اي ده دې اساس خمک‬ ‫ک چ تر ر ده ژري کح يخه ه ا زرا‬
‫‪.‬‬ ‫دهغه ۍه قهرپۍ لاج داتح ا‬
‫ارزيا ي کاپم تر ر ده دې پسيمه خرل‬ ‫ارام ه ده هر حاۍ کح هغه ي کار ر‬
‫ۍه قهر اپ غض رخه پساتي‪.‬‬ ‫نف‬
‫حتما درقا ل ۍ ر ګ ا‬ ‫ارزيا ي نه ک‬ ‫ر‬ ‫دايقي ي دم که ي ر ک د ا‬
‫(‪.) ٤٢-٤٤ ٧١‬‬ ‫يقي ي که‬
 ‫‪146‬‬
‫تهرع نح اپص ر رخه کار اخمي اپ دغه صفات‬ ‫رسممار ۍه لف ې خښ ح‬
‫‪.‬‬ ‫درسممار ۍه ۍ پ اخالق رخه امهر که‬
‫((پَاۍْکَابِمِينَ‬ ‫داسح يان‬ ‫تداۍال ده قرانکريم درسممار صف‬ ‫ا‬

‫اۍْغَيْظَ پَاۍْدَافِينَ لَنْ اۍ َاسِ پَاۍمَهُ يُمِ ُ اۍْمُمْسِ ِينَ (آ‬

‫لمرار‪)733‬‬
‫غ سه خ ر اپ د ن رپ ۍ أ دارچ گشگي داسيگ نيکار خمک د خ اچ أيگر‬
‫خ اگ د‬
‫اخالق کارنه اخمي که ره هم‬ ‫هر هغه رسممار ح ده و ۍ ي ژپن کح ۍه‬
‫اپداسح ن رې نهکح ارې ترسرم‬ ‫رپژې نيسي ص قح پرک‬ ‫ۍم نځ ک‬
‫ا‬ ‫رس‬ ‫ده پرځ ه ددغ نهک الماۍ هيڅ ګ ه پنه رسي‬ ‫دقيار‬ ‫ک‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ددغح اخص انظ ده داسح اکل پ ان ې ک چ دچ‪:‬‬
‫" أَتَ ْرُپرَ رَا اۍْمُفْمِ ُ قَاۍُ ا اۍْمُفْمِ ُ فِي َا رَنْ ۍَا دِرْهَمَ ۍَهُ پَۍَا‬
‫رَتَاعَ فَقَا َ إِرَ اۍْمُفْمِ َ رِنْ أُرَتِي يَأْتِي يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ ِصَمَاةٍ‬
‫پَصِيَامٍ پَزَکَاةٍ پَيَأْتِي قَ ْ اَتَمَ هَذَا پَقَذَفَ هَذَا پَأَکَلَ رَا َ هَذَا‬
‫پَسَفَکَ دَمَ هَذَا پَضَرَ َ هَذَا فَيُدْوَال هَذَا رِنْ حَسَ َاتِهِ پَهَذَا‬
‫رِنْ حَسَ َاتِهِ فَإِرْ فَ ِيَ ْ حَسَ َاتُهُ قَ ْلَ أَرْ يُقْضَال رَا لَمَيْهِ أُخِذَ‬
‫رِنْ خَوَايَاهُمْ فَوُرِحَ ْ لَمَيْهِ ثُمَ طُرِحَ فِي اۍ َارِ " (‪.)٤٥١ ١٢‬‬
‫پرک ه ده ر ږ کح رفم‬ ‫ر ک دچ دپ ځ ا‬ ‫تاسح د هه ۍ ح رفم‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم)‬ ‫ح نه درهم پۍر نه را رس‬ ‫هغه ر ک پ‬
‫هغه ر ک دچ ح دقيار ده پرځ ه ۍه معرپ‬ ‫پفررايل زرا دار حقيقي رفم‬
‫زکات نه اپ ص قح‬ ‫پ‬ ‫نهکي سرم رااي ۍم نځ نه رپژې ه يح معر اداء ک‬
 ‫‪147‬‬
‫ده ا د رې ه يح ت ر‬ ‫پ‬ ‫ک ځمح ک‬ ‫اته ه يح‬ ‫ه معرې پرک ې پ خ‬
‫ت ۍال پ د ا را ه يح (نارپا طريقه ) خ ۍال پ د ا پي ه ه يح ت يه ک ې‬
‫اي ن رخکح‬ ‫ن دهغه نهکي ه ي ل ته ه پرک‬ ‫ر ک ه يح پهمال پ‬ ‫پ‬
‫يا ه درظم ري‬ ‫يح ختمح اي‬ ‫ۍه دې ح جرر نه يح ختم اي نهک‬
‫اي ااخرم اپر ته ه پغ رزپ‬ ‫ګ اه نه راپاخهستل اي اپ در هغه ه پا‬
‫اي‪.‬‬

‫‪ -٢‬در ر اپدالر حق ا درځا ک ‪:‬‬

‫اپ‬ ‫تداۍال در ر اپ دالر سرم احسار ده و ۍ رسممانان ازم ک چ دچ‬ ‫ا‬
‫ت ه ک ې دم ا‬ ‫ۍرارم يح دخرل ل ادت سرم سم دهغح غ‬ ‫دزيات ارز‬
‫پَقَضَال رَ ُکَ أَۍَا تَدْ ُ ُپا إِۍَا إِيَامُ پَ ِاۍْ َاۍِ َيْنِ‬ ‫تداۍال فررايي ‪:‬‬

‫إِحْسَانًا إِرَا يَ ْمُغَنَ لِ ْ َکَ اۍْکِ َرَ أَحَ ُهُمَا أَپْ کِمَاهُمَا فَمَا تَقُلْ‬
‫ۍَهُمَا أُفٍ پَۍَا تَ ْهَرْهُمَا پَقُلْ ۍَهُمَا قَ ْۍًا کَرِيمًا (اإلسراء‪)23‬‬
‫پَاخْفِضْ ۍَهُمَا جَ َاحَ اۍذُ ِ رِنْ اۍرَحْمَةِ پَقُلْ رَ ِ ارْحَمْهُمَا کَمَا‬
‫رَ َيَانِي صَغِيرًا (اإلسراء‪.)23‬‬
‫ت هک ې‬ ‫ده ذکر ا چ اي کريمه کح ا تداۍال در ر اپدالر سرم داحسار غ‬
‫دې ته پيل‬ ‫درجه ۍه احسار رخه کمه دم ل‬ ‫ځکه دل‬ ‫ک ۍ‬ ‫دم نه دل‬
‫اۍ ته احسار‬ ‫ا سرم ر مي اپ رتقا ل تدارل پک‬ ‫ح ي ر ک ۍه ي‬ ‫که‬
‫مکح ۍه‬ ‫اسرم دپرک ې رتقا ل تدارل پنه ک‬ ‫حي‬ ‫دې ته پيل که‬
‫‪.‬‬ ‫اخستم رخه پرک م زياته پ اپداحسار ده رقا ل کح ره پنه غ ا‬
‫ففيهما فماه ‪:‬‬
 ‫‪148‬‬
‫کريم (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ته ي س چ راغال اپ دجهاد ک ۍ اجازم يح‬ ‫رس‬
‫تل ح ر ر اپدالر دې‬ ‫ته هغه (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) پررخه پد‬ ‫ترې غ‬
‫پې فررايل ح (ففيهما فماه ) يد ح‬ ‫د ؟هغه پرته پپيل ح ه‬ ‫ژپن‬
‫در ر اپدالر ده خ ر کح دجهاد اجر اپ ث ا تراسه ک م‪.‬‬
‫ر ر اپ دالر دې خ اماۍه ک م ‪:‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ي س چ دهمرت در ځا‬ ‫ا‬ ‫ده ي ح يث کح رس‬
‫‪:‬لَنْ لَ ْ ِ اۍمَهِ ْنِ لَمْرٍپ قَا َ جَاءَ‬ ‫در ر اپ دالر خ اماۍ ۍ ته ه‬

‫رَجُلٌ إِۍَال رَسُ ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ فَقَا َ جِئْ ُ‬
‫أُ َايِدُکَ لَمَال اۍْهِمْرَةِ پَتَرَکْ ُ أَ َ َ َ يَ ْکِيَارِ فَقَا َ ارْجِمْ‬
‫لَمَيْهِمَا فَأَضْمِکْهُمَا کَمَا أَ ْکَيْتَهُمَا(‪.)٥٧ ٧٢‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ته ي س چ‬ ‫ا‬ ‫ح رس‬ ‫ن لمرپ رپاي ک‬ ‫ل ا‬
‫راغال پې پيل ح زم راغمال يم ح ده همرت ک ۍ تا سرم هد پک م اپ ر ر‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) پرته پفررايل‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫اپ دالر رح ده ژ ا درعښ د‬
‫پخ پم)‬ ‫ح دې ر هه ده ژ ا دريښي د دغسح هغ‬ ‫ح پا اه هغ‬
‫ن لمر (رضي ا تداۍال ل ه) ي س چ پۍي م ح ر ر يح ده اا ک ې اپ‬ ‫ل ا‬
‫ا ن لمر (رضي ا تداۍال ل ه) ته يح رخ پرپا اپم‬ ‫ا ط اف پرک‬ ‫ده‬
‫پې پيل ته خ را ګ رې ح در ر حق رح اداء ک ؟هغه (رضي ا تداۍال ل ه)‬
‫پرته پپيل ‪:‬هه کمه نه ‪ .........‬ته ه هغح ده اا ګرځ ۍح اپ ستا دژپن اره يح‬
‫درۍ د خ که ته يح ده اا ګرځ ې دررګ اه ح يح امهرې‪٦٦:٤٢ .‬‬
 ‫‪149‬‬
‫ده ژپن کح در ر اپدالر سرم داحسار ځي ح‬ ‫ددخ اني صاۍمي‬
‫همهح‪:‬‬
‫تداۍال ل ه) رخه دهغه ر ر ي م اره اپ ه‬ ‫ن رسد د (رضي ا‬ ‫ۍه ل ا‬
‫ترسمرم‬ ‫ح ر ر يح پي م دم‬ ‫اپ ه يح ح پرته راپ ې ګ ر‬ ‫تح‬ ‫پغ‬
‫ح ترر دخرمه راپيښه اي اپ زرا ده راپيښ ۍ سرم ده‬ ‫دهغح سر ته پا‬
‫زم ه‬ ‫نه اي اپکه پررخه پا اي اپ يا راپيښه اي اپ ه ه پغ ا‬ ‫تکمي‬
‫نه اپسم‪.‬‬
‫ته‬ ‫خ س ر‬ ‫تل يح ح پې پژني‬ ‫ا ن حسن تميمي (رح)ۍ م پۍي م غ‬
‫ا پرته پپيل ح‬ ‫م ک م ۍ م پ ييه‬ ‫ن پت ګ ت سرم يح دس ر رخه‬
‫پۍه ؟پې پيل پعرع م که ۍ م راپپځي ر ر‬ ‫پۍح دې ده خرل اس دس ر رخه‬
‫ه رح پ ييي‪)٤٤:٦٦(.‬‬
‫در ر حق زيات دچ‪:‬‬ ‫ددالر ده نس‬
‫‪(( :‬جَاءَ رَجُلٌ إِۍَال رَسُ ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ‬ ‫کح راغمي د‬ ‫ح يث اري‬

‫لَمَيْهِ پَسَمَمَ فَقَا َ يَا رَسُ َ اۍمَهِ رَنْ أَحَقُ اۍ َاسِ ِمُسْنِ‬
‫صَمَا َتِي قَا َ أُرُکَ قَا َ ثُمَ رَنْ قَا َ ثُمَ أُرُکَ قَا َ ثُمَ رَنْ قَا َ ثُمَ‬
‫أُرُکَ قَا َ ثُمَ رَنْ قَا َ ثُمَ أَ ُ کَ)(‪.)٣٦٣ ٣٧‬‬
‫ا‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ته ي صما ي راغال پې پيل ‪:‬يا رس‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده خمک کح ده را ان ې دزيات احسار حق ار ر ک‬
‫ت ه پک م پردسح ر ک زيات حق ار‬ ‫دچ؟پې فررايل ‪:‬ستا ر ر يايح د‬
‫تل ح يا‬ ‫ده درعيم ځل يا پد‬ ‫دچ؟ يا يح پفررايل ‪:‬ستا ر ر هغه س‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) پفررايل ستا‬ ‫ا‬ ‫ر ک ؟ده دريم ځل يا هم رس‬
 ‫‪150‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬ ‫ا‬ ‫ت ه پک م رس‬ ‫ر ر ح ده رم رم ځل يح د‬
‫پفررايل ‪:‬ستا دالر ‪.‬‬
‫ح خرل اپاد سرم ده دري ر اردپ کح زيات زحم‬ ‫ر ر ځکه درې حقه ۍر‬
‫ح دقرانکريم ده دې کريمه کح پرته ااارم ا ې‬ ‫پ اسي‬ ‫اپتکمي‬
‫دم‪((:‬پَپَصَيْ َا اۍْإِنسَارَ ِ َاۍِ َيْهِ حَمَمَتْهُ أُرُهُ پَهْ ًا لَمَال پَهْنٍ‬
‫پَفِصَاۍُهُ فِي لَارَيْنِ أَرْ ااْکُرْ ۍِي پَۍِ َاۍِ َيْکَ إِۍَيَ اۍْمَصِيرُ‬
‫(ۍقمار‪)73‬‬
‫‪ -١‬ده خه ه دګرځ ۍ تکمي ‪.‬‬
‫‪ -٢‬دت ۍ در رها تکمي ‪.‬‬
‫‪ -٣‬داه پرک ۍ تکمي ‪.‬‬
‫اپ اسي ن ځکه‬ ‫ده رخه کح داپاد سرم تکمي‬ ‫دالر ي اځح دتر ي‬
‫م دچ‪.‬‬ ‫در اپادپن درې‬ ‫خ در رحق ددالر ده نس‬
‫تاسرم ۍ يه سررايه دم ره يح ضايم ک م‪:‬‬
‫‪(( :‬رَغِمَ أَنْ ُ ثُمَ رَغِمَ أَنْ ُ‬ ‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫ثُمَ رَغِمَ أَنْ ُ قِيلَ رَنْ يَا رَسُ َ اۍمَهِ قَا َ رَنْ أَدْرَکَ أَ َ َيْهِ لِ ْ َ‬
‫َةَ))‪.)٣١٥ ٤٤(.‬‬ ‫اۍْکِ َرِ أَحَ َهُمَا أَپْ کِمَيْهِمَا فَمَمْ يَ ْخُلْ اۍْمَ‬
‫ۍمداذ ن ج ل ‪.....‬پقا پَۍَا تَدُقَنَ‬ ‫ا‬ ‫پق أپصال رس‬
‫أَهْمِکَ‬ ‫رِنْ‬ ‫تَخْرُجَ‬ ‫أَرْ‬ ‫أَرَرَاکَ‬ ‫پَإِرْ‬ ‫پَاۍِ َيْکَ‬
‫پَرَاۍِکَ))‪.)٥٣ ٧٣(.‬‬
 ‫‪151‬‬
‫ا (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) رداذ ن ج ل (رضي ا تداۍال ل ه) ته پپيل‬ ‫رس‬
‫ح ۍه ک ر پځه‬ ‫تاته ارر پک‬ ‫در ر اپ دالر نافرراني ره ک م که ره هم هغ‬
‫اپ را دې درع دم‪.‬‬
‫دد رت ي نص ص ده رڼا کح در ر اپ دالر حق ا ده ان ې ر امهرپ کح‬
‫خالصه ک پ‪:‬‬
‫ارپ کح در ر اپ دالر خ رم ر ه‪.‬‬ ‫‪ -١‬ۍه ګ ا رخه غهر ده و ۍ‬
‫‪ -٢‬در ر اپدالر حترام اپ خ ر ک م‪.‬‬
‫درته ده سفر ره ځه ‪.‬‬ ‫ۍه خ‬ ‫‪ -٣‬دهغ‬
‫ده احترام پدرع م‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کمه ح ر ر اپ دال رک ر ته ن ځي دهغ‬
‫رخه رخکح ده ارم ره ځه ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬ۍه هغ‬
‫ۍخ ا تکمي‬ ‫که ره هم تاته دهغ‬ ‫ته ره ګ رم‬ ‫هغ‬ ‫‪ -٦‬ده ترپش ت‬
‫رسه ۍال پ ‪.‬‬
‫ته حاضرع م‪.‬‬ ‫ح ۍه ځ ډم هغ‬ ‫تا ځار ۍ ر ته غ ا‬ ‫‪ -٧‬که هغ‬
‫سرم خ رې ک م‬ ‫هغ‬ ‫‪ -:‬ده لاج ۍ اپ نرر‬
‫ۍه اجازې رخه غهر خ رې ره ک م‪.‬‬ ‫ده رخکح دهغ‬ ‫‪ -١‬دهغ‬
‫ده رخکح زياتح خ رې ره ک م ‪.‬‬ ‫‪ -١٧‬دهغ‬
‫ده ناره ره را ۍه‪.‬‬ ‫‪ -١١‬هغ‬
‫خ رې ره قوم ک م‬ ‫‪ -١٢‬دهغ‬
‫ته دارر اپ نهي فرران نه ره صادرپم‪ (.‬ح داک م اپ داره ک م)‬ ‫‪-١٣‬هغ‬
‫رخه اکايت نه ره ک م‪.‬‬ ‫‪ -١٤‬هغ‬
‫ان ې دز م ۍه ک ري ترحم ک م‪.‬‬ ‫‪ -١٥‬در هغ‬
‫ه م‬ ‫خ‬ ‫ده خ‬ ‫سرم ري ه اپ دپستي ک م دهغ‬ ‫‪ -١٦‬دز م ۍه ک ري هغ‬
‫اپ ده خفهار يح خفه که م‪.‬‬
‫ده ناپ م خ رپ دخفهار احساس ره ک م‪.‬‬ ‫‪ -١٧‬دهغ‬
 ‫‪152‬‬
‫ۍه ازارم پعرع م‪.‬‬ ‫‪ -١:‬که ره هم د ر ر اپ دالر احترام ساتح يا هم دهغ‬
‫ۍه ځار سرم اريک پګيه‪.‬‬ ‫‪ -١١‬ده خرل را کح هغ‬
‫د م ار خرل د م ار ګيه‪.‬‬ ‫دپستار خرل دپستار اپ دهغ‬ ‫‪ -٢٧‬دهغ‬
‫ۍرارم پخ‬ ‫‪ -٢١‬دزيات رصرپفيات سرم سرم در ر اپ دالر درالقات اپصم‬
‫پواکه‪.‬‬
‫رخه اجازم اپ دلا غ ا م ‪.‬‬ ‫‪ -٢٢‬ک ر رخه د تم در رها ۍه هغ‬
‫اس نه ريح ک م‪.‬‬ ‫‪ -٢٣‬سمار اپ را ام دهغ‬
‫دا رپ اپ ل ت سات ه ک م‪.‬‬ ‫‪ -٢٤‬دهغ‬
‫پرته حاضرپم يح ‪.‬‬ ‫‪ -٢٥‬ره ح دررخه غ ا‬
‫سرم رش رم ک م‪.‬‬ ‫‪ -٢٦‬دژپن ده ارپ کح هغ‬
‫ده رخکح ح ر ردم خ ا رخه ځار ساته‪.‬‬ ‫‪ -٢٧‬دهغ‬
‫ۍرارم خښ ه غ ا م‪.‬‬ ‫‪ -٢:‬دا تداۍال ده در ارکح تل دهغ‬
‫پي م پ ر احم يح ره ک م‪.‬‬ ‫‪ -٣٧‬که هغ‬
‫ترجهح ره پرک م‪.‬‬ ‫‪ -٣١‬ځح اپ اپادپن ته در هغ‬
‫رخه رخکح ده خ راک اپ رښاک دهل ره ک م‪.‬‬ ‫‪ -٣٢‬ۍه هغ‬
‫ده اجازم‪.‬‬ ‫ده رخکح دښح ره غ پم رهر دهغ‬ ‫‪ -٣٣‬دهغ‬
‫ۍرارم درغفرت دلاګانح غ ا م اپ دهغ‬ ‫‪ -٣٤‬ۍه ررګ رخه پرپسته دهغ‬
‫ۍورفه ص قه پرک م‪.‬‬
‫دپستار‬ ‫دق ر زيارت ته پرځه اپ دهغ‬ ‫‪ -٣٥‬ۍه ررګ رخه پرپسته دهغ‬
‫داۍه‪)٦٦ ١٥-١:( .‬‬
 ‫‪153‬‬

‫‪ -٣‬خرم ۍي داۍل‪:‬‬
‫تدري ‪:‬‬
‫لمما دارنهه ک چ دچ‪:‬‬ ‫داۍم (صمة اۍرحم) تدري‬ ‫د خرم ۍ‬
‫هغ چ ان ې افق‬ ‫ۍه طرفه خرم خرم ان سرم نيکي ک‬ ‫د نس اپ خسرګ‬
‫داۍل)‬ ‫صمة اۍرحم (خرم ۍ‬ ‫اپ د هغ چ ۍه حاات رخه ځار خ رپ‬ ‫اپ رحم ک‬
‫‪.)١٣١:٢٧( .‬‬ ‫مل که‬
‫زيات تاکي ک چ دچ درؤرن دايمار‬ ‫ده داۍم اسالري اريد‬ ‫دخرم ۍ‬
‫ارلي نص ص رسممانار د‬ ‫ا چ دچ ګ‬ ‫دکما ۍرارم ي ارط ګرځ‬
‫د ما‬ ‫ن ددې ده خاطر ح دخرم ۍ داۍم در ارز‬ ‫داۍم ته ه‬ ‫خرم ۍ‬
‫پني دخرل ژپن ۍرارم دارې رشا ګرځ پ ح ده دې‬ ‫ا ( ص) ار‬ ‫ن رس‬
‫رخه يادپنه ک پ‪:‬‬ ‫ا م ده ان ې ت ګه ۍه ځه احادي‬
‫‪ -١‬لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اۍمَهُ لَ ْهُ لَنْ اۍ َ ِيِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬
‫پَسَمَمَ قَا َ رَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ فَمْيُکْرِمْ ضَيْفَهُ‬
‫پَرَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ اۍْآخِرِ فَمْيَصِلْ رَحِمَهُ پَرَنْ کَارَ‬
‫أَپْ‬ ‫خَيْرًا‬ ‫فَمْيَقُلْ‬ ‫اۍْآخِرِ‬ ‫پَاۍْيَ ْمِ‬ ‫ِاۍمَهِ‬ ‫يُؤْرِنُ‬
‫ۍِيَصْمُ ْ‪.)٤٣٧ ٣٧(.‬‬
‫ح ن ي صمال ا لميه پسمم فررايمي د ‪ :‬ر ک ح‬ ‫ۍه ا ي هرعرم نه رپاي دچ‬
‫اپ اخرت ايمار ۍر خرل رهممه دې پداۍي اپ ر ک ح در ا اپ اخرت‬ ‫در ا‬
‫اپ ر ک ح در ا اپ اخرت‬ ‫وي هه ک‬ ‫ايمار ۍر ۍه خرم ان سرم دې خرم‬
‫پپ ‪.‬‬ ‫يا دې‬ ‫يا دې دخير خ رم پک‬ ‫ايمار ۍر‬
 ‫‪154‬‬
‫‪ -٢‬لَنْ أَنَ ِ ْنِ رَاۍِکٍ رَضِيَ اۍمَهُ لَ ْهُ قَا َ سَمِدْ ُ رَسُ َ اۍمَهِ‬
‫صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ يَقُ ُ رَنْ سَرَمُ أَرْ يُ ْسَطَ ۍَهُ فِي رِزْقِهِ أَپْ‬
‫يُ ْسَأَ ۍَهُ فِي أَثَرِمِ فَمْيَصِلْ رَحِمَهُ))(‪.)٢٢: ٣٦‬‬

‫ا صمال ا لميه پسمم‬ ‫(رضي ا تداۍال ل ه) نه رپاي دچ ح رس‬ ‫ۍه ان‬

‫ح رزا يح زيات اپ لمر يح اپږد‬ ‫فررايمي د ‪ :‬ر ک ح ده دې خشماۍي‬
‫‪.‬‬ ‫وي هه ک‬ ‫اي ن خرم ان سرم دې خرم‬

‫‪ -٣‬لَنْ سِمَاکِ ن حَرْ ٍ قَا َ‪ :‬رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ‪:‬خَيْرُ اۍ َاسِ أَتْقَاهُمْ‬
‫پَآرَرُهُمْ ِاۍْمَدْرُپفِ پَأَنْهَاهُمْ لَنِ اۍْمُ ْکَرِ پَأَپْصَمُهُمْ ۍِمرَحِمِ‪.‬‬

‫ا صمال ا‬ ‫ح رس‬ ‫ۍه سماک ن حر (رضي ا تداۍال ل ه) نه رپاي دچ‬

‫لميه پسمم فررايمي د ‪ :‬غ رم ده خمک کح ۍه نارپاپپ نه ځار ژغ رپنکي ده‬
‫نهک ارر ک پنکي ۍه ي ر م ک پنکي اپ د خرم ئ وي ه پنکي د ‪.‬‬

‫‪ -٤‬لَنْ أَ ِي ذَرٍ قَا َ أَرَرَنِي خَمِيمِي صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ ِسَ ْمٍ‬
‫أَرَرَنِي ِمُ ِ اۍْمَسَاکِينِ پَاۍ ُنُ ِ رِ ْهُمْ پَأَرَرَنِي أَرْ أَنْظُرَ إِۍَال رَنْ‬
‫هُ َ دُپنِي پَۍَا أَنْظُرَ إِۍَال رَنْ هُ َ فَ ْقِي پَأَرَرَنِي أَرْ أَصِلَ اۍرَحِمَ‬
‫پَإِرْ أَدْ َرَتْ پَأَرَرَنِي أَرْ ۍَا أَسْأَ َ أَحَ ًا اَيْئًا پَأَرَرَنِي أَرْ أَقُ َ‬
‫ِاۍْمَقِ پَإِرْ کَارَ رُرًّا پَأَرَرَنِي أَرْ ۍَا أَخَافَ فِي اۍمَهِ ۍَ ْرَةَ ۍَائِمٍ‬
‫پَأَرَرَنِي أَرْ أُکْ ِرَ رِنْ قَ ْ ِ ۍَا حَ ْ َ پَۍَا قُ َةَ إِۍَا ِاۍمَهِ فَإِنَهُنَ رِنْ‬
‫کَ ْ ٍ تَمْ َ اۍْدَرْشِ))(‪.)٤١٣ ٥٥‬‬
 ‫‪155‬‬
‫ا ذر رضال ا تداۍال ل ه پايي زرا دپس (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) راته ده اپپ‬
‫ک چ ‪ -١‬ح رسکي ان سرم ري ه پساتم اپځار پرسرم ن دې‬ ‫ايان پصي‬
‫ک م ‪ -٢‬اپ هغه ا ته نظر پک م ح تر را ويټ د ‪ -٣.‬اپهغه ا ته پنه ګ رم ح‬
‫پ داۍم که ره هم جفا يح راسرم‬ ‫‪ -٤‬ح خرم ان سرم خرم‬ ‫تررا د رته د‬
‫‪ -٥‬اپ ۍه هييا هيڅ اال پنه غ ا م‪ -٦ .‬اپ حقه خ رم پک م که ره هم معرم‬ ‫پک‬
‫پاق ة اا اا ) ذکر زيات تر سرم ک م اپ د ا‬ ‫ترخه پ پ دا ح (داح‬
‫ۍرارم د ههڅ رالر ک پنکي ۍه رالرتيا پنه مار ام‬

‫َ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬ ‫‪ -٥‬لَنْ لُقْ َةَ ن لَارِرٍ قَا َ‪ :‬ۍَقِي ُ رَسُ‬
‫پَسَمَمَ يَ ْرًا فَ َ َرْتُهُ فَأَخَذْتُ ِيَ ِمِ أَپْ َ َرَنِي فَأَخَذَ ِيَ ِ‬
‫فَقَا َ‪":‬يَا لُقْ َةُ أَا أُخْ ِرُکَ ِأَفْضَلِ أَخْالاِ أَهْلِ اۍ ُنْيَا پَأَهْلِ‬
‫اآلخِرَةِ؟ تَصِلُ رَنْ قَوَدَکَ پَتُدْوِي رَنْ حَرَرَکَ پَتَدْفُ لَمَنْ‬
‫بَمَمَکَ اۍَذِ أَرَادَ أَرْ يُ ْسَطَ ۍَهُ فِي رِزْقِهِ پَيُمَ َ ۍَهُ فِي لُمُرِمِ‬
‫فَمْيَتَقِ اۍمَهَ پَۍْيَصِلْ ذَا رَحِمِهِ"(‪.)٢٣٣ ٦٧‬‬

‫لميه پسمم سرم‬ ‫دچ ي م پرځ زم ۍه ن ي صمال ا‬ ‫ۍه لق ه ن لارر نه رپاي‬

‫رخارخ ا م را د هغه اس راپني اپ يا هغه (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ه م پک م‬
‫راته يح پپيل‪ :‬اچ لق ه ايا زم تا د دنيا اپ اخرت د‬ ‫اپ زرا اس يح پني‬
‫اخالق خ ر نه ک م؟ يا يح پفررايل‪ :‬ۍه هغه ا سرم د‬ ‫ده خ را‬ ‫خاپن ان‬
‫ح ۍه تا يح ر م‬ ‫اپ هغه ا ته پرک م ک‬ ‫ح هغ چ يح درعک‬ ‫خرم ۍ داۍل‬
‫ده رزا‬ ‫حغ ا‬ ‫هغه ک‬ ‫ح ۍه تا سرم بمم ک‬ ‫‪ .‬هغه ا ته لف م ک‬ ‫ک‬
‫(جل جالۍه) رخه دې ده‬ ‫کح يح دراخي رااي اپ لمر يح زيات اي ن ۍه ا‬
‫دې پداۍي‪.‬‬ ‫اپ خرم‬ ‫ر تي ح ت ګه پپعرع‬
 ‫‪156‬‬
‫ې دم‪ (:‬ۍَا يَ ْخُلُ اۍْمَ َةَ‬ ‫لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٧‬رس‬

‫قَاطِمٌ قَا َ سُفْيَارُ يَدْ ِي قَاطِمَ رَحِمٍ) (‪.)٤٧: ٤٤‬‬

‫ته نه اي داخمي ۍال سفيار پپيل ۍه قاطم‬ ‫قوم ک پنکح ج‬ ‫ژ ا م‪ :‬د خرم ۍ‬
‫نه رراد دخرم ۍي غ ر پنکال دچ‪.‬‬
‫‪( :‬اۍرَحِمُ رُدَمَقَةٌ ِاۍْدَرْشِ تَقُ ُ رَنْ‬ ‫‪ -:‬ن ال لميه اۍسالم فررايمي د‬

‫پَصَمَ ِي پَصَمَهُ اۍمَهُ پَرَنْ قَوَدَ ِي قَوَدَهُ اۍمَهُ)‪.)٤٧٧ ٤٤(.‬‬

‫د قيار ده پرځ ه خرم چ لرش د رې نښتح پ اپ داسح ه پايح ا ح دنيا‬
‫اپ ا ح دنيا کح نه داۍمم ا تداۍال دچ‬ ‫کح زم داۍمم ا دې نن درې رحم پک‬
‫‪.‬‬ ‫ۍه خرل رحم رخه درې ک‬
‫جَاءَ رَجُلٌ إِۍَال رَسُ ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ فَقَا َ يَا‬ ‫‪-١٧‬‬

‫أَرْحَامٍ أَصِلُ پَيَقْوَدُ نِي پَأَلْفُ‬ ‫رَسُ َ اۍمَهِ إِرَ ۍِي ذَپِ‬
‫پَيَظْمِمُ رَ پَأُحْسِنُ پَيُسِيئُ رَ أَفَأُکَافِئُهُمْ قَا َ ۍَا إِذًا تُتْرَکُ رَ‬
‫جَمِيدًا پَۍَکِنْ خُذْ ِاۍْفَضْلِ پَصِمْهُمْ فَإِنَهُ ۍَنْ يَ َا َ رَدَکَ بَهِيرٌ‬
‫رِنْ اۍمَهِ لَ َ پَجَلَ رَا کُ ْ َ لَمَال ذَۍِکَ ذَۍِکَ))‪.)٤٥١ ٥١(.‬‬
‫ح زرا‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ته راغال اپ لرض يح پرته پک‬ ‫ي س چ رس‬
‫خرم ار دچ زم پرسرم خرم داۍم خ هغ چ راسرم خرم چ نه داۍي زم هغ چ ته‬
‫سرم ه ک م خ هغ چ راسرم‬ ‫زم هغ‬ ‫لف م ک م خ هغ چ را ان ې بمم ک‬
‫ا صمال‬ ‫پک م؟ ن رس‬ ‫ايا زم هم د هغ چ سرم د هغ چ ده رهر م‬ ‫ک‬
‫ره ک م‬ ‫ا لميه پ سمم پرته پفررايل‪ (( :‬نه ته د هغ چ سرم د هغ چ ده رهر م‬
‫ګ ام کح اريک ائ ته غ رم کارپنه ک م اپ ددپچ‬ ‫ح ده دچ ص رت کح ه و‬
‫سرم خرم چ داۍه تر هغال د رې ح ته داسح ک چ اۍهي ررسته ه تا سرم پ ‪.‬‬
 ‫‪157‬‬
‫لَمَيه پسَمَم ‪ :‬إرَ اۍرَحْمَةَ ۍَا تَ ْ ِ ُ‬ ‫صَمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -١٢‬قا رس‬
‫لَمَال قَ ْمٍ فِيهِمْ قَاطِمُ رَحِمٍ }‪.)٥١ ٦٥‬‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) فررايمي د ‪ :‬ده يقي ي ت ګه در هغه ق م‬ ‫رس‬
‫کح خرم ۍي درعک پنکال پ ‪.‬‬ ‫ان ې رحم نه راځي ح ده هغ‬
‫‪ -١٣‬لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ قَا َ سَمِدْ ُ رَسُ َ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬
‫پَسَمَمَ قَا َ إِرَ أَلْمَا َ َ ِي آدَمَ تُدْرَضُ کُلَ خَمِي ٍ ۍَيْمَةَ اۍْمُمُدَةِ‬
‫فَمَا يُقْ َلُ لَمَلُ قَاطِمِ رَحِمٍ))‪.)٤٢٧ ٥٤(.‬‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه‬ ‫ح رس‬ ‫ا هرعرة (رضي ا تداۍال ل ه) رپاي ک‬
‫پسمم) رخه رح اپرع ۍي د ((دانسانان الما هرم د ج ا ه دجمدح ده اره‬
‫ح‬ ‫تداۍال دهغه ا لمم نه نه ق م‬ ‫ده دې ا‬ ‫تداۍال ته پ ان ې که‬ ‫ا‬
‫))‬ ‫دخرم ان سرم خرم ۍي درعک‬
‫‪ -٤‬افق اپ ترحم‪:‬‬
‫لمما دارنهه ک چ دچ ‪:‬‬ ‫د افق اپ ترحم تدري‬
‫خمق (لادت) ته پايح ح خمک د ا پ اپ‬ ‫اپ رحم داسح ۍ ل تم‬ ‫افق‬
‫ا پ خمک ته ګ ه رس‬ ‫ته ه‬ ‫رمتاج خمک ررستال ر د اپ فرياد رس‬
‫‪.)١٣٧:٣٤( .‬‬ ‫اپ ضرر پررخه دفم ک‬
‫ح همته د و ۍ ح هر غ چ‬ ‫داسح شر و ۍ ه ج پ غ ا‬ ‫اسالري اريد‬
‫لالج دکح ني‬ ‫ل ا چ پچ د غري د غر‬ ‫اي د افق اپ رحم ده ۍ اس د‬
‫ا چ پچ ههڅ انسار ته د ل انسار ۍه ۍ رې پيرم رت جه نه پ ‪.‬‬
‫د ده‬ ‫اپ رقررات پضم ک‬ ‫اپ رحم ۍرارم ځانه چ اص‬ ‫اۍ ته اسالم د افق‬
‫اپ رحم ده خرل ځاچ کح استدما نشي ګيال‬ ‫دچ اساس که هرې افق‬
‫ست ن ې زي پچ د يمهح ده ت ګه د هر رمرم خښل ده دې ر ظ ر ح دا درې‬
 ‫‪158‬‬
‫اپ رحم دادې‬ ‫ده و ۍ ال افق‬ ‫اپ رحم دې ده و ۍ ه کح جرر نه زيات‬ ‫افق‬
‫اي‬ ‫ح رمرران ته د ارلي س ا پرک ۍ ده پسيمه د جرائم رخه پني‬
‫(‪.)١٣٧:٣٤‬‬
‫تداۍال ده قرآنکريم کح فررايمي د ‪( :‬‬ ‫ۍه هم چ ارمه ح ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ :١( )  ‬د اۍ قرې س رت آي ‪.)١٧١‬‬

‫اچ د لقم ن خاپن ان ! تاسح ۍرم ده قصاص کح ژپن دچ ‪.‬‬

‫اپ ترحم نه پ‬ ‫که هرچ ده ي م انساني و ۍ ه کح د و ۍ ح د غ پ ترر ځ افق‬
‫هغه ده دچ رد ال‬ ‫ۍه‬ ‫کح د پحشي حي انات ده ځ هل‬ ‫دغه و ۍ ه ده حقيق‬
‫ه ئال د کم پرپ حق ا ه تاا پ هر‬ ‫ح زپرپر ه کم پر خ ر اپ ځ رپ‬
‫س چ ه ي ازې اپ ي ازې د خرمال خي ح ده فکر کح پ اپ دو ۍ ح د ن رپ غ پ ه‬
‫پرسرم غم نه پ (‪.)١٣::٣٤‬‬
‫کح د افق اپ رحم د نشت اۍح ۍه ارمه زر ن د و ۍ ح هم ا‬ ‫اۍ ته اپس ي پخ‬
‫راته خرمه قصه ده ژ غ ني اپاز داسح پک ۍه‪:‬‬ ‫حا ګرځي ۍح دچ ي زپ س‬
‫د راته پايح ح زپ ا چ‬ ‫زرا ده ض ي ا‬ ‫( زرا ځه اپ زرا اپ ادپنه و‬
‫د کار د ريښي د د ک ر هر غ چ سرکح اپ سر رې راته پايح‬ ‫يح الصا‬
‫زرا ده و ۍ ات يح ق ضه ک ع م را ان ې يح خرل ک ر س ر‬ ‫را ان ې ارره‬
‫ته‬ ‫اپر ګرځ ۍح دچ) ګ امهر ارلي د ائل د رسممانان رخه ده وي هه غ‬
‫حر ن د‬ ‫لا چپ‬ ‫ح اي هر رسممار د افق اپ رحم ده ۍ اس د‬ ‫ک‬
‫ذکر ا پ د ائم رخه ځه ي د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايمي د ‪ (:‬رَنْ ۍَا يَرْحَمْ‬ ‫‪ -١‬رس‬
‫اۍ َاسَ ۍَا يَرْحَمْهُ اۍمَهُ لَ َ پَجَلَ (‪.)٦٥:١١‬‬
‫‪.‬‬ ‫داسح تن ان ې ا تداۍال رحم نه ک‬ ‫ر ک ح خمک ان ې رحم نه ک‬
 ‫‪159‬‬
‫لميه پ سمم رهر اني ک ې دم‪ :‬اۍرَاحِمُ رَ يَرْحَمُهُمْ اۍرَحْمَنُ‬ ‫‪ -٢‬ن ال کريم صمال ا‬
‫ارْحَمُ ا أَهْلَ اۍْأَرْضِ يَرْحَمْکُمْ رَنْ فِي اۍسَمَاءِ)(‪.)١٤:١٣‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬تاسح ده هغه ا رحم پک ئ ح ځمکح کح د ن ده تاسح ه رحم پک‬
‫هغه ذات ح آسمار کح دچ ‪.‬‬
‫ح ده انسانان‬ ‫ک‬ ‫رسممانار ت ها ده دچ نه دچ رکم‬ ‫اسالري اريد‬
‫يح هم د رسممانان اهمه‬ ‫ک‬ ‫مکح ده حي انات افق‬ ‫اپ رحم پک‬ ‫افق‬
‫دن م ګرځ ۍح دم ح ده ان ې مپ ځه ح ارلي د ائل د يمهال ده ت ګه ذکر‬
‫کؤ‪:‬‬
‫لميه پ سمم فررايمي د ‪( :‬ي س چ ده ي ې د تح کح‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -١‬رس‬
‫کح يح ي ک هي دي اک ک هي ته کته‬ ‫رپار م ير ت چ ني ۍح ده دې پخ‬
‫ح ۍه معرې‬ ‫ا اپ ه يح پرښمح کمه ح ۍه ک هي د رته ا ي سرال ګ ر‬
‫ت ې ۍم م خاپرم خ ر ۍه ځار سرم يح پپيل ح داسرال هم زرا ده رهر زيات‬
‫ت چ ا چ دچ يرته ک هي کح کته ا خرمه ر زم يح ۍه اپ مکه ک ۍه خرمه‬
‫خ ۍه کح يح پني ۍه اپ ۍه ک هي د رته ا اپسري ته يح اپ ه پرک ۍح ا تداۍال‬
‫رخه خ ښ ا اپ خښ ه يح پرته پک ۍه صما کرار لرض پک‬ ‫ۍه دې س‬
‫ح اچ د ا تداۍال رس ۍه ! ر ن ته د رارپي سرم د ه ک ۍ ده ارل اجر اپ‬
‫؟‬ ‫کي‬ ‫ث ا راک‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم پ فررايل‪.:‬هر ژپن چ ر ج د سرم داحسار ک ۍ‬ ‫رس‬
‫‪.)٢٣٧:٣١( .‬‬ ‫کي‬ ‫ده پجه اجر درک‬
‫لميه پ سمم رهر اني ک ې دم‪ (:‬لُذِ َ ْ ارْرَأَةٌ فِي هِرَةٍ ۍَمْ‬ ‫‪ -٢‬ن ال کريم صمال ا‬
‫تُوْدِمْهَا پَۍَمْ تَسْقِهَا پَۍَمْ تَتْرُکْهَا تَأْکُلُ رِنْ خَشَاشِ اۍْأَرْضِ) (‪.)٢٣٦:٣١‬‬
‫ا م ح ديشکه يح زن اني ک چ پم‬ ‫ژ ا م ‪ :‬ي م ځه ۍه دچ ارمه دپزخ کح پا‬
‫اپ نه يح درعښ دۍه ح د ځمکح حشرات اپ خځ ې‬ ‫نه يح پرته خ ا م پرک‬
‫ح هم چ حا کح ديش ر م ا م‪.‬‬ ‫پخ ر ترر‬
 ‫‪160‬‬
‫ا‬ ‫اپ ل يات ده ر ظ ر حرام دچ ځکه ح رس‬ ‫‪ -٣‬د حي انات پژ د ۍ‬
‫(رَنْ قَتَلَ لُصْفُ رًا لَ َ ًا لَجَ إِۍَال‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬

‫اۍْقِيَارَةِ يَقُ ُ يَا رَ ِ إِرَ فُمَانًا قَتَمَ ِي لَ َ ًا پَۍَمْ يَقْتُمْ ِي‬ ‫اۍمَهِ لَ َ پَجَلَ يَ ْمَ‬
‫ۍِمَ ْفَدَةٍ) (‪.)٣::٣٧‬‬
‫ح فالنال تن زم ح ځايه‬ ‫ييه ه دقيار ده پرځ ا تداۍال ته اکاي پک‬ ‫ژ ا م‪:‬‬
‫اپ ل ث پپژۍم اپ دګ ح اخست ده خاطر يح حال ک چ نه يم‪.‬‬
‫لميه‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ – ٤‬حي ار د نښح پيشتم ۍرارم حرام دچ ځکه ح رس‬
‫ک چ هغه ا ان ې ح ژپن چ ر ج د د نښح ده ت ګه استدماۍ‬ ‫پسمم ۍد‬
‫(‪.)٣٢١:٧‬‬
‫؟‬ ‫ده ي انسار کح رحم ر هه ده ا که‬
‫ح ديتيمان‬ ‫ده ي انسار کح رحم نشته ( ز م يح سخ دچ ) هغه ته ده کار د‬
‫دغه رقص ته ده ي ح يث‬ ‫ده سر اس راکاږ اپ رسکي ان ته مپمۍ پرک‬
‫کح داسح ااارم ا ي م ‪.‬‬
‫ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَسْ َةَ قَمْ ِهِ فَقَا َ ۍَهُ إِرْ‬ ‫(لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَأَرَ رَجُمًا اَکَا إِۍَال رَسُ‬
‫أَرَدْتَ تَمْيِينَ قَمْ ِکَ فَأَطْدِمْ اۍْمِسْکِينَ پَارْسَحْ رَأْسَ اۍْيَتِيمِ))(‪.)٣٧١ ٥٢‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ته دخرل ز م دسخت اۍي اکاي پک رس‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫ي س‬
‫کح پفررايل‪:‬که ته غ ا ې ح ز م دې‬ ‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) پرته ده ځ ا‬
‫نرم اي رسکين ته طدام(خ راک ) پرک م اپديتيم ده سر اس راکاږم )‬

‫‪:‬‬ ‫‪ -٥‬د ګاپنډي سرم ه سم ک ک‬

‫ح و ۍ هغ خمک سرم ه‬ ‫د‬ ‫ان ې ازم ک‬ ‫رسممانان‬ ‫اسالري اريد‬
‫تدمقات اپ سم ک پۍرئ ح ده ک ر اپ کمال کارپ ار اپ سفر کح در سرم اريک‬
‫ځکه اسالم تل دو ۍ ح دافرادپ ترر ځ ده لاره ت ګه اپدي ې‬ ‫اپ ن دچ پ‬
‫دغ پ همسايهان دکار اپلمل درمهرپترر ځ ده خاصه ت ګه د‬ ‫ک رن‬
 ‫‪161‬‬
‫ده فضا ر رم ي ل رخه‬ ‫ترر و ۍ ه دري ح اپ رم‬ ‫ت هک‬ ‫تدمقات غ‬
‫‪.)٢٧١:٢٣( .‬‬ ‫ار دفم ک‬
‫ا‬ ‫کح ځي ح احاديث دګاپنډ حق ق اپ اکرام ته ځانه‬ ‫احادي‬ ‫ده ن‬
‫ده‬ ‫ک‬ ‫ح ۍه ګاپنډ اپ همسايه رخه دهر مپ ار اپ ضرر رماند‬ ‫د‬
‫دح‬ ‫اکرام دايمار نښه اپ هغه ته ضرر رس‬ ‫کح دګاپنډ‬ ‫دغ احاي‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) فررايي‪:‬‬ ‫ا‬ ‫دچ رس‬ ‫سرم ررادف ګيل ا‬ ‫دي‬
‫رَا زَا َ يُ صِي ِي جِ ْرِيلُ ِاۍْمَارِ حَتَال بَ َ ْ ُ أَنَهُ سَيُ َرِثُهُ (‪.)٤٣٧ ٣٧‬‬
‫ج راييل ارين ده را ان چ دګاپنډ دحق ق ده ا م دپررم تاکي کاپم ح زرا‬
‫ه ده ريراث کح اريک اي‬ ‫ح ګ يا ګاپنډ‬ ‫يقين ا‬
‫ته ه‬ ‫کح رسممار ه ګاپنډيت‬ ‫احادي‬ ‫ده ګي قرآني آيت ن اپن‬
‫ا ې دچ ح ځي ال يح د همهح ده ت که ده ان ې مپ ذکرک پ‪.‬‬
‫تداۍال قرآر کريم کح فررائمي‪ ...):‬‬ ‫‪ -١‬ا‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١( ) ... ‬د اۍ ساء س رت‬
‫اي ‪.)٣٦‬‬
‫پچ اپۍه هغ ګاپن ي سرم ح‬ ‫اپنيکح ک ئ ۍه هغ ګاپنډي سرم ح قري‬
‫دي پ اپخرل د سفر رمهرپسرم نيکي ک ئ ‪.‬‬
‫ده ا م رفسرين پايح ( ‪‬‬ ‫اري‬ ‫دد رت ي آي‬
‫‪ )  ‬رخه رراد هغه ګاپنډې دچ ح‬
‫د‬ ‫اپ‬ ‫پ‬ ‫اريک‬ ‫دي ا‬ ‫سرم‬ ‫ک ر‬ ‫ستاۍه‬ ‫يح‬ ‫ک ر‬
‫(‪ )  ‬رخه رقص‬
‫ل ه پيمح د ‪:‬‬ ‫لمي رضال ا‬ ‫هغه ګاپنډۍ دچ ح ستادي ا اريک نه پ‬
‫اپر‬ ‫اپاز‬ ‫ستا‬ ‫دک ررخه‬ ‫ستا‬ ‫ح‬ ‫ګاپنډيار‬ ‫هغه‬ ‫(و‬
 ‫‪162‬‬
‫د(‪) ‬کح اارل‬
‫د ) (‪.)٢٧١:٢٣‬‬
‫لميه پ سمم فررايمي د ‪ ..:‬پَرَنْ کَارَ يُؤْرِنُ ِاۍمَهِ پَاۍْيَ ْمِ‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬رس‬
‫اۍْآخِرِ فَمْيُکْرِمْ جَارَمُ)‪)٤١:٤٥٧(.‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬اپر ک ح ا تداۍال اپد اخرت ده پرځ ايمار ۍر د خرل ګاپنډ ل ت‬
‫‪. ...‬‬ ‫دې پک‬
‫‪ -٣‬لَنْ أَ ِي اُرَيْحٍ أَرَ اۍ َ ِيَ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَا َ پَاۍمَهِ ۍَا‬
‫يُؤْرِنُ پَاۍمَهِ ۍَا يُؤْرِنُ پَاۍمَهِ ۍَا يُؤْرِنُ قِيلَ پَرَنْ يَا رَسُ َ اۍمَهِ قَا َ‬
‫اۍَذِ ۍَا يَأْرَنُ جَارُمُ َ َايِقَهُ (‪.)٤٣٣ ٣٧‬‬
‫ن ي صمال ا لميه پ سمم فررايمال دچ قسم ده ا تداۍال ح رؤرن نه دچ قسم‬
‫ا‬ ‫ده ا تداۍال ح رؤرن نه دچ قسم ده ا تداۍال ح رؤرن نه دچ ن درس‬
‫ت ه پا م ح ر ک رؤرن نه دچ ؟ ن ي صمال ا‬ ‫صمال ا لميه پ سمم رخه د‬
‫لميه پ سمم پفررايل هغه ر ک ح ګاپڼ چ يح دضرررخه ده ارن کح نه پچ ‪.‬‬
‫زياتح رپژې نيسي خ ده ژ ه‬ ‫‪ – ٤‬که ي ر ک زيات ۍم نځ نه تر سرم ک‬
‫ده دغه ۍم نځ اپ رپژم نمات نه اي ري ۍال ده‬ ‫خرم ګاپنډيان ته ضرر رس‬
‫‪:‬لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ قَا َ قَا َ رَجُلٌ يَا رَسُ َ اۍمَهِ إِرَ‬ ‫ح يث کح راغمح د‬

‫فُمَانَةَ يُذْکَرُ رِنْ کَ ْرَةِ صَمَاتِهَا پَصِيَارِهَا پَصَ َقَتِهَا غَيْرَ أَنَهَا‬
‫َ اۍمَهِ‬ ‫تُؤْذِ جِيرَانَهَا ِمِسَانِهَا قَا َ هِيَ فِي اۍ َارِ قَا َ يَا رَسُ‬
‫فَإِرَ فُمَانَةَ يُذْکَرُ رِنْ قِمَةِ صِيَارِهَا پَصَ َقَتِهَا پَصَمَاتِهَا پَإِنَهَا‬
‫تَصَ َاُ ِاۍْأَثْ َارِ رِنْ اۍْأَقِطِ پَۍَا تُؤْذِ جِيرَانَهَا ِمِسَانِهَا قَا َ‬
‫‪١١‬ج ‪٣٤١‬ص‪.‬‬ ‫هِيَ فِي اۍْمَ َةِ))رس احم‬
 ‫‪163‬‬
‫ن ال صمال ا لميه‬ ‫حي س‬ ‫ا هريرة (رضي ا تداۍال ل ه) رپاي ک‬
‫ځه د پرځح رپژم پ اپ و ۍه اره ده ل ادت‬ ‫ح فالن‬ ‫پ سمم ته لرض پک‬
‫ددچ ځال ده هکمه‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫ه سم ک نمر‬ ‫خ ګاپنډي سرم‬ ‫تيرپ‬
‫دم دي ې مح ځح ده هکمه پرته پپيل ا‬ ‫پفررايل‪ :‬ن ر ې ځه دپزخ‬
‫اۍ ته‬ ‫ح رپژې ص قح اپ ۍم نځ نه يح کم د ۍ ره ک چ ده ص قه کح پرک‬
‫کح پ ‪.‬‬ ‫پې فررايل ‪:‬دغه ځه ه ج‬ ‫ګاپنډيان ته ده ژ ه ضرر نه رس‬
‫(‪)٣٥:٣‬‬
‫دخرل ګاپنډ ۍرارم هم‬ ‫ح دخرل ځار ۍرارم ره خ‬ ‫‪ -٥‬رؤرن ته ده کار د‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې ا م ر ږ ته داسح‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫خ ښک‬
‫‪(( :‬پَاۍَذِ نَفْسِي ِيَ ِمِ ۍَا يُؤْرِنُ لَ ْ ٌ حَتَال يُمِ َ‬ ‫پنه ک‬ ‫ار‬

‫ۍِمَارِمِ أَپْ قَا َ ۍِأَخِيهِ رَا يُمِ ُ ۍِ َفْسِهِ))‪.)١٥١ ٤١(.‬‬

‫م تر هغه‬ ‫ح زرا رپح دهغه ده ق ضه کح دچ ي‬ ‫زرا دې در هغه ذات قسم پ‬
‫دخرل‬ ‫ح ک م اال دخرل ځار ۍرارم خ‬ ‫کارل رؤرن که چ نشي تر ر‬
‫‪.‬‬ ‫ګاپنډ يا پرپر ۍرارم يح خ ښ نه ک‬
‫تداۍال ته ضرر رس پنکال دچ اپ ګاپنډ‬ ‫‪ -٦‬ګاپنډ ته ضرر رس پنکال ا‬
‫د ده‬ ‫تداۍال سرم ج ګ ک پنکال دچ زر ږ ستر ار‬ ‫سرم ج ګ ک پنکال ا‬
‫دې ا م داسح فررايي‬
‫پرن‬ ‫(( رن آذچ جارم فق آذاني پرن آذاني فق آذچ ا‬
‫حار‬ ‫حار ي پرن حار ي فق‬ ‫جارم فق‬ ‫حار‬
‫ا ‪.)٢٤٣ ٦٢()).‬‬
‫ا ح خرل ګاپنډ ته ضرر پرساپم هغه را ته ضرر پرساپم اپ ا ح راته‬
‫ضرر پرسام هغه يقي ا ا تداۍال ته ضرر پرسام اپ ا ح خرل ګاپنډ سرم‬
 ‫‪164‬‬
‫ج ګ پک هغه را سرم ج ګ پک اپ ا ح را سرم ج ګ پک هغه يقي ا ا تداۍال‬
‫سرم ج ګ پک ‪.‬‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ګاپنډ ته ضرر رس پنکال ده خرل‬ ‫ا‬ ‫‪ -٧‬رس‬
‫کح نه درع د راتم نکال ح يث ددغح ر ض ع ه رپ انه ک پنکال‬ ‫رمم‬
‫دچ ‪:‬‬
‫لَنْ لَ ْ ِ اۍمَهِ ن لُمَرَ قَا َ ‪ :‬خَرَجَ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬
‫پَسَمَمَ فِي غَ َاةٍ فَقَا َ ‪ :‬ا يَصْمَ ْ َا اۍْيَ ْمَ رَنْ آذَچ جَارَمُ فَقَا َ‬
‫رَجُلٌ رِنَ اۍْقَ ْمِ ‪ :‬أَنَا ُمْ ُ فِي أَصْلِ حَائِطِ جَارِ ؟ فَقَا َ ‪ :‬ا‬
‫تَصْمَ ْ َا اۍْيَ ْمَ))‪.)٢٤٣ ٦٢( .‬‬
‫ا‬ ‫دچ ح ي م پرځ رس‬ ‫ن لمر (رضي ا تداۍال ل ه) رخه رپاي‬ ‫ل ا‬
‫(صمال ا لميه پاۍه پسمم)ده ي م غ ا کح پپت پې پيل ‪:‬نن پرځ دې هغه ر ک‬
‫ي س‬ ‫ح خرل ګاپنډ ته يح ضرر رس ۍال پ‬ ‫زر ږ سرم رمهرتيا نه ک‬
‫پپيل را دخرل ګاپنډ ددع ا هخ ته رتيازې ک ې پې پې فررايل‪:‬ن نن‬
‫ر ږ سرم رمهرتيا ره ک م‪.‬‬
‫اپ ګاپنډ يح پږچ پ‬ ‫‪ -:‬هغه رؤرن ح ده خرمه ده ر م خه ه پع م که‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم) ده دې ا م داسح‬ ‫ا‬ ‫کارل رؤرن نه دچ رس‬
‫پَجَارُمُ‬ ‫يَشْ َمُ‬ ‫ِاۍَذِ‬ ‫اۍْمُؤْرِنُ‬ ‫فررايال‪((:‬ۍَيْ َ‬
‫‪.)٣٧٧‬‬ ‫جَائِمٌ))‪٥:(.‬‬
‫اپ ګاپنډ يح پږچ پ ‪.‬‬ ‫هغه رؤرن نه دچ ح ده خرمه ده ر م خه ه پي م که‬
‫د ګاپنډيان حق ا ک م د ؟‬
‫‪:‬‬ ‫ان ې ح يث دغ حق ا ده داسح ت ګه ذکر ک‬
 ‫‪165‬‬
‫َ‬ ‫لَنْ َهْ ِ ن حَکِيمٍ لَنْ أَ ِيهِ لَنْ جَ ِمِ قَا َ‪ :‬قُمْ ُ‪ :‬يَا رَسُ‬
‫اۍمَهِ رَا حَقُ جَارِ لَمَيَ؟ قَا َ‪":‬إِرْ رَرِضَ لُ ْتَهُ پَإِرْ رَاتَ‬
‫اَيَدْتَهُ پَإِرِ اسْتَقْرَضَکَ أَقْرَضْتَهُ پَإِرْ أَلْ َر سَتَرْتَهُ پَإِرْ‬
‫أَصَا َهُ خَيْرٌ هَ َأْتَهُ پَإِرْ أَصَا َتْهُ رُصِي َةٌ لَ َيْتَهُ پَا تَرْفَمْ‬
‫اءَکَ فَ ْاَ ائِهِ فَتَسُ َ لَمَيْهِ اۍرِيحَ پَا تُؤْذِمِ ِرِيحِ قِ ْرِکَ إِا‬
‫أَرْ تَغْرِفَ ۍَهُ رِ ْهَا"‪.)٢٤٣ ٦٢( .‬‬
‫ح را ۍه رس‬ ‫ک‬ ‫ه ن حکيم ۍه خرل دالر اپ هغه ۍه خرل نيکه نه رپاي‬
‫ت ه پک م ح ګاپنډ در را ره حق‬ ‫لميه پاۍه پسمم) رخه د‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬
‫ت ح ته پراح اپ که پفات اي ج ازم يح‬ ‫ۍر ؟پې فررايل‪ :‬ح رنځ ر اي د‬
‫د ر پرک ې اپکه‬ ‫پک ې اپ يا يح تر ق رم پرس ې اپ که د ر دررخه پغ ا‬
‫دکح پګ رې)ته يح دټ ک ې اپ که ک م خهر‬ ‫دهغه ل رت ۍ څ اي(ک م له‬
‫درې خ اماۍه اح اپ ر ارکئ ته پراح اپ که غم پرته پرسه‬ ‫پرته پرسه‬
‫ت ح ته پراح خرمه ا اد دهغه ۍه ا ادئ ره د رته ک م ح اد در هغه‬ ‫د‬
‫ان ې هغه ته زيار ره رس م رهردا ح دهغه رخه‬ ‫ک ې دخرمح ک ې ده‬
‫دکح پک ې ‪.‬‬
‫دګاپنډيان مپۍ نه ‪:‬‬
‫ځه ال يح دپم‬ ‫د ځه ال يح ي حق ۍر‬ ‫ګاپنډيار ده دري مپۍ ن پيشل ا‬
‫حق نه ۍر اپ ځه ال يح درچ حق نه ۍر هغه ح ي حق ۍر هغه کافر ګاپن ۍ‬
‫حق ۍر هغه ح دپم حق نه ۍر هغه رسممار‬ ‫دچ ح ي اځح د ګاپنډيت‬
‫حق ۍر اپ هغه ح‬ ‫حق اپ ل د ګاپنډيت‬ ‫ګاپنډچ دچ ح ي د رسممان‬
‫راته ۍر‬ ‫ح س چ پرسرم د خرم ۍ‬ ‫درچ حق نه ۍر هغه رسممار ګاپنډ د‬
‫حق (‪.)١٦٤:٣٥‬‬ ‫حق اپ دريم د خرم ۍ‬ ‫حق دپهم د ګاپنډيت‬ ‫ي د رسممان‬
 ‫‪166‬‬
‫ي ازې د رسممار ګاپنډ حق نه دچ مکح کافر ګاپنډچ‬ ‫يد ح ه ګاپنډيت‬
‫ا ې دچ‬ ‫ت ه دم ۍکه ح رپاي‬ ‫غ‬ ‫د اسالري اريد‬ ‫سرم ه ګاپنډيت‬
‫ل ه ه کمه خرل ک ر کح دسه حال ک ن ۍه خرمح‬ ‫ح ا ن لمر رضال ا‬
‫ه ۍي ۍال‬ ‫ته ر غ‬ ‫ت ه ک ۍه ح ايا زرا يه د ګاپن‬ ‫رخه ه يح د‬ ‫ک رن‬
‫اپک ه ؟ (‪٧٤:١٦‬‬

‫‪ -٧‬درسممار دل ت اپ ا رپ سات ه‪:‬‬

‫يح خ ښ اپ در خفهار يح‬ ‫اي در خ‬ ‫رسممانار ده خرم کح پرپنه د‬
‫ح درسممانان‬ ‫خفه اي ۍه هم ې ارمه اسالم هغه ارې حرارح ګرځ ۍي د‬
‫ارپ يح تاکي ک چ دچ ح‬ ‫ترر ځ دۍرې پاۍي اپ خفهار ارل ګرځي اپ در هغ‬
‫اپ ن دع اۍي ارل ګرځي ن کمه ح ۍه ي‬ ‫درسممانان ترر ځ دري ح رم‬
‫اپ‬ ‫ح زيار يح ن رې و ۍ ح ته خرري‬ ‫رسممار رخه داسح ي م ګ ا صادرع‬
‫ت ه دادم ح در دغه اخص ان ې دردم‬ ‫دهغه اخصي ګ ا پ داسالم غ‬
‫اي ده د ه ت ګه د م ک اچ اي اپ دهغه ۍه رس ا ک ۍ رخه ممم پاي‬ ‫پا‬
‫لميه پاۍه پسمم) ده دې هکمه‬ ‫ددپپ جهان سردار رمم رصوفال (صمال ا‬
‫‪:‬پَرَنْ سَتَرَ رُسْمِمًا سَتَرَمُ اۍمَهُ فِي‬ ‫پنح ک‬ ‫ته داسح ار‬ ‫خرل ار‬

‫اۍ ُنْيَا پَاۍْآخِرَةِ»(‪.)٣٧١ ٣٦‬‬

‫ۍه ده دنيا اپ اخرت کح ه ا تداۍال در‬ ‫ا پ ا ح در ي رسممار ان ې دردم پا‬
‫‪.‬‬ ‫هغه ان ې دردې پا‬
‫رد کح داسح فررايي‪«:‬ۍَا يَرَچ ارْرُ ٌ رِنْ أَخِيهِ لَ ْرَةً‬ ‫لر‬ ‫اپ ده ي‬

‫فَيَسْتُرُهَا لَمَيْهِ؛ إِۍَا دَخَلَ اۍْمَ َةَ»‪.)٢٥٤ ٥٧‬‬

 ‫‪167‬‬
‫اپ يا در هغه دردم‬ ‫ګ ر‬ ‫که رؤرن ده خرل رسممار پرپر کح ي له‬
‫‪.‬‬ ‫ته داخل ک‬ ‫) ا تداۍال ه هغه ج‬ ‫(ده خمک کح يح رس ا نه ک‬ ‫پا‬
‫ده دې هکمه‬ ‫د‬ ‫(ارر ) دخرل ځار رس ا ک‬ ‫درسممار پرپر رس ا ک‬
‫‪:‬‬ ‫پنه ک‬ ‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) داسح ار‬ ‫رس‬
‫((يَا رَدْشَرَ رَنْ آرَنَ ِمِسَانِهِ پَۍَمْ يَ ْخُلْ اۍْإِيمَارُ قَمْ َهُ ۍَا تَغْتَا ُ ا‬
‫اۍْمُسْمِمِينَ پَۍَا تَتَ ِدُ ا لَ ْرَاتِهِمْ فَإِنَهُ رَنْ اتَ َمَ لَ ْرَاتِهِمْ يَتَ ِمُ‬
‫اۍمَهُ لَ ْرَتَهُ پَرَنْ يَتَ ِمْ اۍمَهُ لَ ْرَتَهُ يَفْضَمْهُ فِي َيْتِهِ))(‪٤٦‬‬
‫‪.)٢٣‬‬
‫ح ده ژ ه دايمار ندرې پهئ اپ ز پن ته ر ايمار نه دچ کته‬ ‫اچ هغ خمک‬
‫دټ له نه راسر ئ يقي ا‬ ‫ره ک ئ اپ ره دهغ‬ ‫ا چ درسممانان غه‬
‫ده‬ ‫له ن دسح ددې ۍرارم ګرځي ح هغه پارر‬ ‫ر ک ح درسممار د‬
‫‪.‬‬ ‫خرل ک ر کح ه يح ا تداۍال رس ا ک‬
‫ترر رسممار‬ ‫دا اپ دې ته پرته ح امهرم احاديث ده دې هکمه راغمي د‬
‫پن ده رڼا کح دداسح اخالق رښتن پګرځي ح دن رپ دسرکاپ‬ ‫ددغ ار‬
‫ارل نه اي‪.‬‬

‫‪ -:‬رهممه داۍ ه‪:‬‬

‫ح د رسممانان ترر ځ ري ه اپ‬ ‫ګ احکام ده دې پا د‬ ‫د اسالري اريد‬
‫رخه پنيسي‬ ‫اپ د هغ چ ترري ځ د انشقاا اپ ح اتفاق‬ ‫راري ځته ک‬ ‫رم‬
‫رؤک‬ ‫ده رسممانان کح س‬ ‫ح ده دې ۍ کح رهممه داۍ ه اسالري اريد‬
‫ۍح ح د خرل رهممه اکرام اپ ل ت پک‬ ‫ګرځ ۍح اپ هر رسممار يح دې ته ه‬
 ‫‪168‬‬
‫د رسممانان ترر ځ اتفاا اپ پح ت راري ځته ا ې پ‬ ‫ترر ده دې ترتي‬
‫(‪.)٢:::٢٣‬‬
‫ت ها ې‬ ‫اۍ ته ګي ارلي نص ص کح د رسممانان رخه د رهممه داۍ ح غ‬
‫ح ځه ح يح د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫دې د ا راهيم‬ ‫ته ح ا راهيمي ار‬ ‫تداۍال قرآنکريم کح اسالري ار‬ ‫‪ -١‬ا‬
‫لميه اۍسالم د رهممه داۍ ح دهښه ح رالئکح پرته د انسانان ده يه راغمح پ‬
‫‪  ( .‬‬ ‫ده دې اۍفاب سرم يان‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ () ‬د اۍذاريات س رت آي ‪.)٢٧-٢٤‬‬
‫خ رم رسي ۍال کمه ح دا ريممانه‬ ‫ژ ا م‪ :‬آيا تا ته د ا راهيم د ل تم پ ريمم‬
‫م ا راهيم پرته پپيل‪ :‬نااا ا خمک ده‬ ‫ا راهيم ته راغمل هغه ته يح سالم پا‬
‫ا‬ ‫ته يح پري‬ ‫يا ا راهيم خرل ک ر ته پرغال ريمم‬ ‫تاسح دچ سالم پ‬
‫ته يح پپيل‪ :‬ح تاسح پۍال‬ ‫سخئ (سخک ) د خ ۍ ۍرارم راپ م اپ ريمم‬
‫خ ا م نه خ رئ؟‬
‫پاۍي م‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د ‪ ( .‬رن کار يؤرن ا‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬رس‬
‫ااخر فميکرم ضيفه) (رتفق لميه)‪.‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ر ک ح ا تداۍال اپ د اخرت ده پرځال ايمار ۍر ن د خرل رهممه ل ت‬
‫‪.‬‬ ‫دچ پک‬
 ‫‪169‬‬
‫ددرعيم فصل درراجد فهرس‬
‫‪-١‬قرانکريم‬
‫‪-٢‬ا ن ااثير کا ‪١١٧:‬م اس اۍغا ة في ردرفة اۍصما ه د ځم و ک ط ده‪ :‬داراحياء اۍتراث‬
‫اۍدر ي‪ -‬يرپت – ۍ ار‪.‬‬
‫رم رم و ک ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪-٣‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫اۍو قات اۍک رچ درعيم و ک ط ده‪ :‬داراۍتمرير ۍمو الة پاۍ شر‬ ‫‪-٤‬ا ن سد ‪ :‬رمم‬
‫ااۍرياض – اۍسد ديه‪.‬‬
‫کا ‪ ١٤٣٧ :‬ها ‪ ٢٧٧١ -‬م اۍممم ع اۍقيم رن کالم ا ن‬ ‫اۍ ين ا ي ل ا‬ ‫‪-٥‬ا ن اۍقيم ‪ :‬ام‬
‫اۍقيم ۍ ر چ و ک ط ده‪ :‬دارطي ۍم شر پاۍت زيم – ااۍرياض‪ -‬اۍسد دية‪.‬‬
‫‪-٦‬ا ن ک ير‪ :‬اسمديل ن لمر‪ .‬تفسير اۍقرآر اۍدظيم‪.‬رم رم و ک‪ .‬ط ده‪ :‬داراۍسالم ‪ -‬ااۍرياض ‪-‬‬
‫اۍسد ديه‪.‬‬
‫‪-٧‬ا داپد‪ :‬سميمار ن اادث‪ .‬س ن ا ال داپد کا ‪١٣١٦ :‬ها ا دپيم و ک ط ده‪ :‬خي ر ګرپپ آف‬
‫کمر ي ‪ -‬ديښ ر‪-‬داکستار‪.‬‬
‫اۍقرآر‬ ‫اۍمفردات في غري‬ ‫اۍقاسم اۍمسين ن رمم‬ ‫ا‬ ‫‪-:‬اصفهاني‪ :‬اۍراغ‬
‫ط ده‪:‬داراۍمدرفه‪.‬‬
‫اۍذريدة اۍال رکارم ااخالا ط ده‪:‬‬ ‫اۍقاسم اۍمسين ن رمم‬ ‫ا‬ ‫‪-١‬اصفهاني‪:‬اۍراغ‬
‫داراۍمدرفة‪.‬‬
‫ط ده ديغام‬ ‫کا ‪١٤٢١ :‬ها ا ده اسالم کح د ژپن انه آدا‬ ‫‪-١٧‬اصالحي ‪ :‬رمم ي س‬
‫خررپن پچ ررک – ديښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫ۍ ر چ و ک ط ده‪:‬‬ ‫ن اسمديل کا ‪١٣٥٧ :‬ها ش صميح اۍ خار‬ ‫‪-١١‬اۍ خار ‪ :‬رمم‬
‫ندماني کت خانه‪.‬دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫کر کا ‪١٤٢٢‬ها ا اۍس ن اۍک رچ د ځم و ک ط ده رکت ه اۍرا ۍم شر‬ ‫‪-١٢‬اۍ يهقال ‪ :‬ا‬
‫پاۍت زيم‪ -‬اۍرياض ‪ -‬اۍسد ديه‪.‬‬
‫ۍ ر چ و ک ط ده‪ :‬رکت ة حقانية دهښ ر‪-‬‬ ‫ن ليسال س ن اۍتررذ‬ ‫‪-١٣‬اۍتررذ ‪ :‬رمم‬
‫داکستار‪.‬‬
‫کر جا ر کا ‪١٤١٧ :‬ها ا‪١١١٧ -‬م ر هاج اۍمسمم ط ده‪ :‬داراۍشرپا ۍم شر پ‬ ‫‪-١٤‬اۍم ائر ‪ :‬ا‬
‫اۍت زيم پاۍو الة‪ -‬ج م‪ -‬اۍسد ديه‪.‬‬
 ‫‪170‬‬
‫اۍمست رک لمال اۍصميمين رم رم و ک ط ده‪:‬‬ ‫نل ا ا ل ا‬ ‫‪-١٥‬اۍماکم‪ :‬رمم‬
‫داراۍکت اۍدمميه – يرپت‪ -‬ۍ ار‪.‬‬
‫ت يه اۍغافمين ط ده‪ :‬رکت ة اۍکتا پاۍس ة_‬ ‫‪ :‬ا اۍميث نصر ن رمم ن احم‬ ‫‪-١٦‬سمرق‬
‫ديښ ر –داکستار‪.‬‬
‫اۍميث نصر ن رمم ن ا راهيم ستار اۍدارفين ط ده‪ :‬رکت ة اۍکتا‬ ‫‪:‬ا‬ ‫‪-١٧‬سمرق‬
‫پاۍس ة‪.‬‬
‫ن اسمديل کا ‪ ١٤٧٧:‬ها ا‪١١:٧ -‬م س ل اۍسالم رم رم و ک ط ده‪:‬‬ ‫‪-١:‬اۍص داني‪ :‬رمم‬
‫داراۍکتا اۍدر ي – يرپت – ۍ ار‪.‬‬
‫کا ‪١٤١٥‬ا اۍمدمم ااپسط دپيم و ک ط ده‪:‬‬ ‫اۍقاسم سميمار ن احم‬ ‫‪-١١‬اۍو راني‪ :‬ا‬
‫داراۍمررين – قاهرم‪.‬‬
‫نهم و ک ط ده‪ :‬داراۍفکر ‪ -‬يرت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫‪-٢٧‬اۍو ر ‪:‬تفسير اۍو ر‬
‫کا ‪١١١٥ :‬م اخصية اۍمسمم اۍمداصر ط ده‪ :‬اۍمرک اۍداۍمي‬ ‫‪-٢١‬اۍومار‪ :‬رصوفال رمم‬
‫ۍمکتا ااسالري‪-‬اۍک ي ‪.‬‬
‫ااخالا اۍضايدة ط ده‪ :‬ررک ترجمة اۍتراث ااسالري –‬ ‫‪-٢٢‬اۍد ر ‪ :‬خاۍ ن لمي ن رمم‬
‫دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫اۍم هج‬ ‫اص‬ ‫‪ ١٤٧٥ :‬ها‪١١:٤ -‬م‬ ‫کا‬ ‫‪-٢٣‬اۍد ي ‪ :‬ل اۍرحمن ن ل اۍکريم‬
‫ااسالري ط ده‪ :‬روا م اۍفرزدا اۍتماريه – اۍرياض– اۍسد ديه‪.‬‬
‫کا ‪١٣:٥‬ها ش خمق اۍمسمم‪.‬ط ده‪:‬رکت ة حقانيه‪-‬‬ ‫ن احم‬ ‫ن رمم‬ ‫‪-٢٤‬اۍغ اۍي ‪ :‬رمم‬
‫دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫احياء لم م اۍ ين ط ده‪ :‬داراۍفکر‪ -‬يرپت – ۍ ار‪.‬‬ ‫‪-٢٥‬اۍغ اۍي‪ :‬رمم ن رمم ن احم‬
‫ط ده داراۍفکر – يرپت ‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫‪-٢٦‬ۍ ي ‪ :‬ردم ف اۍم م‬
‫ررقاة اۍمفاتيح ارح رشکاة اۍمصا يح نهم و ک ط ده‪:‬رکت ه راي يه –‬ ‫رال لمال قار‬
‫ستار – داکستار ‪.‬‬ ‫م‬
‫پاۍترهي ‪ .‬درعيم‬ ‫اۍترغي‬ ‫ن ل اۍق‬ ‫‪-٢٧‬اۍم ذر ‪ :‬زکي اۍ ين ل اۍدظيم‬
‫و ک ط ده‪:‬داراحياء اۍتراث اۍدر ي ‪ -‬يرپت – ۍ ار ‪.‬‬
‫‪-٢:‬ر دپد ‪ :‬ا االمال کا ‪ ١٤٧٥‬ها ا‪١١:٥ -‬م تفهيم اۍقرآر ار م و ک ط ده‪ :‬ادارة احياء‬
‫اۍدم م‪ -‬دهښ ر داکستار‪.‬‬
‫س ن اۍ سائي دپيم و ک ط ده‪ :‬خي ر ګرپپ آف کمر ي ‪-‬‬ ‫ن ادي‬ ‫‪-٢١‬اۍ سائي‪ :‬احم‬
‫ديښ ر‪-‬داکستار‪.‬‬
 ‫‪171‬‬
‫‪-٣٧‬اۍ يساد رې ‪ :‬رسمم ن حماج ا اۍمسين کا ‪١٣٤١ :‬ها ش اۍمارم اۍصميح رسمم دپيم‬
‫و ک ط ده‪:‬خي ر ګرپپ اف کمر ي دهښ ر داکستار‪.‬‬
‫اۍ پ ‪ :‬يميال ن ارف کا ‪ ١٤١:‬ها ‪ ١١١: -‬م اۍرياض اۍصاۍمين ط ده‪:‬اۍمکت ة ااسالري‬
‫– يرپت‪ -‬ۍ ار‪.‬‬
‫ط ده‪ :‬داراۍکتا اۍدر ي‪.‬‬ ‫‪-٣١‬اۍ پ ‪ :‬يميال ن ارف ارح اار دين ۍم پ‬
‫کا ‪١٤١٤‬ها ا‪١١١٣ -‬م ض ا ط اۍسم ک پاۍم ميات ط ده‪ :‬رکت ة‬ ‫‪-٣٢‬هاام رمم‬
‫داراۍساۍم ۍم شر پاۍت زيم ‪ -‬اۍسد ديه ‪.‬‬
‫اتم و ک‬ ‫‪-٣٣‬اۍهي مي ‪ :‬ن راۍ ين لمال ن ا ال کر رممم اۍ پائ پر م اۍف ائ‬
‫ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت ۍ ار‪.‬‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪١‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٣٤‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٧‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٣٥‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪:‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٣٦‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫رمم ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪١:‬و ک‬ ‫‪ -٣٧‬اۍ خار‬
‫ط ده يرپت دار ن ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪١١‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٣:‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٢٧‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٣١‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪٢٢‬و ک ط ده يرپت دار ن‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٤٧‬اۍ خار‬
‫ک ير اۍيمارة‬
‫صميح رسمم ‪ ١‬و ک‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٤١‬اۍ يسا ر‬
‫دار اۍميل يرپت‬
‫صميح رسمم ‪ ٢‬و ک‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٤٢‬اۍ يسا ر‬
‫دار اۍميل يرپت‬
‫صميح رسمم ‪١‬و ک‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٤٣‬اۍ يسا ر‬
‫دار اۍميل يرپت‬
 ‫‪172‬‬
‫صميح رسمم ‪ ١٢‬و ک‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٤٤‬اۍ يسا ر‬
‫دار اۍميل يرپت‬
‫صميح رسمم ‪١٤‬و ک‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٤٥‬اۍ يسا ر‬
‫دار اۍميل يرپت‬
‫س ن أ ي داپد ‪١٣‬و ک ط ده دار‬ ‫داپد األزد‬ ‫‪ -٤٦‬اۍسمستاني سميمار ن األادث أ‬
‫اۍفکر‬
‫رمم ن ليسال أ ليسال اۍسممي اۍمارم اۍصميح س ن‬ ‫‪ -٤٧‬اۍتررذ‬
‫اۍتررذ ‪٦‬و ک ط ده ‪:‬دار إحياء اۍتراث اۍدر ي – يرپت‬
‫رمم ن ليسال أ ليسال اۍسممي اۍمارم اۍصميح س ن‬ ‫‪ -٤:‬اۍتررذ‬
‫اۍتررذ ‪٧‬و ک ط ده ‪:‬دار إحياء اۍتراث اۍدر ي – يرپت‬
‫اۍم طاء ‪ ٥‬و ک‪.‬ط ده داراحياء اۍتراث اۍدر ي – رصر‪.‬‬ ‫‪ -٤١‬ا ل ا ‪ :‬راۍک ن ان‬
‫اۍم طاء ‪ ٣‬و ک‪.‬ط ده داراحياء اۍتراث اۍدر ي – رصر‪.‬‬ ‫‪ -٥٧‬ا ل ا ‪ :‬راۍک ن ان‬
‫احم ‪ ١٣‬و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫رس‬ ‫‪ -٥١‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫‪ ١٥‬و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪ -٥٢‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫‪ ١١‬و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪ -٥٣‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫‪ ٢٧‬و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪ -٥٤‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫‪ ٤٣‬و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪ -٥٥‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫‪ ٤٦‬و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪ -٥٦‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪٤‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٥٧‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪١٧‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٥:‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪١١‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٥١‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪١٢‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٦٧‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
‫اۍمدمم اۍک ير ‪١١‬و ک ط ده اۍقاهرة‬ ‫ن اي‬ ‫‪ -٦١‬اۍو راني ا اۍقاسم سميمار ن احم‬
‫داراۍمررين‪.‬‬
 ‫‪173‬‬
‫لالء اۍ ين لمي ن حسام اۍ ين ا ن قاضي خار ک اۍدما في س ن األق ا‬ ‫‪ -٦٢‬اۍقادر‬

‫ک ط ده‪ :‬رؤسسة اۍرساۍة‪.‬‬ ‫پاألفدا ‪٢‬و‬

‫اإلسالري ‪ ,‬دار‬ ‫اإليمار ‪١‬و ک ط ده‪ :‬اۍمکت‬ ‫ن اۍمسين اد‬ ‫کر أحم‬ ‫‪ -٦٣‬اۍ يهقي أ‬
‫لمار ‪ -‬يرپت ‪ ,‬لمار‬
‫کر أحم ن اۍمسين اد اإليمار ‪١٦‬و ک ط ده‪ :‬اۍمکت اإلسالري ‪ ,‬دار‬ ‫‪ -٦٤‬اۍ يهقي أ‬
‫لمار ‪ -‬يرپت ‪ ,‬لمار‬
‫ن اسمديل کا ‪ ١٤٧٧:‬ها ا‪١١:٧ -‬م س ل اۍسالم ‪ ٧‬و ک ط ده‪:‬‬ ‫‪ -٦٥‬اۍص داني‪ :‬رمم‬
‫داراۍکتا اۍدر ي – يرپت – ۍ ار‪.‬‬
‫‪ -٦٦‬لرفة ر ير پ اۍ اۍ ين احسانا اۍمکت ة اۍشارمة‬
‫في األحاديث پاآلثار‬ ‫ن رمم اۍک في اۍمص‬ ‫ا‬ ‫کر ل‬ ‫‪ -٦٧‬ا ن أ ي اي ة أ‬
‫‪:‬و ک رکت ة اۍرا ‪ -‬اۍرياض‬
‫س ن ا ن راجه دپۍسم و ک رو ده‪ :‬رکت ة اۍدمميه‪-‬‬ ‫ني ي‬ ‫‪ -٦:‬اۍق پي ي‪ :‬ا ن راجه رمم‬
‫يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬
‫ااسالري‬ ‫رختصر ر هاج اۍقاص ين ط ده اۍمکت‬ ‫ن رمم‬ ‫‪ -٦١‬اۍمق سي اارام احم‬
‫يرپت‪.‬‬
‫‪ -٧٧‬اۍ اني‪ :‬رمم ناصراۍ ين ن ن ح صميح ااد اۍمفرد ط ده‪ :‬داراۍص ا‪.‬‬
‫اتمم رکارم ااخالا‪.‬‬ ‫‪ -٧١‬اۍصي ۍي د‪ /‬جما رمم اۍ کال (انما د‬

‫س ن أ ي داپد ‪٧‬و ک ط ده دار‬ ‫داپد األزد‬ ‫‪ -٧٢‬اۍسمستاني سميمار ن األادث أ‬

‫اۍفکر‬
‫‪ ٤٥‬و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪ -٧٣‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬

‫رم رم فصل‬
‫‪ -٢‬ناپ م ( ) اخالا‬
 ‫‪174‬‬
‫داسالم ددين ده رڼا کح دځي ناپ م( پ) اخالق همهح‬
‫‪-١‬غي‬
‫‪-٢‬درپغ پيل‬
‫‪-٣‬نمار‬
‫‪-٤‬رياء کار‬
‫‪ -٥‬ک ر‬
‫‪ -٦‬دنازاپ نخرپ تګ‬
‫‪ -٧‬حس‬
‫‪ -:‬غصه‬
‫‪ -١‬تمس‬
‫‪ -١٧‬ګماني‬

‫ناپ م ( ) اخالا‬
‫زع پ هم ا ارل دچ ح‬ ‫خت‬ ‫اپ اخرپ‬ ‫ناپ م اخالا ح امهرم دني‬
‫ۍي‬ ‫ده هال هم طريق ده معر تاکي سرم رسممانار دعته ه‬ ‫اسالري اريد‬
 ‫‪175‬‬
‫ح ځان نه ۍه ناپ پ اخالق رخه ۍرې پساتي ده دغه فصل کح د اسالري‬
‫‪:‬‬ ‫اريد ۍه نظرم ځه ح ناپ م اخالا ده ان ې مپ ذکر که‬
‫‪:‬‬ ‫‪-١‬غي‬
‫تدري ‪:‬‬ ‫اۍ ‪ :‬دغه‬
‫کح داسح يار ا چ دچ‪:‬‬ ‫ده راتم نکي ح يث اري‬ ‫تدري‬ ‫د غي‬
‫لَنْ أَ ِي هُرَيْرَةَ أَرَ رَسُ َ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَا َ‬
‫أَتَ ْرُپرَ رَا اۍْغِي َةُ قَاۍُ ا اۍمَهُ پَرَسُ ۍُهُ أَلْمَمُ قَا َ ذِکْرُکَ أَخَاکَ‬
‫ِمَا يَکْرَمُ قِيلَ أَفَرَأَيْ َ إِرْ کَارَ فِي أَخِي رَا أَقُ ُ قَا َ إِرْ کَارَ فِيهِ‬
‫رَا تَقُ ُ فَقَ ْ اغْتَ ْتَهُ پَإِرْ ۍَمْ يَکُنْ فِيهِ فَقَ ْ َهَتَهُ))‪.‬‬
‫(‪.)٤٧٦ ٢:‬‬
‫لميه پ سمم صما کرار رخه‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ح رس‬ ‫ک‬ ‫ا هرعرم رپاي‬
‫ده‬ ‫ح د غي‬ ‫کرار لرض پک‬ ‫دهژنئ ؟ صما‬ ‫تل‪ :‬آيا تاسح غي‬ ‫پد‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم‬ ‫‪ .‬ن رس‬ ‫ه د هي‬ ‫ا تداۍال اپ د هغه رس‬ ‫تدري‬
‫ک ‪ :‬د ي رسممار پرپر ده غيا کح هغه‬ ‫ده دچ اۍفاب سرم تدري‬ ‫پرته غي‬
‫پايح ي صما ي‬ ‫م ګيي دې ته غي‬ ‫ح هغه يح‬ ‫دسح داسح خ رم ک‬
‫لميه پ سمم که هرې د رسممار ده ا م‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ح يا رس‬ ‫لرض پک‬
‫دچ؟‬ ‫ح ره پايم هغه دکح ر ج د پ ن دا هم غي‬
‫ن ي صمال ا لميه پ سمم پرته پفررايل‪ :‬که هرې ذکر ا چ لي دکح ر ج د‬
‫پايح اپ که هرې دکح ر ج د نه پ دې ته هتار پايح‪.‬‬ ‫پ دې ته غي‬
‫رخه ۍ يه ګ ام دم‪.‬‬ ‫اۍ ته هتار ۍه غي‬
‫اضرار اپ ناپ م دايمح‪:‬‬ ‫دغه‬
 ‫‪176‬‬
‫ر ج دي ګيال ت ام ک پنکح‬ ‫اپ و ۍ ح ده غ پ کح د غي‬ ‫دا ح د ي ې ک رن‬
‫سټ تشکيم چ ده دچ اساس‬ ‫ست ن ې زع پ اپ د انسانان ترر ځ د م ي‬
‫ح رسممانار د دې ناپ م صف رخه‬ ‫اسالري اريد معرې همح ځمح ک ې د‬
‫ر ن ده دې ا م ځه ح ارلي دايل د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ‬ ‫پژغ ر‬
‫ذکر ک پ‪:‬‬
‫کار ګيمال ۍکه ر ک ح د‬ ‫داسح‬ ‫ک‬ ‫تداۍال ده قرآنکريم کح غي‬ ‫‪ -١‬ا‬
‫فررايح‪ ...( :‬‬ ‫ه خ ر‬ ‫خرل ر م پرپر غ‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ :١()  ...‬د اۍممرات س رت آي ‪.)١٢‬‬
‫ي ۍه تاسح‬ ‫ځه ح ستاسح د ځه ح ن رپ‪ .‬آيا خ‬ ‫غي‬ ‫ژ ا م‪ :‬اپ نه دچ ک‬
‫د‬ ‫ح د پرپر خرل ده داسح حا کح ح ر پ‬ ‫رخه دا ح پخ ر غ‬
‫‪.‬‬ ‫هخ‬ ‫ګيئ تاسح د خرل ر م پرپر غ‬
‫ک نک حا داسح يار‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ده دپزخ کح د غي‬ ‫‪ -٢‬رس‬
‫ک چ دچ‪:‬‬
‫((ۍَمَا لُرِجَ ِي رَرَرْتُ ِقَ ْمٍ ۍَهُمْ أَبْفَارٌ رِنْ نُمَاسٍ يَخْمُشُ رَ‬
‫پُجُ هَهُمْ پَصُ ُپرَهُمْ فَقُمْ ُ رَنْ هَؤُۍَاءِ يَا جِ ْرِيلُ قَا َ هَؤُۍَاءِ‬
‫فِي‬ ‫پَيَقَدُ رَ‬ ‫اۍ َاسِ‬ ‫ۍُمُ مَ‬ ‫يَأْکُمُ رَ‬ ‫اۍَذِينَ‬
‫أَلْرَاضِهِمْ))‪)٢٢ ٣٣(.‬‬
‫ح د هغ چ‬ ‫ژ ا م‪ :‬کمه ح زم د رته پخهژپ ا م در ي ق م تهر ا م پرح ۍي‬
‫خرل رخ نه سي ح يح درې ريرپۍح را د ج ريل‬ ‫ن کار ۍه پسر ح رخه ج‬
‫ت ه پک ۍه ح دچ خمک دنيا کح ک ره ګ ام ک ۍه؟ ج ريل‬ ‫لميه اۍسالم رخه د‬
 ‫‪177‬‬
‫کاپم اپ د خمک ال ل تي‬ ‫لميه اۍسالم راته پپيل ح دې خمک دنيا کح غي‬
‫يح ک ۍه‪.‬‬
‫ده ا م خرمه قصه ده‬ ‫‪ -٣‬ده ي ح يث کح لايشة (رضي ا تداۍال ل ه) دغه‬
‫‪ :‬قُمْ ُ‪ :‬يَا رَسُ َ ا ِ‪ :‬إِرَ صَفِيَةَ ارْرَأَةٌ فَقَاۍَ ْ‬ ‫يان‬ ‫داسح اۍفاب‬

‫ِيَ ِهَا‪ :‬أَ ْ‪ :‬إِنَهَا قَصِيرَةٌ فَقَا َ رَسُ ُ ا ِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬
‫پَسَمَمَ‪ " :‬ۍَقَ ْ رَ َجْتِيهَا ِکَمِمَةٍ ۍَ ْ رَ َجْ ِ ِهَا اۍْ َمْرَ ۍَمَ َجَتْهُ‬
‫))‪.)١٣٤ ٤٤(.‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ته د صفيه رضال ا ل ها ده ا م پپيل ح ق‬ ‫را رس‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم راته پفررايل‪:‬‬ ‫يح پک ) رس‬ ‫يح ۍ ډ دچ يد ح (غي‬
‫تا داسح خرا ه خ رم پک ۍه ح که د مر اپ سرم ګډم اي د مر و ۍح اپ ه ه‬
‫‪.‬‬ ‫خرا ال ک‬
‫ده کح ج از ۍر ‪:‬‬ ‫ک‬ ‫هغه ځاي نه ح غي‬
‫ح ده ان ې مپ ذکر که‬ ‫ج از ۍر‬ ‫ک‬ ‫ار پ ارلي رقص پن ۍرارم غي‬
‫(‪.)٥٢:-٥٢٥:٢٧‬‬
‫ح د بمم رخه يح‬ ‫اپ ‪ :‬دا ح رظم م د باۍم ۍه اسه داسح اته اکاي پک‬
‫‪.‬‬ ‫خالص‬
‫کار پګ ر ن دا کار‬ ‫رخه رخاۍ‬ ‫دپهم‪ :‬دا ح ي ر ک ا کح د اريد‬
‫کار‬ ‫ح ذکر ا چ‬ ‫ح دا ق ت اپ ق رت ۍر‬ ‫داسح س چ ته ده ګ ته ک‬
‫‪.‬‬ ‫رخه ر م ک‬
‫ا ته پرځي‪ .‬اپ پرته پايح‬ ‫دريم‪ :‬دا ح د استفتاء ۍرارم پ هغه داسح ح ي‬
‫آيا هغه را سرم د داسح م ک ۍ‬ ‫د‬ ‫ح فالني س چ را سرم داسح م ک‬
‫حق درۍ دم اپ که نه؟ زم پرسرم ره پک م؟ غ رم خ رم دا دم ح ده د رت ي ص رت‬
 ‫‪178‬‬
‫کح يح ن م پانه خستل اي اپ داسح پپيل اي ح‪ :‬که هرې ي ر ک د ا سرم‬
‫ن هغه سرم اي ارلاً ر هه ردارمه پاي؟‬ ‫پک‬ ‫داسح م‬
‫رم رم‪ :‬دا ح ي تن کح ک م لي ر ج د پ د دې ده خاطر ل ر ک پر ان ې‬
‫حد‬ ‫ح ۍه ار رخه يح پژغ ر اي ح اۍ ته د دې ګ ص رت نه د‬ ‫خ رپ‬
‫ن جان‬ ‫د ا سرم يښي پک‬ ‫هغ ۍه جممح رخه ي دا دچ ح ر ک غ ا‬
‫رقا ل د دې د ک پ پ پ رخه خ رپ ترر ده راتم نکي کح د دپچ ترر ځ د ار‬
‫پ ‪.‬‬ ‫ا‬ ‫رخه ني‬
‫ن د داسح س چ د کارم ګ ام يادپنه‬ ‫د ځم‪ :‬دا ح ي ر ک کارم ګ ام ک‬
‫ج از ۍر ‪.‬‬
‫ک ڼ اپ داسح‬ ‫پن‬ ‫د ا ن م ګرځي ۍال پ ۍکه ګ م‬ ‫ار م‪ :‬دا ح ي لي‬
‫ن م درته ن ر چ اخص ده ل ن م خمک دهژن م يا د‬ ‫ن ر خ که ۍه ذکر ا‬
‫ګ م پن اپ ک ڼ پيل پرته ج از نه ۍر اۍ ته د د رت ي ار پ ص رت ن ج از‬
‫د ‪.‬‬ ‫سرم ثا‬ ‫ده صميم احادي‬

‫ک پنکي د ت ح ررنه اۍال‪:‬‬ ‫د غي‬

‫د ي م مۍه لمماء پايح‬ ‫ک پنکي د ت ح ده هکمه لمماء دپم مۍح ا‬ ‫د غي‬
‫اپ‬ ‫دښيمانه پ‬ ‫غي‬ ‫ک پنکي ت ه دا دم ح ده خرل ک‬ ‫ح د غي‬
‫ک ۍ رخه ځار پساتي خ مه مۍه لمماء پايح ح د ذکر‬ ‫راتم نکي کح د غي‬
‫اي هغه دا ح د‬ ‫ا پ دپپ نقو ترر ګ دريمه نقوه هم اي ده نظر کح پني‬
‫اۍ ته غ رم‬ ‫ک ۍ خښ ه پغ ا‬ ‫يح ک ې پ ۍه هغه رخه د غي‬ ‫ا غي‬
‫يح ا چ دچ ن د‬ ‫ح غي‬ ‫هغه ا ته پر رسي ۍح پ‬ ‫نظر دا دچ ح که غي‬
 ‫‪179‬‬
‫نه پ پررسي ۍح خښ ه دچ پررخه‬ ‫خ که غي‬ ‫هغه رخه د خښ ه پغ ا‬
‫(‪.):١:١٣‬‬ ‫نه غ ا‬
‫‪-٢‬درپغ پيل‪:‬‬
‫ژپن ده حق اپ حقيق‬ ‫ح خرل و‬ ‫اسالري اريد د رسممانان رخه غ ا‬
‫ۍه حق درته ل ره پنه پايح اپ ۍه حق درته ده ل ره لمل پنه ک چ ح ده‬ ‫پدرپ‬
‫د اساسات رخه رهم اساس ګرځ ۍح دچ‬ ‫يح حق د انساني خمق‬ ‫دې ترتي‬
‫ح انسانار پرسرم نن پرځ اس پګري ار د اصمي لم يح دا‬ ‫خت‬ ‫معرې‬
‫دچ ح انسانان د رت ح رهم اسالري اصل هير ک چ دچ (‪.)٥٢:١٦‬‬
‫حق پيم ته پرک ې دچ که ک م‬ ‫ح اسالري اريد‬ ‫ده دچ اساس ک م ارز‬
‫رسممار پررخه ځار ۍرچ اپ درپاغ پيم ته اس اپږد ک چ داسح رسممار د‬
‫حقيقي رسممانان ۍه مۍح رخه پتمح ګيي ۍکه ح ده دې هکمه ح يث اري‬
‫م‪ .‬قِيلَ‬ ‫ت ه پا‬ ‫لميه پ سمم رخه د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫کح راځي ح رس‬

‫ۍِرَسُ ِ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ أَيَکُ رُ اۍْمُؤْرِنُ جَ َانًا فَقَا َ‬
‫نَدَمْ فَقِيلَ ۍَهُ أَيَکُ رُ اۍْمُؤْرِنُ َخِيمًا فَقَا َ نَدَمْ فَقِيلَ ۍَهُ أَيَکُ رُ‬
‫اۍْمُؤْرِنُ کَذَا ًا فَقَا َ ۍَا)) (‪.)١٣١ ٢٥‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم پفررايل ‪:‬ه‬ ‫ژ ا م‪ :‬آيارؤرن مارر که ې اي؟رس‬
‫ت ه ترې پا م ح آيا که ۍال اي ي رؤرن خيل پ ؟ ن ي صمال ا‬ ‫يا د‬
‫ح آيا که ۍال اي ي رؤرن‬ ‫يا پرته پپيل ا‬ ‫لميه پ سمم پفررايل ه‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم پفررايل نه نشي که ۍال‪.‬‬ ‫درپغمن پ ؟ رس‬
‫روم دا نه دچ ح خل اپ د کافرپ سرم د ج هي ۍ نه‬ ‫د د رت ي ح يث اري‬
‫ګ ام دم مکح رراد ترې دا دچ ح کمه کمه د خل اپ پيرچ ۍرارم‬ ‫پيرم ک‬
 ‫‪180‬‬
‫لذر دي ا کي اچ اي خ درپغ پيل ده هيڅ ص رت سرم قا ل د لذر نه‬
‫دچ(‪.)٥:١٦‬‬
‫ح‬ ‫ګ ارلي دايل رسممانار درپغ پيم رخه ر م اپ ر تيا پيم ته ه‬
‫ځه ح د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫‪ -١‬ا تداۍال ده قرآنکريم کح رهر اني ک ې دم‪( :‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ :١()   ‬د اۍت ه‬
‫س رت آي ‪.)١١١‬‬
‫تداۍال رخه پپيري ئ اپ ۍه هغ خمک سرم ائ ح‬ ‫ژ ا م‪ :‬اچ رؤر ان د ا‬
‫ر تيا پايح (اپ ۍه درپغ رخه ځار ساتي)‪.‬‬
‫ې دم‪(( :‬إِذَا کَذَ َ اۍْدَ ْ ُ‬ ‫لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬رس‬

‫تَ َالَ َ لَ ْهُ اۍْمَمَکُ رِيمًا رِنْ نَتْنِ رَا جَاءَ ِهِ) )(‪)٢٣١ ٣١‬‬
‫ۍه ارمه د رحم‬ ‫ي‬ ‫ژ ا م‪ :‬کمه ح ي س چ درپغ پپايح ددچ درپغ د‬
‫‪.‬‬ ‫رالئکح د دې س چ رخه د ي ريل ده فاصمه ۍرې که‬
‫‪ -٣‬ن ي صمال ا لميه پ سمم فررايمح دچ‪ ( :‬تمرپا اۍص ا پ ار راٴيتم ار اۍهمکة‬
‫فيه فار فيه اۍ ماة) (‪.)٣٧٥:١٢‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ده ر تيا پيم کح وي ګ اپسئ اګر که تاسح درې هالک که ئ هم‬
‫هشکه ح ر تيا پيم کح ستاسح حقيقي خالص ر دچ‪.‬‬
‫هغه ځاي نه ح درپغ پيل ده کح ج از ۍر ‪:‬‬
‫ح درپغ پيل ده‬ ‫د‬ ‫کح هغه ځاي ن ده ګ ته ا‬ ‫ده راتم نکي ح يث اري‬
‫ن ي صمال ا لميه پ سمم فررايمي د ‪:‬‬ ‫کح ج از ۍر‬
 ‫‪181‬‬
‫ار اۍمر‬ ‫ايصمح اا فال ثالث فال اۍمر‬ ‫(( اۍکذ‬
‫خ لة پاۍرجل يصمح ه ين اث ين پ ح يث اۍرجل ارراٴته پ‬
‫ح يث اۍمراٴة زپجها) (‪.)٣٢٥:٢٢‬‬
‫ژ ا م‪ :‬درپغ پيل درته ۍه دغ دري ځاي ن ن رپ ځاي ن کح ج از نه ۍر ‪ :‬کافرپ‬
‫ده هغه ځاچ کح ح ي ر ک د‬ ‫د‬ ‫سرم ج ګ کح ځکه ح ج ګ دپکه ک‬
‫ترر ځ رپغه ج م راپۍي اپ هغه ځاچ کح ح ري م خرمح ځح سرم يا‬ ‫دپپ ت‬
‫ځه خرل ري م سرم درې رپغه ج م را رپ ‪.‬‬

‫(نميمة)‪:‬‬ ‫‪-٣‬ايوان‬
‫ترر ځ ګرځي راګرځي د‬ ‫(نميمة) دې ته پايح ح ي ر ک د دپپ ت‬ ‫ايوان‬
‫ترر ځ ار اپ‬ ‫ترر ده دې پسيمه د جان ي‬ ‫ته رس‬ ‫خ رچ ل جان‬ ‫ي م جان‬
‫(‪.)١٤::١٥‬‬ ‫فت ح رادي اک‬
‫اپ و ۍ ح ۍرارم اتفاا س کاۍه اپ اراره ژپن‬ ‫د فرد ک رن‬ ‫اسالري اريد‬
‫اپ و ۍ ح‬ ‫خ ايوار س چ (نمام) ده ي م ۍمظه کح د ک رن‬ ‫ج پ غ ا‬
‫ده هم ې ارل دا‬ ‫ک ې ته غ رځ‬ ‫اپ هغ چ د هالک‬ ‫پح ت ۍه ر ځه پ‬
‫خ رم معرم رشه ر دم ح د نمام لمل د ايوار د لمل رخه معر خورناک دچ‬
‫خ نمام‬ ‫ک ې ته ده پس س سرم غ رځ‬ ‫ځکه ح ايوار خمک د ت اه‬
‫(‪.)١١:١٣‬‬ ‫رستقيماً س چ ۍه اسه نيسي اپ د هالک ک م کح يح ا‬
‫ح د هغ ۍه جممح رخه‬ ‫ګ ارلي دايل رسممانار د ايوان رخه ر م ک‬
‫د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬ ‫ي ح يث اري‬
‫چ‪ (:‬ۍَا يَ ْخُلُ اۍْمَ َةَ قَتَاتٌ)‬ ‫صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫(‪.)٣٢٥ ٤٥‬‬
 ‫‪182‬‬
‫ته نمام (ايوار اخص) نه اي داخمه ۍال‪.‬‬ ‫ژ ا م‪ :‬ج‬

‫‪-٤‬رياء کار ‪:‬‬

‫لمما دارنهه ک چ دچ‪( :‬ارادة اۍد اد والة اۍمد د ل پجل‬ ‫د ر ياء تدري‬
‫لمال اۍمظ ة ي هم پاۍم ۍة فال قم هم) (‪.)٢٤٣:١٥‬‬ ‫ۍممص‬
‫م ګار رراد ک اچ‬ ‫ژ ا م‪ :‬رياء دې ته پايح ح د ا تداۍال د ل ادت در رها‬
‫اپ ده ز پن‬ ‫اي ر ددې د سيمه د هغ چ ده ر ځ کح ځانته رقام حاصل ک‬
‫کح يح ځاچ پنيسي‪.‬‬
‫ح رياء ده کح‬ ‫ا تداۍال ي ازې اپ ي ازې هغه لمل ان ې اجر اپ ث ا پرک‬
‫ا‬ ‫ځاچ پنه ۍر ت ها د دم د رضا ده خاطر ترسرم ا چ پ ده دې ا م رس‬
‫ې دم‪( :‬ار ا ايق ل رن اۍدمل‬ ‫صمال ا لميه پ سمم داسح رهر اني ک‬

‫اا را کار خاۍصاً پ ا تغال ه پجهه) (‪.)٢::١١‬‬

‫تداۍال د‬ ‫ه پ اپ ت هاد ا‬ ‫تداۍال ي ازې هغه لمل ق م چ ح س‬ ‫ژ ا م‪ :‬ا‬
‫رضا ده خاطر ا چ پ ‪.‬‬
‫رسممانار ۍه رياء‬ ‫ده دې پجه اسالري اريد‬ ‫ن دا ح رياء لمم نه ت ام ک‬
‫ح نيک لمم نه ي ازې اپ ي ازې د ا تداۍال د‬ ‫اپ دې ته يح ه‬ ‫ر مک‬
‫رضا ده خاطر ترسرم ک چ ر ن دۍته ځه ح ارلي دايل د همهح ده ت ګه ذکر‬
‫ک پ‪:‬‬
‫ح ا تداۍال داسح فررايمي‪:‬‬ ‫صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫‪ -١‬رس‬
‫(يَقُ ُ اۍمَهُ تَدَاۍَال ‪ :‬رِنْ لَمِلَ لَمَمًا أَاْرَکَ فِيهِ غَيْرِ فَهُ َ ۍَهُ‬
‫لَنْ‬ ‫اۍْأَغْ ِيَاءِ‬ ‫أَغْ َال‬ ‫پَأَنَا‬ ‫َرِ ءٌ‬ ‫لَ ْهُ‬ ‫پَأَنَا‬ ‫کُمُهُ‬
‫اۍشِرْکِ))(‪.)١٣٣ ٣:‬‬
 ‫‪183‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ا ح د نيک لمل ده ترسرم ک ۍ کح زرا رضاء سرم ل ر ک اريک ک‬
‫ۍرارم ا زم د دې لمل رخه ه ارم يم‪.‬‬ ‫د هماغه ل تن د خ‬ ‫ن دا لمل و‬
‫ال ارک پيل ا چ دچ ده دې هکمه رس‬ ‫کح ک‬ ‫‪ -٢‬رياء ته اسالري اريد‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم داسح رهر اني ک ې دم‬
‫(إِرَ أَخْ َفَ رَا أَخَافُ لَمَيْکُمْ اۍشِرْکُ اۍْأَصْغَرُ قَاۍُ ا يَا رَسُ َ‬ ‫‪:‬‬

‫اۍمَهِ پَرَا اۍشِرْکُ اۍْأَصْغَرُ قَا َ اۍرِيَاءُ إِرَ اۍمَهَ تَ َارَکَ پَتَدَاۍَال‬
‫يَقُ ُ يَ ْمَ تُمَازَچ اۍْدِ َادُ ِأَلْمَاۍِهِمْ اذْهَ ُ ا إِۍَال اۍَذِينَ کُ ْتُمْ‬
‫تُرَاءُپرَ ِأَلْمَاۍِکُمْ فِي اۍ ُنْيَا فَانْظُرُپا هَلْ تَمِ ُپرَ لِ ْ َهُمْ‬
‫جَ َاءً) (‪.)١٢:.٤١‬‬
‫ال ارک پک ئ‬ ‫ح تاسح ه ک‬ ‫ژ ا م‪ :‬زم ده تاسح معر زيات ماري م‬
‫ال ارک ره اي ته پايح؟ ن ي‬ ‫ا ک‬ ‫ح يا رس‬ ‫صما کرار لرض پک‬
‫ال ارک رياء ته پايح کمه ح د‬ ‫لميه پ سمم پرته پفررايل‪ :‬ک‬ ‫صمال ا‬
‫ن‬ ‫ۍه پرک‬ ‫ګان ته د خرم نيک لمم ن‬ ‫قيار ده پرځ ا تداۍال خرم‬
‫ح نيک لمم ن کح يح رياء ک ې پ هغ چ ته ه پپايح ا ائ‬ ‫ک ر کسان‬
‫ۍه پغ ا ئ ح ده دنيا کح دا نيک کارپنه‬ ‫د هغ خمک رخه د خرل لمل‬
‫اپګ رئ ح ايا د هغ چ سرم ۍه ر ن اچ اال‬ ‫تاسح د هغ چ ۍرارم ترسرم ک‬
‫اپ ک ه؟‬
‫‪ -٥‬ک ر‪:‬‬
‫کح‬ ‫لميه پ سمم ده راتم نکي ح يث اري‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫د ک ر تدري‬
‫چ دچ‪ :‬ۍَا يَ ْخُلُ اۍْمَ َةَ رَنْ کَارَ فِي قَمْ ِهِ رِ ْقَا ُ ذَرَةٍ رِنْ‬ ‫داسح ک‬

‫کِ ْرٍ قَا َ رَجُلٌ إِرَ اۍرَجُلَ يُمِ ُ أَرْ يَکُ رَ ثَ ْ ُهُ حَسَ ًا پَنَدْمُهُ‬
 ‫‪184‬‬
‫حَسَ َةً قَا َ إِرَ اۍمَهَ جَمِيلٌ يُمِ ُ اۍْمَمَا َ اۍْکِ ْرُ َوَرُ اۍْمَقِ‬
‫پَغَمْطُ اۍ َاسِ ))‪.)٢٤٧ ٢٧(.‬‬
‫ته ه هغه ر ک ا نه اي‬ ‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) پفررايل ج‬ ‫رس‬
‫ا صمال ا لميه پ‬ ‫ح ده ز م کح دذرې ده ان ازم ک ر پ ي صما ي رس‬
‫ح جارح اپ‬ ‫ح اچ د ا تداۍال رس ۍه! ي س چ غ ا‬ ‫سمم ته لرض پک‬
‫لميه پ سمم پرته رهر اني‬ ‫يح کمال پ آيا دا ک ر دچ؟ ن ي صمال ا‬ ‫ررم‬
‫تداۍال کمال دچ کال‬ ‫پک ۍه‪ :‬نه دا ک ر نه دچ مکح کال دم هشکه ا‬
‫ک ر د حق ردپۍ اپ د خمک ذۍيل ګيم ته پايح‪.‬‬ ‫خ‬
‫د ان يا اپ‬ ‫ده اساس ک ر د ت اضم ض دچ ح ت اضم ک‬ ‫د د رت ي تدري‬
‫د کافران اپ فرل نيان خاصي دچ‪.‬‬ ‫صاۍمي د اخالق رخه دچ اپ ک ر ک‬
‫ک چ‪:‬‬ ‫رهر اني‬ ‫داسح‬ ‫کح‬ ‫قرآنکريم‬ ‫تداۍال‬ ‫ا‬ ‫ا م‬ ‫دې‬ ‫ده‬
‫‪‬‬ ‫(‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪:١( )  ‬د اۍد ک ت س رت آي ‪.)٣١‬‬
‫هشکه ح دپچ ۍرم ر سال ده‬ ‫فرل ر اپ هارار رح هالک ک‬ ‫اپ قارپر‬
‫زر ن ۍه لذا رخه‬ ‫دپچ ده ځمکه کح ک ر پک‬ ‫کارم ردم پ سرم راغمح‬
‫دپچ خالصي پنکي نه پ ‪.‬‬
‫ح‬ ‫تل ا ي‬ ‫ده ګي ارلي نص ص کح د رسممانان ره ده کمکه غ‬
‫ح ځه ح يح د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر‬ ‫ځان نه ۍه ک ر رخه پژغ ر‬
‫‪.‬‬ ‫که‬
 ‫‪185‬‬
‫تداۍال فررايمي د ‪:‬‬ ‫لميه پ سمم رهر اني ک ې دم ح ا‬ ‫‪ -١‬ن ي صمال ا‬
‫((اۍْکِ ْرِيَاءُ رِدَائِي پَاۍْدَظَمَةُ إِزَارِ فَمَنْ نَازَلَ ِي پَاحِ ًا رِ ْهُمَا‬
‫أَۍْقَيْتُهُ فِي اۍ َارِ))‪.)٢١٣ ٤٣(.‬‬
‫ک ر زرا رادر اپ ۍ يي زرا درت ګ دچ يد ال (لظم اپ ک ر زرا ځانه ې صفات‬
‫ا ح دغ صفات کح‬ ‫ک د دې پ تيا نه ۍر )‬ ‫د ) ح زرا رخه درته ل هي‬
‫م‪.‬‬ ‫دپزخ کح يح ا‬ ‫ځار راسرم اريک ک‬
‫ې دم‪ِ (( :‬مَسْ ِ ارْرِئٍ رِنْ‬ ‫لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬رس‬

‫اۍشَرِ أَرْ يَمْقِرَ أَخَامُ اۍْمُسْمِمَ ))(‪.)٤٢٦ ١٢‬‬

‫دچ ح خرل رسممار پرپر‬ ‫ۍرارم هم پررم ار‬ ‫د ي م تن د هالک اپ ت اه‬
‫خ ار اپ ذۍيل پګيي‪.‬‬
‫دک رج نښح نښانح‪:‬‬
‫کح‬ ‫ح نښح يح ده ک رج‬ ‫مپۍ نه اپ اکم نه ۍر‬ ‫ک ر رختم‬
‫ح دهغ ۍه جممح رخه ځي ي يح ده ان ې مپ د ‪:‬‬ ‫راررګ ع‬
‫ح فقيران اپ رسکي ان خمک سرم ده ناسته‬ ‫‪ -١‬ک ر جن ځي ح داسح د‬
‫سرم‬ ‫خاپن ان اپ اتم‬ ‫ح تل در ص‬ ‫اپ پيا‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫داسته ارره‬
‫اپسي‪.‬‬
‫ح ده خرل ۍ اس اپ ر ورسرم ده‬ ‫مه نښه دادم ح تل ه ه ک‬ ‫‪ -٢‬دک رج‬
‫رام ر ورپنه ددې ۍرارم‬ ‫خمک ځار جګ پګيي رنهارنګ ۍ اس نه اپ ن‬
‫‪.‬‬ ‫ح ده ن رپ فخر پک‬ ‫را ۍ‬ ‫ۍ‬
‫اپ يا‬ ‫‪ -٣‬ځي ال خمک ح ځار دل تهرار هم ګيي ح ۍ خمک پ خ رم نه ک‬
‫خ کمه ح خمک زيات پ ده خ رپ کح دۍيسري‬ ‫اهتمام پرته نه ک‬ ‫درس‬
‫‪.‬‬ ‫اخمي اپ ر ض ع ته اهتمام ک‬
 ‫‪186‬‬
‫دځار‬ ‫ر اۍغه ک‬ ‫رياکارپ مه نښه دادم ح کمه خ رې ک‬ ‫‪ -٤‬دک ر ج‬
‫ح‬ ‫اپ دخ ۍه کح ه ژ ه داسح ا پ راا پ‬ ‫دنح ده خاطر ۍغ دراني ک‬
‫ا‬ ‫رس‬ ‫د يار اثر ه ۍه ر ځه پيسي اپغرپر يح ۍه پرايه ده خ رپ کح کار‬
‫‪ ((:‬إِرَ‬ ‫لميه پاۍه پسمم) ددغ خمک رخه ده دې ت ګه يادپنه ک‬ ‫(صمال ا‬

‫اۍمَهَ لَ َ پَجَلَ يُ ْغِضُ اۍْ َمِيغَ رِنْ اۍرِجَا ِ اۍَذِ يَتَخَمَلُ ِمِسَانِهِ‬
‫تَخَمُلَ اۍْ َاقِرَةِ ِمِسَانِهَا))‪.)١١٣ ٣٢(.‬‬
‫ا تداۍال هغه ر مغ معر ايسي ح ده خ ۍه ح ه ژ ه داسح ا پ راا پ ۍکه‬
‫غ ايار ح دخ راک در رها خ ۍه کح ژ ه ا پ راا پ ‪.‬‬
‫ګيي دخرل‬ ‫مه نښه دادم ح در خرل لمم ه ۍه ن رپ خمک ځار ۍ‬ ‫‪ -٥‬دک رج‬
‫تل ه ه ه ک‬ ‫ځار داهرت اپ رياء کارئ ده خاطر ه دخرل ځار صفت نه ک‬
‫لمم يح ددې‬ ‫ح ده خرم خ رپ کح لمما ته اخوارپنه اپ هم م نه پرک‬
‫ناد ه خمک سرم‬ ‫ح لمما سرم درې ر ابرې اپ رقا مح پک‬ ‫ۍرارم ک چ پ‬
‫کريم‬ ‫ح رس‬ ‫پګيي دا هغه رذر م صفات د‬ ‫ځار درې ۍ‬ ‫جه ې پک‬
‫(صمال ا لميه پاۍه پسمم) ددې کار رماند ده دې اۍفاب سرم ک چ دچ‪:‬‬
‫(( ۍَا تَدَمَمُ ا اۍْدِمْمَ ۍِتُ َاهُ ا ِهِ اۍْدُمَمَاءَ پَۍَا ۍِتُمَارُپا ِهِ اۍسُفَهَاءَ‬
‫ِهِ اۍْمَمَاۍِ َ فَمَنْ فَدَلَ ذَۍِکَ فَاۍ َارُ‬ ‫پَۍَا تَخَيَرُپا‬
‫اۍ َارُ))‪.)٢١٦ ٤٢(.‬‬
‫لمم ددې ۍرارم ره زدم ک ئ ح لمما سرم درې رقا مح پک ئ اپره ددې ۍرارم‬
‫لمم زدم ک ئ ح ناد ه سرم درې جه ې پک ئ اپ ره ددې ۍرارم لمم زدم ک ئ‬
‫که هر ا دا کار پک ن اپر يح‬ ‫پګي‬ ‫ح ده رماۍس کح ځار ده ن رپۍ‬
‫ځا دچ اپر يح ځا دچ‪.‬‬
 ‫‪187‬‬
‫ې دم‪ ((:‬إِرَ رِنْ أَحَ ِکُمْ إِۍَيَ‬ ‫ي ل ح يث کح دې ر ض ع ته داسح ااارم ا‬

‫پَأَقْرَ ِکُمْ رِ ِي رَمْمِسًا يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ أَحَاسِ َکُمْ أَخْمَاقًا پَإِرَ‬

‫أَ ْغَضَکُمْ إِۍَيَ پَأَ ْدَ َکُمْ رِ ِي رَمْمِسًا يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ اۍ َرْثَارُپرَ‬
‫پَاۍْمُتَشَ ِقُ رَ پَاۍْمُتَفَيْهِقُ رَ قَاۍُ ا يَا رَسُ َ اۍمَهِ قَ ْ لَمِمْ َا‬
‫قَا َ‬ ‫اۍْمُتَفَيْهِقُ رَ‬ ‫فَمَا‬ ‫پَاۍْمُتَشَ ِقُ رَ‬ ‫اۍ َرْثَارُپرَ‬
‫اۍْمُتَکَ ِرُپرَ))‪.)٣٧١ ٤٥(.‬‬
‫کح را ته معر‬ ‫اپده رمم‬ ‫دقيار ده پرځ ه ده تاسح کح راته معر رم‬

‫اپ راته تر و ۍ ر غ ض‬ ‫اخالق رښتن پ‬ ‫حد‬ ‫ن دې ه هغه ر ک پ‬

‫ح معرې اپ تکمفي خ رې‬ ‫کح ه ۍه را نه ۍرې هغه ر ک پ‬ ‫ترين اپ ده رمم‬

‫سرم خ رې‬ ‫(‪ )٢١٦ ٤٣‬اپ هغه ر ک ح غ ح اپ ده مکه خ ۍه فصاح‬ ‫ک‬

‫خمک ته پ ايي (‪.) ٢١٦ ٣٤‬اپ هغه‬ ‫ح دخرم خ رپلظم‬ ‫ددې ۍرارم ک‬

‫اپږدپ يح ددې ۍرارم ح خمک‬ ‫س چ ح ده خرم خ رپ کح ر اۍغه ک‬

‫اپ خمک‬ ‫ک‬ ‫دخرم خ رپدتاثيران ې راپۍي ده خمک خرل غ رم پاۍال ثا‬

‫‪)٢١٦ ٣٤( .‬‬ ‫ته خرل ځار د م س چ ردرفي ک‬

‫دک ر لالج‪:‬‬
‫ن درسکي ان سرم دې ا يکي پساتي ده‬ ‫غ ا‬ ‫که ر ک دک رلالج ک‬
‫ح دک رجن داار‬ ‫کح ترو ۍ پرپسته کي ي اپ داسح ارې ترسرم ک‬ ‫رمم‬
‫اپ داسح ن ر‬ ‫د ډ ده اا ک‬ ‫سرم نه ايح ۍکه دۍرګي پ‬
‫‪ -٦‬ده ارم کح ده نازپ نخرپ تګ‪:‬‬
 ‫‪188‬‬
‫ح داسح الما ترسرم ک‬ ‫هيڅ رسممار ته اجازم نه پرک‬ ‫اسالري اريد‬
‫راځي ده ارم کح دنازپ اپنخرپ تګ‬ ‫ح پررخه دۍ يح ک ر اپ غرپر‬
‫ي ‪.‬‬ ‫دۍ يي نښ ه دم ن ځکه خ اسالري ۍه دې کار رخه ده کمکه ر ږ ر ده ک‬
‫ګ ارلي دايل ده ارم کح ده نازپنخرپ تګ حرام ګيي ح ځه ح يح د همهح‬
‫‪.‬‬ ‫ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر که‬
‫ح ۍقمار خرل ځ چ ته داسح نصيم‬ ‫‪ -١‬ا تداۍال قرآنکريم کح فررايمي د‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫پک ‪...(:‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪ :١( )    ‬د ۍقمار‬
‫س رت آي ‪.)١:‬‬
‫ژ ا م‪ :‬اپ ره ک م تګ ده ځمکه کح ده نازپنخرپ يشکه ح ا تداۍال ک ر جن اپ‬
‫‪.‬‬ ‫فخر ک پنکال نه خ‬
‫ې دم‪( :‬رَنْ تَدَابَمَ فِي نَفْسِهِ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫‪ -٢‬رس‬

‫پَاخْتَا َ فِي رِشْيَتِهِ ۍَقِيَ اۍمَهَ پَهُ َ لَمَيْهِ غَضْ َارُ) (‪.):٢:١١‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ا ح ک ر پک اپ ارم کح يح ده نازپنخرپ تګ پک د قيار ده پرځ ه د‬
‫ا تداۍال سرم د دم رالقات داسح حا کح پاي ح ا تداۍال ه درې ده قهر‬
‫پ ‪.‬‬
‫لميه پسمم د ي م س چ‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫کح رس‬ ‫‪ -٣‬راتم نکي ح يث اري‬
‫چ دچ‪ ( .‬ي ما يمشال رجل فال حمة تدم ه نفسه‬ ‫حاۍ داسح يار ک‬

‫ه فَهُ َ يَتَمَمْمَلُ‬ ‫ا‬ ‫ررجل راسه يختا فال رشيته اذ خس‬

‫فال اارض اۍال ي م اۍقيارة) (رتفق لميه)‪.‬‬
 ‫‪189‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ي س چ کمال ۍ اس اغ ستال پپ خرل سر يح ږر ځ ک چ اپ ده نازپ‬
‫تر قيارته ه‬ ‫ح ا تداۍال دا س چ ده ځمکه ن يس‬ ‫نخرپ ده ارم کح رپار‬
‫ځمکه کح ن ځي‪.‬‬

‫‪ -٧‬حس ‪:‬‬
‫دحس تدري ‪:‬‬
‫((تم ال زپا اۍ دمة لن صاح ها س اء کان ندمة دين اپ دنيا))‪.)٣٣٢ ٤:(.‬‬
‫پ اپ‬ ‫دزپا ارزپ درۍ د را رم خ رم دم هغه دي ي ندم‬ ‫ا نه دندم‬ ‫(( ۍه ي‬
‫که دنياپ ‪.‬‬
‫حس ي ناپ م قم ي ررض‪:‬‬
‫ک‬ ‫پاۍي داۍ‬ ‫قم ي ررض دچ ح دحس ک پنکي ده‬ ‫حس ي ناپ م اپ‬
‫ګرځي‪.‬‬ ‫ده و ۍ ه کح دار خررع پ ارل اپ دو ۍ ح د زپا س‬
‫پ خ ي ن در ځ ته راتم رص ر ګيل‬ ‫کح دن رپ زيات امهر‬ ‫حس ده حقيق‬
‫اپ معرپ ناپ پ ارپته يح‬ ‫ته داخمي‬ ‫ۍه دې ارې اهوار دانسار نف‬ ‫که‬
‫‪.‬‬ ‫ه‬

‫دحس ک ۍ ل ارل‪:‬‬
‫دنح ده ن رپ ان ې د رخح ک ۍ‬ ‫حس لم را ۍه ک ر د م ئ غض ځار‬
‫انسار کح ده ا که‬ ‫ګيم اپ زيات امهر ن رپ ناپ م اخالق ده س‬ ‫دځار ۍ‬
‫‪.‬‬
‫ده اسالري اريد کح دحس ک ۍ حکم‪:‬‬
 ‫‪190‬‬
‫د اپ ده کمک اۍفاب يح رؤر ار پررخه ر ده‬ ‫حرام ک‬ ‫اسالم حس ک‬
‫ددنيا اپ اخرت دزيار ارل يح‬ ‫ۍه ک يرم ګ اه ن رخه يح امهر‬ ‫د‬ ‫ک‬
‫ان ي ي احاديث دحس دحرر ۍرارم ررګ‬ ‫ګيي اپ ايمار در ض يح امهر‬
‫دايل د‬
‫ۍَا‬ ‫لميه پاۍه پسمم) ده دې هکمه داسح فررايي‪:‬‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫‪ -١‬رس‬

‫يَمْتَمِدَارِ فِي قَمْ ِ لَ ْ ٍ اۍْإِيمَارُ پَاۍْمَسَ ُ))(‪.)١٥٧ ٣٥‬‬

‫‪.‬‬ ‫درؤرن ده ز م کح ايمار اپحس دپا م نه ي ځا که‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) ۍه حس رخه ده دې‬ ‫‪ -٢‬ده ي ل ح يث کح رس‬
‫اۍفاب ر ده ک ې دم‪(( :‬ۍَا تَ َاغَضُ ا پَۍَا تَمَاسَ ُپا پَۍَا تَ َا َرُپا پَکُ نُ ا لِ َادَ اۍمَهِ‬
‫إِخْ َانًا پَۍَا يَمِلُ ۍِمُسْمِمٍ أَرْ يُهَاجِرَ أَخَامُ فَ ْاَ ثَمَاثِ ۍَيَا ٍ))‪.)٣١٥ ٢٤(.‬‬
‫ي ل سرم غض ره ک ئ ي ل سرم حس ره ک ئ ي ل نه ره ررپرع ئ دا‬
‫ح دخرل‬ ‫م ګار پرپنه پرپنه ائ دي رسممار ۍرارم جاي نه د‬ ‫تداۍال‬
‫‪.‬‬ ‫رسممار پرپر سرم ۍه درې پرځ رخه زيات ا يکح درعک‬
‫‪(( -٣‬إِيَاکُمْ پَاۍْمَسَ َ فَإِرَ اۍْمَسَ َ يَأْکُلُ اۍْمَسَ َاتِ کَمَا تَأْکُلُ‬
‫اۍ َارُ اۍْمَوَ َ أَپْ قَا َ اۍْدُشْ َ))(‪.)٥٦ ٤٣‬‬
‫ۍه حس رخه ځان نه پساتئ ځکه حس نيکي داسح خ ر ۍکه اپر ح ۍرګي‬
‫خ ر ‪.‬‬
‫دحس اضرار ‪:‬‬
‫ۍکه‬ ‫ګ اه ن‬ ‫نه ي اځح دا ح ۍ يه ګ ام دم مکح دن رپ ۍ ي‬ ‫‪ -١‬حس‬
‫اپداسح ن رپ ناپ م اخالق در ځ ته‬ ‫دنه بمم قتل لم‬ ‫ک ر د م ي ځار‬
‫ګرځي‪)٣٣٢:٤:( .‬‬ ‫راتم س‬
 ‫‪191‬‬
‫‪ -٢‬حس داپر هغه سکرپوه دم ح نه ي اځح دا ح ده خرمه حس ک پنکي ته‬
‫اپ‬ ‫مکح ۍه ک مه يح ده و ۍ ه کح زيات امهر افرادپ ته ضرر رسي‬ ‫اپر ۍه‬
‫دو ۍ ح د هالک ارل ګرځي‪.)٢٧١:٤١(.‬‬
‫تداۍال ده درعک پ‬ ‫د من دا‬ ‫تداۍال دندمت ن‬ ‫ک پنکال دا‬ ‫‪ -٣‬حس‬
‫م ګان ترر ځ دا تداۍال در پعش التراض ک پنکال دچ رس‬ ‫ناراض اپد‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) ده دې هکمه داسح فررايي‪:‬‬
‫غير راض‬ ‫رتسخط ۍقضائي‬ ‫((اۍماس ل پ ندمتي‬
‫ين ل اد ))‪.)١٥٧ ٣٦.‬‬ ‫قسمتي اۍتي قسم‬
‫م ګان‬ ‫حس ک پنکال زرا دندمت ن د من زرا ده درعک پ ناخ ښ اپد‬
‫ترر ځ زرا ده تقسيم ناراضه دچ‪.‬‬
‫دحس اپ غض ترر ځ ت دير ‪:‬‬
‫د غض ۍه ک مه‬ ‫ک ۍ ته ه‬ ‫غض دغصح هغه دايمه دم ح انسار د م‬
‫غض خاص اپ حس لام دچ حس ده هر حاۍ‬ ‫دانسار سرم حس ده ا که‬
‫اپ انسار ته‬ ‫کح حرام خ غض که دا تداۍال ده خاطر پ رستم ګيل که‬
‫لميه پاۍه پسمم) ده دې همکه‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫که‬ ‫درې اجر پرک‬
‫فررايي‪(( :‬رَنْ أَحَ َ ۍِمَهِ پَأَ ْغَضَ ۍِمَهِ پَأَلْوَال ۍِمَهِ پَرَ َمَ ۍِمَهِ فَقَ ْ‬
‫اسْتَکْمَلَ اۍْإِيمَارَ))(‪.)٢١١:٣٢‬‬
‫ا ح دا تداۍال ۍرارم ري ه پک م دا ۍرارم يح اسرم غض پک دا تداۍال‬
‫ايمار يح شر ا ‪.‬‬ ‫يايح ر ده ک‬ ‫ۍرارم يح ا ته ره اال پرک‬
‫لَنْ رُدَاذٍ انَهُ سَأَ َ اۍ َ ِيَ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ لَنْ أَفْضَلِ‬
‫اۍْإِيمَارِ قَا َ‪ ((:‬أَرْ تُمِ َ ۍِمَهَ پَتُ ْغِضَ ۍِمَهِ))(‪.)١٧٦ ٤١‬‬
 ‫‪192‬‬
‫ت ه پک م‬ ‫رداذ ن ج ل )رض)ۍه ن ي کريم (صمال ا لميه پاۍه پسمم)رخه د‬
‫تداۍال‬ ‫اپ غض دې دا‬ ‫ح غ رم ايمار ک م ي دچ؟پې فررايل‪ :‬ح رم‬
‫ۍرارم پ ‪.‬‬
‫دحس اپ غ وح تر ر ځ ت دير‪:‬‬
‫ا دندم‬ ‫ده حس کح ي ر ک دي‬ ‫ل رخه ت دير ۍر‬ ‫غ وه اپ حس ي‬
‫اي يا نه خ رخالف ده غ وه کح ي ر ک دي‬ ‫دزپا ارزپ ۍر دم ته پرک‬
‫پاخستل‬ ‫اخص رخه ندم‬ ‫حن ر‬ ‫ارزپ نه ۍر اپ نه غ ا‬ ‫ا دندم‬
‫ا چ دچ‬ ‫رقا ل ۍ ر ته پرک‬ ‫ح ک م ندم‬ ‫اي مکح ارزپ يح داپ‬
‫اي ‪)٤::٣٣٢ (.‬‬ ‫هماغسح دم ته هم پرک‬
‫دحس لالج‪:‬‬
‫‪ -١‬اۍهي درعک پ ته غا م اعښ د ۍه دنيا رخه ح رغ تي(زه )اپ داخرت‬
‫ح در رټ يح ۍه حس رخه ځار‬ ‫د‬ ‫رخ ته اعښ د هغه اس ا‬ ‫کتا‬ ‫حسا‬
‫سک ر درې‬ ‫سرم دز م تشفي که‬ ‫ځکه ده دې اس ا‬ ‫ا‬ ‫ژغ را‬
‫ګرځي‪.‬‬ ‫اپدانسار داطم ار س‬ ‫حاصمي‬
‫اپده اۍهي تقسيم ان ې راضي‬ ‫(حس )لالج ده ق ال‬ ‫‪ -٢‬ددې ايواني خ‬
‫لادت رخه نمات پر ري ن د‬ ‫ح ۍه دې‬ ‫که ر ک غ ا‬ ‫که پ سرم که‬
‫( استغفار) دې پپايح اپد اسرم ح‬ ‫ا (جل جالۍه) رخه دې خښ ه پغ ا‬
‫ن معر زر ه يح ۍه ز م رخه کي ه‬ ‫حس ۍر دهغه ۍر ارم دې دخير دلا پک‬
‫پپځي‪.‬‬

‫‪-:‬غصه‪:‬‬
‫ا چ اپ انسار هغه پخ‬ ‫غصه داپر ي م ۍم ه دم ح ايوار پررخه ج‬
‫اخمي ح ده قهر اي انسار ح ۍه خاپرې ج ا چ‬ ‫دايوار دغه خ‬
 ‫‪193‬‬
‫ط يد يح سک ر اپ پقار دچ اپ داپر ط يد ۍم ح اپ ګرر اۍال دچ ن انسار‬
‫اپ‬ ‫دغصح ده حاۍ کح ۍه خرل اصمي حاۍ رخه ۍ ر ر ري اپ دايوار خ‬
‫(صمال ا لميه‬ ‫ا‬ ‫اخمي ۍه هم ې ک مه کمه ح ي صما ي ۍه رس‬ ‫خصم‬
‫لميه پاۍه‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ن رس‬ ‫تهک‬ ‫غ‬ ‫پاۍه پسمم) رخه دنصيم‬
‫پسمم) پرته فررايي‪:‬‬
‫((‪..‬ۍَا تَغْضَ ْ فَرَدَدَ رِرَارًا قَا َ ۍَا تَغْضَ ْ)))‪.)٧٤:٢٦‬‬
‫لميه پاۍه پسمم)‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ت ه ک ۍه رس‬ ‫غصه ره ک م هغه يا يا غ‬
‫هم غه ځ ا پرکاپم ح غصه ره ک م‪.‬‬
‫که ره هم غصه دانسار ي فور لمل دچ ځار ساتل پررخه ي ست ن رن کار دچ خ‬
‫ت ه دادم ح رسممار دغصح ۍه نتايم رخه ځار پساتي ځار‬ ‫داسالري اريد غ‬
‫ح دغصح ده نتيمه کح ر ځ ته راځي ۍکه‬ ‫اپ هغه کارپنه تر سرم نه ک‬ ‫ک ترپ ک‬
‫(صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫جه م بمم پژنح طالا اپداسح ن ر ل اق‬ ‫تدص‬
‫((ۍَيْ َ اۍشَ ِي ُ ِاۍصُرَلَةِ إِنَمَا اۍشَ ِي ُ اۍَذِ‬ ‫پَسَمَم) فررايمي‪ :‬د‬

‫يَمْمِکُ نَفْسَهُ لِ ْ َ اۍْغَضَ ِ))(‪.)٣١٢ ٢٤‬‬

‫يقي ي دهم ار هغه دچ ح دغصح دررها خرل ځار‬ ‫دهم ار هغه نه دچ ح ل راپدرزپ‬

‫‪.‬‬ ‫ک ترپ ک‬

‫دغصح لالج‪:‬‬
‫د‬ ‫ر ج د پ ن ده ح يث کح هغح لالج داسح‬ ‫که ده اکح دغه صف‬
‫ا ي چ‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪ -١‬غصه ک پنکال دې خرل ف يکي حاۍ ته ۍ ر پرک‬
 ‫‪194‬‬
‫‪ ((:‬إِذَا غَضِ َ أَحَ ُکُمْ‬ ‫لميه پاۍه پسمم) فررايمي د‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫پَهُ َ قَائِمٌ فَمْيَمْمِ ْ فَإِرْ ذَهَ َ لَ ْهُ اۍْغَضَ ُ پَإِۍَا‬

‫فَمْيَضْوَمِمْ)(‪.)٤٧٢:٣٢‬‬
‫يد ح ‪ :‬کمه ح ي ۍه تاسح غصه اي که پا پ ن که ي ي که غصه ترې ا م‬
‫ه تر ه اپ که غصه يح ختمه نه ا م ن تکيه د پپهي‪.‬‬ ‫ن‬
‫‪:‬‬ ‫‪ -٢‬غصه ک پنکال دې اپدس پک‬
‫پنه داسح دم‪ :‬ده ي ل‬ ‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) ار‬ ‫ده دې ا م درس‬
‫چ ((إِرَ اۍْغَضَ َ رِنْ اۍشَيْوَارِ پَإِرَ‬ ‫ح يث کي يح لالج داسح ذکر ا‬

‫اۍشَيْوَارَ خُمِقَ رِنْ اۍ َارِ پَإِنَمَا تُوْفَأُ اۍ َارُ ِاۍْمَاءِ فَإِذَا غَضِ َ‬
‫أَحَ ُکُمْ فَمْيَتَ َضَأْ)) (‪.)٤٧٣:٣٢‬‬
‫ر‬ ‫غصه داهوار ۍه ۍ ر پ اپ ايوار ۍه اپرم ده ا ا چ دچ اپر ده اپ‬
‫‪.‬‬ ‫ن کمه ح ي ۍه تاسح ده غصه اي اپدس دې پک‬ ‫که‬
‫ځکه غصه ۍه اپرم‬ ‫يد ي ‪ :‬کمه ي ي ۍه تاسي غصه اي ن اپدس د پک‬
‫‪.‬‬ ‫اپاپرده اپ سرم ر کي‬ ‫دي اا‬
‫دې پپايح‪:‬‬ ‫‪ -٣‬ال ذ ا‬
‫لميه‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ده پيم سرم دانسار غصه ۍه ر ځه ځي رس‬ ‫دال ذ ا‬
‫پاۍه پسمم) ده دې هکمه داسح فررايي‪:‬‬
‫أح کم إذا غض ‪ :‬أل ذ ا رن اۍشيوار اۍرجيم‬ ‫((ۍ يق‬
‫ذه ل ه غض ه))(‪.)١٥٧:٣٧‬‬
‫رن اۍشيوار‬ ‫ر ک((ال ذ ا‬ ‫دغصح در رها که ۍه تاسح رخه ي‬
‫اۍرجيم))پپايي ن غصه ه تر ا م اي‪.‬‬
 ‫‪195‬‬
‫ده دې ا م ي م کيسه ده ح يث کح داسح ذکرا چ دم‪:‬‬

‫لَنْ رُدَاذِ ْنِ جَ َلٍ رَضِيَ اۍمَهُ لَ ْهُ قَا َ اسْتَ َ رَجُمَارِ لِ ْ َ اۍ َ ِيِ‬
‫صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ حَتَال لُرِفَ اۍْغَضَ ُ فِي پَجْهِ أَحَ ِهِمَا‬
‫فَقَا َ اۍ َ ِيُ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ إِنِي ۍَأَلْمَمُ کَمِمَةً ۍَ ْ قَاۍَهَا‬
‫ۍَذَهَ َ غَضَ ُهُ أَلُ ذُ ِاۍمَهِ رِنْ اۍشَيْوَارِ اۍرَجِيمِ ))‪.)٣٤١:٤٦‬‬
‫ح دن ي کريم (صَمَال اۍمَهُ‬ ‫ک‬ ‫تداۍال ل ه) رپاي‬ ‫رداذ ن ج ل (رضي ا‬
‫ل ته ک ځمح دهل ک ې تردې ح دي ده‬ ‫ي‬ ‫لَمَيْهِ پَسَمَم) ده رخکح دپپ ت‬
‫رخکح دغصح اغه ې را ررګ ې ا ې ن ي کريم (صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَم)‬
‫پفررايل ‪ :‬را ته ي م کممه ردم ره دم که يح پپايح ن غصه ه يح س م اي هغه‬
‫(أَلُ ذُ ِاۍمَهِ رِنْ اۍشَيْوَارِ اۍرَجِيمِ) دچ‬

‫(تمس )‪:‬‬ ‫‪ -١‬د خمک دټ لي نه ۍ‬

‫تدري ‪:‬‬ ‫دتمس‬
‫اۍ مث لما يکتم ل ک)‬ ‫داسح ک چ دچ (اۍتمس‬ ‫تدري‬ ‫لمماپ د تمس‬
‫(‪.)٣٣٣:١٧‬‬
‫ا چ دچ‪.‬‬ ‫د هغه اي ۍ نح ته پايح ح ستا رخه دټ ک‬ ‫ژ ا م‪ :‬تمس‬
‫حکم‪:‬‬ ‫دتمس‬
‫حرام ک ې ح ي‬ ‫ده رسممانان‬ ‫د ګي رصاۍم در اساس اسالري اريد‬
‫دسح پګرځي هغه را رسهرم‬ ‫لي ن‬ ‫رسممار د ل رسممار د‬
‫د حرار اۍي ګ دايل‬ ‫د تمس‬ ‫اپرسممار پ و ۍ ه کح رس ا ک‬ ‫ک‬
‫ح ځه ح يح د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬ ‫ر ج دد‬
 ‫‪196‬‬
‫تداۍال ده قرآنکريم کح رهر اني ک ې دم‪ ...(:‬‬ ‫‪ -١‬ا‬
‫‪ :١( )  ... ‬د اۍممرات س رت آي‬
‫‪.)١٢‬‬
‫ژ ا م‪ :‬اپ ره ۍ ئ تاسح دټ لي نه د رسممانان ‪.‬‬
‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) ده معرپ سخت اۍفاب‬ ‫‪ -٢‬ده هم ې ت ګه رس‬
‫ح ده‬ ‫اپ غ ا‬ ‫را رسهرم ک‬ ‫دهغه ا غ نه ک چ ح درسممار دټ لي‬
‫لميه پاۍه پسمم)‬ ‫ده دې هکمه دهغه (صمال ا‬ ‫دې سرم رسممار رس ا ک‬
‫فررار ده دې مپ دچ‪:‬‬
‫((يَا رَدْشَرَ رَنْ آرَنَ ِمِسَانِهِ پَۍَمْ يَ ْخُلْ اۍْإِيمَارُ قَمْ َهُ ۍَا تَغْتَا ُ ا‬
‫اۍْمُسْمِمِينَ پَۍَا تَتَ ِدُ ا لَ ْرَاتِهِمْ فَإِنَهُ رَنْ اتَ َمَ لَ ْرَاتِهِمْ يَتَ ِمُ‬
‫اۍمَهُ لَ ْرَتَهُ پَرَنْ يَتَ ِمْ اۍمَهُ لَ ْرَتَهُ يَفْضَمْهُ فِي‬
‫َيْتِهِ))(‪.)٣٣:٣٣‬‬
‫‪:‬اچ هغح مۍح ح ده ژ ه يح ايمار راپ چ اپ ز م ته يح ايمار ن تال نه دچ تاسح‬
‫ره ک ئ اپ د رسممانان دټ لي نه ره ۍ ئ ر ک ح د‬ ‫د رسممانان غي‬
‫اپ د ا ح ا‬ ‫ا تداۍال ه د هغه لي نه پۍ‬ ‫رسممانان دټ لي نه پۍ‬
‫‪.‬‬ ‫ا تداۍال ه داسح س چ ده خرل ک ر کح پارر‬ ‫تداۍال لي نه پۍ‬
‫ئ‪:‬‬ ‫در رسممار دردم پا‬
‫رقام يان‬ ‫دا تداۍال ريښتي ال استازچ دهغه ا ح ده رسممار دردم ا‬
‫ده دې‬ ‫نه ک‬ ‫ح درسممار تمس‬ ‫اپ ده دې يار سرم هغه ر ک تش يق‬
‫پنه داسح دم ‪:‬‬ ‫هکمه دهغه ار‬
‫ې دم‪(( :‬ۍَا يَسْتُرُ اۍمَهُ لَمَال‬ ‫صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫ا‬ ‫‪ -٢‬رس‬

‫لَ ْ ٍ فِي اۍ ُنْيَا إِۍَا سَتَرَمُ اۍمَهُ يَ ْمَ اۍْقِيَارَةِ ))‪.)٤٧::٢:(.‬‬

 ‫‪197‬‬
‫ا تداۍال ه د‬ ‫ان ې ده دنيا کح دردم پا‬ ‫ر ک ح د ي م رسممار ده لي‬
‫‪.‬‬ ‫ان چ د قيار ده پرځ دردم پا‬ ‫دچ س چ ده لي‬
‫ده ي ل ح يث کح دې اۍفاط ته پرته اۍفاظ راغمي د خ ده ۍ زيات اۍي ح‬
‫پَرَنْ سَتَرَ‬ ‫ده دې ح يث کح ددنيا يادپنه هم ا ې دم ۍکه ح فررايي‪:‬‬

‫‪.)٢١٢‬‬ ‫رُسْمِمًا سَتَرَمُ اۍمَهُ فِي اۍ ُنْيَا پَاۍْآخِرَةِ ))(‪٢١‬‬

‫ا تداۍال ه دهغه ده لي‬ ‫ان ې دردم پا‬ ‫ر ک ح د ي رسممار ده لي‬
‫‪.‬‬ ‫ان چ ده دنيا اپاخرت کح دردم پا‬
‫ِ‬ ‫‪ -٣‬ن ي صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک چ‪( :‬طُ َال ۍِمَنْ اَغَمَهُ لَيْ ُهُ لَنْ لُيُ‬
‫اۍ َاسِ))(‪.)٤٤٣:٣٦‬‬
‫ک چ‬ ‫نهکمرغه دچ هغه رسممار ح د خرم لي ن اصالح ک ۍ دپررم رشغ‬
‫ح د خمک لي ن ته د فکر ک ۍ ۍرارم هيڅ پخ نه ۍر ‪.‬‬ ‫پ‬
‫ل ه ي م اره د اريراۍمؤر ين لمر ن‬ ‫‪ -٥‬ل اۍرحمن ن ل ف رضال ا‬
‫ل ه سرم د ر ي ح ر رې ده ک ر کح ګرځي م ترر د‬ ‫رضال ا‬ ‫اۍخوا‬
‫کح د ي م ک ر د درپازچ‬ ‫ده دې پخ‬ ‫خمک دحا اح اۍ رخه ځار خ ر ک‬
‫رخه کاري م ح ک ر کح راغ ۍهي ۍال اپ د خمک ګيه ګ ڼه دم لمر رضال‬
‫ل ه ته رهر اني پک ۍه ح دا ک ر د‬ ‫ل ه ل اۍرحمن ن ل ف رضال ا‬ ‫ا‬
‫رښي دپچ سرم ره‬ ‫دچ دپچ اپس ۍهيا د ‪ .‬ارا‬ ‫ر يده ن اريه ن خم‬
‫ل ه پپيل‪ :‬ر ن د اپس ۍرارم ۍهيا ي‬ ‫پک پ؟ ل اۍرحمن ن ل ف رضال ا‬
‫تداۍال فررايمي د ‪( :‬پاتمسس ا) ح ده دې‬ ‫ک پ حا دا ح ا‬ ‫تمس‬
‫اساس دپا پ دا خمک ده خرل حا دريښ د اپ هيڅ يح پرته پنه پيل‬
‫(‪.)٣٣٣:١٧‬‬
‫دسح پګرځي‬ ‫ح د ل رسممار لي‬ ‫ۍکه ررنهه ح ي رسممار ته ازم نه د‬
‫اپ ا ته يح کارم نه‬ ‫هم اي دټ ک‬ ‫اپ هغه پدم ي ن دغسح خرل لي‬
 ‫‪198‬‬
‫رستمق دچ ۍکه‬ ‫هماغسح دج اء اپ لذا‬ ‫اپ ر ک ح داکار ک‬ ‫ک‬
‫لميه پاۍه پسمم) ده دې هکمه‬ ‫(صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫حۍ ر‬ ‫درد لي‬
‫فررايي‪:‬‬
‫((کُلُ أُرَتِي رُدَافًال إِۍَا اۍْمُمَاهِرِينَ پَإِرَ رِنْ اۍْمُمَاهَرَةِ أَرْ يَدْمَلَ‬
‫اۍرَجُلُ ِاۍمَيْلِ لَمَمًا ثُمَ يُصْ ِحَ پَقَ ْ سَتَرَمُ اۍمَهُ لَمَيْهِ فَيَقُ َ يَا‬
‫فُمَارُ لَمِمْ ُ اۍْ َارِحَةَ کَذَا پَکَذَا پَقَ ْ َاتَ يَسْتُرُمُ رَ ُهُ پَيُصْ ِحُ‬
‫يَکْشِ ُ سِتْرَ اۍمَهِ لَ ْهُ))(‪.)١٥:١١‬‬
‫ح‬ ‫ۍياق ۍر خ رماهرين نه رماهرين هغه خمک د‬ ‫زرا هر ارتي درداف‬
‫يا سمر‬ ‫ا تداۍال هغه ان ې دردې پا‬ ‫دارح ي نارپا لمل تر سرم ک‬
‫اره‬ ‫ح اچ فالنيه ههام رح دغسح دغسح کارپنه پک‬ ‫خمک ته يار ک‬
‫تداۍال در دم ۍه ځانه‬ ‫ه يح دا تداۍال ده دردم کح تهرم ک ې پ اپ سهار دا‬
‫‪.‬‬ ‫د رته ک‬

‫ګماني‪:‬‬ ‫‪-١٧‬‬
‫پ دايم در ځ ته‬ ‫اپ لادت دچ ح دزيات امهر ناپ م‬ ‫خ‬ ‫ګماني هغه‬
‫رخه ده کمکه‬ ‫ګرځي ن ځکه خ ده قرار کريم کح ۍه دې ناپ م خ‬ ‫راتم س‬
‫تداۍال فررايي‪(( :‬يَاأَيُهَا اۍَذِينَ آرَ ُ ا اجْتَ ِ ُ ا‬ ‫ر ده راغمح دم ا‬

‫کَ ِيرًا رِنْ اۍظَنِ إِرَ َدْضَ اۍظَنِ إِثْمٌ‪( ))...‬اۍممرات‪)72‬‬

‫اچ رؤر ان ۍه معرپ ګ ران ن ک ۍ نه ممم پک ئ ح ځي ح ګ ران ن رخه کار‬
‫اخستل ګ ام پ ‪.‬‬
 ‫‪199‬‬
‫ي‬ ‫ګمانئ رخه ر ږ ر ده ک‬ ‫ا (صمال ا لميه پاۍه پسمم) هم ۍه‬ ‫رس‬
‫ح فررايي‪((:‬إِيَاکُمْ پَاۍظَنَ فَإِرَ اۍظَنَ أَکْذَ ُ اۍْمَ ِيثِ))(‪:٢٤‬‬ ‫ۍکه‬

‫درپاغ د ‪.‬‬ ‫ترو ۍ‬ ‫‪.)٣١٦‬ۍه ګمار رخه ځان نه پساتئ ځکه ګمار ک‬
‫ګمان ن رخه ر ده فررايمح دم ۍه دې حکم‬ ‫ده قرانکريم کح ا تداۍال ۍه ځي‬
‫ح ده رومق مپ ۍه ګمار ک ۍ رخه ر م ن م ا ې مکح ۍه معرپ‬ ‫رخه ج تي‬
‫ر م ک اچ ا‬ ‫زيات ګمان ن رخه کار اخستل اپ دهر مپ ګمار دهرپ ک‬
‫ح ځي ح ګمان نه ګ ا پ ن ده کار دادم ح دغه حکم ان ې‬ ‫کم ه‬ ‫د‬
‫ددرستح د هح ۍرارم تم يه اپ ده مپۍ ن پپعشل اال در دې ا ګمان نه ده‬
‫ان ې مپۍ ن پعش ‪:‬‬
‫‪ -١‬ه ګمار‪:‬‬
‫ي مپ ګمار هغه دچ ح داخالق ۍه نورم معر غ رم اپ ددين ۍه نظرم روم‬
‫در رؤر ان اپ در هغ‬ ‫ګمار دچ در ا ده مپ ده ا تداۍال اپ دهغه ده رس‬
‫ح درؤران سرم ناسته داسته ۍر اپ دهغ ده‬ ‫ان ې نهک ګمار ک‬ ‫خمک‬
‫ک ۍ هيڅ دۍيل نه پ ‪.‬‬ ‫ا د ګمان‬
‫‪ -٢‬غاۍ ګمار‬
‫ګمار‬ ‫ي م درعک م ده غاۍ‬ ‫ۍکه ده رمکمه کح ح قاضي دګ اهان ده ګ اه‬
‫ان ې ده رستقيم مپ‬ ‫ځکه قاضي ته در ض ع در حقيق‬ ‫تر سرم ک‬
‫ګرار پ ‪.‬‬ ‫د هه‬

‫ګماني‪:‬‬ ‫‪ -٣‬جاي‬
‫در ا ده مپ دي‬ ‫ګماني دم خ ده ګ ا کح نه امهر که‬ ‫دا که ره هم‬
‫ح‬ ‫که‬ ‫اخص يا ي ې مۍح ده ک پ پ پ کح داسح ررګ ې نښح نښانح ۍي‬
 ‫‪200‬‬
‫ګماني که چ اي اپ د ه ګمار پ نه پ ده دغسح‬ ‫دهغح در سټ در هغه‬
‫ت ه هي کمه دا نه دم ح رسممار سادم ۍ حي غ رم‬ ‫غ‬ ‫کح داريد‬ ‫حاۍ‬
‫ح‬ ‫ګمان‬ ‫خ ددغح رشرپلح‬ ‫اپ ارپ ررپ درې نهک ګمار پۍر‬ ‫ک‬
‫ي اځح هم پررم دچ ح انسار درې د ل ۍه ارم ځار پساتي ۍه دې نه زيات‬
‫صميح کار نه دچ‪.‬‬ ‫رمضح دګ رار ده اساس دهغه در خالف ک م اق ام ک‬
‫ګماني ‪:‬‬ ‫‪ -٤‬نارپا‬
‫کح ګ ا دم هغه دادچ ح انسار در ل ا‬ ‫رلپرم مپ ګمار ح ده حقيق‬
‫يا دن رپ ده ا ده راچ ويه ۍ کح تل ده‬ ‫ګماني پک‬ ‫ان ې ح س ه‬
‫رخه کار پاخمي‬ ‫ګمان‬ ‫ۍه‬ ‫يا داسح خمک ده ا‬ ‫ګمانئ سرم دهل پک‬
‫هم ارنهه‬ ‫ح دهغ باهر حاۍ دهغه د ه پاۍي اپ اراف نماي ګي ک‬
‫رساپ احتما پ‬ ‫ا ده ره پي ا کح د ۍ اپ نهک‬ ‫دا خ رم هم ګ ا دم ح دي‬
‫ۍ ان ې‬ ‫نه ده ره کار اخستم سرم هغه در‬ ‫ګمان‬ ‫اپ ر ږ رمضح د‬
‫اپ دخرم دي‬ ‫ه س چ ۍه ي ې غ نډې نه داري‬ ‫پامهرپ در ا ده ت ګه ي‬
‫اپ ر ږ ي اځح دګار در اساس دا فک پک پ ح‬ ‫درځا د ل ا ديح دښ ک‬
‫ۍرارم يح داکار ک چ دچ ده داسح حا کح ح داکار ده سه ې‬ ‫ددي دغال ک‬
‫احتما ده غ رم ک ۍ کح‬ ‫سرم هم که چ اي اپ دۍته د ه احتما در ځا د‬
‫ګمان درته ل هيڅ دۍيل نشته ‪.‬‬ ‫ۍه‬
‫ۍه دې تم يح رخه ررګ م ا م ح ګمار ده خرل ذات کح ک م رم ع اال نه‬
‫ځي‬ ‫حاات کح ضرپر‬ ‫ده ځي‬ ‫حاات کح رستم‬ ‫دچ مکح ده ځي‬
‫حاات يخي‬ ‫حاات کح تر ي ح م رپا اپ ۍ ه هغه نه زيات نارپا دچ اپ ده ځي‬
‫نارپا دچ‪.‬‬
‫ن ده کار دادم ي رسممار د ل رسممار ده ا م ک ره رايه ررګ پ يا دک م‬
‫اق ام تصميم نيسي ن ۍه زيات تمقيق اپدم ح پرپسته يح پنيسي‪١١:-(.‬‬
‫‪)١٢٧:٤٧‬‬
 ‫‪201‬‬

‫درم رم فصل درراجد فهرس‬

‫‪-١‬قرانکريم‬
‫ن ح ار ن احم ا حاتم کا ‪١١٧٦‬م صميح ا ن ح ار ترتي‬ ‫‪-٢‬ا ن ح ار‪ :‬رمم‬
‫ا ن م ار دپۍسم و ک ط ده‪ :‬رؤسسة اۍرساۍه‪.‬‬
‫احم دپيم و ک‪.‬ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬ ‫رس‬ ‫‪-٣‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
 ‫‪202‬‬
‫اۍم طاء دپيم و ک‪.‬ط ده داراحياء اۍتراث اۍدر ي –‬ ‫ل ا ‪ :‬راۍک ن ان‬ ‫‪ -٤‬ا‬
‫رصر‪.‬‬
‫‪-٥‬ا داپد‪ :‬سميمار ن اادث کا ‪١٣١٦‬ها ا س ن ا ال داپد دپيم و ک ط ده‪ :‬خي ر‬
‫ګرپپ آف کمر ي ‪ -‬ديښ ر‪-‬داکستار‪.‬‬
‫خانه‪-‬ديښ ر‪-‬‬ ‫کت‬ ‫اۍمفرد ط ده‪ :‬پحي‬ ‫‪ :‬رمم ن اسمديل ااد‬ ‫‪-٦‬اۍ خار‬
‫داکستار‪.‬‬
‫اۍ ار دپيم و ک ط ده‪:‬‬ ‫ن لمرپ ن ل اۍخاۍق رس‬ ‫‪-٧‬اۍ ار‪ :‬ا ال کر احم‬
‫داراۍفکر‪ -‬يرپت –ۍ ار‪.‬‬
‫دپۍسم‬ ‫ارح اۍس ن‬ ‫‪١٤٧٣‬ها ا‬ ‫کا‬ ‫ن رسد د‬ ‫‪ :‬حسين‬ ‫‪-:‬اۍ غ‬
‫و ک ط ده‪:‬اۍمکت ااسالري –درشق‪.‬‬
‫کر کا ‪١٤٢٢‬ها ا اۍس ن اۍک رچ دپيم و ک ط ده‪ :‬رکت ه اۍرا‬ ‫‪-١‬اۍ يهقال ‪ :‬ا‬
‫ۍم شر پاۍت زيم‪ -‬ااۍرياض –اۍسد ديه‪.‬‬
‫دپيم و ک ط ده‪ :‬رکت ة حقانية‬ ‫ن ليسال جارم اۍتررذ‬ ‫‪ :‬رمم‬ ‫‪-١٧‬اۍتررذ‬
‫دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫اۍمست رک لمال اۍصميمين درعيم و ک‬ ‫‪-١١‬اۍماکم‪ :‬رمم ن ل ا ا ل ا‬
‫ط ده‪ :‬داراۍکت اۍدمميه – يرپت‪ -‬ۍ ار‪.‬‬
‫فيض اۍق ير ارح جارم اۍصغير درعيم و ک ط ده‪:‬داراۍفکر‪-‬‬ ‫‪-١٢‬زين اۍ ين‪ :‬رمم‬
‫يرپت‪-‬ۍ ار‬
‫ت يه اۍغافمين ط ده‪ :‬رکت ة‬ ‫اۍميث نصر ن رمم ن احم‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫‪-١٣‬سمرق‬
‫اۍکتا پاۍس ة_ ديښ ر –داکستار‪.‬‬
‫اۍميث نصر ن رمم ن ا راهيم ستار اۍدارفين ط ده‪ :‬رکت ة‬ ‫‪:‬ا‬ ‫‪-١٤‬سمرق‬
‫اۍکتا پاۍس ة‪.‬‬
‫اۍم هج‬ ‫کا ‪ ١٤٧٥ :‬ها‪١١:٤ -‬م اص‬ ‫‪-١٥‬اۍد ي ‪ :‬ل اۍرحمن ن ل اۍکريم‬
‫ااسالري ط ده‪ :‬روا م اۍفرزدا اۍتماريه – اۍرياض– اۍسد ديه‪.‬‬
‫کا ‪١٣:٥‬ها ش خمق اۍمسمم ط ده‪ :‬رکت ة‬ ‫ن احم‬ ‫ن رمم‬ ‫‪-١٦‬اۍغ اۍي ‪ :‬رمم‬
‫حقانيه‪ -‬دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
 ‫‪203‬‬
‫اۍمارم احکام اۍقرآر ارا سم و ک‬ ‫ن احم‬ ‫رمم‬ ‫ل ا‬ ‫‪-١٧‬اۍقرط ي ‪ :‬ا‬
‫ط ده‪ :‬داراۍفکر – يرپت – ۍ ار ‪.‬‬
‫ررقاة اۍمفاتيح ارح رشکاة اۍمصا يح نهم و ک ط ده‪:‬رکت ه‬ ‫‪-١:‬رال لمال قار‬
‫ستار – داکستار ‪.‬‬ ‫راي يه – م‬
‫س ن اۍ سائي دپيم و ک ط ده‪ :‬خي ر ګرپپ آف‬ ‫ن ادي‬ ‫‪-١١‬اۍ سائي‪ :‬احم‬
‫کمر ي ‪-‬ديښ ر‪-‬داکستار‪.‬‬
‫اۍرياض‬ ‫م‬ ‫‪١١١:‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ها‬ ‫‪١٤١:‬‬ ‫کا‬ ‫ارف‬ ‫ن‬ ‫يميال‬ ‫‪-٢٧‬اۍ پ ‪:‬‬
‫اۍصاۍمين ط ده‪:‬اۍمکت ة ااسالري – يرپت‪ -‬ۍ ار‪.‬‬
‫ۍممارم‬ ‫‪-٢١‬اۍ پ ‪ :‬يميال ن ارف کا ‪ ١٤١:‬ها ‪ ١١١: -‬م ارح اۍ پ‬
‫اۍصميح دپيم و ک ط ده‪ :‬اۍمکت ة ااسالري – يرپت‪ -‬ۍ ار‪.‬‬
‫اۍمارم‬ ‫کا ‪١٣٤١ :‬ها ش‬ ‫‪-٢٢‬اۍ يساد رې ‪ :‬رسمم ن حماج ا اۍمسين‬
‫اۍصميح دپيم و ک ط ده‪:‬خي ر ګرپپ اف کمر ي دهښ ر داکستار‪.‬‬
‫ۍسم‬ ‫‪-٢٣‬اۍهي مي ‪ :‬ن راۍ ين لمال ن ا ال کر رممم اۍ پائ پر م اۍف ائ‬
‫و ک ط ده‪ :‬داراۍفکر‪ -‬يرپت ۍ ار‪.‬‬
‫اۍم طاء ‪ ٥‬و ک‪.‬ط ده داراحياء اۍتراث اۍدر ي –‬ ‫ل ا ‪ :‬راۍک ن ان‬ ‫‪ -٢٤‬ا‬
‫رصر‪.‬‬
‫اۍم طاء ‪ ٦‬و ک‪.‬ط ده داراحياء اۍتراث اۍدر ي –‬ ‫ل ا ‪ :‬راۍک ن ان‬ ‫‪ -٢٥‬ا‬
‫رصر‪.‬‬
‫ن اسماليل صميح اۍ خارچ ن رغيرم ‪١١‬و ک ط ده يرپت‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٢٦‬اۍ خار‬
‫دار ن ک ير اۍيمارة‬
‫صميح رسمم‬ ‫اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫أ‬ ‫‪ -٢٧‬اۍ يسا ر‬
‫‪١‬و ک دار اۍميل يرپت‬
‫صميح رسمم‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٢:‬اۍ يسا ر‬
‫‪١٢‬و ک دار اۍميل يرپت‬
‫صميح رسمم‬ ‫أ اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫‪ -٢١‬اۍ يسا ر‬
‫‪١٣‬و ک دار اۍميل يرپت‬
 ‫‪204‬‬
‫س ن أ ي داپد ‪٢‬و ک‬ ‫داپد األزد‬ ‫سميمار ن األادث أ‬ ‫‪ -٣٧‬اۍسمستاني‬
‫ط ده دار اۍفکر ‪.‬‬
‫س ن أ ي داپد ‪٧‬و ک‬ ‫داپد األزد‬ ‫سميمار ن األادث أ‬ ‫‪ -٣١‬اۍسمستاني‬
‫ط ده دار اۍفکر ‪.‬‬
‫س ن أ ي داپد ‪١٢‬و ک‬ ‫داپد األزد‬ ‫سميمار ن األادث أ‬ ‫‪ -٣٢‬اۍسمستاني‬
‫ط ده دار اۍفکر ‪.‬‬
‫س ن أ ي داپد ‪١٣‬و ک‬ ‫داپد األزد‬ ‫سميمار ن األادث أ‬ ‫‪ -٣٣‬اۍسمستاني‬
‫ط ده دار اۍفکر ‪.‬‬
‫ل ر اۍمد د ارح س ن أ ي‬ ‫اۍمق اۍدظيم آ اد‬ ‫رمم ام‬ ‫اۍوي‬ ‫‪ -٣٤‬أ‬
‫داپد‪١٧‬و ک ط ده دار اۍکت اۍدممية – يرپت‬
‫س ن اۍ سائي ‪ ١٧‬و ک ط ده‪ :‬خي ر ګرپپ آف کمر ي ‪-‬‬ ‫‪ -٣٥‬اۍ سائي‪ :‬احم ن ادي‬
‫ديښ ر‪-‬داکستار‪.‬‬
‫اإليمار ‪٤‬و ک ط ده‪ :‬اۍمکت‬ ‫ن اۍمسين اد‬ ‫کر أحم‬ ‫‪ -٣٦‬اۍ يهقي أ‬
‫اإلسالري ‪ ,‬دار لمار ‪ -‬يرپت ‪ ,‬لمار‬
‫أ اۍقاسم اۍمدمم اۍصغير ‪٣‬و ک ط ده‪:‬‬ ‫‪ -٣٧‬اۍو راني سميمار ن أحم ن أي‬
‫دار اۍکت اۍدممية ‪ -‬يرپت‬
‫اۍقاسم اۍمدمم ااپسط ‪١‬و ک ط ده‪:‬‬ ‫أ‬ ‫ن أي‬ ‫‪ -٣:‬اۍو راني سميمار ن أحم‬
‫دار اۍکت اۍدممية ‪ -‬يرپت‬
‫اإليمار‪٤‬و ک ط ده‪ :‬دار اۍکت‬ ‫ن اۍمسين اد‬ ‫کر أحم‬ ‫‪ -٣١‬اۍ يهقي أ‬
‫اۍدممية – يرپت‬
‫اإليمار‪١٤‬و ک ط ده‪ :‬دار اۍکت‬ ‫ن اۍمسين اد‬ ‫کر أحم‬ ‫‪ -٤٧‬اۍ يهقي أ‬
‫اۍدممية – يرپت‬
‫اإلرام‬ ‫رس‬ ‫ن ح ل ن هال ن أس‬ ‫ن رمم‬ ‫أحم‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫‪ -٤١‬اۍشي اني أ‬
‫أحم ن ح ل ‪٤٥‬و ک ط ده رؤسسة اۍرساۍة يرپت‪.‬‬
‫س ن ا ن راجه اپ و ک رو ده‪ :‬رکت ة‬ ‫ني ي‬ ‫‪ -٤٢‬اۍق پي ي‪ :‬ا ن راجه رمم‬
‫اۍدمميه‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬
 ‫‪205‬‬
‫س ن ا ن راجه دپۍسم و ک رو ده‪ :‬رکت ة‬ ‫ني ي‬ ‫‪ -٤٣‬اۍق پي ي‪ :‬ا ن راجه رمم‬
‫اۍدمميه‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‪.‬‬
‫‪ -٤٤‬اۍوماپ ‪ :‬أ جدفر يار رشکل اآلثار ‪٢‬و ک رو ده‪:‬داراۍ شرۍمکت ‪.‬‬
‫ن ليسال أ ليسال اۍسممي اۍمارم اۍصميح س ن اۍتررذ‬ ‫رمم‬ ‫‪ -٤٥‬اۍتررذ‬
‫‪٧‬و ک ط ده ‪:‬دار إحياء اۍتراث اۍدر ي – يرپت‬
‫ن ليسال أ ليسال اۍسممي اۍمارم اۍصميح س ن اۍتررذ‬ ‫رمم‬ ‫‪ - ٤٦‬اۍتررذ‬
‫‪١١‬و ک ط ده ‪:‬دار إحياء اۍتراث اۍدر ي – يرپت‬
‫ر اناسي ا االمال تفهيم اۍقرار ‪ ٥‬و ک دښت ژ ا م قيام اۍ ين‬ ‫‪ -٤٧‬ر دپد‬
‫کشاف‪.‬‬
‫‪ ١‬و ک ط ده داراۍفکر‬ ‫‪ -٤:‬اۍ حيمي استاددکت ر په ه اخالا اۍمسمم‬
‫اۍمداصر يرپت ۍ ار‪.‬‬
‫رختصر ر هاج اۍقاص ين ط ده اۍمکت‬ ‫ن رمم‬ ‫‪ -٤١‬اۍمق سي اارام احم‬
‫ااسالري يرپت‪.‬‬

‫د ځم فصل‬
‫درسممار دژپن انه ځي ي رهم ادا‬
‫‪ -١‬د رهممه داۍ ح ادا‬
‫تم ادا‬ ‫‪ -٢‬داجازې غ‬
 ‫‪206‬‬
‫‪ -٣‬دسالم ادا‬
‫ادا‬ ‫اپ رمم‬ ‫‪ -٤‬د ص‬
‫‪ -٥‬د خ راک اپ رښاک ادا ‪:‬‬
‫‪ -٦‬دسفر ادا‬
‫ادا‬ ‫‪ -٧‬دخ‬

‫‪ -١‬د رهممه داۍ ح ادا ‪:‬‬

‫پنح نظر کح‬ ‫ايح ح درهممه داۍ ح ده ا م ان ې ار‬ ‫رسممانان ته‬
‫پنيسي(‪)١٤:١٧٧-١٧٢‬‬
‫فاجرپ خمک ۍه رهممه ک ۍ م‬ ‫‪ -١‬رهممستيا ته تق ا دارم خمک راپ مي د فاسق‬
‫‪ (:‬ۍَا‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ځکه ح رس‬ ‫مم پک‬

‫ًا پَۍَا يَأْکُلْ طَدَارَکَ إِۍَا تَقِيٌ) (‪.)::٣١٦‬‬ ‫تُصَاحِ ْ إِۍَا رُؤْرِ‬
‫ژ ا م‪ :‬ۍه رؤرن درته ل ا سرم رمهرتيا ره ک م اپ ستا خ ا م د د تق چ دارم‬
‫اخص درته ل ر ک نه خ ر ‪.‬‬
 ‫‪207‬‬
‫خمک هم اي‬ ‫غري‬ ‫‪ -٢‬رهممستيا ت ها راۍ ارپ خمک د رې ځانه چ نه ک‬
‫(اَرُ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫ده کح ر ج د پ ځکه ح رس‬

‫اۍوَدَامِ طَدَامُ اۍْ َۍِيمَةِ يُ ْلَال ۍَهَا اۍْأَغْ ِيَاءُ پَيُتْرَکُ اۍْمَسَاکِينُ‬
‫ۍَهُ)(‪.)١٦::٢‬‬ ‫پَرَنْ ۍَمْ يَأْتِ اۍ َلْ َةَ فَقَ ْ لَصَال اۍمَهَ پَرَسُ‬
‫د هغه پادم خ ا م دچ ح غ يار (راۍ ارار) پرته‬ ‫ژ ا م‪ :‬ده خ پ کح تر و ۍ‬
‫اپ ا ح دل ت پنه ر م‬ ‫اپ فقيرار (غري ار) پررخه ر م که‬ ‫را مل که‬
‫نافرراني يح پک م‪.‬‬ ‫دا تداۍال اپ رس‬
‫‪ -٣‬رهممستيا ته دچ هغه ر ک نه را مي ح رهممستيا ته د حاضري ۍ ده ارل‬
‫ح‬ ‫د‬ ‫رسممار ته ضرر رس‬ ‫ځکه ح داسح ک‬ ‫اپ حرج کح ۍ ي‬ ‫رشق‬
‫ارلاً ج از نه ۍر ‪.‬‬
‫ا صمال ا‬ ‫‪ -٤‬د رهممستيا ج پۍ رخه يح ه ف ي اځح اپ ي اځح د رس‬
‫اي رهممستيا کح ده نظر کح‬ ‫پ ن ر رقاص‬ ‫لميه پ سمم د س ت ده ځاچ ک‬
‫اي‪.‬‬ ‫پنه ني‬
‫ترري ځ ت ديرپنه پنه اي‬ ‫‪ -٥‬د رهممستيا ق م ۍ کح اي د راۍ ار اپ غري‬
‫ځکه که هرې ر ک د راۍ ار رهممستيا ق م چ اپ د غري رهممستيا نه ق م چ‬
‫لمل ګيل ا چ دې ي م پرځ حسن ن‬ ‫د اي ن ع ک ر دچ اپ ک ر ده اسالم کح‬
‫خمک د سترخ ار ه ار‬ ‫لمي رضال ا ل ه ده ارم تيري م ح ي امهر غري‬
‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ک ې اپ مپمۍ يح خ ۍه هغ چ پرته پپيل‪ :‬ح اچ د رس‬
‫له‬ ‫لميه پ سمم د ۍ ر ځ يه! رااه ر ن سرم مپمۍ پخ رم حسن رضال ا‬
‫د خرل اس رخه‬ ‫ي‬ ‫تداۍال رتک رين نه خ‬ ‫پرته رهر اني پک ۍه‪ :‬ه د ا‬
‫اپ مپمۍ يح پرسرم‬ ‫کته ا د هغ چ سرم ده ي م دسترخ ار کښه اس‬
‫پخ ۍه‪.‬‬
 ‫‪208‬‬
‫‪ -٦‬د نفمي رپژچ ني ۍ ده ارل اي س چ رهممستيا کح غير حاضر نه اي‬
‫ي م ن رپژم‬ ‫رهممستيا ته دچ پراي همته که ک ر ه د دم ده مپمۍ خ ۍ خ‬
‫ل ادت دچ که رپژم يح‬ ‫ځکه ح د رسممار پرپر خ اماۍه ک‬ ‫دچ راته ک‬
‫ځکه ح‬ ‫نه خ ۍه ن ک ر ه ته دې د رهممستيا ج پۍ ۍه ارمه دلاء پک‬
‫دم‪ (:‬إِذَا دُلِيَ أَحَ ُکُمْ‬ ‫لميه پ سمم رهر اني ک ې‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫فَمْيُمِ ْ فَإِرْ کَارَ صَائِمًا فَمْيُصَلِ پَإِرْ کَارَ رُفْوِرًا‬

‫فَمْيَوْدَمْ)(‪.)١::١:٥‬‬
‫کمه ح ي تن ستاسح رخه رهممستيا ته پ مل اي ن رهممستيا ته دچ ا اي‬
‫اپ‬ ‫که هرې رپژم پ ن ک ر ه ته دې د رهممستيا ج پۍ ۍه ارمه دلاء پک‬
‫که رپژم نه پ د رهممستيا خ ا م دچ پخ ر ‪.‬‬
‫انال‬ ‫ۍک اخ ک پ تق‬ ‫تکم‬ ‫کح راځي‪(:‬‬ ‫ده ل ح يث اري‬

‫صائم)(‪.)١::١:٥‬‬
‫ک ې اپ تا ته يح رهممستيا تيارم ک ې اپ ته‬ ‫ژ ا م‪ :‬ستا رسممار پرپر تکمي‬
‫پرته پايح ح زم رپژم يم‪.‬‬
‫‪ -٧‬د دل ت ق م ۍ ارل ي اځح اپ ي اځح د خرل رسممار پرپر اکرام ک‬
‫رهممستيا ته پرتګ ل ادت ګرځي ځکه ح د‬ ‫ح ده دې ترتي‬ ‫پګرځ‬
‫د اسالري اريد ارر دچ‪.‬‬ ‫رسممار پرپر ل ت اپ اکرام ک‬
‫ۍرارم‬ ‫ح د رهممه د ر‬ ‫‪ -:‬ک ر ه اي د رهممه ۍرارم دپررم خ ا م تيار ک‬
‫ځکه ح که هرې خ ا م ۍه دې رخه ۍ پ د ک ر ه اخصي ته‬ ‫کفاي پک‬
‫ح دپا م‬ ‫اسراف کح داخمي‬ ‫اپ که ۍه دې رخه زيات پ‬ ‫ضرر رس‬
‫ګيمي‪.‬‬ ‫اسالري اريد‬
 ‫‪209‬‬
‫ۍرارم داتح نه اي رهر ده هغه ص رت‬ ‫‪ -١‬رهممه اي ک ر ه کرم د زيات پخ‬
‫ځکه ح‬ ‫کح دچ داتح اي ح ک ر ه د داتح که ۍ زيات اصرار درې پک‬
‫چ‪( .‬پَۍَا يَمِلُ ۍِرَجُلٍ رُسْمِمٍ أَرْ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫رس‬

‫يُقِيمَ لِ ْ َ أَخِيهِ حَتَال يُؤْثِمَهُ قَاۍُ ا يَا رَسُ َ اۍمَهِ پَکَيْ َ يُؤْثِمُهُ‬
‫قَا َ يُقِيمُ لِ ْ َمُ پَۍَا اَيْءَ ۍَهُ يَقْرِيهِ ِهِ ا‪.)١::١:١‬‬
‫ژ ا م‪ :‬رسممار ته نه ايح ح خرل رسممار پرپر کرم دپررم پخ ۍرارم رهممه‬
‫تداۍال رس ۍه!‬ ‫ت ه پک ۍه ح اچ د ا‬ ‫خمک د‬ ‫اي ح هغ ه ګ اههار ک‬
‫لميه پ سمم پفررايل‪ :‬هغه داسح ح‬ ‫ر هه يح ګ اههار پچ؟ ن ي صمال ا‬
‫ح ک ر ه د هغه رهممستيا ۍرارم ره پنه ۍر ‪.‬‬ ‫ک ر ه کرم دپررم پخ پاپسي‬
‫اي ک ر ه د خرل ک ر رخه‬ ‫‪ -١٧‬کمه ح رهممه د ک ر ه ۍه ک رم رخصتي‬
‫رخه هم اسح رانقل ا چ دچ مه‬ ‫پرسرم هر پپځي ځکه ح د سمف صاۍمي‬
‫ح ارلاً رسممانار درې رکم‬ ‫دا ح ده داسح ک ۍ سرم د رهممه ل ت که‬
‫د ‪.‬‬
‫اۍميث نصر ن رمم‬ ‫رسهرم د ن ۍ نارت لاۍم اۍشيخ ا‬ ‫دذکرا پ ادا‬
‫ۍرارم ان ي ي ادا ذکر ک چ دچ(‪.)٤٦:١٥‬‬ ‫د رهممه داۍ‬ ‫سمرق‬
‫ځکه ح ک ر ه د خرل‬ ‫‪ -١‬رهممه ه هغه ځاچ کح کښه ي ح ک ر ه يح غ ا‬
‫‪.‬‬ ‫ک ر د ل رت سات ح ده رخه کح ۍه هر ا زيات د هي‬
‫پنه‬ ‫رهممه اي درې‬ ‫که‬ ‫‪ -٢‬ک م خ راک ح د ک ر ه ۍخ ا رهممه ته راپ‬
‫‪.‬‬ ‫پايح مکح صف يح پک‬
‫‪ -٣‬د ک ر ه ۍه اجازې درته د رهممه ل طرف ته نه ځي‪.‬‬
‫پ رهممه‬ ‫‪ -٤‬که هرې رهممه سرم ده دسترخ ار د دم رخه رشر س چ ناس‬
‫‪.‬‬ ‫اي ۍه هغه رخه پ ان ې ده خ راک ديل پنه ک‬
‫‪.‬‬ ‫‪ -٥‬ک ر ه اي خرمح پسدال روا ق خ ا م تيار ک‬
 ‫‪210‬‬
‫دادچ ح رهممه ته ده‬ ‫ده رهممه خل ک‬ ‫‪ -٦‬ک ر ه اي ده رهممه خل پنه ک‬
‫مکح د ر ج دم خ پ رخه خرا خ ا م پرته‬ ‫ک ر کح ر ج دم خ ا م پرنک‬
‫‪.‬‬ ‫تيار ک‬
‫سرم‬ ‫‪ -٧‬که هرې ريممانه ۍ پ ک ر ه ک ۍال اي ح ده ي م دسترخ ار ريمم‬
‫خ که ريممانه زيات پ د‬ ‫پک‬ ‫خ ر‬ ‫مپمۍ خ ۍ ته کښه ي اپ د ريمم‬
‫اپ ده دسترخ ار پرسرم مپمۍ خ ۍ ته ناسته ه نه دم‪.‬‬ ‫ريمم خ ر د پک‬
‫ح‬ ‫‪ -:‬ه دا دم ح ک ر ه کمه کمه د مپمۍ ري ځ کح رهممه ته اپاز ک‬
‫‪.‬‬ ‫خ راک ز پر ک م خ معر وي هار د درې نه ک‬
‫‪ -١‬د مپمۍ خ ۍ پخ کح معرم رتيا غ رم کار نه دچ‪.‬‬
‫رخه ۍرچ ل ځاچ ته ا نه‬ ‫کح د ريمم‬ ‫‪ -١٧‬ک ر ه اي د مپمۍ خ ۍ پخ‬
‫اي‪.‬‬
‫کح داسح ر ک کښه‬ ‫‪ -١١‬ک ر ه اي رهممه سرم د مپمۍ خ ۍ ده پخ‬
‫‪.‬‬ ‫ح رهممه ان ې د هغه ناسته درن م تماري‬
‫تمه‬ ‫مپمۍ پخ ۍه اپ د ک ر ه رخه يح د تګ اجازم غ‬ ‫‪ -١٢‬کمه ح ريمم‬
‫اي ک ر ه پرته ده داتح که ۍ کح معر وي ګ نه اي‪.‬‬
‫کح اي ي تن د ل تن د خ پ ر ۍ ته پنه ګ ر اپ‬ ‫‪ -١٣‬د مپمۍ خ ۍ پخ‬
‫ح د هغه ۍ رچ خ ا م دسترخ ار ته راپ‬ ‫نه دچ رهممه هغه ۍ رچ ته ګ ر‬
‫‪.‬‬ ‫که‬
‫د ‪.‬‬ ‫‪ -١٤‬د خ پ رخه پ ان ې د اس پي ځم ديل ده ا م لمماء دپم مۍال ا‬
‫ي م مۍه لمماء پايح ح اس پي ځل ه د رشر رهممه رخه ديل اي اپ د رشر‬
‫مه مۍه لمماء‬ ‫رهممه ي طرف ناست خمک اس نه ه ي ل دسح ري ځل که‬
‫اپ د کشر‬ ‫کح د کشر رهممه رخه ديل که‬ ‫پايح ح اس پي ځل ده ريمم‬
‫رهممه ي طرف ته ه ځي اپ د خمک اس نه ده ي ل دسح ري ځي ح اۍ ته‬
 ‫‪211‬‬
‫ان ې لمل پاي‬ ‫دپا م مۍال لمماء ځانته دايل ۍر ده دې اساس که هر ق‬
‫ج از ۍر ‪.‬‬
‫‪ -١٥‬ۍه مپمۍ پ ان ې د اس پي ځم رخه پرپسته د اس ده دستراک داک ۍ‬
‫ح غ رم کار دا دچ ح اس ده دستراک داک نه اي‬ ‫ده هکمه لمما پيمح د‬
‫خ که ا اس داک ک درپا نه ۍر ‪.‬‬
‫رمهر خيا پساتل اي هغه‬ ‫‪ -١٦‬ده خ راک اپ رښاک کح اي د خرل ناس‬
‫ترر د خرل رمهر رخه زيات خ راک اپ رښاک‬ ‫داسح ح ه ه پنه ک‬
‫‪.‬‬ ‫پک‬
‫ځکه ح‬ ‫‪ -١٧‬رهممه اي ۍه خ راک اپ رښاک پرپسته ک ر ه ته دلاء پک‬
‫ا‬ ‫هي م ن تيهار رس‬ ‫ل ه پيمح د ‪ :‬ي ځل ا‬ ‫رضي ا‬ ‫جا ر ن ل ا‬
‫صمال ا لميه پسمم اپ ي امهر صما ه کرار ته رهممستيا تيارم ک ۍه کمه ح‬
‫ن ال لميه اۍسالم اپ صما کرار خ راک اپ رښاک پک ن ن ال لميه اۍسالم‬
‫ۍه اپ‬ ‫صما کرار ته رهر اني پک ۍه ح تاسح ا هي م ته ددچ رهممستيا‬
‫ح‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم ته لرض پک‬ ‫ل ض پرک ئ صما کرار رس‬
‫ۍه (إِرَ اۍرَجُلَ إِذَا‬ ‫ۍه يح ر هه پرک پ؟ ن ال لميه اۍسالم پرته رهر اني پک‬

‫دُخِلَ َيْتُهُ فَأُکِلَ طَدَارُهُ پَاُرِ َ اَرَا ُهُ فَ َلَ ْا ۍَهُ فَذَۍِکَ‬
‫إِثَا َتُهُ) (‪.)::١:٢‬‬
‫کمه ح ي تن خرل رسممار پرپر کرم رهممه اي اپ همته خ راک اپ رښاک‬
‫دا د ک ر ه ۍرارم د‬ ‫دلا پک‬ ‫يا دغه رهممه ک ر ه ته د خير اپ رک‬ ‫پک‬
‫رهممه ۍه دم‪.‬‬
‫ا صمال ا لميه پسمم رخه د رهممه رخه ک ر ه ته د دلاء ک ۍ‬ ‫اۍ ته رس‬
‫ح د هغ ۍه جممح رخه دپم دلاګانح د يمهح‬ ‫د‬ ‫يال يل اۍفاظ را نقل ا‬
‫ده ت ګه ذکر ک پ‪:‬‬
 ‫‪212‬‬
‫ل ه کرم‬ ‫ن ل ادم رضال ا‬ ‫لميه پسمم سد‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫اۍ ‪ :‬ي ځل رس‬
‫رهممه ا د خ راک اپ رښاک رخه پرپسته يح ک ر ه ته داسح دلاء پک م‬
‫(أَفْوَرَ لِ ْ َکُمْ اۍصَائِمُ رَ پَأَکَلَ طَدَارَکُمْ اۍْأَ ْرَارُ پَصَمَ ْ‬
‫لَمَيْکُمْ اۍْمَمَائِکَةُ)(‪.)::١:٢‬‬
‫نيکار خمک دچ ستاس خ ا م‬ ‫تاسح کرم دې رپژم ني نکح رپژم راتح پک‬
‫‪.‬‬ ‫پخ ر اپ رالئکح دچ ستاس ۍرارم د رغفرت اپ رحم دلاګانح پغ ا‬
‫ا صمال ا لميه پسمم ک ر ه ته د خ راک اپ رښاک رخه پرپسته‬ ‫‪ :‬رس‬
‫ۍه (اۍمَهُمَ َارِکْ ۍَهُمْ فِي رَا رَزَقْتَهُمْ پَاغْفِرْ ۍَهُمْ‬ ‫داسح دلاء پک‬

‫پَارْحَمْهُمْ) (‪.)١::١:٧‬‬
‫ې اپ‬ ‫د ده هغح کح پرته رک پا‬ ‫اچ ا تداۍال! تا ح دپچ ته ره پرک‬
‫دپچ ته خښ ه پک ې اپ ده دپچ رحم اپ کرم پک ې‪.‬‬

‫تم ادا ‪:‬‬ ‫‪ -٢‬داجازې غ‬

‫کمه ح ي ر ک د ا ځاچ ته پرځي اسالري اريد پررخه د ګي رصممت ن‬
‫حدن ر‬ ‫ت ه ک ې دم ح اي پررخه اجازم پغ ا‬ ‫در اساس وي هه غ‬
‫رصممت ن رخه ي دا دچ ح رمکن د رهممه سترګال د ک ر ه ده غير رمررال‬
‫ح ک ر ه يح ده‬ ‫يا رهممه د ک ر ه ک ر کح داسح ي اال پګ ر‬ ‫ځح پۍهي‬
‫کح‬ ‫ته ده راتم نکي کح ح يث اري‬ ‫ح اۍ ته دغه لم‬ ‫ۍي ۍ خفه که‬
‫(إنَمَا جُدِلَ اۍِاسْتِئْذَارُ رِنْ أَجْلِ‬ ‫ا چ‬ ‫ااارم‬ ‫داسح‬

‫اۍ َظَرِ)(‪.)::٣٥٧‬‬
‫تل (استيذار) د سترګ ۍهي ۍ ۍه ارمه ضرپر ګيل‬ ‫ژ ا م‪ :‬هشکه اجازم غ‬
‫ا چ‪.‬‬
 ‫‪213‬‬
‫تم تاکي ک‬ ‫اسالري اريد کح ګ دايل د رسممانان رخه د اجازې غ‬
‫ح ځه ح يح د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫تداۍال قرآنکريم کح فررايمي د ‪( .‬‬ ‫ا‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ()  ‬س رت اۍ ر اي (‪.)٢٧‬‬
‫اچ رؤر ان ره ن ځئ تاسح دردي ک رپن ته تر هغه د رې ح اجازم پغ ا ئ‬
‫کح ستاس ۍ يه ګ ه دم‬ ‫ئ در خاپن ان د دچ ک رپن داسح ک‬ ‫اپ سالم پا‬
‫پاخمئ‪.‬‬ ‫ح تاسال د‬ ‫ااي‬
‫‪ ( :‬رن اطمم لمال ق م فال‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫يتهم غير اذنهم فق حل ۍهم ار يفقؤپا لي ه ) (‪.)١::٢١٢‬‬

‫که هرې ي ر ک د درد ک ر د خاپن ۍه اجازې درته درد ک ر کح ر ک‬
‫پګ ر د دې ک ر خاپن ته ج از اته ح د دې ۍي پنکي سترګه پ اسي‪.‬‬
‫تم (استيذار) ارلي طريقه‪:‬‬ ‫د اجازې غ‬
‫کح داسح يار‬ ‫تم ارلي طريقه ده راتم نکي ح يث اري‬ ‫د اجازې غ‬
‫درۍ دم ي س چ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم خرل ک ر کح تشري‬ ‫ا چ دم‪ :‬رس‬
‫ح ايا زم‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ته غ ک‬ ‫راغال اپد ک ر رخه هر يح رس‬
‫لميه پ سمم خرل خادم ته رهر اني‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ستا ک رته داخل ام؟ رس‬
‫تم ارلي طريقه پ ايه پرته‬ ‫تن ته د اجازې غ‬ ‫پک ۍه ح ا اه ذکر ا‬
‫پپايه‪ :‬اپ (اۍسالم لميکم) پپايه يا پپايه ح ايا زم ستا ک ر ته داخل ام؟‬
‫د ا چ‬ ‫ذکر ا چ س چ د ن ي صمال ا لميه پ سمم خ رچ پاپري ۍال اپ ده‬
 ‫‪214‬‬
‫لميه پ سمم پرته‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫تمه رس‬ ‫طريقه يح د داخمي ۍ اجازم پغ‬
‫اجازم پرک ۍه س چ ک رته داخل ا (‪.)::٣٥٦‬‬
‫‪:‬‬ ‫تم (استيذار) ادا‬ ‫د اجازې غ‬
‫‪:‬‬ ‫تم (استيذار) ادا ده ان ې مپ ذکر کي‬ ‫د اجازې غ‬
‫‪-١‬رهممه اي ۍه دري ځم زيات د ک ر ه رخه د داخمي ۍ اجازم پنه غ ا‬
‫‪( :‬اۍْاسْتِئْذَارُ ثَمَاثٌ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫ځکه ح رس‬

‫فَإِرْ أُذِرَ ۍَکَ فَادْخُلْ پَإِۍَا فَارْجِمْ)(‪.)١::٢١٧‬‬

‫ا م ه که نه هرته پګرځه‪.‬‬ ‫تل درچ ځمي پ که اجازم درک‬ ‫اجازم غ‬
‫ح ته ر ک يح ح‬ ‫ت ه پک‬ ‫ت نکي رخه د‬ ‫که هرې ک ر ه د اجازې غ‬
‫ا‬ ‫اجازم غ ا چ؟ ن هغه دچ خرل ن م پرته پ ايح ځکه ح ي م پرځ رس‬
‫درۍ دم‪ .‬ا کر رضال ا ل ه پررخه‬ ‫صمال ا لميه پ سمم ي م اغ کح تشري‬
‫ت ه پک ۍه ح ته ر ک‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ترې د‬ ‫تمه رس‬ ‫اجازم پغ‬
‫ا کر يم‪ .‬يا لمر رضال ا ل ه راغال‬ ‫هغه ځ ا پرک‬ ‫يح ح اجازم غ ا‬
‫ا م پرپسته ۍه دې‬ ‫تمه اپ اجازم پرک‬ ‫هغه هم ده هم ې طريقح اجازم پغ‬
‫ا م(‪.)٢:٤٤‬‬ ‫ل مار رضال ا ل ه ته ده ذکر ا چ طريقح اجازم پرک‬
‫ح ته ر ک يح؟ هغه ه‬ ‫ت ه پک‬ ‫ت نکي رخه د‬ ‫کمه ح ک ر ه اجازم غ‬
‫ا صمال‬ ‫ځ ا کح دا نه پايح زم يم ځکه جا ر رضال ا ل ه پايح‪ :‬را د رس‬
‫ت ه پک ۍه‬ ‫ا لميه پ سمم درپازم پوک ۍه هغه صمال ا لميه پ سمم رارخه د‬
‫پګيل‬ ‫ر ک يح؟ را پرته پپيل زم يم‪ .‬ن ي صمال ا لميه پ سمم داسح پيل‬
‫پيح فررايل‪( .‬انا انا)(‪.)١::٢١١‬‬
‫ژ ا م‪ :‬زم يم زم يم‪.‬‬
 ‫‪215‬‬
‫‪ -٣‬دسالم ادا ‪:‬‬
‫تي ح کمه ي د ل سرم رخارخ که‬ ‫رسممانان رخه غ‬ ‫اسالري اريد‬
‫اپ لافي هر ا خي م‬ ‫ح اۍ ته د (اۍسالم لميکم) پيل د سالرت‬ ‫سالم پا‬
‫ت ح پل م دم ده دچ رد ا ح ا تداۍال دچ تا‬ ‫جارم دلاء اپ هغه ته د خير غ‬
‫پساتي ته اپ ستا‬ ‫سرم پنازپ ستا ځار اپ را دې خ ن‬ ‫ده شر چ سالرت‬
‫اپادم خرل خرم ار اپ دپستار د رپغ ررټ پۍر ستا دين اپ دنيا د سالرت‬
‫جاره کح پد خي ستا دين اپ دنيا د دهر قسم ضرر رخه ده ارن کح پساتي‬
‫اپ‬ ‫ت ح د ري ال اپ اخالص اپ د سالرت‬ ‫زرا ده ز م کح ستا ۍرارم د خهر غ‬
‫پنه‬ ‫زرا ۍه اسه ه تا ته هي کمه درد اپ تکمي‬ ‫ژپرچ پۍ ۍح د‬ ‫لافي‬
‫‪ .‬ته زرا ۍه ۍ رچ هيڅ ان يښ ه ره ۍرم(‪. )٢١١:١٣‬‬ ‫رسي‬
‫ح ځه ح يح‬ ‫ا‬ ‫ۍ ته ه‬ ‫ده ګي ارلي نص ص کح رسممانار سالم ا‬
‫د همهح ده ت ګه ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫(‪‬‬ ‫د ‪:‬‬ ‫فررايمي‬ ‫کح‬ ‫قرآنکريم‬ ‫تداۍال‬ ‫ا‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ :١()  ...‬س رت اۍ ساء اي ‪.):٦‬‬
‫اۍفاب سرم ځ ا‬ ‫اي ن د هغه رخه ده‬ ‫کمه ح تاسح ته سالم پا‬
‫پرک ئ يا ده همغه اۍفاب سرم ځ ا پرک ئ‪.‬‬
‫تداۍال ادم لميه اۍسالم دي اک م ن ا‬ ‫رهر اني ک چ‪ :‬کمه ح ا‬ ‫ا‬ ‫رس‬
‫ح د راليک هغال ناستال مۍال ته پراه اپ سالم پرته‬ ‫تداۍال پرته ارر پک‬
‫درک هغه ه پاپرم ح هم اسح پيل ستا اپ‬ ‫م هغ چ ح ررنهه ځ ا‬ ‫پا‬
‫د کمه ح ادم لميه اۍسالم د راليک و ۍهي ته‬ ‫ستا د اپادچ سالم ا‬
‫م ح (اۍسالم لميکم)‬ ‫پرسي م ن هغ چ ته يح ده دچ اۍفاب سرم سالم پا‬
‫راليک پرته پپيل‪( :‬اۍسالم لميک پرحمة ا )(رتفق لميه)‪.‬‬
 ‫‪216‬‬
‫ې دم‪( :‬ۍَا تَ ْخُمُ رَ اۍْمَ َةَ حَتَال‬ ‫لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫ن ي صمال ا‬

‫تُؤْرِ ُ ا پَۍَا تُؤْرِ ُ ا حَتَال تَمَا ُ ا أَپَۍَا أَدُۍُکُمْ لَمَال اَيْءٍ إِذَا‬
‫فَدَمْتُمُ مُ تَمَا َ ْتُمْ أَفْشُ ا اۍسَمَامَ َيْ َکُمْ))‪)١:٣ :٤(.‬‬
‫ح ايمار رانه پ ئ‪ .‬تر هغال د رچ ه‬ ‫ته داخمي ۍال نه ائ ترر‬ ‫تر هغال ج‬
‫پنه ۍرئ‪.‬‬ ‫ح ي ل سرم ري ه اپ رم‬ ‫تاسال د کارل ايمار رښت ار نه ائ ترر‬
‫آيا زم ت اسال ته داسح ي کار پ ايم ح که هغه کار ر سرته پرس م ي ل سرم‬
‫هغه کار دا دچ ح تاسال خرم ري ځ ن کح ي ل‬ ‫دي اکه‬ ‫ر ري ه اپ رم‬
‫ئ‪.‬‬ ‫ته سالم ا‬
‫ۍ ادا ‪:‬‬ ‫د سالم ا‬
‫ح ده‬ ‫د‬ ‫پضم ک‬ ‫ۍ ۍرارم ځانه چ ادا‬ ‫د سالم ا‬ ‫اسالري اريد‬
‫‪:‬‬ ‫ان چ مپ ذکر که‬
‫(اۍسالم لميکم) دچ پرته‬ ‫رستم ه طريقه دا دم ح ر ک ا ته سالم ا‬
‫دپم ت ه پ يا معر پ د و ۍ ۍرارم‬ ‫ي تن پ‬ ‫پپايح يد ح اته ح سالم ا‬
‫ځ ا‬ ‫ک‬ ‫د جمدال صيغه يد ال (لميکم) کميمه دچ پرته استدما‬
‫سر کح‬ ‫پرک پنکال اي پرته (پلميکم اۍسالم) پپايح يد ال د سالم د ځ ا‬
‫(‪.)١١:٣٤٦‬‬ ‫پاپ ح د لو رف ۍرارم دچ اپ د (لميکم) کممه استدما ک‬
‫پا ده ناس‬ ‫کح راغمي ح سر ر ه ديادم ان چ سالم ا‬ ‫ده ح يث اري‬
‫اپ کشر ده رشر‬ ‫ۍ خمک ده معرپ خمک ان چ سالم ا‬ ‫ان چ سالم ا‬
‫(‪.)٢١٢:١:‬‬ ‫ان چ سالم ا‬
‫ترري ځ رالقات پا اپ دپچ‬ ‫ح کمه د دپپ ت‬ ‫کح يار ا‬ ‫ده ح يث اري‬
‫م يا د دپچ ترر ځ پنه تي م يا دي ا راغال اپ دپچ ي د ل‬ ‫ي در ل سالم پا‬
‫(‪.)::٣٦٧‬‬ ‫اي سالم پا‬ ‫کمه ح يا ي د ل سرم رخ که‬ ‫رخه ج ا ا‬
 ‫‪217‬‬
‫رضال ا‬ ‫ځکه ح ان‬ ‫اي ساالم پا‬ ‫کمه ح ي تن خرل ک ر ته ن ز‬
‫لميه پ سمم داسح پفررايل‪(( :‬يَا‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ح راته رس‬ ‫ل ه پيمح د‬

‫ُ َيَ إِذَا دَخَمْ َ لَمَال أَهْمِکَ فَسَمِمْ يَکُنْ َرَکَةً لَمَيْکَ پَلَمَال‬
‫أَهْلِ َيْتِکَ))(‪.)١١:١٢‬‬
‫م ح دا سالم ده تا اپ ستا‬ ‫اچ ي ڼيه! کمه ح خرل ک رته داخمي چ سالم ا‬
‫‪.‬‬ ‫کح رک پا‬ ‫ک رن‬
‫رضال ا ل ه ي ځل ده‬ ‫غ رم کار دچ ځکه ح ان‬ ‫ده راا ران سالم ا‬
‫صمال‬ ‫ا‬ ‫م يا يح پپيل‪ :‬ح رس‬ ‫راا ران تهري م ده هغ چ يح سالم پا‬
‫(‪.)١::٢١٤‬‬ ‫ا لميه پ سمم هم اسح ک‬
‫ځ اپ ځال خرم اپ دردي ناري‬ ‫که د فت ال خور نه پ ناري ه خرم اپ دردي‬
‫ح‬ ‫ل ها پيمح د‬ ‫رضال ا‬ ‫ي ي‬ ‫ۍال اي ځکه ح اسماء‬ ‫ته سالم ا‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم تيري م در ر ن‬ ‫پپ رس‬ ‫ر ن د ځ ي م مۍه ناس‬
‫م (‪.)::٣٦٧‬‬ ‫يح سالم پا‬
‫ا صمال ا لميه پ‬ ‫ح‪ :‬زم د رس‬ ‫هم ارنهه ام هانئ رضال ا ل ها پيمح د‬
‫م (‪.)١::٢١٣‬‬ ‫سمم ک رته ا م ن ي صمال ا لميه پ سمم ان چ رح سالم پا‬
‫ځکه ح ح يث‬ ‫اپ اجر يح زياته‬ ‫د سالم اۍفاظ ح ر ررم زيات پ ث ا‬
‫کح‬ ‫لميه پ سمم رمم‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫کح راځي ح ي م پرځ رس‬ ‫اري‬
‫م (اۍسالم‬ ‫درۍ دم ي صما ي راغح ده دې اۍفاب سرم يح سالم پا‬ ‫تشري‬
‫يا يح پفررايل‪ :‬د دچ‬ ‫پرک‬ ‫لميکم) ن ي صمال ا لميه پ سمم د سالم ځ ا‬
‫ا چ ل س چ راغال ده دې اۍفاب سرم يح سالم‬ ‫پرک‬ ‫نيک‬ ‫س چ ۍرارم ۍ‬
‫پرک م يا‬ ‫م (اۍسالم لميکم پرحمة ا ) ن ي صمال ا لميه پ سمم ځ ا‬ ‫پا‬
‫ا چ دريم س چ راغال اپ ده‬ ‫پرک‬ ‫يح پفررايل د دچ س چ ۍرارم ال نيک‬
‫م (اۍسالم لميکم پرحمة ا پ رکاته) ن ي صمال‬ ‫دچ اۍفاب سرم يح سالم پا‬
 ‫‪218‬‬
‫پرک يا يح پفررايل دچ س چ ۍرارم ديرش‬ ‫لميه پ سمم د سالم ځ ا‬ ‫ا‬
‫ا چ (‪.)::٣٦٧‬‬ ‫پرک‬ ‫نيک‬
‫ن ده‬ ‫کمه ح کافر پر ان چ سالم پا‬ ‫رسممار ه کافر ته اپ سالم نه ا‬
‫ا صمال ا لميه پ‬ ‫کح ه ت ها دپررم پپايح (پلميکم) ځکه ح رس‬ ‫ځ ا‬
‫(ۍَا تَ ْ َءُپا اۍْيَهُ دَ پَۍَا اۍ َصَارَچ‬ ‫ک چ‪.‬‬ ‫رهر اني‬ ‫سمم‬

‫ِاۍسَمَامِ)(‪.)١::٢١٤‬‬
‫ئ‪.‬‬ ‫تاسال يه دپ اپ انصارپ ان چ اپ سالم ره ا‬
‫فق ۍ ا پ‬ ‫کح راغمال دچ (اذا سمم لميکم اهل اۍکتا‬ ‫ده ل ح يث اري‬
‫لميکم)(‪.)١::٢١٣‬‬
‫م ن پپاعي‪( .‬پلميکم)‬ ‫کمه ح تاسال ته اهل کتا سالم پا‬
‫ان چ‬ ‫کح رسممانار اپ کافرار ګډ ناس پ داسح رمم‬ ‫که هرې ي رمم‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم هم اسح رمم‬ ‫ج از ۍر ځکه ح رس‬ ‫سالم ا‬
‫ۍال دچ (رتفق لميه)‪.‬‬ ‫ان چ سالم ا‬
‫ا‬ ‫ځکه ح رس‬ ‫اي سالم پرته پا‬ ‫کمه ح ر ک د ا رخه رخصتي‬
‫((إِذَا انْتَهَال أَحَ ُکُمْ إِۍَال اۍْمَمْمِ ِ‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬

‫فَمْيُسَمِمْ فَإِذَا أَرَادَ أَرْ يَقُ مَ فَمْيُسَمِمْ فَمَيْسَ ْ اۍْأُپۍَال ِأَحَقَ رِنْ‬
‫اۍْآخِرَةِ))) ( ‪.)٤١:: ١١‬‬
‫اپ کمه ح د‬ ‫ته راځي ن سالم دچ پا‬ ‫کمه ح ستاسح رخه ي تن رمم‬
‫ځکه ح راتګ د تګ رخه زيات د‬ ‫رخه هرته ځي سالم دچ پا‬ ‫رمم‬
‫ۍ رستمق نه دچ‪.‬‬ ‫سالم ا‬
‫إِذَا ۍَقِيَ أَحَ ُکُمْ أَخَامُ فَمْيُسَمِمْ لَمَيْهِ فَإِرْ حَاۍَ ْ َيْ َهُمَا اَمَرَةٌ أَپْ‬
‫جِ َارٌ أَپْ حَمَرٌ ثُمَ ۍَقِيَهُ فَمْيُسَمِمْ لَمَيْهِ أَيْضًا ))( ‪.)٤١:: ١١‬‬
 ‫‪219‬‬
‫ن در هغه دې‬ ‫کمه ح ستاسح ي تن دخرل رسممار پرپر سرم رخارخ که‬
‫که پنه دع ا اپ يا تيهه ددپا پ ترر ځ دردم اي اپ يا سرم‬ ‫سالم پا‬
‫‪.‬‬ ‫رخارخ اي ن يا دې سالم درې پا‬

‫ادا ‪:‬‬ ‫اپ رمم‬ ‫‪ -٤‬د ص‬

‫ح ده دچ ۍ‬ ‫ژپن اي د اسالري اريد ده اص ۍ پا پ‬ ‫د هر رسممار و‬
‫(‪.)١٦:١٤‬‬ ‫رهم ارلي ادا ده ان چ مپ ذکر که‬ ‫اپ رمم‬ ‫کح د ص‬
‫هغح‬ ‫اپ د رمم‬ ‫ته رااي ن سالم دچ پا‬ ‫يا رمم‬ ‫‪-١‬کمه ح ر ک ص‬
‫خمک پرته رسي ۍال دچ‬ ‫رخح کح د کښه ي ح دچ ته نژدې پ اپ ناس‬
‫خرمه د هغه ځاچ کح کښي ي‬ ‫رخه دار‬ ‫ح ل تن د رمم‬ ‫داسح دچ نه ک‬
‫ا‬ ‫ده ري ځ کح د هغ چ ۍه اجازې درته کښي ي ځکه ح رس‬ ‫اپ نه د دپپ ت‬
‫‪( :‬ايقيمن اح کم رجالً رن رممسه‬ ‫صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬

‫فيه پ ۍکن ت سد ا)( رتفق لميه)‪.‬‬ ‫ثم يمم‬

‫اپ خرمه‬ ‫رخه دار‬ ‫ح ل تن د رمم‬ ‫ستاسال رخه دچ ي تن داسح نه ک‬
‫ترر راغمي تن ته د ناستي ځاچ‬ ‫د هغه ځاچ کح کښه ي خمک دچ پخ ځي‬
‫دي ااي‪.‬‬
‫کح خرل ځاچ‬ ‫ح ا ه پرته رمم‬ ‫ل ه دا لادت‬ ‫د ا ن لمر رضال ا‬
‫ل ه پايح ح‪ :‬کمه ه‬ ‫دريښ دم همته ه نه که استه‪ .‬جا ر ن سمرة رضال ا‬
‫ته راغم ن ک م ځاچ کح ه ح د‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم رمم‬ ‫ر ن د رس‬
‫د هغ چ ترر ګ ه که استم ‪.‬‬ ‫پرپست ي خمک ناس پ‬ ‫رمم‬
‫ې دم‪( :‬ايمل ۍمرجل ار يفرا‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک‬ ‫رس‬

‫ين اث ين اا اذنهما)(‪.)::٣١٧‬‬
 ‫‪220‬‬
‫کح د دپپ ت ترر ځ د هغ چ ۍه اجازې درته‬ ‫ح ي ر ک ده رمم‬ ‫ج از نه ۍر‬
‫که ي‪.‬‬
‫کح د ک م ضرپرت ده اساس د خرل ځاچ رخه‬ ‫يا رمم‬ ‫‪-٢‬ر ک ح ده ص‬
‫ته رااي حق يح دا دچ ح خرل اپۍ ي‬ ‫داره م اپ هرته پپت هرکمه ح رمم‬
‫‪( :‬إِذَا قَامَ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫ځاچ کح کهښ ي ځکه رس‬

‫اۍرَجُلُ رِنْ رَمْمِ ٍ ثُمَ رَجَمَ إِۍَيْهِ فَهُ َ أَحَقُ ِهِ)(‪.)١::٢١٧‬‬

‫ته رااي حق‬ ‫رخه پپځي يا هرته رمم‬ ‫کمه ح ي تن ستاسح رخه د رمم‬
‫يح دا دچ ح خرل اپۍ ي ځاچ کح کښه ي‪.‬‬
‫ا چ پ ن د حمقح ده ر ځ کح‬ ‫د حمقح ده يه ج‬ ‫يا رمم‬ ‫‪-٣‬که هرې ص‬
‫(ۍَدَنَ رَسُ ُ‬ ‫ل ه پيمي د‬ ‫ناسته ج از نه ۍر ځکه ح حذيفه رضال ا‬

‫اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ رَنْ قَدَ َ فِي پَسْطِ‬

‫اۍْمَمْقَةِ)(‪.)::٣١٦‬‬
‫ک چ هغه ا ان چ ح د حمقح ر ځ کح‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم ۍد‬ ‫رس‬
‫که ي‪.‬‬
‫سرم ناس پ‬ ‫کح رسممار اي ده معر پقار اپ س هي‬ ‫اپ رمم‬ ‫‪-٤‬ده ص‬
‫ن اپ د زچ کح دچ ګ تح‬ ‫‪ .‬خرم غا‬ ‫ده خرمال ږيرۍ يا ل اي دې ۍ ح نه ک‬
‫‪.‬‬ ‫اپ نه دچ قص اً و خح ک‬ ‫اپ نه دچ د زم س ڼ‬ ‫نه پهي نه دچ ا ې ت ک‬
‫د ال ځايه و ک اپ رياء‬ ‫معرې خ رچ دچ نه ک‬ ‫دچ ررالات ک‬ ‫د خ رپ ن‬
‫کارۍ رخه دچ ځار پساتي‪ .‬ادال دچ نه پهي که ل ا خ رې ک ۍح د هغه خ رپ‬
‫کارپنه ده‬ ‫ح اۍ ته ذکر ا‬ ‫ته دې غ ږ که د د ل ا خ رم دې نه قوم ک‬
‫ګډپن اۍ‬ ‫اپ ص‬ ‫دپپ پج ج از نه ۍر ي دا ح ده دچ کارپن سرم د رمم‬
‫ارلاً حرام کار دې ل دا ح د ن ر پ کارپن ده‬ ‫ح داسح ک‬ ‫ته ضرر رس‬
 ‫‪221‬‬
‫ح دې کار‬ ‫ځانته راجم‬ ‫د ګډپن اۍ ري ه اپ رم‬ ‫نه ک ۍ سرم د رمم‬
‫دچ‪.‬‬ ‫ان ې هر رسممار ارلاً رکم‬
‫رشي اپ احترام ۍه‬ ‫ته راځي ل اخص ه د ست‬ ‫‪-٥‬کمه ح ي ر ک رمم‬
‫اپ که نه؟‬ ‫ارمه پرته دري‬
‫دچ ر ض ع کح د لمما تر ر ځ اختالف دچ ي امهر لمماء پايح ح د ل ا‬
‫ج از نمر د دغح مۍح لمما ځه ح‬ ‫رشي اپ احترام ۍرارم ههياته دري‬ ‫ست‬
‫دائل ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬
‫صمال ا لميه پ سمم‬ ‫ا‬ ‫اۍ ‪-‬ا اراره رضال ا ل ه پايح ح ي ځل رس‬
‫ته راغال ر ن پرته پدري پ ن ن ال لميه اۍسالم ر ن ته رهر اني‬ ‫زر ن رمم‬
‫(ۍَا تَقُ رُ ا کَمَا تَقُ مُ اۍْأَلَاجِمُ يُدَظِمُ َدْضُهَا‬ ‫پک ۍه‬

‫َدْضًا)(‪.)::٣٣٦‬‬
‫تاسال ره‬ ‫خمک ي د ل احترام ۍرارم دري‬ ‫ژ ا م‪ :‬ۍکه ر هه ح غير لر‬
‫دري ئ‪.‬‬
‫ل ه پايح (ۍَمْ يَکُنْ اَخْصٌ أَحَ َ إِۍَيْهِمْ رِنْ رَسُ ِ‬ ‫رضال ا‬ ‫‪ -‬ان‬

‫اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ قَا َ پَکَانُ ا إِذَا رَأَپْمُ ۍَمْ يَقُ رُ ا ۍِمَا‬
‫يَدْمَمُ رَ رِنْ کَرَاهِيَتِهِ ۍِذَۍِکَ)(‪.)١٧٤:١٢‬‬
‫ک زيات ګرار‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم رخه ل هه‬ ‫صما کرار ته د رس‬
‫ته‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم د دپچ رمم‬ ‫نه خ سرم ۍه دچ ح کمه ه رس‬
‫ح ن ال‬ ‫دا ځکه ح صما ه کرام د ې د هي‬ ‫راغال ن دپچ ه پرته نه دري‬
‫‪.‬‬ ‫لميه اۍسالم د دپچ ده دري ۍ خفه کي‬
‫رشي اپ احترام ۍرارم دري‬ ‫خ ي امهر ن ر لمماء پايح ح د ل ا د ست‬
‫د دغال مۍح لمما ځه ح دائل ده ان ې مپ ذکر کؤ‪:‬‬ ‫ج از ۍر‬
 ‫‪222‬‬
‫ته راغال ن ن ال لميه اۍسالم‬ ‫ل ه رمم‬ ‫ن رداذ رضال ا‬ ‫اۍ ‪ :‬ي ځل سد‬
‫ته پفررايل‪ ( :‬قُ رُ ا إِۍَال سَيِ ِکُمْ)(‪)٤:٤:٣‬‬ ‫صما کرار‬
‫خرل رشر ته پدري ئ‪.‬‬
‫ل ه ر ي ه ته را‬ ‫ن حارثه رضال ا‬ ‫ل ها پايح‪ :‬ح زي‬ ‫‪ :‬لائشه رضال ا‬
‫پرسي کمه ح زر ن ک ر ته راغال ن ال لميه اۍسالم پرته داري م غا م يح‬
‫پرته پرک ۍه اپ ريال يح ک م(‪.)١٧٢:١٢‬‬
‫ج‪ :‬لائشه رضال ا ل ها پايح‪ :‬ح کمه ه د ن ال لميه اۍسالم ۍ ر ي ي فاطمه‬
‫رضال ا ل ها راغممه ن ن ال لميه اۍسالم ه پرته داري م ريال ه يح ک ۍه اپ ده‬
‫اپ کمه ه ح ن ال‬ ‫هغه ځاچ کح ه يح کښي ۍه ح ن ال لميه اۍسالم ه ناس‬
‫ل ها کرم ا هغه ه پرته داري ۍه اس ه يح‬ ‫لميه اۍسالم فاطمح رضال ا‬
‫ريال ک ۍه اپ ده هغه ځاچ کح ه يح کښي م ح فاطمه رضال ا ل هه ه ناسته‬
‫پم(‪.)::٣٦٢‬‬
‫لمما د د رت ي دپپ مۍ د دائم تو يق د ې مپ ک چ ح ک م دۍيل کح د‬
‫ح س چ يح د تک ر ۍه ارمه‬ ‫د‬ ‫دا هغه دري‬ ‫ر ما‬ ‫احترام ۍه ارمه دري‬
‫يا پرته‬ ‫هغه کح تک ر دي ا ک‬ ‫يا که اته دري‬ ‫دخرمه د خمک رخه غ ا‬
‫تح‬ ‫اخص راتم نکال اخص ته د هغه د غ‬ ‫ج از نمر خ که ناس‬ ‫دري‬
‫ده هغه کح تک ر نه‬ ‫اپ دري‬ ‫درته د هغه د احترام اپ اکرام ۍرارم پدري‬
‫ارلاً ج از ۍر (‪.)١٧:١١٧‬‬ ‫يا داسح دري‬ ‫دي اک‬
‫ا صمال ا لميه‬ ‫ده داچ کح اي دغه دلاء پۍ ۍي ځکه ح رس‬ ‫‪ -٦‬د رمم‬
‫چ دچ س مانک اۍمهم پ مم ک ااه ار ا‬ ‫پ سمم هم اسح ارر ک‬

‫اۍيک)(‪.)::٣١١‬‬ ‫اۍهٰ اا ان استغفرک پ ات‬

‫اچ ا ! تا ۍرم داکح دم اپ ث اء تا ۍرم دم ګ اهي پرک م ح درته ۍه تا رخه ل د‬
‫ل ادت پ نشته ستا رخه خښ ه غ ا م اپ تا ته رج ع ک م (ت ه پ اسم)‪.‬‬
 ‫‪223‬‬

‫‪ -٥‬د خ راک اپ رښاک ادا ‪:‬‬

‫نه ک ې دم ح د خ راک اپ رښاک ده‬ ‫رسممانان ته ار‬ ‫اسالري اريد‬
‫اي ده نظر کح پنيسي‬ ‫پخ کح ان ي ي ادا‬
‫ح دا‬ ‫پۍر‬ ‫‪-١‬هر رسممار اي د خ راک اپ رښاک رخه پ ان ې دا نه‬
‫اي ترر د ا تداۍال‬ ‫ر رح ق‬ ‫خ راک اپ رښاک د دې ده خاطر ک م ح‬
‫سرم يح خ راک اپ رښاک ل ادت ګرځي ک م‬ ‫ل ادت درچ پک م ح ده دې نه‬
‫د ‪.‬‬ ‫ح رسممانار درچ رکم‬
‫ح حال پ ځکه‬ ‫‪ -٢‬رسممار د داسح ايان رخه خ راک اپ رښاک پک‬
‫تداۍال ده قرآنکريم کح فررايمي د ‪ :‬‬ ‫حا‬
‫‪  ‬‬
‫‪...    ‬‬
‫آي ‪.)١٧٢‬‬ ‫‪ :١() ‬د اۍ قرې س ع‬
‫د پخ رئ‪.‬‬ ‫ژ ا م‪ :‬اچ رؤر ان حال خ ا م ح را تاسال ته درک‬
‫‪-٣‬ۍه خ راک پ ان ې اپ پرپسته اي خرل اس نه ه پپي ځي ځکه ح‬
‫َرَکَةُ اۍوَدَامِ اۍْ ُضُ ءُ قَ ْمَهُ‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک چ‪:‬‬ ‫رس‬

‫پَاۍْ ُضُ ءُ َدْ َمُ))( ‪.)٢٧١ ١٧‬‬

‫ژ ا م‪ :‬ۍه خ ۍ پ ان ې اپ پرپسته اس پي ځم کح رک دچ‪.‬‬
‫اۍرحمن اۍرحيم) پپايح ځکه‬ ‫‪-٤‬د خ راک اپ رښاک ديل کح اي ( سم ا‬
‫‪(( :‬إِذَا أَکَلَ أَحَ ُکُمْ فَمْيَذْکُرْ‬ ‫صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫اسْمَ اۍمَهِ تَدَاۍَال فَإِرْ نَسِيَ أَرْ يَذْکُرَ اسْمَ اۍمَهِ تَدَاۍَال فِي أَپَۍِهِ‬
‫فَمْيَقُلْ ِسْمِ اۍمَهِ أَپَۍَهُ پَآخِرَمُ))‪.)٢١١:١٧( .‬‬
 ‫‪224‬‬
‫که‬ ‫ن م دچ ياد ک‬ ‫ن دا‬ ‫ژ ا م‪ :‬کمه ح ستاسال رخه ي تن خ راک ک‬
‫هرې دا پررخه د خ ۍ دهل کح ههر ا کمه ح پرياد ا پدچ پايح‪ ( :‬سم‬
‫ا اپۍه پ اخرم)‪.‬‬
‫ده پرځ د دچ ر ۍ حسا‬ ‫که ر ک هرې ر ۍ کح ( سم ا ) پپايح د قيار‬
‫‪( :‬رن‬ ‫کح داسح راغمي د‬ ‫ده دې هکمه ح يث اري‬ ‫پرسرم نه که‬ ‫پکتا‬

‫ا يماس ُ ي م اۍقيارة فال‬ ‫کل ۍقمة سم ا‬ ‫قا ل‬

‫اکمها)(‪.)٤٤:١٥‬‬
‫ده پرځ‬ ‫ژ ا م‪ :‬ر ک ح د خ راک هرې ر ۍ کح ( سم ا ) پپايح د قيار‬
‫‪.‬‬ ‫پرسرم د دغال ر ۍ حسا پ کتا نه که‬
‫اپاز پپيل اي ترر ده‬ ‫ه دا دم ح د خ راک ده دهل کح ( سم ا ) ده ۍ‬
‫هغ چ يح هم پپايح‪.‬‬ ‫دسترخ ار ناس خمک يح پاپر‬
‫اپ د کاسح ۍه هغح ر ډې رخه ه‬ ‫‪-٥‬خ راک اپ رښاک ه ده ي اس سرم ک‬
‫خ ا م اخمي ح دم ته نژدې پ د کاسح ۍه ري ځ رخه دې خ ا م نه اپ ت‬
‫ل ه ته داسح‬ ‫لميه پ سمم لمر ن سممه رضال ا‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ځکه رس‬
‫يَا غُمَامُ سَمِ اۍمَهَ پَکُلْ ِيَمِي ِکَ پَکُلْ رِمَا‬ ‫رهر اني ک چ‪:‬‬

‫يَمِيکَ)(‪.)١::١٧٢‬‬
‫ژ ا م‪ :‬خ راک ده ي اس سرم ک م اپ د کاسح د هغح ر ډې رخه خ راک ک م‬
‫ح تاته نژدې دم‪.‬‬
‫کح راځي‪( :‬اۍْ َرَکَةُ تَ ْ ِ ُ پَسَطَ اۍوَدَامِ فَکُمُ ا رِنْ‬ ‫ده ل ح يث اري‬

‫ا رِنْ پَسَوِهِ)( س ن اۍتررذچ ‪٦‬و ک ‪٤٦٦‬رخ)‪.‬‬ ‫حَافَتَيْهِ پَۍَا تَأْکُمُ‬

‫ن تاسح د خ پ د ر ډپ رخه‬ ‫رخه کح نازۍي‬ ‫دخ پر ځ‬ ‫ژ ا م‪ :‬رک‬
‫رخح رخه خ ا م ره اخمئ‪.‬‬ ‫خ راک ک ئ د خ پ د ر ځ‬
 ‫‪225‬‬
‫چ‬ ‫اپ رښل اي پنه اي اپ نه دخ راک اپ رښاک ايار‬ ‫‪-٦‬معر تاپدم خ‬

‫‪"( .‬أَ ْرِدُپا‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫اي ځکه ح رس‬ ‫ک‬

‫َرَکَةٍ"‪ .‬پ اتشم اۍودام‬ ‫ِاۍوَدَامِ فَإِرَ اۍوَدَامَ اۍْمَارَ غَيْرُ ذِ‬
‫فار ذۍک لمل اۍ هائم)(‪.)٤٣:١٥‬‬
‫ژ ا م‪ :‬خ ا م سا م ک ئ ځکه د تاپدم خ پ خ پۍ کح رک نه اته اپ خ ا م‬
‫ځکه ح دا لمل د رارپي لمل دچ‪.‬‬ ‫که‬ ‫دچ نه ي‬
‫پنه اي اپ نه د خ راک اپ رښاک‬ ‫‪-٧‬د خ راک اپ رښاک ري پن کح اي ت ف‬
‫‪( :‬ار اۍ ال صمال‬ ‫اي ځکه ح ا ن ل اس رضال ا ل ه پيمح د‬ ‫د ک‬

‫فال ااناء اپ ي فخ‬ ‫لميه پ سمم نهال ار يت ف‬ ‫ا‬

‫فيه)(‪.)٣٣:١٣‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ۍه دې رخه ر م ک ې دم ح د خ راک اپ‬ ‫ژ ا م‪ :‬رس‬
‫اي‪.‬‬ ‫اي يا ده کح د کح پک‬ ‫پک‬ ‫رښاک ري پن کح ت ف‬
‫کح راغمح دچ ح‪:‬خ راک اپ رښاک اي ۍ ر چ ده‬ ‫‪-:‬ده ح يث اري‬
‫دسترخ ار ناس تر و ۍ د لمر ۍه ۍمابه رشر ته کهښ د اي(‪.)١٦٧:١٤‬‬
‫سرم دچ و ۍ ته‬ ‫اپ ده ترتي‬ ‫رخه دهل ک‬ ‫يا دچ د رشر تن د ي ر ګ س‬
‫خ راک اپ رښاک کي د ( رتفق لميه)‪.‬‬
‫ح‬ ‫کح دچ نه داسح کار اپ نه داسح خ رم پک‬ ‫‪-١‬د خ راک اپ رښاک پخ‬
‫لادتاً د س چ کرکه راپۍي د همهح ده ت ګه ۍه هرې ر ۍ ک ۍ پرپسته د پريم‬
‫م ايان يادپ اۍ ته‬ ‫کح د‬ ‫غ ر کح اس ر ډ يا د خ راک رښاک پخ‬
‫ح د ې سرم خ راک اپ رښاک ته ناست‬ ‫ايار ځکه ج از نمر‬ ‫ذکر ا‬
‫ح اريد حرام ګيمي د ‪.‬‬ ‫خمک ۍرارم داسح ضرر رسي‬
 ‫‪226‬‬
‫‪ -١٧‬ۍه خ راک پرپسته ۍه اس پي ځم پ ان چ اي خرمال ګ تال پر ي اپ کاسه‬
‫لميه پ سمم‬ ‫ل ه ته ن ي صمال ا‬ ‫ځکه ح جا ر رضال ا‬ ‫ه داکه ک‬
‫‪( :‬انکم ات رپر فال اچ طدارکم‬ ‫هم اسح ارر ک چ دچ اپ فررايمي د‬

‫اۍ رکة) (‪.)٣١:١٧٥‬‬

‫ژ ا م‪ :‬تاسال ده دچ نه د هي ئ ح د خ پ ده ک رال رخح کح رک دچ‪.‬‬
‫ځکه ح‬ ‫‪-١١‬ده خ راک اپ رښاک سرم اي س چ خرمه خي ه معرم مکه نه ک‬
‫‪( :‬را رالٴ ا ن ادم پلاء اراً‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫رس‬

‫ا ن ادم ۍقيمات يقمن صم ه فار کار‬ ‫رن و ه مس‬

‫ارماۍه ف مث ۍوداره پ ثمث ۍشرا ه پ ثمث ۍ فسه) (‪.)٣٧:٣‬‬
‫ال نه دچ مک ک چ د هغه ۍرارم ده‬ ‫لۍ‬ ‫ژ ا م‪ :‬ال ادم د خرمال خي ال رخه‬
‫ر يح درچ است ار پ که هرې ي‬ ‫ح‬ ‫کار دم ح ر ر ۍ خ ا م پخ ر‬
‫ن خرمه خي ه دچ ده دري رخ پپيشي ي م‬ ‫غ ا‬ ‫ر ک ضرپراً خ ا م خ‬
‫دپهمه رخه دچ اپ ه پرښي اپ دريمه رخه دچ ه ا ته‬ ‫رخه دچ خ ا م پخ ر‬
‫خاۍي دري د ‪.‬‬
‫‪-١٢‬ده رښاک کح رستم ه طريقه دا دم ح رښاک ده دري ت فس ن سرم پاي‬
‫‪( :‬ار اۍ ال صمال ا لميه پ سمم‬ ‫ل ه پيمح د‬ ‫رضال ا‬ ‫ځکه ان‬

‫فال اۍشرا ثالثاً) (‪.)١::١٧٤‬‬ ‫کار يت ف‬

‫ا صمال ا لميه پ سمم رښاک ده دري ت فس ن رښه‪.‬‬ ‫ژ ا م‪ :‬رس‬
‫‪-١٣‬د خ راک ده پخ کح که ک ره ر ۍ د اسه ده دسترخ ار پۍ چ ږ هغه دچ‬
‫‪( :‬اذا سقط ۍقمة‬ ‫ا فررايمي د‬ ‫اپ پدچ خ ر ځکه ح رس‬ ‫داکه ک‬
 ‫‪227‬‬
‫اح کم فمياٴخذها فميُمِط ل ها ااذچ پۍياکمها پ ايترکها‬
‫ۍمشيوار) (‪.)::١:١‬‬
‫کح ستاسال رخه د ي م تن ۍه اسه د خ پ ر ۍ ده‬ ‫ژ ا م‪ :‬کمه ح خ راک پخ‬
‫اپ پدچ خ ر ايوار ته‬ ‫داکه دچ ک‬ ‫هغه دچ د رته ک‬ ‫دسترخ ار پۍ ي‬
‫دې دا ر ۍ نه دري د ‪.‬‬
‫ا‬ ‫غ رم کار دچ ځکه ح رس‬ ‫‪-١٤‬ده اجتمالي يه خ راک اپ رښاک ک‬
‫‪( :‬اجتمد ا لمال طدارکم ي ارک‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬

‫ا ۍکم فيه)(‪.)::١٧٢‬‬
‫‪.‬‬ ‫ژ ا م‪ :‬خرل خ ا م ده اجتمالي يه خ رئ ا تداۍال ده کح رک ا‬
‫ن راۍک رضال ا‬ ‫اي ځکه ح کد‬ ‫‪-١٥‬خ ا م اي ده درع ګ ت پخ‬
‫((کَارَ رَسُ ُ اۍمَهِ صَمَال اۍمَهُ لَمَيْهِ پَسَمَمَ يَأْکُلُ‬ ‫ل ه پيمح د ‪:‬‬

‫ِ َمَاثِ أَصَا ِمَ پَيَمْدَقُ يَ َمُ قَ ْلَ أَرْ يَمْسَمَهَا))(‪.)١::١٧٥‬‬

‫ا صمال ا لميه پ سمم ه ده دري ګ ت سرم يح خ راک کاپم اپ‬ ‫ژ ا م‪ :‬رس‬
‫ۍ رخکح ه يح خرمح ګ تح ر مح‪.‬‬ ‫ۍه پ‬
‫پنه‬ ‫کح تيار ا پ خ پ ان ې‬ ‫‪ -١٦‬رستم ه طريقه دا دم ح د خ راک پخ‬
‫پيل اي مکح صف يح پاي(‪.)١::٣١٦‬‬
‫‪-١٧‬خ راک اپ رښاک ده پا م ج از ۍر ځکه ا ن لمر رضال ا ل ه پيمح د ‪:‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم ناٴکل پ نمن‬ ‫(ک ا لمال له رس‬
‫نمشال پ نشر پ نمن قيام) (‪.)١٧:١٢‬‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم پخ کح ه ر ن ده رپانه خ راک کاپم‬ ‫ژ ا م‪ :‬د رس‬
‫اپ ده پا م ه ر رښاک کاپم‪.‬‬
 ‫‪228‬‬
‫خ غ رم اپ افضل کار دا دچ ح خ راک اپ رښاک ده ناسته پاي ځکه ح‬
‫ا‬ ‫رضال ا ل ه د ن ي صمال ا لميه پ سمم رخه نقل ک ې دچ ح رس‬ ‫ان‬
‫د ‪ .‬قتادة‬ ‫رښم رخه خمک ر م ک‬ ‫لميه پ سمم ده پا چ د اپ‬ ‫صمال ا‬
‫ت ه پک ۍه ح‬ ‫رضال ا ل ه رخه د‬ ‫ح ر ن د ان‬ ‫رضال ا ل ه پيمح د‬
‫ده پا چ ر هه دچ؟‬ ‫خ راک ک‬
‫د پا چ رښاک ک ۍ رخه معر‬ ‫ح ده پا م خ راک ک‬ ‫راک‬ ‫هغه ځ ا‬
‫دچ(‪.)١::١٧٣‬‬
‫د د رت ي ح ي ن اپ ن رپ دايم ده اساس لمما داسح فت چ پرک ې دم ح‬
‫اپ رښل ده پا چ ج از ۍر خ غ رم اپ افضل ده ناستال خ راک اپ‬ ‫خ‬
‫د (‪.)٣٧٥:١٦( )١::٣٢٤‬‬ ‫رښاک ک‬
‫اۍذچ‬ ‫ۍي‪ ( :‬اۍمم‬ ‫‪-١:‬ۍه خ راک اپ رښاک پرپسته دا دلاء دچ پۍ‬

‫اطدم ا پ سقانا پ جدم ا رن اۍمسممين)(‪.)::٤٣٢‬‬

‫‪-١١‬ۍه خ راک پرپسته د خرمه خ ۍه پپي ځي(‪.)١٦١:١٤‬‬

‫‪ -٦‬د سفر ادا ‪:‬‬

‫ح ځه ح يح ده ان ې‬ ‫ځانه ې ادا ايښي د‬ ‫د سفر ۍرارم اسالري اريد‬
‫‪:‬‬ ‫مپ ذکر که‬
‫هغ چ ه ا تداۍال‬ ‫اپ رمهرپ سرم خ اچ داراني ک‬ ‫‪-١‬رسافر ه خرمح ک رن‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫رس‬ ‫ان ې سرار‬
‫(( ار ا تدا ٰچ اذا است دع ايئًا حفظه))(‪.)٤:٢:‬‬
‫ح کمه ا تداۍال ان چ ر ک پسرار ا ا تداۍال‬ ‫ۍقمار صاح پيمح د‬
‫‪.‬‬ ‫يح سات ه ک‬
 ‫‪229‬‬
‫ک ره‬ ‫اپ رمهر راتم نک اۍفاب سرم دلاء ک‬ ‫اپ رسافر ته ه خرمه ک رن‬
‫(است دع ا‬ ‫لميه پ سمم رخه رانقل ا چ‪:‬‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ح د رس‬

‫دي ک پ ارانتک پ خ اتيم لممک)(‪.)::٣٥٧‬‬

‫ژ ا م‪ :‬ستا دين اران اپ د لمل دايمح ا تداۍال ته سرارم ‪.‬‬
‫اي پۍر ځکه‬ ‫‪-٢‬رسافر اي سفر ته ي اځال ا نه اي درچ يا زيات رمهر‬
‫ايوار‬ ‫(اۍراک‬ ‫لميه پ سمم رهر اني ک چ‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ح رس‬

‫پاۍراک ار ايوانار پاۍ الثة رک )(‪.)::٣٥٧‬‬

‫ژ ا م‪ :‬ک م تن ح سفر ته ي اځح ځي دا داسح لمل دچ ح ي م ايوار د دچ‬
‫ۍح د که دپم ت ه ي اځح سفر ته رپار پ دا داسح‬ ‫لمل سرته رس ۍ ۍرارم ه‬
‫ۍال دچ کمه ح‬ ‫لمل دچ ح دپپ ايوانان د دچ لمل سرته رس ۍ ۍرارم ه‬
‫جل جالۍه ررسته پرسرم‬ ‫درچ ت ه سفر ته ي ځاچ رپار اي دا مۍه دم ح د ا‬
‫رمهرچ دم‪.‬‬
‫‪( :‬ۍ ار‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫کح رس‬ ‫ده ل ح يث اري‬

‫ميل‬ ‫اۍ اس يدمم ر رن اۍ ح ة را المم را سار راک‬

‫پح م)(‪.)٢:٢٣‬‬
‫ح زم درې د هي م ن ر خمک‬ ‫ژ ا م‪ :‬که هرې د ي اځح سفر ده هغ ل اق‬
‫د هي ۍال ي تن ه هم د ي چ ارح ۍرارم ي اځح سفر ته پنه پځي‪.‬‬
‫اي ده خرم کح د رش رپ ده اساس ي تن د سفر ارير پواکي‬ ‫‪ -٣‬د سفر رمهر‬
‫‪( :‬اذا خرج ثالثة فال‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم فررايمي د‬ ‫ځکه ح رس‬

‫سفر فمياٴررپا اح هم)(‪.)::٣٥:‬‬

‫ژ ا م‪ :‬کمه ح درچ ت ه سفر ته ځي ن ي تن دچ خرل ارير پواکي‪.‬‬
 ‫‪230‬‬
‫(‪.)٢٣:١‬‬ ‫‪-٤‬سفر ته ۍه پتم پ ان چ اي رسافر استخارم پک‬
‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ځکه ح رس‬ ‫‪-٥‬رسافر اي ده سفر کح معرې دلاګانح پک‬
‫‪( :‬ثالث دل ات رستما ات ااک فيهن‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د‬

‫لمال‬ ‫دل ة اۍمظم م پ دل ة اۍمسافر پ دل ة اۍ اۍ‬

‫پۍ م)(‪.)٢٧:١٢‬‬
‫‪ .‬د رظم م دلاء د رسافر‬ ‫ژ ا م‪ :‬هشکه ح د دري مۍ خمک دلاګانح ق مي‬
‫دلاء اپ د دالر دلاء خرل اپاد ته‪.‬‬
‫ح‬ ‫دا دچ ح رسافر د د مش ال ده پرځ سفر ته پپځي ځکه‬ ‫‪-٦‬رستم‬

‫صمال‬ ‫ن راۍک رضال ا ل ه پيمح د ‪( :‬کار اۍرس‬ ‫کد‬

‫)(رتفق لميه)‪.‬‬ ‫ا لميه پ سمم يم ار يخرج ي م اۍخمي‬
‫ه پم ح د د مش ال ده پرځال سفر‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم دا خ‬ ‫ژ ا م‪ :‬رس‬
‫ته پپځي‪.‬‬
‫‪-٧‬رستم ه طريقه دا دم ح رسافر سهار پختي سفر ته پپځي ځکه ح رس‬
‫(اۍمهم ارک ارتال فال‬ ‫لميه پ سمم فررايمي د ‪:‬‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬

‫ُک رها)(‪.)::٣٥:‬‬
‫رکت نه راناز ک م ح سهار پختي‬ ‫تداۍال ځما ده هغ ارتيان‬ ‫ژ ا م‪ :‬اچ ا‬
‫‪.‬‬ ‫سفر ک‬
‫‪-:‬کمه ح رسافر نقميه پاسوال ته خيژ ( سم ا ) دچ پپايح ځکه ح د لمي‬
‫د (‪.)::٣٥٧‬‬ ‫رضال ا ل ه رخه هم اسح رانقل ا‬
‫‪-١‬کمه ح رسافر نقميه پسيمه کح کښه استه اپ نقميه پسيمال حرک پک درې‬
‫اک ر پپايح پرپسته ۍه دچ ه راتم نکح دلاء پۍ ۍي ځکه ح‬ ‫ځمي ه ا‬
 ‫‪231‬‬
‫‪ { :‬سُ ْمَارَ اۍَذِ سَخَرَ ۍَ َا‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم هم اسح ک‬ ‫رس‬

‫هَذَا پَرَا کُ َا ۍَهُ رُقْرِنِينَ پَإِنَا إِۍَال رَ ِ َا ۍَمُ ْقَمِ ُ رَ }‬

‫اۍمَهُمَ إِنَا نَسْأَۍُکَ فِي سَفَرِنَا هَذَا اۍْ ِرَ پَاۍتَقْ َچ پَرِنْ اۍْدَمَلِ رَا‬
‫تَرْضَال اۍمَهُمَ هَ ِرْ لَمَيْ َا سَفَرَنَا هَذَا پَاطْ ِ لَ َا ُدْ َمُ اۍمَهُمَ أَنْ َ‬
‫اۍصَاحِ ُ فِي اۍسَفَرِ پَاۍْخَمِيفَةُ فِي اۍْأَهْلِ اۍمَهُمَ إِنِي أَلُ ذُ ِکَ‬
‫رِنْ پَلْ َاءِ اۍسَفَرِ پَکَآ َةِ اۍْمَ ْظَرِ پَسُ ءِ اۍْمُ ْقَمَ ِ فِي اۍْمَا ِ‬
‫پَاۍْأَهْلِ پَإِذَا رَجَمَ قَاۍَهُنَ پَزَادَ فِيهِنَ آيِ ُ رَ تَائِ ُ رَ لَا ِ ُپرَ‬
‫ۍِرَ ِ َا حَارِ ُپرَ‪.)::٣٥٧‬‬
‫پسيمه) يح ر ن ته تا م ک ې حا دا ح‬ ‫داکي دم هغه ا ۍرم ح دا (د سررۍ‬
‫ر ن ددچ د تا م ک ۍ ق رت نه ۍرم يشکه ح ر ن د ا ۍ رې ته پرتم نکال‬
‫اچ ا ! ر ن ده دچ سفر کح ستا رخه نيکي اپ تق چ غ ا پ اپ ر ن ته‬ ‫ي‬
‫اچ‬ ‫ي‬ ‫د ې سفر د داسح لمم ن سرته رس ۍ ت فيق راک چ ح ته درې خ‬
‫ا ! زر ن دا سفر اسانه ک ې اپ پږدم ارم يح ۍ ډم ک ې اچ ا ! ته ر د ې‬
‫سفر کح رمهرۍ اال اپ ته ر ده ک رپن کح خميفه اپ سات نکال اال اچ ا !‬
‫ک چ‬ ‫ته ر ددچ سفر ۍه تکميف ن پساتئ اپ د ناپ پ ديښ ۍه ۍي ۍ ر خ ن‬
‫ست ي ۍ رخه خالص ر را ده رخه‬ ‫خرل ک ر اپ خرم يي ته د‬ ‫اپ خرل را‬
‫ک چ‬
‫کمه ح رسافر ۍه سفر رخه هرته خرل ک ر ته راګرځي د ذکر ا چ دلاء سرم ه‬
‫‪( :‬آيِ ُ رَ تَائِ ُ رَ لَا ِ ُپرَ ۍِرَ ِ َا‬ ‫راتم نکي اۍفاظ پرزيات ک‬

‫حَارِ ُپرَ)(‪.)::٣٥٧‬‬
 ‫‪232‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ر ن خرل ر ته رج ع ک پنکال ت ه پيست نکال ل ادت ک پنکال اپ‬
‫ث اء پي پنکال ي ‪.‬‬
‫‪-١٧‬د سفر ده اپږدپ کح کمه ح نقميه پسيمه ده ۍ م خيژ رسافر ه (ا اک ر)‬
‫ا‬ ‫(س مار ا ) ه پايح ځکه ح ۍه رس‬ ‫پايح اپ کمه ح ده ژپرم ک زي‬
‫صمال ا لميه پ سمم رخه هم اسح پي ا رانقل ا چ دم(‪.)::٣٥٧‬‬
‫‪-١١‬د سفر ده هير کح که هرې رسافر ده ک م ځاچ کح ۍه خمک پيري م‬
‫ۍي‪( :‬اۍمهم انا نمدمک فال نم رهم پ‬ ‫راتم نکح دلاء دچ ۍ‬

‫ند ذ ک رن ارپرهم)(‪.)::٣٥:‬‬
‫ژ ا م‪ :‬اچ ا ! ر ن تا ددپۍ رخح ته ګرځ پ اپ د دپۍ ۍه ار رخه ده تا د ام‬
‫غ ا پ‪.‬‬
‫راتم نکح دلاء‬ ‫‪-١٢‬د سفر ده اپږدپ کح کمه ح رسافر ک م ځاچ کح دره ک‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم رهر اني ک چ ح که هرې‬ ‫دچ پۍ ۍي ځکه ح رس‬
‫دغه حاۍ کح راتم نکح دلاء پۍ ستل اي هيڅ اال پرته ضرر نه اي رس ۍال‪:‬‬
‫(ال ذ کممات ا اۍتارات رن ارراخمق)(‪.)١::٦٥‬‬
‫ژ ا م‪ :‬د ا ده کارم کممات د ا د رخم قات د ار رخه د ام غ ا م‪.‬‬
‫ځل ۍرارم يح ده خرمح‬ ‫‪-١٣‬کمه ح رسافر ۍه سفر رخه را ست ر اي اپ د ۍ ر‬
‫راتم نکح دلاء دچ پۍ ۍي ترهغه د رې دچ دا دلاء‬ ‫سيمح سترګح پۍهي‬
‫ح کمه‬ ‫رضال ا ل ه پيمح د‬ ‫ځکه ح ان‬ ‫ۍ ۍي ح خرل ک ر ته پرسي‬
‫لميه پ سمم سرم د خي ر غ پې رخه را ستانه ا ۍ اپ‬ ‫ر ن د ن ي صمال ا‬
‫ا صمال ا لميه پ سمم دا دلاء‬ ‫ر ي ه ر رم ر ن ته ۍه ۍرچ کارم ا م رس‬
‫(اي ر‬ ‫پۍ ستمه اپ ترهغح يح تکرارپۍه ح ر ي ح ر رچ ته پرسي پ‬

‫تائ ر لا پر ۍر ا حار پر)(‪.)١::٦٤‬‬

 ‫‪233‬‬
‫ژ ا م‪ :‬ر ن خرل ر ته رج ع ک پنکال ت ه پيست نکال ل ادت ک پنکال اپ‬
‫ث اء پي پنکال ي ‪.‬‬
‫‪ -١٤‬کمه ح رسافر ۍه سفر رخه خرمح سيمح ته ست ر اي ن د خرل ک ر نژدچ‬
‫پرپسته دچ خرل ک رته داخل اي ځکه‬ ‫رسم کح دچ دپم رکدته ۍم نځ پک‬
‫د ( رتفق‬ ‫رانقل ا‬ ‫ا صمال ا لميه پ سمم رخه هم اسح ک‬ ‫ح د رس‬
‫لميه)‪.‬‬

‫آدا ‪:‬‬ ‫‪ -٧‬د خ‬

‫ح‬ ‫د‬ ‫ک‬ ‫د ا تداۍال ۍه سترپ ندمت ن رخه ي هم خ‬ ‫ده انسانان ان‬
‫ا تداۍال د قرآنکريم‬ ‫د انسانان د ژپن د قاء ۍرارم مير رهم ل صر ګيل که‬
‫ۍي اپ د‬ ‫خرل ۍ چ ندم‬ ‫ان‬ ‫ده انسانان‬ ‫ک‬ ‫ده ګي ايت ن کح خ‬
‫ح د ن ر پ ايت ن ۍه جممي رخه راتم نکح اي‬ ‫احسار ده ت ګه يح يادپ‬
‫ک پ‪(:‬‬ ‫ذکر‬ ‫ت ګه‬ ‫ده‬ ‫د همهح‬ ‫اري‬
‫اۍ اء‬ ‫‪:١()‬د‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫س رت آي ‪.)١‬‬
‫ري ستاس ۍرارم ارارتيا اپ راح ګرځ ۍح دچ‪.‬‬ ‫ژ ا م ‪ :‬ستاسي خ‬
‫ره نا ره اکر اداء‬ ‫تداۍال دد ستر ندم‬ ‫ن دد ۍرارم ح رسممانان د ا‬
‫حتما‬ ‫ان ي ي اخالا اپ ادا‬ ‫ده ا م د اسالري اريد‬ ‫اي د خ‬ ‫ک ېپ‬
‫ررالات ک ئ ‪:‬‬
‫هر رسسممار اي ۍه ضرپرت درته د راسخ تن ۍه ۍمانځه رخه پرپسته خ‬
‫ح(ار اۍ يدميه اۍسالم‬ ‫رزهرضال ا ل ه يمح د‬ ‫پنه ځ ډپ ځکه ا‬ ‫ک‬
‫کار يکرم اۍ م ق ل صالة اۍدشاء پاۍم يث د ها) (رتفق لميه)‪.‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬ن ي لميه اۍصالة پاۍسالم د راسخ تن ۍه ۍمانځه رخه پ ان ې خ‬
‫ګيمي د ‪.‬‬ ‫اپ دراسخ تن ۍمانځه رخه پرپسته خ رې اترې ک‬ ‫ک‬
 ‫‪234‬‬
‫ح ده اپدس سرم پي م اي ۍ ر چ اي ده ي‬ ‫رسممار اي معرم ه ه پک‬
‫ممم دري ځي اپ ي اس اي د خرل سر ان ې که د پرپسته ۍه ره پخته که‬
‫لميه‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬ ‫ارلا ک ره درپا نمر ځکه ح رس‬ ‫مح ممې ته پاپ‬
‫((إِذَا أَتَيْ َ رَضْمَدَکَ‬ ‫ته داسح فررايمي ‪:‬‬ ‫راء ن لاز‬ ‫پسمم‬

‫فَتَ َضَأْ پُضُ ءَکَ ۍِمصَمَاةِ ثُمَ اضْوَمِمْ لَمَال اِقِکَ‬

‫اۍْأَيْمَنِ))‪)٤١٢:٢‬‬
‫ن د ۍمانځه د اپدس ده رير اپدس پک م يا ده ي ممم‬ ‫کمه ح پي م که‬
‫دري زم‪.‬‬
‫کح ۍه هم ې راء ن لاز (رض) رخه رپاي دچ ح راته‬ ‫اپ ل ح يث اري‬
‫‪((:‬إِذَا أَپَيْ َ إِۍَال فِرَااِکَ پَأَنْ َ طَاهِرٌ‬ ‫(ص) پفررايل‬ ‫ا‬ ‫رس‬

‫َکَ))س ن ا ي داپد‪١٣:‬و ک ‪٢٤٣‬رخ‪.‬‬ ‫فَتَ َسَ ْ يَمِي‬

‫اپ ح کمه پي م که ې ده اپداسه پي م که م اپ ي اس سر ان ې کښي دم‬
‫ده ا م رس‬ ‫رسممار اي د رخي ده خي ي در نه پځي ځکه ح دداسح خ‬
‫‪((:‬إِنَمَا هَذِمِ ضِمْدَةُ أَهْلِ‬ ‫لميه پسمم داسح رهر اني ک‬ ‫صمال ا‬ ‫ا‬

‫((إِرَ هَذِمِ ضَمْدَةٌ ۍَا‬ ‫کح داسح راغمي د‬ ‫َارِ)) اپ ده ل ح يث اري‬ ‫اۍ‬
‫احم‬ ‫‪١٤١‬رخ رس‬ ‫راجه‪١١:‬و ک‬ ‫ان‬ ‫اۍمَهُ))س ن‬ ‫يُمِ ُهَا‬
‫‪١٦‬و ک ‪٢٣١‬رخ‪.‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬د رخي دري تل د دپزخيان دري تل د ‪.‬د رخح درع تل داسح لمل‬
‫دچ ح ا جل جالۍه يح نه خ‬
‫حد‬ ‫د‬ ‫ا صمال ا لميه پسمم رخه ګ امهر دلا ګاني رانقل ا‬ ‫د رس‬
‫ح ځه ح يح ده ان ې مپ ذکر ک پ‪:‬‬ ‫ده پخ کح پيل که‬ ‫خ‬
 ‫‪235‬‬
‫) اپ رم ر‬ ‫) در ديرش ځمي (اۍمم‬ ‫ا در ديرش ځمح (س مار ا‬ ‫اۍ‬
‫ل ه اپ فاطمي‬ ‫اک ر ) پپايح ځکه ح ي ځل لمي رضي ا‬ ‫ديرش ځمي ( ا‬
‫ح د ک ر ده کارپن کح‬ ‫رخه ي خادم پغ‬ ‫ا‬ ‫ل ها د رس‬ ‫رضي ا‬
‫ن ي لميه اۍسالم پرته داسح پفررايل‪(( :‬أَۍَا أَدُۍُکُمَا‬ ‫ن‬ ‫ررسته پرسرم پک‬

‫لَمَال خَيْرٍ رِمَا سَأَۍْتُمَا إِذَا أَخَذْتُمَا رَضَاجِدَکُمَا أَپْ أَپَيْتُمَا إِۍَال‬
‫فِرَااِکُمَا فَسَ ِمَا ثَمَاثًا پَثَمَاثِينَ پَاحْمَ َا ثَمَاثًا پَثَمَاثِينَ پَکَ ِرَا‬
‫أَرْ َدًا پَثَمَاثِينَ فَهُ َ خَيْرٌ ۍَکُمَا رِنْ خَادِمٍ)) (‪.)٣٤٢:١:‬‬
‫ژ ا م ‪ :‬ايا زم تاسي ته داسح ره پنه ايم ح ۍه هغه ره رخه مير غ رم دچ ح‬
‫ديرش‬ ‫در‬ ‫؟ هغه دا ح کمه تاسي پي م که‬ ‫تاسي زرا رخه پغ‬
‫) اپ رم ر ديرش ځمح ( ا اک ر)‬ ‫ځمح(س مار ا ) در ديرش ځمح (اۍمم‬
‫پپايح دا ستاسي ۍرارم د خادم رخه مير ګ ر دچ‪.‬‬
‫ا صمال ا لميه پسمم ي صما ي‬ ‫ا اي کرسي د پپايح ځکه ح رس‬
‫‪ (:‬إِذَا أَپَيْ َ إِۍَال فِرَااِکَ فَاقْرَأْ آيَةَ اۍْکُرْسِيِ‬ ‫ته داسح فررايمي د‬

‫رِنْ أَپَۍِهَا حَتَال تَخْتِمَ اۍْآيَةَ{ اۍمَهُ ۍَا إِۍَهَ إِۍَا هُ َ اۍْمَيُ اۍْقَيُ مُ‬
‫}پَقَا َ ۍِي ۍَنْ يَ َا َ لَمَيْکَ رِنْ اۍمَهِ حَافِظٌ پَۍَا يَقْرَ َکَ اَيْوَارٌ‬
‫حَتَال تُصْ ِحَ)(‪.)١ ::٣‬‬
‫کرسي تردايه پۍ ۍه تر سهارم د رې ه د ا‬ ‫اي‬ ‫ژ ا م ‪ :‬کمه ح پي م که‬
‫سات پ رقرر پ اپ ايوار ه تاته نشي نژد‬ ‫تداۍال ۍه طرفه ده تا ان‬
‫کي اچ‬
‫ا چ دچ‪( :‬‬ ‫د آي اۍکرسي ده ن م ن ر‬ ‫اۍ ته د قرانکريم راتم نکال آي اري‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪236‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪() ‬د اۍ قرچ س رت آي ‪.)٢٥٥‬‬
‫ح س رت فاتمه اپ د‬ ‫د‬ ‫تل ا‬ ‫ج ‪ -‬هم ارنهه ۍه رسممانان رخه غ‬
‫س رت قر اپۍ ي ايت نه تر ( اپۍئک هم اۍمفمم ر ) اپ د قر د س رت‬
‫را في اۍسم ات پرا في اارض ) د س رت تر اخرم‬ ‫اخرني ايت نه يد ي (‬
‫د رې پۍ ۍي (‪.)١:::١٤‬‬
‫د‬ ‫ر سيرم د راتم نکح دلا ۍ ستل هم د ن ي لميه اۍسالم رخه نقل ا‬ ‫ۍه د‬
‫( ِاسْمِکَ أَرُ تُ پَأَحْيَا ) (‪)٣٧٤:٣‬‬
‫ژ ا م‪ :‬اچ ا ! ستا ده ن م ان ې ر کي م اپ ستا ده ن م ژپن چ کي م‪.‬‬
‫کح اۍهان م اپ ست چ پ دا دلاء دچ‬ ‫که هرې ک م رسممار ده خرل خ‬
‫ۍي (أَلُ ذُ ِکَمِمَاتِ اۍمَهِ اۍتَارَاتِ رِنْ غَضَ ِهِ پَلِقَا ِهِ پَاَرِ لِ َادِمِ‬ ‫پۍ‬

‫پَرِنْ هَمَ َاتِ اۍشَيَاطِينِ پَأَرْ يَمْضُرُپرِ) (‪.)١٧٤:١٢‬‬

‫د‬ ‫لذا‬ ‫ژ ا م‪ :‬د ام غ ا م د ا تداۍال ده کارم کممات د ا تداۍال ۍه غض‬
‫م ګان ۍه ار اپ ايوانان ۍه پس س رخه اپ ۍه دچ رخه ح ايوانار راته‬
‫حاضر اي‪.‬‬
 ‫‪237‬‬
‫ح اته يح پنه پايح‬ ‫پګ ر ه ه دچ پک‬ ‫که هرې ک م رسممار ه خ‬
‫ۍر اپ د خ‬ ‫خ که اته يح پايح داسح اته د پپايح ح دم سرم رم‬
‫پګ ر درې ځمح دچ‬ ‫خ‬ ‫خ که هرې ک م رسممار‬ ‫ه تد ير پرته ک‬
‫ۍه ار‬ ‫يا دچ درې ځمح ۍه ا تداۍال رخه ددچ خ‬ ‫پ ۍ رې ته ا ې ت ک‬
‫نه پايح ده ک ره ممم يح ح‬ ‫اپ هيياته دچ ذکر ا چ خ‬ ‫رخه د ا پغ ا‬
‫اپ که هرې‬ ‫ۍي اچ پ ۍه هغح ممې رخه دچ مح ممې ته پاپ‬ ‫خ‬ ‫ن ر‬
‫‪.)١::٣٤٥( :‬‬ ‫ه پ ن د رته دچ اي اپ ۍم نځ دچ پک‬ ‫يح خ‬
‫دا اۍفاظ دچ پۍ ۍي‪:‬‬ ‫ده دپرار کح پيښي‬ ‫کمه ح د خ‬
‫((ۍَا إِۍَهَ إِۍَا اۍمَهُ پَحْ َمُ ۍَا اَرِيکَ ۍَهُ ۍَهُ اۍْمُمْکُ پَۍَهُ اۍْمَمْ ُ پَهُ َ‬
‫لَمَال کُلِ اَيْءٍ قَ ِيرٌ سُ ْمَارَ اۍمَهِ پَاۍْمَمْ ُ ۍِمَهِ پَۍَا إِۍَهَ إِۍَا اۍمَهُ‬
‫پَاۍمَهُ أَکْ َرُ پَۍَا حَ ْ َ پَۍَا قُ َةَ إِۍَا ِاۍمَهِ))‪.‬‬
‫ته‬ ‫تداۍال رخه د خرمح ا تيا د د رم که پ غ‬ ‫پرپسته ۍ ې رخه دچ ۍه ا‬
‫‪( :‬رَنْ تَدَارَ رِنْ اۍمَيْلِ فَقَا َ حِينَ‬ ‫ا فر رايمي د‬ ‫ځکه ح رس‬ ‫پک‬

‫يَسْتَيْقِظُ ۍَا إِۍَهَ إِۍَا اۍمَهُ پَحْ َمُ ۍَا اَرِيکَ ۍَهُ ۍَهُ اۍْمُمْکُ پَۍَهُ‬
‫اۍْمَمْ ُ پَهُ َ لَمَال کُلِ اَيْءٍ قَ ِيرٌ سُ ْمَارَ اۍمَهِ پَاۍْمَمْ ُ ۍِمَهِ پَۍَا‬
‫إِۍَهَ إِۍَا اۍمَهُ پَاۍمَهُ أَکْ َرُ پَۍَا حَ ْ َ پَۍَا قُ َةَ إِۍَا ِاۍمَهِ ثُمَ دَلَا رَ ِ‬
‫اغْفِرْ ۍِي قَا َ اۍْ َۍِي ُ أَپْ قَا َ دَلَا اسْتُمِي َ ۍَهُ فَإِرْ قَامَ فَتَ َضَأَ‬
‫ثُمَ صَمَال قُ ِمَ ْ صَمَاتُهُ ) (‪.)::٣٤٢‬‬
‫کح دا اۍفاظ (ا اۍه اا‬ ‫دپرار کح پيښ اي د ې پخ‬ ‫ژ ا م‪ :‬ر ک ح د خ‬
‫ا پح م ااريک ۍه ۍه اۍممک پ ۍه اۍمم په لمي کل اي ق ير س مار ا‬
‫پا ق ة اا ا ) د پپايي پرپسته‬ ‫پا اۍه اا ا پا اک ر پا ح‬ ‫پاۍمم‬
 ‫‪238‬‬
‫تداۍال يح س ا‬ ‫ا‬ ‫تداۍال رخه س ا پک‬ ‫ۍه دچ اۍفاب پيم رخه ۍه ا‬
‫‪.‬‬ ‫ک‬ ‫ا تداۍال ه يح ق‬ ‫اپ که ۍم نځ پک‬ ‫قم‬
‫(اۍْمَمْ ُ ۍِمَهِ اۍَذِ‬ ‫پۍ ۍي‬ ‫رخه داري م دغه دلا د‬ ‫کمه ح ۍه خ‬

‫أَحْيَانَا َدْ َ رَا أَرَاتَ َا پَإِۍَيْهِ اۍ ُشُ رُ) (‪.)١::٣٤٦‬‬

‫ک ۍ اپ د هغه ۍ رې‬ ‫ژ ا م‪ :‬ث اء هغه ا ۍرم دم ح ۍه ررګ پرپسته يح را ژپن‬
‫ته پرتګ دچ‪.‬‬
‫اۍخير‬ ‫تم‬
‫دمته تتم اۍصاۍمات‬ ‫اۍذ‬ ‫اۍمم‬
 ‫‪239‬‬

‫دد ځم فصل درراجد فهرس‬

‫‪ -١‬اۍقرار اۍکريم‬
‫ۍ ر چ‬ ‫ن اسمديل کا ‪١٣٥٧ :‬ها ش صميح اۍ خار‬ ‫‪ -٢‬اۍ خار ‪ :‬رمم‬
‫و ک ط ده‪ :‬ندماني کت خانه‪.‬دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫‪:‬و ک‬ ‫ن اسمديل کا ‪١٣٥٧ :‬ها ش صميح اۍ خار‬ ‫‪ -٣‬اۍ خار ‪ :‬رمم‬
‫ط ده‪ :‬ندماني کت خانه‪.‬دهښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬
‫صميح‬ ‫اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫أ‬ ‫‪ -٤‬اۍ يسا ر‬
‫رسمم ‪١‬و ک دار اۍميل يرپت‬
‫صميح‬ ‫اۍمسين رسمم ن اۍمماج ن رسمم اۍقشير‬ ‫أ‬ ‫‪ -٥‬اۍ يسا ر‬
‫رسمم ‪٢‬و ک دار اۍميل يرپت‬
‫‪ -٦‬اۍ يساد رې ‪ :‬رسمم ن حماج ا اۍمسين کا ‪١٣٤١ :‬ها ش اۍمارم‬
‫اۍصميح رسمم دپيم و ک ط ده‪:‬خي ر ګرپپ اف کمر ي دهښ ر داکستار‪.‬‬
‫رم رم و ک ط ده‪:‬داراۍفکر‪ -‬يرپت‪-‬ۍ ار‬ ‫احم‬ ‫رس‬ ‫‪ -٧‬ا ن ح ل‪ :‬احم‬
‫‪ -:‬اۍسمستاني‪ :‬سميمار ن اادث‪ .‬س ن ا ال داپد دپيم و ک کا ‪١٣١٦ :‬ها ا‬
‫ط ده‪ :‬خي ر ګرپپ آف کمر ي ‪ -‬ديښ ر‪-‬داکستار‪.‬‬
‫س ن أ ي داپد ‪١‬و ک‬ ‫‪ -١‬اۍسمستاني سميمار ن األادث أ داپد األزد‬
‫ط ده دار اۍفکر‬
‫س ن أ ي داپد ‪١٧‬و ک‬ ‫‪ -١٧‬اۍسمستاني سميمار ن األادث أ داپد األزد‬
‫ط ده دار اۍفکر‬
‫س ن أي‬ ‫داپد األزد‬ ‫سميمار ن األادث أ‬ ‫‪ -١١‬اۍسمستاني‬
‫داپد ‪١٣‬و ک ط ده دار اۍفکر‬
‫ۍ ر چ و ک ط ده‪ :‬رکت ة‬ ‫ن ليسال جارم اۍتررذ‬ ‫‪ -١٢‬اۍتررذ ‪ :‬رمم‬
‫حقانية دهښ ر‪ -‬داکستار‬
 ‫‪240‬‬
‫کا ‪١٤٢١ :‬ها ا ده اسالم کح د ژپن انه‬ ‫ي س‬ ‫‪-١٣‬اصالحي ‪ :‬رمم‬
‫ط ده ديغام خررپن پچ ررک – ديښ ر‪ -‬داکستار‪.‬‬ ‫آدا‬
‫کر جا ر کا ‪١٤١٧ :‬ها ا‪١١١٧ -‬م ر هاج اۍمسمم ط ده‪:‬‬ ‫‪ -١٤‬اۍم ائر ‪ :‬ا‬
‫داراۍشرپا ۍم شر پ اۍت زيم پاۍو الة‪ -‬ج م‪ -‬اۍسد ديه‪.‬‬
‫اۍميث نصر ن رمم ن ا راهيم ستار اۍدارفين ط ده‪:‬‬ ‫‪:‬ا‬ ‫‪ -١٥‬سمرق‬
‫رکت ة اۍکتا پاۍس ة‪.‬‬
‫ن اسمديل کا ‪ ١٤٧٧:‬ها ا‪١١:٧ -‬م س ل اۍسالم‬ ‫‪ -١٦‬اۍص داني‪ :‬رمم‬
‫رم رم و ک ط ده‪ :‬داراۍکتا اۍدر ي – يرپت – ۍ ار‪.‬‬
‫کا ‪١١١٥ :‬م اخصية اۍمسمم اۍمداصر ط ده‪:‬‬ ‫‪ -١٧‬اۍومار‪ :‬رصوفال رمم‬
‫اۍمرک اۍداۍمي ۍمکتا ااسالري‪-‬اۍک ي ‪.‬‬
‫ط ده‪ :‬داراۍکتا اۍدر ي‪.‬‬ ‫‪ -١:‬اۍ پ ‪ :‬يميال ن ارف ارح اار دين ۍم پ‬