Lënda Matje elektronike Klasa XIII-3 Viti akademik 2023-2024

Punë
Dokumenti Laboratori Mësuesi mbikqyrës
Nr. 1
Ing. Jurgen Meta
Kontrolli i
X Laborator
aparatëve matës
me metodën
krahasuese.
Informacion
Kursi
Temë e lirë

Vlerësimi i punës
Grupi i
Emri i nxënësit Laboratori Dokumenti Dorëzimi
punës (0-3) (0-6) (0-1)

Nxënës 1 Tedi Mihali

Nxënës 2 Henri Hoxha
Nxënës 3
Objektivat Nr. Realizuar (Po/ Jo)
Përdorimi i aparateve matës: Voltmetër digjital dhe analog me shigjetë. 1
Ndërtimi i tabelës së matjes. 2
Llogaritja e gabimeve dhe përcaktimi i klasës së instrumentit. 3

Fjalë kyçe aparat matës, gabime në matje, klasa e instrumentit.

Materiali është i pergatitur nga mësuesi i lëndës duke përdorur burimet; librin e lëndës dhe
Referenca
kërkimet në internet. https://scholar.google.com/
Software —---------------------------
Mjetet që nevojiten për të realizuar punën e laboatorit
1 Puna e laboratorit e pergatitur nga mësuesi i lëndës.
2 Formular prezence.
3 Instrumente: Multimetër digjital dhe analog, burim ushqimi DC.

JM23-24:MEPL1 INSITUTI HARRY FULTZ 1

 4 Elementët që nevojiten për kryerjen e laboratorit. (tabela vijuese e elementëve)

Nr. Përshkrimi i elementeve/ pajisjeve Kod i prodhuesit Sasia

1 Multimeter Digjital Proskit MT-1232 1
2 Multimeter Analog, Multitester Samua YX-360TR 1
3 Power Supply 0 - 60V Kenwood PDS60-6 1
4 Sekonda mates Samsung S23 Ultra 1
5 Alligator Clip WIres —------------- 6
6

Pasqyra
Fjalë kyç: aparat matës, gabime në matje, klasa e instrumentit. 3

1. Pjesa teorike. 3
1.1. Programi i punës. 3
1.2. Njohuri të përgjithshme. 3

2. Kontrolli i aparatit. 4
3. Zgjedhja e aparaturave dhe lidhja e skemave. 4

4. Pjesa praktike. 5
4.1. Listë e pajisjeve dhe mjeteve, 5
4.2 Pjesa eksperimentale. “Kontroll i voltmetrave me metodën e krahasimit.” 5

5. Foto gjatë punës. 7

6. Përfundime në lidhje me këtë punë laboratori. 7

JM23-24:MEPL1 INSTITUTI HARRY FULTZ 2

 Fjalë kyç: aparat matës, gabime në matje, klasa e instrumentit.

1. Pjesa teorike.
Kontrolli i ampermetrave dhe voltmetrave një fazorë me metodën e krahasimit.
1.1. Programi i punës.
● Njohuri të përgjithshme.
● Kontrolli i aparatit.
● Zgjedhja e aparaturave të nevojshme dhe lidhja e skemave për të përcaktuar gabimet
kryesore dhe variacionin e tregimeve për instrumentet në testim.
● Pjesa eksperimentale.
● Identifikimi i specifikimeve për instrumentin.
● Rregullimi i zeros.

1.2. Njohuri të përgjithshme.

Kemi disa lloj gabimesh; gabimi absolut, gabimi relativ dhe i referuar.

Gabimi absolut, Ga, përfaqëson diferencën ndërmjet tregimit të aparatit Mx dhe vlerës reale të madhësisë
që po matet Mo.

Ga=Mx-Mo, (1) rezultati shprehet me njësinë e madhësisë në testim.

Korigjimi është e kundërta e Ga; Θ = −Ga = Mo -Mx (2)

Korrigjimi është madhësia që i duhet shtuar algjebrikisht tregimit të aparatit për të gjetur vlerën e vërtetë të
madhësisë që matet Mo. Në matjet e përpikta, korigjimi duhet të merret gjithmonë parasysh nëpërmjet
kurbës së korigjimit që ndërtohet për çdo aparat.

Gabimi relativ i matjes Grl, shpreh raportin në përqindje të gabimit absolut me vlerën reale të madhësisë
që matet, d.m.th. Grl (%)= (Ga/Mo) * 100 (%) (3)

Gabimi i referuar i aparatit Grf, shpreh raportin në përqindje të gabimit absolut me vlerën nominale të
aparatit Mn, d.m.th. me tregimin e tij maksimal. Grf (%)= (Ga/Mn) * 100 (%) (4)

Klasa e aparatit K = Grf (%) (max)= [Ga (max)/Mn] * 100 (%) (5)

Në të gjitha shprehjet e mësipërme, si vlerë e madhësisë që matet Mo, merret tregimi i një aparati të
përpikërisë së lartë, sepse kështu i afrohemi më shumë vlerës reale. Përpikëria e aparatit përcaktohet nga
gabimi i referuar, ndërsa përpikëria e matjes përcaktohet nga gabimet relative, të cilat janë më të mëdha
në pjesën e parë të shkallës së aparatit dhe zvogëlohen gradualisht duke tentuar tek gabimi i referuar, kur
tregimet i afrohen fundit të shkallës.

Sipas gabimeve aparatet elektrike të matjeve direkte ndahen në këto klasa përpikërie:

0.05; 0.1; 0.2; 0.5; 1.0; 1.5; 2.5; 4.0

Kontrolli i ampermetrave, voltmetrave dhe vatmetrave (aktivë dhe reaktivë) në parim mund të bëhet:

JM23-24:MEPL1 INSTITUTI HARRY FULTZ 3

 ● Me metodën e kompensimit në rrymë të vazhduar.
● Me metodën termoelektrike në rrymë alternative.
● Me metodën e krahasimit në rrymë të vazhduar dhe alternative.

Në këtë punë laboratori do të trajtojmë vetëm metodën e krahasimit.

Për të kontrolluar aparatet me metodën e krahasimit, si aparate kampione duhet të përdoren aparate me
gabime të lejuara 3-5 herë më të vogla se gabimi i lejuar i aparatit që kontrollohet.

2. Kontrolli i aparatit.
Gjatë kontrollit (shikimit) të jashtëm, duhet të bindemi që në shkallën e aparatit, që do të kontrollohet, janë
të shënuara të gjitha shenjat konvencionale.

Kontrollet kryesore Kontrolle dytësore

1. Njësia e madhësisë që mat aparati (amper, volt, vat, ohm etj.). 1. Dëmtime të jashtme të
2. Kufiri i matjes (për vatmetrat aktivë dhe reaktivë shënohen aparatit.
gjithashtu edhe vlerat maksimale të rrymës dhe tensionit). 2. Dëmtime të afishuesit apo
3. Shenja konvencionale e llojit të rrymës (e vazhduar, alternative ose xhamit në rast analog.
e vazhduar dhe alternative). 3. Dëmtime të sondave.
4. Klasa e përpikërisë. 4. Dëmtime të tjera.
5. Sistemi i aparatit. 5. Dëmtim i korrigjuesit të zeros.
6. Frekuenca nominale në qoftë se ajo dallohet nga 50 Hz ose zona e
frekuencës nominale.
7. Shenja konvencionale e kategorisë së mbrojtjes së aparatit nga
ndikimi i fushave magnetike të jashtme.
8. Tensioni i provës së izolimit të aparatit.
9. Shenja e pozicionit normal të vendosjes së aparatit.
10. Temperatura normale (kur ndryshon nga +20 °C).
11. Numri fabrikimit.
12. Fabrika që e ka prodhuar.
13. Viti i prodhimit.

3. Zgjedhja e aparaturave dhe lidhja e skemave.

Zgjedhja e aparaturave të nevojshme dhe lidhja e skemave për të përcaktuar gabimet kryesore dhe
variacionin e tregimeve për instrumentet në testim.
Zgjedhja e skemës më të përshtatshme e kontrollit bëhet duke u nisur nga lloji i aparatit, që do të
kontrollohet si dhe nga kërkesa për të siguruar rregullimin e vijueshëm dhe pa kërcime të rrymës ose
tensionit, nga zero gjer në kufirin maksimal të matjes.

Tabela e disa simboleve që shënohen në instrumente.

Nr. Lloji i instrumentit Simboli

1 Aparat i sistemit magnetoelektrik
2 Logometër me magnet permanent
3 Aparat i sistemit elektomagnetik

4 Aparat i sistemit elektrodinamik

5 Aparat i sistemit ferrodinamik

6 Aparat i sistemit induktiv

Simbole që tregojnë natyrën e rrymës.
1 Rrymë e vazhduar -
2 Rrymë alternative një fazore ~

JM23-24:MEPL1 INSTITUTI HARRY FULTZ 4

 Simbole që tregojnë pozicionin e përdorimit
1 Aparate që përdoren në pozicionin vertikal
2 Aparate që përdoren në pozicionin horizontal
3 Aparate që përdoren në pozicion të pjerrur ndaj rrafshit horizontal
Simbole që shprehin klasën e përpikërisë
1 Kur gabimi shprehet në përqindje të tregimit maksimal të aparatit 1.5

4. Pjesa praktike.
4.1. Listë e pajisjeve dhe mjeteve,
Në këtë punë laboratori do të përdoren këto pajisje dhe mjete:

1. Burim ushqimi i vazhduar,

2. Multimetër analog,
3. Multimetër shifror,
4. Përcjellës për lidhjet e skemës.
5. Punë laboratori nr. 1
6. Tabela e matjeve
7. Formular prezence në laborator

4.2 Pjesa eksperimentale. “Kontroll i voltmetrave me metodën e krahasimit.”

Për të kontrolluar voltmetrat në rrymë të vazhduar përdoren skemat e figurës. Si burim i rrymës
së vazhduar përdoren pila të thata ose gjenerator i rrymës së vazhduar dhe bëjmë matjen e
aparatit Vx me ndihmën e një aparati të përpiktë Vo.

Hapat për realizimin e pjesës eksperimentale. Plotësoni sipas kërkesës në hapësirat boshe.

1. Përzgjedhim mjetet dhe pajisjet që na nevojiten.

Nr Emërtimi / Modeli Nr. Lloji i Klasa Ca Madhësi Diapazon

përshkrimi fabrikimi instrume
ntit.
1 Burim ushqimi. KENWOOD 42644575 Elektroni - - Volt 0 - 60V
PDS60-6 k

2 Multimetër dixhital, Proskit MT- 52853298 Elektroni - - Volt 0 - 60V

1707 k

3 Multimetër analog, Samua YX- 47942356 Elektrik/ 4.0 0.1V/ Volt 0 - 10V
Multitester 360TR Mekanik ndarj
e

4 Sekonda matës Samsung 27466435 Elektroni - - Sekonda —-------

S23 Ultra k

2. Bëjmë kontrollin e aparateve nga jashtë.

JM23-24:MEPL1 INSTITUTI HARRY FULTZ 5

Vx

Vo

3.Lexojmë parametrat e aparateve përcaktojmë sistemin që u përkasin dhe kushtet e punës.

Vx

Vo
4.Ndërtojmë skemën për kontrollin e aparatit që kërkojmë të kontrollojmë (voltmetrit-analog).

Kujtojmë që tensioni matet në paralel me ngarkesën.

Si burim do të përdorim një burim ushqimi i vazhduar dhe do të

bëjmë matjen e aparatit Vx me ndihmën e një aparati të përpiktë
Vo.

Konstante e aparatit, përcaktohet me anë të formulës

C A=
∆α [
∆ A njësi matje
ndarje ]
5. Vendosim skemën ne regjim pune dhe bëhemi gati për gjenerimin e vlerave si dhe plotësimin e
tabelës së vlerava njëkohësisht.
6. Bëjmë korigjimin e zeros të aparatit që do të kontrollojmë (voltmeter me shigjetë).
7.Bëjmë disa matje provë për të përcaktuar kohën e qetësimit të aparatit në fjalë, matim me një
kohëmatës.

Me ndihmën e kohëmatësit llogarisim kohën e qetësimit të aparatit (bëjme 3 matje):

Koha (s)
T 1 +T 2+ T 3 1.46+1.06+1.13
T1 1.46s T mes= = =1.21 s
T2 1.06 3 3
T3 1.13
8.Plotësojmë tabelën. Llogarisim gabimet relative dhe të referuara sipas (3) dhe (4) :
Tregimi i ap. θ në θ në
Tregimi i ap. që Tregimi i ap. Ga në
kampion në Ga në rritje zvog.
kontrollohet kampion në rritje
zvogëlim zvogëli Grl Grf
(Mor) rritje (korrigji (korrigji
(Mx) (Moz) mi)
m
mi)
Nd. V Nd. V Nd. V V V V V % %
0 0 - 0 - 0 0 0 0 0 0 0
5 1 - 1.02 - 0.91 -0.02 0.02 0.07 -0.07 7% 0.7%
10 2 - 2.15 - 1.88 -0.15 0.15 0.12 -0.12 7.5% 1.5%
15 3 - 3.25 - 3.04 -0.25 0.25 -0.04 0.04 8.3% 2.5%
20 4 - 4.28 - 4.05 -0.28 0.28 -0.05 0.05 7% 7%
25 5 - 5.18 - 5.05 -0.18 0.18 -0.05 0.05 3.6% 1.8%
30 6 - 6.21 - 6.09 -0.21 0.21 -0.09 0.09 3.5% 2.1%
35 7 - 7.24 - 7.13 -0.24 0.24 -0.13 0.13 3.42% 2.4%
40 8 - 8.30 - 8.19 -0.30 0.30 -0.19 0.19 3.75% 3.6%
45 9 - 9.28 - 9.29 -0.28 0.28 -0.29 0.29 3.22% 2.9%

JM23-24:MEPL1 INSTITUTI HARRY FULTZ 6

 50 10 - 10.46 - 10.46 -0.46 0.46 -0.46 0.46 4.6% 4.6%
- -
- -
- -
- -
Klasa e përpikërisë së aparatit

Llogariteni atë me ndihmën e formulës: K=

|G a max| 0.46
x 100=4.6
100=¿
Mn 10
Aparati jonë eshtë brënda apo jashtë klasës së deklaruar? Eshte jashte klases se deklaruar.

5. Foto gjatë punës.

6. Përfundime në lidhje me këtë punë laboratori.

Sa e vështirë ishte kjo Tregoni ku keni hasur Cilat janë njohuritë e Në gjykimin tuaj çfarë
punë laboratori? vështirësi dhe si i marra? mund të përmirësohet në
zgjidhet? këtë punë laboratori?

Ishte nje pune laboratori
e lehte dhe argetuese.
Nuk hasem veshtiresi ne
kete pune
Morrem njohuri mbi Mendoj se cdo gje eshte
kontrollin e saktesise e shpjeguar shume mire
dhe precizionit te dhe thjeshte.
aparateve matese me
ane te metodes
krahasuese.

JM23-24:MEPL1 INSTITUTI HARRY FULTZ 7

Vlerësoni këtë punë laboratori nga 1 (pak/dobët) në 10 (shumë mirë)

Kërkesa të qarta: 10 Sa e nevojshme: 10 Sa e dobishme: 10 Vlerësimi total: 10

Sa vlerësoni punën tuaj në këtë laborator? Shume mire Nota: 10

JM23-24:MEPL1 INSTITUTI HARRY FULTZ 8