३० दवस आप या सवयी बदला, तुमचे आयु य बदलून टाका

माक Reklau
३० दवस. कॉपीराइट © 2014 - माक रेकलाऊ
सव ह क राखीव .
क हर डझाइन 22medialab.com
वरील ता धकाराखालील अ धकारांवर मयादा न ठे वता या पु तकाचा कोणताही भाग लेखका या लेखी परवानगी शवाय
कोण याही व पात कवा मा हती साठवणू क आ ण पुन ा ती णालीसह कोण याही इले ॉ नक कवा यां क मागाने
पुन पा दत करता येणार नाही. अपवाद फ समी काचा आहे, जो पुनरावलोकनात लहान उतारे उ धृत क शकतो.
ड लेमर
वाचकां ना मा हती आ ण रे णा मळावी हणून हे पु तक तयार कर यात आले आहे. काशक कोण याही कारचा मान सक,
कायदेशीर कवा इतर कोण याही कारचा ावसा यक स ला दे यासाठ गुतं लेला नाही या समजुतीने याची व के ली जाते. या
पु तकातील सूचना व स ले समुपदेशनाला पयाय हणून अ भ ते नाहीत. ये क अ यायाचा आशय हा या या लेखकाची एकमेव
अभ आ ण मत आहे. या खंडात कोणताही मजकू र समा व कर यासाठ लेखक आ ण काशका या नवडी ारे कोणतीही
हमी कवा हमी के ली जात नाही कवा सू चत के ली जात नाही. काशक कवा वैय क लेखक कोण याही शारी रक,
मान सक, भाव नक, आ थक कवा ावसा यक नुकसानीस जबाबदार नसतील, यात वशेष, ासं गक, प रणामी कवा इतर
हान चा समावेश आहे, परंतु मया दत नाही. आमचे वचार आ ण अ धकार एकच आहेत:
वत:ची प र ती, तभा आ ण आकां ा यानुसार येक गो ीची वत:साठ चाचणी घेतली पा हजे
आपण वत: चे नणय, नवडी, कृ ती आ ण प रणामांसाठ जबाबदार आहात.
माक Reklau
www.marcreklau.com येथे मा या संकेत ळाला भेट ा
सु वात हा कामाचा सवात मह वाचा भाग असतो.
ले टो
पावती
मी जसा आहे तसा मा यावर मे के याब ल, शार अस याब ल आ ण मला १००% पा ठबा द याब ल मी माझी प नी
डा लयाचे आभार मानू इ तो, यामुळे माझा बदल आ ण हे पु तक देखील श य झाले.
मा या व डलांचे (आर.आय.पी.) आभार, यांनी वतः या प तीने मला आज मी जी आहे ती बन यास मदत के ली. सुमारे
२५ वषापूव माझं आयु य बदलून टाकणारं पु तक मला द याब ल, मला मू यं शकव याब ल आ ण प ह यांदा आ ण यानंतर
ये क वेळ जे हा मला मा या दयाचे अनुसरण करावे लागले ते हा मला कोणतीही भाव नक लॅकमे लग न करता जाऊ
द याब ल माझी आई हेद हणाली. माझी आजी - मा या सवात चांग या म ां पक ै एक बन याब ल आ ण जे हा मला गरज
असेल ते हा र ट दान के याब ल. माझा चुलत भाऊ अले झांडर रे लाऊ, जो - जे हा आ ही 16 वषाचे होतो - खूप शहाणे
श द बोलला जो मा या जीवनकथेचा भाग बनला आ ण कदा चत मला वाच वला: "मा या व डलांनी आप या आयु यात जे हवे
होते ते के ले; मला जे हवं आहे ते मी मा या आयु यात करेन!" व डलांना दफन के यानंतर दोन वषानी मी हे श द उचलले आ ण
ते हापासून यां यापाठ शी राह याचा नणय घेतला.
सुंदर इ बझा बेटावरील यां या घरी मला रा द याब ल माझे म पोळ आ ण इनमा. सजनशील रस वा न जा यासाठ एक
अ तम जागा.
माझे संपादक गसेला यांनी मला पु तक व त कर यास मदत के ली.
माझे म आ ण मागदशक ट फन लुड वग, यांनी मला दहा वषा न अ धक काळ यांचा स ला दला. माझा म लॉ डओ -
नेहमी तथे. लेखन येदर यान यां या अ भ ायाब ल सबरीना ॉस, मारी आवहेम आ ण माक सेरानो ओसुल. माझे वतःचे
श क जोसेप अँ गएु रा, यांनी आप या कौश याने मला 5 वषा या रतेनंतर अडकू न पड यास मदत के ली. तालेन मडानर,
यांचे " वत: ला यशाकडे श क" हे पु तक को चगशी माझा प हला संपक होता आ ण तने सुचवले या काही ट स लागू
के याने माझे जीवन नाटक य र या बदलले.
मा यावर व ास ठे व याब ल, मला आप या चंड वाढ चा एक भाग बनू द याब ल आ ण मला आप या सवाबरोबर वाढ याची
संधी द याब ल मा या सव ाहकांचे आभार.
शेवट , वाटे त भेटले या सवाचे आभार. तू एकतर म होतास कवा श क होतास कवा दोघेही!
साम ी सारणी
पावती
साम ी सारणी
प रचय
अ याय 1: आपली कथा पु हा लहा
अ याय २: वयं श त आ ण बां धलक
अ याय 3: आप या जीवनाची संपण
ू जबाबदारी या!
1
अ याय 4: नवडी आ ण नणय
अ याय 5: आपले वचार नवडा
अ याय ६: तुमचा काय व ास आहे?
अ याय 7: आप या वृ ीचे मह व
अ याय 8: ीकोन सवकाही आहे
अ याय 9: संयम ठे वा आ ण कधीही हार मानू नका!
अ याय 10: "ए डसन मान सकता" शका
अ याय 11: बदल आ ण ग धळासह आरामदायक हा!
अ याय 12: आप याला काय हवे आहे यावर ल क त करा, आप याकडे काय कमतरता आहे यावर नाही!
अ याय 13: आपले श द पहा
अ याय 14: नवीन सवयी, नवीन जीवन!
अ याय १५: वतःला ओळखा
अ याय 16: जाणून या आपली शीष 4 मू ये!
अ याय 17: जाणून या तुमची बल ाने
अ याय 18: आप या मागील कतृ वाचा स मान करा
अ याय १९: आपले येय लहा आ ण ते सा य करा!
अ याय २०: पुढ ल!
अ याय २१: ऊजा लुटा टाळा
अ याय २२: आपला वेळ व ा पत करा
अ याय २३: संघ टत हो यास सु वात करा!
अ याय 24: यांना "नाही" आ ण वत: ला "हो" हणा
अ याय २५ : लवकर उठ! कमी झोप!
अ याय २६ : सारमा यमे टाळा
अ याय २७: आपण " नवडले" आहे क आपण " नवडता"?
अ याय २८: आप या भीतीला सामोरे जा!
अ याय 29: आप याला ास दे णारी येक गो काढू न टाका
अ याय 30: आपले कपाट व करा
अ याय ३१ : अ व ा आ ण सहनशीलता हातात हात घालून चालतात –
अ याय ३२: सवात मह वाचा तास...
अ याय ३३: आपला उ े श शोधा आ ण आप याला जे आवडते ते करा
अ याय 34: दररोज फरा
अ याय 35: आपले मानक काय आहेत?
अ याय ३६: कृ त तेची वृ ी आ मसात करा!
अ याय 37: ह युअलायझेशनची जा
अ याय ३८: काय झाले तर?
अ याय ३९ : भूतकाळ सोडा
अ याय 40: आप या वजयाचा आनंद साजरा करा!
अ याय 41: आता आनंद हा!
अ याय 42: म ट टा कग खोटे आहे!
अ याय 43: आपले जीवन सोपे करा
अ याय ४४: अ धक हसणे!
अ याय 45: पॉवर नॅ पग सु करा
अ याय ४६: दररोज अधा तास वाचा
अ याय 47: बचत सु करा
अ याय ४८: यांनी तुम यावर अ याय के ला आहे यां ना मा करा
अ याय ४९: दहा म नटे लवकर पोहोचा
अ याय ५०: कमी बोला, जा त ऐका!
अ याय ५१: जगात आप याला जे बदल पहायचे आहेत ते हा!
अ याय ५२: य न करणे थां बवा आ ण कर यास सुरवात करा!
अ याय 53: पु ी ची श
अ याय ५४: दवसातून २५ वेळा लहा
अ याय ५५: बहाणे करणे थांबवा.
अ याय ५६: अपे ा कमी ठे वा आ ण नंतर चमका
अ याय 57: आपला आदश दवस डझाइन करा
अ याय 58: आप या भावनांचा वीकार करा
अ याय ५९: आता करा!
अ याय 60: जोपयत आपण ते तयार करत नाही तोपयत ते खोटे करा
अ याय 61: आपली मु ा बदला
2
अ याय 62: आप याला खरोखर काय हवे आहे ते वचारा
अ याय 63: आपला आंत रक आवाज ऐका
अ याय ६४: आप या नयतका लकात लहा
अ याय ६५: रडणे थांबवा!
अ याय 66: रसी हर हा!
अ याय 67: चुक या लोकां बरोबर वेळ घालवणे थां बवा!
अ याय 68: वतःचे जीवन जगा
अ याय 69: नंबर वन कोण आहे?
अ याय 70: आपली सव म गुतं वणू क
अ याय 71: वत: वर इतके कठोर होणे थां बवा
अ याय 72: आपले अ सल व व हा
अ याय ७३: वत:चे लाड करा
अ याय ७४: आप या शरीराला मं दरा माणे वागा!
अ याय 75: आठव ातून कमीतकमी 3 वेळा ायाम करा
अ याय ७६ : कारवाई करा. गो ी घडवून आणा
अ याय 77: अ धक आनंद या
अ याय 78: याय करणे थांबवा!
अ याय 79: एक या क
अ याय 80: आप या सम या सोडवा, या सव
अ याय ८१: यानाची श
अ याय ८२: उ म संगीत ऐका - दररोज!
अ याय 83: चता नाही
अ याय 84: आप या वासा या वेळेचा शहाणपणाने वापर करा
अ याय 85: आप या कु टुं बासमवेत अ धक वेळ घालवा
अ याय 86: आप या फोनचे गुलाम बनू नका
अ याय ८७: सम यां ना कसे सामोरे जावे
अ याय 88: वेळ काढा
अ याय ८९: दररोज एक ठळक गो सांगा
अ याय 90: आप या "क ट झोन" मधून बाहेर पडा
अ याय 91: न बदल याब ल आपण कोणती कमत मोजत आहात?
अ याय ९२: गो ी के वळ ता पुर या असतात
अ याय 93: श क मळवा!
अ याय 94: आपले जीवन पूणपणे जगा. आता हे करा!

3
प रचय
"जर तु हाला वाटत असेल क तु ही क शकता तर तु ही बरोबर आहात, जर तु हाला वाटत असेल क तु ही क शकत नाही तर
तु ही बरोबर आहात"
हे ी फोड
आजूबाजूला बघा. तुला काय दसते? आप या सभोवतालचे वातावरण, वातावरण आ ण आजूबाजू या लोकांकडे पहा. आप या
स जीवना या प र तीचा वचार करा: काम, आरो य, म , आप या सभोवतालचे लोक. ते कसे दसतात? तु ही जे बघता
यावर खूश आहात का? आता तुम या आत बघा. या णी तु हाला स या कसे वाटते? तु ही तुम या आयु यावर समाधानी आहात
का? आपण अ धक ची इ ा करत आहात का? आपण आनंद आ ण यश वी होऊ शकता यावर आपला व ास आहे का?
आप या आयु यात असे काय कमी आहे जे आप याला आपले जीवन आनंद आ ण / कवा यश वी हण याची आव यकता
आहे? काही लोकां कडे सवकाही आहे आ ण इतर लोकांकडे काहीच नाही असे का दसते? बर् याच लोकां ना आप याला जे मळते
ते कसे मळते याची क पना नसते. आप यापैक काही जण फ न शबाला आ ण संधीला दोष दे तात. मला खेद आहे क मीच
तु हाला सांगावे: "सॉरी म ा! तु याकडे जे जीवन आहे ते तूच नमाण के लेआहेस! आप याबरोबर जे काही घडते ते आपण तयार
के ले आहे - एकतर जाणीवपूवक डझाइन ारे कवा नकळतपणे डफॉ ट ारे; हे न शबाचा कवा प र तीचा प रणाम नाही.
मी हे पु तक ल ह याचा नणय घेतला कारण मी असे बरेच लोक पाहत आहे जे आपले जीवन सुधार याची, आनंद हो याची,
ीमंत हो याची व े पाहत आहेत, तरीही यां या मते, एकच माग असू शकतो तो हणजे एखा ा चम कारामुळे: लॉटरी जकणे,
ीमंतांशी ल न करणे कवा न शबाचा इतर काही झटका. योगायोगाने घडणारे आ ण सव काही बदल यासाठ ते बाहेरचे भाव
शोधत असतात. यांना वाटतं क आयु य आप यासोबत घडतं. यां यापैक बर् याच जणांना क पना नसते क ते यां या
आयु यातील ये क ण आ ण येक दवसावर आप या आयु यावर पूणपणे नयं ण ठे वू शकतात. हणून ते दवा व पाहत
राहतात, नेहमी करत आले या गो ी करत राहतात आ ण काही तरी चम का रक प रणामाची वाट पाहत असतात. कधी कधी
यांना नेमकं काय हवंय हेही कळत नाही! खाली माझे य झालेले संभाषण आहे:
: तुम याकडे पुरेसा वेळ आ ण पैसा असेल तर तु ही काय कराल?
उ र: "यार! छान होईल ते! मला आनंद होईल!"
: "आ ण 'आनंद असणे ' आप याला कसे दसेल?"
उ र: "मला जे करायचे आहे ते मी करीन!"
: "आ ण 'तु हाला जे काही करायचे आहे' ते काय आहे?
उ र: "अरे! आता तू मला घेऊन आलीस. मला ही मा हत नाही!"
खरी शोकां तका अशी आहे क जर ते फ एका णासाठ थां बले, वतःला वचारले क यांना आयु यात खरोखर काय हवे आहे,
यांची उ े ल न ठे वली आ ण या दशेने काय कर यास सुरवात के ली, तर ते खरोखरच ते चम कार घडवून आणू शकतील. मी
हे मा या को चग लायंटसह दवस-रा पाहतो: असे लोक जे मा याकडे येतात कारण यांना काहीतरी बदलायचे आहे

4
अ याय 1: आपली कथा पु हा लहा
"गो कडे पाह याचा ीकोन बदला आ ण या गो कडे आपण पाहतो ते बदला"
वेन ड यू डायर
सुमारे २५ वषापूव जेन रॉबट यांचे 'सेठ ी स' हे पु तक वाचताना मला या क पनेचा प ह यांदा संपक आला. सेठ हणतो तू
तु या कथेचा लेखक, द दशक आ ण मु य अ भनेता आहेस. यामुळे कथा कशी चालली आहे हे आवडत नसेल तर... ते बदलून
टाका! यावेळ मला वाटले क ही एक कारची दलासादायक क पना आहे, य न के ला आ ण ते हापासून मी या माणे जगलो
आहे - चांग या वेळ आ ण वाईट काळात. तुम या भूतकाळात काय घडलं हे मह वाचं नाही. तुमचे भ वत व चादर आहे!
आपण वत: ला पु हा वक सत क शकता! येक दवस नवीन आयु य सु कर याची संधी घेऊन येतो! तु हाला येक णी
आपली ओळख नवडावी लागते! मग तु ही कोण होणार आहात? या दवसापासून तु ही कोण होणार आहात हे तु हीच ठरवा. तू
काय करणार आहेस?
या पु तकात सुचवले या काही गो ी के या, न ा सवयी नमाण के या आ ण इथे आढळणा या अनेक ायामांपैक काही
ायाम के ले, तर गो ी बदलू लागतील. हे सोपे होणार नाही आ ण आप याला श त, संयम आ ण चकाट ची आव यकता असेल.
पण याचे प रणाम येतीलच.
2008 म ये, जे हा एफसी बा सलोनाचे श क जोसेप "पेप" गा डओला यांनी उजाड अव ेत असले या संघाची धुरा सांभाळली,
ते हा यांनी टे डयमम ये उप त 73000 लोकां ना आ ण कॅ टलो नया या र च वाणीवरील लाखो े कां ना आप या
उ ाटना या भाषणात सां गतले: "आ ही तु हाला वजेतेपदांचे वचन देऊ शकत नाही, आ ही आप याला जे वचन दे ऊ शकतो ते
य न आहे आ ण आ ही कायम रा , कायम राहा, शेवटपयत टकू न राहा. सीटबे ट बांधा - आ ही मजा करणार आहोत". या
भाषणाने लब या ११५ वषा या इ तहासातील सवात यश वी कालखंड सु झाला आ ण याची पुनरावृ ी कधीही होऊ शकते
असे फार कमी लोकांना वाटते. संघाने जाग तक फु टबॉलवरील यां या 4 वषा या वच वात 3 रा ीय चॅ यन शप, 2 रा ीय चषक,
3 ॅ नश सुपरकप, 2 युरो पयन सुपरकप, 2 चॅ य स लीग आ ण 2 व लब चॅ यन शप जक या. (जर आपण फु टबॉलचे
अनुसरण के ले नाही तर: हे सलग 4 सुपरबाऊल जकणाया सामा य एनएफएल संघासारखे आहे).
यांनी आपली कहाणी न ाने ल हली.
आता तुमची पाळ आहे. थोडा य न करा आ ण चकाट , चकाट , चकाट ! हार मानू नका! सीटबे ट बांधा आ ण थोडी मजा
करा!

5
अ याय २: वयं श त आ ण बां धलक
चा र यानेच आ हाला अंथ णाव न उठवले, बां धलक ने आ हाला कृ तीआ ण श तीकडे वळवले यामुळे आ ही अनुसरण क
शकलो."
Zig Ziglar

"जर तु ही मो ा गो ी क शकत नसाल तर छो ा गो ी चांग या प तीने करा."

नेपो लयन हल
हा प हला अ याय आहे, कारण तो आप या भ व यातील यशाचा पाया असेल! आपला यश आ ण आनंदाचा माग आप या
इ ाश आ ण बां धलक शी खोलवर जोडलेला आहे. हे चा र यगुण ठरवतील क आपण जे सां गतले ते आपण कराल क नाही
आ ण यासह जा. हे आप याला आप या येयाकडे जात राहतील जरी सव काही आप या व अस याचे दसत असले तरीही.
वयं श त हणजे या गो ी करा ा लागतात या करणे , जरी तु ही या मूडम ये नसलात. जर तु ही वयं श त बाळग याचे
श ण घेत असाल आ ण यश वी हो याची इ ाश असेल तर तु ही तुम या आयु यात मो ा गो ी क शकता. पण आ ा
तुम यात क चतही वयं श त नसली तरी - काळजी क नका. आपण या णापासून आप या वयं श त आ ण इ ाश चे
श ण सु क शकता! वयं श त ही नायूसारखी असते. तु ही जतके जा त श ण ाल तेवढे चांगले मळे ल. जर तुमची
वयं श त स या कमकु वत असेल, तर वत:ला लहान, पोहोच याजोगी उ े ठरवून याचे श ण सु करा. आप याकडे
असलेले यश लहा आ ण ल ात ठे वा क आप याकडे मयादा नाहीत - फ आपण वत: साठ न त के लेल.े
र या या शेवट आप याला होणाया फाय ां ची क पना करा: उदाहरणाथ जर आप याला सकाळ 6 वाजता धावायला जायचे
असेल आ ण आपण अं थ णाव न उठू इ त नस यास - क पना करा क जे हा आपण फटनेस तरावर असाल ते हा
आप याला कती चां गले वाटे ल आ ण आपण कती चांगले दसाल. मग पलंगाव न उडी मा न, धावणारे कपडे घालून जा! ल ात
ठे वा: हे पु तक ते हाच चालेल जे हा आप याकडे ते काय कर याची इ ाश आ ण श त असेल!
तु या श दाची कमत काय आहे? आप या वचनब तेला गांभीयाने या! कारण आपली वचनब ता न पाळ यास एक भयानक
प रणाम होतो: आपण ऊजा गमावतो, आपण ता गमावतो, आपण आप या येयाकडे जाताना ग धळू न जातो आ ण या नही
वाईट हणजे आपण आ म व ास गमावतो आ ण आप या आ मस मानाला ध का बसतो! हे टाळ यासाठ , आप याला
आप यासाठ खरोखर काय मह वाचे आहे याची जाणीव झाली पा हजे आ ण आप या मू यांनुसार काय के ले पा हजे.
बां धलक हा एक पयाय आहे! आप याला खरोखर हवी असलेली वचने च करा. याचा अथ कमी वचनब ता आ ण अ धक
"एनओ" असू शकते. जर आपण वचनब असाल तर - आपली वचनब ता पाळा यासाठ आव यक आहे ते ठे वा. यांना यो य
ते मह व आ ण मू य ा आ ण यां ना न पाळ या या प रणामांची जाणीव ठे वा.
कारवाई कर याची वेळ! वतःला खालील वचारा:
स या कोण या े ात वयं श तीचा अभाव आहे? पूणपणे ामा णक राहा.
अ धक वयं श त असेल तर काय फायदे मळतील?
आपले येय गाठ यासाठ आपले प हले पाऊल काय असेल?
छो ा छो ा टे सम ये तुमचा कृ ती आराखडा लहा. वत:ला डेडलाईन ा.
आपण __ म ये अ धक वयं श त ठे व या या आप या येयापयत पोहोचला आहात हे आप याला कसे कळे ल?
अ याय 3: आप या जीवनाची संपण
ू जबाबदारी या!
"पीक परफॉम सची सु वात आपण आप या आयु याची आ ण हॅप या ये क गो ीची संपूण जबाबदारी घे यापासून होते
तु ही तुमचा जीव वतः या हातात घेता आ ण काय होतं? एक भयानक गो : कोणालाही दोष नाही - ए रका ज ग
पी डत ◌ा हणते: मा या आयु यातील येक वाईट गो इतरांची चूक आहे, परंतु जर आपण सम येचा भाग नसाल तर आपण
देखील समाधानाचा भाग होऊ शकत नाही कवा - सया श दात - जर सम या बाहे न उ वली असेल तर उपाय दे खील
बाहेरआहे. जर तु ही " ॅ फक"मुळे कामावर उ शरा येत असाल तर वेळेवर कामावर जा यासाठ काय करावे लागेल? ॅ फक
जा ईरी या गायब हायला हवी! कारण जोपयत रहदारी आहे - तोपयत तु हाला नेहमीच उशीर होईल. कवा तु ही नायकासारखे
वागू शकता आ ण वेळेवर घराबाहेर पडू शकता. मग ते तुम यावर अवलंबून आहे.
हणून पु हा एकदा: वातावरण आप याला सतत पाठ वणाया उ े जनां वर आपले नयं ण नसले तरीही, प र तीचा सामना
करताना आपले वतन नवड याचे वातं य आप याला आहे.
"पी डत मान सकता" असलेली के वळ त या दे त,े नेहमीच नद ष असते आ ण सतत आप या जीवना या
प र तीसाठ इतरांना दोष देत,े भूतकाळाचा औ च य हणून वापर करते आ ण भ व यावर आपली आशा ठे वते जे
चम का रक र या सम यांवर उपाय आणेल कवा सम यांना कारणीभूत असले या इतरांम ये बदल घडवून आणेल.
नायकाला मा हत असते क तो जबाबदार आहे, पुरेसे वतन नवडतो आ ण वत: ला जबाबदार धरतो. तो भूतकाळाचा उपयोग एक
मौ यवान अनुभव हणू न करतो यातून शकावे, वतमानात राहतो जथे याला बदला या सतत संधी दसतात आ ण आप या
भ व यातील उ ांचा नणय घेतो आ ण या या मागे जातो. सवात मह वाचा असा आहे: "जे हा जीवन आप याला या
प र तीसह सादर करते ते हा - आप या कृ त ारे - आपण कोण बनणे नवडाल?"
गांध नी ते खूप छान सां गतले: "जर आपण यां ना दला नाही तर ते आमचा वा भमान हरावून घेऊ शकणार नाहीत."

6
 वतःला खालील वचारा:
स या तुम या आयु या या प र तीसाठ तु ही कु णाला दोष देत आहात? (तुमचा जोडीदार? तुमचा बॉस? तुझे आई-वडील?
तुमचे म ?)
आयु यात जे काही घडते यासाठ इतरांना दोष देणे बंद के ले तर काय होईल?
प र तीला बळ पडणे बंद के ले तर काय होईल?
तु हाला बळ पडणे सोयी कर आहे का?
बळ पड याचे काय फायदे आहेत?
जर तु ही तुम या आयु यातील :ख थां बवून ते बदल याचा नणय घेतला तर काय होईल?
तु ही काय बदलणार आहात?
तु ही कु ठू न सु वात क शकता?
सु वात कशी कराल?
कृ ती चरण:
अ यास म बदल यास सु वात कर यासाठ आ ण आप या आयु याची जबाबदारी घे यास सुरवात कर यासाठ ये या
आठव ात आपण क शकता अशा पाच गो ी लहा.
अ याय 4: नवडी आ ण नणय
एकदा तु ही एखादा नणय घेतला क व ते घडवून आण याचे षडयं रचते.
रा फ वा ो इमसन
कदा चत आपण ऐकले असेल क आपले जीवन आपण घेतले या नणयांचे फळ आहे. याब ल तु हाला काय वाटतं? हे
तुम यासाठ खरे आहे का? आतापासूनच नणय घेऊन आप या आयु यावर कती ताकद आहे याची जाणीव असणे मह वाचे
आहे!
ये क नणयाचा, येक नवडीचा तुम या आयु यावर मह वाचा भाव पडतो. खरं तर, आपले जीवन हे आपण भूतकाळात
घेतले या नवडी आ ण नणयांचा थेट प रणाम आहे आ ण येक नवडीचा प रणाम होतो! चांग या नवडी कर यास सुरवात करा.
ल ात ठे वा क आपण आपले वचार आ ण अगद आप या भावना देखील नवडता.
सवात मह वाची गो हणजे नणय घेण.े नणय यो य क अयो य हे यम आहे. आप याला लवकरच अ भ ाय ा त होईल जो
आप याला गती कर यास मदत करेल. एकदा एखादा नणय घेत यानंतर या याबरोबर जा आ ण याचे प रणाम या. जर ते
चुक चे असेल तर यातून शका आ ण वतःला माफ करा क या वेळ आ ण आप याकडे असले या ानासह, तो सवात चांगला
आ ण यो य नणय होता.
तुमची वृ ी + तुमचे नणय = तुमचे जीवन
ह टर ँ कल हा स या महायु ा या काळात जमनी या छळछाव यांम ये कै द झालेला यू मानसशा होता. बहीण वगळता
संपण ू कु टुं ब याने गमावले. या भयानक प र तीत, याला "अं तम मानवी वातं य" काय आहे याची जाणीव झाली, जी नाझी
तु ं गातील वॉडदे खील या याकडू न हरावून घेऊ शकत नाहीत: ते या या बा प र तीवर नयं ण ठे वू शकतात, परंतु शेवट या
संगी यानेच या प र तीचा या यावर कसा प रणाम होणार आहे हे नवडले!
याला कळलं क ट युलस आ ण र ॉ स यां याम ये एक छोट शी जागा आहे यात याला आपला तसाद नवड याचं
वातं य आहे! याचा अथ असा क जीवन आप यासमोर जी प र ती मांडते यावर आपण नयं ण ठे वू शकत नसलात तरी या
प र तीला सामोरे जाताना आपण नेहमीच आपला तसाद नवडू शकता आ ण असे के याने आप या जीवनावर मोठा भाव
पडतो.
सर् या श दांत सांगायचे तर, आप याला जे ास होतो ते आप याला ास देत नाही, तर आप याबरोबर जे घडते यास आपली
त या असते. सवात मह वाची गो हणजे आप या आयु यात जे घडते याला आपण कसा तसाद दे तो. आ ण तो एक
पयाय आहे!

7
तु हाला नरोगी हायचे आहे का? आहार आ ण ायामाब ल अ धक चां गली नवड करा. तु हाला अ धक यश वी हायचे आहे का?
आपण वत: ला कोणा या सभोवताली आहात, आपण काय वाचता आ ण आपण काय पाहता याब ल चां गले नणय या.
कोणतेही न म नाही!
ह टर ँ कलने हा शोध लावला ते हा या या आयु याची प र ती या यापे ा वाईट नाही असे मी गृहीत धरले तर मला मा
करा: मा यासाठ स या महायु ातील जमन छळछावणीत यू असणे ततके च वाईट आहे.
वतःला वचार यासारखे :
बदल सु कर यासाठ आपण आज कोणते नणय घेऊ शकता?
आपण अ धक लव चक राहणे नवडाल का? अ धक सकारा मक? नरोगी? अ धक आनंद ?
कृ ती चरण:
१) तु हाला आज करायचे असलेले कमान तीन बदल लहा:
1 ________________________________________
2________________________________________
3________________________________________
२) ह टर ँ कल यांचे "अथा या शोधात माणूस" हे पु तक वाचा.

अ याय 5: आपले वचार नवडा

' व हणजे प रवतन; आपले जीवन हेच आपले वचार बनवतात."
माकस ऑरे लयस
"तु ही आज जथे आहात तथे तुमचे वचार तु हाला घेऊन आले आहेत; तुझे वचार तुला जथे घेऊन जातील तथे तू उ ा
येशील."
जे स एलन
जर तु हाला तुमचं आयु य सुधारायचं असेल तर सव थम तु हाला तुमचे वचार सुधारावे लागतील. आपले वचार आपले वा तव
नमाण करतात जेणेक न आपण यांना नयं णात ठे वणे चांगले! आप या वचारांवर नयं ण ठे वून, शेवट आपण आपले जीवन
आ ण आपले नशीब नयं त करता. यामुळे आप या वचारांचे वेळोवेळ नरी ण करा. पीस पल मचे वा य "जर आप याला
समजले क आपले वचार कती श शाली आहेत, तर आपण कधीही नकारा मक वचार करणार नाही." हे सव सांगते:
नकारा मक वचारांम ये अडकू नका. ये क वेळ ते येतात ते हा "सव काही ठ क होणार आहे" यासार या सकारा मक वचारांनी
यांची जागा या.
सकारा मक वचार करा! सकारा मक वचार करणारी व पाहणारी नसते, याला आयु यात कोणतीही सम या नसते असे
वाटते. याऐवजी सम या ही वाढ याची संधी आहे हे तो ओळखतो आ ण यांना मा हत आहे क यां ना के वळ अथ आहे क यांना
दले जाते. सकारा मक वचार हणजे वा तव जसे आहे तसे पाहणे, याचा वीकार करणे आ ण याचा सव म उपयोग
करणे. आप या वचारांना आप यावर वच व गाजवू देऊ नका, याऐवजी आप या वचारांवर भु व ठे वा आ ण यां या
गुणव ेवर नयं ण ठे वा. के वळ सकारा मक, सजनशील आ ण ेरणादायी वचारांवर ल क त कर यासाठ आप या मनाला
श त करा. जर तु ही तुम या मनाला काही काळ असेच श ण दले तर तुम या आयु यातील प र तीही बदलते असे
तु हाला दसेल. तु ही तुम या वचारांचे नमाते आहात, पण तु ही तुमचे वचार नाही. आपले वचार ऊजा आहेत आ ण ऊजा
वचारांचे अनुसरण करते. वचार भावना नमाण करतात, जे वतन नमाण करतात, कृ ती नमाण करतात आ ण या कृ त चे
प रणाम आप या दैनं दन जीवनात होतात.
00002.jpeg 00002.jpeg 00002.jpeg ACTION
आपले वचार आप या जीवनाब ल या व ासांवर अवलंबून असतात. आप याला जे मळत आहे ते आवडत नसेल तर आपण
काय पाठवत आहात ते पहा! आप या जीवनात जे काही आहे ते सव आप या वचारांनी, अपे ांनी आ ण व ासांनी तयार के ले ले
आहे. यामुळे यां चे व ेषण करा! जर तु ही तुमचा व ास बदलला तर तु हाला नवे प रणाम मळतील!
एखा ा वचाराचा वारंवार सराव करा जेणेक न तो व ास बनेल आ ण आपले वतन आ ण कृ ती या या नेतृ वाचे अनुसरण
करतील. उदाहरणाथ, जर आपण सतत पुरेसे पैसे नस याची चता करत असाल तर आपण भीतीवर आधा रत वतन तयार कराल.
तू लहान खेळशील. जक यासाठ खेळ यापे ा आप याकडे असले या पैशावर लटक याचा य न कराल.
कृ ती चरण:
48 तास नकारा मक वचार न कर याचा य न करा. यांना प ह या णापासून लॉक करा आ ण यांची जागा ेम, शांती आ ण
क णे या सकारा मक वचारांनी या. सुरवातीला अवघड वाटत असलं तरी तथेच थांबा. ते सोपे होते. मग हे 5 दवस आ ण शेवट
एक आठवडा क न पहा. सकारा मक वचार करायला सु वात के यापासून तुम या आयु यात काय बदल झाला आहे?
अ याय ६: तुमचा काय व ास आहे?
"मग हे माझे तुला शेवटचे श द आहेत. जीवाची भीती बाळगू नका . व ास ठे वा क जीवन जग यासारखे आहे आ ण आपला
व ास व तु ती नमाण कर यास मदत करेल."
8
 व यम जे स
"एखा ा या जीवनाची बा प र ती नेहमीच या या आंत रक व ासांचे त बब ि◌त करते"
जे स एलन
तुमचा काय व ास आहे? हे अ यंत मह वाचे आहे, कारण शेवट आप या ा आपले वा तव तयार करतात! आपण जे मानता ते
आपण तयार करता आ ण आपले जग के वळ वा त वकतेचे आपले ीकरण आहे. सर् या श दांत सांगायचे तर, जग कसे आहे
हे आपण पाहत नाही, तर ते पाह यासाठ आपण कसे कं डीशन के ले होते हे पाहतो. आपली धारणा ही के वळ वा तवाचा अंदाज
आहे. वा तवाचे आपले नकाशे वा तवापे ा आपण कशा कारे वागतो हे ठरवतात. आप यापैक येकजण आपाप या
े या च यातून जगाकडे पाहतो. हे आप याला हॉकस-पोकससारखे वाटते का? मी मा या हाय कू लम ये मानसशा ा या
दोन से म टरचा अ यास करेपयत आ ण ले सबो इफे ट, प मे लयन इफे ट आ ण वयं-प रपूण भ व यवाण ब ल
शके पयत हे मा याबाबतीतही झाले. या वषयांवरील अ यासातून आपले वचार आ ण ा खरोखरच कती श शाली
आहेत हे दसून येत!े पण ा हणजे काय? ही जाणीवपूवक आ ण अचेतन मा हती आहे जी आपण स य हणू न वीकारतो.
रॉबट ड ट् स व ासांची ा या वतःब ल, इतरांब ल आ ण आप या सभोवताल या जगाब ल नणय आ ण मू यमापन हणून
करतात. ा ही सवयीची वचारप ती आहे. एकदा एखाद एखाद गो खरी आहे असे मानते (ते खरे असो वा नसो) तो
कवा ती जणू काही आहे असे वागते - जरी ती खोट असली तरीही व ास स कर यासाठ त ये गोळा करते.
ा ही एखा ा वयंपूण भ व यवाणीसारखी असते. ते असे काय करतात: आप या ा आप या भावनांवर प रणाम
करतात, आप या भावना आप या कृ त वर प रणाम करतात आ ण आप या कृ ती आप या प रणामांवर प रणाम
करतात! आप या व ास- व ेनुसार तु ही तुमचे जीवन कोण या ना कोण या मागाने जगत आहात.
आयु य फ तु हालाच घडत नाही, याची जाणीव तु हाला हावी अशी माझी इ ा आहे! हे आप या ा, वचार आ ण
अपे ांचे त बब आहे. जर तु हाला तुमचं आयु य बदलायचं असेल तर आधी तुमची वचार कर याची प त बदलावी लागेल.
जरी आप यापैक ब तेकां साठ सु वाती या बालपणातील ो ा मगमधून व ास आले असले तरी आपण यांना बदल यास
स म आहोत. तुमची ा तुम यावर कोणीही ला शकत नाही. शेवट या संगी तु हीच एखा ा व ासाला आप यासाठ
खरे ठ देऊ शकता क नाही! वत:वर व ास ठे वणे ही एक वृ ी आहे. हा एक पयाय आहे! हे ी फोड काय हणाले ते आठवते!
आपण ते क शकणार नाही असे आप याला वाटत असेल, अश य आहे असे वाटत असेल तर आपले य न खूप मोठे असले
तरी आपण ते सा य करणार नाही. चार म नटांत माणूस एक मैल धावू शकतो, हे अनेक दशके अश य मानले जात होते. या
वषयावर वै ा नक शोध नबंध आ ण अ यासही झाले. ६ मे १९५४ रोजी रॉजर बॅ न टरने ऑ सफडमधील एका शयतीत सवाना
चुक चे स के ले. ते हापासून आतापयत १००० न अ धक लोकां नी हे के ले आहे.
मी अ यंत शफारस करतो क आपण मया दत व ास सोडा जसे क :
• एखाद पूणपणे आनंद रा शकत नाही कारण नेहमीच काहीतरी चुक चे घडते.
• जीवन कठ ण आहे.
• भावना करणे बल लोकां साठ आहे.
• संधी एकदाच ठोकते.
• मी असहाय आहे आ ण मा या आयु यावर माझे कोणतेही नयं ण नाही.
• मी यास पा नाही.
• कोणीही मा यावर ेम करत नाही.
•मला श य नाही।
•हे अश य आहे।
• ....
आ ण काही सश व ास नवडा जसे क :
• मी माझे नशीब नमाण करतो.
• जर मी परवानगी दली नाही तर कोणीही मला खवू शकत नाही.
• जीवन महान आहे!
• येक गो एका कारणा तव घडते.
• सव काही ठ क होणार आहे.
•मी हे क शकतो!
वतःला खालील वचारा:
मी वतःब ल काय खरे मानतो?
पैशाब ल मा या धारणा काय आहेत?
मा या ना यांब ल मा या ा काय आहेत?
मा या शरीराब ल मा या ा काय आहेत?
9
 व ास बदल यासाठ या ायामाचे अनुसरण करा आ ण वत: ला हणा:
१) ही फ माझी वा तवा वषयीची ा आहे. याचा अथ हे वा तव आहे असे नाही.
२) माझा यावर व ास असला तरी ते खरे आहेच असे नाही.
३) े या व भावना नमाण करा.
४) या या उलट क पना करा.
५) ा ही के वळ वा तवा वषयीची क पना आहे, वा तवा वषयी नाही, याची जाणीव ठे वा.
६) दवसातून फ १० म नटे जे खरे वाटते याकडे ल करा आ ण आपली इ ा पूण झा यासारखे वागा. ( वतःला पैसे खच
करणे, नरोगी राहणे , अ धक यश वी होणे इ.)
वैक पक ायाम:
१) मया दत व ास लहा.
२) अनु म ल ात ठे वा: व ास - भावना - कृ ती - प रणाम.
३) वेगळा नकाल मळव यासाठ – कोण या कारे कृ ती कर याची गरज आहे?
४) वेगळं वाग यासाठ आ ण वेगळा रझ ट मळव यासाठ तु हाला कसं वाटणं गरजेचं आहे?
5) वेगळे वाट यासाठ , वेग या कारे वाग यासाठ आ ण वेगळा प रणाम मळ व यासाठ आप याला कशावर व ास ठे वणे
आव यक आहे?
अ याय 7: आप या वृ ीचे मह व
" येक गो माणसाकडू न घेतली जाऊ शकते परंतु एक गो : मानवी वातं याचा शेवटचा भाग - कोण याही प र तीत वतःची
वृ ी नवडणे"
ह टर ँ कल
तुमचा कोन तुम या आनंदासाठ मह वाचा आहे! हे नाटक य र या गो कडे पाह याचा आपला ीकोन आ ण यांना
सामोरे जा याची आपली प त देखील बदलू शकते. खेळाचे नयम वीकारले तर आयु यात कमी ास होईल. जीवन हा य आ ण
अ ,ू काश आ ण सावलीने बनलेले आहे. वाईट णांकडे बघ याचा कोन बदलून यांचा वीकार करावा लागतो.
आप यासोबत जे काही घडते ते एकाच वेळ एक आ हान आ ण संधी असते.
अ यं त वाईट प र तीतही जीवनातील गो ची सकारा मक बाजू बघा. येक वाईटात काहीतरी चांगलं दडलेलं असतं - जरी
कधीकधी ते शोधायला थोडा वेळ लागू शकतो.
मी तु हाला पु हा सांगने : आप या आयु यात काय घडते हे मह वाचे नाही; आप यासोबत जे घडते याला तु ही कसा तसाद देता,
हेच तुमचे आयु य घडवते! आयु य ही णां ची साखळ आहे - काही आनंद , काही :खी - आ ण या येक णाचा सव म
उपयोग करणे आप यावर अवलंबून असते. तुझी बायको तुला सोडू न गेली का? यामुळे तु ही कायम :खी हाल क बाहेर जाऊन
नवीन लोकांना भेटाल? नोकरी गे यास नवीन दरवाजे उघडू शकतात.
बर् याच वषापूव सव यश वी श क ◌ांनी आ ण सकारा मक वचारवंतांनी याचे वणन असे के ले: "जर जीवन आप याला लबू
देत असेल तर यात साखर घाला आ ण यापासून लबूपाणी तयार करा". त ण वाचक हणतील क "आयु य तु हाला लबू दे त
असेल तर थोडं मीठ आ ण टक ला मागा". तु हाला मु ा समजला, नाही का?
उदाहरणाथ, काही नरोगी कोन असे आहेत:
• वत:ला चुका क ा आ ण यातून शका.
• आप याला मा हत नसले या गो ी आहेत हे मा य करा.
• मदत माग याचे धाडस करा आ ण इतर लोकांना आपली मदत क ा.
• आ ापयत या आयु यात तु ही काय के ले आ ण तु हाला काय करायचे आहे कवा अजूनही चां गले करायचे आहे, यात फरक
करा!
कृ ती चरण:
नकारा मक प र तीचा वचार करा आ ण ती बदलून टाका.
अ याय 8: ीकोन सवकाही आहे
"आशावाद ला डोनट दसतो, नराशावाद ला छ दसतं."
ऑ कर वाइ
" नराशावाद अशी आहे जी संधी आ यावर आवाजाब ल त ार करते."
ऑ कर वाइ
व यम शे स पअर ने हटले आहे क "चां गले कवा वाईट असे काहीही नसते, परंतु वचार के याने ते घडते". गो ी ीकोनात
ठे वा! आपण सम ये या जतके जवळ आहात आ ण जतके समोर आहात ततके कमी दसते. मागे जा आ ण याब ल अ धक
जाग तक ीकोन मळवा. सम येला सामोरे जाताना आप याला कसे वाटते हे समजून या आ ण याचे खरे मह व मू यांकन करा.

10
 सम येकडे आ हान हणून पाहणेही उपयु ठरेल! तुम या आयु यातील येक नकारा मक अनुभवात काहीतरी चांगलं असतं -
याचा शोध या! जर तु हाला येक प र तीत नेहमी चां गलं शोध याची सवय लागली तर तु ही तुम या आयु याची गुणव ा
आमूला बदलून टाकाल.
अनुभव वत: तट असतात जोपयत आपण यांना अथ दे यास सुरवात करत नाही. जगाकडे पाह याचा तुमचा ीकोन आ ण
तुमचा ीकोन एखाद गो "चांगली" कवा "वाईट" आहे क नाही हे "ठरवा". तुम यासाठ मोठ शोकां तका असू शकते ती
मा यासाठ माझे आयु य हातात घे यासाठ आ ण भरभराट कर यासाठ वेकअप कॉल असू शकते. को चगम ये आपण एखा ा
घटनेकडे पाह याचा लायंटचा ीकोन बदल यासाठ " र े मग" हणू न ओळख या जाणाया गो ीवापरतो. "अपयश" बदलून
"फ डबॅक" कवा "ल नग ए सपी रयंस" हे माझे आवडते आहे.
"मी मा या शेवट या ना यात खूप अपयशी ठरलो" असे जर आपण हटले तर आप याला कसे वाटे ल? आता असे
हण याचा य न करा "मी मा या शे वट या ना यातून बरेच काही शकलो, मला खा ी आहे क मी पु हा याच चुका करणार
नाही!" तु हाला फरक जाणवतो का? पुनरचनाची आणखी काही उदाहरणे येथे आहेत:

कृ ती चरण:
आप या आयु यातील कमान पाच प र ती लहा या आप याला नकारा मक वाट या, परंतु कालांतराने आपण पणे
पा हले क आप याला यातून काहीतरी चां गले मळाले आहे.
अ याय 9: संयम ठे वा आ ण कधीही हार मानू नका!
आपली सवात मोठ कमजोरी हणजे हार मानणे. यश वी हो याचा सवात न त माग हणजे नेहमी फ एकदा य न करणे"
थॉमस अ वा ए डसन
"यश अं तम नसते, अपयश ाणघातक नसते: हे चालू ठे व याचे धैय मह वाचे आहे."
व टन च चल
तभा, बु म ा आ ण रणनीती यापे ा चकाट मह वाची आहे. कधीही हार न मान यात मोठे पु य आहे. जे हा आयु य
नयोजनानुसार जात नाही, ते हा आपली पावले कतीही लहान असली तरी पुढे जात रहा. यश आ ण अपयश, खरा बदल
आ ण एकाच ठकाणी राहणे यातील दोन सवयी ठरवतील या हणजे संयम आ ण चकाट .
यश ये याआधी तुम या मागात काही अडथळे ये याची दाट श यता आहे. जर आप या योजना यश वी झा या नाहीत तर याकडे
ता पुरता पराभव हणून पहा, कायमचे अपयश हणून नाही. नवीन योजना आणा आ ण पु हा य न करा. जर नवीन योजना
देखील काय करत नसेल तर ती बदला, ती काय करेपयत जुळवून या. याच ब वर ब तेक लोक हार मानतात: नवीन योजना
आख यात यां यात संयम आ ण चकाट चा अभाव असतो! पण सावध राहा. काम न करणार् या योजनेचा सतत पाठपुरावा
कर याम ये याचा ग धळ घालू नका! जर काही चालत नसेल तर... ते बदलून टाका! चकाट हणजे आपले येय सा य
कर याची चकाट . अडथ यांना सामोरे जाताना - संयम बाळगा. जे हा तु हाला ध का बसतो - संयम बाळगा. जे हा गो ी घडत
नाहीत - संयम बाळगा. दवा या कवा वरोधा या प ह या च हावर आपले येय फे कू न दे ऊ नका. थॉमस ए डसन आ ण लाइट
ब ब बनव या या या या दहा हजार य नांचा वचार करा. या या माणे यशा या दशेने अपयशी! चकाट ही मनाची अव ा
आहे. याची लागवड करा. जर तु ही खाली पडलात तर उठा, धूळ हलवा आ ण आप या येयाकडे वाटचाल करत राहा.
चकाट ची सवय खालील माणे नमाण के ली जाते:
१. एक येय आ ण ते सा य कर याची वलंत इ ा.
2. एक योजना तयार करा आ ण यावर दै नं दन कृ ती चरणांसह कृ ती करा.
3. सव नकारा मक आ ण न सा हत भावांपासून मु रहा.
4. एक कवा अ धक लोकां ची समथन णाली ठे वा जी आप याला आप या कृ त चे अनुसरण कर यास आ ण आप या उ ांचा
पाठपुरावा कर यास ो सा हत करेल.
अ याय 10: "ए डसन मान सकता" शका
11
"मी वतःला यश वी कर यात अपयशी ठरलो"
थॉमस अ वा ए डसन
"अयश वी होणे कठ ण आहे, परंतु कधीही यश वी हो याचा य न न करणे हे वाईट आहे."
थओडोर झवे ट
अपयशाब ल बोलूया! हा वषय इतका मह वाचा आहे आ ण तरीही इतका गैरसमज आहे! पाउलो कोए हो हणतो क " व
पूण करणे अश य करणारी एकच गो आहे: अपयशाची भीती." अपयशाची भीती हा नंबर वन ीम कलर आहे, पण का?
अपयशाची आप याला एवढ भीती का वाटते? " येक संकट, येक अपयश, येक दय खणे आप याबरोबर समान कवा
अ धक फाय ाचे बीज घेऊन जाते" असे सांगणार् या नेपो लयन हल माणे आपण याकडे का पा शकत नाही. कवा सर् या
श दांत सांगायचे तर, नेपो लयन हल माणे च अपयश दसले तर आपले जीवन कसे बदलेल? वाढ साठ आव यक असणारा
आ ण आप याला मा हती आ ण रे णा दे णारा शक याचा अनुभव हणून याकडे का पा नये? य ात अपयश हे
गतीकडे बोट दाखवणारे ल ण आहे, ही क पना आपण पूणपणे आ मसात क शकलात तर काय होईल?
"ए डसन मान सकता" शका. ए डसनने वत: "मी वतःला यशात अपयशी ठरलो " कवा "मी अपयशी झालो नाही" यासार या
गो ी सां गत या. मी नुकतेच 10,000 माग शोधले आहेत जे काय करणार नाहीत." यातूनच यांना आपले अनेक आ व कार
आप यापयत पोहोचवता आले. या माणसाने हार मानली नाही!
आप या चुका अ भ ाय हणून वीकारा आ ण यातून शका! सुदैवाने, लहानपणी आप यापैक बर् याच जणांनी ौढ हणू न
आ मसात के लेली मान सकता आम यात न हती - कारण जर आपण तसे के ले असते तर आप यापैक बर् याच जणां ना चालणे
मा हत नसते! तु ही चालणे कसे शकलात? अनेकवेळा पडू न आ ण नेहमी पु हा उठू न. दवाने, र या या कडेला कु ठे तरी अपयश
ही काहीतरी भयानक गो आहे अशी क पना मनात आली. आ ण याचा प रणाम हणून आजकाल आपण एकदा अपयशी ठरतो
आ ण नंतर गो ी करणे थां बवतो कारण ते प ह यांदा काम के ले नाही, कारण आ हाला नाकारले गेल,े कारण आमचा वसाय
उप म लगेच चालला नाही.
अपयशाकडे बघ याची मान सकता बदल याची वेळ आली आहे! आपण यापुढे याकडे अशा कारे का पाहत नाही: येक
अपयश हा आप या जीवनातील एक महान ण असतो, कारण तो आप याला यातून शक याची आ ण वाढ याची
परवानगी दे तो!
आजकाल अ धका धक कं प या आप या कमचार् यांना चुका कर याची मुभा दे ऊन न ा मान सकतेकडे वळत आहेत, कारण
यां या ल ात आले क जर लोक चुका कर यास घाबरले तर सजनशीलता आ ण नावी य न होते आ ण कं पनीची गती मंदावते.
दवसा या शे वट ते यावर येत:े
यश हे यो य नणयांचे फ लत असते. यो य नणय हा अनुभवाचा प रणाम असतो आ ण अनुभव हा चुक या नणयांचा प रणाम
असतो.
यशाचा माग अ रशः अपयशी ठरले या एका स "अपयशाची" कथा येथे आहे:
• नोकरी गेली, 1832
• व धमंडळात पराभूत, १८३२
• वसायात अपयशी, १८३३
• व धमंडळावर नवडू न आलेल,े १८३४
• वीटहाट (अ◌ॅन टलेज) यांचे नधन, १८३५
• नवस ेकडाउन होते, 1836
• सभापतीपदासाठ पराभूत, १८३८
• क ेस या उमेदवारीसाठ पराभूत, १८४३
• पुननामांकन हरले, 1848
• भूमी अ धकारी हणू न नाकारले, १८४९
• सनेटसाठ पराभूत, 1854
• उपरा पतीपदा या उमेदवारीसाठ पराभूत, १८५६
• सनेटसाठ पु हा पराभव, 1858
• नवा चत रा पती, 1860
अ ाहम लकन या माणसाची ही कहाणी आहे, याला आपण अपयशी ठरवणार नाही, नाही का?
आ ण येथे आणखी काही स अपयश ◌े आहेत:
मायके ल जॉडन: या या हाय कू ल बा के टबॉल संघातून कापले.
ट हन ीलबग : फ म कू लमधून तीन वेळा नाकारले.
वॉ ट ड ने: क पना आ ण क पनाश चा अभाव अस याब ल वृ प ा या संपादकाने काढू न टाकले.

12
अ बट आईन टाईन : तो लहान वयातच बोलायला शकला आ ण शाळे त खराब काम गरी के ली.
जॉन शम : प हली कादंबरी सोळा एजंट आ ण बारा काशन सं ांनी नाकारली.
जे.के . रो लग : हॅरी पॉटर ल हताना क याण वषयक घट ो टत, एकल माता हो या.
ट फन कग: यां चे प हले पु तक "कॅ री" 30 वेळा नाकारले गेल.े याने ते कच यात फे कले. या या प नीने तो कच यातून बाहेर
काढला आ ण याला पु हा य न कर यास ो सा हत के ले.
ओ ा व े : "टे ल हजनसाठ यो य नाही" हणून त या टे ल हजन रपो टग नोकरीतून काढू न टाक यात आले.
द बीट स: एका रेकॉड कं पनीने सां गतले क यांना "शो बझनेसम ये कोणतेही भ व य नाही".
खालील ांची उ रे ा:
गे या काही वषात तु हाला काही अपयश आले आहे का?
यातून तु ही काय शकलात?
यातून तु हाला काय सकारा मक मळाले?
अ याय 11: बदल आ ण ग धळासह आरामदायक हा!
"अ व हो याची तयारी ठे वा. अ व राहणे सोयी कर हा. हे अवघड असू शकते, परंतु व जग यासाठ ही एक छोट शी
कमत आहे."
पीटर मॅक व य स
यशाचा माग बदल आ ण अनाग द तून जातो. वैय क वाढ साठ आप याला सतत थोडे अ व वाट या या अव ेत राहावे
लागते. इतरांना नको असले या गो ी कर याची सवय लावा. गैरसोयीची पवा न करता जे करायला हवं ते करायचं ठरवावं
लागतं! याचा अथ: राग धर यापे ा मा करणे, ते करता येणार नाही असे हण याऐवजी अ त र मैल जाणे ; स याला दोष
दे यापे ा आप या वाग याची १००% जबाबदारी घेण.े
आप यापैक बर् याच जणां ना असे वाटते क आपले जीवन बदल यासाठ आप याला मोठे बदल करावे लागतील आ ण मग
आपण काया या वशालतेने भारावून जातो आ ण काहीही करत नाही आ ण आप या जु या सवय म ये अडकतो. उ र आहे:
बाळाची पावले! छो ा छो ा गो ी बदल यास सुरवात करा यासाठ मो ा य नांची आव यकता नसते आ ण ते छोटे बदल
शेवट मोठे बदल घडवून आणतील.
कामावर जा याचा आपला माग, आपण या रे टॉरंटम ये पारचे जेवण घेत आहात कवा नवीन लोकां ना भेट याचा माग
बदल यास सुरवात करा.
कृ ती चरण:
१) असे काहीतरी करा यामुळे तु हाला रोज थोडे अ व वाटे ल.
२) उ ा काय बदलणार? तुमची दनचया? अ यास? आरो यदायी खा?
अ याय 12: आप याला काय हवे आहे यावर ल क त करा, आप याकडे काय कमतरता आहे यावर नाही!
आप या सवात अंधकारमय णां म येच आपण काश पाह यावर ल क त के ले पा हजे.
ॲ र टॉटल ओना सस
लोकां ना हवं ते मळत नाही याचं एक नंबरचं कारण हणजे यांना काय हवंय हेही कळत नाही. सरं कारण हणजे यांना काय
हवंय हे ते वत:ला सांगत असताना यांना काय नको आहे आ ण तु ही कशावर ल क त करत आहात... व तार!
आतापासून आप याला काय हवे आहे यावर ल क त करणे वस नका! तुमचे ल कु ठे आहे? पॉ झ ट ह क
नगे ट ह? भूतकाळावर क वतमानावर? आपण सम या कवा उपायांवर ल क त करता का? हे मह वाचे आहे! इथे च ब तेक
लोकां साठ आकषणाचा नयम चुकतो आ ण ते हार मानतात! ते हणतात "मी पैसे आक षत करतोय", "मी समृ आहे", परंतु
याच वेळ ते आपला ब तेक वेळ यांना भरा ा लागणा या बलांवर, बाहेर गेले या पैशांवर, जा त कमाई होत नाही या गो ीवर
क त करतात. मग काय होते? यांना नको असले या गो ी अ धक आक षत करतात!
आपण यागो ीवर ल क त करता ते आपण अ धक आक षत कराल! आपली ऊजा आप या फोकस या दशे ने वा हत
होईल आ ण आपले ल जगाब लचे आपले एकू ण आकलन नधा रत करते. संध वर ल क त करा आ ण आप याला
अ धक संधी दसतील! यशावर ल क त करा आ ण यश आप याकडे येईल.
आपले ल बदल यासाठ खालील ांचा वापर करा:
मी ही प र ती कशी सुधा शकतो?
मी कशासाठ आभारी असू शकतो?
स या मा या आयु यात काय महान आहे?
मला हवं असेल तर आ ा मी कशात आनंद रा शकतो?
दहा वषानंतरही हे मह वाचे आहे का?
या चॅलजम ये काय महान आहे? यातून शक यासाठ मी याचा उपयोग कसा क शकतो?

13
गो ी अ धक चांग या कर यासाठ मी काय क शकतो?
अ याय 13: आपले श द पहा
पण वचाराने भाषा होत असेल, तर भाषाही वचारांना क शकते.
- जॉज ऑरवेल, 1984
"तु हाला जे हवं आहे ते मळ यापासून तु हाला रोखणारी एकच गो हणजे तु ही वत:ला सांगत राहणारी गो ."
टोनी रॉ ब स
तुमचे श द पहा! यांना कमी लेखू नका! ते खूप श शाली आहेत! आप या अनुभवांचे वणन कर यासाठ आपण जे श द
वापरतो ते च आपले अनुभव बनतात! आपण कदा चत आप या आयु यात एक कवा दोन प र ती अनुभवली, जे हा
बोल या गेले या श दांनी बरेच नुकसान के ले. आ ण हे फ इतरांशी बोल यातच नाही, तर वतःशी बोल यातही खरे आहे.
होय, तुम या डो यातला हा छोटासा आवाज - याने नुकतेच वचारले "आवाज, कोणता आवाज?"
दवसभर तु ही वत:ला जे सांगता तेच तु हीच आहात! तुमचा आंत रक संवाद एखा ा ह ो ट ट या वारंवार सूचनेसारखा
आहे. तु ही खूप त ार करत आहात का? तु ही वतःला कोणती गो सांगत आहात? आपण वाईट, कमकु वत आ ण श हीन
आहात असे जर आपण हटले तर आपले जग असेच दसेल! सरीकडे, आपण नरोगी आहात, महान वाटत आहात आ ण न
थां बता ये यासारखे आहात असे आपण हटले तर आपण ते दे खील त ब बत कराल. आप या आंत रक संवादाचा तुम या
आ मस मानावर मोठा भाव पडतो. हणून आपण वत: चे वणन कसे करता याब ल सावध गरी बाळगा: जसे क "मी
आळशी आहे", "मी एक आप ी आहे", "मी ते कधीच क शकणार नाही", कवा माझे वैय क आवडते "मी थकलो आहे"
कारण अथातच आपण वत: ला जतके जा त सांगाल क आपण थकलो आहात ततके आपण थकणार आहात! तुमचा आंत रक
संवाद पाहणं खूप मह वाचं! आपण वत: शी संवाद साध या या प तीमुळे आपण वत: ब ल वचार कर याची प त बदलते,
यामुळे आप याला वत: ब ल वाट याचा ीकोन बदलतो, यामुळे आप या वाग याची प त बदलते आ ण याचा प रणाम
शेवट आप या प रणामां वर आ ण इतरां या आप याब ल या समजुतीवर होतो. "मला यश मळवायचे आहे", "मला लम हायचे
आहे", "देवा, मी चांगला आहे", असे वत: शी संभाषण सकारा मक ठे वा, कारण आप या अवचेतन मनाला "नाही" हा छोटा सा
श द समजत नाही. हे आप या श दांना तमा हणू न पाहते.
गुलाबी ह ीचा वचार क नका! पाहा - मला खा ी आहे क तु ही फ गुलाबी ह ीची क पना के ली आहे.
आ ण - मी वत: ची पुनरावृ ी करीन - कृ पया आप याला काय हवे आहे यावर ल क त करा. हे ल ात ठे वा क आप या
श दांचा आ ण वशेषत: आपण वत: ला वचारले या ांचा आप या वा त वकतेवर मोठा भाव पडतो. मी मा या को चग
लायंटना सांगतो क मला कवा वत: ला कधीही सांगू नका क ते काही क शकत नाहीत, परंतु याऐवजी नेहमी वचारतात "हे
कसे के ले जाऊ शकते?" जर आपण वत: ला "कसे" वचारले तर आपला म उ र शोधेल आ ण ते दे ईल. चांगली गो अशी
आहे क आपण आपली भाषा बदलून, वत: शी सकारा मक प तीने बोलून आ ण वत: ला वेगवेगळे वचार यास सुरवात
क न खरोखर आपले जीवन बदलू शकता.
कशाला थां बायचं? आता वत:ला वेगवेगळे वचारायला सु वात करा!
अ याय 14: नवीन सवयी, नवीन जीवन!
"आ ही तेच आहोत जे आ ही वारंवार करतो. यामुळे उ कृ ता ही कृ ती नसून सवय आहे.
ॲ र टॉटल
नवीन सवय लागू कर यासाठ सुमारे २१ दवस लागतात. सुमारे २५०० वषापूव ीक त व ॲ र टॉटल यांनी सां गतले होते क ,
तु ही तुम या सवयी बदलून तुमचे जीवन बदलता. को चग या, या या सारांशात, गो ी कर या या नवीन मागाची
ओळख क न दे ऊन आ ण जुने वतन बदलून लायंट या सवयी बदल याची या आहे. आप या सवयी बदल या या
येतील सवात मह वाची पायरी हणजे याब ल जाग क होणे! तु ही जे करत आहात ते करत रा हलात तर तु हाला जे
प रणाम मळत आहेत ते मळत राहतील ही हण तु ही ऐकली आहे का? वत: आइ टाइनने वेडेपणा या शु व पाची
ा या "एकाच गो ी पु हा पु हा करणे, वेग या प रणामाची अपे ा करणे" अशी के ली.
ही तू आहेस का? काळजी क नका आ ण वाचत राहा! जर तु हाला तुम या आयु यात वेगवेगळे रझ ट हवे असतील तर
तु हाला गो ी वेग या प तीने करायला सु वात करावी लागेल.आपण हे बदलू शकता आ ण जर आपण काही काम आ ण
श त लावली तर ते तुलनेने सोपे आहे. सवयी वक सत करा या आप याला आप या येयाकडे घेऊन जातात. तसे के यास
आप या जीवनात यश न त आहे. येथे "वाईट" सवय ची काही उदाहरणे आहेत यापासून मु होणे चांगले असू शकते: सतत
उशीर होणे, उशीरा काम करणे, जंक फू ड खाणे, उशीर करणे, सरे कोणीतरी बोलत असताना यय आणणे, आप या फोनचे
गुलाम होणे इ याद . पुढ ल तीन म ह यांत आप या जीवनात 10 नवीन नरोगी दैनं दन सवयी समा व करणे हे या अ यायातील
आमचे येय आहे. तु ही भारावून जाऊ नये असं मला वाटतं, मग दर म ह याला तीन सवयी का लावू नयेत? कालांतराने या सवयी
आप या जीवनात ल णीय सुधारणा करतील आ ण ते अकाय म सवय ची जागा घेतील यामुळे आतापयत आपली ऊजा संपली
आहे.

14
कृ ती चरण:
कोण या 10 सवयी तु ही ओळखणार आहात?
मोठे बदल कर याची गरज नाही. मा या लायंटने सादर के ले या नेहमी या सवयी खालील माणे आहेत:
• आठव ातून ३ वेळा ायाम करा.
• सकारा मक गो वर ल क त करा.
• आप या येयांवर काम करा.
• समु कना यावर कवा जंगलात चालत जा.
• कु टुं बासोबत जा त ◌ीत जा त वेळ घालवा.
• भा या जा त खा.
• म ांशी भेट.
• दवसातून ३० म नटे वाचा.
• दवसातून "एकटा वेळ" इ याद वर 15 म नटे घालवा.
ह युअल ड ले हो यास मदत होते! आ ण आप या यशाचे ब ीस ायला वस नका!
आजपासून तु ही तुम या आयु यात या 10 दै नं दन सवय चा प रचय क न दे णार आहात यांची याद बनवून आ ाच
सु वात करा.
अ याय १५: वतःला ओळखा
वत:ला ओळखणे ही सव शहाणपणाची सु वात आहे.
ॲ र टॉटल
आपले जीवन बदल यापूव ची प हली पायरी हणजे आपण कोठे आहात आ ण काय गमावत आहे याची जाणीव होणे. कृ पया
खालील ांची उ रे दे यासाठ थोडा वेळ या.
तुमची आयु यातील व े काय आहेत?

आयु या या शेवट , आपण वत: साठ काय के ले नाही याचा आप याला सवात जा त प ाताप होईल असे आप याला वाटते?

वेळ आ ण पैसा हे घटक नसतील तर तु हाला काय करायला आवडेल, हायला आवडेल कवा करायला आवडेल?

आयु यात कशामुळे ेरणा मळते?

आयु यात तु हाला काय मयादा येतात?

गे या 12 म ह यांतील सवात मोठा वजय कोणता आहे?

गे या १२ म ह यांत तुमची सवात मोठ नराशा कोणती आहे?

इतरांना खूश कर यासाठ तु ही काय करता?

वत:ला खूश कर यासाठ काय कराल?

काय मा हत नाही असे नाटक करतोस?

आजवर या आयु यात तु ही के लेलं सव कृ काम कोणतं?

हे तुझं सव कृ काम होतं हे तुला न क कसं कळलं?

पाच वषापूव के ले या कामा या तुलनेत आज तु ही जे काम करत आहात याकडे तु ही कसे पाहता? तु ही आ ा करत असलेले
काम आ ण ते हा के लेले काम यांचा काय संबंध आहे?

तुम या कामाचा कोणता भाग तु हाला जा त आवडतो?

तुम या कामाचा कोणता भाग तु हाला सवात कमी आवडतो?

15
आपण सहसा कोणती याकलाप कवा गो गत करता?

तुला खरंच कशाचा अ भमान आहे?

तु ही वतःचे वणन कसे कराल?

आप या वतनाचे कोणते पैलू सुधारले पा हजेत असे आप याला वाटते?

या णी, आपले जीवन यश वी कर यासाठ आपण आप या बां धलक या पातळ चे वणन कसे कराल?

या णी, आपण आप या क याण, उजा आ ण वत: ची काळजी घे या या सामा य तीचे वणन कसे कराल?

या णी, आपण आप या आयु यात कती मजा कवा आनंद अनुभवत आहात याचे वणन कसे कराल?

जर तु ही तुम या मागे एक भीती कायमची ठे वू शकलात, तर ते काय असेल?

आयु या या कोण या े ात तु हाला ख या अथाने यश मळवायचे आहे?

खालील े ांम ये 1-10 (10 = सव ) के लवर वत: चे मू यांकन करा:

सामा जक__
काम
कु टुं ब
Interpersonal_
अ याय 16: जाणून या आपली शीष 4 मू ये!
हेतू आ ण द दशना शवाय य न आ ण धाडस पुरस े े नाही.
जॉन एफ के नेडी
मू यांब ल बोलूया. नै तक कवा नै तक मागाने न हे, तर आप याला कशामुळे इंधन मळते आ ण कशामुळे रे णा मळते हे पाहणे.
आप या मू यांब ल असणे आ ण जाणून घेणे ही वत: ला अ धक चांग या कारे जाणून घे याची सवात मह वाची पायरी
आहे. आपली मू ये जाणून घेत यास, आपण आप या जीवनात आप याला ह ा असले या गो कडे अ धक आक षत क
शकाल. जर आपण जगत असलेले जीवन आ ण आपली मू ये यां यात मोठा फरक असेल तर यामुळे :ख आ ण तणाव नमाण
होऊ शकतो. एकदा आपण आपली मू ये काय आहेत हे शोधून काढ यानंतर, आपण वत: ला आ ण आप या कृ त ना अ धक
चांग या कारे समजून घेऊ शकाल. जे हा आपली उ े आप या मू यांशी संरे खत के ली जातात ते हा आप या ल ात
येईल क आपण ते अ धक वेगाने सा य करता आ ण खूप कमी तकार करता. सुमारे दोन वषापूव जे हा मला मा या
मू यांचे ान मळाले ते हा मा यासाठ सव काही बदलले. शेवट मला मा हत होते क मा या कामातील आ ण मा या
जीवनातील तणाव आ ण ताण कोठू न आला (माझे एकही मूळ मू य लागू के ले जात न हते!) आ ण मला व वध प र तीत मा या
त या अ धक चांग या कारे समजू शक या. मग तुम यासाठ नेमकं काय मह वाचं आहे? आप याला आनंद, शांती आ ण
प रपूणता मळवून दे णारी आपली सवात मह वाची मू ये कोणती आहेत ते शोधा. मू यां या याद मधून (आपण ते मा या वेबपृ ावर
वनामू य डाउनलोड क शकता) 10 नवडा. आपण मू ये गटब क शकता असे आप याला आढळू शकते. नंतर यांना
आप या शीष चार मू यांपयत मया दत करा.
खालील ांची उ रे दे खील ा:
तुम या आयु यात काय मह वाचं आहे?
तुम या आयु याला काय उ े श आहे?
जे हा आपण आंत रक शांतीची भावना अनुभवता ते हा आपण सहसा काय करीत आहात?
आपण असे काय करत आहात क इतक मजा येते क आपण सहसा वेळेचा मागोवा गमावतो?
काही लोकां चा वचार करा यांचे आपण कौतुक करता. तु ही यां चे कौतुक का करता? यां यात कोण या कारचे गुण तु हाला
आवडतात?
आपण कोण या याकलापांचा सवात जा त आनंद घेता? कोण या कारचे ण आप याला आनंद आ ण तृ ती दे तात?
तु ही काय सहन क शकत नाही?
ह युअलायझेशन:
थोडा वेळ या. डोळे बंद करा आ ण आराम करा.
16
क पना करा क आज आपला 75 वा वाढ दवस आहे. तु ही तुम या घरात फरत आहात. आपले सव म आ ण कु टुं बीय उप त
आहेत. आप या आयु यातील सवात मह वाची , आपला सवात चांगला म आ ण कु टुं बातील सद य आप याला काय सांगू
इ ता? ते ल न ठे वा.
१) तुम या आयु यातील सवात मह वाची हणते....
२) तुमचा जवलग म हणतो....
३) तुमचे (कु टुं बातील सद य) हणतात...
अ याय 17: जाणून या तुमची बल ाने
" वजेता तो असतो जो दे वाने दले या तभा ओळखतो, यांना कौश यांम ये वक सत कर यासाठ आपली शेपट लावतो आ ण
आपले येय सा य कर यासाठ आप या कौश यांचा वापर करतो."
लॅरी बड
आपण येक गो ीत चांगले असणे आव यक नाही. आप या बल ानां वर ल क त करा. ल ात ठे वा क आपण यावर ल
क त करता याचा व तार होतो. तू कशात पारंगत आहेस? हे जाणून घे याची वेळ आली आहे - नाही का? चला तर मग सु वात
क या:
खाली आपले शीष पाच वैय क गुण आ ण ावसा यक साम य सूचीब करा:
(तुमची अनोखी बल ाने कोणती? तु हाला सवात जा त अ भमान कशाचा आहे? तू काय करतोस?)

आप या सवात मह वपूण वैय क आ ण ावसा यक कतृ वाची याद करा:

(आपण कोण या गो ीब ल सवात जा त आनंद आहात आ ण काय सा य के याचा अ भमान आहे?)

आप या वैय क आ ण ावसा यक मालम ेची याद करा:

(तु ही कु णाला ओळखता? तुला काय मा हत आहे? तुम याकडे कोणती भेटव तू आहे? आप याला अ तीय आ ण साम यवान
कशामुळे बनवते?)

एकदा आप याला आपली बल ाने मा हत झाली क ती मजबूत कर याची वेळ आली आहे. यांचा सराव करा आ ण यां यावर
ल क त करा - जे आप याकडे आहेत आ ण जे आप याला हवे आहेत (अ याय 60 पहा: आपण ते तयार होईपयत ते खोटे
करा).
कृ ती चरण:
आपण यासाठ तयार अस यास, 5 म आ ण / कवा सहका यांना ईमेल पाठवा आ ण यांना वचारा क ते आपली सवात मोठ
बल ाने काय मानतात! हे खूप रे णादायी आ ण ख या अथाने आ म व ास वाढवणारे ठ शकते!
अ याय 18: आप या मागील कतृ वाचा स मान करा
"तु ही तुम या आयु याची जतक तुती कराल आ ण उ सव साजरा कराल तेवढं च आयु यात से ल श े न करावं लागेल"
ओ ाव े
हा अ तशय मह वाचा अ याय आहे. मा या ाहकां चा आ म व ास (आ ण माझा वतःचा) वाढ व यासाठ हा माझा आवडता
ायाम आहे. याचा उ े श आप याला स म करणे आ ण आपण आप या जीवनात आधीच काय सा य के ले आहे याची जाणीव
क न देणे आहे! या गो ी इत या चांग या कारे काम करत नाहीत कवा जे आपण सा य के ले नाही या गो म ये आपण
नेहमीच इतके क त असतो क आपण आधीच जे मळवले आहे ते वस न जातो. मला खा ी आहे क आप या आयु यात
वल ण उपल ी आहेत आ ण या अ यायात आपण या मागील यशांची जाणीव हाल आ ण आपले येय आ ण भ व यातील
यश ा त कर यासाठ रॉके ट इंधन हणून यांचा वापर कराल! तर मोठा असा आहे क , तु ही आतापयत या आयु यात
कोण या महान गो ी सा य के या आहेत? तु ही वतःला कॉलेजम ये घालवले, जगभर फरले, उ म क रअर के ले, खूप चांगले
म मळाले. कदा चत तु ही काही काळ वत: न परदे शात राहात असाल. कवा कदा चत आपण कठ ण बालपण आ ण मो ा
वैय क अडचण वर मात के ली असेल. कदा चत तु ही उ म मुलांना वाढवले असेल. आपण जी काही आ हाने पेलली आहेत
कवा आपण यश मळवले आहे - आता मागे वळू न पाह याची आ ण यां चा उ सव साजरा कर याची वेळ आली आहे.
फोकसब लचा अ याय आठवतोय का? या करणात, याचा अथ असा आहे क आपण आप या मागील यशाची जतक
जा त आठवण ठे वता आ ण वीकाराल ततके आपण अ धक आ म व ासी हाल. आ ण आपण यशावर ल क त करीत
अस याने आप याला यशा या अ धक संधी दसतील! आपली याद तयार करा! आप या मागील यशाची आठवण क न
ा! वतः या खां ावर थाप ा आ ण वत: ला हणा "बरं झालं!" मह वाची गो हणजे यशाचा अनुभव! तु ही या अव ेत
होता, याच अव ेत जा, तुम या मनात पु हा एकदा यश पाहा, ते हा कसं वाटलं ते पु हा एकदा अनुभवा!
कृ ती चरण:
१) आयु यात मळवले या सवात मो ा यशाची याद लहा!
17
२) ते मो ाने वाचा आ ण आपण जे सा य के ले आहे याब ल वत: ला वल ण वाटू ा!
अ याय १९: आपले येय लहा आ ण ते सा य करा!
" , ल खत उ े असलेले लोक यां या शवाय लोक कधीही क पना क शकत नाहीत यापे ा कमी कालावधीत बरेच काही
सा य करतात."
ायन े सी
" येय हणजे डेडलाईन असलेले व ."
नेपो लयन हल
आप यापैक ब सं य लोकांना आपली व े य ात आण यासाठ कोठू न सु वात करावी याची क चतही क पना नसते.
ब तेक लोक एका म ह यात काय क शकतात याचा अंदाज घे तात आ ण वषभरात ते काय क शकतात याचा कमी
अंदाज लावतात. जर तु ही एका वेळ एक पाऊल पुढे जाऊन लव चक रा हलात, तर कालांतराने तु ही अशा गो ी सा य क
शकता याची तु ही आधी क पनाही के ली न हती. आ ण गंमत हणजे: शे वट या येयापयत पोच यापुरतंही नाही; या येत
आपण बनले या ब ल आहे. गंत ानापे ा वास मह वाचा आहे - आ ण येय न तीतही! मग तुमची उ े का
लहावीत? कारण ते तु हाला कारवाई करायला वृ करतील! आप या जीवनात पणे उ े न त करणे यश आ ण
आनंदा या दशेने आप या मागासाठ मह वपूण आहे. ते जीपीएस यं णे सारखे आहेत. पण नेतृ व करायचं असेल तर सग यात
आधी तु हाला कु ठे जायचं आहे हे कळायला हवं! हे इतके मह वाचे आहे क येय न ती या वषयावर संपूण पु तके ल हली
जातात! मी ते श य ततके छोटे करीन.
आप या व ातील उ े सा य कर याची प हली पायरी हणजे ती लेखी ठे वणे. मी माझे येय ल ह यास सुरवात करेपयत मी
याब ल खूप साशंक होतो आ ण मग मला वाटते क मी दोन दशकांपूव सु वात के ली असती. मी इतका उ पादक आ ण एका
झालो क माझा व ासच बसत न हता. मी आधी हट या माणे बरीच वष मला येय न तीची पवा न हती. ामा णकपणे
सांगायचे तर, मला असे वाटते क यामुळे मला अ व वाटले कारण येयांशी बां धलक बाळगणे आ ण ते अचानक ल न ठे वणे
याचा अथ असा होतो क मी काय सा य के ले आ ण काय सा य के ले नाही हे मी मोजू शकतो आ ण तसे कर याची हमत मा यात
न हती.
व वध कारणांसाठ आपली उ े ल हणे मह वाचे आहे:
१) ते ल हताना तु ही मनाशी जाहीर करता, क तुम या मनात दवसाला येणा या ५०००० ते ६०००० वचारांपक ै ल हलेले हे
वचार सवात मह वाचे आहेत.
2) आपण आप या येया या जवळ आणणाया याकलापांवर ल क त कर यास सुरवात करता. आपण चांगले नणय
घे यास सुरवात करता, आपण कोठे जाऊ इ ता यावर ल क त करता, या णी आपण जे करीत आहात ते खरोखरच
आप या वेळेचा सव म वापर आहे क नाही हे नेहमी ल ात ठे वा.
3) दररोज आप या ल खत उ ां वर नजर टाकणे आप याला कृ ती कर यास भाग पाडते आ ण "या णी, मी जे करत आहे ते
करणे मला मा या येया या जवळ आणत आहे का?" असे वत: ला वचा न दवसभरासाठ आप या कृ त ना ाधा य
दे यास मदत करते.
बदलाची या सु कर यापूव , आपण आप या उ ांब ल असणे आव यक आहे. मग यांना छो ा सा य कृ ती
चरणां म ये मोडू न काढा आ ण तेथे जा यासाठ आपण याल अशा सव चरणांची याद तयार करा. आप याला कती वेळ लागेल
याचा हशोब करा. येक कृ ती, चरण आ ण येयासाठ एक डेडलाइन सेट कर यास वस नका. आपण न त के ले या
तारखेपयत आपण येयापयत पोहोचले नाही तर काळजी क नका; हे के वळ येयावर ल क त कर याचा आ ण तातडीची
भावना नमाण कर याचा एक माग आहे. मा या को चग श णातील माझे आवडते उ ार हणजे "जर आपण व ावर तारीख
ठे वली तर ते एक येय बनते." तर आता आप यासाठ जा याची वेळ आली आहे:
पुढ ल ायामात मला असे वाटते क आपण 10 वषात आपले जीवन कसे असावे असे आप याला हवे आहे. जे हा तु ही ते
ल हता, ते हा तु हाला जे हवं आहे ते लहावं, तु हाला जे श य वाटतं ते लहावं असं मला वाटतं. तर मोठं जा! आप या
क पनाश ला मयादा नसतात. तु ही इथे जी उ रे ल हता ती तुमचे जीवन कोण या दशेने जात आहे. तुम या मनात तुम या
येयाची ी नमाण करा. वत: ला आधीच येय सा य के ले आहे हणून पहा: हे कसे वाटते? ते कसे दसते? हे
कसे वाटते? याचा वास कसा येतो?
उ े तुमची, व श , सकारा मकपणे सां गतली गेली पा हजेत आ ण आपण यां याशी बां धलक बाळगली पा हजे.
आणखी एक मह वाचा मु ा: आप या येयांचा पाठपुरावा करताना, के वळ प रणामांसाठ न हे तर के ले या य नांब ल
वत: ला ब ीस ा. आ म श ेला परवानगी नाही! ल ात ठे वा क आपण एक आठवडा कवा म ह यापूव या तुलनेत बरेच पुढे
आहात.
आपले येय न त कर याचा वास वाढ वणाया इतर उपयु ट स:
• आप या वॉलेटम ये आपले येय ल हलेले एक छोटे काड ठे वा आ ण दररोज 4-5 वेळा पु हा कने ट करा.

18
• करावया या गो ची याद असणे खूप फायदे शीर आहे. यावर आप या कृ ती या टे स ठे वा, तसेच ते काम कर यासाठ
लागणारा वेळ आ ण येक कामाची डेडलाइन लावा.
• आपले येय (शारी रक, आ थक, सामा जक, ावसा यक, कौटुं बक, आ या मक) संतु लत करा.
अ यास:
1) 10 वषात तुमचे आयु य कसे असावे अशी तुमची इ ा आहे? याला मयादा नसतात! मोठं जा!
२) १० वषात आप या येया या जवळ जा यासाठ ५ वषात काय सा य करावे लागेल?
3) 5 वषात आप या येया या जवळ जा यासाठ 1 वषात काय सा य करणे आव यक आहे?
4) आप या 1 वषा या येया या जवळ जा यासाठ 3 म ह यांत काय सा य करणे आव यक आहे?
5) आपले 3 म ह यांचे येय गाठ यासाठ आपण आता कोण या गो ी क शकता?
कृ ती चरण:
कमान तीन गो ी ल न कृ ती करा!
अ याय २०: पुढ ल!
मागे हट याऐवजी कोणीतरी मला उठव यासाठ आ ण जा यासाठ मा या कानात बगुल वाजवले हणून मी नकार घेतो.
स वे टर टालोन
आप याला आणखी एक सवात मोठ भीती वाटते ती हणजे नकाराची भीती! नकाराची भीती वाटते हणून आ ही मुलीला डा स
साठ वचारत नाही, नकाराची भीती वाटते हणून सी ही पाठवत नाही, नकाराची भीती वाटते हणू न बझनेस लास कवा
रे टॉरंटमधील बे ट टे बलम ये अप ेड कर याची मागणीही करत नाही! आयु यातील येय गाठ यासाठ नकार कसा
हाताळावा हे शकावे लागेल. हा जीवनाचा एक भाग आहे आ ण यावर मात कर यासाठ आप याला जाणीव झाली पा हजे क -
अपयशा माणेच - ही के वळ आप या मनातील एक संक पना आहे! सवात यश वी लोक आप यापे ा फारसे वेगळे नसतात.
नकार हाताळ यात ते अ धक चांगले आहेत! आता ते काहीतरी आहे, नाही का? आप या येयाकडे जाताना तु हाला अनेकदा
नकाराला सामोरे जावे लागेल. फ हार मानू नका. आ ण मु य हणजे नकार ◌ाला वैय क र या घे ऊ नका! याब ल वचार
करा। जर तु ही कु णाला वचारलं आ ण याला तुम यासोबत बाहेर जायचं नसेल तर य ात काहीच बदललेलं नाही. तो कवा ती
आधी तु याबरोबर बाहेर जात न हती आ ण आता ती तु याबरोबर बाहेर जात नाहीये. तुमचीही तीच प र ती आहे. नकार ही
सम या नाही, नाकार यानंतर आपण सु के लेला आंत रक संवाद हीच सम या आहे: "मला मा हत होते क मी हे क
शकत नाही. मला मा हत आहे क मी पुरेसा चांगला नाही. बाबांचं हणणं बरोबर होतं. मी आयु यात कधीच काही सा य करणार
नाही". मह वाची गो हणजे पुढे जाणे! सवात यश वी से समनचे ल य हणजे दवसाला 100 "नाही" ऐकणे , कारण यां ना
मा हत आहे क जर यां नी 100 "नाही" ऐकले तर काही "होय" दे खील असतील. हा आक ांचा खेळ आहे! मा या म ांपैक
सवात यश वी "डॉन जुआ स" तेच आहेत यांनी "नाही" ला सव कृ हाताळले. एका रा ी २५ मुल शी बोललो तर शेवट
यां यासोबत म पान करणारं कोणीतरी असेल हे यांना ठाऊक होतं. दोन-तीन 'नाही' ऐकू न इतरांनी हार मानली. यशा या वाटे वर
अनेकवेळा नाकारले जा याची तयारी ठे वा. हार न मानणे हेच रह य! जे हा कोणी आप याला "नाही, ध यवाद" हणते ते हा आपण
"पुढचे" वचार करता.तु हाला मा हत आहे का क "रॉक " च पटासाठ स वे टर टॅलोनची ट 70 पे ा जा त वेळा
नाकार यात आली होती. जॅक कॅ न फ आ ण माक ह टर हॅ सन यांचा ' चकन सूप फॉर द सोल' हा ंथ १३० वेळा
नाकार यात आला आ ण १० लाख पु तके वकायची आहेत असे हट यावर कॅ न फ ला खरोखर हसू आले. या या संपादकाने
याला २०,००० वक याचे भा य मळे ल असे सां गतले. बरं, " चकन सूप फॉर द सोल" या प ह या पु तका या 8 दशल ती
वक या गे या, संपूण मा लका सुमारे 500 दशल ! जे. के . रो ल स यांचा 'हॅरी पॉटर' हा च पटही १२ वेळा नाकार यात आला!
खालील ांची उ रे ा:
या अ यायातून तु ही काय काढू न घेत आहात?
यापुढे नकाराला कसे सामोरे जाणार?
अ याय २१: ऊजा लुटा टाळा
ऊजा आ ण चकाट सव गो वर वजय मळवते.
बजा मन ँ क लन
मनाची ऊजा हेच जीवनाचे सार आहे.
ॲ र टॉटल
आप या येय आ ण आनंदाकडे आप याला चालना दे यासाठ आपली ऊजा मह वपूण आहे. तुम या आयु यात अशा काही गो ी
असतात या तुमची ऊजा काढू न टाकतात आ ण मग अशा काही गो ी असतात या ऊजा वाढवतात. ऊजचे मह व कमी क
नका आ ण ते टकवून ठे वा! मा या को चग येत, आ ही ऊजा आणणाया याकलापांवर खूप भर देतो आ ण मा या
लायंट या जीवनातून ऊजा काढू न टाकणाया सैल गो ी कापतो. जे हा आपण कमी ऊजवर काय करता ते हा आप याला चांगले
वाटत नाही, आपण आनंद नाही, आपण कमी भावना पाठवता आ ण श यता आहे क आपण जे पाठवत आहात ते आपण

19
आक षत कराल! अ वा यकर खा या या सवयी, म पान, ज, कॅ फन, साखर, तंबाखू, ायामाचा अभाव, नकारा मकता,
ं य, अक त उ े, बात या आ ण टॅ लॉइड वृ प े यासार या आप या उजचा अप य करणाया गो ी करणे कवा उघड
करणे थांबवा. या सव गो मुळे तुमची ऊजा वाया जाते. आ ण आपले सहकारी, म आ ण अगद कु टुं बातील "एनज हॅ ायर"
पासून सावध रहा. तु ही अशा लोकांसोबत वेळ का घालवाल जे फ तुमचा नचरा करतात? आपण आपली ऊजा कशी
व ा पत करता याब ल खूप वाथ हा:
• सव वकृ ती र करा.
• तुमचा अपूण वसाय पूण करा.
• आप या सहनशीलतेवर काम करा. (अ याय २९ पहा)
• माणसे आ ण नातेसंबध ं लुटणारी सव ऊजा यांना नरोप ा.
:
तुम या आयु यात ऊजा दरोडेखोर कोणते?

याब ल तु ही काय कराल?

अ याय २२: आपला वेळ व ा पत करा

"जे अ जबात क नये ते काय मतेने कर याइतकं न पयोगी काहीच नाही."
पीटर एफ कर
आपण बरेच ओ हरटाइम काम करता आ ण तरीही आप याला आव यक असले या येक गो ीसाठ वेळ नाही? आपण अशा
लोकां पक
ै एक आहात यांना दवसाचे 28 तास घालवायला आवडेल? बरं, दवाने आप याकडेही या हावरील इतरां माणे फ
24 तास आहेत. ओह आ ण मला माफ करा, मी वसरलो: टाइम मॅनेजमट नावाची कोणतीही गो नाही! वेळे चे व ापन करता
येत नाही. आपण काय क शकता ते हणजे आप या वेळेचा शहाणपणाने वापर करा आ ण आपले ाधा य म व ा पत
करा. मा याकडे येणारे येक जण आ ण माझे ब तेक म हणतात "मा याकडे to____ वेळ नाही ( रकामी जागा
भरा)." वेळ मळव याचा सवात वेगवान माग हणजे दररोज एक तास कमी ट ही पाहणे. हणजे वषाचे ३६५ तास, हणजे
म ह याला २८ तास! आठव ातील सात अ त र तासांचे काय कराल? अ धक वेळ मळ व याची आणखी एक यु हणजे
लवकर उठणे (अ याय 25 पहा).
ाधा य म न त करा आ ण आपला वेळ कोण या याकलापांम ये गुंतवावा हे नवडा. आपण कधी उपल आहात आ ण
कधी उपल नाही याब ल नयम सेट करा आ ण इतरांना आपला वेळ चो दे ऊ नका. गंमत हणजे तु ही तुम या
वेळेला जेवढं मह व ाल, तेवढं तुम याकडे असेल, कारण लोकही तुम या वेळेला मह व देतील. जर आपण लोकांना नेहमीच
आप याला यय आण याची परवानगी दली तर आपण मूलत: यांना दश वत आहात क आपला वेळ फारसा मौ यवान नाही
अशा प र तीत आपण कतीही तास काम के ले तरीही आपण भावीपणे काय क शकणार नाही. अलीकडील अ यासानुसार
असे आढळले आहे क कामा या येक 5 म नटां या ययासाठ आप याला 12 म नटे खच ◌ी पडतात, कारण आप या
म ला पु हा ल क त कर यासाठ 7 म नटांची आव यकता असते! आप याला दररोज कती अडथळे येतात? 10? 12? जे हा
आपण अडथ यांची सं या कमी करता ते हा आपण कती वेळ परत मळवू शकता याची क पना करा. दर 3 म नटां या
ययामुळे आप याला 10 म नटे खच होतात. समजा तु हाला एका कामा या दवसात 12 वेळा अडथळा येतो: 2 तास गेल!े एका
म ह यात हणजे एक अ त र आठवडा अस यासारखा! कमचारी, म कवा ाहकांना आप यात यय येऊ दे ऊ नका. हे
नयम आता सेट करा.
सोशल मी डया आ ण ई-मेल हा आणखी एक मोठा दरोडेखोर आहे. आप या सोशल मी डया याकलापासाठ न त वेळ
न त करणे आ ण ईमेल तपासणे हे बरेच वेळ मळ व याचे आणखी एक साधन आहे.
जे हा मी "नाही" हणायला शकलो ते हा मला कामात बराच वेळ मळू लागला. (अ याय २४ पहा)
माझे वैय क नंबर वन टाइम से हग तं हणजे मा या पुढ ल आठव ाचे नयोजन कर यासाठ र ववारी 30 ते 60 म नटे घेण.े
मी मा या ए सेल शीटम ये येक आठव ासाठ माझे वैय क आ ण ावसा यक येय ठे वतो. आ ण काही मोकळा वेळ,
व ांतीचा वेळ, जसे क पॉवर नॅप, वाचन, यान इ याद आ ण आप कालीन प र तीसाठ काही बफर टाइम चे वेळाप क
तयार कर यास वस नका. मी मा या पुढ या दवसाचे नयोजन कर यासाठ दररोज 15 म नटे घेतो. अशा कारे, मी मा या
अवचेतन मनाला झोपेत आधीच यावर काम कर याची संधी देतो. हे काम करते! जे हा मी सया दवशी सु वात करतो ते हा मला
जा त वचार कर याची आव यकता नसते: मी फ कामावर जातो.
आणखी काही वेळ वाचव या या ट स:
• कामाची तारीख आ ण वेळ यांची याद तयार करा.
• तुमचा फोन कॉल त कॉल 5 म नटांपयत मया दत ठे वा .
• आपण के ले या येक कॉलसाठ आप याला ह ा असले या प रणामाची जाणीव ठे वा .
20
• वेळे या व काम करा आ ण आपण आपले काम वेगाने कराल (अलाम घ ाळ सेट करा आ ण या व काय करा).
• दररोज सं याकाळ सर् या दवसासाठ ह ा असले या 5 गो ी लहा आ ण ाधा य मानुसार यांची याद करा.
• वेळेचे लॉक (90 म नटे लॉ स) तयार करा.
• आप या वेळेचा मागोवा या. आप या दै नं दन याकलापांचा मागोवा घेऊन आपण स या आपला वेळ कसा वापरत आहात ते
पहा.
• अ य गो ी आधी करा.
• त राहणे थां बवा आ ण प रणामांसाठ जा.
पुढ ल वेळ दरोडेखोरांपासून सावध राहा:
• एखादे काम पूण कर यासाठ मा हतीचा अभाव.
• आपण सव काही वत: करता (पयाय दे णे हा एक पयाय आहे का?).
• आपण सहज वच लत होतात (ल क त करा आ ण सीमा न त करा!).
• आपले फोन कॉल खूप लांब आहेत (5 म नटांची मयादा ठे वा).
• आपण फायली शोध यात बराच वेळ घालवता (संघ टत हा!)
• आपण गो ी याच कारे करत राहता आ ण ते कर याचा अ धक काय म माग असू शकतो हे ल ात येत नाही.
• आप याला असे वाटते क आपण नेहमीच आ ण सव पोहोच यायो य असणे आव यक आहे (खरोखर?).
मग पुढे काय करणार आहात? आप याकडे वेळ नाही या बहा याने तु ही ह कराल क एका छो ा गो ीत वेळ काढायला
सु वात कराल आ ण वत:साठ बदल अनुभवू शकाल? तू काय करणार आहेस? ल ात ठे वा हे सव नणय आ ण सवय ब ल
आहे!
कृ ती चरण:
या 5 गो ी लहा या तु ही आता करायला सु वात कराल!

अ याय २३: संघ टत हो यास सु वात करा!

"एखाद गो कर यापूव तु ही जे करता ते ऑगनाय झग हणजे काय, जेणेक न जे हा तु ही ते करता ते हा ते सव मसळत नाही.
"
ए.ए. म ने
"आयोजनात घालवले या येक म नटामागे एक तास मळतो."
ननावी
संघ टत हो यासाठ तु ही खूप त आहात का? आपण कागदा या ड गरांनी वेढलेले आहात आ ण आप या टे बलावर पो ट
आहेत. आ ण आप याला असे वाटते क आपण खरोखर त आहात परंतु आपण ास घेऊ शकत नाही आ ण आपण
अ त र वेळ के ला तरीही आपण आपले काम हाताळू शकत नाही? मग आता बारकाईने वाचा, कारण मी खास तुम याशी
बोलत आहे!
असे नाही क आपण संघ टत हो यासाठ खूप त आहात, कारण आपण संघ टत नाही हणून आपण इतके त
आहात! आ ण ते आणखी खराब कर यासाठ : त अस याचा अथ असा नाही क आपण भावी आहात! आप याकडे
ऑ फसम ये सवात चांगले टे बल आहे, याचा अथ असा नाही क आपण सवात जा त मेहनत घेत आहात.
असे अ यास आहेत क आजचे अ धकारी आपला 30% ते 50% वेळ कागदप ां या शोधात घालवतात! यावर तुमचा व ास
बसतो का?
तर, मा या भारावून गेले या कायक या, वाचत जा आ ण या छो ा ट स वाप न पहा, कारण या आपले जीवन बदलू शकतात!
मी तेथे गेलो आहे आ ण मी खालील छो ा टपा वाप न ते फरवले:
• आप या कामा या दवसाची प हली 15 म नटे काय करावे याला ाधा य दे यात घालवा .
• आठव ातून एक तास पेपर आयो जत कर यासाठ आ ण दाखल कर यासाठ घालवा .
• दवसातून 15 म नटे कागद फे क यात आ ण डे क साफ कर यात घालवा
• आप या कामा या दवसातील शे वटची 15 म नटे उ ाची आपली कामे पार पाड यासाठ घालवा. मह वाचं काय आहे? तातडीचं
काय?
• आपला ई-मेल इनबॉ स टू -डू ल ट हणून वापरा. सोडवलेली कामे सं हत होतात आ ण न सुटलेली कामे इनबॉ सम ये
राहतात.
• जर असे काही ई-मेल आ ण कामे आहेत जी आपण 5 म नटांपे ा कमी वेळात क शकता, तर ते नेहमीच व रत करा! नेहमी!
• जोपयत आपण नयं णात नाही तोपयत कोणतीही नवीन कामे वीका नका.
• हे काम प ह यांदा च करा, जेणेक न ते आप याला पु हा ास दे णार नाही आ ण नंतर आप याला अ धक वेळ खच करेल.

21
तु हाला तो ट पकल सहकारी आठवतो का याने नेहमीच आपलं काम वेगाने पूण के लं, पण नीट पूण के लं नाही आ ण मग
ये या येक ट यादर यान तु हाला अ धक मा हतीसाठ या याकडे परत जावं लागलं. १५ म नटे लागणा या सव यो य
कागदप ां सह एकदा चांगले काम कर याऐवजी याने ५ म नटांत धाव घेतली आ ण नंतर आप याला आणखी तीन वेळा
या याकडे परत जावे लागले आ ण यामुळे आणखी ३० म नटे गमवावी लागली. यामुळे यां नी य ात १५ म नटांऐवजी ३५
म नटे टा क पूण कर यासाठ वेळ घेतला. हे प ह यांदाच करा!
या पु तकातील इतर सव गो माणे "ते मा यासाठ चालणार नाही" असे हणणे हे न म हणून गणले जात नाही! कमीतकमी
दोन आठवडे य न करा आ ण तरीही ते आप यासाठ काय करत नस यास मला ईमेल लहा आ ण मा याकडे त ार करा!
कृ ती चरण:
यापैक कोण या ट स तु ही आधी ाय कराल?
अ याय 24: यांना "नाही" आ ण वत: ला "हो" हणा
मला यशाची गु क ली मा हत नाही, पण अपयशाची गु क ली हणजे येकाला खूश कर याचा य न करणे.
बल कॉ बी
या छो ा ायामांपक ै आणखी एक आहे याने माझे जीवन बरेच सुधारले: जे हा मी इतरांना खूश कर याची इ ा सोडली
आ ण वत: बनू लागलो, ते हा यातील बरेच से "नाही" या श दासह आले. जे हा जे हा आपण "नाही" हणता ते हा आपण
"नाही" हणतो, ते हा आपण खरोखर वत: ला "हो" हणत आहात! "नाही" हणायला शक याआधी मी अनेकदा इ ा
नसतानाही म ां सोबत बाहेर जात असे कवा मला आवडत नसले या काय मांना जात असे. याचा प रणाम असा झाला क मी
शारी रक र या तेथे होतो परंतु मान सक ा मी सया ठकाणी होतो आ ण ामा णकपणे सांगायचे तर मी सव म कं पनी
न हतो. जे हा मी ठरवले क "होय" हणजे "होय" आ ण "नाही" हणजे "नाही", ते हा मला खूप बरे वाटले. मी मा या म ांबरोबर
कमी बाहेर गेलो आ ण यांना "नाही" हणणे सु वातीला कठ ण होते, परंतु याचा प रणाम असा झाला क जे हा मी मा या
म ांसोबत होतो ते हा मी पूणपणे तेथे होतो.
मा या कामा या आयु यात याचा भाव आणखी मोठा होता. जे हा मी ेनम ये काम कर यास सुरवात के ली ते हा मला एक
चांगला सहकारी बनायचे होते आ ण मला वचार यात आले या येक उपकाराला होकार दला. क पना करा काय झालं? मी
कामात पूणपणे भारावून गेलो, कारण मला बरेच उपकार मा गतले गेले - सहसा असे काम जे इतर कोणालाही करायचे न हते. पाय
खाली ठे वायला मला थोडा वेळ लागला, पण शेवट मी हणालो "पुर!े ". ते हापासून उपकारासाठ या सव ांचे माझे प हले उ र
होते "नाही! म व। क शकत नाही. स या खूप बझी आहे!" वारंवार "नाही" हणायला सु वात के याने मी मा या कामा या
आयु यात बरीच सुधारणा के ली आ ण य ात बराच वेळ मोकळा के ला. पण अपराधी न वाटता "नाही" हण याची खा ी करा!
आपण संबं धत ला समजावून सांगू शकता क हे यां या व वैय क नाही, तर आप या वत: या क याणासाठ आहे.
मी अजूनही मा या सहका यांवर उपकार क शकतो, परंतु जर मा याकडे पुरेसा वेळ असेल आ ण मी नणय घेतला तरच.
अचानक मी ाय हर सीटवर बसलो. जर मी यासाठ तयार होतो तर मी संबं धत सहका याला सां गने क मी के वळ उपकार करीत
आहे आ ण कोण याही प र तीत मला ते काम करायचे नाही. वाथ ? हो! पण तुम या आयु यातील सवात मह वाची कोण
आहे हे ल ात ठे वा. ते बरोबर आहे! तु ही तुम या आयु यातील सवात मह वाची आहात! बरं हायला हवं! तु ही वत: चांगले
असाल तरच तु ही इतरां ती चांगले रा शकता आ ण या तराव न तु ही इतरांना हातभार लावू शकता, पण आधी वत: चांगले
हा. आपण न त नणयावर येईपयत आपण नेहमीच थोडा वेळ खरेद क शकता आ ण थम "कदा चत" हणू शकता.
"नाही" हणायला सु वात के ली तर आयु य खूप सोपं होतं!
वतःला खालील वचारा:
तु ही कोणाचे आयु य जगत आहात? तु ही वत:चं आयु य जगत आहात क इतरां या अपे ा ◌ंना खूश कर याचा आ ण पूण
कर याचा य न करत आहात?
आता सु वात करायला कोण आ ण काय नाही हणणार आहात?
कृ ती चरण:
या गो ी तु ही करणे थांबवाल यांची याद बनवा!
अ याय २५ : लवकर उठ! कमी झोप!
" दवसा या सु पूव उठणे चांगले आहे, कारण अशा सवयी आरो य, संप ी आ ण शहाणपणास हातभार लावतात."
ॲ र टॉटल
एक तास आधी उठ याचा प हला फायदा हणजे तु हाला वषाकाठ सुमारे ३६५ तास मळतात. 365! "मा याकडे वेळ नाही!" असं
कोणी हटलं? जे हा लायंट मा याकडे येतात क यां याकडे वेळ नाही, ते हा मी यांना प हली गो वचारतो क ते कती तास
ट ही पाहत आहेत. हे सहसा यांना आव यक वेळ दान करते. यांनी ट ही पाहणे बंद के ले आ ण अजूनही पुरेसा वेळ नाही
यांना मी एक तास आधी उठ यास सांगतो. सकाळ सूय दया या अगोदर एक वशेष ऊजा असते. साडेपाच-सहा या सुमारास
उठायला सु वात के यापासून माझं आयु य पूणपणे बदलून गेल.ं मी अ धक शांत आ ण नवांत आहे आ ण दवसाची सु वात

22
आधीच ताणतणावात करत नाही. मी सहसा सूय उगव या या अधा तास आधी धावत जातो जेणेक न परत येताना मला भूम य
समु ातून सूय "बाहेर" उगवताना दसेल. हे पूणपणे मनाला चटका लावणारे आहे आ ण आधीच मला पूण आनंदा या तीत
ठे वते. आ ण आप यापैक जे समु ा या शेजारी राहत नाहीत यां यासाठ : शेतात, जंगलातून कवा अगद मो ा शहराबाहेर
सूय दय ततकाच रोमांचक आहे. जरा बघा आ ण मला कळवा! आप या दवसाची सु वात अशा कारे करणे आप या
आनंदआ ण मनःशांतीसाठ खूप फायदेशीर आहे. लवकर उठ याचा आणखी एक मोठा फायदा हणजे यामुळे वयं श त बळकट
होते आ ण तु हाला वा भमान ा त होईल. अनेक यश वी नेते अल बड् स लबचे सद य होते आ ण आजही आहेत, उदाहरणाथ,
ने सन मंडेला, महा मा गांधी, बराक ओबामा आ ण बरेच काही.
हे वै ा नक ा स झाले आहे क दररोज रा ी 6 तास पुरश े ी झोप आ ण पारी 30 ते 60 म नटांची पॉवर डु लक असावी.
आपला ताजेपणा आप या झोपे या गुणव े वर अवलंबून असतो, माणात नाही. आप याला ताजेतवाने वाट यासाठ कती
तासांची झोप आव यक आहे हे आपण वत: शोध याचा य न के ला पा हजे. परंतु आपण न तपणे य न के ला पा हजे. यामुळे
तुमचे जीवनमान खूप सुधारेल. लवकर उठणे ही एक नवीन सवय आहे हे वस नका, हणू न थोडा वेळ ा आ ण लवकर
उठ यानंतरही थकवा जाणवत असेल तर प ह या आठव ानंतर हार मानू नका. ही सवय लाग यासाठ कमान ३ ते ४ आठवडे
लागतात. जर तु हाला एक तास आधी उठता येत नसेल तर अधा तास य न करा. आ ण हे वस नका क एक तास आधी
उठ याब लची आपली वृ ी, वचार आ ण व ास देखील मोठ भू मका बजावतात. ७-८ तासां या झोपेनंतर कामावर
जा यासाठ ६.४५ वाजता उठणे मा यासाठ इतके अवघड कसे होते हे मा यासाठ नेहमीच कु तूहलाचे होते, परंतु येक सु पूव
मी सहसा ४ तास झोपलो आ ण अलाम घ ाळ बंद हो यापूव उठलो आ ण मी पूणपणे ताजेतवाने आ ण उ साही होतो. शेवट ,
उठणे कवा नूज बटण दाबणे हा आपण घेतलेला नणय आहे. हे तुम यावर अवलंबून आहे. आप यासाठ चांगली
जीवनशैली आ ण अ धक वेळ कती मह वाचा आहे?
अ याय २६ : सारमा यमे टाळा
"लोकशाही सं कृ ती ते हाच वतःला वाचवेल जे हा ती तमे या भाषेला ट का मक चतनासाठ उ ेजन दे ईल - संमोहनाचे
आमं ण नाही."
उ बट इको
"ही बातमी गौरवपूण गॉ सप आहे."
मोकोकोमा मोखोआना
तु हाला झपा ाने गती करायची आहे, नाही का? येथे एक टप आहे जी बरीच ऊजा आ ण वेळ मोकळ करेल! आपण दररोज
"बॉ स" समोर कती तास घालवता? सरासरी अमे रकन दवसातून ४ ते ५ तास ट हीसमोर घालवतो आ ण युरो पयनलोकां चीही
तीच अव ा आहे. हणजे आठव ाला २८ ते ३५ तास! तेजी! हा बराच वेळ आहे जो आपण तेथे मळवू शकता! वेळ
मळ व या त र आणखी फायदेशीर प रणाम आहेत! ट ही हा नंबर वन नसला तरी सवात मोठा एनज ेनेजर आहे! ट ही
पा ह यानंतर तु हाला कधी नवीन कवा उ साही वाटते का? बात या पाहणे थांबवा, नाहीतर र च वाणी बंद करा! तु ही
वत:ला एव ा नकारा मकतेला का सामोरे जाल? ट हीवरील कच याचा अ तरेक वत:ला दाखवू नका. फरणे , आप या
कु टुं बासमवेत अ धक वेळ घाल वणे कवा चांगले पु तक वाचणे यासार या नरोगी सवयीसाठ ट ही पाह याची सवय बदला.
मी बर् याच वषापूव बात या पाहणे बंद के ले जे हा मला समजले क कामावर जाताना सकाळ या बात यांम ये ऐकले या आ ण
पा हले या गो मुळे मी अ व झालो आ ण मी मनात वचार के ला, "मी मा या तणावपूण कामा या ठकाणी आधीच तणावात
जाऊ शकत नाही, के वळ राजकारणी ए ने कवा बँकर बी ने काय के ले कवा सी म ये यु आहे हणून. बातमी बघणं
थां बव यानंतर आठवडाभरातच मला बरं वाटलं! व ास बसत नाही का? फ वतःच क न बघा! आठवडाभर बात या पा
नका आ ण तु हाला कसे वाटते ते पहा.
मी तु हाला अ ानी हो यास सांगत नाही - जरी येथे ेनम ये ते हणतात "अ ानी हा गावातील सवात आनंद आहे".
तु ही अजूनही वतमानप े वाचू शकता. मी फ मथ यांची शफारस करेन. आपण अ ाप मह वा या गो सह अ यावत असाल,
कारण आपले कु टुं ब, म आ ण सहकारी आप याला अ यावत ठे वतील. फ नवडा आ ण नवडा क आपण आपले मन कती
कच याकडे उघडकरता. जर आप याला र च वाणी पाहणे थांब व याची आणखी कारणे हवी असतील तर सारमा यमे
आप याला कसे हाताळतात आ ण जवळजवळ सव काही कसे बनावट आहे याब ल तेथे असलेले एक महान पु तक वाचा!
आपण संपकात असले या मा हतीवर नयं ण ठे वा. हे आप या जीवनात भर घालते याची खा ी करा. ॅश ट ही पाह यापे ा
डॉ युमटरी कवा कॉमेडी बघा. आप या कारम ये बात या ऐक याऐवजी ऑ डओ-बुक कवा मो ट हेशनल सीडी ऐका.
अ याय २७: आपण " नवडले" आहे क आपण " नवडता"?
"संधी न हे तर नवड च तुमचं नशीब ठरवते."
जीन नडेच

23
आप या आयु यात अशा अनेक गो ी आहेत का या आपण "के या पा हजेत" कवा "कराय या" आहेत, परंतु कधीही क
शकत नाहीत? तुम या आयु यात कती "ह ात" आहेत? आपण अ धक ायाम करावा, जमम ये अ धक जावे, धू पान
थां बवावे, नरोगी खावे आ ण आप या कु टुं बासमवेत अ धक वेळ घालवावा का?
ते "पा हजे" आप याला कोठे ही जा यास मदत करत नाहीत; यांचा अथ असा आहे क आपण पुरस े े चांगले नाही आ ण फ
आपली ऊजा काढू न टाकता, कारण ते वाईट ववेक आ ण आ म-छळ घेऊन येतात. "मी जमम ये का जात नाही? मी खूप वाईट
आहे! माझं वजन कधीच कमी होणार नाही" वगैरे वगैर.े आप या सव "आव यक" गो ची याद तयार करा आ ण नंतर ते
वस न जा! काय? वसरा? हो! मी गंमत करत नाही, वस न जा! जर तुमचे गे या वषभरापासून एखादे येय असेल आ ण
याबाबत तु ही काहीही के ले नसेल, तर तु ही ते वस न जाणे चांगले. जर तुमचे येय जमम ये जाणे असेल आ ण आपण वषभर
गेला नाही तर ते जाऊ ा. येयाबरोबर तु ही वाईट ान- व ान आ ण ते सा य न के याब ल ची आ म श ाही सोडू न देता.
आप या सव "आव यकता" काढू न टाका आ ण काही नवीन येय न त करा!
या गो ी आप याला "करा ा लागतील" या करणे थांबवा आ ण याऐवजी आपले येय नवडा आ ण - अ यं त मह वाचे-
"मी नवडले पा हजे" आ ण "मला करायचे आहे" ऐवजी "मी नवडतो", "मी नणय घेईन", "मी करेन" आ ण "मी पसंत करतो".
मी अ धक ायाम करणे नवडतो, मी नरोगी खातो, मी अ धक वाचणे नवडतो. ते कसं वाटतं?
आपण आप या याकलापांचा आनंद घेणे मह वाचे आहे - नसेल तर ते क नका. हा छोटासा ायाम क न पहा:
मला ए. करायचे आहे.
जर मी अ के ले नाही तर ब होईल.
आ ण B_ असेल तर C_ आ ण मग D_ आ ण E_ आ ण मग ____Z.
मी A_ Z_ पसंत करतो हणू नच मी A_ नवडतो
कृ ती चरण:
आप या "पा हजे" ची याद तयार करा आ ण यां ना सोडा कवा यांना "मी नवडतो" कवा "मी ठरवतो" असे पु हा सां गा.
अ याय २८: आप या भीतीला सामोरे जा!
:खाची भीती :खापे ाही वाईट असते.
पाओलो कोए हो
"आपण येक अनुभवा ारे साम य, धैय आ ण आ म व ास ा त करता यात आपण खरोखर चेह यावर भीती पाहणे थां बवतो.
जे काम तु ही क शकत नाही असं तु हाला वाटतं ते तु ही करावं."
एलेनोर जवे ट
आपली भीती आप याला नराश क दे ऊ नका, आप याला मया दत क दे ऊ नका कवा आप याला अधागवायू क
दे ऊ नका! डे हड जोसेफ ाट् झ असे हणतो: "तु हाला याची भीती वाटते ते करा आ ण तुमची भीती नाहीशी होईल" आ ण
माक ट् वेनला शं भर वषापूव च मा हत होते क " आजपासून २० वषानंतर तु ही या गो ी के या यापे ा तु ही न के ले या
गो मुळे अ धक नराश हाल." कवा मा या आवड या हण पैक एक हणते: "आपण के ले या गो चा कधीही प ाताप क
नका; फ तेच यांना तू कधी य न के ला नाहीस!" यामुळे या भीतीला सामोरे जा! यातील न वद ट के न वळ क पनाश
आहेत. म! नाटक आ ण आप ी या अ व सनीय कथा या कदा चत कधीच होणार नाहीत आ ण आप या मनाने बन व या
आहेत - ट . हाव एकर हणतात या माणे - आप याला आप या क ट झोनम ये ठे व यासाठ . सम या एवढ च आहे क
वकास, वृ आ ण यश यासार या महान गो ी क ट झोन या बाहेर घडतात.
भीती ही आप या मनाची जग याची यं णा आहे. आपले मन आप याला सुर त ठे वू इ ते आ ण आप या मनाला मा हत
नसलेली कोणतीही गो याला घाबरवते. मा या आयु यात अनेक भीती हो या आ ण अजूनही आहेत पण मी यावर मात करायला
शकलो आ ण मा या भीतीमागे मो ा संधी माझी वाट पाहत हो या. यामुळे मी मा या भीतीचा गबोड हणून वापर कर याची
सवय लावली. फ वतःला वचारा, "जर मी असे के ले तर मा याबरोबर सवात वाईट काय होऊ शकते?" मग जोखीम
घे यायो य आहे क नाही याचे मू यमापन करा.
काळजी या! र क न घे याची कवा आप या क ट झोनमधून बाहेर न पड याची कमतदेखील आहे. वतःला वचारा "मी
असेच राह यासाठ कवा हे न के याब ल कोणती कमत मोजत आहे?" ही जोखीम घे या या कमतीपे ाही जा त आहे
का? यात आंत रक शांती, आनंद, आरो य इ याद अमूत गो चाही समावेश आहे. भीतीने आपले नाते बदला. ते आप याला
सावध क ा आ ण आपला स ला या, परंतु यामुळे आप याला अधागवायू होऊ दे ऊ नका! उदाहरणाथ, मी भीतीने
पूणपणे अधागवायू झालो होतो आ ण बदला या कवा अ ात ◌ा या भीतीने पाच वष नोकरीत अडकू न पडलो होतो. आजकाल
जे हा मा यावर भीती आ ण शं कांचे आ मण होते ते हा मी मनात वचार करतो, "अहो, जर एव ा शंका आ ण भीती असतील
तर मी चांग या मागावर असणे आव यक आहे. मी कारवाई के ली तर बरं."
नवीन गो ी क न पहा आ ण अश य वाटणा या गो चा य न करा! गंमत हणजे या गो ची आप याला सवा धक भीती
वाटते या गो वर मात के यानंतर तुम या वकासासाठ आ ण वाढ साठ सवात सकारा मक ठरेल. या गो ची आप याला

24
भीती वाटते या करा: आपण क इ त नाही तो कॉल करा, आपण पाठवू इ त नाही तो ईमेल पाठवा, आपण वचार यास
घाबरत असले या ला वचारा आ ण पहा काय होते ते. भीती ल ात आ यावर यावर एक नजर टाका, याचे नरी ण करा,
याचे व ेषण करा, पण यावर व ास ठे वू नका. याऐवजी वचारा, "भीती बाळगा, मा या जु या म ा! तु ही पु हा इथे
काय करताय? तुला मला सावध करायचे आहे क मला अधागवायू करायचा आहे? तुझा खेळ काय आहे?"
तुला कशाची भीती वाटते? अपयश? यश? चुका होत आहेत का? चुक चे नणय घेताय? सुसान जेफस हणतात तसे करा: "भीती
अनुभवा आ ण ते कसेही करा"! जर तु हाला नवीन दे शात पोहोचायचे असेल तर तु हाला काही जोखीम प करावी लागेल आ ण
सतत अशा गो ी करा ा लागतील याची तु हाला भीती वाटते. जोपयत आपण यां याकडू न शकत नाही तोपयत चुकां ना फरक
पडत नाही आ ण पु हा पु हा याच चुका क नका. नणया या बाबतीतही तेच आहे - तसे नणय न घेणे कवा दरंगाई करणे
हादेखील एक नणय आहे!
आप या कायपु तका कवा जनलम ये खालील ांची उ रे ा:
१) तु हाला जे आयु य जगायचे आहे ते जग यापासून तु हाला कोण अडवत आहे?
२) तु ही जथे आहात तथेच राह याचे औ च य स कर यासाठ तु ही कोणते बहाणे करत आहात?
३) तु हाला जे करायला भीती वाटते ती के ली तर सवात वाईट गो कोणती होऊ शकते?
अ याय 29: आप याला ास दे णारी येक गो काढू न टाका
"छो ा छो ा गो ी एक आणू न मो ा गो ी के या जातात"
ह सट हॅन गॉग
"समोरचे ड गर तु हाला घाबरवतात असं नाही. तु या बूटमधला वाळू चा दाणा आहे."
रॉबट स वस
हे सहसा मी मा या को चग लायंटसह के ले या प ह या ायामांपैक एक आहे. आप याला ास दे णारी येक गो आपली
ऊजा काढू न टाकते. को चगम ये आपण याला सहनशीलता हणतो. उदाहरणाथ, आप या आवड या शटवरील हरवलेले बटण,
घाणेरडा शॉवर पडदा, बंद न होणारे वयंपाकघराचे कपाट, तुमचा बॉस तुमचे माय ोमॅने जग, तुम याकडे थकलेले पैस,े
अ व त गे ट म, तुटलेली साधने, अ ता त आ ण अ व त डे क, यापुढे न बसणारे कपडे इ. जोपयत आपण यांना
त करत नाही तोपयत ते आपली ऊजा काढू न टाकत राहतात. यांना काढू न टाकताच आप याला पुढे नेणा या गो वर ल
क त कर याची अ धक ऊजा मळे ल.
हणू न आपला ायाम हणजे आप याला ास दे णाया सव गो ची याद तयार करणे: आप या खाजगी जीवनात, आप या
नोकरीत, आपले घर, आपले म , वत: इ याद .
५० ते १०० गो ी ल ह या तर घाब नका. हे नॉमल आहे. एकदा आपण ते सव ल न ठे वले क यांचे वग करण करा. कोणती
हाताळणे सोपे आहे? आपण कोणती हाताळू शकता? तूतास जे तुम यावर अवलंबनू नाहीत यांना सोडा. दोन-तीन आठव ांनंतर
यां याकडे बघा. मी मा या लायंटसोबत पा हलेली गंमत हणजे आप यावर अवलंबनू नसले या काही सहनशीलता आपण
हाताळू शकणाया ◌ंची काळजी घेत यानंतर वतःच अ य होतात.
उदाहरणाथ, मा या लायंट मा टनाला कामा या ठकाणी एका सहका याबरोबर मो ा सम या हो या. याने खरोखरच तची
ऊजा वाया घालवली. तला हाताळता येणा-या सहनशीलतेवर तने काम के ले आ ण याद अ धक चकाचक झाली. तीन म ह यांनी
त या सहका याने अचानक नोकरी बदलली आ ण कं पनी सोडली! आता हा न वळ योगायोग होता क त या सहनशीलतेवर काम
के याचा हा प रणाम होता? मी नवड तुम यावर सोडू न देईन. खरं हणजे ती आता कामात खूप आनंद आहे! वत: क न पहा
आ ण मला पो ट करत रहा!
कृ ती चरण:
तु हाला ास देणा या सव गो ची याद बनवा. आप या खाजगी आयु यात, आप या नोकरीत, आपले घर, आपले म , वत:
इ याद .
वर वणन के या माणे यावर काम सु करा!
अ याय 30: आपले कपाट व करा
"सारांश असा आहे क , जर आपण ते वापरत नसाल कवा याची आव यकता असेल तर ते ग धळ आहे आ ण ते जाणे आव यक
आहे."
चा रसे वॉड
तुम या आयु यात काही तरी नवीन यावं असं तु हाला वाटतं का? आपण कधी ल ात घेतले आहे का क आपण काही गो पासून
मु होऊन अवकाश नमाण करताच व ाला ही जागा पु हा भर यास वेळ लागत नाही. हे सव ऊजब ल आहे. जर तुम या घरात
न वापर या जाणार् या व तू जा त असतील तर यातून तुमची ऊजा वाया जाते! को चग हणजे आपले संपण ू वातावरण सुधारणे
आ ण याम ये अ व ा समा व आहे. आप या कपाटापासून सु वात करा. येथे काही टपा आहेत:
• जर आपण ते वषभर प रधान के ले नसेल तर आपण कदा चत यापुढे ते प रधान करणार नाही.

25
• जे हा आपण वचार करता क "हे एक दवस उपयु ठरेल" कवा "हे मला चांग या काळाची आठवण क न दे त"े - ते हा ते
नघून जाते.
जे हा मी ग धळ घालतो ते हा मी सहसा व तू वनामू य देतो. हे फ मला बरे वाटते आ ण कसेतरी मला वाटते क जीवन / देव /
व मला याब ल ब ीस दे ईल. कपाट संप यावर संपूण बेड म या. नंतर दवाणखा यात जा, आपले गॅरेज व करा आ ण
आपले संपूण घर आ ण कायालय व करा. आपण यापुढे वापरत नसले या सव गो पासून मु हा: कपडे, जन स, पु तके ,
सीडी, अगद फ नचर इ याद . मा या एका लायंटने एका वीकडम ये आपला संपूण लॅट उघडला. याला खूप चांगले आ ण
हलके वाटले आ ण याला उजा वाढली यामुळे याला या या अ पकालीन उ ांचा संपूण समूह पूण कर यास मदत झाली.
याने कधीच मागे वळू न पा हलं नाही. आपण ग धळ कधी सु कराल?
कृ ती चरण:
आठव ा या शे वट वेळाप क तयार करा आ ण आप याला यापुढे आव यक नसले या सव गो पासून मु हा!
आता वीकडचे वेळाप क ठरवा!
अ याय ३१ : अ व ा आ ण सहनशीलता हातात हात घालून चालतात –
वा त वक जीवनाचे उदाहरण
"ग धळ हणजे गत नणयांपलीकडे काहीच नाही."
बाबरा हे हल
अनाग द आ ण सहनशीलता हातात हात घालून चालते. मा याकडे मा या लायंट लॉरे सचे वा त वक जीवनाचे उदाहरण आहे,
जो येदर यान काय घडले याचे वणन करतो:
जे हा मी माझं आयु य व कळ त कर या या येतनू गेलो, ते हा असं वाटत होतं क मी वतःसाठ वातं याची नवी भावना
नमाण करत आहे. ग धळ हणजे काय हे समज याआधीच मी वाटे त अनेक वाईट सवयी आ ण वचारांना परावृ करणारे आयु य
जगत होतो... उदाहरणाथ, धू पान कवा म पान यासार या सवयी या न ह या. सुरवातीला नग य वाटणा या छो ा
सहनशीलतेसारखे ते होते, पण जसजसे मी मा या आयु यात अ धका धक या मळव या आ ण मी बदलू शकत नाही अशा गो ी
हणून यां चा वीकार के ला, ते हा ते जड होत गेले जोपयत माझे वजन खूप कमी होत नाही. या सहनशीलतेमुळे मला
आळशीसारखा हालचाल के यासारखं वाटू लागलं. दरंगाई, झोप न लागणे , मा या कामातून प रपूणता न मळणे, वारंवार अ
काढ याची सवय लागणे, अ धक यश न मळा याने वत:ला मारहाण करणे अशा गो ी... वाटे त कु ठे तरी मी मा या आयु यातील
येयाकडे ल के ले आ ण मी या सहनशीलतेला मला अडक यासारखे वाट याइतपत गो ी ◌ंना ग धळात टाकू दले.
जे हा माझे श क माक यांनी मला अन ल ट रगची क पना मांडली, ते हा ते खरोखरच एक कट करण होते. याचा अथ मला
लगेच समजला, पण मी असा का आहे कवा तो त क न छ ातून कसे बाहेर पडावे हे मला कळत न हते. माकने मला सुस
कर यास मदत के ले या साधनांसह, मी आता माझी सहनशीलता ओळखू शकतो आ ण यांना अनलोड कर याचे काम क
शकतो. मी या गो ी ओळख या आहेत यांना मी पटकन त क शकतो आ ण यापासून मु झालो आहे: उघडणार नाही
अशी खडक त करणे , मी हल यावर साठवणु क त ठे वलेली च े टांगणे , माझी जुनी गाद बदलणे जे इतके आरामदायक
न हते. या सहनशीलतेचे नराकरण कर यास अ धक वेळ लागेल ते दे खील मी ओळखतो आ ण मी नेहमीच यां यावर काम करतो,
जसे क कामावर वत: ला अ धक आ हान दे णे आ ण या उ पादकतेतनू समाधान मळ वणे . मी या सवाचा मागोवा घे यासाठ
आ ण वत: ला जबाबदार धर यासाठ ल न ठे वले आहे आ ण मी वाटे त यां ना ओळखत असताना नवीन सहनशीलता ल हतो.
मा या आयु यातील सहनशीलता, जी मा या मनात गुफ ं ली गेली होती आ ण मला मंदावली होती, यामुळे मला असे वाटू लागले
आहे क मी आता १० पट हलका झालो आहे. मा यात अ धक ऊजा, अ धक उ साह आ ण अ धक उ साह आहे. आ ण जसजशी
मी सहनशीलता उघडत गेलो तसतसा मला जाणवले क माझा भौ तक प रसरही अ ता त झाला आहे. माझा लॅट अ धक
व आ ण अ धक मोकळा आहे, हणून मला असे वाटते क मी घरात ग धळमु वातावरणात आहे."
अ याय ३२: सवात मह वाचा तास...
" येक दवस हा वषातील सव कृ दवस आहे हे मनापासून लहा."
रा फ वा ो इमसन
आप या दवसातील सवात मह वाचा तास आपण उठ यानंतरची तीस म नटे आ ण झोप यापूव ची तीस म नटे यांचा असतो.
जे हा आपले अवचेतन खूप हण म असते ते हा आपण या काळात काय करता हे खूप मह वाचे आहे. आपण आप या दवसाची
सु वात कशी करता याचा आप या उव रत दवसाचा वकास कसा होतो यावर मोठा प रणाम होईल. मला खा ी आहे क
आप याकडे असे दवस आले आहेत जे चुक या पायावर सु झाले आहेत आ ण ते हापासून ते अ धका धक खराब होत गेले
आहे - कवा या या उलट जथे आपण या भावनेने जागे झाला आहात क सव काही आप या मागाने जाईल आ ण नंतर ते झाले.
हणूनच आप या दवसाची सु वात चांगली करणे खूप मह वाचे आहे. आप यापैक ब तेकजण उठ यानंतर एका म नटापासूनच
धावपळ करतात आ ण असेच आपले दवस नघतात. ह ली ब तेक लोक तणावाखाली फरतात यात नवल नाही. रोज सकाळ
अधा तास कवा एक तास आधी उठ याने तुम यासाठ काय होईल? घाईघाईने ना ता गळ याऐवजी कवा कामावर जाताना

26
खा याऐवजी उठू न अधा तास वत:साठ घेतला तर? कदा चत आपण 10 कवा 15 म नटां या यानाने सकाळचा थोडा सा वधी
देखील तयार कराल. जर आपण ही सवय लावली तर हे आप या आयु यासाठ काय क शकते हे आप याला दसते का?
सकाळ या वधीसाठ येथे काही उप म आहेत. हे क न पहा!
• सकारा मक वचार करा: आजचा दवस चांगला जाईल!
• आपण कशासाठ कृ त आहात हे 5 म नटे ल ात ठे वा.
• १५ म नटे शांत वेळ.
• या दवसाची क पना करा जी खूप चांग या कारे सु होणार आहे.
• सूय दय पहा.
• धावायला जा कवा फरायला जा.
• आप या नयतका लकात लहा.
तुम या दवसा या शेवट या अ या तासालाही तेवढे च मह व आहे! झोप यापूव शेवट या अ या तासात तु ही या गो ी करता या
झोपे या वेळ तुम या अवचेतनम येच राहतील. तर मग खालील गो ी कर याची वेळ आली आहे:
• आप या जनलम ये पु हा लहा.
• आता आप या दवसाचा वचार कर याची वेळ आली आहे. तू काय महान के लंस? या न अ धक चांगले काय करता आले असते?
• पुढ ल दवसाचे नयोजन करा. उ ा तु हाला कोण या मह वा या गो ी कराय या आहेत?
• सर् या दवसाची याद तयार करा.
• आप या आदश दवसाची क पना करा.
• पु तकातील काही ेरणादायी लॉग, लेख कवा अ याय वाचा.
• तु हाला ेरणा दे णारे संगीत ऐका.
मी अ यंत शफारस करतो क आपण झोप यापूव आप याला उ े जत करणाया बात या कवा च पट पा नका. याचे कारण
असे आहे क जे हा आपण झोपत असता ते हा आपण सूचनांचा अ यं त वीकार करता. हणूनच सकारा मक साम ी ऐकणे कवा
पाहणे अ धक फायदेशीर आहे.
आप या दवसापूव चे नयोजन आ ण करावया या गो ची याद आप याला चंड फायदे आ ण वेळेची बचत क शकते.
आप याला करावया या गो ी आधीच आप या अवचेतनम ये असतील आ ण जर आप याला आपले ाधा य म काय आहेत हे
आधीच मा हत असेल तर आपण सया दवशी खूप ल क त क शकाल.
:
यापुढे तुमची सकाळ-सं याकाळ कशी दसेल?
तु ही ३० म नटे लवकर उठू न थोडा सा वधी कराल का?
झोप यापूव तुमची शे वटची या काय असेल?
अ याय ३३: आपला उ े श शोधा आ ण आप याला जे आवडते ते करा
जीवनाचा उ े श सुखी राहणे हा नाही. उपयोगी पडणं, आदरणीय असणं, दयाळू असणं , तु ही चांगलं जगलात, जगलात यात काही
फरक पडणं गरजेचं आहे."
रा फ वा ो इमसन
"आप या आयु यातील दोन सवात मह वाचे दवस हणजे या दवशी आपण ज माचा दवस आ ण या दवशी आप याला का
कळते."
माक ट् वेन
आप या जीवन वासातील सवात मह वाची गो हणजे आप या उ े शाचा शोध. याचा नेमका अथ काय? याचा अथ तु हाला जे
करायला आवडतं ते करणं . "यशाची हमी मळाली तर तु ही काय कराल?" या ांची तुमची उ रे. कवा "जर आप याकडे
दहा दशल डॉलस, सात घरे असतील आ ण आप या सव आवड या गंत ानांवर वास के ला असेल तर आपण
काय कराल?" तु हाला तुम या येयाकडे घेऊन जाईल. आपण आप या यजनांपे ा आप या नोकरीत जा त वेळ घालवता,
जेणेक न आपण जे करीत आहात याचा आनंद या! 2013 गॅलप "द टे ट ऑफ द अमे रकन वक ले स रपोट" म ये हटले आहे
क 70% लोक यां या कामावर आनंद नाहीत! 50% गुंतलेले नाहीत, े रत नाहीत आ ण के वळ वतमान आहेत आ ण सुमारे 20%
अंतगत राजीनामा दे त आहेत आ ण स यपणे वभ आहेत! मी पाच वष ५०% चा भाग होतो आ ण हे भयानक होते. सग यात
वाईट गो हणजे मा या ल ातही आलं नाही! आपण काय असू शकतो, काय क शकतो आ ण काय क शकतो याब ल
आप या सवा या महान क पना कवा व े असतात. तु या व ांचं काय झालं? इथेच अ याय १६ मधील मू यअ यास च ात
येतो. आदश च हणजे या मू यांभोवती आपले येय तयार करणे आ ण अशी नोकरी करणे जे आप याला आप या मू यांनुसार
जग यास अनुमती देत.े आप याला नवीन गो ीत घाई कर याची आव यकता नाही, परंतु आपण आप या आवडी या गो ी
अ धक कर यास सुरवात क शकता. हे श दकोषासारखे वाटते, परंतु जे हा आप याला आपला हेतू सापडेल, ते हा गो ी जागेवर

27
पड यास सुरवात होईल. आपण नैस गक र या लोक, संधी आ ण संसाधने आक षत कर यास सुरवात कराल आ ण अ व सनीय
गो ी घडू लागतील! जे करायला आवडतं ते करत असले या पे ा यश सरं काहीच मळत नाही!
माझा म य होन त या पाठोपाठ लॉ कू ल मधून बाहेर पडला आ ण एका मो ा डपाटमटल टोअरम ये शूज वकायला लागला.
तला लोकां ना मदत करायला आवडते आ ण तला शूज आवडतात हणू न त यासाठ नवड होती. लोकां नी तची ख ली
उडवली तरीही ती त या आत ासह गेली. तला 'फ मेल अल बुदं ' असेही संबोधले जायचे. फार मोठं कौतुक नाही. पण तने
वनोदां ची पवा के ली नाही आ ण डपाटमटल टोअरम ये नंबर वन से स वुमन बनली, दरवष लाखो डॉलसचे शूज वकले,
एकापाठोपाठ एक ए लॉई ऑफ द इयर पुर कार घेतले आ ण चांगला पगार मळवला. खरं तर ती इतकं चांगलं काम करते क
हीआयपी लायंटना फ तचीच सेवा करायची असते. ती त या कामाचा येक ण ए जॉय करते.
जर आप याला असे वाटत असेल क आपण रोडमॅप कवा जीपीएस शवाय वाहन चालवत आहात आ ण खरोखर कु ठे जावे हे
मा हत नसेल कवा आपण येथे काय आ ण का करीत आहात हे आप याला मा हत नसेल आ ण आप याला एक कारचे हरवलेले
आ ण रकामे वाटत असेल तर हे एक ल ण आहे क आप याला आपला हेतू सापडला नाही. परंतु काळजी क नका, ते
थो ाच वेळात त के ले जाऊ शकते. आपली मू ये, कौश ये, आवडी नवडी आ ण मह वाकां ा तपासून आ ण आपण कशात
चांगले आहात हे पा न आपण आप या हेतचू े संकेत शोधू शकता. येथे आणखी काही आहेत जे आप याला मदत करतील.
यांना वत:ला उ र ◌े दे ऊन ल न ठे व याचे धाडस ठे वा. याची उ रे तुम या शवाय इतर कोणालाही दसत नाहीत. (मी १५ वष
जसे के ले तसे यांना सोडू नका! शेवट मी यांना उ र ◌े दली ते हा सगळं बदलून गेल!ं )
वत: ला खालील ांची उ रे ा:
मी कोण आहे? मी इथे का आहे? मी का अ त वात आहे?
मला मा या आयु यात न क काय करायचे आहे?
मला पूणपणे जवंत कधी वाटे ल?
मा या आयु यातील ठळक मु े काय होते?
वेळ नघून गे यावर मी काय करतोय? मला कशामुळे रे णा मळते?
माझी सवात मोठ बल ाने कोणती?
यशाची हमी मळाली तर मी काय करेन?
मा याकडे दहा दशल डॉलस, सात घरे असती आ ण मी जगभर फरलो असतो तर मी काय के ले असते?
कृ ती चरण:
पाहा ह डओ "पैसा व तू नसती तर?" (३:०४) यु ुबवर.
अ याय 34: दररोज फरा
"सकाळ लवकर फरणे हे संपण ू दवसासाठ वरदान आहे."
हे ी डे हड थोरो
जे हा श य असेल ते हा बाहेर जा आ ण नसगाभोवती वेळ घालवा. फरायला जा आ ण या याशी कने ट हा. सूया त कवा
सूय दय पहा. जर तु ही सकाळ धावायला कवा फरायला जात असाल तर तु ही न क हणाल क हे ी डे हड थोरो बरोबर आहे!
आप या जीवनाची लय इतक वेगवान आ ण तणावपूण झाली आहे क थोडा वेळ काढू न जंगलातून चालणे आप याला पृ वीवर
आणू शकते आ ण आप याला खोल व ांती देऊ शकते. शांतता ऐका आ ण याचा आनंद या. चालणे हा आपले शरीर आ ण
आपले मन पु हा स य कर याचा एक चांगला माग आहे. नुक याच समोर आले या टॅनफोड या एका नवीन अ यासानुसार
असा न कष काढ यात आला आहे क चाल यामुळे आपली सजनशील वचारसरणी सुधारते. जे हा मा या बायकोला
कामात ास होत होता आ ण जळ या या उं बर ावर होती ते हा आ ही दररोज द ड तास लांब फरायला लागलो. यामुळे तला
त या धकाधक या कामा या दवसापासून र जा यास, दवसभराचा राग वसर यास आ ण त या भावनांब ल बोल यास
आ ण व ेषण कर यास मदत झाली. या येमुळे तला सहज झोपही लागली आ ण रा ी तला चांगली आ ण अ धक
ताजेतवाने झोप लागली. आठवडाभरानंतर तला बरंच बरं वाटलं! लांब चाल याचा आणखी एक फायदा हणजे ती थकली, तचा
पहारा खाली के ला आ ण नव याचं हणणं ही ऐकायला सु वात के ली...
आपण दररोज एक तास चालणे कधी सु कराल? हे 30 दवस करा आ ण कसे वाटते ते मला सांगा!
अ याय 35: आपले मानक काय आहेत?
"मी लोकां ना शकवतो क मी काय परवानगी दे ईन यानुसार मा याशी कसे वागावे."
ट फन कोवी
वतःकडू न आ ण आजूबाजू या लोकांकडू न अ धक अपे ा आ ण मागणी करा. जर तु हाला खरोखरच तुम या आयु यात बदल
घडवायचा असेल तर तु हाला तुमचा दजा उं चावावा लागेल. आप या सव म काम गरीत अडथळा आणणारी म यमता, दरंगाई
आ ण वागणु क साठ शू य स ह णुता धोरण ठे वा! उदाहरणाथ, नेहमी स य बोलणे, नेहमी व शीर असणे, ते पूण होईपयत लोकां चे
खरोखर ऐकणे इ याद आपले मानक असू शकतात. वत: ला उ मानकां वर ठे वा आ ण - समान कवा या नही अ धक मह वाचे

28
- आप या सभोवताल या लोकां साठ सीमा न त करा! सीमा रेषा अशा गो ी आहेत या लोक आप याशी क शकत नाहीत
जसे क आप यावर ओरडणे, आप या भोवती मूख वनोद करणे कवा आपला अनादर करणे . पणे संवाद साधा आ ण
आप याला जागेवरच ास देणाया कोण याही गो ीकडे ल दे याची सवय लावा. "यो य वरात तु ही सव काही सांगू शकता,
चुक या वरात काहीही बोलू शकत नाही, यो य वर शोधणे ही कला आहे", ही हण ल ात ठे वा". "सूय चमकत आहे" असे
हणाल अशा तट आवाजात गो ी बोल याचा सराव करा.
जर कोणी आप या सीमा ओलांडत असेल तर यांना कळवा: "मला ती ट पणी आवडली नाही" कवा "मला असे बोलणे आवडत
नाही". जर ते पुढे गेले तर यांना थां ब याची वनंती करा: "मी तु हाला मा याशी असे बोलणे थां बव यास सांगतो". आ ापयत
ब तेक लोकां ना ते मळाले पा हजे, परंतु नेहमीच एक कवा दोन चालू असतात. तसे झाले तर - आ ह करा: "तु ही मा याशी
अशा कारे बोलणे थां बवावे असा माझा आ ह आहे." तीनही पावले मदत करत नसतील तर - नघू न जा! "तु ही __ असतांना मी
हे संभाषण क शकत नाही, असे सांगनू तट पणे नघून जा. नंतर बोलूया."
कृ ती चरण:
खालील गो ी लहा:
या गो ी तु ही तुम या आयु यात वीकारणार नाही.
सव वतन आपण इतरांकडू न सहन करणार नाही.
या गो ी तु हाला बनाय या आहेत.
अ याय ३६: कृ त तेची वृ ी आ मसात करा!
"तुम याकडे जे काही आहे याब ल कृ त राहा; आप याकडे आणखी काही असेल. तुम याकडे जे नाही यावर तु ही ल क त
के लंत, तर तु हाला कधीच पुरेसं मळणार नाही."
ओ ाव े
ओ ा चे हणणे ऐका! आप याकडे दररोज जे आहे याब ल कृ त रहा आ ण आपण कृ त हो यासाठ अ धक गो ी आक षत
कराल. कृ त ता आप याला उजने पुनभ रत करते आ ण आपले आ ममू य वाढवते. याचा थे ट संबंध शारी रक आ ण मान सक
आरो याशी आहे. "कृ त तेची वृ ी" आप याला थे ट आनंदाकडे घेऊन जाते आ ण राग, म सर आ ण नाराजीचा सव म तकार
आहे! तो आप या वभावाचा भाग बनू दे ! आप याकडे जे काही आहे, आप या सभोवताल या सव छो ा छो ा
गो साठ आ ण आप याकडे अ ाप नसले या गो साठ दे खील कृ त रहा!
असे हणू नका: "मी आभारी राहीन जे हा..." जसे मी अनेक वष के ले. शॉटकट या: आता कृ त हा - काहीही असो - आ ण
कृ त ता ही दैनं दन सवय बनवा: आप याकडे जे आहे याब ल ध यवाद दे ऊन दवसाची सु वात करा (आप याकडे जे नाही
याब ल त ार कर याऐवजी). याचा तुम या आयु यावर ता काळ प रणाम होईल. आप याला दररोज सापडणाया चांग या
गो वर ल क त करा. खालील ायाम मा या येक को चग येचा भाग आहेत. ते करा आ ण काय घडते ते पहा.
कृ ती चरण:
१) तुम या आयु यात जे काही आहे याब ल तु ही कृ त आहात अशा येक गो ीची याद बनवा. आपण वचार क शकता ते
सव लहा. (ही लांबलचक याद असावी)
२) रोज २१ दवस ३ ते ५ गो ी लहा, याब ल तु ही कृ त आहात, या दवशी तुम या जनलम ये लहा. झोप यापूव ते ण
पु हा जवंत करा. आनंद पु हा जवंत करा.
अ याय 37: ह युअलायझेशनची जा
भ व याचा अं दाज लाव याचा उ म माग हणजे तो तयार करणे.
पीटर कर
ह युअलायझे शन हे अनुभव नमाण कर यासाठ मूलभूत ोत आहे. आप या म चा अवचेतन भाग चांग या कारे
के लेले ह युअलायझेशन आ ण वा त वकता यां यात फरक क शकत नाही. याचा अथ असा क जर आपण आप या येयांची
खूप भावनेने आ ण तपशीलवार क पना के ली तर आप या अवचेतन मनाला खा ी होईल क हे खरोखर घडत आहे. यानंतर
आप याला ेरणा, संधी आ ण क पना दान के या जातील या आप याला आपले जीवन या इ त अव ेत पांत रत
कर यास मदत करतील. मी काय हणतोय? आपण शु ह युअलायझेशन ारे खेळांचा सराव क शकता का?
बरं खरंतर तु ही क शकता. ह युअलायझेशन या साम याची पु ी करणारे व वध अ यास आहेत.
80 या दशका या सु वातीला, टोनी रॉ ब सने अमे रकन सै याबरोबर काम के ले आ ण प तूल नेमबाजीची काम गरी
नाटक य र या वाढ व यासाठ ह युअलायझेशन तं ाचा वापर के ला. याच तं ाचा वापर क न बा के टबॉल पटूं ची ो शू टग
ट के वारी सुधार यासाठ इतर अ यास दे खील के ले गेले आहेत. प रणाम आ यकारक होते! जर आपण खेळाडू ंकडे बारकाईने
पा हले तर ते सव यां या शयती आ ण साम यांची क पना करतात. क अस, फॉ युला वन ाय हर, गो फर, टे नसपटू आ ण
अगद सॉकर खेळाडू देखील य साम या या दवस आ ण तास आधी खेळातील प र तीची क पना कशी करतात ते पहा.
जॅक नकलॉस, वेन ेट्झक आ ण गे लुग नस - काही नावे - ह युअलायझेशनसह यांचे येय सा य कर यासाठ ओळखले

29
जातात. को चगम ये आ ही येयांसह ह युअलायझेशन तं ाचा वापर करतो. वतःला आधीच येय सा य के ले आहे असे पहा. ते
वतः या डो यांनी पहा आ ण आप या सव इं यांना यात टाका: याचा वास या, ऐका, अनुभवा, याची चव या. तु ही यात
जत या जा त भावना घालाल, ततका याचा प रणाम होईल. जर आपण कालां तराने दररोज 15 म नटे असे के ले तर आप याला
चंड प रणाम दसतील. आप या सकाळ या वधीत कवा सं याकाळ झोप यापूव आप यासाठ दररोज वेळ काढा. पु ठ् या या
ए 3 शीटवर आप या येयाचे त न ध व करणाया तमां चा कोलाज तयार करणे आ ण ते आप या बेड मम ये कवा आपण
पा शकता अशा ठकाणी ठे वणे उपयु ठ शकते. काही नयतका लके खरेद करा आ ण आप या उ ांचे त न ध व
करणारे फोटो कापून टाका. आपण आप या संगणक कवा डे कटॉपवर व वध फोट चे नसे हर दे खील तयार क शकता. जर
तुमचे येय संप ी असेल तर तुम या व ातील घराचा फोटो, डॉलर या बलां चा फोटो कवा तुम यासाठ संप ीचा जो काही अथ
आहे तो टाका. गुगलवर " हजन बोड" सच के यास तु हाला न क च बरीच उदाहरणं सापडतील. दररोज उठ यानंतर 5 म नटे
आ ण झोप यापूव 5 म नटे आधी आपला कोलाज पहा आ ण आधीच पूण झाले या आप या येयासह वत: ची क पना
करा.
अ याय ३८: काय झाले तर?
"आप या अपे ा के वळ वा तवाकडे पाह या या ीकोनावर प रणाम करत नाहीत तर वा त वकतेवरही प रणाम करतात."
एडवड ई. जो स, डॉ.
नेहमी चांग याची अपे ा ठे वा! जीवन आप याला जे हवे आहे ते नेहमीच देत नाही, परंतु आप याला जे अपे त आहे ते
न तपणे देत!े यशाची अपे ा आहे का? कवा आपण आपला ब तेक वेळ अपयशाची चता कर यात घालवता? वतःब ल
आ ण इतरांब ल आप या अपे ा आप या अवचेतन व ासांमधून येतात आ ण यांचा आप या कतृ वावर चंड भाव पडतो.
आप या अपे ांचा आप या वृ ीवर प रणाम होतो आ ण आप या वृ ीचा आप या यशाशी खूप संबंध असतो.
आप या अपे ा आप या कृ ती कर या या इ े वर आ ण इतरांशी आप या सव संवादांवर दे खील प रणाम करतात. आप यापैक
बयाच जणांना हे सव मा हत आहे आ ण तरीही आप यापैक ब तेकांना मना या आवड या ांपक ै एक वचारताना नकारा मक
प रणामांची अपे ा असते: "काय झाले तर". हे वचा न आपण बर् याचदा काय काम करत नाही यावर ल क त करतो:
"जर ते चालले नाही तर काय?", "जर ती मा याबरोबर बाहेर गेली नाही तर?", "मला नोकरी मळाली नाही तर काय?", "मला
पगारवाढ मळाली नाही तर काय?",
"माझी नोकरी गेली तर?" पण ना ते चांगलं वाटतं, ना आप याला भीती वाटते यावर ल क त करणं. हे का फरवू नये आ ण
येक मया दत कवा नकारा मक वचारासाठ वत: ला वचा नये, "जर वपरीत स य असेल तर काय"?, "हे चांगले
झाले तर काय होईल?",
" तने हो हटलं तर?", "मला पगारवाढ मळाली तर?", "या क पनेने मी को धीश झालो तर?", "मला संसाधनं मळाली तर काय?
", "जर मी ते घडवू शकलो तर?", "आता वेळ आली तर?", "या छो ाशा पु तकाने मला माझं आयु य ख या अथाने बदल यास
मदत के ली तर?"
आपण कसा वचारता यातील एकच समायोजन आप याला, आप या ऊजला आ ण आप याला मळणारे उ र
बदलून टाकते. यामुळे तुमची वचारसरणी आ ण तुमचा अं तगत संवाद बदलतो. अचानक तु ही वचारले तर काय होईल ,
यापे ा तुम या डो यात पडले तर काय? आपली वचारसरणी बदल याचे फायदे हे असतील:
• तणाव, भीती आ ण चता कमी करणे.
• तु हाला अ धक शांतता वाटे ल.
• तुमची एनज ले हल वाढे ल.
• हे आप याला आप या वत: या अनुभवाचे शोधक बन यास अनुमती दे त.े
ाय क न बघा! आ ाच ते वाचून कसं वाटलं? आप या सव भीती आ ण नकारा मक "काय झाले तर" ची याद लहा आ ण नंतर
ती फरवा.
अ याय ३९ : भूतकाळ सोडा
"आपण आखलेलं आयु य सोडू न ायला आपण तयार असायला हवं, जेणेक न आपली वाट पाहणारे जीवन मळे ल."
जोसेफ कॅ बेल
"जे हा मी जे आहे ते सोडू न दे तो, ते हा मी जसा असू शकतो तसाच बनतो. जे हा मी मा याकडे जे आहे ते सोडू न दे तो, ते हा मला
जे हवे आहे ते मळते."
ताओ ते चग
आपण आप या भूतकाळात घालवलेला येक ण हा एक ण आहे जो आपण आप या वतमान आ ण भ व यातून चोरतो.
आपलं नाटक पु हा जगणं बंद करा- यात अडकू न पडू नका. ते सोडा! जु या गो ी सोड याचे धाडस तुम यात असेल तरच तु ही
तुम या आयु यात येणा या नवीन गो साठ मोकळे होऊ शकता. या गो ी घडू शक या अस या कवा हायला ह ा हो या कवा
या पूव ह ा हो या तशा झा या नाहीत अशा गो चा वचार कर यात आपला वेळ वाया घालवू नका. याला काही अथ नाही!

30
आपण ते बदलू शकत नाही! आप याला काय नको आहे यावर न हे तर आप याला काय हवे आहे यावर ल क त करणे
ल ात ठे वा. जर आपण भूतकाळात काय न के ले या प र तीवर ल क त के ले तर आपण यापैक अ धक प र ती
आक षत क शकता. आप या भूतकाळातील अनुभवांमधू न शका आ ण पुढे जा. आतापासून तु हाला एवढे च करायचे आहे.
सोपं आहे, नाही का? भूतकाळात काय चुकले यावर न हे तर भ व यात काय चांगले करायचे आहे यावर ल क त करा. आपण
मोकळे हावे आ ण आप या आयु यात नवीन गो ी येऊ शकतील यासाठ आपण भूतकाळ सोडणे आव यक आहे! जुने सामान
सोडा, अपूण रा हलेले काम पूण करा आ ण लोकां सोबत बंद हा. " मी आठवणी वापरतो, पण आठवण ना मी वाप दे णार
नाही" असं द पक चो ा चं हणणं बरोबर आहे.भूतकाळ पूण करा जेणेक न आपण वतमानाचा आनंद घे यास मोकळे होऊ
शकाल.
यापुढे आपण नेहमीच आपला वसाय पूण कराल अशी मान सकता आ मसात करा. नातेसबं ंध, काम आ ण इतर सव े ात
काहीही अपूण ठे वू नका. पुढे जात राहा.
कृ ती चरण:
तुम या आयु यात काय अपूण आहे? एक याद तयार करा आ ण यावर काम करा!
अ याय 40: आप या वजयाचा आनंद साजरा करा!
"तु हाला जे अ धक पहायचे आहे ते साजरे करा."
थॉमस पीटस
आपले जीवन बदल या या आ ण आप या येयापयत पोहोच या या मागावर आप या गतीब ल जाग क असणे देखील
मह वाचे आहे! येक वेळ थां बा आ ण आप या वजयाचा आनंद साजरा करा! आपण गे या आठव ापे ा चांगले आहात
याचा आनंद साजरा करा! आप या छो ा-छो ा वजयांकडे ल होऊ देऊ नका! मा या लायंटबरोबर काम करताना,
यां या सात यपूण कामांपैक एक हणजे यांचे छोटे वजय साजरे करणे. पूण झालेली येक कृ ती तुती कर यासारखी असते.
आपण पूण के ले या या पु तकातील येक ायामासाठ , वत: ला ब ीस ा: वत: ला नेहमीच हवे असलेले काहीतरी
खरेद करा, च पटांना जा, आप यासाठ जे चांगले वाटे ल ते करा. जर आपण नवीन सवयी शकलात आ ण चांगली
सुधारणा पा हली तर छो ा सहलीवर जा! तू ते कमावलेस! आतापयत या गतीब ल तु ही वत:ला काय ब ीस ाल?
ा डे कवा छान डनर कराल का? फरायला जाणार का?
1.___
2.___
3.___
4.___
5.___
अ याय 41: आता आनंद हा!
"सुख हाच जीवनाचा अथ आ ण उ "
ॲ र टॉटल
आनंद हा वास आहे, गंत ान नाही! आनंद हाही एक पयाय आहे! ती आंत रक अव ा आहे, बा अव ा नाही. आनंद ही
एक सवय आहे, मनः ती आहे. सुख हणजे कतीतरी गो ी!
परंतु नणायक आ ण सवात मह वाची गो हणजे: आप यासाठ आनंद हणजे काय? तु ही आ ा आनंद रा शकता! तुझा
मा यावर व ास नाही? ठ क आहे। णभर डोळे मटू न या. अशा प र तीचा वचार करा यामुळे आप याला खरोखर,
खरोखर आनंद झाला. ही प र ती मनात या मनात पु हा जागृत करा. ते अनुभवा, वास या, ऐका! उ साह आ ण आनंद ल ात
ठे वा! आ ण? कसं वाटलं? हे काम के ले का? आता तुला कसं वाटतंय? आनंद आप या गाडीवर, घरावर कवा बाहेर या जगात या
कोण याही गो ीवर अवलंबनू नसतो. तु ही इथेच सुखी रा शकता, आ ाच! मो ा सुखां या मागे जाताना आयु यातील
छो ा-छो ा सुखांना गमावू नका. आजूबाजू या स दयाचा आनंद या! छो ा छो ा गो चा आनंद या! लॉटरी जक या शवाय
कवा नवृ होईपयत आयु य पुढे ढकलू नका. आप याकडे जे आहे यातून आता मजेशीर गो ी करा. येक दवस पूणपणे जगा
जणू तो आपला शेवटचा दवस आहे! आता आनंद होऊन सु वात करा. आपण श य ततके मत करा - जरी आपण मूडम ये
नसता तरीही, कारण हसत हसत आपण आप या म ला सकारा मक संकेत पाठवत आहात. चांग या, द घायु यासाठ , नोकरीचे
समाधान, वैय क प रपूणता, वैय क नातेसबं ंध आ ण जीवन संतुलनासाठ मौजमजा आ ण वनोद आव यक आहेत. यामुळे
खूप हसा आ ण भरपूर मजा करा! आनंद राह यासाठ स या तुम याकडे यापैक कोणती कारणे आहेत?
• तुझं काम छान आहे.
• तुला माझं काम आवडतं.
• तु हाला चांगली मुलं आहेत.
• तुमचा एक चांगला जोडीदार आहे.
• तुमचे आई-वडील चां गले आहेत.

31
• तु ही मोकळे आहात.
• ...
:
तुम यासाठ सुख हणजे काय? ( व श हा.)
गे या आठव ात तु ही कती माईल ग ट के ले त?
तुला कती हसू आले?
कृ ती चरण:
या णां नी तु हाला आयु यात सवात जा त आनंद दला ते ण आठवा. कमीतकमी पाच ण लहा यामुळे आप याला
वल ण छान वाटले:
1.____
2.____
3.____
4.____
5.____
हे ण यां या सव भावना आ ण आनंदाने पु हा जगा. कसं वाटतंय?
अ याय 42: म ट टा कग खोटे आहे!
"ब तेक वेळा म ट टा कग हा एक म असतो. आपण म ट टा कग करत आहात असे आप याला वाटते, परंतु य ात आपण
एका कामातून सया कायाकडे वच कर यासाठ वेळ वाया घालवत आहात.
जन फॉरे ट
एका वेळ एकच काम करा! नवीनतम अ यासअसे दश वतो क एका य नाने एका वेळ एक गो कर यापे ा म ट टा कग
खरोखर कमी उ पादक आहे. काही अ यासअसेही सू चत करतात क हे आप याला हळू आ ण - आता सावध बनवते - डंबर!
आपण म ट टा कग करत आहात असे आप याला वाटत असले तरी आपण य ात एका वेळ एकच काम करत आहात, नाही
का? आप या हातात पाच कामे असू शकतात, परंतु मला खा ी आहे क आपण एकाच वेळ पाचही कामे करणार नाही. तु ही एक
ई-मेल ल हत आहात. तु ही ते ल हणे थां बवा आ ण फोन करा. तु ही थांबा आ ण ई-मेल लहीत रहा. एक सहकारी घेऊन
तुम याकडे येतो. आपण आपला ई-मेल ल हणे थां बवा आ ण ाचे उ र ा इ याद . यामुळे म ट टा कग वस न जा. एका
वेळ एखादं काम कर यावर भर ा आ ण एका तेने करा!
अ याय 43: आपले जीवन सोपे करा
"आयु य खरंच साधं आहे, पण ते गुंतागुंतीचं बनव याचा आमचा आ ह असतो."
क यु शयस
"मु य हणजे आप या वेळाप कात काय आहे याला ाधा य दे णे नाही, तर आप या ाधा य मांचे वेळाप क ठरवणे आहे."
ट फन कोवी
आपण आतापयत शकले या काही गो ी या पु तकात लागू कर यास सुरवात के ली तर आपले जीवन आधीच थोडे सोपे झाले
पा हजे. तु ही ग धळ घातला का? आपले कपाट साफ करा? काही सहनशीलतेपासून सुटका मळवा? तु हाला खाली खेचणा या
काही लोकां पासून तु ही सुटका क न घेतली का? ट फन कोवी यांनीच हटले होते क "आप यापैक ब तेक जण तातडी या
गो वर जा त वेळ घालवतात आ ण मह वा या गो वर पुरेसा वेळ देत नाहीत." तु हाला तुमचे ाधा य म मा हत आहेत का
कवा जे काही समोर येते ते हाताळताना, सतत आग वझवताना तु ही तरंगत आहात? कदा चत आप या आयु यातील खरोखर
मह वा या गो साठ थोडा वेळ काढ याची वेळ आली आहे. आपले जीवन सोपे कर या या दशेने एक मोठे पाऊल हणजे
मह वा या गो वर ल क त करणे, आप यासाठ अथपूण असले या याकलापांवर ल क त करणे आ ण इतर
याकलाप काढू न टाक याचा कवा कमी कर याचा माग शोधणे. हे मदत वयंच लत, यायो जत करणे, काढू न टाकणे
कवा भा ाने देऊन के ले जाऊ शकते. जर तु हाला सव काही करायचे असेल तर शेवट तु हाला काहीच सा य होणार नाही.
तुमचं वेळाप क खूप बझी आहे का? तुम याकडे खूप क मटमट् स आहेत का? सोपे करणे हणजे आपले आयु य कमी करणे
आ ण कमी म ये जगणे शकणे. आपण काय कमी क शकता? तुम याकडे खूप कपडे आ ण व तू आहेत का? आपण
वयंपाक कर यात जा त वेळ घालवत आहात का? मदत का मळत नाही कवा साधे जेवण का तयार के ले जात नाही? कु टुं बातील
कोण तु हाला आधार देऊ शके ल? ऑनलाईन बँ कग ारे तु ही तुमचे आ थक जीवन सोपे क शकता का? सव काही रोखीने का
देऊ नये आ ण आप याला खरोखर आव यक असले या व तूच खरेद का क नये? तुम या ऑनलाइन आयु याब ल काय
सांगाल? तु ही सोशल मी डया कवा इ टं ट मेसे जगवर जा त वेळ घालवता का? मग थोडी अ धक श त लाव याची वेळ येऊ
शकते. आपण ऑनलाइन असताना न त वेळ न त करा आ ण यांना चकटू न रहा! आव यक अस यास टाइमर लावा.
आप या पीसीवरील डे कटॉप आ ण आप या ई-मेल इनबॉ सला अनलॉक करा. मा या लायंट माकने हे के ले आ ण ह युअल
अन ल टगचा या यावर शारी रक अ व ततेसारखाच प रणाम झाला. याने आजूबाजूला उचललेले मोठे वजन सोडले आ ण
32
 यामुळे याला खूप ऊजा मळाली. दवसभरात ठरा वक वेळेलाच आपले ई-मेल तपासा आ ण ई-मेल आ ण टे ट ड ल हरीचा
टोन बंद करा जेणेक न आपण नेहमी वच लत होणार नाही. नुक याच जमा झाले या आ ण आपण कधीच वाचत नसले या
नयतका लकांमधून सद यता घे याची आ ण आप याला दररोज तीन वेगवेगळ वतमानप े वाच याची खरोखरच आव यकता
आहे का हे वत: ला वचार याची ही चांगली वेळ आहे. तु ही कामावर जात आहात का? कदा चत आपण आप या बॉसला
आठव ातून एकदा कवा दोनदा घ न काम कर यास सांगू शकता. तु ही जा त तास काम करत आहात का? या पु तकातील
वेळेचे व ापन आ ण संघ टत हो यावरील अ याय आप याला आपला कामाचा वेळ कमी कर यास आ ण आप या
आवडी या गो ी कर यासाठ अ धक वेळ शोध यास मदत क शकतात क नाही ते पहा. आ ण वतःवर उपकार करा: आपले
काम घरी आणू नका - शारी रक आ ण मान सक र या देखील नाही. जर आपण ते कामा या ठकाणी के ले नाही तर आप या
कामा या सवयी तपासा आ ण श य अस यास या बदला. हे अ यंत मह वाचे आहे. घरी आ यावर कामाचा वचार करणे बंद
करा. स या बदलता येणार नाही अशा गो ीची चता करणे हणजे वाया जाणारी ऊजा होय. उ ा कामा या ठकाणी आपण
याब ल काय क शकता याचा वचार करा आ ण आ ा वस न जा.
:
• तुम या आयु यात अ तरेक कु ठे दसतो?
• आप याकडे बयाच गो ी आहेत याची आप याला आव यकता नाही कवा वापरत नाही?
• तुमचे वेळाप क नेहमी बुक असते का ?
• तुम या वेळाप कात वत:साठ आ ण तु हाला आवडणा या गो साठ वेळ आहे का ?
• आप या दै नं दन जीवनात (घर आ ण / कवा काम) सवात मह वाची कामे कोणती आहेत?
• यापैक कोणती कामे सहजपणे सोप वली जाऊ शकतात, वयंच लत के ली जाऊ शकतात कवा काढू न टाकली जाऊ शकतात?
अ याय ४४: अ धक हसणे!
कधी कधी तुमचा आनंद तुम या हस याचा ोत असतो, तर कधी तुमचं हसणं तुम या आनंदाचं कारण ठ शकतं.
थच हाट हान
हसणे! तसं वाटत नसलं तरी! हस याने आपले जीवन, आरो य आ ण नातेसंबंधांची गुणव ा सुधारते. जर आपण हे आधीच के ले
नसेल तर जाणीवपूवक ४ ते ६ वषाची मुले दवसातून ३००-४०० वेळा हसतात आ ण ौढ फ
१५ वेळा हसतात या अनेक वयंसहा य पु तकांम ये आ ण लॉ जम ये उ धृत के ले या अ यासाची मी पु ी क शकत नसलो
तरी ते खरे असू शकते. फ मुलांबरोबर आपले वैय क अनुभव या आ ण ामा णकपणे ते अ यासा या नकालांशी खूप चांगले
जुळते. हसणे आ ण हसणे हे आप या आरो यासाठ अ यंत चांगले आहे हे प के आहे! रोज खूप हसणे कवा हसणे
तुमची मान सक ती आ ण सजनशीलता सुधारते हे व ानाने दाखवून दले आहे. तर आणखी हसा!! मी आ ण माझी
प नी दवसातून कमान १ तास वनोद कवा मजेशीर गो ी पाहतो आ ण गालाव न अ ू येईपयत हसतो. ही सवय सु
के यापासून आप याला खूप बरं आ ण ऊजनं भरलेलं वाटतं! तु हीही क न बघा!
कॅ सास व ापीठातील तारा ा ट आ ण सारा स े मन यांनी के ले या अ यासानुसार असे दसून आले आहे क हसणे कठ ण
प र तीत आप या तणावा या तसादात बदल क शकते. अ यासानुसार असे दसून आले आहे क हे आप या दयाची गती
कमी क शकते आ ण तणावाची पातळ कमी क शकते - जरी आपण आनंद वाटत नसाल तरीही. हस याने आप या म ला
सव काही ठ क अस याचा संदेश जातो. अ याय 60 "जोपयत आपण ते बनवत नाही तोपयत ते खोटे करा" आ ण अ याय 61
"आपले आसन बदला" पहा. पुढ या वेळ जे हा आप याला तणाव कवा भारावून जावे लागेल ते हा य न करा आ ण ते काय
करते क नाही हे मला सांगा. तु हाला हस याचे अ जबात कारण नाही असे वाटत असेल तर पेन कवा चॉप टक दातांनी ध न
ठे वा. हे मतहा याचे अनुकरण करते आ ण समान प रणाम नमाण क शकते. जर आप याला हस यासाठ आणखी
ो साहनांची आव यकता असेल तर वेन यु न ह सट ने हस यावर के ले या अ यासाचा शोध या यात हसणे आ ण द घायु य
यां यात वा सापडला आहे! जे हा आपण हसता ते हा आपले संपूण शरीर जगाला "जीवन महान आहे" असा संदेश दे त.े
अ यासअसे दश वतो क हसतमुख लोक अ धक आ म व ासी आ ण व ास ठे व याची श यता जा त मानले जातात. लोकांना
फ यां या आजूबाजूला चांगलं वाटतं. हस याचे पुढ ल फायदे हे आहेत:
• सेरोटो नन सोडते (आप याला चांगले वाटते).
• एंडो फन सोडते (वेदना कमी करते).
• र दाब कमी होतो.
• ता वाढते.
• रोग तकारक श ची काय मता वाढवते.
• जीवनाकडे पाह याचा अ धक सकारा मक ीकोन दान करतो (आपण हसत असताना नराशावाद हो याचा य न करा...).
अ यास:

33
पुढचे सात दवस आरशासमोर उभे रा न एक म नट वत:शीच हसत राहा. दवसातून कमीतकमी तीन वेळा असे करा आ ण
आप याला कसे वाटते ते पहा.
अ याय 45: पॉवर नॅ पग सु करा
"जे हा आप याला काय करावे हे समजत नाही, ते हा झोपेची वेळ येत.े "
मेसन कू ली
मा या अ यंत आवड या पैक एक. आ ण याच वेळ , हे वै ा नक ा स झाले आहे क पार या वेळ पॉवर नॅप पु हा
ऊजावान, ताजेतवाने आ ण उ पादकता वाढवते. मा यासाठ तो पूणपणे डोळे उघडणारा होता. मा या कामा या सवात
धकाधक या काळात - जे हा मी जळ या या जवळ होतो, कारण तणाव, आ ण लायंट या धम या आ ण त ारी अस होत
हो या (कधीकधी मला वाटले क आ ही आप कालीन श या करीत आहोत, तरीही आ ही फ पु तके तयार करीत आहोत.) -
मी पॉवर नॅप घेऊ लागलो आ ण हा बदल वल ण होता. त ारी ऐकताना आ ण उपाय शोधताना मी खूप कमी तणावात होतो
आ ण खूप शांत होतो. काही वेळ मी जवळच असले या एका उ ानातील एका बचवर २५ ते ३० म नटे झोपलो आ ण नंतर
ऑ फसम ये फ दोन खु या एक ठे व या आ ण तथेच झोपलो. मा या कामाचा दवस अचानक दोन अधा झाला आ ण पारची
वेळ अध झाली असे वाटले. मी "सेकंड हाफ" नेहमी े श के ला आ ण पारी 2 ते 5 या दर यान पार या जेवणानंतरचा सामा य
थकवा नघून गे यामुळे मी अ धक उ पादन म काम गरी देखील के ली. तु ही पॉवर नॅ पग चा य न करणार आहात का? तु ही
कधी सु वात कराल?
अ याय ४६: दररोज अधा तास वाचा
"जो माणूस वाचत नाही याला वाचता येत नाही या माणसापे ा काहीच फायदा होत नाही."
माक ट् वेन
माक ट् वेन हणतात, "जो माणूस वाचत नाही याला वाचता येत नसले या माणसापे ा काहीच फायदा होत नाही. जर तु ही
दवसातून अधा तास वाचत असाल तर हणजे आठव ातून साडेतीन तास आ ण वषभरात १८२ तास! हे आप याकडे भरपूर ान
आहे. मा या को चग श णादर यान माझे प हले ल खत येय "अ धक वाचणे " होते. यावेळ मी वषानुवष एकही पु तक वाचलं
न हतं. आता मी आठव ातून सरासरी दोन पु तकं खातोय. मी मागील 6 म ह यांत अ धक अ यास के ला जो आधी या संपूण 15
वषात - मा या आंतररा ीय वसाय अ यासासह. यामुळे नेहमी एक पु तक सोबत ठे वा. झोप यापूव एखादं चांगलं पु तक
वाचून ट ही पाह याची - कवा या नही वाईट - बातमी पाह याची सवय लावली तर मनःशांतीचा अ त र फायदा तु हाला
मळे ल. आणखी एक प रणाम हणजे आपण आपली सजनशीलता वाढवतो. मग तु ही कशाची वाट पाहत आहात? पुढ ल तीन
म ह यांत वाचायला मळणार् या ६ पु तकां ची याद बनवा! आप याला काय वाचावे हे मा हत नस यास, शफारस साठ माझे
वेबपृ पहा. पण ती याद आताच बनवा!
अ याय 47: बचत सु करा
"वैय क र या , मी काय वाचवतो याची चता करतो, मी काय खच करतो याची चता करत नाही."
पॉल लथेरो
हे सव धनगु शकवतात. अनेक वषापूव तालाने मडानेर यांचे ' वत:ला यशाकडे घेऊन जा' हे पु तक वाचताना मी प ह यांदा
वाचले होते. या एका स याने मा यासाठ खरोखरच सव काही बदलले आ ण माझी नोकरी सोड याचा आ ण बयाच वषानंतर
माझे व पूण कर याचा आधार होता. एकदा नऊ म हने ते एक वष पुरेल एवढा राहणीमानाचा खच वाचवला क प र ती बदलू
लागते. हा खूप मोठा फायदा आहे. उदाहरणाथ, आपण आप या बॉस या मूडवर अवलंबून थां बता. आपण वत: साठ उभे रा
शकता आ ण हणू शकता: "जर तु हाला मा या कामात सम या असतील तर मला सांगा". जर आप या स या या नोकरीत लोक
आप या सीमां चा आदर करत नसतील कवा आप याला ास दे त नसतील तर सवात वाईट प र तीत आपण आपली नोकरी
सोडू न सरी नोकरी शोधू शकता. कवा व ांती या. शवाय नोकरी या मुलाखतीला जाताना तु ही हताश होत नाही कारण
तु हाला नवीन नोकरीची फारशी गरज नसते. एक श क हणून, मा यासाठ नेहमीच राखीव असणे मह वाचे होते आ ण
अजूनही आहे, जेणेक न मला के वळ मा या आदश ाहकां सह काम कर याचे वातं य मळे ल आ ण यो य नसले या ाहकांना
"नाही" हणणे परवडते (जे श काने कसेही के ले पा हजे, कारण "रसायनशा " यो य असेल तरच को चग काय करते).
पैशा या गरजेपोट काम के यास न क च ततके चांगले प रणाम मळणार नाहीत. 9, 12 कवा अगद 18 म ह यांचा पगार
( जतका जा त चांगला!) राखून ठे वला तर खूप ताण कमी होतो आ ण आप याला अ धक सुर त वाटते आ ण आप याला
मान सक शांती मळते. बचत सु कर यासाठ आप याला कमी खच करावा लागतो कवा जा त कमाई करावी लागते. बयाचवेळा
आपला खच कमी करणे आ ण आपले पैसे कोठे जात आहेत हे पाहणे सोपे असते. सवात चांगला माग हणजे म ह या या
सु वातीला आप या खा यातून आपोआप र कम कापून बचत खा यात टाकणे .
:
तु ही याला शॉट ाल का?
बचत कधी सु कराल?

34
अ याय ४८: यांनी तुम यावर अ याय के ला आहे यांना मा करा
(... आ ण मु य हणजे वत:ला)
' बल ◌ांना कधीच माफ करता येत नाही. मा करणे हा बलवानांचा गुण आहे."
महा मा गांधी
"लोक तुम या क पनेपे ा जा त माशील असू शकतात. पण वत:ला माफ करावं लागेल. जे कडू आहे ते सोडू न पुढे जा."
बल कॉ बी
यश, प रपूणता आ ण आनंदा या मागावर मा करणे मह वाचे आहे! शः मला हे शक यासाठ बराच काळ हवा होता! जर
या ने माझी चूक के ली असेल आ ण ती फ यां चीच चूक असेल तर कोणाला माफ का करावे? थोड यात उ र : हे
वाथ कृ य आहे! तु ही हे वत:साठ करत आहात, समोर या साठ नाही! हे यो य कवा अयो य अस याब ल नाही! हे
आपण बरे अस याब ल आहे आ ण खूप उजा गमावू शकत नाही! राग आ ण नाराजी आ ण - या नही वाईट - ेष पु हा पु हा
जवंत करणे हे चंड ऊजा ोत आहेत! कोणाची झोप उडाली आहे? कोण रागाने भरलेले आहे आ ण स या या णाचा आनंद
घेत नाही? आपण कवा ती याला आपण मा करत नाही? वत:वर उपकार करा आ ण जाऊ ा! एका प काराने दलाई
लामा यांना वचारले क , आप या देशावर क जा के याब ल तु ही चीनवर नाराज आहात का, ते हा ते हणाले, "अ जबात नाही.
मी यांना ेम आ ण मा पाठवतो. यां यावर रागावून काहीच फायदा होत नाही. यामुळे ते बदलणार नाहीत, पण मला मा या
रागातून अ सर होऊ शकतो आ ण याचा फायदा भाजपला होईल." दलाई लामांचा तुम यावर अ याय करणा या लोकां ब लचा
कोन आ मसात करा आ ण बघा काय होते ते. जाऊ ा, यांनी तु हाला खावले यांना माफ करा, यांना वस न पुढे जा. पण
सावध राहा. "मी यांना माफ करतो, पण मी वसरत नाही" असे जर तु ही हणत असाल तर तु ही मा करत नाही! याचा
अथ असा नाही क आपण इतरां या वागणुक वर मयादा घालू शकत नाही कवा यांना जागेवरच बोलवू शकत नाही. पण नंतर
याचे प रणाम समजून घेऊन सोडू न ा. आपण या लोकांवर अ याय के ला आहे कवा खावले आहे यां ना कॉल करा आ ण
माफ मागा, आ ण जर ते खूप अ व असेल तर यांना प लहा. सवात मह वाचे हणजे: वत:ला माफ करा! जे हा आपण
वत: ला मा कर यास शकाल ते हा इतरांना मा करणे सोपे होईल. फ ते करा! जे हा आपण इतरांना आ ण मु य
हणजे वत: ला मा कर यात यश वी हाल ते हा आप याला दसणारे बदल आ यकारक आहेत!
कृ ती चरण:
1. आपण माफ न के ले या येकाची याद तयार करा.
2. अशा येक गो ीची याद बनवा यासाठ आपण वत: ला माफ के ले नाही.
3. याद वर काम करा.
:
आ मट का न करता तु ही जसे आहात तसे वत:ला वीकारले तर तुमचे आयु य कसे असेल?
जर तु ही वतःला आ ण इतरांना माफ के ले तर तुमचे आयु य कसे असेल?
अ याय ४९: दहा म नटे लवकर पोहोचा
"जे हा आपण एखा ा माणसाला वाट पाहत असतो, ते हा तो आप या उ णवांवर चतन करतो."
च हणी
व शीरपणा हे श त आ ण इतरांब ल आदर ◌ाचे ल ण आहे. या शवाय, आपण जगातील सवात चांगले असाल तरीही
आपण थोडे आ ेपाह हणून समोर येऊ शकता. साह जकच सां कृ तक मतभेद आहेत. उदाहरणाथ, मे सको आ ण ने म ये
लोक व शीरपणाब ल खूप आरामशीर असतात, तर जमनीम ये व शीरपणा न करणे अ यंत अ ावसा यक मानले जाते आ ण
कोण याही य नात आपली संधी न क शकते. तालेन मडानेर यां या पु तकातील आणखी एक उ म ट प आहे, " वत: ला
यशासाठ श त करा" जी मी सवय लावली आहे: वशे षतः न न राहता वत: साठ व शीर हा. कारण जे हा मी व शीर
होऊ लागलो ते हा मा या ल ात आले क या दहा म नटांमुळे मला खूप बरे वाटले आ ण मला खूप मान सक शांती मळाली.
जे हा मी एखा ा ठकाणी पोहोचलो ते हा घाई न हती आ ण मला माझे वचार ल ह यासाठ आ ण वातावरणाची सवय
कर यासाठ दहा म नटे होती आ ण घाई वाट याऐवजी मला खूप रलॅ स वाटले. जे हा मी 10 म नटे लवकर पोहोचतो ते हा मला
खूप आरामदायक, ावसा यक आ ण वन वाटते. खरं तर आता वेळेवर आ यावर मला अ व वाटतं. हे क न पहा आ ण
वत: पहा क ते आप या आयु यात भर घालते क नाही!
अ याय ५०: कमी बोला, जा त ऐका!
"जे हा लोक बोलतात ते हा पूण पणे ऐका . ब तेक लोक कधीच ऐकत नाहीत.
अन ट हे म वे
श काचे सवात मह वाचे साधन आ ण मा या को चग श णातील सवात मह वाचा धडा हणजे "स य ऐक याची" कवा
खोलवर ऐक याची मता आ ण कौश य.

35
सखोल पणे ऐकणे हणजे आपले पूण ल दे ताना समोर या चे हणणे ऐकणे. याचा अथ या ने बोल यास सु वात
के यानंतर तीस सेकंदानंतर स ला आ ण उपाय घेऊन येणारा आप या डो यातील छोटा सा आवाज शांत करणे. अनेक जण
समजून घे यासाठ न हे, तर उ र दे यासाठ ऐकत असतात!ते फ यां या समक ा या थां ब याची वाट पाहत आहेत
जेणेक न ते बोल यास सुरवात क शकतील. तु ही पुढे काय बोलणार आहात याचा सराव करत असाल तर तु ही ऐकत
नाही! यय आणू नका. ती संपपे यत ऐका. स ला ायचा असेल तर परवानगी मागा. बर् याच वेळा बोलणारी उपाय
शोधून काढे ल - जर आपण तला कवा याला संपवू दले तर. क न बघा! जे हा लोकां ना असे वाटते क ते आप याकडू न ऐकले
जातात ते हा आपण आपले संभाषण आ ण नातेसंबधं पूणपणे नवीन पातळ वर नेऊ शकता. एक चां गला ोता हा!
अ याय ५१: जगात आप याला जे बदल पहायचे आहेत ते हा!
"तु हाला जगात जो बदल पाहायचा आहे तो हा"
महा मा गांधी
तु ही इतरांना बदल याचा य न करत आहात का? मा याकडे तुम यासाठ एक बातमी आहे: तु ही आ ाच थांबू शकता. हे
अश य आहे!आपण अशा लोकां ना मदत क शकत नाही यांना मदत मळवायची नाही आ ण आपण इतर लोकां ना बदलू
शकत नाही. यामुळे मौ यवान ऊजचा अप य थां बवा आ ण आपण काय क शकता यावर ल क त कर यास सुरवात करा.
आ ण हे एक उदाहरण आहे! तु हाला जगात जो बदल पाहायचा आहे, तो हा! इतर लोक आप या आरशासारखे असतात ही
क पना तु ही ऐकली आहे का? याचा अथ असा आहे क या गो ी आप याला आवडत नाहीत या बयाचदा आप याला वत: वर
काम करावे लागतात आ ण / कवा यां चा समतोल राखावा लागतो. जे हा मी "अडकलो" ते हा े नम ये वृ ांना जागा न देणा या
त णांम ये श ाचाराचा अभाव पा न मी नेहमीच वेडा झालो. जे हा जे हा मी हे पाहत असे, ते हा मी "जग कु ठे जात आहे, हे होऊ
शकत नाही, त णांना श ाचार नाही, मी कशाला उठू , माझे वय 40 वष आहे, ला ला" याब ल नकारा मक आंत रक संवाद सु
करायचो. एके दवसापयत मी त णां ब ल त ार करणे बंद के ले आ ण माझी जागा दे ऊ के ली. यार, बरं वाटलं! इतरां या
वागणुक ला मी जबाबदार नाही. मी फ मा या वतः या वागणुक ला जबाबदार आहे. तर एक उदाहरण बनून मी दोनदा
जकतो: एकदा हा आंत रक संवाद न झा याने आ ण सरं हणजे, कारण मला असं वाटतं क मी काहीतरी यो य के लं आहे आ ण
ते खूप चांगलं वाटतं! आ ण कदा चत मी सर् याला पुढ या वेळ याची जागा दे याक रता एक उदाहरण हणून देखील काम के ले
असेल. मा या लायंटकडे सवात मोठ अं त ी आहे ती हणजे जे हा ते "इतरांना बदलले पा हजे" ते "मी बदलले तर काय,
कदा चत सरे दे खील बदलते". यां या डो यावर चाललेला काशाचा ब ब आप याला अ रशः दसतो. आपण इतरांना बदलू
शकत नाही. आपण क शकता अशी एकमेव गो हणजे ते जसे आहेत तसे वीकारणे आ ण आपण होऊ शकणारे सव म
उदाहरण आ ण बनणे. आपण आप या जोडीदाराब ल, सहका यांब ल कवा जोडीदाराब ल त ार करत आहात का?
सव कृ सहकारी कवा जोडीदार हा! आपण आप या कमचार् यांब ल त ार करत आहात का? सव कृ बॉस हा!
आपण जसे आहात तसे म े करायचे आहे का? इतर लोकांवर जसे आहेत तसे ेम कर यापासून सु वात करा.
:
तु हाला काय बदलायचे आहे?
वत:पासून सु वात का क नये?
तु ही वेगळं काय कराल?
अ याय ५२: य न करणे थांबवा आ ण कर यास सुरवात करा!
" य न क नकोस. करा कवा क नका . य न होत नाही."
मा टर योडा, टार वॉस
जर आपण " य न" हा श द वापरणे थां बवले तर आपण वत: वर खूप मोठे उपकार क शकता. ते आप या श दसं हातून
काढू न टाका! य न हणजे अपयश. जर आपण एखा ा ला एखा ा कामाची जबाबदारी दली तर आपण यांना काय सांगू
इ ता: "मी ते पूण कर याचा य न करीन" कवा "मी यावर यो य होईल"? करा कवा क नका! जे हा मी मा या को चग
कार कद या सु वातीस होतो ते हा मला पटकन कळले क माझे लायंट, यांनी यां चा होमवक कर याचा य न के ला, ते
सहसा तसे करत नाहीत. यांनी अ धक वेळ शोध याचा य न के ला, यांना तो सापडला नाही. यांनी आठव ातून तीन वेळा
ायाम कर याचा य न के ला यां नी ते के ले नाही. ते हापासून जे हा कोणी मला "मी य न करीन" असे हटले, ते हा मी यांना
वचारले "तु ही हे कराल क नाही?" य न होत नाही! नाइक हणते, "फ हे करा!" जर तु ही ते के ले आ ण ते काम करत
असेल तर... म त! छान के ले! जर आपण ते के ले आ ण ते काय करत नाही. ठ क आहे। यावर एक नजर टाकू या. काय चुकलं?
अनुभवातून काही शकायला मळालं का? आप याला हवा तो नकाल मळ व यासाठ आपण काय बदलू शकता? पु हा जा!
नुसता य न के याने आपण कु ठे ही जात नाही. मी मा टर योडा या रांगते आहे: करा कवा क नका!
अ याय 53: पु ी ची श

36
"येथे एक सवात मह वपूण त य आहे - अवचेतन मन याला दलेली कोणतीही आ ा पूण व ासा या भावनेने घेते आ ण या
आदे शांचे पालन करते, जरी आदेश ब तेकवेळा पुनरावृ ी ारे, अवचेतन मना ारे अथ लाव यापूव पु हा पु हा सादर करावे
लागतात."
नेपो लयन हल, वचार करा आ ण ीमंत हा
सकारा मक आ मसंवादाचे मह व आ ही आधीच सां गतले आहे. एक अ तशय चांगले तं हणजे क फमशन वापरणे. दवसातून
अनेकवेळा सकारा मक वधानांची पुनरावृ ी क न आपण आप या अवचेतन मनाला यावर व ास ठे व यास पटवून देता. आ ण
एकदा आप या अवचेतन मनाची खा ी पटली क , आपण यानुसार वाग यास सुरवात करता आ ण प र तीआप या जीवनात
"आक षत" करता आ ण सव संधी पाहतो. यां ना सकारा मकपणे आ ण वतमानात सां गणे मह वाचे आहे जेणेक न आपले
अवचेतन मन हे आधीच स य आहे क "फ " क पत आहे यात फरक क शकत नाही. पु ी वैय क, सकारा मकपणे
सां गतलेली, व श , भाव नक ा भारलेली आ ण स या या तणावात असणे आव यक आहे.येथे काही उदाहरणे
आहेत:
• पैसा मा याकडे सहज आ ण सहजपणे येतो.
• स या मा या आयु यात संधी येतात.
• मो ा े कांसमोर बोलणे मा यासाठ सोपे आहे.
• मी मा या वसायात यश वी आहे.
• मी नरोगी आ ण तं त आहे.
आप या जीवनात आप याला ह ा असले या गो ी आक षत कर यासाठ त ेचा वापर करा. तु ही जतका जा त सराव
कराल तेवढं चांगलं होईल. "पैसा मा याकडे सहज आ ण सहजपणे येतो", असं प ह यांदा हणाल, ते हा ही तुमचा अंतमनाचा
आवाज हणे ल, "हो बरोबर! काही माग नाही!". तथा प, आठवडाभर दररोज 200 वेळा पुनरावृ ी के यानंतर आपण आप या
आतील ट का मक आवाज शांत करायला हवा होता. आप या त ांना आपली कायम व पी कं पनी बनवा. आप याला आवडेल
तत या वेळा यां ची पुनरावृ ी करा आ ण आप या आयु यात काय घडते ते पहा. तथा प, असे काही अ यास आहेत जे असा
दावा करतात क पु ीचे य ात नकारा मक प रणाम होतात, जे हा आप या अंतगत समी कास खा ी नसते. जर आप याला
कोणताही फायदा दसत नसेल तर सब ल मनल टे पसार या इतर तं ांचा य न करा कवा वत: ला इतर वचारा जसे क , "मी
इतका आनंद का आहे? सगळं का चाललंय?"
नोहा सट जॉनने वतःला यो य वचार या या साम यावर एक संपूण पु तक ल हले आहे. याचे "पु ीकरणाचे पु तक"
कदा चत आप याला मदत क शके ल!
अ याय ५४: दवसातून २५ वेळा लहा
" त े ची पुनरावृ ीच व ासाला कारणीभूत ठरते. आ ण एकदा का हा व ास ढ न यी झाला क गो ी घडू लागतात."
महंमद अली
या ायामाचा हेतू हा आहे क जोपयत आपण खरोखर स य मानत नाही तोपयत आप या इ ा आप या अवचेतन मनाम ये
"हातमार" घाल यास मदत करणे! आपले अवचेतन मन कसे काय करते हे ल ात ठे वा. आप या व ास- व त े नवा व ास
नमाण करायचा असेल तर पु हा पु हा सांगावे लागते. हा ायाम कं टाळवाणा झाला तरी लहीत राहा!
मग ते कसे काय करते?
१) आपले वधान नवडा.
2) ते वैय क करा, "मी आहे" पासून ारंभ करा.
३) नवेदन सकारा मक करा.
४) वतमान तणावाचा वापर करा. उदाहरणाथ, "मी वषाला ए स हजार युरो कमवत आहे."
५) हा ायाम सकाळ सव थम करावा.
यासाठ एक छोट पु तका मळाली तर बरं वाटतं. आपण दवसातून दोनदा ायाम क न आपले प रणाम वाढवू शकता:
सकाळ आ ण झोप यापूव .
अ याय ५५: बहाणे करणे थां बवा.
"आप या आ ण आप या येया या म ये एकच गो उभी आहे ती हणजे आपण ते का सा य क शकत नाही याब ल आपण
वत: ला सांगत राहणारी बकवास कथा."
जॉडन बेलफोट
जे हा आपण आप या क ट झोनमधून बाहेर पड यास सुरवात करता ते हा काय होते? भीती आ ण शंकां मुळे, आपले मन सवात
मोठे न म शोधते: हा यो य ण नाही, मी खूप लहान आहे - मी खूप वृ आहे, हे अश य आहे, मी क शकत नाही आ ण माझे
आवडते, मा याकडे पैसे नाहीत. पैसे असलेले लोक काय हणतात याचा अंदाज या: मा याकडे वेळ नाही. "हो, पण माझं करण
वेगळं आहे", असं तु ही हणाल. नाही हे नाही! मा यावर व ास ठे व। यो य ण कधीच येत नाही, हणू न आपण दे खील येथे

37
आ ण आ ा ारंभ क शकता कवा कायमची ती ा क शकता. संकट ही नेहमीच एक संधी असते. तू फार लहान नाहीस
आ ण हातारीही नाहीस. इंटरनेटवर सच करा. मो ा वयात आपली व े पूण करणा या कवा कमी वयात उ ोग सु करणा या
लोकां या कथांनी हा च पट भरलेला आहे. पैसे नाहीत? कवा आप या श णात गुतं वणूक कर याऐवजी नवीन ट ही कवा
ह डओ गेम कं सोल खरेद क न चुक या ठकाणी खच करणे? गंमत हणजे गंभीर आ थक स लागार कवा आ थक
श कासोबत काम करणा या लोकांना अचानक पैसे मळतात! या माणे मा या सव लायंटना वाटले क यां याकडे वेळ नाही
यांना वेळ मळाला. "हो, पण माझं करण वेगळं आहे!" बरं, तु ही अजून काही काळ वत:ला हे सांगत रा शकता कवा तु ही या
बहा यांपासून कायमची सुटका क न कृ ती कर यास सु वात क शकता, कारण एक गो न क आहे: तु ही जे करत आहात ते
करत रा हलात तर तु हाला जे मळत आहे ते मळत राहील! मग ते काय होणार आहे?
:
यापुढे तु ही काय नवडणार आहात? बहाणे या क त कृ ती?
न बदल यासाठ आ ण एकाच ठकाणी राह यासाठ आपण कोणती कारणे वापरत आहात?
अ याय ५६: अपे ा कमी ठे वा आ ण नंतर चमका
"नेहमी अपे ेपे ा जा त ड ल हरी करा."
लॅरी पेज
ही आणखी एक मोठ आ ण कदा चत मी शकलेली सव म टाइम मॅनेजमट क आहे. यामुळे माझं ावसा यक आ ण खाजगी
आयु य वल ण रीतीने बदललं आ ण कामाचा ताण अ रशः शू यावर आला! कामावरील माझा ब तेक ताण डेडलाइनमधून
आला होता आ ण मी कवा आ ही एक उ ोजक हणून नेहमीच संघष करत होतो, यामुळे जे हा आमची उ पादने ाहकांना
पाठ वली जात होती - जे दररोज उ हंगामात होते - भयानक आ ण खूप तणावपूण होते. आ ही नेहमी वेळेवर कवा कधी कधी
काही तास उशीरा होतो आ ण मला कधी रागावले या आ ण कधी उ माद ाहकां ना शांत करावे लागत असे... जोपयत मी कमी
वचन दे यास सुरवात के ली नाही: मला समजले क आम या 90% पे ा जा त उशीरा सूती के वळ काही तासांचा होता,
हणून मला मा या बॉसची परवानगी मळाली आ ण माझे वतःचे वतरण वेळाप क सु के ले यात फ मलाच वेश मळाला.
ॉड नने मला ५ ए लची ड ल हरी डेट दली तर मी लायंटला १० ए लला सां गतलं. यामुळे जर आ ही ७ ए लला
ड ल हरी के ली, तर संतापले या लायंटने आ हाला दं ड कवा खटला भर याची धमक दे याऐवजी, मला अचानक अ यंत कृ त
ाहक मळाले यांनी तीन दवस लवकर ड ल हरी के याब ल माझे आभार मानले. थो ाच वेळात आ ही पुढ ल तीन वषात
उशीरा होणारी सूती सुमारे 50% व न अ रशः 0% पयत कमी के ली. हे खूप चांगले काम करत अस याने मी ते मा या संपण ू
आयु यात लागू कर यास सुरवात के ली. जे हा मा या बॉसने मला एक ोजे ट दला याला मला 3 दवस लागले, ते हा मी तला
सां गतले क मला 5 दवस लागतील. जर मी चार दवसांनंतर ते पूण के ले तर मी छान दसत होते आ ण जर मला थोडा जा त वेळ
लागला तर मी अजूनही वेळेवर होतो - आ ण ऑ फसम ये वीकड शवाय. जर मला मा हत असेल क मला जा त वेळ कामावर
थां बावे लागेल तर मी मा या प नीला सां गतले क मी रा ी 9 वाजता घरी येईन. रा ी ८.३० वाजता घरी येतो. मी हरोसारखा दसत
होतो. इथे सावधान! हे मा यासाठ काम के ले. ही यु मा हत असले या मा या सहका यांनी मला नेहमी इशारा दला क एक
दवस मला कपाटात एक अ य आ य ◌ाचा सामना करावा लागू शकतो... बरं या गो ी आपण सनेमात बघतो...
अ याय 57: आपला आदश दवस डझाइन करा
" व ास बस यावर मी ते पाहीन!"
वेन ड यू डायर, डॉ.
हा बयाच श कांचा आवडता ायाम आहे आ ण बयाच को चग येचा ारंभ ब आहे. आपला आदश दवस
डझाइन करा! आपले आदश जीवन कसे असावे असे तु हाला आवडेल? जर तुम याकडे जगात सव वेळ आ ण पैसा असेल तर
तु ही काय कराल? तू कु ठे राहशील? तुम याकडे घर कवा अपाटमट असेल का? तुझे काम काय आहे? तू कोणाबरोबर आहेस?
तु ही काय करत आहात? पु हा मोठ व े पाह याची वेळ आली आहे! वत:ला मया दत ठे वू नका. आप या आदश
जीवनाची क पना करा! कसं वाटतंय?
स व तर लहा! आ ापयत गो ी ल ह याची ताकद तु हाला कळली आहे! आपले आदश जीवन कसे असावे हे लहा. आप या
आदश दवस / जीवन न मतीसाठ एक वशेष नोटबुक कवा ॅ पबुक ठे वा. बरेच लोक यां या व ांचे कवा आदशाचे
त न ध व करणारे फोट सह एक कोलाज दे खील बनवतात आ ण ते कु ठे तरी ठे वतात जेथे ते दररोज पा शकतात. खूप मह वाचे:
हे मजेदार करा! ही ी नमाण करणे आ ण ते मनात ठे वणे खूप मह वाचे आहे. चला तर मग सु वात क या:
१) वच लत होऊ नये. तासभर बसा. सव काही बंद करा. मोबाईल नाही, रे डओ नाही, ट ही नाही.
२) ते जवंत करा! ये क गो ीचे वणन करा. तु ही कती वाजता उठता? तु ही कोण या घरात राहता? तुमची त येत कशी आहे?
तुम या आजूबाजूला कोण आहे? तुझे काम काय आहे? ल ात ठे वा कोणतीही मयादा नसते!
३) आठव ातून एकदा आपला आदश दवस उ साहाने वाचावा. यात खूप भावना घाला!
ऐ क:

38
आपण भावनांनी आपला आदश दवस वाचत अस याचे टे प रेकॉड देखील क शकता आ ण दररोज रा ी झोप यापूव ते ऐकू
शकता.
आपण तयार आहात का? आपला आदश दवस आ ाच लहायला सु वात करा!
अ याय 58: आप या भावनां चा वीकार करा
"तुमची बु ग धळलेली असेल, पण तुम या भावना तुम याशी कधीच खोटं बोलणार नाहीत."
रॉजर एबट
तु हाला कसे वाटते याला जबाबदार कोण? तू! जबाबदारी आ ण नवडीब ल आ ही काय बोललो ते आठवते का?
आप या वचारांवर तुमचा ताबा आहे हे तु हाला आठवते का? बरं, तुम या भावना तुम या वचारांतनू येतात. कती? भावना हणजे
ग तमान ऊजा, एखा ा वचाराची शारी रक त या. जर आपण आप या वचारांवर नयं ण ठे वू शकता, तर आपण आप या
भावनांवर नयं ण ठे व यास स म आहात. यां ना घाब नका! आप या भावना आपला भाग आहेत परंतु या आपण नाहीत.
यांचा वीकार करा. ये क भावनेचे आपले काय असते. भीती तुमचे र ण करते. ोध आप याला वत: चा बचाव कर यास,
मयादा घाल यास आ ण इतरांना काय ास दे तो हे दश व यास अनुमती दे तो. :ख आप याला शोक कर यास आ ण कमतरता
ओळख यास अनुमती देत.े आनंद आप याला महान वाट यास अनुमती दे तो इ याद . आप या भावनांशी जोडलेले असणे आ ण
या कशा करा ात हे जाणून घेणे आ ण याकडे ल न करणे खूप मह वाचे आहे. आपण नस यास वत: ला मूख बनवू
नका आ ण "मी आनंद आहे" असे हणू नका. याऐवजी भावना कोठू न येते याचे व ेषण करा. भावनेने वत:ची ओळख
क न घेऊ नका. मी पु हा सांगतो, तू तु या भावना नाहीस! नरी क हा आ ण आप या भावना आप याला कोठे घेऊन जातात हे
पहा. यां चे नरी ण करा आ ण न या आकाशातील ढगां माणे यां ना जाताना पहा. पावसा याचे दवस जसे वीकारता तसे
यांचा वीकार करा. जे हा तु ही खडक तून बाहेर बघता आ ण पाऊस पडतो ते हा तु हाला वाटत नाही क आता नेहमी पाऊस
पडेल, नाही का? आपण पावसाला हवामानाचा एक भाग हणू न वीकारता - याचा अथ असा नाही क तो नेहमीच पाऊस पडतो.
राग, :ख, भीती इ. गो नी हीच गो तु ही क शकता. ते एका णी दसतात याचा अथ असा नाही क ते कायमचे तेथे असतील.
भावना वाईट कवा चांग या नसतात हे जाणून घे यास मदत होते. ते फ आहेत. यां ना आप या स ट ममधून बाहेर
काढ यासाठ तु हाला काही लहायचे असेल तर - ते करा. ते पास होतील. भावना हे आप या शरीरात जाणवणारे संदेशवाहक
आहेत. यां चे हणणे ऐका! जर आपण एखा ा भावनेत अडकलेले असाल तर आपण भूतकाळात अडकलेले आहात आ ण आपण
वतमान ण गमावत आहात. तु हाला खरंच काय हवंय? बाहेर सच करणं बंद करा आ ण तुम या आत सच करायला सु वात करा.
भावनांचे व ापन करणे
भावना समजून घेणे, वापरणे , समजून घेणे आ ण व ा पत करणे हे कौश य आहे. आपण हे वत: वर कवा इतरांवर वाप
शकता:
१) भावना समजून घेणे आ ण करणे ( वतःला ते जाणवू ा).
२) भावनांची सोय (मला एक वेगळ भावना कशी जाणवेल).
३) समजून घेणे (ही भावना का येत आहे).
४) भाव नक समायोजन (भावना का जाणवली हे आता मला कळले आहे...).
पु हा एकदा, येक गो वृ ीचा ( वीकृ ती कवा नकार) आहे.
तु ही नवडा!
भावनां या व ापनाचे फायदे :
• सम या आ ण ध यातून आपण चांगले आ ण जलद बरे हाल.
• आपण अ धक चां गली आ ण सात यपूण ावसा यक काम गरी ा त करता.
• आपले संबध ं न करणारे तणाव नमाण हो यापासून आपण रोखू शकता.
• आपण आपले आवेग आ ण पर र वरोधी भावना नयं त करता.
• मह वा या णीही तु ही संतु लत आ ण शांत राहा.
तेथे पोहोच याची प हली पायरी हणजे आप या भावना ओळखणे आ ण यांचे अ वेषण करणे , याचा अथ यां या
अभ स परवानगी दे णे आ ण नंतर यांना चथावणी देणाया सम येचे व ेषण करणे . भावनांशी कने ट हा आ ण बोला:
ास या, व ांती या आ ण प र ती पु हा जवंत करा.
:
आपण "नकारा मक" भावना शोधू शकता?
आप याला कोणती ल णे जाणवतात आ ण आप या शरीरा या कोण या भागात?
तुला कसे वाटत आहे? अचूक राहा!
अ याय ५९: आता करा!
उ ाची जबाबदारी आज टाळू न तु ही टाळू शकत नाही.

39
अ ाहम लकन
"जे काही न करता तू मरायला तयार आहेस ते उ ापयत थां बवा ."
पा लो पकासो
डॉ. वेन ड यू डायर हणतात ते हा यां चे हणणे ऐका, "आता जा. भ व याचे आ ासन कु णालाही दलेले नाही. तो अ ल खत
ई-मेल, या जु या म ाशी आपण पु हा कने ट होऊ इ त आहात, जो वेळ आपण आप या कु टुं बासमवेत घालवू इ त
आहात: यापुढे ते थांबवू नका. वत:वर उपकार करा आ ण दरंगाई थांबवा. यामुळे फ चता नमाण होते! आ ण बर् याच वेळा
आप याला असे आढळे ल क या गो ी आपण चता आ ण वाईट सद्स वेकबु मुळे क येक दवस रगाळत आहात या
य ात तासाभरात के या जातात आ ण नंतर आप याला खूप हलके वाटते कारण आपण याब ल वस शकता.
दरंगाई हणजे जे करायला हवं ते टाळणं . य ात यां याब ल काहीही न करता ते जा ई र या बरे होतील अशी आशा बाळगून
गो ी बंद ठे वत आहेत. पण प र ती आपोआप सुधारत नाही. ब तेक वेळा, वलंबाचे कारण एक कारची भीती असते. नकाराची
भीती, अपयशाची भीती, यशाची भीती. आणखी एक कारण हणजे भारावून जाणे . आ ही तीन वेगवेग या मागानी वलंब करतो:
१) आपण जे करायचे आहे याऐवजी काहीही न करणे.
२) आपण काय करायला हवं यापे ा कमी मह वाचं काम करणं.
३) आपण काय करायला हवं यापे ा मह वाचं काहीतरी करणं.
एक ला सर आ ण या या वेळेचा मालक हणून, माझा लायंट माक वलंबाशी खूप संघष करत होता. यामुळे याला खूप चता
वाटली आ ण रा ीची झोपही उडाली. हा नेहमीच एकच पॅटन असायचा. याला उशीर झाला आ ण याला ओझे आ ण चता वाटू
लागली. आम या को चग सेश सम ये याने कबूल के ले क या चतेस कारणीभूत असले या काही गो ी तो य ात एका तासात
पूण क शकतो! दरंगाईची मोठ कमत मोजावी लागत आहे याची याला जाणीव झाली आ ण भ व यात उशीर कर याचा मोह
झा यावर याने वत:ला वचारायचे ठरवले: हे काम लांबणीवर टाक याब ल मी काय कमत मोजणार आहे? मी एक-दोन तासात
पूण क शकलो असतो अशा कामावर ओ याखाली पडू न माझी झोप उडणे यो य आहे का? यामुळे आ ा तुम या मनात जे
काही आहे ते करा. उ ा कवा पुढ या आठव ात सु क नका! आता सु वात करा!
:
तु ही काय दरंगाई करत आहात?
आपण उ पादक आहात क आपण फ त आहात?
आ ा नेमकं काय मह वाचं आहे?
अ याय 60: जोपयत आपण ते तयार करत नाही तोपयत ते खोटे करा
"जर तु हाला एखाद गुणव ा हवी असेल तर आप याकडे ती आधीपासूनच आहे असे वागा."
व यम जे स
जणू वागा! आपण आपले येय आधीच सा य के ले आहे असे वागा. आप याकडे आधीपासूनच जीवनाची गुणव ा, जीवनशैली,
नोकरी इ याद आहेत असे वागा. जर आप याला अ धक आ म व ास हवा असेल तर आप याकडे आधीपासूनच आहे असे वागा.
आ म व ासी माणे बोला, आ म व ासी माणे चालणे, आ म व ासी सारखे शरीरमु ा असणे . (अ याय ६१
पहा). आपले अवचेतन वा तव आ ण क पनाश यात फरक क शकत नाही. आप याकडे आधीपासूनच एक साम य, चा र य
वै श इ याद "जणू" वागून याचा आप या फाय ासाठ वापर करा. यूरो ल व टक ो ॅ मग आ ण को चगम ये याला
मॉडे लग हणतात. यश वी हो याचा एक चांगला माग हणजे आधीच यश वी लोकां चे नरी ण करणे आ ण यांची न कल करणे.
आप याला ह ा असले या कोण याही चा र य वै श ासाठ याचा वापर करा. "जणू" वागायला सु वात करा आ ण बघा काय
होते ते. जोपयत तु ही बनवत नाही तोपयत ते खोटे करा!
:
तु हाला कोणता गुण हवा आहे?
जर तुम यात आधीपासूनच हा गुण असेल तर तु ही कसे वागाल?
तु ही कसे बोलता, चालता, वागता इ याद ?
अ याय 61: आपली मु ा बदला
"आप याला जसे हायचे आहे तसे वागा आ ण लवकरच आपण जसे वागू इ ता तसे हाल."
बॉब डलन
यूरो- ल व टक ो ॅ मगमधून घेतलेला हा एक ायाम आहे जो जाहीर करतो क आपली मु ा बदल याने आपले मन दे खील
बदलते. या लोकां ना मी हे सांगतो यांना सहसा वाटते क मी वनोद करीत आहे. पण हे बकवास हणून ल ह याआधी... ाय
क न बघा! जे हा आप याला उदास आ ण नैरा य येते ते हा आपण सहसा ज मनीकडे पाहतो, आपले खांदे खाली ठे वतो आ ण :
खी ची मु ा जुळवून घेतो, बरोबर? आता फ एका णासाठ खालील गो ी क न पहा: सरळ उभे रहा, खांदे वर करा,
छाती बाहेर ठे वा आ ण आपले डोके उं च ठे वा - आपण वर पा न याचा अ तरेक देखील क शकता. कसं वाटतंय? जर तु ही

40
हसलात, हसलात आ ण डोकं वर क न चालत असाल तर तुम या ल ात येईल क तु हाला खूप बरं वाटतं. असे फरताना :ख
वाटणे अश य आहे, नाही का? आ ण या वषयावर अ धक संशोधन झाले आहे. ऑन, पेट आ ण वॅगनर यांनी २००९ म ये
के ले या अ यासात असे आढळले आहे क जे लोक सरळ बसले होते यां चा आ म व ास खाली बसले या लोकां पे ा जा त
असतो! हावड यु न ह सट म ये डाना कान यां यासोबत के ले या संशोधनाब ल एमी कु डी यांनी "तुमची देहबोली आकार तु ही
कोण आहात" हे एक आ यकारक टे ड टॉक दे खील आहे. अ यासात असे दसून आले आहे क 2 म नटे "पॉवर पो र" धारण
के याने टे टो टे रॉनम ये 20 ट के वाढ होते ( यामुळे आ म व ास वाढतो) आ ण को टसोलम ये 25 ट के घट होते ( यामुळे
तणाव कमी होतो). याची क पना करा. आप याकडे एखादे मह वाचे सादरीकरण, पुन मलन कवा धा अस यास, फ दोन
म नटां साठ आ म व ासी ची मु ा या. आपले हात आप या नतंबावर ठे वा आ ण आपले पाय पसरा (वंडर वुमन वचार
करा) कवा खुच त मागे झुकून आपले हात पसरवा. कमान दोन म नटे आसन ध न ठे वा... आ ण बघा काय होतं ते! पाहा एमी
कु डीचं टे ड-टॉक !
अ याय 62: आप याला खरोखर काय हवे आहे ते वचारा
" वचारा आ ण तु हाला मळे ल"
मॅ यू, ७, ७
जरा वचारा! "मी फ वचारलं असतं तर" या वचाराबरोबर न वचारणं आ ण न वचारणं आ ण नाकारणं जा त चांगलं आहे.
रे टॉरंटम ये चांगले टे बल वचारा, वमानतळावर अप ेड साठ वचारा आ ण आपण वाट पाहत असले या पगारवाढ साठ वचारा.
वचारणे! आप याकडे उ रासाठ आधीच "नाही" आहे, परंतु कदा चत आप याला काही आ य दसतील. तु ही वचारलं तर
कमान तु हाला हवं ते मळव याची संधी तरी मळावी. आप या य स आप याला काय हवे आहे ते वचारा. तुमचा बॉस,
तुमचे म . यांनी तुमचे मन वाचावे अशी अपे ा ठे वू नका! याब ल वचार करा! आप याला खावणार् या बर् याच गो ी
आप या खूप जा त अपे ांवर आधा रत नाहीत का? हे ब तेक मा या रोमँ टक रलेशन शपम ये मा यासोबत घडले. मा या य
ला माझे मन वाचता येत नस याने मी अनेकदा नराश झालो होतो. हणजे जोपयत मी हणालो नाही, "तेच आहे" आ ण
शेवट मला जे हवं आहे ते मागू लागलो. आणखी एक उदाहरण हणजे आमचा बॉस! आपण इतके काम करत आहोत आ ण ही
वाढ कवा पदो ती ये याची वाट पाहत आहोत, परंतु ते येत नाही! ते वचारा! सवात वाईट गो कोणती असू शकते? आप याकडे
ते आधीच नाही. तु हाला आधीच पगारवाढ कवा पदो ती मळालेली नाही! वचारले नाही तर न क च असेच राहील. तु ही
वचारलं तर नदान उ र मळे ल आ ण तु ही कु ठे आहात हे कळे ल. वचार यावर खालील गो ी ल ात ठे वा.
१) मळ या या अपे ेने वचारा.
२) आपण ते ा त क शकता हे जाणून या.
३) आपले वचार, भावना आ ण आंत रक संवाद सकारा मक ठे वणे ल ात ठे वा.
४) भारी ला वचारा.
५) व श राहा.
६) लहानपणी जसं वचारलं तसं वारंवार वचारा.
कृ ती चरण:
१) आप याला ह ा असले या आ ण न मागणा या सव गो ची याद लहा.
२) वचारायला सु वात करा. यावर काम करा.
अ याय 63: आपला आंत रक आवाज ऐका
"अं त ानी मन ही एक प व दे णगी आहे आ ण ववेक मन एक व ासू सेवक आहे.
नोकराचा स मान करणारा आ ण दे णगी वसरणारा समाज आ ही नमाण के ला आहे.
अ बट आईन टाईन
अ बट आईन टाईनला आधीच मा हत होते क आपले अंत ान आप यासाठ कती मोठ दे णगी बनू शकते! तुमचा अंतमनाचा
आवाज ऐका, आप या क ं ारांबरोबर जा. आप या अंत ानाला आप या डो यातील "इतर" लहान आवाजापासून वेगळे करणे
सोपे नाही - जो तकसंगततेतनू येतो आ ण बयाचदा आप याला सांगतो क आपण काय करावे कवा काय क नये. थोडा सराव
करावा लागेल. छो ा छो ा गो पासून सु वात करा. उदाहरणाथ, दररोज सकाळ कामावर जा यासाठ कोण या र याने जावे
कवा पूणपणे ढगाळ दवस असला तरी आपला सन लासेस आप याबरोबर घेऊन जावे क नाही. हाय कू लला गे यावर मला
मा या अंत ानाचा सराव के याचे आठवते. शाळे त जा यासाठ दोन माग होते आ ण दोघांम ये वेगवेग या दशां नी येणा या
गा ांसह रे वे ॉ सग होते (दो ही रे वे ॉ सग एकाच वेळ व चतच बंद होते). कु ठ या वाटे ने जायचे - कधी अं त ानाचे
अनुसरण करायचे, तर कधी या व जायचे - फ बंद रे वे ॉ सगसमोर थां बावे हणून मी मा या आतील आवाजाशी
स लामसलत कर याचा खेळ बनवला. काही आठव ांपवू मी जमन ऑटोबॅनमधून गाडी चालवत होतो आ ण मा या
गंत ानी जा यासाठ मा याकडे दोन पयाय होते. मला एक र ता यायचा होता, पण खूप गद दसत असली तरी सरा र ता
यायचा मला खूप ती कु तूहल होता. तीस म नटांनी रे डओवर ऐकलं क स या र ावर २५ कमी ॅ फक जॅम आहे! आ ही

41
 तथेच अडकू न पडलो असतो! मी लगेच मा या आत या आवाजाचे आभार मानले...! आपण कदा चत आधीच अंत ानाचा अनुभव
घेतला असेल. तुम याबाबतीत कधी असं घडलं का क तु ही एखा ा चा वचार के ला आ ण अव या एका सेकंदानंतर फोन
ची घंट वाजते आ ण ती ती आहे? कवा तु हाला कु णाचा तरी वचार येतो आ ण एका म नटानंतर तु ही शॉ पग सटरम ये
यां याकडे धावता? या आतील आवाजावर तु ही जतका जा त सराव कराल आ ण व ास ठे वाल, ततका तो मजबूत होईल,
ततके च प रणाम तु हाला दसतील आ ण तुम या डो यातील इतर छो ा तकशु आवाजापासून वेगळे होणे ततके च सोपे
जाईल. हे आ यकारक आहे! आप या अं त ाना या जवळ जा यासाठ यान हे एक उ म साधन अस याचे स झाले आहे.
फ पाच-दहा म नटं शांत बसून काय येतयं ते ऐका. एकदा आपण आपले अंत ान ऐक यास शक यानंतर यावर व रत
कृ ती करा! ई-मेल ल हणे, कवा एखा ाशी बोलणे ही एक क पना असू शकते. ती क पने या व पात आली तर या
क पनेवर कृ ती करा.
अ याय ६४: आप या नयतका लकात लहा
येकजण जग बदल याचा वचार करतो, पण वत:ला बदल याचा वचार कोणी करत नाही.
लओ टॉल टॉय
जगासाठ हा ायाम मी चुकवणार नाही! एक मह वाचा ायाम जो मी मा या सव लायंटना शफारस करतो: जनल या आ ण
आप या दवसांवर चतन करा. हे आप या दवसा या शे वट काही म नटे घे याब ल आहे आ ण आपण काय चांगले के ले ते
पहाणे, काही ीकोन मळ वणे, आनंदाचे ण पु हा जगणे आ ण आप या जनलम ये सव काही ल न ठे वणे आहे. असे के याने
तु हाला दररोज सकाळ-सं याकाळ आनंद, रे णा आ ण आ मस मानाची अ त र चालना मळे ल! याचा सकारा मक प रणाम
असा होतो क झोप यापूव तु ही तुमचे मन सकारा मक गो वर क त कराल, याचा तुम या झोपेवर आ ण आप या अवचेतन
मनावर फायदे शीर प रणाम होतो. या गो ी नीट काम करत न ह या याऐवजी दवसभरातील सकारा मक गो वर आ ण
कृ त तेवर तुमचे ल क त के ले जाते जे कदा चत आप याला जागृत ठे वेल आ ण आतापयत आप याला मा हत आहे क ते
कती मह वाचे आहे! मा या लायंटसाठ आ ण मा यासाठ देखील या छो ा ायामामुळे आम या क याणात चंड बदल झाले
आहेत.
दररोज रा ी झोप यापूव खालील ांची उ रे दे याचा य न करा आ ण ते आप या जनलम ये लहा:
• मी कशासाठ आभारी आहे? (३ -५ मु े लहा)
• आज कोण या 3 गो नी मला आनंद दला?
• आज मी कोण या 3 गो ी वशे ष चांग या के या?
• मी आजचा दवस आणखी चां गला कसा बनवू शकलो असतो?
• उ ासाठ माझे सवात मह वाचे येय काय आहे?
जे हा आपण याचा ायाम सु करता ते हा श द लगेच वाहत नस यास काळजी क नका. इतर सव गो माणे, सरावासह
आपले जन लग चांगले होईल. जर आपण लॉक असाल आ ण काहीही वचार क शकत नसाल तर फ पाच म नटे थांबा.
मनात जे येईल ते वचार न करता लहा आ ण याचा याय क नका. आप या टाईल कवा चुकांची चता क नका. फ लहा!
म हनाभर दररोज हे करा आ ण होणार् या बदलांचे नरी ण करा! नय मत नोटबुक कवा कॅ लडर करावे. मी द फाइ ह म नट
जनल नावाचे एक सुंदर छोटे से पु तक वापरत आहे. ते येथे पहा.
अ याय ६५: रडणे थां बवा!
"तुम या सम या कधीच कु णाला सांगू नका...
20% लोकांना याची पवा नाही आ ण इतर 80% लोकां ना आनंद आहे क आप याकडे ते आहेत."
लू हो ट् ज
अंधाराला शाप दे यापे ा एक छोट मेणब ी पेटवणे चांगले.
क यु शयस
त ार करणे हे आप या आनंद हो या या इ े तील वष आहे. हे एक पूणपणे न पयोगी वतन आहे जे आ म-दया कर यास
ो सा हत करते आ ण काहीही सा य करत नाही. त ारदार अ जबात आकषक नसतात. ही पी डतेची मान सकता आहे आ ण ती
आता तू नाहीस ना? अंधाराला श ा दे णे बंद करा आ ण मेणब ी पेटवा. वेळ नस याची त ार करणे थां बवा आ ण एक तास
आधी उठा (अ याय २५). आप या वजनाब ल त ार करणे थां बवा आ ण ायाम सु करा (अ याय 75). आप या पालकां ना,
आप या श कां ना, आप या बॉसला, सरकारला कवा अथ व ेला दोष दे णे थांबवा आ ण आप या जीवनाची जबाबदारी या
(अ याय 3).
आपण धू पान करत आहात, आपण अ वा यकर अ खात आहात कवा आपण आपले व सोडले आहे, यात कोणाचाही दोष
नाही, परंतु वतःचा दोष आहे. अधा तास आधी उठ याऐवजी नूजचे बटण दाबणारे तु हीच आहात आ ण जोखमीपे ा भीती
पसंत करता. समाधानकारक जीवन न जगता आ याब ल इतरांना दोष दे ऊ नका. तू च तु या आयु याचा मालक आहेस! या ारे
तु ही हवं ते क शकता. जत या लवकर आप याला हे मळे ल तत या लवकर आपण आप या व ां या दशे ने पुढे जाऊ

42
शकता. आपले ल कोठे ठे वावे हे ल ात ठे वा! आप या स प र तीब ल त ार के याने आपले ल यां यावर क त होईल
आ ण आप याला जे आवडत नाही ते अ धक आक षत होईल. आपण या च ातून बाहेर पडावे आ ण याऐवजी आप याला
काय हवे आहे यावर ल क त के ले पा हजे (अ याय 12).
वतः या आत पहा, आप या सकारा मक मह वाकां ेला आ ण यश वी हो यासाठ आप या इ ाश ला ो सा हत करा.
आता जा आ ण तु हाला हवी तशी प र ती नमाण करा. नणय घे यास सु वात करा आ ण जग यास सुरवात करा.
कृ ती चरण:
१) आप या सव त ार ची याद तयार करा.
२) तुम या त ार मुळे काय सा य झाले?
3) आप या त ार चे र वे टम ये पांतर करा.
अ याय 66: रसी हर हा!
"चांग या कौतुकावर मी दोन म हने जगू शकतो."
माक ट् वेन
भेटव तू कवा कौतुक वीकारणे तु हाला अवघड वाटते का? बरं, हे आता थां बलं! रसी हर हायला च हवं! भेटव तू आ ण गो ी
आनंदाने वीकारणे खूप मह वाचे आहे आ ण आप याला जे हवे आहे ते मळ व याचे रह य देखील आहे. जर तु हाला भेटव तू
मळाली आ ण तु ही हणत असाल "अरे. ते आव यक नाही", आपण समोर या कडू न भेटव तू द याचा आनंद हरावून घेत
आहात आ ण तीच गो कौतुकासाठ दे खील जाते. या वागणुक वर बारकाईने नजर टाका! "मी याला लायक नाही", कवा "मी
लायक नाही" ही छु पी भावना "ती आव यक नाही?" यामागे आहे का? औ च याची गरज नाही. समोर या साठ दे याचा
आनंद कमी क नका. फ "ध यवाद!" हणा. आजपासून मी तु हाला तुम या " रसी हग क स"चा सराव कर याचे धाडस
करतो. जर कोणी तु हाला कौतुक दे त असेल तर ते "थँ क यू" हणत न पणे वीकारा. याची मालक आहे. ते परत क नका.
तु ही हणाल: "ध यवाद! मला आनंद आहे क तु हाला तसे वाटते!" आ ण समोर या ला या अनुभवाचा आनंद घेऊ ा. जर
आपण खालील वतन ◌ांचे उ ाटन कर यात यश वी असाल तर हे आप याला खूप मदत करेल आ ण आपला वा भमान पूणपणे
नवीन पातळ वर नेईल:
• कौतुक नाकारणे.
• वत:ला लहान करणे .
• आपण कमावले असले तरी इतरांना ेय दे णे.
• एखाद चांगली गो वकत न घेणे कारण आप याला वाटते क आपण यास पा नाही.
• जर कोणी आप यासाठ काही चांगले के ले तर नकारा मक शोधणे.
कृ ती चरण:
१) यापुढे आप याला मळणार् या येक भेटव तू आ ण कौतुकासाठ फ "ध यवाद!" हणा! (समजावून सांगू नका कवा यो य
ठरवू नका)
२) वर नमूद के ले या पाच पैक काही वतन आप याकडे आहे का याचे व ेषण करा. होय तर यावर/ यावर काम करा.
अ याय 67: चुक या लोकां बरोबर वेळ घालवणे थांबवा!
"तु ही जे काही कराल यासाठ धैय ◌ाची गरज आहे. तु ही कु ठलाही कोस ठरवा, तु ही चुक चे आहात हे सांगणारे नेहमीच
कोणीतरी असेल.
रा फ वा ो इमसन
"हे करता येत नाही असं हणणार् या ने हे करणार् या ला अडवू नये!"
चनी हण
पाहा तु ही कोणासोबत वेळ घालवत आहात! जम रोहन हणाला क "आपण या पाच बरोबर सवात जा त वेळ
घालवता यापैक आपण सरासरी आहात", हणून आपण हे गांभीयाने घेणे चांगले! जे लोक आप यातील सव म गो ी बाहेर
आणतात, जे आप याला े रत करतात, जे आप यावर व ास ठे वतात अशा लोकां बरोबर अ धक वेळ घालवणे नवडा. जे लोक
तु हाला सश बनवतात यां याभोवती राहा. ल ात ठे वा क भावना आ ण वृ ी सं ामक आहेत.आप या सभोवतालचे
लोक वत: ला े रत कर यासाठ , धैय मळ व यासाठ आ ण आप याला यो य कृ ती कर यास मदत कर यासाठ गबोड बनू
शकतात, परंतु सरीकडे आप याला खाली खेचू शकतात, आपली ऊजा काढू न टाकू शकतात आ ण आप या जीवनाचे येय
सा य कर यात क े हणू न काय क शकतात. जर आपण नेहमीच नकारा मक लोकां या आसपास असाल तर ते कालांतराने
आप याला नकारा मक आ ण सनक म ये पांत रत क शकतात. आपण जथे आहात तथे च राह यासाठ आ ण
आप याला अडकवून ठे व यासाठ ते आप याला पटवून देऊ इ तात, कारण ते सुर ततेला मह व देतात आ ण जोखीम आ ण
अ न तता आवडत नाहीत. यामुळे नराधम, दोषारोपण, त ार करणा यांपासून र राहा. जे लोक नेहमी येक गो ीब ल
जज कवा गॉ सप करत असतात आ ण वाईट बोलत असतात. आ ण ट ह जॉ स ने स टॅनफोड भाषणात हट या माणे,

43
"इतरां या मतांचा आवाज वतःचा आंत रक आवाज बुडवू दे ऊ नका." जर आप या सभोवताल या लोकां ना आप याला
या या उलट पटवून ायचे असेल तर आप यासाठ वाढणे आ ण भरभराट करणे कठ ण होईल. आ ण जर ते आप या जवळचे
लोक असतील तर आपण काय कराल? आपण फ एकच गो यावर काम क शकता ती हणजे वत: एक चांगली
बनणे . जर आपण मोठे आ ण वक सत झालात तर लवकरच नकारा मक लोक आप यापासून र जातील कारण आपण यापुढे
यांचे हेतू पूण करत नाही. यां ना यां ची नकारा मकता सामा यक करणारी हवी आहे आ ण जर आपण तसे के ले नाही तर ते
सया कोणाचा शोध घेतील. जर ते काय करत नसेल तर आपण वत: ला गंभीरपणे वचारला पा हजे क आपण
यां याबरोबर कमी वेळ घाल वणे सु के ले पा हजे कवा यांना पाहणे अ जबात थांबवले पा हजे. पण हा नणय तु हालाच
यायचा आहे. मा या संपण ू आयु यात मी आपोआप मा या आयु यापासून अशा लोकां ना वेगळे के ले यांनी मला पा ठबा दला
नाही आ ण मला याचा कधीही प ाताप झाला नाही, जरी ते सोपे न हते! मा या वतः या को चग श णानंतर - जे हा मी या
पु तकात आपण शकत असले या सव त वांना बळ दले आ ण वत: ला बदलले - ते हा मा या काही सहका यांकडे मी एखा ा
सं दायात सामील झालो आहे असा वचार कर याखेरीज सरे कोणतेही ीकरण न हते!
कृ ती चरण:
1. आप या आयु यात असले या आ ण यां यासोबत वेळ घालवत असले या सव लोकां ची याद बनवा. (आप या कु टुं बातील
सद य, म , सहकारी).
2. कोण आप यासाठ सकारा मक आहे आ ण कोण आप याला खाली खेचते याचे व ेषण करा.
3. सकारा मक लोकां बरोबर जा त वेळ घालवा आ ण आप या जीवनात वषारी लोकांना (दोष दे णारे, त ार करणारे) पाहणे
थां बवा कवा कमान यां याबरोबर कमी वेळ घालवा.
4. आप याला पा ठबा दे णा या सकारा मक लोकां भोवती राहणे नवडा.
5. ट ह जॉ स यांचे टॅनफोड उ ाटन भाषण येथे पहा.
अ याय 68: वतःचे जीवन जगा
तुमचा वेळ मया दत आहे, यामुळे स याचे आयु य जग यात वाया घालवू नका.
धमाधते या जा यात अडकू नका - जे इतरां या वचारां या प रणामांसह जगत आहे. स या या मतांचा आवाज वत: या
अंतमनाचा आवाज बुडवू दे ऊ नका.
आ ण सवात मह वाचे हणजे, आप या दयाचे आ ण अंत ानाचे अनुसरण कर याचे धैय ठे वा.
आप याला खरोखर काय बनायचे आहे हे यांना आधीच मा हत आहे.
बाक सगळं यम आहे."
ट ह जॉ स
खरं तर ट ह जॉ सचे उ ार आधीच सव काही सांगून जातात! या या शहा या बोल यात काही तरी भर घालणे अवघड आहे.
आप याला हवे तसे जीवन जगा आ ण इतरांना आप याकडू न अपे त असलेले जीवन नाही.आपले शे जारी कवा इतर
लोक आप याब ल काय वचार करतात याची काळजी क नका, कारण जर आपण यां या बोल याब ल जा त काळजी घेतली
तर एक ण असा येईल जे हा आपण यापुढे आपले वतःचे जीवन जगत नाही, तर इतर लोकांचे जीवन जगत असाल. आप या
मनाचे ऐका. या गो ी तु हाला कराय या आहेत या करा, आ ण या गो ी इतर सव जण करतात च असे नाही. वेगळं हो याचं
धाडस करा! पाउलो कोए हो आप याला आठवण क न देतो, "जर कोणी इतरांना हवे तसे नसेल तर इतर ◌ांना राग येतो. इतरांनी
आपले जीवन कसे जगावे याची येकाला क पना असते, परंतु वतःब ल काहीच नसते. "
कृ ती चरण:
तू स या तुझं आयु य कोण या ीकोनातून जगत नाहीस? एक याद तयार करा!
अ याय 69: नंबर वन कोण आहे?
"तुम या संमती शवाय तु हाला कोणीही हीन वाटू शकत नाही."
एलेनोर जवे ट
वतःवर शेजा यासारखं ेम करा! अनेकदा आपण इतरांम ये चांगले पाहतो आ ण वतःम ये ते पाह यात अपयशी ठरतो! या
आयु यात सवात मह वाचं नातं असतं ते हणजे तुमचं वत:शी असणारं नातं! जर तु हाला वत:ला आवडत नसेल तर इतरांनी
तु हाला आवडेल अशी अपे ा कशी क शकता? जर आपण वत: वर थम मे के ले नाही तर आपण इतरांवर ेम कर याची
अपे ा कशी क शकता? आ ही तुम या सवात मह वा या ना यावर काम करणार आहोत. माझे लायंट मा याकडे येणा या
ब तेक सम या य कवा अ य पणे आ म व ासावर अवलंबनू असतात. यांना न मळणारी पगारवाढ, न मळणारी कौतुक,
नातेसबं ंध सापडत नाहीत. यामुळे मी सहसा यां या येया या दशेने काम करताना यां या आ म व ासावर यां यासोबत काम
करतो. आपण अ धक आ म व ास कसा मळवू शकता? सव थम तु ही जसे आहात तसे वत:ला वीकारा. महान हो यासाठ
प रपूण अस याची गरज नाही! आप या आयु यातील सवात मह वा या बरोबर वेळ घालवायला शका - आपण.
आपण क पना क शकता अशा सव म कं पनीसह च पट पाह याचा आनंद या: आपण! च ले खका आ ण त व

44
 लेज पा कल हणतात: "मानवजाती या सव सम या एका खोलीत पणे बसता डॉ. वेन
डायर पुढे हणतात, " जर आपण एकटे असले या ला आवडत असाल तर आपण एकटे रा शकत नाही." थोडा एकटा वेळ
घालव यात आरामदायक हा. अशी जागा शोधा जथे आपण वेगवान दै नं दन जीवनापासून वभ होऊ शकता. हे बयाचदा नमूद
के ले जाऊ शकत नाही: वत: ला वीकारणे हा आप या क याणाचा एक मह वाचा घटक आहे. एक हणून आपले
मू य ओळखा. आपण स मान मळवतो हे जाणून या. जर आपण एखाद चूक के ली असेल तर याब ल वत: ला मारहाण क
नका, ती वीकारा आ ण ती पुनरावृ ी होऊ नये यासाठ सवतोपरी य न कर याचे वचन ा. बस एवढे च। आपण बदलू शकत
नाही अशा गो ीब ल वतःला मारहाण कर यात काहीच उपयोग नाही. वाथ हा! काय? मी काय हणतोय? होय तु ही बरोबर
वाचले: वाथ हा! मला अहंकारक मागाने अ भ ेत नाही, परंतु वत: म ये चांगले असणे जेणेक न आपण आप या संपूण
वातावरणात हे नरोगीपणा सा रत क शकाल. जर आपण वत: म ये चांगले नसाल तर आपण एक चांगला पती, प नी , मुलगा,
मुलगी कवा म होऊ शकत नाही. परंतु जर आप याला चांगले वाटत असेल तर आपण या भावना आप या संपण ू वातावरणात
सा रत क शकता आ ण येकाला फायदा होतो. आ म व ास वाढ व यासाठ ायाम :
1) अ याय 64 मधील जन लग ए सरसाइज
२) आप या यशाची आ ण कतृ वाची याद बनवा.
३) आपण उ म करत असले या सव गो ची याद बनवा.
४) मरर ए सरसाइज (आरशासमोर तु ही कती महान आहात हे वत:ला सांगा! हे सु वातीला व च वाटे ल, परंतु आप याला
याची सवय होईल).
५) स याचा आ मस मान वाढवा.
अ याय 70: आपली सव म गुतं वणूक
" ानातील गुंतवणुक वर सव म ाज मळते."
बजा मन ँ क लन
श ण महाग आहे असे वाटत असेल तर अ ानाचा य न करा.
Derek Bok
आप या पुढ ल वैय क आ ण ावसा यक वाढ साठ आपण क शकता अशी सवात चांगली गो हणजे वत: म ये गुतं वणूक
करणे. आपण बनू शकणारी सव म बन यासाठ वत: ला वचनब करा. श ण, पु तके , सीडी आ ण वैय क
वकासा या इतर मागावर आप या उ प ा या सुमारे 5-10% गुतं वणू क करा. नवीन गो ी शक यासाठ आ ण वत: ला चांगले
कर यासाठ उ सुक आ ण उ सुक रहा. आप या वैय क वकासात गुंतवणुक चा एक चांगला प रणाम असा आहे क आपण
शहाणे बनत असताना, आपण आप या कं पनीसाठ अ धक मौ यवान देखील बनू शकता. बयाच श यता आहेत: आपण
श ण शकू शकता जे आपले वाटाघाट कौश य, वेळ व ापन, आ थक नयोजन आ ण बरेच काही सुधारते. दोन कवा चार
तासां या कायशाळे त आपण श शाली रणनीती कवा साधने शकू शकता जी आपले जीवन बदलतात. कवा आपण सव काही
कर याचा नणय घेऊ शकता आ ण जीवन श क मळवू शकता आ ण खरोखर वत: वर काम कर यास सुरवात क शकता.
माझी वतःवरील आतापयतची सव म गुतं वणूक हणजे श क नेमणे. याने मला अडकू न पड यास, मा या आयु यातून मला
खरोखर काय हवे आहे हे हो यास आ ण भीतीशी माझे नाते पूणपणे बदल यास मदत के ली. आपण जा त वाचून कवा
ल नग सीडी कवा कोस ऐकू न कमी ख चक मागाने दे खील ारंभ क शकता. आठव ातून कमान एक पु तक वाचायची, दर
दोन म ह यांनी नवा कोस वकत यायचा आ ण वषातून कमान दोन से मनार कवा े नगसाठ साइन अप करायची सवय मला
लागली.
तू काय करणार आहेस? बाळा या टे सही मोज या जातात हे ल ात ठे वा!
कृ ती चरण:
पुढ ल 12 म ह यांत आपण काय वचनब कराल ते लहा:
मी, म ह याला ___ पु तके वाचेन, दरमहा ___ ल नग सीडी कवा ऑ डओबु स ऐके न, पुढ ल सहा म ह यांत ___ श णासाठ
साइन अप करीन.
दनां क: _ वा री: __
अ याय 71: वत: वर इतके कठोर होणे थां बवा
वत:वर व ास अस याने तो इतरांना पटवून दे याचा य न करत नाही.
माणू स वत:वर समाधानी अस याने याला इतरां या मा यतेची गरज नसते.
कारण माणू स वत:ला वीकारतो, संपण ू जग याला वीकारते.
लाओ से
भूतकाळातील चुकां मळु े कवा गो ी ह ा तशा झा या नाहीत हणून आ मट का कर याची सवय लागणे सोपे आहे. पण ते तुमची
सेवा करते का? नाही, नाडा, झप!

45
आपण येथे काहीतरी वीकार याची वेळ आली आहे: आपण प रपूण नाही! आपण कधीच होणार नाही, आ ण - सवात
चांगली गो हणजे - आपण अस याची आव यकता नाही! यामुळे वत:वर एवढं कठोर होणं कायमचं थांबवा! लोकांना
आनंद आ ण प रपूण जीवन जग यापासून रोखणारे हे एक मुख कारण आहे. आप याला मा हत आहे का क आप या
आयु यात बरेच से :ख आहे कारण आपण जाणीवपूवक वचार करतो क आपण एखा ा गो ीसाठ वतःला श ा के ली पा हजे?
अ तरं जत आ मट का आ ण आ म श ेची सवय मी फार पूव च सोडू न दली याचा मला आनंद आहे. मला फ जाणीव आहे
क मी कोण याही वेळ श य ततके सव म करत आहे. याचा अथ असा नाही क मी के ले या अनेक चुकां चे व ेषण करत
नाही. जर मी यांना त क शकलो तर मी करतो; जर मी या सुधा शकलो नाही - तर मी यांचा वीकार करतो, सोडू न देतो
आ ण वत: ला वचन देतो क यांची पुनरावृ ी करणार नाही, कारण मला मा हत आहे क जर मी पु हा पु हा याच चुका ◌ंची
पुनरावृ ी करत रा हलो तर ही के वळ एक सम या आहे. हे खूप अवघड आहे का? तु हाला जा ची रे सपी जाणून यायची आहे
का? हे कोण याही फामसीम ये व साठ नाही आ ण ते वनामू य आहे! त पर?
१) तु ही जसे आहात तसे वत:ला वीकारा!
2) वतःला मा करा! वतःवर म े करा!
3) वतःची खूप चांगली काळजी या! (अ याय ७३)
बस एवढे च! सोपं आहे, नाही का? आता सु वात करा!
वतःला खालील वचारा:
आयु या या कोण या े ात तु ही वत:वर खूप कठोर होत आहात?
वतःवर खूप कठोर अस यामुळे आप याला कोणते फायदे मळतात?
अ याय 72: आपले अ सल व व हा
"आपण वत: हो याचे धाडस के ले पा हजे, मग ते वत: कतीही भयानक कवा व च स झाले तरी."
मे साटन
"सतत आप याला काहीतरी वेगळं बनव याचा य न करणार् या जगात वत: असणे ही सवात मोठ उपल ी आहे."
रा फ वा ो इमसन
सवात यश वी लोक तेच असतात जे अ सल असतात. ते कोणतीही भू मका साकारत नाहीत. ते जे आहेत ते च आहेत. जे दसतं
तेच मळतं! यांना यां ची बल ाने आ ण कमकु वतपणा मा हत आहे. यांना असुर त अस यात आ ण यां या चुकां ची
जबाबदारी घे यास कोणतीही अडचण नाही. यांना इतरां या यायाची ही भीती वाटत नाही. तु ही कोण आहात हे जगाला सांगू
दे ऊ नका. जे हा आपण इतरांना खूश क इ ता ते हा आपला बनावट व व आपण कोण आहात. जे हा आप याकडे मा क
असतो आ ण आप या सभोवताल या लोकां कडू न जसे क सहकारी, म , शे जारी इ याद कडू न अ भ ाय घे यास उ सुक असतात.
कोणतीही भू मका क नका! इतरांना आप याकडू न काय हवे आहे कवा कदा चत आप याब ल काय वाटे ल याचा वचार
करणे थांबवा आ ण वतःला आपले अ सल वत: बन याची परवानगी ा. ब से अ तम आहेत! गंमत हणजे तुम या
ल ात येईल क तु ही वत: जतके जा त आहात ततके लोक तुम याकडे आक षत होतील! ाय क न बघा!
:
१) ०-१० या के लवर तु ही तुम या ामा णकपणाची पातळ कशी मोजणार?
आठ? अ भनंदन! तू अगद जवळ आहेस. सुधारत रहा!
एक चौरा? बरं अजून काही काम बाक आहे, पण या पु तकातील ायाम पा ह यास तु हाला जवळ ये यास मदत होईल!
२) तु ही कती भू मका साकारता?
३) एकटे असताना तु ही कोण आहात?
४) तु हाला शेवटचे कधी अ सल वाटले?
अ याय ७३: वत:चे लाड करा
"आपण वत: शी वाग याची प त बदलून आपण लोकांशी वाग याचा ीकोन बदलू शकता."
अ ात।
मा या ाहकांसाठ हा माझा आवडता ायाम आहे! वतःचे लाड कर यासाठ आपण क शकता अशा 15 गो ची याद लहा
आ ण नंतर पुढ ल दोन आठवडे दररोज यापैक एक करा. हा ायाम खरोखरच चम का रक आहे! (उदाहरणे: एखादे चांगले
पु तक वाचणे, च पट पाहणे , मसाज करणे , सूय दय पाहणे, पा याजवळ बसणे इ याद .) एकदा तु ही वत:ला चांगलं वागवायला
सु वात के ली क तुम या आ म व ासासाठ आ ण आ मस मानासाठ चम कार घडतील! आता हे करायला सु वात करा!
1
2
3
4
5

46
6
7
8
9
10____
11____
12____
13____
14____
15____
अ याय ७४: आप या शरीराला मं दरा माणे वागा!
"शरीर ◌ाचे आरो य चांगले ठे वणे हे कत आहे, अ यथा आपण आपले मन मजबूत आ ण व ठे वू शकणार नाही."
बु
हे वडंबन नाही का? जर आपण लोकांचे हणणे ऐकले तर आप यापैक ब तेक जण हणतात क आरो य ही आप या
जीवनातील सवात मह वाची गो आहे; तरीही बरेच लोक म पान करतात, धू पान करतात, जंक फू ड खातात कवा ज दे खील
घेतात आ ण कोणताही शारी रक याकलाप न करता आपला ब तेक मोकळा वेळ सो यावर घालवतात. ल ात ठे वा - हे सोपे
आहे! नरोगी जीवन हा के वळ नणय र आहे. नरोगी जग याचा नणय आताच या. संतु लत आहाराचे अनुसरण करा,
नय मत ायाम करा आ ण शारी रक आकारात रहा कवा मळवा जेणेक न आप या म ला सकारा मक जीवनशैली
तयार कर यासाठ आव यक असलेले सव पोषण मळे ल. आप या शरीराची काळजी या, कारण शरीर चांगले नसेल तर मनही
चांगले काम करत नाही. येथे काही उदाहरणे आहेत:
• फळे आ ण भा या जा त खा.
• रेड मीटचे सेवन कमी करा.
• दररोज कमीत कमी 2 लटर पाणी यावे.
• कमी खा!
• जंक फू ड खाणे बंद करा.
• लवकर उठा.
•
कृ ती चरण:
नरोगी जीवनशैलीसाठ आता काय कराल?
कमीत कमी 3 गो ी लहा:

अ याय 75: आठव ातून कमीतकमी 3 वेळा ायाम करा

यांना ायामासाठ वेळ मळत नाही, यांना आजारपणासाठ वेळ काढावा लागेल.
एडवड मथ टे नली
ायाम तुम यासाठ कती मह वाचा आहे हे जर मी तु हाला सां गतलं तर मी इथे े कग यूज घेऊन तुम याकडे येणार नाही असं
मला वाटतं. आ ण ायामाचे मह व आप या सवाना मा हत असले तरी आप यापैक बरेच जण असे असतात जे ते करत नाहीत.
सवात चांगले न म नेहमीच असते: "मा याकडे वेळ नाही". पण यावर तुमचं आयु य अवलंबून आहे, असं जर कोणी सां गतलं
तर? आ ण जर तु ही यो य ायाम सु के ला नाही तर म हनाभरात तुमचा मृ यू होईल हे मा हत आहे का? तु हाला वेळ न क च
मळे ल, नाही का? यामुळे वेळेची अडचण नाही. ायाम कती मह वाचा आहे आ ण आपण वेळ कसा काढू शकता हे पटवून
दे यासाठ मी बरेच काम करणार नाही, कारण आप याला हे आधीच मा हत आहे. आठव ातून तीन ते पाच वेळा ायाम
के याने काय फायदे होतील याची याद मी देईन. आ ण मग - हवं असेल तर - तु हाला वेळ मळे ल.
१. ायाम के याने तु ही नरोगी राहाल.
२. ायाम के याने तुमचे वजन कमी हो यास मदत होईल, यामुळे तुमचे आरो य सुधारेल आ ण तु ही चांगले दसाल.
३. ायाम के याने तु हाला बरे वाटे ल आ ण तुम यात भरपूर ऊजा येईल.
४. एकदा वजन कमी होऊ लागलं क तुमचा आ मस मान वाढ याची दाट श यता असते. याची मी पु ी क शकतो.
५. झोपेची सम या? आपण झोप यापूव काही तास आधी 30 म नटे ायाम करा आ ण ते आप यासाठ काय करते ते पहा.
6. ायामामुळे ताण तणाव कमी होतो हे तुम या कधी ल ात आले आहे का? सव थम एंडो फन आहेत, परंतु सरी गो अशी
आहे क आपण फ या गो पासून आपले मन काढू न टाकू शकता जे आप याला ताण देत होते.
शवाय, अ यास दश वतो क नय मत ायामामुळे आपण आनंद होतो, नैरा याची ल णे कमी होऊ शकतात, रोगाचा धोका
कमी होतो ( दय, मधुमेह, ऑ टओपोरो सस, उ कोले ॉल इ.), अकाली मृ यूचा धोका कमी होतो आ ण आपली मरणश
47
सुधारते आ ण बरेच काही. तू आत आहेस का? एक शेवटची गो : ायाम ◌ासाठ वत: ला जबरद ती क नका. याचा आनंद
या. एखाद मनोरंजक या शोधा जी आप याला फट बसते आ ण उदाहरणाथ पोह यासार या आप याला आनंद मळतो.
दवसातून एक तास चाल यानेही फरक पडू शकतो. (अ याय ३४)
कृ ती चरण:
1) इंटरनेटवर ायामा या आ यकारक फाय ां ब ल काही अ यास शोधा.
२) ायाम कधी सु कराल?
३) आप याकडे वेळ नाही असे वाटत असेल तर वेळ शोध या वषयी या अ यायांकडे परत जा.
अ याय ७६ : कारवाई करा. गो ी घडवून आणा
"तु ही जे काही कराल कवा व पा शकता ते सु करा.
बो नेसम ये तभा आ ण ताकद आ ण जा आहे.
योहान वो फगँग वॉन गोएथे
"मी एकच आहे, पण मी एक आहे. मी सव काही क शकत नाही, परंतु मी काहीतरी क शकतो.
आ ण जे मी क शकत नाही यात मी ह त पे क दे णार नाही."
एडवड एवरेट हेल
जीवनात यश आ ण आनंदाचे एक रह य हणजे गो ी घडवून आणणे. याब ल नुसते बोलणे पुरस े े नाही. हे नकाल मोजतात कवा
हे ी फोड यांनी हट या माणे , "आपण काय करणार आहात यावर आपण त ा नमाण क शकत नाही." कृ ती
के या शवाय प रणाम होत नाहीत.
नकाला शवाय अ भ ाय मळत नाही. फ डबॅक शवाय शकता येत नाही. वना
शकू न, आपण सुधा शकत नाही. सुधार या शवाय आपण आपली पूण मता वक सत क शकत नाही. सी.जी.
जंग बरोबर हणाला, "तु ही जे कराल ते तु हीच आहात, तु ही जे कराल ते नाही." असे बरेच लोक आहेत यांना जग बदलायचे
आहे परंतु पु तक कवा लेख लहायला सु वात कर यासाठ कवा याब ल काहीही कर यासाठ कधीही पेन उचलले
नाही. राजक य कारक द सु कर यापे ा कवा राजकारणात अ धक स य हो यापे ा आप या राजकार यां ब ल त ार करणे
खूप सोपे आहे. आपले जीवन आप या हातात आहे हणून आप या क पनांवर काय कर यास सुरवात करा. मो ा आ हानांना
एकाच वेळ सामोरे जा याची गरज नाही. आ ापयत तु ही शकलाआहात क , दररोज सात याने छो ा छो ा गो ी के यास
तु हाला चांगले प रणाम मळू शकतात. आप याला ह ा या गो ी कर याचे धाडस करा आ ण या कर याची श तु हाला
मळे ल. परंतु कोण याही कारे आता ारंभ करा! आप या येयापयत पोहोचणारे लोक आ ण अडकलेले लोक
यां यातील सवात मोठा फरक हणजे कृ ती.जे लोक आप या येयापयत पोहोचतात ते कत असतात जे सात याने कृ ती करत
असतात. जर यां नी एखाद चूक के ली तर ते यातून शकतात आ ण पुढे जातात; जर ते नाकारले गेले तर ते पु हा य न करतात.
जे लोक अडकू न राहतात ते फ ते काय करणार आहेत याब ल बोलतात आ ण यांचे बोलणे चालत नाहीत. आता थां बू
नकोस! यो य वेळ कधीच येत नाही! आप याकडे जे आहे यापासून सु वात करा आ ण एका वेळ एक पाऊल जा. मा टन युथर
कग, यु नअर यांनी हट या माणे करा, " व ासात प हले पाऊल टाका. तु हाला संपूण ज याला पाह याची गरज नाही,
फ प हलं पाऊल टाका."
कृ ती चरण:
आज तु ही काय सु कराल?
अ याय 77: अ धक आनंद या
स याचा ण आनंदाने आ ण आनंदाने भरलेला आहे.
जर तु ही सजग असाल तर तु हाला ते दसेल."
थच हाट हान
भ व या ती खरे औदाय वतमानाला सव काही दे यातच आहे.
अ बट कामू
स या या णाचा आनंद घेणं खूप गरजेचं आहे! तसे के ले नाही तर आयु य नघून जाते आ ण आप या ल ातही येत नाही, कारण
तु ही इथे, णात कधीच नसता! जे हा आपण काम करता ते हा आपण आठव ा या शेवट वचार करता, आठव ा या शेवट
आपण सोमवारी करावया या सव गो चा वचार करता, जे हा आपण मठाईचा वचार करता ते हा आपण मठाईचा वचार करता
आ ण जे हा आपण म ा खाता ते हा आपण अ◌ॅपटे ायझरचा वचार करता - प रणामी आपण एक कवा सयाचा पूणपणे
आनंद घेत नाही.
आ ण अशा कारे जगताना आप याला आप या श ब चा आनंद कधीच घेता येत नाही, एकमेव ण मह वाचा आहे - स याचा
ण. एकट टॉले यांनी "नाऊची श " ब ल एक संपण ू पु तक ल हले आहे याची मी आप याला शफारस करतो. याचा वचार
करा: आप याला स या फ या णात अस यात काही अडचण आहे का? आपण सतत आप या भूतकाळातील कृ यां ब ल

48
अपराधीपणाने आ ण अ ात भ व या या भीतीने जगत आहात का? बरेच लोक भूतकाळातील गो ब ल सतत चता करत
असतात या ते बदलू शकत नाहीत कवा भ व यात या गो ी - अगद मजेदार - ब तेक कधीच घडत नाहीत आ ण दर यान ते
आता कवा बल कॉ बी हणतात या माणे, "भूतकाळ एक भूत आहे, भ व य एक व आहे. आता आम याकडे फ
एवढं च आहे." फ उप त रहा आ ण वासाचा आनंद या.
कृ ती चरण:
स या या णी वतःला अ धक अस याची आठवण क न ा!
(माझा म डे हड या या उज ा हातावर मनगट घ ाळ घालतो. हे याला स या या णात अस याची आठवण क न दे ते
जे हा तो आपला डावा हात काही काळ पाहतो आ ण ल ात येते क तो तेथे नाही.)
अ याय 78: याय करणे थां बवा!
"मा यावर आरोप कर यापूव वत:वर एक नजर टाका."
ए रक लॅ टन
"आपण बोट दाखव यास सुरवात कर यापूव , आपले हात व आहेत याची खा ी करा."
बॉब माल
दोष देणे आ ण त ार करणे या गुणां बरोबर याय करणे हातात हात घालून चालते!
आनंद , अ धक प रपूण जीवना या वाटे वर ही आणखी एक वाईट सवय आहे जी आप याला सोडावी लागेल!
इतरांना याय न देता आ ण अपे ा न ठे वता यांचा वीकार करा. मला मा हत आहे क हे करणे सोपे आहे, परंतु याभोवती
कोणताही माग नाही! याचा अशा कारे वचार करा: येक वेळ जे हा आपण एखा ाला याय दे त असता ते हा आपण
खरोखर वत: ला याय दे त आहात. या गो ी आप याला इतरांब ल सवात जा त ास दे तात, या गो ी च आप याला
वत:ब ल सवात जा त ास दे तात हे खरं नाही का?
कृ ती चरण:
इतरांब ल आप याला सवात जा त ास कशामुळे होतो याची याद बनवा.
अ याय ७९: दररोज दयाळू पणाची या क कृ ती
"दे णं सवात अवघड गो हणजे दयाळू पणा ; सहसा ते तुम याकडे परत येत.े "
ननावी
"सवात मो ा हेतप ू े ा छोटे से चांगले कम चां गले आहे."
ननावी
आज आ ण दररोज तु ही जग थोडे चांगले कसे बनवू शकता? अनोळखी शी रोज चांगलं का वागू नये? सजनशील हा!
ये क वेळ मी यायले या कॉफ ऐवजी दोन कॉफ साठ पैसे देतो आ ण स हरला सांगतो क एखा ाला याची गरज असेल आ ण
यासाठ पूणपणे पैसे देऊ शकत नसेल तर ते से ह करा. सुपरमाकटम ये जर मला मा या पुढ या शॉ पग पसाठ 10% ड काउंट
हाउचर मळाले तर
मी सहसा रांगेत मा या मागे असले या ला दे तो. आपण े न कवा भुयारी मागातील आपली सीट एखा ाला दे ऊ शकता
कवा एखा ाला हसत हसत भेट देखील दे ऊ शकता. लोकांना ामा णकपणे ओळखा, लोकांशी चांगले वागा, मनापासून ध यवाद
हणा, एखा ासाठ दरवाजा उघडा ठे वा, याचे हात भरलेले आहेत याला काहीतरी वा न ने यासाठ मदत करा कवा आप या
पुढ या वमानात एखा ा या जड हाताचे सामान ठे वा. सजनशील हा! आजपासून सु वात करा! मोठ गो अशी आहे:
"आजूबाजूला जे घडते ते आजूबाजूला येत.े " हणून जे हा आपण दयाळू पणाची या क कृ ये कर यास सुरवात करता, ते हा
आप यावर अ धक दया परत येत असते! चांगलं काम करणं ही चांगली वाट यासारखीच गो बनू लागते. आपण इतरांसाठ जे
चांगले करतो यात खरोखरच आप याला बदल याची श असते. जग सुधारायचे असेल तर वत:पासून सु वात करा!
तु हाला जगात जो बदल पाहायचा आहे, तो हा! दररोज कमीतकमी एक दयाळू कृ ती करा. इतर लोकां या जीवनावर
सकारा मक आ ण ल णीय प रणाम होतो. ते पुढे भरा!
कृ ती चरण:
पुढ ल 2 आठवडे दररोज दयाळू पणाची एक या क कृ ती कर यासाठ वत: ला वचनब करा.
काय घडते ते पहा, पण या बद यात कशाचीही अपे ा ठे वू नका!
अ याय 80: आप या सम या सोडवा, या सव
"ब तेक लोक सम या सोड व याचा य न कर यापे ा याभोवती फर यात जा त वेळ आ ण ऊजा खच करतात."
हे ी फोड
आप या सम या सोडवा. यांना सामोरे जा. कारण जर तु ही यां यापासून र पळत असाल तर ते तुम या मागे येतील.
जर आपण या सोड व या नाहीत तर आपण काही शकू न पुढे जा यास तयार होईपयत ते पु हा पु हा वत: ची पुनरावृ ी करतील.
उदाहरणाथ, जर आपण एखा ा सहका या या सम येमुळे नोकरी बदलत असाल याचा आप याला सामना करावा लागला नाही,

49
तर सया नोकरीत आप याला सया सह समान आ हानाचा सामना करावा लागू शकतो. जोपयत आपण प र तीतून
काही शकत नाही आ ण सम या कायमची सोडवत नाही तोपयत हे चालूच राहील. जोपयत आपण थांबत नाही आ ण वारंवार
उ वणाया सम या सोडवत नाही तोपयत आप याला एका धक रोमँ टक संबंधांम ये समान सम यांचा सामना करावा लागू शकतो
हे आप या ल ात आले आहे का? ऊजचा आणखी एक मोठा अप य हणजे कोणी मालक घे यापे ा आ ण सम या
सोड व यास सुरवात कर याऐवजी सम या आ ण जबाबदा यांभोवती नाचणे. मी मा या ाहकां कडू न हे वारंवार ऐकतो: ते वलंब
करतात, ते सम येभोवती नाचतात आ ण उ पातळ ची चता आ ण खरोखर वाईट वाटतात. एकदा यांनी आप या सव भीती या
वरोधात जाऊन सम येला सामोरे जा याचा आ ण सोडव याचा नणय घेतला क , याभोवती नाच या या संपूण येपे ा
सम येला सामोरे जाणे आ ण ते सोड वणे खूपच कमी वेदनादायक होते हे यां ना कळते. आप या सम यां वर "बाहेर" उपाय शोधणे
थां बवा आ ण आप याआत ते शोध यास सुरवात करा.
:
तु ही वेगळे कसे होऊ शकता? तु ही वेगळं काय क शकता?
सम या सोड व यासाठ आपण काय क शकता?
कृ ती चरण:
१) आप या सव सम यांची याद तयार करा आ ण यां या नराकरणावर काम सु करा.
2) आप या सम या तपासा आ ण
३) नमुने शोधा (तुम याबाबतीत पु हा पु हा याच गो ी घडतात का?)
अ याय ८१: यानाची श
"मानवते या सव सम या माणसाला एका खोलीत शां त पणे बसू न शक यामुळे उ वतात."
लेज पा कल
मे डटे शनचे फायदे आ ापयत सव ुत आहेत. जा तीत जा त लोकांनी याचा सराव सु के ला आहे. तणावपूण दवसानंतर मन
शांत कर यासाठ आ ण चता, राग, असुर तता आ ण अगद नैरा य र कर यासाठ याचे अ यासक याची उपयु ता
अधोरे खत करतात. इतर अ यासअसे सू चत करतात क यान के याने र दाब आ ण वेदना तसाद कमी होऊ शकतो.
ताणतणावाचा सामना कर याचा आ ण आप या मा हतीने भारले या मनाला शांत कर याचा हा एक सोपा माग आहे. दवसातून
एकदा फ 15 ते 20 म नटे शांत बस याने आधीच फरक पडू शकतो आ ण आप याला रचाज कर यास मदत होते. दवसातून
दोनदा के ले तर... आणखी चांगले! दररोज यान कर याची सवय कशी सु करावी ते येथे आहे:
१. जागा शोधा, तु हाला ास होणार नाही तर फ १५ ते २० म नटे शांत राहा. याला कमकांड बनवा. दररोज एकाच ठकाणी
आ ण एकाच वेळ सराव करणे फायदेशीर आहे. पहाटे या वेळेची जा आठवते का? कदा चत आप या यानधारणेसाठ ही एक
चांगली वेळ आहे.
२. "मी आता एका आ ण शांत आहे" असे सां गनू वतःला नवां त अव ेत आण यासाठ त ेची श वापर यास सुरवात
कर यापूव .
3. आपले अलाम घ ाळ वीस म नटांसाठ सेट करा जेणेक न आपण आपले यान कधी थांबवावे याब ल चता करणार नाही
आ ण पूणपणे ल क त कर यास स म असाल.
४. बसा कवा झोपा आ ण डोळे बंद करा. आपण खडक कडे त ड क न बसलेले अस यास आपण आपले डोळे उघडे ठे वून
खोलीतील एका ब वर कवा नसगावर ल क त क शकता.
5. ल क त करताना , आप या ासावर ल क त करा आ ण व ांती घे यास सुरवात करा.
६. जे हा तुमचे मन भटकते ते हा याला भटकू ा. तकार क नका. न या आकाशात ढगांसारखे आपले वचार जात
अस याचे पहा आ ण फ आपले मन रकामे करा. छोट शी लाट नसले या तलावासारखं आपलं मन अजूनही पाहा.
दवसातून २० म नटे मे डटे शन के यास तु हाला न क च उ म प रणाम मळतील. वर नमूद के ले या सहा पाय या के वळ एक
सूचना आहेत. मे डटे शन चुक चे करता येत नाही आ ण आप यासाठ काय चांगले काय करते हे फ तु हालाच कळे ल.
इंटरनेटवर बरीच मा हती आहे, तसेच आपण जथे राहता या या जवळ उपल असलेले वग आ ण से मनार दे खील
आहेत. सग यात मह वाची गो हणजे - या पु तकातील सव गो माणे - कारवाई करणे! ाय क न बघा!
अ याय ८२: उ म संगीत ऐका - दररोज!
"आयु य हे एक भ , गोड गाणं आहे, हणू न संगीत सु करा."
रोना रेगन
ताबडतोब आनंद हो याचा एक सोपा माग हणजे आपले आवडते संगीत ऐकणे! आप या ऑल टाइम फे हरेटचा साउं ड ॅक तयार
करा आ ण ते ऐका, नाचवा, गा! सु वातीला मूखपणा वाटे ल, परंतु दररोज असे करणे खूप फायदे शीर ठरेल!
तुमची आजवरची टॉप 5 आवडती गाणी कोणती?
1.___
2.___
50
3.___
4.___
5.___
आप या आयपॉड, फोन कवा पीसीवर ले ल ट का बनवू नये आ ण आ ाच ते ऐकू नका! आता हे करा! चला!
तुमचे आवडते गाणे ऐक यानंतर तु हाला कसे वाटले? आप या मूडम ये काही बदल?
जर तु ही ही रोजची सवय लावली तर काय होईल?
अ याय 83: चता नाही
"जर एखाद सम या सुधार यायो य असेल, प र ती अशी असेल क आपण याब ल काही क शकता,
मग काळजी कर याची गरज नाही. जर ते त करता येत नसेल तर काळजी करायला काहीच मदत नाही.
कसलीही काळजी क न फायदा नाही."
दलाई लामा चौदावे
अनेकजण सतत चतेत असतात. यांना भूतकाळात घडले या गो ची चता वाटते जी ते बदलू शकत नाहीत, भ व यात या
गो वर यां चा कोणताही भाव नाही कवा अथ व ा, यु े आ ण राजकारण यावर यां चे नयं ण नाही. याहीपे ा गंमत
हणजे आपण या आप ची चता करत आहात यातील ब तेक आप ी य ात खूपच कमी भयानक ठरतात कवा कधीच
घडत नाहीत. माक ट् वेन यांचे हणणे बरोबर होते, "मा या आयु यात मला खूप चता हो या, यापैक ब तेक कधीच घड या
नाहीत." ल ात ठे वा: आपण कतीही चता के ली तरी फरक पडत नाही, यामुळे भूतकाळ कवा भ व य काळ बदलणार
नाही! तसेच, चता के याने सहसा गो ी चां ग या होत नाहीत, नाही का? याऐवजी, हे आप याला खाली खेचेल आ ण आपण
स याचा ण गमावून बसाल. वेळ आ ण ऊजचा अप य हणजे काय हे तु हाला आधीच समजू शके ल का कवा मी तु हाला
आणखी एक उदाहरण दे ईन? हे उदाहरण रॉ बन शमा यां या "मरताना कोण रडणार?" या पु तकातील आहे. रॉ बनने या या
से मनारम ये सुच वले या ायामांपैक एक ायाम करणाया मॅनेजरने खालील गो ी ओळख या: या या 54% चता कदा चत
कधीच होणार नाही अशा गो ब ल हो या. 26% पूव या कृ त शी संबं धत होते जे बदलले जाऊ शकत न हते. 8% इतरां या
मतांशी संबं धत होते याची याला पवा ही न हती. 4% वैय क आरो याचे होते जे यांनी आधीच सोडवले होते. के वळ 6%
लोकांनी अशा ांचा उ लेख के ला याकडे ल दे याची आव यकता होती. आप या सम या ओळखून आ ण या ब ल
तो काहीच क शकत न हता कवा जे फ उजा वाया घालवत होते यांना सोडू न दे ऊन या माणसाने 94% चता र के या
यामुळे याला इतका ास झाला होता.
कृ ती चरण:
आप या चतांची याद तयार करा:
भूतकाळाशी कोणता संबधं आहे?
भ व याशी कोणते संबं धत आहेत?
कोणते आप या नयं णाबाहेर आहेत?
आपण खरोखर कोणाब ल काही क शकता?
अ याय 84: आप या वासा या वेळेचा शहाणपणाने वापर करा
"वेळ आप याला सवात जा त हवी आहे, परंतु याचा आपण सवात वाईट वापर करतो."
व यम पेन
कामावर जाताना आपण दररोज कार कवा सावज नक वाहतुक त कती वेळ घालवत आहात? आकडेवारी सांगते क हे येक
कामा या दवशी 60 ते 90 म नटां या दर यान आहे! हणजे एका म ह यात आपण २० ते ३० तास बोलत असतो. 'मा याकडे
पुरेसा वेळ नाही', असे कोण हणाले? आ ही आप याला वाच यासाठ (बस कवा े नम ये असताना) कवा आप या कारम ये
ऑ डओ पु तके ऐक यासाठ आणखी 20 ते 30 तास शोधले. रे डओव न नकारा मक बात या ऐक याऐवजी कवा वतमानप ात
याब ल वाच याऐवजी आपण खरोखरच सीडी, एमपी 3 ऐक यात कवा रे णादायी पु तके वाच यात तो वेळ घालवला तर काय
होईल?
:
आपण य न कर यास तयार आहात का?
तु ही कधी सु वात कराल?
हे दोन आठवडे करा आ ण आपले जीवन कसे बदलले ते मला सां गा.
अ याय 85: आप या कु टुं बासमवेत अ धक वेळ घालवा
'कु टुं ब ही काही मह वाची गो नाही, ती सवकाही आहे.
मायके ल जे फॉ स
वॉ ट ड ने एकदा हटले होते क , " वसायासाठ माणसाने आप या कु टुं बाकडे कधीही ल क नये." तरीही मला एक
अ त र अ याय यासाठ सम पत करावा लागेल. आपण ते सोडणार नाही याची खा ी कर यासाठ ! याचा उ लेख करावा
51
लागतो हे एक कारचे :खद आहे, परंतु जे हा मी ब तेक वेळा नेते आ ण अ धका यां या मुलाखती घेतो ते हा एक गो समोर येते
क ते यां या कु टुं बयांसमवेत (?) बराच वेळ घालवू शकत नाहीत!
ॉनी वेअर या पु तकात (अ याय ९४ देखील पहा) मृ यूची सवात मोठ खंत हणजे आप या कु टुं बयांसमवेत जा त वेळ न
घालवणे आ ण ऑ फसम ये जा त वेळ घालवणे! यां यापैक एक बनू नका आ ण आता आप या कु टुं बासाठ वेळ काढणे
सु करा! आ ण जर तु ही कु टुं बासोबत असाल तर... येकावर उपकार करा आ ण कु टुं बासोबत पूणपणे राहा. गे या वष
लो रडा क जम ये सु या वेळ मी एक व च प र ती पा हली. एक कु टुं ब फरायला गेले होते आ ण वडील पुढे धावत
बझनेस फोन कॉल करत होते, तर प नी आ ण मुलगी एक कारचे :खी दसत होते जे समज यासारखे आहे. र ववारही होता!
एखा ा कॉ मक बुकमधून काढलेलं काहीतरी अस यासारखं वाटत होतं आ ण तरीही ते बघून खूप खरं आ ण :ख होतं. जागे हा!
आप या कु टुं बाला आ ण म ांना मह व ा. ते आपले मे आ ण पर र समथनाचे सतत ोत आहेत, जे आपला वा भमान
वाढवते आ ण आपला आ म व ास वाढवते.
:
आपण आप या कु टुं बासाठ अ धक वेळ कसा काढणार आहात? (ट प: या पु तकातील टाइम मॅनेजमट ट स वापरा) अ धक वेळ
शोध यासाठ आपण काय करणे थां बवाल?
अ याय 86: आप या फोनचे गुलाम बनू नका
माणसं यां या साधनाची साधने बनली आहेत.
हे ी डे हड थोरो
माग या अ यायात उ लेख के ले या त व डलांकडे परत गे यावर ही टप कामी येत.े येक वेळ फोन वाजला क तो उचलू
नका; तुमचा फोन तुम या सोयीसाठ असावा, तु हाला फोन करणा यांसाठ नाही. आपण जे करत आहात ते चालू ठे व याचे
वातं य वत: ला ा आ ण कॉल हॉईस मेलवर जाऊ ा. काही काळापूव जे हा मी फोन उचलला नाही ते हा मी नेहमीच खूप
चता त होतो. मला वाटलं क मी काहीतरी चुकलो आहे. माझा ममेट पोळ याब ल खूप चक त होता. याला हवं ते हा,
वाटे ल ते हाच फोन रसी ह करायचा आ ण नसेल तर - तो काळजी न करता फ तेच करत रा हला. मला ही क पना आवडू
लागली आ ण "ते पु हा फोन करतील" असे सांगनू ही "झेनसारखी" मान सकता आ मसात कर याचे काम के ले. मला असेही
समजले क जर हा खरोखरच मह वाचा कॉल असेल तर कॉलर हार मानणार नाही आ ण कदा चत 3 म नटां या आत पाच वेळा
कॉल करेल.
कृ ती चरण:
ाय क न बघा! आप या फोनचे गुलाम बनू नका आ ण हॉईसमेलचा फायदा या.
अ याय ८७: सम यांना कसे सामोरे जावे
' येक सम येम ये वत: या नराकरणाची बीजे असतात.
काही ॉ लेम नसेल तर बयाणं मळत नाही."
नॉमन व सट पेले
तु हाला अनेक सम या आहेत का? अ भनंदन!!! आ ण मी गंमत करत नाहीये! आप याकडे वाढ या या अनेक संधी आहेत, कारण
एखाद सम या नेहमीच यातून शकू न वाढ याची संधी असते! चला तर मग याकडे अ धक चांग या कारे पा या. 20 वषापूव ,
जे हा मी येथे काम कर यास सुरवात के ली.
ऑरलँडोमधील ड नेव , आ हाला - नवो दतांना - शकवले गेले क ड ने का ट सद या या श दसं हात "सम या" हा श द
अ त वात नाही: "आ हाला सम या नाहीत, आ हाला येथे फ आ हाने आहेत". लेयर रबेरो ल हतात क "आप या सम या
आपले सवात चांगले म आहेत" आ ण
नेतृ व गु रॉ बन शमा आप या सम यां कडे आशीवाद हणून पाह यास सांगतात! मग आता काय ॉ ले स आहेत? आ हाने,
आशीवाद, म ां नो? कवा ते तघेही? आयु य ◌ाला एकापाठोपाठ एक सम यांना सामोरे जावे लागत नाही का? आपण यास कसे
सामोरे जाता आ ण यातून आपण कसे शकता हे सव फरक पडतो! जे हा आपण आप या सम यांमधून शक यास सुरवात करता
ते हा जीवन बरेच चांगले होते. तुम या आयु यात आले या सम यांकडे मागे वळू न बघा. यात या येकात काही तरी सकारा मक
न हतं का?
कदा चत वसायातील तो ाने तु हाला आणखी मो ा तो ापासून वाचवले असेल, कारण तु ही यातून शकलात. कठ ण
काळात जीवन/देव/ व एखा ा सम येचे नराकरण क शकलात तरच ती आप या मागात अडथळा आणते, हा व ास
आ मसात करणे आप यासाठ खूप फायदेशीर ठ शकते!
:
१) तुम या आयु यात स या अशा कोण या सम या आहेत यावर तु हाला अ ाप तोडगा सापडलेला नाही?
२) आप या सम यां ची याद बनवा.
३) या सम यां कडे आ हाने कवा संधी हणू न पा हले तर काय बदल होईल? तु हाला कसं वाटे ल?

52
अ याय 88: वेळ काढा
आयु याचा वेग वाढव यापे ा आयु यात बरंच काही आहे.
महा मा गांधी
आपण जगत असले या धकाधक या, धावपळ या जीवनात आप या आयु याचा वेग कमी करणे आ ण व ांती घेणे अ धक
मह वाचे ठरते! थोडा वेळ व ांती या. नसगा या सा यात रा न बॅटरी रचाज करा. आपण आप या सा ता हक वेळाप कात
काही व ांती वेळ न त क न ारंभ क शकता यासाठ आतापयत आपण वेळ काढू शकता (अ याय "आपला वेळ
व ा पत करा" पहा). जर आपण हमत करत असाल तर - आठव ा या शेवट ारंभ करा यात आपण इंटरनेट, ट ही
आ ण आप या इले ॉ नक गेमपासून पूणपणे ड कने ट आहात. मा या आतापयत या सव कृ सु ट् यांपैक एक - जर
सव म नसेल तर - ा स या द णेकडील मडी चॅनेलम ये हाऊसबोटवर असणे. मोबाईल नाही, इंटरनेट नाही, ट ही नाही. फ
बदके . बोट चा टॉप ीड ताशी 8 कमी (= 5 मैल / तास) होता हणून आ हाला अ रशः हळू हळू "स " के ली गेली. याचं कारण
हेही आहे क जे हा तु ही चॅनेलवर तरंगत असता ते हा यां या बाईकवरील मुलं चॅनेल या एका बाजूला तु हाला ओ हरटे क करतात.
आपण या गावांमधून जातो ते कधीकधी इतके लहान असतात, क यां ना सुपरमाकटदे खील नसते. यामुळे सगळा वास 'जेवण
कु ठू न आणणार?' असा पडतो. हरकत नाही! जवळच नेहमीच रे टॉरंट असतं, पण मनमोहक गो हणजे बोट वर वत:चं
जेवण बनवणं आ ण बंदरावर सूया त पाहणं कवा नुसतं नसगाभोवती राहणं . एकदा आ ही ा बागे या मधोमध जेवलो! अमोल!
यामुळे सकाळ एका छो ाशा च खे ात जाऊन शहरातील एकमेव बेकरीमधून ना ता कर यासाठ बॅ युएट आणायचे. आ ही
सूय दयाला उठलो आ ण सूया तानंतर दोन बु बळ सामने झोपायला गेलो. कवा नंतर मा या बायकोने सां गत या माणे, "आ ही
बदकां बरोबर उठलो आ ण बदकांबरोबर झोपायला गेलो." वेळ काढू न नसगाशी नाळ जोडा! लांबचा वास करावा लागत नाही.
संधी मळे ल ते हा जंगलात, समु कना यावर कवा उ ानात फरा आ ण नंतर आप याला कसे वाटते हे पहा. कवा फ बचवर
कवा गवतात झोपून न या आकाशाचा वचार करा. गवतावर कवा समु कना यावर तु ही शेवटचे अनवाणी पायी कधी
चाललात? थोडा वेळ काढणे आप यासाठ कती मह वाचे, व ांतीदायक आ ण ू तदायक आहे याची क पना आप याला
आली का? मी अशी आशा करतो! तु ही काय कराल?
कृ ती चरण:
आ ाच आप या कॅ लडरम ये थोडा व ांतीचा वेळ ठरवा!
अ याय ८९: दररोज एक ठळक गो सांगा
"माझा असा व ास आहे क आनंदाची गु क ली हणजे ेम करणे , काहीतरी करणे आ ण काहीतरी आतुर असणे."
ए वस े ली
दनचया आ ण कं टाळा आप या आयु यात येऊ देऊ नका. दररोज सं याकाळ फ ट हीसमोर न थांबता कामा या
दवसभरानंतर आपण उ सुक असले या गो ी तयार करा. येथे काही उदाहरणे आहेत:
• थोडा "एकटा वेळ" या.
• जोडीदारासोबत नसगात फरायला जा.
• बबल बाथ या कवा ा डे या.
• काहीतरी साजरे करा: एक चांगली नोकरी, कु टुं ब, जीवन!
• म ाला फोन करा.
• पार या जेवणासाठ कोणाला तरी घेऊन जा.
• मसाज क न या.
• क साठ जा.
• च पट/ थएटर/ कॉ सटला जा.
• मॅ न योर / पे ड योर या.
• घरी मू ही नाईट.
• सूय दय वगैरे पहा.
आप या वेळाप कात आप या खास णांसाठ थोडा वेळ राखून ठे वायला वस नका!
अ याय 90: आप या "क ट झोन" मधून बाहेर पडा
"जे हा आपण आप या क ट झोन या बाहेर जाता, ते हा जे एके काळ अ ात आ ण भीतीदायक होते ते आप याला यू नॉमल
बनवते."
रॉ बन शमा
सुर ततेकडे परत जाणे कवा वाढ या दशेने पुढे जाणे नवडू शकता.
वकासाची नवड पु हा पु हा हायला हवी; भीतीवर पु हा पु हा मात करायला हवी.
अ ाहम मा लो

53
"जा तुम या क ट झोन या बाहेर घडते?" ही हण तु ही कधी ऐकली आहे का?
पण।।। क ट झोन हणजे काय? खालील पकात याचे उ म वणन के ले आहे: उकळ या पा या या भां ात बेडूक टाकला तर
तो उडी मारतो! पण जर तु ही ते भां ात टाकू न हळू हळू पाणी गरम करायला सु वात के ली तर यावर त या येत नाही आ ण
उकळू न मरते! आ ण हेच अनेक लोकां या बाबतीत घडते जे नकळत आप या क ट झोनम ये अडकू न पडतात.
आपला क ट झोन ही आप या स या या अनुभवाची मयादा आहे. आप या स या या ाना या पातळ या आधारे आप याला
काय कर याची, वचार कर याची कवा भावना कर याची सवय आहे. जथे ते छान आ ण आरामदायक आहे आ ण जथे
आप याला ब तेक वेळा नेमके काय होणार आहे हे मा हत असते. तथेच तु ही ऑटोपायलटवर आयु य जगता. येथेच बदल घडत
नाही. वैय क वाढ आ ण वकास आप या क ट झोन या बाहेर होतो. यामुळे नोकरी बदलायची असेल, उ ोग सु करायचा
असेल, ए ट ह हायचं असेल, काम करणं बंद झाले या ना यातून बाहेर पडायचं असेल, तर तु हाला तुम या क ट झोनमधून
बाहेर पडावं लागेल. दवाने आपण जथे आहात तेथे राहणे अ धक आरामदायक आहे आ ण आपले मन आप याला तेथे
ठे व यासाठ सवकाही करीत आहे! जे हा मी अशा नोकरीत अडकलो होतो जे मला आता आवडत न हते, ते हा मी वत: ला पूण
वेळ हणताना पकडले, "बरं हे इतकं वाईट नाही, ते आणखी वाईट असू शकतं. कु णास ठाऊक, कदा चत सर् या नोकरीत माझी
अव ा आणखी वाईट होईल." आ ण हणू न मी अशी नोकरी करत रा हलो याचा मला दवस दवस काहीच अथ उरत न हता.
सोमवारी मी आधीच शु वारची वाट पाहत होतो आ ण जे हा मी मा या सु व न परत आलो ते हा मी आधीच पुढ या सु ची
वाट पाहत होतो. याची तु ही क पना क शकता का? ट ह जॉ स यांचे टॅनफोड येथील भाषण मी काही वषापूव बघायला हवे
होते. (तु ही अजून पा हलं का?) जॉ झकडे एक उ म तं होते: दररोज तो वतःला आरशात पाहत असे आ ण वतःला वचारत
असे, "जर हा पृ वीवरील माझा शेवटचा दवस असता, तर मी आज जे करणार आहे ते मी करीन का?" आ ण जर याने सलग
बरेच दवस वत: ला "नाही" असे उ र दले तर तो बदलला! जर आपण ते तं वापरत असाल तर सावध गरी बाळगा, कारण
एकदा आपण वत: ला हा वचार यास सुरवात के ली क सव काही बदलते. जे हा आपण आप या क ट झोनमधून
बाहेर पडता आ ण अ ाता या दशे ने जा यास सुरवात करता ते हा आपण वाढू लागतो. आप याला अ व आ ण व च
वाटू लागेल. हे एक उ म ल ण आहे! हे खरं तर आपण वाढत आहात आ ण पुढे जात आहात याचे ल ण आहे. भीती
आ ण शंका असूनही कृ ती करा!
:
1) आपण वत: ला आप या क ट झोनमधून बाहेर पड याचे आ हान कसे दे ऊ शकता? (ल ात ठे वा, छो ा टे स!)
२) असे काही आहे का यामुळे आपण अ व होऊ शकता जे आपण आता क शकता?
अ याय 91: न बदल याब ल आपण कोणती कमत मोजत आहात?
तेच जुने काम कर याची कमत बदला या कमतीपे ा कतीतरी जा त आहे.
बल लं टन
जे हा मी मा या प र तीचे मू यमापन करत होतो ते हा मला मा या क ट झोनमधून बाहेर काढ यास भाग पाडणारा आणखी
एक होता, "कारवाई न के याब ल आपण काय कमत मोजत आहात?" मी गंभीरपणे जळू न जा या या सवात वाईट
मागावर होतो. अथात जगाने पा हले या सवात वाईट आ थक संकटात लढा न देता के वळ मा या सुर त नोकरीपासून र जाणे
खूप जोखमीचे होते, परंतु राह याची कमत मला काय मोजावी लागत होती? आरो या या गंभीर सम या? नाही ध यवाद म ा! मी
नघत आहे। यानंतर मी कधीच मागे वळू न पा हलं नाही.
बर् याच वषापूव मे सकोतील फो सवॅगनमधील माझा बॉस मा याकडे - इंटनकडे - आला आ ण हणाला,
"माक, आता काय करावं कळत नाहीये. तणावामुळे मी क े डाउन या जवळ आहे, परंतु मी तीन वषा या ए सपॅट-कॉ ॅ टवर आहे
आ ण जर मी तो तोडला तर जमनीतील मु यालयात अपयश हणून मा याकडे पा हले जाईल. तू काय करशील?" मी याला
हणालो, "हे बघा, तुझी त येत सवात मह वाची गो आहे. या नोकरीचा तुम या आरो यावर आणखी काही प रणाम होत असेल तर
सोडा. कारण जर तु हाला दय वकाराचा झटका आला आ ण तुमचा मृ यू झाला, तर जे लोक आता तु हाला सवात वाईट वेळ दे त
आहेत ते सांगतील क तुम या अं यया ेत तु ही तुम या प नी आ ण मुलासमोर कती महान आहात. मी मा या वतः या
वैय क अनुभवाव न बोलत आहे: यांनी मा या व डलां ना यां या कामात सवात जा त ास दला, यांना खरंतर यां या
अं यया ेत बोलायचे होते! अ व सनीय! स या तरी मी तथेच थांबून बघेन क काय होतं, कारण मला खरंच व ास आहे क
आयु य हा एक चम कार आहे, येक गो एका कारणा तव घडते आ ण शेवट सव काही नेहमीच चालणार आहे!" दोन म ह यांनी
यांनी जमनी न मा याशी संपक साधला. तो अजूनही या या ए सपॅट-कॉ ॅ टवर होता, परंतु तो जमनीला परतला होता आ ण
कामा या चांग या प र तीसह एका नवीन क पावर काम करत होता! जीवन हा एक चम कार आहे - तो नेहमीच शेवट काय
करतो! परंतु आपण नेहमीच एक कमत मोजत आहात आ ण जर आपण ती भ इ त असाल आ ण प रणामांसह
जगू इ त असाल तर तो आपला नणय आहे. आकारात यायचे असेल तर जी कमत मोजावी लागते ती हणजे ायाम
करावा लागतो. ायाम न के याची कमत मोजावी लागते ती हणजे वजन जा त होणे. जा त वेळ हवा असेल तर कमत एक तास

54
आधी उठणे कवा कमी ट ही पाहणे आहे. दरंगाईसाठ आपण मोजलेली कमत हणजे चता आ ण वाईट वाटणे. आप या
:खाची नवड शहाणपणाने करा!
:
१) तेच जुने काम कर याची कमत मोजावी लागत आहे का?
अ याय ९२: गो ी के वळ ता पुर या असतात
"तु ही पुढे बघत ठपके जोडू शकत नाही; आपण फ मागे वळू न यांना कने ट क शकता. यामुळे भ व यात हे ठपके कसेतरी
जोडले जातील, असा व ास ठे वावा लागेल.
ट ह जॉ स
"जोपयत तु ही थां बत नाही तोपयत तु ही कतीही हळू हळू गेलात तरी फरक पडत नाही."
क यु शयस
सव काही ता पुरते आहे. आप या आयु यात होणारे सव वजय, पराभव, आनंद, :ख नघून जाते. आज जे फार मह वाचं वाटत
आहे ते आता म हना-तीन म ह यांत मह वाचं रा हलेलं नाही. आ ण आज जी आप ी वाटत आहे ती आजपासून तीन
म ह यांनंतर एक चांगला शक याचा अनुभव असू शकतो. कॉलेज संप यानंतर मी नऊ म ह यां न अ धक काळ बेरोजगार
होतो आ ण नाकारला गेला, ते हा मला आठवत नाही क कती कं प या, माझा येक म मा यावर दया करत होता आ ण मु य
हणजे मी वतःला चडवत होतो, परंतु कसेबसे मा या आत खोलवर मला मा हत होते क सव नकार हणजे काहीतरी चांगले
माझी वाट पाहत आहे. शे वट , मी बर् याच सं कृ ती, समु कनारे, एक वल ण हवामान, एक महान फु टबॉल संघ आ ण वषातून
सुमारे 300 दवस सूय ( यावेळ मा यासाठ खूप मह वाचे) असले या जगातील सवात सुंदर शहरांपैक एक असले या
बा सलोनाम ये काम कर यास सुरवात के ली. माझे म थेट क णेतनू ई याकडे आ ण " बचा या माक" कडू न "नशीबवान
हरामखोर!" झाले. दव नघून जाते हे जाणून आयु याकडे जरा अ धक सहजतेने आ ण संयमाने पहा. कवा डयाड कप लग
आप या "आयएफ" या वल ण क वतेत हणतो क "जर आपण वजय आ ण आप ीला सामोरे जाऊ शकता आ ण या
दोन नपुस ं कांना समान वागणूक दे ऊ शकता; [...] पृ वी आ ण यात जे काही आहे ते सव तुझेच आहे, आ ण - जे अ धक
आहे - तू मनु य होईल, माझा मुलगा!" आप याला काय हवे आहे यावर आपले ल ठे वा आ ण पुढे जात रहा. "सहा
म ह यांत आपण हसणार आहोत!", ही हण तु हाला आठवते का? आता का हसू नये? हे वा य मला मा या इंटरनॅशनल बझनेस
टडीज या मा यमातून मळाले. मला आठवते क परी े या आद या अनेक रा ी पहाटे ३ वाजता - परी े या काही तास आधी -
जे हा मी माझा म जॉज या वस तगृहा या खोलीत पूणपणे तणावात होतो आ ण बघड या या उं बर ावर होतो ( या
परी ांम ये नापास होणे हणजे कॉलेज सोडणे कवा या नही वाईट... बाहेर फे कू न ा..) आ ण तो नेहमी फ हसायचा आ ण
हणायचा, "माक, 6 म ह यां त आ ही आज रा ी हसणार आहोत!" खरं तर आज - २० वषानंतरही - या कथां वर आपण
हसतो. हे तं वाप न पहा! मला आशा आहे क हे आप याला मदत करेल कारण याने मला मदत के ली!
कृ ती चरण:
1. आप या आयु यातील इतर कठ ण काळ आ ण यातून आपण कसे बाहेर पडलो याचा वचार करा आ ण कदा चत काही
काळानंतर यात काहीतरी सकारा मक दे खील आढळले.
मॅ पग जीवन:
1. आप या आयु याची टाइमलाइन तयार करा. ज मापासून आ ापयत. आप या आयु यातील येक मह वा या घटनेला रेषेवर
च हां कत करा. आपले आयु य बदलून टाकणारे सव आ ण कोणतेही ण.
२. महान ण, यश कालमयादे या वर लहा.
३. आ हाने, शोकां तका, अपयश हे कालमयादेखाली लहा.
४. रेषखे ालील घटनांचे परी ण करा आ ण रेषे या वर यां चे सकारा मक प रणाम लहा.
(उदाहरणाथ, तुम या जवळ या चा मृ यू झाला. एक सकारा मक गो अशी असू शकते क आपण आप या आयु याला
अ धक मह व दे ता. कवा कदा चत तु हाला नोकरीव न काढू न टाक यात आले असावे. यामुळे आता तुम याकडे असले या
आणखी चांग या नोकरीची दारे खुली झाली.)
अ याय 93: श क मळवा!
" वतःचा जा तीत जा त फायदा या....कारण तु याकडे एवढे च आहे."
रा फ वा ो इमसन
ावसा यक जीवनात मोठा भाव पाड यानंतर लाइफ को चग या पाने खासगी साठ ही को चग अ धका धक उपल
होत आहे. बर् याच लोकां ची अशी चुक ची धारणा असते क जे हा एखाद गो चुक ची असते ते हाच आपण श क वीकारतो,
परंतु ए रक मटसारखे लोक खरोखर अ धक चां गले हो यासाठ श क घेतात कवा एक तट , व तु न भागीदार असावा
या याबरोबर ते यां या क पनां ना पुढे-मागे उं चावू शकतील आ ण जे यांना आधार देतात. एक श क आप याला जीवनात
खरोखर काय हवे आहे याब ल ता मळ व यात मदत क शकतो, जे हा आपण सामा यत: थां बता ते हा आप याला पुढे

55
जा यास ो सा हत करते, वत: साठ चां गले आ ण अ धक फायदे शीर येय न त कर यात मदत करते, प रणाम अ धक
सहजतेने आ ण तपणे ा त करते, भीतीवर मात करते, अ धक भावीपणे संवाद साधते, वेगवान वैय क वकास अनुभवते,
आ म- व वंसक सवय वर मात करते, आपला खरा हेतू शोधते, आ ण आप या खर् या मू यांशी सुसंगत राहणे. को चग
येदर यान आपण आप या जीवनातील येक गो ीची जबाबदारी घे यास आ ण चांगले नणय घे यास शकाल. को चग
असामा य प रणाम ा त करते कारण आपण आ ण आपला श क एक संघ बनता, आप या येयांवर ल क त करतो आ ण
आपण एक ाने कर यापे ा अ धक सा य करतो. तु ही अ धक कृ ती करता, मोठा वचार करता आ ण काम पूण करता, कारण
श क ◌ाने दलेली जबाबदारी. जा तीत जा त उ पादकतेसाठ आप याला चांगले नणय घे यास, सव म उ े न त
कर यास आ ण आप या ावसा यक आ ण वैय क जीवनाची पुनरचना कर यास कशी मदत करावी हे श कास मा हत
आहे. को चग काय करते कारण ते आप यातील सव म बाहेर आणते. एक श क आप याला आपली वतःची सव म उ रे
शोध यात मदत कर यासाठ श त आहे आ ण या येदर यान आप याला पा ठबा दे ईल. श ण सहसा नय मत,
सा ता हक स ांदर यान र वनी, काइप ारे कवा वैय क र या के ले जाते जे 30 ते 60 म नटां या दर यान चालते. येक
स ात श क आ ण श क श का या उ ांवर काम करतात, पयाय तयार करतात आ ण श का या पुढ ल
चरणां साठ कृ ती आराखडा तयार करतात. श का या येया या दशे ने काम करताना श क श का या वैय क
वकासावरही काम करतो. उदाहरणाथ, आपण श क यू कवा आंतररा ीय श क फे डरेशन (आयसीएफ) या ऑनलाइन
नद शकांम ये श क शोधू शकता. ब तेक श क पूरक रणनीती स े देतात. अशा कारे आपण आ ण आपला श क
एकमेकां ना ओळखता आ ण आपण एक काम कर यास सोयी कर आहात क नाही हे शोधता. को चग रलेशन शपम ये के म
मह वाची असते. को चग चालते याची शा ती नसते. तुमचे यश तुम यावर अवलंबून आहे! मा या अनुभवाव न मी असे
हणू शकतो क जे श क यां या स ांना उप त राहतात, यां या को चग येसाठ क टब असतात आ ण यांचे काम
करतात, ते यां या य नांम ये यश वी होतात. हणू नच मी 30 दवसांची मनी बॅक गॅरंट देखील दे तो (काही ाउं ड स या
आधारे).
अ याय 94: आपले जीवन पूणपणे जगा. आता हे करा!
"भूतकाळात रा नका , भ व याची व े पा नका , वतमान णावर मन एका करा"
बु
आप यापैक ब तेक जण जगात नेहमीच आप यासारखेच जगतात! आयु यातील मो ा सुखां या मागे लाग यात
आपण इतके असतो क छो ा-छो ा सुखांचा वसर पडतो. आपण वतःची चांगली काळजी घे यास, ायाम ◌ास
ारंभ कर यासाठ , काहीतरी नवीन शक यास, आप याला नेहमी क इ त असले या गो ी करणे , आप या कु टुं बासमवेत
अ धक वेळ घाल वणे कधी सु कराल? उ ा? पुढ या आठव ात? पुढ या सोमवारी? पुढ या म ह यात? लॉटरी कधी जकता?
सरी नोकरी कधी करायची? पुढचा क प कधी संपणार? होय मला मा हत आहे। स या आप याला इतरही अनेक गो ी करा ा
लागतील. तु याकडे आ ा वेळ नाही! बरेच लोक खूप उशीर होईपयत आ ण ते मर या या मागावर अस या शवाय आयु याचा अथ
कधीच शोधत नाहीत. मरणास सोबत आले या ऑ े लयन नस ॉनी वेअर यांनी आपली पाच खंत ल हली:
१. इतरांनी मा याकडू न अपे त के लेले जीवन न हे, तर वत:शी ामा णक जीवन जग याची हमत मला मळाली असती, अशी
माझी इ ा आहे.
२. काश, मी एवढ मेहनत घेतली नसती.
३. मला मा या भावना कर याची हमत मळाली असती.
४. काश, मी मा या म ां या संपकात रा हलो असतो.
5. माझी इ ा आहे क मी वतःला आनंद रा दले असते.
आता थांबू नकोस. आपलं आयु य पूणपणे जगा. आता! अपयश हणजे के वळ अ भ ाय असतो, सम या ही वाढ याची संधी
असते हे ल ात ठे वा. या गो ी तु हाला नेहमी कराय या हो या या करा. यापुढे या पुढे ढकलू नका. आयु याशी लढू नका! ते वा
ा, कारण पाउलो कोए हो हणतो क "एक दवस आपण जागे हाल आ ण आप याला नेहमी क इ त असले या
गो ी कर यासाठ मळणार नाही . आता कर."
ट ह जॉ स यांनी ते अशा कारे मां डले:
"मी लवकरच मरणार आहे हे ल ात ठे वणे हे मला जीवनातील मोठे नणय घे यास मदत कर यासाठ आतापयत आलेले सवात
मह वाचे साधन आहे. जवळजवळ सव गो ी- सव बा अपे ा, सव अ भमान, सव ला जरवा या कवा अपयशाची भीती - या
गो ी के वळ मृ यू या त डावर पडू न जातात आ ण खरोखर मह वा या गो ीच श लक राहतात. आपण मरणार आहात हे ल ात
ठे वणे हा आप याकडे गमाव यासारखे काहीतरी आहे असे समज याचा सापळा टाळ याचा मला मा हत असलेला सव म माग
आहे. तू आधीच न न आहेस. आप या दयाचे अनुसरण न कर याचे कोणतेही कारण नाही. कोणालाही मरायचे नाही. यांना
वगात जायचे आहे यां नाही तथे जा यासाठ मरायचे नसते. आ ण तरीही, मृ यू हे गंत ान आहे जे आपण सव सामा यक

56
करतो. यातून आजवर कोणीही सुटलेले नाही, आ ण ते असेच असावे, कारण मृ यू हा ब धा जीवनाचा एकमेव सव म
आ व कार आहे. हा जीवनाचा बदल घडवणारा आहे. यातून जु याला मोकळे क न न ाला माग मोकळा होतो."
येक दवस आप याला ह ा असले या गो या जवळ जा या या संधी घेऊन येतो, येक दवस अं तम प रणामास हातभार
लावतो. या संधी जाऊ दे ऊ नका. आपले जीवन बदल यासाठ काही म हने कवा वष लागत नाहीत; आपण ते
ट याट याने, दवस दवस बदलत आहात - आतापासून! तथा प, प रणाम आप याला म हने आ ण वष दसतील.
वतःवर उपकार करा आ ण आता जग यास सु वात करा: मुले घराबाहेर पड यानंतर, आपण पुढचा क प पूण के यानंतर,
आप याला नवीन कार मळा यानंतर, आपण नवीन घरात गे यानंतर कवा आप याला चांगली नोकरी मळा यानंतर नाही.
आप याकडे वेळ नाही असे हणणार् या लोकांपैक एक होऊ नका, परंतु आठव ातून 30 तास ट हीसमोर घालवा, ह डओ गेम
खेळता कवा म पान क न बाहेर जा.
या गो ी तु हाला नेहमी कराय या हो या या आता करा. आ ाच लॅन करा!
आपण नेहमीच क इ त असले या 5 गो ची याद करा आ ण तारीख सेट करा:
1. _ दनांक:
2. _ दनांक:
3. _ दनांक:
4. _ दनांक:
5. _ दनांक:

57