Hernandez - La Malprudenta Scivolulo

ttl.
DE C E R V A N T E S S A A V E D R A
•la tnalpruwtita
$cívolulo
novelo el la fama verko D©ll-KlíWÍ^O
,, ,,
LA MALPRUDENTA
SCIVOLULO
Federación E s p a ñ o l a de Esperanto
Hispana Esperanto - Federado
H e á . - í g U M S a n P e d r o 13 - 3 - 7, E - 2 8 0 1 5 M A D R I D
e
T»l. +34 - (3)1 - 4 4 6 8 0 7 9
^ H 3
A MORO NE GARDAS RESPEKTON NEK ATENTAS MEZURON
DE PRUDENTO EN SIAJ A G O J . LI HA VAS SAMAN KAPABLON
OI. LA MORTO, IGU TIEL ATAKAS LA ALTAJN PALACOJN DE
LA REGOJ, KIEL LA HUMILAJN KABANOJN DE LA PASTISTOJ
CERVANTES
4
CERVANTES
CIUJ RAJTOJ ESTAS REZERVATAJ
M. D E C E R V A N T E S S A A V E D R A
LA
MALPRUDENTA
SCIVOLULO
33 - 34
a a
kaj 35 a
CAPITROJ
DE L A YERKO «DON-KIÉOTO»
E l la hispanlingva origínalo tradukis
LUIS HERNANDEZ
Eldono: Luis Hernández - VALENCIA (Hispanio) 1955

Ilustro]: Rafael Raga
Vinjetoj: Luis Hernández
Linotipo: García Viguer
La eksteran kovrilon oni reproduktis

en Litograíejo M. García Cantos
KARA LEGANTO:
Jen pliaj t r i capitroj de «Don-Rincto» en la

Internada Lingvo. I l i aperas nun en formo de aparta
kompleta novelo, k i u , pro tio mem, Uveros p l i gustan
komprenon p r i la pozitivaj rezultatoj jam atingitaj en
la grava entrepreno —super k i u strece kaj daüre m i
laboras— por digne iam prezenti al la esperantista
mondo ne nur simplan specimenon sed belan eldonon,
en gia tuta amplekso, laü plej adekvata maniero, de la
admirinda kaj grandioza verko de Cervantes.
Pri la nuna traduko el t i u klasika origínalo, kies
malfacila teksto kaj stilo ne dam aspektas klare e£ mem
al hispanoj, estu dirite ke du eminentaj samideanoj,
akademianoj: D-ro. Ferenc Szilágyi kaj S-ro. Saldanha
Carreira, bonvolis tralegi la manuskripton, farinte
interesajn kaj valorajn rimarkojn, k i u j multe utilis
kaj multe taügis por la fina polurado.
Cetere, bona amiko kaj bona poeto, S-ro. F . Vilá
el Barcelono, tre afable min helpis en la tikla tasko
traduki la diversajn versajojn, k i u j , laü kutimo de la
epoko, garnas kaj ornamas kelkajn pagojn.
Car temas, kiel jam dirite, p r i specimeno de verko
ankoraü en prilaboro, volonte kaj danke m i akceptos
sugestojn, kritikojn aü atentigojn de d u helpema
leganto, k i u , en rekta kontribuo al la plej alta perfek-
teco de la tuta arango, stimulos tiel per sia morala
subteno la fervoron de
LA TRADUKINTO
jQuis tyternandez
Recaredo , 2 2 , 1." Valencia (Hispanio)
Somero 1955.
Origínala Titolo:
CURIOSO IMPERTINENTE
ANTAUPAROLO
Sciinde estas, ke ne nur unu sola romano, sed rica kolekto

da i l i , bone provizas la enhavon de <¡h& Genia K a v a l i r o Don-
KiHoto de la Manees, plej supera verko de l a klasik a hispana
literatura ka j majstra priskribo de nubla figuro, k i u , kvankan i
fantazie kreita de Cervantes, akiris tamen materian formón,
trans ciuj landümoj, kaj farigis eterna proprajo de la tuta
homaro, kiel universala símbolo de obstina strebado al fiiu
idéala entreprenc, al ciu romantika songo, en flugo al tiu
bono pri k i u oni en la mondo sopiras aü revas.
Inter la ekslerordiuaraj k a j mirindaj aventuroj, okazintaj

al nia brava heroo dum lia kavalireca vagado, komence de
ia X V I I a
jarcento, trovigas apartaj rakontoj pli aü malpH
iongaj, el kiuj kelkaj fakte konsistigas sendepeudajn
novelojn. U n u el il¡, sendube la plej kompleta, estas la
ekzemplodona historio de L A MALPKUDENTA SCIVOLLLO, tiu
stranga edzo, k i u volis fari praktikajn ekzercojn, pere de
gentila amiko, por kalkuli kiom da gradoj aü kiom da
efektiva rezisto havis la fideleco de sia bela edzino.
En kontrasto k u n la stultaj zorgoj de la edzo k a j la

prudentaj rezonoj de la amiko, elstaras ¡a carina virineco
de la edzino. C a r kvankam si ne rezistis la malsagajn provojn,
kiujn sia edzo varpis, tio j a veré okazis —cu ne pardoninde ? —
pro sia vive radianta naturo, kiun la lega posedanto klopodis
science analizi anstataü nur pasie frandi.
...Kaj per tiaj lecionoj el pasintaj epokoj, ankoraü nuil

oni povas lerni, car se nia jarcento rajtas fanfaroni pri ege
evoluanta tekniko, en aüdace senhalta progreso, oni certe ne
estas hodiaü pli sperta, k i a m temas pri aferoj en kiuj petólas
Amoro, ol dum la regado de la faraonoj...
L. H .
En cambra de vojgastejo dormas Don-Kihoto;
en proksima loko, cirkaü tablo, sidas pluraj
personoj venintaj kun li. Inter ili trovigas la Pastro
kaj la Barbiro de lia vilago. Post mango, oni
babilas pri kavalirajoj kaj oni diskutas pri libroj;
la gastejmastro montras kelkajn manskribitajn
paperojn, kiujn gasto forlasis en valizo. Tiam oni
petas, ke la Pastro laüte íegu ilin por distre pasigi
la tempon, al kio ciuj teestantoj rapide konsentas.
...Vidante tion, kaj komprenante, ke al ciuj l i havigos

placon, kaj ke l i mem ankaü gin ricevos, la Pastro diris :
—Se tiele, do, estu v i ciuj atentaj, car la novelo
komencigas laü jena maniero :
NOVELO PRI LÁ M Á L P R U D E N T Á SC I YOLULO
£ N Firenzo, rica kaj faina urbo de Italio, en la provinco

nomata Toskano, vivis Anselmo kaj Lotario, du ricaj kaj
precipaj kavaliroj, tiel bonaj amikoj, ke, plej ekstreme
kaj supermezure, ciuj konatoj nomis ilin : la du amikoj.
I l i estis fraüloj, junuloj k u n sama ago kaj samaj kutimoj,
kio estis sufica kaüzo por ligi ilin per reciproka amikeco.
Tamen, ankaü veré, Anselmo iomete p l i emis al la amaj
distroj ol Lotario, kiun forlogis tiuj de la caso. Sed, kiam
necese, Anselmo rezignis siajn preferojn por sekvi t i u j n de
Lotario ; kaj Lotario forlasis la siajn por partopreni tiujn
de Anselmo. Sekve, iliaj voloj marsis tiel akorde, ke ne
ekzistis akurata horlogo en p l i bona ordo.
Trovigis Anselmo perdita de amo al Kamila, altranga
kaj bela kuabino el la sama urbo, filino de tre bonaj gepa-
troj, kaj tiel bona per si mem, ke l i decidís kun la konsilo
de sia amiko Lotario —sen kio nenion l i faris— peti sin
kiel edzinon al siaj gepatroj. Kaj tio efektivigis, car Lotario
plenumis la komision kaj solvis la aferon tiel glate, laü la
gusto de sia amiko, ke, post mallonga tempo, Anselmo guis
la deziratan posedajon; same kiel Kamila, k i u , tre kon-
tenta, car Anselmo farigis sia edzo, dankis sencese al la
cielo kaj al Lotario, kies perado tiom da felico al si donis.
Dum la unuaj tagoj, k i u j kutime estas gojaj en ciu geedzigo,
Lotario vizitis kiel ordinare la hejmon de sia amiko, zor-
gante honori, komplezi kaj amuzi l i n per ció plej oportuna.
Sed, finitaj la festoj kaj reduktita la ofteco de vizitoj kaj
gratuloj, Lotario komencis zorge malzorgi la venojn en la
domon de Anselmo, car sajnis al l i (kiel decas sajni al ciu
diskretulo) ke oni ne devas viziti nek frekventi la hejmojn
de edzigintaj amikoj, same ol kiam i l i estis fraüloj ; car,
kvankam ciu bona kaj vera amikeco ne povas nek devas
14 M. D E CERVANTES SAAVEDRA
igi suspektinda, la honoro de c"iu edzo estas, malgraü tio,

tiel delikata, ke se facile oni riskas gin ofendí, ec pere de
la propraj fratoj, ankoraü p l i pere de la amikoj.
Rimarkis Anselmo la evitemon de Lotario kaj formulis
grandajn plendojn dirante, ke se l i estus sciinta, ke lia
edzigo povus esti kaüzo por ne rilati kiel kutime, neniam
gi estus okazinta ; kaj, se pro la bona kompreno, k i u inter
i l i ambaü ekzistis dum lia fraüleco, i l i meritis la dolcan
kvalifikon esti ainomataj la du amikoj, oni ne devas nun
permesi pro emo ludi singardemon, sen i u alia kaüzo, ke
tiel fama kaj agrabla titolo estu perdita. Sekve, l i petegas
—se t i u parolmaniero gustas inter i l i — ke denove l i reigu
sinjoro en lia domo, enirante kaj elirante gin kiel antaüe.
L i asertis, cetere, ke lia edzino Kamila ne havas alian volon,
nek alian guston, krom t i u , k i u n l i havas. T i a l , sciante
kiel funde i l i sin estimis, Si trovigas konfuza pro lia nuna
retenemo.
A l ci tiuj kaj multaj aliaj rezonoj, k i u jn Anselmo diris
al Lotario, por persvadi l i n viziti kiel kutime lian domon,
Lotario respondis tiel prudente, diskrete kaj lerte, ke A n -
selmo restis tute trankvila p r i la bona intenco de sia amiko.
I l i decidís en kousento, ke du tagojn en ciu semajno, kaj
la festotagojn, Lotario venos por mangi te l i ; kaj, kvankam
tion i l i interkonsentis, Lotario pensis fari nenion ekster tio,
kio plej konvenos al la honoro de lia amiko, kies famo estis
al l i p l i kara ol la propra.
L i diris —kaj trafe l i d i r i s — ke t i u edzo, al k i u la cielo
donis belan edzinon, tiel same devas zorgi p r i la amikoj,
k i u j n l i enlasas hejmen, kiel atenti p r i la amikinoj k u n
k i u j lia edzino konversacias; tar tion, kion oni ne faras aü
oni ne arangas en la placoj, en la pregejoj, en la publikaj
festoj aü en la stacioj (lokoj, k i u j n la edzoj ne ciam devas
malpermesi al siaj edzinoj) oni arangas kaj oni faciligas te
amikino aü parencino, je kiuj p l i da konfido i l i havas.
LA MALPRTJDENTA S C I V O L U L O 15
Lotario ankaü diris p r i la bezono de ciu edzo ha vi amikon,

kiu averíos l i n p r i la neglektoj okazintaj en lia konduto .
car, pro la multa amo, kiun la edzo gardas al sia edzino,
ordinare l i ne avertas aü ne atentigas sin —por ne malkon-
tentigi s i n — p r i la konveneco fari aü ne fari ion el t i uj
aferoj de kies plenumo aü malplenumo dependas honoro
aü malhonoro. Pro tio, avertita de amiko, facile oni metus
rimedon al ció. Sed, kie trovigas amiko tiel diskreta, tiel
lojala kaj tiel fervora, kiel nun proponas Lotario ? Oni ja
certe ne scias ! Solé nur Lotario estis tia homo; car, plej
akurate kaj diligente, l i gardis la honoron de sia amiko,
klopodante redukti kaj limigi la tagojn de la interkonsenta
vizitado, por ke antaü la ncniofara plebanaro kaj erarvagaj
aü malicaj okuloj ne aspektu suspektinda la eniro de rica
junulo, nobela kaj eleganta, krom aliaj ceteraj kvalitoj,
kiujn l i opiniis posedi, en la logejon de virino tiel bela,
kiel K a m i l a ; car, kvankam siaj virtoj kaj honesteco povus
meti bridón al la plej klacema lango, neniel l i volis jeti
dubojn al sia faino nek al t i u de sia amiko. T i a l , multajn
tagojn el la interkonsento l i okupis kaj fordistris por aliaj
aferoj, k i u j n l i prezentis kvazaü i l i estus neeviteblaj ; sekve,
per plendoj de unu kaj senkulpigoj de la alia, forpasis
multaj momentoj kaj partoj de la tagoj. Sed, en unu el t i u j
kiam i l i ambaü promenis tra herbejo, ekster la urbo.
Anselmo diris al Lotario la sekvantajn vortojn :
—Certe v i supozas, amiko Lotario, ke neniel m i povos
rekompenci, per danko digna de la ricevita bono, la favo-
rojn, k i u j n Dio al m i donis, kiam m i farigis filo de gepatroj
tiaj, kiaj la miaj, aü kiam per malavara mano oni donis al mí
havajojn el tiuj nomataj de naturo kaj ankaü de fortuno ;
super ció pro la fakto, ke v i estas mia amiko kaj Kamila
propra edzino : du juveloj, k i u j n m i estimas se ne en la
grado pri k i u mi devas, almenaü en t i u p r i k i u mi povas.
Tamen, kun ciuj ci partoj, k i u j ordinare estas la tuto per
1(5 M. D E CERVANTES SAAVEDRA
k i u la homoj povas kaj devas vivi kontentaj, m i vivas

kvazaü plej malgoja kaj malgaja persono de la tuta universo-
mondo ; car, m i ne scias de post kiom da tagoj, genas m i n
kaj premas m i n i u deziro, tiel stranga kaj tiel fremda por
la komuna uzo de aliaj, ke m i miras p r i m i m e m ; kaj m i
min kulpigas, kaj m i m i n admonas, penante prisilenti g i n
kaj ec kasegi g i n , antaü miaj propraj pensoj ; kaj tiel m i
sukcesis gardi mian sekreton, kvazaü intence m i volus mal-
kovri g i n al la tuta mondo. N u , tial ke nepre g i eliros
publike, m i volas, ke tio okazu en la arkivo de via prudente;
kaj fidante al g i kaj al la diligente, k i u n v i aplikos por m i n
helpi, kiel vera amiko, baldaü m i estos libera de la angoro,
k i u m i n premas, kaj altigos la gojo pro via afableco gis
la grado, kiun atingis la malgojo pro mia frenezo.
Lotario statis konfuza pro la vortoj de Anselmo, ne
sciante, kion celis tiom longa preparo aü enkonduko. Kvan-
kam l i cerbumis en sia imago, kia deziro povus tiel funde
geni lian amikon, ciam l i trafis tre malproksime la kernon
de la vero. K a j , por eliri rapide el la angoro, k i u n la
konfuzo al l i havigis, l i diris, ke estas evidenta ofendo al
ilia granda amikeco serci elturnigojn por malkovri siajn
plej vualitajn pensojn, car tute certe l i rajtas atendi jen
konsilojn per ilin mildigi aü jen rimedojn por i l i n
efektivigi.
— T i o estas vera —respondis Anselmo— kaj laü tia fido
mi sciigas v i n , amiko Lotario, ke la deziro, k i u m i n genas,
kusas en la pensó cu Kamila, mia edzino, estas tiel honesta
aü tiel perfekta kiel m i kredas; kaj tute m i ne povos scii
pri la vero, se m i ne provas sin laü maniero, ke la provo
montru la karatojn de sia pureco, same kiel la fajro montras
t i u j n de la oro ; car m i prezentas al m i —ho amiko ! — ke
neniu virino estas p l i bona ol kiom si estas aü ne estas
tentata; kaj nur t i u estas forta, k i u ne fleksigas al la
promesoj, al la donacoj, al la larmoj kaj al la daüraj kom-
I.A M A L P R U D E N T A SCIVOLULO 17
plimentoj de pretaj amindumantoj. Car, kion por danki

— l i diris— ke virino estas honesta, se neniu logis sin al
nialhonesteco ? K i o do gravas, ke t i u estas detenema kaj
singaderma, k i u ne havis okazon por petoli; aü t i u , k i u
scias, ke sia edzo ce la unua petolajo forigos al l i la vivon?
Sekve, virino honesta nur pro timo, aü pro manko de okazo,
ne meritas rangi en la sama estimo kiel t i u virino, tentata

kaj instigata, k i u sukcesis elpasi k u n la krono de la venko.
N u , pro ti t i u j motivoj kaj multaj aliaj, k i u j n mi povus
prezenti al v i , por fidindigi kaj plifortigi mian opinión, mi
deziras, ke Kamila, mia edzino, elpasu tra tiaj malfacilajoj
por sin hardi kaj forgi per la fajro de tentoj kaj logoj de
viro posedanta suficajn meritojn por aspiri al siaj favoroj.
K a j se si elpasos, kiel m i esperas, kun la lauro de tia bátalo,
mi taksos senegala mian felicon ; kaj veré m i povos aserti,
ke farigis plena la malpleno de miaj deziroj; m i konstatos
tiam, ke la bona sorto regalis min per la forta edzino pri
k i u la Sagulo demandis : k i u sin trovos ? kaj en la okazo,
ke tio fluos kontraüe al miaj supozoj, k u n la konvinko,
ke m i trafis en mia deziro, m i elportos sen peno la penon,
kiun prave kostos al m i mia kara eksperimento. Kaj anta tí
la konsidero ke nenio, kion vi diros kontraü mia intencu,
estos efika por ne efektivigi gin, m i volas, ho amiko Lota-
rio ! ke v i pretigu vin esti la instrumento, k i u prilaboros
6i tiun verkon laú mia gusto, car mi ebligos al v i Sancojn
por fari tion, sen manko de ció, kion m i jugos necesa por
placi al virino honesta, casta, diskreta kaj prudenta. Inter
aliaj motivoj, pusas min konfidi al v i ci tiun malfacilan
taskon la konscio, ke —se Kamila estos venkita de v i —
ne venos la venko gis lasta ekstremo kaj rigoro, sed nur
gis la limo vidi, kvazaü jam farita, kio ankoraü ne farigis
pro deca respekto. Tiel , mi restos ofendita nur per la
intenco; kaj mia ofendo restos kasita en la virto de via
silento, p r i k i u bone m i scias, en kio min koncernas, ke gi
dauros eterne, kiel t i u de la morto. E n konkludo, se vi
volas, ke mia vivo estu vivinda, nepre v i devas partopreni
en ci t i u ama bátalo, ne malvarme nek maldiligente, sed
obstine kaj fervore, kiel mia deziro postulas kaj la sincereco
de nia amikeco garantías.
Jen estas la vortoj, k i u j n Anselmo diris al Lotario, kiu
LA MALPRTJDENTA S C I V O L U L O 19
aüskultis ilin plej atente, kvazaü i l i ne estus tiuj mem,

k i u j n l i diris kaj ci tie oni skribis. Gis la fino l i ne malsi-
gelis siajn i i p o j n ; kaj, vidante tiam ke nenion plu l i diris,
post longedaüra rigardado, kiel oni rigardas ion, kion oni
neniara vidis, kaj pro tio gi elvokas admiron aü teruron,
l i diris :
— M i ne povas min persvadi, ho amiko Anselmo ! cu ne
estas serco la vortoj, k i u j n v i jus d i r i s ; car en la supozo
ke serioze v i párolis, neniel m i konsentus, ke tiom antaüen
vi alpalus; kaj ne aüskultante v i n , m i estus evitinta vian
longan alparolon. Sendube m i imagas, ke v i min ne konas
aü mi vin ne konas... Sed, n e ; tre bone mi scias, ke v i
estas Anselmo; kaj same v i scias, ke m i estas Lotario. La
domago trovigas en tio, ke m i pensas cu v i ne estas la
ordinara Anselmo, kaj versajne ankaü v i pensis, ke mi ne
estas la kutima Lotario, car tio, kion v i diris, ne decas al
tiu Anselmo, mia amiko, nek tion, kion v i petas, oni devas
peti al t i u Lotario, kiun v i konas, car la bonaj amikoj rajtas
provi siajn amikojn kaj profiti je i l i usque ai aras, kiel diris
poeto, k i u volis diri, ke oni ne devas profiti la amikecon
por aferoj kontraü Dio. N u , se pagano tion diris p r i la
amikeco, kiom p l i profunde devas gin kompreni kristano
scianta, ke por nenio homa oni devas perdi la dian amik-
econ ? Kaj ec kiam amiko renversas la barieron kaj metas
flanken la rajtojn de la cielo, por atenti tiujn de sia amiko,
tio ne okazu por aferoj banalaj aü efemeraj, sed nur por
tiuj, kie estas en risko la honoro kaj la vivo de l'amiko.
Diru v i , do, nun, Anselmo : k i u el tiuj du kondicoj trovigas
en dangero, por kuragigi min komplezi vin per plenumo
de la abomenajo, kiun v i de mi postulas? Neniu, tute certe !
Kvankam v i petas, laü mia kompreno, klopodi kaj peni por
preni al vi la honoron kaj la vivon, preñante tion al mi
samtempe. Car, klopodante preni vian honoron, ankaü m i
klopodos preni vian vivon, tial ke viro sen honoro estas pli
'20 M. D E CERVANTE S SAAVEDRA
kompatinda ol m o r t i n t o ; kaj, se m i farigas la instrumento,

kiel v i deziras, por tiom da malbono, cu m i ne restos sea
honoro kaj, pro natura sekvo, ankaü sen la vivo? Aüskultu,
do, amiko Anselmo, kaj havu paciencon por ne respondí
gis mí finos diri cion, kion mi konsideros necesa kontraü
via stranga deziro, car estos tempo al v i por min respondi,
kaj al m i por vin aüskulti.
—Tre volonte —diris Anselmo— parolu laüplace.
Kaj Lotario daürigis dirante :
—Sajnas al m i , ho Anselmo ! ke via sago statas nun
same kiel t i u de la maüroj (*), al k i u j oni povas klarigi la
erarojn de ilia sekto nek per komentoj de la Sankta Skribo,
nek per rezonoj konsistantaj el spekulativajoj de la inte-
lekto aü fundamentitaj sur principoj de la Fido, sed oni
devas prezenti al i l i ekzemplojn palpeblajn, facile kompre-
neblajn, demonstreblajn kaj nedubeblajn, k u n matematikaj
demonstracioj, absolute neneigeblaj, same kiel oni dirás :
Se el du egalaj partoj, oni preñas egalajn partojn, ciam
restas nur egalaj partoj. K a j , se i l i tion ne komprenas parole,
kiel efektive okazas, oni devas gestadi al i l i per la manoj
aü meti la tezojn antaü iliajn okulojn, kvankam ankoraü kun
ció ci tio neniu kapablas persvadi ilin p r i la verajoj de
nia sankta religio. Sajne, t i u sama rimedo aü maniero estus
konvena por v i , car la deziro, k i u ce vi naskigis, galopas
tiel vojerare kaj tiel ekstere de cia ombro da sageco, ke
—sajnas al m i — estus malsparita la tempo, kiun m i dedicus
por komprenigi al v i vian simplecon, al k i u mi ne volas
doni nun alian nomon. M i emas... ec lasi vin en via
sensencajo, kiel puno por via malsana deziro ; sed la estimo,
kiun mi al v i havas, ne permesas apliki tiun rigoron nek
lasi vin sub tiel evidenta dangero de pereo. K a j , por klare
tion vidi, diru v i , Anselmo: Cu v i ne jus diris, ke mi
(*) Nomo, k i u n oni genérale donas en Hispanio al la araboj.

LA MALPRUDENTA SCIVOLULO 21
devas logi honestulinon, tenti casíulinon, persvadi diskre-

tulinon kaj servi prudentulinon ? Jes, tion v i diris ! N u , se
vi jam scias, ke via edzino estas honesta, casta, diskreta
kaj prudenta, kion v i sercas ?
Kaj se v i jam supozas, ke si eliros sukcese el ciuj miaj
atakoj, kiel certe si eliros, kiajn do p l i bonajn titolojn v i
pensas al si atribuí krom t i u j , k i u j n si jam havas, aü per
kio poste si estos p l i digna ol nun si estas? Sekve, aü vi
ne taksas sin tiel alte, kiel v i asertas, aü tute v i ne scias,
kion vi deziras. Se v i ne taksas sin tiel alte, kiel v i asertas,
por kio vi volas sin elprovi ? Tiuokaze, car malpura.
si mentas nur adekvatan trakton. Tamen, se si estas
tiel bona, kiel vi asertas, impertinenta ago estos fari
eksperimentojn p r i la propra konvinko ; car post la provo,
si restos en la sama kategorio en k i u unue §i rangis. Laü
tio, en definitiva konkludo, entrepreni aferojn en k i u j p l i
facilc oni povos sperti domagojn ol avantagojn apartenas
al mensoj provokemaj kaj senordaj, multe p l i kiam i l i sin
miksas en demandojn al kiuj neniu pelas nek pulas, sed
kiuj de malproksime jam averías, ke aligi al i l i estas evi-
denía frenezajo.
La malfacilajn taskojn oni entreprenas por Dio, por la
mondo, aü por i l i ambaü. La taskoj, k i u j n oni eníreprenas
por Dio, egalas al t i u j , k i u j n entreprenis la sankíuloj,
akceptante vivi vivon de angeloj en homaj korpoj. T i u j ,
kiujn oni entreprenas por la respekío de la mondo, egalas al
la agoj pro k i u j oni pasas ira multe da akvo, multe da
klimatoj kaj multe da fremdeco ce gentoj strangaj, por akiri
la tiel nomatajn favorojn de la fortuno. Kaj fine; t i u j , k i u j n
oni entreprenas por Dio kaj por la mondo kune, egalas al la
impeto de kuragaj soldatoj, k i u j , apenaü t u j perceptante
en malamika remparo la precizan spacon, k i u n povis mal-
fermi ronda kuglego de la artilerio, meías flanken cian
formón de íimo, sen antaüa pripenso nek atento al la
videbla dangero, k i u ilin minacas; kaj, pusataj en flugo

per flugiloj de alta fervoro batali por sia idéalo, por sia
naeio aü por sia regó, i l i sin Jetas maltime tra la svarmo
de m i l plej diversaj manieroj de morto ilin atendantaj.
Jen estas la taskoj, k i u j n regule oni entreprenas, car
estas honoro, gloro kaj valoro ilin entrepreni, ec kvankam
plenaj de multe da baroj kaj dangeroj ; sed t i u j , k i u j n v i
intencas entrepreni kaj efektivigi, neniel havigos al v i
benojn de Dio, favorojn de la fortuno nek respektojn de
la homoj ; car en okazo de sukceso, kiel v i esperas, v i
restos nek p l i fiera, nek p l i rica nek p l i digna ol nun vi
estas. K a j , se okazos fiasko, v i dronos en la plej granda
mizero, k i u n oni povas imagi, car tiam utilos por nenio la
konscio, ke oni ne scias p r i la okazinta domago ; sufijos,
por vin turmenti kaj aflikti, la fakto ke v i mem p r i tio
scias. Por konfirmi ci tiun veron, m i volas diri al v i stancon,
kiun verkis la fama poeto Ludoviko Tansilo, ce la fino de
la unua parto, en «Da larmoj de Sankta Petro», k i u tekstas
jene :
Kreskas ja la dolor' kaj kreskas honto
Ce Petro, kiam jus la lag' montrigis;
Kvankam neniu plu en la renkonto,
Hontas li tial ke pek' efektivigis.
Car sindonema kor' emas al konto
Ne jam nur kiam la ko'nsci' vekigis,
Sed plej hontas gi, en erarafero,
Pro sola rigard' de ciel' kaj tero.
Do, via sekreto ne mildigos vian doloron ; sed daüre vi

ploros, se ne larmojn de la okuloj, larmojn el sango de la
koro, kiel ploris t i u naiva doktoro p r i k i u poeto rakontas,
ke l i faris provon ce glaso, al kio rezignis pli sage la
prudenta Rejnaldo; kio, kvankam poezia fikcio, gardas
moralajn instruojn, k i u j n inde oni devas atenti, studi kaj
IvA M A L P R U D E N T A SCIVOI.TJLO 23
iiniti. Des p l i , ke per tio, kion t u j m i diros, fine v i kom-

prenos la grandan eraron, kiun v i intencas fari.
Diru, Anselmo, se la cielo aü la bona sorto estus farinta
vin sinjoro kaj lega posedantj de ege pura diamantoj pri
kies kvalito kaj karatoj konsentus ciuj juvelistoj gin vidin-
taj ; kaj, se i l i ciuj per unuanima vaco kaj komuna opinio
asertus, ke pro kvalito, karatoj kaj konsisto g i rangas gis
la grado, kiun devas atingí la naturo de tiaspeca stono;
kaj, se vi mem tion akceptus, sen kontraüa rimarko, cu
tiam estus juste, ke jukus ce v i la deziro preni tiun
diamanton kaj meti gin inter amboson kaj martelon, por
pro vi tie per kruda forto de batoj kaj brakoj, ke gi estas
tiel malmola kaj tiel perfekta, kiel oni asertis? K a j , ankoraü
pli, se efektivigus la ago, nu , kio? Car en la okazo, ke la
stono rezistus al la stulta provo, ne pro tío g i gajnus p l i
da valoro aü pli da famo; kaj se gi rompigus —evento
tute ebla— cu ne veré, ke ció perdigus ? Jes, plej certe,
dum la posedanto restus kiel stultulo, antaü cies konsidero.
Konsciu, do, amiko Anselmo, ke Kamila estas plej pura
diamanto, tiel en via opinio kiel en i u alia, kaj ke estas
malsage meti sin sub risko de pereo ; car kvankam ái restos
sen difekto, ne pro tio si atingos p l i da valoro ol nun ái
havas. K a j , se si fiaskus aü ne rezistus, konsciu de nun
kiel si restos sen sia tenigo, kaj kiel prave v i plendos
kontraü vi mem, tial ke v i estis la kaüzo de §ia kaj via
pereo. Sciu, ke ne ekzistas juvelo en la mondo, tiel valora
kiel virino casta kaj honesta, kaj ke la honesteco de virinoj
konsistas el la bona opinio, kiun p r i i l i oni havas; kaj,
tial ke tiu pri via edzino altigas gis la ekstremo, k i u n v i
jam scias, kial v i volas meti en dubon ci t i u n veron? Sciu,
amiko, ke la virino estas animaleto neperfekta, kaj ke oni
ne devas meti antaü §i barajojn per k i u j §i stumblos kaj
falos; sed oni devas ilin forigi, liberigante al si la vojon
je k i u ajn obstaklo, por ke sen genoj i r u ái vigíe atingí la
maiikantan perfektecon, k i u konsistas nur el virto.

La naturistoj asertas, ke la ermeno estas besteto kun
ege blanka pelto. Kia m oni gin volas casi, la casistoj uzas
jenan artifikon : sciante la lokojn, kien kutime gi iras kaj
venas, oni malpurigas ilin per slimo; kaj poste, pelante
la beston, oni irigas gin al tiaj lokoj. T u j , kiam la ermeno
venas ce la slimo, g i haltas kaj sin lasas kapti kaj casi,
anstataü pasi tra la koto kaj perdi kaj difekti sian blank-
econ, k i u n g i estimas p l i ol la vivon kaj liberan. Ciu virino
casta kaj honesta estas ermeno ; kaj la virto de la honesteco
estas p l i pura kaj blanka ol negó. Kaj t i u , k i u volas ne
perdi g i n, sed, kontraüe, gin konservi kaj gardi, devas uzi
alian rimedon ol tiun, k i u n por la ermeno oni uzas ; car
neniel oni devas meti antaü si la koton el donacoj kaj
servoj de obstinaj amindumantoj; tial ke, sajne, aü p l i o!
sajne, si ne havos tiom da povo kaj natura forto por povi
per si mem renversi aü supervenki tiujn malhelpajojn;
nepre necese estas forigi i l i n , métante antaü si la purecon
de la virto kaj la belecon, k i u n gardas la bona faino. Honesta
virino ankaü estas kvazaü spegulo k u n hela semnakula
kristalo, k i u tamen riskas malheligi kaj makuligi per k i u
ajn spiro gin tuáanta. Por honestaj virinoj oni devas uzi la
manierojn, k i u j n oni uzas por la relikvoj : adori ilin, sed
ne ilin tusi ! Oni devas gardi kaj flegi honestan virinon,
kiel oni gardas kaj flegas belan gardenon k u n abundo da
floroj kaj rozoj, kies mastro al neniu permesas gin promem
aü gin eluzi; jam suficas, ke de malproksime, kaj el inter
la feraj kradoj, oni povas gui giajn aroma jo jn kaj belajojn.
Fine, mi volas diri kelkajn versojn, k i u j jus venis al mia
memoro, kaj k i u j n m i aüdis en moderna komedio ; sajnas
al m i , ke i l i tre oportune rilatas al tio p r i kio n i nun traktas.
Prudenta maljunulo konsilis al alia, patro de knabino, Sin
reteni, gardi kaj slosi; kaj, inter aliaj vortoj, l i diris la
jenajn :
LA MALPRUDENTA SCIVOLULO •20
Estas vitro la virin'

Sed sin elprovu neniam,
Cu rompebla ira la sin'
Car versajne, jes, por tiam...
Kaj, pro facila fendigo,
Estus tre malsaga ludo
Meti sub glas' al rompigo
Ion sen taüga konkludo.
Laü klara jen opinio,
Mirinde ciuj ja pravas:
Se Dana' en la mond' ravas,
'Ventas or' en pluva strio (*).
Ció, kion gis nun m i diris al v i , ho Anselmo ! nur vin

koncernas ; oportune estas do jam aüdi iotn da tio, kio al
mi konvenas. K a j , se gi farigas longa, bonvolu pardoni,
car tion postulas la labirinto, kien v i eniris, kaj el kie nun
vi volas, pere de m i , eliri.
V i konsideras min kiel amikon ; kaj tamen v i volas preni
de mi la honoron ; ago, k i u ateneas kontraü cia amikeco.
Kaj ne nur tion v i intencas, sed ankaü v i deziras, ke m i
gin prenu de v i . Ke v i volas preni g i n al m i , estas klare ;
car kiam Kamila vidos, ke m i sin amindumas, kiel v i petas,
certe si konsideros m i n kvazaü homon sen honoro nek digno,
car m i plenumas kaj celas aferon, k i u sitúas tute ekstere
de tio, al kio mia propra estimo kaj via amikeco devigas.
Pri via deziro, ke m i senhonorigu v i n , ne estas dubo ; car
vidante, ke m i sin amindumas, Kamila t u j pensos, ke m i
rimarkis ce §i ian frivolecon, k i u kuragigis min malkovri
miajn malpurajn dezirojn. K a j , tial ke si atribuos al si
malhonoron, apártenos al v i , kiel propra afero, §ia propra
malhonoro. Kaj el tio fluas ció, kion ordinare oni babilas
(*) Aludo al helena mito pri la nimfo Danao, kies rifuzojn

Jupitero ruze venkis, preninte la formón de sunradio. (N. de la T.)
•26 M. D E CERVANTES SAAVEDRA
pri la edzo de adulta virino, kvankam nenion l i scias nek

iel donis okazon por ke lia edzino agu maldece; nek depen-
dis de lia povo, pro neglekto aü malmulta gardo, eviti lian
malfelicon. Malgraü tio, oni nomas kaj vokas l i n per acá
nomo de fia insulto ; kaj iamauiere oni rígardas l i n , sciante
la malvirton de lia edzino, per okuloj de rikano anstataú
distingi l i n per tiuj de kompato, antaü la konstato ke l i
trovigas en tia domago ne pro sia kulpo, sed pro inklino
de sia malfidela kamaradino. Tial, m i volas diri la kaüzon,
kial fakte restas sen honoro la edzo de pekema edzino,
kvankam nenion l i scias p r i tio, nek l i havis kulpon, nek
en io l i intervenís aü donis okazon por ke §i estu tia. Kaj
ne lacigu aüskultante, car tio bone utilos por via pronto.
Kiam Dio kreis nian unuan patrón en la surtera Para-
dizo, laü la Sankta Skribo, Dio metis dormon al A d a m ;
kaj, dum la dormo, Di prenis ripon de lia maldekstra flanko,
el kio D i formis nian patrinon Eva ; Kiam Adam vekigis,
l i sin alrigardis kaj diris : Jen, ci tio estas karno el mia
karno kaj osto el miaj ostoj. Kaj Dio diris : Pro la virino,
la viro forlasos sian patrón kaj sian patrinon; kaj ili ambaú
estos unu sama karno. Tiam fondigis la sankta sakramento
de la geedzeco, k u n tiaj nodoj, ke nur la morto povas
malligi i l i n . Tiom da povo kaj forto havas t i u mirinda
sakramento, ke gi ebligas vivi du malsamajn personojn per
unu sama karno ; kaj, ankoraü p l i , ce la perfektaj geedzoj,
car kvankam havante du animojn, i l i nur havas unu solan
volon. Kaj pro tio oni deduktas, ke, se la karno de la
edzino estas sama k u n t i u de la edzo, la makuloj aperintaj
sur g i , aü la difektoj, k i u j n g i akiras, efikas ce la karno
de la edzo, kvankam l i ne donis okazon, kiel dirite, por tia
domago. Car, same kiel doloro de la piedo, aü de alia parto
de la homa korpo, efikas ce la tuta korpo, pro tio ke ció
estas unu sama karno, kaj la kapo sentas la suferon de la
maleólo, ec ne estante la kaüzo, ankaü la edzo partoprenas
LA MALPRUDENTA SCIVQLULO •27
en la malhonoro de la edzino, tial ke l i estas unu sama

afero kun si. .
K a j , pro tio ke honoroj kaj malhonoroj, en la mondo,
estigas kaj naskigas el karno kaj sango, kaj tiuj de mal-
bona edzino apartenas al tia speco, la edzo nepre devas
ricevi parton da i l i , garninte sin per malhonoro, ec kiam
pri tio nenion l i scias. Konsciu, do, Anselmo, p r i la dangero
al k i u v i iras, dezirante perturbi la kvietecon en k i u via
bona edzino vivas; konsciu per kiom vana kaj malprudenta
scivolemo v i volas tañzi la humorojn, k i u j nun ripozas en
la brusto de via casta edzino. Atentu, ke v i hazardas gajni
malmulte, kaj tiom multe v i riskas perdi, ke m i metas finan
punkton, car vortoj mankas al mi por gin ankoraü p l i
poluri. Tamen, se ció, kion mi diris, ne sufiéas por liberigi
vin de via malsana inteuco, sercu jam alian instrumenton
por via malhonoro kaj malfelico, car tiun rolon neniel mi
akceptos, ec perdante per tio vian amikecon, kio estos la
plej granda perdo, k i u n m i povas imagi.
Dirinte tion, silentis la saga kaj prudenta Lotario ; kaj
Anselmo restis tiel konfma kaj enpensa, dum louga daüro,
ke l i ne povis respondí vorton ; sed, fine, l i diris :
—Per la atento, kiun v i vidis, amiko Lotario, m i aüs-
kultis cion, kion v i volis diri ; kaj, en viaj rezonoj, kom-
paroj kaj ekzemploj, mi rimarlas vian multan prudenton
kaj la gradon de vera amikeco, kiun v i atingas; ankaü
same, mi komprenas kaj konfesas, ke, se mi ne sekvas viau
opinión, irante post la mia, mi fugos el la bono, kurante
al la malbono. Antaü ci t i u konkludo, v i devas konsideri,
ke mi suferas de la malsano, k i u n kutime havas certaj
virinoj, kiuj emas mangi teron, gipson, karbon aü aliajn
pli strangajn ajojn, kiuj se naüzaj por la okuloj, multe p l i
por la buso. Sekve, estas necese uzi artifikon por min kuraci,
kaj tion ni povus atingí facile, se v i komencus amindumi
Kamilan, ec kvankam nur varmete kaj fiktive. Certe, si ne
Í28 M. D E CERVANTES SAAVEDRA
tiel knedebla estos, por jeti teren sian honestecon te la

unuaj renkontoj; kaj per ci t i u sola komenco, mi restos
kontenta kaj v i plenumos cion, kio decas al nia amikeco,
ne nur redonante al m i la vivon, sed ankaü persvadante
min ne agi kontraü mia honoro. Car, pro unu sola kon-
sidero, v i estas devigata fari t i o n : sciante, ke m i estas
preta, kiel fakte okazas, meti en praktikon ci tiun provon,
vi ne devas konsenti, ke m i sciigu mian stultajon al alia
persono, per kio m i metus en riskon la honoron, kiun v i
zorgas ke m i ne perdu. K a j , se la via ne sidos sur gusta
loko, en la opinio de Kamila, dum v i §in amindumos, tio
neniel aü malmulte gravas ; car vidante en si la sintenon,
k i u n ni atendas, baldaü v i povos rakonti al si la puran
veron de nia artifiko, per kio via famo reigos al sia antaüa
rango. K a j , se tiom malmulte v i riskos, kaj tiom multe da
kontento v i donos al m i en la aventuro, ne rifuzu gin entre-
preni, ec se pliaj malhelpajoj staras antaüe ; car, kiel dirite,
jam per la komenco m i konsideros finita la aferon.
Vidante la neskueblan obstinon de Anselmo, kaj ne pin
sciante kiajn ekzemplojn al l i prezenti, nek kiajn rezonojn
al l i eldiri, por malebligi gin sekvi; kaj, vidante ankaü,
ke l i minacis malkovri al aliulo sian malsanan deziron, Lo-
tario, por eviti p l i grandan domagon, decidís komplezi lin
kaj fari tion, kion l i petis, k u n celo kaj intenco gvidi la
aferon laü maniero, ke, ne taüzante la pensojn de Kamila,
Anselmo restos kontenta. Sekve, l i respondis, ke l i dirá
al neniu sian penson, car l i prenos sub sia zorgo t i un entre-
prenon, k i u n l i komencos, kiam tio estos al l i plej oportune.
Anselmo cirkaüprenis l i n fervore kaj varme, dankante lian
oferon, kvazaü oni estus farinta al l i plej grandan favoron.
I l i interkonsentis komenci la agadón en la sekvanta tago;
car l i ebligos lokon kaj tempon al Lotario, por ke l i povu
pároli solece k u n K a m i l a ; ankaü l i havigos monon kaj
juvelojn, por doni kaj oferi al si. L i konsilis dedici al si
LA M A L P R Ü D E N T A S C I V O L U L O '29
muzikajojn, fari versojn je Sia laudo; kaj, se l i ne emas

havi en tio laboron, l i mem faros i l i n . A l tio konsentis
Lotario, kvankam kun intenco tute malsama al t i u p r i k i u
Anselmo supozis. Post ci t i u iuterkonsento, i l i reiris en la
domon de Anselmo, kie trovigis Kamila atendante sian
edzon, kun maltrankvilo kaj timo, car en t i u tago l i venís
pli malfrue ol kutime.
Lotario ekiris al sia domo, kaj Anselmo restis hejme tiel
kontenta, kiel enpensa Lotario statis, ne sciante kion fari
por sukcesi en tiom malprudenta afero. Sed, tiun nokton
li elpensis la manieron, kiun l i uzos por trompi Anselmoti
sen ofendo al Kamila. E n la alia tago, l i venis por tagmangi
kun sia amiko, kaj l i estis afable akceptata de Kamila, k i u
ciam akceptis kaj traktis l i n tre bonvole, sciante ke sia
edzo tiel l i n estimis. I l i finis mangi, oni deprenis la
tablotukojn kaj Anselmo petis al Lotario restadi tie, k u n
Kamila, intertempe l i foriros al urga komisio, car post unu
horo kaj duono l i revenos. Kamila petis al l i ne f o r i r i ;
kaj Lotario sin proponis por l i n akompani, sed nenio taügis
por Anselmo ; kontraüe, l i insistís al Lotario, ke l i restu
kaj atendu, car poste l i devas trakti k u n l i p r i afero tre
grava. Ankaü l i rekomendis al Kamila ne lasi Lotarion sola,
gis lia reveno. Efektive, tiel lerte l i sciis Sajnigi la necesecon
aü stultecon de sia foriro, ke neniu povus kredi, ke g i estis
fiktiva. Foriris Anselmo, kaj restis solaj apud la tablo
Kamila kaj Lotario, car la cetera hejma personaro jus eliris
por tagmangi.
Lotario trovigis, do, en la implikajo, k i u n lia amiko
deziris, kaj fronte al malamiko povanta venki, nur per siaj
belegajoj, eskadronon da armitaj kavaliroj. Oni jen diru,
cu ne prava la timo de Lotario ! Sed ne alion l i faris ol
apogi la kubuton sur la brakon de la segó, k u n malfermíta
mano ce la vango ; kaj, petante pardonon al Kamila, pro
la malkonvena pozo, l i diris, ke l i deziras iomete ripozi
gis la reveno de Anselmo. Kamila respondis, ke p l i bone

l i ripozus en la vizitcambro ol en la segó, tial §i petis l i n
eniri gin por dormi. Lotario ne volis, kaj tie l i restis dor-
mante gis Anselmo revenis, k i u , trovinte Kamilan en sia
apartamento kaj Lotarion dormanta, kredis, ke, car tiom
multe l i malfruis, i l i jam havis okazon por pároli kaj ec
por dormi. L i alsopiris la horon, ke Lotario vekigos, por
ekiri eksteren k u n l i kaj demandi p r i la aventuro.
Ció okazis kiel l i volis. Lotario vekigis, i l i ambaü elhej-
migis kaj rapide l i demandis p r i tio, kion l i deziris. Lotario
respondis, ke l i ne kredis oportune, jam en la unua fojo,
plene m a l k o v r i g i ; sekve, ne alion l i faris krom tio laüdi
Kamiían, kiel belulinon, dirante al si, ke tra la tuta urbo
oni p r i nenio parolas, se ne p r i sia beleco kaj sprito, car
ci tio sajnis al l i bona enkonduko por komenci gajni sian
volon, preparante sin aüskulti l i n plezure alian fojon, uzante
tiel la artifikon, k i u n la demono uzas, kiam l i volas trompi
iun, k i u sitúas en observejo por sin gardi. Tiuokaze, la
diablo, kvankam estajo de mallumo, transformigas en angelo
de lumo ; kaj, métante antaüe belajn sajnojn, poste l i mai-
kovras sin kaj sukcesas en la intenco, se jam en la komenco
oni ne malkovris la trompón. Ci tio multe kontentigis A n -
selmon ; kaj l i diris, ke ciutage l i ebligos similan sancon,
ec kvankam ne elirante el la liejmo, car tie l i okupos sin p r i
aferoj en k i u j Kamila neniel povos koni lian artifikon.
Okazis, do, ke pasis multaj tagoj en k i u j Lotario, ne
dirante vorton al Kamila, ciam respondis al Anselmo, ke
l i sin alparolas kaj neniam sukcesas akiri de si ec plej eran
specimenon konsenti al io riprocinda, nek montri signon
k u n ombro da espero; kontraüe, si minacis rakonti clon al
sia edzo, se de t i u malbona intenco l i ne liberigas.
— N u , tre bone —diris Anselmo— gis nun Kamila
rezistis al la vortoj, estas necese jam vidi, kiel si rezistas "d
la agoj. Morgaú m i donos al v i dumil orajn eskudojn, por
donaci kaj oferi ilin al si, kaj plian kvanton por aceti
juvelojn, per k i u j sin delogi, car ordinare la virinoj estas
inklinaj al tio sin garni por aspekti place, des p l i se i l i
estas belaj, ec kiam plej castaj. K a j , se fine si rezistas al
ci t i u tentó, mi restos kontenta kaj ne p l u v i n genos.
Lotario respondis, ke, jam komencinte, l i portos gis fino
la entreprenon, kvankam l i atendas eliri el g i laca kaj
32 M. D E C E R V A N T ES SAAVEDRA
venkita. La alian tagon, l i ricevis la kvarmil eskudojn, kaj

kun i l i kvarmil konfuzojn, car l i ne sciis, kion fari por plu
mensogi; sed denove l i decidís diri, ke tiom firma restas
Kamila antaü la promesoj kaj donacoj, kiom antaü la vortoj,
kaj ke ne estas necese lacigi p l u , car la tutan tempon oni
elspezos vane. Sed la sorto, gvidante la aferojn alimaniere,
ordonis, ke iun tagon, kiam Anselmo lasis solaj Kamilan
kaj Lotarion, kiel jam dum aliaj fojoj, l i sin slosis en
cambro, kie, tra la truoj de la seruro, l i rigardis kaj
aüskultis, kion i l i ambaü intertraktis; kaj l i vidis, ke, dum
pli ol duonhoro, Lotario ne párolis vorton al Kamila ; kaj
certe l i gin ne parólos ec dum jarcento. Tiam l i venis al la
konkludo, ke ció estis fikcio kaj mensogo, kion lia amiko
rakontis pri la respondoj de Kamila. K a j , por konstati cu
efektive tiel, l i eliris el la cambro kaj vokis aparte Lotarion,
demandante l i n kiaj novajoj estas kaj en kia animstato
Kamila trovigas. Lotario respondis, ke l i ne iatas plu strebi
en ci t i u afero, car tiel severe kaj rifuzeme si reagas, ke
neniel l i havos kuragon por diri al si denove ion ajn.
—Ha! —ekdiris Anselmo— Lotario, Lotario, kiei
malfidele v i reciprokas en tio, kio al mi decas, aü en tio
je kio tiel multe m i fidas al v i ! Jus m i observadis vin tra
la spaco, kiun ebligas la enirejo de ci t i u slosilo, kaj mi
vidis, ke nek vorton v i diris al Kamila, el kio mi deduktas,
ke la unuaj vortoj diritaj al si ankoraü estas dirotaj ; kaj se
tio estas tiel, kiel fakte gi estas, kial vi min trompas? aü
kial v i volas forpreni per via malico la rimedojn, kiujn mi
povus trovi por atingi mian deziron ?
Nenion plu diris Anselmo, sed sufica estis ci tio dirita
por lasi Lotarion konfuza kaj honta. Konsiderante kvazaü
ofendon al sia honoro, ke oni trovis l i n en mensogo, l i juris
al Anselmo, ke, ekde t i u momento, l i akceptas tiel fervore
la taskon kontentigi l i n tute sen mensogo j , kiel l i vi dos se
scivoleme l i n spionos, kvankam ne estos necese uzi tian
rimedon, éar t i u , k i u n l i aplikos por l i n komplezi, liberigos

l i n de cia suspekto. Anselmo kredis al l i ; kaj, por havigi
al l i eblojn p l i taügajn kaj malpli hazardajn, l i decidís
foresti ok tagojn el sia hejmo, venante ce amiko sia, k i u
logis en vilago, ne malproksime de la urbo. K u n t i u amiko
l i interkonsentis, ke urge oni voku l i n , por havi motivon
antaü Kamila p r i la foriro.
Ho, ve al v i , kompatinda kaj malprudenta Anselmo!
Kion v i faras ? K i o n v i celas ? K i o n v i postulas ? Pensu, ke
vi agas kontraü v i mem, skizante vian malhonoron kaj
trudante vian pereon. Bona estas via edzino K a m i l a ; kviet?
kaj ripoze v i sin posedas; nenio genas vian guston; siaj
pensoj ne eligas el la muroj de sia domo ; v i estas sia cielo
sur la tero, la idéalo de siaj deziroj, la plenpleno de siaj
gustoj kaj la mezurilo per k i u si mezuras sian volon, plene
algustigante gin k u n la via kaj k u n t i u de la cielo. N u , se
la mino de Sia honoro, beleco, honesteco kaj sindetenemo
liveras al v i sen peno la tutan ricon, kiun gi havas kaj v i
povas deziri, kial ankoraü v i volas elfosi la teron kaj serci
novaju vejnojn de nova neniam trovita trezoro, métante
vin en la dangeron, ke ció renversigu, car fakte ció kusas
sur la malfortaj apogoj de Sia delikata naturo? ! Konsciu,
do, ke al t i u , k i u sercas la neeblajojn, prave oni rajta?
neadi la eblajojn, kiel tre bele kantis poeto dirante :
Vivon mi sercas en morto,
Meze de malsano sanon,
En 'karcer' liberan manon,
Forkuron preter la forto
Kaj en pérfido lo jalón.
Sed la sorto, tro báñala,
Pro decido plej jálala
Kun ciel' interkonsentis,
Ke la ebl' estu sen eblo
Car al neeblo mi tentis.
Alian fojon reiris Anselmo al la vilago, antaüe dirinte

al Kamila, ke, dum la tempo de lia foriro, Lotario venos
zorgi p r i la domo kaj mangi k u n s i ; sekve, si klopodos
trakti l i n , kvazaü sian propran personon. Kamila afliktigis,
kiel virino diskreta kaj honesta, pro la ordono, kiun sia
edzo trudis. T i a l , si avertis l i n , ke al neniu estas dece, sen
lia ceesto, okupi segon ce lia tablo ; kaj, se tion l i decidió
pro ne sufica konfido al sia kapablo mastrumi la hejmon,
ke l i provu ci tiun fojon, kaj l i vidos per sperto, ke por
pli gravaj zorgoj ankaü si taügas.
Anselmo rediris, ke tio estas lia voló, kaj nenion si devas
fari krom k l i n i la kapon kaj l i n obeadi. Kamila respondis,
ke tiel si agos, kvankam kontraüvole. Foriris Anselmo, kaj
en la alia tago venis Lotario al lia domo, kie Kamila akceptis
lin k u n afabla kaj honesta bonvolemo ; sed neniam Si situis
en lokoj, kie Lotario povu vidi sin sola, car ciam Si trovigis
cirkaüata de servistoj kaj servistinoj, precipe de i u
cambristino nomata Leonela, k i u n Si multe estimis, car, de
kiam infanoj, i l i ambaü kune kreskis ce la gepatroj de
K a m i l a ; kaj, edziniginte k u n Anselmo, Si kunprenis Sin.
Dum la t r i unuaj tagoj, Lotario nenion diris al Kamila,
kvankam l i povus, kiam oni retiris la tablotukojn aü kiam
la geservistoj foriris por tagmangi, kiel eble plej rapide,
car tion Kamila ordonis al i l i . Ec Leonela ricevis ordonon
mangi p l i frue ol Kamila kaj neniam eligi el Sia flanko.
Tamen, la servantino, k i u en aliaj aferoj, p l i logaj al siaj
preferoj, dedicis la pensojn kaj bezonis la horojn, k u n ties
spaco, por flegi siajn inklinojn, ne plenumis akurate la
ordonon de sia sinjorino, sed ofte Si lasis ilin solaj, kvazaü
oni estus ordoninta tion al Si. Tamen, la nobla figuro de
Kamila, la sereneco de Sia vizago kaj la sinteno de Sia
persono estis tiaj, ke i l i metis bremson al la lango de Lotario.
Sed la profito, k i u n la multaj virtoj de Kamila liveris,
trudante silenton al la lango de Lotario, efikis tre malbone
LA M A L P R U D E N T A SCIVOLULO 35
por i l i ambaü; car se la lango silentis, la pensoj fluadis

kaj havis okazon konstati, de loko al loko, la ekstremoju
de boneco kaj beleco, k i u j n Kamila posedis, suficaj por
enamigi statuon el marmoro kaj ne nur koron el karno.
Lotario sin rigardadis dum la daüro de tempo, k i u ebiis
por sin alparoli, kaj l i konsideris kiel multe si estas aminda.
Ci t i u konsidero, iom post iom, komencis alsalti la
respektojn, k i u j n por Anselmo l i gardis ; kaj m i l fojojn l i
intencís foriri de la urbo por ekiri tien, kie neniam Anselmo
lin vidos nek ankaü l i vidos K a m i l a n ; sed jam starigis
barón kaj haltigis l i n la plezuro, kiun l i guis nur sin
rigardante. L i admonis sin kaj mem kverelis k u n si, por
rifuzi kaj ne senti la inklinon, k i u pusis l i n rigardi sin. L i
trovigis kulpa pro sia deflankigo ; l i alnomis sin mallojala
amiko kaj ec malbona kristano; l i faris konkludojn kaj
ankaü komparojn inter si kaj Anselmo, kaj ciuj venis al la
aserto, ke p l i granda estis la frenezo kaj stulteco de Anselmo
ol lia malmulta fideleco ; sekve, havante senkulpigojn, tiel
antaü Dio kiel antaü la homoj, p r i tio, kion l i intencas fari,
neniel l i timis atendi punon pro tia kulpo.
Efektive, la beleco kaj boneco de Kamila, kune k u n ía
sanco, kiun la stulta edzo metis en liajn manojn, jetis teren
la lojalecon de Lotario ; kaj, sen atento al alia celo, krom
tiu al k i u lia emo pusis, post t r i tagoj, de kiam Anselmo
forestis, dum kiuj l i strebis en daüra bátalo, por rezisti a)
siaj deziroj, l i komencis amindumi Kamilan, k u n tiom da
fervoro kaj per tiel amoplenaj vortoj, ke Kamila restis tute
konfuza. Si ne alion faris ol levigi de kie §i sidis, enírants
en sian apartamenton sen respondi vorton. Sed, ne pro tia
malvando velkis ce Lotario la espero, k i u ciam floras apud
la amo, car ankoraü p l i l i sopiris al Kamila, k i u , rimarkinte
ce Lotario tion, kion si neniam povis imagi, ne sciis kion
f a r i ; kaj opiniante, ke ne estas afero sekura, nek ankaü
konvena, doni okazon aü eblon por ke plian fojon l i Sin
alparolu, Si decidis komisii en t i u sama véspero unu el siaj

servistoj k u n bileto al Anselmo, kie si skribis la jenajn
vortojn :
«Same kiel oni kutime dirás, ke malbone aspektas la

armeo sen sia genéralo, kaj la kastelo sen sia kastelestro,
mi dirás, ke multe p l i malbone aspektas juna edziniginta
virino sen sia edzo, kiam ne malhelpas plene pravigitaj
motivoj. M i statas tiel malagrable sen v i , kaj tiel embarase,
ne povante elteni vian foreston, ke, se baldad v i ne revenos,
mi bezonos i r i por m i n distri al la domo de miaj gepatroj,
kvankam restos la via sen gardo; car la gardanto, kiun v i
lasis, se l i restis k u n tia titolo, laü mia opinio, zorgas p l i
por sia gusto ol por t i u , k i u vin koncernas; kaj, car diskreta
vi estas, nenion plu m i devas diri, nek estus bone alion plu
ankoraü diri.»
Ci tiun leteron ricevis Anselmo ; kaj per gi l i komprenis,

ke Lotario jam komencis la entreprenon kaj ke Kamila
guste reagas tiel, kiel l i deziras. Do, supermezure goja pro
tiaj sciigoj, l i respondis parole al Kamila, ke je nema
maniero si faru log'Sangon, car l i revenos tre baldaü
Perpleska igis Kamila pro la respondo de Anselmo, k i u
inetis Sin en p l i da konfuzo ol antaüe, car Si ne kuragis
resti hejme nek, multe malpli, i r i al siaj gepatroj, car en
la restado riskos dangeron Sia honesteco, sed en la foriro si
agos kontraü la ordono de sia edzo. Fine, Si decidigis al
tio plej malbona, kio estis restadi, k u n la intenco ne eviti la
ceeston de Lotario, por ne ebligi klacojn ce la geservistoj ;
jam Si ec bedaüris esti skribinta tion, kion si skribis al sia
edzo, pro timo cu l i pensos, ke Lotario rimarkis ce Si ian
frivolecon, k i u incitis l i n ne gardi al si la respekton, kiun
Si meritas. Tamen, fidante al sia virto, Si fidis al Dio kaj
al sia bona voló, per k i u Si intencis rezisti, silentante p r i
ció, kion Lotario volos d i r i. Nenion plu dirante al sia edzo,
LA MAI.PRUDENTA SCIVOLDLO 37
por ne impliki l i n en kverelojn aü zorgojn, Si ankaü sercadis

la manieron senkulpigi Lotarion antaü Anselmo, kiam l i
demandos p r i la kaüzo, k i u instigis sin skribi tiun paperon.
K u n tiaj pensoj, p l i boncelaj ol efikaj aü profitaj, si estis
plian tagon aüskultanta Lotarion, k i u tiel forte Sargis la
premon, ke eksanceligis la firmeco de Kamila, kies honesteco
havis multon por fari en la okupo regi la okulojn, por ke
i l i ne donu elmontrojn de la ama kompato, kiun la larmoj
kaj vortoj de Lotario vekis en sia brusto. Ci tion rimarlas
Lotario, kaj ci tio l i n flamigis. Fine, Sajnis al l i necese en
la spaco kaj tempo, k i u j n ebligis la foresto de Anselmo,
elpremi la siegon al la citadelo; sekve, l i ekatakis sian
reziston per laüdoj al sia beleco, car nenio alia submetas
kaj venkas pli rapide la kas.telajn turojn de la vantemo de
ciuj belulinoj, ol ci t i u vantemo mem sur langoj de la
flatado. Efektive, per sia tuta diligento, l i minis la rokon
de sia kontraüstaro per tiaj materialoj, ke se Kamila estus
masive farita el bronzo, ankaü si estus falinta teren.
Lotario ploris, petegis, promesis, flatis, insistis kaj afektis
kun tiom da emocio, kun elmontroj de tiom da vero, ke l i
renversis la singardemon de Kamila, sukcesinte en tio, kion
li ne esperis kvankam multe deziris. Submetigis K a m i l a ;
jes, Kamila submetigis ! Sed, kio, do, se la amikeco de Lo-
tario ankaü ne restis sen difekto? Jen klara ekzemplo por
montri, ke nur evitante gin oni venkas la aman pasión ; tial
neniu devas i u k t i kontraü tiel potenca malamiko, car estas
necesaj diaj fortoj por venki la giajn, homajn. N u r Leonela
sciis la cedon de sia sinjorino, car tion ne povis kaSi al Si
la du malfidelaj geamikoj kaj novaj geamantoj. Lotario ne
volis malkovri al Kamila la artifikon de Anselmo ; ankaü
ne ke l i donis okazon por atingí tiun punkton, por ke Si
ne taksu malalte lian anión opiniante, ke hazarde aü senpri-
pense, kaj ne intence, l i Sin amindumis.
Post malmultaj tagoj, Anselmo revenís al sia hejmo, kaj
l i ne rimarkis, ke tie io mankis, kion malbone l i gardis,

kvankam tre multe l i estimis. T u j l i iris viziti Lotarion, kaj
l i trovis l i n hejme; i l i sin cirkaübrakis, sed urge l i demandis
pri la sciigoj por sia vivo aü por sia morto.
— L a sciigoj, k i u j n m i povas doni al v i , ho amiko A n -
selmo ! —diris Lotario—- atestas, ke v i posedas tiun edzinon,
k m inde povas esti krono kaj ekzemplo por ciuj dignaj
virinoj. La vento forblovis la vortojn, k i u j n m i al Si diris ;
la oferojn si taksis malalte; la donacojn Si ne akceptis; p r i
kelkaj fiktivaj larmoj miaj, si faris videblan mokon. E n
konkludo, same kiel Kamila estas resumo de cia beleco,
ankaü si estas arkivo, kie trovigas la honesteco kaj floras
la prudento k u n la singardemo kaj ciuj virtoj, k i u j povas
igi laüdinda kaj plene enviinda ciun honestan virinon. Re-
prenu, do, amiko, viajn monerojn, k i u j jen ci tie estas, car
mi bezonis preni nek unu el i l i , tial ke la energio de Kamila
ne submetigas al tentój tiel trivialaj, kiel estas donacoj aü
promesoj. Kontentigu, Anselmo, kaj ne obstinu fari p l i da
provoj ol t i u j jam f a r i t a j ; sekve, se k u n seka piedo v i
surpasis la marón da malfacilajoj kaj suspektoj, k i u j n p r i
la virinoj oni povas aü devas havi, ne deziru nagi denove en
la profunda océano da novaj malhelpajoj, nek deziru fari
ekzercojn k u n alia piloto p r i la taügeco aü fortikeco de la
Sipo, k i u n la cielo laü sorto donis al v i por ke, pere de éi, v i
trairadu la marón de ci t i u mondo. Sed konsciu, ke v i jam
ripozas en sekura haveno, alfiksigu per la ankroj de la bona
reputacio kaj lasu vin l u l i , gis oni venos rememorigi v i n
pri la suido, al kies pago neniu homa hierarkio povas sin
ekskuzi.
Anselmo restis ege kontenta antaü la vortoj de Lotario,
car i l i n l i kredis kvazaü diritaj de orakolo; tamen, malgraü
tio, l i petis ne forlasi ankoraü la entreprenon, ec se nur
pro scivolo kaj distro, kvankam ne uzante de nun estontece-
tiel insistajn klopodojn, kiel gis tiam, car l i volas nur, ke
l i verku kelkajn versojn sin laüdantajn sub la nomo K l o r i ;

kaj l i donos iuformon al Kamila, ke l i enamigis je sinjorino,
kiun l i gamas per tia nomo, por povi sin prikanti k u n la
dececo konvena al sia honesteco; kaj, se okaze Lotario ne
emas Sargi sin per la laboro fari tiajn versojn, l i mem i l i n
faros.
— T i o ne estos necesa —diris L o t a r i o — car la muzoj ne
tiel malamikas al m i , por ne viziti m i n kelkfoje dum la
jaro. Diru al Kamila tion, kion v i elpensis por Sajnigi mian
amon, sed la versojn m i faros; kaj i l i estos, se ne tiel
belaj kiel la subjekto meritas, almenad tiel bonaj kiel mi
povos.
A l tia interkonsento venis la malprudenta edzo k u n la
pérfida amiko. Revene en sia hejmo, Anselmo demandis
al Kamila p r i tio je kio si jam miris, ke l i ankoraü ne
demandis: t . e. ke si diru p r i la kaüzo, k i u devigis Sin
skribi la bileton, k i u n Si al l i sendis. Kamila respondis, ke
Sajne Lotario rigardis Sin iomete pli sengene ol kiam l i
trovigis hejme; tamen, Si jam trankviligis, kredante, ke ció
estis nur supozo, car Lotario evitas nun vidi Sin kaj resti
sola kun Si. Anselmo diris, ke veré Si devas esti certa pri
tia konvinko car l i scias, ke Lotario estas enamiganta ai i u
altranga fraülino el la urbo, k i u n l i gloras sub la nomo
K l o r i ; kaj ec sen tia enamigo, nenion Si devas t i m i pro la
ceesto de Lotario, nek pro ilia multa amikeco. Se Kamila
ne estus jam avertita de Lotario, ke t i u amo al K l o r i estas
fiktiva, kaj ke tion l i mem rakontis al Anselmo, por povi
dedici kelkajn momentojn al t i u j samaj laudoj por Kamila,
Si estus certe falinta en la malesperigan reton de la jaluzoj.
Sed estante avertita, Si eltenis tiun incidenton sen cagreno.
Alian tagon, kiam i l i t r i sidis cetable, Anselmo petis al
Lotario reciti ion el tio, kion l i komponis por sia amatino
K l o r i , car tial ke Kamila ne konas Sin, l i povos diri kion
ajn laüvole.
—Kvankam si estus konata —respondis Lotario— nenion

mi vualus, car kiam amanto latidas sian amatinon, kiel
beluiinon, aü sin riprocas kvazaü kruelulinon, nenian
ofendon l i faras al sia bona reputacio ; sed flanke de tio, mi
nur povas diri, ke p r i la sendankemo de t i u K l o r i , hieran
mi faris soneton, k i u tekstas jene :
SONETO
Kiam, en mezo de nükta silento,
Dormo tre dolca la homojn karesas,
Al ciel' kaj al Klori mi adresas
Nur plenan veon de mia korsento.
Kaj poste, kiam la suno sin montras
Ce orienta kaj roza la pordo,
Tuj per sopiroj aü plendoj sen ordo
Al jam malnova cagreno mi frontas.
Sed, kiam jetas de sur tron' steloza
Brilajn radiojn la sun' al la tero,
Kreskas la plor' en angor' pro la pento
Car nokto venos kun plend' serioza
Por daüre vidi, en mia sufero,
Ke surdas Klori kaj ciel' sen atento.
La soneto sajnis bona al Kamila, sed ankoraü p l i bona

al Anselmo, car l i g i n laüdis dirante, ke tro kruela estas t i u
virino, k i u ne reciprokas tiel klarajn atestojn.
Kamila diris tiam.
—Cu efektive estas vera ció, kion la enamigantaj poetoj
asertas ?
— K i e l poetoj, i l i troigas —respondis L o t a r i o — sed kiel
enamigantoj, i l i ciam restas tiom moderaj, kiom verdiraj.
— P r i tio ne ekzistas dubo —rediris Anselmo nur por
apogi kaj fidindigi la pensojn de Lotario ce Kamila, k i u
tiel senscia estis p r i la artifiko de Anselmo, kiel jam
enamiganta al Lotario.
I.A MALPRUDENTA SCIVOI.ULO 4L
Tial, pro la placo, kiun si havis al liaj aferoj, sciante,

krcme, ke liaj pensoj kaj skribajoj nur sin celas, kaj ke
Si mem estas ja la vera K l o r i , Si petis, se alian soneton aü
aliajn versojn l i scias, ke l i bonvolu i l i n d i r i .
—Jes, alian mi scias —respondis Lotario— sed m i kredas,
ke Ai ne estas tiel bona kiel la unua ; aü, p l i trafe dirite,
malpli malbona. Tamen, v i povos j u g i , car jen g i estas :
SONETO
Plej certe mortos mi, sed estos jam
Ne pli certa la mort' ol la konstato
Fali —ho, bclulin'!— en morta stato
Antaü vi pro ador' al via am'.
Logados mi en mond' de Vjorges'
Sen vivo, sen glor', sen ia favoro.
Sed restos en kor' kun mia fervoro
Skulplita via vizag' por kares'.
Tia relikvo, en okaz' angora,
Estos emblemo nur de mia obstin'
Kreskanta pli kaj pli pro rigor' via.
Car ve al la navigant' sub fora
Ciel', tra nigra mar', survoje al fin',
Kie alendas lin haven' nenia.
Ankaü laüdis Anselmo ci t i un duan soneton, kiel l i

laüdis la unuan, kompletigante tiel —ceneron post cenero—
la katenon per k i u sin uodis kaj ligis lia malhonoro, car
j u p l i Lotario l i n senhonorigis, des p l i honorinda l i sin
kousideris. Laü tio, ciuj Stupoj, k i u j n Kamila malsupreniris
al la fundo de sia malsatindeco, kondukis sin —en la opinio
de sia edzo— al la pinto de la virto kaj bona famo. Okazis
tiutempe, unu fojon inter aliaj, ke, trovigante sola k u n sia
eambristino, Kamila diris :
—Hontigita mi estas, amikino Leonela, konsciante kiel
malalte mi sciis m i n taksi, car m i ne zorgis por ke almenad
•tí
M. D E CERVANTES SAAVEDRA
per la tempo Lotario estu acetinta la plenan posedon de mia

tuta voló, k i u n tiel rapide m i donis al l i . M i timas do, ke
l i malestimos mian facilecon aü rapidecon, ne kalkulante la
multan premon, k i u n l i al m i faris por ke m i ne povu rezisti
al l i .
— T i o neniel v i n genu, sinjorino mia —respondis
Leonela— car tio, kion oni donas rapide, ne influas nek
efikas por malaltigi la estimon, se efektive la donitajo estas
bona kaj per si mem estiminda. Ec oni kutime dirás, ke
t i u , k i u rapide donas, dufoje donas.
—Ankaü oni kutimas diri —diris K a m i l a — ke oni tion
malmulte estimas, kio malmulte kostas.
— T i u onidiro ne koncernas vin —respondis Leonela—
car la amo, kiel m i aüdis diri, foje flugas kaj alifoje rampas;
kun t i u gi kuras, kaj k u n ci t i u testude gi pasas; unujn
gi malvarmigas, kaj aliajn g i forbruligas; unujn gi vundas,
kaj aliajn gi mortigas; en unu sama punkto komencigas la
kurado de g'iaj deziroj, kaj en t i u sama punkto ció finigas
kaj iikvidigas ; matene gi siegas fortikajon, kaj vespere 6i
tiu jam submetigis, car nenia forto ekzistas por rezisti antaü
gi. T i a l do, kion v i timas aü kio v i n timigas sciante, ke
same okazis ce Lotario, kiam la amo uzis la foreston de
mia sin joro, kiel instrumenton por v i n submeti? Car, dum
t i u daüro, nepre devis efektivigi tio, kion la amo antaúe
decidís, ne donante tempon al la tempo de Anselmo, ke l i
povu reveni por difekti, per sia ceesto, la perfektecon de
la verko. La oportuneco estas la plej bona peranto, kiun
la amo havas por atingí siajn celojn ; kaj de la oportuneco
gi profitas en ciuj siaj agoj, precipe dum la komenco.
Ci tion m i scias tre bone, p l i pro sperto ol pro aüdo ;
kaj p r i tio m i jam rakontos al v i , sinjorino, car ankaü mi
konsistas el karno kaj juna sango. Des p l i , bela Kamila, ke
vi ne v i n fordonis aü v i n oferis tiel rapide ; car unue v i
vidis en la okuloj, en la sopiroj, en la petoj, en la promesoj
kaj en la donacoj de Lotario Jian tutan animon, vidante en

gi kaj en liaj kvalitoj, kiel inda l i estas je via amo. Se
tiel sitúas la faktoj, ne maltraukviligu vian imagon per
skrupulaj kaj báñalaj konsideroj; sed funde konvinkigu,
ke Lotario estimas v i n , same kiel v i estimas l i n ; vivu do
vi en gojo kaj placo pro tio, ke, falinte en la aman kaptilon,
t i u , k i u v i n kaptis, apartenas al valora kaj Satinda speco,
kie rendevuas ne solé nur la kvar SS (*), k i u j n laüdir;
devas posedi la bonaj enamigantoj, sed kompleta tuta
A B C ; bonvolu aüskulti, kaj v i konstatos, ke m i scias
gin parkere; Lotario estas, kiel mi deduktas, laü mia
opinio: afabla, bona, certa, donacema, enamigema, firma,
gafa, ¿entila, honorinda, influa, juna, klera, lojala, muda,
nobla, obstina, precipa, rica, kaj la SS diritaj, poste tálenla,
kaj verdira; la U ne konvenas, car gi estas obtuza litero;
la Ü tro parencas ; kaj la Z, zorgema al via honoro (**).
Ridis Kamila pro la A B C de sia cambristino, konside-
rante sin pli sperta en amaj aferoj ol si diris, kiel poste si
konfesis, rakontante al Kamila, ke si amrilatas k u n
bondevena junulo el la sama urbo. Antaü ci tio maltrankvi-
ligis Kamila, timante, ke, guste sur t i u vojo, devos elteni
riskojn Sia honoro. Si pridemandis sin, cu tiaj rilatoj pasis
al io plia; k u n malmulte da honto kaj multe da malembaraso,
si respondis, ke i l i al tio jam pasis, car konata estas la
aserto, ke la neglektoj de la mastrinoj forigas la honton de
la servistinoj, k i u j , vidante la stumblojn de siaj sinjorinoj,
tute neniel hezitas mem lami sen atento, ke oni p r i tio
(*) K v a r adjektivoj k u n litero S en la komenco, k i e l karak-

terizaj ecoj de perfekta amanto, laü la tiutempaj virinoj. F i d e l e ,
en Esperanto oni povas traduki t i u j n k v a r vortojn, k i u j estas
jenaj : S A G A , S O L A , S E R V E M A kaj S E K R E T A .
(**) E n la origínalo, kompreneble, ci tiu kolekto estas ordigita

laü la hispanlingva alfabeto. E n la traduko, mi zorgis adapti al
la tuta serio la esperantan alfabeton, esceptante intence k e l k a j n
literojn, kiuj ankaü estas ignorataj en la origínalo. (N. de la T.)
-If M. D E CERVANTES SAAVEDRA
scios. Kamila nenion povis fari krom peti al Leonela, ke

si diru nenion p r i sia afero al t i u sia kvazaüa amanto, kaj
ke si flegu siajn amajojn en sekreto, por ke i l i ne farigu
sciajo de Anselmo aü de Lotario.
Leonela promesis agi tiele; sed si plenumis tion laü
maniero, ke farigis fakto la timo de Kamila, ke sur t i u vojo
difektigos sia reputacio. La senhonta kaj aüdaca Leonela,
t u j post kiam si vidis, ke la konduto de sia mastrino ne
rangis kiel kutime, kuragis meti kaj ensovi en la domon
sian amanton pro la fido, ke kvankam la sinjorino l i n vidos,
si ne riskos malkovri l i n . Ci tiun domagou, inter aliaj,
trenas la pekoj de la sinjorinoj, k i u j farigas sklavinoj de
siaj propraj servistinoj kaj devas kovri iliajn malhonestajojn
aü malnoblajojn, kiel okazis al Kamila, k i u , rimarkinte unu
kaj plurajn fojojn, ke Leonela trovigas k u n sia dorlotanto
en cambro de la domo, ne kuragis sin admoni sed ebligis
sancojn por enirigi l i n , forigante ciujn malhelpojn, por ke
sia edzo ne povu l i n v i d i ; tamen, si ne sukcesis en ció, car
foje Lotario vidis l i n eliri el la domo, ce vekigo de la auroro.
Antaü tio, ne konante l i n , l i pensis unue, ke temas pri
fantomo; sed kiam l i vidis l i n paái, enmanteligi kaj foriri
kun zorgo kaj singardo, l i deigis de sia naiva pensó kaj
trafis alian, k i u povus esti kaüzo por cies pereo, se K a m i b
ne trovus la rimedon.
Lotario pensis, ke t i u viro, kiun l i vidis eliri tiel
ekstertempe el la domo de Anselmo, ne eniris tien por
Leonela, nek iel l i memoris cu ia Leonela ekzistas en la
mondo. L i kredis nur, ke Kamila ankaü estis same facila
kaj frivola por aliulo, kiel si estis por l i ; car tiaj sekvoj
nature aperas en la pérfido de ciu pérfida edzino, k i u perdas
la krediton de sia honorindeco, ec por t i u mem al k i u si sin
fordonis, post petegoj kaj persvadoj ; car oni kredas, ke
ankoraü p l i facile si fordonas sin al aliaj, kaj oni asignas
absolutan fidon al k i u ajn suspekto, en rilato k u n tio. Sajne,
LA M A L P R D D E N T A SCIVOLULO 45
en ci t i u punkto, tute mankis al Lotario lia klara kompren-

emo, kaj forglitis el lia memoro ciuj liaj sagaj konsideroj;
car atentante nenion, kio estus prudenta —a,ü almenad
oportuna— sen tio nek alio, senpacienca kaj blinda pro la
furioza jaluzo, k i u rodis lian internajon, l i venis ce
Anselmo, antaü ol ci t i u ellitigis; kaj, avidante sin vengi
je Kamila, k i u per nenio l i n ofendis, l i diris :
—Sciu, Anselmo, ke jam de multaj tagoj m i baraktas k u n
mi mem, penante trovi fortojn por ne d i r i al v i tion, kion
plu kasi ne estas eble nek juste. Sciu do, ke la fortikajo de
Kamila jam submetigis, preta al ció, kion m i volos fari. Se
longe m i prokrastis malkovri al v i ci t i u n veron, tio estis
por konstati cu temas nur p r i simpla kapriceto sia aü ago
por provi min, celante scii cu estas ludata k u n firma intenco
la amindumo, kiun al si m i entreprenis, k u n via konsento.
Cetere, laü mia opinio, se §i estus tia, kia n i ambaü supozis,
jam si estus sciiginta vin p r i mia insistado; sed vidante,
ke al tio si malfruas, m i deduktas, ke estas veraj la promesoj,
k i u j n si faris al m i , ke kiam refoje v i forestes el via hejmo,
§i akceptos min en la saloneto, kie trovigas la kolekto de
viaj juveloj —kaj vero estas, ke tie kutime Kamila párolis
kun l i — . Tamen m i ne volas, ke senpripense v i rapidu fari
vengon, car la peko ankoraü ne estas plenumita, se ne en
la pensó, kaj povus okazi ke, de nun gis la momento gin
efektivigi, sangigus la ideo de Kamila kaj, anstataüe,
naskigus pento. Konsekvence, tial ke ciam v i sekvis miajn
konsilojn, entute aü parte, atentu kaj sekvu nun t i u n , k i u n
tuj mi diros, por ke sen eraro aü sen hezitema animo v i
kontentigu vin en ció, kion v i konsideros plej konvena :
Sajnigu foresten por du aü t r i tagoj, kiel jam alifoje,
kaj zorgu laü ia maniero resti kase en via saloneto, fiar la
tieaj tapisoj kaj aliaj objektoj, per k i u j v i povos v i n kovri,
ebligos al v i multe da oportuneco. Tiam v i rigardos per
viaj propraj okuloj —kaj m i per la m i a j — kion celas Ka-
mila. Kaj se g i estas la pérfido, kiun ni devas timi p l i ol

atendi, v i mem povos esti k u n silento, sagaco kaj diskreto,
la ekzekutanto de via ofendigo.
Perpleksa, konfuza kaj mira restis Anselmo antaü la
vortoj de Lotario, k i u j frapis l i n en la tempo, kiam absolute
l i ne atendis i l i n aüdi, car l i jam komencis gui la gloron
de la venko, pro la kousidero ke Kamila igis venkantino
de la fiktivaj atakoj de Lotario. Silenta l i estis dum longa
daüro, rigardante la plankon, sen movi ec la okulharojn,
gis fine l i diris :
— T i e l v i agis, Lotario, kiel m i esperis de via amikeco ;
en ció m i sekvos vian konsilon. Faru kion ajn laüvole kaj
gardu gin sekrete, kiel v i jugos plej konvene en okazo tiel
neatendita.
Lotario promesis tion ; sed, disirinte, l i multe pentis pro
ció, kion jus l i diris, car tiam l i konsciis, ke plej stulte l i
agis, tial ke l i povus sin vengi je Kamila laü alia vojo ne
tiel kruela kaj fia. L i malbenis sian malsagon, riprocis sian
facilan senpripenson kaj tute ne sciis, k i u n rimedon prem
por senplektigi la plektajon, aü por doni al gi oportunau
solvon. Fine, l i decidís rakonti cion al K a m i l a ; tial ke loko
ne mankis por tio, l i trovis sin sola dum la sama tago ;
kaj t u j , kiam si povis l i n alparoli, si diris :
—Sciu, amiko Lotario, ke m i havas suferon ce la koro,

kiu premas tiel forte, kvazaü gi volus krevi interne de la
brusto, kaj mirinde estos se tio ne okazos, car la senhonteco
de Leonela venis al la ekstremo, ke ciunokte si enirigas
ian amanton sian en ci tiun domon, kie l i restas k u n Si
gis la tagigo, tiom koste kontraü m i famo, kiom longe
vastigos la kampo por ebligi jugon al ciu, k i u vidos l i n
eliri el mia hejmo je horo tiel nekutima. Sed kio plej multe
min genas, estas la fakto ke m i ne povas Sin puni nek
admoni, car Si farigis sekretariino de niaj rilatoj, kio metas
I.A M A I . P R U D E N T A SCIVOLTJLO •1?
bremson al mia buso por prisilenti la siajn; kaj m i timas,

ke de tio naskigos malbona okazajo.
E n la komenco, kiam Kamila tiel párolis, Lotario kredis,
ke tio estis artifiko por pruvi al l i , ke t i u viro, kiun l i
vidis eliri, rilatis al Leonela kaj ne al si. Fine, vidante sin
aflikte plori kun petoj por trovi rimedon, l i kredis la veron;
kaj, kredante gin, plene l i dronis en granda konfuzo kaj
pento. Sed, malgraü tio, l i respondis al Kamila, ke Si ne
plu cagrenigu car l i trovos rimedon por haltigi la malres-
pekton de Leonela. Krome, ankaü l i diris tion, kion —ins-
tigata de furioza rabio pro jaluzo— l i rakontis al Anselmo,
kaj kiamaniere oni decidís kasi l i n en la saloneto, por
rigardi de tie la malmultan fidelecon, k i u n si gardis al l i .
L i petis pardonon pro tia frenezajo, kaj konsilon por povi
senefikigi gin kaj eliri sukcese el t i u implikita labirinto,
kien lia malsaga senpripenso l i n enmetis. Aüdinte tion,
kion Lotario diris, Kamila sentís t e r u r o n ; tamen, k u n
multe da bedaüro, per multaj kaj trafaj vortoj, si admonis
lin kaj riprocis lian malbonan ideon p r i la fusa kaj erara
paso, kiun l i faris. Sed tial ke nature la virino posedas
spriton ciam preta, same por bono kiel por malbono, p l i
ol la viro, al k i u ofte mankas tio, kiam laücele l i komencas
fari projektojn, t u j post momento Kamila trovis la manieron
solvi tiun, laüsajne, ne solveblan aferon. Si petis al Lotario
zorgi, dum la alia tago, ke Anselmo sin kaSu tie, kie l i
diris, car si esperas t i r i oportunon el lia kaSiteco por ke,
de tiam estontece, i l i ambaü povu amuzigi jam sen mal-
trankvilo. Ne deklarante komplete sian intencon, Si avertis
lin klopodi veni t u j , post la embuskigo de Anselmo, kiam
Leonela vokos l i n ; kaj ke al ció, kion Si demandos, l i
respondu kiel l i respondus se l i ne scius, ke Anselmo aüs-
kultas. Lotario insistís, ke Si eldiru gis la fino sian projekton
por povi, p l i sekure kaj trafe, atenti cion, kion l i konsideros
necesa.
— M i dirás —rediris Kamila —ke nenion oni devas ateuti,

krom tio respondí al m i laü miaj demandoj.
Kamila ne volis antaüe klarigi al l i , kion si intencas fari,
pro la timo cu l i hezitos sekvi la arangon, k i u tiel bona
sajnis al si, sekvante aü sercante aliajn, k i u j certe ne povas
esti same taügaj. Post tio foriris L o t a r i o ; kaj la sekvantan
tagon, je la preteksto i r i al t i u vilago de sia amiko, Anselmo
ekveturis kaj t u j revenís por sin k a l i , kion tre facile l i
povis fari, car Kamila kaj Leonela cion ruze preparis. Sin
kasinte do, k u n t i u antaütimo, kiun oni povas imagi ce viro
atendanta vidi, per siaj okuloj, fari sekcadon en la interno
de sia honoro, Anselmo trovigis en la risko perdi tiun plej
superan bonon, k i u n l i konsideris posedi en sia kara Kamda.
Plensciaj kaj certaj, ke Anselmo jam sin kasis, Kamila kaj
Leonela eniris en la saloneton; apenaü tien metinte la
piedojn, Kamila eligís grandan sopiron kaj diris :
— H o ve, amikino Leonela ! Cu antaü ol meti en ple-
numon tion, kion cetere m i ne volas sciigi al v i —por ke
vi ne estu baro— ne estus p l i bone preni tiun ponardon de
Anselmo, k i u n m i petis, kaj trapiki per gi mian senhonoran
bruston? Sed... ne faru tion, car ne estus juste se m i sola
portus la punon de fremda kulpo. Unue m i volas scii, kion
vidis ce m i la malrespektaj kaj malhonestaj okuloj de Lo-
tario, aü kio estis la kaüzo, k i u donis kuragon al l i por
malkovri tiel malpuran deziron kiel t i u , kiun jus l i mai-
kovris al m i , k u n maláato por sia amiko kaj k u n malhonoro
por m i . I r u do, Leonela, al t i u fenestro kaj voku l i n , car
sendube nun l i staras sur la strato, atendante efektivigi sian
malbonan intencon. Sed unue efektivigos t i u mia, k i u estas
honesta, kvankam kruela.
— H o ve, sinjorino mia ! —respondis la sagaca kaj lerta
Leonela— kion v i intencas fari per ti t i u ponardo? Cu
okaze v i celas forpreni al v i la vivon aü gin forpreni al
Lotario? K i u ajn el t i u j agoj, de v i elektita, utilos nur por
la pereo de via famo kaj reputacio. P l i bone estas vuali

vian cagrenon kaj ne ebligi nun al t i u fripono la eniron en
la domon, kie l i trovos n i n tute solaj. Konsciu, sinjorino,
ke ni estas malfortaj virinoj kaj l i estas decidema viro, k i u
venos blinde kaj senbride k u n sia malpura intenco; kaj
antaü ol v i povos efektivigi la vian, certe l i trudos ion al
v i , kio efikos p l i domage ol perdi la vivon. Damne al mia
sinjoro Anselmo, k i u tiom da influo volis doni en sia hejmo
al t i u senhaütiganto ! Sed en la okazo, sinjorino, ke v i l i n
mortigos, kiel v i intencas, laü mia opinio, kion do n i faros
kun l i , post lia morto?
—Kion? ho amikino —respondis K a m i l a — n i lasos l i n
per ke Anselmo l i n enterigu, car estos juste, ke l i trovu
ripozon en la laboro, kiun l i faros, por meti sub la teron
sian propran hontindajon. V o k u l i n , r a p i d u ! Car la tuta
tempo, en k i u mi malfruas fari adekvatan vengon al mia
ofendo, aspektas kvazaü m i ofendus la fidelecon, kiun mi
suidas al mia edzo.
Cion ci tion aüskultadis Anselmo; kaj ce ciu vorto,
kiun Kamila diris, liaj pensoj nebuligis. Sed kiam l i aüdis,
ke si estas preta mortigi Lotarion, l i volis eliri malkovrante
sin por eviti tion. Haltigis l i n la deziro vidi al kio kondukas
tiom da kurago kaj honesta decidemo, k u n la intenco aperi
gustatempe por gin mildigi. Forta sveno venis tiam al Ka-
mila ; kaj, jetante sin sur liton, k i u tie trovigis, Leonela
komencis plori tre amare, dirante : «Ho, kia malfelico, se
mi estus tiel malbonsorta, ke inter miaj brakoj mortus nun
la floro de la honesteco en la mondo, la krono de la bonaj
virinoj, la ekzemplo de la casteco !...» K u n aliaj esprimoj,
similaj al ci t i u j . Aüskultante i l i n , neniu hezitus aserti, ke
temas pri la plej afliktita kaj lojala servantino en la mondo,
kaj ke iia mastrino estas alia nova kaj persekutata Penelope.
Post nelonge, Kamila vekigis el sia sveno; k a j, rekons-
ciiginte, si d i r i s:
— K i a l v i , Leonela, ne iras voki la plej mallojalan ainikou

de amiko, kiun lumigis la suno aü vualis la nokto ? Jen
íru, k u r u , spronu, marsu por ke la maltraigo ne esthigu la
fajron de la kolero, k i u min envolvas, aü turnu en minacojn
kaj malbenojn la justan vengon, kiun m i atendas.
— M i iros t u j por voki l i n , sinjorino mia —diris Leo
nela— sed unue donu al m i tiu n ponardon por ke, dum
mia foresto, nenion v i faru, kio povos liveri motivojn por
ploro dum la tuta vivo al t i u j , k i u j funde v i n estimas.
— I r u trankvila, amikino Leonela, car nenion mi faros
—respondis K a m i l a — tial ke, kvankam tro impulsigema
kaj simpla, laü via opinio, en ci t i u pledo por mia honoro,
mi ne iros tiel ekstreme, kiel t i u Lukrecia p r i k i u oni dirás,
ke si sin mortigis pro nenia punindajo, ne mortigante unue
la ulon, k i u kulpis p r i sia malfelico. M i mortos, en okazo
de morto, nur post vengo kaj kompenso de t i u , k i u donis
motivon, ke mi venu al ci t i u loko por plori pro liaj
malrespektoj, naskigintaj tute sen kulpo mia.
Multe da petegoj aüdis Leonela, antaü ol i r i por voki
Lotarion, sed fine si eliris; kaj dum t i u tempo, gis sia
reveno, Kamila restis dirante, kvazaü si parolus k u n si mem:
—Dio min helpu ! Cu ne estus p l i sage rifuzi Lotarion,
kiel multajn aliajn fojojn mi faris, anstataü dona al l i
okazon, kiel fakte m i jam donis, konsideri min malhonesta
kaj malfidela, almenaü dum la tempo, kiun mi bezonos por
disrevigi lin ? Des pli bone, sen ia dubo ! Sed neniel mi
estus vengita, nek igus repurigita la honoro de mia edzo,
se per tiel báñala peno, aü per tiel facila pato, l i elirus de
tie, kien liaj malpuraj pensoj l i n enigis. Pagu do la pcrfidulo
per sia vivo tion, kion l i celis por siaj malcastaj deziroj ;
sciu la mondo (se okaze p r i tio g i scias) ke Kamila ne nur
gardis fidelecon al sia edzo, sed ankaü si faris vengon
kontraü t i u , k i u maltimis l i n ofendi... Tamen, malgraü ció,
mi kredas ke estus p l i bone sciigi la aferon al Anselmo ;
sed iom m i skizis jam en la letero, kiun m i sendis al l i en

la vilagon; kvankam, laü mia kompreno, l i ne rapidis al
riparo de la difekto, kiun m i añonéis, car l i ne volis nek
povis kredi — t i e l bonanima kaj fidema l i estas— ke en la
brusto de lia plej granda amiko eblas nesti ajna speco de
sentimento aganta kontraü lia honoro. P l i poste, dum
multaj tagoj, ankaü m i ne kredis tion, kion ec neniam m i
estus kredinta, se lia malrespekto ne tiom alpasus, ke faktaj
donacoj, logaj promesoj kaj tre oftaj larmoj ne avertus m i n ,
kiel klara manifestó. Sed, por kio m i laütigas vortojn? Cu
brava decidemo iel bezonas instigojn ? Ne, tute certe ! N u ,
for la hezitoj ! V i v u la vengo ! Aperu do la perfidulo, venu,
eniru, mortu, pereu l i kaj okazu poste kio ajn !... Pura m i
eniris en posedon de t i u edzo, kiun la cielo donis al mi
por m i , kaj same pura m i volas e l i r i ; kvankam, se necese,
niakulita nur per mia casta sango kaj per t i u abomena de
la plej falsa amiko, kiun amikeco spertis en la mondo.
Dirante ci tion, §i pasadis tra la cambro, k u n la ponardo
elingigita, plektante tiel fusajn kaj mallertajn pasojn, ec
farante tiajn gestojn, ke si aspektis kvazaü la sago mankas
al si, aü ke si ne plu estas delikata virino, sed fripono
malespera. Cion rigardis Anselmo, embuskita malantaü la
tapisoj, kie l i sin kasis. Di miris p r i tio, kaj ec l i opiniis,
ke ció, kion l i jam vidis, estus sufica kontentigo antaü plej
gravaj suspektoj. Sekve, l i deziris fiaskon en la provo venigi
Dotarion, timante ian subitan malagrablan okazajon. Sed,
preta jam por eliri kaj aperi, por cirkaüpreni kaj trankviligi
sian edzinon, l i haltis car l i vidis, ke Deonela revenas k u n
Dotario je la mano. Ekvidinte l i n , Kamila faris per la
ponardo grandan strekon antaü si, sur la plankon, kaj
diris :
—Dotario, atentu p r i tio, kion m i dirás : Se okaze v i
kuragas surpasi aü nur trairi ci tiun strekon, k i u n v i vidas,
tuj kiam mi rimarkos, ke tion v i intencas, en t i u sama
momento, m i trapikos mian bruston per ci t i u ponardo,

kiun en la mano m i tenas. K a j antaü ol respondi vorton
mi volas, ke ankoraü kelkajn miajn v i aüskultu, car poste
vi jam respondos laü via placo. Unue m i volas, ke v i diru,
Lotario, cu v i konas Anselmon, mian edzon, kaj en kia
konsidero v i l i n havas; kaj due, ankaü m i volas scii, cu
vi m i n konas. Respondu kaj ne hezitu nek multe pripensu
la respondón, car ne p r i malfacilajoj m i vin demandas.
Ne tiel naiva estis Lotario, ke de la unua momento,
kiam Kamila petis l i n kasi Anselmon, l i ne trafis la sencon
de tio, kion si intencas f a r i ; sekve, l i kontribuis al sia
ideo tiel lerte kaj tiel gustatempe, ke i l i ambaü povus
prezenti ci tiun mensogon, kvazaü plej evidentan veron;
tial, l i respondis al Kamila laü jena maniero :
— M i ne supozis, bela Kamila, ke v i vokis m i n por
demandi m i n p r i aferoj tiel fremdaj al la celo por k i u mi
venas. Se tion v i faras por prokrasti la promesitan favoron,
de malpli proksime v i povus gin fordistri; car des pli forte
tentas la dezirata bono, j u p l i najbare tintas la espero gin
posedi. Tamen, por ke v i ne diru, ke m i ne respondas viajn
demandojn, m i asertas, ke m i konas vian edzon Anselmo,
car n i ambaü jam rilatas ekde niaj plej fruaj j a r o j ; cetere,
m i ne satas pároli p r i tio, kion tiel funde v i scias koncerne
nian amikecon, por ne i g i atestante en la ofendo, kiun la
amo devigas m i n fari, kio estas ja potenca senkulpigilo ec
por p l i grandaj eraroj. Ankaü mi konas v i n kaj havas v i n
en la sama rango, k i u n l i al v i gardas; car se ne tiel, por
malpli altaj kvalitoj ol tiuj viaj, neniel m i agus kontraü
la devoj de mia propra estimo aü kontraü la sanktaj legoj
de la vera amikeco, k i u j trovigas nun rompitaj kaj profanitai,
fare de m i , pro t i u ciopova agento nomata amo.
—Se tion v i konfesas —respondis K a m i l a — ho cefa
malamiko de ció, kio juste meritas esti amata, k u n kia -
vizago vi kuragas aperi antaü t i u , k i u — v i scias—• estas la
spegulo, kie sin rigardas la persono, en k i u v i devus vin

rigardi por konstati, kiel malprave l i n v i ofendas? Sed...
nun mi kotnprenas —ho malfelice al m i ! — la kaüzon, k i u
igis vin atenti tiel malmulte éion, kio dece v i n koncernas.
Sajne, temas p r i ajna senzorgeco mia, k i u n oni ne devas
nomi malhonesteco, car neniel gi venas de pripensita decido,
sed de ia neglekto el t i u j , k i u j n raultaj virinoj kutimas fari

senintence pro la fido, ke kontraü nenio i l i bezonas sin
gardi. Se ne, diru : Kiam —ho, perfidulo !— viajn petojn
mi respondis per vorto aü per signo kapabla estigi fie v i
etan ombron da espero, por kontentigi viajn malnoblajn
dezírojn ? Kiam viaj flataj paroloj ne trovis rifuzojn kaj
admonojn, fare de aliaj miaj, kun rigoro kaj cagreno?
Kiam viajn multajn promesojn m i kredis, aü kiam viajn
ankoraü p l i multajn donacojn mi akceptis ? Tamen, antaü
la konvinko, ke oni ne povas persistí longan tempon en amaj
aferoj, se oni ne sin nutras per esperoj, mi devas atribuí
al m i la kulpon de via malrespekto ; car, ekster da dubo,
ia neglekto mia subtenis tiom da tempo vian obstinon;
tial, mi volas min puni akceptante la punon, kiun via kuipo
meritas.
K a j por pruvi al v i , ke, estante mem por mi tiel
nehumana, mi ne povos ne same esti por v i , mi decidís
venigi v i n ci tien, kiel atestanton de la ofero, kiun m i
intencas nun fari por la mákulita honoro de mia honorinda
edzo, ofendita de v i per la plej akurata zorgo, kiun vi
kapablis, kaj ankaü de m i pro la malmulta atento, kiun mi
gardis por eviti la okazon, se ian m i ebligis, por favori kaj
rajtigi viajn malbonajn intencojn. Refoje mi dirás, ke t i u
suspekto, k i u m i n jukas, ke neglekto mia naskigis ce vi
tiom da erarigintaj pensoj, estas io, kio plej multe min
genas kaj kion plej multe mi deziras puni per miaj propraj
manoj, car se puños min alia ekzekutisto, mia kulpo certe
farigos p l i publika ; sed antaü ol fari tion, mi volas morti
rnortigante kaj porti k u n m i iun per k i u fine kontentigos
la deziro, kiun mi ávidas kaj sopiras, rigardante de tie,
kien ajn m i venos, la punon de senpartia justeco, k i u neniel
submetigos al t i u fripono, k i u pusis min al ekstremoj tiel
malesperaj.
Kaj, dirante tiajn vortojn, k u n nekredebla forto kaj
LA MALPRUDENTA SCIVOLULO •55
preteco, l i ekatakis Lotarion per la elingigita ponardo, k u n

tiaj elmontroj voli enigi gin en lian bruston, ke l i preskau
dubis cu t i u ekscitigo estis reala aü fiktiva, car nepre i i
bezonis uzi sian tutan lerton kaj forton por malhelpi, ke
Kamila l i n trafu. T i e l si ludis tiun strangan artifikon aü
mistifikon, ke por doni al gi koloron de vero, si volis gin
garni per sia propra sango; car vidante, ke si ne povis trafi
Lotarion, aü sajnigante ne povi, si d i r i s :
— T i a l ke la sorto ne satas kontentigi entute mian
deziron, gi ne estos tiel potenca por eviti, ke, almenan
parte, mi povu gin efektivigi.
K a j , strecante fortoju por liberigi la manon k u n la
ponardo, kiun Lotario tenis, si eligís g i n . T u j poste, gvidaute
gian pintón al parto, kie gi povis vundi ne profunde, si
ensovis kaj enigis gin iom supre de la akselo, ce la
maldekstra flanko, apud la sultro, kaj rapide si lasis sin
fali sur la plankon, kvazaü si svenus.
Leonela kaj Lotario restis konfuzaj kaj perpleksaj antaü
la okazajo, dubante ankoraü p r i la vero de la afero ec kiam
i l i vidis, ke Kamila kusas sur la planko, malseka per sia
sango. Terurigite kaj preskau sen spiro, Lotario alkuris tre
diligente eligi la ponardon ; kaj rimarkinte la etan vundon,
l i liberigis je la timo, kiun gis tiam l i havis, admirante
denove la sagacon, prudenton kaj multan spriton de la bela
Kamila. Tiam, por helpi en tio, kio l i n koncernas, l i
komencis fari longan kaj malgojan lamentadon super la
korpo de Kamila, kvazaü si estus sen vivo, laütigante
multajn malbenojn, ne nur por l i , sed ankaü por t i u , k i u
estis kaüzo, ke si trovigas en tia situacio. Cetere, sciante,
ke lia amiko Anselmo l i n aüskultas, l i párolis laü maniero,
ke se oni l i n aüdus, oni sentus al l i p l i da kompato ol al
Kamila, ec konsiderante sin mortinta. Leonela prenis Sin
ce siaj brakoj kaj metis sin sur la liton, petegante al Lotario
i r i serci i u n, kiu sekrete povos sin kuraci. Krome, si petis
al l i konsilojn kaj instruojn por tio, kion i l i diros al Anselmo

pri la vundo de sia sinjorino, se okaze l i revenos antaü ol
plene si resanigos. L i respondis, ke si diru kion ajn, car
l i ne statas por doni konsilojn taüge u t i l a j n ; l i nur atentigis
sin elvisi la sangon, car l i ekiros, kie la homoj l i n ne vidos.
L i eliris do el la domo k u n elmontroj de granda doloro kaj
sentimento; kiam l i trovigis sola en loko, kie neniu l i n
observis, daüre l i faris al si krucosignojn, admirante la
spriton de Kamila kaj la trafajn manierojn de Leonela. L i
konsciis, kiel funde Anselmo komprenos, ke lia edzino
rangas kvazaü dua Porcia; tial, ege l i deziris renkontigi kun
l i , por kune celebri la mensogon kaj veron plej lerte
vualitajn, k i u j n oni povos neniam imagi.
Leonela visis, kiel dirite, la sangon de sia sinjorino, k i u
ne fluis p l i ol necese por fidindigi sian artifikon. Si lavis
per iom da vino la vundon kaj vindis gin tiel bone, kiel si
povis; dum la negado, si eligís tiajn vortojn, ke ec sen
la parado de la antaüaj, i l i suficus por kredigi Anselmon,
ke l i posedas en Kamila la emblemon de la honesteco. A i
la vortoj de Leonela kunigis aliaj de Kamila : si nomis sin
malbrava kaj malkuraga, car kurago mankis al si en la
momento, kiam si plej multe g i n bezonis por forigi sian
vivon, k i u n §i tiel forte malsatas. Si petis konsilon al sia
cambristino, cu si devos raporti al sia kara edzo p r i la
okazajo. Leonela proponis diri nenion, car tio devigos l i n
fari vengon kontraü Lotario, kio efektivigos ne sen multa
risko por l i ; kaj ciu bona edzino havas la devon ne doni
por kvereloj okazon al sia edzo, sed eviti ciujn laü sia eblo.
Kamila respondis, ke t i u opinio sajnas al si tre saga, kaj
ke si g i n sekvos; tamen, ankaü estos konvene serci, kion
diri al Anselmo p r i la kaüzo de t i u vundo, kiun l i ne povos
ne vidi. Leonela respondis al tio, ke si ne scias ec §erce
mensogi.
— M i ankaü ne, fratino —rediris K a m i l a — car kiel scii
57
antaü la fakto, ke neniel m i kuragos arangi aü defendi

mensogon, ec se de tio dependos mia vivo N u , se veré ni
ne scios trovi eliron al ci t i u afero, estos p l i bone rakonti
al l i la tutan veron, por ke l i ne kaptu nin en mensoga
inipiiko.
—Ne penu, sinjorino, car de hodiaü gis morgaü
—respondis Leonela— m i elpensos, kion diri al l i . Kredeble,
pro la loko kie la vundo trovigas, v i povos gin kasi, ke l i
gin ne vidos ; kaj la cielo satos favori niajn tre justajn kaj
tre honestajn intencojn. Kvietigu do, sinjorino mia, zorgu
mildigi vian ekscitecon, por ke mia sinjoro ne trovu v i n
inaltrankvila, kaj cion ceteran lasu al mia gardo kaj al tiu
de Dio, k i u ciam protektas la bonajn dezirojn.
Kge atente estis dejoranta Anselmo, por aüskulti kaj
yidi prezenti la tragedion p r i la morto de sia honoro, kies
protagonistoj reprezentis gin k u n tiel strangaj kaj efikaj
efektoj, ke Sajne i l i transformigis en la propra vero de tio,
kion i l i ludis. L i multe alsopiris la nokton, kiel eblon por
eliri el sia domo kaj renkontigi k u n sia bona amiko Lotario,
en kies akompano l i plezuros pro la valora lekanteto, kiun
li trovis en ia konvinko p r i la lojaleco de sia edzino. Ambaü
virinoj akurate zorgis havigi al l i okazon kaj sancon por
eliri, kion l i taüge profitis; tuj poste l i venis por serci
Lotarion ; kaj kiam l i trovis l i n , oni ne povos senerare
kalkuli la cirkaüprenojn, k i u j n l i donis, la aferojn, k i u j n
pro sia kontento l i rakontis, kaj la laüdojn, k i u jn al Kamila
li dediéis. Lotario aüskultis cion, ne povante eksterigi
elmontroju de gojo, car en la imago l i prezentis al si kiel
erare vivas lia amiko kaj kiel maljuste l i l i n ofendas.
Kvankam Anselmo rimarkis, ke Lotario ne kungojas, l i
vidis motivon en la fakto, ke Kamila restis vundita kaüze
de l i ; sekve, inter aliaj vortoj, l i diris, ke l i ne devas
afliktigi pro la okazajo al Kamila car, sen ia dubo, la vundo
estis malgrava, tial ke oni interkonsentis kasi gin al l i . Laü
tio, de nun estontece, estos nenio por t i m i , sed multo por

goji kaj gaji, ke dank' al lia lerta rimedo l i trovigas supre,
sur la plej alta felico, kiun oni povas imagi. T i a l l i deziras,
ke estu liaj distroj ne aliaj ol t i u j fari versojn je laudo al
Kamila, por eternigi sin en la memoro de la venoutaj
jarcentoj.
Lotario aprobis lian bonan decidon kaj diris, ke siaflanke
l i helpos masoni tiun admirindan konstruon. Tiele, Anselmo
farigis la edzo plej frande trompita, k i u povas ekzisti en la
mondo : l i mem, per sia mano, portis hejnien la detruanton
de lia famo, kredante porti la instrumenton de sia gloro.
Kamila akceptis l i n k u n mieno sajne severa, sed kun animo
felica. Ci t i u trompo daüris plurajn tagojn, gis Fortuno
turnis sian radon, post malmultaj monatoj; tiam aperis
pubiike la tuta malbonajo, gamita interdume per tiom da
artifiko, kaj al Anselmo kostis la vivon lia malprudenta
scivolemo.
La novelo interrompigas nun, car forta bruado andigas

en la cambro, kie Don-Kihoto dormas. La brava kavaliro,
sub la influo de songo, vekigis kaj ekatakis per elingigita
glavo iajn felsakojn plenajn de ruga vino, kiuj kusis apud
la lito kaj kiuj sajnis al li terura giganta. Ciuj alkuras tien
por cesigi la kuriozan batalon kaj kvietigi la batalanton.
Post amuzaj klopodoj, oni sukcesas en tio. La heroo ripozas
denove sur lito, ciuj ceteraj personoj ree altabligas kaj ia
Pastro vigíe daurigas la legadon, gis fino de la novelo.
Okazis do, ke pro la fido, kiun Anselmo havis al la

fideleco de Kamila, l i pasigis la vivon kontente kaj senzorge;
dume, Kamila ruze montris malplacan mienon al Lotario,
por ke Anselmo kontraüe komprenu la verán inklinon, kiun
§i al l i gardis. Por plia konfirmo de §ia sinteno, Lotario
petis permeson al Anselmo por ne p l u veni al lia hejmo,
car klare montrigas la cagreno, k i u n Kamila ricevas nur

vidante l i n . Sed la trompita edzo respondis, ke neniel l i
faru t i o n ; kaj sekve, per m i l manieroj, Anselmo men estis
la kaüzanto de sia malhonoro, kredante esti la poluranto
de sia gusto. E n tia situacio la gojo, k i u n trovis Leonela,
vidante sin kvalifikita en siaj amajoj, venis al la ekstremo
ke, atentante nenion alian, si kuris post g i k u n liberaj
bridoj, antaü la certeco, ke sia mastrino protektos sin kaj
ec instruos sin p r i la rimedoj por povi atingí cion k u n
malmulte da peno. Tamen, i u n nokton Anselmo ekaüdis
pasojn en la cambro de Leonela ; kaj dezirante eniri tien
por scii, k i u ilin aüdigis, l i rimarkis, ke oni jus baris la
pordon, kio vekis ce l i p l i da obstino por g i n malfermi ;
tiom forte l i pusis, ke la pordo cedis kaj l i eniris gustatempe
por vidi, ke viro saltadis tra la fenestro en la straton.
Kvankam l i aliris rapide por l i n kapti aü l i n rekoni, l i ne
sukcesis en tio nek alio, car Leonela cirkaübrakis l i n
dirante :
—Kvietigu, sinjoro mia, ne ekscitigu persekutante tiun,
kiu de ci tie jus desaltis : l i rilatas al m i tiel efektive, ke
li estas mia edzo.
Anselmo ne volis kredi t i o n ; sed blinda pro kolero, l i
prenis sian ponardon kaj minacis vundi Leonelan postulante,
ke si diru la veron; se ne, l i sin mortigos. K u n timo, ne
konsciante siajn parolojn, si diris :
—Ne mortigu m i n , sinjoro, car m i rakontos al v i aferojn
pli gravajn ol t i u j , k i u j n v i povos imagi.
— D i r u ilin ja t u j ! —diris Anselmo— se ne, v i pereos.
—Tio ne eblas nun —respondis Leonela— pro mia multa
embaraso; atendu gis morgaü, kaj tiam m i sciigos al v i
ion, kio vin mirigos; krome, estu certa ke la viro, k i u
saltis tra la fenestro estas junulo el ci t i u urbo, k i u donis
promeson igi mia edzo.
Post tio, Anselmo trankviligis kaj konsentis atendí gis
la tempo, kiun si petis, car neniel l i pensis aüdi vorton

kontraü Kamila, tial ke p r i sia boneco l i estis plene senduba
kaj certa ; sekve, l i eliris el la cambro kaj lasis Leonelan
enslosita, averiante sin, ke de tie si ne eliros gis Si diros
cion, kion si devas d i r i . T u j poste, l i venis al Kamila por
rakonti al si — k i e l efektive l i rakontis— cion, kio jus
okazis k u n sia cambristino kaj p r i la promeso, kiun Si faris,
ke si rakontos al l i grandajn kaj gravajn aferojn. Ne estas
necese diri cu Kamila konfuzigis aü ne, sed tiom da timo
si ekhavis, kredante veré — k i e l veré kredinde— ke Leonela
rakontos al Anselmo cion, kion si scias p r i sia malmulta
fidindeco, ke si ne havis kuragon por atendí gis la suspekto
montrigos falsa aü ne.
Kaj en t i u sama nokto, kiam sajne Anselmo dormadis, si
kolektis siajn plej valorajn juvelojn, k u n iom da mono;
kaj tute nerimarkite, Si eliris el sia domo kaj venis en tiun
de Lotario, al k i u si rakontis la okazajon ; Si petis l i n , ke
li metu Sin sub gardo, aü ke i l i ambaü foriru ien, kie i l i
povos resti sekuraj de Anselmo. Tioma estis la konfuzo,
kiun Kamila portis al Lotario, ke l i ne kapablis respondí
vorton nek fari konkludon por trovi solvon. Fine, l i decidís
konduki Sin al monaninejo, kie fratino lia estis la prioriiio.
Kamila konsentis al tio ; kaj k u n la rapideco, kiun la afero
postulis, l i venigis sin kaj lasis Sin en la monaninejo.
Cetere, l i mem ankaü tu j foriris de la urbo, donante
avizon al neniu p r i sia foriro.
E n la tagigo, pro la forta deziro, kiun Anselmo havis
por scii tion, kion Leonela promesis diri, l i ne rimarkis
ke Kamila ne epudestis. L i ellitigis kaj venis, kie l i en-
Slosis Leonelan ; l i malfermis kaj eniris en la cambrón, sed
l i ne trovis Sin ; l i trovis nur iajn littukojn alnoditajn te
la fenestro, kiel indico kaj indiko, ke de tie Si deglitis kaj
forkuris. L i revenís rapide tre malgoja por rakonti tion al
Kamila ; kaj ne trovante Sin en la lito, nek en la tuta domo,
l i multe miris. L i demandis la geservistojn, sed neniu

sukcesis doni klarigojn el liaj demandoj. Tamen, dame
seréante Kamilan, hazarde l i vidis malfermitaj siajn kofrojn,
kaj ke en i l i mankis multaj el siaj juveloj. Per tio, fine,
l i konstatis la amplekson de sia domago, kaj ke Leonela ne
estis la kaüzo de lia malfelico. Sekve, tiel mem kiel l i
trovigis, ne finante sin vesti, malgaja kaj enpensa, l i venis
por sciigi sian cagrenon al sia amiko Lotario. Sed l i ne trovis
l i n , kaj preskau l i perdis la sagon, kiam la servistoj diris,
ke Lotario ne pasigis la noktou hejme, kaj ke l i kunportis
la tutan monon, kiun l i havis. Por fina likvido de ció,
reveninte hejmen, Anselmo trovis neniun el siaj servistoj
kaj servistinoj, sed nur la domon sola kaj dezerta.
L i ne sciis, kion pensi, kion diri aü kion fari, car iom
post iom nebuligis lia sago. L i sin rigardis kaj rigardadis,
tuj en unu momento, sen edzino, sen amiko kaj sen
geservistoj; ec ankaü, sajne, sen helpo de la cielo, k i u
lin kovris, kaj —super ció—• sen honoro, car en la manko
de Kamila l i vidis sian pereon. Fine, post longa daüro, l i
decidís veni al la vilago de sia amiko, kie l i estis, kiam l i
ebligis sancojn por arangi ci t i un domagon. L i slosis la
pordojn de sia domo, rajdis sur cevalon kaj ekvojiris kun
velka animo. Apenaü l i suriris la duonon, kiam, sub la
trudo de siaj pensoj, l i devis desalti kaj ligi sian cevalon al
arbo, apud kies trunko l i sin lasis fali, eligante kortusajn
kaj dolorajn sopirojn ; l i haltis tie preskau gis la vesperigo.
E n t i u horo l i vidis, ke de la urbo venadis homo sur cevalo ;
l i salutis l i n kaj demandis, kiaj novajoj estas en Firenzo.
La civitano respondis :
—La plej strangaj, k i u j n oni aüdis tie de antaü multaj
tagoj, car oni publike dirás, ke dum la pasinta nokto,
Lotario — t i u granda amiko de Anselmo, la riculo, k i u
logas en Sankta Johano— forprenis Kamilan, la edzinon
de Anselmo, k i u ankaü malaperis. Ci tion rakontis i u ser-
vistino de Kamüa, k i u n hieran nokte la Gubernatoro kaptis,

kiam si deglitis per littuko tra la fenestro de la domo de
Anselmo. Fakte, m i ne scias detale kiel okazis la afero ; mi
nur scias, ke en la tuta urbo oni miras p r i la okazajo, caí
oni neniel povis atendi tian agón de la multa kaj familiara
amikeco de i l i ambaü, k i u laüdire tioma estis, ke oni ilin
alnomis la du amikoj.
—Cu oni scias, cetere —demandis Anselmo— la direkton,
kiun sekvis Kamila kaj Lotario ?
—Nek en pensó —diris la civitano —kvankam certe la
Gubernatoro uzis multe da diligento por serci i l i n .
— I r u k u n Dio, sinjoro —diris Anselmo.
—Restu ce L i —respondis la civitano forirante.
Post tiel malagrablaj sciigoj, Anselmo preskau borderis la
ekstremon ne nur perdi la sagon, sed ankaü la vivon. L i
levigis, kiel l i povis, kaj venis gis la domo de sia amiko,
kiu ankoraü nenion sciis p r i lia domago. Sed kiam l i vidis
lin tiel pala, malfresa kaj velka, l i deduktis, ke grava
aflikto l i n konsumas. Anselmo petis t u j , ke oni enlitigu lin
kaj ke oni havigu al l i rimedon por skribi. Oni agis
laüdezire, kaj oni lasis l i n sola en la lito, car tion l i volis,
kaj ke oni fermu la pordon. Vidante sin jam tute sola, l i
komencis tiom sargi la imagon pro sia malfelico, ke l i
komprenis tre klare pro la mortaj premisoj, kiujn l i
perceptis, ke elcerpigas lia vivo. Tial, l i decidis postlasi
sciigon p r i la kaüzo de sia stranga m o r t o ; kaj, komencante
skribi, antaü ol fine diri cion, kion l i volis, mankis al l i
spiro kaj l i forlasis la vivon en manoj de la doloro, kiun
kaüzis al l i lia malprudenta scivolemo.
Rimarkinte, ke jam estis malfrue kaj ke Anselmo ne
vokis, la mastro de la domo decidis eniri por scii, cu la
malbonfarto ankoraü daüras. L i trovis l i n kusanta surbruste,
kun duono de la korpo sur la lito kaj alia duono sur
skribotablo ce k i u l i estis, k u n papero skribita kaj malfaldita,
tenante ankoraü la plumón en la mano. La gastiganto venis

al l i , unue vokante kaj poste skuetante l i n per la mano ;
viciante tiam, ke l i ne respondas kaj trovante l i n malvarma,
l i komprenis, ke l i mortis. La mastro miris kaj malgojis
grandmaniere; l i vokis tuj la hejman personaron por ke
oni vidu la bedaürindajon, k i u jus al Anselmo okazis. Fine,
l i legis la paperon, kiun l i rekonis kiel skribitan de lia
propra mano, kaj k i u enhavis jenajn vortojn :
«Stulta kaj malprudenta deziro forprenis al m i la vivon.

Se sciigo p r i mia morto venos gis la oreloj de Kamila, sciu
si, ke m i Sin pardonas, car neniel si havis la devon fari
miraklojn, nek mi devis postuli al si ilin fari. Do, tial ke
mi estis la kaüzanto de mia malhonoro, ne necesas ke...»
Gis tie skribis Anselmo, el kio oni deduktis, ke en tiu

punkto mem ne povis finigi la frazo kaj finigis lia vivo. Da
sekvantan tagon, lia amiko sendis al la parencoj de Ansel-
mo avizon pri lia morto. I l i jam konis lian domagon kaj
la monaninejon, kie Kamila estis preskau en situacio

akompani sian edzon en lia deviga vojago, ne pro la sciigoj
pri la mortinta edzo, sed pro aliaj ricevitaj p r i la forestanta
amiko. Oni dirás, ke kvankam si trovigis vidva, si ne voiis
forlasi la manofdnejon nek, malpli, fari voton je monafiino,
gis si ricevis informojn —ne post multaj tagoj—, ke Lotario
mortis en bátalo, kiun tiutempe prezentis monsiur De
Lautrec al la Granda Kapitano Gonzalo Fernández de Kor-
dobo, en la regno de Ñapólo, kie laste haltis la malfrue
pentinta amiko. Guste sciinte tion, Kamila faris voton kaj
likvidis sian vivon, post malmultaj tagoj, en la rigoraj
manoj de malgojo kaj melankolio. Jen la fino, kiun ciuj
havis, car naskitajo tio estis de tute sensenca komenco.
—Bona sajnas al m i ci t i u novelo —diris la Pastro— sed
mi ne povas min persvadi, ke la rakonto estas vera. K a j ,
se temas p r i fikcio, malbone fikciis la aütoro, car oni ne
povas imagi, ke ekzistas edzo tiel stulta, kiel Anselmo, por
fari tian multekostan eksperimenton. Se ci t i u epizodo
okazus inter amanto kaj amatino, oni povus gin akcepti;
sed inter edzo kaj edzino, iom neebla g i aspektas.
Tamen, la maniero gin rakonti ne malplafias.
p7ese7oTMTpERIS^ — GrorT V i a W. Turia, 28 - VALENCIA (Híspanlo,

Hernandez - La Malprudenta Scivolulo

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hernandez - La Malprudenta Scivolulo

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ttl.

T»l. +34 - (3)1 - 4 4 6 8 0 7 9

DE PRUDENTO EN SIAJ A G O J . LI HA VAS SAMAN KAPABLON

OI. LA MORTO, IGU TIEL ATAKAS LA ALTAJN PALACOJN DE

LA REGOJ, KIEL LA HUMILAJN KABANOJN DE LA PASTISTOJ

E l la hispanlingva origínalo tradukis

Eldono: Luis Hernández - VALENCIA (Hispanio) 1955

La eksteran kovrilon oni reproduktis

Jen pliaj t r i capitroj de «Don-Rincto» en la

Sciinde estas, ke ne nur unu sola romano, sed rica kolekto

Inter la ekslerordiuaraj k a j mirindaj aventuroj, okazintaj

En kontrasto k u n la stultaj zorgoj de la edzo k a j la

...Kaj per tiaj lecionoj el pasintaj epokoj, ankoraü nuil

...Vidante tion, kaj komprenante, ke al ciuj l i havigos

£ N Firenzo, rica kaj faina urbo de Italio, en la provinco

igi suspektinda, la honoro de c"iu edzo estas, malgraü tio,

Lotario ankaü diris p r i la bezono de ciu edzo ha vi amikon,

k i u la homoj povas kaj devas vivi kontentaj, m i vivas

plimentoj de pretaj amindumantoj. Car, kion por danki

ne meritas rangi en la sama estimo kiel t i u virino, tentata

aüskultis ilin plej atente, kvazaü i l i ne estus tiuj mem,

kompatinda ol m o r t i n t o ; kaj, se m i farigas la instrumento,

(*) Nomo, k i u n oni genérale donas en Hispanio al la araboj.

devas logi honestulinon, tenti casíulinon, persvadi diskre-

videbla dangero, k i u ilin minacas; kaj, pusataj en flugo

Do, via sekreto ne mildigos vian doloron ; sed daüre vi

iiniti. Des p l i , ke per tio, kion t u j m i diros, fine v i kom-

maiikantan perfektecon, k i u konsistas nur el virto.

Estas vitro la virin'

Ció, kion gis nun m i diris al v i , ho Anselmo ! nur vin

(*) Aludo al helena mito pri la nimfo Danao, kies rifuzojn

pri la edzo de adulta virino, kvankam nenion l i scias nek

en la malhonoro de la edzino, tial ke l i estas unu sama

tiel knedebla estos, por jeti teren sian honestecon te la

muzikajojn, fari versojn je Sia laudo; kaj, se l i ne emas

gis la reveno de Anselmo. Kamila respondis, ke p l i bone

venkita. La alian tagon, l i ricevis la kvarmil eskudojn, kaj

rimedon, éar t i u , k i u n l i aplikos por l i n komplezi, liberigos

Alian fojon reiris Anselmo al la vilago, antaüe dirinte

por i l i ambaü; car se la lango silentis, la pensoj fluadis

alparolu, Si decidis komisii en t i u sama véspero unu el siaj

«Same kiel oni kutime dirás, ke malbone aspektas la

Ci tiun leteron ricevis Anselmo ; kaj per gi l i komprenis,

por ne impliki l i n en kverelojn aü zorgojn, Si ankaü sercadis

l i ne rimarkis, ke tie io mankis, kion malbone l i gardis,

l i verku kelkajn versojn sin laüdantajn sub la nomo K l o r i ;

—Kvankam si estus konata —respondis Lotario— nenion

La soneto sajnis bona al Kamila, sed ankoraü p l i bona

Tial, pro la placo, kiun si havis al liaj aferoj, sciante,

Ankaü laüdis Anselmo ci t i un duan soneton, kiel l i

per la tempo Lotario estu acetinta la plenan posedon de mia

kaj en la donacoj de Lotario Jian tutan animon, vidante en

(*) K v a r adjektivoj k u n litero S en la komenco, k i e l karak-

(**) E n la origínalo, kompreneble, ci tiu kolekto estas ordigita

scios. Kamila nenion povis fari krom peti al Leonela, ke

en ci t i u punkto, tute mankis al Lotario lia klara kompren-

mila. Kaj se g i estas la pérfido, kiun ni devas timi p l i ol

—Sciu, amiko Lotario, ke m i havas suferon ce la koro,

bremson al mia buso por prisilenti la siajn; kaj m i timas,

— M i dirás —rediris Kamila —ke nenion oni devas ateuti,

la pereo de via famo kaj reputacio. P l i bone estas vuali

— K i a l v i , Leonela, ne iras voki la plej mallojalan ainikou

sed iom m i skizis jam en la letero, kiun m i sendis al l i en

momento, m i trapikos mian bruston per ci t i u ponardo,