!

о о о о

тни т ос,тнет
*
■
м\ит 1/е $шш
РеУ21 АЬТУО

г.

= 5*
•-V/

г
«5
'• ” • ; •

•
ч
уд,,*;., ' • ’0«->

. •»
"***•/;• • V*'

'Мчгл ,
■<

•
'яйГ'
*С]к
•
ш ТУ'
I. ш
» »,
 I

Карак гезгш: “Кагас1а§ 1агайгм1а ОШгкбу Коуи” 1апЬз12 Го1о§гаГ :

*
01КЕ1ЧЫ 1Ы§К1ЬЕК
Кштк Шг 0§геШетп
Апйап уе §Иг1еп
 •;

'

.
.
;

!
;

:
I

; ;
■
ОТКЕЖЛ 1Ы§К1ЬЕК
Кттк В1г 0§ге1тетп
Апйап уе §ИНеп

Реу 21 АЬТОС

Уаута На21г1ауап:
Iпс 1 А. ВО\УМА^

Тйгк Ойпуа51 Ага§игта1ап УакА

ШапЬи! - 2005
 Ви Езег
Вакап1аг Киги1и'пип 20.7.1980 1апЬ уе 8/1307 5ау111
Кагапу1а кати уагаппа Ыгте1 уегд1§1 каЬи1 есШегек
Уег§1 тиаВуеЬ 1аптт1§ о1ап
ТОКК ОШУА31 АКА5ТПШАЬАМ УАКРГшп уау1та1Г.
Нег Ьакк1 таЫихйиг.
ТОКК Б1ЖУА31 АЯА$Т1КМАЬАКЛ УАКРГшп
тйзаас!е51 о1так512т 1ататеп, к15теп уеуа ЬегЬап§1
Ыг с!е§1§1кНк уарйагак 1кНЬаз есШетег.

Ва$к1
Акап МагЬаа Зап. уе Т1с. 1Лд. §1гкеН
УйгуП МаЬ. МаШасПаг 311е51 Мо:222/А
Ва§С11агЯ8ТАЫВ1ЛЬ
Те1еГоп: (0212) 629 03 74

15ВИ: 975-498-174-4
МПИ Уауш Ыо:2005-34-У-0147-224
 Ви к'Иар ЬаЬааппет Азгуе'пш каигазта ИНа[
есШпщйг. 1918 уйтйа е§1 Реч21 Ие 1з(апЬиГс1ап Ктт ’а
%Шеп Азгуе Натт, Киз 1д 8ауа§тт Аек§еШ ^е каг^ща-
Ькк %йп1епт аИез1у1е ущайи Рака11922 Ад1ф зтазт-
йа аПесе Озтапк ЮргаЫаппа йдпеНегкеп ВаШт ’йа й-
/изТеп уе/а1 еШ. 38 ущтАауШ уе ддг1 досик аппезгусИ.
Кики §ас! о1зип.
 ' I

1 ;

'
 1СШБЕК1ЬЕК

Те§еккйг................................ 9
С1п§........................................ 11
РеУ21 АЬТУС (1878-1934) 25
Во1йт I. Ктт Местиаз?пёап така1е1ег, 1918
1. К1пт Оепсй^ уе Кизуа’пт (^бкй§й................ 43
2. КттЫагт К1пт’с1а уе АпадоЫ’йа фй9Ш|1 51
3. Юпт Мес1гезе1ег1............................................... 55
ВбШт II. Юпт Найга1ап: Киз \$ 8ауа§1 уе А^Ьк,
1918-1922
4. Во1§еу1к1еге А<?1к МекСир.................................. . 61
5. Сепега1 ВагоУзЫ, Веуаг уе Югй Киз1аг........... 69
6. А1екзапс1гоу$к1-Ьа2ауау Ага$тс1а..................... 79
7. Ктт’ёап В1г Найга........................................... 89
8. Та1аг1апп А1ип1ап Ые Со$1егсИ?........................ 93
9. Ктт’йап 8оп Обпй§йт НаПга1ап.................... 101
10. Ки$1аг’т УаЬ§Шк1еп.......................................... 107
ВбШт III. §пг1ег
11. КттЬ’пт Кйуа$1............................................... 115
12. К1пт КигиЬаута............................................... 117
13. А1$12 С1§11ке...................................................................... 118
14. Ки§ ОЬатт ТеГеггйсй....................................... 119
15. Ктт 8аЫ11еп..................................................... 124
16.1. ОП КигиЬау1191П............................................. 125
17. УагсЬт 8огау1аг.................................................. 129
Мейп А$Шап.................................................................. 133
Ке$1т1ег........................................................................... 175
Каупак1аг........................................................................ 193
0121П .................................................................................................... 197
 !

■ !

.
 ТЕ§ЕКК1)К

РеУ21 А1Ги§’ип 1918 уе 1933 уШап агазтёа Ьаз11т1§ ЬаПга

уе §Нг1епп1П 1екгаг уаута Ьа21г1апта81 апсак Ыгка<? к1§1П1п
уагс11т1 уе Йе81е§1у1е тйткйп о1ти§Шг. Нег §еуйеп опсе, 1з-
1:апЬиГйа К1пт 1ор1и1и§ипип ауйт уе НйеНеппйеп 8аут 1з-
таН СЬаг’а §йкгап Ьогсити ЬеНг1тек 1з1:епт. 1зтаП Веу К1-
пт 1апЫ уе зогип1апу1а 75 уПЫг Н§Пептек1:есНг уе Тйгк Бйп-
уазша а11 уаут1аг1а ёо1и 2еп§1П кй1йрЬапез1 Ьи§йп ага§Пгта-
сПаг 191П к1уте1Н уе е§312 Ыг каупакиг. ОзтапНса уе Та1агса
ЬПтез1 с!е аупса ^ок Не§егП Ыг п11еПкПг. Веп! Ьег гатап §й1ег
уйг1е каг§Па<11 уе Ы9 уагй1тт1 ез1г§етесН.
А11и§’ип уаут1апшп Ьерз1 Агар ЬагГ1епу1е ЬазПт1§ о1ёи§и
19Ы, Ьи уаут1апп ЬаНп ЬагПеппе ^еугПтезЫНе игтап к1§Пе-
Г1П уагд1тта ЫНуасип оЫи. К11аЬт II. Ь61йтйпс1ек1 Яиз 19
8ауа§1 уе 1921-1922 А9Н§1 Ьакктйак1 ЬаПга1ап (N0. 6 Ьап^)
Вак1 АзПШгк 9еУ1гй1 уе Та1агса 802сйк1епп Пз1ез1П1 Ьа21г1ас11.
§и1е Тегсап, Уапа МИИ Уи1 Пег§151П1 1агасН, огайа уаут1апт1§
§Нг1еп ЬаНп ЬагПеппе 9еУ1гсН уе 1йт теПп уе §Нг1ег1п уаута
Ьа21г1аптазта ^ок уагсНт е!Н. Атсат ЫигеШп МаЫг А11и§
Па Та1агса зогсйкЫпп уе гог ап1а§Пап пок1а1апп тапа1апт
а91к1ай1ё1 §1Ы, Ьи рго)еуе ПеуатН Пез1ек оЫи.
ЭгкепИ 11цкИег Пе П§Ш ага^йгтапт Ьйуйк Ыг к1зт1 Коп§-
ге Кй1йрЬапезГпс1е (ЫЬгагу оГ Соп§гезз, \УазЫп§1оп, ЭС) уа-
рПс!1. Ойпуапт еп Ьйуйк кйШрЬапез1 зауПап Ьи ага§1итпа ки-
ги1и§ип6а, Клпт уе Тйгк 1апЫ Ьакктйа Тйгк^е уе сН|ег сШ-
1егс1е П§1П9 каупак1аг уагсНг. Соз1егсНк1еп П§1 уе уагй1т 19Ы,
АШка уе ОПа Оо^и Окита 8а1опи уе Мегкег Окита 8а1опи
уе!кППеппе 1е§еккйг1епт1 зипапт.
1пЫА. ВСЖМАЫ
 '

;
1

:
!

!
■
 11

С1Ш$

7 Ек1ш 1918’<5е $Пе 131тН Ыг §ет1 ЬгапЬиГНап Ктт’а

Ьагеке! еШ. Сет1с1е А1тапуа’с1ап §е1еп уе Кизуа’уа 1ас1е есН-
1еп 500 каНаг Тйгк азПН зауа§ ез1п уагск. Аупса, ОзтапН Ьй-
кйтейп1п Напс1уе ЫегагеН $агк $иЬез1’п1п 12П1у1е К1пт’а §1-
йеп 6§ге1теп1ег уе 1багесПег6еп о1и§ап Ыг кайго уе аНе1еп Пе
Ьи1ипиуогс1и. (^о§и Юпт кокепН о1ап еЦЫтсПег, К1пт Ьйкй-
теПпПеп &е1еп <?а§п йгеппе а1а1аппт 1оргак1аппа Попте2е
кагаг уегт1§1егсН. Ктт, Ы1зап 1918’Пеп Ьеп А1тап киууеНе-
пп1п 1§§аН аНтёа Ьи1иптак1ауб1. МПНуе191 Та1аг1аг, А1тап1а-
гт Пе51е§1у1е уопеЫеп 8и11ае\У1С2Чп 1с1агез1пс1е зогипПи теу-
кПег а1т1§ уе ереу Ьа§ап еМе ект^егсН.1 В1г ЬНуапуа Та1ап
о1ап Сепега! 8й1еутап 8и1кю\У1С2 ПаЬа опсе К.из (^агНк огс!и-
зипйа §огеу уарт1§й. К1пт 1<1аге51т уе 1ор1итипи киууеПеп-
61гтек атас1у1а, (рагЬк ПеуппПе 9е§Ш1 пес!еп1ег1е апауа(ап1а-
ппПап аугПтак гогипПа ка!ап КттЫап 1екгаг уиг11аппа Поп-
те||е Пауе1 е1т1§Н. 1з1апЬиГПа уе Яотапуа’Па уа§ауап Та1аг
1ор1и1ик1ап агазтба 6о1а§ап ЬаЬег1еге §оге, Ктт’т 6§ге1:-
теп1еге, ШагесПеге уе 6окЮг1ага ^ок 1ЬНуас1 уагсН.
К1пт’а Ьагеке! ес!еп §опй11й каГПепт агазтйа Вакткоу
АсН1е 8икап Митипе Мек1еЫ’п1П тйбйгй РеУ21 Аки§, е§1 уе
й^ 90си§и (12, 10, 7 уа§1апп6а) уагй!.2 РеУ21 Веу 1878 уПтба

1
М. А1а<?, “ЮптМа $й1еутап $и1к1е\УЮ2 Нйкитеп,” Ете1 2, по. 11 (1962):
14-17.
2 РеУ21 ВеуЧп Ьауап Ьакктйа йаЬа аупппЬ ЬП§1 Ьипёап зопгак1 Ь61йтс1е
усп1т1§Нг. Вкг. 8. 25-38.
ОИсепИ /Н?кИег к11аЬтс!а “А1ш§” $оуас!т1 ки11аптат1га га§теп Ьи Шт
опип гезт1 зоуай! йе§11сЬ. Т.С. $оуаё1 Капипи (Капип по. 2525), РеУ21
12

Ктт'ш С6г1еуе §еЬппе уакт Ыг коубе 6о§ти§ уе Пк 6§ге-

П1Ш1П1 огаба уарт1§(1. Оп боП уа§т6а Яй§Оуе (ог1аоки1) 1аЬ81-
Нт уартак 19111 ЫапЬиГа §е1т1§ уе баЬа зопга аПе51пт Кл-
пт’Пап §69 е1те$1у1е аПесе Езк1§еЫг’е уег1е§гт§1егсЬ. 1898-
1901 у1Напп6а Е$к1§еЫг МиЬасеге! Кош15уопи’пс1а 9аЬ§т1§,
1905Че Ктт'а ^Ыегек 1зтаП Веу Са8р1га1Гпт уаптба §6-
геу а1т1§, СазриаЬ’шп уеН§НгсИё1 6ёге1теп1егёеп Ып о1агак
Ктт’Па оки1 адгш§ уе 1908’6е те§гийуеЬп Паптбап зопга
1екгаг Тйгк1уе’уе с!6птй§Ш. 15йпуе, Егтг§ап уе Уе§Пкоу оки1-
1агтйа Ъа§ 6ёге1тепНк уарй§1 81га1агйа 1и1Ьа1 уе Тегакк1 Се-
пйуеП Пе Тйгк Осак1ап ГааНуеПеппе ка1Пт1§ уе ЫапЪиГПа
окиуап КттЬ 6§гепсПег1е уактёап П§Пегиш§и. Оо1ау181у1а,
1918’6е Ктт’а §1Ыр апауа1атпт Ъа§1т51211§1 19111 9аЬ§та§а
уе огайа ^еп^Ып е§11те§е кагаг уег61§1 гатап 1ор1итс1а 8ау1-
1ап, теуЫ 8аЫЫ уе Пбп ^осикЫ аПе51 о1ап Ыг к1§1ус11.
181апЪи1 Клпт Та1аг ^еугеЫппёе 1ашпап уе К1пт зогигПа-
пш уактйап ЪПеп Ыг кф о1агак, РеУ21 Веу 1918’Пе Аугира
51уа81 ог!аттс1а, огеШкЫ Кизуа’ба теуйапа §е1еп 6е§1§1кНк-
1еге е1Ъеие П§1512 ка1атагс!1. Ктт 18. уйгуПт зопипПап Ъеп
Кизуа’тп Ьак1т1уеН аЬтйа ЪиЫпиуогби, Ктт’т уегН Мйз-
Штап Ьа1к! 1оргак1апш уауа§ уауа§ кауЪе!т1§ уе (^агЬк уопе-
НсПепп1п 9е§11Н ЪазкПап аШпа §1гт1§Н. В1п1егсе КлптЬ уа-

ВеуЧп оШшйпйеп Ыг ау бпсе, 21 На21гап 1934Че 91капШ1 уе апсак 24 Ага-

йк 1934Че уйгйг1й§е §1гд1. “А1ш§” 1$т1 боЁбиёи Ктт кбуй ЕН(ок уеуа Е1-
ЮкЧап бе1т1§Пг. Кепб1 уаут1агтба зоуасН “Акок,” “АНик,” “А1ш” чеуа
“А1(и8” б*Ъ1 бе§1§1к §екП1егбе Ьа$11пи§(1Г. ОШтйпбеп зопга аНе$1 “А1(и|”
зоуабпи а1гш§Иг. Та(агсаба уити§ак § Ьи1иптаб1ё1 ^е “А1шё”ип РеУ21 ВеуЧп
ге$т1 зоуаск о1таск&1 191П, Ьи уаутба уагапп 1$т1 “РеУ21 А1ш§” о1агак ка-
Ьи1 есШш1§Нг.
 13

1ап1апт 1егке1шек гогипс1а ка1т1§ уе “Ак Торгак” ёесНк1еп

КитеН’уе уе Апас1о1и’уа §09 е1т1§1егсН. Оо1ау131у1а, 1917 Во1-
§еу1к Неупш1П1 1ак1Ьеп СагЬк ге]1т1п1п фбктез!, К1пт Та-
1аг1аппа уе Киз Ьак1т1уеНпс1е уа§ауап сН§ег агтНк тШеИеге
Ьа21тз1211к1апп1 кигта итис!и уегтек1еусН.
1917 уПтт Каз1т аутйа Во1§еу1к1ег Ре1го§гас1’1 (Ре1егз-
Ьиг§) коШгоШ аИта аШПаг уе Се91С1 НикитеПп каЫпез1П1
с1а§11агак На1к Кот1зег1ег1 КопзйШ’пи кигёи1аг. О9 ЬаЙа 19111-
<1е Мозкоуа с!а Во1§еу1к коШгоШпе ^е^Н. ОагЬк К.изуаз1 В1пп-
С1 Ойпуа Зауа§Тпа ЬПаГ ёеу1е11епп1п (1п§1Ьеге, Ргапза уе йаЬа
зопга Ьа1уа уе В1г1е§1к Атепка) уаптйа каи1т1§П. Зауа§1ап
^екПтек 151:еуеп Во1§еу1к1ег Ьап§ копГегапзпи Ьа§1а1так 151е-
у1псе А1тапуа уе тйиеПИеп (АуизШгуа-МасапзГап уе Оз-
тапЬ Пеу1еН) а!е§кез 1тга1атау1 каЬи1 еШ. С6гй§те1ег Ыгка^
ау Неуат еШ уе Маг! 1918’ёе Во1§еу1к1ег Вгез1-Ы10Узк ап1а§-
таз1т 1т2а1аёПаг. Нег пе каёаг, ап1а§тапт §аг!1ап Котйп1з1
ге^т 19111 Ыг уепП§1 зауП1уогза ёа, Ьеп1п Кизуа’у1 I. Ойпуа
8ауа§Тпёап ^екегек Во1§еу1к1епп о1оп1ез1П1 киууеНепсНгтек
уе Пеупт1 уег1е§Пгтек 1зНуогёи. Кизуа, Вгез1-Ы1оУзк ап1а§-
таз1у1а, Скгаупа, Ро1опуа, ЬПуапуа, ЬеЮпуа \е Р1п1апШуа’у1
кауЬе!П; Ьи Юргак1агёа уеп1 Ьа§1тз12 Пеу1е11ег кигиШи. А1тап
огёи1ап 1Лсгаупау1 уе ЮптЬ 1§§а1 е!Н уе КаЙсазуа’уа каёаг
и2апс11. СрагЬк Кизуа’ёа уа§ауап Ьа1кт й^Ю Ып уе епёйз1п-
1е§гш§ ЬЫ^еШпп уапзтёап РагШз! А1тап копгоШпе ^е^П.3

3 5оууе1 Ьикитей Вге$1-июузк Ап1а§та$1т 11 Ка$1т 1918’йс, А1тапуа

уе тйиеГ1к1епп1п тй!агеке 1т2а1ад1к1ап §йп ф!а1 е!й. 1919’йа Ки$ 1(? 8ауа-
§1 $1га$тс1а Во1§еу1к1ег икгаупа’у» юкгаг копгоИеп аИта аНйаг. 01еег Ва1-
Ик ситЬипуеПеп уе Ро1опуа II. Эйпуа 8ауа§Гпа кайаг Ьаё1т$12 ка1с!1.
14

Кл18 1трага1ог1и§и’пип 1917 уйтда <?6кте81у1е (^агЬк 1ор-

гак1апп6а уеп1 Шке1ег теубапа 91ки. (^агЬк беуппбе Ъазк1 а1-
1т6а уа§ауап и1из1аг Во1§еу1к ге]1т1П1п кепдПеппе з1уа81 уе
ки1Шге1 Ъа§1тз1211к уегесе§1П1 итиуогби. Эеупт Пс1ег1еппт
Пк аШ1§1 кагаг1аг уе уегсИк1еп 6ете91ег, агтЫПапп тПН ете1-
1епш уе ата^Шпш ПаЬа Па <Зез(ек1есН. 1кПс1ага §е1сНк1еп Ье-
теп зопга аЬпап кагаг1аг агазтПа (оргак1апп уе ШЪг1ка1апп
коуШ уе 1§9Пег 1агаГтс1ап е1е 2е91гПегек кати1а§11п1таз1 уе
а2тЬк1ага уегПеп Ьак1агс11. ОгеШкШ МйзШтап 1ор1и1ик1агта
Ы1аЪеп уаутШпап Ыг ЪПсЬпПе, оп1апп сНп, айе1 уе тПЬ киги-
1и§1агс1а Ъа§1тз12 оШик1ап уе Пеуптт Ъи Ьак1ап когиуаса§1
ЬеНгЫтекГеусН.
15 Казип 1917’Пе а^ПНапап уе Яизуа тШеНеппт Ьак1апт
карзауап ЪПсНпПе, Ьегкезт е§1Ы§1 уе и1из1апп кепсП кайег1е-
ПП1 1ау1п е1тек1е уе кй1Шге1 а1ап1агс!а Ъа§1тз12 оШик1ап гез-
теп Пап есННуогПи.4 Ви бпетИ ЪПсНп уе Ьеп1п’1п сН§ег копи§-
та1ап Яиз азПЬ о1тауап агтЬкШп зоп Пегесе итиПапс11гс11.
Во1§еУ1к уопеНт! ^ок китагса Ьагеке! есНуог, е§1Шк уе Ъа§1т-
812Ьк зб21епу1е и1из1агт уеш ге]1т1 Пез1ек1етез1П1 за§1ата§а
9аЬ§1уогс1и.
АзЬпПа, Мозкоуа’с1ак1 Котйп1з1 уопеЬсПепп 90§и и1из1а-
га кепсН кас!ег1епп11ау1п е1те Ьаккии уеп-пе§е каг§1уП1 уе тПН
иуат§ уе ЬагекеНеп Ы9Ш Ьо§ §6гтесН. Оп1агса, “кепсН каёег-
1епш 1ау1п е!тек” Пкез1 тегке21 ШагеПеп аупЬр ауп Ыг Пеу-
1е1 кигтак ап!атта §е1т1уогс!и. ЗапауПе§тес1е §еп ка!ап агт-

4 Епсус1оресИа о/ИайопаИзт, уо1. 1, А1ехапс1ег Д. Мо1у1, ед. (Асас1ет1с Ргезз,

2001), 8. 663.
 15

Нк1ага, тПП уе кШ(йге1 Ьае1т512Пк уегегек, оп1апп §еН§есе§1-

П1 уе зозуаНгте йаПа уак1а§асак1апт сШ§йпйуог1агё1.5 N6 уаг
1а, ЗоууеПепп ^ег^ек туейеп Реу21 А1ш§ §1Ы тПНуеф ау-
с!т1аг (агайпйап Петеп ап1а§11тас!1. 01§ег иГак и1из1аг §1Ы Кь
пт Та1аг1ап йа Ьа§1т512 Ыг с1еу1е* кигаЫ1есек1еппе уе П1г1а
йе§1§еп ййпуа З1уа51 (1й2еп1пс1е уег а1аЫ1есек1еппе тапсЫаг.
РеУ21 Веу уе й1кйсй б§ге1теп агкас!а§1ап 1918 Ек1т аутйа
ЫапЬиГйап Ктт’а Пагеке! еШк1еп гатап, Во1§еу1к Яизуа’йа
тПП 1с1еа11епп1 §ег9ек1е§НгеЫ1есек1еппе уе Ьа§1тз12 Ыг уа-
§ат кигаЫ1есек1еппе 1папт1§ о1таНусП1аг.6
0§ге1теп1ег каёгози Ктт’а уагсПЫап Ыг ау зопга, ППзап
аутёап Ьеп уаптаёау1 1§§а1 е1гт§ о!ап А1тап киууейеп <?е-
кНтеЦе Ьа§1аёПаг. I. Эйпуа 8ауа§1 А1тапуа, АуизШгуа-Маса-
пз1ап уе ОзтапН 1трага1ог1ик1аппт уепПтез1у1е зопа егё1.
11 Казип 1918’ёе 1т2а1апап тйШгеке Пе ЬНеп ёоП уППк 81-
1аПН 9ек1§теёе зек12 тПуоп к1§1 о1тй§, Аугира ^ок таёё1 га-
гаг §6ппй§ уе уйгуП1аг Ьоуипса е§етепНк зйгеп 1трага1ог1ик-

5 Пк Во1§еу1к Пс1ег1еп Ки$уаМак1 и1и$1аг зогипи Ьакктйа аут Пк1гс1е с!е^Н-

сШег уе и1и$1аг $1уа$еП Ыг тйНйе! (ат§11сН уе 8еП§Пп1сИ. Ое§1§теуеп Ыг
пок(а уаг$а, о да и1и$1апп Ьег гатап Котйп1$1 тегкег! 1с1агеп1п коШгоШ а1-
Ппс1а Ьи1ипс1иги1асак1апу(11. Вкх. 1егету ЗтпЬ, Т)\е Во1зНе^\кз апй (Не Ыа-
попа1 Оиезйоп, 1917-23 (Ьопйоп: МастШап Рге$$, 1999), $. 19-28.
6 Ви §бгй§, ЬшпЬиГНа Та(аг Сет1уе1-1 Наупуе$1’п1п кигиси Ьа§каш о1ап
0$тап Кета1 НайЫп 1918’Не уаут1ас11§1 СдкЬаугак АШпйа МИН РааНуе1
ЫтН ЫоЬтйа с!а ЬеНгй1т1§йг. НаНПп Пеп $игйй|й пок1а Во1§еу1к 1$Ша$1-
па га§теп, Р1п1апсНуа уе Цкгаупа 51Ы Ктт’т На Ьа§1т$1гНк Ьаккии кау-
Ье1тет1§ о1та$1с!1г. К1пт’с1ак1 8и1к1еМс2 Шаге$тс1еп ЬаЬ$есН1тссНё1пе ^о-
ге Ьи кйар 1918 уПтт Пк уап$тс1а уаут1апгт§ о1таН. Вкг. 0$тап Кета1
НаНП СдкЬаугак А 1ипйа МИН РааИуеи 1917 Кшт Ташг МИИ /зйкЫ На-
гекейпт Шкауезг; УепМеп Уаута На21г1ауап: Накап К1птН (Апкага: К1-
пт Тйгк1еп Кй1Шг уе Уагё1т1а§та Оетеёй 1998), $. 121-22.
 16

1аг зопа епп1§П. Ви, Аугира 1апЬ1П1П о §йпе кайаг еп Ьйуйк уе

у1кю1 зауа§1 ^ауШуогёи.
А1тап азкеп киууе(1еппш Ктт’дап 9екИте51у1е 5и11ае-
\У1сг Ьйкйтей ёй§Ш уе уеппе За1отоп Кгут Ьа§капЬ§1 аЬт-
ёа уеп1 Ыг 1ёаге кигиЫи. Кгут 1ёаге51 К.и5 уе ТЛсгаупаЫаг 1а-
гаЬпёап ёе51ек1еп1уогёи. Сепега1 ОешкшЧп етп аЬтёак1 Ве-
уа2 Яи5 огёиви Ктт’1 1§§а1 еШ. 01кеёе 19 8ауа§ ёеуат есН-
уогёи; Кгпт, Веуаг уе Югй Ки51аг агазшёа еп §1ёёеШ 9ек1§-
те1еге 1атк о1асаки. 1918 ЬЬвап аутёап Ьеп ёеуат еёеп ^аг-
01§та1аг, 1ЫаГ ёеу1ейеппёеп (Ьа§Ьса 1п§1Ьеге) уагё1т а1ап (^аг
гаЬаг1ап Веуаг Яи51аг Пе Во1§еу1к1ег агабтёауёг За1отоп
гут 1ёаге51 Веуаг Ки5 §бпй11й огс1и5ипип ёе51е§1у1е ауак!а
ёигиуогёи уе Во1§еу1к1ег Эеп1к1п’1п киууе11епп1 Кег$’(е уетр
Ктт’1 1§§а1 её1псе Ьетеп уйакЬ (17 Ыкап 1919). Рака1 Зоу-
уе! 1ёаге51 ёе Гаг1а 5йгтесЬ уе Веуаг Ки51аг 1к1 ау 50пга 1екгаг
Ктт’а Клпт, 19 8ауа§т 5опипа каёаг Веуаг1агт 1ёаге-
51пёе каМь 1920 уйтт Ка51т аутёа Во1§еу1к1ег й^йпсй уе
50П ёеГа о1агак Ктт*1 1§§а1 еШ. Веуаг огёи егкат уе аПе1еп
Ки5 1оргак1апш 1егке(тек гогипёа каЫПаг. РеУ21 АЬи§ уе аь
1е51 Ьи 51уа51 уе азкеп 9ек1§те1ег агаашёа, каг§а§аЬк уе ёеЬ§е1
191пёе Ктт’ёа уа§ата§а ёеуат еШ. Еп ^опипёа, 1921-1922
АрЬ^тт еп §1ёёе(Н §йп1еппёе, Маг! 1922 ёе Ктт’ёап Ыг
ёаЬа ёбптетек йгеге аупЫПаг.
РеУ21 А1Ь12’ип уагё1§1 така1е1ег, Ьайга1аг уе §Иг1ег ЭИсепИ
ЩкИег Ьа§Ьё1 аЬтёа Ыг к!1ар о1агак 1екгаг уаута Ьа21г1ап-
т1§11г. Уагйаг оп уй агаЬк1а 1к1 ёеуге 191пёе ка1ете а1тт1§11г:
1) 1918 уйтёа, Ктт’а 211теёеп опсе ЫапЬиГёа 91кап Ктт
■
 17

Местиазг 1<?т уагс11ё1 така1е уе §Пг1ег уе 2) ВегПп’Пе ЪазПап

МИИ Уи1 (Уапа МИИ Уи1) с!ег2131пс1е 1929-1933 у111ап агазтёа
уаут1асП§1 ЪаПга1аг уе §Пг1ег. 02еШк1е, Ъи 1к1пс1 с1еу1г(1е ка!е-
те аПпап уагПаг, о1ау1агПап 8-10 уП зопга уагПП^! 19111 апПаг
зииГта §1гтек1есИг. Ап1а1Пап Ыкауе1ег уе 121еп1т1ег ПаЬа ^ок
Ьа1:1г1ас1121 о1ау1ага ПауапПагак уагПгт^ о1та5та га§теп, Реу-
21 Веу’т уаптПа Ыг ^ипШ§йп уе Н§Ш Покитап1апп оШи§и
уе Ъип1ага Ъа§ уигПи§и ап1а§1Пуог. Ые уа21к Ы, §йп1й§й уе аг-
§1у1еп еПгтгНе уокйдг. Ви уаут1аг 51уа51 ЬаПгаШгсНг уе кепП1-
51П1П уеуа аПезтт §йп1йк ЬауаПап Ьакктёа Ьетеп Ьетеп Ы9
ЪП§1 уок1иг.
ОИсепИ Ш§кИег'\п Ъ1ппс1 ЪоШтйпПе 5ипи1ап уе Ктт ^еп^-
Н|1, 91р19Ш§1 уе тейгезеШп ЬакктПа о1ап уе НаЬа ^ок така1е
зтШта §1геп уагПаг ОзтапН Тйгк9е51у1е уагПгт^Пг. Ктт Мес-
тиазг ТйгЫуе’Не уег1е§т1§ Юпт §б9теп1ептп 50гип1апу1а
П§Пепеп Та1аг Сет1уе1-1 НаупуезГпЫ уаут ог§атус!1. РеУ21
ВеуЧп 1918-1922 уП1ап агазтйа К1пт’с1ак1 уа§апиу1е П§Ш
апПап 15е, к11аЪт 1к1ПС1 ЪбШтйпПе 1ор1апт1§Пг. Киз 19 8ауа§1
уе Ктт’ПаЫ Пк Во1§еу1к 1с1аге51 ЪакктПа о1ап Ъи уагПаг Ау-
гира’ПаЫ Рготе1е 51уаз1 ак1т1у1а уактбап П§151 о1ап МИЫ Уи1
уе Уапа МИН Уи1 Пег§15тс1е 91кт1§иг. Ви уагПапп сПП §йпйп
Тйгк1уе Тйгк^езте П15ре1:еп уакт оНиазта га§теп Та1агса
збгсйкШге ^ок газПашг. П1кепИ Ш§кИег'\п Нк 1к1 ЪбШтйпбе
5ипи1ап теНЫепп гаЬаЫа окипаЪПте51 атас1у1а ОзтапНса уе
Та1агса 502сйк1ег Ъи§йп киНапПап Тйгк^е каг§1Пк1апу1а Пе§1§-
НгПт1§Нг. Ви аг уеуа Ы9 киПапПтауап 5б2сйк1ег1п агПапПап-
т рагап1ег 191пс1е уеуа сПрпоПапуШ уепиеу! сШ§йпсШт; Рака!
18

те(:тп ёег*9 окиг1аг 1агайпс1ап ко1ауса окиптазтт с1аЬа бпет-

Н оМиЦипа 1папё1§1т 19111 Тйгк9е1е§11гте§;е кагаг уегсЬт. Ме-
бп1егт азЫап кНаЬт зоп ЬбШтйпйе уеп1т1§йг. 01§ег 1агаГ-
1ап, й^йпсй ЬбШтйе зипи1ап Ктт §Нг1еп каНуеН изШЬи Ьох-
татак атас1у1а Ы9 Ыг йе§1§1кНк уарНтабап опрпа1 ёШпйе
уаут1аптак1аб1г. ОзтапНса уеуа Та1агса збгсйкШпп ап1ат1а-
п (НрпоНаг1а а91к1апгт§Пг.
Ви§йп Ктт’ш тйзШтап Ьа1кта уеуа а(а1ап Ктт’ёап
91кт1§ к1§Неге Ктт Тйгк1еп уеуа Ктт Та1аг1ап бептеШе-
<Нг. КттЫагт Та1аг т1 уокза Тйгк тй оШи|и, ау<1т1аг 1ага-
Йпбап 20. уйгуНт Ьа§1агтба 1аг11§11т1§ уе Ьа1еп ага ага 1гиег-
пе1 оПаттйа КттЫапп ЫтНк зогипи 1аг11§та копизи о1-
так1ай1г. Ви копи йгеппйе Гаг1а бигтак 181егтуогит. Вигаба
сНккаПп121 ^ектек 1з1есН§1т пок1а, РеУ21 АЬи§’ип Ктт’ш
уегН Ьа1к1 191П киПатт? о1йи§и беу1т1егб1г. 1918 уШпйа Кг-
пт Местиаз1'пба уауш1ай1§1 уагПагба 9о|ип1ик1а “КттН-
1аг” 1зт1П1 ки11апт1§11г Ы, о Ьи збгсйк1е уапНг тйзШтап Ьа1к1
1та еёег. Ктт’йа уа§ауап б1§ег Ьа1к1аг уагПаппба Яиз1аг,
Ыетзе1ег (А1тап1аг) уеуа УаЬисЫег Н1уе ^е^ег. 1910 уШапп-
ба 1з1апЬиГба бёгеп1т уарап Ктт уе Кизуа’пт б1§ег Ьб1§е-
1еппбеп §е1еп ^еп^Шг агазтба тПН кипНк бпетН Ыг 1аг!1§та
копизи о1би§и 19111, РеУ21 Веу Ьйуйк Ыг 1ЬНта11е Ьи 1ай1§та-
1агбап ЬаЬепЗаг 1сН. У1пе бе “К1птН” збгсй^йпй киИаптауа
ёеуат еШ. $ипи ба ек1етек 1з1:епт Ы, о кепсНт 1зтаП Веу
СазргаН’пт 121пбе уйгйуеп Ыг тННуе(91 о1агак §бгйуогби. НаС-
1а, Ктт Местиазг ’пба Пк уауиПапап уа21 уе §Нг1епп1 ‘ТзтаП
Оазрппзк! §ак1й1еппбеп” сНуе 1т2а1ат1§и. Оазр1гаН, Тйгк уе
 19

Та1аг агазшйа Гагк о1тад1§1ш, Ьег 1к151п1п Ыг ЬаЬатп еу1а(1ап

о1<Зи§ипи зоу1еуегек Ьи 1аг11§та1ага кап1так 181етегш§и.7
МИИ Уи1 (Уапа МИИ Уи1) <3егё15шс1е 1929-1931 уШаппёа 91-
кап ат1аппс1а 15е, РеУ21 А1ш§ Ьетеп Ьетеп 15115па512 “Тйгк-Та-
1аг” 15гшш ки11апт1§иг уе “Ктт Та1аг1ап” 1епт1 уагйагтсЗа
рек §огй1те2. У1пе 1апЫ 9аЬ§та1агс1ап 6§гепсЬё1т12е §оге, Та-
1аг уе Тйгк ау6ш1ап копиуи ереу (аги§ик(ап 8опга иг1а§агак
“Тйгк-Та1аг” 15тте кагаг уегт1§1егсЬ.8 1917’6еп ^опга Ьи 6еу1т
йаЬа 21уайе Кизуа сЬ§тс1а уа§ауап Тйгк азйЬ уагаг1аг агазшйа
ШШпти§Ш. Киз1аг тйзШтап Тйгк азЬЬ Ьа1ка “Та1аг” 6е61к1еп
19111 Киз^а уе Аугира йШеппёе “Ктт Та1аг1ап” 1епт1 йеуат
еШ. Тйгк1уе’6е СитЬипуе! йеуппбеп зопга §епе1 о1агак “Ктт
Тигк1еп” 1егс1Ь есИ1(Ь. У1пе 6е, Мй$Гес1р 01кйза1, Кшш Ьаккш-
<3а уауш1ай1§1 к1а81к к1(аЬша Ктт Тигк-Та(аг1ап: Ойпи, Ви§и-
пй, Уапм (1980) Ьа§Ь|Ш1 уегсИ. РеУ21 Веу’ш 1930’1аг6а ка1ете
а1<3щ1 Ьа(1га1аппйа §огй1еп “Тйгк-Та(аг” 1зт1П1п гаташп ау<3т
9еуге1епп<3е киИапйап Ыг (епт о1ёи§и ап!а§1Ьуог. Ви* 1ЬЬта11е,

7 Наиа, СазриаЬ “Та1аг” 1акаЬшш Тигк азйЬ к1§Пеп Ьо1тек уе еп1тек 191П
Киз1аг 1агаГшс1ап уегПш1§ о1с1и§ипи ЬПе ЬеНптт$И. К1тЬк копизи Накап
КштЬ {агаГтйап <?ок е1гаП1 Ыг §екП6е 1псе1еппи§Пг. Вкг. Кшт ТашНапп-
с(а МИИ КипИк \>е МИИ Нагекейег, 1905-1916 (Апкага: Тигк ТапЬ Кигити
Ваз1теУ1, 1996), з. 194-97.
Аупса, Озтап Кета1 НаЬГЧп СокЬаугак А1ипйа МИИ РааИуе1 (1918)
штН езеппйе Пе “КттЫаг” збгсйёйпй ки11апт!§ о1таз11епт1П о 51га1агс1а
1з1апЬиГс1ак1 К1птЬ аус!т1аг <?еугезтс1е ёе<?егН оЫиёипи еоз1епг. Отсёт,
“КттЫаг Киз Ьоуипйигиёи аЬта д1гсЬк1еп зопга...” сйт1е1еге газйатг
(з. 117).
8
ЫасНг Оеу1е1, “XX. УйгуППа Та1аг1агПа МПН К1тНк Зогипи,” Оп§1-
пеа ТаШгИог: Тоси11ог ш Копгагиа $/ ш 1итеа Тигса/Та(аг1апп Кдке-
т: Котапуа 'йа уе Тйгк ОйпуазшйаИ Уеп. Вйкге§: ЕсНшге Кгйепоп,
1997, з. 27-41.
!
20

Ъи 1епш МИИ Уи1 уеуа Уапа МИИ Уи1 Нег§1зтт уаут кигаПап
§еге§1псе с!е ки11ат1хт§ о1аЫИг.
Ктт 1апЫ адотйап, РеУ21 А1П1§’ип Киз Н? Зауа§1 уе К1-
пт’с!а а^Нк у111ап Пе П§Ш апПап ?ок П^тр уе 6петПЙ1г. МНИ
Уи1 уеуа Уапа МИИ Уи1 ёег§151 Та1аг тПНуефз! уе уахап Ауаг
1зЬак1 (1878-1954) 1агайп6ап ВегНп’Пе Ъаз1Нт§ тиЬа1еГе1 уауь
шуб1.9 1928’6е ЫП-ига11зНк1а1 КотПе51т кигап 1зЬак1, Кот11е-
'•п ог§ат о1ап МИИ УиГ\т Пк зау1зт1 Ага11к аутба 91кагб1. Осак
л’6а Уапа МИИ Уи1 а6т1 а1ап 6егё1 1939 уПта кабаг ЪазПсЬ.
Ыг сПППс уаут забесе ЫП-ТПга! Ъ61§ез1п6е уа§ауап Тйгк
к1агт 6е§П, КттЫапп уе 61§ег Тйгк зоу1и1апп тПН Ьа-
апЫ 19111 6е к1уте1Н Ыг каупак зауПтак1аб1г.
1та11е, РеУ21 Веу, Ауаг 1зЬак1 Пе 1925 уШ 31га1апп6а
а 1ат§11. Тйгк Уигйи 6ег§151П1 убпейпек 191П ТйгЫуе’уе
т1§ о1ап Ауаг 1зЬак1, Зоууе! ЬйкйтеНпбеп §е1еп з1уа-
г уйгйпбеп 1з1апЪи1’6а Гаг1а ка1атасН. 1920’1ег6е Тйгк
ЬйкйтеН ЗоууеНег1е НозНик уе Псаге! ап1а§та1ап 1тга1ат1§ о1-

9 Ауаг ЬЬак! (1сШН) Кагап §еЬп уакш1алпс1а 1978 уПтба с!о§с!и. Та1аг тИН Ьа-
гекеПтп НйеНеплНеп оШи^и 1р1П (^аг11к роП51 1агаГтс1ап уактПап 1а16р есЛПсИ
уе Ыгка? кеге 1и1ик1апс11. Уаут1ас11|1 Тап У1Ш121 (Кагап, 1906) уе Уаюп (Ре1егз-
Ьиге, 1913-15) §1Ы Тйгк йег^Пеп роН$ ШгаГтйап карапШг 1к1 ПеГа 31Ыгуа’уа
уе АгкЬапееГе зйгйШй. МПН ЬагекеП уаутак 191П 1919’йа Кизуа’ёап аупШ1 уе
Заропуа уо1иу1а А\гира’уа Рапв, ВегНп, 151апЬи1 уе Уаг§оуа’с1а уа§ас!1к1ап
50пга, 1933-1936 уШапш .1аропуа уе Угак Оо^и’с^а еефгсП. II. Ойпуа 8ауа§1 51-
га5тс1а ТйгЫуе’Пе 1сН уе 1954 уПтйа 151апЬиГс1а 61с1й. Вкг. СЬаг1е5 XV. Но^Нег,
ТИе Тигкз о/ Сеп(га1 Азш (\Уе51роп, СТ: Ргае^ег, 1993), 5. 176-77; А1ехап6ге
Вепп125еп апб СЬаШа! Ьетегс1ег-0ие1цие]ау, 1м ргеззе е[ 1е тоичетеш папо-
па1 сНе^ 1ез тизиЬпапз с!е Кизйе ауат 1920 (Рап5: МоиЮп, 1964), 5. 84-85; $и-
1е (Тегсап) Оип§бг, “Уапа МИИ Уи1 (Ует МИИ Уо1) Оег^Ы уе Та1аг Ау6т1апп-
бап М. Ауаг ЬЬаЫ (1сШН) П1П 81уа51 Оогй§1еп,” Уаут1аптат1§ Уйк5ек Ы5ап5
Тегз, Мапаага йшуег511е51, Ь1апЬи1, 1994.
 21

<ЗиЦипс1ап Иа Шке агазшёа 31уа$1 §ег§1пИк уокш.10 Оо1ау131у1а,

ЯизуаМа уа§ауап МйзШшап уе Тйгк азйИ Ьа1к1 е1кИеуесек шИ-
Ьуе^ Ьагекейег Тйгк1уе’с1е уазакй. Уше Ьи 31га1агёа (1929-1933)
Зоууе! Кизуа’йап зйгй1тй§ о1ап Во1§еу1к йеуптсИеппйеп Ьеоп
Тго?к1 1з1апЬиГс1а уа§1уог уе Тйгк Ьйкйте11п1п уагй1т1у1а 31а-
Ип, Тго9к1’у1 §02 акшйа ЬиШпйишуогёи. РеУ21 ВеуЧп тПИуе!-
91 уе Во1§еУ1к1епп а1еуЫпс1е о1ап уагПап СитЬипуеИп Ик уП1а-
гта газИауап Ьи йеугетп 81уаз1 §аг11ап аИтйа ТйгЫуе’йе уаут-
1апата2с11.
Ауаг 1зЬак1 1927’йе 1з1апЬиГс1ап ауп1с11 уе Аугира’йа §е-
Н§тек1е о1ап Рготе1е ак1тта каЫсЬ. Ва§1тз1211к1апт кауЬе-
йегек ЗоууеИег В1гН§Гпт е§етепН§1 аИта а1тт1§ и1из1агт
тППуе191 Нс1ег1еп К.изуа’у1 1егкетк1еп зопга Аушра’Па Юр1ап-
так1ауй1. Мегке21 Уаг§оуа’с1а о1ап уе Маге§а11озеГ РПзийзЫ
(1867-1935) ЬйкйтеНшп уагс!1т1у1а §еП§еп Ьи акип, 1926 у1-
НпПап Ыа21 киууеНепшп 1939’Па Ро1апуа’у1 1§§аНпе каПаг ёе-
уат еЫ.11 ЬеЬ Нёеп РПзиПзЫ уе 1агаИаг1ап ПаЬа опсейеп Киз-

10 Виуик М111е1 МесН51 НикйтеП, 5оууеПег1е Маг! 1921’йе Мозкоуа

ОозПик ап1а§та51П1 1тга1ас11. Тйгк1уе Сит1шпуеП’п1п кипйтазтйап зопга
Ьег 1 к 1 с!еу1е1 агазтйа йозНик йеуат еЫ. Агайк 1925Че уарПап ап1а§-
тауа ^огс, 1агаПагс1ап Ыг1 5а1с11пуа и^гагза сПёеп 1агаГ512 ка1асак уе 1а-
гаПаг ЫгЫппе 5а1с11гт1уасак1агс11. Маг1 1927’йе йе 11саге1 ап1а§та51 1т-
2а1апс11. Вкг. 5а1аЫ К. 5опуе1, ТигкгзН 01р1отасу, 1918-1923. МизШ/а
КетаI апс! 1)хе ТигкхзН N0110/101 Мочехххехи (Ьопс1оп: 5а&е РиЬПсаПопз,
1975), 5. 61-65.
11 КюЬагс! А. \9оу1ак, ‘ТЬе РготегЬеап Моуетет 1П 1тег\уаг Ро1апс1,” Еазг
Еигореахх ()хшг1ег1у 18, по. 3 (1984), з. 273-78; НозНег, ТНе Тигкз о/ Сехига1
Азха, рр. 123-126. $1уа51 актот 15гт Езк1 Уипап т11По)151пс1е РготесЬеиз
йспПеп КаЯсазуа Паё1аппс1а Ьарзес1Пт1§ к1§1с!еп §е1т1§11Г. Аупса, Вкг. Еиеппе
Сореаих, “Рготесе Нагекей,” ТПгк^еуе (^еуйеп: Ептап ТорЬа§, Кхппх (Ап-
кага), по. 2 (1993), з. 11-20.
I

22

уа, АуизШгуа уе А1тапуа’с1а §12И з1уаз1 ЬагекеНеге кай1т1§-

1агсП. Оо1ау131у1а, Кизуа’Иап кадагак еу1ет1епп1 Неуат еП1г-
те&е 9аН§ап тПНуеЦ! §тр1аг1а ко1ауса Ш§к1 кигс1и1аг. Ро1оп-
уа’Нап §е1еп таНсН уагс!1т зауез1пс1е, ВегПп, Рапз, Не1з1пк1
§1Ы §еЬ1г1егНе уе Ьаиа От’Не ЬПе Рготе1е ак1гту1а П§Ш тег-
кег1ег китИи. У1ггтс1еп Гаг1а зеп уаут, Во1§еу1к ге^гт а11т-
Па Ьа§1тз1211к1апп1 кауЬе1т1§ и1из1апп (Нкгаупа, Ойгс151ап,
АгегЬаусап, Кигеу КаЙсазуа, МП-Ога! Ьо1§ез1 уе Ктт) тПН-
уеф 1с1еа11епп1 уе зотп1апш акзеШгсН. КттЬ Нёег уе уагаг-
1аппс1ап СаГег ЗеуПаЬте!: (Юптег), Мйз1ес1р Н. РагП (01ки-
за1), ЕсН§е Кшта1 уе АЬёиНаЬ Ъ. 8оуза1, Рготе1е акитпт
акН? йуе1еп агазтс!аус11.12 Нег пе каПаг РеУ21 АНи§ Ьи з1уаз1
|к1та §аЬзеп кай1тас11уза <3а, Ьайга1апш Рготе1е уаут1аппа
^опёегегек акишп ата91апт Пез1ек1ет1§ о1Пи.
Ви§йпе кабаг КттЬ Пс!ег1ег уе 6§ге1теп1ег 1агайп6ап уа-
ут1апт1§ апПаг, Клпт 1апЫпт опетН каупак1ап зауПтакШПт
РеУ21 АНи^’ип уа§аб1§1 с!еугеу1е П§Ш апПаг агазтба СаРег 8еу-
ПаЬте1 КттегЧп Ван НаПга1аг 131тН к1(аЬ1, Мйз(ес1р 01кй-
заГт Ктт Уо1ип4а В1г Отйг асЬ аЬтба уаут1апап о(оЫуо§га-
Й51, Аупе1Ьауа1 Натт’т Кш1 Визуа ‘с!а Вт ТйгкКайип уе $еу-
1а Векгоге’тп Уо1%а Кш1 Акагкеп Ьа§ЬкЬ Ьа(1га1ап уагйт Кт-
тег, 20. уйгуПт Ьа§1аппс1а 1з1апЬи1’6а Ыг ЫеЬеукеп Ктт тПН
ЬагекеНпе кай1т1§, Ьи а1апйа опсйШк уарагак апауаШптт Ьа-
ё1т512Н§1 19111 ЬйШп Ьауай Ьоуипса 9аЬ§т1§йг. 01кйза1 6а Кт-
тег 2,\Ы Ктт сНуазрогазтт к1уте(Н НПеНеппПеп ЫпусН уе

12 Отег Огсап уе МигаГГег Ак?ога, “Рготе1е Уез1ка1ап,” Кгпт (Апкага)

по. 36-40 (2002), з. 8-16.
 23

1918-1920 уШапш Клпт’Па 6§ге1шепНк уарагак ^е^итфк Ау-

т 81га1аг6а, Аупе1Ьауа1 Натт уе Век1оге 6е Юпт’ба о§ге1теп
о1агак уа1ап1аппа Ыгте! есНуоНагсЫ Ви уаут1аг $ауа§ уШаппба
уегП Ьа1кт уа§атт1 уе хбеаНз! §еп91епп гог §агНаг актба пазП
9аН§Ьк1апш §б51епг. ОгеШИе, АупеШауа! Нашт, ЕЫт 1918’6е
151апЬиГ6ап Кшт’а §1беп 6§геЬпеп1ег каГ11е51п6е о16и§и 191П
отт ЬаЬга1аппт Ыг1т 9аН§тат121а уактбап П§151 уагбт Кл5а-
са51, уаут1апт1§ аш1аг {апЫтшп опетН раг9а1апб1г.
01кепИ 1И$кИег'{п 1ктс1 ЬоШтйпй о1и§1игап Ки5 19 Зауа§1
уе 1921-1922 А9Н11 Пе Н§Ш ЬаНга1аг Ьагайтйап 1пёШгсеуе
9еуп1гт§ уе ТкогпЪизк ай1 аНтйа Ыг кПар^Ш о1агак уаут1ап-
т1§11Г.13 Ви ЬаНга1аг Ктш 1апЫп1п Ьа21 ЬШптеуеп покСа1апт
оНауа 91каппак1а, ^ок ёеЬ§е1 уе каг§а§аН Ыг оПатйа ^е^еп
о1ау1апп Ктт Та1аг1апт пазП еНсПесН§1т §б51епт1ек1еб1Г. Оги-
1егек зоуЫпг Ы, Ктт 1апЫу1е П§Ш еп Ппп 9аН§та1аг уаЬап-
С1 сПИегйе Ьа51Пш§ уе ПаЬа 21уайе Киз уе Аугира каупак1аппа
ПауапПагак уагПт^Ьг. КттЫапп кепсН §огй§1епп1 ШаПе ебеп
така1е уе ЬаПга1аг, уаЬапс! ага§ПгтасПапп ко1ауса еп§еЬП-
сН§1 каупак1аг о1таП1§1 191П уарПап ага§Ппг1а1агс1а уе1ег1 Пеге-
сеёе (1е§ег1епсНп1ет1уог.14 РеУ21 АПи§ §1Ы Ыг ЮптНпт ат-

13 РеУ21 Аки§, ЛютЬизк: Метоьгз о/ а Сптеап Тагаг ИагюпаИз! апс1 Ес1и-

саюг Ке1апп§ ю (ке Киззшп СЫ1 И'аг апс! (ке Еапйпе о/1921-1922. Тгапз-
1агес11ПЮ ЕпзПзН, \У11П 1шгос1исПоп апй Ыосез Ьу 1пс1 А. Во\ушап. (ЫапЬиП
1$15 Рге$$, 2004).
14 Е1Ьеие, Накап КштП’тп N0(10110! Моуетешз апс! N0(1011011с1епй(у атоп§
(ке Сптеап Та(ап (1996) уе ЕсЛ§е КттаГт Оег папопсйе Катр/с1ег Кпт-
(йгкеп (1952) §1Ы 1$П$па1аг уагсПг. К1пт1Гпт с1е§егН 9аП§та$1 Тйгк?е о1а-
гак уауш1апт1§иг, Гака! КлптаГт к1а$1к е$еп Ете! ёег§1$1пс1е сеГпка ЬаПп-
ёе 91киу$а йа Ьа1еп Ыг к11ар о1агак Ьа$Птат1§иг.
1

24

1апш 1п§Ш2сеуе 9еУ1гшек1е, уегН Ьа1к 1агайпс1ап ка1ете а1т-

Ш1§ уа211апп Ьи1ип(1и§ипи, (апЫ 9аЬ§та уе с1е§ег1епсЬгте1ег-
с!е Ьи Нр Шегайтт бпетН каупак о1аЬПесе§т1 ЬеНгГтек 1з1е-
сНт.
Ви§йп Агар ЬагЙепу1е ЬазПпп? уе кйШрЬапе гаЙаппйа 9й-
гйуеп Тйгк азНЬ 1ор1и1ик1апп 1аг1Ыпе йай ^ок бпетН каупак;-
1аг уагсНг. Копиу1а П§Пепеп тПНуе191 ^еп^Ыг уе окиуиси1аг
ЬПе Тйгк^е ЬПсНк1еп Ьа1Пе Ьи огу‘1па1 каупак1ага ко1ауса и1а-
§ат1уог1аг. ОгкепИ Ш§кИег'\ уаут1атак1а Ктт (апЫпт аг Ы-
Нпеп каупак1аппа (ЬккаН $екф, Ьип1апп Пе2ег1егкНп1еЫ1есе§1-
п1 §051еппек 1з1есНт. КепсН 1аг1Ыт12е заЫр 91кф, Ыг ШпЫпй-
21 уагта^а уе б§гепте§е 9аЬ§та28ак, Ьа§ка1ап 1апЫт121 уа-
21уог уе кепсН Ьак1§ а^ПаппПап уа21уог1аг. Оо1ау131у1а, теуси!
о1ап каупак1ап оПауа 91кагтак, ЬаНп ЬагПеппе 9еУ1гегек §й-
пип окиуиси1агта зиптак уе кепсН 1аг1Ыт121 Пе§ег1епсНгтек
Ыге Пй§еп Ыг ойеусНг.
1пс1А. ВОММАИ
ГЕУг! Аьтис (1878 - 1934) 25

РЕУ21 АЬТиС (1878 - 1934)1

Тигк е§111тс1 уе тПНуеЦЫеппбеп Реуг1 А1ш§, 1878 уПт-

ёа Ктт’т С6г1еуе §еЬппе Ьа|11 ЕНюк кбуйпбе 6о§6и. Зоуи-
пип, ОзтапН 6еу1еН 1агайпбап Апабо1и’6ап Клпт’а §6п6еп-
Пр уег1е§Нп1еп Тйгктеп каЬПе уе §еуЫеппёеп 2е1Ы§1пе 1па-
туошг. Оейе81 Ак МоНа’пт ЬаЬа$1 $еуЬ ЫиПа’шп 18. Уйг-
уПйа Со21еуе уакт1аппйа 17 кбуй кар!ауап НосаНк Юргак1а-
гта уег1е§т1§ оЫи^и ЬПт1уог. Пк еётгшт, 1886-1890 уП1а-
гтба ЕПюк кбуй уакийаппба ТакП кбуй текЮЫпбе ет§1е51
тйбетз Ки1теЬте1 еЫпЫп!!! уатпба уарй. 1892 уПтба, Ш-
саг’а §Ыеп ЬаЬаз1 $еуЬ АЬте!; уе аппез1 ЗеПте Пе ЬгапЬиГа
§е1сН уе Оауи1ра§а К.й§Нуе51’пе кауп оЫи. Яй§йуе 1аЬ51Пп1,
РаНЬЧе $екегс1 НаптНа уе Кага§йтгйк’1е Ыг акгаЬазтт уа-
тпёа ка1агак уари. 1898 бе аппе51 уе ЬаЬа51 Пе ЫгПк1е Кь
пт’Пап Тйгк1уе’уе §69 е1Н уе аПесе Езк1§еЫг’1п Матиге та-
ЬаПезте уег1е§Н1ег.
1898-1901 уП1аппс1а Езк1§еЫг МиЬасеге! Кот15уопи’пс1а
9аН§П. Ктт §09теп1еппт 15кап о1ипс1ик1ап Реуг^уе, $егеПуе,
МезисПуе, Наупуе, $еукеНуе уе РаЬпуе кбу1еппе ЫгтеН ^е^Н.
МиЬасеге! Кот18уопипс1ак1 9аН§та1аппс1ап Но1ау1, уеш ки-
ги1ап кбу1егПеп Ыппе (Реуг1уе кбуй) кепЫ аб1 уеп1гш§Нг. 1900

1
Вигас1а 5ипи1ап Ыуо§гаП, с1аЬа бпсе Кшпг с1ег§1з1пс1е 1агаПтс1ап уаут1а-
пап “КттИ В1г Е§тт Зауа§9131: РеУ21 (ЕНюк) А1и1§ (1878-1934)” Ьа§НкН
уа21уа бауапПагак 8еП§Нп1т1§Нг. Вкг. Ктт (Апкага) 4, по. 14 (1996), 5. 6-8.
Аупса оёиПап Кас1п АНи^ (1903-1992) уе §етз1 А1ш| (1908-1993) Пе
уарт1§ о16и§ит 562Ш 1апЬ 8бгй§те1еп бе каупак о1агак киИатНш^Иг. 5, 19
уе 22 Мау15 1980 1апЫпёе уарПап §огй§тс1ег Ьата аПпт1§ о1агак аг§тт-
6е ЬиШптакшйт.
1

26 Б1КЕГЧЫ 1Ы$ЮЬЕК

у11т(!а, Нас1 АЬс1й1тес1( Е&псИ'пт 1884 Коз1епсе йо§ит1и

к121 Аз1уе Пе еу1епсИ. Аз1уе Натт’т аПез1, Кшт'т Кег? С1-
уаппйап Кбз1епсе’уе огайап йа Езк1§еЫг’е §09 ейегек уег1е§-
т!§Н.
1901-1904 уП1аппс1а Езк1§еЫг’с1е тап1ГаШга Псагей уарап
РеУ21 Веу, огас1ак1 Егтеп1 езпайпт Ьазк1 уе гекаЬеНпе тагиг
каШь АуПт Ыг Тйгк §09теп1пт ПсагеНе Ьа§апН о1таз1т 15-
1етеуеп ЕгтепПег, 1903 уПтйа Езк1§еЫг 9аг§1зтс1ак1 Пйкка-
тш кипс!ак1ауагак уаки1аг уе кепсИз1П1 тайсП уопйеп 9агез12
Ь1гаки1аг. Випйап зопга, §е21С1 тап1Га1игасП1к уариуза На Ьа-
§агатай1.
1905 уПтйа, аЛезт1 Езк1§еЫг’с1е Ь1гакагак Ктт’а ПопПй уе
ЗаЬ^езагау’йа 1зтаП Веу Са8р1га1Гтп Ьазип еутйе §огеу а1-
1. Тегсйтап §а2е1езтт Па§1иттс1а, Яизуа’Пак! Тйгк1ег 19111
уеш те1ос! (изйМ сесПс!) а1ГаЬе уе сП§ег Пегз к11ар1аппт 91кап1-
тазтйа ^ауге! §оз1егсП. Сазр^гаП 1зтаП Веу’т еШаГтйа ^аН-
§ап, о Пеупп ^еп^ тПНуефПеп агазтйа уег аЫи 1з1апЬиГПа уа-
ут1апап Ктт МестиазТпПа 1918 уПтйа 91кап “Ктт Сеп^-
Н§1 уе Яиз 1пЫ1аН” Ьа§ПкН уа21зтйа, РеУ21 Веу СазршаН’Пап
§ог6й§й уактП§1 уе ^еп^Шпп Сазр1га1Гпт Нс1егП§1 аНтба Кь
пт’1 пазП ка1кт6итпа§а 9аН§ик1апт ап1а1так1ас11Г. (Вкг. Во-
Шт I, з. 43-50.) “ЭПбе, Р1к1гс1е, 1§ёе В1гНк” Пкез1 аНтба 91кап
Тегситап §а2е1е81П1, Аугира’ёак1 уе Тйгк1уе’6ек1 окиг1аппа
Па§11та 1§1епт уйгйий. РапзЧе ОзтапН Ьйтуе^Пеппбеп Ргепз
8аЬаЬа1ипЧп §гиЬи уе ЙНЬа! уе Тегакк1 Сет1уеН Пе Ш§к1 киг-
Пи. У1пе РапзТе ЬазПап уе ОзтапН Ьйкйтей 1агаГт6ап уа-
зак1апап уаут1апп Кшт уо1иу!а §12Псе ЫапЬиГа ёбпйегП-
РЕУ21 АЬТ1Ю (1878 - 1934) 27

тезте уагс!1т еШ. Кеп<1181П1п ОзтапЬ Ьйгпуе^Пеп уе кПЬа!

уе Тегакк1 Сет1уей Пе о1ап Пк 9аЬ§та1ап Ьи Пеу1гс1е Ьа§1а<11.
1906 уПтйа, Ктт’йа Агак Пеп121 к1у151П<1ак1 Актапау кб-
уипбе Оаг-йГ 1гГап оки1ипи кигйи. Ег1ез1 уП, Е5к1§еЫг’с1еп е§1т
уе 1к1 о|1ипи уапта §ейг1Ь уе 1908’е кайаг Ьи кбуйе б§ге1-
тепЬк уарта^а Пеуат еЫ. Актапау (а§ осак1аппс1а 9аЬ§ап
1§9Пег уе §еп9 б^гепсПеНе уактбап П§Пепегек, о(оп(ег (^агЬк
ге]1т1пе каг§1 <1еуптс1 ЬагекеПеге каЫс!1§1П1 “Во1§еу1к1ег’е
А^1к МекЫр” 151тЬ уа218тбап бёгеп1уоги2. (Вкг. Вб1йт II,
8. 61-67.) Актапау’Па §е91гсН§1 Ьи 1к1 уП 51га5тба тПЬуеф В-
к1г1епп1 §еЬ§(1гЫ уе Ктт ЬаПстт Ьа§1т512Ь§1 191П 9аЬ§та§а
кагаг уегсЬ. Рака( уеге1 §й91епп Ьа^кПагйап (уепШк (агаЙап о1-
т1уап йПисЫаг уа ба К.и8 уе(кППеп) уе еу1пе уарПап 5а1б1П-
Пап 80пга, Юпт’ёап аугПтак гогипёа каМи
1908 уПтба, Ме§гиЬуе(т Паптйап 50пга, аПе51у1е 15(ап-
ЬиГа йбпйй. 1912 уПта кабаг ЬЬпуе’бе уе ПаЬа 50пга йа Ет1г-
§ап’с!а оШгйи. Егтг§ап ИЬЬа! уе Тегакк1 КиШЬй’пе йуе оШи,
уе огаба бге1 ШШа! уе Тегакк! Ыитипе Мек(еЫ Ьа§ б§ге(теп-
Ь§1 ёбгеУ1пбе ЬиШпби. Аупса, ЕтЬ§ап уе Уеп1кбу С1уагтс1а
о(игап О^тапЬ Пеу1е( псаЬп1п 90сик1аппа бге1 с1ег51ег уегб1.
Ва1кап Зауа§1 уе В1ппс1 Ойпуа Зауа§Гпт Пк уШт Во§аг’с1а
§е91ГсЬ уе а5кегЬ|119Ы паксЬ ЬеПе1 уегЫ.
Ек1т 1915 аутба Ауа5(еГапо8’ба (Уе§Пкбу) уеп1 кипПап
ЕгЬ1§ш1 Ыитипе Мек(еЫ Ьа§ б§ге1тепЬ§те пак1еп 1ау1п есЬ1-
сЬ уе аПе51у1е Ьи кбуе 1а§тб1. Уе§Пкбу’с1е, В1ппс1 Ойпуа За-
уа§Гпт а§1Г §аШап аИтба, Ьег баг ЬйфеЬ тетиг аПе51 §1Ы
Реу21 Веу’т аПез! бе ^й^ШкШ уа§ат1апт зйгсШгсШ. 1916 80п-
28 01КЕ1ЧКЛ 1Ь1§К1ЬЕК

ЬаЬаппс1а, Вак1гкоу АсИ1е 8и11ап Ыитипе Мек1еЫ тй6игШ§й-

пе 1ау1п есШё1. Ви §огеУ1 31газтс1а, б1§ег 6§ге1теп1ег1е фекПеп
Ыг 1Ыоёгайп агказта уа211т1§ таг§т зогШп, РеУ21 ВеуЧп биу-
§и1ап уе АсШе Зикап тек1еЫпйек1 е§Шт Ьакктба ЯкШ уег-
тек1е61г:
Аг1т, йт1г, Ьер1тшп, Ьер1ггй21п геЬЬеп
Еуе1, Ьип1аг кигйл1тапт, киПи1тапт уокМиг
Ка1р1епт12 Ьи Ыз1ег1е, Ьи Ыз1ег1е йоЫбиг
В12 Ьи уоЫап §1бесе§12, §1бесе§12 Пеп
А21т, йт1(, Ьер1т121п, Ьер1т121п геЬЬеп
Ка1р1епгтг Ьи Ыз1ег1е, Ьи Ыз1ег1е 6о1и6иг
Еуе(, Ьип1аг киг1и1тапт, киг1и1тапт уо1ис1иг
В12 Ьи уоШап §1йесе§12, §Ыесе§12 Пеп2
У1пе Ьи уП1аг6а, ВаЫгкоу’йе СйгЬйг1ег Оса§1 СепрНк Ки-
ШЬй’пйп кигиси1ап агазтба уег аМь ННЬа! уе Тегакк1 Сет1-
уеН’п1П §епе1 тегкег1у1е П§131П1 Пеуат еШгегек, Тйгк Оса§1
1ор1ап1Паппа каиЫь С1г§1п Ыг §аЬз1уе1е заЫр о1Пи§и, огеШк-
1е ^епрШНе ко1ау Ш§к1 кигПи§и уе оп1аг1а 9е§ПН запа! уе зрог
рго§гат1аппа кай1с!121 ЫНптекШб1г.
Аупса, 1з1апЬи1’6а е21йт §огеп уе Втпс! Ойпуа 8ауа§1’пт
Пат йгеппе §ег! сШпетеуеп К1птН 6§гепсПег1е П^ПепсН уе
Та1аг Сет1уе1-1 Наупуез1’пс1е 9аН§агак Юпт 1орШ1и§ипи Пез-
1ек1есН. К1птН аус1т1аг ШгаПпбап рШагПап уе Сет1уеНп уа-
ут огёаш зауПап Ктт Местиазг 19М уагПаг уе §Пг1ег уага-

2 Ваки-кбу’йе ^екйеп ГоЮ^гаГ 11 $иЬа1 1918 (апЬНб^г уе Ьи кйар1а уаут-

1апт1§Пг.
РЕУ2! АЬТ1Ю (1878 - 1934) 29

гак Ьи уаутт с!еуаттс1а каПсш оШи. 1917 уйтт уаг ау1апт

Е5к1§еЫг’ёе а§аг тетигЫ^и уарагак {доихИ. Ви §огеу уезПе-
81у1е Ктт §09теп1епп1п уег1е§11к1еп коу1ег6ек1 1апт изиИе-
пп1 уе АпабоЫ 91Й9Ш§1П1 пазй §еН§11Гс11к1епп1 уактбап 12Ы-
уеЫ161.3
Втпс1 Бйпуа 8ауа§тт зопипа 6о§ги, К.изуа’6ак1 1917 беу-
ппйу1е (^агНк Ыагез1 уШйбг Эеупт Н6ег1епп6еп Ьепт, Яиз
Ьак1т1уейп6ек1 агтНкЫг Ьакктёа уегШ§1 ЬПсНгЫе Ьипбап
Ьоу1е а2тЬк1ага Ьак1аг 1аптсЬ§т1 Пап еШ. Юза Ыг гатап зоп-
га, ОзтапН 6еу1еНп1П тйПеНк! А1тапуа’тп огйи1ап 1918 Ьа-
Ьаппйа Ктт’1 1§§а1 еИ1. Ви §еН§те1ег йхеппе, МЬа1 уе Те-
гакк1 ЬйкйтеН 1апЬ Ьоуипса Киз1ага каг§1 Ыг ка1е уа21Ыз1П1
уарт1§ о1ап Тйгк К1пт’а 1ёагес1 уе е§ШтсПегс!еп кигиЫ Ыг
кабго ёбпПеппе^е кагаг уег61. Ви тПН ^огеуе, сН§ег КттН
ауПт1аг §1Ы РеУ21 Веу Пе Ьйуйк 1з1ек уе ЬеуесагПа ко§1и. Ва-
к1гкоу’ёек1 оки1 тй6йг1й§йп6еп 131Па ейегек е§1 уе сШг! 90-
сикЫ аПез1П1 Кшт’а §6Ыппек1е Ыг зактса §огтесН.
7 ЕЫт 1918 ёе ЫШпЬиГПап аугПап $Пе 131тН уаригёа, ек-
зеп81 КттН о1ап Ыг каёго Пе §еп §опёеп1еп Тйгк азПП Киз-
уаП ез1г1ег уагёи 0§ге1теп1ег агазтёа Аупе1 Науа! 131тН §еп9
Ыг Ьауапт Па Ьи1ипёи|и, Тйгк1уе’уе ёбпёйЫеп зопга Ьаига1а-
Г1Ш Кш1 Ктуа’Аа Вгг Тйгк Кайип (1934) 131тН кНаЬтёа уа-
ут1аё121 ЫНптек1еП1г. БоЬпаЬаЬ^е загаутт 6п1еппёеп §е-
^егкеп, уариг сШёйк 9а1агак, уо1си1аг ёа “Раё1§аЫт ^ок уа§а!”
П1уе Ьаё1гагак зоп ОзтапП раё!§аЬ1 уе ёйпуа тйз1йтап1аппт

3 РеУ21 А1ш§’ип 1918'^е Ктпх Местиазх'пНа уаут1апап “КттЫапп Кл-

пт’с1а уе Апас1о1и’с1а Ьа§кк11 уаг151 Ьи к11аЬт I. ВЫйтйпПе уег акг.
30 о!кемЛ 1Ь1$К1ЬЕК

ЬаН&81 УаЬПеШп’е уеёа еШ1ег. А21гп уе Ьеуесап1а Кшт*1 ка1-

ктс!1ппа§а @1сНуог1аг(!1.
0§ге1теп1ег каН1е81, ауак Ьазйк1ап 81уа81ароГс1ап уйк уа-
§оп1аппс1ап киги1и Ыг 1геп1е Актезсй (81тГегоро1) $еЬгте Ьа-
геке! е«1 уе огас1ак1 Эаг-йГ МиаШта1Ча (к12 6§ге1теп оки1и)
т18аГ1Г есШШ. 06г1еуе Кй§11уе оки1 тйййг1й§йпе 1ау1п есШеп
РеУ21 Веу, аПе81у1е уа§тиг1и Ыг §есейе, 20 Ек1т 1918 1апЫп-
6е, 6о§6и§и 1оргак1ага йопбй.
Ви 1апЬ1еп к18а Ыг гатап зопга, В1ППС1 Бйпуа 8ауа§Гп6ап
уепПегек ^йсап ОзтапЬ (1еу1еНпт ННЬа! уе ТегакЫ Ьйкйтей
18Ша еШ. Епуег Ра§а Пе (Н§ег Ьйкйте! уе!кППеп Ыг А1тап Пе-
П12а11181у1а 181апЬиГ6ап Ктт’а кад!Паг уе Оо21еуе’уе 91к1Паг.
Ви* Каз1т §есе81, каП1еу1 РеУ21 Веу уе Па ЫеаПз! Тйгк^й аг-
каПа§1 Оо21еуе’п1п 8аЫ1 Ьи1уаппс1ак1 ЭПЬег о1еПпйе А1тап 8и-
Ьау1ап Пе ЫгПк1е каг§Пай1.4 Ви ^бгй^тебе, Епуег Ра§а Пиш-
тип §е91С1 о16и|ипи 8оу1ет1§ уе уПтайап 9аЬ§тауа Пеуат е1-
те1епп1 6пегт1§11.
06г1еуе’уе §е1сПк1еп Гк1 Ьайа зопга, А1тап огйизи Ктт’Пап
^екПтеуе Ьа§1аб1. А1тап1апп Ытауе81пс1е киш1ап 8й1еутап
8и1к1е\У1С2 ЬйкйтеН Па§ПсЬ. 16 Ка81т’Па уегН Ки8 уе 11кгау-
паЫаг 1агаГт6ап Пе81ек1епеп 8а1отоп Кгут ЬйкйтеП киш1-
Пи. К1за Ыг гатап 191пс1е Оепега! Оешкт’т етг! аПтПа Ве-

4 Епуег Ра§а’пт Ктгп’а уап§1 уе огас!ак1 тасегаз! Наккшёа ёеп1§ Ы1§1 §еу-
ке1 Зйгеууа Ау6ет1гМп к11аЬтс1а уагсйг. Вкг. МакеАопуа'Аап Опа Азуа’уа:
Епуег Ра$а, сП( 3 (ЫапЬик К.ет21 КНаЬеУ1, 1970-1972), 5. 498-510. РеУ21
Веу уе агкас!а§1аппт Епусг Ра§а’у1 пазП каг§Пад1§1 о§1и §етзеП1п А1гиё 1а-
гаГтйап 19 Ка51т 1969 1апЬИ тек!ир1а уагаг АуПет1г’е Ы1сИп1т1§ ГакаС к1-
1ар1а (з. 499) Ыт уап11§Нк1а “РеУ21 Е1т|” о1агак уеп1пй§Иг.
РЕУ2! АЬТ1ГС (1878 - 1934) 31

уаг К.из §6пй11й огйизи К1пш,1 1§§а1 еШ. РеУ21 Веу оки1 тй-
ййг1й|ипе Во1§еу1к1епп 1919 ЬаЬаппйа 1екгаг Ктт*1 18й1а81-
па кайаг йеуат еЫ. Аупса, 06г1еуе АЬтогби Сет1уе(1*пш
Ьа§кап11§1ш 6а уарй. Ви ёеугеуе а11 ЬаПга1апш баЬа зопга, 1930
уйтйа Уапа МИИ Уо1 6ег§15тйе уаут1апт1§йг. П§1П9 пок(а1аг
агазтба, За1отоп Кгут’т РеУ21 Веу’е уари§1 Веуаг Ки51аг1а
9аЬ§та (екПП уе Киз §епегаН А1екзапёег Вагоузк1’п1П етп
аЬтйа уарйап 1ор1апЬёа РеУ21 Веу’т Ктт Та1аг1аппт зогсй-
1й§йпй уарт1§ о1та51й1г. (Вк2. В61йт II, з. 61-67 уе з. 69-77.)
ЬПзап аутйа Во1§еу1к киууеПеп Ктт’а 1екгаг §1гй1 уе
Кег^Че Оеткш’т огдизипи уепегек к15а Ыг гатап фпйе уап-
тайау1 коп!го1й аЬта акЬ. Котйп151 1йаге51 Та1аг Ьа1кша ПаЬа
1ткап1аг уегт1§5е 6е уаптабаба Гаг1а 1и1ипатай1 уе Веуаг Киз
огёизи 1екгаг Ктт*1 е1е ^е^игсН. Мау13 уе На21гап ау1аппйа Ко-
тйтз! Раг1151 е§1Нт 1§1еппёе 9аЬ§та§а зеукесЫеп РеУ21 Веу,
24 На21гапйа Оо21еуе’у1 1егкесНр Регекор’а 6о§ги §еп1етеуе
Ьа§1ауап Во1§еу1к1ег1е §11те|е 20г1апй1. Ка^ап каЫейеп корир
1екгаг Оо21еуе’уе бопбйузе Пе, Ьи 6еЫ Веуаг Киз азкеп 1баге-
51пйеп §е1еп 1еукП* 1еЬНкез1 опи §121ептек уе 6е§1§1к к1тПк1е
6о1а§так гогипйа Ь^гаки. УегН гтг2а1агс1ап Ыпп1п Котйп1511ег-
1е 9аЬ§11§1П1 зоу1еуегек РеУ21 ВеуЧ §1кауе! е!т1§ о1та51, опип
кага Нз1еуе §е9те51пе зеЬер оШи. ТезаййРеп, Актапау’йа о§-
ге1тепН§1 зиазтйа (1906-1908) уеН$Нгё1§1 6§гепсПегс1еп Ыпз1
Веуаг Киз огйизипПа Ыг зиЬау о1агак §6геуИусН уе опип уагй1-
т1у1а ЬауаЬш киПагёь Оеп^ зиЬау еуе §16егек РеУ21 Веу’т Тйг-
Ыуе’уе ка9Ш1§ оШи§ипи гарог е1Ь§1Ш, Ыг ПаЬа агаптауаса§1ш
зоу1ет1§ уе ПегЬа! ОогШуеШеп ауп1та1апт 6пегт1§Н.
32 Б1кЕ1чи 1ь1§к1ьек

Теттих 1919'с1а, Реухг Веу уе аИез1 Сог1еуе’с1еп КеГе’уе

1а§тс11 уе Птапа Ьакап Ыг еуе уег1е§Н. Уаг ау1апт КеГе’уе
та1 §еНгеп Кагас1еп1г11 (Ьаг) кау1к911аг1а Нсаге! уартак1а §е-
91ГсИ. МаИапп Киз §йтгй§йс1ек1 1§1епп11ак1р еЫ уе Ьи §екйс1е
а1й1§1 когт5уоп1аг1а аПезт! §е91пй1гте2е 9аЬ§11.
Ек1т 1919'йа, айе Зийак уакт1аппс1а 01иг кбуйпе 1а§тй1 уе
РеУ21 Веу оки1 тйсШгШ^йпе Ьа§1ай1. Ви 1апЬ1еп §иЬа1 1922 1ап-
Ыпе кайаг аПе Ьи кбуёе уа§ай1; Ьер ЬегаЬег Ьа§ уе ЬаЬде 1§1епу-
1е и§га§агак к15теп у1уесек таббе1епп1 1етт е!те§е 9аЬ§й1аг.
АПеп1П еп Ьйуйк о§1и Кабп, КаЬа1а§ Н5е51пс1е уайЬ окитак!а
о1йи§ипбап 1918’йе Кшт’а 21бетет1§ уе Ь^апЬиГйа уа1тг ка1-
т1§й. РеУ21 Веу, айе Ьа5геЬп1 ^Шегтек атас1у1а, о§1ипип 1920
уЬтт уаг 1аЬЬп1 Юпт’ба §е91гте51П1 5а§1атак йгеге НагГ
гап’ба 151апЬиГа 0§1ипи Киз уо1си уаригипа ЫпЫгегек К1-
пт’а уоНай! уе баЬа 50пга ба кепЫ ббпйй. Кагабеп1гЧ уа1тг
^е^еп 17 уа§тёак1 Кайп, $1уа51ороГа уагб1§1 гатап Ыг Кагап
Та1аг каЬуез1пе и§габ1. Огаба Виг5а’пт УипапЫаг 1агаЬпс1ап 1§-
§аЬ (8 Теттиг 1920) ЬаЬеп йгйпШу1е 1аг11§111уогби.
Ктт, 1920 уйтт Ка51т аутба Во1§еуйс1ег 1агаЬпбап й^ип-
сй уе зоп беГа 1§ёа1 есЫЫ. Веуаг КизШг 2.5 уйбт беуат ебеп 19
Зауа§1 кауЬеЫ, уе азкеп егкап уе айе1еп зоп 51§тб1к1ап уег о1ап
Ктт’бап Киз уе Ргап512 §етйепу1е 151апЬиГа ка^Ыаг. 1§1е Ьбу-
1е кп1йс Ыг гатапба, Веуаг Ки5 егкаттп Ктт’1 1егке1те51п-
беп Ыгка^ Ьайа бпсе, РеУ21 Веу атса^тт уеГаЬу1а й§Ы бге1
1§1епт 1акф е1тек 191111екгаг ТйгЫуе’уе §1Ы. Е5к1§еЫг’с1е 1кеп
Юпт - ЫапЬЫ Ьеп12 уо!и карапс!1 уе йбпй§йпй кага уо1иу1а
уартак гогипба каШь 45 %йп зйгеп Ьи ^ок 51ктЬЬ уе 1еЬЬкеЬ
РЕУ21 А1ЛЧ1С (1878 - 1934) 33

с1бпй§ уо1си1и§и “А1ек8апс1гоУ8к1 - Ьахауау Агазтйа” 181тП Ьа-

игазтйа 121ептек1есйг. (Вкг. ВоШт II, 8. 79-87.)
РеУ21 Веу’т уок1и§и злазтйа, Ойлг коуйпс1ек1 оки1 1§1еп-
П1 о§1и Кайп уекй 6§ге1теп о1агак Шаге ей1. Ктт’ёа ка1ап а1-
1е81 36 уа§т6ак1 е§1 Аз1уе Натт уе 3 егкек уе Ыг к12 ^осик-
1ап (Кайп 17; Вебп 14; 5етз1 12 уе АПуе 9 уа§1аппйа) о1и§и-
уогсШ. ЕуйекИег ЬаЬа1аптп 66пте1епп1 Ьек1ег1егкеп, уа§асНк-
1ап С1Уаг коу1ег (уе Ьй1йп Ктт) Во1§еу1к киууе!1еп 1агаГт-
бап 18(Па ебНЫ. К12П огёи азкег1еп сПзфНпН, т§е1еп 1етт есН1-
1гп§ Ыг огйипип тепзир1ап 6е§И, йз! Ьа§1ап реп§ап, каЬа уе а$
Ыг тзап зйгйзйпе Ьепг1уог6и Азкег1ег еу1еп апуог, Ьи1йик1ап
у1уесек тас!с1е1епт аНр §о1йгйуог1агб1. Кабп еут каршпа
“0§ге1теп еу1” 61уе Киз^а Ыг ка§111еуЬа азй уе Ьи тзре1еп
аПеу1 когийи. Уте 6е, к1§1йс еггакШпт еуйек1 уегН оса§т 151П-
6е зак1ауагак опйпй 1и§1а 6иуаг1а кара!так гогипба каШНаг.
Еубе уакП 1Ы1уа51апт §16егтек 15111 ЬиШпап §а21 §1§е1еге 6о1-
бигир ЬаЬ^еуе §от6й1ег. РеУ21 ВеуЧп аПез1, Киз 15 Зауа§1’т
1ак1р ейеп азау^зШПк уе 1егогйп уау^т оМи^и Азкеп Котй-
П12т 6еугез1П1п Нк за1Ьа1аппа 1атк оШуогйи.
01иг коуйпе апсак 1921 §иЬа! аутПа уагаЬПеп РеУ21 Веу,
1екгаг 6§ге1тепН§е Ьа§1ай1. Б^ег оки1 уе!кШ1еп ё1Ы о 6а уегН
Котйп181 киги1и§ипа §1гтек гогипйа каМь ЗоттШ1ик1ап ага-
зтба Зибак 1сга Кот11ез1 йуеН§1 уе Та1аг (^осик Вак1теУ1 6е
уагбь А|из1оз 192 ГПе, Зибак МаапГМй6йг1й|йпе 1ау1п есЫсН
уе Еу1й1 аутйа Ктт уегП Ьа1к 1етзПсПепу1е Мозкоуа’бап
§е1еп Зоууе! уе!кШ1еп агазтба Актезс1Г1е уарПап опетН
1ор1ап11уа ЗийакЧап 6е1е§е о1агак §1111. Ви Пеугеу1е Н§Ш 5аН§-
 !
34 01КЕ№Л1и§К1ЬЕК

ша1ап уе 121еп1т1еп “Кшт'ёап В1г Найга” уе “Юпт’дап Зоп

Эопй§йт На11га1ап” штП уау1п1аппс1а Ьи1иптак1ай1Г. (Вкг.
ВбШт П, 5. 89-92 уе з. 101-106.)
Яизуа СагИк с!еу1еН §1Ы, Во1§еу1к1епп 6е Юпт’йа уегН
тйзШтап Ьа1ка уарП§1 ЬазкПаг уе Ьакз12Нк1аг, 1921-1922 уП-
1агтт когкип^ адНк Ге1акеН а!а1аг уигйипйа йаЬа Гаг1а ка1та-
у1 ёй91е§Пгё1. РеУ21 Веу, Ьи пейеп1е е§1 уе <Зог1 9оеи§ипи Во1-
§еу1к бйпуазтйап киПагта 9аге1епт ага§Пгтаёа Ьа§1ай1. Клза
уе зоп ЫгтеН о1ап Зийак МаапГ Мйёйг1й§йп6еп 2 Осак 1922
1апЫпс1е 1зНГа еШ уе Ошг кбуип6ек1 еУ1пе Нбпбй. 1918 зоп-
ЪаЬаг ау1апп6ап Ьеп, 9е§11Н §й91йк1ег1е Веуаг уе К12П Киз 1ба-
е1еп аЬтйа 6§ге1тепНк уарта§а, Ктт’т уегП Ьа1кта Ыг-
те! е1те§е 9аЬ§1уогйи.5 Рака! е1гаГ а^Нк 9екеп1ег1е йоЫуйи уе
а^НкЫп 61еп1епп зау131 аг1так1аусЬ. Ктт’ёа баЬа Гаг1а ка1-
так аПезтт епу1р §11тез1 НетекН. Еггак о1агак еуНе 10 окка
(13 к§) ип уе Ыг гтк1аг Ьи§с1ау ка1т1§П.6 В1г ОзтапН уа!апс1а-
§1 о1агак Яизуа’Нап ауп1та§а кагаг уегсН.
РеУ21 Веу уе аПез1, зо§ик Ыг §иЬа! заЬаЬ1, НаЬа §йпе§ Но§-
табап, Ыг Ви1§аг коуШзйпйп агаЬаз1у1а каГПе ЬаПпНе уо1а 91к-
Ыаг. Оок1еп 1псе тсе Ьиг уа|1уогс!и, уе Ыг ка^ раг^а е§уапт
уег1е§НгПт1§ оШи§и йзШ а91к агаЬайа е§1 уе Ы21 оШгиуогйи.
АгаЬас1 гаг гог Ьез1еуеЫ1сН§1 гау1Г аНаппт уаптйа уйгйуог,
кепсНз! уе 3 о§1и агаЬатп агказтНап ПегНуогЫгНь АгаЬас! Ьи

5 1921-1922 АфЬЦтт пес1еп1еп уе А11и§’ип §бгй§1еп “Та1аг1апп А1пп-

1ап Ые Сбз^егсИ?” “Ктш’ёап Зоп Эопй§иш Найга1ап” уе “Киз1аг’1п УаЬ§1-
Нк1еп” Ьа§НкЬ уагНаппёа уеп1т1§Нг.
6 Кайп А11и§ Пе зохШ 1апЬ §6гй§тез1, 19 Мау13 1980.

!
ГЕУ2! А1/Г11С (1878 - 1934) 35

Ыгте11 аИепт еПпс1е ка1ап Ъи§с1ау каг§111§1пс1а уегтеу1 каЪи1

Вбу1есе каГПе ак§ат йгеп КеГе’уе уагсП.
МаП аутт Ъа§тс1а, РеУ21 Веу уе аИе$1 КеГе’йеп уариг1а ау-
п1сП уе 1к1 §йп зопга ВаШт’а уагйь В1г уй бпсе, 16 МаП 1921'бе
Вйуйк МШе1 МесН$1 Пе Зоууе! ЪйкйтеН агазтба 1т2а1апап
Мозкоуа ап1а§та81 §еге§1псе, Тйгк огбизи Ва1ит’бап ^екП-
т1§ уе §еЫг Во1§еу1к Сйгс151ап ЪйкйтеН Ыагезте §е9т1§Н.
КаЙсаз, Егтеп1 уе Киз уаЬисП §б9теп1епп1п у^тЫг ЬаПпбе
о1и§и, о!е1 уе за1г уег1егбе Ъапптау1 20г1а§1шт§11. Рака! Кь
пт’ПаЫ киЬёт е!кПеп Ъигаба §бгйптйуогс1и. Ва1ит 9аг§15т-
Пак1 сат1П1П 5ипбигта51, Ыгка^ КлптЬ уе КагапП ^б^теп а1-
1езте о1би§и §1Ы РеУ21 Веу’т аПезте бе 51|тта уеп оЫи.
ВаШт’ёа Тйгк1уе’уе §1Песек Ыг §Пер Ъек1ег1егкеп, РеУ21
Веу уте тП1е(те ЫгтеГ ейпек ПгзаПт ЪиЫи. Тйгк Ва§копзо-
1ози ШгаЫт ТаП Веу, кепсПзтбеп Тйгк уеуа тйзШтап §еп9-
1ег агазтбап §йуепеЫ1есек Ыг §гир оЫ^Ыгтазии пса еШ. Моз-
коуа Ап1а§тазта §бге, 8оууе1 ЬйкйтеПпёеп уегПеп азкеп уаг-
б1тт Ыг к1зт1 ВаГит’Пап §12Псе то!ог уеуа 1ака1ага ЫпсЛп-
Нуог уе АпабоЫ’уа уоИатуогби. Е1гаЙа Тйгк Пй§тат а]ап1аг
о1би§и 19Ы, Киз зПаЫаппт пакП §есе1еу1п уе зе5512се уарП1-
уог уе §бпй11й ^еп^Ыг Пе Ъи §екПбе Ыгте1 еб1уог1агс11. 8оууе1
азкеп уагП1ттт 1зНк1а1 8ауа§Гтп кагапПтазтба ереу гоЫ
о1ти§Н1г.7

7 Зоууе! уе(кШ1еп Еу1й1 1920 уе Мау15 1922 (апЫеп агазтйа Вйуйк МШе(
МссН$1 Ьйкйте(1пе §1гНсе оп тПуоп акт гиЫе ^опйегсН. Се1еп зауа§ та1ге-
те1епп1п гтк(ап Ьакктйа баЬа ах ЬПё! о1та$та га§теп, Ы9 о1тах$а 29 АгаЬк
1921 уе 29 Ы1$ап 1922’йе Ьйуйк гтЫагНа $ПаН уе серЬапеп^п ЫоУого551у5к'(еп
Тйгк1уе’уе (гап^Гег есШсН§1 ЬШп1уог. Вкг. Вй1еп( Сокау, А С1азН о/Етрггез:
36 01КЕЖЛ 1Ь1§КЗЬЕК

Саш1 ау1изипда док 81кт(1к ёереп Ыг ау фпёе, е§1 Аз1уе

кШзе уака1апс11. Вй* ЬаЙаЬк Ьаз1а11к1ап зопга, 11 ЬЬзап 1922
заЬаЬ1 е§1П1 уе досик1апт Ьи с1опй§ уо1ипйа Ь1гакагак уейа! е1-
й. АПепт Ктт и&гипа уегй1ё1 §еЫ1 Аз1уе Натт, аут §йп 6^-
1еп патагтйап зопга ВаШт’ип §йпеу1пйе, огтап уе рог!ака1
ЬаЬ9е1епп1п агазтйап ^едеп Ыг уо1 кепаппс1ак1 Тйгк азкеп те-
гагЬ^та ^отйЫй. Ег1ез1 §йпй, аПе Ва1уап Ьапб1гаЬ Ыг §Пер1е
Во1§еу1к Пйпуазтйап аугПагак 1з1апЬиГа По§ги уо!а 91кЬ.
16 Н1запёа 1з1апЬиГа уагап §Пер Оо1таЬаЬ9е загаутт
опйпёеп §е9тек1еуё1. РеУ21 Веу, 1еп1е 9екПт1§ §ет1 §йуег-
1ез1тп апЬаг карак1агта зегПт1§ кШт йзШпёе, Ыг 1к1 Пепк
уе запс11к агазтйа 9оеик1апу1а о!игти§, уог§ип уог^ип 6й§й-
пйуогйи. В1г тПЬ Пауатп уе Тйгк^йШк 1с1еаЬпт и§гипа 1к1п-
С1 ПеГа §11П§1, ко§агак уагб1§1 а!а уигйи К1пт’с1ап, реп§ап-
Ьк, ити1зиг1ик 191п6е, е§1 Аз1уе’п1п Ье§ §йп1йк 61йт ас131у1а
ПбпйуогПи. ОоЫаЬаЬ^е загаутт Ьеуаг регбеЬ репсеге1еп
караЬус!1 уе 0ПаЬк1а Ы9 Ыг Ьагеке! уок!и. Ек1т 1918’Пе Кь
пт’а боёги уо1а 91кап уаригба §оз1еп1еп со§кип1и§а заЬП-
Пеп сеуар уегеп1ег, зе1ат1ауап1аг пегейеуЫ? Загау бШт зез-
512Ь§119тйеусЬ. 1з1апЬи11§&а1 аПтйа ЬиЫпиуогйи.
§Пер Ьтапс1ак1 уаЬапт ЬаугакЬ ^етПег агазтйап ^е^егек
ЗЬкеЫ оп1еппе 6ет1г аШ. РоЬз тоЮг1агт6ап 91кап уе
11а1уап зиЬау1ап разарог! коп!го1й уарЫаг. РеУ21 Веу уе 90-
сик1ап, к1га1апап Ьагка каущта Ыпегек кепППепп1 1з1апЬиГа
^еЬгеп §Пер1еп аупЫПаг. За§апак ЬаЬпйе уа|ап Ы1зап уа§ти-

Тигкеу ЪеШееп Киззшп ВокЬечшп апЛ ВгШзН ШрепаИзш, 1918-1923 (Ьоп-

ёоп: Таипз Асайешю Зйк^ез, 1997), 8. 110-111.
РЕУХ! льтис (1878 - 1934) 37

П1 аКтда Уеп1 Сат1 бпйп(1ек1 пЬйтт 1аЬ1а тегс!1Уеп1епп(1еп

91кЫаг. Вбу1есе 181апЬиГип уаЬапсйаНа кап§т1§ Ьа1ктт ага-
зтйа МаЬти1ра§а уоки§ипип уо1ипи ШШйаг.
Еу1й1 1922'йе, апаз12 ка1ап 90сик1агтт Ьак1т1, еу1п 1(1аге51
§1Ы бпетН уе асН пебеп1ег, РеУ21 Веу1 1екгаг еу1ептеуе зеу-
кеЫ. ЬйЫуе 151тН, Котапуа Та1аг1аппёап ^еп^ Ыг Ьауап1а еу-
1епсН, Гака1 оп уННк Ыг еуННк1еп зопга аугНсЫаг. Ви еуННк!еп
Осак 1924Че Ыг о§1и (Ыигеиш МаЫг) бйпуауа §екН.
1з1апЬиГа йбпёйк(еп зопга, МаапГ МйсШг1й§й’пе Ьа§ уи-
гагак §огеу 15(есН. 1923 уНшйа, опсебеп Ьа§ 6§ге(тепН§Н уар-
1щ1 уе 1§ёа1 гаташпба караЬ ка1ап Ауаз(еГапоз (Уе§Икоу) Ег-
(и§ги1 Ыитипе Мек(еЫ тйёйг1й§йпе (ау1п есШсН. Оки1, 15
Ек1т §йпй забе Ыг (огеп1е уеп16еп а^ПсН. Ви §6геУ1пёе, 1932
уП1 зопипа каНаг каШи КепЫп1 е§Шт 1§1еппе уегсНузе Не, К1-
пт зогип1ап Пе П§Пепте§е Неуат еШ. КагапН тПНуеф Ауаг
{зЬакг'пзп ВегНп’Не 91кагб1§1 Уапа МИИ Уи1 ёег§131 191П 1929-
1932 уП1ап агазтНа уагс!1|1 Ьайга1аг Ьи к1(ар(а (екгаг уаут-
1аптак(асНг.
1933 уП1 Ьа§1агтс1а, Вакшкоу’Пе Ыг оки1 тйёйг1й|йпе (а-
ут есШсН уе Ьи §6геУ1П1 апсак Ыг уП ПаЬа Пеуат еП1геЬП<Н.
Наз1а11§1 пес!еп1у1е 1934 ПкЬаЬаг ау1апт Егепкоу запа(огуи-
типёа гарогШ о1агак ^е^НсН. В1г тис1с1е1 (ес1ау16еп зопга уа1-
П12 о1агак еуте ПопПй. ЫапЬиГа §е1еп Ьйуйк о§1и Есгас1 КаН-
п’п1П Ьак1Ш1 аНтПа каШ1уза На, Ьаз(аН|1тп Пег1етез1 уе еу-
Не Ьакии §агПаппт е1уеп§П о1тау1§1 пеНеп1епу1е, о§1и (ага-
НпПап Ргапз12 Раз(ог Наз(аЬапез1’пе оге1 Ьаз(а о1агак уаНгП-
Пи §1кт(П1 уе тйсас1е1еН ^е^еп 40 уПНк 9аН§та ЬауаН, 56 уа-
38 01КЕМД 1Ь1§К1ЬЕК

§тёа 1кеп, 24 Тетшиг 1934 ЗаН §йпй заа! 17Ме Ъи Ъаз1аЪа-

пейе зопа егсИ.
Сепа2ез1 Уе§Ик6у’с1ек1 тегагН^а §6тйМй. МехагЪкт уарь
1ап 61П11бгеп зиазтйа копи§ап Са1ег ЗеубаЪте! Клптег, РеУ21
ВеуНп Тйгк9йШ§йпёеп уе гтЫНуефНётйеп ЪаЬзейегек Ктт'йа
уе Тйгк1уе'6е Ъи а1апйа уарт1§ оШи§и 9аН§та1ап уе 1ейакагНк-
1ап ап1а!11. Оге1Нк1е, АЪсШШатМ йеупп1п зоп у1Паппйа Ауги-
ра’ба Оеп9 Тйгк1ег 1агайп6ап 91кап1ап уауийапп ТйгШуе’уе зо-
ки1та1апт 1етт еШ§1т уе Ктт §еп91епп1 е|11тек 19111 §оз-
1егб1§1 &ауге(1епп Ы9 ипи1и1тауаса§1т з6у1е61. 8
А91к1ай1§1т12 §161, РеУ21 А1ш§ §еп9П§1пс1еп Ъеп Тйгк^йШк
1беаПп1 Ьеттзеуегек, §егек Тйгк1уе’6е уе ^егекзе Ктт’ба е§1-
Нт а1ашпйа уПтайап 9аП§гт§иг. Вйуйк уиг1зеуегПк1е уарП§1
Гега^аШ 9аЬа1апш ЫгШг §йкгап 6иу§и1апу1а каг§1Нуог, кепсН-
811)1 гаЬтеНе апагкеп, а212 ЬаПгаз! опйпйе зау§1 Пе е§Шуоги2.

1пс1 а. ВОУУМЛМ

8 "РеУ21 А1шк Веу'1п УеГа11," Ете1, по. 9(1 Еу1и1 1934), 5. 26.
"24.7.1934 $аИ §йпй РеУ21 А1шк Веу'1 йе 1$1апЬиГс1а кауЪеМк. Ктт'йа уе
Тйгк1уе'(1е таапГ$аЬа$тс!а Ыг^ок ГааНуейег §б$1егеп уе Ы1Ьа$$а Ктт'йа тП-
1е11пй21п Птеп уйк$е!те$1 уо1ипс!а ипиШ1тауасак 12 Ь1гакап РеУ21 А1шк Веу'1п
бШтй ЬйШп Ьет§еЬп1еп ага$тба 1ее$$йг1е каг§11апс!1. Сепаге$1 кепбЫт $е-
уеп1епп ёбгуа§1ап ага$тс!а 1а§тагак тес1Геп1пе ёбШгйШй. 01пТ ау1пбеп $опга
СаГег ЗеубаЬтес! Веу, РеУ21 Веу'т Тйгк(?й1й|йпбеп, гтШуефНЦтйеп уе 1$-
Нк1а1сШ§тс1еп ЬаЬ$ебегек Ктт’ба уе ТйгШуе'йе Ьи уоШа ат§1 аб1т1ап $1га-
1аШ. ВНЬа$$а, АЬбй1Ьат1б гататпба Аугира'йа "Сеп? Тйгк1ег"т §аге1е1еп-
тп Тйгк1уе'уе $оки1та1апги РеУ21 ВеуМп 1е'т!п еШ|1П1 ап1аШ. Зопга, Юпт
ё;еп?Н§тт таапГ $аЬа$тс!а 1у! 1г1ег Ь1гакап уе 1ат 1тап1а уеГа{ ебеп РеУ21
ВеуН кайууеп ипийпауаса|т1 $6у1еб1... Агат12ёап ауп1та$1 Ьег ЬаШе Ыг ка-
УФ о1ап РеУ21 Веу'е АИаЬ гаЬтеНег еу1е$1п. -ЕтеГ'.
РЕУ21 А1ЛШС (1878 - 1934) 39

РеУ21 АНи^'ип Уауш1ап

“КлпшЬ’шп КиуазГ’ [§11г]. Ктт Местиазг, по. 1 (1918): 20.

“Клпт Кит11аута” [§иг]. Ктт Местиаз1, по. 3 (1918): 48.
“К1пт Сеп9Н§1 уе Ки$ 1пЫ1аН.” Ктт Местиазг, по. 5
(1918): 88, 92-94.
“КттЫапп Ктт'с1а уе Апас1о1и’с1а (р1Й9Ш§1.” Ктт Мес-
тиаз1, по. 7 (1918): 136-37.
“Ктт Мес1ге$е1еп.” Ктт Местиазг, по. 10 (1918): 188-89.
“КттЫап В1г 1$кегте.” МИИ Уи1, по. 14-15 (1929): 12-14.
“Во1§еу1к1ег§е А<?1к Мек1ир.” МИИ Уи1, по. 18-19 (1929):
13-15.
“КттЫап Зоп Оопй§йт На(1га1ап.” МИИ Уи1, по. 22-23
(1929): 4-5.
“Та(аг1апп А1(ип1ап Ые К6$1егё1?” Уапа МИИ Уи1, по. 3
(1930): 5-7.
“Сепега1 ВагоузЫ, Веуаг уе К12Н Ки$1аг.” Уапа МИИ Уи1,
по. 6(1930): 6-9.
“А1ек$апёгоу$к1-Ьа2ауау Ага$тёа.” Уапа МИИ Уи1, по. 1
(1931): 14-16.
“Ки$1агт УаЬ$Шк1еп.” Уапа МИП Уи1, по. 2 (1931): 14-16.
“А1$12 С1ё11ке” [§Нг]. УапаМИИ Уи1, по. 11 (1931): 11.
“Ко§ ОЬатт ТеГеггйсй” [§Нг]. Уапа МИИ Уи1, по. 2 (1932):
23-24.
“Ктт ЗаЬШегГ’ [§Нг]. Уапа МИИ Уи1, по. 8 (1932): 8.
‘Т)П КигиНау11<?т” [§Нг]. УапаМИИ Уи1, по. 11 (1932): 28.
“Уагёнп Зогау1аг” [§Нг]. Уапа МИИ Уи1, по. 1 (1933): 29.
 ;

1
 ВОЫ)М I
К1ШМ МЕСМ1]А5ГЖ)АЫ МАКАЬЕЬЕК
1918
 ■
■

'

!
ЮК1М СЕ1ЧСЫ61 УЕ КЫЗУАЧЧШ СОК0$0 43

1. Юпт Сеп?Н§1 уе Ки$уа’пш С6кй§й I

Зоууейег В1гИ%Шп 1991 уйтт зопипйа ЫЫеп йа%11та51

пазй /атзе (ага/тйап ЪеЫептетцве, Яизуа 'йа уйгугИаЫт е§е-
тепИк зйгеп (?аг1фп 1918 ’йе ЫЫеп уМщг йа док Ы§1у1 §а$1г(-
т1$(1. 8оп Киз (^ап II. №ко1ау уе аИезтт ВоЦетЫег Шга/т-
йап киг§ипа (ИгИтезтйеп Ыг кад ка/1а бпсе ка1ете акпап Ъи
така/ейе, Речтл А1(и§, (^агкк ге/ттт зоп уШагтйа уег а1ап
Кгпт Та(аг %епдИк кагекейегШ уе 1зтаИ Веу Сазртак (1851-
1914) йе о1ап ИцкИепт ап1аПуог. ОгеШЫе, 1905 Киз йеуп-
ттйеп зопга Ктт %епд1еппт Сазртак 'пт е(га/тйа (ор1а-
тр пазй Ктт кайапт е§Шт зеу1уез1т уйкзе1(те%е уе (^агк-
§т угЫаса&г %йт 1дт капг1апта%а дак^пЫапт д&гетуогиг.
Уагаг, 1905 уйтйа Ктт ’ §1йегек Сазртак айезтт уатпйа
Ыг уй уа$апщ, Тегсйтап %аге(езкйп йа%Шт Щегтйе $ак$-
?т§ уе Сазртак (ага/тйап “ует те(ой” йе еф(йй1Ыеп зопга
Кегд уаптайазтйаЫ Актапау кдушгйе Ыг окгй кигтщ(и. Кеп-
йтпе уе айезте уарйап уеге1 ЪазЫаЫап йо1ауг 1908 уйт-
йа ТйгЫуе 'уе йбптек гогипйа ка1йг. 1з(апЫй ’йа зоп §дгщ-
(йЫегигйе, Сазрггак ’тп д&гепстпе чегй'ф д§й((еп йз(айт
гугтзег уе о йегесе йе геакз( оШгфти апкуопц.
***

1
Уагтт аз11, “Ктт Оеп9Н||1 уе Киз ЬЬПаН” Ьа§П21у1а ЫапЬиГНа уа-
ут1апап Ктт МестиазС тп 5. заутпба (1 Мау1$ 1918, $. 88, 92-94) $1к-
Ш1§11Г. Оа§11та, епте уеуа <?02й1те ап1атта ес1еп “тЬПа!” $о2сйёй Ьи-
гайа “докй$” о1агак 9еугПт1§Нг. Уагтт 1$таП Веу Са$р1гаП 11е Н§Ш к1-
$ип1ап, ПаЬа опсебеп 1пс1 А. Во\утап 1агаГт6ап “1$таП Оа$р1гаП (1851-
1914) уе Ктт Оеп?1еп” Ьа§Ьё1 аИтба уаут1апт1§Пг. Вкг. Ктт (Апка-
га) 8, по. 33 (2000), $. 6-8.
44 01КЕ1ЧЫ 1Ы$К1ЬЕК

Аугира уе Азуа клЫапшп уапзии гар! еёегек Ъйуйк Ыг 1Ь-

йгаз Пе §бгй кагапти§, ?1с1с1еШ Ыг о1оп1;ег Ыаге актйа Ьа1к1 зиз-
Гигти§ уе кот§и с!еу1еГ1епп Ьауайпа зи1каз1; еу1егт§ о1ап (^аг-
11§т, ЫгйепЫге с!еуп1есе§1т, Яизуа’пт Ъйуйк Ъ1г 9окй§е ёо§ги
§1(1есе§1п1 Ытзе 1аЬт1п ейетегй!.
Кизуа Ьапс1пс1е Ъи1ипап1аг уе ЪИЬазза ОзтапЪ кагс1е§1еп-
т1г Яизуа ЬауаГип уактйап Ге1к1к е1тесйк1еп уе тиЫеНГ 1§
уе Г]к1г1ег1е каупа§т1§ Яиз ипзиг1ап агазта зоки1агак оп1аг1а
Гетаз е!тесНк1еп 19111, §1тё1 Ъи 9бкй§йп пейеЫепт ап1атак
1з1ег1ег. Окиг1апт1га Ъи Ьизиз1а !"аг1а Ыг Ы1§1 уегет1уесекзет
'Ге, Кизуа’йа рек кап§1к о1ап Ьауай ап1атауа уагй1тс1 о1аЫ1-
1ек 191П уа1шг Ктт §еп9П§1пе ак Ызтии уе Ъаг1 §бгй§1епт1
ггес1есеё1т.
Випйап оп Ъе§ уй опсе, Ктт Ьа1к1 Ыг сапНПк §6з1егт1§,
§еп91ег уакт Ыг §е1есекГе кигГи1и§ уе ЬауаГ 2йпе§1п1п 6о|аса-
^та татш§, кагапПк ийдк1ап кар1ауап коуи Ъи1иГ1аг агказт-
ба а^агтауа Ъа§1ауап Гап уепп1 §огегек 9аП§та ЬауаПпа аЫ-
т1§, Ъйуйк Ъ1г аг!т уе йт111е 9аП§агак §йпе§1п 6о§и§ипи Ъек-
1етеуе Ъа§1ат1§1агй1. Яизуа’пт Ыг §йп 6а§11аса§1П1 ГаЬт1п
ейегек зезз1гсе тПП к1тП|1 (й1кйуй) §еП§Г1гте§е 9аН§1уог, за-
к!п Ыг беге сегеуат §1Ы 1а§ктНк, со§кип1ик §6зГе1тек5121П
§ауе1еппе 6о|ш акф §161уог1агб1. К1птН1апп Ыг ^еугек азт
гагГтба Ьоу1е сапППк ^бзГегеЬПтезтт игип уП1аг ЬауаГа каг-
§1 1етЪе1 уе 11^1512 ка1агак ЫгбепЫге иуапта1агтт зеЪер1еп
6е уок бе§ПсЛг.
К1пт уаптабазтба Ъи1ипап Тйгк1ег, уагасПН§Гап гек1 уе
9аН§кап о1так1а ЪегаЪег, игип зепе1ег гагГтйа тПН кйПйг1еп-
К1ШМ СЕГЧдыС! УЕ КШУАЧЧШ СОК0§0 45

т, аде11епп11у1 тиЬаГага еу1ет1§, сИ§ег ипзиг1аг1а еу1ептеуе-

гек 1гкТ заП1к1апп1 §02е1т1§ оШик1аппс1ап езк1 ТйгкШк Ьауа-
Ьпйап Ыг §еу кауЬе1тет1§1егсЬг. Ктт’т §й2е1 теукН уе Ау-
гира’пт Ьег 9е§11 Ьа1к1 Пе 1етаз еу1ете1еп, йе§1§еп Ьауа! уе
1ор1итза1 §аг!1ап 1е1к1к е!те1еппе уе тПН к1тН§1 §еН§Нгте1е-
ппе уагсПт е!т1§, кепсШеппе киууеЫ Ыг аг1т, 1тап уе 1гас1е
уегт1§Нг. Яиз1апп, ЮптЫага 1а1Ык еи1§1 кеуй Шаге уе Ьазкь
уа ^еНпсе, ^еНк Ыг 91У1П1П йгеппе ^йгйк Ыг а^а^ раг^азтт
1а2у1к1 кайаг 1§ ^огтй^ уе уапагкеп 91У1П1П с!егЬа1 Пг1атазта
уагй1т е!т1§ §1Ы асШоктаЫНг.
Ктт, С^аг1агт уе аг1з1;окга11апп Ыг зауйуез1 о1тауа Ьа§1а-
с11§1 гатапйап ШЬагеп §егек Кизуа йаЬШпйеп уе §егекзе Ау-
гира’пт тиЬшНО уег1еппс1еп Ьег уП уйгЫпШгсе 21уаге1;91 §еНг,
ЮптТп казаЬа уе коу1еппс1е §егег, Ыг ка^ ау Шате! ейег1ег-
Ш. К1пт Ьа1к1, Ьи 21уаге19Пегйеп таППе^еп уе тапеп 1з1Паёе
ебеЬПтек уе 1кНзасН уе 19Нта1 ЬауаПапш уйкзеЬтек 9аге1еп-
П1 агатак 19111 Ы9 Ыг ПгзаО ка91ПТ1ата§а 9аЬ§1г1агсН.
1900 зепез1пс1еп зопга Юпт кбуШ Тйгк1епп6еп ЬагПап Ы-
1е Киз1апп §игиг уе агатеНпе уе Ьег ШгШ еп§е11еге га§теп
90сик1апт гетт уе гатапт 1саЬта §оге 1аНт уе 1егЫуе е1-
тек 191П 1з1апЬи1, М181г, Аугира уе Киз тек1ер1еппе §оп6ег-
т1§1егб1Г.
Е1ЬеПе, Ьи оеп^Шг, коуШ 90сик1ап о1та1аппс!ап бо1ау1 за-
6е Ыг Ьауа1а аЬ§1к, за^ Ыг ка1Ье заЫр о1ир §еЫг1епп ПеЬПеЬе-
Н, §йгй1Ш1й ЬауаНпа П§1 §6з1егтеб1к1еппПеп §11Нк1еп уег1егс!е
агагт 1зЬГа6е 1ет1п е!теуе 9аЬ§1Г, ЫскН Ьа1 уе 1аУ1г1ап Пе уа-
21Ш1ег1п6еп Ьа§ка §еу1еге ки!ак ЬПе азтагШгсЬ.
46 В1КЕ1М1Л 1Ь1$К1ЬЕК

1§1е Ьи зиге11е Ьаг1г1апап Юпт §еп91еппс1еп ЬагПап 1905

йеупттёеп опсе уеуа зопга Ктт’а §1<3егек тПН 1(1еа1 19111 ^а-
11§аЫ1т1§ уе Киз ЬйкйтеЬп1п кеуй 1йаге уе Ьазк18та га§теп
Ктт кбу1еппс!е зак1апагак, кепсШеппе §1гН Ыг йааНуе! заЬа-
$1 Ьи1ти§1агй1. НаИа Ьа21 агкайа§1аг, КаЙсаз, Кагап, Тйгк1зШп
ШгаЙаппа §1<Нр 9аН§тауа 6а тиуаШк о1аЫ1т1§1егсН. Ктт
5еп91епп1п екзепз1 уе ЬПЬазза Ьагфе (аЬзП §6геп1ег, Ктт’ёа
“ПП ЫгН§1” йНсйзй Пе Тйгк ОйпуазГпш (акуат-1 Тигатуе’п1п)
Ьауа1 уе 1зНкЬаН 191П уагагН 1§1ег уаргт§ уе Ьи етеНп ^ег^ек-
1е§тез1191П 6еГа1агса 1з1апЬи1, М151Г, НтсНзШп’а §1беп йз1аё
тегЬит 1зтаП Сазрппзкг Ьеу1п еШайпйа (ор1атуог уе опип-
1а аут Йк1г1е 9аН§1уог1агй1. МегЬит, Тегситап (§а2е1ез1) уаз1-
(аз1 Пе Тйгк БйпуазГпа ^еугек азгбап Гаг1а Ыгте1 уе 1уШк е1-
Н§1 §1Ы Юпт §еп9Н§1пе Пе Ьйуйк ЫгтеН уагйт ТаЬН Ктт
Ьа1к1 уе ^еп^Ып Кизуа тйзШтагПап Па кепб151пе 1ауШ о1-
йи^и зау§1у1 §6з1егт1§Нг. Эо1ау151у1е, О Ьи^йпкй ЬауаН ^оге-
тесНузе Не уеН§НгсН§1 еу1аНаппт рек уактНа §6гесе§1П1 тй)-
с!е1еуегек ЬаЬНуагН^ии ЬеНг(т1§Нг.
О йз1ас1 тегЬитйап §огтй§ о1Ни§ит Ьйуйк 1уШ§1 Ктт
§еп9П§1 патта иГак Ыг т1за1 о1так йгеге аг2еНесе§1т:
К.из-1ароп ЬагЫпНеп опсе, Киз1агт рек 21уас1е е1гаГа за1с11г-
61^1 Ыг 81гас1ау<П. Ктт Шссаг1аппс1ап Не|егН Ыг гаНп уаптйа

2 Тйгк Ойпуазтт НйеНеппйеп КштЬ ЬтаП Веу Оа$р1гаН (1851-1914), га-

таптйа ЬтаП Веу Оа$рпп5к1у уеуа 1$таП Оа$рпп5кП о1агак ЫПтуогёи.
“Оа$р1гаП” $02сйей, ЬаЬа$1 Ми51аГа’пт Кпт’Па Поёйиёи Оа$рга уеуа Оа$р1-
га кбуипНеп 2е1тек1есПг. Оа$р1га1Гпт кепй1$1 “Оа$рпп$кп” 1$тт1 ки11апт1§
оЮиеипйап А1т§ йа Ьи §екПс!е уагт1§иг. ОазргаН Ьакктйа ?ок уаут уагЫг,
уе 200Гйе оШтйпйп 150. уППопйтй уе$Пе$1у1е Оа$р1гаП НГегаГйгй ПаЬа йа
8еП§гги§Пг. Вкг. Ете1 УакГГпт Оа$р1гаН \УеЬ $ие$1: \у\у\уЛ$таПёа$р1гаН.ог2.
К1К1М СЕ1ЧСЫС1 УЕ КТСУА'ММ СОК0$0 47

Ьи1ипиуогс1ит. В1г те5е1ейеп <1о1ау1 КаЬазака1 уе ауак1а§1ап

1агаЬпс1ап 1еЬсИ1 уе (агуОс ес1Пё1ё1тс1еп, кшпЬиГПап Аугира’уа
§Птек тесЬипуеЬ §5гй1тй$Ш. Эо1ау151у1а, Ьг5аП кадитатак,
Ыг ка^ уй Ьа5ге1 каЫфт Ктт’а кауи§так 151:е51т. ЬтпЬиГйа
5оуи1ти§ о1йи§ит5ап й2ептйек1 е1Ы5ейеп уе 1к! уйг киги§
рагайап Ьа§ка тайсЬ Ыг киууейт ка1тай1§1, рейег уе уаНйет
уе аПет Пе АпаскПи’Па Ьи1ипйи§и 191П, ОПез5а уо1иу1а Рап5’е
§1(тек йгеге Ыг Ки5 уаригипа аПауаЫЬп1§Нт. ОПе55а’уа 91к-
Ок1ап зопга 1§ ко1ау1а§т1§Ь. (^йпкй, огайа рек а91к§ог ас!ат1а-
га 1е5аПйГ еШт уе ЬаПа кепсН коуйпйе Ьоса1Нс ес!еп Ыг га1 Ьип-
1аг ага51пс1а 151. Ке5ет Ьо§ Гака! ка1Ыт аг1т уе йт11 Ы51епу1е
с!о1и уе 1татт киууе!П о1агак ВаЬ^е^агау’а §е1т1§ уе игип
5епе1ег 9аЬ§агак уог§ип с1й§тй§ о1ап й51:ас1 тегЬит Оазрппз-
Ы’пт Ьа§ппа аЫтфип.
Опип уа!ап уе тП1е1 191П ^иртап ка1ЫпПе Тйгк уе Та1аг
§еп91еп 191П Ье51есН§1 5еу§т1п ЬагагеН Ьеп1 151Ш, асПап уе ког-
ки1ап 1ататеп ипиОигйи. В1г уП кайаг еу1пс!е, Ьеп1 аПе51 уа-
птйа ЬаппПигпак, уесНпр 191гтек, рага512 ри15иг Ь1гактатак
5игеНу1е §еЙса1Н Ыг рейег уа21Ге51П1 §огс!й. Ауш гатапйа Ьй-
№п 151ат тет1еке11епп1п рек тиЫа^ Ьи1ипс1и§и Пкоки1 Ьоса-
11§1П1 Ьапа 5еусНгт1§, §е1есек пезШепп Ьауа«а тиуаГГак о1та-
51П1 1ет1П ейесек еп 1у1 е§Шт теШсПапт (и5й1-1 1аПт уе 1ег-
Ыуе) б§ге1пи§ уе 02е1Нк1е “изйМ 5ауНуе” Пе еПГ Ье 1аНт1п1
уар1птт§ кН. О’пип Ьбу1е п1те! уе ШйдЙаппа еп§еп уа1т2 Ьеп
Не^ПсНт. ВепНеп еууе1 уе ЬепНеп 50пга На Ьеп1т опип 1у1-
Н§1П1 §огеп уйг1егсе §еп9 еу1аб1 уагб1. МегЬит, Ьи §еп9 еу1а1-
1ап Пе 20гй§теуе уе игак!а о1ап1аг!а Па ЬаЬег1е§теу1 рек 5е-
48 01КЕМЛ 1Ь1$К1ЬЕК

уегд1. Уе11§11гё1§1 Ьоса1ага, оёгепсИеге аут 8иге11е Ыз уе ПЫг

уегте1епп1 уе КттЫа ЫгЫппе Ьа§Ь Ыг е§1(1т огйизи кигта-
1апт 1ау81уе есИуогди.
10 Теттиг 1324 [1908] уе 31 МаП 1325 [1909] 1пкПаЬт-
йап 8опга ШапЬиГа §1ёегек огас!а 9аЬ§так1аукеп, [Оазрппз-
к1*тп] Ктт §еп91епт уагагЬ Ыг 1§е йаЬа зеуке1тек аггизип-
ёа оЫи^ипи ^огсШт. Ви с!а 1к1119 зепеНк зйгекН Ыг зеуаЬаПеп
1Ьаге1 о1асак 1сН. МйзШтап казаЬа1ап, коу1еп ^егПесек, Ьег
уепп Ьауа! уе 1ор1итза1 §агНап, со§гаН уе йсНзасН йигити, Ьа1-
кт Ьиуи уе 1и1ити, каЬШуе! <1егесе1еп, уе §епе1 6игит1ап 1псе-
1епегек уе зоги$1иги1агак уагПасакЬ. 1у1 Ыг 1апЫ, со§гай, е(по§-
гаПк Ы1§11ор1апасак, ГоЫ§га0аг ^екПесек уе опйап зопга Тег-
ситап таЫаазтйа пе§гесН1есекН. Тегсшпап'да ЬазНап Киг’ат
Кепт ЬйШп 1з1ат казаЬа уе коу1еппе На§1111так зигеНу1е Юр-
1апасак Ьа§1§1аг каг^П^тйа 1е1к1ке 91кап §еп91епп тазгаНап
каг§Папасаки. Воу1есе, уатта 1к! ^еп^ агкас!а§ ПаЬа уегегек
Ы21 зеуаЬат 91кагтак 1зНуогс1и.
К1пт, Кагап, 81Ыгуа, ТйгЫзШп, фп, №псНз1ап, АпаПоЫ,
1гап, КаЯсаз кНа1апш По1а§агак ВаЬ^езагау’а ёоптек 19111 ка-
гаг уеп1т1§Н. О 31га1агПа Киз1апп, Тйгк1егПеп рек ки§ки1апа-
гак Ктт к6у1ег1П1 81к1 агатауа уе 1агу1к еГтеуе Ьа§1атаз1,
9о1ик 90си§ит1а ЬауаНта зи1каз1 есН1тез1п6еп 6о1ау1, 1з1ап-
ЬиГа Поптек гошпйа ка1т1§Нт уе По1ау131у1а Ьи зеуаЬаНт12
зопи^зиг ка1т1§Н. Рака! Ьи Якк, 2еп91епт121п гиЬипа кок за1-
т1§Н; ег^е^ §т§кт ^еп^Ыг теубапа аЫагак уе Ьи игип зеуа-
ЬаН уарагак тйЫт уагТеЫг ёогесек1егсНг уеуаЬи! §6гтек1е-
сННег. Ве1к1 Пе уакт Ыг §е1есек(е езег1епп1 §огесе§12.
К1ШМ се^<;ь1С1 уе вдзуа'мм С^к0$0 49

В1ппс1 Эйпуа Зауа$тт коки1ап уауПта§а Ьа$1ас11ё1 езпайа

Н1псЙ51ап зеуаЬайпйеп йбпеп йз(ас11т12 тегЬит Са5рпп8к1’п1п
ЫапЬиГйа еЬт брегек зоп йеГа уес!а1а§1гкеп Ьапа §5у1е йет1§-
й:3 “Еу1а1, §агкт Ьауа1 §йпе§1 уактйа йоёасак, опип ШЬ Ьага-
гей уе раг1ак 1§1к1апу1а тШейт12 §еН§есекйг. Випи §бгтек, §б-
геЬПтек ЬаЬНуагЬкйг. Ве1к1 Ьеп ёбгет1уесе§1т, Гака1 512 ^еп?-
1ег ёбгесек51П12. Ьак1п Ьи 21уа §б21епт21 ката§игтазт, 15йкЬа-
Нп уе ЬауаПп уо1и рек (ИкепНдиг. Ви сНкегйег ауа^иига йо1ап-
тазт; §огй а$1к, Йгза1 ка^итпауагак ^аЬ^таЬзииг.”
Ктт ёеп<?1еп Ьбу1е Ыг 1ёеаН8(1П е!гаГтёа 1ор1аптак1а Ье-
гаЬег, 1905 Киз йеуптте уе ПсНёаг ЬйкйтеН а1еуЫпбе §12Н
ЬагекеНеге уе ргора§апс1а1ага каЬ1так1ап §еп 6игтат1§1агс11г.
Та1аг-Тйгк тШТ кй1Шгйпйп уе 1ор1ит8а1 тапст уйк8е1те51пе
Ыгте! еёегкеп, а(а1апт12т “ка1е 19епёеп аЬшг” збгйпе иуа-
гак 9аЬ§т1§, уагИЫепп! Шта1 е!тет1§1егсНг. Ви и§игба Ьауас-
1апт (еЬНкеуе коуагак у11так512т, а21т1еппбеп сШптекзшп
и§га§т1§ ^еп^Шпп айесН рек аг ёе|ПсНг. ОзтапЬ Тйгк1еп, ки-
геубеЫ Тйгк кагбе§1епп1п Ьауа( уе ГааПуеНпбеп апсак 1324
[1908] 8епе81пс1еп зопга ЬаЬегбаг о1тауа Ьа§1ат1§, оп1ага Ьо-
саЬк е1гш§1ег5е бе Ьи^йпкй тйНеПкШгбеп о1ап А1тап1аг, Ауиз-
ШгуаЫаг, Ви1§аг1аг §1Ы кигеу Тйгк1епп1п уе ЬПЬазза КттЬ-
1апп Ьауа! уе ГааПуеПпбеп ЬаЬегбаг о1атат1§1агс11г. ТаЬП, езе-
п §бгтек1е езеп уага(ат ап1атак1а рек П§1312 ка1таза1аг §е-
гекНг. МйИеПкШпгтгт каг§Пагта 91кап тПуоп1агса 1П5ап-5й-
гШеп 191пс1е уйгЫпШгсе Тйгк ГеП1епп1П зПаЫап уеге а1агак 1ез-

3 Са$р1гаЬ шйзШшап Ьа1кш Сё1йт зеу^усзЫ агитпак, “усп! тсюй’’ е|»Ш-

т!т (апитак уе Ыг оки! а<?так 19111 1912 уПтйа ШпсЬзшп’а §1(т1§(1.
50 Б1КЕМЛ 11Л§К1ЬЕК

Нш Ьауга§1П1 а<?ф езагеН 1егс1Ь еу1еше1еппт, Кизуа йаЬШпйе

уа§ауап тиЫеНГ 1§ уе Г1к1г1ег1е каупа§т1§ Киз Ьа1ктт рек ти-
каёйез заус!1к1ап (^аг’т о1оп1ег НсНйап а1еуЫпс1е Ьег Шг1й за1-
ёту1 ЬакЬ уе капит ^огтеЫппт е1Ье«е Ьйуйк пейеп1еп о1за
^егекНг.
Оигити 1псе1еуеп к1§Негсе Ьи Ьизиз1а игип зепе1егс!епЬеп
уарПап §12Н ргора§апс1а1агт, зйгекН §бз1еп1еп §аугеНп 1ез1г1
ог!ауа ^НсасакНг. Оо1ау131у1а, Ы2, ОзтапЫаг С^апакка1е’с1е уй-
си11апт 31рег ейегек Кизуа’пт 9бктез1пе уагй1т ейегкеп, Киз-
уа’йаЫ уе Ктт’с1ак1 кагйе§1епт12 Не Киз НезроПик ка1ез1П1
19епНеп у1ктауа Ыг ЬауН уП1агс1ап Ьег1 уаг киууеПепу1е 9аН§-
т1§ уе Ьи ^бктеуе 1ез1г е(т1§Нг. Оо1ау151у1а, КагаПеп12’е уе
заЬШегтт екзепз1пе Ьак1т о1ап ОзтапЫаг, Ктт уе КаПсаз-
Ыаг тПП, 1апЫ, ЬауаН Ьак1апт 1азсНк еЫгтеуе 1ататеп Ьак
кагапт1§1агП1г.
ИШМиЬАКШ К1ШМ'0А УЕ А^АООЫГОА 0РТ01ЛС1 51

2. КлптЫапп Ктт’ёа уе АпайоЫЫа фКсШр1

Ктт уаптас1а81 1783 ’(е Кизуа ’тп НаЫтгуеНпе %е$Нк1еп

зопга, Ктт ’т уегИ МйзШтап ка11а гатап1а Озтапк (оргаЫа-
ппа &дд есИр, АпадоШ ’да уе Ва1кап1аЫа уег1е$Шег. Еп Ьйуик
%6д да1%а1ап 18. уйгуйт зопШппйа уе Ктт Вауа^тг ШклЬеп
1860-61 уШагта газйаШ уе 20. уйтуйт огШ1агта кайаг йечат
еШ. Ое^1ейп ЮргакШга е1 коуир Киз азйгайеШгте йа&Шазг,
81ау, А1тап уе й1%ег Нпзйуап §ддтеп1егт Ктт’а уег1е$йгй-
тез! гезтг такатШгйап %е1еп ЬазЫаг уе МйзШтап кайап %И-
йкде Нпзйуап1а$ап й1ке1еппйе кепййепт гака1 Ыззе1тете1еп
Ьи %дд1епп пейеЫеп агазтйауйи2 Ееуы Айщ 1916 уе 1917 уат.
ау1аппйа Езкл$еЫг ’йе а§аг уещйепт 1ор1атак1а ^дгеуИуй! уе
йо1ауту1е Ктт §ддтеп1ептп дай§та кауайапт уактйап 12-
1етек/ггзайт Ьи1йи. Ви уагтпйа, Яиз Шагезг актйа Ктт ’йа
ка1ап кдуШ1епп йигитипи уе АпайоШ ’уа §дд еШк1еп зопга уегИ
д'фдйще о1ап ка(Ыагии аЫаСтакЛайгг.
***
Випёап о\мъ зепе еууе1 Ктт кбу1еппс!ек1 ^Ш^Шк, КитеИ
уе Ала6о1и’6ак1 коу1ег6е уарНап фШ^ШЫеп ГагкИ 6е§Пб1. Нег-
кез а§1г заЬап1аг1а кепё! 1Ы1уаста уе*есек кабаг екег уе Ьау-

1
Ктт Местшш (Ь1апЬи1), по. 7 (1918), 5. 136-37.
2
Ктгп ёб?1еп Ьакктйа 2епё1п П1ега1йг уагй1г. Вкг. Е1Ьет Реу21 Согауёт,
Ктт: Ктт ТйгЫептп Уег1е$те уе Сбдте1еп (151апЬи1: УакП Ма1Ьаа-
81, 1948); АЬйиНаЬ 8аус1ат, Ктт уе Ка/каз Сд$1еп, 1856-1876 (Апкага:
Тйгк ТапЬ Кигити ВазипеУ!, 1997); 8й1еутап Егкап, Ктт уе Ка/казуа
Сдд1еп, 1878-1908 (ТгаЬгоп: Кагайетг Текп1к 0п1Уег8Пе81, Уаут N0. 182,
1996); Впап С. \УПНат8, ТНе Сптеап Татгз: ТИе йшзрога Ехрепепсе
апй йге Еог^ш^ о/а Яайоп (ЬеЫеп: Вп11, 2001), ВбШт 5 уе 6.
52 о1кЕ1^и 1ы$к1ьек

уап ЬезкгсИ. Еууе1се, Кизуа 15еп1еппдеп уе АуизШгуа’бап §е-

Нр Ктгп’ёа уауа§ уауа§ ага21 1зНт1ак еёегек уе к1гаНуагак Ъи-
уйк т1куаз1а 51Й5ППС уарап Киз1агт уе А1тап1апп гНааПе ка-
гап51апт §огёйк1еп Ьа1с1е, Ктт Мйз1йтап1ап йа й1§ег 1з1ат
тет1екеНепгк1ек1 §1Ы §огепек1еп аугНтауагак езк1 изи1 21-
гааПе ёеуат есНр §1сНуог1агб1. Рака! Ьи Ьа1 док йеуат ейиесН.
2атап1а, 1ЬНуа51аг КттЫап йа иуапсЬти§П. Зоп ^еугек аз1Г
гагНпба Ктт ага2151 Ъа§1ап Ъа§а екНтек1е уе ЪаЬ^еШп 6аЫ
Нте иу§ип Ыг зигеНе уеН§Нп1тек1есНг.
1зН1ас1 Киз1аг уе А1тап1аг, КлптЫа аг уак1ие 50§а1т1§, ага-
21пт к1утеНп1 ЫгйепЫге уйкзеНт1§ уе 51^511131 §еН§Нгт1§ о1-
1ик1аппс1ап оНакЬк1аг ка1тат1§П. Бо1ау181у1е, 1з1ат1аг На ко-
уип, 1пек §1Ы Ьаууапа! Ъез1еуф ЪипНап 1зНЫс1е еНеЪНтек 1тка-
шш ка^тти^П. КттЫаг На уеп1 изи1 Не 21гаа! уарта§а Ъа§1а-
т1§ уе езазеп уептН уе е1уеп§Н о1ап Ктт ага2131П1П 51Й5Шк-
1е Ъйуик Ыг тепЫа! за§Ьуаса§1П1 ап1ат1§1агсЬ. Ые уагйс к1 ага-
гшпт Ыг ЬауЬ к1зт1 Киз1апп уе А1тап1апп еЬпе §е5т1§ о16и-
§ипНап, Ъип1агс1ап 1агау1а 1аг1а есйптек тйзШтагНаг 15111 тйт-
кйп о1ат1уог, 1з1ат1апп ек1т1еп зи*Г еукаГ ага2151 Пе 1з1ат тй1к
заЫЫепп1п агагПеп НаЫНпНе каНуогби. Ага2131 о1тауап коу-
1й1ег еууе1се опНа 1к1 уеуа й^ “оп1ата” 1аЫг еЫк1еп 1аг1а кйа-
51 уепгкеп, опйа Ъе§ уе а111 к1га рагаз1 уегтеуе, йгйЫептп уа-
П81П1 1аг1а заЫр1епп1п апЪаНаппа НоШиппауа тесЪиг ЪиШпи-
уог1агН1. Агаг! заЫр1еп Не Ы5 уоги1такз12т Ьйуйк тепГааНег
1ет1п ейегек 1аг1а1апш тйгаёеуе коуиуог1агб1.
1з1ат 51Й5Пег аут екопогтк §аг11ага уакШ о1атас!1к1аппс1ап,
К.из1аг уе Ыетзе1ег1е гекаЬе! ес!ет1уогс1и. 1з1ат1апп ага2131 Не
ЮШМИЬАШ^ КПИМ'ЭА УЕ А^АООЕ1ГОА 53

оп1аг 1агайпёап екИсИётс1еп кбу1й Ыат1аг 1аг1а81211к1ап рек 21-

уайе зйстй 9ек1уог, Ктт казаЬа1агта уе Ьа§ка 1агаЯага Ыс-
ге1е тесЬиг каЬуоНагсИ. Оо1ау151у1е, зоп уШагда 1аг1аз12 кбуШ-
1ег, 2еп§т1епп уе ага21 заЫр1ептп ате1е51 о1ти§Ги. Вип1агбап
Ыг к1згт а1 уе агаЬаз1 Пе агаг1 5аЫр1епп1п йгип1епт 15ке1е1еге
пакП Пе кНасЫк ебегек, сЬ§ег Ыг к15т1 1зке1е1егс1ек1 апЬаг1аг-
Па уе ЬиЬиЬа1 уйк1еуеп уариг1агс!а Ьата1Ьк ейегек, ате1еНк1е
§е91П1уог1агб1. Нег уегбе о1Пи§и §1Ы Ктт’Па Па кбу1й тизШ-
тап1аг 1ор1итза1 уе екопот!к ЬауаПа Ы121512 о1Пик1агтс1ап к1у-
теШ зегуеНеп о1ап агагПепп! еспеЬПеге кар1птт§ уе Ыг ПаЬа
еШе еПеЬПтек 1ткаптс1ап игак1а§т1§ Ьи1ипиуог1агс11. К1заса-
81, гатап уе 1ЬНуа9 Ьи ас1 ЬаЫкаи огПага зоп гатапШгйа 1а-
татеп ап1аиш§ оЫи§ипс1ап 314-317 (1898-1901) зепе1еп гаг-
ПпПа К1пт кбу1ег1пПеп уйгЫп3 МйзШтап пиЫз ТйгЫуе’уе
Ысге1 ебегек АпаНоЫ’На Езк1§еЫг, Копуа, Апкага с1Уагшйа
уег1е§гт§иг. Вип1апп екзеп51п1п Такгг кбуШ1егс1еп Ьи1ипёи§и
уе Ьйкйте! Пе кепёПеппе 1ау1к1 Пе уагй1т ес!етеё1§1 19111 18-
кап1ап зтазтйа рек ^ок гаЬтеПег 9екПт1§, Ыг к1зт1 Ьаз1аЬк-
1ап б1тй§ уе Ыг тгкйап Па Ктт’а Пбптй§1егзе Пе екзепз1 18-
кап еёПсЬк1еп уег1егс!е ЬаппаЫ1т1§1егсЬ. Ве§ а1и зепе гагйпёа
кепсШепш 1ор1ауагак уе 9аЬ§агак Апас1о1и’с1а уеп1 *апт те-
ЫсПагтт иу§и1аптазта уе §еЬ§тез1пе агас1 о1ти§1агб1г.
§и апйа, Ьи тиЬасЫег Ьйуйк б^ййе Ырга§11§1еуегек АпаПо-
Ы’пип §еп1§ ЬогкпШпт ЬаутПижак фШфИНйеп Ыус1ап1аптак1а

3 ТапЫ каупак1аг, уегПеп гаккапип уйг Ып ЛеЦН, Ыг ка? Ып оЫиёипи 205-

(епуог. Агайак1 Гагк уагапп уапйтазтйап уеуа Ьа5к1 Ьагазтйап о1аЫНг.
Ви с!еугес1ек1 20<?1ег сН|ег 509 актйап кайаг уе1ег1псе ага§Пп1тат1§11г уе
Пепйе Ьи копийа ПаЬа ауппПЬ ЬНвНег оПауа 91каЬШг.
54 Б1КЕМЛ !Ь1§К1ЬЕЯ

уе уегН Ыат1ага На Ктт*с1а1а А1тап1аг §1Ы тлгшпе о1так1а-

Й1г1аг. Сереп уП Езк1§еЫг Ьо1ёе51пс1е а§аг4 котгоШ уа21Ге$1 Пе
70 коу агазтба §егегкеп кбу1Шепгтг Ьакктба 1псе1ете1ег уар-
т1§ уе кеп6Непп1 иуати§Пт. В1ппс1 Эйпуа Зауа§тбап 6о1ау1
теубапа §е1еп гог бигигЫага га§теп Ктт тиЬас1г1епп1п Ьи-
уйк пикуа8(а гйаа! уарагак Ьа§апЬ оШик1апт, §егекеп а1е1 уе
уа$1(а1аппт оМик^а тйкетте1 Ьи1ипёи§ипа уе так1па1аг ки1-
1апб1к1аппа, Ьа5а1 уе Ьагтат гатаптба уараЫШ1к1епп1 ё6гтй§-
Шт. Рака( уегН тй$1йтап1апп ек1п1еп баЬа аг уе и$и1$й2 о1ир,
Ктт тиЬас1г1епп6еп атеН о1агак аг ^ок и$и11ег §6г6йк1еп Ьа1-
6е е$к1 §огепек1епп6еп ауп1тасЬк1апш, ^Ш^ШкШ Пег1ете уе §е-
1§те 9аге1епп1 уе ко1ау 9аН§тапт уокти б§гепетесНк1епш
ёогтек1е ас1т1§ уе йгй1тй§Шт. Оо1ау1$1у1е, коуШ1епп Ьауай,
ек1п1еп Ьигаба 6а К1пт’6ак1 §1Ы кеп61 ЬаПеппе Ь1гак11т1§Нг.
0§геНт а1аптйа Ы9 Ыг кбуёе сапЬЬк (Ьагеке!) уокШг.
Ктт’ба киги!ап тПН Ьйкйте( Пк киги1и§1ап коу1ег6е а^-
тауа уе коуШ1еп кошуагак уе уо! ^бзШгегек оп1агт Ьауа1 уе
1$НкЬаПп11ет1п е(теуе 9аП§таНй1Г. АпайоЫ уе К.итеП’6ек1
кбуШпгтгбе 6е ОзтапН ЬйкйтеН аут зигеНе коуШ1еп кош-
таЬНт Сегек Ктт’На уе §егек АпаНоШ’На 91Й9Пепт121 ко-
гиуап, уо1 §о$1егеп уе е§Шт$е1 уаут1аг Ьаг1г1ауап 6етек1ег
кигтак 191П аубт §еп91епт121П, уа1апрегуег1епп 6а1та кбу-
Ш1ег1е Ш§кШе Ьи1ипта1ап §егект
§1тсНк1 9а§пп (ор1ит$а1 уе екопот1к Ьауа* §агНап коуШ-
1еге о§геН1теуесек о1иг$а, ка§1( йгеппйеЫ уагПагт, 1ор1апЬ
уег1еппс1е уегПеп кагаг1апп 1у1 е1к1$1 о1агтуаса||1 ЬеШсЬг.

4 МаЬзиМеп а1тап опйа Ыг Ш1к1аг.

К1ШМ МЕОКЕЗЕЬЕК! 55

3. К|пш Мес!ге5е1ег1 1

Ктт ’Аа'Ик тейгезе Меп§И С1гау Нап 1ага/тс1ап 1500 уг-

Ьпс1а Вакдезагау’Аа уариЫтц уе ХтсМ Мед.ге$е о1агак Ы-
Ипеп Ъи Шат е%Шт киги1щи пезШеге Ыцпе1 е1т\§И. 2атап1а
Ктт ’т Ьа§ка уег1еппс!е (1е тес1ге$е1ег а^йтг^за с1а, 19. уиг-
уШп зоп1аппс!а тес!гезе1ег да%т кодиИаппа &оге е%Шт чеге-
тгуесек Аигита %е1пщИ. 1зтаИ Веу Сазртак (1851-1914) с1е-
/Ыагса Ктт теЛгезе1еппт уеЬегзйИ&пе йокиптщ, апа сШ-
с!е с1егз1епп агШгйтазгт, агИтей&е йака опет уег'йтезШ, ме
б&гепсИепп уетек рщттек уе IетгтЗЛк уартак §1Ы Щегйе ю-
гип1и ШШ1татазии бпегтщй. Вгг е%ШтЫ уе Сазртак ’тп за-
йгк б^гепсШ о1агак, е1ЪеКе РечтХ А1т% Ктт ’йа тейгезе1егт
йигитиу1а уактйап И§Иетуогйи. Сазртак ’тп Ыйтйпйпйеп
зопга уаут1апап Ъи така1ейе, тейгезе1епп астасак йигити-
пи ап1атгакш уе Ктт §епд1епт уе1еп кайаг кауаПпа ка-
21г1атак(ап асгг оШиИапт Неп зйппексейгг.
** *
Кшш Нап11|1 е§егпепН§1т кауЬеП1|1 31га1агёа Ктт кбу-
1еппёе уе казаЬа1аппба Ыг ЬауН тебгезе1ег уагб1. Вип1аг 2а-
тап1а Ыг $ок !аЬпЬа1а и§гагт§ уе Ыг к1зт1 ба карапт1§иг. Ви-
§ип теуси! о1ап тебгезе1егёеп еп Ьйуй§и ВаЬ$езагау’с1ак1 2т-
С1гП Мебгезебгг. Сб21еуе казаЬазтйа уе кбу1еппс1е бе аШ теб-

1 Ктт Местиазх (1$1апЬи1), по. 10(15 Тсттиг 1918), $. 188-89.

Ктт тес!ге$е1еп ЬакктсЗа, Ьакииг: Накап К1птЬ, Ктт ТагаНаппйа
МИИ КйпИк уе МИИ Нагекейег, 1905-1916 (Апкага: ТОгк ТапЬ Кигити,
1996), “Ктт Та1аг МаапГНауаП,” $. 27-33. ВекЬ Аксаг, “Ктт’йа Мес1ге-
$е НауаИ,” Ете1, по. 63 (1971), $. 8-10.
56 01КЕМЛ 1Ы$К1ЬЕК

гезе уагс11г. Кегд, КеГе уе Кагази казаЬа уе кбу1еппс1ек1 тес1-

гезе1еп с!е Пауе еёегзек Клпт уапт аПазтПа оп Ье§ каПаг тес1-
гезе теуси! ПетекНг. ВипПап 0Ш2 уП бпсе Ьи тебгезе1ег Ы9
Ыг уепПепте §бгтекз121п езЫ 1е§кПаП Пе Ыаге есШтекСеусИузе
Пе, 1905 1пкПаЬтёап зопга ЬагПап Ыг Пегесе 1з1аЬ есШегек
рек аг уепШк ЬеПпПеп 2бз1егт1§Нг. (рйпкй тййетз1еп (теб-
гезебе Пегз уегеп1ег) 1з1апЬиГс1а 1аЬзП уарт1§ КттП Ьоса1аг-
Пап оЫи^ипйап уарПап уетНк уаЬиг тйПегпз1епп етек уе §ау-
геПеппе ка1т1§Пг.
Мейгезе1епп езк1 1е§кПа1та ^еПпсе: Ьег тейгезе Ыг тйбег-
15 1агаГтс1ап 1с1аге ес1Птек1е 1сН. МейгезеЫпп ЬагПагтйа оп,
п 1к\ ос!а, ЬагПаппПа Па у1гт1 ос!а о1ир Ьег оПаПа еп аг оп, еп
9ок оп Ье§ 1а1аЬе каНгс11. Нег оПа “Ьйуйк” ПепПеп Ыг ге1з Пе
опип Ьтпс1 уе 1к1пс1 тиау1п1еп 1агайпйап 1с1аге оЫпигёи. Эо-
1ау131у1е, Ьег оПаба ка!ап 1а1еЬе, Ыг аПе оса§1 §1Ы агкас1а§Пк,
кагбе§Нк ебегек Ыг агайа у1у1р 19егсН; ге1з1е тиаут1еппс!еп Ьа§-
ка ЬйШп 1а1еЬе1ег 1зНзпаз12 Ьйуйк1еп 1агаПпс1ап кепсШеппе уе-
гПеп бс!еу1ег1 уег1пе §еНгте§е уе Ьйуйк1ег1пе зоп Пегесе Ьо-
уип е|те§е тесЬиг ШШ1игс1и. С1уаг кбу1егйеп 1ор1апап оп уа-
§тс1ап утги Ье§ уа§ша кайаг о1ап 1а1еЬе1ег агар^а уе сНп Пегз-
1еп аНг1агс!1. Кй^йк 1а1еЬе1ег 1к1 зепе кабаг оПа1аппт Ьйуйк1е-
ппбеп Пегз аНг, опПап зопга зииГа ПаЬП о1агак тйПетз1п бпй-
пе 91кф 1к1 Пегз окиНагПи Вйуйк1ег уе Ьйуйк1епп аЬтба ЬиЫ-
пап 1а1еЬе1ег Пе 1к1 зтШ о1агак тйбетзЫп §йпс!е 1к1 Пегз аН-
уоНагсН.
Оо1ау131у1е, тйбетз, теПгезебе агат1 1к1 уйг 1а1еЬе ЬиЫп-
би§и ЬаМе Ьипип Ыг к1зтта Ьйуйк1еге Пегз уегсНгегек §еп ка-
К1К1М МЕОКЕЗЕЬЕК! 57

1ап к1зшта щ зии^ о1шак йхеге йегз уепуог, уе Ьег §йп а1й заа1
йегз окиШуогйи. Воу1есе йеуаш ейеп е|1йш, 1а1еЬеу1 Ье§ а1п
ау шек1ер1е ше§ёи1 е1тек!еп Ьа§ка Ыг 1§е уагат1уогс1и. Кйрйк
1а1еЬе1ег Ыг азкег ко§у§ипс1а пеГегНк уа21Ге1епп1 уараг е^Ы ойа-
йа уетек рфгтек, зи ^ектек, Ьи1а§1к у^катак, тЫГак 1§1е-
ппйе 9аН§так зигейу1е атеП 1егЫуе ^огйуог, Ыга2 агар^а сШ-
Ы1§151 уе кигаПаг е2Ьег1еуегек тек!ер1еп 91к1уог1агс11. Тйгк^е-
уе 6а1г Ыг йегз §6гете61к1еппйеп оп зепе тейгезейе ЬиЫпйик-
1ап ЬаШе Ыг Тйгк<?е к1(аЬ1 окитак1ап ас12 Ьи1ипиуогб1.
Мейгезе1епп аЫак уе етп1уеН 81к1 Ыг Ыаге аЬтйа Ьи1ип-
йигиЫуогби. Кй^йкЫпп Ьйуйк1ег Ьигигипйа уйкзек зез1е зог
з6у1етез1пе тйзайе е611теЫ21пс1еп Ьйуйк1ег (агайпйап Ыг §еу
зогиЫпса Нзйёауагак сеуар уегтек, ЬигиНагта §1пр 91кагкеп
кар1у1 уауа§9а а$ф каратак, ойа1апп репсегез! опйпйеп ^е^ег-
кеп игак1ап йо1а§так, йегзе §1п1сП§1 гатап ЬигиНаппйа сПг 96-
кегек, сПгзек1еп уеге йауауагак, уеге уйгй коуип уаПр кйар1а-
п а^ф окитак 1сар есНуогйи. Ви 1а1еЬеп1П гиЬи уе Ьауаи йге-
ппйе о кайаг Гепа Ыг 1ез1Г уар1уогйи к11апГ оЫпатаг.
Ви§йп Юпт’йа тейгезейе уей§еп айат1апп Ы9 Ыг тебе-
ш сезагей уокгиг. Вйуйсек Ыг айатт уеуа Ыг тетигип Ьи-
гигипа 91кик1ап гатап Уйси11агтс1а Ыг Шгете Ьазй оЫг; 1к1
кеПтеу1 Ыг агауа §ейпр зоу1етек 191П Ып гогЫ^а тагиг ка-
Нг1аг; 1ег1ег, 51к1Нг1аг, йигитЫпш ап1а1атайап аупПНаг. Эо-
1ау181у1е, Ьи кайаг тй!е§еЬЬйз о1ап уе кепй1 ЬаПеппе Ьтакй-
сП§1 гатап рек 1у1 6й§йпеп уе 9аП§ап К1птН1аг 1орЫ1ик1аг6а
уеуа Ьйуйк Ыг айатт Ьигигипйа Ы9 Ыг Т1к1г Ьеуап ейетег-
1ег. 1§1е Ьи, кй^йк уа§1а К1пт тейгезеЫгтйе кепйПеппе уе-
58 Э1КЕМЛ 11Л$к1ъек

п1еп уапЬ? е|Шт1П ка1р1еп 3121а1ап зописипёап Ьа§ка Ыг §еу

ёеёПсИг. К.из1аг, Ктш §еп91еппс1еп зПаЬ аЬта а1тап1ап К1-
пт казаЬа1аппс1а 1кате1 е«1гтек1е 1кеп 93 ЬагЫпёеп Ыг тис1-
Пе1 зопга Ктт §еп91епп1 Кизуа ПаЬШпПеЫ а1ау1ага с1а§11-
та§а Ьа$1ат1§«. Ви, теЬгезе йе сЬпйаг о1агак у嫧еп 1а1еЬе йге-
ппс!е Ьйуйк уе Гепа Ыг 1ез1Г уарт1§, ЫеЬетп Ыг к1зт1 Тйгк1-
уе’уе Вгага Ьа§1агш§11.
Веп йе Пк йгагПег агазтйа 1сИт. Та1еЬе1ег Ьйуйк1еппс1еп кй-
9йк1еппе уаппсауа кайаг 19к1 ки11апта§а Ьа§1ат1$«. (^йпкй у1г-
т1 уа§тс!а Киз1апп агазта ка«1аса§т1 ЬШуог, кес!ег1епп1 19-
к1у1е §1с1егте§е 9аЬ$1уог1агс11. 1§1е Ьи кеёег уепс1 19к1 ки11аш-
Ь§1 Ктт тес!ге5е1епп1 Ыг ка1 йаЬа егт1§, тПЬ Ьауа«т121 загз-
гш§«. Агайап ^ок гатап ёе9текз121П йгаг ейеп 1а1еЬе1ег 1з1ап-
ЬиГйа Ызтеп 1аЬзШт Ыйгегек Ктт’а §е1т1§, йа|11ап 1а1еЬе-
1еп 1ор1ата§а, тейгезе1егс1е ует Ыг 1е§кПа1 кигтауа, аут га-
тапйа Агар^а е§1Пт агазтйа Тйгк^е оки!та|а Ьа§1ат1§1агс11.
Ви ткПар!ап (1905) зопга теПгезе1епп Ыгаг ПаЬа уепШ§е
По§ги уйгйййёДпй тетпип1уе11е ЫШ1гтек 151еп2. Эо1ау151у1е,
Ьи тес1ге5е1епп езазЬ Ыг зигеИе 1е§кПа11апП1п1таз1 ёеге|1
кауй уе 12аЬ П1§1с11г. Випи, убп1епсИпс11с1агеу1 еИеппйе Ьи1ип-
Пигап КттЬ кагПе§1епт12т етек уе §ауге!1еппс1еп Ьек1ег уе
кепсШеппе Ьа§ап1аг сШепт.
 воьйм п
К1ШМ НАТ1КАЬАШ:
КИ8 К 8АУА§1 УЕ А^ЫК
1918 - 1922
 5

.1

'

!
ВОЬ$ЕУ1КЬЕКЕ АС1К МЕКТЫР 61

4. Во1$еУ1к1еге А?1к МекШр1

Реуй А1Ш%, Ктт ТаШг тИИ ИагекеИпе па511 капЫщтг уе

Ктт *т уегИ НаИат ЮргаЫаппйап дгкагап, е%Шт 1ткап1ап-
т Ьзап уе тзат каЫапт егеп (^агкк Киз герттг упктак гдт
пазй уетт еШц оШи%ипи ап1аПуог. Пщег Та(аг %епд1еп
Ы, о йа Ик дпсе Кизуа ’йа уа$ауап агтИЫапп кепсИ кайег-
1епт Шут какЫ уе Ъа&тзикк %1Ы уаайегйе Ъи1иптщ Ье-
пиг ’е уе Во1^еЫк1еге таппщк. Ие уаггк Ы, Во1$е^1к1ег здг1е-
гиШе йиппайг уе ТаШг каИапа док какзггкк уе гиИЪп уарШаг.
(^агкк кйкйтеИтп еггсг згуазек пазй (?агк§т ддЬпезте зе-
Ъер оШиуза, аут капипзиг уе кгугсг кагекейегт Котйтзйеп
йе угкаса&тг Ъекгйуог. Уагапп ЪакзеШ§1 й§тд оШуШгйап Ып
йе, Веуаг Киз огйизипип йез1е%1у1е Кгпт ’г Шаге ейеп кйкйте1
Ъаукат 5а1отоп Кгут йе Шт^тазШгг. Кгут, %йтеу Кизуа ’уг
1§&а1 еШщ 1п%Шг киууейеппйеп уагйип аШп Веуаг КизШпп
1еЫпйе дак§тазг гдт Аки%’а рагак Ыг 1екН/уарпи$к. Ракаг
уагаг, Ьа^ипзггк^тг ме Ктт ТаШгШгта оШп Ьа^гт каПг1а-
Шгак Кгут ’т IеЫ’фт кезтНЫе геййеШ%ий зоу1етеЫейи\
* **
1905 уОикЗап 1922 уПта каёаг, бг 90сик1аптп коуи1ти$ о1-
би§и апауа1атт уе$П Ктт'ба тШТ уаг11§1т1 уа$а1та§а да\\-
§1уогёит.2 Ктип'ба уйг еШ уПбап Ьеп киш1ап (^агНк Яиз Ьй-
1
НаОга, 1929 уПтда “Во!§еу1к1ег§е А<?1к МекШр” Ьа§11§1у1е Усша МИН Уи1
(по. 18-19,5. 13-15) с1сге151пс1е уаут1апт1§11г.
2 РеУ21 А1ш§ К1пт’с1а апса 1905-1908 уШал уе 1918-1922 уШап ага$тс1а
уа§ас11. Агас1ап ^сп оп уй зйгезтсе, ЬшпЬиГип Ет1геап, Уе§Пкоу уе Ва-
кикоу 5ет11спп6е Пк оки! тй6йг1й|й уарп уе ЬшпЬиГа §е1сп Ктт д&геп-
сНеп уе §09теп1епу1е ^гйЬаИт деуат е1Пг61.
I
62 В1КЕМ1Л 1Ь1§К1ЬЕК

кишей ЪаЪа1апгтп21 кбуШ зиийпа 1пб1гт1§, о ёйпбеп Ъег1 Ъ1г

кбуШ1еп Ъег Шг1й ЪП§1, зау§1, уе шебеп1 ЬаЫапгтгбап шаЪ-
гиш е1ш1§Ъ. Веп бе Ъбу1е Ыг кбуШ ^оси^и оЫиёит 19111 Ъе1к1
Во1§еу1к1епп тПН рго1е!ег (етек91,1591) гйтгезте §1геЪШпт.
Нег ШгШ Ьакз12Ъ§а, уокзигШ^а га§теп кбуШ ЪаЪаЫпгшг Ы21
1887'беп зопга кот§и уиг11ага ^бпбегегек кепб1 §ауге11епу1е
Ы21 рек 31ктиЪ уе гог §аП1аг аЪтба оки1иуог1агб1. (^агЪк Ъ12е
уе§П уигбитига ббптеу1 уазак е(т1$Н. В12 бе опбап игак ка-
Ъуогбик. 1§1е Ъ1г, Ъи §еп1§ сШпуаба баг уе гог Ыг уа§ат Пе Ьег
ШгШ асПап 1а1т1§, уа§ат 2еук1П1 бе рек 1у1 ап1ауагак уеЪ§т1§
о1тат12а га^теп, 1§е Ъа§1ат1§ уе бйпуаба уа§ата§а Ъак кагап-
й1§1т12а 1патуогбик. Вбу1е уей§еп ^еп^Ып Ы9 Ыг кага уе к1-
1 киууе!3 когкиШтаг уе аЫаШтаг. Ага1аппбап уйгШ коуи1за
;уа бЫйгй1зе Ып1 уей§1г. (^йпЫ Ъи 1оЬит бйпуа Ъакз12Ъ§та
каг§1 аЫгт§11. Нег гатап Ъйуйг уе сагПатг. В12 пе ^йсй 1тапЪ
ЪосаЫпг! Наккппш ШпПтак, кепб1 уа§ат1т12ба Ъа§ка1агта
ки1 уе кб1е о1татак 19111 уйкзе1т§1гт2 Ъауга|1 кбк заЫ1§1 уе-
ге бПстек Ыг1т 1беаИт12б1г.
ВПб1|1т уе ап1аб1§1т кабаг, кбуШ ^еп^Ыгбеп Ъ1гка9 уйг к!§1
уе§П уигНап К1пт'бап и2ак1а§1т1т1§, Во1§еу1к1ег ШгаГтбап
гог1а С^ека’уа4 1езИт ебПт1§11г. Ви Во1§еуПс ргепз1р1еппе, уег-

3 Ки$ СагЬ^Гпт 9бкте$5у1е ойауа 91кап Апаг§1$1 уе Во1§еУ1к1ег $1уаЬ уе

кит121 Ьаугак1аг 1а§1уог1агб1.
4 Ик Зоууе! &*2И роН$1. 1917 у11шс1а $оги§1игша уа21Ге$1у1е киги1ап Ьа1ге
к1$а гатапйа 1и1ик1ата, Ьар$е1те уе 1с1ат е!те еу1ет1епш капипзиг иу{*и-
1ата|а Ьа§1ас11. Ки$ I? Зауа§1 (1918-1920) $1га$ик1а (река К12Н Тегбг’и
иуеи1ас11 уе Ып1егсе Котйп1$1 с1еупт1пе каг§1 ее1еп к1§!у1 ттк1ас11 уе киг-
§ипа сИгсИ. 1922'йе аЬпап ге$т1 Ыг ет1г!е, Зоууе! с!еу1еИ Сека’у1 караШ уе
ёбгеу1епп! На1к I? 1§1еп КопйзегНб» (НКУО)’пе акСагйь
ВОЬ§ЕУ1КХЕКЕ АС1К МЕКТОР 63

(Ик1еп 8бг1еге иутауап уе 1§1Н1теуеп папкогШк! Рек Ьйуик

Ьак512Ьк! 3121пк1 СагН§1 §61§ес1е Ь1гакь. Уакт Ыг 1апЬ Ыге
Ьи ЬасИзеШп ?ок 1у1 Ьа1лг1а1так1асНг! Актапау’ба5 Оетк1п’1п6
огйи1апу1а, Г11о1ап кагабап 6еп12йеп К12П Огби'уа а!е§
рй8кйг6й§й, Во1§еУ1к1еп ет.йщ[ §йпйе Ктт'йа Та1аг Тйгк1еп
кап 19тс1е Ьо^иШгкеп, Во1§еу1к1еге уагй1т еЫ1ег, киууе1Н сШ§-
тапйап когктайНаг. Оп Ье§ уН еууе1, 1905'йе, о Актапау'т
1а§ киуи1аппйа 9аН§ап, тек!ер1еппйе окиуап 1§91 уе коуШ1ег
еПеппе уегПеп зПаЫ 1у1 киПаптак, Ьа§1:а СагН§1 уе Ьак512Н§1
у1ктак 191П ап1 еПти§1егсН. Веп о гатап ага1апп6а Ьи1ипс1и§ит
19111 Ьипип уе81ка1ап Па закНсНг. Оп уП кайаг Ее^НкШп зопга
Ьи уегПеп кагаг1ага §6ге кбуШ ^еп^Шптп серЬеШгбе пе уара-
ЬПесекШпт ^огсШк. (^агНк у1кПс11, 1апЬе кап§и %\и\. ОпПап
зопга к!8кап9 уе тПНуе191 Ки81аг СагЬ|1 сапШпйитпак 19Ш уег
уег Ьог(1аб1. Ва21 уегШгсШ Во1§еу1кН§1 (етеПпПеп у1кта§а Ьа§-
1асН. Веуаг Ки81ап кагапбитпак 191П ЗауигткШп рагаШпуШ,

Казпп 1920’де, Веуаг Киз оШизи уепПегек ^екПсНкгеп уе уйкзек пиЬеИ

огйи тепзир1ап уе аПе1еп КптТ Ьо§а1и1к1ап Ьетеп зопга Сека а]ап!ап уа-
птайауа ее1сП. Зоууе! Ьйкйтейп1п кит1и§ипа каг§1 о1Пик1апп1 запсЬШап
Та1аг уе Веуаг К.из1аг1а 9аи§та§а Ьа§1ас111аг уе аШ ау фпПе 60,000 к1§|у1
1ет1г1ес1Пег. Вк2. р1зЬег, Сптеап ТаШгз, з. 132-33.
А1и1§’ип ЬаЬзе1и§1 (^ека’уа (езНт еППеп Та(аг ^еп^Шп киг§ипа сНгПтек-
1еп 21уас1е (^ека’уа каи1тауа 20г1апт1§Пг.
5 Актапау кбуй. Эо|и К1пт’с1а, Агак Оеп121 кепаппйа о1ап Ьи уег §1тсН
Катепзкое о1агак ЫПптек(есНг.
6 Атоп 1уапоУ19 Оеп1к1п (1872-1947), Во1§еу1к1ег1е зауа§ап ^бпйИй Всуаг Киз
§епегаП уе ПаЬа зопга Ойпеу Кизуа огйизи Ва§ КотШат. Киз 19 Зауа§1пт Пк
за1Ьа1аппс!а Ьа§ап 8бз1егт1§зе 6е, 1919 уП1 зоп1апп6а К12П Огбипип за16т1ап
каг§151Пба ^еп ^екПтек гогипба каИк МеукНпйеп 1зНГа есНпсе, уеппе Оепега1
Ре(г N. \Угап§е1 (Угап§е1) §еПп1сН. Вкг. Мос1ет Епсус1оресНа о/ Кизыап апс1
8оУ1е1 Нтогу, 9 (№\у Уогк: АсаПепйс Хтетайопа! Ргезз, 1978), з. 64-67.
64 01КЕ1М1Л 1Ы$К1ЬЕК

зПаЫапу1а, Г11о1апу1а уагсЬт еиПегзе с!е, Тйгк Та1аг1аг, кбуШ-

1ег ЫфЫг кага, к1211, Ьеуа2 киууе1е Ьоуип е§теб1. Во1§еу1к1е-
пп Тйгк ТаГаг1аппа уегсйк1еп збге шашр, Во1§еу1к1еп уагб1-
та уе 1§ ЫгН§1 уартауа 1ау1к §бгйр киууеШ Веуаг1ага каг§1
ёигби1аг. ХауШа уагб1т еПНег. Кизуа'ба Во1§еу1к1еп киПагбь
1аг, кагапб^бПаг. МПуоп1агса Тйгк Та1аг кбуШзй, 1беаПз1 кбу-
1й ргора§апбасПаг рек Ьйуйк го1 оупаб1. В1г о кабаг ба Киз
кбуШзй Во1§еу1к 1§9Пеге ко§иШи. Веуаг1аг уег уег уепНсН. Еп
зопга Кагас1еп12'беп Пе карф &ПН1ег. Веп арШса Ктт'т зе1а-
теН уе Ктт'т Ыаге51т кепб! кдуШ1епт121П еИеппбе Ь1гак-
так фт тПНуеф уе езЫ Ыг беуптс1 кбуШ о1агак, Мозко-
уа'бап §е1еп еу1етсПег1е ЬегаЬег §егб1т уе даП^Пт. Веп1т Ьи
ЫгтеПт тПП Ыг убпбеп оЫи§и 19111 Во1§еуПс1ег’с1еп пе рага
аШ1т пе бе Ыг уагб1т 1з1еб1т. Ые уагПс к1, Ыг Тйгк Та1аг1аг о
гаташп §1сП§а1та §бге ЬептЧп, кбуШпйп бо5Ни§ипи 1у1 ап-
1аб1|та, (^аг1агт док егсП§1 уе кагапНк1а ЫгакП§1 Ы211П кбу-
Ш1епт12е еп ^ок 1пзап1 уе тебеп! Ыг тиате1ес1е Ьи1ипаса§та
1папт1§Пк. НаПа о тагф о1за §1тсПк1 (^ека’уа уегПеп кбуШ1еп
ЫНг, оп1апп уакНу1е уарН§1 бозНик1апт ипЫтаг, уигНапп-
Нап Ы9 Ыпп1 коутаг сПуе Нй§йпйгс1йк. В121т Ьи загтгтуеН-
т!21 зи1зПта1 ебеп уе аШа1ап Во1§еу1к1ег о уак1Нег Киз уе Тйгк
Та1аг1апп агазии Ьи1так уе кбуШ НозНиёипи есПптек 19111 Ы-
21'т ЫгтеНт12е тйгасаа! еНег1ег, §еЫг1егНе т1Нп§1ег уараг-
кеп Ы21 §бгйг1ег уе агауф зогаг1агН1. Сег^екШп, е§ег Тйгк Та-
1аг1аг Веуаг Киз1ага уагН1т е!т1§ уе кбуШ1ег ргора^апНа уар-
т1§ о1за1агН1 Кизуа'На Во1§еу1кНк 1ете1 а1тауасак, збпйр §1-
НесекН. Ьак1п Веуаг1аг На Ы21 рек ^е^ (ашНПаг. Оп1аг Ы21 ез-
ВОЬ$ЕУ1КЬЕКЕ А<р1К МЕКТУР 65

к131 §1Ы ки1, ко1е е61р 9аЬ§Ьгтак, Ьег уегбе ЬакЬ Ьакз12 кеп-
сЫеп Ьикте1гпек 1з1е<Шег. Еп зопипба Ыгаг §а§кт Пк1г1ег6е,
(екНПегёе Ьи1ип6и1аг. Випа уиг1егсе гтза1 уаг.
Вапа уар11т1§ Ыг (екНП ап1а1ау1т: Ктт'ёа ?616е, 6а§6а
ауа§1т6а <?апк1а аИетпт паГаказии кагаптак 19111 9аЬ§(1|1т,
рагат ри1ит о1таб1§1 тиЬ(а9 Ыг хатапба, Ыг кбуШ еутбе 5а-
1отоп Кгут7 Пе 2бгй§тй§Шт. О (рагЬк ОитазГшп теЬизи,
Угап§е18 гататпба К1пт'6а киги1ап Киз ЬйкйтеЬп1п Ьа§уе-
кШу61. фЬИк1еп, рек ^ок ко§к1еп о1ап, Ьег §йп 1п§Шг титез-
зШепу1е ЬаЬег1е§ф бигап Ыг к1§1усН. §1тб1 Ьопйга'ба гаппебе-
пт. Опип Ьапа уаргш§ о16и§и (екНП §ийиг: ЕНте Ыг 1п§Шг
разарогШ, а1Ьта Ыг о1отоЫ1, уашта 1к1 агкайа§, Ьапа оп Ып
1п§Ш2 Ьгаз1 уегПесек, зеуаЬа1е ^ШПасак; коу!ег, §еЫг1ег По1а-
§Пасак, Во1§еу1к1ег а1еуЫпе ргора§ап6а уарПасак Ктт'Па Ы1
За1отоп Кгут ЬйкйтеЬп! 1п§Ш2 тапбаз! аЬтба кигтак 19111

7 5а1отоп ЗатоПоУ19 Кгут (1864-1936), Клпт Кага1т е§гаПаппс!ап геп§1п

Ыг 1оргак заЫЫ. Йк Яиз Оита’зтПа тШе(уекНН§1 уарт1§, уе 16 Ка51т
1918’йеп 17 Ы1зап 1919’а каНаг Ктт’с1а1а Во1§еу1к1еге каг§1 о1ап Яиз уе
1ЛсгаупаЫапп Не51ек1есН21 уегП ЬйкйтеН 1Наге е1т1§Нг. 5а1отоп Кгут ЬЦ-
кйтей аупса Кшт уаптас!а51П1 Ка51т 1918’Не 1§§а1 ейеп Оеп1к1п’1п
пй11й огйизипйап уе МйПеПк1егс1еп йе Не5(ек ёогтй§1йг. К1пт Та1аг Киги1-
1ау!, 5е<?Пт1§ Ыг Ьйкйте! о1тас!1§1 191П 5а1отоп Кгут’т уе(к1$1П1 (аттай!
уе Ьйуйк §еЫг1егс!е рго(е5(о §б5(егПеп сШгеЫепсП. Веуаг Яиз1апп ует1те$1
йгеппе Ргапза’уа кари. 1936’Па РапзМп Ыг зауПуезтНе 61с1й. Вкг. М. АШ9,
“Ктт’Па 5а1отоп Кгут НикйтеН,” 16.11.1918-17.4.1919.” Ете1 5, по. 27
(1965), $. 10-15; N. ЗсЬиг, НШогу о/гке КагаНез (РгапкГиП ат Мат, 1992),
$. 121-22; Р1$Ьег, Сптеап Ташгз, $. 136-27.
8
Руо(г №ко1ауеУ19 Угап§е1 (1878-1928). Сепега1 Оеп1к1пМп 1$ПГа$1 йгеппе
Ы1$ап 1920’Не Во1§еу1к каг§1П Веуаг Огйи’пип Ва§ Коти(ат о16и. А1т§’ип
Ьигаба ап1ат|;1 о!ау, Ктт’т Оеткт киууе(1епп1п 1§@аН аНтйаукеп уег
а!т1§(1Г. Ви ЬаПга о1ауйап оп уП зопга уа211с11|1 19Ы Оешкт Пе УгапёеП
кап§ипш§ о1таН.
66 01КЕГЧЫ 1Ы§К1ЬЕК

коуШ1егс1еп 1Ш2а11 сШек^еШг (ор1ауф §е6пт1ек1еп 1Ьагеи1. Опа

уегё1§1т сеуаЬ1 ипШашаш. Е1 уагиШа уа21кб1г: “Кшш'ба
коуШ1ег, Тйгк Та1аг1аг 191п6е 6й§шапа Ьоуип Ьйкеп, сШ§тап
уоШпа уе киШпа а16апасак Ыг ййпуа 5егзепз1 уокшг. Воу1е
90сик1ап Тйгк Та1аг апа1ап 6оёигташ1§11г!” сПуе дге11епНеЫ-
Иг. Оегек Веуа21аг, §егек К12111аг’6ап уе (^аНйс гататпбап аН-
пап Киз^а уез1ка1аг уаг. Вип1аг Пепбе е1 уагйагтёа §огй1есек.
Шкауе1еп ЬШпесек уе ЬазйасакНг.
За1отоп Кгут’тп ШкИВт кага уйгйпе ЬйШп тПИ уагН§1т-
1а акр Ьа§ш1 зегзет1е1т1§, рагазии 6а ауа§1т1а 1ерт1§Нт. О
Ьега Тйгк1уе'6еп §а§1р уеуа ка^ф §е1еп Ыпз1 2аппе61уогти§.
К6уШ1епп тапб1§1 Ыг к1§1 о16и|ити ап1аит§1аг. Уат §ипи 6е-
тек 1$(епт Ы Ьег уегбе, бйпуатп бигити кап§гт§ Ыг зиаба
Ы21 ШеаПт12беп Ы^Ыг киууе! уе рага уа2§е91гте61. Ва§1гт-
21, У1сйашт121, 1§1т121 зайр Ы1е а1атаг1агб1. В12 КттЫапп
1беаН сШпуа уа§аут6а, уиг11§1ег1п6еп Ьа§ка1аппт Ьак1агта
зау§1 §оз!егтек, те6еп1, тШТ уагН§1т121а капа Ьоуаптабап
Ы9 Ыг к1тзеу1 когкиШр игкй1теёеп, аШа1та6ап кеп61 уигПа-
пт12ба Ьйг уа§атак уе 1пзап1ап 1пзапса уа§а!так, ЫгЫппе
1аш1такйг. Зо21епт12 6е 1§1епт12 ё1Ы а^кЬг. Н19ЫГ Ктт-
Нпт к1тзеп1п капта, таНпа, 1гг уе патизипа §1г61к1ег1 6е
уокшг. УиПбап 91кап1ап Тйгк Та1аг1апп, Ьеп1т Ы1б1§1т ка-
баг, каЬаЬаН Котйп1з1 Рай131пе ё1гтет1§ о1та1апб1Г. Уеуа,
раП1уе §1ПТ11§ уе кепсШепп1 \у\ ЬПтеуеп Та1аг1апп Киз1ага уа-
гаптак 191П ага Ьогир зоузигШк уарпи§ о1ап1апб1Г. Воу1есе Ьи
Та1аг1аг 6а Во1§еу1к1епп когиуир уеН§НгЫк1еп §еп91ег61г. Вип-
1апп пе кепб! тШеНт12е, пе 6е Во1§еу1к1еге РаубаН о1асак1а-
ВОЬ$ЕУ1КЬЕКЕ АС1К МЕКТОР 67

ппа тапппуогит. Оу1е гкеп Во1§еу1к1ег Ьи §йп, ййп кепсШеп-

пе уагё1Ш ейеп киууейеп кепсИ уе§П уиг11агтс1ап коуир 91каг-
Ш1§1агс11г. Вагйапт йа С^ека1апп Ьакз12 кагаг1апу1а таЬуеСт1§-
1егсИг. 2и1йт уе Ьакз12Ьк, Ьи§йпкй Котйп15Иегс1еп йаЬа киу-
уе1Н о1ап косатап (^аг ЬйкйтеНш пазй таЬу уе ЬагаЬ еШ 1зе,
ауш ак1Ье1 Во1§еу1к1епп йе Ьа§та ёе1есекНг. В1г уиг! заЫЫп1
кепсИ еУ1П(1еп коуир 91кагтак 1$1еуеп гогЬа1ага каг§1, каЫг Ыг
коуШ уе 1пзап киууеН е1ЬеНе Ьаккии уегесекНг. В1г НаЬа Ы9-
Ыг КттЬ кепсИз1пс1еп Ьа§ка Ытзеуе 1паптауасак, ййпуайа
Ы^Ыг рагНп1п уе Ы^Ыг реу^атЬепп аЫаНс1 ШН сННпе ки1ак
азтауасакПг. Во1§еу1к1ег §ипи Ы1зт1ег к1, Ктт'Нап езк1 (^аг-
Н|1 (ЗеГ ейеп К1пт’т 62 §йсй, Нгза! Ьи1<3и§и гатап Котйп15Н
1еп Не аут сеЬеппете 1ереСак1ак §бп<1егеЫ1есексНг. О §йп §1т-
сИ рек уактсЬг.
 '
1

I
СЕ^ЕКАЬ ВАКОУ8К1, ВЕУА2 УЕ К121Ь 1Ш5ЬАК 69

5. Сепега1 Вагоу$к1, Веуах уе К1211 КизЫг1

1?е\>гХ А1(и§, Ьи каигазшАа 1919 уйтт Ик ау1аппйа, Кг-

пт’т Веуат. Киз оЫизи (ага/тВап Ц%аИ зтазтВа %едеп Ыг
о1ауг апШтаХйайгг. О зггайа Кхпт’йа ВаХотоп Кгут Шаге-
зтйе Веуаг1аг Iага/тВап д.ез1ек1епеп /ака1 Кигикау 'т 1ат-
так 13(етесИ§1 Ыг кйкйте( уаЫг. Азкеп Шагепт Та(аг каИап-
йап 1з(есИ§1 уаЫгт Кигикау (ага/тс1ап гесИесШтсе, Киз уе(-
кИИеп уепШеп зедгт уаргр ШеЫепт йака ко!ау каЬиI ейесек
ШпЫ Ыг Кигикау о1щ(игта%а кагаг мегсИ. Ует зедИеп уеЫИе-
пп Ик (ор1ап(1зтс1а, А1(и% %гиЬип зогсйШ&йпй уарП уе азкеп
уеСкИИеге Ктт Та(аг1аптп тдт Киз1ага уаЫип ейепйуесек-
1епт адМаШ: УегИ ка1кт а%т сап уе тасХск каугрШп уаЫ(,
атк пе Веуаг пе йе Кш1 Киз1ага ^гЫетуоНагШ уе Ьи и%иЫа
йака /аг1а Та(аг каш йокте§е кайуейе кагдгуййаг. Ви о!ау1аг
8оз(епуог Ы, Веуаг Киз оЫизи Ктт ’а (ат каЫт йе^ИсИ ъе
Та(аг1аг кепсИ 1§1епт Шаге е(теЫе тзре(еп зегЪезШег.
***
Клпш'ёап А1тап азкеНеп декПсНкРеп зопга Ьеуаг §епега11ег-
с1еп Вагоузкг2 паттИа Ыг §епега1 §опй1Ш азкег1епу1е Ооп’йап

1
Ви ЬаПга, 1930 у11т<1а Уапа МИИ Уи1 (по. 6,5. 6-9) с!ег8151пс1е уаут1апт1§Иг.
2
А1ек8апс1ег А1ек$апс1гоУ1$ ВогоУзк1 (1877-1939), Киз огс!и5ипс1а ког§епега1.
Осак 1919'йа Клпт-Атак §опй11й огёи$ипип коти1ап1|та §ейп1сН. А1тап
киууеОеп Юпт’бап $е1а1б1к1еп зопга, Ка51т 1918'йе киги1ап 5а1отоп Кгут
Ьйкйтейп1 6е81ек1е61 уе уактйап Ш§кПег6е Ьи1ипйи. АЬи^’ип теттйе Во-
г0У8к1*пт 15т1 Яи$$а 1е1аГГи2 есШсИ|1 §1Ы, “ВагоУ8к1” о1агак уеп1пи$ уе Ьига-
уа 6а 6её1§Пп1те6еп аЬгти^Пг. ВагоУ8к1 уе За1отоп Кгут ЬйкйтеП Ьакктёа
баЬа Гаг1а ЬП§11$1П, Ькг. М. А1а$. “Кшт’ёа За1отоп Кгут Никйтей,” Ете15,
по. 27 (1965), 8. 10-15; Ре1ег Кепег, СЫ1 У/аг т 8ои(к Киззш, 1919-1920
(Вегке1еу: ишуегзпу оГ СаНГот1а Р*ге58, 1977), 8. 191-202.
70 Э1КЕМЛ 1Ы§К1ЬЕК

Кшш'а §е9т1§й. О 51гас1а еп Ьйг уе йетокгайк зер^т капипипа

§6ге зедПеп Ыг Кигикау3 1Пагез1 ЬикйтеП, Ктт ЬаПапт 1§1пе
Ьактак1а 1СЙ. 1Лиз1агагаз1 Ьак уе уа§ау1§1апт, зйкйпи уе азау1§1
рек 1у11етт е!тек1еусЬ. Рака1 Пйпуапт Ьег уеппйе Ьег Ыагепт
тиЬаЬП о1Пи§и §1Ы КигиЬау Магезтт Пе тиЬаЬй уагй1; оп1аг
Па 15(есЬк1еп 51Ы 9аЬ§так(аус111аг. Ви тиЬаЬЙепп еп Ьа§тс1а о1ап-
1аг, езк! СагЬ§11ас1е е(тек 15(еуеп Ьеуаг К.из1аг Пе котйп1з( сЬк-
(аФгШ&йпй Кизуа'Па (а(ЬПс уе Ьй(йп сШпуауа уаутак 18(еуеп Ю-
гП КизШгсЬ. К12П К.из1аг 511131 зтз1 9аЬ§за1аг Па, Веуаг Киз1аг’т
Ооп’Пап §ейгс1Пс1еп §6пй11й азкеп киууеПеп, ез1а тйиеШЛепшп
1еп12 киууе(1еппе, тайсЬ, тапеу1 уагсЬпПаппа ^йуепегек Киги1-
1у 1 (аттатак(а 1сЫег. Воу1е о1так1а ЬегаЬег Киги1(ау1 Па§1(так,
уо|а1(так сезаге(1П1 обз(егет1уог1агс11. Та(аг Киги1(ау1 с!а кепсЬп1
(аштауап Оепега1 Вагоузк1'у1 (атт1уог, опип1а 1§ ёбгтйуогПи.
$1тсЪ Во1§еУ1к1епп ги1тйпс1еп киг(и1так, Ьйтуе! уе 15(1к-
1а1 Пе уа§атак 19111 9аЬ§ап Кизуа'Пак! Тйгк1еп Рап(игап12т4

3 Пк Кшт Та1аг КигаИау! АгаЬк 1917'йе 1ор1апс11 уе Осак аутт (1918) зоп
дйп!еппе кас!аг, Во1§еу1к1епп Клпт’1 е11еппе 2е91гте51пе кайаг 1кйс1агс1а ка1-
ё1. А1тап оЫизи N15811 1918'йе Юпт’11§§а1 есИпсе КигиИау 1екгаг 1ор1апс11 Га-
ка! уе1к151 5айесе Кшт Та1аг1аппт 50гип1апу1а П§Пептек1еп 1ЬагеШ. А1тап
киууе11епп1П 1с1аге51 а11тс1а киги1ап ЗШеутап ЗиПйе'л'юг ЬикитеП, А1тап1аг
Кшт’йап декПепе каПаг (Ка51т 1918) Псйиапт йеуат еП1гсИ. КигиИау, А1-
тап!аг КштЬ 1егк е«1к1еп 5опга, уаптаПауа &е1еп Веуаг ебпйПи кш/уеИеп
уе 1919’ип Ы15ап аутба КттЧ 15Ыа ебеп Во1§еу1к1епп ге)1т1 51га5тба ба
уе(к151П1 тиЬаГага е(й. Наг1гап аутт 50пипба Оеп1к1п’1п Веуаг огйи^и Во1§е-
уПеп уепегек Кшт’бап <?1кагШ уе КигиЬау’1 ба|1Ш. Та1аг окиПап уе Та1аг
уауш1ап карапбк Вкг. р15Ьег, Сптеап Таюгз, 5. 127-29.
4 Апайо1и, Ва1кап1аг, Опа А^уа уе Ки^уа’ба уа§ауап ЬйШп Тйгк Ьа1к1апт
Ь1г1е§Ьгтеу1 атар а1ап 51уа51 ак1т. У1гт1пс1 уигуПт Ьа§1аппйа аусЬЫаг 1а-
гаГтйап йе51ек1епеп ак1т Ки5 уе йаЬа 50пга Зоууе1 ЬйкйтеЬ (агаГтйап Ыг
геЬНке о!агак ^бгйШуогйи.
СЕ^ЕКАЬ ВАКОУЗК1, ВЕУА2 УЕ К121Ь 1Ш5ЬАК 71

11е 11Ьаш ес!еп РапзЧек1 Еппеп1 с1а1кауик1аг, Кшш КигиИауии

Рап1игап1зШк Пе 11Ьат еШ11§1егсИ. КишЬау1 ёа§Птак, опип уе-
ппе оШПир кепсЫепу1е ЬегаЬег даЬ^так 191П саЬП Ьа1к1ап, С^аг-
Ьк гатаптёа Ьауай, тепГаай уо1ипда о1ап то11а1агс1ап уеп1
КишЬауа5 уекП зе^Птез! 19111 егтг (рпкаг:) уеп1тез1 §епега!е
1ауз1уе о1ипти§1и. Сепега1 Вагоузк1 рпкат. еПегек оп Ье§ §йп
зопга АктезсПЧе Оуогуапзк! 2аГс1а, 2ас!е§ап За1опипс1а, Ьа1к
1агаГтс1ап зе^Шр 1ор1апап к1гк 1к1 уекШп Ьа21г Ьи1ипс1и§ипи
§бгте§е тиуаГГак о1ти§Ш. Веп Пе Ьи уекШег агазтёа,
1ииик1ап тесНз1е Ьа1к 1агаПпс1ап зе^Ппи? о1агак Ьи1ипиуог-
Пит.6
Ви Ьшапт е!гай §бпй11й азкег1ег1е загПт1§, 191 Пе Веуах §б-
пй11й гаЫПеНе, Веуаг К.из1аг, Ьа21 т1Г2а1аг Пе По1ти§, Ьа1к 1а-
гаПпйап зе^Пеп, Ьег за1аЫуеН Ьа12 ЬиЫпап уекШепп Ье1§е1еп
тиауепе есШсНк1еп зопга кепсШеппе аугПап уеНеге о1игти§-
1агП1. УекШепп езк1 КигиЬау а2а1апу1а уе Ьап^Пеп к1тзе Пе
§бгй§тезте тйзааПе есШт1уог, Ьег §еу §12Н 1аг11§та1апп уе
Ьа1к уекШеппт уегесек1еп кагаг уе 1т2а1аппт пеНсезтНеп
зопга ЬПсНгПесекН.

5 К1пт Та1аг1ап, Веуаг Киз киууе11епп1п с!ез1её*у1е Казип 1918’деп Ы1$ап

1919’а кас1аг 1кис1агс1а ка1ап 8а1отоп Кгут Ьйкйтепп1п уе1к1$1т 1атт1уог-
йи. Сепега1 Вагоу$к1, Та1аг Ьа1кш1 кепсЬ а$кеп 1с1аге$1 аИша а1так 1$1еу1псе
КигиЬау §епагаНп р1атт геййеЫ. Випип йгеппе, Вагоу$к1 йоёгийап Та1аг
Ьа1к1у1а 1Н§к1 кигир, ует $е(?1т1епп уар11та$та кагаг уегсН. Вкг. М. А1а9,
“К1пт’с1а 8а1отоп Кгут НикитеН,” Ете1 5, по. 27 (1965), з. 14; “Во1§е-
У1к1еге А?1к Мектр” Ьа§ЬкЬ уа21, сНрпо1 7, $. 63.
6 А1т§, Веуаг Ки$1ап йе$1ек1еуеЫ1есек пе гтгга пе де и1ета (то11а) зии-
Гтйап Ыг к1§1усН. 1Ча$11 Ьи оге1 $е<;1тс1е уекН $е(;Нт1§ о1с!иёи ЫНпт1уог. О
$1га1агс1а, Сб21еуе’с1е1а К.й§Нуе’тп тйййгШёйпй уартак1а уе кепсНп1 Ыг
Ктт тППуе191$1 заутактуёь
!

1
72 01КЕ1М1Л 11Л$К1ЬЕК

Веуаг Ии51аг 1екхаг Кшш'ёа уег1е§шек, е$1а ^аг11§1 (ИгПйпек

191П а911к1ап Ик шесН$(е Та1аг1ап капс11гтак, когкиГтак уаг1уе1:-
1еп а1пи§1агс11. Ви тесН$ кепсШеппе с!а1та ПеНеуеп, киууе! Ьи-
1ап тк11аЬт, тШеИепп кагак1еп$Нк ЬауаНтп гиЬшш ап1а!ата-
т1§Нг. На1а о Ьауки§1аг Аугира ^аЫаппНа уиуа кигаЫ1сНк1еп
уег1егс!е о!егек, Тйгк-Та1аг1апп теёепТ, тШТ Ьак1апш, 1$Нк1а11е-
пш 1аштата§а 9аЬ§1уог1аг; Ьа1а (^агЬк, Ки$ $аЬапай кигта
$еус!а$т6а Ьи1ипиуог1агс11. 1у1 ЫЬие1еп, 1апЬ1еп, кот§и с!еу1е1-
1епп ЬауаЬпбап 1Ьге1 а1та1ап 1а21тб1Г Ы: Ки$уа'6а1а Тигк-Та-
1аг1аг РапГигап12т 19111 6е§П, кепсН уигПаппПа П1§ег тШеНег §1-
Ы Ьйг уе тй$1акП уа§атак, и1и$1агага$1 тйпа$еЬеЬе 1ауШ оШик-
р теукПеп а1так 19111 9аЬ§1уог1аг. “Уигта карти уигиНаг ка-
пГ’ а1а$6гйпсе, Ки$1аг а$1г1агс!ап Ьеп Тйгк1епп кар1$ии уигйи-
I*; Тйгк тШеНпе ти$а11а1 оШи1аг; Тйгк Шепт аШПаг. ВйШп
ете11еп, &ауе1еп ТйгкШ^й раг9а1атак, Тйгк1еп, Тйгк Шепт е$а-
ге1 уе 1§кепсе аЬиШа уа§а1так11. НеЬсейе 1§1е (рагЬ§т кепНшу-
1е ЬегаЬег у11а1ап, Ы^Ыг гатап гаЬаЬт, $аа6еЬп11$1:етеб1§1 0$-
тапЬ ТтрагаШгЫёи’пбап пе кайаг кга1Ьк1аг, ситЬипуеНег 6о§-
ти§ 1$е, Ки$уа {трагаЮгШёи'пйап Па ауш кга1Ьк1аг, ситЬип-
уеНег с!о§ти§ уе Но§асак11г. Випи уакт Ыг §е1есек §о$1егесек-
1т Оп Па $епеНеп Ьеп коттипа ГесгйЬеШпт уарагак тШеНеп
уе ЬПЬа$$а Ки$уа'Нак1 Ьа1к1 $оп Негесе ЬТгаг еНеп Во1§еу1к1ег,
Ьа1к1а Ьи 1§1 Ьа§агатауасак1апт ап1аН1к1ап $опга, Ье1к1 1к1пс1
Ыг 1есгйЬеуе ка1к1§аЫЬг1ег; о На тШеНепп Ьйтуе! уе 1$Ьк1а1-
1епп1 1аттак уе Ьипип 191П кап Ноктетек 1есгйЬе$1... Во1§е-
У1к Ки$1аг кепНШ§тНеп Ьоу1е уартаг1аг$а ЬПе, Ки$уа Ьа1к1,
огаНак! тШеНег кепНПепп! 1ат1таёа тесЬиг еНесекЬг. Во1§е-
СЕ^ЕКАЬ ВАКОУ8К1, ВЕУА2 УЕ К121Ь КиЗЬАК 73

уУс Ки51апп §081егУ1к1еп §1тс11к1 §1с1с1е1, апсак де1Шк1е ап1аЫа-

ЬШг. Ас12Нк1еп Ьа§ка Ыг§еу ёеёНсИг.
“Когка^а ^ок Ьазк1 уарзап ущИ о1иг” НепНеп 802 акНта
§еНуог. 1§Ге §1тсН Во1§еу1к1ег с!е коуКНепт, Ьа1кт1 о 1агайап
Ьи 1агаГа зйшИеуф у1|11;Н§е Нт1§1егй1г. Е1Ье«е оп1апп Ьерз1
Ыгйеп Ыг а§12(1ап: “З12 Ыгйеп пе 1з1егз1п12, Ыг йе 312с1еп пе 13-
1епг, §еНп12 каг§1гш2а §6геНт, когитиги рау1а§аНт” 61уесек-
1егсНг. Ви §йп рек уактйт 1§1е оп Ыг зепе еууе1 кепсНз1у1е
ЭуогуапзЫ 2аГ6а каг§11а§1ф1т ^епегаНп пи1ик1ап ЬаНптйап
91ктат1§Нг. Аушра'йа б1еп Веуаг1ага сеуар о1так йгеге опип
бгеНт уепр §едтек 15Нуогит:
О (Оепега1 ВагоУзЫ), §6пй11й Веуа2 огбипип Ьйуик Ыг ете
уе агги Пе 1е§еккй1 ет§1П1; Ыппс1 уа21Ге1еп Ьа1кт Ьаккт! 1а-
ттак, та1 уе сатт, ЬйтуеНп1 коштак, Ьег уегйе Во1§еу1к-
1ег1е уе о1и§ап К12П огёи Пе 9агр1§так, пеНсе ШЬапу1е Ьйуйк
уе Ьо1йптеуеп (^агНк Яизуа’зии уеппе ^еНппек о1Ни|ипи; Тигк-
Та1аг1апп, ЬПЬазза Во1§еу1к1ег1е Пк НеГа 9агр1§ап К1пт Та1аг-
1апшп у1§1И1§1пс1еп зйауфе ЬаЬзейегек, §1тб1 кепНПеппе аз-
кег уе рага уегтек зигеНу1е Ьа1кт Ьег ГйгШ уагНниНа Ьи1ип-
таз1 191П уекП1ег1П кагаг1аг ^Шаппазии, 562 уе 1тга уегтез1П1
игип игип 12аЬ е!т1§Н. Оо1ау131у1е ЫгНеп каг§ШкЬ сеуар1аг, ка-
гаг1аг ЬекНуог1агс11.
Тор1апап (Та1аг) уекШепп екзепз1 кбуШ, Ьепйг з1уаз1 уе 19-
Нта1 Ьауа1а аПЬр уеН§тет1§ ас!ат1аг6ап 1зе1ег Не, иуашк, Ьа1-
Неп, 1§1;еп агПауап к1§Пег61. 191епп6е Ьа1к патта ПкЫепт а^1к
уе сезагеНе збу1еуесек агкаНа§1аг На уок Не|ПсН. Пк 562 зоу1е-
те§1, Ьег зигеНе Ьапа уагб!т еНесек1епп1, тек!ер Ьоса1аппт
74 01КЕ1Ч1Л 1Ы$К1ЬЕК

502 8оу1ете§е а11§1к оМик1апт Неп 5йгтек1е й8Ште уйк1егт§-

1ег<Н. 2а1еп К.и5уа'с1а 1Ы11а1 уе ткПаЬт к12§т йеуп 1сИ. Рейа-
^о^1к Ыг 1еёк1к1е каг§1тёак1 Ки5 §епегаНп1, гаЫНепт ^бгНеп
§е91гсНт. Аппе^тНеп ЬаЬавтйап йауак уеу1р §е1еп досик1аг
§1Ы Ьип1агс1а йа Во1§еу1к йауа§тт, 1а2у1к1п1п ас181 докт. В121
Ьеуесап уе азаЫуеНе сНп1ете|е П1уе1НусН1ег. КепсН1еппс1е 1п-
кНаЬт Ьйуйк 1е51П Ьиктап Ьи Веуаг Ки81аг каг§18тс1а 562 зоу-
1етек 19111 збге пазй Ьа§1атак, 1§е Ьап§1 уопйеп §1гтек, 1у1 Ыг
копиу1а те5е1еу1 о1с!и§и 21Ы §6г1еп опйпе 8егтек 6й§йпй1е-
сек Ыг 1§Н. (рйпкй оп1аг СагЬ§1 кауЬе1тек §1Ы Ьйуйк Ыг ас1-
шп 12й1гаЬ1 актйа Ьи1ипиуог1агсП.
Нег§еуйеп опсе, §епега1т пи^кипип кепсИгшгёе 1у1 Ыг 1е51г
уар11§1ш, §опй11й киууеНепу1е та1 уе сатт121 8ак1атак, Ьак уе
ЬйтуеНт121 1аш1так, уигйитиги когитак Ьи5и5ип6а §051;е-
гесек1еп §ауге! уе РеёакагЬк1ап 6о1ау1 тй1е§екк1г Ьи1ипйи§и-
тиги Ы161гт1§Нк. Ет1г1еп (Рпкаг^ап) §еге§тсе ^е^Пеп уекН-
1епп Ьетеп ек5еп51 аггиМгта §оге Ьа1кт б1ейеп Ьеп 5еу61§1
(рагЬк 6еупп1п то11а1апп6ап, Ьоса1агт6ап оМи^ипНап кеп61-
1еппе каг§1 аукт Ыг 51уа5е! роННка51 уарасак 8еУ1уе6е о1та-
Н1§1т121, ЬйШп 5021епт12т Ьа1кт 5ат1т1 6иу§и1аппт а^1к Н'а-
Не81 о1ёи§ипи ап1а1т1§Нк.
Во1§еу1к1ег1е 9агр1§так, кепсЫеппе а^кегсе, та1са уагсНтба
Ьи1иптак 1§1еппе §еНпсе: КепсН1епп1П §е9 ка1Н1к1апт уе ЬйШп
каЬаЬаПп Веуаг Ки51агс1а о1Ни|ипи 12аЬ ебегек, Ьи Ьи5и81а Кл-
пт Та1аг1аппт тШТ каЬгаташ Та1аг 1пк11ар огйи^ипип Пк ки-
тапбаш о1ап СаГег Зеу1с1 АЬте1'1е МШТ Уо1 Ьа§9Пап, МйПй (^е-
1еЫ С1Ьап'т Во1§еу1к1еге каг§1 а^пЫап 5ауа§1а, Ктт'На кеп61-
СЕ^ЕКАЬ ВАКОУ5К1, ВЕУАХ УЕ К121Ь КиЗЬАК 75

1еппе уагйип 19111 с!ауе1 есШеп Веуа21апп, Веуаг гаЫ11епп уаг-

ёипа 1119111 §е1шеё1к1епп1, §е1еп Ыгка^ 2аЫ11п де кепсШеппе пе
19Ш Ь1уапе1 еи1к1епп1, Ктш Та1аг огсШзи ЬогиИикШп зопга “Кь
пш Та1аг1ап ЬапЬк, кигиЬау киппак, Ьа§ка шШе11еп КтшИап
с11§ап коутак 19111 Во1§еу1к1ег1е тиЬагеЬе еКПег” сЬуе Та1аг1апп
а1еуЫпс!е, Во1§еу1к1ег 1еЫпс1е ргора§апс1а1аг уарагак коу!егс1е
уе §еЫг1ег6е Ыг^ок Та1аг §еп91епш Во1§еУ1к1еге 6Шйтйк1епп1,
ЬПЬазза Киз1апп бозПи^ипа, зогйпе 1патр, зак1апта6ап оп1ага
1езНт о!ап МйКй (^е1еЫ С1Ьап'1 пе 191П 616йг6йк1епп1 уе §1т61
Во1§еу1к1ег1е 9агр1§так 19111 Ьап§1 Ыг уйг уе такзаНа Ктт Та-
1аг1апт уагб1та 6ауе1 еи1к1епп1 зогти§1ит.
МесНз1е т1гга1аг, Веуаг Яиз1аг агазтйа §йгй1ННег Ьа§1а-
б1уза 6а, зогИпте беуат ебегек, пе 191П уагй1т еМпесЛк1еп-
П1П зеЬер1епп1 12аЬ Пе Ктт Тйгк-Та1аг1аппт агги уе 6иу§и-
1аппа (егсйтап о1ти§Шт. Са!ег 5еу1с1 АЬте1 Веу'1п §6пй11й аз-
кег1ег ЫгИ§1 ВаЬ^езагау Пе 31уаз1:оро1 агазтба Во1§еу1к1еп 31-
к1§Мпгкеп, Веуаг Киз1аг АктезсНЧе агкайап Ьйсита Ьа§1ат1§,
зауа§ та1гете1епп уе киууеНепп агказ! о1таб1§1ш Во1§еу1к-
1еге ЬаЬег уегтек зигеНу1е Ьоги1так йгеге оЫпап Во1§еу1к кь
Ыапт 6ез1ек1ет1§1егб1.7 На1Ьик1 Юпт'ба Ьа1кт та1 уе саш-

7 ВаЬ5её11еп азкеп 9агр1§та 25 Осак 1918’йе уег акН. ТапЫ каупак1ага

§оге, Кшш Та1аг1апп1П 3,000 8йуап51 уагйь \е 5ауа§1ап опсе КигиИау йуе-
1еп ага8шс1а Пк1г ап1а§таг11ё1 ?1ки. Ыитап Се1еЫ С1Ьап Во1§еу1к1ег1е иг1а§-
так гагайапусЬ, уе Во1§еу1к1епп ?ок киууеШ оЫиёипи, 5ПаЫа оп1ап уеп-
теп'т тйткОп о1т!уаса81ш 5оу1есЬ. Рака! аЬпап оу 50писи СГе1еЫ С1Ьап
43’е 12 кауЬеШ уе Уопейт КигиЫпйап 15йГа е(И. Ктт Та1аг киууеНеп уе-
пШпсе, КигиЬау йа§11с11 уе 90&и йуе!ег 5ак1апй1 усуа ка<;П. Се1еЫ С1Ьап Ьа-
1еп Во1§еУ1к1ег1е ап1а§тау1 итагак Акте5С11Че ка1й1. ТиЫк1апта5тс1ап 5оп-
га 5еуа8Юро1’а §6Шгй1с1й уе 23 $иЬа1 1918’6е киг§ипа 6121161.
76 01КЕ1Ч1Л 11Л$К1ЬЕК

П1, Ьштхуеип!, ЪйШп Ьак1апш 181еуеп, кепсШепп1п 1аштак 18-

1етесЬк1еп Ктт КигиЬаутт, Та1аг-Тйгк ёеп^НЦтт уарп§1
Ъйуйк 1пк11аЪ1, йетокгаНк етеНепт о 2атап Веуаг Ки81аг Ге-
паЬк1а каг§11ат1§1агс!1! Ви§йп 18е кепсШеппе уагй1т 19Ш йауе!
есШт1§ о1ап Тйгк-Та1аг'т зй!1е а§21 р1§гт§, уо§игёи йЯетек
тесЪипуеНпйе ка1т1§ Тйгк-Та1аг1апп, к1т8еп1п уа1апс1 уаа1-
1еппе, (ЗозНи^ипа 1паптак 181етесН§1П1, Веуаг К.из1агт уагсЬ-
т1у1а Во1§еу1к1епп Клпт'йа ги1йт уе 1§кепсе1еп, коу1егс1е уе
§еЫг1егс!е бкШгШеп Тйгк-Та1аг §еп91епп1п кап1апшп ипиШ1-
тасЬ§1П1, е^ег А1тап огбизи Ктт'а §еНр Во1§еУ1к1ег1 1ет12-
1етет1§ о1зауб1,8 Ып?ок Тйгк-Та1аг'т уе Ьа«а Кетзе1епп (А1-
1ап1апп) 6аЫ 61(1йгй1есе§1П1п тиЬаккак о1йи§ипи 12аЬ е!т1§-
лт. 1§1е ткйаЪт ЪаЬ§еу1есНё1 Ъи уаг1уе1: каг§1зтба, тЬауе1е
кабаг Тйгк-ТаШг'т К1211 уе Веуаг Киз1аг’6ап Ы^Ътпе уагб1т,
азкег уегетеуесек1епт, уа1апба§ кат ббктек Нкппйеп уаг-
§е91йс1епп1,1агаГз12 ка1асак1апт, Ъипбап зопга Ьег тезе1е Ьак-
ктба ёбгй§тек, ап1а!так уе1к151 ЪиШпап Киги11ау’6ак1 уекП-
1епт1г1е ап1а§так §егекН|1т Ьа1к патта ЫШ1гт1§Пт. Вип-
бап зопга агкайа§1апт 6а 12аЬаИа ЪиШпагак 8021епт121, 1екН-
Нт121 6ез1ек1ет1§ уе 1аз61к е1пп§1егсН. В12йеп 1т2а уе иг1а§та
кагаг1апт а!атауап §епега1 уе Веуаг К.из1аг, Ъйуйк Ыг азаЫ-
уе11е, ^йсепегек тесПз1 1егк е1т1§1ег61. Вйуйк §йгй11й 191пйе
тесНз Пк §йпй ба§11т1§, Ьег уекП уеппе §еп 6бптй§1й.

8
Ктт’с1а Пк Во1§еу1к 1(1аге51 27 Осак 1918’<5еп 25 Ы1запа, А1тап1агт Ю-
пт*11$ёаЬпе каПаг зигс1и. §иЬа! уе Мап ау!аппс!а Во1§еу1к1ег Юпт’Па 1егог
51уа5ейш 1а1Ык еёегек Ып1егсе Киз уе Та1аг уа!ап6а§1 каШат еиПег. А1-
тап1аг Ктт’а §1ппсе Акте5с1Г1е 1ор1и тегаг1аг Ьи16ик1апп1 з6у1еППег.
Вкг. р15Ьег, Сппгеап Тагагз, 5. 120-21.
СЕ^ЕКАЬ ВАКОУ8Ю, ВЕУА2 УЕ К121Ь КЫЗЬАК 77

Еу §еп91ег, 1иу§ап1аг! Ви уа2с11|1т Ыкауеёеп, Веуаг уе Кь

211 Яиз1апп Тйгк-Та1аг1ага пе1ег уарйзд пе уаг^уейег аШф, оп-
1апп йо511и§ипа, уаа!1еппе аЫапшак еп Ьйуйк Ыг аЬшакйк о1-
йи§и ап1а§111г. НегЬап§1 Ыг агкайа§1Ш12 оп1ага капгш§ о1$а, пе-
Псеёе шайпйап, сашпйап о1ши§1иг. Тйгк-Та1аг1аг оп1апп шиа-
ше1е1еппе каг§1 а?1к уе 1еш12 Ыг уйгек1е тййаГаайа ЬиЫпза-
1аг, Ьак1агта Ьйгте! 151езе1ег, оп1агс!ап Ь1уапе! §6гтй§1егсйг.
Кеп61 Ь1уапе11епп1 ог1тек 19111 6е Ып йегебеп зи ^еЬгегек Ы21
Ьак512 91кагта§а 9аЬ§т1§1агб1Г. Ме6еп1 ййпуа Ьа1кш1 6а кап-
й1гта§а, Тйгк-Та1аг1апт 6а уаЬ§1 1ат1та§а 9аЬ§1уог1аг. Вип-
1аг “Ойпуау1 ког, Ьа1к1 зегзет 5атуог1аг! ОогШеп тет!еке!
1) ((

кйауиг 151ете2” аЫзогй Яизуа'пт ЬаНп! 1а5У1г ебег. “Сат уа-

пап Тапп51па 1апе1 ебег.”
Ви§йп Яизуа'ба уа1ш2 Тйгк-Та1аг1аг 6е§П, екзепуеЬ 1е§кП
ейеп заГ уе коу1й Яиз1аг 6а уег1еге сНг ^окегек, коИапш а^агак
"В121 К121Папп, ВеуагЫпп 1§кепсе1еппс1еп, ги1тйпс1еп киПа-
гасак, Ыге уа§атак 2еук1П1 уегесек к1т оЫгза оЫип, опип ки-
1и о1аса§12! Се151п!" Ыуе уаЫапуогЫг. Веуаг1агс1ап а§121аппт
1а6т1 аЫ1к1ап 191П оп1ап 151ет1уог1аг, “Уа^тауа таЬт!2,1пЬ-
ката катгшг уок” Ыуог1аг.
 '

'

I
АЬЕК5А^ОКОУ5К1-ЬА2АУАУ АКА5ШОА 79

6. А1екзагк1гоУ5к1-Ьа2ауау Агазшйа

1920 Казип аутйа ВоЦетк киччейеп Ки$ 1д Вачадгт ка-

гагик. Веуаг Киз огйизипип уйкзек гШЬеИ $иЬау1ап че аИе1еп
80п зщтйМап Кичт уаптайазтг (егкейегек о гатап Ш1а/
йеу1ейеппт ц%аИ аШпйа о1ап 1з1апЪи1 ’а кадШаг. Тат о згга-
йа, Речтл А1ш§ ТйгЫуе’йе ЬиЫпиуогйи че 1$ШпЬи1-Ктт йетг
уоШпип караптазтйап йо1ауг Ктт ’а кага уоЫпйап йоптек
гогипйа каШи Апкага’йап ТгаЬгоп’а §Шегек, Кагайетг’1 то-
1ог1а §ед(р, Кизуа’уа чагйг. Кгазпойаг уе Коз1оу уо1иу1а Наг-
коу’а егцтсе Ктт ’а §Шеп Ыг Iгепе Ыпйй Тгепйе, Вйуйк МИ-
1е1 МесИзтт Мозкоуа ’уа §опйегйщ1 Ыг Тйгк Неуейп оШи§и,
Нагкоч’а кайаг зеуаНайтп оШикда гаНа1 §едй§1, /ака1 азй
1еНИке1ег1е Нагкоу’йап зопга кагдйадП§1 Ьйййуог. Зопипйс
45 §йп1йк Ыг зеуаНаПеп зопга ег§т Ыг НаШе о1игйи§и 5ийа.
уакттйакл ОШг кбуйпе уагйг. Вигайа зитйап Наигазтйа, 1д
ЗауадШп зопга Во1деу1к копгоШпе §едеп Кизуа’йаН азауц-
81гИ§1, (/ека ’тп кеу/\ Шагезгт, 1геп1егйек1 $е/ИИ§1 уе айаШ§1
оШт (еНИке1епт аШаПуог. Ое§тйеп И§тд котйаг агазтйа
МизеуИепп Во1де^1к йеугйптйе уе Ик котйпШ убпейтйШеН
гоШ уе Кизуа Ми$еуйепу1е И§Ш Ш\пг уе йщйпсе1егйй\
***
Клд$уа'с1ап Ьауайш киЛагап Ыг 1к1 агкас!а§ Пе §6гй§Шт. Оп-
1апп тасега1апт 61п1е61к1еп зопга 6о$11ик та$ке$1 аЬтба Во1-
§еу1к1епп таЬт12а, саптига па$11 $и1ка$1:1аг уарПк1апт, уар-

1
Уапа МИИ Уи1, по. 1 (1 Осак 1931), 8. 14-16. А1ехапс1гоУ81а уе Ьагауау,
Нагкоу (Шсгаупа) §еЬпп1 Ктт’а Ьа^Ьуап 1геп уо1и йгеппёе 1к! 181а8уопс1и.
Ви уег!ег §1тсЬ 2арого)уе уе Ьогоуоуа о1агак ЬШшуог.
80 01КЕМЫ 1Ь1$К1ЬЕК

такга о1ёик1апш уе Ьа§1тс1ап ^е^еп Ыг тасегау1 Ьа11г1ас11т.

Ви така1еп1п копиви о тасегашп Ыкауез^сИг.
1920 8епе81П1П АгаЬк ау1 1сН. ТйгЫуе'деп Кизуа'уа аИеш1п
уашпа йопйуогйит. Оеп12 уе кага уо11ап уо1си1ага карай о1-
с!и|и фп ТгаЬхоп'йап Ыг то1ог1и кау1|а Ьтегек Татай'уе ога-
йап Ыоуого818к1 (Моуого881у8к)’уе 91кт1§Цт. Ви уо1си1икёа,
ёеп12йе §едеп Ып 1еЬИке уе гог1ик1ап уагта§а Шгит §бгтй-
уогит. АзЬпёа о гатап Кизуа - ТйгЫуе агазтёаЫ зеуаЬаёег
еспеЬИепп §1ёёеШ коп1гоШ аЬтёа 1сИ. Во1§еу1к огёи1ап Киз-
уа'пт Ьег 1агаЬт 1зЫа е!т1§ 18е1ег ёе тет1екеШе ёеупт Ьаге-
кейеп, а^Ьк уег уег Ьа§ §оз1;епуогёи. Во1§еу1к1ег ёе ё1§апёап
§е1еп ^ёеЫеге зеуаЬа! карйапт караё1к1ап §1Ы Кизуа’пт
191пёе ёе зеуаЬай уазак1ат1§1агё1. Вешт уакйу1е (^агЬк а1еу-
Ыпёе 9аЬ§т1§ о1ёи§ита ёа1г уез1ка1апт о1ёи§и 19111, Ьеш Во1-
§еУ1к Киз1аг кепсЫепшп 1аЫ! тйиеЬкШп о1агак 1ашуог1агё1.
Во1§еу1к1епп ТйгЫуе 1етз11сШ§1 уе ТгаЬгоп коп5о1о51и§и 1а-
гаГшёап Кизуа'уа зеуаЬайт 19111 ауп ауп уез1ка1аг Ьа21г1апт1§-
Ь. Веп ^ег^екШп Кизуа'шп Ьа§1ап Ьа§а а^ уе 9ф1ак каШфии
ЫШф1т 19111 ТгаЬгоп'ёа йз! Ьа§1Ш1 уеш1егш§, Кизуа'ёа Ьи1и-
пап аИете, ёог! 9оси§ита Ыгег ка! е1Ызе, ауаккаЫ уе за1ге
а1агак Ьйуйк Ыг Ьауи1а уег1е§Цгт1§Ьт. §оу1е Ьоу1е ЬауиШтёа
уе йзШтёе е§уа уе рага о1агак Ып Ье§ уйг Нга уагёь В1гка9
§аге1е ко1екз1уопи, аИе тек!ир1ап ^аЫатёа ЬиШпиуогёи.
^оуогоз1зк1'уе 91ктса Ьеп1 1к1 агкаёа§1т1а 1и1ик1ау1р (^е-
ка'уа §оШпий§, Ьарзе1т1§1егё1. Огаёа Шата таЬкит, киг§ипа
ё12Нтек, уеуа раг^аЫптак 19111 заа1 уе ёак1ка1апт Ьек1еуеп
§еп9 каёт1аг, 1ЬЬуаг аёат1аг уагсЬ. Вепсе Ьип1апп Ьерз! та-
АЬЕК5А^ОКОУЗК1-ЬА2АУАУ АКА81№А 81

зшпс1и. (^йпкй Ьип1апп 2еп§1п аПеуе тепзир о1так1ап Ъа§ка

каЬаЬаПеп уокйд. Рага1аппа, тйсеуЬегаНаппа е1 копи1ти§Ш.
ЕЬесЬуеп ЬезаЬии агатак уе зогйипиак, Ьикик1апш ог!ас!ап
каШтпак 19111 Ьип1апп йа уйсиПагии ка1скгта§а ЫНуа^ %ог-
тй§1егсИ. Веп \у[ агйасЬт Ы, Ьи Во1§еу1к (Ьуаппйа тзапт е§-
уаз1 уе рагаз1 о1так саптт аЬптазта, уок о1тазта зеЬеЬ 1е§-
кП есЬуогйи. (^ека'уа §6Шгйг1егкеп 1аЫТ Ьеп1т Пе Ьауи1ит, е§-
уат, ккар уе §аге1е1епт, текйдр уе рага1апт а1тт1§и. Уа1-
П12 ка1ра§1тт агазтйа зак1ас11§1т Ьйуйк рага1аг ка1т1§11.
У11ТП1 Пог! заа1е кайаг кеп61те Ыг §еу з6у1ептес1еп, зоги1-
тайап Пеупт кигЬап1ап агазтйа йгйпШШ уе зопи пе о1аса§1
ЫЬптеуеп Ыг уа21уе«е ка1т1§Пт. Ви утгп 6ог1 зааПп Ьеуесаш
Ыгка? ау еууе1 1пеё6Гс1е2 Уипап огйизипип фпйе ка1й1§1т
У11ТП1 ёбг! заа1;Нк Ьеуесап кайаг когки уегт1§Н. (^ека геЫ 1ага-
Гшбап 119 ПеГа зогёЫапсЬт. А§1Г Ыг затк §1Ы Ьак1т1епп уапь
па 91капНуогс1ит. Вапа уопекПеп зог§и1агс1ап кепсЬт1п "Тйгк
сазизи" ПЬагш, §йрЬе уе зашз1 актйа Ьи1ипйи§ити ап1ас11т.
ТгаЬгоп'ба Ьи1ипап Ыг Во1§еу1к СеЫзГ1агаНп6ап §161р §е1Ыё1т
уег1ег, §огй§Ш§йт к1тзе1ег, Ноуого51з1а (реказГпа о1ёи§и %\Ъ\
ЬаЬег уегПт!§Н. Вепйеп Ьер зеЬеЫег, тйпазеЬеПепп таЫуе!-
1еп зогиЫуогйи. А91к зоу1етек зигеНу!е Ы^Ыг §еу о1тай1§1Ш,

2 А1Шё, 1з1апЬиГс1ап Езк^сЫг’е е^Пегкеп уо1и 1пе5бГс1еп ее9т>§ о1таЬ.

1920 50пЬаЬагтс1а ЬаЬ Апас1о1и Уипап 1цаН аИтс1ауё1, уе Кипи1и§ Зауа§1-
шп Пк Ъа§апЬ 5а1Ьа1ап зауПап В1ппс1 уе 1к1пс1 Ыопй 2аГег1еп (10 Осак ус
1 Ы15ап 1921) йаЬа Ыг кар ау §е1есек1еусИ. 1пееоГйп ЬаЬзта 6й§еп Виг5а
8 Теттиг 1920'6е Уипап огс1и1ап 1агаГт6ап 1$^а1 еёПпй?, ус Кй1аЬуа уе
Е5к1§еЫг Теттиг 1921'йе Уипап коШгоШ аЬта еедесекй. 1920 уПтйа усг
а1ап 19 15уап1аг уе тет1екейп 1§еа1 аЬтйа Ьи1ипта51 АпайоШМа зеуаЬаЬ
9ок 20Г уе СсЬЬкеЬ к!1т1§П.
82 О^КЕМЛ 1Ы$К1ЬЕК

5еуаЬа11ег1Ш1п аПеуТ оШи^ипи, 21уаге11епт1п 6ге1, копзо1о5а

уагб1т уе 1егсйтапЬк е1тек 19111 о1ёи§ипи, кепсШеппёеп аЬ-
пап текШр ёа Ьипип ёоёпйапсЬёии 5оу1ет1§Ьт. Ветт §ег-
9ек1еп о 51гаёа Тк1 тет1еке! агазтёа ёозЬи^и §6ппек1еп Ьа§-
ка Ыг атасип ёа уокГи. Ви сепёегеёеп 51к1§агак кигШ1ёик1ап
зопга к11ар, §а2е1е1епт уе текйлр1апта е1 копи1агак сЬ§ег е§-
уа1апт, Ьауи1ит кепё1те §еп уеп1т1§Ь. Уака'уа аПет1п уа-
пта §1ёеЬПтек 191П (^ека уе азкег! 1ёаге 1агаЬпёап зеуаЬайте
тйзааёе есЫпй§, уез1ка1аг уеп1т1§Ь. Рака! к11ар, §аге1е ко1ек-
51уоп1апт, уе тек!ир1апт 1аЬп Кизуа'ёак! Тйгк Та1аг1аг1а Тйг-
к1уе'ёек1 кагёе§ уе акгаЬа1ап агазтёа тШТ уе Ьауай тйпазе-
ЬеПеп ёе51екНуесе§1 191П оп1агт уок еёПте51 Во1§еу1к1епп
а1п уе %\т\\ еп1пка1аппа, Ки51а§1п*так й1кй1еппе иу§ип §еН-
огёи. Сйпкй Кизуа'ёак! Тйгк Та1аг1апп тПЬуе! ЬауаЬш, Ьйг-
пуе! кокизипи Ы^Ыг уазйа Пе а1тата1ап 1сар еёегт1§.
Оег9ек1еп Ьи а^ уе 91р1ак1аг сЪуаппёа, ки§ и9иги1тауап к\г-
1агёа уексЪ^епт 1аттауап, Ыг капип уе каШе аЬта §1гтеуеп
Во1§еУ1к тет1екеЬп1 кигеуёеп 6о1а§агак §йпеуёек1 Уа11а'уа §1-
ёеЬПтек рек ^й^Ш. Уо1си1аг 191П ПеЫегёе уег уокш. АзкегТ Ггеп-
1еге Ьагеп тетиг уо1си1апп а1тё1§1Ш §огсШ§йт 191П Ьеп ёе кпк
1а§Шк уа§оп1агёа азкег агазтёа зеуаЬа! ейпе^е тесЬиг о1ти§-
Шт. Уег1ег, ёегйгШг, пеЫг1ег Ьиг1ат1§и. КаЬп каг 1аЬака51у1а
Ьег 1агаГ кар1аппи§ о1ёи§ипёап агаЬа уе аПа ёа зеуаЬаШ 1ткап
уокШ. Азкег агазтёа Ыг 51§ага 19егкеп Ыгег кеге ^ектек §агйу-
1а кпк к1§1уе уейпеуеп зфагатт 1к1пс151П1 аут §екПёе ёо1а§так
зигеау1е §йпёе апсак Ыг 51§ага феЬШуогёит. Киз1аг Ьи зигеПе
191121т зфагаШп кепёПеппе 1аШгё1§1тёап уе §еп а1тасЪ§1тс1ап
АЬЕКЗА^КОУЗЮ-ЬАгАУАУ АКА8Ш0А 83

рек тетпип Ьи1ипиуог1агЙ1. Рака! Ьип1апп 1агН уе Ьа§1апп-

йап акап Ы11ег Ьапа йа §е9те§е Ьа§1ат1§1ь 11к и§гасЬ|*1т 151а5-
уопйа азкег агазтйап 91ктак, Ьа§ка Ыг зеуаЬаГ уаз11аз1 Ьи1так,
Ьи1тай1§1т 1аксИгс1е иу§ип Ыг кбуйе ка1так 1зйуогс1ит.
2ауа1Ь Киз1аг, Киз кбуШзй Аугира тейепхуейпйеп док игак
ка1хт$11. Науа1 уе 2Пт1уе11еп Киз УаЬибПеппт 1гас1е51пе, беу-
птзе1 1§аге11еппе Ьа|1апт1§и. Китаг УаЬисШег Ьи Киз зйги-
1епп1 131есЬ§1 §1Ы киНашуоНагсЬ. В1г 1агаЙап ба езк1 йеупт-
1егс1е УаЬиб1 ёй§тап11§1 уарап1ап 1а §еп9 пезНпе уаппсауа ка-
баг збпййппек 191П р1ап уарф Ьа21г1апап УаЬисН котйтзНег,
азкеп, тй1к! бпетН такат1ап 1§§а! е1т1§, е§уа уе еггак беро-
1аппт Ьа§та 9бктй§, 181еб1к1еп §1Ы К.из1ап, Та1аг1ап е21уог-
1агб!.3 Кизуа'шп Ьег уеп зеШе*, реп§апНк 191пбе, Ьег уегёе

3 МизеуПепп Во1§еУ1к Пеупш1пс1е1а го1й уе 1920’1егйе Зоууе! Ки5уа’у1 уб-

пе(еп киш1и§1агс!ак1 е(кИеп Ьа1еп Ыг (аЛ1§та копизи о1так!ас!1г. Уикзек та-
катйа о1ап котйп1511епп ек5епуейп1п Ми5еУ1 оЫи^и Ы1ттек1есИг. Отеё1п,
Мегкег Кот11е51 йуе1ептп уеуа Мо^коуа Сека 1йаге ЬеуеПтп Цдо 1к151 Ми-
5еуПегс1еп о1и§так1ауй1. 01ёег (агайап, Ьи Ми5еУ1 азПЬ котйп15(1епп 51уоп151
о!тас11к1ап, Ки5уа уе Оо|и Аушра Ми5еУ1 Юр1ит1аппс1ап корти? о1йик1ап
уе кепсШепп1 даЬа 21уас1е “и1и5аГ’ с1еуптс1 5аус11к1ап ЬеНш1текЮсИг.
Вигада опетН о1ап пок(а, 75 у«1 опсе Ыг КштЬ 6|ге1теп (агаГтйап уа-
гйап Ьи 5аПг1агт, 1920’1епп Пк у|11аппс1а Ки5 (ор1итипип Ми^еуПеге каг§1
о1ап с!аугаш§ уе сШ§йпсе1епт ак5еи1гт1§ о1та51с!1Г. 19. уйгуПт 50п1аппа
Поёш Яивуа’Па §еН§еп Ми5вУ1 а1еуЫагЬ§1, 1905 с!еупт1у1е Ми5еУ1 Ьа1кт
сап уе та1 кауЬта теуйап уегсН. Во1§еу1к с!еупт1 уе 1<? Зауа§1 1ак1Ьеп
Ми^еуПеге уопеЬПеп заШиПаг ПаЬа Па §1ППе( кагапёь К12П огПи а$кег1еп,
уегН 9е(е1ег, Кагак1аг уе Веуаг Ки5 огПи^и а$кег1еп уа|та уе к1у1т1ага
ка(Пс1Паг. Оге1Нк1е, Веуаг Ки5 <;еуге1еппс1е Кизуа’тп Ьа§та §е1еп Ге1аке(
уе каг§а§а11^111 Ми^еуПегйеп §е1сН§те 1пап1аг ?ок уагПи УегН Котйт5(
киш1и§1агтс1а ус Сека’Па Ми^еуПеп 9аЬ§та51, уе еггак Перо1аппт Ми5еУ1
коп(го1йпе §е9те51 Ьа1к1 Ьи §огй§е 5йгйк1йуогс1и. Зопи^ о1агак, 1917-1921
уП1аппс1а 500’Неп Гаг1а Ми5СУ1 51уП (ор1ити $а1сЬп1ага иегасЬ, уе (акпЬеп
60,000 Ми5еУ1 61с1йгй1с1й уе 200,000 к!§1 уага1апсЬ.
84 01КЕМЛ 1Ь1$К1ЬЕК

Ьауа1, ГааНуе( зопшй§ М1. Р1п1апсИуа, Ыгуапуа, ЕзЮпуа, Ье-

Ы81ап (Ро1опуа) уе заке §1Ы тейеш тШеЙег кепйИеппйеп ау-
п1(Шап зопга К.и81и§ип ЬйШп каЬаН§1, тайсИ уе тапеУ1 $ф-
1акН§1, уаЬ$1Н§1 оЫиёи §1Ы кепсНп1 §б81епуогс!и. 2ауа1Н Тйгк
Та1аг1аг Ьи А11аЬ8121аг, У1сс1ап8121аг 191пс1е кепсИ1епп1п а1таз1
уе 9аН§таз1 §егекеп теукПепп1 УаЬисШеге 1егк етИ§1егсН. Кеп-
(Шеп йе Киз зйпИеппе каЫт1§, котйп1з11епп уе Ьа§ка1аппт
гиШт уе 1§кепсе1еппе тагих ка1т1§1агс!1.
АШкзапйгоузкГуе §е1ё1§1тс1е азкег уа§опипёап 91кагак еп
агкауа уеп1 (акНап Ыг ШегаЮг уа^опипа Ыпт1§Ит. Вигаёа й^
УаЬиё1 котйп1811е Ыг Яиз котйп131 к12 уагёь Веп1 уа§опа аНг-
кеп УаЬиёИег Ьа§1а Ып Ье§уйг гиЫе (Тйгк рагаз1у1а 25 Нга) Ыу-
теНпёе Ыг йсге! а1т1§1агё1. 8еуаЬа1 Уез1ка1апт1 1псе1еуегек
Тйгк1уе уе Тйгк Та1аг1апп уарН§1 ёеупт1ег Ьакктёа Ьешт1е
тйпака§а а91уог1агё1. ВН зог агазтёа Ьеп УаЬиёПепп рек ёеу-
птЫ о1ёи§ипи оп1ага сеуар о1так йгеге з6у1её1§1тёеп Ьеп1т
тП1е19Ш§1те капаа! §еНптп§1ег уе Ьеп! 1тЬа уе Ыат Пе е§уа-
1агит рау1а§та§а кагаг уетН§1егсН. Езазеп ЬауиШт, йз1 Ьа§1-
тт уепШ§1,1ет12П§1 оп1апп а^ ^огШпп! ката§1итш§П. 1к1 §йп
оп1аг1а Ыг уа§опёа Ьи1ипёи§ит §есе1еп кИар1аг, §аге1е1ег йз-
Шпёе игапагак иуиёи^ит гатап1агёа оп1апп %\т\\ Ыг зшказ!-

МизеуПспп Кизуа’Па Во1§еу1к ге)1т1П1п киги1та5тс1ак1 го1й уе Ми5еУ1

1ор1ит1аппа уарПап 5а1йт1аг Ьакктйа, Ьакииг: К1сЬагс1 Р1ре5, Киззю ипйег
1/ге Во/зНеуИс Не%те (Ке\у Уогк: У^та^е Воокз, 1995), 5. 99-114; “Ро§-
гот5” Епсус/оресИа 1ийагса, 13 (1еги5а1ет: Ке1ег РиЬИзЫвд, 1972); “Апй-
5етШ5т 1П Ки551а,” Мос/ет Еисус/оресНа о/ Киззшп ап<1 5оу/е1 НШогу 2
(Ие\у Уогк: Асайепйс 1п(ета(юпа1 Рге55, 1976), 5. 31-39; Магк \УеЬег,
‘ТЬе )е\У15Ь Ко1е 1п (Ье Во15Ьеу1к КеуоЫпоп апй Ки551а’з Еаг1у 5оу1е( Ке-
§1те,” 1оита1 о/НШопсаI Лтен' 14, по. 1 (1ап/РеЬ 1994): 4-14.
АЬЕК5АЛ01ЮУ5К1-ЬА2АУАУ АКА5ШБА 85

1еп о1с1и§ипи ЫззесНуогдит. Вет Ьо§ир оШйгтек зйгеПу1е каг-

1аг а1йпа §отйр ^е^есекШгсН. Во^гизи каг 1аЬаказ1 те!гес1еп
ка1т, уег1еп кар1ат1§, 1геп уо11ап карапт1§, к1§т §1с1с1е1П ка-
гапПЦта, §есеп1п кагап11§1 йа кап§т1§ оШи^и Ыг 31гаёа р1ап-
1апт §ег9ек1е§Пгтеёе кагаг уептп§1егкеп, Ьеп и)тг §1Ы о1йт
6ак1ка1апш Ьек1егкеп, ап1 о1агак Ьигайап ка9та§1 кагаг1а§иг-
т1§Пт. Уептйеп йг1ай1т; кар1уа 6о|ги уйгйййт. АЬйез1 уар-
так йгеге й1§ап ?1кф §е1есе|1т1 ЬПсНгсНт. 1Ы УаЬисН §еПр Ье-
тт отигитйап уака1ат1§, й1§ап ^гкагтак 1з1егтуог1аг<П. Вип-
1агйап Ыпп1п ЬеПпйек11аЬапсазт1 ^екф аШ1т. (рекПтесНк1еп
1акЫгйе а1е§ ес!есе§1т1 §1с1(1е1 уе сезагеНе збу1еутсе 9екПте§е
тесЬиг оЫи1аг. АгПк Ьип1аг1а йаЬа Гаг1а каг§11а§та§а Шхит
уокШ.
8ПаЬ еПтбе о1Пи§и ЬаШе, уа§опс1ап а11ат1§, каНагйа §с
тй1е §бтй1е ад кигПапп Ьйсит 1еЬНкез1пе га^теп 131азуопа
с!о§ги уйгйте§е Ьа§1аё1т. Тгеп кага зар1ашр ка1т1§ 1сН. Карь
1аг караН, Ьегкез бепп иукийа 1кеп Ьеп ЬауаПт1 уа§опбак1 са-
пауаг1агс!ап, уегс1ек1 уаЬ§1 кигПагбап киПагтак 19111 ЬеуесапН
ап1аг ^едтуогсШт. Вт Ыг гог1ик1а ПбП; кПоте1геПк Ыг уо1и
Пбп Ьи^ик заа«е уйгйуегек Ьагауау’а §е1т1§Нт. Е§уа1апт, у1-
уесек1епт УаЬисШепп уаёопипйа ка1т1§«. ЕПез1 §йп уо1 а^ь
1агак о 1геп 1з1азуопа §е1сН§1 гатап ай1 ёе9П11§ уа^опа гк! 31-
1аЬН азкеп §6пс1епп1§Нт. В1пз1 Та1аг сН§еп Киз о1ап Ьи 1к1 аз-
кеге тасегапи ап1а!агак огаПап киНагб1к1ап е§уатт уапз1т
кепППеппе уегесе§1т1 уаПе1т1§Нт. Азкег1ег 1агаПп6ап ЬепПе-
Ы зПаЫап На §еп уегПегек е§уа1аптт кепППеппе 1езНт есН1-
тезт1п §егекН§1 Ы1сНгПт1§Н. Азкег1ег Пе запк! Ьеп1т еп уа-
 86 01КЕМЛ 11Л$К1ЬЕК

кт акгаЬат о1агак кепсИ1епп1 1ат1т1§1аг(11. Котйп18иег к1211

азкегёеп рек когкиуогйи.
I
Випйап зопга 1екгаг азкег агазтйа зеуаЬа1е тесЬиг о1ти§-
1ит. Агайап Ыгка? §йп §е9йк1еп зопга Ьауи1и, е§уау1 азкейег
а§итт§ ка1аЬаЬк 151а5уопип Ыппйе кауЬо1ир §ттп§1егсН. Кл5а-
са51, а^ уе 9ф1ак К.и51аг сИуаппйа 1ататеп е§уа812, а^ уе 9ф1ак
ка1т1§Ит. Ау1агса йеуат ейеп 5еуаЬаНт е8па81П(1а Ьи е§уа уй-
гйпйеп Ыгка^ Ьауа! тасега51 §е91ПТ11§Нт. Ме1еЮро1181а5уопипа
§е1сИ§1т гатап Мо^коуа'Нап Ьа51а1ап Ктт 8апа1огуит1аппа
пак1ес1еп Ыг Ьа51а 1геп1 уагНк Рака! Ьа51а уа§оп1ап 51т51к1 кара-
Ь кН. Уо1си аЬпгтуогНи. Еп агкайа кот18ег1еге таЬ5и5 оге1 Ыг
уа^оп уагбь Опа ёо§ги Пег1егт§Нт. РепсегеНеп Ьакап Ыг гаНп:
"З12 Ыт о1а5Ш12, пегНеп §еИг51П12?" Ы1аЬ1у1а каг§Па§т1§Пт.
ТйгЫуе'йеп §е1еп Ыг уа!ап6а§ о1Ни§ити, Ктт'На аИет1П уаш-
па §11тек 19111 уа^опба Ыг уег уегте1епт пса е1т1§Нт. Вигайа
Тйгк^е уе Ки89а копи§ап Ыгка^ агкас!а§1у1а, Яи8 тайат1 6а Ьи-
1ипап Ьи га1т е5к1 Тйгк181ап На1к Когш^еп уе Мо^коуа'Нап К1-
пт На1к Кот18егИё1'пе а!апап ЗиИап АИуе!* 15гтпс1е Ыг Мо8-
коуа ко1е51 о16и§и ап1а§11т1§Н.
Веп Ьи уа^опип Нагасйс Ыг уеппе уег1е§11к1еп 50пга еИпйе
9ап1а51 о1ап Ып51 6е уа§опип копбогипНа оШгта^та 121П уег-
те1еп 19111 кот15епп кап51т капНигт^ уе 19епуе аНпт1§Н. Ви
аНат ЬегН оИйгтек 151еуеп й^ УаЬисИ'п1п ЫгтусП. МйЬепб15
о1так 8еЬеЫу1е 31уа5Шро1 1ег8апе1еппе тетиг о1агак §1сИуог-
ти§. Ви УаЬисИ'у1 §бгйг ^огтег оп Ье§ §йп еууе1к1 5и1ка51 о1а-
утт Ыкауе51Ш огайа Ьи1ипап1ага ап1а!агак Тйгк гиЬитба кау-
пауап а21т уе табетп кис!геНу1е уе а6а1е1:е §6ге 1пНкат а1так
АЬЕК5А^КОУ8К1-ЬАгАУАУ АКА8НГОА 87

8йгеИу1е УаЬиё1'у1 уа§опс1ап 91кагша1апт (екПГ е1ш1§Нт. Ак$1

1аксНгс1е 1геп1п ЬагекеНпйеп зопга кепсПт опи репсегеПеп а§а§1
а1аса§1т1 Ы1(Пгт1§Нт. 1§1е а^ уе 9ф1ак каШ1к1ап зопга пегаке*
§б51егтеёе, тебеп! уе тзап! ЬагекеНегбе Ьи1ипта|а 1ткап о1-
тасЬёта капаа! §еПгт1§Нт. К15аса51, УаЬи61'у1 уа^опёап 91кап-
так уе кеп61т Ьипбап ^опга Ыгаг гаЬафа 5еуаЬа1 еГте^е ти-
уаГТак о1ти§Шт. А^П тНкапитт Пепбе, а511 Тйгк Та1аг1апп
УфМеп, кбу1й5й, ате1е51 Ыг1е§егек, 6егПе§егек а1асакпг.
1§Се уаГапйа§1аг §ипи аггеСтек 181епт кТ, оп Ыг 5епе еууе1
9а1так, уактак, у1ктак, Ьа1к1 а^ЬЫа уе 61§ег П1уе1;1ег1е оМйг-
тек 8игеПу1е уа§ауап Во1§еу1к1ег, котйп18(1ег, Ки8 уаЬ§Пег
Ьи те21уе11егс1еп ЬфЫг §еу ек51Ьтет1§1ег61г. 1к1 5епеПеп Ье1
кбуШ Ьа1кт ага^тба Ыгаг екте|1 о1ир пати5иу1а уа§ауап!ап
“ки1ак” пат1у1а уа§та е«Пег, 8йг6й1ег, 61Пйгс1й1ег уе 61Пйг-
тек1е1ег. Аг11к §1тсП коуШ Пе ЫШ. Випйап 50пга ате1е1ег 19111
Во1§еУ1к1епп рау еПесе§1 к1т5е уокЫг. Уа1тг, УаЬисШег уаг-
Пт Оп1аг Уесйс Месйс4 21Ы тет1екеН Ьа$1апЬа$а киги1ти§,
аЬт1ап, сеуЬеНеп 1ор1ат1§1агс11Г. Агйк 5оуи1так уе уа§та-
1аптак 51га81 оп1аппЙ1Г.5

4 Кигап’с1а аЙ1 §е?еп 1к1 кау1т. Клуатейп кораса|т1 §б$1егеп ЬсНлПег ага-
5шс1а <?ок к15а Ьоу1и Ьи уагапк1апп ог!ауа <?1кта51 ЬеНпПтек1е.
5 1930’1агс1а, Ми^еуПег ёе сНДег а2шНк1аг §11Пк<;е 8оууе1 ЬйкйтеНп1П
Ьа5к 151 аНта 31ГСН уе Пк Во1§еу1к герттт уегсНё! кйНйге1 Ьаё1т51гНк1аг к1-
5П1апП1. 8опгас1ап УаЬисН Пй§тат о1агак 1атпап 81аНпМп 1936-1938 уП1ап
ага^тПа 1а1Ык е1Н§1 Вйуйк ТепигЫте ПеуппПе с!еу1е1 такат1агтс1а о1ап
Ми^еуПег Н1Шк1апс11, Ьар^есШсН уеуа киг§ипа сНгПсН. Во1§еу1к Пеупт1П1 о1и§-
1игап уе Пк Котйп151 ЬйкйтеНп1 убпе1еп Ми^еуПепп <;о&и 61с1йгй1(1й, уе
Тго<?к1 Мек51ка’с1а 5и1ка51 кигЬаш оЫи. Рака! 51уП Ми5еУ1 Юр1итипи ЬейеГ
еПеп ро§гот1аг 1екгаг1аптаё1.
 >

I
ЮШМ'ЭА^ В1К НАТ1КА 89

7. Клпт’ёап В1г На(1га

Вигайа ап1аШап Ыкауе, 1921 уйг уаг зопи уеуа зопЬа-

Наг Ъа§1аппс1а, Ре\ъ1 А1(и§ ’ип Зийак Ъд1%езтс1е Маап/МисШг-
1й§й уар11§1 гатап уег а1т1$Пг. 01ау, Ктт ’йа Огегк 8оууе(
8о5уаИ5( Ситкипуей’тп кигиШи^и 51га1ага га5(1аг. Уагаг,
уегИ Яи51апп Та(аг На1кта каг$1 йеуат ейеп теп/1 дп уаг-
%йаппа йокиптакш, 8ийак’т уеге1 уопейт кипйипйак'ь П-
§йег Накктйа ЬИ§1 уегтек(е уе уегй На1кт Та(аг уейт досик-
1апт когитак уе е&йтек гдт §д5(егй1к1еп %ауге(1еп ап1а(-
такшйгг. 8опЪаНаг ау1аппйа §Ша таййе1епт еШе ейеЪйтек
%ййкде гог1а$та%а уе 1921-1922 кйй§1 кепйтг Ы55е(йгте%е
Ьа$1ат1$й. А1(и%, 1921 А§и5(05 аутйа 8ийак Маап/МйййгШ-
%йпе а(апй1 /ака( Ъи %дгечйе апсак Ыгкад ау каШг. 1922 Осак
аутйа йй/а ейегек айе^тт о(игйи&и Ошг кдуйпе йдпйй уе
Ш ау ^опга айесе Ктт ’йап аупШйаг.
***
МШТ УоГъ уаг! уагтак Ьет с!е К1пт §1Уе$1у1е К1пт Ьак-
ктс!а ЬП^1 уеппек 19111 ЬаЬга с!ейепт1 уок1ас!1т. Ктт'т а^-
Ьк 6Штй гататпа ай о1ап Ыг уа21 ^огйте Ш$й. МПИ уе (ап-
Ы Ыг о!ау оШи^и 191П пак1ес!еу1т.
Та(аг (^осик Вак1теУ1’п1п2 ЬаЬ9е81пс1е Ье§ бк$йг ^осик Пе
копи§иуогс!ит. ВаЬ^е бпйпйеп ^е^еп §озе уоШап 1к1 аШ, уауЬ

Напгатп азЬ, “К1пт’с1ап В1г 1зкегте” Ьа§11|1у1а 1929 уНтёа МНН Уи1
(по. 14-15, з. 12-14) с1ег§151пс1с уаут1апш1§11г.
2 Во1$еУ1к 0еупш1, К.из I? Зауа$1 уе 1921-1922 А^щтбап с!о!ау1 Кизуа’ёа 15
тИуоп к1§1 Ыбй, уе Ьи ас1к11 о!ау1аг 1ор1итип сШгепт! ?ок Ьогс1и. Еуз12 уе аПе-
512 ка1ап досик1апп зау151 агтк^а, уеге! Ье1её1уе1ег уеуа убпейт киги1и$1ап
90 01КЕ1Ч1Л 1Ы$К1ЬЕК

Ыг агаЬа ^е^егкеп ЬаЬ9еп1п Ьйуйк кар131 бпйпйе бигби. 191пйе

агаЬас1бап Ьа§ка ббЛ Киз §бгй1тек1еуб1. Втз1 агаЬаба ауа§а
ка1кф агкаба§1агта пийдк уепг §1Ы Ьшт 9осик1апп кб§кйпй
§бз1ег(И. Вйуйк а^а^Ьпп §б1§ез1пбеп Ы21 §бгтйуог1агб1. В1г аг
ба §агаЬ кеуй уе загЬо§1ик е1к151у1е уйгек1еппбе о1ап б1§а ак-
зеб1уогби. Яиз^а: "Ви кб§к Та1аг1апп КигиИау1; §1тб1 оп1аг
о!игзип1аг; рек уактба оп1ага Киги11ау1 §бз1епп2" беуф ага-
Ьа1апт зйгбй1ег уе 8ибак'т ба9а1аппа3 бо§ш игак1а§ф §Ий-
1ег. Риза! Ьи1за1аг Ы21 Ыг ка§1к зиёа Ьо§асак о!ап Ьи кфкпп
к1т оЫи§ипи б§гептек, опа §бге иуашк баугаптак §егекй.
О 51габа Ьеп 8ибак'т 1сга Кот11езтбе ага уе таапГ тййй-
гй 1сЬт. (^осик Ва1отеУ1’пт тйё1гез1 бе КаЫа УеН (КаЫа Ье-
ЫЬ) Натт 161. КаЫа Натт 1з1апЬи1 Баг-йГ Рйпип’ипи Ыйг-
Н1к1еп зопга, ткПар (беупт) уЫаппба МШТ УоГба 9аЬ§так
19111 К1пт'а §е1т1§11. Опип Ы1§1зтс1еп, 1ет12 аЫак уе 1егЫуе-
зтбеп Та1аг 9осик1апт Гауба1апбитпак 191П кепсНзте Вак1те-
VI тйбйг1й§й уеп1т1§Н. 1§1е Ьи капЬ 1пк11ар1аг, а^Ьк бШггйеп
191пбе уа§ат1ап Ыг 31габа Ьегкезт §бгйпе Ьа1ап Ьа§1аг 191пбе-
к1 1епЬа Ыг кб§к!е когкизиг, йгкйзйг 9осик1ап кабт Ьоса1аг

к1Ш5е512 ^осикЫг 191П Ьакипеу^еп а9та|а Ьа§1ас111аг. А^Нк 31га5тс1а бкзиг ка1-
Ш1§ уеуа 1егкес1Пт1§ 9оеик1апп зау151 4 тПуоп1а 7 тИуоп агазтба о1би|и 1аЪ-
т1п еёШуог уе Ьи ШтзезШепп 90^1 Киз уеуа 1з1ау а11е1еппбепб1. Вкх. А1ап М.
Ва11, АпЛ Ио\\> Му 8ои1П Нагс1епе(1;АЪап(1опес1 СЫМгеп т $оу1е1 К1155Ш, 1918-
1930 (Вегке1еу, Ытуегагу оГСаИГотга Ргезз, 1994), 5. 16. А1ш§’ип Ьигаба ЬаЪ-
зеПщ1 о1аубап, Ктт Та1аг1апшп кепб1 бкзйг 9осик1аппа Ьаки§1 ап1а§111уог.
3 Киз а5й2абе1епп1П уе 2еп§1п1епп1п §еЫг б1§1аппба уар11гб1к1ап 1аЫ еу1еп.
Си2еШ§1 уе е1уеп§Н ШНттбеп бо1ау1, Юпт’ба ереу “ба^а” уеуа 5ауПуе
еУ1 уагбк Во1§еУ1к беупттбеп зопга тй1к1уе1 5аЫрН|1 каЫтйтса, Ьйуйк
зауПуе еу1ег1 кати уагаппба ки11ат1та|а Ьа§1апб1. Та1аг (^осик Вак1т Еу1
бе Ьбу1есе е1йе ебПт1§ Ыг кб§к о1таНуё1.
К1Я1М'ОА^ В1К НАТ1КА 91

а^ПШап, бШшёеп когиуир уа§а1так!а уе 1егЫуе ейпекСеусК. О

31га1агба кб§кйп апз12Ш §есе Ьазкшша и§гауаса§1т, ЬотЬа-
1аг1а, киг§ип1аг1а б1с1йгй1еЬПесек1епт ЬПтег1егсИ. Век^Пеп аг1-
Ппр кб§кй тйбаГаа е1тек 19111 ЬагпЬк уарйк. Веп Пе Ыг Киз
кбуШзй к1уа{ейпе §1гЫт. Ва§1тба Ьйуйк Ыг ка1рак, ауа§1тПа
езк1 Ыг дапк, агкатба уа§Ь, к1гН Ыг кйгк, уе ЬеНтйе кау1§П,
аШ киг§ип1и Ьйуйк Ыг 1аЬапса аз1Нус11. "Та1ап ^ок коузап се-
зиг о1иг" П1уеп аШзбгй кепсН уа§ау1§ппс1а Па бо§ш 91ки.
Ви а^Нк беуппбе П12ат уе капип Пе 1§ 1§1етек 31газ1 ^е^-
гш§Н. 5ПаЬ Пе 1еЬсНс1 е!тек, Ьбу1есе УаЬисШепп еИеппбеп, ап-
Ьаг1апт а^Нпр еггак а1так уе Ьи еггак Пе а^ Ьа1к1 уе уеНт-
Ьапебек! 9осик1ап бЬпеуесек кабаг Поуигтак §егекН. Зибак'т
Копй^е уе (река1апп ге1з1еп КагапЬ 1к1 ^еп^Н4 Вип1агбап Ьа$ка
Кот11:ес1е 69 ЮптП уе Ыг КагапП рагНз12 ага уагбп А1и
к1§1 бе Киз1агс1ап ага ШЬ Веп ага 81га Ы21ткПеп 1ор1аг Сеп-
ё12'1п уе ВаШ’пип 1ошп1ап оШик1апт ипи1тата1апт,5 Киз-
уа'ба еп тагШт зауПап Та1аг1апп уагб1тта 9аЬ§так рек Ьак-

4 РеУ21 АЬи^’ип о§1и Кайп, Во1§еУ1к 1$1Па5тс1ап $опга й(? КагапЬ $иЬау1а
1ап1§11§1П1 уе ЬаПа 1$1т1епп1п Век^етауоу, Реуг1гаЬтапоу уе ЗиЬапоу о1а-
гак Ьа11г1ас11^1П1 $бу1сгт§Н. Ви ^епфкпп (^ека теп$ир1ап о1йик1ап ЫНпт1-
уог, Гака1 КахапЫагт КттМа §огеу а1т1§ о!та1ап Ыг пок1а6т
Кабп А11и§ Пе зогШ 1апЬ §огй§те$1, 19 Мау1$ 1980.
5 Сеп§12 Нап (1162-1227) 1агайп6ап киги1ап Мо|о1 1трагаЮг1иёи кигеубоёи
А$уа’6ап Аугира’уа кайаг игапбь Сеп^г’т бШтипйеп зопга, югипи Ва1и
Нап (6. 1255) 1трагаЮг1иёип ЬаЬ Юргак1апт уопеШ уе АЬт Огйи Пеу1еит
кигби. 1к! уйгуП $опга АЬт ОгПи’пип рап;а1апта$1у1а опауа 91кап ПоП ЬапЬк-
Сап Ып Ктт НапЬ§1161. На1еп Ь1г ?ок КттЬ кепсЫепт Сеп§12 ус Ваш’пип
Югип1ап $аутак1асЬг. Рака11апЫ ага§Пгта1аг §6$Югт1§Ьг Ы, Юпт’т Мй$Ш-
тап ЬаНопт аЫап $аёесе Моёо1 огйи1апу1а Ьа11уа 569 еПеп Тйгк уе Та1аг
$оу1аппс1ап ПеёП, Кшт’ба уе бо^и Аугира’Па ПаЬа опсейеп Ьйкйт $йгтй§ 1$-
к1Пег, ОоПаг, Нагаг1аг уе Клрдак Тйгк1еп ё«Ы каУ1т1егйеп 6е 8е1пи§Ьг.
92 01КЕМ1Л 11Л§К1ЬЕК

ЬсНг че тзапНёа уак1§1г с1егсИт. Кот11е ага1аппт фпйе еп уа§-

1181, Ьа1к (агайпёап с!а еп 21уас1е зауПап Ыг к1§1 о1сШ§ит 19111 Ьи
§еп9 кагс!е§1епт зогйтй (и(аг1агс!1. Оо§ги, с1йгйз11§ §6геп, тИ-
1е11пе кепсШепп1 зауйиап, уе тП1еПп1 зеуеп, 9аЬ§кап к1$Иег<И.
Та1аг1апп ^огйпёе 1пйкат уок. Ойпе§ §1Ы раг1ауф йигап т-
запЬк §1ап уагйь Капйап, бШтйеп, б16йгтек1еп, фгетуогбик.
В12 Ьоу1е 9аЬ§1гкеп, о1ейе кага Пк1гН, к1зкап9 Киз1аг уе Ьа§-
ка1ап, Ы21 уок еЬпек 19111 кеп61 ага1аппйа %\т\\ Ыг кот11е киг-
ти§1аг уе 1сга Кот11езтйеп, (^ека’йап 6а ага1аппа ёоз! к1§Пег
Ьи1ти§1агс11. (^йпкй Ьи уегйе 90§ип1ик уе Ьйкйте1 киууей Та1аг-
1апп еНпНеусН. (Пгип гатапЬгйап Ьеп Та1ап езт §6гте§е, Ьог
^огегек 9аЬ§Ыгпа§а аЬ§кт к1§Пег, Та1аг1апп еНпе з1уаз1 коШго-
1йп §е9тез1П1151ете2сЬ. Опип 191П Та1аг1апп 1§ Ьа§агап у1§Шеп-
ш 1ере1еу1р уок е1те§е кагаг уегт1§1егсЬ. На1Ьик1 Та(аг1апп
§еп91еп уеЬ§тек(е уе Ып оЫйпПзе уеппе Ыг Ьа§каз1 §еИг. Та-
1аг'с1а уа§атак Ькп 6о|а1с11Г, опи ёигйигтак тйткйп о1таг.
1§1е Ьи уапЬ§ с!й§йпеп кага йк1гН к1§Пеп теуйапа 91кагтак
19111 Ыг1т КагапЬ ^еп^Шг уе Кот1(е6ек1 агкайа§1аг1а копи§-
тат12 уе ага§Ьгтат!2 ^ека’у1 Ьагеке(е §еЬгсН. В1г §есеёе еШ
к1§1у1 ттр Ыге 1езНт еиПег.6 В12 ёе оп1ап таЬкетеуе уепр
Ьак1агтёа капип 2еге§1псе 1§1ет уарПтазии 151есПк. Ви ког-
кип^ гйуау1 ёа Ьи зигеПе аИаШк. Вак1теу1пёе о1ап тазит 90-
сик!аг уе Ьоса1аг ёа (еЬНкеёеп кигш1ёи1аг.

6 А1те, ЬеНпПеп 50 к1§1П1П пазП уака1апс!1|1П1 а91к1агшуог. В1г |ЬНта11е, 50

к1§Шк Ыг Киз ^гиЬи (^осик Вак1теУ1’пе за1с!1гс11 Гакаг Та1аг1аг ко§кй ф
зауипгпак 191П Ьаг^ППаг уе Киз1ап (иШк1адНаг. Ые 6е о1за, (^ека’дап Кагап-
Ь §еп91ег уегН Та(аг1ап безШкНуогйи.
ТАТАКЬАКШ АЬТИЧЬАМ СОЗТЕШ)! 93

8. Та(аг1апп АИш1ап N6 Сб5*егсН? 1

Яиз 1д 8ауа$1пс1ап зопга Шкеуе уауйап адкк, МИ-11га1 Ьо1%е-
зиШе уе Укгаупа ’с1а о1игап у1гт1 АоП тПуоп Шдгуг егкИесИ. Та-
пН Ьоуипса Яизуа НаИашп ЫНк уе адНк дИМеппе тагит, ка1-
пщ о1та1аппа уе 1921 ЬаИаг ау1аппс!а 1сШ пеИп уасНзтт ка-
гак %едтезте га%теп, 1921-1922 Адк&тт езаз пебет Во1$еугк
НикНтеНпт коуННепп §к!а тас1с1е1епт т.ог1а е1е ^едгптгезгуйг.
1920 уйтба ОгИуастйап /аг!а таИзи1 уеНдНгтгд Ыг уег о!ап
Ктт ’йа уадапап кгйгк, гезгт такат!апп и&игзиг згуазей че
р1апз12 Нагекейпйеп йо!ауг теуйапа %е1еп уарау Ыг /е!акеШ.2
Гечи АИи%, ада&гйа зитйап НаПгазтйа, Во1деугк1епп НаИстуг-
уесек таййе1епт пазй гог!а аМг&тг уе зопга йа акийапт У(
йе^егк зйз едуа1апт а2 тййагйа НиЪиЬа1 кагдйфпйа йе&дйг-
те%е тесЬиг Ыга/йгЫапт ап1а(такшйгг. Во1деПк1еп Та(аг На1-
кип р1ап1ауагак о1ите зигйк1етек1е (зоукгпт) ИНат еШгеИейгг.
1921 уйг зоМаппа йо%ги Нк адкк 61йт1еп §6гШте§е ЬадШпйг
уе 1922 уаг ау!агта кайаг йешт еШ. Ви /есг йигитШап уе уок-
1ик §йп1егий уадауап Аки§ айезг, Маг1 ауигйа 1з1апЪиГа йбп-
тпек йгеге Ктт ’йап аугййг.
I Уагтш азЬ 1930 уПтёа “Та1аг1апп А1гип1ап Ые Кб51ег(И?” Ьа§11е*у1а
Уапа МИИ Уч1 (по. 3, 5. 5-7) <3ег§15тс1е уаут1апш1§Пг.
2 Зоууе! ЯизуаМак! 1921-1922 Ад11§1 Ьакктба ЬеШгсс уаут1аппи§ ереу
Н1егаШг уагб1г. Вип1апп агазтба, 6геШк1е КттТ еШНеуеп кнНк Ьакктба
ЬПё! 191П, Накап КттН’пт уаутта Ьакииг: ‘ТЬе Рат1пе оГ 1921-1922 т
Ше Сптеа апб Ше Уо1§а Ваз1п апб Ше КеПеГ Ггот Тигкеу,” МШ<11е Еатегп
ЗпкИез 39, по. 1 Оапиагу 2003): 37-88. Аупса, Ыесф НаЫст11081и’пип Кг-
пт 6егё151п6е уаут1апап “Ктт’ба А^Нк У1Нап” Ьа§ПкП, 2 Ьо1йтс1еп о1и-
§ап уа2151 Юпт Мегке21 1сга Кот11е51у1е П§Ш Ыг Ье1^еу1 опауа 91кагтак1а
уе ге5т1 такат1апп е1к1512П§1т ео51егтек1е61г. Вкг. Ктт 7, по. 26 (1999),
$. 12-23; по. 27, $. 3-7.
'

94 о1кемл 1ь1§К1ЬЕК

Кизуа'йа Тйгк Та(аг1апп а1т 1епу1е кагатр игип у1Иаг Ьо-

уипса Ыпк11ГсИк1еп аИийапт УаЬисШег, Яиз1аг пе Шгак1аг ки-
гир аШйаг! Веп 512е §бу1е Ыг о1ау ап1а!ау1т, уе Ыгаг йа §е9Ш1§-
1еп ЬаЬзес1еу1т. “Напа ки11ик е1тек1епзе кат?1 Ьоуи Кагак’а
Ыгте1 ейепт” сйуеп кага Та1аг Кшт'йа уйг е1Н уй Кагак’а Ыг-
те! есйр, кат^1 уг/ф Кагак’т пе а1дак Ыг сапауаг о1с!и§ипи ап-
1ас11. А? §6г УаЬисИ1ег1е,3 Ьег1г§ап Кит1аг Ыг1е§1р коу1егс!е §е-
геп Яиз1аг, кага саЫ1 Ьа1ка йШе зокир, Ыг 1агаЯап 6а оп1апп е1-
1еппс1е о1ап та1а, 1саЬ ейегзе сап1апт 6а а1та§а §ог коути§1аг-
Ш. Ви Кшт Та1аг1аппт 1апЫпт кага уагйап.
Ктт'ба коу1ег6е уе §еЫг1егйе геп§т, ЗакЫ ЬаПпе §оге Ьег
Та1аг к^гтт, Ьаттт Ьа§тйа Гез1еп аШЫа, у1пе Ьоуип1ап 21у-
пе! акт1ап уе 1ПС1 Не боЫуйи. Нег Та1аг 1§1п6еп, б1§1п6еп аП-
11ГсЬ§1П1 а11т, 1ПС1, е1таза йопййгйр закИуогёи. (^агПк гата-
птйа Ы1е Ьи а11т1аг Яизуа'6ак1 а? §6г1епп §огйпе Ьа1так1ау-
61.1пк11ар Ьа§1ай1к1ап зопга ар §6г1й1ег Та1аг1агт Ьи аШЫапт
еИеппйеп а1так 19111 ^аге агасЫаг. Во1 Ьо1 кез1р Ьа1ка сЗа§1Шк-
1ап ка§11 раг^аЫпуЫ Ыг Шзтии 1ор1аб11аг, 6е§1§Нг6Пег. На1к-
1ап "кап1геЬо131уа'' пат1у1е рага, еггак а1так 19111 §еЫг1ег<Зе,
коу1егйе Та1аг1апп еу1епп1 ага§11ггпа1ап зтазтба 1оргак 1ете1-
1епп1 кагагак, йиуаг ага1апт а^агак Та1аг1агт аШп уе 1ПсПеп-
П1 ага§11пг1агс!1. Ваг1 еу1егс1е ЬиЫр е1 коусЗикЫп, ^аЫШЫп сЗа
§ош1тй§1йг. Рака! екзеп Та1аг1аг “Ак ак^а кага §йп штсПг”

3 Яиз I? 8ауа§Ш1 ЫоЬеп Ктт’с1а деуат едеп гог §аг11аг а!ипс1а МизеУ1
1ор1итипс1ап Ьа21 1а§Пег Во1§еу1к1ег1е 1§ ЫгН§1 уарт1§ о1аЫНг. Рака1 Ктт
1апЫпс1е МизеуПеНе Ктт’т МйзШтап Ьа1к1 агазтПа Ь1Нпеп Ыг ^ег^пНк
усуа сШ§тапПк уок!иг. 15. уйгуПНа Ктт ОзтапН Пеу1еПп1П 1езт аНта
61гсН, уе ОзтапЫаг МизеуПеге каг§1 о1ит1и Ыг 51уазе1 §йий.
ТАТАКЬАК^ АЬТПЧЬАК! С05ТЕК04 95

сИуе а11шс1к1апш сап1ап §1Ы 5ак1агт§1агс11. Кизуа'с1а Ьйтуе!

19111, Ьа1кт уа§атаз1191П 9аЬ§ап 1пкПар91 Ки$1аг, еууе1а Ьа1кт
сап уоп§аз1 о1ап таЬт, зопга сатт а1та§а 9аЬ§1уог1агс11. 1п-
кйар пат1 аЬтйа уарйап Ьи зоу§ипси1ик, Ьакз12Ьк йеуат есИр
§1сИуогс1и, уе Ьа1еп с!е с!еуат е1тек1есИг.
ТапЬйе е§1 о1тауап Ьи и^игзиг ткПаЬт ЬйШп а§1гЬ§1, Ьй-
Шп и^игзигШёи, ГепаЬ§1 §6гй1йуогс1и. ЕспеЫ с1еу1е11епп По-
папта1агтт Ьег ШгШ уагП1т1ап зауезтйе Ыг тйййеГ К1-
пт'Па ка1аЫ1еп Угап§е11ег Пе ПеГ о1ир ^Шегкеп уарЬк1ап СаЬ-
пЬаЬап, уа^таПап уте Ктт Ьа1к1, Тйгк-Та1аг1аг хагаг §ог-
тй§Ш.4 Вип1агс1ап зопга Ьег уеге ЬаЫт о1ап Во1§еу1к1ег, а^
§6г1й зоу§ипси1аг Ьа1кт епзез1пс1е кахап каупа1та§а Ьа§1а-
ППаг. Коу1егс1е, §еЫг1егс1е Ьа1кт еИпйе пе уагза 1ауик, уитиг-
1ауа уаппсауа кайаг 1ор1ат1§1агс11. 1пек1ег, 1ауик1аг, коуип1аг
Ьег ЬаКа Во1§уПс1еге зй1, уа§, е! уе уитиг!а уегте^е тесЬиг-
Пи. Ви тесЬипуеЬ П'аПе 191П коуШпйп Ып, Ыг 1ауи§ип Ьо§а-
21п6ап ф1е азагак тЬЬаг е1Ь§1П1 ЬеИгПр, “Во1§еу1к ПозИапта
уарта§а тесЬиг оШи^ит уитиг!а1ап Ьи Ьайа уаратайт, па-
тизити 1епй21етек 19111 1п1П1аг еШт.” сИуе текгир уагт1§, 1а-
уи^ип Ьоупипа азт1§!
1§1е Ьоу1есе Тйгк-Та1аг1аг Ьи ткПаЫп ПаЬа Гепа Ыг акШеЬ
2бгШесе§те капаа! ёеЬгт1§1егШ. Рек 21уас1е зеусИк1еп уе§П
Ктт'Пап и^игзиг Киз1аг агазтйап игак1а§так, кот§и тет1е-

4 Во1§сУ1к1ег Киз 19 Зауа§1Ш кагапшаёа Ьа§1аутса, Сепега1 Угап^е! ки-

тапс1аз1 аИшйак! Веуаг киууеЬег Ктт’а ^екПтек гогипс1а каМг Еп пШа-
уе1, Казпп 1920Ме уйкзек гй(ЬеН Веуаг Киз зиЬау1ап, аПе1еп уе <Н§ег Саг
(агайаг1аппт уепШр КттИ 1егке1те51у1е 19 5ауа§ зопа егсН.
96 01КЕМЛ 1Ы$К1ЬЕК

ке11еге [>ктек 18Нуог1агё1. Рака1 (река1апп5 5йп§иШ $оу§ипси-

1ап коу1егс1е, §еЫг1егйе уо1 Ьа$1апп6а ЬекПуогби; к1шзепт Ыг
коубеп 61§ег кбуе §11тезте Ы1е тйзаабе е1те61к1еппбеп Ыт-
зе §еНр §16ете2, у1уесек, 19есе§т1 Ы1е тбаг1к ебетегсИ. Е11е-
ппбеп еггак1, у1уесек1еп 20г1а а1тт1§, Во1$еу1к 6еро1аппа §6-
Шгй1тй$Ш. На1кт кепсН уег1еппбе зйп§й аНтба 1п1ег сктдгёи.
ЫзапНк патта Ьипбап Ьйуйк гиШт о1иг ти?
На1кт таН, саш Ыг 1ауик уитиПазтбап баЬа к1уте1512 о1-
йи§и Ыг гатапба, Ьи и§игзи21аг1а и|га§т1§ Ьа1кт Ьаккии тй-
баГаа е1тек 19Ы Ьег §еубеп к1уте(Н Ы1Ые1т тазит тШеНт,
Тйгк-Та1аг1аппт Ьа21 ЫгтеНеппбе Ьи1ипти§1ит. Вт ате1е
уа21Гез1у1е кбуйп Ыппбе §агар беро1аппба 1Ы тйуоп Нйе т1к-
1агтбак1 кбу1епп $агар1апт уа^табап зак1атак 1саЬ еЫуог-
би. Тйгк-Та1аг1агт тазитШёипи, (ага&гНЦии, 1пк11аЬа каг§1
§11тесНк1епп1, езазеп уокЫк 19тбе уа§аб1к1апги ёеПИеНе Ы1-
б1г1уог, уакт Ыг §е1есек!е кепсШепп! Ьек1еуеп афНк б1йт1е-
ппбеп киг1и1аЫ1те1еп 19Ы кбуШ §агар1агтт гаЫге Пе ёе§1§Н-
гПтезте, Ьа1ка Па|11Птазта тйзааёе еёПтезт1 1зНуог уе Н-
НГак1а кагаг1аг 91капуогбик. Мозкоуа'Пап §йп1ег уе ау1аг ^е^-
Нк1еп зопга сеуар уепПгсН. Ое§1$Нп1те81пе тйзаабе есШтесН,
рек аг т1кЫгс!а §агар уегПтез1 тйпаз1р §бгй1сШ. Ва21 а1акас1аг
Киз1аг Ы21т ЬакЬ 151ек1епт121 гебПейпек 191П “Та1аг1агт закЬ
еггак1ап уаг, Ыг^ок аИш1ап На уагб1г, а^ каЬпатак, бЬпетек
19Ы аНтЫпт 91капг1аг” Пег1егсН. ВНка^ ау НаЬа ^е^НЫеп зоп-
га Киз1апп 1ат1т е1Пк!еп зи1казНап, 1аЬт1п еШк1еп а$Нк бШт-

5 11к Зоууе! ^гИ роНз». (река 1е§кПаПпт Ктт’сЫа ГааПуеПеп Ьакктс1а

ЬП§119111, Ькг. “Во1§еУ1к1еге А^1к МекШр,” сНрпо! 4, 5. 60.
ТАТАКЬАКШ АЬТШЬАШ С05ТЕМ>1 97

1еп §6ги1тй§Ш. Тат Ьи адЬк б1йт1еп йеуат ейегкеп Атеп-

ка'йап §е1еп уариг1аг с1о1изи т131г Ктт КеГе Нтаптйа 1езНт
а1т1гс11.6 Клпт Ьа1кта, Тйгк-Та1аг1ага Ыг ауи? Ы1е уегНпйуог-
йи; Киз1ага ёа§11:11так йхеге кихеу Кизуа'уа §6пс1епНгсН. Вип-
1аг6а 1у1 п1уе1 о1за 161 Ктт Тйгк-Та1аг1апт а^Н^а таНкйт ес-
тег1ег61. (^йпкй Ьег уагб^тт уо1и уагй1. Рака! Киз1аг ^екп уаг-
й1т1ап Ы1е уег61гте21ег61. Опип 15111 Во1§еу1к1еп зийсаз! [зоу-
ктт] Та1Н о1агак 1аузН‘ е!тек!е 1ататеп ЬакНу12.
Еп зопга Та1аг1аг ка6т1аппт, к121аппт 21упе1 е^уазип, а1-
1т1апт §еЫг1еге, рагаг1ага §6Шгйр Ье§ оп окка ип уеуаЬи! т1-
81га уепуог, исиг, уок ЬаЬазта УаЬисШег, Киз1аг 6е§1§Нпр аЬ-
уог1агсЬ.7 “АЬт ёйтй§ 1а§Ы агра екте§1 а§Ьг” сНуе Та1аг'т а1-

6 Атепка В]г1е§1к Веу1е11еп, Во1§еУ1к Ьикйтейп! 1аттат1§ о^тазта га|-

теп 1921-1922 А51Щ1 $1га$тс1а Кизуа’уа $ок уагс!1т еШ. Атепсап КеНеГ Ас1-
т1П131гайоп (АЯА), 1сШ-Ч1га1 Ьо1ёез1пс1е уе баЬа зопга Ктт 6аЫ1 о1так
йгеге 11кгаупа’с1а ти1Гак1аг а?Ь. (^осик Ьак1т еу1еппе уе Ьа$1аЬапе1еге уЬ
уесек уе иЬЫ та1гете1ег @опс1егсН. КеГе, Атепкап уагб1ттт (т151г ипи
уе сИ§ег та12ете1ег) §Иер1ег1е §ейпНр Ьо§а1111с11ё1 Нтап1аг(1ап ЫпуЫ. 28
§иЬа! 1922’с1е 1к1 АКА уопеПС151 Нтапа уапа§ап Нк Атепкап §ПеЫп6еп 1п-
61п1еп уагб1т1 коп!го1 191П КеГе’уе бе161. Атепкап у6пейсПепп1п уегй1§1
гарога ^оге, Мозкоуа ЬйкйтеП АЯА 0Г151П1 Ктт’ба о1ап киНк1ап ЬаЬегбаг
е1тегт§П. Ые 6е тегке21 уе уеге1 Ьйкйте! $огит1и1ап ёе1еп уагбшш Ыг
к15ттт Ктт’а аугПтазии 1$1ет1§П. А? Ктт ЬаПапт §о21еп опйпйе <?и-
уа11аг1а т151г Яизуа’пт 191еппе, 1сШ Ьо1еез1пе §6пПегПсН. Ктт’Па Пк АЯА
тШГа§1 1922 Теттиг аутба афПсЬ. А|и$(08 аутба АЯА’пт ЬШйп киЬк
Ь61§е1еппПе Ьез1есНё1 оп тПуоп Яиз уа1апс1а§1 агазтба 94,000 КттЬ Па
уагПк Аупса Мау15 1922’Пе, ТйгЫуе’Пеп Пе Юпт’а уагП1т §е1<Н. Вкг. На-
гоМ Н. ЫзЬег, ТНе Рапйпе ш ОоуШ Яизяа, 1919-1923. ТНе Орегайопз о/
1Не Атепсап КеИе/АйттШгайоп (ЗсапГогП: ЗтпГогП ишуегБПу Ргезз, 1935),
5. 278-79, 557; КттН, ‘ТЪе Рапипе оГ 1921-1922 т (Ье Сптеа,” 8. 65.
7 Ктт’Па кпНк $огип1апу1е П@Пепеп кот1$уоп (Рот&о1) кбу уе ка$аЬа!аг-
6а Ьа1кт аЬт уе тйсеуЬагаНапт ЬиЬиЬаНа Пе|1§НгеЫ1есек1еп тегкег1ег
афН. Вкг. КттЬ, ‘ТЬе Рат1пе оГ 1921-1922 т (Ье Сптеа,” $. 45.
98 01КЕ1Ч1Л 1Ы$К1ЬЕК

1т1ап с!а 1а§ уеппе еНеппёеп 91кгт§11. Оуа кбу1еппс!е гаЫге,

с!а§ коу1еппс!е §агар, уепПесек Ьаууап пагпша Ыг§еу ка1та-
Ш1§11. КебПег, корек1ег 6е Ы1т1§Н. Ктт Тйгк-Та1аг1ап Ьа§1ап
Ьа§а Ыгег сапЬ 18ке1е1 ЬаНпе §е1ш1§й. МШейп уйгбе к1гк11а-
ташеп а^НкСап кш1т1§й.8 Та1аг'т гаЫгез1, $агаЫ, а1иш ти-
сеуЬегаИ, 21упе! е§уа$11ататеп УаЪисЫепп, Киз1апп еНпе ^е^- .
1Ш§й. Е§ег Ьи тейеп1 а81гёа 1П8апа ас1так, уагб1т е1тек Нкп
о!за 161 зозуаНгте 9аН§ап Киз1аг уе Во1§еу1к1ег Ктт'ба уе Ка-
гап'ба Тйгк-ТаСагЧт а^НкСап, бШшёеп киг1агаЫНг1егй1. Мебе-
П1 Аугира ^ег^еуез! 191п6е ЬиЫпап тейеп1 Ыг Ьа1кт ау1агса
йеуат ейеп арНк 61йт1еп каг§1зт6а зеуйЫ ка1ап1аг, тазит1а-
гт каНН о1ап Во1§еу1к1егйеп Ьтсии а!так 1з1еуеп1ег уе Ьи Гес1

НиЬиЬа! каг§1$тс1а а? Ьа1кт еНпбеп 21упе! е§уа1апш а1так кагап оп уП

зопга Ыкгаупа к1(Н|тс1а ба иузЫапсН. \^а$Ып§1оп’с1а 13 Ка$1Ш 2003 гап-
Ыпс1е уарПап уе “УкгаупаМа 1932-1933 8иш ЮНщГ’ 151тП Ыг копГегапз^а,
РгоГе$бг Уип $ароуа1 (икгаупа МПН !Нт1ег Акас1ет151, К1еу) 8оууе1 уе!1а-
Шеппш кбуШ1епп бпсе у1уесек тас!с1е1еппе е1 коус1ик1апт уе $опга с!а а1-
Нп уе 21упе1 е§уа1апт 5а1агак ЬиЬиЬа! а1таёа гог1ас!1к1апт ап1а1И. 1932 у1-
ПпНа икгаупа’Па ЫутеШ е§уа!апп иГак Ыг рага каг§1Н|тс1а
250'с1еп Гаг1а Пйккап а^Пгт^Н. На1кт ЬауаИа ка1аЫ1тек 191П с!ес!е1еппс1еп
ка1ап 21упе1 е§уа1апт уе ЫпкНгсШеп а1ип1апт $а1та!аппа га|теп у1пе йе
1Лсгаупа’с1а 1акпЬеп 7 тПуоп к1§1 уарау киНк1а 61с1й. \Уоо6гош \УП$оп 1п-
(етаиопа! Сеп1ег Гог 5сЬо1аг5’6а уег а1ап копГгегап$ \Уа5Ып§Юп’с1ак1 11к-
гаупа Е19Ш§1 уе 61|ег 1Лсгаупа киги1и§1ап (агаГтбап 6е51ек1еп61.
8
ЕсН§е КттаГа ббге» 1921-1922 А^П^! 51га$тс1а Ктт'ш пйГи$и % 21
агаМь ТакпЬеп 50,000 к1§1 Ктт’бап §6? еШ уе 100,000 кф бМй, уе о1еп-
1епп % 60’ 1 ТаСагсН. 0ше|1п, 5еуа$ЮроГ6а Ьа1кш % 114 арНкСап 61тй§кеп
9оёип1и|и Та1аг о1ап ВаЬ^е^агау §еЬпп6е Ьи гаккат % 50’у1 ^е^П. У1пе Ю-
птаГа §6ге, 8оууеС ЬйкйтеП Ктт’т 1921 Ьи§6ау йгйпйпй Шга^ еСтек1е
ка1тауф Па1уап ЮгП На^’т уагб1т (екНГш! Пе геббеСН. Вкг. Е. Юпта1,
"Сотр1е(е Ве$(гис(1оп оГ Ыа(1опа1 Сгоир$ а$ Сгоир$: ТЬе Сптеап Тигк$.”
СепосШе т Оге 1/55К, есН(ес! Ьу Ы1ко1а1 К. Оеккег апс1 Ап6ге1 ЬеЬеП (Ми-
шсЬ: 1п$Н(и(е Гог (Ье 5(и6у оГ (Ье Ы55К, 1958), $. 20-21. Ви уаг», 1СС \УеЬ
$1(е$1п6еп 6е еШе есШеЬШг: \у\у\уЛссптеа.ог2.
ТАТАКЬАКШ АЬТПЧЬАК! СбЗТЕШ)! 99

С1пауе11еге теудап уегеп1ег ипи1и1тауасак, §е1есек пезШег с1е

ипи1тауасакиг.
Еу Тйгк Та1аг1ап, §еп91ег! Сбгйуогзипиг к1 Ыг Ьи ас1 та-
сега1апп 191пйеп 91кПк; 1апЬ Ыг 1екеггйгс1еп 1Ьаге! сЬуеп1еге
§оге Ьег гатап Ьи §1Ы асйагт §6гй1те51 Ьек1епеЬШг. А1тап-
1агт, 1п§Ш21епп 1паб1, 9аН§таз1 §1Ы Та1аг1аг 6а кепб1пе §йуе-
пегек, за§1ат Ыг 1па11а 9аН§таНй1г. К.из1апп, Во1§еУ1к1епп §а-
уе1еп Та1аг1ага ЬйШп уагН§т1, сННш, (Нпт1, тППуеНп1 ипи1-
Шгтак; уеН§есек §еп91еп 6е 1атат1у1е Киз уартакПг. Аз1г-
1аг6ап Ьеп (^аг1апп уаратаё1к1апш Во1§еу1к1ег уартак зеуйа-
31па ёй§тй§1егб1г. 312е езк1 (апЬхпт, 812е зоуипиги зорипиги
ага^тауасак; 312е тПП Ыг геук {аШгтауасак; уауа§ уауа§ 8121
а16а!агак, е(гаАтг1а а1акат21 кезегек уи!асак. Еу §еп91ег, 512
К.из1апп т16ез1пе 6й§зеп12 Ы1е ко1ау Ьагт о1иптатаНзт12, 51
21 п тШТ ЬауаПшга каз!е6епе 512 6е геЫгП Ыг гшкгор о1агак
ЬауаПш кет1гтеПз1П12.
 ■

*
киим'ОА^ зои о01ч0$0м напкаьаш 101

9. КшшМап 8оп Нбпй§йт НайгаЫп1

1929 уйтйа ка1ете акпап Ьи каПга, Речхг А11и%'ип аИе-

51у1е Ктт ’Аап аупкгкеп уахдщг Ыг §Иг1е Ьафуог: Виуйк
итийа тШеИтп Ъа^ттгЪ^та дак§так гдт 1918’йе Кг-
пт 'а йбпеп Ыг д^геШепт НЫепт уе бщйпсе1епт акзеШ-
пуог. А1(и§, Киз 1д Зауа^тт уе 1921-1922 Аф&тт %еИгсИ-
§1 каг§а§аЬк уе уЖтйЬ %йп1еп §дгс1йк(еп зопга, Яиз1агт 1к-
(ШаЫа каШщь тйдс!е(де Ктт Та(аг1аптп Ъа&тзЫща ка-
ущатгуаса&та капаа( %е(1гс1щ1т ЪеИгйуог. ВоЦеЫЫеге аг-
ик §йуептед1%т/, (ек дагетп Та(аг1агт Ыг1е$1р ЪегаЪег да-
Ъ$таз1 оШи^ипи здуШуог. Афк декеп КттШапп/еЫ диги-
типи ап1а(Пк(ап зопга, Кизуа’да уадауап аппЪк тШейег
щп ситкипуе( кигта згуазей атастт Ъи агтЪИага Ъафп-
зЫгк уегтек(еп 2(уас1е оп1ап йака йа 2ауфа(так уе Ъазкл
актйа (иШак оШи§ипи Иеп 5йгйуог. Огпек о1агак, 1921 Еу-
Ш1 аутйа Мо^коуа ’йап %е1еп 5о\уе( уе(кШ1еп уе КттШаг
ага^тйа уарйап уе ЕНт аутйа Ктт Огегк 5о\уе( 5о5уаШ(
Ситкипуей’пт киги1та51т тйткйп Ыап (ор1ап(Шап Ъак-
5есИуог. Уарйап ап1а$та %еге%тсе, Та(аг1аг кепсИ рауШппа
йщеп1еп уар(йаг, /ака( йигит уте йе адкк(ап д1тек1е, киг-
§ипа сйгйтекШ, таИагтйап о1так1а уе уигйагиШап 5йгй1-
тек1е 50па егсй.
***

На11гапш азН 1929 у11тс1а МИИ Уи1 (по. 22-23, з. 4-5) ёег^зтёе уаут-
1апт1§Пг.
1 102 о!кемЛ 1ь1§к1ьек

1
3 Мап 1922 $епез1 (КеГе-Коуого$1$к1)2
А^Нк Ьа$Н 1аЬатшй1 уок, §1тсЬ ЬйШп уигйити!
1п1еуеп ^ок, сИп1еуеп уок к1те $бу1е$ет йегсИтИ
(ро1ик фосик кт!так1а! Ви йа Яи$'ип туеН т1?
1п$ап11к1ап ЬаЬ$ес1еп Яи$ тигасНпа егсИ т1?
Уе§П уигйит §апЬ ка1й1, ^оке 91кй Й§ап1аг!
А<? 61епе ас1та2 Яи$! 1§1е §огйй 1иуоап1аг!
1пкИар1аг а^ф ^кН, коса Ки$'ип й$1йпй,
АЫак, У1сйап е$еп уок: Оогбйк Ьа1кт 6о$1ипи!
§и котйп1$1 и§иг$иг1аг! На1ка $ау§1 е1тег1ег!
Уо16а§1ап Ь1г$121агй1г еу $оутайап §11тег1ег!
$и Яи$1и§ип огй 61кепН Ыг ЬикеиНг,
Ые ШШ1иг, пе кок1атг, $о1ир §16еп Ыг о!Шг!
Випса гатап е$1г каМт, гагаг §огййп Та1аг1аг!
Ва§ш е§1р уаир ка1$ап, ро$Шпи 6а $а1аг1аг!
Агашгйа пе 19611 Ьоу1е $еЛ1Пк1ег уа§асП?
$и Яи$1ага Ьоуип е§тек геуЫ, $121 ок§аб1!
Уигйип а§к1, 6111111 геуЫ, Тйгк ёиу§и$и $оп6й тй?
Сеп§121епп3 аё1, §ат $ей1Н|е бопсШ тй?
Ыатуогит, Тйгк Та1аг1аг уйгбе $ек$еп $а§1атё1г,
В1ге §егек ЫгНк, ^й^ШШк, т$а? У1с6ап, 1тапб1г!
1§1е Яи$1ик 9ек1§1уог, бйпуа Ьа1к1 §а§1уог!
Во1§еУ1кНк тйаоЬипи С1§епп6е 1а§1уог!

2 $Нг, КеГе’Неп (Ьи^ипки РеоНо51уа) Ыоуогозз^узк’е е>с1егкеп уаригНа уагП-

Ш1§Пг. КагаНетг’т кихеу Ноёизипа с!й§еп Ыоуого551у5к Ьа1еп Ыг Киз Пташйт
3 Сеп§12 Нап (1162-1227). Кигеу йо|и А§уа’6ап §йпеуе уе Ьапуа ёо|ги §е-
Н§т1§ Мо^о! 1трага1ог1и|ипип кигиси^и. ОШтйпйеп 50пга, Югипи Ваш Нап
1трагаЮг1и§ип ЬаН Ь61ёе51п1п 1баге51т еНпе аШ1, А1(т Огйи 6еу1ейп1 кигйи уе
1227-1255 уПШп ага$тйа Ьйкйт 5йгйй. 1к1 уйг уй 5опга АИт Огйи 6еу1еП га-
у1ЛасП уе йог1 НапН§а Ьо1йп6й. Клпт НапН§1 Ьи 6еу1е(1ег6еп ЫпусН. Видйп
КлптЫаг уе Юпт кокепН к!§Пег ага§тс1а кеп6Иепп1 Сеп§12 Нап’т Югип1ап
о1агак §огеп1ег уагбт.
ЮШМ'ОАМ ЗОИ ОбМ11$ОМ НАТГКАЬАК! 103

Нйг о!шак 19111 9а11$ап1аг, к1211 о1ир уа(сЫаг!

Уе$И уигйип ошигипа гшкгоЫап каШ1аг!
Веп йе кнкИк Ьауайпи уакГе1зет йе тПЫе!
?ок §йкйг к1 и11и1тас!1т Ьи тйаоЫи ШеСе!4
АлШ тШе1 ап1атаЬ уа§атапт уо1ипи,
Рауйа 19111 §02е1теН Ьет за§1ш, зо1ипи!
Сеп йоптек Ы9 уага§таг Та(аг1ага уоЫпйап!
1з1епт Ы Ъа1 аЬпзт, за§ уе зоШа о§и1ёап!
Випйап уесй зепе еууе1 КеГе'йеп уарига ЫпсЬт. Коуогоз1з-
Ы'йеп ВаШт'а ^е^егек ТйгЫуе'уе §1с1есекПт. Ктт'йа Кагап'йа
а^ЬЫап о1еп Та1аг1агт сепаге1епп1 ка1сЬгасак айат1ап уокт,
9йпкй Ьерз1 с!егтапз12, а^ЬкШп Ыг 1зке1е1, когкип^ Ыг уа21уе«е
1сЬ1ег. Коу1ег6е, коу уе казаЬа уоПаппйа 61йр ка1ап1апп зау151
рек 9окШ. ВеЬек1ег, тазит касЬЫаг уе 1ЬЬуаг1аг кесЬ, коре1|
уезак Ьаууап1агёап пе Ьи1за1аг у1уесек1ег61, ^йпкй оп1аг йа ка1
тат1$П. Оа|1агйа а§а9 кок1епп1 91капр, ипипи кауигир у1уеп1е-
ге, §1с1а1апап1ага ЬакГйс^а тзапт уйге§1 3121агй1. Ви ас1Ь 61йт1е-
ге каг§1 Во1§еу1к1епп каи уйгек1епт, Киз1апп Та1аг1ага каг§1
йй§тапЬ§1т 1азу1г еГтек 19111 уагй1§1т уагйап ЬаОга ёейепт-
йеп аЬр МИ11 Уо1'ъ уегсЪт.5 О уагйапт Ы9 ЫутеЬЫ кауЬейпе-
т1§Ьг: О ёйпкй а^Ьк 61йтй уеппе §ЬпсЬ йе (^екаЧапп ги1йт уе
1§кепсе1еп §е9т1§Ьг.6 ТоЫоу езк! Киз Оитазии7 §озе1ег йзЫп-
4
А11ие Котйт511ег1е ЫгН§1 уарап КттЫап 1а5У1р е1т1уогс1и. Вигайа
Котйп151 тйсгоЬипа Ьи1а§тат1§ оЫи^и фп тетпип1уейп11Гас1е есНуог.
5 Вкг. "Юпт'йап В1г Найга" уе "Та1аг1апп А1пп1ап Ые Сб51егЫ?" 5. 89-92
уе 5. 93-99.
6 Ктт Огегк Зоууе! 8о5уаН51 СитНипуеН кигиЫиЫап 5опга Клпт Та1аг-
1ап П15ре1еп $егЬе51 Ыг 51уа5е1 аНтйа кепсН окиПапт а?т1§, Ктт Та1аг сН-
Ппйе к11ар уе §аге1е1ег уауш1ат1§ уе 6еу1е1 йайекппйе ^бгеу а1аЫ1пи§1ег-
сН. Ие уаг к1, Ьи Когетгшзиа йеуп 1928 уйтйа 50па егсН уе Ып1егсе Ктт-
Н “Ьидиуа тПНуецПНёР’ Пе НЬат есННр 5йгй1с1й уе киг§ипа сНгПсН.
!

104 01КЕМЛ 1и$К1ЬЕК

:

<3е уйгйуеп а§1г зШпсИг1еге Ьепхейгсй. (^йпкй К.из Оита1ап (^аг-

11§т 13йЬс1ас1т1 З1к1а§йпгс11. Ви §йпкй Во1§еу1к ситЬипуейеп Ье
Та1аг-Тйгк1еп, Уо1§а А1тап1апш8 а?11к, зйг§йп, уиг§ип 61йт1е-
ппе таЬкйт еШ. Ви ситЬипуеиеп е11е (иШ1таг, Ьигип1а кок-
1аптаг (Ькеп1ег6еп Ьа§1апт1§, зо1ир §1с1еп Ыг о1 йетейпе Ьеп-
гейгсИт. Ви 1азуЫе Ыг Ьа1ат уок гаппейепт. Киз1аг Кизуа'йа
иуапап тШеИеп иГа1атак, уагЬк1апт уок е1тек, коуШ айта
Яиз1ап 2еп§т1е§Ьгтек, (^агЬк !аЬЬпа оШгтак, с!аЬа Ьйуйк Ыг
Киз С1Ьапб1гЬ§1 кигтак атас1у1а Та1аг1ага с!а ситЬипуе!: 1ёагез1
уегсЪк1епт (Котйп1з1) огзШфШепп аё121аппс1ап йиути§Шт.
ЗаГ Киз коуШзй, АИаЬ дегесез1пёе 1ар11§1 (^аг1апп зопипи, Киз
ёеуптт1п Киз1ага пе §еЬгсЬ81П1 зогагкеп, Мозкоуа'йап §е1еп
бг§Ш?и Котип13( Киз1аг, баЬа Ьйуик Ыг Киз1ик, еугепе ЬаШт-
'к, ате1е уе кбуШ заЬапай фагЬ^т уеппе §е1т1§Ьг (Иуог1агс11.
Зи 3021ег Киз1агт аЦгшдап Ыг 1пап9 о1агак 91к1уогби. 1§1е о
1пап9 йгеппе уйгйуеп Киз1апп уаШтЬ збгШппе, уегсЪк1еп зог-
1еге 1папап 1есгйЬез12 ^еп^Шпгтг, 1пашг §1Ы §бгйпеп кбуШ
Тйгк-Та1аг1апт12 уагбь Веп Ьи зб21епт1 оп1ага збу1ет1§Пт, уе
у1пе бе збу1етек 1зШпт. Ве§ уйг Ып а(Ь Пе Киз1ап ЫуатеШ
кабаг когки1ап Тйгк-Та1аг1апп АЬтогби'зи азпп Ьег ШгШ с1Ьа-
21у1е 6опаЬ1агак сап1аптаг пи? "Та1аг А1а В1пзе Тапп'зии Ши-
Шг" б1уеп аШзбгйтйг уеппбе <Зе§П т1? ОпШ, §апЬ тПуоп1аг-
са §еп9 Та1аг1аг кепбПепп1 ез1гЬк1еп кийагатаг т1? Ооз1а ёй§-
тапа кепсЫепт заубтр зеуб1гете21ег т1? §1та1 к1г1ап, Та1аг
акт1ап, а1 оупаЬ1к1ап оуа1аг 1апЫ Ыг Ьауа1 бе§П, ЬаЫЫ Ыг та-
за1 §1Ы ^бгйтбе сап1атр Пигиуог!

7 1905 Оеуппйпйеп вопга киги1ап Киз РаНететози.

8
Пк 8оууе1 йеуппйе киги!ап Та1аг, Ва§к1г, Кшш уе Уо1§а А1тап Охегк
8оууе1 ЗозуаИз! СитЬипуейеп.
 ЮКШША^ 5(Ж Об1Ч0$0М НАТ1КАЬАК1 105

Ви§йп, уе§И уигИаппйап коуи1ап1аг Пе ЬегаЬег Ьи1ипск1§ит

23 Еу1й1 1921'йе Ситаг1ез1 §йпй заа! 12'йе а^Пап копГегапз1
кепсШеппе Ьаиг1а1так 1з1епт.9 Во1§еу1к1ег, Угап§е11еп К1-
I пт'йап ?1кагс11к1:ап зопга Мозкоуа'йап §е1еп оп к1§Шк Ыг Ье-
уе! Пе Тйгк-Та1аг1апп 1к1уй2 к1§Шк ЬТ-1агаГ теЬиз1ап Ктт'а
йа Ыг 1йаге §екИ, 1етеШ п1гат1аг уартак 19111 Пк ошгитйа §йп-
ёете §и тезе1е1ег копи1ти§Ш:
1: АЬуаЫ Ьа21га тезе1ез1. 2: Ктт СитЬипуеП'пт пе §е-
кПйе киги1аса§1, Та1аг1апп 1§Пгак1. 3: Кшт йа§1аппс1а Та1аг ^е-
1е1епп1п с1а§11таз1, итигт аТ 4: Та1аг1апп Яизуа 1§9Пег ЙПГа-
к1'па 9а§гПтаз1. 5: Оуег уе гауоп1агс!а уикиа1а Па1г теЬиз1апп
ЬеуапаП. 6: Та1аг1агт 1кНзасИ, 21га1, зта1 1§1епп1П уйкзе1тез1.
7: Торгак1апп Ьа1ка 1акз1т1. 8: МаапЫ итигтуе 1§1еп. 9: 8оу-
уе! капипи Пе зе91т тезе1ез1. 10: Еггак тезе1ез1. 11: На1к за|-
Ь§1 тезе1ез1. 12: АзкегНк, кигз1аг тезе1ез1. 13: МаЬкете1ег, га-
Ьйа, азау1§ тезе1ез1.
1§1е Ьи тезе1е1ег Ьерз1 Пе ка§11 йзШпйе 1у1 кагаг1ага уе ка-
пип1ага Ьа§1апт1§11, 9е1е1ег Па§11т1§Ь;10 Та1аг1агт еггак! е!1е-

Ви (апЫе Юпт’т Та1аг уе ёауп Та1аг 1ет$ПсПеп 5оууе1 Не1с§е51у1е К1-

пшТп 8е1есе§;1 ЬакктПа §огй§те1ег уари. Ви опетН 1ор1апПП1П зописи о1а-
гак 18 Ек1т 1918 йе Ктт Огегк Зоууе! 5озуаН$1 СитНипуеН Нап еёПё1.
Вкг. Р1$Ьег, Сптеап Татгз, $. 133-34.
10 “Уе§П1ег” о1агак Па ЬШпеп Та1аг раП12ап <;е1е1еп, Ктт Па^аппйа $ак1а-
шр 1921'Пе К1птТ коп1го1 аИта а1та|а 9аЬ§ал Во1§еу1к киууеПепу1е 9аг-
р|§(1. Веуаг Ки$ ог6и$и Во1$еу1к1ег1е уарп^1 5ауа§1ап кауЬе61р Ки$ юргак-
1апп6ап ауп1П1к1ап $опга, Ве1а Кип’ип 1<1аге$1П(1с Ктт’а ес1еп (^ека (§12П
$егУ1$) киууейеп Юпт’Па ка1ап (^аг 1агаЛап Веуаг Яи$1ап уе Та1аг тПН-
уе19Пепп1 1ет1г1еёе 9аЬ§и. СекасПаг К1пт Ьа1к1у1е $ПаЬЬ тйсас1е1суе §1-
ппсе, сЬгеп1§ Паё1аг6а $ак1апап Та1аг 9е1е1еппс1еп §е1сЬ. Вкг. Р1$Ьег, Сп-
теап Ташгз, $. 132-33.
I

I 106 01КЕМЫ 11Л$К1ЬЕК

!
ппйеп аЬппи^П. Ыейсе пе оМи? АрИк бШтй, таШап, уиПбап
о1так, киг§ипа сИхПтек, ЗхЫгуа'уа зйгй1тек бееП т1? УеН
ШгаЫт11 СитЬигЬа§кат беёП т1 1сИ, пе оШи? Вип1апп Ьер51
§еп9 Та1аг1ап а!а ЫпЫгесек Таппзии ипийигасакб1г!

11 К1пш Огегк СишЬипуей кигиМик!ап 1к1 уй $опга, УеН 1ЬгаЬ1Ш (1888-

1928) Мо$коуа’с1ак1 Во1§еу1к ЬйкишеП {агаГтйап К1пт Магевтт Ьа§та
ЕеигПсП. МПН Ртка’пт $о1си йуе1еп ага$тс1а уег а1ап 1ЬгаЫт, Веуаг Ки$1а-
пп уепШр 9екПте1еппс1еп $опга Во1§еу1к1ег1е 1§ ЫгП§1 уаргт§и. 1923 уПт-
Па Та1аг1апп Юпт пйЫ$ипип апса % 25'1ш о1и§1игта$та га^теп, Во1§еУ1к-
1ег ШгаЫт’е ^йуеЫуогёи. Опи, Та1аг Ьа1кта уарПап $1уа$1 Ьа$кПап ка1с!1га-
сак уе кй1гйг1епш сап1апс!1гасак КогетгаЫш уеуа уеге11е§Нгте $1уа$еиш
1а1Ык е1тек1е $огит1и ЫЫПаг. 1ЬгаЫт Ье§ уП 1(?1пс1е Ктт Ьйкйтейпт ?е-
§1Ш Па1ге1еппс1е Та1аг1ага 1§ $а&Ьуагак, Та1аг кбу1й1еппе Ыргак уегегек, уе-
п1Пеп окиПаг уе кй1йрЬапе1ег а?агак уе ауПш Ыг гйтгеЫп уеН§те$1пе 1т-
кап уегегек Ьа§апЬ оЫи. Ктт Та1агса с1Ш Ки$<?а Пе ЬегаЬег ге$т1 сШ о1агак
каЬи1 есШсП. Ктт Та1аг 02егкН|тт Ьи “А1ип ОеУге$1” апсак Осак
1928’е каПаг Пеуат еЫ. ГЬгаЫт ЫШк1апс11 уе “Ьидиуа тПНуе19Ш§1” Пе ПЬат
есШегек 9 Мау1$’1а киг$ипа сНгПсН. Вкг. Ы$Ьег, Сптеап Ташгз, $. 138-41;
^ПНатз, Сптеап Ташгз, $. 355-56.
ВДЗЬАК'иЧ уан§1ь1юьек1 107

10. Ки81аг’т УаЬ^ШкЛеп1

Ре\кяА1ш& Ьи еп зоп уаут1апап кайгазтда, Во1$еч1к1ег (а-

га/тВап Ктт ТаШНагта уарйап §айс1аг1щ1 уе УеИ 1ЬгаМт Чп
1928 Шаттйап зопгаЫ зьуазг ЬазЫаг уе зиг%Ип1ег1е И%Ш о1ау-
1ап 6т.ейетек1ей/г. 1920 Казип аутйа КттЧ (ататеп е1е
§едтеп Во1$е\пк1егт пазй ка1кт §Ша таййе1епт че йе%егИ
е$уа1апт еНеппйеп аЫМапт уе 1921-1922 Аф%1 зггазтйа-
/а аакк йигит/аг капрзтйа Яиз уе(ШИептп %оз1егйщ1 кауи-
31г11%1 апШтакЛайт. Пк 8олгуе( йеугтт Ьи/е1акейегтйеп киг-
1и1ап уе даЬ§1р кауайапт (екгаг кигаЫаг 1920’1егт зоп1агт-
йа “Ьиг]ича тИНуе(дш" уе “ки1ак” о1так1а йкат ейШр 1Шик-
1апййаг, киг$ипа йтЫйег уеуа уа1ап1агтйап зйпййШег. Уа-
гаг, Ьи а&г уе когкипд §агйаг аИтйа оп Ьийегсе ТаШгт 61-
йй^йпй /ака( тейет ййпуайап ктгзетп итигзатайфш зоу-
Шуог. Котщи Шке1егт уе 8о\уе1 Яизуа ’тп йозйагтт Ьи уак§1
кагекейеге 1д з1уазе( о1агак ЬакиИапт уе йо1аушу1а тййа-
ка1е еШеШИепт, /ака( Яиз1агт Та(аг ка1кша уар(ф уакдШк
уе какзиЬИап йигйигтак ШизЫгагазг (оркитт аЫаИ ойеЫ
оЫи&ипи зашпиуог.
* **

8оп 2атап1агс1а Кизуа'ёап ка?1р §е1еп1ег кага ЬаЬ11аптп

1езас1йШу1е сап1апт киг1агт1§1агсЬг. Кизуа'йа §и 1к1 зепе 1<?т-
йе уарйап Ьа1к1 81к1§11гтак уе таЬуе!тек 51уазеПп1П ГесШ§1-
П1, кбШ1й§йпй зоу1еу1р Ыйгет1уог1аг. Во1§еу1к1епп Ьи Ьаге-

Уагтт азЬ 1931 уПтйа Уапа МИИ Уи1 (по. 2, 8. 14-16) с1ег§15тс1е уаут-
1апт1§Пг.
108 о!кемЛ 1Ь1§К1ЬЕК
8
-
ке!1еп уаЬ§1Нк1еп, сапШк1еп Ьа§ка Ыг§еу с!е§ПсНг. 1§1е кй^йк =
Клпш уапшайазшйа уа§ауап Тйгк-Та1аг1апт шаЬуе1тек 19111
уар!1к1ап гиШпйег Ьакк1у1а 1а$У1г есШесек, 81пета §епсНпе аЬ-
пагак тейеп1 ййпуа Ьа1к1агта ёб81еп1есек о1игза Ки81апп Ьи
уаЬ§еН, тегЬате!Н о1ап1ап а51а!асак, тес1еп1 Ьа1к1апп уйтйпй
к12аПасакПг. УарПап 2и1йт1еп §оу1е к1заса Ыг §6гс1еп §е(?1ге-
Нт:
Еууе1а Юпт Во1§еу1к1ег 1агаНп6ап 1§§а1 е6П61к1е §еЫг1ег-
6е, коу1ег6е Тйгк-Та1аг1апп еу1еп у1кПс!1. “КатгеЬо181уа гаг-
уепзка”2 пат1апу1е Ьй1йп та11ап, гаЫге1еп а11т уе §йтй§ уе-
831Г к1уте1Н рага уе е§уа1ап, еу с1Ьа21ап, 1ауик уе уитиПауа
уаппсауа кайаг ЬйЫп сап уоп§а1ап аНпсЬ. (раН§асак, кагапа-
сак, а^ПЫап кепсЫепт киПагаЬПесек ЬйЫп уазПаЫп е11епп-
Пеп 91кап1с11. В1гка9 ау зопга а^Нк 61йт1еп Ьа§1аб1. (ро1ик 90-
сик, уа§Ь уе §еп9 ЬйЫп Тйгк-Та1аг1аг Ыгег сапН 18ке1е1 ЬаНп-
6е каШ1. ЮНага, 6а§1ага уауПагак а^а^ уаргак уе кок1епу1е, о1-
1аг1а, ке<Н корек §1Ы Ьаууап1ап На Ьи1иг1агза уетек1е Ьезкп-
те§е, сагПапт киПагтаёа 9аЬ§1уог1агс11. На1кт уйгёе ойдг Ье§1
а^Ьк 61йт1епу1е 8окак1агПа, ЫНагПа, Па§1агс1а, еу1еппПе зе-
гШр ка!П1. Ви 61й1еп 1оргак акта ^отесек каПаг {доШ, киу-

2 Ю211 Огс1и теп5ир1апт уе 1§9Пеп Ъез1еуеЫ1тек атас1у1а а1тап уе Ргос!-

гатуегзгка 1згту1е ЬШпеп 8оууе1 кагаппа $>6ге, кбуШ1епп §1ба та66е1епп1
гог1а е1е е^^гтек капип 6151 6е§ПсН. Вагеп коу1ег6еп таЬзи1 уе у1уесек
та66е1еп Юр1ауап уе!кШ1ег 91ЙНк Ьаууап1апш уе к6уШ1епп оге1 е§уа1апт
6а капипзигса аШПаг. Ви аёа1е1512 иу^иШта, 1921 МаП аутба каЪи1 есШеп
Уеп1 Екопот1к 51уазеиу1е гезтеп зопа ег61. Киз 1апЫп6е “\Уаг Сотти-
П1зт” (8ауа§ Котйп12т1) 61уе ЬШпеп уе Киз Ш Зауазии 1акф ебеп Ъи беу-
геПе Югог уе капипзигШк ^ок уаубтб1. Вкг. ШсЬагб Р1рез, Ки551а ипс!ег IНе
ВоШгеуИс. Ке%ипе (Ке\у Уогк: У1п1а§е Воокз, 1995), з. 389-90.
КЮЬАК'М УАН§1Ь1КЬЕК1 109

УеШ Ыг к!§1 ага1аппс1а уок!и. Ма5ит1апп уйси11апт с!а|1агс1а,

к1г1агс!а <?ака11аг, каг!а11аг уесИ. Вип1ап §;б2йт1е §огтй§1йт.
Ви ас1к11, Ге1аке11ег каг§1зт6а Киз1аг, Во1§еу1к1ег зеу1ГС1
каЬуог, ка6т1ап 1ок уа§1уог, кеуГ уе геуккппе беуат есйуог,
Ы21 Ьи зиге*1е таЬуеи1к1еп 19111 тетпип о1иуог1агсй. Вт1егсе
тазит 9осик1аг, каёт1аг, 1Ьйуаг1аг §6г1еп опйпбе 9ек1§е 9ек1-
§е оШгкеп, бйпуаба уеп1 1кйза1 51уазе11епт кигтак, Во1§еу1к
1пап9 уе 1ор1итза1 51уазе1;1ег1П1 Ьа1ка 6а§11так, ЬйШп бйпуа
коуШ уе 1591 Ьа1кии кепсЫеппе ^ектек 19111 Ьаук1гап, кепбйе-
пш 1у 1 §оз1егтек 19111 Ьап^бе тазгаПаг, ргора§ап6а1аг уарап
Яиз1аг, Кизуа'ба а^ЬШап, уокзиПикШп 61еп1епп ЬауаП уе сат
ЬаЬазта о1ап еггак1ап Ьапсе ^опбегтек, исига за!так зиге-
Ьу1е 6еИНк1епп1, Ьи6а1аЬк1апт §6з1ег6Пег. У1гт1пс1 азпйа еп
уаЬ§1 уе сапШк1е уарЬк1ап 2и1йт1епп1 Ьйгйп бйпуа Ьа1к1 1а-
пеПе уе пеГгеПе апасакЬг. Зтета ЫтШппйе уак'а1ап, Ьа61зе-
1еп о16и§и §1Ы зеуге6есек1ег61г. Кй^йк, уе§П уаптабагтг К1-
пт'ба уа§ауап те6еп1 уе 1ет12 Тйгк-Та1апп Ьи гиШт1еге, уаЬ-
§еНеге, С1пауеНеге ЬебеГ о1та1аппт зеЬер1епш ап!атауа ^аЬ-
§1уог Гака! ЬаЫЫ уе С1661 Ыг зеЬер ЬЫагшуогит.
Ктт'йа Та1аг1аг Ыг Ьи^ик аз1г6ап Ьеп Киз1апп ез1п о1агак
(раг1апп гиШт уе Ьазк181 актйа 6а уагЬк1апт зак1ата§а ^а-
Ь§т1§1агб1Г, Гака1 Ы^Ыг гатап Киз1ага уе Ьа§ка тШеНеге 6й§-
тапЬк §6з1егтет1§1ег61г. Мебет уе тШТ уа§ау1§ ка16е1ег!пе
1аЫ о1агак кепбНеп, тет1еке11еп 19111 ГаубаЬ о1та§а 9аЬ§т1§-
1агб1г. фГфНк, Ьа§ уе ЬаЬ^есШк, езпаПШ, ШссагЬк Не Ьауа1-
1апш ка2атт§1агб1Г. 1§Ге Киз1аг пагагтйа Тйгк-Та1аг1апп ка-
ЬаЬаН, таЬуесЫте§е, уигбипбап зйгй1те§е таЬкйт о1та1ап
110 ОкКЕМЛ 1ь1§к1ьек

191П зеЬер Ьи уагНк1ап, 2еп§1пНк1еп, 9а11§кап11к1ап, уе шес!е-

пШк1епё1г. В1га2 ёа кош§и о1шак, игип шйёёе! Тйгк1уе'ёек1
Тйгк1ег1е Ыг Ьаугак акшёа уа§аё1к1ап, Ьагр уе 9агр1§ша1агс1а
Ьи1ипёик1агшёап Тйгк1уе'уе о1ап Ьа|1111к1апш ипШшашак §1-
Ы Ьизи51уе11епё1г. Ви, ёйпуа йгеппёе шеёеп1 ёиу§и1аг1а уа§а-
уап Ьег шШеНп уа§аё1§1 Ыг 1с1еа1сИг; уйгек1еп §е1еп Ыг а§к уе
1шапё1г; Ьипи ркагтак, уок ейпек 1шкап812ё1Г.
1§1е Киз1аг Клпт Тйгк-Та1аг1аппт Ьи уагЬк1апт, 1тап1ап-
ш §6гёйк9е ^йё^ёйаг. Та1аг'т уагЬ§1, р1з, Ьи1а§1к, 9ф1ак, уаЬп
ауак, загЬо§ Киз кбу1й1епп ^огйпе ЬаШ; Киз1аг, Тйгк-Та1аг1ап !
ёа кепёПеп §1Ы р13, Ш18к1п, уаЬ§1, шеёеп1уеиеп игак, загЬо§
уе 91р1ак ^огтек, уа§ау1§1ап аЬкоутак, гтШуеЬепт ипииигтак
1з1еёПег. Киз1апп зоп уар11к1ап ги1йт1еп ёе Ьи ШсНагт 1зра1
еёег. Ви каёаг а91Нс 61йт1еппёеп, Ье1акеПегёеп зопга сап1апш 1
киг1агаЫ1еп1ег 1екгаг 1аг1аёа, Ьа^ уе Ьа§9е1егёе 9аЬ§агак кепё1-
1еппе Ыгаг еггак уе та1 уарт1§1агё1. 1§1е еутёе Ыг аг еггак1
*
уе Ыг 1к1 91Й Ьаууаш о1ап коуШ уе §еЫгЬ Та1аг1ап “ки1ак” па-
т1у1а Ыг §йпёе 1ор1ауф ктк к1§Шк уа§опёа йз! йз!е Ьаууап
§1Ы ёо1ёигти§1аг; к1§т зо|ик ёип1еппёе, Ьип1ага еу1еппёеп Ыг-
§еу аМ1гтакз12т тазит 90сик1апу1а ЬегаЬег Ьер51П1 а9 уе 9ф-
1ак З^Ыгуа'пт зо§ик уе ЬигШ 1кЬт1еппе зйгтй§1егё1г.3 Киз1а-
гт зйп^йШ тиЬаЬгЫппт 1еЬсИ<И аЬтёа реп§ап Ыг Ьа1ёе уиг1-

3 Сепе1 о1агак, “ки1ак” кеНтез*! ЬаН уаки уеппбе о1ап Ыг кбуШ уеуа Зоууе1
ге]1Ш1пе каг§1 §е1еп Ыг Ытзе тапазта ееНг. Рака! 1929 уе 1930 51уа51 Ьазк!
уе 5игёйп1еп 51га5тс1а уа5а1 коуШ1ег 6е ППикШпсН уе 5йгйШй. ТаЬт1пеп
35,000-40,000 Ктт Та1ап 31Ыгуа уе УгаИага 5йгШсШ уе 9о|»и ееп йопете-
беп таЬуоШр ^ЬН. Вкг. ЕсНее Ктта1, “Зоууе! Ки5уа Нак1т1уеН АНтйа
Ктт” Оег%1 49 (1967), 5. 61.
КУЗЬАН'Ш уан§!ыкьек1 111

1аппс1ап зйгШеп тазигп 90сик1агт, кайт1апп, егкек1епп 91§11к

уе 1пНШеппе ки1ак азап, тегЬате! ейеп, ас1уап, кепсШеппйеп
Ьа§ка а§1ауап к1тзе о1тат1§Нг. Ви тазит1агс!ап Ыг9о§и уо1-
1агйа зо§ик1ап, а^ЬШап Ьаз1а1апагак б1тй§, Ыг к1зт1 йа 51Ыг-
уа ^оПеппйе, зо§ик уег1егс!е гог1а, т1е1е т!еГе 9аЬ§Ип1агак, ка-
йт1ага уе егкек1еге гог1а уе еп а§1г Ыгте! уарЬгйагак, Ып 31-
ктй уе §й91йк1ег1е б1с1йгй1тй§1егс11г.
Уйг Ып пй!йз1и Тйгк-Та1аг Ьи зигеНе таЬуесШсН§1 Ьа1йе
Ьип1ага ас1уап, Ьип1аг 191П ЬауЫгап, Ьип1ап киЛагта|а 9аЬ§ап
Ы9 §огй1тйуог! АсаЬа ййпуа Ьа1кнн Ьап§Ьгта§а, Ьйг уа§а1-
та§а, зи1Ь уе зйкйШ когитауа 9аЬ§ап Ь6ег1ег, тзап зеуег1ег
Ьи ЬасЬзе1еп пазН §огйуог, пазН уогит1иуог1аг? Киз1агт 6аЫ1Т
тет1еке1 1§1 о16и§и 19111 кот§и тШеНег, НозЬаг Ьи 1§е кап§-
так 151ете21ег. Рака1 кот§и аНе1епп 1зЬк1аЬ §1Ы Гагг ейегзек.
аНеу! Ыаге ейеп1ег кибигагак беЬсе о аПеНе Ыг1ак1т тазит
1ап оЫйгте^е ка!кф уе 1сгауа Ьа§1агза 61§ег кот§и1апп тй-
6аЬа1е е1тез1, тазит1ап киЛагта^а 9аЬ§таз11пзапТ Ыг уаг1Ге
1е§кП ебег. 1§1е Тйгк-Та1аг1апт таЬуеГтек 191П ПеНсе Ьагеке!
ебеп Во1§еУ1к1еге, Киз1апп ги1тйпе тап1 о1так, тазит1агт
ЬауаЬт киПагтак кот§и 6еу1еНеге 6й§еп тзапТ Ыг уа21Ге о1-
за ^егекЬг.
:
ВОЬйМ III
§НКЬЕК
:

-
ИШЫ^Ш К0УА81 115

11. ЮпшН’пш Кйуа§1

Оо1а§1гкеп Кшш’да Ыг заЫМ сШГегаба2
Уог§ип уаз1апагак §иге1 Ыг ^етепгагйа
Кауа11Ш1 да1агак о11айгкеп ки2и1ап
Ой§йпйгс1йт, Сеп§121еп, Уауиг1ап
Науге1 ейегек Ютеууйсм йегуауа3 та’пайа
11уи1ти§Ш йеп121п 1тШ81 Ьеп1 т21Уада4
Та к1 иуапс!1т Ыг Ьо§ зеЬег-1 гиЬЗегайа5
Шйк1аг а911т1§ Ы1аП6 §6гс1йт зетайа
Ки§1аг па§теза2с!17 Ьеп у1пе аП й гагйа8
N6 §апр Ьауа1 уагсЬ Ьи а1ет-1 гй’уайа
Ме1кйге9 1тап за^агак §е9П§1 уегйе
Вйуйк огйи ^еПуогсЫ §йге1 Клпт’а 1тс1ас1а
Во1§еУ1к1ег П1геуегек с1й§тап1агс1ап Ып йегйе
КаЫ уа§та§ег (?е1е1ег кт1т1§11 Ьег уегйе
Огйиёа запсакйаг о1ап Ыг рТг-1 зШ-Ьйгйе10
Зоге а§а2 ейегек11 уашта §е1сП

Ктт Местиазг (Ь(апЬи1), по. 1 (1 Маг! 1918), 8. 20.

2
СбпШ а?ап, зопзиг к^уШа.
3 Бептп <1а1еа1апта81.
4
В1г кб§еуе 9екПт1§, уа1п12.
5 Отйг апигап зеЬег (1ап уакй).
6 Уеп1 ау.
7 $агк1 збукуеп.
8
А|1ауф 1п1ете.
9 01ки.
10 1Ьпуаг айат.
11 Ва§1ауагак.
116 о!КЕМЛ 1ь1§к1ьек

В1Г 1ауг-1 реёегапе12 Ие Ъапа зе1аш уегсИ

Бесй к1:
0§и1 е1теу1п Ъи с1егуа-у1 ЪТрауапа13 Ъауге!
Нйпегсйг к1 тШе(е Ыгте! е!тек 1егуТс1-1 §ауге!14
1кЪаЫ15 тШе«еп еу1епт Ъйуйк Ъ1г Ъе§аге116
Тегк еу1е те1аИ17, §оп1йп о1иг §еп й §е1аге!18
ТиСтаут ^оЫе Ъазей19, ЫЫг, айауе!20
(^йпкй Ъи1асакзт Ъег§еус1е Ыг зе1ате1
1§1е §6гс1й§йп тШе1, табег-1 уагап
ОизШгйиг21 опа итйгба22 аЪкат-1 Кигап23
Оогбйт к1 уйкзе1т1§ Клпт’йа тШТ уюёап
Аг1йс гйЬипа §1гетег Во1§еу1к §еу1ап.
Макпкбу [Вакюкоу]
1зтаП Оазрппзк1 §ак1г61еппбеп24
КттЪ тиаШт РеУ21 АЪок
> ВаЬасап.
13 Зопзиг йеп12.
14
ОаугеП агШгта.
15 Уйк5е1тез1, уйсеН|1.
16 МЩде.
17 З^киШ.
18
$еп уе БеутфН.
19 К15кап?11к, $екететегНк.
20 Ой§тап11к.
21 Кига1, уо1 ёбз^егеп.
22 1§1егс1е.
23 Кигап’т Ьйкйт1еп.
24 Та1еЬе1еппс1еп.
 К1ШМ КШШЬТАУИМА 117

12. Ктш Кигикаута 1

Еу гиШт, езаге! 21ПС1ПП1 к1гап КитИау!

СеугегкЗе 1ор1апагак у1^11:1егс1еп Ыг а1ау,
В1г 9еИк ок §1Ы Киз’ип ка!Ыпе аПЬгкеп,
ВогиМи ти еНпёек1 кт§, уау?
Зеп ЬаЬаг 919е§1 %\Ы Ьауа1а кайЬгкеп,
Ме’уйз2 о1та! АхЬк зеп1 саЫапсЬпг §йпе§ ау.
^йпкй аз1г1агса ктт, тПН Ьагзт3 зак1ас!т
Аг1т, йтк Ыз1епу1е Ьи Ьауай Ьак1айт,
А§и§ипа4 аЫагак, §йге1 раг1ак ЬПаНп
Зауез1П(1е К1пт’с1ак1 Во1§еу1кН|1 рак1айт.
Макпкбу [Вак1гкбу]
1зтаП СазрппзЫ §ак1гб1еппс1еп
I
РеУ21 АПок К1птТ

1
Ктт Местиаы (151апЬи1), по. 3 (1 Ы15ап 1918), $. 48.
2 0шЬ$12.
3 КШШгипи.
4 Кисаеша.
118 01КЕГЧЫ 11Л$к1ьек

13. А1512 С^Ике [А1812 УЩке]1

Кеп отиг1и са§ С1§и йдапйаувт2
К111ст1а пат а1§ап "Ме1е" даузт;
Мак1азат йа сепп Ьаг3 ^еНкбаузт,
Оипуа1аг§а пат Ьег§еп Сеп§12ёаузт.
Огй, зат, зау§1Н так^ауНзт;4
Сап ко1ипа5 Ьакта^ап уег 1ауНзт;
РиЛапа1аг корагап АНПаНаузт;
Маг1ит1ап киг1агап огНиНаузт.
Ойпуа1ап йаг §огеп Уауигйаузт;
Нак, айа1е1181;е§еп ёетйгёаузт,
$1ГП(Л пейеп Ьаккии агатаузт,
1§1е ке^кеп сейсНпе кагатаузт?6
Кауба Ьо1за Ыг 61йт, уа§а1такдйп,
СигГ7 и§гипа о1те§е уагатаузт,
В1г кйп §е1йЬ зогза1аг, пе ау!ау1т, 8
Нйг Ьо1так9йп збхйпйе ка1атаузт.

Апёт о1зип са§ Та1аг §йп §огте§е

Вегтезе1ег Наккии Ьер 6о§те§е!

1
Уапа МИН Уи1, по. 11, (Казип 1931), $. 11.
2 Оеш$ отиг1и уф! Пйап ё1Ы$1П (... даузт: §1Ы$1п).
3 Ме1Не1$ет с1е уепп уаг.
4 Ме1ЬесП1т1§$1П.
5 ЕНпе.
6 Ое?т1§ $оу1аппа Ьакт1уог$ип.
7 УиП.
8
$бу1еуеу1т.
КУ§ ОВАМ1М ТЕРЕККОсО 119

Ки§ ОЬашш ТеГеггиси [1кШ ОЬа’с1а Терге§]

Рехги А1(и§, Iоргакуфт (киг%ап) йетек о1ап оЪа’пт ап1ат1-

т а§а%к1ак1 уаызтйа адМатакШ, досикЫ&ипйа Ко§ ОЪа АепИеп
уеЫе уарйап 1ерге§1 (ргктк) уе %е1епекзе1 дпетШ апЫшакшйт:
***
Ктт'т Обг1еуе 5апсаё1 А§ау паЫуе$1 зтт фпдесЫ. Миг§е1сН,
Те§е§ уе 01е§ коу1еп агазшёабт Кшш'т ОбгЫуе, КеГе, Кег^,
Акте5С1б уе Кага^иЬагаг 5апсак1аппт оуакк 1агайагтба, уйк^ек
к1г1апп 51г1:1апп6а Ыг Ыат оЬа!аг уагби. Вип1аг таЬгй! §екПс1е 1ор-
гак у^тЫппбап 1ЬагеШг. 2атап1а Ьип1апп Ыг 9о|и Ьа511т1§ уе
игак!ап ЬеШ о1тауасак Ыг Ьа1е §е1т1§Ьг. КаШапп [уа§Ыапп] Ыка-
уе1еппе ^бге, Ьип1аг евкЫеп каЬпа, те§Ьиг уе 1ат1т1§ о1ап §аЬ51-
уеПеге а10 техагЫгби. §6Ьгей уе акгаЬа51 ?ок о1ап1апп тегап Ьй-
уйк о1игти§. Оп1агт йбЫпе 1орга§1 баЬа ^ок у1§аг1агт1§. (^йпкг
оп1ага 1оргак 1а§1уап баЬа <?ок о1игти§. 1§1е, Ко§ ОЬа ба уапуапа I
оЬайап 1Ьагеи1г. ВиЫпби^и 51г! уйк^ек о1так Ьа5еЫу1е Ктт'т оЬа
к15ттйа Ыгрок коу1ег6еп §6гй1йг. Сау [уаг] §йпй Ьа§1агкеп Ьигайа
1ор1аптак, СеГеггйс [1ерге§] уартак 19111 Ко§ ОЬа'пт еп уйкзек 1е-
ре51пёе а!е§ уакагак "А1уо51а" уагШезт! уарап1аг Ьа1к1 а!е§ раго1а-
51у1а 1еЫггйсе ба'уе! ейег1ег. На1к ба о раго1а йхегте 1§1п-§йсйп Ы-
гакйэ, огауа геук1ептеуе уе тПН е§1епсе1ег уартауа §еНг.
Ко§ ОЬа'уа 1еГеггйсе ЬагиЬ сйг§еп [§11й§1т] кйЫептт, коуШ-
§еЫгН, каг1-са§ [уа§Ь-§еп9], Ыг-егкек, Ьа1а-9а§а [^оЫк-досик] Ып-
:

120 01КЕГ41Л 1Ь1§К1ЬЕК

1егсе Ьа1к агазшба Ктт Юга§11 ттЬказтйа Ко§ ОЬа'ба а!а а(1а-
пиЬ, ко§и огиЬ, сау11к а1иЬ ка^иЬ; ките ките 1ор1ап§ап к1г1апп уе
са§1апп каг§1Ьк11 9т1аЬ кейауЬк [Ьа1к §а1гН§1] е1кеп кип1епп1 Щ
ипиНпат. О &1т1епп геук1П1, о кбуИИепп кага Ьа1кт 62 гиЫаппйап
П1§ап 6иуёи1апш, уигбЫк уе Ьа1к ЬагНк1апт ипиНигтатак 19111
уахасактап. Ой§татт12 К.из1аг-Ьо1§еУ1к1ег Ыг1т ЬагН§1Ш121 и-
пиКигтак уе гиЬитиги збпбйгтек 19111 Ьи§йп пе кайаг 9аН§5а1аг
6а Ьо§1иг. ["Ко§ ОЬа," Уапа МИИ Уи1, по. 2 (§иЬа! 1932), 8. 22-23.]
14. Ки§ ОЬатш ТеГеггисй1
Век зйу^йШ2 кбуйтбе,
СапкауН §1себе,3
Торгак (бЬе йуйтпйп,4
(^бтепНкН аШтба,5
К1у'\г йб§еЬ к1г сег§е,6
(^иЬик са§1Ь оШг^ап,7
КаП апатпт й21пе,8
Ва§1т за1иЬ са1§апб1т;9

Уапа МИП Уи1, по. 2 (§иЬа1 1932), 5. 23-24.

2 Рек 5еу§Ш.
3 1§1к[11] ауЬ еесейе.
4
Торгак и$Ш еу1ш1п.
5 фтепН бпипйе.
6 Ке^е йо§еу1р ки- уеге.
7 Уакф оШгап.
8
Виуик аппепйп йЫпе.
9
Коуир уаГт1§Ит.
1Ш$ ОВАМПЧ ТЕРЕККОСО 121

01Ьз12 кбкпи10 зеугебЬ,

У11б121ат1 зауёапба;11
Ва§1т 81ураЬ12 каг1 апат,
Ое§еп есИ; - “Ау, Ьа1ат,13
У1М12 сШ§зе кб§зипе,14
УикзеНг51П кбк1ег§е,
Тап§п ЫНг зау151П,
(^екте, зеп бе кауё1зт!и
Обг! уа§1тба Ьа1а есНт,
Е1Н уй Ьаг Ье1к1 бе,
Ви кйпкйбау ез1тёе,15
Ко§ оЬаба саШгаЬ16
Кбгйпе её1 ка1йгаЬ17
ВаЬ1з12 Ьо1§ап уНсНгбау-
Ви 1§аге11е Ьеп1§еп,18
ИбП Ыг уакка кбгй1§еп,19
На21г1апзап сау кйпй,20

10 Сбки.
11 Заубфтба.
12 Ок§ауф.
13 Оеб1: “Ау, ^осиЁит...”
14 Сб|$йпе.
15 Ви ^йпкй акЬтйа.
16 Раг1ауф.
17 ТШеуф.
18 УегПеп.
19 ТагаЛа §бгй1еп.
20 Уаг ёйпй.
122 эжемЛ 1ы$к1ьек

Ко§ оЬатш 1еГеггиси.

ОеЛ та§а21 каг! апат:
- "Кага, кага к1Ыа§а,22
Ко§ оЪаёа 1еГеггйс Ъаг
Ос1аг са§1Ъ кп^йаг23
Каг1т, са§т 9а§1га."24
ВШ1егсе Ъа1к 1ор1апа,
Ва1а-9а§а йок1апа,25
ЗаЪаЬ ег!е26 Ыг1ег йе,
АгаЬатап ке1егт12;27
(^а1 аЬпт се1екке28
Аги еЪЬ Ъгкеггтг29
Ко§ оЪа§а Ъаг^ап зоп30
(^а1 айпа гтпегз1п,31
151ег 15еп ко§и§а
ТиШЪ а15ап сауЬк§а32

21 Вапа.
22 Вак, Ьак ^йпеуе.
23 А1е§ уакф.
24 Уа§11у1, §епс1 <;а|туог.
25 (^о1ик, ^осик с1оутак1а.
26 Егкеп.
27 АгаЬау1а §1с1еп2.
28
Юг аЬ уес1еее.
29 1у1се Ьаё1апг.
30 Уагс11к(ап зопга.
31 К.1Г аПпа Ыпегз1П.
32 Вйуйк тепсШ, §а1.
КУ§ ОВАМИЧ ТЕЕЕККОСО 123

А1шп ^аЫЬ33 91каг51п.

1$1ег 1зеп кйге§П134
ВеПп ЬиуиЬ35 теуйап^а
Акгатпт 181ег5т.
1з1ег 1зеп 9т1атак,36
КаЛ збгипй ип1атак,37
- и(рт йе§еп1п песПг о
31п оп [актак
Метт апсак тигаЙ1т
Зет сактак"-с1еЬ38
Зйу^еп39 к12пт каг§1[51]па
Кейау Ьо1иЬ40 ^кагзт.

33 Ко§1игир.
34 Сйге§.
35 Ки§аё1 Ьа|1ауф.
36 Мап1 5бу1етек.
37 01п1етек.
38 ... уактак” йеуф.
39 ЗеУсИ||п.
40 На1к §ат о!ир.
124 01КЕМЛ 1Ь!§К1ЬЕК

15. Юпш §аЬП1ег! 1

Уе§П Па|1аг, Ьйг кауа1аг,
Оеш2§е йе игапагак,
Рек 8йз1еп§еп Ьо§ айа1аг;
Кбг§еп1епп2 191П ада,
М18к коки1и Ьа§9а1агс1а3
$1п1ёа^ап б2еп1ег§е4
Зе81п кап §й2е1 ки§1аг
Назге! ЬоМит оп Ыг зепе
Меп ёе 812Ш кбг§йт ке1е...

1
Уапа МНИ Уи1, по. 8 (АеизКэз 1932), $. 8.
2
Сбгеп1епп.
3 ВаН5е1егс1е.
4 Оеге1егс1е.
Ыь К1ЛШЬТАУ1 125

I. РН Кигикау! Накктйа
МизШ/а Кета1 АшШгк’йп 1ШегЩ$у1е, 12 Теттиг 1932'Ие Тигк
ОШ Тегкьк Сетгуей кигиЫи уе 1. ИИ КигиНауг 26 Еу1и11932 ’йе Юр-
1апШ. Тйгк сНИт ага§Пгтак уе дг1е$йгтек атасгу1а киги1ап Тйгк
ОШ ТегЫк Сегтуей’пт аШ, 1936уйтйа Юр1апап 111. ОП КигиНа-
уг ’пйа Тйгк ОН Кигити о1агак йе%цйгНсН. (Апа ВгИаптса, сШ 3,
1994, 8. 300).
Еечтл АНи§’ип Ик йИ КигиИауг Наккт(1а1а %дгй$1еп уе Киги1-
Шу да1цта1аптп Тйгк Ойпуазг 1дт о1ап дпегт Уапа МНИ УиТа
^дпйепЗщг каЪегйе ЪеИгШтцйг. Ви копийа уахйщг §иг йе екИсйг.
***
Эйпуа Ьа1к1ап б21есИ21 и1и Оа21'п1п Тйгк1уе'с1е уар!1§1 шИП уе
шес1еп1 ауи§ша1ап (ткйаЫап) 51к1апагак а1к1§1атгкеп у1пе о Оа21
Миз1аГа Кета1 Ра§а'пт Тйгк сНИ ауи§та51 19111 кигйи|и кигикау1
ЫШт ййпуа Тйгк1еп 6е сапйап бгкпегек Ьеп1тзетек а1к1§1атак
ёегекПг.
Оо1таЬаЬ9е Загау1'пба оп §йп беуат ес!еп сШ кигиЬаутба, Оа-
21'п1п уйкзек ЬигигЫгтба кйгзйуе 91киЬ зог 5оу1еуеп Ы1§1с1ег, 62-
Ш1ег Тйгк ёШп1п ауи$та1апп, кбк1епп1, 021епп1 уе Ьа§ка сНИеге
каг§111к1апт а^Ш 8021ег1е ап1аШ1аг. Ви сШ кигиЬаутт 1г1еп
йзШпбе уйгйсШ§й ^ег^ек Ыг сИ1, забе уе ка11кз12 Ыг копи§та уе
уагта сШ уагза о 6а Яизуа'ба уа§ауап Тйгк1епп уе Апайо1и Ьа1к1-
П1п сННсИг- ЭП ауи§та51пйа аПпасак 562 кок1еп Ьига1агйап а1т-
таН уе Ьа1к1ап С1у11таНй1Г [1ор1аптаНб1г].
126 БЖЕМи 1Ь1§К1ЬЕК

Випйап к1гк у11 егек [еууе1] 1зтаП Оазрппзк! Ьеу "сШНе уе 1§1е
|
ЫгИк" сИуе ЬиШп Пипуа Тигк1еппе зез1епсИ. Тегситап'1а ЬиШп Тигк
и1ке1еппе зог Па§1Ш. ЕзкЫеп ка1та ЬаЬа с!Шп1п уауа§ с1и2е1те§е
Ьа§1аё1§1 1905-6 у111агс1а Яизуа'Па ?1кап 0Ш2 кас!аг §аге1;е уе тес-
тиа1агс!а §огтй§Шт. Вип1апп Ьерзтт уагта ёШ Ьа1к копи§та Ш-
Ьпе иу&ип оМи§ипйап Ьег уегйе ап1атг1агё1. ТйгМуе'йе ОзтапЬса
уагта ШН 1зе апсак 1з1апЬи11и1аг1а уйкзек текшЫегйе Ы1§1 а1ап
рек аг окиуиси1аг Гагайпйап окипиЬ ап1а§1Ьгб1. Апайо1и уе ЯитеН
Ьа1к1 Ьи Озтагйюа уагта йШпйеп Ыг §еу ап1атагс11. Ктт, Кагап,
Кайсаз уе Тйгк1з1ап Тйгк1еп бг [кепШ] ага1аппс!а 91кап езег1еп окиЬ
ап1аб1к1ап §1Ы ОзтапЬса езег1еп 6е окиг ап1аг1агс!1. На1Ьик1 Ыап-
Ьи1 21уаЫап [аубт1ап] Яизуа'бак! Тйгк1епп копи§та уе уагта1а-
ппйап рек аг ап1аг1агй1. 1§1е рек аг Ыг Ьа1к 1агайп6ап окипап уе ап-
1апап ОзтапЬ Тйгк^ез! ауи§так, йй2;е1тек, зас!е1е§тек, копи§та уе
уагта сЬЬ ЫгЫппе иуи§так уо1ипа §пгш§1гг.
БИ а\01§таз1, сН1 иуи§таз1, <Ш кигиЬау1 Ьипбап ?ок уШаг егек
уарйтак §егекЬ. Рака! Тйгк уигПаппба о гатап уарю1 йе§Ь, у1-
кю1, иуиШси, 9аЬ§тау1 §1с1епс1, йаг 6й§йпсеЬ Ьа§1аг уагй1. Оп1аг-
бап Ь6у1е Ьйуйк Ыг уа§ау, ауи§иу Ьек1етек о1атагс!1.
Тйгк^е копи§ап Ьа1кт еп 90§и ЗоууеГ Яизуа'йа уа§атак1асНг.
Тйгк1уе СитЬипуеЬ Пе Поз1 уе Ьо§ ^е^^птек 181еуеп ЗоууеПег Тиг-
Ыуе'Пе уарПап Тйгк сНН ауи§тазта пазП кагауасак1аг [Ьакасак-
1аг]? Зоууе! Яизуа'Па К1пт, Кагап, КаЙсаз уе за1ге уег1егс!е Тйгк-
1еге кап§Пс Ыг Ьа1т ЬагН каЬи! еШп1гт§Н. ТйгШ уак!а [1агаГ1а] уа-
 КУКиЬТАУ! 127

§ауап Ьа1кт ШгШ уагПапт ап1а§атата!ап уоШпа §1сШт1§и. Ра-

ка[ Ьа§ка1аг пе уарза1аг ёа Ьогза1аг йа Ьи сип, 1১т Тйгк бгип-
йеп акап ауи§та актШптп бпйпе ^е^тек уе опип уо1ипи с1е§1§-
Ьгтек тйткйп йе§ПсИг. Тйгк'йп йбптег уйгй, кезкт уе §бгйсй
§бгй, уарю1 §йсй, ^ап^И [тап^П] збгй ййпуатп тейет тШеПеп
1агайпс1ап зта1т1§, §ег9ек1епт1§йг. Бйпуауа ба|11иус!а, 9аН§иус1а,
уа§ауба пазй ауи§иу1аг Пе Ып1егсе у1Пап ЮШтап езк1 уе уеп1 езег-
1ег теубапбасйг. Ви сШ ауи§таз1 йа йтЬ [зез512] акап Типа §1Ы уо-
1иу1а акасакиг.
ВйШп бйпуа Тйгк1еп бе 02 <ЗШепп1П кбк!еппе Ьа|1апап Ьи
Ы1 ауи§тазтбап Тйгк1уе Тйгк1еп зеУ1птеП, сапбап бг1епте-
Н, 1§1е, збгШ, 1ик1апта11б1г.(?)
["БП Кит11ау1-Тйгк1епп 8еУ1П9П Вгг 1§1," Уапа МИН Уи1, по. 11
(Каз1т 1932),з. 6-7.]
16. Ви Киги11ау1191111
1Ли Саг1! Сиг! ко1агёап,2 1§1к за^кап ПЬатт!
СаШа ба ^ок киуаПпаутап еПе§1пе кагауба!
Тйгк Ьа1кта киги11ау1аг уазаЬ 1иг§ап зеп Ьагзт!
Ки11и Ьо1зип Ш1 кигиПау Бо1таЬа§9е загауба!
Тапз12 сиг!ба йшЬ бзкеп,3 сез1Г4 Ьо1§ап кбуШпйп

1
Уапа МИИ Уи1, по. 11, (Казип 1932), $. 28
2
Уий кипагап.
3 8е$$12се ЬиуОуеп.
4 Е$1Г.
128 01КЕ1Ч1Л |1Л$К1ЬЕК

Ие шиткипйи! 812Йеп Ъигип5 йНп ау!так загауЛа!

Мта §1тсИ, киуапатап, 1§апатап, ау!агтап!6
М18к117 еНЪ 02 йИтп1 8иуте5еп12,8 кау1агтап.
Апас1о1и, Ктт, Кагап, Клр^ак, Ио§ау Ьа1к]тап
ЬаГ е!кепс1е "аЫатаутап” с1е§еп Тигкке пе Легтеп!
- "Мта за§а "дП кигикау" кигиЪ ка1§ап (Шпе
Сап Ъег§епйе зеп с!е даЬ? йгза! Ш§кеп еИпе!" -
ОеЪ ау!агтап, каг! Ьосашп ЪПтет збгйп сИЫегтеп.
Сау 1оуи1§а ке1еЫгзет 1гкПтес1еп сеНпе
"Тап а(капс1а Кок Тапп'Пап ау УПП121Й сеппе9
Мта епсИ коуа§10 (аЪНк;
(р1§1Ъ ке1сИк егк1пе."
Эе§еп ЬаИспш, кипак Ъо1§ап, 1оу уа§а§ап кбпипе
В1п1егсе сП11 Нек12 ау1кап, 121 Ъо1§ап (Шпе,
8ау§1 е!тек рек кегек(Иг13 ЪйШп сШпуа Тигкипе.

5 Опсе.
6 1§1е §1шН, 5еУ1туогит, 2йуеп1уогиш, збуШуогит.
7 А1ау.
8
Зеуте5еп*12.
9 Уеппе.
10 Сйпе§.
11 VII.
12 Ва81т512.
13 Сегекиг.
УА1Ш1М ЗОКАУЬАК 129

17. Уагдип ЗогауЫг1

Вк кбуШ Шуг-’ТПезет бе Таппт Ьегпиу;

Нет бгй бе -9аН§кап§а Ьегетеп!" <Лу.
Сесе, §йпбй2 9аЬ§агак ЫепШт:-
"Во1§еу1кйеп киПаг Ыгш!" бе§тсНт.
Ма1, сап Ы(сИ, Ьо1§еу1к1ег а§асй,2
УШаг §е9(Н закапаИа уа§абь
КапЬ Та(аг а^ уе 9ф1ак б1текбе,
К12П Кизбап Ьйуйк ги1йт ^бгтекбе,
Ти§ап3 уе боз! уагйтта ити* уок;
ВПтег1ег к1 оп1апп Па кагт 1ок.
1§1е теп1т ПбН Ьа1ат Ьаг. Са1ап§а9,4
Кага б(тек 1аЬа1тау1аг,5 Ьер81 а^.
Ай1к афт кайпп! Пе (ок ЬПт1у,
АсеЬ Ыгт Тапп Па т1 Ы9 §бгт1у?
Сап§ап сигШа кйуйЬ ка1§ап когаутап,6
АПи§ кагба§ зепбеп уагсйт зогаутап:-
А9 ЩуШзап Ьег!7 Ыеп Ьагза, (игта Ьег!
8
ОуШ Ьа§т си1таг Ьигип кага сег!

Уапа МПИ Уи1, по. 1 (Осак 1933), 8. 29.

2 УесН.
3 Кагс1е§.
4 УаЬпауак.
5 Кага ектек Ьи1ат1уог1аг.
6 Уапап уигиа кауги1ир ка1ап (ИкепН 01.
7
А? йе^Пзеп уег.
8 Ой§йпсеП Ьа§1ш кага уег (Юргак) уийиайап бпсе.
3
МЕТЁЧ А881ЬАШ
 I

:!

**
МЕТ^ А51ЬЬАМ 133

1. Клпш Сеп?Н§1 уе Ки8 1пННаН

Ктт Местиазг (1з1апЬи1), по. 5 (1 Мау15 1918), 5. 88, 92-94.
Аугира уе Азуа к11’а1аппт уапзии гаЬНеНегек Ьйуйк Ыг
1ЬНгаз Пе §огй кагапт§, §1й(1е!:Н Ыг 1зНЬс1а1 актйа Ьа1к! зиз-
1игти§ уе кот§и с!еу1е11епп ЬауаНпа зй1каз1 еу1ет1§ о1ап (^аг-
Ь§т, ЫгйепЫге йеуп1есе21т, Кизуа’пт Ьйуйк Ыг 1пЫ1а1е и§-
гауаса§1т к1тзе ке§1Г уе 1аЬт!п ейете2й1.
Кизуа Ьапс1пс1е Ьи1ипап1аг уе ЬНЬазза ОзтапЬ кагйе§1еп-
т12 Кизуа Ьауайт уактйап 1е1к1к еГтесЬк1еп уе тиЬ1еЬГ ата1
уе ейсаг Пе те§Ьй Яиз апаз1п агазта зоки1агак оп1аг1а гетаз
еу1етесЬк1еп 191П, §1тсЬ ЫиаЫ Ьи 1пЬПаЬп езЬаЬ уе ауатШп1
ап1атак 1з1:ег1ег. В1паепа1еуЬ, кагЛеппйге, Ьи ЬизизГа Гаг1а Ыг
та1йта1 уегет1уесек 1зет Пе Кизуа’тп рек кап§1к о1ап Ьауа-
ит !еПок е1теуе тейаг о1аЫ1тек 19111 уа1тг Юпт §еп<?Ь§1пе
§11 к1зтт1 уе Ьаг1 те§Ьйс!аит1 аггес!есе§1т.
Випйап оп Ье§ зепе тикаййет, Клпт Ьа1к1 езег-1 Ьауа1 §оз-
1епп1§, ^епдкг уакт Ыг аЬПе Ьа1аз уе Ьауа1 §йпе§1пт По§а-
са|та !тап е1т1§, кагапЬк иЫк1ап кар1ауап кезПГЫПиПаг аг-
казтйа а^агтауа Ьа§1ауап 1ап уепп1 §огегек Ьауа1-1 Га’аЬуе1е
аи1гт§, Ьйуйк Ыг аг1т уе йтШе даЬ^агак §йпе§1п тЫйпа тй-
гаг е!теуе Ьа§1ат1§1агс11.
Кизуа’тп 1пЫ1а1е и§гауаса§т1 ке§П* уе 1аЬт!п ейегек теГ-
кйге-у1 тПЬуеп1п Ьизй1йпе заЫпапе фаНдоог, зак1п Ыг Пеге се-
геуаш §1Ь1 1১тЬк, со§кип1ик ёб5!егтекз121п §ауе1еппе 6о§ги
акф §1сЬуог1агП1. КттЫапп Ыг гиЬи аз1г гагГтйа Ьоу1е езег-1
Ьауа! §б51егеЫ1те51П1П игип зепе1ег Ьауа1а каг§1 аи1 уе §аГП ка-
1агак ЫгйепЫге иуапта1аппт езЬаЬ уе ауатШ Пе уок Пе§ПсЬг.
Ктт §ШЬ-1 сег1гез1пПе Ьи1ипап Тйгк1ег, Гига1еп гек1 уе ?а-
Ь§кап о1так1а ЬегаЬег, Ьи игип зепе1ег гагГтёа тПЬ Ьагз1ап-
т, аПаит !у! тиЬаГага еу1ет1§, сЬ^ег апаз1г1а зШпуе! реуйа
134 01КЕМЛ 1ь1§к1ьек

е1гпеуегек 1гк1 зайуе11П1 §02е1т1§ о1<Зик1аппёап езк1 ТйгкШк

Ьауайпйап Ыг §еу кауЬе1теш1§1егс11Г. Ктт’т ЫгёГеЫ теук1-
уез1 уе Аушра’пт Ьег 51тГЬа1к1 Пе 1етаз еу1ете1еп, 1есеППй1
еПеп §егаП-1 ЬауаНуе уе юйта1уеу1 1е1к1к е!те1еппе уе тПИ
теПкйгеу1 ЬасПт о1та1аппа тейаг о1ти§, кепсШеппе каУ1 Ыг
а21т, 1тап уе 1гас1е ЬаЬ§еу1ет1§Пг. Киз1апп, ЮптЫага 1зПЬ-
Па1 уе 1а2уТк1пе §еПпсе, реНк Ыг 91У1П1П йгеппе дйгйк Ыг а|а9
раг^азтт 1агу1к1 каПаг 1§ §огтй§ уе уапагкеп 91У1П1П ПегЬа1
Матазта Ыгте! е!т1§ §1Ы асШоЫпаЬШг.
Ктт, (раг1апп уе гаПеёапт Ыг зауПуез! о1тауа Ьа§1ай1§1
гатапПап ШЬагеп §егек Яизуа ПаЫНпПеп уе ^егек Аушра’пт
тиЫеНГ таЬаПеппбеп Ьег зепе уйгЫпЫгсе гйууаг §еНг, Кь
пт’т казаЬа уе коу1еппс1е §е§1 й §йгаг уе Ыгка? ау КттПа
Исате! ес!ег1егсН. Ктт Ьа1к1, Ьи гйууагПап таПс1е1еп уе та’пеп
:зНШе ебеЬПтек уе 1кНза(Н уе юНтаТ ЬауаНапт уйкзеНтек
;аге1епп1 агатак 19111 Ы^Ыг йгзай ка^игпатаёа 9аЬ§1г1агс11.
1900 зепезтПеп зопга Ктт коуШ Тйгк1еппс1еп ЬПе ЬагПа-
п Киз1апп §игйг уе агатеНпе уе Ьег Шг1й тйтапааЬпа га§-
теп 9осик1апт гетТп уе гатапт ТсаЬаЬпа §оге 1аТТт уе 1ег-
Ыуе е1тек 19111 ЫапЬЫ, М131Г, Аушра уе Киз тек!ер1еппе
§6пс1егтТ§1егсНг.
ВЫаЫ, Ьи ^еп^Ыг, коуШ ^осикЫп о1так ЬазеЫу1е заде Ыг
Ьауа1а аЬ§1к, заГ Ыг ка1Ье таНк о1ир §еЫг1егт ПеЬПеЬеЬ, §й-
гйЬйШ ЬауаПпа 1акау1 Ьи1ипс1ик1аппс1ап §1и1к1еп уегЫгПе а-
гат1 1з1Пас1е 1е’тт е!теуе 9аЬ§1г, с1ёсН Ьа1 уе 1аУ1г1ап Пе уа-
гТГеЫппбеп Ьа§ка §еу1еге ки1ак ЬПе азтагЫгсП.
1§1е Ьи зйгеПе Ьа21г1апап Ктт §еп91еппс1еп ЬагПап 1905
1ЫПаНпс1еп тикасМет уеуа зопга Юпт’а §Ыегек тПН теТкй-
геуе 9аЬ§аЬПт1§ уе Яиз ЬйкйтеНп1п 1зНЬс1а1; уе 1агуТк1пе га§-
теп К1пт коу1еппс1е закЫпагак, кепсЫеппе %\тМ Ыг заЬа-у1
Га’аЬуе! Ьи1ти§1агсП. НаПа Ьа21 агкас1а§1аг, КаТказ, Кагап,
МЕТ^ А51ЬЬАК1 135

Тйгк151ап 1агаЙаппа §1(Нр 9аЬ§тауа йа тиуаГГак о1аЫ1т1§1ег-

сИ. Ктт §еп91епп1п екзеп81 уе ЬПЬазза Ьагфе 1аЬзТ1 §огеп1ег,
Клпт’Па “сШ ЫгН21” тейсйгез1 Пе акуат-1 Тйгатуе’тп Ьауа!
уе 18йкЬаНпе ЬасНт Ьи1ипап уе Ьи етеНп ЬизйШ 19111 тйкегге-
геп 1з1апЬи1, М151Г, ШпсНз1ап зеуаЬаНепп1 1ЬНуаг еПеп йз1ас1
тегЬйт 1зтаП СазрппзЫ Ьеу1п ейаНпПа 1ор1ашуог уе опип1а
ЬетеНкаг о1агак 9аЬ§1уог1агсН. МегЬйт, Тегситап уаз11аз1 Пе
акуат-1 Тйгап1уе’уе гйЬи аз^гПап Гаг1а Ыгте! еи1§1 §1Ы К1пт
§еп91еппе ёе рек Ьйуйк Ьизйз1 ЫгтеПег еитп$ уе ШшГ §оз1ег-
т1§Нг. ВШаЫ К1пт Ьа1к1 уе §еп91еп уе Яизуа тйзШтап1ап
1агаГт6ап кепсНпе 1ауПс 1ЬНгат1ап §6гтй§ 161. В1паеп а1еуЬ, о
Ьи^йпкй ЬауаП §6гете61узе 6е уеН§Нгб121 еу1аНагтт рек уа-
ктба §огесе§1П11еЬ§Тг еНегек ЬаЬНуагЬ§1т 12Ьаг еу1ет1§Нг.
О йз1ас! тегЬйтНап ёбгтй? о1Ни§ит Ьйуйк Ыг 1й1Гй, Ктт
§еп9Н§1 патта иГак Ыг гт8а1 о1так йгеге аггес1есе§1т.
К.из-1ароп ЬагЫпНеп тикаННет, К.из1агт рек 21уа6е еиаГа
за1Н1гс11§1 Ыг 51гас1аус11. Ктт Шссаг1агт6ап Ьат1уе1Н Ыг гаЬп
уатпНа ЬиШпиуогНит. В1г тезе1ейеп Но1ау1 КаЬазака1 уе
Ьетраз1 ШгаГтНап 1еЬ6Т1 уе 1агуТк есН1сН|1тс1еп, 1з1апЬиГ6ап
Аугира’уа ^екПтек тесЬйпуеН §огй1тй§Ш. В1паеп а1еуЬ,
НгзаЬ ка^итатак, Ыг ка^ зепе Ьазге! каШфт К1пт’а кауи§-
так 1з1есНт. ШапЬиГНа зоуи1ти§ оШи§итс1ап йгептс1ек1 е1-
ЫзеНеп 1к1 уйг киги§ рагайап Ьа§ка табсН Ыг киууе11т ка1та-
сН§1, рейег уе уаННет уе аПет Не Апас1о1иШа Ьи1ипс1и§и Ьа1-
Не, ОНезза 1аг1к1у1е Рапз’е §11тек 19Ш Киз уаригипа аНауаЬП-
т1§Нт. ОНезза’уа 91кик1ап зопга 1§ ко1ау1а§т1§и. (рйпкй, ога-
На рек а91к§02 абапПага ШзаНйГ еН1т уе ЬаНа кепсН коуйпНе
ЬосаЬк еНеп Ыг га! Ьип1аг агазтба 161. Кезет пикиНап ЬаН Га-
ка! ка1Ыт аг1т уе йт1{ Ыз1епп1 ЬаУ1 уе Ттатт каУ1 о1агак
ВаЬ^езагау’а §е1гт§ уе игип зепе1ег 9аЬ§агак уог§ип Нй§тй§
о!ап йз1ас! тегЬйт ОазриаЬ’шп а§и§ипа аЫт1§ит.
136 01КЕ1Ч1Л 1Ь1§К1ЬЕК
I
1
Опип уа1ап уе шШе1 19111 риршап ка1Ь1пс!е Тйгк уе Та1аг
ёепдкп 19111 Ье51есй§1 шиЬаЬЬейп Ьагагей Ьеш 181111, е1еш1еп,
когки1ап 1ашашеп ипиИигйи. В1г зепе кайаг еушйе аИез1 ше-
уашпйа Ьаппёитпак, уесИпр 191гшек, рагаз12 ри1зи2 Ьиакша-
шак зйгейу1е тй^Пк Ыг рейег уа2ТГез1П1 ^бгсШ. Ауш гашапйа
ЬйШп 1з1аш тепйекеиеппш е1уеут рек тиЬ(ас Ьи1ипсШ&и Ш-
ИйаТ ЬосаЬ§1 тез1е§1т1 Ьапа 8еусЪпт§, епзаЫ а11уеп1п ЬауаПа
тиуаГГак о1таз1т 1е’тТп ейесек еп 1у1 Ыг изШй 1а’1Тт уе 1ег-
Ыуеу1 б§гет11§ уе ЬПЬазза изйМ зауИуе Пе еИ!* Ьа 1а’1Тт1п1
уарИпги? 1сИ. О’пип Ьбу1е ш*те1 уе Штйаппа тагЬаг о1ап
Ш12 Ьеп бе§ПсНт, Ьепбеп еууе1 уе Ьепбеп зопга Ьеп1т §1Ы
' §бгеп уйг1егсе §еп9 еу1ай1 уагй1. МегЬйт, Ьи §еп9 еу1а1-
§бгй§теуе уе игак!а о1ап1ап Пе бе тиЬаЬеге е1теу1
егсИ. УеИ§ИгсИ§1 Ьоса1ага, §акМеппе аут зйгеПе Ыз
уегте1еппе уе Ктт’Па тй1езе1зП Ыг таагИ* огбизи
1ете1епп11ауз1уе ебегсИ.
Геттиг 1324 уе 31 Маг! 1325 ткПаЬтбап зопга Шап-
*еНр 21бегек огаба 9аН§так1а 1кеп, К1пт §еп91епп1 Ш-
Э1г 1§е ПаЬа зеуке1тек аггйзипба Ьи1ипс1и§ипи §бгбйт. Ви
Па 1к1 й? зепеНк тй1етаб1 Ыг зеуаЬаНеп 1Ьаге1 о1асак 161.
МйзШтап казаЬа1ап, кбу1еп ^егПесек, 1Г§аПаиа Ьи1ипи1асак,
Ьег уепп §ега11-1 ЬауаИуе уе 1сНта1уез1, аЬуаМ соегайуе уе
1кизаб1уез1, Ьа1кт т1гас уе те§гер1еп, бегесе-1 кааЬШуеПеп,
гйкйг уе 1пазт т1кс!ап уе аЬуаМ итйт1уе1еп 1е1к1к уе 1аЬк1к
есШегек уагПасак, 1у1 Ыг 1апЫ, со§гаГ1, еНю^гайк та’Шта!
1ор1апасак, Го1о§гаПап аНпасак уе Ьа’ёеЬи Тегситап та!Ьаа-
зтПа пе^гесШесекН. Тегситап ба 1аЬесШеп Киг’ат Кепт Ьй-
Шп Ыат казаЬа уе кбу1еппе 1еугТ есЫтек зйгеНу1е аНпасак
Ьеб1уез1 тикаЫНпйе зеууаЫагт тазапй с!е 91кап1асаётс1ап
геГакаНте Па ^еп^ агкас!а§ ПаЬа 1ес1апк ейегек Ы21 зеуаЬа!а
91кагтак 1з11уогс1и.
МЕТ№ А81ЬЬАК1 137

Кшш, Кагап, 31Ыгуа, ТйгЫзШп, (р1П, Шпсйзтп, Апас1о1и,

1гап, КаЙсаз к1Та1апш йо1а§агак ВаЬ^езагау’а ауйе! е1тек 191П
кагаг Уеп1т1§й. О 31га1агс1а Киз1агт, Тигк1егс1еп рек 21уас1е
ки§ки1апагак Кшт коу1еппг рек 51Ы гаЬагп уе 1а2у!к е!теуе
Ьа§1атаз1, <?о1ик 9оси§ит1а ЬауаПта зй1каз1 есЫте51 ЬазеЫу-
1е, 1з1апЬиГа ауйе! ейпек тесЬйпуей §огй1тй§ уе ЫиаЫ Ьи
зеуаЬайгтг ак1т ка1т1§(1. Рака! Ьи йЫг, §еп91епт121п гйЬипа
кок 8а1гт§11, ег§е9 тй!е§еЬЫз §еп91ег теубапа аЫагак уе Ьи
игип зеуаЬай уарагак тйЫт уагТМег §огесек1ег61г уеуаЬй!
§6гтек1есЬг1ег, Ье1к1 6е уакт Ыг айбе езег1епп1 §огесеё12.
НагЬ-1 итйтТп1п коки1ап аТака 1пй§аг е!теуе Ьа§1аб1§1 ез-
паба Н1пб151ап зеуаЬайпбеп аубес ебеп йз!а6 тегЬйт Сазр-
ппзк1’тп ЫапЬиГба еНт орегек зоп беГа уейа1а§1гкеп “еу1а1,
§агкт Ьауа! §йпе§1 уактба 6о§асак, опип 1аЙ1 ЬагагеП уе
раг1ак 21уаз1 Ие тШеНпйг пе§у й пета Ьи1асакПг, Ьипи ёог-
тек, §огеЫ1тек ЬаЬйуагЬкиг, Ье1к1 Ьеп §6гет1уесе§1т, Гака1
812 §еп91ег §бгесекз1Ш2, 1ак1п Ьи 21уа §021епп121 ката§1ита-
зт, 1зйкЬаНп уе ЬауаЬп уо1и рек 61кепН61г, Ьи 61кеп1ег ауа§1-
шга сауга§тазт, §6гй адтаЬ, Нгза1 ка^тпауагак 9аН§таНз1-
Ш2” 6ет1§Н.
Ктт §еп91еп Ьоу1е Ыг теТкйгес1П1П е1гаГтйа Юр1аптак1а
ЬегаЬег 1905 Киз ЫШаПпе уе Ьйкйте1-1 сапуе а1еуЫпйе 512Н
ЬагекеНеге уе ргора§апйа1ага ка1Птак1ап §еп 6игтат1§1агё1г.
Та1аг-Тйгк тШТ 1гТаптш уе 1сНтаТ уюёаптш уйкзе1тез1пе
Ыгте1 еёегкеп а1а1апт12т “ка1е 19епёеп аПтг” тезеМ те§-
гйЬипа 1еЬа’ап 9аП§т1§, уагТГе1епп1 1Ьта1 е1тет1§1егё1г. Ви
и^игёа ЬауаЙапш (еЬНкеуе коуагак у11так512т, а21т1еппёеп
ёоптекзшп и§га§т1§ §еп91епп аёеё1 рек аг ёедПсНг. ОзтапН
Тйгк1еп, §1та1 Тйгк кагёе§1епп1п Ьауа1 уе Га’аПуеПпёеп апсак
1324 [1908] 5епез1пёеп зопга ЬаЬегёаг о1тауа Ьа§1ат1§, оп1ага
ЬосаНк еНгн§ 1зе1ег ёе е!уеут тйиеПк1егёеп ЬиЫпап А1тап-
1
<

138 р^кешЛ 1ьГ§к1ьек

1аг, АуизШгуаЫаг, Ви1§аг1аг §1Ы §1ша1 Тйгк1епшп уе ЬПЬазза

КштЫагш Ьауа! уе Га’аНуеНпёеп ЬаЬегёаг о1атагт§1аг(11г.
В1«аЫ, езеп §6гтек1е тйе881п ап1атак!ап рек 1акау1 ка1та-
за1аг §егекНг. МйПейк1епт12т каг§Паппа 91кап тПуоп1агса
1П8ап зйгШеп фпёе уйгЫпкгсе Тйгк еН-айт зПаЫап уеге а*а-
гак 1езНт Ьауга|ии а$1р езагеН 1егс1Ь еу1ете8т1п Визуа йаЫ-
Нпёе уа§ауап тиЬ(еНГ ата1 уе е!каг1а те§Ьй Яиз Ьа1ктт рек
тикаййез заус!1к1ап (^апп ШНЪёасНпт а1еуЫпс1е Ьег ШгШ Геса-
уйгаП тиЫк уе те§гй ёогте1ептп е1Ье«е Ьйуйк Ыг езЬаЬ уе
ауатШ о1за §егекНг.
ЕгЬаЬ-1 1е1к1к пагаппйа Ьи Ьизйз1а игип зепеШгйепЬеп уа-
рПап 212Н ргора§апйа1агт, тйгетасН Ыг зау й §аугеНп 1е’зТг1
ш1ипёи§и (егаЬйг еёесекНг.
В1паеп а1еуЬ, Ыг, ОзтапЫаг (^апаккаШЫе уйсйИапш зфег
];йегек Киз 1пЬНаНпе Ыгте( еНегкеп, Кизуа’Иак! уе Ктт’ёак!
кагйе§1епт12 Не Киз 1$НЬс1а1 ка1’ез1т 19епёеп уШтауа Ыг
ЬауН зепе1егс!епЬеп уаг киууеНепу1е 9аН§т1§ уе Ьи 1пЫ1а1е
1е’зТг е!т1§Нг. Втаеп а1еуЬ, КагаНеп12’е уе заЫ11епп1п екзеп-
з1пе Ьак1т о1ап ОзтапЫаг, Ктт уе КаИсазЫаг, тШТ, 1апЬТ,
ЬауаН Ьак1апт 1азс1Тк е!Нгтеуе 1ататеп Ьак ка2атш§1агсНг.
2. ЮптЫапп Юпт’Па уе АпаПоЫ’Па
Ктт Местиа51 (1з1апЬи1), по. 7 (1918), з. 136-37.
ВипНап оЫг зепе еууе1 К1пт коу1еппс1ек1 91Й9Шк, КитеН
уе Апас1о1и’с1ак1 коу1егёе уарПап 9Ш;9Шк1еп ГагкН §е1сН. Нег-
кез а§1г заЬап1аг1а кепсН ШНуаста кПауе! еПесек кайаг гегНуа!
уараг, Ьаууапа! Ьез1егсН. Еууе1се, 1еПпсеп Кизуа фегЛеппПеп
уе АуизШгуа’Пап §еНр Ктт’На ага211зНт1ак уе 1зНсаг ейегек
Ьйуйк тПсуазШ 91Н9Шк еПеп Киз1апп уе Ыетзе1епп 21га’аие-
к\ кагагфШпт §огс!йк1еп ЬаШе, К1пт тйз1йтап1ап На за1г
тетаНк 1з1ат1ап §1Ы §огепек1еп аугПтауагак езк! изй! 21-
МЕТ^ А8ИХАК1 139

га’аИе <1еуагп есНр §1сИуог1аг<11. Рака1 Ьи Ьа1 <?ок йеуат е1те(Н.

2етТп уе гатап, 1Ы1уа91аг КигтЫап <1а иуапсЬпш§и. Ви 80п
<?еугек азт гагГтйа Ктт агагТз! Ьа§1ап Ьа§а гег есШтеЫе уе
ЬаЬреЫп с!аЫ Реппе тиуаЫс Ыг зигеИе уе11§НгПтек1есНг.
Мйз1еу1Т Киз1аг, Кетзе1ег, Ктт’Па аг уаЫие до§а1гш§, ага-
гТпт ЫутеНт ЫгйепЫге уйкзе1йт§ уе 1пк1§аГ еП1г-
пй§ оЫиёипёап тег’а1аг ка1тат1§, ЫиаЫ 1з1ат1аг йа коуип,
1пек §1Ы Ьаууапа1 Ьез1еуф Ьипйап 1зЫас1е ейеЬПтек 1ткатт
картт? 1<Н. КттЫаг <1а уеш изй1 Пе 21га’а1; е1теуе Ьа§1агш§
уе езазеп таЬзйШаг, тйпЫ! о1ап Ктт ага2131 ^Ы^Ыкге Ьй-
уйк Ыг тепГа’а!; Ьи1ипс1и§ипи оп1ага агПаит? 1зе Пе Гака1 таа-
1ееззйГ ага21П1П тйЫт Ыг ЬауЬ Ызгт Киз1апп уе Ыетзе1епп
еИпе §е9гш§ о1<1и§ип<1ап Ьип1агс1ап Тсаг1а 1аг1а есНптек тйзШ-
тап1аг 19111 кааЬП о1агтуог, 1з1ат1апп гегЧуаИ 31гГ еука!” ага-
2Т31 Пе 1з1ат тй1к<1аг1апп агагТзте тйпЬазп каНуогйи. АгагТ51
о1тауап кбуШ1ег еууе1се опс1а Па уеуа й^ “оп1ата” 1а’ЬТг е1-
Нк1еп 1аг1а Тсап уепгкеп, опПа Ье§ уе а1и Тсаг уегтеуе, ЬазПа!-
1аппт уапзии 1аг1а заЫр1епп1п апЬаг1аппа НоШигтауа тес-
Ьйг Ьи1ипиуог1агё1. АгагТ заЫр1еп ёе Ы9 уоги1такз12т Ьйуйк
тепГа’аПег 1е’тт ейегек 1аг1а1апш тйгауейеуе коуиуог1агсН.
1з1ат ^ЫфПег Ьауа1-1 1кНзаё1уеуе уакЫ о1атаП1к1агтс1ап,
К.из1аг, Ыетзе1ег1е гекаЬе! есТепиуог, 1з1ат1агт агагТ51 ёе оп1а-
Г1п 1агаПпс1ап гег еёПегек ЫиаЫ коуШ 1з1ат1аг 1аг1аз12Нк1ап
рек 21уас1е 81ктй 9ек1уог, К1пт казаЬа1аппа уе Ьа§ка 1ага11ага
Ысге1е тесЬйг каЬуог1агс!1. Втаеп а1еуЬ, зоп зепе1егёе 1аг1аз12
коуШ1ег, 2еп§Тп1епп уе езЬаЬ-1 ага2Тп1п ате1ез1 о1ти§йд. Вип-
1агйап Ыг Ызпи а! уе агаЬаз1 Пе езЬаЬ-1 ага2Тп1п таЬзйШЬт 18-
ке1е1еге пак1 Пе к1гас1Ьк ейегек, 61§ег Ыг к1зт11зке1е1ег6ек1 ап-
ЬаНагПа уе гаЬТге уйк1еуеп уариНагйа Ьата1Ьк ейегек, ате1е-
Нк1е се’тТп-1 та’Т§е1 есНуог1агсЬ. В1паеп а1еуЬ, Ьег уегйе о1-
Пи§и §1Ы Кшт’Па Па кбуШ тйз1йтап1аг Ьауа1-1 1сПта1уе уе
140 01КЕМЛ 1Ы$К1ЬЕК

1к115ас11уе(1еп ЬТЬаЬег оШик1аппс1ап к1уте(Н зегуейеп о1ап ага-

хПепт еспеЬТ1еге кар1шп1$ уе Ыг ёаЬа еЫе ес!еЫ1шек 1гпка-
шпНап и2ак1а$Ш1§ Ьи1ипиуог1агс11. ЕШазП, 2атап уе ШНуас Ьи
ас1 Ьак1ка11 оп1ага зоп 2атап1агс1а 1ататеп ап1а1т1§ оШи§ип-
с!ап 314-317 зепе1еп гагйпёа Ктт коу1еппс!еп уигЫп пШиз-1
1з1ат1уе Тйгк1уе’уе Ысге1 ейегек АпайоЫ’йа Езк1$еЫг, Коп-
уа, Апкага ЬауаНз1пйе 1зкап уе 1ауаШт е1т1§Н. Вип1агт ек-
зегТзтт ТакТг коу1й1егс!еп Ьи1ипсЫ§и уе Ьйкйте!: 6е кепсЫеп-
пе 1ау1к1 Ие тиауепе! ейетеё1§1 191П 1зкап1ап езпа1агйа [езпа-
зтйа] рек ?ок гаЬтеНег 9екПгт§, Ыг к1зт1 ЬазЫЬкШп 1е1еГ о1-
ти§ уе Ыг т1кйап 6а Юпт’а ауйе1 еу1ет1§ 1зе1ег 6е екзегТз1
1зкап е61Ы1к1еп таЬаПегйе ЬаппаЫ1т1§1ег61. Ве§ а1Ь зепе гаг-
Ьпйа кепёПепп11ор1ауагак уе даЬ^агак Апаск>1и’с1а уеп! изйЫ
21га’аНп 1е’зТз уе 1пк1$айпа ЬасНт о1ти§1агб1г. ЕЫеут, Ьи ти-
Ьас1г1ег Ьйуйк гшкуазЫ гегЧуа! уарагак АпасТоЫ’пип ёеп4 уе
ЬаЬ Ьо2к1г1апт 1таг ейегек дТйдЫЫеп тйзЫГЬ Ьи1иптак1а уе
уегН 1з1ат1ага 6а Ктт’йаЫ ЫетзеЫг §1Ы питйпе о1так*а-
й1г1аг. Ое^еп зепе Езк1§еЫг Нуазтйа а$аг котгоЫ уагТЫз! Не
70 коу агазтйа §е§1: й §йгаг ейегкеп коу1й1ег1т12 Ьакктба ЫС-
ЫкаНа Ьи1ипти§ уе кеп6Пепп1 1Г§а6 еу1епН§Нт. НагЬ-1 итй-
т1П1п 1еу1Тс1 еу1есН§1 аЬуаЫ гагйпуеуе га^теп К1пт тиЬасЫ-
1епп1П Ьйуйк тПсуаз1а гегЧуа!: уартауа тиуаШк о16ик1апш,
а1а1 уе еёеуаЫ 21га’1уе1епп1П оЫик(?а тйкетте1 ЬиЫпсЫ^ипи
уе так1па1аг ки11апб1к1апт, Ьаза! уе Ьагтат уак1 й гатат Пе
уараЬПсНк1епш §огтй§Ыт. Рака1 уегН тйзЫтаЫапп гегЧуаЬ
ПаЬа аг уе изШзйг оЫр Клпт тиЬас1г1епп(1еп ате1Т о1агак аг
?ок изйПег §6г6йк1еп ЬаЫе езЫ §6гепек1епп6еп ауп1таб1к1а-
пт, 9ПРи?ППае 1егакк1 уе 1пк1§аНп 9аге1епп1 уе ко1ау 9аЬ§та-
пт уоЫпи 6§гепетесНк1епш §огтек1е тйЫеззН* уе тй1еез1Г
Ьи1ипти§Плт. В1паеп а1еуЬ, коуЫЫпп ЬауаЬ, гегТуаЬ Ьигайа
6а КттЫак! §1Ы кепсН ЬаМ 1аЫТ1еппе Ь1гакПт1§11г. МаапГ
1

! МЕТ№ А81ЬЬАК1 141

патша <3а Ы9 Ыг кбуйе е8ег-1 Ьауа1 уокШг. Ктт’ба 1е§еккШ

ебеп Ьйкйте1-1 тПНуе 11к 1е§кПаит кбу1егйеп уартауа уе
кбу!й1еп Ытауе уе 1г§а<! ебегек оп1апп Ьауа! уе 15НкЬаНп1
1е’т1П е!теуе 9аН§таНсПг. АпайоЫ уе КитеН’с1ек1 кбу1еп-
т12бе бе Ьйкйте1-1 Озтатуе аут зигеНе кбуШ1еп Ытауе е1-
теИсИг. Оегек Ктт’да уе §егек АпайоЫ’йа 91Й9Непт121 Ы-
тауе, 1г§ас1 уе пе§г-1 таапГ сет1уе(1еп Се’зТз е(тек 191П тй-
пеууег §еп91епт121п, уа!апрегуег1епп бшта кбуЫ1ег1е Сетаз
еу1ете1еп ТсаЬебег.
Азг-1 Ьа21пп ЬауаМ 1сНтшуе уе 1кН5асИуе81 кбуИПеге б§-
геЫтеуесек оЫгза ка^й йгеппс1ек1 уагйапп, таЬГеПегбе уе-
п1еп кагаг1апп Ьй8п-1 (е’зт о!атауаса§1 ёегкагйт
3. Юпт Мебге5е1еп
Ктт Местиазг (ЫапЫй), по.10 (15 Теттиг 1918), 8. 188-89.
Ктт НапН§1 18Нк1аНт кауЬеЫ|1 81га1агс1а Ктт кбу1епп-
йе уе казаЬаЫппНа Ыг ЬауН тейгезеЫг уагЫ. Вип1аг тйгйг-1
гатап1а Ыг ^ок 1аЬгТЬа1а и§гат1§ уе Ыг к18т1 На 8ес1с1есШт1§-
Нг. Е1уеут теуси! о1ап теНгезеЫгйеп еп Ьйуй|й ВаЬ^езагау-
Нак1 21пс1гН МеНгезесИг. ОбгЫуе казаЬазтйа уе кбу1еппНе йе
а1п тебгезе уагсЬг. Кег^, КеЫ, уе Кагази казаЬа уе кбу1епп-
Нек1 тес1ге8е1епп1 Не Иауе ебегзек Ктт §1ЬЬ-1 сегТгезтбе оп
Ье§ кабаг тебгезе теусй! НетекНг. Випбап 0Ш2 зепе тикай-
Нет Ьи тебгезеЫг Ы9 Ыг 1есес1с1й1 §бгтек8121п езк! 1е§кТ1аП
Пе Ыаге есН1тек1е 1с1Ту8е Не 1905 ЫкПаЫпНап зопга ЬагПап
Ыг Негесе 181аЬ есШегек рек аг (есесШй* азап §б81егт1§Нг. (^йп-
кй тйбетзЫп ЫЫпЬиГПа 1кта1-11аЬ8Т1 еНеп КттН Пегз1ат-
1агПап Ьи1ипНи§ипс1ап §081егПеп 1есес1с1й1 уа1т2 тйНетзЫпп
Ытте! уе §аугеНеппе тйпЬа81г ка1т1§Нг.
Мес1ге8е1епп е8к1 1е§кПаНпа ^еНпсе: Нег тебгезе Ыг тй-
Нет8 ШгаГтНап 1с1аге есШтекШ кН. Меёгезекпп ЬагПаппёа
142 Э1КЕ1ЧЫ !Ы§ЮЬЕК

оп, оп 1к! ойа, Ьагйаппёа ёа у1Ш11 ос!а о1ир Ьег ос!ас1а екаШ
оп, а2аш1 оп Ье§ о1так йгеге 1а1аЬе 1катес уе ЬеуСиСеС ейег 1сИ.
Нег ойа (Ьйуйк) 1а’Ь!г еИ1к1еп Ыг геТз Ие ашп Ыппс1 уе 1к1ПС1
тиау1п1еп Сагайпйап 1с1аге оШпигйи. Втаепа1еуЬ Ьег ойа 1а1е-
Ьез1, Ыг аПе оса§1 §1Ы агкайа§Ьк, кагйа§Ьк ейегек Ыг агайа у1-
УФ 19егсИ; геТз1е тиау1п1еппс1еп таайа ЬйШп 1а1еЬе ЬИшзйзпа
Ьйуйк1еп Сагайпйап кепсШеппе 1еус1Т есЫеп ЫгтеНеп Т1а е1-
теуе уе Ьйуйк1еппе каг§1 зоп йегесе каат тесЬйг ПИиЫгйи.
СЫаг коу1егс1еп 1ор1апап оп уа§тс1ап у1гт1 Ье§ уа§тс!а каёаг
1а1еЬе-1 и!йт зтШ о1агак и1йт-1 агаЫуе уе сЬтуе СаЬзТ1 ейег-
1егсЬ. Кй^йк 1а1еЬе1ег 1Ы зепеуе кайаг ойа1аппт Ьйуйк1епп-
йеп йегз аЬг, опйап зопга зииТа с!аЫ1 о1агак тйёетз1П Ьитйги-
па 91кф Ьег §йп Тк1 йегз окиг1агс11. Вйуйк1ег уе Ьйуйк1епп та-
ёйпи ЬиЫпап Са1еЬе1ег йе 1к! зииИ о1агак тйёетзСеп уеут1уе
1к1 йегз аЬуог1агс!1.
В1паепа1еуЬ, тййегпз, тес1гезес1е агагт Па уйг Са1еЬе Ьи1ип-
йи|и ЬаШе Ьипип Ыг Ызтии Ьйуйк1еге Сеёпз еСПгегек тй!еЬак1
Ызгтш й? зтШ о1так йгеге СейгТз есЬуог, Ьег §йп а1и заа! йегз
окиШуогёи. $и зйгеПе сТеуат ейеп СейгТзай Са1еЬеу1 Ье§ аЫ ау
тек1ер1е 1§§а1 еСтекСеп Ьа§ка Ыг 1§е уагат1уогс!и. Кй?йк 1а1еЬе-
1ег Ыг азкег ко§и§ипс!а пеТегЬк уагТГеЫпт Па ейег §1Ы ойайа
уетек р1§1гтек, зи ^ектек, Ьи1а§1к уШатак, ти1Гак 1§1еппс1е
даЬ§так зйгеЬу1е ате1Т 1егЫуе ^огйуог; Ыга2 агаЬТ загТ" уе паЬу
кауа1(1е егЬег1еуегек тек1ер1еп 91к1уог1агс!1; Тйгк^еуе йак Ыг
дегз §6гетесЬк1еппс1еп оп зепе тебгезейе Ьи1ипс1ик1ап ЬаЫе Ыг
Тйгк^е к11аЬ1 окитаЫап ас12 Ьи1ипиуог1агё1.
МесЬ*езе1епп аЫак уе тгЫаи зхк1 Ыг 1зиЬ6а1 аЬтйа ЬиЫп-
ПигиЫуог; кйдйЫепп Ьйуйк1ег Ьигйгипйа уйкзек зез1е збг збу-
1етезте тйзаайе есЬ1теб151пбеп Ьйуйк1ег 1агайпбап Ыг §еу зо-
ги1ипса Йзйбауагак сеуар уегтек, Ьигйг1аппа §1пр рйсагкеп ка-
р1у1 уауа§?а а<?ф каратак, оба1апп репсегез! бпйпбеп ^ерегкеп
МЕТШ А811ХАШ 143

и2ак!ап с!о1а§шак, ёегзе §1п1сИ§1 гашап Ьигйг1аппс1а сНг $бке-

гек, сИгзек1еп уеге ёауауагак, уеге уйгй коуип уайр к11ар1ап
а?агак окишак ТсаЬ её1уог(1и. Ви 1а1еЪешп гйЬи уе Ьауай йге-
ппйе о кайаг Ьйуйк 1епа 1е’81г уар1уогйи кз Ш’гТГ о1ипашаг.
Ви§йп Кшш’йа шейгезейе уей§еп айат1апп Ы5 Ыг сезагеМ
тейеп1уе81 уокСиг. йуйсек Ыг айатт уеуа Ыг те’тйгип Ьигйги-
па 91к11к1ап гатап уйсйИаппйа Ыг Ь1гете Ьазй о1иг; \к\ кеНтеу!
Ыг агауа §ейпр 8бу1етек 151П Ып тй§кГ1а1а та’гйг каЬНаг; 1ег-
1ег, 81к1Ьг1аг, ТГас1е-1 Ьа1 ейетек812т аупЬНаг, Ыпаепа1еуЬ Ьи ка-
йаг тй!е§еЬЫ8 о1ап уе кепсЬ ЬаИеппе ЬиаЫЫф хатап рек 1у1
йй§йпеп уе 5аЬ§ап КттЫаг юйта ЬаЬпйе уеуа Ьйуйк Ыг айа-
тт Ьигйгипйа Ы5 Ыг Йкк Ьеуап ейетегЫг. 1§1е Ьи, кй^йк уа§1а
Ктт теёгезеЫппйе кепсШеппе уегПеп зак1т 1егЫуешп пе1а-
у1с-1 тйеШтезтйеп Ьа§ка Ыг §еу <Те§ПсЪг. Киз1аг Ктт §еп51е-
ппйеп 1аЬ1-1 зПаЬа а1тап1ап Ктт казаЬа1аппёа 1кате1 еШгтек-
1е 1кеп 93 ЬагЫпйеп Ыг тйсЫе! зопга Ктт ^еп^Ыпш Кизуа йа-
ЫНпс1ек1 Ро1к1ага [а!ау1ага] йа§11та§а Ьа§1ат1§й. Ви, тесЬезейе
сЬпйаг о1агак уей§еп 1а1еЬе йгеппйе Ьйуйк уе Гепа Ыг 1ез1Г уар-
т1§, 1а1еЬеп1п Ыг к1зт1 Тйгк1уе’уе йгага Ьа§1ат1§Ь.
Веп с1е Пк ПгагПег теуатпйа йаЬП 1сЬт. Та1еЬе1ег Ьйуйк1е-
ппйеп кй^йкЫппе уаппсауа кайаг 1§ге! 18и’таНпе Ьа§1ат1§й.
С!йпкй у1гт1 уа§тс!а Киз1аг агазта каЫаса§1т ЬШуог, кеПег-
1епп1 1§геПе §1с1епт1е§е 5аЬ§1уог1агс11. 1§1е е1Тт 1§геС 1рЫаз1 К1-
пт тесЬезеЫпш Ыг ка! ПаЬа зикт еи1гт1§, Ьауа1-1 тПНуеу1
загзт1§Ь. Агайап ^ок гатап ёе5текз121П Пгаг ес!еп 1а1еЬе1ег 1з-
1апЬиГс1а кютеп 1аЪзШт Пста1 ейегек Ктт’а §е1т1§, На^Пап
1а1еЬе1еп 1ор1ата§а, тес1гезе1егс1е уеп1 Ыг 1е§к!1а1 уарта^а,
аут гатапйа агаЬТ ЮйТгза! теуашпйа Тйгк^е Пе оки1та|а Ьа§-
1ат1§1агП1.
Ви 1пкПар1ап зопга тейгезеЫпп Ыгаг ПаЬа 1есеёс1йс1е Но§-
ги уйгйПйёйпй тетпйп1уе11е 1511ЬЬаг е1тек!еу12. В1паепа1еуЬ
144 э!кемЛ 1ь1$к1ьек

Ьи ше<1ге5е1епп езазЬ Ыг зигеие 1е§к11а1а шиЫас Ьи1ипс1и§и

уаге51е-1 каус! уе ТгаЬПг; Ьипи г1таш-1 1с1агеу1 еИеппёе Ьи1ип-
с!игап К1пт11 кагс!е§1епт121п Ытте1 уе §ауге!1еппс1еп Ьек1ег
уе кепсШеппе тиуаГак1уе11етеппТ еу1епт.
4. Во1$еУ1к1ег§е А?1к МекШр
МПИ Уи1, по. 18-19 (1929), 5. 13-15.
1905Чпс1 уЬдап Ьа§1ар 1922’пс1 уП^а кайаг ^аг11§т у1к11-
тазта, Ьег уаки 02 Ьа1а1ап коуи1§ап 6г сиПит уе§И Ктт'сТа I

тШТ ЬагЬ§1тш уа§а1та|а 9аЬ§а 1сЬт. К1пт'с1а уйг еШ уййап !

Ьеп кога1§ап (^агЬк Яиз ЬйкйтеЬ ЬаЬа1апт121 кбуШ (Роза1а-
П1п) Ьб1й§йпе ау1Г2ап, о §йпбеп Ьеп Ыг кбуШ1еп Ьег ШгШ Ы1- I
§1, зау§1, тебеп1 Ьак1апт12бап к^зкап теп йе Ьипбау Ыг кбу- |
1й Ьа1аз1 Ьо1§ашт 19йп Ье1к1 Во1§еу1к1епп бе ё1§ег пазуопаЬз!
рго1е1ег 2йтге51пе ^геЫЬпт Ьег ШгШ Ьак512Ь§а, уокзигШ^а
га|теп кбуШ ЬаЬа1апт12 Ы21 1а 1887'бе деХ сип1ага с1Ьег§еп,
02 етек1ептеп Ьек те§акка! уе гаЬте^теп окийсап 1бИег. (^аг-
Ьк Ыг^е уе§И сипка кау1такт уазак е1§еп. В12 бе опбап игак
ка1§ап 1сЪк. 1§1е Ыг, кеп бипуа фпбе баг, гог уа§ау Пе Ьег Шг-
Ш асйагт 1а1§ап, ЬагЬкт уа§ау 2еук1П1 бе рек аги ап1а§ап уе
Ьипбау уеЬ§йр 1§§е Ьа§1а§ап кбуШ Ьа1а1ап, бйпуа уа§аУ1 Ьо-
уипда уа§ау§а Ьак ка2ап§атт12сЪг. Випбау Ьа1а1агт Ы9 Ыг
кага уе к1211 киууе! когкиЫтаг, аШаШр ба Ьи1атаг. Ага1агт-
бап уйгй коуи1за уеуа к1 б1бйгй1зе Ыт уеЬ§1г. (^йпкл Ьи тЬит
сШпуа Ьак512Ьёта каг§1 аЬ1§апб1г. Нег гатап бзег, сап1атг.
В12 пе §йсй 1тапЬ ЬосаШпг! Накт 1ат1так, уа§ау уоШпёа
Ьа§ка1аппа ки1, кб1е Ьо1татак 19йп кб!ег§еп Ьауга^т кбг за1-
§ап уег§е б1ктек опШтт ШеаЬсЪг.
Обг§епсШу апШёатта §бге кбуШ ЬаШШппбап Ыгка? уйгй
уе§П сиП1ап Ктт'сШп игакШ^сЪгП^ап Во1§еу1к си1ба§1аг Ьип-
Шпн (^екаШппа Ьег§еп, гогШ^апШг; Ьи Во1§еу1кЬк §1аппа, 562-
МЕТ^ А51ЬЬАШ 145

1еппе, уа'с11еппе иуша^ап уе 1§11Пте§еп папкогШк!.. Рек Ъа1а-

Ъап Ьак512Ък! 3121пк1 (^агЬкш §51§ес1е 1а§1ас11. Уакт Ыг 1апЬ
Ыг§е кбр 1§1ет1 15ке §еЬге! Актапау’На Оеп1§1п огс!и1апу1а,
ЬёШг ГПоШп кагаПап с!еп12с1еп К12П ОгПи'уа а!е§ рй^кигсШ^й,
Во1§еУ1к1еп егсЬ§1 §йпс!е К1пт'с1а Та1аг Тйгк1ег кап 191П(1е Ъо-
^иШгкеп, Во1§еу1к1еге уагй1т еЫПег, киууеШ сауПап когкта-
ППаг. Оп Ъе§ уП еууе1 1905' Пе о Актапау'т 1а? киуи1аппс1а
9аЬ§ап, тек!ер1еппс1е окиуап 1§91 уе коуШ1ег коПаппа ЪегП-
^еп 5ПаЬт1 1у1 киИаптак, Ъа$1а СагЬ§1 Ьак512Ь§1 у1ктак 19611
апй е[§еп есШег. Меп о гатап ага1агт6а Ъо^атт 19611 Ъипип
уе51ка1ап 6а 5акЬй1г. Оп уП 19611 кагаг кПт§ап Ъи уе51ка1аг
Ъоуипса 1915Чпс1 уППа Ь-опНагПа [серЬе] коуШ Ъа1а1аппт пе
уарта§а касЬг ЪоШуипи ко51ег61. (рагЬк у1кПП1, 1апЬе кап§Ь
§1Ш, опбап 50пПа к^кап^йаг тП1е191 Яи51аг (^агЬкт сап1апй1г-
так 19611 уег уег ЬоШаПь Ва21 уег1егйе Во1§еУ1кЬ§1 1етеЬп-
Пеп у1кта§а Ъа§1аё1. Веуаг Ки51ап кагапйтпак 19611 Зауиг-
п1к1еп рага1апу1а, 5ПаЫапу1а, ГПо1апу1а уагб1тйа ЪоШ1 15е 6е,
Тигк Та1аг1аг, кбу161ег ЬфЫг кага, ЫгП, Ъеуаг киууе1е Ъоуип
Ъикшеб!. Во1§еу1к1епп Тигк ТаГаг^а Ъег^еп 5021пе 1§апиЬ, Ъо1-
§еу1к1еп уагб1т§а 1§ когте^е 1ау1к уе ГаубаЬ §6гир кауПеге
каг§1 ЫиПег. 2а1Гг уагб1т ЪегсЫег. Ки5уа'6а Во1§еу1к1еп киг-
1аг6Паг, кагапсЬгсЫаг. МПуоп1агса Тигк Та1аг к6у1б5и ЫеаЬ5(
коуШ ргора§ап6асПаг рек Ьа1аЪап го1 оупаб1. В1г о кабаг 6а
К.и5 к6уШ5и Во1§еу1к 1§9Пег§е ко§иЫи. Веуаг1аг уег уег уепП-
сЪ. Еп 50п Кага6еп12'6еп 6е ка$ф §1иПег. Меп таЬга Ктт'т
5е1атеЬ уе Ктт'т 1баге51П1 кеп61 коуИНеппЬгт коИаппба
Ъиактак 19611 па5уопаН51 е5к1 Ыг геУоШ^уопег коуШ о1агак,
Мо^коуа'бап §е1еп а§1Ш1ог1ег1е ЪегаЪег §ег61т уе 9аЬ§ит. Ме-
п1т Ъи Ыбтеит тП1Т пок(а-1 пагагПап о1§аги 19611 Во1§еу1к-
1ег6еп пе рага аЫпп пе с1е Ыг уагб1т 151есЪт. Ые уа21к к1, Ыг
Тигк Та1аг1аг о гашашп §1б1§аЬпа §оге Ьеп1пЧп коуШпип 6о51-
146 01КЕМЛ 1ы$к1ьек

1и|ипи 1у1 ап1аё1§та, даНапп еп док е2сИ§1 уе кагапЬЫа Ьь

гакс!1§1 Ы21Ш к6уШ1епт12е еп ?ок 1П8ат уе тебеп! Ыг тиа-
те!е6е Ьи1ипаса|та тапгт§пк. НаПа о зау Ьо1за §1тсНк1 (^е-
ка§а ЬегЛ^еп коуКИеп ЬШг, оп1агт уакйу1а уари§1 6о811ик1а-
пт ипи1таг, сиг!1апп6ап Ыр ЫгеУ1П1 ко^таг 61уе ёй§ипиг-
бик. В121т Ьи загтпйуеНтш 8й18Нта1 ебеп уе аЫа1ап Во1§е-
У1к1ег о уаки1аг Киз уе Тйгк Та1аг1апп агазии 1артак уе коуШ
йозИи^и уартак 19йп Ыг1т ЫгтейтТге тйгасаа!; ейег1ег, §е-
Ыг1егйе т1Пп§1ег уарагкеп Ы21 §огйг1ег уе агауф зогаНагйь
РПЬак1ка е§ег Тйгк Та1аг1аг Ьеуаг1аг§а уагб1т е!8е коуШ1ег
ргора^апба уазаза Кизуа'ба Во1§еу1кНк 1ете1 а!тауасак, 80-
пйр ке!есекп. Ьак1п Веуаг1аг 6а Ыгп1 рек §ед {ашбНаг. Оп1аг
П1 е8к1 1агг6а ки1, ко1е е61р даН§сПгтак Ьег игипйа ЬакЬ
Т ог1еп Ьйкте1тек 181е6Нег. Еп зопипба Ыгаг §а§кт Н-
% 1екНВег6е Ьи1ипсШ1аг. Випа уиг1егсе т18а1 Ьаг. Огй-
ап Ыг 1ек1Н'п1 ау!ау1т:
1'ба доШе, 1ау6а ауаё1тйа дапк1а аПетпт паГаказии
к 1дйп даН§1ф1т, рагат риШт Ьо1та|ап тиШасЬк
ттба, Ыг коуШ оуйпйе 8а1атоп Ктт Пе §ог駧еп
^агНк Оитазтт теЬизи Угап§е1 гататпёа К1пт'с1а
Зллз Ьйкйте11П1п Ьа§уекШ есН. фЙИк1еп, Ьек кор ка-
§апе1еп Ьо1§ап, Ьег §йп Ы^Шг тйтеззШепуШ ЬаЬег1е§ф Шг-
§ап Ыг кТ§1сНг. §1тб1 Ьопйга'ба гаппеёепт. Опип та§а еп аг
ШкПН §ис1иг: КоШта Ыг 1п§Ш2 разарогШ, азПта Ыг оЮтоЬП,
уатта 1кг агкайа§, огйте оп Ып Ы§Шг Пга81 уегПесек зеуа-
Ьа1е дШагПасак; коу1ег, §еЬг1ег 6о1а§Пасак, Во1§еу1к1ег а1еуЫ-
пе ргора§ап6а уарПасак Юпт'Па Ыг 5а1атоп К1пт Ьйкйте-
Нп1 Ы^Шг тапйазтт ауак1ап азНпйа кигтак 1дйп кбуШ1ег-
Пеп 1т2аН тагЬаШ1аг Юр1атак §еНгтек1е Ьй1а8а Ьо1а 161. 0|а
Ьег^еп сеуаЬ1т ипийи1та2. Ки1 уагиуитйа уагШсПг: "Юпт'-
Па кбуШ1ег, Тйгк Та1аг1аг 1д1пс1е сау§а Ьоуип Ьйк§еп, сау уо-
МЕТ№ А81ЬЬАШ 147

1ипа; ки1ипа аШапасак Ыг (Зипуа зегзепз! уокс1иг. Апс1ау Ьа1а-

1ат1 Тйгк Та1аг апа1ап 1оёигша§апс11г!" 8б21у1е Ьи1а8а Ьо1а 1сН.
Сегек Ьеуаг1аг, §егек к12111агс!ап уе (рагЬк гашашпйап аЬп^ап
К.и8?а уе81ка1аг Ьаг. Вип1аг Негийе ко1 уагийа кбгипедек. Н1-
кауе1еп заЬпасак, ЬазНасак.
5а1ашоп Кшт’пш кага 1екПГт1 кага уйгйпе Ьйгйп тШ?
Ьаг11§ип1а айдр Ьа§1т 8ег8ет1е1§еп, рага81Ш йа ауа§1т1а 1ер-
кеп \6\т. О тет ТйгЫуе'беп §а§ир уеуа кадир ке1§еп Ып81
ЬеШу екеп. КбуШ1ет1п 1§апсП Ыг к1§181 Ьо1§аштш ба ап1а1-
§ап1аг. Уап1 §ипи бетек 15(епт к1 Ьег уегп1П, ййпуатп Ьег 1§1
кап§кап Ыг 81габа Ы21 1йеаНт12с1еп Ы^Ыг киууе! уе рага уаг
§е91гтесН. Ва§1Ш121, У1сс1атт121, 1§итп21 заШр Ы1е а1атаг1агс11.
В12 КттЫагт 1с1еаП бйпуа уа§аутба, сиг! феппйеп Ьа§ка1а-
ппт Ьак1аппа 8ау§1 §б81егтек, тейеп1, тШТ ЬагН§1т121а капа
Ьоуаптабап Ы9 Ыгеу1т когкиШр йгкйСтебеп, аШастабап сип-
1апт12с1а Ьйг уа§атак уе 1П8ап1агт 1П8апса уа§а!так, ЫгЫппе
ШпйтакПг. §дг1епт12 йе 1§1епт12 §1Ы а^ШНг. Н19ЫГ Ктт
1Гтп к1т8еп1п капта, таНпа, 1Г2 уе патизипа §1гсПк1еп йе
уоксиг. Е§ег сигШап 91кап1§ап Тйгк Та1аг1аг, теп1т Ы1§еп1т-
йау Ьо18а1аг, оп1апп каЬаЬаН котйп18! рагПуазта к1гте§еп1е-
псНг. Уак1 рагНуа§а к1г§еп уе бг1епп аги Ы1те§еп Та(аг1атт
Ки81аг§а уагаптак 19611 тигеуТгПк, зоузигЫк есНр сйг§еп1еп-
сНг. Випбау Та1аг1аг На Во1§еу1к1ет1п азгаЬ б81йг§еп Ьа1а1ап-
с! 1 г. Вип1агс1ап пе 02 тШеНгтге, пе Не Во1§еУ1к1ег§е Га1с1е Ьо-
1ир 91каса|та 1§апатаутап. Оу1е Шеп Во1§еу1к1ег Ьи §йп, Нип
кепсШеппе уагб1т 1с1еп киууеНеп 02 уе§П сип1агтс1ап коуир
91капт§1аг. К1т181П1 Не (река1агт Ьак812 кагаг1апу1а таЬуе!-
т1§1ег. 2и1йт уе Ьакз12Ьк, Ьи^йпкй котйтзНегйеп НаЬа киу-
уеН1 о1ап косатап Саг ЬйкйтеНп1 па$П таЬу уе ЬагаЬ еШ 18е,
аут акШе! Во1§еу1к1епп с!е Ьа§та §е1есекНг. В1г сип 8аЫЫп1
кепсП еУ1пс1еп коуир 91кагтак 181еуеп гогЬа1ага каг§1, каЫг Ыг
148 Б1КЕ1Ч1Л 1Ы$К1ЬЕК

коуШ уе тзап киууеИ е1Ье1 Ьаккии Ьегесек11Г. Вк с1аЬа Ы^Ыг

К1птЬ кепс1151пс1еп Ьа§ка Ьтз1пе 1паптауасак, с!йпуас1а Ы9-
Ыг рагйуапт уе ЫдЫг реу§атЬет1п аШа11С1 1а1Ь сИЬпе ки1ак
азтауасакЬг. Во1§еу1к1ег §ипи Ы1з1п1ег к\у Ктт'йап езЫ (раг-
Ь§1 с1еГ ейеп Ктт’т 02 §йсй, Ьгза1 гиЬиг ет§1 гатап Котй-
П1511еп йе аут сеЬеппете 1ере1ак1ак §бпс1егеЫ1есекЫг. О §йп
§1тсЬ рек уактйт
5. Сепега1 Вагоузк1, Веуаг уе К12В Киз1аг
Уапа МПИ Уи1, по. 6 (1930), з. 6-9.
Юпт'йап А1тап азкег1еп ^екПсЪкШп зопга Ьеуаг сепегаИег-
йеп Вагоузк! паттйа Ыг сепега1 §бпй11й азкег1епу1е Эоп’йап
Ктт'а §е9§епсЬ. О 51гас1а еп Ьйг уе йетокгаЬк зау1ау капипи
йгеге зау1ап§ап Ыг КигиЬау 1с1аге51 ЬйкйтеЬ, Ктт Ьа1ктт
§1пе Ьака 1сЪ. Веупе1тПе1 Ьак уе уа§ау1§1апт, зйкйпи уе аза-
|§1 рек 1у 11ет1п ейе 1сЬ. Рака! ййпуатп Ьег уеппйе Ьег 1<3аге-
1п тиЬаЬй о1<Зи&и §1Ы кигиЬау 1<Заге51П1п <3е тиЬаЬЬ уаг<31;
оп1аг <3а 151есЬк1еп §1Ы 9аЬ§аЬПе 1сЬ. Ви тиЬаЬВепп еп Ьа§т-
йа о1ап1аг: Езк1 (^агЬ§1 1а<3е е!тек 151еуеп Ьеуаг Яиз1аг Пе ко-
тйтз! <31к1а1огуа51ш Кизуа'Па 1а1Ык уе ЬйШп сЗйпуауа уаутак
151еуеп К12П К.из1аг есЬ. К12П Киз1аг 51П51 зт51 9аЬ§за1аг <3а, Ве-
уаг Киз1аг Ооп’Пап §еЬгсЬк1еп §опй11й азкеп киууеПепп, езЫ
тйиейк1ептп <3еп12 киууеПеппе, таскЪ, тапеУ1 тйгаЬегеПе-
г1пе §йуепегек КигиЬау1 1аштатак1а еППег. Вбу1е о1так1а
ЬегаЬег кигиЬау1 <За|Птак, уо&аЬтак сезагеЬп! §б51егегтуог-
1аг<31. ТаЫг КигиЬау1 сЗа кепсЪЫ Загитауап сепега1 ВагоУ5к1'у1
Затт1уог, опиЫа 1§ 2бгет1уогс1и. ?1тсЬ Во1§еу1к1епп ги1тйп-
сЗеп киг1и1так, Ьйтуе1 уе 15Ьк1а1 Пе уа§атак 191П 9аЬ§ап Киз-
уа'<3ак1 Тйгк1ег1 Рап1игап12т Пе ЬЬат ейеп РапзЧеЫ Егтеп1
<3а1кауик1аг, Ктт кигиЬауии РапЬлгап15Ык Пе 1Ыат егт1§1ег-
сЬ. КигиЬау! <За§Ьтак, опип уеппе оШгШр кепсЬ1епу1е Ьега-
МЕТ^ А811ХАВД 149

Ьег 9аЬ§шак 191111 саЫ1 Ьа1к1ап, (^агЬк 2аташпс1а ЬауаЬ, теп-

ГааН уо1ипда о1ап то11а1агс!ап уеп1 КигиЬауа уекй зау1апта51
19йп рпкаг "ет1гпате" уеп1тез1 сепега1е 1аУ51уе о1ипти§1и.
Сепега1 ВагоУ5к1 рпкаг ейегек оп Ье§ ^йп зопга АктезскЧе
ОуогуапзЫ 2аГс1а 2айе§ап За1опи Ьа1к 1агаВпс1ап зау1апир
1ор1апап к1гк 1к1 уекШп Ьа21Г ЬиЫпйи^ипи §6гте§е тиуа!Так
Ьо1ти§йд. Веп 6е Ьи уекШег агазтба, таЬгет ШШ1к1ап тес-
Нв1е Ьа1к 1агайп6ап зау1апт1§ о1агак Ьи1ипиуог6ит. Ви га1т
е1гайт §6пй11й азкег1ег Не зап1т1§, 191 6е Веуаг §опй11й гаЫс-
1ег1е, Веуаг Киз1аг, Ьа21 т1гга1аг Ие 6о1ти§, Ьа1к (агайпбап зау-
1апап, Ьег за1аЫуеП Ьа12 ЬиЫпап уекШепп тапбаНап тиауе-
пе есШсНк(еп зопга кепбПеппе таЬзиз есШ§еп уег1ег§е оЫг-
ти§1аг кИ. УекШепп езк1 КигиЬау ага1апу1а уе Ьапсбеп Ыт-
зе Ье §огй§те5те тйзаайе е6Пт1уог, Ьег §еу таЬгет тйга-
кегеп1п уе Ьа1к уекШептп уегесек1еп кагаг уе 1т2а1агтт пе-
6се51п6еп зопга ЬПсНгПесекН. Веуаг Киз1аг 1екгаг Ктт'ба уег-
1е§тек, езЫ СагЬ§1 (ИпКтек 19йп а^ЬкЫп Пк тесНз1е Та(аг1а-
п капбитпак, когкийпак уа21уейеп а1т1§ есШег. Ви тесИз кеп-
сШеппе 6а1та Пег1еуеп, киууе! Ьи1ап ткПаЬт, тШеНепп ка-
гакСепзНк ЬауаПпт гиЬипи ап1а1атат1§йг. На1а о Ьауки§1аг
Аугира ^аЫагиЫа уиуа кигаЬПсНк1еп уег1егйе о1егек, Тйгк-
Та1аг1апп тейепТ, тШТ Ьак1апт, 1511к1а11епп1 1аттата§а 9а-
Н§1уог1аг; Ьа1а (рагНк, Киз заЬапай кигта зеубазтба ЬиЫпи-
уог1аг. Еу1 ЬПте1еп, (апЫеп, кот§и Пеу1еНепп ЬауаЬпбап 1Ь-
ге( а1та1ап 1а21тб1г кк Кизуа'бак! Тйгк-Та1аг1аг Рап1игап12т
191П 6е§П, кеп61 уиП;1апп6а за1г тШеИег §1Ы Ьйг уе тйз1акП
уа§атак, Ьеупе1тПе1 тйпазеЬаЬа 1ау1к оЫик1ап теукНеп а1-
так 191П 9аН§1уог1аг. “Уигта каригт уигиг1аг кариш” 6агЬ1-
тезеНпсе Киз1аг аз1г1аг6ап Ьег! Тйгк1ег1п каризии уигскПаг;
Тйгк тШеНпе тизаПа! о16и1аг; Тйгк Шепш аЫПаг. ВйШп ете1-
1еп, §ауе1еп Тйгк1й§й раг^аЫтак Тйгк1еп, Тйгк Шепш езагеГ
 150 Э1КЕМЛ 1ь1$к!ьек

уе 1§кепсе а1(тс1а уа§а!так есИ. Ыеисейе 1§1е (^агЬ^т кепс11-

81у1е ЬегаЬег у1к11ап, ЫрЫг 2атап гаЬаЬш, заас1еНп1181;етесИ§1
ОзтапЬ 1трага1ог1и§и'п<Зап пе кайаг кга1Ьк1аг, ситЬипуеИег
с!о§ти§ 1зе, Яизуа ЗтрагаЮгШёи'пбап ёа аут кга1Ьк1аг, сит-
ЬипуеЬег с1о§ти§ уе с!о§асакПг. Випи уакт Ыг аЬ §оз1:егесек-
Ьг. Оп Па зепебеп Ьеп коттипа 1есгйЬе1епп1 уарагак тШе1-
I 1еп уе ЬПЬазза Яизуа'6ак1 Ьа1к1 зоп ёегесе ЬТгаг е<3еп Во1§е-
У1к1ег, Ьа1к1а Ьи ф Ьа§агатауасак1апт ап1аё1к1ап зопга, Ье1к1
ШтЫ Ыг 1:есгйЬеуе ка1к1§аЬШг1ег; о <3а тШейепп Ьйтуе! уе
18Ьк1а11епп1 1аттак уе Ьипип 19йп кап сШктетек 1есгйЬез1...
Во1§еУ1к Яиз1аг кеп6Ш§1пс1еп Ьбу1е уартаг1агза Ы1е, Яизуа
Ьа1к1, огаёак1 тШеЬег кеп6Иепп1 1ат1та§а тесЬиг ейесекЬг. -
Во1§еу1к Яиз1апп §6з1ег61к1еп §1тё1к1 §1<3с1е1, апсак С1ппе11е
(аузИ'оЫпаЬШг. Ас12Нк1еп Ьа§ка Ыг§еу 6е|И61г.
“Когкакт кор кизап ЬаЬг Ьо1а” 6е§еп збг §е1йр 1ига. М1пе
§1т61 Во1?еУ1к1ег <3е коу1й1епп1, кага ЬаШии о уакка, Ьи уакка
коуа1ау еп61 ЬаЬг е1§еп1егсЪг. Е1Ье1 оп1агт Ьерз1 ЫпЗеп Ыг
а§12бап: “З12 Ыгбеп пе 131еуз1П12, Ы2 ёе 312беп пе 1з1еут12,
хеЬп12 каг§1т12§а кбпу1п1к, когитиги рау1а§ау1к” 61уесек1ег-
с!1г. Ви §йп рек уактйт 1§1е оп Ыг зепе еууе1 кепб151у1е Иуог-
уапзк1 2аГ6а каг§11а§Ь§1т сепегаЬп пи!ик1ап ЬаЬпгтЗап 91к-
тат1§Ьг. Аугира’ба о1еп Веуаг1аг§а сеуар о1так йгеге опип
ЬШазазии ауЬр ёе^есектеп:
О, ^опйПй Веуаг огйипип Ьйуйк Ыг ете! уе агги Пе 1е§ек-
кй1 еШ§1; Ыппс1 уа213е1еп Ьа1кт Ьаккии 1аштак, та1 уе саш-
ш, ЬйгпуеЬп1 зак1атак, Ьег уегбе Во1§еу1к1ег1е уе 1е§еккШ ебеп
К12Пог<Зи Пе 9агр1§так, пеЬсе 1ЬЬапу1е Ьйуйк уе ЬбШпгшу 1иг-
§ап (^агЬк Яизуа'зии уеппе ^еЬгтек о1<Зи§ипи; Тйгк-Та1аг1а-
пп, ЬПЬазза Во1§еу1к1ег1е Пк ЬеЗа 9агр1§ап Кшт Та1аг1агтт
у1§1Шё1п6еп зПау1§1е ЬаЬзебегек, §1тШ кепсШеппе азкег уе
рага уегтек зигеЬу1е Ьа1кт Ьег 1йг1й уагсЪтба ЬиШптаз! 19111
МЕТЫ А51Ы.АШ 151

уекШепп кагаНаг 91кагшазт1, 362 уе 1Ш2а уегтез1П1 игип игип

12аЬ В1иаЫ Ыгс1еп тикаЬП сеуар1аг, кагаг1аг ЬекНуог-
1агсН. Тор1апап уекШепп екзепз1 кбуШ, Ьепйг 31уаз1 уе 1СПтш
Ьауа1а аиЬр уеП§тет1§ ас!ат1агс1ап 1зе1ег йе, иуагик, ЬаШеп,
1§1еп ап1аг к1§ПегсН. П^еппНе Ьа1к патта Йк1г1епп1 а^Ш уе се-
загеИе збу1еуесек агкайа§1аг йа уок ПеёПсН. 11к зог зоу1ете§1,
Ьег зигеПе Ьапа уагб1т ес!есек1епт, тек(ер Ьоса1аппт збг
збу1ете§е аН§1к оШик1апш Пеп зйгтек1е йзШте уйк1е1гт§-
1егсИ. Ха1еп Яизуа'Па 1ЫПа1 уе 1пкПаЬт к12§т Пеуп есН. РеПа-
ёо^1к Ыг 1ес1к1к1е каг§1тйак1 Яиз сепегаНп1, гаЫПепп! §огс1еп
§е91г61т. Аппезтбеп ЬаЬазтПап Пауак у1уйр §е!еп $осик1аг
§1Ы Ьип1аг6а Па Во1§еу1к 6ауа§тт, 1а2у1кт1п ас151 докт. В121
Ьеуесап уе азаЫуеПе 61п1етек а1ака1ап уагсЬ, кепсШеппйе 1П-
кПаЬт Ьйуйк 1ез1п ЬиШпап Ьи Веуаг Киз1аг каг§1зт6а 562 зоу-
1етек 191П зоге пазП Ьа§1атак, 1§е Ьап§1 сШеиеп §1гтек, [у\
Ыг теуги'1а тезе1еу1 о1Пи§и §1Ы ^бгШппе зоктак Пй§йпи1е-
сек Ыг 1§Н. (^йпкй оп1аг (^агН^1 §а1Ь е(тек §1Ы Ьиуйк Ыг астт
12с11гаЬ1 аНтба Ьи1ипиуог1агсЬ.
Еууе1еп сепегаНп пи1ки кепсНт12с1е 1у1 Ыг (ез1г уари§1 С1-
ЬеПе §6пШ1й киуеПепу1е та1 уе сашт121 зак1атак, Ьак уе Ьйг-
пуеНтш (апПтак, уигйитиги когитак ЬизизипНа §бз1еге-
сек1еп §ауге( уе (еНакагНЫап 6о1ау1 тй1е§екк1г Ьи1ипНи§и-
тиги ЬПН1гт1§Нк. Рпкаг1ап тис1Ыпсе зау1апап уекШепп Ье-
тап екзепз1 агги1ап уесЬ11е Ьа1кт о1ес1еп Ьеп 5еу61§1 (^агНк
6еупп1п тоПаппйап, Ьоса1агтс1ап о1так Ызз1у1е кепсШеппе
каг§1 тиЬа1П" Ыг 81уазе1 роПНказ1 уарасак зеУ1уе6е о1тас!1§1-
т121, ЬйШп зогШпгтг Ьа1кт $ат1Ш1 6иу§и1агтт а$\к зогй о1-
Ни§ипи ап1а(т1§ик. Во!§еу1к1ег1е 9агр1§так, кепёПеппе азкег-
се, та1са уагсЬтНа ЬиШптак 1§1еппе §еНпсе: КепНПеппт §е9
каШШШпт уе ЬйШп каЬаЬа( Веуаг К.из1аг6а о16и§ипи 12аЬ
ебегек, Ьи Ьизиз1а Ктт Та(аг1аппш тШТ каЬгаташ Та1аг 1П-
152 о!кемЛ 1Ы§К1ЬЕК

кйар огёизипип Пк кишапс1ап1 о1ап СаГег Зеугс! АНтеЛе МШГ

Уо1 Ьа§д11ап, МиШ (^е1еЫ С1Ьап'т Во1§еу1к1еге каг§1 а^ьМап
тиЬагеЬеЬе, Ктт'ёа кепсШегте уагЙ1т 19111 с1ауе1 есШеп Ве-
уаг1апп, Веуаг гаЬШепп уагШта 11191111 §е1тесНк1епп1, §е1еп
Ыгка^ гаЫйп с!е кепсШеппе пе 19йп Ь1уапе! еШк1епп1 Клпт-
Та1аг огйизи ЬогиШик^ап зопга “Клпт Та1аг1ап ЬапЬк, киги1-
1ау кигтак, Ьа§ка тШеИеп Ктт'ёап ё1§ап ко§так 19111 Во1-
§еУ1к1ег1е тиЬагеЬе еППег.” сЬуе Та1аг1аг а1еуЫпс1е, Во1§еУ1к-
1ег 1еЫпс1е ргора§апйа1аг уарагак коу1егс1е уе §еЫг1егйе Ыг^ок
Та1аг §еп91епп1 Во1§еу1к1еге 61ёйгШ1к1епп1, ЬПЬазза Киз1апп
бозйиёипа, зогйпе 1§апир, зак1аптайап оп1ага 1езНт о1ап МйШ
(^е1еЫ С1Ьап'т пе 19111 6ЫйгйИй§йпй уе §111161 Ьо1§еу1к1ег1е
9агр1§так 19йп Ьап^! Ыг уйг уе такзайа Ктт Та1аг1апт уаг-
б1та бауе! еШк1епт зогти§Шт.
МесНз(е т1Г2а1аг, Веуаг Киз1аг агазтба §йгйий1ег Ьа§1а-
б1уза 6а, зогЫпте беуат ебегек, пе 19111 уагсЬт е1теШк1еп-
П1П зеЬер1епп1 ЫаЬ Пе Ктт Тйгк-ТаЫНаппт агги уе 6иу§и-
1аппа 1егсйтап о1ти§Шт. СаГег Зеу16 АЬтеГ Веу'1П тйсаЫб
кПааЬ Ва§9езагау Пе 81уаз1оро1 агазтба Во1§еуП<1еп 51к1§Ьпг-
кеп, Веуаг Киз1аг АктезсПЧе агкабап Ьйсита Ьа§1ат1§, тй-
ЫттаЬп, киууейп агказ1 о1таб1§1Ш Во1§еу1к1еге ЬаЬег уегтек
зигейу1е Ьоги1так йгеге оЫпап Во1§еу1к кПааЬт кауПе§Нг-
т1§1ег. На1ЬиЫ Ктт'На Ьа1кт та1 уе сашт, ЬйгпуеНт, Ьй-
Шп Ьак1апт 1зШуеп, кеп6Пепп1П 1аттак 1з1:етеШк1еп Юпт
киги11аутт, Та1аг-Тйгк §еп9Ь§т1п уарЬ§1 Ьйуйк 1пкПаЫп1, Не-
токгаЬк ете11епп1 о гатап Веуаг К.из1аг ЫпаЬк1а каг§Пат1§-
1агсЬ! Ви^йп 1зе кепб1П12е уагё1т 19111 Науе! е1т1§ оШи^ипиг
Тйгк-Та1аг'т зШе а§21 р1§Ш1§, уо^игби йПетек тесЬипуеНп-
6е ка1т1§ Тйгк-Та1аг1аг, к1тзеп1п уа1апс1 уа'61еппе, 6озНи§и-
па 1паптак 151етесЬ§1т, Веуаг К.из1агт уагё1т1у1а Во1§еу1к-
1егт К1пт'6а гиШт уе 1§кепсе1еп, коу1ег6е уе §еЫг1ег6е 61-
МЕТт А81Ы.АШ 153

ййгй1еп Тйгк-Та1аг §еп91епшп кап1ап ипии11тас11§1П1, е§ег А1-

тап огйизи Ктт'а §е91р Во1§еу1к1еп 1егш21етегш§ о1зауё1,
Ыг^ок Тйгк-Та1аг'т уе ЬаКа Ыетзе1епп йаЬа 61ййгй1есе§1 ти-
Ьаккак оМи^ипи 12аЬ е1т1§йт. 1§1е ткйаЬт ЬаЬ§еу1е61§1 Ьоу-
1е уаг1уе( каг§151п6а п1Ьауе(е кайаг Тйгк-Та(аг'т К1211 уе Ве-
уаг К.и51аг6ап МфЬтпе уагсЬт, а5кег уегетеуесек1епш, уа-
1апйа§ кат сШктек Г1кг1п6еп Уа2§е911к1епп1, ЬТ-гагаГ ка1асак-
1апш, Ьипйап 5опга Ьег те5е1е Ьакктба §6гй§тек, ап1а(так
5а1аЫуе11П1 Ьа12 Ьи1ипап кигиЬау6ак1 уекШепт!21е ап1а§так
1саЬ еу1еб1§1П1 Ьа1к патта ЫЫ1пп1§11т. Випйап 50пга агка-
6а§1апт 6а ЫаЬаПа ЬиЫпагак 8дг1епт121, (екНПт1г1 1еу16 уе
1а5б1к е1т1§1егб1. ВЫПеп 1т2а уе тиуаГака! кагаг1апт а1ата-
уап сепега! уе Веуаг Ки51аг, Ьиуйк Ыг азаЫуе( уе 1§Ыгаг 19111-
6е тесН$1 (егк е(т1§1ег61. Вйуйк §йгй1(й 191пйе тесНз Пк §йпй
6а|Пт1§ Ьег уекП уеппе аубе! е(пи$(1.
Еу §еп91ег, (иу§ап1аг! Ви уагсЬсрт Ыкауебеп Веуаг уе К12П
Кл151апп Тйгк-Та(аг1ага пе1ег уар(1|1, пе уаг1уе(1ег аЫ1§1, оп1апп
6о5(1и§ипа, уа'61еппе аЫаптак еп Ьйуйк Ыг аЬтакЬк оЫи^и
ап1а§1Ьг. НегЬап§1 Ыг агкайа§1т12 оп1ага капт1§ о15а, пе(1се6е
таЬпбап, саптПап о1ти§(иг. Тйгк-Та(аг1аг оп1апп тиате1е1еп-
пе каг§1 а^1к уе (ет12 Ыг уйгек1е тйбаГааба Ьи1ип5а1аг, Ьак1ап-
па Ьйгте( 15(е5е1ег, оп1аг6ап Ь1уапе( §огтй§1егсЬг. Кеп61 Ь1уа-
пеНепт ог(тек 19Ы 6е Ып бегебеп 5и §еПгегек Ы21 Ьак512 91каг-
та§а 9аЬ§гт§1агсЬг. Ме6еп1 Пйпуа Ьа1кт1 Па капсЬгта§а, Тйгк-
Та(аг1ап 6а уаЬ§1 (аш(та§а 9аЬ§1уог1аг. Вип1аг “Ойпуау1 ког,
Ьа1к1 зег5ет затуоНаг!” “СопПеп тет1еке( кПауиг 15(ете2.”
ПагЬн-пезеЬ Кизуа'пт ЬауаЬш (азуЬ еёег. “Сат уапап Таппзии
каг§аг.” Ви§йп Кизуа'ба уа1т2 Тйгк-Та(аг1аг 6е§П, екзепуе(1
(е§кП ебеп заГ уе кбуШ Киз1аг Па уег1еге 612 ^окегек, коПапш
а^агак "В121 ЮгШапп, Веуаг1апп 1§кепсе1епп6еп, ги1тйпс1еп
киг(агасак, Ыге уа§атак 2еук1П1 уегесек к1т о1игза о1зип, опип

I
I
154 Э1КЕМЛ 1Ы$К1ЬЕК

ки1и о1аса§12! Се181п!" ё1уе уа1уапуог1аг. Веуаг1агс1ап а§1г1ап-

пт 1ас11П1 а1с!1к1ап 191П оп1ап 181ет1уог1аг, “Уа&тауа та11Ш12,
1пПката катгтг уок” Шуог1аг.
6. А1ек8апйгоУ8к1-Ьагауау Агазтйа
Уапа МИИ Уи1, по. 1 (1 Осак 1931), 8. 14-16.
Яизуа'йап Ьауа1т1 киПагап Ыг 1к1 агка<3а§ Пе §6гй§1йт. Оп-
1апп тасега1апт 61п1е61к1еп зопга <1о811ик тазке81 актйа Ьо1-
§еУ1к1ег1п таЬт12а, сатпига пазй 8й-1 каз61аг уарПк1апш, уар-
так1а оШик1апт уе Ьа§ёап ^е^еп Ыг тасегау1 Ьайг1аб1т. Ви
така1еп1П теугйи о тасегатп Ыкауе81ё1г.
1920 зепезтт капип1аппйа 1сН. Тйгк1уе'ёеп Яизуа'уа айет
пе2б1пе ауйе! е61уогёит. Беп12 уе кага уо11ап уо1си1аг 19111 ка-
раЬ о16и§и ЬаЫе ТгаЬгоп'йап Ыг то!ог1и кау1§а Ыпегек Тата-
Й'уе огайап Коуого8181а'уе 91кт1§б1т. Уо1си1ик6а, 6еп12йе §е-
9еп Ып ГеЬЬке уе тй§кТ1аи уагта^а 1йгйт §огтйуогит. РПЬа-
Ыка о 2атапк1 Яи8уа-Тйгк1уе ага81п6ак1 8еуаЬаНег еспеЬПепп
§Ы6еШ коп!го1й аШпба ‘\д\. Во1§еу1к огёи1ап Яизуа'шп Ьег 1ага-
Гии 181Па е!т1§ 18е1ег 6е тет1екеЫе 1ЬШа1 ЬагекеПеп, а91Нс уег
уег Ь১б81епуогПи. Во1§еу1к1ег <3е Ьапсбеп §е1еп-§16еп1еге зе-
уаЬа! карПапт карасЬк1ап §1Ы ПаЫЫе 6е зеуаЬай теп' е1т1§-
1ег61. Вептт уакйу1е 9аг1Пс а1еуЫпйе 9аЬ§т1§ оЫиёита сШг уе-
8Тка1апт о16и§и 19111, Ьет Ьо1§еу1к Киз1аг кепёПепп1п тЬТ'Т тй1-
1еГ1к1еп 1атуог1аг<31. Во1§еу1к1епп Тйгк1уе тйте8зПЬ§1 уе ТгаЬ-
20п копзоЫзЫ^и ЗагаГтйап Кизуа'уа зеуаЬаНт 19111 ауп ауп уе-
зТка!аг {апгТт есЫпП§Ь. Веп ГПЬак1ка Яизуа'тп Ьа§1апЬа§а а^ уе
9ф1ак каЫф1т ЬПсЬ§1т 19111 ТгаЬгоп'Па йз! Ьа§1т1 уепПегт§, Яиз-
уа'Па ЬиЫпап аПете, 6ог1 ^оси^ита Ыгег ка! е1ЬТзе, ауаккаЬ1 уе
заке а1агак Ьйуйк Ыг Ьауи1а уег1е§ЬптП§ 1Ыт. §оу1е Ьоу1е Ьауи-
ЫтПа уе йзШтПе е§уа уе рага о1агак Ып Ье§ уйг Ьга уагсЬ. В1г-
ка^ §аге!е ко11екз1уопи, аПе текЬТЫап 9ап1ат6а ЬиЫпиуогби.
 МЕТ№ А81ЬЬАК1 155

Коуого515к1'уе 91кшса Ьеп1 1к1 агкас1а§1т1а (^ека'уа теу-

киГеп §бШгтй§, ЬаЬ5 е1т1§1егсИ. Огайа ГсШта таЬкйт, киг-
§ипа сИгПтек, уаЬйс! раг^аЫптак 191П 5а'а1 уе сЫакаШпт
Ьек1еуеп §еп9 кас1ш1аг, 1ЬНуаг ас1ат1аг уагйь Вепсе Ьип1апп
Ьер51 та'^йтёи. (^йпкй Ьип1апп 2еп§1п аПеуе теп^йЬ о1так-
1ап Ьа§ка Ыг каЬаЬаПеп уокШ. Рага1ап, тйсеуЬегаП гаЬг уе
ти^айеге есШт1§. ЕЬесЬууеп ЬезаЬии агайпак уе ^огйигтак
Ьикик1ап ог!ас1ап ка1ктак 19111 Ьип1агт йа уйсйсПапт ка1сЬг-
та§а 1ЬЬуас §6гтй§1егсЬ. Веп 1у1 ап1ас11т к1 Ьи Ьо1§еу1к сЬ-
' уагтйа 1П5апт е§уа51 уе рага51 о1так саптт аЬптазта, уок
| о1та5та 5еЬеЬ 1е§кТ1 её1уогс1и. (^ека'уа §6Шгйг1егкеп СаЬТ'Г
Ьеп1т 6е Ьауи1ит, е§уат, к1!;аЬ уе §аге1е1епт текШЬ уе ра-
га1апт а1тт1§11. Уа1ш2 ка1ра§1тт ага^тёа 5ак1аё1§1т Ьй-
уйк рага1аг ка1т1§П.
У1гт1 66г1 5а'а!е кайаг кеп61те Ыг §еу 5оу1ептейеп, 50ги1-
табап 1ЬЫа1 кигЬап1ап ага^тёа е1Тт уе акШеЬ тесЬй1 Ыг уа-
21уеие ка1т1§1;1т. Ви у1пт11 6ог1 5а'аЬп Ьеуесат Ыгка^ ау еу-
уе11пе§6Г6е Уипап огйи^ипип 19тс1е каШ1§1т у1гт1 ЬоЛ 5а'а1-
Ьк Ьеуесап кайаг когки уегт1§Ь. (^ека геТ51 {агаЬпёап 69 ЬеГа
15ЬсуаЬ о1ипёит. А§1Г Ыг тагпйп §1Ы Ьак1т1ег уапта 91кап-
Ьуогйит. Вапа {еуессйЬ ебеп 5ог§и1агс1ап кепЫт1п "Тйгк са-
5й5и" 1{Ьат1, §йЬЬе уе гапт актйа Ьи1ипйи§ити апШЬип. ТгаЬ-
гоп’ба Ьи1ипап Ыг Ьо1§еу1к (^ек^! {агаЬпбап ^1с1йЬ §еШ1§1т
уег1ег, §огй§Ш§йт к1т5е1ег, ЫоУОго515кТ (^ека5та о16и|и §1Ы
ЬаЬег уеп1т1§. Вепйеп Ьер 5еЬеЫег, тйпа^еЬеЬепп таЫуеЬе-
п 50ги1иуогс1и. А^1к 5оу1етек 5йгеЬу1е Ы^Ыг §еу о1тасЬ§1т,
5еуаЬаЬепт(1п) аПеуТ о1Ьи|ипи, 21уагеЬепт(1п) Ьи5й5Т уе коп-
5о1о5а уагй1т уе {егсйтапЬк е1тек 19111 о1Ьи§ипи, кепсЫепп-
Ьеп аЬпап текШЬЬа Ьипи {е'уТЬ еу1есЬ§1П1 5оу1ет1§Ьт. Веп1т
ЫЬак1ка о 51гаЬа 1к1 тет1еке1 ага^тйа Ьо5Ьи§и ё6гтек1еп Ьа§-
ка Ыг так^асЬт Ьа уокШ. Ви сепёегейеп 51к1§агак кигШЫик-
 -

156 01КЕ1М1Л 1Ы§К1ЬЕК =

1ап зопга к11аЬ уе §а2е1е1епш, шекШЫапш тизаЬеге есШегек

(11§ег е§уа1апт, Ьауи1ит кепсИте 1ас1е есШ1П1§11. Уака'уа аПет I
пегсИпе §1с1еЫ1тек 191П (река уе азкеп 1(1аге 1агаГтс1ап зеуаЬа-
Ьте тйзааЬе есШт1§, уез!ка1аг уеп1гт§и. Рака1 к11аЬ, §аге1:е
ко11екз1уоп1апт, текШЫапт 1аЬТ'Г К.изуа'с1ак1 Тигк Та1аг1аг1а
Тйгк1уе'с1ек1 кагс!е§ уе акгаЬа1ап агазшйа тШТ уе Ьауай тй-
пазеЬе11еп 1е'уТс1 ейесеё1 19111 опип 1гпЬаз1 Ьо1§еу1к1епп Ьа1п уе
§12Ь йезТзе1еппе, Яиз1а§игтак тейсйге1еппе тиуаЬк §е1гт-
уогйи. (рйпкй Кизуа'йаШ Тйгк Та1аг1апп тИНуе! ЬауаЬт, Ьйг- I
пуе1 кокизипи Ы^Ыг уазйа Не а1тата1ап ТсаЬ ес1егт1§.
РНЬаЫка Ьи а^ уе 9ф1ак1аг сНуаппйа, ки§ и9иги1тауап з!ер-
1егс1е уексНёепт (аттауап, Ыг капйп уе каШе акта §1гтеуеп
Ьо1§еУ1к тет1еке11епп1 §1таШеп йо1а§агак сепйЬйакТ Уака'уа
§1с1еЫ1тек рек ^й^Ш. Уо1си1аг 19111 1геп1егс1е уег уокш. АзкегТ
1геп1еге Ьагеп те'тйг уо1си1апп а1тс11§т1 §огс!й|йт 19111 Ьеп
йе ктк кТ§Шк уаёоп1агс!а азкег агазтйа зеуаЬа! еЬпе§е тес-
Ьйг о1ти§Шт. Уег1ег, с1еп121ег, пеЫг1ег Ьиг1ат1§. КаЬп каг 1а-
Ьаказ1у1а Ьег 1агаТ" кар1атт§ оШи&ипЬап агаЬа уе аЬа йа зеуа-
Ьа1е 1ткап уокШ. Азкег агазтйа Ыг з^ага 19егкеп Ыгег кеге
9ектек §агНу1а к1гк к1§1уе каЬ §е1теуеп 51§агагт 1к1пс1 Ыпш
аут §ек1Ше йо1а§так зйгеЬуШ §йпс1е апсак Ыг з^ага 19еЬШ-
уогйит. Киз1аг Ьи зйгеЬе 1911§1т 81§ага1ап кепсШеппе 1аЬ1гс11-
^игШап уе ^еп а1тас!1|1т(1ап рек тетпйп Ьи1ипиуог1агс11. Ра-
ка1 Ьип1агт ЫгЬ йз! уе Ьа§1агтс1ап акап ЬШег Ьапа йа ^е^те-
§е Ьа§1агт§11. 11к иёгасН^ип 1з1азуопс1а азкег агазтйап 91ктак
Ьа§ка Ыг зеуаЬа! уазНа51 Ьи1так, Ьи1тай1§1т ШкШгйе тйпа-
зШ Ыг коуйе ка1так 13Пуогёит.
2ауа1Ь Киз1аг; Киз коуШзй Аугира тейетуеЬгШеп ^ок игак
ка1т!§й. Науа1 уе 21Ьп1уеЬеп Киз УаЬисШепп1п 1гас1ез1пе, т-
кЬаЬТ 1§агеЬеппе Ьаё1апт1§Ь. Китаг УаЬисЫег Ьи Киз зйгй1е-
пп1 151есЬё1 §1Ы ки11атуог1агс11. В1г 1агаЬап Ьа езк! 1ЬЫа11егс1е
МЕТ^ А81ЬЬАК1 157

УаЬисИ ёй§тап11§1 уарап1ап 1а пезНпе уагтсауа кайаг

збпйигтек 191П р1ап уе СегбЬ а1ап УаЬиб1 котйп1511ег, азкеп,
тй1к! тйЫт такат1ап 1§§а1 е!т1§, е§уа уе егхак йеро1аппт
Ьа§та 9бктй§, 151есНк1еп §1Ы Киз1ап, Та1аг1ап е21уог1агсН. Киз-
уа'пш Ьег уеп зеШе!, реп§апЬк 191П(1е, Ьег уегйе Ьауа1, ГааН-
уе! збптй§ 161. Рт1апсНуа, ЫГуапуа, Езюпуа, ЬеЫзСап уе зшге
§1Ы тйЮтейсНп тШеНег кепсШеппйеп аугйсНЫап зопга Киз-
1и§ип ЬйШп каЬаЬ§1, тайсН уе та'пеу! 9ф1акН§1, уаЬ§ТН§1 о1-
йи§и §1Ы кепй1П1 §6з1епуогс1и. 2ауа1Ь Тйгк Та1аг1аг Ьи АНаЬ-
3121аг, У1сс1ап5121аг фшёе кепсН1епп1п а1таз1 уе 9аЬ§таз1 ТсаЬ
ебеп теукПепт УаЬисШеге Югк е1т1§1егсН. КепсШеп йе Киз
зйпНеппе каЫт1§, котйп1з11епп уе Ьа§ка1агтт гиШт уе 1§-
кепсе1еппе та'гйг ка1пи§1агс11.
А1екзапс1гоУ8к1'уе §е1сН§1тс1е азкег уа^опипёап 91кагак еп
агкауа ует 1акНап Ыг П1ега1ог уа^опипа Ыпгт§Нт. Вигаба й^
УаЬи<Н котйп151;1е Ыг Киз котйп151 к12 уагби Вет уа§опа аЬг-
кеп УаЬисШег Ьа§1:а Ып Ье§ уйг гиЫе (Тйгк рагаз1у1а 25 Нга)
к1утеНпбе Ыг йсге! а1т1§1агс!1. ЗеуаЬа1 уезТка1апт1 гесНак ебе-
гек Тйгк1уе уе Тйгк Та1аг1апп уарп§1 1пк11аЫаг Ьаккшёа Ье-
Ыт1е тйпака§а а91уог1агй1. В1г збг агазтёа Ьеп УаЬибНепп
рек Ык11аЬс1 о1ёи|ипи оп1ага сеуаЬ о1так йгеге збу1етекН-
211П ЬазеЫу1е Ьеп1т тШефП^те капаа1 ЬазП егт1§1ег уе Ье-
т 1тЬа уе 1'ёат Пе е§уа1апгш рау1а§та§а кагаг акта а1гт§1аг
161. Езазеп ЬауиЫт, йз! Ьа§1тт уепШ§1, 1ет121ф1 оп1агт а^
§б21епш ката§Ьпт§11. 1кТ §йп оп1аг1а Ыг уа§опёа ЬиШпёи-
§ит §есе1еп киаЫаг, ^агеШег йзШпёе Ьиуи^агак иуискфит
гатаЫагёа оп1агт §1гН Ыг зй-1 казсПеп о1ёи§ипи ЫззеШуог-
ёит. Веп1 Ьо§иЬ бШйгтек зйгеЬу1е каг1аг аЬтёа §бтйЬ ^е^е-
сек1егё1. РНЬак1ка каг 1аЬаказ1 теЬеёеп каЬп, уег1еп кар1а-
гт§, 1геп уо11ап карапт1§, к1§т §Ыс1еШ 2и1теЬпе 2есеп1п ги1-
теН ёе кап§т1§ о1ёи§и Ыг 51гаёа ГпПепЫ 1сга теукПпе коу-
158 01КЕМЛ !Ы§К1ЬЕК

ша^а кагаг уептй§1егкеп, Ьеп иуиг §1Ы оШгп ёак1ка1апт Ьек-

1егкеп, ап1 о1агак Ьигайап ка9та§1 кагаг1а§1т'т§11ш. Уептйеп
Йг1ас11т; кар1уа йо§ги уйгйсШт. АЬйез! уартак йгеге д1§ап
дйсиЬ §е1есе§1т1 ЬПсИгсИт. Ш УаЬисИ §еШЬ Ьеп1т отигит-
йап уака!ат1§, й1§ап 91кагтак 151ет1уог1агс11. Вип1агс1ап Ып-
тп ЬеНпйек] паёатт ^екйЬ аШ1т. (^екПтесНк1еп тксНгПе а!е§
еНесе&пш §1с1де1: уе сезагеИе 8бу1еу1псе ^екПте^е тесЬйг о1-
Пи1аг. АпПс Ьип1аг1а ПаЬа Ш21а каг§и1а§та§а Шхйт уокт.
ЗПаЬ еНтйе оШиёи ЬаШе, уаёопйап аНат1§, каг1агс!а §6-
тй1е §бтй1е а^ кигИагт Ьйсйт 1еЬПкез1пе га§теп 181азуопа
По§ги уйгйте^е Ьа?1ай1т. Тгеп кага зар1апиЬ ка1т1§ 1сИ. Кар1-
1аг караН. Негкез ПегТп иукийа хкеп Ьеп Ьауайт1 уа§опс!ак1 са-
пауаг1агс1ап, уегйек! уаЬ§Т киг1:1агПап киг!агтак 191П ЬеуесапЬ
т1аг §е91пуогПит. Вт тй§кПаПа Н6г1 кПоте1геНк Ыг уо1и Н6П
Ьи^ик за'аие уйгйуегек Ьагауа'уа §е1т1§Нт. Е§уа1апт, у1уе-
сек1епт УаЬисШепп уа§опипНа ка1т1§Н. ЕПез1 §йп уо1 а^Па-
гак о 1геп 1з1азуопа §е1сН§1 хатап тегкйг уа^опа 1к1 зПаЬН аз-
кеп §6пс1еггт§Нт. Вт81 Та1аг (Н§еп Яиз о1ап Ьи Па азкеге ша-
сегат1 Ыкауе еПегек огаПап киПагН1к1ап е§уатт уапзии кеп-
сШеппе уегесе§1т1 уа'Н етП§Нт. Азкег1ег 1агаНпНап ЬепНек1
зПаЫап На ГаНе еНПегек е§уа1аптт кепНПеппе 1ез1Тт еНПте-
51 ТсаЬ еу1еН1|1 ЬПНт1пй§ 1Н1. Азкег1ег Не §йуа Ьешт еп уакт
акгаЬат о1агак кепНПепт 1апПт1§1агН1. Котйп1зНег к12П аз-
кегНеп рек когкиуогНи.
ВипНап зопга 1екгаг азкег агазтНа зеуаЬаШ тесЬйг о1ти§-
Шт. АгаНап Ыгка^ §йп ^е^НкЮп зопга ЬауиШ, е§уау1 азкег-
1ег а§1ти§ ка1аЬаЬк 1з1азуопип ЫппНе кауЬоШЬ ёНпи§1егН1.
Ни1аза а^ уе 9ф1ак Яиз1аг Н1уагтНа 1ататеп е§уаз12, а§ уе
9ф1ак ка!т1§Нт. Ау1агса Неуат еНеп зеуаЬаНт езпазтНа Ьи
е§уа уйгйпНеп Ыгка^ ЬауаН тасега §е91ти§Нт. Ме1еЮро1 15-
(азуопипа §е1Н1§1т гатап Мозкоуа'Нап Ьаз1а1ап К1пт запа-
МЕТ№ А81ЬЬАК1 159

1огуиш1аппа пак1еёеп Ыг Ьа$(а 1геп1 уагёк Рака1 Ьаз1а уа-

ёоп1ап 51Ш51к1 караЬ 1сН. Уо1си аНппиуогди. Еп агкайа ко-
Ш15ег1еге гпаЬ5и5 Ьи5й51 Ыг уа§оп уагйь Опа йо§ги Пег1ет1§-
Ьт. Репсегеёеп Ьакап Ыг гаЬп: "812 кпп о1аз1Ш2, пегПеп §е-
Нгеииг" Ы1аЬ1у1а каг§11а§т1§йт. Тйгк1уе'с1еп §е1еп Ыг уа!ап-
с!а§ о1ёи§ити, Ктт'да аНет пегсЬпе §11тек 19111 уа§опс1а
Ыг уег уеппе1ег1П1 пса е(т1$Нт. Вигайа Тйгк^е уе К.и5?а ко-
пи§ап Ыгка? агкас!а§1у1а, Ки5 тайат1 йа Ьи1ипап Ьи гапп 5а-
Ык Тйгк151ап На1к Кот1зеп уе Мозкоуа'ёап К1пт На1к Ко-
т15егП§1'пе 1а$сНк есП1еп ЗиНап АПуеГ 15т1пс1е Ыг Мозкоуа
Ьепйез! о1йи§и ап1а§11т1§11.
Веп Ьи уа§опип йагас1к Ыг уеппе уег1е§Нк1еп зопга еНпйе
9ап1аз1 о1ап Ыпз1 йе уа§опип копйогипйа оШгтазта тйзаайе
еу1ете1еп 19Ы кот1зепп капзии капйтш? уе 19епуе аЬшш§11.
Ви ас!ат Ьет бШйгтек 151еуеп 69 УаЬисН'шп Ыпз1 1сН. МйЬеп-
сНз о1так Ьа$еЫу1е 81уаз1оро1 1ег5апе1еппе те'тйгеп §1сНуог-
ти§. Ви УаЬисН'у! §огйг ^бгтег оп Ье§ §йп еууе1к1 зй-1 казб
тасегазтт Ыкауез1П1 огайа Ьо1§ап1ага ап1а!агак Тигк гйЬитйа
каупауап аг1т уе 1гаёеп1п кис!геНу1е уе 1пНкат1 асШапе а1так
зйгеНу!е УаЬисН'у1 уа^опбап 91кагта1апт (ек1ТГ еЬп1§Нт. Акз!
1акс1Тгс1е 1геп1п ЬагекеНпйеп зопга кепсНт опи репсегейеп а§а|1
а!аса§1т1 Ы1сЛпш§Нт. 1§1е а^ уе 9ф1ак ка1сЬк1ап зопга пегаке!
§бз1епт1е§е, тейепТ уе 1пзапТ ЬагекеНегйе Ьи1ипта§а тткап о1-
тайфта капаа! ЬазП е1т1§Пт. Ни1а$а, УаЬиё1'у1 уа^опбап 91-
каПтак уе кепсНт Ьипбап зопга Ыгаг гаЬа1са зеуаЬа! е1те§е
тиуайак о1ти§1ит. АзП 1пНкатиш21 ПепПе, а$П Тйгк Та1аг1а-
пп у1§1Неп, кбу1й$й, ате1е$1 Ыг1е§егек, НеП1е§егек а1асакьг.
1§1е уа!апНа§1аг §ипи агге1тек 1$1епт к1, оп Ыг $епе еууе1
9а1так, уактак, у1ктак, Ьа1к1 афк\г уе сН§ег ка$с11аг1а бШйг-
тек зйгеНу1е уа§ауап Ьо1§еу1к1ег, котйп1511ег, Киз уаЬ§Т1еп
Ьи те21уе!1егс1еп ЬфЫг §еу екзП1тет1§1егсНг. 1к1 зепейеп Ьеп
160 01КЕ1Ч1Л 11Л§К1ЬЕК

коуШ Ьа1кт агазтйа Ыгаг екте§1 о1иЬ патйзиу1а уа§ауап1ап

ки1ак пат1у1а уа§та е«Пег, зйгёШег, 61сШг(Ш1ег уе 61сШгтек-
1е1ег. Аг11к §1тсП коуШ 6е ЫШ. Випйап зоп§ ате1е1ег 15111 Ьо1-
§еУ1к1епп рау ейесе§1 к1тзе уоктг. Уа1т2, УаЬийНег уагй1г.
Оп1аг Уесйс Месйс §1Ы тет1екеН Ьа§1апЬа§а кип«ти§, а11ип-
1ап, сеуЬег1еп 1ор1ат1§1агй1г. АП1к зоуШтак уе 1а1ап есШтек
51газ1 огПаппсЬг.
7. Юпт’Пап В1Г 1зкегте
МПИ Уи1у по. 14-15 (1929), з. 12-14.
МШТ Уо1'а уа21 уагтак Ьет 6е К1пт §1уез1у1е К^пт Ьак-
ктёа та1ита! уегтек 15611 ЬаПга 6ейепт1 уок1ай1т. Ктт'т
а^Ьк о1йтй гататпа аШ Ьо1§ап Ыг уа21 §огйте Ш§Й. МП1Т уе
1апЬТ уак'а Ьо1§ап1 15йп пак1ес!еу1т: Та1аг Ва1а1ап Ко1оп1уа-
51'шп Ьак^азтба Ье§ окзйг Ьа1а Пе 1аГ е!е есЬт. Вак^а опйп-
Пеп ^е^кеп §озе соЫап 1к1 а1Ь, сауЬ Ыг 1еп1ка агаЬаз1 ^е^йЬ
кеГегкеп, Ъакфапт Ьа1аЬап кариз1 аШтйа 1ок1аб1.151пс1е агаЬа-
сШап Ьа§ка ёбг! Ыгиз §6гПе ШЬ В1пз1 агаЬайа ауак йзШ Шгир
агкас!а§1аппа пиШк аугаг §1Ы Ыг коЬтапба Ыг1т Ьа1а1аг зага-
ут1 козШге 1сЬ. Ва1аЬап Шгек1епп §б1§езтс1еп Ыгп! коггшу есЬ-
1ег. Вш аг 6а §агаЬ кеуЬ, езт§1 Ьа§1апт заг§ап, сйгек!еппс1е
Ьо1§апт й§ка 51каг§апб1. ТПгиз^а: "Ви загау Та1аг1апп КигиЬа-
у1; §1тсЬ оп1аг оШгзип1аг; рек уактёа оп1аг§а КигиЬау1 коз1е-
пп2." Пер агаЬа1апт ауйаППаг; Зийак'т игак Па^аЫппа игак-
1а§иЬ кеЬПег. р1гза! 1арза1аг Ы2111 Ыг ка§1к зийа Ьо§асак Ьо1-
^ап Ьи к1§Петт к1т 1кеп1П ап1атак, о§а коге иуашк 1аЬПтак
§егек. О зи-айа теп ЗиПак'т 1сга котПазтйа ага уе гПаапТ* тй-
сЪп е61т. Ва1а1аг ко1оп1уазтт тйсЬп Пе КаЫа УеЬ (КаЫа Ье-
ЫЬ) Натт кЬ. КаЫа Нашт 1з1апЬи1 ОагШШпипи'пи 1кта1 е1-
Ьк1еп зопга 1пкПар уП1аппс1а МП1Т УоГПа 5аЬ§так 15йп Ктии'а
ке1§еп есЬ. Опип ЬПё131п6еп, 1ет12 аЫак уе ШгЫуезтйеп Та-
МЕ™ А811ХАК1 161

1аг Ьа1а1апп1 {аус!а1апс11гшак ^ип огипе ко1оп1уа тй(НгНз1 Ье-

п1§епсН. 1§1е Ьи капН 1пк11ар1аг, адНк б1йт1еп 19тс1е уа§ат1-
^ап Ыг $1гас1а Ьегкез1п ^огйпе Ьа1§ап Ьа§1аг 191пс1ек1 1епЬа Ыг
загаус1а когкизиг, игкизиг ЬаЫагт, кайш Ьоса1апи а^НкСап,
б1итс1еп ког^аШр уа§а1а уе 1егЫуе е1е 1сЬ. О 81га1агс1а 8агау1а-
ппт ап812т §есе Ьазктта о§гауа9а§1т, ЬотЬа1аг1а, киг§ип-
1аг1а б1с1иги1есек1епп1 Ы1тег1ег 1сН. КагауиИап аП1п1§ап, ти-
баГаа Ьа21гЬ§1 уарП^ап 1сН. Огйт йе Ыг кбуШ тц]1к ШуаГеНп-
бе 1б1т. Ва§1тс1а Ьа1аЬап Ыг ка1рак, ауа§1тба е8к1 Ыг еНк, аг-
катба уа§Н, к1гИ Ыг 1оп, ЬеНтНе кау!§Н Ьа1аЬап Ыг па§ап а1Н
а!ап а81И кИ. "Та1агш кбр киузап сезиг Ьо1иг" Не§еп аГазбги
бгйтпйп уа§ау1§1тс!а септ 1аркап 1сН. Ви а<?Ьк НеуппНе П1-
гат уе капип Не 1§ 1§1етек 81га81 §е9§епсН. ЗПаЬ Пе геЬН1с1 е1-
тек, Ьи1ау еШр УаЬисН1ет1п коШпбап, апЬаНапт адппр ег-
гак аНиак Ьи еггак Пе а? Ьа1кии уе ко1отуас1ак1 Ьа1а1ат1 61-
теуесек кабаг Ноуигтак §егек 1сН. Зибак'т кот1(е уе (^ека1а-
гтт ге181еп КагапЬ 1Ы уа§Ь. Вип1агс1ап Ьа§ка кот11ебе й<? К1-
птЬ Ыг КагапЬ Нгка812 ага Ьаг 161. А1Н к!§1 Не 11ги81агс1ап ага
Ьаг есИ. Огйт ага 81га бгйтйгйпкНеп 1ор1ар С1п§12'1п Ваш’пип
1ошп1ап Ьо1§ап1апп ипи(тата1апт, Ки8уа'с1а еп тагШт 1а-
ЬП§ап Та1аг1апп уагНптипа 9аЬ§так рек ЬакЬ, ^пзапЬк уоШ
Ьо1§ашп ау!а 1сНт. Кот11е агазтт 191пс1е еп уа§Ь81, Ьа1к 1ага-
ГтНап На еп 21уаёе зауПап Ыг к1§1 оШи§ит ^дйп Ьи уа§ каг-
ба§1апт збгйтй ШШгШгбь Оо|ги, ёйгйз! 1§1епп1 кбг^еп, Ьег
тШеШе Не бг1епт 8ауб1гап, тШеН 8еУ1§еп уе 9аН§кап есШег.
Та1аг1апп ^бгйпНе тНкат уок. Ойпе§с1ау са1ЬгаЬ 1иг§ап 1П-
8апЬк §1ап ЬагНк КапНап, бШтбеп, бШйгтеШеп, 1|гепе 1сНк.
В12 Ьи1ау 9аЬ§1гкеп, б1ес1е кага Пк1гП, к1зкап9 Ыгиз1аг уе Ьа§-
ка1ап Ы2П1 уок е!тек 19йп 02 ага1агтс!а §1гН Ыг кот11а уаза-
§ап1аг, юга кот11азтбап, СекаПап ба ага1аппа Поз1 к1§Пег 1ар-
кап1аг. (^йгПа Ьи уегбе кбЫйк, Ьа§Ьк, Ьйкйте! киууеН Та1аг-
162 01КЕ1ЧЫ 11Л$К1ЬЕК

1апп ко!ипйас11г. Шак 2атап1агс1ап Ъеп Та1апи ез1г §бгте§е,

ЬогЬктап <?а11§Пгта§а аЬ§кап к1§Пег, Та1аг ко1ипа 1§ Ыпккеп-
П1 181ете2сЬ. Опип^йп Та1аг1апп 1§ Ъа§аг§ап С1§Шепт 1бЬе1ер
уок е!тек кагапт Ъег§еп1егсЪ. На1Ъик1 ТаГаг1апп са§1ап уей-
§е, Ып бЫиги1зе уеппе опаУ1 §е1есек. Та1аг'с1а уа§атак йкп
1иу§ап, опи (ок(а(так тйткйп Ъо1таз. 1§(е Ъи уапЬ§ йй§йп-
§еп кага ЯкиЬ к1?Пет1 теуёапа 91кагтак 19йп Ъшт КагапЬ
са§1аг уе кот1(ес1ек1 агкас!а§1аг1а ау(1§тат12,121етет12, С^ека-
т Ьагеке(ке ке(1гсИ. В1г §есес1е е1Н кфт (и(ир Ыг§е (езНт е(-
пй§(1. В1((аЫ Ыг Пе таЪкете§е Ыгйр Ьак1агтс1а капип тис1-
Ыпсе Ьагеке( уарПтазт! 15(есИк. Ви когкипсЫ (й§пй Пе Ъи зи-
ге(1е а(1а((1к. Ко1оп1уа'с1а Ъо1§ап тазит Ъа1а1аг уе Ьоса1аг Па
(еЬНкейеп кигЫМПаг.
8. ТаСаНапп А1(ип1ап N6 К6з(егП1?
Уапа МПИ Уи1, по. 3 (1930), з. 5-7.
Яизуа'Па Тйгк Та(аг1апп тап§ау (епу!е кагатр игип уП1аг-
Пап Ъеп ЪтксНг§еп а1(ип1апт УаЪисШег, Яиз1аг пе (игак1аг ки-
гир аШПаг! М1пе теп 512§е Ыг егСеЫ ау(ау1т, Ыгаг с!а агска кау-
(ауии. "Нап§а ки11ик е(§ес1 кат91 Ъоуи Кагак§а ЫгтеС есег
теп” Пеёеп кага Та(аг Юпт'Па уйг е1Н уП Кагак§а ЫгтеС е(иЪ,
кат91 а§аЪ Кагактп пе а19ак Ыг сапауаг Ъо1§апп1 агПасН. А9
§62 УаЬисН1ег1е, Ьег1г§ап Пап§а1ак1аг1а Ыг1е§йЪ коу1егс1е сиг§еп
В.из1аг, кага саЬП Ьа1ка Гйпе за1§ап; Ыг СагаПап ёа оп1апп ко-
Ьтйа Ъо1§ап таЬп, 1саЪ ейегзе сагПапн Па а1та§а ког за!§ап.
Ви Ктт Та(аг1аппт (апЫпт кага уагПап... Ктт'Па коу1егс!е
уе §еЫг1егс!е геп§т, Гаки ЬаНпе §оге Ьег ТаСаг к12тш, аракау-
тп Ъа§т6а Гез1еп а1(ип1а, у1пе тоуип1ап 21упе( а1(ип1ап 1ПС1 Пе
(о1и есН. Нег ТаСаг 1§1пйеп, сН§1п6еп агСй1г§апт аКип, 1ПС1, е1таз
е61р зак!ау 161. (^агЬк гатаптйа ЪПе Ъи а!(ип1аг Кизуа’Пак! а^
 МЕТШ А811ХАК1 163

к6г1ег1п кбгйпе Ьа1а 1сН. 1пк11ар Ьа§1ай1к1ап $опга а<? когШ1ег

Та1аг1апп Ьи а1Шп1апт еИеппйеп а1так фйп даге агаййаг. Во1
Ьо1 ке$1р Ьа1ка йа§1«1к1ап ка§й раг9а1апу1е Ыг к1$тт1 1ор1ай1-
1аг, йе§1§йгйИег, Ьа1к1ап "капСгеЬойгуа" пат1у!е рага, еггак а1-
так 19йп §еЫг1егс!е, кбу1егс1е Та1аг1апп еу1епп1 ШпеШк1еп (1а-
Ьат е1тек) $1гайа 1оргак 1ете11еп кагагак, й1Уаг ага1апт адагак
Та1аг1апп акип, 1ПС11епп1 ага§Ьпг1агй1. Ва21 еу1егйе Ьо1ир §а$р
!
еЫк1еп, 9аШ1к1ап 6а §огй1тй§Шг. Рака! ек$еп Та1аг1аг “Ак ак<?а
кага §йп 19йп6йг” сЪуе а11ипс1к1апт саш §1Ы $ак1ат1§1агй1. К.и$-
уа'ба Ьитуе11<?йп, Ьа1кт уа§ата$: 1<?йп <?аЬ§ап 1пк11ар<?1 Ки$1аг,
еууе1еп Ьа1кт сап уопка$1 о1ап таЬт, $опга сашт а1та|а ^ай-
§1уог1агсЬ. 1пк11ар пат1 аЬтба уарйап Ьи $оу§ипси1ик, Ьак$1гЬк
беуат е61р §1сЬуогс1и, Ьа1а 6а беуат е1тек1е61г. ТапЬбе е§1 о1-
тауап Ьи и§иг$иг 1пк11аЬт ЬйШп а|1гЬ§1, ЬйШп и§иг$иг1и§и, Ге-
паЬ§1 КттМа §огй1йуог6и. ЕспеЫ 6еу1е11епп 6опапта1аппт
Ьег Шг1й уагсЬт1ап $ауе$1пйе Ыг тйббе! Клпт'йа ка1аЫ1еп Угап-
§е11ег 6е 6еР о1ир §16егкеп уар11к1ап 1аЬпЬа«ап, уа^тайап уте
Ктт Ьа1к1, Тйгк-Та1аг1аг гагаг §6гтй$1й. Вип1агйап $опга Ьег
уеге Ьак1т о1ап Во1§еУ1к1ег, а<? §ог1й $оу§ипси1аг Ьа1кт еп$е-
$1п6е кагап каупа1та|а Ьа§1ай11аг. Коу1егйе, §еЫг1егйе Ьа1кт
еЬпёе пе уаг$а 1ауик, уитиЛауа уагтсауа кабаг Юр1ат1§1агб1.
1пек1ег, 1ауик1аг, коуип1аг Ьег ЬаЙа Ьо1§У1к1еге $йс, уа§, е1 уи-
тиг!а уегте^е тесЬигби, Ьи тесЬипуей 1Гаёе 19611 кбуШпйп Ы-
п: В1г 1ауи§ип Ьо^агтбап ф1е а$агак 1пЬЬаг еП1§1, “Во1§еу1к
6о$Ьапта уарта|а тесЬиг оШи|ит уитигЫап Ьи Ьайа уар-
таб1т, пати$ити 1ет1г1етек 19йп 1пиЬаг еШт.” Ыуе текшЬи-
пи уагт1§, 1ауи§ип Ьоупипа а$т1§! 1§1е Тйгк-Та1аг1аг Ьи ткйа-
Ьт баЬа Репа Ыг акШей §6гй1есе§1пе капаа1 §еЬгт1§1егЫ. Рек
21уабе $еуЫк1еп уе§П Ктт'ёап и§иг$иг Ки$1аг ага$т6ап игак-
1а§так, кот§и тет1еке11еге §1Ш1ек 1$Ьуог1агб1. Рака1 (^ека1агт
$йп§Шй $оу§ипси1ап коу1ег6е, §еЫг1егйе уо! Ьа§1агтйа ЬекЬ-
1

164 01КЕ1Ч1Л *Ы$К1ЬЕК

уогйи; кппзетп Ыг коуёеп сИ§ег кбуе ёПтезте ЬПе тйзаабе

е1теб1к1еппбеп Ытзе &еНр §1бете2, у1уесек, 19есе§1П1 Ы1е 1е-
бапк ебетегсИ. ЕИеппёеп еггак1, у1уесек1еп сеЬгеп, §азЬеп а1т- !
т1§, Во1§еу1к беро1аппа §бШгй1тй§Ш. На1кт кепб1, уеппйе зип-
§й актба 1п1ег йигигби. Ызапкк патта Ьипбап Ьйуйк гиШт
о1иг ти?... На1кт так, сат Ыг 1а\тк уитиЛазтйап бака Шу-
те1812 о1йи§и Ыг гатапба Ьи и§игзи21аг!а и§га§т1§ Ьа1кт Ьак-
кпп тййаШа е!тек 1(?йп Ьег §еуёеп к1уте(Н Ы1ск§1т тазит тП-
1ект Тйгк-Та1аг1апп Ьа21 ЫгтеПеппбе Ьи1ипти§Шт. Вк ате1е
уа2кез!у1е кбуйп Ыппбе §агар Перо1аппба 1к1 тПуоп И(ге гтк- !
баппйа кбу1епп §агар1апт уа^табап зак1атак 1саЬ еб1уогби.
Тйгк-Та1аг1агт тазит1и§ипи, Ы-(агаЙ1§1П1,1пкПаЬа каг§1 §1(те-
(Ик1епт, езазеп Гакг й гагиге! 1д1пс1е уа§аскк1апт Пе1аПе 15кпа-
беп ЬПётуог, уакт Ыг акбе кепсШепп1 Ьек1еуеп а?1Пс б1йт1е-
|пбеп кигШ1аЬПте1еп 1(?йп кбуШ §агар1аппт гаЫге Пе бе§1§к-
Нтезте, Ьа1кка Па^пПтазта тйзаабе ес1Птезт1 13куог уе 11-
кШк1а кагаг1аг 91капуогс1ик. Мозкоуа'бап §йп1ег ау1аг ^е^кк-
(еп зопга сеуар уегШгск, бе§1§кп1тез1пе тйзаабе есШтегсИ, рек
аг т1к1агба §агар уегПтез1 тйпаз1р §бгй1йуогс1и. Ва21 а1акас1аг
К.из1аг Ыг1т ЬакЬ 151ек1епт121 геббе1:тек 19йп “Та(аг1апп закЬ
еггак1ап уаг, Ыг^ок а1Шп1ап Па уагб1г, а^ ка1татак, б!тетек
19йп а1Шп1апт 91капг1аг” ПеНегсЬ. В1гка9 ау ПаЬа §е9(Пс1еп зоп-
га Яиз1апп (ат1т еШк1еп зшказПап, 1аЬт1п е1кк1еп а^Ьк бШт-
1еп §бгй1тй§Ш. Тат Ьи афЬк б1йт1еп Пеуат ебегкеп Атеп-
ка'бап §е1еп уариг1аг ПоЫзи т131г1аг Кшт КеГе Ьтаптба (ез-
Ьт аЬшгсЬ. Ктт Ьа1кта, Тйгк-Та1аг1ага Ыг ауи^ ЬПе уегПгш-
уогби; К.из1ага <Ла§т1так йгеге §1та1! Кизуа'уа §бпбепЬгП1.
Вип1агба Ьйзп-1 п1уе1 о1за 1сЬ Ктт Тйгк-Та(аг1апт а^Ь^а таЬ-
кйт екпегШгсЬ. (^йпкй Ьег уагёгтш уо1и уагсЬ. Рака! Киз1аг §е-
1еп уагб1т1ап ЬПе уегб1гте21егсЬ. Опип^йп Во1§еу1к1еп зи1каз1
ГаШ о1агак ШузП' е1тек!е (ататеп ЬакЬу12.
 МЕТ^ А81ЬЬАК1 165

I Еп зопга Та1аг1аг кас!1п1апп1п, к1г1аппш 21упе! е$уа$1т, а1-

1ип1апш §еЫг1еге, рагаНага §оШгйр Ье§ оп окка ип уеуаЬи! пи-
81га уепуог, исиг, уок ЪаЬазта УаЬисШег, Яи81аг ёе|1§Ппр аЬ-
уог1аг6ь “А1йт ёитй§ 1а§Ьг агра екте§1 а§иг” сНуе Та1аг,т а1-
1ип1ап 6а 1а§ уеппе еНеппйеп 91кт1§П. Оуа к6у1еппйе гаЫге,
6а§ коу1еппёе §агар, уепйесек Ьаууап патта Ыг§еу ка1тат1§-
11. КеёПег, корек1ег ёе ЫЬп1§й. Ктт Тйгк-Та1аг1ап Ьа§1ап Ьа§а
Ыгег сапЬ 1зке1е1 ЬаНпе §е1гт§й. МШейп уйгёе к1гк1 1ататеп
а^НкГап кт1т1§и. Та1аг'т 2аЫгез1, §агаЫ, а1гиги тйсеуЬегай,
21упе1 е§уаз1 {ататеп УаЬиёПепп, К.из1апп еНпе ёе^тфь Е§ег
Ьи теёеп1 аз1гёа 1пзапа асипак, уагё1т е1тек Т1кх1 о1за 161 зоз-
уаНгте 9аН§ап Киз1аг Во1§еу1к1ег Ктт'ёа Кагап'ёа Тигк-Та-
1аг'1 а^НкГап, оШтёеп киг1агаЬШг1егё1. Меёет Аугира ^ег^еуез!
191пёе ЬиШпап теёеп1 Ыг Ьа1кт ау1агса ёеуат еёеп а^Нк о1йт-
1еп каг§1зтёа зеу1ГС1 ка1ап1аг, тазигЫапп каНН о1ап Во1§еу1к-
1егёеп Ьтсии а1так 1з1еуеп1ег уе Ьи Гес1 с1пауе11еге теуёап уе
геп1ег ипи1и1тауасак, §е1есек пезШег ёе ипи!тауасакиг.
Еу Тйгк Та1аг1ап, ^еп^Шг! Оогйуогзипиг Ы Ыг Ьи ас1 тасе-
га1апп 191пёеп 91кик; 1апЬ Ыг 1екеггйгёеп 1Ьаге! 61уеп1еге §оге
Ьег гатап Ьи §1Ы асйапп §огй1тез1 теШигёиг. А1тап1апп, 1п-
§Ш21епп таё1, 9аН§таз1 §1Ы Та1аг1аг ёа кеп61пе ^йуепегек, ка-
VI Ыг 1па11а 9аН§таНсНг. Яиз1апп, Во1§еу1к1епп §ауе1еп Та1аг1а-
га Ьйгйп уагН§1ш, ёШш, 61111111, тПНуеНЫ ипиПигтак; уеГ1§есек
§еп91еп ёе 1атагту1е Киз уартаШт Аз1г1агёап Ьеп (раг1агт уа-
ратаё1к1апп1 Во1§еу1к1ег уартак зеуёазта 6й§тй§1егё1г. 312е
ез1а 1апЫп121, з1ге зоуипиги зорипиги ага1тауасак; з1ге тШГ
Ыг геук ШИитауасак; уауа§ уауа§ 8121 а1ёа1агак, е1гаГт121а а1а-
кап121 кезегек уиШсак. Еу ^еп^Шг, 512 Киз1агт т1ёез1пе ёй§зе-
П12 ЬПе ко1ау Ьагт оШптатаНзииг, 3121П тШГ Ьауапшга каз1е-
ёепе $12 ёе геЫгН Ыг тПсгор о1агак ЬауаПт кет1гтеНз1П12.
166 01КЕГЧ1Л 1Ы§ЮЬЕК

9. Юпгп’йап 8оп Оопй^йш Найга1ап

МИИ Уи1у по. 22-23 (1929), 8. 4-5.
3 Маг1 1922 8епез1 (Ке^е-ЫоУОго818к1)
АрНк Ьа8111аЬаттй1 уок, §1тй1 ЬйШп уигйити!
1п1еуеп ^ок, сИп1еуеп уок 1ат§е ау1зат йегсИгт!
Ва1а-9а§а кт1так1а! Ви йа Киз'пип 1епсИ т1?
1п8апИк1ап йет игап Киз тигасйпа егсИ т1?
Уе§П уигйит §апЬ ка1й1, §6к§е 91кП Г1§ап1аг!
А$ о1епе ас^таг Киз! 1§1е §ог6й 1иу§ап1аг!
1пкПар1аг а^1р §ПП, коса Киз'пип йзШпи,
АЫак, У1сйап езеп уок: Согййк Ьа1кт ПозШпи!
$и котйп181; и§игзи21аг! На1ка зау§1 ейпе21ег!
Уо16а§1ап Ь1гз121агб1Г еу зоутабап §Птег1ег!
$и Киз1и&ип ЬШазаз1 сИкепН Ыг ЬикеШ1г,
Ие ШШ1иг, пе кок1ашг, зо1ир §1ёеп Ыг о1Шг!
Випса гатап ез1г каЫт, гагаг §6гёйп Та1аг1аг!
Ва§ш е§ф уаНр ка1зап, розШпи Па за!аг1аг!
АгашгПа пе 19йп Ьоу1е зеТПНк1ег уа§ай1?
$и Киз1аг§а Ьоуип е§тек геук1, 5121 ок§асП!
Уигйип а§к1, Шп1п геуЫ, Тйгк Пиу^изи зопйй тй?
Сегф121епп аё1, заш зеГПН|е Пбпйй тй?
1§апатап Тйгк Та1аг1аг уйгйе зекзеп за§1атс11Г,
В12§е кегек ЫгНк, вйфШШк, 1пзаГ У1с6ап, 1тапб1г!
1§1е Киз1ик 9ек1§1уог, Пйпуа Ьа1к1 §а§1уог!
Во1§еу1кПк т1кгоЬипи С12еппйе 1а§1уог!
Нйг оНпак^йп 9аН§ап1аг, кш\ Ьо1а уаШПаг!
Уе§П уигёип отигипа тПсгоЫап каиПаг!
Веп 6е к1гкНк ЬауаНт1 уакГе1зет 6е тП1е!е!
(^ок §йкйг к1 ШНПтасИт Ьи тПсгоЫи Ше(е!
Аг11к тП1е! ап1атаП уа§атапт уо1ипи,
МЕ™ А81ЬЬАК1 167

Рауйа 191П §&2е1теН Ьет 5а|рп1, зо1ипи!

Оег1 ёоптек Ы9 уага§таг Та1аг1ага уо1ипс!ап!
1з1епт к1 Ьа1 а1тзт, за§; уе зоЫа о|иМап!
ВипЬап уесП зепе еууе1 КеГе'Ьеп уарига ЫпсИт. ЫоуогозЫ
к1'с!еп ВаШт’а ^ерегек Тйгк1уе'уе ёЫесекпт. КттМа Ка-
гап'йа адЬкЫп б1еп Та1аг1агт сепаге1епп1 каШ1гасак айат1ап
уокт, дйпкй Ьерз1 йепт1апз12, а^ЬкГап Ыг 1зке1е1, когкипр Ыг
уаг1уеие ЫПег. Коу1егс1е, коу уе казаЬа уоПаппйа о1йр ка!ап-
1апп зау181 рек рокЫ. 8аЫ Ьа1а1аг, тазит касЬгПаг уе 1ЬЬуаг-
1аг кесИ, кбрек уеза1г Ьаууап1аг6ап пе Ьи1за1аг у1уесек1егсП, ^йп-
Ы оп1аг 6а ка1тапи§и. Г)а§,\агда а§а? кок1епп1 91кагиЬ, опи
кауигир у1уеп1ег, §Ыа1апап1ага Ьакьк^а тзапт уйге§1 3121агй1.
Ви асткЬ 61йт1еге каг§1 Во1§еу1к1епп каЬ уйгек1ег1п! Киз1а-
гт Та1аг1ага каг§1 6й§тапЬ§1П1 Шзу1г е!тек 19йп уагсЬзип уа-
гПап ЬаПгаЬтбап аЬр МШТ УоГа уегсЪт. О уагПапт Ы<? к1у-
теЬт кауЬе1тет1§Ьг: О §йпкй афЬк 61йтй уеппе §1тсИ 6е (^е-
ка1агт ги1йт уе 1§кепсе1еп ка1т о1ти§1иг. То1з1оу езк1 Киз
Оитазии §озе1ег йзШпйе уйгйуеп а§1Г зШпсЬНеге ЬепгеЬгсЬ.
(^йпкй Киз Оита1ап (^агЬ§т кНЫасНш 31к1а§Ьпгй1. Ви §йпкй
Во1§еу1к ситЬипуеНеп 6е Та1аг-Тйгк1еп, Ыетзе1еп а$Нк, зйг-
§йп, иг§ип бШпПеппе таЬкйт еШ. Ви ситЬипуеНеп е11е Ш-
ППтаг, Ьигип1а кок1аптаг Ыкеп1егс1еп Ьа§1апт1§, зоШр §1с1еп
Ыг о! ПетеЬпе ЬепгеЬгсЬт. Ви 1азУ1г6е Ыг Ьа1ат уок гаппе-
Пепт. Киз1аг Кизуа'Ьа иуапап тШеЬеп ира1атак, уагЬк1апт
уок е!тек, кбуШ папиуШ Киз1ап 2еп§1п1е§Ьт1ек, (^агЬк (аЬипа
оШгтак, ПаЬа Ьйуйк Ыг Киз с1Ьап§1гЬ§1 кигтак такзаб1у1а Та-
1аг1ага Ьа ситЬипуе! 1баге уегсЬк1епт (еПкПа^Нагшш а§121агт-
бап Пиути§Шт. ЗаГКиз коуШзй, АПаЬ 6егесез1пс1е 1арп§1 Саг-
1апп ак!ЬеЬп1, Киз 1пкПаЬтт Киз1ага пе ЬаЬ§е1Ь|1П1 зогигкеп,
Мозкоуа'Ьап ёе1еп 1е§кПа191 котйп1з1 Киз1аг, ЬаЬа Ьйуйк Ыг
168 В1КЕМЛ 1Ь|§К|ЬЕК

Киз1ик, с1Ьапа Ьак1шИк, ате1е уе кбуШ закапаП СагЬ&т уеппе

§е1т1§Ьг Шуог1агс11. Ви 8ог1ег Киз1апп а|2тс1ап Ыг 1тап о1агак
91ка 1сЬ. 1§1е о 1тап йхег^пе уйгйуеп КизШпп уаМ12Ь збгШппе
уа’сИеппе 1папап 1есгйЬе512 §еп91епт12, татг §1Ы §бгйпеп кбу-
1й Тйгк-Та1аг1апгтг \агд\. Веп Ьи 8021епт1 оп1аг§а Ы1аЬ е1кеп
Ш1т. ЬЬ1аЬ1т уте оп1аг§аб1г. Ве§ уйг Ып а(Ь Ье Ки51аг§а Ыуа-
те1е кабаг когки 5а1§ап Тйгк-Та1аг1апп АКипогйи'ви а5пп Ьег
ШгШ с1Ьа21у1е Ьегепегек сап1аптаг т1? "Та(аг а1§а пйп8е Тап-
п'81т ипи1а" Ье^еп катХ 8бгйтй2 уеппе йй§те2 т1? ОпШ, §апЬ
тПуоп1агса уа§ Та1аг1аг ог1епп1 е81гИк(еп киЛагтаг т1? Сас1§а
бо81§а 021епп1 8ауб1гиЬ зйубйпиег т1? $1та1 18(ер1еп, Та1аг
акт1ап, а1 оупа(§ап оуа1ап 1апЫ Ыг Ьауа1 ёе§Ь, Ьак1к1 Ыг та-
5а1 §1Ы ^бгйтбе сап1апа Шга!
Ви§йп уе§Ь уиП1аппбап коуи1ап1аг Ье ЬегаЬег Ьи1ипс1и§ит
23 Еу1й1 1921 'с!е СитаПе51 §йпй 5аа( 12'Ье а^Ьап копЬегап81 бг-
1еппе ЬайгЫтак 151епт. Во1§еу1к1ег, Угап§е11ег1 Ктт'ёап 91-
кагсЬк!ап зопга Мозкоуа'бап §е1еп оп к1§Ык Ыг Ьеуе1 Ье Тйгк-
■'а1аг1апп 1к1уй2 к1§Шк ЬТ-1агаЬ теЬизШп Ктша Ьа Ыг 1с1аге
кЬ, 1етеШ П12ат1аг уартак 19йп Ьк се15еЬе гигпатеуе §и те-
1е1ег копи1ти§Ш:
1: АЬуаМ Ьа21га те8е1е81. 2: Кшш СитЬипуеЬ'п1п пе §е-
кЬЬе киги1аса§1, Та(аг1апп 1§Ьгак1. 3: К1пт Ьа§1аппс1а Та1аг
9еГе1ептп Ьа§Ьта51, а!*у-1 итит1. 4: Та1аг1апп Ки8уа 1§9Ьег
ПЬЬакГпа се1Ы. 5: Оуег уе гауоп1агба уикиа1а ЬаЬ теЬи51апп
Ьеуапаи. 6: Та1аг1апп ШЬзасЪ, 21га1, 8ша1 1§1епп1п уйк8е1ше81.
7: Торгак1апп Ьа1ка 1ак51т1. 8: МаагЬЧ итит1уе 1§1еп. 9: 5ауе1
капипи Ье 8ау1ау те8е1е81. 10: Еггак те8е1е81. 11: На1к
за§Ь§1 тезе1е$1. 12: АзкегНк, киг51аг ше8е1е81. 13: МаЬкете-
1ег, гаЬЬа, а5ау1§ тезе1е51.
1§1е Ьи тезе1е!ег Ьер51 Ье ка|Ь йзШпбе еу! кагаг1ага капип-
1ага Ьа|1апт1§Ь, 9е(е1ег Ьа§Ьт1§Ь; Та1аг1агт еггак! еИеппбеп
 МЕТ№ А51ЬЬАК1 169

!
а1тпи§11. Ые11се пе о1(1и? А<?Ьк 61йтй, таШап, уиПйап о!так,
киг§ипа сИгПтек, 31Ыгуа'уа зйпИтек йе§П т1? УеН 1ЬгаЫт
ситЬигге151 ПеёП т1 Ш1, пе оШи? Вип1апп Ьерз1 са§ Та1аг1ап
а1а ЫпсНгесек Таппзии ипииигасакП1г!
10. Киз1апп УаЬ§Шк1еп
Уапа МИИ Уи1у по. 2 (1931), з. 14-16.
Зоп гатап1агс1а Яизуа'Пап кадир §е1еп1ег кага ЬаЬИагтт
1езас1йШу1е сап1апт киг!агт1§1агсЬг. Кизуа'Па §и 1к! зепе 19Ш-
Пе уарПап Ьа1к1 31к1§игтак, таЬуе1тек 81уазеНп1п ТесТШ§1п1,
§еп1Н§1П1 збу1еуйр ЬШгегтуог1аг. Во1§еу1к1епп Ьи ЬагекеНеп
уаЬ§Шк1еп, сапТНЫеп Ьа§ка Ь1г§еу Пе^ПсЛг. 1§1е кйрйк К^пт
уаптайазтйа уа§ауап Тйгк-Та1аг1ап таЬуе1тек 191П уарйк1а-
Г1 ги1йт1ег Ьакк1у1а *азуТг есШесек, з1пета §епсНпе аЬпагак те-
6еп1 Пйпуа Ьа1к1аппа §6з1егПесек оШгза Яиз1апп Ьи уаЬ§ей,
тегЬатеШ о1ап1ап а§1а1асак, те6еп1 Ьа1к1апп уйгйпй ЫгаЛа-
сакиг. УарПап 2и1йт1еп §оу1е к1заса Ыг §огс1еп §е<?1геНт: Еу-
уе1еп Ктт Во1§еу1к1ег 1агайпйап 1§§а1 есП1сНк*е §еЫг1егс!е, коу-
1ег6е Тйгк-Та1аг1агт еу1еп ШпШШй. “Кап1геЬо1з1уа гагуепз-
ка” пат1апу1е ЬйШп та11ап, гаЬТге1еп аЬип уе §йтй§ уеза1г
гТ-к1уте1 рага уе е§уа!ап, еу с1Ьа21ап, (ауик уе уитипауа уа-
ппсауа кайаг ЬйШп сап уоп§а1ап аНпйь СаН§асак, кагапасак,
арНккш кеп6Пепп1 киНагаЬПесек ЬйШп уазПа1ап еПеппйеп 91-
кап1с!1. В1гка9 ау зопга а^Ьк 61йт1еп Ьа§1асН. Ва1а-9а§а, каг!
уе уа§ ЬйШп Тйгк-Та1аг1аг Ыгег сапН 1зке1е1 ЬаНпйе каЫк К1Г-
1ага, 6а|1ага уауПагак а^а^ уаргак уе кок1епу1е, оПаг1а, ке61
корек ё^Ы Ьаууап1ап Па Ьи1иг1агза уетек1е Ьез1ептеёе, сап1а-
пш киг1агта§а 9аН§1уог1агй1. На1кт уйгйе 0П.12 Ье§1 а^Нк бШт-
1епу1е зокак1аг6а, к1г1агйа, ёа|1аг6а, еус1к1еппйе зегШр какП.
Ви 6Ш1еп 1оргак аЬта ^отесек кайаг ^й^Ш, киууе1Н Ыг Гегё
ага1агтйа уокш. Ма’зйт1апп уйсиПапш 6а^1агс1а, к!г1агёа ^а-
170 01КЕМЛ 11Л$К1ЬЕК

ка11аг, каПаПаг уесН. Вип1ап §02йт1е §6гтй§1:йт. Ви е1!т Ге-

ШкеНег каг§15т6а Яи$1аг, Во1§еу1к1ег зеу1ГС1 каИуог, кайт1ап
1ок уа§1уог, кеуГ уе 2еук1ег1пе йеуат есПуог, Ы21 Ьи зйгеНе
таЬуе«1к1еп 19111 тетпйп о1иуог1агй1. В1п1егсе та’зйт ^осик-
1аг, кайт1аг, 1Ьйуаг1аг §021еп бпйпйе 9ек1§е 9ек1§е оШгкеп, бип-
уаба уеп1 1кй5а!: 51уа5е11епп1 кигтак, Во1§еу1к 1йкаб уе тйта
51уа5е11епп1 Ьа1ка ба^йтак, ЬйШп бйпуа коу!й уе 1591 ЬаШии
кепбПеппе се1Ь ейпек 191П Ьауктап, кеп6Пепп1 1у1 §6з1еп-пек
191П ЬапсПе тазгаЯаг, ргора§апс!а1аг уарап Киз1аг, Кизуа'ба
а^ЬЫап, уокзиИикШп 61еп1епп ЬауаЬ уе саш ЬаЬазта о1ап ег-
гак1ап Ьапсе §6п6егтек, исиг заПпак зигейуШ 6еЫ1к1ег1П1,
Ьи6а1аЬк1апп1 §6з1:егсН1ег. У1пт11пс1 азтба еп уаЬ§! уе сап!Нк1е ■

уар{1к1ап 2и1йт1епп1 ЬйШп сШпуа Ьа1к1 1а’пег1е уе пеГгеПе уас!

ебесекйг. 51пета ГПт1епп6е уак'а1ап, ЬасНзе1еп окШ^и §1Ы
1ета§а еу1еуесек1ег61г. Кй^йк, уе§П уапта6ат12 Ктпи'ба уа-
§ауап тейеп1 уе пес1Ь Тйгк-Та1аг Ьи 2иШт1еге, уаЬ§еПеге, С1-
пауеПеге ЬебеГ о1та1аппт зеЬер1епп1 1аЫ!1е 9аЬ§1гкеп ЬаШШ
уе С1661 Ыг зеЬер ЬШагтнуогит. К1пт'6а Та1аг1аг Ыг Ьи^ик азт-
Пап Ьеп ЯизШпп ез!п о1агак (^аЯапп гиШт уе 15иЬ6ай1 аЬтйа
6а уагЬк1апт зак1ата§а 9аЬ§т1§1агй1г, Гака! Ы9ЫГ гатап Киз-
1ага уе Ьа§ка тШеПеге 6й§тапЬк §б51егтет1§1егй1г. Мейет
уе тП1! уа§ау1§ ка16е1еппе 1аЫ о1агак кепППеп, тет1еке11еп
191П ГаубаЬ о1та§а 9аЬ§т1§1агб1г. фГфНк, Ьа§ уе ЬаЬ^есШк,
езпаЯШ, ШссагЬк Пе ЬауаПапш ка2апт1§1агб1Г. 1§(е Яиз1аг па-
гаппба Тйгк-Та1аг1апп каЬаЬай, таЬуеШ1те§е, уигбипбап зи-
гй1те§е таЬкйт о1та1ап 191П зеЬер Ьи уагЬк1ап, 2еп§1пНк1е-
п, 9аЬ§капЬк1ап, те6епШк1еп61г. В1гаг 6а кот§и о1так, игип
тй66е1 Тйгк1уе'6ек1 Тйгк1ег1е Ыг Ьаугак аЬтйа уа§аП1к1ап,
Ьагр уе с16а11ег6е Ьи1ип6ик1ап с1Ье11е Тйгк1уе'уе о1ап тегЬйи-
уе11епп1 ипиГтатак §1Ы Ьи5й51уе11епсНг. Ви, ёипуа йгеппйе
тебеп! с!иу&и1аг1а уа§ауап Ьег тШейп уа§аб1§1 Ыг Ыеа1сНг;
1 МЕ™ А81ЬЬАК1 171

Л
уйгек1еп §е1еп Ыг а§к уе 1шапс11г; Ьипи 91каггпак, уок е!тек
1ткап812с11г. 1§1е Яиз1аг Ктт Тйгк-Та1аг1аппт Ьи уаг11к1апш,

5 Ттап1апп1 ^огНйк^е ^ПНтЫаг, Та1аг'т уаг11§1, р1з, Ьи1а§1к, ?1р-

1ак, уа1т ауак, загЬо§ Яиз тцНк1еппт §огйпе ЬаШ; Яи$1аг,
Тйгк-Та1:аг1ап йа кепсШеп §1Ы р15, т15к1П, уаЬ§1, тейеп1уе«еп
ихак, 8егЬо§ уе <?ф1ак §огтек, уа§ау1§Шп аЬкоутак, тПНуеС-
1епп1 ипиШитпак 181есЫег. Яи81апп 8оп уарЬк1ап ги1йт1еп йе
Ьи тйййеат1 15ра1 ебег. Ви кабаг а^Ьк 61йт1еппйеп, Ге1акеС-
1егйеп зопга сап1апт киг!агаЫ1еп1ег (екгаг 1аг1айа, Ьа§ уе Ьа§-
9е1егйе 9аЬ§агак кепйПеппе Ыгаг еггак уе та1 уарт1§1агй1. 1§-
1е еУ1п6е Ыг аг еггак1 уе Ыг-1к1 91Л Ьаууаш о1ап коуШ уе §е-
ЫгН Та1аг1ап "ки1ак" пат1у1а Ыг ^йпНе (ор1ауф к^гк к1§Шк
уа§опйа й81 й51е Ьаууап §1Ы 6о16игти§1аг; к1§т 50§ик ёйп1е-
ппйе, Ьип1ага еу1еппйеп Ыг§еу аМтиакз^гт та’5йт 9осик1а-
пу1а ЬегаЬег Ьер51П1 а^ уе 9ф1ак 31Ыгуа'пт 5о|ик уе Ьиг1и 1к-
Нт1еппе 8йгтй§1ег61г. Яи51агт зйп^йШ тиЬаЙ21аппт ГеЬйГсН
аЬтйа реп§ап Ыг Ьа16е уиг11апп6ап 5йгй1еп та’5йт ^осик^а-
пп, кайт1апп, егкек1епп Гегуай уе Гфап1аппа ки1ак а5ап, тег-
Ьате1 ебеп, ас1уап, кепсШеппйеп Ьа§ка а|1ауап к1т5е о1та-
т1§йг. Ви та*5йт1агс!ап Ыфо^и уоПагйа 80§икСап, а^ЬкСап Ьа5-
1а1апагак о1тй§, Ыг к18Ш1 6а 31Ыгуа ^бПеппНе, 50§ик уег1егс!е
гог1а, 1п1е(е 1п1еГе 9аЬ§Ьп1агак, кас!т1ага уе егкек1еге еп а§к
ап^агуа ЫгтеНеп уарЬгПагак, Ып гаЬтеС уе тй§кПа( Пе 61с1й-
гй1тй§1егсНг. Уйг Ып пйШзЫ Тйгк-Та1аг Ьи зйгеНе таЬуесШ-
сН§1 ЬаЫе Ьип1ага ас1уап, Ьип1аг 19Ы Ьаук1гап, Ьип1ап кипаг-
та§а 9аЬ§ап Ы9 §огй1тйуог! АсаЬа сШпуа Ьа1кш1 Ьап§Пгта§а,
Ьйг уа§а1та§а, 8и1Ь уе 5йкйт 5ак1ата§а 9аЬ§ап НПег1ег, 1П5а-
п1уе1-регуег1ег Ьи Ьаб15е1еп па^П ^бгйуог, па^П 1е1акк1 е61уог-
1аг? Яи51апп ПаЬПТ тет1еке! 1§1 о1Ни§и 19111 кот§и тШеПег,
Но5Наг Ьи 1§е тйНаЬа1е е1тек 151ете21ег. Рака! кот§и аПе1ег1п
15Нк1аП §,\Ъ\ Гагг ес!ег5ек: АПеу! 1Наге еНеп1ег киНигагак НеПсе
 172 БГКЕГЧЫ !Ы§К1ЬЕК

. о аПес1е ЫгЧаклт та’8йт1ап 61ййппе§е к1уат уе югауа Ьа§1аг-

за 61ёег кот§и1апп тййаЬа1е е(те81, та’$йт1ап кийагта|а
9а11§та$1 тзап! Ыг уаг!1е (е§кИ ейег. 1§1е Тйгк-Та(аг1ап таЬ-
уе(тек 19111 йеНсе Ьагеке! ейеп Во1§еу1к1еге, Ки81апп тегаИ-
т1пе тап1 о1так, та’8йт1апп ЬауаПт киНагтак кот§и йеу-
1е(1еге йй§еп 1П8апТ Ыг уагТСе о1за §егекйг.

I;

:
■
 Ё

'

1
г
'

;
=
■

КЕ81МЬЕК
:
 КЕ51МЬЕК 177

РеУ21 ВеуЧп Ктт $ига СитИипуеп МесПя-1 Мйе$5сяап \е

МеЬ'йзап ага11§1 уе Зис1ак МаапГМйсШг1й§й гататпйа аЬпап ГоюёиаП.
Еу 1 й 1 1921. Ктт'йа а1тап зоп Гоюйй-.Х
 178 П1КЕ1МЛ |1Л$К1ЬЕК

РеУ21 Веу уе о§и11ап Кас1п (8о1с1а), $етз1 (оПас!а) уе

Вес1п (за^йа). Ет1г§ап кпИа! уе Тегакк1 Мек1еЫ
шйс!йг1й§й 51газшс1а аИпап Го1о§гаЕ Еу1й1 1913.
КЕЗШЬЕК 179

- |/ кл« — <</ к.
РеУ21 Веу'1п 151апЬиГс1ак1 Оегзаас1е1 8йсР Кй1йрЬапе51Пс1с 9а11§1гкеп
декПеп Ро1о§гаГ1. 23 Тепнпиг 1922.

АсШс Зикап Ыитипе Мск1еЫ 6§гс1теп \'с о&гепсПеп. Оки1

тйбйгй РеУ21 Веу, 5оМа, 1к1пс1 51гас1а. Вакикоу, 11 $иЬа1 1918.
 I

180 01КЕ]\Ь1 1Ы$К1ЬЕК

Ет1г§ап 1п1Ьа1 уе Тегакк! Мек1еЫ шйсШгШ§й езпазшйа о§гепс1-

1еппйеп ВигЬапеШп ус $сгаГе«1п. РоЮ§гаГагка51пс1ак1 е1 уа2151: Мик-
1егет коссшцг Ге\>г/ Веу Е/епсИуе Ыг каПга о/так игеге /аксИт есШ-
пщНг. 20 АгаЬк 1330 [1914]. 1иИш1 Тегакк/ Мек1еЫ 1а1еЬе\еппс/еп
Ва%с/а113. Ко1огс1и кипюпскии НизатесШт Ра$а'тп та/и/ит/ап Виг-
НапеШп \>е §ега/еШп.
I
КЕ81М1.Г.К

Рсу21 ВеуЧп Кшт'ш ЕНюк коуйпс1епЫг6§гепс131 Усо|и11ап, Вебп

(оПаба) ус $етз1 (за|с1а). Ктт'ба Со21суе Сепиуе1-1 НаупуезГпт
Яй§Пуе МекюЫ тйс1йг1й§й зтазтба аПпап ГоЮ§гаГ. 1918. РоЮ§гаГт
агказтба 28 $иЬа1 1931 'с!е РеУ21 Всу'111 еПу!е уагПии? $оу1е Ыг по1
уагбт: (^осик/аг 5/2 Ьет Ьи каски- Ьакзапи Ьеп теттт оЬихкип
Вакии2 Ьеп зш ШапЬиГВа керек екте^г успсЬ'ц/ Ыг зи си/а еспеЫ
тет/екеВеге §д(игир ^Ы'ииИгтек, окипиак /<•//? л/ге уар!фт ЬаЬаЬк
\>а21/ез1 из! Ьа$1птпуекпезак1щ1 Ие %д) ‘ШтекюсИг
[ЛКЕ!ЧЫ 11Л§К1ЬЕ|>
 183
КЕ8!МЬЕК

1 о

7 ••: 1^
01КЕ1\ы 1и$к1ьЕк

>00 ^ с

511»
|1 &
^ ° сс
ш
-85
Ц1
1 &«

а*\8
I 2#
•ё °
5
3^5
|
щ
В^ 5
^ .5 ?
§|1
Ц1
III
КЕ5'1МЬЕК
 Б1КЕМ1Л 1Ь1§К1ЕЕК

-о
Г1
СГ-.

'К
3
-о

ео
Е
‘Я
2
о

с
)С0
о
ЕУ
«/->
>
15

2
>»
:С

сг.~
2

\
КЕ81МЬЕК
 01КЕ1ЧЫ 1ь1$к1ьек

РеУ21 Веу'1п о^иИап, Всс1г1 (зо1с!а), §еш81 (ог1ас!а) уе Кас1п (за«с1а).

1з1апЬи1, 15 ЕуШ1 1930.
КЕ51МЬЕК 189

(
РеУ21 Веу'1п о|1и Ыиге1Пп МаЫг.
Рагагс1к (Кошапуа), 6 ЬПбэп 1933.

К121 Апуе, РеУ21 Веу уе е§1 1_ГпПуе Нашш. Ус§Пкоу, 1926.

1Э1КЕМЛ 1ь1§к1(ЛБК

I® ъ
■ N е .
1 .Ь: с го
И 2=§
!|■5 1 ^

III
|||

‘Ш
1о I
“I!
115
-эв-з
_3 В 2
Е --
=
<5 2

III
1II
сл С
в еЪ
’С 1~

Е Е ^
■&3:?
е ■*
Ю
N
 ВаШш даг5151пс1ак1 Сагп1'п1п уе ау1и5ипип Ьи§ипкй §6гйпй§й. 1922
Ьайаппйа К^пт’йап с16пег1егкеп, Рсу21 Веу уе аПе51 Ьи сапй а\1и5ипа
51§тб1 уе е§1 Ьигайа уеГа1 еШ. РоЮ§гаГ: 1псл Во\\гтап, Д§и5105 2004.
I
 193

КА\7ЧАКЬАК.

1. А1ад, М. “Втпс1 Во1§еу1к 1§§аПпёеп Киг1иМик1ап Зопга

Кшш’ёа Нйкйте! Кигта Те§еЬЬй51ег1.” Ете1 2, по. 9
(1962): 5-7.
2. ----------- “Кшт’ёа Зй1еутап Зи11ае\у1с2 НйкйтеН.” Ете1
2, по. 11 (1962): 14-17.
3. ----------- “Ктт’йа За1отоп Кгут НикйтеН, 16.11.1918-
17.4.1919.” Ете1 5, по. 27 (1965): 10-15.
4. ----------- “Во1§еу1к1епп 1к1псЁ 1§§аПпс1еп Зопга Юпт’На
Ые1ег ОШи?” Ете1 5, по. 29 (1965): 5-12.
5. ---------- - “Ктт МиЫаг Зоууе1 8о§уаНз1 СитЬиг1уеНп1п
Киги1и?и уе Олайап КаМт11§1.” Ете1 35, по. 141-45 (1984):
48-66.
6. АЬап, МйЬеуу1п. “Митап Се1еЫс1Ьап (1885-1918).” \УеЬ
311:е51 Уауии: ^улул^лссптеа.ог^Ыегатге/сеЮЫЫЬап.Ьтй.
7. АНи§, РеУ21. ТНотЪизК: Метотз о/а Сгипеап Та1аг Майо-
па1Ы апй ЕйисаЮг Ке1айщ Ю (1ге Кишап СЫ1 У/аг апй (Не
Еатиге о/1921-1922. ТгапзЫГес! тЮ Еп§НзЬ, \уШ1 Ысгойис-
Ноп апс! N0165 Ьу 1пс1 А. Воштап. 151апЬи1:1515 Ргезз, 2004.
8. АуНепПг, $еуке! Зйгеууа. Макейолуа’йап Опа Азуа'уа:
Еп^ег Ра$а, 3 сШ. ЫапЬиП Яет21 К11:аЬеУ1, 1970-1972.
9. [АупеШауа!]. Кш1 Кизуа ’йа Ыг Тигк Кайшг. Уаута НагШа-
уап: Реса1 Запау. 151апЬи1: №Ыо§1и Уаутеуь
10. Ва11, А1ап М. Апй NоXV Му 5ои1 15 Нагйепей; АЪапйопей
СНПйгеп иг 5оЫе1 Киззга, 1918-1930. Вегке1еу: 11гпуег511у
оГ СаН1'от1а Ргезз, 1994.
11. Век1бге, §еук1. Уо1§а Кш1 Акагкеп. Уаута На21г1ауап: Заа-
Не1 ВекЮге. Апкага: Его§1и Ма1Ьаа51, 1965.
12. Вепт§5еп, А1ехапНге апс! СЬап1а1 ЬетегЫег-СЗиеЦиезау.
Ьа ргеззе е( 1е тои^етеШ пайопа1 скет. 1ез тизиЬпапз йе
Киззге ачаШ 1920. Раг15, 1964.
194

13. Воштап, 1пс1 А. “РеУ21 (ЕПюк) А1ш§ (1878-1934): ЮпгпИ

В1г Е§1(1Ш 5ауа§5181.” Ктт (Апкага) 4, по. 14 (1996): 6-8.
14. Сореаих, ЕПеппе. “Рготе1е НагекеП,” Тигкдеуе (^еутеп:
Епшап ТорЬа§. Ктт (Апкага), по. 2 (1993), з. 11-20.
15. СигПз, С1епп Е., ес1. Киззш. А Соитгу Зшс1у. \Уа$Ып§1оп,
ЭС: ЫЬгагу оГ Соп§ге$$, 1998.
16. Оеу1е(, ЫасПг. “XX. УйгуПда Та1аг1агс1а МПП ЮтНк Зо-
гипи,” Оп§теа ТаШгИог: Ьоси1 1ог иг Котата зг т 1и-
теа Тигса/Та1аг1апп Кдкем: Яотапуа ’с!а Тигк йипуа-
зшдаИ Уеп, 5. 27-41. Вйкге§: ЕсПшге Кгкепоп, 1997.
■
17. Егкап, 5й1еутап. Ктпг че Ка/казуа Сб$1еп, 1878-1908.
ТгаЬгоп: КагаНегнг Текп1к 0п1Уег511е51, Уаут Ыо. 182,
1996.
18. Р1$Нег, А1ап. ТИе Сгипеап Ташгз. ЗтпГогс!: Нооуег 1п$и-
ШПоп Рге$$, 1978.
19. р1$Пег, НагоШ Н. ТНе Ратгпе т Зочге! Яиззш, 1919-1923.
ТНе Орегайопз о/гНе Ашепсап КеИе/АФпигШгаНоп. 31ап-
Тогс1: ЗшШогб ип1Уег$11у Рге$$, 1935.
20. Сбкау, ВШет. А С1азН о/ Етрггез: Тигкеу Ье1\иееп Киз-
зшп ВоЫге^гзт апй ВгшзН 1трепаИзт, 1918-1923. Ьоп-
боп: Таип$ Асабепйс 5ШсПе$, 1997.
21. СбгаусПп, Е(Ьеш Реу21. Ктт: Ктт ТйгЫептп Уег1е$те
уе Сддте1еп. 1$1апЬи1: УакП Ма(Ьаа$1, 1948.
22. Сйп§бг, $и1е (Тегсап). “Уапа МИИ Уи1 (Ует МИИ Уо1) Эег-
§151 уе Та1аг АусПШаппйап М. Ауаг 1$Ьак1 (1сШП)п1п 81уа$1
Обгй§1еп.” Уаут1аптат1§ Уйк$ек Ы$ап$ Те21, Магтага
0п1Уег$11е$1,1$1апЬи1, 1994.
23. НаПГ, 0$тап Кета1. СокЬаугак АШгиЗа МИИ РааИуеи
1917 Ктт Та1аг МИИ 1зИк1а1 НагекеИтп Нгкауезг. Уегй-
беп Уаута На21г1ауап: Накап ЮптН. Апкага: Ктт Тйгк-
1еп КйНйг уе Уагс11т1а§та Оегпе§1, 1998.
 195

24. Ноз11ег, СЬаг1ез XV. Тке Тигкз о/ Сеп(га1 Азш. Х^езфои,

СТ: Ргае^ег, 1993.
25. Кепег, Ре1ег. СЫ1 \Уаг иг Зошк Киззш, 1919-1920. Вег-
ке1еу: 1Муег5ку оГ СаИ{от1а Ргезз, 1977.
26. Ктша1, Е. “Сотр1еСе Оез1гисПоп оГ Ыапопа1 Сгоирз аз
Сгоирз: ТЬе Спшеап Тигкз.” 1п: ОепосШе ш 1ке 1185К,
есИгес! Ьу ЬИкоЫ К. Эеккег апё Апс1ге1 ЬеЬес!, рр. 20-29.
Мип1сЬ: 1пзиШ1е Гог 1Ье 5шёу оГ 1Ье 1155К., 1958.
27. ----------- “5оууе1 Кизуа Нак1т1уе11 Актёа Ктт” Оег%1
49 (1967), з. 59-66.
28. Кттег, СаГег 5еус1аЬте1. Ваи НаПга1аг. 1з1апЬи1: Ете1
Тйгк Кйкйгйпй Ага§1итпа уе ТапИта Уакй, 1993.
29. КттЬ, Накап. Кшт ТаШНаппВа МИИ КшИк уе МНИ На-
гекейег, 1905-1916. Апкага: ТйгкТапЬ Кигити Ваз1теУ1,
1996.
30. ----------- ЫаНопаЬ МочетепХз апй ИаТюпаI ЫепйТу атоп§
Тке Сптеап ТаШгз, 1905-1916. Ье1йеп: Е. I. Вп11, 1996.
31. ----------- “ТЬе Рат1пе оГ 1921-1922 т 1Ье Сптеа апй 1Ье
Уо1§а Ваз1П апс1 1Ье КеИеГ Ггот Тигкеу.” МЫс11е ЕазТегп
ЗшсИез 39, по. 1 (Запиагу' 2003): 37-88.
32. Огсап, Отег уе МигаГГег Акдога. “Рготе1е Уез1ка1ап,” К1-
пт (Апкага) 9-10, по. 36-40 (2002), з. 8-16.
33. Рфез, К1сЬагс1. Киззш ипйег 1ке Во1зкеч1к Ке^те. Ые\у
Уогк: У1п1а§е Воокз, 1995.
34. 5ауйат, АЬс1и11аЬ. Ктт меКа/каз Сд$1еп, 1856-1876. Ап-
кага: Тйгк ТапЬ Кигити Ва51теУ1, 1997.
35. 5сЬиг, N. Н1з(огу о/(ке КагаПез. РгапкГиП ат Мат, 1992.
36. 5т11Ь, 1егету. Тке Во1зкеу1кз апд.\ (ке На(юпа1 Сисзйоп,
1917-23. Ьопйоп: МастШап Ргезз, 1999.
37. 5опуе1, 5а1аЫ К. ТигИзк 0\р1отасу, 1918-1923. Мизш/а
Кета1 апй (ке Тигкгзк Ыа(юпа1 Мо\>етеп(. Ьопйоп: 5а§е
РиЬНсаИопз, 1975.
1

1
196

38. 01кйза1, Мйз1ес1Ь. Кичт Тйгк-ТашНап (Ойпй, Ви&йпй, Уа-

пш). 1$1апЪи1: ВаЪа Ма1Ьаа$1, 1980.
39. --------- - Кшпг УоЫпйа В1г бпгйг. НаПга1аг. Апкага: $аГак
Ма1Ьаас111к, 1999. (Клпт Тйгк1еп Кй1Шг уе Уагс11т1а§та
Оете§1 Оепе1 Мегке21 Уаут1ап. N0. 3)
40. \УеЬег, Магк. “ТЬе 1е\У1$Ь Ко1е 1п 1Ье Во1$Ьеу1к Кеуо1и-
йоп апй Ки$$1а’$ Еаг1у $ОУ1е1: Ке§1те.” Уомгла/ о/НШоп-
са1 Кеугем 14, по. 1 Оап/РеЬ 1994): 4-14.
41. \УПНат$, Впап О. ТНе Сгйпеап Тагагз. ТИе Ошзрога Ехре-
пепсе апй (Не Еог§ш§ о/а Иайоп. ЬеШеп: Е. I. Вп11, 2001.
42. \Уоу1ак, К1сЬагс1 А. “ТЬе РготеШеап Моуетеп! 1П 1тег-
\уаг Ро1апс1.” Еаз( Еигореап (2иаг(ег1у 18, по. 3 (1984):
273-78.
Аупса, §и гейггап$ каупак1ап йа киПатЬш^Пг:
43. Апа ВпШптса: Сепе1 КйШг АпзгИоресИзг, 32 сПк 1$1ап-
Ьи1: Апа Уаутс1Ьк уе Епсус1ораесИа Вгкапп1са, 1993.
44. Епсус1оресИа о/На(юпаИзт> 2 уо1$. ЕсН1ес1 Ьу А1ехапс1ег
}. Мо1у1. $ап Э1е§о, СА: Асас1ет1с Рге$$, 2001.
45. Мойегп Епсус1оресИа о/ Виззтп апс1 $оу1е( Н1з(огу, 60
уо1$. ЕсНгей Ьу 1о$ерЬ Ь. \У1ес2уп$к1. ОиИ" Вгееге, ЕЬ:
Асайегтс 1п1егпаПопа1 Рге$$, 1976-2000.

А Вак1гкоу (151апЬи1) 28, 37, 61,
А<?Нк, 1921-1922 16, 34, 93, 97-
98, 101-102, 107-109
А$Пк, 1931-1933 129
АсП1е 5икап Ыитипе Мек1еЫ
(ВаШгкоу) 11,28, 179
Актапау коуй (Ктт) 27, 31,
43, 63
Актезск (Ктт) 30, 71, 75,
А1тап1аг 11,13, 16, 29-30, 70, 76
АПуе (А1Ш§)33, 189
АПт Огёи 91
А1Ш§ зоуасП 11-12
А1Ш§, Кайп 25, 32, 34, 91, 33,
37,178,188
А1Ш|, ВеёпЗЗ, 178, 181, 188
А1Ш§, $етз1 25, 33, 181, 188
А1Шё, Ыиге«1П МаЫг 9, 37, 189
Атепсап КеИеГ Ас1т1п181гаПоп 97
Атепка В1г1е§1к Оеу1е11еп 97
Апас1о1и 13,48,51, 127
Апкага 79
АзПШгк, Вак1 9
Аз1уе Натт 26, 33, 36
А§аг 29, 51, 54
АуизШгуа-МасапзШп
1трага1ог1и§и 13, 15
АупеШауа! Натт 22-23, 29
АгегЬаусап 22
В Оаг-йГ МиаШта! (Актезс11) 30
ВаН^езагау 26, 47-48, 55
197
116, 117
Ва1и Нап 91, 102
ВаШт (Сигс131ап) 35, 191
Вагоузкк Вкг. Вогоузку
ВекШге, $еук1 22-23
ВегПп 22
В1ППС1 Бипуа 8ауа§1 13, 15, 27,
29, 49, 54
Вогоузку, А1ехапс1ег А. 31, 69,
71,73
Виг)'иуа тПНуефНк 106-107
Виуйк МШе1 Мес151 79
Вгезг-Ькоузк ап1а§таз! 13
С
Сеп§12 Нап 91, 102
с
де1еЫ С1Пап, Ыитап 74-75
дека 63-64, 67, 79-82, 91-92,
96, 105
дШдШк 51, 109
д1п 22, 48
Иаг-йГ Рйпип (1з1апЬи1) 90
Эаг-йГ 1гГап (К1пт) 27
Оеткт, Атоп I. 16, 30, 63
ОП Кигикау! 127
 *
198 01КЕ1Ч1Л 1Е1§К1ЬЕК
!
Оо1шаЬаЬ(?е Загау1 29, 36, 127 Не151пк1 22
Оита 65, 103 НтсЪзтп 46, 48-49 I
\
Е I

ЕПюк коуй (К1пт) 12, 25 1ЬгаЫт, УеН 106, 107 I

Ет1г§ап (1зГапЬи1) 12, 27, 61, 180 1ЬгаЫт ТаП Веу 35
Епуег Ра§а 30 1ап-ига1 Вб1§ез1 20, 22, 93, 97
ЕппепПег 26, 71 ШП-Ыга! 1зПк1а1 Котке51 20
Ег1и§ги1 Китипе. МекюЫ 1п§1Ьеге 13
(Уе§Пкоу) 27, 37, 183-87 ЬЬак1, Ауаг асПШ) 20-21, 37, 190
Езк1§еЫг 12,26, 32, 54 1пкПар(1905)56,58
Езк1§еЫг МиЬасеге! Кот15уопи ЙПаГ'НеуЫИеп 13, 16
12, 25 ШШа1 уе Тегакк1 Сет1уеП 12,
ЕзГопуа 84 26-27, 29-30 1

Р К

РагП, Мй51ес1р Н. Вкг. 01ки5а1 КаГказуа 13, 22, 46, 48, 50, 126
РеУ21уе коуй (Езк1§еЫг) 25 Кагайетг 79
Рт1апсПуа 15, 84 Кагази 56
Ргапза 13 Кагак 94
Кагап (Та1апз1ап) 46, 48, 126, 128
С КагапЬ 91-92
КеГе 32, 35, 56, 97, 101, 119, 182
СазргаЬ, ГвшаП Веу 12, 18-19, Кегд 56, 119
26, 43, 46-47, 55 К1пта1, ЕсП§е 22
Оепд Тигк1ег 38 К1птег, СаГег ЗеуйаЬте! 22,
Сбд1ег 12-13, 29,51,53 38, 74-75
Сбг1еуе 12, 25, 30-32, 55, 119 Юпт Местиаз1 17-18, 26, 28
Сигс151ап 22 Ктт Огегк 8оууе1 ЗозуаПз!
СитЬипуеН 89, 101, 104-106
Н К1пт Та1аг1ап 18
К1пт Тйгк1еп 18-19
Нагкоу 79 Кфдак, 91, 128
НаПГ, Озтап Кета! 15, 19 Когетгаш'ш 104, 106
 199

Кгут, 5а1отоп 30-31,61,65-66,69 Ос1е$$а 47

Ки1ак 87, 107, 110 0$тапЬ 1трагаЮг1и§и 15, 29, 50
Киг^ап 119 01аг, 1$таП 9
Кигикау 69-70, 76, 90, 117 0Ю2 коуи (К1пт) 32-34, 79, 89
Ко$1епсе (Котапуа) 24
Р
Ь
Ратигап12т 70, 72
Ьетп, У1асИт1г61, 64 Рап$ 22, 26
Ьеюпуа 13 Ргепз ЗаЬпЬаШп 26
ЫЬгагу оГ Соп§ге$$ Регекор 31
(\Уа$Ып&юп, ЭС) 9 РП$ис1$к1,1о$еГ21
Ы^уапуа 13, 84 Рот§о197
ЫкПуе Натт 37, 189 Ро1апуа 13, 21, 84
Рго<Лгатуегз1ка 108
М РготеЮ ак|т1 17, 22

Макпкбу. Вкг. Вак1гкбу К

Мес1ге$е1ег 55
Ме1еЮро1 (11кгаупа) 86 Кит1аг 94
Меп§П С'1гау Нап 55 Ки$ 1<? Зауа§1 16, 17, 22, 32, 79,
МПИ Уи1. Вк2. Уапа МИН Уи1 93, 101, 108
М1гга $1тГ1 71
Мо11а 71 8
Мо$коуа 13, 33, 35, 97, 101, 104
31Ыгуа 48, 110-111
N 51уа$юро1 30, 32
ЗеубаНтег, СаГег. Вкг. Кттег
Кет$е1ег. Вкг. А1тап1аг 51тГегоро1. Вкг. Акте$с11
Ы1ко1ау II, Ки$ (рап 43 Зибак 32
Ыо^ау 128 Зибак 1сга Кот1Ю$1 33, 90
ЫоУого$$1у$к 35, 80, 102 Зибак МаапГМйсШгШёй 33-34,
89,175
О Зи1к1е\УЮ2, 5й1еутап 11, 15-16,
30, 70
ОЪа 119 Зоуктт 93

%
 200 ЫКЕ1Ч1Л 1Ы§К1ЬЕК

I Зоуза!, АЬс1и11аЬ 21Ьп1 22, 190 V

1
Т 01ки$а1, Миз1ес1р 19, 22
1
Та1аг Сет1уе1-1 Наупуе$1 V
1 (1$1апЬи1) 15, 17, 28
1 Та1аг (^осик Вак1шеУ1 (ЗиЬак) Уаг§оуа 21
1 33,89 УеП, К.аЫа (ЬеЫЬ) 90
1 Тагап$1ап 104 Уо1§а А1шап1ап 104
ТеюШиап (вогс1с) 26, 43, 46, 48 Угап§е1, Руогг N. 65, 95
Терге§ 119 УгапееПег 105
Тегсап, §и1е 9, 20
ТгаЬгоп 79-80 У
Тго$к1, Ьеоп 20
Тигк ЭП Кигити 125 УаНисШег 83-87, 94
Тигк ЭШ Те1к1к Сет1уеП 125 Уапа МПП Уи1 (с1ег§1) 9, 17, 19-
Тигк ЭШеп 125-126 20,31,37
Тигк Оса§1 28 Уе§Пкоу (1$1апЬи1) 12, 27, 37-38,
Тигк-Та1аг1ап 19 61, 183-187
Тигкшап 46, 48, 126 УипапЫаг 94

V 2

Шгаупа 13, 91 21псШ Меёге$е 55

ШйМ СесПП 26
изй!
-1 ЗауПуе 47