Kolpakov СМ

Ç. å.
äÓÎÔ‡ÍÓ‚
ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçí
ì˜Â·ÌÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ
äËÂ‚
éÒ‚ËÚ‡ ìÍ‡ËÌ˚
2007
ìÑä 37.9.82
ÅÅä 74.2
Рекомендовано Міністерством освіти і науки України

як навчальний посібник для студентів вищих навчальних закладів
êÂˆÂÌÁÂÌÚ˚:
ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë., ‰ÓÍÚÓ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ì‡ÛÍ, „‡Ì‰-‰ÓÍÚÓ ÙËÎÓ-
ÒÓÙËË, ÔÓÙÂÒÒÓ;
éÎÂÈÌËÍ Ç. Ç., ‰ÓÍÚÓ ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËı Ì‡ÛÍ, ÔÓÙÂÒÒÓ;
ÑÏËÚÂÌÍÓ É. Ä., ‰ÓÍÚÓ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı Ì‡ÛÍ, ÔÓÙÂÒÒÓ.
äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å.
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ç‡‚˜‡Î¸Ì. ÔÓÒi·ÌËÍ. — ä.:
«éÒ‚iÚ‡ ìÍ‡їÌË», 2007. — 790 Ò.
ISBN 978-966-8847-3
Ç ÔÓÒÓ·ËË ËÁÎÓÊÂÌ˚ ÚÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒ-

ÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂ‰ÎÓÊÂÌ ‚‡Ë‡ÌÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó, ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ-
„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. êÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡Ì˚ ‡ÔÓ·ËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. àÁÎÓÊÂÌ ÔÓfl‰ÓÍ
Â¯ÂÌËfl ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë, ËÁ‚Â˜ÌÓ Á‡ÌËÏ‡‚-
¯ÂÈ ÛÏ˚ ÏÌÓ„Ëı: Í‡Í ÊËÚ¸, ˜ÚÓ·˚ ÒÚ‡Ú¸ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ,
‰ÓÒÚË˜¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË ‚ ÊËÁÌË.
èÓÒÓ·ËÂ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÓ ‰Îfl Ï‡„ËÒÚÓ‚, Ó·Û˜‡˛˘ËıÒfl
‚ ‡Í‡‰ÂÏËË, ÏÓÎÓ‰˚Ï Î˛‰flÏ, ‚ÒÚÛÔ‡˛˘ËÏ ‚ ÔÂËÓ‰ ÊËÁÌË,
ÍÓ„‰‡ Ì‡‰Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ,
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ë ‡ÍÚË‚ÌÓ Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸
ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓÂÍÚ˚ ‚ Â‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ìÑä 37.9.82
ÅÅä 74.2
ISBN 978-966-8847-3 © äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å., 2007

© «éÒ‚iÚ‡ ìÍ‡їÌË», 2007
ëéÑÖêÜÄçàÖ
ÉÎ‡‚‡ 1. éÒÌÓ‚˚ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
1.1 é·˘ËÂ ÔÓÎÓÊÂÌËfl............................................................ 15
1.2 îËÎÓÒÓÙÒÍËÂ Ë ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ‡Á‚ËÚËfl ÚÂÓËË
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡............................................................. 51
1.3 é·˘‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÍÓÌˆÂÔˆËÈ
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡............................................................. 59
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚............................................................. 76
ãËÚÂ‡ÚÛ‡........................................................................... 76
ÉÎ‡‚‡ 2. á‡ÍÓÌ˚, ÔËÌˆËÔ˚, ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl Ô‡‡‰Ë„Ï‡

Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
2.1 á‡ÍÓÌ˚, ÔËÌˆËÔ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl................................... 78
2.2 á‡ÍÓÌ˚, ÔËÌˆËÔ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï ‡Á‚ËÚËÂÏ........... 90
2.3 ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ
Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡......................................................... 99
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚........................................................... 128
ãËÚÂ‡ÚÛ‡.......................................................................... 128
ÉÎ‡‚‡ 3. îÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡

3.1 óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÙÂÌÓÏÂÌ...................................................... 132
3.2 óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÙÂÌÓÏÂÌ‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡................................. 158
3.3 ëÓˆËÓÔËÓ‰Ì˚È ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ...... 167
3.4 îÂÌÓÏÂÌ ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡............................... 178
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚........................................................... 185
ãËÚÂ‡ÚÛ‡.......................................................................... 186
ÉÎ‡‚‡ 4. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl

4.1 óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ó„‡ÌËÁÏ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl........... 189
4.2 ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡............................................... 201
4.3 ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò Û˜ÂÚÓÏ ·ËÓËÚÏÓ‚................... 217
4.4 ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ‚‡ÎÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡............................................................ 224
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚........................................................... 245
ãËÚÂ‡ÚÛ‡.......................................................................... 246
ÉÎ‡‚‡ 5. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl

5.1 åÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÛÔ‡‚Îfl˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡............................ 248
5.2 éÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ÏÓÁ„‡........................................ 266
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚............................................................ 312
ãËÚÂ‡ÚÛ‡.......................................................................... 313
ÉÎ‡‚‡ 6. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
6.1 íÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.............................................................. 315
6.2 ç‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡..................... 348
6.3 îÛÌÍˆËË ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡........................ 357
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚........................................................... 380
ãËÚÂ‡ÚÛ‡.......................................................................... 381
ÉÎ‡‚‡ 7. ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl

7.1 éÒÌÓ‚˚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl................................................ 383
7.2 íÂÓÂÚËÍÓ-‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ‡fl ÓÒÌÓ‚‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÚ‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.......................................................................... 397
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚........................................................... 432
ãËÚÂ‡ÚÛ‡.......................................................................... 433
ÉÎ‡‚‡ 8. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

8.1 ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡................................................ 434
8.2 ÑË‡„ÌÓÒÚËÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ‡Á‡·ÓÚÍÂ
ÔÓÂÍÚ‡ ÊËÁÌË................................................................ 456
8.3 ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÒÏ˚ÒÎÛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË.................. 474
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚.......................................................... 502
ãËÚÂ‡ÚÛ‡......................................................................... 503
ÉÎ‡‚‡ 9. íÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚

ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
9.1 ëÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ Ë ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡............................................................ 507
9.2 ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ.................. 521
9.3 íÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.................................... 538
9.4 è‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛ ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓ„Ó
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.................................... 561
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚.......................................................... 590
ãËÚÂ‡ÚÛ‡......................................................................... 591
ÉÎ‡‚‡ 10. íÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ
10.1 àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡............................. 592
10.2 ï‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ‚ á‡Ô‡‰ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ............................... 601
10.3 é·˘‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ‚ ÇÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ.............................. 632
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚.......................................................... 636
ãËÚÂ‡ÚÛ‡......................................................................... 637
ÉÎ‡‚‡ 11. ÅÓ¸·‡ Ë Í‡¸Â‡ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ

11.1 íÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ·Ó¸·˚........................................ 639
11.2 óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ Ë Ó·˙ÂÍÚ ·Ó¸·˚............................. 663
11.3 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ·Ó¸·˚.............................. 669
11.4 éÒÌÓ‚˚ Ô‡ÍÚËÍË ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ·Ó¸·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡............. 684
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚.......................................................... 738
ãËÚÂ‡ÚÛ‡......................................................................... 739
ÉÎÓÒÒ‡ËÈ.......................................................................... 742
èËÎÓÊÂÌËfl...................................................................... 753
èêÖÑàëãéÇàÖ
ÑËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËfl Ì‡ÛÍ, ËÁÛ˜‡˛˘Ëı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, fl‚ÎflÂÚÒfl Á‡ÍÓ-
ÌÓÏÂÌÓÈ Ë ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÈ ÚÂÌ‰ÂÌˆËÂÈ ‡Á‚ËÚËfl Ì‡Û˜ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl.
éÌ‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÓ ‚ÂÏÂÌ ÄËÒÚÓÚÂÎfl Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï Ë
ÌÂÔÂÏÂÌÌ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ Û„ÎÛ·ÎÂÌÌÓ„Ó ËÁÛ˜ÂÌËfl ‚˚·‡ÌÌÓÈ ˜‡ÒÚË
ˆÂÎÓ„Ó. ÅÎ‡„Ó‰‡fl ÂÈ ‚˚˜ÎÂÌflÂÚÒfl ‚ÒÂ ÌÓ‚ÓÂ Ò ÌÓ‚ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚,
‡ÒÍ˚‚‡˛ÚÒfl ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â Ëı ÔÓfl‚ÎÂÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â
Ì‡Û˜Ì˚Â ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ËÒÒÎÂ‰Û˛Ú ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡ÍÛ˛-ÎË·Ó Ó‰ÌÛ ˜‡ÒÚ¸ (ËÎË
Ó‰ËÌ ‡ÒÔÂÍÚ) ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. í‡ÍÓÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ Ú‡ËÚ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸
ÛÚ‡Ú˚ ˆÂÎÓ„Ó. ä‡Ê‰‡fl ÒÔÂˆË‡Î¸Ì‡fl ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡, ËÁÛ˜‡˛˘‡fl ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡, ‡ÒÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ò‚ÓËÏË ÏÂÚÓ‰‡ÏË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛÂÚÒfl
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË ÔËÌˆËÔ‡ÏË, ÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl Ò‚ÓËÏ ÔÓÌflÚËÈÌ˚Ï ‡ÔÔ‡-
‡ÚÓÏ, Ì‡Í‡ÔÎË‚‡ÂÚ ÁÌ‡ÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í Ó‰ÌÓÏÛ Ó·˙ÂÍÚÛ
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. ìÊÂ ‰‡‚ÌÓ „Ó‚ÓflÚ Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ„Ó
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡ ‡Á‚Ë‚‡Î‡Ò¸, ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍË
‡Ò˜ÎÂÌflflÒ¸ Ì‡ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ
ÒÚÓÓÌ˚ — ÒÚÂÏËÎ‡Ò¸, Í‡Í ÍÓÌÒÚ‡ÚËÛÂÚ ÒÂ„Ó‰Ìfl¯Ìflfl ÒËÌÂ„ÂÚËÍ‡,
ËÒÍÎ˛˜ËÚ¸ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÂ, Â‰ËÌË˜ÌÓÂ, ÛÌËÍ‡Î¸ÌÓÂ. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ËÌ-
ÚÂ„‡ÚË‚ÌÓÈ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ‚ ‡Á‚ËÚËË Ì‡ÛÍË Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ËÁ ÔÓÎÓÊÂÌËÈ Ó ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ Ò‚flÁË, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË, ËÁ ÚÂ·Ó-
‚‡ÌËÈ Á‡ÍÓÌ‡ Ó Â‰ËÌÒÚ‚Â Ë ·Ó¸·Â ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚÂÈ. èÓÌËÏ‡ÌËÂ
ı‡‡ÍÚÂ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ Í‡Í Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, ÚÂÓËË, ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ËÚ¸ ÓÒÏ˚ÒÎË‚‡ÌËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ˝Ú‡ÔÓ‚ ÂÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl.
åÓÏÂÌÚÓÏ Á‡ÓÊ‰ÂÌËfl Ô‡ÍÚËÍË, ‡ ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ Ë ÚÂÓËË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÂÙÎÂÍÒËË
Â„Ó ÊËÁÌË. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ÔÂÂ‰Ó‚ÓÈ ÓÔ˚Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ó·Ó·˘‡ÎÒfl
Ë ÒÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ ÔËÌËÏ‡Î ÙÓÏÛ Ò‚Ó‰‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Ô‡‚ËÎ, Ì‡ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËÈ, ‚ıÓ‰Ë‚¯Ëı ‚ Ú‡‰ËˆËË ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó Ì‡Ó‰‡, ÒÎÛÊËÎ ÓÒÌÓ‚ÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË Î˛‰ÂÈ.
ÑÓ Ì‡Ò ‰Ó¯ÎË «ÑË‡ÎÓ„Ë» èÎ‡ÚÓÌ‡, «ùÚËÍ‡» ÄËÒÚÓÚÂÎfl,
«ê‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl» å‡Í‡ Ä‚ÂÎËfl, «èÓÛ˜ÂÌËfl ˜‡‰‡Ï» ÍÌflÁfl ÇÎ‡‰Ë-
ÏË‡, «ë‚Ó‰ Á‡ÍÓÌÓ‚ ...‚ÂÏÂÌ» üÓÒÎ‡‚‡ åÛ‰Ó„Ó Ë Ú. ‰., „‰Â Ó·‡-
ÁÓ‚‡ÌÌÂÈ¯ËÂ Ë ÛÏÛ‰ÂÌÌ˚Â ÊËÁÌ¸˛ Î˛‰Ë Ó·‡˘‡ÎË Ò‚ÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ
Ì‡ ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ËÁÎÓÊÂÌËÂ ÓÔ˚Ú‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡Á-
‡·ÓÚÍÛ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ ÔÓ Â„Ó ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛.
6
ëÂ„Ó‰Ìfl ‚ fl‰Â ‡·ÓÚ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ÓÚ‡Ê‡˛Ú ı‡‡ÍÚÂÌÛ˛ ‰Îfl
Ì‡¯Ëı ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÒÚÛÍÚÛ ˜ÂÚÛ ÍÓÔËÓ‚‡Ú¸ ˜ÛÊÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌ-
˜ÂÒÍËÈ ÓÔ˚Ú, ‡ ÌÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍË ÔÂÂ‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ Â„Ó Ò Û˜ÂÚÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ„Ó ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡, Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚. çÂÛ‚‡ÊÂÌËÂ Í ÍÛÎ¸ÚÛÂ
ÔÂ‰ÍÓ‚ Û Ì‡Ò Ì‡˜‡ÎÓ ÍÛÎ¸ÚË‚ËÓ‚‡Ú¸Òfl Ò ‰‡‚ÌËı ÔÓ. ëÂ„Ó‰Ìfl Ï˚
ËÏÂÂÏ Ú‡‰ËˆË˛, ÍÓ„‰‡ Ì‡ ÔÂÂ„Ë·‡ı ËÒÚÓËË ‡ÁÛ¯‡ÂÚÒfl ÒÚ‡ÓÂ Ë
Ì‡ ÔÛÒÚÓÏ ÏÂÒÚÂ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ÌÓ‚ÓÂ. ä ÒÓÊ‡ÎÂÌË˛, ÔË ‚ÒÂÏ ‡ÁÎË˜ËË
Á‡Ï˚ÒÎÓ‚ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚ ÁÂÏÌÓ„Ó ÔÂÂÛÒÚÓÈÒÚ‚‡ — ÓÚ «ÉÓ-
ÒÛ‰‡ÒÚ‚‡» èÎ‡ÚÓÌ‡ ‰Ó «ÉÓÒÛ‰‡fl» ç. å‡ÍË‡‚ÂÎÎË, «ìÚÓÔËË» í. åÓ‡
Ë «ÉÓÓ‰‡ ÒÓÎÌˆ‡» í. ä‡ÏÔ‡ÌÂÎÎ˚ — Ëı Ó·˙Â‰ËÌflÂÚ Ó‰ÌÓ: ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
·ÂÁÓ„Ó‚ÓÓ˜ÌÓ ÔËÌÓÒËÚÒfl Ì‡ ‡ÎÚ‡¸ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÏÓÎÓı‡ Í‡Í
ÌÂËÁ·ÂÊÌ‡fl ÊÂÚ‚‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË, ‡ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ Ó·Ó·˘ÂÌËfl
«Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡» ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚÒfl Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ÎË¯¸ „ÓÒÛ‰‡flÏ.
XXI ‚ÂÍ ÚÂ·ÛÂÚ ÛÊÂ Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Í Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ Í‡ÔËÚ‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÈ ÏË ÔÓ-
‰ÓÎÊ‡ÂÚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ ˝ÍÒÔÎÛ‡ÚËÓ‚‡Ú¸ ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ
Ù‡ÍÚÓ. ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ Ì‡Û˜ÌÓ
Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚, Ó·Ó·˘ÂÌËÂÏ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ‡ÁÌ˚ı Ì‡Ó‰Ó‚, ‡Á-
‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ Ó‰-
ÌËı Î˛‰ÂÈ ÔÂ‚‡˘‡Ú¸ ‚ ÊË‚ÓÚÌ˚ı, ‰Û„Ëı ‚ — «Ò‚ÂıÎ˛‰ÂÈ».
äÓÌÂˆ ‰‚‡‰ˆ‡ÚÓ„Ó ÒÚÓÎÂÚËfl fl‚ÎflÎÒfl Ò‚Ë‰ÂÚÂÎÂÏ Ï‡ÒÒËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó,
ÔÎ‡ÌÓ‚Ó„Ó ÔÂËÓ‰‡ ‚ ‡Á‡·ÓÚÍÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ ÔÓ‡ÊÂ-
ÌËfl, ÍÓÌÒˆËÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÈÌ (ÔÓ‡ÊÂÌËfl Ë ÛÌË˜ÚÓÊÂÌËfl ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚ı ÚËÔÓ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Î˛‰ÂÈ). ëÂ„Ó‰Ìfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ÒÂ‰ÒÚ‚‡,
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ Ò‚ÓËı ÔÓÚÂÌˆËÈ ËÎË Ò‰Â-
Î‡Ú¸ ÒÂ·Â ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÔÓÒÎÛ¯Ì˚ÏË Ò‚ÓÂÈ ‚ÓÎÂ ËÎË ÔËıÓÚË.
é‰Ì‡ÍÓ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‚ÒÂ Ï˚ÒÎËÚÂÎË ˝ÚÓ„Ó ÏË‡ ÔËıÓ‰flÚ Í ‚˚‚Ó‰Û
Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í ÏÂÒÚÛ Ë Ó-
ÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÔÎ‡ÌÂÚÂ.
ÇÒÂ, ˜ÚÓ ÒÓÁ‰‡ÌÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˆË‚ËÎË-
Á‡ˆËË — ÒÓ‚Â¯ÂÌÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ë ‚ÒÂ, ˜ÚÓ Â˘Â Ì‡ÔË¯ÛÚ ÔËÒ‡ÚÂÎË,
ÏÂÏÛ‡ËÒÚ˚, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË — ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, Â„Ó ÊËÁÌË,
·Ó¸·Â Á‡ ÏÂÒÚÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ. óËÚ‡fl ÍÌË„Ë, Ì‡·Î˛‰‡fl ÊËÁÌ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
‚ÒÂ„‰‡ ÔÂÂÌÓÒËÚ, ÔÓÂˆËÛÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÎËÚÂ‡ÚÛÌ˚ı ÔÂÒÓÌ‡ÊÂÈ,
ÒÓ‚ÂÏÂÌÌËÍÓ‚ Ì‡ Ò‚ÓË ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓÂÍÚ˚, ÒËÒÚÂÏÛ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ, Ô˚Ú‡flÒ¸ Û˜ÂÒÚ¸ ÓÔ˚Ú ‰Û„Ëı, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‡ÔÓ·ËÓ‚‡ÌÌ˚Â
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. éÒÓ·ÂÌÌÓ Ó·ÓÒÚÂÌÓ
‚ÌËÏ‡ÌËÂ Í‡Ê‰Ó„Ó ËÁ Ì‡Ò Í ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Ï Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Ï
ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËflÏ — ˜ÚÓ Ë Í‡Í ‰ÂÎ‡Ú¸ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı Â‚ÓÎ˛ˆËÈ, ÔÂÂÏÂÌ.
7
å‡ÒÒÓ‚ÓÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÎËÚÂ‡ÚÛ˚ Ò ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËflÏË Ë ÒÓ‚ÂÚ‡ÏË
Í‡Í ‰ÓÒÚË˜¸ ÛÒÔÂı‡ ‚ ·ËÁÌÂÒÂ, ÊËÁÌË — ˝ÚÓ ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é‰Ì‡ÍÓ ÔÓÔ˚ÚÍË ÔËÓ·ÂÚÂÌËfl ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒ-
ÚË ˜ÚÂÌËÂÏ ÎËÚÂ‡ÚÛ˚, ÓÚÓ·‡Ê‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ú˚Òfl˜ ÔÂÛÒÔÂ‚‡˛-
˘Ëı Î˛‰ÂÈ, ·ÂÁ ÁÌ‡ÌËfl ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ÎË˜ÌÓÒÚË,
·ÂÁ ÁÌ‡ÌËfl ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ë Ú. Ô.,
·ÂÁ ÁÌ‡ÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÔÓ Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
ÌË˛ Ó·Â˜ÂÌ˚ Ì‡ ÔÓÎÛÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ, ÔÓÎÛ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ÔÓÎÛÛÒÔÂı.
èÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò ËÁÛ˜ÂÌËÂÏ ÎËÚÂ‡ÚÛ˚, ‰‡ÂÚ
ÁÌ‡ÌËfl, Ó·Ó·˘‡ÂÚ Ë ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÁËÛÂÚ ˜ÛÊÓÈ ÓÔ˚Ú. ÑÛ„ÓÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂ-
ÌËÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ì‡ÎÓÊËÚ¸ Ì‡ Â‡Î¸ÌÛ˛ ÊËÁÌ¸ ÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Á‡ÍÓ-
ÌÓ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÒÏ˚ÒÎËÚ¸ ÒÎÓÊÌÂÈ¯ËÂ
ÔÓˆÂÒÒ˚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‚ ÌÂÏ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó Ë
‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡, ‡ Ëı ‚Á‡ËÏÓÓ·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Ò ËÌÚÂÌ-
ÒË‚Ì˚Ï Ò‡ÏÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ, Ò‡ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ
‰‡ÂÚ Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÎË˜ÌÓÈ
Ô‡ÍÚËÍË, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ù‡ÍÚÓÓÏ ÛÒÔÂı‡. ùÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ
‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÎË, Í‡Í ÒÂÈ-
˜‡Ò „Ó‚ÓflÚ ÔÓ Á‡Ô‡‰ÌÓÏÛ, «Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÓÏ».
èÓ‰ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ Ï˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ë ÔÓ‚ÒÂ‰-
ÌÂ‚ÌÓÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ÂÂ,
ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ Ë „‡ÏÓÌË˜ÌÛ˛ ÊËÁÌ¸, ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÛ˛ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛
‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓÚÂÌˆËÈ Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
ÇÒÂ Ï˚ ÊË‚ÂÏ ‚ ˝ÔÓıÛ ÔÂÂÏÂÌ, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ÚÂ, ÍÚÓ fl‚Îfl˛ÚÒfl
„‡Ê‰‡Ì‡ÏË Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚ı Û Ì‡Ò «ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı» ÒÚ‡Ì. ì ÌËı,
Í‡Í ÓÚÏÂ˜‡˛Ú ÌÂÍÓÚÓ˚Â Û˜ÂÌ˚Â Î˛‰Ë, fl‚ÌÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÛıÓ‚Ì˚È
ÍËÁËÒ, Û Ì‡Ò — Â˘Â Ë ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÈ, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È,
ÍÓÚÓ˚È ÔËÌflÎ ı‡‡ÍÚÂ ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó. Ç ‰‡ÌÌÓÈ ‡·ÓÚÂ ÔË˜ËÌÓÈ
‚ÒÂı ÍËÁËÒÓ‚ ÔËÁÌ‡ÂÚÒfl ÍËÁËÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. é‰ÌÓÈ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı
ÔË˜ËÌ ÍËÁËÒ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏ ˆÂÎflÏ Ë ÂÂ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸
Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
ÇÒÂ, ˜ÚÓ Ò ÔÓÚÓÏ Ë ÍÓ‚¸˛ ÒÓÁ‰‡ÌÓ Ì‡ ˝ÚÓÈ ÔÎ‡ÌÂÚÂ, Ò‰ÂÎ‡ÎË
ÌÂ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, ÌÂ Ô‡ÚËË, ‚ÒÂ Ò‰ÂÎ‡ÌÓ Î˛‰¸ÏË, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Í‡Ê-
‰Ó„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó, ÔË‰‡ÂÚÒfl Ó„ÓÏÌ‡fl ‚‡Ê-
ÌÓÒÚ¸ ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Ë Í‡Í ·Û‰ÂÚ ‰ÂÎ‡Ú¸ Í‡Ê‰˚È ËÁ Ì‡Ò, Í‡ÍËÂ ˆÂÎË ·Û‰ÂÚ
ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, Í‡ÍËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‰Îfl Ëı ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËfl. íÓ ÂÒÚ¸ ·Û‰Û˘ÂÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
8
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÚÓfl˘Â„Ó Í‡Í Û ‚Â¯ËÌ˚ ÔË‡ÏË‰˚
‚Î‡ÒÚË, Ú‡Í Ë Û ÂÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÛÊÂ ÌÂ ËÏÂÂÚ Ô‡‚‡ Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ó¯Ë·ÍË. ùÚËÏ
ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚÒfl ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ «Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ».
çÂÒÏÓÚfl Ì‡ Í‡ÈÌ˛˛ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÒÍ‡Á‡ÌÌÓ„Ó Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÂ, ˝Ú‡ ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡, ‡ ˜‡˘Â ÂÂ ÒÓÒÚ‡‚Ì˚Â ˜‡ÒÚË, ËÁÛ˜‡˛ÚÒfl ÚÓÎ¸-
ÍÓ ‚ ‚ÛÁ‡ı, „‰Â ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ‰ÂÊËÚ ÛÍÛ Ì‡ ÔÛÎ¸ÒÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ
ÊËÁÌË. é‰Ì‡ ËÁ ÔË˜ËÌ ˝ÚÓ„Ó — ÌÂ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓÒÚ¸ Û˜Â·ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎË-
Ì˚, ·‡ÁËÛ˛˘ÂÈÒfl Ì‡ ÙËÎÓÒÓÙËË, ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË, ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
ÍË·ÂÌÂÚËÍÂ, ÒÓˆËÓÒËÌÂ„ÂÚËÍÂ, ÚÂÓËË ÎË˜ÌÓÒÚË, ·ËÓÎÓ„ËË, ÒÓˆËÓ-
ÎÓ„ËË, ÔÒËıÓÎÓ„ËË, Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËË, ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË, ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË Ë ‰.
‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ı.
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÌÂÚ ‰‡ÊÂ ÒÎÓÊË‚¯Â„ÓÒfl ÔÓÌflÚËfl «Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ». ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÍÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡,
‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛˘ËÂ Ó‰ÌÓÒÚÓÓÌÌÂ ÔÂ‰ÏÂÚ ˝ÚÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚. Ç ÓÒÌÓ‚-
ÌÓÏ ÓÌË ËÏÂ˛Ú ‡ˆËÓÌ‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, „‰Â Â„Ó
ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÎË ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÎË˜ÌÓÈ ‚˚„Ó‰ÓÈ, ÍÓ˚ÒÚ¸˛.
çÛÊÂÌ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÓ˚‚ ‚ ˝ÚÓÈ Ó·Î‡ÒÚË ÁÌ‡ÌËfl Ë ÍÛÎ¸-
ÚÛÂ Â„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË. ùÚÓ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸,
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚÓ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ Ô‡ÍÚËÍË ‚ÓÒÔËÌflÚ¸ ÂÍÓÏÂÌ-
‰‡ˆËË Ì‡ÛÍË, ‚ÓÒÚÂ·Ó‚‡ÌÌÓÒÚ¸˛ Ëı.
ìÓ‚ÂÌ¸ ‡Á‚ËÚËfl Ì‡ÛÍË Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò Û˜Â-
ÚÓÏ ÛÊÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı Ï‡ÒÒÓ‚ÓÏÛ ˜ËÚ‡ÚÂÎ˛ Ì‡‡·ÓÚÓÍ Ó Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚflı ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË, Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË, Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËË,
Â˘Â ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂ‚˚ÒÓÍ. é‰Ì‡ÍÓ ÛÊÂ ÒÂÈ˜‡Ò ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„ËË ‚ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ ‚ ÒÚÛÍÚÛ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ô‡ÏflÚË, ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Í‡Í Ì‡ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú‡Í Ë Ì‡ Ó„ÓÏÌ˚Â
Ï‡ÒÒ˚ Î˛‰ÂÈ. íÂıÌÓÎÓ„ËË Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ÛÊÂ ‰‡‚ÌÓ ÒÚ‡ÎË
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·˚. ùÚÓ, Ò Ó‰ÌÓÈ
ÒÚÓÓÌ˚, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË ‚ Ó·Î‡ÒÚË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ — Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ Ó ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚflı ÁÎÓÛÔÓÚÂ·ÎÂÌËfl ËÏË Í‡Í ÔÓÚË‚ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú‡Í Ë
ˆÂÎ˚ı Ì‡Ó‰Ó‚.
óÂÂÁ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ˜ÂÂÁ Â„Ó Ì‡Û˜ÌÛ˛ ‡Á‡·ÓÚ-
ÍÛ, Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ ÛÒ‚ÓÂÌËÂ Ë ÍÛÎ¸ÚÛÛ ÔËÏÂÌÂÌËfl ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl
ÔÓÎÂ„‡ÂÚ ÔÛÚ¸ Í ‡Á‚ËÚË˛ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ Ë „Î‡‚ÌÓÂ —
Í‡Ê‰Ó„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ëÂ„Ó‰Ìfl, Ò Ì‡˜‡ÎÓÏ XXI ‚., ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‡ÒÚÂflÌÌÓÒÚË ÔÂÂ‰ ÎËˆÓÏ
„fl‰Û˘Ëı ÔÂÂÏÂÌ, ÒÏÛÚ‡ ‚ ÛÏ‡ı ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ ‰ÓÒÚË„‡˛Ú ÔÂ‰ÂÎ‡,
9
Á‡ ÍÓÚÓ˚Ï ÚÂfl˛ÚÒfl ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ò‚flÁË Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ
ÒÛÚË ‚Â˘ÂÈ Ë ÒÓ·˚ÚËÈ. äÓ„‰‡ ÌÂ ·ÂÁ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ „Ó‚ÓflÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‚ ÓÒ-
ÌÓ‚Â Î˛·Ó„Ó ÍËÁËÒ‡ ÎÂÊËÚ ÍËÁËÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÎÓ ·˚ ‰Ó·‡-
‚ËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÍÓÌÂ˜ÌÓÏ Ò˜ÂÚÂ Ì‡‡ÒÚ‡ÌËÂ ÌÂÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÒÚË ÙÓÍÛÒËÛÂÚÒfl
ÌÂ ‚ ÒÚÛÍÚÛ‡ı, ÙÛÌÍˆËflı ËÎË ÍÓÌˆÂÔˆËflı, ‡ ‚ ÒÛ·˙ÂÍÚÂ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl — ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂ, ÏÂÌÂ‰ÊÂÂ, „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ˜ËÌÓ‚ÌËÍÂ. å˚ Ô˚-
Ú‡ÂÏÒfl ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÚ‡ÌÓÈ, Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË, ÌÓ Á‡˜‡ÒÚÛ˛
ÌÂ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ‰‡ÊÂ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ Ò‚ÓËı
ÔÂ‰ÂÎÓ‚ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ «‚ÒÂÈ „ÎÛ·ËÌ˚ Ò‚ÓÂ„Ó ÌÂÁÌ‡ÌËfl».
à ÂÒÎË Í‡Ê‰ÓÂ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ ËÏÂÂÚ Ô‡‚Ó Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ‚˚·Ë‡Ú¸ Ò‚ÓÂ
·Û‰Û˘ÂÂ, ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ÔÛÚË ‡Á‚ËÚËfl, ÚÓ ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ Ú‡ÍËÏ Ô‡‚ÓÏ
Ó·Î‡‰‡ÂÚ Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. çÓ Í‡ÍÛ˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Î˛‰Ë ·ÂÛÚ Ì‡
ÒÂ·fl ÔË ˝ÚÓÏ Ë ·ÂÛÚ ÎË?
äÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í Ò‚flÁÛ˛˘Â„Ó Á‚ÂÌ‡ ÏÂÊ‰Û „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ Ë „‡Ê‰‡ÌË-
ÌÓÏ, Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ Ë ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛, ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ-
‚ÓÏ, Ì‡Î‡„‡ÂÚ Ì‡ Í‡Ê‰Ó„Ó ËÁ Ì‡Ò ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ·˚Ú¸
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÏ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡, ÔÂÚÂÌ‰Û˛˘Â„Ó Ì‡ ÛÔÓfl-
‰Ó˜ÂÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ÒÓˆËÛÏ‡, ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ ÛÓ‚Ìfl Ë Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÊËÁÌË
Î˛‰ÂÈ, ÒÓı‡ÌÂÌËfl ÊËÁÌË Ì‡ ÁÂÏÎÂ. ëÂ„Ó‰Ìfl ÒÛ‰¸·‡ ‚ÒÂı Í‡‰ËÌ‡Î¸-
Ì˚ı ÂÙÓÏ ‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÚÓ„Ó, Í‡ÍËÂ Î˛‰Ë
ÔË‰ÛÚ Ì‡ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Ë ÏÛÌËˆËÔ‡Î¸ÌÛ˛ ÒÎÛÊ·Û, ‚ ÔÂ‰ÔËÌË-
Ï‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó, ·Û‰ÛÚ ÎË ÓÌË Ï‡ÒÚÂ‡ÏË Ò‚ÓÂ„Ó ‰ÂÎ‡ Ë ‚˚ÒÓÍÓÌ‡‚ÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ÏË Î˛‰¸ÏË.
èÓ·ÎÂÏ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ — Ó‰Ì‡ ËÁ ÚÂı ‚Â˜Ì˚ı ÔÓ·-
ÎÂÏ, ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ÍÓÚÓ˚Â Ë˘ÂÚ Í‡Ê‰ÓÂ ÌÓ‚ÓÂ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ. å‡ÎÓ ÚÓ„Ó,
ÔÓ Ä. Ä. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚Û, Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÚÂÍÚÓÎÓ„Ë˛, ÓÊ‰ÂÌÌÛ˛ ÓÔ˚ÚÓÏ ÊËÁÌË.
ÑÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÔË‰‡˛Ú ÎË˜ÌÓÏÛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÛ Í‡Í Ó·˘‡fl ‰ÂÏÓÍ‡ÚËÁ‡ˆËfl ÊËÁÌË, ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ËÌËˆË‡-
ÚË‚Û, Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó, Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ·‡Î‡ÌÒ‡
ÏÂÊ‰Û Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ, Ú‡Í Ë ‰ÂÏÓÍ‡ÚËÁ‡ˆËfl
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, „‰Â Â¯ÂÌËfl ÔËÌËÏ‡˛ÚÒfl Ì‡ ‚ÒÂı ÛÓ‚Ìflı ÛÔ‡‚ÎÂÌ-
˜ÂÒÍÓÈ ÔË‡ÏË‰˚, ‡ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ‚˚Ò¯ÂÏ ˝¯ÂÎÓÌÂ ‚Î‡ÒÚË. ù‚ÓÎ˛ˆËfl
ÒËÒÚÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚˚‰‚ËÌÛ‚¯‡fl Ì‡ ÔÂ‚˚È ÔÎ‡Ì ÒËÒÚÂÏÛ «ëÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ», ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰‡Î‡ ÌÓ‚˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÒÛ·˙ÂÍÚÛ
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰Îfl Â‡ÍˆËË Ì‡ ÌÓ‚˚Â ‚˚ÁÓ‚˚ ÒÂ‰˚ ÔË ‚ÒÚÂ˜Â
ÒÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÌÂÓÊË‰‡ÌÌÓÒÚ¸˛, ÌÓ Ë ÔÓ‚˚ÒËÎ‡ ÒÚÂÔÂÌ¸ ÒÚ‡-
ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ó¯Ë·ÍË, ÂÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÒÛ‰¸·˚ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„Ëı
Î˛‰ÂÈ. Ç Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ‡Á‚ËÚËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡Ì‡ÎËÁ
10
ÒÂ‰˚, ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓ ÔË‚ÂÎË Í ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌË˛
ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛, Í ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓÏÛ ÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÛ. à ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ, Ë ‚ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓÏ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ÌÓ‚ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ.
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÚÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl
Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÓÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ô‡‡‰Ë„ÏÂ, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ
Ë „ÛÏ‡ÌËÚ‡ÌÓÏ ÁÌ‡ÌËË. ÇÓ-ÔÂ‚˚ı, Ì‡ÏÂÚËÎÒfl fl‚Ì˚È ‡ÌÚÓÔÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‚ÓÓÚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl. åÌÓ„ËÂ Î˛‰Ë Ë Ì‡ á‡Ô‡‰Â Ë Ì‡ ÇÓÒ-
ÚÓÍÂ ÔËıÓ‰ËÎË Í ‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÔÓÒÓ· ËÁÏÂÌËÚ¸ ÏË —
˝ÚÓ ËÁÏÂÌËÚ¸ ÒÂ·fl. ë‡ÏÓ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÎË˜ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
Í‡Í Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ Ú‡ÍÊÂ Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ Ó ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÔÂÂ-
ÓËÂÌÚ‡ˆËË Ì‡ÛÍË, ÂÂ ˆÂÎÂÈ, ÏÓ‰ÂÎÂÈ Ë ÔËÓËÚÂÚÓ‚.
ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ‡·ÓÚ ÔÓ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒËÌÂ„Â-
ÚËÍÂ, ÒÓˆËÓÒËÌÂ„ÂÚËÍÂ, ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÏÓ˘ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ‡Á‚ËÚËÂ
ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡. ã‡ÛÂ‡Ú çÓ·ÂÎÂ‚ÒÍÓÈ ÔÂÏËË à. ê. èË„ÓÊËÌ ÓÚÏÂ˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ
‚ Î˛·ÓÏ Ï‡Ò¯Ú‡·Â Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ Ë ‚ÂÏfl Ë„‡˛Ú
ÌÂÓÊË‰‡ÌÌÓ ÌÓ‚Û˛ ÓÎ¸. éÒÓ·ÂÌÌÓ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚ÏË ÒÚ‡ÎË ‚ÓÔÓÒ˚
ÔÂ‰ÂÎÓ‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, «Ô‡„Û·ÌÓÈ Ò‡ÏÓÌ‡‰ÂflÌÌÓÒÚË»
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ‡ÁÛÏ‡ (î. ï‡ÈÂÍ), ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚË, ‚˚·Ó‡ ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË
ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË, ÒÎ‡·˚ı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. Ç Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡fl ‚ÓÎfl, ÌÂÓ‰ËÌ‡ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒ-
ÚË ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸ Ù‡ÍÚÓÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛
ÒËÒÚÂÏÛ ‚ ÂÂ ÍËÁËÒÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË.
Ç-ÚÂÚ¸Ëı, Á‡ÏÂÚÌÓ fl‚ÌÓÂ ‚ÒÚÂ˜ÌÓÂ ‰‚ËÊÂÌËÂ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl
Ë ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÚÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÌÓ‚˚Â ÚÓ˜ÍË ÓÚÒ˜ÂÚ‡. èÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡˛Ú ˝ÚÓ ‡Á‡·ÓÚÍË ‚ Ó·-
Î‡ÒÚË ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ
‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒÓˆËÓÎÓ„ËË, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÔÓÓÊ‰‡˛ÚÒfl ÌÓ‚˚Â ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔËÓ‰˚. ùÚÓ ‰‡ÂÚ Ì‡‰ÂÊ‰Û Í ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÏÛ ‡Á‚ËÚË˛
Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ‚ XXI ‚ÂÍÂ.
Ñ‡ÌÌÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÓ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÓ„‡ÏÏ‡ÏË
«ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ» Ë «íÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡», ÍÓÚÓ-
˚Â ‡‚ÚÓ ‚Â‰ÂÚ ‚ fl‰Â ÍËÂ‚ÒÍËı ‚ÛÁÓ‚. éÌÓ ‰ÓÔÓÎÌflÂÚ ‚ ÒÓ‰Â-
Ê‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÔÓÒÓ·Ëfl «é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡» Ë
«ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËÂÏ ÔÂÒÓÌ‡Î‡», ‚˚¯Â‰¯ËÏË ‡ÌÂÂ. Ç ÔÓÒÓ·ËÂ
‚ÍÎ˛˜ÂÌ˚ ÚÂÍÒÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÂÁÌ˚ ÚÂÏ, ÍÚÓ ‡·ÓÚ‡ÂÚ Ò
ÍÌË„‡ÏË «èÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚È ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ» Ë «Ú‡ÈÏ-ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ», ËÁ-
‰‡ÌÌ˚ÏË ‚ êÓÒÒËË.
11
åÌÓ„ÓÎÂÚÌflfl Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÍÛÒ‡ «ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ»,
ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌÓ„Ó ‰Îfl ËÁÛ˜ÂÌËfl «ÔÓ ‚˚·ÓÛ ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚», ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ,
˜ÚÓ ‰‡ÌÌ˚È ÍÛÒ ‚˚·Ë‡ÂÚÒfl ÒÚÛ‰ÂÌÚ‡ÏË ‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ˜‡ÒÚÓ. é·Û˜‡ÂÏ˚Â
Ò ·ÓÎ¸¯ËÏ ËÌÚÂÂÒÓÏ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛Ú ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏÛ˛ ÔÓ„‡ÏÏÛ Ë,
˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó, ÔÓÒflÚ ‡Ò¯ËËÚ¸ ÚÂÏ˚, „‰Â Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÓÚ‡·‡Ú˚‚‡fl
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ ÏÌÓ„ËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡,
ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚Â ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ˚ÌÍÓÏ Ë ËÁÛ˜‡ÂÏ˚Â ‚ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ‡‚-
ÚÓÒÍËı ÔÓ„‡ÏÏ‡ı, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ Ì‡
ÔÂ‰ÏÂÚ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ‰Îfl Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Á‡Í‡Á˜ËÍ‡). Ç ÒËÎÛ
˝ÚÓ„Ó, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓ„Ó Ó·˙ÂÏ‡ ÔÓÒÓ·Ëfl, ÏÌÓ„ËÂ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË
ÌÂ ‚ÍÎ˛˜ÂÌ˚ — ˝ÚÓ ÔÂ‚ÓÂ. Ä ‚ÚÓÓÂ — ÚÓ, ˜ÚÓ ˆÂÎ¸˛ ‡‚ÚÓ‡ ÔÓÒÓ-
·Ëfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚‚Â‰ÂÌËfl ‰‡ÌÌÓ„Ó
ÍÛÒ‡ ‚ ÒËÒÚÂÏÛ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Î˛‰ÂÈ Í ÊËÁÌË, Ì‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÔÓ-
ÌflÚ¸ ËÒÚËÌÌ˚Â ËÒÚÓ˜ÌËÍË ÍËÁËÒ‡ Ì‡ ÔÎ‡ÌÂÚÂ áÂÏÎfl Ë ÔÂÂÒÏÓÚ‡
ÏÂÒÚ‡ Ë ÓÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÌÂÈ.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Ò‡Ï ÒÚ‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÚÂ·Ó-
‚‡ÌË˛ ‚ÂÏÂÌË, Ú. Í. ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ÒÓˆËÛÏ, „‰Â Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËflÏË ÏÂı‡-
ÌËÁÏÓÏ ÔÓ„ÂÒÒ‡ ·˚Î‡ ‡Î˜ÌÓÒÚ¸, ÔÓ ËÌÂˆËË ‚Â‰ÂÚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Ó Í
Í‡Ú‡ÒÚÓÙÂ.
äÓ„‰‡ Á‡Í‡Ì˜Ë‚‡Î‡Ò¸ 2-fl ÏËÓ‚‡fl ‚ÓÈÌ‡ ÏÌÓ„ËÂ, ÓÚ ‚ÂÎËÍËı
ÏË‡ ÒÂ„Ó, ‰Ó Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚ı ÔÓÒÚ˚ı Î˛‰ÂÈ ‰ÛÏ‡ÎË, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ·Â-
ÁÛÏËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ — ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ. é‰Ì‡ÍÓ, ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡‚¯Ëı Â‡Î¸-
Ì˚È ÏË Ë ÓÚÒÎÂÊË‚‡‚¯Ëı ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛˘ËÂÒfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËË, ·Û‰Û˘ÂÂ
‚Ë‰ÂÎÓÒ¸ ËÌ˚Ï.
ç‡ÔËÏÂ, Ù‡ÌˆÛÁÒÍËÈ ÎÂÚ˜ËÍ, ÙËÎÓÒÓÙ Ë ÔËÒ‡ÚÂÎ¸ ÄÌÚÛ‡Ì
‰Â ëÂÌÚ ùÍÁ˛ÔÂË ÓÒÚÓ ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Î, ˜ÚÓ ˝ÚÓÚ Ú‡„Ë˜ÂÒÍËÈ ÛÓÍ ÌÂ
ÔË‚Â‰ÂÚ Í ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ‰Û¯Ë, Â„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ÒËÎ.
Ç Ó‰ÌÓÏ ËÁ Ò‚ÓËı ÔÓÒÎÂ‰ÌËı ÔËÒÂÏ, ÔÂÂ‰ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÏ ‚˚ÎÂÚÓÏ ÓÌ
ÔËÒ‡Î: «ÇÒÂÈ ‰Û¯ÓÈ ÌÂÌ‡‚ËÊÛ ÏÓ˛ ˝ÔÓıÛ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ„Ë·‡ÂÚ ‚ ÌÂÈ
ÓÚ Ê‡Ê‰˚…, Ì‡ Ò‚ÂÚÂ ÂÒÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰Ì‡ ÔÓ·ÎÂÏ‡… Ó‰Ì‡-Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌ-
Ì‡fl — ‚ÂÌÛÚ¸ Î˛‰flÏ ‰ÛıÓ‚Ì˚È ÒÏ˚ÒÎ, ‰ÛıÓ‚Ì˚Â Á‡·ÓÚ˚. èÓÈÏËÚÂ,
ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ·ÓÎ¸¯Â ÊËÚ¸ ıÓÎÓ‰ËÎ¸ÌËÍ‡ÏË, ÔÓÎËÚËÍÓÈ, ·‡Î‡ÌÒ‡ÏË
Ë ÍÓÒÒ‚Ó‰‡ÏË! ëÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ. çÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÊËÚ¸ ·ÂÁ
ÔÓ˝ÁËË, ·ÂÁ Í‡ÒÓÍ, ·ÂÁ Î˛·‚Ë… ÖÒÚ¸ ÎË¯¸ Ó‰Ì‡ ÔÓ·ÎÂÏ‡, Ó‰Ì‡-
Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ‡fl: ‚ÌÓ‚¸ ÓÚÍ˚Ú¸, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÊËÁÌ¸ ‰Ûı‡ — ·ÓÎÂÂ
‚ÓÁ‚˚¯ÂÌÌ‡fl, ˜ÂÏ ÊËÁÌ¸ ‡ÁÛÏ‡, Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÊËÁÌ¸, ÒÔÓÒÓ·Ì‡fl
‰‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ. ëÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÂÊ‡Ú ‚
ÔÓ‚ËÌÓ‚ÂÌËË — ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÂ‰˚… ç‡Ò Û‰Ë‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ÎÓ‚ÍÓ
12
ÓÒÍÓÔËÎË… fl ÌÂÌ‡‚ËÊÛ ˝ÚÛ ˝ÔÓıÛ, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÔÓ‰ „ÌÂÚÓÏ ‚ÒÂÓ·˘Â„Ó
ÚÓÚ‡ÎËÚ‡ËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÚËıËÏ, ‚˚‰ÂÒÒËÓ‚‡ÌÌ˚Ï Ë ÔÓ-
ÍÓÌ˚Ï ÊË‚ÓÚÌ˚Ï. äÛ‰‡ Ë‰ÂÏ Ï˚ Ò‡ÏË ‚ ˝ÚÛ ˝ÔÓıÛ ‚ÒÂÓ·˘Â„Ó
·˛ÓÍ‡ÚËÁÏ‡? ä ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ-Ó·ÓÚÛ, Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ-ÏÛ‡‚¸˛, ÏÂ˜Û˘ÂÏÛ-
Òfl ÏÂÊ‰Û Í‡ÚÓÊÌ˚Ï ÚÛ‰ÓÏ Ì‡ ÍÓÌ‚ÂÈÂÂ Ë Ë„ÓÈ ‚ Í‡Ú˚. ä ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÛ, ÓÒÍÓÔÎÂÌÌÓÏÛ ‚ Â„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÏ ÏÓ„Û˘ÂÒÚ‚Â… ä ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ,
ÍÓÚÓÓ„Ó ÍÓÏflÚ ÔÓ‰ÂÎÍ‡ÏË ÒÚ‡Ì‰‡ÚÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚, Í‡Í ·˚Í‡ ÒÂÌÓÏ…
ÓÒÌÓ‚Ì‡fl ÔÓ·ÎÂÏ‡ Ì‡¯Â„Ó ‚ÂÏÂÌË: ‚ÓÔÓÒ Ó ÁÌ‡˜ÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡
ÍÓÚÓ˚È ÌËÍÚÓ ÌÂ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚ ÓÚ‚ÂÚ‡ Ë, Í‡Í ÏÌÂ Í‡ÊÂÚÒfl, ˜ÚÓ Ï˚
‰‚ËÊÂÏÒfl Í Ò‡Ï˚Ï ˜ÂÌ˚Ï ‚ÂÏÂÌ‡Ï ‚ ËÒÚÓËË».1
Ç ÔÂ‰ËÒÎÓ‚ËË Í Ó‰ÌÓÈ ËÁ ‡·ÓÚ ‚ÂÎËÍÓ„Ó ÛÒÒÍÓ„Ó ÎÓ„ËÍ‡,
ÒÓˆËÓÎÓ„‡ Ë ÙËÎÓÒÓÙ‡ Ä. Ä. áËÌÓ‚¸Â‚‡ Ë ÚÓÊÂ ÎÂÚ˜ËÍ‡ ‚ÚÓÓÈ ÏËÓ-
‚ÓÈ, ÏÓÊÌÓ ÔÓ˜ÂÒÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ: «çË˜ÚÓ ÌÂ ‰‡ÂÚÒfl Î˛‰flÏ Ú‡Í Úfl-
ÊÂÎÓ, Í‡Í Ô‡‚‰‡ Ó Ò‡ÏËı ÒÂ·Â. Ç Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl Î˛‰Ë ·˚ÎË „ÎÛ·ÓÍÓ
ÔÓÚflÒÂÌ˚ Ë ‚ÓÁÏÛ˘ÂÌ˚ ÓÚÍ˚ÚËÂÏ äÓÔÂÌËÍ‡. éÌË ÌÂ ıÓÚÂÎË ‰Ó-
ÔÛÒÚËÚ¸, ˜ÚÓ Ëı áÂÏÎfl — ÌÂ ˆÂÌÚ ÏËÓÁ‰‡ÌËfl, ‡ Â„Ó ÔÂËÙÂËfl,
‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ Ó‰Ì‡ ËÁ ÏÌÓ„Ëı Á‡ÚÂfl‚¯ËıÒfl ‚Ó ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ ÔÎ‡ÌÂÚ.
íÓ˜ÌÓ Ú‡ÍÊÂ ÓÌË Â‡„ËÓ‚‡ÎË Ì‡ Û˜ÂÌËÂ Ñ‡‚ËÌ‡. ìÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ, ˜ÚÓ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓËÁÓ¯ÂÎ ÓÚ Ó·ÂÁ¸flÌ˚, ÓÌË ‚ÓÒÔËÌflÎË Í‡Í ÌÂ‰ÓÔÛÒÚËÏÓÂ
ÓÒÍÓ·ÎÂÌËÂ».
ëÓˆËÓÎÓ„Ëfl áËÌÓ‚¸Â‚‡ ÔÓÒÚ‡‚ËÎ‡ Î˛‰ÂÈ ÔÂÂ‰ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛
ÔËÁÌ‡Ú¸ Â˘Â Ó‰ÌÛ ÌÂÔËflÚÌÛ˛ Ô‡‚‰Û — Ô‡‚‰Û Ó· Ó·˘ÂÒÚ‚Â. Ç Ò‡-
ÏÓÏ Ó·˘ÂÏ ‚Ë‰Â ÂÂ ÏÓÊÌÓ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ Ú‡Í: ‚ÒÂ ÚÓ, ˜ÚÓ Î˛‰Ë
„ÓÏÓ„Î‡ÒÌÓ ÓÚ‚Â„‡˛Ú Í‡Í ÏÂÁÓÒÚ¸ — ˝„ÓËÁÏ, ÎÓÊ¸, ·ÂÁ‰Û¯ËÂ,
ÔÓ‰ÒËÊË‚‡ÌËÂ, Í‡¸ÂËÁÏ Ë Ú. Ô., Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌÓÈ ËÁ
ÌÓÏ Ëı ÊËÁÌË ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï
ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ Á‡ÍÓÌÓ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÒÚË. ùÚÛ ËÒÚËÌÛ, ÍÓÚÓ‡fl ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛
ÔÂÂ‚Ó‡˜Ë‚‡ÂÚ ‚ÒÂ ÔË‚˚˜Ì˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó· Ó·˘ÂÒÚ‚Â Ë ÎË¯‡ÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı ËÎÎ˛ÁËÈ Ó ÒÂ·Â, Î˛‰Ë „ÓÚÓ‚˚ ÔËÌflÚ¸ Â˘Â ÏÂÌ¸-
¯Â, ˜ÂÏ ËÒÚËÌ˚ äÓÔÂÌËÍ‡ Ë Ñ‡‚ËÌ‡. éÌ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‡Á‰‡Ê‡ÂÚ
Ò‚ÓÂÈ Ó˜Â‚Ë‰ÌÓÒÚ¸˛. à ÔÓÚÓÏÛ ÓÚËˆ‡ÂÚÒfl Ò ÔÓÓ„‡.2
1
ëÂÌÚ.-ùÍÁ˛ÔÂË ÄÌÚÛ‡Ì ‰Â. çÓ˜ÌÓÈ ÔÓÎÂÚ. ÇÓÂÌÌ˚È ÎÂÚ˜ËÍ. èËÒ¸ÏÓ Á‡ÎÓÊ-
ÌËÍÛ. å‡ÎÂÌ¸ÍËÈ ÔËÌˆ. — å.: è‡‚‰‡, 1979.
2
áËÌÓ‚¸Â‚ ã. Ä. ç‡ ÔÛÚË Í Ò‚ÂıÓ·˘ÂÒÚ‚Û. — å.: áÄé àÁ‰-‚Ó ñÂÌÚÔÓÎË„‡Ù,
2000.
13
èÓÒÎÂ 2-ÓÈ ÏËÓ‚ÓÈ Ì‡ ÔÎ‡ÌÂÚÂ ÔÓËÁÓ¯ÎË Â˘Â ÒÓÚÌË ‚ÓÈÌ
ÏÂÊ‰Û ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË Ì‡Ó‰‡ÏË. ëÓ‚ÂÚÒÍËÈ ëÓ˛Á, ‚ ÍÓÚÓÓÏ Ï˚ ÊËÎË,
ÔÓÚÂÔÂÎ ÔÓ‡ÊÂÌËÂ ‚ ÚÂÚ¸ÂÈ ÏËÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ‚ÓÈÌÂ, Ì‡Á‚‡ÌÌÓÈ ıÓÎÓ‰ÌÓÈ.
Ä‚ÚÓ ‚˚‡Ê‡ÂÚ ÔËÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‡Í‡‰ÂÏËÍÛ ÑÂÍ‡˜Û Ä. Ä.

Á‡ ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ËÁÛ˜ÂÌËfl Ï‡ÚÂË‡ÎÓ‚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË
‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËË ‡Á‚ËÚËfl, Ì‡‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ‚ êÓÒÒËÈÒÍÓÈ
‡Í‡‰ÂÏËË „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÎÛÊ·˚; ‡Í‡‰ÂÏËÍÛ ä‡Ì‰˚·Â Ç. å. — Á‡
ÔÓÊÂÎ‡ÌËfl Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÔË Ì‡ÔËÒ‡ÌËË ˝ÚÓ„Ó ÔÓÒÓ·Ëfl ÓÎË ‰ÛıÓ‚-
ÌÓ„Ó ÒÚÂÊÌfl Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ËÂ‡ıËË ‰ÛıÓ‚Ì˚ı Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, Ì‡ ÍÓÚÓ˚ı ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÚÓËÚ¸Òfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍ‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸;
‰ÓÍÚÓÛ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ì‡ÛÍ, ÔÓÙÂÒÒÓÛ ÄÌËÒËÏÓ‚Û é. ë. — Á‡
ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡ˆËË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË, ÍÛÎ¸ÚÛ˚
Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ‰ÛÊÂÒÍÛ˛ ÔÓ‰‰ÂÊÍÛ.
14
óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ
ÒÎÓÊÌ˚È ‡„Â„‡Ú, Ë Â„Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ËÁÛ˜‡Ú¸ Í‡Í ÌÂÍÛ˛
Ï‡¯ËÌÛ. å˚ ÓÒÓÁÌ‡ÂÏ, ˜ÚÓ ‰Îfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Î˛·˚Ï ‡„Â-
„‡ÚÓÏ Ì‡ÔÓ‰Ó·ËÂ ‡‚ÚÓÏÓ·ËÎfl ËÎË ÊÂ ÎÓÍÓÏÓÚË‚‡, Ì‡Ï
ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÌÛÊÌÓ ÔÓÈÚË Ó·Û˜ÂÌËÂ. å˚ ÌÂ ÏÓÊÂÏ ÛÔ-
‡‚ÎflÚ¸ ˝ÚËÏË Ï‡¯ËÌ‡ÏË ËÌÒÚËÌÍÚË‚ÌÓ, ÌÓ ÔÓ˜ÂÏÛ-ÚÓ
ÔÓÎ‡„‡ÂÏ, ˜ÚÓ Ó·˚˜Ì˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‰Îfl
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ï‡¯ËÌÓÈ, ıÓÚfl ÓÌ‡ ÛÒÚÓÂÌ‡
ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÎÓÊÌÂÂ …Ï˚ ÌÂ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ, ˜ÚÓ Ì‡Ï ÒÎÂ-
‰ÛÂÚ Û˜ËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, ÍÓÌÚÓÎ¸ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÁÌ‡-
ÌËÈ Ë ÛÏÂÌËÈ.
É. à. ÉÛ‰ÊËÂ‚
1 éëçéÇõ íÖéêàà
ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
1.1 éÅôàÖ èéãéÜÖçàü
1.1.1 éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÌflÚËfl
«àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ Ì‡fl‰Û Ò ‰Û„ËÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚflÏË Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ

Ì‡ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ‡ÔÔ‡‡Ú‡ ÔÓÌflÚËÈ, ÍÓÚÓ˚È ·˚ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡Î Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÏË‡, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ‰Îfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ Ï˚ ÏÓ„ÎË Ô‡ÍÚËÍÓ‚‡Ú¸, Ú. Â. ˜ÚÓ·˚ Û Ì‡Ò ·˚ÎË „‡-
ÏÓÚÌ˚Â ÔÂ‰‡„Ó„Ë, ÔÒËıË‡Ú˚, ËÌÊÂÌÂ˚, ÛÏÂ˛˘ËÂ ‚Ë‰ÂÚ¸ Ë ‰ÂÈÒÚ-
‚Ó‚‡Ú¸, ÌÛÊÌÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ó·Û˜ÂÌËfl ‚ ¯ÍÓÎÂ Ë ‚ÛÁÂ Ì‡˜ËÌflÚ¸ Ëı
„ÓÎÓ‚˚ Ô‡‚ËÎ¸Ì˚ÏË ÔÓÌflÚËflÏË. ÖÒÎË Û ÌËı ·Û‰ÛÚ Ô‡‚ËÎ¸Ì˚Â ÔÓ-
ÌflÚËfl, ÓÌË ·Û‰ÛÚ ÛÏÂÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ë ‡Á·Ë‡Ú¸Òfl ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË.
ê‡·ÓÚ‡ ÔÓ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛ ÔÓÌflÚËÈ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl ‚ ÔÓ-
ˆÂÒÒÂ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË... çËÍ‡Í‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ÔÓËÁ-
‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl, ÊËÁÌÂÌÌ‡fl — ÌÂ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ËÁÏÂÌÂÌË˛
ÔÓÌflÚËÈ Ë ‡Á‚ËÚË˛ Î˛‰ÂÈ.
ê‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔË˜ÂÏ
‚ÒÂ„‰‡ — Ë ˝ÚÓ ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ „Ë„‡ÌÚÒÍÓÈ ËÒÚÓËÂÈ — ÓÌ‡ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl
Á‡ Ò˜ÂÚ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÚÛ‰‡ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯ÂÂ Ë ·ÓÎ¸¯ÂÂ ˜ËÒÎÓ Î˛‰ÂÈ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ Ì‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ,
15
ÉãÄÇÄ 1 éëçéÇõ íÖéêàà ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
Ú. Â. ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÔÓÌflÚËÈ. íÂ ÊÂ, ÍÚÓ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ, ÔÓÌflÚËÈ

ÌÂ ‡Á‚Ë‚‡˛Ú. ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ‡Á‚Ë‚‡ÎÓÒ¸ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó, ÌÛÊÌÓ ÏÂ-
ÌflÚ¸ Ë Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÔÓÌflÚËfl, Ë ‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓ. à ÚÓÚ,
ÍÚÓ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚ Ë Ú‡ÌÒÙÓÏËÛÂÚ ÔÓÌflÚËfl — Ú‡ ÒÚ‡Ì‡, ÚÓÚ Ì‡Ó‰, ÚÓ
„ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó, — ÚÓÚ Ë ‚˚Ë„˚‚‡ÂÚ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÂ‚ÌÓ‚‡ÌËÂ».
É. è. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ.
Ç Î˛·ÓÈ Ì‡ÛÍÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËı ‚˚‚Ó‰Ó‚ Ë ˆÂÌ-

ÌÓÒÚ¸ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ ÔÓ Â¯ÂÌË˛ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ˜‡ÒÚ-
ÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ ÔflÏÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ„Ó
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎÂÏ ÚÂı fl‚ÎÂÌËÈ Ë ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ
ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ‰‡ÌÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÂ ÌÓÒflÚ ·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÈ ı‡‡ÍÚÂ, ‡ Ú‡ÍÊÂ
ÓÚ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÂÂ ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍËı Ë Ó·˘ÂÌ‡Û˜Ì˚ı
ÓÒÌÓ‚. Ç‡ÊÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÏÂÂÚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÒÚ¸ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÌÓ ‚Áfl‚¯ËÒ¸ Á‡ ˜‡ÒÚÌ˚Â ‚ÓÔÓÒ˚ ‚ ÊËÁÌË
·ÂÁ ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl Ó·˘Ëı, ÌÂÏËÌÛÂÏÓ Ì‡ Í‡Ê‰ÓÏ ¯‡„Û
·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‰Îfl ÒÂ·fl ·Û‰Â¯¸ «Ì‡Ú˚Í‡Ú¸Òfl» Ì‡ ˝ÚË Ó·˘ËÂ ‚ÓÔ-
ÓÒ˚. Ä Ì‡Ú˚Í‡Ú¸Òfl ÒÎÂÔÓ Ì‡ ÌËı ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ˜‡ÒÚÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÁÌ‡˜ËÚ
Ó·ÂÍ‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ Ì‡ ıÛ‰¯ËÂ ¯‡Ú‡ÌËfl ‚ ÔÓËÒÍ‡ı ÒÏ˚ÒÎ‡. é·˘ÂÂ,
Í‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÂÒÚ¸ «ÒÚÛÔÂÌ¸ Í ÔÓÁÌ‡ÌË˛ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó».
Ñ‡ÌÌÓÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ó·flÁ˚‚‡ÂÚ Ì‡Ò ÔÂÂ‰ ÚÂÏ,
Í‡Í ‚ÂÒÚË Â˜¸ Ó ˜‡ÒÚÌ˚ı Ë ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ‚ÓÔÓÒ‡ı ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓ ‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ Ó·˘ÂÂ ÔÓÌflÚËÂ Ó· ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËË Ë ÚÂ ÔËÌˆËÔ˚, Ì‡ ÍÓÚÓ˚ı ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ë ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ ‚ÒÂı ·ÂÁ ËÒÍÎ˛˜ÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
Ç‡ÊÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰Îfl ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË ËÏÂÂÚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÂ Ë
Â‰ËÌÓÂ ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËÂ ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı Ì‡ÏË ÚÂÏËÌÓ‚. éÔ˚Ú ÏÌÓ„Ëı Ì‡ÛÍ
ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ·ÂÁ ˝ÚÓ„Ó ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl ÌË Ó‰Ì‡
ÚÂÓËfl, ‡ ‚ Ô‡ÍÚËÍÂ ËÏÂ˛Ú ÏÂÒÚÓ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÌÂ‰Ó‡ÁÛÏÂÌËfl, ÒÔÓ˚,
ÔÂÂÍ‡ÌËfl Ë ‰‡ÊÂ ‰ÂÁÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÑÎfl ËÒÍÎ˛˜ÂÌËfl
ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó, Â˘Â Ù‡ÌˆÛÁÒÍËÈ Û˜ÂÌ˚È ê. ÑÂÍ‡Ú ‚ Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl ÒÓ‚ÂÚÓ-
‚‡Î: «ìÚÓ˜ÌflÈÚÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÒÎÓ‚ Ë ‚˚ ËÁ·‡‚ËÚÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Ó ÓÚ ÔÓÎÓ‚Ë-
Ì˚ Á‡·ÎÛÊ‰ÂÌËÈ». ëÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚ¸ Ú‡ÍÓ„Ó ÏÌÂÌËfl ‰Îfl ËÒÒÎÂ‰ÛÂÏÓ„Ó
Ì‡ÏË ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ÒÚ‡ÌÂÚ ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ Ó˜Â‚Ë‰ÌÓÈ, ÂÒÎË Û˜ÂÒÚ¸, ˜ÚÓ Í ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌË˛ Ë ÚÓÎÍÓ‚‡ÌË˛ Ó‰ÌËı Ë ÚÂı ÊÂ ÚÂÏËÌÓ‚ Ë Ó·˘Ëı ÔÓÌflÚËÈ
Ó· ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ËÏÂÂÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚È ÔÓ‰ıÓ‰. èË ˝ÚÓÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË
ÙËÎÓÒÓÙËË Ó·˚˜ÌÓ ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Í‡Í Ó‰ÌÓ ËÁ Ò‚ÓÈÒÚ‚
Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ, ÍË·ÂÌÂÚËÍË — Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ ‰‚ËÊÂÌËfl ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËË, ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËfl ËÎË ÔÂÂ‚Ó‰‡ ÒËÒÚÂÏ˚ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
‚ ‰Û„ÓÂ. å‡ÚÂÏ‡ÚËÍÓ‚ Ë ÔÓ„‡ÏÏËÒÚÓ‚ ËÌÚÂÂÒÛ˛Ú, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó,
16
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÙÓÏ‡ÎËÁ‡ˆËË, ‡Î„ÓËÚÏËÁ‡ˆËË, ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÔË-

Ò‡ÌËfl Ë ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò ˆÂÎ¸˛ ÒÓÁ‰‡ÌËfl
Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÓÒÌÓ‚˚ ‰Îfl Ëı ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁ‡ˆËË. ëÓˆËÓÎÓ„Ë Ë ˛ËÒÚ˚
˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡˛Ú Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë Ô‡‚Ó‚˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl,
ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ËÂÒfl ‚ ÒËÒÚÂÏ‡ı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ ˝ÍÓÌÓÏËÒÚ˚ — ıÓÁflÈÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Â ‡ÒÔÂÍÚ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ùÚË ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËfl ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ò Í‡ÍÓÈ-
ÎË·Ó Ó‰ÌÓÈ ËÎË ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı ÚÓ˜ÂÍ ÁÂÌËfl, ÌÂ ‰‡‚‡fl Ó ÌÂÏ ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛflÒ¸ ÒËÒÚÂÏÌ˚Ï ÔËÌˆË-
ÔÓÏ, Ì‡Á‚‡ÌÌÓÏ ‚˚¯Â, ‡Á·ÂÂÏÒfl ‚ ÔÓÌflÚËflı Ë ÓÔÂ‰ÂÎËÏ ÏÂÒÚÓ Ë
ÓÎ¸ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ (ëå).
ç‡ÛÍ‡ („Â˜. episteme, Î‡Ú. scientia) — ˝ÚÓ ÒÙÂ‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÙÛÌÍˆËÂÈ ÍÓÚÓÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ÁÌ‡ÌËÈ Ó ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÚ‚Â˜‡˛˘ÂÈ ÍËÚÂË˛ ËÒÚËÌÌÓÒÚË. ç‡ÛÍ‡ Ó·‡ÁÛÂÚ
ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl.
íÂÓËfl (ÓÚ „Â˜. theoria — ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ) — ˝ÚÓ
ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ë‰ÂÈ ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÓÚ‡ÒÎË ÁÌ‡ÌËfl. Ç ÒÓ‚Â-
ÏÂÌÌÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÌËË ÚÂÓËÂÈ, ‚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚ¸ «„ÓÎÓÈ» ˝ÏÔËËË,
Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Î˛·ÓÂ Ì‡Û˜ÌÓÂ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÁÌ‡ÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ Ù‡ÍÚ˚ Ë „Ë-
ÔÓÚÂÁ˚ Ò‚flÁ‡Ì˚ ‚ ÌÂÍÓÚÓÛ˛ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸, Ú. Â. Ú‡ÍÓÂ Ì‡Û˜ÌÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ,
‚ ÍÓÚÓÓÏ Ù‡ÍÚ˚ ÔÓ‰‚Ó‰flÚÒfl ÔÓ‰ Ó·˘ËÂ Á‡ÍÓÌ˚, ‡ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÌËÏË
‚˚‚Ó‰flÚÒfl ËÁ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı [19]. èË ˝ÚÓÏ ‚ÒflÍÓÏÛ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÏÛ
ÔÓÁÌ‡ÌË˛ ‚ ÒËÎÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÚÂÓËfl ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ÒÓ‰ÂÊËÚ „ËÔÓÚÂÚË-
˜ÂÒÍËÈ ˝ÎÂÏÂÌÚ, ÔËÒÛ˘ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÌÂÛ‚ÂÂÌÌÓÒÚË,
‚ÂÓflÚÌÓÒÚÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ. ë ÔÓÁËˆËË ‚Â˚ ‚ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂı
ÏËÓ‚˚ı ÒÓ·˚ÚËÈ Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ˜ÂÏ ÔÓ˘Â ÚÂÓËfl, ÚÂÏ ·ÎËÊÂ ÓÌ‡
Í ËÒÚËÌÂ [24]. «íÂÓËfl — ÙÓÏ‡ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓ„Ó ÓÚ‡ÊÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ ‰ËÙÙÂÂÌ-
ˆËÓ‚‡ÌÌÛ˛ ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÁÌ‡ÌËÈ, ...ÙËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl
‰Îfl Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌËfl ‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÈÒfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÁÌ‡ÌËÈ, ‰ÓÒÚÓ‚ÂÌÓ, ‡‰ÂÍ-
‚‡ÚÌÓ ÓÚ‡Ê‡˛˘Ëı ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË fl‚ÎÂÌËÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
ÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚË Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë fl‚Îfl˛˘‡flÒfl ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ
‰Îfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» [8]. ã˛·ÓÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÌflÚËÈ, ‰ÂÙËÌËˆËÈ,
ÚÂÏËÌÓ‚.
àÒıÓ‰fl ËÁ ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl ÔÓÌflÚËÈ, ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ‰‡Ì-
ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ ËÒıÓ‰Ì˚Â, „Î‡‚Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl,
ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ fl‰Ó ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÂ
‡Á‚Ë‚‡Ú¸ ÚÂÓË˛ Ë Ô‡ÍÚËÍÛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ùÚË ÔÓÎÓÊÂ-
ÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚ Ó·ÛÒÎ‡‚ÎË‚‡Ú¸, ËÒıÓ‰fl ËÁ Â‡ÎËÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
17
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ·˚Ú¸ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ˆÂ-

ÎÓÒÚÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÁÌ‡ÌËÈ Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ.
åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl — Û˜ÂÌËÂ Ó ÒÚÛÍÚÛÂ, ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË,
ÏÂÚÓ‰‡ı Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË [16]. àÏÂÂÚÒfl Â˘Â Ó‰ÌÓ ‚‡ÊÌÓÂ
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË — Ó·Î‡ÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÙÛÌÍˆËÂÈ ÍÓÚÓ-
ÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ [1]. Ç Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÏ ‡ÒÔÂÍÚÂ ÔÓ‰ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı
ÚÂÓËÈ, ÍÓÚÓ˚Â ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ÛÍÓ‚Ó‰fl˘ËÈ ÔËÌˆËÔ, Ì‡Û˜Ì˚È ‡Ì‡-
ÎËÁ, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˝ÚÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡. ç‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË —
Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ˜ÂÚÍÓÂ, ÒËÒÚÂÏÌÓÂ, ‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÂÒfl ÁÌ‡ÌËÂ Ó Á‡ÍÓÌ‡ı, Í‡-
ÚÂ„ÓËflı, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ ÔÓÎÛ˜‡Ú¸
‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË Î˛‰ÂÈ. ÖÒÚ¸ Ë ‰Û„ÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ,
ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÚÓÓÏÛ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl — Û˜ÂÌËÂ ÌÂ ÔÓÒÚÓ Ó ÒÂ‰ÒÚ‚‡ı,
ÏÂÚÓ‰‡ı Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ Ë Ó ÙÓÏÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁ-
ÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ. èË‚Ó‰fl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, Ï˚ ÌÂ ÔÂ-
ÒÎÂ‰ÛÂÏ ˆÂÎ¸ ÍÓÌÒÚ‡ÚËÓ‚‡Ú¸ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Â‰ËÌÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl, ‡ ıÓÚËÏ
ÔÓÍ‡Á‡Ú¸ ‚ÎËflÌËÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË Ì‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë,
ÓÒÓ·ÂÌÌÓ, Ì‡ ÒËÒÚÂÏÛ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ.
é‰ËÌ ËÁ ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎÂÈ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÓÚÂ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË
ã. Ç˚„ÓÚÒÍËÈ ÓÚÏÂ˜‡Î ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ-
‚‡ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË, Ì‡Á˚‚‡fl ÂÂ ÙËÎÓÒÓÙËÂÈ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı
‰ËÒˆËÔÎËÌ. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌË˛, ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ Ë ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰Ó-
ÎÓ„ËË ‚ «Ó„‡ÌËÁÏÂ» Ì‡ÛÍË ÚÂ ÊÂ, ˜ÚÓ Ë ÒÍÂÎÂÚ‡ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ ÊË‚Ó„Ó
ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡. ùÚÓÚ «ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÍÂÎÂÚ» Ó·ÂÒÔÂ-
˜Ë‚‡ÂÚ Â‰ËÌÒÚ‚Ó Ë ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ì‡Û˜Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ. èÓ‰ «ÒÍÂÎÂÚÓÏ» ÔÓ-
ÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó Ó·Î‡ÒÚË ÁÌ‡ÌËfl, ÂÂ
ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚È Í‡Í‡Ò. àÒıÓ‰fl ËÁ ˝ÚÓ„Ó, ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓÒÓ·ËË ÔË ‡Ò-
ÒÏÓÚÂÌËË ‚ÓÔÓÒÓ‚ ëå Û‰ÂÎÂÌÓ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Í‡ÚÂ„ÓËÈ.
àÚ‡Í, ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl ‚‡ÊÌ‡ Ë ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ëå, Ë ‚ Ì‡ÛÍÂ, Ë ‚ ÊËÁ-
ÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡. àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Û Í‡Ê‰ÓÈ ÚÂÓ-
ËË, Û˜ÂÌËfl, Ì‡ÛÍË ÂÒÚ¸ Ò‚ÓË Ó·˙ÂÍÚ Ë ÔÂ‰ÏÂÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë,
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ëı ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ Ë ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ ‰Îfl ëå.
ä‡Ê‰‡fl Ì‡ÛÍ‡ ÔÓÁÌ‡ÂÚ ÏË ˜ÂÂÁ ÁÌ‡ÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ ËÒÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÌËfl. ëÂ„Ó‰Ìfl ÔÓ‰‡‚Îfl˛˘ÂÂ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎÂÈ ‚Ó ‚ÒÂı
Ó·Î‡ÒÚflı Ì‡ÛÍË ÔÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡˛Ú ‡·ÓÚ‡Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ‡ÏÍ‡ı Ò‚ÓËı Ì‡Û˜-
Ì˚ı ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚ Ë Ì‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‰Û„Ëı ‰ËÒˆËÔÎËÌ ÒÏÓÚflÚ Í‡Í
Ì‡ «˜ÛÊ‡ÍÓ‚», ÍÓÚÓ˚ı ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÔ‡Ò‡Ú¸Òfl Ë ‰ÂÊ‡Ú¸ Ì‡ ‡ÁÛÏÌÓÏ ‡Ò-
ÒÚÓflÌËË, ˜ÚÓ·˚ Ó„‡‰ËÚ¸ Ò‚ÓË Ì‡Û˜Ì˚Â ÔÂ‰ÏÂÚ˚ ÓÚ «Á‡„flÁÌÂÌËfl»
Ë ‚ÛÎ¸„‡ËÁ‡ˆËË [22]. ç‡ÛÍ‡ ‚ÓÓ·˘Â ‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÂ ‰ÂÒflÚËÎÂÚËfl ‚ Â-
18
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ú‡ÍÓÈ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË Ë ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË Ì‡ Ò‚ÓÂÏ ÔÂ‰ÏÂÚÂ

Ò‰ÂÎ‡Î‡ ˚‚ÓÍ ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚË Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ ÛÚ‡ÚËÎ‡ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÔÒËıÓÎÓ„Ë ÁÌ‡˛Ú
ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÙËÁËÓÎÓ„Ë — ÚÓÎ¸ÍÓ Â„Ó ÙËÁËÓÎÓ„Ë˛
Ë Ú. ‰. ùÚÓ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÌÓ ‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ ÌÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ÓÔÓÒ, ˜ÚÓ
Ú‡ÍÓÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. èÓ˜ÂÏÛ ÓÌ ÔËÌËÏ‡ÂÚ Â¯ÂÌËÂ, ÔÓÚË‚ÓÂ˜‡˘ÂÂ
Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ËÎË ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÌÓÏÛ ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏÛ? éÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl,
Ú‡ÍÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËË ËÏÂÂÚ Ë ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡, Ë ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Â
ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍË. éÚÒ˛‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÔÓËÒÍ‡ ÙÓÏ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ Â¯ÂÌËË Ó·˘Ëı ÔÓ·ÎÂÏ ‚ Ì‡ÛÍÂ, ˝ÍÓÌÓÏËÍÂ, ÔÓÎËÚËÍÂ.
é·˙ÂÍÚ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÒËÒÚÂÏ˚), Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ,
ÒÎÓÊÌ˚, ËÁÛ˜‡˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË Ì‡ÛÍ‡ÏË, ËÏÂ˛˘ËÏË ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒ-
ÍËÂ ÔÂ‰ÏÂÚ˚, Ë ÎËˆ‡, ÔËÌËÏ‡˛˘ËÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ Â¯ÂÌËfl,
‰ÓÎÊÌ˚ Ëı ÒËÒÚÂÏÌÓ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸. ëÓ‚ÏÂÒÚÌ‡fl ‡·ÓÚ‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÔÂ-
ˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ÔË‚ÂÎ‡ Í ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‡Á‚ËÚËfl ÙÓÏ ÏÂÊ‰ËÒˆËÔÎË-
Ì‡ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ„Ó ÔÓÎËÔÂ‰ÏÂÚÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ùÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡ÎÓ ÔÓËÒÍÛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl. ëÂ„Ó‰Ìfl ‚ÔÓÎÌÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ ÏÌÂÌËÂ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ÔË‰ÂÚ Ì‡ ÒÏÂÌÛ Ì‡Û˜ÌÓÏÛ Ë ÙËÎÓ-
ÒÓÙÒÍÓÏÛ, Ú. Â. ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ [1].
ç‡Û˜ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ‡Á‰ÂÎÂÌÌÓÂ Ì‡ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ËÁÓÎËÓ‚‡Ì-
Ì˚ı ‡‚ÚÓÌÓÏÌ˚ı Ì‡Û˜Ì˚ı ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚ (Ì‡ÛÍ), ÔË‚ÂÎÓ Í ‡ÁÓ‚‡ÌÌÓÒ-
ÚË Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË, ˜ÚÓ ÌÂ ‰‡ÂÚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ Í‡ÚËÌ˚
ÏË‡. ëÂ„Ó‰Ìfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl, ÒÓˆËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl, ‰‡ÊÂ
Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡, ÌÓ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ ˆÂÎÓÒÚÌ‡fl. à, ‚ÂÓflÚ-
ÌÓ, ÔÓ˝ÚÓÏÛ, ÔËÌËÏ‡fl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ Â¯ÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÔË‚Ó‰flÚ
Í Í‡Ú‡ÒÚÓÙË˜ÂÒÍËÏ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËflÏ, ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎË ËÒÍ-
ÂÌÌÂ Û‰Ë‚Îfl˛ÚÒfl Ë ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÌflÚ¸, Í‡Í ˝ÚÓ ÔÓËÁÓ¯ÎÓ.
ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜‡ÒÚÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ÚÂı ËÎË ËÌ˚ı Ó·Î‡ÒÚÂÈ Ì‡ÛÍË
ËÎË Ô‡ÍÚËÍË, ÔËÌËÏ‡fl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ Â¯ÂÌËfl, ÔÓ ‡Ì‡ÎÓ„ËË
ÔÂÂÌÓÒflÚ ÁÌ‡ÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÔÂ‰ÏÂÚ‡ Ì‡ ÚÛ Ó·Î‡ÒÚ¸, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌË ‰ËÎÂ-
Ú‡ÌÚ˚. í‡Í‡fl ÔÓÂÍˆËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ ÔÂÂÌÓÒËÚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‚ ÒÓ-
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÌÓÏ‡ÏË Ë ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡ÏË, ÔËÌflÚ˚ÏË ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ
ÒÙÂÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, „‰Â ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÎË Ó‰ÌË Á‡ÍÓÌ˚, Ì‡ ‰Û„Û˛ ÒÙÂÛ,
ÔÓ‰˜ËÌfl˛˘Û˛Òfl ‰Û„ËÏ Á‡ÍÓÌ‡Ï. óÂÎÓ‚ÂÍ ·˚Î ÎË¯ÂÌ ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó,
ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó ‚Ë‰ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ, Ë Â„Ó Ï˚¯ÎÂÌËÂ (ıÓÚfl Ë ·˚ÎÓ Ì‡Û˜-
Ì˚Ï) ·˚ÎÓ «ÒÛÊÂÌÓ» ‡ÏÍ‡ÏË ËÁÛ˜‡ÂÏÓ„Ó ËÏ ÔÂ‰ÏÂÚ‡.
çÂ Í‡Ò‡flÒ¸ ‚ÒÂı ‚˚‚Ó‰Ó‚ ˝ÚÓÈ Ì‡ÛÍË, Ï˚ Û˜ÚÂÏ ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜Â-
Â‰¸ ÂÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÔÓ‰ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ Î˛·Ó„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡, ‚ ÚÓÏ
˜ËÒÎÂ Ë ‚ÒflÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ Â„Ó Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
19
„ÎÛ·ÓÍËÂ, Ó·˘ËÂ, ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚Â Ë ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ËÂÒfl ‚ÌÛÚÂÌ-

ÌËÂ ÒÚÓÓÌ˚. èË ˝ÚÓÏ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÌÂ ‚Ë‰Ì‡ Ì‡ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚË ËÒÒÎÂ‰ÛÂ-
ÏÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌ‡ ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ Ò ‚ÌÂ¯ÌËÏË fl‚ÎÂÌËflÏË.
ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ Ì‡ÛÍ‡, ÒÓ˜ÂÚ‡˛˘‡fl ‚ ÒÂ·Â ÔËÍÎ‡‰Ì˚Â Ë ÚÂÓ-
ÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ. ë Ì‡Û˜ÌÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ —
˝ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl ÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËfl Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ùÚÓ ÒÙÂ‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ÓÁÌËÍ¯‡fl ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‡Á-
‰ÂÎÂÌËfl ÚÛ‰‡, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ
(ÔË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ÔÓ ˆÂÎÂ‚ÓÏÛ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌË˛) ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ÔÓÚÂ-
Í‡ÌËÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ˝ÌÂ„ËË, ‚Â˘ÂÒÚ‚‡ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË,
ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ ‡·ÓÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ë ·ÂÁ‡‚‡ËÈÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡-
ÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ ÔÛÚÂÏ Ò·Ó‡ Ë Ó·‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó ÒÓÒÚÓflÌËË Ó·˙ÂÍ-
Ú‡ Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚, ‚˚‡·ÓÚÍË Â¯ÂÌËÈ Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ Ë
Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl.
ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ Í‡Í fl‚ÎÂÌËÂ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÏË‡ Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„ÓÓ·-
‡ÁÌÓ. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ËÏÂÂÚ ÏÂÒÚÓ ‚Ó ‚ÒÂı ÙÓÏ‡ı ‰‚ËÊÂÌËfl Ï‡ÚÂËË:
ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍÓÈ, ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË.
ÅÂÁ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÌËÍ‡Í‡fl Ï‡¯ËÌ‡,
ÔÓıÓ‰ËÚ¸ ÔÓ ÔÓ‚Ó‰ÌËÍÛ ˝ÎÂÍÚÓÚÓÍ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ó„‡ÌËÁÏ, ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌËÓ‚‡Ú¸ ÔÓÏ˚¯ÎÂÌÌÓÂ ÔÂ‰ÔËflÚËÂ Ë Ú. ‰. àÒıÓ‰fl ËÁ ˝ÚÓ„Ó,
‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ì‡ÛÍÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔËÌflÚÓ ‡Á‰ÂÎflÚ¸ (ÍÎ‡ÒÒËÙËˆË-
Ó‚‡Ú¸) Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÚË ·ÓÎ¸¯Ëı ‚Ë‰‡:
1. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ÌÂÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰Â, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ ‚ Ï‡¯ËÌ‡ı Ë
ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ı Ï‡¯ËÌ ( ËÁÛ˜‡ÂÚÒfl ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÚÂıÌË˜ÂÒ-
ÍËÏË Ì‡ÛÍ‡ÏË);
2. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ÊË‚˚ı Ó„‡ÌËÁÏ‡ı (·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ‡ı).
ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÔÓÚÂÍ‡˛˘ËÏË ‚ ÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰Â,
Ë ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ÏË Ò ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ó„‡ÌËÁ-
ÏÓ‚. ùÚ‡ Ó·Î‡ÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ËÁÛ˜ÂÌËfl
ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ì‡ÛÍ;
3. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ‚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ı Î˛‰ÂÈ
ÔË Ëı Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË (ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ).
ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ Í‡Í ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Î˛‰ÂÈ, Ó·˙Â‰Ë-
ÌÂÌÌ˚ı ‚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â „ÛÔÔ˚ Ò Ëı ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ËÌÚÂÂÒ‡ÏË,
Ú. Â. ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË. ùÚ‡ Ó·Î‡ÒÚ¸ ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl, ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ËÁÛ˜ÂÌËfl
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ì‡ÛÍ [24].
20
åÂÊ‰Û ˝ÚËÏË ‚Ë‰‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÏÂÂÚÒfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‡Á-

ÎË˜ËÂ ÔÓ ı‡‡ÍÚÂÛ Ë ˆÂÎflÏ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÌÂÎ¸Áfl ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÁÌ‡Í ‡-
‚ÂÌÒÚ‚‡, Ì‡ÔËÏÂ, ÏÂÊ‰Û ÊË‚ÓÈ ÍÎÂÚÍÓÈ Ë ÙËÏÓÈ. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó,
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ, Ë
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÌÓÓÒÙÂÌ˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ÌÂ ‚ÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ˝ÚÛ ÍÎ‡ÒÒË-
ÙËÍ‡ˆË˛. à ‚ Ò‚flÁË ÒÓ ÒÔÂˆËÙËÍÓÈ, ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‚ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌ-
ÌÓÈ ‡ÌÂÂ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË ˜ÂÚ‚ÂÚ˚È ‚Ë‰. àÎË, Û˜ËÚ˚‚‡fl, ˜ÚÓ
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‰‚‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓ‰ÍÎ‡ÒÒ‡, ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÍÓÎÎÂÍ-
ÚË‚ÌÓÈ (ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ) ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Î˛‰ÂÈ, ‰ÓÔÓÎÌËÚ¸ ÔÓ‰ÍÎ‡ÒÒÓÏ —
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ëå). å˚ ‡ÍˆÂÌÚËÛÂÏ Ç‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ
Ì‡ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ·ËÓÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚ÏË Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË.
é‰Ì‡ÍÓ, ‚ ÒËÎÛ ‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Â‰ËÌÒÚ‚‡ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡,
‚ÒÂÏ ‚Ë‰‡Ï ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚ Ë Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Â ÙÓÏ‡Î¸Ì˚Â
ÔËÁÌ‡ÍË, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ó·˘ËÂ ÔËÌˆËÔ˚ Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË, ÁÌ‡ÌËÂ ÍÓÚÓ-
˚ı ËÏÂÂÚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ.
èÂ‚˚Ï Ú‡ÍËÏ ÔËÁÌ‡ÍÓÏ ‚ÒflÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡ÎË-
˜ËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ÇÂ‰¸ Ò‡Ï ÚÂÏËÌ «ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËÂ» ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚ ËÎË Ó·˙ÂÍÚ,
ÍÓÚÓ˚È ÛÔ‡‚ÎflÂÚ, Ë ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ ËÏÂÂÚÒfl ÚÓÚ, ÍÓÚÓ˚Ï ÛÔ‡‚Îfl˛Ú.
èÂ‚˚È ÔËÌflÚÓ Ì‡Á˚‚‡Ú¸ Ó„‡ÌÓÏ (ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ) ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ÚÓ-
ÓÈ — Ó·˙ÂÍÚÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
àÁ ÔË‚Â‰ÂÌÌÓÈ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Ì„ÎÓ-
flÁ˚˜ÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ «ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ» ÌÂÎ¸Áfl Ó‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓ Á‡ÏÂÌËÚ¸ ÛÒÒÍÓ-
flÁ˚˜Ì˚Ï ÚÂÏËÌÓÏ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ», ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ ÔÂ‚ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Â˜¸
Ë‰ÂÚ ÎË¯¸ Ó· Ó‰ÌÓÏ ËÁ ‚Ë‰Ó‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ ËÏÂÌÌÓ, Ó· ÛÔ‡‚ÎÂÌËË
ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ (ıÓÚfl fl‰ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎÂÈ ‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ÂÏfl ÒÍÎÓÌÌ˚
‡ÒÔÓÒÚ‡ÌflÚ¸ ‰‡ÌÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ Ì‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ˆÂÎÓÏ,
˜ÚÓ, Í‡Í ·Û‰ÂÚ ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ, ÌÂ ÎË¯ÂÌÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl) [24].
éÍÒÙÓ‰ÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡ ‰‡ÂÚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ
ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Ú‡ÍÚÓ‚ÍË ÚÂÏËÌ‡ «ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ»: ÒÔÓÒÓ·, Ï‡ÌÂ‡ Ó·˘ÂÌËfl
Ò Î˛‰¸ÏË; ‚Î‡ÒÚ¸ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl; ÓÒÓ·Ó„Ó Ó‰‡ ÛÏÂÎÓÒÚ¸ Ë
‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚË‚Ì˚Â Ì‡‚˚ÍË; Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚË‚Ì‡fl
Â‰ËÌËˆ‡. é‰Ì‡ÍÓ ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÏÓÊÌÓ ÓˆÂ-
ÌËÚ¸ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó „ÛÔÔ‡ ÒÓÚÛ‰ÌË˜‡˛˘Ëı
Î˛‰ÂÈ Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚ Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Í Ó·˘ËÏ ˆÂÎflÏ. àÚ‡Í, ÔÓÌflÚËÂ
«ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ» Ô‡‚ÓÏÂÌÓ ÓÚÌÓÒËÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Í ÍÎ‡ÒÒÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË Ë Â„Ó ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ‚Ë‰‡Ï. Ç ˆÂÎÓÏ, ÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÏÓÚË‚‡ˆËË Ë
21
ÍÓÌÚÓÎfl, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ·˚ ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ Ë ‰ÓÒÚË˜¸ ˆÂÎË

Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÂÁ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ [13].
çÛÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÛÚÓ˜ÌÂÌËË Ë ÔÓÌflÚËÂ — ëå. ÇÒÚÂ˜‡˛˘ËÂÒfl
‚ ÔÂ˜‡ÚË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÌÂ ‚ÒÍ˚‚‡˛Ú ÒÛÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ëå),
‡ Ó·˚˜ÌÓ Ò‚Ó‰flÚÒfl Í ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Û Ò‚ÓËÏ ‚ÂÏÂÌÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ
ÔË ˝ÚÓÏ ÒÎÓ‚Ó «ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó» Ò‡ÏÓ ÌÛÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓflÒÌÂÌËË.
çÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜ÂÚÍÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÒÛÚË ëå ‰‡ÌÓ Ë ‚ ˝ÌˆËÍÎÓ-
ÔÂ‰Ë˜ÂÒÍÓÏ ÒÎÓ‚‡Â ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ — ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ (ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓÏ
Ë Ú. ‰.) ËÒÔ˚Ú‡ÌÌ˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ÔËÂÏÓ‚ ‡·ÓÚ˚ ‚ ÔÓ‚-
ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰Îfl ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ‚˚ÔÓÎÌflÂ-
Ï˚ı ÔÓˆÂ‰Û Ë ÓÔÂ‡ˆËÈ, ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. Ç ˝ÚÓÏ
ÊÂ ÒÎÓ‚‡Â ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ëå Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌËÂ ‡·ÓÚÌËÍÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ò‚ÓËÏ ‡·Ó˜ÂÏ ‚ÂÏÂÌÂÏ [17]. çÂÚÓ˜ÌÓÒÚ¸ Ú‡ÍÓ„Ó ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËfl ÒÓÒÚÓËÚ ıÓÚfl ·˚ ‚ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËË, ˜ÚÓ ÔÂÒÓÌ‡Î ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ
ËÒÔ˚Ú‡ÌÌ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡. Ä ÂÒÎË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ — ÔËÏÂÌËÚ¸ Â˘Â ÌÂ ‡ÔÓ-
·ËÓ‚‡ÌÌ˚Â ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË? äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË
ÛÔÓÚÂ·ÎflÂÚÒfl ÚÂÏËÌ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÂÏÂÌÂÏ». í‡ÍÓÈ ÚÂÏËÌ ÌÓÒËÚ
ÒÍÓÂÂ Ó·‡ÁÌ˚È, ˜ÂÏ Ì‡Û˜Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ. Ç ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚Ëflı ‰Îfl ÚÓ„Ó,
˜ÚÓ·˚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ ÌÛÊÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ Ë ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÔÓÚÂÍ‡˛-
˘ËÏË ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰Â. èÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ÊÂ, ‚ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓÏ ÁÌ‡˜ÂÌËË ÒÎÓ‚‡
«ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ», ‚ ÔËÌˆËÔÂ ÌÂÏ˚ÒÎËÏÓ ıÓÚfl ·˚ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË ËÁ‚ÌÂ.
àÁ ÒÍ‡Á‡ÌÌÓ„Ó ‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ Ì‡‰Ó ‰‡Ú¸ Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÂ ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÌflÚËflÏ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ» Ë «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·ÓÈ». èË˜ÂÏ,
˜ÚÓ·˚ Ú‡ÍÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ·˚ÎÓ ÔÓÌflÚÌ˚Ï, ‡ „Î‡‚ÌÓÂ — ËÏÂÎÓ Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍÛ˛ ˆÂÌÌÓÒÚ¸, ÓÌÓ, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, ‰ÓÎÊÌÓ ÓÚ‚Â˜‡Ú¸ Í‡Í ÏË-
ÌËÏÛÏ Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ‚ÓÔÓÒ˚: ÍÚÓ (˜ÚÓ), ÍÂÏ (˜ÂÏ), Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ˜Â„Ó,
Ò Í‡ÍÓÈ ˆÂÎ¸˛ Ë Í‡Í ÍÓÌÍÂÚÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ?
êÂ¯ËÚ¸ ‰‡ÌÌÛ˛ Á‡‰‡˜Û ÏÓÊÌÓ ÓÔË‡flÒ¸ Ì‡ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˛ ÛÔ-
‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ Ì‡ÛÍË.
Ç Â¯ÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë ÏÓ„ÛÚ ÔÓÏÓ˜¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ë
Ú‡ÍËı Ì‡ÛÍ, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛˘Ëı ‡ÁÎË˜Ì˚Â ‡ÒÔÂÍÚ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Í‡Í
ÒÓˆËÓÎÓ„Ëfl, ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl, ÍË·ÂÌÂÚËÍ‡ Ë ‰. äÓÏÔÎÂÍÒÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰,
Ú. Â. ÔÓ‰ıÓ‰ Ò Û˜ÂÚÓÏ ‚˚‚Ó‰Ó‚ ‚ÒÂı Ì‡ÛÍ, ËÒÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÚÂ ËÎË ËÌ˚Â
ÒÚÓÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ËÏÂÂÚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ.
èË ˝ÚÓÏ ËÒıÓ‰ÌÓÈ ·‡ÁÓÈ ‰Îfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ô‡Í-
ÚËÍ‡, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÌËÍ‡ÍÛ˛ Ì‡Û˜ÌÛ˛ ÚÂÓË˛ ËÎË ÙÓÏÛÎËÓ‚ÍÛ ‚˚‰Û-
Ï‡Ú¸ ÌÂÎ¸Áfl, ÂÂ ÏÓÊÌÓ ËÁ‚ÎÂ˜¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÁ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó Ì‡Ò ÏË‡, ËÁ
22
Â‡Î¸ÌÓ Ë Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓ‚. è‡ÍÚËÍ‡ Ë Ó·˙ÂÍÚË‚-

Ì˚È ÏË ÔÓ ‚ÓÔÓÒ‡Ï ëå ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÌÂ Í‡ÍÓÂ-ÚÓ Ì‡‰ÛÏ‡ÌÌÓÂ ËÎË ‚ÓÁÌËÍ¯ÂÂ Ì‡
«„ÓÎÓÏ ÏÂÒÚÂ» fl‚ÎÂÌËÂ, ‡ Ó‰ÌÓ ËÁ ‚ÒÂÓ·˘Ëı Ë Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
Ï˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ë ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡.
Ç ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÏ ÁÌ‡˜ÂÌËË ÚÂÏËÌ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ» ÛÔÓÚÂ·ÎflÂÚÒfl
‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÍÓ„‰‡ Â˜¸ Ë‰ÂÚ Ó Ú‡ÍËı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı Ó·˙ÂÍÚ‡, ÍÓÚÓ˚Â
ÌÂ ÏÓ„ÛÚ Ë ÌÂ ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓÚÂÍ‡Ú¸ ÒÚËıËÈÌÓ, ÌÂÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ, ÍÓ„‰‡
ÚÂ·ÛÂÚÒfl ÚÓ ËÎË ËÌÓÂ Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ÂÂ Ë Ó„‡ÌËÁÛ˛˘ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
Ì‡ ÌÂ„Ó ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. çÓ ˜ÚÓ·˚ Ú‡ÍÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
·˚ÎÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÏÓ, ÏÂÊ‰Û Ó„‡ÌÓÏ Ë Ó·˙ÂÍÚÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·flÁ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ Í‡Í‡fl-ÎË·Ó Ò‚flÁ¸.
ëÎÓ‚‡ «ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó», «ÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ», «Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ» Ë ‰.
Ó·˚˜ÌÓ ÛÔÓÚÂ·Îfl˛ÚÒfl ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÍÓ„‰‡ ÔÓˆÂÒÒÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ıÓÚflÚ ÔË‰‡Ú¸ ÚÓÚ ËÎË ËÌÓÈ ÓÚÚÂÌÓÍ. í‡Í, ÒÎÓ‚Ó «ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó» ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÍÓ„‰‡ Ë‰ÂÚ Â˜¸ Ó· ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËË ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ‚˚Ò¯Ëı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó„‡ÌÓ‚ Ë ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı
ÎËˆ Ë ÍÓ„‰‡ ˝ÚÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÌÓÒËÚ ·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÈ ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘ËÈ Ë
Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ËÈ ı‡‡ÍÚÂ, ÒÓ˜ÂÚ‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ıÓÁflÈÒÚ‚ÂÌÌÓ-
˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ ËÎË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÙÛÌÍˆËË (Ì‡ÔËÏÂ, ÔÓ‰·Ó Ë
‡ÒÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ Í‡‰Ó‚, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ Ëı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ô.).
ëÎÓ‚‡ «Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ», «Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËÂ», «ÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ»
Ë ‰Û„ËÂ ÛÔÓÚÂ·Îfl˛ÚÒfl ‚ÏÂÒÚÓ ÒÎÓ‚‡ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ», Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ,
‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÍÓ„‰‡ Â˜¸ Ë‰ÂÚ Ó· ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ‚ ıÓ‰Â ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó
ÔÓˆÂÒÒ‡, ‚ Â„Ó ‰ËÌ‡ÏËÍÂ.
ëÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ˝ÚËı ÚÂı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ — Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò ÔË-
ÒÛ˘ËÏË ÂÏÛ ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ë ÏÂÚÓ‰‡ÏË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ó·˙ÂÍ-
Ú‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Í‡Ì‡ÎÓ‚ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÌËÏË Ë ˆÂÎË ÔËÌflÚÓ Ì‡Á˚‚‡Ú¸
ÒËÒÚÂÏÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ëËÒÚÂÏÓÈ ‚ÓÓ·˘Â ‚ Ì‡ÛÍÂ ÔËÌflÚÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ Ë
Á‡ÏÍÌÛÚÓÂ Â‰ËÌÒÚ‚Ó Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ë ÒÔÓÒÓ·Ì˚ı Í ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ (Ë ‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ — ÔÓ ÄÌÓıËÌÛ) ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ (Ó·˙ÂÍÚÓ‚,
ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚, ‚Á„Îfl‰Ó‚ Ë Ô.). èË ˝ÚÓÏ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ˆÂÎÓÏ ÌÂ
ÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡Ï Í‡Ê‰Ó„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ ‚ÁflÚÓ„Ó ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ ËÎË
„ÛÔÔ˚ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚.
óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í Ò‡ÏÓÛÔ‡‚Îfl˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÛÔ‡‚-
Îfl˛˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ (ÒÛ·˙ÂÍÚ — ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
(Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡). ëËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ó·‡ÁÛÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ ÒÚÛÍÚÛÛ — Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÛ˛ ÓÒÌÓ-
‚Û ‚ÒflÍÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ÅÂÁ ÒËÒÚÂÏ˚, ·ÂÁ ÒÚÛÍÚÛ˚ Ë
23
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÌÂÚ. ëËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸ — ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó, Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ

ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ÛÒÎÓ‚ËÂ ‰Îfl ÔÓÚÂÍ‡ÌËfl ‚ÒflÍÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
é·˙ÂÍÚË‚Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÒËÒÚÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÚÂ·ÛÂÚ
Ëı ÔÓÒÚÓflÌÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
Ç ıÓ‰Â ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË Ì‡ ·‡ÁÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡-
Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ ‚ÓÁÌËÍÎË ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚Â Ë Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â ·ËÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ì‡˜ËÌ‡fl ÓÚ ÊË‚ÓÈ ÍÎÂÚÍË Ë ÍÓÌ˜‡fl
Ò‡ÏÓÈ ÒÎÓÊÌÂÈ¯ÂÈ Ë ‚˚ÒÓÍÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ — ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍËÏ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ. ÅÎ‡„Ó‰‡fl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ‚ Ú‡ÍËı ÒËÒÚÂÏ‡ı
ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚÒfl ‰ÓÔÛÒÚËÏÓÂ ‰Îfl ÊËÁÌË ÍÓ‚flÌÓÂ ‰‡‚ÎÂÌËÂ, ÚÂÏÔÂ-
‡ÚÛ‡, ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó Ò‡ı‡‡ ‚ ÍÓ‚Ë, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Û‰‡ÎÂÌËÂ ÔÓ‰ÛÍÚÓ‚
ÔÂÂ‡·ÓÚÍË ÔË˘Ë, Á‡˘ËÚ‡ ÓÚ ‚Â‰Ì˚ı ‚ÌÂ¯ÌËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÏÌÓ-
„ËÂ ‰Û„ËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚.
ÑÎfl Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û Ó„‡Ì‡ÏË Ë Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÒÔÓÎ¸-
ÁÛ˛ÚÒfl ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â Í‡Ì‡Î˚, Ì‡˜ËÌ‡fl ÓÚ ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı Ë ÒÎÛıÓ‚˚ı
Ë ÍÓÌ˜‡fl ÒÎÓÊÌ˚ÏË ‡‰ËÓ˝ÎÂÍÚÓÌÌ˚ÏË ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡ÏË, ‚ıÓ‰fl˘ËÏË
‚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ê‡ÒÒÏÓÚÂ‚ ‚ÌÂ¯Ì˛˛ ÙÓÏÛ, ÔÂÂÈ‰ÂÏ Í ‡Ì‡ÎËÁÛ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔÓ‰ ÍÓÚÓ˚Ï Ó·˚˜ÌÓ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚ı Ó„‡Ì‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï Ó·‡ÁÓÏ Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ˚
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl ÍÓÌÂ˜ÌÓÈ ˆÂÎË. îÛÌÍˆËflÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÔËÌflÚÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ú‡ÍÓÈ Ó·ÓÒÓ·ÎÂÌÌ˚È ‚Ë‰ ÛÔ‡‚ÎÂÌ-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡ Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚È ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛
˜‡ÒÚÌÓÈ (ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜ÌÓÈ) ˆÂÎË Ì‡ ÔÛÚË Í Ó·˘ÂÈ Ë ÍÓÌÂ˜ÌÓÈ ˆÂÎË.
îÛÌÍˆËfl — ÔÓÌflÚËÂ ·ÓÎÂÂ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÂ, ˜ÂÏ Î˛·ÓÂ ÓÚ‰ÂÎ¸-
ÌÓ ‚ÁflÚÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. éÌ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÒËÒÚÂÏÛ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ÏÓÁ„ÓÏ
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰ÓÒÚË˜¸ ˜‡ÒÚ-
ÌÓÈ ˆÂÎË Ë ÔËÒÚÛÔËÚ¸ Í ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ ÙÛÌÍˆËË. ç‡ Ô‡Í-
ÚËÍÂ ËÌÓ„‰‡ ËÏÂÂÚ ÏÂÒÚÓ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÓÎË Ë ÌÂÍÓÚÓÓÂ ÔÂÂÔÎÂÚÂÌËÂ,
Ì‡ÍÎ‡‰Í‡ Ó‰ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË Ì‡ ‰Û„Û˛ ÔÓ ‚ÂÏÂÌË Ëı ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl,
˜ÚÓ Ï˚ Û‚Ë‰ËÏ ÌËÊÂ. Ç ÙÛÌÍˆËflı, Ëı ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Ë ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË
ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl Ë ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ‚ÒÂ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. àı ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ‡Á‰ÂÎÂÌËÂÏ Ë ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡-
ˆËÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡.
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÙÛÌÍˆËflÏË ÒÚÓËÚÒfl ÒÚÛÍÚÛ‡ Ó„‡ÌÓ‚
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ ‰Îfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl Í‡Ê‰ÓÈ ËÁ ÌËı Ó·˚˜ÌÓ ÚÂ·ÛÂÚÒfl
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÂ ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ô‡‚, Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒ-
ÚË ÏÂÊ‰Û ÒÓÒÚ‡‚Ì˚ÏË ˜‡ÒÚflÏË (Ì‡ÔËÏÂ, ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ÏË ÎËˆ‡ÏË)
˝ÚËı Ó„‡ÌÓ‚, Ëı ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÁÌ‡ÌËfl, Ì‡‚˚ÍË, ÔËÏÂÌÂÌËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
24
‚Û˛˘Ëı ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚË ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ë ÔËÂÏÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. óÂÚÍÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÙÛÌÍˆËÈ
ËÏÂÂÚ, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ.
óÚÓ·˚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÙÛÌÍˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔËÒÛ˘ËÂ
Î˛·ÓÏÛ Ó„‡ÌÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÔflÚ¸-Ú‡ÍË ÔÓ‡Ì‡ÎËÁË-
Ó‚‡Ú¸ Ô‡ÍÚËÍÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂ„Ó. èË Ú‡ÍÓÏ ‡Ì‡ÎËÁÂ Ï˚ Ò‡‚-
ÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÎÂ„ÍÓ ÏÓÊÂÏ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÚÓÚ Ù‡ÍÚ, ˜ÚÓ
ÔÓˆÂÒÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ‚ÒflÍÓ„Ó Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ÓÁÌË-
Í‡ÂÚ ÌÂ Ò‡Ï ÔÓ ÒÂ·Â, ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ÔË˜ËÌ˚,
Â‡ÍˆËÂÈ Ì‡ ÚÂ ËÎË ËÌ˚Â ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ Ó·˙ÂÍÚÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÎË ‚ ÓÍ-
ÛÊ‡˛˘ÂÈ Â„Ó ÒÂ‰Â.
ëÍ‡Á‡ÌÌÓÂ ÒÓ ‚ÒÂÈ Ó˜Â‚Ë‰ÌÓÒÚ¸˛ Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ, ˜ÚÓ ÔÂ‚ÂÈ-
¯ÂÈ ÙÛÌÍˆËÂÈ Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ÔÓ Í‡Ì‡ÎÛ
Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË Ò‚Â‰ÂÌËÈ Ó ÒÓÒÚÓflÌËË Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl Ë Ó· ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ Â„Ó ÒÂ‰Â. ÅÂÁ ˝ÚÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚
Î˛·Ó„Ó Ó„‡Ì‡, ‚ ÔËÌˆËÔÂ, ÌÂÏ˚ÒÎËÏÓ, Ú‡Í Í‡Í ˝ÚÓ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ
(‡ÌÓ ËÎË ÔÓÁ‰ÌÓ) ‚ÓÈ‰ÂÚ ‚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ Ò Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸˛ Ë ÔË‚Â‰ÂÚ Í ‡ÁÛ¯ÂÌË˛ ÒËÒÚÂÏ˚. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ
Ú‡ÍÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ÒÂ„‰‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÈ Ë
ÒÎÓÊÌ˚È ‚Ë‰ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÚÂ·Û˛˘ËÈ ÓÚ ÌÂ„Ó
ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı Ô‡‚, ÁÌ‡ÌËÈ Ë ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒÂ‰ÒÚ‚
Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. èÓ ˝ÚËÏ ÒÓÓ·‡ÊÂÌËflÏ ‚ÔÓÎÌÂ Ô‡‚ÓÏÂÌÓ
Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÂÂ ÙÛÌÍˆËÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ ÌÂ Í‡ÍËÏ-ÎË·Ó ‚ÒÔÓÏÓ„‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï
ÏÂÓÔËflÚËÂÏ. éÒÓ·ÂÌÌÓ ˝ÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
ÒËÒÚÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, „‰Â ÔÓÚÓÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ò Í‡Ê‰˚Ï „Ó‰ÓÏ ‚ÓÁ-
‡ÒÚ‡˛Ú. êÂ‡ÍˆËfl Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ì‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛
ÒÓÒÚÓflÌËfl ·˚‚‡ÂÚ ‡ÁÎË˜ÌÓÈ. Ç ‚˚ÒÓÍÓ‡Á‚ËÚ˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı Ó„‡Ì
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ, ÌÓ Ë ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ, ı‡ÌËÚ, ËÁÛ˜‡ÂÚ,
ÔÂÓ·‡ÁÓ‚˚‚‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÂÂ Ò Á‡‰‡Ì-
Ì˚Ï ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ Ë, ÂÒÎË ÌÛÊÌÓ, ÔÂÂ‚Ó‰ËÚ ÒËÒÚÂÏÛ ‚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ
ÌÓ‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÂ ËÁÏÂÌË‚¯ËÏÒfl ÛÒÎÓ‚ËflÏ. íÂÏ
Ò‡Ï˚Ï Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡ÍÚË‚ÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl. í‡Í‡fl ‡ÍÚË‚Ì‡fl Â‡ÍˆËfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ
·Î‡„Ó‰‡fl ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ‚ ÓÒÌÓ‚Û ÂÂ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÔÓÎÓÊÂÌ ÔËÌˆËÔ Ó·‡Ú-
ÌÓÈ Ò‚flÁË. ùÚÓÚ ÔËÌˆËÔ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÌÓ Ë ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ ÙÛÌÍˆË˛ Ó„‡Ì‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚‡ÊÌÂÈ-
¯ËÏ Ë Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ‡ÍÚÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl ÔËÌflÚËÂ
Â¯ÂÌËfl. ÅÂÁ Â¯ÂÌËfl Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÌËÍ‡ÍËÂ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ÔËÌˆËÔÂ, ÌÂÏ˚ÒÎËÏ˚.
25
ëÛÚ¸ ÔËÌflÚËfl Î˛·Ó„Ó Â¯ÂÌËfl Ë, ‚ ˆÂÎÓÏ, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÒÓÒ-

ÚÓËÚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË Ó„‡ÌÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ë ÓˆÂÌÍË
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÒÓÒÚÓflÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊÂ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÒÂ‰Â,
ˆÂÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı Â„Ó Á‡‰‡˜, ÔÓÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒËÎ, ÒÂ‰ÒÚ‚, ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Ë ÒÓÍÓ‚ Ëı ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl, ‡ Ú‡Í-
ÊÂ ÏÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ˝ÚËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
Ç ÍË·ÂÌÂÚËÍÂ ÔÓˆÂÒÒ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl Ó·˚˜ÌÓ Ì‡Á˚‚‡˛Ú
ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ó„‡ÌÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ÍÓ-
Ï‡Ì‰ÌÛ˛, Ú. Â. ‚ Ú‡ÍÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓÓÈ Á‡ÚÂÏ
ÒÚ‡‚flÚÒfl Á‡‰‡˜Ë Ó·˙ÂÍÚÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ Ë
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌË˛ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ˆÂÎÓÏ ÔË‰‡ÂÚÒfl ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È
ı‡‡ÍÚÂ. ÇÔÓÎÌÂ Ó˜Â‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ ·ÂÒˆÂÎ¸Ì˚Â ÒÚËıËÈÌ˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Î˛·Ó„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ ÌÂÎ¸Áfl Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚ÏË, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌË ÔÓ-
ÚË‚ÓÂ˜‡Ú Ò‡ÏÓÏÛ ÒÏ˚ÒÎÛ ÒÎÓ‚‡ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ». ÇÒflÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÌÂ ‡‰Ë Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl, ‡ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÛÔ‡‚ÎflÂ-
Ï˚Ï Ó·˙ÂÍÚÓÏ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ˆÂÎË. ñÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-
ÌÓ, Ú‡ÍÊÂ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Ë „Î‡‚Ì˚Ï ÔËÁÌ‡ÍÓÏ Î˛·Ó„Ó
‚Ë‰‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÚÓ„Ó, „‰Â ÓÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl (‚ Ï‡-
¯ËÌ‡ı, ÊË‚ÓÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ ËÎË ‚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Â Î˛‰ÂÈ).
èÓ Ò‚ÓÂÏÛ ı‡‡ÍÚÂÛ ˆÂÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‡ÁÎË˜Ì˚-
ÏË. éÌË Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÛÒÎÓ‚ËÈ ÂÂ ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Ó‚‡ÌËfl. èÓ-‡ÁÌÓÏÛ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ÒËÒÚÂÏ‡ı Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˆÂÎË
Ó„‡ÌÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. Ç ÒËÒÚÂÏ‡ı, ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛˘Ëı ·ÂÁ Û˜‡ÒÚËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡; Ì‡ÔËÏÂ ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ı ÊË‚ÓÚÌ˚ı, ˆÂÎ¸ ÙÓÏËÛÂÚÒfl Ì‡
ÓÒÌÓ‚Â ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ˚ı Á‡ ÏÌÓ„ËÂ ÒÓÚÌË Ë Ú˚Òfl˜Ë ÎÂÚ ·ÂÁÛÒÎÓ‚Ì˚ı Ë
ÛÒÎÓ‚Ì˚ı ÂÙÎÂÍÒÓ‚, ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËfl Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â, ‡ Ú‡ÍÊÂ
‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚. èËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ËÌ‡˜Â ˆÂÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ‚ ÒËÒÚÂÏ‡ı Ò Û˜‡ÒÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. á‰ÂÒ¸ ‚ ÓÒÌÓ‚Â Ú‡ÍÓ„Ó
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÎÂÊËÚ ‚˚Ò¯‡fl ÙÓÏ‡ ÓÚ‡ÊÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ
Ì‡ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ Ò‚ÓËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ. èË ˝ÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ
‡ÍÚË‚ÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÔËÓ‰Û, Ë‰Â‡Î¸ÌÓ ÔÂ‰‚ÓÒıË˘‡Ú¸
(ÔÂ‰‚Ë‰ÂÚ¸) ÍÓÌÂ˜Ì˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ä. å‡ÍÒ ‚ Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ ÔËÒ‡Î: «...ë‡Ï˚È ÔÎÓıÓÈ ‡ıËÚÂÍÚÓ ÓÚ Ì‡Ë-
ÎÛ˜¯ÂÈ Ô˜ÂÎ˚ Ò Ò‡ÏÓ„Ó Ì‡˜‡Î‡ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ, ÔÂÊ‰Â ˜ÂÏ
ÒÚÓËÚ¸ fl˜ÂÈÍÛ ËÁ ‚ÓÒÍ‡, ÓÌ ÛÊÂ ÔÓÒÚÓËÎ ÂÂ ‚ Ò‚ÓÂÈ „ÓÎÓ‚Â. Ç ÍÓÌˆÂ
ÔÓˆÂÒÒ‡ ÚÛ‰‡ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú, ÍÓÚÓ˚È ÛÊÂ ‚ Ì‡˜‡ÎÂ ˝ÚÓ„Ó
ÔÓˆÂÒÒ‡ ËÏÂÎÒfl ‚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú. Â. Ë‰Â‡Î¸ÌÓ» [10].
Ç ‰Û„ÓÏ ÏÂÒÚÂ ÓÌ ÓÚÏÂ˜‡Î, ˜ÚÓ «‚ ÔËÓ‰Â ...‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ó‰Ì‡ Ì‡ ‰Û-
„Û˛ ÎË¯¸ ÒÎÂÔ˚Â, ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ÒËÎ˚, ‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË ÍÓÚÓ-
26
˚ı Ë ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl Ó·˘ËÂ Á‡ÍÓÌ˚. á‰ÂÒ¸ ÌË„‰Â ÌÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ,

ÊÂÎ‡ÂÏÓÈ ˆÂÎË... ç‡Ó·ÓÓÚ, ‚ ËÒÚÓËË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Î˛‰Ë,
Ó‰‡ÂÌÌ˚Â ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ËÂ Ó·‰ÛÏ‡ÌÌÓ ËÎË ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ
ÒÚ‡ÒÚË, ÒÚÂÏfl˘ËÂÒfl Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ˆÂÎflÏ. á‰ÂÒ¸ ÌË˜ÚÓ ÌÂ ‰Â-
Î‡ÂÚÒfl ·ÂÁ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ì‡ÏÂÂÌËfl, ·ÂÁ ÊÂÎ‡ÂÏÓÈ ˆÂÎË» [10].
ÅÓÎ¸¯Â ÚÓ„Ó, ÔË ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ÏË Î˛‰ÂÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÊËÁÌË ˆÂÎ¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl, ÌÓ Ë ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ÚÛ‰ Á‰ÂÒ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl ‡ÁÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚ¸˛ ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
ÚÛ‰‡, ‡ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔËÌËÏ‡˛Ú ÙÓÏÛ Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË Ò Ëı ˜ËÒÚÓ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏË Í‡˜ÂÒÚ-
‚‡ÏË (ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ÔÓÎÓÊÂÌËÂÏ, ÏÓ‡Î¸Ì˚Ï Ó·ÎËÍÓÏ, ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ
Í ÚÛ‰Û, ÁÌ‡ÌËflÏË Ë Ì‡‚˚Í‡ÏË, ÔË‚˚˜Í‡ÏË, Ó·˚˜‡flÏË Ë Ú. ‰.).
ñÂÎ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‰ÂÒ¸ ËÏÂÂÚ ÒÛ„Û·Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ.
èÓÒÎÂ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÔË ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏÓÒÚË Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚÒfl Ë Á‡‚Â¯‡ÂÚÒfl. èË ˝ÚÓÏ
Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚËÁËÛÂÚ Ë ‰ÂÚ‡ÎËÁËÛÂÚ Á‡‰‡˜Ë, ÒÔÓÒÓ·˚,
ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔËÏÂÌflÂÏ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ë ÒÓÍË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·˙ÂÍ-
ÚÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔÓfl‰ÓÍ Ëı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ, Ò ÓÍÛ-
Ê‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ Ë Ô.
Ç ÒÚÓ„ÓÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔËÌflÚ˚Ï Â¯ÂÌËÂÏ Ë Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚Ï
ÔÎ‡ÌÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó„‡ÌÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ
ÙÛÌÍˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl: ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Á‡‰‡˜ Ó·˙ÂÍÚÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËfl ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë Ò‚flÁË Ò ÌËÏ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ
‚ÒÂÒÚÓÓÌÌÂÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. èË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËË Ì‡Á-
‚‡ÌÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÏÂÂÚ ‰ÂÎÓ ÛÊÂ ÌÂ Ò ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÂÈ ÒÓÒÚÓflÌËfl, ‡ Ò Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ÏË Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË Ë ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ì‡
ÌËı ÔÛÚÂÏ ÔÂÂ‰‡˜Ë ËÏ ÍÓÏ‡Ì‰ÌÓÈ (ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ) ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
Ç˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÔËÌflÚÓ„Ó Â¯ÂÌËfl Ë Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ. èÓ ˝ÚËÏ ÔË˜ËÌ‡Ï ‰‡Ì-
ÌÛ˛ „ÛÔÔÛ ÙÛÌÍˆËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÌÂÍÓÚÓ˚Â ‡‚ÚÓ˚ Ó·˙Â‰ËÌfl˛Ú
‚ Ó‰ÌÛ ·ÓÎÂÂ ÍÛÔÌÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ˜ÚÓ, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰,
ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ô‡‚ÓÏÂÌ˚Ï, ÌÓ Ò ÚÓÈ Ó„Ó‚ÓÍÓÈ, ˜ÚÓ ÂÁÍÓÈ „‡-
ÌËˆ˚ ÏÂÊ‰Û ÙÛÌÍˆËflÏË ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ: ˝Ú‡ „‡ÌËˆ‡ ‚ÂÒ¸Ï‡ ÛÒÎÓ‚Ì‡
Ë ÔÓ‰‚ËÊÌ‡. í‡ÍÛ˛ Ó„Ó‚ÓÍÛ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡ÂÚ ÚÓÚ Ù‡ÍÚ, ˜ÚÓ ·ÂÁ ÔÓÎÛ˜Â-
ÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÒÓÒÚÓflÌËfl Ë ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl ÌËÍ‡Í‡fl Ô‡‚ËÎ¸-
Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌ‡, Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ, Ò·Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔËÌflÚËÂ
Â¯ÂÌËfl Ë ‚ÒÂ ‰Û„ËÂ ÙÛÌÍˆËË Ú‡ÍÊÂ ÌÛÊ‰‡˛ÚÒfl ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓÌËÁ˚‚‡ÂÚ ‚ÂÒ¸ ÔÓˆÂÒÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò‡ÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚.
27
ÇÒÂ ÔÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÙÛÌÍˆËË ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ ÔÓ‰„ÓÚÓ-

‚ËÚÂÎ¸Ì˚È ˝Ú‡Ô ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ˆÂ-
ÎÓÏ (ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ÒÚ‡ÚËÍÂ). èÓÒÎÂ Ëı ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ì‡ÒÚÛÔ‡ÂÚ
ÌÓ‚˚È ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚È ˝Ú‡Ô, Ì‡ ÍÓÚÓÓÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl ÙÛÌÍˆËË
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ıÓ‰Â ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ÔÓ ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı
ËÏ Á‡‰‡˜, Ú. Â. ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ‰ËÌ‡ÏËÍÂ. Ñ‡ÌÌ˚Â ÙÛÌÍˆËË Ó„‡Ì‡ ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl ÌÂÂ‰ÍÓ Ó·Ó·˘‡˛Ú Ë Ì‡Á˚‚‡˛Ú «Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËÂÏ», «ÍÓÂÍ-
ÚËÓ‚‡ÌËÂÏ» ËÎË «ÓÔÂ‡ÚË‚Ì˚Ï ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ». èË ˝ÚÓÏ, ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ Ë ÒÛÚË, ÓÌË ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÒıÓÊË Ò ÔÂ‰˚‰Û˘ËÏË (ÔÓ‰„ÓÚÓ-
‚ËÚÂÎ¸Ì˚ÏË) ÙÛÌÍˆËflÏË. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ, ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·ÓÈ, Í‡Í Ë
Î˛·ÓÂ ‰Û„ÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, ‚ÒÂ„‰‡ ÌÓÒËÚ ˜ÂÚÍÓ ‚˚‡ÊÂÌÌ˚È ˆËÍÎË-
˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ. ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ÙÛÌÍˆËÈ ëå ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ([ÜÑ] Â‡ÎËÁ‡ˆËfl Ò‚ÓËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ) Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
([Ñ] Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÌÓÏ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ, ÔÂ‰ÔËflÚËË) ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ Ë ÏÌÓ„Ó-
Í‡ÚÌÓ ÔÓ‚ÚÓflÂÚÒfl, ËÁÏÂÌfl˛ÚÒfl ÎË¯¸ Ëı ÍÓÌÍÂÚÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë
ÛÒÎÓ‚Ëfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl.
Ç ıÓ‰Â ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Î˛·Ó„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛
Ò‚ÓÂÈ Á‡‰‡˜Ë Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ÌÓ‚¸ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÔÓ Í‡Ì‡ÎÛ Ó·‡ÚÌÓÈ
Ò‚flÁË Ò‚Â‰ÂÌËfl (ËÌÙÓÏ‡ˆË˛) Ó Â„Ó ÒÓÒÚÓflÌËË Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â,
ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ëı Ò ‡ÌÂÂ Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚Ï ÔÎ‡ÌÓÏ, ‚ ÒÎÛ˜‡Â ÓÚÍÎÓÌÂÌËfl
(ÌÂÒÓ‚Ô‡‰ÂÌËfl) ‚ÌÓÒËÚ ‚ ÔÎ‡Ì ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÍÓÂÍÚË‚˚ ËÎË ÔË-
ÌËÏ‡ÂÚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÌÓ‚ÓÂ Â¯ÂÌËÂ (ÔË ÂÁÍËı ËÁÏÂÌÂÌËflı ÛÒÎÓ-
‚ËÈ), ‡ Á‡ÚÂÏ ÔÓ Í‡Ì‡ÎÛ ÔflÏÓÈ Ò‚flÁË ‰Ó‚Ó‰ËÚ ‰Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÛÚÓ˜ÌÂÌÌÛ˛ ËÎË ÌÓ‚Û˛ Á‡‰‡˜Û, Ú. Â. ÔÂÂ‰‡ÂÚ ÍÓÏ‡Ì‰ÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛.
í‡ÍËÂ ÓÔÂ‡ˆËË ÔÓ‚ÚÓfl˛ÚÒfl ‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ÌÂ ‚˚ÔÓÎÌËÚ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Ò‚ÓÂÈ Á‡‰‡˜Ë Ë ÌÂ ·Û‰ÂÚ ËÏ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ‡
ÍÓÌÂ˜Ì‡fl ˆÂÎ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ˆÂÎÓÏ. ÇÂÒ¸ ÔÓˆÂÒÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÌÓÒËÚ, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, flÍÓ ‚˚‡ÊÂÌÌ˚È ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ.
ç‡ÍÓÌÂˆ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÍÓÓÚÍÓ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl Â˘Â Ì‡ Ó‰ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ÍÓÌÚÓÎÂ. Ñ‡ÌÌ‡fl ÙÛÌÍˆËfl ‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ Ò‡ÏÓÒÚÓfl-
ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛ ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ ÍÓÌÚÓÎfl ‚ Ó·˘ÂÏ ÔÓˆÂÒÒÂ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÌÚÓÎfl ÎÂÊËÚ ÔËÌˆËÔ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û
Ó„‡ÌÓÏ Ë Ó·˙ÂÍÚÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
èÓËÁ‚Â‰ÂÌÌ˚È ÍË·ÂÌÂÚËÍÓÈ ‡Ì‡ÎËÁ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚ÒflÍÓ„Ó ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸, ˜ÚÓ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÚÓ„Ó, „‰Â ˝ÚÓÚ ÔÓ-
ˆÂÒÒ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl (‚ Ï‡¯ËÌÂ, ‚ ÊË‚ÓÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ, ÍÓÎÎÂÍÚË‚Â
Î˛‰ÂÈ ËÎË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ‚ ˆÂÎÓÏ), Ó·˘ËÏË Â„Ó ˜ÂÚ‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl:
• Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ì‡ÎË˜ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÓÒÚÓfl˘ÂÈ ËÁ Ó„‡-
Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ó·˙ÂÍÚ‡ (Ó·˙ÂÍÚÓ‚) ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÒÓÂ‰ËÌfl˛-
˘Ëı Ëı Í‡Ì‡ÎÓ‚ ÔflÏÓÈ Ë Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË Ë ˆÂÎË;
28
• ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û ˝ÎÂÏÂÌ-

Ú‡ÏË ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë Ì‡ÎË˜ËÂ ÛÔ‡‚Îfl˛-
˘Â„Ó Ô‡‡ÏÂÚ‡;
• ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ ÒËÒÚÂÏ˚, ÂÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÂÂıÓ‰ËÚ¸
ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ‰Û„ÓÂ Ë ÔÂÚÂÔÂ‚‡Ú¸ ÔË ˝ÚÓÏ ·ÓÎ¸-
¯ËÂ Ì‡„ÛÁÍË ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ·ÂÁ Ì‡Û¯ÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ
ÒÚÛÍÚÛ˚ Ë Ò‚ÓÈÒÚ‚.
èÓ Ò‚ÓÂÈ ÙÓÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ Î˛·ÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ
ÒÓ·ÓÈ ÔÓˆÂÒÒ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ì‡
Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. èÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ÓÌÓ ‚ ÒÚ‡ÚËÍÂ Ë ‰ËÌ‡ÏËÍÂ ‚ÍÎ˛-
˜‡ÂÚ ÙÛÌÍˆËË, „‰Â ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ˆËÍÎÂ fl‚Îfl˛ÚÒfl: ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ
ÔÓ Í‡Ì‡ÎÛ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÔËÌflÚËÂ ÔÓ ÌÂÈ
Â¯ÂÌËfl Ë ‰Ó‚Â‰ÂÌËÂ ‰Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ ÔÓ Í‡Ì‡ÎÛ ÔflÏÓÈ Ò‚flÁË ÍÓÏ‡Ì‰ÌÓÈ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË, Ú. Â. ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÂÏÛ Á‡‰‡˜Ë. ÅÂÁ ˝ÚËı ÙÛÌÍˆËÈ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËÂ, ‚ ÔËÌˆËÔÂ, ÌÂÏ˚ÒÎËÏÓ. éÌË ÔÓÌËÁ˚‚‡˛Ú ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË,
ÚÂÒÌÓ ÔÂÂÔÎÂÚ‡˛ÚÒfl Ò ÌËÏË Ë ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÔÓˆÂÒÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
èÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ‰ıÓ‰fl ÔÓ‰ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÛ˛ Í‡ÚÂ„ÓË˛ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ˝ÚË
ÙÛÌÍˆËË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ‰‡Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ó·˘Â„Ó ÔÓÌflÚËfl
Ó· ÛÔ‡‚ÎÂÌËË.
ÇÒflÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÂÒÚ¸ ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌ‡ı
‰‡ÌÌÓÈ ÒÂ‰˚ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÛÚÂÏ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË o Â„Ó
ÒÓÒÚÓflÌËË, ÔËÌflÚËfl ÔÓ ÌÂÈ Â¯ÂÌËfl Ë ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ó·˙ÂÍÚÛ Á‡‰‡˜ ÔÓ
‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Ì‡ ÔÂ‰˙-
fl‚ÎflÂÏ˚Â ‚ÓÔÓÒ˚: ‰Îfl ˜Â„Ó, ÍÚÓ (˜ÚÓ), ÍÂÏ (˜ÂÏ), Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ˜Â„Ó Ë
Í‡Í ÛÔ‡‚ÎflÂÚ.
Ç Ì‡¯ÂÏ ÔÓÌËÏ‡ÌËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ — ˝ÚÓ Ì‡Û˜Ì‡fl ‰ËÒˆËÔ-
ÎËÌ‡, ËÁÛ˜‡˛˘‡fl ÚÂÓË˛ Ë Ô‡ÍÚËÍÛ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔÓˆÂÒÒÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÜÑ
Ë Ñ) Ë ËÏÂÂÚ, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÛ˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚È ÛÒÔÂı Ë Ì‡ ÚÓ, Í‡Í ÒÚ‡Ú¸ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ. ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ — ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ÂÂ ‚ÂÒ¸ ‰Ë‡Ô‡ÁÓÌ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl
Ô‡ÍÚËÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚË,
ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ‡, ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË Ë ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡. ëÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ, Ò‡ÏÓÏÂÌÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ — Û˜Â·Ì‡fl ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
éÒÌÓ‚Ì˚Ï ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÔÓÎÓÊÂÌËÂÏ ‚ ˝ÚÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌÂ
Ï˚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ Ò‡Ï ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ‰Îfl ÊËÁÌË, ‡ ÌÂ Ì‡Ó·ÓÓÚ, Í‡Í ·˚ÎÓ Ë ÂÒÚ¸ ‚ Ì‡¯ÂÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â
29
Ë ÒÂ„Ó‰Ìfl, ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔË‰‡ÚÍÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒËÒ-

ÚÂÏ˚, ÒÎÛÊË‚¯ÂÈ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Û ·ÂÁ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚
‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎÂÈ. Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÙËÎÓÒÓÙËfl ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰Â ‚˚-
ÔÓÎÌflÂÚ ÓÒÓ·Û˛ ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛.
«îËÎÓÒÓÙËfl — ÙÓÏ‡ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓÁÌ‡ÌËfl ÔÓ ‚˚‡·ÓÚÍÂ ˆÂ-
ÎÓÒÚÌÓ„Ó ‚Á„Îfl‰‡ Ì‡ ÏË Ë Ì‡ ÏÂÒÚÓ ‚ ÌÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [12]. å˚ Ó·‡-
˘‡ÂÏÒfl Í ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÏÛ ‚Ë‰ÂÌË˛ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÜÑ Ë Ñ
‚ ÒËÎÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÓÌ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ËÒıÓ‰Ì˚ı ÓËÂÌÚËÓ‚
‰Îfl ÂÂ ‡Á‡·ÓÚÍË Ë, ‚˚ÔÓÎÌflfl Ò‚ÓË ÙÛÌÍˆËË, ‚˚‡Ê‡ÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
Ì˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÏËÛ. ùÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ‚Ë‰ÂÚ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ˆÂÌÚÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl ‚Ó ‚ÒÂÓ·˘Ëı Ò‚flÁflı ÒÓ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ Ë
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ Â„Ó ÏËÓÏ. ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ fl‚Îfl-
ÂÚÒfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÎÓ„ËÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ë „ÌÓÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ
ÔËÌˆËÔÓÏ ÔÓÁÌ‡ÌËfl ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
1.1.2 èÂ‰ÏÂÚ, ÙÛÌÍˆËË, Á‡‰‡˜Ë, ÒÚÛÍÚÛ‡, Á‡ÍÓÌ˚

Ë Í‡ÚÂ„ÓËË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
èÂ‰ÏÂÚ, Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ä‡Ê‰‡fl Ì‡ÛÍ‡ ËÏÂÂÚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â, ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸-

Ì˚Â ÚÂÓËË, ËÁÛ˜‡˛˘ËÂ Ë ËÒÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÒÚÓÓÌ˚ ÂÂ
Ó·˙ÂÍÚ‡ — ÚÓ, Ì‡ ˜ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓ-Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl Ë ÔÓÁÌ‡-
‚‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
ÖÒÎË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Í‡Í Ì‡Û˜ÌÛ˛ ‰ËÒˆËÔÎËÌÛ, ÚÓ Û ÌÂÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ
‚˚‰ÂÎËÚ¸ Ò‚ÓÈ ÔÂ‰ÏÂÚ Ë Ó·˙ÂÍÚ ËÁÛ˜ÂÌËfl Ë ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. ÖÒÎË
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ (ëå) Ì‡Û˜ÌÓÈ ÚÂÓËÂÈ, ÚÓ ÏÓÊÌÓ „Ó‚Ó-
ËÚ¸ Ó ÒËÒÚÂÏÂ ÁÌ‡ÌËÈ, ÍÓÚÓ˚Â ÒÎÛÊ‡Ú Ó·˙ÂÍÚÓÏ, ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ËÒ-
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ËÌÚÂÂÒÛ˛˘ÂÈ Ì‡Ò Ó·Î‡ÒÚË.
ÄÌ‡ÎËÁ Ô‡ÍÚËÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÎÓÊÌÓÂ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ, ÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓÂ, ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-ÚÂıÌÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ — ÒËÒÚÂÏÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ë ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚ÏË ËÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË. Ñ‡ÊÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îflfl ˝ÚÛ
ÒÎÓÊÌÂÈ¯Û˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ ÏÓÊÌÓ ‚˚fl‚ËÚ¸, ˜ÚÓ ÓÌ ÔÓ-
ËÒıÓ‰ËÚ ÒÓ ÒÏÂÌÓÈ ÒÓÒÚÓflÌËÈ, Í‡˜ÂÒÚ‚ Ó·˙ÂÍÚ‡, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ˝Ú‡ÔÓ‚ Ë ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ. éÌ Ò‚flÁ‡Ì Ò Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflÏË,
ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÏË ÔÂ‰ÏÂÚ ˝ÚÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚.
30
é·˙ÂÍÚÓÏ ëå fl‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒÎÓÊÌÂÈ¯‡fl ·ËÓÒÓˆË‡Î¸-

Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒ.
èÂ‰ÏÂÚÓÏ ˝ÚÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÚÂÓËË ëå Í‡Í ÒÓÒÚ‡‚-
ÌÓÈ ˜‡ÒÚË Ì‡ÛÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ˜ÌÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÂÂ ÔÂ‰ÏÂ-
Ú‡, „‡ÌËˆ Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ ËÁÛ˜ÂÌËfl, ÙÓÏ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.
ëÂÈ˜‡Ò ÍËÚË˜ÂÒÍË ÔÂÂ‡·‡Ú˚‚‡˛ÚÒfl ÏÌÓ„ËÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ
ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ì‡ÛÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ˝ÍÓÌÓÏËÍÓÈ Ë ıÓÁflÈÒÚ‚ÓÏ, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÏÂÒÚÓ Ë ÓÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÍÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Í‡Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, Ú‡Í
Ë ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚ÏË ËÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú
ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ‚Á„Îfl‰Ó‚, „‰Â, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ‰ÓÍ‡Á‡ÌÓ, ˜ÚÓ
ÎÛ˜¯ÂÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
fl‚ÎflÂÚÒfl ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌÓÈ, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛˘ÂÈÒfl Ë Ò‡ÏÓÓ„‡ÌË-
ÁÛ˛˘ÂÈÒfl ÒËÒÚÂÏÓÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒËÒÚÂÏ‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ‚ÔÓÎÌÂ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ. ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl
ÚÂÓËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚˚È ÔÂ-
ËÓ‰ ‡Á‚ËÚËfl.
ï‡‡ÍÚÂÌÓÈ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ‡Á‚ËÚËfl Ì‡ÛÍË Ó· ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ËÌÚÂÌÒË‚Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ ÂÂ ‰ËÙÙÂ-
ÂÌˆË‡ˆËË.
Ç˚‰ÂÎËÎ‡Ò¸ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ëfl, Ó·˙ÂÍÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÍÓÚÓÓÈ
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂ‰Ì‡ÏÂÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÂÂ
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. èÓfl‚ÎÂÌËÂ ÓÒÓ·ÓÈ Ó·Î‡ÒÚË ÁÌ‡ÌËÈ — «‡ÍÏÂÓÎÓ-
„ËË» — Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ‚ ‚˚ÒÓÍÓÏ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡ÎËÁÏÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË ÛÒÎÓ‚ËÈ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó Ëı
Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËfl Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ëfl ËÁÛ˜‡ÂÚ
ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡
˝Ú‡ÔÂ ÁÂÎÓÒÚË: ÔÓÒÚÛÔ‡ÚÂÎ¸Ì˚È Ë ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓ ‚ÓÒıÓ‰fl˘ËÈ ı‡‡Í-
ÚÂ ‡Á‚ËÚËfl, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ‚˚Ò¯ËÂ ÛÓ‚ÌË ÓÔÚËÛÏ˚ ‡Á‚ËÚËfl,
Ó·‡ÚÌÓÂ ‚ÎËflÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËÂ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒ-
ÚË Ë ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË Ì‡ ˝Ú‡ÔÂ ÁÂÎÓÒÚË, ÓÎ¸ ÙÂÌÓÏÂÌ‡
«‡ÍÏÂ» Í‡Í ÏÌÓ„ÓÏÂÌÓ„Ó ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓÒÚÛ-
Ô‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ‡Á‚ËÚËË, ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÁÂÎÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË
‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ ÏÂÌfl˛˘ËıÒfl Ë ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂ-
ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÏÛ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ Ò‚ÓËı
ÂÒÛÒÓ‚ ‰Îfl ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl Ò ÒÓˆËÛÏÓÏ, ÛÒËÎÂÌËÂ ÓÎË
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Û ‚ÁÓÒÎÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
31
ç‡fl‰Û Ò ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËÂÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ë ÔÓˆÂÒÒ ËÌÚÂ„‡ˆËË,

ÍÓ„‰‡ Ì‡ ÒÚ˚ÍÂ ‡ÌÂÂ ‡ÁÓ·˘ÂÌÌ˚ı ÚÂÓËÈ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÓ‚˚Â, ÓÚÌÓ-
ÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì˚Â ÚÂÓËË, „‡ÌËˆ˚ ÍÓÚÓ˚ı ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl
‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜ÂÚÍÓ. ä Ú‡ÍÓÏÛ ÍÓÏÔÎÂÍÒÛ ÚÂÓËÈ, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, Ë
ÓÚÌÓÒËÚÒfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ. ëÚËÏÛÎËÛÂÚ ÔÓˆÂÒÒ
ÒÓÁ‰‡ÌËfl ˝ÚÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÒÏÂÌ‡ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÚÓfl Ë
ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl ˝ÚÓ„Ó ‰Îfl Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ëÎÓÊÌÓÒÚ¸ Ë ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂ Á‡ÍÓÌÓ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í‡Í ÒËÒÚÂÏ˚, ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ò‚ÓÂÈ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ó·ÛÒÎÓ‚ÎË‚‡˛Ú ‚˚‰ÂÎÂÌËÂ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
‚ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‰ËÒˆËÔÎËÌÛ. íÂÓËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÛÏÏÛ ÁÌ‡ÌËÈ Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
Á‡ÍÓÌ‡ı (Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflı) ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Â„Ó Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸-
ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔËÌˆËÔ‡ı, ÏÂÚÓ‰‡ı, ÔËÂÏ‡ı, ÚÂıÌËÍ‡ı
Â¯ÂÌËfl ËÏ Á‡‰‡˜ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. éÌ‡ ÔÂ‰-
Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌ‡ ‰Îfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚ı ÔÛÚÂÈ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
îÛÌÍˆËË Ë Á‡‰‡˜Ë ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
íÂÓËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Í‡Í Ë Î˛·‡fl ‰Û„‡fl ÚÂÓËfl, ‚˚ÔÓÎ-

ÌflÂÚ ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ Ë ÔÓ„ÌÓÁËÛ˛˘Û˛ ÙÛÌÍˆËË.
èÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‡ÒÍ˚ÚËË ÒÛ˘ÌÓÒÚË
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚Ï ÓÌÓ ÔÓ‰˜Ë-
ÌflÂÚÒfl, Ó·˙flÒÌÂÌËË ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ë ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ ÒÓÒÚ‡‚Ì˚ı
˜‡ÒÚÂÈ ËÁÛ˜‡ÂÏÓ„Ó ÔÂ‰ÏÂÚ‡.
èÓ„ÌÓÁËÛ˛˘‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‡ÍÎ˛-
˜‡ÂÚÒfl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË Á‡‰‡˜‡ÏË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl:
1. àÁÛ˜ÂÌËÂ Ë Ó·Ó·˘ÂÌËÂ ÓÔ˚Ú‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ËÏ Ò‚ÓËı
ˆÂÎÂÈ.
2. Ç˚fl‚ÎÂÌËÂ Ë ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ, ÔËÒÛ˘Ëı Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔËÌˆËÔÓ‚, ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÚÂıÌÓÎÓ-
„ËÈ Â¯ÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ˚ı Á‡‰‡˜.
3. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔÓ‰„Ó-
ÚÓ‚ÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË.
32
4. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÂÚÓ‰Ó‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,

‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ÌÓ‚˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Ë ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ ‡Á‚ËÚËfl.
êÂ¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ ÚÂÓËË ëå ÏÓÊÌÓ ÓÊË‰‡Ú¸ ÎË¯¸ ÔË ÛÒÎÓ‚ËË:
• ‡Á‡·ÓÚÍË ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ËÒÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÌËÈ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË, ·ËÓÎÓ„ËË, ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ÔÒË-
ıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË, ÚÂÓËË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÂ‰‡„Ó„ËÍË, ÒÓˆËÓ-
ÎÓ„ËË, ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË, Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËË, Ë ‰. Ì‡Û˜Ì˚ı ‰ËÒˆËÔÎËÌ;
• ÒËÒÚÂÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í ‡Á‡·ÓÚÍÂ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÔÓ„‡ÏÏ Ó·Û˜ÂÌËfl Ë ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÊËÁÌË;
• „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË Ì‡ÛÍË Ë
ÔÂÂ‰Ó‚ÓÈ Ô‡ÍÚËÍË.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ‡Á‰ÂÎ‡ÏË ÚÂÓËË ëå ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸:
• ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Â ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÚÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó (ÔÓ‚ÒÂ-
‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó) Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÒÓˆËÛÏÂ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ë-
flı Ë ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ‡Á‚ËÚËfl ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË.
ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl Á‡‰‡˜Ë Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Û˜Â·ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ «ë‡ÏÓ-
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ» ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÓ ‚ ÒËÒÚÂÏÌÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË
ÓÚ ‰Û„Ëı ‰ËÒˆËÔÎËÌ (Ú‡·ÎËˆ‡ 1.1). Ç‡Ë‡ÌÚ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ËÁÛ˜ÂÌËfl
‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌ ‚ ÔËÎÓÊÂÌËË ‹ 6.
ä‡ÚÂ„ÓËË ÚÂÓËË ëå
ä‡ÚÂ„ÓËË — ˝ÚÓ ÔÓÌflÚËfl, ÓÚ‡Ê‡˛˘ËÂ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÂ

Ò‚ÓÈÒÚ‚‡, ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl, Ò‚flÁË fl‚ÎÂÌËÈ Â‡Î¸ÌÓ„Ó
ÏË‡, ÔËÏÂÌflÂÏ˚Â ‚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ùÚÓ
«Ó‰Ó‚˚Â ÔÓÌflÚËfl», ÓÚ ÍÓÚÓ˚ı ÔÓËÒıÓ‰flÚ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â ÔÓÌflÚËfl.
ä‡Ê‰ÓÈ Ó·Î‡ÒÚË Ì‡ÛÍË ÔËÒÛ˘Ë Ò‚ÓË Í‡ÚÂ„ÓËË.
Ç‡ÊÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰Îfl ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË ËÏÂÂÚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÂ
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Í‡ÚÂ„ÓËÈ Ë Â‰ËÌÓÂ ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËÂ ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı ÚÂÏËÌÓ‚.
éÔ˚Ú ‡Á‚ËÚËfl ÏÌÓ„Ëı Ì‡ÛÍ ‰ÓÍ‡Á‡Î, ˜ÚÓ ·ÂÁ ˝ÚÓ„Ó ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÛÒÔÂ¯-
ÌÓ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl ÌË Ó‰Ì‡ ÚÂÓËfl, ‡ ‚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÒ-
ÚÓflÌÌÓ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÌÂ‰Ó‡ÁÛÏÂÌËfl, ÒÔÓ˚.
33
í‡·ÎËˆ‡ 1.1 á‡‰‡˜Ë Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Û˜Â·ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ «ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ» ‚ ÒËÒÚÂÏÌÓÈ
Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‰Û„Ëı ‰ËÒˆËÔÎËÌ
êÂ¯‡ÂÏ˚Â Á‡‰‡˜Ë
åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ëÓˆË‡Î¸Ì˚Â ùÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ èÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËÂ
• ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ • ê‡Á‚ËÚËÂ ÒÔÓÒÓ·- • îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˜ÂÚ • èÓ‚˚¯ÂÌËÂ ÔÓËÁ- • ÇÓÒÔËÚ‡ÌËÂ ÌÓ‚Ó„Ó

ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÔÓÁÌ‡ÌËfl ÌÓÒÚÂÈ Í „‡ÏÓÌË˜- ÌÓ‚Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡; ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡; ÌÓÏÛ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚË˛ • é„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË
• Ñ‡˛Ú ˜ÂÚÍÓÂ ÒËÒ- Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó- ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡;
ÚÂÏÌÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ Ó Á‡- ‚‡ÌË˛ ÎË˜ÌÓÒÚË; ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË • Ç˚‡·ÓÚÍ‡ ‚ ˜ÂÎÓ-
ÍÓÌ‡ı, Í‡ÚÂ„ÓËflı • ëÓı‡ÌÂÌËÂ Á‰Ó- ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÌÓ‚Ó„Ó ‚ÂÍÂ Í‡˜ÂÒÚ‚, ÌÂÓ·-
‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó ÓÚ‡- Ó‚¸fl Ë ‡·ÓÚÓÒÔÓ- Ó·˘ÂÒÚ‚‡. ıÓ‰ËÏ˚ı ‰Îfl ˚-
ÊÂÌËfl ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÒÓ·ÌÓÒÚË.
ÌÓ˜ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
Î˛‰ÂÈ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ıÓÁflÈÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË,
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
34
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl,
Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl.
éÒÌÓ‚Ì˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ÛÈ˛˘ËÂ Ì‡ÛÍË
1. ç‡Û˜Ì˚Â ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ 1 2
1. éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ Ë Ó·˙ÂÍÚ‡ íÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl; åÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ:
2. åÂÒÚÓ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‚ Ó·˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏÂ • ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ;
Ì‡ÛÍ; • ˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ;
3. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡; • ËÌ‚ÂÒÚËˆËÓÌÌ˚È;
ç‡ÛÍË
4. ìÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚË Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl • ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ë ‰.
Ó· ÛÔ‡‚ÎÂÌËË
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡; àÌÙÓÏ‡ÚËÍ‡
ãËÌ„‚ËÒÚËÍ‡
·Ó¸·˚
5. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ÍÓÌÓ‚

‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. äÓÌÙÎËÍÚÓÎÓ„Ëfl Ë ‰.
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl
Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl
2. è‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ 1 2
1. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓ- èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÚÛ‰‡

‚Â‰˜ÂÒÍËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ëÓˆËÓÎÓ„Ëfl ÚÛ‰‡
‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓÚÂÌˆËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ç‡ÛÍË Ó ÚÛ‰Â
èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡ ÚÛ‰‡
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÏ ÛÒÔÂı‡ ‚ ÊËÁÌË; îËÁËÓÎÓ„Ëfl ÚÛ‰‡
2. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ
‚˚‡·ÓÚÍË Û Ó·Û˜‡ÂÏ˚ı Ì‡‚˚ÍÓ‚ Ë ÛÏÂÌ- éÒÌÓ‚˚ ˝ÍÓÌÓÏËÍË
ËÈ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓ- ùÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ·ËÁÌÂÒ‡
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. Ì‡ÛÍË ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ˝ÍÓÌÓÏËÍ‡
èÓÎËÚË˜ÂÒÍ‡fl ˝ÍÓÌÓÏËÍ‡
èÒËıË‡ÚËfl
åÂ‰ËˆËÌÒÍËÂ
Ë ÌÂ‚ÓÎÓ„Ëfl
Ì‡ÛÍË
Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl Ë ‰.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl
í‡ÍÚËÍ‡
íÂÓËfl ·Ó¸·˚ ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚
íÂıÌËÍ‡ ·Ó¸·˚
íÂÓËfl Ë„
35
îËÎÓÒÓÙËfl ãÓ„ËÍ‡ (Ú‡‰ËˆËÓÌÌ‡fl) é·˘‡fl ÚÂÓËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl ãÓ„ËÍ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl çéí
èÒËıÓÎÓ„Ëfl é·˘‡fl ÚÂÓËfl ·Ó¸·˚ çéì
ëÓˆËÓÎÓ„Ëfl íÂÓËfl ÒËÒÚÂÏ ãË˜Ì‡fl ÚÂÍÚÓÎÓ„Ëfl
ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ÖÍÓÎÓ„Ëfl è‡ÍÒÂÓÎÓ„Ëfl
ÅËÓÎÓ„Ëfl ÅËÓËÚÏÓÎÓ„Ëfl é·˘‡fl ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
èÒËıÓÎÓ„Ëfl ‡Á‚ËÚËfl äË·ÂÌÂÚËÍ‡ íÂÓËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡ ùÚËÍ‡ íÂÓËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚ÌÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl ùÒÚÂÚËÍ‡ ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡
íÂÓËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
í‡Í, Ì‡ÔËÏÂ, ‰‡ÊÂ ‚ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ Ú‡Í-

ÚÛ˛Ú ÔÓÌflÚËfl «ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸» Ë «ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl», «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl» Ë Ú. ‰. èË ˝ÚÓÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ÙËÎÓÒÓÙËË Ó·˚˜ÌÓ
ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Í‡Í Ó‰ÌÓ ËÁ Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ÒËÒ-
ÚÂÏ, ÍË·ÂÌÂÚËÍË — Í‡Í ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ì‡ ÛÔ-
‡‚ÎflÂÏÛ˛ ÔË ÔÂÂ‚Ó‰Â ÂÂ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ‰Û„ÓÂ ËÎË Í‡Í
ÔÓˆÂÒÒ ‰‚ËÊÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚ı
Ó¯Ë·ÓÍ ÌÂÚ, ÌÓ ÓÌË ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ò Ó‰ÌÓÈ ËÎË
ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı ÚÓ˜ÂÍ ÁÂÌËfl, ÌÂ ‰‡‚‡fl Ó ÌÂÏ ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl.
Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ó·˚˜ÌÓ Ì‡ÔÓÏËÌ‡˛Ú ÔËÚ˜Û Ó ÚÓÏ, Í‡Í ÒÎÂÔ˚Â ËÁÛ-
˜‡ÎË ÒÎÓÌ‡. ÑÎfl ÚÓ„Ó, ÍÚÓ ‰ÂÊ‡ÎÒfl Á‡ ÌÓ„Û, — ˝ÚÓ ·˚ÎÓ Ó‰ÌÓ, Á‡
ı‚ÓÒÚ — ÒÓ‚ÒÂÏ ‰Û„ÓÂ Ë Ú. Ô.
é‰Ì‡ÍÓ ıÛÊÂ ·˚‚‡ÂÚ, ÍÓ„‰‡ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÓÌflÚËfl ‚ÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÒfl
Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚ÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ. ñÂÎ˚È fl‰ ÔÓÌflÚËÈ, Ì‡ÔËÏÂ,
«ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl», «ÏÂÚÓ‰˚ ‡·ÓÚ˚ (ÚÛ‰‡)», «ÒÔÓÒÓ·», ÓÔÂ‰ÂÎfl-
˛ÚÒfl ·ÂÁ ‚Á‡ËÏÌÓÈ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÌËÏË, ˜ÚÓ ÌÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÚÍÓ ‡Á„‡ÌË-
˜ËÚ¸ Ëı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. Ç ÎËÚÂ‡ÚÛÂ ÔÓÌflÚËÂ «ÏÂÚÓ‰» ˜‡ÒÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl
Í‡Í ÒËÌÓÌËÏ ÔÓÌflÚËfl «ÔËÌˆËÔ», ‡ ÓÌË ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Í‡ÚÂ„ÓËÈ Á‡ÌË-
Ï‡˛Ú Ò‚ÓË ÏÂÒÚ‡. èËÌˆËÔ — ˝ÚÓ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ Á‡ÍÓÌ‡, Ô‡‚ËÎ‡ Â„Ó ‚˚-
ÔÓÎÌÂÌËfl ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÜÑ Ë Ñ, ‡ ÏÂÚÓ‰ — ˝ÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó
‰Îfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ˝ÚËı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ. ùÚÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚˚„Îfl‰ËÚ ÒÚ‡Ì-
Ì˚Ï, ÍÓ„‰‡ Ì‡˜ËÌ‡˛Ú Ëı «ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸», ‡ ÔËÌˆËÔ˚ «ÔË‰Û-
Ï˚‚‡Ú¸» ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÊÂÎ‡ÌËflÏË Ó˜ÂÂ‰ÌÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
ÎË‰Â‡, ÌÓ Ë Á‡‚Ó‰ËÚ ‡Á‚ËÚËÂ ‚ ÚÛÔËÍ, ÔË‚Ó‰ËÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ËÎË
ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÍËÁËÒÛ.
ã˛·‡fl Ì‡Û˜Ì‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ÓÚ‡Ê‡ÂÚ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÛ˛ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. Ç ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË Í‡ÚÂ„ÓËË ÙËÍÒËÛÂÚÒfl ÛÓ‚ÂÌ¸ ÁÌ‡ÌËfl
Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÁÎÓ‚˚Ï, ËÒıÓ‰Ì˚Ï ÔÛÌÍÚÓÏ ‰‡Î¸-
ÌÂÈ¯Â„Ó ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÁÌ‡ÌËfl.
Ç Í‡ÚÂ„ÓËflı Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÓÚ‡Ê‡˛ÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Â ÒÚÓÓÌ˚ Ë Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò‚flÁË Ë
ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË fl‚ÎÂÌËflÏË, ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÔÓËÒıÓ‰fl-
˘ËÏË ‚ ÌÂÏ, Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ.
ÑÎfl ÛÒÚ‡ÌÂÌËfl Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ ‚ ‚ÓÒÔËflÚËË ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚ı
ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ï˚, ÔÓ ÏÂÂ ËÁÎÓÊÂÌËfl Ï‡ÚÂË‡Î‡,
·Û‰ÂÏ ‰‡‚‡Ú¸ ÒÏ˚ÒÎÓ‚Û˛ Ì‡„ÛÁÍÛ Ì‡ ÚÓ ËÎË ËÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏÓÂ ÔÓÌfl-
ÚËÂ, ÔÓÍ‡ÊÂÏ ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ ÔÓÌflÚËÂ, ‚˚‡Ê‡˛˘ÂÂ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡
Ë Ò‚flÁË, fl‚Îfl˛˘ËÂÒfl ÒÛÚ¸˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÛÁÎÓ‚˚ÏË ÔÛÌÍÚ‡ÏË, ÔÓ-
ÏÓ„‡˛˘ËÏË ÔÓÁÌ‡Ú¸ ÔËÓ‰Û ˝ÚÓ„Ó fl‚ÎÂÌËfl, Ï˚ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ÒÂÈ˜‡Ò.
36
ä ÛÁÎÓ‚˚Ï, ÒÔÓÌ˚Ï Í‡ÚÂ„ÓËflÏ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓÊ-

ÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Â„Ó ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ÒËÒÚÂÏÛ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ (ÏÂÚÓ‰˚,
ÚÂıÌËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ë Ú. ‰.).
éÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ ÔË ˝ÚÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Ë ‚Á‡Ë-
ÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ËÒ. 1.1).
á‡ÍÓÌ˚ èËÌˆËÔ˚ ñÂÎË

Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÜÑ Ë Ñ
åÂÚÓ‰˚ îÛÌÍˆËË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸ Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
êËÒ. 1.1 ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ä‡ÚÂ„ÓË‡Î¸Ì‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡ Ì‡ÏË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Í‡Í ÓÔÓÒÂ‰Ó‚‡Ì-

Ì‡fl ÔÂÂıÓ‰‡ÏË ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÛÁÎÓ‚˚ı (ÓÒÌÓ‚Ì˚ı) Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÜÑ Ë Ñ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ä‡Ê‰‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ËÏÂÂÚ ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌÓÂ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. èÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ì‡ ËÒ. 1.1
‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ëı ÙÛÌÍˆËÈ ‚ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÚË ÛÁÎÓ-
‚˚Â: ËÒıÓ‰ÌÛ˛, ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛ Ë Á‡‚Â¯‡˛˘Û˛.
èË ˝ÚÓÏ Á‡‚Â¯‡˛˘‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÍÓÌÂˆ ÚÂÓÂÚË-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡, ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡-
ˆË˛ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË Ë ‚ÍÎ˛˜‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â ÔÓÌflÚËfl ‚ ÂÂ
ÒÚÛÍÚÛÛ.
àÒıÓ‰ÌÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËÂÈ Ì‡ÏË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ‡ Í‡ÚÂ„ÓËfl ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚ‡ Í‡ÚÂ„ÓËfl ‚˚·‡Ì‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl,
ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„Ó „‡ÌËˆ˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. éÌ‡ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÔÓ-
ÒÚÓÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl.
ñÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËÂÈ, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÎ¸. ñÂÎ¸ —
˝ÚÓ «ÔÓ‰ÛÍÚ» ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÏ Ë Ó„‡ÌË-
ÁÛ˛˘ËÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. Ç ÒËÎÛ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚË ËÒıÓ‰ÌÓÈ
37
Ë ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÒÎÂ‰Ìflfl ÌÂ

ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ‰Â‰ÛˆËÓ‚‡Ì‡ (‚˚‚Â‰ÂÌ‡) ËÁ ËÒıÓ‰ÌÓÈ.
èÂÂıÓ‰ ÓÚ Í‡ÚÂ„ÓËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í Í‡ÚÂ„ÓËË ˆÂÎË «ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÛÚÂÏ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÔÓˆÂÒÒ‡ ËÌÚÂËÓËÁ‡ˆËË, ÍÓÚÓ˚È
‚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ÓÔÓÒÂ‰ÛÂÚ Ò‚flÁ¸ (ˆÂÎË) Ò ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ-Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. á‡‚Â¯‡˛˘‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl — ˝ÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÜÑ Ë Ñ, fl‚ÎflÂÚÒfl Á‚ÂÌÓÏ ÏÂÊ‰Û ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ Ë Á‡‚Â¯‡˛˘ÂÈ Í‡ÚÂ-
„ÓËflÏË. ùÚ‡ Í‡ÚÂ„ÓËfl Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ Ó·˙ÂÍÚ‡ Ë ÓÚÓ·‡-
Ê‡ÂÚ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ „‡ÌËˆÛ ‡Á‚ËÚËfl ÔÂ‰ÏÂÚ‡, ‚ÌÛÚË ÍÓÚÓÓÈ
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁÌ˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚, Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ó·˙ÂÍÚ‡. ä‡Ê‰‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl (Á‡ ÍÓÚÓÓÈ ÒÚÓËÚ
ÓÚ‡ÊÂÌËÂ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó fl‚ÎÂÌËfl, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl) Á‡ÌË-
Ï‡ÂÚ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‚ Ó·˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏÂ Í‡ÚÂ„ÓËÈ. àÏÂ˛-
˘ËÂÒfl ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ‡ÁÎË˜Ëfl ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ÓÒÌÓ‚Ì˚ı
ÔÓÌflÚËÈ Ó·˙flÒÌfl˛ÚÒfl ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÒÚÓ„ËÏ ÔÓ‰ıÓ‰ÓÏ Í Ëı ÓÚ·ÓÛ Ë
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ò Û˜ÂÚÓÏ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ê‡·ÓÚ‡ ÔÓ ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ Ë ÓÚ·ÓÛ Í‡ÚÂ„ÓËÈ Ë ÔÓÌflÚËÈ ÔÓ‰ÓÎ-
Ê‡ÂÚÒfl. ä‡Ê‰‡fl ÌÓ‚‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ‚ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÈ ÙÓÏÂ ÌÂÒÚË
‚ ÚÂÓË˛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÌÓ‚˚Â ÁÌ‡ÌËfl Ó ÔÂ‰ÏÂÚÂ ˝ÚÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ
‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, ‚ÌÓÒËÚ¸ Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌ˚È ÓÔ˚Ú Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı
‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ Ì‡ÛÍË.
á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
èÓ‰ Á‡ÍÓÌÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ, ÔÓÒÚÓflÌ-

Ì˚Â ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë
fl‚ÎÂÌËflÏË, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏ˚Â ‚ÒÂÓ·˘ÌÓÒÚ¸˛, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ Ë ÔÓ‚-
ÚÓflÂÏÓÒÚ¸˛.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÈ fl‚-
ÎflÂÚÒfl Ò‚flÁ¸, ÓÚ‡Ê‡˛˘‡fl „Î‡‚Ì˚Â ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ „‡ÌË Ó·˙ÂÍÚÓ‚ Ë
fl‚ÎÂÌËÈ, Á‡‰‡˛˘Ëı ı‡‡ÍÚÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, Ëı ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ ÔËÓ‰Û.
ÇÒÂÓ·˘ÌÓÒÚ¸ — Á‡‰‡ÌÌ‡fl Ò‚flÁ¸ ÔËÒÛ˘‡ ‚ÒÂÏ fl‚ÎÂÌËflÏ, ÔÓˆÂÒÒ‡Ï
‰‡ÌÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl, ÚËÔ‡, ÍÎ‡ÒÒ‡. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ — ËÒıÓ‰ËÚ
ËÁ ÔËÓ‰˚ ‰‡ÌÌÓ„Ó ÍÎ‡ÒÒ‡ fl‚ÎÂÌËÈ, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ÂÂ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı
ÛÒÎÓ‚Ëflı Ë ÌÂ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚.
èÓ‰ ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‚ÂÒ¸ ÍÓÏÔÎÂÍÒ fl‚ÎÂÌËÈ, Ó·ÒÚÓfl-
ÚÂÎ¸ÒÚ‚, ÒÓÔÛÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÔË˜ËÌ‡Ï ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ËÈ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı Ëı ‡Á‚ËÚËÂ.
38
á‡ÍÓÌ˚ ·˚ÚËfl á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
èËÌˆËÔ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ñÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ëÚ‡ÚÂ„ËË, ÙÛÌÍˆËË ëå
îÓÏ˚
åÂÚÓ‰˚ ëå Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ
åÂÚÓ‰ËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ëå ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ëå
êËÒ.1.2 ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ ÚÂÓËË ëå
ëÓÔÛÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÔË˜ËÌ˚ ÓÚ‡Ê‡˛Ú Ó·˘ËÈ ÙÓÌ fl‚ÎÂÌËÈ Ë

ÌÂ ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÔflÏÓ„Ó ‚ÎËflÌËfl Ì‡ ÔÓËÒıÓ‰fl˘ÂÂ.
á‡ÍÓÌ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔË ÒÓÁ‰‡ÌËË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı
ÛÒÎÓ‚ËÈ. áÌ‡ÌËÂ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ:
• ÛÚÓ˜ÌËÚ¸ Ò‚flÁË, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ Â„Ó ÒÛ˘ÌÓÒÚË;
• ËÁÛ˜ËÚ¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ÍÓÌ‡;
• ‚ÒÍ˚‚‡Ú¸ ÔËÌˆËÔ˚, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡;
• ‚˚·Ë‡Ú¸ ÏÂÚÓ‰˚ Â„Ó Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ Â‡ÎËÁ‡ˆËË.
á‡ÍÓÌ˚ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ, Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ Ë ÌÂ
Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ Ëı ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ÓÎË, ÊÂÎ‡ÌËÈ. àÒıÓ‰fl ËÁ ˝ÚÓ„Ó, Ë „Ó‚ÓflÚ,
˜ÚÓ Î˛‰Ë Ò‡ÏË Ú‚ÓflÚ ËÒÚÓË˛, fl‚ÎflflÒ¸ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ‡‚ÚÓ‡ÏË Ë
‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏË ÎËˆ‡ÏË. áÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ˜‡ÒÚ¸ Á‡ÍÓÌÓ‚ ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË‚Â‰ÂÌ‡ ‚ „Î‡‚Â 2.
39
èËÌˆËÔ˚ ëå
èËÌˆËÔ — ˝ÚÓ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Á‡ÍÓÌÓ‚ ·˚ÚËfl Ë Á‡ÍÓÌ‡ ÛÔ‡‚ÎÂ-

ÌËfl Ë Ô‡‚ËÎ‡ Ëı ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èËÌˆËÔ˚ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Ë Ô‡‚ËÎ‡. Ç Û˜Â·ÌÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛÂ
ÏÓÊÌÓ ‚ÒÚÂÚËÚ¸ ÎË·Ó ÔÂ‚ÓÂ, ÎË·Ó ‚ÚÓÓÂ. é·˙ÂÍÚË‚Ì‡fl ÚÛ‰ÌÓÒÚ¸
‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓÒÚ¸˛ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl, „‰Â ·˚ÎË ·˚ ‚ÒÍ˚Ú˚ Á‡ÍÓÌ˚ Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ËÏ ÔËÌ-
ˆËÔ˚. éÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÛÒÚÓfl‚¯ËıÒfl ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ‰ÂÎ‡Ú¸ ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â ‚˚‚Ó‰˚.
îÛÌÍˆËË Ë ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÒÚÛÍÚÛ‡ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Û‚flÁ˚-
‚‡ÂÚÒfl Ò ÏÂÌfl˛˘ÂÈÒfl ÒÚÛÍÚÛÓÈ ˆÂÎÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË (‰ÂÂ‚ÓÏ ˆÂ-
ÎÂÈ). èËÏÂ‡ÏË ÔËÌˆËÔÓ‚ fl‚Îfl˛ÚÒfl: ÔËÌˆËÔ Â‰ËÌÓÌ‡˜‡ÎËfl
(ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡Ï Ï‡ÍÓÛÓ‚Ìfl ÔÓÎÌÓÚ˚ ‚Î‡ÒÚË, ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏÓÈ ‰Îfl ÔËÌflÚËfl Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË Â¯ÂÌËÈ); ÔËÌˆËÔ ÓÔÚËÏ‡Î¸-
ÌÓ„Ó ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËfl ˆÂÌÚ‡ÎËÁ‡ˆËË Ë ‰ÂˆÂÌÚ‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË
(‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÎÌÓÏÓ˜ËÈ Ì‡ ÔËÌflÚËfl Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒ-
ÍËı Â¯ÂÌËÈ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÓ‚Ìflı ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ËÂ‡ıËË);
ÔËÌˆËÔ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËfl Ô‡‚, Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË, ÔËÌˆËÔ
Â‰ËÌÒÚ‚‡ ÍÓÏ‡Ì‰ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ Ë Ú. Ô.
ñÂÎ¸
ñÂÎ¸ — Ó˜ÂÌ¸ ÒÎÓÊÌ‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ËÏÂ˛-

˘‡fl ÏÌÓ„ËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ñÂÎ¸ ‚ ÍË·ÂÌÂÚËÍÂ — ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó
ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl [14]. ñÂÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌ-
Ú‡ — «ÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏ˚Â, ÔÎ‡ÌËÛÂÏ˚Â Ë ÊÂÎ‡ÂÏ˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚, ÍÓ-
ÚÓ˚Â ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ Ë Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ÍÓÚÓ˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ ÂÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» [13].
ëÎÓÊÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó·ÛÒÎ‡‚ÎË‚‡ÂÚ
ÂÂ ÏÌÓ„ÓˆÂÎÂ‚ÓÈ ı‡‡ÍÚÂ, ËÂ‡ıË˛ ˆÂÎÂÈ, Ëı ÔËÓËÚÂÚÌÓÒÚ¸. èË
˝ÚÓÏ „ÓÏÂÓÒÚ‡ÚË˜ÌÓÒÚ¸ Ë ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ˚ ÚÂ·Û˛Ú ÛÒÚ‡ÌÓ‚-
ÎÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ÏÂÊ‰Û ˆÂÎflÏË. ÇÒÂ ˆÂÎË (‰ÂÂ‚Ó
ˆÂÎÂÈ) ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÏËÒÒËÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, ‚˚‡Ê‡˛˘ÂÈ ÂÂ
Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÒËÒÚÂÏÓÈ ‡Á‰ÂÎÂÌËfl
ÚÛ‰‡ Ë ËÌÚÂÂÒ˚ Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
åËÒÒËfl, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÒÔÎÓ˜ÂÌË˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÚÛ‰‡ ‚ÒÂ„Ó ÔÂÒÓÌ‡Î‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÂÂ Â‰ËÌÂÌË˛, ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛
40
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂ-

ÌËfl ‰Îfl ‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
ï‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ˆÂÎÂÈ ‡ÒÔËÒ‡Ì˚ ‚ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ı Û˜Â·ÌË-
Í‡ı, ÌÓ Ï˚ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÏ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ:
• ˆÂÎ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÛ˛, ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ÒÚÛÍ-
ÚÛÛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÏÂ-
ı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ˆÂÎ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÏ, ÒËÒÚÂÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËÏ
Ù‡ÍÚÓÓÏ.
ÄÌ‡ÎËÁ Ï‡ÚÂË‡ÎÓ‚, ËÏÂ˛˘ËıÒfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò‰Â-
Î‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰ — ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡:
• ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Ì˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Ë Ú‡ÂÍÚÓË˛ ‰‚Ë-
ÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â;
• Ó„‡ÌËÁÛÂÚ ÙÓÏ˚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÏÂÚÓ‰˚, ÒÔÓÒÓ·˚, ÔËÂÏ˚
Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• ˝ÚÓ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÈ, ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Û˜ËÚ˚‚‡˛˘‡fl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë
‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚;
• ˝ÚÓ Ó·ÓÒÓ·Ë‚¯‡flÒfl ÙÛÌÍˆËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ˆÂÎ¸˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ÏÂÌÂ‰ÊÂ-
‡ Ë ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÂÂ ÒÚÛÍÚÛ˚. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl fl‚ÎflÂÚÒfl Á‚ÂÌÓÏ
‚ ˆÂÔÓ˜ÍÂ «ÔËÌˆËÔ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ˆÂÎË — ÒÚ‡ÚÂ„ËË — ÏÂÚÓ-
‰˚ — ÔËÂÏ˚».
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ó„‡ÌËÁÛ˛˘ËÏ Ì‡˜‡ÎÓÏ ‚ÒÂı ÔËÂÏÓ‚, ÏÂ-
ÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÏ ‰ÓÒÚË˜¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı
ˆÂÎÂÈ ÔË ÛÒÎÓ‚ËË ÂÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï Á‡ÍÓÌ‡Ï. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl
ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÒÛ˘ÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ó ÒÓÒÚÓflÌËË
ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ÔÓ¯ÎÓÏ, Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏ Ë ÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏÓÏ ·Û‰Û˘ÂÏ. Ç‡-
Ë‡ÌÚ˚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÒÂÈ˜‡Ò ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ ·Û‰ÛÚ ÔË‚Â‰ÂÌ˚
‚ „Î‡‚Â 9.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl, ÏÂÚÓ‰˚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Á‡‰‡ÂÚÒfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ Á‡‰‡ÌÌÓÈ ÌÓÏÓÈ

(ˆÂÎ¸˛, ÔÓ„‡ÏÏÓÈ, ÔÓÂÍÚÓÏ, ÔÎ‡ÌÓÏ, ÏÂÚÓ‰ÓÏ Ë Ú. Ô.).
èÓ‰ ÏÂÚÓ‰ÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ˆÂÎË. ëÚ‡ÚÂ„ËË ‡Á‡·‡Ú˚‚‡˛ÚÒfl ‚ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ô‡‚Ë-
Î‡ÏË Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÔËÌˆËÔ‡ÏË) Ë
41
Ó„‡ÌËÁÛ˛Ú, Ó·˙Â‰ËÌfl˛Ú ÔËÂÏ˚ Ë ÒÔÓÒÓ·˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ ÔÓ

‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ËÏË ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. ç‡¯‡ ‚ÂÒËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚ ÂÂ Ò ÔÓÌflÚËÂÏ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ ÌÓÏ˚ «ÏÂÚÓ‰‡».
èË ˝ÚÓÏ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ — ÌÂ ˜ÚÓ-ÚÓ ‡ÁÏ˚ÚÓÂ, ‡ ËÚÓ„ Ó·Ó·˘ÂÌËfl Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÒÓÁÂˆ‡ÌËfl, Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl, ‚˚‰ÂÎÂÌËÂ Ó·˘Â„Ó, ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓ„Ó.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÙÛÌÍˆËË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÔÓÒÚÓÂÌËfl Ë ÔÂÓ·‡ÁÓ-
‚‡ÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÌÓÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ú. Â. ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl Â‡ÎËÁÛÂÚ-
Òfl ˜ÂÂÁ ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ÌÓÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ.
Ç ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ·Û‰Û˘ÂÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ‡ ÌÂ ÂÂ
ÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl ÓÒÌÓ‚‡ [1], Í‡Í ‚ ÏÂÚÓ‰Â. åÂÚÓ‰ ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ
Á‡ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂ‰Û, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl — Á‡ Ó„‡ÌË-
ÁÛ˛˘ÂÂ Ì‡˜‡ÎÓ ·Û‰Û˘Â„Ó Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ëÚ‡ÚÂ„ËË Ë
ÏÂÚÓ‰˚ ËÏÂ˛Ú Ó‰ÌÛ ÎÓ„ËÍÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÛ˛ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÛ˛ ·‡ÁÛ, ÌÓ Ò
‡ÁÌ˚ÏË ÙÓÍÛÒËÓ‚Í‡ÏË, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ÏË Ò ‡ÁÎË˜ËÂÏ Á‡Í‡Á‡ Ì‡ ÌÓÏ‡-
ÚË‚Ì˚Â Ó·Ó·˘ÂÌËfl [1]. åÂÚÓ‰˚ — ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔË ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ÍÓÚÓÓ„Ó Ï˚
ËÏÂÂÏ ÏÂÚÓ‰ËÍË Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËË. óÂÎÓ‚ÂÍ, Â‡ÎËÁÛ˛˘ËÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÂÙÎÂÍÒË˛ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ ‚ÓÎË. èË ˝ÚÓÏ ÛÒÚ‡-
Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚÒfl «ÒËÌıÓÌËÁ‡ˆËfl» ÏÂÊ‰Û ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë
Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛˘ËÏ ‰‚ËÊÂÌËÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡. ëÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. åÌÓ„ËÂ ÌÂ„‡ÚË‚˚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, fl‚Îfl˛ÚÒfl
ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ ÌÂÓÙÓÏË‚¯Â„ÓÒfl Â„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ëå, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ‰ÓÎÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl ÓÚÌÓÒË-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚ‡ÚÂ„ËË. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í‡Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÙÛÌÍˆËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·Û‰ÂÚ ‡ÒÒÏÓÚÂÌ‡ ‚ „Î‡‚Â 8. èË ˝ÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ
ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ËÁÏ ‰ÓÎÊÂÌ «ÔÓ‰„ÓÌflÚ¸Òfl» ‰Ó ÚÓ„Ó ÊÂ ÛÓ‚Ìfl ‚ÒÂÓ·˘ÌÓÒÚË,
‰Ó ˆÂÌÌÓÒÚÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡˛˘Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ‚˚ÚÂÒÌË‚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎË-
ÁËÓ‚‡ÌÌÛ˛ ‰ËÌ‡ÏËÍÛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ [1]. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËÂ ÍÓÌÍÂÚËÁËÛÂÚÒfl ‚ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë ˆÂÌÌÓÒÚflı. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl
ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ÏÂÚÓ‰ÓÏ, ÓÔË‡flÒ¸ Ì‡ ÍÓÌˆÂÔˆË˛, ËÒÔÓ‚Â‰ÛÂÏ˚Â ˆÂÌ-
ÌÓÒÚË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡, Ó·˘ÂÒÚ-
‚‡ Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
42
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
çÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ, ÌÓ Ë ‚ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜‡ÒÚÓ Í‡ÚÂ-

„ÓËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl Í‡Í ÒËÌÓÌËÏ ÒÎÓ‚‡Ï «‡·ÓÚ‡»,
«ÚÛ‰» Ë Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. á‰ÂÒ¸ ÍÓÂÚÒfl
ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì‡fl Ó¯Ë·Í‡. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ó˜ÂÌ¸ ÒÎÓÊÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ı‡‡Í-
ÚÂËÁÛÂÚÒfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚ¸˛, ÚÂ·ÛÂÚ ‡Á‚ËÚ˚ı ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, ‡ Ì‡ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÍÓÌÍÂÚÌÓÒÚ¸˛
ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı Á‡‰‡˜, Â¯ÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı ‰ÓÎÊÌÓ ÔÓıÓ-
‰ËÚ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÒÚ‡ÚÂ„ËË. ëÔÂˆËÙËÍ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·Û‰ÂÚ
‡ÒÒÏÓÚÂÌ‡ ‚ „Î‡‚Â 6.
é„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÙÓÏ‡
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ Í‡Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ-

‚Â ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÚÛ‰‡, ‚ÒÂ„Ó ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËfl
Ò‚flÁÂÈ (ÙËÁË˜ÂÒÍËı, ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı, Ô‡‚Ó‚˚ı),
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÚÛ‰‡.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡ÁÎË˜‡Ú¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ (ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ,
Ï‡ÍÓÛÓ‚ÂÌ¸) Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏÓ‚ Ë „ÛÔÔ
(ÏËÍÓÛÓ‚ÂÌ¸, Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ). ùÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÚÂ·ÛÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡ÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÙÓÏ. ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Ó‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·Û‰ÂÚ ÔË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÚÛÍÚÛ˚ Â„Ó
ÜÑ Ë Ñ, ˆÂÎË Ë ÙÓÏÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
á‡ÍÓÌ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÚÓ„Ó, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ

ÒËÒÚÂÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Á‡ÍÓÌ‡Ï (Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflÏ) Ó·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏ ‚ ÒÙÂÂ ÜÑ Ë Ñ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÏ Â„Ó
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ì‡‰Ó ÁÌ‡Ú¸ Á‡ÍÓÌ˚
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ëı ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÙÓÏ˚ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ë
Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÜÑ ËÑ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. í‚Ó˜ÂÒÍÓÂ ÔËÏÂÌÂÌËÂ ÁÌ‡ÌËÈ Á‡-
ÍÓÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl
·Î‡„ÓÔËflÚÌÓ„Ó Ëı ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÔÂ‰‚Ë‰ÂÚ¸ ‡Á‚ËÚËÂ ÒÓ·˚ÚËÈ, ÓÔÂ‰Â-
ÎËÚ¸ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â Ë Â‡Î¸Ì˚Â ˆÂÎË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔËÌËÏ‡Ú¸
43
ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚Â Â¯ÂÌËfl Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. Ç Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ó·˘ËÂ Ë ÒÔÂ-
ˆËÙË˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. é·˘ËÂ Á‡ÍÓÌ˚ ‚˚‡Ê‡˛Ú Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ò‚flÁË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ÜÑ Ë Ñ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‰Û„Ë-
ÏË fl‚ÎÂÌËflÏË ÔËÓ‰ÌÓÈ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌ¸˛, ‡ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒ-
ÍËÂ — ÏÂÊ‰Û Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË
‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚.
èËÌˆËÔ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ç‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ ‚ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ-

‡‚ÎÂÌËfl ÙÓÏÛÎËÛ˛ÚÒfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÔËÌˆËÔ˚, Í‡Í ÚÂ·Ó‚‡-
ÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı Á‡ÍÓÌÓ‚, Ë Ô‡‚ËÎ‡ (ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË) ‰Îfl Ëı
Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. èËÌˆË-
Ô˚, ‚˚ÚÂÍ‡˛Ú ËÁ Á‡ÍÓÌÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ë ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ó·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓ, ‚ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Î˛‰ÂÈ Ë ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ Ëı ‚ÓÎË Ë ÊÂÎ‡ÌËÈ.
èËÌˆËÔ˚ ÔÂÂ‚Ó‰flÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Á‡ÍÓÌÓ‚ Ì‡ flÁ˚Í Ô‡ÍÚËÍË. ÇÒfl ÒÛÏ-
Ï‡ ÔËÌˆËÔÓ‚ ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı
Á‡ÍÓÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ä ÒÓÊ‡ÎÂÌË˛, ‚ Ô‡ÍÚËÍÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰‡ÊÂ
Ì‡¯ËÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ ‚ Û„Ó‰Û ÚÓÏÛ ËÎË ËÌÓÏÛ ÎË‰ÂÛ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, ˜‡ÒÚÓ
ÔË‰ÛÏ˚‚‡ÎËÒ¸ ÔËÌˆËÔ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˝ÍÓÌÓÏËÍÓÈ, ıÓÁflÈÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÒÙÂÓÈ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ ‚ ˆÂÎÓÏ. Ç˚‰ÂÎflfl ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛,
ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ì‡-
ÎË˜ËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÔËÌˆËÔÓ‚. ç‡ÔËÏÂ, ·ËÓÎÓ„Ë ÂÍÓÏÂÌ‰Û˛Ú
‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÔËÌËÏ‡Ú¸ ‚Ó ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÔËÌˆËÔ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË
˝‚ÓÎ˛ˆËË ËÎË ÏËÌËÏÛÏ‡ ‰ËÒÒËÔ‡ˆËË (‡ÒÒÂË‚‡ÌËfl) ˝ÌÂ„ËË, ÔËÌ-
ˆËÔ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl, ÔËÌˆËÔ Å‡Û˝‡ (ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ÌÂ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl). ä‡Í
·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔËÌˆËÔ˚ ËÁÎÓÊÂÌ˚ ‚ ‡·ÓÚ‡ı ÔÓ ÒÓˆË‡Î¸-
ÌÓÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ Ë ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓ, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸
ÔËÌˆËÔ˚, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ˚Â Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ËÒÔÓ‚Â‰ÛÂÏ˚Â
Ì‡Ó‰‡ÏË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ. èËÏÂÓÏ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‚
ıËÒÚË‡ÌÒÍÓÈ ÂÎË„ËË ÔËÌˆËÔ˚, ËÁÎÓÊÂÌÌ˚Â ‚ ÔÓÔÓ‚Â‰flı àËÒÛÒ‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ, Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÔËÌˆËÔÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË
ÒËÒÚÂÏ‡ÏË, Ò Û˜ÂÚÓÏ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ Ò‚ÓË ÔËÌˆËÔ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡). èËÏÂÓÏ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ÔËÌˆËÔÓ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ÒÓ‚ÂÚ˚, ‰‡‚‡ÂÏ˚Â óÂÒÚÂÙËÎ-
‰ÓÏ [20].
44
åÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ç‡ Ô‡ÍÚËÍÂ ·˚ÚÛ˛Ú ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl, ˜ÚÓ ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë

ÏÂÚÓ‰˚ ‡·ÓÚ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl Ë‰ÂÌÚË˜Ì˚ÏË ÔÓÌflÚËflÏË, ˜ÚÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ
ÒÓÏÌÂÌËfl. èÓÌflÚËÂ «ÏÂÚÓ‰ ‡·ÓÚ˚ (ÚÛ‰‡)» Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ «ÏÂÚÓ‰ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl» — Ò ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ì‡ ˝ÚÛ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸. ùÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÛÚÓ˜ÌËÚ¸ ÔÓÌflÚËÂ «ÏÂÚÓ‰», Â„Ó ‚Á‡ËÏÓ-
Ò‚flÁ¸ Ò Á‡ÍÓÌ‡ÏË, ÔËÌˆËÔ‡ÏË, ˆÂÎflÏË, ÙÛÌÍˆËflÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛÓÈ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˛
ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í ÔËÏÂÌÂÌË˛ Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ ÏÂÚÓ‰Ó‚. ç‡Ë·ÓÎÂÂ
ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl: ÏÂÚÓ‰-
ÔËÂÏ, ÒËÒÚÂÏ‡ ÔËÂÏÓ‚ Ë Ô‡‚ËÎ ‚ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË; ÏÂÚÓ‰-
ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔËÂÏÓ‚ ËÎË ÓÔÂ‡ˆËÈ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ËÎË ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÓÒ‚ÓÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı Â¯ÂÌË˛ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı Á‡‰‡˜;
ÏÂÚÓ‰ — ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ· ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË. ç‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰ — ˝ÚÓ ÌÂ Ú‡Í.
ÇÂÓflÚÌÓ, ÔËÂÏ ˝ÚÓ ÔËÂÏ, ÒÔÓÒÓ· ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ÒÔÓÒÓ·ÓÏ, ‡ ÏÂ-
ÚÓ‰ fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÂÚÓ‰ÓÏ. Ç ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ ˜ÂÚÍÓ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ÌÂ ÒÎÓÊËÎÓÒ¸. ÑÎfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËfl ÏÂÚÓ‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚flÒÌËÚ¸
Â„Ó ÔËÓ‰Û, Ú. Ì. ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸, ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Ò‚ÓÈÒÚ‚‡. ÑÎfl ËÁÛ˜ÂÌËfl ÏÂÒÚ‡
ÏÂÚÓ‰‡ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Ë ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ‚Á‡ËÏÓ-
Ò‚flÁ¸ ÏÂÚÓ‰‡ Ò Í‡ÚÂ„ÓËflÏË ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ËÒ. 1.3). àÁ Ë-
ÒÛÌÍ‡ ‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‡ÌËÏ‡˛Ú ÓÔÂ‰ÂÎёÌÌÓÂ ÏÂÒÚÓ
‚ ÒËÒÚÂÏÂ Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. éÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl Á‚ÂÌÓÏ ‚ ˆÂ-
ÔË: ˆÂÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡ Á‡ÍÓÌ‡ı Ë ÔËÌˆËÔ‡ı
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, — ÏÂÚÓ‰˚ — ÔËÂÏ˚ Ë ÒÔÓÒÓ·˚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÓÔÂ‡ˆËÈ
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. óÂÂÁ ÏÂÚÓ‰˚ Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ
(Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ) ÙÛÌÍˆËË, ‚ ÔËÏÂÌÂÌËË ˝ÚËı ÏÂÚÓ‰Ó‚ —ÓÒ-
ÌÓ‚ÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. åÂÚÓ‰ ÒÓÒ-
ÚÓËÚ ËÁ ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚. èËÂÏ — ˝ÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ,
‰‚ËÊÂÌËÂ. ëÔÓÒÓ· — ÔÓfl‰ÓÍ ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒËÎ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚. Ç ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÛÒÎÓ‚ËflÏË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË Á‡ÍÓÌÓ‚ ÛÔ‡‚-
Îfl˛˘Ëı Î˛‰¸ÏË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÔËÂÏ˚ Ë ÒÔÓÒÓ·˚ Ó„‡ÌËÁÛ˛ÚÒfl, ËÏ
ÔË‰‡ÂÚÒfl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl ÙÓÏ‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. í‡ÍËÏ
Ó·‡ÁÓÏ, ÏÂÚÓ‰ — ˝ÚÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛-
˘‡fl ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË. ñÂÎ¸ — Ó‰ÌÓ ËÁ ·‡ÁÓ‚˚ı ÔÓÌflÚËÈ ‚ ÚÂÓËË
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl).
ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÙÓÏÛÎËÓ‚ÍË ÔÓÌflÚËfl «ˆÂÎ¸». å˚ ÔÓ‰
ˆÂÎ¸˛ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ ÊÂÎ‡ÂÏ˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ËÎË ‚ÒÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ñÂÎ¸, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl ÔÂ‰‚ÓÒıË˘ÂÌËÂÏ ÂÁÛÎ¸-
Ú‡Ú‡ ‡·ÓÚ˚, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‚˚·Ó ÒÂ‰ÒÚ‚ Â„Ó ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl.
45
á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ëÔÂˆËÙË˜ÂÒ- ëÔÂˆËÙË˜ÂÒ-
é·˘ËÂ
ÍËÂ, ˜‡ÒÚÌ˚Â ÍËÂ, ˜‡ÒÚÌ˚Â
èËÌˆËÔ˚ èËÌˆËÔ˚
é·˘ËÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔËÌˆËÔ˚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
·ËÓÒËÒÚÂÏÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒËÒÚÂÏÓÈ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
îÓ-
Ï˚,
ñÂÎ¸ ñÂÎ¸ ñÂÎ¸ ÒÚÛÍ-
ÚÛ‡
ÒËÒ-
îÓ- ÚÂÏ˚
Ï˚, ÛÔ‡‚-
ÒÚÛÍ- ÎÂÌËfl
ÚÛ‡ îÛÌÍˆËË îÛÌÍˆËË îÛÌÍˆËË
ÛÔ‡‚ÎÂ- Ó·˘ËÂ ÛÔ‡‚ÎÂ- ÒÓ-
ÅËÓ- ÒËÒ- ˆË‡Î¸-
ÚÂÏ˚ ÌËfl ÌËfl é·-
ÒÙÂ‡ ÌÓÈ
ÁÂÏÎË ÛÔ‡‚- ÒËÒ- ˘ÂÒÚ-
ÎÂÌËfl ÚÂÏÓÈ ‚Ó
·ËÓ- åÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓ- åÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ-
ÒËÒ- ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl åÂÚÓ‰˚ ‚ÂÍ‡
ÚÂÏ˚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰Âfl- (ÎË˜-
˜ÂÎÓ- ÔÓfl‚ÎÂÌËflÏË ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÌÓÒÚ¸,
‚ÂÍ‡ ÒÛ·˙-
ÂÍÚ,
ëÔÓÒÓ·˚, ëÔÓÒÓ·˚, ëÔÓÒÓ·˚, ËÌ‰Ë-
ÔËÂÏ˚, ÔËÂÏ˚, ÔËÂÏ˚, ‚Ë‰Û-
ÓÔÂ‡ˆËË ÓÔÂ‡ˆËË ÓÔÂ‡ˆËË ÛÏ)
èÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛

Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
êËÒ 1.3 ÇÁ‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ
46
ëÂ‰ÒÚ‚‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË. éÌË Á‡‚ËÒflÚ

ÓÚ ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl ÛÒÎÓ‚ËÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÒËÒÚÂÏ˚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚
Ë Ú. Ô. ëÂ‰ÒÚ‚‡ ÔË‰‡˛Ú ‡ÁÎË˜ÌÛ˛ ÓÍ‡ÒÍÛ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÏÂÚÓ‰‡Ï
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. éÌË, Ì‡ÔËÏÂ, ‰ÂÎ‡˛Ú ÏÂÚÓ‰˚
·ÂÁÌ‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË. ñÂÎ¸ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÎËfl-
ÌËÂ Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˆÂÎ¸˛
ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl), ÒÚÓËÚÒfl ÒËÒÚÂ-
Ï‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
àÚ‡Í, ÏÂÚÓ‰ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ˝ÚÓ ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸,
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚, ÔÓˆÂ‰Û ÓÔÂ‡-
ˆËÈ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË. åÂÚÓ‰ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl —
˝ÚÓ Ëı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl. Ñ‡ÌÌ‡fl ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËfl Ë ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ‡Á-
ÎË˜Ì˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‚˚‰ÂÎflÂÚ ‚ ÏÂÚÓ‰‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ: ÏÂÚÓ‰˚
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË Ë ÏÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl) Ë ÏÂÚÓ‰˚ ÚÛ‰‡ (Â¯ÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜, Ú‚Ó-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡ Ë ÏÂÚÓ‰˚ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡ Ò ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍËÏË
ÙÛÌÍˆËflÏË). èÓ Ì‡¯ÂÈ ÓˆÂÌÍÂ, ˝Ú‡ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËfl ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÓÒÌÓ-
‚Û ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í Ëı ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛.
èËÏÂÌÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰Ó‚, Ëı ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, Ò‚flÁ‡ÌÌÓ Ò ˝Ù-
ÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÒ-
ÚË ÔËÌˆËÔÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ‚˚·‡ÌÌ˚ı Ò Û˜ÂÚÓÏ Ëı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ
ˆÂÎÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÜÑ Ë Ñ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
1.1.3 ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÜÑ Ë Ñ
Ç ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÏ ÁÌ‡˜ÂÌËË ÚÂÏËÌ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ» ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl,

ÍÓ„‰‡ Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ÂÂ Ë
Ó„‡ÌËÁÛ˛˘ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. ÑÎfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ÏÂÊ‰Û ÌËÏË
‰ÓÎÊÌ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ò‚flÁ¸.
å˚ ÔË‚˚ÍÎË, ˜ÚÓ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â Ó‰ËÌ (ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸, ÏÂÌÂ‰ÊÂ)
ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ, ‰Û„ËÂ ÛÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl Ë Ì‡Á˚‚‡˛ÚÒfl
Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. Ä ÚÂÔÂ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔË-
ÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ. óÚÓ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ Ì‡Ò fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ,
‡ ˜ÚÓ Ó·˙ÂÍÚÓÏ? çÂ ·Û‰ÂÏ ÒÔ‡¯Ë‚‡Ú¸, „‰Â ˜ÚÓ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl, ÌÓ ‚ÓÚ
ÓÚ ‚ÓÔÓÒ‡: Ì‡ ˜ÚÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÎË — Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ (ÛÔ‡‚Îfl˛˘Û˛
ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏÛ, Ì‡ÔËÏÂ, ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) ËÎË Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ (ÛÔ‡‚ÎflÂÏÛ˛
ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏÛ, Ì‡ÔËÏÂ, ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) — ÛÈÚË ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ
ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í
47
ÒËÒÚÂÏÛ. ä‡Í Ï˚ ÛÊÂ ÔËÌflÎË ‡ÌÂÂ, ÒËÒÚÂÏ‡ — ˝ÚÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ

Ë Á‡ÏÍÌÛÚÓÂ Â‰ËÌÒÚ‚Ó Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ Ë ‚ÌÂ¯-
ÌÂÈ ÒÂ‰ÓÈ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ÒÔÓÒÓ·Ì˚ı Í ‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌËË ˆÂÎÂÈ. èË ˝ÚÓÏ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ˆÂÎÓÏ ÌÂ ÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡Ï Í‡Ê‰Ó„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˝ÎÂÏÂÌÚ‡.
àÒıÓ‰fl ËÁ ˝ÚÓ„Ó, ‚Ë‰fl ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛
ÒËÒÚÂÏÛ, ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ˝ÚÓ ÓÒÓÁ-
Ì‡ÌÌÓÂ, ‚ÓÎÂ‚ÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓˆÂÌË‚¯Â„Ó ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÂ
ÛÒÎÓ‚Ëfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ (ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡) ËÎË ‚ÌÂ¯ÌÂÈ
(ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡) Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ÒÙÓÏËÓ‚‡‚¯ÂÈÒfl Ë ÓÒÓÁÌ‡Ì-
ÌÓÈ ËÎË Â˘Â ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÈ (ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ) ˆÂÎË. ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl Ë Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ Ë Ó·˙ÂÍÚ. ùÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
ÔÓÎÓÊÂÌËflÏ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÛÚ‚ÂÊ‰‡˛˘ÂÈ, ˜ÚÓ ÛÊÂ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ
ÙÓÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ Î˛·ÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÔÓˆÂÒÒ
ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. óÂÎÓ‚ÂÍ ÛÔ‡‚Îflfl ÒÓ·ÓÈ ‰ÓÎÊÂÌ
ÒÚÓËÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚ-ÒÛ·˙ÂÍÚÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ë ‚ ˝ÚÓÏ Ò‚Ófl ÒÔÂˆËÙËÍ‡.
èÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÙÛÌÍ-
ˆËË, ËÁ ÍÓÚÓ˚ı „Î‡‚Ì˚ÏË, Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË, ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ÏË, ÔÓ‚ÚÓ-
fl˛˘ËÏËÒfl ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ˆËÍÎÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl:
• Ò·Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó Ò‚ÓÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Ë
ÔÓÎÓÊÂÌËË Ì‡ Ú‡ÂÍÚÓËË ‰‚ËÊÂÌËfl Í ˆÂÎË (ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl);
• ‡Ì‡ÎËÁ ˝ÚÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËÈ ÔÓ ÍÓÂÍˆËË
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍ‡fl);
• Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ÔÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÏÛ (ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÏÛ)
ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ (Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl).
ì˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚÓ, ÏÓÊÌÓ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸, ˜ÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÂÒÚ¸ ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌ‡ı ÒÂ‰˚ Ë ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚) ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌ-
Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÒÛ·˙ÂÍÚ‡) Ì‡
Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÛÚÂÏ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó Â„Ó ÒÓÒÚÓflÌËË,
ÔËÌflÚËfl ÔÓ ÌÂÈ Â¯ÂÌËfl Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Â„Ó ËÒÔÓÎÌÂÌËfl.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ Ó„‡-
Ì˚, ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ë ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚Â ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, — ˝ÚÓ
Â„Ó ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡. åÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË ÔÒËıËÍË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÌËÂ,
Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÂÙÎÂÍÒËfl, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, ‚ÓÎfl Ë Ú. Ô. èÓ‰ ÒÂ‰ÒÚ-
‚‡ÏË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl: ˆÂÎË, ÔÎ‡Ì˚, ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÏÂÚÓ‰˚,
ÚÂıÌËÍ‡ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Â¯ÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı
Á‡‰‡˜. éÌË ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú Í‡Í ÌÓÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
48
ñÂÎ¸ — ÔÓÒÚÂÈ¯ËÈ ÚËÔ ÌÓÏ˚. ùÚÓ ÊÂÎ‡ÂÏÓÂ, ÔÂ‰ÔËÒ‡ÌÌÓÂ

ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ. ñÂÎÂ‚‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÔË‰‡ÂÚ ÒÓ‰Â-
Ê‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èÎ‡Ì — ˝ÚÓ ‰ÂÚ‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌ‡fl (˜‡ÒÚÓ ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ ÓÙÓÏ-
ÎÂÌÌ‡fl) ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÂÓÔËflÚËÈ, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÒËÒÚÂÏÛ
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ı Ë ÍÓÌÂ˜Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚.
Ç Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ ÂÒÚ¸ Ò‚ÓÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú, ÂÏÛ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl ˆÂÎ¸.
èÓ„‡ÏÏ‡ — ˝ÚÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ‡Î„ÓËÚÏËÁËÓ‚‡ÌÌ‡fl ÔÓÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˜‡ÒÚÌ˚ı Ë ÍÓÌÂ˜-
ÌÓÈ ˆÂÎÂÈ. Ç „Î‡‚Â 4.5 Ï˚ ‡ÒÒÏÓÚËÏ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÌ‡ÒÎÂ‰Ó‚‡Î ÓÚ
ÔÂ‰ÍÓ‚ ˆÂÎ˚È ·ÎÓÍ ÔÓ„‡ÏÏ. ç‡ÔËÏÂ, ÔÓ„‡ÏÏÛ ‚Â˚ Ë Ú. Ô.
èÓ‰ ÏÂÚÓ‰ÓÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔËÂÏÓ‚
Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘‡fl ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚ı ˆÂÎÂÈ.
íÂıÌËÍÓÈ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ Ì‡‚˚ÍÓ‚, ÔËÂÏÓ‚, ËÒÔÓÎ¸-
ÁÛÂÏ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ ÒÙÂÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. éÒÌÓ‚ÌÓÂ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ
ÚÂıÌËÍË — Ó·ÎÂ„˜ÂÌËÂ Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ÚÛ‰Ó‚˚ı ÛÒË-
ÎËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡Ò¯ËÂÌËÂ Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
íÂıÌÓÎÓ„Ëfl — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‡ˆËÈ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚ı ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ Ë ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ËÁ ÍÓÚÓ-
˚ı ÒÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Â¯ÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜, ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËfl ˜‡ÒÚÌÓÈ ˆÂÎË. èÓ‰ ‚Î‡‰ÂÌËÂÏ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÛÏÂÌËÂ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
àÏÂ˛˘ËÂÒfl ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ‡ÁÎË˜Ëfl ‚ ÙÓÏÛÎËÓ‚Í‡ı
ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·˙flÒÌfl˛ÚÒfl ÌÂ‰ÓÒÚ‡-
ÚÓ˜ÌÓ ÒÚÓ„ËÏ ÔÓ‰ıÓ‰ÓÏ Í ÓÚ·ÓÛ ÔÓÌflÚËÈ, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ Ëı ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËfl Ò Û˜ÂÚÓÏ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ê‡·ÓÚ‡ ÔÓ ÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÌË˛ Ë ÓÚ·ÓÛ Í‡ÚÂ„ÓËÈ Ë ÔÓÌflÚËÈ
ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚÒfl. ä‡Ê‰‡fl ÌÓ‚‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ‚ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÈ
ÙÓÏÂ ‰ÓÔÓÎÌflÚ¸ ÚÂÓË˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÌÓ‚˚ÏË ÁÌ‡ÌËflÏË Ó ÔÂ‰-
ÏÂÚÂ ˝ÚÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌ˚È ÓÔ˚Ú Ë
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ Ì‡ÛÍË. éÒÓ·Ó Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‚˚‰Â-
ÎflÂÚÒfl Í‡ÚÂ„ÓËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
«ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» Í‡Í ÚÂÏËÌ, Ò Û˜ÂÚÓÏ ÔÓ„Â¯ÌÓÒÚÂÈ ÔÂÂ‚Ó‰‡
ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚, Ó·Î‡‰‡˛˘ËÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÁÌ‡˜ÂÌËfl, ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË
Û ÏÌÓ„Ëı Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ (Ì‡ÔËÏÂ, ÄËÒÚÓÚÂÎ¸, èÎÓÚËÌ, îËıÚÂ,
ÉÂ„ÂÎ¸ Ë ‰.). Ç‡ÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl:
49
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÌËÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;

• Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸˛ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÓÒÓ·ÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÒÔÓÒÓ·‡ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚ÏË Ó·Î‡-
‰‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Ì‡ Â„Ó ‡Á‚ËÚËÂ.
à. É. îËıÚÂ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Î, ˜ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl Ô‡‡Î-
ÎÂÎ¸ÌÓ Ò ‡Á‚ËÚËÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ä. å‡ÍÒ ‚˚‰ÂÎËÎ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
ÒÔÓÒÓ·, ÌÓ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡, Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ ÔË-
ÏÂÌflÂÏ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚.
ÑÎfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ı‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡-
ˆËË ÌÓÏ˚ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl «˜Â„Ó-ÎË·Ó». çÓÏ‡ (ˆÂÎ¸, ÔÎ‡Ì, ÔÓ„‡Ï-
Ï‡, ÔÓÂÍÚ Ë Ú. Ô.) ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ıÓ‰ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl «Ï‡ÚÂË‡Î‡»
‚ «ÔÓ‰ÛÍÚ», ‚ÓÁÏÓÊÌ˚È Á‡ Ò˜ÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl «ÒÂ‰ÒÚ‚», Ú‡Í Í‡Í
Ò‡Ï Ï‡ÚÂË‡Î ÌÂ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ ÒÂ·fl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò ‚ÌÂ¯ÌËÏ ˆÂÎÂ‚˚Ï
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂÏ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÌÓÏ˚ Í‡Í ÙÓÏ˚ ‚ÒÂ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡
‚ ˆÂÎÓÏ [1]. óÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË¯¸ Ó‰ÌËÏ ËÁ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı
Ù‡ÍÚÓÓ‚, fl‚ÎflÂÚÒfl «‰ÂflÚÂÎÂÏ», ËÎË Ó„‡ÌËÁÛ˛˘ËÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
ÏÂÊ‰Û Ï‡ÚÂË‡ÎÓÏ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó ‚ ‰‡ÌÌÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ˆËÍÎ ÔÓˆÂÒÒÓ‚,
‚Â‰Û˘Ëı Í Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌË˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. éÌ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ Ë ‡ÍÚË‚‡ˆË˛
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, Ë ÔÓËÒÍ ÔÂ‰ÏÂÚ‡, Â„Ó ÔÓÁÌ‡ÌËÂ, ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌÛ˛ ÓˆÂÌÍÛ,
ÔËÒ‚ÓÂÌËÂ, Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÂ «ËÒ-
˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂ» Í‡Í ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ˆËÍÎ‡ ÔÓˆÂÒÒÓ‚. å˚ ˝ÚÓ ·˚ÚËÂ Ì‡Á˚-
‚‡ÂÏ «ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛». ÅÓÎÂÂ ÔÓ‰Ó·ÌÓ ˝ÚÓ ·Û‰ÂÚ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÓ
‚ „Î‡‚Â 7.
ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ËÏÂÂÚ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛÌÓ-
ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸Ì˚Â ‡ÏÍË, Ó˜ÂÚ‡ÌËfl «Â‰ËÌËˆ˚» ‡Ì‡ÎËÁ‡. ÖÒÎË ‚ÓÁÌË-
Í‡˛Ú Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÛÊÂ ÌÂ
·‡ÁÓ‚‡fl, ‡ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ÏÂÒÚÂ ÒÓ ‚ÒÂÏË ÚËÔÓ‚˚ÏË
Á‚ÂÌ¸flÏË. åÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó flÛÒ‡ı ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı Ì‡·Ó‡ı
ÚËÔÓ‚˚ı, ÙÓÍÛÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı Ì‡ ÚÓ ËÎË ËÌÓÂ Á‚ÂÌÓ Ì‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂ-
Ì‡ ËÁÌÛÚË Ë ËÁ‚ÌÂ. íÓ ÓÌ‡ ÏÓÊÂÚ ‚ÂÒÚË Í ‰ÂÙÓÏ‡ˆËË ÔÓÎÌÓ„Ó Ë
«Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ„Ó» ˆËÍÎ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ıÓ‰Â ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË,
‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Â ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ÒÓˆËÛÏ‡ Ë ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ËÒÛ-
ÌÓÍ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÁÏÂÌflÂÚÒfl Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓ ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï (‚ÌÂ¯-
ÌËÏ) Ë ÔÓÒÚÓflÌÌ˚Ï (ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚) Ù‡ÍÚÓ‡Ï.
ëÚ‡ÌÓ‚flÒ¸ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏÛ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏÛ ÏË‡Ï Ë ÏËÛ
ÍÛÎ¸ÚÛ˚ (ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÏÛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÏÛ) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ
ÔÓ‰˜ËÌflÂÚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˝ÚËÏ ÏË‡Ï ‚ ÛÚËÌÌÓÏ Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ-
50
ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÓÏ ‚‡Ë‡ÌÚ‡ı [1]. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸

ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. Ç ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â‡ÎËÁÛÂÚ
ÌÓÏ˚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÓˆËÛÏÓÏ („ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ, Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌ-
ÌËÍÓÏ ÔÂ‰ÔËflÚËfl Ë Ú. ‰.).
1.2 îàãéëéîëäàÖ à åÖíéÑàóÖëäàÖ éëçéÇõ

êÄáÇàíàü íÖéêàà ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
1.2.1 èËÌˆËÔ˚ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‡Á‚ËÚËfl
óÂÎÓ‚ÂÍ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË Ò‚ÓÂÈ ÜÑ Ë Ñ ÓÔÓÒÂ‰ÛÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛-

˘ËÂ ‚ ÔËÓ‰Â Ò‚flÁË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚ Ë ÔÓˆÂÒÒÓ‚. èË ˝ÚÓÏ
ÓÌ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÎË ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ Ì‡Û¯‡ÂÚ ˝ÚÛ ‚ÒÂÓ·˘Û˛ Ò‚flÁ¸,
ÓÍ‡Á˚‚‡fl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË, Ë ˝ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÌÂ„‡-
ÚË‚Ì˚Ï ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï. ÇÒflÍÓÂ ÊÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Ï‡ÚÂ-
Ë‡Î¸Ì˚ÏË ÔÓÎflÏË Ë ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÔÂÂÌÓÒÓÏ Ï‡ÚÂËË, ‰‚ËÊÂÌËfl
Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ç‡ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
ÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, Ì‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ Ë
ÔÓ‰ÛÍÚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Î˛‰ÂÈ Ò ÔËÓ‰ÓÈ Ë ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ. ÖÒÎË
‚Á„ÎflÌÛÚ¸ ‚ ‰ÛıÓ‚Ì˚È ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÓ Ú‡Ï ÔÓËÒıÓ‰flÚ ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚Â
(ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë ‰.) ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
ùÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ËÁÛ˜ËÚ¸ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ‚ÌÂ¯ÌËÏ, ‚ÒÍ˚Ú¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚
ÚÓÈ ÒÙÂÂ, „‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÔËÌËÏ‡ÂÚ Ò‚Ó˛
Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸. ÇÌÛÚÂÌÌËÂ Ë ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ò‚flÁË ‚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÂ, Í‡Í ÒËÒÚÂÏÂ, fl‚Îfl˛ÚÒfl ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl,
Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl. Ç ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÂ‰Â, „‰Â ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ˆÂÎ‡fl
ÒËÒÚÂÏ‡ Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‡ÍÚ˚ Â„Ó Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ó„‡ÌË˜ÂÌ˚.
ÑÂÈÒÚ‚ËÂ Á‡ÍÓÌ‡ ˝ÌÚÓÔËË ÌÂ ‰‡ÂÚ ÂÏÛ ‰ÓÎ„ÓÂ ‚ÂÏfl Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl ‚
Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‚ÌÂ¯Ìflfl ÒÂ‰‡ ÒÚËÏÛÎËÛÂÚ Â„Ó ‡Á‚Ë-
ÚËÂ. ë‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ ‚ ÔÓÎÌÓÈ ÏÂÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚
˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, ÓÌ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ «Ò‚flÁÌÓÂ ˆÂÎÓÂ, ˝ÌÂ„Ëfl ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ò‚fl-
ÁÂÈ ÍÓÚÓÓ„Ó ·ÓÎ¸¯Â ˝ÌÂ„ËË ‚ÌÂ¯ÌËı Ò‚flÁÂÈ ÒÓ ÒÂ‰ÓÈ» [3].
é‰Ì‡ÍÓ Ì‡‰Ó ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ÌÂ ‚ÒÂ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ˚ Ë Ò‚flÁË Ó‰ËÌ‡-
ÍÓ‚Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÖÒÚ¸ ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚Â ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ Ò‚flÁË.
éÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ Á‡ÌËÏ‡˛Ú ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â
51
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌ˚Â ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÂ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÌËÏË. èË ˝ÚÓÏ

‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ÏË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ÒÚË-
ÏÛÎÓÏ Ë ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂÏ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl. ÅÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÏÂÂÚ Ó„‡-
ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸, ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸, Ò‚flÁÌÓÒÚ¸ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÒËÒÚÂÏ˚, Ëı
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ˜ÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ.
éÍ‡Á˚‚‡flÒ¸ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı «ÔÂÂÏÂÌ», ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í Ò‡ÏÓÓ-
„‡ÌËÁÛ˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÔÂÂÒÚÓÈÍÛ ËÏÂ˛˘ËıÒfl Ò‚fl-
ÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË Ò‚ÓÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÌÓ‚˚ı Ò‚flÁÂÈ.
ùÚ‡ «ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡» ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÒÔÓÒÓ· Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓ-
‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Â„Ó ‚ Â‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÊËÁÌË. èË ˝ÚÓÏ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ
ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔË ÔÂÂıÓ‰Â ‚ ÌÓ‚ÓÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ,
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÛÚÂÏ Í‡‰ËÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÂÂÒÚÓÈÍË Ë ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÔÓ-
ÌËÊÂÌËÂÏ ˝ÌÚÓÔËË (ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂÏ ÂÂ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË). ÑÎfl ˆÂÎÂ-
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÌÛÊÂÌ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸
ÂÂ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Î˛·‡fl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡
ÌÛÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË, ÍÓÚÓÓÂ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÂÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È
˝ÎÂÏÂÌÚ, ÙÛÌÍˆËfl, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘‡fl Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚÛ ÙÛÌÍˆË˛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍÛ Ï˚ Ì‡Á˚‚‡ÂÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Â„Ó ÜÑ Ë Ñ ËÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÓÏ. èÓ˝ÚÓÏÛ Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÏ˚Â ÓÒÌÓ‚˚ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÂÒÚ¸ ‡ÒÍ˚ÚËÂ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ Ë ÙÓÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ Ëı Á‡ÍÓÌ˜ÂÌ-
ÌÓÏ ‚˚‡ÊÂÌËË.
ä‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÔËÏÂÌÂÌËfl ÔËÌˆËÔ‡ ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ
Ò‚flÁË Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl fl‚ÎflÂÚÒfl Í‡ÚÂ„ÓËfl ‰Ë‡ÎÂÍÚËÍË — ‡Á‚ËÚËÂ.
«äÓÌˆÂÔˆË˛ ‡Á‚ËÚËfl ÓÚÎË˜‡ÂÚ ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÚÓ, ˜ÚÓ ÓÌ‡ „Î‡‚ÌÓÂ ‚ÌË-
Ï‡ÌËÂ ÒÓÒÂ‰ÓÚ‡˜Ë‚‡ÂÚ Ì‡ ÔÓÁÌ‡ÌËË ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl» [12].
èË ˝ÚÓÏ ËÒÚÓ˜ÌËÍ ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëflı, Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï
‚ÒÂÏ ÔÂ‰ÏÂÚ‡Ï Ë fl‚ÎÂÌËflÏ.
Ç fl‰Â ‡·ÓÚ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓÎÌÓÂ, ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ Ë
Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÔÓ·ÎÂÏÂ (Ë‰ÂÂ) Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl, ÓÔÂ-
‰ÂÎflÂÚÒfl ÎÓ„ËÍ‡ ÂÂ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓÈ ‡Á‡·ÓÚÍË, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ·Ó-
ÎÂÂ „ÎÛ·ÓÍÓÏÛ ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ ÂÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÓÎË. óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl
ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ëå, ÚÓ ÍÓÌˆÂÔˆËfl Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl Ë„‡ÂÚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÛ˛
ÓÎ¸ ‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËË ÔÓÌflÚËÈ «Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl»
Ë «Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ», ÒÓ‰ÂÊ‡˘Ëı ‚ ÒÂ·Â ÛÍ‡Á‡ÌËÂ Ì‡ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ
ËÒÚÓ˜ÌËÍ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. Ç˚fl‚ÎÂÌËÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó, ËÒ-
ÚËÌÌÓ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ ÔÓÌflÚËÈ «Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl» Ë «Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ»
Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ «ËÏÏ‡ÌÂÌÚÌÓ„Ó ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛-
˘ËıÒfl Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚ı ÒËÒÚÂÏ, Í‡Í ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı
52
ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ‡ ‰‡ÎÂÂ ÒÔÂˆËÙËÍÛ Ëı ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë

‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË» [12]. à, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ, «ÍÓÌˆÂÔˆËfl
Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÓÈ ÔÓÒÚÓÂÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË
Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl» [3].
ë‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ ‡ÁÎË˜ÌÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÓ‚Ìflı.
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÓÚ˜ÂÚÎË‚ÓÈ ÙÓÏÓÈ fl‰ ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓ-
‡Á‚ËÚËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÛÊÂ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ·ËÓÒÙÂ˚. Ç. à. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÈ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ·ËÓÒÙÂÛ Í‡Í Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÛ˘Û˛Òfl Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚Ë‚‡˛˘Û˛Òfl
ÒËÒÚÂÏÛ. ùÚ‡ ÒËÒÚÂÏ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ÚÓÓÏ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÈ ˝ÌÂ-
„ËË (˝ÌÂ„ËË ËÁÎÛ˜ÂÌËÈ) ‚ ÓÒÓ·Û˛ ˝ÌÂ„Ë˛ ÁÂÏÌÓÈ ÒÂ‰˚, ÒÔÓÒÓ·ÌÛ˛
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ ‡·ÓÚÛ. ë‡Ï ˝ÚÓÚ «Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ÚÓ» Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛, fl‚ÎflflÒ¸ «‚ÂÎËÍËÏ, ÔÓÒÚÓflÌÌ˚Ï Ë ÌÂÔÂ˚‚Ì˚Ï Ì‡Û-
¯ËÚÂÎÂÏ ıËÏË˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÒÌÓÒÚË ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚË Ì‡¯ÂÈ ÔÎ‡ÌÂÚ˚» [4].
ÜË‚ÓÏÛ ‚Â˘ÂÒÚ‚Û ·ËÓÒÙÂ˚ ÔËÒÛ˘‡ ‚ÒÂ ‚ÓÁ‡ÒÚ‡˛˘‡fl ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl
«‡ÒÚÂÍ‡Ú¸Òfl» ÔÛÚÂÏ ‡ÁÏÌÓÊÂÌËfl ÔÓ ‚ÒÂÈ ÔÎ‡ÌÂÚÂ, ÓÍ‡Á˚‚‡Ú¸
ÔÓÒÚÓflÌÌÓÂ ‰‡‚ÎÂÌËÂ Ì‡ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ ÒÂ‰Û. «ê‡ÒÚÂÍ‡ÌËÂ ÊËÁÌË —
‰‚ËÊÂÌËÂ, ... — ÂÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ˝ÌÂ„ËË ÔÓËÁ‚Ó‰ËÏÓÈ
Â„Ó ıËÏË˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚ˚» [4].
ë‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ ·ËÓÒÙÂ˚ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‡ÍÚË‚ÌÓÏ ÔÂÓ·‡ÁÓ-
‚‡ÌËË ÊË‚ÓÈ Ë ÌÂÊË‚ÓÈ Ï‡ÚÂËË, ÛÒÎÓÊÌÂÌËË ÊË‚Ó„Ó ‚Â˘ÂÒÚ‚‡,
‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ, ‚ÎÂÍÛ˘ÂÂ Á‡ ÒÓ·ÓÈ
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ Í ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ì‡
·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ.
ä‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚˚È ˝Ú‡Ô ‚ ‡Á‚ËÚËË ·ËÓÒÙÂ˚ Ì‡˜‡ÎÒfl Ò ‚ÓÁ-
ÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡, Ì‡Á‚‡ÌÌÓ„Ó ÌÓÓÒÙÂÓÈ. ÜËÁÌÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÍ‡Á˚‚‡fl ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ·ËÓÒÙÂÛ,
ÔË‚Ó‰ËÚ Í ËÁÏÂÌÂÌË˛ Í‡Í ÊË‚Ó„Ó, Ú‡Í Ë ÌÂÊË‚Ó„Ó ÔÓÍÓ‚‡. ëÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÊËÁÌ¸ ‚ ÔÎ‡ÌÂÚ‡ÌÓÏ Ï‡Ò¯Ú‡·Â ‚˚„Îfl‰ËÚ ÌÂÔÂ˚‚Ì˚Ï
ÔÓÚÓÍÓÏ ËÁÏÂÌÂÌËÈ Ë Ó·ÌÓ‚ÎÂÌËÈ, ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÙÓÏ‡ı.
êÂ¯ÂÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl, Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ Ì‡ÛÍË Ò‚flÁ˚‚‡˛Ú
Ò ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ flÒÌ˚ÏË ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË Ë ÔË˜ËÌ‡ÏË ‡Á‚ËÚËfl ÊËÁÌË.
àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ˝ÚËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ì‡ ·ËÓÒÙÂÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏÓÒÚË ËÁÛ˜ÂÌËfl ÌËÊÂ ÎÂÊ‡˘Ëı ÛÓ‚ÌÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ, ÂÒÎË ·ËÓÒÙÂ‡
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl Í‡Í ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì‡fl, ‚ÌÛÚÂÌÌÂ ‡ÍÚË‚-
Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÚÓ ÂÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ Ë ÙÓÏ˚ (‚Ë‰˚, ÔÓÔÛÎflˆËË Ó„‡ÌËÁÏ˚)
Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ë Ò ‡·ËÓÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒÂ‰ÓÈ (ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸
ÛÒÎÓ‚ËÈ ÌÂÓ„‡ÌË˜ÂÒÍÓÈ ÒÂ‰˚, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ) Ë ‰Û„ Ò
53
‰Û„ÓÏ. ùÚÓ ÓÒÎÓÊÌflÂÚ ÚÂÓË˛ Ë Ô‡ÍÚËÍÛ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓÛÔ-

‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Â¯ÂÌËfl
Á‡‰‡˜Ë Ó ÓÎË ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË ‚ ‡Á‚ËÚËË.
ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÚÂÓËË ˝‚ÓÎ˛ˆËË É. ëÔÂÌÒÂ-
‡, Ä. Ä. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚‡ Ë ‰. Ò‚flÁ˚‚‡˛Ú Â¯ÂÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ò‡ÏÓ‡Á‚Ë-
ÚËfl Ò ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÏÂÊ‰Û ÒËÒÚÂÏÓÈ
(˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ) Ë ÒÂ‰ÓÈ.
ë ÔÓÁËˆËÈ à. à. òÏ‡Î¸„‡ÛÁÂÌ‡ «˝‚ÓÎ˛ˆËfl ¯Î‡ ‚ Ó·˘ÂÏ ÔÓ‰
ÁÌ‡ÍÓÏ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl ‡Á‚Ë‚‡˛˘Â„ÓÒfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ ËÁ-ÔÓ‰ ‚Î‡ÒÚË
ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚ı fl‚ÎÂÌËÈ ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰Â. ... ê‡ÁÎË˜Ì˚Â Ù‡ÍÚÓ˚
‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ ‚ÒÂ ·ÓÎÂÂ ÓÒ‚‡Ë‚‡˛ÚÒfl Ó„‡ÌËÁÏÓÏ. é„‡ÌËÁÏ ÚÂÔÂ¸
Ò‡Ï ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ò‚ÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ‚ÌÂ¯ÌËÏ Ù‡ÍÚÓ‡Ï, Á‡˘Ë˘‡flÒ¸
ÓÚ Ó‰ÌËı Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ‰Û„ËÂ». [21]. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓ-
‰‚ËÊÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘‡fl ÓÎ¸ ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ Ù‡ÍÚÓ‡Ï.
ùÚÓ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËÂ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËÂÏ
ÁÌ‡˜ÂÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Â„ÛÎflˆËË, ‡Á‚Ë‚‡‚¯ËıÒfl Ë ÒÓ-
‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡‚¯ËıÒfl ‚ ÙËÎÓ„ÂÌÂÁÂ (Ì‡ÍÓÔÎÂÌËÂ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËË, ÛÒÎÓÊÌÂÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚ ·ËÓÒËÒÚÂÏ˚).
Ñ‚ËÊÛ˘ËÂ ÊÂ ÒËÎ˚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÒfl ‚ÌÛÚË ÒËÒÚÂÏ˚, Ë
‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË ‰Îfl ‚Ë‰‡ — ‚ÌÛÚË ˝ÚÓ„Ó ‚Ë‰‡, ‰Îfl ÔÓÔÛÎflˆËË — ‚ÌÛÚË
ÔÓÔÛÎflˆËË. ÇÌÛÚË‚Ë‰Ó‚‡fl ·Ó¸·‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ÎËÌÌÓÈ ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ
ÒËÎÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË. Ñ‡ÊÂ Ò‡Ï‡fl ÓÒÚ‡fl ÍÓÌÍÛÂÌˆËfl ‚ÌÛÚË ‚Ë‰‡ ÌË-
ÍÓ„‰‡ ÌÂ ÔËÌÓÒËÚ ÂÏÛ ‚Â‰‡, ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚Â‰ÂÚ Â„Ó Í ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏÛ
ÔÓ„ÂÒÒÛ — ËÎË, ÔË ·ÓÎÂÂ ‰ÂÚ‡Î¸ÌÓÏ ‡ÒıÓÊ‰ÂÌËË — Í ÒÔÂˆË‡ÎË-
Á‡ˆËË. ùÚÓ ËÏÂÂÚ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚‡ ÔÂÂ‰ ·ÓÎÂÂ ÓÒÚ˚ÏË ÙÓÏ‡ÏË ÍÓÌ-
ÍÛÂÌˆËË. ÇÌÛÚÂÌÌflfl ·Ó¸·‡ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ·Î‡„ÓÔËflÚÒÚ‚Û˛Ú ÊËÁÌË
‚Ë‰‡, ÌÓ Ë ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú ·ÓÎÂÂ ¯ËÓÍËÂ ÔÛÚË ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ ‰Îfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÍÓÌˆÂÔˆËË
Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ ‡Á‡·ÓÚÍÂ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚-
ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÏÛ Í‡Í ‚ÌÛÚÂÌÌÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ. éÒÌÓ-
‚‡ÌËÂÏ Í ˝ÚÓÏÛ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ã. ÅÂÚ‡Î‡ÌÙË,
ç. Ä. ÅÂÌ¯ÚÂÈÌ‡, Ä. å‡ÒÎÓÛ Ë ‰. ç‡ ‰ÂÎÂ, — ‰ÂÎ‡ÂÚ Ò‚ÓÂ Á‡ÍÎ˛-
˜ÂÌËÂ ã. ÅÂÚ‡Î‡ÌÙË, — Ó„‡ÌËÁÏ ‰‡ÊÂ ÔË ÌÂËÁÏÂÌÌ˚ı ‚ÌÂ¯ÌËı
ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÔË ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËË ‚ÌÂ¯ÌËı ‡Á‰‡ÊËÚÂÎÂÈ, ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÔÓÍÓfl˘ÂÈÒfl, ‡ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ» [7]. ç. Ä. ÅÂÌ¯ÚÂÈÌ
‚ ÔÂËÓ‰ ‡Òˆ‚ÂÚ‡ ·ËıÂ‚ËÓËÁÏ‡ ÔË¯ÂÎ Í ‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl
ÙËÁËÓÎÓ„Ëfl ‰ÓÎÊÌ‡ Ì‡ÈÚË ÏÓÒÚ ÓÚ ÙËÁËÓÎÓ„ËË Â‡ÍˆËÈ Í ÙËÁËÓ-
ÎÓ„ËË ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË» [6]. Ç˚‡ÊÂÌËÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚
fl‚Îfl˛ÚÒfl ÂÂ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ò‚flÁË. èÓÌflÚËÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÓÚ‡Ê‡ÂÚ «Á‡ÍÓÌ
Ò‚flÁË Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÓ ÒÂ‰ÓÈ, ÂÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÓÍÛ-
54
Ê‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â. ç‡ ÛÓ‚ÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˝Ú‡ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ÌÂ

ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ‡Á‚ËÚËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË, ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÒÚË Â„Ó
·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÒÂ‰Â, ÌÓ Ë ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌ‡
‚Ë‰ÓËÁÏÂÌflÂÚ Ò‚ÓÂ ÓÍÛÊÂÌËÂ. ä ˝ÚÓÏÛ ‚˚‚Ó‰Û ÔË¯ÂÎ Ä. å‡ÒÎÓÛ,
ËÒÒÎÂ‰Ûfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓËı ‚ÂÎËÍËı ÒÓÓÚÂ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚,
Ë Á‡ÍÎ˛˜ÂÌË˛ Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË, Ú. Â. ÔÓÒÚÓflÌÌÓ„Ó
ÔÓˆÂÒÒ‡ ‡Á‚ËÚËfl Ò‚ÓËı ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ, ÔÓÎÌÓÚ˚ ÊËÁÌË Ì‡ ÓÒÌÓ-
‚Â «ÎÛ˜¯Â„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ‚˚·Ó‡» [11].
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÓÒÌÓ‚ ÚÂÓËË Ò‡-
ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘ËÂ ÙËÎÓÒÓÙÒÍËÂ
ÔËÌˆËÔ˚ ‡Á‚ËÚËfl — Ò‚flÁË, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ËÒÚÓËÁÏ‡.
1.2.2 ùÚ‡Ô˚ ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ (Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-

ÏÂÌÚ) Í‡Í Ì‡Û˜Ì‡fl ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ‡Áfl‰Û ÏÂÊ‰ËÒˆËÔ-
ÎËÌ‡Ì˚ı ËÌÚÂ„ËÛ˛˘Ëı Ì‡ÛÍ, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛˘Û˛Òfl
‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆË˛ ÁÌ‡ÌËÈ.
êÂÚÓÒÔÂÍÚË‚Ì˚È ‡Ì‡ÎËÁ ‡Á‚ËÚËfl ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl ÜÑ Ë Ñ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ı‡‡ÍÚÂÌ˚Â ˝Ú‡Ô˚:
• Î‡ÚÂÌÚÌ˚È (Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‰Ó Ì‡˜‡Î‡ 20 ‚ÂÍ‡). éÔÂ-
‰ÂÎflÂÚÒfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂÏ ËÒÚÓË˜ÂÒÍËı, ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı, ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚ı, Ì‡Û˜Ì˚ı, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËı Ë ‰. ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÓÍ ‚˚‰Â-
ÎÂÌËfl ‚ Ì‡Û˜ÌÓÏ ÔÓÁÌ‡ÌËË Ú‡ÍÓÈ ÒÙÂ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓ‚Â‰ÂÌËfl,
Í‡Í Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ıÓ‰Â ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÂËÓ‰‡
¯ÎÓ Ì‡ÍÓÔÎÂÌËÂ ÁÌ‡ÌËÈ, ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, Ò‡ÏÓ‚ÓÒ-
ÔËÚ‡ÌËfl, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ÌÓÏËÌ‡ˆËÓÌÌ˚È (Ì‡˜‡ÎÓ ïï ‚ÂÍ‡, ÍÓ„‰‡ ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ Ì‡Û˜Ì˚Â
ÓÒÌÓ‚˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÓÎË ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍÓ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ˆÂÎÂÈ);
• ËÌÍÛ·‡ˆËÓÌÌ˚È (Ì‡˜‡ÎÓ ÏÓÊÂÚ ‰‡ÚËÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚Â-
ÌËÂÏ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓÈ Ë‰ÂË Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÍË ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÌÓ‚ÓÈ Ó·Î‡ÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÁÌ‡ÌËfl).
èÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ Í ˝ÚÓÏÛ fl‚ËÎ‡Ò¸ ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl Ë Ó·Ó·˘ÂÌËÂ
ÓÔ˚Ú‡, ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ‚ fl‰Â ÒÚ‡Ì. á‡‚Â¯ËÎÒfl ˝ÚÓÚ ˝Ú‡Ô ‚˚‰‚Ë-
ÊÂÌËÂÏ ÔÓ„‡ÏÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ (ÔÓ‰ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË Ì‡Á‚‡-
ÌËflÏË: «èÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚È ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ», «é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡
ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡» Ë ‰.) ‚ ÇÛÁ‡ı ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÓ·ÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚.
55
• ËÌÒÚËÚÛˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È — ˝Ú‡Ô Ò‚flÁ‡Ì Ò ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ fl‰‡ ÒÓˆË‡Î¸-

Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ: Î‡·Ó‡ÚÓËÈ ÔÓ ÔÓ·ÎÂÏ‡Ï Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡ÙÂ‰ ‚ ÇÛÁ‡ı Ë Ú. Ô.
Ç ˝ÚËı Ì‡Û˜ÌÓ-Û˜Â·Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ‡ı ‰ÓÎÊÌ˚ ‚ÂÒÚËÒ¸ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÌËfl, ‡Á‡·‡Ú˚‚‡Ú¸Òfl ÏÂÚÓ‰˚, ÚÂıÌËÍ‡, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ˝ÚÓÚ ˝Ú‡Ô ÎË¯¸ Ó·ÓÁÌ‡˜ËÎÒfl. ÄÌ‡ÎËÁ ÒÚ‡-
ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸
ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÚ‡ÚÛÒ ˝ÚÓÈ ÙÓÏËÛ˛˘ÂÈÒfl Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚.
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎË, Û˜ÂÌ˚Â, ‚Áfl‚¯ËÂÒfl Ó·Û˜‡Ú¸
ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ, ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ˚ ‚ÂÒÚË ÔÓËÒÍ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÍË ˝ÚÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÔÂ‰ÏÂÚ Ë ÏÂÚÓ‰˚
ÂÂ ËÁÛ˜ÂÌËfl, ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔËÌˆËÔ˚ Ë ÍÓÌˆÂÔ-
ÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÔÓ‰ıÓ‰˚, ‚˚·‡Ú¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÁÌ‡ÌËfl, ÒÚ‡ÚÂ„ËË ËÒÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÌËfl Ë ÒÙÂ˚ ÔËÎÓÊÂÌËfl. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ Ô‡ÍÚËÍÛ, ‚ÒÚÓËÚ¸ Â„Ó ‚ ÒËÒÚÂÏÛ
ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı Ì‡ÛÍ.
ÄÌ‡ÎËÁ Ô‡ÍÚËÍË ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚ¸ ÔÓÒÚÛÎËÓ‚‡Ú¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‡ÍÒËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó, ÓÌÚÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡. Ç ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ Ó·˘ÂÌ‡Û˜ÌÓÏÛ ÒÚ‡ÚÛÒÛ fl‚ÎflÂÚÒfl (ÒÚ‡ÌÂÚ)
ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌÓÈ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ-
ÔËÍÎ‡‰ÌÓ„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡. éÌ‡ ÔÓÁÌ‡ÂÚ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡,
ÍÓÚÓ˚Â ‚ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ‡ÒÔÂÍÚÂ ÌÂ ‚·Ë‡˛Ú ‚ ÒÂ·fl ‰Û„ËÂ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚Û˛˘ËÂ Ì‡ÛÍË. àÁ ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚ı ÌÂ‰‡‚ÌÓ ‰ËÒˆËÔÎËÌ. éÌ‡ „‡ÌË˜ËÚ Ò
‡ÍÏÂÓÎÓ„ËÂÈ, ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ÍÓÚÓÓÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â Ë ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚Ì˚Â Ù‡ÍÚÓ˚, ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ë ÔÂÔflÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛
‚Â¯ËÌ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡, Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËÂÈ, Ó·˙fl‚Ë‚¯ÂÈ ÒÂ·fl Ë Ó·˘ÂÈ
ÚÂÓËÂÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰. èËÍÎ‡‰ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌÓÈ
Ò‡ÏÓÏÓÌÂ‰ÊÏÂÌÚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Ì‡ ·‡ÁÂ ÔÓÁÌ‡ÌÌ˚ı ÙÛÌ‰‡ÏÂÌ-
Ú‡Î¸Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÏ˚ı ‚
ÚÂ˜ÂÌËÂ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÈ ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èË ˝ÚÓÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ‚·Ë‡ÂÚ
‚ ÒÂ·fl ÁÌ‡ÌËfl ‚ÒÂı Ì‡Û˜Ì˚ı ‰ËÒˆËÔÎËÌ, ËÁÛ˜‡˛˘Ëı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ‡ÍÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ —
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÈ Ù‡ÍÚÓ ËÌÚÂ„‡-
ˆËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ì‡Û˜Ì˚ı ÁÌ‡ÌËÈ (ÙËÎÓÒÓÙËË, ·ËÓÎÓ„ËË, ÒÓˆËÓÎÓ„ËË,
ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ÍË·ÂÌÂÚËÍË Ë Ú. Ô.) ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÛ ‰Îfl Â¯ÂÌËfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËı Á‡‰‡˜. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ Í‡Í Ì‡Û˜Ì‡fl ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÔÎ‡Ì‡ı:
56
• éÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ — Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ÒÙÂÛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË

(Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌË), ÌÂ ËÁÛ˜‡ÂÏÛ˛ ‰Û„ËÏË
Ì‡Û˜Ì˚ÏË ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ÏË.
• åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ — ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ
‰ËÒˆËÔÎËÌÓÈ, Ì‡ıÓ‰fl˘ÂÈÒfl ‚ ÒÚ‡‰ËË ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl. ë‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÏÂÊ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ÂÌ ÔÓ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌË˛, ÒËÒÚÂÏÂÌ
ÔÓ ÒÔÓÒÓ·Û Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÁÌ‡ÌËÈ, ÍÓÏÔÎÂÍÒÂÌ ÔÓ ÙÓÏÂ ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ÁÌ‡ÌËflı Ó ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍÂ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚Â Ë ËÏÂÂÚ ÔËÍÎ‡‰ÌÛ˛, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÛ˛
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸.
• ÄÍÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ — ÌÂÒÂÚ ‚ ÒÂ·Â ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í
ÒÂ‰ÒÚ‚Ó Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl, Ò‡ÏÓÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËfl, ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË ‚ ÛÒÎÓ-
‚Ëflı ÔÂÂÏÂÌ, ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
• ÉÌÓÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ — ÔÓÁÌ‡ÂÚ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ‡ÒÔÂÍÚÂ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË ÂÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ÂÁÛÎ¸-
Ú‡ÚÓ‚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÓˆÂÌÍË ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË,
Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÔÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ËÏÂÂÚ „ÛÏ‡ÌËÚ‡ÌÛ˛ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛
ÓËÂÌÚ‡ˆË˛, Ë·Ó ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚ Í Ó·Î‡ÒÚË Ì‡ÛÍ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ë ÌÂÔÓÒ-
Â‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ò‚flÁ‡Ì Ò ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ÏË, ËÁÛ˜‡˛˘ËÏË ÚÂıÌÓÎÓ„ËÁ‡ˆË˛
„ÛÏ‡ÌËÚ‡ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl (Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ëfl, ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ëfl Ë Ú. Ô.) Ë „ÛÏ‡ÌË-
Á‡ˆË˛ Ò‡ÏËı ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı Ì‡ÛÍ, ·ËÓÌËÍË, ˝‚ËÒÚËÍË. ç‡Û˜Ì‡fl
ÓËÂÌÚ‡ˆËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡Ì˚Ï ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡Ï (‚ ‚Ë‰Â ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸-
Ì˚ı Ù‡ÍÚÓ‚, ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ, Ëı Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÓÒÚÓ-
‚ÂÌÓÒÚË Ë Ú. Ô.), ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl Â˘Â ‚ ÍÎ‡ÒÒË˜ÂÒÍÓÏ ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËË.
èË ‡Ì‡ÎËÁÂ fl‰‡ ÔÓ·ÎÂÏ, ÓˆÂÌÍÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, Ò‚ÓËı ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, Ëı ‡Á‚ËÚË˛ Ë Ú. Ô.
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl Ó·‡˘ÂÌËÂ Í ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÌ‡Û˜Ì˚Ï ÁÌ‡ÌËflÏ ‚ Ó·Î‡ÒÚË
ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÚÛ‰‡, ÒÓˆËÓÎÓ„ËË Ë Ú. Ô. ÉÛÏ‡ÌËÚ‡-
Ì‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÏÌÓ„Ó-
Ó·‡ÁÌÓ. éÌ‡ ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚ, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, Í Ó·Î‡ÒÚË Ì‡ÛÍË Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ë Ó·ÂÚ‡ÂÚ Ò‚Ó˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ıÓ‰Â ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á-
‚ËÚËfl, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ — ‚ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÏ Ó·ÓÒÓ·ÎÂÌËË ÓÚ ÌËı ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â
Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, ÙÓÏËÛ˛˘ÂÈÒfl Ì‡ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ
˝Ú‡ÔÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl. ê‡ÁÛÏÂÂÚÒfl, Ë ‰Ó ÂÂ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ·ËÓÎÓ-
„‡ÏË, ÒÓˆËÓÎÓ„‡ÏË, ÍË·ÂÌÂÚËÍ‡ÏË, ÔÂ‰‡„Ó„‡ÏË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÎËÒ¸ ÔÓ·-
ÎÂÏ˚ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl, Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Ë Ú. Ô., ˜ÚÓ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ‚Ó
ÏÌÓ„ÓÏ ÒıÓÊÂ Ò ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÍÓÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂÌ‰ÊÏÂÌÚ‡. é‰Ì‡ÍÓ ‚ ÛÒÎÓ-
‚Ëflı, ÍÓ„‰‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Á‡ÒÚ‡‚ËÎ‡ Ó·‡ÚËÚ¸Òfl Í ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏÛ
57
Ù‡ÍÚÓÛ, ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ˆÂÌÚÓÏ ‚ÌËÏ‡ÌËfl, Ë ÓÚ Â„Ó

‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Á‡‚ËÒËÚ ÔÓ‰˜‡Ò ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË, ÒÚ‡ÎÓ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ‰ÛÏ‡Ú¸ Ó Â„Ó Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË Ò‚ÓÂÈ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛.
íÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl
‚ Â„Ó ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ò Ì‡ÛÍ‡ÏË, Úfl„ÓÚÂ˛˘ËÏË
Í ÚÂıÌËÍÂ (ÍË·ÂÌÂÚËÍÂ, ÚÂÓËË ˝„‡ÚË˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ, ÒËÒÚÂÏÓÚÂı-
ÌËÍÂ, ÚÂÓËË ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë Ú. ‰.) ‚ ÔËÒÛ˘ÂÏ ËÏ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË ‡Î„Ó-
ËÚÏË˜ÂÒÍË ˜ÂÚÍËÏ ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡Ï Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó
ÔËÍÎ‡‰ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ÂÒÚ¸ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËË ‚ ‚Ë‰Â ‰‚ÛÒÚÓÓÌÌÂ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÁ‡ˆËË
„ÛÏ‡ÌËÚ‡ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl (Ì‡ÔËÏÂ, ‚ ÙÓÏÂ ÔÒËıÓÚÂıÌËÍË, Ë„ÓÚÂı-
ÌËÍË, ËÌÌÓ‚‡ÚËÍË Ë ÂÙÎÂÍÒËË) Ë „ÛÏ‡ÌËÚ‡ËÁ‡ˆËË Ò‡ÏËı ÚÂıÌË˜ÂÒ-
ÍËı Ì‡ÛÍ (‚ ‚Ë‰Â ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ·ËÓÌËÍË, ÒÓˆËÓÌËÍË, ˝‚ËÒÚËÍË,
ÒËÌÂ„ÂÚËÍË Ë Ú. Ô.). ç. ç.åÓËÒÂÂ‚ „Ó‚ÓËÚ Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÒÓÁ‰‡-
ÌËfl ÍË·ÂÌÂÚËÍË, ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÈ Ì‡ ËÁÛ˜ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
Ù‡ÍÚÓ‡. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ëfl (Í‡Í Ë ÂÂ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚ÂÌÌËˆ˚ —
ÚÂÍÚÓÎÓ„Ëfl Ä. Ä. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚‡ Ë Ì‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡
î. íÂÈÎÓ‡ Ë ‰.) ÒÚÂÏËÚÒfl ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÔÓÁËÚË‚Ì˚Â ÔËÌˆËÔ˚ ‡-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÜÑ Ë Ñ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÙÂ‡ı ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
Ô‡ÍÚËÍË ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ò ÔÓÁËˆËÈ Ó·˘ÂÈ ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ, ÌÓ Ë Ò Û˜ÂÚÓÏ
‰‡ÌÌ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÚÂÓËË ·Ó¸·˚.
ë‚flÁË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Ò ÙËÎÓÒÓÙËÂÈ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ ‰‚ÛÏ
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflÏ: ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍÓÏ Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ. Ç ÔÂ‚ÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â ÙËÎÓÒÓÙËfl Á‡‰‡ÂÚ ˆÂÌÌÓÒÚÌÛ˛ ÚÓ˜ÍÛ ÓÚÒ˜ÂÚ‡ ‚ ‡Ì‡ÎËÁÂ ÊËÁ-
ÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÔÂ‰ÂÎflfl ÒËÒÚÂÏÛ ÍËÚÂËÂ‚ (˝ÍÁËÒ-
ÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı, ÍÛÎ¸ÚÛÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı, Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı, ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍËı,
˛Ë‰Ë˜ÂÒÍËı Ë Ú. Ô.), ÂÂ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ËÁÛ˜ÂÌËfl. Ç ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÙËÎÓÒÓÙËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÔÓÒÚÓÂÌËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡ Í‡Í ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ-ÔËÍÎ‡‰ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚.
ùÚ‡ ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ‡ÒÒËÏËÎËÛÂÚ Ë ËÌÚÂ„ËÛÂÚ
ÁÌ‡ÌËfl ÒÏÂÊÌ˚ı Ì‡ÛÍ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Ò ‰Û„ÓÈ — ‚˚˜ÎÂÌflÂÚ Ë ‡Á‡·‡-
Ú˚‚‡ÂÚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó Â„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÙËÎÓÒÓÙËfl ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍË Á‡‰‡ÂÚ
‡ÍÒËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë‰Â‡Î˚ Ë Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ˆÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÛ Í‡Í Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌÂ Ë ÓÒÓ·Ó„Ó ‡Á‰ÂÎ‡
ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÁÌ‡ÌËfl. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÈÒfl ‚ ÔÓÒ-
ÎÂ‰ÌÂÂ ‚ÂÏfl ‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË ÒÓ ÏÌÓ„ËÏË Ì‡ÛÍ‡ÏË Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÏÂÌflÂÚ ‡ÍˆÂÌÚ˚ ‚ ÒÙÂÂ ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
58
1.3 éÅôÄü ïÄêÄäíÖêàëíàäÄ àëèéãúáìÖåõï

äéçñÖèñàâ ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
(Ç ˝ÚÓÈ „Î‡‚Â ÒÒ˚ÎÍË Ì‡ ÎËÚÂ‡ÚÛÛ ‰‡˛ÚÒfl ‚ ‰‚Ûı ‚‡Ë‡ÌÚ‡ı:

‚ ÍÛ„Î˚ı ÒÍÓ·Í‡ı ÛÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÌÓÏÂ ÔÓ ÒÔËÒÍÛ «ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡ÌÌÓÈ
ÎËÚÂ‡ÚÛ˚» ‚ ÍÓÌˆÂ Ô‡‡„‡Ù‡, ‚ Í‚‡‰‡ÚÌ˚ı — ÔÓ ÒÔËÒÍÛ ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛ˚ ‚ ÍÓÌˆÂ „Î‡‚˚).
Ç ÔÓÒÓ·ËË ÌÂ ÒÚ‡‚ËÚÒfl Á‡‰‡˜‡ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı ÍÓÌˆÂÔ-
ˆËÈ ‚ ÏËÓ‚ÓÈ Ô‡ÍÚËÍÂ, ‡ ÔÂÒÎÂ‰ÛÂÚÒfl ˆÂÎ¸ ÎË¯¸ Ëı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸
Ë ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‰Îfl ‡Á‡·ÓÚÍË ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚.
1.3.1 äÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡,

ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ
äÓÌˆÂÔˆËfl ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË
ùÚ‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ‚Á„Îfl‰Ó‚ Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡,

·‡ÁËÛ˛˘‡flÒfl Ì‡ ÎÓ„ËÍÂ, ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËflı, ÔÓfl‚ËÎ‡Ò¸
‚ ëòÄ. éÌ‡ ÓÚ‡Ê‡Î‡ Ó·‡Á ÊËÁÌË ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍÓ„Ó Ì‡Ó‰‡, Á‡ÍÓÌÓ-
ÏÂÌÛ˛ ÙÓÏÛ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
ÇË‰ÂÚ¸ Ò‚ÓÈ ÒÏ˚ÒÎ ‚ ÚÛ‰Â, ÔÓÒ˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚ —
˝ÚÓÏÛ Û˜ËÚ ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍ‡fl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. äÓÌˆÂÔˆËfl ıÓÓ¯Ó
ÓÚÓ·‡ÊÂÌ‡ ‚ ‡·ÓÚ‡ı Ñ. ä‡ÌÂ„Ë. Ö„Ó ‡·ÓÚ˚ «ä‡Í ÔËÓ·ÂÚ‡Ú¸ ‰Û-
ÁÂÈ Ë ÓÍ‡Á˚‚‡Ú¸ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Î˛‰ÂÈ», «ä‡Í ‚˚‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸
‚ ÒÂ·Â Ë ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ Î˛‰ÂÈ, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl ÔÛ·ÎË˜ÌÓ», «ä‡Í ÔÂÂÒÚ‡Ú¸ ·ÂÒÔÓ-
ÍÓËÚ¸Òfl Ë Ì‡˜‡Ú¸ ÊËÚ¸» ‰ÂÒflÚËÎÂÚËflÏË ÔËÌÓÒflÚ Ó„ÓÏÌÛ˛ ÔÓÎ¸ÁÛ
‚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ Í ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÂÌÂ‰ÊÂÓ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı
ÛÓ‚ÌÂÈ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÛÒÔÂı‡ ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ.
ÇÒÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË, ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚Â Ñ. ä‡ÌÂ„Ë, ‚ÁflÚ˚ ËÏ ËÁ Ô‡Í-
ÚËÍË, Â‡Î¸ÌÓÈ ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÏ Ëı ‰ÓÒ-
ÚÓËÌÒÚ‚Ó Ë ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓÍ. èÂ‚ÓÂ — ˝ÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ì‡·Î˛‰ÂÌËÈ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı.
ÇÚÓÓÂ — ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Ì‡Û˜ÌÓ„Ó Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ. é‰Ì‡ÍÓ,
Ì‡‰Ó ÓÚ‰‡Ú¸ ‰ÓÎÊÌÓÂ, ÍÌË„Ë Ñ. ä‡ÌÂ„Ë Ì‡ÔËÒ‡Ì˚ ‚ Ì‡˜‡ÎÂ ‚ÂÍ‡,
ÍÓ„‰‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl, ÒÓˆËÓÎÓ„Ëfl Ë ‰Û„ËÂ Ì‡ÛÍË Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Á‡ÓÊ‰‡ÎËÒ¸.
çÂÂ‰ÍÓ ä‡ÌÂ„Ë Ó·‚ËÌfl˛Ú ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌ Û˜ËÚ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸
Î˛‰¸ÏË. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ, ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚ı ‡‚ÚÓÓÏ, ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ˜ÚÓ Ó˜ÂÌ¸ ÔÎÓıÓ,
59
ÌÓ ˝ÚÓ Ë ‰ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Â„Ó ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÏ˚ı ËÏ ÒÂ‰ÒÚ‚

(ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ). î‡ÍÚ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ ÔÓÒ-
Ú‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ˆÂÎÂÈ, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡
Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl (ËÒ. 1.2). çÂÚ ·ÂÁÌ‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÔËÂÏÓ‚
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÌÓ ÂÒÚ¸ ‡ÏÓ‡Î¸Ì˚Â ˆÂÎË, ÔË‰‡˛˘ËÂ ÔÂ‚˚Ï ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÓÍ‡ÒÍÛ.
ÇÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‡·ÓÚ‡‚ ÍÌË„Ë Ñ. ä‡ÌÂ„Ë, Ç˚ ÏÓÊÂÚÂ ‰‡Ú¸
ÓÚ‚ÂÚ˚ Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ‚ÓÔÓÒ˚:
1. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı ‚˚·Ë‡Ú¸ ÏÂÚÓ‰˚
Ó·‡˘ÂÌËfl Ò Î˛‰¸ÏË?
2. èÂÂ˜ËÒÎËÚ¸ Ô‡‚ËÎ‡ Ë ‰‡Ú¸ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ Ëı ÔËÏÂ-
ÌÂÌË˛ ‚ Â‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ˜ÚÓ·˚: ÔÓÌ‡‚ËÚ¸Òfl Î˛‰flÏ;
ÒÍÎÓÌËÚ¸ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı Î˛‰ÂÈ Í Ç‡¯ÂÈ ÚÓ˜ÍÂ ÁÂÌËfl; ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ Î˛‰ÂÈ, ÌÂ ÓÒÍÓ·Îflfl Ëı Ë ÌÂ ‚˚Á˚‚‡fl Û ÌËı
˜Û‚ÒÚ‚‡ Ó·Ë‰˚; Ò‰ÂÎ‡Ú¸ Ç‡¯Û ÒÂÏÂÈÌÛ˛ ÊËÁÌ¸ ·ÓÎÂÂ Ò˜‡ÒÚÎË-
‚ÓÈ; ÔËÒ‡Ú¸ ÔËÒ¸Ï‡, ÍÓÚÓ˚Â ‰‡˛Ú ˜Û‰Ó‰ÂÈÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚.
3. ä‡Í ‚˚‡·ÓÚ‡Ú¸ Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÂ·Â?
4. ä‡Í ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ Î˛‰ÂÈ, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl ÔÛ·ÎË˜ÌÓ?
5. èÂÂ˜ËÒÎËÚ¸ Ô‡‚ËÎ‡ Ë ‰‡Ú¸ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ Ëı ÔËÏÂÌÂ-
ÌË˛, ˜ÚÓ·˚ ÔÂÂÒÚ‡Ú¸ ·ÂÒÔÓÍÓËÚ¸Òfl Ë Ì‡˜‡Ú¸ ÊËÚ¸: Ô‡‚ËÎ‡
‚˚‡·ÓÚÍË ÛÏÓÌ‡ÒÚÓÂÌËfl, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Â„Ó ‰Û¯Â‚ÌÓÂ ÒÔÓ-
ÍÓÈÒÚ‚ËÂ Ë Ò˜‡ÒÚ¸Â; Ô‡‚ËÎ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÔÂ‰ÓÚ‚‡˘‡Ú¸
ÛÒÚ‡ÎÓÒÚ¸ Ë ·ÂÒÔÓÍÓÈÒÚ‚Ó, ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡Ú¸ ‚˚ÒÓÍËÈ ÚÓÌÛÒ Ë
ıÓÓ¯ÂÂ Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ.
êÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÏ‡fl ÎËÚÂ‡ÚÛ‡
ä‡ÌÂ„Ë Ñ. ä‡Í ÔËÓ·ÂÚ‡Ú¸ ‰ÛÁÂÈ Ë ÓÍ‡Á˚‚‡Ú¸ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Î˛‰ÂÈ.

ä‡Í ‚˚‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÂ·Â Ë ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ Î˛‰ÂÈ, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl ÔÛ·-
ÎË˜ÌÓ. ä‡Í ÔÂÂÒÚ‡Ú¸ ·ÂÒÔÓÍÓËÚ¸Òfl Ë Ì‡˜‡Ú¸ ÊËÚ¸. — å., 1990.
äÓÌˆÂÔˆËfl Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ
ùÚ‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ‚Á„Îfl‰Ó‚, Ì‡ˆÂÎÂÌÌ‡fl Ì‡ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-

‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡, ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl, Ò‚flÁ‡Ì‡ Û Ì‡Ò
Ò ËÏÂÌ‡ÏË ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍËı ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡ÌÚÓ‚ ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ å. ÇÛ‰ÍÓÍ‡
Ë Ñ. î˝ÌÒËÒ‡ (1).
ä‡Ê‰˚È, ÔÎ‡ÌËÛfl ÓÚÍ˚Ú¸ ÌÓ‚Û˛ ÒÚ‡ÌËˆÛ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË,
ÓˆÂÌË‚‡ÂÚ Ò‚ÓË ÒËÎ¸Ì˚Â Ë ÒÎ‡·˚Â ÒÚÓÓÌ˚, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı
ÛÒÎÓ‚Ëflı ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸ Ù‡ÍÚÓ‡ÏË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
60
èÓ˜ËÚ‡‚ ÍÌË„Û ‰‡ÌÌ˚ı ‡‚ÚÓÓ‚, ÏÓÊÌÓ ÔÓ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË

ÒËÎ¸Ì˚Â ÒÚÓÓÌ˚ ‚ ÓÎË ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ Ë ‚˚fl‚ËÚ¸ ‚‡ÊÌ˚Â Ó·Î‡ÒÚË,
ÚÂ·Û˛˘ËÂ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl. é„‡ÌË˜ÂÌËÂÏ ‡‚ÚÓ˚ Ì‡Á˚‚‡˛Ú
Ù‡ÍÚÓ, Ò‰ÂÊË‚‡˛˘ËÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡·ÓÚ˚, Í‡Í Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË, Ú‡Í Ë ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ÍÌË„Â ÔË‚Ó‰ËÚÒfl ÒÔËÒÓÍ
ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ: ÌÂÛÏÂÌËÂ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ; ‡ÁÏ˚Ú˚Â
ÎË˜Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË; ÒÏÛÚÌ˚Â ÎË˜Ì˚Â ˆÂÎË; ÓÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÌÓÂ Ò‡ÏÓ‡Á‚Ë-
ÚËÂ; ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÒÚ¸ Ì‡‚˚Í‡ Â¯‡Ú¸ ÔÓ·ÎÂÏ˚; ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÂ ÔÓÌË-
Ï‡ÌËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡; ÒÎ‡·˚Â Ì‡‚˚ÍË ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡;
ÌÂÛÏÂÌËÂ Ó·Û˜‡Ú¸; ÌËÁÍ‡fl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÍÓÎÎÂÍÚË‚.
ä‡Ê‰ÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‡‚ÚÓ˚ ÔÂ‰Î‡„‡˛Ú ÏÂÚÓ‰ËÍÛ ÓˆÂÌÍË Ò‚ÓËı
ÎË˜Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚ Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÎË˜Ì˚ı Ó„‡-
ÌË˜ÂÌËÈ, Ëı ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË ‡·ÓÚ˚ ‚
Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl. Ç Á‡ÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÓÌË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡-
˛Ú ‚ÓÔÓÒ˚, Í‡Ò‡˛˘ËÂÒfl ·‡¸ÂÓ‚ Ì‡ ÔÛÚË ÓÒÚ‡, ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‡Á‚ËÚËfl
ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı Ì‡‚˚ÍÓ‚, ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÔÎ‡ÌÓ‚ ÎË˜ÌÓ„Ó ÓÒÚ‡, Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓ ÔÂÓ‰ÓÎÂÌË˛ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ.
ä ·‡¸Â‡Ï, ‚ÒÚÂ˜‡˛˘ËÏÒfl Ì‡ ÔÛÚË ÓÒÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó
Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÓÚÌÓÒflÚÒfl: ·ÓflÁÌ¸ ÌÓ‚˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ, ÌÂ ÓÔ‡‚-
‰‡Ú¸ ÓÊË‰‡ÌËfl ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı; ÛflÁ‚ËÏÓÒÚ¸, ÌÂ‚ÂËÂ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
ÒËÎ˚; ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚Â Ì‡‚˚ÍË.
ùÚË ·‡¸Â˚ Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚ÓË. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ˝ÚË ÒËÎ˚
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÂÂıÓ‰flÚ Ì‡ ÂÊËÏ Ù‡ÍÚÓÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÚÓÏÓÁfl ‡Á‚ËÚËÂ, Ò ‰Û„ÓÈ — ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ûfl
ÂÏÛ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÔ‡‰‡ÂÚ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‚ «ÒËÎÓ‚ÓÂ ÔÓÎÂ», Û˜ÂÚ ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÍÓÚÓÓ„Ó ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ÎË˜Ì˚Ï ‡Á‚ËÚËÂÏ.
éÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ‡Á‚ËÚËÂ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ ÔÎ‡ÌÓ‚Ó. ãË˜Ì˚È ÔÎ‡Ì
‡Á‚ËÚËfl ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl Ò Û˜ÂÚÓÏ Ô‡‚ËÎ:
• ëÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÒÚ‡‚ËÚ¸ ÔÂÂ‰ ÒÓ·ÓÈ flÒÌ˚Â ˆÂÎË.
• éÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÔËÁÌ‡ÍË ÛÒÔÂı‡.
• ÑÓ‚ÓÎ¸ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl ÒÍÓÏÌ˚Ï ÔÓ„ÂÒÒÓÏ.
• êËÒÍÓ‚‡Ú¸ ‚ ÌÂÁÌ‡ÍÓÏ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı.
• èÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ Ò‚ÓËÏ ‡Á‚ËÚËÂÏ Í‡Ê‰˚È ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ò‡Ï.
• ì˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ Ç‡¯Ë ËÁÏÂÌÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ‚˚Á‚‡Ú¸ ·ÂÒÔÓÍÓÈÒÚ-
‚Ó ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı.
• çÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÛÔÛÒÍ‡Ú¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ.
• çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ·˚Ú¸ „ÓÚÓ‚˚Ï Û˜ËÚ¸Òfl Û ‰Û„Ëı.
• ì˜ËÚ¸Òfl Ì‡ Ò‚ÓËı ÌÂÛ‰‡˜‡ı Ë Ó¯Ë·Í‡ı.
• ê‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ‰ÓÔÎÂÍÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚‡¯ÂÈ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË.
61
• é·ÒÛÊ‰‡Ú¸ Ò‚ÓË ‚Á„Îfl‰˚ ‚ ÓÚÍÓ‚ÂÌÌ˚ı ‰ËÒÍÛÒÒËflı.

• èËÌÓÒËÚ¸ ÔÓÎ¸ÁÛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ‡·ÓÚ‡ÂÚÂ.
• ëÎÓ‚‡ ÌÂ ‰ÓÎÊÌ˚ ‡ÒıÓ‰ËÚ¸Òfl Ò ‰ÂÎ‡ÏË.
• ëÎÂ‰ÛÂÚ ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ÔÓ‰‚ËÊÂÌËÂ ‚ÔÂÂ‰.
• èÓÎÛ˜‡Ú¸ Û‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚ËÂ ÓÚ Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl.
èÎ‡Ì ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ˝Ú‡ÔÓ‚: 1. Ç˚fl‚ÎÂÌËÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ.
2. éˆÂÌÍ‡ Ë Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ. 3. èÂÓ‰ÓÎÂÌËÂ ÔÂÔflÚÒÚ‚ËÈ.
4. èËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÌÓ‚˚ı Ì‡‚˚ÍÓ‚. 5. ÇÌÂ‰ÂÌËÂ ÌÓ‚˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‡·Ó-
Ú˚. 6. ÄÌ‡ÎËÁ ÔÓ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ÔÂÂ‰.
èÓ‚ÂËÚ¸ ÛÒ‚ÓÂÌËÂ ‰‡ÌÌÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË ÏÓÊÌÓ, ÓÚ‚ÂÚË‚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ˚:
1. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÓÚÎË˜Ëfl ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÂ ÓÚ ‡ˆËÓÌ‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó?
2. ç‡ÁÓ‚ËÚÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Ì‡‚˚ÍË Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÏÂÌÂ‰ÊÂÓ‚, Ó·ÂÒ-
ÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ‡‚ÚÓÓ‚ ÍÓÌˆÂÔˆËË, ÛÒÔÂı ‚ ÔÓÒÎÂ-
‰Û˛˘ÂÏ ‰ÂÒflÚËÎÂÚËË. ä‡ÍÓ‚‡ Ëı Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı
ìÍ‡ËÌ˚?
3. ä‡ÍÓ‚˚ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚Â Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡, ‚ ˜ÂÏ Ëı
ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ?
4. é·˙flÒÌËÚÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔË
ÓˆÂÌÍÂ Ò‚ÓËı ÎË˜Ì˚ı Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ.
5. é·˙flÒÌËÚÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔË
ÓˆÂÌÍÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl Ì‡ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË Ç‡¯ÂÈ ‡·Ó-
Ú˚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl.
6. ä‡ÍÓ‚˚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔË ÔÂ-
Ó‰ÓÎÂÌËË Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ.
ÇÒÚÂ˜‡flÒ¸ Ò ÔÓ·ÎÂÏ‡ÏË, ÍÓÚÓ˚Â ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl ËÏ ÌÂ ÔÓ ÒË-
Î‡Ï, ÏÌÓ„ËÂ Î˛‰Ë Ë˘ÛÚ Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡. ä ÌÂÒ˜‡ÒÚ¸˛, ÏÌÓ-
„ËÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ ÂˆÂÔÚ˚, ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ‚ ÔÓ¯Â‰¯ËÂ „Ó‰˚, ÌÂ
„Ó‰flÚÒfl ‰Îfl Ì‡¯Ëı ‰ÌÂÈ. Ç ˝ÚÓÈ ÊÂ ÍÌË„Â ‚˚ Ì‡È‰ÂÚÂ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ
ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛, ËÒÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ Ë ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÈ ËÏÂÌÌÓ ÚÂ
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË Ë Ì‡‚˚ÍË, ÍÓÚÓ˚Â ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡Ï Ë Û-
ÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎflÏ, ÂÒÎË ÓÌË ıÓÚflÚ ÛˆÂÎÂÚ¸ Ë ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÛÒÔÂı‡ ‚ „fl‰Û˘ÂÏ
‰ÂÒflÚËÎÂÚËË.
1. ÇÛ‰ÍÓÍ å., î˝ÌÒËÒ Ñ. ê‡ÒÍÂÔÓ˘ÂÌÌ˚È ÏÂÌÂ‰ÊÂ. — å.: ÑÂÎÓ, 1991.

2. åÂÒÍÓÌ å., ÄÎ¸·ÂÚ å., ïÂ‰ÓÛË î. éÒÌÓ‚˚ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. — å.: ÑÂÎÓ,
1995.
3. ò‚‡Î¸·Â Å., ò‚‡Î¸·Â ò. ãË˜ÌÓÒÚ¸. ä‡¸Â‡. ìÒÔÂı. — å.: èÓ„ÂÒÒ,
1993.
62
äÓÌˆÂÔˆËfl ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ÂÏÂÌË
ÇÂÏfl, ‚ ˝ÚÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË, — ˝ÚÓ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡-

ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÏÂÌ˚ fl‚ÎÂÌËÈ, ÒÓÒÚÓflÌËÈ. ã˛·‡fl Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡,
‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‚ÂÏÂÌË,
ÍÓÚÓÓÂ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ı‡‡ÍÚÂ‡ ˆËÍÎË˜Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ ‚ ÂÂ ÒÚÛÍÚÛÂ
Ë ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰Â (8). ÇÂÏfl Ó‰ÌÓÏÂÌÓ, ‡ÒËÏÏÂÚË˜ÌÓ Ë ÌÂÓ·-
‡ÚËÏÓ; ÏÓÊÂÚ ÛÒÍÓflÚ¸Òfl Ë Á‡ÏÂ‰ÎflÚ¸Òfl. ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÂÏfl —
˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ· Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÌ ÔÂÂÊË‚‡ÂÚ ÔÓ¯Â‰¯ÂÂ,
Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ Ë ·Û‰Û˘ÂÂ (Ä‚„ÛÒÚËÌ, ãÂÈ·ÌËˆ).
é ‚ÂÏÂÌË, Ó Â„Ó ÓÎË Ë ÏÂÒÚÂ ‚ ÊËÁÌË Í‡Ê‰Ó„Ó Ì‡ ˝ÚÓÈ ÁÂÏÎÂ
„Ó‚ÓÂÌÓ Ë ÔËÒ‡ÌÓ Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„Ó. é‰Ì‡ÍÓ ã. á‡È‚ÂÚ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÔÛÎfl-
ÌÓÈ ‡·ÓÚÂ (4) ÒÛÏÂÎ Ó·Ó·˘ËÚ¸ ÏÌÓ„ËÂ ‡Á‡·ÓÚÍË, ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸ ÂÍÓ-
ÏÂÌ‰‡ˆËË, ‡ÔÓ·ËÓ‚‡ÌÌ˚Â Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ.
èÓ Â„Ó ÏÌÂÌË˛, Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-
ÌÓÂ Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ËÒÔ˚Ú‡ÌÌ˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‡·ÓÚ˚
‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ Ô‡ÍÚËÍÂ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ Ë ÒÓ ÒÏ˚ÒÎÓÏ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl. ç‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, ˝ÚÓ Ó‰ÌÓÒÚÓÓÌÌËÈ ÔÓ‰ıÓ‰
Í Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ. íÂÏ ·ÓÎÂÂ ˜ÚÓ ‡‚ÚÓ Ò‡Ï ÒÚ‡‚ËÚ ·ÓÎÂÂ ¯ËÓÍËÂ
ˆÂÎË ‰Îfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡: Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË; ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÚÂ˜ÂÌËÂÏ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË; ÔÂÓ‰Ó-
ÎÂ‚‡Ú¸ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ Ì‡ ‡·ÓÚÂ Ë ‚ ÎË˜ÌÓÈ ÊËÁÌË; ÌÂÛÔÓ-
fl‰Ó˜ÂÌÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ‚ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÛ˛.
ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ ˝ÚËı ˆÂÎÂÈ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔÎ‡-
ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ‚ÂÏÂÌË, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÚÛ‰‡. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ‡‚ÚÓ ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚ:
1. ê‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ËÏÂ˛˘ÂÂÒfl ‚ Ç‡¯ÂÏ ‡ÒÔÓflÊÂ-
ÌËË ‚ÂÏfl.
2. å˚ÒÎËÚ¸ ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌ˚ÏË Í‡ÚÂ„ÓËflÏË Ë ‡·ÓÚ‡Ú¸ ‚ ÒÓ-
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˆÂÎflÏË.
3. ë ÔÓÏÓ˘¸˛ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ó·ÂÒÚË Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸ Ë ËÁ·‡‚ËÚ¸Òfl
ÓÚ ÒÚÂÒÒÓ‚.
4. ÖÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓ ‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ‚˚Í‡Ë‚‡Ú¸ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÂ
‚ÂÏfl.
ç‡ ÒÚ‡ÌËˆ‡ı ÍÌË„Ë ‰‡˛ÚÒfl ÔÂÍ‡ÒÌ˚Â ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ‡-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ÂÏÂÌË. êÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ËÁÎÓÊÂÌ˚ ‚ ÔÂ-
‰ÂÎ¸ÌÓ ‰ÓÒÚÛÔÌÓÈ ‰Îfl ‚ÓÒÔËflÚËfl ÙÓÏÂ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓ
‡ÔÓ·ËÓ‚‡Ú¸ Ëı Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ Ë Û·Â‰ËÚ¸Òfl ‚ Ëı ÔÓÎÂÁÌÓÒÚË. èÓÒÎÂ
Ó·‡˘ÂÌËfl Í ˜ËÚ‡ÚÂÎflÏ Ò ‰ÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚ÓÏ Ó ÁÌ‡˜ÂÌËË ‚ÂÏÂÌË Ë
‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌË, ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËfl ÔÓ‰Ò˜ËÚ‡Ú¸, ÒÍÓÎ¸ÍÓ
63
‚ÂÏÂÌË Û Ç‡Ò ÂÒÚ¸, ÓÌ Ì‡ÔÓÏËÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÒÂ„Ó‰Ìfl Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl ÔÂ‚˚È

‰ÂÌ¸ ÓÒÚ‡ÚÍ‡ Ç‡¯ÂÈ ÊËÁÌË.
Ç ‡·ÓÚÂ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Á‡Ú‡Ú ‚ÂÏÂÌË,
‚ÍÎ˛˜‡˛˘‡fl: ‡Ì‡ÎËÁ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ÂÏÂÌË; ‡Ì‡ÎËÁ ‚ÂÏÂÌÌ˚ı
ÔÓÚÂ¸; ‡Á·Ó «ÔÓ„ÎÓÚËÚÂÎÂÈ» ‚ÂÏÂÌË (ÔË˜ËÌ ÌÂÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸-
ÌÓ„Ó ‡ÒıÓ‰‡ ‚ÂÏÂÌË).
êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚Â ÔË˜ËÌ˚ ÌÂ‡-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ÂÏÂÌË, ÍÓÚÓ˚Â, ÔË Û˜ÂÚÂ Ëı ‚ Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸ Ù‡ÍÚÓ‡ÏË ÛÒÔÂı‡. ã. á‡È‚ÂÚ
ÔÓ‰Ó·ÌÓ ÓÔËÒ‡Î ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, Ì‡Á‚‡ÌÌ˚Â ËÏ «ÍÛ„ÓÏ
Ô‡‚ËÎ»: ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ˆÂÎÂÈ, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ, ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËÈ, Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËfl Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË, ÍÓÌÚÓÎ¸, Ë Ó·˙Â‰ËÌfl˛˘Û˛ ÙÛÌÍˆË˛ —
ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. Ç ÒËÎÛ Ó‰ÌÓÒÚÓÓÌÌÓÒÚË ‚ ÔÓ‰ıÓ‰Â
Í ÔÂ‰ÏÂÚÛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‡ÒÒÏÓÚÂÌ˚ ÌÂ ‚ÒÂ ÙÛÌÍ-
ˆËË. èÓ‰Ó·ÌÓ ‡ÒÔËÒ‡‚, Í‡Í Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ˝ÚË ÙÛÌÍˆËË, ‰ËÂÍÚÓ
àÌÒÚËÚÛÚ‡ ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË îêÉ ‰‡ÂÚ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË:
• Í‡Í ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ˜ËÚ‡Ú¸ (ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚ ÔÓfl‰ÓÍ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓ ÓÚ-
·ÓÛ Ë ÔËÌflÚË˛ Â¯ÂÌËfl — ˜ÚÓ ˜ËÚ‡Ú¸, ‡ ˜ÚÓ ÌÂÚ);
• ‰ÂÒflÚ¸ Ô‡‚ËÎ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÏÂÚÓ‰ËÍË ˜ÚÂÌËfl Ë Ú. Ô.;
• Í‡Í ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl, ÒÓ·ÂÒÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ‚ÂÒ-
ÚË ÔÂÂ„Ó‚Ó˚ ÔÓ ÚÂÎÂÙÓÌÛ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ‚Â‰ÂÌËÂ ÍÓÂÒ-
ÔÓÌ‰ÂÌˆËË Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÎËÒÚÍË-Ô‡ÏflÚÍË.
éÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÔËÌˆËÔ˚ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ‚ÂÏÂÌË: ÒÚÛÍÚÛË-
Ó‚‡ÌËÂ ‚ÂÏÂÌË; ÙËÍÒËÓ‚‡ÌËÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚; ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ÔËÓË-
ÚÂÚÓ‚; ‰ÂÎÂ„ËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÎÌÓÏÓ˜ËÈ; ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸; Â‡ÎËÒÚË˜ÌÓÒÚ¸;
‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸; ‚ÓÒÔÓÎÌÂÌËÂ ÔÓÚÂ¸.
êÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚÒfl ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ‚ÂÏÂÌË (åÂÚÓ‰ «ÄÎ¸-
Ô˚»), ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÒÚ‡‰ËÈ: ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Á‡‰‡ÌËÈ;
ÓˆÂÌÍ‡ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ÍˆËÈ; ÂÁÂ‚ËÓ‚‡ÌËÂ ‚ÂÏÂÌË ÔÓ Á‡Ô‡Ò;
ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËÈ ÔÓ ÔËÓËÚÂÚ‡Ï, ÒÓÍ‡˘ÂÌË˛ Ë ÔÂÂÔÓÛ˜ÂÌË˛;
ÍÓÌÚÓÎ¸ Ë ÔÂÂÌÓÒ ÌÂÒ‰ÂÎ‡ÌÌÓ„Ó.
é ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ‚ÂÏÂÌË Ì‡ÔËÒ‡ÌÓ ÏÌÓ„Ó ‡·ÓÚ
‚ ·˚‚¯ÂÏ ëëëê. è‡ÍÚË˜ÂÒÍË ËÌÚÂÌÒË‚ÌÛ˛ ‡Á‡·ÓÚÍÛ ˝ÚÓÈ ÔÓ·ÎÂ-
Ï˚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÎË Â˘Â Ä. ä. É‡ÒÚÂ‚ Ë è. å. äÂÊÂÌˆÂ‚, ‡ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ-
¯ÂÏ ÓÌ‡ ÔÓÒÏ‡ÚË‚‡Î‡Ò¸ ‚Ó ‚ÒÂı ‡·ÓÚ‡ı ÔÓ çéí.
1. Äı‡Ì„ÂÎ¸ÒÍËÈ É. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‚ÂÏÂÌË: ÓÚ ÎË˜ÌÓÈ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Í ‡Á-

‚ËÚË˛ ÙËÏ˚. — ëè·.: èËÚÂ, 2003.
64
2. Ç‡ÒËÎ¸˜ÂÌÍÓ û. ã. åÂı‡ÌËÁÏ ‚ÂÏÂÌË. í‡ÈÏ-ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ÚÂÓËfl Ë Ô‡Í-

ÚËÍ‡. — ä.: «ç‡¯‡ ÍÛÎ¸ÚÛ‡ Ë Ì‡ÛÍ‡», 2001.
3. É‡ÒÚÂ‚ Ä. ä. ä‡Í Ì‡‰Ó ‡·ÓÚ‡Ú¸. — å.: Çñëèë, 1927.
4. á‡È‚ÂÚ ã. Ç‡¯Â ‚ÂÏfl ‚ ‚‡¯Ëı ÛÍ‡ı / èÂ. Ò ÌÂÏ. — å., 1995.
5. áË„ÂÚ Ç., ã‡Ì„Â ã. êÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ·ÂÁ ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡,
1990.
6. ä‡ÎËÌËÌ ë. à. í‡ÈÏ-ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: è‡ÍÚËÍÛÏ ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ‚ÂÏÂÌÂÏ. —
ëè·.: êÂ˜¸, 2006.
7. äÂÊÂÌˆÂ‚ è. å. ÅÓ¸·‡ Á‡ ‚ÂÏfl. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1965.
8. ã‡ÍÂÈÌ Ä. àÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÛÒÔÂ‚‡Ú¸: 61 ÏÂÚÓ‰ ˝ÍÓÌÓÏËË ‚‡¯Â„Ó ‚ÂÏÂÌË / èÂ.
Ò ‡Ì„Î. — å., 1996.
9. åÓ„ÂÌÒÚÂÌ Ñ. í‡ÈÏ-ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ. — å.: ÑÓ·‡fl ÍÌË„‡, 2001.
10. èÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚È ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ / ë. Ñ. êÂÁÌËÍ Ë ‰. — å.: àçîêÄ-å, 2002.
11. ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡, ÙËÎÓÒÓÙËfl, ÍÛÎ¸ÚÛ‡. — å.: êÄÉë, 2000.
12. ëÏËÌÓ‚ Ö. ã. ëÔ‡‚Ó˜ÌÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ ÔÓ çéí. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1986.
13. ëÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ: ÍÛÒ ÎÂÍˆËÈ. — å.: êÄÉë, 2000.
ê‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl
ëÛÚ¸ ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚Á„Îfl‰Ó‚ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ËÒ-

ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË «Á‡ÍÓÌÓ‚» ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÔÒËıËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰Îfl
Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÎÓ ·˚ ËÁÛ-
˜ËÚ¸ ‚ÒÂ ‡·ÓÚ˚ ÓÚ á. îÂÈ‰‡ Ë à. è. è‡‚ÎÓ‚‡ ‰Ó ‡‚ÚÓÓ‚, Û ÍÓÚÓ˚ı
ÓÚ‡ÊÂÌ˚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÚÂ˜ÂÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ¯ÍÓÎ.
é‰Ì‡ÍÓ Ï˚ ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÏ ‚ÁflÚ¸ Ì‡ ‚ÓÓÛÊÂÌËÂ ÛÊÂ „ÓÚÓ‚˚Â ÔÂ‰ÎÓ-
ÊÂÌËfl Ô‡ÍÚËÍÓ‚, ÁÌ‡ÍÓÏ˚ı Ò ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË
‚Á„Îfl‰‡ÏË ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ÑÓÒÚÛÔÌÓÈ Ë ÔÓÔÛÎflÌÓÈ ‡·ÓÚÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ÍÌË„‡ ç. ùÌÍÂÎ¸-
Ï‡Ì‡ Ë å. ÅËÍÂÌ·ËÎfl (16). ü‚ÎflflÒ¸ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌ-
˜ÂÒÍÓÏÛ ÍÓÌÒÛÎ¸ÚËÓ‚‡ÌË˛, ÓÌË ‡Á‡·ÓÚ‡ÎË ÂˆÂÔÚ˚ ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ì‡ÛÍË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÎË˜Ì˚È ÓÔ˚Ú ‡·ÓÚ˚ Ò Î˛‰¸ÏË, ÓÌË ‰ÂÎ‡˛Ú
ÔÓÔ˚ÚÍË Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ ÔËÌˆËÔ˚ ‡ÒÍ˚ÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË, ÔÓ„‡ÏÏËÓ-
‚‡ÌËfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl (ÔÂÂ‚Ó‰ÓÏ ÔÂÒÒËÏËÒÚË˜ÂÒÍËı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ ‚ ÓÔÚË-
ÏËÒÚË˜ÂÒÍËÂ).
ç. ùÌÍÂÎ¸Ï‡Ì ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Î ÔËÌˆËÔ˚ ‡ÒÍ˚ÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË:
1. íÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ó·‰ÛÏ˚-
‚‡Ú¸, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡Ú¸ Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓË Á‡Ï˚ÒÎ˚. íÓÎ¸ÍÓ ÓÌ
ÏÓÊÂÚ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ ÒÂ·fl Ò‡ÏÓ„Ó, ‡ ÁÌ‡˜ËÚ,
Ì‡ Ò‚Ó˛ ÒÛ‰¸·Û Ë ·Û‰Û˘ÂÂ.
65
2. Ç Ì‡˜‡ÎÂ Î˛·Ó„Ó ‰ÂÎ‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ë‰Âfl. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ,

Ó ˜ÂÏ ‰ÛÏ‡Â¯¸.
3. å˚ÒÎË ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl Ë ‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË ÔÓ‰ ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÎË ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ËÁ‚ÌÂ.
4. èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÒÚÓËÚÂÎ¸Ì‡fl ÔÎÓ˘‡‰Í‡ ÊËÁÌË Ë ‡·Ó˜ÂÂ
ÔÓÏÂ˘ÂÌËÂ ‰Û¯Ë — ÒÚÂÏËÚÒfl Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Í‡Ê‰Û˛ Ï˚ÒÎ¸.
5. å‡ÎÂÈ¯ËÈ ÔÓ·ÎÂÒÍ Ï˚ÒÎË ÏÓÊÂÚ ÔÂ‚‡ÚËÚ¸Òfl ‚ ÔÓÎ˚ı‡˛-
˘ÂÂ ÔÎ‡Ïfl.
6. ÇÒÂ, ˜ÚÓ ‡ÒÚÂÚ, ÌÛÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÔË˘Â. èË˘‡ Ï˚ÒÎË — ÍÓÌ-
ˆÂÌÚ‡ˆËfl.
7. ëÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ËÎË ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌ‡fl ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl fl‚ÎflÂÚÒfl
Ò„ÛÒÚÍÓÏ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË.
8. Ç ÍÓÌÙÎËÍÚÂ ÏÂÊ‰Û ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ Ë ‡ÁÛÏÓÏ ÔÓ·ÂÊ‰‡ÂÚ ‚ÒÂ„‰‡
˜Û‚ÒÚ‚Ó.
9. óÛ‚ÒÚ‚‡ Ì‡Ô‡‚Îfl˛Ú Ë ÛÒËÎË‚‡˛Ú ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆË˛ ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÓ Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚Ó.
10. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔËÌflÚËfl ˆÂÎÂ‚Ó„Ó Â¯ÂÌËfl ÏÓÊÌÓ Ì‡Ô‡-
‚ËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ Î˛·ÓÈ ËÁ·‡ÌÌ˚È ‚ÓÔÓÒ.
11. ÇÌËÏ‡ÌËÂ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÛÒËÎÂÌËÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl — ÓÒÎ‡·ÎÂÌËÂ.
12. ëÓ„Î‡ÒËÂ ‡ÍÚË‚ËÁËÛÂÚ ÒËÎ˚, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÓÚÍ‡Á‡ ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚Â ÒËÎ˚ ËÒÒflÍ‡˛Ú.
13. èÓÒÚÓflÌÌÓÂ ÔÓ‚ÚÓÂÌËÂ Ó‰ÌÓÈ Ë‰ÂË ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ÒÌ‡˜‡Î‡
‚ ‚ÂÛ, Á‡ÚÂÏ — ‚ Û·ÂÊ‰ÂÌËÂ.
14. ÇÂ‡ ‚Â‰ÂÚ Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛. äÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ‚Â‰ÂÚ Í ÛÒÔÂıÛ.
èÓ‚ÚÓÂÌËÂ ‚Â‰ÂÚ Í Ï‡ÒÚÂÒÚ‚Û.
15. óÚÓ Ú˚ Ó ÒÂ·Â ‰ÛÏ‡Â¯¸, ÚÂÏ Ú˚ Ë ÒÚ‡ÌÂ¯¸.
ëÙÓÏÛÎËÓ‚‡‚ Ò‚ÓË ÔËÌˆËÔ˚, ÓÌ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚ Ëı ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ
Ì‡˜‡Ú¸ Ò Ò‡ÏÓ‡Ì‡ÎËÁ‡. ë·Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËË
ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚ Ì‡˜‡Ú¸ Ò ËÁÛ˜ÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚Ë‰‡ ‚ ÁÂÍ‡ÎÂ ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËfl, Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËfl (ÓÒ‡ÌÍ‡, ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÒÓ ÒÎÛ¯‡ÚÂÎflÏË, Ó·ÓÓÚ˚
Â˜Ë, ÚÂıÌËÍ‡ Â˜Ë, ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚È flÁ˚Í, ÒÚÓÈ Â˜Ë, ËÚÓË˜ÂÒÍËÂ
ÔËÂÏ˚, ‚˚‡ÊÂÌËÂ Ï˚ÒÎÂÈ, ÚÂÏ‡, ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËfl).
á‰ÂÒ¸ ÔÂÒÎÂ‰ÛÂÚÒfl ˆÂÎ¸ ÔÓÁÌ‡ÌËfl ÒÂ·fl, ÁÌ‡ÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ú˚
ÛÏÂÂ¯¸, Ë·Ó ÛÏÂÌËÂ ‰ÂÎ‡ÂÚ Ì‡Ò ÏÓ„Û˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË. ê‡ÁÓ·‡‚¯ËÒ¸
‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ú˚ ÒÓ·ÓÈ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂ¯¸, ˜ÚÓ ÚÂ·fl Ò‰ÂÎ‡ÎÓ Ú‡ÍËÏ, ÏÓÊÌÓ
Ó·ÂÒÚË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÛ˛Ú-
Òfl Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl ÚÂÌËÓ‚ÍË ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú
ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡Ú¸ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÛÏÂÌËÈ, ‚˚‡·‡Ú˚‚‡˛Ú ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ÔË‚˚˜-
ÍË Ë ı‡‡ÍÚÂ, ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ ÛÒÔÂı. ìÒÔÂı, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸,
66
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏË Á‡ÍÓÌ‡Ï ÔËÓ‰˚.

ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ì‡‰Ó „ÓÚÓ‚ËÚ¸ ÒÂ·fl Í Ú‡ÍËÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, ‰Ó‚Ó‰ËÚ¸ Ëı
‰Ó ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁÏ‡, ‚˚‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ Ë ı‡ÌËÚ¸ ‚ ÛÏÂ Ô‡‚ËÎ¸Ì˚Â ÔÓ„‡Ï-
Ï˚, ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Â ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÏ ÒËÚÛ‡ˆËflÏ, Â¯‡ÂÏ˚Ï Á‡‰‡˜‡Ï. èË
˝ÚÓÏ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘ËÏ ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ·Û‰ÂÚ ‚Â‡ ‚ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl, ‚ Ò‚ÓÂ
ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ÛÒÔÂı.
1. ÅÂÈÎÒ î. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔËÌˆËÔ˚ Ì‡ÛÍË ‡ÁÛÏ‡. — ÑÓÌÂˆÍ, 1993.

2. ÅÂÌ ù. à„˚, ‚ ÍÓÚÓ˚Â Ë„‡˛Ú Î˛‰Ë. ã˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Â Ë„‡˛Ú ‚ Ë„˚. —
å.: ëÔÂˆ. ÎËÚÂ‡ÚÛ‡, 1996.
3. ÅÂÌ ù. Ç‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÔÒËıË‡ÚË˛ Ë ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁ ‰Îfl ÌÂÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ı. —
ë.-èÂÚÂ·Û„: àÒÚÓËfl Ì‡ÛÍË, 1991.
4. ä‡Ì‰˚·‡ Ç.å. ë‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — ë.è.·.: å‡ÍÂÚ, 1996.
5. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. í‡ÈÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — êÓÒÚÓ‚-Ì‡-ÑÓÌÛ: «îÂÌËÍÒ»,
1995. — 543 Ò.
6. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. í‡ÈÌ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. í.1,2. ë.è.·: «ä‡Ó», 1996.
7. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. íÂıÌËÍ‡ „ËÔÌÓÁ‡ «ëä».— ë.è.·. å‡ÌÏ ûÌÂÒÍÓ, 1989. — 708 Ò.
8. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç., ä‡Ì‰˚·‡ Ç. å. ìÔ‡‚ÎflÂÏ˚È ÏÂ‰ËÚ‡ÚË‚Ì˚È ÚÂÌËÌ„.: å.:
åÂ‰ËˆËÌ‡,1990.
9. è‡Ì‡Ò˛Í Ä. û. Ä ˜ÚÓ Û ÌÂ„Ó ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË? — å.: ÑÂÎÓ, 1996.
10. îË¯Â ê. Ë ûË à. èÛÚ¸ Í ÒÓ„Î‡ÒË˛. àÎË ÔÂÂ„Ó‚Ó˚ ·ÂÁ ÔÓ‡ÊÂÌËfl. —
å.: ç‡ÛÍ‡, 1990.
11. î‡ÌÍÎ Ç. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÔÓËÒÍ‡ı ÒÏ˚ÒÎ‡. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1990.
12. îÂÈ‰ á. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó — å.: èÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ, 1989.
13. îÓÎÓ‚ à. í. àÚÓ„Ë Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı Ë ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ Ì‡ÛÍË Ë ÚÂıÌËÍË // ÇÓÔ. ÙËÎÓÒÓÙËË, 1987, ‹ 4, Ò. 3-15.
14. îÓÏÏ ù. ÅÂ„ÒÚ‚Ó ÓÚ Ò‚Ó·Ó‰˚. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1995.
15. îÓÏÏ ù. ÑÛ¯‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: êÂÒÔÛ·ÎËÍ‡, 1992.
16. ùÌÍÂÎ¸Ï‡Ì ç. Å. ÅËÍÂÌ·ËÎ¸ å. èÂÛÒÔÂ‚‡Ú¸ Ò ‡‰ÓÒÚ¸˛. åÓÎËÚ‚ÂÌÌËÍ
‰Îfl ¯ÂÙ‡. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1993.
ÄÍÏÂÓÎÓ„Ó-ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl
çÂÍÓÚÓÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó· Ó‰ÌÓÈ ËÁ ËÌÚÂÂÒÌÂÈ¯Ëı ÒËÒÚÂÏ

‚Á„Îfl‰Ó‚ Ì‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‰‡˛Ú ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛
ÛÒÔÂı‡ ‚ ÊËÁÌË, ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚Â: ‡ÍÏÂÓÎÓ„‡ÏË (ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚Â¯ËÌ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡(1)); ¯‡„Ë ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÛÒÔÂı‡ ç. ïËÎÎÓÏ (8);
ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ ÏÂÌÂ‰ÊÂÓ‚, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚È ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
67
¯ÍÓÎÓÈ ·ËÁÌÂÒ‡ (5). êÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ó‚ ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸

‰Îfl ‚ÒÍ˚ÚËfl Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ‚Â¯ËÌ ‡Á‚ËÚËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ËÁÛ˜ÂÌËfl ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl. èÂ‰ÎÓÊÂÌËfl ÓÒÚ‡Î¸-
Ì˚ı ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ÏÓÊÌÓ ÔËÏÂÌflÚ¸ Í‡Í ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË,
‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â Ñ. ÉËÌ‰ÂÓÏ, ê. ÅÂÌ‰ÎÂÓÏ (2–4), Ä. ëËÚÌËÍÓ-
‚˚Ï (6), — Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓ‡Á-
‚ËÚËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ.
Ä‚ÚÓ ÍÌË„Ë «ÑÛÏ‡È Ë ·Ó„‡ÚÂÈ», Ó·Ó·˘‡fl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÛÒÔÂ¯-
ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÌÓ„Ëı ‚˚‰‡˛˘ËıÒfl ‡ÏÂËÍ‡ÌˆÂ‚, ÔÂ‰ÎÓÊËÎ
ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÛÒÔÂı‡ ‚ ÊËÁÌË. èÂ‰ÎÓÊÂÌÌ˚Â ËÏ 13 ¯‡„Ó‚
(ÊÂÎ‡ÌËÂ, ‚Â‡, Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ, ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÁÌ‡ÌËfl, ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËÂ,
ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ, Â¯ÂÌËÂ, Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸, «ÏÓÁ„Ó‚ÓÈ ˆÂÌÚ», Ú‡ÈÌ˚ ÒÂÍÒ‡
Ë ÒÛ·ÎËÏ‡ˆËË, ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ËÌÚÂÎÎÂÍÚ, ¯ÂÒÚÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó) ‚ÔÓÎÌÂ
Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡˛ÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ì‡ÛÍË.
í‡Í, ÊÂÎ‡ÌËÂ (‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ, ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÎÂÌË˛ ˜Â„Ó-ÎË·Ó) fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÓÈ ÚÂıÌËÍÓÈ Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁ‡,
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‰Îfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
ÇÂ‡ (Ú‚Â‰‡fl Û·ÂÊ‰ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ò‚flÁ‡ÌÌÓÂ
Ò ÔËÁÌ‡ÌËÂÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜Â„Ó-ÎË·Ó) ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡ÒÒÏÓÚÂÌ‡
Í‡Í „ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍË ‚˚Á‚‡ÌÌ‡fl ÔÓÁËÚË‚Ì‡fl „‡ÎÎ˛ˆËÌ‡ˆËfl, ÍÓÚÓ‡fl
ÒÚÓËÚ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ˜ÚÓ-ÚÓ ÌÂÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÂ, ÌÓ Í ˜ÂÏÛ ÒÛ·˙ÂÍÚ ÓÚÌÓ-
ÒËÚÒfl Í‡Í Í Â‡Î¸ÌÓÏÛ. ùÚ‡ ‚Â‡ ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ «Í‡ÚÓÈ» ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó
ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡ ÍÓÚÓÛ˛ ÓÌ Â‡„ËÛÂÚ Í‡Í Ì‡ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. ÇÂÛ
ÏÓÊÌÓ ‚˚Á‚‡Ú¸ Ë ÛÍÂÔËÚ¸, «‚·Ë‚‡fl» ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÌÛÊÌ˚Â Ï˚ÒÎË.
ë‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ — ˝ÚÓ, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÚÂıÌËÍ‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Ì‡ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ò ‰Û„ÓÈ — ÔËÁÌ‡ÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓÒÚË, ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‚ ÊËÁÌË, ÔÓ‰ÍÎ˛˜ÂÌËfl Í ÔÓ-
ˆÂÒÒÛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl „ÎÛ·ËÌÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ ÏÓÁ„‡.
ëÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÁÌ‡ÌËfl — ˝ÚÓ ÔËÁÌ‡ÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‰Îfl ‰ÓÒ-
ÚËÊÂÌËfl ÛÒÔÂı‡ Ó‚Î‡‰ÂÌËfl, ÍÓÏÂ ·‡ÁÓ‚˚ı ÁÌ‡ÌËÈ, Â˘Â Ë ÒÔÂˆË‡Î¸-
Ì˚ÏË Ë, ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÁÌ‡ÌËflÏË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ÇÓÓ·‡ÊÂÌËÂ. êÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl Í‡Í
Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ Ï‡ÒÚÂÒÍÓÈ, ‚˚ÍÓ‚˚‚‡˛˘ÂÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ÔÎ‡Ì˚ Ë ÊÂÎ‡ÌËfl.
èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë Â¯ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘ËÂ ÙÛÌÍˆËË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ.
ç‡ÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ — ÔËÁÌ‡ÌËÂ ‚‡ÊÌÓÒÚË ‚ÓÎË Í‡Í Ù‡ÍÚÓ‡ ÛÒ-
ÔÂı‡. ùÚÓ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËfl Û˜ÂÚ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ÍÓÌÓ‚ ËÌÂˆËË ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ‚˚‡·ÓÚÍË ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ÛÒÔÂı.
68
«åÓÁ„Ó‚ÓÈ ˆÂÌÚ» — ˝ÚÓ ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ˝ÙÙÂÍÚ‡

ÓÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, Ó·˙Â‰Ë-
ÌÂÌÌ˚ı Ó·˘ÂÈ ˆÂÎ¸˛.
í‡ÈÌ˚ ÒÂÍÒ‡ Ë ÒÛ·ÎËÏ‡ˆËË — ˝ÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ˝ÌÂ„ËË,
ÔÓÓÊ‰‡ÂÏÓÈ ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË, ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË, ‚ ˆÂÎflı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÛÒÔÂ-
ı‡ ‚ ÊËÁÌË.
èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ùÚÓÚ ¯‡„ Â‡ÎËÁÛÂÚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ
Á‡ÍÓÌ‡ Â‰ËÌÒÚ‚‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. ç. ïËÎÎ ÔÓ‰ÏÂ-
ÚËÎ ÓÎ¸ Ë ÏÂÒÚÓ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ˜ÂÂÁ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ «˜ÂÔ‡Ú¸» ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÓÚ «åËÓ‚Ó-
„Ó ê‡ÁÛÏ‡», ÚÓ, ˜ÚÓ Ï‡Ò¯Ú‡· ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡‚ÂÌ Ï‡Ò¯Ú‡·Û Â„Ó ÛÏ‡.
àÌÚÂÎÎÂÍÚ — Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÛÓ‚ÂÌ¸
Â„Ó Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. ê‡·ÓÚ‡ ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl
ÔÓfl‚ÎÂÌËfl «¯ÂÒÚÓ„Ó ˜Û‚ÒÚ‚‡». è‡‚ËÎ¸Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Ó‚‡ÌËfl ÏÓÁ„‡ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ Ì‡¯Ëı ËÌÚÂÂÒ‡ı
ÛÒÚÓÈÒÚ‚Ó, ÔÓ ÒÎÓÊÌÓÒÚË Ë ÏÓ„Û˘ÂÒÚ‚Û ÍÓÚÓÓÏÛ ÌÂÚ ‡‚Ì˚ı ‚ ÏËÂ.
òÂÒÚÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ „ËÔÓÚÂÁ‡ Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı Ò‚flÁ˚‚‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ò «åËÓ‚˚Ï ê‡ÁÛ-
ÏÓÏ», ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ „Ó‚ÓflÚ Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÓ‰ÍÎ˛˜‡Ú¸Òfl
Í ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÏÛ ÔÓÎ˛ ÁÂÏÎË.
òÂÒÚÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÏÌÓ„ËÂ Ò‚flÁ˚‚‡˛Ú Ò ËÌÒ‡ÈÚÓÏ, ÓÁ‡ÂÌËÂÏ,
ÍÓÚÓÓÂ ËÌÓ„‰‡ Í‡Í ·˚ ÔÂ‰ÛÔÂÊ‰‡ÂÚ Ì‡Ò Ó Ì‡‰‚Ë„‡˛˘ÂÈÒfl ÓÔ‡Ò-
ÌÓÒÚË ËÎË ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓˆÂÌËÚ¸ ¯‡ÌÒ˚ Ì‡ ÛÒÔÂı.
êÂÍÓÏÂÌ‰Ûfl ÊÂÎ‡˛˘ËÏ ‰ÓÒÚË˜¸ ÛÒÔÂı‡ ‚ ÊËÁÌË Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚË
13 ¯‡„Ó‚, ‡‚ÚÓ (8) ÔÂ‰ÎÓÊËÎ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÛ˛ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˛ Ò‡ÏÓ-
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡ ÌÂ ÔËÁÌ‡ÂÚ ÌË «¯ÂÒÚ˚ı ˜Û‚ÒÚ‚» ÌË ÏÌÓ„Ó-
„Ó ‰Û„Ó„Ó, ˜ÚÓ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ‡·ÓÚ‡ı, ÌÓ Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔÓÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚ ÔÓÎÂÁÌÓÒÚ¸ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Â˚ ‚ ‚˚Ò¯ËÈ ‡ÁÛÏ. Ç ÓÒÌÓ‚Â ˝ÚË
ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ˜‡ÒÚÓ «‡·ÓÚ‡˛Ú», Ë·Ó ‡‚ÚÓ˚ ˝ÏÔËË˜ÂÒÍË ÔÓÎÛ˜ËÎË
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÂÁÂ-
‚‡ÏË Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÌÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡ ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ Ëı ÏÓÊÂÚ Ó·˙flÒÌËÚ¸.
é‰ÌÓÈ ËÁ flÍËı ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË
fl‚ÎflÂÚÒfl ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ‡fl ‚ 1975—1979 „Ó‰‡ı ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÂ‚ÂÓ‡ÏÂ-
ËÍ‡ÌÒÍÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÌÂÈÓÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ„‡Ï-
ÏËÓ‚‡ÌËfl (çãè). ùÚÓ ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚ı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÈ,
ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡ÌÌ‡fl ËÁ ÚÂıÌËÍ, ÔËÂÏÓ‚, ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‡·ÓÚ˚ „ËÔÌÓÚÂ-
‡ÔÂ‚ÚÓ‚ å. ùËÍÒÓÌ‡ Ë Ç. ë‡ÚË. Ç Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ÂÂ ÏÓÊÌÓ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Í‡Í ÒËÒÚÂÏÛ ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰Îfl ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë ËÁÏÂÌÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl (2—7).
69
1. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ëfl. (ÔÓ‰ Â‰. Ä. è. ÑÂÍ‡˜‡). — å.: êÄÉë. 2002.

2. ÅÂÌ‰ÎÂ ê., ÉËÌ‰Â Ñ. êÂÙÂÈÏËÌ„. — ÇÓÓÌÂÊ: åÓ‰˝Í, 1995.
3. ÅÂÌ‰ÎÂ ê., ÉËÌ‰Â Ñ. àÁ Îfl„Û¯ÂÍ ‚ ÔËÌˆ˚. — ÇÓÓÌÂÊ: åÓ‰˝Í, 1995.
4. ÅÂÌ‰ÎÂ ê., ÉËÌ‰Â Ñ. ëÚÛÍÚÛ‡ Ï‡„ËË. — å.: äÄÄë, 1995.
5. äÛÁ¸ÏËÌ à. Ä. èÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚È ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ. — å.:
íòÅ, 1992.
6. ëËÚÌËÍÓ‚ Ä. è. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÚÂÌËÌ„: ÚÂÓËfl, ÏÂÚÓ‰ËÍ‡, ÔÒËıÓ-
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË. — å.: íòÅ, 1996.
7. í‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓÒÚË. çÂÈÓÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ. —
é‰ÂÒÒ‡: ï‡‰ÊË·ÂÈ, 1995.
8. ïËÎÎ ç. ÑÛÏ‡È Ë ·Ó„‡ÚÂÈ. — å.: î‡Ë, 1995.
1.3.2 äÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡,

ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚ ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ
ÇÓÒÚÓ˜Ì‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ç‡ ÇÓÒÚÓÍ Â‚ÓÔÂÈˆ˚ ÒÓÚÌË ÎÂÚ ÒÏÓÚÂÎË Ò‚˚ÒÓÍ‡. çÓ ‚ÓÚ ÒÂ-

Â‰ËÌ‡ Ë ÍÓÌÂˆ ïï ‚ÂÍ‡ Á‡ÒÚ‡‚ËÎË ÏÌÓ„Ëı ËÁÏÂÌËÚ¸ ÏÌÂÌËÂ Ó ÍÛÎ¸-
ÚÛÂ ÇÓÒÚÓÍ‡. ë Ì‡˜‡ÎÓÏ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂ„Ó ‰ÂÒflÚËÎÂÚËfl ‚ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡
ÇÓÒÚÓ˜ÌÓÈ Ö‚ÓÔ˚ ÔÓÚÓÍÓÏ ÔÓ¯Î‡ ÎËÚÂ‡ÚÛ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘‡fl ËÁÛ-
˜ËÚ¸ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÔÓ‰˜‡Ò ˝ÁÓÚÂË˜ÂÒÍËÂ ÁÌ‡ÌËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÂ. ñÂÌÚ‡Î¸Ì˚Ï ÔÓÌflÚËÂÏ ‚ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı Û˜ÂÌËflı Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl,
Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÍÓÌˆÂÔˆËfl «ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl» ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡. Ñ‡ÊÂ ·Â„Î˚È Ó·ÁÓ ‰ÓÍÚËÌ, ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚, ÏÂÚÓ‰Ó‚ «ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰Â-
ÌËfl» ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Û‚Ë‰ÂÚ¸ Ì‡ÎË˜ËÂ ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ¯ÍÓÎ, ÚÓÎÍÛ˛˘Ëı ˝ÚÓ
«ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËÂ» ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ.
ÇÓÒÚÓ˜Ì˚Â ÏÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
Ì‡ÒÚÓÎ¸ÍÓ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ÔÓ‰˜‡Ò ÔÓÚË-
‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ ÔÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÏÓÏÛ ˝ÙÙÂÍÚÛ: Ó‰ÌË — ‡ÍÚË‚ËÁËÛ˛Ú ÒÓˆË‡Î¸-
ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡; ‰Û„ËÂ — Á‡Ï˚Í‡˛Ú ‚ ÒÂ·Â, ËÁÓÎËÛ˛Ú
ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡.
ÇÓÒÔËflÚËÂ Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı «ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ» ÁÌ‡˜Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌÓ, ËÏÂ˛˘ËÏËÒfl ÌÂÒÓ‚Â¯ÂÌÌ˚ÏË ÔÂÂ‚Ó‰‡ÏË, ÏÌÓ-
„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ÏË ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËflÏË ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı ÒËÒÚÂÏ.
èÂÂ‰‡Ú¸ Ë‰ÂË ËÌ‰Ó·Û‰‰ËÈÒÍÓÈ Ë ‰‡ÓÒÍÓ-ÍÓÌÙÛˆË‡ÌÒÍÓÈ ¯ÍÓÎ
Ì‡ flÁ˚ÍÂ «Â‚ÓÔÂÈÒÍÓÈ» ÎÓ„ËÍË Ó˜ÂÌ¸ ÚÛ‰ÌÓ. èÂÂ‚Ó‰ËÚ¸ ‰ÓÎÊÂÌ
70
ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÔÂÂ‚Ó‰˜ËÍ, ‡ ÚÓÚ, ÍÚÓ Â˘Â Ë ‚Î‡‰ÂÂÚ ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï ËÒ-
ÍÛÒÒÚ‚ÓÏ, ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ÔÂÂ‚Ó‰‡.
ñÂÌÚ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı Û˜ÂÌËflı Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl.
ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÏÂ‰ËÚËÓ‚‡Ú¸ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓËÏË Ï˚ÒÎflÏË
Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË. ÇÒflÍÓÂ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËÂ Ï˚ÒÎË, ‚ÒflÍ‡fl ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl
‚ÌËÏ‡ÌËfl Ì‡ ˜ÂÏ-ÎË·Ó ‡Ì‡ÎÓ„Ë˜Ì˚ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË, Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁÛ. Ç ÏÂ-
‰ËÚ‡ˆËË ÌÂÚ ÌË˜Â„Ó ÏËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó. ÇÒÔÓÏÌËÚÂ, Í‡Í ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÒÓÁÌ‡-
ÌËÂ. å˚ ÓÒÓÁÌ‡ÂÏ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, Ì‡ ˜ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ;
ÂÒÎË ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ËÚ¸Òfl Ì‡ ÔÓ·ÎÂÏÂ, ÚÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÂÂ Ë Â¯ËÚ¸, ÂÒÎË
ÒÍÓÌˆÂÌÚËÛÂ¯¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒ‡ı, ˝ÚÓ
ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË Í Ëı ËÁÏÂÌÂÌË˛.
èËÏÂÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ËÁ‚ÂÒÚÌ‡fl ‚ÒÂÏ ‡ÛÚÓ„ÂÌÌ‡fl ÚÂÌËÓ‚Í‡,
ÍÓ„‰‡ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ Ó˘Û˘ÂÌËË ÚÂÔÎ‡ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÔËÎË‚ ÍÓ‚Ë
Í ÍÓÊÂ. ç‡ ÇÓÒÚÓÍÂ Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ, ÍÓÌˆÂÌÚËÛfl ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ˜‡Í-
‡ı, Ï˚ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ Â„ÛÎËÓ‚‡Ú¸ Ì‡¯Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl.
åÂ‰ËÚ‡ˆËfl ‚ Ò‚ÓÂÈ ‡Á‚ËÚÓÈ ÙÓÏÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Û‰ÂÊË‚‡Ú¸
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ì‡ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ÔÓ·ÎÂÏÂ, Ó˜Ë˘‡Ú¸ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÓÚ ÔË‚˚˜Ì˚ı
Ï˚ÒÎÂÈ, ‰ÂÎ‡Ú¸ Â„Ó «ÔÛÒÚ˚Ï». ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚Ë‰ÂÚ¸ ÏË ËÌ˚Ï, ‰ÂÎ‡ÂÚ
‚ÓÒÔËflÚËÂ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï, ÓÊ‰‡ÂÚ ÌÂÔÂ‰Û·ÂÊ‰ÂÌÌÓÒÚ¸, ËÁ·‡‚-
ÎflÂÚ ÓÚ ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ú‚Ó˜ÂÒÍË Â¯‡Ú¸ Á‡‰‡˜Ë.
ä ÔËÏÂÛ, ‚ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ·ÓÂ‚˚ı ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ı ÒÓÒÚÓflÌËÂ «ÔÛÒÚÓ„Ó
ÛÏ‡» Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ÔÓ·Â‰˚, Ë·Ó ËÒÍÎ˛˜‡ÂÚ ÓÒÓÁ-
Ì‡ÌÌÛ˛ Â‡ÍˆË˛ Ì‡ Ò‚ÓË ÏÌÂÌËfl Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı ÔÓÚË‚ÌËÍ‡, ‡ Â‡„Ë-
Ûfl Ì‡ Â„Ó Â‡Î¸Ì˚Â ‰‚ËÊÂÌËfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ.
èÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË ÓÚÍ˚Ú˚Ï ‰Îfl
ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÔÛÚÂÏ ÛÒÚ‡ÌÂÌËfl «ÎÓÊÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡» ÒÓÁ‰‡ÂÚ
ÒÓÒÚÓflÌËÂ, Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓÂ ÔÓÒ‚ÂÚÎÂÌÌÓÒÚ¸˛. ùÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‚ Ú‚Ó-
˜ÂÒÚ‚Â, ·ËÁÌÂÒÂ. ùÚË ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ Ú‡ÌÒ-
ÙÓÏ‡ˆËË ÎË˜ÌÓÒÚË. èËÏÂÌÂÌËÂ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÚÂıÌËÍ, ÔË‚Ó‰fl˘Ëı
Í «ÔÓÒ‚ÂÚÎÂÌË˛», ‰ÂÎ‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ‡ÒÍ˚ÚËÂ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛
Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
åÌÓ„ËÂ Â‚ÓÔÂÈˆ˚, ÍÓÚÓ˚Â ‚Ë‰flÚ ÔÓ ÚÂÎÂ‚Ë‰ÂÌË˛ Ú˚Òfl˜Ë
ÍËÚ‡ÈˆÂ‚, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ ‰ÂÎ‡˛˘Ëı Á‡fl‰ÍÛ, ÌÂ ÁÌ‡˛Ú, ˜ÚÓ ˝ÚÓ —
ÚÂıÌËÍ‡ „‡ÏÓÌËÁ‡ˆËË ·ËÓ˝ÌÂ„ÂÚËÍË Ó„‡ÌËÁÏ‡, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ‡fl í‡ÈˆÁ˚-
ñ˛‡Ì¸. ÇÎ‡‰Â˛˘ËÂ ˝ÚËÏ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÓÏ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ «‚˚‡·‡Ú˚‚‡Ú¸»
‚ÌÛÚË ÒÂ·fl ˝ÌÂ„Ë˛, ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‚˚¯‡˛˘Û˛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Í‡Ê-
‰Ó„Ó ‚ ÔÓÂ‰ËÌÍÂ Ò ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ, Á‡ ÒÚÓÎÓÏ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚ ËÎË Ó·ÂÒ-
ÔÂ˜ÂÌËfl Á‰ÓÓ‚¸fl.
71
ç‡ ÇÓÒÚÓÍÂ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËflÏË Ò˜ËÚ‡ÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ÚÂÎÓ, ÛÏ Ë ‰Ûı

ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú Â‰ËÌÓÂ ˆÂÎÓÂ, ˜ÚÓ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ˝ÏÓˆËË (ÁÎÓÒÚ¸, ÒÚ‡ı,
ÊÂÒÚÓÍÓÒÚ¸) ÏÓ„ÛÚ ÔÓ‚Â‰ËÚ¸ Í‡ÍËÂ-ÚÓ Ó„‡Ì˚ Ë Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÌËÏË
˜‡ÒÚË ÚÂÎ‡ Á‡·ÓÎÂ‚‡˛Ú. íÂÎÓ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛˘ÂÈÒfl ÒËÒÚÂ-
ÏÓÈ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓ Ò‡ÏÓ ÔËıÓ‰ËÚ¸ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚Û˛Ú ÚÂıÌËÍË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ
«ÔÓÏÓ„‡Ú¸» Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË.
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÏÌÓ„ËÂ ËÁÛ˜‡˛Ú ÍËÚ‡ÈÒÍÓÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÊËÚ¸
Ë ‚˚ÊË‚‡Ú¸ — ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. ùÚÓ ÓÚ‡·ÓÚ‡ÌÌ‡fl Ô‡ÍÚËÍ‡ ‚ÂÒÚË ·Ó¸·Û
Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‚ÓÂÌÌÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡. Ñ‡ÊÂ
‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍËÂ ÏÂÌÂ‰ÊÂ˚ ÛÊÂ ‰Ó·˚ı Ô‡Û ‰ÂÒflÚËÎÂÚËÈ ËÁÛ˜‡˛Ú
flÔÓÌÒÍËÈ ÓÔ˚Ú ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. «ÇÓÒÚÓÍ — ‰ÂÎÓ ÚÓÌÍÓÂ», — „Ó‚ÓflÚ
‚ Ö‚ÓÔÂ. ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÂÍÂÚ˚ ÏÌÓ„Ëı
ÛÒÔÂıÓ‚ ÒÚ‡Ì ÇÓÒÚÓÍ‡ ‚Ë‰flÚ ‚ Û‚‡ÊÂÌËË Í Ò‚ÓÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ, Û˜ÂÚÂ ÂÂ
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ Í‡Í ˝ÍÓÌÓÏËÍË, ıÓÁflÈÒÚ‚‡ Ë ‰Û-
„Ëı ÒÙÂ, Ú‡Í Ë ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ëÓı‡ÌÂÌÌ˚Â Ì‡ ‚ÓÒÚÓÍÂ Ú‡‰ËˆËË ‚ÓËÌÒÍËı ËÒÍÛÒÒÚ‚ —
Ì‡ÒÎÂ‰ËÂ ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÙÓÏ ÛÍÓÔ‡¯ÌÓ„Ó ·Ófl (‰Á˛‰Ó, Í‡‡-
Ú˝, ‡ÈÍË‰Ó Ë ‰.), ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â Ï‡ÒÚÂ‡ÏË ÒÚ‡Ì Ñ‡Î¸ÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓÍ‡.
Ç üÔÓÌËË, äËÚ‡Â, äÓÂÂ Ë Ç¸ÂÚÌ‡ÏÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ú‡‰ËˆËfl ‚ÓËÌÒÍËı
ËÒÍÛÒÒÚ‚, ˆÂÎ¸˛ ËÁÛ˜ÂÌËfl ÍÓÚÓ˚ı ·˚Î‡ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓ·Â‰‡ Ì‡‰
ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÓ·Â‰‡ Ì‡‰ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ, ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı ÒÎ‡·ÓÒÚÂÈ Ë ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍÓ‚. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ÓÒ‚ÓÂÌËfl ‚ÓËÌÒÍËı
ËÒÍÛÒÒÚ‚ Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËÂ Ó·ÓÒÚflÎÓ ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÔÂ-
Í‡ÒÌÓÏÛ, ÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰Â, ËÒÍÛÒÒÚ‚Û. çÂ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ ‚ ËÒÚÓËË ‰‡Î¸-
ÌÂ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË ÔÓÌflÚËfl ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ë ‚ÓËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË
ÚÂÒÌÓ ÔÂÂÔÎÂÚÂÌ˚. îÛÌ‰‡ÏÂÌÚ ‚ÒÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Í˝ÏÔÓ — ‰‡ÓÒÒÍÓ-
·Û‰‰ËÈÒÍËÈ ‚Á„Îfl‰ Ì‡ ÏË, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÚÓÓÏÛ ÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ
ÒÓ·ÓÈ èÛÒÚÓÚÛ, çÂ·˚ÚËÂ ‚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚ¸ „ÂÍÓ-Î‡ÚËÌÒÍÓÈ,
‡ ÔÓÁÊÂ ıËÒÚË‡ÌÒÍÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡ Í‡Í Å˚ÚËfl.
Ç äËÚ‡Â Ë üÔÓÌËË ÒÎÓÊËÎÓÒ¸ ËÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ËÒÚËÌ˚, Ó·Û-
ÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËË Â‰ËÌÓ„Ó Ë Â‰ËÌË˜ÌÓ„Ó
(ËÒÚËÌÛ Ë˘ÛÚ «ÔÓÒÂÂ‰ËÌÂ»). ç‡ÛÍ‡ ‚ÓÒÚÓÍ‡ ÌÂ ÁÌ‡Î‡ ÒÍ‡˜ÍÓ‚, ‚ÁÎÂ-
ÚÓ‚ (Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÌÂ ÓÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡fl ‰‚ËÊÂÌËfl, ÌÂ ‰‡‚‡Î‡ ÂÏÛ ÒÍÓÔËÚ¸Òfl),
ÌÓ Ë ÌÂ ÁÌ‡Î‡ „ÎÛ·ÓÍËı ‡ÁÓ˜‡Ó‚‡ÌËÈ. ëÎÓÊËÎ‡Ò¸ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÚÂÓÂ-
ÚË˜ÂÒÍ‡fl, ‰Â‰ÛÍÚË‚Ì‡fl Ì‡ÛÍ‡, ÒÍÓÎ¸ÍÓ Ì‡ÛÍ‡ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl, ÌÂÓÚ‰Â-
ÎËÏ‡fl ÓÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡. ëÙÂ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Û
ÌÓ‚Ó„Ó ÁÌ‡ÌËfl, ËÒıÓ‰fl˘‡fl ËÁ Â‰ËÌÒÚ‚‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, Ó·˙ÂÍÚ‡ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚
ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ ÒÓÔflÊÂÌÌ‡fl Ò ÌÂÎËÌÂÈÌ˚Ï ı‡‡ÍÚÂÓÏ
‚ÓÒÚÓ˜ÌÓ„Ó. Ï˚¯ÎÂÌËfl. ÑÎfl ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ì-
72
ÌÓ„Ó Ì‡ ÔÓÒÚËÊÂÌËÂ Ú‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌÚÌÓ„Ó ‡·ÒÓÎ˛Ú‡, ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ÌÂÎË-

ÌÂÈÌÓÒÚ¸, ˜ÚÓ ÌÂÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓ Ò ‡ËÒÚÓÚÂÎÂ‚ÒÍÓÈ ÙÓÏ‡Î¸ÌÓÈ ÎÓ„ËÍÓÈ,
ËÏÂ˛˘ÂÈ ·ËÔÓÎflÌÛ˛ ÒÚÛÍÚÛÛ. Ç ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í ÎÓ„ËÍ‡ Â‚ÓÔÂÈÒ-
ÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ÌÂ ‡ÁÂ¯‡ÂÚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ, Ú. Í. ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ Ì‡ Á‡ÍÓÌÂ
ËÒÍÎ˛˜ÂÌËfl ÚÂÚ¸Â„Ó, ÚÂÚ‡ÎÂÏÏ‡ ‚ ·Û‰‰ËÈÒÍÓÈ ÎÓ„ËÍÂ ‡ÁÂ¯‡ÂÚ
ÒÎÛ˜‡Ë «ÌÂ-ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ / ÌÂ-ÓÚËˆ‡ÌËÂ» Ë «ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ / ÓÚËˆ‡ÌËÂ»,
ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÒÓ·ÓÈ ÎÂÏÏ˚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚‡. éÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ‚ Â¯ÂÌËË
ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚ Î˛·ÓÈ ‰Ë‡ÎÓ„ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌ˚Ï
ÎË¯¸ ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ‡„ÛÏÂÌÚ‡ˆËfl ‰‚Ûı ÔÓÎflÌÓ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ı
ÔÓÁËˆËÈ Ì‡Û¯‡ÂÚÒfl ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ÚÂÚ¸Â„Ó Ù‡ÍÚÓ‡, ËÎË ÔÓÎfl, ‚‚Ó‰fl-
˘Â„Ó ÚÂÚ‡ÎÂÏÏÌÛ˛ ËÎÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸, ˜ÚÓ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ Ì‡Û¯ÂÌËÂ ËÌÚÂÎ-
ÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl Ô‡‡‰Ë„Ï‡ÏË, ‰ÂÎfl˘ËÏË
„ÎÓ·‡Î¸ÌÓÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Ó Ì‡ ‰‚‡ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ı
ÔÓÎfl. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÚÂÚ¸Â ÔÓÎÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂ ÔÓÎÂÏ ÔËÏËÂÌËfl;
ÒÍÓÂÂ, ˝ÚÓ ÔÓÎÂ ÌÓ‚ËÁÌ˚, ÔÓÎÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ı‡ÓÒ‡ (2). çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸
ÌÂ‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó, ÌÂÎËÌÂÈÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ‰ËÍÚÛÂÚÒfl ıÓ‰ÓÏ ‡Á‚ËÚËfl
ÌÓ‚ÂÈ¯ÂÈ Ì‡ÛÍË, ‡ÁÎË˜Ì˚Â ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÍÓÚÓÓÈ ÒÚ‡ÎÍË‚‡˛ÚÒfl Ò
‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÏ ı‡ÓÒÓÏ (ËÎË ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚Ï ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‰ÂÚÂ-
ÏËÌËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ) ÔËÓ‰Ì˚ı Ë ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ. ï‡ÓÚË˜ÂÒ-
ÍÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÔËÒÛ˘Â ‚ÒÂÏ ÌÂÎËÌÂÈÌ˚Ï ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÏ ÒËÒÚÂÏ‡Ï Ò
˜ËÒÎÓÏ ÒÚÂÔÂÌÂÈ Ò‚Ó·Ó‰˚ ·ÓÎ¸¯Â 2, Ë ‚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ·ÓÎ¸¯Ëı ‚ÂÏÂÌ-
Ì˚ı ËÌÚÂ‚‡Î‡ı Ëı ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏ˚Ï. ç‡ÛÍÂ
ÔÂ‰ÒÚÓËÚ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ Ì‡ fl‰ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÔÓÒÓ‚, ‡ ËÏÂÌÌÓ: Ó
ı‡ÓÒÂ ‚ Í‚‡ÌÚÓ‚˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı Ò ÏÌÓ„ËÏË ˜‡ÒÚËˆ‡ÏË, Ò‚flÁ‡ÌÌÓÏ Ò
Í‡‰ËÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÓÈ «ÒÚÂÎ˚ ‚ÂÏÂÌË» (2); Ó ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË
ı‡ÓÒ‡ Ë Â„ÛÎflÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒÚÛÍ-
ÚÛ Ë Ô. çÂÎËÌÂÈÌÓÒÚ¸ ÔËÓ‰˚ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡-
ÌËÂ ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ı‡ÓÒ‡, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ·ÂÁ ÌÂÎËÌÂÈÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl
‚ Ì‡Û˜ÌÓÏ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â ÌÂ Ó·ÓÈÚËÒ¸. á‰ÂÒ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÔÓÏÓ˘¸
ÏÓÊÂÚ ÓÍ‡Á‡Ú¸ ‚ÓÒÚÓ˜Ì‡fl ÏÛ‰ÓÒÚ¸, ‚ ‡ÏÍ‡ı ÍÓÚÓÓÈ Ë ·˚Î‡ ‚˚‡-
·ÓÚ‡Ì‡ ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÌÂÎËÌÂÈÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. ëËÏ‚ÓÎÓÏ ÏÌÓ„Ëı fl‚-
ÎÂÌËÈ flÔÓÌÒÍÓÈ ÊËÁÌË ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «Ò‡‰ Í‡ÏÌÂÈ» ‚ ‰Â‚ÌÂÈ
ÒÚÓÎËˆÂ üÔÓÌËË. àÁ 15 Í‡ÏÌÂÈ Ç˚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ‚Ë‰ËÚÂ ÚÓÎ¸ÍÓ 14.
é‰ËÌ ËÁ Í‡ÏÌÂÈ Ò ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÚÓÓÌ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÌÂ‚Ë‰ËÏ. àÁÛ˜‡fl ‚ÒÂ,
˜ÚÓ ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ, Ç˚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ·Û‰ÂÚÂ
ÓÚÍ˚‚‡Ú¸ ÌÓ‚ÓÂ Ë ˜ÚÓ-ÚÓ ÌÂ ‚Ë‰ÂÚ¸. ÇÓÒÚÓÍ ‰Îfl Ì‡Ò ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ
«‰ÂÎÓ ÚÓÌÍÓÂ».
73
1. ÅÂÍ ò‡ÎÓÚÚ‡ âÓÍÓ. ÑÁÂÌ ‚ Î˛·‚Ë Ë ‡·ÓÚÂ. — ä.: ëÓÙËfl, 1996.

2. ÇÓÎÍÓ‚ û. É., èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ Ç. ë. óÂÎÓ‚ÂÍ: ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. —
å.: É‡‰‡ËÍË, 2000.
2. Ç˚Ò¯ÂÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. — å.-ä.: Ç‡ÍÎÂ, 1995.
3. ÉËÌ‚ÂÎÎ Å. ùÌÂ„Ëfl Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË: ÔÛÚÂ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ÔÓ äÛÌ‰‡ÎËÌË. — ä.:
ëÓÙËfl, 1996.
4. áÂÌ„Â ÙÓÌ ï. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1996.
5. å‡ÌÚ˝Í óË‡. í‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËfl ÒÚÂÒÒ‡ ‚ ÊËÁÌÂÌÌÛ˛ ˝ÌÂ„Ë˛. — ä.:
ëÓÙËfl, 1996.
6. å‡ÌÚ˝Í óË‡. ÜÂÎÂÁÌ‡fl Û·‡¯Í‡. — ä.: ëÓÙËfl, 1995.
7. ëÛ‰ÁÛÍË Ñ. í. ç‡ÛÍ‡ ÑÁÂÌ-ìÏ ÑÁÂÌ. — ä.: èÂÒÒ‡ ìÍ‡ËÌ˚, 1992.
8. å˛ÎÎÂ Ü. òÂÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ ËÌ‰ËÈÒÍÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË. — å.: àÒÍÛÒÒÚ‚Ó, 1995.
9. è‡ÎÓÏÌË˜ÂÒÚ‚Ó ‚ ÒÚÓÓÌÛ ÇÓÒÚÓÍ‡. — ä.: àÌËˆË‡ÚË‚‡, 1994.
10. êÂËı ç. ä. çÂÛ¯ËÏÓÂ. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: ÇËÍÓ, 1992.
11. óÊÂÌ¸ ÉÛÌ. ÇÌÛÚÂÌÌËÂ ˝ÌÂ„ËË ‚ í‡ÈˆÁ˚-ñ˛‡ÌÂ. — ä.: ëÓÙËfl, 1996.
12. óÊÓÛ ñÁÛÌıÛ‡. Ñ‡Ó í‡ÈˆÁ˚-ñ˛‡Ìfl. — ä.: ëÓÙËfl, 1995.
1.3.3 äÓÌÚÛ˚ ËÌÚÂ„‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ — ÔÓÌflÚËÂ ÌÓ‚ÓÂ, Â˘Â ÌÂ ÒÎÓÊË‚¯ÂÂÒfl, ÌÓ

Ò‚Âı‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÂ ‚ ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌËı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÚÂ·Û˛˘Ëı ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÔÂÂÒÚÓÈÍË, ·˚ÒÚÓÈ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Í Â‡ÎËflÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡Í-
ÚË‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ñ‡ÊÂ ·Â„ÎÓÂ ÁÌ‡ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÏË ÍÓÌˆÂÔˆËflÏË Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı ‚˚‚Ó‰Ó‚, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘Ëı
ÏÓ‰ÂÎ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ì˚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚Ëflı:
1. ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÚÓËÚÒfl Ò Û˜ÂÚÓÏ Ì‡ˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚ı Ú‡‰ËˆËÈ, ÌÓÏ, Ó·˘ÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ˆÂ-
ÎÓÏ, ÌÓ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÁÌ‡ÌËË Á‡ÍÓÌÓ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë Á‡ÍÓÌÓ‚
ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚.
2. ÑÎfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓˆÂ-
ÌËÚ¸ ÒËÚÛ‡ˆË˛, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ ÓÍ‡Á‡ÎÒfl, Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË,
‚˚·‡Ú¸ ˆÂÎ¸, ÔÓ‚ÂËÚ¸ ‚ Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÓ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌË˛ Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯ËÒ¸ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ
ÙÛÌÍˆËË.
èË ˝ÚÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌ-
Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÍÎ‡ÒÒÛ ÓÚÍ˚Ú˚ı, ÌÂÎËÌÂÈÌ˚ı,
74
‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËı, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËıÒfl ÒËÒÚÂÏ. ùÚË ÒËÒÚÂÏ˚

ÓÚÎË˜‡˛ÚÒfl fl‰ÓÏ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı Í‡˜ÂÒÚ‚, ÍÓÚÓ˚Â Ï˚
‡Ì¸¯Â ÌÂ Û˜ËÚ˚‚‡ÎË.
3. ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ — ÏÌÓ„Ó˝Ú‡ÔÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl,
‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË — ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÒÏÂÌÛ ÒÓÒÚÓflÌËÈ,
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı Í‡˜ÂÒÚ‚. ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ
·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÔËÓ‰Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (·ËÓËÚÏ˚,
„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÔÓ„‡ÏÏÛ, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËÂ Ë Ú. ‰.),
Â‡Î¸ÌÛ˛ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛
Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ‚ ÒÚ‡ÌÂ ÔÓÊË‚‡ÌËfl, ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ‡Á‚ËÚËfl
˚ÌÍ‡ ÚÛ‰‡, ÔÓÙÂÒÒËÈ.
4. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÎ‡ÌÓ‚, ÔÓ„‡ÏÏ, ÔÓÂÍ-
ÚÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË
ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ, ÎË˜ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ ‡ÍÚË‚ÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ ÒÂ‰Û.
5. ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒËÚÛ‡ÚË‚ÌÓ, ‰Îfl ÌÂ„Ó ı‡‡ÍÚÂÌÓ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËÂ ÔÓ ÒÎ‡·˚Ï ÒË„Ì‡Î‡Ï, ÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÓÌÓ Ò ÓËÂÌÚ‡-
ˆËÂÈ Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ ˆÂÎË, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÊËÁÌË. é·Ó·˘‡fl Ë
ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍË ÓÒÏ˚ÒÎË‚‡fl ÏËÓ‚ÓÈ ÓÔ˚Ú, ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ ÒÎÂ-
‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ „ÎÛ·ÓÍÓ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
ÌÓ, «ÓÍ‡¯ÂÌÓ» Ú‡Î‡ÌÚÓÏ Ë ÎË˜Ì˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ.
6. àÏÂÂÚÒfl Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÂ ÏÌÂÌËÂ, ˜ÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl
‡ÁÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓ‚Â‰˜ÂÒÍËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ. éÌ‡ (ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„Ëfl) ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ Ì‡‚˚ÍË, ÛÏÂÌËfl, ÔËÂÏ˚, ÓÔÂ‡ˆËË, ÔÓˆÂ‰Û-
˚, ‡Î„ÓËÚÏ˚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë Ú. Ô. èË ˝ÚÓÏ ÔÓ‰ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÂÈ
ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÏÂÚÓ‰Ó‚ ˆËÍÎË˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡-
ˆËË ÔÓ ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓˆËÛÏ‡ Ë ÎË˜ÌÓÒÚË. éÌ‡
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ìÊÂ ‰‡ÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË, ‚˚fl‚Îfl˛˘ËÂ ÍÓÌÚÛ˚ ÏÓ‰ÂÎË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‰‡˛Ú ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ÔÓ‰ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ
ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÛ˛ Ì‡Û˜ÌÛ˛ ‰ËÒˆËÔÎËÌÛ, ËÏÂ˛˘Û˛ ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚È ı‡‡Í-
ÚÂ, ‡Á‚Ë‚‡˛˘Û˛Òfl Ì‡ ÒÚ˚ÍÂ fl‰‡ Ì‡ÛÍ Ë Ì‡Û˜Ì˚ı ‰ËÒˆËÔÎËÌ —
ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË, ·ËÓÎÓ„ËË, ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÓˆËÓÎÓ„ËË, ÔÒËıÓÎÓ-
„ËË, Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËË, ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË Ë ‰.
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ — ÌÂÓÚ˙ÂÏÎÂÏ˚È ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ ‚ÒÂı Ó·Û˜‡˛˘Ëı
ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
75
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚ Ë Á‡‰‡ÌËfl
1. óÚÓ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú ÚÂÓÂÚËÍÓ — ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌ-

Ú‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
2. ä‡Í ·˚ Ç˚ Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡ÎË ÓÒÌÓ‚˚ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
3. óÚÓ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú ÔÓÌflÚËfl ÔÂ‰ÏÂÚ, ÙÛÌÍˆËË, Á‡‰‡˜Ë, ÒÚÛÍÚÛ‡, Á‡ÍÓÌ˚
Ë Í‡ÚÂ„ÓËË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
4. óÚÓ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Û˜Â·ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ «ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ»?
5. ä‡Í ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÒËÒÚÂÏÌÛ˛ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
Ò ‰Û„ËÏË ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ÏË?
6. óÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ Ë Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Í‡Í Û˜Â·ÌÓÈ
‰ËÒˆËÔÎËÌ˚?
7. ä‡Í ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛ÚÒfl ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Í‡ÚÂ„ÓËË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl?
8. ëÙÓÏÛÎËÛÈÚÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚË Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
9. èÓÔÓ·ÛÈÚÂ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ Ò‡‚ÌËÚÂÎ¸Ì˚È ‡Ì‡ÎËÁ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÍÓÌˆÂÔ-
ˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
10. èÓ‡Ì‡ÎËÁËÛÈÚÂ ÍÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚ Á‡Ô‡‰-
ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ.
11. èÓ‡Ì‡ÎËÁËÛÈÚÂ ÍÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚ ‚ÓÒ-
ÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ.
12. éÔË¯ËÚÂ ÍÓÌÚÛ˚ ËÌÚÂ„‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
13. èÓÔ˚Ú‡ÈÚÂÒ¸ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÍÓÌÚÛ˚ Ò‚ÓÂÈ ÏÓ‰ÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ãËÚÂ‡ÚÛ‡
1. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. éÒÌÓ‚˚ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË (Ú. 1 Ë 2). — å.: ÑÄå Ë Ä, 1994.

2. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚ Ä. Ä. íÂÍÚÓÎÓ„Ëfl: ÇÒÂÓ·˘‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡. Ç 2 Ú. —
å., 1989.
3. Ç‡Î‡ÏÓ‚ ä. à., ä‡ÔË˜Â‚ Ç. ë. ãË˜Ì‡fl ÚÂÍÚÓÎÓ„Ëfl (Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ). —
å., 1993.
4. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÈ Ç. à. ÅËÓÒÙÂ‡. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1967.
5. ÇflÍÍÂÂ‚ î. î. èÓ·ÎÂÏ˚ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ Ï‡ÚÂË‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰Ë‡ÎÂÍ-
ÚËÍÂ. — ã.: ãÉì, 1972.
6. ÅÂÌ¯ÚÂÈÌ. èÛÚË Ë Á‡‰‡˜Ë ÙËÁËÓÎÓ„ËË ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË. «ÇÓÔÓÒ˚ ÙËÎÓÒÓ-
ÙËË». — 1961. ‹ 6.
7. ÅÂÚ‡Î‡ÌÙË ã. ÙÓÌ. àÒÚÓËfl Ë ÒÚ‡ÚÛÒ Ó·˘ÂÈ ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ. — Ç ÍÌ:
ëËÒÚÂÏÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. ÖÊÂ„Ó‰ÌËÍ. 1973. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1975.
8. ÑË‡ÎÂÍÚËÍ‡ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓÁÌ‡ÌËfl. — å.: åÉì 1985. äÌË„‡ 3.
9. ÑÛÍ‡Ì Ç. ç‡ÛÍ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl: ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡ˆËÓÌÌÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. —
ê.-Ì‡-ÑÓÌÛ, 1990.
10. å‡ÍÒ ä. Ë ùÌ„ÂÎ¸Ò î. ëÓ˜., í. 23.
11. å‡ÒÎÓÛ Ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ·˚ÚËfl. — å.: «Ç‡ÍÎÂ», 1997.
76
12. å‡ÚÂË‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍ‡fl ‰Ë‡ÎÂÍÚËÍ‡ Í‡Í Ì‡Û˜Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡. å.: åÉì, 1983.

1995.
14. ëÎÓ‚‡¸ ÔÓ ÍË·ÂÌÂÚËÍÂ (èÓ‰ Â‰. Ç. ë. åËı‡ÎÂ‚Ë˜‡). — ä. ÉÎ. Â‰. ìÍ-
‡ËÌÒÍÓÈ ëÓ‚ÂÚ. ˝ÌˆËÍÎ., 1989.
15. ëÓ‚ÏÂÒÚÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸: ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl, ÚÂÓËfl, Ô‡ÍÚËÍ‡. — å.: ç‡ÛÍ‡,
1988.
16. ëÓ‚ÂÚÒÍËÈ ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.: ëÓ‚. ùÌˆËÍÎÓ-
ÔÂ‰Ëfl. 1984.
17. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ: ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸ / èÓ‰. Â‰. Ä. ü. äË-
·‡ÌÓ‚‡. — å.: àçîêÄ-å, 1998.
18. ìÒÔÂÌÒÍËÈ è. Ñ. óÂÚ‚ÂÚ˚È ÔÛÚ¸. — å.: îÄàê-èêÖë, 2001.
19. îËÎÓÒÓÙÒÍËÈ ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.: àçîêÄ-å, 2002.
20. óÂÒÚÂÙËÎ‰: «èËÒ¸Ï‡ Í Ò˚ÌÛ. å‡ÍÒËÏ˚. ï‡‡ÍÚÂ˚» — ã.: ç‡ÛÍ‡,
1971.
21. òÏ‡Î¸„‡ÛÁÂÌ à. à. î‡ÍÚÓ˚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË. — å.: 1968.
22. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ É. è. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÚÛ‰˚. — å.: òÍ. äÛÎ¸Ú. èÓÎËÚ., 1995.
23. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ É. è. èÒËıÓÎÓ„Ëfl Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl. í. 2. Ç˚Ô. 1. — å.:
èÛÚ¸. 2004.
24. ôfiÍËÌ É. Ç. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÚÂÓËfl Ë Í‡‰Ó‚‡fl ÔÓÎËÚËÍ‡: ä.: åÄìè, 2000.
77
óÂÎÓ‚ÂÍ ÂÒÚ¸ Ú‡ÈÌ‡: ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ‚Â¸ ÒÂ·Â, ˜ÚÓ Ú˚ ÁÌ‡Â¯¸
ÒÂ·fl, ÂÒÎË ÌÂ ıÓ˜Â¯¸ Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ËÒÔ˚Ú‡Ú¸ ÔÂÊ‰Â
‚ÂÏÂÌË; ‚Â¸, ˜ÚÓ ÌÂÓÊË‰‡ÌÌÓÒÚ¸, ÚÂ·Û˛˘‡fl ÌÓ‚˚ı
ÒËÎ, ÓÚÍÓÂÚ ‚ ÚÂ·Â Ò‡ÏÓÏ ÌÂÓÊË‰‡ÌÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË,
‰ÓÒÚÓÈÌ˚Â ÚÂ·fl, ‚ÓÓ·˘Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
î. å. ÑÓÒÚÓÂ‚ÒÍËÈ
2 áÄäéçõ, èêàçñàèõ,
ëàçÖêÉÖíàóÖëäÄü èÄêÄÑàÉåÄ
ëÄåéìèêÄÇãÖçàü
2.1 áÄäéçõ, èêàçñàèõ ëÄåéìèêÄÇãÖçàü
2.1.1 é·˘ËÂ Á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
á‡ÍÓÌ ÏÌÓ„ÓÛÓ‚ÌÂ‚ÓÈ ‡ÒËÏÏÂÚË˜ÌÓ-‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ Í‚‡ÌÚÓ-

‚Ó-ˆËÍÎË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛˘Â„Ó ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl (ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÚÂÓËË, ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌÓÈ Ä. Å. ÄÒÚ‡Ù¸Â‚˚Ï
«Ö‰ËÌÓÈ ÜË‚ÓÈ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ» [10]) ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸, ˜ÚÓ ÇÒÂÎÂÌ-
Ì‡fl ÂÒÚ¸ Â‰ËÌ‡fl ËÌÙÓÏ‡ÚË‚ÌÓ ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ‡fl, ËÂ‡ıË˜ÂÒÍË
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl, Ò Â‰ËÌ˚Ï ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÏ ˆÂÌÚÓÏ Ò‡ÏÓ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌË-
Û˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÊËÁÌË, ÔÓÒÚÓÂÌÌ‡fl ÔÓ ÔËÌˆËÔÛ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË.
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˝ÚËÏ Á‡ÍÓÌÓÏ, ÇÒÂÎÂÌÌÛ˛ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË-
‚‡Ú¸ Í‡Í Â‰ËÌÛ˛ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌËÛ˛˘Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ, ÛÒÚÂÏÎÂÌÌÛ˛ Í ·ÂÒ-
ÍÓÌÂ˜ÌÓÏÛ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛. ìÓ‚ÂÌ¸ ÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡ÍÓÌ‡ÏË ˝‚ÓÎ˛ˆËË Ï‡ÚÂ-
ËË, ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ‚ÒÂÏË ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË ÊËÁÌË, ÓÔÂ‰ÂÎflfl
Ëı ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÌÛ˛ ÒÚÛÍÚÛÛ, Â„ÛÎËÛfl Ëı ‡Á‚ËÚËÂ Ë ˝‚ÓÎ˛ˆË˛,
ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÔË ÔË·ÎËÊÂÌËË Í ÍËÚË˜ÂÒÍËÏ ÚÓ˜Í‡Ï Ë Ëı ÔÂÓ‰ÓÎÂ-
ÌËË Ò ‚˚ıÓ‰ÓÏ Ì‡ ÌÓ‚˚Â ˝ÏÂ‰ÊÂÌÚÌ˚Â ÛÓ‚ÌË. é‰ÌËÏ ËÁ ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ
˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Á‡ÍÓÌ ·˚ÚËfl — ·Ó¸·‡ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚÂÈ,
Ëı Â‰ËÌÒÚ‚Ó, ÚÓÊ‰ÂÒÚ‚Ó Ë ‚ ˝ÚÓÈ ·Ó¸·Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÒÍ˚Ú‡fl „‡ÏÓÌËfl.
78
ÉãÄÇÄ 2 áÄäéçõ, èêàçñàèõ, ëàçÖêÉÖíàóÖëäÄü èÄêÄÑàÉåÄ ëÄåéìèêÄÇãÖçàü
á‡ÍÓÌ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl. Ç Í‡Ê‰ÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ

Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÏÂÂÚÒfl ˆÂÎ¸ (‰‡ÊÂ ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÂÂ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ,
‡ ÔÂÒÓÌ‡Î Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÂÂ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ), ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ‡fl (ÔÓ„‡ÏÏËÛÂ-
Ï‡fl Ó„‡ÌËÁÏÓÏ) Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
ÒÂ‰˚ Ë ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ ËÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË.
ùÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„Ó ˆÂÎ¸ ‚ ÊËÁÌË, ÁÌ‡Ú¸
Á‡ÍÓÌ˚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÚÓÈ ÒÂ‰˚, „‰Â ÓÌ Ó·ËÚ‡ÂÚ, Ë Á‡ÍÓÌ˚, ÍÓÚÓ˚Â
ËÏ ÛÔ‡‚Îfl˛Ú Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ. ÇÒÍ˚Ú¸,
ËÁÛ˜ËÚ¸ Ë Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ Ù‡ÍÚÓ˚, ÌÂÒÛ˘ËÂ Ì‡ ÒÂ·Â
ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ˝ÚËı Á‡ÍÓÌÓ‚.
Ç‡ÊÌÓÒÚ¸ ÁÌ‡ÌËfl ˆÂÎË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÓÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÔÓ‰ ÌÂÂ ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. á‡ÍÓÌ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ, ˜ÚÓ ‚˚·Ó
ˆÂÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó·˙ÂÍ-
ÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ Â„Ó ÊËÁÌË Ë ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Ó‚‡ÌËfl. Ç ÔÓÚË‚ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˆÂÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ·Û‰ÛÚ ÌÂÂ‡Î¸Ì˚ÏË,
‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ï‡ÎÓ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ Ë ı‡ÓÚË˜ÌÓ. ÑÎfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˆÂÎ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Í‡ÚÂ„ÓËÂÈ, ÍÓÚÓÛ˛ ÓÌ ÙÓÏË-
Û˛Ú ˜‡ÒÚÓ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓ. èÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ô‡‚ËÎ¸Ì˚ı ˆÂÎÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ËÒÍÛÒÒÚ‚ÓÏ, ‡ ÛÏÂÌËÂ ÒÚ‡‚ËÚ¸ Ëı fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÏ
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË. àÒıÓ‰fl ËÁ Á‡ÍÓÌ‡ ˆÂÎË, ÏÓÊÌÓ „Ó‚Ó-
ËÚ¸ Ó ÔËÓËÚÂÚÌÓÒÚË ˆÂÎÂÈ Ì‡‰ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. ñÂÎË
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‰ÛıÓ‚Ì˚ÏË Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ë ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl «ÓÍ‡¯Ë‚‡˛ÚÒfl» ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ˆ‚ÂÚ.
á‡ÍÓÌ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ: ˜ÂÏ ÒÎÓÊÌÂÂ

Ë ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌÂÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯ÂÈ (ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ) ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸˛
Ë ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂÏ ‰ÓÎÊÂÌ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ë ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÏ.
ëÎÓÊÌÓÒÚ¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÍÛÎ¸-
ÚÛÌÓÏÛ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â‡ÎËÁÛ˛˘Â„Ó Ò‚ÓË ˆÂÎË. èÓ‚˚-
¯ÂÌËÂ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl ‚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÈ ÔÛÚ¸
ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl Í‡˜ÂÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. íÓÚ, ÍÚÓ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯ËÏË
ÁÌ‡ÌËflÏË Ë ÓÔ˚ÚÓÏ, ÏÓÊÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÂÈ Ë ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚ÌÂÈ ‚ Î˛·ÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, Ú. Í. ‚Î‡‰ÂÂÚ ·ÓÎ¸¯ËÏ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂÏ
‚ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ê‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó Ó„‡Ì‡ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸
ÌÂ ÏÂÌ¸¯Â, ˜ÂÏ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó (ÔËÌˆËÔ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl).
óÂÏ ÒÎÓÊÌÂÂ Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÚÂÏ ÒÎÓÊÌÂÂ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Ë Ó„‡Ì,
79
ÍÓÚÓ˚È ËÏ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ. ëÛÚ¸ ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚Îfl˛˘‡fl

ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚Ï ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂÏ ÛÔ‡‚Îfl˛-
˘Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÔÓÔÛÒÍÌÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ‰Îfl ÔÂÂ‡·ÓÚÍË
ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÔËÌflÚËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı Â¯ÂÌËÈ, ˜ÚÓ·˚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ
ÒÔ‡‚ËÚ¸Òfl Ò ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂÏ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ÂÂ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ-
‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡‰‡ÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÓÈ. ùÚÓ ÓÁÌ‡-
˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡Ú¸ Ï‡ÍÒËÏÛÏ Ò‚Â‰ÂÌËÈ,
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁË˛ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
á‡ÍÓÌ „Ó‚ÓËÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÈ Ó„‡Ì ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸
„ÓÚÓ‚ ËÁÏÂÌËÚ¸ Î˛·ÓÂ ËÁ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı, ÌÓ ÌÂÊÂÎ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ
ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡. ä ÔËÏÂÛ, Ì‡˜‡Î¸ÌËÍ ‰ÓÎÊÂÌ ËÏÂÚ¸ ·ÓÎ¸-
¯Û˛ ÍÛÎ¸ÚÛÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ˜ÂÏ Â„Ó ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚Â. ÖÒÎË Â„Ó ÔÓ‰˜Ë-
ÌÂÌÌ˚Â Ì‡ ÚË „ÓÎÓ‚˚ ‚˚¯Â Â„Ó ÔÓ Ó·˘ÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ, ÚÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
Â„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl ÍÛÎ¸ÚÛ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ÂÈ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸. ê‡ÁÌÓÓ·‡-
ÁËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÍÓÏ‡Ì‰ Ë ÒÚËÏÛÎÓ‚ (ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ)
ÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó ÌÂ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÌËÊÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl, ÍÓÚÓ-
˚È ËÏÂÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚È Ó·˙ÂÍÚ, ‚ ÔÓÚË‚ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÌÂ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë-
‚‡ÂÚÒfl Â„Ó ‡Á‚ËÚËÂ, Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÌÂ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ.
ä‡Í ·˚ÎÓ ÒÍ‡Á‡ÌÓ ‚Ó ‚‚Â‰ÂÌËË, ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÓˆË‡Î¸-
ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÏÂÂÚ ÏÂÌ¸¯ÂÂ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ, ˜ÂÏ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl
Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ë ˝ÚÓ ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ ÍËÁËÒÂ, ÍÓÚÓ˚È
ÔÓÚflÒ‡ÂÚ ÏË Ë Ì‡¯Û ÒÚ‡ÌÛ ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË.
ç‡Û¯ÂÌËÂ ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ ‚Ë‰ÌÓ ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÓÔ‡‚‰˚-
‚‡flÒ¸, „Ó‚ÓËÚ: «ùÚÓ„Ó fl ÌÂ ÁÌ‡Î, ˝ÚÓ fl ÌÂ ÔÂ‰ÛÒÏÓÚÂÎ, ˝ÚÓ„Ó ÌÂ
ÓÊË‰‡Î, ˝ÚÓ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸» Ë Ú. ‰. èÓ‚˚¯ÂÌËÂ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl ÛÔ‡‚-
Îfl˛˘Â„Ó Ó„‡Ì‡ — ‚‡ÊÌ˚È ÔÛÚ¸ ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
íÓÚ, ÍÚÓ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯ËÏË ÁÌ‡ÌËflÏË, ÛÏÂÌËflÏË Ë Ì‡‚˚Í‡ÏË,
ÏÓÊÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ‚ Î˛·ÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ, Ë·Ó
Ó·Î‡‰‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯ËÏ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂÏ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË. ùÚÓÚ Á‡ÍÓÌ ÓÔÂ‰Â-
ÎflÂÚ, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÌÂÍÓÚÓ˚È ÏËÌËÏÛÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È Ó„‡ÌÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÏÓÁ„Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) ‰Îfl ÔËÌflÚËfl
Â¯ÂÌËfl Ë ‚˚‡·ÓÚÍË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl ÛÔ‡‚Îfl˛-
˘Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (ÍÓÏ‡Ì‰). óÂÏ ÒÎÓÊÌÂÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚Ï, ‡Á‚ËÚ˚Ï ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯ÂÈ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, Ò‚Ó·Ó‰ÓÈ ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÚÎË˜‡Ú¸Òfl.
ê‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ‰ÓÎÊÌÓ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚-
ÎflÂÏ˚Â ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ Í Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛.
80
á‡ÍÓÌ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl. èÓ ÒÎÓ‚‡Ï è‡‚ÎÓ‚‡ à. è. Á‡ÍÓÌ ÒÓÓÚ-

‚ÂÚÒÚ‚Ëfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï Á‡ÍÓÌÓÏ ÊËÁÌË. éÌ ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ
ÊË‚ÓÈ Ó„‡ÌËÁÏ «ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÎÓÊÌÛ˛ Ó·ÓÒÓ·ÎÂÌÌÛ˛ ÒËÒÚÂ-
ÏÛ, ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÒËÎ˚ ÍÓÚÓÓÈ ‚ Í‡Ê‰˚È ÏÓÏÂÌÚ, ÔÓÍÛ‰‡ ÓÌ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÛÂÚ Í‡Í Ú‡ÍÓ‚‡fl, Û‡‚ÌÓ‚Â¯Ë‚‡˛ÚÒfl Ò ‚ÌÂ¯ÌËÏË ÒËÎ‡ÏË ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
ÒÂ‰˚ … ‚Òfl ÊËÁÌ¸ ÓÚ ÔÓÒÚÂÈ¯Ëı ‰Ó ÒÎÓÊÌÂÈ¯Ëı Ó„‡ÌËÁÏÓ‚ ÂÒÚ¸
‰ÎËÌÌ˚È fl‰ ‚ÒÂ ÛÒÎÓÊÌfl˛˘ËıÒfl ‰Ó ‚˚ÒÓ˜‡È¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Û‡‚-
ÌÓ‚Â¯Ë‚‡ÌËÈ ÒÂ‰˚» [45]. àÒıÓ‰fl ËÁ ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Ò‚ÓÂÈ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓfl‚ÎflÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÂ Í‡˜ÂÒÚ‚‡, Â‡ÎËÁÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ
ÚÂ Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ‡Á‚Ë‚‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı
ÚÂ·ÛÂÚ ÓÚ ÌÂ„Ó ÓÍÛÊ‡˛˘‡fl ÒÂ‰‡. ëÚÂÔÂÌ¸ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Í‡˜ÂÒÚ‚,
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ë ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ‚˚¯Â ÔË ·ÓÎÂÂ ÚÂ·Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÒÂ‰Â Ó·ËÚ‡ÌËfl. ç‡ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ ÒÒ˚Î‡ÂÚÒfl Ú‡
˜‡ÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓÓÈ Û‰Ó·ÌÓ
Ó·˙flÒÌflÚ¸ Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ Ï˚ÒÎ¸˛ ÍÎ‡ÒÒËÍ‡: «Å˚ÚËÂ
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ…» äÒÚ‡ÚË, ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÂ ä. å‡ÍÒÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÌË-
Ï‡Ú¸, ‚Ó-ÔÂ‚˚ı: «Í‡Í ÊË‚Â¯¸ — Ú‡ÍËÏ Ë ·Û‰Â¯¸», ‡, ‚Ó-‚ÚÓ˚ı, ÔÓ
è‡‚ÎÓ‚Û à. è. ˝ÚÓÚ Á‡ÍÓÌ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡Ï.
èÓÔ˚ÚÍË ÔÓ‰ÓÈÚË Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ò ÔÓÁËˆËÈ, ˜ÚÓ ÓÌ ÔÓ‰ÛÍÚ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚, Ó·Â˜ÂÌ˚ Ì‡ ÔÓ‚‡Î. Ç. î‡ÌÍÎ,
ÔË¯ÂÎ Í ‚˚‚Ó‰‡Ï, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÂÚ¸Â ËÁÏÂÂÌËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ‰ÂÎ‡ÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ıÓÁflËÌÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÒÛ‰¸·˚. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ Ç. î‡ÌÍÎ‡, —
˝ÚÓ ÚÂÎÂÒÌÓ-‰Û¯Â‚ÌÓÂ-‰ÛıÓ‚ÌÓÂ ˆÂÎÓÂ, ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÂ ÔÓ
ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ‚ÌÂ¯ÌËÏ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ, ÔÒËıË˜ÂÒÍËÏ, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï Ë
·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡Ï Ë Ó„‡ÌË˜ÂÌËflÏ [63]. ì ‚ÓÂÌÌÓ-
ÔÎÂÌÌ˚ı Ë Á‡ÍÎ˛˜ÂÌÌ˚ı ‚ Î‡„Âflı Ô˚Ú‡ÎËÒ¸ ÓÚÌflÚ¸ ‚ÒÂ, ÔÂ‚‡ÚËÚ¸
‚ Á‚Âfl, ÌÓ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓÍ‡Á‡Î‡ Ì‡ÎË˜ËÂ Û ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˜‡ÒÚË
ÌÂÔÂÍÎÓÌÌÛ˛ ÒËÎÛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ‰Ûı‡. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ·˚ÚËÂ — ˝ÚÓ,
ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓ-Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÂ ·˚ÚËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ‚ÒflÍËÈ ‡Á
ÔÓÏÂ˘ÂÌÓ ‚ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó, ËÁ ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú
ÍÓÚÓÓ„Ó Â„Ó ÌÂÎ¸Áfl ËÁ˙flÚ¸. à ˝Ú‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ‚ÒÂ„‰‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÏ˚Ò-
ÎÓÏ, ÔÛÒÚ¸ Ë ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚Ï ËÎË ‰‡ÊÂ ‚ÓÓ·˘Â ÌÂ‚˚‡ÁËÏ˚Ï [63].
á‡ÍÓÌ Ú‡‰ËˆËË. í‡‰ËˆËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÙÛÌÍˆËÓ-

ÌËÓ‚‡ÌËfl ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ˝ÚÓ ÒËÒÚÂÏ‡ Ò‚flÁÂÈ Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó Ò ÔÓ¯Î˚Ï.
ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ˝ÚÓÈ Ò‚flÁË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ·Ó, ÒÚÂÂÓÚËÔËÁ‡-
ˆËfl ÓÔ˚Ú‡ Ë ÔÂÂ‰‡˜‡ ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â Á‡ÚÂÏ ÓÔflÚ¸ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó-
‰flÚÒfl. ÑËÌ‡ÏËÍ‡ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ Ú‡‰ËˆËË ˝ÚÓ ÔÓÒÚÓflÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ
ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl Ó‰ÌËı ‚Ë‰Ó‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚
81
Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÌÓ‚˚ı. í‡‰ËˆËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÚÂÊÌÂÏ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ò‡-

ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡. í‡‰ËˆËfl
ÏÓÊÂÚ ÏÂÌflÚ¸Òfl Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ‚ÌÂ¯ÌËı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚. îÓÏËÓ-
‚‡ÌËÂ Ú‡‰ËˆËË ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÌÓ‚ÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ÏËÓÁ‰‡ÌËfl, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ÏËÂ ‚ ˆÂÎÓÏ Ë Â„Ó ÒÓ-
ˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÏ ÛÒÚÓÈÒÚ‚Â ‚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË. ìÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡
‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍËÂ ÏÓ‰ÂÎË, ÔËÌflÚ˚Â ‚ ‰‡ÌÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â.
í‡‰ËˆËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÒÎÛÊËÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒËÏ‚ÓÎÓÏ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÒÚË,
ÌÓ Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÔÂ‰ÂÎÓÏ ËÌÌÓ‚‡ˆËÈ Ë „Î‡‚Ì˚Ï ÍËÚÂËÂÏ Ëı
Á‡ÍÓÌÌÓÒÚË, ÍËÚÂËÂÏ ‰ÓÔÛÒÚËÏ˚ı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ‡ÍÚË‚-
ÌÓÒÚË Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ. á‡ÍÓÌ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÒÓı‡ÌÂÌËË
‚ÎËflÌËfl Ú‡‰ËˆËÈ Ë Ó·˚˜‡Â‚ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔÂÂÒÚÓÈ-
Í‡ı, ËÁÏÂÌÂÌËflı ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. í‡‰ËˆËË ÏÓ„ÛÚ ÛÒÍÓflÚ¸
ËÎË ÚÓÏÓÁËÚ¸ ‡Á‚ËÚËÂ, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ç‡ ÓÒÌÓ‚Â
Ú‡‰ËˆËÈ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËÂ — ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â
Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ ÒÔÓÒÓ·˚ Ì‡ÍÓÔÎÂÌËfl, ÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÂÂ‰‡˜Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ
ÁÌ‡˜ËÏÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÒÓˆË‡Î¸-
ÌÓÈ Ô‡ÏflÚ¸˛ [19].
á‡ÍÓÌ ‰‚ËÊÂÌËfl (ËÁÏÂÌÂÌËfl) ÚÂ·ÛÂÚ Û˜ÂÚ‡ ‚ ıÓ‰Â ‰‚ËÊÂÌËfl

Í ˆÂÎË ËÁÏÂÌÂÌËÈ ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰Â Ë ËÁÏÂÌÂÌËÈ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. ùÚÓ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ë ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍË ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ «ÔÂÂÒÚÓÈÍË»,
ÔÓ‰ÒÚ‡Ë‚‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ·ÓÈ Ò Û˜ÂÚÓÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËı
ËÁÏÂÌÂÌËÈ (Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, Á‰ÓÓ‚¸fl Ë Ú. Ô.) Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰Â (‡‰‡ÔÚË-
Ó‚‡Ú¸Òfl). óÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚÍ˚Ú‡fl ÒËÒÚÂÏ‡. çÂ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ
˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÍËÁËÒÛ, Ò˚‚Û Ò Ú‡ÂÍÚÓËË ‰‚ËÊÂÌËfl Í
ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
á‡ÍÓÌ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË. Ç˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡

‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍËÏ Ò‡‚ÌÂÌËÂÏ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡
Ò ÔÎ‡ÌËÛÂÏ˚Ï, ‡ Ú‡ÍÊÂ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚-
ÌÓÒÚË Ò Û˜ÂÚÓÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ. ÑÎfl ËÒÔÓÎÌÂÌËfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ
Á‡ÍÓÌ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ Ó·‡ÚÌÛ˛ Ò‚flÁ¸ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏÂ. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ ÍÓÓ‰ËÌËÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÛÒËÎËfl,
ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ Â„ÛÎËÛ˛˘Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÂÈ Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ı. ùÚ‡ Â‡ÍˆËfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
ÍÓÏÔÂÌÒËÓ‚‡Ú¸ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ËÁÛ˜ÂÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ-
‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. íÂ·Ó‚‡ÌËÂ ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ÙÛÌÍˆËÂÈ
ÍÓÌÚÓÎfl.
82
á‡ÍÓÌ ÂÁÓÌ‡ÌÒÌÓ„Ó ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ. Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Í‡Í

ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ, ÂÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl Ó·Î‡ÒÚ¸ ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı Ô‡‡-
ÏÂÚÓ‚, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ì‡ ÍÓÚÓ˚Â ÏÓÊÌÓ ÓÍ‡Á‡Ú¸ Â¯‡˛˘Û˛ ÓÎ¸ Ì‡
Â„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ, ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ì‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ Ú‡ÂÍ-
ÚÓËË ‰‚ËÊÂÌËfl. ä ÔËÏÂÛ, Ì‡ ÚÂÎÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÏÂ˛ÚÒfl ·ËÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍË ‡ÍÚË‚Ì˚Â ÚÓ˜ÍË, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÍÓÚÓ˚Â (Ë„ÎÓÚÂ‡ÔËfl)
ÏÓÊÌÓ ÒÚËÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ó„‡-
ÌËÁÏ‡ ËÎË ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚. àÏÂ˛ÚÒfl ÚÓ˜ÍË, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÍÓÚÓ-
˚Â ÔË‚Ó‰ËÚ Í Ó·‡ÚÌÓÏÛ ˝ÙÙÂÍÚÛ.
Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÙÓÏËÓ‚‡Ì˚ ÔÓ‰-
ÔÓ„‡ÏÏ˚ Â‡ÍˆËË Ì‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË. ç‡Ê‡‚ Ì‡ «·ÓÎ¸ÌÓÈ
ÏÓÁÓÎ¸», ÏÓÊÌÓ ‚˚Á‚‡Ú¸ ‡ÁÛ¯‡˛˘Û˛ Â‡ÍˆË˛, ÒÓ‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ò Á‡‰‡ÌÌÓÈ Ú‡ÂÍÚÓËË ‰‚ËÊÂÌËfl Í ˆÂÎË. àÎË, ÁÌ‡fl „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÈ
Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÍÓ‰ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ·˚ÒÚÓÏÛ Â„Ó ‡Á‚ËÚË˛
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÔÓ„‡ÏÏÓÈ ÊËÁÌË Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË.
á‡ÍÓÌ ˝ÌÚÓÔËË (˝ÌÚÓÔËfl — ÔÓ‚ÓÓÚ, ÔÂ‚‡˘ÂÌËÂ) — ÍÓÎË-

˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÏÂ‡ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË ÒËÚÛ‡ˆËË. ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ ÛÒÔÂı‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÚÂ·ÛÂÚ ·ÓÎ¸¯Ëı ÔÓÚÓÍÓ‚ ˝ÌÂ„ËË. óÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ˝ÌÚÓÔËË
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ), ÚÂÏ ÓÌ‡ ÊËÁÌÂÒÔÓÒÓ·-
ÌÂÂ; ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ‚ÂÓflÚÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÒÚË„ÌÂÚ ˆÂÎË. êÓÒÚ ˝ÌÚÓ-
ÔËË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Û‚ÂÎË˜ÂÌËfl ˜ËÒÎ‡ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ÒËÒÚÂÏÛ,
ÓÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. óÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÛÊÌ‡, Í‡Í „Ó‚ÓËÎË
‡ÌÂÂ, ‡ÍÚË‚Ì‡fl ÊËÁÌÂÌÌ‡fl ÔÓÁËˆËfl, Ò‚Ó·Ó‰‡ ‚˚·Ó‡. ÜËÁÌÂÌÌ‡fl
ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl Ë ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍ‡fl.
çÓ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËÈÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÈ
ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸˛, Ë·Ó ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡ ÔË ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ËÁÏÂÌÂÌËË
‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÓÌ ÒÓı‡ÌËÚ Ò‚ÓË ÔÓÁËˆËË.
á‡ÍÓÌ ËÌÚÂ„‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ùÚÓÚ Á‡ÍÓÌ ÚÂ·ÛÂÚ Ó·˙Â‰Ë-

ÌÂÌËfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
Ì‡ ‡ÁÌ˚ı ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËı ÛÓ‚Ìflı Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ Â‰Ë-
Ì˚È ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ‚ ‡ÏÍ‡ı Â‰ËÌÓÈ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰Û-
ıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ (Ó„‡ÌËÁÏ‡) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ËÌÚÂ„ËÛ˛˘Ëı
Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ˆÂÎË, Á‡‰‡˜Ë Ë ËÌÚÂÂÒ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó·˘ÂÒÚ‚‡,
ÔËÓ‰˚ Ë ÚÂ·Û˛˘ËÂ ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÎÓÊÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÓÒÚÓflÌÌ˚ÏË
ËÁÏÂÌÂÌËflÏË ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚.
83
2.1.2 ëÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
á‡ÍÓÌ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. ü‚ÎflflÒ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÓÏ ·ËÓÒÓ-

ˆË‡Î¸Ì˚Ï Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl
·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚. Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ
·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰˚ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ ÚË
ÔÓ„‡ÏÏ˚ (ÔÓ É‡·ÛÁÓ‚Û Ç. ç.). èÂ‚‡fl, „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍ‡fl, ‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ ËÁ
ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚. éÌ‡ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. ùÚ‡ ÔÓ„‡ÏÏ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎflÂÚ ‡‰‡ÔÚ‡ˆË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â Ì‡ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. éÌ‡
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ì‡ÚÛÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚËÔ Â„Ó ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡. ÑÓÏËÌËÛ˛˘ËÂ
ËÌÒÚËÌÍÚ˚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ·Û‰ÂÚ ÚÂ·Ó‚‡Ú¸ (ËÁ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl) ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ‚ ÊËÁÌË, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË. óÂÎÓ‚ÂÍ,
ËÒıÓ‰fl ËÁ ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË,
ÏÓÊÂÚ ‚˚·‡Ú¸ ˆÂÎË, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÊËÁÌË, ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ „ÂÌÂ-
ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ, Ë ÂÒÎË ˝ÚÓ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ Ë ÔË‚Â‰ÂÚ Â„Ó Í ˆÂÎË
ÊËÁÌË, ÚÓ, ÒÍÓÂÂ ‚ÒÂ„Ó, Ò flÁ‚ÓÈ ‚ ÊÂÎÛ‰ÍÂ ËÎË „ËÔÂÚÓÌËÂÈ Ë Ú. Ô.
ÇÚÓ‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡, ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜Ì‡fl, ÙÓÏËÛÂÚÒfl ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂÏ,
ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÊËÁÌË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl. ùÚÓ Ú‡ÍÊÂ
ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
íÂÚ¸fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ˆÂÌÌÓÒ-
ÚÂÈ, ÔËÌˆËÔÓ‚ ÊËÁÌË, ÒÏ˚ÒÎ‡. Ç˚ÔÓÎÌÂÌËÂ Á‡ÍÓÌ‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó
Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl ‰ÓÎÊÌÓ ÔË‚ÂÒÚË Í „‡ÏÓÌËÁ‡ˆËË ‚ÒÂı ÚÂı ÔÓ„‡ÏÏ.
èÎ‡ÌËÛfl Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ‚ÒÍ˚Ú¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË „ÂÌÂÚË-
˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ („ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÍÓ‰), ‚˚ÚÂÍ‡˛˘ÂÈ ËÁ ‰ÓÏËÌËÛ˛-
˘Ëı (·‡ÁÓ‚˚ı) ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚
(ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÍÓ‰), Ú‚Ó˜ÂÒÍË Û˜ÂÒÚ¸ ÓÔ˚Ú Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË Ë ÒÔÓ„ÌÓÁË-
Ó‚‡Ú¸ ‡Á‚ËÚËÂ ÒËÚÛ‡ˆËË (Ì‡ÔËÏÂ, Ì‡ ˚ÌÍÂ ÔÓÙÂÒÒËÈ).
á‡ÍÓÌ Â‰ËÌÒÚ‚‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. ÑÂÈÒÚ-

‚Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÔÓÒÚÛÔÍË ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Â„Ó Ï˚¯ÎÂÌËÂÏ,
‚ÓÎÂÈ, ÁÌ‡ÌËflÏË, ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËÂÈ,
ÌÓ Ë ‡·ÓÚÓÈ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. Ä ‚ÒÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ ÛÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛.
ÄÍ‡‰ÂÏËÍ Ä. Ä. ìıÚÓÏÒÍËÈ ‚ Ì‡˜‡ÎÂ ïï ‚ÂÍ‡ ‰ÓÍ‡Á‡Î, ˜ÚÓ «...ËÁ ÒÎÓÊ-
Ì˚ı „ÎÛ·ËÌ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Ò‚ÓËı ÔÓÒÚÛÔ-
Í‡ı, ÔÂÂÊË‚‡ÌËflı Ë ‚ÓÒÔËflÚËflı. ÖÒÎË Û ÌÂ„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl ÊÂÎ‡ÌËÂ
Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ Ò‚ÓËÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ, ÚÓ ÒÌ‡˜‡Î‡ ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ ÚÂÏË
„ÎÛ·ËÌ‡ÏË ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó, Ú. Â. ÚÂ˜ÂÌËÂÏ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒÓ·˚ÚËÈ
‚ ÒÂ·Â, ‰‡·˚ ˜ÂÂÁ ÌËı Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ Ë ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Á‡ÚÂÏ Ò‚ÓÂ ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËÂ, Ò‚ÓË ‚ÓÒÔËflÚËfl, Ò‚ÓÈ ÓÚ˜ÂÚ ÊËÁÌË ‚ ÒÂ‰Â» [61]. áÌ‡ÌËÂ
84
˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡, ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓ ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-

ÌËË, Ë·Ó Û‰‡˜‡ Ë ÌÂÛ‰‡˜‡, Ì‡‰ÂÊ‰‡ Ë ‡ÁÓ˜‡Ó‚‡ÌËÂ, Á‰ÓÓ‚¸Â Ë ·Ó-
ÎÂÁÌ¸, ÏÛ‰ÓÒÚ¸ Ë „ÎÛÔÓÒÚ¸, Ò˜‡ÒÚ¸Â Ë ÌÂÒ˜‡ÒÚ¸Â — ‚ÒÂ ÙÓÏËÛÂÚÒfl
Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ.
åÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÚÂıÌËÍË Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓ-
Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡ ÏÂı‡ÌËÁÏÂ ˝ÚÓ„Ó
Á‡ÍÓÌ‡. ê‡Á‚ËÚËÂ ‚˚Ò¯ÂÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËÂ, Í‡Í ÚÂı ÛÓ‚ÌÂ‚Û˛ ÒÚÛÍ-
ÚÛÛ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl:
• ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — Ó·Û˜ÂÌËÂÏ, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ Ë Ï˚¯ÎÂÌËÂÏ;
• ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÔÓ‰‡Ê‡ÌËÂÏ, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÏ ÓÔ˚ÚÓÏ;
• Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËÂ — Ë„ÓÈ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÓÏ.
ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ÙÛÌÍˆËfl ÏÓÁ„‡, ÏÂı‡ÌËÁÏ ÔÒËıËÍË (Ó‰Ì‡ ËÁ „ËÔÓ-
ÚÂÁ), ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ÍÓÚÓÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Â„ÛÎËÓ‚‡-
ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, Â„Ó ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ.
ê‡·ÓÚ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÁÌ‡ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò‚flÁ‡ÌÌÓÏ Ò ÂÙ-
ÎÂÍÒËÂÈ, Ï˚¯ÎÂÌËÂÏ, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ, ‚˚·‡ÌÌÓÈ ˆÂÎ¸˛, ÒËÒÚÂ-
ÏÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ËÌÚÂÂÒ‡ı. éÌ‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl Ó˘Û˘ÂÌËflÏË,
‚ÓÒÔËflÚËÂÏ, ‚ÌËÏ‡ÌËÂÏ, ‚ÓÎÂÈ Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË.
èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÒÚÓËÚÂÎ¸Ì‡fl ÔÎÓ˘‡‰Í‡ ÊËÁÌË, ˝ÚÓ ÍÎ‡‰Ó‚‡fl
ÓÔ˚Ú‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡. ê‡·ÓÚ‡ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ Ì‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
ÔÓ„‡ÏÏ‡ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ı. éÌÓ ËÏÂÂÚ ÍÓÎÓÒÒ‡Î¸Ì˚È Ú‚Ó˜ÂÒ-
ÍËÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î. èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ì‡¯Â„Ó
Ó„‡ÌËÁÏ‡; Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Ë Ì‡¯ËÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ; ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÔÓÏÓ˘¸
ÒÓÁÌ‡ÌË˛ ‚ ÍËÚË˜ÂÒÍËı ÒËÚÛ‡ˆËflı.
á‡ÍÓÌ ËÌÂˆËË. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ ÏÓÁ„, Ì‡˜‡‚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ ‚ Í‡ÍÓÏ-

ÎË·Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË, ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ ‡·ÓÚ‡Ú¸ ‚ ÚÓÏ ÊÂ Ì‡-
Ô‡‚ÎÂÌËË ÛÊÂ Ë ÔË ‰Û„Ëı ‚ÌÂ¯ÌËı ‡Á‰‡ÊËÚÂÎflı. ùÚÓÚ Á‡ÍÓÌ
Ò‚flÁ‡Ì Ò Á‡ÍÓÌ‡ÏË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚, ˝ÚÓ ·Û‰ÂÚ ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ ÔË
ËÁÎÓÊÂÌËË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ÏÓÁ„‡ („Î‡‚‡ 5). åÂı‡ÌËÁÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ Ó·˙flÒÌflÂÚ ÏÌÓ„ËÂ ÔË‚˚˜ÍË, ÔÎÓıËÂ Ë ıÓÓ¯ËÂ.
ïÓÓ¯ËÂ — ÍÓ„‰‡ ÌÂ Á‡‰ÛÏ˚‚‡Â¯¸Òfl — ‚ÒÚ‡Â¯¸ ÔÓ ËÌÂˆËË Ò ÔÓÒ-
ÚÂÎË, ‰ÂÎ‡Â¯¸ Á‡fl‰ÍÛ, Ë‰Â¯¸ Ì‡ ‡·ÓÚÛ Ë Ú. ‰. èÎÓıËÂ — ˝ÚÓ ÍÓ„‰‡
Ï˚ ÔÓ ËÌÂˆËË ÌÂ ‚Ë‰ËÏ Ë ÌÂ ÒÎ˚¯ËÏ, ÌÂ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÏ, Í‡Í ÔÂÍ‡ÒÂÌ
ÏË, ÓÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÏ Ò‚ÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ Ë Ú. ‰.
á‡ÍÓÌ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ-

‚ÂÍ‡, Â„Ó ÔÓÒÚÛÔÍË, ÒÔÓÒÓ·˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎfl-
˛ÚÒfl Â„Ó ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË (Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË). ç‡ ·‡ÁÂ
85
ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍË ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ËıÒfl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ „ÓÎÓ‚ÌÓÏ ÏÓÁ„Â ÙÓÏË-

Û˛ÚÒfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÂÙÎÂÍÒÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ÔÂ‚‡˘‡˛ÚÒfl
‚ ÔÓ‰ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ. éÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸˛ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÒÚ¸ ÒÓÁ‰‡ÌËfl ˝ÚËı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ. Ç Ó‰ÌÓ
ÔÂÍ‡ÒÌÓÂ ‚ÂÏfl Ï˚ ‚‰Û„ ‚Â‰ÂÏ ÒÂ·fl Ú‡Í, Í‡Í ÌÂ ÌÛÊÌÓ ·˚ ‰ÂÎ‡Ú¸.
å˚ Í‡ÚÂ„ÓË˜ÌÓ „Ó‚ÓËÏ, ˜ÚÓ Ì‡Ï ˝ÚÓ ÌÂ Ì‡‚ËÚÒfl Ë Ú. Ô. ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚Ûfl ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ, Ï˚ ÏÂÌflÂÏ Ò‚ÓË ‚ÍÛÒ˚, ÊÂÎ‡ÌËfl.
á‡ÍÓÌ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚. ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ‚ ÍÓÂ ÏÓÁ„‡ ÔÓ‰ ‚ÎËfl-

ÌËÂÏ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ó˜‡„‡ ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓÈ ‚ÓÁ·Û‰ËÏÓÒÚË Ë Â„Ó ‡ÒÔÓÒÚ‡-
ÌÂÌËÂ Ì‡ „ÎÛ·ËÌÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚ ÏÓÁ„‡, ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌË˛
‚ Í‡ÍËı-ÎË·Ó Â‡ÍˆËflı, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ó·‡ÁÛ Ï˚¯ÎÂ-
ÌËfl, ÒÔÓÒÓ·‡Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë Ú. Ô., fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ Á‡ÍÓÌ‡ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚.
ÑÓÏËÌ‡ÌÚ˚ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ËÁ ÒÎÂ‰Ó‚ ÔÓ¯ÎÓ„Ó, ÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ‚ „Ó-
ÎÓ‚ÌÓÏ ÏÓÁ„Û, Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ËÎË ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÂ
‚ÂÏfl. éÌË ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‚ÓÒÔËflÚËË ÏË‡: ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú «ÓÚÍ˚‚‡Ú¸
„Î‡Á‡ Ë Û¯Ë» Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ‡ÌÂÂ ÓÒÚ‡ÎÓÒ¸ ·˚ ÌÂÁ‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚Ï; ‚ ÔÓ·ÛÊ‰Â-
ÌËflı Í Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Û ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËÂÈ, ÔÓÌËÁ˚‚‡˛˘ÂÈ
ÒÙÂÛ ËÌÚÂÂÒÓ‚, ‚ÎÂÍÛ˘Ëı ‚ÔÂÂ‰. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔÓÒÚ‡‚Ë‚ ÒÂ·Â
ˆÂÎ¸, Â¯Ë‚ ‰ÂÎ‡Ú¸ Ú‡Í Ë ÚÓÎ¸ÍÓ Ú‡Í, Ç˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Ò‚ÓÂ Â¯ÂÌËÂ
Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÏ, ‚ÎÂÍÛ˘ËÏ Í ˆÂÎË.
á‡ÍÓÌ ÂÙÎÂÍÚÓÌÓ„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÓÒÌÓ‚Â

‚ÒÂı ‰ÂflÚÂÎ¸Ì˚ı ‡ÍÚÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÎÂÊ‡Ú ÂÙÎÂÍÒ˚: ·ÂÁÛÒÎÓ‚Ì˚Â
(‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚Â) Ë ÛÒÎÓ‚Ì˚Â (ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ˚Â) — Á‡ÍÓÌÓÏÂÌ˚Â Â‡ÍˆËË
Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ì‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚. éÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ
‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÂÙÎÂÍÒÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÂÙÎÂÍÒ ˆÂÎË — ÒÚÂÏÎÂÌËÂ
Í Ó·Î‡‰‡ÌË˛ ‡Á‰‡Ê‡˛˘ËÏ ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ. ùÚÓÚ ÂÙÎÂÍÒ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËfl Í ‰ÂÎÛ, ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
á‡ÍÓÌ ÓÔÂÂÊ‡˛˘Â„Ó ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ê‡·ÓÚ‡

ÏÓÁ„‡ ‚ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ÒÚËÏÛÎ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËÂÏ ‚ÓÁÌËÍ-
¯ÂÈ ÒËÚÛ‡ˆËË. åÓÁ„ ÔËÌËÏ‡ÂÚ Â¯ÂÌËfl Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ-
‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÂÌ˚Ï ÛÔÂÊ‰ÂÌËÂÏ ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ·Û‰Û˘Ëı ÒÓ·˚ÚËÈ.
é·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚Ï ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÔÒËıËÍË — ÂÙÎÂÍÒËÂÈ.
á‡ÍÓÌ ‚ÎËflÌËfl ˝ÏÓˆËÈ. ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Á‡‚ËÒËÚ

ÓÚ ˝ÏÓˆËÈ Ë ˜Û‚ÒÚ‚. ëÚ‡ÒÚ¸ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˆÂÎË ‚ ÊËÁÌË ÒÓÔÓ-
‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÔÓ‰˙ÂÏÓÏ ˝ÌÂ„ËË, ÚÓÌËÁ‡ˆËÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÒÂı ÒËÒÚÂÏ
Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÛÒËÎÂÌËÂÏ Â„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl.
86
á‡ÍÓÌ ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË. èÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Â„ÛÎËÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÔÓÒÚÛÔÍË, ÔÂÓ-
‰ÓÎÂ‚‡Ú¸ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÔÂÔflÚÒÚ‚Ëfl ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎÂÈ.
ê‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚Â Á‡ÍÓÌ˚ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰˚ Ó ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚·Ë‡Ú¸ ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡Ú¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ì‡
ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û Ë ÛÒÔÂ¯ÌÓ ‰ÓÒÚË„‡Ú¸ ˆÂÎË Ò ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓÈ Á‡Ú‡ÚÓÈ
ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÎ.
2.1.3 éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔËÌˆËÔ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔËÌˆËÔÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl

‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔËÌˆËÔÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÂ·ÛÂÚ

ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ë ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚, Ò‚flÁ˚‚‡˛˘Ëı, ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÚÂÓË˛
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÛ˛ ÚÂÏÓ‰ËÌ‡ÏËÍÛ Ë ÚÂÓË˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
îËÁËÍ‡ ÊË‚Ó„Ó, Í‡Í ˜‡ÒÚ¸ Ì‡ÛÍ‡ Ó Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘Ëı Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ı
Ï‡ÚÂËË, Ó·˙Â‰ËÌflÂÚ ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÂ, Ë Í‚‡ÌÚÓ‚Ó-ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍËÂ
ÔËÌˆËÔ˚. àÁ ÙËÁËÍË ÊË‚Ó„Ó ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÔË ÛÔ‡‚ÎÂÌËË
‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÒÚ‡ˆËÓÌ‡ÌÓÒÚË, ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË,
‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÈ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË Ë ÒÚ‡ˆËÓÌ‡ÌÓÈ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË, ‡ Ú‡ÍÊÂ
ÔËÌˆËÔ˚ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÊË‚˚ı ÒËÒÚÂÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË.
ùÚÓÚ ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ Í ÒÛÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡Ò¯ËflÂÚ
ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ‡ÏÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í
«ÊË‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ», Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛-
˘ÂÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ÏË‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔË‚˚Í Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÌÂËÁÏÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ÍÓÌÓ‚ Â„Ó ÊËÁÌË
Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓ, ÌÓ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰Îfl
«Ò‡·‡Ú˚‚‡ÌËfl» ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl (ËÒ 2.1).
ç‡ ËÒ 2.1 ÔÓÍ‡Á‡Ì‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸: Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ ‡Á‚Ë-
ÚËfl, ÔËÌˆËÔÓ‚, ÙÓÏËÛÂÏ˚ı Î˛‰¸ÏË, ËÒıÓ‰fl ËÁ Ëı ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
˝ÚËı Á‡ÍÓÌÓ‚ Ë ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl Â‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË; Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡; ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÏÂ-
ÚÓ‰Ó‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ˆÂÎ¸˛ ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl ÔË˜ËÌ
Ë ‰‚ËÊÛ˘Ëı ÒËÎ (Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚) ‚ ‡Á‚ËÚËfl.
87
î‡ÍÚÓ
èÓÚÂÌˆË‡Î ÔÂÒÓÌ‡Î‡
Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÒËıÓÙËÁËÓ- ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÑÛıÓ‚Ì‡fl

ÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÒÙÂ‡ ÒÙÂ‡ ÒÙÂ‡
á‡ÍÓÌÓÏÂÌ˚Â
Ò‚flÁË
ÏÂÚÓ‰˚ ÏÂÚÓ‰˚ ÏÂÚÓ‰˚
èËÌˆËÔ˚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ìÒÎÓ‚Ëfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÇÌÂ¯ÌËÂ ÇÌÛÚÂÌÌËÂ
á‡ÍÓÌ˚ ‡Á‚ËÚËfl «ÊË‚˚ı ÒËÒÚÂÏ»
êËÒ. 2.1 ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Á‡ÍÓÌÓ‚, ÔËÌˆËÔÓ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚

ÔË ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ç ·ËÓÎÓ„ËË Í‡Í ÍÓÏÔÎÂÍÒÂ ÁÌ‡ÌËÈ Ó ÊËÁÌË Ë ËÁÛ˜‡˛˘ÂÈ ÊË-

‚ÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl fl‰ ÔËÌˆËÔÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl, Ó·˙flÒÌfl˛˘Ëı ·ËÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÛ˛ ˝‚ÓÎ˛ˆË˛ [51]:
• ‡„ÂÒÒËË ÓÒÓ·ÂÈ — ÛÒËÎÂÌËÂ ÍÓÌÍÛÂÌˆËË ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ Á‡ ÔË-
˘Â‚˚Â ÂÒÛÒ˚ Ë ÊËÁÌÂÌÌÓÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó; ‰‚‡ ‚Ë‰‡ ÌÂ ÏÓ„ÛÚ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ Ó‰ÌÓÈ Ë ÚÓÈ ÊÂ ÏÂÒÚÌÓÒÚË (Ë‰ÂÌÚË˜Ì˚ÏË
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏË);
• ÔËÌˆËÔ êÂ‰Ë (ÊË‚ÓÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÚ ÊË‚Ó„Ó);
• ÔËÌˆËÔ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ù. ë. Å‡Û˝‡ (‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl).
88
ìÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚È ÔËÌˆËÔ ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl — ÔËÌˆËÔ

‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÅÓ‡
èÓÌflÚËÂ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ·˚ÎÓ ‚‚Â‰ÂÌÓ ç. ÅÓÓÏ (1885—1962)

‰Îfl Ó·˙flÒÌÂÌËfl ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÏËÍ-
ÓÏË‡, ÌÓ ‚ÒÍÓÂ ÓÌ ÔÓÌflÎ Â„Ó Ó·˘Û˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ Ë ÔÂÂÌÂÒ ÓÚ ÙË-
ÁËÍË Í ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ‚ÓÓ·˘Â ÍÓ ‚ÒÂÈ ÚÂÓËË ÔÓÁÌ‡ÌËfl. ëÓ„Î‡ÒÌÓ
ÔËÌˆËÔÛ ÅÓ‡ ‚ ÏËÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓ, ˜ÚÓ ÏÓÊÌÓ ËÁÏÂËÚ¸ ËÎË ÓˆÂ-
ÌËÚ¸. Ñ‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÔËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰ÂÌËË ÏË‡
ËÁ‚ÌÂ („Î‡Á‡ÏË ‰Û„Ëı) Ë ËÁÌÛÚË Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚ [23].
èËÏÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔËÌˆËÔ‡ ÅÓ‡ ‰‡ÂÚÒfl ÍËÌÓÂÊËÒÒÂÓÏ Ä. äÓÌ-
˜‡ÎÓ‚ÒÍËÏ: «óÂÎÓ‚ÂÍ, Ò‚Ó·Ó‰Ì˚È ‚ÌÂ¯ÌÂ, ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì ‚ÌÛÚÂÌÌÂ. óÂÏ ·ÓÎÂÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì, ÚÓ ÂÒÚ¸
‚ÌÛÚÂÌÌÂ ÌÂ Ò‚Ó·Ó‰ÂÌ, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÓÌ ÒÓÁ‰‡ÂÚ.
ä‡Ê‰˚È ÁÌ‡ÂÚ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÓÚ‚Â‰ÂÌÌÓÈ ÂÏÛ Ò‚Ó·Ó‰˚ Ë ÌÂ Úfl„ÓÚËÚÒfl ÂÂ
‡ÏÍ‡ÏË. ë‡ÏÓÓ„‡ÌË˜ÂÌËÂ Í‡Ê‰Ó„Ó — ÓÒÌÓ‚‡ Ò‚Ó·Ó‰˚ ‚ÒÂı. é˜ÂÌ¸
˜‡ÒÚÓ ÔËıÓ‰ËÚÒfl ÒÎ˚¯‡Ú¸ Ó Ò‚Ó·Ó‰Â ÛÒÒÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ñ‡, ÛÒÒÍËÂ
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ, Ë ÌÂ Û‰Ë‚ËÚÂÎ¸ÌÓ,
˜ÚÓ ÍÓÏÔÂÌÒ‡ˆËÂÈ ˝ÚÓÏÛ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Ò‚Ó·Ó‰˚ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ.
ë‚Ó·Ó‰ÌÓÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÓÌË ÔÓÍ‡ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÌÂ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ËÏÂÌÌÓ ËÁ-Á‡
ÌÂÛÏÂÌËfl ÒÂ·fl Â„Î‡ÏÂÌÚËÓ‚‡Ú¸. ä‡Ê‰˚È ıÓ˜ÂÚ ·˚Ú¸ Ò‚Ó·Ó‰ÂÌ Ò‡Ï —
‚ÒÂÏ ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ÏË ÔË ˝ÚÓÏ Á‡‚Â‰ÓÏÓ ÌÂ Â‡Î¸ÌÓ» [34]. ÇÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔËÏÂÌÂÌËfl ÔËÌˆËÔ‡ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË:
‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ˆÂÎ˚Ï Ë ˜‡ÒÚflÏË, ÒÚÛÍÚÛÓÈ Ë ÙÛÌÍˆËfl-
ÏË ÒÎÓÊÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚; ı‡ÓÒÓÏ Ë ÔÓfl‰ÍÓÏ ÔË ˝‚ÓÎ˛ˆËË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË; ÒÚÓı‡ÒÚË˜ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸˛; ÒÎÛ˜‡È-
ÌÓÒÚ¸˛ Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛; ÏÂÊ‰Û ÔÓÌflÚËflÏË «flÌ» Ë «ËÌ¸» ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓ-
„Ó ÏËÒÚËˆËÁÏ‡; ÒËÌÚÂÁ — ‡Ì‡ÎËÁ Ë Ú. ‰. ç‡ÔËÏÂ, Ó‰ËÌ ËÁ ÔËÁÌ‡ÍÓ‚
ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ Ó·˙ÂÍÚ, ‰Û„ÓÈ — Â„Ó ÓÍÛÊÂÌËÂ. ñÂÎÓÒÚÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰
Í ‚ÓÒÔËflÚË˛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò Û˜ÂÚÓÏ ÔËÌˆËÔ‡ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Â¯ËÚ¸ Á‡‰‡˜Û ·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡.
ÄÌÚÓÔÌ˚È ÔËÌˆËÔ ‚ ‡Á‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÄÌÚÓÔÌ˚È ÔËÌˆËÔ ‚‚Ó‰ËÚ ÓÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒ ˝‚ÓÎ˛-

ˆËË. Ç ·ËÓÎÓ„ËË Ë‰Âfl ‡Á‚ËÚËfl — „Î‡‚Ì‡fl Ë ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌflÂÚÒfl Ì‡ ÓÒ-
ÌÓ‚Ì˚Â Á‡ÍÓÌ˚ ÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰˚, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ‚ÏÂÒÚÂ ÒÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂÏ
Ò‡ÏÓÈ ÊËÁÌË. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˝ÚËÏ ÔËÌˆËÔÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ
89
ˆÂÎ¸˛ ÔÓËÒıÓ‰fl˘ÂÈ ‚ ÔËÓ‰Â ˝‚ÓÎ˛ˆËË. ùÚÓÚ ÔËÌˆËÔ ÏÓÊÂÚ

·˚Ú¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì Í‡Í ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚È ËÌÒÚÛÏÂÌÚ ‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË
ÒÎÓÊÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ Î˛·ÓÈ ÔËÓ‰˚. àÒıÓ‰fl ËÁ ÔËÌˆËÔ‡ ‰ÓÔÓÎÌË-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÅÓ‡, ÌÂÎ¸Áfl ÒÛ‰ËÚ¸ Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË Ó·˘Ëı ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ, ˜ËÒÚÓ ËÁ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‚ÓÁÁÂÌËÈ ÛÔÛÒÍ‡fl ÌÂ˜ÚÓ
ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓÂ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. ç. ÅÓ Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ÊË‚Ó„Ó
Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ‚Ë‰Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ËÁÛ˜Â-
ÌË˛ ˝ÚÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Í‡Í ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ˜ÚÓ Ó‰ÌËÏË Á‡ÍÓÌ‡ÏË
·ËÓÎÓ„ËË ËÎË ÙËÁËÍË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Ó·˙flÒÌËÚ¸ ÙÂÌÓÏÂÌ ÊË‚Ó„Ó.
èËÌˆËÔ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÏËÌËÏÛÏ‡ ˝ÌÚÓÔËË
èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ ÓÚÍ˚Ú˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ-

‚ËÚ¸ Ò Û˜ÂÚÓÏ ÔËÌˆËÔ‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÏËÌËÏÛÏ‡ ˝ÌÚÓÔËË [19, 47, 55].
èÓ‰ ˝ÌÚÓÔËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÏÂ‡ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË
ÒËÚÛ‡ˆËË. Ç ÚÓ˜Í‡ı ·ËÙÛÍ‡ˆËË (‡Á‰‚ÓÂÌËfl Ì‡ Ú‡ÂÍÚÓËË ‰‚ËÊÂ-
ÌËfl), „‰Â ÔÓıÓ‰ËÚ ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒËÒÚÂÏ‡ Ë‰ÂÚ ÔÓ ÔÛÚË
Ò ÏÂÌ¸¯ËÏ ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ˝ÌÚÓÔËË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˜ÂÏ
ÏÂÌ¸¯Â ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ˝ÌÚÓÔËË, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ÒËÒÚÂÏ‡ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì‡.
ÜË‚‡fl ÔËÓ‰‡ ËÁ·Â„‡ÂÚ ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËfl ˝ÌÚÓÔËË Ë ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ ÂÂ
‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â ÔË Ó·˘ÂÌËË ÊË‚Ó„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ò ÌÂÈ. ùÌÚÓ-
ÔËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÏÂ‡ ı‡ÓÒ‡, ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË. é„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ ÒÚÂÏËÚÒfl ÏËÌËÏËÁËÓ‚‡Ú¸ ˝ÌÚÓÔË˛.
2.2 áÄäéçõ, èêàçñàèõ ìèêÄÇãÖçàü ÑìïéÇçõå

êÄáÇàíàÖå
2.2.1 èÓÌflÚËÂ ‰Ûı‡, ‰Û¯Ë, ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË
èÓÌflÚËÂ ‰Ûı‡, ‰Û¯Ë, ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ‚ á‡Ô‡‰ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ
ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ — ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl ÔËÓ‰‡, ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,

ÔÓÚË‚ÓÒÚÓfl˘‡fl Â„Ó ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ Ë ÚÂÎÂÒÌÓÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË; ‰Û¯‡ —
‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl, Ì‡ÒÚÓÂÌËfl,
˜Û‚ÒÚ‚‡ Ë Ú. Ô.; ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ı‡‡ÍÚÂÌ˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚, ˜ÂÚ, ÔËÒÛ˘Ëı
90
ÎË˜ÌÓÒÚË; ı‡‡ÍÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡; ‰Ûı — ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË,

ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, Ï˚¯ÎÂÌËÂ; ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÏÓ‡Î¸Ì‡fl ÒËÎ‡ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡, ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ [56, Ú. 1].
ÑÛıÓ‚Ì‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ – ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Ó·Î‡‰‡˛˘ËÈ ‡Á‚ËÚÓÈ ‰ÛıÓ‚-
ÌÓÒÚ¸˛, Ú. Â. ÚÓÚ, ‰Îfl ÍÓ„Ó Ë‰Â‡Î¸Ì˚Â ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl, ˆÂÌÌÓÒÚË, ·Î‡„Ó-
Ó‰Ì˚Â ÔËÌˆËÔ˚ ‚˚¯Â ÎË˜ÌÓ„Ó ÔÂÛÒÔÂ‚‡ÌËfl. èÓ‰ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸˛
ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‰Û¯Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏÓÂ ÛÒ‚ÓÂÌËÂÏ
ÎÛ˜¯Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ë ÛÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ Í ‚˚Ò¯ËÏ, Ë‰Â‡Î¸-
Ì˚Ï ˆÂÌÌÓÒÚflÏ ÊËÁÌË. «ÑÛıË ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓË ÓÒÓ·˚Â Á‡ÍÓÌ˚, ÒÚ‡‚fl˘ËÂ
Ëı ‚˚¯Â ËÁÏÂÌÂÌËÈ, ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ëı ‚ Ï‡ÚÂËË» [37].
ÑÛıÓ‚ÌÓÂ — ÓÚÌÓÒfl˘ÂÂÒfl ÎË¯¸ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ
ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚ ÇÒÂÎÂÌÒÍÓÏÛ ëÓÁÌ‡ÌË˛ [76]. éÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Â˘Â Í‡Í
ÒËÌÚÂÁ ÚÂı ‚˚Ò¯Ëı ÔËÌˆËÔÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ÇÓÎfl, ã˛·Ó‚¸, åÛ‰ÓÒÚ¸.
ùÚË ÔËÌˆËÔ˚ É. ÉÂ„ÂÎ¸ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Î Í‡Í «·˚ÚËÂ-‚-ÒÂ·Â» (ÇÓÎfl),
«·˚ÚËÂ-‰Îfl ËÌÓ„Ó» (ã˛·Ó‚¸) Ë «·˚ÚËÂ-‚-ÒÂ·Â Ë ‰Îfl-ÒÂ·fl» (åÛ‰ÓÒÚ¸),
ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÚË ÒÚÓÓÌ˚ ‚ÍÎ˛˜ÂÌÌÓ„Ó Ë ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ·˚ÚËfl ˜‡ÒÚË
‚ ˆÂÎÓÏ.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÛıÓ‚ÂÌ ‚ ÚÓÈ ÏÂÂ, ‚ Í‡ÍÓÈ ÓÌ ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡Î ‚ÒÂ Ò‚ÓË
ÔËÌˆËÔ˚ ·˚ÚËfl ÔËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂ Í ÎÓÍ‡Î¸ÌÓÒÚË ÒÂ‰˚, ‡ Í ˆÂ-
ÎÓÒÚÌÓÒÚË «ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ».
ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚ¸ Í ‚˚Ò¯ÂÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, Ò‚flÁ¸
Ò ÌÂÈ ˜ÂÂÁ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ
ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ‚˚Ò¯Â„Ó «ü» Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ˝ÚËı ÔËÌˆËÔÓ‚
‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË. ñÂÎ¸˛ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ‡Á-
‚ËÚËÂ ˜Û‚ÒÚ‚‡ Â‰ËÌÒÚ‚‡ ÒÓ ‚ÒÂÏ ÒÛ˘ËÏ [44]. Ç˚Ò¯ÂÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ
‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËË ‰Û¯Ë, ÛÏ‡, ÒÂ‰ˆ‡ Ë ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚
ÓÚ ÌËÁ¯Ëı ÒÚÂÏÎÂÌËÈ, ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ëı ‚ ÅÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÛ˛. Ç‡ÊÌ˚Ï ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚ-
Òfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ë ÛÒÎÓ‚ËÂ ÌÂÈÚ‡ÎËÁ‡ˆËË
ÌËÁ¯Ëı ÙÓÏ «˝„Ó» [13]. Ç Ò‚ÓÂÏ ‰ÛıÓ‚ÌÓÏ ‡Á‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÒÚ‡-
Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ ÍÓÌÚÓÎ¸ Ì‡‰ ÌËÁ¯ËÏ «˝„Ó» Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚË
Í ‚˚Ò¯ÂÏÛ, ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏÛ ÒÓÁÌ‡ÌË˛. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‰Û¯‡ ‚ Ó·˚˜-
ÌÓÏ ÒÎÓ‚ÓÛÔÓÚÂ·ÎÂÌËË — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËÈ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÊË-
‚Ó„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ÌÚËÚÂÁ‡ ÔÓÌflÚËfl ÚÂÎ‡ Ë Ï‡ÚÂËË.
ÑÛ¯‡, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‰Ûı‡, — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÚÂÒÌÓ
Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò Ó„‡ÌËÁÏÓÏ ÔÒËıË˜ÂÒÍËı fl‚ÎÂÌËÈ (˜Û‚ÒÚ‚, ÒÚÂÏ-
ÎÂÌËÈ). ÑÛ¯‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÓÒËÚÂÎÂÏ ‰Ûı‡, ÔÓ‰Ú‡˜Ë‚‡˛˘Â„Ó ÂÂ ÒËÎ˚.
çÓ, ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, ‰Ûı ÒÓı‡ÌflÂÚ Ë Á‡˘Ë˘‡ÂÚ ÊËÁÌ¸, ‚ÓÁ‚˚¯‡ÂÚ,
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÚ («Ó‰ÛıÓÚ‚ÓflÂÚ») ÚÂÎÂÒÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. ÑÛı ‚˚ÒÚÛ-
Ô‡ÂÚ ‚ ÚÂı ÙÓÏ‡ı ·˚ÚËfl: Í‡Í ‰Ûı ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ (ÎË˜Ì˚È),
91
Í‡Í Ó·˘ËÈ ‰Ûı (Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚È) Ë Í‡Í Ó·˙ÂÍÚË‚ËÓ‚‡ÌÌ˚È ‰Ûı (ÒÓ‚Ó-

ÍÛÔÌÓÒÚ¸ Á‡‚Â¯ÂÌÌ˚ı Ú‚ÓÂÌËÈ ‰Ûı‡). ÑÛı Ò‡Ï ÒÂ·fl ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚, ÌÂ ÔÂÍ‡˘‡˛˘ÂÈÒfl ‰Ó ÍÓÌˆ‡ ÊËÁÌË.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‰ÛıÓ‚Ì˚Â ‡ÁÎË˜Ëfl ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË „Ó‡Á‰Ó ·ÓÎ¸¯Â,
˜ÂÏ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ. èÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ Û Î˛‰ÂÈ Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„Ó Ë ‰Û¯‡
Â‡„ËÛÂÚ Ì‡ ÌËı Ò ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
ÌÓÏÛ ÚËÔÛ. ÑÛı ËÏÂÂÚ Ò‚ÓË Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ‰Îfl ÒÂ·fl, Â„Ó ‚ÓÓ·˘Â
ÌÂÎ¸Áfl ÔÓÌflÚ¸, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÔÒËıÓÎÓ„ËË [64].
Ç ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ‡ÁÎË˜‡˛Ú «‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸» ‚ ¯ËÓÍÓÏ Ë
‚ ÛÁÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ. Ç ÔÂ‚ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÒÎÛÊÂÌËÂ
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏÛ Ë‰Â‡ÎÛ, „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓÈÚË Ì‡ ÊÂÚ‚˚ ÔË Â„Ó Â‡ÎËÁ‡-
ˆËË. ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ Á‰ÂÒ¸ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓËÚ ·ÂÁ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË, ÒÚÂÏÎÂÌË˛
ÔËÒÔÓÒÓ·ËÚ¸Òfl Í ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË Ë Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ÒÂ·Â ‚ ÌÂÈ
˜ËÒÚÓ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ.
ë ·ÂÁ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ë ÔÒÂ‚‰Ó‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ˙, Á‡ÍÎ˛˜‡˛-
˘‡flÒfl ‚ ÔÂÂÍÎ‡‰˚‚‡ÌËË ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Á‡ ÔÓËÒıÓ‰fl˘ÂÂ ‚ ÒÓˆËÛ-
ÏÂ Ò ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó «ü» Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÒËÎ˚. èÓ‰ÎËÌÌ‡fl ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸
Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏÛ Ë‰Â‡ÎÛ Ë ÚÂÏ ÏÓ‡Î¸Ì˚Ï
ÌÓÏ‡Ï, ÍÓÚÓ˚Â ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˝ÚËÏ Ë‰Â‡ÎÓÏ. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚È Ë‰Â‡Î ÏÌÓ„Ó„‡ÌÂÌ, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÁÎË˜‡Ú¸ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ, ÔÓÎË-
ÚË˜ÂÒÍËÂ, ˝ÚË˜ÂÒÍËÂ, ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÂ Ë ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍËÂ Ë‰Â‡Î˚.
èË ˝ÚÓÏ ÏÓ‡Î¸Ì˚Â ÌÓÏ˚ ÌÂÎ¸Áfl ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Í‡Í ÌÂ˜ÚÓ ÌÂÁ‡-
‚ËÒËÏÓÂ ÓÚ ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ Ë Ë‰Â‡ÎÓ‚ Ëı ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı. åÓÊÌÓ ‚˚‰Â-
ÎËÚ¸ ‡ÁÌ˚Â ÒÚÂÔÂÌË ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË. ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÛÊÂÌËÂ
ÛÚËÎËÚ‡Ì˚Ï Ë‰Â‡Î‡Ï, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛˘ËÏ, ·Ó¸·Û Á‡ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆË˛.
ÅÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍËÏ ÛÓ‚ÌÂÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÛÊÂÌËÂ ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï Ë‰Â‡Î‡Ï
(˝ÚË˜ÂÒÍËÏ, ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÏ Ë ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍËÏ).
ñÂÌÌÓÒÚ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ë‰Â‡Î‡. Ç ÓÒÌÓ‚Â
·‡ÁÓ‚ÓÈ Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛÛ, ÎÂÊËÚ Ë‰Â‡Î. îËÍÒËÛÂÚÒfl ÒÚÂÏÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í Ë‰Â‡ÎÛ. ÜÂÎ‡ÌËÂ Ú‚ÓËÚ¸, ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í Ë‰Â‡ÎÛ — ÔÓ„‡ÏÏ‡,
Á‡ÎÓÊÂÌÌ‡fl ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ÙÂÌÓÏÂÌ‡ Ë‰Â‡Î‡ ÔÓÒÎÂÊË‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ‚ÒÂı ˝Ú‡Ô‡ı
‡Á‚ËÚËfl ÍÛÎ¸ÚÛ˚, Í‡Í ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó Ù‡ÍÚÓ‡, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„Ó ÂÂ
ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ˜ÂÚ˚ Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË. ëÂ‰Ë Ë‰Â‡ÎÓ‚ ÂÒÚ¸
Ò‚ÂÚÒÍËÂ Ë ÂÎË„ËÓÁÌ˚Â Ë ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‰‚‡ ‚Ë‰‡ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË —
Ò‚ÂÚÒÍ‡fl Ë ÂÎË„ËÓÁÌ‡fl, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â ÒÓ ÒÎÛÊÂÌËÂÏ Ò‚ÓÂÏÛ Ë‰Â‡ÎÛ.
èËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰Îfl ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ËÏÂÂÚ ‚Â‡ ‚ ‡·ÒÓ-
Î˛ÚÌÛ˛ (Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛) ˆÂÌÌÓÒÚ¸, ËÏÂ˛˘Û˛ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰Îfl ‚ÒÂı ÔÓ-
ÍÓÎÂÌËÈ. ê‡ÁÎË˜ËÂ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÓÈ ‚ÓÔÓÒ‡ Ó· Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËË.
92
ë‚ÂÚÒÍ‡fl ÙËÎÓÒÓÙËfl ‚Ë‰ËÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓÈ

ˆÂÌÌÓÒÚË ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÏËÂ, ‡ ÂÎË„ËÓÁÌ‡fl Ò˜ËÚ‡ÂÚ ÌÂ‰ÓÒÚËÊË-
ÏÓÒÚ¸ ÂÂ ‚ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ «ÔÓÚÛÒÚÓÓÌ-
ÌÂÏ». ÇÂ‡ ‚ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÛ˛ ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ‚ÂÓÈ ËÎË
ÌÂ‚ÂËÂÏ ‚ Ò‚Âı˙ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó. ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÌÂ Ò‚Ó‰ËÚÒfl
Í ÂÂ ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ‡ÁÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚË. êÂÎË„ËÓÁÌ‡fl ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl
˜‡ÒÚÌ˚Ï ÒÎÛ˜‡ÂÏ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ‚ÓÓ·˘Â. èË˜ËÌ‡ ÍËÁËÒÓ‚ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â
Ò‚flÁ‡Ì‡ ÌÂ Ò ÛÚ‡ÚÓÈ ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË, ‡ Ò ÔÓÚÂÂÈ ‰ÓÏËÌË-
Û˛˘ÂÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÂÂ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ.
ë‚flÁ¸ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË Ò Ë‰Â‡ÎÓÏ Á‡Ú‡„Ë‚‡ÂÚ ÔÓ·ÎÂÏÛ ‚Á‡ËÏÓÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍÂ.
Ö˘Â á. îÂÈ‰ ‚ ÔÓÎÌÓÈ ÏÂÂ ÓˆÂÌËÎ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë Ó·ÓÒÌÓ‚‡Î, ˜ÚÓ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂ‚Ë˜ÌÓ
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰Â Ë‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ. àÁ ˝ÚÓ„Ó
ÒÎÂ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ë‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Ë ÚÛ‰ÌÓ ÔÓ„-
ÌÓÁËÛÂÏÓÂ. í‡ÍÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÌÂÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓ Ò ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈ ÓÎ¸˛
Ë‰Â‡ÎÓ‚ ‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËË Ë Ò‚Ó‰ËÚ ÙÛÌÍˆË˛ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË
Í ÌÛÎ˛. é‰Ì‡ÍÓ, ËÏÂÌÌÓ Ë‰Â‡Î˚, ÍÓÚÓ˚ÏË ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Û˛ÚÒfl ÔÒËıË-
˜ÂÒÍË ÌÓÏ‡Î¸Ì˚Â Î˛‰Ë, ‰ÂÎ‡ÂÚ Ëı ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏ˚Ï.
èÒËıË˜ÂÒÍË Á‰ÓÓ‚˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ‡·ÓÏ Ë‡ˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂ˛˘Â„Ó ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÌÂÓÒÓÁ-
Ì‡ÌÌ˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ Ë Ë‰Â‡ÎÓ‚, Ò ‡ÁÌÓÈ ÔÓÔÓˆËÈ
˝ÚËı ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ. ëÙÂ‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸˛ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ Ë Ë‰Â‡ÎÓ‚, ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ó·˚˜ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸˛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÒËıËÍË — Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl,
‚ÓÎË, ÂÙÎÂÍÒËË Ë Ú. Ô.
ëÓˆË‡Î¸Ì˚È Ë‰Â‡Î, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓ„Ó, ÔÓÎË-
ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó, ˝ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó, ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Ë‰Â‡ÎÓ‚,
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‚ ÌËı ÛÚËÎËÚ‡ÌÛ˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ
Ë ‡ÁÎË˜‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ë‰Â‡Î˚. ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ËÒÚÓËÁÏ
ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÚÂÒÌÛ˛ Ò‚flÁ¸ ÔÓÌflÚËfl ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË Ò ÔÓÌflÚËÂÏ Ë‰Â‡Î‡ [29].
èÓÌflÚËÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ‚ ÇÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ
ç‡ ‚ÓÒÚÓÍÂ ‚ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı Û‰Â-

ÎflÂÚÒfl ÌÂ ÏÂÌ¸¯ÂÂ ˜ÂÏ Ì‡ á‡Ô‡‰Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‚ÓÔÓÒ‡Ï ÔÓÒÚËÊÂÌËfl
Ú‡ÈÌ˚ ÊËÁÌË, ÔÓ·ÎÂÏ‡Ï Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ì‡ ÔÛÚË ÔÓÒÚËÊÂÌËfl ‰Û-
ıÓ‚ÌÓÒÚË Ë ÒÏ˚ÒÎ‡.
93
Ç ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Â ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı ÒËÒÚÂÏ ÇÓÒÚÓÍ‡ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ

Ú‡ÈÌ˚ ÊËÁÌË Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ÌÂ ÔÂ‰ÂÎÓ‚ ‰ÓÒfl„‡ÂÏÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡ Ë ÌÂ ÔÂÂ‰‡˛ÚÒfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ flÁ˚Í‡ [29]. èÓÒÚË„‡˛ÚÒfl
ÓÌË ÎË¯¸ ‚ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÓÔ˚ÚÂ Ë ‡Á‚ËÚËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ÓÒÔËÌË-
Ï‡˛˘Â„Ó, ÔÓ‰ÌflÚËÂÏ Â„Ó Ì‡ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ
ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÔÂÂÊËÚ¸ ËÒÚËÌÛ. äÓ„‰‡ Â˜¸ Ë‰ÂÚ Ó ‰ÛıÓ‚Ì˚ı
Ó·Î‡ÒÚflı — ËÌÚÂÎÎÂÍÚ ÌÂÒÓÒÚÓflÚÂÎÂÌ. èÛÚ¸ Í Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌË˛ Á‡ÍÎ˛-
˜‡ÂÚÒfl ‚ Ì‡·Î˛‰ÂÌËË Ì‡‰ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‡ÁÛÏÓÏ. ÑÛıÓ‚Ì˚È ÓÒÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚÒfl Ò ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂÏ ÏÛ‰ÓÒÚË ÌÂ ˜ÂÂÁ Ì‡ÍÓÔÎÂÌËÂ
Ë‰ÂÈ, ‡ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ‚ÒÂÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚË, ·ÂÁÏflÚÂÊÌÓÒÚË
‡ÁÛÏ‡ Ë „‡ÌËˆ‡ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˜ÂÚ˚Â ÒÓÒÚÓ-
flÌËfl ÔÒËıËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: ÒÓÌ, ·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ó·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ Ó·˚˜ÌÓ ‚Ó ÒÌÂ Ë
·Ó‰ÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË (‰‡ÎÂÂ Ï˚ ‡ÒÒÏ‡ÚËÏ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ
É. à. ÉÛ‰ÊËÂ‚Û ‚ „Î‡‚Â 3). ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
ÒÓÁÌ‡ÌËfl — ˝ÚÓ ‰‚‡ ‚˚Ò¯Ëı ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl. èË Ì‡ÎË˜ËË Ò‡ÏÓ-
ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÒÂ·Â.
é·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÍÓÌÚ‡ÍÚ Ò Â‡Î¸Ì˚Ï ÏËÓÏ, ÓÚ„ÓÓÊÂÌÌ˚Ï
˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË, ÒÌ‡ÏË Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ÏË ÒÓÒÚÓflÌËflÏË ÒÓÁÌ‡ÌËfl. èÓÁÌ‡-
ÌËÂ ËÒÚËÌ˚ ÔË Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔË ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛
‡Á‚ËÚÓÏ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËË. èË ·Ó‰ÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË ‚ÓÁÏÓÊÌÓ
ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÌÓ ˝ÚÓ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ‚ÓÎÂ‚˚ı
ÛÒËÎËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÇÓÎfl, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, fl‚ÎflÂÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÏ ˝ÎÂ-
ÏÂÌÚÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl. èËÓ·ÂÚÂÌËÂ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl — ÔÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸Ì‡fl
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒÂ‰ÒÚ‚ ‡Á‚ËÚËfl.
ÑÎfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡ÁÎË˜‡Ú¸ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÒÛ˘-
ÌÓÒÚ¸ Ë ÎË˜ÌÓÒÚ¸. ä ÒÛ˘ÌÓÒÚË ÓÚÌÓÒflÚÒfl ËÏÂ˛˘ËÂÒfl Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Â‡Î¸Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡. ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÏÛ ÌÂ ÔËÌ‡‰ÎÂ-
ÊËÚ. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÛÚ‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl, ËÁÏÂÌflÂÚÒfl Ò ·ÓÎ¸¯ËÏË ÛÒËÎËflÏË,
˜ÂÏ ÎË˜ÌÓÒÚ¸. ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÛÚ‡˜ÂÌ‡ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‚ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚ı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ı. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÙËÁË˜ÂÒÍËÏË Ë ÛÏÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ÏË Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ
ÛÒ‚ÓÂÌÓ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÎË ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ. ë ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÛ˘-
ÌÓÒÚ¸ Ë ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‰Û„ ÔÂÂ‰ ‰Û„ÓÏ.
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ‰ÓÎÊÌ‡ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡Ú¸ Ì‡‰ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛. ÑÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ
ÎË˜ÌÓÒÚË ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÛıÛ‰¯ÂÌË˛ Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é‰Ì‡ÍÓ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓÊËÚ¸ Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ ·ÂÁ Ò‚ÓÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË ‚
ÒÓˆËÛÏÂ. ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ „‡ÏÓÌËË ÒÛ˘ÌÓÒÚË Ë ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ˝ÚÓÏ ÔÓÌË-
Ï‡ÌËË — ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸.
94
èÛÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ÒÛ˘ÌÓÒÚË Ë ÎË˜ÌÓÒÚË Ò‚flÁ‡Ì Ò Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËÂÏ,

ÚÂ·Û˛˘ËÏ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÎÂ‚˚ı ÛÒËÎËÈ. íÛ‰ÌÓÒÚË ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl
ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ÓˆÂÌÍË ËÏÂ˛˘ËıÒfl Í‡˜ÂÒÚ‚ Ë ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ˝ÏÓ-
ˆËÈ. ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ ÍÓ ‚ÒÂ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓÏÛ ÛÓ‚Ì˛
‡Á‚ËÚËfl.
ÑÎfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË ı‡‡ÍÚÂÌÓ ‡ÒÒÏ‡ÚË-
‚‡Ú¸ ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÛÒÎÂ ÚÂı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ: ˝ÚË-
˜ÂÒÍÓÏ, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÏ Ë ÔÒËıÓ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÏ. ÑÛıÓ‚Ì‡fl ‡·ÓÚ‡
‚ÓÁÏÓÊÌ‡ ÎË¯¸ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÔÓÍÓfl, ‰ÓÒÚË„‡ÂÏÓ„Ó ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂÏ ‡ÁÌ˚ÏË ÒÔÓÒÓ·‡ÏË, ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÏ ËÁ ÍÓÚÓ˚ı fl‚ÎflÂÚÒfl
ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÂ·fl Í‡Í Ò„ÛÒÚÍ‡ ˝ÌÂ„ËË Ë ÛÔ‡ÊÌÂÌËÈ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚ı
Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˝ÚÓÈ ˝ÌÂ„ËÂÈ.
éÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ Â¯ÂÌËË ÔÓ·ÎÂÏ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ËÏÂÂÚ ÏÂÒÚÓ
‚ Û˜ÂÌËË ÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó ÙËÎÓÒÓÙ‡ òË ÄÛÓ·ËÌ‰Ó (1872—1950).
éÌ Ô˚Ú‡ÎÒfl ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÌÂÍÛ˛ Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÂÎË„ËÓÁÌÓ-ÙËÎÓ-
ÒÓÙÒÍÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ, ÔËÏËfl˛˘Û˛ á‡Ô‡‰ Ë ÇÓÒÚÓÍ, ËÁ·Â„‡fl Ô‡„Ï‡-
ÚËÁÏ‡ Ó‰ÌËı Ë ÓÚÂ¯ÂÌÌÓÒÚË ÓÚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ‰Û„Ëı. ëÛÚ¸ ÔÛÚË —
ÓÚÍ‡Á ÓÚ ˝„ÓËÒÚË˜ÂÒÍËı ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ Ë ÒÎÛÊÂÌËÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Û.
ÇÒÂ ÌÂÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó ÏË‡ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‡Á‚ËÚÓÈ
‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. éÒÌÓ‚ÌÓÈ Á‡ÍÓÌ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ
ÊËÁÌË — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ ÓÚ ‰Ûı‡. ÑÎfl ‡Ò-
Í˚ÚËfl Ò‚ÓË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ËÏÂÚ¸ ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó. àÒÚËÌÌ‡fl ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ Û ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ Ò‚Ó·Ó‰˚ Ó¯Ë·‡Ú¸Òfl Ë ËÒÍ‡Ú¸ ËÒÚËÌÛ.
ëÂÍÂÚ Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË ÎÂÊËÚ ‚ ÔÂÂÌÂÒÂÌËË ˆÂÌÚ‡ ÊËÁÌË
‚ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ËÁÏÂÌÂÌËË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÎ˚. ùÚÓ ÔÂÂıÓ‰
ÓÚ ‚ËÚ‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÏ‡ ÊË‚ÓÚÌÓ„Ó Í ÛÏÛ Ï˚ÒÎfl˘ÂÏÛ. èË ˝ÚÓÏ ÔËÓË-
ÚÂÚ ÌÂ ‚ÓÎË Í ÊËÁÌË (‚ËÚ‡Î¸ÌÓÈ), ‡ ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ‚ÓÎË, ÌÓ Ó ÌÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ËÏÂÂÚ ÒÏÛÚÌ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl. Ç˚Ò¯ÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ì‡-
ıÓÊ‰ÂÌËË ÒÂ·fl ‚ ˝ÚÓÏ Ë‰Â‡Î¸ÌÓÏ, ‡ ÌÂ Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ. ùÚÓ Ì‡ıÓÊ‰Â-
ÌËÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÔËÁÌ‡ÌËÂ ÒËÎ˚ ‰Ûı‡ ‚ ÒÂ·Â, ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ò‚Ó·Ó‰˚.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÛÓ-
‚ÂÌ¸, Í ÍÓÚÓÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂÏËÚÒfl ‚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ‡Á‚ËÚËË.
ÑÛıÓ‚ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÒÓ‚Â¯‡ÂÚÒfl ÔÓ ‰‚ÛÏ ÎËÌËflÏ — ÔÓ ÎËÌËË ÁÌ‡ÌËfl
(‡Á‚ËÚËÂ ÁÌ‡ÌËfl Ó ÒÂ·Â) Ë ÎËÌËË ·˚ÚËfl (ÒÔÓÒÓ· ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡). ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸ „‡ÏÓÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ÒÛ˘ÌÓÒÚË ‚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÂ, ‰ÓÒÚË„‡ÂÏ‡fl ‚ ıÓ‰Â ‡Á‚ËÚËfl ·˚ÚËfl. ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ
ÒÓ·ÓÈ ÔËÓ·ÂÚÂÌÌÓÂ, ‡ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ — ‚ÓÊ‰ÂÌÌÓÂ.
95
2.2.2 á‡ÔÓ‚Â‰Ë, Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl
Ç ÍÛÎ¸ÚÛ‡ı ‡ÁÌ˚ı Ì‡Ó‰Ó‚ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â Á‡ÍÓÌ˚

Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ‚ ÒÙÂÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÁÌ‡˜ËÏÓ
‡ÁÎË˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ÍÛÎ¸ÚÛ‡ÏË ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡. é‰Ì‡ÍÓ Ó·˘ËÏ ‰Îfl
ÌËı ÔËÁÌ‡ÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ Á‡ÍÓÌ˚ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡, ‚ÒÍ˚Ú˚Â ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÓÏ, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÂ‰˚ Ë fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÚ-
‡ÊÂÌËÂÏ ‰ÛıÓ‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ. éÌË ÓÚ‡ÊÂÌ˚
‚ Á‡ÔÓ‚Â‰flı ïËÒÚ‡ [14], ï‡‰ËÒ‡ı èÓÓÍ‡ åÛı‡ÏÏÂ‰‡ [42]. èË‚Â-
‰ÂÏ ÔËÏÂ˚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ.
ÑÂÒflÚ¸ Á‡ÔÓ‚Â‰ÂÈ ïËÒÚ‡
1. Ñ‡ ÌÂ ·Û‰ÂÚ Û ÚÂ·fl ‰Û„Ëı ·Ó„Ó‚ ÔÂ‰ ÎËˆÓÏ åÓËÏ.

2. çÂ ‰ÂÎ‡È ÒÂ·Â ÍÛÏË‡ Ë ÌËÍ‡ÍÓ„Ó ËÁÓ·‡ÊÂÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ì‡
ÌÂ·Â ‚‚ÂıÛ, Ë ˜ÚÓ Ì‡ ÁÂÏÎÂ ‚ÌËÁÛ, Ë ˜ÚÓ ‚ ‚Ó‰Â ÌËÊÂ ÁÂÏÎË.
çÂ ÔÓÍÎÓÌflÈÒfl ËÏ Ë ÌÂ ÒÎÛÊË ËÏ, Ë·Ó fl, ÉÓÒÔÓ‰¸, ÅÓ„ Ú‚ÓÈ,
ÅÓ„ Â‚ÌËÚÂÎ¸, Ì‡Í‡Á˚‚‡˛˘ËÈ ‰ÂÚÂÈ Á‡ ‚ËÌÛ ÓÚˆÓ‚ ‰Ó ÚÂÚ¸Â-
„Ó Ë ˜ÂÚ‚ÂÚÓ„Ó Ó‰‡, ÌÂÌ‡‚Ë‰fl˘Ëı ÏÂÌfl, Ë Ú‚Ófl˘ËÈ ÏËÎÓÒÚ¸
‰Ó Ú˚Òfl˜Ë Ó‰Ó‚ Î˛·fl˘ËÏ åÂÌfl Ë ÒÓ·Î˛‰‡˛˘ËÏ Á‡ÔÓ‚Â‰Ë åÓË.
3. çÂ ÔÓËÁÌÓÒË ËÏÂÌË ÉÓÒÔÓ‰‡, ÅÓ„‡ Ú‚ÓÂ„Ó, Ì‡Ô‡ÒÌÓ, Ë·Ó
ÉÓÒÔÓ‰¸ ÌÂ ÓÒÚ‡‚ËÚ ·ÂÁ Ì‡Í‡Á‡ÌËfl ÚÓ„Ó, ÍÚÓ ÔÓËÁÌÓÒËÚ ËÏfl
Ö„Ó Ì‡Ô‡ÒÌÓ.
4. èÓÏÌË ‰ÂÌ¸ ÒÛ··ÓÚÌËÈ, ˜ÚÓ·˚ Ò‚flÚËÚ¸ Ö„Ó. òÂÒÚ¸ ‰ÌÂÈ ‡-
·ÓÚ‡È Ë ‰ÂÎ‡È ‚ÒflÍËÂ ‰ÂÎ‡ Ú‚ÓË; ‡ ‰ÂÌ¸ ÒÂ‰¸ÏÓÈ — ÒÛ··ÓÚ‡
ÉÓÒÔÓ‰Û ÅÓ„Û Ú‚ÓÂÏÛ: ÌÂ ‰ÂÎ‡È ‚ ÓÌ˚È ÌËÍ‡ÍÓ„Ó ‰ÂÎ‡ ÌË Ï˚,
ÌË Ò˚Ì Ú‚ÓÈ, ÌË ‡· Ú‚ÓÈ, ÌË ‡·˚Ìfl Ú‚Ófl, ÌË ÒÍÓÚ Ú‚ÓÈ, ÌË
ÔË¯ÂÎÂˆ, ÍÓÚÓ˚È ‚ ÊËÎË˘‡ı Ú‚ÓËı. à·Ó ‚ ¯ÂÒÚ¸ ‰ÌÂÈ
ÒÓÁ‰‡Î ÉÓÒÔÓ‰¸ ÌÂ·Ó Ë ÁÂÏÎ˛, ÏÓÂ Ë ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ‚ ÌËı; ‡ ‚ ‰ÂÌ¸
ÒÂ‰¸ÏÓÈ ÔÓ˜ËÎ. èÓÒÂÏÛ ·Î‡„ÓÒÎÓ‚ËÎ ÉÓÒÔÓ‰¸ ‰ÂÌ¸ ÒÛ··ÓÚÌËÈ
Ë ÓÒ‚flÚËÎ Â„Ó.
5. èÓ˜ËÚ‡È ÓÚˆ‡ Ú‚ÓÂ„Ó Ë Ï‡Ú¸ Ú‚Ó˛, ˜ÚÓ·˚ ÔÓ‰ÎËÎËÒ¸ ‰ÌË
Ú‚ÓË Ì‡ ÁÂÏÎÂ, ÍÓÚÓ˚Â ÉÓÒÔÓ‰¸, ÅÓ„ Ú‚ÓÈ, ‰‡ÂÚ ÚÂ·Â.
6. çÂ Û·Ë‚‡È.
7. çÂ ÔÂÎ˛·Ó‰ÂÈÒÚ‚ÛÈ.
8. çÂ Í‡‰Ë.
9. çÂ ÔÓËÁÌÓÒË ÎÓÊÌÓ„Ó Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ Ì‡ ·ÎËÊÌÂ„Ó Ú‚ÓÂ„Ó.
10. çÂ ÊÂÎ‡È ‰ÓÏ‡ ·ÎËÊÌÂ„Ó Ú‚ÓÂ„Ó, ÌÂ ÊÂÎ‡È ÊÂÌ˚ ·ÎËÊÌÂ„Ó
Ú‚ÓÂ„Ó, ÌË ‡·‡ Â„Ó, ÌË ‡·˚ÌË Â„Ó, ÌË ‚ÓÎ‡ Â„Ó, ÌË ÓÒÎ‡
Â„Ó, ÌË˜Â„Ó, ˜ÚÓ Û ·ÎËÊÌÂ„Ó Ú‚ÓÂ„Ó. (àÒı. 20. 3—17.)
96
á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl
ë‚Ó·Ó‰‡ ‚˚·Ó‡. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˝ÚÓÈ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸˛ ‚˚Ò-

¯ËÈ ‡ÁÛÏ ÌÂ ÔÂÚÂÌ‰ÛÂÚ Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÂÏÛ
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓÈ ‚˚·Ó. èËÓ‰˚ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÛ ÒÓ‚Â¯ËÚ¸ Ò‚ÓÈ ‚˚·Ó, ‡ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl ÓÌ‡ Â‡ÎËÁÛÂÚ Ò‡Ï‡. óÚÓ
‚˚·Ë‡ÂÏ, ÚÓ Ë ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ. àÌÓ„‰‡ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl ÔÂ‚Ó„Ó ¯‡„‡ ÓÚ‡-
Ê‡˛ÚÒfl ÔÓÁÊÂ Ì‡ ÔÓÚÓÏÍ‡ı. èËÏÂÓÏ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
·ÓÎÂÁÌË ËÎË Ì‡Ó·ÓÓÚ — ÛÒÔÂı ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èÓfl‚Îflfl Ò‚Ó·Ó‰Û ‚ÓÎË, Ï˚ ‚˚·Ë‡ÂÏ ÒÔÛÚÌËÍ‡ ÊËÁÌË, ÔÓÙÂÒÒË˛
Ë Ú. Ô. à Í‡Í Á‡ÏÂÚËÎË Î˛‰Ë, ÓÌË Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÔÂ‚˚È ¯‡„,
‡ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ ÌÂ„Ó.
ÜÂÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸. ÑÎfl ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‚ÓÒıÓÊ‰ÂÌËfl Í ÌÓ‚ÓÏÛ, ÌÂÓ·ıÓ-

‰ËÏÓ ÔÓÊÂÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÚ‡˚Ï. Ç Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ ˝ÚÓÏÛ Á‡ÍÓÌÛ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ Á‡ÍÓÌ ÓÚËˆ‡ÌËfl ÓÚËˆ‡ÌËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÌÂ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌ-
Ì˚È ÊÂÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ò‚ÓËÏË ÌËÁ¯ËÏË ËÌÚÂÂÒ‡ÏË ‡‰Ë ‚˚Ò¯Ëı, ‰ÂÎ‡ÂÚ
Ò‚ÓÈ ‚˚·Ó ÌÂ ‚ ÒÚÓÓÌÛ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. éÌ ÊË‚ÂÚ Ï‡ÚÂË‡Î¸-
ÌÓÈ ÊËÁÌ¸˛, Â„Ó Ì‡ÚÛ‡ ÒÓÔÓÚË‚ÎflÂÚÒfl ÊÂÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. àÒÚÓËfl
ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ÓÒıÓÊ‰ÂÌËÂ ÔÓ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌ˚Ï ÒÚÛÔÂÌflÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓÒÎÂ Ó˜ÂÂ‰ÌÓÈ ÊÂÚ‚˚. ÑÛıÓ‚ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ
ÌÂ ÚÂ·ÛÂÚ ÊÂÚ‚˚ ‚ ‚Ë‰Â ÛÌË˜ÚÓÊÂÌËfl ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÎË ÔÎÓ‰Ó‚
Â„Ó ÚÛ‰‡, ÓÌÓ ÚÂ·ÛÂÚ ÔÂÂÓÒÏ˚ÒÎÂÌËfl ÔÓÊËÚÓ„Ó, ÓˆÂÌÍË ÒÓ‚Â-
¯ÂÌÌÓ„Ó Ë ÍÓÂÍˆËË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ Ú‡ÂÍÚÓËË Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ·ÓÎÂÂ ‚ÓÁ‚˚-
¯ÂÌÌ˚ı ÍËÚÂËÂ‚ ‚˚·Ó‡. à ïËÒÚÓÒ ÔÓÍ‡Á‡Î — ÊÂÚ‚Ûfl, Ï˚ ÏÓÊÂÏ
‰ÓÒÚË˜¸ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ‚˚ÒÓÚ˚.
èË˜ËÌ˚ Ë ÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl. á‡ÍÓÌ ÔË˜ËÌ Ë ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ (Á‡ÍÓÌ Í‡-

Ï˚ ‚ ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ) ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ‚ÒÂÏ ÔÛÚË ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ëÏ˚ÒÎ Â„Ó ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓ ÔÓÒÚ: ˜ÚÓ Á‡‡·ÓÚ‡Î, ÚÓ Ë ÔÓÎÛ˜Ë, ÔÓÒÂÂ¯¸
‚ÂÚÂ — ÔÓÊÌÂ¯¸ ·Û˛. ê‡ÁÌ˚Â ÔË˜ËÌ˚ ÔÓÓÊ‰‡˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â
ÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl. é‰Ì‡ ÔË˜ËÌ‡ ÏÓÊÂÚ ÔÓÓ‰ËÚ¸ ÏÌÓ„Ó ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ. ç‡ÔË-
ÏÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÓÚ‡‚ËÎ ‚Ó‰Û, Á‡„flÁÌËÎ ‚ÓÁ‰Ûı,
˜ÚÓ ÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ Â„Ó Á‰ÓÓ‚¸Â, Ì‡ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÓÚÂ·ÎflÂÏ˚ı ÔÓ‰ÛÍ-
ÚÓ‚. èË˜ËÌÛ ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË ‚ ‰ÛıÓ‚ÌÓ-Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰Â„‡‰‡ˆËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
á‡ÍÓÌ ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËË Ë ËÌÚÂ„‡ˆËË Ë‰Â‡ÎÓ‚. ëÓ„Î‡ÒÌÓ

ÍÓÌˆÂÔˆËË ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ËÒÚÓËÁÏ‡ ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ-
‚Â˜ÂÒÚ‚‡, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Á‡ÍÓÌÓÏ ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËË Ë ËÌÚÂ„‡ˆËË
97
Ë‰Â‡ÎÓ‚, ÚÓ ‚˚Ò¯ÂÈ ÙÓÏÓÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÎÛÊÂÌËÂ ‡·ÒÓ-

Î˛ÚÌÓÏÛ (Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏÛ) Ë‰Â‡ÎÛ [29].
ä‚ËÌÚ˝ÒÒÂÌˆËÂÈ Î˛·Ó„Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ë‰Â‡Î‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ˝ÚË˜ÂÒ-
ÍËÈ Ë‰Â‡Î, Ú. Â. Ë‰Â‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÎÛÊÂÌËÂ ÂÏÛ ‰ÓÎÊÌÓ ÔÓfl‚ÎflÚ¸Òfl
‚ ·Ó¸·Â Á‡ „‡ÏÓÌË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËÂ Ò‚Ó·Ó‰˚ (Ô‡‚) Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÒÚË (ÔËÌflÚ˚ı Ì‡ ÒÂ·fl Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚). çÓ „‡ÏÓÌË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËÂ
Ò‚Ó·Ó‰˚ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ·ÂÁ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÓ-
·Î˛‰ÂÌËfl ÔËÌˆËÔ‡ ÍÓÌ‚Â„ÂÌˆËË Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚ [29], ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË
Ò ÍÓÚÓ˚Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ ÒÂ·fl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ Ò‚Ó·Ó‰Ì˚Ï ÂÒÎË
ËÏÂÂÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ¯ËÓÍËÈ ÒÔÂÍÚ Ô‡‚ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl
ËÏË. ë‚Ó·Ó‰‡ Ò ˝ÚÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÂÒÚ¸ ‚˚·Ó ËÁ ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ‚‡Ë‡Ì-
ÚÓ‚ Ó‰ÌÓ„Ó. ùÚÓ ÏÓÊÂÚ ÓÁÌ‡˜‡Ú¸ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸-
Ì˚ı Ú‡‰ËˆËflı, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒÎÛÊÂÌË˛ Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏÛ
Ë‰Â‡ÎÛ Ë ÔËÛÏÌÓÊÂÌË˛ Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ.
á‡ÍÓÌ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ë‰Â‡ÎÓ‚, Ú. Â. Á‡ÍÓÌ

‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËË Ë ËÌÚÂ„‡ˆËË Ë‰Â‡ÎÓ‚ [29] Ó·˙flÒÌflÂÚ, ÔÓ˜ÂÏÛ
ËÏÂÌÌÓ ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍ‡fl ÒÏÂÌ‡ Ë‰Â‡ÎÓ‚ Ë Ó·ÛÒÎ‡‚ÎË‚‡ÂÏ‡fl Â˛ ÔÂÂ-
ÓˆÂÌÍ‡ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl ËÒÚÓË˜ÂÒÍË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÔÓˆÂÒÒÓÏ.
ÇÓÁÌËÍ¯‡fl ÒÂ„Ó‰Ìfl ·ÂÁ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸, Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ò ËÒ˜ÂÁÌÓ-
‚ÂÌËÂÏ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â ‰ÛıÓ‚Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË, ÌÓ Ë Ò ÛÚ-
‡ÚÓÈ ‚ÒflÍÓ„Ó ËÌÚÂÂÒ‡ Í ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï ˆÂÌÌÓÒÚflÏ ÔÂÊÌËı ˝ÔÓı, Ë ‰‡ÂÚ
ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ Ì‡Á‚‡Ú¸ ˝ÚË ÒÛÏÂÍË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË «Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ
‚‡ÍÛÛÏÓÏ».
êÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÒÚ¸ — Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË
Ë ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
êÂÙÎÂÍÒËfl Í‡Í ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ ÔÒËıËÍË, Ò‚flÁ‡Ì‡
Ò ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ÓÎË Ë Ú. Ô.
éÌ‡ «‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl» ‚ ‡·ÓÚÛ ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl
‚ Â¯ÂÌËË Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·ÎÂÏ Ë ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔËÒÚÛÔ‡ÂÚ Í ‡Ì‡ÎËÁÛ
ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË Ë ÒËÌÚÂÁÛ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ Ë ÌÂ ÔÂ-
Ó‰ÓÎÂ‚‡ÂÚ Ëı, ÚÓ ÓÌ ÒÓÁÂ‚‡ÂÚ, ÌÓ ÌÂ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl. Ç ˝ÚÓÏ ‚Ë‰ËÏÓ Ë
Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl «ÒÂÍÂÚ» ‡Á‚ËÚËfl, ‡Á‚Ë‚‡˛˘Â„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. åÌÓ„ËÂ
Ï˚ÒÎËÚÂÎË ÏË‡ Ò‚flÁ˚‚‡ÎË Ó·Û˜ÂÌËÂ, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ (ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Â„Ó ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË) Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÂÙÎÂÍÒËË. óÂÎÓ‚ÂÍ
ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË, Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÓÚÌÓ-
¯ÂÌËfl Í ÌÂÏÛ Ë ÒÂ·Â.
98
á‡ÍÓÌ˚ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl (ÔÓ É. à. ÉÛ‰ÊËÂ‚Û) [24, 25]:

1. «á‡ÍÓÌ íÂı», ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛˘Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË Í‡Í
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ÚÂı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı:
1) ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÒÂ·fl;
2)ÓÍ‡Á‡ÌËÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÔÓÏÓ˘Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ Î˛‰flÏ;
3) ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌË˛ ÒÂ·fl ˜ÎÂÌÓÏ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ-
‚‡ Î˛‰ÂÈ, Í‡Í ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ˆÂÎÓ„Ó.
2. á‡ÍÓÌ ÒËÌÛÒÓË‰˚, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÏ, ˜ÚÓ Á‡ ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï ÔÓ‰˙Â-
ÏÓÏ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl Í ÒÌËÊÂÌË˛ Ë ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏ˚ ‚ÓÎÂ‚˚Â ÛÒËÎËfl, ˜ÚÓ·˚ ÓÒÚ‡Ú¸Òfl Ì‡ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚÓÏ.
3. á‡ÍÓÌ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‚„ÎÛ·¸ ÏÌÓ„ÓÏÂÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡. êÂ‡-
ÎËÁ‡ˆËfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Á‡ÍÓÌ‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ò‚ÓÂÈ
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂ˚ Ë ÛÏÂÌËfl ÊËÚ¸ ‚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÏ
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËfl. ÇÓÎfl Á‰ÂÒ¸ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚ ‚ÒÂ ‰Û-
ıÓ‚ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌ‡, ÔË ˝ÚÓÏ, ÔÓ‰‚Â„‡ÂÚÒfl Ú‡ÌÒ-
ÙÓÏ‡ˆËflÏ Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÚÒfl.
4. á‡ÍÓÌ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË. Ç˚ÒÓÍËÂ ËÒÚËÌ˚ ÏÓ„ÛÚ
·˚Ú¸ ÔÓÌflÚ˚ Î˛‰¸ÏË, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ „ÓÚÓ‚˚ÏË ‰Îfl ‚ÓÒ-
ÔËflÚËfl ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl. àÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸
‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌËÏ ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
5. á‡ÍÓÌ «ÒËÎ˚ ‚ ÚÓÌÍÓÒÚË». çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸ ÌÂ „Û·Û˛,
‡ ÚÓÌÍÛ˛ ÒËÎÛ ( ÏÛ‰ÓÒÚ¸ Ë Î˛·Ó‚¸). ÉÎ‡‚Ì˚Ï ÏÓÚË‚ÓÏ fl‚-
ÎflÂÚÒfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ·Î‡„‡ ‰Û„Ëı.
2.3 ëàçÖêÉÖíàóÖëäàâ èéÑïéÑ ä ìèêÄÇãÖçàû

îìçäñàéçàêéÇÄçàÖå à êÄáÇàíàÖå óÖãéÇÖäÄ
2.3.1 ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl Ô‡‡‰Ë„Ï‡
è‡‡‰Ë„Ï‡, ÔËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ëå, — ˝ÚÓ Ó·˘ÂÔËÁÌ‡ÌÌ˚È ˝Ú‡-

ÎÓÌ, ÏÓ‰ÂÎ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ÒÓ·ÓÈ, ÔËÌflÚ‡fl
‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ‚ Ì‡Û˜ÌÓÏ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Â Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌËÈ ‰ÂÌ¸ (‚ÍÎ˛˜‡-
ÂÚ Á‡ÍÓÌ˚, ÚÂÓË˛, Ëı Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔËÏÂÌÂÌËÂ, ÏÂÚÓ‰, Ô‡‚ËÎ‡
Ë ÒÚ‡Ì‰‡Ú˚ Ë Ú. Ô.).
99
ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡ (ÓÚ „Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÎÓ‚‡ Sinergetikos — ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÂ

‰ÂÈÒÚ‚ËÂ) — Ó·Î‡ÒÚ¸ Ì‡Û˜Ì˚ı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ÓÚÍ˚Ú˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı (Ì‡ÔËÏÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ), ÍÓÎÎÂÍ-
ÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸˛ [55].
éÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó·Ó·˘ÂÌËÂÏ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌËÁÏ‡, ‰ÓÔÓÎÌflÂÚ ‰ÂÚÂÏËÌËÁÏ
‡ÌÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡‚¯ÂÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚ ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚ÏË ÔËÌˆËÔ‡ÏË
‡Á‚ËÚËfl Ë ÓÊ‰ÂÌËfl ÌÓ‚Ó„Ó. ÖÒÎË ‡Ì¸¯Â Ò˜ËÚ‡ÎË, ˜ÚÓ Á‡‰‡ÌÌ˚Â
Ì‡˜‡Î¸Ì˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl Í‡ÍÓÈ ÎË·Ó ÒËÒÚÂÏ˚ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) Ë ËÏÂ˛ÚÒfl Û‡‚-
ÌÂÌËfl, ÓÔËÒ˚‚‡˛˘ÂÂ ÂÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÚÓ ÏÓÊÌÓ ‡ÒÒ˜ËÚ‡Ú¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚
ÂÂ ‡Á‚ËÚËfl. ëÛÚ¸ ˝ÚÓÈ ÌÓ‚ÓÈ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‡ÍˆÂÌÚ
ÔÂÂÌÓÒËÚÒfl ÒÓ ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl Ì‡ ËÁÛ˜ÂÌËÂ
ÒÓÒÚÓflÌËÈ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË, ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl Ë ÔÂÂÒÚÓÈ-
ÍË ÒÚÛÍÚÛ [55]. Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ‚ÓÒÚÓ˜Ì‡fl ÙËÎÓÒÓÙËfl ·ÎËÁÍ‡ Í ÒË-
ÌÂ„ÂÚËÍÂ ‚˚‡Ê‡fl „‡ÏÓÌË˜ÂÒÍÛ˛ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ˆÂÎÓ„Ó Ë Â„Ó ˜‡ÒÚÂÈ.
äÎ˛˜Â‚˚ÏË ÔÓÌflÚËflÏË ÒËÌÂ„ÂÚËÍË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËË Ë
·ËÙÛÍ‡ˆËË. îÎÛÍÚÛ‡ˆË˛ ÏÓÊÌÓ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Í‡Í ÍÓÎÂ·‡ÌËÂ, ÓÚ-
ÍÎÓÌÂÌËÂ ÓÚ ÒÂ‰ÌÂ„Ó ÁÌ‡˜ÂÌËfl ‚ÂÎË˜ËÌ˚ (ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ÂÈ ÔÓÎÓ-
ÊÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Ú‡ÂÍÚÓËË ‰‚ËÊÂÌËfl Í ˆÂÎË), ‡ ·ËÙÛÍ‡ˆË˛ —
Í‡Í ÌÂÍÛ˛ ÍËÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÔÓÓ„Ó‚Û˛ ÚÓ˜ÍÛ ‡Á‰‚ÓÂÌËfl, ÔË ÍÓÚÓÓÈ
ÒËÒÚÂÏ‡ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ‰‚Ûı ÒÓÒÚÓflÌËflı Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ. èË ÔÓÔ‡‰‡ÌËË
ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ÚÓ˜ÍË ·ËÙÛÍ‡ˆËË ÏÓÊÂÚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ
ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) ÔË ÍËÚË˜ÂÒÍËı ÁÌ‡˜Â-
ÌËflı Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ Â„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â. Ç Ó·Î‡ÒÚË
·ËÙÛÍ‡ˆËË ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ÒÍ‡˜ÍÓÏ ‡Á‡ÒÚ‡Ú¸Òfl Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï. Ç Ú‡ÍËı ÌÂÓ·‡ÚËÏ˚ı ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡ı ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ‚ÂÏfl ÚÂÒÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ˝ÚËÏË ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËflÏË.
à. èË„ÓÊËÌ ‚‚Ó‰ËÚ ‰Îfl Ú‡ÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÔÓÌflÚËÂ ‚ÚÓÓ„Ó, ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌÂ„Ó ‚ÂÏÂÌË [47] Ë ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËÂ ˝ÌÚÓÔËË ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏ ÏËÂ ÔË-
‚Ó‰ËÚ Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË Â„Ó ıÓ‰‡. çÓ ‚ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ı
‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ‡ı ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Á‡‰‡Ú¸ ÚÓ˜Ì˚Â Ì‡˜‡Î¸Ì˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl,
ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚ÓÏÛ ·Û‰Û˘ÂÏÛ ‰Îfl ‚ÒÂı ÒÚÂÔÂÌÂÈ Ò‚Ó·Ó‰˚.
ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡ Í‡Í Ì‡Û˜ÌÓÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ËÒÒÎÂ‰ÛÂÚ ÒÎÓÊÌ˚Â
ÌÂÎËÌÂÈÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚, ÙÂÌÓÏÂÌ˚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÓÔÂ‡ˆËË, ÍÓ„Â-
ÂÌÚÌÓÒÚË (ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ÔÓÚÂÍ‡ÌËfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı
ÔÓˆÂÒÒÓ‚). éÌ‡ ÙÓÍÛÒËÛÂÚ Ò‚ÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ËÁÛ˜ÂÌËË Á‡ÍÓÌÓÏÂ-
ÌÓÒÚÂÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËË ÒÎÓÊÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ, ‰ÂÈÒÚ-
‚Û˛˘Ëı ‚Ò˛‰Û. éÌ‡ ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚ ÒÎÓÊÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ, ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÏÓ‰ÂÎË ‚ „ÛÏ‡ÌËÚ‡Ì˚ı Ë ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚ı Ó·Î‡ÒÚflı, Óı‚‡Ú˚‚‡fl fl‰ Ì‡Û˜Ì˚ı ‰ËÒˆËÔÎËÌ, ËÁÛ˜‡˛-
˘Ëı ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÙÂ˚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË.
100
èÓ ÏÌÂÌË˛ ‡Í‡‰ÂÏËÍ‡ û. ã. äÎËÏÓÌÚÓ‚Ë˜‡ «ÒËÌÂ„ÂÚËÍ‡ —

˝ÚÓ ÌÂ ÌÓ‚‡fl Ì‡ÛÍ‡, ÌÓ ÌÓ‚ÓÂ Ó·˙Â‰ËÌfl˛˘ÂÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ‚ Ì‡ÛÍÂ.
ñÂÎ¸ ÒËÌÂ„ÂÚËÍË — ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ Ó·˘Ëı Ë‰ÂÈ, Ó·˘Ëı ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ë Ó·-
˘Ëı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ‚ Ò‡Ï˚ı ‡ÁÌ˚ı Ó·Î‡ÒÚflı ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl Ë
ÒÓˆËÓÎÓ„ËË» [55].
ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÔÓˆÂÒÒ‡Ï ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎËÎ
‚˚fl‚ËÚ¸, ˜ÚÓ ı‡ÓÒ (Ì‡ÔËÏÂ, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ, Í‡Í ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ‡ÁÛ-
¯ÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl) ËÏÂÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÚËÔ‡.
ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ı‡ÓÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÓÔËÒ‡Ì Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍË
ÌÂÎËÌÂÈÌ˚ÏË Û‡‚ÌÂÌËflÏË, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó Ì‡ÎË˜ËË ‚ ÌÂÏ
ÒÎÓÊÌÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡. Ç ÓÚÍ˚Ú˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı, ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚÌÓÒËÚÒfl
Í ÌËÏ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÚÛÍÚÛÌ˚Â Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ı‡‡ÍÚÂË-
ÁÓ‚‡Ú¸ ÍÓÚÓ˚Â ÏÓÊÌÓ ˜ÂÂÁ ÒÚÂÔÂÌ¸ Ëı ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚË ËÎË ÌÂÛÔÓ-
fl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚË Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÍËÚÂËÂ‚. åÂ‡
·ÂÒÔÓfl‰Í‡ Ë ÔÓfl‰Í‡ ÏÓÊÂÚ „‡ÏÓÌË˜ÌÓ ÒÓÓÚÌÓÒËÚÒfl, Í‡Í ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËÂ ˆÂÎÓ„Ó Ë Â„Ó ˜‡ÒÚÂÈ ÔÓ «ÁÓÎÓÚÓÏÛ ÒÂ˜ÂÌË˛» [23]. ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒ-
ÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ÏÓÊÌÓ Ú‡ÍÚÓ‚‡Ú¸ Ë Í‡Í ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚Â, ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚Â,
‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ì‡ ÏËÍÓ- Ë Ï‡ÍÓÛÓ‚ÌÂ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔË-
ÏÂÌflÚ¸ ˝ÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Í ÓÔËÒ‡ÌË˛ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ ÔËÓ‰Â, Ó·˘ÂÒÚ-
‚Â Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÚÂÓËÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ä. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚‡
ÔÓˆÂÒÒ˚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Û˜‡ÒÚ‚Û˛Ú ‚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÒËÒÚÂÏ Ì‡fl‰Û
Ò ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ‰Â„‡‰‡ˆËË [16]. ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ÂÂ Ì‡˜‡ÎÓ ÍËÚÂ-
Ë‡Î¸ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ ÒÓ ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ ÒËÒÚÂÏ˚ Í ‡‚ÌÓ‚ÂÒË˛ ËÎË ÌÂ‡‚ÌÓ-
‚ÂÒË˛, ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÏÛ ËÎË ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÏÛ ÒÓÒÚÓflÌË˛. èË ˝ÚÓÏ ‰‡ÎÂÍÓ
ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÓ Ò ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸˛ Ú. Í. ÛÒÚÓÈ˜Ë-
‚˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚ ÏÓ„ÛÚ Ó·‡ÁÓ‚˚‚‡Ú¸Òfl ‚‰‡ÎË ÓÚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl Ë ÛÒÚÓÈ-
˜Ë‚˚ÏË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚. ùÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl
‚ÌÛÚÂÌÌËÏË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË Ò‡ÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔË Ì‡ÎË˜ËË ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ëËÒÚÂÏ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ, ÌÓ ‚ ÌÂÈ ÏÓÊÂÚ
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ ÒÚÛÍÚÛÌ‡fl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ Ë ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸.
à. èË„ÓÊËÌ Ú‡ÍËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚ Ì‡Á‚‡Î ‰ËÒÒËÔ‡ÚË‚Ì˚ÏË. éÌË fl‚-
Îfl˛ÚÒfl ÓÚÍ˚Ú˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÔË ·ÓÎ¸¯Ëı ÓÚÍÎÓÌÂ-
ÌËflı ÓÚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌ˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl. èË ˝ÚÓÏ
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÌÂÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚ (˝ÌÚÓÔËfl)
‰ÓÎÊÌ‡ ‚ÓÁ‡ÒÚ‡Ú¸ Ú. Í. ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl ÂÂ ı‡ÓÚË˜ÌÓÒÚ¸ [47].
àÏÂÂÚÒfl Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÓÚÎË˜ËÂ Á‡ÏÍÌÛÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÓÚ ÓÚÍ˚-
ÚÓÈ. èÂ‚‡fl ÏÓÊÂÚ ÒÓı‡ÌflÚ¸Òfl Ë ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‰Ó ÚÓ„Ó
Í‡Í ÒËÒÚÂÏ‡ Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÌÂ ÔË‰ÂÚ ‚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ
Ë ˝ÌÚÓÔËfl ‰ÓÒÚË„ÌÂÚ Ï‡ÍÒËÏÛÏ‡. éÚÍ˚Ú˚Â ÒËÒÚÂÏ ÔÓ‰ÔËÚ˚‚‡flÒ¸
˝ÌÂ„ËÂÈ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ ÏÓ„ÛÚ ‚ÓÁÌËÍ‡Ú¸ Í‡Í ‰ËÒÒËÔ‡ÚË‚Ì˚Â
101
ÒÚÛÍÚÛ˚ Ò ÏÂÌ¸¯ÂÈ ˝ÌÚÓÔËÂÈ. ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛflÒ¸ ‚ ÌÓ‚ÓÏ ÒÚ‡ˆËÓ-

Ì‡ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÓÚÍ˚Ú˚Â ÒËÒÚÂÏ˚, ÛÏÂÌ¸¯‡˛Ú Ò‚Ó˛ ˝ÌÚÓÔË˛,
«Ò·‡Ò˚‚‡˛Ú» ÂÂ ËÁ·˚ÚÓÍ, ‚ÓÁ‡ÒÚ‡˛˘ËÈ Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓˆÂÒ-
ÒÓ‚, ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ ÒÂ‰Û. éÚÍ˚Ú‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Í‡Í ·˚ «ÔËÚ‡ÂÚÒfl»
ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ˝ÌÚÓÔËÂÈ [23]. äÓ„‰‡ ‰ËÒÒËÔ‡ˆËfl ˝ÌÂ„ËË ËÏÂÂÚ
ÏËÌËÏÛÏ Ë ÓÒÚ ˝ÌÚÓÔËË ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÏÂÌ¸¯Â, ˜ÂÏ ‚ ‰Û„Ëı ·ÎËÁ-
ÍËı ÒÓÒÚÓflÌËflı ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÌÓ‚˚Â ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚Â ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ˚Â ÒÓÒÚÓfl-
ÌËfl ·ÎËÁÍËÂ Í ‡‚ÌÓ‚ÂÒË˛.
Ç ÓÚÍ˚Ú˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı ‰ËÒÒËÔ‡ˆËfl Ë„‡ÂÚ ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÛ˛
ÓÎ¸ ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË ÒÚÛÍÚÛ, ÔÓfl‚ÎflflÒ¸ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ Á‡ÚÛı‡ÌËfl
‰‚ËÊÂÌËfl, ‡ÒÒÂflÌËÂ ˝ÌÂ„ËË, ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ÑÎfl ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ÒËÒÚÂ-
Ï˚ Ò ‰ËÒÒËÔ‡ˆËÂÈ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÍ‡Á‡Ú¸ ÍÓÌÍÂÚ-
Ì˚È ÔÛÚ¸ ÂÂ ‡Á‚ËÚËfl ‚ ÒËÎÛ ÚÛ‰ÌÓÒÚÂÈ Á‡‰‡ÌËfl Ì‡˜‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ
Ë ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÍËÚË˜ÂÒÍËı ÚÓ˜ÂÍ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ (·ËÙÛÍ‡ˆËÈ) ÓÚ Ï‡Î˚Â ‚ÓÁÏÛ˘ÂÌËfl ÒËÎ¸ÌÓ ËÁÏÂÌfl˛-
˘Ëı Ò‡Ï ıÓ‰ ‡Á‚ËÚËfl [23, 47, 55]. ùÚËÏ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÚÛ‰ÌÓÒÚ¸
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÎ‡ÌÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÂÁ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ËÏ ÒÚ‡-
ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ìÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl Ú‡ÍËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ (Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ) ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ËflÏË Ì‡ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ Ô‡‡ÏÂÚ˚. ùÚË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÎËfl˛Ú Ì‡
ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÓˆÂÒÒ˚, Ì‡ ÓÒÚ ÂÂ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl, Û‚ÂÎË-
˜ÂÌËÂ ‚ ÌÂÈ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Â‰ËÌËˆ. è‡‡ÏÂÚ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÓÚÎË˜-
Ì˚Ï ‰Îfl ‡ÁÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ (ÙËÁË˜ÂÒÍËı, ıËÏË˜ÂÒÍËı, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
ËÎË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı) Ë ÒÚÛÍÚÛ — ˝ÚÓ Ë ‚ÂÏfl, ‡ÁÏÂ, ÒÍÓÓÒÚ¸ Â‡Í-
ˆËË, ÓÒÚ ÚÍ‡ÌË, ÒÚËÏÛÎ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë Ú. ‰. [23]. èË ÍËÚË˜ÂÒÍÓÏ
ÁÌ‡˜ÂÌËË ÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó Ô‡‡ÏÂÚ‡, ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÓÔ‡‰‡ÂÚ ‚ ÚÓ˜ÍÛ
·ËÙÛÍ‡ˆËË Ë Ì‡ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÂÂ Ò˚‚ Ë ÓÌ‡ ÔÂÂıÓ‰ËÚ ‚ ‰Û„ÓÂ, ‡Á‰‚ÓÂÌ-
ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ. íÓ˜ÍË ·ËÙÛÍ‡ˆËË — ˝ÚÓ ÚÓ˜ÍË ‚ÂÚ‚ÎÂÌËfl ÎËÌËÈ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚. Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËfl ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚
Ë ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ ‚ÂÚ‚ÎÂÌËÈ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÏÌÓ„Ó. ëÛ˘ÂÒÚ-
‚Û˛Ú ÚÓ˜ÍË ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, «ÔËÚfl„Ë‚‡˛˘ËÂ» Ú‡ÂÍÚÓËË ‡Á‚ËÚËfl
Ó·˙ÂÍÚÓ‚ (‡ÚÚ‡ÍÚÓ˚). ÖÒÎË ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì‡fl
Ó·‡ÚÌ‡fl Ò‚flÁ¸ Ë ÒËÒÚÂÏ‡ Ò‡Ï‡ ÔÓ‰·Ë‡ÂÚ ÛÒÎÓ‚Ëfl, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÂ
‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛, ÚÓ, Í ÔËÏÂÛ, ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÔÓfl‚Îfl˛˘ËÏ Ï‡ÎÓÂ ‚ÓÁÏÛ˘ÂÌËÂ ÏÓÊÂÚ ‡Á‡ÒÚËÒ¸ Ë ÔË‚ÂÒÚË
Í ÒÏÂÌÂ Ï‡ÍÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ, Í‡Í ˝ÚÓ ·˚ÎÓ ‚ ëÓ‚ÂÚÒÍÓÏ ëÓ˛ÁÂ.
ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ë ‰Îfl ÓÔËÒ‡ÌËfl ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚ı, ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı Ë ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl-
ÂÚ ëå ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. ÑËÒÒËÔ‡ÚË‚Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÛÒËÎÂÌËÂÏ
102
·ÂÒÔÓfl‰Í‡, ı‡ÓÒ‡ ‚ ÏÓÏÂÌÚ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË (·ËÙÛÍ‡ˆËË), ÚÂ·Û˛Ú

Û˜ÂÚ‡ ÒÚÛÍÚÛ˚ — ‡ÚÚ‡ÍÚÓÓ‚ ‚ Ò‚ÓÂÏ ‡Á‚ËÚËË. è‡ÍÚËÍ‡ ÔÓÍ‡Á‡Î‡,
˜ÚÓ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËÏÒfl ÒËÒÚÂÏ‡Ï ÌÂÎ¸Áfl Ì‡‚flÁ˚‚‡Ú¸ ÔÛÚË Ëı ‡Á‚ËÚËfl.
Ç‡ÊÌÂÂ ÔÓÌflÚ¸ ÔÛÚË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ÊËÁÌË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂÒÓÌ‡Î‡
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË, ÍÓ˝‚ÓÎ˛-
ˆËË, Ë·Ó ‚ ÚÓ˜Í‡ı ·ËÙÛÍ‡ˆËË ‰‡ÊÂ Ï‡ÎÓÂ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ
ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË Í ÒËÎ¸ÌÓÏÛ ‚ÓÁÏÛ˘ÂÌË˛ ÒËÒÚÂÏ˚. á‰ÂÒ¸ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
Ï‡ Ô‡‚ËÎ¸Ì‡fl ÚÓÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌÙË„Û‡ˆËfl, ÌÂÍ‡fl ‡ıËÚÂÍÚÛ‡
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÒÎÓÊÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ [55]. å‡Î˚Â, ÌÓ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ Ó„‡ÌË-
ÁÓ‚‡ÌÌ˚Â ÂÁÓÌ‡ÌÒÌ˚Â ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ Ú‡ÍËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó˜ÂÌ¸ ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚Ì˚ (Á‡ÍÓÌ ÂÁÓÌ‡ÌÒÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl).
ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ Ë ÏÌÓ-
ÊÂÒÚ‚Û Â¯ÂÌËÈ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÔÛÚÂÈ ÂÂ ‡Á‚ËÚËfl. äÓ„‰‡
ËÁÏÂÌÂÌËfl Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ ÌÂÓ„‡ÌË˜ÂÌÌÓ ‚ÓÁ‡ÒÚ‡˛Ú Á‡ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓÂ
‚ÂÏfl Ë ËÏÂ˛ÚÒfl ÌÂÎËÌÂÈÌ˚Â ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚Â Ó·‡ÚÌ˚Â Ò‚flÁË,
ÔÓˆÂÒÒ˚ ‡Á‚ËÚËfl ÏÓ„ÛÚ Ë‰ÚË ‚ «ÂÊËÏÂ Ò Ó·ÓÒÚÂÌËÂÏ» [23].
ÑËÒÒËÔ‡ÚË‚Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ Ï‡ÍÓÒÍÓÔË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ı‡ÓÒ‡ Ë Ì‡
ÏËÍÓÛÓ‚ÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú ÚÂÌ‰ÂÌˆË˛ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ ËÎË ÒÂ‰˚, ‡ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ˚ ÂÊËÏ˚, Ú. Â. Ò‚Âı-
·˚ÒÚ˚Ï Ì‡‡ÒÚ‡ÌËÂÏ ‡Á‚ËÚËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ÔÓÎÓÊË-
ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‚flÁ¸˛. ùÚÓ ÂÒÚ¸ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ÒÚÓı‡ÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ë ÓÔËÒ˚‚‡˛ÚÒfl ÒÚ‡Ì-
Ì˚ÏË ‡ÚÚ‡ÍÚÓ‡ÏË [23, 47]. èÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ú‡ÍËı ‡ÚÚ‡ÍÚÓÓ‚ ÌÂÔÂ‰-
ÒÍ‡ÁÛÂÏÓ ÌÂ ÔÓÚÓÏÛ ‚Ó‚ÒÂ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ËÏÂÂÚ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÔÓÒÎÂ‰ËÚ¸
Ë ‡ÒÒ˜ËÚ‡Ú¸ Ëı Ú‡ÂÍÚÓËË, ‡ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÏË Ú‡Í ÛÒÚÓÂÌ [55].
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÓÁ‰‡Ú¸
ÌÓ‚˚Â ÔËÌˆËÔ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡Á‚ËÚËfl ÒÎÓÊÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔÓÒÚÓÂÌËfl
ÒÎÓÊÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ ËÁ ÔÓÒÚ˚ı, ˆÂÎÓ„Ó ËÁ Â„Ó ˜‡ÒÚÂÈ. èË˜ÂÏ Ú‡ÍÓÂ
Ó·˙Â‰ËÌÂÌËÂ ÌÂ ÂÒÚ¸ ÔÓÒÚÓÂ ÒÎÓÊÂÌËÂ ˜‡ÒÚÂÈ. ñÂÎÓÂ ÛÊÂ ÌÂ ‡‚ÌÓ
ÒÛÏÏÂ ˜‡ÒÚÂÈ, ÓÌÓ ÌÂ ÏÂÌ¸¯Â Ë ÌÂ ·ÓÎ¸¯Â, ÓÌÓ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‰Û„ÓÂ.
Ç ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ÔÓ‰ıÓ‰Â ÔÓÌflÚËÂ ‡ÚÚ‡ÍÚÓÓ‚ ÏÓÊÌÓ ‡Ò-
ÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Í‡Í ÁÓÌÛ ÔËÚflÊÂÌËfl ‚ ÌÂÍÓÚÓÓÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â, „‰Â ÂÒÚ¸
Ò‚ÓÈ ˆÂÌÚ ÔËÚflÊÂÌËfl, ÌÂÒÛ˘ËÈ Ò‡ÏÛ˛ ‡ÁÌÛ˛ ÒÏ˚ÒÎÓ‚Û˛ Ì‡„-
ÛÁÍÛ. ç‡ÔËÏÂ, ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡ÚÚ‡ÍÚÓ˚ —
ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÍÌË„Ë, „ÓÓ‰‡, ÎË˜ÌÓÒÚË, ÔËÚfl„Ë‚‡˛˘ËÂ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ
‡ÚÏÓÒÙÂÓÈ Ó·˘ÂÌËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı ‚ÓÍÛ„ ÒÂ·fl, Í‡Í
ÎË‰Â‡ Ë ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ Ë‰ÂÈ. Ç Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflı, ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Î˛‰Ë, fl‚Îfl˛-
˘ËÂÒfl ‡ÌÚË‡ÚÚ‡ÍÚÓ‡ÏË, ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÍÓÚÓ˚ı ÏÌÓ„ËÂ ËÁ ÔÂÒÓÌ‡Î‡,
ËÒÔ˚Ú˚‚‡˛Ú ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‰ËÒÍÓÏÙÓÚ. ÄÚÚ‡ÍÚÓ˚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
103
Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÔÂ‰ÔÓ˜ÚËÚÂÎ¸ÌÂÈ ‰Û„Ëı ËÎË

ÔÂÂıÓ‰ËÚ¸ ‚ ‰ËÒÚ‡ÍÚÓ˚ — ‰Â„‡‰ËÛ˛˘ËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚, Â‡ÎËÁÛ˛-
˘ËÂÒfl Ë ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛˘ËÂ ‚ Â‡Î¸Ì˚ı ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı.
ÖÒÎË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ì‡˜‡Î¸Ì˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ‡Á‚ËÚËÂ
ÒËÒÚÂÏ˚ (Ë ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ËÏÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl), ÚÓ ‡Á‚ËÚËÂ ÏÓÊÂÚ
ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÏË ÏÂÚÓ‰‡ÏË, ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÏË ÏÓ‰ÂÎflÏË
Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÓÌÓ ÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓ Ë ÓˆÂÌË‚‡ÂÏÓ.
Ç Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ ÒÎÓÊÌ˚ı, ‡Á‚Ë‚‡˛˘ËıÒfl ˜ÂÂÁ ·ËÙÛÍ‡ˆËË
ÒËÒÚÂÏ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÌÂÎËÌÂÈÌ˚Â Á‡ÍÓÌ˚, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÂÒfl ÌÂÔÂ‰-
ÒÍ‡ÁÛÂÏÓÒÚ¸˛, ÌÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÒÚ¸ ıÓ‰‡ ‡Á‚ËÚËfl. Ç ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÎËÌÂÈÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ Í‡Í ·˚ ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ ·‡¸Â ÏÂÊ‰Û ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚ÏË Ì‡ÛÍ‡ÏË Ë ÒÓ·˚ÚËflÏË ‚ Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË, fl‚ÎÂÌËflÏË ÒÓÁÌ‡ÌËfl
Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚‡.
ãËÌÂÈÌ˚Â ÙËÁËÍÓ-Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ì‡˜ËÌ‡˛Ú
Ë„‡Ú¸ ÁÎÛ˛ ¯ÛÚÍÛ Ò ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ‚ÌÂ‰flfl ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Î˛‰ÂÈ Ë‰ÂË
Ó ‚ÒÂÒËÎËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËË Ë ˝ÍÒÔÎÛ‡Ú‡ˆËË ÔËÓ‰˚, ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl
Í‡Í ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÂÁ ÌÂÎËÌÂÈÌÛ˛ ‰ËÌ‡ÏËÍÛ Ë ÒË-
ÌÂ„ÂÚËÍÛ ÓÚÍ˚‚‡ÂÚ ÔÎÓÒÍËÈ Á‡Ì‡‚ÂÒ, Ì‡ ÍÓÚÓÓÏ ËÁÓ·‡ÊÂÌ˚
ÎËÌÂÈÌ˚Â Á‡ÍÓÌ˚, ‡ Á‡ ÌËÏ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Ó·˙ÂÏÌ˚È Ë ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁÌ˚È
ÌÂÎËÌÂÈÌ˚È ÏË [12]. êÂ‡Î¸Ì˚È ÏË ‚ÂÓflÚÌÓÒÚÂÌ Ë ‚ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Â
ÒÎÛ˜‡Â‚ ‚ ÌÂÏ ÔÓËÒıÓ‰flÚ ÒÚÓı‡ÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚. çÂÎËÌÂÈÌÓÂ
Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÒÌËÏ‡ÂÚ ‡ÌÚ‡„ÓÌËÁÏ˚ ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËË Â‡ÎËÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË Ë ‚ ˝ÚÓÏ Â„Ó ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍËÈ ÒÏ˚ÒÎ Ë Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ. çÂÎËÌÂÈÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÏÓ„ÛÚ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌËÓ‚‡Ú¸ ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ,
«‚˚·Ë‡fl» ‡ÁÎË˜Ì˚Â Ú‡ÂÍÚÓËË ‡Á‚ËÚËfl. ç‡·Ó Ú‡ÍËı ÒÓÒÚÓflÌËÈ
Ë Ó·‡ÁÛÂÚ ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ˚È, ËÎË ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÈ, ı‡ÓÒ. åÂÊ‰Û
·ËÙÛÍ‡ˆËflÏË ÒËÒÚÂÏ‡ ‚Â‰ÂÚ ÒÂ·fl Í‡Í ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ‡fl, ‡ ‚ ÚÓ˜-
Í‡ı ·ËÙÛÍ‡ˆËÈ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ Ë ÔÂ‰ÒÍ‡Á‡Ú¸ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚
‚ ÚÓ˜ÍÂ ·ËÙÛÍ‡ˆËË Ë ÔÓÒÎÂ ÂÂ ÔÓıÓÊ‰ÂÌËfl ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ. ÅËÙÛÍ‡-
ˆËfl — ÚÓ˜Í‡ ÔÂÂıÓ‰‡, ËÁÏÂÌÂÌËÈ Ú‡ÂÍÚÓËÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÒËÒÚÂÏ˚
ÔË Ó˜ÂÌ¸ Ï‡Î˚ı ‚ÓÁÏÛ˘ÂÌËflı.
ê‡ÒıÓÊ‰ÂÌËÂ Ú‡ÂÍÚÓËÈ ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ ‰‡ÊÂ ÔË Ó˜ÂÌ¸
Ï‡Î˚ı ËÁÏÂÌÂÌËflı ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı Ô‡‡ÏÂÚÓ‚. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÚÂÓ-
ËÂÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Í‡Ê‰‡fl ÌÓ‚‡fl ·ËÙÛÍ‡ˆËfl ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ ÛÁÍÓÏ
ËÌÚÂ‚‡ÎÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó Ô‡‡ÏÂÚ‡.
í‡Í‡fl «Ò‚Ó·Ó‰‡ ‚˚·Ó‡» ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ı‡‡ÍÚÂÌÓ ‰Îfl ‰ËÒÒËÔ‡ÚË‚-
Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ. Ç ˆÂÎÓÏ ÊÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡, ÒÓ‰ÂÊ‡Ú ˝ÎÂ-
ÏÂÌÚ˚ Í‡Í ÔÓfl‰Í‡, Ú‡Í Ë ·ÂÒÔÓfl‰Í‡ Ë ÏÓ‰ÂÎ¸ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓ„Ó ı‡ÓÒ‡ —
˝ÚÓ Á‚ÂÌÓ, ÒÓÂ‰ËÌfl˛˘ÂÂ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚
Ë ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚Â.
104
ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸ ÌÓ‚Û˛ ÒÓ‚Â-

ÏÂÌÌÛ˛ Ô‡‡‰Ë„ÏÛ ‡Á‚ËÚËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ. éÍ‡Á‡ÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ı‡ÓÒ
Ì‡ ÏËÍÓÛÓ‚ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔË‚Ó‰ËÚ¸ Í ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌË˛ Ì‡ Ï‡ÍÓÛÓ‚ÌÂ.
ÇÓ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Â Â‡Î¸Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ ÔÓfl‰ÓÍ ÌÂÓÚ‰ÂÎËÏ ÓÚ ı‡ÓÒ‡, ‡ Ò‡Ï
ı‡ÓÒ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í Ò‚ÂıÒÎÓÊÌ‡fl ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸.
2.3.2 åÓ‰ÂÎË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
é‰Ì‡ ËÁ ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,

ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Â„Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ — ˝ÚÓ ÓˆÂÌÍ‡ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛-
˘ÂÈÒfl ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÔÓ„ÌÓÁ ÂÂ ‡Á‚ËÚËfl,
ÓˆÂÌÍ‡ ‚ÎËflÌËfl ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ë Ú. ‰. é‰ËÌ ËÁ ÒÔÓÒÓ-
·Ó‚ ÂÂ Â¯ÂÌËfl — ˝ÚÓ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË ‡Á‚ËÚËfl ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó
ÏË‡, Ë Ì‡ ˝ÚÓÈ ÓÒÌÓ‚Â — ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÓ‰ÂÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ.
ÄÌ‡ÎËÁ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÚÂÓËÈ ‡Á‚ËÚËfl [72] ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÒÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÌËfl ÏÓ‰ÂÎÂÈ ‚ ‡·ÓÚÂ [60], ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸, Í‡Í Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â ‰Îfl Ì‡Ò — ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÛ˛ Ë Ô‡ÒÒËÓÌ‡Ì˚Â ÏÓ‰ÂÎË.
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ‡ÌÂÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÌÓÈ Ô‡‡‰Ë„ÏÓÈ ˝ÌÚÓÔËÈÌ‡fl,
ÚÂÏÓ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍ‡fl ËÎË ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÙËÍÒËÛÂÚ ‚ÌËÏ‡-
ÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ì‡ ÚÓÏ, ˜ÚÓ: ÚÂÏÓ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍ‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÒÓÒÚÓflÌËfl
ÒËÒÚÂÏ˚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÂÓÈ ÌÂÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚; ‚ÒÂ ÔÓˆÂÒÒ˚
ÒÚÂÏflÚÒfl Í ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌË˛ Ó·˘ÂÈ ˝ÌÚÓÔËË ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
ÒÂ‰˚; ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂÏ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËÂ ˝ÌÚÓÔËË. ç‡ÒÚÛÔ-
ÎÂÌËÂ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ Ë Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÌÂÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌ-
ÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚ (ı‡ÓÚË˜ÌÓÒÚË) ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÇÒÂ ÔÓˆÂÒÒ˚,
ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛˘ËÂÒfl ˝ÌÚÓÔËÂÈ, ÌÂ ÏÓ„ÛÚ
Ò‡ÏÓÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ ËÁÏÂÌflÚ¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ Ë ‚ÓÁ‚‡˘‡Ú¸Òfl Í ËÒıÓ‰ÌÓ-
ÏÛ ÒÓÒÚÓflÌË˛. é·‡ÚËÏ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ÔÓÚÂÍ‡˛Ú ·ÂÁ ËÁÏÂÌÂÌËfl ˝ÌÚÓ-
ÔËË, ÌÂÓ·‡ÚËÏ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛ÚÒfl ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËÂÏ ˝ÌÚÓÔËË [23, 47].
àÁ ÒÍ‡Á‡ÌÌÓ„Ó ÒÎÂ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÔËÎÓÊÂÌËÂ ÚÂ-
ÏÓ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËı Á‡ÍÓÌÓ‚ Í ‡Ì‡ÎËÁÛ fl‚ÎÂÌËfl Í Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌË˛
‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë˛, Ë·Ó «˝‚ÓÎ˛ˆËfl ÊË‚˚ı
ÒËÒÚÂÏ» ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË, ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÏ ÛÍ‡Á‡ÌÌÓÏÛ
‚ÚÓ˚Ï Ì‡˜‡ÎÓÏ ÚÂÏÓ‰ËÌ‡ÏËÍË: ‚ÏÂÒÚÓ ‰Â„‡‰‡ˆËË ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÔÓÚÂ-
Ë ˝ÌÂ„ËË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒËÒÚÂÏ˚ [23, 47].
é·˙flÒÌÂÌËÂ ˝ÚÓÏÛ fl‚ÎÂÌË˛ ‰‡ÂÚ ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ‡fl ÚÂÏÓ‰ËÌ‡ÏË-
Í‡. Ç ÔËÏÂÌÂÌËË Í ÊË‚˚Ï ÒËÒÚÂÏ‡Ï, ‡Á‚ËÚËÂ ÍÓÚÓ˚ı ÚÂ·ÛÂÚ
ÓÚÍ˚ÚÓÒÚË ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰Â Ë Ëı ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ ‡Ì‡ÎÓ„Ë˜ÌÓ ÒÏÂÚË.
èËÌˆËÔ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl (Å‡Û˝‡) „Î‡ÒËÚ, ˜ÚÓ «‚ÒÂ Ë ÚÓÎ¸ÍÓ
105
ÊË‚˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ·˚‚‡˛Ú ‚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËË Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú

Á‡ Ò˜ÂÚ Ò‚ÓÂÈ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË ÔÓÒÚÓflÌÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ ÔÓÚË‚ ‡‚ÌÓ‚Â-
ÒËfl, ÚÂ·ÛÂÏÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ÏË ÙËÁËÍË Ë ıËÏËË...» [51]. éÚÍ˚ÚËÂ
à. èË„ÓÊËÌ˚Ï ‰ËÒÒËÔ‡ÚË‚Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı ‚ ‰‡ÎÂÍËı
ÓÚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ÒËÒÚÂÏ‡ı, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔËÌËÏ‡Ú¸ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓÚÂÌ-
ˆË‡Î ÚÂÏÓ‰ËÌ‡ÏËÍË ‰Îfl Ó·˙flÒÌÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ëı
‚ ÏËÍÓ- (˜ÂÎÓ‚ÂÍ) Ë Ï‡ÍÓÒËÒÚÂÏ‡ı (ÒÓˆËÛÏ). åÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚-
ÎÂÌ˚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÏÂÊ‰Û ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ÊËÁÌË (Ï‡ÍÓ-
Ë ÏËÍÓÍÓÒÏÓÒ) Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÓÏ Ë ‚ÂÏÂÌÂÏ.
ÑÎfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Î˛·Ó„Ó ÒÚ‡ˆËÓÌ‡ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÓÚÍ˚ÚÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ ÔÓÚÓÍ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË ËÁ‚ÌÂ, ÔÓÒÚÓflÌÌ‡fl
«Ì‡Í‡˜Í‡» ÔÓÚÓÍÓÏ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË [7].
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÓÎ¸ «ˆ‡Ëˆ˚ ÏË‡» ÔË Ú‡ÍÓÏ ÔÓ‰ıÓ‰Â Ë„‡ÂÚ
˝ÌÂ„Ëfl, ‡ ÌÂ ÂÂ ÚÂÌ¸ ˝ÌÚÓÔËfl.
á‡ÏÂÚÌÛ˛ ÓÎ¸ ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ‡ÁÛÏ-
ÌÓÈ Ò‡ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÒÚË Ë„‡ÂÚ „ÂÌÂÚËÍÓ-‡‰‡ÔÚ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸
‡Á‚ËÚËfl, „‰Â ËÒÚÓË˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ ‚ Â‰ËÌÒÚ‚Â ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚
ÒÓˆËÓ„ÂÌÂÁ‡. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ ÔÓ„ÂÒÒË-
Û˛˘‡fl, ËÌÚÂÌÒËÙËÍ‡ˆËfl „ÛÔÔÓ‚Ó„Ó ÓÚ·Ó‡, ÓÒÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ
Í ÒÓÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Û, Í Ò‡ÏÓÓÚ‚ÂÊÂÌÌÓÒÚË, Ò‡ÏÓÔÓÊÂÚ‚Ó‚‡ÌË˛.
íÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ˚, Û ÍÓÚÓ˚ı ˝ÚË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÒÎ‡·Ó ‚˚‡ÊÂÌ˚, ÔÓÔ‡-
‰‡˛Ú ‚ ÚÛÔËÍË ˝‚ÓÎ˛ˆËË. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÌËı Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‡Á‚Ë-
ÚÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛ ÛÒÎÓ‚Ì˚ı Ë ˝ÍÒÚ‡ÔÓÎflˆËÓÌÌ˚ı
ÂÙÎÂÍÒÓ‚, ÎÂÊ‡˘Ëı ‚ ÓÒÌÓ‚Â Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˝ÚËÍË (ÙÂÌÓÏÂÌ
ÒÓ‚ÂÒÚË). Ç‡ÊÌ‡ Ë ÓÎ¸ ‡Î¸ÚÛËÒÚË˜ÂÒÍËı ˝ÏÓˆËÈ.
è‡ÒÒËÓÌ‡Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ‡Á‚ËÚËfl ‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ ‚ Ì‡Û˜Ì˚ı ÚÛ‰‡ı
ã. ç. ÉÛÏËÎÂ‚‡ [26]. ÉÛÏËÎÂ‚ ËÒıÓ‰ËÚ ËÁ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÌÂ‡‚ÌÓÏÂÌÓÒÚ¸
‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ·ËÓıËÏË˜ÂÒÍÓÈ ˝ÌÂ„ËË ÊË‚Ó„Ó ‚Â˘ÂÒÚ‚‡ ·ËÓÒÙÂ˚
ÓÚ‡Ê‡ÂÚÒfl Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËË ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ó‚. Ç‡Ë‡ˆËË ˝ÚÓÈ ˝ÌÂ„ËË ‰‡˛Ú
˝ÙÙÂÍÚ «Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚË» (Î‡Ú. — «ÒÚ‡ÒÚ¸»). è‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚ¸ —
ÌÂÔÂÓ‰ÓÎËÏÓÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ˆÂÎË, ÍÓÚÓ-
Û˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡‚ËÚ ‚˚¯Â ‰Û„Ëı ˆÂÎÂÈ. è‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚ¸ ÒÓÔfl-
„‡ÂÚÒfl Ò Î˛·˚ÏË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË: ‚˚ÒÓÍËÏË, ÒÂ‰ÌËÏË, Ï‡Î˚ÏË. éÌ‡
ÌÂ ËÏÂÂÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ˝ÚËÍÂ, Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚Ó ÎÂ„ÍÓ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó
Ë ‡ÁÛ¯ÂÌËÂ, ·Î‡„Ó Ë ÁÎÓ. ä‡Í «ÌÂÓ·‡ÚËÏ‡fl ÒËÎ‡» Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚ¸
ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â „ÎÓ·‡Î¸Ì˚ı ÍÓÎÎËÁËÈ — ÏË„‡ˆËË Ì‡Ó‰Ó‚, ÍÛÎ¸-
ÚÛÌÓ„Ó ÓÒÚ‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡. àÏÂÌÌÓ Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÎ‡ÂÚ ·ÂÁ„‡-
ÌË˜Ì˚ÏË ÂÒÛÒ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÛÏÓ‚ Ë ‚ÓÎË.
é·˙flÒÌËÚ¸ ˝ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÚÂÏ, ˜ÚÓ Í‡Ê‰˚È Ó„‡ÌËÁÏ, Ó·Î‡‰‡ÂÚ
˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÏ ÔÓÎÂÏ (˝ÚÌË˜ÂÒÍËÏ ÔÓÎÂÏ ÔÓ ã. ç. ÉÛÏËÎÂ‚Û),
106
ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏ˚Ï ·ËÓıËÏË˜ÂÒÍÓÈ ˝ÌÂ„ËÂÈ ÊË‚Ó„Ó ‚Â˘ÂÒÚ‚‡. èËÏÂÌflfl

˝ÚÛ (˝ÚÌÓ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÛ˛) ÏÓ‰ÂÎ¸ Í ÔÓ·ÎÂÏ‡Ï ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ËÎË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ˆÂÎË, ÏÓÊÌÓ Á‡ÍÎ˛˜ËÚ¸, ˜ÚÓ ËÌ‰Ë‚Ë‰, ˝ÚÌÓÒ
‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÓÎÂ·‡ÌËÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ˝ÌÂ„ÂÚË-
˜ÂÒÍÓ„Ó (˝ÚÌË˜ÂÒÍÓ„Ó) ÔÓÎfl. ê‡ÁÌ˚Â «ü» ÓÚÎË˜‡˛ÚÒfl ˜‡ÒÚÓÚÓÈ ÍÓÎÂ-
·‡ÌËfl ÔÓÎfl, ÓÒÓ·˚Ï ı‡‡ÍÚÂÓÏ ËÚÏÓ‚ ‡ÁÌ˚ı ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı „ÛÔÔ.
óÛ‚ÒÚ‚Ó «Ò‚ÓÂ„Ó» ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÛÌËÒÓÌ ËÚÏÓ‚, ˜Û‚ÒÚ‚Ó «˜ÛÊÓ„Ó» —
ÌÂÒÓ‚Ô‡‰ÂÌËÂ ËÚÏÓ‚. èÓÒÎÂ ÔËÍ‡ Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚË ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÂËÓ‰
‰ËÒÒËÔ‡ˆËË, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ‚ ‰‡ÎÂÍËı ÓÚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ÒËÒÚÂÏ‡ı
Ë ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ·Î‡„Ó‰‡fl Ó·ÏÂÌÛ ˝ÌÂ„ËË Ë ‚Â˘ÂÒÚ‚‡. Ç˚‰‡˛˘Â-
ÂÒfl ‚ Î˛‰flı ÛÒÚÛÔ‡ÂÚ ÏÂÒÚÓ Ó·˚˜ÌÓÏÛ (ÔËÌˆËÔ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ç. ÅÓ‡). Ç „‡ÌËˆ‡ı ÒËÒÚÂÏ˚ ÂÒÚ¸ Ë ‚˚‰‡˛˘ËÂÒfl, Ë Ó·˚˜Ì˚Â.
äÓ„‰‡ ‚ÌÛÚË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ‚Óˆ‡flÚ¸Òfl ·ÂÒÔÓfl‰ÓÍ, ÚÓ ‚ ÌÂÈ,
Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‚˚ÊË‚‡˛Ú ÌÂ ÔËÌËÏ‡˛˘ËÂ «Û˜‡ÒÚËÂ ‚ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÏ
ÔÓˆÂÒÒÂ», ÊË‚¯ËÂ ‚ „ÓÏÂÓÒÚ‡ÁÂ, ‚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËË Ò ÔËÓ‰ÓÈ. ç‡ÔË-
ÏÂ, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒËÎ¸Ì˚Â Ë Á‰ÓÓ‚˚Â ÛıÓ‰ËÎË Ì‡ ‚ÓÈÌÛ, „‰Â ÔÓ„Ë·‡ÎË.
çÓ‚˚È Ô‡ÒÒËÓÌ‡Ì˚È ÚÓÎ˜ÓÍ ‚ÒÂ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÒÌ‡˜‡Î‡.
Ñ‡ÌÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ËÏÂÂÚ fl‰ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚. Ä. ç. ÉÛÏËÎÂ‚ ‰ÂÎ‡ÂÚ
‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌËÍ‡ÍËı Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ÔÓ„ÂÒÒÛ; ÏÂÌfl˛Ú-
Òfl ÚÓÎ¸ÍÓ ÎË‰Â˚ ÒÓˆËÓ„ÂÌÂÁ‡ (‡ÌÚÓÔÓÒÙÂ˚). «ì„‡Ò¯ËÈ» ˝ÚÌÓÒ
ÔÓÒÎÂ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl Ò‚ÓËı ‡‚‡Ì„‡‰Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ ÛÒÚÛÔ‡ÂÚ ÏÂÒÚÓ ÚÓÏÛ,
ÍÚÓ ‚Ó¯ÂÎ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ ÔÛÚ¸ Ó·˙flÒÌËÏ;
ÂÒÎË ËÁÏÂÌËÚ¸ ÔÓ‰ıÓ‰ — ˜ÚÓ-ÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl ‚Ó ËÏfl ËÌÚÂÂÒ‡ Í ÌÓ‚ÓÏÛ,
Ê‡Ê‰˚ ‚ÔÂ˜‡ÚÎÂÌËÈ Ë ÌÂÓÊË‰‡ÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ — ˝ÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÔÓfl‚-
ÎÂÌËÂ ‚˚Ò¯Ëı Ï˚ÒÎÂÈ Ë ˝ÏÓˆËÈ. çÓ ˝ÚÓ ÛÊÂ ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ, ‡ ÔË˜ËÌ‡ —
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ «ÛÒÎÓ‚Ì˚ı Ë ˝ÍÒÚ‡ÔÓÎflˆËÓÌÌ˚ı ÂÙÎÂÍÒÓ‚» [26].
ë ÔÓÁËˆËÈ ÒËÌÂ„ÂÚËÍË ÌÂ„˝ÌÚÓÔËÈÌ˚È Ï‡ÍÒËÏÛÏ ‚ Ú‚Ó˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ «ü» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÎÛÊËÚ ÔË˜ËÌÓÈ ÓÚÍ‡Á‡ ÓÚ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ˚ı
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚, ÂÒÎË ÓÌË Ì‡˜ËÌ‡˛Ú ‰‡‚ËÚ¸ Ì‡ ÌÂ„Ó, ÔÂ‚‡˘‡Ú¸Òfl ‚ Ò‡-
ÏÓˆÂÌÌÓÒÚ¸. Ñ‚ËÊÂÌËÂ Í ÌÓ‚ÓÏÛ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ˝ÌÚÓÔËÈ-
Ì˚Ï Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÛÒÛ„Û·ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ë˘Û˘Â„Ó ÓÚ‚ÂÚ
«ü» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. çÓ ËÏÂÌÌÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÍÓÌÙÎËÍÚÌÓÒÚ¸, ÔÓ·ÎÂÏ-
ÌÓÒÚ¸ ·˚ÚËfl ÒÎÛÊËÚ ÎÛ˜¯ËÏ ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË. í‡Í ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ‚ÂÎËÍËÂ ı‡‡ÍÚÂ˚ Ë ‰ÂÎ‡˛ÚÒfl
ÓÚÍ˚ÚËfl. É. ÉÂ„ÂÎ¸ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡Î, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ÔÛÚ¸ ˜ÂÂÁ ÒÚ‡‰‡ÌËfl,
ÍÓÚÓ˚Â ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÔË‚ËÎÂ„Ë˛ ‚ÂÎËÍËı Ì‡ÚÛ [22]. ùÙÙÂÍÚ
˝ÌÚÓÔÌÓÒÚË (˝ÌÚÓÔËÈÌÓÒÚË) ‚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ó·˙flÒ-
ÌÂÌ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÙÂÌÓÏÂÌ‡ «ÓÚÍÎÓÌfl˛˘Â„ÓÒfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl». çÓÏ‡
ÛÒÚÛÔ‡ÂÚ ÏÂÒÚÓ ‡ÌÚËÌÓÏÂ, Ó·˚˜ÌÓÂ ‚ ÏÓÚË‚‡ı ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ —
ÌÂÓ·˚˜ÌÓÏÛ. ùÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÔÛÚ¸ ‚ÂÎËÍËı Ì‡ÚÛ. çÂÒÚ‡Ì‰‡ÚÌÓÒÚ¸,
107
ÌÂ¯‡·ÎÓÌÌÓÒÚ¸ ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÚ ÛÍÎÓÌÂÌËÂ ÓÚ ÌÓÏ˚ Ò ˆÂÎ¸˛

Ì‡ËÎÛ˜¯ÂÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. ùÚÓ ÁÌ‡˜ËÚ, ˜ÚÓ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÏ
ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ. óÂÏ ‰ËÌ‡ÏË˜ÌÂÈ ÒËÒÚÂÏ‡, ÚÂÏ
·ÓÎ¸¯ÂÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÔËÓ·ÂÚ‡˛Ú ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚, ‡ ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒ-
ÌÓÒÚ¸, ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸, ÌÂÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ÏË ÛÔÓ-
fl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚË, ‚Â‰ÛÚ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚.
Ç Â‰ËÌÓÏ ÏËÓ‚ÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ Ï‡ÚÂËË Ò‡ÏÓÓ„‡-
ÌËÁ‡ˆËfl ‡‚ÌÓÁÌ‡˜Ì‡ Û·˚‚‡ÌË˛ ˝ÌÚÓÔËË, Ò‡ÏÓ‰ÂÁÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl —
‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌË˛ ÌÂ„˝ÌÚÓÔËË. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ë ‰ÂÁÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ÔÓfl‰ÓÍ
Ë ·ÂÒÔÓfl‰ÓÍ, ÌÂ„˝ÌÚÓÔËÈÌ˚Â Ë ˝ÌÚÓÔËÈÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ˚
Ëı ÌÂ‡‚ÌÓÏÂÌ˚Ï ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌÓÏ
ÍÓÌÚËÌÛÛÏÂ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. áÂÏÎfl, Ó·˘ÂÒÚ‚Ó, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó·Î‡ÒÚ¸˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı, ÌÂ„˝ÌÚÓ-
ÔËÈÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. Ç Ú‡ÍËı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÓÓÊ‰‡˛ÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-
„ÂÌÂËÛ˛˘ËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ — „ÂÓ„ÂÌÂÁ, ‡ÌÚÓÔÓÒÓˆËÓ„ÂÌÂÁ. èÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ
ÏÂÊ‰Û ÔÓfl‰ÍÓÏ Ë ·ÂÒÔÓfl‰ÍÓÏ — Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ Ë ÒÎÛÊËÚ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
Ï˚Ï ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ‡Á‚ËÚËfl ÙËÁË˜ÂÒÍËı, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ [23, 55]. ëÛÏÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ‚ÒÂı ÏÓ‰ÂÎÂÈ
‡Á‚ËÚËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ‰‚ËÊÂÌËÂÏ Í ÔÓÒÚÓÂÌË˛ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÈ ÏÓ‰ÂÎË
ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó, ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡, ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡
Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÓÚ‡Ê‡˛˘ÂÈ ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl, Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl. ùÚ‡ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ Â¯ÂÌË˛ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÔÓ„ÌÓÁ‡
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó Í‡Í ÌÂÔÂ˚‚ÌÛ˛ ˆÂÔ¸
‡ÒÔÂÍÚÓ‚ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË. ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÔÛÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ Â„Ó
‰‚ËÊÂÌËÂ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â Ë ‚ÂÏÂÌË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÂ ‚ ÊËÁÌÂÌÌÓÏ
ÔÓˆÂÒÒÂ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˜ÂÏ Â‡Î¸ÌÂÂ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡, ˜ÂÏ ·ÎËÊÂ ÓÌ‡
Í ÊËÁÌË, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ËÏ Ò‚ÓËı ˆÂÎÂÈ.
«ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÔÛÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚flÁ‡Ì Ò ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ˆÂÎË Ë ÒÏ˚ÒÎ‡
ÊËÁÌË Ò ‚˚fl‚ÎÂÌËÂÏ, Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂÏ ‰Îfl ÒÂ·fl Ò‚ÓÂ„Ó ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜Â-
ÌËfl» [60]. èË ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË, — ÓÚÏÂ˜‡Î ã. îÂÈÂ-
·‡ı, — ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË...» [62], ‡ ÌÂÓÚ˙ÂÏÎÂÏ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ
ÔÓÎÌÓÚ˚ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓÂ Â„Ó ÔÓÒÚ-
ÓÂÌËÂ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÂ, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ë. ã. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ‡, Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡ÌËÂÏ ÂÙÎÂÍÒËË [52].
«îËÎÓÒÓÙÒÍÓÂ ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ ÊËÁÌË Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ‚ ÒÓÁ-
Ì‡ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ÂÙÎÂÍÒËË, ÒÓÁÂ‚‡ÌËË ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ-
˜ÂÒÍËı ˜Û‚ÒÚ‚, ‚˚ÒÚÛÔ‡˛˘Ëı Í‡Í ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl, ‚ÍÎ˛˜ÂÌÌ˚Â
108
‚ Ó·˘ËÈ ˝ÙÙÂÍÚ, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È Á‡ÍÓÌÓÏÂÌ˚Ï ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ ‚ÌÂ¯-

ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ» [52].
ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ô‡ÍÚËÍ‡, Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú, ˜ÚÓ «ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË — ˝ÚÓ ÌÂ Í‡Í‡fl-ÚÓ «·Î‡Ê¸» ÂÙÎÂÍÚË-
Û˛˘Ëı ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚, ÓÌ‡ ‚ıÓ‰ËÚ ‚ ÒÓÒÚ‡‚ Ì‡ÒÛ˘Ì˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ
ÎË˜ÌÓÒÚË». ê‡ÌÂÂ Ï˚ ÛÊÂ „Ó‚ÓËÎË Ó ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓ‡ı,
Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ˝ÚÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛.
Ç ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ï˚ ÔËıÓ‰ËÏ Í ‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
‰‚ËÊÂÌËfl ÔÓ ÊËÁÌÂÌÌÓÏÛ ÔÛÚË ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÛÚÓ˜ÌflÂÚÒfl
ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚Ï ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ú‡ÌÒÙÓÏË-
ÛÂÏÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡. ê‡ÒÔÓÒÚ‡Ìflfl ÁÌ‡ÌËfl ÒËÌÂ„ÂÚËÍË, Ô‡ÒÒËÓ-
Ì‡ÌÓÒÚË Ì‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÓÊÌÓ
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡Ú¸, Ó·˙flÒÌflÚ¸ Ë ‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰˚.
Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Í‡Í ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ, ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ, ‚ ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÊËÁÌË Ó·‡ÁÛ˛ÚÒfl ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ Ò‚flÁË, Ì‡˜ËÌ‡˛Ú
«‡·ÓÚ‡Ú¸» ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÂ Ù‡ÍÚÓ˚, Ó„‡ÌËÁÛ˛˘ËÂ, ÏÓ·ËÎË-
ÁÛ˛˘ËÂ Â„Ó Ë ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÒÓ‚Â¯‡Ú¸ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÔÓÒÚÛÔÍË, ÍÓÚÓ˚Â
ÓÌ Ò‡Ï Ë Â„Ó ÓÍÛÊ‡˛˘ËÂ ÌÂ ÓÊË‰‡ÎË. ùÚÓ ‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl „Ó‚ÓËÚ¸,
˜ÚÓ Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‡Ï ÒÂ·fl ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÍËÁËÒ‡ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl (ÏÓ„ÛÚ ÔÓfl‚ËÚ¸Òfl) ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÂÏÛ ‚˚ÈÚË Ì‡ ÌÓ‚˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ ‡Á‚ËÚËfl. ÇË‰ËÏÓ,
ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ˝ÚËı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ‚ ÊËÁÌË, ÍÓÚÓ˚ı, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ,
ÌÂ ÁÌ‡Î î.‰Â ã‡Ó¯ÙÛÍÓ, ÌÓ ÛÏÂÎ Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ fl‚ÎÂÌËfl Ë ‰ÂÎ‡Ú¸
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚˚‚Ó‰˚; ‰‡ÎÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ì‡ÔËÒ‡Ú¸ [35]: «å‡ÎÓ
Ó·Î‡‰‡Ú¸ ‚˚‰‡˛˘ËÏËÒfl Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË, Ì‡‰Ó Â˘Â ÛÏÂÚ¸ ËÏË ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡Ú¸Òfl». «é ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÛÊÌÓ ÒÛ‰ËÚ¸ ÌÂ ÔÓ Â„Ó ıÓÓ¯ËÏ
Í‡˜ÂÒÚ‚‡Ï, ‡ ÔÓ ÚÓÏÛ, Í‡Í ÓÌ ËÏË ÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl».
èÓfl‚ÎÂÌËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔË‚Ó‰ËÚ ã‡Ó¯ÙÛÍÓ
Í ‚˚‚Ó‰Û Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ë Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÓˆÂÌÍË
ÒËÚÛ‡ˆËË. «Ç ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚ı ‰ÂÎ‡ı ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÒÚ‡‡Ú¸Òfl
ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ÚÓÈ, ÍÓÚÓ‡fl ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ËÎ‡Ò¸». «çÛÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ÛÏÂÚ¸ ‚ÂÒÚË ÒÂ·fl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚Û˛˘ÂÈ ÒËÚÛ‡ˆËË». «ãË¯ÂÌ˚ ÔÓÁÓÎË‚ÓÒÚË ÌÂ ÚÂ Î˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Â
ÌÂ ‰ÓÒÚË„‡˛Ú ˆÂÎË, ‡ ÚÂ, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓıÓ‰flÚ ÏËÏÓ ÌÂÂ».
óÂÎÓ‚ÂÍ ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ÏË, ÍËÁËÒÌÓÈ ÒËÚÛ‡-
ˆËÂÈ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚˚‚Â‰ÂÌ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ·ËÙÛÍ‡ˆËË, ÍÓ„‰‡ ÓÌ ‚˚ÌÛÊ-
‰ÂÌ ÔËÌËÏ‡Ú¸ Â¯ÂÌËfl, ÔÂÂ‚Ó‰fl˘ËÂ Â„Ó Ì‡ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÌÓ‚Û˛
Ú‡ÂÍÚÓË˛ ‚ ÊËÁÌÂÌÌÓÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â. ÑËÒÒËÔ‡ÚË‚Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚,
109
‰ËÒÒËÔ‡ÚËfl — ˝ÚÓ ÌÂ ÁÎÓ, ÌÂ Ù‡ÍÚÓ, ‡ ‚‡ÊÌÓÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÔÓˆÂÒÒÓ‚

Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ‰Îfl ‚˚ıÓ‰‡ Ì‡ ‡ÚÚ‡ÍÚÓ, ‰Îfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl
ÒÎÓÊÌÓÈ ‰ËÒÒËÔ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ‚ ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ÓÚÍ˚ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ.
ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ, ÒÚ‡ÎÓ ·˚Ú¸, ‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï
ËÁÏÂÌËÚ¸ ÔË‚˚˜Ì˚È ‚Á„Îfl‰, ˜ÚÓ ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËË, ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚË ÌÂÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ Ë ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÔÛÚ¸, ˝‚ÓÎ˛ˆË˛ ÒËÒÚÂÏ˚.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ÓÚÍ˚Ú˚ı ÌÂÎËÌÂÈÌ˚ı ÒÂ‰‡ı, ‚ ÍÓÚÓ˚ı
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ, Ï‡ÎÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËfl, ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸ ÏÓ„ÛÚ
ÔË‚Ó‰ËÚ¸ Í ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï.
é‰Ì‡ÍÓ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸ ÏÓ„Î‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ Ú‡ÍËÂ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÔÓÒÎÂ‰ÌËÈ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË
ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÓÌ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚Ï
Í Ï‡Î˚Ï ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËflÏ. ëÓÒÚÓflÌËÂ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË ÏÓÊÂÚ ËÏÂÚ¸
Ë ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚Ì˚È ÏÓÏÂÌÚ. çÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÍÓÂÌÌ˚Ï
ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡Ï ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı Ò‚flÁÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡).
Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ‡Á‚ËÚËÂ.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ò‚ÓÂ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‰ÓÎÊÂÌ
Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ Î‡‚ËÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚, ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í ÔÓ‰˜‡Ò
Í‡Ú‡ÒÚÓÙË˜ÂÒÍËÏ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËflÏ ‚ ÊËÁÌË, ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÍÓ„‰‡ ÓÌ Ë
ÓÍÛÊ‡˛˘‡fl Â„Ó ÒÂ‰‡ ÓÒÓ·˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌ˚. ëÂ‰‡ ‰ÓÎÊÌ‡
Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl ‚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËË, ÍËÚË˜ÂÒÍÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Ë ÚÓ„‰‡ ‰ÓÒ-
Ú‡ÚÓ˜ÌÓ ÌÂÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÈ Ô‡‡ÏÂÚ
·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ (‚ÂÎË˜ËÌ‡, ı‡‡ÍÚÂË-
ÁÛ˛˘‡fl ·˚ÒÚÓÚÛ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚) Ë ÒÎÛ˜‡˛ÚÒfl
Í‡Ú‡ÒÚÓÙË˜ÂÒÍËÂ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl. èËÏÂÓÏ Á‰ÂÒ¸ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡Á‚‡Î
ëÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ëÓ˛Á‡, ÍÓ„‰‡ ÓÌ, Í‡Í ÒÎÓÊÌÂÈ¯‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Ò ÒÓÚÌflÏË
ÏËÎÎËÓÌÓ‚ Î˛‰ÂÈ ·˚ÎË ‰Ó‚Â‰ÂÌ˚ ‰Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÍÓ„‰‡
Ï‡ÎÂÈ¯ËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ «·ÓÎ¸Ì˚Â» ÚÓ˜ÍË ÔË‚Ó‰ËÎË Í Í‡Ú‡ÒÚÓ-
ÙË˜ÂÒÍËÏ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËflÏ.
áÌ‡˜ÂÌËÂ ÔËÌˆËÔÓ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÎÓÊÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ ‡Ò-
Í˚‚‡ÂÚ ‰Îfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÌÓ‚˚Â ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚Â ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸. ÑÂÎÓ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‚ ÌÂÎËÌÂÈÌ˚ı
ÒÂ‰‡ı ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÎÂ ÔÛÚÂÈ ‡Á‚ËÚËfl, Ì‡ÎË˜ËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
„Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ ÔÛÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ÌÂ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ, ‰Îfl Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ÓÌ ÌÂ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ËÏÂÂÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
‚˚·Ó‡ ‚ ˝ÚÓÈ ÊËÁÌË.
ÄÍ‡‰ÂÏËÍ ë‡Ï‡ÒÍËÈ Ä. Ä. ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔË-
ıÓ‰ËÚ Í ‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ «‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÛÚÂÈ ‡Á‚ËÚËfl ÒÎÓÊÌÓ„Ó
110
Ó·˙ÂÍÚ‡, ·Û‰Û˘ÂÂ ÌÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓ, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Ì‡ÒÚÓfl˘ËÏ (Ì‡˜‡Î¸-

Ì˚ÏË ÛÒÎÓ‚ËflÏË), Â„Ó ÌÂÎ¸Áfl ÔÂ‰ÒÍ‡Á‡Ú¸, ÓÔË‡flÒ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡
ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÓÔ˚Ú. éÔÚËÏ‡Î¸Ì˚È ÔÛÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl Ì‡‰Ó ‚˚·Ë‡Ú¸,
Â„Ó ÌÛÊÌÓ ‚˚˜ËÒÎflÚ¸, ËÏ ÌÛÊÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸» [53]. èË ˝ÚÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ
Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ÔÛÚÂÈ ‚‡ÊÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸
(‚˚˜ËÒÎËÚ¸) Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚È Ë ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸Ì˚È. áÌ‡fl ·Û‰Û˘ÂÂ
ÊÂÎ‡ÂÏÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ë ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚Â Á‡ÍÓÌÓÏÂÌ˚Â ÚÂÌ‰ÂÌˆËË Ò‡ÏÓ-
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒËÒÚÂÏ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÒÓÍ‡ÚËÚ¸ ‚ÂÏfl ‚˚ıÓ‰‡ Ì‡ ‡Ú-
Ú‡ÍÚÓ, ·Û‰Û˘Û˛ ÙÓÏÛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÓÌ ÏÓÊÂÚ
ÏËÌÓ‚‡Ú¸ ÏÌÓ„ËÂ ÁË„Á‡„Ë ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË, ‚˚·Ó ÍÓÚÓÓ„Ó, Í‡Í
Ô‡‚ËÎÓ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÏÂÚÓ‰ÓÏ ÔÓ· Ë Ó¯Ë·ÓÍ.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ˝ÚÓÚ
ÔÛÚ¸, Ë·Ó ÓÌ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ Ò‡Ï ÒÂ·fl ÒÚÓËÚ¸, ÒÚÛÍÚÛË-
Ó‚‡Ú¸, Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ËÌËˆËËÓ‚‡Ú¸ ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ‰Îfl ÒÂ·fl ÚÂÌ‰ÂÌˆËË
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ò‚ÓËı ˆÂÎÂÈ. ÑÂÎ‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ Ò Û˜ÂÚÓÏ
ÁÌ‡ÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ÌÂÎËÌÂÈÌÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ ÂÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl
Ó·Î‡ÒÚ¸ Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ ËÎË ÒÚ‡‰ËÈ, „‰Â ÌÂÎËÌÂÈÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓ
˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì‡ Í ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚Ï Ò ÂÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË (ÂÁÓÌ‡ÌÒÌ˚ÏË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË). êÂÁÓÌ‡ÌÒÌÓÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰Â-
ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ó„ÓÏÌ˚È ËÌÚÂÂÒ ‚ ÒËÌÂ„ÂÚËÍÂ. èÓÌËÏ‡ÌËÂ
ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÒÎÓÊÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ Ú‡ÍËı
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ — ÍÓÌÂ˜Ì‡fl ˆÂÎ¸ Ëı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ.
ìÔ‡‚Îfl˛˘ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ‡Á‚ËÚËfl ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ (˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ) ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡
ÓÌÓ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÓ Ò ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Ú. Â. fl‚-
ÎflÂÚÒfl ÂÁÓÌ‡ÌÒÌ˚Ï. êÂÁÓÌ‡ÌÒÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚‡ÊÌ‡
ÌÂ ÒËÎ‡ ÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÒËÒÚÂÏÛ, ‡ Â„Ó Ô‡‚ËÎ¸Ì‡fl
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌ‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl.
ëÚ‡ÎÓ ·˚Ú¸, ÔË ÒÎ‡·ÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ ÒËÒÚÂÏÛ ‚ ÌÛÊÌÓÏ
ÏÂÒÚÂ Ë ÌÛÊÌÓÂ ‚ÂÏfl, ÚÓÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓ Ò ÂÂ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ÏË ÒÚÛÍÚÛ‡ÏË, ÓÌ‡ ‡Á‚ÂÚ˚‚‡ÂÚÒfl ‚Ó ‚ÒÂÏ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Â Ò‚ÓËı
ÙÓÏ Ë ÒÚÛÍÚÛ. êÂ‡ÍˆËfl ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı Ì‡
ÒÎ‡·˚Â ÒË„Ì‡Î˚ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÌflÚ¸ ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓfl‚Îfl˛-
˘ËÈÒfl ‚ ÔÓfl‚ÎÂÌËË Ò‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ‚ Ò‡ÏÓËÒˆÂÎÂÌËflı ÔË
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ
(‡ÛÚÓÚÂÌËÌ„, ÈÓ„‡, ÍËÚ‡ÈÒÍÓÂ Û¯Û, Ú‡ÈˆÁ˚-ˆ˛‡Ì¸, flÔÓÌÒÍÓÏ Í‡‡-
ÚÂ, ‡ÍÛÔÛÌÍÚÛÂ Ë Ú. ‰.).
111
2.3.3 ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl ‡Á‚ËÚËfl
èÓ‰ ‡Á‚ËÚËÂÏ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÔÓÌËÏ‡˛Ú (Ú‡·Î. 2.1):
í‡·ÎËˆ‡ 2.1 éÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚË˛ ‡Á‚ËÚËfl

‹ éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ àÒÚÓ˜ÌËÍ äÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡
1 2 3 4
1 ê‡Á‚ËÚËÂ — ‚˚Ò¯ËÈ ÚËÔ ‰‚Ë- îËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl Ç˚Ò¯ËÈ ÚËÔ
ÊÂÌËfl, ËÁÏÂÌÂÌËfl Ï‡ÚÂËË Ë ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ- ‰‚ËÊÂÌËfl, ËÁ-
ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ‰Ëfl. — å.: ÏÂÌÂÌËfl Ï‡ÚÂ-
Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl Í ‰Û- 1967. Ú. 4, ËË Ë ÒÓÁÌ‡ÌËfl,
„ÓÏÛ, ÓÚ ÒÚ‡Ó„Ó Í ÌÓ‚ÓÏÛ. Ò. 452 ÔÓˆÂÒÒ ‡Á‚Ë-
ê‡Á‚ËÚËÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÒÔÂ- ÚËfl ÌÂ ÛÌË‚Â-
ˆËÙË˜ÂÒÍËÏ Ó·˙ÂÍÚÓÏ, ÒÚÛÍ- (îËÎÓÒÓÙÒÍËÈ Ò‡ÎÂÌ Ë ÌÂ
ÚÛÓÈ, ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ, ÙÓÏ‡ÏË, ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë- Ó‰ÌÓÓ‰ÂÌ,
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛. ê‡Á‚ËÚËÂ ÌÂ ˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ- ‚ ıÓ‰Â ‡Á‚ËÚËfl
ÔÓÒÚÓ ËÁÏÂÌÂÌËÂ, ‡ Ò ÔÂÓ·‡- ‚‡¸. — å., ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú
ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ ÒÚÓÂ- 1983, Ò. 561). ‡ÁÌÓÌ‡Ô‡‚-
ÌËË Ó·˙ÂÍÚ‡, ‚ Â„Ó ÒÚÛÍÚÛÂ, ÎÂÌÌ˚Â ÔÓ-
ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÒÓ·ÓÈ ÒÓ‚Ó- ˆÂÒÒ˚
ÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÙËÁË˜ÂÒÍË Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı
ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, Ò‚flÁÂÈ
Ë Á‡‚ËÒËÏÓÒÚÂÈ.
é·˘‡fl ÎËÌËfl ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl ÔÂÂÔÎÂÚ‡ÂÚÒfl Ò ËÁÏÂ-
ÌÂÌËflÏË, ÍÓÚÓ˚Â Ó·‡ÁÛ˛Ú
Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â ÚÛÔËÍÓ‚˚Â ıÓ-
‰˚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ËÎË ‰‡ÊÂ Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌ˚ ‚ ÒÚÓÓÌÛ Â„ÂÒÒ‡.
2 ê‡Á‚ËÚËÂ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÂÒÚ¸ ‡ÒÍ˚- áÂÌÓ‚¸Â‚ Ä. Ä. ê‡ÒÍ˚ÚËÂ ËÎË

ÚËÂ ËÎË ‡Á‚ÂÚ˚‚‡ÌËÂ Â„Ó ãÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ‡Á‚ÂÚ˚‚‡ÌËÂ
‚ÌÛÚÂÌÌËı ËÁÌ‡˜‡Î¸Ì˚ı ÔÓ- ÒÓˆËÓÎÓ„Ëfl. — Â„Ó ‚ÌÛÚÂÌÌËı
ÚÂÌˆËÈ… Í‡Í ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÂ fl‚- å.: ëÓˆËÛÏ, ËÁÌ‡˜‡Î¸Ì˚ı
ÎÂÌËÂ ‚ ÒËÎÛ ‚ÌÛÚÂÌÌËı 2002. ÔÓÚÂÌˆËÈ
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ.
3 ê‡Á‚ËÚËÂ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ ÌÂ- èÒËıÓÎÓ„Ëfl èÓˆÂÒÒ ÌÂÓ·‡-

Ó·‡ÚËÏ˚ı, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ÚËÏ˚ı, Ì‡Ô‡‚-
Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌ˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ, ÓÊ‰ÂÌËfl ‰Ó ÎÂÌÌ˚ı Ë
ÔË‚Ó‰fl˘ËÈ Í ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌË˛ ÒÏÂÚË. — ëè·, Á‡ÍÓÌÓÏÂÌ˚ı
ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı, Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı 2002, Ò. 21. ËÁÏÂÌÂÌËÈ
112
1 2 3 4
Ë ÒÚÛÍÚÛÌ˚ı ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÈ
ÔÒËıËÍË Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË ‡Á‚Ë-
ÚËfl, ÓÚÎË˜‡˛˘ËÏË Â„Ó ÓÚ ‚ÒÂı
‰Û„Ëı ÏÌÂÌËÈ, fl‚Îfl˛ÚÒfl
ÌÂÓ·‡ÚËÏÓÒÚ¸, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ-
ÌÓÒÚ¸, Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸.
4 ê‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ÓÒ‚ÓÂÌËÂ èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡: éÒ‚ÓÂÌËÂ

ËÏ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸- ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó
ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÚÂÓËË, ÒËÒÚÂ- Ë ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó
‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓÚÂÌ- Ï˚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡.
ˆË‡Î‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ. ÇÂ‰Û˘Û˛ (ÔÓ‰. Â‰. é·Û˜ÂÌËÂ
ÓÎ¸ ‚ ‡Á‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë„‡- ë. Ä. ëÏËÌÓ- ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ
ÂÚ Ó·Û˜ÂÌËÂ. ã˛·ÓÂ Ó·Û˜ÂÌËÂ ‚‡). — å.: ‡Á‚ËÚË˛.
ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ‡Á‚ËÚË˛. ÄÍ‡‰ÂÏËfl,
1999, Ò. 8.
àÒıÓ‰fl ËÁ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ (Ú‡·ÎËˆ‡ 2.1) ÔÓÌflÚËÂ ‡Á‚Ë-

ÚËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚ı ÁÌ‡˜ÂÌËflı. ê‡Á‚ËÚËÂ
ÏÓÊÂÚ ı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸Òfl: Ó·˙ÂÍÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl; ÒÚÛÍÚÛÓÈ
(ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ); ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ‡Á‚ËÚËfl; ÙÓÏÓÈ ‡Á‚ËÚËfl (ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË
ÙÓÏ‡ÏË ‡Á‚ËÚËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ÙËÎÓ„ÂÌÂÁ Ë ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁ); Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ-
ÌÓÒÚ¸˛ (ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÈ Ë Â„ÂÒÒË‚ÌÓÈ); ‰ËÌ‡ÏËÍÓÈ (‚ÂÏÂÌË Ë ÚÂÏ-
Ô‡ÏË ÓÒÚ‡).
èÓˆÂÒÒ ‡Á‚ËÚËfl ÌÂ ÛÌË‚ÂÒ‡ÎÂÌ Ë ÌÂ Ó‰ÌÓÓ‰ÂÌ, ‚ Â„Ó ıÓ‰Â
‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‡ÁÌÓÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚. é·˘‡fl ÎËÌËfl ÔÓ„ÂÒÒË‚-
ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ÔÂÂÔÎÂÚ‡ÂÚÒfl Ò ËÁÏÂÌÂÌËflÏË, ÍÓÚÓ˚Â ‚Â‰ÛÚ, Í Ú‡Í
Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Ï, ÚÛÔËÍÓ‚˚Ï ıÓ‰‡Ï ˝‚ÓÎ˛ˆËË ËÎË ‰‡ÊÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ˚ ‚
ÒÚÓÓÌÛ Â„ÂÒÒ‡ [46]. èÓÌflÚËÂ «‡Á‚ËÚËÂ» ˜‡ÒÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl fl‰ÓÏ
Ò ÔÓÌflÚËflÏË «ÒÓÁÂ‚‡ÌËÂ Ë «ÓÒÚ». êÓÒÚ — ˝ÚÓ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ ıÓ‰Â ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ
ÙÛÌÍˆËË. «ÖÒÎË ÌÂ Û‰‡ÂÚÒfl Ó·Ì‡ÛÊËÚ¸ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ —
˝ÚÓ ÓÒÚ» [50]. ëÓÁÂ‚‡ÌËÂ — ÔÓˆÂÒÒ, ÚÂ˜ÂÌËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ
ÛÌ‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌÌ˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ‡. éÌ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÔÓÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓ Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌÌ˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ ÌÂ
ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚Ë‰‡ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÌÓ Ë Â„Ó ÒÎÓÊÌÓÒÚË, ËÌÚÂ„‡ˆËË,
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÙÛÌÍˆËÈ. ê‡Á‚ËÚËÂ, ÒÓÁÂ‚‡ÌËÂ Ë ÓÒÚ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡-
Ì˚: coÁÂ‚‡ÌËÂ Ë ÓÒÚ — ËÁÏÂÌÂÌËfl ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â, ÒÎÛÊ‡˘ËÂ ÓÒÌÓ-
‚ÓÈ ‰Îfl ‡Á‚ËÚËfl Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı. Ç ÓÍÓÌ˜‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ‚Ë‰Â Ó„‡ÌËÁÏ —
113
ÔÓ‰ÛÍÚ ÌÂ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÁÂ‚‡ÌËfl, ‡ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á-

‚ËÚËfl: ÓÌ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÚ, ‡Á‚Ë‚‡flÒ¸, Ë ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl, ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Ûfl [50]. éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÙÓÏ‡ÏË ‡Á‚ËÚËfl: ÙËÎÓ„ÂÌÂÁ Ë ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁ.
èÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ‚ ÙËÎÓ„ÂÌÂÁÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÛÚÂÏ ÒÚ‡ÌÓ‚-
ÎÂÌËfl ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÒÚÛÍÚÛ ÔË ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ‚Ë‰‡ ËÎË
ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ËÒÚÓËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ ‚ ˆÂÎÓÏ.
Ç ıÓ‰Â ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁ‡ ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚ ‚ ÚÂ-
˜ÂÌËÂ ÊËÁÌË ‰‡ÌÌÓ„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ËÌ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁ — ˝ÚÓ
ÔÓˆÂÒÒ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ, „Ó‚Ó-
fl Ó ‡Á‚ËÚËË, ·Û‰ÂÏ ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡Ú¸ ÔÓˆÂÒÒ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÒË-
ıË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl.
ç‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, ÔË˜ËÌÛ ‡ÁÎË˜ËÈ ÔÓÌflÚËfl ‡Á‚ËÚËÂ (Ú‡·ÎË-
ˆ‡ 2.1) ÏÓÊÌÓ Ó·˙flÒÌËÚ¸ ÌÂ ÍÓÂÍÚÌ˚Ï ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‚ Ô‡ÍÚË-
˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‰ÓÔÛÒÍ‡ÂÏ˚Ï ‚ ÒËÎÛ ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ú‡ÍËı
ÔÓÌflÚËÈ Í‡Í Ó·Û˜ÂÌËÂ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ. é·Û˜ÂÌËÂ, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ÏÌÓ„Ëı,
ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ Í ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ. é·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ Ó·Û˜ÂÌËÂ, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ
Ë ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é·Û˜ÂÌËÂ Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ
ÍÓÌÂ˜Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ËÁÏÂÌÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú «Á‡Í‡Á‡»
Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [3]. ç‡ÔËÏÂ, ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ ÒÔÂˆË‡-
ÎËÒÚ‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡
Ë ÌÓÏ. Ç Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËË ËÚÏ ËÁÏÂÌÂÌËfl, ÁÓÌÛ ·ÎËÊ‡È¯Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl
‚ Â‡Î¸Ì˚ı „‡ÌËˆ‡ı ‚ÂÏÂÌË Ë Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ,
‰ÓÒÚË„‡˛˘ËÈ ˆÂÎË Ò‡ÏÓËÁÏÂÌÂÌËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÓËÚ Ú‡ÂÍÚÓË˛ Ë
ÚÂÏÔ Ò‚ÓÂ„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ ˆÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ «‚˚‡˘ÂÌ˚»
Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔÓ‚˚¯ÂÌË˛
ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ä‡Í ÔÓÍ‡Á‡Î‡ Ô‡ÍÚËÍ‡, Á‡‰‡˜‡ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËflı ÒÚ‡‚ËÚÒfl Í‡ÈÌÂ Â‰ÍÓ. éÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚ ˝ÚÓÏ Ó·˙flÒ-
ÌflÂÚÒfl ÌËÁÍÓÈ ˆÂÌÓÈ ‡·Ó˜ÂÈ ÒËÎ˚ Ì‡ ˚ÌÍÂ ÚÛ‰‡ Ë ÓËÂÌÚ‡ˆËÂÈ
Ì‡ ÔË·˚Î¸ «ÒÂ„Ó‰Ìfl Ë ÒÂÈ˜‡Ò». ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ Á‰ÂÒ¸ ‰ÓÔÛÒÍ‡ÂÚÒfl
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÓÒ˜ÂÚ ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ·Û‰Û˘ÂÈ ÍÓÌÍÛÂÌÚÌÓÈ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı „ÎÓ·‡-
ÎËÁ‡ˆËË ·ËÁÌÂÒ‡.
114
ê‡Á‚ËÚËÂ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ç‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ‡ÌÂÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ÚÂÏËÌ‡ «‡Á‚ËÚËÂ»

Ë ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Ò ÌËÏ ‰Û„Ëı ÔÓÌflÚËÈ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÔÂÒÓÌ‡Î‡ ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ‡Á‚ËÚËÂÏ ‚ ‚Ë‰Â ÒıÂÏ˚ .
ë‡ÏÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ
óÂÎÓ‚ÂÍ
ë‡ÏÓÓ·Û˜ÂÌËÂ ë‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ
ç‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl
ÔÓ„‡ÏÏ‡
ìÒÎÓ‚Ëfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl
ìÒÎÓ‚Ëfl ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl
ë‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
(Ù‡ÍÚÓ˚)
(Ù‡ÍÚÓ˚)
ñÂÎÂÌÓÔ‡‚ÎÂÌÌÓÂ
ËÁÏÂÌÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÇÌÂ¯Ìflfl ÒÂ‰‡
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
êËÒ.2.2 ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
àÒıÓ‰fl ËÁ ËÒ. 2.2 ÒÎÂ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÔÂÒÓÌ‡Î‡)

˝ÚÓ ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë Í‡˜ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÈ, ÔÓfl‚ÎflÂÏ˚ı ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ë ÓÚ‚Â˜‡˛˘ËÏ
Â„Ó Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÓ„‡ÏÏ‡Ï (·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏÛ ÍÓ-
‰‡Ï) Ë ÛÒÎÓ‚ËflÏ ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚. ìÒÎÓ‚Ëfl
‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ — ˝ÚÓ ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓˆËÛÏ‡ Ë ÔËÓ‰˚,
ÙÓÏËÛ˛˘Ëı ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ù‡ÍÚÓ˚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ÇÎËflÌËÂ ‚ÌÂ¯-
ÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÂÁ ÒËÒÚÂÏÌÛ˛
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÂÒÓÌ‡Î‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ Â„Ó Ó·Û˜ÂÌË˛, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË˛,
‡Á‚ËÚË˛ Ë ˜ÂÂÁ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ ÔËÓ‰Û.
115
èË ˝ÚÓÏ ÔÓ‰ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍË

Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÈ ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı ÎË˜ÌÓÒ-
ÚË Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡ [3] ËÎË ÓÒ‚ÓÂÌËÂ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë
Ò‚flÁ‡ÌÌÓ„Ó Ò ÌËÏ ÛÓ‚Ìfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl [50]. èÓ‰ Ó·Û˜Â-
ÌËÂÏ — ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Û˜ËÚÂÎfl Ë Û˜‡˘Â„ÓÒfl ÔÓ ÔÓÁÌ‡ÌË˛
fl‚ÎÂÌËÈ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡, Ëı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ, ËÒÚÓËfl ‡Á‚ËÚËfl
Ë ÓÒ‚ÓÂÌËË ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË [3]. ÇÓÒÔËÚ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ
ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó ‚ÎËflÌËfl, ˆÂÎ¸ ÍÓÚÓÓ„Ó ‚ Ì‡ÍÓÔÎÂÌËË Â·ÂÌÍÓÏ ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏÓ„Ó ‰Îfl ÊËÁÌË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Ë ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl
Û ÌÂ„Ó ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ [46]. é·Û˜ÂÌËÂ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÓÚ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸˛. èË Ó·Û˜ÂÌËË ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ì „ÓÒÛ-
‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸Ì˚È ÒÚ‡Ì‰‡Ú. Ç ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡
ÌÂÚ. à Ó·Û˜ÂÌËÂ, Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ˚ Ì‡ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
(ÒÏ. ËÒ. 2.1). é·Û˜ÂÌËÂ ÔÓÏÓ„‡ÂÚ Ì‡ÍÓÔËÚ¸ ÓÔ˚Ú ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ë ÔÂ‰-
ÏÂÚÌÓÈ ÒÙÂ‡ı, ‡ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ — ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ — ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ Ì‡˜‡Î¸ÌÓÈ, ÒÂ‰ÌÂÈ Ë ‚˚Ò¯ÂÈ
Í‚‡ÎËÙËÍ‡ˆËË ‰Îfl ‡·ÓÚ˚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ê‡Á‚ËÚËÂ, Í‡Í Í‡ÚÂ„ÓËfl ‰Ë‡ÎÂÍÚËÍË, fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ
ÔËÏÂÌÂÌËfl ÔËÌˆËÔ‡ ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ Ò‚flÁË Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ê‡Á‚ËÚËÂ
ÂÒÚ¸ ÌÂÓ·‡ÚËÏÓÂ, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÂ ËÁÏÂ-
ÌÂÌËÂ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı Ë Ë‰Â‡Î¸Ì˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚, ÔË‚Ó‰fl˘ÂÂ Í ‚ÓÁÌËÍ-
ÌÓ‚ÂÌË˛ ÌÓ‚Ó„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚‡.
ê‡Á‚ËÚËÂ ÔËÌflÚÓ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú
ˆÂÎÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ËÁÏÂÌÂÌËÈ — ÔÓ„ÂÒÒË‚Ì˚ı Ë Â„ÂÒÒË‚Ì˚ı, Ó·‡-
ÚËÏ˚ı Ë ÌÂÓ·‡ÚËÏ˚ı, ÔÂ˚‚‡˛˘ËıÒfl Ë ÌÂÔÂ˚‚Ì˚ı, ÒÚ‡·ËÎ¸-
Ì˚ı Ë ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ı, ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı
Ò ÛÒÎÓÊÌÂÌËÂÏ Ë ÛÔÓ˘ÂÌËÂÏ ‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÈÒfl ÒËÒÚÂÏ˚, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ-
Ì˚ı Ë ÒÚÓı‡ÒÚË˜ÂÒÍËı Ë ÏÌ. ‰. é‰Ì‡ÍÓ, ÌÂ ‚ÒÂ ËÁÏÂÌÂÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl
‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚ÏË Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ÏË ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ÏË ‡Á‚ËÚËfl. Ç Í‡˜ÂÒÚ-
‚Â Ú‡ÍÓ‚˚ı ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ÌÂÓ·‡ÚËÏ˚Â, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
ËÁÏÂÌÂÌËfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘ËıÒfl ÒËÒÚÂÏ-
Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ.
èÓˆÂÒÒ ‡Á‚ËÚËfl Í‡Í ·˚ ÔÓ·Ë‚‡ÂÚÒfl, ÔÓÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚ ÒÂ·Â ‰Ó-
Ó„Û ÒÍ‚ÓÁ¸ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËË, ÓÚÍÎÓÌÂÌËfl, ËÁÏÂÌÂÌËfl.
à ‚ ÚÓÈ ÏÂÂ, ‚ Í‡ÍÓÈ ˝ÚÓÚ ÔÓˆÂÒÒ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È, ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌ-
Ì˚È, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ Ó„‡ÌËÁÛÂÏ˚È, ‰‡ÌÌ˚Â ËÁÏÂÌÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ‡ÍÍÛÏÛÎËÓ-
‚‡Ú¸Òfl, ËÌÚÂ„ËÓ‚‡Ú¸Òfl, ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡Ú¸Òfl ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÛ˛
ÎËÌË˛, Ú‡ÂÍÚÓË˛ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ëÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÌÂÓ·‡ÚËÏÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl, Ó‰Ì‡ÍÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸
116
Â„Ó ‚ ‚Ë‰Â ‚ÂÍÚÓ‡ ·˚ÎÓ ·˚ ÒÎË¯ÍÓÏ „Û·˚Ï ÔË·ÎËÊÂÌËÂÏ.

ÜËÁÌÂÌÌ˚Â Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÎÓ„ËÍ‡ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú ‚ÓÁ‚‡Ú˚, ‰Â‚Ë‡ˆËË, ‚ÂÏÂÌÌ˚È Â„ÂÒÒ, ÔÓ‚ÚÓÂÌËÂ
ÔÓÈ‰ÂÌÌÓ„Ó, Á‡ÏÂ‰ÎÂÌËfl Ë ˚‚ÍË, ÛÒÍÓÂÌËfl. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‡Á-
‚ËÚËÂ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ï˚ÒÎËÚÒfl Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ
‰‚ËÊÂÌËfl ÔÓ ‚ÓÒıÓ‰fl˘ÂÈ ‚ÒÂÈ Ï‡ÒÒ˚ ÛÊÂ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
Ë Ó·Ó„‡˘ÂÌËfl ÌÓ‚˚Ï. Ç ‡Á‚ËÚËË ÒÚ‡ÓÂ ÛıÓ‰ËÚ, ‡ ÌÓ‚ÓÂ ÔËıÓ‰ËÚ,
ÛÚ‚ÂÊ‰‡fl ÒÂ·fl ‚ ·Ó¸·Â ÒÓ ÒÚ‡˚Ï.
ìÒÎÓ‚Ëfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ
èÓ‰ ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ÔÓ-

ÌËÏ‡ÂÚÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
å˚ „Ó‚ÓËÏ Ó ÚÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ, ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl ‚ÌÛÚË Ë ‚ÌÂ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡, Ë ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÈ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
Ò‚ÓËÏ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ. ÑÎfl ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÛÒÎÓ‚ËÈ
‡Á‚ËÚËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÏ ÒËÒÚÂÏÛ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‚Ë‰Â
ÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ (ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂÏ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂÒÓÌ‡Î‡) Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÈ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl
ÒËÒÚÂÏ‡) (ËÒ. 2.3). ìÔ‡‚Îfl˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë
ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, „‡Ê‰‡ÌÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ (Éé),
Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ (éé), ‰‚ËÊÂÌËÈ (éÑ) Ë Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÛ˛
‡·ÓÚÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Â„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ).
àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Â˘Â ÅÓ„‰‡ÌÓ‚ Ä. Ä. ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÛÒ-
ÎÓ‚ËflÏË ‡Á‚ËÚËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ fl‚Îfl˛ÚÒfl Ì‡ÎË˜ËÂ [16]:
• ÓÚÍ˚ÚÓÒÚË Ú. Â. ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ó·ÏÂÌ Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰ÓÈ ÂÒ-
ÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ (ÔËÓ‰ÓÈ) (Ö) Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÈ (ÒÓˆËÛÏÓÏ) (à);
ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ (6), ˝ÌÂ„ËÂÈ (7), ‚Â˘ÂÒÚ‚ÓÏ (8) (ËÒ 2.4);
• Û Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÎË (9);
• ÒÂ‚ËÒ‡ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË (3), Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
(1) ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ (2) Ó „‡ÏÓÌË˜ÌÓÈ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÙÛÌÍˆËË Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÔËÌflÚËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘Ëı ÏÂ.
èÓÎÌÓÒÚ¸˛ Á‡Í˚Ú˚ÏË ÒËÒÚÂÏ˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÂÓÂÚË-
˜ÂÒÍË, ÌÓ ÚÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ, Á‡Í˚ÚÓÒÚ¸ ÒÓı‡Ìfl˛˘‡fl ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡Ú¸Òfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚Ï ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ
ÔÓÒÚÛÔÎÂÌË˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ˝ÌÂ„ËË, Ë ‚Â˘ÂÒÚ‚‡ ÌÂ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË
Ò ˆÂÎflÏË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ËÏÂÚ¸ ˆÂÎ¸
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË Á‡ÍÓÌ‡ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl. Ç‡ÊÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó
117
ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÔÓ‰ ˆÂÎ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡

ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ. é·‡˘‡ÂÏ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ˆÂÎË Â„Ó ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ˆÂÎË ‡Á‚ËÚËfl).
èÓ‰ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÉÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó, ë‡ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ

Éé, éé, éÑ (Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ) ‚ÌÂ¯ÌÂÈ
ÒÂ‰˚
èÓ‰ÒËÒÚÂÏ‡
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ñÂÎ¸ ‡Á‚ËÚËfl
êËÒ.2.3 ëËÒÚÂÏ‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

1 — Í‡Ì‡Î˚ ÍÓÏ‡Ì‰ÌÓÈ Ò‚flÁË;
2 — Í‡Ì‡Î˚ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË.
Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ Û˜ÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Á‡ÍÓÌ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÛÔ‡‚ÎflÂ-

ÏÓÈ Ë ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ˚ ÚÂ·ÛÂÚ ˜ÚÓ·˚ ÓÌË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡ÎË
ˆÂÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. «ëÎÛÊ·‡
·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÛ˛, ÙËÁË-
˜ÂÒÍÛ˛ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ Â„Ó ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÌÓ
„Î‡‚ÌÓÂ ÂÂ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÔÂËÓ‰ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË. Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ
ÒÂ‚ËÒ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË Â‡ÎËÁÛÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛.
ëÂÈ˜‡Ò ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚È ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰
Í Ó·˙flÒÌÂÌË˛ fl‚ÎÂÌËÈ ÊËÁÌË [19]. Ç ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ˆËÍÎÂ ÊËÁÌË
ÔÓËÒıÓ‰flÚ ÒÎÓÊÌ˚Â ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚Â ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl, ‰Îfl ÔÂ-
ÂÒÚÓÈÍ‡ ÍÓÚÓ˚ı ˝ÌÂ„Ëfl ÊË‚ÓÈ Ï‡ÚÂËË ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ ‡·ÓÚÛ ‚ÌÛÚ-
Ë Ë ‚ÌÂ ÒËÒÚÂÏ˚. é·ÏÂÌ ÊË‚˚ı Ó„‡ÌËÁÏÓ‚ ‚Â˘ÂÒÚ‚ÓÏ Ë ˝ÌÂ„ËÂÈ
118
Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÓÒÚÛ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË Ë ÓÚË-

ˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ˝ÌÚÓÔËË ‚ ÌËı, Ú. Â. ÓÚÚÓÍÛ ˝ÌÚÓÔËË ËÁ Ó„‡ÌËÁÏ‡, Ë ÚÂÏ
Ò‡Ï˚Ï ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚÒfl Ëı ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ. ñÂÎÂ‚ÓÂ Ì‡ÁÌ‡-
˜ÂÌËÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓ ÒÂ‰ÓÈ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËË Ó„‡ÌËÁÏ‡
ÓÚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˝ÌÚÓÔËË, Ó·‡ÁÛÂÏÓÈ ÔË ÔÂ‚‡˘ÂÌËflı ˝ÌÂ„ËË
‚ ÊË‚˚ı Ó„‡ÌËÁÏ‡ı Ë ËÁ‚ÎÂ˜ÂÌËË ËÁ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ ÓÚËˆ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÈ ˝ÌÚÓÔËË.
9
1. é„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÏÓÁ„
* ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡);
4 2. èÓˆÂÒÒ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó
1 Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ó ÒÓÒÚÓflÌËË
5
·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚;
2
3. «ëÎÛÊ·‡ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË»
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
4. É‡ÌËˆ‡ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ó„‡-
6 6 ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÂ‰˚ (ÚÂÎ‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡);
Ö 3 à
ÔËÓ‰‡
7 7 ÒÓˆËÛÏ 5. É‡ÌËˆ‡ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚
·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓ„Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
8 8 ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl;
6. àÌÙÓÏ‡ˆËfl;
7. ùÌÂ„Ëfl;
8. ÇÂ˘ÂÒÚ‚Ó;
9. ñÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
êËÒ 2.4 ìÒÎÓ‚Ëfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl

Ë ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
é„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÒÂ„‰‡ ÒÚÂÏËÚÒfl ÏËÌËÏËÁËÓ‚‡Ú¸ ËÏÂÌÌÓ

˝ÌÚÓÔË˛.
ù. Å‡Û˝ ‚‚ÂÎ ‰Îfl ÊË‚Ó„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÔÓÌflÚËÂ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ÚÂ-
ÏÓ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓ„Ó ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÍÓÚÓÓÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÔË Ì‡ÎË˜ËË
ÚÂı ÛÒÎÓ‚ËÈ [51]:
• Ò‡ÏÓ Ì‡ÎË˜ËÂ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË, ÔÓfl‚Îfl˛˘ÂÂÒfl ·ÂÁÓ ‚Òfl-
ÍÓ„Ó ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ú. Â. Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡;
• Â‡ÍˆËfl Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‚˚‡‚ÌË‚‡˛˘‡fl „‡‰ËÂÌÚ
˝ÌÂ„ËË Ë ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛˘‡fl Â„Ó ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ
119
(‚ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÌËË — ˝ÚÓ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ‡Á‰‡ÊËÏÓÒÚË

Ë ‚ÓÁ·Û‰ËÏÓÒÚË);
• Ì‡ÍÓÔÎÂÌËÂ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË ÔÛÚÂÏ ‡·ÓÚ˚ ÔÓÚË‚ Ù‡ÍÚÓ-
Ó‚, ‚Â‰Û˘Ëı Í ‡‚ÌÓ‚ÂÒË˛, ˜ÚÓ ‚ ·ËÓÎÓ„ËË ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡
ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë ÔËÒÔÓÒÓ·ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ñÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ (ˆÂÎÂ‚‡fl ÙÛÌÍˆËfl) ÒËÒÚÂÏ˚ Ò Ó‰ÌÓÈ
ÒÚÓÓÌ˚, ˝ÚÓ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÒËÒÚÂÏÓÈ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÙËÁË˜ÂÒÍËı Á‡ÍÓÌÓ‚, Ë
ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó Á‡ÍÓÌÓ‚ ÒÓı‡ÌÂÌËfl, ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÓÒÚÓflÌËfl ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË
Ë ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚. ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl
‰ÓÎÊÌ‡ ‚ÍÎ˛˜‡Ú¸ ‚ ÒÂ·fl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl
(‡‰‡ÔÚ‡ˆËË) ÔÛÚÂÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚ı Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı
Ó·‡ÚÌ˚ı Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ÒËÒÚÂÏÓÈ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ. ëÓ‰ÂÊ‡-
ÌËÂÏ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚. ë Ó·˘Â·ËÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÂ ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÂ
ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Â„Ó Í‡Í ‚Ë‰‡, Ú. Â. ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÊËÁÌË Ì‡ áÂÏÎÂ.
ÅÂÁ ‡Á‚ËÚËfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÂÂÒÚ‡ÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ (ÔÓÒÚÛÎ‡Ú Â‰ËÌÒÚ-
‚‡ Ë ·Ó¸·˚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚÂÈ). ìÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ÊË‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÂÂ ‡Á‚ËÚËË, ÌÓ ˝ÚÓ ‡Á‚ËÚËÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÏË
ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚflÏË. éÌÓ Ó·ÂÚ‡ÂÚ ÌÓ‚˚Â Ò‚ÓÈÒÚ‚‡: ‚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËË ÓÌÓ
«ÒÎÂÔÓ», ‚ ÒËÎ¸ÌÓ ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒ‡ı — «ÔÓÁÂ‚‡ÂÚ» [23, 43].
ÑÎfl ÒÎÓÊÌ˚ı Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËıÒfl Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰˚
ÔÓˆÂÒÒ˚ Ó·ÏÂÌ‡ ‚Â˘ÂÒÚ‚ÓÏ Ë ˝ÌÂ„ËÂÈ Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ, Ë‰ÛÚ
ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÛÒÎÓ‚ËÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÌÂÎËÌÂÈÌ˚Ï ÔÓˆÂÒÒÓÏ.
çÂÎËÌÂÈÌÓÒÚ¸ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ÙÎÛÍÚÛ‡ˆËflÏË ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ
ÔÓÓ„Ó‚ÓÈ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÏ Ô‡‡ÏÂÚ‡Ï ÒËÒÚÂÏ˚
(˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ·ËÙÛÍ‡ˆËÈ Ë ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓÒÚ¸˛ ËÁÏÂÌÂ-
ÌËÈ ÔÛÚÂÈ ‡Á‚ËÚËfl. èÓ‰ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂ-
ÌËÂ ‚ ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ ‰ËÒÒËÔ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒÂ‰Â ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
ÒÚÛÍÚÛ, ‡Á‚Ë‚‡˛˘ËıÒfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË. è‡‡ÏÂÚ˚ ˝ÚËı ÒÚÛÍÚÛ
ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË ÒÂ‰˚ Ë Ï‡ÎÓ Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ ÌÂ-
‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÒÚË ‚ ‚Ë‰Â ÔÓÚÓÍÓ‚ ˝ÌÂ„ËË Ë ‚Â˘ÂÒÚ‚‡.
ê‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl Ò Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ËÁÏÂÌÂÌËflÏË, Ò ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËÂÏ
ÛÓ‚Ìfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÎË¯¸ ÓÚÍ˚Ú˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ [46]. óÂÎÓ‚ÂÍ
ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í Ú‡ÍËÏ ÒËÒÚÂÏ‡Ï [19, 31]. é‰Ì‡ÍÓ Ì‡ËÎÛ˜¯ËÏ Ó·‡ÁÓÏ
‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡, Û ÍÓÚÓÓÈ: Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚È ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË; Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌ˚È
ÏÂı‡ÌËÁÏ Á‡˘ËÚ˚ („‡ÌËˆ‡) ÓÚ ÒË„Ì‡ÎÓ‚ ÔÂ‚˚¯‡˛˘Ëı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒ-
ÚË ‡‰‡ÔÚÂ‡ (ÒÂ‚ËÒ‡ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË); Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ·Î‡„ÓÔËflÚÌ‡fl ÒÂ‰‡
‰Îfl ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl ‡·Ó˜Â„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‡‰‡ÔÚÂ‡ Ë „‡ÌËˆ˚;
120
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÂ‚ËÒ‡ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË (ÒÎÛÊ·˚ ·ÂÁÓ-

Ô‡ÒÌÓÒÚË) (ËÒ 2.4). éÒÎ‡·ÎÂÌËÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡-
ÌËÁ‡ˆËË Ë Á‡˘ËÚ˚, ÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ˝ÚËÏ
ÏÓÊÌÓ Ó·˙flÒÌËÚ¸ Ó·Ì‡ÛÊË‚¯Û˛Òfl ‚‰Û„ ÌÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÚË‚Ó-
ÒÚÓflÚ¸ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ËÁ‚ÌÂ. í‡ÍËÏ
Ó·‡ÁÓÏ, ‚ÌÛÚË ÒËÒÚÂÏ˚ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) Ì‡‰Ó ËÒÍ‡Ú¸ ÔË˜ËÌ˚, ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ
Í ÛÚ‡ÚÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓflÚ¸ ‚ÎËflÌË˛ ÌÂ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚ı
‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚. ÇÚÓ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl, ÒÓÁ‰‡˛˘‡fl
ÛÒÎÓ‚Ëfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ÔÓ ÅÓ„‰‡ÌÓ‚Û Ä. Ä., ˝ÚÓ ˆÂÎ¸. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl,
ÒËÒÚÂÏ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ËÏÂÚ¸ ˆÂÎ¸. è‡‚ÎÓ‚ à. è. ÓÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ
ÂÙÎÂÍÒÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚‰ÂÎflÎ ÂÙÎÂÍÒ ˆÂÎË — ÒÚÂÏÎÂÌË˛ Í Ó·Î‡‰‡-
ÌË˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ‡Á‰‡Ê‡˛˘ËÏ ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ, ÔÓÌËÏ‡fl Ë Ó·Î‡‰‡-
ÌËÂ, Ë ÔÂ‰ÏÂÚ ‚ ¯ËÓÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ÒÎÓ‚‡. ëÛÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ÂÙÎÂÍÒ‡ ÌÂ
‚ ˆÂÎË ËÎË ÂÂ ˆÂÌÌÓÒÚË, ‡ ‚ ÒÚÂÏÎÂÌËË. ë‡Ï‡ ˆÂÎ¸ — ‰ÂÎÓ ‚ÚÓÓ-
ÒÚÂÔÂÌÌÓÂ; ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ÌÂÈ — ‚ ˝ÚÓÏ „Î‡‚ÌÓÂ... êÂÙÎÂÍÒ ˆÂÎË ËÏÂÂÚ
Ó„ÓÏÌÓÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÓÌ ÂÒÚ¸ ÓÒÌÓ‚Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
˝ÌÂ„ËË Í‡Ê‰Ó„Ó ËÁ Ì‡Ò [45]. «ÜËÁÌ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Û ÚÓ„Ó Í‡ÒÌ‡ Ë ÒËÎ¸Ì‡,
ÍÚÓ ‚Ò˛ ÊËÁÌ¸ ÒÚÂÏËÚÒfl Í ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÏÓÈ, ÌÓ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ
‰ÓÒÚËÊËÏÓÈ ˆÂÎË ËÎË Ò Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Ï Ô˚ÎÓÏ ÔÂÂıÓ‰ËÚ ÓÚ Ó‰ÌÓÈ
ˆÂÎË Í ‰Û„ÓÈ. ÇÒfl ÊËÁÌ¸, ‚ÒÂ ÂÂ ÛÎÛ˜¯ÂÌËfl, ‚Òfl ÂÂ ÍÛÎ¸ÚÛ‡
‰ÂÎ‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ Î˛‰¸ÏË, ÒÚÂÏfl˘ËÏËÒfl Í ÚÓÈ ËÎË ‰Û„ÓÈ ÔÓÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌÓÈ ‚ ÊËÁÌË ˆÂÎË. ...ÊËÁÌ¸ ÔÂÂÒÚ‡ÂÚ ÔË‚flÁ˚‚‡Ú¸ Í ÒÂ·Â, Í‡Í
ÚÓÎ¸ÍÓ ËÒ˜ÂÁ‡ÂÚ ˆÂÎ¸» [45]. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÂÙÎÂÍÒ‡ ˆÂÎË fl‚ÎflÂÚÒfl:
·˚ÒÚÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÛÒÔÓÍÓÂÌËfl Ë ‡‚ÌÓ‰Û¯ËÂ ÔÓÒÎÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË
Ë ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓ‚ÚÓÌÓ„Ó ÒÚÂÏÎÂÌËfl ‚ ‰‚ËÊÂÌËË Í ÌÓ‚ÓÈ ˆÂÎË.
ä‡Í Ë ‰Û„ËÂ ÂÙÎÂÍÒ˚, ÂÙÎÂÍÒ ˆÂÎË ÏÓÊÂÚ ÛÒËÎË‚‡Ú¸Òfl ËÎË
ÔÓ‰‡‚ÎflÚ¸Òfl ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ÏË. ÖÒÎË ˝ÚË
Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ Ì‡ Â„Ó ÔÛÚË ‚˚‰‚Ë„‡˛Ú Î˛·Ó„Ó Ó‰‡ ÌÂÔÂ-
Ó‰ÓÎËÏ˚Â ÔÂÔflÚÒÚ‚Ëfl (ÔÓËÁ‚ÓÎ, ÙÓÏ‡ÎËÁÏ, ‡‚ÌÓ‰Û¯ËÂ Ë Ú. ‰.),
ÌÂ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ‚Ë‰ÂÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌÛ˛ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û, ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ
ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ Ô‡ÒÒË‚ÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó, ÎË¯ÂÌÌÓÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Á‡„Îfl-
‰˚‚‡Ú¸ ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ, ÒÚ‡‚ËÚ¸ ˆÂÎË Ë ‰ÓÒÚË„‡Ú¸ Ëı. éÚÏÂÚË‚ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸
ˆÂÎË, Á‡‰‡‰ËÏ ‚ÓÔÓÒ Ó ˆÂÎË ÒËÒÚÂÏ˚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÎ¸
ÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ‡ Ú‡Í ÊÂ, Í‡Í Ë ÌÂ Ó·Ì‡Ó‰Ó‚‡Ì‡ ˆÂÎ¸ ·ÓÎ¸¯ÓÈ Ë ÒÎÓÊ-
ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Í‡ÍÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ìÍ‡ËÌ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ
ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëfl, ÍÓ„‰‡ ÓÌ Ò‚ÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÒÚ‡‚ËÚ ÚÓÎ¸ÍÓ Ò Û˜ÂÚÓÏ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ë ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËfl Ë ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Â„Ó ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ Û ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡
Ì‡ÒÂÎÂÌËfl ·˚ÎÓ ‰ÂÙÓÏËÓ‚‡ÌÌÓÂ «ÍÓÏÏÛÌËÒÚË˜ÂÒÍÓÂ» ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËÂ,
ÓÔÂ‰ÂÎfl‚¯ÂÂ ˆÂÎË, ˆÂÌÌÓÒÚË, Ë‰Â‡Î˚, ÊËÁÌÂÌÌÛ˛ ÔÓÁËˆË˛ Ë Ú. ‰.
121
èÓ‰ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÎËˆÂ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ËÌÒÚËÚÛ-

ÚÓ‚ ‚Ó‰Â Ë ÒÏÂÌËÎ‡ ˆÂÎË, ÌÓ ÓÒÚ‡‚ËÎ‡ ÔÂÊÌËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚, ÙÓÏ˚,
ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. èÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ‰ÂÎÂÌËÂ ÙÓÏ˚ ÓÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
(ÏÓÙÓÎÓ„ËË) Ë, Í‡Í Ï˚ ÛÊÂ „Ó‚ÓËÎË, ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ‡Á‚ËÚË˛
ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ÍËÁËÒ‡. ãË˜Ì˚È ÊÂ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ Û ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ ÒÓ„Î‡-
ÒÛÂÚÒfl Ò ˆÂÎ¸˛ «„‡·ËÚÂÎ¸ÒÍÓ„Ó Í‡ÔËÚ‡ÎËÁÏ‡».
Ç‡ÊÌ˚Ï ˝ÎÂÏÂÌÚÓÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÓ-
‚ÂÌ¸ ‚Î‡‰ÂÌËfl ÂÙÎÂÍÒËÂÈ [4]. êÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ë
Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ‚ Î˛·ÓÈ Ô‡ÍÚËÍÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ‚ÓÁÌËÍÎÓ
Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÂ [4]. èË ˝ÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍ‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÂÙÎÂÍÒËË
(ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËfl ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl) Ó·ÒÎÛÊË‚‡ÂÚ ÔÂÂıÓ‰
Í ÍËÚË˜ÂÒÍÓÈ (Ó·Ì‡ÛÊÂÌËÂ ÔË˜ËÌ˚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl) Ë ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ
(ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡ ÔÂÊÌÂÈ ÌÓÏ˚) ÙÛÌÍˆËflÏ. «ë‡Ï‡ ÍËÚËÍ‡ Ë ÌÓÏËÓ-
‚‡ÌËÂ Í‡Í ·˚ ‚˚‡ÒÚ‡˛Ú ËÁ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓ„Ó ÂÙÎÂÍÒËÓ‚‡ÌËfl» [3].
èÓÒÚÓÂÌËÂ Í‡ÚËÌ˚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰‡ÂÚ Ï‡ÚÂ-
Ë‡Î ‰Îfl ÍËÚËÍË Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl (ËÁÏÂÌÂÌËfl ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚ı ÔÎ‡ÌÓ‚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ë Ú. ‰.). ê‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÈÒfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ‡ÍÚË‚ÌÓ ÔÓÁÌ‡˛˘ËÈ ÒÂ·fl Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË, ÔÓÒÚÓflÌÌÓ
ÂÙÎÂÍÒËÛÂÚ Ì‡‰ Ò‚ÓËÏË ÔÓÒÚÛÔÍ‡ÏË, Ì‡‰ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÏ˚ÏË Á‡ÚÛ‰-
ÌÂÌËflÏË ‚ Â¯ÂÌËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Á‡‰‡˜. èÓÒÚÛÔÓÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÂÏ
Ò‚flÁÛ˛˘ËÏ Á‚ÂÌÓÏ ÏÂÊ‰Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ë Â„Ó ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛,
ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÂÂ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚË˛. èÓÌËÏ‡fl ÒÚÛÍÚÛÛ ÔÓÒÚÛÔÍ‡, ‚‡Ê-
ÌÓÒÚË ÂÙÎÂÍÒËË Ì‡‰ ÌËÏ Ò Û˜ÂÚÓÏ Â‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë Ó·ÒÚÓfl-
ÚÂÎ¸ÒÚ‚, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÔÓÒÓ·Ì˚Ï Á‡ÌËÏ‡Ú¸ ÔÓÁËˆË˛ «Ì‡‰»
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ («‚˚ıÓ‰ËÚ¸» ËÁ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË), Â-
‡Î¸ÌÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ë. ã. êÛ·ËÌ-
¯ÚÂÈÌ ‚˚‰ÂÎflÎ [52] ‰‚‡ ÒÔÓÒÓ·‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏËÂ:
1. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ‚˚ıÓ‰ËÚ Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËÈ, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÓÌ ÊË‚ÂÚ. á‰ÂÒ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÂÒ¸ ‚ÌÛÚË ÊËÁ-
ÌË ‚ÒflÍÓÂ Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Ï
fl‚ÎÂÌËflÏ, ÌÓ ÌÂ Í ÊËÁÌË ‚ ˆÂÎÓÏ. í‡Í‡fl ÊËÁÌ¸ ‚˚„Îfl‰ËÚ
Í‡Í ÔËÓ‰Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ, ıÓÚfl ˜‡ÒÚÓ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
2. ë‚flÁ‡Ì Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ÂÙÎÂÍÒËË, ÍÓÚÓ‡fl Í‡Í ·˚ ÔËÓÒÚ‡-
Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ, ÔÂ˚‚‡ÂÚ ˝ÚÓÚ ÌÂÔÂ˚‚Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ ÊËÁÌË Ë
‚˚‚Ó‰ËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ Á‡ ÂÂ ÔÂ‰ÂÎ˚. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ·˚
Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÔÓÁËˆË˛ ‚ÌÂ ÂÂ. ...á‰ÂÒ¸ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl ÎË·Ó ÔÛÚ¸ Í ‰Û-
¯Â‚ÌÓÈ ÓÔÛÒÚÓ¯ÂÌÌÓÒÚË, Í ÌË„ËÎËÁÏÛ, Í Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ
ÒÍÂÔÚËˆËÁÏÛ, Í ÏÓ‡Î¸ÌÓÏÛ ‡ÁÎÓÊÂÌË˛... ËÎË ‰Û„ÓÈ ÔÛÚ¸ —
Í ÔÓÒÚÓÂÌË˛ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÓÁËˆËË Ì‡ ÌÓ‚ÓÈ
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚Â. óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÔÓ‰ÎËÌÌ˚Ï ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ
122
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Â„Ó ÔÓÒÚÛÔÍË Ó·ÂÚ‡˛Ú ÙËÎÓÒÓÙÒ-

ÍËÈ ÓÚÚÂÌÓÍ, ÓÌ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Á‡ ıÓ‰ Ò‚ÓÂÈ
ÊËÁÌË, Á‡ ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÏÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÌÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ ÔÓÌË-
Ï‡ÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÂÙÎÂÍÒËË Â˘Â ÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÂÂ ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚ÌÓÂ ÔËÏÂÌÂÌËÂ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ. êÂÙÎÂÍÒËfl — ˝ÚÓ Ì‡‚˚Í,
ÍÓÚÓ˚È ÚÂ·ÛÂÚÒfl ‡Á‚Ë‚‡Ú¸ Ô‡ÍÚËÍÓÈ, ˝ÚÓ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì‡fl
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÓÚÍ˚ÚÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Ì‡ÎË˜ËÂ Û ÌÂ„Ó
«‡‰‡ÔÚËÛ˛˘Â„Ó ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡», Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Â„Ó ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸
Í ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚, ˆÂÎË Ë ‚Î‡‰ÂÌËÂ ÂÙÎÂÍÒËÂÈ
ÒÓÁ‰‡˛Ú ÂÏÛ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl ‡Á‚ËÚËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ
‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl (ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÚ Ò‚ÓÈ ÂÒÛÒ), ÛÔ‡‚Îflfl ˝ÚËÏ
‡Á‚ËÚËÂÏ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‡Á‚ËÚËÂ Â„Ó ÂÒÛÒ‡. é‰Ì‡ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
Â‡ÎËÁÛÂÚ Ò‚ÓË Á‡Ï˚ÒÎ˚, ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â,
‚ Ó·˘ÂÌËË Ò ÒÂ·Â ÔÓ‰Ó·Ì˚ÏË... ‚ ÚÂı ÒÙÂ‡ı ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÈ [72].
èË ˝ÚÓÏ ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÒÓˆËÛÏ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ „‡ÏÓ-
ÌË˜ÌÓÂ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËÂ ‚ÒÂı ÚÂı ÒÙÂ ÔË Ó·˙Â‰ËÌfl˛˘ÂÏ ÔËÁÌ‡ÌËË
Ó·˘ÂÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. é„‡ÌËÁÛ˛˘ÂÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‚ÒÂ-
ÒÚÓÓÌÌÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÏÓÊÂÚ ‚˚ÒÚÛ-
Ô‡Ú¸ Í‡‰Ó‚‡fl ÔÓÎËÚËÍ‡, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ‡fl Ì‡ ÔÓÁÌ‡ÌËË Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ‰ËÌ‡ÏËÍË Ë ÒÎÛÊ‡˘‡fl ËÌÚÂÂÒ‡Ï Í‡Í
„ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, Ú‡Í Ë „‡Ê‰‡ÌÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡. Ç ÒÎÛ˜‡Â Ì‡ÎÓÊÂÌËfl Ì‡
Í‡‰Ó‚Û˛ ÔÓÎËÚËÍÛ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ‰ÂÙÓÏ‡ˆËË ‚ ‡Á‚ËÚËË
‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ
(ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÂÂÏÂÌ) Â„Ó Í ÒËÒÚÂÏÌÓÏÛ ÍËÁËÒÛ.
îÂÌÓÏÂÌ˚ Ô‡ÒÒË‚ÌÓÒÚË Ë ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ‡Á‚ËÚËfl ËÏÂ˛Ú ‚ Ì‡ÛÍÂ
Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÒÚ‡ÚÛÒ ıÓÓ¯Ó ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
ÍÓÚÓ˚ı Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÈ flÒÌÓÒÚ¸˛. éÌË ÒÎÛÊ‡Ú (Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ
Í‡ÚÂ„ÓËÈ) ÔË Ó·‡˘ÂÌËË Í ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÊËÁÌË «ü» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í Ò‡-
ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË «ü» ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ ‚Â˘Ë Ë Ë‰ÂË. ùÚË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡
«ü» ÏÓ„ÛÚ ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸Òfl ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË Ë ÔËÓ‰ÓÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÏË
Ù‡ÍÚÓ‡ÏË, ˜ÚÓ ÔÓÎÛ˜ËÎÓ Ò‚ÓÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ ÍÓÌˆÂÔˆËË «ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸-
ÌÓ„Ó ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌËÁÏ‡», ‚ ÍÓÌˆÂÔˆËflı Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚË Ë ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌËÁÏ‡.
ç. ç. åÓËÒÂÂ‚ „Ó‚ÓËÚ Ó ÌÓ‚ÓÈ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ‚ ‡Á‚ËÚËË ÍÛÎ¸ÚÛ˚ —
Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË «ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡» [40]. é‰Ì‡ÍÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ
Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ÔË ËÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌ˚ı ÚÂÌ‰ÂÌˆËflı «Ï‡ÒÒÓÈ» ÏÓ„ÛÚ ÔÓ„-
ÎÓ˘‡Ú¸Òfl ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ˜‡ÒÚË. ÖÒÎË ‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ï‡ÒÒ˚ Ë
ÎË˜ÌÓÒÚË, ÚÓ ÌÂÎ¸Áfl ËÒÍÎ˛˜ËÚ¸ ÂˆË‰Ë‚ «·ÂÁÏÓÎ‚ÌÓ„Ó ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡»,
123
Í‡Í ÛÊÂ ·˚ÎÓ ‚ ˝ÔÓıÛ ÒÂ‰ÌÂ‚ÂÍÓ‚¸fl Ë ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ‚ÂÏfl.

ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ô‡ÒÒË‚Ì˚Ï. íÓÎ˜ÍÓÏ Í Ô‡ÒÒË‚ÌÓÒÚË ÏÓ„ÛÚ
·˚Ú¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl ÊËÁÌË ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ‚˚ÌÛÊ‰‡˛˘ËÂ ‚˚·Ë‡Ú¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛
«‰‚ÓÈÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl», Ú. Â. Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÔËÁÌ‡‚‡Ú¸ Ë ÌÂ ÔËÁÌ‡-
‚‡Ú¸ ÒËÒÚÂÏÛ ÔËÌflÚ˚ı ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ.
é·˙ÂÍÚÓÏ Í‡‰Ó‚ÓÈ ÔÓÎËÚËÍË fl‚Îfl˛ÚÒfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ÂÒÛÒ˚,
ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ — ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏË ÂÒÛÒ‡ÏË [72].
ì˜ËÚ˚‚‡fl, ˜ÚÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÌ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÚ Ò‚ÓÈ ÂÒÛÒ Ë ÚÓ, ˜ÚÓ ‚ÌÂ¯ÌÂÂ
(ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ) ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl, ÔÓ ÒÛÚË, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËÂÏ [11, 12], ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸ ‚ ˜ËÒÎÓ ÔËÓËÚÂÚÓ‚ Í‡‰Ó‚ÓÈ
ÔÓÎËÚËÍË ‚ÍÎ˛˜ËÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ë ‡Á‚Ë-
ÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
2.3.4 ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÍËÁËÒ Í‡Í ‰‚ËÊÛ˘‡fl ÒËÎ‡ ‡Á‚ËÚËfl
ìÒÎÓ‚ËÂÏ ÔÓ‚ÂÍË „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰Âfl-

ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ˚Ï «ÚÓÎ˜ÍÓÏ» ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
Ù‡ÍÚÓ‡, ‚ÒÂı ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ÍËÁËÒ-
Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl. ç‡Ë·ÓÎÂÂ Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛
ÔËÓ‰˚ ÍËÁËÒÓ‚ ‰‡ÂÚ ÒËÌÂ„ÂÚËÍ‡. ëËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ó·˙flÒÌÂÌËÂ
ÍËÁËÒÓ‚ Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚÒfl Ò Ì‡Û¯ÂÌÌ˚Ï ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂÏ Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰ÓÈ.
Ç ÍËÁËÒÌ˚È (·ËÙÛÍ‡ˆËÓÌÌ˚È) ÏÓÏÂÌÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÓÚÍ˚ÚÓÈ ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Í‡ÍÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ËÏÂ˛˘ÂÈ ‚˚‡ÊÂÌÌÛ˛ ÚÂÌ‰ÂÌˆË˛ Í Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË.
ê‡Á‚ËÚËÂ ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ì‡ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚ÓÏ ÔÓÒÚÍËÁËÒÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ
‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Á‡‚ËÒËÏ˚Ï ÓÚ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ„Ó ÙÎÛÍ-
ÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ‚ÎËflÌËfl ‚ ÚÓ˜ÍÂ ·ËÙÛÍ‡ˆËË, ‚ ÏÓÏÂÌÚ ÔËÍ‡ ÍËÁËÒÌ˚ı
ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ. Ç ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı ‚ÒÍ˚‚‡˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜-
Ì˚Â ÔË˜ËÌ˚, ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í ÍËÁËÒÛ, ˜ÚÓ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ÒÚ‡ÌÂÚ
ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ‡ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÓÌ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl
Í‡Í Ù‡ÍÚÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ËÒÚÓ˜ÌËÍË Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
äËÁËÒ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ ÒËÎÓÈ ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl, ÍÓ„‰‡ ÏÓÏÂÌÚ Ì‡Û¯ÂÌËfl ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÌÓ‚˚ı ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚÂÈ, ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ Ò ÛÁÎÓ‚˚ÏË ÏÓÏÂÌÚ‡ÏË ÔÓ‚ÓÓÚÌ˚ÏË ÔÛÌÍÚ‡ÏË
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„Ó Ú‡-
ÂÍÚÓË˛ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl. àÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ, ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ ÒËÎÓÈ ‡Á-
‚ËÚËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÂÂÎÓÏÌ˚Â, ÍËÁËÒÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË, ÚÂ·Û˛˘ËÂ
ÂÒÚ‡‚‡ˆËË ‚ÒÂÈ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚, ÌÓ‚˚ı
124
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Í ÒÂ·Â Ë Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, ÔÂÂÒÚÓÈÍË ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-

ÎÂÌËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂÓ‰ÌÓÍ‡ÚÌÓ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÍËÁËÒÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı,
ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÔÂËÓ‰ËÁ‡ˆËË ÍÓÚÓ˚ı fl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÂ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
ÒÂÌÒËÚË‚Ì˚Â ÔÂËÓ‰˚, ÌÂ ‚ÓÁ‡ÒÚÌ˚Â ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Â ÍËÁËÒ˚, ÌÂ ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚Â ÔÂÂıÓ‰˚, ‡ ÁÌ‡˜ËÏ˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒÓ·˚ÚËfl, ÚÂ·Û˛˘ËÂ
‚˚·Ó‡ ÌÓ‚ÓÈ Ú‡ÂÍÚÓËË ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË. êÂ¯‡˛˘ËÏ ÛÒÎÓ‚ËÂÏ
‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÍËÁËÒÓ‚ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Û„ÓÁ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎÂÌËfl ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, Á‡Ï˚ÒÎÓ‚, ‚ÎÂÍÛ˘‡fl Á‡ ÒÓ·ÓÈ
‚˚ÌÛÊ‰ÂÌÌÛ˛ ÍÓÂÍÚËÓ‚ÍÛ, ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÒˆÂÌ‡Ëfl,
ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÍÓ
‚ÂÏÂÌË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË ÒÚËÏÛÎËÛÂÚ ÔÓËÒÍ ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚Ì˚ı
‚˚ıÓ‰Ó‚ ËÁ ÍËÁËÒÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÏÓ·ËÎËÁÛÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÂÒÛÒ˚,
ÔÂÂ‰ ÍÓÚÓ˚ÏË ÌÂÂ‰ÍÓ ÓÚÒÚÛÔ‡˛Ú ‰‡ÊÂ ·ÓÎÂÁÌË. ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÏË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÓÚÌÓÒË-
ÚÂÎ¸ÌÓ ‡‚ÚÓÌÓÏÌ˚Ï Ë ÒÔÂˆËÙË˜Ì˚Ï ‰Îfl Í‡Ê‰ÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË. èË ˝ÚÓÏ,
ÔÓÔ‡‰‡fl ‚ ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚‡·ÓÚ‡Î, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ
ÓÚ ÊË‚ÓÚÌÓ„Ó ÏË‡, ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‚˚ÊË‚‡ÌËfl. àÏÂÂÚÒfl „ËÔÓÚÂÁ‡ ÔÒÂ‚‰Ó-
ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÚ·Ó‡, ÍËÚÂËË ÍÓÚÓÓ„Ó ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÎËÒ¸ Î˛‰¸ÏË.
«Ç˚ÊË‚‡ÎË Ò ·ÓÎ¸¯ÂÈ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚ¸˛ ÌÂ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ·ÓÎÂÂ ÔË-
ÒÔÓÒÓ·ÎÂÌÌ˚Â, ‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌÌ˚Â... ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ·˚Ú¸
‚ ÚÂÌË, ÍÓ„‰‡ Û·Ë‚‡˛Ú flÍËı, ·˚Ú¸ ÒÎ‡·˚Ï ËÎË ÔËÚ‚ÓËÚ¸Òfl ÒÎ‡·˚Ï,
ÍÓ„‰‡ Û·Ë‚‡˛Ú ÒËÎ¸Ì˚ı, ·˚Ú¸ ÛÏÌ˚Ï, ÍÓ„‰‡ ‰ÂÛÚÒfl „ÎÛÔ˚Â» [66].
é‰Ì‡ÍÓ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸Ì˚Â ÒËÎ˚ ÔÓ˜ÚË ·ÂÒÒËÎ¸Ì˚ ÔÂÂ‰
ÒËÎÓÈ ‰Ûı‡, «ÛÔflÏÒÚ‚ÓÏ ‰Ûı‡», Í‡Í Ì‡Á˚‚‡Î ˝ÚË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ı‡‡ÍÚÂ-
‡ Ç. î‡ÌÍÎ, ‡Ì‡ÎËÁËÛfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚˚ÊË‚‡ÌËfl ‚ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËÓÌ-
ÌÓÏ Î‡„ÂÂ [63]. ùÚ‡ ÒËÎ‡ ‰Ûı‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚Ï ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÏ
Ù‡ÍÚÓÓÏ. ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÍËÁËÒÂ ‚‡ÊÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÒÚÂÏÎÂÌËfl
Í Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÊÂÎ‡ÌËÂ ÔÓ·Û‰ËÚ¸ Ò‚ÓÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î,
Ò‚ÓË ÂÁÂ‚˚, ÔË·ÎËÁËÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÏË, «ÒÚ‡‚¯ËÈ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚-
Ì˚Ï» Í ÊË‚ÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË. êÂÍÓÌÒÚÛÍˆËfl ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡-
„‡ÂÚ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Í‡Í ÍËÁËÒÌÓÈ, ÔËÌflÚËÂ ÂÂ Í‡Í
Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÚÂ·Û˛˘ÂÈ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ÍÓÂÍÚËÓ‚ÍÂ ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚ı Á‡Ï˚ÒÎÓ‚, ÛÚÓ˜ÌÂÌË˛ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, ‚˚·Ó ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔË˜ËÌÌÓÒÚË ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl
ÍËÁËÒ‡ Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚÒfl ÌÂ Ò ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸˛ Ë ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ˚ÏË ÒÓÒÚÓfl-
ÌËflÏË Ó·˙ÂÍÚÓ‚, ‡ Ò ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚ÏË Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflÏË ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂ-
ÌËfl, Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. ÇÌËÏ‡ÌËÂ ÔË ˝ÚÓÏ Û‰ÂÎflÂÚÒfl
ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÈ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚË, ÍÓ„‰‡ Ï‡Î˚Â ÔË˜ËÌ˚ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÓ‰ËÚ¸
·ÓÎ¸¯ËÂ ÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÏÓÊÂÚ
125
·˚Ú¸ ÔË‚Â‰ÂÌ ‚ ÍËÁËÒÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÓ ÏÌÂÌË˛ à. èË„ÓÊËÌ‡ ÚÂÏ

·˚ÒÚÂÂ, ˜ÂÏ ·ÓÎÂÂ ÓÌ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎÂÌ Í ‚ÌÂ¯ÌËÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ.
ëÎ‡·˚Â ÒË„Ì‡Î˚ Ì‡ ‚ıÓ‰Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÓÊ‰‡Ú¸ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â
ÓÚÍÎËÍË Ë ÔË‚Ó‰ËÚ¸ Í ÌÂÓÊË‰‡ÌÌ˚Ï ˝ÙÙÂÍÚ‡Ï. ëËÒÚÂÏ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ
ÏÓÊÂÚ ÔÂÂÒÚÓËÚ¸Òfl Ú‡Í, ˜ÚÓ ÂÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ·Û‰ÂÚ Í‡Á‡Ú¸Òfl ÌÂÔÂ‰-
ÒÍ‡ÁÛÂÏ˚Ï [46, 47]. èÓ‚ÓˆËÛ˛˘ËÂ ÍËÁËÒ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ-
‚‡ Ú‡Í ËÎË ËÌ‡˜Â ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ò ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË. Ç‡ÊÌÂÈ¯ËÏ
ÔËÁÌ‡ÍÓÏ ÍËÁËÒ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í ‚‡ÊÌ˚Ï ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ ıÓ‰Â ÍËÁËÒ‡ ËÁÏÂ-
ÌflÂÚÒfl ÒÔÓÒÓ· ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒ‡ ‡Á‚ËÚËfl, ÚÓ ÎÂ„ÍÓ ‚ÏÂ¯‡Ú¸Òfl
‚ ‡·ÓÚÛ ‚ÌÛÚËÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔÓËÒÍÛ
Ó·ÌÓ‚ÎÂÌÌ˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ.
äÓ„‰‡ ÍËÁËÒ ÒÓ‰ÂÊËÚ Â‡Î¸ÌÛ˛ Û„ÓÁÛ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛, ÔÓ-
ËÒıÓ‰ËÚ ‡ÒÔ‡‰ ÔË‚˚˜ÌÓ„Ó ÒÔÓÒÓ·‡ ÊËÁÌË, ‚˚ıÓ‰ ‚ ËÌÛ˛ Â‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸, Ì‡‡ÒÚ‡ÂÚ Ó˘Û˘ÂÌËÂ ÓÔÛÒÚÓ¯ÂÌÌÓÒÚË, ÌËÍ˜ÂÏÌÓÒÚË ·˚ÚËfl.
èÓ‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÍËÁËÒÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÌÂ„Ë·ÍÓÒÚ¸˛, ÔflÏÓÎËÌÂÈ-
ÌÓÒÚ¸˛, ÔËÏËÚË‚Ì˚Ï ÛÓ‚ÌÂÏ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Â„ÛÎflˆËË ÊËÁÌÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Á‡‚ËÒËÏÂÂ ÓÚ ÓÍÛÊÂÌËfl, „‡ÌËˆ˚
Â„Ó ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ‡ÒÔÎ˚‚‡˛ÚÒfl. ÑÛ¯Â‚Ì‡fl ÒÏÛÚ‡
ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÌËÂÏ ÓÎË ‚Â˚, ÔÂÂÓÒÏ˚ÒÎÂÌËÂÏ Ú‡ÍËı
ÔÓÌflÚËÈ Í‡Í ·Ó„, ÒÏÂÚ¸, „Âı, ËÒÍÛ¯ÂÌËÂ, ˝ÚÓ „ËÔÌÓÎÓ„Ë ÓÚÌÓÒflÚ
Í Ú‡ÌÒÓ‚˚Ï ÒÓÒÚÓflÌËflÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÍËÁËÒ fl‚ÎflÂÚÒfl Ë ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ ÒËÎÓÈ. äËÁËÒ (ÔÂ.
Ò „Â˜. — ÔÓ‚ÓÓÚÌ˚È ÔÛÌÍÚ, Â¯ÂÌËÂ) — ˝ÚÓ „‡Ì¸, ‡Á‰ÂÎfl˛˘‡fl
˝Ú‡Ô˚ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË, ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÂ¸ÂÁÌ˚ı ÔÓÚflÒÂÌËÈ, ÔÂÂÓˆÂÌ-
ÍË ·˚Î˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÔÂÂÒÏÓÚ‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Á‡Ï˚ÒÎÓ‚. êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚
ÏÌÓ„Ëı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ‰‡˛Ú ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ÍËÁËÒ Í‡Í
fl‚ÎÂÌËÂ ÌÂ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÂ, ËÏÂ˛˘ÂÂ ÔÓ‰˜‡Ò ÌÂflÒÌ˚Â ÔË˜ËÌ˚ ‚ÓÁÌËÍÌÓ-
‚ÂÌËfl, ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ëı ÔÓÚÂÍ‡ÌËfl. äËÁËÒ˚ ËÏÂ˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÛÒ-
ÍÓ‚˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‚ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ËıÒfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı.
ÑÎfl ‡Á‚ËÚËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ËÌÚÂÂÒ ÍËÁËÒ Í‡Í ‰‚ËÊÛ˘‡fl
ÒËÎ‡ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˝ÚËÏ ÔÓˆÂÒÒÓÏ. ÇÎËflÌËÂ,
Í ÔËÏÂÛ, ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ (˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ·Â‰ÒÚ‚Ëfl, ÒÓˆË‡Î¸-
ÌÓ„Ó ÔÓÚflÒÂÌËfl), ÔË‚Ó‰fl˘Ëı Í ÎÓÏÍÂ ÔË‚˚˜ÌÓ„Ó ÛÍÎ‡‰‡ ÊËÁÌË,
ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ı ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚, ÔË‚Ó‰ËÚ Ó‰ÌËı Í ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ ‡ÁÛ¯‡˛-
˘ËÏ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËflÏ, ‡ ‰Û„Ëı — Í ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌË˛ ‰ÂÏ‡‚¯Ëı ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚ı ÒËÎ, Í flÍÓÏÛ ‡ÒÍ˚ÚË˛ ÎË˜ÌÓÒÚË. ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÔÛÚ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓıÓ‰ËÚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÊËÁÌÂÌÌ˚Ï Á‡Ï˚ÒÎÓÏ, ÒˆÂ-
Ì‡ËÂÏ. éÍ‡Á‡‚¯ËÒ¸ ‚ ÍËÁËÒÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÓÌ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ‚˚·Ó
126
Â¯ÂÌËfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÏÌÓ„Ëı ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚. äËÁËÒ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔÓÎË-

‚‡ÎÂÌÚÌÓÒÚ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl Ë Ó„ÎflÌÛÚ¸Òfl, ÓÒÓÁÌ‡Ú¸
Ò‚ÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÊËÁÌË Í‡Í Ú‡ÍÓ‚ÓÈ, ÔÓÈ‰ÂÌÌÓÏÛ ÓÚÂÁÍÛ ‚ÂÏÂ-
ÌË, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ·Û‰Û˘ÂÏÛ. éˆÂÌÍ‡ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÊËÁÌË, ÂÂ ÒÏ˚ÒÎ Ë
ˆÂÎË, ÏÛ˜ËÚÂÎ¸Ì˚È ‚˚·Ó ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‰‚ËÊÂÌËfl,
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÂÂ‰ ÒÓ·ÓÈ Ë ‰Û„ËÏË ‚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË —
Ú‡ÍÓ‚Ó ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÍËÁËÒ‡. ì„ÓÁ‡ ÔÓÂÍÚÛ
·Û‰Û˘ÂÈ ÊËÁÌË, ÌÂ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘‡fl Ò‚ÂÌÛÚ¸ Ò ÓÚÎ‡ÊÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË,
ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÓÒÏ˚ÒÎÂÌË˛, ÍÓÂÍÚËÓ‚ÍÂ ÔÎ‡ÌÓ‚, ‚˚·ÓÛ ÌÓ‚˚ı ÒÚ‡-
ÚÂ„ËÈ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‰ËÌ‡ÏË˜ÌÓÂ ÔÂÓ·-
‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡. ëÔÂˆËÙËÍ‡ Â„Ó
‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËı ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËÂÈ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚˚fl‚ÎÂÌ‡ Ú‡ÍËÏË ÒÔÓÒÓ-
·‡ÏË ÏÂÚËÁ‡ˆËË Í‡Í ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁ, ‚ÂÏfl ÊËÁÌË, ÊËÁÌÂÌÌ˚È ˆËÍÎ,
ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÔÛÚ¸. ê‡Á‚ËÚËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ-
Òfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÎÓ„ËÍÓÈ Â„Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl. èÂ‰ÒÚ‡‚Îflfl Â„Ó ÍÓÓ‰ËÌ‡-
Ú˚ ‚ ‚Ë‰Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË (ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ‚ÂÏfl)
Ë Í ‰Û„ËÏ Î˛‰flÏ (ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó), ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸
Ëı ÙÛÌÍˆË˛ — ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â. êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ
[60, 66] ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú: ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÂ Ë ÔÓÁËÚË‚ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒÂ·Â
Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ‰Û„ËÏ, Í Ò‚ÓËÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚Ï ÔÎ‡Ì‡Ï Ë Ëı
Â‡ÎËÁ‡ˆËË, Í ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏ Ë ÊÂÎ‡ÌËflÏ Ò‚ÓËÏ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı.
Ç ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ÒÂ·Â ÏÓÊÌÓ «Û‚Ë‰ÂÚ¸», «ÔÓ˜ËÚ‡Ú¸», ˜ÂÏ ‰Îfl Í‡Ê‰Ó„Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÊËÁÌ¸, fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË ÓÌ Ú‚ÓˆÓÏ,
‡‚ÚÓÓÏ, ÂÊËÒÒÂÓÏ.
èÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÒÚ-
‡ÌÒÚ‚‡ ÒÓ‰ÂÊ‡Ú ‚ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌÌÓÏ ‚Ë‰Â ÓÌÚÓ„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÓÌÓ-
ÏÂÌÓÒÚË, ‚ÓÁ‡ÒÚÌ˚Â Ò‚ÓÈÒÚ‚‡, ˜ÂÚ˚ ıÓÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡,
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡. î‡Á˚ ÊËÁÌË, ‚ÓÁ‡ÒÚÌ˚Â ÒÚ‡‰ËË, ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÂ-
ÂıÓ‰˚ ‚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ, ÒÂÏÂÈÌÓÈ ÊËÁÌË, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓÁ‰‡˛Ú ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ˝Ú‡Ô˚ ÏËÓÔÓÒÚÓÂÌËfl, ËÏÂ˛˘ËÂ
ÔÂ˚‚ÌÓ-ÌÂÔÂ˚‚Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ ËÎË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÔÂËÓ‰˚ ÊËÁ-
ÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË. ç‡ Í‡Ê‰ÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó (ÏÓ‰ÂÎ¸
ÏË‡) ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ ˆÂÎÓÒÚÌ˚Ï ÙÂÌÓÏÂÌÓÏ Ò ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËÂÈ
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl ÓÌÓ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛
ÙÓÏÛ, ‚ÎËfl˛˘Û˛ Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÍÓ-
Ó‰ËÌ‡Ú. ëÚÛÍÚÛÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡
ÔË ÔÂÂıÓ‰Â ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ˝Ú‡Ô‡ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË Í ‰Û„ÓÏÛ Ú‡ÌÒÙÓ-
ÏËÛ˛ÚÒfl.
127
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÂ‚ÓÂ, ˜ÚÓ Ì‡‰Ó Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÓ ‚˚ıÓ‰Û

ËÁ ÍËÁËÒ‡, — ˝ÚÓ ËÁÏÂÌËÚ¸ Ò‚Ó˛ ÏÓ‰ÂÎ¸ ‚Ë‰ÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÒÚ-
‡ÌÒÚ‚‡, Á‡ÚÂÏ Ì‡˜ËÌ‡Ú¸ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ÊËÁÌÂÌÌÛ˛ ÒËÚÛ‡ˆË˛ Ë Ò‚ÓÂ
‚Ë‰ÂÌËÂ ‚ ÌÂÈ ÒÂ·fl Ë Ú. ‰., ˝ÚÓÚ ÔÓˆÂÒÒ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ı‡‡ÍÚÂÂÌ
‰Îfl ‡ÌÂÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚ı ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ.
1. ä‡Í Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó·˘Ëı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl?

2. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
3. ä‡Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÁÌ‡ÌËfl Ó·˘Ëı Ë ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÓÌÓ‚ Ëı ‚ Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
4. ä‡Í ‚˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÂ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
5. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
6. Ñ‡ÈÚÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ‡Á‚ËÚËfl?
7. Ç ˜ÂÏ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ‰ËÌ‡ÏËÍË ı‡ÓÒ‡ Ë ÔÓfl‰Í‡?
8. é·˙flÒÌËÚÂ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ‡Á‚ËÚËfl.
9. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÒËÌÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÚÂÓËË ˝‚ÓÎ˛ˆËË?
10. Ñ‡ÈÚÂ Ó·˘Û˛ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ ÏÓ‰ÂÎË ‡Á‚ËÚËfl «ÊË‚Ó„Ó» Ë ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ.
11. óÚÓ Á‡ÚÛ‰ÌflÂÚ ‚‚Â‰ÂÌËÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â?
12. ä‡ÍÓ‚˚ ÛÒÎÓ‚Ëfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
13. ëÛÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÍËÁËÒ‡ Ë ‚ ˜ÂÏ ‰‚ËÊÛ˘‡fl ÒËÎ‡ Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl?
14. óÚÓ Ì‡‰Ó Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÓ ‚˚ıÓ‰Û ËÁ ÍËÁËÒ‡ ‡Á‚ËÚËfl?
1. Ä·‰ÂÂ‚ ê. î. îËÎÓÒÓÙËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË. — å.: ç‡ÛÍ‡,

1994.
2. ÄÍÓÙÙ ê. Ä., ùÏÓË î. é ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı. — å.: ëÓ‚. ‡‰ËÓ,
1974.
3. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. èÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍ‡fl ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ëfl: Ó·˘‡fl Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl. —
åËÌÒÍ.: «íÂıÌÓÔËÌÚ», 2002.
5. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. ÑÛı Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸: ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-‚ËÚÛ‡Î¸Ì‡fl ‚ÂÒËfl ÌÂÓ-
„Â„ÂÎ¸flÌˆ‡ // íÛ‰˚ Î‡·Ó‡ÚÓËË ‚ËÚÛ‡ÎËÒÚËÍË. Ç˚ÔÛÒÍ 14. — å.:
èÛÚ¸, 2001.
6. ÄÌÓıËÌ è. ä. íÂÓËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ. — ìÒÔÂıË ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËı Ì‡ÛÍ. — 1970, Ú. 1, ‹ 1, Ò. 19—54.
128
7. ÄÔ‡Ì‡ÒÂÌÍÓ É. ã. ù‚ÓÎ˛ˆËfl ·ËÓ˝ÌÂ„ÂÚËÍË Ë Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.

«èÂÚÓÔÓÎËÒ». — 1992.
8. ÄÌÓÎ¸‰ Ç. à. íÂÓËfl Í‡Ú‡ÒÚÓÙ. — å.: ç‡ÛÍ‡. — 1990.
9. ÄËÒÚÓÚÂÎ¸. ëÓ˜ËÌÂÌËfl ‚ ˜ÂÚ˚Âı ÚÓÏ‡ı. — å., 1976. Ú.1.
10. ÄÒÚ‡Ù¸Â‚ Ç. Ä. íÂÓËfl Â‰ËÌÓÈ ÊË‚ÓÈ ‚ÒÂÎÂÌÌÓÈ (Á‡ÍÓÌ˚, „ËÔÓÚÂÁ˚). —
å.:«àÌÙÓÏ‡ˆËÓÎÓ„Ëfl», 1997.
11. ÄÙ‡Ì‡Ò¸Â‚ Ç. É. åË ÊË‚Ó„Ó: ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸, ˝‚ÓÎ˛ˆËfl Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ. —
å.: èÓÎËÚ. ÎËÚÂ. – 1986.
12. ÄÙ‡Ì‡Ò¸Â‚ Ç. É. ëËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚Ó. — å.: èÓÎËÚËÁ‰‡Ú. — 1980.
13. ÅÂÈÎË Ä. èËÒ¸Ï‡ Ó· ÓÍÍÛÎ¸ÚÌÓÈ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË. — å., 1993.
14. ÅË·ÎËfl. — ëè·.: àÁ‰-‚Ó «èÂ˜‡ÚÌ˚È ‰‚Ó», 1991.
15. ÅÎÛÏ î., ãÂÈÁÂÒÓÌ Ä. åÓÁ„, ‡ÁÛÏ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ. èÂ Ò ‡Ì„Î. — å.: åË,
1988.
16. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚ Ä. Ä. ÇÒÂÓ·˘‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡ (íÂÍÚÓÎÓ„Ëfl). — å.:
ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1989.
17. ÅÛÒÓ‚ Å. Ç. ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÑÓÒÚÓÂ‚ÒÍÓ„Ó. — ã.: 1979.
18. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÈ Ç. à. ÜË‚ÓÂ ‚Â˘ÂÒÚ‚Ó Ë ·ËÓÒÙÂ‡. — å., ç‡ÛÍ‡, 199.
å.: É‡‰‡ËÍË, 2000.
20. ÇflÍÍÂÂ‚ î. î. èÓ·ÎÂÏ˚ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ Ï‡ÚÂË‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰Ë‡ÎÂÍ-
ÚËÍÂ. — ã.: ãÉì, 1972.
21. ÉÂ„ÂÎ¸. ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı Ì‡ÛÍ. — å., 1974. Ú. 1.
22. ÉÂ„ÂÎ¸. îËÎÓÒÓÙËfl ÂÎË„ËË. — å., 1976. Ú. 1, 2.
23. ÉÓ·‡˜Â‚ Ç. Ç. äÓÌˆÂÔˆËË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl. — å.: «éçàäë»,
2003.
24. ÉÛ‰ÊËÂ‚ É. à. ÜËÁÌ¸ Â‡Î¸Ì‡fl ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ «ÂÒÚ¸». — å.:
îÄàê-èêÖëë, 2001.
25. ÉÛ‰ÊËÂ‚ É. à. ÅÂÒÂ‰˚ ÇÂÎ¸ÁÂ‚ÛÎ‡ ÒÓ Ò‚ÓËÏ ‚ÌÛÍÓÏ. — å.: «Äëí», 2003.
26. ÉÛÏËÎÂ‚ ã. ç. ÉÂÓ„‡ÙËfl ˝ÚÌÓÒ‡ ‚ ËÒÚÓË˜ÂÒÍËÈ ÔÂËÓ‰. — ã.: ãÉì,
1990.
27. ÑÂÎÓÍ‡Ó‚ ä. ï, ÑÂÏË‰Ó‚ î. Ñ. Ç ÔÓËÒÍ‡ı ÌÓ‚ÓÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚. — å., êÄÉë,
1999.
28. à‚‡ÌÓ‚ Ç. ç., à‚‡ÌÓ‚ Ä. Ç., ÑÓÓÌËÌ Ä. é. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Ô‡‡‰Ë„Ï‡
21-„Ó ‚ÂÍ‡. — å., åÉàì, 2002.
29. àÎ¸ËÌ Ç. Ç., èÓÊ‡ÒÍËÈ ë. Ñ. îËÎÓÒÓÙËfl Ë ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ëfl. — ëè·.:
èÓÎËÚÂıÌËÍ‡, 2003.
30. àÎ¸Ë˜Â‚‡ à. å. ÑÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸ ‚ ÁÂÍ‡ÎÂ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
Û˜ÂÌËÈ. — å.: «åÓ‰ÂÍ», 2003.
31. ä‡ÁÌ‡˜ÂÂ‚ Ç. è. ùÍÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ / ˝ÍÓÎÓ-
„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚. — å.,1988.
32. ä‡ÔËˆ‡ ë. è., äÛ‰˛ÏÓ‚ ë. è., å‡ÎËÌÂˆÍËÈ É. É. ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡ Ë ÔÓ„ÌÓ-
Á˚ ·Û‰Û˘Â„Ó. — å: ç‡ÛÍ‡, 1997.
33. ä‡È„ É. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ‡Á‚ËÚËfl. — ëè·.: èËÚÂ, 2000.
129
34. äÓÌ˜‡ÎÓ‚ÒÍËÈ, Ä. ë. çËÁÍËÂ ËÒÚËÌ˚. — å.: ëÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÒÂÍÂÚÌÓ, 1998.

35. ã‡Ó¯ÙÛÍÓ î. ‰Â. åÂÏÛ‡˚. — å., Äëí, 2001.
36. ãÓÒÒÍËÈ ç. é. àÒÚÓËfl ÛÒÒÍÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË. — å.: Ç.å., 1991.
37. ãÂÈ·ÌËˆ. ëÓ˜ËÌÂÌËfl ‚ 2-ı ÚÓÏ‡ı. — å., 1982. Ú.1, 2.
38. ãÓ·Ó‰ËÌ Ç. í. á‰ÓÓ‚¸Â Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸: ùÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÏÂÚÓ‰˚ ÓÁ‰ÓÓ‚-
ÎÂÌËfl. — ëè·: àä «äÓÏÔÎÂÍÚ», 1996.
39. åÓËÒÂÂ‚ ç. ç. óÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÌÓÓÒÙÂ‡. — å.: åÓÎÓ‰‡fl „‚‡‰Ëfl, 1990.
40. åÓËÒÂÂ‚ ç. ç. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÒÂ‰‡, Ó·˘ÂÒÚ‚Ó: ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÙÓÏ‡ÎËÁ‡ˆËË ÓÔË-
Ò‡ÌËfl. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1982.
41. åÓÌÚÂÒÍ¸Â ò. é ‰ÛıÂ Á‡ÍÓÌÓ‚. — å.; å˚ÒÎ¸, 1999.
42. åÛıı‡Ï‡‰ ÄÎË ‡Î¸-ï‡¯ËÏË. ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌËÌ‡ ÒÓ„Î‡ÒÌÓ äÓ‡ÌÛ
Ë ëÛÌÌÂ / ÔÂ. çË¯‡ Ç. — ä.: åÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍ‡fl ÂÎË„ËÓÁÌ‡fl Ó·˘ËÌ‡,
2004.
43. çËÍÓÎËÒ É., èË„ÓÊËÌ à. ê. ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‚ ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌ˚ı ÒËÒÚÂ-
Ï‡ı. (èÂ. Ò ‡Ì„Î.). — å.: åË, 1979.
44. éÏÍ‡Ó‚ Ä. å‡ÌÚ˚ Ë ÏÓÎËÚ‚˚ ‚ ˝ÁÓÚÂË˜ÂÒÍÓÏ ÓÒ‚fl˘ÂÌËË. — ëÔ·.
1996.
45. è‡‚ÎÓ‚ à. è. Ñ‚‡‰ˆ‡ÚËÎÂÚÌËÈ ÓÔ˚Ú Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ËÁÛ˜ÂÌËfl ‚˚Ò¯ÂÈ
ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl) ÊË‚ÓÚÌ˚ı. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1973.
46. èË„ÓÊËÌ à. ê., ëÚÂÌ„ÂÂ à. èÓfl‰ÓÍ ËÁ ı‡ÓÒ‡. çÓ‚˚È ‰Ë‡ÎÓ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ò ÔËÓ‰ÓÈ. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1986.
47. èË„ÓÊËÌ à. ê. éÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó Í ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÏÛ: ÇÂÏfl Ë ÒÎÓÊ-
ÌÓÒÚ¸ ‚ ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ì‡ÛÍ‡ı. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1985.
48. èÎ‡ÚÓÌ. ëÓ·‡ÌËÂ ÒÓ˜ËÌÂÌËfl ‚ 4-ı ÚÓÏ‡ı. — å., 1993. Ú. 2, 3.
49. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ÓÊ‰ÂÌËfl ‰Ó ÒÏÂÚË. — ëè·.: èÓÈÏ-ÖÇêéáçÄä,
2002.
50. êÓÒÒËÈÒÍ‡fl ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍ‡fl ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl. Ç 2-ı Ú. — å.: ÅÓÎ. ÉÓÒ. ˝Ìˆ.,
1999. Ú. 2.
51. êÂÈÏÂÒ ç. î. èÓÔÛÎflÌ˚È ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1990.
52. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÚÛ‰˚. —
å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡, 1997.
53. ë‡Ï‡ÒÍËÈ Ä. Ä. Ë ‰. åÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËÂ ÌÂÎËÌÂÈÌ˚ı fl‚ÎÂÌËÈ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌ-
ÌÓÈ Ì‡ÛÍÂ // àÌÙÓÏ‡ÚËÍ‡ Ë Ì‡Û˜ÌÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ„ÂÒÒ. — å., 1987.
54. ë‡ˆÍÓ‚ ç. ü. ê‡ÁÛ¯‡˛˘‡fl Ë ÒÓÁË‰‡˛˘‡fl ÓÎ¸ Ë‰ÂË. ä íÂÚ¸ÂÏÛ í˚Òfl-
˜ÂÎÂÚË˛ ïËÒÚÓ‚ÓÈ ù˚. — äËÂ‚, àÌÒÚËÚÛÚ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËË, 1995.
55. ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡, ÙËÎÓÒÓÙËfl, ÍÛÎ¸ÚÛ‡. — å., êÄÉë, 2001.
56. ëÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡. Ç 4-ı ÚÓÏ‡ı. — å.: «êÛÒÒÍËÈ flÁ˚Í», 1985. Ú. 1.
57. ëÓÓÍ‡ ù. å. ëÚÛÍÚÛÌ‡fl „‡ÏÓÌËfl ÒËÒÚÂÏ. — åËÌÒÍ, 1984.
58. ëÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË: íÓÎÍÓ‚˚È ÒÎÓ‚‡¸ (éÚ‚. Â‰. Ç. ç. à‚‡ÌÓ‚‡). —
åÓÒÍ‚‡-ÅÂÎ„ÓÓ‰: ãÛ˜, 1995.
59. íÂÓËfl ÔÓÁÌ‡ÌËfl: Ç 4-ı Ú. — å.: å˚ÒÎ¸, 1995. Ú. 4.
60. íËÚ‡ÂÌÍÓ í. å. ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÏË ÎË˜ÌÓÒÚË: ÒÚÛÍÚÛÌÓ-„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÈ
ÔÓ‰ıÓ‰. — ÑËÒÒ. ‰ÓÍÚ. ÒÓˆËÓÎ. Ì‡ÛÍ. — äËÂ‚, 1994.
130
61. ìıÚÓÏÒÍËÈ Ä. Ä. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÚÛ‰˚. — ã., 1978.

62. îÂÈÂ·‡ı ã. àÁ·. ÙËÎÓÒ. ÔÓËÁ‚. ‚ 2-ı Ú. — å., 1955, Ú. 1.
65. ï‡ÍÂÌ É. ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡. èÂ. Ò ‡Ì„Î. — å.: åË, 1986.
66. ó‡ÎË‰ÁÂ Ç. àÂ‡ıË˜ÂÒÍËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. ëÓˆËÓ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Á‡ÏÂÚÍË. —
å.: íÂ‡, 1991.
67. òÂÎÎËÌ„. ëÓ˜ËÌÂÌËfl ‚ 2-ı ÚÓÏ‡ı. — å., 1989. Ú. 2.
69. òÏË‰Ú ê. îËÁËÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: Ç 4-ı Ú. (èÂ. Ò ‡Ì„.). — å.: åË,
1986.
71. òÓÔÂÌ„‡ÛÂ Ä. ÄÙÓËÁÏ˚ ÊËÚÂÈÒÍÓÈ ÏÛ‰ÓÒÚË. — å.: àÌÚÂ·ÛÍ, 1990.
72. ôÂÍËÌ É.Ç. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÚÂÓËfl Ë Í‡‰Ó‚‡fl ÔÓÎËÚËÍ‡. — ä. åÄìè,
2000.
73. ôÂÍËÌ É. Ç. Çi‡ i Î˛‰ÒÚ‚Ó. — ä., åÄìè, 2003.
74. òÂ‰ËÌ„Â ù. óÚÓ Ú‡ÍÓÂ ÊËÁÌ¸ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÙËÁËÍ‡? — å., ÄÚÓÏËÁ‰‡Ú,
1972.
75. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ É. è. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÚÛ‰˚. — å., 1995.
76. ùÁÓÚÂË˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.-êË„‡, 1993. Ú. 1.
77. ùÌ„ÂÎ¸„‡‰Ú Ç. Ä. èÓÁÌ‡ÌËÂ fl‚ÎÂÌËÈ ÊËÁÌË. — å., 1985.
131
ë ˜ËÒÚÓ ÔÓÁËÚË‚ËÒÚÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — Ò‡Ï˚È
Ú‡ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ë Ò·Ë‚‡˛˘ËÈ Ò ÚÓÎÍÛ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎÂÈ
Ó·˙ÂÍÚ Ì‡ÛÍË. à ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔËÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ ‚ Ò‚ÓËı ËÁÓ·‡ÊÂ-
ÌËflı ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡ Ì‡ÛÍ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ Â˘Â ÌÂ Ì‡¯Î‡ ÂÏÛ
ÏÂÒÚ‡. éÔË‡flÒ¸ Ì‡ ÙËÁËÍÛ Ë ·ËÓÎÓ„Ë˛, ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl
‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ÍÓÂ-Í‡Í Ó·˙flÒÌflÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ-
„Ó ÚÂÎ‡ Ë ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Â„Ó ÙËÁËÓÎÓ„ËË. çÓ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌÌ˚È ÔË Ó·˙flÒÌÂÌËË ‚ÒÂı ˝ÚËı ˜ÂÚ ÔÓÚÂÚ fl‚ÌÓ ÌÂ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÚÓÏ ‚Ë‰Â, Í‡-
ÍËÏ Â„Ó Û‰‡ÂÚÒfl ‚ÓÒÔÓËÁ‚ÂÒÚË ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌÂÈ Ì‡ÛÍÂ, —
ÊË‚ÓÚÌÓÂ, ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ‰Û„ËÏ. èÓ Ò‚ÓÂÈ ‡Ì‡ÚÓÏËË ÓÌ Ú‡Í
Ï‡ÎÓ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÓ·‡ÁÌ˚ı Ó·ÂÁ˙flÌ… çÓ ÂÒÎË
ÒÛ‰ËÚ¸ ÔÓ ·ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï Â„Ó ÔÓfl‚ÎÂÌËfl, ÚÓ ÌÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÎË ÓÌ ÒÓ·ÓÈ Í‡Í ‡Á ÌÂ˜ÚÓ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ËÌÓÂ?
è. íÂÈfl ‰Â ò‡‰ÂÌ
3 îÖçéåÖçéãéÉàü
3.1 óÖãéÇÖä äÄä îÖçéåÖç
3.1.1 é·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÙÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
îÂÌÓÏÂÌ (ÓÚ „Â˜. Phenomenon — fl‚Îfl˛˘ÂÂÒfl) — fl‚ÎÂÌËÂ,

‰‡ÌÌÓÂ Ì‡Ï ‚ ÓÔ˚Ú‡ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ ÓÚÎË˜ËË ÓÚ Ó·˙ÂÍÚ‡
Ï˚ÒÎË, ‡ÁÛÏ‡, ÔÓÒÚË„‡ÂÏÓ„Ó ‡ÁÛÏÓÏ Ë ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Â„Ó ÓÒÌÓ‚Û,
ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÙÂÌÓÏÂÌ‡. ì˜ÂÌËÂ Ó ÙÂÌÓÏÂÌ‡ı ‚ ÙËÎÓÒÓÙËË Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl —
ÙÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ëfl.
óÂÎÓ‚ÂÍ — ‚˚Ò¯‡fl ÒÚÛÔÂÌ¸ ÊË‚˚ı Ó„‡ÌËÁÏÓ‚ Ì‡ áÂÏÎÂ.
íÂÎÂÒÌÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚ Í ÏÎÂÍÓÔËÚ‡˛˘ËÏ, ‡ ËÏÂÌÌÓ Í „ÓÏË-
ÌË‰‡Ï (Ú. Â. «˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÔÓ‰Ó·Ì˚Ï ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡Ï»), ·ÎËÊ‡È¯ËÏ ÒÓÒÂ‰ÓÏ
„ÓËÎÎ˚, ¯ËÏÔ‡ÌÁÂ. é ÔË˜ËÌ‡ı, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÓÊÌÓ ‚˚ÒÍ‡Á‡Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÂ‰ÔÓÎÓÊÂÌËfl. óÚÓ Í‡-
Ò‡ÂÚÒfl ‰Û¯Ë, ÚÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ
132
ÉãÄÇÄ 3 îÖçéåÖçéãéÉàü ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ‚ÓÓ·˘Â, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl, Ò‚ÓÂÈ ËÒÚÓË˜-

ÌÓÒÚË, Ò‚ÓÂÈ ÔË·ÎËÊ‡˛˘ÂÈÒfl ÒÏÂÚË. èÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (‚ ÓÚÎË-
˜ËÂ ÓÚ ÊË‚ÓÚÌ˚ı) ÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÂ‰ÓÈ Ë fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‚Ó·Ó‰Ì˚Ï.
ùÚ‡ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÓÚ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÔÂˆË‡-
ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ Ó„‡Ì˚ ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ‡Ò¯ËflÚ¸ Ëı ÙÛÌÍˆËË, ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÛÒÎÓ-
‚Ëfl ‰Îfl ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl,
‚ÓÎÂËÁ˙fl‚ÎÂÌËfl Ë ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÌÓ‚Ó„Ó fl‚ÎÂÌËfl — Ô‡ÏflÚË Ë Ù‡Ì-
Ú‡ÁËË; Ì‡ ÏÂÒÚÓ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ ÔËıÓ‰ËÚ ÏË. ÑÛ¯‡, ‚ ËÁ‚ÂÒÚ-
ÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì‡fl, ÔÓÚË‚ÓÒÚÓËÚ ÚÂÎÛ, ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ÓÔÓÒ
Ó· ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ‰Û¯Ë Ë ÚÂÎ‡. ç‡‰ Ó·Î‡ÒÚ¸˛ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ‰Û¯Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ÓÁ‚˚¯‡ÂÚÒfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚È ‰Ûı, ÍÓÚÓ˚È ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ Ò‚flÁ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÛÊÂ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ò Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Ï ÏËÓÏ, ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ Â„Ó,
ÌÓ Ë Ò Ó·˘ËÏ Ë‰ÂÈÌ˚Ï ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ (Ë‰ÂflÏË) ‚Â˘ÂÈ. ÅÎ‡„Ó‰‡fl
Ò‚ÓÂÈ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‚ ÌÂÍÓÚÓÓÏ Ó‰Â ÚÂÎÂÒÌÓ — ‰Û¯Â‚ÌÓ —‰ÛıÓ‚ÌÓÈ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÈ Í ˆÂÎÂ-
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Ï, ÔÎ‡ÌÓÏÂÌ˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, Í Ú‚Ó˜ÂÒÍËÏ (ÒÓÒÚÓfl˘ËÏ
‚ ÔË‰‡ÌËË ÙÓÏ˚ ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ Ï‡ÚÂË‡ÎÛ) ‰ÓÒÚËÊÂÌËflÏ, ÒÂ‰Ë ÍÓ-
ÚÓ˚ı Ì‡ ÔÂ‚ÓÏ ÏÂÒÚÂ ÒÚÓËÚ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÙÓÏ Ó·˘ÂÌËfl;
Ì‡ ˝ÚÓÈ ÓÒÌÓ‚Â ‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl Â˜¸ Ë ÔËÒ¸ÏÓ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË.
à‰ÂÈÌÓÂ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯Â ÒÚ‡‚ËÚ
Ì‡ ÒÎÛÊ·Û Ò‚ÓÂ„Ó Ò‡ÏÓÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl [48]. Ñ‡ÌÌÓÂ ‡ÌÂÂ ÙËÎÓÒÓÙ‡ÏË
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÓÚÌÂÒÂÏ Í Â„Ó ÙÂÌÓÏÂÌÛ Ë, ‚ ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ,
ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ËÁÎ‡„‡ÂÏ˚Â ÍÓÌˆÂÔˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡Ú¸ Í‡Í ËÏÔÂË˜ÂÒÍËÈ Ï‡ÚÂË‡Î ‰Îfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‡Ì‡ÎËÁ‡ ˝ÚÓ„Ó
ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚. ÑÎfl ËÒÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÌËfl ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒıÂÏÛ ÙÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Ì‡-
ÎËÁ‡ (êËÒ. 3.1).
èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ‚Â‰ÂÌÓ
‡Á‰ÂÎÂÌËÂ Â‰ËÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ˝Ú‡Ô˚: ÙËÍ-
Ò‡ˆË˛ ÔÂ‚Ë˜Ì˚ı (˝ÏÔËË˜ÂÒÍËı) ÁÌ‡ÌËÈ Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ — ÙÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ˝Ú‡Ô, ËÁ ‡Á‰ÂÎÂÌËfl — ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÈ
˝Ú‡Ô Ë ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌËÂ Ô‡‚ÓÏÂÌÓÒÚË Ó·Ó·˘ÂÌËfl ÓÔ˚ÚÌÓÈ ˝ÍÒÔÂË-
ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ç‡ ËÒ. 3.1. ˝ÚË ˝Ú‡Ô˚ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì˚. ÇÌ‡˜‡ÎÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl
ÓÚ·Ó ËÁ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÒÌ‡·ÊÂÌËÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˝ÏÔËË˜ÂÒÍËÏ (ÙÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ) Ï‡ÚÂË‡ÎÓÏ Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
íÂÓÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Ì‡ÎË˜Ëfl Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒ-
ÚÂÈ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó ÂÈ Ï‡ÚÂË‡Î‡.
133
èÓˆÂ‰Û‡ ‡·ÓÚ˚ Ì‡ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ò‡‚-

ÌÂÌËÂ ˝ÏÔËË˜ÂÒÍÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl Ò ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ËÒÚÓËÍÓ-ÍËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
‡Ì‡ÎËÁ‡ Ë ‚˚‰‚ËÌÛÚ˚ÏË „ËÔÓÚÂÁ‡ÏË. êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
˝Ú‡Ô‡ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒıÂÏ‡, ÍÓÚÓ‡fl ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ÙÓÏÛ
(ÒËÏ‚ÓÎË˜ÂÒÍÛ˛ ÍÓÌÒÚÛÍˆË˛) Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ (Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÏ˚Â ‚ Ë‰ÂÌ-
ÚËÙËÍ‡ˆËË Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â ÒÓ·˚ÚËfl, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓˆÂÒÒÓ‚).
èË ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌËË ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, „Ë-
ÔÓÚÂÁ˚, ÙÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ï‡ÚÂË‡Î ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ Ù‡ÍÚ.
ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Ù‡ÍÚÓ ÌÂÎ¸Áfl Ì‡Á‚‡Ú¸ ÙÂÌÓÏÂÌ‡Î¸Ì˚Ï Ï‡ÚÂË‡ÎÓÏ ·ÂÁ
ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Í ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. í‡ÍÓÈ ÚÂÓËË ÔÓÍ‡ ÌÂÚ.
êËÒ 3.1 ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÔÓfl‰ÓÍ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;

1. èÂ‰Î‡„‡ÂÏ‡fl ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂÏ ÙÓÏ‡;
2. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÚÂÍÒÚÓ‚ (ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl);
3. ëÓÂ‰ËÌÂÌËÂ ÙÓÏ˚ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl;
4. åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
5. ÇÓÁ‚‡˘ÂÌËÂ „ËÔÓÚÂÁ˚ Ì‡ ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ;
6. èÓÒÚÛÔÎÂÌËÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ ‚ Ô‡ÍÚËÍÛ.
î‡ÍÚ ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ ÎË·Ó Ì‡ Ï‡ÚÂË‡ÎÂ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ˝ÏÔË-

Ë˜ÂÒÍËı ÁÌ‡ÌËÈ, ÎË·Ó Ì‡ Ï‡ÚÂË‡ÎÂ ÁÌ‡ÌËÈ, ÎË·Ó Ì‡ Ï‡ÚÂË‡ÎÂ ÁÌ‡-
ÌËÈ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı ‚ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚÂ. ÖÒÎË ‚ ÒÎÛ˜‡Â ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËfl
134
ÙÂÌÓÏÂÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡ ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl ‡Ò-

ıÓÊ‰ÂÌËÂ, ˝ÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ‡ÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ‰Ó‡-
·ÓÚÍË ÚÂÓËË ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‚ ‚Ë‰Â „ÓÚÓ‚˚ı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ ÓÚÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (Ô‡ÍÚËÍÛ).
3.1.2 ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÏÂÒÚÓ ‚ ÏËÂ
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÏÂÒÚÓ ‚ ÏËÂ ËÒÒÎÂ‰ÛÂÚ ÙËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl

‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl.
ÇÒÂ ÙËÎÓÒÓÙÒÍËÂ ¯ÍÓÎ˚, Û˜ÂÌËfl ‰Â‚ÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡,
ÌÂ „Ó‚Ófl ÛÊÂ Ó ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı, Ô˚Ú‡ÎËÒ¸ ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl ‰Ó ÛÓ‚Ìfl ÔÓÎÌÓÚ˚
Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÏ˚ÒÎ‡ Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl
Ë Ú. Ô. Ç 20-Ï ‚ÂÍÂ ÔÂÂ‰ ÙËÎÓÒÓÙËÂÈ, Í‡Í ÙÓÏÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Í‡Í ÒËÒÚÂÏÓÈ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘Ëı ÔÓÌflÚËÈ Ó ÏËÂ Ë ÏÂÒÚÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÌÂÏ, ·˚Î‡ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ Á‡‰‡˜‡ ‡Á‡·ÓÚÍË Â‰ËÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ‡-
ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÚÂÓËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. á‡‰‡˜‡ ‚ÌÓ‚¸ ÓÍ‡Á‡Î‡Ò¸ ÌÂ‚˚ÔÓÎÌËÏÓÈ.
èÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Á‡‰‡˜Ë Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡Î‡Ò¸:
1. ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂÏ ÒËÚÛ‡ˆËË «˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÍËÁËÒ‡». ÇÓÁÌËÍ-
ÎÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ‚ÂÌÂˆ ˝‚ÓÎ˛ˆËË, ˜ÚÓ ÓÌ ÌÂ fl‚-
ÎflÂÚÒfl „ÓÒÔÓ‰ËÌÓÏ ‚Ó ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ — ˝ÚÓ Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚.
ë ‰Û„ÓÈ — ÓÌ Ë ÌÂ ‰ÓÒÚÓËÌ Ú‡ÍÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl, ÔÓÓ‰Ë‚
‰ÂÏÓÌË˜ÂÒÍËÂ ÒËÎ˚ ÁÎÓ·˚ Ë ÌÂÌ‡‚ËÒÚË, Ì‡Ô‡‚Îflfl ÔÎÓ‰˚
Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡ Ì‡ Ò‡ÏÓÛÌË˜ÚÓÊÂÌËÂ. ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ Â‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸˛ ÒÚ‡Î‡ ÔÓ·ÎÂÏ‡ Ò‚ÓÂÈ ÍÓÌÂ˜ÌÓÒÚË.
2. çÂ„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ì‡ÛÍË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ì-
ÌÛ˛ ÚÂÓË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Ç ÓÚÂ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË ÓÚ‚Â„‡ÎÒfl ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËÁÏ Í‡Í
ÙËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl, „‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÎÒfl Í‡Í ÓÒÌÓ‚Ì‡fl
ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl. Ç Ì‡ÛÍÂ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Ó‚‡Î «·ÂÒÒÛ·˙ÂÍÚ-
Ì˚È» ÔÓ‰ıÓ‰ — Ï‡ÚÂË‡Î ·ÂÁ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÁÌ‡ÌËÂ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ó·-
˘ÂÌËÂ ·ÂÁ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡.
ùÚ‡ ÁËfl˛˘‡fl ÔÂÂ‰ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚ÓÏ ÔÓÔ‡ÒÚ¸ Ë ‚˚Á‚‡Î‡ Ó·ÓÒÚ-
ÂÌÌ˚È ËÌÚÂÂÒ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‚ÓÓÚ ‚ ÙËÎÓÒÓ-
ÙËË ‚ ˆÂÎÓÏ [3]. îËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl Ô˚Ú‡ÂÚÒfl ÒÚ‡Ú¸ ÒÂ„Ó‰Ìfl
ÌÓ‚ÓÈ Ì‡ÛÍÓÈ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Ó·˙flÒÌËÚ¸ Ú‡ÈÌ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl,
ÔÓÍ‡Á‡Ú¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÔÓÂÍÚÓ‚
‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË, Ë·Ó Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡ ·ÂÁ ˝ÚÓ„Ó
ÚÂflÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÒÏ˚ÒÎ.
135
èÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ áÂÏÎÂ Ì‡Ò ËÌ-

ÚÂÂÒÛÂÚ ‚ ÔÎ‡ÌÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÍÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ÑÓÎÊÂÌ
Ë ÏÓÊÂÚ ÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÓfl‚Ë‚¯ËÒ¸ Ì‡ ˝ÚÓÈ ÔÎ‡ÌÂÚÂ ÔÓ Á‡Ï˚ÒÎÛ ÎË
ÔËÓ‰˚, ‚˚Ò¯Ëı ÒËÎ, ËÌÓÔÎ‡ÌÂÚflÌ Ë ÍÓ„Ó-ÚÓ Â˘Â, ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÍÓ„‰‡ Â‡ÎËÁÛÂÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚË) Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÌÓÏ˚ ÒÓˆËÛÏ‡)?
äÓÌˆÂÔˆËÈ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl ‚ÓÁÌËÍ‡ÎÓ ÏÌÓ„Ó. èÓ ÔÓ·ÎÂÏÂ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÒÔÂÍÚ „ËÔÓÚÂÁ, Ó·˙flÒÌfl˛˘Ëı „ÂÌÂÁËÒ (ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ,
ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÒÌÓ‚Ì˚Â „ËÔÓÚÂÁ˚, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÚÓ˚Ï ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÒÚ‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ:
1. éÚ «·ÂÁ‚ÓÎÓÒÓÈ Ó·ÂÁ¸flÌ˚» (ËÎË ËÍÒÔËÚÂÍ), ‚Â‰¯‡fl ‚Ó‰Ì˚È
Ó·‡Á ÊËÁÌË Ú. Â. ·Î‡„Ó‰‡fl ÊËÁÌË ‚ ‚Ó‰Â („ËÔÓÚÂÁÂ ¯‚Â‰.
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎfl ü. ãËÌ‰·Î‡‰‡).
2. ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ò‚flÁË ÒÓ ‚ÒÔ˚¯ÍÓÈ
·ÎËÁÍÓÈ Ò‚ÂıÌÓ‚ÓÈ Á‚ÂÁ‰˚ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘È ÏÛÚ‡ˆËË ‚ ÍÎÂÚ-
Í‡ı ÏÓÁ„‡ „ÓÏËÌË‰, ‚˚Á‚‡ÌÌÓÈ ÂÂ ÊÂÒÚÍËÏË ËÁÎÛ˜ÂÌËflÏ,
ÎË·Ó ËÌ‚ÂÒËflÏË „ÂÓÏ‡„ÌËÚÌÓ„Ó ÔÓÎflÏ (ÔÂÂÏÂÌ‡ Ï‡„ÌËÚ-
Ì˚ı ÔÓÎ˛ÒÓ‚).
3. êÓÒÚ‡ Ï‡ÒÒ˚ ÏÓÁ„‡ „ÓÏËÌË‰ Ò‚flÁ‡ÌÌÓÈ Ò Â„Ó ‡‰‡ÔÚ‡ˆËÂÈ Í ˝ÍÒÚ-
ÂÏ‡Î¸ÌÓÏÛ ÚÂÔÎÓ‚ÓÏÛ ÒÚÂÒÒÛ. éıÓÚ‡, ÍÓÚÓÓÈ Á‡ÌËÏ‡ÎËÒ¸
˝ÚË ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡ (ÔÓÎ˛‰Ë), ÚÂ·Ó‚‡Î‡ ÏÌÓ„Ó˜‡ÒÓ‚˚ı ÙËÁË˜ÂÒ-
ÍËı Ì‡„ÛÁÓÍ ‚ ÚÓÔË˜ÂÒÍÓÈ Ò‡‚‡ÌÌÂ Ë ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Î‡ ‚˚Á˚-
‚‡Ú¸ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ÒËÎ¸Ì˚È ÚÂÔÎÓ‚ÓÈ ÒÚÂÒÒ, Û„ÓÊ‡˛˘ËÈ
‡ÒÒÚÓÈÒÚ‚ÓÏ ‰ÂÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂÈÓÌÓ‚ ÍÓ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡,
‚ÂÒ¸Ï‡ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚Ï Í ÔÓ‚˚¯ÂÌÌ˚Ï ÚÂÏÔÂ‡ÚÛ‡Ï. í‡Í Í‡Í
ÔËÏ‡Ú˚ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË, ÚÓ ÓÌË ÔË‚ÂÎË
Í ÒÓÁ‰‡ÌË˛ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚ı ÌÂÈÓÌÓ‚ ÍÓ˚ Ë Û‚ÂÎË˜ÂÌËË
˜ËÒÎ‡ Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË.
ëÂ„Ó‰Ìfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ë ‰Û„ËÂ ÍÓÌˆÂÔˆËË ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡, Â„Ó ÔËÓ‰˚, ÓÎË Ë ÏÂÒÚ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒ‡ı ÊËÁÌË Ì‡ áÂÏÎÂ. ÄÌ‡ÎËÁ
‡ÁÎË˜Ì˚ı ÍÓÌˆÂÔˆËÈ ÔËÓ‰˚ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ëı ÏÓÊÌÓ Ó·˙Â‰Ë-
ÌËÚ¸ ‚ ˜ÂÚ˚Â „ÛÔÔ˚ [10]:
1. ÔËÓ‰Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÎ¸Áfl «Ûı‚‡ÚËÚ¸» ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ, Ë·Ó ÓÌ‡
fl‚ÎflÂÚÒfl «Á‡ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓÈ» ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl;
2. ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — Ó¯Ë·Í‡, ÚÛÔËÍ ‚ ‡Á‚ËÚËË ÔËÓ‰˚, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl-
ÂÚ ÒÓ·ÓÈ Ô‡ÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÓÚÍÎÓÌÂÌËÂ ‚ ‚Â˜ÌÓ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌË-
Û˛˘ÂÈ Ï‡ÚÂËË;
136
3. ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ÌÓÒËÚÂÎ¸ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÙÓÏ˚ ‰‚ËÊÂÌËfl Ï‡ÚÂËË,

Ú. Â. ÓÌ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â fl‰Ó‚Ó„Ó fl‚ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓÓÂ ÏÓ-
ÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰Îfl ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÔÓÒÚÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÙÓÏ˚
‰‚ËÊÂÌËfl Ï‡ÚÂËË;
4. ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ‚˚Ò¯‡fl ÙÓÏ‡ ‡Á‚ËÚËfl Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡
·Î‡„Ó‰‡fl Ò‚ÓÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË.
é‰Ì‡ ËÁ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÍÓÌˆÂÔˆËÈ Ó·˙flÒÌflÂÚ, ˜ÚÓ ÁÂÏÌ‡fl ÊËÁÌ¸
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ·Î‡„Ó‰‡fl ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ÍÓÒÏÓÔÎ‡ÌÂÚ‡Ì˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚, ˜ÚÓ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ÍÓÒÏÓ„‡Î‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ ÍÓ‰ — ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È Á‡Ó‰˚¯,
Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚È ‚ ÒÚÛÍÚÛÂ ÓÊ‰‡˛˘ÂÈÒfl ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. ùÚÓ ÏÌÂÌËÂ
ıÓÓ¯Ó ‚ÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚ Ô‡‡‰Ë„Ï˚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ÏË‡
Ë ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â «ÔÓÎfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl», ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ‡ÁÛ-
Ï‡, Ô‡ÏflÚË Ë ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl, Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [37].
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÌÂÈ ÙÓÏ‡ ÊËÁÌË, ÒÓÒÚ‡‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÍÓÚÓÓÈ fl‚Îfl-
ÂÏÒfl, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ÍÓÒÏÓÔÎ‡ÌÂÚ‡ÌÛ˛ ÔËÓ‰Û. Ö‰ËÌÒÚ‚Ó ÔÓfl‰Í‡
Ë ı‡ÓÒ‡, Ó·˙flÒÌflÂÚ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ ÊËÁÌË, ÒÔÂˆËÙËÍÛ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËÂ ·ËÓÒÙÂ˚. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÁÂÏÌÓÈ
ÊËÁÌË ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ ÓÎ¸ Ò˚„‡ÎË Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËÂÒfl ÒËÒÚÂÏ˚, ÓÚ·Ó
Ì‡ ÔÛÚË ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË. èËÓ‰‡ «ËÁÓ·ÂÎ‡» ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔËÌ-
ˆËÔ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ„Ó Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl ÔÓ ‡ÁÓÏÍÌÛÚÓÏÛ ˆËÍÎÛ, ÌÓ Ë
ÔËÌˆËÔ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ Á‡ÏÍÌÛÚÓÏ ˆËÍÎÂ Ò Ó·‡Ú-
ÌÓÈ Ò‚flÁ¸˛ ‚ ÊË‚˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı.
ÖÒÎË ÛÎ¸Ú‡ÙËÓÎÂÚÓ‚˚Â Ë ËÌÙ‡Í‡ÒÌ˚Â ÎÛ˜Ë ëÓÎÌˆ‡ ‚ÎËfl˛Ú
Ì‡ ıËÏË˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ·ËÓÒÙÂ˚, ÚÓ ıËÏË˜ÂÒÍ‡fl ˝ÌÂ„Ëfl ÔÓÎÛ-
˜‡ÂÚÒfl ËÁ ˝ÌÂ„ËË ÒÓÎÌÂ˜Ì˚ı ÎÛ˜ÂÈ ˜ÂÂÁ ÊË‚˚ı Ó„‡ÌËÁÏÓ‚, ‚˚ÒÚÛ-
Ô‡˛˘Ëı ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎÂÈ ˝ÌÂ„ËË. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓ‰ıÓ‰Â
‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‡ÍˆÂÌÚËÛÂÚÒfl Ì‡ Í‚‡ÌÚÓ‚Ó-‚ÓÎÌÓ‚ÓÏ ı‡‡ÍÚÂÂ ÔÒËıËÍË
Ë Â‰ËÌÒÚ‚Â ÔËÓ‰˚ (·ËÓÒÙÂ˚) Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔËÌfl‚
˝ÚÛ ÍÓÌˆÂÔˆË˛ Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ËÒıÓ‰ËÚ¸, ˜ÚÓ ÌÓÒËÚÂÎÂÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË,
ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ÂÈ ‚ ·ËÓÒËÒÚÂÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ·ËÓÙÓÚÓÌ˚.
ìÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌ ÙÂÌÓÏÂÌ ÏÂÊÍÎÂÚÓ˜Ì˚ı ‰ËÒÚ‡ÌˆËÓÌÌ˚ı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ, Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛˘Ëı Ó· ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓÏ ı‡‡ÍÚÂÂ ‰‡ÌÌÓ„Ó ‚Ë‰‡
Ò‚flÁË Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ˝ÎÂÍÚÓ-Ï‡„ÌËÚÌÓ„Ó Í‡Ì‡Î‡ ÔÂÂ‰‡˜Ë ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË ‚ ÊË‚˚ı Ó·˙ÂÍÚ‡ı. ÜË‚‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÂÂ‰‡ÂÚ ‚ ÒÂ‰Û ı‡‡Í-
ÚÂËÒÚËÍË Ò‚ÓÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÛ˛ ‰Îfl ÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl [21].
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ [38] ËÏÂÂÚ ÍÓÔÛÒÍÛ-
ÎflÌÓ-‚ÓÎÌÓ‚Û˛ ÔËÓ‰Û.
ùÍÒÔÂËÏÂÌÚ˚ ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚ÓÍÛ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡), ‚ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ Â„Ó ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó·‡ÁÛÂÚÒfl ÒÎÓÊÌ‡fl
137
Í‡ÚËÌ‡ ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÔÓÎÂÈ, ÌÂÒÛ˘Ëı ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Â„Ó ·ËÓÒËÒÚÂÏÂ.

é·Ì‡ÛÊÂÌ˚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÚËÔ˚ [17, 21]:
• ÚÂÔÎÓ‚ÓÂ ËÁÎÛ˜ÂÌËÂ ‚ ËÌÙ‡Í‡ÒÌÓÏ ‰Ë‡Ô‡ÁÓÌÂ ‚ÓÎÌ;
• ‡‰ËÓÚÂÔÎÓ‚ÓÂ ËÁÎÛ˜ÂÌËÂ, ÌÂÒÛ˘ÂÂ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ó ÚÂÏÔÂ‡ÚÛ-
Â Ë ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ËÚÏ‡ı ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚;
• ÌËÁÍÓ˜‡ÒÚÓÚÌ˚Â ÔÓÎfl Ò ˜‡ÒÚÓÚ‡ÏË ÓÚ 0 ‰Ó 1000 Éˆ, ÒËÎ¸ÌÓ
˝Í‡ÌËÛÂÏ˚Â ÚÍ‡ÌflÏË ÚÂÎ‡;
• ÔÓÎfl ˜‡ÒÚÓÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡;
• ‡ÍÛÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÒË„Ì‡Î˚, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ÔË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡-
ÌËË ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚, Ï˚¯ˆ Ë Ú. ‰.;
• ‚˚ÒÓÍÓ˜‡ÒÚÓÚÌ˚Â ‡ÍÛÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÒË„Ì‡Î˚ ¯ÛÏÓ‚Ó„Ó ı‡‡ÍÚÂ-
‡, ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Â ËÒÚÓ˜ÌËÍË ÍÓÚÓ˚ı — ÏÓÎÂÍÛÎ˚ Ë ÍÎÂÚÍË;
• ÒË„Ì‡Î˚ ·ËÓÎ˛ÏËÌÂÒˆÂÌˆËË ‚ ·ÎËÊÌÂÏ ËÌÙ‡Í‡ÒÌÓÏ Ë
ÛÎ¸Ú‡ÙËÓÎÂÚÓ‚ÓÏ ‰Ë‡Ô‡ÁÓÌ‡ı ÓÔÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÔÂÍÚ‡ ‚ÓÎÌ,
Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚Â ÔÓÚÂÍ‡˛˘ËÏË ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ ·ËÓıËÏË˜ÂÒÍË-
ÏË Â‡ÍˆËflÏË;
• ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÓÒÚ‡‚‡ Ë ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÒÂ‰˚, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ÔË Ó·ÏÂÌÂ ‚Â˘ÂÒÚ‚ ÏÂÊ‰Û ÒÂ‰ÓÈ Ë
Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏÓÏ.
ùÚË ÔÓÎfl ÌÂÒÚ‡ˆËÓÌ‡Ì˚ Ë ·˚ÒÚÓ ËÁÏÂÌfl˛ÚÒfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË ‚ Á‡-
‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒÓÒÚÓflÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ëå, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡ ˝ÚÓ
ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÍÓÔÛÒÍÛÎflÌÓ-‚ÓÎÌÓ‚Û˛ ÔËÓ‰Û, Ú. Â. ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ËÏÂÂÚ ‡Ì‡ÚÓÏÓ-„ÂÓÏÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ˚, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÒÓ·ÓÈ
‡ÚÓÏÌÓ-ÏÓÎÂÍÛÎflÌÛ˛ ÒÚÛÍÚÛÛ, Ë ÔÓÎÂ‚ÓÈ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ˚.
àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‡Í‡‰ÂÏËÍ‡ Ç. è. ä‡ÁÌ‡˜ÂÂ‚‡ [21] ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú
‚˚Ò‚ÂÚËÚ¸ Á‡„‡‰Ó˜ÌÛ˛ ÒÔÂˆËÙËÍÛ ÊË‚Ó„Ó, Ò‚flÁ‡ÌÌÛ˛ ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó
Ò Í‚‡ÌÚÓ‚˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ‚ ·ËÓÒËÒÚÂÏ‡ı. àÏÂÌÌÓ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓ‰ËÓ‚‡-
ÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË Í‚‡ÌÚ‡ÏË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl ÓÒÚ Ë ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ
Ó„‡ÌËÁÏ‡, Â„Ó Ò‚flÁ¸ Ò ‰Û„ËÏË Ó„‡ÌËÁÏ‡ÏË. èÒËıÓÎÓ„Ó-·ÓÚ‡ÌË-
˜ÂÒÍËÂ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ˚, ËÒÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ Í‚‡ÌÚÓ‚Û˛ Ò‚flÁ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ —
‡ÒÚÂÌËÂ, „Ó‚ÓflÚ ‚ ÔÓÎ¸ÁÛ ˝ÚÓÈ ÒÛ·ÏÓÎÂÍÛÎflÌÓÈ „ËÔÓÚÂÁ˚ Ï‡ÚÂ-
Ë‡Î¸ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚˚ ÔÒËıËÍË. ÑÎfl ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ı‡‡ÍÚÂÌ˚ Í‚‡Ì-
ÚÓ‚Ó-ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍËÂ fl‚ÎÂÌËfl. ÅÎ‡„Ó‰‡fl ‚ÓÎÌÓ‚˚Ï ÔÓˆÂÒÒ‡Ï ÏÓÁ„‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ò ‡ÒÚÂÌËflÏË Ë ‚ÓÓ·˘Â Ò Î˛·˚ÏË ·ËÓÒËÒ-
ÚÂÏ‡ÏË Ì‡ ‡ÒÒÚÓflÌËË.
é‰ÌËÏ ËÁ ÙÂÌÓÏÂÌÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ Ï˚¯ÎÂÌËÂ. é·‡ÁÌÓÂ Ë
ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚Â·‡Î¸ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ÛÍÚÓÏ ÚÛ‰Ó-
‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡, Â„ÛÎËÛÂÚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÛ˛
Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛
138
Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ — Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÂ‰˚.

ùÚÓ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó Ó„‡ÌËÁÛÂÚÒfl ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Î˛‰ÂÈ ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ
Ë ÔËÓ‰ÓÈ, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ò ·ËÓÒÙÂÓÈ, ˝‚ÓÎ˛ˆËfl ÍÓÚÓÓÈ ÒÓ‰ÂÊËÚ
‚ ÒÂ·Â ‚ ÒÌflÚÓÏ ‚Ë‰Â ˝‚ÓÎ˛ˆË˛ äÓÒÏÓÒ‡. èÓ‰Ó·ÌÛ˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛
ËÏÂÂÚ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÒÂ‰‡ — ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ó„‡ÌËÁÏ, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ËÈ
‚ ÒÂ·fl ÒÎÓÊÌÛ˛ ÔÓÎÂ‚Û˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛, „‰Â ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ ÓÎ¸ Ë„‡˛Ú
Í‚‡ÌÚ˚ ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚÌÓ„Ó ÔÓÎfl, ËÎË ·ËÓÙÓÚÓÌ˚. ùÚ‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰‚ËÊÌÓÈ, ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ, ÔË˜ÂÏ ÂÂ ÒÚÛÍÚÛ‡
ÌÂ ‚ÍÎ˛˜ÂÌ‡ ‚ ‡ÍÚË‚ÌÛ˛ ÒÙÂÛ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [21]. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl
ÙËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl ÒÚÂÏËÚÒfl ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ‡Ì‡ÎËÁ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡
ÓÒÌÓ‚Â ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËfl Ì‡ÛÍ Ó ÔËÓ‰Â Ë Ì‡ÛÍ — ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÓÁÌ‡ÌËfl. àÒıÓ‰Ì˚Ï ÔÛÌÍÚÓÏ Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ„Ó
ÔÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓÎÌÓÚÂ Â„Ó ·˚ÚËfl, ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ‡fl ÌÂÏ. ÙËÎÓÒÓÙÓÏ
å. òÂÎÂÓÏ. òÂÎÂ ‚˚‰‚Ë„‡ÂÚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÚÂÁËÒ˚ [12]:
1. ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‰‡Ú¸ ‰ÂÙËÌËˆË˛ ÔÓÌflÚËfl «˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ», Ë·Ó Ú‡ÍÓ„Ó Ó‰‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÓÚËˆ‡ÌËÂ Â„Ó
Ò‚Ó·Ó‰˚ Ë ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËfl;
2. ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÏËÍÓÍÓÒÏ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ËÁ
Ó‰ÌËı Ë ÚÂı ÊÂ Í‡ÚÂ„ÓËÈ ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡Ú¸ Ë ÒËÒÚÂÏÛ ÏËÓÁ‰‡-
ÌËfl, Ë Û˜ÂÌËÂ Ó ÌÂÏ. éÒÌÓ‚Ì‡fl ˆÂÎ¸ ‚˚‰‚ËÌÛÚÓÈ òÂÎÂÓÏ
ÔÓ„‡ÏÏ˚ — ÔÂ‚‡ÚËÚ¸ ÙËÎÓÒÓ‚ÒÍÛ˛ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ë˛ ‚ ˆÂ-
ÎÓÒÚÌÓÂ Û˜ÂÌËÂ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ.
å. òÂÎÂ (ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎ¸ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÈ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË 20-„Ó
‚ÂÍ‡) ÔÓËÁ‚ÂÎ ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ Ëı ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆË˛.
í‡·ÎËˆ‡ 3.1 äÓÌˆÂÔˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ å. òÂÎÂÛ
Ç˚‚Ó‰˚, Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡˛˘ËÂ
‹ ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë‰ÂË (ËÁÎÓÊÂÌ˚)
ÍÓÌˆÂÔˆË˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
1 2 3
1 éÒÌÓ‚‡Ì‡ Ì‡ ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ‚ÂÂ ‚ ÏË óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸
Ó ÒÓÚ‚ÓÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·Ó„ÓÏ (ÇÂÚıËÈ ÒÓ·ÓÈ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ÒÚÓ„Ó
Á‡‚ÂÚ) ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÌÓÏ
(Á‡ÔÓ‚Â‰ÂÈ)
2 óÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡‰ÂÎÂÌ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸ ‡ÁÛÏ,

Ì‡˜‡ÎÓÏ (‡ÁÛÏÓÏ), ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÏ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ÔÓÁÌ‡Ú¸ ÏË,
ÂÏÛ ÔÓÁÌ‡Ú¸ ÊËÁÌ¸, ÂÂ Ë‰Â‡Î¸ÌÓÂ ·Ó„‡, Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. ê‡ÁÛÏ ÓÚÎË˜‡ÂÚ Â„Ó
ÓÚ ÊË‚ÓÚÌ˚ı
(ÄÌ‡Í‡„Ó, èÎ‡ÚÓÌ, ÄËÒÚÓÚÂÎ¸)
139
1 2 3
3 óÂÎÓ‚ÂÍ ÎË¯¸ ÓÒÓ·˚È ‚Ë‰ ÊË‚ÓÚÌ˚ı, ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÍÓÏÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl
Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ÎÂ˜Â- ÂÒÚ¸ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ,
ÌËÂÏ, ‡ ÌÂ ‡ÁÛÏÓÏ ÍÓÚÓÓÂ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ
(ã‡Ï‡Í, Ñ‡‚ËÌ) ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
4 óÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ ÚÛÔËÍ ÊËÁÌË ‚ÓÓ·˘Â, óÂÎÓ‚ÂÍ Ï˚ÒÎËÚ ÎË¯¸
ÓÌ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÎË¯¸ Í ‡Á‚ËÚË˛ ÔÛÒÚ˚ı ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Û ÌÂ„Ó
ÒÛÓ„‡ÚÓ‚ (flÁ˚Í, ÓÛ‰Ëfl Ë Ú. Ô.). «ÌÂ ‡·ÓÚ‡˛Ú» ËÌÒÚËÌÍÚ˚,
éÌ ÒÓÁ‰‡Î „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó, Ô‡‚Ó, Í‡Í Û ÊË‚ÓÚÌ˚ı
ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ËÁ-Á‡ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
ÒÎ‡·ÓÒÚË (ãÂÒÒËÌ„, ã. ÅÓÎ¸Í)
5 óÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl Ú‡ÈÌÓÈ ‰Îfl ÒÂ·fl, óÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸

ÓÌ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÏËÛ ‚ ˆÂÎÓÏ. Ï‡ÒÚÂÓÏ, ÒÚÓËÚÂÎÂÏ
óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ ˆÂÎËÍÓÏ ÒÓ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl
Ò‚ÓÂÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛, Û ÌÂ„Ó ÌÂÚ Á‡‡ÌÂÂ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í ÔÓÁÌ‡ÌË˛ ÒÂ·fl, ÓÌ ÌÂ
Ò‚flÁ‡Ì Á‡ÍÓÌ‡ÏË… ÏÓÊÂÚ ÓÔÛÒÚËÚ¸Òfl
‰Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÊË‚ÓÚÌÓ„Ó Ë
ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl Ì‡ ‚Â¯ËÌÛ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË,
‚ ÌÂ„Ó Á‡ÎÓÊÂÌ˚ ÒÂÏÂÌ‡ ‰Îfl Î˛·ÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ó·‡Á‡ ÊËÁÌË
(î. çËˆ¯Â, ç. É‡ÚÏ‡Ì)
ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÌÂÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚ı Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸, — ·˚Î‡

ÎË ÊËÁÌ¸ Á‡ÌÂÒÂÌ‡ Ì‡ áÂÏÎ˛ ËÎË ‚ÓÁÌËÍÎ‡ Á‰ÂÒ¸ Ò‡Ï‡. ç‡ÛÍ‡ ÍÓÌÒ-
Ú‡ÚËÛÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÊ‰‡ÂÚÒfl:
• ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÌÂ „ÓÚÓ‚˚Ï Í ÊËÁÌË ‚ Ò‡‚ÌÂÌËË Ò ÊË‚ÓÚÌ˚ÏË
(‰Îfl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ‚ ÛÚÓ·Â Ï‡ÚÂË 21 ÏÂÒflˆ);
• Ò „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸Òfl ÒÓˆËÛÏÓÏ, Î˛‰¸ÏË, ˜ÚÓ Ë
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ‰Ó 5—7 ÎÂÚ.
ÖÒÎË ‰ÂÚÂÌ˚¯ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰Ó ˝ÚÓ„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ ÊËÎ ÒÂ‰Ë ÊË‚ÓÚ-
Ì˚ı, ÚÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ì‡ÛÍÂ ÌÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ Ù‡ÍÚ˚ ÔÂ‚‡˘ÂÌËfl Â„Ó
‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. çÂ„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Â·ÂÌÍ‡ Í ÊËÁÌË ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌ
Í‡Í ·˚ ÓÊ‰‡ÂÚÒfl, ÔÓÍ‡ ÊË‚ÂÚ.
ù. îÓÏÏ (1900—1980) ÔÓÎ‡„‡Î, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÍÓÌ˜‡ÚÂÎ¸ÌÓ
ÓÊ‰‡ÂÚÒfl Í ÏÓÏÂÌÚÛ ÒÏÂÚË, ‡ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÛÏË‡˛Ú Ú‡Í Ë ÌÂ ÛÒÔÂ‚
Ó‰ËÚ¸Òfl (ÒÚ‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ).
ùÚË Ë‰ÂË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Ë ‚ÎËfl˛Ú Ì‡ ËÁÛ˜ÂÌËÂ Ë
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÂ, ÓÌ Ò‡Ï ÒÂ·fl ÓÊ‰‡ÂÚ, ÒÓÁ-
‰‡ÂÚ, Ú‚ÓËÚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ ‰Ó ÌÂ„Ó. Ç Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ-
140
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÍÓÌÚÓÎËÛÂÚ ÒÂ·fl,

Ò‚ÂflÂÚ Ò‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ò Ó·‡Áˆ‡ÏË (ÌÓÏ‡ÏË) ÍÛÎ¸ÚÛ˚. èÓÍ‡ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÌË˜Â„Ó ÌÂ Ò‰ÂÎ‡Î ËÁ ÒÂ·fl Ò‡ÏÓ„Ó, ÓÌ Ï‡ÎÓ ˜ÚÓ ÏÓ„ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚ ÓÍÛ-
Ê‡˛˘ÂÏ Â„Ó ÏËÂ. èÓ Â„Ó Û·ÂÊ‰ÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Ï‡ÒÒÂ, ‚ ÚÓÎÔÂ — ˝ÚÓ
ÒÛÔÂ¯ËÏÔ‡ÌÁÂ, Ë·Ó ·ÓÎÂÂ ÛÏÂÌ, ıËÚÂ, ÎÓ‚ÓÍ, ˜ÂÏ ÔÓÒÚÓ ÊË‚ÓÚÌÓÂ.
èÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ «‚ÂÍ ÚÓÎÔ», «Ì‡Ó‰Ì˚ı Ï‡ÒÒ» ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÔÓ‰-
Ú‚Â‰ËÎ Ô‡‚ÓÚÛ î. çËˆ¯Â.
ë ÔÓÁËˆËÈ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÈ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ [12]:
1. èË˜ËÌ‡ Ë ÓÒÌÓ‚‡ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰Ó ÒËı ÔÓ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl
ÌÂÔÓÌflÚÌÓÈ.
2. àÁÛ˜ÂÌËÂ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚÒfl — Í‡Í ÓÚ-
‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰‡. í‡Í Ë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó‰‡ ‚ ˆÂÎÓÏ.
3. ÇÓÁÏÓÊÌÓ, ˜ÚÓ ˝‚ÓÎ˛ˆËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓÂ‰ËÌËÎËÒ¸
ÒËÎ˚ Ï‡ÚÂËË Ë ‰Ûı‡, ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚÒfl, Ë Ï˚ ÒÚÓËÏ Ì‡ ÔÓÓ„Â
‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÌÓ‚Ó„Ó ‚Ë‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÇË‰ËÏÓ ‚ ÒËÎÛ ÌÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰˚ Ë ÒÛÚË Ò‡ÏÓÈ
ÊËÁÌË ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÚ Û˜ÂÌËÂ É. à. ÉÛ‰ÊËÂ‚‡ (1877—
1949), ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl Ó˜ÂÂ‰ÌÓÈ ‡Á ‚ÒÔÎÂÒÍ ÔÛ·ÎËÍ‡ˆËÈ Â„Ó ÚÛ‰Ó‚.
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ É. ÉÛ‰ÊËÂ‚Û [13]
ÉÛ‰ÊËÂ‚ É. à. — ‡‚ÚÓ ‰ÓÍÚËÌ˚ «‚ÒÂÓ·˘Â„Ó ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl»

Â˘Â ÒÚÓ ÎÂÚ Ì‡Á‡‰ Ô˚Ú‡‚¯Â„ÓÒfl ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌËÍ‡Ï ÌÓ‚ÓÂ
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ «óÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ Ë ÅÓ„‡», „Ó‡Á‰Ó ·ÓÎÂÂ ‡‰ÂÍ‚‡Ú-
Ì˚Â, ˜ÂÏ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚Â ÒÂ„Ó‰Ìfl Ì‡ÛÍÓÈ Ë ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚ÓÏ ÂÎË„ËÈ.
Ç ÒËÎÛ ‚‡ÊÌÓÒÚË ‰Îfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Û˜ÂÌËfl ‚ ‰‡ÌÌÓÈ „Î‡-
‚Â ËÁÎÓÊÂÌ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÛÚ¸, ‡ ·ÓÎÂÂ, ‡Á‚ÂÌÛÚ‡fl Ú‡ÍÚÓ‚Í‡ ÔÂÂÌÂÒÂÌ‡
‚ ÔËÎÓÊÂÌËÂ 2.
ëÂÈ˜‡Ò ÏÌÓ„ËÂ ÔÓ‚ÚÓÌÓ Ó·‡˘‡˛ÚÒfl Í Û˜ÂÌË˛ É. à. ÉÛ‰ÊËÂ-
‚‡, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÒÓÁÌ‡˛Ú ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÒÚ¸ ‰Û„Ëı ÒËÒ-
ÚÂÏ ËÎË Ë‰ÂÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Ëı ÌÂ ÛÒÚ‡Ë‚‡ÂÚ ÊËÁÌ¸, ÍÓÚÓÛ˛
ÓÌË ‚Â‰ÛÚ. éÌË ÓıÓÚÌÓ ÔËÌËÏ‡˛Ú ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl,
‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ ÚÓ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ «ÒÔËÚ», ˜ÚÓ ÓÌ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ ÒÂ·fl, ˜ÚÓ Û ÌÂ„Ó
ÌÂÚ «ü» Ë «‚ÓÎË». çÂ ÒÏÓÚfl Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÏÌÓ„ËÂ Â„Ó Ë‰ÂË ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú
Ò ÓÙËˆË‡Î¸ÌÓÈ Ì‡ÛÍÓÈ, Î˛‰Ë Ô˚Ú‡˛ÚÒfl ÔÓÌflÚ¸ Â„Ó Û˜ÂÌËÂ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ.
ÉÛ‰ÊËÂ‚ É. à. Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ıÓÚfl ÏÌÓ„ËÂ ‚ÔÎÓÚÌÛ˛ Ë ÔÓ‰Ó¯ÎË
Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÌÓ ÌÂ ÔËÁÌ‡ÎË ‚Ò˛ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸
˝ÚÓ„Ó Ë ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÎË. é·˚˜ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ‰‰‡ÂÚÒfl ËÁÏÂÌÂÌË˛
Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔÓÏÌËÚ¸ ÒÂ·fl, ÂÒÎË ‰ÓÎ„Ó Ô˚Ú‡ÂÚÒfl ‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ.
141
ç‡ ˝ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚÒfl ÌÂ ‰ÂÌ¸ Ë ÌÂ ÏÂÒflˆ. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÂ ËÁÛ˜Â-

ÌËÂ ÒÂ·fl, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Ï˚ ÌÂ ÔÓÏÌËÏ ÒÂ·fl; ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÏ ÒÂ·fl ÔÓ ÔË˜Ë-
ÌÂ ÏÌÓ„Ëı ÙÛÌÍˆËÈ, ÔËÒÛ˘Ëı Ì‡¯ÂÈ «˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ï‡¯ËÌÂ»,
ÚÂ·Û˛˘Ëı ËÒÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ì‡Î‡‰ÍË. äÓ„‰‡ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ËÁ ˝ÚËı
ÙÛÌÍˆËÈ ÓÚÎ‡ÊÂÌ˚ (‚ Ì‡¯ÂÏ ÔÓÌËÏ‡ÌËË Ó·˚˜Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ·ËÓÒËÒÚÂÏÓÈ), ÚÓ ÔÂËÓ‰˚ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡‚‡ÌËfl Ì‡˜ÌÛÚ ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯Â
Û‚ÂÎË˜Ë‚‡Ú¸Òfl Ë ÂÒÎË ÓÌË ÒÚ‡ÌÛÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸Ì˚ÏË,
ÚÓ Ï˚ Ó·ÂÚÂÏ ‰‚Â ÌÓ‚˚Â ÙÛÌÍˆËË. ÇÏÂÒÚÂ Ò Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, fl‚Îfl˛-
˘ËÏÒfl ÚÂÚ¸ËÏ ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ï˚ Ó·ÂÚ‡ÂÏ ÙÛÌÍˆË˛, ÍÓÚÓ-
‡fl ËÏÂÌÛÂÚÒfl ‚˚Ò¯ÂÈ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ, ˜ÚÓ ËÏÂÂÚ ÏÂÒÚÓ Ì‡ Ó·˚˜ÌÓÏ
ÛÓ‚ÌÂ. äÓ„‰‡ Ï˚ ÔËıÓ‰ËÏ Í ÒÓÒÚÓflÌË˛ «Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl»,
ÚÓ Ó·ÂÚ‡ÂÏ ‰Û„Û˛ ÙÛÌÍˆË˛, ËÏÂÌÛÂÏÛ˛ ‚˚Ò¯ÂÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ.
îÂÌÓÏÂÌ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í‡Í ‡Á Í ˝ÚËÏ ‰‚ÛÏ ÙÛÌÍˆËflÏ.
é‰Ì‡ÍÓ É. ÉÛ‰ÊËÂ‚ Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸Ì‡fl ÔÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌ‡, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‰ÂÎÓ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ÌÂ ‚ Ò‡ÏÓÏ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚÂ, ‡ ‚ ËÁ-
ÏÂÌÂÌËË ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
äÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ô˚Ú‡ÂÏÒfl, Í ÔËÏÂÛ, ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÂ Û‰ÂÊ‡Ú¸ ‚ ÛÏÂ
Ë Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ Á‡ ÒÓ·ÓÈ, ÚÓ ÔËıÓ‰ËÚ Í ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ‚˚‚Ó‰Û,
˜ÚÓ ‚ ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÌ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl — ÓÌ Ù‡ÍÚË-
˜ÂÒÍË ÒÔËÚ. éÌ ÎË¯¸ ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÚ, ˜ÚÓ ·Ó‰ÒÚ‚ÛÂÚ. èÓ˝ÚÓÏÛ, ÍÓ„‰‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ô˚Ú‡ÂÏÒfl Û˜ËÚ¸ ÒÂ·fl, ˝ÚÓ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰ÌÓ — ÓÌ Ô˚Ú‡ÂÚÒfl
ÔÓ·Û‰ËÚ¸Òfl. à ÔÓÓÈ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚÒfl Ì‡ Ï„ÌÓ‚ÂÌËÂ, ˜ÚÓ·˚ Á‡ÚÂÏ ‚ÌÓ‚¸
ÔÓ„ÛÁËÚ¸Òfl ‚ ÒÓÌ. í‡ÍÓ‚Ó ÒÓÒÚÓflÌËÂ Â„Ó ·˚ÚËfl, Ú‡Í ˜ÚÓ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ÓÌ ÒÔËÚ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔÓ·Û‰ËÚ¸Òfl, ÂÒÎË ËÒÔ‡‚ËÚ ÏÌÓ„ÓÂ
‚ Ò‚ÓÂÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ï‡¯ËÌÂ Ë ·Û‰ÂÚ Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚ ‚ Ò‚ÓËı ÛÒËÎËflı.
äÓ„‰‡ „Ó‚ÓflÚ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, ÚÓ ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡˛Ú Â„Ó ‚ Ó·˚˜ÌÓÏ
ÒÓÒÚÓflÌËË Ë ˝ÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ‡fl Ú˛¸Ï‡, ËÁ ÍÓÚÓÓÈ ‚ÒÂ ÌÂ
ÏÓ„ÛÚ ÒÔ‡ÒÚËÒ¸. åÌÓ„ËÂ Á‡ÍÓÌ˚ ÔÂÔflÚÒÚ‚Û˛Ú ˝ÚÓÏÛ. ÜÂÎ‡ÌËÂ ÒÔ‡Ò-
ÚËÒ¸ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÌÒÚËÌÍÚË‚Ì˚Ï, ÌÓ ‡·ÓÚ‡ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‰ÓÎÊÌ‡
ÒÓ˜ÂÚ‡Ú¸Òfl Ò ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡-
ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ï‡¯ËÌ˚. ùÚÓ ·ÂÁ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÌ‡·Î˛‰ÂÌËfl
ÚÛ‰ÌÓ ÔÓÌflÚ¸. í˛¸Ï‡ ‰‡Ì‡ ÎË¯¸ Í‡Í ÔËÏÂ. ÑÌfl Ì‡Ò Ú˛¸Ï‡ —
˝ÚÓ Ì‡¯ ÒÓÌ Ë ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÊÂÎ‡ÂÚ ÔÓ·Ó‰‡Ú¸Òfl, ÚÓ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÌflÚ¸,
˜ÚÓ ÒÔËÚ. ë‡ÏÓ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‰ÓÎÊÌÓ ÔÓËÁÓÈÚË Ì‡ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÛÓ‚-
ÌÂ, ˜ÚÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Ì‡·Î˛‰ÂÌËÂÏ Á‡ ÒÓ·ÓÈ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ ‚Â˘Ë, Í‡Í ÓÌË ÂÒÚ¸, Ë ÒÚ‡‡ÈÚÂÒ¸ ÍÎ‡ÒÒË-
ÙËˆËÓ‚‡Ú¸ Ëı Í‡Í-ÚÓ ÔÓ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï, ËÌ-
ÒÚËÌÍÚË‚Ì˚Ï Ë ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÙÛÌÍˆËflÏ. ä‡Ê‰‡fl ˝Ú‡ ÙÛÌÍˆËfl
Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ˆÂÌÚÓÏ ËÎË ÛÏÓÏ, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÌ‡
Ë ÔÓfl‚ÎflÂÚ ÒÂ·fl.
142
Ç Ò‚flÁË Ò ÛÓ‚ÌÂÏ ‡Á‚ËÚËfl ÙÛÌÍˆËÈ, ÒÓÒÚÓflÌËflÏË ÒÓÁÌ‡ÌËfl

Ë Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË
Í Ó‰ÌÓÈ ËÁ ÒÂÏË Í‡ÚÂ„ÓËÈ. êÓÊ‰‡˛ÚÒfl Î˛‰Ë ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÂ‚˚ı
ÚÂı Í‡ÚÂ„ÓËÈ. íÓ„Ó, Û ÍÓ„Ó ‰ÓÏËÌËÛÂÚ ËÌÒÚËÌÍÚË‚Ì‡fl ËÎË ‰‚Ë„‡-
ÚÂÎ¸Ì‡fl ÙÛÌÍˆËË, ËÏÂÌÛ˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔÂ‚Ó„Ó ÚËÔ‡ (ÌÓÏÂ 1). ÖÒÎË
Ì‡‰ ‚ÒÂÏË ÙÛÌÍˆËflÏË ‰ÓÏËÌËÛÂÚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl, Â„Ó
ËÏÂÌÛ˛Ú ‚ÚÓÓ„Ó ÚËÔ‡ (ÌÓÏÂ 2), ‡ ÂÒÎË ‰ÓÏËÌËÛÂÚ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸-
Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl ˝ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÚÂÚ¸Â„Ó ÚËÔ‡ (ÌÓÏÂ 3). èÓÏËÏÓ ˝ÚËı ÚÂı
ÚËÔÓ‚ Î˛‰ÂÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ˜ÂÚ‚ÂÚ˚È (ÌÓÏÂ 4). çÓ ÓÌ ÛÊÂ ÌÂ ÓÊ-
‰‡ÂÚÒfl Í‡Í Ú‡ÍÓ‚ÓÈ. Ö„Ó ÓÚÎË˜‡ÂÚ Ì‡˜‡ÎÓ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÂÂÏÂÌ, „Î‡‚-
Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ, ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË, ÌÓ Ú‡ÍÊÂ Ë ‚ ÛÓ‚ÌÂ ÁÌ‡ÌËfl Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
Í Ì‡·Î˛‰ÂÌË˛. óÂÎÓ‚ÂÍ ÔflÚÓ„Ó ÚËÔ‡ (ÌÓÏÂ 5) — ‡Á‚ËÚ ÚÂÚËÈ ÛÓ-
‚ÂÌ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËfl (Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ) Ë Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ì‡ ‚˚Ò¯‡fl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸-
Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl. á‡ÚÂÏ Ë‰ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ¯ÂÒÚÓ„Ó ÚËÔ‡ (ÌÓÏÂ 6) Ë, Ì‡ÍÓÌÂˆ,
ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÂ‰¸ÏÓ„Ó ÚËÔ‡ (ÌÓÏÂ 7), ÍÓÚÓ˚È Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÔÓÎ-
Ì˚Ï Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Û ÍÓ„Ó Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ì‡ ‚˚Ò¯‡fl ËÌÚÂÎ-
ÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‚Ó„Ó, ‚ÚÓÓ„Ó Ë ÚÂÚ¸Â„Ó ‰Ó ÚÓ„Ó (‰Ó ÚÓ„Ó Í‡Í ÓÌ
ÔËÒÚÛÔËÎ Í ËÁÛ˜ÂÌË˛ ÒÂ·fl ‚ ‡ÏÍ‡ı ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‰‡˛˘ÂÈ
ÂÏÛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËfl), ‚Ò˛ Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ ÔÓ‚Ó‰ËÎ ‚Ó ÒÌÂ.
ÖÏÛ ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡ÊÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÓÌ ·Ó‰ÒÚ‚ÛÂÚ, ‡ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ
ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÎÒfl ËÎË ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÎÒfl Ì‡ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ
ÏË„, Ó„Îfl‰˚‚‡ÎÒfl ‚ÓÍÛ„ Ë ‚ÌÓ‚¸ ‚Ô‡‰‡Î ‚ ÒÔfl˜ÍÛ. ùÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÔÂ‚‡fl
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÓÏÂ 1, 2 Ë 3. ÇÚÓÓÈ ı‡‡ÍÚÂÌÓÈ ˜ÂÚÓÈ
fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ, ıÓÚfl ÓÌ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË «fl», ÌÂÍÓÚÓ˚Â ËÁ
˝ÚËı «fl» ‰‡ÊÂ ÌÂ ÁÌ‡ÍÓÏ˚ ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ. ì Ú‡ÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓ„ÛÚ
·˚Ú¸ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÍÎÓÌÌÓÒÚË, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Û·ÂÊ‰ÂÌËfl
ËÎË ‚Á„Îfl‰˚. é‰Ì‡ÍÓ, Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, Û ÌÂ„Ó ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÒÓ‚Â-
¯ÂÌÌÓ ËÌ˚Â Û·ÂÊ‰ÂÌËfl, ËÌ˚Â ‚Á„Îfl‰˚, ËÌ˚Â ÒËÏÔ‡ÚËË Ë ‡ÌÚËÔ‡-
ÚËË, Ë ÌË Ó‰ÌÓ ËÁ «fl» ÌÂ ÔÓ‰ÓÁÂ‚‡˛Ú Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË ‰Û„Ó„Ó.
ã˛‰Ë ÒËÎ¸ÌÓ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ ‡Á‰ÂÎÂÌ˚, ÌÓ ÓÌË ÌÂ ÁÌ‡˛Ú ˝ÚÓ„Ó Ë ÌÂ ÏÓ„ÛÚ
ÁÌ‡Ú¸, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Í‡Ê‰ÓÂ ËÁ «fl» ÁÌ‡ÍÓÏÓ ÎË¯¸ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï
ÍÛÚÓÏ ‰Û„Ëı «fl» (Ò ÍÓÚÓ˚ÏË ÓÌÓ ‚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÒÌÓ¯ÂÌËÂ), ‡ ÓÒÚ‡Î¸-
Ì˚Â ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ÂÏÛ ÌÂ‚Â‰ÓÏ˚ÏË. «ü» ‡Á‰ÂÎfl˛ÚÒfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Ëı
ÙÛÌÍˆËflÏË: ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â, ËÌ-
ÒÚËÌÍÚË‚Ì˚Â Ë ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚Â «fl». ë‚ÓÈ ÍÛ„ Ó·˘ÂÌËfl ÓÌË ÍÓÂ-Í‡Í
ÁÌ‡˛Ú, ÌÓ ˜ÚÓ Ú‚ÓËÚÒfl Á‡ Â„Ó ÔÂ‰ÂÎ‡ÏË, ËÏ ÌÂ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ. èÓÍ‡ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÌÂ ÔËÒÚÛÔ‡ÂÚ Í ËÁÛ˜ÂÌË˛ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl, ‚ÓÓÛÊË‚¯ËÒ¸ ÁÌ‡ÌËÂÏ
ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó ‡Á‰ÂÎÂÌËfl, ÓÌ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÒÛÏÂÂÚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÔÓÌflÚ¸ Ò‚ÓË
ÙÛÌÍˆËË ËÎË Â‡ÍˆËË.
143
ùÚÓÚ ÒÓÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Â‰ËÌÒÚ‚‡, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ‚ ÌÂÏ,

‚˚Á˚‚‡˛Ú ‰Û„Û˛ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËË — ÔÓÎÌÛ˛ Ï‡¯ËÌ‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁÏ. Ç Ú‡ÍÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ (ÔÂ‚Ó„Ó,
‚ÚÓÓ„Ó Ë ÚÂÚ¸Â„Ó ÚËÔ‡), ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl Ï‡¯ËÌÓÈ, ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÈ
‚ÌÂ¯ÌËÏË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË. éÌ ÌÂ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÌÂ¯-
ÌËÏ ‚ÎËflÌËflÏ, ‡ÁÎË˜‡Ú¸ Ëı ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ, ËÁÛ˜‡Ú¸ ÒÂ·fl ‚ÌÂ ‚ÒÂ„Ó
˝ÚÓ„Ó. éÌ ‚Ë‰ËÚ ÒÂ·fl Ì‡ıÓ‰fl˘ËÏÒfl ‚ÒÂ„‰‡ ‚ ‰‚ËÊÂÌËË, Ë Û ÌÂ„Ó ÒÓÁ-
‰‡ÂÚÒfl ÛÒÚÓÈ˜Ë‚‡fl ËÎÎ˛ÁËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÓÌ Ò‚Ó·Ó‰ÂÌ Ë‰ÚË, ÍÛ‰‡ ıÓ˜ÂÚ,
‰‚Ë„‡Ú¸Òfl ÔÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ÊÂÎ‡ÌË˛. çÓ ÓÌ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ,
Ë·Ó «ÇÓÎfl» ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÔÂ‚‡ÚÌÓ ÔÓÌflÚ˚Ï ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ, ÂÂ Í‡Í
Ú‡ÍÓ‚ÓÈ Û ÌÂ„Ó ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ. ÇÓÎfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÎË¯¸ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‡ÒÔÓÎ‡„‡˛˘Â„Ó ÍÓÌÚÓÎËÛ˛˘ËÏ «fl», ÌÓ ÔÓÍ‡ ËÏÂÂÚÒfl ÏÌÓ„Ó ‡Á-
ÎË˜Ì˚ı «fl» (ÌÂ ÁÌ‡˛˘Ëı ‰Û„ ‰Û„‡), ÚÓ Í‡Ê‰ÓÂ «fl» Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÈ ‚ÓÎÂÈ Ë ÌÂ ÔËÁÌ‡ÂÚ ‰Û„Ó„Ó «fl» ËÎË Â„Ó ‚ÓÎË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ
‰ÓÒÚË˜¸ ÒÓÒÚÓflÌËfl, „‰Â ÓÌ Ó·ÂÚÂÚ ÍÓÌÚÓÎËÛ˛˘ÂÂ «fl» Ë ‚ÓÎ˛ ÔÓ-
ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‡Á‚ËÚËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
ÉÓ‚Ófl Ó ÒÛ˘ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË ‚ÒÂı ÒÚÓÓÌ Ë Ò‚fl-
ÁÂÈ (Á‡ÍÓÌÓ‚), Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÂÏÛ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸,
˜ÚÓ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÒÍ˚Ú‡ ÔÓ‰ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚ¸˛ fl‚ÎÂÌËÈ …fl‚ÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ
ÌÂÔ‡‚ËÎ¸ÌÓ, ËÁ‚‡˘ÂÌÌÓ ÔÂÂ‰‡‚‡Ú¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚ fl‚ÎÂ-
ÌËfl, ÎÂÊ‡˘Â„Ó Ì‡ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚË ÔÂ‰ÏÂÚ‡, Ë‰ÚË Í ÒÛ˘ÌÓÒÚË …ÓÚ ÒÛ˘-
ÌÓÒÚË ÔÂ‚Ó„Ó ÔÓfl‰Í‡ — Í ÒÛ˘ÌÓÒÚË ‚ÚÓÓ„Ó. ç‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰,
Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚˚Ò‚Â˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÔÓÁËˆËÈ ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛˘ÂÈ ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÔË-
Ó‰ÌÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ, ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÙÓÏÂ ÊËÁÌË Ë Í‡Í ‰Û¯Â‚ÌÛ˛ Ë
‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸.
3.1.3 îÂÌÓÏÂÌ ÏÂÒÚ‡ Ë ÓÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏËÂ
îÂÌÓÏÂÌ˚ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,

ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÎË ·˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Â„Ó ÏÓ‰ÂÎ¸ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. àÁ ÌËı Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛¯ËÂ ÔÂ‰ÏÂÚÛ ëå ÔË-
‚Ó‰flÚÒfl ‚ ÔËÎÓÊÂÌËË 3 Ë Ú‡·ÎËˆÂ 3.2.
144
í‡·ÎËˆ‡ 3.2 êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÙÂÌÓÏÂÌ‡

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÏÓ‰ÂÎÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡)
ç‡‚‡ÌËÂ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl, ‡‚ÚÓ.
‹ ÇÎËflÌËÂ Ì‡ ëå
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÍÓÌˆÂÔˆËË
1 2 3
1 «óÂÎÓ‚ÂÍ ·ÂÁ Ò‚ÓÈÒÚ‚» — ËÌ‰Ë‚Ë‰ óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ

Ò ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ (ê. åÛÁËÎ¸). ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ÒÚÓ„Ó
ÌÂ Ò «˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ Â‡Î¸ÌÓÒÚË», ‡ Ò «˜Û‚ÒÚ- ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÌÓÏ
‚ÓÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË», Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï «Ò‚- (Á‡ÔÓ‚Â‰ÂÈ).
‚ÓÏ» (‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÍÓÌÒÚ‡ÌÚÓÈ) Í-Ó„Ó
fl‚ÎflÂÚÒfl ËÁÏÂÌ˜Ë‚ÓÒÚ¸.
ë ˝ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ —
˝ÚÓ ÌÂ˜ÚÓ ÔÓ˜ÚË ·ÂÒÙÓÏÂÌÌÓÂ, ÌÂÓÊË‰‡Ì-
ÌÓ ÔÎ‡ÒÚË˜ÌÓÂ, Ì‡ ‚ÒÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÂ. ÑÓ·Ó Ë
ÁÎÓ ÍÓÎÂ·ÎÂÚÒfl ‚ ÌÂÏ, Í‡Í ÒÚÂÎÍË ˜Û‚ÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÂÈ¯Ëı ‚ÂÒÓ‚.
2 óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ «˜ËÒÚ‡fl ‰ÓÒÍ‡» ëÓÁÌ‡ÌËfl ‡·ÓÚ‡ÂÚ

ë Ò‡ÏÓ„Ó ÓÊ‰ÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ ÔÓ Ô‡‚ËÎ‡Ï ‡ËÒÚÓ-
Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ÒÎÓÊÌ˚ÏË Á‡ÔËÒflÏË „ÂÌÂÚË- ÚÂÎÂ‚ÒÍÓÈ ÎÓ„ËÍË,
˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÓ‰‡ (ÔË‰‡ÂÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÓÌÓ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ
Ò‚ÓÂÓ·‡ÁËÂ) Ë ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Ï ÍÓ‰ÓÏ. ÌÂÍÓÏÔ¸˛ÚÂËÁÛÂÏÓ.
óÂÎÓ‚ÂÍ Ë Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú
ÒÓ·ÓÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÍÓÒÏÓ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË.
3 óÂÎÓ‚ÂÍ ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎ¸Ì˚È «äÚÓ ˝ÚË ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎË?

(É. ê. í˝ÈÎÓ) ä‡ÍËÂ ÏÓÚË‚˚ ‰‚Ë„‡ÎË
ëÓ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ ËÏË? óÚÓ ÔË‰‡‚‡ÎÓ ËÏ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ËÌÌÓ‚‡- ÒÏÂÎÓÒÚ¸? ä‡Í ÓÌË
ˆËÓÌÌÓÈ, ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓ„ÎË Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÚÓ, ˜ÚÓ
Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÔÓÚflÊÂÌËË ‚ÒÂÈ ÌÂ ÒÏÓ„ÎË Ò‰ÂÎ‡Ú¸
ËÒÚÓËË Ó·˘ÂÒÚ‚‡. àÁ ‰ÂÒflÚÍÓ‚ ÏËÎÎË‡- ‰Û„ËÂ?
‰Ó‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÊË‚¯Ëı Ë ÊË‚Û˘Ëı Ì˚ÌÂ,
ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ Ú˚Òfl˜ ·˚ÎË Ú‚Ó-
˜ÂÒÍËÏË „ÂÌËflÏË, ÒÔÓÒÓ·Ì˚ÏË ËÁÓ·ÂÒÚË
ÌÂ˜ÚÓ ÌÓ‚ÓÂ Ë ÔÓÎÂÁÌÓÂ. àı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
Ó·ÛÒÎÓ‚ËÎ‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ˜ËÒÎÂÌÌÓÒÚË Ë
‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡ÒÂÎÂÌËfl ÔÎ‡ÌÂÚ˚, ‚ÌÂÒÎ‡
‚ÂÎË˜‡È¯ËÂ ÔÂÂÏÂÌ˚ ‚ ÎÓÍ‡ÎËÁ‡ˆË˛
ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‚Î‡ÒÚË, ÒÓÁ‰‡Î‡ ÌÓ‚˚Â
ÍÎ‡ÒÒÓ‚˚Â ÒËÒÚÂÏ˚, Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Î‡
‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë Ú. Ô.
145
1 2 3
4 óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÏËÍÓÍÓÒÏÓÒ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ åÂı‡ÌËÁÏ ÒÓÒÚÓËÚ

(å. í. ëÚÂÔ‡ÌflÌˆ) ‚Ó ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÍÌÓ‚Â-
óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ ‚ ÒÊ‡ÚÓÏ ‚Ë‰Â ÌËË, ‚Á‡ËÏÓÔÂ‚‡˘Â-
ÏË Ó·˘ÂÒÚ‚‡. ÌËË Ó·˘ÂÒÚ‚‡
Ç ‡ÏÍ‡ı ÒÓˆ. ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl Ë ÎË˜ÌÓÒÚË, ËÌ‰Ë‚Ë-
ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÚ‡ÌÓ‚- ‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó «ÏËÍÓ-
ÎÂÌËfl „ÛÏ‡ÌÌÓ„Ó, ‰ÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÓÒÏ‡» ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ
Ó·˘ÂÒÚ‚‡: ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÂ ·Ó„‡ÚÒÚ-
1) Ó·˘ÂÒÚ‚Ó Ó·‡ÁÛÂÚ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Â ÓÚÌÓ¯Â- ‚Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡.
ÌËfl, ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚fl˘‡flÒfl ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì‡fl
ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËfl ˝ÚÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡;
2) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÔÓfl‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓË ‡ÌÂÂ
ÌÂ‡ÒÍ˚Ú˚Â ÔÓÚÂÌˆËË, ÒÚÂÏËÚÒfl Í ÒÓ-
‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛. àÌÚÂ„‡Î¸Ì˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
Ì‡ˆÂÎÂÌ Ì‡ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ „‡ÏÓÌËË Ò ÔË-
Ó‰Ì˚Ï Ë ÒÓˆ. ÏËÓÏ.
5 àÌÚÂ„‡Î¸Ì˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ éÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸

(ÙËÎÓÒ. ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË å. ùÎË‡‰Â) ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl
óÂÎÓ‚ÂÍ ËÌÚÂÔÂÚËÛÂÚÒfl ‰‚ÓflÍÓ: ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡.
1) Í‡Í ‡ı‡Ë˜ÂÒÍËÈ ÚËÔ, Ë˘Û˘ËÈ ÌÂ- ÇÂÏÂÌÌ˚Â ˆËÍÎ˚
ÍÓÂ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Ú‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌÚÌÓÏÛ; ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú ‚‡ÊÌÛ˛
2) Í‡Í ÒÓ‚. ÚËÔ, Ò‚ÂÚÒÍË ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛- ÙÛÌÍˆË˛.
˘ËÈ Ó·‡Áˆ˚ ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍÓÈ ÚÂıÌÓÍ‡ÚËË,
ÓÚ·‡Ò˚‚‡˛˘ËÈ Ò‡Í‡Î¸ÌÓÂ, Ò‚Âı˙-
ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ì‡ ÔÛÚË Í Ò‚Ó·Ó‰Â.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÍÓÌÒÚÛËÛÂÚ Ì‡Û˜ÌÓÂ ÏËÓ‚ÓÁ-
ÁÂÌËÂ, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÌ-
ˆÂÔˆËË ÎËÌÂÈÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ¯ËÓÍÓ
ÔÓÌflÚÓ„Ó ËÒÚÓËÁÏ‡.
6 çÂÍ‡ÚÂÁË‡ÌÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÔË‚˚˜-

(ä‡ÚÂÁË‡ÌÒÍËÈ — ËÒıÓ‰Ì˚È ÔÛÌÍÚ ÌÓ„Ó ‰ÂÍ‡ÚÓ‚ÒÍÓ„Ó
Ò‡ÏÓ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÒÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‰Û‡ÎËÁÏ Ó·‡Á‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÚÂÎ‡ Ë ‰Û¯Ë) (î. ä‡Ô‡: Ä. ù‰‰ËÌ„ÚÓÌ‡, ÌÂÍ‡ÚÂÁË‡ÌÒÍËÈ Ó·‡Á
ë. ëË‡„‡ Ë ‰.) ÍÓÔÛÒÍÛÎflÌÓ-
éÒÌÓ‚‡Ì Ì‡ ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ Ò‚flÁË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÎÌÓ‚ÓÈ ÔËÓ‰˚
Ë ÏË‡. Ç ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ÌÓ‚Ó„Ó Ó·‡Á‡ ÌÂÔËÏÂÌËÏ ‚ Ú‡‰Ë-
ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÔËÌˆËÔ˚ Í‚‡ÌÚÓ‚ÓÈ ˆËÓÌÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË.
ÙËÁËÍË, „ÓÎÓ„‡ÙËË, ÒËÌÂ„ÂÚËÍË Ë ‰.
åË ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl Í‚‡ÌÚÓ‚ÓÈ ÚÂÓËÂÈ
(‚ ÓÒÌÓ‚Â — ÔËÌˆËÔ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË
Ç. ÉÂÈÁÂÌ·Â„‡), ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Ó·Î‡‰‡˛Ú
ÍÓÔÛÒÍÛÎflÌÓ-‚ÓÎÌÓ‚˚Ï ‰Û‡ÎËÁÏÓÏ.
146
1 2 3
ÇÒÂÎÂÌÌ‡fl — ÒËÒÚÂÏ‡, „‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ

fl‚ÎflÂÚÒfl ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚È ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ.
à ÂÒÎË ÓÚ «‚ÓÎÌ» Ë «Í‚‡ÌÚÓ‚» ÔËÓ‰˚
Ï˚ ‰‚ËÊÂÏÒfl Í «Ì‡·Î˛‰‡ÚÂÎ˛» Ë Â„Ó
«ÒÓÁÌ‡ÌË˛», ÚÓ «ÙËÁËÍ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl
‚ÂÚ‚¸˛ ÔÒËıÓÎÓ„ËË».
7 äÓÌˆÂÔˆËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÇÂ‰‡ÌÚÂ å˚¯ÎÂÌËÂ, Ë‰ÂÌÚË-
(ì˜ÂÌËÂ, ÓÔË‡˛˘ÂÂÒfl Ì‡ ÙËˆËÛfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Á‡ÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â ˜‡ÒÚË ÇÂ‰). Ò ÅÓ„ÓÏ, ‰ÂÎ‡ÂÚ Â„Ó
óÂÎÓ‚ÂÍ — ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚- ‡‚Ì˚Ï ÅÓ„Û.
ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ˝Ï‡Ì‡ˆËË ÅÓ„‡. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ëÓ„Î‡ÒÌÓ ‚Â‰‡ÌÚÂ, ‚ÒÂ ‰ÓÎÊÌÓ ‡ÒÒÏ‡Ú- ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ‡ Ì‡‚ÒÚ-
Ë‚‡Ú¸Òfl Í‡Í ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ÅÓ„‡, ‚ÂÌÌ˚Ï Á‡ÍÓÌÓÏ
‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚˚Ò¯ËÏ ‚˚‡ÊÂÌËÂÏ ‰ı‡Ï˚, ÔÂ‰ÔËÒ˚‚‡˛-
·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÛÚË, Ú. Â. Í‡Í ‡·ÒÓÎ˛Ú. ˘Â„Ó ÒÚÓ„ÓÂ ÒÓ·Î˛‰Â-
é„‡ÌË˜ÂÒÍË ‚ÔËÒ‡Ì‡ Ë‰Âfl Ó ÔÂÂÒÂÎÂÌËË ÌËÂ ˝ÚË˜ÂÒÍËı Ô‡‚ËÎ
‰Û¯. ÑÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ÂÒË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â.
ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú 4 ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Í‡ÚÂ„ÓËË:
‰ı‡Ï‡ Í‡Í Ì‡·Ó ÌÓÏ Ë Ô‡‚ËÎ; Í‡Ï‡
Í‡Í ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, ÒÛ‰¸·‡; Ï‡Èfl —
ËÎÎ˛ÁËfl Â‡Î¸ÌÓ„Ó ·˚ÚËfl Ë ÔË˜ËÌ-
ÌÓÒÚË; ‡ÚÏ‡Ì — ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÌÓ ÌÂ Í‡Í
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ü, ‡ Í‡Í ˜‡ÒÚ¸ ÍÓÒÏË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ‡ÁÛÏ‡, ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‡·ÒÓÎ˛Ú‡.
îÂÌÓÏÂÌ ÏÌÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ü — ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ‚ Ó‰ÌÓÏ

ÚÂÎÂ ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ü, ËÏÂ˛˘ÂÂ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ˝ÏÔËË˜ÂÒÍËÂ
ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl Ë Û ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı Û˜ÂÌ˚ı [9]. êfl‰ „ËÔÌÓÎÓ„Ó‚ ‰ÂÏÓÌÒÚËÛ-
ÂÚ ˝ÚÓ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË [17, 63, 64]. ëÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÌˆÂÔˆËË ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍÓ„Ó
Û˜ÂÌÓ„Ó ê. å‡Í-ãËÌ‡, ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÚÂı ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌ-
Ì˚ı ÙÓÏ‡ˆËÈ, ÓÚ‡Ê‡˛˘Ëı ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ò‚flÁ¸ Ò ÔÂÒÏ˚Í‡˛-
˘ËÏËÒfl, ‰Â‚ÌËÏË Ë ÔÓÁ‰ÌËÏË ÏÎÂÍÓÔËÚ‡˛˘ËÏË Ë ‡ÁÎË˜‡˛˘ËıÒfl
ÔÓ ÒÚÛÍÚÛÂ Ë ıËÏË˜ÂÒÍÓÏÛ ÒÓÒÚ‡‚Û. ùÚÓ ÁÌ‡˜ËÚ, ˜ÚÓ ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍËÂ
Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÙÛÌÍˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÍÓÌÚÓÎËÛ˛ÚÒfl 3 ‡ÁÎË˜Ì˚-
ÏË ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÒÚflÏË: ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Í‡Í ·˚ ‡Ò˘ÂÔÎÂÌÓ Ì‡ 3 ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ
ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ˚ı ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ë‡ÏÓÂ ÏÓÎÓ‰ÓÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‰‡ÓÏ Â˜Ë, ÓÒÚ‡Î¸-
Ì˚Â fl‚Îfl˛ÚÒfl «ÌÂÏ˚ÏË». îÂÌÓÏÂÌ ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÏÌÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË
Ì‡·Î˛‰‡ÂÚÒfl ‚ ıÓ‰Â ÒÂ‡ÌÒÓ‚ (Ì‡ÔËÏÂ, ÍÓ„‰‡ ÔÓÎÛ„‡ÏÓÚÌ‡fl ‰Â‚Û¯-
Í‡-ÏÂ‰ËÛÏ ËÁÎ‡„‡ÂÚ «ÏËÓ‚Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ», ËÁ‚ÂÒÚÌÛ˛ ÎË¯¸ ÛÁÍÓÏÛ
ÍÛ„Û ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚). ÄÌ‡ÎËÁËÛfl ˝ÚË ÙÂÌÓÏÂÌ˚, ä. ûÌ„ ÔË¯ÂÎ
147
Í Ë‰ÂÂ Ó Ì‡ÎË˜ËË ‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ‚ÒÂı Î˛‰ÂÈ ÌÂÍËı ‚Â˜Ì˚ı Ô‡-

ÙÓÏ (‡ıÂÚËÔÓ‚), ÍÓÚÓ˚Â ‚˚ıÓ‰flÚ Ì‡ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ÒÓÒ-
ÚÓflÌËË Ú‡ÌÒ‡, ˝ÍÒÚ‡Á‡, ‚ ‚Ë‰ÂÌËflı Ë Ú. ‰. [68].
îÂÌÓÏÂÌ Ò‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÇÒÂ Ï˚ ÁÌ‡ÂÏ, ˜ÚÓ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ËÏÂ˛ÚÒfl Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚Â ÔËÓ‰ÓÈ

‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ ÒÎÛÊËÚ¸ ÂÏÛ ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ‚ ‡Á‚ËÚËË
‡ÁÎË˜Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚, ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı ÔÓÁ‚Ó-
ÎflÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ Â¯‡Ú¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë. èË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ë
‰ÓÎÊÌÓÏ ÛÔÓÒÚ‚Â ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË Ï˚ ÏÓÊÂÏ ÒÚ‡Ú¸ ÙËÁË˜ÂÒÍË ÒËÎ¸-
Ì˚ÏË, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ ‡Á‚ËÚ˚ÏË Ë Ú. Ô. çÓ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Â˜¸
Ë‰ÂÚ Ó· ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ÒÍ˚Ú˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÍÓÚÓ˚Â
ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, Ì‡ÔËÏÂ, ‚ ˜ÂÁ‚˚˜‡È-
Ì˚ı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ı ÓÔ‡ÒÌ˚ı ‰Îfl ÊËÁÌË. äÚÓ-ÚÓ ÔÂÂÔ˚„ÌÛÎ Ó‚,
ÍÚÓ-ÚÓ ËÒÔÛ„‡Î ıË˘ÌËÍ‡, Â¯ËÎ Á‡‰‡˜Û Ì‡ ˝ÍÁ‡ÏÂÌÂ Ë Ú. Ô.
ã˛‰Ë ‰‡‚ÌÓ ËÒÍ‡ÎË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ó·Û˜ËÚ¸Òfl ÛÏÂÌË˛ ÔÓËÁ-
‚ÓÎ¸ÌÓ Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ‚ Î˛·ÓÈ ÏÓÏÂÌÚ ÏÓ-
·ËÎËÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ë Â¯‡Ú¸ Ò‚ÂıÁ‡‰‡˜Ë.
óÂÎÓ‚ÂÍ Ó·Û˜ÂÌÌ˚È ÚÂıÌËÍ‡Ï Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ËÁ-
ÏÂÌÂÌÌ˚ÏË ÒÓÒÚÓflÌËflÏË ÒÓÁÌ‡ÌËfl), ÏÓÊÂÚ ÔÓ‚˚ÒËÚ¸ Ò‚ÓË Ó·˚˜Ì˚Â
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ ‰‚‡-ÚË ‡Á‡ Ë ·ÓÎÂÂ [16].
è‡‚‰‡, Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ˝ÚËÏË ÚÂıÌËÍ‡ÏË ÚÂ·ÛÂÚ ÛÔÓÌ˚ı ÚÂÌË-
Ó‚ÓÍ, ÌÓ ÔË ‰ÓÎÊÌÓÏ ÊÂÎ‡ÌËË Ë Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˝ÚËı
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÎÂÊ‡Ú ÓÒÓ·˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl. é‰ÌËÏ ËÁ ÏÂÚÓ‰Ó‚
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚È ÒÂÈ˜‡Ò «ëä» (ÒÓÒÚÓflÌËÂ ä‡Ì‰˚·˚) ÏÓÊ-
ÌÓ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË.
«ëä» — ˝ÚÓ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓ ËÁÏÂÌÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË,
˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ‡·ÓÚ‡˛˘Â-
„Ó ‚ ÂÊËÏÂ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÒÚË Ë ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË [17].
åÓÊÌÓ ÔË‚ÂÒÚË Í ÙÂÌÓÏÂÌ‡Î¸Ì˚Ë ÔÓfl‚ÎÂÌËflÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı
‚ÓÊÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡ Ò ÚÛ‰ÓÏ Ó·˙flÒÌflÂÚ —
ÚÂÎÂÍËÌÂÁ (ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ ÔÒËÍÓÍËÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Ì‡ ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ Ó·˙ÂÍÚ˚), ÚÂÎÂÔÓÚ‡ˆËfl (ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËfl ÚÂÎ‡ ‚ ÔÓÒÚ-
‡ÌÒÚ‚Â), ÚÂÎÂÔ‡ÚËË (ÔÂÂ‰‡˜‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‰Û-
„ÓÏÛ ·ÂÁ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‡ÔÔ‡‡ÚÛ˚ Ì‡ ·ÓÎ¸¯ËÂ ‡ÒÒÚÓflÌËfl),
flÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËÂ (ÛÁÌÓ‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ó ÒÓ·˚ÚËË ËÎË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ı Í‡ÍÓ„Ó-
ÚÓ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ·ÂÁ Û˜‡ÒÚËfl ‚ÚÓÓ„Ó ÎËˆ‡).
148
îÂÌÓÏÂÌ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â
ê‡ÌÂÂ (‰Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÒÂÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚ ‡Á‚ËÚËfl

ÏË‡ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó· Ó·˘ÂÒÚ‚Â Í‡Í ÎËÌÂÈÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ
Ë ÏÂÚÓ‰˚ ÎËÌÂÈÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú
ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Û ÌÛÎ¸ÏÂÌÓ„Ó Ë Ó‰ÌÓÏÂÌÓ„Ó Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
é‰ÌËÏ ËÁ ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÎËÌÂÈÌÓ„Ó, Á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÒËÎÓ‚Ó„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËÂÏ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ÔÂ‚‡˘ÂÌËfl Â„Ó ‚ ÌÛÎ¸ÏÂÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó, ‚ «ÌË˜ÚÓ»
fl‚ÎflÂÚÒfl ËÁÓÎflˆËfl Â„Ó ÓÚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË Ë Á‡ÍÎ˛˜ÂÌËÂ ‚ Ú˛¸-
ÏÛ Ò ÏÓÌÓÚÓÌÌ˚Ï ÔÓfl‰ÍÓÏ, ÔÓ‰‡‚Îfl˛˘ËÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ‰Û¯Û.
çÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ˝ÚÓÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÂ·fl. éÌ Ó‰ÌÓ‚Â-
ÏÂÌÌÓ Ë ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ Á‚ÂÌÓ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. Ç ÌÂÏ Á‡ÔÂ˜‡ÚÎÂÌ‡
ÔÓÒÎÂ‰Ìflfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ËÒÚÓËË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ Ó·ÂÒÚË ÒÂ·fl
ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó Ò‚ÓËÏË ÏÂÚÓ‰‡ÏË ÎËÌÂÈÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ‰‡-
‚ËÎÓ ı‡ÓÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Û˛ Â„Ó ÔËÓ‰˚ Ë ÔÂ‚‡ÚËÎÓ Â„Ó
ÔÓÒÚÓ ‚ ÌÓÏÂ, ÌÂ ÒÔÓÒÓ·Ì˚È Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛ ıÓÚ¸ Í‡ÍËı-ÚÓ Ò‚ÓËı
ÔÓÚÂÌˆËÈ.
ãËÌÂÈÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ Ó‰ÌÓ-
ÏÂÌ˚ı ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚, ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚ı Ì‡ Ë‰Â‡Î˚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁÏ‡
Ë ÔÓÚÂ·ÎÂÌËfl. éÌË ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ·ÎËÁÍË Í ÌÛÎ¸ÏÂÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ,
Ú. Í. Ì‡ıÓ‰flÚÒfl Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ «·ÂÒÙÓÏÂÌÌÓÒÚË, ‡ÏÓÙÌÓÒÚË ÏÂ˘‡ÌÒÍÓ„Ó
·˚Ú‡, ÌÂ ‰Ó¯Â‰¯Â„Ó ‰Ó ·˚ÚËfl».
îËÍÒËÛÂÏ˚È Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ Ô‡‡‰ÓÍÒ ‚Á‡ËÏÓÔÂÂÔÎÂÚÂÌËÂ Úfl„Ë
Í Ò‚Ó·Ó‰Â Ë ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl Í ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË Ë ÍÓÏÙÓÚÛ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË
‚˚‡Ê‡ÂÚ ÔËÓ‰Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ë ‚Á‡ËÏÓ-
ÔÓÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ı‡ÓÒ‡ Ë ÔÓfl‰Í‡ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ Ô‡‡‰ÓÍÒ ˝ÍÁËÒÚÂÌˆËË.
ÅÎ‡„Ó‰‡fl Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÏÛ ı‡ÓÒÛ ÔÓfl‰ÓÍ ÌÂ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÌÂ˜ÚÓ ÔÓÎ-
ÌÓÒÚ¸˛ Á‡‚Â¯ÂÌÌÓÂ, Á‡ÒÚ˚‚¯ÂÂ. ï‡ÓÒ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÓÒÌÓ‚Û ‡Á‚ËÚËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó Â„Ó ÏË‡. ëÓ„Î‡ÒÌÓ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÏÛ Á‡ÍÓ-
ÌÛ ÔÛÎ¸Ò‡ˆËË ÏËÓ‚Ó„Ó ·˚ÚËfl, ‚Â‰Û˘ÂÈ ÒÚÓÓÌÓÈ ‡Á‚ËÚËfl fl‚ÎflÂÚÒfl
ı‡ÓÒ, ‡ÁÛ¯‡˛˘ËÈ Ó‰ËÌ ÔÓfl‰ÓÍ Ë ÔÓÓÊ‰‡˛˘ËÈ ‰. ÅÂÁ Ì‡Ò˚˘ÂÌ-
ÌÓ„Ó ÏËÓÓ˘Û˘ÂÌËfl ÓÚÍ˚ÚËfl ‚ÌÛÚÂÌÌËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ·˚Ú¸ ÌÂ
ÏÓÊÂÚ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂÌ‡‚Ë‰ËÚ ‡·ÒÚ‚Ó ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌÓ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌËÈ Á‡ÒÚÓÈ. ÅÓ„‡ÚÒÚ‚Ó ÏËÓÓ˘Û˘ÂÌËfl, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û ÓÒÓÁÌ‡Ú¸
Ò‚ÓË ÔÓÚÂÌˆËË Ë Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Ëı ‚ ÊËÁÌË.
îÂÌÓÏÂÌ Úfl„Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ˜ÂÏÛ-ÚÓ Â˘Â ÌÂ ÔÓÁÌ‡ÌÌÓÏÛ,

ÔÓfl‚Îfl˛˘‡flÒfl ‚ ˝ÎÂÏÂÌÚÂ ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó, ÔËÒÛ˘Â„Ó Homo—sapiens
Í‡Í ‚Ë‰Û.
149
Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ËÌÚÂÂÒ Ò‚flÁ¸ ÏÓÁ„‡ Ë ÔÓËÁ‚Â‰Â-

ÌËÈ ËÒÍÛÒÒÚ‚ ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ. ëËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ÔÓ·ÛÊ‰‡˛Ú
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÏÓÚÂÚ¸ Ë ÒÎÛ¯‡Ú¸, ‚ÓÓ·‡Ê‡Ú¸, Ú‚ÓËÚ¸, Ì‡ÒÎ‡Ê‰‡Ú¸Òfl
ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚Ï ‚ ÏËÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡. àÏÂÌÌÓ ˝ÚË ÙÓÏ˚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÔÓfl‚-
Îfl˛ÚÒfl, ÍÓ„‰‡ ÍÓ‰ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ (˜‡ÒÚË˜ÌÓ ‚ÓÊ‰ÂÌ, ‡ ˜‡ÒÚË˜ÌÓ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ
ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ, fl‚Îfl˛˘ÂÈÒfl ÔÓÓÊ‰ÂÌËÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË) ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
flÁ˚Í‡Ï ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. í‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó Ë ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ì‡ÒÎ‡Ê‰ÂÌËÂ —
‚‡ÊÌ˚Â ˜ÂÚ˚ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË. ÄÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ú‡-
ÍÓ„Ó Ó‰‡ ÔÓ„ÎÓ˘‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÏÓÁ„ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ·ÓÎÂÂ ËÌÚÂÌÒË‚-
ÌÓ, ˜ÂÏ ‚ Ó·˚˜ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÇÓÒÔËflÚËÂ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÈ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡
ÌÂ ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÓÚ·ÓÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÏÓÈ Ó„‡-
Ì‡ÏË ˜Û‚ÒÚ‚. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÂˆÂÔÚË‚Ì‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÏÓÁ„‡ Ò‚flÁ‡Ì‡
Ò ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËÂÏ Ó·‡ÁÓ‚, Ë·Ó ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËfl ËÒÍÛÒÒÚ‚ — ÒËÏ‚ÓÎ˚
Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÔÂËÛfl ÒËÏ‚ÓÎ‡ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ
ÍÎ˛˜ Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÈ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÏ˚ı Í‡Í
ÒËÏ‚ÓÎ˚, ‚˚‡ÊÂÌÌ˚Â ÒÎÓ‚‡ÏË, Í‡ÚËÌÓÈ ËÎË Á‚ÛÍ‡ÏË ÏÛÁ˚ÍË Ë
ÌÂÍËÏ ÒÔÓÒÓ·ÓÏ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÍÓ‰ÓÏ ÒËÏ‚ÓÎËÍË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÓÁ„‡.
êÂ‡ÍˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËfl ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú ÁÌ‡ÌËÂ
ÍÓ‰‡, ÍÓÚÓ˚Ï ÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ıÛ‰ÓÊÌËÍ. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÍÓ‰ Ë ÒËÏ‚Ó-
ÎËÍ‡ Ï‡ÒÚÂ‡ ‰ÓÎÊÌ˚ ÍÓÂÒÔÓÌ‰ËÓ‚‡Ú¸Òfl Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
‚ ÏÓÁ„Â ÂˆËÔËÂÌÚ‡ ËÁ-Á‡ Ëı Ò‚flÁË Ò ÔÓ„‡ÏÏ‡ÏË ÏÓÁ„‡, ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ
Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ÏË Ò ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏË.
«èÓ‰ıÓ‰fl Í ÔÓ·ÎÂÏÂ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÓÒÌÓ‚
˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍËı ˝ÏÓˆËÈ Ó·Ì‡ÛÊÂÌ˚ ÔÓ ÏÂÌ¸¯ÂÈ ÏÂÂ ÚË ‚‡ÊÌ˚Â
ÔË˜ËÌ˚, ÔÓ ÍÓÚÓ˚Ï ‡Á‚ËÚËÂ ˝ÚËı ˝ÏÓˆËÈ ÏÓ„ÎÓ ÔÓ‰ı‚‡Ú˚‚‡Ú¸Òfl
ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÓÚ·ÓÓÏ Â˘Â Û Ì‡¯Ëı ÔÂ‰ÍÓ‚» [65]:
1. é·˘ËÂ ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÂ ˝ÏÓˆËË ÒÔÎ‡˜Ë‚‡˛Ú ÍÓÎÎÂÍÚË‚ Ë ÚÂÏ
Ò‡Ï˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú Â„Ó ‚˚ÊË‚‡ÌË˛ ÒÂ‰Ë ‚‡Ê‰Â·ÌÓÈ
ÔËÓ‰˚ Ë ‰. ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚.
2. ïÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÁÌ‡‚‡Ú¸ ÏË,
Ú‡Í ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˝ÍÒÔÂÒÒ-ÏÂÚÓ‰ÓÏ, ÔË˜ÂÏ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Ì‡Ò˚-
˘ÂÌÌ˚Ï.
3. ïÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ
ÛÒËÎÂÌÌÓ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ Ó‚Â˘ÂÒÚ‚ÎÂÌÌ˚Ï ‰Ó·Ó Ë ÁÎÓ Ë Ú‡-
ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ‚ Ò‚ÓÂÏ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌÓ-„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ‡Á‚ËÚËË
ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ ÒÔÎÂÚ‡ÂÚÒfl Ò ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌÓ-„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÏ ‡Á‚Ë-
ÚËÂÏ ‚Á‡ËÏÌÓ„Ó ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡.
150
èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÏÂÒÚ‡ Ë ÓÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏËÂ
ÄÌ‡ÎËÁ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÏÓ‰ÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏËÂ (Ú‡·ÎËˆ‡ 3.2 Ë

ÔËÎÓÊÂÌËÂ 1) ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ËÏÂÂÚÒfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ËÁÏÂ-
ÂÌËÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ — ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÂ, ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ, ÒÓˆË‡Î¸-
ÌÓÂ, ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ Ë ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÂ ËÁÏÂÂÌËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ — ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÂ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ ÔËÓ-
‰Û, Ó·˘ÂÒÚ‚Ó Ë Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl, ‡Á‚Ë‚‡fl Ò‚ÓË ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Â
ÔÓÚÂÌˆËË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÓÒËÚÂÎ¸ Ë Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â.
é·˘ÂÒÚ‚Ó ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÔÓÒÓ·˚ Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ó˜Â˜Ë‚‡ÂÚ ÍÓÌÚÛ˚ ·˚ÚËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl fl‰ÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-
ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡, ‡ ‚ÒÂ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, Ó·‡ÁÛ˛˘ËÂ
‚ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË ÒÂÚ¸ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ò‚flÁÂÈ — ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl.
åÌÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚:
• ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚ı ‡ÁÌÓÓ‰Ì˚ÏË Ë ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚ÏË
Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ÏË Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ÏË ÏÓÚË‚‡ÏË;
• ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÈ Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÛÓ‚Ìflı;
• ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÏ˚ı ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı, ˝ÏÓˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚ı Ë ‚ÓÎÂ‚˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı;
• ÊËÁÌË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÈ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÏ Ë ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌÂÏ ÏË‡ı;
• ÛÌËÍ‡Î¸ÌÓÒÚË Ò‚ÓÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË.
ê‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ ÍË-
ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó, Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÚÂÏfl˘Â„ÓÒfl Í Ò‡ÏÓ-
Â‡ÎËÁ‡ˆËË. Ç ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍË ‡Á‚ËÚ˚ı Á‡Ô‡‰Ì˚ı ÒÚ‡Ì‡ı ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl
ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl Í ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚ ÚËÔ‡ «ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Ì‡ ‰Û-
„Ó„Ó» [10]. óÂÎÓ‚ÂÍ ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ Í Â‡ÍˆËflÏ ‰Û„Ëı
ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚, ÒÚÂÏËÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ Ò ÌËÏË ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÍÓÌÚ‡ÍÚ˚,
ÓÚÍÎËÍ‡ÂÚÒfl Ì‡ Ëı ·Â‰˚ Ë ÔÓ·ÎÂÏ˚. éÌ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Á‡ÌflÚ ËÌÚÂÎ-
ÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ÌÓ Ì‡ ‰Ó·Ó‚ÓÎ¸Ì˚ı Ì‡˜‡Î‡ı ‡·ÓÚ‡ÂÚ
‚ Ú. Ì. ÚÂÚ¸ÂÏ ÒÂÍÚÓÂ — ¯ÍÓÎ‡ı, ·ÓÎ¸ÌËˆ‡ı, ÍÓÎÎÂ‰Ê‡ı, ·Î‡„ÓÚ‚Ó-
ËÚÂÎ¸Ì˚ı Ó·˘ÂÒÚ‚‡ı Ë Ô. îËÍÒËÛÂÚÒfl Ò‰‚Ë„ ÓÚ «‰ÂÎÓ‚Ó„Ó»
Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Í ÔÓÒÚ‰ÂÎÓ‚ÓÏÛ, ÍÓ„‰‡ «‚ ÒËÒÚÂÏÂ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ËÌÚÂÎÎÂÍ-
ÚÛ‡Î¸Ì˚ı ‡·ÓÚÌËÍÓ‚ ˆÂÌÌÓÒÚË ·ËÁÌÂÒ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ÚÓÓÒÚÂÔÂÌÌ˚ÏË
Ë ÏÓ„ÛÚ ‰‡ÊÂ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸Òfl ËÏË Í‡Í ÔÂÔflÚÒÚ‚ËÂ ‰Îfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl
Ëı ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‡·ÓÚ˚» [38]. ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÓ·ÎÂÏ‡ Ò·‡Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌËfl
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î‡ Ë Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ·ËÁÌÂÒ‡ (ÔÓ-
‰ÛÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë ÔË·˚Î¸ÌÓÒÚË).
151
ùÚÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂÏËÚÒfl ‡Ò¯ËËÚ¸ ·‡„‡Ê Ò‚ÓËı ÁÌ‡ÌËÈ, ‡Á-

‚ËÚ¸ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ë Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË Ú‚Ó˜ÂÒÍËÂ ÔÓÚÂÌˆËË. ÇË‰ËÏÓ
ÌÂ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ ÒÂÈ˜‡Ò Ì‡ á‡Ô‡‰Â ÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÔÓÔÛÎflÌÓÒÚ¸˛ ÔÓËÁ‚Â‰Â-
ÌËfl ã. íÓÎÒÚÓ„Ó, î. ÑÓÒÚÓÂ‚ÒÍÓ„Ó Ë Ä. óÂıÓ‚‡, „‰Â ‰‡ÂÚÒfl ‡Ì‡ÎËÁ
ÏÌÓ„ÓÏÂÌÓ„Ó ÏË‡ ÌÂÎËÌÂÈÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚ‡ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÒÚ‡‚ËÚÒfl Ë
Û Ì‡Ò, ˜ÚÓ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì‡ ËÏÂÌÌÓ ÒÂÈ˜‡Ò.
ÄÌ‡ÎËÁ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ÓÎË Ë
ÏÂÒÚ‡ óÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 3.3.
í‡·ÎËˆ‡ 3.3 ÄÌ‡ÎËÁ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ÓÎË Ë ÏÂÒÚ‡

óÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ
ç‡‚‡ÌËÂ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl, ‡‚ÚÓ.
‹ ÇÎËflÌËÂ Ì‡ ëå
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÍÓÌˆÂÔˆËË
1 2 3
1 ÉÂ„ÂÎÂ‚ÒÍÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔÓ·ÎÂÏ‡
(É. Ç. î. ÉÂ„ÂÎ¸) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ
àÌ‰Ë‚Ë‰ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í Ò‡ÏÓ- ÒÓ·ÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÛ ÙÂÌÓÏÂ-
ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËÂ ÏËÓ‚Ó„Ó ‰Ûı‡. éÚÒ˛‰‡ ÌÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl.
‚˚ÚÂÍ‡˛Ú ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÔÓÎÓÊÂÌËfl: óÂÎÓ‚ÂÍ Ë Ò‡ÏÓÒÓÁ-
• Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ ÒÓ ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ Ì‡ÌËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl
‡ÁÛÏÌÓÈ ‚ÓÎÂÈ Ë ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ‡‚ÌÓÁÌ‡˜Ì˚ÏË.
‚Ë‰˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ;
• ‡Á‚ËÚËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Ò‡ÏÓÛ„ÎÛ·ÎÂÌËÂ ‰Ûı‡;
• ‚ÒÂÏËÌ‡fl ËÒÚÓËfl ÂÒÚ¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ÔÓ„ÂÒÒ‡ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ó·ÂÚÂÌËÂ
Ò‚Ó·Ó‰˚ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ ‚ ÒÙÂÂ Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËfl.
2 ä‡ÌÚÓ‚ÒÍÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó
(à. ä‡ÌÚ) Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó
óÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ ˜‡ÒÚ¸ ÔËÓ‰˚, ËÏÂ˛˘‡fl Ë Â„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‰ÓÎÊÌÓ
Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Â Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡. ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜Ë‚‡ÂÚÒfl
Ç˚‰ÂÎflÂÚÒfl ÏÓÏÂÌÚ˚ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ: Ì‡ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
• ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË Ò‚ÓÂ„Ó
ÓÌ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛; ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl.
• Á‡‰‡ÚÍË Â„Ó ÎË˜ÌÓÒÚË Í‡Í ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡
‡ÁÛÏÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÛÔÌ˚ ‰Îfl ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl;
• Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ˚Ï Ó·˙ÂÍÚÓÏ ÔÓÁÌ‡ÌËfl
fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÎ¸ Ë Ò‡ÏÓˆÂÎ¸, ÎË˜ÌÓÒÚ¸
ËÏÂÂÚ ÒÚ‡ÚÛÒ Ò‡ÏÓˆÂÌÌÓÒÚË;
• ËÌ‰Ë‚Ë‰ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‚ÓÊ‰ÂÌÌÓÈ ÒÍÎÓÌ-
ÌÓÒÚ¸˛ Í ÁÎÛ, ÌÓ ‚ÓÁÏÓÊÂÌ ÔÓ„ÂÒÒ ‚ ÛÒ-
Ú‡ÌÓ‚ÎÂÌËË ‰Ó·ÓÔÓfl‰Ó˜Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË (ÁÌ‡ÏÂÌËÚ˚È Í‡ÌÚÓ‚ÒÍËÈ
Í‡ÚÂ„ÓË˜ÂÒÍËÈ ËÏÔÂ‡ÚË‚).
152
1 2 3
3 éÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ·ËıÂ‚ËÓËÒÚÒÍ‡fl óÂÎÓ‚ÂÍ — Ï‡¯ËÌ‡,

ÏÓ‰ÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Å. î. ëÍËÌÌÂ) ˜‡ÒÚ¸ ÔËÓ‰˚. çÂÓ·ıÓ-
àÁÎ‡„‡ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ «ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ËÏÓ «ÏÓ‰ËÙËˆËÓ‚‡Ú¸
ËÌÊÂÌÂËË», ÔËÁ‚‡ÌÌ‡fl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Î˛‰ÂÈ».
ÍÓÌÚÓÎ¸ Á‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ- ëÂ‰ÒÚ‚‡ ËÁÏÂÌÂÌËfl
‚ÂÍ‡ Ë ‚ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÏÓ‰ËÙË- Ì‡ÒÚÓÂÌËfl, ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
ˆËÓ‚‡Ú¸ Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ˜ÚÓ·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÎË ÔÒËıË˜ÂÒ-
ÛÌË˜ÚÓÊËÚ¸ ‚ÓÈÌ˚, Ì‡ÒËÎËÂ, ÔÂ‰‡Ò- ÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl —
ÒÛ‰ÍË Ë ‰. ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÔÓÓÍË. ˝ÎÂÍÚÓÚÂ‡ÔËfl, ÔÒËıÓ-
à„ÌÓËÛÂÚ Á‡ÍÓÌ˚ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á‚Ë- ıËÛ„Ëfl, ‡‚ÂÒË‚Ì‡fl
ÚËfl Ë Ò‚Ó‰ËÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÂ‡ÔËË, ıËÏËÓÚÂ‡-
Í Â‡ˆËË Ì‡ Ì‡„‡‰Û Ë Ì‡Í‡Á‡ÌËÂ; ÔËË, ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÓ˘-
ÓÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ÒflÍÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÂÌËfl-Ì‡Í‡Á‡ÌËfl Ë ‰.
Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰ÓÈ, Ì‡„‡Ê-
‰‡˛˘ÂÈ ËÎË Í‡‡˛˘ÂÈ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ Í‡Í
Â‡ÍˆËË ËÌ‰Ë‚Ë‰‡.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ‡ ‚ÓÒ-
ÔËflÚËÂ, ˝ÏÓˆËË, Ô‡ÏflÚ¸, ÎË˜ÌÓÒÚ¸,
‚ÓÎfl, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÔÒËıËÍ‡, Ï˚¯ÎÂÌËÂ,
‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËÂ ÌÂ Ë„‡˛Ú ÒÍÓÎ¸ÍÓ-ÌË·Û‰¸
ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÓÎË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
4 óÂÎÓ‚ÂÍ Ò ÔÓÁËˆËÈ Ï‡ÚÂË‡ÎËÒÚÓ‚ óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÎÓÊÌ‡fl
(î. Å˝ÍÓÌ, í. ÉÓ··Ò Ë ÑÊ. ãÓÍÍ, Ï‡¯ËÌ‡, ˝ÎÂÏÂÌÚ
ä. ÉÂÎ¸‚ÂˆËË, è. ÉÓÎ¸·‡ı, Ñ. ÑË‰Ó, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ, Ó ÌÂÏ
Ü. ã‡ÏÂÚË) ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÒÓÒÚ‡‚ËÚ¸
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ ÌÂ ÔÓÒÚÓ Í‡Í ÓÚ‰ÂÎ¸- ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ë ‰‡Ú¸
Ì‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ‡ Í‡Í ‰ÂflÚÂÎ¸Ì˚È ˜ÎÂÌ ÚÓ˜ÌÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ.
Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
é·˘ÂÒÚ‚Ó — ˝ÚÓ „Ë„‡ÌÚÒÍËÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ,
‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÎÂÏÂÌÚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚, ÔËÓ‰˚, Ë·Ó Ë ÔËÓ‰‡
ÔÓÌËÏ‡Î‡Ò¸ ÏÂı‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍË.
5 óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ óÂÎÓ‚ÂÍ — ˜‡ÒÚ¸

ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó (ã. îÂÈÂ·‡ı). ÔËÓ‰˚ Ë Ì‡‰ÂÎÂÌ
Ç ‚ÓÎÂ, Ï˚¯ÎÂÌËË Ë ˜Û‚ÒÚ‚Â Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ÏË Ë ‰Û-
‚˚Ò¯‡fl, ‡·ÒÓÎ˛ÚÌ‡fl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ıÓ‚Ì˚ÏË Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË.
Í‡Í Ú‡ÍÓ‚Ó„Ó Ë ˆÂÎ¸ Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. ùÚÓ Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ ÌÓ‚‡fl
çÂ ·Ó„ ÒÓÚ‚ÓËÎ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÂÎË„Ëfl, „‰Â «˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÒÓÁ‰‡Î ·Ó„‡. ÅÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ó·‡Á ÂÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ·Ó„».
ÔÓÂÍˆËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÑÛı‡, ˜Û‚ÒÚ-
‚ÂÌÌ‡fl ÒÚÓÓÌ‡ ˝ÍÁËÒÚÂÌˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ·ÂÒÍÓÌÂ˜Ì˚Ï ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÓÏ, ÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ·Ó„Û.
153
1 2 3
6 ùÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ê‡Á‚ËÚËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË

(ë. ä¸ÂÍÂ„Ó, ä. üÒÔÂÒ, å. ï‡È‰Â„„Â, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ÔÓÚÂ·-
Ä. ä‡Ï˛, Ü. è. ë‡Ú Ë ‰.) ÌÓÒÚ¸˛ ‚ Ò‡ÏÓÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
óÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓˆÂÌÌÓÈ Ë ÌÂÔÓ‚ÚÓ- ÎÂÌËË Ë ÒÓÁ‰‡ÌËË
ËÏÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛. é·˙ÂÍÚÓÏ Ì‡ÛÍË Ò‚ÓÂ„Ó ÙÂÌÓÏÂÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
(ÙËÎÓÒÓÙËË Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËË) fl‚ÎflÂÚÒfl ÏË‡. Å˚ÚËÂ (˝ÍÁËÒÚÂÌ-
ÒÛ·˙ÂÍÚ, ÔÓÌËÏ‡ÂÏ˚È ÌÂ Í‡Í ÔÓ‰ÛÍÚ ˆËfl) ÔÓÒÚË„‡ÂÚÒfl
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌ-
‡Á‚ËÚËfl, ‡ ÂÒÚ¸ ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÌÓ, ‡ ÌÂ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ
˜¸Â ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ·Î‡„Ó‰‡fl Ï˚¯ÎÂÌËÂÏ. èÓÁÌ‡ËÂ
ËÌÚÛËÚË‚ÌÓÏÛ ÔÂÂÊË‚‡ÌË˛. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÒÂ·fl Í‡Í «ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛-
ÔÓÎÓÊÂÌËfl: ˘ÂÂ», ÌÂ Á‡‚ËÒfl˘ÂÂ
• ÔÒËıËÍ‡, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Ò‚Â‰Â- ÓÚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ-
Ì˚ Í ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡Ï; ‚ËÈ, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ó·ÂÒÚË
• ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ÒÂ„‰‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸˛, Ò‚Ó·Ó‰Û
‚ ÍÓÚÓÓÈ Ì‡ıÓ‰ËÚ Ò‚ÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏÛ;
• «ÂÙÎÂÍÚËÛ˛˘ÂÂ» ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‚˚Ò‚Ó·ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ËÁ ÒËÚÛ‡ˆËË
Ë ÔÓÚË‚ÓÒÚÓflÚ¸ ÂÈ;
• ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸Òfl
ËÁÓÎËÓ‚‡ÌÌÓ ÓÚ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡
Ë Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl Ò ÌËÏ ‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË;
• ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Â„Ó
ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë ÌÂÁ‡ÏÂÌËÏÓÒÚË.
7 åÓ‰ÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ä å‡ÒÎÓÛ ëÙÓÍÛÒËÓ‚‡ÌÓ
óÂÎÓ‚ÂÍ «ıÓÚfl˘ÂÂ ÊË‚ÓÚÌÓÂ», ÌËÍÓ„‰‡ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÔÓÚÂ·-
ÌÂ ‰ÓÒÚË„‡˛˘ÂÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÓÒÚflı Á‰ÓÓ‚˚ı
ÏÓÚË‚ËÛÂÚÒfl (ıÓÎËÒÚËÍÓ-‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍ‡fl Î˛‰ÂÈ, Ì‡ «‡ÒÚÛ˘ÂÈ
ÚÂÓËfl), ˜ÂÂÁ ËÂ‡ıËË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ. ‚ÂıÛ¯ÍÂ» ÔÓÔÛÎflˆËË.
Ç˚Ò¯ÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË
Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl. éÒÌÓ‚ÌÓÈ ËÒÚÓ˜ÌËÍ Á‰ÓÓ‚˚Â ËÌ‰Ë‚Ë‰˚
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÂ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ ÔË Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË, Í Ò‡ÏÓ- ‚ «ÔËÍÓ‚˚ı ÔÂÂÊË-
‚˚‡ÊÂÌË˛, ˜ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ‚‡ÌËflı» ËÏÂ˛Ú
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ: ÏÓÚË‚‡ˆËË ·ÓÎÂÂ
• ÔËÌÓÒËÚ¸ Î˛‰flÏ ‰Ó·Ó; ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡,
• ·˚Ú¸ Ú‡ÍËÏ, Í‡ÍËÏ ÏÓÊÂ¯ ÒÚ‡Ú¸ ÌÂÊÂÎË «ÒÂ‰Ìflfl»
(Ó·flÁ‡Ì ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Ò‚Ó˛ ÏËÒÒË˛, ÎË˜ÌÓÒÚ¸.
ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ‚ÒÂ Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ã˛‰Ë Ó·Î‡‰‡˛Ú ‚ÓÊ-
Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË). ‰ÂÌÌÓÈ ËÂ‡ıËÂÈ
ë‡Ï‡ ÔËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, „ÛÏ‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍ‡fl ‚˚Ò¯Ëı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ
ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ı‡‡ÍÚÂÛ. Ç ÚÂÓËË ÔÓÚÂ·- Ë ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ
ÌÓÒÚÂÈ 4 „ÛÔÔ˚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ: Ë ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ
154
1 2 3
1) ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ (·ËÓÎ. ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË); Í Ëı ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛.

2) ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË; ÑÓÎÊÂÌ ÛÏÂÚ¸
3) ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ Á‡˘ËÚÂ; ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ˝ÚË
4) ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚ ËÒÚËÌÂ, ‚ ‰Ó·Â, ‚ Û‚‡- ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÍÓ„‰‡
ÊÂÌËË, ‚ ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË, fl‚Îfl˛˘ËÂÒfl ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÛÒÎÓ‚Ëfl,
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ Ó·Ó·˘‡˛˘ÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË «Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl»
‚ Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË.
áÌ‡˜ËÏ˚ÏË ÔËÁÌ‡˛ÚÒfl ÎË˜Ì‡fl Ò‚Ó·Ó‰‡
Ë ÛÏÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÊËÁÌ¸, ˜ÚÓ Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ
Ó ıÓÎËÒÚË˜ÌÓÒÚË (ˆÂÎÓÒÌÓÒÚË). ç‡ÎË˜ËÂ
«˜ÂÚ‚ÂÚÓÈ ÒËÎÂ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË» —
Ú‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌÚÌÓÈ Ë Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
ÔÒËıÓÎÓ„ËË, „‰Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÍÓÌˆÂÌÚ-
ËÛÂÚÒfl Ì‡ ‚˚Ò¯Ëı ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËı,
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflı, ÌÓÒfl˘Ëı Ú‡ÌÒ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ.
8 åÓ‰ÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (è. íÂÈfl ‰Â ò‡‰ÂÌ) èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ
èÓËÒıÓ‰ËÚ «ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl» ÍÓÌˆÂÌÚËÛÂÚÒfl ‚ÒÂ,
ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚ ‚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÏ ˜ÚÓ Ï˚ ÔÓÁÌ‡ÂÏ, ÔÓ-
‡ÁÛÏÂ — ÚÓ˜ÍÂ éÏÂ„‡. ëÏ˚ÒÎ Ë ˆÂÎË ÒÚÓÎ¸ÍÛ Ï˚ ÌÂÏËÌÛÂÏÓ
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl: ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ÔË‰ÂÏ Í Ì‡ÛÍÂ
«ÓÒ¸ Ë ‚Â¯ËÌ‡ ˝‚ÓÎ˛ˆËË» ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ.
‚ ÒÂ·Â ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ÔËÒÛ˘Â ‚ÒÂÈ Ï‡ÚÂËË; óÂÎÓ‚ÂÍ Á‡ÌËÏ‡ÂÚ
‡ÒÍ˚Ú¸ ÒÎÓÊÌ˚È, ‡Á‚ÂÌÛ‚¯ËÈÒfl ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ
ÏËÍÓÍÓÒÏ, ÒÓ‰ÂÊ‡˘ËÈ ‚ ÒÂ·Â ‚ÒÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‚ äÓÒÏÓÒÂ.
ÔÓÚÂÌˆËË äÓÒÏÓÒ‡. ÜËÁÌ¸ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ÇÒÂÎÂÌÌ‡fl ˝‚ÓÎ˛ˆËÓ-
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓ„Ó Á‡ÓÊ‰ÂÌËfl ÌËÛÂÚ ÌÂ ‚ ÔÓÒÚ-
ËÁ ÔÂ‰·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ó„‡ÌË˜ÂÒÍËı, ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓÏ,
ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÏË ‡ ‚ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÏ
ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÛÒÎÓÊÌÂÌËflÏË Ï‡ÚÂËË. Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË, ÓÌ‡
áÂÏÌ‡fl ÊËÁÌ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Í‡˜ÂÒÚ- ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl
‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚ÓÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ˝ÚÓÈ ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ ÌÂ ‚ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÈ
ÚÂÌ‰ÂÌˆËË. ÜËÁÌ¸ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰Â ˝ÍÒÔ‡ÌÒËË, ‡ ‚ ÔÂ‰Â-
ÍÓÒÏË˜Ì‡ Ë ÌËÚ¸ ÂÂ Ú‡ËÚÒfl ‚ Ò‡ÏÓÈ ÚÍ‡ÌË Î‡ı Ì‡¯ÂÈ ÔÎ‡ÌÂÚ˚.
ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÍ‡˜ÓÍ ‚ ˝‚ÓÎ˛-
ˆËË ÁÂÏÌÓÈ ÊËÁÌË, ‚ÂÌÂˆ ·ÂÒÔÂÒÚ‡ÌÌÓ„Ó
˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl Ë ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ
ÌÂÍÓÂ Ì‡˜‡ÎÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË,
ÒÚÂÏfl˘ÂÈÒfl Í ÚÓ˜ÍÂ éÏÂ„‡ — ÔÎ‡ÌÂÚ‡-
ÌÓÏÛ ÒÓÁÌ‡ÌË˛, ‰ÛıÓ‚ÌÓÏÛ «flÈˆÛ ÏË‡».
ÄÌÚÓÔÌ˚È ÍÓÒÏÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔËÌˆËÔ‡
‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó ‚Ë‰ÂÌËfl
ÏË‡ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
˝ÎÂÏÂÌÚ‡.
155
ÄÌ‡ÎËÁ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ÓÎË Ë

ÏÂÒÚ‡ óÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚È ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 3.3 ‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ-
‚‡ÌËfl Í ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÍÓÏÏÂÌÚ‡ËflÏ. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÒÔÂÍÚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı
ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÓÎË ‚ ÒÓˆËÛÏÂ.
ùÚÓ ÔÓÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ÛÊÂ ‚ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ ‚ ‡ÙÓËÒÚË˜Ì˚ı ‚˚‡ÊÂÌËflı [10]: «óÂÎÓ‚ÂÍ — ÔÓ˝ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÊË-
‚ÓÚÌÓÂ» (ÄËÒÚÓÚÂÎ¸), «óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÏÂ˛˘ÂÂÒfl ÊË‚ÓÚÌÓÂ» (î. ê‡·ÎÂ),
«óÂÎÓ‚ÂÍ — ÎÊË‚ÓÂ ÊË‚ÓÚÌÓÂ» (ÑÊ. ä‡‰‡Ì), «óÂÎÓ‚ÂÍ — Ú‡„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÂ ÊË‚ÓÚÌÓÂ» (Ä. òÓÔÂÌ„‡Û˝), «óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒËÏ‚ÓÎË˜ÂÒÍÓÂ ÊË‚ÓÚ-
ÌÓÂ» (ù. ä‡ÒÒËÂ), «óÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ ÊË‚ÓÚÌÓÂ, ÍÓÚÓÓÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ
ÓÛ‰Ëfl (Å. î‡ÌÍÎËÌ), «óÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÊË‚ÓÚÌÓÂ,
˜¸Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ó„‡ÌË˜ÂÌ˚, ‡ ÊÂÎ‡ÌËfl ·ÂÁ„‡ÌË˜Ì˚» (ïÂÁÎËÚ) Ë ‰.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó — ‚ ÌÂÏ
‚ Ò‚ÂÌÛÚÓÏ ‚Ë‰Â «‰‡ÌÓ» Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÒÓ ‚ÒÂÏË Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ÏË ÒÓÒÚÓfl-
ÌËflÏË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÂÒÚ¸ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ‚ ÏËÌË‡Ú˛Â. èËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÌ-
ÚÂ„‡Î¸Ì‡, ÓÌ‡ ËÏÂÂÚ ‰‚‡ ‡ÒÔÂÍÚ‡ — ÊÂÒÚÍÓ ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ˚È Ë
ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ-‚ÂÓflÚÌÓÒÚÌ˚È (ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌ˚È Ë ÒÔÓÌÚ‡ÌÌ˚È). ëÎÛ˜‡È-
Ì˚Â ÏÓÏÂÌÚ˚ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ˚ Ï‡ÒÒÓÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ,
‡ ÊÂÒÚÍ‡fl ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËfl Á‡‰‡Ì‡ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÏ Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ÍÓ‰ÓÏ,
ÔÓ„‡ÏÏËÛ˛˘ËÏË Â„Ó ‡Á‚ËÚËÂ Ë ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ.
Ç ÍÓÌˆÂ 20 ‚. ÌË Ó‰ËÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÌÂ ÏÓ„ ÔÓÊËÚ¸
Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÎË¯¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ, ÒÛ„Û·Ó ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÛ‰¸-
·˚. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó Ë ÒÛ‰¸·˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó‰‡ ÌÂÓÚ‰ÂÎËÏ˚ ÓÚ ·˚ÚËfl
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ë ÔÓ˝ÚÓÏÛ Î˛·ÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÓÓÚÌÓÒËÚ¸ Ò‚ÓË ˆÂÎË Ë
ˆÂÌÌÓÒÚË Ò ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚‡ÏË ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡. óÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÚ‚Ó ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ‚ÒÂı ÊË‚¯Ëı ‡ÌÂÂ, ÊË‚Û˘Ëı Ì˚ÌÂ Ë Â˘Â ÌÂ Ó-
‰Ë‚¯ËıÒfl Î˛‰ÂÈ [41]. ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ „ÎÓ·‡Î¸Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ Ì‡ ÒÛ‰¸·˚
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÒÂ „ÓÁÌÂÂ Ë ‚ÌÛ¯ËÚÂÎ¸ÌÂÂ, Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Ë
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÌÂÎËÌÂÈÌÓ„Ó, ÒÎÓÊÌÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡
Ò Â„Ó ÁÓÌÓÈ «ÏÂ„‡ËÒÍÓ‚» ÒÔÓÒÓ·ÌÓ ÓÍ‡Á˚‚‡Ú¸ ÌÂÏ‡ÎÓÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [38].
ùÍÁËÒÚÂÌˆË‡ÎËÒÚÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÎË˜ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ [10]:
1. ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚Ó ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ, ˜ÚÓ «Ï˚ÒÎËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ‡ ÌÂ ÏÓÁ„».
èË‰ÂÊË‚‡˛˘ËÂÒfl ÏÂı‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒıÂÏ˚ «ÒÚËÏÛÎ —
Â‡ÍˆËfl», Ò‚Ó‰flÚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ Í ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËÏ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡Ï Ë Ô˚Ú‡˛ÚÒfl ÓÚÌÂÒÚË Í ÌÂÂ ‚Ò˛ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸. çÂ ÓÚËˆ‡ÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ÏÓÁ„‡, ÌÓ ÌÂ ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎflÂÚ
ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ Ë ÔËÓ‰ÌÓÂ;
2. ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËÂÈ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÌÂ Ó˘Û˘ÂÌËÂ, ‡ ‚ÓÒ-
ÔËflÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
156
3. ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Û˛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÂÙÎÂÍÚË-

Û˛˘Â„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÚ‡Ê‡˛˘Â„Ó ‚ÓÒÔËflÚËÂ ˝ÚÓ„Ó ÏË‡;
4. ÔÂ‚ÓÒÚÂÔÂÌÌ˚Ï fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÏË ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ë Â„Ó
Ò‚flÁ¸ Ò ‚ÌÂ¯ÌËÏ ÏËÓÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÂÁ ÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ,
‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓ‚ÓÁ„Î‡¯‡ÂÚÒfl ËÌ‰ÂÚÂÏËÓ‚‡ÌÌ˚Ï;
5. ˝ÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÓ„‡-
ÌË˜Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı.
ùÚË ÒËÚÛ‡ˆËË ÓÚÂÁ‚Îfl˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔÓ·ÛÊ‰‡˛Ú Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛
Ò‚ÓÂÈ ˝ÍÁËÒÚÂÌˆËË, Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‰ÎËÌÌÓ„Ó ÔËÁ‚‡ÌËfl. éÌË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ıÓÚfl ·˚ Ì‡ ‚ÂÏfl ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚ¸Òfl ÓÚ ¯ÛÏÌÓÈ Ë ·˚ÒÚÓÚÂ˜ÌÓÈ
ÒÛÂÚ˚ ·Û‰ÌÂÈ, ÓÚ‚ÎÂÍ‡˛˘ÂÈ Â„Ó ÓÚ ÌÂ„Ó Ò‡ÏÓ„Ó. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ
ÔÂ·˚‚‡Ú¸ ‚ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓÏ Ó‰ËÌÓ˜ÂÒÚ‚Â, ÓÌ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ˝ÍÁËÒÚÂÌ-
ˆË‡Î¸ÌÓÈ Ò‚flÁË Ò ‰. ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ÏË, Ú. Â. ËÌ˚Â ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛ÚÒfl ‚ Í‡-
˜ÂÒÚ‚Â ˝ÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÒÚË.
«ìÊÂ ÓÚ ÓÊ‰ÂÌËfl Í‡Ê‰˚È ËÁ Ì‡Ò fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚ¸˛ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó
Ó·˘ÌÓÒÚË — ÒÂÏ¸Ë, Ó‰‡, ˆÂÍ‚Ë, „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡. Ç ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÂÒÚ¸ ‚ÔÓÎÌÂ Á‡ÏÂÌËÏ˚È ‡ÚÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚‡. èÓ‰ÎËÌÌ‡fl Ò‡ÏÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl „‰Â-ÚÓ ÒÍ˚ÚÓÈ ÔÓ‰ ÔÓÍÓ‚ÓÏ ˝ÚËı ˜ËÒÚÓ ‚ÌÂ¯ÌËı
Ò‚flÁÂÈ ·˚ÚËfl. ùÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚Â ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÓÁÌ‡˜‡˛Ú ‚ÌÛÚÂÌ-
Ì˛˛, Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ ËÁ·‡ÌÌÛ˛ Ò‚flÁ¸ Î˛‰ÂÈ, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌË ÓÚÍ˚‚‡˛ÚÒfl
‰Û„ ‰Û„Û Í‡Í Ò‡ÏÓˆÂÌÌ˚Â Ë ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ˚Â ÎË˜ÌÓÒÚË. ùÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸-
Ì˚È ÔÓ‰ıÓ‰ ÓÚ‚Â„‡ÂÚ ÏÂı‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÍÓÌˆÂÔˆË˛ ·ËıÂ‚ËÓËÁÏ‡,
ÙÂÈ‰ËÒÚÒÍËÂ ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ó ÔËÏ‡ÚÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ Ë ‚ÎÂ-
˜ÂÌËÈ Ë ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰‡ÂÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ËÁ-ÔÓ‰ ‚Î‡ÒÚË «ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÎfl».
îÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ‚ÂÏÂÌË
ÊËÁÌË. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ò‚flÁ¸ ÍÓÌˆÂÔˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ
Ó ‚ÂÏÂÌË, ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Ï ‚ ‡ÏÍ‡ı Á‡Ô‡‰ÌÓÈ Ë ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ-
ÌÓÈ Ú‡‰ËˆËË. Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËË ‚ÂÏÂÌË Í‡Í
ËÌÚÂ‚‡Î‡ ÔËÓ‰ÌÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. Ç ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ Ú‡‰ËˆËË
‚ÂÏfl — ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ò‡ÏÓÈ èËÓ‰˚, Á‡‰‡˛˘ÂÈ ËÚÏ˚ ‚ÒÂ„Ó Ï˚¯ÎÂ-
ÌËfl, ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÈ ıÓ‰ Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘ËÈ ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë
˝‚ÓÎ˛ˆË˛ äÓÒÏÓÒ‡. ä‡Ê‰˚È ÏÓÏÂÌÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë Ó˜ÂÂ‰ÌÓ„Ó
ÍÛ„‡ ÊËÁÌË ËÁÏÂflÂÚÒfl ËÚÏË˜ÂÒÍËÏË ÍÓÎÂ·‡ÌËflÏË ˝ÚÓ„Ó «ÍÓÒÏÓ-
ıÓÌÓÏÂÚ‡».
ë‚flÁ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ‰Û„ËÏË ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ÏË Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏ Â„Ó
ÏËÓÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔË ÔÓÏÓ˘Ë ·ËÓÒÙÂ˚. óÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í ·ËÓÒËÒ-
ÚÂÏ‡ ËÏÂÂÚ Ô‡ÏflÚ¸, Ò‚flÁ‡ÌÌÛ˛ ˝ÎÂÍÚÓ-Ï‡„ÌËÚÌ˚Ï Í‡Ì‡ÎÓÏ Ò Ô‡-
ÏflÚ¸˛ ·ËÓÒÙÂ˚. ÅËÓÒÙÂ‡ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ Ò‚ÓËı «ÒÂÌÒÓÓ‚» ÔÓÒÚÓflÌÌÓ
«ÔÓÒÎÛ¯Ë‚‡ÂÚ», «ÔÓÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ» ÁÂÏÌ˚Â „ÎÛ·ËÌ˚ Ë äÓÒÏÓÒ, ÛÎ‡‚-
ÎË‚‡fl Ï‡ÎÂÈ¯ËÂ Ì‡Û¯ÂÌËfl ÂÂ ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË. ÅËÓÒÙÂ‡ Í‡Í Â‰ËÌ˚È
157
Ó„‡ÌËÁÏ Ó·Î‡‰‡ÂÚ Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ «ÒÂÌÒÓÌÓ-ÏÓÁ„Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛»

Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ «Ô‡ÏflÚ¸˛» ËÎË ·ËÓÒÙÂÌÓ-˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ «flÁ˚ÍÓÏ».
é„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Â„Ó ‚ÌÂ¯ÌËı, ÙËÁ˜ÂÒÍËı ÙÓÏ‡ı, Ó·Î‡-
‰‡ÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸˛ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. íÂÎÂÒÌ˚È Ó·ÎËÍ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡, Ï‡ÌÂ‡ ıÓ‰ËÚ¸, „Ó‚ÓËÚ¸, ÔË‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ë Ú. Ô. ÛÍ‡Á˚‚‡˛Ú Ì‡
Â„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. ùÚÓÚ ÒÚ‡ÚÛÒ, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸˛
Ò‚flÁÂÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‚ÌÛÚË Ò‚ÓÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ. „ÛÔÔ˚ Ë Ò ‰Û„ËÏË
„ÛÔÔ‡ÏË. ë‚flÁË ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‚˚‡Ê‡˛Ú ÛÓ‚ÂÌ¸ Â„Ó ·Î‡„ÓÒÓÒÚÓflÌËfl Ë
‰ÓıÓ‰Ó‚, ‚Î‡ÒÚË, ‚Ë‰ Á‡ÌflÚËÈ Ë Ó˜Â˜Ë‚‡˛ÚÒfl ÔÓ ÚÂÏ „Î‡‚Ì˚Ï
ÍËÚÂËflÏ — ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó, ‚Î‡ÒÚ¸, ÔÂÒÚËÊ ÔÓÙÂÒÒËË.
èÓÊË‚‡fl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÓÚÒÎÂÊË‚‡Ú¸
‚ÓÒÔÚËflÚËÂ ‰Û„ËÏË Â„Ó ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ËÎ‡, ÛÍ‡Á˚‚‡˛˘Â„Ó Ì‡ Â„Ó ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚È ÒÚ‡ÚÛÒ, ÍÓÚÓ˚È ‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÛÒÔÂı. é·˘ÂÒÚ‚Ó
ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ó ÚÓÏ, Í‡ÍËÂ ËÏÂÌÌÓ Í‡˜ÂÒÚ‚‡
Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ ÏÓ„ÛÚ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ÂÏÛ ÛÒÔÂı.
3.2 óÖãéÇÖä äÄä îÖçéåÖçÄãúçÄü ëàëíÖåÄ
3.2.1 èÓÌflÚËÂ ÒËÒÚÂÏ‡. îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‡ÌÂÂ Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÓÈ Ì‡Ò ËÌÚÂÂÒÛÂÚ

‚ÓÔÓÒ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌË. ê‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‚ ˝ÚÓÏ ‡ÒÔÂÍÚÂ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚ,
Û˜ËÚ˚‚‡fl ÏÌÂÌËfl ÍË·ÂÌÂÚËÍÓ‚, ÙËÎÓÒÓÙÓ‚, ÚÂÓÂÚËÍÓ‚ Ë Ô‡ÍÚË-
ÍÓ‚, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ Â„Ó Í‡Í ÒËÒÚÂÏÛ.
çÂÒÏÓÚfl Ì‡ ¯ËÓÍÓÂ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËÂ ÔÓÌflÚËfl «ÒËÒÚÂÏ‡» ‰Ó
Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó ‚ÂÏÂÌË ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ó·˘ÂÔËÁÌ‡ÌÌÓ„Ó Â„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËfl. èË‚Ó‰flÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ÔÂ‚˚ı
‡‚ÚÓÓ‚ ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ ã. ÅÂÚ‡Î‡ÌÙË [4] Ë ë. ÅË‡ [5] Ë ‰., ÍÓÚÓ˚Â
ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡˛Ú ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚ ˆÂÎflı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒËÒÚÂÏÛ Í‡Í ÙÂÌÓÏÂÌ, Í‡Í fl‚ÎÂÌËÂ.
èÓ Ì‡¯ÂÈ ÓˆÂÌÍÂ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
(‚ ˆÂÎflı ëå) ‰‡ÌÓ ‡Í‡‰ÂÏËÍÓÏ è. ä. ÄÌÓıËÌ˚Ï: «ëËÒÚÂÏÓÈ ÏÓÊÌÓ
Ì‡Á‚‡Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ú‡ÍÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌÌ˚ı ÍÓÏÔÓ-
ÌÂÌÚÓ‚, Û ÍÓÚÓ˚ı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ë ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÔËÓ·ÂÚ‡˛Ú
ı‡‡ÍÚÂ ‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚ Ì‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ÙËÍÒËÓ‚‡Ì-
158
ÌÓ„Ó ÔÓÎÂÁÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡» [3]. ùÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ·˚ÎÓ ‰‡ÌÓ ÔËÏÂÌË-

ÚÂÎ¸ÌÓ Í ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ, ËÌÚÂ„ËÛ˛˘ÂÈ ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó
‡ÍÚ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
àÏ ·˚Î‡ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌ‡ ÒıÂÏ‡ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒËÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
(ËÒ. 3.2).
êËÒ.3.2 îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÔÓ è. ä. ÄÌÓıËÌÛ)

éÄ — Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜Ì‡fl ‡ÙÙÂÂÌˆËfl;
èÄ — ÔÛÒÍÓ‚‡fl ‡ÙÙÂÂÌˆËfl.
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ‡ÙÙÂÂÌÚÌÓ„Ó ÒËÌÚÂÁ‡ (ËÒ 3.2) ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ó‰ÌÓ-

‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ó·‡·ÓÚÍ‡ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ÂÈ ËÁ
‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡ Ë ı‡Ìfl˘ÂÈÒfl ‚ Ô‡ÏflÚË. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÚÓ„Ó,
˜ÚÓ ·˚ÎÓ Ò‰ÂÎ‡ÌÓ ‚ ÔÓ¯ÎÓÏ Ò Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂÏ ËÎË ‡ÁÂ¯ÂÌËÂÏ
ËÏÂÌÌÓ ˝ÚÓÈ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ÂÈ ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÔËÌË-
Ï‡ÂÚÒfl Â¯ÂÌËÂ Ó ÔÓÎÂÁÌÓÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË. îÓÏË-
ÛÂÚÒfl ‡ÍˆÂÔÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÒÓÒÚÂ‰ÓÚ‡˜Ë‚‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â ‚ÒÂ
‡ÙÙÂÂÌÚÌ˚Â ÔËÁÌ‡ÍË ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ÔÓ ÔÓ‚‡‰Û ÍÓÚÓÓ„Ó
·˚ÎÓ ÔËÌflÚÓ Â¯ÂÌËÂ. ÄÍˆÂÔÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ
‰‚ÓÈÌÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛: ‚Ó-ÔÂ‚˚ı, ˝ÚÓ ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÔÔ‡‡Ú
159
ÔÓ„ÌÓÁ‡, ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÚÓ„Ó ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓ„Ó Ó·‡Á‡, ÏÓ‰ÂÎË, ÍÓÚÓ-

˚Â ÏÓ„ÎË ·˚, ·Û‰Û˜Ë Â‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚ÏË, Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸ ‰‡ÌÌÓÈ ÔÓÚ-
Â·ÌÓÒÚË. ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ËÏÂÌÌÓ Â„Ó ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Ò‡‚ÌÂÌËÂ
Ò ÚÂÍÛ˘ËÏË Ë ËÚÓ„Ó‚˚ÏË ÁÌ‡˜ÂÌËflÏË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ Â‡ÎËÁÛÂÏÓ„Ó
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÓÌ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÓˆÂÌÓ˜ÌÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛,
·ÎÓ„‡‰‡fl ÍÓÚÓÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡˜‡Î¸Ì˚Ï ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ÚÂÍÛ˘Â„Ó Â„Û-
ÎËÓ‚‡ÌËfl. óÂÂÁ ‡ÍˆÂÔÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Í‡Í ·˚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎflÂÚÒfl «Ò‚flÁ¸» ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò ÔÓˆÂÒÒÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, Í‡Í ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ‡ÙÙÂÂÌÚÌÓ„Ó ÒËÌÚÂÁ‡ ‚˚‡·‡Ú˚-
‚‡ÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È Ì‡·Ó ˝ÙÙÂÂÌÚÌ˚ı ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÈ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛-
˘ËÈ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, — ÔÓ„‡ÏÏ‡
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÓÒÛ˘ÂÒ‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÂÊÂÌËÂ Á‡ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË
Â‡ÎËÁÛÂÏ˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ë ÓˆÂÌË‚ Ëı ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÒÚË Ò ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ
ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ ÔÂÂ‰‡˜ÂÈ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚ı ‡ÙÙÂÂÌÚÌ˚ı ÒË„Ì‡ÎÓ‚
‚ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‡ÙÙÂÂÌÚÌÓ„Ó ÒËÌÚÂÁ‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÚ‡‰ËË ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓ„Ó ‡ÍÚ‡ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú — ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
(ÒÚ‡‰ËË Â¯ÂÌËfl Ë ÓˆÂÌÍË), ‡ ‡ÍˆÂÔÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl —
ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ, «ÓÚ‰ÂÎfl˛˘ËÏ», ˝ÚË ÒÚ‡‰ËË ÓÚ ÒÚ‡‰ËË «ËÒÔÓÎÌÂÌËfl».
èÓ„‡ÏÏ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ — ˝ÚÓ ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ‡fl ‚ ‡ÙÙÂ-
ÂÌÚÌÓÏ ÒËÌÚÂÁÂ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ÏÓ‰ÂÎ¸˛ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ·Û‰Û˛˘Ëı
ÏËÍÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÍÓÚÓÓÈ ‰ÓÎÊÌ‡ ÔË‚ÂÒÚË Í ÊÂÎ‡ÂÏÓÏÛ
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÛ. ùÚÓÚ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú — Ï˚¯Â˜ÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. èÓ„‡ÏÏ‡ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ Â„Î‡ÏÂÌÚËÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â Ë ‚ÂÏÂÌË ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‡ÔÔ‡‡Ú‡ Ë Ó„‡ÌÓ‚ ÊËÁÌÂÓ·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡.
ùÙÙÂÂÌÚÌ˚Â ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl ‚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˝ÚÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÓÈ ÔË-
‚Ó‰flÚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â „ÛÔÔ˚ Ï˚¯ˆ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÒÓÍ‡-
˘ÂÌËfl ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ê‡·ÓÚ‡ ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
‡ÔÔ‡‡Ú‡ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏË ËÁÏÂÌÂÌËflÏË ‚ ‡ÁÎË˜-
Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı ÊËÁÌÂÓ·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ (‰˚ı‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ, ÍÓ‚Ó-
Ó·‡˘ÂÌËfl, Ë Ú. ‰.). êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔË‚Ó‰ËÚ
Í ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÏÛ ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡. ùÙÙÂÂÌÚÌ˚È ÒËÌÚÂÁ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËÂ Ó ·Û‰Û˛˘ÂÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ë Ë‰Â‡Î¸ÌÛ˛ ÏÓ‰ÂÎ¸ «ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍÓÈ»
ÒËÒÚÂÏ˚, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÈ ˝ÚÓÚ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÔÓÎÛ˜ËÚ¸.
îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÚÂÏ˚ ÏÓ‰ÂÎË ‚ÒÂı ÔËÁÌ‡-
ÍÓ‚ Ë Ò‚ÓÈÒÚ‚ ·Û‰Û˘Â„Ó ÔÓÎÂÁÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ‚ Ò‚flÁË ÒÍÓÚÓ˚Ï Ë
‡‰Ë ÍÓÚÓÓ„Ó ‡Á‚Ë‚‡ÎËÒ¸ ÔÓˆÂÒÒ˚ ‡ÙÙÂÂÌÚÌÓ„Ó ÒËÌÚÂÁ‡. ùÚÓ Ë
ÂÒÚ¸ ˆÂÎ¸ [3]. ñÂÎ¸ ˝ÚÓ ‚‡Ë‡ÌÚ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl ËÒıÓ‰ÌÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒ-
ÚË, ‚˚·‡ÌÌÓÈ ËÁ ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚, ÒÙÓÏËÓ‚‡Ì-
Ì˚ı Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı ÁÌ‡ÌËÈ. èÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸ ÔË˜ËÌÌ˚È
160
ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÈ Ù‡ÍÚÓ, ‡ ˆÂÎ¸ — ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È Ù‡ÍÚÓ.

èË ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ˆÂÎË Û˜ËÚ˚‚‡˛ÚÒfl ÍÓÔÓÏËÒ˚: ‚Ó-ÔÂ‚˚ı, ÏÂÊ-
‰Û ÊÂÎ‡ÂÏ˚Ï Ë ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï, ‚Ó-‚ÚÓ˚ı, ÏÂÊ‰Û ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÏ˚ÏË
Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ë ÛÒÎÓ‚ËflÏË, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÔÂ‰ÔÓÎÓÊË-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ì‡ ‚˚·‡ÌÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸. èÂ‚˚È ÍÓÔÓ-
ÏËÒ — ‡ÁÂ¯ÂÌËÂ «ÔÓ·ÎÂÏ˚ ‚˚·Ó‡». Ç˚·Ó ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â
ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı ÓˆÂÌÓ˜Ì˚ı ÍËÚÂËÂ‚, ËÏÂ˛˘ËıÒfl ‚ Ô‡ÏflÚË Ë ÔË‚Ó‰fl-
˘Ëı ‚ ‚˚·ÓÂ Í Í‡ÍÓÏÛ-ÚÓ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ÓÔÚËÏÛÏÛ. ÇÚÓÓÈ ÍÓÏÔÓ-
ÏËÒÒ, ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ÔÓ·ÎÂÏ˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ.
èË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚‡Ë‡ÌÚ‡ı ‚˚·Ó‡ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÏË ÒÚ‡ÌÓ-
‚flÚÒfl ÛÒÎÓ‚Ëfl Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Í‡Í ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË Â‡Î¸Ì˚ı Ó„‡-
ÌË˜ÂÌËÈ. ìÒÎÓ‚Ëfl — ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÈ Ù‡ÍÚÓ ‚ ‡ÁÂ¯ÂÌËË ÔÂ‚Ó„Ó
ÍÓÏÔÓÏËÒÒ‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÏÓ‰ÂÎ¸ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ‚˚·‡ÌÌ˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚, ‡ ‚˚·Ó ÒÂ‰ÒÚ‚ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl
ËÏË. Ç‡Ë‡ÌÚ ÏÓ‰ÂÎË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚˚·‡Ì ‚ ‡ÏÍ‡ı ÍÓÔÓÏËÒ‡
ÏÂÊ‰Û ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË, ÏÂÚÓ‰‡ÏË Ë ÛÒÎÓ‚ËflÏË. äÓÏÔÓÏËÒÒ˚ ÓÔÂ‰Â-
Îfl˛ÚÒfl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ — ÓˆÂÌÓ˜ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‰‡ÌÌÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÔÓ¯Î˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ. ñÂÎ¸, ÏÓÊÌÓ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸, Í‡Í ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÏÓ‰ÂÎË
·Û‰Û˛˘Â„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ÒÔÓÒÓ·ÌÓ„Ó Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸ ËÒıÓ‰ÌÛ˛ ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚ¸ ÔË ËÏÂ˛˘ËıÒfl Â‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflı, ÓˆÂÌË‚‡ÂÏ˚ı ÔÓ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï ÔÓ¯ÎÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡. ñÂÎ¸ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë fl‚ÎflÂÚÒfl
ÂÂ ÔflÏ˚Ï ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ. é‰Ì‡ÍÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔÓÚÂ‰ÌÓÒÚË
ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Â Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌ‡fl
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÔÓÎÓ„‡ÂÚ ÌÂÍÓÚÓÛ˛ Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆË˛ ÔÓ-
ÚÂ·ÌÓÒÚË ˜ÂÂÁ ÂÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
ï‡‡ÍÚÂËÁÛfl ÒıÂÏÛ è. ä. ÄÌÓıËÌ‡, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡-
ÌËÂ Ì‡ «ÌÓ‚ËÌÍË», ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ ÌÓ‚ÓÏÛ ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÂ‚‡fl ËÁ ÌËı: ÔÓ‰ ÒËÒÚÂÏÓÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‚ÓÓ·˘Â ÌÂ ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸ (‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı) ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚, Í‡Í ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ è. ÅÂÚ‡-
Î‡ÌÙË [4], ‡ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ («ÍÓÏÔÎÂÍÒ») «ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓ-‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌÌ˚ı».
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÂ ‚ÒÂ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ˚ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË
ÒËÒÚÂÏ˚, ‡ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ‚˚·‡ÌÌ˚Â ÔÓ ÌÂÍÓÈ ÔË˜ËÌÂ.
èÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÔË ÔËÌflÚËË Â¯ÂÌËfl Ì‡ Í‡ÍËÂ-ÎË·Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
‚ „ÓÎÓ‚ÌÓÏ ÏÓÁ„Â ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÎÓÊÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ «ÔÂ‰Â¯ÂÌËfl» —
‡ÙÙÂÂÌÚÌ˚È ÒËÌÚÂÁ [3]. ùÚË ÔÓ‰ıÓ‰˚ Ï˚ ·Û‰ÂÏ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚
‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ.
ç‡ ˝ÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ è. ä. ÄÌÓıËÌ‡, Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı
ÌÂÈÓÌÓ‚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ «Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ó·‡·ÓÚÍ‡ Ò Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï
161
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ˜ÂÚ˚Âı ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚: ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ÂÈ

Ì‡ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÏÓÚË‚‡ˆËË, Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ ‡ÙÙÂÂÌÚ‡ˆËË, ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ‰‡ÌÌÓÏÛ ÏÓÏÂÌÚÛ, ÔÛÒÍÓ‚ÓÈ ‡ÙÙÂÂÌÚ‡ˆËË Ë Ô‡ÏflÚË» [3].
ÑÓÏËÌËÛ˛˘‡fl Ì‡ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÏÓÚË‚‡ˆËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ
ÊÂÎ‡ÌËÂ, ÌÂÍÓÚÓÛ˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸, Ó˘Û˘‡ÂÏÛ˛ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ ÔÂÂ‰
Ì‡˜‡ÎÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. èË ˝ÚÓÏ ÓÌ‡ ÌÂ ÂÒÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ‡fl
ÔË ÔËÌflÚËË Â¯ÂÌËfl, ‡ ÂÒÚ¸ ÛÒÎÓ‚ËÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡ «ÔÂ‰Â¯ÂÌËfl» Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‰ÓÏËÌËÛ˛˘‡fl ÏÓÚË‚‡ˆËfl, ËÎË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸,
Ë„‡ÂÚ «‚ÌÂ¯Ì˛˛, ËÏÔÂ‡ÚË‚ÌÛ˛ ÓÎ¸ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÔÓˆÂÒÒÛ
ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl, ÔË˜ÂÏ ÂÂ ÔÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚Ó Ú‡ÍÓ‚Ó, ˜ÚÓ ÓÌ‡ ÒÚ‡ÌÓ-
‚ËÚÒfl ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ÂÈ ÔË˜ËÌÓÈ ‚ÒÂı ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÔÓˆÂÒÒÓ‚» [22].
è‡ÏflÚ¸ — ‚‡ÊÌ˚È ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ ‡ÙÙÂÂÌÚÌÓ„Ó ÒËÌÚÂÁ‡. «Ç ÒÚ‡‰ËË
‡ÙÙÂÂÚÌÓ„Ó ÒËÌÚÂÁ‡ ËÁ Ô‡ÏflÚË ËÁ‚ÎÂÍ‡˛ÚÒfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó·˘ËÂ ‡ÙÙÂ-
ÂÌÚÌ˚Â ˜ÂÚ˚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÌÓ Ë ÔËÁÌ‡ÍË ÚÂı
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÍÓ„‰‡-ÚÓ ÔÓÎÛ˜‡ÎËÒ¸ ÔË ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÏÓÚË‚‡-
ˆËÓÌÌ˚ı Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı» [22]. é·‡˘ÂÌËÂ Í Ô‡ÏflÚË
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ «ÔÂ‰Â¯ÂÌËfl» ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ‚ÂÒ¸ «Á‡Ô‡Ò»
ËÏÂ˛˘ËıÒfl Ú‡Ï Ò‚Â‰ÂÌËÈ ÔÓ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÏ ÒËÚÛ‡ˆËflÏ. èË ˝ÚÓÏ
Û˜ËÚ˚‚‡˛ÚÒfl ÓˆÂÌÓ˜Ì˚Â ÔËÁÌ‡ÍË, ËÏÂ˛˘ËÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏÓÒÚË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚Òfl
ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓ‰Ó·ÌÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡ÌÌ˚ı ‚ ÔÓ¯ÎÓÏ, ÔË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ÒÓÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˝ÏÓˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ-ÓˆÂÌÓ˜Ì˚ı ÍËÚÂËÂ‚ Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ˝ÚÓÏ ÔÓ¯ÎÓÏ,
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÔË ‡Ì‡ÎËÁÂ ÓÔ˚Ú‡, ÒÓ‰ÂÊ‡˘Â„ÓÒfl ‚ Ô‡ÏflÚË. í‡ÍËÏ
Ó·‡ÁÓÏ (Ï˚ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ˝ÚÓ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ÔÓ‰Ó·ÌÂÂ), ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÒ-
ÔËÌËÏ‡ÂÚ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓÂÍÚËÛfl ÂÂ ˜ÂÂÁ Ò‚ÓÈ ÓÔ˚Ú, ˜ÂÂÁ Ò‚Ó˛
ÔÒËıËÍÛ.
ëÎÂ‰ÛÂÚ Ó‰Ì‡ÍÓ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ÌÂ ‚ÂÒ¸ ÓÔ˚Ú ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÔË
ÔËÌflÚËË Â¯ÂÌËÈ, ‡ ÎË¯¸ ÚÓÚ, ˜ÚÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË
‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË. Ç. Ç. ç‡ÎËÏÓ‚ ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ Ó·˙flÒÌflÎ ˝ÚÓ
ÚÂÏ, ˜ÚÓ «ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÂÁ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÙËÎ¸Ú‡,
ÒÛÊ‡˛˘Â„Ó... ÒÏ˚ÒÎ ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË...» [34]. Ç ˝ÚÓÏ ÓÌ Ì‡ıÓ‰ËÎ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ·ÂÒÒÏ˚ÒÎÂÌÌ˚Â Ù‡Á˚.
èÓ‰ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ ‡ÙÙÂÂÌˆËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÌÂÍÓÚÓ‡fl ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸ ‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËfl..., Ú. Â. ‰Îfl
ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl Ó· ËÒıÓ‰ÌÓÈ
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ô‡ÏflÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËfl Ó ÒÔÓÒÓ·‡ı Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÛÒÎÓ‚Ëfl, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ˝ÚË
ÒÔÓÒÓ·˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Â‡Î¸ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì˚.
162
èÓ‰ ÔÛÒÍÓ‚ÓÈ ‡ÙÙÂÂÌˆËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÛÒÎÓ‚Ì˚È ÒË„Ì‡Î

(ÔÛÒÍÓ‚ÓÈ Ù‡ÍÚÓ) ÓÁÌ‡˜‡˛˘ËÈ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ì‡˜‡Î‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡ÙÙÂÂÌÚÌÓ„Ó ÒËÌÚÂÁ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl
ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚÒfl Ë Í‡Í, Í‡ÍËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸
ÏÓÊÌÓ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸. èÓ è. ä. ÄÌÓıËÌÛ ˝ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ÓÚ‰ÂÎ‡ı
„ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛˘Ëı Ë ÒÓÁ‰‡˛˘Ëı ‚ÌÂ¯-
Ì˛˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ˜ÂÏ-ÎË·Ó Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛˘Ëı ÔË ÂÂ Â‡-
ÎËÁ‡ˆËË ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÓÔ˚Ú ËÁ Ô‡ÏflÚË.
ÇÚÓ‡fl «ÌÓ‚ËÌÍ‡» è. ä. ÄÌÓıËÌ‡. éÌ Ó·‡˘‡ÂÚ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÚÓ,
˜ÚÓ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ë ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÔËÓ·ÂÚ‡˛Ú ı‡-
‡ÍÚÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚. «ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ‚ÁflÚÓÂ ‚ Â„Ó
Ó·˘ÂÏ ‚Ë‰Â, ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÒËÒÚÂÏÛ ËÁ ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ÍÓÏÔÓ-
ÌÂÌÚÓ‚. Ä ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ë ‚ÒÂ ÙÓÏÛÎËÓ‚ÍË ÔÓÌflÚËfl ÒËÒÚÂÏ˚,
ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ «‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË» Ë Ì‡ «ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËË» ÍÓÏ-
ÔÓÌÂÌÚÓ‚, ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl Ò‡ÏË ÔÓ ÒÂ·Â ÌÂÒÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì˚ÏË» [2, 22].
Ç Â„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÌÂÈÓÌ˚ ÔË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı
ÛÒÎÓ‚Ëflı ÚÂfl˛Ú ˜‡ÒÚ¸ Ò‚ÓËı ÒÚÂÔÂÌÂÈ Ò‚Ó·Ó‰˚, Ë Ó„‡ÌË˜Ë‚ Ëı
Á‡ÌËÏ‡˛Ú ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ë ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‰Û„ Í ‰Û„Û,
ÙÓÍÛÒËÛfl ˝ÚËÏ Ò‚ÓË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ Ó‰ÌÛ «ÚÓ˜ÍÛ».
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÓÌË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓ, Ó„‡ÌË˜Ë‚‡fl ÒÚÂÔÂÌË Ò‚Ó·Ó‰˚ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚ ËÏÂfl Ì‡ ˝ÚÓ ÔË-
˜ËÌÛ Ë ÒÏ˚ÒÎ.
à ÚÂÚ¸fl ÌÓ‚ËÌÍ‡ è. ä. ÄÌÓıËÌ‡ — ‚‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ÔÓÌflÚËfl ÒËÒÚÂÏ˚ «ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘Â„Ó Ù‡ÍÚÓ‡» [3, 22].
«ÑÓ ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ ÒËÒÚÂÏÓÎÓ„Ë ÌÂ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÎË ÚÓ˜ÌÓ ÚÓÚ
Ù‡ÍÚÓ, ÍÓÚÓ˚È ‡‰ËÍ‡Î¸ÌÓ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚ ÒÚÂÔÂÌË Ò‚Ó·Ó‰˚, Û˜‡ÒÚ-
‚Û˛˘ËÂ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Â ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚, ‚ÒÂ ‡Á„Ó‚Ó˚ Ó ÒËÒÚÂÏÂ
Ë Ó ÂÂ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚‡ı ÔÂÂ‰ ÌÂÒËÒÚÂÏÌ˚Ï ÔÓ‰ıÓ‰ÓÏ ·Û‰ÛÚ ÒÚÓÎ¸ ÌÂ-
ÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌ˚, Í‡Í ‰Ó ÒËı ÔÓ ·˚Î‡ ÌÂÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌÓÈ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ‡·ÓÚÂ Ë Ò‡Ï‡ Ó·˘‡fl ÚÂÓËfl ÒËÒÚÂÏ» [3].
àÁ ÒÍ‡Á‡ÌÌÓ„Ó ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ·ËÓ-
ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl, ÌÓ Ë ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, Â‡ÎËÁÛ˛˘‡fl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÙÛÌÍˆËË — Ò·Ó‡, ı‡ÌÂÌËfl, ËÁ‚ÎÂ˜Â-
ÌËfl, Ó·‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË (ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÙÛÌÍˆËfl), ‡Ì‡ÎËÁ‡
˝ÚÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl (ÙÛÌÍˆËfl ÔËÌflÚËfl Â¯Â-
ÌËfl) Ë Ú. ‰. ùÚÓ Ë ‰‡ÎÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ÍÎ‡ÒÒËÍ‡Ï ÍË·ÂÌÂÚËÍË ë. ÅËÛ [5],
ì. ê. ù¯·Ë [66, 67] Ë ‰. Ò‡‚ÌË‚‡Ú¸ ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÓÏ.
åÂÊ‰Û ÚÂÏ, ÚÂÓËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ è. ä. ÄÌÓıËÌ‡
ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÎË¯¸ Ó‰ÌÛ ËÁ ÔÓÁËˆËÈ ‰Îfl ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í ËÁÛ˜ÂÌË˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. óÚÓ ÊÂ ‚ ÔËÌˆËÔÂ ÓÚÎË˜‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ÊË‚ÓÚÌÓ„Ó?
163
éÚÎË˜ËÂ, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, ıÓÓ¯Ó ÔÓÍ‡Á‡Î è. íÂÈfl ‰Â ò‡‰ÂÌ,

ÔÂ‰Î‡„‡fl ‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚È ÙÂÌÓÏÂÌ — ÂÙÎÂÍÒË˛. éÌ Ô˚-
Ú‡ÂÚÒfl ‚ÒÍ˚Ú¸ ÒÛÚ¸ Ô‡‡‰ÓÍÒ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔËıÓ‰ËÚ Í ‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ
ÂÒÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰ÌÓ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó — Â¯ËÚÂÎ¸ÌÓ ÛÒÚ‡ÌËÚ¸ ËÁ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚ ‚ÒÂ ‚ÚÓÓÒÚÂÔÂÌÌ˚Â Ë ‰‚ÛÒÏ˚ÒÎÂÌÌ˚Â ÔÓ-
fl‚ÎÂÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë ‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚È ÙÂÌÓ-
ÏÂÌ — ÂÙÎÂÍÒË˛.
ë Â„Ó ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl, «ÂÙÎÂÍÒËfl — ˝ÚÓ ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ‡fl ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ËÚ¸Òfl Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ÒÂ·Â Ë Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ
Í‡Í ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ, Ó·Î‡‰‡˛˘ËÏ Ò‚ÓÂÈ ÒÔÂˆËÙËÍÓÈ, ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸˛ Ë
Ò‚ÓËÏ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÏ ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ, — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÛÊÂ ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÔÓÁ-
Ì‡‚‡Ú¸, ‡ ÔÓÁÌ‡‚‡Ú¸ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl; ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÁÌ‡Ú¸, ‡ ÁÌ‡Ú¸, «˜ÚÓ
ÁÌ‡Ú¸» [58]. éÌ ÓÚÏÂ˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÔÓfl‚ËÎÒfl «ÊË‚ÓÈ ˝ÎÂÏÂÌÚ»,
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛, ˜ÚÓ «ÂÙÎÂÍÚËÛ˛˘ÂÂ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ‚ ÒËÎÛ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËfl Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ÒÂ·Â ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ ÒÚ‡-
ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÔÓÒÓ·Ì˚Ï ‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl ‚ ÌÓ‚ÓÈ ÒÙÂÂ... äÓ„‰‡ ‚ ÊË‚ÓÏ ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚Â ËÌÒÚËÌÍÚ ‚ÔÂ‚˚Â Û‚Ë‰ÂÎ ÒÂ·fl ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÁÂÍ‡ÎÂ, ‚ÂÒ¸ ÏË
ÔÓ‰ÌflÎÒfl Ì‡ Ó‰ÌÛ ÒÚÛÔÂÌ¸». Ç ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˝ÚÓ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ
ÌÓ‚Ó„Ó ÏË‡. Ä·ÒÚ‡ÍˆËfl, ÎÓ„ËÍ‡, Ó·‰ÛÏ‡ÌÌ˚È ‚˚·Ó Ë ‚Òfl ˝Ú‡
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÊËÁÌË — ÌÂ ˜ÚÓ ËÌÓÂ, Í‡Í ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ
‚ÌÓ‚¸ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ˆÂÌÚ‡, ‚ÓÒÔÎ‡ÏÂÌfl˛˘Â„ÓÒfl ‚ Ò‡ÏÓÏ ÒÂ·Â [58].
èÓ ÏÌÂÌË˛ è. íÂÈfl‡ ‰Â ò‡‰ÂÌ‡ ÂÙÎÂÍÒËfl ÙÓÏËÛÂÚ ÎË˜ÌÓÒÚ¸,
Ò ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂÏ ÍÓÚÓÓÈ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ «Í ·ÂÒÔÂ˜ÌÓÈ ËÌ-
‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓ‰˙ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl» [58].
ùÚÓ ÏÌÂÌËÂ ‡Á‰ÂÎfl˛Ú ‰Û„ËÂ [1]:
• «ÂÙÎÂÍÒËfl — ˝ÚÓ Ì‡·Î˛‰ÂÌËÂ, ÍÓÚÓÓÏÛ ÛÏ ÔÓ‰‚Â„‡ÂÚ Ò‚Ó˛
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÒÔÓÒÓ· ÂÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl, ‚ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ˜Â„Ó ‚ ‡ÁÛ-
ÏÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ë‰Âfl ˝ÚÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» (ÑÊ. ãÓÍÍ);
• «ÂÙÎÂÍÒËfl — ˝ÚÓ ÌÂ ˜ÚÓ ËÌÓÂ, Í‡Í ‚ÌËÏ‡ÌËÂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ
Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌÓ ‚ Ì‡Ò» (É. Ç. ãÂÈ·ÌËˆ);
• «ÂÙÎÂÍÒËfl — ˝ÚÓ ‰Ë‡ÎÓ„ Ò ÒÓ·ÓÈ» (ù. ÅÛÌÌÂ);
• «Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÔËÓ‰ÌÓ„Ó ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ıÓ‰ËÚ ÔÓ-
ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÂÙÎÂÍÒËË, Ò‡‚ÌË‚‡˛˘ÂÈ ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËfl ÒÓ ÒÂ‰ÒÚ-
‚‡ÏË Â„Ó Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl» (É. ÉÂ„ÂÎ¸).
êÂÙÎÂÍÒËfl ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ë ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËË, Ì‡ ‡Á-
‰ÂÎÂÌËË ÙÛÌÍˆËÈ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ‡Ì‡ÎËÁ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. êÂÙÎÂÍÒËfl ÌÂ ÔÓÒÚÓ
ÓÚ‡Ê‡ÂÚ, ‡ ‡ÍÚË‚ÌÓ Ú‡ÌÒÙÓÏËÛÂÚ, ÔÂÔ‡ËÛÂÚ, ÒÚÛÍÚÛËÛÂÚ,
ÔÂÂÒÚÛÍÚÛËÛÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÂÙÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÚËÔ‡ Ë Ú. ‰.
é˜ÂÌ¸ ÒÂ¸ÂÁÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÔË‰‡‚‡Î ÂÙÎÂÍÒËË ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ É. è. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ: «êÂÙÎÂÍÒËfl — ˝ÚÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ
164
‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ë Í‡Í fl ‰ÂÎ‡˛. Ç ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ÂÙÎÂÍÒËfl ÂÒÚ¸

ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚ¸ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌ‡, ËÏÂÌÌÓ
ÓÌ‡, ‚˚˜ÂÔ˚‚‡ÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. êÂÙÎÂÍÒËfl ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓ
ÍÓÌÍÂÚÌ‡. Ç ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÂÙÎÂÍÒËË ÌÂ „Ó‰flÚÒfl ÍËÚÂËË Ô‡‚ËÎ¸-
ÌÓÒÚË Ë ÌÂÔ‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË …ÔÓ ÂÙÎÂÍÒË˛ Ï˚ „Ó‚ÓËÏ, ˜ÚÓ ˝ÚÓ-‰Â
ÏÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ, ‡ ˝ÚÓ — ‚‡¯Â. ì Í‡Ê‰Ó„Ó Ò‚ÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ, Ò‚Ófl
ÚÓ˜Í‡ ÁÂÌËfl. êÂÙÎÂÍÒËfl ÚÂÒÌÂÈ¯ËÏ Ó·‡ÁÓÏ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÓÔ˚Ú‡ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ Ë ÓÚ ÚÓ„Ó Û„Î‡ ÁÂÌËfl, ÔÓ‰ ÍÓÚÓ˚Ï ÓÌ ‚Ë‰ËÚ Í‡Ê‰Û˛ ÒËÚÛ‡ˆË˛.
êÂÙÎÂÍÒËfl ÒÛ„Û·Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì‡. éÌ‡ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì‡ Ë ÔÓÎÌ‡ ÔÂÂÊË‚‡-
ÌËÈ …Ï˚ ÊË‚ÂÏ Ë Í‡Í Ï˚ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÏ, Á‡‰‡ÂÚÒfl ËÏÂÌÌÓ ÂÙÎÂÍÒËÂÈ.
êÂÙÎÂÍÒËfl Ó„‡ÌËÁÛÂÚ Ì‡¯Â ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó Ë ‚ÂÏfl. àÏÂÌÌÓ ÂÙÎÂÍ-
ÒËfl Ó„‡ÌËÁÛÂÚ ‚ ÍÓÌˆÂ ÍÓÌˆÓ‚ Ì‡¯Â ‚Ë‰ÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË,
ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ Ì‡¯ÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» [57].
àÌ‡˜Â „Ó‚Ófl, ÂÙÎÂÍÒËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ËÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌ˚È
ÏÂı‡ÌËÁÏ ÔÒËıËÍË, Â‡ÎËÁÛ˛˘ËÈ ÙÛÌÍˆË˛ ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓÁ‚ÓÎfl˛-
˘ËÈ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ.
åÂı‡ÌËÁÏ ÂÙÎÂÍÒËË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ, Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ,
‚Ë‰ÂÚ¸ ‚ ÌÂÏ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛, ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛, ÌÓ Ë ‡‚ÚÓ-
Ï‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ. ä‡Í ˝Ú‡ «ÒËÒÚÂÏ‡» ÊË‚ÂÚ Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓflÒÌÂÌËfl.
éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÌflÚË˛ «ÊËÁÌ¸» ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ (·ËÓÎÓ„Ë, ÒÓˆËÓ-
ÎÓ„Ë, ÔÒËıÓÎÓ„Ë Ë ‰.) ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ, ËÁÛ˜‡˛˘Ëı ÊËÁÌ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‰‡˛Ú Ò Û˜ÂÚÓÏ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË. Ç. à. ÇÂ-
Ì‡‰ÒÍËÈ ÔÓ ˝ÚÓÏÛ ÔÓ‚Ó‰Û ÔËÒ‡Î: «èÓÎÓÊÂÌËÂ ÊËÁÌË ‚ Ì‡Û˜ÌÓÏ ÏË-
ÓÁ‰‡ÌËË Ì‡Ï ÒÓ‚ÒÂÏ ÌÂ flÒÌÓ. ìÒÚ‡ÌÓ‚ËÎ‡Ò¸ ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛÂ
Ú‡‰ËˆËfl Ó·ıÓ‰ËÚ¸ ˝ÚÓÚ ‚ÓÔÓÒ Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Â„Ó ‚ÒÂˆÂÎÓ ÙËÎÓÒÓ-
Ù‡Ï Ë ÂÎË„ËÓÁÌ˚Ï ÔÓÒÚÓÂÌËflÏ» [7].
«ÜËÁÌ¸ — ‚Â˜ÌÓÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ËÎË ‚ÂÏÂÌË?» —
Á‡‰‡‚‡Î ÓÌ ‚ÓÔÓÒ. Ö„Ó ÒÏÛ˘‡ÎÓ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ ÊËÁÌË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
«çÂËÁ‚ÂÒÚÌÓ, fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË ÊËÁÌ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÁÂÏÌ˚Ï ÔÎ‡ÌÂÚ‡Ì˚Ï fl‚ÎÂ-
ÌËÂÏ, ËÎË ÊÂ ÓÌ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÔËÁÌ‡Ì‡ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÏ ‚˚‡ÊÂÌËÂÏ
Â‡Î¸ÌÓÒÚË Í‡ÍËÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó — ‚ÂÏfl, Ï‡ÚÂËfl Ë ˝ÌÂ„Ëfl».
êÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ËÌÒÚËÚÛÚ‡ ÊËÁÌË å. å‡Û‡ ÔÓ‰ ÊËÁÌ¸˛ ÔÓÌË-
Ï‡ÂÚ: «ÜËÁÌ¸ — ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ‡fl Ë„‡ ÔËÓ‰˚. éÌ‡ ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ÔÓÚÂ-
Í‡˛˘Ëı ‚ ÌÂÈ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË...». «ì ÊËÁÌË, — Á‡ÏÂ˜‡ÂÚ
ÓÌ, — ÂÒÚ¸ Ò‚Ófl ÔÓÎËÚËÍ‡, ÍÓÚÓÛ˛ fl ·˚ Ì‡Á‚‡Î ÔÓÎËÚËÍÓÈ ÒÓı‡ÌÂ-
ÌËfl, ÔÓÍÓÂÌËfl, Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËfl Ë ˝‚ÓÎ˛ˆËË» [32].
ê‡ÒÒÛÊ‰‡fl Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËË ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡
ÊËÁÌË, ÒÏÂÚË, ÓÌ ÔËıÓ‰ËÚ Í ‚˚‚Ó‰Û Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ„Ó
165
ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í ËÁÛ˜ÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ë Â„Ó ·Û‰Û˘Â„Ó.

«èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ì‡Û˜ÌÓ„Ó ÔÓÁÌ‡ÌËfl ‚ Â‰ËÌÒÚ-
‚Â Â„Ó ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡Í
ËÌ‰Ë‚Ë‰, ÌÓ Ë Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚ¸, Â„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚, fl Ò˜ËÚ‡˛,
‚ÍÎ˛˜‡Ú¸ Ú‡ÍÊÂ ÒÓˆËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍËÂ Ë „ÛÏ‡ÌËÚ‡Ì˚Â
ÔÓ‰ıÓ‰˚ Ë ÏÂÚÓ‰˚. èÓ·ÎÂÏ‡ ÊËÁÌË ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚˚ÍÎ˛˜ÂÌ‡ ËÁ
ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë ÓˆÂÌÓÍ» [32].
å˚ ‚ ÔÓÒÓ·ËË, Û˜ËÚ˚‚‡fl Ó·˙ÂÍÚ˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl — Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ-
ÌÛ˛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÛ˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÒËÒÚÂÏ˚,
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÊËÁÌË Ò‚flÊÂÏ ÒÓ ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË ÍÓÌÍÂÚ-
ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò ÏËÓÏ Â„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
ˆÂÎÂÈ, ÏËÒÒËË Â„Ó ÊËÁÌË.
åÓÊÌÓ ÒÓ„Î‡ÒËÚ¸Òfl Ò ã. îÂÈÂ·‡ıÓÏ, ˜ÚÓ «ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó
ÔÛÚË ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚. ëÔÓÒÓ·˚ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË
ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚ Ë ÂÒÚ¸ ÙÓÏ˚ Ó·˙ÂÍÚË‚ËÁ‡ˆËË ÒÏ˚ÒÎ‡ Ëı ÊËÁÌË» [46].
àÚ‡Í, ÊËÁÌ¸ — ÒÎÓÊÌÓÂ, ÏÌÓ„Ó„‡ÌÌÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ (·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÂ, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ), ÔÓ‰ÛÍÚ ÊËÁÌÂÚ‚Ó˜ÂÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ‡·ÓÚ‡, Á‡ÌflÚËÂ ‚ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó Ó·Î‡ÒÚË, «ÒÔÂˆË-
ÙË˜ÂÒÍ‡fl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍ‡fl ÙÓÏ‡ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏÛ ÏËÛ,
ÒÓÁÂˆ‡ÌËÂ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ Â„Ó ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ë ÔÂ-
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı Î˛‰ÂÈ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ˆÂÎ¸, ÒÂ‰ÒÚ‚‡,
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ë Ò‡Ï ÔÓˆÂÒÒ [57]. «ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍË ˜ÂÎÓ-
‚Â˜ÂÒÍ‡fl, Â„ÛÎËÛÂÏ‡fl ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ÔÓ‡Ê‡ÂÏ‡fl ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚflÏË Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó
ÏË‡ Ë Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [1]. ä‡Í ·˚ÎÓ ÓÚÏÂ˜ÂÌÓ, ÔÓ‰ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÓÍ-
ÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â — ˝ÚÓ Â„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ·˚ÚËÂ ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏÌÓ„ÓÓ·‡-
ÁËË Â„Ó ÙÓÏ. óÂÂÁ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ÒÂ·fl, Ì‡
ÔËÓ‰Û, ‚Â˘Ë, ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ. èË ˝ÚÓÏ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÒÂ·Â,
‚Â˘‡Ï ÓÌ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ, ‡ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í Î˛‰flÏ — Í‡Í
ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÒÛ·˙ÂÍÚ, ËÌ‰Ë‚Ë‰. èÓ‰ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÏÓÊÌÓ ÔÓÌËÏ‡Ú¸
ÒËÒÚÂÏÛ, ËÏÂ˛˘Û˛ Ò‚ÓÂ ÒÚÓÂÌËÂ, Ò‚ÓË ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÔÂÂıÓ‰˚ Ë ÔÂ-
‚‡˘ÂÌËfl, Ò‚ÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡Ê‰Ó„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì‡ Ë
‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏ‡ Ò Á‡ÌËÏ‡ÂÏ˚Ï ËÏ ÏÂÒÚÓÏ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ËÂ‡ıËË,
ÓÚ ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ˚ı ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı Ó·ÒÚÓfl-
ÚÂÎ¸ÒÚ‚. é·˙Â‰ËÌflfl ÔÓÌflÚËÂ ÊËÁÌ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸, ÔÓ‰ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÏ ·Û‰ÂÏ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ — «ÓÒÓ·Û˛ ÙÓÏÛ» ‰‚ËÊÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ˝Ú‡ÔÂ Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl
166
‚ ‰‡ÌÌÓÈ ‡·ÓÚÂ Ì‡Ò ËÌÚÂÂÒÛÂÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ

ÊËÁÌË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, Ï˚ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ÌÂ ÒÏÓÊÂÏ
Ó·ÓÈÚËÒ¸ ·ÂÁ Ó·‡˘ÂÌËfl Í Ì‡‡·ÓÚÍ‡Ï É. è. òÂ‰Ó‚ËˆÍÓ„Ó, é. ë. ÄÌË-
ÒËÏÓ‚‡, (Ó·˘‡fl ÚÂÓËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË), à. ë. ã‡‰ÂÌÍÓ (¯ÍÓÎ‡ ËÌÚÂÎ-
ÎÂÍÚËÍË), ã. ç. ãÂÓÌÚ¸Â‚‡ (ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍ‡fl Ë ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸Ì‡fl
‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË) ÔÂ‰ÎÓÊË‚¯Ëı
‰ÂflÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓ‰ıÓ‰ Í ËÁÛ˜ÂÌË˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÂÂ Ó-
„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛. ùÚÓ ·Û‰ÂÚ Ò‰ÂÎ‡ÌÓ ‚ „Î‡‚Â 6.
3.3 ëéñàéèêàêéÑçõâ îÖçéåÖç óÖãéÇÖäÄ —

ëÄåéìèêÄÇãÖçàÖ
3.3.1 îÂÌÓÏÂÌ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÜËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ÔÓËÒıÓ‰flÚ ‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ,

ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í ÒËÒÚÂÏ‡Ï ‚˚ÒÓÍÓÈ ÒÎÓÊÌÓÒÚË, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÏÒfl [10]:
1. ÍÎÂÚÓ˜Ì˚Ï ÒÚÓÂÌËÂÏ;
2. ˆÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ Ë ‚Á‡ËÏÌÓÈ ÍÓ-
ÂÍÚËÓ‚ÍÓÈ ‚ÒÂı ÍÎÂÚÓ˜Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ ‰Û„
Í ‰Û„Û;
3. ÏÂÚ‡·ÓÎËÁÏÓÏ Ò Â„Ó ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ˜ÛÊÓÂ ‚Â-
˘ÂÒÚ‚Ó Í‡Í ÔË˘Û ‰Îfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡;
4. ‡Á‚ËÚËÂ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÛÒ‚ÓÂÌËfl ÔË˘Ë;
5. ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÒÓı‡ÌflÚ¸ Ë ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Í‡Í ‰ËÙÙÂ-
ÂÌˆËÓ‚‡ÌÌÓÂ ˆÂÎÓÂ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚;
6. ‚ÂÏÂÌÂÏ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÓÚ ÓÊ‰ÂÌËfl
‰Ó ÒÏÂÚË;
7. ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í ÔÂÂ‰‡˜Â ÔÓÚÓÏÒÚ‚Û ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚÂÈ Ò‚ÓÂÈ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË.
é„‡ÌËÁÏ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÔÓËÁ‚ÓÎ¸Ì˚Ï ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ‡ÍÚË‚-
ÌÓÒÚË, Û‚ÂÎË˜Ë‚‡˛˘ÂÈÒfl Ò ÓÒÚÓÏ ÒÚÛÔÂÌË ‡Á‚ËÚËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë
Ì‡ÍÓÔÎÂÌËÂÏ ÓÔ˚Ú‡ (Ô‡ÏflÚË). ÜËÁÌ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ Ò‡ÏÓÛ-
Ô‡‚ÎÂÌËfl ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚ı ‚Ë‰Ó‚ Ëı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ Ë
Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ.
167
ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÏÓÎÂÍÛÎflÌÓÈ ·ËÓÎÓ„ËË Ô˚Ú‡˛ÚÒfl

Ì‡ÈÚË ÓÚ‚ÂÚ, ÓÚÌÓÒfl˘ËÈÒfl Í ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÏÛ ‡Á‚ËÚË˛, ÍÓ„‰‡ Ë
Í‡ÍËÂ „ÂÌ˚ ‡ÍÚË‚ËÛ˛ÚÒfl ÒË„Ì‡Î‡ÏË, Â„ÛÎËÛ˛˘ËÂ ÔÓˆÂÒÒ ÍÎÂ-
ÚÓ˜ÌÓÈ ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËË. Ç ˝ÚÓÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ Ó‰ÌË
„ÂÌ˚ «‚ÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl», ‡ ‰Û„ËÂ «‚˚ÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl», ·Î‡„Ó‰‡fl ˜ÂÏÛ
ÓÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÂÌÌ‡fl flÈˆÂÍÎÂÚÍ‡ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÑÎfl ‡Á‚Ë-
‚‡˛˘Â„ÓÒfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ ı‡‡ÍÚÂÌÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËÂÏ Ë
ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ÙÓÏ ÍÎÂÚÓÍ, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛ Â„Ó ÚÍ‡ÌÂÈ.
èË ˝ÚÓÏ Í‡Ê‰‡fl ÍÎÂÚÍ‡ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl «Ì‡ Ò‚ÓÂÏ ÏÂÒÚÂ» Ë «ÔË Ò‚ÓÂÏ
‰ÂÎÂ» (Ì‡Ô., ÍÎÂÚÍË ÔÂ˜ÂÌË ÌÂ ÔÓÔ‡‰‡ÂÚ ‚ ÏÓÁ„) Ë ‚ÒÂ ÓÌË ÌÂÒÛÚ ‚
Ò‚ÓÂÈ Ñçä Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Â „ÂÌ˚. ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÏÒfl Ó„‡-
ÌËÁÏÓÏ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË «‰ËËÊËÓ‚‡Ú¸» ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛
„ÂÌÓ‚ Ú‡Í, ˜ÚÓ ÍÎÂÚÍË ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl ‚ ‰ÓÎÊÌÓÏ ÏÂÒÚÂ Ë ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú
‚ÓÁÎÓÊÂÌÌ˚Â Ì‡ ÌËı ÙÛÌÍˆËË. êÂ‡ÎËÁÛ˛Ú ÙÛÌÍˆË˛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
«ÛÏÌ˚Â „ÂÌ˚» [38] Ó„‡ÌËÁÛ˛˘ËÂ ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÛÊÂ Ì‡ ÍÎÂÚÓ˜ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú «Ó„‡Ì˚» ÓÒÛÊÂÒÚ‚Îfl˛˘ËÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓˆÂÒÒÓÏ
ÊËÁÌË.
éÒÌÓ‚‡ÚÂÎ¸ Í‚‡ÌÚÓ‚ÓÈ ÙËÁËÍË ù. òfi‰ËÌ„Â Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡Î, ÔÓ-
ÎÓÊÂÌËÂ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÊË‚‡fl ÔËÓ‰‡ ÔÓ‰˜ËÌflÂÚÒfl Á‡ÍÓÌ‡Ï Í‚‡ÌÚÓ‚ÓÈ
ÙËÁËÍË [61]. èËÓ‰‡ ÊË‚Ó„Ó ‚˚Ò‚Â˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËË ÒËÌÂ„Â-
ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ Ë ÔÓËÒıÓ‰ËÚ:
1. Ò ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ÓÎË «ÓÚÍ˚ÚÓÒÚË» ÊË‚˚ı ÒËÒÚÂÏ Ë ÌÂÎËÌÂÈ-
ÌÓÒÚË ‚ Ëı ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÏ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËË;
2. Ò ÓÚÍ˚ÚËÂÏ ÔÓÎÂ‚ÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ-
‚ËË ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ˝ÎÂÍÚÓ-Ï‡„ÌËÚÌÓ„Ó ËÁÎÛ˜ÂÌËfl ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËÏË Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË.
ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ „Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ì‡ Â„Ó ÔÓÎÂ‚Û˛ ÒÚÔÛÍÚÛÛ. ç‡ÔËÏÂ, ÂÁÓÌ‡ÌÒÌ˚È ÓÚÍÎËÍ
ÊË‚˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚ Ì‡ ËÁÎÛ˜ÂÌËÂ ÏÏ-‰Ë‡Ô‡ÁÓÌ‡ ÔÓÍ‡Á‡Î, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÛÂÚ «ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ı‡‡ÍÚÂËÒÚË˜ÂÒÍËı ˜‡ÒÚÓÚ ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡»). é·Ì‡ÛÊÂÌÓ, ˜ÚÓ Ó„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (‚ ÒÎÛ˜‡Â
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ì‡Û¯ÂÌËÈ) ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ Ó˜ÂÌ¸ ‚˚ÒÓÍÛ˛ ÂÁÓÌ‡ÌÒ-
ÌÓ Á‡‚ËÒfl˘Û˛ ÓÚ ˜‡ÒÚÓÚ˚ Ë ÎÓÍ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌÛ˛ Ì‡ ÚÂÎÂ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸ Í ˝Î.-Ï‡„Ì. ÔÓÎflÏ ÏÏ-‰Ë‡Ô‡ÁÓÌ‡ (Á‡ÍÓÌ ÂÁÓÌ‡ÌÒÌÓ„Ó ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl
ÒËÒÚÂÏ). ÅÎ‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ ÏÓÊÌÓ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÒ-
ÚÓflÌËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡, Ú. Â. ‚˚ÎÂ˜ËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl ÂÁÓÌ‡ÌÒ-
Ì˚ÏË ˜‡ÒÚÓÚ‡ÏË Ì‡ Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ ˜ÂÂÁ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ‡ÍÚË‚Ì˚Â
ÚÓ˜ÍË. èË ˝ÚÓÏ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl
ÔË ÌËÁÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÏÓ˘ÌÓÒÚË ËÁÎÛ˜ÂÌËfl (ÔÓÓ„Ó‚˚È ÛÓ‚ÂÌ¸);
168
ÎÂ˜Â·Ì˚È ˝ÙÙÂÍÚ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÔË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË ËÁÎÛ˜ÂÌËfl Ì‡ ·ËÓÎÓ-

„Ë˜ÂÒÍË ‡ÍÚË‚Ì˚Â ÚÓ˜ÍË (ÚÓ˜ÍË, ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚Â Ì‡ ÍÓÌ˜ËÍ‡ı Ô‡Î¸-
ˆÂ‚ ÛÍ Ë ÌÓ„).
ê‡Á‚ËÚËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-

‚ËË Ò ÔËÌˆËÔÓÏ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï‡ÚÂËË. á‡Ó‰˚¯Â‚ÓÂ ‡Á‚ËÚËfl
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ Ë ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÔÎ‡Ì‡ ÒÚÓÂÌËfl ‚ÁÓÒÎÓ„Ó
Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ˝Ï·ËÓÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚˚ ‚ ‚Ë‰Â
Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl ÔÛÚÂÏ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. ùÏ·ËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÍÎÂÚÍË ‰ÂÎflÚ-
Òfl, ‰‚ËÊÛÚÒfl, ‰ÂÙÓÏËÛ˛ÚÒfl, ‰ËÙÙÂÂÌˆËÛ˛ÚÒfl, ÒÂÍÂÚËÛ˛Ú ÒË„-
Ì‡Î¸Ì˚Â ‚-‚‡ Ë Â‡„ËÛ˛Ú Ì‡ ÌËı, ÙÓÏËÛ˛Ú ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Â
ÏÂÊÍÎÂÚÓ˜Ì˚Â ÍÓÌÚ‡ÍÚ˚ Ë Ú. ‰. [38]. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ
Ó„‡ÌËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë‰ÂÚ Á‡ Ò˜ÂÚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï‡ÍÓÒÍÓÔË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡ ‚ Â„Ó ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ Ë ıÓÓ¯Ó Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl
Ò ÔÓÁËˆËÈ ÒËÌÂ„ÂÚËÍË.
ëÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‚ Â„Ó Ó-
„‡ÌËÁÏÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË
·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Á‡ÍÓÌ‡ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË („Î‡‚‡ 2) ‚˚‡ÊÂÌ˚‚ ‚ Û˜ÂÚÂ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÏ ÔËÌˆËÔÂ: Í‡Ê‰ÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÎÂ˜ÂÚ Á‡ ÒÓ·ÓÈ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚Â (ËÎË ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚Â) ËÁÏÂÌÂÌËfl
‚ Â„Ó ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Ë Ì‡ Ó·ÓÓÚ. ëËÒÚÂÏÌ˚Â ÍÓÏÔÓÌÂÌ-
Ú˚ — ÚÂÎÓ, ‡ÁÛÏ Ë ˝ÏÓˆËË ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú Â‰ËÌÓÂ ˆÂÎÓÂ, Ë ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
Ì‡ Ó‰ËÌ ËÁ ÌËı ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ËÁÏÂÌÂÌËfl ‰Û„Ëı.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÒÂ‰ˆÂ·ËÂÌËÂÏ, Ï˚-
¯Â˜Ì˚Ï Ì‡ÔflÊÂÌËÂÏ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓÚÓ‚˚ı ÊÂÎÂÁ, ÚÂÏÔÂ‡ÚÛÓÈ
ÚÂÎ‡ Ë ¯ËÓÍËÏ ÒÔÂÍÚÓÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒÓÒÚÓflÌËÈ,
ÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚ı ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈfl ÌÂ‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ.
ëÂ„Ó‰Ìfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ Ì‡Û˜ËÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ‚ÒÂ
ÔÓ‰‰‡˛˘ËÂÒfl ÚÓ˜ÌÓÏÛ ËÁÏÂÂÌË˛ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÙÛÌÍˆËË, Ò ÍÓ-
ÚÓ˚ÏË Û Ó·Û˜‡ÂÏÓ„Ó ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌ‡ «Ó·‡ÚÌ‡fl Ò‚flÁ¸».
àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Ó·‡ÚÌÛ˛ Ò‚flÁ¸ ÏÓÊÌÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ÛÔ‡‚-
ÎflÚ¸ Ò‚ÓËÏË ÔÒËıÓ-˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË ÒÓÒÚÓflÌËflÏË, ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ Ò‚ÓÂ
·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ ·ÓÎÂÁÌË Ë ËÁÎÂ˜Ë‚‡Ú¸ ÒÂ·fl ÓÚ ÌËı,
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆË˛ Ë Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆË˛ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒ-
ÒÓ‚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÒËıËÍ‡ Ë ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Â‰ËÌ‡fl,
ÌÂ‡Á‰ÂÎËÏ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘‡fl ÂÏÛ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÒÓ·ÓÈ.
169
èÓ„‡ÏÏ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÓÁ„‡
èÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚Â ÒıÂÏ˚

ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÏÓÁ„‡, ·Î‡„Ó‰‡fl ÍÓÚÓ˚Ï ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Â„Ó
ÊËÁÌ¸, ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÏÓ‰ÂÎË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl. éÌË ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
Îfl˛Ú ÒÚ‡Ì‰‡Ú˚ Ë ‡Î„ÓËÚÏ˚, ÍÓÚÓ˚Ï ÔÓ‰˜ËÌflÂÚÒfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÏËÎÎË‡‰Ó‚ ÌÂÈÓÌÓ‚. ÅÎ‡„Ó‰‡fl ˝ÚËÏ ÔÓ„‡ÏÏ‡Ï ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
‡ÁÎË˜Ì˚ı ˜‡ÒÚÂÈ ÏÓÁ„‡ Ó·‡ÁÛÂÚ Â‰ËÌÛ˛ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ,
ÒÓÒÚÓfl˘Û˛ ‚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Ó‚ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚‡ÊÌÂÈ¯ÂÈ ÙÛÌÍˆËË „ÓÏÂÓÒÚ‡Á‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èËÏÂ‡ÏË ÔÓ„‡ÏÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ÔÓ„-
‡ÏÏ˚ ÍÛÎ¸Ú‡, ‚Â˚, ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓ — „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÓ„‡ÏÏ˚.
èÓ„‡ÏÏ‡ ÍÛÎ¸Ú‡ «‡·ÓÚ‡ÂÚ», ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂÂÊË‚‡ÂÚ
˜Û‚ÒÚ‚Ó ÔÓ˜ËÚ‡ÌËfl ËÎË ÔÓÍÎÓÌÂÌËfl ÔË ÒÓÁÂˆ‡ÌËË ¯Â‰Â‚‡ ÒÓÁ-
‰‡ÌÌÓ„Ó ÔËÓ‰ÓÈ ËÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚Ó ‚ÂÏfl ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ
ˆÂÂÏÓÌËË. íÓ„‰‡ ·Î‡ÊÂÌÒÚ‚Ó, Ë‰Û˘ÂÂ ËÁ ˆÂÌÚ‡ «Û‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚Ëfl»
(Ó·Ì‡ÛÊÂÌ ÙËÁËÓÎÓ„‡ÏË Ì‡fl‰Û Ò ˆÂÌÚÓÏ «Ì‡Í‡Á‡ÌËfl», «·ÓÎË» Û ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÊË‚ÓÚÌ˚ı), ‡ÁÎË‚‡ÂÚÒfl ÔÓ Í‡Ì‡Î‡ÏË ÒËÒÚ˚ ÏÓÁ„‡ ÚÂ˜ÂÚ
ÔÓÚÓÍ ıËÏË˜ÂÒÍËı ÒË„Ì‡ÎÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÓÚÍ˚‚‡˛Ú ÔÛÚË Í ÍÓÂ ÏÓÁ„‡
Ë ÂÂ ÒÙÂÂ» [10].
ÇÂ‡ Í‡Í ÔÓ„‡ÏÏ‡ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ ‡ˆËÓÌ‡Î¸-
ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl ÔÓÌflÚËflÏË, ÎÂÊ‡˘ËÏË ‚ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËflı. ì·ÂÊ‰ÂÌËfl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÓÒÌÓ‚Û Î˛·Ó„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl.
éÌË ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ËÁ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡ Í ‚ÂÂ Ë ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌË˛
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÔÓ„‡ÏÏ, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ı Ì‡ ˝ÚËı Û·ÂÊ‰ÂÌËflı. ÇÂ‡
ÔËÒÛ˘‡ ËÏÂÌÌÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ë fl‚ÎflÂÚÒfl Â„Ó ÌÂÓÚ˙ÂÏÎÂÏ˚Ï ‡ÚË·ÛÚÓÏ.
Ä‰‡ÔÚË‚ÌÓ-„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÓ„‡ÏÏ˚ — Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÓ„-
‡ÏÏ˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÂÏÛ ÔËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡Ú¸Òfl
Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â. éÌË ËÌÓ„‰‡ «ÔÓÒ˚Ô‡˛ÚÒfl» ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı
ÛÒÎÓ‚Ëflı, ‚˚ÔÎÂÒÍË‚‡fl ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Â„Ó ÌÂ-
ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚È ÂÒÛÒ) Ì‡ÛÊÛ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÓÚÂÌˆËË Í‡Í
·˚ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡fl, ˜ÚÓ ‚ Â„Ó «ÔÒËıÓÍÓÒÏÓÒÂ» Ô‡ÏflÚ¸ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸
Í ‚ÓÓ·‡ÊÂÌË˛ Ó„‡ÌË˜ÂÒÍË Ò‡˘ÂÌ˚.
Ñ‡ÌÌ˚Â ÔÓ„‡ÏÏ˚, Ó·Î‡‰‡fl Â‰ËÌÒÚ‚ÓÏ, ‰ÓÎÊÌ˚ ‡ÔÓ·ËÓ-
‚‡Ú¸Òfl, ËÒÔ˚Ú˚‚‡Ú¸Òfl Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
170
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl

ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ç ‡·ÓÚ‡ı Û˜ÂÌ˚ı, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë ÂÒÚÂÒÚ-

‚ÂÌÌ˚Â Ì‡ÛÍË, „Ó‚ÓËÚÒfl Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ„Ó, ‚ÒÂÒÚÓÓÌ-
ÌÂ„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Â‰ËÌÒÚ‚Â Â„Ó ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı
ÔËÓ‰Ì˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚. é·Ó·˘‡fl Ëı ‚Á„Îfl‰˚ ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ
ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‡ÌÒ‡Ï·Î¸ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
Ë ÌÓÒËÚÂÎ¸ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚, Ì‡ıÓ‰fl˘ËÈÒfl ‚ ÌÂ-
ÔÂ˚‚ÌÓÈ Ò‚flÁË Ò ÍÓÒÏÓÔÎ‡ÌÂÚÌ˚Ï, ÔËÓ‰Ì˚Ï ÓÍÛÊÂÌËÂÏ. ùÚÓ ÔÓ‰-
Ú‚ÂÊ‰‡ÂÚÒfl ÍÎ‡ÒÒËÍ‡ÏË Ì‡Û˜ÌÓ-ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰ËÁÏ‡
(Ç. à. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÏ, ä. ù. ñËÓÎÍÓ‚ÒÍËÏ, Ä. ã. óËÊÂ‚ÒÍËÏ, Ç. å. ÅÂı-
ÚÂÂ‚˚Ï, Å. É. ÄÌ‡Ì¸Â‚˚Ï, å. å. Å‡ıÚËÌ˚Ï Ë ‰.).
ê‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡fl ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ËÁ·‡ÌÌÓ„Ó ÔÂ‰ÏÂÚ‡
ëå, Ó·‡ÚËÏ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚È ‡ÒÔÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl Á‡ÒÎÛÊË‚‡˛Ú ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÌËÈ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò Ó·˙Â‰ËÌÂÌËÂÏ ÙËÁË˜ÂÒÍËı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔÂ‰-
Î‡„‡˛˘Â„Ó Ò˜ËÚ‡Ú¸ «Ì‡˜‡ÎÓÏ ‚ÒÂı Ì‡˜‡Î» — ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ ‚‡ÍÛÛÏ.
éÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl ‡Ì‡ÎÓ„Ëfl ÏÂÊ‰Û ˝ÚËÏ «Ì‡˜‡ÎÓÏ» Ë ‡ÁÛÏÌÓÈ ÙÓÏÓÈ
ÊË‚Ó„Ó ‚Â˘ÂÒÚ‚‡ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) [33]. èÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ, ÔÓ‰Ó·ÌÓ
ÚÓÏÛ, Í‡Í «˜ËÒÚÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ» ÒÍ˚‚‡ÂÚ ÔÓ‰ Í‡ÊÛ˘ÂÈÒfl ÔÛÒÚÓÚÓÈ
·ÂÁ·ÂÊÌ˚È ÏË ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ‡ÒÔÂÍ-
ÚÓ‚, ‚‡ÍÛÛÏ ‚ÏÂ˘‡ÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÒÎÓÊÌÂÈ¯Ëı ‚ËÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒ-
ÒÓ‚ Ë fl‚ÎÂÌËÈ.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, «ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‡ÁÛÏÌÓ„Ó
‚Â˘ÂÒÚ‚‡, ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÛÌËÍ‡Î¸Ì‡fl „ÓÎÓ„‡Ï-
Ï‡, ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ ÓÚ‡Ê‡˛˘‡fl ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚, ÙÛÌ‰‡ÏÂÌ-
Ú‡Î¸Ì˚Â ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë Ëı ÍÓÒÏÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‚ ‚Ë‰Â
«Ì‡˜‡Î‡ ‚ÒÂı Ì‡˜‡Î» [38]. ÇÂÓflÚÌÓ, Á‰ÂÒ¸ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÔËÌˆËÔ
Ò‚flÁË «‚ÒÂ„Ó ÒÓ ‚ÒÂÏ». ÑÎfl Ì‡Û˜ÌÓ„Ó Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚ¸ ÒÓÔÓÒÚ‡‚ËÏÓÒÚ¸
˝ÚËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ò fl‚ÎÂÌËflÏË ‡ÌÚÓÔÓ˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Ë
˝ÏÔËË˜ÂÒÍËı ÁÌ‡ÌËÈ ‚ ÍÛÎ¸ÚÛ‡ı ÔÓ¯ÎÓ„Ó.
ä ÔËÏÂÛ, ‚ ÍÛÎ¸ÚÛ‡ı ËÌ‰Ó-ÚË·ÂÚÒÍÓ„Ó Â„ËÓÌ‡ ‚ ÚÂıÌËÍ‡ı
ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË Ë ÔÒËıÓÚÂÌËÌ„‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎÒfl ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁÌ˚È ‡ÒÂÌ‡Î
˝ÏÔËË˜ÂÒÍËı Ì‡·Î˛‰ÂÌËÈ Á‡ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÙÛÌÍˆËflÏË
Ó„‡ÌËÁÏ‡, Ëı Ò‚flÁflÏË Ò ÍÓÒÏÓÔÎ‡ÌÂÚ‡Ì˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË. ì˜ËÚ˚‚‡fl
ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÍÓÌˆÂÔˆËË Ó ÙÓÚÓÌÌ˚ı ÍÓÌÒÚÂÎÎflˆËflı Í‡Í ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ
ÓÒÌÓ‚Â ÍÎÂÚÓ˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊË‚Ó„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡ [9], ÏÓÊÌÓ Ó·ÓÒÌÓ-
‚‡ÌÌÓ ÔÂ‰ÔÓÎÓÊËÚ¸ Ó· ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ‚ ÔÓˆÂÒÒ‡ı ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË Ë Ú. Ô.,
171
«ÔÓÎÂ‚˚ı», ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚÌ˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ Â„ÛÎflˆËË ÍÎÂÚÓ˜Ì˚ı

ÒÚÛÍÚÛ, ÒËÒÚÂÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ˆÂÎÓÏ. ùÎÂÏÂÌÚ˚ Ú‡ÍÓÈ Â„ÛÎflˆËË
ÔËÒÛÚÒÚ‚Ó‚‡ÎË, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ‚ ËÌ‰ÛËÒÚÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÒËıÓÚÂÌËÌ„‡
Ò ÂÂ ÛÔÓÓÏ Ì‡ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ Ë ˆÂÌÚ-
‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. ùÚ‡ ÒËÒÚÂÏ‡, ÍÓÌˆÂÌÚËÛ˛˘‡flÒfl ‚ÓÍÛ„
ÌÂ‚Ì˚ı ÔÛÚÂÈ ÔÓÁ‚ÓÌÓ˜ÌÓ„Ó ÒÚÓÎ·‡, ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl Í‡Í «ÒËÎ‡ ÁÏÂË»
(ÍÛÌ‰‡ÎËÌË), Ò‚ÂÌÛÚ‡fl ÚÂÏfl ÍÓÎ¸ˆ‡ÏË ‚ ÔÓÎÓÒÚË, ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÓÈ
‚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÔÓÁ‚ÓÌÓ˜ÌËÍ‡. èÓ ÏÂÂ Ô‡ÍÚËÍË (ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒÔÂ-
ˆË‡Î¸ÌÓÈ ÚÂıÌËÍË) ÍÛÌ‰‡ÎËÌË ÔÓÒ˚Ô‡ÂÚÒfl Ë Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÔÓ‰ÌËÏ‡Ú¸Òfl
‚‚Âı ÔÓ Í‡Ì‡ÎÛ, Ì‡ ÍÓÚÓ˚È Ì‡ÌËÁ‡Ì˚ ¯ÂÒÚ¸ ˜‡Í. Ç ÓÒÌÓ‚Â ‚ÒÂı
ÚÂıÌËÍ ÎÂÊËÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë ÔÂ‰ÂÎ¸Ì‡fl ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ÔÓÚÂÌ-
ˆË‡Î¸Ì˚ı ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı ÂÁÂ‚Ó‚ Ó„‡-
ÌËÁÏ‡, ËÏÂ˛˘Ëı ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌÓ-˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÒÚÓÍË ‚ ÒËÚÛ‡ˆËflı
ÒÍÎ‡‰˚‚‡‚¯ËıÒfl ‚ ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚ı ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÛÒÎÓ‚Ëflı.
êfl‰ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔËÏÂÌÂÌËfl
fl‰‡ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÏÓÊÌÓ ÒÚÂÂÚ¸ „‡Ì¸ ÏÂÊ‰Û Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔÒËıÓÙË-
ÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ
ÔÓÎÂ‚ÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡, ‚˚‚ÂÒÚË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ì‡ ÔflÏÓÂ
‚ÓÒÔËflÚËÂ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓÎÂ‚ÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË [31—36].
éÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ «ÓÒÏ˚ÒÎË‚‡ÌËÂ» ‚ÒÂ„Ó ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËfl Ò‚Â‰ÂÌËÈ
Ó ÓÎË ËÁÏÂÌÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÒÌÓ‚‡ ÔÓÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ÓÔÓÒ Ó ÚÓÏ, fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ú‚Ó-
ˆÓÏ ÍÓÌÚËÌÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ËÎË ÚÓÎ¸ÍÓ ÔËÂÏÌËÍÓÏ ÚÂı ÔÓÚÓ-
ÍÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓÚÂÍ‡˛Ú „‰Â-ÚÓ ‚ÌÂ Â„Ó …ÂÒÎË ‚ÚÓÓÂ ÔÂ‰ÔÓÎÓÊÂÌËÂ
‚ÂÌÓ, ÚÓ ‚ÒÂ ÛÒËÎËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â Ì‡ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ˝ÚËı
ÔÓÚÓÍÓ‚ — ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl, ÔËÂÏ ÔÒËıÓ‰ÂÎË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚, Û˜‡ÒÚËÂ
‚ ÏËÒÚÂËflı ËÎË Á‡‰‡‚‡Ú¸ Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â ‚ÓÔÓÒ˚ Ì‡ flÁ˚ÍÂ ‰ËÒÍÂÚ-
Ì˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ë Ê‰‡Ú¸ Ì‡ ÌËı ÓÚ‚ÂÚ˚ ...‚ÒÂ ˝ÚÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‡ÁÎË˜-
Ì˚Â ÒÔÓÒÓ·˚ Ì‡ÒÚ‡Ë‚‡ÌËfl...» [34 ].
é‰ÌÓÈ ËÁ ÔËÁÌ‡ÌÌ˚ı ÏËÓ‚ÓÈ Ì‡ÛÍÓÈ Ú‡ÈÌ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç fl‰Â ‡·ÓÚ [34—36] ÒÚÓflÚÒfl ÏÓ‰ÂÎË flÁ˚Í‡ Ë ÒÓÁÌ‡ÌËfl,
Û·Â‰ËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl Í‡Í
ÙÂÌÓÏÂÌ‡ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ.
àÒıÓ‰fl ËÁ Â„Ó «Í‡Ú˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl», ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ
ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÏÓÁ„, ÌÓ Ë Ò‡ÏÓ ÚÂÎÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚ¸˛ ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ç‡ Í‡ÚÂ
ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ, ˜ÚÓ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚÍ˚ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ: ÓÌÓ ÓÚÍ˚ÚÓ
Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÏÛ ÛÓ‚Ì˛ — ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÏÛ ÒÓÁÌ‡ÌË˛ (ËÎË ÌÓÓ-
ÒÙÂÂ), ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÏÓÏÛ Á‡˘ËÚÌ˚Ï ÒÎÓÂÏ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó, „‰Â ‚ ÚÂÏËÌ‡ı ûÌ„‡ ‡ıÂÚËÔ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Í‡Í ÍÎ˛˜Ë.
àÏÂÌÌÓ Ì‡ ˝ÚÓÏ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÂ
172
ÔÓÓÊ‰ÂÌËÂ ËÏÔÛÎ¸ÒÓ‚, ÌÂÒÛ˘Ëı, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ Ç. Ç. ç‡ÎËÏÓ‚‡, Ú‚Ó-

˜ÂÒÍÛ˛ ËÒÍÛ (¯ÂÒÚÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó).
óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Á‡ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌÌÓÏ ‚Ë‰Â ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ËÒÚÓË˛ Ì‡¯ÂÈ ÇÒÂ-
ÎÂÌÌÓÈ Ë ÏÓÊÂÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÔÓ‚ÚÓÂÌËÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË äÓÒÏÓÒ‡.
é·˘ËÂ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ ÚÂÏÓ‰ËÌ‡ÏËÍË Óı‚‡Ú˚‚‡˛Ú
ÔÓˆÂÒÒ˚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ÍÓÒÏÓÒÂ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ì‡
‚ÒÂı ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËı ÛÓ‚Ìflı Â„Ó Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË (ÓÚ ÏÓÎÂÍÛÎflÌÓ„Ó ‰Ó
Ó„‡ÌÌÓ„Ó) Ò ÚÂ˜ÂÌËÂÏ ‚ÂÏÂÌË ÒÚÛÍÚÛ ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ı‡ÓÒ‡
ÔÂÂıÓ‰flÚ Í ·ÓÎÂÂ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌ˚Ï ÒÚÛÍÚÛ‡Ï. èËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÏÌÓ„ÓÏÂÌ‡, ÌÂÎËÌÂÈÌ‡ Ë ÏÌÓ„Ó˝Ú‡ÊÌ‡.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÓˆËÓÔËÓ‰Ì˚È ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ
Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. åÌÓ„ËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓ ÂÂ ÂÁÂ‚˚ ‚ Ì‡Û˜ÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ, ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛ÚÒfl Í‡Í ÙÂÌÓÏÂÌ.
é‰Ì‡ÍÓ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚÌflfl Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔÂ‰ÎÓÊËÎ‡ ÏÌÓ„ËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ˝ÚËı ÒÂ‰ÒÚ‚ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÂÏÛ
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ.
3.3.2 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Í‡Í ÒËÒÚÂÏ˚
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ˚ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸˛ fl‰‡ Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ ÔÒË-

ıËÍË, ÒÙÓÏËÓ‚‡‚¯ËıÒfl ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÏÓÁ„‡. ëÔÂˆËÙËÍ‡
˝‚ÓÎ˛ˆËË ÏÓÁ„‡ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ÚÂÏÔ‡ÏË Ë ÙÂÌÓÏÂÌ‡Î¸Ì˚ÏË ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ËflÏË ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÔÒËıËÍË. ëÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘Ëı
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ ÒÚ‡ÎË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÔÒËıËÍË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸:
• ÓÔÂËÓ‚‡ÌËÂ Ó·‡Á‡ÏË Ë ÔÓÌflÚËflÏ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ-
‚Â ÔÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ Ë ‚ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËË ÍÓÒÚÛËÓ‚‡Ú¸ ÌÂ ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒÓ·˚ÚËfl;
• ÔÓÁÌ‡‚‡Ú¸ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÔÓÌËÍ‡fl ‚ ÒÚÛÍÚÛÛ ÏË‡ Ë ‚˚ÒÚ‡Ë-
‚‡Ú¸ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡;
• ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÌÓÏ ÊËÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ëı ÒÓ·Î˛‰Â-
ÌËfl, ‡ÁÛ¯ÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓ‡ÁÛ¯ÂÌËfl;
• Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÂÙÎÂÍÒË˛, ÔÓfl‚Îfl˛˘ËÂÒfl ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
ÒÓÁÂˆ‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Ë ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸ ÒÏÂÚ¸.
àÒÚÓËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÓÌ ‡Á‚Ë‚‡Î Ò‚ÓË ÔÓÁÌ‡‚‡-
ÚÂÎ¸Ì˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ·Ó¸·ÓÈ Á‡ ‚˚ÊË‚‡ÌËÂ ‚ ˝ÚÓÏ
ÒÎÓÊÌÓÏ ÏËÂ. «ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚Â ÍÓ„ÌËÚË‚Ì˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚
173
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏÛ ÏËÛ …ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÓÌË ÒÙÓÏËÓ‚‡-

ÎËÒ¸ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËfl Í ˝ÚÓÏÛ Â‡Î¸ÌÓÏÛ ÏËÛ, ëÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÂÌÌÓ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌ‡fl ÚÂÓËfl ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ó·˙flÒÌflÂÚ ÏÓÁ„ ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó
ÌÂ Í‡Í Ó„‡Ì ÔÓÁÌ‡ÌËfl, ‡ Í‡Í Ó„‡Ì ‚˚ÊË‚‡ÌËfl» [10]. Ä‰‡ÔÚËÓ-
‚‡ÌÌ˚È Í «˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÌË¯Â», ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÁÌ‡ÂÚ, ÂÍÓÌÒÚÛËÛÂÚ
Ë Ë‰ÂÌÚËÙËˆËÛÂÚ ˝ÚÛ Ó·Î‡ÒÚ¸ ÏË‡, ÊË‚ÂÚ ‚ ÌÂÍÓÂÈ «ÍÓ„ÌËÚË‚ÌÓÈ
ÌË¯Â». Ö„Ó ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚ ÒÓÁ‰‡Ì˚ ˝ÚËÏ ÏËÓÏ Ë ‰Îfl
ÌÂ„Ó. é„‡Ì˚ ˜Û‚ÒÚ‚, ˆÂÌÚ‡Î¸Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Ë ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
(ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚È ‡ÔÔ‡‡Ú) ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÒÓÓÚÌÓÒflÚÒfl Ò ˝ÚË ÏÂÁÓ-
ÍÓÒÏÓÒÓÏ Ë ·Î‡„Ó‰‡fl ÚÂÓËÚË˜ÂÒÍÓÏÛ ÔÓÁÌ‡ÌË˛ ‚˚ıÓ‰ËÚ ‰‡ÎÂÍÓ Á‡
Â„Ó „‡ÌËˆ˚.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, ÔÓfl‚Îfl˛˘ËÂÒfl ‚ ÒÓˆËÛÏÂ
èÓ‚˚¯ÂÌËÂ ‚Î‡ÒÚÌÓ„Ó (Í‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó) ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó·Û-

ÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓ Ì‡ÎË˜ËÂÏ Û ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˜‡ÒÚË «ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‚Î‡ÒÚË», ‰ÓÏË-
ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ‡Á‚ËÚËË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ‚‡ÊÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËË
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
Í‡ÚË˜ÂÒÍËÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ ‚ 21 ‚. Ò‚flÁ‡Ì˚ ÒÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂÏ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ÒÌËÊÂÌËÂÏ ÓÎË ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËı ÒÚÛÍÚÛ
‚Î‡ÒÚË, Ò‰ÂÊË‚‡˛˘Ëı ÔÓÚÓÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË [38]. ñÂÌÚ‡ÎËÁ‡ˆËfl
‚Î‡ÒÚË ‰ÓÎÊÌ‡ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡ÚÒfl ‚ ‰ÂˆÂÌÚ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â
ÒÚÛÍÚÛ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ ÌÂÙÓÏ‡Î¸Ì˚ÏË ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË.
ü˜ÂÈÍË ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl, ˜ÚÓ·˚ ÛÍÂÔÎflÚ¸ Ò‡ÏÓÔÓÏÓ˘¸, Ó·ÏÂÌË‚‡Ú¸Òfl
ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ, Ó·˙Â‰ËÌflÚ¸ ÂÒÛÒ˚, ˜ÚÓ·˚ Û‚ÂÎË˜Ë‚‡Ú¸ ÔÓËÁ‚Ó‰Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÚÛ‰‡, ÛÎÛ˜¯ËÚ¸ Â„Ó ÛÒÎÓ‚Ëfl. ëÚÛÍÚÛ‡ fl˜ÂÂÍ ÔËÁ‚‡Ì‡
ÛÒÍÓËÚ¸ ÔÓÚÓÍ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÛÒËÎËÚ¸ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Ë ÔÓ‚˚ÒËÚ¸
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ˝ÌÂ„ËË. ëÓÁ‰‡˛˘ËÂÒfl fl˜ÂÈÍË ÔËÁ‚‡Ì˚ ÍÓÏÔÂÌÒË-
Ó‚‡Ú¸ ÓÒÎ‡·ÎÂÌËÂ Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ — ÒÂÏ¸Ë, ˆÂÍ‚Ë, Ó·˘ËÌ˚.
Ç ·Û‰Û˘ÂÏ ëå ÒÚ‡ÌÂÚ Í‡Í ·˚ ˆÂÔ¸˛ fl˜ÂÂÍ, Ò‚flÁ¸ ÏÂÊ‰Û ÍÓÚÓ˚Ï
ËÁÏÂÌflÂÚ ÒÛ·Ó‰ËÌ‡ˆË˛. èËÏÂÓÏ ˝ÚÓÈ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ÏÓÊÂÚ ÒÎÛÊËÚ¸
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ «àÌÚÂÎ ÍÓÔÓÂÈ¯Ì» — ‚Â‰Û˘ÂÈ
ÍÓÏÔ‡ÌËË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÔÓÎÛÔÓ‚Ó‰ÌËÍÓ‚, „‰Â ÛÊÂ Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍË ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚. äÓÏÔ‡ÌËÂÈ ÛÍÓ-
‚Ó‰ËÚ Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÁ ‚˚Ò¯Ëı ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚÓÓ‚ (‚ÌÂ¯ÌËÈ
‰ËÂÍÚÓ, ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ ÔÓ ‰ÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÓÏÛ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌË˛ Ë ‰ËÂÍÚÓ,
ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÈ ÍÓÏÔ‡ÌË˛) ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ Â¯ÂÌËfl ÔËÌËÏ‡ÂÚ
˝ÚÓÚ Ó„‡Ì, ÌÓ ‚ Ëı Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËË Ì‡ ‡‚Ì˚ı Û˜‡ÒÚ‚Û˛Ú ‚ÒÂ ÒÓÚÛ‰-
ÌËÍË. Ç ˝ÚÓÈ ÒÚÛÍÚÛÂ „ÛÔÔ˚ Ú‡Î‡ÌÚÎË‚˚ı ÒÓÚÛ‰ÌËÍÓ‚ Ò‡ÏÓÒÚÓfl-
174
ÚÂÎ¸ÌÓ ÛÔ‡‚Îfl˛Ú Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. ë‚Ó·Ó‰Ì˚È ÂÊËÏ ‡·ÓÚ˚,

ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ËÌÚÂÂÒ˚ ÔÂÒÓÌ‡Î‡ Ë Ú. ‰. ÚÂ·ÛÂÚ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ
‰Îfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌfl ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, Í ÔËÏÂÛ,
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÊÂÒÚÍÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl Ì‡‰ ËÁ‰ÂÊÍ‡ÏË, Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ ÔÓ-
‰ÛÍˆËË Ë Ú. ‰. èÓ‰Ó·Ì˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÛ ÔÓfl‚ËÚ¸ Ò‚ÓÈ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÔÓ‚˚¯ÂÌË˛
ÂÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. éÍ‡Á‡‚¯ËÒ¸ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÏÓÊÌÓ ÔÓÒÚÓËÚ¸
ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Ó, Ò‚Ó·Ó‰ÌÛ˛ ‡ÒÒÓˆË‡ˆË˛ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı Î˛‰ÂÈ. Ç ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Â
ÒÔflÚ‡Ú¸Òfl ÌÂ„‰Â. ä‡Ê‰˚È ÁÌ‡ÂÚ, ÍÚÓ ‚ÌÓÒËÚ ‚ÍÎ‡‰, ‡ ÍÚÓ ÌÂÚ.
éÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÎË˜ÌÓÒÚË ÒÚÂÏflÚÒfl Í ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Û; ÚÂ, ÍÚÓ ıÓ˜ÂÚ ËÁ·ÂÊ‡Ú¸
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË, ˜‡ÒÚÓ Ôfl˜ÛÚÒfl ‚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Â. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÙËÍ-
ÒËÛÂÚÒfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl, ÍÓ„‰‡ Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚Â ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÛÒÚÛ-
Ô‡˛Ú ÏÂÒÚÓ ÔÓ‰ıÓ‰‡Ï, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏ˚Ï Ì‡ÎË˜ËÂÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
åÂÌflÂÚÒfl Í‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ò‚flÁË Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ
ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó ÍÓÌÚÂÍÒÚ‡, ‚˚Á‚‡ÌÌ˚Ï ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂÏ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË.
ùÚË ËÁÏÂÌÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ë ËÁÏÂÌÂÌËflÏË ‚ Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË
‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒËÒÚÂÏ‡ı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ.
à. èË„ÓÊËÌ, ‡Ì‡ÎËÁËÛfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÏÓ‰ÂÎÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÒÓˆËÛÏÓÏ, ‚˚‰ÂÎËÎ ‰‚‡ ı‡‡ÍÚÂÌ˚ı Ô‡‡ÏÂÚ‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl
Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚: ÏÂÛ ÂÂ ÒÎÓÊÌÓÒÚË, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏÛ˛ Í‡Í ˜ËÒÎÓ
‰ÂÈÒÚ‚Û˘Ëı ‚ ÌÂÈ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ‰‡‚ÎÂÌËÂ (ËÌÚÂÌÒË‚-
ÌÓÒÚ¸ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl) Ì‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ [40].
ãËÌÂÈÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Á‡ÏÍ-
ÌÛÚ˚ı, Á‡Í˚Ú˚ı ÒËÒÚÂÏ, ˜ÚÓ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Ëı ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÂ ÙÛÌÍˆËÓ-
ÌËÓ‚‡ÌËÂ, ÌÓ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl ‰Û„ËÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË
Á‡ÏÍÌÛÚÓÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÏÓÊÂÚ ÔÂ‚‡ÚËÚ¸Òfl ‚ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÂ Ó·‡ÁÓ‚‡-
ÌËÂ Ë ‰‡ÊÂ ÔÓ„Ë·ÌÛÚ¸. ãËÌÂÈÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ì‡ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ ·ÂÁ ÒËÎÓ‚Ó„Ó ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ.
óÂÎÓ‚ÂÍ — ÓÍ˚Ú‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ–˝ÌÂ„ÂÌË˜ÂÒÍ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡
Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓ ‡Ì‡ÎÓ„ËË ÂÏÛ ÎËÌÂÈÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
‚Ó‰Â ·˚ ÌÂ ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ. é‰Ì‡ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÒÓÁÌÓ‚‡Ú¸ ÏÂÛ
·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ — ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ì‡
Ò‚Ó˛ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ (ÛÒÎÓ‚Ëfl ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË
‡Á‚ËÚËfl ÔÓ Ä. Ä. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚Û).
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÂ·Û˛Ú
ÓÚ ÌÂ„Ó ÌÂÍÓÚÓÓÈ Á‡Í˚ÚÓÒÚË Ë, ‚ÂÓflÚÌÓ ‚ Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ, Û ÌÂ„Ó ÓÚ
ÔËÓ‰˚ ˆÂÌÚ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. à. èË„ÓÊËÌ Ì‡fl‰Û
Ò ÎËÌÂÈÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎ¸˛ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡ÒÒÏÓÚÂÎ Ô‡‡ÏÂÚ˚
175
ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË, ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ ÒÎÓÊÌÓÏÛ Ó·˘ÂÒÚ‚Û ÒÓ ÒÎ‡·˚Ï

‚ÌÂ¯ÌËÏ ‰‡‚ÎÂÌËÂÏ Ì‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡. ùÚËÏË Ô‡‡ÏÂÚ‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl:
ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Í‡Ê‰˚Ï ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ Ò‚ÓÂ„Ó ü Ë Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÂ
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÂ ‡ÒÍ˚Ú¸Òfl ‚ÒÂÏÛ ÒÔÂÍÚÛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
Ì˚ı Ë „ÛÔÔÓ‚˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÎÂÌÓ‚
Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÓÍ‡ÊÂÚÒfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ Ó‰ÌÓÁÌ‡˜Ì˚Ï Ë Ó‰ÌÓÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Ï
Ë ıÓÚfl ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÏ, ÌÓ ËÏÂ˛˘ËÏ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰ÌÛ ÒÚÂÔÂÌ¸
Ò‚Ó·Ó‰˚, ÚÓ Ú‡ÍÓÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÌÂ ÒÏÓÊÂÚ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡Ú¸
Ë ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌËÓ‚‡Ú¸ Ë ÔÂÂıÓ‰ËÚ Í Ò‡ÏÓÎËÍ‚Ë‰‡ˆËË.
ùÚÓ„Ó ÌÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ·Î‡„Ó‰‡fl Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÏÛ Ì‡ÎË˜Ë˛ ÌÂÍÓ-
ÚÓÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ı‡ÓÒ‡, Ò‡ÏÓÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛˘ÂÏÛ ‰ËÌ‡ÏË˜Ì˚È ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚È ÔÓfl‰ÓÍ. «íÓÎ¸ÍÓ ı‡ÓÚË˜ÌÓÒÚ¸, ‡ÁÌÓÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÂÍÚÓÓ‚
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò Ëı ÔÓ‰‚ËÊÌÓÒÚ¸˛, ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚ¸˛ ÍÓÂÎflˆËË, ÔË‚Ó‰ËÚ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Í Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÏÛ
ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÏÛ ‰‚ËÊÂÌË˛.
ÑËÌ‡ÏË˜ÂÒÍ‡fl ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ Í‡Í ˆÂÎÓ„Ó ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ Ì‡ ÚÓÏ,
˜ÚÓ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚ Ë „ÛÔÔ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‚ÂÓflÚÌÓÒÚÌÓ-ÒÚ‡ÚËÒ-
ÚË˜ÂÒÍËÈ ‡Á·ÓÒ Ë ÌÂÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸, ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚˚È
ÒÔÂÍÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı Ë „ÛÔÔÓ‚˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ» [18].
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÂÎËÌÂÈÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÏÛ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌË˛ ÒÎÓÊÌÓ„Ó Ë ÌÂÎËÌÂÈ-
ÌÓ„Ó ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰Â Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÒÓÒÚÓfl˘Â„Ó ËÁ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚Îfl˛˘ËıÒfl
˜ÎÂÌÓ‚. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ó·-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ÏÓÊÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ‚ ÌÛÊÌÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË,
ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÒÎ‡·˚Â ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ì‡ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ Ô‡‡ÏÂÚ˚ ·ËÓÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
çÂ ÒÏÓÚfl Ì‡ ÚÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ Ì‡¯ÂÈ ÒÚ‡ÌÂ,
ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í ËÁÓÎflˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË ÒÓ‚Â-
ÏÂÌÌ˚Â ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl ‡Á‚ËÚËfl ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡
Ú‡ÍÓ‚‡, ˜ÚÓ ÔËÓËÚÂÚ˚ Ò‰‚Ë„‡˛ÚÒfl ‚ ÒÚÓÓÌÛ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, «Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓ„Ó» ÚËÔ‡. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÓÚÏË‡ÌËÂ
ÒÚ‡Ó„Ó ÍÓÎÎÂÍÚË‚ËÁÏ‡ Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁÏ‡ Ë Í‡Ê‰˚È ÔÓÎÛ˜ËÚ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ó·ÂÚÂÌËfl ˆÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ,
ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁ‡ˆËË Ë ‚ÓÁÓÒÚ‡ÌËË
ÓÎË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. á‰ÂÒ¸ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÔËÌËÏ‡˛˘Â„Ó Û˜‡ÒÚËÂ ‚Ó ‚ÒÂÏËÌÓÏ Ó·˙Â‰ËÌÂÌËË, ÒÌÓ‚‡ ‚ÓÁ‚‡-
˘‡ÂÚÒfl Ì‡ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚È ÛÓ‚ÂÌ¸. àÌ‰Ë‚Ë‰ ·ÓÎÂÂ ÌÂ ÓÚÓ‚‡Ì ÓÚ ÒÓˆ.
ÏË‡, Í‡Í Ì‡ ÒÚ‡‰ËË ÒÚ‡Ó„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁÏ‡; ÓÌ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÁÂÎÓÈ
ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÈ ‡ÒÍ˚Ú¸ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‚ÒÂ Ò‚ÓË
176
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸ Ò‚Ó˛ ‚˚Ò¯Û˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ — ‚ Ò‡ÏÓ-

‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË.
îÂÌÓÏÂÌ ‰ËÒÚÛÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. àÏÂ˛ÚÒfl ‡Á-
ÎË˜Ì˚Â ËÒÚÓÍË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂÒÚÛÍÚË‚ÌÓÒÚË. ëÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÌˆÂÔˆËË
ËÌÒÚËÌÍÚ‡, ‡Á‚ËÚÓÈ 3. îÂÈ‰ÓÏ Ë ä. ãÓÂÌˆÓÏ, ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ÂÂ ËÒÚÓ-
ÍÓÏ fl‚Îfl˛ÚÒfl ËÌÒÚËÌÍÚ˚, ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ˚Â „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÏ ÍÓ‰ÓÏ,
ÍÓÚÓ˚Â, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ îÂÈ‰‡, ËÏÏ‡ÌÂÌÚÌ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰Â,
ÔË˜ÂÏ Ê‡Ê‰‡ ‡„ÂÒÒËË, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘‡fl ‚ÌÂ ÒÙÂ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÒÚÂ-
ÏËÚÒfl Í ‚˚Ò‚Ó·ÓÊ‰ÂÌË˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË; ÓÚÒ˛‰‡ ‡ÍÚ˚ ÛÌË˜-
ÚÓÊÂÌËfl, „Û·ÓÒÚË Ë ÊÂÒÚÓÍÓÒÚË. ãÓÂÌˆ Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ËÌÒÚËÌÍÚ
‡„ÂÒÒËË ÌÂ ÔÓÒÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡ ‡ÁÛ¯ÂÌËÂ, ÓÌ Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚ
‚ÂÓflÚÌÓÒÚ¸ ‚˚ÊË‚‡ÌËfl ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚ Ë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ ‚
ˆÂÎÓÏ, Ú. Í. Ó·ÎÂ„˜‡ÂÚ ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËÂ Í ËÁÏÂÌfl˛˘ÂÏÛÒfl Ë ‚‡Ê‰Â·-
ÌÓÏÛ ÓÍÛÊÂÌË˛. ÅÎ‡„Ó‰‡fl ËÌÒÚËÌÍÚÛ ‡„ÂÒÒËË ËÌ‰Ë‚Ë‰ ÔÓÎÌÂÂ
Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓflÂÚ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡Ì˚Â ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ Ò‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ
‚ ËÂ‡ıËË „ÛÔÔ˚, Â„ÛÎËÛÂÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ‰Û„ËÏË ‚Ë‰‡ÏË. ùÚË
ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ì‡ıÓ‰flÚ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌËÂ: ‡„ÂÒÒËfl, ÔË‚Ó‰fl˘‡fl Í ÛÌË˜ÚÓ-
ÊÂÌË˛ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÒËÏ‚ÓÎË˜ÂÒÍÓÂ Ë ËÚÛ‡Î¸ÌÓÂ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ‚˚Á˚‚‡˛˘ÂÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó Û„ÓÁ˚ Û ÌÂÔÓÍÓÌ˚ı, ÌÓ ÌÂ ‚Â‰Û-
˘ÂÂ Í ÍÓÌˆÛ ÊËÁÌË.
ëÓˆËÓ·ËÓÎÓ„ ù. ìËÎÒÓÌ ÛÚ‚ÂÊ‰‡ÂÚ, ˜ÚÓ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÚ ËÌ-
ÒÚËÌÍÚ‡ ‡„ÂÒÒËË, ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Á‡ ÊÂÒÚÓÍÓÒÚ¸ Ë Ï‡ÒÒÓ‚˚Â Û·ËÈÒÚ‚‡.
ì·ÂÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË Ú‡ÍÓ„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ËÏÂÂÚ ÒÍÓÂÂ ÏËÙË-
˜ÂÒÍËÂ, ÌÂÊÂÎË ˝ÏÔËË˜ÂÒÍËÂ ËÒÚÓÍË. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ì‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï Ó·Û˜ÂÌËÂ ‡„ÂÒÒË‚ÌÓÏÛ ÔÓ‚Â‰Â-
ÌË˛. ÑÛ„ËÂ Û˜ÂÌ˚Â ‚Ë‰flÚ ËÒÚÓÍË ‚ÓÈÌ, ‚ÓÓÛÊÂÌÌ˚ı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚
Ë ‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ Ë ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı
ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëflı, ‚ ˝ÍÒÔ‡ÌÒËÓÌËÒÚÒÍÓÈ ÔÓÎËÚËÍÂ. éÚ ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌË ‰Ó·˚Ï, ÌË ÁÎ˚Ï, ÓÌ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ó·Û˜ÂÌËfl Ë
ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ·Î‡„ÓÓ‰Ì˚Ï ËÎË ÊÂÒÚÓÍËÏ, Ïfl„ÍËÏ ËÎË
„ÌÂ‚Ì˚Ï. àÒÚÓÍË ÔÓ‰ÎÓÒÚË, ÊÂÒÚÓÍÓÒÚË Ë ÔÂÒÚÛÔÌÓÒÚË Ì‡ıÓ‰flÚÒfl
‚ÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰˚ Ë „ÛÔÔ˚ — ˝ÚÓ
Ó·˙ÂÍÚ˚ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡ÌËfl ‚ÌÂ¯ÌËÏË Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ÏË.
ù. îÓÏÏ‡ Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ÒÚÓÓÌÌËÍË Ó·ÂËı ÍÓÌˆÂÔˆËÈ Ë„ÌÓË-
Û˛Ú ÓÎ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ËÒÔÓÎÌÂÌËË ‰ÂÒÚÛÍÚË‚Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ò‡ÏÓ-
ÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ë Â„Ó ÓËÂÌÚ‡ˆË˛ Ì‡ Ë‰Â‡Î˚. àÒÚËÌÌ˚Â
ÔË˜ËÌ˚ ‰ÂÒÚÛÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÎÂÊ‡Ú ‚ ÒÙÂÂ ËÌÚÂÂÒÓ‚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ Ë „ÛÔÔ, ‚˚‡ÊÂÌÌ˚ı ‚ Ë‰Â‡Î‡ı.
177
3.4 îÖçéåÖç èêéÅãÖåõ ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
èÓ·ÎÂÏ‡ — ÒÎÓÊÌ˚È ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÈ ËÎË Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ ‚ÓÔÓÒ,

ÚÂ·Û˛˘ËÈ Â¯ÂÌËfl, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. èÓ·ÎÂÏÓÈ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÓÒÓÁÌ‡Ì-
ÌÓÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ËÏÂ˛˘ËÏÒfl ÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ÌÂÔÓÁÌ‡ÌÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛
ÔÂ‰ÏÂÚ‡ Ì‡ ‡ÁÂ¯ÂÌËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. àÒıÓ‰fl
ËÁ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ, ÒÛÚ¸ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‰‡ÌÌÓÈ „Î‡‚˚ ÍÓÂÚÒfl
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ë
‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Ë Â‡Î¸Ì˚Ï ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ ‰ÂÎ ‚ ˝ÚÓÈ ÒÙÂÂ.
íÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÈ ‡Ì‡ÎËÁ ˝ÚÓ„Ó ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‚˚fl‚ËÚ¸
Ó·˘ËÂ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË, Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl ÓÚ Â„Ó Á‡ÓÊ‰ÂÌËfl
‰Ó ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËfl. èË ˝ÚÓÏ Í‡Ê‰ÓÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ ËÏÂÂÚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ
ÒÚÛÔÂÌÂÈ, ËÎË Ù‡Á Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. ëÌ‡˜‡Î‡ ÓÌÓ Á‡ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÌÂ‰-
‡ı ÔÂÊÌËı ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ; Á‡ÚÂÏ ÁÂÂÚ, ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚÒfl, ‰ÓÒÚË„‡ÂÚ
ÔÓÎÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl, ‚˚ÚÂÒÌflÂÚ ËÒÚÓË˜ÂÒÍË ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÂÏÛ
ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ËÎË ÓÚÓ‰‚Ë„‡ÂÚ Ëı Ì‡ Á‡‰ÌËÈ ÔÎ‡Ì; Ì‡ÍÓÌÂˆ, ÓÌÓ
‰ÓıÓ‰ËÚ ‰Ó ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó, ÓÒÓ·Ó„Ó ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÂ‰ÂÎ‡
Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ËÎË Ó·ÓÒÚÂÌËfl, Ë ÚÓ„‰‡ Ì‡ÒÚÛÔ‡ÂÚ Ù‡Á‡ Â„Ó ‡ÁÂ-
¯ÂÌËfl. í‡ÍÓÈ Ù‡ÁÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ‡Á‚ËÚËfl
‚ÒÂ„Ó ‰‡ÌÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ Í ‰Û„ÓÏÛ Â„Ó ÛÓ‚Ì˛, Ë Ú‡ÍÓÈ ÔÂÂıÓ‰ ‚ÒÂ„‰‡
ÒÓ‚Â¯‡ÂÚÒfl ‚ ÙÓÏÂ ÒÍ‡˜Í‡ [19].
ùÚË Ï˚ÒÎË Å. å. äÂ‰Ó‚‡ Ó·‡˘‡˛Ú ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÒÎÓÊË‚¯Û˛-
Òfl ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚Û˛ ÒËÚÛ‡ˆË˛ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ÚÂÏ,
˜ÚÓ ÓÌ ‰ÂÎ‡ÂÚ Ë ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-
ÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË.
ç‡Ï ÔÂ‰ÒÚÓËÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ ÒÛÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl Ë Ì‡ Í‡ÍÓÈ
Ù‡ÁÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÓÌÓ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl.
ÑÎfl Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÍÓÂÌÌ˚ÏË ·˚ÎË ‚ÓÔÓÒ˚: Ó ÒÏ˚ÒÎÂ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë ˆÂÌÌÓÒÚË ÊËÁÌË. ëÂ„Ó‰Ìfl Â‡ÎËË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‰Îfl ÏÌÓ„Ëı ˆÂÎ¸˛ Ë ÒÏ˚ÒÎÓÏ ·˚ÚËfl Ò‰ÂÎ‡ÎË ·Ó¸·Û Á‡ ‚˚ÊË‚‡ÌËÂ,
Á‡‡·‡Ú˚‚‡ÌËÂ ‰ÂÌÂ„, Ì‡ÍÓÔÎÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë Í‡ÔËÚ‡Î‡.
«Ç Ó·Î‡ÒÚË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÂÂ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ËÌÒÚËÚÛÚÓ‚, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡, Ï˚ ËÏÂÂÏ...
ÔÂÂ‚ÂÌÛÚÛ˛ ÔË‡ÏË‰Û» [15], ÍÓÚÓ‡fl ‰‡‚ËÚ Ì‡ ÎË˜ÌÓÒÚ¸.
ëÓˆËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÔÓ‚Ó‰ËÏ˚Â ‚ ìÍ‡ËÌÂ, êÓÒ-
ÒËË [15, 14], Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú, ˜ÚÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÏÓÂ ÒÂ‰ÓÈ
Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÏÂÂÚ ‡ÁÛ¯‡˛˘ËÈ ı‡‡ÍÚÂ Ë ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ‰Îfl
Â„Ó ÎË˜ÌÓÒÚË. éÚ‚ÂÚÌÓÈ Â‡ÍˆËÂÈ ÌÂÁ‡˘Ë˘ÂÌÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚ-
Òfl ‡„ÂÒÒËfl ÔÓÚË‚ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ‡ÌÚËÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ‡ÁÎË˜-
178
Ì˚ı ÙÓÏ‡ı: ÔÂÒÚÛÔÌÓÒÚ¸, ÚÂÓËÁÏ, Ì‡ÍÓÏ‡ÌËfl Ë Ú. Ô. í‡ÍÓÂ

ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‰ÂÎ‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÂÁÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Á‡ ÔÓËÒıÓ‰fl˘ÂÂ ÌÂ
ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ áÂÏÎÂ, ÌÓ Ë ‚ ·ÎËÊÌÂÏ ÓÍÛÊÂÌËË. èÓ ÏÌÂÌË˛ ë. ç. ÅÛÎ-
„‡ÍÓ‚‡; «˝ÚÓÚ ‡·ÒÛ‰ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡...».
óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸ ÒÂ·fl ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÒÂ·Â Ë Ì‡ ÒÂ·Â ...ÓÌ
‚˚ÌÓÒËÚ ˆÂÌÚ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ Ò‚ÓÂ„Ó ü, ‰ÛıÓ‚ÌÓ
‚˚ıÓ‰ËÚ ËÁ ÒÂ·fl, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÌËÂÏ ÒÂ·fl ÎË¯¸ ‚ Ò‚flÁË Ò ˆÂÎ˚Ï, Í‡Í
Â„Ó ˜‡ÒÚ¸, ÓÚ‰‡ÂÚ Ò‚ÓÂ ü, ˜ÚÓ·˚ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ Â„Ó ÒÛÊ‰ÂÌËÂ Ò ˆÂÎ˚Ï,
‰ÂÎ‡ÂÚ ÒÂ·fl ‚ ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ÙÓÏÓÈ, ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛˘ÂÈ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓÂ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ [6].
ë ÌËÏ ÌÂÎ¸Áfl ÌÂ ÒÓ„Î‡ÒËÚ¸Òfl, Ë·Ó ËÁ‚ÂÒÚÌÓ ËÁ ÙËÎÓÒÓÙËË, ˜ÚÓ
‚ Â‰ËÌÒÚ‚Â ˆÂÎÓ„Ó Ë Â‰ËÌË˜ÌÓ„Ó, ÙÓÏ˚ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë Á‡ÎÓÊÂÌ
ÒÏ˚ÒÎ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
Ç. ç. à‚‡ÌÓ‚ Ó·‡˘‡ÂÚ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÌÂ‰ÓÔÛÒÚËÏÓÒÚ¸ ÓÚ˚‚‡
ÎË˜ÌÓÒÚË ÓÚ ˆÂÎÓ„Ó (ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒÂ‰˚) [15], ˜ÚÓ ÒÂÈ˜‡Ò ı‡‡ÍÚÂÌÓ
‰Îfl «ÎË·Â‡Î¸ÌÓÈ Ë‰ÂÓÎÓ„ËË», Ë·Ó ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÎË¯ÂÌÌ‡fl
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ó·ÓÎÓ˜ÍË, ÎË¯‡ÂÚÒfl Ë ÒÏ˚ÒÎ‡ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
ç‡‰Ó Ó‰Ì‡ÍÓ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÏ ÌÂ ‚ÒÂ Ú‡Í ÔÓÒÚÓ Ó·˙flÒ-
ÌflÂÚÒfl. éÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔËÌˆËÔ˚ [1] ÛÚ‚ÂÊ‰‡˛Ú, ˜ÚÓ:
1. îÓÏ‡ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ (ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl) ‚ ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏ «ÌÂ˜ÚÓ»
ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ, Ó‰Ì‡ÍÓ ‚ Â‡„ËÓ‚‡ÌËË Ì‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ·˚ÚËÂ, ÍÓ„‰‡ ÏÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Í‡Í ·˚ ‡ÁÓÚÓÊ-
‰ÂÒÚ‚Îflfl Ò ÙÓÏÓÈ, ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ Á‡ Ò˜ÂÚ Ò‚ÓÂÈ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÈ
Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò‚Ó˛ «Ú‡ÂÍÚÓË˛»;
2. îÓÏ‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚ «‰ÓÎ„Ó» Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl ·ÂÁ ÏÓÙÓÎÓ„ËË. éÌ‡
Í‡Í ·˚ ÒÓÁ‰‡ÂÚ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ, Í ÍÓÚÓÓÏÛ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì‡ ÏÓ-
ÙÓÎÓ„Ëfl, ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÙÓÏÂ;
3. åÓÙÓÎÓ„Ëfl ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÙÓÏÂ Ë,
ÔÓ˝ÚÓÏÛ, Ó·Î‡‰‡fl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ÏÓÊÂÚ
‚˚Á˚‚‡Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ ÔËÚflÊÂ-
ÌËfl, ÌÓ Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ ÓÚÚ‡ÎÍË‚‡ÌËfl. îÓÏ‡
Í‡Í ·˚ Á‡˘Ë˘‡ÂÚÒfl ÓÚ ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÏÓÙÓÎÓ„ËË. éÌ‡
‰ÓÎÊÌ‡ ÎË·Ó Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÏÓÙÓÎÓ„Ë˛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ‚ ıÓ‰Â
Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl, ÎË·Ó ‚˚ÚÂÒÌËÚ¸ ÂÂ Ë ÔÓ‰ÓÎÊËÚ¸ «‚Úfl-
„Ë‚‡ÌËÂ» ·ÓÎÂÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÏÓÙÓÎÓ„ËË. èË ˝ÚÓÏ,
ÂÒÎË ÙÓÏ‡ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÔÓÒÚÓflÌÌÓÈ, ÚÓ ÏÓÙÓÎÓ„ËË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
ÎË·Ó ‡‰‡ÔÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Í ÙÓÏÂ, ÎË·Ó ÛÒÚÛÔËÚ¸ ÏÂÒÚÓ ·ÓÎÂÂ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ. ÖÒÎË ÊÂ Ò‡Ï‡ ÙÓÏ‡ ÒÔÓÒÓ·Ì‡ ÏÂÌflÚ¸Òfl,
ÚÓ ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÚËÏÛÎflÚÓÓÏ ÙÓÏÌ˚ı Ú‡ÌÒ-
ÙÓÏ‡ˆËÈ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÏÂ˚ ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÈ
179
ÏÓÙÓÎÓ„ËË. àÁÏÂÌÂÌËÂ ÙÓÏ˚ ‚ ÒÚÓÓÌÛ ÂÂ ÛÒÎÓÊÌÂÌËfl

ÏÂÌflÂÚ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ÏÓÙÓÎÓ„ËÂÈ Ë ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ‡Á‚ËÚË˛, ‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ ÒÚÓÓÌÛ ÛÔÓ˘ÂÌËfl —
‰Â„‡‰‡ˆËË.
ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ˝ÚËı ÔËÌˆËÔÓ‚ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÒËÎÓÈ
‰Îfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡, „‰Â ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÏÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ
„‡Ê‰‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, Ô‡ÚËÓÚËÁÏ, „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÓ·ÓÌÓÒÚ¸, ÒÓ-
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ Ì‡Ó‰‡, Ë·Ó, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, Ì‡‚flÁ˚‚‡Â-
Ï˚Â Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛ ÙÓÏ˚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ÊËÁÌË Î˛‰ÂÈ.
Ç ìÍ‡ËÌÂ, êÓÒÒËË Ë ‰Û„Ëı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ı ëçÉ Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚Ó Ì‡-
Ò‡Ê‰‡ÂÚÒfl ÔÓ‰ıÓ‰ Í ‡Á‚ËÚË˛ «ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË» [14, 15],
‚ ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í Ì‡ á‡Ô‡‰Â Ö‚ÓÔ˚ Ë ‚ üÔÓÌËË «ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚È
ÚËÔ ÎË˜ÌÓÒÚË», ÍÓÎÎÂÍÚË‚ËÁÏ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl Í‡Í ÏËÓ‚‡fl ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl.
«äÓÎÎÂÍÚË‚ËÁÏ ËÁ ÔÛ„‡Î‡ Ì‡ á‡Ô‡‰Â ÔÂ‚‡ÚËÎÒfl Ì˚ÌÂ ‚ ˆÂÌÌÓÒÚ¸,
ÔËÓ·ÂÚ‡˛˘Û˛ ı‡‡ÍÚÂ Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ» [15]. Ñ‡ÊÂ ‚ ëòÄ,
ÇÂÎËÍÓ·ËÚ‡ÌËË, „‰Â ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚÛ Ì‡Ó‰Ó‚, ÔÓÊË‚‡˛˘Ëı Ú‡Ï, ÚËÔË˜ÂÌ
ÔÛÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÛÊÂ ÔËÁÌ‡ÂÚÒfl,
˜ÚÓ ÍÓÌˆÂÔˆËfl «Í‡Ê‰˚È Ò‡Ï Á‡ ÒÂ·fl» ÌÂ ‚Â‰ÂÚ Í ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÏÛ
ÛÒÔÂıÛ, ‡ «ÔÓ·ÂÊ‰‡˛˘ËÂ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ Ó·˘ÂÒÚ‚‡» ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó
Û‰ÂÎfl˛Ú ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË.
êÓÎ¸ ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ ¯ÍÓÎ˚ ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ÎË˜ÌÓÒÚË ÓÚÏÂ˜ÂÌ‡
‚ ÚÛ‰‡ı ÏÌÓ„Ëı Û˜ÂÌ˚ı, Ó‰Ì‡ÍÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ Â˘Â ùÈÌ¯-
ÚÂÈÌ, É. å‡ÒÂÎ¸, î. Ä. ï‡ÈÍ [54] Ó·‡˘‡ÎË ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÌË‚ÂÎË-
Û˛˘Û˛ ÓÎ¸ ¯ÍÓÎ˚ Ë ÓÍÛÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡ Ëı ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ,
˜ÚÓ ÚÓÚ, ÍÚÓ ‚˚ÓÒ ‚ÌÂ ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ˆÂÌÌÓÒÚ¸˛,
ÌÂÊÂÎË ÚÓÚ, ÍÚÓ ‚ÓÒÔËÚ˚‚‡ÎÒfl ‚ Ï‡ÒÒÓ‚ÓÈ ¯ÍÓÎÂ. òÍÓÎ‡ ÛÌË˜ÚÓ-
Ê‡ÂÚ ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÚÂflÂÚ ÒÂ·fl ‚ ÌÂÈ, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl
ÎË¯¸ Ó‰ÌËÏ ËÁ ÏÌÓ„Ëı.
å˚ ‚Ë‰ËÏ ‚ ˝ÚÓÏ Ó‰ÌÛ ËÁ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ‚ÌÂ‰ÂÌËfl Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Í‡Í ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂÏ, Ò‡ÏÓÂ‡ÎË-
Á‡ˆËÂÈ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓÚÂÌˆËÈ.
Ç˚ÔÓÎÌÂÌÌ˚Â ‡‚ÚÓÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‚ fl‰Â ÇÛÁÓ‚ ìÍ‡ËÌ˚
(‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ‚ÓÂÌÌ˚ı) ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÓÚÏÂÚËÚ¸ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Û ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸-
ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚, ÍÛÒ‡ÌÚÓ‚ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË,
ËÌÙ‡ÌÚËÎËÁÏ Ë Ú. Ô.
í‡‰ËˆËÓÌÌÓÂ ‰Îfl ÛÒÒÍÓÈ ÒÂÏ¸Ë ÓÔÂÍ‡ÌËÂ ‰ÂÚÂÈ Ó‰ËÚÂÎflÏË,
Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl (ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÏ ÍËÁËÒÓÏ) ‚ ÚÛ-
‰ÓÛÒÚÓÈÒÚ‚Â Ì‡ ‡·ÓÚÛ ÏÓÎÓ‰ÂÊË Ë Ú. Ô. ‰ÂÎ‡ÂÚ ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡ Ë ÒÔÂˆËÙË˜Ì˚Ï, Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Î˛‰ÂÈ.
180
ä ÔËÏÂÛ, ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ «˜ÛÊÓÈ» ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ò‚fl-

Á‡ÌÓ Ò fl‚ÎÂÌËÂÏ «ÍÛÎ¸ÚÛÓ¯ÓÍ‡» [15], ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡‰‡ÂÚ ÓÚ
ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËfl Ò ‰Û„ÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ, ÂÁÍÓ ÏÂÌflÂÚ ÍÛÎ¸ÚÛÌÛ˛ ÒÂ‰Û,
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ì‡ÎÓÊÂÌËÂ ÌÓ‚ÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ì‡ ÒÚ‡Û˛. èÓÒÎÂ‰Ìflfl ÏÓÊÂÚ
ÔË‚ÂÒÚË Í «ÙÛÚÛÓ¯ÓÍÛ» — ÔÓÎÌÓÈ ‰ÂÁÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚ ÊËÁÌÂÌÌÓÏ
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â.
Ç ÒËÚÛ‡ˆËË ¯ÓÍ‡, ÓÚÏÂ˜‡ÂÚ Ç. à‚‡ÌÓ‚ [15 ], ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ Ì‡˜ËÌ‡˛Ú ‡·ÓÚ‡Ú¸ ÍÓÌÒÂ‚‡ÚË‚Ì˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚:
• Û‰ÂÊ‡Ú¸ ÔÓ¯ÎÓÂ Î˛·ÓÈ ˆÂÌÓÈ, Ò˜ËÚ‡fl, ˜ÚÓ ‚ÒÂ ÎÛ˜¯ÂÂ ÛÊÂ
·˚ÎÓ;
• ÌÂ„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ËÌÌÓ‚‡ˆËflÏ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ ÔÂÂÌÓÒ
ÓÔÓ˚ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ «‚Â˜Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË» (Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â, Ì‡ˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚Â, ÂÎË„ËÓÁÌ˚Â);
• ÔÓËÒıÓ‰ËÚ «Ì‡ÍÓÚËÁ‡ˆËfl» ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÏË‡ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ï‡Ò-
ÒÓ‚ÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ÏËÒÚËÍË, ˝ÓÚËÍË, ‚Ë‰ÂÓÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ë Ú. Ô.
çÂ˜ÚÓ ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ÔÓËÁÓ¯ÎÓ Ë Ò Ì‡Ó‰‡ÏË ëçÉ. ÜÂÎ‡ÌËÂ, Í‡Í
ÏÓÊÌÓ ·˚ÒÚÂÂ ‚ÓÈÚË ‚ Ö‚ÓÔÂÈÒÍÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛÛ, ‰‡ Â˘Â ‚˚·ÓÒË‚ ËÁ
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÒÚÓËË ÒÓÚÌË ÎÂÚ, ÔÓÊËÚ˚ı ‚ ÒÓÒÚ‡‚Â êÓÒÒËË Ë ëëëê,
ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú Í ‰ÛıÓ‚ÌÓÏÛ ÍËÁËÒÛ.
Ö˘Â Ä. ÑÊ. íÓÈÌ·Ë [45] ÔÂ‰Î‡„‡Î ÔË ÔÂÂÒÚÓÈÍÂ Ó·˘ÂÒÚ‚‡
Ë Â„Ó ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ:
• ÔÓÔ˚ÚÍË ‚ÌÂ‰ËÚ¸ ˜ÛÊÛ˛ ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛÛ Ì‡ ÌÓ‚ÓÈ
ÔÓ˜‚Â, ÔË‚Ó‰ËÚ Î˛‰ÂÈ Ì‡ ˝ÚÓÈ ÔÓ˜‚Â Í ÊÂÒÚÍÓÏÛ ‰ÛıÓ‚ÌÓÏÛ
ÍËÁËÒÛ;
• ÔÓÔ˚ÚÍË ÚÓÚ‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÚÍ‡Á‡ ÓÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓ¯ÎÓ„Ó ˜Â‚‡-
Ú˚ Ú‡„Ë˜ÂÒÍËÏË ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËflÏË, ˝ÍÒÚÂÏËÁÏ ‚ ˝ÚÓÏ ÔË‚Ó-
‰ËÎ Í Â‡ÌËÏ‡ˆËË Ò‡ÏËı ÂÚÓ„‡‰ÒÍËı ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ;
• ˜ÚÓ·˚ ‰‚Ë„‡Ú¸Òfl ‰‡Î¸¯Â, Ì‡‰Ó ÔÂÂ‚‡ËÚ¸ Ò‚ÓÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚È
ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚È ÓÔ˚Ú, Í‡ÍÓ‚ ·˚ ÓÌ ÌË ·˚Î;
• ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Ó·Ó‰Ì˚Ï ÏÓÊÌÓ ÎË¯¸ ÓÒÚ‡‚‡flÒ¸ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ, ÌÓ Í‡-
˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ËÁÏÂÌË‚¯ËÒ¸.
ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, Â˘Â ä. å‡ÍÒ Ë î. ùÌ„ÂÎ¸Ò ÔÂ‰ÛÔÂÊ‰‡ÎË [28]
«ìÒÚ‡Â‚¯ÂÂ ÒÚÂÏËÚÒfl ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl Ë ÛÔÓ˜ËÚ¸Òfl ‚ ‡ÏÍ‡ı ‚ÌÓ‚¸
‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı ÙÓÏ».
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÌÛÊÌ‡ ÌÓ‚‡fl Ô‡‡‰Ë„Ï‡ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
éÌ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡ Ì‡Ó‰‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ
˝ÚÓ ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ ‰Îfl ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌ-
Ú‡. èËÏÂÓÏ Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Û˜ÂÚ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡
Ì‡Ó‰‡ ÏÓÊÂÚ ÒÎÛÊËÚ¸ ¯ËÓÍÓÏ‡Ò¯Ú‡·Ì‡fl ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍ‡fl ÂÙÓ-
Ï‡ ã. ùı‡‰‡, ¯‚Â‰ÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÓˆË‡ÎËÁÏ‡ É. å˛‰‡Îfl flÔÓÌÒÍËÈ
181
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ. çÂÏÂˆÍËÂ, flÔÓÌÒÍËÂ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎË, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡

Ì‡Ò‡Ê‰ÂÌËÂ ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍÓ„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÓÍÍÛÔ‡ˆËÓÌÌ˚ÏË ‡‰ÏË-
ÌËÒÚ‡ˆËflÏË ëòÄ, ÔËÏÂÌflÎË Ëı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË Ò Û˜ÂÚÓÏ
Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ Ò‚ÓËı Ì‡Ó‰Ó‚ Ò‚ÓËı ÒÚ‡Ì. ùÚÓ ÔÓÒÎÛ-
ÊËÎÓ Ëı ÛÒÔÂ¯ÌÓÏÛ ‡Á‚ËÚË˛ ‚Ó 2-È ÔÓÎÓ‚ËÌÂ 20 ‚ÂÍ‡.
ì˜ÂÌ˚Â, ËÁ·‡‚¯ËÂ Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ò‚ÓËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÔËıÓ‰flÚ Í ‚˚‚Ó‰‡Ï, ˜ÚÓ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó
ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡ ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓ Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‡Á˚‚ ÏÂÊ‰Û ÛÓ‚ÌÂÏ ÔÓÒ-
ÚÓflÌÌÓ ‡ÒÚÛ˘Ëı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË Ì‡ ‰ÓÒÚÓÈÌÛ˛ ÊËÁÌ¸,
Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆË˛ Ò‚ÓËı ÒÛ˘ÌÓÒÚÌ˚ı ÒËÎ Ë Ó„‡ÌË˜ÂÌÌ˚ÏË ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚflÏË Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË. ùÚÓ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ ‚Â‰ÂÚ Í ‰Â„‡‰‡ˆËË ÎË˜-
ÌÓÒÚË, Í ‡Ô‡ÚËË, Í ÎÓÊÌ˚Ï ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Ï ˆÂÌÌÓÒÚflÏ.
ç‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, Ó‰ÌËÏ ËÁ ÔÛÚÂÈ Á‡˘ËÚ˚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÎ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Â„Ó ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÂÒÛÒÓ‚ Ë ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË
‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÂÂÏÂÌ, fl‚ÎflÂÚÒfl Ó·Û˜ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌË˛
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. ÇÒÚ‡‚ Ì‡ ˝ÚÓÚ ÔÛÚ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÏÓÊÂÚ
Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓflÚ¸ ‰‡‚ÎÂÌË˛ «ÔÂÂ‚ÂÌÛÚÓÈ ÔË‡ÏË-
‰˚» Á‡˘ËÚ˚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‚˚Ò‚Ó·Ó‰ËÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Â ÒËÎ˚ ÓÚ ‡ÁÛ¯‡˛˘Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·-
˘ÂÒÚ‚‡, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍË ‡ÒÍÂÔÓÒÚËÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚ¸.
ÇÂÓflÚÌÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÒÓ„Î‡ÒËÚ¸Òfl Ò Ç. à. à‚‡ÌÓ‚˚Ï [15], ˜ÚÓ ÔË
‰ÓÎÊÌÓÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ËÌÒÚË-
ÚÛÚÓ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Í ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛
ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˝ÌÂ„ËË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ, ‰ÛıÓ‚ÌÓ-ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó,
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ÏÓÚË‚ËÓ‚‡ÌËfl Ò‚ÓËı „‡Ê‰‡Ì
Í ‰ÓÒÚÓÈÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË «ÔË‡ÏË‰‡» ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË
Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÔÂÂ‚ÂÌÂÚÒfl, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÍ‡ÊÂÚÒfl Ì‡ ‚Â¯ËÌÂ, ÒÚ‡ÌÂÚ
ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓ„ÂÒÒ‡. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ò‡ÏÓ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó
·Û‰ÂÚ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌÓ ‰ÂÎÂ„ËÓ‚‡Ú¸ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ËÌÒÚËÚÛÚ‡Ï, ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Ï
ÎË˜ÌÓÒÚflÏ fl‰ ÙÛÌÍˆËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ˜ÚÓ Ò‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï Ë
‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï ‡Á‡·ÓÚÍÛ Ë ‡ÔÓ·‡ˆË˛ ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ, ÔÓÌËÏ‡fl ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„Ë, Í‡Í ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÒÍ˚ÚÓ„Ó
ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸-
Ú‡Ú‡ ÔË Ì‡ËÏÂÌ¸¯Ëı ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ËÁ‰ÂÊÍ‡ı ‰Îfl Ëı ‡Á‡·ÓÚÍË
Ë ‚ÌÂ‰ÂÌËfl. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ËÏÂÚ¸ ÒÓÎË‰ÌÛ˛ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÛ˛ ·‡ÁÛ ‰Îfl
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ Ë „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Ô‡ÍÚËÍË Í ‚ÓÒÔËflÚË˛
ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚. é·˙ÂÍÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ·Û‰ÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ Â„Ó ÏË. é‰Ì‡ÍÓ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl Ò‡Ï ÚÂÏËÌ «˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ» fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï Ë ÏÌÓ„ËÏË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Í‡Í ÙÂÌÓÏÂÌ.
182
Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚË ÔÓÎfl-

Ì˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡:
• Í‡Í ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ (ÊË‚Û˘Â„Ó Ë ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Û˛˘Â„Ó ÔÓ Á‡ÍÓÌ‡Ï Ó·˘ÂÒÚ‚‡);
• Í‡Í ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÎÓÊÌÓ„Ó
Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ (Á‡ÍÓÌ˚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ó·˘ÂÒÚ-
‚‡ ‰ÓÎÊÌ˚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸Òfl Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Î˛‰ÂÈ);
• Í‡Í ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡, ËÏÂ˛˘Â„Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÔÓËÒ-
ıÓÊ‰ÂÌËÂ, ÌÓ ÒÓı‡ÌË‚¯Â„Ó ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÔËÓ‰Û.
èÓ ÏÌÂÌË˛ É. è. ôÂ‰Ó‚ËˆÍÓ„Ó, ÂÒÚ¸ ÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl
«˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡». é‰ÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Â„Ó ‚ ‚Ë‰Â ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡,
Ï‡ÚÂË‡Î‡ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ÛÒÚÓÈÒÚ‚ÓÏ, ‚ ‚Ë‰Â
«·ËÓÓ·ÓÚ‡», ‚ÚÓÓÂ ‚Ë‰ËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÎË¯¸ ˝ÎÂÏÂÌÚÓÏ ÊÂÒÚÍÓ Ó„‡ÌË-
ÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡, ÌÂ Ó·Î‡‰‡˛˘ÂÈ ÌË Í‡ÍÓÈ
Ò‚Ó·Ó‰ÓÈ Ë Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ·ÂÁÎËÍÓ„Ó «ËÌ‰Ë‚Ë‰‡» (‚ ÔÂ‰ÂÎÂ —
˜ËÒÚÓ «ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ»), ÚÂÚ¸Â ËÁÓ·‡Ê‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‚Ë‰Â
ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓÈ Ë ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÈ ÏÓÎÂÍÛÎ˚, Ì‡‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÔÒËıËÍÓÈ Ë ÒÓÁÌ‡-
ÌËÂÏ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ÔÓ‚Â‰ÂÌË˛ Ë ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ, Ò‡ÏÓÒ-
ÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÈÒfl Ë ‚ÒÚÛÔ‡˛˘ÂÈ ‚ Ò‚flÁË Ò ‰Û„ËÏË Ú‡ÍËÏË
ÊÂ ÏÓÎÂÍÛÎ‡ÏË, ‚ ‚Ë‰Â Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ Ë ÒÛ‚ÂÂÌÌÓÈ «ÎË˜ÌÓÒÚË» [57].
Ç ÒËÎÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Í‡Ê‰ÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ‚˚‰ÂÎflÂÚ Ë ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚ
Í‡ÍËÂ-ÚÓ Â‡Î¸Ì˚Â Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ÌÂ Ò‚flÁÂÈ Ë Á‡‚ËÒËÏÓÒÚÂÈ
Ò ‰Û„ËÏË ÒÚÓÓÌ‡ÏË, ÓÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó„‡ÌË˜ÂÌÌ˚ÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËflÏË Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ.
é‰Ì‡ÍÓ, ‰Îfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡ÌÌÓÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, ‰‡˛˘ÂÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ Ó Ó·˙ÂÍÚÂ
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.
çÓ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ‰‚ËÊÂÌËÂ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÂÂ ‡ÁÂ¯ËÚ¸,
Ë·Ó ÌÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‡Ì‡ÎËÁ‡. á‡‰‡˜Û
ÔËıÓ‰ËÚÒfl Â¯‡Ú¸ ÒÌ‡˜‡Î‡ Ì‡ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ, ‚˚‡·‡Ú˚-
‚‡fl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‰Îfl ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒ-
ÚË Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ÒÚÛÍÚÛÌÓ„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.
íÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÛÒÎÓÊÌflÂÚÒfl Â˘Â
Ë ÚÂÏ, ˜ÚÓ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ó·˘Ëı ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ Â¯Â-
ÌËfl ˝ÚËı Á‡‰‡˜ ‰‡ÊÂ Ì‡ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ...˝ÏÔËË˜ÂÒÍËÂ Ë
ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÁÌ‡ÌËfl, ËÒÚÓË˜ÂÒÍË ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ‚ Ì‡ÛÍ‡ı Ó «˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÂ» Ë «˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ» — ‚ ÙËÎÓÒÓÙËË, ÒÓˆËÓÎÓ„ËË, ÎÓ„ËÍÂ, ÔÒËıÓ-
ÎÓ„ËË... — ÒÚÓËÎËÒ¸ ÔÓ ËÌ˚Ï Í‡ÚÂ„ÓË‡Î¸Ì˚Ï ÒıÂÏ‡Ï...» [57].
183
ùÚÓ ÔÓ·Û‰ËÎÓ Ì‡Ò Ó·˙ÂÍÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,

Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÍÛÊ‡˛-
˘ËÈ ÏË, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ËÁÛ˜‡Ú¸ Ë ÚÓÚ, ˜ÚÓ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
(‚ Â„Ó ÏÓÁ„Â) Ë ‚ÓÒÔËÌËÏ‡fl ÍÓÚÓ˚È ÓÌ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔÂÒÎÂ‰Ûfl Ò‚ÓË ËÌÚÂÂÒ˚, ‰ÓÒÚË„‡fl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ˆÂÎË.
éÒÌÓ‚‡ÌËÂÏ Í Ó„‡ÌË˜ÂÌË˛ ÔÓÒÎÛÊËÎÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘ÂÂ ÎË¯¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ, ÌÓ ÛÊÂ ˝ÚÓ
Ë ‚˚‚Ó‰ËÚ Ì‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ËÏÂ˛˘ËÏËÒfl ÁÌ‡ÌËfl-
ÏË Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÒÎÓÊË‚¯Â„ÓÒfl ÔÓÌflÚËfl
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÌÂÚ, Í‡Í ÛÚ‚ÂÊ‰‡˛Ú ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl, ÌÂÚ ÒÚÓÈÌÓÈ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ëÎÓÊË‚¯‡flÒfl ÒËÚÛ‡ˆËfl ‚ ÊËÁÌË Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÂ·ÛÂÚ
˝ÌÂ„Ë˜ÌÓÈ ÔÂÂÒÚÓÈÍË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡‰‡ÔÚ‡-
ˆËË Í ÌÓ‚˚Ï ÛÒÎÓ‚ËflÏ ÊËÁÌË, ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË, ‡ ÁÌ‡-
˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ˜‡ÒÚ¸ Ì‡ÒÂÎÂÌËfl «ÌÂ Ì‡ıÓ‰ËÚ ÏÂÒÚ‡ ÔÓ‰ ÒÓÎÌˆÂÏ».
èÓ·ÎÂÏÌ‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÚÂ·ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔË˜ËÌ˚ ÌÂ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
êÂ¯ÂÌËÂ ˝ÚÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ Ù‡Í-
ÚÓÓ‚, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ ‡Á‚ËÚËÂ Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, Í‡Í
ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË, Í‡Í Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÊËÁÌË. ùÚÓ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ‰‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ËÒÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÌËÂ Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı ÍÓÌˆÂÔˆËÈ
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË ÔÓÁ‚ÓÎËÎ ‚˚‰Â-
ÎËÚ¸ Ù‡ÍÚÓ˚ (ËÒ. 3.3), ‚ÒÚ‡Ìfl˛˘ËÂ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚Ó ‚ÌÂ‰ÂÌËË
‚ Ô‡ÍÚËÍÛ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. àÁÛ˜ÂÌËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı
ÍÓÌˆÂÔˆËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚÌflfl Ô‡ÍÚËÍ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÓÚÍ˚ÚËÂ á‡Ô‡‰ÓÏ, ËÁÓÚÂË˜ÂÒÍËı ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ
ÇÓÒÚÓÍ‡ ÔÓ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌË˛, Ò‡ÏÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌË˛, Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË˛,
‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚÓÈÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡,
ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËı Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ.
ÑÎfl ÔÓ‰ÍÎ˛˜ÂÌËfl ˝ÚËı ÒËÎ Í ‡Á‚ËÚË˛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚fl‚ËÚ¸ ÚÛ‰ÌÓÒÚË Ë ÂÁÂ‚˚, ËÏÂ˛˘ËÂÒfl ‚ Ì‡¯ÂÈ ¯ÍÓ-
ÎÂ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÊËÁÌË, ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÏ ‚Â¯ËÌ ÎË˜ÌÓ„Ó Ë
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl.
184
êËÒ. 3.3 î‡ÍÚÓ˚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ë ÚÓÏÓÁfl˘ËÂ ‡Á‚ËÚËÂ

Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
1. àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÒıÂÏÛ Ì‡ ËÒ 3.1 ÔÓÔ˚Ú‡ÈÚÂÒ¸ ËÁ ÔÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚ı ÙÂÌÓÏÂÌÓ‚

ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ ‚˚‚Ó‰˚ Ë ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ‰Îfl Ô‡ÍÚËÍË.
2. àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ‚ Ú‡·ÎËˆ‡ı 3.2 Ë 3.3(‰ÓÔÓÎÌËÚÂ Ò‚ÓËÏË
ÏÓ‰ÂÎflÏË) ÒÙÓÏËÛÈÚÂ ÏÓ‰ÂÎ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓ‡fl ·Û‰ÂÚ
Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓflÚ¸ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏ Ô‡ÍÚËÍË.
3. ä‡Í ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÓÎ¸ Ë ÏÂÒÚÓ ‚ ÏËÂ?
4. óÂÏ Ë Í‡Í ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÙÂÌÓÏÂÌ ÏÂÒÚ‡ Ë ÓÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏËÂ?
5. ä‡Í ÏÓ‰ÂÎ¸ÌÓ ÏÓÊÌÓ Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡ÍËÂ Ì‡ ‚‡¯ ‚ÁÎfl‰
ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‰ÓÔÓÎÌÂÌËfl ‚ ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÛ˛ ÏÓ‰ÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
6. ä‡Í Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ó ÓÎË
Ë ÏÂÒÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ?
7. ä‡ÍËÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓ„ÎË ·˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Â„Ó Í‡Í ÙÓÏÂ-
Ì‡Î¸ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ?
8. Ç ˜ÂÏ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËfl ÒËÒÚÂÏ‡, ‰‡ÌÌÓÂ è. ä. ÄÌÓıËÌ˚Ï?
9. ê‡ÒÒÍ‡ÊËÚÂ, Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
(ÔÓ è. ä. ÄÌÓıËÌÛ), Í‡Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔËÌËÏ‡ÂÚ Â¯ÂÌËfl?
185
10. ä‡Í ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓˆËÓÔËÓ‰Ì˚È ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ?

11. ä‡Í ÏÓÊÌÓ Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË?
12. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÔÓ·ÎÂÏ˚ (‚ ÚÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ‡ÒÔÂÍÚÂ ÒÚ‡-
ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?

2. ÄÌÓıËÌ è. ä. èÓ·ÎÂÏ˚ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ÙËÁËÓÎÓ-
„ËË. — Ç ÍÌ: èÓ·ÎÂÏ˚ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1976.
3. ÄÌÓıËÌ è. ä. îËÎÓÒÓÙÒÍËÈ ÒÏ˚ÒÎ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ„Ó ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡. — ÇÓÔÓÒ˚ ÙËÎÓÒÓÙËË. 1973, ‹ 6.
4. ÅÂÚ‡Î‡ÌÙË ã. ÙÓÌ. àÒÚÓËfl Ë ÒÚ‡ÚÛÒ Ó·˘ÂÈ ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ. — Ç ÍÌ:
ëËÒÚÂÏÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. ÖÊÂ„Ó‰ÌËÍ. 1973. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1975.
5. ÅË ë. åÓÁ„ ÙËÏ˚: ÔÂÂ‚. Ò ‡Ì„Î. — å.: ê‡‰ËÓ Ë Ò‚flÁ¸, 1993.
6. ÅÛÎ„‡ÍÓ‚ ë. ç. ëÓ·. ÒÓ˜. — å., 1993. Ú. 1.
7. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÈ Ç. à. ç‡Û˜Ì‡fl Ï˚ÒÎ¸ Í‡Í ÔÎ‡ÌÂÚ‡ÌÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ. — å.:
ç‡ÛÍ‡, 1991.
8. ÇÓÎÍÓ‚ û. É., èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ B .C. àÌÚÂ„‡Î¸Ì‡fl ÔËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: ÂÒÚÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓ-Ì‡Û˜Ì˚È Ë „ÛÏ‡ÌËÚ‡Ì˚È ‡ÒÔÂÍÚ˚. êÓÒÚÓ‚-Ì‡-ÑÓÌÛ, îÂÌËÍÒ, 1994.
9. ÇÓÎÍÓ‚ û. É., èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ B. C. åÌÓ„ÓÏÂÌ˚È ÏË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡. — å., 1998.
10. ÇÓÎÍÓ‚ û. É., èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ Ç. ë. óÂÎÓ‚ÂÍ: ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ-
‚‡¸. — å.; É‡‰‡ËÍË, 2000.
11. ÉÂ„ÂÎ¸. ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı Ì‡ÛÍ. — å., 1974. Ú. 1.
12. ÉÛ·ËÌ Ç. Ñ., çÂÍ‡ÒÓ‚‡ Ö. ç. îËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl. — å.: èÖê-ëù;
ëè·, ìÌË‚Â. äÌË„‡, 2000.
13. ÉÛ‰ÊËÂ‚ É. à. ÅÂÒÂ‰˚ ÇÂÎ¸ÁÂ‚ÛÎ‡ ÒÓ Ò‚ÓËÏ ‚ÌÛÍÓÏ. — å.: «Äëí»,
2003.
14. ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÔÛÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË / ÇÓÔÓÒ˚ ÚÂÓËË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl / èÓ‰ Â‰. ã. Ç. ëÓı‡Ì¸. — ä.: ç‡ÛÍÓ‚‡
‰ÛÏÍ‡, 1987.
15. à‚‡ÌÓ‚ Ç. ç., à‚‡ÌÓ‚ Ä. Ç., ÑÓÓÌËÌ Ä. é. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Ô‡‡‰Ë„Ï‡
21-„Ó ‚ÂÍ‡. — å.,åÉàì, 2002.
16. ä‡Ì‰˚·‡ Ç. å. ë‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — ë.è.·.: å‡ÍÂÚ, 1996.
17. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. íÂıÌËÍ‡ „ËÔÌÓÁ‡ «ëä». — ë.è.·.: å‡ÌÏ ûÌÂÒÍÓ, 1989.
18. ä‡ÔËˆ‡ ë. è., äÛ‰˛ÏÓ‚ ë. è., å‡ÎËÌÂˆÍËÈ É. É. ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡ Ë ÔÓ„ÌÓ-
Á˚ ·Û‰Û˘Â„Ó. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1997.
19. äÂ‰Ó‚ Å. å. èÓ·ÎÂÏ˚ ÎÓ„ËÍË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË Ì‡ÛÍË. — å.: ç‡ÛÍ‡,
1990.
20. ä‡ÁÌ‡˜ÂÂ‚ Ç. è. äÓÒÏÓÔÎ‡ÌÂÚ‡Ì˚È ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ.:
ç‡ÛÍ‡, 1991.
186
21. ä‡ÁÌ‡˜ÂÂ‚ Ç. è., åËı‡ÈÎÓ‚‡ ã. è. ë‚ÂıÒÎ‡·˚Â ËÁÎÛ˜ÂÌËfl ‚ ÏÂÊÍÎÂÚÓ˜-

Ì˚ı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ, 1981.
22. ä‡Ú‡¯Ó‚ Ç. Ä. ëËÒÚÂÏ‡ ÒËÒÚÂÏ. é˜ÂÍË Ó·˘ÂÈ ÚÂÓËË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ-
„ËË. — å.: «èÓ„ÂÒÒ-ÄÍ‡‰ÂÏËfl», 1995.
23. äÛ‰˛ÏÓ‚ ë. è. á‡ÍÓÌ˚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË Ë Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÎÓÊÌ˚ı ÒËÒ-
ÚÂÏ. — å.: èÂÔËÚ àèå ËÏ. å. Ç. äÂÎ‰˚¯‡ Äç ëëëê. 1990. — ‹ 45.
24. äÛ‰˛ÏÓ‚ ë. è. Ë ‰. è‡‡‰ÓÍÒ˚ ÏË‡ ÌÂÎËÌÂÈÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ. — å:
áÌ‡ÌËÂ, 1985.
25. ã‡‰ÂÌÍÓ à. ë. àÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ˆÂÎÂ‚ÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË. —
çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: ç‡ÛÍ‡, 1987.
26. ã‡‰ÂÌÍÓ à. ë., íÛÎ¸˜ËÌÒÍËÈ É. ã. ãÓ„ËÍ‡ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. —
çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: ç‡ÛÍ‡, 1988.
27. ãÓÍÍ ÑÊ. éÔ˚Ú˚ Ó Á‡ÍÓÌÂ ÔËÓ‰˚ // ÒÓ˜ËÌÂÌËfl. Ú. 3. — å.: å˚ÒÎ¸,
1988.
28. å‡ÍÒ ä., ùÌ„ÂÎ¸Ò î. àÁ·‡Ì. ëÓ˜ËÌÂÌËfl. Ú. 33.
29. åÓËÒÂÂ‚ ç. ç. óÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÌÓÓÒÙÂ‡. — å.: åÓÎÓ‰‡fl „‚‡‰Ëfl, 1990.
30. åÓËÒÂÂ‚ ç. ç. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÒÂ‰‡, Ó·˘ÂÒÚ‚Ó: ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÙÓÏ‡ÎËÁ‡ˆËË
ÓÔËÒ‡ÌËfl. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1982.
31. åÓÂÌ ù. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Ô‡‡‰Ë„Ï‡: ÔËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — ä.: ä‡Ï˝,
1995.
32. åÓÛ‡ å., îÓÎÓ‚ à. àÌÒÚËÚÛÚ ÊËÁÌË // çÓ‚˚È ÏË, 1988. — ‹ 1.
33. åÓÒÚ‡ÔÂÌÍÓ Ä. å. äÓÒÏÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ‡ÒÔÂÍÚ˚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‡ÁÛÏÌÓÈ
ÊËÁÌË // äÓÒÏË˜ÂÒÍ‡fl ‡ÌÚÓÔÓ˝ÍÓÎÓ„Ëfl: å‡ÚÂË‡Î˚ ÇÒÂÒÓ˛ÁÌÓ„Ó ÒÓ‚Â-
˘‡ÌËfl ÔÓ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÈ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË. — ã., 1988.
34. ç‡ÎËÏÓ‚ Ç. Ç. ÇÂÓflÚÌÓÒÚÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ flÁ˚Í‡. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1979.
35. ç‡ÎËÏÓ‚ Ç. Ä. ÑÓ„‡ÎËÌ‡ Ü. Ä. êÂ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂÂ‡Î¸ÌÓ„Ó. ÇÂÓflÚÌÓÒÚÌ‡fl
ÏÓ‰ÂÎ¸ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. — å.: «åË Ë‰ÂÈ», 1995.
36. ç‡ÎËÏÓ‚ Ç. Ç. ëÔÓÌÚ‡ÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ÇÂÓflÚÌÓÒÚÌ‡fl ÚÂÓËfl ÒÏ˚ÒÎÓ‚
Ë ÒÏ˚ÒÎÓ‚‡fl ‡ıËÚÂÍÚÓÌËÍ‡ ÎË˜ÌÓÒÚË. — å.: èÓÏÂÚÂÈ, 1989.
37. èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ Ç. ë. îÂÌÓÏÂÌ «ÊËÁÌ¸ ÔÓÒÎÂ ÒÏÂÚË». — êÓÒÚÓ‚-Ì‡-ÑÓÌÛ:
îÂÌËÍÒ, 1995.
38. èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ Ç. ë., èÓÎËÍ‡ÔÓ‚‡ Ç. Ä. îÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡Í‡ÌÛÌÂ
XXI ÒÚÓÎÂÚËfl. — êÓÒÚÓ‚-Ì‡-ÑÓÌÛ: îÂÌËÍÒ, 1996.
39. èË„ÓÊËÌ à. ê., ëÚÂÌ„ÂÂ à. èÓfl‰ÓÍ ËÁ ı‡ÓÒ‡. çÓ‚˚È ‰Ë‡ÎÓ„ ˜ÂÎÓ‚,
‡ Ò ÔËÓ‰ÓÈ. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1986.
40. èË„ÓÊËÌ à. ê. éÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó Í ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÏÛ: ÇÂÏfl Ë ÒÎÓÊ-
ÌÓÒÚ¸ ‚ ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ì‡ÛÍ‡ı. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1985.
41. ë‡Ú Ü. è. ùÍÁËÒÚ‡ÌˆË‡ÎËÁÏ — ˝ÚÓ „ÛÏÏ‡ÌËÁÏ // ëÛÏÂÍË ·Ó„Ó‚ —
å.: èÓÔËÚ ÎËÚÂ‡Ú. 1990.
42. ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡ Ë Û˜Â·Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ. — å.: êÄÉë, 1999.
43. ëÛÏÂÍË ·Ó„Ó‚. — å.: èÓÎËÚË˜. ãËÚ, 1990.
44. ëÔËÍËÌ Ä. É. ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ. — å.: èÓÎËÚËÁ‰‡Ú, 1972.
45. íÓÈÌ·Ë Ä. ÑÊ. èÓÒÚËÊÂÌËÂ ËÒÚÓËË. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1991.
187
46. îÂÈÂ·‡ı ã. àÁ·. ÙËÎÓÒ. ÔÓËÁ‚. ‚ 2-ı Ú. — å., 1955. Ú. 1.

47. îËÁË˜ÂÒÍËÈ ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.: ëÓ‚. ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl,
1984.
50. îÂÈ‰ á. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. — å.: èÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ, 1989.
51. îÓÎÓ‚ à. í. àÚÓ„Ë Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı Ë ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ Ì‡ÛÍË Ë ÚÂıÌËÍË // ÇÓÔ.ÙËÎÓÒÓÙËË, 1987. — ‹ 4.
52. îÓÏÏ ù. ÅÂ„ÒÚ‚Ó ÓÚ Ò‚Ó·Ó‰˚. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1995. — 256 Ò.
53. îÓÏÏ ù. ÑÛ¯‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: êÂÒÔÛ·ÎËÍ‡, 1992.
54. ï‡ÈÂÍ î. Ä. ÑÓÓ„‡ Í ‡·ÒÚ‚Û // çÓ‚˚È ÏË, 1991. — ‹ 7, 8.
55. ó‡ÎË‰ÁÂ Ç. àÂ‡ıË˜ÂÒÍËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. ëÓˆËÓ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Á‡ÏÂÚÍË. —
å.: íÂ‡, 1991.
56. óÂÎ˚¯Â‚‡ à. è. ùÚË˜ÂÒÍËÂ Ë‰ÂË ‚ ÏËÓ‚ÓÁÂÌËË ÇË‚ÂÍ‡Ì‡Ì‰‡,
Å. É. íËÎ‡Í‡ Ë ÄÛÓ·ËÌ‰Ó ÉıÓ¯‡. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1986.
57. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ É. è. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÚÛ‰˚. — å., 1995.
58. ò‡‰ÂÌ ‰Â è¸Â íÂÈfl. îÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1987.
59. ôÂÍËÌ É. Ç. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÚÂÓËfl Ë Í‡‰Ó‚‡fl ÔÓÎËÚËÍ‡. — ä. åÄìè,
2000.
60. òÓÔÂÌ„‡ÛÂ Ä. ÄÙÓËÁÏ˚ ÊËÚÂÈÒÍÓÈ ÏÛ‰ÓÒÚË. — å.: àÌÚÂ·ÛÍ, 1990.
61. òÂ‰ËÌ„Â ù. óÚÓ Ú‡ÍÓÂ ÊËÁÌ¸ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÙËÁËÍ‡? — å.,
ÄÚÓÏËÁ‰‡Ú, 1972.
62. ùÈ„ÂÌ å. ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ï‡ÚÂËË Ë ˝‚ÓÎ˛ˆËfl ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ï‡ÍÓ-
ÏÓÎÂÍÛÎ (èÂ. Ò ‡Ì„Î.) — å.: åË, 1975.
63. ùËÍÒÓÌ å. ëÂÏËÌ‡ Ò ‰ÓÍÚÓÓÏ ÏÂ‰ËˆËÌ˚ å. É. ùËÍÒÓÌÓÏ (ìÓÍË
„ËÔÌÓÁ‡). — å.: äÎ‡ÒÒ», 1994.
64. ùËÍÒÓÌ å., ã.êÓÒÒË. óÂÎÓ‚ÂÍ ËÁ ÙÂ‚‡Îfl. — å.: «äÎ‡ÒÒ», 1995.
65. ùÙ‡ËÏÒÓÌ Ç. è. ÉÂÌÂÚËÍ‡ ˝ÚËÍË Ë ˝ÏÚÂÚËÍË. — ëè·, 1995.
66. ù¯·Ë à. êÓÒ. Ç‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÍË·ÂÌÂÚËÍÛ. — å., 1959.
67. ù¯·Ë ì. ê. äÓÌÒÚÛÍˆËfl ÏÓÁ„‡: èÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËfl. / èÂ. Ò ‡Ì„Î. — å.: àÌÓÒÚ. ÎËÚ., 1962.
68. ûÌ„ ä. É. é· ‡ıÂÚËÔ‡ı ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó // ÇÓÔÓÒ˚
ÙËÎÓÒÓÙËË, 1988. — ‹ 1.
188
ÇÂÎË˜‡È¯ÂÂ ‰‚ËÊÂÌËÂ ‡ÈÒ·Â„‡ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡
Ó‰ÌÛ ‚ÓÒ¸ÏÛ˛ ‚ÓÁ‚˚¯‡ÂÚÒfl Ì‡‰ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚ¸˛ ‚Ó‰˚.
ù. å. ïÂÏËÌ„Û˝È
çË Ò‡Ï˚Â ÔÂÍ‡ÒÌ˚Â, ÌË Ò‡Ï˚Â ÓÚ‚‡ÚËÚÂÎ¸Ì˚Â

ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ Á‡ÎÓÊÂÌ˚ ‚ ÌÂ„Ó ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË,
ÓÚ ÔËÓ‰˚; ÓÌË — ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡.
ù. îÓÏÏ
4 óÖãéÇÖä äÄä éÅöÖäí

4.1 óÖãéÇÖóÖëäàâ éêÉÄçàáå

äÄä éÅöÖäí ëÄåéìèêÄÇãÖçàü
4.1.1 ëÚÓÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡
äÓÌˆÂÔˆËË ÒÚÓÂÌËfl ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ
íÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ Ó„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ:

‚Ó‰˚, ·ÂÎÍÓ‚ Ë ‰Û„Ëı Ó„‡ÌË˜ÂÒÍËı Ë ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÌÂÓ„‡ÌË˜ÂÒÍËı
(ÏËÌÂ‡ÎÓ‚) ÒÓÂ‰ËÌÂÌËÈ; ÏÌÓ„Ëı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ‡·ÓÚ‡˛˘Ëı ‚ÏÂÒÚÂ ÔÓ
‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ. ÑÎfl ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÂÏÛ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ˝ÌÂ„Ëfl Ë ‚Â˘ÂÒÚ‚Ó, ÍÓÚÓ˚Â ÓÌ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ
Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ËÁ ÔË˘Ë Ë ÍËÒÎÓÓ‰‡. íÂÎÓ ‡ÒÚÂÚ Ò Ó‰ÌÓÈ ÍÎÂÚÍË Ë, Ò ÚÂ˜Â-
ÌËÂÏ ‚ÂÏÂÌË, ‡Á‚Ë‚‡flÒ¸, ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÒÚÛÍÚÛÛ, ÒÓÒÚÓfl˘Û˛
ËÁ ÚËÎÎËÓÌÓ‚ ÍÎÂÚÓÍ. íÂÎÓ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Á‡ÏÂÌflÚ¸ ÌÂÍÓÚÓ-
˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˜‡ÒÚË (ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓ ÓÍÓÎÓ 2 ÏÎ‰. ÍÎÂÚÓÍ ËÁÌ‡¯Ë‚‡-
˛ÚÒfl Ë Á‡ÏÂÌfl˛ÚÒfl ÌÓ‚˚ÏË). óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ ËÏÂÂÚ ÍÎÂÚÓ˜ÌÓÂ
ÒÚÓÂÌËÂ, „‰Â ÍÎÂÚÍË Ó·˙Â‰ËÌÂÌ˚ ‚ ÚÍ‡ÌË, ËÁ ÍÓÚÓ˚ı ÒÓÒÚÓflÚ Ó„‡-
Ì˚, Ó·‡ÁÛ˛˘ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚. äÎÂÚÍ‡ — Ó‰ËÌ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛÌ˚ı,
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ë ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰fl˘Ëı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰˚,
ËÏÂ˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ. îÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì‡fl Ò‚flÁ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
189
ÉãÄÇÄ 4 óÖãéÇÖä äÄä éÅöÖäí ëÄåéìèêÄÇãÖçàü
ÚÂÎ‡ Ò Â‡Î¸Ì˚Ï ÏËÓÏ (ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó Ò ·ËÓÒÙÂÓÈ) ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl

˜ÂÂÁ ÍÎÂÚÍÛ. èÓÒÎÂ‰Ìflfl ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â ‚Ò˛ ËÒÚÓË˛ ÊË‚Ó„Ó Ì‡
ÁÂÏÎÂ. ÑÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÏÌÓ„ÓÍÎÂÚÓ˜Ì˚È Ó„‡ÌËÁÏ)
«Î˛·‡fl ÊË‚‡fl ÍÎÂÚÍ‡ ÌÂÒÂÚ ‚ ÒÂ·Â ÓÔ˚Ú ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚËÓ‚‡ÌËfl ÂÂ
ÔÂ‰ÍÓ‚ Ì‡ ÔÓÚflÊÂÌËË ÏËÎÎË‡‰‡ ÎÂÚ» [10]. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÍÓÏ-
ÔÓÌÂÌÚ‡ÏË ÊË‚ÓÈ ÍÎÂÚÍË fl‚Îfl˛ÚÒfl ·ÂÎÍË Ë Ñçä, ‰‚ÓÈÌ‡fl ÒÔË‡Î¸
ÍÓÚÓÓÈ ‚ÓÁÌËÍÎ‡, Í‡Í ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚÒfl, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÓıÎ‡Ê‰ÂÌËfl „Ófl-
˜ÂÈ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ, fl‚ÎflÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ [19],
ÒÓÒÚÓfl˘ËÏ ËÁ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÍÓ‚ÂÌÓÒÌÓÈ, ‰˚ı‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ, ÔË˘Â‚‡-
ËÚÂÎ¸ÌÓÈ, ÏÓ˜Â‚˚‰ÂÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ, ÔÓÎÓ‚ÓÈ, ÎËÏÙ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ, ËÏÏÛÌÌÓÈ,
ÒÂÌÒÓÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ. ÇÒÂ ˝ÚË ÒËÒÚÂÏ˚ ËÌÚÂ„ËÓ‚‡Ì˚ ‚ Â‰ËÌÓÂ ˆÂÎÓÂ.
óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÛ˛ ·ËÓÙË-
ÁË˜ÂÒÍÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ, ÒÓÒÚÓfl˘Û˛ ËÁ 10 ÒÓÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı ÛÓ‚ÌÂÈ [10]:
1. ùÎÂÏÂÌÚ‡Ì˚È, ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚È, Ú. Í. Ì‡ ˝ÚÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÔÓ-
ËÒıÓ‰ËÚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡Ì˚ı ˜‡ÒÚËˆ ‡ÚÓÏÓ‚, ËÁ ÍÓ-
ÚÓ˚ı ÔÓÒÚÓÂÌ Ó„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
2. ÄÚÓÏ‡Ì˚È, Á‰ÂÒ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏ Ì‡˜‡ÎÓÏ ‚˚ÒÚÛ-
Ô‡ÂÚ ‡ÚÓÏ. ë‚ÓÈÒÚ‚‡ ÛÓ‚Ìfl ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡Ì˚ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË
‡ÚÓÏÓ‚ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ÓÒÌÓ‚Û ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÍ‡ÌË.
éÌË Ó·‡ÁÛ˛Ú „ÛÔÔÛ ·ËÓ„ÂÌÓ‚, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ‰Îfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó-
‚‡ÌËfl ÊË‚˚ı ÒËÒÚÂÏ Ë Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚ıÓ‰flÚ ‚ Ëı ÒÓÒÚ‡‚, ÓÍ‡-
Á˚‚‡fl ÒÚËÏÛÎËÛ˛˘ÂÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ. éÌË ÏÓ„ÛÚ
ÛÒÍÓflÚ¸ Â„ÂÌÂ‡ˆË˛ ÚÍ‡ÌÂÈ ‚ ÒËÎÛ Ò‚ÓÂÈ ‚˚ÒÓÍÓÈ ·ËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË.
3. åÓÎÂÍÛÎflÌ˚È, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÈ ÒÚÓËÚÂÎ¸Ì˚Â «ÍËÔË˜ËÍË»
Ó„‡ÌËÁÏ‡ — ÏÓÎÂÍÛÎ˚ ‚Ó‰˚, ÍËÒÎÓÓ‰‡, ‡ÁÓÚ‡, Û„ÎÂ‚Ó‰ÓÓ-
‰Ó‚. éÌË ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ Ï‡ÒÒÛ ·ËÓÎ. ÚÍ‡ÌÂÈ, ÙÂÏÂÌ-
ÚÓ‚ Ë ÏÌÓ„Ëı ‰.
4. äÎÂÚÓ˜Ì˚È — „Î‡‚ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ Â‰ËÌËˆÂÈ ÒÎÛÊËÚ ÊË‚‡fl
ÍÎÂÚÍ‡, ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È Ë ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰fl˘ËÈ ˝ÎÂ-
ÏÂÌÚ Ó„‡ÌËÁÏ‡, Í‡Í ÊË‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ.
5. íÍ‡ÌÂ‚˚È — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÒÚÛÍÚÛÌ˚ı Ó·˙Â‰ËÌÂÌËÈ ÏÌÓ-
ÊÂÒÚ‚‡ ÍÎÂÚÓÍ, Á‡‚ËÒfl˘Ëı ÓÚ Ó„‡ÌÌÓÈ ÔËÌ‡‰ÎÂÊÌÓÒÚË
Ò‡ÏÓÈ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÍ‡ÌË.
6. äÓÏÔÎÂÍÒ‡ ÚÍ‡ÌÂÈ, ËÏÂ˛˘Â„Ó ÚÂÒÌÓ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌÛ˛ „ÛÔ-
ÔÛ ÙÛÌÍˆËÈ: Ó„‡ÌÓ‚, Í‡Í ‡Ì‡ÚÓÏË˜ÂÒÍËı ÒÚÛÍÚÛ (ÔÂ˜ÂÌ¸,
„Î‡Á‡ Ë ‰.), Â‡ÎËÁÛ˛˘Ëı ÙÛÌÍˆËË ÁÂÌËfl, ÒÎÛı‡, Ó·ÓÌflÌËfl,
‚˚‰ÂÎÂÌËfl, Ú‡ÌÒÔË‡ˆËË, ‰‚ËÊÂÌËfl Ë Ô.
7. ëËÒÚÂÏÌ˚È — „ÛÔÔ˚ Ó„‡ÌÓ‚, Ó·‡ÁÛ˛˘Ëı ÒËÒÚÂÏ˚ ÊËÁÌÂ-
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ò ÙÛÌÍˆËflÏË: ÒÂ‰Â˜ÌÓ-ÒÓÒÛ‰ËÒÚ‡fl,
190
ÌÂ‚Ì‡fl, ÎËÏÙ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl, Ï˚¯Â˜Ì‡fl, ˝Ì‰ÓÍËÌÌ‡fl Ë ‰.

é„‡ÌËÁÏ — ÒËÒÚÂÏÌ‡fl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌÓ‚ Ë ÒËÒÚÂÏ.
8. ÄÌÒ‡Ï·ÎÂ‚˚È — ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı Â„ÛÎflÚÓÓ‚: ÌÂÈÓ˝Ì‰ÓÍËÌ-
Ì˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚ ÏÓÁ„‡, ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı Ë ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘Ëı ‡-
·ÓÚÛ ‚ÒÂı ÒËÒÚÂÏ.
9. Ç˚Ò¯ËÈ ˆÂÌÚ ÌÂÈÓÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛-
˘ËÈ Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, Í‡Í ·ËÓÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÓËÂÌÚËÓ-
‚‡ÌÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË.
ÇÒÂ ÛÓ‚ÌË Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì˚ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍË Ë Ó·‡ÁÛ-
˛Ú ÒÎÓÊÌÛ˛ ÒÚÛÍÚÛÛ, Ì‡ıÓ‰fl˘Û˛Òfl ‚ ÒÎÓÊÌ˚ı ˝ÌÂ„ÓËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ.
ÅËÓÎÓ„Ëfl Í‡Í Ì‡ÛÍ‡ ËÁÛ˜‡ÂÚ Ó·˘ËÂ Ë ˜‡ÒÚÌ˚Â Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË,
ÔËÒÛ˘ËÂ ÊËÁÌË ‚Ó ‚ÒÂı ÂÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËflı Ë Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ı. óÂÎÓ‚ÂÍ —
‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡. ÑÎfl Ì‡Û˜ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÁÌ‡Ú¸ ˝ÚË Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË Ë ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ëı ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÔË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË.
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÚÂÎÓÏ ÏÓÊÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Í‡Í ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-
˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Ò‚Ó˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl Ò ˆÂÎ¸˛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂÏ,
Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓÚÂÌˆËÈ Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
ùÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ËÁÛ˜ÂÌËÂ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÚÂÎÓÏ.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡˛Ú ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ‰‚Ûı
ÙÓÏ ÊËÁÌË: Ó‰ÌÓÈ ‚ ‚Ë‰Â ·ÂÎÍ‡, ‰Û„ÓÈ ‚ ‚Ë‰Â ÔÓÎfl. Ç ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-
ÍÓÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ ˝ÚË ‰‚Â ÙÓÏ˚ ‚Á‡ËÏÌÓ ÒÓ˜ÂÚ‡˛ÚÒfl. èË ˝ÚÓÏ ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ „ËÔÓÚÂÁ‡ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÔÓÎÂ‚‡fl ÙÓÏ‡ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚ ÔÓÒÚÓÂÌËÂÏ
Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÔÓÎÓ-
ÊËÚ¸, ˜ÚÓ ÔÓ‰ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ï˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÏ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ˚È ÒËÌÚÂÁ
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. ëÂ„Ó‰Ìfl ‚ ‡·ÓÚ‡ı,
ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ı ˝ÚÓÈ ÚÂÏÂ, ÏÓÊÌÓ ÔÓ˜ÂÒÚ¸ Ó ÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÔÓÎflı ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡: ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌÓÏ, ÍÓÎÂ·‡ÚÂÎ¸ÌÓ-‚‡˘‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ, „Ó-
ÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍÓÏ, ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚÌÓÏ, „‡‚ËÚ‡ˆËÓÌÌÓÏ, ÚÂÔÎÓ‚ÓÏ.
ÇÓÒÚÓ˜Ì‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÒÚÓÂÌËfl ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÚÂÎ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÓ ÓÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ÒÔÂˆËÙË-

˜ÂÒÍË Û ‡ÁÌ˚ı ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚. óÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ÒÂÏ¸ ÚÂÎ: ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ,
˝ÙËÌÓÂ, ‡ÒÚ‡Î¸ÌÓÂ, ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÂ, Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÂ, ·Û‰ıË˜ÂÒÍÓÂ Ë ‡ÚÏË-
˜ÂÒÍÓÂ. íÂÎ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÒÚÓÂÌ˚ Ó‰ÌÓ ‚ ‰Û„ÓÂ.
191
1. îËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ. ëÓÒÚÓËÚ ËÁ ÍÓÒÚÂÈ, ÒÛıÓÊËÎËÈ, Ï˚¯ˆ,

ÊË‰ÍÓÒÚË Ë Ú.‰. îËÁË˜ÂÒÍÓÂ (ÌÂ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÚÓÌÍËÏ ÚÂÎ‡Ï) ÚÂÎÓ
ËÏÂÂÚ ÌËÁÍÛ˛ ˜‡ÒÚÓÚÛ ‚Ë·‡ˆËÈ, ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ˜ÂÂÁ
Ó„‡Ì˚ ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ‚ÒÚ‡Ë‚‡ÂÚ Ó„‡ÌËÁÏ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÛ˛ ÒÂ‰Û Â„Ó Ó·Ë-
Ú‡ÌËfl. ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ÚÂÎ‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl Â„Ó ˝ÙËÌÓÈ
ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ.
2. ùÙËÌÓÂ ÚÂÎÓ — ÔÎ‡ÁÏÂÌÌÓÂ (Ô‡ÌË˜ÂÒÍÓÂ), ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ËÁÎÛ˜ÂÌËfl ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÍÎÂÚÓÍ. ùÚÓ ÚÂÎÓ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÏÓ‰ÂÎ¸˛ ÙËÁË-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡. Ç ÌÂÈ ÓÚ‡ÊÂÌÓ Ë Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÓ ˜ÂÚÍÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‡ÒÔÓ-
ÎÓÊÂÌËÂ ÍÎÂÚÓÍ ·Û‰Û˘Â„Ó ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â.
ùÌÂ„ÓËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl „ÓÎÓ„‡ÏÏ‡ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡, ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË Ò ÛÍ‡Á‡ÌËÂÏ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú Í‡Ê‰ÓÈ
ÍÎÂÚÍË Ó„‡ÌËÁÏ‡ [45]. í‡Í‡fl „ÓÎÓ„‡ÏÏ‡ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ ‚ÁÓÒ-
ÎÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ ÓÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÂÌÌÓÈ ÍÎÂÚÍË.
ÅÎ‡„Ó‰‡fl ÔÓÎflÏ ÍÎÂÚÍË, ‚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏ ÚÂÎÂ Ó·‡ÁÛ˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â
ÍÎÂÚÓ˜Ì˚Â Ó·˙Â‰ËÌÂÌËfl: Ó„‡Ì˚, Ï˚¯ˆ˚, ÍÓÒÚË Ë Ú. ‰. é·˙Â‰ËÌÂÌ-
Ì˚Â ÔÓÎfl ‚ÒÂı ÍÎÂÚÓ˜Ì˚ı ÒÓÁ‰‡˛Ú Ó·˘ÂÂ ÔÓÎÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÙËÌÓÂ
ÚÂÎÓ. èÓÎfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÓÒËÚÂÎflÏË ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ Ë
Â„Ó ÍÎÂÚÓÍ Ó ÒÚÛÍÚÛÂ, ÙÛÌÍˆËË ÒÓÒÚÓflÌËfl Í‡Í ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú‡Í Ë ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó.
ùÙËÌÓÂ ÚÂÎÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò „ÓÎÓ„‡ÏÏÓÈ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ Ò ÔÓ-
ÏÓ˘¸˛ ˜‡Í. «ùÙËÌÓÂ ÚÂÎÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÂ‰ÓÈ, ÍÓÚÓ‡fl Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚ
ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò Â„Ó ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ Ë fl‚ÎflÂÚÒfl
„ÂÌÂ‡ÚÓÓÏ ˝ÌÂ„ËË Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [46]. èË ÔÓÏÓ˘Ë
˝ÙËÌÓ„Ó ÚÂÎ‡ ‰Ó Í‡Ê‰ÓÈ ÍÎÂÚÍË ‰ÓÌÓÒflÚÒfl ‚ÒÂ Ï˚ÒÎË, ˜Û‚ÒÚ‚‡, ÊÂ-
Î‡ÌËfl, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl.
ë ÔÓÁËˆËÈ ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ˜‡Í,
Ì‡‰Ë (Í‡Ì‡Î˚ ÚÓÌÍÓ„Ó ÚÂÎ‡) Ë ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı Í‡Ì‡ÎÓ‚. ç‡ Ò‡ÌÒÍËÚÂ
ÒÎÓ‚Ó «˜‡Í‡» ÁÌ‡˜ËÚ «ÍÓÎÂÒÓ», ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ «fl‰ Ì‡ÔÓÏË-
Ì‡˛˘Ëı ÍÓÎÂÒ‡ Á‡‚ËıÂÌËÈ Ì‡ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚË (ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ) ˝ÙËÌÓ„Ó
ÚÂÎ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [27]. ó‡Í˚ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ˚ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚
ÚÂÎ‡ Ë «ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌ˚» Ò ÌÂ‚Ì˚ÏË ÒÔÎÂÚÂÌËflÏË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸-
ÌÓ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ‡Á‚ËÚ¸ ÒÂÏ¸ ÚÂÎ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒÂÏË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
Ì˚Ï ÛÓ‚ÌflÏ, Ë Ò‚flÁ¸ Ò ˝ÚËÏË ÛÓ‚ÌflÏË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı ˆÂÌÚÓ‚ — ˜‡Í.
ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ Í‡Ê‰‡fl ˜‡Í‡ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÙÓÏÓÈ
Ï‡ÚÂËË Ë Ó„‡ÌÓÏ ˜Û‚ÒÚ‚. åÓÊÌÓ ÔÓ‚ÂÒÚË Ò‡‚ÌÂÌËÂ Ò ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘ËÏË fl‚ÎÂÌËflÏË Ë ÒÙÂ‡ÏË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË:
1. ÚÂÎÓ;
192
2. ÒÚ‡ÒÚË, ÊÂÎ‡ÌËfl, ˝ÏÓˆËË;

3. ÌËÁÍËÈ, ËÎË ÔÂ‰ÏÂÚÌ˚È ÛÏ;
4. ÏÓ‡Î¸Ì˚Â Ë ˝ÚË˜ÂÒÍËÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡;
5. ‚ÓÎfl;
6. ‚˚Ò¯ËÈ ‡ÁÛÏ.
èÂ‚˚Â ÚË ˜‡Í˚ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Ï ÏËÓÏ. óÂÚ‚Â-
Ú‡fl, ÔflÚ‡fl, ¯ÂÒÚ‡fl ˜‡Í˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ‚˚Ò¯Û˛ ÔËÓ‰Û, Ò‚flÁ‡Ì-
ÌÛ˛ Ò ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ ÏËÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÒÌÓ‚Ì˚ı ˜‡Í ÒÂÏ¸. ë ÔÓÏÓ˘¸˛
˜‡Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó·ÏÂÌË‚‡ÂÚÒfl ˝ÌÂ„ËÂÈ Ò íÓÌÍËÏ åËÓÏ. ä‡Ê‰‡fl ˜‡Í-
‡ ÒÎÛÊËÚ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÓÈ ‡ÌÚÂÌÌÓÈ ‰Îfl ÔËÂÏ‡ Ë Ó·‡ÚÌÓÈ ÔÂÂ‰‡˜Ë
ÚÓÌÍÓÈ ˝ÌÂ„ËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˜‡ÒÚÓÚ˚ ‚Ë·‡ˆËË.
ç‡ ÇÓÒÚÓÍÂ, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú ÒÂÏ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ë ˜ÂÚ˚-
Â ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚ı ÚÂÎ‡. èË ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˝ÙËÌÓÂ ÚÂÎÓ ÌÂ ÓÚ-
‰ÂÎflÂÚÒfl ÓÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó.
ùÙËÌÓÂ (ÔÎ‡ÁÏÂÌÌÓÂ ÚÂÎÓ) ÔÓÌËÁ˚‚‡ÂÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ. ç‡ÒÍÓÎ¸-
ÍÓ ÏÓ˘ÌÓ ˝ÚÓ ÚÂÎÓ, Ì‡ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÒËÎÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ.
íÂÎÓ ÛÍÂÔÎflÂÚÒfl ‰‚ËÊÂÌËflÏË, ‚Â‰Û˘ËÏË Í ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛
Ò ÔÎ‡ÁÏÓÈ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ Ë Ï‡„ÌËÚÌ˚Ï ÔÓÎÂÏ. íÂÎÓ ÚÂ·ÛÂÚ
ÔÓÒÚÓflÌÌÓÈ «ÔÓ‰Á‡fl‰ÍË». çÂÍÓÚÓ˚Â Û˜ÂÌ˚Â Ì‡Á˚‚‡˛Ú ˝ÙËÌ˚Ï
ÚÂÎÓÏ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÚÂı ÚÂÎ: ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ˝ÙËÌÓ„Ó, ‡ÒÚ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë
ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ„Ó.
3. ÄÒÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ (ÚÂÎÓ ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ÊÂÎ‡ÌËÈ), fl‚ÎflÂÚÒfl ·ÓÎÂÂ
ÚÓÌÍËÏ ÔÓ Ò‡‚ÌÂÌË˛ Ò ˝ÙËÌ˚Ï ÚÂÎÓÏ Ë ËÏÂÂÚ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÛ˛ ˜‡Ò-
ÚÓÚÛ ‚Ë·‡ˆËÈ. ëÎÓ‚Ó «‡ÒÚ‡Î¸Ì˚È» ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ «Á‚ÂÁ‰Ì˚È». ÄÒÚ‡Î¸ÌÓÂ
ÚÂÎÓ ÔÓÌËÁ˚‚‡ÂÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ Ë ˝ÙËÌÓÂ ÚÂÎ‡ Ë, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ
Ò‚ÓÂÈ ÏÓ˘ÌÓÒÚË, ‰‡ÎÂÍÓ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÚÂÎÂÒÌÓÈ Ó·ÓÎÓ˜ÍË.
ÄÒÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ ÏÓÊÂÚ ÓÚ‰ÂÎflÚ¸Òfl ÓÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡, ‰ÂÈÒÚ-
‚Ó‚‡Ú¸ Ë ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ·ÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ Ë
Â„Ó Ó„‡ÌÓ‚ [14].
«ÄÒÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ, ÔÓ ÒÛÚË, ‚ËıË Ë ÔÓÚÓÍË
·ÓÎÂÂ ÚÓÌÍÓÈ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒÛ·ÒÚ‡ÌˆËË, ˜ÂÏ ÚÓÈ, ËÁ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓÒ-
ÚÓËÚ ˝ÙËÌÓÂ ÚÂÎÓ. ÇÒÂ ˝ÏÓˆËË — ˝ÚÓ ÎË¯¸ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl
‡ÒÚ‡Î¸ÌÓ„Ó ÚÂÎ‡, ‡ÁÎË˜‡˛˘ËÂÒfl ÔÓ ı‡‡ÍÚÂÛ ‚Ë·‡ˆËÈ Ë Ò‚flÁ‡Ì-
ÌÓÈ Ò ˝ÚËÏ ˆ‚ÂÚÓ‚ÓÈ „‡ÏÏÂ» [38].
ÄÒÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ — ˝ÚÓ Í‡Ì‡Î Ò‚flÁË Ò ÚÓÌÍÓÏ‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Ï
ÏËÓÏ, ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÍÓÚÓÓ„Ó Á‡ÚÛ¯Â‚˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏ ÏËÂ.
ùÚÓÚ Í‡Ì‡Î ÓÚÍ˚‚‡ÂÚÒfl ‚Ó ÒÌÂ» [8].
Ç ‡ÒÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÂ Á‡ÔÂ˜‡ÚÎÂÌ˚ ÏÂ˜Ú˚, ÊÂÎ‡ÌËfl, ÒÚ‡ÒÚË, ˜Û-
‚ÒÚ‚‡. á‰ÂÒ¸ Á‡ÔËÒ‡Ì˚ ‚˚Ò¯ËÂ Ë ÌËÁÍËÂ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÍÓÚÓ˚Â
ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÚ‡·ÓÚ‡Ú¸ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÊËÁÌË. éÍ‡ÒÍ‡ ÚÂÎ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl
193
ÌÂ Ú‡ÍÓÈ ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÈ, Í‡Í ˝ÙËÌÓ„Ó, ÌÓ ËÒÍfl˘‡flÒfl. éÌ‡ ËÁÏÂ-

ÌflÂÚÒfl ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÔÓÏ˚ÒÎÓ‚ Ë ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ, Ë ÓÌ‡ ·ÓÎÂÂ ÒÚ‡-
·ËÎ¸Ì‡ ÔÓ ‚ÂÏÂÌË, ˜ÂÏ ˝ÙËÌÓÂ ÚÂÎÓ.
4. «åÂÌÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯ÓÈ Í‡ÒÓÚÓÈ Ë ÛÚÓÌ˜ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸˛. ó‡ÒÚËˆ˚ Â„Ó ·˚ÒÚÓ ‰‚ËÊÛÚÒfl, ˜ÚÓ ÔË‰‡ÂÚ ÂÏÛ ‚Ë‰ ÊË‚Ó„Ó,
ÔÂÂÎË‚‡˛˘Â„ÓÒfl ‡ÁÌ˚ÏË ˆ‚ÂÚ‡ÏË, Ò‚ÂÚ‡. èÓ ÏÂÂ ÚÓ„Ó Í‡Í ËÌÚÂÎ-
ÎÂÍÚ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÒÂ ·ÓÎÂÂ ‡Á‚ËÚ˚Ï, Í‡ÒÓÚ‡ ˝Ú‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÒÂ
·ÓÎÂÂ ÎÛ˜ËÒÚÓÈ Ë ‚ÓÒıËÚËÚÂÎ¸ÌÓÈ» [26].
«åÂÌÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ — ÔÂ‚ÓÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ ÚÂÎÓ, Ò‚flÁ‡ÌÌÓÂ Ò ‰ÛıÓ‚-
Ì˚Ï ÏËÓÏ, Ò ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ …˝ÚÓ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÚ‡‰ËÂÈ
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÑÛ¯Ë Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [8].
«ÜË‚ÓÈ Ó„‡ÌËÁÏ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË
Á‡ÎÓÊÂÌÌÓÈ ‚ ÌÂÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ Ë Ó·‡·‡-
Ú˚‚‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡, fl‚ÎflflÒ¸ ÒÓÒÚ‡‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛
·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚ı ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡» [8].
åÂÌÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÏËÛ Ï˚ÒÎÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ÌÂÏ
ı‡ÌËÚÒfl Ï‡ÚÂË‡Î, ËÁ ÍÓÚÓÓ„Ó Á‡ËÏÒÚ‚Ó‚‡ÎË ÒÛ·ÒÚ‡ÌˆË˛ (ÔÂ‚Ó-
ÓÒÌÓ‚Û) Ì‡¯Ë Ï˚ÒÎË Ë ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËÂ. ùÚÓ „ÎÛ·ËÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ìÍÂÔ-
ÎflÂÚÒfl Ë «ÔËÚ‡ÂÚÒfl» Ô‡‚ËÎ¸Ì˚Ï ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ì‡ÒÚÓÂÏ. èÂ‚˚Â
˜ÂÚ˚Â ÚÂÎ‡: ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ, ˝ÙËÌÓÂ, ‡ÒÚ‡Î¸ÌÓÂ Ë ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎ‡ —
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‡Á‰ÂÎflÂÚ ÒÓ ‚ÒÂÏ ÊË‚ÓÚÌ˚Ï ÏËÓÏ.
ç‡ÎÓÊÂÌËÂ ÚÂı ÔÓÒÎÂ‰ÌËı ÚÂÎ Ë ‰‡ÂÚ Ó·˘Û˛ ÔÓÎÂ‚Û˛ ÒÚÛÍ-
ÚÛÛ ‚ÓÍÛ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÏÂÌÛÂÏÛ˛ ·ËÓÔÓÎÂÏ ËÎË Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl «ÊË‚ÓÚ-
ÌÓÈ ‰Û¯ÓÈ», ÍÓÚÓÓÂ Ó·‡ÁÛÂÚ ‡ÛÛ (ÒÚÛÍÚÛÛ) ‚ ˆ‚ÂÚÂ. ÄÒÚ‡Î¸ÌÓÂ
Ë ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎ‡ ıÓÓ¯Ó ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‚˚ÒÓÍÓ˜‡ÒÚÓÚÌÓÏ ÔÓÎÂ
ÏÂÚÓ‰ÓÏ, ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Ï ÒÛÔÛ„‡ÏË äËÎË‡Ì.
5. ä‡ÁÛ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ (ËÎË ÚÂÎÓ ‚˚Ò¯Â„Ó ê‡ÁÛÏ‡, ËÎË ËÌÚÂÎÎÂÍÚ)
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓÁÌ‡ÌËfl ÒÛ˘ÌÓÒÚË ‚Â˘ÂÈ
˜ÂÂÁ ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËÂ Ë ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ.
ä‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÓÔ˚Ú ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl ÑÛ¯Ë,
ÍÓÚÓ˚È ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Â ı‡‡ÍÚÂ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ë‚ÓÈÒÚ‚‡ Ë ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡ÔËÒ˚‚‡˛ÚÒfl ‚ Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÏ ÚÂÎÂ Ë ÍÓÚÓ˚Â ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏÓ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸. «ÑÛıÓ‚ÌÓÂ ÚÂÎÓ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÚÂı ‡ÒÔÂÍÚÓ‚, Í‡Ê‰˚È
ËÁ ÌËı fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ‡ÊÂÌËÂÏ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ÚÂı ÎËˆ íÓËˆ˚. çËÁ¯ËÈ
‡ÒÔÂÍÚ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÚÂÎ‡ — ÚÂÎÓ Í‡ÁÛ‡Î¸ÌÓÂ (ÚÂÎÓ ÔË˜ËÌÌÓÒÚË, ËÎË ÚÂÎÓ
Ç˚Ò¯Â„Ó ê‡ÁÛÏ‡, ËÎË ËÌÚÂÎÎÂÍÚ). ùÚÓ ÚÂÎÓ ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl ËÁ ÊËÁÌË
‚ ÊËÁÌ¸, ‚ ÌÂÏ ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ‚ÒÂ ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËfl ÔÓ¯ÎÓ„Ó. àÁ ÌÂ„Ó ËÒıÓ‰flÚ
‚ÒÂ ÔË˜ËÌ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚ı ÚÂÎ ËÎË ÔÓ‚Ó‰ÌË-
ÍÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌÓ ÊÂ — ÒÓÍÓ‚Ë˘ÌËˆ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓ·‡Ì ‚ÂÒ¸ ÓÔ˚Ú Ì‡¯ÂÈ
ÊËÁÌË Ì‡ áÂÏÎÂ, Ó·ËÚÂÎ¸ Ì‡¯Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÌÓÒËÚÂÎ¸ Ì‡¯ÂÈ ‚ÓÎË» [37].
194
ä‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ ÔÂÂ‰‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ‚ÓÔÎÓ˘Â-

ÌËfl ÑÛ¯Ë ‚ ‚Ë‰Â ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚ı ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ. éÌÓ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ Á‡
‚ÒÂ «‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚Â» Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËfl, Á‡ ÏÂÒÚÓ ÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. àÏÂÌ-
ÌÓ ÓÌÓ ÔË‚Ó‰ËÚ ÑÛ¯Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÒÂÏ¸˛, Ò ˜ÎÂÌ‡ÏË
ÍÓÚÓÓÈ Û ÌÂÂ ·˚ÎË Ò‚flÁË ‚ ÔÓ¯Î˚ı ÊËÁÌflı. ä‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ
Ì‡Á˚‚‡˛Ú Â˘Â Í‡ÏË˜ÂÒÍËÏ. «ä‡Ï‡ — Á‡ÍÓÌ, Â„ÛÎËÛ˛˘ËÈ ‰Ó·Ó
Ë ÁÎÓ», ÚÓ, ˜ÚÓ Ï˚ Ò‡ÏË ÒÂ·Â ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ, ÍÓ„‰‡ ·ÂÂÏ Ì‡ ÒÂ·fl
‰ÓÎ„Ë, ‡ ÔÓÚÓÏ ‡ÒÔÎ‡˜Ë‚‡ÂÏÒfl Á‡ ÌËı. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓ„Ó
ÚÂÎ‡ — ËÚÓ„Ó‚˚È ÓÔ˚Ú ÔÂ·˚‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ áÂÏÎÂ [37].
6. ÅÛ‰ıË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ (ËÎË ÚÂÎÓ ëÓÁÌ‡ÌËfl, ËÎË ËÌÚÛËˆËfl) ‰‡ÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÁÂÌËfl, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌËÍ‡Ú¸ ‚ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸
‚Â˘ÂÈ ÌÂ ÔÛÚÂÏ ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl ËÎË ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ‡ ÔÛÚÂÏ
Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÁ‡ÂÌËfl. (ÅÛ‰ıË˜ÂÒÍÓÂ Ë Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎ‡ Ó·‡ÁÛ˛Ú
ÑÛ¯Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡).
ÅÛ‰ıË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ Ì‡Á˚‚‡˛Ú Â˘Â ÚÂÎÓÏ ëÓÁÌ‡ÌËfl. ëÓÁÌ‡ÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚ¸˛ ëÓÁÌ‡ÌËfl ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ [1].
«ÑÛ¯‡ — ˝ÚÓ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÍÓÚÓ‡fl
˜ÂÂÁ Ò‚ÓÂ ‡ÒÍ˚ÚÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ÑÛı (ËÌÙÓÏ‡ˆË˛).
ÇÓÒÔËflÚËÂ ÑÛı‡ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒÚÂÔÂÌË ‡ÒÍ˚ÚËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ì‡ ‰‡ÌÌ˚È
ÏÓÏÂÌÚ ‚ÂÏÂÌË. èËÌflÚ‡fl Ë Ú‡ÌÒÙÓÏËÛÂÏ‡fl ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËfl, ËÒıÓ‰fl˘‡fl ÓÚ ÑÛı‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÑÛ¯ÓÈ ‰Îfl ‡-
ÁÛÏÌÓÈ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ, ‰Îfl
Ú‚ÓÂÌËfl ÒÓ·˚ÚËÈ ‚ ÔÓÌflÚÌÓÏ Ë ÔËÌflÚÓÏ Â˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË. Ñ‡ÎÂÂ
‚ÒÂ Ï˚ÒÎË, ˜Û‚ÒÚ‚‡, ‚ÓÎÂ‚˚Â ‡ÍÚ˚, Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ˝ÙËÌÓ„Ó
ÚÂÎ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂÂ‰‡˛ÚÒfl Â„Ó ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏÛ ÚÂÎÛ» [44].
7. ëÂ‰¸ÏÓÂ ‡ÚÏË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‚˚Ò¯Û˛ ÔËÓ‰Û
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡˛Ú «ËÒÍÓÈ ÅÓÊ¸ÂÈ», ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ ÑÛı.
ÄÚÏË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ — ÑÛı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓ «àÒÍ‡ ÅÓÊËfl, Í‡˜ÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓ ‡‚Ì‡fl ÉÓÒÔÓ‰Û» [37]. ÇÓËÒÚËÌÛ, ÅÓ„ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ Ì‡Ò. ÑÛı
Í‡Í «Ò„ÛÒÚÓÍ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ˝ÌÂ„ËË ‚ ‚Ë‰Â ÚÓÒËÓÌÌ˚ı ÔÓÎÂÈ, ÍÓÚÓ-
˚È ÏÓÊÂÚ ‚Â˜ÌÓ (·ÂÒÒÏÂÚÌÓ) ÒÓı‡ÌflÚ¸ ‚ ÒÂ·Â ·ÓÎ¸¯ÓÈ Ó·˙ÂÏ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË» [28]. «ÑÛı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ Ú‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ÍÓÚÓ‡fl
Ë‰ÂÚ ÓÚ ÅÓ„‡ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÅÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÒÍ˚» ÑÛı ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÚÂÎÓ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÏÓÎÂÍÛÎ˚ Ñçä, ÍÓÚÓ‡fl ÒÚÓËÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘ÂÂ ÑÛıÛ ÚÂÎÓ [44].
óÂÏ, Í‡Í ÌÂ ÙÓÏËÛ˛˘ËÏ ‚ÎËflÌËÂÏ ÑÛı‡, ÏÓÊÌÓ Ó·˙flÒÌËÚ¸
Û‰Ë‚ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÚÓÌ˜‡È¯Û˛ ‡ÁÌËˆÛ ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl Ó˜ÂÌ¸ ÔÓıÓÊËÏË
ÙËÁËÓÌÓÏËflÏË, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÊÂÌÒÍËÏË: Ó‰ÌË Ë ÚÂ ÊÂ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ
ÔÓıÓÊËÂ Ó˜ÂÚ‡ÌËfl „Î‡Á, ÌÓÒ‡, Ú‡, ÔÓ˜ÚË ‡‚Ì˚Â ‡ÁÏÂ˚ Ë ÒÓÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËfl ˜‡ÒÚÂÈ ÎËˆ‡ Ë „ÓÎÓ‚˚, ÌÓ Ó‰ÌÓ ÎËˆÓ ‚ÛÎ¸„‡ÌÓ, ‡ ‰Û„ÓÂ
195
ÚÓÌÍÓ Ë Í‡ÒË‚Ó ...‚ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ÙÓÏ‡ı flÍÓ ÓÚ‡Ê‡ÂÚÒfl ‰Ûı,

ÔËÒÛ˘ËÈ Ï‡ÚÂËË. à ·ÓÎ¸¯Â ÚÓ„Ó, ÑÛı Ú‚ÓËÚ ÙÓÏ˚» [4].
íÓÌÍÓÏ‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Â ÚÂÎ‡ ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓÂ ËÁÎÛ˜ÂÌËÂ — ‡ÛÛ. ä‡Ê‰‡fl
‡Û‡ ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ˜‡ÒÚÓÚÛ ‚Ë·‡ˆËÈ Ë ÌÂ ÏÂ¯‡ÂÚ ‰Û„ËÏ ‡Û‡Ï. ÄÛ‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ËÁÎÛ˜ÂÌËÈ ‚ÒÂı ÚÓÌÍÓÏ‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ÚÂÎ.
«ÄÛ‡ — Ó˜ÂÌ¸ ÒÎÓÊÌÓÂ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó· ‡ÛÂ ‚ ˆÂ-
ÎÓÏ, ‡ ÏÓÊÌÓ — Ó ‡ÁÌ˚ı ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ÂÂ ÔÓÎÂÈ: Ó· ‡ÛÂ ÚÂÔÎÓ‚ÓÈ,
Ó· ‡ÛÂ ÚÓÒËÓÌÌÓÈ, Ó· ‡ÛÂ „‡‚ËÚ‡ˆËÓÌÌÓÈ, Ó· ‡ÛÂ ˝ÎÂÍÚÓÒÚ‡ÚË-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÎfl, ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚÌÓ„Ó ÔÓÎfl Ë Ú. ‰. ÄÛ‡ — ˝ÚÓ Ú‡ ÒÎÓÊÌ‡fl
Ë ‡ÁÌ‡fl ÔÓ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏÛ ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ ÔÓÎÂ‚‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡, ÍÓÚÓ‡fl
ÓÍÛÊ‡ÂÚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó, ÔËÏ˚Í‡˛˘ÂÂ Í ÚÂÎÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [2].
ÄÛ‡ ËÏÂÂÚ ÙÓÏÛ ÍÓÍÓÌ‡, ÂÂ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸Ì˚È ‡‰ËÛÒ ÓÚÌÓÒË-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‰ÓÎ¸ÌÓÈ ÓÒË ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 2,5—3,5 Ï [43]. ì ÌÂÍÓÚÓ˚ı Î˛‰ÂÈ
„‡ÌËˆ˚ ˝ÚÓ„Ó ÍÓÍÓÌ‡ ‚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ‡Á ÔÂ‚˚¯‡˛Ú ÒÂ‰ÌÂÒÚ‡ÚËÒÚË-
˜ÂÒÍËÂ ‰‡ÌÌ˚Â. ç‡ÔËÏÂ, Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸Ì˚È ‡‰ËÛÒ Û ÌÂÁfl˜Ëı ÔÂ‚˚-
¯‡ÂÚ 5—6 Ï. ÇË‰ËÏÓ, Ú‡ÍÓÂ ÔÓÎÂ Í‡ÍËÏ-ÚÓ Ó·‡ÁÓÏ ÍÓÏÔÂÌÒËÛÂÚ
ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÁÂÌËfl Ë ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â.
óÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÍÛÊ‡˛Ú Ó·˙ÂÍÚ˚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡, ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ˚Â
ËÏ Ó„‡Ì‡ÏË ˜Û‚ÒÚ‚. èË ˝ÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ÚË ÚËÔ‡ Ó˘Û˘ÂÌËÈ
‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡: ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Ë «˝ÌÂ„ÂÚË-
˜ÂÒÍËÂ», ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ˚Â ËÏ Í‡Í Ó·˘ËÈ ÚÓÌÛÒ Ó„‡ÌËÁÏ‡.
éÔËÒ‡ÌËÂ ÔÓÎÂ‚ÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÚÂÎ‡, Í‡Í Â„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú Ì‡
ÇÓÒÚÓÍÂ, ÔÂÒÎÂ‰ÛÂÚ ˆÂÎ¸ — ÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸ ÒÓ ÁÌ‡ÌËflÏË, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚-
ÏË ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÏ˚ı ÚÂıÌËÍ, ÔËÂÏÓ‚ ÔÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌË˛ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ. èÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÚÂÎÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‡ÏÍ‡ı Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ì‡ÏË ËÁÛ˜‡ÎÓÒ¸ ‚ ÒÂ‰ÌÂÈ
¯ÍÓÎÂ Ë, ˜‡ÒÚË˜ÌÓ, ·Û‰ÂÚ ÓÔËÒ‡ÌÓ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ.
4.1.2 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
ñÂÌÚÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚-

ÎflÂÚÒfl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡. éÌ‡ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰ÓÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÔÓÚÂÍ‡˛-
˘ËÏË ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. èË ˝ÚÓÏ ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ‰‚Â ‚‡Ê-
ÌÂÈ¯ËÂ ÙÛÌÍˆËË:
1. ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÓÌÌÛ˛, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îflfl ÔÂÂ‰‡˜Û ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÓÚ
‰‡Ú˜ËÍÓ‚-ÂˆÂÔÚÓÓ‚ (‡ÁÏÂ˘ÂÌÌ˚ı ‚ „Î‡Á‡ı, Û¯‡ı, ÌÓÒÛ,
ÚÛ, ÍÓÊÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡Ì‡ı) Í ÌÂ‚Ì˚Ï ˆÂÌÚ‡Ï;
196
2. ËÌÚÂ„‡ˆËË Ë ÔÂÂ‡·ÓÚÍË ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔÓ„-

‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚ı Â‡ÍˆËÈ.
ùÚË ÙÛÌÍˆËË ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú ‡ÁÎË˜-
Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ — ÓÚ ÔÓÒÚÂÈ¯Ëı ÂÙÎÂÍÒÓ‚ ‰Ó ÒÎÓÊÌÂÈ¯Ëı Ï˚ÒÎË-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ‚˚Ò¯Ëı ÓÚ‰ÂÎÓ‚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡.
çÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÔË‚Ó‰ËÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ
Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ë ‚ÌÂ¯ÌËÏË ÛÒÎÓ‚ËflÏË.
áÌ‡ÌËfl Ó ÔÓˆÂÒÒÂ ‡·ÓÚ˚ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‰Îfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl Ó˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌ˚, Ë·Ó ÏÌÓ„ËÂ ÏÂÚÓ‰˚, ÚÂıÌËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓ-
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ ÔÓ ËÁÏÂÌÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË
·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡ Û˜ÂÚÂ ÚÓ„Ó, Í‡Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ò·Ó, ÔÂÂ‰‡˜‡, Ó·‡-
·ÓÚÍ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ„‡ÏÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl.
àÚ‡Í, ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÔÂËÙÂË˜ÂÒÍÓÈ Ë ˆÂÌÚ-
‡Î¸ÌÓÈ (ËÒ. 4.1) [12].
èÂËÙÂË˜ÂÒÍ‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ,
‚ÍÎ˛˜‡˛˘ÂÈ ‡ÙÙÂÂÌÚÌ˚Â (ÒÂÌÒÓÌ˚Â) Ë ˝ÙÙÂÂÌÚÌ˚Â (‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸-
Ì˚Â) ‚ÓÎÓÍÌ‡, Ë ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ.
ëÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ 81 Ô‡˚ ÒÔËÌÌÓ-
ÏÓÁ„Ó‚˚ı ÌÂ‚Ó‚ Ë 12 Ô‡ ˜ÂÂÔÌÓ-ÏÓÁ„Ó‚˚ı. èÂ‚˚Â ÔÂÂ‰‡˛Ú
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÓÚ ÍÓÊÌ˚ı ÂˆÂÔÚÓÓ‚ Ë ÏÛÒÍÛÎ‡ÚÛ˚ ÚÛÎÓ‚Ë˘‡ Ë ÍÓ-
ÌÂ˜ÌÓÒÚÂÈ, ‚ÚÓ˚Â — ÒÂÌÒÓÌ˚Â ÒË„Ì‡Î˚ Ë ÍÓÏ‡Ì‰˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò Â-
ˆÂÔÚÓ‡ÏË Ë Ï˚¯ˆ‡ÏË „ÓÎÓ‚˚ Ë ¯ÂË.
ÇÂ„ÂÚ‡ÚË‚Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Â„ÛÎËÛÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚ Ë ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ‰‚Ûı Ô‡‡ÎÎÂÎ¸Ì˚ı, ÌÓ ‡ÌÚ‡„ÓÌËÒÚË˜ÂÒ-
ÍËı ÒËÒÚÂÏ: ÒËÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ, ÔÓ‰„ÓÚ‡‚ÎË‚‡˛˘ÂÈ Ó„‡ÌËÁÏ Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛,
Ë Ô‡‡ÒËÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌË˛ Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë
‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ Â„Ó ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı Á‡Ô‡ÒÓ‚. Ç ÒÓÒÚ‡‚ ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ıÓ‰flÚ ÌÂ‚Ì˚Â ÛÁÎ˚, ‡ÁÏÂ˘ÂÌÌ˚Â ‚·ÎËÁË ‚ÌÛÚÂÌÌËı
Ó„‡ÌÓ‚. åÂÒÚ‡ ‡ÁÏÂ˘ÂÌËfl ˝ÚËı ÛÁÎÓ‚ ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú Ò «˜‡Í‡ÏË» ËÎË
«ÍÓÚÎ‡ÏË».
ëËÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Á‡ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÛ˛ ‡ÍÚË‚ËÁ‡ˆË˛ Ó„‡ÌËÁÏ‡. éÌ‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Ó„‡ÌËÁÏ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
«·ÓÂ‚ÓÈ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË». èË ˝ÚÓÏ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Û˜‡˘ÂÌËÂ ÒÂ‰Â˜ÌÓ„Ó Ë
‰˚ı‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÚÏÓ‚, ‡Ò¯ËÂÌËÂ ‡ÚÂËÈ ‚ Ï˚¯ˆ‡ı, ÚÓÏÓÊÂÌËÂ
ÙÛÌÍˆËÈ ÔË˘Â‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‡ÍÚË‚ËÁ‡ˆËfl ÔÓÚÓ‚˚ı ÊÂÎÂÁ,
ÛÒËÎË‚‡ÂÚÒfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂÍÓÚÓ˚ı ˝Ì‰ÓÍËÌÌ˚ı ÊÂÎÂÁ, Á‡ÒÚ‡‚Îflfl
Ëı ‚˚‰ÂÎflÚ¸ ‡‰ÂÌ‡ÎËÌ Ë ÌÓ‡‰ÂÌ‡ÎËÌ, ÍÓÚÓ˚Â ‡ÍÚË‚ËÁËÛ˛Ú
ÏÛÒÍÛÎ‡ÚÛÛ.
197
ëÔËÌ-
ÌÓÈ
ÏÓÁ„
ëËÏÔ‡ÚË˜. è‡‡ÒËÏ-
198
óÂÂÔÌÓ- ëÔËÌÌÓ- ÌÂ‚Ì‡fl Ô‡ÚË˜.
ÏÓÁ„Ó‚˚Â ÏÓÁ„Ó‚˚Â ÒËÒÚÂÏ‡ ÌÂ‚Ì‡fl
ÌÂ‚˚ ÌÂ‚˚ ÒËÒËÚÂÏ‡
ëÓÏ‡ÚË˜. ÇÂ„ÂÚ‡ÚË‚-
ÌÂ‚Ì‡fl Ì‡fl
ÒËÒÚÂÏ‡ ÌÂ‚Ì‡fl
ÒËÒÚÂÏ‡
ëÓÏ‡ÚË˜.
ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡
êÂˆÂÔ- ùÙÙÂÍ-
ÚÓ˚ ÚÓ˚
êËÒ. 4.1 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚

è‡‡ÒËÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Ó„‡ÌËÁÏ ‚ ‡ÒÒÎ‡·-

ÎÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ. ùÚÓ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁÏÛ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸
Ò‚ÓË ÒËÎ˚. éÌ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ë Ì‡ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â Ó„‡Ì˚, ‚˚Á˚‚‡fl ˝ÙÙÂÍÚ,
ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚È ˝ÙÙÂÍÚ‡Ï ÒËÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, — ÒÌËÊÂÌËÂ
ÒÂ‰Â˜ÌÓ„Ó Ë ‰˚ı‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÚÏÓ‚, ÒÚËÏÛÎËÛÂÚ ‡·ÓÚÛ ÊÂÎÛ‰Í‡ Ë
ÍË¯Â˜ÌËÍ‡ Ë Ú. ‰.
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔËÂÏ˚ Ë ÚÂıÌËÍË,
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ‚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ËÎË ÏÂÌ¸¯ÂÈ ÏÂÂ ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ Ò‡Ï˚Â
‡ÁÌ˚Â ÙÛÌÍˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡. ùÚÓ ‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl Í ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ò‡ÏÓ-
Â„ÛÎflˆËË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ,
ÍÓÚÓ˚Â Ò˜ËÚ‡˛ÚÒfl ÔÓËÁ‚ÓÎ¸Ì˚ÏË Ë ‡‚ÚÓÌÓÏÌ˚ÏË.
ÇÂ„ÂÚ‡ÚË‚Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Â„ÛÎflˆË˛
˝ÍÁÓÍËÌÌ˚ı Ë ˝Ì‰ÓÍËÌÌ˚ı ÊÂÎÂÁ, ÍÓÚÓ˚Â, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, fl‚-
Îfl˛ÚÒfl ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ‡ÏË Â„ÛÎflˆËË. êÂ„ÛÎflˆË˛ ˝Ì‰ÓÍËÌÌ˚ı ÊÂÎÂÁ
‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ë „ËÔÓÙËÁ — „Î‡‚Ì‡fl ˝Ì‰ÓÍËÌ-
Ì‡fl ÊÂÎÂÁ‡. éÒÓ·Ó ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ‡·ÓÚÛ ˝Ì‰ÓÍËÌÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚, ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌÓÈ Ò Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ùÌ‰ÓÍËÌÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÒÂÏË ÌÂ·ÓÎ¸¯Ëı ÊÂÎÂÁ ÒÛÏ-
Ï‡Ì˚Ï ‚ÂÒÓÏ 150 „, ‡ÁÏÂ˘ÂÌÌ˚ı ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ˜‡ÒÚflı ÚÂÎ‡, ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏ˚ı Â„ÛÎflˆËË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡.
ôËÚÓ‚Ë‰Ì‡fl ÊÂÎÂÁ‡ (‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ‡ ÔÓ‰ „ÓÚ‡Ì¸˛) Ë„‡ÂÚ ‚‡Ê-
ÌÛ˛ ÓÎ¸ ‚ Ó·ÏÂÌÂ ‚Â˘ÂÒÚ‚, ‚ÎËflÂÚ Ì‡ Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ Ë ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. çÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì‡fl ÂÂ ‡·ÓÚ‡ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Û ‰ÂÚÂÈ ÍÂÚËÌËÁÏ,
Û ‚ÁÓÒÎ˚ı ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔË˜ËÌÓÈ ‡Ô‡ÚËË ËÎË ˜ÂÁÏÂÌÓÈ ÌÂ‚ÓÁÌÓÒÚË.
è‡‡˘ËÚÓ‚Ë‰Ì˚Â ÊÂÎÂÁ˚ (‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ˚ ÔÓ Ó·Â ÒÚÓÓÌ˚ ˘ËÚÓ-
‚Ë‰ÌÓÈ ÊÂÎÂÁ˚) Â„ÛÎËÛ˛Ú ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚ ÍÓ‚Ë Í‡Î¸ˆËfl, ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓ„Ó ‰Îfl ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ Ï˚¯ˆ Ë ÌÂ‚Ó‚.
èÓ‰ÊÂÎÛ‰Ó˜Ì‡fl ÊÂÎÂÁ‡ ‚˚‰ÂÎflÂÚ ÒÓÍ ‚Ó ‚ÂÏfl ÔË˘Â‚‡ÂÌËfl.
ó‡ÒÚ¸ ÚÍ‡ÌÂÈ ˝ÚÓÈ ÊÂÎÂÁ˚ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ËÌÒÛÎËÌ Ë „Î˛Í‡„ÓÌ. àÌÒÛ-
ÎËÌ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ì‡Í‡ÔÎË‚‡Ú¸ ‚ ÔÂ˜ÂÌË Ò‡ı‡, ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ËÈ ‚ ÍÓ‚¸
ÔÓÒÎÂ ÔÂÂ‚‡Ë‚‡ÌËfl ÔË˘Ë. ÉÎ˛Í‡„ÓÌ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊ-
ÌÓÏÛ ÔÓˆÂÒÒÛ. éÌ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰‡ÂÚ Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌ˚È ‚ ÔÂ˜ÂÌË Ò‡ı‡,
ÍÓÚÓ˚È, ÓÍËÒÎflflÒ¸ ÍËÒÎÓÓ‰ÓÏ ‚ Ï˚¯ˆ‡ı, Í‡Í ·˚ «Ò„Ó‡ÂÚ»,
Ó·‡ÁÛfl Ï˚¯Â˜ÌÛ˛ ˝ÌÂ„Ë˛. ëÚ‡¯Ì‡fl ·ÓÎÂÁÌ¸ — ‰Ë‡·ÂÚ — Ó·ÛÒÎÓ‚-
ÎÂÌ‡ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍÓÏ ËÌÒÛÎËÌ‡, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ËÁ·˚ÚÍÛ Ò‡ı‡‡ ‚ ÍÓ‚Ë,
ÒÔÓÒÓ·Ì˚Ï ‚˚Á‚‡Ú¸ ÎÂÚ‡Î¸Ì˚È ËÒıÓ‰. àÁ·˚ÚÓ˜Ì‡fl ÒÂÍÂˆËfl ËÌÒÛÎË-
Ì‡ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÛÒËÎÂÌÌ˚È ‚˚‚Ó‰ Ò‡ı‡‡ ËÁ ÍÓ‚Ë, ˜ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË
Í ÓˆÂÔÂÌÂÌË˛ Ë ÍÓÏÂ.
ç‡‰ÔÓ˜Â˜ÌËÍË (ÔËÎÂ„‡˛Ú Í ÔÓ˜Í‡Ï). Ç˚‡·‡Ú˚‚‡˛Ú Ú‡ÍËÂ
‚Â˘ÂÒÚ‚‡:
199
1. ÍÓÚËÍÓË‰˚ — „ÓÏÓÌ˚, Â„ÛÎËÛ˛˘ËÂ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÓ-

‰ÂÊ‡ÌËÂ Ì‡ÚËfl Ë Í‡ÎËfl ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÂ Û„-
ÎÂ‚Ó‰ÌÓÏÛ Ó·ÏÂÌÛ Ë ÒËÌÚÂÁÛ ·ÂÎÍÓ‚;
2. ‡‰ÂÌ‡ÎËÌ Ë ÌÓ‡‰ÂÌ‡ÎËÌ, Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â «„ÓÏÓÌ˚
ÒÚÂÒÒ‡».
Ä‰ÂÌ‡ÎËÌ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÔË Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ı,
ÚÂ·Û˛˘Ëı ÓÚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ·˚ÒÚÓÈ ÏÓ·ËÎËÁ‡ˆËË ‚ÒÂı Â„Ó ÒËÎ. éÌ ‚˚-
Á˚‚‡ÂÚ ‡Ò¯ËÂÌËÂ ÍÓ‚ÂÌÓÒÌ˚ı ÒÓÒÛ‰Ó‚ ÊÂÎÛ‰Í‡ Ë ÍË¯Â˜ÌËÍ‡
(ÔËÓÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ ÔË˘Â‚‡ÂÌËÂ).
çÓ‡‰ÂÌ‡ÎËÌ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌË˛ Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌÓ„Ó ‚ ÔÂ-
˜ÂÌË Ò‡ı‡‡, ÍÓ„‰‡ Ó„‡ÌËÁÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÏÌÓ„Ó ˝ÌÂ„ËË, ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ
‚ÓÁ·Û‰ËÏÓÒÚ¸ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚.
ÉËÔÓÙËÁ (‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ ‚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡). ü‚ÎflflÒ¸
„Î‡‚ÌÓÈ ÊÂÎÂÁÓÈ, ÓÌ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â „ÓÏÓÌ˚,
ÌÓ Ë Â„ÛÎËÛÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„Ëı ‰Û„Ëı ˝Ì‰ÓÍËÌÌ˚ı ÊÂÎÂÁ.
ÉËÔÓÙËÁ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓ ÓˆÂÌË‚‡ÂÚ Ë Â„ÛÎËÛÂÚ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
‡ÁÎË˜Ì˚ı „ÓÏÓÌÓ‚ ‚ ÍÓ‚Ë, ‡ÍÚË‚ËÁËÛÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˘ËÚÓ‚Ë‰-
ÌÓÈ ÊÂÎÂÁ˚, Ì‡‰ÔÓ˜Â˜ÌËÍÓ‚ Ë ÔÓÚÓ‚˚ı ÊÂÎÂÁ, ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÓÒÚ ÍÓÒÚÂÈ,
ÒÚËÏÛÎËÛÂÚ ‚˚‡·ÓÚÍÛ ÏÓÎÓÍ‡ Û Ï‡ÚÂË, ÛÒËÎË‚‡ÂÚ ‚Ò‡Ò˚‚‡ÌËÂ ‚Ó-
‰˚ ‚ ÔÓ˜Í‡ı, ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ ÍÓ‚flÌÓÂ ‰‡‚ÎÂÌËÂ.
åÓÊÌÓ ÎË ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ì‡¯Ëı ÒËÒÚÂÏ ÊËÁ-
ÌÂÓ·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl? ç‡ÔflÏÛ˛ ÌÂÎ¸Áfl, Ë·Ó ÓÌË ÛÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl Ì‡¯ËÏ
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ. ç‡¯Â ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ËÁ·‡‚ËÎÓ Ì‡Ò ÓÚ Ú‡ÍÓÈ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓÒÚË, ÌÓ ˝ÚÓ ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ‡fl Ì‡ÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÓÁ„‡, Ë Ï˚ ÏÓÊÂÏ
Ó·Û˜ËÚ¸Òfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚ÏÂ¯Ë‚‡Ú¸Òfl ‚ Â„Ó ‡·ÓÚÛ, Á‡ÌËÏ‡flÒ¸ Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ. é˜ÂÂ‰ÌÓÈ ¯‡„ Í ˝ÚÓÏÛ — ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‡·ÓÚ˚ ˆÂÌÚ-
‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, fl‚Îfl˛˘ÂÈÒfl ‰ËËÊÂÓÏ ‚ÒÂı ÔÓˆÂÒÒÓ‚
‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ.
4.1.3 ñÂÌÚ‡Î¸Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡
èÂËÙÂË˜ÂÒÍËÂ ˜‡ÒÚË ÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ

ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËÂ ˆÂÌÚÓ‚ ÔÂÂ‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË,
ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl Ë ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ. ÇÒÂ ˝ÚË ˆÂÌÚ˚ ÚÂÒÌÓ
Ò‚flÁ‡Ì˚ Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ fl‚Îfl-
˛ÚÒfl „ÓÎÓ‚ÌÓÈ Ë ÒÔËÌÌÓÈ ÏÓÁ„ (ËÒ.4. 1).
åÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚È ÓÚ‰ÂÎ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Ó„‡Ì,
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘ËÈ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ Â„ÛÎflˆË˛, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ ÔÓ‰ÓÎÊÂ-
200
ÌËÂ Ó‰‡ Ë ‡‰‡ÔÚ‡ˆË˛, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û ÔÓÁÌ‡‚‡Ú¸ ÓÍÛÊ‡˛-

˘ËÈ ÏË Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ‚ ÌÂÏ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
Ä‰‡ÔÚ‡ˆËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ Í ÍÓÌÍÂÚÌ˚Ï ÊËÁÌÂÌÌ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËflÏ Á‡‚ËÒËÚ
ÓÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÏÓÁ„‡ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ, ‚˚‰‚Ë„‡ÂÏ˚ı ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
ÒÂ‰ÓÈ. èË ˝ÚÓÏ, ‡‰‡ÔÚËÛflÒ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓ Ò‚ÓËÏ ÒÎÓÊÌ˚Ï ÏÓÁ„ÓÏ
ÒÔÓÒÓ·ÂÌ Á‡ÔÓÏËÌ‡Ú¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚È ÓÔ˚Ú, Â¯‡Ú¸ Á‡‰‡˜Ë Ë ÔÓ·ÎÂÏ˚,
ËÁÓ·ÂÚ‡Ú¸ ÓÛ‰Ëfl Ë ËÁÏÂÌflÚ¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË.
ÉÓÎÓ‚ÌÓÈ ÏÓÁ„. ê‡ÏÍË Ì‡¯Â„Ó ÔÓÒÓ·Ëfl ÌÂ ‰‡˛Ú ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË
‰‡ÊÂ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚÌÓ ÓÔËÒ‡Ú¸ ‡·ÓÚÛ ˝ÚÓ„Ó ÒÎÓÊÌÂÈ¯Â„Ó «‡ÔÔ‡‡Ú‡»,
ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ï˚ ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÏ ËÁÛ˜ËÚ¸ ÎËÚÂ‡ÚÛÛ, ÛÍ‡Á‡ÌÌÛ˛ ‚ ÍÓÌˆÂ
„Î‡‚˚, „‰Â ÔÓÔÛÎflÌÓ ËÁÎÓÊÂÌ˚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡·ÓÚ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡.
é‰Ì‡ÍÓ ÌÂÍÓÚÓ˚Â Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ‚˚Ò¯ÂÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ÎËfl˛˘ËÂ Ì‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡Ò-
ÒÏÓÚÂÚ¸. èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
·Û‰ÂÚ ‡ÒÒÏÓÚÂÌ ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ „Î‡‚Â.
ëÔËÌÌÓÈ ÏÓÁ„ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Ò‚flÁ¸ Ò ÔÂËÙÂË˜ÂÒÍÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏÓÈ, ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÙÛÌÍˆË˛ ÌÂ‚ÌÓ„Ó ˆÂÌÚ‡, ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Á‡
‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚Â ÂÙÎÂÍÒ˚. éÌ Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓ ÔÂÂ‰‡ÂÚ ÍÓÏ‡Ì‰˚ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚Ï Ï˚¯ˆ‡Ï ÔÓÒÎÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
èË ˝ÚÓÏ ÒÔËÌÌÓÈ ÏÓÁ„ ÍÓÏ‡Ì‰ÛÂÚ, «ÌÂ ÒÓ‚ÂÚÛflÒ¸» Ò „ÓÎÓ‚Ì˚Ï ÏÓÁ„ÓÏ.
4.2 ëÄåéêÖÉìãüñàü éêÉÄçàáåÄ
4.2.1 ëËÒÚÂÏ‡ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡
êÂ„ÛÎËÛ˛˘ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ — ÒÎÓÊÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚,

ÍÓÚÓ˚Â ÔËÌËÏ‡˛Ú, ÔÂÂ‡·‡Ú˚‚‡˛Ú ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ÂÂ
‰Îfl Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÍÎÂÚÓÍ, Ó„‡ÌÓ‚, ÙÛÌÍˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ Ë Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ. äË·ÂÌÂÚËÍË [36], „Ó‚Ófl
Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚˚‰ÂÎfl˛Ú ˜ÂÚ˚Â Â„ÛÎËÛ˛˘ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚
Ó„‡ÌËÁÏ‡ (ËÒ. 4. 2).
èÂ‚‡fl — ıËÏË˜ÂÒÍ‡fl ÌÂÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍ‡fl (ÒËÒÚÂÏ‡ ÍÓ‚Ë Ë ÎËÏ-
Ù˚). ÇÚÓ‡fl — ˝Ì‰ÓÍËÌÌ‡fl ËÎË ıËÏË˜ÂÒÍ‡fl ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍ‡fl. íÂÚ¸fl —
ÌÂÈÓ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚Ì‡fl Ë ˜ÂÚ‚ÂÚ‡fl — ‡ÌËÏ‡Î¸Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡.
êÂ„ÛÎËÛ˛˘ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚ÓÁÌËÍ‡ÎË
Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ˝Ú‡Ô‡ı ˝‚ÓÎ˛ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË ÔÓfl‚ÎÂÌËË ÌÓ‚˚ı
201
‡·Ó˜Ëı ÙÛÌÍˆËÈ. óÂÏ «ÏÓÎÓÊÂ» ÒËÒÚÂÏ‡, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÓ-

‚‡ÌÓ ÂÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ÍÓÓ˜Â ÔÂËÓ‰˚ ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ä ÔËÏÂÛ, ÔÂ‚‡fl
ÒËÒÚÂÏ‡ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓ Â„ÛÎËÛÂÚ ‚ÒÂ ÍÎÂÚÍË, ‚ÚÓ‡fl ÚÓÊÂ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ
Ì‡ ‚ÒÂ ÍÎÂÚÍË, ÌÓ ÂÂ ˝ÙÙÂÍÚ ‚ÂÒ¸Ï‡ ËÁÏÂÌ˜Ë‚ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË. íÂÚ¸fl
Â„ÛÎËÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÙÛÌÍˆËË ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚ Ë ÒÓÒÛ-
‰˚. óÂÚ‚ÂÚ‡fl ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÔÂÂ˜ÌÓ-ÔÓÎÓÒ‡ÚÓÈ ÏÛÒÍÛÎ‡ÚÛÓÈ.
êÂ„ÛÎËÛ˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÎÓÊÌÛ˛
ÒÚÛÍÚÛÛ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËı ˝Ú‡ÊÂÈ Ò ‚ÂÚËÍ‡Î¸Ì˚ÏË Ë „ÓËÁÓÌÚ‡Î¸-
Ì˚ÏË Ò‚flÁflÏË. äÎÂÚÍË ÌÓ‚˚ı Â„ÛÎËÛ˛˘Ëı ÒËÒÚÂÏ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ «ÒÚ‡˚ı», ÌÓ Ë Ò‡ÏË ÏÓ„ÛÚ Â„ÛÎËÓ-
‚‡Ú¸ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÓÚ‰ÂÎ˚ ÒÚ‡˚ı.
êËÒ 4.2 ëıÂÏ‡ Â„ÛÎflˆËË ÒËÒÚÂÏ Ó„‡ÌËÁÏ‡
202
ä‡Ê‰‡fl Â„ÛÎËÛ˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓË ˝ÙÙÂÍÚÓ˚, ‡ Ú‡ÍÊÂ

‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ˜ÂÂÁ ÒÚ‡˚Â ÒËÒÚÂÏ˚. ê‡·ÓÚ‡ Â„ÛÎËÛ˛˘Ëı ÒËÒÚÂÏ ı‡-
‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Ì‡‰ÂÊÌÓÒÚ¸˛, ÚÓ˜ÌÓÒÚ¸˛ Ë ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸˛. ä ÔËÏÂÛ,
Ì‡‰ÂÊÌÓÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Ì‡‰ÂÊÌÓÒÚ¸˛ Ë Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
‡·ÓÚ˚ ÍÎÂÚÓÍ (Ì‡ ‚ÒÂı ÛÓ‚Ìflı ËÏÂ˛ÚÒfl ÂÁÂ‚˚ ‚ ÍÎÂÚÍ‡ı, Ó„‡Ì‡ı
Ë ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ). ëÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂÏ ‰Û·ÎËÓ‚‡ÌËfl Â„ÛÎËÛ˛˘Ëı ÏÂı‡-
ÌËÁÏÓ‚ ÔË ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌËË Ó„‡ÌÓ‚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Â„ÂÌÂ‡ˆËfl, ‚ÓÒÒÚ‡-
ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó ˜ËÒÎ‡ ÍÎÂÚÓÍ.
4.2.2 ÉÓÏÂÓÒÚ‡Á — ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡
ç‡¯ Ó„‡ÌËÁÏ, Í‡Í ÒËÒÚÂÏ‡, ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓ-

ÒÚÓflÌÒÚ‚‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı ÔÂÂÏÂÌÌ˚ı (ÚÂÏÔÂ‡ÚÛ˚, ‰‡‚ÎÂÌËfl ÍÓ-
‚Ë, ÂÂ ÒÓÒÚ‡‚‡ Ë Ú. ‰.). ùÚ‡ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl Ò ˆÂÎ¸˛
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ÂÊËÏ‡ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚.
ì˜‡ÒÚ‚Û˛Ú ‚ ˝ÚÓÈ ‡·ÓÚÂ ‚ÒÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl, ÌÓ ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ‡ ‡·ÓÚ‡ „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ‡. éÌ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÒË„Ì‡Î˚, ‚ÓÁ-
·ÛÊ‰‡˛˘ËÂ Û˜‡ÒÚÍË ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÔflÏÓÈ
ÍÓÌÚÓÎ¸ Ì‡‰ ˝Ì‰ÓÍËÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ. ÉËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 5 %
Ï‡ÒÒ˚ ÏÓÁ„‡, ÌÓ Á‡‡ÌÂÂ «ÁÌ‡ÂÚ», Í‡ÍËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú Û Ó-
„‡ÌËÁÏ‡ ÔË ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÏ ÒÛÚÓ˜ÌÓÏ ÂÊËÏÂ ÊËÁÌË. éÌ ÔË‚Ó‰ËÚ
˝Ì‰ÓÍËÌÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, Í‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ Ï˚ ÔÓÒ˚Ô‡ÂÏÒfl, Ë
ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚ ‚ÒÂ ÙÛÌÍˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡. àÒÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÔÓÌ-
Ú‡ÌÌ˚Â ‰˚ı‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ‰‚ËÊÂÌËfl, Â„ÛÎflˆËfl ÍÓ‚flÌÓ„Ó ‰‡‚ÎÂÌËfl Ë
ËÚÏ˚ ÒÂ‰ˆ‡, Â„ÛÎËÛÂÏ˚Â ÔÓ‰ÓÎ„Ó‚‡Ú˚Ï ÏÓÁ„ÓÏ.
ëÚ‡ÎÓ ·˚Ú¸, ÔË ‚ÌÂ¯ÌÂÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ Â„ÛÎflˆË˛ Ó„‡-
ÌËÁÏ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ‡·ÓÚ˚ ˝ÚËı ÒÚÛÍÚÛ,
Ë ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸, — „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚ ÔËÓ‰˚, ‚ÂÓflÚÌÓ, ÌÂ ÒÍÎÓÌÂÌ Í ‡Á‚ËÚË˛ Ë ÎË¯¸
‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ÔÓ·ÛÊ‰‡˛Ú Â„Ó ËÁÏÂÌflÚÒfl. í‡Í ‚ÒÂ ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌÂÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ˜ËÒÎÛ
„ÓÏÂÓÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍËı. é‰Ì‡ÍÓ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ „ÓÏÂÓÒÚ‡Á ÔÂÂÒÚÛÔËÎ „‡ÌËˆ˚
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ë ÒÚ‡Î ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË [26].
ç. ç. åÓËÒÂÂ‚ ÔË‚Ó‰ËÚ ÔËÏÂ˚, ˜ÚÓ ‰‡ÊÂ ÊË‚ÓÚÌ˚Â, ‚Â‰Û˘ËÂ
ÒÚ‡‰Ì˚È Ó·‡Á ÊËÁÌË, ‚ÒÚÛÔ‡fl ‚ ÍÓÓÔÂ‡ˆËË (ÒÚ‡‰Ó) «‚ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ
ÒÚÂÔÂÌË «ÊÂÚ‚Û˛Ú» ˜‡ÒÚ¸˛ Ò‚ÓËı ËÌÚÂÂÒÓ‚, ˜‡ÒÚ¸˛ Ò‚ÓÂÈ Ò‡ÏÓ-
ÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË... ‚ ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı Ú‡ÍÓ„Ó Ó‰‡ ÒÚ‡ÎÍË-
‚‡˛ÚÒfl ...ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚˚Â ÚÂÌ‰ÂÌˆËË Í ÒÓı‡ÌÂÌË˛ „ÓÏÂÓÒÚ‡Á‡ ÒÚ‡‰‡
Ë „ÓÏÂÓÒÚ‡ÁËÒ‡ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÓÒÓ·ÂÈ» [25].
203
óÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í Ë ÒÚ‡‰ÌÓÂ ÊË‚ÓÚÌÓÂ, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚È Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒ-

ÚflÏ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚, ÏÂı‡ÌËÁÏÛ ‡Á‚ËÚËfl ÊËÁÌË ‚ÒÚÛÔ‡fl
‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚Â Ò‚flÁË, Ú‡ÍËÂ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÌÓ‚˚È Ó„‡ÌËÁÏ ËÏÂ˛˘ËÈ
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ˆÂÎË Ò‚ÓÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚È „ÓÏÂÓÒÚ‡ÁËÒ, ÍÓÚÓ˚È ÓÌ ÒÚÂ-
ÏËÚÒfl ÒÓı‡ÌËÚ¸ ‚ÒÂÏË ËÏÂ˛˘ËÏËÒfl Û ÌÂ„Ó ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË. é‰Ì‡ÍÓ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ‚ ÓÚÎË˜ËË ÓÚ ÊË‚ÓÚÌÓ„Ó, ‚ÂÓflÚÌÓ, ‚ ÒËÎÛ Í‡ÍËı-ÚÓ ‰ÂÙÓ-
Ï‡ˆËÈ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÏÂÊ‰Û Ó·˘ËÏ Ë ˜‡ÒÚÌ˚Ï Â¯‡ÂÚ
ÌÂ ‚ ÔÓÎ¸ÁÛ ·Û‰Û˘Â„Ó. ëÚÂÏÎÂÌËÂ Í „ÓÏÂÓÒÚ‡ÁÛ ·ËÓÒËÒÚÂÏ˚ (ËÎË
ÒÓÒÚÓflÌËfl Á‰ÓÓ‚¸fl) ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‚ËıÂ‚˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË
ÔËÓ‰ÌÓ„Ó Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡ (ÓÌË ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ Â‰ËÌÒÚ‚Ó
Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÓfl‰Í‡ Ë ı‡ÓÒ‡). ùÚË ‚ËıÂ‚˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ ÒÓ‚Â-
ÏÂÌÌÓÈ Ì‡ÛÍÂ ÓÔËÒ˚‚‡˛ÚÒfl ÌÂÎËÌÂÈÌ˚ÏË ÏÓ‰ÂÎflÏË Ë Û‡‚ÌÂÌËflÏË,
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÏË ÔÓÌflÚ¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡.
4.2.3. ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó˘Û˘ÂÌËfl Ë ‚ÓÒÔËflÚËfl
é˘Û˘ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚ ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó

ÏË‡, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ ÔË ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ ÂˆÂÔÚÓ
(ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌ˚È «‰‡Ú˜ËÍ» Ì‡ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚË ËÎË ‚ÌÛÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡).
ÇÓÒÔËflÚËÂ — ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚, ÒËÚÛ‡ˆËÈ Ë
ÒÓ·˚ÚËÈ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ ‚ „ÓÎÓ‚ÌÓÏ ÏÓÁ„Â ÔË ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ËË ÙËÁË˜ÂÒÍËı ‡Á‰‡ÊËÚÂÎÂÈ Ì‡ ÂˆÂÔÚÓ˚.
ÇÓÒÔËflÚËÂ ‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ò Ó˘Û˘ÂÌËÂÏ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÓËÂÌÚËÓ‚ÍÛ ‚ ÓÍÛÊ‡˛-
˘ÂÏ ÏËÂ. ÅÛ‰Û˜Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ˝Ú‡ÔÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ÓÒÔËflÚËÂ Ò‚flÁ‡-
ÌÓ Ò Ï˚¯ÎÂÌËÂÏ, Ô‡ÏflÚ¸˛, ‚ÌËÏ‡ÌËÂÏ, Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚÒfl ÏÓÚË‚‡ˆËÂÈ Ë
ËÏÂÂÚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ÓÍ‡ÒÍÛ.
Ç Ó„‡ÌËÁÏÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë Â‡ÍˆË˛ Ì‡ ÌÂÂ ‚˚ÔÓÎ-
Ìfl˛Ú: ÒÂÌÒÓÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ (Ó„‡Ì˚ ˜Û‚ÒÚ‚), ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡
(˝ÙÙÂÍÚÓÌ˚Â Ó„‡Ì˚), ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÂÂ‰‡˜Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÏÂÊ‰Û ÂˆÂÔ-
ÚÓÓÏ Ë ˝ÙÙÂÍÚÓÓÏ. ëÓ‚ÏÂÒÚÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ ˝ÚËı ÒËÒÚÂÏ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ËÚ¸, ËÁÓ·‡ÁË‚ „‡ÙË˜ÂÒÍË (ËÒ. 4.3) ÔÓˆÂÒÒ ÔÓıÓÊ‰ÂÌËfl
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÔË Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ.
1. êÂˆÂÔÚÓ˚
é· ËÁÏÂÌÂÌËflı ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÌÙÓÏËÛ˛Ú
‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÔflÚ¸ ‚Ë‰Ó‚ Ó˘Û˘ÂÌËÈ. ùÚÓ ÓÒflÁ‡ÌËÂ, ‚ÍÛÒ, Ó·ÓÌflÌËÂ, ÒÎÛı
Ë ÁÂÌËÂ. ÑÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂ ÏÂÌÂÂ ˜ÂÚ˚Âı ËÏÂÂÚÒfl ‚ ÍÓÊÂ. ÇÌÛÚË
Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÂˆÂÔÚÓ˚ Á‡ÎÓÊÂÌ˚ ‚ Ï˚¯ˆ‡ı, ÒÚÂÌÍ‡ı ÒÓÒÛ‰Ó‚ Ë fl‰Â
204
Ó„‡ÌÓ‚ („‰Â ÓÌË «ÒÌËÏ‡˛Ú ÔÓÍ‡Á‡ÌËfl» ÒÚÂÔÂÌË Ì‡ÚflÊÂÌËfl ÚÍ‡ÌÂÈ).

éÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ ÒÂ‰Ë ‰Û„Ëı ‚Ë‰Ó‚ ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍÓÈ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Á‡ÌËÏ‡ÂÚ Ó„‡Ì ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl (Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ó„‡ÌËÁÏ ÔËÌflÚ¸ Ô‡‚ËÎ¸-
ÌÛ˛ ÔÓÁÛ). éÌ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ ÛıÂ ‚ ÚÂÒÌÓÏ ÒÓÒÂ‰ÒÚ‚Â Ò Ó-
„‡Ì‡ÏË ÒÎÛı‡.
êËÒ. 4.3. èÓˆÂÒÒ ÔÓıÓÊ‰ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÓÚ ÂˆÂÔÚÓ‡ ‰Ó ˝ÙÙÂÍÚÓ‡
ìÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓ„Ó Ó˘Û˘ÂÌËÈ Ë Ó„‡ÌËÁÏ

ÒÌ‡·ÊÂÌ ÒÎÓÊÌ˚ÏË ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÏË ÔÓÒÚÓflÌÌÓÂ
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Â„Ó Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚ ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ.
êÂˆÂÔÚÓ˚ ÌÂ ÒÓ·‡Ì˚ ‚ ‚Ë‰Â ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‚ ÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËË ‚ÌÛÚÂÌÌËı ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ı ‡ÔÔ‡‡ÚÓ‚ ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸
ÎË¯¸ Í‡Í Ó ‚Ë‰‡ı ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl:
• ÍÓÊÌÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó (Ó˘Û˘ÂÌËÂ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ ÔË ÔflÏÓÏ
ÍÓÌÚ‡ÍÚÂ);
• ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó (Ó˘Û˘ÂÌËÂ, ÔÓÎÛ˜‡ÂÏÓÂ ÓÚ ÂˆÂÔÚÓÓ‚,
‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚ı ‚ Ï˚¯ˆ‡ı Ë ÒÛÒÚ‡‚‡ı);
• ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÓÒ‚Â‰ÓÏÎfl˛˘ÂÂ Ì‡Ò Ó ÔÓÎÓÊÂÌËË ÚÂÎ‡
‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â;
• ıËÏË˜ÂÒÍÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ÂÂ ‚ÍÛÒ Ë Ó·ÓÌflÌËÂ, ËÌÙÓ-
ÏËÛ˛˘ÂÂ Ó ÒÚÛÍÚÛÌ˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflı ÏÓÎÂÍÛÎ, ‡ÒÚ‚ÓÂÌ-
Ì˚ı ‚ ÒÎ˛ÌÂ ËÎË ‚Á‚Â¯ÂÌÌ˚ı ‚ ‚ÓÁ‰ÛıÂ;
• ÒÎÛı, Ú. Â. ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ‚ÓÒÔËflÚË˛ Á‚ÛÍÓ‚˚ı ‚ÓÎÌ, Ò‚flÁ‡Ì-
Ì˚ı Ò ÍÓÎÂ·‡ÌËflÏË ÏÓÎÂÍÛÎ ‚ÓÁ‰Ûı‡;
• ÁÂÌËÂ, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂÏ Ò‚ÂÚÓ‚˚ı ‚ÓÎÌ ÔÛÚÂÏ
ÔÓ„ÎÓ˘ÂÌËfl «Í‚‡ÌÚÓ‚ ˝ÌÂ„ËË», Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚ı ÙÓÚÓÌ‡ÏË.
é„ÓÏÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÏÂ˛Ú ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛˘ËÂ «ÔË·Ó˚» Ì‡¯Â-
„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡. ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ˜ÂÂÁ ÌËı ‚ÌÂ¯ÌËÈ ÏË ‚ÎËflÂÚ Ì‡
ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛ ÌÂ‚ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ, ËÁÏÂÌflfl ‡·ÓÚÛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚.
ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ‚ÒÂ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó ÔÒËıËÍË Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ÔËıÓ‰fl˘ËÏË
205
˜ÂÂÁ Ó„‡Ì˚ ˜Û‚ÒÚ‚ ÒË„Ì‡Î‡ÏË ËÁ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡ Ë ËÁ „ÎÛ·ËÌ Ó-

„‡ÌËÁÏ‡. é‰Ì‡ÍÓ, ‚ ÒËÎÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÂˆÂÔÚÓ˚ ËÏÂ˛Ú ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
ÙËÍÒËÓ‚‡Ú¸ Ë ÔÂÂ‰‡‚‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ Ò‚ÓËÏË
ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚Ì˚ÏË ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ÏË Ó„‡-
ÌË˜ÂÌÌÓ.
2. çÂ‚Ì˚Â (ÒÂÌÒÓÌ˚Â) ‚ÓÎÓÍÌ‡ ÒÎÛÊ‡Ú ‰Îfl ÔÂÂ‰‡˜Ë ÌÂ‚-
Ì˚ı ËÏÔÛÎ¸ÒÓ‚ ÒÓ ÒÍÓÓÒÚ¸˛ ‰Ó 120 Ï/Ò ‚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛˘ËÈ ˆÂÌÚ,
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚È Á‡ ‰‡ÌÌ˚È ‚Ë‰ Ó˘Û˘ÂÌËÈ. ùÚË ˆÂÌÚ˚ Ì‡ıÓ‰flÚÒfl
‚ ÍÓÂ ÏÓÁ„‡. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ÂÏfl ÍÓ‡ ‡ÍÚË‚ËÁËÛÂÚÒfl ‰Îfl ‚ÓÒÔËflÚËfl ÔÓ
ÍÓÏ‡Ì‰Â ÂÚËÍÛÎflÌÓÈ ÙÓÏ‡ˆËË.
3. êÂÚËÍÛÎflÌ‡fl ÙÓÏ‡ˆËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒËÒÚÂÏÛ, ÍÓ-
ÚÓ‡fl ÓˆÂÌË‚‡ÂÚ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÒË„Ì‡ÎÓ‚, ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘Ëı ÓÚ Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚
Ë ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‡ÍÚË‚ËÁËÓ‚‡Ú¸ ÍÓÛ ÏÓÁ„‡. éÌ‡ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÙÛÌÍˆË˛
ÙËÎ¸Ú‡.
4. í‡Î‡ÏÛÒ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÙÛÌÍˆË˛ ÙËÎ¸Ú‡ˆËË Ë ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡-
ˆËË ÒË„Ì‡ÎÓ‚ ÓÚ ÂˆÂÔÚÓÓ‚ Ë ‡ÒÒ˚ÎÍË Ëı ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ó·Î‡Ò-
ÚË ÍÓ˚ ÏÓÁ„‡. éÌ ÊÂ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÂÌÒÓÏÓÚÓÌ˚Â Ò‚flÁË, Ì‡Ô‡‚Îflfl
‚ ÁÓÌ˚ ÍÓ˚ ÒË„Ì‡Î˚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl (Ì‡ÔËÏÂ, ıÓ‰¸·‡).
í‡Î‡ÏÛÒ ‰ÂÎ‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÍÓÌÚÓÎ¸ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ‰‚ËÊÂÌËÈ ÒÓ
ÒÚÓÓÌ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
5. äÓ‡ ÏÓÁ„‡. Ç ÍÓÛ ÏÓÁ„‡ ÔÓÒÚÛÔ‡˛Ú ÒÂÌÒÓÌ˚Â ÒË„Ì‡Î˚
ÔÓÒÎÂ «ÔÂÂÍÎ˛˜ÂÌËfl» ‚ Ú‡Î‡ÏÛÒÂ. àÁ ÌÂÂ ‚˚ıÓ‰flÚ ÏÓÚÓÌ˚Â (‰‚Ë„‡-
ÚÂÎ¸Ì˚Â) ‚ÓÎÓÍÌ‡, Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ËÂÒfl ‚ ÒÔËÌÌÓÈ ÏÓÁ„.
Ç ÍÓÂ ‚˚‰ÂÎfl˛Ú ÒÂÌÒÓÌ˚Â, ÏÓÚÓÌ˚Â Ë ‡ÒÒÓˆË‡ÚË‚Ì˚Â ÁÓÌ˚.
ëÂÌÒÓÌ˚Â ÁÓÌ˚ ÔÓÎÛ˜‡˛Ú ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÓÚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÂˆÂÔ-
ÚÓÓ‚, ‡ ÏÓÚÓÌ˚Â ÔÓÒ˚Î‡˛Ú ÍÓÏ‡Ì‰˚, ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ ‰‚ËÊÂÌËÂÏ.
ÄÒÒÓˆË‡ÚË‚Ì˚Â ÁÓÌ˚ ÎË¯ÂÌ˚ fl‚ÌÓÈ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË. éÌË ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚ Á‡ Ó·˙Â‰ËÌÂÌËÂ Ë ÔÂÂ‡·ÓÚÍÛ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ. éÌË ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÓÒÌÓ‚Û Ô‡ÏflÚË, Ó·Û˜ÂÌËfl, Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë Â˜Ë.
6. ëÔËÌÌÓÈ ÏÓÁ„ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÙÛÌÍˆË˛ ÌÂ‚ÌÓ„Ó ˆÂÌÚ‡, ÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÂÌÌÓ„Ó Á‡ ‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚Â ÂÙÎÂÍÒ˚. éÌ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓ ÔÂÂ‰‡‚‡Ú¸
ÍÓÏ‡Ì‰˚ Ï˚¯ˆ‡Ï ÔÓÒÎÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
ùÚËÏ ÓÌ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Á‡˘ËÚÌÛ˛ Â‡ÍˆË˛ Ó„‡ÌËÁÏ‡ (Ì‡ÔËÏÂ, ÔË
ÓÊÓ„Â ËÎË ÛÍÓÎÂ). í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔÓÎÛ˜Ë‚ ÍÓÏ‡Ì‰Û ÔÓ ÌÂ‚Ì˚Ï ‚Ó-
ÎÓÍÌ‡Ï ËÁ ÍÓ˚ ÏÓÁ„‡, ÓÌ ˜ÂÂÁ ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Â Ó„‡Ì˚ ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ Ó„‡ÌËÁÏ‡ (˝ÙÙÂÍÚÓ˚).
7. ùÙÙÂÍÚÓ˚. ùÙÙÂÍÚÓ˚, Û˜‡ÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ Â‡ÍˆËflı Ó„‡-
ÌËÁÏ‡ Ì‡ ‚ÓÁÌËÍ¯ËÂ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‚Ë‰Â Ï˚¯ˆ Ë ÊÂÎÂÁ.
å˚¯ˆ˚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ ÒÚÛÍÚÛÓÈ Ë ÙÛÌÍˆËflÏË ÔÓ‰‡Á‰Â-
Îfl˛ÚÒfl Ì‡ „Î‡‰ÍËÂ Ë ÔÓÔÂÂ˜ÌÓ-ÔÓÎÓÒ‡Ú˚Â.
206
ÉÎ‡‰Í‡fl ÏÛÒÍÛÎ‡ÚÛ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÏÂ‰ÎÂÌÌÓ ÒÓÍ‡˘‡˛˘ËıÒfl

Ï˚¯Â˜Ì˚ı ÍÎÂÚÓÍ ‚ ÒÚÂÌÍ‡ı ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚. éÌ‡ ÚÂÒÌÓ Ò‚flÁ‡Ì‡
Ò ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÊËÁÌ¸˛ Ó„‡ÌËÁÏ‡. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˝ÚËı Ï˚¯ˆ Â„ÛÎË-
ÛÂÚÒfl ‰‚ÛÏfl ÓÚ‰ÂÎ‡ÏË ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ — ÒËÏÔ‡ÚË-
˜ÂÒÍÓÈ Ë Ô‡‡ÒËÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ.
èÓÔÂÂ˜ÌÓ-ÔÓÎÓÒ‡Ú‡fl ÏÛÒÍÛÎ‡ÚÛ‡ — ˝ÚÓ ÒÓÚÌË ‚ÓÎÓÍÓÌ, ËÁ ÍÓ-
ÚÓ˚ı ÒÓÒÚÓflÚ ÒÍÂÎÂÚÌ˚Â Ï˚¯ˆ˚. ùÚË Ï˚¯ˆ˚ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚ Á‡ ‰‚Ë-
ÊÂÌËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ˜‡ÒÚÂÈ ÚÂÎ‡. ìÔ‡‚Îfl˛Ú ÏÛÒÍÛÎ‡ÚÛÓÈ ËÏÔÛÎ¸Ò˚,
ÔËıÓ‰fl˘ËÂ ÔÓ ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÌÂ‚Ì˚Ï ‚ÓÎÓÍÌ‡Ï. èÓÔÂÂ˜ÌÓ-ÔÓÎÓ-
Ò‡Ú˚Â Ï˚¯ˆ˚ ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË: ËÌËˆË‡ÚÓÓ‚ ‰‚ËÊÂ-
ÌËfl, ‡ÌÚ‡„ÓÌËÒÚÓ‚, ÒËÌÂ„ËÒÚÓ‚ Ë ÙËÍÒ‡ÚÓÓ‚ ËÎË ÊÂ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú
ÔÓÚË‚ ÒËÎ˚ ÚflÊÂÒÚË.
8. ÜÂÎÂÁ˚ — ˝ÚÓ Ó„‡Ì˚, ‚˚‡·‡Ú˚‚‡˛˘ËÂ Ë ‚˚‰ÂÎfl˛˘ËÂ
‚Â˘ÂÒÚ‚‡, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ‰Îfl Ó„‡ÌËÁÏ‡.
Ç Ó„‡ÌËÁÏÂ ËÏÂ˛ÚÒfl ÊÂÎÂÁ˚ ‰‚Ûı ÚËÔÓ‚:
• ˝ÍÁÓÍËÌÌ˚Â — ‚˚‡·‡Ú˚‚‡˛Ú ÒÂÍÂÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â ‚˚‚Ó‰flÚÒfl
‚Ó ‚ÌÂ¯Ì˛˛ ÒÂ‰Û ËÎË ÒÓÓ·˘‡˛˘ËÂÒfl Ò ÌÂÈ ÔÓÎÓÒÚË. èËÏÂ-
ÓÏ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ — ÒÎ˛ÌÌ˚Â, ÒÎÂÁÌ˚Â, ÊÂÎÛ‰Ó˜Ì˚Â;
• ˝Ì‰ÓÍËÌÌ˚Â ÊÂÎÂÁ˚ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡˛Ú „ÓÏÓÌ˚, ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ËÂ
‚ Á‡ÏÍÌÛÚÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÍÓ‚ÓÓ·‡˘ÂÌËfl Ë ÔÂÂÌÓÒflÚÒfl Ò ÚÓÍÓÏ
ÍÓ‚Ë Í Ó„‡Ì‡Ï.
èË ˝ÚÓÏ Â¯‡˛ÚÒfl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ Á‡‰‡˜Ë: ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÏÓÚË-
‚‡ˆËfl, ÏÂÌflÂÚÒfl Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
á‡ÏÂÚËÏ, ˜ÚÓ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˝ÙÙÂÍÚÓÓ‚ (Ï˚¯ˆ Ë ÊÂÎÂÁ), ‚ÌÂ¯ÌÂ
‚˚‡Ê‡ÂÏÓÂ ‚ ÙÓÏÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‚ÓÒÔËflÚËÂÏ.
ÇÓÒÔËflÚËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ‚‡ÊÌ˚Ï ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ Ó·˙flÒÌÂÌËfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl.
ùÚÓ ‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ Ó‰ËÌ ËÁ ‚˚‚Ó‰Ó‚, ‚‡ÊÌ˚ı ‰Îfl Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡: ËÁÏÂÌflfl ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÏÓÊÌÓ ÏÂ-
ÌflÚ¸ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÒÔËflÚËfl
1. ÇÓÒÔËflÚËÂ ËÏÂÂÚ ÚË ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ — ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚ¸, „ÎÓ·‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÔÓÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸.
‡) àÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÌÂ ‚ÒÂ ÒÓ-
Ó·˘ÂÌËfl Ì‡¯Ëı Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚ ÔÓıÓ‰flÚ ‚ ÏÓÁ„.
·) ÉÎÓ·‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ï˚ ‚ÓÒ-
ÔËÌËÏ‡ÂÏ ˜ÚÓ-ÎË·Ó Í‡Í ˆÂÎÓÂ, ‡ ÌÂ ÒÛÏÏÛ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚.
207
ä ÔËÏÂÛ, ‰‚Â ‡‚Ì˚Â ÔflÏ˚Â ÎËÌËË, ‚ÍÎ˛˜ÂÌÌ˚Â ‚ ‡ÁÌÓÂ

ˆÂÎÓÂ, Í‡ÊÛÚÒfl ÌÂ‡‚Ì˚ÏË («‡» ·ÓÎ¸¯Â «·»). ç‡ Ò‡ÏÓÏ ÊÂ ‰ÂÎÂ ÓÌË
‡‚Ì˚.
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı ‚Â˘ÂÈ Î˛‰Ë ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛ÚÒfl

ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ. ùÚÓ ÔÂÍ‡ÒÌÓ Û˜ËÚ˚‚‡˛Ú ÊÂÌ˘ËÌ˚, ‚˚·Ë‡fl Ò Û˜ÂÚÓÏ
‡ÁÏÂÓ‚ Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÙË„Û˚ ˜ÂÌÛ˛ ËÎË ·ÂÎÛ˛ Ó‰ÂÊ‰Û.
‚) èÓÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl. Ç ÓÒÌÓ‚Â ˝ÚÓ„Ó ÎÂÊËÚ ÔË-
ÔËÒ˚‚‡ÌËÂ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏÓÏÛ Ó·˙ÂÍÚÛ Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ì‡¯Â„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl.
(ä ÔËÏÂÛ, Ì‡˜‡Î¸ÌËÍ‡ Ï˚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ ÔÓ-ËÌÓÏÛ, ÌÂÊÂÎË ‰Û-
„Ëı Î˛‰ÂÈ).
ùÚÓ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÔÓˆÂÒÒ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Î˛-
‰ÂÈ. ì˜ÂÚ ‰‡ÌÌÓ„Ó Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ‚ Ó·˘ÂÌËË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ, ‚ ÍÓÌÂ˜ÌÓÏ ËÚÓ„Â,
ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ Ó·ÎÂ„˜ËÚ¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÛÒÔÂı‡ ‚ ÊËÁÌË.
àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Û ‚ÁÓÒÎÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ÒËÎÛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔË˜ËÌ
‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ Í‡Ì‡ÎÓ‚ ‚ÓÒÔËflÚËfl — ‚Ë-
ÁÛ‡Î¸ÌÓ„Ó, ‡Û‰Ë‡Î¸ÌÓ„Ó ÎË·Ó ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó. ùÚË Í‡Ì‡Î˚ ÓÔÂ‰Â-
Îfl˛Ú Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡Á‚ËÚ˚Â ‚Ë‰˚ Ô‡ÏflÚË.
èË·‡‚ËÏ Í ˝ÚÓÏÛ Ì‡ÎË˜ËÂ Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÎË˜ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡,
ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌË Ë ‚ÓÒÔËflÚËfl ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÑÓ Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó ‚ÂÏÂÌË Ï˚ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Â˜Ë
ÔÓÌËÏ‡ÎË Í‡Í ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÛ˛ ‚ ÍÓÂ ÏÓÁ„‡ Á‚ÛÍÓ‚Û˛ ˜‡ÒÚÓÚÛ. ä‡Í ÔÓ-
ËÒıÓ‰ËÚ ÔÓˆÂÒÒ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ?
èÂÂ‰ ÚÂÏ Í‡Í Ô‡ÚÌÂ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ä1 (ËÒ. 4.4) ÔÓËÁ-
ÌÂÒÂÚ ÒÎÓ‚Ó, Ì‡ÔËÏÂ «ÒÌÂ„», ‚ Â„Ó Ô‡‚ÓÏ ÔÓÎÛ¯‡ËË (ÂÒÎË ÓÌ
Ô‡‚¯‡) ÔÓfl‚ËÚÒfl ‡Ì‡ÎÓ„ Ä1 (ÎË·Ó ÓÌ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÌÂ„ Ïfl„ÍËÏ Ë
ÔÛ¯ËÒÚ˚Ï, ÎË·Ó ÊÂÒÚÍËÏ Ë ÍÓÎ˛˜ËÏ). ùÚÓÚ ‡Ì‡ÎÓ„ ÎÂ‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡-
ËÂÏ ÔÂÂ‚Ó‰ËÚÒfl ‚ ÁÌ‡ÍÓ‚Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ á1 — ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ÒÎÓ‚‡.
äÓÏÏÛÌËÍ‡ÚÓ ä2, ÔÓÎÛ˜‡fl ÓÚ ä1 ÒÎÓ‚ÂÒÌÛ˛ ÁÌ‡ÍÓ‚Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ á2
ÎÂ‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡ËÂÏ, ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ ÂÂ ‚ Ô‡‚ÓÏ ÔÓÎÛ¯‡ËË ‚ ‡Ì‡ÎÓ„ Ä2.
äÓÏÏÛÌËÍ‡ÚÓ ä2 ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÎÓ‚Ó «ÒÌÂ„» ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ
Ò‚ÓËÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó‰ÌÓÈ Ë ÚÓÈ ÊÂ ÁÌ‡ÍÓ‚ÓÈ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË Û ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚÓÓ‚ ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ‡ÁÌ˚Â ‡Ì‡ÎÓ„Ë, ÔËÌˆË-
ÔË‡Î¸ÌÓ ËÒÍÎ˛˜‡˛˘ËÂ ÔÓÎÌÓÂ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË.
208
êËÒ. 4.4. åÓ‰ÂÎ¸ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
ùÚËÏ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÌËÁÍ‡fl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÌËfl, Ë·Ó

Ó·˘ÂÌËÂ ÏÂÊ‰Û ÒÚÛ‰ÂÌÚÓÏ Ë ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÏ Ë‰ÂÚ Ì‡ ÁÌ‡ÍÓ‚ÓÏ ÛÓ‚-
ÌÂ, ˜ÚÓ „Ó‚ÓËÚ Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔÓˆÂÒÒ ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ˆËË. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔËÂÏ˚, ÚÂıÌËÍË,
ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚Ì˚Â ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË.
èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ÒËÒÚÂÏÂ Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÍÓÌÒÚ‡ÚË-
Ó‚‡Ú¸ Ù‡ÍÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â‡„ËÛÂÚ ÌÂ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ Ó˘Û˘‡ÂÚÒfl ÂˆÂÔ-
ÚÓ‡ÏË, ‡ Ì‡ ÚÓ, Í‡Í ˝ÚÓ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ‚ „ÓÎÓ‚ÌÓÏ ÏÓÁ„Â. à Â‡„ËÛÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ (Ò‡·‡Ú˚‚‡˛Ú Â„Ó ˝ÙÙÂÍÚÓ˚) Ì‡ ÚÛ Í‡ÚËÌÛ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Â-
ÏÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ‡fl Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÏÓ‰ÂÎ¸˛ (Í‡ÚÓÈ) ÏË‡.
4.2.4. îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË (Í‡Ú˚) ÏË‡
åÌÓ„ËÂ Ï˚ÒÎËÚÂÎË ÔÓ¯ÎÓ„Ó ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÎË ÏÌÂÌËÂ, ˜ÚÓ ÏÂÊ‰Û

Â‡Î¸Ì˚Ï ÏËÓÏ, ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ Ì‡Ò, Ë Ì‡¯ËÏ ÓÔ˚ÚÓÏ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÌÂÛÒÚ‡ÌËÏÓÂ ‡ÁÎË˜ËÂ.
ç‡¯Â Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÔÓ‰˜ËÌflflÒ¸ Á‡ÍÓÌ‡Ï ÎÓ„ËÍË, ‚Úfl„Ë‚‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl
‚ÒÂ Ó˘Û˘ÂÌËfl, ÒËÌÚÂÁËÛÂÚ Ëı, ÒÚÓËÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÏË, ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÓÚÎË˜‡˛˘ËÈÒfl ÓÚ Â‡Î¸ÌÓ„Ó, ÒÓÁ‰‡ÂÚ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÛ˛ ÏÓ‰ÂÎ¸
ÏË‡. ä‡Ê‰˚È ËÁ Ì‡Ò ÏÓ‰ÂÎËÛÂÚ ÌÂÍÓÚÓÛ˛ ÂÔÂÁÂÌÚ‡ˆË˛ ÏË‡,
‚ ÍÓÚÓÓÈ Ë ÊË‚ÂÚ. ùÚ‡ ÂÔÂÁÂÌÚ‡ˆËfl ÏË‡, ˝Ú‡ ÏÓ‰ÂÎ¸ Á‡‰‡ÂÚ Ì‡Ï
209
·Û‰Û˘ËÈ ÓÔ˚Ú ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ: ÚÓ, Í‡Í ËÏÂÌÌÓ Ï˚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ ˝ÚÓÚ

ÏË, Í‡ÍËÂ ˆÂÎË ÊËÁÌË ÒÚ‡‚ËÏ Ë Í‡ÍËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË ‚˚·Ë‡ÂÏ.
Ç ÒËÎÛ ÛÌËÍ‡Î¸ÌÓÒÚË ‡Á‚ËÚËfl Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏËÂ ÌÂÚ Ë
‰‚Ûı Î˛‰ÂÈ, ÏÓ‰ÂÎË ÍÓÚÓ˚ı ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ·˚ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÎË. åÓ‰ÂÎ¸, ÓËÂÌ-
ÚËÛ˛˘‡fl Ì‡Ò ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ, ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ Ì‡¯ÂÏ ÓÔ˚ÚÂ. ä‡Ê‰˚È,
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÊË‚ÂÚ ‚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ËÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË. ùÚÓ ÒÓÁ‰‡ÂÚ
ÒÂ¸ÂÁÌÂÈ¯ËÂ ÚÛ‰ÌÓÒÚË ‚Ó ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËË ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË, ˜ÚÓ Ë
ÔÓÒÎÛÊËÎÓ ÔË˜ËÌÓÈ ÏÌÓ„Ëı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ Í‡Í ÎË˜Ì˚ı, Ú‡Í Ë ÏÌÓ„Ëı
„ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ Ë Ì‡Ó‰Ó‚.
ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚˚‰ÂÎËÎË ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ „ÛÔÔ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ‚ ‚ÓÒÔËfl-
ÚËË Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÓÍ‡Á˚‚‡˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ
ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡. ä ÌËÏ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË: ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ó„‡ÌË-
˜ÂÌËfl, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â.
çÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl
ç‡¯Â ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ ÓÍÛÊÂÌÓ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÔÓÎflÏË: ÔÓÒÚ-

‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌ˚Ï, „‡‚ËÚ‡ˆËÓÌÌ˚Ï, ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚÌ˚Ï, ÍÓÎÂ-
·‡ÚÂÎ¸ÌÓ-‚‡˘‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï, „ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍËÏ Ë ÚÂÔÎÓ‚˚Ï. äÓÏÂ ÚÓ„Ó,
‚ Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒËÎ˚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ì‡ Ì‡¯ Ó„‡ÌËÁÏ.
ÑÎfl Ó˘Û˘ÂÌËfl ‚‡ÊÌ˚ı ‰Îfl ÊËÁÌË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (ËÌÙÓÏ‡ˆËË),
Ó„ÓÏÌÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ı «ÔË·ÓÓ‚» ‚ Ì‡¯ÂÏ ÚÂÎÂ ËÏÂ-
˛Ú ÓÚ‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ˝‚ÓÎ˛ˆËÂÈ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË, Ú. Â. ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂ
‚Òfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚‡ÊÌ‡fl ‰Îfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÒËÎÛ
ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ì‡¯Ë ‰‡Ú˜ËÍË Ì‡ÒÚÓÂÌ˚ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ô‡‡ÏÂÚ˚, ÓÌË
ËÏÂ˛Ú ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‡ÁÏÂ˚. ëÓ·Ë‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, ‚˚ıÓ‰fl-
˘Û˛ Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ Ì‡ÒÚÓÂÌÌ˚ı «‡ÌÚÂÌÌ», ÓÌË ÌÂ ÏÓ„ÛÚ. Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ÓÒÔËflÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡ ÒÛÊ‡˛ÚÒfl.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÏÌÓ„Ëı Á‡‰‡˜ ‚ Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË
ÔËÏÂÌflÂÚ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÔË·Ó˚ ËÎË ÊË‚ÓÚÌ˚ı Ë Ì‡ÒÂÍÓÏ˚ı
(ËÏÂ˛˘Ëı ‰Û„ÓÈ ‰Ë‡Ô‡ÁÓÌ ‚ÓÒÔËflÚËfl ÏË‡).
ÇÂÒ¸Ï‡ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÓ ÛÒÚÓÂÌÓ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÔËÍÓÒÌÓ-
‚ÂÌËfl, ‰‡‚ÎÂÌËfl, Ú. Â. ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÚÂÎÓ. Ç ‡ÁÌ˚ı
ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚflı ÚÂÎ‡ ÓÒÚÓÚ‡ ÓÒflÁ‡ÌËfl ‡ÁÎË˜Ì‡. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ÔËÍÓÒÌÓ-
‚ÂÌËÂ Í ÚÂÎÛ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÏÂÒÚ‡ı ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔÓ-
‡ÁÌÓÏÛ.
210
ëÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl
ä ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ó„‡ÌË˜ÂÌËflÏ ‚ÓÒÔËflÚËfl ÏÓÊ-

ÌÓ ÓÚÌÂÒÚË:
• ÔÒËıË˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Á‡˘ËÚ˚;
• ÙËÎ¸Ú˚ ‚ÓÒÔËflÚËfl, ı‡‡ÍÚÂÌ˚Â ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ˜ÎÂÌ‡
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔ˚, Á‡ÌËÏ‡˛˘Â„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰Â Ë ‚Î‡‰Â˛˘Â„Ó Ò‚ÓÂÓ·‡Á-
ÌÓÈ flÁ˚ÍÓ‚ÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ.
1. èÒËıË˜ÂÒÍ‡fl Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ˚ ÓÚ‡·ÓÚ‡Ì˚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÓÏ ‚ ıÓ‰Â ˝‚ÓÎ˛ˆËË.
èÒËıË˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡ — ‚ÓÊ‰ÂÌÌÓÂ, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ë ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ ‚ ÔÒËıËÍÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌ‡ ÒÎÛÊËÚ Í‡Í ·˚ „‡ÌËˆÂÈ
ÏÂÊ‰Û ÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Ï Ë ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Ï. íÓÚ‡Î¸Ì˚È ÔÓ˚‚ ˝ÚÓÈ Á‡-
˘ËÚ˚ — ·ÂÁÛÏËÂ. é‰Ì‡ÍÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ˜ÂÂÁ ˝ÚÓ «ÒËÚÓ» ÔÓıÓ‰ËÚ
ÔÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ Á‡ÍÓÌÛ ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÏÂÌÚ.
èÒËıË˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡ ÔÂÔflÚÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÒÂÏÛ ÚÓÏÛ ˜ÂÁÏÂÌÓÏÛ, Û„Ó-
Ê‡˛˘ÂÏÛ ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË, Á‰ÓÓ‚¸˛, ˜ÚÓ ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏ.
èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡, ÔÓ ÒÛÚË, fl‚ÎflÂÚÒfl Û‚ÂÚÍ‡ÏË ÌÂ-
ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ„Ó ÓÚ ‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÍËÚËÍË, ÏÛÍ ÒÓ‚ÂÒÚË Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡
‚ËÌ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÌÂÛ‰‡˜‡ÏË ÓÚ ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÒÎ‡·ÓÒÚË, ÓÚ ÔÂÂ-
ÊË‚‡ÌËÈ ÌÂ·Î‡„ÓÔËflÚÌÓÈ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡, ‡·ÓÚ‡fl Í‡Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÏÂÌflÚ¸ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÒÏ˚ÒÎ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë Ó·Ï‡Ì˚‚‡Ú¸ ÒÂ·fl,
‰ÂÎ‡fl, Í ÔËÏÂÛ, «ÒÎÂÔ˚Ï» ËÎË «„ÎÛıËÏ».
éÌ‡ ÒÔ‡Ò‡ÂÚ Ó„‡ÌËÁÏ ÓÚ ‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
ÔÓÚflÒÂÌËfl, ÌÓ ÏÓÊÂÚ Ë ÔËÍ˚‚‡Ú¸ ÔÓÒÚ˚‰Ì˚Â ‰ÂÎ‡ Ë ‡ÏÓ‡Î¸Ì˚Â
ÔÓÒÚÛÔÍË. ùÚË ‚Ë‰˚ Á‡˘ËÚ˚, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl, ÌÂÒÛÚ ËÌ‰Ë-
‚Ë‰Û‡Î¸ÌÛ˛ ÓÍ‡ÒÍÛ.
2. óÂÎÓ‚ÂÍ, Ì‡ıÓ‰flÒ¸ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ËÂ‡ıËË, ËÒÔÓ‚Â‰ÛÂÚ ‰Û„Û˛ ÏÓ‡Î¸, ÌÓÏ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÊËÁÌÂÌÌ˚Â
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, fl‚Îfl˛˘ËÂÒfl ÔËÁÏÓÈ, ˜ÂÂÁ ÍÓÚÓÛ˛ ÓÌ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ
ÏË. ùÚÓ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÙËÎ¸Ú. éÌ ÚËÔË˜ÂÌ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, „‰Â ÌÂ‡-
‚ÂÌÒÚ‚Ó Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ.
é·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÙËÎ¸ÚÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl flÁ˚ÍÓ‚‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÍÓÚÓ‡fl
ÔÓ‰˜‡Ò ÌÂ ÒÔÓÒÓ·Ì‡ ÔÂÂ‰‡Ú¸ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ ËÎË ‚ÓÒ-
ÔËÌËÏ‡ÂÏÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. àÎË, Í ÔËÏÂÛ, ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ-
‚Ó ÒËÌÓÌËÏÓ‚ ÎË¯‡ÂÚ ˜ÂÚÍÓÒÚË ÔÂÂ‰‡˜Ë Ï˚ÒÎË.
ëÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÙËÎ¸Ú˚ ˝ÚÓÈ „ÛÔÔ˚ Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚
‰Îfl ˜ÎÂÌÓ‚ Ó‰ÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ Ó·˘ÌÓÒÚË.
211
àÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl
àÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÒÔËflÚËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò:

• ÚÂÏfl ÔÓ„‡ÏÏ‡ÏË ÊËÁÌË, Â‡ÎËÁÛÂÏ˚ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ;
• ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛ ÓÚ‡ÊÂÌËfl ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰˚ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ.
èÓ„‡ÏÏ˚ ÊËÁÌË ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÒÔËflÚËfl ˜ÂÂÁ
ÒËÒÚÂÏÛ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ‰ÓÏËÌË-
Û˛˘ÂÈ „ÛÔÔ˚ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ („ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚), ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ‰Û„Ëı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÊËÁÌË.
ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸
„‡ÙË˜ÂÒÍË (ËÒ. 4.5).
êËÒ. 4.5. èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓıÓÊ‰ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË ˜ÂÂÁ ·ËÓÎÓ-

„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÙËÎ¸Ú˚ ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ‡
çÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÙËÎ¸Ú˚ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË

ÒËÒÚÂÏ˚ ÂˆÂÔÚÓÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: ÁÂÌËfl, ÒÎÛı‡, ÓÒflÁ‡ÌËfl, Ó·ÓÌflÌËfl,
‚ÍÛÒ‡. ùÚ‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ÏÓÊÂÚ ÔËÌËÏ‡Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, ÍÓÚÓ‡fl
ÔÓıÓ‰ËÚ ˜ÂÂÁ «‡ÌÚÂÌÌ˚» ÂˆÂÔÚÓÓ‚. àÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â ÙËÎ¸Ú˚
Ó·˙flÒÌfl˛ÚÒfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË ‚ÓÒÔËflÚËfl (‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓÒÚ¸˛ ‚ÓÒÔËfl-
ÚËfl — ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓ„Ó, ‡Û‰Ë‡Î¸ÌÓ„Ó, ÍËÌÂÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó). í‡Í, Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ò 10—12-ÎÂÚÌÂ„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸
ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË Ò ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂÏ ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı, ÒÎÛıÓ‚˚ı ËÎË
ÍËÌÂÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍËı Ó˘Û˘ÂÌËÈ (ÒÚ‡ÚËÒÚËÍ‡ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÔÓÊË‚‡˛-
˘Â„Ó ‚ Ö‚ÓÔÂ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓÂ). Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒ-
ÚË ÓÚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ
212
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ «·ËÓÔÒËıÓÎÓ„ËÍË», Ú. Â. ÓÌ

‚Ë‰ËÚ ÏË ˜ÂÂÁ «ÓÁÓ‚˚Â» ËÎË «˜ÂÌ˚Â» Ó˜ÍË, ÔÓÔÛÒÍ‡fl ÔË ˝ÚÓÏ
ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÁËÚË‚ÌÛ˛ ËÎË ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÂ„‡ÚË‚ÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛.
ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚È ÙËÎ¸Ú Ò‚flÁ‡Ì Ò ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚfl-
ÏË ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÚÛ„ÓÛı, ÔÎÓıÓ ‚Ë‰ÂÚ¸ ËÎË
Ó˘Û˘‡Ú¸, ËÏÂÚ¸ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÁËÚÂÎ¸-
Ì˚ı, Á‚ÛÍÓ‚˚ı ËÎË ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËı Ó·‡ÁÓ‚.
ç‡ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÙËÎ¸Ú ‚ÎËflÂÚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ (ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓÂ) ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡, ÍÓÚÓ˚È ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚ı ËÎË ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸-
Ì˚ı ˝ÏÓˆËÈ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ÏË ˜ÂÂÁ «˜ÂÌ˚Â» ËÎË «ÓÁÓ‚˚Â Ó˜ÍË».
ëÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ÂÒÚ¸, ˜ÚÓ ‰‡ÊÂ ÔÓÔÛ˘ÂÌÌ‡fl ˜ÂÂÁ ·ËÓÙËÎ¸Ú ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËfl Ì‡ÏË ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl, ÂÒÎË Ì‡ ÌÂÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ «ÎÓÍ‡ÚÓ» Ì‡¯Â„Ó
‚ÌËÏ‡ÌËfl. è‡ÍÚË˜ÂÒÍË Ï˚ ‚˚ı‚‡Ú˚‚‡ÂÏ ËÁ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‚ÓÒ-
ÔËÌËÏ‡ÂÏ) ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, ˜ÚÓ ‰Îfl Ì‡Ò ‚‡ÊÌÓ ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ. èËÏÂ:
ÍÓ„‰‡ Ç˚ ÒÏÓÚËÚÂ Ì‡ ˜‡Ò˚, ˜ÚÓ·˚ ÛÁÌ‡Ú¸, ÍÓÚÓ˚È ˜‡Ò, ÚÓ Ì‡ ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓÒÚË ˆËÙÂ·Î‡Ú‡ Â‰ÍÓ Ó·‡˘‡ÂÚÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ. ùÚ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸
ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÌËÏ‡ÂÚ Ë ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, Ì‡ ˜ÚÓ
Ì‡Ô‡‚ËÎ ÙÓÍÛÒ Ò‚ÓÂ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl. ç‡ ˝ÚÓÏ ÔÓÒÚÓÂÌ˚ ÏÌÓ„ËÂ ÔËÂÏ˚
Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË. í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Í‡ÚÓ˜Ì˚Â ¯ÛÎÂ˚, Ú‡Í Ó·‚Â¯Ë‚‡˛Ú
ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎÂÈ Ë Ú. Ô.
èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÙËÎ¸Ú ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ‚ÓÒÔËflÚËÂ Ò Û˜ÂÚÓÏ
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ:
• ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó Ç‡¯Â„Ó ÎË˜ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡, ÛÓ‚ÂÌ¸ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ÔÓÁ‚Ó-
Îfl˛Ú ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ („ÎÛ·ÊÂ,
¯ËÂ, Í‡ÒÓ˜ÌÂÂ);
• Ì‡ÎË˜ËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, ÔÓ„‡ÏÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ÚËÔË˜Ì˚ı ÒËÚÛ‡-
ˆËflı. èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÙËÎ¸Ú˚ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÒÓÒ-
ÚÓflÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÙÂ‡, ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl).
èÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÒËÚÛ‡ˆË˛, ÔÓÌflÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÓÊÌÓ, ËÏÂfl ÓÔ˚Ú
‚ÓÒÔËflÚËfl ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ ÍÛÎ¸ÚÛ˚. ì‚Ë‰ÂÚ¸,
ÛÒÎ˚¯‡Ú¸ „‡ÏÓÌË˛ Í‡ÒÓÍ, Á‚ÛÍÓ‚ ÏÓÊÂÚ ÎË¯¸ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ ÔÓ‰„Ó-
ÚÓ‚ÎÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ.
ÇÓÒÔËflÚËÂ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËı Ù‡ÍÚÓÓ‚. áÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ Á‰ÂÒ¸ Á‡ÌËÏ‡˛Ú ÒÙÓÏËÓ‚‡Ì-
Ì˚Â ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔË ‚ÓÒÔËflÚËË ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı Ù‡ÍÚÓ‚ Ë
ÒËÚÛ‡ˆËÈ.
èËÏÂÓÏ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸: ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Á‡ ÒÚÓÎÓÏ, ‚ ÚÂ‡ÚÂ,
‚ „ÓÒÚflı Ë Ú. Ô., ËÎË ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍË. åÌÓ„ËÂ Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍË —
ÚËÔË˜Ì˚Â ÔÂ‰‡ÒÒÛ‰ÍË, ÌÓ ÓÌË ÛÔ‡‚Îfl˛Ú Ì‡¯ËÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ.
213
ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl ÔÓ Ú‡ÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ (‚ÓÈ‰fl ‚ ÓÎ¸), ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÛ-

˜ËÚ¸ ˝ÙÙÂÍÚ «èË„Ï‡ÎËÓÌ‡», ÍÓ„‰‡ ‚ÒÂ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÂ ·Û‰ÛÚ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl
Í Ç‡Ï ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ. Ç˚ ÓÒÛ‰ËÎË ÒÂ·fl Á‡ ÒÓ‰ÂflÌÌÓÂ Ë
ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ·Û‰ÂÚÂ ‚ ÓÎË ‡ÒÍ‡fl‚¯Â„ÓÒfl „Â¯ÌËÍ‡, ÌÂ„Ó‰flfl.
ëÎÛ˜‡ÈÌ˚Â ‚ÒÚÂ˜Ì˚Â Î˛‰Ë, ÊË‚ÓÚÌ˚Â ·Û‰ÛÚ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl Í Ç‡Ï Í‡Í
Í ÌÂ„Ó‰fl˛.
èÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÙËÎ¸ÚÓ‚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸˛
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Í‡ÚÂ„ÓËÈ: ÔÓÎÓÊÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ËÂ‡-
ıËË, ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÙÓÏÓÈ Â„Ó
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ÒËÒÚÂÏÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, ˜ÂÂÁ ÔËÁÏÛ ÍÓÚÓ˚ı ËÏ ‚ÓÒ-
ÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl. é·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÙËÎ¸ÚÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl flÁ˚ÍÓ-
‚‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÍÓÚÓ‡fl ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÂÂ‰‡Ú¸ Ë ÔÓÌflÚ¸ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó
Â‡Î¸ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË. àÎË, Ì‡ÔËÏÂ, ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÍÓÎË-
˜ÂÒÚ‚Ó ÒËÌÓÌËÏÓ‚ ‚ flÁ˚ÍÂ ÏÓÊÂÚ Á‡ÚÛ‰ÌflÚ¸ ÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÌËÂ Ï˚Ò-
ÎË ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÙÂÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ç‡ ‚˚·Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ÎËfl˛Ú
ÏÌÂÌËfl Ë ˆÂÎË, Â‡ÎËÁÛÂÏ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
åËÒÒËfl Ë ˆÂÎ¸, ÔÂÒÎÂ‰ÛÂÏ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ‚ÎËfl˛Ú Ì‡ Â„Ó ‚ÌË-
Ï‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ËÎË ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
é„‡ÌË˜ÂÌËfl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ì‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡
‚ ÍÓÏÔÎÂÍÒÂ (ËÒ. 4.6).
êËÒ. 4.6. î‡ÍÚÓÌÓÂ ‚ÎËflÌËÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ‚ÓÒÔËflÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

Ì‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡
214
óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËfl ÏÓÊÂÚ ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÏÓ-

‰ÂÎ¸, ·ÎËÁÍÛ˛ Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ë ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˝ÚËÏ ‚˚·Ë‡Ú¸
ˆÂÎ¸ Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl; ËÎË Û·Ó„Û˛, ‰‡ÎÂÍÛ˛ ÓÚ Â‡ÎËÈ,
ÌÓ, Ò‡ÏÓÂ ÒÚ‡ÌÌÓÂ Ë ÓÔ‡ÒÌÓÂ, ÓÌ Ì‡˜ÌÂÚ Â˛ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl
‚ ÊËÁÌË. Ç ÔÂ‚ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÓÌ ·Û‰ÂÚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ ‰ÓÒÚË„‡Ú¸ Ò‚ÓËı ˆÂÎÂÈ,
‚Ó ‚ÚÓÓÏ — ÔÂ‚‡ÚËÚ ÊËÁÌ¸ ‚ ‡‰, ËÁ·‡‚ËÚ¸ ÓÚ ÍÓÚÓÓ„Ó ÒÏÓÊÂÚ
ÎË¯¸ „ËÔÌÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú. ëÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ˝ÚÓÏÛ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÒÔËflÚËfl
Ë ‡·ÓÚ‡ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚: „ÂÌÂ‡ÎËÁ‡ˆËË, Ó˘Û˘ÂÌËfl Ë ËÒÍ‡ÊÂÌËfl.
ÉÂÌÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ÏÓ‰ÂÎË
ÓÚ˚‚‡˛ÚÒfl ÓÚ ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Ë Ì‡˜ËÌ‡˛Ú ÔÂÚÂÌ‰Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ‚ÓÒ-
ÔËflÚËÂ ÏË‡, „‰Â ÓÔ˚Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ˜‡ÒÚÌ˚Ï ÒÎÛ˜‡ÂÏ.
ç‡ÔËÏÂ, ÊÂÌ˘ËÌÛ Ó·Ï‡ÌÛÎ ÏÛÊ˜ËÌ‡, Ë ÓÌ‡ ËÒÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓÒÎÂ‰-
ÌËı ‚ÓÓ·˘Â ËÁ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË (Ò ‚˚ÚÂÍ‡˛˘ËÏË ÓÚÒ˛‰‡ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËflÏË).
é˘Û˘ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÓÔ˚ÚÛ.
èËÏÂ: ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚÎË˜‡Ú¸ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Á‚ÛÍÓ‚ ‚ ÔÓÏÂ˘Â-
ÌËË Ë ÒÎ˚¯‡Ú¸ „ÓÎÓÒ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓÚ ÔËÂÏ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
ÌÂÍÓÚÓ˚Ï ·ÎÓÍËÓ‚‡Ú¸ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÊÂÎ‡ÂÏ˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë «Á‡„ÓÌflÚ¸» ÒÂ·fl ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ú‡ÌÒ‡.
àÒÍ‡ÊÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ÒÏÂ˘‡Ú¸ ‚ÓÒÔËflÚËÂ
˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰‡ÌÌ˚ı.
é·Ó·˘ÂÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ËÎË Â„Ó ÓÊË‰‡ÌËfl ËÒÍ‡Ê‡˛Ú Â„Ó ÓÔ˚Ú,
˜ÚÓ·˚ ÔË‚ÂÒÚË Â„Ó ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò ÓÊË‰‡ÂÏ˚Ï ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ.
èËÏÂ: ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ‚Â„ÎË, ÓÌ ÔËıÓ‰ËÚ Í „ÂÌÂ‡ÎËÁ‡ˆËË
(Á‡ÍÎ˛˜ÂÌË˛), ˜ÚÓ ÌÂ ‰ÓÒÚÓËÌ ‚ÌËÏ‡ÌËfl. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ „ÂÌÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl
‚ıÓ‰ËÚ ‚ Â„Ó ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡, ÓÌ Ë„ÌÓËÛÂÚ ÁÌ‡ÍË ‚ÌËÏ‡ÌËfl ËÎË Ò˜Ë-
Ú‡ÂÚ Ëı ÌÂËÒÍÂÌÌËÏË. í‡Í Î˛‰Ë ÒÓı‡Ìfl˛Ú Ò‚ÓË Û·Ó„ËÂ ÏÓ‰ÂÎË.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË
ÙÓÏËÛÂÚÒfl Í‡ÚËÌ‡ Â„Ó Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÏÂÊ‰Û Â-
‡Î¸Ì˚Ï ÏËÓÏ, ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ó· ˝ÚÓÏ ÏËÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÌÂÛÒÚ‡ÌËÏÓÂ ‡ÁÎË˜ËÂ. ä‡ÚËÌ‡ ÛÔÓfl‰Ó-
˜Ë‚‡ÂÚ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂ ÏË‡ ‚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ
ÒÓÁ‰‡ÂÚ ‰Îfl ÒÂ·fl Û‰Ó·ÌÛ˛ «ÔÒÂ‚‰ÓÂ‡Î¸ÌÓÒÚ¸», Á‡˜‡ÒÚÛ˛, ËÏÂ˛˘Û˛
Ï‡ÎÓ Ó·˘Â„Ó Ò ÔÓ‰ÎËÌÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛. éÌ ‚ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Â ÒÎÛ˜‡Â‚
‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ÌÂ Â‡Î¸Ì˚Â Ó·˙ÂÍÚ˚, ‡ ÔÓÂÍˆËË Ò‚ÓËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËÈ Ó ÌËı. óÚÓ·˚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ, ÂÏÛ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ‡·ÓÚÛ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ‚˚ÈÚË Á‡ Â„Ó
ÔÂ‰ÂÎ˚. àÏÂÌÌÓ Ì‡ ˝ÚÓÈ «ÔÓˆÂ‰ÛÂ ‚˚ıÓ‰‡» ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl ÂÙÎÂÍ-
ÒË‚Ì‡fl Ï˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
215
ÇÒÂ Î˛‰Ë ÒÓÁ‰‡˛Ú ‰Îfl ÒÂ·fl Í‡ÚËÌÛ ÏË‡, ÍÓÚÓÓÈ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ-

‚Û˛ÚÒfl ‚ Ò‚ÓÂÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËË. Ç ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ˝Ú‡ ÂÔÂÁÂÌÚ‡ˆËfl ÏË‡
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ·Û‰Û˘ËÈ ÓÔ˚Ú Ó· ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏ ÏËÂ, ˜‡ÒÚÓ ‚ÒÂ ·ÓÎÂÂ
Û‰‡Îflfl Â„Ó ÓÚ ÏË‡ Â‡Î¸ÌÓ„Ó. ç‡ÔËÏÂ, Ó‰ÌË Î˛‰Ë ÌÂÓ‰ËÌ‡ÍÓ‚Ó
‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛Ú ÒÎÓ‚‡, ÊÂÒÚ˚ ‰Û„Ëı, Ë ˝ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓ-
ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌË ÙÓÏËÓ‚‡ÎËÒ¸ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ËÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚.
ì˜ËÚ˚‚‡fl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ë ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡,
ÏÓÊÌÓ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸, ˜ÚÓ Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚Ófl ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸
‚ÓÒÔËflÚËfl Ë Ó·‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ä‡Ú‡, ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏ‡fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
‰Îfl ÓËÂÌÚËÓ‚ÍË ‚ ÏËÂ, ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ Â„Ó ÓÔ˚ÚÂ.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Í‡Ê‰˚È ÊË‚ÂÚ, Í‡Í ÓÚÏÂ˜‡ÎÓÒ¸ ‡ÌÂÂ, ‚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ
ËÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÒÂ¸ÂÁÌ˚Â ÚÛ‰ÌÓÒÚË ‚ Ó·˘ÂÌËË ÏÂÊ‰Û
Î˛‰¸ÏË. ùÚË ÚÛ‰ÌÓÒÚË ‡ÒÔÓÒÚ‡Ìfl˛ÚÒfl Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓˆÂÌË‚‡˛-
˘Â„Ó ÒËÚÛ‡ˆË˛ Ë ÔËÌËÏ‡˛˘Â„Ó Â¯ÂÌËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÔË˜ËÌ‡ ÏÌÓ„Ëı
ÎË˜Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ Î˛‰ÂÈ Ë ‰‡ÊÂ Ú‡„Â‰ËÈ Ì‡Ó‰Ó‚. ÖÒÎË «Í‡ÚËÌ‡
ÏË‡» ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ Â„Ó, ·ÎËÁÍËÏ Í Â‡Î¸ÌÓÈ
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ ÓÌ Â‡„ËÛÂÚ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ. èÓÎÛ-
˜ÂÌÌ‡fl Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Á‡ÍÓÌ‡ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚, ÙÓÏËÛ˛˘Â„Ó ÒÚÂÂÓÚËÔ˚. åÂı‡ÌËÁÏ ‰ÓÏËÌ‡Ì-
Ú˚ ‰ÂÎ‡ÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ë ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl ‚ÌÂ¯ÌÂ ÌÂÎÓ-
„Ë˜Ì˚Ï (Ë‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï). ùÚÓÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ, ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎflfl
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ì˜ËÚ˚‚‡fl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡, Ò‚ÓÈÒÚ‚ Â„Ó ÎË˜ÌÓÒÚË Ë Ì‡ÎË˜ËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ «Í‡ÚËÌ˚
ÏË‡», ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰ Ó ÚÛ‰ÌÓÒÚflı ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËfl ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‡ÁÌ˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı.
èÓÎÛ˜ÂÌÌ‡fl Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ÍÓÌ‡ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ÙÓÏËÛ˛˘Â„Ó Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛
ÒËÒÚÂÏÛ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ. àÌÓ„‰‡ Ëı Ì‡Á˚‚‡˛Ú ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚ÏË ÓËÂÌÚ‡ˆËflÏË,
‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÏË ÏÓÚË‚‡ÏË. ä‡Ê‰‡fl Ú‡Í‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ
ÒÓ·ÓÈ ÒÓÒÚÓflÌËÂ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË, ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ‚Ë‰Û ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ò‚ÓÂÈ ÏËÒÒËË ‚ ÊËÁÌË. ìÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ÔÓÏËÏÓ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÌÓ ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÌËÂ ÊËÁÌË Í‡Í ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÈ, Ú‡Í Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ. Ç ÒËÎÛ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂ ÒËÚÛ‡ÚË‚Ì˚Ï, ‡ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÚÂÌ‰ÂÌˆË˛.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ËÒÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡ ·Û‰ÂÚ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓ
‡ÒÒÏÓÚÂÌ‡ ‚ „Î‡‚Â 10.
216
4.3 ëÄåéìèêÄÇãÖçàÖ óÖãéÇÖäÄ

ë ìóÖíéå ÅàéêàíåéÇ
4.3.1 é·˘ÂÂ ÔÓÌflÚËÂ Ó ËÚÏË˜ÂÒÍËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı
èÓ‚ÚÓfl˛˘ËÈÒfl ı‡‡ÍÚÂ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ Í‡Í ÔÓfl‚-

ÎÂÌËÂ Á‡ÍÓÌ‡ ˆËÍÎË˜ÌÓÒÚË ÏËÓÁ‰‡ÌËfl. àÒÚÓËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡
‡Á‚Ó‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ËÚÏ‡Ï ˝ÚÓ ÔÓÍ‡Á‡Î Â˘Â ËÚ‡Î¸flÌÒÍËÈ
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ 19 ‚. ÑÊ. îÂ‡ˆ. Ç Ò‚ÓËı ‡·ÓÚ‡ı ÓÌ ‚˚‡Ê‡ÂÚ Ë‰Â˛
ÒËÌıÓÌÌÓÒÚË ÏËÓ‚˚ı ËÒÚÓË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. ùÚ‡ Ë‰Âfl ÔÓÒÏ‡Ú-
Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ ÚÛ‰‡ı ‰Û„Ëı ÙËÎÓÒÓÙÓ‚, ËÒÚÓËÍÓ‚ ËÒÍÛÒÒÚ‚, ‚ÓÒÚÓÍÓ‚Â-
‰Ó‚, ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ÔÓ ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ ËÒÚÓËË. êÂ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÏËÓ‚˚ı ËÚÏÓ‚
ÒÎÛÊËÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ ‰Îfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡-
ÌËfl ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
èÓÎËˆËÍÎË˜ÌÓÒÚ¸ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‡Á-
‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ì‡ÍÎ‡‰˚‚‡flÒ¸ ‰Û„ Ì‡ ‰Û„‡ ˆËÍÎ‡ÏË
‡ÁÌÓÈ ÔÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë „ÎÛ·ËÌ˚. Ç˚‰ÂÎÂÌÓ 4 ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ‚Ë‰‡
ËÒÚÓË˜ÂÒÍËı ˆËÍÎÓ‚ [10]:
1. ÒÂ‰ÌÂÒÓ˜Ì˚Â Ò ÔËÏÂÌÓ 10-ÎÂÚÌÂÈ ‡ÏÔÎËÚÛ‰ÓÈ ÍÓÎÂ·‡-
ÌËÈ, ÒÓ‚Ô‡‰‡˛˘ËÂ Ò ¯ËÓÍÓ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌÌ˚ÏË ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒ-
ÍËÏË ˆËÍÎ‡ÏË;
2. ÔÓÎÛ‚ÂÍÓ‚˚Â (ˆËÍÎ˚ äÓÌ‰‡Ú¸Â‚‡), Ò‚flÁ‡Ì˚ ÒÓ ÒÏÂÌÓÈ ÔÓÍÓ-
ÎÂÌËÈ Î˛‰ÂÈ, ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÛÍÎ‡‰Ó‚, ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÙÓÌ‰Ó‚,
Ò ÔÂÂÏÂÌ‡ÏË ‚ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı
ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı, ‚ ‰ÛıÓ‚ÌÓÏ ÏËÂ;
3. ‚ÂÍÓ‚˚Â, ÓÚ‡Ê‡˛˘ËÂÒfl ‚ ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍÓÈ (‚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÒÚÓ-
ÎÂÚËÈ) ÒÏÂÌÂ ÏËÓ‚˚ı ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ ‚Ó ‚ÒÂÈ „ÎÛ·ËÌÂ Ëı
ÏÌÓ„ÓÒÎÓÈÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚;
4. Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚÌËÂ ÒÛÔÂˆËÍÎ˚, Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘ËÂ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ Ó‰ÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ.
«ÇÒÂ ˝ÚË ˆËÍÎ˚, Ì‡ÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl ‰Û„ Ì‡ ‰Û„‡, ÂÁÓÌËÛ˛Ú,
ÙÓÏËÛfl Ó·˘ÂËÒÚÓË˜ÂÒÍËÈ ËÚÏ, ÍÓÚÓ˚È Û˜‡˘‡ÂÚÒfl, ËÒÚÓË˜ÂÒ-
ÍÓÂ ‚ÂÏfl ÒÊËÏ‡ÂÚÒfl ...Í‡Ê‰‡fl ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl ‚ 1,5 ‡Á‡
ÍÓÓ˜Â ÔÂ‰˚‰Û˘ÂÈ. çÓ Ë ‚ÌÛÚË Í‡Ê‰Ó„Ó ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó ˆËÍÎ‡ ‰‚Ë-
ÊÂÌËÂ ÌÂ‡‚ÌÓÏÂÌÓ: ÚÂ˜ÂÌËÂ ‚ÂÏÂÌË ÛÒÍÓflÂÚÒfl ‚ ÔÂËÓ‰˚ ÍËÁË-
ÒÓ‚ Ë Â‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓÚflÒÂÌËÈ Ë Á‡ÏÂ‰ÎflÂÚÒfl ‚ Ù‡Á‡ı ÁÂÎÓÒÚË Ë
Á‡ÒÚÓfl». àÏÂÌÌÓ ˆËÍÎË˜ÌÓÒÚ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÍÓÌÒÚ‡ÌÚÓÈ
‚ ‡Á‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
217
êËÚÏ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ËÂÒfl, ÔÂ-

ËÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ì˜ËÚ˚‚‡fl ÍÓÒÏÓ·ËÓÔÒË-
ıÓÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÛ˛ ÔËÓ‰Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Â„Ó ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÓÎÊÌ‡ ËÏÂÚ¸ ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ. ñËÍÎË˜ÌÓÒÚ¸
Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ÂÂ ÎÓÍ‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ‚ ˆËÍÎÂ ËÎË ËÚÏÂ, ÔÂËÓ‰Ë˜ÌÓÒÚ¸˛,
ÔÂ˚‚ÌÓÒÚ¸˛ Ë ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÒÚ¸˛ Ë Ú. ‰. êËÚÏ Ë ÔÂËÓ‰Ë˜ÌÓÒÚ¸
ÛÔ‡‚Îfl˛Ú ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ, ÊË‚˚ÏË Ó„‡ÌËÁÏ‡ÏË, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË fl‚ÎÂ-
ÌËflÏË. éÌ Í‡Í ·˚ «Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ì» ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl,
‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ Á‡ÍÓÌ ÔËÓ‰˚ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡. êËÚÏ˚ ‡ÁÌÓ-
Ó·‡ÁÌ˚ Ë Ì‡ Í‡Ê‰ÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÈ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ ËÏÂ˛ÚÒfl
Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ËÚÏË˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚. «ÇÂÁ‰Â Ë ‚Ò˛‰Û ÔÓfl‚-
ÎÂÌËÂ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Í‡Í Ë ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
ÌÓÈ ÊËÁÌË, ÔÓ‰˜ËÌflÂÚÒfl Á‡ÍÓÌÛ ËÚÏ‡, ËÏÂ˛˘Â„Ó, Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ,
‚ÒÂÓ·˘ÂÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ» [5]. óÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡Ú¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ Ò Û˜ÂÚÓÏ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ËÚÏË˜ÌÓÒÚ¸ ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Ó‚‡ÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡. êËÚÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰ÂÌ¸ —
ÌÓ˜¸ ËÏÂÂÚ ‡ÒÚÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ ÍÓÌË: ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ËÚÏÓ‚ ÒÓÎÌÂ˜ÌÓÈ
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ì‡˜‡Î‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡Ú¸ ÔÂ‚‡fl ÊË‚‡fl ÍÎÂÚÍ‡ Ë ÂÒÚÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ó„‡ÌËÁÏ ‚˚·‡Î ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÏÂ˚ ‚ÂÏÂÌË
Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡ Ë ÓÚ‰˚ı‡ ÒÓÎÌÂ˜Ì˚È ËÚÏ ‰ÂÌ¸ — ÌÓ˜¸. ç‡ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÎËflÂÚ ËÚÏ˚ — ÒÓÎÌÂ˜Ì˚È „Ó‰ Ë ˆËÍÎ ÔÓ‚ÚÓÂÌËfl
Ù‡Á ÎÛÌÌÓ„Ó ÏÂÒflˆ‡.
é‰Ì‡ÍÓ Ì‡fl‰Û Ò Ú‡ÍËÏË ˆËÍÎ‡ÏË: „Ó‰, ÒÂÁÓÌ˚, ÎÛÌÌ˚È ÏÂÒflˆ,
ÒÛÚÍË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚Ï ËÏ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Ï ˆËÍ-
ÎÓÏ — ÌÂ‰ÂÎÂÈ. ñËÍÎË˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ ÌÂ‰ÂÎË ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl Ë ‚ ÚÓÏ,
˜ÚÓ ÓÌ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÌÂ‡‚ÌÓÁÌ‡˜Ì˚ı ‰ÌÂÈ.
íË ËÚÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÒÛÚÍË ÌÂ‰ÂÎfl Ë „Ó‰ — ı‡‡ÍÚÂË-
ÁÛ˛Ú Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÒÓˆ. „ÛÔÔ˚. èË ˝ÚÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÎË˜‡Ú¸ ÒÛÚÓ˜Ì˚È
ËÚÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ ÒÛÚÓÍ Í‡Í ‡ÒÚÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓ„Ó fl‚ÎÂÌËfl, Ë·Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÛÚÓ˜Ì˚È ËÚÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂÁ‡‚Ë-
ÒËÏÓ ÓÚ ÒÏÂÌ˚ ‰Ìfl Ë ÌÓ˜Ë. ä‡ÎÂÌ‰‡Ì˚Â Â‰ËÌËˆ˚ ‚ÂÏÂÌË (ÒÛÚÍË,
ÌÂ‰ÂÎfl, „Ó‰) Ë ËÚÏ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡ÁÎË˜Ì˚ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ
ÒÛÚË, ÌÓ ÓÌË Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ Â‰ËÌËˆ‡ı ‚ÂÏÂÌË Ë ËÚÏ‡ı
ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó, ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó
ÔÎ‡Ì‡.
218
4.3.2 ÅËÓËÚÏ˚ Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÅËÓËÚÏ˚ Ë ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÂ Ù‡ÍÚÓ˚ — ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËı

ËÁÎÛ˜ÂÌËÈ Ì‡ ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÂ (ÒÛÚÓ˜Ì˚Â, ÒÂÁÓÌÌ˚Â Ë ‰.) ÍÓÎÂ·‡ÌËfl
ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÒÚË Ë ı‡‡ÍÚÂ‡ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ
Ó„‡ÌËÁÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ‡‰‡ÔÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Í ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÏ ËÁÏÂÌÂÌËflÏ
ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚. ÇÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚ÎËflÌËfl ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËı Ù‡ÍÚÓÓ‚
Ì‡ ·ËÓËÚÏ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÏÂ¯‡ÂÚ Â„Ó ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÏÛ
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌË˛. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ·ËÓËÚÏÓ‚ ÒÂÈ˜‡Ò ËÁÛ˜ÂÌ‡ Ë ÓÚ‡-
ÊÂÌ‡ ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ë Û˜Â·ÌÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛÂ. àÌÚÂÂÒ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ
Ò‡Ï ÏÂı‡ÌËÁÏ ÓÚÒ˜ÂÚ‡ ‚ÂÏÂÌË Ó„‡ÌËÁÏÓÏ, ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛˘ËÈ ‚ÎËflÌËÂ
Ì‡ ˝ÚÓÚ ÔÓˆÂÒÒ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚. Ç ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ‡ı
ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ‚ÂÏÂÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÔÓÚÂÍ‡˛˘ËÂ ‚Á‡ËÏÓ-
Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â ıËÏË˜ÂÒÍËÂ Â‡ÍˆËË, ‡ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÒÍÓÓÒÚÂÈ ÔÓˆÂÒÒ‡
Â‡ÍˆËÈ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÓÎ¸ Â„ÛÎËÛ˛˘Â„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
˜‡ÒÓ‚. çÂÁ‡ÚÛı‡˛˘ËÂ ÍÓÎÂ·‡ÌËfl Ú‡ÍËı Â‡ÍˆËÈ, ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÏ˚Â
Ò‡ÏÓÈ ·ËÓÒËÒÚÂÏÓÈ, ÒÓÁ‰‡˛Ú ÛÒÎÓ‚Ëfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÍÎÂÚÍË. ç‡ ÓÒÌÓ-
‚‡ÌËË ‡‚ÚÓÍÓÎÂ·‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‡·ÓÚ‡˛Ú ÍÎÂÚÓ˜Ì˚Â ˜‡Ò˚.
Ç ÊË‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ (˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ), ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË
Á‡ ÔÓÚÂÍ‡ÌËÂ ÍÓÎÂ·‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ò ‡ÁÌ˚ÏË ÔÂËÓ‰‡ÏË fl‚-
Îfl˛ÚÒfl ÓÒˆËÎÎflÚÓ˚. àı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ Ó·‡ÁÛÂÚ
„ÂÌÂ‡ˆËË ·ËÓËÚÏÓ‚. ó‡ÒÚÓÚ˚ ÍÓÎÂ·‡ÌËÈ ˝ÚËı ÒËÒÚÂÏ ÌÂ ÏÓÊÂÚ
ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÓÚÍÎÓÌflÚ¸Òfl ÓÚ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓ„Ó
ÁÌ‡˜ÂÌËfl Ë ÔË ÔÂÂıÓ‰Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ „‡ÌË ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂ-
ÌËfl, ‡‚ÚÓÍÓÎÂ·‡ÌËflÏË ÒËÎ˚ ‚ÓÁ‚‡˘‡˛Ú Ëı Í ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓÏÛ ÒÓÒ-
ÚÓflÌË˛. çÂÁ‡ÚÛı‡˛˘ËÂ ÍÓÎÂ·‡ÌËfl ‚ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÍÎÂÚÍ‡ı, ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ
‚ ˆÂÎÓÏ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ ÔË ÔÓÒÚÓflÌÌÓÏ ÔËÚÓÍÂ ˝ÌÂ„ËË Ë ‚Â˘ÂÒÚ‚‡ ËÁ‚ÌÂ.
Ç ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ, ËÏÂ˛ÚÒfl ÏÌÓ„Ó ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ËÚÏÓ‚,
Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ÛÒÎÓ‚ËÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ (ÓÒ‚Â˘ÂÌÌÓÒÚ¸
‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÒÛÚÓÍ, ÒÂÁÓÌÌ˚Â, ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÒÓÎÌˆ‡ Ë Ú. ‰.).
ëÛÚÓ˜Ì˚È ËÚÏ Â„ÛÎËÛÂÚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ ‚ÒÂı Ó„‡ÌÓ‚
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç‡Ë‡ÌÚ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ú‡ÍÓÈ: «ë‚ÂÚ ˜ÂÂÁ ÒÂÚ˜‡ÚÍÛ „Î‡Á‡
‡Á‰‡Ê‡ÂÚ ÌÂ‚Ì˚Â ÓÍÓÌ˜‡ÌËfl, ‚ÓÁ·ÛÊ‰‡ÂÚ ÒÂ‰ËÌÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚
ÏÓÁ„‡ („ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ), Á‡ÚÂÏ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ¯Ë¯ÍÓ‚Ë‰ÌÛ˛ ÊÂÎÂÁÛ —
„ËÔÓÙËÁ, ÍÓÚÓ˚È ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ÔÓÒ˚Î‡ÂÚ ÒË„Ì‡Î „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË ÍÓÍÓ-
‚ÓÏÛ ÒÎÓ˛ Ì‡‰ÔÓ˜Â˜ÌËÍÓ‚, ÔÓ‰ÊÂÎÛ‰Ó˜ÌÓÈ, ˘ËÚÓ‚Ë‰ÌÓÈ Ë ÔÓÎÓ‚˚Ï
ÊÂÎÂÁ‡Ï. Ç ÍÓ‚¸ ÔÓÒÚÛÔ‡˛Ú „ÓÏÓÌ˚ — ‡‰ÂÌ‡ÎËÌ, ÌÓ‡‰ÂÌ‡ÎËÌ,
ÚËÓÍÒ‡Ì, ÚÂÒÚÓÒÚÂÓÌ. éÌË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ ‡Á‰‡Ê‡˛Ú
ÌÂ‚Ì˚Â ÓÍÓÌ˜‡ÌËfl, Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚Â ‚ ÒÓÒÛ‰‡ı, Ï˚¯ˆ‡ı, ÍÎÂÚÍ‡ı.
éÚÒ˛‰‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ÌÂÈÓ„ÓÏÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÔÓ Ó·‡ÚÌÓÈ
219
Ò‚flÁË ÒË„Ì‡Î˚ Ó ÒÓÒÚÓflÌËË Ë ‡·ÓÚÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚. Ç ÂÁÛÎ¸-

Ú‡ÚÂ ˆËÍ‡‰ÌÓÈ ËÚÏËÍÓÈ ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl Óı‚‡˜ÂÌÌ˚ÏË ÍÎÂÚÍË Ë ÚÍ‡ÌË
‚ÒÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡, ‡ Ò‡Ï ÓÌ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í Â‰ËÌÓÂ ÒÎÓÊÌÓÂ Ó·‡ÁÓ-
‚‡ÌËÂ Â„ÛÎËÛÂÏÓÂ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ» [10].
ùÚÓÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ó·˙flÒÌflÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÛÚÓ˜Ì˚Â, ÌÓ Ë ÏÂÒfl˜Ì˚Â,
ÒÂÁÓÌÌ˚Â Ë ‰. ËÚÏ˚. «á‰ÓÓ‚¸Â Ë ‡·ÓÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ó
ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ Â„Ó ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ËÚÏÓ‚. ÑÂÎÓ
Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ˆÂÎÓÒÚÌ˚È Ó„‡ÌËÁÏ ÏÓÊÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
ÚÓÎ¸ÍÓ ÔË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ù‡ÁÓ‚˚ı ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ‡ÁÌ˚ı ÍÓÎÂ·‡-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ — ‚ ÍÎÂÚÍ‡ı, ÚÍ‡Ìflı, Ó„‡Ì‡ı Ë ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, Ë Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÔË Ëı
ÒËÌıÓÌËÁ‡ˆËË Ò ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ ...ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÓÎË
Ë ÁÌ‡˜ÂÌËfl ËÚÏÓ‚ ‚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒ‡ı ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÂ‰‚Ë‰ÂÚ¸
‚ÒÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Â Ì‡Û¯ÂÌËfl ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ, ‚ÒÍ˚‚‡Ú¸ Ëı ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ë
‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Â ÏÂÓÔËflÚËfl ÔÓ ÔÂ‰ÛÔÂÊ‰ÂÌË˛ Ë ÍÓ-
ÂÍˆËË ˝ÚËı Ì‡Û¯ÂÌËÈ.
èÓ‰ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚ-
Ì˚ı ÔÓÎÂÈ ËÁÏÂÌflÂÚÒfl ÔÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˆËÍ‡‰Ì˚ı ËÚÏÓ‚. ÖÒÎË
ÔË ˝ÚÓÏ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‰ÂÒËÌıÓÌËÁ‡ˆËfl, ‡ÒÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËı ËÚÏÓ‚, ÚÓ ‚˚Á˚‚‡˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜ÌÓ„Ó Ó‰‡ ÌÂ‚ÌÓ-ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ
Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËfl — ÌÂ‚ÓÁ˚ Ë ‰. «àÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ ‚Ó ‚Â-
Ïfl ÒÓÎÌÂ˜Ì˚ı Ë Ï‡„ÌËÚÌ˚ı ·Û¸ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ·ËÓËÚÏ˚
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡. ç‡Ë·ÓÎÂÂ Ô‡„Û·ÌÓ ˝ÚÓ ‚ÎËflÌËÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚ-
Òfl ‚ ÒÎÛ˜‡Â ·ÓÎ¸ÌÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ‚ ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÏÓÊÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÛıÛ‰¯ËÚ¸Òfl [10]. ÅËÓËÚÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡‚ËÒflÚ
ÓÚ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËı Ù‡ÍÚÓÓ‚, Í‡Í ÒÓÎÌÂ˜Ì˚Â ·ÛË Ë ‚˚Á˚‚‡ÂÏ˚Â ËÏË
Ï‡„ÌËÚÌ˚Â ‚ÓÁÏÛ˘ÂÌËfl Ì‡ ÔÎ‡ÌÂÚÂ, ˜ÚÓ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÒÓÒ-
ÚÓflÌËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl Î˛‰ÂÈ.
ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÚÏ˚ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÓÒÌÓ‚Û ÊËÁÌË, ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛Ú
ÂÂ ÚÂ˜ÂÌËÂ. ó‡ÒÚ¸ Ëı ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÔÂËÓ‰˚ ÊËÁÌË Ë
Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl Ì‡ ÍÓÌÚÓÎÂ Û ÒÓÁÌ‡ÌËfl ËÎË ÔÓÚÂÍ‡Ú¸ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÌÂ„Ó.
àÁÏÂÌÂÌËÂ ËÚÏÓ‚, ‚˚ıÓ‰fl˘ÂÂ Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÌÓÏ˚ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ·ÓÎÂÁÌË.
ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ ËÚÏË˜ÂÒÍËı ËÁÏÂÌÂÌËÈ Ï˚ ‰‡ÊÂ ÌÂ Á‡ÏÂ˜‡ÂÏ.
ç‡ÔËÏÂ, „ÓÏÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÔËÎË‚˚ Ë ÓÚÎË‚˚, ˆËÍÎ˚ ·˚ÒÚ˚ı Ë ÏÂ‰-
ÎÂÌÌ˚ı ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚÂÈ ÏÓÁ„‡, ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÂ ÍÓÎÂ·‡ÌËfl ÚÂÏÔÂ‡ÚÛ˚
ÚÂÎ‡. èË ˝ÚÓÏ ‰ËËÊÂÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl „ÓÎÓ‚ÌÓÈ ÏÓÁ„. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÚ¸
ËÚÏ˚, ÌÂ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÏÓÁ„ÓÏ, ÓÌË ‡·ÓÚ‡˛Ú ÔÓ ÎÛÌÌÓÏÛ ‚ÂÏÂÌË.
ëËÒÚÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡‚ ·ËÓËÚÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚˚‰ÂÎËÎË:
ÒÛÚÓ˜Ì˚Â, ÌÂ‰ÂÎ¸ÌÓ-ÏÂÒfl˜Ì˚Â Ë „Ó‰Ó‚˚Â.
220
4.3.2.1 ëÛÚÓ˜Ì˚Â ·ËÓËÚÏ˚
ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ 24 ˜‡ÒÓ‚ ‚˚fl‚ÎÂÌÓ ·ÓÎÂÂ 300 ·ËÓËÚÏÓ‚.

ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ì‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ì‡¯ÂÈ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ Ù‡ÍÚÓ˚:
ÇÌÛÚËÍÎÂÚÓ˜Ì˚Â ·ËÓËÚÏ˚
äÎÂÚÍË, ËÁ ÍÓÚÓ˚ı ÒÓÒÚÓËÚ Ì‡¯Â ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ, ËÏÂ˛Ú

Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸, Ò‚ÓË ËÚÏ˚, ÒËÌıÓÌËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÒÏÂÌÓÈ ‰Ìfl Ë ÌÓ˜Ë.
çÂ Û˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚÓÈ ÒÛÚÓ˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ï˚ ÏÂ-
¯‡ÂÏ ÍÎÂÚÍ‡Ï ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ ‚ÌÛÚËÍÎÂÚÓ˜Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ‡ÒÔ‡‰‡ Ë
ÒËÌÚÂÁ‡ — ÓÒÌÓ‚˚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÊËÁÌË.
ç‡¯ Ó„‡ÌËÁÏ ËÏÂÂÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ˝ÎÂÍÚË˜ÂÒÍËÈ Á‡fl‰.
àÁÓÎËÓ‚‡‚ ÒÂ·fl ÓÚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ˝ÎÂÍÚË˜ÂÒÍËÏ ÔÓÎÂÏ ÁÂÏÎË
(ÂÁËÌÓ‚ÓÈ Ó·Û‚¸˛, ÒËÌÚÂÚË˜ÂÒÍËÏË ÔÓÍ˚ÚËflÏË), Ï˚ ÒÏÂ˘‡ÂÏ
ÒÂ‰ÌËÈ ÌÂÈÚ‡Î¸Ì˚È Á‡fl‰ ÚÂÎ‡, ˜ÂÏ ËÁÏÂÌflÂÏ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ
ÍÎÂÚÓÍ, ·ËÓıËÏË˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ.
ÑÎfl ‚˚‡‚ÌË‚‡ÌËfl ‚ÌÛÚËÍÎÂÚÓ˜Ì˚ı ·ËÓËÚÏÓ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ:
1. ëÓ·Î˛‰‡Ú¸ ËÚÏ ÒÌ‡ Ë ·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
2. êÂ„ÛÎËÓ‚‡Ú¸ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰Ìfl Ó·˘ËÈ Á‡fl‰ Ó„‡ÌËÁÏ‡ (ÏÂÌ¸-
¯Â ÎÂÊ‡Ú¸ ‰ÌÂÏ, ÛÚÓÏ Ë ‚Â˜ÂÓÏ ÔËÌËÏ‡Ú¸ ‚‡ÌÌ˚).
îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ·ËÓËÚÏÓÎÓ„Ëfl Ó„‡ÌËÁÏ‡
èËÓ‰‡ ‚ÓÍÛ„ Ì‡Ò ÔÓÍ‡ Â˘Â ÊË‚ÂÚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛. Ç ÚÂ˜ÂÌËÂ

ÒÛÚÓÍ ÏÂÌflÂÚÒfl ÚÂÏÔÂ‡ÚÛ‡, ÓÒ‚Â˘ÂÌÌÓÒÚ¸, ‚Î‡ÊÌÓÒÚ¸ Ë Ú. Ô. ç‡¯
Ó„‡ÌËÁÏ ÒËÌıÓÌËÁËÓ‚‡Ì Ò ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÏË ‚ ÔËÓ‰Â.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÔflÏ‡fl Ò‚flÁ¸ ‡·ÓÚ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ò ‡ÚÏÓ-
ÒÙÂÌ˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË Ì‡ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚË áÂÏÎË. å˚ ˝ÚÓ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÏ
ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Á‡ ÒÓ·Î˛‰ÂÌËÂ ˝ÚËı ·ËÓËÚÏÓ‚ ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
ÑÂ‚ÌËÂ ÏÛ‰Âˆ˚ àÌ‰ËË ‚˚‰ÂÎËÎË ÚË ÔÂËÓ‰‡, ‰‚‡Ê‰˚ ÔÓ‚-
ÚÓfl˛˘ËÂÒfl ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÒÛÚÓÍ. Ç ˝ÚË ÔÂËÓ‰˚ Ì‡¯Ë Ó„‡Ì˚ ÔÓ Ó˜ÂÂ-
‰Ë ‡·ÓÚ‡˛Ú Ë ÓÚ‰˚ı‡˛Ú. ç‡Ï, ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡˛˘ËÏ ˝ÚÓ, Ì‡‰Ó ÁÌ‡Ú¸,
ÍÓ„‰‡ Á‡„ÛÊ‡Ú¸ Ò‚ÓÈ Ó„‡ÌËÁÏ ÔË˘ÂÈ, ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ Ì‡„ÛÁÍÓÈ, Ó·-
˘ÂÌËÂÏ Ë Ú.Ô. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÂÏÛ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Ò‚ÓË Ó·flÁ‡Ì-
ÌÓÒÚË, ‡ Ç‡Ï ÔËÌÂÒÂÚ Ó˘Û˘ÂÌËÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl ÊËÁÌ¸˛.
221
ÇÎËflÌËÂ ãÛÌ˚ Ì‡ ÒÛÚÓ˜Ì˚Â ·ËÓËÚÏ˚
ãÛÌ‡ Ò‚ÓÂÈ „‡‚ËÚ‡ˆËÂÈ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ „‡Ì‰ËÓÁÌ˚Â

ÔËÎË‚˚ Ë ÓÚÎË‚˚, ÌÓ Ë ÏÂÌflÂÚ Ï‡„ÌËÚÌÓÂ ÔÓÎÂ áÂÏÎË, ˜ÂÏ ‚ Ò‚Ó˛
Ó˜ÂÂ‰¸ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ÒÍÓÓÒÚ¸ ÔÓÚÂÍ‡ÌËfl ·ËÓıËÏË˜ÂÒÍËı ÔÓ-
ˆÂÒÒÓ‚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ı. ì˜ËÚ˚‚‡fl, ˜ÚÓ 12 Ì‡¯Ëı ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚
ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓÈ ‡ÒÔÓfl‰ÓÍ ‡·ÓÚ˚ Ë ‡ÍÚË‚Ì˚ ‰‚‡ ‡Á‡ ‚ ÒÛÚÍË ·Î‡„Ó-
‰‡fl ãÛÌÂ (ÓÌ‡ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÙÂÏÂÌÚÓ‚),
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÒÌ‡·Ê‡Ú¸ Ó„‡ÌËÁÏ ‡ÁÎË˜ÌÓÈ ÔË˘ÂÈ.
ì˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚÓ, Ì‡Ë·ÓÎ¸¯ÂÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÔË˘Ë ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔËÌË-
Ï‡Ú¸ ÓÍÓÎÓ 9 ˜‡ÒÓ‚ ÛÚ‡, ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ÔËÂÏ — ÏÂÊ‰Û 15—17 ˜‡Ò‡ÏË.
Ä ‚ÓÚ ÚÂÚËÈ — ‚Â˜ÂÓÏ, ÔÓ ÔËıÓ‰Â Ò ‡·ÓÚ˚, Ó„‡ÌËÁÏÛ ÌÂ ÌÛÊÂÌ
Ë ‚Â‰ÂÌ.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓ„Î‡ÒÓ-
‚˚‚‡Ú¸ Ò ËÚÏ‡ÏË ÔËÓ‰˚, ÒËÌıÓÌËÁËÛ˛˘ËÏË Ì‡¯Ë ÒÛÚÓ˜Ì˚Â
·ËÓËÚÏ˚.
4.3.2.2 çÂ‰ÂÎ¸Ì˚Â, ÏÂÒfl˜Ì˚Â ·ËÓËÚÏ˚
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÒËÎ‡ÏË, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏË Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ˝ÚÓ ‚ÂÏfl,

fl‚Îfl˛ÚÒfl: Ï‡„ÌËÚÌÓÂ ÔÓÎÂ ëÓÎÌˆ‡ Ë „‡‚ËÚ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂÓ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ ÔÂËÓ‰ Ù‡Á ãÛÌ˚.
ëÓÎÌˆÂ ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ÓÍÛ„ Ò‚ÓÂÈ ÓÒË Á‡ 27 ‰ÌÂÈ, ãÛÌ‡ — Á‡ 29,5.
ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ: ˜ÂÂÁ Í‡Ê‰˚Â 7 ‰ÌÂÈ
áÂÏÎfl ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÏ ËÎË ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÒÂÍÚÓÂ
Ï‡„ÌËÚÌÓ„Ó ÔÓÎfl, ÒÓÁ‰‡ÌÌÓ„Ó ëÓÎÌˆÂÏ. ùÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ËÁÏÂÌÂÌË˛
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡ (‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˝ÎÂÍÚË˜ÂÒÍËı ÔÓÎÂÈ), ˜ÚÓ Ó˘Û-
˘‡ÂÚÒfl Ì‡ÏË ‚ ‚Ë‰Â ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓ„Ó Ì‡ÒÚÓÂÌËfl, ÎÂ„ÍÓÒÚË Â¯ÂÌËfl
ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜. Ç ‰Û„Û˛ ÌÂ‰ÂÎ˛ — Ì‡Ó·ÓÓÚ.
Ç ÚÂ˜ÂÌËÂ ÎÛÌÌÓ„Ó ÏÂÒflˆ‡ ˝ÚÓÚ ÒÔÛÚÌËÍ áÂÏÎË, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË
ÓÚ Û‰‡ÎÂÌÌÓÒÚË, ÏÂÌflÂÚ „‡‚ËÚ‡ˆËÓÌÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÊË‰ÍÛ˛ Ë
Ú‚Â‰Û˛ Ó·ÓÎÓ˜ÍÛ áÂÏÎË (ËÁÏÂÌflÂÚÒfl ‚Î‡ÊÌÓÒÚ¸, ‡ÚÏÓÒÙÂÌÓÂ ‰‡‚-
ÎÂÌËÂ, ÚÂÏÔÂ‡ÚÛ‡, ˝ÎÂÍÚË˜ÂÒÍÓÂ Ë Ï‡„ÌËÚÌÓÂ ÔÓÎfl). ç‡ ÏÌÓ„Ëı
Î˛‰ÂÈ ˝ÚÓ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÒËÎ¸ÌÂÈ¯ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ.
ë ÍÓÌˆ‡ ÔÓ¯ÎÓ„Ó ‚ÂÍ‡ ÔË ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ˆËÍÎ˚ ÓÍÓÎÓÏÂÒfl˜ÌÓÈ ÔÂËÓ‰Ë˜-
ÌÓÒÚË. ëÓ„Î‡ÒÌÓ ˝ÚËÏ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËflÏ, ÊËÁÌ¸ Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
Ì‡˜ËÌ‡fl Ò ÏÓÏÂÌÚ‡ ÓÊ‰ÂÌËfl, ÔÓÚÂÍ‡ÂÚ, ÒÓ„Î‡ÒÛflÒ¸ Ò ÚÂÏfl ÓÚ‰ÂÎ¸-
Ì˚ÏË ˆËÍÎ‡ÏË: ÙËÁË˜ÂÒÍËÏ (23 ‰Ìfl), ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï (28 ‰ÌÂÈ)
222
Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï (33 ‰Ìfl). ä‡Ê‰˚È ˆËÍÎ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ

ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÛ˛ Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÒËÌÛÒÓË‰Û, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÔÓ-
ÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ÒÓÒÚÓflÌËflÏ Ó„‡ÌËÁÏ‡. ÑÌË ÔÂÂÒÂ-
˜ÂÌËfl ÒËÌÛÒÓË‰ ÌÛÎÂ‚ÓÈ ÎËÌËË (ÔÂÂıÓ‰ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓÎÛ‚ÓÎÌ˚
‚ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛) Ì‡Á˚‚‡˛Ú ÍËÚË˜ÂÒÍËÏË. ùÚË ‰ÌË ÔÓ ÒÚ‡ÚËÒÚËÍÂ
ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛ÚÒfl ÌÂÒ˜‡ÒÚÌ˚ÏË ÒÎÛ˜‡flÏË (ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ ˆËÍÎ), ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÌÂ‚ÌË˜‡ÂÚ, ÎÂ„ÍÓ Á‡‚Ó‰ËÚÒfl (˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È ˆËÍÎ), ÛıÛ‰¯‡ÂÚÒfl
Â„Ó ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚È ˆËÍÎ).
Ç ÒÂ‰ÌÂÏ ÍËÚË˜ÂÒÍËÂ ÚÓ˜ÍË Ó‰ÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡ ·˚‚‡˛Ú Ó‰ËÌ ‡Á
‚ ¯ÂÒÚ¸ ‰ÌÂÈ, ‡ ‰‚ÓÈÌ˚Â ÍËÚË˜ÂÒÍËÂ — ÔËÏÂÌÓ ¯ÂÒÚ¸ ‡Á ‚ „Ó‰.
ëÓ‚Ô‡‰ÂÌËÂ ÊÂ «ÍËÚË˜ÂÒÍËı» ‰ÌÂÈ ‚ÒÂı ÚÂı ˆËÍÎÓ‚ ·˚‚‡ÂÚ Ó‰ËÌ
‡Á ‚ „Ó‰. ùÚÓ ÓÔ‡ÒÌ˚È ‰ÂÌ¸ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÑÎfl ÔËÏÂ‡ ÔÓ‰Ò˜ËÚ‡ÂÏ
·ËÓËÚÏ˚ 40-ÎÂÚÌÂ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
é·˘ÂÂ ˜ËÒÎÓ ÔÓÊËÚ˚ı ‰ÌÂÈ ·Û‰ÂÚ 14 600 (365ı40) + 10 ‰ÌÂÈ
Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ËÒÓÍÓÒÌ˚ı ÎÂÚ. èË·‡‚ËÏ ˜ËÒÎÓ ‰ÌÂÈ, ÔÓÊËÚ˚ı Ì‡ 41-Ï
„Ó‰Û ÊËÁÌË. á‡ÚÂÏ ÒÛÏÏÛ ‡Á‰ÂÎËÏ Ì‡ 23, 28, 33. èÂ‰ÔÓÎÓÊËÏ,
‰Îfl ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ˆËÍÎ‡ ÔÓÎÛ˜ËÚÒfl ÓÒÚ‡ÚÓÍ 6, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó — 20,
‰Îfl ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó — 21. áÌ‡˜ËÚ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ·˚‚‡ÂÚ ‚ ÔÓÎÓÊË-
ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ù‡ÁÂ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ˆËÍÎ‡ Ë ‚ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı Ù‡Á‡ı ˝ÏÓˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó.
4.3.2.3 ÉÓ‰Ó‚˚Â ·ËÓËÚÏ˚
áÂÏÎfl, ‰‚Ë„‡flÒ¸ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ Ú‡ÂÍÚÓËË, ÔË·ÎËÊ‡ÂÚÒfl ‚ flÌ‚‡Â

Í ëÓÎÌˆÛ, ‡ ‚ Ë˛ÌÂ Û‰‡ÎflÂÚÒfl ÓÚ ÌÂ„Ó. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÏÂÌflÂÚÒfl „‡-
‚ËÚ‡ˆËÓÌÌÓÂ Ë Ò‚ÂÚÓ‚ÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ì˜ÂÚ ˝ÚÓ„Ó ÚÂ·ÛÂÚ ÒÓ·Î˛‰ÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÂÊËÏÓ‚ ‚ ÔËÚ‡-
ÌËË (ÒËÒÚÂÏÂ ÔÓÒÚÓ‚) Ë Ó·‡Á‡ ÊËÁÌË, Ò‚flÁ‡ÌÌÓ„Ó Ò ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ
ÚÂÔÎ‡, ıÓÎÓ‰‡, Ò˚ÓÒÚË.
èÂËÓ‰˚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ „Ó‰‡ ÚÂ·Û˛Ú „‡-
ÏÓÚÌÓ„Ó ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËfl „Ó‰Ó‚Ó„Ó ÔÎ‡Ì‡. ÉÎÛ·ÓÍÓÈ ÓÒÂÌ¸˛ Ë ÁËÏÓÈ ÒÎÂ-
‰ÛÂÚ ‡ÍÚË‚ÌÓ ‡·ÓÚ‡Ú¸, ‡ ÎÂÚÓÏ — ÓÚ‰˚ı‡Ú¸.
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÚÏ˚, ÔÓËÒ-
ıÓ‰fl˘ËÂ Ò ÔÂËÓ‰ÓÏ 7 ÎÂÚ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, „Ó‰˚: 6—7, 12—13, 18—19,
25—26, 31—32, 37—38, 43—44 Ë Ú. ‰. ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛ÚÒfl ÛÒËÎÂÌËÂÏ
‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË, ÔÓflÒÌÂÌËÂÏ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl.
ì˜ËÚ˚‚‡fl Ò‚ÓË ·ËÓËÚÏ˚ ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË, Ç˚ „‡ÏÓÌËÁË-
ÛÂÚÂ ÊËÁÌ¸, ÓÔÚËÏËÁËÛÂÚÂ Á‡Ú‡Ú˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ·ÓÎÂÂ ÛÒÔÂ¯ÌÓ ‰ÓÒ-
ÚË„‡ÂÚÂ ˆÂÎË ÊËÁÌË.
223
4.4 ÄäåÖéãéÉàóÖëäàÖ à ÇÄãÖéãéÉàóÖëäàÖ

éëçéÇõ ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
4.4.1 ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
4.4.1.1 óÂÎÓ‚ÂÍ Ò ÔÓÁËˆËÈ ÔËÍÎ‡‰ÌÓÈ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË
ç‡ÛÍ‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÂÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡, ËÏÂ˛˘ËıÒfl Á‡-

ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ, ‚˚‡·ÓÚÍË ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÌflÚËÈ, ÏÂÚÓ‰Ó‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.
èÂ‰ÏÂÚÓÏ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚-
Ì˚Â Ù‡ÍÚÓ˚, ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ë ÔÂÔflÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ‚Â-
¯ËÌ ÊËÁÌË Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [3]. «ÄÍÏÂ» —
‚Â¯ËÌ‡ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÖÒÚ¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÓÔ˚ÚÓÍ ÓÔËÒ‡ÌËfl ‚Â¯ËÌ˚ ‚ ‡Á‚Ë-
ÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ëı Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÏÌÓ„ËÏË ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË
ÔÓˆÂÒÒ‡ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (‚ ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁÂ).
ë‡ÏÓ ÔÓÌflÚËÂ «‡ÍÏÂÓÎÓ„Ëfl» (ÓÚ ‰Â‚ÌÂ„Â˜ÂÒÍÓ„Ó ‡ÍÏÂ — ‚Â-
¯ËÌ‡ Ë ÎÓ„Ëfl — ÔÓÁÌ‡ÌËÂ, Ì‡ÛÍ‡) ‚‚ÂÎ ‚ Ì‡Û˜ÌÛ˛ ÚÂÏËÌÓÎÓ„Ë˛
ÔÓÙÂÒÒÓ ç. Ä. ê˚·ÌËÍÓ‚ ‚ 1928 „Ó‰Û. Å. É. ÄÌ‡Ì¸Â‚ ‡Á‡·ÓÚ‡Î
ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ Ë ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â ÓÒÌÓ‚˚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË Í‡Í ‚ÓÁ-
‡ÒÚÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÁÂÎÓÒÚË Ë ‚ÁÓÒÎÓÒÚË. ëÂÈ˜‡Ò ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ëfl Ì‡ıÓ-
‰ËÚÒfl Ì‡ ÒÚ˚ÍÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë „ÛÏ‡ÌËÚ‡Ì˚ı
‰ËÒˆËÔÎËÌ. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ëfl ËÁÛ˜‡ÂÚ ÙÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ë˛, Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË Ë
ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÒÚÛÔÂÌË Â„Ó ÁÂÎÓÒÚË Ë, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ,
ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ËÏ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ‚ ˝ÚÓÏ ‡Á‚ËÚËË [3].
àÒÒÎÂ‰Ûfl ‚ÂÒ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÔÛÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë ÒËÌÚÂÁËÛ˛Ú
Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌ˚Â fl‰˚ Ù‡ÍÚÓÓ‚ ËÁ Ó·Î‡ÒÚË „ÂÌÂÚËÍË, ÙËÁËÓÎÓ„ËË,
ÏÂ‰ËˆËÌ˚, ‚ÒÂı ÓÚ‡ÒÎÂÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ÔÂ‰‡„Ó„ËÍË, „ÂÓÌÚÓÎÓ„ËË,
ÙËÎÓÒÓÙËË, ÒÓˆËÓÎÓ„ËË Ë ‚˚fl‚Îfl˛Ú «ÔÂÂÒÂ˜ÂÌËÂ» ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Ë
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ‚Â¯ËÌ, ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛Ú ÌÓ‚˚Â Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ «ÒÛ‰¸·˚» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [3]. áÌ‡ÌËÂ ˝ÚËı Á‡ÍÓÌÓÏÂ-
ÌÓÒÚÂÈ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡Ú¸ ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë Ó·Û˜‡Ú¸ ËÏ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎÓ‚, ·Û‰Û˘Ëı Ë Ì‡ÒÚÓfl˘Ëı,
ÙÓÏËÛfl Ë ÔÂÂÒÚ‡Ë‚‡fl Ëı ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ. åÌÓ„Ó-
˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓ·ÎÂÏ ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËfl «‡ÍÏÂ» Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl Ï˚¯ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ë‡ÏÓÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ
Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÔÂÂÒÚ‡Ë‚‡ÂÚÒfl ÎË¯¸ Û Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ú‡Î‡ÌÚÎË‚˚ı. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó
ÌÛÊÌÓ ÛÏÂÚ¸ ‡ÁÛ¯‡Ú¸ ÒÚ‡˚Â ÒÚÂÂÓÚËÔ˚ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ÙÓÏËÓ-
‚‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â. ëÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÂÂÒÚÓÈÍË Ï˚¯ÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ‚˚ÒÚÛÔ‡Ú¸
224
ÏÓ‰ÂÎË ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓ„Ó (ÌÂÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓ„Ó) Â¯ÂÌËfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸-

Ì˚ı Á‡‰‡˜, ‚ÌÂ‰flÂÏ˚Â ‚ ÔÓˆÂÒÒ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èË ˝ÚÓÏ
‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ Â¯ÂÌË˛ ˝ÚÓÈ Á‡‰‡˜Ë ÁÌ‡ÌËÂ Ù‡ÍÚÓÓ‚,
‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ä Ù‡ÍÚÓ‡Ï, ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚ÎËfl˛˘ËÏ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ «ÄÍÏÂ»
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË:
• Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â (Í‡˜ÂÒÚ‚Ó ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl);
• ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â (Ú‡Î‡ÌÚ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸, ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚ¸, ÛÏÂÌËÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ Â¯‡Ú¸ ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Á‡‰‡˜Ë).
Ç‡ÊÌÂÈ¯‡fl ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÔÓ·ÎÂÏ‡ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË —‚˚fl‚-
ÎÂÌËÂ ÂÂ Á‡ÍÓÌÓ‚ Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ. ä Ó·˘ÂÈ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÂ
Á‡ÍÓÌÓ‚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË [3]: ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ëı ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ÓËÂÌÚ‡ˆËË (ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-Ì‡Û˜Ì˚Ï ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡Ï);
„ÛÏ‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸. ëÎÓÊÌÓÒÚ¸˛
ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ‚ÒÍ˚ÚËfl ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Á‡ÍÓÌÓ‚
Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌÌ˚ı ÁÌ‡ÌËÈ Ì‡ «‚˚ıÓ‰Â». ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÓÌË ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÚÓ„ËÏ ÍËÚÂËflÏ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ÔË ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍÓÏ
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ — Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ËÁÏ
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ.
ÄÌÚÓÔÓ-ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ Á‡ÍÓÌÓ‚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË

(˝ÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ-ÔËÓ‰Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÒÛ˘ÌÓÒÚÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË Â„Ó ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÒËÎ
‚ Â‡Î¸Ì˚ı ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı)
á‡ÍÓÌ˚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË ÌÓÒflÚ ÍËÚÂË‡Î¸Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ. èË ‰Ë‡„-

ÌÓÒÚËÍÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl) ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚
ÒÓÔflÊÂÌÌ˚Â Ò ˆÂÎflÏË ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÍËÚÂËË (‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ÂÒÔÓÌ‰ÂÌÚÓ‚, Ëı ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËfl ‡Á‚Ë‚‡˛˘Ëı ÒÂ‰ÒÚ‚).
ç‡ÔËÏÂ, ÍËÚÂËË ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËfl, ÍË-
ÚÂËË ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚‡.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë Í Á‡ÍÓÌ‡Ï ÓÚÌÓÒflÚ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚Â, ÔÓ‚ÚÓ-
fl˛˘ËÂÒfl Ò‚flÁË fl‚ÎÂÌËÈ, ÔÓfl‚Îfl˛˘ËÂÒfl ‚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓÈ ‰Îfl
ÔÒËıÓÎÓ„ËË ‚‡Ë‡ÚË‚ÌÓÒÚË, ËÁÏÂÌ˜Ë‚ÓÒÚË ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı,
Ë ÒÙÂ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èËÏÂÓÏ ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Á‡ÍÓÌ‡ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «Á‡‚ËÒË-
ÏÓÒÚ¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl Ò‡ÏËÏ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ» [3].
225
àÏÂÌÌÓ ÊÂÎ‡ÌËÂ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚ Í ÏÓ·ËÎËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í ÔÓ·ÛÊ‰Â-

ÌË˛ Â„Ó ÂÁÂ‚Ó‚. ÜÂÎ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡, Ëı ÍËÚÂËË ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ
ÔËÓ·ÂÚ‡˛Ú Ò‚Ó˛ ÍÓÌÍÂÚÌÓÒÚ¸ Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÌflÚËflı «Ï‡-
ÒÚÂÒÚ‚Ó», «ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ», «ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚ¸» Ë Ú. ‰. [7].
ç‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Ï fl‚ÎflÂÚÒfl «Á‡ÍÓÌ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ-ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ë ÛÏÌÓÊÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡». ùÚÓÚ
Á‡ÍÓÌ ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÔÓˆÂÒÒÓÏ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡ Ë ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂÏ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÈ ˆÂ-
ÎÓÒÚÌÓÒÚË. [3].
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡ÍÓÌ‡ÏË ‰Ë‡ÎÂÍÚËÍË ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ ÒËÎÓÈ, ‚ ÚÓÏ
˜ËÒÎÂ Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ-ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl, ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ÔÓÚË-
‚ÓÂ˜Ëfl. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË,
Ó‰‡ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÏÓÚË‚‡ˆËÂÈ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË
ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‡ÁÂ¯‡ÂÚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ˆÂÎflÏË, Á‡‰‡˜‡ÏË Ë
Ì‡ÎË˜Ì˚ÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl, Ó‚Î‡‰Â‚‡fl ‡Î„ÓËÚÏ‡ÏË,
ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èË ˝ÚÓÏ, Â¯‡fl ÎË˜Ì˚Â
ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÓÌ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊÂÎ‡ÌÌ˚ı ˆÂ-
ÎÂÈ, ÔÓÂÍÚ˚, ÔÎ‡Ì˚, ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÒÚ‡.
á‡ÍÓÌ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ÔË„Ó‰ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ÏË
ÎË˜ÌÓÒÚË (ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË), ÌÓ Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ
‰ÓÒÚË˜¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÔË„Ó‰ÌÓÒÚ¸
ÏÓÊÂÚ ËÁÏÂÌflÚ¸Òfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË, ÔËÓ·Â-
ÚÂÌËfl ÓÔ˚Ú‡, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ-ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl.
èËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ÁÌ‡ÌËÈ, Ì‡‚˚ÍÓ‚ Ë
ÛÏÂÌËÈ, Ëı Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl Â‡ÎËÁ‡ˆËfl Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ‡ÍÚË‚Ì˚Ï ÒÏ˚ÒÎÓ-
‚˚Ï ÓÚ‡ÊÂÌËÂÏ Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÛÓ‚ÂÌ¸ ‰ÓÒÚË„‡ÂÏÓ„Ó ËÏ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ-ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ ÓˆÂÌÍÓÈ Ë ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl
Á‡ÍÓÌÓÏ Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË, Í ÔËÏÂÛ, ‚ ÔÓÙÂÒÒËË. ëÓˆË‡ÎË-
ÁÓ‚‡ÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÒÚÂÏËÚÒfl Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÎË˜Ì˚Â
Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ‡Á‚ËÚ¸ Ò‚Ó˛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸,
ÔËÓ·ÂÒÚË ‡‚ÚÓËÚÂÚ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÔËÁÌ‡ÌËÂ. êÂ‡ÎËÁÛÂÚÒfl ˝ÚÓ
ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ˜ÂÂÁ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛-
˘ÂÂ Ò‡ÏÓÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ. èÓ‰ «ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ»
ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Â˛ Ò‚ÓËı ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ [3].
226
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÌÂ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÙÓÏË-

Ó‚‡ÌËÂÏ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔË„Ó‰ÌÓÒÚË, ‡ Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÛ˛
˜‡ÒÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ: ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛
ÏÓÚË‚‡ˆË˛ Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ, Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÚÂÏÔÂ‡ÏÂÌÚ‡, ÏÂÊÎË˜Ì˚Â ÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ËÂ‡ıËË.
ëÓÒÚÓflÌËÂ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓÈ Ë ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂ˚ ˆÂÎÂÒÓÓ·-
‡ÁÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â „ÛÔÔ ÍËÚÂËÂ‚ [3].
• é·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â ÍËÚÂËË (Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÔÓÙÂÒÒËË, ‚ÌÓÒËÚ ‚ÍÎ‡‰ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ Ô‡Í-
ÚËÍÛ). èËÏÂ‡ÏË ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸: ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÚÛ‰‡,
ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó Ë Í‡˜ÂÒÚ‚Ó, Ì‡‰ÂÊÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰ÛÍÚ‡ ÚÛ‰‡, ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌËfl ‚ ÔÓÙÂÒÒËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡ Ë Ú. Ô.
• ëÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â ÍËÚÂËË (Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÓÙÂÒÒËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÏÓÚË‚‡Ï, ÒÍÎÓÌÌÓÒÚflÏ). èËÏÂ:
ÛÒÚÓÈ˜Ë‚‡fl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ
ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÔÓÙÂÒÒËË.
• êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚Ì˚Â ÍËÚÂËË (‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó ÂÁÛÎ¸-
Ú‡Ú‡ ‚ Ò‚ÓÂÏ ÚÛ‰Â). ç‡ÔËÏÂ, ‰Îfl Û˜ËÚÂÎfl: ÁÌ‡ÌËfl Û˜‡˘Ëı-
Òfl, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡Ï Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë Ú.Ô.
• çÓÏ‡ÚË‚Ì˚Â ÍËÚÂËË (ÌÓÏ‡, Ô‡‚ËÎ‡, ˝Ú‡ÎÓÌ˚ ÔÓÙÂÒ-
ÒËË Ë Ëı ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÂ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡).
• äËÚÂËË Ì‡ÎË˜ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl (‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÛÓ‚Ìfl
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡).
• äËÚÂËË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó·Û˜‡ÂÏÓÒÚË („ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ Í ÔËÏÂÌÂÌË˛ ÓÔ˚Ú‡ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ).
• äËÚÂËË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë ÍÓÌÍÛÂÌÚÌÓÒÔÓÒÓ·-
ÌÓÒÚË ÔÓÙÂÒÒËË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â (ÛÏÂÂÚ ÎË Á‡ËÌÚÂÂÒÓ‚‡Ú¸ Ó·-
˘ÂÒÚ‚Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡ Ë Ú. Ô.).
• äËÚÂËË Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â (ÓˆÂÌÍ‡ ÔÓ-
ÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı Ô‡‡ÏÂÚ‡ı). ç‡ÔËÏÂ,
‰Îfl Û˜ËÚÂÎfl Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â — „ÎÛ·ËÌ‡, ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸ ÁÌ‡ÌËÈ,
‡ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â — ·‡ÎÎ˚ ‚ ÂÈÚËÌ„Â.
4.4.1.2 ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÄÌ‡ÎËÁ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÔËÒ‡ÌËfl ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË. äÓÌˆÂÔ-
ÚÛ‡Î¸ÌÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÓÔËÒ‡ÌËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı
227
ÔËÌˆËÔÓ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓÎÌÓÔ‡‚ÌÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚË, ÒÚÂÏfl˘Â„ÓÒfl Í ‚Â¯ËÌ‡Ï ËÒÔÓÎÌÂÌËfl ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı Ó·flÁ‡Ì-
ÌÓÒÚÂÈ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛˘Â„Ó Â¯ÂÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜ Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚Ó
ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÔÂ‰ÔÓÎ‡-
„‡ÂÚ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚Á„Îfl‰Ó‚ Ì‡ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂ-
ÌËÂ, Ì‡ Á‡Ï˚ÒÂÎ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÓÔÚËÏËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë fl‚ÎÂÌËÈ,
Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂÏ «ÄÍÏÂ» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÍÎ˛˜Â‚ÓÈ
Ë‰ÂË ÏÓÊÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl Ë‰Âfl Ó ÒÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÁÂ, Ë‰ÂË Ó ÒÚÂÏÎÂÌËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓÔÓÎ‡„‡ÌË˛, ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË,
‡Á‚ËÚË˛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÒÚ‡Ú¸ ‚ ÓÎ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡. ëÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÁ —
ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ò‡ÏÓ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË ÎË˜ÌÓÒÚË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓÔÓÓÊ‰ÂÌË˛ ÒÂ·fl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÂ‚ÓÔË˜ËÌ˚ Ò‚ÓÂÈ
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË [28].
Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÌÓ‚ÌÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡ ÏÓÚË‚ËÓ‚‡ÌËfl ‚ Ó„‡ÌËÁÛÂ-
ÏÓÈ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‰‡ÌÌÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËÂÈ ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ô‡ÍÚËÍË
ÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚÂÏÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÒÚ‡Ú¸ ÔÂ‚ÓÔË˜ËÌÓÈ, ‰ÂÚÂÏËÌËÛ˛˘ËÏ Ì‡˜‡ÎÓÏ, ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Ò ÌËÏ
ÔÓËÒıÓ‰fl˘Â„Ó Ë ËÏ ÒÓ‚Â¯‡ÂÏÓ„Ó. êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ‰‡ÌÌÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ó˘Û˘‡Ú¸ ÒÓ‚Â¯‡ÂÏÓÂ, Í‡Í Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌ¸˛.
éÒÌÓ‚Ì˚Ï ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÏ ÔËÌˆËÔÓÏ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË
fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÒËÚÛ‡ˆËÈ, ÔË‚Ó‰fl˘ÂÂ Í ÔÓÓÊ‰ÂÌË˛ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚-
ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ˝ÚÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡ ÚÂ·ÛÂÚ:
• Â¯‡ÂÏ˚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÒÚ‡‚flÚÒfl Ò‡ÏËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ·ÂÁ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó
ÔËÌÛÊ‰ÂÌËfl;
• ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ·ÓÎÂÂ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı,
˜ÂÏ ÒËÚÛ‡ÚË‚Ì‡fl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸;
• ÒËÚÛ‡ˆËË ÓÚ‚ÂÚÌÓ„Ó ‚˚·Ó‡ ÏÓ„ÛÚ ÔË‚ÂÒÚË Í ÙÛÒÚ‡ˆËË
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ÓËÂÌÚËÓ‚ ÔË Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËË Ë ÓÔÚËÏËÁ‡ˆËË Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂÏ
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÒÚ‡‰ËË ÒÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÁ‡
(ËÒ. 4.7) [28].
Ç˚‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÚ‡‰ËË ÒÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÁ‡ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú:
• ÔËÌflÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ì‡ ÒÂ·fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Á‡ ÌÂÔÂ‰Â-
¯ÂÌÌ˚È Á‡‡ÌÂÂ ËÒıÓ‰ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÂ·fl Í‡Í
ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÔÂ‰ÒÚÓfl˘Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl);
• ÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚‡Ë‡Ì-
ÚÓ‚ ·Û‰Û˘Â„Ó, Ò‚ÓÂÈ ÔË˜‡ÒÚÌÓÒÚË Í ÔÓÒÚÓÂÌË˛ Ó·‡Á‡ ÊÂ-
228
Î‡ÂÏÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Ë Ò‚ÓÂÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÊÂÎ‡ÂÏÓÂ Â‡ÎËÁÓ-

‚‡Ú¸ (ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÂ·fl Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl);
• Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÓÚÍ˚‚‡˛˘ËıÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ‚ ÒÓ‚Â¯‡ÂÏ˚ı
ÔÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‚ÓÎÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı (ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÂ·fl Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍ-
Ú‡ ÒÎ‡„‡˛˘Ëı ÒÓ‚Â¯‡ÂÏÓ„Ó «Á‰ÂÒ¸ Ë ÚÂÔÂ¸» ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl);
• ÔËÌflÚËÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl Ó Á‡‚Â¯ÂÌËË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
(ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÂ·fl Í‡Í ÔÂ‚ÓÔË˜ËÌ˚, ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÓÍÓÌ˜‡ÌËfl
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl);
• ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌ‡fl ÓˆÂÌÍ‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ ÁÌ‡˜ËÏÓ„Ó ÌÓ-
‚ÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛
(ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÂ·fl Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÒÓÒÚÓfl‚¯Â„ÓÒfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl).
èËÌflÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ì‡ ÒÂ·fl
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Á‡ ÌÂÔÂ‰-
Â¯ÂÌÌ˚È Á‡‡ÌÂÂ ËÒıÓ‰
Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
éÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓÂ ÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Â‡ÎËÁ‡ˆËË
‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ·Û‰Û-
˘Â„Ó, Ò‚ÓÂÈ ÔË˜‡ÒÚÌÓÒÚË
Í ÔÓÒÚÓÂÌË˛ Ó·‡Á‡ ÊÂ-
Î‡ÂÏÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Ë Ò‚ÓÂÈ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÊÂÎ‡ÂÏÓÂ
Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸
êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÓÚÍ˚‚‡˛˘ËıÒfl
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ‚ ÒÓ‚Â¯‡Â-
Ï˚ı ÔÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‚ÓÎÂ
‰ÂÈÒÚ‚Ëflı
èËÌflÚËÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
Â¯ÂÌËfl Ó Á‡‚Â¯ÂÌËË
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
éˆÂÌÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Í‡Í
ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ ÁÌ‡˜ËÏÓ„Ó
ÌÓ‚ÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ‰ÂÚÂÏË-
ÌËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛
éÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
ÔÛÚË ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl
Â„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓÒÚË
êËÒ. 4.7 ëÚ‡‰ËË ÒÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÁ‡
229
èË ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËË Ó‰ÌÓÈ ËÁ ÒÚ‡‰ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÒÂ·fl

Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËÈ, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Ï Â‡ÍˆËflÏ.
ëÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÁ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
Ò‚ÓÂ„Ó ÎË˜ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Á‡ Ò˜ÂÚ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÔÓˆÂ‰Û (ÂÚÓÒÔÂÍ-
ÚË‚ÌÓÈ Ë ÔÓÒÔÂÍÚË‚ÌÓÈ ÂÙÎÂÍÒËË).
Ç ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍË ÓÔËÒ˚‚‡ÂÏÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ‚Á„Îfl‰Ó‚ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
‚Â¯ËÌ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ÔÂ‰ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl:
• Ò·ÎËÊÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Ë Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ÍËÚÂËÂ‚;
• ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ;
• Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸Ì‡fl Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ‚ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË Ò ÔËÌˆËÔ‡ÏË
„ÛÏ‡ÌËÁÏ‡.
èËÌˆËÔ˚ „ÛÏ‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ó·flÁ˚‚‡˛Ú ÌÂ Ì‡‚flÁ˚-
‚‡ÌËÂ ÁÌ‡ÌËÈ, ˜ÛÊÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡. ÇÓÒÚÂ·Ó‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÁÌ‡ÌËÈ Ó·Û˜‡ÂÏ˚ÏË,
ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ Ëı ÔÛÚÂÏ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì˚ı ÓÚÍ˚ÚËÈ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ËÒÍÎ˛-
˜ËÚ¸ Ú‡‰ËˆËÓÌÌÓÂ ËÌÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ, ÙËÍÒ‡ˆË˛ ÁÌ‡ÌËÈ Ë Ó·ÂÒÔÂ-
˜ËÚ¸ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
4.4.1.3 ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ç ÎËÚÂ‡ÚÛÂ ÔË‚Ó‰flÚÒfl ˝Ú‡ÎÓÌÌ˚Â ÓÔËÒ‡ÌËfl Í‡˜ÂÒÚ‚ ˜ÂÎÓ‚Â-

Í‡ (ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÚÛ‰‡) ‚ ÔÓÙÂÒÒËË. í‡Í, ÏÓ‰ÂÎ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡Í ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÎË˜ÌÓÒÚ-
Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÛÒ‚ÓÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó Ó·˙ÂÏ‡ ÁÌ‡ÌËÈ,
ÛÏÂÌËÈ, Ì‡‚˚ÍÓ‚.
åÓ‰ÂÎ¸ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl Í‡Í, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ÔÂËÓ‰Û ‚ÂÏÂÌË, Ó·‡Á ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡.
åÓ‰ÂÎ¸ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ: ÔÓÙÂÒÒËÓ„‡ÏÏÛ,
Ô‡ÒÔÓÚ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ („ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÚ‡Ì‰‡Ú), ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚Â
Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚË, ÚÂ·ÛÂÏ˚Â ÁÌ‡ÌËfl Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ÛÏÂÌËfl, ˆÂÎË Ë ÒÓ-
‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë Ú.Ô.
óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÒÂ„Ó‰Ìfl Ô‡ÍÚËÍË ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËfl
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl (ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÔËÁ-
Ì‡ÍÓ‚ Ë ÙÓÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl), ÚÓ ÓÌ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÓ-
ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ ‰‡ÌÌÓ„Ó «ÔÓÙËÎfl» (3).
Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˆÂÎË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl
Ò Û˜ÂÚÓÏ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÏÓ‰ÂÎË ÎË˜ÌÓÒÚË
ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡. ëÎ‡·ÓÈ ÒÚÓÓÌÓÈ Á‡‰‡ÌËfl ˆÂÎÂÈ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÏÓ‰ÂÎË ÎË˜-
ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl Â„Ó ÌËÁÍ‡fl ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÌÓÒÚ¸.
230
4.4.2 Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl — Ì‡ÛÍ‡ Ó· ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÏ Á‰ÓÓ‚¸Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.

«á‰ÓÓ‚¸Â — ÌÂ ‚ÒÂ, ÌÓ ‚ÒÂ ·ÂÁ Á‰ÓÓ‚¸fl — ÌË˜ÚÓ» (ëÓÍ‡Ú).
Ç ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸ Ó‰ÌÓ Û‰Ë‚ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ: ÍÓ„‰‡ «ÓÌÓ»
ÂÒÚ¸ — Â„Ó ÌÂ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛Ú; ÍÓ„‰‡ ÚÓÎ¸ÍÓ «Â„Ó» ÔÓÚÂflÎË — ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl
«·ÓÎ¸» — ÁÎ‡fl, ÍÓ‚‡Ì‡fl, ÌÂÒÚÂÔËÏ‡fl [30]. ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡ ˝ÚÓÚ ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÈ Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl.
21 ‚ÂÍ Ó·˙Â‰ËÌËÚ ÏÛ‰ÓÒÚ¸ ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡ ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËË
ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl. ëÓÍ‡ÚÓ‚ÒÍÓÂ — «˜ÂÎÓ‚ÂÍ —ÔÓÁ-
Ì‡È ÒÂ·fl» Ë ÍÓÌÙÛˆË‡ÌÒÍËÈ ÚÂÁËÒ — «˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÓÚ‚ÓË ÒÂ·fl»
ÏÓÊÌÓ Ó·˙Â‰ËÌËÚ¸ ‚ Ó‰ËÌ ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ‚‡ÎÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔËÌˆËÔ:
˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ÔÓÁÌ‡È Ë ÒÓÚ‚ÓË ÒÂ·fl. èÓÁÌ‡È, ÔÂÓ·‡ÁÛÈ, ÒÓÚ‚ÓË ÒÂ-
·fl — ÓÁ‰ÓÓ‚ËÚÂÎ¸Ì‡fl ‰ÓÍÚËÌ‡ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â‡ÎËÁÛÂ-
Ï‡fl ‚ ‡ÏÍ‡ı ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ.
Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ‰‚Ûı ˜‡ÒÚÂÈ:
1. Ç‡ÎÂÓÒÓÙËË (‚‡ÎÂÓ — Á‰ÓÓ‚¸Â, ÒÓÙËfl — ÏÛ‰ÓÒÚ¸), Ú. Â. Ì‡Û-
ÍË Ó ÏÛ‰ÓÒÚË Á‰ÓÓ‚¸fl (ÚÂÓËfl Á‰ÓÓ‚¸fl).
2. Ç‡ÎÂÓÏÂÚËË — Ì‡ÛÍË Ó· ËÁÏÂÂÌËË Á‰ÓÓ‚¸fl.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ Á‰ÓÓ‚¸Â Ë Í‡Í Â„Ó ËÁÏÂËÚ¸,
Í‡ÍËÂ Ù‡ÍÚÓ˚ ‚ÎËfl˛Ú Ì‡ Á‰ÓÓ‚¸Â.
é‰ËÌ ËÁ ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎÂÈ ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË — ‡Í‡‰ÂÏËÍ Ç. è. èÂÚÎÂÌÍÓ
Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ˝ÚÓÈ Á‡‰‡˜Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ËÁÛ˜ËÚ¸ [30]:
• ÍÓÌÒÚËÚÛˆË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı, ÓÚ-
ÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ı ÏÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
Ì˚ı ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ, Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡)
Ë Â„Ó Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Í‡Í Ù‡ÍÚÓ Á‰ÓÓ‚¸fl;
• ÔÓ·ÎÂÏ˚ ˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË, Ó·‡Á ÊËÁÌË, Ó·‡Á
Ï˚ÒÎÂÈ, Ó·‡Á ˜Û‚ÒÚ‚ Ë Á‰ÓÓ‚¸Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ‚ÎËflÌËÂ ÒÂÏ¸Ë Ì‡ Á‰ÓÓ‚¸Â;
• ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÚÓ, Í‡Í ÓÌË Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ófl˛ÚÒfl;
• ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÒËÒÚÂÏÛ ÔËÚ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
á‰ÓÓ‚¸Â Á‡‚ËÒËÚ Ë ÓÚ ‰Û„Ëı ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ —
Î˛·‚Ë Ë Í‡ÒÓÚ˚. ã˛·Ó‚¸ ‚Â‰ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò˜‡ÒÚ¸˛, ‡ Í‡ÒÓÚ‡ ‡Ò-
Í˚‚‡ÂÚ ÒÂÍÂÚ˚ „‡ÏÓÌËË, ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ
ËÒÔÓÎÌÂÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Á‡ÍÓÌ‡ ÏÂ˚.
«ä‡ÒÓÚ‡ ÒÔ‡ÒÂÚ ÏË» — ˝Ú‡ ÙÓÏÛÎ‡, ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌ‡fl î. å. ÑÓÒÚÓ-
Â‚ÒÍËÏ, ·˚Î‡ ÛÚÓ˜ÌÂÌ‡ ç. ä. êÂËıÓÏ — «éÒÓÁÌ‡ÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸
231
‚ Í‡ÒÓÚÂ — ÒÔ‡ÒÂÚ ÏË». ä‡ÒÓÚ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÓÈ Ì‡ „‡ÏÓÌË˛

ÚÂÎ‡ Ë ‰Û¯Ë, ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó Ë ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó, ÓÌ‡ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò Î˛·Ó‚¸˛ Í ÔÂ-
Í‡ÒÌÓÏÛ Ë ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
åË ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË: á‰ÓÓ‚¸Â — ã˛·Ó‚¸ — ä‡ÒÓÚ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ —
‰ËÚfl äÓÒÏÓÒ‡, ëÓÎÌˆ‡, ÔÎ‡ÌÂÚ˚ áÂÏÎfl, Ò‚ÓÂÈ êÓ‰ËÌ˚, éÚÂ˜ÂÒÚ‚‡,
å‡ÚÂË Ë éÚˆ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ Ó„‡ÌË˜ÌÓ ‚ÔËÒ‡Ì ‚ ·ËÓÒÙÂÛ áÂÏÎË Ë ‰ÓÎ-
ÊÂÌ ·˚Î, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ‡Í‡‰ÂÏËÍ‡ ÇÂÌ‡‰ÒÍÓ„Ó Ç. à., Í ÍÓÌˆÛ 20-„Ó
‚ÂÍ‡ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ‡ÁÛÏÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ Â˛.
ä ÒÓÊ‡ÎÂÌË˛, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÔÎÓıÓ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Ë
Â˘Â ıÛÊÂ — ·ËÓÒÙÂÓÈ áÂÏÎË. ëÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
«ÔÓÈÚË» ÒÂÏËÌ‡, „‰Â ‚ 5-ÚË ÚÓÏ‡ı ËÁÎÓÊÂÌ˚ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ‡Á‰ÂÎ˚ ‚‡-
ÎÂÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [30]:
1. Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl Ë åÛ‰ÓÒÚ¸ á‰ÓÓ‚¸fl.
2. ùÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl Ë èËÚ‡ÌËÂ.
3. îËÁË˜ÂÒÍÓÂ Ë èÒËıË˜ÂÒÍÓÂ á‰ÓÓ‚¸Â.
4. ä‡ÒÓÚ‡ Ë Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl ã˛·‚Ë.
5. É‡ÏÓÌËfl óÛ‚ÒÚ‚ Ë é·‡Á ÜËÁÌË.
Ç ÔÎ‡ÌÂ Â¯ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl —
‡ÍÏÂÚË‚Ì‡fl ‚‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl — Ì‡ÛÍ‡ Ó ‚Â¯ËÌ‡ı ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl
(«‡ÍÏÂ» — ‚Â¯ËÌ‡, ‡Òˆ‚ÂÚ, ‚‡ÎÂÓ —Á‰ÓÓ‚¸Â). á‰ÂÒ¸ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡Á-
ÌÓ ËÒıÓ‰ËÚ¸ ËÁ ÚÂı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ì‡:
1. ÜËÁÌ¸ Ë Á‰ÓÓ‚¸Â.
2. îËÁË˜ÂÒÍÓÂ, ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó.
3. ëÏ˚ÒÎ Ë ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË.
å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÓÚ‚ÓËÚ¸ ÒÂ·fl ‚ ¯ÍÓÎÂ ÚÓflÍÓ: ‚‡ÎÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË
(·˚Ú¸ Á‰ÓÓ‚˚Ï), ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ (ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ èÛÚ¸ ÜËÁÌË), ‰Û-
ıÓ‚ÌÓ (Ì‡ÈÚË Ò‚ÓÈ à‰Â‡Î).
4.4.2.1 á‰ÓÓ‚¸Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
èÓÌflÚËÂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.

èÓÌflÚËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
á‰ÓÓ‚¸Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ÂÂ-

Òfl Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ Ë ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂÏ ·ÓÎÂÁ-
ÌÂÌÌ˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ. èÓ‰ Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÓÎÌÓ„Ó
ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó, ‰Û¯Â‚ÌÓ„Ó Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl, ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ
·ÓÎÂÁÌÂÈ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍËı ‰ÂÙÂÍÚÓ‚. ÅÎ‡„ÓÔÓÎÛ˜ËÂ — ˝ÚÓ Ô‡‚‰‡,
232
Í‡ÒÓÚ‡, ÏÂ‡, Ò‚Ó·Ó‰‡ ÊËÁÌË. ÑÎfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó, ÔÒË-

ıË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡‰Ó ‡ÒÍ˚Ú¸:
1. ë‚flÁ¸ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÌÓÏ˚ Â‡ÍˆËÈ Í‡Í „ÂÌÂ-
ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ Á‰ÓÓ‚¸fl) Ë Â„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl.
2. èËÓ‰Û ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ (Ò‚flÁ¸ ÔÒËıËÍË Ò ‡Ì‡ÚÓÏË˜ÂÒ-
ÍËÏË Ë ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ („ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓ‰ÛÍÚ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ÒÂ‰˚, Â‡ÎËÁÛ˛˘ÂÈ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÔÓÚÂÌˆË‡Î).
3. ë‚flÁ¸ Á‰ÓÓ‚¸fl Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ (˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl
‚‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl).
4. ë‚flÁ¸ Á‰ÓÓ‚¸fl Ò Ó·‡ÁÓÏ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÛÓ‚ÂÌ¸ ÊËÁÌË, Í‡-
˜ÂÒÚ‚Ó ÊËÁÌË, ÒÚËÎ¸ ÊËÁÌË, ÂÊËÏ ÊËÁÌË, ‚Â‰Ì˚Â ÔË‚˚˜ÍË).
5. á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Ò‚ÓÂÏÛ
Á‰ÓÓ‚¸˛, ÓÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ì‡ Á‰ÓÓ‚˚È Ó·‡Á ÊËÁÌË, Ì‡ ÁÌ‡ÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ (ÂÁÂ‚), Ò‡ÌËÚ‡ÌÓ-„Ë„ËÂÌË-
˜ÂÒÍËı ÓÒÌÓ‚ ÊËÁÌË.
á‰ÓÓ‚¸Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
ÒÂ‰˚. èÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ú‡ÍÓÈ ÒÂ‰Â Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ˆÂÌÌÓÒÚÌÓÈ
ÓËÂÌÚ‡ˆËÂÈ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ‚ıÓ‰ËÚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÊËÁÌË.
«èÓ‰ Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚, ÔË ‡Ò¯ËËÚÂÎ¸ÌÓÏ ÂÂ ÚÓÎÍÓ-
‚‡ÌËË, ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚÒfl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚ‡·ËÎ¸Ì‡fl (ÚÂËÚÓË‡Î¸Ì‡fl
Ë ‚ÂÏÂÌÌ‡fl) Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ ·ÓÎ¸¯ËÏ ˜ËÒÎÓÏ
‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ËÁ ˜ÂÚ˚Âı ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ó·Î‡ÒÚÂÈ: ÂÒÚÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı Ë ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÂÒÛÒÓ‚ Ë ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
ÒÂ‰Â, ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÏÂ ÔÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛ ˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÔÓÎËÚËÍË Ë
‚ÎËflÌËfl ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ Ì‡ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ» [10]. ùÚ‡ ‰Â-
ÙËÌËˆËfl ÚÂ·ÛÂÚ ‡Á‡·ÓÚÍË ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÚ‡Ì‰‡ÚÓ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÊËÁÌË,
ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ, ˜ÚÓ Á‡„flÁÌÂÌËÂ, ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚÂÎ¸ÌÓÂ Í‡˜ÂÒÚ‚Ó
ÔËÓ‰ÌÓÈ ÒÂ‰˚ Û„ÓÊ‡ÂÚ Á‰ÓÓ‚¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
á‰ÓÓ‚¸Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı ‚ Ó·-
˘ÂÒÚ‚Â ÒËÒÚÂÏ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË ÔËÒÛ˘ËÈ
ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ. êÓÒÚ Ô‡ÚÓÎÓ„ËÈ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÔÒËıË˜ÂÒÍËı, ‚ÌÓ-
ÒflÚ ÛÒËÎË‚‡˛˘‡flÒfl ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÒÚ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ÂÏÂÌË, ‚ÓÁ‡Ò-
Ú‡˛˘‡fl ÚÓÓÔÎË‚ÓÒÚ¸, ÔÓÔ˚ÚÍË ‚ÔËÒ‡Ú¸Òfl ‚ Ó·˘ËÈ ÔÓÚÓÍ ÊËÁÌË.
ç‡ÍÓÔÎÂÌËÂ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ‰ÓÒÚË„ÎÓ Ì‡Ë‚˚Ò¯ÂÈ Á‡ ‚ÒÂ
‚ÂÏÂÌ‡ ÚÓ˜ÍË, ÌÓ, ÔË ˝ÚÓÏ, ·ÓÎ¸¯ÓÂ ˜ËÒÎÓ Î˛‰ÂÈ, ˜Û‚ÒÚ‚Û˛Ú ÔÛÒ-
ÚÓÚÛ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË. éÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÊË‚ÂÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÊËÁÌ¸˛. ëÓÁ‰‡‚ ‚ÒÂÔÓÌËÍ‡˛˘Û˛ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛÛ, ÓÌ ÌÂ
Ó·ÂÎ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‰Â„‡‰‡ˆËË Â„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl Ë ÓÒ-
ÚÛ ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËÈ. åËÓ‚ÓÈ ·ÂÒÔÓfl‰ÓÍ ‚ XXI ‚ÂÍ‡ —
233
ÚÛÔËÍÓ‚˚È ı‡‡ÍÚÂ ‡Á‚ËÚËfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÔÓÚÂ·ÎÂÌËfl Ë ÚÂ·ÛÂÚÒfl

ËÁÏÂÌËÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ.
Ç ìÍ‡ËÌÂ Ë êÓÒÒËË ‰Â„‡‰‡ˆËfl Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÍË-
ÁËÒÓÏ ˝ÍÓÌÓÏËÍË, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÒËÎ¸ÌÂÈ¯ËÏ ‡ÒÒÎÓÂÌËÂÏ Ó·˘ÂÒÚ‚‡,
‡ÁÛ¯ÂÌËÂÏ ÒÚ‡ÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÈ Ì‡ ÒÚ‡·ËÎ¸-
ÌÓÒÚ¸, ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ „‡‡ÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‡·ÓÚ˚. ùÚÓÏÛ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ
«‚ÌÂÒÂÌËÂÏ» ÂÙÓÏ‡ÚÓ‡ÏË ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ˆË-
‚ËÎËÁ‡ˆËË Ò ÂÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË Ì‡ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÂ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó Î˛·ÓÈ ˆÂ-
ÌÓÈ, Ò ÌÂÛ‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸˛ ‚ Á‡‚Ú‡¯ÌÂÏ ‰ÌÂ, ·ÂÁ‡·ÓÚËˆÂÈ.
á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ÓËÂÌÚ‡ˆËË Ì‡ ÒËÒÚÂÏÛ ˆÂÌ-
ÌÓÒÚÂÈ. Ç ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı Ó·˘ÂÒÚ‚‡ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒÚ‡ÂÌË˛ ÓÚÌÓÒflÚÒfl
Ò Û·ÂÊ‰ÂÌËÂÏ: «ü ‰ÓÎÊÂÌ ÒÚ‡ÂÚ¸». ùÚËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÚ
ÒÂ·fl Ì‡ ˝ÚÓ, Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÚ‡ÂÌËÂ Á‡ÎÓÊÂÌÓ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ
Û·ÂÊ‰ÂÌËË.
í˚Òfl˜Ë ÎÂÚ Ì‡Á‡‰ ËÌ‰ËÈÒÍËÈ ÏÛ‰Âˆ ò‡ÌÍ‡‡ Ó·˙flÒÌflÎ:
«ã˛‰Ë ÒÚ‡Â˛Ú Ë ÛÏË‡˛Ú ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌË ‚Ë‰flÚ, Í‡Í ÒÚ‡Â˛Ú Ë
ÛÏË‡˛Ú ‰Û„ËÂ». îËÍÒËÛÂÚÒfl fl‚ÎÂÌËÂ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË Á‰ÓÓ‚¸fl ËÌ‰Ë-
‚Ë‰‡ ÓÚ Ò‚flÁË ÒÓ Ò‚ÓÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔÓÈ, Ò‚ÓËÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ Ò ÔË-
ÒÛ˘ÂÈ ÂÏÛ ÒËÒÚÂÏÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. ÇÂ‡ ‚ Ò‚ÓË ˆÂÌÌÓÒÚË ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓı‡ÌflÚ¸ Á‰ÓÓ‚¸Â Ë ÒÚ‡ÂÚ¸ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔËÌflÚ˚ÏË
‚ ‰‡ÌÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÛÍÎ‡‰Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË Ë Û·ÂÊ‰ÂÌËflÏË.
ëÂÈ˜‡Ò ÔÓÌflÚËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl ÛÚÓ˜ÌflÂÚÒfl Ë ˜‡ÒÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡Í
ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl (·‡Î‡ÌÒ) ÏÂÊ‰Û ‡‰‡ÔÚË‚Ì˚ÏË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË
(ÔÓÚÂÌˆË‡Î Á‰ÓÓ‚¸fl) Ë ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÒÂ‰˚, ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÏÂÌfl˛˘ËÂÒfl.
åÌÓ„Ó‚ÂÍÓ‚ÓÈ ÓÔ˚Ú ‚‡˜ÂÈ, ÔÂ‰‡„Ó„Ó‚, ÔÒËıÓÎÓ„Ó‚ ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï Á‡ÍÓÌÓÏ
‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ: «Ó·‡Á ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Ó‚‡Ú¸ Â„Ó ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË» [30]. äÓÌÒÚËÚÛˆËfl ‚ÒÂ„‰‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡
Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ó·‡ÁÓ‚ ÊËÁÌË ÒÚÓÎ¸ÍÓ, ÒÍÓÎ¸ÍÓ Î˛‰ÂÈ. í‡ÍËÏ
Ó·‡ÁÓÏ, ÔÎ‡ÌËÛfl Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸, ÌÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ì‡ÒËÎÓ‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÔËÓ-
‰Û, Ò‚Ó˛ ÍÓÌÒÚËÚÛˆË˛ (·ËÓÔ‡ÏflÚ¸ Ó„‡ÌËÁÏ‡, Ò‚ÓÈ «Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚È
Ô‡ÒÔÓÚ», ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ËÏÏÛÌÌÓÈ, ÌÂÈÓÌÌÓÈ, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌ-
ÒÚËÚÛˆËË). ÜËÚ¸ Ì‡‰Ó ÔÓ Á‡ÍÓÌ‡Ï Ò‚ÓÂÈ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌÒÚË-
ÚÛˆËË, ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ Ò Û˜ÂÚÓÏ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ.
á‰ÓÓ‚¸Â — ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÔË ÍÓÚÓÓÏ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ,
ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‚ÒÂ Â„Ó Ó„‡Ì˚. ç‡ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl ‰ÂÈÒÚ-
‚ÛÂÚ ÒËÒÚÂÏ‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚ (ËÒ. 4.8).
á‰ÓÓ‚¸Â — ˝ÚÓ ÛÒÎÓ‚ËÂ ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ Ë „‡ÏÓÌË˜ÌÓÈ ÊËÁÌË.
ç‡Û˜ËÚ¸Òfl ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ:
234
• ÓÒ‚ÓËÚ¸ Á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ Ë ÔËÏÂÌflÚ¸ Ëı Í ÒÂ·Â

Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ Í‚‡ÎËÙËˆËÓ‚‡ÌÌÓ;
• ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ÁÌ‡ÌËfl, ‡ Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„ËflÏË, ÏÂÚÓ‰‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËÏ Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ;
• ÊËÚ¸ Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸, ‚Î‡ÒÚ‚Ûfl ÒÓ·Ó˛, Û˜ËÚ˚‚‡fl ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ
Ù‡ÍÚÓ˚.
êËÒ. 4.8. éÒÌÓ‚Ì˚Â Ù‡ÍÚÓ˚ Á‰ÓÓ‚¸fl
ÑÓÒÚË„‡Ú¸ ˝ÚÓ„Ó ÏÓÊÌÓ ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ, Ì‡ÔËÏÂ, ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚Ï

‡Î„ÓËÚÏÓÏ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‰Ó-
Ó‚¸ÂÏ, ÒÓÒÚÓfl˘ÂÈ ËÁ ÔflÚË ¯‡„Ó‚ [5]:
1. èÓ‚ÂËÚ¸ ‚ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Á‰ÓÓ‚ÓÈ ÊËÁÌË.
2. í‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ Ó·˘ËÂ ÁÌ‡ÌËfl ‚ ÎË˜Ì˚È ÓÔ˚Ú.
3. éÔÂ‰ÂÎËÚ¸Òfl Ò „Î‡‚ÌÓÈ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ˆÂÎ¸˛.
4. ê‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ÔÎ‡Ì ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
5. éˆÂÌËÚ¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ë ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ËÏ.
Ç ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ Ï˚ Û·Â‰ËÏÒfl, ˜ÚÓ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌ˚Â ¯‡„Ë ‚ÔËÒ˚-
‚‡˛ÚÒfl ‚ ˝Ú‡Ô˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ‡ ÒÂÈ˜‡Ò ÍÓÏ-
ÏÂÌÚ‡ËÈ ÔÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ëı ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl.
235
ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË „ËÔÌÓÎÓ„ËË Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚Â‡ — ˝ÚÓ

ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ú‡ÌÒÓ‚ÓÂ, ˜ÚÓ ÔÓ‚ÂËÚ¸ ‚Ó ˜ÚÓ-ÚÓ — ˝ÚÓ «Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ-
‚‡Ú¸» ÒÂ·fl. ã˛‰Ë ˜‡ÒÚÓ ÒÚ‡Â˛Ú ËÎË Á‡·ÓÎÂ‚‡˛Ú, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ Ì‡˜‡ÎË
‰ÛÏ‡Ú¸ Ó· ˝ÚÓÏ, Ê‰ÛÚ ˝ÚÓ„Ó, ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛Ú ˝ÚÓ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÓ-
ˆÂÒÒÓÏ. Ç ÒÓÒÚÓflÌËË ‚Â˚ ‚ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Á‰ÓÓ‚Ó„Ó Ó·‡Á‡ ÊËÁÌË Ì‡¯Â
«·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ», ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÂ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËÂÈ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ‚Ó ÏÌÓ-
„ÓÏ Ë Ì‡¯ËÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ, ‚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏ ÂÊËÏÂ ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÚ
ÚÓ, ‚Ó ˜ÚÓ Ï˚ ‚ÂËÏ, ˜Â„Ó ÒÚ‡‡ÂÏÒfl ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÛÈÚË
ÓÚ Â‡Î¸Ì˚ı Ë Ì‡‰ÛÏ‡ÌÌ˚ı Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ, Û‚Ë‰ÂÚ¸ ÌÓ‚˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË.
ñÂÎ¸˛ ‚ÚÓÓ„Ó ¯‡„‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ„Ó ‚˚·Ó-
‡, ÏÓÚË‚‡ˆËfl ÒÂ·fl Ì‡ Â„Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ. êÂ¯‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ Á‡‰‡˜‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Â-
ÌËÂÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚Ë‰ÂÌËfl, ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂÏ ÊÂÎ‡ÌËfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
·Û‰Û˘Â„Ó Â„Ó ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl. «ÑÂÎ‡fl ‚˚·Ó Ë ÔËÌËÏ‡fl Â¯ÂÌËfl, ‚˚
‰‡ÂÚÂ Í‡ÚËÌÂ ÊËÁÌ¸. ä‡Ê‰ÓÂ ÒÓ·˚ÚËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ·ÓÎÂÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
Ì˚Ï, Ó·ÂÚ‡ÂÚ ı‡‡ÍÚÂÌ˚Â ˜ÂÚ˚. Ç˚ ÒÓÁ‰‡ÂÚÂ ÒÂ·Â Ì‡·Ó ÏÓÁ‡ËÍË,
ÍÓÚÓ˚Â ·Û‰ÛÚ ÒÍÎ‡‰˚‚‡Ú¸Òfl ‚ ÔÓÎÌÛ˛ Í‡ÚËÌÛ ÔÓ ÏÂÂ ‰‚ËÊÂÌËfl
‚‡¯ÂÈ ÊËÁÌË… Ç‡¯ ‚˚·Ó Ë ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËfl ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ‚ Ç‡¯ÂÈ
Ô‡ÏflÚË Ì‡ ÂÂ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ» [5].
ç‡ ÚÂÚ¸ÂÏ ¯‡„Â, ÔÓÒÚ‡‚Ë‚ ÒÂ·Â ˆÂÎ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÛÒÎÓ‚ËÂ
‰Îfl Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl, ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. ñÂÎ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl Ù‡ÍÚÓÓÏ, Ó„‡-
ÌËÁÛ˛˘ËÏ Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
êÂ¯ÂÌËÂ Á‡‰‡˜Ë ÛÔÓ˘‡ÂÚÒfl, ÂÒÎË ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl Ô‡-
‚ËÎ‡ÏË [5]:
1. éÔÂ‰ÂÎflÈÚÂ Ò‚Ó˛ ˆÂÎ¸ ‚ ÙÓÏÂ ÔÓÁËÚË‚Ì˚ı ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÈ.
ä ÔËÏÂÛ, ÍÓÌˆÂÌÚËÛÈÚÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÌÂ ÊÂÎ‡Â-
ÚÂ ·ÓÎÂÚ¸, ÌÂ ‰ÛÏ‡ÈÚÂ Ó ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÏ.
2. îÓÏËÛÈÚÂ Ò‚Ó˛ ˆÂÎ¸ Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ËÏÂÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚ¸ ‰ÓÒÚË˜¸ ÂÂ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
‰Û„Ëı. «óÚÓ fl ÏÓ„Û Ò‰ÂÎ‡Ú¸, ˜ÚÓ·˚ Ì‡‚ËÚ¸Òfl Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â,
ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‰Û„Ëı».
3. ëÚÓÈÚÂ Ó·‡Á ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ˆÂÎË. ëÓÁ‰‡ÌËÂ ÍÓÌÍÂÚÌÓ-
„Ó, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë ÊË‚Ó„Ó Ó·‡Á‡ Ó·Î‡‰‡ÌËfl ÊÂÎ‡ÂÏ˚Ï, ‡Á-
‡·ÓÚÍ‡ ‰Îfl ÒÂ·fl ·Ó„‡ÚÓ„Ó ‰ÂÚ‡ÎflÏË ÒˆÂÌ‡Ëfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ‚˚
ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÂÂÊË‚‡ÂÚÂ Ó·Î‡‰‡ÌËÂ, fl‚ÎflÂÚÒfl „Î‡‚Ì˚Ï
Á‚ÂÌÓÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl.
Ç˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ˝ÚËı Ô‡‚ËÎ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl Í‡Í ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
Í‡fl ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÌÂÓ·‡ÚËÏÓÒÚË ‚˚·‡ÌÌÓÈ ˆÂÎË.
ê‡Á‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ Ì‡ ˜ÂÚ‚ÂÚÓÏ ¯‡„Â ÔÎ‡Ì ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÏÓÊÌÓ Ò ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ (ÔÓfl‰ÓÍ ÔÓÒÚÓÂÌËfl
‡ÒÒÏÓÚËÏ ‚Ó ‚ÚÓÓÈ ˜‡ÒÚË). éˆÂÌË‚‡fl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
236
ÌÓÒÚË Ì‡ ÔflÚÓÏ ¯‡„Â, Ì‡‰Ó „‡‡ÌÚËÓ‚‡Ú¸ ÒÂ·Â ÔÓÁËÚË‚Ì˚Â ÔÂÂÊË-

‚‡ÌËfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl, ÒÎÂ‰Ûfl Ô‡‚ËÎ‡Ï [5]:
1. ë‡‚ÌË‚‡ÈÚÂ ÒÂ·fl Ò ÒÓ·ÓÈ. ëÏÓÚËÚÂ ÎË¯¸ Ì‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚È
ÔÓ„ÂÒÒ. çÂ Ó„Îfl‰˚‚‡ÈÚÂÒ¸ Ì‡ ‰Û„Ëı. ÑÓÓ„‡ Í ÛÒÔÂıÛ
ËÁÏÂflÂÚÒfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ‰ÓÒÚËÊÂÌËflÏË.
2. ÅÛ‰¸ÚÂ Ò‡ÏÓ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚ ÔË ÓˆÂÌË‚‡ÌËË Ò‚ÓËı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚.
éËÂÌÚËÛflÒ¸ Ì‡ Ò‡Ï˚È ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚È ·‡ÓÏÂÚ Ò‡ÏÓ-
ÓˆÂÌÍË — ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸. çÂ Û·ÂÊ‰‡ÈÚÂ
‰Û„Ëı ‚ Ò‚ÓÂÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË.
3. ÇÓÁ‰‡ÈÚÂ ‰ÓÎÊÌÓÂ Ò‚ÓËÏ Á‡ÒÎÛ„‡Ï. ÇÒÂ„‰‡ ‚ÓÁÌ‡„‡Ê‰‡ÈÚÂ
ÒÂ·fl Á‡ Ò‰ÂÎ‡ÌÌÓÂ Ò‡Ï˚Ï ‰ÓÒÚÓÈÌ˚Ï Ó·‡ÁÓÏ.
ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Â„Ó ÔÒËıËÍÓÈ.
íÓ, ˜ÚÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ Ï˚ÒÎflı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ,
ÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ Â„Ó Á‰ÓÓ‚¸Â. ùÍÓÎÓ„Ëfl Ï˚ÒÎÂÈ Ë ˜Û‚ÒÚ‚ — ˝ÚÓ ÓÚ-
Ô‡‚Ì‡fl ÚÓ˜Í‡ ‚ ‰‚ËÊÂÌËË Í Á‰ÓÓ‚¸˛ Ë ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ë˛.
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ Á‰ÓÓ‚¸fl
ÖÒÎË ‚‡¯ Ó„‡ÌËÁÏ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÒÓ„Î‡ÒËË Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ‚˚ ‰ÂÎ‡ÂÚÂ

Ë Í‡Í ‚˚ ÊË‚ÂÚÂ — ‚˚ Á‰ÓÓ‚˚, ‚˚ ·Ó‰˚, ‚˚ ‚ ÔÓÎÌÓÈ „‡ÏÓÌËË
Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ‚‡Ò ÏËÓÏ. ä‡Í ‰ÓÒÚË˜¸ ˝ÚÓ„Ó ÊÂÎ‡ÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
„‡ÏÓÌËË Ë Í‡Í ÌÂ ÔÓÚÂflÚ¸ Â„Ó ÔÓÒÎÂ?
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ [5]:
• Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl Û‚‡Ê‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÔËÓ‰Û Ë ÊËÚ¸ ‚ ÒÓ„Î‡ÒËË
Ò ÌÂÈ;
• Û‚‡Ê‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏÓÒÚ¸;
• ÌÛÊÌÓ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl ·˚Ú¸ ÚÂÏ, ÍÂÏ ‚˚ ÔÓÒÚÓ ·˚Ú¸ ÌÂ ÏÓÊÂÚÂ
‚ ÒËÎÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚‡¯ÂÈ ÔËÓ‰Â ˝ÚÓ ÌÂÒ‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÔÓÚË‚Ó-
Â˜ËÚ ‚‡¯ÂÈ ÔÒËıÓÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË;
• ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ˜ÚÓ ‚‡Ï Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë ‰ÂÎ‡Ú¸ Ô‡‚ËÎ¸Ì˚È ‚˚·Ó
‚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı;
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓ‚ÂÒÚË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓÙËÁË-
˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÚËÔÓ‚.
åÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÓÔ‡·ËÓ‚‡ÌÌÛ˛ ‚ÂÏÂÌÂÏ ÒËÒÚÂÏÛ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÌËfl Ò‚ÓÂÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË — ‰Â‚Ì˛˛ Ä˛‚Â‰Û. Ä˛‚Â‰‡ («‡˛» —
ÊËÁÌ¸, «‚Â‰‡» — ÁÌ‡ÌËÂ) — ÔÎÓ‰ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÈ ÏÛ‰ÓÒÚË ÏÌÓ„Ëı
ÔÓÍÓÎÂÌËÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ ÑÂ‚ÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓÍ‡.
237
ì˜ÂÌËÂ Ä˛‚Â‰˚ ‚˚‚Ó‰ËÚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÔËÓ‰Û Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚

ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ Ë „‡ÏÓÌË˜ÌÓ ‚ÔËÒ˚‚‡ÂÚ ÂÂ ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ ÂÒÚÂÒ-
Ú‚ÂÌÌÛ˛ ÒÂ‰Û. áÌ‡ÌËfl Ä˛‚Â‰˚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl ÏÂ‰ËˆËÌ‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ
‚ „ÓÏÂÓÔ‡ÚËË, ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË, Ì‡ÚÛÓÔ‡ÚËË. ëÓ„Î‡ÒÌÓ Ä˛‚Â‰Â, ‚ èË-
Ó‰Â ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÚË ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÒËÎ˚: ˝ÌÂ„Ëfl ËÁÏÂÌ˜Ë‚ÓÒÚË Ë ÔÂÂÏÂÌ,
ÓÎËˆÂÚ‚ÓflÂÏ‡fl ‚ÂÚÓÏ — Ç‡Ú‡, ˝ÌÂ„Ëfl ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÒÚË Ë ‡ÍÚË‚ÌÓÒ-
ÚË, ÓÎËˆÂÚ‚ÓflÂÏ‡fl Ó„ÌÂÏ — èËÚ‡, Ë ˝ÌÂ„Ëfl ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË Ë
ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË, ÓÎËˆÂÚ‚ÓflÂÏ‡fl ÁÂÏÎÂÈ Ë ‚Ó‰ÓÈ — ä‡Ôı‡. ùÌÂ„Ëfl
‚ÂÚ‡ ÌÂÒÂÚ ‚ ÒÂ·Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÔÓ‰‚ËÊÌÓÒÚË, ıÓÎÓ‰ÌÓÒÚË Ë ÒÛ-
ıÓÒÚË — ˝ÚÓ ˝ÌÂ„Ëfl ‰ËÌ‡ÏË˜ÌÓÒÚË; ˝ÌÂ„Ëfl Ó„Ìfl — ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË
Ê‡‡, ÂÁÍÓÒÚË Ë ÒËÎ˚ — ˝ÚÓ ˝ÌÂ„Ëfl ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÒÚË; ˝ÌÂ„Ëfl Ò˚ÓÈ
ÁÂÏÎË — ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÏÂ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ËÌÂÚÌÓÒÚË Ë ‚Î‡ÊÌÓÒ-
ÚË — ˝ÚÓ ˝ÌÂ„Ëfl ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË. ä‡Ê‰‡fl ÍÎÂÚÍ‡ Ì‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡
‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ‚ÒÂ ÚË ‚Ë‰‡ ˝ÌÂ„ËË. èÓ Ä˛‚Â‰Â ‚ÒÂ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó
ÍÓÌÒÚËÚÛˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÚËÔÓ‚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ ÚÂı ÚËÔÓ‚
˝ÌÂ„ËÈ. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ó„‡ÌËÁÏ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ ÂÒÎË
‚ ÌÂÏ ‚ÒÂ Ò·‡Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌÓ. ÑÎfl ÒÓı‡ÌÂÌËfl Ò·‡Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÍÓÏÔÂÌÒËÓ‚‡Ú¸ ‚ÓÁÏÛ˘‡˛˘ËÂ ÒËÎ˚ ‚ÌÂ¯-
ÌËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË.
Ä˛‚Â‰‡ ‰‡ÂÚ ÍÓ‰ ‰Îfl ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ‚˚·Ó‡, ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÍÓÚÓÓ„Ó
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔËÌˆËÔ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl — ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ÔËÚfl„Ë‚‡ÂÚ ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ.
ùÚÓ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚ÏË Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‚‡¯‡ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËfl,
·Û‰ÛÚ ÒÚËÏÛÎËÓ‚‡Ú¸Òfl ‡Ì‡ÎÓ„Ë˜Ì˚ÏË ‚ÌÂ¯ÌËÏË ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚‡ÏË Ë
ÍÓÏÔÂÌÒËÓ‚‡Ú¸Òfl ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚflÏË.
éÒÌÓ‚ÌÓÈ ÏÓÏÂÌÚ ‰Îfl ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË Ç‡Ú‡ «ËÁÏÂÌ˜Ë‚ÓÒÚ¸».
ã˛‰Ë, ÔËÌ‡‰ÎÂÊ‡˘ËÂ Í ˝ÚÓÏÛ ÚËÔÛ — ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏ˚ Ë ÌÂ ÒÚÂÂÓ-
ÚËÔÌ˚. ÉÎ‡‚Ì˚Â Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ Ç‡Ú˚ — ÒÛıÓÒÚ¸, ıÓÎÓ‰ÌÓÒÚ¸, ÎÂ„ÍÓÒÚ¸,
ÔÓ‰‚ËÊÌÓÒÚ¸, ·˚ÒÚÓÚ‡. ùÌÂ„Ëfl Ç‡Ú˚ ‚˚ıÓ‰ËÚ ËÁ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ËÁ-Á‡
ÌÂÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓ„Ó Ó·‡Á‡ ÊËÁÌË, ÔÓÚÂ·ÎÂÌËfl ÒÛıÓÈ, ıÓÎÓ‰ÌÓÈ
ÔË˘Ë, ÌÂ‰Ó‚˚Ò˚Ô‡ÌËfl, ÔÂÂ‚ÓÁ·ÛÊ‰‡˛˘Ëı ÔÂÂÏÂÌ Ë ÒÚÂÒÒ‡.
äÓÌÒÚËÚÛˆËfl èËÚ‡. ã˛‰Ë ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ÓÚÎË˜‡˛ÚÒfl ˜ÂÒÚÓÎ˛·ËÂÏ,
ÔflÏÓÚÓÈ, ‚ÓËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸˛, ÒÚ‡ÒÚ¸˛ ÔÓÒÔÓËÚ¸. ÅÛÌ˚È ÚÂÏÔÂ‡-
ÏÂÌÚ, ÒÏÂÎÓÒÚ¸, Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÂ·Â, ÔÂ‰ÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚ¸ Ë ÎË‰ÂÒÚ‚Ó —
ı‡‡ÍÚÂÌ˚Â Ëı ÔËÁÌ‡ÍË.
ã˛‰Ë ÚËÔ‡ èËÚ˚ ‚˚ıÓ‰flÚ ËÁ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÂÒÎË ‚ÏÂÒÚÓ ÚÓ„Ó,
˜ÚÓ·˚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl ‚ ÊËÁÌË Ò‚ÓÂ„Ó, ÓÌË ‚‰Û„
ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÌÂËÒÚÓ‚˚ÏË, ÌÂÚÂÔÂÎË‚˚ÏË. ì ÌËı ÌÂÔÓÏÂÌ˚Â ÚÂ·Ó‚‡-
ÌËfl Í ÒÂ·Â Ë ‰Û„ËÏ, ÊËÁÌ¸ ‚ ÌÂËÒÚÓ‚ÓÏ Ì‡ÔflÊÂÌËË, ·ÓÎÂÁÌÂÌÌÓÂ
ÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÌÂÛ‰‡˜.
238
éÒÌÓ‚ÌÓÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË ä‡Ôı‡ — ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë Ó‚-

ÌÓÒÚ¸. ëÔÓÍÓÈÌ˚Â Ë Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌ˚Â, ˝ÚÓ Î˛‰Ë Â‰ÍÓ ÒÂ‰flÚÒfl Ë
ÒÚÂÏflÚÒfl ÒÓı‡ÌËÚ¸ ÏË ‚ÓÍÛ„ ÒÂ·fl. ùÌÂ„Ëfl ä‡ÔıË ÚÛ‰ÌÂÂ ‚ÒÂ„Ó
‚˚‚Ó‰ËÚÒfl ËÁ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl. ùÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔÓËÁÓÈÚË Ì‡ ÙÓÌÂ ÒÚÂÒÒ‡ Ò ÒÓ-
ÔÛÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÔÂÂÂ‰‡ÌËÂÏ (ÏÌÓ„Ó ÒÓÎË Ë Ò‡ı‡‡), Ï‡ÎÓÔÓ‰‚ËÊ-
ÌÓÒÚ¸˛ Ë ·ÓÎ¸¯ËÏ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÓÏ ÒÌ‡.
àÚ‡Í, ˜ÚÓ·˚ ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ Ì‡Û¯ÂÌËfl ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
ÁÌ‡Ú¸ ÚËÔ Ò‚ÓÂÈ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË Ë ‚Î‡‰ÂÚ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó Û‡‚ÌÓ‚Â¯Ë‚‡ÌËfl. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÎÂÊËÚ ÔÓÒÚÓÈ ÔËÌˆËÔ:
‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ Ì‡Û¯ÂÌÌÓÂ Ó¯Ë·Ó˜Ì˚Ï
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ú‡Í, ˜ÚÓ·˚ ÔË‚ÎÂ˜¸
Í ÒÂ·Â ÚÂ Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚ı ‚‡Ï ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÂÚ [5].
ÑÎfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÔÒËıÓ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË
ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍ‡fl Ú‡·ÎËˆ‡ (Ú‡·ÎËˆ‡ 4.1). èÓ˜ÚËÚÂ Í‡Ê-
‰ÓÂ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËÂ Ë ÓÚÏÂÚ¸ÚÂ ˆËÙ‡ÏË, ÓÚ 0 ‰Ó 6, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÓÌÓ ÔË-
ÏÂÌËÏÓ Í ‚‡Ï [5]:
0 — ÌÂ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ‚‡Ï;
3 — ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ‚‡Ï, ÌÓ ‚ ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÒÚÂÔÂÌË (ËÎË ÎË¯¸
ËÌÓ„‰‡);
6 — ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ‚‡Ï (ËÎË ÔÓ˜ÚË ‚ÒÂ„‰‡).
í‡·ÎËˆ‡ 4.1 ÑË‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍ‡fl Ú‡·ÎËˆ‡
çÂ éÚ˜‡ÒÚË Ç ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ
‹ ê‡Á‰ÂÎ — Ç‡Ú‡
ÓÚÌÓÒËÚÒfl ÓÚÌÓÒËÚÒfl ÓÚÌÓÒËÚÒfl
1 2 3 4 5
1 ü Ó˜ÂÌ¸ ·˚ÒÚÓ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ò¸ ‚ ‡·ÓÚÛ 1 2 3 4 5 6
2 ü Ò ÚÛ‰ÓÏ Á‡ÔÓÏËÌ‡˛ Ë ‚ÒÔÓÏËÌ‡˛ 1 2 3 4 5 6

ËÌÙÓÏ‡ˆË˛
3 èÓ Ì‡ÚÛÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl ‰ÂflÚÂÎ¸Ì˚È 1 2 3 4 5 6

Ë ÊË‚ÓÈ
4 ì ÏÂÌfl ıÛÔÍ‡fl ÍÓÏÔÎÂÍˆËfl, 1 2 3 4 5 6

fl Ò ÚÛ‰ÓÏ Ì‡·Ë‡˛ ‚ ‚ÂÒÂ
5 ü ‚ÒÂ„‰‡ ·˚ÒÚÓ ‚˚Û˜Ë‚‡Î ‚ÒÂ ÌÓ‚ÓÂ 1 2 3 4 5 6
6 èÓıÓ‰Í‡ Û ÏÂÌfl ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÎÂ„Í‡fl 1 2 3 4 5 6

Ë ·˚ÒÚ‡fl
7 ü Ò ÚÛ‰ÓÏ ÔËÌËÏ‡˛ Â¯ÂÌËfl 1 2 3 4 5 6
8 ì ÏÂÌfl ˜‡ÒÚÓ ·˚‚‡˛Ú „‡Á˚ Ë Á‡ÔÓ˚ 1 2 3 4 5 6
9 ì ÏÂÌfl ˜‡ÒÚÓ ıÓÎÓ‰Â˛Ú ÛÍË Ë ÌÓ„Ë 1 2 3 4 5 6
239
1 2 3 4 5
10 ü ˜‡ÒÚÓ ‚ÓÎÌÛ˛Ò¸ Ë ËÒÔ˚Ú˚‚‡˛ 1 2 3 4 5 6

ÚÂ‚Ó„Û
11 ü ÔÎÓıÓ ÔÂÂÌÓ¯Û ıÓÎÓ‰ÌÛ˛ ÔÓ„Ó‰Û 1 2 3 4 5 6
12 ü ·˚ÒÚÓ ‡Á„Ó‚‡Ë‚‡˛ Ë ÏÌÓ„Ó 1 2 3 4 5 6

„Ó‚Ó˛
13 ì ÏÂÌfl ˜‡ÒÚÓ ÏÂÌflÂÚÒfl Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ 1 2 3 4 5 6

Ë ÓÚ ÔËÓ‰˚ fl ˝ÏÓˆËÓÌ‡ÎÂÌ
14 ü ˜‡ÒÚÓ Á‡Ò˚Ô‡˛ Ò ÚÛ‰ÓÏ Ë ÒÔÎ˛ 1 2 3 4 5 6

ÌÂÍÂÔÍÓ
15 ì ÏÂÌfl Ó˜ÂÌ¸ ÒÛı‡fl ÍÓÊ‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ 1 2 3 4 5 6

ÁËÏÓÈ
16 ì ÏÂÌfl ‰ÂflÚÂÎ¸Ì˚È ÛÏ Ë ·Ó„‡ÚÓÂ 1 2 3 4 5 6

‚ÓÓ·‡ÊÂÌËÂ
17 Ñ‚Ë„‡˛Ò¸ fl ·˚ÒÚÓ Ë ‡ÍÚË‚ÌÓ 1 2 3 4 5 6
18 ü ÎÂ„ÍÓ ÔËıÓÊÛ ‚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ 1 2 3 4 5 6
19 ÖÒÎË fl ÊË‚Û Ó‰ËÌ, ÔËÚ‡ÌËÂ Ë ÒÓÌ 1 2 3 4 5 6

Û ÏÂÌfl ·ÂÒÔÓfl‰Ó˜ÌÓÂ
20 ü ·˚ÒÚÓ Á‡ÔÓÏËÌ‡˛, ÌÓ Ë Á‡·˚‚‡˛ 1 2 3 4 5 6

ÚÓÊÂ ·˚ÒÚÓ
ëÛÏÏ‡ Ç‡Ú˚ ___________________

‹ ê‡Á‰ÂÎ — èËÚ‡
1 2 3 4 5
1 ü Ò˜ËÚ‡˛ ÒÂ·fl Ó˜ÂÌ¸ ˝ÌÂ„Ë˜Ì˚Ï 1 2 3 4 5 6
2 Ç Ò‚ÓÂÈ ‡·ÓÚÂ fl ÒÚ‡‡˛Ò¸ ·˚Ú¸ 1 2 3 4 5 6

˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ ÚÓ˜Ì˚Ï Ë ‡ÍÍÛ‡ÚÌ˚Ï
3 ì ÏÂÌfl ‚ÓÎÂ‚˚Â Ï‡ÌÂ˚ 1 2 3 4 5 6
4 Ç Ê‡Û ÏÌÂ ÌÂ ÔÓ ÒÂ·Â, fl ·˚ÒÚÓ 1 2 3 4 5 6

ÛÒÚ‡˛, ·ÓÎ¸¯Â, ˜ÂÏ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â
5 ü ·˚ÒÚÓ ÔÓÚÂ˛ 1 2 3 4 5 6
6 ü ·˚ÒÚÓ ÔËıÓÊÛ ‚ ‡Á‰‡ÊÂÌËÂ 1 2 3 4 5 6

Ë „ÌÂ‚, ıÓÚfl ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛ ˝ÚÓ
7 ÖÒÎË fl ÔÓÔÛÒÍ‡˛ Â‰Û ËÎË ÂÂ ÓÚÍÎ‡- 1 2 3 4 5 6

‰˚‚‡˛Ú, fl ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÒÂ·fl ÌÂÛ˛ÚÌÓ
é ÏÓËı ‚ÓÎÓÒ‡ı ÏÓÊÌÓ ÒÍ‡Á‡Ú¸ ÒÎÂ-
‰Û˛˘ÂÂ: ‡ÌÌflfl ÒÂ‰ËÌ‡ ËÎË Ó·Î˚ÒÂ-
8 ÌËÂ, ÚÓÌÍËÂ, ·ÎÂÒÚfl˘ËÂ, ÔflÏ˚Â, 1 2 3 4 5 6
Ò‚ÂÚÎ˚Â
240
1 2 3 4 5
9 ì ÏÂÌfl ÒËÎ¸Ì˚È ‡ÔÔÂÚËÚ, ÔË ÊÂÎ‡- 1 2 3 4 5 6

ÌËË ÒÏÓ„Û Ò˙ÂÒÚ¸ Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„Ó
10 åÌÓ„ËÂ Ò˜ËÚ‡˛Ú ÏÂÌfl ÛÔflÏ˚Ï 1 2 3 4 5 6
ì ÏÂÌfl Â„ÛÎflÌ˚È ÒÚÛÎ — ‰Îfl ÏÂÌfl
11 ÒÍÓÂÂ ı‡‡ÍÚÂÂÌ ÊË‰ÍËÈ ÒÚÛÎ, ÌÂ- 1 2 3 4 5 6
ÊÂÎË Á‡ÔÓ˚
12 ü ·˚ÒÚÓ ÚÂfl˛ ÚÂÔÂÌËÂ 1 2 3 4 5 6
13 ü Î˛·Î˛ ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÒÍÎÓÌÂÌ 1 2 3 4 5 6

Í ÔÂ‰‡ÌÚËÁÏÛ
14 ü ·˚ÒÚÓ ÔËıÓÊÛ ‚ flÓÒÚ¸, ÌÓ ÔË 1 2 3 4 5 6

˝ÚÓÏ ÓÚıÓ‰˜Ë‚
15 ü Ó˜ÂÌ¸ Î˛·Î˛ ıÓÎÓ‰ÌÛ˛ ÔË˘Û, 1 2 3 4 5 6

ÏÓÓÊÂÌÓÂ Ë ıÓÎÓ‰Ì˚Â Ì‡ÔËÚÍË
16 ü ÌÂ ÔÂÂÌÓ¯Û ÒÍÓÂÂ Ê‡Û 1 2 3 4 5 6

‚ ÔÓÏÂ˘ÂÌËË, ˜ÂÏ ıÓÎÓ‰
17 ü ÌÂ ‚˚ÌÓ¯Û ÒÎË¯ÍÓÏ „Ófl˜Û˛ 1 2 3 4 5 6

Ë ÓÒÚÛ˛ Â‰Û
18 ü ÌÂ Ó˜ÂÌ¸-ÚÓ ÚÂÔÂÎË‚ ‚ ÒÔÓÂ 1 2 3 4 5 6
ü Î˛·Î˛ ‚˚ÁÓ‚ Ë ÍÓ„‰‡ ıÓ˜Û ˜Â„Ó-ÚÓ
19 ‰Ó·ËÚ¸Òfl, ÚÓ Ó˜ÂÌ¸ Â¯ËÚÂÎÂÌ 1 2 3 4 5 6
‚ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı
20 ü Ó˜ÂÌ¸ ‚Á˚ÒÍ‡ÚÂÎÂÌ Í ‰Û„ËÏ Ë ÒÂ·Â 1 2 3 4 5 6
ëÛÏÏ‡ èËÚ˚ ___________________
‹ ê‡Á‰ÂÎ — ä‡Ôı‡
1 2 3 4 5
ì ÏÂÌfl ÔËÓ‰Ì‡fl ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸
1 1 2 3 4 5 6
‚ÒÂ ‰ÂÎ‡Ú¸ ÏÂ‰ÎÂÌÌÓ Ë ÒÔÓÍÓÈÌÓ
2 ü ÚÓÎÒÚÂ˛ ·˚ÒÚÂÂ ‰Û„Ëı, ‡ ıÛ‰Â˛ 1 2 3 4 5 6

ÏÂ‰ÎÂÌÌÂÂ
3 ì ÏÂÌfl ÒÔÓÍÓÈÌ˚È Ë ÏËÌ˚È 1 2 3 4 5 6

ı‡‡ÍÚÂ
4 ü ÎÂ„ÍÓ ÔÓÔÛÒÍ‡˛ Â‰Û, ÌÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ûfl 1 2 3 4 5 6

ÔË ˝ÚÓÏ ‰ËÒÍÓÏÙÓÚ‡
ì ÏÂÌfl ˜‡ÒÚÓ Ó·‡ÁÛÂÚÒfl ËÁÎË¯Ìflfl
ÒÎËÁ¸, ÓÚÂÍË, fl ÒÚ‡‰‡˛ ÓÚ ıÓÌË˜ÂÒ-
5 ÍËı Á‡ÒÚÓÈÌ˚ı fl‚ÎÂÌËÈ, ‡ÒÚÏ˚ ËÎË 1 2 3 4 5 6
‚ÓÒÔ‡ÎÂÌËfl ÔË‰‡ÚÓ˜Ì˚ı Ô‡ÁÛı
241
1 2 3 4 5
ü ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÒÔ‡Ú¸ ÔÓ Í‡ÈÌÂÈ ÏÂÂ
6 8 ˜‡ÒÓ‚, ˜ÚÓ·˚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÂ·fl 1 2 3 4 5 6
ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ‰ÂÌ¸
7 ü ÒÔÎ˛ Ó˜ÂÌ¸ „ÎÛ·ÓÍÓ 1 2 3 4 5 6
8 ü ÓÚ ÔËÓ‰˚ ÒÔÓÍÓÈÌ˚È Ë ÏÂÌfl 1 2 3 4 5 6

ÚÛ‰ÌÓ ‡ÁÓÁÎËÚ¸
ü Á‡ÔÓÏËÌ‡˛ ÌÂ Ú‡Í ÛÊ ·˚ÒÚÓ,
9 Í‡Í ÏÌÓ„ËÂ ‰Û„ËÂ Î˛‰Ë, ÌÓ Û ÏÂÌfl 1 2 3 4 5 6
ÔÂÍ‡ÒÌ‡fl Ë ‰ÓÎ„‡fl Ô‡ÏflÚ¸
10 ì ÏÂÌfl ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ Í ÔÓÎÌÓÚÂ, 1 2 3 4 5 6

Í ËÁÎË¯ÌÂÏÛ ÊËÛ
11 èÓıÎ‡‰Ì‡fl Ë ‚Î‡ÊÌ‡fl ÔÓ„Ó‰‡ ÏÂÌfl 1 2 3 4 5 6

Û„ÌÂÚ‡ÂÚ
12 ì ÏÂÌfl „ÛÒÚ˚Â ÚÂÏÌ˚Â ‚ÓÎÌËÒÚ˚Â 1 2 3 4 5 6

‚ÓÎÓÒ˚
13 ì ÏÂÌfl „Î‡‰Í‡fl, ÌÂÊÌ‡fl ÍÓÊ‡ 1 2 3 4 5 6

Ë ·ÎÂ‰Ì˚È ˆ‚ÂÚ ÎËˆ‡
14 ì ÏÂÌfl ÍÂÔÍÓÂ ÔÎÓÚÌÓÂ 1 2 3 4 5 6

ÚÂÎÓÒÎÓÊÂÌËÂ
ëÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÒÎÓ‚‡ ıÓÓ¯Ó ÔÂÂ‰‡˛Ú
15 ÏÓÈ Ó·ÎËÍ: ÒÔÓÍÓÈÌ˚È, Ïfl„ÍËÈ, 1 2 3 4 5 6
ÌÂÊÌ˚È Ë ÔÓ˘‡˛˘ËÈ
ü ‰ÓÎ„Ó ÔÂÂ‚‡Ë‚‡˛ ÔË˘Û,
16 ÓÚ ˝ÚÓ„Ó fl ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÚflÊÂÒÚ¸ 1 2 3 4 5 6
‚ ÊÂÎÛ‰ÍÂ ÔÓÒÎÂ Â‰˚
17 ü Ó˜ÂÌ¸ ‚˚ÌÓÒÎË‚ 1 2 3 4 5 6
18 é·˚˜ÌÓ fl ıÓÊÛ ÏÂ‰ÎÂÌÌÓÈ 1 2 3 4 5 6

‡ÁÏÂÂÌÌÓÈ ÔÓıÓ‰ÍÓÈ
ì ÏÂÌfl ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ Í ËÁÎË¯ÌÂ
19 ‰ÓÎ„ÓÏÛ ÒÌÛ, ÔÓ ÛÚ‡Ï ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ 1 2 3 4 5 6
Ë Ò ÚÛ‰ÓÏ ‚ÒÚ‡˛
20 ü ÏÂ‰ÎÂÌÌÓ ÂÏ Ë ÏÂ‰ÎËÚÂÎÂÌ 1 2 3 4 5 6
‚ ‰‚ËÊÂÌËflı
ëÛÏÏ‡ ä‡ÔıË ___________________
éÍÓÌ˜‡ÚÂÎ¸Ì˚È ‡Ò˜ÂÚ:
Ç‡Ú‡ ____________________;
èËÚ‡ ____________________;
ä‡Ôı‡ ____________________.
242
Ç ÍÓÌˆÂ Í‡Ê‰Ó„Ó ‡Á‰ÂÎ‡ Ì‡ÔË¯ËÚÂ Ó·˘Û˛ ÒÛÏÏÛ ÔÓ Ç‡Ú‡,

èËÚ‡ Ë ä‡Ôı‡ ÚËÔÛ. ë‡‚ÌËÚÂ ÚË ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ˜ËÒÎ‡, Ë ‚˚ ÓÔÂ‰Â-
ÎËÚÂ Ò‚ÓÈ ÚËÔ.
ê‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ ‚ÒÂı ÚÂı ÚËÔÓ‚ ˝ÌÂ„ËË Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ Ó· ‡·ÒÓ-
Î˛ÚÌÓÈ Ò·‡Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ‚‡¯ÂÈ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚, ÌÓ
Ú‡ÍÓÂ Û‡‚ÌÓ‚Â¯Ë‚‡ÌËÂ ‚ÒÚÂ˜‡ÂÚÒfl Í‡ÈÌÂ Â‰ÍÓ.
ÖÒÎË Ó‰ËÌ ‚Ë‰ ˝ÌÂ„ËË ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ Ì‡‰ ‰Û„ËÏ,
ÚÓ ‚˚ ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚÂ Í Ó‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÏÛ ÚËÔÛ ÔÒËıÓ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌ-
ÒÚËÚÛˆËË.
ÖÒÎË ÔÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï ‡ÌÍÂÚ˚ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÏË ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl
‰‚‡ ËÁ ÚÂı ‚Ë‰Ó‚ ˝ÌÂ„ËË, ÁÌ‡˜ËÚ ‚˚ ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚÂ Í ‰‚ÛÁÌ‡˜ÌÓÏÛ
ÚËÔÛ ÔÒËıÓ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË.
çÓ Ò‡ÏÓÂ „Î‡‚ÌÓÂ ÌÂ ‚ ÚÓÏ, Í Í‡ÍÓÏÛ ÚËÔÛ ÔÒËıÓÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ
ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË ‚˚ ÓÚÌÓÒËÚÂÒ¸, ‡ ‚ ÚÓÏ, ÔÓÁÌ‡ÎË ÎË ‚˚ ÒÂ·fl Ë ÔÓÌflÎË ÎË
‚˚ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËı ÍÓÌÒÚËÚÛˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚.
áÌ‡ÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ
ÔËÚ‡Ú¸Òfl, Ó‰Â‚‡Ú¸Òfl, ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë ÓÚ‰˚ı‡Ú¸. ì‚‡Ê‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÍÓÌÒÚËÚÛ-
ˆË˛ — ÁÌ‡˜ËÚ Û‚ÂËÚ¸Òfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Û˜ËÚ˚‚‡fl ÂÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ‚˚,
ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ÒÓ‚Â¯‡ÂÚ ·Î‡„Ó ‰Îfl ÒÂ·fl. Ç ˝ÚÓÏ Ë ÂÒÚ¸ ÒÂÍÂÚ, Í‡Í
ÔË‚ÂÒÚË ‚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ ‚Ò˛ ÔÒËıÓÙËÁË˜ÂÒÍÛ˛ ÓÒÌÓ‚Û Ò‚ÓÂ„Ó Ó„‡ÌËÁ-
Ï‡. áÌ‡ÌËÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÍÓÌÒÚËÚÛˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÚËÔ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚‡Ï ‰ÓÒÚË˜¸
Ë‰Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl Á‰ÓÓ‚¸fl [5].
4.4.2.4 ëÚÂÒÒ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
êÓÎ¸ Ë ÏÂÒÚÓ ÒÚÂÒÒ‡ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ
ë ÚÂı ÔÓ, Í‡Í Í‡Ì‡‰ÒÍËÈ ÙËÁËÓÎÓ„ É. ëÓÎ¸Â Ì‡Á‚‡Î ÒÓÒÚÓflÌËÂ

ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚ı Ë ÚÛ‰Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÒÚÂÒÒÓÏ, ÏÌÓ-
„ËÂ ÔËÒÚÛÔËÎË ·ÓÓÚ¸Òfl, ÛÔ‡‚ÎflÚ¸, ÔËÛ˜‡Ú¸, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Â„Ó.
ëÚÂÒÒ ÏÓÊÂÚ ÓÍ‡Á˚‚‡Ú¸ Í‡Í ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ, Ú‡Í Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÚÂÒÒ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
Ò‰‚Ë„Ë ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÒÂ‰Â˜ÌÓ-ÒÓÒÛ‰ËÒÚÓÈ, ‰˚ı‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë ‰Û„Ëı ÒËÒ-
ÚÂÏ Ó„‡ÌËÁÏ‡. èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒËÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ì‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡
ÔË ÒÚÂÒÒÂ „ÓÚÓ‚ËÚ Â„Ó Í Ó·ÓÓÌËÚÂÎ¸ÌÓÈ Â‡ÍˆËË, Í ·Ó¸·Â Ò Â-
‡Î¸Ì˚Ï ËÎË ‚˚Ï˚¯ÎÂÌÌ˚Ï ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ. ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚
‡ÁÎË˜Ì˚Â ÏÂÚÓ‰ËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÚÂÒÒÓÏ. èËÏÂÓÏ
243
ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ‡Î„ÓËÚÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÚÂÒÒÓÏ, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ËÈ ‚ ÒÂ·fl

‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ˜ÂÚ˚Âı ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ¯‡„Ó‚:
1. ë‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ ‡ÒÔÓÁÌ‡Ú¸ ÒÚÂÒÒ (Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ Ì‡˜‡Ú¸ ÔÓËÒÍ
ÔË˜ËÌ ÒÚÂÒÒ‡, ˜ÚÓ·˚ ËÁÏÂÌËÚ¸ …).
2. Ç˚·‡Ú¸ ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ (ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÚÂÒÒ ‚ ‰‚Ë-
ÊÛ˘Û˛ ÊËÁÌÂÌÌÛ˛ ÒËÎÛ).
3. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÔËÂÏ˚ ‡ÌÚËÒÚÂÒÒÓ‚ÓÈ Á‡˘ËÚ˚ (Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ÛÔ-
‡‚ÎflÚ¸ ÒÚÂÒÒÓÏ).
4. ÇÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ËÁ‡ÒıÓ‰Ó‚‡ÌÌ˚È ÂÒÛÒ, ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
ıÓÌË˜ÂÒÍÓÈ ÛÒÚ‡ÎÓÒÚË (ÔÂ‰ÓÚ‚‡˘‡Ú¸ ·ÓÎÂÁÌË ÒÚÂÒÒ‡).
Ç ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ Ì‡ÔÂÂ„ÓÌÍË ÒÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ, ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â
Ì‡„ÛÁÍË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ‰ÂÙËˆËÚ‡ ‚ÂÏÂÌË. ëÚÂÒÒ ÒÚ‡Î Â‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ·-
ÎÂÏÓÈ ‚ÂÍ‡. êÂ¯ÂÌËÂ ÂÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚÒfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ˜ÂÂÁ Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·Ó˛.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflÏË ‚ ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ fl‚Îfl˛ÚÒfl:
• Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl Í‡Í ÍÎ˛˜ Í ÛÏÂÌË˛ ÒÔ‡‚ÎflÚ¸Òfl Ò ‡·ÓÚÓÈ;
• ÛÏÂÌËÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ÂÏfl;
• ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËÏ ‚ÂÏÂÌÂÏ Ë
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛;
• ‡Á‚ËÚËÂ ÚÂÓËË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ÂÏÂÌÂÏ;
• ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‡ÒÔÂÍÚÓ‚ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ‚ÂÏÂÌÂÏ;
• ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚ Ë ÛÏÂÌËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ÂÏÂÌÂÏ.
èÒËıÓÚÂÓÔÂ‚ÚË˜ÂÒÍËÈ ÒÔÓÒÓ· ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÚÂÒÒÓÏ
èÓ‰ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl [18]:

• ÎÂ˜ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Ô‡ˆËÂÌÚ‡) Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
ÒÂ‰ÒÚ‚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl;
• ÓÍ‡Á‡ÌËÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÔÓÏÓ˘Ë Á‰ÓÓ‚˚Ï Î˛‰flÏ (ÍÎËÂÌ-
Ú‡Ï) ‚ ÒËÚÛ‡ˆËflı ‡ÁÎË˜ÌÓ„Ó Ó‰‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Á‡ÚÛ‰-
ÌÂÌËÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÛÎÛ˜¯ËÚ¸ Í‡˜ÂÒÚ‚Ó
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË.
Ç Ó·Î‡ÒÚË ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÚÂÓÂÚËÍÓ-
ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÒÓ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁËÂÏ
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. «ë ÚÓ˜ÍË
ÁÂÌËfl ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÈ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÌÂ ·ËÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ, ÌÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ, ‡ ÏÂÚ‡ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó…
244
åÂÚ‡ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ — ÁÌ‡˜ËÚ Ò‚Âı˙ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÌÂ ËÏÂ˛˘ÂÂ

ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÔË˜ËÌ». èËÓ‰‡ ÌÂ ÓÊ‰‡ÂÚ «ÏÂÚ‡ÙËÁË˜ÂÒÍËı» Î˛‰ÂÈ.
ä‡Í Ï˚ ‡ÌÂÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Ó‰ËÚ¸Òfl Ò‡Ï. åÂÚ‡ÙË-
ÁË˜ÂÒÍËÏ Á‡ÌflÚËÂÏ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÁÌ‡ÌËÂ, ÓÚÍ˚ÚËÂ ‚ ÒÂ-
·Â ‰Û„Ó„Ó ËÁÏÂÂÌËfl, ‰Û„ÓÈ ÊËÁÌË. åÂÚ‡ÙËÁËÍÓÈ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸
ÚÓ, ˜ÂÏÛ ÌÂÎ¸Áfl ÔË‰‡Ú¸ ÒÏ˚ÒÎ ‚ ‡ÏÍ‡ı Ì‡¯ÂÈ ÊËÁÌË. «óÂÎÓ‚ÂÍ —
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó Ú‡ÌÒˆÂÌ‰ËÛ˛˘ÂÂ, Ú. Â. ÔÓÒÚÓflÌÌÓ Ô˚Ú‡˛˘ÂÂÒfl ÔÂÂÒÚÛ-
ÔËÚ¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â „‡ÌËˆ˚: „‡ÌËˆ˚ Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, Ò‚ÓÂ„Ó
ÁÌ‡ÌËfl, Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, Ò‚ÓÂ„Ó ÏË‡» [17].
èÒËıÓÚÂ‡ÔËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏÂÚ‡ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏ ËÁÏÂÂÌËË Ò‚flÁ‡Ì‡
Ò ÓÒÓ·˚Ï ÏÓÏÂÌÚÓÏ ÔÓÎÌÓÚ˚ ‚ÂÏÂÌË — ‚ÂÏÂÌË, ËÒÔÓÎÌÂÌÌÓ„Ó
ÒÏ˚ÒÎ‡.
«íÓÎ¸ÍÓ ‰Îfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó, ÓÚÒÚ‡ÌÂÌÌÓ„Ó ÒÓÁÂˆ‡ÌËfl ‚ÂÏfl
fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ ÔÛÒÚÓÈ ÙÓÏÓÈ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÈ ‚ÏÂÒÚËÚ¸ Î˛·ÓÂ ÒÓ-
‰ÂÊ‡ÌËÂ …‰Îfl ÚÓ„Ó, ÍÚÓ ÒÓÁÌ‡ÂÚ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÈ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ
ÊËÁÌË, ‚ÂÏfl Ì‡Ò˚˘ÂÌÓ Ì‡ÔflÊÂÌËflÏË, ˜Â‚‡ÚÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË, ÓÌÓ
Ó·Î‡‰‡ÂÚ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ı‡‡ÍÚÂÓÏ Ë ÔÂËÒÔÓÎÌÂÌÓ ÒÏ˚ÒÎ‡» (è. íËÎ-
ÎËı). èÒËıÓÚÂ‡ÔËfl Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÌ‡
Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Â„Ó ÏÂÚ‡ÙËÁË˜ÂÒÍÛ˛ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸.
àÁ ‚ÒÂ„Ó ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËfl ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË Í Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸-
ÌÓÏÛ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÏÓÊÌÓ ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡Ú¸ ÏÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËfl
(‡ÛÚÓ„ÂÌÌ‡fl ÚÂÌËÓ‚Í‡, ÏÂÚÓ‰ äìù, ÏÂÚÓ‰ ÑÊÂÍÓ·ÒÓÌ‡ Ë, ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ
ÓÒÚÓÓÊÌÓ, Ò Û˜ÂÚÓÏ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, ÏÂÚÓ‰˚ ÌÂÈÓ-
ÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl — çãè), ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔËÏÂ-
ÌÂÌËfl ÍÓÚÓ˚ı Ï˚ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ.
1. óÚÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl?

2. Ç ˜ÂÏ ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì‡fl ‡ÁÌËˆ‡ ÒÚÓÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ ‚ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ
Ë ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ?
3. ä‡Í ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÚ ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡?
4. ä‡ÍËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛÛ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ ÛÔ‡‚Îfl˛Ú ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ?
5. ä‡ÍËÂ Â„ÛÎËÛ˛˘ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ËÏÂ˛ÚÒfl ‚ Ì‡¯ÂÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ Ë Í‡Í ÓÌË
ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛Ú?
6. ä‡Í Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó˘Û˘ÂÌËfl Ë ‚ÓÒÔËflÚËfl ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl
Ó„‡ÌËÁÏ‡?
7. ä‡Í ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÒÔËflÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË?
8. é·˙flÒÌËÚÂ ÒÛÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡.
245
9. ä‡Í ÏÓÊÌÓ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ÏÓ‰ÂÎ¸˛ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË?

10. Ñ‡ÈÚÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ‚ ‚ÓÒÔËflÚËË Â‡Î¸ÌÓÒÚË?
11. ä‡Í ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡ Ë Í‡Í ÓÌ‡ ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
12. ä‡Í ‚ÎËfl˛Ú ·ËÓËÚÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Â„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ?
13. ä‡Í ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ëå ÁÌ‡ÌËÂ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË Ë ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË?
1. ÄÍËÏÓ‚ Ä. ü., òËÔÓ‚ É. à. ëÓÁÌ‡ÌËÂ, ÙËÁËÍ‡ ÚÓÒËÓÌÌ˚ı ÔÓÎÂÈ Ë ÚÓ-

ÒËÓÌÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË // ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍ‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. — 1996. í. 1.
‹ 1.
2. ÄÍËÏÓ‚ Ä. Ö. îËÁËÍ‡ ÔËÁÌ‡ÂÚ Ò‚Âı‡ÁÛÏ // óÛ‰ÂÒ‡ Ë ÔËÍÎ˛˜ÂÌËfl. —
1996. ‹ 5.
3. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ëfl (ÔÓ‰. Â‰. ‡Í‡‰. Ä. Ä. ÑÂÍ‡˜‡). — å.: êÄÉë, 2002.
4. ÄıËÂÔËÒÍÓÔ ãÛÍ‡. ÑÛı, ÑÛ¯‡ Ë ÚÂÎÓ. — å.: è‡‚ÓÒÎ‡‚Ì˚È ë‚flÚÓ-íËıÓ-
ÌÓ‚ÒÍËÈ ÅÓ„ÓÒÎÓ‚ÒÍËÈ ËÌ-Ú, 1997.
5. Å‡Í¯‡ÌÒÍËÈ Ç. è., Ü‰‡ÌÓ‚ é. ç. åÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ‚‡¯Â„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl. — å.:
èÖêëù, 2000.
6. ÅÂıÚÂÂ‚ Ç. å. é·˙ÂÍÚË‚Ì‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1991.
7. ÅÓ‰‡ÎÂ‚ Ä. Ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl Ó ÎË˜ÌÓÒÚË. — å.: åÉì, 1988.
8. ÅÓÓÁ‰ËÌ 3. ä., å‡Ú˚ÌÓ‚‡ Ä. û. é Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ı ÜË‚Ó„Ó // ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÙË-
ÁË˜ÂÒÍ‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. — 1997. í. 2. ‹ 4.
9. Ç‡ÎÂÌ˜ËÍ å. å. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ÒÚ‡ÂÌËfl Ë ‰ÓÎ„ÓÎÂÚËfl. — å.:
áÌ‡ÌËÂ, 1987.
å.; É‡‰‡ËÍË, 2000.
11. É‡·ÛÁÓ‚ Ç. à. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÊËÁÌ¸, Á‰ÓÓ‚¸Â. — ë-èÂÚÂ·Û„: äÓÏÔÎÂÍÚ,
1995.
12. ÉÓ‰ÙÛ‡ Ü. óÚÓ Ú‡ÍÓÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl? — å.: åË, 1992.
13. ÉÓÒÍËÈ û. å. ëËÒÚÂÏÌÓ-ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚È ‡Ì‡ÎËÁ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: ç‡ÛÍ‡. 1988.
14. ÉÓ˜ Ç. èË˜ËÌ‡ Ë Í‡Ï‡. — ëè·.: å‡ËÌ‡, 1994.
15. ÉËÌ‰Â Ñ., Å˝Ì‰ÎÂ ê. — ëÚÛÍÚÛ‡ Ï‡„ËË. — å.: ä‡‡Ò, 1995.
16. ÑÂÍ‡˜ Ä. Ä. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ëfl: ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: àÁ‰-‚Ó êÄÉë, 2000.
17. à‚‡ÌÓ‚-åÛÓÏÒÍËÈ ä. Ä. åÓÁ„ Ë Ô‡ÏflÚ¸. — ä.: ç‡ÛÍ. ‰ÛÏÍ‡, 1987.
18. ä‡ÎËÌ‡ ç. î. éÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË. — ä. êÂÙÎ-ÅÛÍ, Ç‡ÍÎÂ, 1997.
19. ä‡Ú‡¯Ó‚ Ç. Ä. ëËÒÚÂÏ‡ ÒËÒÚÂÏ. é˜ÂÍË Ó·˘ÂÈ ÚÂÓËË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË. —
å.: «èÓ„ÂÒÒ-ÄÍ‡‰ÂÏËfl», 1995. — 325 Ò.
20. äÂÈ‰ÂÎ¸ Ç. Ñ. îËÁËÓÎÓ„Ëfl Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚. — å., 1975.
21. ä‡ÒÓÚ‡ Ë ÏÓÁ„. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ˝ÒÚÂÚËÍË. — å.: åË, 1995.
22. äÂ˜ÏÂ á. ëÚÓÂÌËÂ ÚÂÎ‡ Ë ı‡‡ÍÚÂ. — å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡, 1995.
246
23. äÛÒ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. —àÊÂ‚ÒÍ: ì‰ÏÛÚÒÍËÈ ÛÌË‚ÂÒËÚÂÚ,

1996.
24. ã¸˛ËÒ Ñ. ëÚÂÒÒ-ÏÂÌÂ‰ÊÂ. — å.:Äëí, 2000.
25. å‡Î‡ıÓ‚ É. è. ñÂÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÒËÎ˚. — ë-èÂÚÂ·Û„: äÓÏÔÎÂÍÚ, 1995.
í. 3, 4.
26. åÓËÒÂÂ‚ ç. ç. ÄÎ„ÓËÚÏ˚ ‡Á‚ËÚËfl. — å.: ç‡ÛÍ‡, — 303 Ò.
27. åË¯Î‡‚ Ñ. äÓÌË ÒÓÁÌ‡ÌËfl. — ä.: ëÓÙËfl, 1995.
28. åÛÎ‰‡¯Â‚ ù. ê. éÚ ÍÓ„Ó Ï˚ ÔÓËÁÓ¯ÎË? — å.: èÂÒÒ ãíÑ, 1999.
29. é„ÌÂ‚ Ä. ë. ëÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÁ Ë ÔÒËıÓÚÂÌËÌ„ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË. — ÇÓÓÌÂÊ:
1997.
30. èÂÚÎÂÌÍÓ Ç. è. Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. /‚ 5 ÚÓÏ‡ı/ — ëè·., ËÁ‰. èÂÚÓ„-
‡‰ÒÍËÈ Ë ä, 1996.
31. êÓÛÁ ë. ìÒÚÓÈÒÚ‚Ó Ô‡ÏflÚË: ÓÚ ÏÓÎÂÍÛÎ Í ÒÓÁÌ‡ÌË˛. — å.: åË, 1995.
32. êÓÁÂÌ·Î‡Ú Ç. Ñ. ëËÏÙÓÌËfl ÊËÁÌË (ÔÓÔÛÎflÌ‡fl ÙËÁËÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡). —
å.: îËÁÍÛÎ¸ÚÛ‡ Ë ÒÔÓÚ, 1989.
33. ëÂ„ÂÂ‚ Å. î. è‡‡‰ÓÍÒ˚ ÏÓÁ„‡. — ã.: ãÂÌËÁ‰‡Ú, 1985.
34. ëÎÓ·Ó‰˜ËÍÓ‚ Ç. à., àÒ‡Â‚ Ö. à. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: òÍÓÎ‡-
èÂÒÒ, 1998.
35. ëÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡. — å.: êÛÒÒÍ.flÁ˚Í, 1987.
36. ëÎÓ‚‡¸ ÔÓ ÍË·ÂÌÂÚËÍÂ. — ä.: ìëù, 1989.
37. íËıÓÔÎ‡‚ í. ë., íËıÓÔÎ‡‚ Ç. û. ÜËÁÌ¸ Ì‡ÔÓÍ‡Ú. — ëè·.: «ÇÂÒ¸», 2003.
38. ñ‚ÂÎÂ‚ ë. Ç. ëÚ‡ÌÒÚ‚ËÂ ‰Û¯Ë. — å.: «REFL-BOOK», 1996.
39. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ·ÂÒÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓÒÚË. — ë‡Ï‡‡: Ä„ÌË, 1996. — Ò. 99.
40. òÏË‰Ú ê. éÒÌÓ‚˚ ÒÂÌÒÓÌÓÈ ÙËÁËÓÎÓ„ËË. — å.: åË, 1989.
41. òÏË‰Ú ê. îËÁËÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: Ç 4-ı Ú. — å.: åË, 1996.
42. ôÂÍËÌ É. Ç. ÇËÁÛ‡Î¸Ì‡fl ÔÒËıÓ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍ‡ Ë ÂÂ ÏÂÚÓ‰˚. — ä.: åÄìè,
1992.
43. ûÒÛÔÓ‚ î. é. ÙÂÌÓÏÂÌÂ ÔÒË-ÔÓÎfl // ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍ‡fl Â‡Î¸Ì-Ú¸. —
1998. í. 3. ‹ 6.
44. üˆÂ‚ Ç. Ç. åË ‰Û¯Ë. — éÏÒÍ: äÌ. ËÁ‰-‚Ó, 1999.
45. üˆÂ‚ Ç. 3. ùÙËÌÓÂ ÚÂÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — éÏÒÍ: äÌ. ËÁ‰-‚Ó, 1997.
46. üˆÂ‚ Ç. Ç. ë‚ÓÈÒÚ‚Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó·˙Â‰ËÌflÚ¸ ˝ÌÂ„ËÂÈ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ ÍÎÂÚ-
ÍË Ò‚ÓÂ„Ó ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ // ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍ‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. —
1998. í. 3. ‹ 4.
247
åÓÁ„ — ÔÓÒÎÂ‰Ìflfl Ú‡ÈÌ‡ ÔËÓ‰˚, ÍÓÚÓ‡fl ÓÚÍ˚‚‡ÂÚÒfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ.
ó. òÂËÌ„ÚÓÌ
ê‡ÁÛÏ ÌÂ˜ÚÓ ·ÓÎ¸¯ÂÂ, ˜ÂÏ ÏÓÁ„. ê‡ÁÛÏ — ËÁÌ‡˜‡Î¸Ì˚È

ÔÓ·Û‰ËÚÂÎ¸, ÍÓÚÓÓÏÛ ÌÂÎ¸Áfl Ì‡ÈÚË Ó·˙flÒÌÂÌËfl ‚ Ó„‡-
ÌË˜ÂÒÍËı ÙÛÌÍˆËflı „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡.
ì. èÂÌÙËÎ‰
Ç ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ì‡ÛÍÂ Ó·˘ÂÔËÌflÚ˚ ‰‚Â ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÚÓ˜ÍË

ÁÂÌËfl Ì‡ ÔËÓ‰Û ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. èÂ‚˚Â Û˜ÂÌ˚Â
ÛÚ‚ÂÊ‰‡˛Ú, ˜ÚÓ ÔÒËıËÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡‚ÚÓÌÓÏÌ‡, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ‡
Ë ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÛÒÎÓ‚ËflÏË ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËÂÈ Ë Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ù‡ÍÚÓ‡ÏË Ó„‡-
ÌËÁÏ‡. ÇÚÓ˚Â Û˜ÂÌ˚Â Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ ÔÒËıËÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Á‡‚ËÒËÏ‡ Ë ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ‡ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÏË ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡ÏË Ë ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌË˜Â„Ó ÒÂ¸ÂÁÌÓ„Ó ‚ Ò‚ÓÂÈ
ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÛ‰¸·Â ËÁÏÂÌËÚ¸ ÌÂ ÏÓÊÂÚ. é·Â ˝ÚË
ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl „ÎÛ·ÓÍÓ Ó¯Ë·Ó˜Ì˚…
Ç. å. ä‡Ì‰˚·‡
5 óÖãéÇÖä äÄä ëìÅöÖäí

5.1 åéáÉ óÖãéÇÖäÄ äÄä ìèêÄÇãüûôÄü ëàëíÖåÄ
5.1.1 ëÚÛÍÚÛÌÓ-ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ç Ò‚ÓËı ÚÛ‰‡ı Ç. à. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÈ Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ˝‚ÓÎ˛ˆËfl

ÊË‚ÓÚÌÓ„Ó ÏË‡ ÔË‚ÂÎ‡ Í ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÓÁ„‡. óÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍËÈ ÏÓÁ„ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÎÓÊÌÂÈ¯ÂÂ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÂ Ó·‡ÁÓ‚‡-
ÌËÂ, ÒÓ‰ÂÊ‡˘ÂÂ ÚË ˜ÂÚ‚ÂÚË ÌÂ‚Ì˚ı ÍÎÂÚÓÍ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ÌÂÏ
ÔÓÒÎÂÊË‚‡ÂÚÒfl Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ‡fl ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl Ë «‡Á‰ÂÎÂÌËÂ ÚÛ‰‡»
ÏÂÊ‰Û Â„Ó ÓÚ‰ÂÎ‡ÏË. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÒÚ˚Â ÙÓÏ˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ë ÒËÌÚÂÁ‡
248
ÉãÄÇÄ 5 óÖãéÇÖä äÄä ëìÅöÖäí ëÄåéìèêÄÇãÖçàü
‚ÌÂ¯ÌËı ‡Á‰‡ÊËÚÂÎÂÈ Ë Â„ÛÎflˆËË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl

ÌËÁ¯ËÏË ÓÚ‰ÂÎ‡ÏË ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÔËÌÌ˚Ï, ÔÓ‰ÓÎ-
„Ó‚‡Ú˚Ï Ë ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Ï ÏÓÁ„ÓÏ. ë‡Ï˚Â ÒÎÓÊÌ˚Â ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl-
˛ÚÒfl — ‚ÂıÌËÏË ˝Ú‡Ê‡ÏË, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ·ÓÎ¸¯ËÏË ÔÓÎÛ¯‡ËflÏË
„ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ëı ÍÓÌÂÈ.
çÂÈÓ·ËÓÎÓ„Ë Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú, ˜ÚÓ ÏÓÁ„ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ò‚ÓË
ÙÛÌÍˆËË ·Î‡„Ó‰‡fl ÌÂÈÓÌ‡Ï. ëÂ‰ÌËÈ ÌÂÈÓÌ ËÏÂÂÚ 1000—10000
ÒËÌ‡ÔÒÓ‚ (ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚) Ò ÒÓÒÂ‰ÌËÏË ÌÂÈÓÌ‡ÏË, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı 1013.
å‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÂ ˜ËÒÎÓ ·ËÚÓ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÏÓÁ„Â ‰ÓÒÚË„‡ÂÚ 1014 Ë
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˜ËÒÎÓ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ‚ ÍÓÚÓ˚ı Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl
ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡‚ÌflÂÚÒfl 2¨1013. àÏÂÌÌÓ ÒÚÓÎ¸ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ˜ËÒÎÓ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÍÓÌÙË„Û‡ˆËÈ ÏÓÁ„‡ Ó·˙flÒÌflÂÚ
ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl [6].
åÓÁ„ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ‡‚ÚÓÌÓÏÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ,
ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ «ÒÍ‡ÌËÛ˛˘Û˛» ‚ÌÂ¯ÌËÈ ÏË Ë ÔÓËÁ‚Ó‰fl «Ò˙ÂÏÍÛ» ‡Á-
ÎË˜Ì˚ı ‚ÌÂ¯ÌËı Ó·˙ÂÍÚÓ‚, ÌÓ Ë „ÂÌÂËÛ˛˘Û˛ ‚ÒÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Â «Í‡-
ÚËÌ˚» Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·‡Á‡.
åÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ, ÓÌ Ì‡ıÓ-
‰ËÚÒfl ‚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÏ ‡Á‚ËÚËË. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸,
Í Óı‚‡ÚÛ Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡, ÓÚ‡Ê‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
ÏÓÁ„‡ ÏÓÊÂÚ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÚÂÏfl ÛÓ‚ÌflÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË —
ÒËÒÚÂÏÌ˚Ï, ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ë ÏÓÎÂÍÛÎflÌ˚Ï. ç‡ ÒËÒÚÂÏÌÓÏ
ÛÓ‚ÌÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÏÓÁ„ ËÁ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡, Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â
ÂÂ ÒÚÓËÚ ÔÓ„‡ÏÏ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl
Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ÂÈ ÔÓ Í‡Ì‡ÎÛ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË.
ç‡ ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
ÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÔÓˆÂÒÒ‡ı ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÌÂÈÓÌÓ‚ ÏÓÁ„‡. ç‡ ÏÓÎÂ-
ÍÛÎflÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÙËÍÒ‡ˆËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÓÚ‡Ê‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ Ô‡ÏflÚË. óÂÏ ·ÓÎ¸¯Â Ó·˙ÂÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁ‡, ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯Â Á‡Ô‡Ò Ô‡ÏflÚË Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÂÂ
ÂÍÓÏ·ËÌ‡ˆËË ÔË ËÁ‚ÎÂ˜ÂÌËË» [6]. è‡ÏflÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó·˚˜ÌÓ ‡Á‰Â-
ÎflÂÚÒfl Ì‡ Í‡ÚÍÓ‚ÂÏÂÌÌÛ˛, „‰Â ÙËÍÒËÛÂÚÒfl ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì‡fl ÒÂÌÒÓ-
Ì‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, Ë ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌÌÛ˛, „‰Â ı‡ÌËÚÒfl ÚÂÏÔÓ‡Î¸Ì‡fl
(‚ÂÏÂÌÌ‡fl) ËÌÙÓÏ‡ˆËfl Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÏ ÏËÂ ‚ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌÌÓÏ ‚Ë‰Â
(ÔÓ¯Î˚È ÓÔ˚Ú ÔÎ˛Ò Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÎËflÌËÂ) [28].
ç‡ ÏÓÎÂÍÛÎflÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÏÓÁ„Ó‚˚ı ÒÚÛÍÚÛ
ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚˚ÒÓÍ‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡ Ë ÂÂ ÔÓ‰-
‚ËÊÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ. é·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡fl ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı
ÔÓ„‡ÏÏ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ÔÓ‰ÛÍÚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÏÓÁ„‡ ˝ÚÓÚ ÛÓ‚ÂÌ¸
249
ÔÓÁ‚ÓÎËÎ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‡‰‡ÔÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Í ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ ÏËÛ Ë ÊËÁÌË ‚ Ó·-

˘ÂÒÚ‚Â. ùÚÓ ÓÚÍ˚ÎÓ ÔÂÂ‰ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÒËÒÚÂÏÌÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ Í‡ÚËÌ˚
ÏË‡, ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚÛÍÚÛ ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎËÎÓ Â„Ó ÒÔÂˆË-
ÙËÍÛ Í‡Í ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡.
îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ‡ÒËÏÏÂÚËfl ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡
ã‡ÚÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl (ÔÓˆÂÒÒ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÏÂÊÔÓÎÛ¯‡ÌÓÈ

Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚) — ‚‡ÊÌÂÈ¯‡fl ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍ‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ‡fl Ì‡ ‰Ë‡-
ÎÂÍÚË˜ÂÒÍÓÏ Â‰ËÌÒÚ‚Â ‰‚Ûı ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ‡ÒÔÂÍÚÓ‚: ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
‡ÒËÏÏÂÚËË (ËÎË ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË) ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡ Ë Ëı ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚ËË ‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [33].
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÔÓËÁÓ¯Î‡ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÓÎÛ¯‡ËÈ
ÏÓÁ„‡, Â„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ‡ÒËÏÏÂÚËfl, ÓÔÂ‰ÂÎË‚¯‡fl ‡ÁÎË˜ËÂ
‚ ÙÛÌÍˆËflı Ô‡‚Ó„Ó Ë ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡. éÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÏÓÁ„‡ ·Û‰ÛÚ ‡ÒÒÏÓÚÂÌ˚ ‚Ó ‚ÚÓÓÈ ˜‡ÒÚË
‰‡ÌÌÓÈ „Î‡‚˚.
ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
íÓ, ˜ÚÓ Ï˚ ÒÂ„Ó‰Ìfl Ì‡Á˚‚‡ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ (‚ ÒÏ˚ÒÎÂ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡-

ÌËfl), ‚ÓÁÌËÍÎÓ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂ‰‡‚ÌÓ, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ Ì‡ ÔÓÚflÊÂÌËË
ÔÓÒÎÂ‰ÌËı 3000 ÎÂÚ, ‚ ‡ÁÎË˜ÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË Û ‡ÁÌ˚ı Ì‡Ó‰Ó‚.
ÑÂ‚ÌËÂ Î˛‰Ë ÌÂ ·˚ÎË Ú‡Í ÒÔÓÒÓ·Ì˚ Í ËÌÚÓÒÔÂÍˆËË, Í‡Í ÒÓ‚ÂÏÂÌ-
Ì˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. éÌË ‚ÏÂÒÚÓ Ì‡¯Ëı «Ï˚ÒÎÂÈ» ÒÎ˚¯‡ÎË „ÓÎÓÒ‡, ÍÓÚÓ-
˚Â ÔËÔËÒ˚‚‡ÎË Ò‚ÓËÏ ÛÏÂ¯ËÏ ‚ÓÊ‰flÏ Ë Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌËÍ‡Ï [13].
ëÓÁÌ‡ÌËÂ — Ó‰ÌÓ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ ÙËÎÓÒÓÙËË Ë ÔÒËıÓÎÓ-
„ËË, Ó·ÓÁÌ‡˜‡˛˘ÂÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Ë‰Â‡Î¸ÌÓ„Ó ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ë ÙÓÏ˚ Ú‡ÍÓ„Ó
‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËfl Ì‡ ‡ÁÌ˚ı Â„Ó ÛÓ‚Ìflı [34]. ëÓÁÌ‡ÌËÂ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ
‚ ‰‚Ûı ÙÓÏ‡ı: ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ (ÎË˜ÌÓÈ) Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ. Ç ÙËÎÓÒÓ-
ÙËË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ ·˚ÚËÂ, Í‡Í ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ
«ü» Í «ÌÂ ü», Í‡Í Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ‚˚ÒÓÍÓÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ Ï‡ÚÂËË. Ç ÔÒË-
ıÓÎÓ„ËË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ú‡ÍÚÛÂÚÒfl Í‡Í ÔÒËıË˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ó·ÂÒÔÂ-
˜Ë‚‡˛˘‡fl:
• Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÂ Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡,
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÂ ‚ ÁÌ‡ÍÓ‚ÓÈ ÙÓÏÂ;
250
• Ò‚flÁ˚‚‡ÌËÂ ÌÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ, Ò Â„Ó

ÔÂÊÌËÏ ÓÔ˚ÚÓÏ (ÛÁÌ‡‚‡ÌËÂ, ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ);
• ‚˚‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÒÂ·fl ËÁ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ Ë ÔÓÚË‚Ó-
ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÂ·fl ÂÈ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ó·˙ÂÍÚÛ;
• ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡˛˘Û˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸;
• ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
åÓÁ„ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÎÓÊÌÛ˛ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ.
å˚ÒÎ¸, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Â‡Î¸Ì˚, ÌÓ ˝ÚÓ ÌÂ Ó·˙ÂÍÚË‚Ì‡fl, ‡ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚-
Ì‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. Ç ÏÓÁ„Û ÌÂÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÓÚÔÂ˜‡ÚÍ‡ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÓÚ‡ÊÂÌËfl.
éÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚È Ó·‡Á ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ÌÂ Ò‚Ó‰ËÏ ÌË Í Ò‡ÏÓÏÛ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÏÛ
Ó·˙ÂÍÚÛ, ÌË Í ÚÂÏ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÔÓˆÂÒÒ‡Ï, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓËÒıÓ‰flÚ
‚ ÏÓÁ„Û Ë ÔÓÓÊ‰‡˛Ú ˝ÚÓÚ Ó·‡Á.
ä‡Í ÎË˜ÌÓÂ, Ú‡Í Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÂÒÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚È
Ó·‡Á Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÏË‡. ëÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ó·‡Á‡ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÔËÌ‡‰-
ÎÂÊÌÓÒÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ (˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ËÎË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔÂ), ‡ ÌÂ Ó·˙ÂÍÚË‚-
ÌÓÏÛ ÏËÛ. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Ó·‡Á ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ, ÓÌ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ
ÓÚ‡Ê‡ÂÚ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁËÂ Â„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡, ËÌÚÂÂÒÓ‚, ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ,
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÔÓÁËˆËÈ. ëÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ Ú‡ÍÊÂ ÌÂÔÓÎÌÓÚÛ
ÓÚ‡ÊÂÌËfl, ÒÚÂÔÂÌ¸ ÔË·ÎËÊÂÌËfl Ë ÏÓÊÂÚ ËÏÂÚ¸ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚È
ÒÏ˚ÒÎ — ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ËÁÏ, ÚÂÌ‰ÂÌˆËÓÁÌÓÂ ËÒÍ‡ÊÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Ó·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ó·‡Á‡.
ëÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚È Ó·‡Á Í‡Í ‰ÛıÓ‚Ì‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÙËÁËÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ — Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‡ÁÌ˚Â ‚Ë‰˚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÏÓÏÂÌÚÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ —
˝ÚÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÓˆÂÌÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓÂ„Ó ÁÌ‡ÌËfl, ÏÂÒÚ‡ Ë ÓÎË, Ó·ÎËÍ‡
Ë ËÌÚÂÂÒÓ‚, Ë‰Â‡ÎÓ‚ Ë ÏÓÚË‚Ó‚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl Í‡Í ‰ÂflÚÂÎfl,
Í‡Í ˜Û‚ÒÚ‚Û˛˘Â„Ó Ë Ï˚ÒÎfl˘Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡. ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‰‡ÂÚ «... ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl Í ‡ÍÚ‡Ï ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÍËÚË-
˜ÂÒÍË, Ú.Â. ÓÚ‰ÂÎflÚ¸ ‚ÒÂ Ò‚ÓÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÓÚ ‚ÒÂ„Ó ÔË‚ıÓ‰fl˘Â„Ó
ËÁ‚ÌÂ, ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ Â„Ó Ë ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸ (Ò‡‚ÌË‚‡Ú¸) Ò ‚ÌÂ¯ÌËÏ, —
ÒÎÓ‚ÓÏ, ËÁÛ˜‡Ú¸ ‡ÍÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl» [32]. éÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÊÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl Ì‡
‡ÁÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ: ÓÚ „ÎÛ·ÓÍÓ„Ó Ë flÒÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ‰Ó ÒÏÛÚÌÓ„Ó Ë
ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ «‰Û¯Â». ë‡ÏÓÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂ ÚÂÒÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÂÙÎÂÍÒËÂÈ, „‰Â ÓÌÓ ÔÓ‰ÌËÏ‡ÂÚÒfl Ì‡ ÛÓ‚ÂÌ¸
ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ [30], ‚ ¯ËÓÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸
ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÈ, ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚, ÓÔÂ‡ˆËÈ Ë
ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ÌÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ-
‚‡ÌËË Ë ‚ÎËflÌËË ÍÓÚÓ˚ı ÒÛ·˙ÂÍÚ ÌÂ ÓÚ‰‡ÂÚ ÒÂ·Â ÓÚ˜ÂÚ‡.
251
ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÙÓÏÛ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÓÚ-

‡ÊÂÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÈ Ó·‡Á ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
Í ˝ÚÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ Í‡Í Ó‰ÌÓ ÌÂ‡Ò˜ÎÂÌÂÌÌÓÂ
ˆÂÎÓÂ. åÌÓ„ËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Í‡ÊÛ˘ËÂÒfl ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚ÏË,
Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ˚ „ÎÛ·ËÌÌ˚ÏË ÏÓÚË‚‡ÏË Ë ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ÏË, ÍÓÚÓ˚Â Ò‡Ï
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ. ùÚË ÏÓÚË‚˚ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËflı,
ÌÂ‚ÓÚË˜ÂÒÍËı ÒËÏÔÚÓÏ‡ı, ÔÓ‰ÛÍÚ‡ı Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡ Ë ‰. ÇÎËflÌËÂ
Ú‡ÍÓ„Ó Ó‰‡ ÏÓÚË‚Ó‚ Ë ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ ÏÓÊÂÚ ÔË‚Ó‰ËÚ¸ Í Ì‡Û¯ÂÌËflÏ
‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl ÎË˜ÌÓÒÚË.
Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ, ÓÚ‡Ê‡ÂÏ‡fl Â‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸ ÒÎË‚‡ÂÚÒfl Ò ÔÂÂÊË‚‡ÌËÂÏ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡. ÇÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ˝ÚÓ„Ó, ‚ ·ÂÒ-
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÓÚÒÛÚÒÚ‚Û˛Ú ÔÓËÁ‚ÓÎ¸Ì˚È ÍÓÌÚÓÎ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚ı
ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡fl ÓˆÂÌÍ‡ Ëı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚. ï‡‡Í-
ÚÂËÒÚËÍË ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ì‡ıÓ‰flÚ Ò‚ÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ ‚ ËÌÚÛËˆËflı,
‡ÙÙÂÍÚ‡ı, Ô‡ÌËÍÂ, „ËÔÌÓÁÂ, ‡ÛÚËÁÏÂ, ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËflı, ÔË‚˚˜Ì˚ı
‰ÂÈÒÚ‚Ëflı, ÔÓ‰ÔÓÓ„Ó‚ÓÏ ‚ÓÒÔËflÚËË, ÌÂÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓÏ ‚ÓÒÔËflÚËË,
Á‡ÔÓÏËÌ‡ÌËË Ë Ú.‰., ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚ ÒÚÂÏÎÂÌËflı, ˜Û‚ÒÚ‚‡ı Ë ÔÓÒÚÛÔÍ‡ı,
ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÂ ÔË˜ËÌ˚ ÍÓÚÓ˚ı ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡˛ÚÒfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛.
Ç ˆÂÎÓÏ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˜ÂÚ˚Â ÍÎ‡ÒÒ‡ ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ
·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó [30, 33]:
1. ç‡‰ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â Ì‡‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â fl‚ÎÂÌËfl (Ó·ÓÁÌ‡˜‡-
ÎËÒ¸ Í‡Í «‡ıÂÚËÔ˚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó» —
Û ä.-É. ûÌ„‡, «ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl» — Û ù. Ñ˛Í-
„ÂÈÏ‡ Ë Ú. Ô.) — ÛÒ‚ÓÂÌÌ˚Â ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Í‡Í ˜ÎÂÌÓÏ ÚÓÈ ËÎË
ËÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔ˚ Ó·‡Áˆ˚ ÚËÔË˜ÌÓ„Ó ‰Îfl ‰‡ÌÌÓÈ Ó·-
˘ÌÓÒÚË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. èË ˝ÚÓÏ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl Ë ÌÂ ÍÓÌÚÓÎËÛÂÚÒfl. é·‡Áˆ˚ ÔÓ-
‚Â‰ÂÌËfl (Ì‡ÔËÏÂ, ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÂ ÒÚÂÂÓÚËÔ˚) ÛÒ‚‡Ë‚‡˛ÚÒfl
˜ÂÂÁ Ú‡ÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚, Í‡Í ÔÓ‰‡Ê‡ÌËÂ Ë Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl.
ç‡‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â fl‚ÎÂÌËfl (ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ú‚Ó-
˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÍÓÚÓ˚ı ÓÒÓÁÌ‡˛ÚÒfl Í‡Í
ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ó·‡Á˚, Ì‡Û˜Ì˚Â ÓÚÍ˚ÚËfl, ÔÓfl‚ÎÂÌËfl
ËÌÚÛËˆËË, ‚‰ÓıÌÓ‚ÂÌËfl, Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ÓÁ‡ÂÌËfl Ë ‰.).
2. çÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Â ÔÓ·Û‰ËÚÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÏÓÚË‚˚ Ë ÒÏ˚Ò-
ÎÓ‚˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÎË˜ÌÓÒÚË. ùÚË ÔÓ·Û‰ËÚÂÎË, ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡
ÌÂÂ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ÎÂ˜ÂÌËflı, ‚˚ÚÂÒÌÂÌÌ˚ı (Ì‡ÔËÏÂ, ËÁ-Á‡
Ëı ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ Ò ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË ÌÓÏ‡ÏË) ËÁ ÒÓÁÌ‡ÌËfl. éÌË
Ó·‡ÁÛ˛Ú ÒÍ˚Ú˚Â ‡ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Â ÍÓÏÔÎÂÍÒ˚, ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓ-
ÊÂÌÌÓÒÚË Í ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, ‡ÍÚË‚ÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ì‡ ÊËÁÌ¸
252
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ˛ÏÓÂ, ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËflı, Á‡·˚‚‡ÌËË

ËÏÂÌ Ë Ì‡ÏÂÂÌËÈ, Ó·ÏÓÎ‚Í‡ı Ë Ú. Ô. îÂÌÓÏÂÌ˚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl ˝ÏÔ‡ÚËfl, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Á‡‡ÊÂÌËÂ,
ÔÂ‚Ë˜Ì‡fl Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl (ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ
ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ Ò ÔËÚfl„‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Ó·˙ÂÍÚÓÏ), ÔÓÂÍˆËfl
(ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ Ì‡‰ÂÎÂÌËÂ ‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË) Ë Ú. Ô.
3. çÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÒÚÂÂÓÚËÔ˚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡Ì-
ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı ÔË Â¯ÂÌËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Á‡‰‡˜
(ÏÓÚÓÌ˚ı, Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı) Ë ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ‰ÂÚÂÏËÌËÛ˛-
˘ËıÒfl Ì‡ ÔÓ¯Î˚È ÓÔ˚Ú.
4. çÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÒÛ·ÒÂÌÒÓÌÓÂ) ÔË ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ËË Ú‡ÍËı ‡Á‰‡ÊËÚÂÎÂÈ, Ó ÍÓÚÓ˚ı ÓÌ ÌÂ ÏÓ„ ‰‡Ú¸
ÓÚ˜ÂÚ‡. ç‡ÔËÏÂ, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ ÔÂ‰Â-
Î‡ÏË ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl, ÌÓ ÔÓÔ‡‚¯Ëı ‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
ÌÓÂ. ùÚÓ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Â flÁ˚ÍÓ‚˚Â, ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Â,
Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ËÌ˚Â ÒıÂÏ‡ÚËÁÏ˚, ÏËÙ˚ Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â
ÌÓÏ˚, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ÏËÓ‚ÓÒÔËflÚËÂ Î˛‰ÂÈ, ÔËÌ‡‰ÎÂ-
Ê‡˘Ëı Í ‰‡ÌÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÂ.
çÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚È ı‡‡ÍÚÂ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
˜‡ÒÚË ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡ÔÔ‡‡Ú‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂËÁ·ÂÊÌ˚Ï ÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ËÂÏ Â„Ó ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡. çÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ÌÂ ÚÂ·Û˛Ú ÍÓÌÚÓÎfl
ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‡Á„ÛÁËÚ¸ Â„Ó ‰Îfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl
‰Û„Ëı Á‡‰‡˜. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl (ÌÓ ÌÂ ÔÓÒÚÓflÌÌ‡fl
ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÒÚ¸) ‰‚ËÊÛ˘Ëı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÏÓÚË‚Ó‚, ‚ÌÛÚËÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı
ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ Ë ÒÚÛÍÚÛ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl Ì‡ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÛ˛ ÒÚÛÔÂÌ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËÏ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ.
ÖÒÎË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â ‡Á‚Ë‚‡˛˘Â„ÓÒfl ‰ÂÂ‚‡, ÚÓ ·ÂÒ-
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÛÔÓ‰Ó·ËÚ¸ ÍÓÌÂ‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ‚ÍÛÔÂ Ò ÔËÚ‡˛˘ÂÈ
‰ÂÂ‚Ó ÔÓ˜‚ÓÈ.
ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÓÒ‚ÓÂÌÌ˚È Ì‡ÏË ÓÒÚÓ‚ ‚ ÓÍÂ‡ÌÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
ÌÓ„Ó, ‚ „ÎÛ·ËÌ‡ı ÍÓÚÓÓ„Ó ‚Ó‰flÚÒfl ÌÂ‚Â‰ÓÏ˚Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡, ÚÓ Ë ‰ÂÎÓ
‚ÒÔÎ˚‚‡˛˘ËÂ Ì‡ ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚ¸, ‡‰Ûfl ËÎË ÛÊ‡Ò‡fl Ì‡Ò. ÖÒÎË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ÙÓÏÂ Ó„Ìfl Ò‚Â˜Ë, ÚÓ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸
ÔÓÌflÚÓ Í‡Í Ò‡Ï‡ Ò‚Â˜‡, ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛˘‡fl Ó„ÓÌ¸. ÖÒÎË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ò‡‚-
ÌËÚ¸ ÒÓ ÒÍÓÎÛÔÓÈ ÓÂı‡, ÚÓ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓÌflÚÓ Í‡Í
Â„Ó ÔËÚ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÂ‰ˆÂ‚ËÌ‡, ÒÓ‰ÂÊ‡˘‡fl ‚ ÒÂ·Â ÒÂÏfl ·Û‰Û˘Â„Ó ‡Á-
‚ËÚËfl. ÖÒÎË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ò‡‚ÌËÚ¸ Ò ÔÓ˜Ì˚Ï ÔÓÁ‡˜Ì˚Ï Î¸‰ÓÏ Ì‡ ÂÍÂ,
253
ÚÓ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÓÍ‡ÊÂÚÒfl Ò‡ÏÓÈ ÂÍÓÈ, ÚÂÍÛ˘ÂÈ ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓ ÓÚÍÛ-

‰‡ Ë ÍÛ‰‡, ÊË‚Û˘ÂÈ ÔÓ Ò‚ÓËÏ „ÎÛ·ËÌÌ˚Ï Á‡ÍÓÌ‡Ï. ëÓÁÌ‡ÌËÂ ÏÓÊÌÓ
ÛÔÓ‰Ó·ËÚ¸ ‚Â¯ËÌÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó, ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â Â„Ó ÔÓ‰ÌÓÊ¸fl, „ÎÛ·ËÌ Ë ÒÂ‰ˆÂ‚ËÌ.
ê‡Á‰ÂÎÂÌËÂ ÔÒËıËÍË Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÂÒ¸Ï‡ ÛÒ-
ÎÓ‚ÌÓ, Í‡Í Ë Î˛·ÓÂ ‰Û„ÓÂ ‰ÂÎÂÌËÂ. è‡ÏflÚ¸, ‚ÌËÏ‡ÌËÂ, ‚ÓÎfl, ˜Û‚ÒÚ-
‚‡, ‚ÓÒÔËflÚËfl — ‚ÒÂ ˝ÚÓ ‰‚ÛÂ‰ËÌÓ, ‰‚ÛÒÚÓÓÌÌÂ. ç‡¯ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ
ÏË — ˝ÚÓ ˆÂÎ‡fl ‚ÒÂÎÂÌÌ‡fl. ëÍÓÎ¸ÍÓ ·˚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚Ï Ë ÔÓÎÌ˚Ï ÌË
Í‡Á‡ÎÓÒ¸ Ì‡Ï ÁÌ‡ÌËÂ Ó Ò‡ÏËı ÒÂ·Â, Ì‡ Î˛·ÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË
ÓÌÓ ‚ÒÂ„‰‡ ·Û‰ÂÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌ˚Ï Ë ˜‡ÒÚË˜Ì˚Ï. ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ —
ËÒÚÓ˜ÌËÍ Ú‚Ó˜ÂÒÍËı Ù‡ÌÚ‡ÁËÈ, ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËÈ Ë Í‡ÚËÌ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl.
ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ¯ÚÛ‚‡Î ‰Û¯Â‚ÌÓ„Ó ÍÓ‡·Îfl, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ‚ ËÁ-
‚ÂÒÚÌ˚ı ÔÂ‰ÂÎ‡ı ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ. ÖÒÎË
‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÒÍ˚‚‡˛ÚÒfl ËÒÚÓ˜ÌËÍË Ë ÓÒÌÓ‚˚ Ì‡¯Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl,
ÚÓ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÍÓÂÌËÚÒfl Ò‡Ï‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
ÌÓÒÚË, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó ‚˚‡ÊÂÌËfl Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‚ÓÎË.
5.1.2 åÓ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÓÁ„‡
åÌÓÊÂÒÚ‚Ó Û˜ÂÌ˚ı Ô˚Ú‡ÎËÒ¸ ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡Ú¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÁ-

„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
é‰Ì‡ ËÁ Ú‡ÍËı ÏÓ‰ÂÎÂÈ — „ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ‡·ÓÚ˚
ÏÓÁ„‡, ·‡ÁËÛ˛˘‡flÒfl Ì‡ ‡Á‡·ÓÚÍ‡ı ‚ Ó·Î‡ÒÚË ‚ÓÎÌÓ‚˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚.
Ç ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„ËË Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
ÒÂÚÂÈ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‰‚ÛÏfl Á‡ÍÓÌ‡ÏË:
• Ï‡ÒÒÓ‚Ó„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÏ ÔflÏÛ˛ Ò‚flÁ¸ ÛıÛ‰¯Â-
ÌËfl Ó·Û˜‡ÂÏÓÒÚË Ò ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÓÏ ‡ÁÛ¯ÂÌÌÓÈ ÍÓÚËÍ‡Î¸ÌÓÈ
ÏÓÁ„Ó‚ÓÈ ÚÍ‡ÌË;
• ˝Í‚ËÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÒÚË, ÙËÍÒËÛ˛˘ËÏ, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ÛıÛ‰¯ÂÌËÂ ÌÂ
Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËfl ÏÂÒÚ‡ ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌËfl.
èÂ‰Î‡„‡ÂÏ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÏÓÁ„‡ ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ Ì‡
‡Ì‡ÎÓ„ËË Ò ÓÔÚË˜ÂÒÍËÏË „ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË Ò ÔËÒÛ˘Ë-
ÏË ËÏ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË [6]. ùÚÓ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl
‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÔÓ Î˛·ÓÈ Ï‡ÎÓÈ ˜‡ÒÚË „ÓÎÓ„‡ÏÏ˚ ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛
‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ Á‡ÔËÒ‡ÌÌÛ˛ Ì‡ „ÓÎÓ„‡ÏÏÂ ËÒıÓ‰ÌÛ˛ Í‡ÚËÌÛ. éÔÚË-
˜ÂÒÍËÂ „ÓÎÓ„‡ÏÏ˚ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ Ó·˙ÂÏÌÓÂ ËÁÓ·‡-
ÊÂÌËÂ Ó·˙ÂÍÚ‡, ÎÓÍ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â Ë ‰‡˛˘ÂÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
254
ÓÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ËÁÓ·‡ÊÂÌÌ˚È Ó·˙ÂÍÚ ÒÓ ‚ÒÂı ÒÚÓÓÌ. éÔÚË˜ÂÒÍ‡fl „ÓÎÓ-

„‡ÏÏ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÌÚÂÙÂËÛ˛˘Ëı
ÍÓ„ÂÂÌÚÌ˚ı (Ò‡ÏÓÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı) ËÁÎÛ˜ÂÌËÈ. çÓ ËÌÚÂÙÂÂÌˆËÓÌÌ˚Â
ÔÓˆÂÒÒ˚ Ú‡ÍÓ„Ó Ó‰‡ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÔÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡.
ÉÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ ÔË ‚ÓÎÌÓ‚ÓÏ ı‡‡ÍÚÂÂ
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔÓÓÊ‰‡˛˘Ëı „ÓÎÓ„‡ÏÏÛ.
ÇÓÎÌÓ‚ÓÈ ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ÒÎÛÊËÚ ËÒıÓ‰Ì˚Ï ÏÓÏÂÌÚÓÏ
‰Îfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÌÂÈÓ„ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡ Ë ÔÓÁÌ‡‚‡-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. ÉÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍÓÂ ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸-
Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚‚Ó‰ËÚ ÔËÌˆËÔ ‚ÓÎÌÓ‚Ó„Ó ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡. àÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚È ÔË ˝ÚÓÏ ‚ÓÎÌÓ‚ÓÈ flÁ˚Í
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÚÓ·‡Ê‡Ú¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ·ÓÎÂÂ ‡‰ÂÍ-
‚‡ÚÌÓ, ˜ÂÏ ‡ÎÙ‡‚ËÚÌ˚È (‰ËÒÍÂÚÌ˚È) flÁ˚Í. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í Ï‡ÍÓÓ·˙ÂÍÚ
ÚÓÊÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÓÎÌÓ‚ÓÈ ÒÚÛÍÚÛÓÈ Ë Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Â„Ó Â‰ËÌÒÚ‚‡ Ë ÇÒÂ-
ÎÂÌÌÓÈ ÏÓÊÌÓ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÌ ÂÒÚ¸ „ÓÎÓ„‡ÏÏ‡ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ ÓÚ‡ÊÂÌËfl ‚ÓÎÌÓ‚ÓÈ
ÒÚÛÍÚÛ˚ ÏË‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ‡ÊÂÌËÂ Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ˝ÚÓ„Ó ÏË‡ Ì‡ ‚ÓÎ-
ÌÓ‚ÓÏ ÊÂ flÁ˚ÍÂ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏ ÏËÂ,
ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ‰ÂÚÂÏËÌËÛ˛˘ÂÂ
‚ÎËflÌËfl Ì‡ Â„Ó ÔÒËıË˜ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
ÖÒÎË ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ‡Ì‡ÎÓ„ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒÓ‡, Í‡Í ‚˚˜ËÒÎËÚÂÎ¸ÌÛ˛ Ï‡¯ËÌÛ, ÚÓ ‚ ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒ-
ÍÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ‰Îfl ÓÔËÒ‡ÌËfl ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËıÒfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÔÓÎÛ˜‡˛Ú Ó·˙flÒÌÂÌËÂ ÏÌÓ„ËÂ Ô‡‡-
‰ÓÍÒ‡Î¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Â„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl. é‰Ì‡Ê‰˚
ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÙËÍÒËÛÂÚÒfl ÏÓÁ„ÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡‚ÒÂ„‰‡.
é·‡Á˚, ÚÂÍÒÚ˚ ÒÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ ÌÂ ÚÛÒÍÌÂ˛Ú Ë ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â-
‰ÂÌ˚ ˜ÂÂÁ ÏÌÓ„Ó ÎÂÚ, ˜ÚÓ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡ÂÚÒfl ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡ÏË Ò ˜ÂÎÓ-
‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ô‡ÏflÚ¸˛ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËflı „ËÔÌÓÁ‡.
ÉÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ‚ ‡ÏÍ‡ı ‰‡ÌÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ÔÓÁ‚ÓÎËÎ
Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰: «...èÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚È ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒÓ ÏÓ-
ÊÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÌÂ ÏÓÁ„‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â „ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍÓÈ
ÒÂ‰˚ ÍÎÂÚÓ˜ÌÓ-‡‚ÚÓÏ‡ÚÌ˚È ÙÓÌ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÏË‡» [2]. àÌ˚ÏË
ÒÎÓ‚‡ÏË, ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ÔÓËÒıÓ‰flÚ ÌÂ ‚ ÏÓÁ„Â
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ «‚Ó‚ÌÂ», ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÍÎÂÚÓ˜ÌÓ-‡‚ÚÓÏ‡ÚÌÓÈ
ÒÂ‰Â. ä Ú‡ÍÓÏÛ ‚˚‚Ó‰Û ÏÓÊÌÓ ÔË‰ÚË ÔÓ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡‚ ÏÓ‰ÂÎ¸Ì˚Â
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Ú‡·ÎËˆ‡ 5.1).
255
í‡·ÎËˆ‡ 5.1 åÓ‰ÂÎ¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

åÓ‰ÂÎ¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
‹ ùÎÂÏÂÌÚ˚ ‰Îfl ëå
Ä‚ÚÓ˚, ËÒÚÓ˜ÌËÍË
1 2 3
1 ÉÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ è‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓÂ

(‡ÏÂ. ÌÂÈÓÔÒËıÓÎÓ„Ó‚ ä. èË·‡Ï‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ
Ë î. ÇÂÒÚÎÂÈÍ‡) ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ‚‡ÊÌÓ
åÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ- ‰Îfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡·Ó-
‚ÂÍ‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ú˚ ÏÓÁ„‡, ‡ ‚Á‡ËÏÓ-
ÙËÁËÍË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ‚ÓÎÌÓ‚˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‰‚Ûı ÒËÒÚÂÏ
àÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ ÏÓÁ„, ÍÓÏÂ ÒÚ‡Ì- ÔË‚Ó‰flÚ Í ÔÓfl‚ÎÂÌË˛
‰‡ÚÌÓ„Ó ÔÂÂÌÓÒ‡ ÌÂ‚Ì˚ı ËÏÔÛÎ¸ÒÓ‚ ‚ÓÎÌÓ‚˚ı ÙÂÌÓÏÂÌÓ‚,
ÏÂÊ‰Û ñçë Ë ÔÂËÙÂË˜ÂÒÍËÏË ÓÚ‚Â˜‡˛˘Ëı „ÓÎÓ„‡-
ÂˆÂÔÚÓ‡ÏË, ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÙË˜ÂÒÍËÏ ÔËÌˆËÔ‡Ï.
ÏÂ‰ÎÂÌÌÓ-‚ÓÎÌÓ‚˚Â ÔÓÚÂÌˆË‡Î˚ ÏÂÊ‰Û
ÒËÌ‡ÔÒ‡ÏË.
äÓÓÚÍÓÂ ä. É., äÛÁÌÂˆÓ‚ Ä. Ä. åÓ‰ÂÎË
ËÌÚÂÙÂÂÌˆËÓÌÌ˚ı, ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-
ÔÓÎÂ‚˚ı ÒÚÛÍÚÛ ‚ ·ËÓÎÓ„ËË //
ÅËÓÏÂ‰ËˆËÌÒÍ‡fl ËÌÙÓÏ‡ÚËÍ‡ Ë
˝ÌËÓÎÓ„Ëfl. — ëè·.: éÎ¸„‡, 1995.
«àÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ÔÓÒÚÓÂÌËfl „ÓÎÓ„‡ÙË-
˜ÂÒÍÓÈ Á‡ÔËÒË fl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ
‚ ıÓ‰Â ‡·ÓÚ˚ ÌÂ‚Ì˚ı ÍÎÂÚÓÍ ‚ÓÎÌÓ‚˚Â
ÔÓˆÂÒÒ˚ Ë ËÏÔÛÎ¸Ò˚, ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÊÂ
ÍÓ‰ËÛÂÚÒfl Ì‡ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Â ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ-
‚Û˛˘Ëı ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ ÌÂÈÓÌÓ‚.
ÉÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÂÍ‡ÒÌÓ
ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÌÂÈÓÌÌ˚ı ÒÂÚflı ÏÓÁ„‡».
èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ Ç. ë., èÓÎËÍ‡ÔÓ‚‡ Ç. Ä.
îÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡Í‡ÌÛÌÂ XXI ÒÚÓÎÂ-
ÚËfl. — êÓÒÚÓ‚ Ì/Ñ: îÂÌËÍÒ, 1996.
2 äÎÂÚÓ˜ÌÓ-‡‚ÚÓÏ‡ÚÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ åÓÁ„ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÚ
(‡ÏÂ. Û˜ÂÌ˚Ï ë. ü. ÅÂÍÓ‚Ë˜ÂÏ) Í‡Í Ï‡¯ËÌ‡.
åÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í
‡Ì‡ÎÓ„ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒÓ‡,
Í‡Í ‚˚˜ËÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl Ï‡¯ËÌ‡.
3 óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ ÏÓÁ„ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó„‡ÌÓÏ, åÓÁ„ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ
ÍÓÚÓ˚È ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ ‚ÓÎÌÓ‚˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚, Ì‡ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÛ˛
‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Â ÙÓÏ‡Ï ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡ ÒËÒÚÂÏÛ ‚ ˜‡ÒÚÓÚÌÓÏ
(‡Í‡‰ÂÏËÍ ç. è. ÅÂıÚÂÂ‚‡) ‰Ë‡Ô‡ÁÓÌÂ.
èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ Ç. ë. îÂÌÓÏÂÌ «ÊËÁÌ¸ ÔÓÒÎÂ
ÒÏÂÚË». — êÓÒÚÓ‚ Ì/Ñ: îÂÌËÍÒ, 1995.
256
1 2 3
4 è‡ÏflÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÏÂÂÚ ÓÚ˜ÂÚÎË‚Ó è‡ÏflÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

‚˚‡ÊÂÌÌÛ˛ Ë ıÓÓ¯Ó ËÁÛ˜ÂÌÌÛ˛ ËÏÂÂÚ „ÓÎÓ„‡ÙË-
„ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍÛ˛ ÔËÓ‰Û ˜ÂÒÍÛ˛ ÔËÓ‰Û
(‡Í‡‰ÂÏËÍ è. è. É‡flÂ‚)
É‡flÂ‚ è. è. ÇÓÎÌÓ‚ÓÈ „ÂÌÓÏ //
ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl ÛÒÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË. í. 5. —
å.: é·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÔÓÎ¸Á‡, 1994.
5 «èÓÎÂ, ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÇÓÁÏÓÊÌÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡, ÌÓ Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ÒÂ„Ó ÊË‚Ó„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡». ‚ËÂÏ Ì‡ Â„Ó ÔÓÎÂ‚Û˛
( ‡Í‡‰ÂÏËÍ Ç. è. ä‡ÁÌ‡˜ÂÂ‚) ÒÚÛÍÚÛÛ ÚÂÎ‡.
å‡ÍÒËÏÓ‚‡ à. ÇÒÂ„‰‡ ËÌ‡ÍÓÏ˚ÒÎfl˘ËÈ //
íÂÏËÌ‡ÚÓ. 1997. ‹ 2.
6 åÓÁ„ ÎË¯¸ ÓÚÓ·‡Ê‡˛Ú ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ åÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚‡·‡-
‡ÍÚ˚. Ú˚‚‡ÂÚ ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ
«...îËÁË˜ÂÒÍ‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡ ÏÓÁ„‡, Í‡Í ‡ÍÚ˚ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ˜ÂÏ-
Ë ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÏÔÛÎ¸Ò˚, ÚÓ ‰Û„ËÏ, Ì‡ıÓ‰fl-
ÌÂ ÙÓÏËÛ˛Ú ÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ ‡ÍÚ, ˘ËÏÒfl ‚ÌÂ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÌÂ ÔÓÓÊ‰‡˛Ú Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl, ÚÂÎ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
‡ ÎË¯¸ ÓÚÓ·‡Ê‡˛Ú ‡Á‚ÂÚ˚‚‡ÌËÂ
ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡ÍÚ‡, ÔÓÚÂÍ‡˛˘Â„Ó ‚ ËÌÓÈ
ÏÂÌÓÒÚÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚË: ÏÓÁ„ ÌÂ Ï˚ÒÎËÚ, Ë·Ó
ÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ‚˚ÌÂÒÂÌ Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚
˝ÚÓ„Ó Ó„‡Ì‡» ( à. è. òÏÂÎÂ‚).
7 «åÓÁ„ — ÌÂ ˜ÚÓ ËÌÓÂ, Í‡Í ÌÂ˜ÚÓ ‚Ó‰Â åÓÁ„ Ú‡ÌÒÙÓÏËÛÂÚ
ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÚÂÎÂÙÓÌÌÓÈ ÒÚ‡ÌˆËË, Â„Ó ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ
ÓÎ¸ Ò‚Ó‰ËÚÒfl Í ‚˚‰‡˜Â ÒÓÓ·˘ÂÌËfl ËÎË Ò ÍÂÏ-ÚÓ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ
Í ‚˚flÒÌÂÌË˛ Â„Ó. éÌ ÌË˜Â„Ó ÌÂ ÔË·‡‚- ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÛÔ‡‚-
ÎflÂÚ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ. ìÊÂ Ò‡ÏËÏ Îfl˛˘Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ
Ò‚ÓËÏ ÒÚÓÂÌËÂÏ ÏÓÁ„ ‰ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Â„Ó ÙÛÌÍˆËfl ÂÒÚ¸ ÔÂ‚‡˘ÂÌËÂ ˜ÛÊÓ„Ó
‡Á‰‡ÊÂÌËfl ‚ ıÓÓ¯Ó ‚˚·‡ÌÌÛ˛
Â‡ÍˆË˛»
(Ù‡ÌˆÛÁÒÍËÈ ÙËÎÓÒÓÙ ÄÌË ÅÂ„ÒÓÌ).
ÄıËÂÔËÒÍÓÔ ãÛÍ‡. ÑÛı, ÑÛ¯‡ Ë ÚÂÎÓ. —
å.: è‡‚ÓÒÎ‡‚Ì˚È ë‚flÚÓ-íËıÓÌÓ‚ÒÍËÈ
ÅÓ„ÓÒÎÓ‚ÒÍËÈ ËÌÒÚËÚÛÚ, 1997.
8 «åÓÁ„ ÌÂ Ó„‡Ì Ï˚ÒÎË, ˜Û‚ÒÚ‚, ÒÓÁÌ‡ÌËfl, åÓÁ„ — Ó„‡Ì
ÌÓ ÓÌ ÚÓ, ˜ÚÓ ÔËÍÓ‚˚‚‡ÂÚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚Á‡ËÏÓ-
˜Û‚ÒÚ‚‡, Ï˚ÒÎË Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÊËÁÌË, ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ò ÊËÁÌ¸˛.
Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ëı ÔËÒÎÛ¯Ë‚‡Ú¸Òfl Í ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸Ì˚Ï ÌÛÊ‰‡Ï Ë ‰ÂÎ‡ÂÚ Ëı ÒÔÓÒÓ·-
Ì˚ÏË Í ÔÓÎÂÁÌÓÏÛ ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛.
257
1 2 3
åÓÁ„, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ, Ó„‡Ì ‚ÌËÏ‡ÌËfl

Í ÊËÁÌË, ÔËÌÓÓ‚ÎÂÌËfl Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË». (Ç. î. ÇÓÈÌÓ-üÒÂÌÂˆÍËÈ
(‡ıËÂÔËÒÍÓÔ ãÛÍ‡).
ÄıËÂÔËÒÍÓÔ ãÛÍ‡. ÑÛı, ÑÛ¯‡ Ë ÚÂÎÓ. —
å.: è‡‚ÓÒÎ‡‚Ì˚È ë‚flÚÓ-íËıÓÌÓ‚ÒÍËÈ
ÅÓ„ÓÒÎÓ‚ÒÍËÈ ËÌÒÚËÚÛÚ, 1997.
9 «ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó·Î‡‰‡˛Ú åÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓ-
Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ-
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ì‡ ÔÓÎÂ‚ÓÏ ÛÓ‚ÌÂ, ‚ÂÍ‡ ËÏÂÂÚ ÔÓÎÂ‚Û˛
‡ ËÒıÓ‰fl˘ÂÂ ÓÚ ÌËı ËÁÎÛ˜ÂÌËÂ ÌÂÒÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ.
ÒÎÓÊÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ë ÏÓÊÂÚ ËÏÂÚ¸
ÚÓÒËÓÌÌÛ˛ ÔËÓ‰Û»
ÅÓ·Ó‚ Ä. Ç. èÓÎÂ‚‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl // ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÙËÁË-
˜ÂÒÍ‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. — 1999. í. 4. ‹ 3.
10 ó‡ÒÚ¸ Ì‡¯Â„Ó ÏÓÁ„‡ ÏÓÊÂÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ Í‡Í åÓÁ„ — ÒÔÂˆË‡Î¸Ì‡fl
ÚÂÎÂ‚ËÁËÓÌÌ˚Â ÔËÂÏÌËÍ Ë ÔÂÂ‰‡Ú˜ËÍ, «Ï‡¯ËÌ‡» ÔÓ Ó·‡·ÓÚÍÂ
‡ ‰Û„‡fl ˜‡ÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ Ó·‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ (Ñ. ‚‡Ì êÛÎÎÂ).
Ç‡Ì êÛÎÎÂ Ñ. ãÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸. —
å.: èÓ„ÂÒÒ; ãËÚÂ‡, 1995.
11 «...çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚ ÏÓÁ„Â ‰Îfl ÑÛ¯Ë åÓÁ„ Ò «‰Û¯ÓÈ»
ÓÚÔ‡‰‡ÂÚ, Í‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ ÑÛ¯‡ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‡·ÓÚ‡˛Ú ‚ ‡ÁÌ˚ı
‡ÁÓ‚¸ÂÚÒfl Ë ÓÍÂÔÌÂÚ, ˜ÚÓ·˚ ·˚Ú¸ ‚ ÒÓÒ- ÒÙÂ‡ı.
ÚÓflÌËË ÔÓ‰ÓÎÊËÚ¸ Ò‚ÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ
‚ ÂÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÚËıËË» (îÓ‰ ã).
îÓ‰ ã. ÜËÁÌ¸ ÔÓÒÎÂ ÒÏÂÚË. // ÇÓÒÚÓÍ
Ë á‡Ô‡‰ Ó ÊËÁÌË ÔÓÒÎÂ ÒÏÂÚË. — ëè·:
ãÂÌËÁ‰‡Ú, 1993.
àÒıÓ‰fl ËÁ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ‚ Ú‡·ÎËˆ˚ 5.1 ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó Â‡Î¸ÌÓÒÚË

ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË ÍÓÌˆÂÔˆËË ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡ ÏÓÁ„‡ ÔÓ „ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍÓÏÛ
ÔËÌˆËÔÛ. ùÚÓÏÛ ÊÂ Ë Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú Ù‡ÍÚ˚:
• ÛÁÌ‡‚‡ÌËÂ Ì‡·Î˛‰‡ÂÏÓ„Ó ·ÂÁ ÔÂÂ·Ó‡ ‚ÒÂı «ÙÓÚÓ„‡ÙËÈ»
‚ Ô‡ÏflÚË;
• Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓÈ Ë Ì‡‚ÒÂ„‰‡ ÙËÍÒ‡ˆËÂÈ ÏÓÁ„ÓÏ Ó‰Ì‡Ê‰˚ ÔÓÎÛ˜ÂÌ-
Ì‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸˛ ËÁ‚ÎÂÍ‡Ú¸ ˝ÚÛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛
ËÁ Ô‡ÏflÚË;
• ‚ ÏÓÁ„Â ÌÂ Ó·Ì‡ÛÊÂÌ˚ ˆÂÌÚ˚ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë Ô‡ÏflÚË Ë ÓÚ-
ÒÛÚÒÚ‚Û˛Ú ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÒÚÛÍÚÛÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, Â‡ÎËÁÛ˛-
˘ËÂ ˝ÚË ÙÛÌÍˆËË.
258
èÓ ˝ÚÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË, ÏÓÁ„ ÌÂ ËÏÂÂÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÒÓÁÌ‡ÌË˛.

éÌ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ËÁ ÒÙÂ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÙÓÏËÛÂÚ ÂÂ
‚ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ì‡ ÌÂ‚Ì˚Â ˆÂÌÚ˚. àÁ ˝ÚËı ˆÂÌÚ-
Ó‚ ÓÌË ÔÓÒÚÛÔ‡˛Ú Ì‡ Ï˚¯ˆ˚ ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó Ó„‡Ì‡ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÚÂÎ‡. åÓÁ„ Í‡Í ÚÂÎÂ‚ËÁËÓÌÌ˚È ÔËÂÏÌËÍ ÔËÌËÏ‡ÂÚ Ë Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚ
‚ Ô‡ÏflÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒË„Ì‡Î˚ ËÒıÓ‰fl ËÁ Ì‡ÒÚÓÈÍË «‡ÌÚÂÌÌÓ„Ó
ÍÓÌÚÛ‡» ÏÓÁ„‡.
åÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Í‡Í ÒÎÓÊÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ˝ÎÂ-
ÏÂÌÚÓ‚, ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛˘Ëı ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ËÚÏ‡Ï. àÒÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÌËfl ÔÓÍ‡Á‡ÎË, ˜ÚÓ Â„Ó ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÏÓÁ„‡ ÏÓÊÂÚ ÓÚÓ·‡Ê‡Ú¸Òfl ÔË
ÔÓÏÓ˘Ë Ù‡ÍÚ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡ÚÚ‡ÍÚÓ‡ (ÔËÚfl„Ë‚‡˛˘Â„Ó ˆÂÌÚ‡, ÓÚ‡Ê‡˛-
˘Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Â„Ó ÒËÒÚÂÏ˚) Ì‡ ˝ÎÂÍÚÓ˝ÌˆÂÙ‡ÎÓ„‡ÏÏÂ. èË ˝ÚÓÏ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÓÁ„‡ ‡Ì‡ÎÓ„Ë˜Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌË˛ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ
ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸˛ Ë ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓÒÚ¸˛, ˜ÚÓ ‰ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú Â„Ó ÌÂÎËÌÂÈÌ˚È
Ë ÒÚÓı‡ÒÚË˜ÂÒÍËÈ [6].
5.1.3 ë‡‚ÌËÚÂÎ¸Ì˚Â ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË

ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ë ˆÂÎ¸˛ ÛflÒÌÂÌËfl ÓÎË Ë ÏÂÒÚÓ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ‡Ì‡ÎËÁËÛÂÏ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÒÓÁÌ‡-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÏÂ˛˘ËÂÒfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ı — ÓÚ
‡Í‡‰ÂÏË˜ÂÒÍËı ËÁ‰‡ÌËÈ ‰Ó „‡ÁÂÚÌ˚ı ÒÚ‡ÚÂÈ(Ú‡·ÎËˆ‡ 5.2).
í‡·ÎËˆ‡ 5.2 äÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË

ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÓfl‚ÎflÂÏ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÒÓÁÌ‡ÌËfl
‹ ùÎÂÏÂÌÚ˚ ‰Îfl ëå
Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó, ËÒÚÓ˜ÌËÍ
1 2 3
1 ëÓÁÌ‡ÌËÂ — Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ëÔÓÒÓ· ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl

ÒÔÓÒÓ· ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÓÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌÌ˚È
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌÌ˚È ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Î˛‰ÂÈ
‚ÒÂÓ·˘ËÏË ÙÓÏ‡ÏË Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ — Ë ÁÌ‡ÌËÂÏ Á‡ÍÓÌÓ-
ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ. ÏÂÌÓÒÚÂÈ ÙÛÌÍˆËÓ-
ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÏËÛ ÌËÓ‚‡ÌËfl ÔÒËıËÍË.
ÒÓ ÁÌ‡ÌËÂÏ Â„Ó Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ. ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ‚˚Ò¯‡fl
ÙÓÏ‡ ÔÒËıËÍË èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸
(èÓ‰. Â‰ Ç. è. áËÌ˜ÂÌÍÓ, Å. É. åÂ˘Â-
flÍÓ‚‡). — å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡-èÂÒÒ, 1997.
259
1 2 3
2 ëÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó·‡ÁÓ‚, ÊË‚ÂÚ, ÌÓ Ë ÔÂÂÊË-
‰Îfl ÍÓÚÓÓÈ ‚ ÌÓÏ‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ‚‡ÂÚ ÒÂ·fl Í‡Í ÒÔÓÒÓ·
ı‡‡ÍÚÂÌÓ ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÏÂÂ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl.
ÓÚ˜ÂÚÎË‚ÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ fl fl‚Îfl˛Ò¸
ÚÂÏ, ÍÚÓ ÔÂÂÊË‚‡ÂÚ ˝ÚË Ó·‡Á˚.
îËÎÓÒÓÙÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.: àçîêÄ-å,
2002.
3 ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ÂÒÚ¸ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÒÎÓÊÌÓ- ëÓÁÌ‡ÌËÂ —
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌËÁËÛ˛˘ÂÈ ÙÛÌÍˆËfl ÏÓÁ„‡.
Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ
ÒÏ˚ÒÎÂ ÙÛÌÍˆËfl ÏÓÁ„‡, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È
ÔÓ‰ÛÍÚ. ëÓÁÌ‡ÌËÂ Â‡ÎËÁÛÂÚ ÒÂ·fl ˜ÂÂÁ
flÁ˚Í. (îËÎÓÒÓÙËfl: äÛÒ ÎÂÍˆËÈ.
ó‡ÒÚ¸ 1. — å.: àÁ‰-‚Ó êÄÉë, 2000.
4 «ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ, ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÂ ÔÓ‚Ò˛‰Û Ë ‚ Ò‡Ï˚ı Ï‡- ‚Ó ‚ÒÂÈ ‚ÒÂÎÂÌÌÓÈ,
ÎÂÌ¸ÍËı, Ë ‚ Ò‡Ï˚ı ÍÛÔÌ˚ı Ó·˙ÂÍÚ‡ı ‡ ÌÂ ‚ ÏÓÁ„Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ».
èÓÎÓÌÌËÍÓ‚ ê. à., ïÎÛÌÓ‚ÒÍËÈ Ä. ç.,
ûÒÛÔÓ‚ ê. å. ÅËÓÏÂ‰ËˆËÌÒÍ‡fl
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ‰Îfl ÓˆÂÌÍË Ë
ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËfl ‰ËÌ‡ÏËÍË ‚ÓÁÏÓÊÌÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ Ë ÒÓÁ-
Ì‡ÌËË // ÅËÓÏÂ‰ËˆËÌÒÍ‡fl ËÌÙÓÏ‡ÚËÍ‡
Ë ˝ÌËÓÎÓ„Ëfl. — ëè·.: éÎ¸„‡, 1995.
5 «óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÎÓÊÌ‡fl ÍÓÔËfl ÔÓÓ‰Ë‚¯ÂÈ óÂÎÓ‚ÂÍ, ÏÓÁ„ — ÒÎÓÊ-
Â„Ó ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. ë ÌËÏ Ò‚flÁ‡ÌÓ ÔÓÎÂ Ì‡fl ÍÓÔËfl ÔÓÓ‰Ë‚¯ÂÈ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÌÂÒÛ˘ÂÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ˜¸fl ‡Á- Â„Ó ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. ëÓÁÌ‡-
ÏÂÌÓÒÚ¸ ·ÎËÁÍ‡ Í ‡ÁÏÂÌÓÒÚË ÍÓÒÏË˜ÂÒ- ÌËÂ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl
ÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. é„‡ÌË˜Ë‚‡Ú¸ ‡ÍÚ˚ ‚ÌÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡.
ÒÓÁÌ‡ÌËfl Â„Ó ‡Ì‡ÚÓÏÓ-ÏÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
ÒÚÛÍÚÛÓÈ ÌÂÔ‡‚ÓÏÂÌÓ, Ë·Ó ‚ ÒËÎÛ
ÍÓÔÛÒÍÛÎflÌÓ-‚ÓÎÌÓ‚ÓÈ ÔËÓ‰˚
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ÌÂ ËÌ-
‰Ë‚Ë‰‡ Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Í‡ÍÓÂ-ÚÓ
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ËÎË ÔÓÎÂ‚ÓÂ
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ» (ÙËÁËÍ Å. è‡˛¯Â‚).
6 «èÓ Ó·˚‰ÂÌÌÓÈ ÔË‚˚˜ÍÂ, Ï˚, Í‡Í ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl
Ô‡‚ËÎÓ, ‚ÔËÒ˚‚‡ÂÏ ‡ÍÚ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ÌÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡
‚ „‡ÌËˆ˚ ‡Ì‡ÚÓÏË˜ÂÒÍÓ„Ó Ó˜ÂÚ‡ÌËfl Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÂ‚˚Ï
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. çÓ, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, Í‡ÍËÏ-ÚÓ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ.
ÔÂ‚Ë˜Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl
260
1 2 3
‚ÌÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Í‡Í ÌÂÍÓÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-
ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ËÎË ÔÓÎÂ‚ÓÂ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ»
(ÙËÎÓÒÓÙ å. ä. å‡Ï‡‰‡¯‚ËÎÎË).
ÑÛ·Ó‚ÒÍËÈ Ñ. à. èÒËıËÍ‡ Ë ÏÓÁ„, Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ //
åÓÁ„ Ë ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. — å.: îËÎÓÒÓÙ,
Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ëëëê, 1990.
7 «àÌÚÂÎÎÂÍÚ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂÏ åÓÁ„ ÒËÌÚÂÁËÛÂÚ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ËÁ‚ÌÂ, ÂÂ Á‡ÔÓÏËÌ‡ÌËÂÏ, ËÌÙÓÏ‡ˆË˛.
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÓÔÂ‡ˆËflÏË, ËÌÚÛËÚË‚Ì˚Ï
ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂÏ ÌÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, Ò‚Ó-
·Ó‰ÌÓÈ Ë„ÓÈ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl Ë ‚ ÍÓÌÂ˜ÌÓÏ
ËÚÓ„Â ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó
ÒËÌÚÂÁ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË»
ä‡ÁÌ‡˜ÂÂ‚ Ç. è. èÓ·ÎÂÏ˚ ÊË‚Ó„Ó
ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ // àÌÚÂÎÎÂÍÚ
ÔÎ‡ÌÂÚ˚ Í‡Í ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÈ ÙÂÌÓÏÂÌ. —
çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: àÁ‰. ÑÓÏ «ÄÎ¸ÚÏËÎ‡ äÓ,
ãÚ‰», 1997.
8 ëÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÂÎËÚÒfl ‰‚Â ˜‡ÒÚË: ëÓÁÌ‡ÌËÂ ËÏÂÂÚÒfl
Ä-ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ç-ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. Ä-ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ (ÚÂÎÂÒÌÓÂ)
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÂ‚˚Ï (Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚Ï), Ë ÔÓÎÂ‚ÓÂ
ÓÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÌÓ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl (ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÂ).
‚ÌÂ Â„Ó. Ç-ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔËÌ‡‰ÎÂÊËÚ ÚÂÎÛ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‚ ÒÎÛ˜‡Â ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ ÒÏÂÚË
ÓÌÓ ‰ÂÁËÌÚÂ„ËÛÂÚÒfl. àÁ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Í‡ÔÒÛÎËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‡Ì‡ÚÓÏË˜ÂÒÍË
Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓ„Ó ÚÂÎÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò ÔÓÎÂ‚˚Ï
(Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚Ï) ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ÓÊ‰‡ÂÚ-
Òfl ˆÂÎÓÒÚÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÍÓÚÓ‡fl (ÔÓ í‡ÚÛ)
Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
9 ëÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Ì‡ÍÓÔ- ëÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÎÂÌÌ˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ Ì‡ ·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓÏ ˝‚ÓÎ˛- ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl
ˆËÓÌÌÓÏ ÔÛÚË. ÖÒÎË ËÁÓ·‡ÁËÚ¸ ÔÛÚ¸ Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌ˚Ï.
˝‚ÓÎ˛ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔflÏÓÈ, Ë‰Û˘ÂÈ
ËÁ ÏËÌÛÒ ·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓÒÚË ‚ ÔÎ˛Ò
·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓÒÚ¸, ‡ ÚÂÍÛ˘ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
ÒÓÁÌ‡ÌËfl — ÚÓ˜ÍÓÈ Ì‡ ˝ÚÓÈ ÎËÌËË,
ÚÓ ÓÚÂÁÓÍ ÔflÏÓÈ ÓÚ ÏËÌÛÒ ·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓÒÚË
‰Ó ‰‡ÌÌÓÈ ÚÓ˜ÍË ·Û‰ÂÚ ÓÚÓ·‡Ê‡Ú¸
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ‡ ÓÚÂÁÓÍ ÔflÏÓÈ ÓÚ ‰‡ÌÌÓÈ
ÚÓ˜ÍË ‰Ó ÔÎ˛Ò ·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓÒÚË — Ò‚Âı-
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÂÒÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
261
1 2 3
ÔÓ¯ÎÓ„Ó, Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
·Û‰Û˘Â„Ó.
«ë‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ·ÂÒÍÓÌÂ˜Ì‡fl
ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì‡fl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl
ÒÓÁÌ‡ÌËfl».
ê‡ÏÔ‡ ã. á‡ ÔÂ‰ÂÎ‡ÏË 1/10. — ä.:
ëÓÙËfl, 1995.
10 «àÌÚÛËˆËfl — ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌËÍ‡Ú¸ ëÓÁÌ‡ÌËÂ ‰ÂÎËÚÒfl
˜ÂÂÁ ·‡¸Â ÏÂÊ‰Û ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ÔÓ‰ÒÓÁ- Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
Ì‡ÌËÂÏ. èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓ‰ÍÎ˛˜ÂÌÓ Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
Í ÇÒÂÓ·˘ÂÏÛ ëÓÁÌ‡ÌË˛. àÌÚÛËˆËfl
ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ Ò‚flÁ¸ Ò ÔÓ‰ÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂÏ Ë, ÚÂÏ Ò‡ÏËÏ, ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ‰ÓÒÚÛÔ
Í ËÒÚÓ˜ÌËÍÛ ÁÌ‡ÌËÈ»
òËÔÓ‚ É. à. ü ÁÌ‡˛ — ÅÓ„ ÂÒÚ¸! / É‡ÁÂÚ‡
«óËÒÚ˚È ÏË». 1996. ‹ 4.
11 åÂÊ‰Û ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Â„Ó ëÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚Â˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ (ÚÂÎÂÒÌÓÈ) ÙÓÏÂ Ë ëÓÁÌ‡- ÓÚ‰ÂÎÂÌÓ ÓÚ ‰ÛıÓ‚-
ÌËÂÏ ÑÛıÓ‚Ì˚ı åËÓ‚ ÔÂ‰ÛÒÏÓÚÂÌ ÌÓ„Ó ÏË‡.
ÌÂÍËÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È ÔÓÎÛÔÓÁ‡˜Ì˚È
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ ·‡¸Â»
[92, Ò. 12].
ÉÓ˜ Ç. èË˜ËÌ‡ Ë Í‡Ï‡. — ëè·.:
å‡ËÌ‡, 1994.
àÒıÓ‰fl ËÁ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ú‡·ÎËˆ˚ 5.2, ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ ÒÓÁ-

Ì‡ÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ú‡ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÈ «‚Â˘¸˛» ‚ ÏËÂ Ì‡‰‡ÌÌ˚È
ÏÓÏÂÌÚ, Ú. Í. ‰Ó ÒËı ÔÓ ÌÂÚ ÓÚ‚ÂÚ‡ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ˚: ÔÓ˜ÂÏÛ ÓÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÛÂÚ? óÚÓ ÓÌÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ? ä‡Í ÓÌÓ ÏÓ„ÎÓ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ·ËÓıË-
ÏË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÏÓÁ„‡?
ëÓÁÌ‡ÌËÂ — Ì‡ÒÚÓÎ¸ÍÓ ‚ÒÂÓ·˙ÂÏÎ˛˘ÂÂ, ÏÌÓ„ÓÔÎ‡ÌÓ‚ÓÂ Ë ÒÎÓÊ-
ÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ. ë ÔÂ‚˚ÏË ÔÓ·ÎÂÒÍ‡ÏË ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl ‡Ò-
Í˚ÚËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl. àÌÚÂÎÎÂÍÚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÒÂ‰ÌËÍÓÏ
ÏÂÊ‰Û ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Ï ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍËÏ ÚÂÎÓÏ, ·Î‡„Ó‰‡fl
˜ÂÏÛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚ ÒÂ·fl ‚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏ ÏËÂ
Ë Ó‰ÛıÓÚ‚ÓflÂÚ Â„Ó. éÌÓ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÓÏ, ÌÓ ÒÚÂ-
ÔÂÌ¸ ‚ÎËflÌËfl Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Â„Ó ‡ÒÍ˚ÚËfl Ë ˜ËÒÚÓÚ˚. èÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂÏ ÑÛı‡ ÑÛ¯‡, Ó·Î‡‰‡˛˘‡fl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Ï ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÙÓÏËÛÂÚ
ÚÓÌÍËÂ ÚÂÎ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÓÁ‰‡ÂÚ ˝ÌÂ„ÓËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÛ˛ „ÓÎÓ„‡ÏÏÛ,
ÔÓ ÍÓÚÓÓÈ Á‡ÚÂÏ ÒÚÓËÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ. ç‡ ÏÓÏÂÌÚ ÓÊ‰ÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Á‡Í˚ÚÓ. à ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ
262
ËÌÚÂÎÎÂÍÚ ÔËÌËÏ‡ÂÚ Ì‡ ÒÂ·fl ‚ÂÒ¸ „ÛÁ ÔÂ‰‡ÒÒÛ‰ÍÓ‚, ÔË‚˚˜ÂÍ, ‰Ó„Ï

Ë ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚, ËÏ ËÌÓ„‰‡ Í‡ÈÌÂ ÚÛ‰ÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸.
é·˚˜ÌÓ Í ÒÂÏË „Ó‰‡Ï ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ·˚‚‡ÂÚ ‡Ò-
Í˚ÚÓ Ì‡ÒÚÓÎ¸ÍÓ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ ÌÓ‚ÓÈ
ÊËÁÌË. á‡‰‡˜ÂÈ Ó‰ËÚÂÎÂÈ, ‡ Á‡ÚÂÏ Ë Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Í‡Í
ÏÓÊÌÓ ÒÍÓÂÂ ‡ÒÍ˚Ú¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ˜ÚÓ·˚ ÓÌ ÏÓ„
Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Á‡‰‡ÌËfl ÊËÁÌË, ‚ÁflÚ˚Â Ì‡ ÒÂ·fl
ÔË ÔÂÂıÓ‰Â ‚ ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ ÏË.
ìÒÎÓ‚ÌÓ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ËÎË ËÌÚÂÎÎÂÍÚ, Ó·˚˜ÌÓ ‡ÒÒÏ‡Ú-
Ë‚‡˛Ú Ò ‰‚Ûı ÔÓÁËˆËÈ: ‚ÌÂ¯ÌÂÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
ÇÌÂ¯ÌÂÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË Ë ÔÓÁ‚Ó-
ÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰Ó·˚‚‡Ú¸ Ó ÌÂÏ ÁÌ‡ÌËfl, ÔÓÒÚË„‡Ú¸ Â„Ó Á‡ÍÓÌ˚, ‚ÂÒÚË
ÛÒÔÂ¯ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. ÇÌÂ¯ÌÂÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ «Ì‡‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ» Ô‡ÏflÚ¸
Ë ÙÓÏËÛÂÚ ÛÏ.
ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Â„Ó ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ. éÌÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ì‡Ï ÔÓÁÌ‡‚‡Ú¸ Ò‡ÏËı
ÒÂ·fl, Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË. êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl
‚˚‡Ê‡˛ÚÒfl ‚ ÒÚÂÏÎÂÌËË ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl, ÚÓ ÂÒÚ¸ ‚˚Á˚‚‡˛Ú
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÏ Ò‡ÏÓÍÓÌÚÓÎÂ Ë Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍÂ.
àÏÂÌÌÓ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÍÓÌÚÓÎ¸ Ë ÒÚÂÏÎÂÌËÂ
Í Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ‡ÒÍ˚ÚË˛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
ÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
Ç Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËË Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ‰ÓÎÊÌÓ ÒÎÛ˜ËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ ‚˚
Â˘Â ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÂÂÊËÚ¸. ï‡‡ÍÚÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó Ï˚ÒÎË Á‡-
‚ËÒflÚ, ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÓÚ Â„Ó ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl. çÓ Ë Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËÂ
ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÌÂ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ‚ÎËflÌËÂ. èÓ˝ÚÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÊË‚ÂÚ
ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓ¯Î˚Ï, ‡ ‚ÒÂ„‰‡ ÒÚÂÏËÚÒfl Í ·Û‰Û˘ÂÏÛ. àÌÓ„‰‡ ÔÓ‰ÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂ Ë Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú Ó‰ÌË Ë ÚÂ ÊÂ ÙÛÌÍˆËË, Ë ÔÓ˝ÚÓÏÛ
„‡ÌËˆ‡ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË ÚÛ‰ÌÓÓÔÂ‰ÂÎËÏ‡. ÇÂÒ¸ Ó·˙ÂÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË,
ÒÓ‰ÂÊ‡˘ÂÈÒfl ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË Ë Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÒÍÎ˛˜Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓ Ó„ÓÏÂÌ. ëÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ „ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍËÈ
Ù‡„ÏÂÌÚ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓ„Ó ëÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ÂÏÂÌÌÓ ÔÓ‰ÍÎ˛˜ÂÌÌ˚È Í ÚÂÎÂÒ-
ÌÓÏÛ ÙËÎ¸ÚÛ. ÜËÁÌ¸ Ì‡¯‡ ÒÚ‡Î‡ ·˚ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ, ÂÒÎË ·˚ Ï˚ ‚˚-
ÌÛÊ‰ÂÌ˚ ·˚ÎË ÂÊÂÏËÌÛÚÌÓ, ÂÊÂÒÂÍÛÌ‰ÌÓ ËÏÂÚ¸ ‰ÂÎÓ Ò Ú‡ÍËÏ
Ó„ÓÏÌ˚Ï Ó·˙ÂÏÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
àÏÂÌÌÓ ÓÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ „ÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍËÈ Ù‡„ÏÂÌÚ ëÓÁ-
Ì‡ÌËfl ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ,
Ó·˙ÂÏ ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÓÔ˚ÚÓÏ. èË ·ÓÎ¸-
¯ÂÏ ÓÔ˚ÚÂ „‡ÌËˆ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ¯ËÂ, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ „ÎÛ·ÊÂ ÔÓ-
„ÛÊ‡Ú¸Òfl ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ò‚ÂıÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
263
5.1.4 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚˚Ò¯ÂÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ëı Û˜ÂÚ

‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË
Ç˚Ò¯‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˜‡ÒÚÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl

ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË Í‡Í ÚÂıÛÓ‚ÌÂ‚‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘‡fl ÒÓÁÌ‡ÌËÂ,
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ÑÎfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˆÂÎÂ-
ÒÓÓ·‡ÁÌÓ ÁÌ‡Ú¸ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ˆËÍÛÎflˆËË ÔÓÚÓÍÓ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËË
ÔÓ ‰‡ÌÌ˚Ï ÛÓ‚ÌflÏ Ë ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ
‰ËËÊÂÒÍËı Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ. ì˜ÂÚ Ô‡‚ËÎ ‡·ÓÚ˚ ñçë ÔÓÁ‚ÓÎËÚ Ì‡-
Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ Ë Ú‡ÍÚËÍÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˛ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
àÌÙÓÏ‡ˆËfl Ë ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
èÓÒÚÛÔÎÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Â„Ó ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ.

1. ëÓÁÌ‡ÌËÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ó·˚˜ÌÓÂ (flÒÌÓÂ) — ËÌÙÓÏ‡ˆËfl Ò‚Ó-
·Ó‰ÌÓ ÔÓıÓ‰ËÚ.
2. ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ — Í‡Í Ô‡ÚÓÎÓ„Ëfl (Ó·ÏÓÓÍ, Ú‡‚-
Ï‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ¯ÓÍ, ÍÓÏ‡). Ç ˝ÚÓ ‚ÂÏfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÌË
ÒÂ·fl, ÌË ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó. ä ˝ÚÓÏÛ ÒÓÒÚÓflÌË˛ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÌÂÒÚË
Ë Ó·˚˜Ì˚È (ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ) ÒÓÌ.
3. ëÛÊÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÂ ÙËÁË˜ÂÒÍËÏË Ë
Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÔÂÂÌ‡ÔflÊÂÌËflÏË, ËÒÚÓ˘ÂÌËÂÏ Ó„‡ÌËÁÏ‡.
ä ÔËÏÂÛ, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÛÊ‡ÂÚÒfl ‰Ó Á‡‡·ÓÚÍ‡ ‰ÂÌÂ„ Ì‡ ıÎÂ·,
‰Ó ÔÓÒ‡‰ÍË Í‡ÚÓ¯ÍË Ì‡ ¯ÂÒÚË ÒÓÚÍ‡ı Ó„ÓÓ‰‡ Ë Ú. Ô. [26].
4. àÁÏÂÌÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ä ˝ÚÓÏÛ ÒÓÒÚÓflÌË˛ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË «ÔÒË-
ıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ», «ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓÂ», Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ, ÒÔÓÚË‚-
ÌÓÂ, ‚ÌÛ¯ÂÌÌÓÂ Ë Ú. ‰. (ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ Ì‡Á˚‚‡˛Ú 34 ÓÒÓ·˚ı Ë
ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı ËÁÏÂÌÂÌËÈ ÒÓÁÌ‡ÌËfl) [15].
ï‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ‰Îfl ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÌËÏ‡ÌËÂ.
éÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl Ë ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÚÓ, Ì‡ ˜ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ. ç‡ ˝ÚÓÏ
·‡ÁËÛ˛ÚÒfl ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl, ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl
Ë Ú. Ô. àÌÙÓÏ‡ˆËfl ÛıÓ‰ËÚ ËÁ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔÓ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÔË˜ËÌ‡Ï:
• ‚ ÒËÎÛ Ï‡ÎÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ‰Îfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ‚‡ÊÌÓÒÚË ‰Îfl ÔÓ‰-
ÒÓÁÌ‡ÌËfl;
• ‰Îfl ËÁ·Â„‡ÌËfl ÔÂÂ„ÛÁÍË ÒÓÁÌ‡ÌËfl (ÔË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
Á‡˘ËÚÂ).
264
àÌÙÓÏ‡ˆËfl Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
èÓÒÚÛÔÎÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl:

• Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ „ËÔÌÓÁ‡ (ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ ÚÂıÌËÍÓÈ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ËÁÏÂ-
ÌflÂÚÒfl Ë ‚˚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl). Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â „ËÔÌÓÎÓ„ Ó·˘‡ÂÚÒfl
Ò «ÍÎËÂÌÚÓÏ» Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÏËÌÛfl ÒÓÁÌ‡ÌËÂ;
• ÔÂÂ‚Ó‰ÓÏ ÒÛ·ÒÂÌÒÓÌ˚ı ÒË„Ì‡ÎÓ‚, ÏËÌÛfl ·‡¸Â˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
èËÏÂ ÍÎ‡ÒÒË˜ÂÒÍËÈ — ‚ÓÒÔËflÚËÂ «Á‡ÔËÒË» Ì‡ ÒÔÂˆË‡Î¸-
Ì˚ı Í‡‰‡ı ÍËÌÓÔÎÂÌÍË ÂÍÎ‡Ï˚ ÚÓ‚‡Ó‚. ä ÔÓıÓÊ‰ÂÌË˛ ÒÛ·ÒÂÌ-
ÒÓÌ˚ı ÒË„Ì‡ÎÓ‚ ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÓÚÌÓÒflÚ Ë flÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËÂ, Ó·˙flÒÌflfl
˝ÚÓ fl‚ÎÂÌËÂ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÏ ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË «‚Ë‰ÂÌËÂÏ», ÔÓ‰ÌËÏ‡˛-
˘ËÏÒfl ‚ ÒÛÊÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ:
• ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ÒÎÛ˜‡Ë ÔÂÂ‰‡˜Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ „ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍÓÏ ÒÓÒ-
ÚÓflÌËË ËÁ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl (Í ÔËÏÂÛ, Ó ÊËÁÌË
Ò‚ÓËı ÔÂ‰ÍÓ‚ 2—3 ÔÓÍÓÎÂÌËfl Ì‡Á‡‰);
• Â˘Â ·ÓÎÂÂ ÒÏÛ˘‡˛˘ËÂ Ì‡¯ Ï‡ÚÂË‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÈ ÛÏ Ù‡ÍÚ˚
Ò‚flÁË Ò «‚˚Ò¯ÂÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛», «ÔÓÎÂÏ ÒÏ˚ÒÎ‡» Ë Ú. ‰.;
• ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÓÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚
Ë ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ Â„ÛÎflˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡.
èËÏÂÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÊÂÎ‡ÌËÂ Ò˙ÂÒÚ¸ ˜ÚÓ-ÚÓ ÒÓÎÂÌÓÂ (ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁÏ‡) ËÎË «‚Â˘ËÂ ÒÌ˚», ÍÓ„‰‡ ˜ÚÓ-ÎË·Ó Á‡·ÓÎÂ‚‡ÂÚ.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚È ‡ÒÔÂÍÚ ‡·ÓÚ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‰Îfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚‡ÊÂÌ ÔÓ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÔË˜ËÌ‡Ï:
1. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÔÓ‰-
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ ˆÂÎflı Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
2. êÂ‡Î¸Ì‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ Ç‡Ò ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ‰Û„Ëı,
˜ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ‡Á‡·ÓÚÍË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÏÂ Á‡˘ËÚ˚.
3. óÂÎÓ‚ÂÍ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÓÒÓÁ-
Ì‡ÌÌÓ ËÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ. ùÚÓ Ó˜ÂÌ¸
‚‡ÊÌÓ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Î˛‰ÂÈ, Ë·Ó ÔÂ‚ÓÂ ÏÓ-
ÊÂÚ ·˚Ú¸ ÎÓÊÌÓ, ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚Â Â‡ÍˆËË
‚ÒÂ„‰‡ ·˚‚‡˛Ú ËÒÍÂÌÌËÏË.
Ñ‡ÊÂ ‚ÂÎËÍËÂ ‡ÍÚÂ˚ Ò ÚÛ‰ÓÏ Ë„‡˛Ú ÓÎË (ı‡‡ÍÚÂÌ˚Â),
ÌÂÚËÔË˜Ì˚Â ‰Îfl ÒÚÛÍÚÛ˚ Ëı ÎË˜ÌÓÒÚË, Ë Ù‡Î¸¯¸ Á‡ÏÂÚÌ‡ ‰‡ÊÂ
ÌÂÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚Ï. á. îÂÈ‰ ·˚Î Ô‡‚, „Ó‚Ófl, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ıÓÁflËÌ
‚ Ò‚ÓÂÏ ‰ÓÏÂ, Ë·Ó ÌÂ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÓ·ÓÈ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‚ Î˛-
·˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı.
çÛÊÌ˚ „Ó‰˚ ÔÓÒÚÓflÌÌ˚ı ÚÂÌËÓ‚ÓÍ, ˜ÚÓ·˚ Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËÂÏ Ò‚ÓËÏ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ. á‡ÌËÏ‡˛˘ËÂÒfl ÈÓ„ÓÈ Ú‡ÚflÚ Ì‡ ˝ÚÓ ‰ÂÒflÚË-
ÎÂÚËfl.
265
Ç Ó·˚˜ÌÓÈ ÊËÁÌË, ÁÌ‡fl ÔËÓ‰Û ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÓÊÌÓ

«˜ËÚ‡Ú¸» ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÔÓÒÚÛÔÍË, ÌÂ ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏ˚Â ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ. ùÚÓ ÛÒ-
ÔÂ¯ÌÓ ÔËÏÂÌflÂÚÒfl ÒÂ„Ó‰Ìfl ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒÚ‡ÚÂ„Ëflı.
èÂ‚˚Ï ˝Ú‡ÔÓÏ Ó·Û˜ÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍÂ, fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÒ‚ÓÂÌËÂ Á‡ÍÓÌÓ‚, ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÏÂı‡-
ÌËÁÏ‡ Ëı ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÙÓÏ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÊËÁÌÂÌÌÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË.
5.2 éëçéÇõ èëàïéîàáàéãéÉàà åéáÉÄ*
5.2.1 éÒÌÓ‚Ì˚Â Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ÏÓÁ„‡
óÚÓ Á‡ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÏË óÂÎÓ‚ÂÍ‡? ä‡Í ÒÓÓÚÌÓÒËÚÒfl ÓÌ Ò ‚ÌÂ¯-

ÌËÏ ÏËÓÏ? ä‡Í ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ‚ Ì‡¯ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË Ó·‡Á˚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó
ÏË‡? óÚÓ Ú‡ÍÓÂ ‚ÓÓ·˘Â ÒÓÁÌ‡ÌËÂ? ä‡Í ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú Ì‡¯Ë ÊÂÎ‡ÌËfl?
Ç ˜ÂÏ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÎË, Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ÂÈ Ì‡¯Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl? ä‡Í ÙÓÏË-
ÛÂÚÒfl ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ˚È ÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ ÒÍÎ‡‰ ÎË˜ÌÓÒÚË Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
ùÚË ‚ÓÔÓÒ˚ ËÁ‰‡‚Ì‡ ‚ÓÎÌÓ‚‡ÎË Î˛‰ÂÈ Ë Â¯‡ÎËÒ¸ ÓÌË ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ
‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÛÒÔÂıÓ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÌ‡Û˜ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl Ë „ÓÒÔÓ‰ÒÚ-
‚Û˛˘Â„Ó ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËfl.
ê. ÑÂÍ‡Ú (1596—1650) ‚ÔÂ‚˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÎ ÔÓÌflÚËÂ Ó ÂÙÎÂÍÒÂ.
Å. ëÔËÌÓÁ‡ (1632—1677) Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡Î, ˜ÚÓ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÓÚ-
‰ÂÎ¸ÌÓ ÓÚ ÚÂÎ‡ Ë Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡. î. ùÌ„ÂÎ¸Ò
Ó·ÓÒÌÓ‚‡Î, ˜ÚÓ ÚË ‚ÂÎËÍËı ÓÚÍ˚ÚËfl ‚ ïІï ‚ÂÍÂ: Á‡ÍÓÌ ÒÓı‡ÌÂÌËfl
˝ÌÂ„ËË, ÍÎÂÚÓ˜Ì‡fl ÚÂÓËfl, ÚÂÓËfl Ñ‡‚ËÌ‡ — ‰ÓÍ‡Á‡ÎË Â‰ËÌÒÚ‚Ó
Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÏË‡. ÉÂÍÒÎË (1825—1895) ÔËÒ‡Î, ˜ÚÓ ÔÓÒÎÂ ˝ÚËı
ÓÚÍ˚ÚËÈ, ÛÊÂ ÌÂÎ¸Áfl ÒÓÏÌÂ‚‡Ú¸Òfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ì‡‰Ó
ËÒÍ‡Ú¸ ‚ ÙËÁËÓÎÓ„ËË ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. îËÁËÓÎÓ„ à. å. ëÂ˜ÂÌÓ‚
(1829—1905) Ó·ÓÒÌÓ‚‡Î, ˜ÚÓ ‡ÍÚ˚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ
ÊËÁÌË ÔÓ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌË˛ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÂÙÎÂÍÚÓÌ˚ÏË.
èÓ Ç. å. ÅÂıÚÂÂ‚Û (1857—1927) ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÏ ‚ÒÂÓ·˘ÂÏ ÔËÓ‰ÌÓÏ ÔËÌˆËÔÂ
ÓÚ‡ÊÂÌËfl, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ ‚ ÏÓÁ„Û
*Ç ˝ÚÓÏ ‡Á‰ÂÎÂ ÓÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ÏÓÁ„‡ ËÁÎÓÊÂÌ˚ ÔËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ

Í ‚Á„Îfl‰‡Ï ‡Í‡‰ÂÏËÍ‡ Ç. å. ä‡Ì‰˚·˚ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÚÂÍÒÚÓ‚ ËÁ Â„Ó ‡·ÓÚ.
266
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‚Ë‰Â Ó˘Û˘ÂÌËÈ, ‚ÓÒÔËflÚËÈ, ˜Û‚ÒÚ‚, ˝ÏÓˆËÈ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚-

ÎÂÌËÈ,Ó·‡ÁÓ‚, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÎÓ‚, ÔÓÌflÚËÈ, ÒÛÊ‰ÂÌËÈ Ë ÛÏÓÁ‡ÍÎ˛˜ÂÌËÈ.
éÌ Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl, ‚ ÍÓÌÂ˜ÌÓÏ Ò˜ÂÚÂ,
ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ. å‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Ï ÒÛ·ÒÚ‡ÚÓÏ Ë ÌÓÒËÚÂÎÂÏ ÒÓÁÌ‡-
ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl „ÓÎÓ‚ÌÓÈ ÏÓÁ„, ÔË˜ÂÏ ‚ ÏÓÁ„Â ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ
ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÍÎ˛˜ÂÌ ‚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ,
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È Ó·‡Á ÊËÁÌË, ˜ÚÓ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌÓ Ó·˘ÂËÁ‚ÂÒÚÌ˚ÏË Ù‡ÍÚ‡-
ÏË. äÓ„‰‡ ·Ó¯ÂÌÌ˚ı ‰ÂÚÂÈ Ì‡ıÓ‰ËÎË ÒÂ‰Ë ‚˚‡ÒÚË‚¯Ëı Ëı ÊË‚ÓÚ-
Ì˚ı (Ó·ÂÁ¸flÌ, ‚ÓÎÍÓ‚, ÏÂ‰‚Â‰ÂÈ) ‚ ÎÂÒÛ, ÚÓ Ì‡È‰ÂÌÌ˚Â ‰ÂÚË ·˚ÎË
ÊË‚ÓÚÌ˚ÏË, Ë ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ Ëı ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ ÒÚ‡ÚÛÒ ·˚ÎÓ ÌÂ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓ, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ËÌÓ„‰‡ ÏÌÓ„ÓÎÂÚÌ˛˛ ÔÓÔ˚ÚÍÛ Ëı Ó˜ÂÎÓ‚Â˜ËÚ¸.
ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ÙÓÏ˚ ÓÚ‡ÊÂÌËfl ‚ ÊË‚ÓÈ ÔËÓ-
‰Â ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‡Á‚ËÚËÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚.
î. ùÌ„ÂÎ¸Ò Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡Î, ˜ÚÓ «‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ» —
ËÏÂÌÌÓ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌÓ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÂÈ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ
ÔËÓ‰˚ Ò‡ÏËı ÔÓÌflÚËÈ, — ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‰‡ Ë ‰Îfl
ÔÓÒÎÂ‰ÌÂ„Ó ÎË¯¸ Ì‡ Ò‡‚ÌËÚÂÎ¸ÌÓ ‚˚ÒÓÍÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ‡Á‚ËÚËfl».
à. è. è‡‚ÎÓ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÎ, ˜ÚÓ ÂÒÎË ÔË ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ
‚‡ÊÌÓ„Ó ‡Á‰‡ÊËÚÂÎfl, ÚÓ ÔÓÒÎÂ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı ÔÓ‚ÚÓÂÌËÈ Û ÊË‚ÓÚ-
ÌÓ„Ó Ó·‡ÁÛÂÚÒfl ÂÙÎÂÍÒ, ÍÓÚÓÓ„Ó ‡Ì¸¯Â ÌÂ ·˚ÎÓ. Ç ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ
ÔË ‰ÂÈÒÚ‚ËË ˝ÚÓ„Ó ‡Á‰‡ÊËÚÂÎfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ Û˜‡ÒÚÍÂ ÍÓ˚
„ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ‚ „ÛÔÔÂ ÌÂ‚Ì˚ı ÍÎÂÚÓÍ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ «Ó˜‡„ ‚ÓÁ·ÛÊ‰Â-
ÌËfl». èÓˆÂÒÒ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl Í‡Í ·˚ ÔÓÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚ ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl
Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÏË Ó˜‡„‡ÏË «ÏÓÒÚËÍ». Å˚Î‡ ‚ÒÍ˚Ú‡ ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÏÓÁ„‡ Ó·‡ÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â, ÛÒÎÓ‚ÌÓ-ÂÙÎÂÍÚÓÌ˚Â Ò‚flÁË.
Ç ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ËÁÛ˜ÂÌËÂ ÛÒÎÓ‚ÌÓ-ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË‚ÂÎÓ
Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚Ë‰Ó‚ ÚÓÏÓÊÂÌËfl. åÂı‡ÌËÁÏ ÛÒÎÓ‚ÌÓ„Ó
ÚÓÏÓÁ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ë ÔË ‚ÓÒÔËflÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ä ÔËÏÂÛ, ÂÒÎË Â-
·ÂÌÍÛ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ‡Á ÒÍ‡Á‡ÎË ÌÂÎ¸Áfl, ÚÓ ˝ÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‰Îfl ÌÂ„Ó
ÛÒÎÓ‚Ì˚Ï ÚÓÏÓÁÓÏ. èÓˆÂÒÒ˚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl Ë ÚÓÏÓÊÂÌËfl ÒÎÓÊÌÓ
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ, ‚ÎËfl˛Ú ‰Û„ Ì‡ ‰Û„‡. à. è. è‡‚ÎÓ‚
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÎ ÚË Á‡ÍÓÌ‡ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl Ë ÚÓÏÓÊÂÌËfl.
èÂ‚˚È — Á‡ÍÓÌ Ë‡‰Ë‡ˆËË (‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËfl). ÇÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ ‚ Í‡-
ÍÓÏ-ÎË·Ó ˆÂÌÚÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌflÂÚÒfl Ì‡ ÒÓÒÂ‰ÌËÂ ˆÂÌÚ˚.
ÇÚÓÓÈ — Á‡ÍÓÌ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË. ê‡ÒÔÓÒÚ‡ÌË‚¯ËÂÒfl Ì‡ ÒÓÒÂ‰ÌËÂ
ˆÂÌÚ˚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ Ë ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ˜ÂÂÁ ÌÂÍÓÚÓÓÂ ‚ÂÏfl ÒÌÓ‚‡
ÍÓÌˆÂÌÚËÛÂÚÒfl ‚ ËÒıÓ‰Ì˚ı ˆÂÌÚ‡ı. äÓÌÂ˜ÌÓ, ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ÌÂ
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ «ÒÓÏ‡ ÔÓ ÒÂ·Â». ÖÈ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÔÓˆÂÒÒ˚ ‰ËÙÙÂÂÌˆË-
Ó‚ÍË Ë ËÌ‰ÛÍˆËË.
267
íÂÚËÈ — Á‡ÍÓÌ ‚Á‡ËÏÌÓÈ ËÌ‰ÛÍˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl

Ë ÚÓÏÓÊÂÌËfl — Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‚ÓÍÛ„ Ó˜‡„‡ ÒËÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÓÁ-
·ÛÊ‰ÂÌËfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú Ó˜‡„Ë ÚÓÏÓÊÂÌËfl, ‡ ‚ÓÍÛ„ Ó˜‡„Ó‚ ÚÓÏÓÊÂ-
ÌËfl — Ó˜‡„Ë ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl.
èÂÂÌ‡ÔflÊÂÌËÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl Ë ÚÓÏÓÊÂÌËfl, Ëı
ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËfl ÔË‚Ó‰flÚ Í «Ò˚‚‡Ï» ‚˚Ò¯ÂÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
˜ÚÓ ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÌÂ‚ÓÁÓ‚ Ë ‰Û„Ëı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÇÓÁ·ÛÊ-
‰ÂÌËÂ Ë ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÔËÓ‰Â Â‰ËÌ˚. íÓÏÓÊÂ-
ÌËÂ ÚÓÊÂ ‚ÒÂ„‰‡ ‚˚Á˚‚‡ÂÚÒfl ‚ÌÂ¯ÌËÏ ‡Á‰‡ÊÂÌËÂÏ. àÏÔÛÎ¸Ò˚,
ÔËıÓ‰fl˘ËÂ ‚ ÌÂ‚ÌÛ˛ ÍÎÂÚÍÛ, ‚˚Á˚‚‡˛Ú ‚ ÌÂÈ ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ËÎË
‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ˜‡ÒÚÓÚ˚ Ë ÒËÎ˚ ËÏÔÛÎ¸ÒÓ‚ Ë ‚ Á‡‚ËÒË-
ÏÓÒÚË ÓÚ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÚÍ‡ÌË. ùÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÓÔÂ‰Â-
ÎflÂÚÒfl Î‡·ËÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ (ÒÍÓÓÒÚ¸ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡Ì˚ı ÙËÁËÍÓ-ıËÏË˜ÂÒÍËı
ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓÚÂÍ‡˛˘Ëı ‚ ÍÎÂÚÍ‡ı). ÖÒÎË Î‡·ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÓÏ‡Î¸Ì‡,
‡ ˜‡ÒÚÓÚ‡ Ë ÒËÎ‡ ‡Á‰‡Ê‡˛˘Ëı ËÏÔÛÎ¸ÒÓ‚ ÌÂ ÒÎË¯ÍÓÏ ‚ÂÎËÍË, ÚÓ
‚ ÍÎÂÚÍÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ. åÓÊÂÚ ‚ÓÁÌËÍ‡Ú¸ «Á‡ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓÂ»
ÚÓÏÓÊÂÌËÂÏ. çÓ ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ Ë ÔË Ò‡‚ÌËÚÂÎ¸-
ÌÓ ÒÎ‡·ÓÏ ‡Á‰‡ÊÂÌËË, ÂÒÎË ÓÍ‡ÊÂÚÒfl ÒÌËÊÂÌÌÓÈ Î‡·ËÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÍÎÂÚÍË, ÚÓ ÂÒÚ¸ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Í‡ÍËı-ÎË·Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ÌÂÈ ÛÏÂÌ¸-
¯ËÚÒfl ÒÍÓÓÒÚ¸ Ó·ÏÂÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚.
ëÚÓÈÍÓÂ ÔÓÌËÊÂÌËÂ Î‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔË ÓÚ‡‚ÎÂÌËË,
ÒËÎ¸ÌÓÏ ÓıÎ‡Ê‰ÂÌËË Ë ‰Û„Ëı ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌËflı ÚÍ‡ÌÂÈ.
ÅÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰Îfl ÙËÁËÓÎÓ„ËË, ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ÏÂ‰ËˆËÌ˚
ËÏÂÂÚ ÔËÌˆËÔ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌÌ˚È ‡Í‡‰ÂÏËÍÓÏ Ä. Ä. ìıÚÓÏÒ-
ÍËÏ (1875—1942). éÌ ÔÓÍ‡Á‡Î, ˜ÚÓ ËÁ ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ÂÙÎÂÍÒÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â
ÏÓ„ÎË ·˚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ ‚ Í‡Ê‰˚È ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ‚ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ÏÌÓÊÂÒÚ-
‚‡ ‡Á‰‡ÊÂÌËÈ, Ô‡‰‡˛˘Ëı Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ, Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
Îfl˛ÚÒfl Ò‡‚ÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂÏÌÓ„ËÂ. é·˙flÒÌflÂÚÒfl ˝ÚÓ ÚÂÏ, ˜ÚÓ ‚ ÌÂ‚Ì˚ı
ˆÂÌÚ‡ı ÚÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ‡fl ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl
‚Â‰Û˘ÂÈ, «‰ÓÏËÌËÛ˛˘ÂÈ», ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ó˜‡„ ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓÈ ‚ÓÁ·Û‰Ë-
ÏÓÒÚË. ùÚÓÚ Ó˜‡„ «ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÚ» Í ÒÂ·Â ‡Á‰‡ÊÂÌËfl, ‡‰ÂÒÓ‚‡ÌÌ˚Â
‚ ‰Û„ËÂ, ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÌÂ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÂ ˆÂÌÚ˚. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ
‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÈ ˆÂÌÚ ÛÒËÎË‚‡ÂÚ Ò‚Ó˛ ‡·ÓÚÛ, ‡ ÌÂ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÂ
ˆÂÌÚ˚ Á‡ÚÓÏ‡ÊË‚‡˛ÚÒfl.
ü‚ÎÂÌËÂ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl Ë ‚ ÔÓˆÂÒÒ‡ı ‚˚Ò¯ÂÈ ÌÂ‚ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ë ‚ ÔÒËıËÍÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èËÌˆËÔ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ Ó˜ÂÌ¸
‚‡ÊÂÌ ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ë ‰Îfl Ó·˙flÒÌÂÌËfl ÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÓÒÌÓ‚˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓ‰ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÓÈ Ä. Ä. ìıÚÓÏÒÍËÈ
ÔÓÌËÏ‡Î ‚ÂÏÂÌÌÓ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘ËÈ Ì‡·Ó ÂÙÎÂÍÒÓ‚ Ë ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚È
Ó˜‡„ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl ‚ ÍÓÂ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, ÍÓÚÓ˚È Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚ ‚ ‰‡ÌÌ˚È
268
ÏÓÏÂÌÚ ‚ÂÏÂÌË ‚ÒÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Â¯ÂÌËÂ Ó‰ÌÓÈ, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ

‚‡ÊÌÓÈ ‰Îfl ÌÂ„Ó Á‡‰‡˜Ë. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ÂÏfl, Ó‰Ì‡Ê‰˚ Ì‡˜‡‚¯ËÒ¸ Ë ÚÂ-
·Ûfl ‚ÂÏÂÌË ‰Îfl Ò‚ÓÂ„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl, ˝ÚÓÚ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÂÙÎÂÍÒ,
ËÎË ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ‡, ËÁÏÂÌflÂÚ Ë ÚÓÏÓÁËÚ ‚ÒÂ ‰Û„ËÂ ÂÙÎÂÍÒ˚, ÍÓÚÓ˚Â
ÏÓ„ÎË ·˚ ÔÓÏÂ¯‡Ú¸ Â„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛.
ì˜ÂÌËÂ Ó ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÂ ‚‡ÊÌÓ, Ú‡Í Í‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÔÒËıÓÙËÁËÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÎÓ‚‡ Ì‡ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˛ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡. ëÎÓ‚‡ Ó·‡ÁÛ˛Ú ‚ ÍÓÂ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚È Ó˜‡„
‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl (‰ÓÏËÌ‡ÌÚÛ), ÍÓÚÓ˚È ÔÓ‰‡‚ÎflÂÚ ‚ÒÂ ÒÓÒÂ‰ÌËÂ Û˜‡ÒÚÍË
ÍÓ˚, ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË ÔÓ‰˜ËÌflÂÚ ÒÂ·Â ‚Ò˛ ÔÒËıËÍÛ Ë ÙËÁËÓÎÓ„Ë˛ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡, Ë ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ‚ Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏÂ ÌÛÊÌ˚Â ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ò‰‚Ë„Ë.
Ç Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl ·˚ÎÓ ‚˚‰‚ËÌÛÚÓ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÍÓÌˆÂÔˆËË
ÙËÁËÓÎÓ„ËË Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ÂÒÎË ÓÌË ÓÔËÒ˚‚‡˛Ú ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Ò‚fl-
Á‡ÌÌ˚Â ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚,
‰ÓÎÊÌ˚ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÒıÓ‰ÒÚ‚ÓÏ, ËÁÓÏÓÙËÁÏÓÏ. àÒıÓ‰fl
ËÁ ˝ÚÓ„Ó, ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÒÚ¸ ÓÚ‡ÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏÓ„Ó ÏË‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÏÂÊ‰Û Á‡ÍÓÌ‡ÏË
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÒÚÓ„ÓÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ.
àÁÛ˜ÂÌËÂ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚË‚-
ÌÓ„Ó Ó·‡Á, ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÏ ÙÂÌÓÏÂÌÂ ‚ÓÒÔËflÚËfl
Ì‡ıÓ‰flÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓÎÌÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ ‰‚‡ ÔËÁÌ‡Í‡ ÔÒËıËÍË: ÓÚ‡-
ÊÂÌËÂ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Í ˝ÚÓÈ ÒÂ‰Â.
àÚ‡Í, ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÏÓÁ„‡, ‚˚ÒÓÍÓÈ ÒÚÂÔÂ-
ÌË ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ‚ÒÂı Á‚ÂÌ¸Â‚, ‚ıÓ‰fl˘Ëı ‚ ÒËÒÚÂÏÛ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl
‰‡ÌÌÓÈ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ÙÛÌÍˆËË. ÇÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÎÓÊÌÓÈ ÏÓÁ„Ó‚ÓÈ
ËÌÚÂ„‡ˆËË Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË ÒÚÛÍÚÛÌ˚ÏË ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚflÏË ÏÓÁ„‡, ‡Á‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË Ì‡ ÚË ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı
·ÎÓÍ‡ (Ä. ê. ãÛËfl), Ì‡ÎË˜ËÂÏ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‰ËÙÙÂÂÌˆËÓ‚‡ÌÌ˚ı
ÌÂ‚Ì˚ı ‡ÌÒ‡Ï·ÎÂÈ, ÍÓÍÓ‚˚ı ÔÓÎÂÈ Ò ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËÏ ÒÚÓÂÌËÂÏ Ë
ÏÂÊˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı Ò‚flÁÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ ˝Ú‡ ÒÚÛÍÚÛÌ‡fl ÓÒÌÓ‚‡ ÒÓÁ‰‡ÂÚ
ÎË¯¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÔÒËıËÍË. ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ˝Ú‡ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸ ·˚Î‡ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ì‡, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Â˘Â Ó‰ÌÓ ÛÒÎÓ‚ËÂ: ÔËÓ·Â-
ÚÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡.
éÔ˚Ú Ë„‡ÂÚ ÍÎ˛˜Â‚Û˛ ÓÎ¸ Ë ‚ „ÂÌÂÁÂ Í‡‰ËÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‚ÓÈÒÚ‚‡
ÒÓÁÌ‡ÌËfl — Ó˘Û˘ÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË Í‡Í ˜Â„Ó-ÚÓ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÚ ‚ÌÂ¯-
ÌÂÈ ÒÂ‰˚. ùÚÓ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
Ó·˘ÂÌËfl Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË, ÚÓ ÂÒÚ¸ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡.
é·˘‡flÒ¸ Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÎÛ˜¯Â ÔÓÌËÏ‡ÂÚ Ë Ò‡ÏÓ„Ó
ÒÂ·fl. Ç˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Í‡Í ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ Ë ÒÓ‚ÂÒÚ¸,
269
Í‡Í ‚˚Ò¯ËÈ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÓÚ˜ÂÚ ÔÂÂ‰ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ. åÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ

Í ÏÓÂÈ ÊËÁÌË Ë ÂÒÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ÑË‡ÎÂÍÚËÍ‡ ‡Á‚ËÚËfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl
‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ, ‚ÓÁÌËÍ‡fl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ó·˘ÂÌËfl Ò Î˛‰¸ÏË, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ ÚÓ ÊÂ
‚ÂÏfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ‰Îfl Ëı Ó·˙Â‰ËÌÂÌËfl ‚ ÍÓÎ-
ÎÂÍÚË‚. é·˘ÂÒÚ‚Ó ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÎË˜ÌÓÒÚÂÈ. ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï
ÓÔ˚ÚÓÏ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ë ‚˚Ò¯ËÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ë
Ì‡ÛÍË Í‡Í Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚Â ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
«ëÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ‡Ì‡ÎË-
ÁÓÏ ÒÎÓÊÌÓ-ÌÂ‚Ì˚ı fl‚ÎÂÌËÈ, Ò ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ËÒÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÌËÈ Ì‡Ú‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌ˚Â Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl. á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl
˝ÚË „Î‡‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ, ‰‚Ûı Ó‰Ó‚. éÌË ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í Ù‡ÍÚ‡Ï, ÔÓÎÛ-
˜ÂÌÌ˚Ï ÒÚÓ„Ó Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÔÛÚÂÏ, ÌÓÒflÚ ÓÒÓ·˚È ı‡‡ÍÚÂ. ç‡¯Ë
Ù‡ÍÚ˚ Ï˚ÒÎflÚÒfl ‚ ÙÓÏÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ Ë ‚ÂÏÂÌË, ˝ÚÓ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-
Ì‡Û˜Ì˚Â Ù‡ÍÚ˚. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÊÂ Ù‡ÍÚ˚ Ï˚ÒÎflÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÙÓ-
ÏÂ ‚ÂÏÂÌË, Ë ÔÓÌflÚÌÓ, ˜ÚÓ Ú‡Í‡fl ‡ÁÌËˆ‡ ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË ÌÂ ÏÓÊÂÚ
ÌÂ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ ÌÂÒÓËÁÏÂËÏÓÒÚË ˝ÚËı ‰‚Ûı ‚Ë‰Ó‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl»
(à. è. è‡‚ÎÓ‚).
é‰Ì‡ÍÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡ ‰ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ÒÂ fl‚ÎÂÌËfl ‰ÓÎÊ-
Ì˚ ÓÔËÒ˚‚‡Ú¸Òfl Ò ÓÔÓÓÈ Ì‡ Ú‡ÍËÂ Í‡ÚÂ„ÓËË, Í‡Í ˝ÌÂ„Ëfl, ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËfl, ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó Ë ‚ÂÏfl.
èË˜ËÌÛ ÌÂÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓÒÚË Ù‡ÍÚÓ‚, ËÁÛ˜‡ÂÏ˚ı ÔÒËıÓÎÓ„‡ÏË,
Ò Ù‡ÍÚ‡ÏË, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ÏË ‚ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚÂ Ì‡ ÊË‚ÓÚÌ˚ı ÔË ÔÓÏÓ˘Ë
ÛÒÎÓ‚ÌÓ-ÂÙÎÂÍÚÓÌÓ„Ó ÏÂÚÓ‰‡, à. è. è‡‚ÎÓ‚ ‚Ë‰ÂÎ ‚ ÒÚÂÔÂÌË ÒÎÓÊ-
ÌÓÒÚË ÚÂı Ë ‰Û„Ëı fl‚ÎÂÌËÈ.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ÏÌÓ„Ó ÒÎÓÊÌÂÂ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÓ·‡ÍË. èÓ˝ÚÓÏÛ ÚÛ‰ÌÓ ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ
ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡˛Ú Ù‡ÍÚ˚, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚Â ÔË ÔÓÏÓ˘Ë ÛÒÎÓ‚ÌÓ-ÂÙÎÂÍÚÓ-
ÌÓ„Ó ÏÂÚÓ‰‡, ‚ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ‚ÓÓ·˘Â ‚ ÔÒËıÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË.
ÄÌ‡ÎËÁ ÒıÓ‰ÒÚ‚‡ Ë ‡ÁÎË˜Ëfl ˝ÚËı ÔÓÌflÚËÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÂÌ ‰Îfl
Ô‡ÍÚËÍË Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ëı ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÛÒÎÓ‚Ì˚Â ÂÙÎÂÍÒ˚, ÔÒËıË˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸,
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚È ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Í‡Í Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ·ËÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Í‡Í ÏÂı‡ÌËÁÏ (ÒÓÒÚÓflÌËÂ) Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
ÍÓÚÓÓ„Ó ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Ë ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
‚ÒÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ.
270
5.2.2 ÉÓÎÓ‚ÌÓÈ ÏÓÁ„ — Ó„‡Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ

‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ó„‡ÌËÁÏ‡
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÉÓÎÓ‚ÌÓÈ ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Ò‡Ï˚È ÒÓ‚Â¯ÂÌÌ˚È Ó„‡Ì ‚ ÊË‚ÓÈ

ÔËÓ‰Â. éÌ ÒÓ‰ÂÊËÚ ‰‚‡‰ˆ‡Ú¸ ÏËÎÎË‡‰Ó‚ ÍÎÂÚÓÍ Ë ÚËÒÚ‡ ÏËÎ-
ÎË‡‰Ó‚ ÏÂÊÍÎÂÚÓ˜Ì˚ı ÒÓÂ‰ËÌÂÌËÈ. ÉÓÎÓ‚ÌÓÈ ÏÓÁ„ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ‚ÒÂ„Ó Ì‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡, ˝ÚÓ ˆÂÌÚ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚,
Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ì‡¯ÂÈ ‚ÓÎË Ë ˜Û‚ÒÚ‚. éÌ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ‰‚Ûı ·ÓÎ¸¯Ëı ÔÓÎÛ-
¯‡ËÈ — ÎÂ‚Ó„Ó Ë Ô‡‚Ó„Ó. àı ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚË — ÍÓ‡ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡.
èÓ‰ ÌÂÈ — ÔÓ‰ÍÓÍÓ‚˚Â ÓÚ‰ÂÎ˚ ÏÓÁ„‡. ä‡Ê‰˚È Û˜‡ÒÚÓÍ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó
ÏÓÁ„‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Á‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó
Ó„‡Ì‡ ËÎË ÒËÒÚÂÏ˚. ùÚ‡ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÓËÁÓ¯Î‡ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ
‰ÓÎ„ÓÈ Ë ÒÎÓÊÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
‡Á‚ËÚËfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÏÓÁ„‡ Í Á‡ÔÓÏËÌ‡ÌË˛, Ó·Û˜ÂÌË˛, ÍÓÓ‰ËÌ‡-
ˆËË Ï˚ÒÎÂÈ.
Ç ÏÓÁ„Â ÂÒÚ¸ «ÒÚ‡˚Â, ‰Â‚ÌËÂ» Û˜‡ÒÚÍË, ÍÓÚÓ˚Â Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓ
ÔÂÂÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl Ì‡ ·Ó¸·Û ËÎË ·Â„ÒÚ‚Ó, ÂÒÎË Ï˚ Ì‡ıÓ‰ËÏÒfl ‚ ÒÓÒÚÓfl-
ÌËË ÒÚÂÒÒ‡ (ÔË ÒÚ‡ıÂ, flÓÒÚË, ÔÂÂÛÚÓÏÎÂÌËË, ·ÓÎË, ·ÓÎÂÁÌË). ùÚË
Û˜‡ÒÚÍË, ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚Â ‚ ÔÓ‰ÍÓÍÓ‚˚ı ÓÚ‰ÂÎ‡ı, Ì‡Á˚‚‡˛ÚÒfl ÂÔ-
ÚËÎ¸Ì˚Ï ÏÓÁ„ÓÏ. ç‡‰ ÌËÏ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ‡ „ÛÔÔ‡ Û˜‡ÒÚÍÓ‚ ÏÓÁ„‡
«ÒÂ‰ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡», Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓÈ ÎËÏ·Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ. ùÚÓ Ò‚ÓÂÓ·-
‡ÁÌ‡fl ÂÁË‰ÂÌˆËfl, „‰Â ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl Ì‡¯Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡. ã˛·ÓÂ ‚ÓÁ·ÛÊ-
‰ÂÌËÂ Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚, ÔÓıÓ‰ËÚ ˜ÂÂÁ ˝ÚÛ ÒËÒÚÂÏÛ, ÔÂÊ‰Â ˜ÂÏ Ì‡¯Â
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ÓÓ·˘Â ÓÚÏÂÚËÚ, ˜ÚÓ Ï˚ ÒÓ·Ë‡ÂÏÒfl ˜ÚÓ-ÚÓ ‚ÓÒÔËÌflÚ¸.
ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÒÚÂÒÒÓ‚ÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË, ÚÓ ˝ÚË ‰‚Â «ÒÚ‡˚Â»
˜‡ÒÚË ÏÓÁ„‡, ÒÓÚÛ‰ÌË˜‡fl, Á‡·ÓÚflÚÒfl ÔÛÚÂÏ ‚˚·‡Ò˚‚‡ÌËfl ‚ ÍÓ‚¸
„ÓÏÓÌÓ‚ ÒÚÂÒÒ‡ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ó‚Î‡‰ÂÎÓ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÌÂ‰Ó-
‚ÓÎ¸ÒÚ‚‡ (ÒÚ‡ı, „ÌÂ‚, ‚ËÌ‡, Á‡‚ËÒÚ¸, Â‚ÌÓÒÚ¸).
äÓ‡ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, ÓÚ‚Â˜‡˛˘‡fl Á‡ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â Ë
Ú‚Ó˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚, ÌÓÒËÚ Ì‡Á‚‡ÌËÂ ÍÓÚÂÍÒ‡. ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ
Ó„‡ÌËÁÏ ÔÂÂÔÓÎÌÂÌ „ÓÏÓÌ‡ÏË ÒÚÂÒÒ‡, ÚÓ ˝ÚÓ ÔÂÔflÚÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÓÁÌËÍ-
ÌÓ‚ÂÌË˛ «ËÌÚÂÎÎË„ÂÌÚÌ˚ı» Â‡ÍˆËÈ ÍÓÚÂÍÒ‡, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ·ÎÓ-
Í‡‰Â Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ùÌ‰ÓÍËÌÌ˚Â ÊÂÎÂÁ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎflÏË „ÓÏÓÌÓ‚ —
ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı ‚Â˘ÂÒÚ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÔË ÔÓÔ‡‰‡ÌËË ‚ ÍÓ‚¸ ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú
‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ı Í ÌËÏ ÍÎÂÚÓÍ. ÅÎ‡„Ó‰‡fl
„ÓÏÓÌ‡Ï ÒÓÒÚ‡‚ Ë ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ÒÓÎÂÈ, ÓÏ˚‚‡˛˘Ëı Ì‡¯Ë ÍÎÂÚÍË,
271
‚ÓÚ ÛÊÂ ÏÌÓ„ËÂ ÏËÎÎËÓÌ˚ ÎÂÚ ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ÔÓÒÚÓflÌÌ˚ÏË Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒ-

ÍË ÚÓ˜ÌÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ÒÓÎÂ‚ÓÈ ÒÂ‰Â åËÓ‚Ó„Ó ÓÍÂ‡Ì‡ ‚ ‰ÓÍÂÏ·-
ËÈÒÍÓÏ ÔÂËÓ‰Â, ÍÓ„‰‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÒÓÁ‰‡‚‡Î‡Ò¸ ÒÚÛÍÚÛ‡
ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓÈ ÍÎÂÚÍË. äÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ‚ ÍÓ‚Ë Í‡Î¸ˆËfl Ë ÙÓÒÙÓ‡,
ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏ‡fl Ô‡‡˘ËÚÓ‚Ë‰Ì˚ÏË ÊÂÎÂÁ‡ÏË, Ë ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡Ú-
Ëfl Ë Í‡ÎËfl, ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏ‡fl Ì‡‰ÔÓ˜Â˜Ì˚ÏË ÊÂÎÂÁ‡ÏË, Ú‡ÍÊÂ
ÒÚÓ„Ó ÒÓı‡Ìfl˛ÚÒfl ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‚ÒÂÈ ÊËÁÌË ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ‡.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ‚ÒÂı ÊÂÎÂÁ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂÍÂˆËË ÛÔ‡‚ÎflÂÚ
Ï‡ÎÂÌ¸Í‡fl ÊÂÎÂÁ‡, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ‡fl „ËÔÓÙËÁÓÏ. ÉËÔÓÙËÁ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ
‚ Ò‡ÏÓÏ ˆÂÌÚÂ ˜ÂÂÔÌÓÈ ÔÓÎÓÒÚË. à ıÓÚfl ‚ÂÒ Â„Ó Ó˜ÂÌ¸ Ï‡Î, ‚ÒÂ„Ó
ÔÓÎ„‡ÏÏ‡, ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ˝ÚÓÈ ÊÂÎÂÁ˚ ‰Îfl Ì‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ó„ÓÏÌÓ.
ä‡Ê‰ÓÈ ÔÂËÙÂËÈÌÓÈ ˝Ì‰ÓÍËÌÌÓÈ ÊÂÎÂÁÂ ‚ „ËÔÓÙËÁÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÛÂÚ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚È „ÓÏÓÌ-Â„ÛÎflÚÓ, ‚ÒÂ„Ó Ëı ·ÓÎÂÂ ÚË‰ˆ‡ÚË ‚Ë‰Ó‚.
ëÂ‰Ë ÌËı — „ÓÏÓÌ˚ ÔÓÎÓ‚˚ı ÊÂÎÂÁ, ˘ËÚÓ‚Ë‰ÌÓÈ ÊÂÎÂÁ˚, ÓÒÚ‡,
‚˚‰ÂÎÂÌËfl ‚Ó‰˚ ËÁ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÍÓÌÚÓÎfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÔË„ÏÂÌÚ‡ ‚ ÍÓ-
ÊÂ, Â„ÛÎflˆËË ‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó ‰‡‚ÎÂÌËfl. ÇÂÒÓ‚ÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ‚˚‰Â-
ÎflÂÏ˚ı „ÓÏÓÌÓ‚ ÌË˜ÚÓÊÌÓ Ï‡ÎÓ. í‡Í, Á‡ ‚Ò˛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÊËÁÌ¸
‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ ˜ÂÚ˚Â Ú˚Òfl˜Ì˚ı ‰ÓÎË „‡ÏÏ‡ „ÓÏÓÌ‡ ÓÒÚ‡.
éÚÒ˛‰‡ ‚Ë‰ÌÓ, Í‡ÍÛ˛ Ó„ÓÏÌÛ˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ËÏÂ˛Ú „ÓÏÓÌ˚.
é‰Ì‡ÍÓ „ËÔÓÙËÁ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ ÒË„Ì‡Î˚, ÓÔÓ‚Â˘‡˛˘ËÂ
Ó ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ëı ‚ÌÛÚË ‚‡¯Â„Ó ÚÂÎ‡ ÔÓˆÂÒÒ‡ı, ÓÒÚ‡‚‡flÒ¸ ÒÎÂÔ˚Ï
Í ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ Ì‡ ÌÂ„Ó ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡. ÇÌÂ¯ÌËÈ ÏË Ï˚ ÔÓÁÌ‡ÂÏ
˜ÂÂÁ ÍÓÊÛ, „Î‡Á‡, Ó„‡Ì˚ Ó·ÓÌflÌËfl, ÒÎÛı‡ Ë ‚ÍÛÒ‡. é„‡Ì˚ ˜Û‚ÒÚ‚
ÔÂÂ‰‡˛Ú ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÓÚ‰ÂÎ˚ „Ó-
ÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡. éÚÚÛ‰‡ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÈ ÒË„Ì‡Î ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÒÔÂˆË‡Î¸-
Ì˚È Ó„‡Ì, ËÏfl ÍÓÚÓÓ„Ó — „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ.
ÉËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ — ˝ÚÓ „Ë·Ë‰ ÌÂ‚ÌÓÈ Ë ˝Ì‰ÓÍËÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚.
ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ˝ÚÓ ÚËÔË˜Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÚÍ‡Ì¸, ÒÓÒÚÓfl˘‡fl ËÁ ÌÂÈÓÌÓ‚.
èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÁÌ‡ÂÚ Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÏ ËÎË ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ
ÏËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÓÌ‡ ÎÂ„ÍÓ Ë ·˚ÒÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔÂÂ‰‡Ú¸ ‚ „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ.
ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ — ÚËÔË˜Ì‡fl ˝Ì‰ÓÍËÌÌ‡fl ÊÂÎÂÁ‡,
‚˚‰ÂÎfl˛˘‡fl ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â „ÓÏÓÌ˚, ÍÓÚÓ˚Â Â„ÛÎËÛ˛Ú ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸ „ËÔÓÙËÁ‡. Ç ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÒÎÛ˜‡flı „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ
˜ÂÂÁ ÌÂ‚Ì˚È ‡ÔÔ‡‡Ú ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÚÍ‡ÌË ÚÂÎ‡, ÏËÌÛfl
„ËÔÓÙËÁ.
àÚ‡Í, ÒË„Ì‡Î ÓÚ Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚ ˜ÂÂÁ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛ ÌÂ‚ÌÛ˛
ÒËÒÚÂÏÛ ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ, ÓÚ ÌÂ„Ó — ‚ „ËÔÓÙËÁ, ‡ ÓÚ ÔÓÒÎÂ‰-
ÌÂ„Ó — ‚ ‡·Ó˜ËÂ Ó„‡Ì˚. ÅÎ‡„Ó‰‡fl Ò‚ÓÂÏÛ ÌÂÓ·˚˜ÌÓÏÛ ÛÒÚÓÈÒÚ‚Û
„ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚˚‚‡ÂÚ ·˚ÒÚÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒË„Ì‡Î˚ ÌÂ‚ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ÏÂ‰ÎÂÌÌÓÚÂÍÛ˘ËÂ, ÌÓ ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Â Â‡ÍˆËË ˝Ì‰Ó-
272
ÍËÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. èÓÒÎÂ ÔÓ‰‡˜Ë ÒË„Ì‡Î‡ Ì‡ „ËÔÓÙËÁ „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ

ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÓÚ ‚ÓÒÔËflÚËfl ÌÓ‚˚ı ÒË„Ì‡ÎÓ‚ ËÁ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó Ë ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌÂ„Ó ÏË‡, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˝ÍÓÌÓÏËÚ¸ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÏ˚ı
ËÏ „ÓÏÓÌÓ‚.
ÉËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË, ·ÂÁ
Ì‡‰ÁÓ‡ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔÓ‚ËÌÛflÒ¸ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÏÛ ËÚÏÛ Ë ÒË„Ì‡Î‡Ï, ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ËÏ ÓÚ ÚÂÎ‡. óÂÂÁ „ËÔÓÙËÁ
ÓÌ Â„ÛÎËÛÂÚ ÓÒÚ ÚÂÎ‡, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˘ËÚÓ‚Ë‰ÌÓÈ ÊÂÎÂÁ˚, ÍÓ˚
Ì‡‰ÔÓ˜Â˜ÌËÍÓ‚, ÙÛÌÍˆË˛ ÏÓÎÓ˜ÌÓÈ ÊÂÎÂÁ˚.
Ç „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒÂ Ë ÔËÎÂ„‡˛˘Ëı Í ÌÂÏÛ ÓÚ‰ÂÎ‡ı ÏÓÁ„‡ Ì‡ıÓ-
‰flÚÒfl ˆÂÌÚ ÒÌ‡, ‡ Ú‡ÍÊÂ ˆÂÌÚ, ÍÓÌÚÓÎËÛ˛˘ËÈ ˝ÏÓˆËË. á‰ÂÒ¸ ÊÂ
‡ÁÏÂ˘ÂÌ˚ ˆÂÌÚ˚ ‡ÔÔÂÚËÚ‡, ÚÂÔÎÓÂ„ÛÎflˆËË, ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
Ó·ÏÂÌ‡. Ç „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒÂ ËÏÂ˛ÚÒfl ÒÚÛÍÚÛ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò Â„ÛÎfl-
ˆËÂÈ ˜Û‚ÒÚ‚ Û‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚Ëfl Ë Ì‡ÒÎ‡Ê‰ÂÌËÈ, ÒÂ‰Â˜ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÚÓÌÛÒ‡ ÒÓÒÛ‰Ó‚, ËÏÏÛÌËÚÂÚ‡ Í ËÌÙÂÍˆËflÏ.
ÉËÔÓÚ‡Î‡ÏË˜ÂÒÍËÂ „ÓÏÓÌ˚ ‚ÎËfl˛Ú Ì‡ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
ÚÂÎ‡, ÌÓ Ë ÏÓÁ„‡, Ì‡ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‰Ûı‡. íÂ ÊÂ Ò‡Ï˚Â „ÓÏÓÌ˚, ÍÓÚÓ˚Â
ÍÓÌÚÓÎËÛ˛Ú ÒÂÍÂˆË˛ ÏÓÎÓ˜Ì˚ı ÊÂÎÂÁ, ÍÓÛ Ì‡‰ÔÓ˜Â˜ÌËÍÓ‚ Ë
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÊË‡, ÔÓÒÎÂ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ÏÓÁ„Â
ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÒÔÓÒÓ·Ì˚ÏË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÔÓˆÂÒÒ˚ Á‡ÔÓÏËÌ‡ÌËfl Ë
Ó·Û˜ÂÌËfl, ‚ÓÒÔËflÚËfl ·ÓÎË, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÓÍ‡ÒÍË ÒÓ·˚ÚËÈ.
ÉËÔÓÚ‡Î‡ÏË˜ÂÒÍËÂ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÏÓÁ„‡, ÔÓÏËÏÓ ËÌÚÂ„‡ÚË‚Ì˚ı
ÙÛÌÍˆËÈ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ, fl‚Îfl˛ÚÒfl ‚˚ÒÓÍÓÒÔÂˆË‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌÓÈ ‰ÂÚÂÍ-
ÚÓÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı Ì‡Ò Ï‡„ÌËÚÌ˚ı ÔÓÎÂÈ. àÏÂ˛ÚÒfl Ò‚Â-
‰ÂÌËfl Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ ·ÓÎÂÂ ˜ÂÏ ‚ ÒÚÓ ‡Á ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÂÂ
Í Ï‡„ÌËÚÌ˚Ï ÔÓÎflÏ, ˜ÂÏ ‚ÒÂ ‰Û„ËÂ ÚÍ‡ÌË Ì‡¯Â„Ó ÚÂÎ‡. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ,
Ì‡ÔflÊÂÌÌÓÒÚË Ï‡„ÌËÚÌ˚ı ÔÓÎÂÈ, ÌÂ ÓÍ‡Á˚‚‡˛˘ËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡
ÔÂËÙÂË˜ÂÒÍËÂ ÚÍ‡ÌË, ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ·˚Ú¸ ÒËÎ¸Ì˚ÏË ‡Á‰‡ÊËÚÂÎflÏË
‰Îfl „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ‡, ‚˚Á˚‚‡fl Ì‡Û¯ÂÌËÂ Â„Ó ËÌÚÂ„‡ÚË‚Ô˚ı ÙÛÌÍˆËÈ.
ä ˜ÂÏÛ ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË? ÄÌ‡ÎËÁ ˝ÌˆÂÙ‡ÎÓ„‡ÏÏ ‚ ÔÒËıË‡ÚË˜ÂÒ-
ÍËı ÍÎËÌËÍ‡ı ÛÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÔËÁÌ‡ÍË ÌÂÔÓÎÌÓÈ ËÌÚÂ„‡ˆËË
‚ „ËÔÓÚ‡Î‡ÏË˜ÂÒÍËı ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ı ÌÂÂ‰ÍÓ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛ÚÒfl ‰Û¯Â‚Ì˚ÏË
Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËflÏË Ë ÒÚ‡‰‡ÌËflÏË, ÔÓÚÂÍ‡˛˘ËÏË Ì‡ ÙÓÌÂ ‰ÂÔÂÒÒËÈ.
ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ï‡„ÌËÚÌ˚Â ÔÓÎfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÓÏ‡Î¸Ì˚Ï ÒÓÒÚÓfl-
ÌËÂÏ ‰Îfl ÊË‚˚ı Ó„‡ÌËÁÏÓ‚. ÜË‚ÓÚÌÓÂ, ËÁÓÎËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÓÚ Ï‡„ÌËÚ-
ÌÓ„Ó ÔÓÎfl áÂÏÎË, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÔÓ„Ë·‡ÂÚ ÓÚ ÓÔÛıÓÎÂ‚˚ı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËÈ,
ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‰Îfl ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Ó„‡ÌËÁÏÓ‚ Ì‡ áÂÏÎÂ Ï‡„ÌËÚÌÓÂ ÔÓÎÂ
ÒÎÛÊËÚ Ó‰ÌËÏ ËÁ ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚. Ç Ò‚flÁË Ò ‚˚¯ÂÒÍ‡-
Á‡ÌÌ˚Ï ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ˝ÎÂÍÚÓ-
Ï‡„ÌËÚÌ˚È ÙÓÌ Á‡ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÂ ‰ÂÒflÚËÎÂÚËfl ÂÁÍÓ Û‚ÂÎË˜ËÎÒfl Á‡ Ò˜ÂÚ
273
˝ÎÂÍÚÓ-, ÚÂÎÂ- Ë ‡‰ËÓÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÈ. éÒÓ·ÂÌÌÓ ÛÒÛ„Û·Îfl˛Ú ÓÚË-

ˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚÌ˚ı ÔÓÎÂÈ Ì‡
Ó„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ì‡ ÔËÓ‰Û ‚ ˆÂÎÓÏ ‚˚ÒÓÍÓ‚ÓÎ¸ÚÌ˚Â ÎËÌËË
˝ÎÂÍÚÓÔÂÂ‰‡˜. èË ÔÓ‡ÊÂÌËË „ËÔÓÚ‡Î‡ÏÛÒ‡ ‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl ‡Ò-
ÒÚÓÈÒÚ‚‡ ÔÓ˜ÚË ‚Ó ‚ÒÂı Ó„‡Ì‡ı, ˜‡ÒÚÓ Ò ÍÓ‚ÓËÁÎËflÌËflÏË, Ì‡ÒÚÛ-
Ô‡ÂÚ ‰ËÒÚÓÙËfl Ï˚¯Â˜Ì˚ı ‚ÓÎÓÍÓÌ Ë ‰Û„ËÂ Ô‡ÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
ÓÚÍÎÓÌÂÌËfl.
îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ÏÓÁ„‡
ìÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ, ˜ÚÓ ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËË Ô‡‚ÓÈ Ë ÎÂ‚ÓÈ ÔÓÎÓ-

‚ËÌ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ·ÓÎ¸¯ËÂ ‡ÁÎË˜Ëfl. è‡‚‡fl ÔÓÎÓ‚Ë-
Ì‡ ·ÓÎÂÂ ÁÌ‡˜ËÏ‡ ‰Îfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó·‡ÁÓ‚, ÎÂ‚‡fl ÊÂ
Ì‡‰ÂÎÂÌ‡ ÙÛÌÍˆËflÏË, ÍÓÚÓ˚Â ÛÔ‡‚Îfl˛Ú ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï Ï˚¯ÎÂ-
ÌËÂÏ, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓÂ ‡ÁÎË˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl ÔÓÎÛ¯‡ËflÏË Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÒÔÓÒÓ·Â
Ó·‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË: ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ Á‡ÌËÏ‡ÂÚÒfl ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËÏË
ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË (‡ÁÎÓÊÂÌËÂ ˆÂÎÓ„Ó Ì‡ ÒÓÒÚ‡‚Ì˚Â ˜‡ÒÚË), ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í
Ô‡‚ÓÂ ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Á‡ ÒËÌÚÂÁ (ÒÓÂ‰ËÌÂÌËÂ ‡ÁÓÁÌÂÌÌ˚ı Ò‚Â‰ÂÌËÈ ‚ Â‰Ë-
ÌÓÂ ˆÂÎÓÂ). ãÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ‡·ÓÚ‡ÂÚ Í‡Í ˆËÙÓ‚ÓÈ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂ,
ÍÓÚÓ˚È ÓÔÂËÛÂÚ Ò ˜ËÒÎÓ‚˚ÏË Ë ·ÛÍ‚ÂÌÌ˚ÏË ÁÌ‡Í‡ÏË, Ô‡‚ÓÂ ÊÂ
ÔÓÎÛ¯‡ËÂ — Í‡Í ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚˚È ÍÓÏÔ¸˛ÚÂ, ÍÓÚÓ˚È ÓÔÂËÛÂÚ ‡Ì‡-
ÎÓ„ËflÏË, ÒÚÛÍÚÛÌ˚ÏË Ó·‡Á‡ÏË. ñËÙÓ‚‡fl ÔÂÂ‡·ÓÚÍ‡ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËË ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÎËÌÂÈÌ˚È ÒÔÓÒÓ· ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. èÓÒÎÂ‰ÌËÂ ÒÎÂ‰Û˛Ú Ó‰ÌÓ Á‡
‰Û„ËÏ, Í‡Í ·˚ Ì‡ÌËÁ˚‚‡flÒ¸ ‰Û„ Ì‡ ‰Û„‡ Ë Ó·‡ÁÛfl ÒÎÓ‚‡. Ç Ò‚Ó˛
Ó˜ÂÂ‰¸ ÒÎÓ‚‡ ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡˛ÚÒfl ‚ fl‰, Ó·‡ÁÛfl ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËfl.
ãÂ‚‡fl ÔÓÎÓ‚ËÌ‡ ÏÓÁ„‡ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ô‡‚ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌÓÈ ÚÂÎ‡, ‡ Ô‡-
‚‡fl ÔÓÎÓ‚ËÌ‡ ÏÓÁ„‡ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÎÂ‚ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌÓÈ ÚÂÎ‡. ì Ô‡‚ÓÛÍÓ„Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ „Î‡‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ Á‡ Â˜¸,
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ë ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ‡ Ô‡‚ÓÂ ·ÓÎ¸¯Â Û˜‡ÒÚ‚ÛÂÚ ‚
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËË. í‡‚Ï˚ ‚ËÒÓ˜Ì˚ı Ë ÚÂ-
ÏÂÌÌ˚ı ‰ÓÎÂÈ ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÍÓ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ÔË‚Ó‰flÚ
Í Ì‡Û¯ÂÌË˛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ˜ËÚ‡Ú¸, ÔËÒ‡Ú¸, „Ó‚ÓËÚ¸ Ë ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸
‡ËÙÏÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÓÔÂ‡ˆËË. èÓ‰Ó·Ì˚Â Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl ÓÚ˜ÂÚÎË‚Ó ÛÍ‡Á˚-
‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ÙÛÌÍˆËË, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl
„Î‡‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ÎÂ‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡ËÂÏ. ìÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ, ˜ÚÓ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡-
ËÂ ÏÓÁ„‡ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ „ÂÓÏÂÚË˜ÂÒÍËÂ Ó·‡Á˚. ãÂ‚ÓÂ
ÔÓÎÛ¯‡ËÂ Ó·‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÔÓ ÏÂÂ ÂÂ ÔÓÒÚÛÔÎÂÌËfl,
ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ.
274
åÌÓ„ËÂ ËÁ Ì‡Ò Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ „Î‡‚ÌÓÂ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ — ˝ÚÓ ÒÎÓ‚ÂÒ-

Ì˚Â Ë ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ÌÓ Û Î˛‰ÂÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÂÒ¸Ï‡
ÒÎÓÊÌ‡fl Ë ·˚ÒÚÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ë ÔÓÁÌ‡ÌËfl, ÓÌ‡
ÎÂ„ÍÓ Ó·ıÓ‰ËÚÒfl Ë ·ÂÁ ÒÎÓ‚, Ë ·ÂÁ ‡Ì‡ÎËÁ‡. í‡ÍÓÈ ÒÔÓÒÓ· ÔÓÒÚËÊÂÌËfl
ÏË‡ — Ì‡¯Â ÌÂÒÎÓ‚ÂÒÌÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ Ë ÔÓÁÌ‡ÌËÂ Â„Ó — ˜‡ÒÚÓ Ì‡Á˚-
‚‡˛Ú «ËÌÚÛËÚË‚Ì˚Ï».
åÌÓ„ËÂ Î˛‰Ë ‚ Ò‚ÓÂÈ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÊËÁÌË ÔÓ˜ÚË ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛
‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â (ÎÂ‚ÓÔÓÎÛ¯‡Ì˚Â) Ë ÂÒÚ¸ ÔÓ˜ÚË ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ËÌÚÛËÚË‚-
Ì˚Â (Ô‡‚ÓÔÓÎÛ¯‡Ì˚Â). í‡‚Ï˚ ‚ËÒÓ˜Ì˚ı Ë ÚÂÏÂÌÌ˚ı ‰ÓÎÂÈ Ô‡-
‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÍÓ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ‚Â‰ÛÚ Í Ì‡Û¯ÂÌË˛ ÚÂıÏÂÌÓ„Ó
‚Ë‰ÂÌËfl, ÛÁÌ‡‚‡ÌËfl Ó·‡ÁÓ‚, ÔÓÚÂÂ ÏÛÁ˚Í‡Î¸Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ë
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í ˆÂÎÓÒÚÌ˚Ï ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËflÏ. ìÁÌ‡‚‡ÌËÂÏ ÎËˆ ‚Â‰‡ÂÚ
„Î‡‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ, Ë ÚÂ, ÍÚÓ «ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÏÓ„ÛÚ
Á‡·˚Ú¸ ÎËˆÓ», ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú Ú‡ÍÓÂ ‡ÒÔÓÁÌ‡‚‡ÌËÂ Ó·‡ÁÓ‚ Ô‡‚ÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛
Ò‚ÓÂ„Ó ÏÓÁ„‡. à ‚ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ, ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ Ô‡‚ÓÈ ÚÂÏÂÌÌÓÈ ‰ÓÎË
ÔÓ‰˜‡Ò ÍÓÌ˜‡ÂÚÒfl ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÛÁÌ‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÂ ÎËˆÓ ‚ ÁÂÍ‡ÎÂ Ë Ì‡ ÙÓÚÓ„‡ÙËË. è‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ‚Î‡‰ÂÂÚ
ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÓÏ ‚ „ÂÓÏÂÚËË ÔË ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ‡ÍÚ‡ı. åÌÓ„ËÂ ÒÎÓÊ-
Ì˚Â ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ ÛÔ‡ÊÌÂÌËfl, ‚ÍÎ˛˜‡fl Á‡ÌflÚËfl ÒÔÓÚÓÏ, ÚÂ·Û˛Ú
ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ï‡ÎÓ„Ó Û˜‡ÒÚËfl ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl Ë ·ÓÎ¸¯Â„Ó Û˜‡ÒÚËfl
Ô‡‚Ó„Ó. åÛÁ˚Í‡Î¸Ì˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ô‡-
‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡ËÂÏ. ÖÒÚ¸ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ‰‡ÌÌ˚Â, „Ó‚Ófl˘ËÂ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ
ÔÓ˝ÁËfl — ˝ÚÓ ˜‡ÒÚË˜ÌÓ ÙÛÌÍˆËfl Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl, ÌÓ, ÍÓÏÂ ÚÓ„Ó,
ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓ ËÙÏÓ‚‡Ú¸.
è‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ Ó·‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛
ËÁ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÂÌÒÓÌ˚ı ‡Ì‡ÎËÁ‡ÚÓÓ‚ (ÁÂÌËÂ, ÍËÌÂÒÚÂÚËÍ‡, ÒÎÛı
Ë Ú. Ô.) Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ.
é·‡ ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÏÓÁ„‡ ÒÓÂ‰ËÌfl˛ÚÒfl ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ ÏÓÁÓÎËÒÚ˚Ï
ÚÂÎÓÏ — „Î‡‚Ì˚È ÛÁÂÎ Ò‚flÁË ÌÂÈÚÓÌÌ˚ı ‚ÓÎÓÍÓÌ.
åÓÁÓÎËÒÚÓÂ ÚÂÎÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÔÛ˜ÓÍ ËÁ ‰‚ÛıÒÓÚ ÏËÎ-
ÎËÓÌÓ‚ ÌÂ‚Ì˚ı ‚ÓÎÓÍÓÌ, Ò Ëı ÔÓÏÓ˘¸˛ Ó·‡ ÔÓÎÛ¯‡Ëfl Ì‡¯Â„Ó
ÏÓÁ„‡ Ó·ÏÂÌË‚‡˛ÚÒfl ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ.
äÓ„‰‡ Ï˚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÏ ÔÂ‰ÏÂÚ, Ì‡ıÓ‰fl˘ËÈÒfl ÒÔ‡‚‡ ÓÚ Ì‡Ò,
ÚÓ Ó·‡ Ì‡¯Ëı „Î‡Á‡ ‚Ë‰flÚ ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Ô‡‚˚Ï ÔÓÎÂÏ ÁÂÌËfl,
‡ ÍÓ„‰‡ ÔÂ‰ÏÂÚ ÒÎÂ‚‡, Ï˚ ‚Ë‰ËÏ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÂ ÁÂÌËfl. çÓ ÁËÚÂÎ¸Ì˚Â
ÌÂ‚˚ ÒÓÂ‰ËÌÂÌ˚ Ò ÏÓÁ„ÓÏ Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ˜ÚÓ Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÂ ÁÂÌËfl
ÔÓÂˆËÛÂÚÒfl ‚ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ, ‡ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÂ ÁÂÌËfl — ‚ Ô‡‚ÓÂ.
íÓ˜ÌÓ Ú‡Í ÊÂ Á‚ÛÍË ÓÚ Ô‡‚Ó„Ó Ûı‡ ÔÂÂ‰‡˛ÚÒfl ‚ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ Ë
Á‚ÛÍË ÓÚ ÎÂ‚Ó„Ó Ûı‡ ÔÂÂ‰‡˛ÚÒfl ‚ Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ. çÓ Á‚ÛÍË,
ÛÒÎ˚¯‡ÌÌ˚Â ÎÂ‚˚Ï ÛıÓÏ, Ó·‡·‡Ú˚‚‡˛ÚÒfl ˜‡ÒÚË˜ÌÓ Ë ÎÂ‚˚Ï
275
ÔÓÎÛ¯‡ËÂÏ, Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ. èÂÂÍÂ˘Ë‚‡ÌËÂ ÙÛÌÍˆËÈ ÌÂ Ì‡·Î˛‰‡ÂÚÒfl

‚ ·ÓÎÂÂ ÔËÏËÚË‚ÌÓÏ Ó„‡ÌÂ ˜Û‚ÒÚ‚ — Ó·ÓÌflÌËË: Á‡Ô‡ı, ÛÎÓ‚ÎÂÌÌ˚È
ÎÂ‚ÓÈ ÌÓÁ‰ÂÈ, Ó·‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚ ÎÂ‚ÓÏ ÔÓÎÛ¯‡ËË.
çÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ˆËÍÛÎËÛ˛˘‡fl ÏÂÊ‰Û ÏÓÁ„ÓÏ Ë ÍÓÌÂ˜ÌÓÒÚflÏË,
ÔÂÂÍÂ˘Ë‚‡ÂÚÒfl. èÂ‰ÏÂÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â Ï˚ Ó˘ÛÔ˚‚‡ÂÏ ÎÂ‚ÓÈ ÛÍÓÈ,
‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛ÚÒfl „Î‡‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ‚ Ô‡‚ÓÏ ÔÓÎÛ¯‡ËË, ‡ ÔËÍ‡Á˚
Ô‡‚ÓÈ ÛÍÂ Ì‡ÔËÒ‡Ú¸ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËfl ËÒıÓ‰flÚ ËÁ ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl.
Ç ‰ÓÔÓÎÌÂÌËÂ Í ÏÓÁÓÎËÒÚÓÏÛ ÚÂÎÛ ÏÂÊ‰Û ÎÂ‚˚Ï Ë Ô‡‚˚Ï
ÔÓÎÛ¯‡ËflÏË ÔÓÎÓÊÂÌ Â˘Â Ó‰ËÌ ÌÂ‚Ì˚È Í‡·ÂÎ¸, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚È
ÔÂÂ‰ÌÂÈ ÒÔ‡ÈÍÓÈ. éÌ‡ ÏÂÌ¸¯Â, ˜ÂÏ ÏÓÁÓÎËÒÚÓÂ ÚÂÎÓ. ã‡ÚÂ‡ÎËÁ‡-
ˆËfl (‡Á‰ÂÎÂÌËÂ) ÙÛÌÍˆËÈ ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡ ËÏÂÂÚ ‡ÒËÏÏÂÚË˛. ä‡Í
Ô‡‚ËÎÓ, Û ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Ô‡‚ÓÛÍËı Î˛‰ÂÈ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ Ë„‡ÂÚ
‰ÓÏËÌËÛ˛˘Û˛ ÓÎ¸ ‚ ÔËÂÏÂ Ë ÔÂÂ‡·ÓÚÍÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
ê. éÌÒÚÂÈÌ Ë Ñ. É‡ÎËÌ ÛÚ‚ÂÊ‰‡˛Ú, ˜ÚÓ, ÍÓ„‰‡ ÌÓÏ‡Î¸Ì˚Â
Î˛‰Ë ÔÂÂıÓ‰flÚ ÓÚ ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ Í ÒËÌÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ˝ÎÂÍÚÓ˝ÌˆÂÙ‡ÎÓ„‡ÏÏ˚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl
ÍÓ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ÔÂÚÂÔÂ‚‡ÂÚ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ËÁÏÂÌÂ-
ÌËfl, ‡ ËÏÂÌÌÓ: ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Á‡ÌflÚ ÛÒÚÌ˚Ï Ò˜ÂÚÓÏ, Â„Ó Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ-
¯‡ËÂ ‰‡ÂÚ Ì‡ ˝ÎÂÍÚÓ˝ÌˆÂÙ‡ÎÓ„‡ÏÏÂ ‡Î¸Ù‡ ËÚÏ, ı‡‡ÍÚÂÌ˚È
‰Îfl ·ÂÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl. éÌÒÚÂÈÌ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚ ËÌÚÂÂÒÌÛ˛
‡Ì‡ÎÓ„Ë˛, Ó·˙flÒÌfl˛˘Û˛, ÔÓ˜ÂÏÛ Î˛‰Ë ‚ ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒÚ‡Ì‡ı
Ú‡Í ¯ËÓÍÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ Ë Ú‡Í Ï‡ÎÓ — Ô‡‚ÓÂ. éÌ Ò˜Ë-
Ú‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ì‡¯Â ÛÏÂÌËÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÙÛÌÍˆËË Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl
ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ Ì‡ÔÓÏËÌ‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚Ë‰ÂÚ¸ Á‚ÂÁ‰˚ ÒÂ‰Ë ‰Ìfl.
ëÓÎÌˆÂ ‚ ˝ÚÓ ‚ÂÏfl ÒËflÂÚ Ú‡Í flÍÓ, ˜ÚÓ Á‚ÂÁ‰˚ ÌÂ ‚Ë‰Ì˚, ÌÂÒÏÓÚfl
Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ‰ÌÂÏ ÓÌË Ì‡ıÓ‰flÚÒfl Ì‡ ÌÂ·Â ÚÓ˜ÌÓ Ú‡Í ÊÂ, Í‡Í Ë ÌÓ˜¸˛.
à ÎË¯¸ ÍÓ„‰‡ ÒÓÎÌˆÂ Á‡ıÓ‰ËÚ, Ï˚ ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚Ë‰ÂÚ¸
Á‚ÂÁ‰˚. ÄÌ‡ÎÓ„Ë˜Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ÒËflÌËÂ Ì‡¯Â„Ó Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓÒÎÂ‰ÌÂ„Ó
˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔËÓ·ÂÚÂÌËfl — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í flÁ˚ÍÛ, Á‡ÍÎ˛˜ÂÌÌÓÈ
‚ ÎÂ‚ÓÏ ÔÓÎÛ¯‡ËË, — Û‚Ó‰ËÚ Ì‡ ‚ÚÓÓÈ ÔÎ‡Ì ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í ËÌÚÛË-
ÚË‚ÌÓÏÛ Ï˚¯ÎÂÌË˛ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl, ÍÓÚÓ˚Â ‰Îfl Ì‡¯Ëı ÔÂ‰-
ÍÓ‚ ·˚ÎË „Î‡‚Ì˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ ‚ÓÒÔËflÚËfl ÏË‡.
ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ‚ ÌÓÏÂ ÂˆËÔÓÍÌÓÏ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔË
Ó·‡·ÓÚÍÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ Ó‰ÌÓÏ ÔÓÎÛ¯‡ËË ‰Û„ÓÂ Ì‡ ˝ÚÓ ‚ÂÏfl
ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÒÌËÊ‡ÂÚ ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ç‡ÔËÏÂ,
Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ‚ÂÏÂÌÌÓ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛˘ËÏ ÚÓÎ¸ÍÓ Ô‡‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡-
ËÂÏ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÛıÛ‰¯ÂÌËÂ ÒÎÓ‚ÂÒÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl, ‡ ‰Û„ËÂ ‚Ë‰˚
‚ÓÒÔËflÚËfl Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÛÎÛ˜¯‡˛ÚÒfl. å˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ,
ÔË‚Ó‰fl˘ËÈ Í ÔÓÎÛ˜ÂÌË˛ ÌÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó· ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Ë Ò‚fl-
Áflı Ó·˙ÂÍÚÓ‚, ‚ÒÂ„‰‡ ÚÂ·ÛÂÚ Û˜‡ÒÚËfl Ó·ÂËı ÔÓÎÛ¯‡ËÈ. äÓ„‰‡ ‰ÓÏË-
276
ÌËÛÂÚ ÎÂ‚ÓÂ, ÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸

ÓÒÓÁÌ‡Ì˚ Ë ‚˚ÒÍ‡Á‡Ì˚. äÓ„‰‡ ‰ÓÏËÌËÛÂÚ Ô‡‚ÓÂ, Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓ-
ˆÂÒÒ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÓÒÓÁÌ‡Ì Ë ÔÂÂ‚Â‰ÂÌ ‚ Â˜Â‚ÓÈ ÔÓˆÂÒÒ. à ÚÓÎ¸ÍÓ
ÍÓ„‰‡ ‚ÌÓ‚¸ ‰ÓÏËÌËÛÂÚ ÎÂ‚ÓÂ, ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ó˘Û˘ÂÌËÂ ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓÒÚË
ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ÌÂÒ‚flÁ‡ÌÌÓÒÚË Â„Ó Ò ÒÓÒÚÓflÌËflÏË, ÌÂÔÓÒ-
Â‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Ó‚‡‚¯ËÏË Â„Ó ÔÓÎÛ˜ÂÌË˛, ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÒÚË ÌË
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ı ˝Ú‡ÔÓ‚, ÌË ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ. Ç Ú‡ÍËı
ÒÎÛ˜‡flı Ó·˚˜ÌÓ Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ Â¯ÂÌËÂ Ì‡È‰ÂÌÓ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓ.
Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl Ó·˚-
˜‡˛ ÓÚÏÂ˜‡˛Ú ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Ó·‡ÁÓ‚, ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÒÚ¸ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ·ÓÎ¸¯Û˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌ˚ı
ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl. ÇÒÂ ˝ÚÓ Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ Ó ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‚ÍÎ‡‰Â ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ‚ ËÌÚÛËÚË‚Ì˚È
ÔÓˆÂÒÒ Ï˚¯ÎÂÌËfl. í‚Ó˜ÂÒÍËÂ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ˚ ÔËÒÛÚÒÚ‚Û˛Ú ÔÓ˜ÚË ‚Ó
‚ÒÂı ÔÓÙÂÒÒËflı, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ËÌÚÛËˆËË ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛. í‚Ó˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÌÂ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ Ò‚Â‰ÂÌËË
ÌÓ‚˚ı Á‡‰‡˜ Í ËÁ‚ÂÒÚÌ˚Ï ÒÔÓÒÓ·‡Ï Ëı Â¯ÂÌËfl, ‡ ÚÂ·ÛÂÚ ÛÏÂÌËfl
Û‚Ë‰ÂÚ¸ Á‡‰‡˜Û ‚ ˆÂÎÓÏ, ÔÓ‰‚Â„ÌÛÚ¸ ÍËÚËÍÂ ‚ÒÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚Â ÏÂÚÓ‰˚.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Û‚Ë‰ÂÚ¸ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒıÂÏ‡ÚË˜ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡Ó„Ó
ÏÂÚÓ‰‡ ‡ÒÒÏÓÚÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ë ÛÏÂÚ¸ ‚˚ÈÚË Á‡ ‡ÏÍË ÔË‚˚˜Ì˚ı,
Ó‰Ó·flÂÏ˚ı ÎÓ„ËÍÓÈ Ë Á‰‡‚˚Ï ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ. àÏÂÌÌÓ
Ú‡ÍÓÈ ÌÓ‚˚È, ˆÂÎÓÒÚÌ˚È ‚Á„Îfl‰ Ì‡ ÔÓ·ÎÂÏÛ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Á‡ Ò˜ÂÚ
ËÌÚÛËˆËË.
Ç ÊËÁÌË Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ËÌÚÛËÚË‚Ì˚Â Â¯Â-
ÌËfl, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ‰ÂÙËˆËÚ‡ ‚ÂÏÂÌË Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔË
ÔÓËÒÍÂ ÌÓ‚˚ı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Í ÒÚ‡˚Ï ÔÓ·ÎÂÏ‡Ï Ë ‰Îfl ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Í ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÓÚÌÓÒflÚÒfl ·ÓÎ¸¯‡fl ÒÍÓÓÒÚ¸ ÓÔÂ‡ˆËÈ,
ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸, Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl, ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ÌÂÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓÈ
Ô‡ÏflÚË ‚ ‰Û„ËÂ ˜ÂÚ˚, ÔËÒÛ˘ËÂ ËÌÚÛËÚË‚Ì˚Ï Â¯ÂÌËflÏ, ÚÓ Ó·Û-
˜ÂÌËÂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ì‡ Ëı ‡Á‚ËÚËÂ, ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‡ÒÍÂ-
ÔÓ˘ÂÌËÂÏ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl, Ò ÓÔÓÓÈ Ì‡ ÌÂ„Ó. ì ÏÌÓ„Ëı Ì‡Ó‰Ó‚
‰‡‚ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÛÔ‡ÊÌÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ‚˚¯‡˛Ú ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‡-
·ÓÚ˚ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÏÓÁ„‡. ë˛‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÌÂÒÚË ‚ÒÂ ËÚÏË˜ÌÓ
ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ËÂÒfl ËÚÛ‡Î˚ (ÏÓÎËÚ‚˚, ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl, Ï‡ÌÚ˚, ‰‚ËÊÂÌËfl,
Á‚ÛÍË ·Û·Ì‡, ÔÂÒÌÓÔÂÌËfl Ë Ô.).
åÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ˚ ÔÓÍ‡Á‡ÎË, ˜ÚÓ ‚ „ËÔÌÓÚË˜ÂÒ-
ÍÓÏ Ú‡ÌÒÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ÔÓÚÂÍ‡˛Ú ‚ Ô‡‚ÓÏ ÔÓÎÛ-
¯‡ËË ·˚ÒÚÂÂ, ˜ÂÏ ‚ ÎÂ‚ÓÏ. ìÓ‚ÂÌ¸ ‚ÌÛ¯‡ÂÏÓÒÚË ËÒÔ˚ÚÛÂÏÓ„Ó
Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÔË ‡ÍÚË‚ËÁ‡ˆËË ˝ÚÓ„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl.
277
ÑÎfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ‚ÌÛ¯‡ÂÏÓÒÚ¸ ÌÂÓ·-

ıÓ‰ËÏÓ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‚ÒÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl, ˜ÚÓ·˚ ‡ÒÍÂÔÓÒÚËÚ¸ Ë ÔÓ‚˚ÒËÚ¸ ‡ÍÚË‚-
ÌÓÒÚ¸ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl Ë ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl ÚÓÏÓÊÂÌËfl ÎÂ‚Ó„Ó
ÔÓÎÛ¯‡Ëfl. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÌÂ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ ÍÛÔÌ˚Ï ÔÎ‡ÌÓÏ
Í‡ÍÛ˛-ÎË·Ó ‰ÂÚ‡Î¸. ÄÍˆÂÌÚËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡ ‰ÂÚ‡Îflı — ÙÛÌÍˆËfl ÎÂ‚Ó„Ó
ÔÓÎÛ¯‡Ëfl. Ç ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ÔÓÎÂÁÂÌ ÔËÂÏ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
(ÊÂÒÚ˚, ÏËÏËÍ‡, ËÌÚÓÌ‡ˆËË, ÔÓÁ‡, Û‚ÂÂÌÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ë Ú. Ô.).
å˚¯ÎÂÌËÂ ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ Ì‡ Ì‡ÎË˜ËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
ÌÓ„Ó flÁ˚Í‡. éÌÓ ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÓ, ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ, ÎÓ„Ë˜ÌÓ. ÅÓÎ¸¯Â
‚ÒÂ„Ó Ú‡ÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ ‰ÂÚflÏ Ë ÔÓÚÓÏÛ ÓÚÚ‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ ¯ÍÓ-
ÎÂ: ˜ÚÂÌËÂ, ÔËÒ¸ÏÓ, Ò˜ÂÚ, ‡Ì‡ÎËÁ „‡ÏÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı Ô‡‚ËÎ. ä ˝ÚÓÏÛ
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‰Ó·‡‚ËÚ¸ ·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓÂ Á‡ÔÓÏËÌ‡ÌËÂ ˆËÙ, Ù‡ÍÚÓ‚, ‰‡Ú, ÍÓÚÓ-
˚Â ‚ÂÒ¸Ï‡ Â‰ÍÓ ÏÓÊÌÓ ÒÓÂ‰ËÌËÚ¸ ‚ Â‰ËÌÓÂ ˆÂÎÓÂ.
ëÔÓÒÓ· ‡·ÓÚ˚ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÒÓ‚ÒÂÏ ËÌÓÈ: Á‰ÂÒ¸ Òı‚‡Ú˚-
‚‡ÂÚÒfl ‚Òfl ÒËÚÛ‡ˆËfl Ò‡ÁÛ, Ë „Ó‡Á‰Ó ·˚ÒÚÂÂ, ˜ÂÏ Ï˚ ÏÓÊÂÏ ÓÚÓ·‡-
ÁËÚ¸ ÂÂ ÒÎÓ‚‡ÏË. «üÁ˚Í» Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl — ˝ÚÓ Í‡ÚËÌ˚, Ó·‡Á˚
Ë ÒÚÛÍÚÛ˚. éÌ ÏÓÊÂÚ ÛÁÌ‡‚‡Ú¸ Î˛‰ÂÈ, ‚ÒÔÓÏËÌ‡Ú¸ ÏÂÒÚ‡, ÏÂÎÓ‰ËË,
‚Î‡‰ÂÂÚ „‡ÏÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÏË ÒÚÛÍÚÛ‡ÏË. àÏÂÌÌÓ ·Î‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ
‰ÂÚË Û˜‡ÚÒfl Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ì‡ Ó‰ÌÓÏ flÁ˚ÍÂ Á‡‰ÓÎ„Ó ‰Ó Ó·Û˜Â-
ÌËfl Ô‡‚ËÎ‡Ï „‡ÏÏ‡ÚËÍË.
ëÔÓÒÓ· ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl Ô‡‡ÎÎÂÎ¸Ì˚È, ·Î‡„Ó‰‡fl
˜ÂÏÛ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÏÓÊÂÚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸Òfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ‰ÂÎ, ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl
Í‡Í ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ËÎË ÚÓÎ¸ÍÓ ÔËÒ‡Ú¸, ËÎË ÚÓÎ¸ÍÓ ˜Ë-
Ú‡Ú¸, ËÎË ÚÓÎ¸ÍÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸.
Ç Ì‡¯ÂÏ Ó„‡ÌËÁÏÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÍÓÎË-
˜ÂÒÚ‚Ó ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ Ì‡ ÌËı
Ë ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ÒÔÓÒÓ·ÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ. éÚÒ˛‰‡ ÔÓÌflÚ-
ÌÓ, ˜ÚÓ Á‡ ‚ÒÂ Ó˘Û˘ÂÌËfl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ. èË ˝ÚÓÏ
Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÌÂ Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ ÚÓ„Ó, ÛÒÔÂÂÚ ËÎË ÌÂ ÛÒÔÂÂÚ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡-
ËÂ Ó·ÎÂ˜¸ Ëı ‚ ÒÎÓ‚‡. ä ÔËÏÂÛ, ÔË ÔÓÂÁ‰ÍÂ ‚ ‡‚ÚÓÏÓ·ËÎÂ Ô‡‚ÓÂ
ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ËÌÙÓÏËÛÂÚ Ì‡Ò Ó ÒÓÒÚÓflÌËË ‰ÓÓ„Ë (ÒÛıÓ, ÒÍÓÎ¸ÁÍÓ),
ÔÓ‰ÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ÍÓ„‰‡ ÌÛÊÌÓ ÚÓÏÓÁËÚ¸ ËÎË ÔÂÂÍÎ˛˜‡Ú¸ ÔÂÂ‰‡˜Û.
é ÚÓÏ, ˜ÚÓ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, ÔÓÎÛ˜‡ÂÏÛ˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÓÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ„Ó ÚÂÎ‡, Ó·‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ, Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓÚ
Ù‡ÍÚ, ˜ÚÓ ÔÓ‡ÊÂÌËfl Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÔË‚Ó‰flÚ Í ËÒ-
Í‡ÊÂÌË˛ ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ„Ó Ó˘Û˘ÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡. Ç ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ˝ÚÓ ÔÓÎÛ¯‡-
ËÂ Ó˜ÂÌ¸ ˜ÛÚÍÓ Â‡„ËÛÂÚ Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ï‡ÒÒ˚ ÚÂÎ‡, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÂ
‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ „‡‚ËÚ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÎ. èË ÔÓ‡ÊÂÌËË Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl
ËÁÏÂÌflÂÚÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ·ÓÎ¸Ì˚ı Í ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Û Ë ‚ÂÏÂÌË: ÔÓÒÎÂ‰-
ÌËÂ ÔÂÂÊË‚‡˛ÚÒfl Í‡Í ÏÂÌÂÂ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â, ‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó Ëı ÔÓÎÌÓ„Ó
278
Ë„ÌÓËÓ‚‡ÌËfl. èË Ì‡Û¯ÂÌËË ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÂÁ-

ÍÓ Ó·Â‰ÌflÂÚÒfl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÚÓÓÌ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ì Î˛‰ÂÈ ÊÂ
Ò ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌÌ˚Ï ÎÂ‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡ËÂÏ Ì‡Û¯‡ÂÚÒfl Â˜¸, ÒÚ‡‰‡ÂÚ ËÎË
‚Ó‚ÒÂ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ ÎÓ„ËÍ‡ ‚ ÒÛÊ‰ÂÌËflı.
ë ÔÓÁËˆËÈ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÓÎË ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËË Ë ÓÒÏ˚ÒÎÂ-
ÌËË ÏË‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÔÓÌflÚÌ˚Ï, ÔÓ˜ÂÏÛ ÌÂÛÏÂÂÌÌÓÂ Û‚ÎÂ˜ÂÌËÂ
ÚÂÎÂ‚Ë‰ÂÌËÂÏ ‚ Û˘Â· ˜ÚÂÌË˛ Ì‡ÌÓÒËÚ ÒÂ¸ÂÁÌ˚È Û‰‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛
ÎË˜ÌÓÒÚË Â·ÂÌÍ‡. íÂÎÂ‚Ë‰ÂÌËÂ Ò Â„Ó Ó„ÓÏÌ˚Ï ÔÓÚÓÍÓÏ ÁËÚÂÎ¸ÌÓÈ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ „Î‡‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ Ì‡ Ô‡‚ÓÂ
ÔÓÎÛ¯‡ËÂ. Å˚ÒÚ‡fl ÒÏÂÌ‡ ËÁÓ·‡ÊÂÌËÈ, ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚ÂÌÛÚ¸Òfl
Ì‡Á‡‰ Ë Â˘Â ‡Á ÔÓÒÏÓÚÂÚ¸ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓÌflÚ˚Â Í‡‰˚ — ˝ÚË ÓÚ-
Ëˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ˜ÂÚ˚ Î˛·Ó„Ó ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓ
fl‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ËÏÂÌÌÓ ‚ ÚÂÎÂÚ‡ÌÒÎflˆËflı. éÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ
Û‚Ë‰ÂÌÌÓ„Ó — ÔÂÂ‰‡˜‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ËÁ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ‚ ÎÂ‚ÓÂ
Ë ÔÂÂÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËÂ ÂÂ ‚ ÒÎÓ‚‡ — ÚÂ·ÛÂÚ ‚ÂÏÂÌË, ‡ „Î‡‚ÌÓÂ — Ì‡‚˚Í‡.
Ä Â„Ó-ÚÓ Û Â·ÂÌÍ‡ Ë ÌÂÚ. óÚÂÌËÂ ÊÂ, Ì‡Ó·ÓÓÚ, ‡ÍÚË‚ÌÓ ÙÓÏËÛÂÚ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl Í ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌË˛. ùÚÓ ‚‡ÊÌÂÈ¯ÂÂ
Í‡˜ÂÒÚ‚Ó «˜ËÚ‡˛˘Â„Ó» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡˜ËÒÚÓ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ ÔË ‡ÒÒÏÓÚÂ-
ÌËË Í‡ÚËÌÓÍ Ì‡ ˝Í‡ÌÂ. Ç ËÚÓ„Â «˜ËÚ‡˛˘ËÈ» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ú‡ÌÒÙÓÏË-
ÛÂÚÒfl ‚ ·ÓÎÂÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÛ˛ ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÌÂÊÂÎË ÚÓÚ, ÍÚÓ ‚ÒÂˆÂÎÓ
ÓÚ‰‡ÂÚÒfl ÎË¯¸ ÁËÚÂÎ¸Ì˚Ï ‚ÔÂ˜‡ÚÎÂÌËflÏ ·ÂÁ Ëı ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËfl ‚ ÒÎÓ-
‚‡ı. ê‡ÁÌ‡fl ÔÓ ı‡‡ÍÚÂÛ ÏÛÁ˚Í‡ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl Ò ÌÂÓ‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Ï
Û˜‡ÒÚËÂÏ ÎÂ‚Ó„Ó Ë Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡ËÈ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡. í‡Í, ÍÎ‡ÒÒË-
˜ÂÒÍ‡fl ÏÛÁ˚Í‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËfl åÓˆ‡Ú‡, òÓÔÂÌ‡, É‡È‰Ì‡,
ÇË‚‡Î¸‰Ë Ë ‰., ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯Û˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÒÚÛÍÚÛ ÏÓÁ„‡ ‚ Ô‡-
‚ÓÏ ÔÓÎÛ¯‡ËË, ÓÚ‚Â˜‡˛˘ÂÏ Á‡ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ‡ÒÒÓˆË‡-
ˆËË. èÓÒÎÂ ÔÓÒÎÛ¯Ë‚‡ÌËfl Ú‡ÍÓÈ ÏÛÁ˚ÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ
ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÍÓÏÙÓÚ‡, ‰Û¯Â‚ÌÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, Ó˘Û˘‡ÂÚ ÎÂ„ÍÓÒÚ¸ ‚ ÚÂÎÂ,
ÚËıÛ˛ „ÛÒÚ¸, ˘ÂÏfl˘Û˛ ‡‰ÓÒÚ¸, ‚‰ÓıÌÓ‚ÂÌËÂ Í Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. îÓÏËÛ˛ÚÒfl ‡ÁÌ˚Â ‡ÒÒÓˆË‡ˆËË, ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËfl. ëÚ‡ÌÓ-
‚ËÚÒfl ÎÂ„˜Â Ù‡ÌÚ‡ÁËÓ‚‡Ú¸, ‡ÁÏ˚¯ÎflÚ¸ Ó ÒÏ˚ÒÎÂ ÊËÁÌË.
êËÚÏË˜ÂÒÍ‡fl — ‰Ê‡ÁÓ‚‡fl, ÓÍÓ‚‡fl ÏÛÁ˚Í‡ ‡ÍÚË‚ËÁËÛÂÚ ÎÂ-
‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡. éÌ‡, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÊÂÎ‡-
ÌËÂ ‰‚Ë„‡Ú¸Òfl Ë ÌË Ó ˜ÂÏ ÌÂ ‰ÛÏ‡Ú¸. èËÏÂÌÓ Û ÔflÚÓÈ ˜‡ÒÚË Î˛‰ÂÈ
Ú‡Í‡fl ÏÛÁ˚Í‡ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎË‚‡ÂÚ ‚ÂÒÂÎÓÂ ËÎË ‰‡ÊÂ Ò‚Âı‚ÂÒÂÎÓÂ Ì‡ÒÚÓÂ-
ÌËÂ. ì Ú‡ÍÓ„Ó ÊÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ, Ì‡ÔÓÚË‚, ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó
‡Á‰‡ÊÂÌËfl, ÚÓÒÍË, ÚÂ‚Ó„Ë, Ó‰ËÌÓ˜ÂÒÚ‚‡. ì ÌÂÍÓÚÓ˚ı Î˛‰ÂÈ ‚ÓÁ-
ÌËÍ‡ÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ıÓÎÓ‰‡, Ë ÌË Û ÍÓ„Ó — ÚÂÔÎ‡. îÓÏËÛ˛˘ËÂÒfl ÔË
˝ÚÓÏ ‡ÒÒÓˆË‡ˆËË ÌÓÒflÚ ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÔËÁÂÏÎÂÌÌ˚È, ·˚ÚÓ‚ÓÈ ı‡‡ÍÚÂ.
ä‡Í ˝ÚÓ Ë ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸, ÔË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÎË‰ËÓ‚‡ÌËË ÎÂ‚Ó„Ó
279
ÔÓÎÛ¯‡Ëfl Ó·ÎÂ„˜‡˛ÚÒfl ÒÚÂÂÓÚËÔÌ˚Â ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ÓÔÂ‡ˆËË, ‡ ‡Ò-

ÒÓˆË‡ˆËË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÍÓÌÍÂÚÌ˚ÏË, Ò ÌËÁÍËÏ ÛÓ‚ÌÂÏ Ó·Ó·˘ÂÌËfl
ÔÓÌflÚËÈ.
ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÏÂÚÓ‰ËÍË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÌÂÍÓÚÓ˚Â
‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚Â Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÎË˜ÌÓÒÚË, Ú‡ÍËÂ, Í‡Í ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂÓ·Î‡-
‰‡ÌËÂ ‚ÚÓÓÈ ËÎË ÔÂ‚ÓÈ ÒË„Ì‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ˜ÚÓ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸,
Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ô‡‚Ó„Ó Ë ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Ñ‡ÌÌ‡fl ÚËÔÓÎÓ„Ëfl Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò Û˜ÂÌËÂÏ, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÚÓÓÏÛ ‚˚Ò¯‡fl
ÌÂ‚Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Ì‡ÎË˜ËÂÏ ‚ ÌÂÈ
‰‚Ûı ÒË„Ì‡Î¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ: ÔÂ‚ÓÈ ÒË„Ì‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ — Ó·‡ÁÌÓÈ,
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ, Ë ‚ÚÓÓÈ — Ò‚flÁ‡ÌÌÓÈ Ò ÓÚÓ·‡ÊÂÌËÂÏ ˝ÚËı Ó·‡ÁÓ‚
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÒÎÓ‚‡ — ÒË„Ì‡Î‡ ÒË„Ì‡ÎÓ‚. éÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂ
ÔÂ‚ÓÈ ÒË„Ì‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÚËÔ,
ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂ ‚ÚÓÓÈ — Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÚËÔ, ‡ÁÌÓÂ
Ëı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó — ÒÂ‰ÌËÈ ÚËÔ Î˛‰ÂÈ.
ç‡ÎË˜ËÂ ‰‚Ûı ÒË„Ì‡Î¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ ‚ ÔÒËıËÍÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚flÁ‡ÌÓ
Ò ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ô‡‚Ó„Ó Ë ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡, ÔÂ‚ÓÂ ËÁ ÍÓÚÓ-
˚ı ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Û˜‡ÒÚ‚ÛÂÚ ‚ ÔÓ‰ÛˆËÓ‚‡ÌËË Ó·‡ÁÓ‚ Ë ˝ÏÓˆËÈ,
‡ ‚ÚÓÓÂ — ÒÎÓ‚ Ë Â˜Ë ‚ ˆÂÎÓÏ. éÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ „Ó‚ÓËÚ¸
Ó ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËË ÔÂ‚ÓÈ ÒË„Ì‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‡ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂ ÎÂ‚Ó-
„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl — Ó ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËË ‚ÚÓÓÈ. àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ-
¯‡ËÂ ÏÓÁ„‡ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ô‡‚ÓÈ ÒÚÓÓÌÓÈ ÚÂÎ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ Ô‡‚ÓÂ —
ÎÂ‚ÓÈ (Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ‡fl ‡ÒËÏÏÂÚËfl ÏÓÁ„‡).
èÓÒÚÂÈ¯ËÈ ÚÂÒÚ ‰Îfl ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËfl
ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒË„Ì‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÌÂÓ‰ÌÓÍ‡ÚÌÓÏ «ÒıÎÂÒÚ˚-
‚‡ÌËË» ËÎË ÔÂÂÔÎÂÚÂÌËË Ô‡Î¸ˆÂ‚: ÂÒÎË Ò‚ÂıÛ ‚ÒÂ„‰‡ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl
·ÓÎ¸¯ÓÈ Ô‡ÎÂˆ ÎÂ‚ÓÈ ÛÍË, ÚÓ „Ó‚ÓflÚ Ó· ÓÚÌÂÒÂÌËË ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ Í ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ÚËÔÛ (ÔÂ‚‡fl ÒË„Ì‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡): ÂÒÎË
Ò‚ÂıÛ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ·ÓÎ¸¯ÓÈ Ô‡ÎÂˆ Ô‡‚ÓÈ ÛÍË, ÚÓ ˝ÚÓ ÛÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ì‡
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÚËÔ (‚ÚÓ‡fl ÒË„Ì‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡). éÚÎË˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ «Ô‡‚ÓÔÓÎÛ¯‡ÌÓ„Ó» Ó·‡ÁÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl Ò˜ËÚ‡˛Ú
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓ, ‚ ÍÓÏÔÎÂÍÒÂ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÔÂ‰ÏÂÚ˚ Ë fl‚ÎÂ-
ÌËfl Ò Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ë ÏÓÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ Ó·‡·ÓÚÍÓÈ ÏÌÓ„Ëı Ô‡‡ÏÂÚÓ‚.
«ãÂ‚ÓÔÓÎÛ¯‡ÌÓÂ» ÊÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ Ì‡‰ÂÎfl˛Ú ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í ÔÓÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ó·‡·ÓÚÍÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÍÓ„‰‡ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓÒÚ‡-
‰ËÈÌÓ Ë ‚ Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ ÌÓÒËÚ ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ. Ñ‡ÌÌÓÂ ÓÚÎË˜ËÂ
·˚ÎÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ Â˘Â à. è. è‡‚ÎÓ‚˚Ï, ÍÓÚÓ˚È ÔËÒ‡Î, ˜ÚÓ «ıÛ‰ÓÊ-
ÌËÍÓ‚» Á‡ı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˆÂÎËÍÓÏ, ÒÔÓÎÌ‡, ·ÂÁ ‚ÒflÍÓ„Ó
280
‰Ó·ÎÂÌËfl Ë ‡Á˙Â‰ËÌÂÌËfl, ‡ «Ï˚ÒÎËÚÂÎË» ‰Ó·flÚ ÂÂ Ë ÚÂÏ Í‡Í ·˚

ÛÏÂÚ‚Îfl˛Ú, ‰ÂÎ‡fl ËÁ ÌÂÂ ÒÍÂÎÂÚ, Ë Á‡ÚÂÏ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ ÒÓ·Ë-
‡˛Ú ÂÂ ˜‡ÒÚË Ë ÒÚ‡‡˛ÚÒfl Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ÓÊË‚ËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ÔÓÎÌÂ ËÏ
‚ÒÂ-Ú‡ÍË Ú‡Í Ë ÌÂ Û‰‡ÂÚÒfl».
óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÌÂ‡‚ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÒÚË ÒÚÛÍÚÛ Ë ÙÛÌÍˆËÈ ÎÂ‚Ó„Ó Ë
Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡ËÈ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÓ ÏÌÂÌËfl ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ-
‚‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎÂÈ, Á‡ÌËÏ‡˛˘ËıÒfl ÔÓ·ÎÂÏ‡ÏË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
‡ÒËÏÏÂÚËË ÔÓÎÛ¯‡ËÈ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÍÓÏÔÂÚÂÌˆËË
‰‚Ûı ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÔË Â¯ÂÌËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Á‡‰‡˜ ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÒıÓ‰Ì˚.
ãÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Á‡:

• ÙÓÏ‡Î¸Ì˚Â ÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÓÔÂ‡ˆËË, ‚ÍÎ˛˜‡fl Â˜¸, ÒËÌ-
Ú‡ÍÒË˜ÂÒÍËÈ ‡Ì‡ÎËÁ Ë ÙÓÌÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ;
• ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ ‡ÚËÍÛÎflˆËÓÌÌÓ„Ó ‡ÔÔ‡‡Ú‡ Ë Ó·Î‡‰‡ÌËÂ
ÚÓÌÍËÏË ÔÓ„‡ÏÏ‡ÏË ‡ÁÎË˜ÂÌËfl ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ ÙÓÌÂÚË˜ÂÒÍËı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ Ë ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚ı Ò‚flÁÂÈ, ‚˚‡Ê‡ÂÏ˚ı ÒËÌÚ‡ÍÒË˜ÂÒÍËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË;
• ‡ÁÎË˜ÂÌËÂ ‚ÂÏÂÌ „Î‡„ÓÎÓ‚, ÏÌÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ë Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ„Ó ˜ËÒÎ‡;
• Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËÈ ÒÓ ÒÎÓÊÌ˚Ï ÒËÌÚ‡ÍÒË-
ÒÓÏ ËÎË ÚÂ·Û˛˘ÂÂ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ì‡„ÛÁÍË Ì‡ Í‡ÚÍÓ‚Â-
ÏÂÌÌÛ˛ Ô‡ÏflÚ¸;
• ‡ÁÎË˜ÂÌËÂ ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ò‚flÁÂÈ Ë ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÔÓ-
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ;
• ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ, ÒÚÛÔÂÌ˜‡ÚÓÂ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ı‡-
‡ÍÚÂ‡;
• ÓÔÂ‡ˆËË Ò ˆËÙ‡ÏË Ë Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÏË ÙÓÏÛÎ‡ÏË ‚ ÔÂ-
‰ÂÎ‡ı ÙÓÏ‡Î¸ÌÓÈ ÎÓ„ËÍË Ë ‡ÌÂÂ ÛÒ‚ÓÂÌÌ˚ı Ô‡‚ËÎ;
• ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆË˛ Ì‡ ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı.
è‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Á‡:

• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔËÌ‡‰ÎÂÊÌÓÒÚË ËÎË ÌÂÔËÌ‡‰ÎÂÊÌÓÒÚË „ÂÓ-
ÏÂÚË˜ÂÒÍËı ËÎË ÚÓÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÙË„Û Í Ì‡·Ó‡Ï Ò ÌÂÛÍ‡-
Á‡ÌÌ˚Ï ËÌ‚‡Ë‡ÌÚÌ˚Ï ÁÌ‡ÍÓÏ;
• ÛÁÌ‡‚‡ÌËÂ Á‚Û˜‡˘Ëı ÒÎÓ‚, ÛÎ‡‚ÎË‚‡ÌËÂ ‡ÒÒÓˆË‡ÚË‚Ì˚ı ÁÌ‡-
˜ÂÌËÈ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÒÎÓ‚;
• ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÏÌÓ„Ëı ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚ Ë fl‚ÎÂÌËÈ Ë ÏË‡ ‚ ˆÂÎÓÏ;
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓËÂÌÚ‡ˆËË Ë ÍË‚ËÁÌ˚ ÎËÌËÈ;
• ‡ÁÎË˜ÂÌËÂ ÏÌÓ„ÓÛ„ÓÎ¸ÌËÍÓ‚ Ë ÌÂÔ‡‚ËÎ¸Ì˚ı Ó˜ÂÚ‡ÌËÈ;
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÓËÂÌÚ‡ˆËË ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı ÒË„Ì‡ÎÓ‚;
281
• Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ÒıÓ‰ÒÚ‚ ËÎË ‡ÁÎË˜ËÈ ÏÂÊ‰Û ÌÂÔÂ˚‚Ì˚ÏË

ËÎË Ù‡„ÏÂÌÚ‡Ì˚ÏË ÍÓÌÚÛ‡ÏË;
• ‡ÒÔÓÁÌ‡‚‡ÌËÂ ÒÚÂÂÓÒÍÓÔË˜ÂÒÍËı ËÁÓ·‡ÊÂÌËÈ;
• ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆË˛ Ì‡ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ó˜Â‚Ë‰ÂÌ ÚÓÚ Ù‡ÍÚ, ˜ÚÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ Ô‡ÚÓÎÓ„ËË,
ÌÓ Ë ‚ ÌÓÏÂ Ô‡‚ÓÂ Ë ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛Ú, ÔÓÎ¸ÁÛflÒ¸
ÓÚÎË˜Ì˚ÏË ‰Û„ ÓÚ ‰Û„‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËflÏË ÔÂÂ‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
ùÚÓ „Ó‚ÓËÚ Ó· Ëı ‡ÁÎË˜ÌÓÈ ÍÓ„ÌËÚË‚ÌÓÈ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË .
Ç ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ÂÏfl ÏÌÓ„ËÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÔÓ‰ÓÎÊËÎË Ë Û„-
ÎÛ·ËÎË Û˜ÂÌËÂ Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é·ÁÓ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ˝ÚËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰ Ó ‰‚Ûı
‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı Ï˚¯ÎÂÌËfl. ùÚÓ ‡ÁÎË˜ËÂ Ò‚Ó‰ËÚÒfl Í ÔËÌˆËÔ‡Ï
ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚flÁÌÓ„Ó ÍÓÌÚÂÍÒÚ‡ ËÁ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËË:
ÎÂ‚ÓÔÓÎÛ¯‡ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ËÁ ˝ÚËı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÒÓÁ‰‡ÂÚ Ó‰ÌÓÁÌ‡˜Ì˚È
ÍÓÌÚÂÍÒÚ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ËÁ ‚ÒÂı ·ÂÒ˜ËÒÎÂÌÌ˚ı Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ÔÂ‰ÏÂÚ‡ÏË Ë
fl‚ÎÂÌËflÏË ÓÌÓ ‡ÍÚË‚ÌÓ ‚˚·Ë‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÂÍÓÚÓ˚Â, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ‰Îfl ‰‡ÌÌÓÈ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë. è‡‚ÓÔÓÎÛ¯‡ÌÓÂ ÊÂ
Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÏÌÓ„ÓÁÌ‡˜Ì˚È ÍÓÌÚÂÍÒÚ ·Î‡„Ó‰‡fl Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌ-
ÌÓÏÛ Òı‚‡Ú˚‚‡ÌË˛ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ‚ÒÂı ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ Ë Ò‚flÁÂÈ Ó‰ÌÓ„Ó ËÎË
ÏÌÓ„Ëı fl‚ÎÂÌËÈ. àÌ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ÎÓ„ËÍÓ-ÁÌ‡ÍÓ‚ÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ‚ÌÓÒËÚ
‚ Í‡ÚËÌÛ ÏË‡ ÌÂÍÓÚÓÛ˛ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, ÚÓ„‰‡ Í‡Í Ó·‡ÁÌÓÂ
Ï˚¯ÎÂÌËÂ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËfl-
ÚËfl ÏË‡ Ú‡ÍËÏ, Í‡ÍÓ‚ ÓÌ ÂÒÚ¸.
éÔËÒ‡ÌÌ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ‡ÁÎË˜ËÈ ÏÂÊ‰Û ÎÂ‚Ó-
Ë Ô‡‚ÓÔÓÎÛ¯‡ÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ ÔÂÂ‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË ËÏÂÂÚ
ÔflÏÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
í‡Í, ‰Îfl Ì‡Û˜ÌÓ„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡, ÚÓ ÂÒÚ¸ ‰Îfl ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl Ú‡‰ËˆËÓÌ-
Ì˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÏË‡ ‚Ó ‚ÒÂÈ Â„Ó ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‡Á‚ËÚËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÏÌÓ„ÓÁÌ‡˜ÌÓ„Ó ÍÓÌÚÂÍÒÚ‡ (Ó·‡ÁÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl). à ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ,
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl, ˜ÚÓ ‰Îfl Î˛‰ÂÈ, ÒÓı‡Ìfl˛-
˘Ëı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í Ó·‡ÁÌÓÏÛ Ï˚¯ÎÂÌË˛, Ú‚Ó˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÏÂÌÂÂ ÛÚÓÏËÚÂÎ¸Ì‡, ˜ÂÏ ÛÚËÌÌ‡fl, ÏÓÌÓÚÓÌÌ‡fl ‡·ÓÚ‡. ã˛‰Ë ÊÂ, ÌÂ
‚˚‡·ÓÚ‡‚¯ËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í Ó·‡ÁÌÓÏÛ Ï˚¯ÎÂÌË˛, ÌÂÂ‰ÍÓ ÔÂ‰ÔÓ-
˜ËÚ‡˛Ú ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍÛ˛ ‡·ÓÚÛ.
éÚÒ˛‰‡ flÒÌÓ, Í‡Í ‚‡ÊÌÓ Ò ‡ÌÌËı ÎÂÚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸ Ó·‡
ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ÏÓÁ„‡.
ëÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÏÓÁ„Ó‚˚ı ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Â˘Â
Ë Ú‡Í:
282
ãÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ è‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ

(·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ) („ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍËÈ Ú‡ÌÒ)
ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
‚Â·‡Î¸ÌÓÂ ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓÂ
ÎÓ„ËÍÓ-„‡ÏÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓ-ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓÂ
‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓÂ
ÍÓÌÍÂÚÌÓÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ
‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒËÌÚÂÚË˜ÂÒÍÓÂ
ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÂ ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÂ
ÍÓÌˆÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÂ ‰ËÙÙÛÁÌÓÂ
Ì‡ÔflÊÂÌËÂ ÍÓÏÙÓÚ
ÑÓ ÌÂ‰‡‚ÌËı ÔÓ Ò˜ËÚ‡ÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ‚ÒÂ ÔÓËÒıÓ‰fl˘ÂÂ ‚ ÔÒËıË˜ÂÒ-

ÍÓÈ Ë Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl
ËÏ. íÂÔÂ¸ Ó·˘ÂÔËÁÌ‡ÌÌÓ, ˜ÚÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ÔÒËıË-
˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË¯¸ ÌÂÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ
˜‡ÒÚ¸˛. äÓÏÂ ÓÚÍ˚ÚÓ ÔËÁÌ‡‚‡ÂÏ˚ı Ì‡ÏË ÔË˜ËÌ, ÒÚÓfl˘Ëı Á‡
Ì‡¯ËÏË ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Â˘Â Ú‡ÈÌ˚Â ÔË˜ËÌ˚, ‚ ÍÓÚÓ˚ı
Ï˚ ÌÂ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÔËÁÌ‡Ú¸Òfl ‰‡ÊÂ Ò‡ÏËÏ ÒÂ·Â. ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Ì‡¯Ëı
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ÒÍ˚Ú˚ÏË ‰‚Ë„‡ÚÂÎflÏË, ÛÒÍÓÎ¸Á‡˛˘ËÏË ÓÚ
Ì‡¯Â„Ó Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl, Ë ‰‡ÊÂ Ò‡Ï˚È ÚÓÌÍËÈ ‡Ì‡ÎËÚËÍ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË
ÔÓ‰ÏÂÚËÚ¸ ÎË¯¸ ÌÂ·ÓÎ¸¯ÓÂ ˜ËÒÎÓ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ‰‚Ë„‡ÚÂÎÂÈ,
ÍÓÚÓ˚Ï ÓÌ ÔÓ‚ËÌÛÂÚÒfl.
Ö‰‚‡ ÎË¯¸ ‰ÂÒflÚ‡fl ˜‡ÒÚ¸ ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÓÒÚ‡Î¸Ì‡fl ÊÂ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ì‡ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. í‡Í Ì‡Á˚-
‚‡ÂÏÓÂ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË¯¸ ‚Â¯ËÌÓÈ ‡ÈÒ·Â„‡,
ÔÓ‰ÌËÏ‡˛˘Â„ÓÒfl ËÁ „ÎÛ·ËÌ ÓÍÂ‡Ì‡. å˚ Ì‡ıÓ‰ËÏÒfl Í‡Í ·˚ ‚ ÚÂÏÌÓÏ
ÎÂÒÛ ‚ ·ÂÒÔÓÒ‚ÂÚÌÛ˛ ÌÓ˜¸, Ì‡¯Ë Ù‡ÍÂÎ˚ ·ÓÒ‡˛Ú ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÂÁÌ‡˜Ë-
ÚÂÎ¸Ì˚È ÍÛ„ ÎÛ˜ÂÈ, ‚ÌÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ·ÓÎÂÂ ¯ËÓÍÓÂ ÍÓÎ¸ˆÓ ÔÓÎÛÚÂÌÂÈ,
‡ ‰‡ÎÂÂ Ë‰ÂÚ ÛÊÂ ÌÂÔÓ„Îfl‰Ì‡fl Ú¸Ï‡. åÂÊ‰Û ÚÂÏ ‚ ˝ÚÓÈ-ÚÓ Ú¸ÏÂ Ë ÔÓ-
ÎÛÚÂÌflı ÒÓ‚Â¯‡ÂÚÒfl „ÓÏ‡‰Ì‡fl ‡·ÓÚ‡, Ë ÂÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚, ÍÓ„‰‡ ˝ÚÓ
ÌÛÊÌÓ, ‚˚‚‡˛ÚÒfl ‚ Ò‚ÂÚÓ‚ÓÈ ÍÛ„, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚È ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ.
é ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÒÙÂ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ‰‡‚ÌÓ, Á‡‰ÓÎ„Ó ‰Ó ÓÚÍ˚ÚËfl 3. îÂÈ‰‡, ‰Ó„‡‰˚‚‡ÎËÒ¸ Ë ‚‡˜Ë,
Ë ÔËÒ‡ÚÂÎË, Ë ÙËÎÓÒÓÙ˚. çÓ ˝ÚÓ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ·˚ÎÓ Ú‡ÈÌÓÈ Á‡
ÒÂÏ¸˛ ÔÂ˜‡ÚflÏË, ÓÌÓ ·˚ÎÓ ÓÍÛÊÂÌÓ ÏËÙ‡ÏË Ë ÂÎË„ËÓÁÌ˚ÏË ÔÂ‰-
‡ÒÒÛ‰Í‡ÏË, ÓÚ‰‡‚‡ÎÓÒ¸ ‚ ÔÓÎÌÓÂ ‚Î‡‰ÂÌËÂ ÚÓ ÎË ÅÓ„Û, ÚÓ ÎË ‰¸fl‚ÓÎÛ.
283
é˜Â‚Ë‰ÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍË ÌÂÓÔÓÁÌ‡ÌÌ˚ı fl‚-

ÎÂÌËÈ ‰‡‚‡ÎÓ ÔË˘Û ‰Îfl ‡ÁÌ˚ı ÏËÒÚË˜ÂÒÍËı Û˜ÂÌËÈ.
Ç ÊË‚ÓÚÌÓÏ ÏËÂ ‚ÒflÍÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÏÓÊÌÓ ÓÔËÒ‡Ú¸ ËÌÒÚËÌÍ-
Ú‡ÏË, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚ÏË ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÔÓÚÂ·ÌÓÒ-
ÚflÏË. èÓ ÒÛÚË ‰ÂÎ‡ — ˝ÚÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÏ˚Â
ÌÂÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚ÏË ÏÓÚË‚‡ÏË.
ëÓ‚ÒÂÏ ËÌ‡˜Â Ó·ÒÚÓËÚ ‰ÂÎÓ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ì ÌÂ„Ó ÂÒÚ¸ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡-
ÌËÂ, ÌÂÍÓÂ «ü», ˆÂÌÚ Â„Ó ÎË˜ÌÓÒÚË. çÂÓÚ˙ÂÏÎÂÏ‡fl ˜‡ÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ÒÚÂÂÓÚËÔ˚ Ë ÏÓ‡Î¸Ì˚Â ÌÓÏ˚ ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ ÒÂ‰˚,
ÛÒ‚ÓÂÌÌ˚Â ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË. ùÚË ÒÚÛÍÚÛ˚ ÔÓ‰‡‚Îfl˛Ú Ó‰ÌË
ÏÓÚË‚˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸Òfl ‰Û„ËÏ. í‡Í, ÔÛÚÂÏ
ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÏÓÚË‚Ó‚, ÙÓÏËÛÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍ‡fl ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. ëÓÁÌ‡ÌËÂ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ ‚Ò‡‰ÌËÍÓÏ, ÍÓÚÓ˚È
ÓÒÂ‰Î‡Î ÌÓÓ‚ËÒÚÓÂ ÊË‚ÓÚÌÓÂ, ÛÍÓÚËÎ Â„Ó, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, Ë
ÌÂ ‰‡ÂÚ ÂÏÛ ·ÂÊ‡Ú¸ ÚÛ‰‡, ÍÛ‰‡ ıÓ˜ÂÚÒfl, — ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ Í ˆÂÎË. èÓ ˝ÚÓÈ
ÔË˜ËÌÂ ˜‡ÒÚÓ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂ Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
Ì˚ÏË ÔÎ‡Ì‡ÏË, ‡ ·Ó¸·ÓÈ Â„Ó «ü» Ò ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÛÒÚÂÏÎÂ-
ÌËflÏË Ó„‡ÌËÁÏ‡.
åÂı‡ÌËÁÏ ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËfl ˜ÛÊ‰˚ı «ü» ÒÚÂÏÎÂÌËË á. îÂÈ‰ Ì‡Á-
‚‡Î ˆÂÌÁÛÓÈ. ñÂÌÁÛ‡ — „Î‡‚ÌÓÂ ÓÛÊËÂ «ü» ‚ Â„Ó ·Ó¸·Â Ò ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸Ì˚Ï, ÌÓ ÓÛÊËÂ Ó·Ó˛‰ÓÓÒÚÓÂ. ÇÒÂ, ˜ÚÓ ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÏÓ‡ÎË
Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÌÂ ‰ÓÔÛÒÍ‡ÂÚÒfl ‰Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ñÂÌÁÛ‡ ‚˚ÚÂÒÌflÂÚ ‚ ÔÓ‰ÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂ ‚ÒÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÊË‚ÓÚÌ˚Â ÏÓÚË‚˚, ÍÓÚÓ˚Â Á‡ÔÂ˘ÂÌ˚ Ó·-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÏÓ‡Î¸˛ Ë ÔËıÓ‰flÚ ‚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ Ò ÛÒ‚ÓÂÌÌ˚ÏË
Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÒÚÂÂÓÚËÔ‡ÏË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË
˝ÚËı ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ. éÌ ‰ÛÏ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ ÌÂÏ ÂÒÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, ˜ÚÓ ‰ÓÒÚÛÔÌÓ
Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌË˛.
çÓ ÔÓ‰‡‚ÎÂÌÌ˚Â ÒÚÂÏÎÂÌËfl ÌËÍÛ‰‡ ÌÂ ËÒ˜ÂÁ‡˛Ú. éÌË ÊË‚ÛÚ
Ò‚ÓÂÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌ¸˛, Ô˚Ú‡˛ÚÒfl Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸Òfl, ‚˚‚‡Ú¸Òfl Ì‡-
ÛÊÛ, ÔÓ·Ë‚ ÒÚÂÌÛ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ — ˆÂÌÁÛÛ. à ÔÓ·Ë-
‚‡˛ÚÒfl ‚ ‚Ë‰Â Ó„Ó‚ÓÓÍ ‚ Â˜Ë, ÓÔËÒÓÍ ‚ ÔËÒ¸ÏÂ, ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚,
ÌÂ‚ÓÚË˜ÂÒÍËı ÒËÏÔÚÓÏÓ‚.
éÔËÒ‡ÌÌ˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÚËÍÂ Ì‡Á˚‚‡˛Ú
ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌÓ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡-
ÚÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË Í‡Ê‰Ó„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰‡. ãË˜ÌÓÒÚÌÓÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÂ, ıÓÚfl Ë ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ·ÓÎ¸¯Â ÔÓ Ó·˙ÂÏÛ, ˜ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ, ÌÓ
ÚÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ Ë ÓÌÓ ÒËÎ¸ÌÓ ÛÒÚÛÔ‡ÂÚ Â˘Â Ó‰ÌÓÈ ÙÓÏÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
ÌÓ„Ó, ÍÓÚÓÛ˛ Ì‡Á˚‚‡˛Ú ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚Ï ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï. èÓÒÎÂ‰ÌÂÂ
‚ÏÂ˘‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÊËÁÌË ‚ÒÂÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÓÔÛÎflˆËË, ÓÚ ÏÓ-
ÏÂÌÚ‡ ÂÂ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ‚ „ÎÛ·ËÌ‡ı ‰Ó˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÔÂ‰ÍÓ‚.
284
åÂı‡ÌËÁÏ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÖÒÎË Ò ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl Ì‡¯Â ÚÂÎÓ fl‚ÎflÂÚÒfl

ËÚÓ„ÓÏ ‚ÒÂÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË, ÚÓ ÊÂ Ò‡ÏÓÂ ÏÓÊÌÓ ÒÍ‡Á‡Ú¸ Ë
Ó Ì‡¯ÂÈ ÔÒËıËÍÂ, ÍÓÚÓ‡fl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÏÂÂ ÔËÒÛ˘‡ ‚ÒÂÏ Î˛-
‰flÏ, ÓÔÓÒÂ‰Ûfl Ëı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÒÓ ÒÂ‰ÓÈ Ó·ËÚ‡ÌËfl. í‡Í Í‡Í ËÏÂ-
ÎËÒ¸ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ËÂÒfl ÛÒÎÓ‚Ëfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÔÓÍÓÎÂÌËÈ,
ÚÓ ‚ÓÁÌËÍÎË Ë ÚËÔË˜Ì˚Â ‰Îfl ‚ÒÂı ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‚Ë‰Ó‚ (‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ
Ë ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) Â‡ÍˆËË, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË Ë Ì‡Á˚‚‡Â-
Ï˚Â ËÌÒÚËÌÍÚ‡ÏË. ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ ËÏÂ˛ÚÒfl Ë Ó·˘ËÂ ‚ÒÂÏÛ
ÊË‚ÓÏÛ ËÌÒÚËÌÍÚ˚, Ë ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â
Â‡ÍˆËË Ì‡ ÒÂ‰Û Ó·ËÚ‡ÌËfl, ·Û‰¸ ÚÓ ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ fl‚ÎÂÌËfl, ‰Û„ËÂ
Î˛‰Ë ËÎË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl. ìÌË‚Â-
Ò‡Î¸Ì˚Â ÔÓÓ·‡Á˚, ÔÓÙÓÏ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú
ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ, Í‡Í ÒËÒÚÂÏÛ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ë Â‡ÍˆËÈ,
ÍÓÚÓ‡fl ÌÂÁËÏÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Ç Ò‡‚ÌÂÌËË Ò ÊË‚ÓÚÌ˚ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡‰ÂÎÂÌ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ·Î‡„Ó-
‰‡fl ˜ÂÏÛ ÓÌ Ò‚Ó·Ó‰ÂÌ ÓÚ ˜ËÒÚÓ ËÌÒÚËÌÍÚË‚Ì˚ı Â‡ÍˆËÈ Ì‡ ÏË.
ëÓÁÌ‡ÌËÂ ÓÔÓÒÂ‰ÛÂÚ Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ, ˜ÚÓ
ÓÚÍ˚‚‡ÂÚ Ó„ÓÏÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ÌÓ ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ ‚Â‰ÂÚ Ë Í ÓÔ‡Ò-
ÌÓÒÚË ÓÚ˚‚‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÓÚ «ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÍÓÌÂÈ».
ÜË‚ÓÚÌ˚Â ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ„ÛÊÂÌ˚ ‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÊËÁÌ¸,
ËÏ ÌÂÚ ÌÛÊ‰˚ ÔË·Â„‡Ú¸ Í ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Â„ÛÎflˆËË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, Ë ÓÌË
ÌÂ ÏÓ„ÛÚ «ÒÓÈÚË Ò ÛÏ‡», ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Û ÌËı Â„Ó ÔÓÒÚÓ ÌÂÚ. óÂÎÓ‚ÂÍ
ÔÂ‚Ó·˚ÚÌÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÎË¯¸ ‚ ÌÂÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ ÓÚ˚‚‡ÎÒfl ÓÚ
«Ï‡ÚÂË-ÔËÓ‰˚». ë ‡Á‚ËÚËÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˝Ú‡ ÔÓÔ‡ÒÚ¸ ‚ÒÂ ·ÓÎÂÂ
Û„ÎÛ·ÎflÎ‡Ò¸, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ·˚Î ÔËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡Ú¸Òfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Í ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ, ÌÓ Ë Í ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏÛ ÏËÛ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÂÏÛ
ÌÛÊÌÓ ·˚ÎÓ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ, „‡ÏÓÌË˜ÂÒÍÓÂ
ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Ò ÛÌ‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌÌ˚ÏË ËÏ ËÁ ÔÓ¯ÎÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË
‰ÂÚÂÏËÌ‡ÌÚ‡ÏË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ÑËÍ‡¸ ÒÓı‡ÌflÎ „‡ÏÓÌË˛ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÏËÙÓÎÓ„ËË, Ï‡„ËË, Ë-
ÚÛ‡ÎÓ‚, ÔË˜ÂÏ ÏËÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ Â˘Â ÌÂ ÁÌ‡ÎÓ ‰ËÙÙÂÂÌ-
ˆË‡ˆËË Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ë Ó·˙ÂÍÚ‡, ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó, ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó
Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó. ëÓ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÊÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Ó, ÓÚÍ‡Á‡‚¯ÂÂÒfl ÓÚ ÏË-
ÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ, Ì‡Ò˜ËÚ˚‚‡ÂÚ ÎË¯¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÒÚÓÎÂÚËÈ.
éËÂÌÚ‡ˆËfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ Ì‡ ÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÔÓÓ‰ËÎ‡ Ë ÌÓ‚˚È ÚËÔ Ï˚¯ÎÂÌËfl — ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ.
í‡ÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÔÓÚÂÍ‡ÂÚ ‚ ÒÛÊ‰ÂÌËflı, ÓÌÓ ÒÎÓ‚ÂÒÌÓ, ÚÂ·ÛÂÚ
ÛÒËÎËfl ‚ÓÎË. éÌÓ ÛÚÓÏÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ãÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÂÒÚ¸
285
ËÌÒÚÛÏÂÌÚ Ë ÔÓÓÊ‰ÂÌËÂ ÍÛÎ¸ÚÛ˚. ë ÌËÏ ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ Ò‚flÁ‡-

Ì˚ Ì‡ÛÍ‡, ÚÂıÌËÍ‡, ÔÓÏ˚¯ÎÂÌÌÓÒÚ¸ — ÓÛ‰Ëfl ÍÓÌÚÓÎfl Ì‡‰ Â‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸˛. Ç Ï‡ÎÓ‡Á‚ËÚ˚ı Ó·˘ÂÒÚ‚‡ı Ë ÔÓÌ˚ÌÂ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ
ÒÎ‡·Ó Á‡ÏÂÚÌÓ.
çÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ, ËÌÚÛËÚË‚ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ
ÔÓÚÓÍ Ó·‡ÁÓ‚, ‡ ÌÂ ÔÓÌflÚËÈ. éÌÓ ÌÂ ÛÚÓÏÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÚÓËÚ ÎË¯¸
‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸Òfl, Ë Ï˚ ÚÂflÂÏ ÌËÚ¸ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl, ÔÂÂıÓ‰fl
Í ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë„Â ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl. í‡ÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÌÂ-
ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓ ‰Îfl ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËfl Í ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ ÏËÛ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÛıÓ-
‰ËÚ ÓÚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË Í Ù‡ÌÚ‡ÁËflÏ. éÌÓ ÒÓ‰ÌË ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËflÏ. á‡ÚÓ ÓÌÓ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡, ÏËÙÓÎÓ„ËË, ÂÎË„ËË.
ÇÒÂ ÚÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÂ ÒËÎ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÍÎ‡-
‰˚‚‡ÂÚ ‚ Ì‡ÛÍÛ Ë ÚÂıÌËÍÛ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰Â‚ÌÓÒÚË ÔÓÒ‚fl˘‡Î ÏËÙ‡Ï Ë
ÂÎË„ËË. ÅÎ‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ Ï˚ ÒÚ‡ÎË ·Ó„‡Ú˚ÏË ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËflı, ÌÓ ·Â‰-
Ì˚ÏË ‚ ÏÛ‰ÓÒÚË. èÓ‰ÎËÌÌ˚ÏË ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ÏË ÏÛ‰ÓÒÚË ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛Ú
ÓÒÚ‡‚‡Ú¸Òfl ‰Îfl Ì‡Ò ÎË¯¸ ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËfl, ÍÓ„‰‡ ÍÓÌÚÓÎ¸ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
Ï˚¯ÎÂÌËfl ÓÒÎ‡·Â‚‡ÂÚ Ë Ï˚ ÒÌÓ‚‡ ËÏÂÂÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚ÓÈÚË ‚ ÛÚ‡-
˜ÂÌÌ˚È ‰Îfl Ì‡¯Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ù‡ÌÚ‡ÒÚË˜ÂÒÍËÈ ÏË.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÔÒËıËÍË
èÒËıËÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸, Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı Ë

·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. éÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛˘ÂÈÒfl
ÒËÒÚÂÏÓÈ, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓÒÚÓflÌÌ˚È Ó·ÏÂÌ ˝ÌÂ„ËÂÈ ÏÂÊ‰Û
ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë Â„Ó ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚Ï ÔÓÎ˛ÒÓÏ — ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚Ï ·ÂÒ-
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï. ùÌÂ„Ëfl ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ËÁ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ, ËÁ ·Ó¸·˚ ‰‚Ûı
ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚÂÈ, Í‡Í àÌ¸ ËÁ üÌ¸ Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ. é·ÓÒÓ·ÎÂÌËÂ Í‡ÍÓÈ-
ÎË·Ó ËÁ ˝ÚËı ‰‚Ûı ˜‡ÒÚÂÈ ÔÒËıËÍË ‚Â‰ÂÚ Í ÛÚ‡ÚÂ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl. äÓ„‰‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÚÂÏËÚÒfl Ó·ÓÒÓ·ËÚ¸Òfl ÓÚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
ÌÓ„Ó (˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ, Ì‡ÔËÏÂ, Û Â‚ÓÔÂÈÒÍËı Ì‡Ó‰Ó‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı
ÒÚÓÎÂÚËÈ), ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÚÂÏËÚÒfl Í «ÍÓÏÔÂÌÒ‡ˆËË» ÒÂ·fl. ÇÚÓÊÂ-
ÌËfl ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÔË‚Ó‰ËÚ¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Í ÔÒËıÓÁ‡Ï, ÌÓ Ë Í ‚ÒÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÎÊÂÔÓÓ˜ÂÒÚ‚‡Ï, Í «ËÌÙÎflˆËË»
ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ÒflÍÓ„Ó Ó‰‡ «‚ÓÊ‰ÂÈ», ÒÚ‡ÌÓ‚fl˘ËıÒfl «ÌÓÒËÚÂÎflÏË» Ò‚Âı-
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÒËÎ.
ã˛·‡fl ÂÎË„Ëfl ÒÓ‰ÌË ÏËÙÓÎÓ„ËË, ‡ ÔÓÚÓÏÛ ÓÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ‡Á-
ÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚ¸˛ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. àÁ ˝ÚÓ„Ó ÔÓÌflÚÌÓ, ˜ÚÓ
ÂÎË„Ëfl ‚Â˜Ì‡, ÓÌ‡ ÔÓÒÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ‚ÒÂÏÛ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÚ‚Û Í‡Í ÏÓÒÚËÍ, ÒÔÓÒÓ·Ì˚È ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡Ú¸ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚È ˝ÌÂ„ÂÚË-
286
˜ÂÒÍËÈ ·‡Î‡ÌÒ ÏÂÊ‰Û ‚ÒÂ ‚ÓÁ‡ÒÚ‡˛˘ËÏ ÛÓ‚ÌÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ò‰‡˛-

˘ËÏ Ò‚ÓË ÔÓÁËˆËË ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚Ï ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï. êÂÎË„Ëfl ÌÂÒÂÚ
‚ ÒÂ·Â ‰‚Â ÙÛÌÍˆËË — ÒÔ‡ÒËÚÂÎfl ‰Û¯Ë Ë Â„ÛÎflÚÓ‡ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó
Á‰ÓÓ‚¸fl. é·˘ÂÒÚ‚Û, ÎË¯ÂÌÌÓÏÛ «Á‡˘ËÚÌ˚ı ÒÚÂÌ» ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı
ÒËÏ‚ÓÎÓ‚, ‚ÔÓÎÌÂ Â‡Î¸ÌÓ ÏÓÊÂÚ Û„ÓÊ‡Ú¸ ·ÂÁÛÏËÂ.
Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ‚‡ÊÌ‡ ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÚÂÓËË Í‡Ú‡ÒËÒ‡ (ÔÓ ‰Â‚ÌÂ-
„Â˜ÂÒÍË «Ó˜Ë˘ÂÌËÂ»), ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÚÓÓÈ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÂ ‚ Ô‡ÏflÚË
Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂÂ («ÓÚÂ‡„ËÓ‚‡ÌËÂ») Á‡·˚ÚÓÈ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ
Ú‡‚Ï˚ ÏÓÊÂÚ ËÁ·‡‚ËÚ¸ ·ÓÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ÌÂ‚ÓÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒËÌ‰-
ÓÏ‡, ‚˚Á‚‡ÌÌÓ„Ó ˝ÚÓÈ Ú‡‚ÏÓÈ.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÎËflÌËfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ëÓ„Î‡ÒÌÓ Û˜ÂÌË˛ Ñ. ç. ìÁÌ‡‰ÁÂ (1886—1950), ÒÙÂ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl

·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó Ì‡ÒÚÓÎ¸ÍÓ ¯ËÓÍ‡, ˜ÚÓ ÓÌ‡ ÎÂÊËÚ
‚ ÓÒÌÓ‚Â ‚ÒÂÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË, Í‡Í ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ, Ú‡Í Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ.
Ç ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ìÁÌ‡‰ÁÂ, ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÒË-
ıË˜ÂÒÍÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ.
èÂ‰Î‡„‡˛ ‚‡Ï, Û‚‡Ê‡ÂÏ˚È ˜ËÚ‡ÚÂÎ¸, ÔÓ‚ÂÒÚË Ó‰ËÌ ËÁ ÍÎ‡Ò-
ÒË˜ÂÒÍËı ÓÔ˚ÚÓ‚ ÔÓ ‚˚‡·ÓÚÍÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ÖÒÎË ‚˚ ‚ÓÁ¸ÏÂÚÂ ÚË
¯‡‡ ËÎË Ïfl˜‡: ‰‚‡, Ì‡ÔËÏÂ, ‰Ë‡ÏÂÚÓÏ 6 ÒÏ, ‡ Ó‰ËÌ — 12 ÒÏ.
ê‡ÁÏÂ˚ ‰‡Ì˚ ÔËÏÂÌ˚Â. á‡ÚÂÏ ÔÂ‰ÎÓÊËÚÂ ÁÌ‡ÍÓÏÓÏÛ ÓˆÂÌËÚ¸
‡‚ÂÌÒÚ‚Ó ˝ÚËı Ïfl˜ÂÈ. éÌ ÒÍ‡ÊÂÚ, ˜ÚÓ ‰‚‡ Ïfl˜‡ ‡‚Ì˚Â ÔÓ ‡ÁÏÂÛ,
‡ Ó‰ËÌ ·ÓÎ¸¯ÓÈ. èÓÔÓÒËÚÂ ËÒÔ˚ÚÛÂÏÓ„Ó ÒÂÒÚ¸, Á‡Í˚Ú¸ „Î‡Á‡, ÔÓÎÓ-
ÊËÚ¸ ÛÍË Ì‡ ÍÓÎÂÌË Î‡‰ÓÌflÏË ‚‚Âı, Ë ÒÍ‡ÊËÚÂ ÂÏÛ ËÌÒÚÛÍˆË˛
ÚËÔ‡: «ë‡‚ÌËÚÂ ˝ÚË ‰‚‡ Ïfl˜‡ ÔÓ ‚ÂÎË˜ËÌÂ Ì‡ Ó˘ÛÔ¸». ÖÒÎË ‚˚
ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚÂ, ˜ÚÓ ·ÓÎ¸¯ËÈ ÔÓ Ó·˙ÂÏÛ Ïfl˜ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ Ô‡‚ÓÈ ËÎË
ÎÂ‚ÓÈ ÛÍÂ, ÚÓ ÒÍ‡ÊËÚÂ: «‚ Ô‡‚ÓÈ» ËÎË «‚ ÎÂ‚ÓÈ», «„Î‡Á‡ ÌÂ ÓÚÍ˚-
‚‡Ú¸». á‡ÚÂÏ ‚˚ ‰‡ÂÚÂ ‚ ÎÂ‚Û˛ ÛÍÛ Ïfl˜ ·ÓÎ¸¯ËÈ, ‡ ‚ Ô‡‚Û˛ —
ÏÂÌ¸¯ËÈ. äÓ„‰‡ ËÒÔ˚ÚÛÂÏ˚È ÓÔÂ‰ÂÎËÚ, ‚ Í‡ÍÓÈ ÛÍÂ ·ÓÎ¸¯ÓÈ Ïfl˜,
‚˚ ÒÌËÏ‡ÂÚÂ Ëı Ë ˜ÂÂÁ ÚË ÒÂÍÛÌ‰˚ ‰‡ÂÚÂ Ïfl˜Ë ÓÔflÚ¸ — ·ÓÎ¸¯ËÈ
Ïfl˜ ‚ ÎÂ‚Û˛ ÛÍÛ, ‡ ÏÂÌ¸¯ËÈ — ‚ Ô‡‚Û˛. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ÔÂ‰˙fl‚-
ÎflÂÚÂ Ïfl˜Ë 5-10 ‡Á. ç‡ 10-È ‡Á ‚˚ ÔÓ‰‡ÂÚÂ ‚ ÛÍË ‰‚‡ Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚ı
ÔÓ ‡ÁÏÂÛ Ïfl˜‡. é‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Â Ïfl˜Ë ‚˚ ÔÂ‰˙fl‚ÎflÂÚÂ 5 ‡Á, Ë ‚‡¯
ËÒÔ˚ÚÛÂÏ˚È, Ó˘ÛÔ˚‚‡fl Ëı, Ò Á‡Í˚Ú˚ÏË „Î‡Á‡ÏË ·Û‰ÂÚ „Ó‚ÓËÚ¸,
˜ÚÓ ÓÌ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ ‚ Ô‡‚ÓÈ ÛÍÂ Ïfl˜, ·ÓÎ¸¯ËÈ ÔÓ Ó·˙ÂÏÛ, ‡ ‚ ÎÂ‚ÓÈ
ÏÂÌ¸¯ËÈ. ÖÒÎË ËÒÔ˚ÚÛÂÏ˚È ÓÚÍÓÂÚ „Î‡Á‡, ÚÓ Û·Â‰ËÚÒfl, ˜ÚÓ Ïfl˜Ë
Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Â ÔÓ ‡ÁÏÂÛ, ÌÓ, Á‡Í˚‚ „Î‡Á‡, ÓÔflÚ¸ ·Û‰ÂÚ ‚ Ô‡‚ÓÈ ÛÍÂ
˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ¯‡, ·ÓÎ¸¯ËÈ ÔÓ ‡ÁÏÂÛ.
287
ùÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÍÓÌÚ‡ÒÚÌÓÈ ËÎÎ˛ÁËÂÈ. Ñ. ç. ìÁÌ‡‰ÁÂ

˝ÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎËÎ Í‡Í „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ÔË‚˚˜ÌÓÏÛ ÒÔÓÒÓ·Û Â‡-
„ËÓ‚‡ÌËfl, ÚÓ ÂÒÚ¸ Í‡Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡. ìÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÏÓÊÌÓ ‚˚Á˚‚‡Ú¸ ‚ ‡Á-
ÎË˜Ì˚ı Ó„‡Ì‡ı ˜Û‚ÒÚ‚, ËÎË, Í‡Í „Ó‚ÓflÚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë, ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
·˚‚‡˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ: ‡Û‰Ë‡Î¸Ì˚Â (‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÏ˚Â Ì‡
ÒÎÛı, Á‚ÛÍ), Ú‡ÍÚËÎ¸Ì˚Â (ÓÒflÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â), ‚ËÁÛ‡Î¸Ì˚Â (ÁËÚÂÎ¸Ì˚Â) Ë
ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÂ (‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚Â).
ìÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ËÏÂ˛Ú ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË:
1. ÇÓÁ·Û‰ËÏÓÒÚ¸ ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. íÓ ÂÒÚ¸, ÒÍÓÎ¸ÍÓ
ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜Ì˚ı ÔÂ‰˙fl‚ÎÂÌËÈ (ÌÂ‡‚Ì˚Â Ïfl˜Ë) ÚÂ·ÛÂÚÒfl ËÒ-
Ô˚ÚÛÂÏÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚ ‚ÓÁÌËÍÎ‡ ËÎÎ˛ÁËfl? çÂÍÓÚÓ˚Ï Î˛‰flÏ Ë
5 ÔÂ‰˙fl‚ÎÂÌËÈ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ, ‰Û„ËÏ Ë 20 Ï‡ÎÓ.
2. èÓ˜ÌÓÒÚ¸ ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ëÍÓÎ¸ÍÓ ‡Á ÔË ÔÂ‰˙-
fl‚ÎÂÌËË ‡‚Ì˚ı Ïfl˜ÂÈ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÍÓÌÚ‡ÒÚÌ‡fl ËÎÎ˛ÁËfl?
Ç Í‡ÍÓÏ ÔÓ Ò˜ÂÚÛ ÔÂ‰˙fl‚ÎÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÒÚflıÌÛÚ¸
Ò ÒÂ·fl ËÎÎ˛ÁÓÌÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÌÂ‡‚ÂÌÒÚ‚‡? é‰ÌÓÏÛ ‰ÓÒÚ‡-
ÚÓ˜ÌÓ 5 ÔÂ‰˙fl‚ÎÂÌËÈ, ‡ ‰Û„ÓÏÛ — 20. àÎÎ˛ÁËfl ÏÓÊÂÚ
«ÔÂÂÒÍ‡ÍË‚‡Ú¸» ÚÓ ÒÎÂ‚‡, ÚÓ ÒÔ‡‚‡, Ó‰ËÌ ËÁ ‡‚Ì˚ı Ïfl˜ÂÈ
Í‡ÊÂÚÒfl «·ÓÎ¸¯Â». ùÚÓ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ ÔÎ‡ÒÚË˜ÌÓÒÚË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË.
3. Ç‡Ë‡·ÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ÖÒÚ¸ Î˛‰Ë, Û ÍÓÚÓ˚ı Ó‰ËÌ Ë
ÚÓÚ ÊÂ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ ‚ ‡ÁÌ˚Â ‰ÌË ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚ÓÂ ÍÓ-
ÎË˜ÂÒÚ‚Ó ËÎÎ˛ÁËÈ. çÓ, ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ÂÒÚ¸ Î˛‰Ë, Û ÍÓÚÓ˚ı
ÔÓ˜ÌÓÒÚ¸ ËÎÎ˛ÁËÈ ÒÂ„Ó‰Ìfl Ó‰Ì‡, ‡ Á‡‚Ú‡ ‰Û„‡fl. é ÌËı
„Ó‚ÓflÚ: ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ‚‡Ë‡·ÂÎ¸Ì‡.
éÚ ı‡‡ÍÚÂ‡ ‡·ÓÚ˚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Á‡‚ËÒËÚ Ë ı‡‡ÍÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ç‡ÔËÏÂ, ÂÒÎË ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ «‚ÓÁ·Û‰ËÏ‡» (ÎÂ„ÍÓÂ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ËÎ-
Î˛ÁËÈ), ÚÓ ˝ÚË Î˛‰Ë ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ‚ÒÔ˚Î¸˜Ë‚˚Â, ˝ÍÒÔ‡ÌÒË‚Ì˚Â.
ì ÍÓ„Ó ÌËÁÍ‡fl ‚ÓÁ·Û‰ËÏÓÒÚ¸, ÚÂ ËÌÂÚÌ˚, Ô‡ÒÒË‚Ì˚. ÖÒÎË ÛÒ-
Ú‡ÌÓ‚Í‡ «‰ËÌ‡ÏË˜Ì‡» (ËÎÎ˛ÁËË ÌÂ Á‡ÒÚÂ‚‡˛Ú, ‰ÓÎ„Ó ÌÂ Á‡‰ÂÊË-
‚‡˛ÚÒfl), ÁÌ‡˜ËÚ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÏÂÂÚ ÔËÒÔÓÒÓ·ËÚ¸Òfl Í ÓÍÛÊÂÌË˛,
‚˚ÌÓÒÎË‚ ‚ ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ı.
ÖÒÎË «ÒÚ‡ÚË˜Ì‡» ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ÔÓ˜Ì˚Â ËÎÎ˛ÁËË ‰ÓÎ„Ó ÌÂ ÔÓıÓ-
‰flÚ, ÚÓ„‰‡ Ì‡Ó·ÓÓÚ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂÛÊË‚˜Ë‚, ÎÂ„ÍÓ ÎÓÏ‡ÂÚÒfl ‚ ÍÓÌÙÎËÍ-
Ú‡ı. ÖÒÎË ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ «‚‡Ë‡·ÂÎ¸Ì‡», ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎÂÌ Ë
ËÏÔÛÎ¸ÒË‚ÂÌ.
ìÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ Ë ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ÒÂ‰˚.
àÏÂÌÌÓ Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ÙËÍÒËÛ˛ÚÒfl Ì‡¯Ë ÒÚÂÂÓÚËÔ˚ ÊËÁÌË.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ‡ÁÎË˜Ì˚ı ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ,
ÍÓÚÓ˚Â ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú Ì‡¯Â ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ.
288
Ç ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı ìÁÌ‡‰ÁÂ ‚ÒÚÂ˜‡ÂÚÒfl ÓÔËÒ‡ÌËÂ fl‚ÎÂÌËfl, ÒÚÓfl-

˘Â„Ó Á‡ ÔÂ‚Ë˜ÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÓÈ. éÌ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ ËÒÔ˚Ú‡‚¯Â„Ó Ê‡Ê‰Û. «ëÍ‡ÊÂÏ, fl ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÒËÎ¸ÌÛ˛ Ê‡Ê‰Û
Ë ‚ ˝ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË fl ÔÓıÓÊÛ ÏËÏÓ ÏÂÒÚ‡ ÔÓ‰‡ÊË ÔÓıÎ‡‰ËÚÂÎ¸-
Ì˚ı Ì‡ÔËÚÍÓ‚, ÏËÏÓ ÍÓÚÓÓ„Ó, ‚ÔÓ˜ÂÏ, ÏÌÂ ÔËıÓ‰ËÎÓÒ¸ ÔÓıÓ‰ËÚ¸
ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓ ÔÓ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÛ ‡Á. ç‡ ˝ÚÓÚ ‡Á fl ˜Û‚ÒÚ‚Û˛, ˜ÚÓ ‚Ë‰ Ì‡ÔËÚ-
ÍÓ‚ ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÚ, Í‡Í ·˚ ÚflÌÂÚ Í ÒÂ·Â. èÓ‰˜ËÌflflÒ¸ ˝ÚÓÏÛ ‚ÎÂ˜ÂÌË˛,
fl ÓÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛Ò¸ Ë Á‡Í‡Á˚‚‡˛ ÒÂ·Â ‚Ó‰Û, ÍÓÚÓ‡fl Í‡ÊÂÚÒfl ÒÂÈ˜‡Ò
ÏÌÂ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔË‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ. ãË¯¸ ÚÓÎ¸ÍÓ fl Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ófl˛ Ê‡Ê-
‰Û, ‚Ó‰‡ ÒÂÈ˜‡Ò ÊÂ ÚÂflÂÚ ‰Îfl ÏÂÌfl ÔË‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÒËÎÛ, Ë ÂÒÎË
fl ‚ Ú‡ÍÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÔÓıÓÊÛ ÓÍÓÎÓ ÚÓ„Ó ÏÂÒÚ‡, ÓÌÓ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ‚ÌÂ
ÏÓÂ„Ó ËÌÚÂÂÒ‡, ËÎË ÊÂ ·˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ fl Â„Ó ÌÂ Á‡ÏÂ˜‡˛ ‚Ó‚ÒÂ».
ü‚ÎÂÌËÂ «‚ÌÛ¯ÂÌËfl» ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚ Ì‡Ï ‚ÒÂÏ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ.
èÂ‰ÏÂÚ˚ ÔËÚfl„Ë‚‡˛Ú Ì‡Ò Í ÒÂ·Â Ë ÔÓ·ÛÊ‰‡˛Ú Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ
àÌÓ„‰‡ Ë ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸, Ë Ò‡Ï ÂÂ ÔÂ‰ÏÂÚ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡˛ÚÒfl ˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÓÏ, ÌÓ, ÚÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ, ‚Î‡ÒÚÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú Â„Ó ÔÓÒÚÛÔÍË, «ÔËÚfl„Ë-
‚‡˛Ú» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÒÂ·Â. í‡Í, „ÂÓÈ ÓÏ‡Ì‡ «èÂÒÚÛÔÎÂÌËÂ Ë Ì‡Í‡Á‡ÌËÂ»
ê‡ÒÍÓÎ¸ÌËÍÓ‚, Ì‡ÏÂÂ‚‡‚¯ËÈÒfl ÔÓÈÚË ‚ ÔÓÎËˆÂÈÒÍÛ˛ ÍÓÌÚÓÛ, ‚‰Û„
Ì‡ıÓ‰ËÚ ÒÂ·fl Û ÚÓ„Ó ÏÂÒÚ‡, „‰Â ËÏ ·˚ÎÓ ÒÓ‚Â¯ÂÌÓ Û·ËÈÒÚ‚Ó ÒÚ‡ÛıË-
ÓÒÚÓ‚˘Ëˆ˚.
«Ç ÍÓÌÚÓÛ Ì‡‰Ó ·˚ÎÓ Ë‰ÚË ‚ÒÂ ÔflÏÓ Ë ÔË ‚ÚÓÓÏ ÔÓ‚ÓÓÚÂ
‚ÁflÚ¸ ‚ÎÂ‚Ó: ÓÌ‡ ·˚Î‡ ÛÊÂ ‚ ‰‚Ûı ¯‡„‡ı. çÓ, ‰ÓÈ‰fl ‰Ó ÔÂ‚Ó„Ó
ÔÓ‚ÓÓÚ‡, ÓÌ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÎÒfl, ÔÓ‰ÛÏ‡Î, ÔÓ‚ÓÓÚËÎ ‚ ÔÂÂÛÎÓÍ Ë ÔÓ¯ÂÎ
Ó·ıÓ‰ÓÏ ˜ÂÂÁ ‰‚Â ÛÎËˆ˚, — ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸, ·ÂÁ ‚ÒflÍÓÈ ˆÂÎË, ‡, ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸, ˜ÚÓ·˚ ıÓÚ¸ ÏËÌÛÚÛ Â˘Â ÔÓÚflÌÛÚ¸ Ë ‚˚Ë„‡Ú¸ ‚ÂÏfl. éÌ ¯ÂÎ
Ë ÒÏÓÚÂÎ ‚ ÁÂÏÎ˛. Ç‰Û„ Í‡Í ·Û‰ÚÓ ÍÚÓ ¯ÂÔÌÛÎ ÂÏÛ ˜ÚÓ-ÚÓ Ì‡ ÛıÓ.
éÌ ÔÓ‰ÌflÎ „ÓÎÓ‚Û Ë Û‚Ë‰ÂÎ, ˜ÚÓ ÒÚÓËÚ Û ÚÓ„Ó ‰ÓÏ‡, Û Ò‡Ï˚ı ‚ÓÓÚ.
ë ÚÓ„Ó ‚Â˜Â‡ ÓÌ Á‰ÂÒ¸ ÌÂ ·˚Î Ë ÏËÏÓ ÌÂ ÔÓıÓ‰ËÎ.
çÂÓÚ‡ÁËÏÓÂ Ë ÌÂÓ·˙flÒÌËÏÓÂ ÊÂÎ‡ÌËÂ ÔÓ‚ÎÂÍÎÓ Â„Ó».
óËÚ‡fl, Ï˚ ‚Ë‰ËÏ Ë ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÏ, Í‡Í Í‡Í‡fl-ÚÓ ÌÂÔÓÌflÚÌ‡fl ÒËÎ‡
‚ÎÂ˜ÂÚ ê‡ÒÍÓÎ¸ÌËÍÓ‚‡ Í ÏÂÒÚÛ ÔÂÒÚÛÔÎÂÌËfl, Ë ÓÌ‡, ˝Ú‡ ÒËÎ‡, ÒÎÓ‚ÌÓ
‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÏËÏÓ ÌÂ„Ó.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÔÂ‰ÏÂÚ,
ÏÓ„Û˘ËÈ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ‚ÎÂ˜ÂÚ Â„Ó Í ÒÂ·Â Ë ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚ ÒÓ-
‚Â¯ËÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, «ÚÂ·ÛÂÏÓÂ» ˝ÚËÏ ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ Ë ÔË‚Ó‰fl˘ÂÂ Í Û‰Ó‚-
ÎÂÚ‚ÓÂÌË˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË.
Ç Ó‰ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˝ÚÓÚ ÔÂ‰ÏÂÚ — ÒÚ‡Í‡Ì ‚Ó‰˚, ‡ ‚ ‰Û„ÓÏ — ÏÂÒÚÓ
ÔÂÒÚÛÔÎÂÌËfl. Ç ÔÂ‚ÓÏ ÔËÏÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ‚˚Á‚‡ÌÌÓÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛
Ë ÂÂ ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ, ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl, ‡ ‚Ó ‚ÚÓÓÏ ÔËÏÂÂ ÒÍ˚ÚÓ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
289
çÓ ‚ Ó·ÓËı ÒÎÛ˜‡flı ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ‚ÓÁÌËÍ¯ÂÂ Û ÒÛ·˙-

ÂÍÚ‡, ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÂÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡, ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚË, „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ÒÓ‚Â¯ÂÌË˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÓÚ‚Â˜‡˛˘ÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË.
Ç ÔÓÌËÏ‡ÌËË Ñ. ç. ìÁÌ‡‰ÁÂ «ÔÂ‚Ë˜Ì‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡» ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl
‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ fl‚ÎÂÌËË — ÙÂÌÓÏÂÌÂ «ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘Â„Ó
ı‡‡ÍÚÂ‡» ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚. ùÚÓÚ ÙÂÌÓÏÂÌ ÏÓÊÂÚ ‚˚Á˚‚‡Ú¸ ËÏÔÛÎ¸ÒË‚-
Ì˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ÍÓÚÓ˚Â ÔÂÂıÓ‰flÚ ‚ ËÏÔÛÎ¸ÒË‚ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ.
èËÏÂ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÏÔÛÎ¸ÒË‚Ì˚ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ ‚ÒÚÂ˜‡˛ÚÒfl ·ÛÍ-
‚‡Î¸ÌÓ Ì‡ Í‡Ê‰ÓÏ ¯‡„Û. Ç˚ ÔË¯ÂÚÂ ÒÚ‡Ú¸˛, ‡ fl‰ÓÏ ÒÚÓËÚ Ú‡ÂÎÍ‡
Ò fl·ÎÓÍ‡ÏË ËÎË ÎÂÊËÚ Ô‡˜Í‡ ÒË„‡ÂÚ. ÇÂÏfl ÓÚ ‚ÂÏÂÌË ‚˚, ÌÂ ÓÚ-
˚‚‡flÒ¸ ÓÚ ‡·ÓÚ˚, Ï‡¯ËÌ‡Î¸ÌÓ ÔÓÚfl„Ë‚‡ÂÚÂ ÛÍÛ Ë ·ÂÂÚÂ fl·ÎÓÍÓ
ËÎË Á‡ÍÛË‚‡ÂÚÂ ÒË„‡ÂÚÛ. Ç ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË ÛÒÎÓ‚ËÂ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÂ Û‰Ó‚-
ÎÂÚ‚ÓËÚ¸ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸, Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ÔÂÂ‰ Ì‡ÏË ‚ ÒÚ‡Ì‰‡ÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡-
ˆËË, Ï˚ ÔÓ˜ÚË ÌËÍÓ„‰‡ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ ÌÂ Á‡‰ÛÏ˚‚‡ÂÏÒfl, ˜ÚÓ ÔÂ‰ÔËÌflÚ¸:
«ë‡ÏË ÛÒÎÓ‚Ëfl ÒËÚÛ‡ˆËË ‰ËÍÚÛ˛Ú Ì‡Ï, ˜ÚÓ Ì‡‰Ó ‰ÂÎ‡Ú¸» [38].
ã˛·ÓÂ ËÏÔÛÎ¸ÒË‚ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ
‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ËÏÔÛÎ¸Ò‡ ÒË˛ÏËÌÛÚÌÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÓÚ‚Â˜‡˛˘Â„Ó ÂÈ
ÔÂ‰ÏÂÚ‡, ‰ËÍÚÛ˛˘Â„Ó, ‚ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ˝ÚÓ„Ó ÒÎÓ‚‡, ˜ÚÓ ÌÛÊÌÓ
‰ÂÎ‡Ú¸. ëÚ‡Í‡Ì ‚Ó‰˚, ÒÚÓfl˘ËÈ Ì‡ Í‡ÙÂ‰Â, «‚ÌÛ¯‡ÂÚ» ÎÂÍÚÓÛ, ÔÓ-
˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡‚¯ÂÏÛ Ê‡Ê‰Û, ‚ÁflÚ¸ Ë ‚˚ÔËÚ¸ Â„Ó, ÌÂ ÔÂ˚‚‡fl ıÓ‰‡ Ò‚ÓËı
‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËÈ.
ÖÒÎË ‚˚ Ò˚Ú˚, ÌÓ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚÂ ÔËflÚÌ˚È Á‡Ô‡ı Î‡ÍÓÏÒÚ‚‡, ÚÓ ˝ÚÓÚ
ÔÓ‰ÛÍÚ «‚ÌÛ¯‡ÂÚ» ‚‡Ï ÎÓÊÌ˚È ‡ÔÔÂÚËÚ, Ë ‚˚ Â„Ó ÔÓÍÛÔ‡ÂÚÂ. ã˛·‡fl
ÊÂÌ˘ËÌ‡, Á‡ÌflÚ‡fl ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ÏË ‰ÓÏ‡¯ÌËÏË ‰ÂÎ‡ÏË, ‚ ÏÓÏÂÌÚ
ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÁÌ‡ÍÓÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ï‡¯ËÌ‡Î¸ÌÓ ÔÓÔ‡‚-
ÎflÂÚ ‚ÓÎÓÒ˚, Ì‡Ô‡‚ÎflflÒ¸ Ì‡‚ÒÚÂ˜Û „ÓÒÚ˛. á‡fl‰Î˚È ÍÛËÎ¸˘ËÍ,
Û‚ÎÂ˜ÂÌÌ˚È ‡Á„Ó‚ÓÓÏ, ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍË ·Û‰ÂÚ ÍÛËÚ¸ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ‡Á,
ÒÍÓÎ¸ÍÓ ·Û‰ÛÚ ÔÓÚfl„Ë‚‡Ú¸ ÂÏÛ ÒË„‡ÂÚ˚.
åÌÓ„ËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔÓÏÓ„‡˛Ú Ì‡Ï ÊËÚ¸ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË ‚ ÒÚ‡Ì-
‰‡ÚÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı. Ç ˝ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÌÂ
ÏÂ¯‡˛Ú Ì‡Ï ‰ÛÏ‡Ú¸ Ó ‰Û„Ëı ÔÓ·ÎÂÏ‡ı. ç‡ÔËÏÂ, Û ÏÓÎÓ‰Ó„Ó ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÓ·Ë‡˛˘Â„ÓÒfl Ì‡ Ò‚Ë‰‡ÌËÂ Ò Î˛·ËÏÓÈ ‰Â‚Û¯ÍÓÈ, ÌËÍ‡Í ÌÂ
Ì‡‰Â‚‡ÂÚÒfl ·ÓÚËÌÓÍ, Ë ‚ÒÂ Â„Ó ÛÒËÎËfl ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl Ú˘ÂÚÌ˚ÏË. íÓ„‰‡,
ÔÓfl‰ÍÓÏ ‡ÁÌÂ‚ÌË˜‡‚¯ËÒ¸, ÓÌ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ‡Á·Ë‡Ú¸Òfl, ‚ ˜ÂÏ ‰ÂÎÓ,
Ë Ò ‰ÓÒ‡‰ÓÈ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ, Û‚ÎÂÍ¯ËÒ¸ ÏÂ˜ÚÓÈ Ó ‚ÒÚÂ˜Â Ò Î˛·Ë-
ÏÓÈ ‰Â‚Û¯ÍÓÈ, ÓÌ ÛÔÓÌÓ Ô˚Ú‡ÎÒfl Ì‡ÚflÌÛÚ¸ ·ÓÚËÌÓÍ Ò‚ÓÂ„Ó ·‡Ú‡.
èÂÔflÚÒÚ‚ËÂ, ‚ÓÁÌËÍ¯ÂÂ ÔË Ì‡‰Â‚‡ÌËË ·ÓÚËÌÍ‡, Ô‡‡ÎËÁÛÂÚ ÛÒÚ‡-
ÌÓ‚ÍÛ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÛ˛ Ì‡ ‚ÒÚÂ˜Û Ò ‰Â‚Û¯ÍÓÈ, ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ÛÁÌ‡Ú¸ ÔË˜ËÌÛ Á‡‰ÂÊÍË.
290
ç‡¯Ë ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÏÓ„ÛÚ ÔÓfl‚ÎflÚ¸Òfl Ë ‚ Ó„Ó‚ÓÍ‡ı, Ó·ÏÓÎ‚Í‡ı

Ó¯Ë·Ó˜Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı. èËÏÂ. ûÌÓ¯‡, ‡ÒÒÚ‡‚¯ËÈÒfl Ò Î˛·ËÏÓÈ
‰Â‚Û¯ÍÓÈ, Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ‚ÒÚÂ˜‡Ú¸Òfl Ò ‰Û„ÓÈ. éÊË‚ÎÂÌÌÓ ·ÂÒÂ‰Ûfl Ò ÌÂÈ
Ó ˜ÂÏ-ÚÓ, ÓÌ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ‡Á Ì‡Á˚‚‡ÂÚ ÂÂ ËÏÂÌÂÏ ÚÓÈ ‰Â‚Û¯ÍË, Ò ÍÓÚÓ-
ÓÈ ‚ÒÚÂ˜‡ÎÒfl ‡Ì¸¯Â.
ëÏ˚ÒÎÓ‚‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ‚˚‡ÊÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚ-
ÌÓ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ ‚ ‚Ë‰Â „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚ‡
ÙÛÌÍˆËfl ÏÓÊÂÚ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÓfl‚ÎflÚ¸Òfl ‚ Ó·˘ÂÈ ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ
ÓÍ‡ÒÍÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‚ıÓ‰fl˘Ëı ‚ ÒÓÒÚ‡‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚˚Ò-
ÚÛÔ‡fl ‚ ‚Ë‰Â «ÎË¯ÌËı» ‰‚ËÊÂÌËÈ, ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚ı Ó·ÏÓÎ‚ÓÍ Ë Ó„Ó‚ÓÓÍ.
ëÎÂ‰Û˛˘ËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ Â„ÛÎflˆËË — ˆÂÎ¸ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
ñÂÎ¸, ·Û‰Û˜Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ‚ ÙÓÏÂ Ó·‡Á‡ ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓ„Ó ÔÂ‰‚Ë‰ËÏÓ-
„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛÂÚ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Í ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛
Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‰‡ÌÌÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. èÓ‰ ˆÂÎÂ‚ÓÈ
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÓÈ Ë ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÒÓ‚Â¯ËÚ¸ ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ-
„Ó ÚÓ, Í‡ÍÛ˛ ˆÂÎ¸ ÓÌ ÔÓÒÚ‡‚ËÎ ÔË Â¯ÂÌËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë.
èÂ‰‚ÓÒıË˘‡ÂÏ‡fl ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ˆÂÎ¸ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚ ÓÍ‡-
Á˚‚‡Ú¸ ‚ÎËflÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ ÚÓ„Ó, Í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÂ‚‡ÌÓ, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl
‚ ‚Ë‰Â ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÈ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË Í Á‡‚Â¯ÂÌË˛ ÔÂ‚‡ÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
(Å. Ç. áÂÈ„‡ÌËÍ) .
ùÚËÏ ÙÂÌÓÏÂÌÓÏ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓ ÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÔËÒ‡ÚÂÎË Ë ıÓÓ¯ËÂ
ÎÂÍÚÓ˚. èËÒ‡ÚÂÎ¸, ÊÂÎ‡˛˘ËÈ, ˜ÚÓ·˚ Â„Ó ˜ËÚ‡ÚÂÎ¸ Á‡ıÓÚÂÎ ÔÓ˜ÂÒÚ¸
‚ÚÓÛ˛, Â˘Â ÌÂ ÓÔÛ·ÎËÍÓ‚‡ÌÌÛ˛ ˜‡ÒÚ¸ ÍÌË„Ë, ÒÚ‡‡ÂÚÒfl «Ó·Ó‚‡Ú¸»
ËÁÎÓÊÂÌËÂ Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ËÌÚÂÂÒÌÓÏ ÏÂÒÚÂ. ãÂÍÚÓ, ÒÚÂÏfl˘ËÈÒfl, ˜ÚÓ·˚
Â„Ó ÒÎÛ¯‡ÚÂÎË „ÎÛ·ÊÂ ÔÓÌflÎË ÔÓ·ÎÂÏÛ, ÌÂ «‡ÁÊÂ‚˚‚‡ÂÚ» ÂÂ ‰Ó ÍÓÌ-
ˆ‡, ‡ ÔÂ˚‚‡ÂÚ ÎÂÍˆË˛, ‚˚ÌÛÊ‰‡fl ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÒÎÛ¯‡ÚÂÎÂÈ Ò‡ÏËÏ
ÔÓÔ˚Ú‡Ú¸Òfl Â¯ËÚ¸ ËÎË Ó·‰ÛÏ‡Ú¸ ˝ÚÛ ÔÓ·ÎÂÏÛ. ÖÒÎË ÒÎÛ¯‡ÚÂÎ¸ ‚˚ıÓ-
‰ËÚ Ò ÎÂÍˆËË ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ÔÂ‚‡ÌÌÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ËÏÂÂÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ
Ì‡ ÔÓËÒÍ Â¯ÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÚÓ, ÁÌ‡˜ËÚ, ÎÂÍˆËfl Û‰‡Î‡Ò¸.
ã˛·ÓÈ ÔÎ‡Ì Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ï˚ ‡Á·Ë‚‡ÂÏ Ì‡ ÓÔÂ‡ˆËË,
ÍÓÚÓ˚Â ÔÓÏÓ„‡˛Ú Ì‡Ï ‰ÓÒÚË˜¸ Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓÈ ˆÂÎË. ÉÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Í‡Í ÓÔÂ‡-
ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡.
Ç ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú
‚ ÔË‚˚˜Ì˚ı ÒÚ‡Ì‰‡ÚÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, ˆÂÎËÍÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎflfl ‡·ÓÚÛ
«ÔË‚˚˜ÌÓ„Ó», ÔÎ‡Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl [38].
èÓÒÎÂ ÚÓ„Ó, Í‡Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÌÓ„ÓÍ‡ÚÌÓ ‚˚ÔÓÎÌflÎ Ó‰ËÌ Ë ÚÓÚ ÊÂ
‡ÍÚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı, Û ÌÂ„Ó ÔË ÔÓ‚ÚÓÂÌËË ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚ËÈ
ÌÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÌÓ‚‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ‡ ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛÂÚÒfl ‡ÌÂÂ ‚˚‡·ÓÚ‡Ì-
Ì‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ˝ÚË ÛÒÎÓ‚Ëfl [38].
291
ê‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ú‡ÍÊÂ

ÏÓ„ÛÚ ‚˚ÒÚÛÔ‡Ú¸ Í‡Í ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. èËÏÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛ˛˘ËıÒfl ‚ ÒÚ‡Ì-
‰‡ÚÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, ÏÓÊÌÓ Û‚Ë‰ÂÚ¸ ‚ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËË ã. ç. íÓÎÒÚÓ„Ó
«ÄÌÌ‡ ä‡ÂÌËÌ‡»: «ÜËÁÌ¸ ÇÓÌÒÍÓ„Ó ÚÂÏ ·˚Î‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ò˜‡ÒÚÎË‚‡,
˜ÚÓ Û ÌÂ„Ó ·˚Î Ò‚Ó‰ Ô‡‚ËÎ, ÓÔÂ‰ÂÎfl‚¯Ëı ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ‰ÓÎÊÌÓ Ë ÌÂ
‰ÓÎÊÌÓ ‰ÂÎ‡Ú¸. ë‚Ó‰ ˝ÚËı Ô‡‚ËÎ Ó·ÌËÏ‡Î Ó˜ÂÌ¸ Ï‡Î˚È ÍÛ„ ÛÒÎÓ-
‚ËÈ, ÌÓ Á‡ÚÓ Ô‡‚ËÎ‡ ·˚ÎË ÌÂÒÓÏÌÂÌÌ˚, Ë ÇÓÌÒÍËÈ, ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ
‚˚ıÓ‰fl ËÁ ˝ÚÓ„Ó ÍÛ„‡, ÌËÍÓ„‰‡ ÌË Ì‡ ÏËÌÛÚÛ ÌÂ ÍÓÎÂ·‡ÎÒfl ‚ ËÒÔÓÎ-
ÌÂÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‰ÓÎÊÌÓ. è‡‚ËÎ‡ ˝ÚË ÌÂÒÓÏÌÂÌÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÎË, ˜ÚÓ
ÌÛÊÌÓ Á‡ÔÎ‡ÚËÚ¸ ¯ÛÎÂÛ, ‡ ÔÓÚÌÓÏÛ ÌÂ ÌÛÊÌÓ, ˜ÚÓ Î„‡Ú¸ ÌÂ Ì‡‰Ó
ÏÛÊ˜ËÌ‡Ï, ‡ ÊÂÌ˘ËÌ‡Ï ÏÓÊÌÓ, ˜ÚÓ Ó·Ï‡ÌÛÚ¸ ÌÂÎ¸Áfl ÌËÍÓ„Ó, ÌÓ ÏÛÊ‡
ÏÓÊÌÓ, ˜ÚÓ ÌÂÎ¸Áfl ÔÓ˘‡Ú¸ ÓÒÍÓ·ÎÂÌËÈ, ÌÓ ÏÓÊÌÓ ÓÒÍÓ·ÎflÚ¸, Ë Ú. ‰.
ÇÒÂ ˝ÚË Ô‡‚ËÎ‡ ÏÓ„ÎË ·˚Ú¸ ÌÂ‡ÁÛÏÌ˚, ÌÓ ÓÌË ·˚ÎË ÌÂÒÓÏÌÂÌÌ˚,
Ë, ËÒÔÓÎÌflfl Ëı, ÇÓÌÒÍËÈ ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Î, ˜ÚÓ ÓÌ ÒÔÓÍÓÂÌ Ë ÏÓÊÂÚ ‚˚ÒÓ-
ÍÓ ÌÓÒËÚ¸ „ÓÎÓ‚Û» [37].
ùÚË Ô‡‚ËÎ‡, ÌÓÏ˚ ÓˆÂÌÓÍ Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ÌÂ‰fl˛ÚÒfl ‚ ÒÓÁÌ‡-
ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl ‚ ÙÓÏÂ ÓÚ‚Â˜‡˛˘Ëı ÒÚ‡Ì‰‡ÚÌÓÏÛ ÍÛ„Û
ÛÒÎÓ‚ËÈ ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, ÛÍÓ‚Ó‰flÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰-
ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË Ë ËÁ·‡‚Îfl˛Ú ÓÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‚ÒflÍËÈ ‡Á Â¯‡Ú¸,
Í‡Í Ì‡‰ÎÂÊËÚ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÛÊÂ ‚ÒÚÂ˜‡‚¯ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡-
ˆËË. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ, ÓÔË‡flÒ¸ Ì‡ ÔÓ¯Î˚È ÓÔ˚Ú, ÓÚÌÂÒÚË ‚ÒÚÂÚË‚¯Û˛Òfl
ÒËÚÛ‡ˆË˛ Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ÍÎ‡ÒÒÛ, Ë «Ò‡·‡Ú˚‚‡˛Ú» ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛-
˘ËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË.
ùÚË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ·Û‰ÛÚ ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË — ÔÓ Ëı ÏÂÒÚÛ ‚ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÓÚ‚Â˜‡˛˘ËÏË ÛÒ‚ÓÂÌÌ˚Ï ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ÌÓÏ‡Ï (ÔËÏÂ
Ò ÇÓÌÒÍËÏ) — ÔÓ Ëı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛. éÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
Ó·˚˜ÌÓ ÓÒÓÁÌ‡˛ÚÒfl ÎË¯¸ ‚ ÚÂı ÒÎÛ˜‡flı, ÍÓ„‰‡ ÓÌË Ì‡Û¯‡˛ÚÒfl.
í‡Í, „Î‡‚Ì˚È ÔÂÒÓÌ‡Ê ÓÏ‡Ì‡ î. å. ÑÓÒÚÓÂ‚ÒÍÓ„Ó «à‰ËÓÚ»
ÍÌflÁ¸ å˚¯ÍËÌ ‚ÏÂÒÚÓ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÌÂ·ÂÊÌÓ ·ÓÒËÚ¸ Ò‚ÓÈ ÛÁÂÎÓÍ
¯‚ÂÈˆ‡Û, Á‡‚Ó‰ËÚ Ò ÌËÏ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÛ˛ ·ÂÒÂ‰Û ‚ «Î˛‰ÒÍÓÈ», ˜ÂÏ
ÒÌ‡˜‡Î‡ ÔË‚Ó‰ËÚ ‚ ÌÂ‰ÓÛÏÂÌËÂ Ò‡ÏÓ„Ó ¯‚ÂÈˆ‡‡, ‡ Á‡ÚÂÏ Ë ÍÌfl„ËÌ˛
å˚¯ÍËÌÛ. ç‡Û¯ÂÌËÂ ÔËÌflÚ˚ı ÌÓÏ ÏÂ¯‡ÂÚ ¯‚ÂÈˆ‡Û, «˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ
Ò Ì‡ÏÂÍÓÏ Ì‡ Ï˚ÒÎ¸», Â¯ËÚ¸, Í‡Í ÒÂ·fl ‚ÂÒÚË Ò ÍÌflÁÂÏ. èÓ‰Ó·ÌÓÂ
Ì‡Û¯ÂÌËÂ Ô‡‚ËÎ Ë ‚˚ÚÂÍ‡˛˘Ëı ËÁ ÌËı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‡ÒˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl Ë ¯‚ÂÈˆ‡ÓÏ, Ë ÍÌfl„Ë-
ÌÂÈ Í‡Í ÒÓ·˚ÚËÂ ËÁ fl‰‡ ‚ÓÌ ‚˚ıÓ‰fl˘ÂÂ, Ó ˜ÂÏ ÌÂ‰‚ÛÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓ
‰‡ÂÚÒfl ÔÓÌflÚ¸ ÍÌflÁ˛ å˚¯ÍËÌÛ.
ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÏÌÓÊÂÒÚ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ:
ÔÂ‚Ë˜ÌÓÈ, ˆÂÎÂ‚ÓÈ, ËÏÔÛÎ¸ÒË‚ÌÓÈ, ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ Ë ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ [38].
292
çÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ˝ÚË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, Í‡Í ˝Ú‡ÊË, Ì‡‰ÒÚÓÂÌ-

Ì˚Â ‰Û„ Ì‡‰ ‰Û„ÓÏ Ë ÎË¯ÂÌÌ˚Â Í‡ÍËı ·˚ ÚÓ ÌË ·˚ÎÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ.
ÇÒÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÏ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËË ‰Û„
Ò ‰Û„ÓÏ Ë ‚ÎËfl˛Ú ‰Û„ Ì‡ ‰Û„‡. ä‡Ê‰‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÒÚÂÏËÚÒfl Â‡-
ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ˆÂÎÂ‚Û˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸, Ë Í‡Ê‰‡fl ËÁ ÌËı ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÈ
ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜Ì˚È ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È ÒÔÓÒÓ· ÂÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË. ùÚË ÛÒÚ‡ÌÓ‚-
ÍË, ÒÚÂÏflÒ¸ Í Ò‚ÓÂÈ ˆÂÎË, ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl, Ì‡ÒÚÛÔ‡˛Ú ‰Û„ Ì‡ ‰Û„‡.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ, ÍÓÌÙÎËÍÚ, ÍÓÚÓ-
˚È ËÁ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÏÓÊÂÚ ÔÂÂÈÚË ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
ç‡¯Ë ÒÚ‡˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÏÓ„ÛÚ ÓÍ‡Á˚‚‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÌÓ-
‚˚Â. ç‡ÔËÏÂ, Û ÍÛËÎ¸˘ËÍ‡ ÔÓfl‚ËÎ‡Ò¸ ˆÂÎÂ‚‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ÍÓÚÓ‡fl
ÔÓfl‚ËÎ‡Ò¸ ‚ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÏ ÊÂÎ‡ÌËË ·ÓÒËÚ¸ ÍÛËÚ¸. éÌ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ
ÔËÌËÏ‡ÂÚ Â¯ÂÌËÂ, ˜ÚÓ Á‡‚Ú‡ ·ÓÎ¸¯Â ÍÛËÚ¸ ÌÂ ·Û‰ÂÚ.
ìÚÓÏ ÒÚ‡‡fl ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ‡Í-
ÚÛ‡ÎËÁËÛÂÚ Û ÌÂ„Ó ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÊÂÎ‡ÌËÂ Á‡ÍÛËÚ¸, Ë ÓÌ ·ÂÂÚ ÒË„‡ÂÚÛ.
çÓ «ˆÂÎÂ‚‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡» ÓÔflÚ¸ ‡Ì‡ÎËÁËÛÂÚ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÍÛËÎ¸˘ËÍ‡
ÏÓÚË‚ ·ÓÒËÚ¸ ÍÛËÚ¸, Ì‡ÔËÏÂ: «ü ·ÓÒËÎ ÍÛËÚ¸! ÇÒÂ, fl ÌÂ ÍÛ˛!»
äÛËÎ¸˘ËÍ Û·Ë‡ÂÚ ÒË„‡ÂÚÛ. Ç ˝ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ «ÒÚ‡‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡»
‰ËÍÚÛÂÚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÛ˛ ÏÓÚË‚‡ˆË˛: «äÚÓ Ò‡ÁÛ ·ÓÒ‡ÂÚ ÍÛËÚ¸?
ë‡ÁÛ ·ÓÒ‡Ú¸ ÍÛËÚ¸ ‚Â‰ÌÓ! Ñ‡‚‡È ·Û‰ÂÏ ÓÚ‚˚Í‡Ú¸ ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ».
ùÚË ‰‚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ ÍÓÌÙÎËÍÚÂ ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ, ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
ÍÛËÎ¸˘ËÍ‡, Â„Ó «ü» ‰ÓÎÊÌÓ ÔÓ‰‰ÂÊ‡Ú¸ Ó‰ÌÛ ËÁ ÌËı. ÖÒÎË «ü»
ÍÛËÎ¸˘ËÍ‡ ÌÂ ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛÂÚ ÏÓÚË‚ «·ÓÒËÚ¸ ÍÛËÚ¸», ÚÓ «ÒÚ‡‡fl
ÔË‚˚˜Í‡» ÍÛËÚ¸ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl.
àÚ‡Í, ÏÂÊ‰Û ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÓ‚ÌÂÈ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl. å˚¯ÎÂÌËÂ ÒÂ‰ÌÂ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ-
‰Ó·ÌÓ Ó·ÂÁ¸flÌÂ, ÍÓÚÓ‡fl Ô˚„‡ÂÚ Ë ·Â„‡ÂÚ ÏÂÊ‰Û ÍÓÌÙÎËÍÚÛ˛˘ËÏË
ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË Ë ÔËÌËÏ‡ÂÚ Á‡˜‡ÒÚÛ˛ «ËÏÔÛÎ¸ÒË‚Ì˚Â» Â¯ÂÌËfl.
ã˛‰Ë ÒÏÓÚflÚ Ì‡ ÏË ÒÍ‚ÓÁ¸ Ó˜ÍË, ÒÚÂÍÎ‡ ÍÓÚÓ˚ı Á‡ÚÂÏÌÂÌ˚ Ò‚ÂÚÓ-
ÌÂÔÓÌËˆ‡ÂÏÓÈ ÔÎÂÌÍÓÈ «ÒÚ‡˚ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ» (‰Ó„Ï, ÁÌ‡ÌËÈ, ÛÒÚ‡Â‚-
¯Ëı ÔÂ‰‡ÒÒÛ‰ÍÓ‚ Ë Ú. ‰.).
«ëÚ‡‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚ Ò‚ÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ‚ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÈ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó» [38].
ùÚ‡ „ÎÛ·ÓÍ‡fl Ï˚ÒÎ¸ ÒÓÁ‰‡ÚÂÎfl ÚÂÓËË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ
Ì‡Ï, ˜ÚÓ «ÒÚ‡˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË», ËÎË, «ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ÔÓ¯ÎÓÂ», ÓÍ‡Á˚-
‚‡˛Ú ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ «ÌÓ‚˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË», ËÎË «ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
Ì‡ ·Û‰Û˘ÂÂ».
çÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ú‚Ó˜ÂÒÍËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ Ó„‡ÌË-
ÁÓ‚˚‚‡Ú¸ Ë ËÌÚÂ„ËÓ‚‡Ú¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÍÓÌÙÎËÍÚÛ˛˘Ëı ÏÂÊ‰Û
293
ÒÓ·ÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ. îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ — ˝ÚÓ, ÔÓ-

‚Ë‰ËÏÓÏÛ, Ó‰Ì‡ ËÁ ‚‡ÊÌÂÈ¯Ëı ÙÛÌÍˆËÈ ‚‡¯Â„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó.
í‡Í‡fl ËÌÚÂ„‡ˆËfl ‰‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÒËÎÛ, Ú‚Ó˜ÂÒÍËÈ ÔÓÚÂÌ-
ˆË‡Î. í‚Ó˜ÂÒÍËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ‚˚‡Ê‡˛Ú ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Â„Ó ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚È ÒÏ˚ÒÎ, ÔË‰‡˛Ú ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚È ı‡‡ÍÚÂ Ë ÔÓÏÓ„‡˛Ú
ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ ÏÌÓ„ËÂ ÚÛ‰ÌÓÒÚË ‚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÓÁ‰‡˛Ú ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‰ÛıÓ‚Ì˚È Ò‡ÏÓÍÓÌÚÓÎ¸ Ë ‚Â‰ÛÚ Â„Ó Í Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ-
‚Ó‚‡ÌË˛.
ä ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ ˝ÚÓ„Ó, Ô‡‚‰‡, ‚ ÌÂflÒÌÓÈ ÙÓÏÂ, ÌÂÓ‰ÌÓÍ‡ÚÌÓ
ÛÊÂ ÔËıÓ‰ËÎË ÎÛ˜¯ËÂ ÛÏ˚ ÔÓ¯ÎÓ„Ó. àÁ‚ÂÒÚÌ˚È ËÏÒÍËÈ ÙËÎÓ-
ÒÓÙ ã. Ä. ëÂÌÂÍ‡, ÌÂ ÒÓÏÌÂ‚‡flÒ¸, ÛÚ‚ÂÊ‰‡Î: «ëÍÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ-
ÊËÚ¸ ıÓ˜ÂÚ — ÏÓÊÂÚ». ëÔÛÒÚfl ÒÚÓÎÂÚËfl Í ˝ÚÓÏÛ ÊÂ ‚˚‚Ó‰Û ÔË¯ÂÎ
ÉÂÚÂ, ÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û ÒÏÂÚË Ó‰ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÍÓÏÓ„Ó ÓÌ ÔËÒ‡Î: «ÇÓÚ ÛÏÂ 3.,
Â‰‚‡ ‰ÓÊË‚ ‰Ó 75 ÎÂÚ. óÚÓ Á‡ ÌÂÒ˜‡ÒÚÌ˚Â ÒÓÁ‰‡ÌËfl Î˛‰Ë — Û ÌËı ÌÂÚ
ÒÏÂÎÓÒÚË ÔÓÊËÚ¸ ‰ÓÎ¸¯Â. ÉÎ‡‚ÌÓÂ, Ì‡‰Ó Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ‚Î‡ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡‰
Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ».
ÇÌÛ¯‡ÂÏÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ‚ÌÛ¯‡ÂÏÓÒÚ¸ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ë „ÎÛ·ÓÍÓÂ
‚ÎËflÌËÂ Ì‡ „ËÔÌ‡·ÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. çÓ ‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì‡fl ÛÒ-
Ú‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ ÌÂ ËÒÍÎ˛˜ËÚ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ÏÓÚË‚˚ ÔÓ-
‚Â‰ÂÌËfl, ÔÓÚË‚ÓÂ˜‡˘ËÂ ÔÓˆÂÒÒÛ ‚ÌÛ¯ÂÌËfl, ˝ÙÙÂÍÚ‡ ÌÂ ·Û‰ÂÚ.
èÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ Ò‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ, ËÒÍÎ˛˜‡˛˘ËÈ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ÔÓÚË‚ÓÂ˜‡-
˘ÂÂ ˝ÚÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ. ìÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÓ„‡ÌËÁ‡ÚÓÓÏ
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ÌÂ
ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ „ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÌÓ Ë
‡ÍÚË‚ÌÓ Û˜‡ÒÚ‚Û˛Ú ‚ Ò‡ÏÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ ÒÓÁ‰‡ÌËfl ˝ÚÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl.
ëÓÁÌ‡ÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‚Ó‚ÒÂ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÙÂÌÓÏÂÌÓÏ, ËÒ˜ÂÔ˚-
‚‡˛˘ËÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë ÒÔÓÒÓ· ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÔÒËıË˜ÂÒ-
ÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÇÒÂ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡
ËÏÂ˛Ú ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÔË˜ËÌÛ.
ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ‚ÒÂÏË ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸-
Ì˚ÏË ËÁÏÂÂÌËflÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ó ‚ÒÂı ‡ÒÔÂÍÚ‡ı. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÎflÂÚÒfl ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÎË ÏÓÊÂÚ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸Òfl ˜ÂÂÁ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÂÒÚ¸ ÌÂÛÒÚ‡ÌËÏÓÂ Ì‡˜‡ÎÓ ‚ÒÂ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·˚-
ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ÌÂ Ó‰ÌÓÈ ÚÓÎ¸ÍÓ Â„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË.
ÇÌÛ¯ÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ‚ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ‚ ‡ÙÙÂÂÌÚÌ˚È
ÒËÌÚÂÁ. éÌÓ Ë‰ÂÚ ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘Ëı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı:
294
1. èÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‚ÌÛ¯ÂÌËfl Á‡ÚÓÏ‡ÊË‚‡ÂÚÒfl Â‡Î¸Ì‡fl ËÏÔÛÎ¸-

Ò‡ˆËfl Ë ‰Â‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛÂÚÒfl ËÏÂ˛˘‡flÒfl ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ
ÏÓÚË‚‡ˆËfl.
2. ñÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ ‡ÍÚË‚ËÛ˛ÚÒfl ˝Ì„‡ÏÏ˚ ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó
ÒÓÒÚÓflÌËfl (ÓÌË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡, Ú‡Í Ë ËÚÓ„ÓÏ ÓÔ˚Ú‡ ‰Û„Ëı). ÇÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó
‚ ÒÙÂÛ ÏÓÚË‚‡ˆËË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂÔflÏ˚Ï, ÍÓ„‰‡ ÙÓÏËÛÂ-
ÏÓÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÚÓÚ ËÎË
ËÌÓÈ ÏÓÚË‚, ËÎË ÊÂ ÔflÏ˚Ï — ÔË ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÏ ‚ÌÛ¯ÂÌËË.
ç‡ ÓÒÌÓ‚Â ‡ÍÚË‚ËÓ‚‡ÌÌ˚ı ˝Ì„‡ÏÏ Ë ÏÓÚË‚Ó‚ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ‡ÍˆÂÔÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë Ò‡Ï‡ ÔÓ„‡ÏÏ‡
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓ‡fl ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ó„‡ÌËÁ-
Ï‡ Ë ÒËÒÚÂÏ, ÙÓÏËÛ˛˘Ëı ‚ÌÂ¯Ì˛˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸.
5.2.3 àÁÏÂÌÂÌÌ˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl (àëë)
éÒÌÓ‚ÌÓÈ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

fl‚ÎflÂÚÒfl Â„Ó ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Ò‚Ó‰ËÚ¸ ‚ÓÂ‰ËÌÓ ‚Ò˛ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÛ˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÔÓfl‚-
Îflfl ÂÂ ‚ ÙÓÏÂ Ó·˚˜ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÍÓÚÓÓÂ ÙÓÏËÛÂÚ
Ì‡¯Â Ò‡ÏÓÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ, «Á‰ÂÒ¸ Ë ÒÂÈ˜‡Ò», ‚ ‚Ë‰Â ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ — ‡·Ó-
˜Â„Ó ÔËÌˆËÔ‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÏÓÁ„‡, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÌËÂ Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÒÂı Â‡ÍˆËÈ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ.
ÑÓÏËÌ‡ÌÚ‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï Ò‚ÓËÏ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÓÏ — ÓÌ‡ ÒÛÏ-
ÏËÛÂÚ ‚ ÒÂ·Â ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ÒÓÒÂ‰ÌËı ÌÂÈÓÌÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ ÏÓÁ„‡ Ë
ÒÚÂÏËÚÒfl ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó Ëı ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡Ú¸ Ë ÒÓı‡ÌflÚ¸ ‚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËı ÒÚÛÍÚÛ‡ı Ô‡ÏflÚË. åÓÁ„ ËÏÂÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ, Í‡Ê-
‰‡fl ËÁ ÍÓÚÓ˚ı ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÚÛ
ËÎË ËÌÛ˛ ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ Â‡ÍˆË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌÌ‡fl ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ‡. ëÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÛÒÚÓÂÌÓ Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ,
˜ÚÓ ‡ÍÚË‚‡ˆËfl Ó‰ÌÓÈ ËÁ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÚÓÏÓ-
ÊÂÌËÂ ‰Û„Ëı, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÒÓÒÂ‰ÌËı, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ·ÂÁ ÔÓÏÂı
(·ÂÁ ·Ó¸·˚ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ) ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ‚Ë‰ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ıÓÚfl Ì‡˜‡Î¸ÌÓÈ ÔÓËÒÍÓ‚ÓÈ ‡·ÓÚÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ¯ËÓÍÓÂ
‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ‚ÒÂÈ ÍÓ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡. é‰Ì‡ÍÓ ‚ ‡ÒÒÓˆË‡ÚË‚ÌÓ
ÒÎÓÊÂÌÌ˚ı, ÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚˚ı Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ ÔÂÂ„Û-
ÊÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, ÏÓÁ„, Í‡Í Ë Î˛·ÓÂ Ò‚ÂıÒÎÓÊÌÓÂ ÛÒÚÓÈÒÚ‚Ó,
‰‡ÂÚ Ò·ÓË, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÔË ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ı ‚ÌÛÚË ÚÓÈ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚, ÍÓÚÓ‡fl
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍË Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ì‡Ò˚˘ÂÌ‡ Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‰‡ÌÌ˚È
295
ÏÓÏÂÌÚ ‚Â‰Û˘ÂÈ. Ç Ú‡ÍËı ÒËÚÛ‡ˆËflı, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ ÏÂÊ-

‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌ˚Â ÍÓÌÙÎËÍÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ ‚˚ÚÂÒÌflÚ¸ ‚ ÒÙÂÛ ÅÂÒÒÓÁ-
Ì‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÌÂÔËÂÏÎÂÏ˚Â ÒÓÁÌ‡ÌË˛ (‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ‚Â‰Û˘‡fl Ë
‚˚Ë„˚‚¯‡fl ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÍÓÌÙÎËÍÚ˚ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ‡) ‰Û„ËÂ ‰ÓÏË-
Ì‡ÌÚ˚ Ò Ëı, ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓÈ Ò ˝ÚÓ„Ó ÏÓÏÂÌÚ‡, ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ.
é‰Ì‡ ËÁ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ, ÍÓÚÓ‡fl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍË Ì‡Ë·Ó-
ÎÂÂ Ì‡Ò˚˘ÂÌ‡ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ÌÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÚ ÓÔ˚ÚÛ
Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ Ô‡ÏflÚË ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓ·ÂÊ‰‡ÂÚ ‚ ÂÊÂÒÂÍÛÌ‰ÌÓÈ
·Ó¸·Â Ò ‰Û„ËÏË ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ‡ÏË (Ò ‰Û„ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ). éÌ‡ ÒÚ‡ÌÓ-
‚ËÚÒfl Ì‡ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ‚ÂÏÂÌË Ì‡¯ËÏ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÚÓÈ
‚˚‰ÂÎÂÌÌÓÈ ËÁ ‚ÒÂı ‰Û„Ëı ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ, ÍÓÚÓ‡fl Ì‡ÏË Ë ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl.
ÇÒfl ÓÒÚ‡Î¸Ì‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔÓË„‡‚¯ËÂ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚, ÛıÓ-
‰ËÚ ‚ ÏÓÁ„Ó‚˚Â „ÎÛ·ËÌ˚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ô‡ÏflÚË. ÖÒÎË ÔÓË„‡‚¯‡fl
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ‡ ÒÎ‡·‡fl, ÚÓ ÓÌ‡ ÒÚË‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜-
Ì˚ı ÏÓÁ„Ó‚˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ı ÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÈ Ë Í‡ÚÍÓÒÓ˜ÌÓÈ Ô‡ÏflÚË.
ÖÒÎË ÔÓË„‡‚¯‡fl ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ‡ ÒËÎ¸Ì‡, ÚÓ ÓÌ‡ ÔÓÌËÍ‡ÂÚ ‚ „ÎÛ·ËÌÌ˚Â
ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ô‡ÏflÚË Ë Á‡ÍÂÔË‚¯ËÒ¸ Ú‡Ï Ì‡ ‚Ò˛
ÊËÁÌ¸, Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÏÂÌflÚ¸ ÔÂÊÌÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ‚Ò˛ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˛ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. ç‡ ˝ÚÓÏ ÙÂÌÓÏÂÌÂ ‚˚ÚÂÒÌÂÌËfl 3. îÂÈ‰ ÔÓÒÚ-
ÓËÎ Ò‚ÓÈ ÁÌ‡ÏÂÌËÚ˚È ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁ, Á‡‰‡‚¯ËÒ¸ ˆÂÎ¸˛ ËÁ‚ÎÂÍ‡Ú¸ ËÁ
„ÎÛ·ËÌ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚˚ÚÂÒÌÂÌÌÛ˛ ÚÛ‰‡ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, ˜ÚÓ·˚
Ó˜ËÒÚË‚ ÓÚ ÌÂÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ, ‚ÂÌÛÚ¸ ÂÏÛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ÌÓÏ‡Î¸-
ÌÓÏÛ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÏÛ
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌË˛, ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ËÁÎÂ˜Ë‚‡fl Î˛‰ÂÈ ÓÚ ‚ÓÁÌËÍ¯Ëı ÔÓ
˝ÚÓÈ ÔË˜ËÌÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËÈ.
èË ‚ÌÛÚË‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌ˚ı Ò·Óflı, ‚ ÒËÎÛ ÔËÓ‰Ì˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒ-
ÚÂÈ ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡, ‚ ÌËı ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÌÂÁ‡ÚÛı‡˛˘ËÈ
Ó˜‡„ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl, ˜ÚÓ Ú‡ÍÊÂ ËÁÏÂÌflÂÚ Ó·˚˜ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl
Ë ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ Ú‡ÌÒ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÌÂÓ·˚˜ÌÓÂ, ËÁÏÂÌÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡-
ÌËfl. ç‡ ˝ÚÓÏ Ò‚ÓÈÒÚ‚Â ÏÓÁ„‡ ÔÓÒÚÓÂÌ˚ ÔÒËıÓÚÂıÌËÍË ÁÌ‡ÏÂÌËÚÓ„Ó
ÍËÚ‡ÈÒÍÓ„Ó „ËÔÌÓÁ‡ (ÏÂÚÓ‰ ‡Á˚‚‡ ÒÚÂÂÓÚËÔÌ˚ı Â‡ÍˆËÈ, ÏÂÚÓ‰
ÍÓ‡ÌÓ‚ Ë ‰.) Ë ˆ˚„‡ÌÒÍÓ„Ó „ËÔÌÓÁ‡ (ÏÂÚÓ‰ ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
ÌÓÈ Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÂÂ„ÛÁÍË, ÏÂÚÓ‰ ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ„Ó ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
ÚÛÔËÍ‡, ÒÚÂÒÒ-ÏÂÚÓ‰, ÏÂÚÓ‰ ‰ËÒÒ‡ˆË‡ˆËÈ Ë ‰.).
Ç˚ÚÂÒÌÂÌÌ˚Â ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÏÂÊ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌ˚ı ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ı
‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍË ÒËÎ¸Ì˚Â ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚
ÒÓÁ‰‡˛Ú ‚ ÌÂÏ Ò‚ÓË ÏÓÚË‚˚ Ë ÔÓ„‡ÏÏ˚ Â‡ÍˆËÈ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl,
˜‡ÒÚÓ ÓÚÎË˜‡˛˘ËÂÒfl, ‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó ÔÓÎÌÓ„Ó ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl, ÓÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
Ì˚ı Â‡ÍˆËÈ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ì‡ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ‚ÂÏÂÌË. Ç˚ÚÂÒÌÂÌÌ˚Â
‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ Ë Ëı ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‚ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËË ÔÓfl‚Îfl˛Ú ÒÂ·fl ‚ ‚Ë‰Â
296
Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚ı ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁÏÓ‚, ËÌÚÛËˆËË Ë Ì‡¯Â„Ó ‚ÚÓÓ„Ó «ü».

Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ·Ó¸·˚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú
ÌÂ‚ÓÚË˜ÂÒÍËÂ Ì‡ÔflÊÂÌËfl, ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ı
Ô‡ÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚, ÔÓfl‚Îfl˛˘ËıÒfl ‚ ÒÍÓ‚‡ÌÌÓÒÚË, ÒÚ‡ı‡ı,
ÓÒÎ‡·ÎÂÌÌÓÒÚË ÒÓÔÓÚË‚ÎflÂÏÓÒÚË, ÌÂ‚ÓÁ‡ı. Ç ÚflÊÂÎ˚ı ÒÎÛ˜‡flı —
ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ‡ÒÒÚÓÈÒÚ‚‡ı Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËflı,
‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó ÔÓÎÌÓ„Ó ‡Ò˘ÂÔÎÂÌËfl Â‰ËÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË Ì‡ ‰‚Â Ë ·ÓÎÂÂ,
Ó‰ÌÛ Ó·˚˜ÌÛ˛ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ Ë ‰Û„Û˛ (ËÎË ‰Û„ËÂ) Ô‡ÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛
·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛. éÚÒ˛‰‡ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â «ÍÓÌÚ‡ÍÚÂ˚»,
«ÛÙÓÎÓ„Ë», «‡ÒÚÓÎÓ„Ë» Ë ‰Û„ËÂ «ÔÓ‚Â‰ÂÌÌ˚Â» ÎËˆ‡ Ò ËÁÏÂÌÂÌÌ˚Ï
Ô‡ÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÍÓÚÓÓÂ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ò ÂÂ ‚Ó-
Ó·‡Ê‡ÂÏ˚ÏË Í‡ÚËÌ‡ÏË, Á‚ÛÍ‡ÏË, Â˜¸˛ Ë Ú. ‰. ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ Í‡Í
‚ÌÂ¯Ì˛˛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸. ÇÓÚ ˝ÚÓ ‡Á‰‚ÓÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ÛÚÂfl ÌÓÏ‡Î¸-
ÌÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÓÚÎË˜‡Ú¸ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ „‡ÎÎ˛ˆËÌ‡ˆËË Ë «„ÓÎÓÒ‡» ÓÚ
Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚÓ ‚ÒÚÂ˜‡˛˘ÂÈÒfl
Ô‡ÚÓÎÓ„ËÂÈ Û ÚÂı, ÍÚÓ «ÒÎ˚¯ËÚ „ÓÎÓÒ» ËÎË «„ÓÎÓÒ‡», «‚Ë‰ËÚ Ë ‡Á„Ó-
‚‡Ë‚‡ÂÚ Â ËÌÓÔÎ‡ÌÂÚflÌ‡ÏË», «ÍÓÌÚ‡ÍÚËÛÂÚ Ò äÓÒÏË˜ÂÒÍËÏ ê‡ÁÛ-
ÏÓÏ», «Ó·˘‡ÂÚÒfl Ò àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Ï èÓÎÂÏ» Ë Ú. ‰.
é·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚˚ÚÂÒÌÂÌÌ˚ı ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ, ËÎË, Í‡Í Ëı Ì‡Á˚‚‡˛Ú,
Á‡Ô‡‰Ì˚Â ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÚËÍË, «ÒËÒÚÂÏ ÍÓÌ‰ÂÌÒËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡», ÒÔÓ-
ÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÔÂÊ‰Â‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ ÒÚ‡ÂÌË˛ Ë ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌË˛ ÏÌÓ„Ëı
ÒÚ‡˜ÂÒÍËı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËÈ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ì‡‡˘Ë‚‡ÌËfl ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ Ú‡Í
Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚ı «ÌÂ‚ÌÓ-ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı Ó¯Ë·ÓÍ Ë ÔÓÎÓÏÓÍ», Í‡Í
‚ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÂ.
ëÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÚÂı ÒÎÛ˜‡flı, ÍÓ„‰‡ ‚˚Ë„‡‚¯ËÂ ‰ÓÏË-
Ì‡ÌÚ˚ ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛Ú ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡Ú¸, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ËÁÏÂ-
ÌË‚¯Û˛Òfl ÔÓ ‚ÂÏÂÌË ÛÊÂ ËÌÛ˛ ÒËÚÛ‡ˆË˛, ÚÓ ‚ Ú‡ÍËı ÒÎÛ˜‡flı Ï˚
ÛÊÂ ËÏÂÂÏ ÒÎÂ„Í‡ ËÁÏÂÌÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÍÓÏÂ ÌÓ‚ÓÈ ‚Â‰Û-
˘ÂÈ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛Ú ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡Ú¸ Ë ÒÚ‡˚Â. íÓ ÂÒÚ¸,
˜ÂÁÏÂÌÓÂ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ (‚ÓÁÌËÍ-
¯Ëı ËÁ-Á‡ ÏÌÓ„ÓÍ‡ÚÌ˚ı ÔÓ‚ÚÓÂÌËÈ ËÎË ÔÓ ËÌ˚Ï ÔË˜ËÌ‡Ï) ÔË‚Ó‰ËÚ
Í ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌË˛ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ÛÒÎÓ‚Ì˚ı Â‡ÍˆËÈ, ÒÚÂÂÓÚËÔ-
ÌÓÒÚË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë ¯‡·ÎÓÌÌÓÒÚË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ. ùÚÓ
ÒÌËÊ‡ÂÚ ÌÓÏ‡Î¸ÌÛ˛ ÔÓËÒÍÓ‚Û˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ó·˚˜ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÂÁÍÓ ÒÛÊ‡ÂÚ ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Â Ë ËÌ˚Â ÔÓËÒÍÓ‚˚Â ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË, ‰ÂÎ‡fl ÂÂ Á‡ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚‡ÌÌÓÈ, ‡ ÒÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ Ë Ô‡ÚÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍÓÈ. ùÚÓ ÔÓıÓÊÂ Ì‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚ı ‚ËÛÒÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â
ÙÓÏËÛ˛Ú ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ë ‚˚ÚÂÒÌfl˛Ú ËÁ ·ÎÓÍÓ‚ Ô‡ÏflÚË
‚Ò˛ ÓÒÚ‡Î¸ÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, ÂÁÍÓ ËÒÍ‡Ê‡fl Ë ÔÓÌËÊ‡fl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒ-
ÚË ÍÓÏÔ¸˛ÚÂ‡.
297
Ç˚Ò¯‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ ÓÒ-

ÌÓ‚ÌÓÏ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘ËÏËÒfl ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ÏÓÁ„‡, ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ë ‚ ËÒÔ‡‚-
ÎÂÌËË Ó¯Ë·ÓÍ ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÎ‡„‡Ú¸Òfl ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ Ò‚ÓË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
ÓÒÓ·˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚, ÍÓÚÓ˚Â ‚ÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÍËÚË˜ÂÒÍËÂ ÏÓ-
ÏÂÌÚ˚, ÍÓ„‰‡ ÌÂÒÚ‡Ì‰‡ÚÌ‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÚÂ·ÛÂÚ ÔÂÂıÓ‰‡ Í ÌÓ‚ÓÈ ÏÓ‰Â-
ÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ËÎË ÍÓ„‰‡ ÒËÚÛ‡ˆËfl Û„ÓÊ‡ÂÚ Ò‡ÏÓÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ò‡·ÎÓÌÌ˚Â Â‡ÍˆËË — ÓÒÌÓ‚‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ÒÂı ÊË‚˚ı ÒÛ˘ÂÒÚ‚.
éÒÓ·Û˛ ÓÎ¸ ÓÌË Ë„‡˛Ú ‚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËË Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÊË‚ÓÚÌ˚ı, „‰Â,
‰ÓÒÚË„‡fl ‚˚Ò¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË ÒÎÓÊÌÓÒÚË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚. çÓ, ˜ÂÏ ‚˚¯Â Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÚÂÏ ·ÓÎ¸-
¯Â ‚ÂÓflÚÌÓÒÚ¸ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ ÏÂÊ‰Û ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë
ÍÓÌÒÂ‚‡ÚË‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚflÏË ÛÏ‡. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÁÌ‡˜ËÏÓ ˝ÚÓ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‚Â‰¸ Û ÌÂ„Ó ‡Á‰ÂÎÂÌËÂ ÔÒËıËÍË Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛
˜‡ÒÚË ‰ÓÒÚË„‡ÂÚ Ï‡ÍÒËÏÛÏ‡. ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ Á‡-
‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌËı ÔÂÂÏÂÌ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔË ÛÒÎÓ‚ËË ÍÓÌÚ-
ÓÎfl Ì‡‰ ÒÚ‡˚ÏË ¯‡·ÎÓÌ‡ÏË, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ıÓÚfl ·˚
˜‡ÒÚË˜ÌÓ„Ó ËÎË ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó Ëı ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl. í‡Í Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÔÒËıÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍ‡fl ‡‰‡ÔÚ‡ˆËfl.
èÓÚÂÍ‡ÌËÂ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl Ë Í‡Ú‡ÎËÁË-
ÛÂÚÒfl ËÁÏÂÌÂÌÌ˚ÏË ÒÓÒÚÓflÌËflÏË ÒÓÁÌ‡ÌËfl (àëë). ëÔÂÍÚ Ë „ÎÛ·Ë-
Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı àëë Ó˜ÂÌ¸ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È ÔËÏÂ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó Ó‰‡ ÒÓÒÚÓflÌËÈ — ˝ÚÓ ÒÓÌ, ‚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ·˚ÒÚ‡fl
Â„Ó Ù‡Á‡. àÏÂÌÌÓ ‚ ˝ÚÓÈ Ù‡ÁÂ Ï˚ Á‡ÔÓÏËÌ‡ÂÏ ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËfl. ëÌ˚ —
˝ÚÓ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ‰Ë‡ÎÓ„ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚Ó ‚Â-
Ïfl ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ËÌÚÂÌÒË‚Ì‡fl ‡·ÓÚ‡.
èÓËÒÍÓ‚‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÏÂÂÚ ÔflÏÛ˛ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÓÚ
ÒÌÓ‚. ùÚÓÚ Ù‡ÍÚ ‰ÓÍ‡Á‡Ì ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ. çÓ ÒÌ˚ ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓË
Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ˜ÚÓ Ï‡ÎÓ ÍÚÓ ËÁ Î˛‰ÂÈ ÏÓÊÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸
Ëı Ò Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÈ ÔÓÎ¸ÁÓÈ. èÓ˝ÚÓÏÛ Ú‡ÍÊÂ Ó˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ
ËÏÂ˛Ú àëë, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. Ç ‡ÁÎË˜Ì˚ı
àëë ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÎË·Ó ÒÛÊÂÌËÂ, ÎË·Ó ‡Ò¯ËÂÌËÂ ÔÓÎfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
éÚÒ˛‰‡ ‚˚ÚÂÍ‡˛Ú ‰‚‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔËÌˆËÔ‡ ËÌÚÂ„‡ˆËË.
ê‡ÒÒÏÓÚËÏ Ëı Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÚÂÓËË ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ. àÚ‡Í, Á‡‰‡˜‡
ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ÛÒÚ‡ÌËÚ¸ ËÎË ÔÂÂÒÚÓËÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÌÂÈ-
ÓÌÌ˚Â ÍÓÏÔÎÂÍÒ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÌÂÒÛÚ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ
ÛÒÚ‡Â‚¯Ëı ËÎË ‚Â‰Ì˚ı ÔÓ„‡ÏÏ. äÓÏÔÎÂÍÒ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡ fl‚ÎflÂÚ-
Òfl ‰ÂÈÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï, ÍÓ„‰‡ ‚ ÌÂÏ ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚÒfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ÛÓ‚ÂÌ¸
‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl.
298
íÛ‰ÌÓÒÚ¸ ‚ ÛÒÚ‡ÌÂÌËË ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ËÁ-Á‡ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓÒÚË Í‡Ì‡-

ÎÓ‚ ‰ÓÒÚÛÔ‡. ÖÒÎË ˝ÚÓÚ Ï‡ÚÂË‡Î ‚˚ÚÂÒÌÂÌ, ÚÓ ‚ÓÍÛ„ ÌÂ„Ó ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ
ÁÓÌ‡ ÚÓÏÓÊÂÌËfl, Ó„‡ÌË˜Ë‚‡˛˘‡fl ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl.
é·˚˜ÌÓ Ì‡˜‡Î¸Ì˚Â ÒÚ‡‰ËË ËÌÚÂ„‡ˆËË Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛ÚÒfl ÒÛÊÂÌ-
Ì˚ÏË ÒÓÒÚÓflÌËflÏË ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ãË¯¸ ÔÓÒÎÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï
Â„Ó ‡Ò¯ËÂÌËÂ.
èË ÒÛÊÂÌËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Û‚ÂÎË˜ÂÌËÂ
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡. Ç ÌÂ‚ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Á‡ÍÓÌ — ˜ÂÁÏÂÌÓÂ ËÎË Á‡ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰Â-
ÌËÂ ‚Â‰ÂÚ Í ÚÓÏÓÊÂÌË˛. ä‡Í ÛÊÂ ·˚ÎÓ ÒÍ‡Á‡ÌÓ, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ
‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÒÛÏÏ‡ˆËË ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÈ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ,
‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ÚÓÏÓÁflÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍË ÂÏÍËÂ ÍÓÏÔ-
ÎÂÍÒ˚, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÚÂ, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ‚ ˝ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚÒfl Ì‡Ë‚˚Ò-
¯ËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl. èÓÒÚÓ ‚ ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÌÂ
ı‚‡Ú‡ÂÚ ÒËÎ˚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl, ˜ÚÓ·˚ ÔÓ‚ÂÒÚË ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚ı
‚˚ÚÂÒÌÂÌÌ˚ı ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ˝ÚÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚˚ÚÂÒÌÂÌÌ˚È
Ï‡ÚÂË‡Î ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ·ÓÎÂÂ ‰ÓÒÚÛÔÌ˚Ï ‰Îfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓ‡·ÓÚÍË.
ê‡Ò¯ËÂÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ó·˚˜ÌÓ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl Û‚ÂÎË˜ÂÌËÂÏ Ó·-
˘ÂÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÍÓ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, ÒËÌıÓÌËÁËÛÂÚÒfl ‡·ÓÚ‡
‡ÁÎË˜Ì˚ı Â„Ó Û˜‡ÒÚÍÓ‚. å‡ÍÒËÏ‡Î¸Ì‡fl ÒËÌıÓÌËÁ‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ‚˚Á-
‚‡Ú¸ ˝ÙÙÂÍÚ ‡Ò¯ËÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‰‡ÊÂ Ì‡ ÙÓÌÂ ÚÓÏÓÊÂÌËfl ÍÓ˚.
èË ˝ÚÓÏ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÂÁÓÌ‡ÌÒ‡ Ì‡ ˝ÌˆÂÙ‡ÎÓ„‡ÏÏÂ Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚÒfl
‡ÏÔÎËÚÛ‰‡ ˝ÎÂÍÚÓÏ‡„ÌËÚÌ˚ı ÍÓÎÂ·‡ÌËÈ.
ç‡ ÙÓÌÂ ˝ÚÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËÂ,
ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚ı ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ ËÁ-Á‡ Ëı ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ·ÓÎÂÂ
„ÎÓ·‡Î¸Ì˚Ï ÔÓ„‡ÏÏ‡Ï.
Ç Ó·ÓËı ÒÎÛ˜‡flı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl àëë fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂÂ-
‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ë Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÌÓ‚˚ı ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û
ÍÎÂÚÍ‡ÏË, ˜ÚÓ ‚Â‰ÂÚ Í Û‡‚ÌÓ‚Â¯Ë‚‡ÌË˛ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl Ë
ÚÓÏÓÊÂÌËfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Û˜‡ÒÚÍ‡ı ÏÓÁ„‡, ÚÓ ÂÒÚ¸ Í ÎËÍ‚Ë‰‡ˆËË
ÒÚÂÒÒ‡.
ÇÓ ÏÌÓ„Ëı àëë ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ï‡ÒÒËÓ‚‡ÌÌ˚È ‚˚·ÓÒ „ÓÏÓÌÓ‚
ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ËÎË ÌÂÈÓÏÂ‰Ë‡ÚÓÓ‚, ÒÔÂÍÚ ÍÓÚÓ˚ı Ó˜ÂÌ¸ ¯ËÓÍ.
àı ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ë ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ‰ËÍÚÛ˛ÚÒfl ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÛÒÎÓ‚ËflÏË Ë
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏË, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÓÌË ·ÓÎÂÂ Ïfl„ÍÓ Ë ˆÂÎÂÒÓÓ·‡Á-
ÌÓ, ˜ÂÏ ‚‚Â‰ÂÌÌ˚Â ËÁ‚ÌÂ Ì‡ÍÓÚË˜ÂÒÍËÂ ‚Â˘ÂÒÚ‚‡.
àÌÚÂÌÒË‚Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ àëë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl Ú‡ÍÊÂ Ë ÏÂÊ‰Û
ÔÓÎÛ¯‡ËflÏË, Ú‡Í Í‡Í ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ÏÓÊÂÚ Óı‚‡ÚËÚ¸ ‚ÂÒ¸ ÏÓÁ„ Ë ˜‡ÒÚË
299
ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Á‡˜‡ÒÚÛ˛ Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔÓÎÛ¯‡Ëflı.

äÓÏÂ ÚÓ„Ó, Ò‡ÏÓ ÛÏÂÌ¸¯ÂÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ ‚Â‰ÂÚ Í ·Ó-
ÎÂÂ ÚÂÒÌÓÏÛ Ëı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛. èÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏ,
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÎÓÍ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÓ ‚ ÌÂÍÓÚÓÓÏ Û˜‡ÒÚÍÂ ÏÓÁ„‡, ÍÓÚÓ˚È Â˘Â
è‡‚ÎÓ‚ Ì‡Á‚‡Î «Ò‚ÂÚÎ˚Ï ÔflÚÌÓÏ».
ÅÎ‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ Ë‰ÂÌÚËÙËˆËÓ-
‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Í‡Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÎË˜ÌÓÒÚ¸, Ó·Î‡‰‡˛˘Û˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‚ÓÎÂÈ.
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÓÔ˚Ú, «„ÂÓ„‡ÙËfl Ò‚ÂÚÎÓ„Ó ÔflÚÌ‡» ÏÓÊÂÚ ËÁ-
ÏÂÌflÚ¸Òfl, ‡ ËÌÓ„‰‡ ˝ÚÓÚ Û˜‡ÒÚÓÍ ‚ÓÓ·˘Â ÔÓÔ‡‰‡ÂÚ ‚ ÁÓÌÛ ÚÓÏÓÊÂÌËfl.
èÓÒÎÂ‰ÌÂ„Ó ‰Ó·Ë‚‡˛ÚÒfl „ËÔÌÓÚËÁÂ˚ (Ë ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ÔÓ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ˚Ï ‚ÓÈÌ‡Ï. Ä‚Ú.), Ú‡Í Í‡Í ‚ ÔÓ‰Ó·ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ ‚ÌÛ¯‡ÂÏ˚Ï, ÚÂflfl ‚ÒflÍÛ˛ ÍËÚË˜ÌÓÒÚ¸ Ë
Ò‚Ó·Ó‰Û ‚ÓÎË.
Ç Ú‡ÍËı ÒÓÒÚÓflÌËflı ‚ÂÒ¸Ï‡ ‚ÂÓflÚÌÓ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ËÁÓÎËÓ-
‚‡ÌÌ˚ı ÓÒÚÓ‚ÍÓ‚ ‚ÓÒÔËflÚËfl, ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ËÁ ÍÓÚÓ˚ı ÌÂ‰ÓÒÚÛÔÌ‡
‚ Ó·˚˜ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË. ç‡ Ëı ·‡ÁÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÌÓ‚˚ı «ü»,
ËÏÂ˛˘Ëı ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÏÓÚË‚‡ˆË˛, ‡ ËÌÓ„‰‡ ‰‡ÊÂ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ı ‚ ÌÛÊ-
Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı ‚˚Á˚‚‡Ú¸ ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ÁÓÌ˚ Ó·˚˜ÌÓ„Ó «ü», ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛
Á‡·Ë‡fl ÍÓÌÚÓÎ¸ ‚ Ò‚ÓË ÛÍË. í‡Í, Û ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ ‚˚‡·‡Ú˚-
‚‡ÂÚÒfl Ò‚Ófl Â‡ÍˆËfl Ì‡ ÒÚÂÒÒ˚, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÓÌË ‚Â‰ÛÚ ÒÂ·fl ÌÂ Ú‡Í,
Í‡Í ıÓÚÂÎË ·˚ ÚÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ. ä‡ÈÌËÂ ÔËÏÂ˚ ÌÂÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ„Ó
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ‰Û„Ëı «ü» ‚ ‡ÏÍ‡ı Ó‰ÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË ÛÊÂ ÔË‚Ó‰ËÎËÒ¸.
îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÌÓ‚˚ı «ü» ÏÓÊÂÚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ Ë ÔÓ ˜ÛÊÓÈ ‚ÓÎÂ.
Ç ÍÌË„Â «èÓıËÚËÚÂÎË ‡ÁÛÏ‡» ã. Ä. íÓÎÍÛÌÓ‚ ‡ÒÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚ
Ó ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌÌÓÈ ËÒÚÓËË Ò ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍËÏ ‡„ÂÌÚÓÏ,
ÍÓÚÓ˚È ·˚Î Á‡‰ÂÊ‡Ì ‚ Ó‰ÌÓÈ ËÁ ÒÚ‡Ì ÔË ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ ÔÓÍÛ¯ÂÌËfl.
ç‡ ‰ÓÔÓÒ‡ı ‚˚flÒÌËÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ‚ ÌÂÏ Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ì˚ ˜ÂÚ˚Â ÓÚ-
‰ÂÎ¸Ì˚Â ÎË˜ÌÓÒÚË, Í‡Ê‰‡fl ËÁ ÍÓÚÓ˚ı ‚ÒÚÛÔ‡Î‡ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÎË¯¸
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ë ÌË Ó‰Ì‡ ËÁ ÌËı ÌÂ ÁÌ‡Î‡ Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË
ÚÂı ÓÒÚ‡Î¸Ì˚ı. ùÚÓ ·˚ÎÓ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌÓ ‰ÂÚÂÍÚÓÓÏ ÎÊË Ë Ò ÔÓ-
ÏÓ˘¸˛ „ËÔÌÓÁ‡.
ÇÌÛ¯‡ÂÏÓÒÚ¸ ‚ „ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ
ÌÓ‚ËÁÌ˚ ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÁÓÌ˚ Ë ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ëfl ÓÔ˚Ú‡ ËÌÚÂ„‡ˆËË
ÔË ÔÂÂıÓ‰‡ı ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl. ç‡ÔËÏÂ, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È ÔÒËıÓÚÂ-
‡ÔÂ‚Ú å. ùËÍÒÓÌ ÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ ÏÓ„ ‚‚Ó‰ËÚ¸ ‚ Ú‡ÌÒÓ‚˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl,
‰‡ÊÂ ÌÂ ÔÂ˚‚‡fl Â˜Ë. ùÚÛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÓÌ ÔËÓ·ÂÎ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ
Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÔÓ„ÛÊÂÌËfl ‚ Ú‡ÌÒ, ·Î‡„Ó‰‡fl ˜ÂÏÛ ËÏ ·˚ÎË ÓÒ‚ÓÂ-
Ì˚ ÌÓ‚˚Â Û˜‡ÒÚÍË ÏÓÁ„‡, „‰Â Ó·‡ÁÓ‚‡ÎËÒ¸ «ÙËÎË‡Î˚» «ü». èÓ‰Ó·Ì‡fl
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ·ÓÎÂÂ ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÂÒÛÒ˚
ÏÓÁ„‡. ä ÚÓÏÛ ÊÂ ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ·ÓÎÂÂ ÏÌÓ„Ó„‡ÌÌÓÈ, ÌÓ ÌÂ
300
‡Ò˘ÂÔÎÂÌÌÓÈ, Ú‡Í Í‡Í Ò ÓÔ˚ÚÓÏ Ò‡ÏÓÔÓ„ÛÊÂÌËÈ ‡ÒÚÂÚ ÔÓ‰‚ËÊ-

ÌÓÒÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ùÚÓ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÔË‚Ó‰ËÚ Í Û‚ÂÎË˜ÂÌË˛ ÁÓÌ˚ ÓÒÓÁÌ‡-
‚‡ÂÏÓ„Ó, ‡ ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÌÂÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Û‚ÂÎË˜ÂÌËÂ ÒÔÂÍÚ‡ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ
Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ.
èËÏÂÓÏ ÏÓÊÂÚ ÒÎÛÊËÚ¸ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ, ‰ÓÍ‡Á‡‚¯ÂÂ, ˜ÚÓ Í ÔÓ-
fl‚ÎÂÌË˛ ˝ÍÒÚ‡ÒÂÌÒÓÌ˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË Á‡ÏÂÒÚË-
ÚÂÎ¸Ì‡fl ‡ÍÚË‚‡ˆËfl ÌÓ‚˚ı Û˜‡ÒÚÍÓ‚ ÏÓÁ„‡.
ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ‚ıÓ‰ËÚ¸ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â àëë ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ Á‡ÎÓÊÂÌ‡
‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÔËÓ‰ÓÈ. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÔÂÂıÓ‰‡ ÎÂÊËÚ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓÒÚ¸ ÔÂÂÒÚÓÈÍË ÏÓ‰ÂÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı.
èÓ˝ÚÓÏÛ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Û Î˛‰ÂÈ ÛÊÂ ÔËıÓ‰ËÎÓÒ¸ ÒÚ‡ÎÍË‚‡Ú¸Òfl Ò ËÁÏÂ-
ÌÂÌÌ˚ÏË ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
ùÚË ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÔË Ì‡Û¯ÂÌËË ÒÛÚÓ˜ÌÓ„Ó ÂÊËÏ‡,
ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏ Ë ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÔÂÂÌ‡ÔflÊÂÌËË, „ÎÛ·ÓÍËı ÔÂÂÊË‚‡ÌËflı,
ÔË Á‡ÚÛ‰ÌÂÌÌÓÈ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË, ‰ÂÁ‡‰‡ÔÚ‡ˆËflı, ÒÚÂÒÒ‡ı, Ú‡‚Ï‡ı, ÓÚ-
‡‚ÎÂÌËflı, ‡ÁÎË˜Ì˚ı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËflı, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ò ‚˚ÒÓÍÓÈ ÚÂÏÔÂ‡ÚÛ-
ÓÈ, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓÈ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË Ë ÔÂÂÌ‡ÔflÊÂÌËfl Ë ‰.
àÁÏÂÌÂÌËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ‚ÓÒ-
ÔËflÚËfl, Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ÔÒËıÓÙËÁË˜ÂÒÍËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌË˛ ÌÂÍÓÚÓ˚ı Û˜ÂÌ˚ı, ‚‚Ë‰Û ÓÒÓ·ÓÈ ÒÎÓÊÌÓÒÚË
ÔÒËıËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰Îfl ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ-
‚ÓÂÌËfl ‰ÛıÓ‚Ì˚ı Á‡ÔÓÒÓ‚ àëë ‚ ·Ó‰ÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Ú‡ÍÊÂ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚, Í‡Í Ë ÒÓÌ.
îÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ëfl àëë ÌÂ‚ÂÓflÚÌÓ ÒÎÓÊÌ‡ Ë ËÁÛ˜ÂÌ‡ Â˘Â ‰‡ÎÂÍÓ
ÌÂ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛.
ë‚Âı·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, ËÎË Ì‡ÔflÊÂÌÌÓÂ ·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, — ˝ÚÓ
ÒÚÂÒÒÓ‚ÓÂ ËÎË ÔÓÒÎÂÒÚÂÒÒÓ‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, Ò‚flÁ‡ÌÌÓÂ Ò Û‚ÂÎË˜ÂÌËÂÏ
ÔÓËÒÍÓ‚ÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ÏÓ·ËÎËÁ‡ˆËË ÂÁÂ‚Ó‚.
éÁ‡ÂÌËÂ, ‚‰ÓıÌÓ‚ÂÌËÂ, ÔÓ ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÚÂÏËÌÓÎÓ„ËË — Ò‡ÚÓË, —
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ¯ËÓÍÓÏ‡Ò¯Ú‡·Ì˚ı ËÌÚÂ„‡ÚË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÏÂÊ‰Û ÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂÏ Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï. é·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÒÚÛÔÂÌ¸˛
Í ˝ÚÓÏÛ ÒÓÒÚÓflÌË˛ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‚Âı·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ. åÓÊÌÓ ÒÍ‡Á‡Ú¸ Ú‡Í:
ÓÁ‡ÂÌËÂ — Û‰‡˜Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ò‚Âı·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
ëÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ àëë, ‚˚Á˚‚‡ÂÏ˚Â „‡ÎÎ˛ˆËÌÓ„Â-
Ì‡ÏË Ë „ËÔÂ‚ÂÌÚËÎflˆËÂÈ. èÓÒÎÂ‰ÌËÂ, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ Ì‡ÍÓÚËÍÓ‚,
‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ó˜ÂÌ¸ ÒÔÂˆËÙË˜ÌÓ, ÒÌËÏ‡fl ·ÎÓÍËÓ‚ÍÛ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı
ÔÓÚÓÍÓ‚, ÔÓ‚˚¯‡fl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ËÌ‰ÛÍÚË‚ÌÓÒÚ¸. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ
˝ÚÓ„Ó ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ËÌÚÂÌÒË‚Ì˚Â „‡ÎÎ˛ˆËÌ‡ˆËË Ë ‰Û„ËÂ ËÌÚÂÂÒÌ˚Â
ÙÂÌÓÏÂÌ˚.
301
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÒËÎ¸Ì˚Ï ËÁ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl „‡ÎÎ˛ˆË-

ÌÓ„ÂÌÓ‚ fl‚ÎflÂÚÒfl ãëÑ-25.
ÇÓ ‚ÂÏÂÌ‡ ÔÒËıÓ‰ÂÎË˜ÂÒÍÓÈ Â‚ÓÎ˛ˆËË ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ıÛ‰ÓÊÌË-
ÍÓ‚, ÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ, ÏÛÁ˚Í‡ÌÚÓ‚, Û˜ÂÌ˚ı ÒÓ‚Â¯‡ÎË ãëÑ-ÔÛÚÂ¯ÂÒÚ‚Ëfl
‚ ÔÓËÒÍÂ ÌÓ‚˚ı Ú‚Ó˜ÂÒÍËı Ë‰ÂÈ Ë ÓÁ‡ÂÌËÈ.
ç‡ ÒÏÂÌÛ ãëÑ ÔË¯ÎË ‰˚ı‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ÚÂıÌËÍË, ËÏÂ˛˘ËÂ ‡Ì‡-
ÎÓ„Ë˜ÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ·ÂÁ Í‡ÍËı-ÎË·Ó ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌÌ˚ı
ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ.
èË ÓÔ¸flÌÂÌËË ‡ÎÍÓ„ÓÎÂÏ Ë Ì‡ÍÓÚËÍ‡ÏË Ú‡ÍÊÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
ÒÚËÏÛÎflˆËfl ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ ‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÏÂÌ¸¯ÂÈ
ÒÚÂÔÂÌË. ùÚË ‚Â˘ÂÒÚ‚‡ ËÏÂ˛Ú ÏÂÌ¸¯Û˛ ÒÔÂˆËÙË˜ÌÓÒÚ¸, Ë ÔË ÔÂ-
‚˚¯ÂÌËË ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓÈ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ÏÂÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl
Ëı ÚÓÍÒË˜ÂÒÍËÈ ˝ÙÙÂÍÚ, ‚˚Á˚‚‡fl ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ó„ÎÛ¯ÂÌÌÓÒÚË.
á‡ ÔÓÌflÚËÂÏ «ËÚÛ‡Î¸Ì˚È Ú‡ÌÒ» ÒÚÓËÚ ˆÂÎ‡fl „ÛÔÔ‡ ÒÓÒÚÓfl-
ÌËÈ, ÏÂÚÓ‰˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÍÓÚÓ˚ı Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÍÛÎ¸Ú‡ÏË
Ë ‚ÂÓ‚‡ÌËflÏË. í‡ÍËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÔË ËÒÚÓ‚ÓÈ ÏÓÎËÚ‚Â,
ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı Ó·fl‰‡ı, ÏËÒÚÂËflı, ËÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÔÎflÒÍ‡ı. ç‡ÔËÏÂ,
ÒÛÙËË (ÒÚ‡ÌÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒÍ‡Á‡ÚÂÎË, ÔÓÔÓ‚Â‰ÌËÍË) ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎË ‰Îfl
˝ÚÓ„Ó ÔÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ ıÓÓ‚ÓÂ ÔÂÌËÂ, ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÂ ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÂ
‚‡˘ÂÌËÂ. ÇÓ ÏÌÓ„Ëı ¯‡Ï‡ÌÒÍËı Ú‡‰ËˆËflı ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl Ó·fl‰
Í‡ÏÎ‡ÌËfl, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ˝ÎÂÏÂÌÚÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl ËÚÏË˜Ì‡fl
Ë„‡ Ì‡ ·Û·ÌÂ ‚ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË Ò ËÁÏ‡Ú˚‚‡˛˘ËÏ Ú‡ÌˆÂÏ Ë ËÌÚÂÌÒË‚Ì˚Ï
‰˚ı‡ÌËÂÏ. ÜÂˆ˚ ‰Â‚ÌÂ„Â˜ÂÒÍÓÈ ·Ó„ËÌË ëË‚ËÎÎ˚, ÍÓÚÓ˚Â Á‡ÌË-
Ï‡ÎËÒ¸ ÔÓËˆ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚ÓÏ, ‰Îfl ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ËÚÛ‡Î¸Ì˚È Ú‡ÌÒ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎË ‰‡ÊÂ Ú‡ÍÓÈ ÌÂÓ·˚˜Ì˚È ÏÂÚÓ‰, Í‡Í ‚‰˚ı‡ÌËÂ ‚ÛÎÍ‡ÌË-
˜ÂÒÍËı „‡ÁÓ‚.
ë˛‰‡ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË fl‰ „ÛÔÔÓ‚˚ı ÏÂÓÔËflÚËÈ, „‰Â ÔÓfl‚-
ÎflÂÚ ÒÂ·fl Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚È «˝ÙÙÂÍÚ ÚÓÎÔ˚». èÓ-‚Ë‰ËÏÓÏÛ, ‚ Ú‡ÍËı
ÒÎÛ˜‡flı ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ÒÚÛÔ‡˛Ú ÌÂÍÓÚÓ˚Â ËÌÒÚËÌÍÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ‚˚-
¯‡˛Ú ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ËÌ‰ÛÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ë ‚ÌÛ¯‡ÂÏÓÒÚ¸ Í‡Ê‰Ó„Ó
ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÚÓÎÔÂ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Î˛‰ÒÍÓÈ Ï‡ÒÒÂ ‚ Ì‡Ôfl-
ÊÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Í‡Í Â‰ËÌ˚È Ó„‡ÌËÁÏ. í‡ÍÓÂ ÒÓÒÚÓfl-
ÌËÂ Ì‡ÔÓÏËÌ‡ÂÚ „ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍÓÂ. Ö„Ó ÏÓÊÌÓ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÛÒËÎËÚ¸
ÌÂÍÓÚÓ˚ÏË ÒÔÂˆ˝ÙÙÂÍÚ‡ÏË. ç‡ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ÓÍÍÓÌˆÂÚ‡ı Ë ÍÛÔ-
Ì˚ı ‰ËÒÍÓÚÂÍ‡ı «˝ÙÙÂÍÚ ÚÓÎÔ˚» ‰ÓÔÓÎÌflÂÚÒfl Ë ÛÒËÎË‚‡ÂÚÒfl ÏÛÁ˚ÍÓÈ,
ËÏÂ˛˘ÂÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, Ë Ò‚ÂÚÓ‚˚ÏË ÒÔÂˆ˝ÙÙÂÍÚ‡ÏË,
ÓÚ ˜Â„Ó ˜‡ÒÚ¸ ÔÛ·ÎËÍË ÏÓÊÂÚ ‚ıÓ‰ËÚ¸ ‚ Ó˜ÂÌ¸ „ÎÛ·ÓÍËÂ àëë. Ç 1988 „.
ËÁ å‡Ìı˝ÚÚÂÌ‡ ÔË¯ÎÓ ÌÓ‚ÓÂ Û‚ÎÂ˜ÂÌËÂ — Ú‡ÌˆÂ‚‡Î¸Ì˚Â Ï‡‡ÙÓÌ˚
Ò ÛÔÓÚÂ·ÎÂÌËÂÏ Ì‡ÍÓÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÚËÏÛÎflÚÓ‡ «˝ÍÒÚ‡ÁË». èÓ‰Ó·Ì˚Â
ÏÂÓÔËflÚËfl ÍÓÏÂ ‡Á„ÛÁÍË ÔÒËıËÍË Ë ÒÌflÚËfl ÒÚÂÒÒÓ‚ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú
302
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ËÒÔ˚Ú‡Ú¸ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÒÓÔË˜‡ÒÚÌÓÒÚË, Â‰ËÌÂÌËfl Ò Ï‡ÒÒÓÈ, Ó·-

ÎÂ„˜‡fl ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ ‡‰‡ÔÚ‡ˆË˛, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÔÂËÓ‰˚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
ÍËÁËÒÓ‚. ñÂÎ¸ „ËÔÌÓÁ‡ Ë ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚Ë‰Ó‚ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËÈ — Ó·¯ËÌÓÂ
ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ÍÓ˚ Ò ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ Ó˜‡„Ó‚ Ò‚Âı·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‰Îfl Ó·ÎÂ„-
˜ÂÌËfl ‚ÌÛ¯ÂÌËfl ËÎË Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËfl. ÇÌÛ¯ÂÌËÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸Òfl
‚ ˆÂÎflı ÓÔÚËÏËÁ‡ˆËË ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡ Ë Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ. ÇÔÓ˜ÂÏ,
ÚÓÏÓÊÂÌËÂ ÍÓ˚ ÏÓÁ„‡ Ò‡ÏÓ ÔÓ ÒÂ·Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓ ÓÍ‡Á˚‚‡Ú¸ ·Î‡„Ó-
ÔËflÚÌ˚È ˝ÙÙÂÍÚ.
ÅÎ‡„Ó‰‡fl Ú‡ÌÒÓ‚˚Ï ÒÓÒÚÓflÌËflÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÏÓÊÂÚ
‚ÎËflÚ¸ Ì‡ Î˛·˚Â ÙÛÌÍˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡, ‰‡ÊÂ Ì‡ ÚÂ, ÍÓÚÓ˚Â Ó·˚˜ÌÓ
ÌÂ ÔÓ‰‰‡˛ÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ÍÓÌÚÓÎ˛.
ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ÒÌ‡ Ë‰ÂÚ ÏÌÓ„ÓÔÎ‡ÌÓ‚‡fl ÔÒËıË˜ÂÒ-
Í‡fl ‡·ÓÚ‡, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ÔÂÂ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓÈ ‰ÌÂÏ ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËË. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ·ÛÌÓ ˝ÚË ÔÓˆÂÒÒ˚ ÔÓÚÂÍ‡˛Ú ‚ Ù‡ÁÂ ·˚ÒÚÓ„Ó
ÒÌ‡. Ç ÌÂÈ Ì‡Ï ÒÌflÚÒfl Á‡ÔÓÏËÌ‡˛˘ËÂÒfl ÒÌ˚. èÓ Ò‚ÓÂÈ ı‡Î‡ÚÌÓÒÚË
ËÎË ÌÂ‰Ó‡ÁÛÏÂÌË˛ Î˛‰Ë ÔÛÒÍ‡˛Ú Ëı Ì‡ Ò‡ÏÓÚÂÍ, ÚÓ ÂÒÚ¸ Ì‡ ‚ÓÎ˛
ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚ı ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. èË ˝ÚÓÏ ÓÌË ÛÔÛÒÍ‡˛Ú Ó‰ËÌ
ËÁ Ò‡Ï˚ı Û‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ‡ÒÔÂÍÚÓ‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË — ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Û˜‡ÒÚËfl ‚ ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËflı. ëÌ˚, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ
ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÂ·fl ıÓÁflËÌÓÏ ËÎË Ú‚ÓˆÓÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËı Â‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ,
Ì‡Á˚‚‡˛Ú flÒÌ˚ÏË ËÎË ÔÓÁ‡˜Ì˚ÏË.
éÒÓ·Ó ÒÚÓËÚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ‚ ÍÓÚÓÓÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÔÂÂıÓ‰ËÚ¸
Í‡Í ËÁ Ó·˚˜ÌÓ„Ó ÒÌ‡, Ú‡Í Ë ËÁ „ÎÛ·ÓÍÓÈ ÒÚ‡‰ËË „ËÔÌÓÁ‡, — ˝ÚÓ ÒÓÒ-
ÚÓflÌËÂ ÒÓÏÌ‡Ï·ÛÎËÁÏ‡ ËÎË ÎÛÌ‡ÚËÁÏ‡. ç‡ıÓ‰fl˘ËÈÒfl ‚ ÌÂÏ ÎË¯ÂÌ
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl, ·Î‡„Ó‰‡fl ˜ÂÏÛ ÎÛÌ‡ÚËÍË ÏÓ„ÛÚ ÒÓ‚Â¯‡Ú¸
‚ÔÂ˜‡ÚÎfl˛˘ËÂ ·ÂÒÒÚ‡¯ËÂÏ ÌÓ˜Ì˚Â ÔÓ„ÛÎÍË ÔÓ Í˚¯‡Ï Ë Ú. Ô.
çÓ, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ˝ÚÓ, Â‡ÍˆËfl Ë ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Û ÎÛÌ‡ÚËÍÓ‚ ÓÒÎ‡·ÎÂÌ˚.
ÇÓ ÏÌÓ„Ëı ÍÛÎ¸ÚÛ‡ı Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎË ‰Îfl Ó·˘ÂÌËfl Ò ‰Ûı‡ÏË Ë
ÔÂ‰ÒÍ‡Á‡ÌËfl ·Û‰Û˘Â„Ó.
í‡‰ËˆËÓÌÌÓ ‚ÒÂ àëë ‰ÂÎflÚ Ì‡ ‡Ò¯ËÂÌÌ˚Â Ë ÒÛÊÂÌÌ˚Â
ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ä ‡Ò¯ËÂÌÌ˚Ï, ÔÓ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï Ó˘Û˘ÂÌË-
flÏ, ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Í‡Í ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ò‚Âı·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë ÓÁ‡ÂÌËfl,
Ú‡Í Ë Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl ‚ „ÎÛ·ÓÍÓÏ Ú‡ÌÒÂ ÔË Ó·-
¯ËÌÓÏ ÚÓÏÓÊÂÌËË ÏÓÁ„Ó‚ÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË. Ç Ó·ÓËı ÒÎÛ˜‡flı ÔÓËÒ-
ıÓ‰ËÚ ‡Ò¯ËÂÌËÂ ÔÓÎfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚˚‰ÂÎfl˛Ú
ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÛ˛ „ÛÔÔÛ àëë — Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
ê‡Ò¯ËÂÌËÂ ÒÙÂ˚ ‚ÌËÏ‡ÌËfl, Í‡Í Ë ‚ÓÓ·˘Â Ì‡ÎË˜ËÂ Í‡ÍËı-
ÎË·Ó Ó˘Û˘ÂÌËÈ ÔË „ÎÛ·ÓÍÓÏ ÚÓÏÓÊÂÌËË ÍÓ˚ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, —
Â˘Â Ó‰ËÌ Ô‡‡‰ÓÍÒ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚˚ıÓ‰fl˘ËÈ Á‡ ‡ÏÍË ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÒÓ‚-
ÂÏÂÌÌÓÈ Ì‡ÛÍË.
303
èÓ Í‡ÚËÌÂ ˝ÎÂÍÚÓ˝ÌˆÂÙ‡ÎÓ„‡ÏÏ˚ ÏÓÁ„‡, ‚ ÔÓfl‰ÍÂ ÛÏÂÌ¸-

¯ÂÌËfl ˜‡ÒÚÓÚ ÍÓÎÂ·‡ÌËÈ, ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÏÓÊÌÓ ‡ÒÔÓÎÓÊËÚ¸
ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ: ·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, ÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËÂ, „ÎÛ·ÓÍËÈ ÒÓÌ, Ú‡ÌÒ-
ÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl
àÁ‚ÂÒÚÌ˚È ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ àëë ë. ÉÓÙ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ ÏËÂ ‚ÒÂ
Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÏ ËÎË ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË [12]. èËÏÂ-
ÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ˝ÚÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÔÓ ÏÂÂ ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÚÓ ÂÒÚ¸
Â„Ó ‡Ò¯ËÂÌËË ‚ Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÏÓÁ„Ó‚‡fl
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓÚÂÌˆË‡ÎËÁËÛÂÚÒfl, ‡ ÁÌ‡˜ËÚ, ÔÂÂıÓ‰ËÚ ‚ ÒÍ˚ÚÓÂ ÒÓÒ-
ÚÓflÌËÂ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚Ó ‚ÒÂÈ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÎÌÓÚÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ
‚ÌÂ ÏÓÁ„‡. ÇË‰ÂÌËÂ ÏË‡ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ¯ËÓÚÓÈ
‚ÌËÏ‡ÌËfl, Ô‡ÏflÚ¸˛, ‡ÏÍ‡ÏË ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl, Ó„‡ÌË˜ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸˛ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË. Ç Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˝ÚË
Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÒÌËÏ‡˛ÚÒfl. Ç ˝ÚËı ÒÓÒÚÓflÌËflı Î˛‰Ë ÏÓ„ÛÚ
Ó˘Û˘‡Ú¸ Â‰ËÌÂÌËÂ Ò ÒÓˆËÛÏÓÏ, ‚ÒÂÎÂÌÌÓÈ ˜ÂÂÁ ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÓ„Ó «fl» Ë ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂÏ ÒÂ·fl Ò ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ‚ÌÂ¯ÌËÏË
Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË Î˛·˚ı Ï‡Ò¯Ú‡·Ó‚. éÔ˚Ú, ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ˚È ‚ àëë, ÌÂ ÔÓ‰-
‰‡ÂÚÒfl ‰ÂÚ‡Î¸ÌÓÏÛ ÒÎÓ‚ÂÒÌÓÏÛ ‚˚‡ÊÂÌË˛. Ç Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚ı
ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ‚ÓÒÔËflÚËÂ ËÌ˚ı ËÁÏÂ-
ÂÌËÈ Ë Â‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ, ‰Îfl ÍÓÚÓ˚ı ÔÓÌflÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡
ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚.
ùÚË ‚Ë‰ÂÌËfl ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛ÚÒfl ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ‚ÒÂ„Ó ‚ÓÒÔ-
ËÌËÏ‡ÂÏÓ„Ó, ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂÏ ÒÚ‡ı‡, ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒ-
ÚÂÈ, ÔÓÚÂÂÈ ËÌÚÂÂÒ‡ Í Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Ï ·Î‡„‡Ï. ëÛÊÂÌÌ˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl
ÒÓÁÌ‡ÌËfl ·ÓÎÂÂ ·ÎËÁÍË Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl àëë, ÌÓ ˜‡ÒÚÓ
Ëı ÓÔ˚Ú Ú‡ÍÊÂ ÚÛ‰ÌÓ‚˚‡ÁËÏ ËÁ-Á‡ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ì‡Ò˚-
˘ÂÌÌÓÒÚË ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ëı Ú‡Ï ÒÓ·˚ÚËÈ. Ç ÎÂ„ÍËı ÙÓÏ‡ı ÒÛÊÂÌÌ˚ı
ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÒÓÔÛÚÒÚ‚Û˛Ú Ì‡ÔflÊÂÌÌÓÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÎË ‡·ÓÚÂ, ÚÂ·Û˛˘ÂÈ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË.
ë‚ÓËÏ Ú‡Î‡ÌÚÓÏ ÏÌÓ„ËÂ „ÂÌËË Ó·flÁ‡Ì˚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í ÔÂ‰ÂÎ¸-
ÌÓÏÛ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌË˛ Ì‡ Â¯‡ÂÏÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÂ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÛÏÂÌË˛ ÔÓËÁ-
‚ÓÎ¸ÌÓ ‚ıÓ‰ËÚ¸ ‚ ÒÛÊÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl. èË ·ÓÎÂÂ „ÎÛ·ÓÍÓÏ
ÔÓ„ÛÊÂÌËË ı‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ÔËÁÌ‡ÍÓÏ ÒÛÊÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡-
ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÛÊÂÌËÂ ÔÓÎfl ÁÂÌËfl — ˝ÚÓ Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓÂ ÚÛÌÌÂÎ¸-
ÌÓÂ ÁÂÌËÂ. ÇıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÔÓ‰Ó·Ì˚È ÚÛÌÌÂÎ¸ — ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È ˝Ú‡Ô
‰Îfl ÔÓÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ‚ ÏË ‰ÛıÓ‚ ‚ ËÚÛ‡ÎÂ Í‡ÏÎ‡ÌËfl ËÁ ¯‡Ï‡ÌÒÍËı
Ô‡ÍÚËÍ. èË ˝ÚÓÏ ¯‡Ï‡Ì˚ Ë‰ÛÚ ÔÛÚÂÏ ÏÂÚ‚˚ı, ÔÓÌËÍ‡fl ‚ ÚÓÚ
ÏË ‰‡Î¸¯Â, ˜ÂÏ ˝ÚÓ Û‰‡ÂÚÒfl Â‡ÌËÏËÓ‚‡ÌÌ˚Ï ÔÓÒÎÂ ÍÎËÌË˜ÂÒÍÓÈ
ÒÏÂÚË. Ç Ú‡ÍËı ÔÛÚÂ¯ÂÒÚ‚Ëflı ¯‡Ï‡Ì˚ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛Ú ‚ ÏË
304
«ÔÂ‰ÍÓ‚» ‰Û¯Ë ÛÏÂ¯Ëı ÒÓÔÎÂÏÂÌÌËÍÓ‚, Ó·˘‡˛ÚÒfl Ò ‰Ó·˚ÏË Ë

ÁÎ˚ÏË ‰Ûı‡ÏË, ‚Â‰ÛÚ ·Ó¸·Û Ò ‰ÂÏÓÌ‡ÏË, ‚˚Á˚‚‡˛˘ËÏË ·ÓÎÂÁÌË.
é·˚˜ÌÓ ÌÂÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÒÛÊÂÌÌ˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl
ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔÓÏÓ„‡˛Ú „ÎÛ·ÊÂ ‚ÌËÍÌÛÚ¸ Ë Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ÔÓ‡·ÓÚ‡Ú¸
Í‡Í ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, Ú‡Í Ë ÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ (Ì‡ ÚÂÎÂÒÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ)
ÔÓ·ÎÂÏ˚. íÛÌÌÂÎ¸ ÔÓ‰Ó·ÂÌ ÎËÌÁÂ, ÔÓÏÓ„‡˛˘ÂÈ ÒÍÓÌˆÂÌÚËÓ‚‡Ú¸
‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Û˜‡ÒÚÍ‡ı ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÔË
˝ÚÓÏ ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ÛÒÚÓflÚ¸ ÌËÍ‡ÍËÂ ·‡¸Â˚ Ô‡ÏflÚË Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â
Á‡ÔÂÚ˚. èÓ Ó˜Ë˘‡˛˘ÂÈ ÒËÎÂ ÔÓ‰Ó·Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ ÌÂ Ë‰ÂÚ ÌË ‚ Í‡ÍÓÂ
Ò‡‚ÌÂÌËÂ Ò ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁÓÏ. ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚È ˝ÙÙÂÍÚ „Ë-
ÔÂÏÌÂÁËË, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÓÚÓÓ„Ó Ò ÔÓÚflÒ‡˛˘ÂÈ ˜ÂÚÍÓÒÚ¸˛ ‚ÓÒÒÚ‡-
Ì‡‚ÎË‚‡˛ÚÒfl ÒÓ·˚ÚËfl Î˛·ÓÈ ‰‡‚ÌÓÒÚË, ‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó Ò‡ÏÓ„Ó ÓÊ‰ÂÌËfl
Ë ‚ÌÛÚËÛÚÓ·ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. ó‡ÒÚÓ ÒÓ·˚ÚËfl ‡Á‚Ó‡˜Ë‚‡˛ÚÒfl ÔÂÂ‰
Ì‡·Î˛‰‡ÚÂÎÂÏ ‚ÌÛÚË Ò‡ÏÓ„Ó ÚÛÌÌÂÎfl, ÌÓ ÓÌË ÏÓ„ÛÚ Ú‡ÍÊÂ ‚˚ıÓ‰ËÚ¸
Á‡ Â„Ó ÔÂ‰ÂÎ˚, ‡ ËÌÓ„‰‡ ÚÛÌÌÂÎ¸ ÒÎÛÊËÚ Í‡Í ·˚ Ú‡ÏÔÎËÌÓÏ ‰Îfl
‚˚ıÓ‰‡ ‚ Ú‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ëÛÊÂÌÌ˚Â ÒÓÒÚÓfl-
ÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÏÓ„ÛÚ ‚ÓÁÌËÍ‡Ú¸ ÔË ÂÁÍÓÏ ‚˚ıÓ‰Â ËÁ Ó˜ÂÌ¸ ‰ËÌ‡ÏË˜ÌÓ-
„Ó Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Ì‡Ò˚˘ÂÌÌÓ„Ó ÒÌ‡. éÒÓ·ÂÌÌÓ ˝ÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÍÓ¯Ï‡Ó‚,
‚ ıÓ‰Â ÍÓÚÓ˚ı ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÛÊÂÌËÂ ÁÂÌËfl.
ä‡Í ÔÓÍ‡Á‡ÎË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍ‡ Ë ÎÂ˜ÂÌËÂ ‡ÁÎË˜-
Ì˚ı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËÈ ˆÂÎËÚÂÎflÏË-˝ÍÒÚ‡ÒÂÌÒ‡ÏË ÔÓËÒıÓ‰flÚ Ô‡ÍÚË-
˜ÂÒÍË ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚ ÒÛÊÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ë ˝ÚËÏ
ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ Ò‚flÁ‡ÌÓ ÔÓ‰‡‚Îfl˛˘ÂÂ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Ô‡‡ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËı ÙÂÌÓÏÂÌÓ‚. ùÚÓ ÚÂÎÂÔ‡ÚËfl, ÚÂÎÂÍËÌÂÁ, flÒÌÓ‚Ë‰ÂÌËÂ, ËÌÚÓÒÍÓÔËfl,
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÍÓÌÚÓÎ¸ Ì‡‰ ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, Ó·˚˜ÌÓ ÌÂ ÔÓ‰‰‡˛˘Ë-
ÏËÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Â„ÛÎflˆËË.
Ç àëë Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÁÏÂÌfl˛ÚÒfl ÒÚÛÍÚÛ‡ Ë ı‡‡ÍÚÂ Â˜Ë. ùÚË
ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ÔÓÎÌÂ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌ˚. ç‡ Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ ÛÓ‚ÌÂÈ àëë flÁ˚Í
ËÏÂÂÚ Ò‚ÓË ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÌÂÍÓÚÓ˚ı Ó·Î‡ÒÚflı Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ Ú‡ÍËÂ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ì‡„ÛÁÍË,
˜ÚÓ ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË Í ÌÂÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓÏÛ ‚ıÓÊ‰ÂÌË˛ ‚ àëë.
ç‡ÔËÏÂ, ˝ÚÓ ‡·ÓÚ‡ ÓÔÂ‡ÚÓÓ‚, ÔÓ‰‚Ó‰ÌËÍÓ‚, ÎÂÚ˜ËÍÓ‚, ‰ËÒÔÂÚ-
˜ÂÓ‚, ÍÓÒÏÓÌ‡‚ÚÓ‚ Ë ‰Û„ËÂ ‚Ë‰˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ˝ÚËı ÒÎÛ˜‡flı Ì‡
ËÒÔÓÎÌËÚÂÎflı ÎÂÊËÚ Ó„ÓÏÌ‡fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, Ë ÓÚ ÌËı ‚ ÍËÚË-
˜ÂÒÍËı ÒËÚÛ‡ˆËflı ÏÓÊÂÚ Á‡‚ËÒÂÚ¸ ÒÓı‡ÌÌÓÒÚ¸ ‰ÓÓ„ÓÒÚÓfl˘ÂÈ ÚÂı-
ÌËÍË Ë ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ.
305
ëÂ‰Ë ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌÌ˚ı ÙÂÌÓÏÂÌÓ‚ àëë ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ú‡ÍÊÂ ÓÚÏÂ-

ÚËÚ¸ Ì‡Û¯ÂÌËfl ‚ÓÒÔËflÚËfl ÚÂÎ‡. àÁÏÂÌfl˛ÚÒfl Ó˘Û˘ÂÌËfl ‡ÁÏÂÓ‚
ÚÂÎ‡, Â„Ó ÔÓÔÓˆËÈ. ÖÒÎË Á‡Ú‡„Ë‚‡˛ÚÒfl ÔÎ‡ÒÚ˚ ˝Ï·ËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
Ô‡ÏflÚË, ÚÓ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ‚ÔÂ˜‡ÚÎÂÌËÂ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Û‚ÂÎË˜ÂÌËfl ‡ÁÏÂ-
Ó‚ „ÓÎÓ‚˚. Ç ÒÛÊÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ
ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÂ·fl Ò Í‡ÍËÏ-ÎË·Ó Ó„‡ÌÓÏ, ÍÎÂÚÍÓÈ, Á‡Ó‰˚¯ÂÏ,
ÒÔÂÏ‡ÚÓÁÓË‰ÓÏ. èË ‚˚ıÓ‰Â ÒÓÁÌ‡ÌËfl Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÚÂÎ‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ
ÔÓÎÌÓÂ ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÒÂ·fl Ò Î˛·˚Ï Ó‰Û¯Â‚ÎÂÌÌ˚Ï ËÎË ÌÂÓ‰Û¯Â‚-
ÎÂÌÌ˚Ï ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ. ÇÏÂÒÚÂ Ò ˝ÚËÏ ËÁÏÂÌflÂÚÒfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÚÂ-
ÎÂÒÌÓÈ Ó·ÓÎÓ˜ÍÂ Í‡Í Ó ‚ÏÂÒÚËÎË˘Â Ò‚ÓÂ„Ó «ü». í‡Í, ‚Ó ÏÌÓ„Ëı
‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÔÒËıÓÚÂÌËÌ„Ó‚˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı ‚ ˆÂÎflı ÓÁ‰ÓÓ‚ÎÂÌËfl Ë
‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ô‡ÍÚËÍÓ‚‡ÎÓÒ¸ Ì‡ÏÂÂÌÌÓÂ ÔÂÂÏÂ-
˘ÂÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â Ó„‡Ì˚ Ë ˜‡ÒÚË ÚÂÎ‡, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚Ó ‚ÌÂ¯-
ÌËÂ Ó·˙ÂÍÚ˚. Ä. Ñ˝‚Ë‰-çËÎ¸ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÍÌË„Â «å‡„Ë Ë ÏËÒÚËÍË íË·ÂÚ‡»
ÔË¯ÂÚ Ó ·ÂÒÂ‰Â Ò Ó‰ÌËÏ ËÁ ÚË·ÂÚÒÍËı Î‡Ï. äÓ„‰‡ ‡‚ÚÓ ‚˚ÒÍ‡Á‡Î‡
Ï˚ÒÎ¸ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‚ÏÂÒÚËÎË˘ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÓÁ„, ÚÓ Î‡Ï‡
Ì‡Á‚‡Î ˝ÚÓ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ ‡·ÒÛ‰Ì˚Ï, Ú‡Í Í‡Í ÓÌ Á‡ÔÓÒÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔÂÂ-
ÏÂÒÚËÚ¸ Ò‚ÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ ÍËÒÚ¸ Ë ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÒÂ·fl Ë ÏË ÓÚÚÛ‰‡.
Ç ‡Ò¯ËÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔË Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÏ ÔÓ-
„ÛÊÂÌËË ÚÂÎÓ Í‡Í ·˚ ‚Ó‚ÒÂ ËÒ˜ÂÁ‡ÂÚ, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó˘Û˘‡ÂÚ ÒÂ·fl ÚÓ˜-
ÍÓÈ ˜ËÒÚÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl ·ÂÁ Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó ÌÓÒËÚÂÎfl Ë Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÌËÏ
Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ.
çÂ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÌÂËÁÏÂÌÌ˚Ï ‚ àëë Ë ‚ÓÒÔËflÚËÂ ‚ÂÏÂÌË. ëÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓ ÓÌÓ ÏÓÊÂÚ ÛÒÍÓflÚ¸Òfl, Á‡ÏÂ‰ÎflÚ¸Òfl, ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ˝ÙÙÂÍÚ˚
ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ÌÂÏ Í‡Í ‚ ÔÓ¯ÎÓÂ, Ú‡Í Ë ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ.
ü‚ÎÂÌËÂ ÏÌÓ„ÓÍ‡ÚÌÓ„Ó ÛÒÍÓÂÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ‚Â-
ÏÂÌË — Á‡„‡‰Í‡, Ì‡‰ ‡ÁÂ¯ÂÌËÂÏ ÍÓÚÓÓÈ ·¸˛ÚÒfl ÏÌÓ„ËÂ Û˜ÂÌ˚Â.
ÑÂÎÓ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÌÂ‚Ì˚Â ËÏÔÛÎ¸Ò˚ ËÏÂ˛Ú ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÒÍÓ-
ÓÒÚ¸, ˜ÚÓ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚ ÒÍÓÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË. àÁÏÂÌËÚ¸
ÂÂ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ. çÓ Í‡Í Ó·˙flÒÌËÚ¸ ÒÎÛ˜‡Ë, ÍÓ„‰‡ ‚ àëë
‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ ‚ÂÏÂÌË Î˛‰Ë ÔÂÂÊË‚‡˛Ú ‰ÌË Ë „Ó‰˚ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓ Á‡
Ò˜ËÚ‡ÌÌ˚Â ÏËÌÛÚ˚ ËÎË ˜‡Ò˚.
Ö˘Â Ó‰ËÌ ¯ËÓÍÓ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È ÔËÏÂ Ô‡‡‰ÓÍÒÓ‚ ‚ÓÒÔËflÚËfl
‚ÂÏÂÌË — ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ‰ÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓ ÒÓ·˚ÚËÈÌÓÒÚË ÒÌÓ‚, ‚ÓÁÌË-
Í‡˛˘Ëı ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ Í‡ÚÍÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‚Â‰Û˘Ëı Í ÔÓ-
·ÛÊ‰ÂÌË˛.
àÒÒÎÂ‰Ûfl Ì‡Û¯ÂÌËfl ‚ÓÒÔËflÚËfl ‚ÂÏÂÌË ÔË ÔÂ‰ÒÏÂÚÌ˚ı
ÔÂÂÊË‚‡ÌËflı Â‡ÌËÏËÛÂÏ˚ı Î˛‰ÂÈ, ê. åÓÛ‰Ë ÔË¯ÂÎ Í ‚˚‚Ó‰Û,
˜ÚÓ «...ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÛÏË‡ÂÚ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË, ‡ ‚ÂÏfl ÛÏË‡ÂÚ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË».
306
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔÂ‰ÒÏÂÚÌ˚È ÏË„ ÓÚÍ˚‚‡ÂÚ ÔÂÂ‰ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ

‚‡Ú‡ ‚Â˜ÌÓÒÚË.
ÑËÙÙÂÂÌˆËÓ‚‡ÌÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÔÓ‚Â‰ÂÌÌ˚Â ‚ 1975 „.
ÒÓ‚ÂÚÒÍËÏË Û˜ÂÌ˚ÏË Ì‡ ·ÓÎ¸Ì˚ı Ò ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌËÂÏ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ÔÓÎÛ¯‡-
ËÈ „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡, ÔÓÁ‚ÓÎËÎË Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ Í‡Ê‰ÓÂ ËÁ ÌËı
ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ‚ÂÏÂÌÌÛ˛ ÓËÂÌÚ‡ˆË˛ — Ô‡‚ÓÂ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÚ ‚ Ì‡Ò-
ÚÓfl˘ÂÏ-ÔÓ¯ÎÓÏ, ÎÂ‚ÓÂ — ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏ-·Û‰Û˘ÂÏ. èÓ˝ÚÓÏÛ Û Ô‡‚¯ÂÈ
ÔË Ì‡Û¯ÂÌËË ÙÛÌÍˆËÈ Ô‡‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ËÌÓ„‰‡ Í‡ÚËÌ˚ ‰‡‚ÌÓ
ÏËÌÛ‚¯Ëı ‰ÌÂÈ Ì‡ÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl Ì‡ ‚ÓÒÔËflÚËÂ Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó.
èË ˝ÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ÌÂ ÔÓÒÚÓ Ô‡ÏflÚ¸,
‡ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÔÓ¯ÎÓ„Ó. Ä ÔË ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌËË ÎÂ‚Ó„Ó
ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ËÎË ÔË Ì‡Û¯ÂÌËflı ÏÂÊÔÓÎÛ¯‡Ì˚ı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
ÒÌËÏ‡ÂÚÒfl Á‡ÔÂÚ Ì‡ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ ‚ÂÏÂÌË. èÓ‰Ó·ÌÓÂ fl‚-
ÎÂÌËÂ Ì‡Á˚‚‡˛Ú ÔÓÒÍÓÔËÂÈ. ó‡˘Â ˝Ú‡ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl Û ÎÂ‚-
¯ÂÈ. äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÔË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ì‡Û¯ÂÌËflı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡
ËÎË Â„Ó ÔÓ‚ÂÊ‰ÂÌËflı Û ÌËı Ì‡·Î˛‰‡ÂÚÒfl fl‰ ‰Û„Ëı «‡ÌÓÏ‡ÎËÈ»,
ÌÂ Á‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚ı Û Ô‡‚¯ÂÈ: ÍÓÊÌÓ-ÓÔÚË˜ÂÒÍÓÂ ÁÂÌËÂ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸
Ó˘Û˘‡Ú¸ ‚ÍÛÒÓ‚˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÔÓ‰ÛÍÚ‡ ÔË Â„Ó Ó˘ÛÔ˚‚‡ÌËË (Ó·˚˜ÌÓ
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÍËÒÎÓÂ, ÒÎ‡‰ÍÓÂ, ÒÓÎÂÌÓÂ, „Ó¸ÍÓÂ), ‚Ë‰ÂÌËÂ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ-
Ì˚ı ÒÁ‡‰Ë Ó·˙ÂÍÚÓ‚. ãÂ‚¯‡Ï ˜‡˘Â ÒÌflÚÒfl ˆ‚ÂÚÌ˚Â Ë ‚Â˘ËÂ ÒÌ˚.
ùÚË Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‰‡ÎÂÍÓ Ë‰Û˘ËÂ ‚˚‚Ó‰˚.
ì ÎÂ‚¯ÂÈ ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËfl ÔÓÎÛ¯‡ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚˚‡ÊÂÌ‡
‚ ÏÂÌ¸¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË, ˜ÂÏ Û Ô‡‚¯ÂÈ. èÓ˝ÚÓÏÛ Û ÔÂ‚˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌ˚
ÏÂÊÔÓÎÛ¯‡Ì˚Â ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓ ÚËÔÛ ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë. ëÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ, Ú‡ÍÓÈ ÏÓÁ„ ÏÓÊÂÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ ·ÓÎÂÂ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚Ó-
ÎflÂÚ ÂÏÛ ·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓ ÍÓÌˆÂÌÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó Ó‰‡
èÒËıÓÎÓ„ ä. É. ûÌ„ (1875—1961) ÒÓÁ‰‡Î ÚÂÓË˛ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó
ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÌÂÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÓÒÓ·˚Â ˝ÌÂ„Ó-
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl — ‡ıÂÚËÔ˚, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ı‡ÌËÚÒfl
ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì‡fl Ô‡ÏflÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡. Ç àëë Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ‰‚Â-
ÊÂÌ ‚ÎËflÌË˛ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó, ÌÓ ÌÂ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ˝ÚÓ
ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸. Ç àëë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ˜Â-
Ô‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ËÁ Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ô‡ÏflÚË. éÔ˚Ú ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ,
˜ÚÓ ‰Îfl ÎËÍ‚Ë‰‡ˆËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓ·ÎÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ‰ÓÎÊÂÌ ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ Ëı ÔÂ‚ÓÔË˜ËÌ˚. ë. ÉÓÙ Ë Â„Ó ÔÓÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÚÂÎË ÔÓÎ‡„‡˛Ú, ˜ÚÓ ÍÓÌË ÔÓ·ÎÂÏ ÎÂÊ‡Ú ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ·ËÓ„‡ÙË-
˜ÂÒÍÓÏ Ï‡ÚÂË‡ÎÂ, ÌÓ Ë ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó
·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó, ÓÚÍÛ‰‡ ÔËıÓ‰flÚ ‚ ‚Ë‰Â ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ Ô‡ÏflÚË Ë
307
‡ÁÎË˜Ì˚ı ÂÎË„ËÓÁÌÓ-ÏËÒÚË˜ÂÒÍËı ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ — ‚ÒÚÂ˜ Ò ‰ÂÏÓ-

ÌË˜ÂÒÍËÏË ÒËÎ‡ÏË Ë ·ÓÊÂÒÚ‚‡ÏË.
Ç‡ÊÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ ÚÛ‰ÌÓ ÔÂÂÓˆÂÌËÚ¸. ç‡ Â„Ó ÓÒÌÓ‚Â
‡ÁÛÏ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ ËÒÚËÌÌÛ˛ ÔËÓ‰Û Â‡Î¸ÌÓÒ-
ÚË, ‡ ˝ÚÓ ÁÌ‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓ ÌÂËÁÏÂËÏÓ Ó·Ó„‡ÚËÚ¸ Ë ÔÂÓ·‡ÁËÚ¸
Î˛·Û˛ ÎË˜ÌÓÒÚ¸. èÛÚÂ¯ÂÒÚ‚ËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ ÁÌ‡ÌËÂ Ó ·ÂÒÍÓ-
ÌÂ˜ÌÓÒÚË ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. çÓ ÓÍÛÊ‡˛˘‡fl Ì‡Ò ‚ÌÂ¯Ìflfl
‚ÒÂÎÂÌÌ‡fl Ú‡ÍÊÂ ·ÂÒÍÓÌÂ˜Ì‡.
ÇÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ‡fl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl Â‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸ ÓÊ‰‡ÂÚÒfl Ì‡ ÒÚ˚ÍÂ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏËÓ‚. çÓ ÏÓÊÂÚ
ÎË ·˚Ú¸ Â‡Î¸ÌÓÈ „‡ÌËˆ‡ ‰‚Ûı ·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓÒÚÂÈ? à ‚ÒÂ ÊÂ Ï˚ Ì‡Û-
˜ËÎËÒ¸ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÂÂ ‚ àëë Í‡Í ÌÂ˜ÚÓ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÂ. ùÚÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓ ˆÂÌÌÓÂ Á‡‚ÓÂ‚‡ÌËÂ, ÂÒÎË ÌÂ Á‡·˚‚‡Ú¸ Ó Â„Ó ÛÒÎÓ‚ÌÓÒÚË.
ê‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡fl ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ Ë ÔËÍÎ‡‰ÌÛ˛ ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ‡Ò¯Ë-
ÂÌÌ˚ı Ë ÒÛÊÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ëı ÏÓÊÌÓ Ò‡‚ÌËÚ¸ Ò ÚÂ-
ÎÂÒÍÓÔÓÏ Ë ÏËÍÓÒÍÓÔÓÏ, ÔË·Ó‡ÏË, ÍÓÚÓ˚Â ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓË ÒÚÓ„Ó
ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÙÂ˚ ÔËÏÂÌÂÌËfl Ë ·ÂÁ ÍÓÚÓ˚ı Ì‡¯Ë ÁÌ‡ÌËfl Ë
Ì‡¯Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ·˚ÎË ·˚ Ì‡ÏÌÓ„Ó ·Â‰ÌÂÂ. çÓ Ì‡·Î˛‰‡ÂÏ˚Â ÔË
ÔÓÏÓ˘Ë ˝ÚËı ÔË·ÓÓ‚ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÍÓÒÏÓÒ Ë ÏËÍÓÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl ˜‡Ò-
ÚflÏË Ó‰ÌÓÈ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ëı ÓÔËÒ‡ÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË
Ì‡·Î˛‰‡ÚÂÎflÏË Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚. ç‡ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÏËÓ‚ àëë ‚ÎËflÂÚ ı‡‡Í-
ÚÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÍÓÚÓ˚È ˜‡ÒÚÓ Ó˜ÂÌ¸ ÌÂÔÓÒÚÓflÌÂÌ, Ë ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚Ì˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚. èÓ˝ÚÓÏÛ Ó Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflı Ë ÙÂÌÓÏÂÌ‡ı àëë
ÒÎÂ‰ÛÂÚ „Ó‚ÓËÚ¸ ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ‰Îfl Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÚÂıÌËÍ.
5.2.4 èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡
èÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚÂ ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ÒÙÓ-

ÏËÓ‚‡ÎËÒ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁ‡. ëÓ„Î‡ÒÌÓ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓÈ á. îÂÈ-
‰ÓÏ ÒÚÛÍÚÛÂ ÎË˜ÌÓÒÚË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Î‡Ò¸
Í‡Í ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â, ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ˚Â ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË
ÒÔÓÒÓ·˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl «ü» ÍÓÏÔÓÏËÒÒ‡ ÏÂÊ‰Û ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏË
ÒËÎ‡ÏË «éÌÓ» ËÎË «ë‚Âı-ü», ‡ Ú‡ÍÊÂ, ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛.
åÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ Ò˜ËÚ‡ÎËÒ¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚ÏË Ì‡
ÛÏÂÌ¸¯ÂÌËÂ ÚÂ‚Ó„Ë, ‚˚Á‚‡ÌÌÓÈ ËÌÚ‡ÔÒËıË˜ÂÒÍËÏ ÍÓÌÙÎËÍÚÓÏ, Ë
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÎË ÒÓ·ÓÈ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚, Ò ÔÓ-
ÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓ˚ı «ü» Ô˚Ú‡ÂÚÒfl ÒÓı‡ÌËÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ë ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÒÚ¸
ÎË˜ÌÓÒÚË. èÓ ÏÂÂ ‡Á‚ËÚËfl ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËı Ë‰ÂÈ ˝Ú‡ ÍÓÌˆÂÔ-
ˆËfl ÔÓ‰‚Â„‡Î‡Ò¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ËÁÏÂÌÂÌËflÏ.
308
ëÓ„Î‡ÒÌÓ ‚Á„Îfl‰‡Ï ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁ‡ ó. ÅÂÌÌÂ‡

ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ‡ÒÔÂÍÚÓÏ Ï˚¯ÎÂ-
ÌËfl, ÓÚ‡Ê‡˛˘ËÏ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË ÏÂÊ‰Û «ü» Ë «éÌÓ». Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË
ÓÚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÍÓÌÙÎËÍÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË (‡ÁÎË˜ÌÓÂ ‡ÁÏÂ˘ÂÌËÂ ÂÂ
Ì‡ ÓÒË «Û‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚ËÂ — ÌÂÛ‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚ËÂ») «ü» ÏÓÊÂÚ ÔËÏÂÌflÚ¸
Á‡˘ËÚÌ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Í‡Í Á‡˘ËÚÛ ÔË ‰‡‚ÎÂÌËË ‚ÎÂ˜ÂÌËÈ, Ú‡Í Ë ‰Îfl
Ëı Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl.
Ç ÓÚÂ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË ÔÓÌflÚËÂ «ÔÒËıÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡» ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ‚‡ÊÌÂÈ¯‡fl ÙÓÏ‡ Â‡„ËÓ‚‡-
ÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ì‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Ú‡‚ÏÛ [1]. èË ˝ÚÓÏ
ËÏÂÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Û ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó Á‡˘ËÚÌ‡fl ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡, ÔÓËÒıÓ‰fl˘‡fl
‚ ÒËÒÚÂÏ‡ı ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ë ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËÈ ‚ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ËÂ‡ıËË ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ‡fl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ Ì‡
Â‰ÛÍˆË˛ Ô‡ÚÓ„ÂÌÌÓ„Ó ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ûfl
ıÓÚfl Ë ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ, ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ÎÂ˜Â·ÌÓÏÛ ˝ÙÙÂÍÚÛ Ë ÔÂ‰ÓÚ‚-
‡˘‡fl ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ì‡Û¯ÂÌËÈ.
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌÌ˚Â Ë ‚‡ÊÌ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ‚ ‚Ë‰Â ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı „ÛÔÔ [20]:
1. èÂ‚Û˛ „ÛÔÔÛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú Á‡˘ËÚÌ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚, ÍÓÚÓ˚Â
ÌÂ ÔÂÂ‡·‡Ú˚‚‡˛Ú ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓ‰‚Â„‡ÂÚÒfl ‚˚ÚÂÒÌÂÌË˛,
ÔÓ‰‡‚ÎÂÌË˛, ·ÎÓÍËÓ‚‡ÌË˛ ËÎË ÓÚËˆ‡ÌË˛.
• Ç˚ÚÂÒÌÂÌËÂ — ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ÌÂ‰ÓÔÛ˘ÂÌËÂ ‚ ÒÙÂÛ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ËÎË
ÛÒÚ‡ÌÂÌËÂ ËÁ ÌÂÂ ·ÓÎÂÁÌÂÌÌ˚ı, ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚˚ı ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ‚ÓÒÔÓ-
ÏËÌ‡ÌËÈ, ÌÂÔËÂÏÎÂÏ˚ı ÊÂÎ‡ÌËÈ Ë Ï˚ÒÎÂÈ. ùÚÓ Ì‡ËÏÂÌÂÂ ‰ËÙÙÂ-
ÂÌˆËÓ‚‡ÌÌ˚È Ë ÌÂÂ‰ÍÓ Ï‡ÎÓ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚È ÒÔÓÒÓ· Á‡˘ËÚ˚, ÌÓ ‚ ÚÓÈ
ËÎË ËÌÓÈ ÏÂÂ ÓÌ ÔËÒÓÂ‰ËÌflÂÚÒfl ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ‚ÒÂı ‰Û„Ëı Á‡˘ËÚÌ˚ı
ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚. óÂÎÓ‚ÂÍ ÎÂ„ÍÓ ÏÓÊÂÚ Á‡·˚‚‡Ú¸ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ‚Â˘Ë, ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓ ÚÓ, ˜ÚÓ ÒÌËÊ‡ÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚË Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚË.
ó‡˘Â ˝ÚÓÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl Û Î˛‰ÂÈ Ò ÌÂÁÂÎ˚Ï «ü», ËÒÚÂË-
˜ÂÒÍËÏË ˜ÂÚ‡ÏË ı‡‡ÍÚÂ‡, Û ‰ÂÚÂÈ;
• èÂˆÂÔÚË‚Ì‡fl Á‡˘ËÚ‡ (‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ Â‡ÍˆËË ÌÂ‚ÓÒÔËfl-
ÚËfl ÔË Ì‡ÎË˜ËË ·ÓÎÂÁÌÂÌÌÓ„Ó ‡ÒıÓÊ‰ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ÂÈ Ë
ËÏÂ˛˘ÂÈÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ;
• èÓ‰‡‚ÎÂÌËÂ — ·ÓÎÂÂ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ, ˜ÂÏ ÔË ‚˚ÚÂÒÌÂÌËË, ËÁ-
·Â„‡ÌËÂ ÚÂ‚ÓÊ‡˘ÂÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÓÚ‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl ÓÚ ÓÒÓÁÌ‡-
‚‡ÂÏ˚ı ‡ÙÙÂÍÚÓ„ÂÌÌ˚ı ËÏÔÛÎ¸ÒÓ‚ Ë ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚.
• ÅÎÓÍËÓ‚‡ÌËÂ — Á‡‰ÂÊÍ‡, ÚÓÏÓÊÂÌËÂ (Ó·˚˜ÌÓ ‚ÂÏÂÌÌÓÂ)
˝ÏÓˆËÈ, Ï˚ÒÎÂÈ ËÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‚ÓÁ·ÛÊ‰‡˛˘Ëı ÚÂ‚Ó„Û;
• éÚËˆ‡ÌËÂ — ÌÂÔËÁÌ‡ÌËÂ, ÓÚ‚ÂÊÂÌËÂ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÍÓÌÙ-
ÎËÍÚÓ‚, Ë„ÌÓËÓ‚‡ÌËÂ ·ÓÎÂÁÌÂÌÌÓÈ Â‡ÍˆËË, Ù‡ÍÚÓ‚.
309
2. ÇÚÓ‡fl „ÛÔÔ‡ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ Ò‚fl-

Á‡Ì‡ Ò ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ (ËÒÍ‡ÊÂÌËÂÏ) ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ï˚ÒÎÂÈ, ˜Û‚ÒÚ‚,
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
• ê‡ˆËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËfl — ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÒÂ‚‰ÓÓ·˙flÌÂÌËË ·ÓÎ¸Ì˚Ï
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÌÂÔËÂÏÎÂÏ˚ı ÊÂÎ‡ÌËÈ, Û·ÂÊ‰ÂÌËÈ Ë ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚, ËÌ-
ÚÂÔÂÚ‡ˆËË ÔÓ-Ò‚ÓÂÏÛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ˜ÂÚ (Ì‡ÔËÏÂ,
‡„ÂÒÒË‚ÌÓÒÚË Í‡Í ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ·ÂÁ‡ÁÎË˜Ëfl Í‡Í ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË,
ÒÍÛÔÓÒÚË Í‡Í ·ÂÂÊÎË‚ÓÒÚË Ë Ú. ‰.) Ò ˆÂÎ¸˛ Ò‡ÏÓÓÔ‡‚‰‡ÌËfl, Ú‡Í
Í‡Í ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ËÒÚËÌÌÓ„Ó Ëı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË Í ÒÌËÊÂ-
ÌË˛ ˜Û‚ÒÚ‚‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚË, ÔÓ‚˚¯ÂÌË˛ ÚÂ‚Ó„Ë Ë ‰Û„ËÏ
ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔÂÂÊË‚‡ÌËflÏ.
• àÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl — ÍÓÌÚÓÎ¸ Ì‡‰ ˝ÏÓˆËflÏË Ë ËÏÔÛÎ¸-
Ò‡ÏË ÔÛÚÂÏ ‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl, ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl ÔÓ Ëı ÔÓ‚Ó‰Û ‚ÏÂÒÚÓ ÌÂ-
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl. ï‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ÔËÁÌ‡ÍÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl
«Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ» ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒËÚÛ‡ˆËË, ˜ÂÁÏÂÌÓ ‡ÒÒÛ‰Ó˜Ì˚È ÒÔÓ-
ÒÓ· ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÔÓÔ˚ÚÍË Â¯ÂÌËfl ÍÓÌÙÎËÍÚÌ˚ı ÚÂÏ ·ÂÁ Ó˘Û-
˘ÂÌËfl Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÒËÚÛ‡ˆËÂÈ ‡ÙÙÂÍÚÓ‚.
• àÁÓÎflˆËfl — ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ-˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ËÒ-
ÒÓˆË‡ˆËË, ÓÚ‰ÂÎÂÌËË ˝ÏÓˆËË ÓÚ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÌËfl, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ˜Â„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ËÎË ˝ÏÓˆËË ‚˚ÚÂÒÌfl˛ÚÒfl ÎË·Ó
˝ÏÓˆËfl Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚÒfl Ò ‰Û„ËÏ, ÏÂÌÂÂ ÁÌ‡˜ËÏ˚Ï ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ Ë
ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÒÌËÊÂÌËÂ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl.
• îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Â‡ÍˆËË — ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÒÓ‚Î‡‰ÂÌËÂÏ
Ò ÌÂÔËÂÏÎÂÏ˚ÏË ËÏÔÛÎ¸Ò‡ÏË, ˝ÏÓˆËflÏË, ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ÏË Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Á‡ÏÂÌ˚ Ëı Ì‡ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚Â (Ì‡ÔËÏÂ, Ô‡ˆËÂÌÚ
Ò ‚˚ÚÂÒÌflÂÏÓÈ ‚‡Ê‰Â·ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÌÂ-
ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ÔËÌËÏ‡ÂÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ë ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÒÎÛ¯ÌÓ„Ó fl
ÛÒÚÛÔ˜Ë‚Ó„Ó).
• ëÏÂ˘ÂÌËÂ — ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Â‡Î¸Ì˚È Ó·˙ÂÍÚ, Ì‡
ÍÓÚÓ˚È ÏÓ„ÎË ·˚Ú¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ˚ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Â ˜Û‚ÒÚ‚‡, Á‡ÏÂÌflÂÚÒfl
·ÓÎÂÂ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌ˚Ï (Ì‡ÔËÏÂ, Ò‰ÂÊË‚‡ÂÏ‡fl ‡„ÂÒÒËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËË ‡‚ÚÓËÚÂÚÌÓ„Ó ÎËˆ‡ ÔÂÂÏÂ˘‡ÂÚÒfl Ì‡ ‰Û„Ëı, Á‡‚ËÒËÏ˚ı
ÓÚ ÌÂ„Ó Î˛‰ÂÈ).
• èÓÂÍˆËfl — ÔËÔËÒ˚‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÌÂÌËÁÌ‡‚‡ÂÏ˚ı ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı Ï˚ÒÎÂÈ, ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ÏÓÚË‚Ó‚ ‰Û„ËÏ Î˛‰flÏ.
• à‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl — ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÒÏÂ˘ÂÌËfl,
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÒÂ·fl Ò ·ÓÎÂÂ ÒËÎ¸ÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË
ËÏËÚËÛfl ‡„ÂÒÒË‚ÌÛ˛ ËÎË ‰ÛÊÂÎ˛·ÌÛ˛ Ï‡ÌÂÛ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ Á‡‚Ë-
ÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‡ÒÒÓˆËËÛÂÏ˚ı Ò ˝ÚËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ˜Û‚ÒÚ‚ ÒÚ‡ı‡ ËÎË Î˛·‚Ë.
310
3. íÂÚ¸˛ „ÛÔÔÛ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ ÒÓÒÚ‡‚-

Îfl˛Ú ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‡Áfl‰ÍË ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡Ôfl-
ÊÂÌËfl.
• êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËË — ‡ÙÙÂÍÚË‚Ì‡fl ‡Áfl‰Í‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎflÂÚÒfl ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‡ÍÚË‚‡ˆËË ˝ÍÒÔÂÒÒË‚ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. ùÚÓÚ ÏÂı‡-
ÌËÁÏ ÏÓÊÂÚ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ÓÒÌÓ‚Û ‡Á‚ËÚËfl, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË
ÓÚ ‡ÎÍÓ„ÓÎfl, Ì‡ÍÓÚËÍÓ‚ Ë ÎÂÍ‡ÒÚ‚‚, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÛËˆË‰‡Î¸Ì˚ı ÔÓÔ˚-
ÚÓÍ, „ËÔÂÙ‡„ËË, ‡„ÂÒÒËÈ Ë ‰.
• ëÓÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl ÚÂ‚Ó„Ë ËÎË Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‡Ù-
ÙÂÍÚ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÒËıÓ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚Ì˚ı Ë ÍÓÌ‚ÂÒËÓÌÌ˚ı ÒËÌ‰ÓÏ‡ı
ÔÛÚÂÏ Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË ÔÒËıÓ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl ÒÂÌÒÓÌÓ-
ÏÓÚÓÌ˚ÏË ‡ÍÚ‡ÏË.
• ëÛ·ÎËÏ‡ˆËfl — ÔÓˆÂÒÒ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ˝ÌÂ„Ëfl ËÌÒÚËÌÍ-
ÚË‚Ì˚ı ‚ÎÂ˜ÂÌËÈ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÔËÂÏÎÂÏÛ˛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸.
4. ä ˜ÂÚ‚ÂÚÓÈ „ÛÔÔÂ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÓÚÌÂÒÂÌ˚ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÒË-
ıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ Ï‡ÌËÔÛÎflÚË‚ÌÓ„Ó ÚËÔ‡.
• êÂ„ÂÒÒËfl — ‚ÓÁ‚‡˘ÂÌËÂ Í ·ÓÎÂÂ ‡ÌÌËÏ, ËÌÙ‡ÌÚËÎ¸Ì˚Ï
ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï Â‡ÍˆËflÏ, ÔÓfl‚Îfl˛˘ËÏÒfl ‚ ‰ÂÏÓÌÒÚ‡ˆËË ·ÂÒÔÓÏÓ˘-
ÌÓÒÚË, Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË, ‰ÂÚÒÍÓÒÚË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ò ˆÂÎ¸˛ ÛÏÂÌ¸¯ËÚ¸ ÚÂ‚Ó-
„Û Ë ÛÈÚË ÓÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
• î‡ÌÚ‡ÁËÓ‚‡ÌËÂ (‚ ÙÛÌÍˆËË Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË) — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔË-
ÛÍ‡¯Ë‚‡fl ÒÂ·fl Ë Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸, ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˆÂÌ-
ÌÓÒÚË Ë ÍÓÌÚÓÎ¸ Ì‡‰ ÓÍÛÊÂÌËÂÏ.
• ìıÓ‰ ‚ ·ÓÎÂÁÌ¸ — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÓÚ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË
Ë Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ, ÓÔ‡‚‰˚‚‡ÂÚ ·ÓÎÂÁÌ¸˛ Ò‚Ó˛
ÌÂÒÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ë˘ÂÚ ÓÔÂÍË Ë ÔËÁÌ‡ÌËfl, Ë„‡fl ÓÎ¸ ·ÓÎ¸ÌÓ„Ó.
é·˘ÂÔËÌflÚÓÈ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
Á‡˘ËÚ˚ ‰Ó ÒËı ÔÓ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ, Ë ÒÔËÒÓÍ Á‡˘ËÚÌ˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡Ò¯ËÂÌ Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌ.
á‡˘ËÚÌ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‚ ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÏÂÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÒÚ‡·ËÎË-
Á‡ˆËË «ü» ÎË˜ÌÓÒÚË, ËÌÓ„‰‡ ÔË‚Ó‰fl Í ÌÂ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÈ Ë„Ë‰ÌÓÒÚË
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ô‡ˆËÂÌÚ‡, Ó„‡ÌË˜Ë‚‡˛Ú ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ÒÍ˚ÚËfl Ë ‡ÁÂ-
¯ÂÌËfl ‚ÌÛÚËÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡. èÓ˝ÚÓÏÛ Ó‰ÌËÏ ËÁ ‚‡ÊÌ˚ı
Ô‡‚ËÎ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔÂ‚ÚË˜ÂÒÍÓÈ Ú‡ÍÚËÍË ÔË ‡·ÓÚÂ Ò Á‡˘ËÚÌ˚ÏË
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË fl‚ÎflÂÚÒfl ÔËÁÌ‡ÌËÂ Ëı ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÁÌ‡˜ÂÌËfl, ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Û‚‡ÊÂÌËfl Í ÎË˜ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛-
˘ÂÈ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛ Â„ÛÎËÛ˛˘Û˛ ÙÛÌÍˆË˛ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ
‡‰‡ÔÚ‡ˆËË. Ö˘Â Ó‰ÌÓ Ô‡‚ËÎÓ — ÔÓÒÚÂÔÂÌÌ‡fl (ÔÓ¯‡„Ó‚‡fl) ‡·ÓÚ‡
Ò ‚˚fl‚ÎÂÌËÂÏ, ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËÂÈ ÒÔÓÒÓ·‡ Á‡˘ËÚ˚. èË
˝ÚÓÏ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔÂ‚ÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
311
Á‡˘ËÚ˚ ÏÓÊÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÓ‚Ìflı. äÓÌÒÚ-

ÛÍÚË‚ÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÒËıÓÚ‡‚ÏËÛ˛˘ÂÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË,
ÒËÏÔÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÌËÊÂÌËÂ ÚÂ‚Ó„Ë, ÛÍÂÔÎÂÌËÂ «ü» Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ
Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍË ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÒÌËÊÂÌË˛ ‰ÂÁ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÈ Á‡˘ËÚÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ô‡ˆËÂÌÚ‡. ùÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ (ÒÓÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ Ë ˝ÏÓ-
ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÔÓ‰‰ÂÊÍ‡) Ò ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ú‡ÍÊÂ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÛÏÂÌ¸¯ÂÌË˛
Â„Ó Á‡˘ËÚÌÓ„Ó ÒÓÔÓÚË‚ÎÂÌËfl. Ç ıÓ‰Â ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÒÚÂÏËÚ¸-
Òfl Í Á‡ÏÂÌÂ ÔËÏËÚË‚Ì˚ı, ÌÂÁÂÎ˚ı Á‡˘ËÚÌ˚ı Â‡ÍˆËÈ ‚˚ÚÂÒÌÂÌËfl
·ÓÎÂÂ ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË Ë ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË ‡‰‡ÔÚË‚Ì˚ÏË ÒÔÓÒÓ·‡ÏË
ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËfl Ë ÒÓ‚Î‡‰ÂÌËfl. íÂÏ Ò‡ÏËÏ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ‚Â·‡Î¸Ì˚È ÍÓÌÚ-
ÓÎ¸, Ë Ô‡ˆËÂÌÚ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ·ÓÎÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌ˚Â, ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
Ì˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚. ê‡ÒÍ˚ÚËÂ Ë ÔÂÂ‡·ÓÚÍ‡
Ó‰ÌËı Á‡˘ËÚÌ˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ (Á‡ÏÂ˘ÂÌËÂ, Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl) ÔÓ‚Ó-
‰ËÚÒfl Ò ˆÂÎ¸˛ ÛÍÂÔÎÂÌËfl «ü» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‰Û„Ëı (‡ˆËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËfl,
ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl, Ù‡ÌÚ‡ÁËÓ‚‡ÌËÂ, Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËË, ‚˚-
ÚÂÒÌÂÌËÂ) — Ó·Û˜ÂÌËfl ÍÓÌÚÓÎ˛ Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ËÏË, ÚÂÚ¸Ëı (ÛıÓ‰
‚ ·ÓÎ¸, Â„ÂÒÒËfl) — ‰Îfl Ëı ÛÒÚ‡ÌÂÌËfl. Ç ÒËÒÚÂÏÂ ‡‰‡ÔÚË‚Ì˚ı
Â‡ÍˆËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ ÚÂÒÌÓ Ò‚flÁ‡Ì˚
Ò ÍÓÔËÌ„-ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË (ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË ÒÓ‚Î‡‰‡ÌËfl), Í‡Í ‡ÍÚË‚Ì˚ÏË,
ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÛÒËÎËflÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚-
ÏË Ì‡ Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÒËÚÛ‡ˆËÂÈ ËÎË ÔÓ·ÎÂÏÓÈ.
1. é·˙flÒÌËÚÂ Í‡Í ÛÒÚÓÂÌ‡ ÛÔ‡‚Îfl˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ — ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?

2. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÒÚÛÍÚÛÌÓ-ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
3. óÚÓ Ú‡ÍÓÂ ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
4. ä‡Í ÏÓÊÌÓ Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸ ÏÓ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
ÏÓÁ„‡?
5. á‡ ˜ÚÓ Ë Í‡Í ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ ÎÂ‚ÓÂ Ë Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËË?
6. ä‡Í ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó?
7. ë‡‚ÌËÚÂÎ¸Ì˚Â ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
8. ä‡Í ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ÏÓÁ„‡?
9. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÔÒËıËÍË?
10. èË‚Â‰ËÚÂ ÔËÏÂ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‡ÌÂÂ ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ
‚ ÔÒËıËÍÂ?
11. èË‚Â‰ËÚÂ ÔËÏÂ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl „ÓÎÓ‚ÌÓ„Ó ÏÓÁ„‡ Í‡Í Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡?
12. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
13. ä‡Í ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Á‡˘ËÚ‡?
312
1. Å‡ÒËÌ Ç. î. èËÌ„Ë¯‚ËÎË Ä. ë., òÂÓÁËfl Ä. Ö. é ÔÓfl‚ÎÂÌËflı ·ÂÒÒÓÁÌ‡-

ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. // ÇÓÔÓÒ˚ ÙËÎÓÒÓÙËË. — 1978. ‹ 2.
2. ÅÂÍÓ‚Ë˜ ë. ü. äÎÂÚÓ˜Ì˚Â ‡‚ÚÓÏ‡Ú˚ Í‡Í ÏÓ‰ÂÎ¸ Â‡Î¸ÌÓÒÚË: ÔÓËÒÍË ÌÓ-
‚˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. — å.:
àÁ‰-‚Ó åÉì, 1993.
3. ÅÂıÚÂÂ‚ Ç. å. é·˙ÂÍÚË‚Ì‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1991.
4. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÈ Ç. à. ç‡˜‡ÎÓ Ë ‚Â˜ÌÓÒÚ¸ ÊËÁÌË. — å., 1989.
5. ÇÂÌ‡‰ÒÍËÈ Ç. à. ç‡Û˜Ì‡fl Ï˚ÒÎ¸ Í‡Í ÔÎ‡ÌÂÚ‡ÌÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ. — å.: ç‡ÛÍ‡.
1991.
å.: É‡‰‡ËÍË, 2000.
7. ÇÛÎ‡˜ÛÍ ã. î., åÓÓÁÓ‚ ë. å. ëÎÓ‚‡¸-ÒÔ‡‚Ó˜ÌËÍ ÔÓ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰Ë‡„-
ÌÓÒÚËÍÂ. — äËÂ‚: ç‡ÛÍ‡, 1989.
8. ÉËÏ‡Í ã. è. êÂÁÂ‚˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. — å.: èÓÎËÚËÁ‰‡Ú, 1987.
9. ÉËÏ‡Í ã. è. ÉËÔÌÓÁ Ë ÔÂÒÚÛÔÌÓÒÚ¸. — å.: êÂÒÔÛ·ÎËÍ‡, 1997.
10. ÉËÌ‰Â Ñ., ÅÂÌ‰ÎÂ ê. ëÚÛÍÚÛ‡ Ï‡„ËË. — å.: äÄÄë, 1995.
11. ÉÓÙ ë. á‡ ÔÂ‰ÂÎ‡ÏË ÏÓÁ„‡. — å.: ëèÅ, 1993.
12. ÉÓÙ ë. èÛÚÂ¯ÂÒÚ‚ËÂ ‚ ÔÓËÒÍ‡ı ÒÂ·fl. — å., 1994.
13. ÑÊÂÈÏÒ å., ÑÊÓÌ„‚‡‰ Ñ. êÓÊ‰ÂÌÌ˚Â ‚˚Ë„˚‚‡Ú¸. í‡ÌÒ‡ÍˆËÓÌÌ˚È
‡Ì‡ÎËÁ Ò „Â¯Ú‡Î¸Ú ÛÔ‡ÊÌÂÌËflÏË. — å., 1993.
14. ä‡Ì‰˚·‡ Ç. å. ë‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — ë.è.·.: å‡ÍÂÚ, 1996.
15. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. í‡ÈÌ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. í. 1, 2. — ë.è.·: «ä‡Ó»,
1996. Ú. 1.
16. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. íÂıÌËÍ‡ „ËÔÌÓÁ‡ «ëä». — ë.è·.: å‡ÌÏ ûÌÂÒÍÓ, 1989.
17. ä‡Ì‰˚·‡ Ç. å. éÒÌÓ‚˚ „ËÔÌÓÎÓ„ËË: éÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË Ë Ô.
ëÂËfl «åË ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ËÒÚÓËfl Ë ÙËÎÓÒÓÙËË». — ëè·.: «ã‡Ì¸», 1999.
18. ä‡Ì‰˚·‡ Ç. å. ãÂ˜ÂÌËÂ „ËÔÌÓÁÓÏ. éÒÌÓ‚˚ „ËÔÌÓÎÓ„ËË. — ëè·.: «ã‡Ì¸»,
2003.
19. ä‡Ô‡ î. Ñ‡Ó ÙËÁËÍË. — ëè·.: «éêàë», 1994.
20. ä‡‚‡Ò‡ÒÍËÈ Ç. Ñ. èÒËıÓÚÂ‡ÔÂ‚ÚË˜ÂÒÍ‡fl ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl. — ëè·.:
èËÚÂ äÓÏ, 2000.
21. ãÛËfl Ä. ê. ÇÌËÏ‡ÌËÂ Ë Ô‡ÏflÚ¸. — å.: åÉì, 1975.
22. å‡ÒÎÓÛ Ä. Ñ‡Î¸ÌËÂ ÔÂ‰ÂÎ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. — ëè·.: «Ö‚‡ÁËfl»,
1999.
23. åË¯Î‡‚ ÑÊ. äÓÌË ÒÓÁÌ‡ÌËfl: ÍÎ‡ÒÒË˜ÂÒÍ‡fl ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl ËÁÛ˜ÂÌËfl
ÒÓÁÌ‡ÌËfl. — äËÂ‚: «ëÓÙËfl», 1994.
24. ç‡ÎËÏÓ‚ Ç. Ç. ëÔÓÌÚ‡ÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ÇÂÓflÚÌÓÒÚÌ‡fl ÚÂÓËfl ÒÏ˚ÒÎÓ‚ Ë
ÒÏ˚ÒÎÓ‚‡fl ‡ıËÚÂÍÚÓÌËÍ‡ ÎË˜ÌÓÒÚË. — å.: èÓÏÂÚÂÈ, 1989.
25. è‡‚ÎÓ‚ à. è. àÁ·‡ÌÌ˚Â ‡·ÓÚ˚ ÔÓ ÙËÁËÓÎÓ„ËË ‚˚Ò¯ÂÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. — å.: Äç ëëëê, 1950.
27. èÂÍ‡ÎËÒ Ç. í‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1973.
313
28. èÓÎËÍ‡ÔÓ‚ Ç. ë., èÓÎËÍ‡ÔÓ‚‡ Ç. Ä. îÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡Í‡ÌÛÌÂ XXI

ÒÚÓÎÂÚËfl. — êÓÒÚÓ‚ Ì/Ñ: îÂÌËÍÒ, 1996.
29. èË·‡Ï ä. üÁ˚ÍË ÏÓÁ„‡. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1975.
30. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. / èÓ‰ Â‰. Ç. è. áËÌ˜ÂÌÍÓ, Å. É. åÂ˘ÂflÍÓ-
‚‡. — 2-Â ËÁ‰., ÔÂÂ‡·. Ë ‰ÓÔ. — å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡-èÂÒÒ, 1997.
31. èÛÚÂ¯ÂÒÚ‚ËÂ ‚ ÔÓËÒÍ‡ı ÒÂ·fl: àÁÏÂÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl. çÓ‚˚Â ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚
‚ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË Ë ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡. — å., 1994.
32. ëÂ˜ÂÌÓ‚ à. å., àÁ·‡ÌÌ˚Â ÙËÎÓÒÓÙÒÍËÂ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÓËÁ‚Â-
‰ÂÌËfl. — Äç ëëëê, 1947.
33. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl: ëÔ‡‚Ó˜ÌÓÂ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó. — å.: àçîêÄ-å,
1999.
34. îËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl, Ú. 5. — å.: å. ëÓ‚ÂÚÒÍ‡fl ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl,
1970.
36. íËıÓÔÎ‡‚ Ç. û., íËıÓÔÎ‡‚ í. ë. ÜËÁÌ¸ Ì‡ÔÓÍ‡Ú. — ëè·.: ÇÂÒ¸, 2003.
37. íÓÎÒÚÓÈ ã. ç. ëÓ·. ÒÓ˜. í. 8. — å., 1963.
38. ìÁÌ‡‰ÁÂ Ñ. ç. îÓÏ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ // èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÒÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÌËfl. — å.: àçîêÄ-å, 1966.
39. ùËÍÒÓÌ å. ÉËÔÌÓÁ: Ç 3 Ú. — ï‡¸ÍÓ‚, 1994.
40. ûÌ„ ä. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁ: ïÂÒÚÓÏ‡ÚËfl ÔÓ „ÎÛ·ËÌÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ-
„ËË. Ç˚Ô. 1. — å.: àçîêÄ-å, 1996.
314
ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‰Îfl Í‡ÍÓ„Ó-ÚÓ ‰ÂÎ‡. ä‡Ê‰˚È,
ÍÚÓ ıÓ‰ËÚ ÔÓ ÁÂÏÎÂ, ËÏÂÂÚ Ò‚ÓË Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚË ‚ ÊËÁÌË.
6 éêÉÄçàáÄñàü
ÜàáçÖÑÖüíÖãúçéëíà
à ÑÖüíÖãúçéëíà óÖãéÇÖäÄ
6.1 íÖéêÖíàäé — åÖíéÑàóÖëäàÖ éëçéÇõ

éêÉÄçàáÄñàà Üàáçà óÖãéÇÖäÄ
6.1.1 éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl
ÑÎfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ ÔÓÌflÚËflı «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸», «ÚÛ‰»,

«‡·ÓÚ‡», «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl» Ë Ú. Ô. ÔÓ‚Â‰ÂÏ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚È ‡Ì‡ÎËÁ ˝ÚËı
ÚÂÏËÌÓ‚ (Ú‡·ÎËˆ‡ 6.1). ì˜ËÚ˚‚‡fl ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»
‡ÒÒÏÓÚËÏ Â„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ‚ „Î‡‚Â 7 (Ú‡·ÎËˆ‡ 7.2).
Ç Ú‡·ÎËˆÂ 6.1 ÔË‚Â‰ÂÌ˚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ ÔÓÌflÚËÈ
«ÚÛ‰» Ë «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl».
í‡·ÎËˆ‡ 6.1 éÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËÈ «ÚÛ‰»

Ë «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡»
‹ ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÓÌflÚËfl äÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡
1 2 3
1 íÛ‰ — ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ñÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ‡fl

Î˛‰ÂÈ ÔÓ ÒÓÁ‰‡ÌË˛ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ·Î‡„, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ‰Îfl ÇË‰ ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÚÛ‰‡.
Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂ‰ÔËflÚËÈ, Î˛‰ÂÈ ËÎË
Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ‚ ˆÂÎÓÏ.
(ÅÓÎ¸¯ÓÈ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. —
å.: 2000, Ò. 755).
315
ÉãÄÇÄ 6 éêÉÄçàáÄñàü ÜàáçÖÑÖüíÖãúçéëíà à ÑÖüíÖãúçéëíà óÖãéÇÖäÄ
1 2 3
2 íÛ‰ — 1) ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸- ìÏÒÚ‚ÂÌÌÓÂ
ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÂ·Û˛˘‡fl ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó, Ë ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ
ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl. 2) ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ì‡ÔflÊÂÌËÂ.
Ú‡ÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. 3) ÛÒËÎËÂ, ÛÏÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÂ ËÎË ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ì‡
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˜Â„Ó-ÎË·Ó. (ëÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ„Ó
flÁ˚Í‡. — å: 1988. Ú. 4, Ò. 417).
3 íÛ‰ — ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl, ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ Ì‡- ñÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ Ì‡Ô‡‚-
Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔËÎÓÊÂÌËÂ ÎÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸,
Î˛‰¸ÏË ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÛÒË- ‰Îfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÔÓÎÂÁÌ˚ı
ÎËÈ ‰Îfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÔÓÎÂÁÌ˚ı ÔÓ‰ÛÍÚÓ‚, ÔÓ‰ÛÍÚÓ‚ Ë Â‡ÎË-
ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‚Â˘ÂÈ, ÓÍ‡Á‡ÌËfl ÛÒÎÛ„, Á‡ˆËË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ.
Ì‡ÍÓÔÎÂÌËfl Ë ÔÂÂ‰‡˜Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË,
Ë‰Û˘Ëı Ì‡ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ Ò‚ÓËı Ï‡ÚÂ-
Ë‡Î¸Ì˚ı Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ;
ÓÒÌÓ‚Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Í
ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú‡Í Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡
‚ ˆÂÎÓÏ, ËÒıÓ‰ÌÓÂ ÛÒÎÓ‚ËÂ ÒÓˆ. ·˚ÚËfl
‡Á‚ËÚËfl ‚ÒÂı ÒÚÓÓÌ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÊËÁÌË. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ ÚÛ‰ — ÒÂ‰ÒÚ‚Ó
Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËfl
ÎË˜ÌÓÒÚË, Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÂÂ ÓÔ˚Ú‡, ËÌÚÂÎ-
ÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡,
Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. (ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ: ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ-
‚‡¸ / èÓ‰ Â‰. Ä. ü. äË·‡ÌÓ‚‡. — å.:
àçîêÄ-å, 1998, Ò. 387).
4 ê‡·ÓÚ‡ — Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËË; èÂ‚‡˘ÂÌËÂ ˝ÌÂ„ËË.
ÔÓˆÂÒÒ ÔÂ‚‡˘ÂÌËfl Ó‰ÌÓ„Ó ‚Ë‰‡
˝ÌÂ„ËË ‚ ‰Û„ÓÈ… (éÊÂ„Ó‚ ë. à. ëÎÓ‚‡¸
ÛÒÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡. — å.: «êÛÒÒÍËÈ flÁ˚Í»,
1984).
5 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl — 1) ÒÚÓÂÌËÂ, ÛÒÚÓÈÒÚ‚Ó ìÒÚÓÈÒÚ‚Ó ˜Â„Ó-ÎË·Ó,
˜Â„Ó-ÎË·Ó. 2) ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ Î˛‰ÂÈ, „ÛÔÔ, Ó·˙Â‰ËÌÂÌËÂ Î˛‰ÂÈ.
Ó·˙Â‰ËÌÂÌÌ˚ı ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Í‡ÍÓÈ-
ÎË·Ó ˆÂÎË, Â¯ÂÌËfl Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó Á‡‰‡˜Ë
Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔËÌˆËÔÓ‚ ‡Á‰ÂÎÂÌËfl ÚÛ‰‡,
‡Á‰ÂÎÂÌËfl Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÈ
ÒÚÛÍÚÛ˚. (ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ÒÎÓ‚‡¸ ËÌÓÒÚ-
‡ÌÌ˚ı ÒÎÓ‚. — å.: êÛÒ. flÁ., 2001, Ò. 427).
6 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl — 1) Ó·˙Â‰ËÌflÚ¸, ÒÔÎ‡˜Ë- é·˙Â‰ËÌflÚ¸, ‚ÌÓÒËÚ¸
‚‡Ú¸ ‰Îfl Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ˆÂÎË. 2) ‚ÌÓÒËÚ¸ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È ÔÓfl‰ÓÍ.
‚Ó ˜ÚÓ-ÎË·Ó ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È ÔÓfl‰ÓÍ, ÔÎ‡ÌÓ- ëÚÓÂÌËÂ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÏÂÌÓÒÚ¸, ÛÔÓfl‰Ó˜Ë‚‡Ú¸. ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡.
316
1 2 3
3) Ó·˙Â‰ËÌflÚ¸ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÎËˆ, Ó·-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı „ÛÔÔ, ËÏÂ˛˘Ëı ˜ÂÚÍÛ˛
ÒÚÛÍÚÛÛ Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë,
ÔÓ„‡ÏÏÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. 4) ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ
ËÎË ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ÒÚÓÂÌËÂ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡. (ëÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡. —
å.: 1988, Ú. 2, Ò. 637).
7 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl (Ù. — organisation — ÇÌÛÚÂÌÌflfl ÛÔÓfl-
ÒÓÓ·˘‡˛ ÒÚÓÈÌ˚È ‚Ë‰, ÛÒÚ‡Ë‚‡˛) — ‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÓ„Î‡-
1) ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸.
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ·ÓÎÂÂ ëÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸
ËÎË ÏÂÌÂÂ ‡‚ÚÓÌÓÏÌ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ ˆÂÎÓ„Ó, ÔÓˆÂÒÒÓ‚.
Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÂ Â„Ó ÒÚÓÂÌËÂÏ; 2) ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ËÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‚Â‰Û˘Ëı
Í Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛ Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛
‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ˜‡ÒÚflÏË ˆÂÎÓ„Ó;
3) Ó·˙Â‰ËÌÂÌËÂ Î˛‰ÂÈ, ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Â‡ÎË-
ÁÛ˛˘Ëı ÔÓ„‡ÏÏÛ ËÎË ˆÂÎ¸, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛-
˘Ëı Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ô‡‚ËÎ ËÎË
ÔÓˆÂ‰Û. (ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ:
ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸ / èÓ‰ Â‰.
Ä. ü. äË·‡ÌÓ‚‡. — å.: àçîêÄ-å, 1998,
Ò. 219).
8 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ — ÚÂÓËfl Ë Ô‡Í- ëÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ˝ÎÂ-
ÚËÍ‡ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÏÂÌÚÓ‚. äÓÌÒÚÛËÓ-
‡·Ó˜Â„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡, Ëı ‚Á‡ËÏÌÓÈ Û‚flÁÍË ‚‡ÌËÂ ‡·Ó˜Ëı ÒËÒÚÂÏ
Ë ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Í ÛÒÎÓ‚ËflÏ ‰‡ÌÌÓ„Ó ÔÂ‰- ê‡Á‰ÂÎÂÌËÂ ÚÛ‰‡ —
ÔËflÚËfl. ëÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ÏÂÚÓ‰ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË.
‚ÍÎ˛˜‡˛˘Ëı ‡·Ó˜ÂÂ Á‡‰‡ÌËÂ, Â„Ó
ËÒÔÓÎÌËÚÂÎÂÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó Â„Ó
‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl, ËÏÂÌÛ˛Ú ‡·Ó˜ÂÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ,
‚ ‡ÏÍ‡ı ‡·Ó˜ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÚÛ‰‡ Ì‡ ‡·Ó˜ÂÏ ÏÂÒÚÂ
Ë ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ‰‡ÌÌÓÈ ‡·Ó˜ÂÈ ÒÂ‰˚.
(ÅÓÎ¸¯ÓÈ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. —
å.: 2000, Ò. 410).
9 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ÒÓÁ‰‡ÌËÂ, é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÚËÍË
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÎË ‚ÌÂ- Ë ‰ËÌ‡ÏËÍË, ÒËÒÚÂÏ˚
ÒÂÌËÂ ÔÓ„ÂÒÒË‚Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ ‚ ÔÓÒÚÓÂ- ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ÌËÂ Ë ÔÓfl‰ÓÍ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ‡ÌÂÂ
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. (ÅÓÎ¸¯ÓÈ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ
ÒÎÓ‚‡¸. — å.: 2000, Ò. 410).
317
àÒıÓ‰fl ËÁ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ú‡·ÎËˆ˚ 6.1, ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ

ÚÛ‰ — ˝ÚÓ ‚Ë‰ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ
Ì‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ÔÓ‰ÛÍÚ‡, Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ófl˛˘Â„Ó ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë
Ó·˘ÂÒÚ‚‡. ê‡·ÓÚ‡ — ÔÂ‚‡˘ÂÌËÂ ˝ÌÂ„ËË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ë
ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„ËÂ ÔÓÌËÏ‡˛Ú Í‡Í ‡·ÓÚÛ,
Á‡ÌflÚËÂ ‚ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó Ó·Î‡ÒÚË. ëÓÏÌÂÌËfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÔË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂ-
ÌËË ‡ÁÎË˜ËÈ ÏÂÊ‰Û ÔÓÌflÚËflÏË «‡·ÓÚ‡», «ÚÛ‰», «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸».
Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ÓÔÓÒ: Ï‡¯ËÌ‡, ÊË‚ÓÚÌÓÂ, Í‡Í Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ,
ÚÓÊÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛Ú ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸?
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÔÓÌflÚËÂ ¯ËÂ, ˜ÂÏ ÚÛ‰ Ë
‡·ÓÚ‡. Ç ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏ ÔÓ‰ıÓ‰Â ÔÓÌflÚËÂ «Ï˚¯ÎÂÌËÂ» ÚÓÊÂ ÓÚÌÓ-
ÒËÚÒfl Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡, ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËÂ,
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ, ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ËÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ
ÔÓÎÛ˜ÂÌË˛ ˝ÚÓ„Ó ÔÓ‰ÛÍÚ‡. éÒÚ‡ÂÚÒfl ÌÂ ÔÓÌflÚÌ˚Ï — ÍÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ
ˆÂÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡? Ä ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌÌ˚È ÔÓ‰ÛÍÚ —
˝ÚÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl Í‡ÍËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡? éÒÌÓ‚ÌÓÂ
ÛÒÎÓ‚ËÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡ ÔÂÒÓÌ‡Î‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË — ˝ÚÓ ÒÓ‚Ô‡‰Â-
ÌËÂ ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË (ÔÂÒÓÌ‡Î‡). ùÚÓ„Ó Ë
‰Ó·Ë‚‡˛ÚÒfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ˚. é‰Ì‡ÍÓ, Í‡ÍÓ‚‡ Ò‚flÁ¸ ÏÂÊ‰Û ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ˆÂÎflÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ-
‚‡ ÔÓ‰ÛÍÚ‡? ìÚÓ˜ÌËÏ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÔÓÌflÚËfl «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸». à ‚ Ì‡˜‡ÎÂ
‡ÒÒÏÓÚËÏ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ˝ÚÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl ‚ ÚÂÓËË Ë
Ô‡ÍÚËÍÂ.
«ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» — ÒÎÓÊÌÂÈ¯ÂÂ ÔÓÌflÚËÂ, ÍÓÚÓ˚Ï Ï˚ ÔÓÎ¸ÁÛ-
ÂÏÒfl, ˜‡ÒÚÓ ÌÂ Á‡‰ÛÏ˚‚‡flÒ¸ Ì‡‰ Â„Ó ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ. é‰Ì‡ÍÓ, Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl,
Ó·ÓÒÚflÂÚÒfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ˝ÚÓ„Ó ÚÂÏËÌ‡,
Ë·Ó Á‡ Â„Ó Ô‡‚ËÎ¸Ì˚Ï ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ ÒÚÓflÚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ÊËÁÌË Ë ·Û-
‰Û˘ÂÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË. íÂÓËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÊÂÚ ÓÒ‚Â-
ÚËÚ¸ ÔÛÚ¸ Ô‡ÍÚËÍÂ. ÅÛ‰Û˜Ë Ó·˙ÂÍÚÓÏ ÔËÌflÚËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı
Â¯ÂÌËÈ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡, ÔË Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÏ
ÔÓÌËÏ‡ÌËË ÂÂ ÒÛÚË, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ù‡ÍÚÓÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó, ÔÓ„ÂÒ-
ÒË‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÊËÁÌ¸ ÏÓÊÌÓ ÛÒÎÓ‚ÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸
Í‡Í ÒÓÒÚÓfl˘Û˛ ËÁ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â‡ÎËÁÛÂÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚Â ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË) Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, „‰Â ÓÌ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÌÓÏ˚ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚Â ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË — ÔÎ‡Ì˚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ë Ú. Ô. ÔÓ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Û
ÔÓ‰ÛÍˆËË. ÑÎfl ÊËÁÌË ‚ ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÈÚË
ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ, Ì‡Û˜ËÚÒfl ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÏÛ ÚÛ‰Û. èÂÂıÓ‰fl ËÁ
ÏË‡ «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı» ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ ÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎ-
ÊÂÌ ËÁÏÂÌflÚ¸Òfl, Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸Òfl Ò Û˜ÂÚÓÏ ÌÓ‚˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ
Í ÌÂÏÛ, ÓˆÂÌË‚‡ÂÏ˚ı ÌÓ‚˚ÏË ÍËÚÂËflÏË, ÔËÓ·ÂÒÚË «ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌ-
318
Ì˚Â» Í‡˜ÂÒÚ‚‡. Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË, Á‡ÎÓÊÂÌ‡ ÒÔÓ-

ÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ÔÂ·˚‚‡ÌË˛ ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ Ë ‚ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÏË‡ı, Ú. Â.
˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ÌÂÒÂÚ ‚ ÒÂ·Â ÔËÓ‰Ì˚Â Á‡-
‰‡ÚÍË Í Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÒÚÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ.
ÑÎfl ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó Ó·Û˜Â-
ÌËfl, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl, Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚÂÏÎÂÌËfl Í ÓÒÏ˚ÒÎÂÌ-
ÌÓÏÛ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÏÛ ·˚ÚË˛, ÔÂ·˚‚‡ÌË˛ ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ Ë
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ı, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÔË‡Ú¸Òfl Ì‡ ÔÓ-
ÌËÏ‡ÌËÂ ÒÔÂˆËÙËÍË ÏË‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÂ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ ÌÂÏ.
é‰Ì‡ÍÓ, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸», ˜ÂÏ ˝ÚÓ ÔÓÌflÚËÂ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl
ÓÚ ‡·ÓÚ˚ ËÎË ÚÛ‰‡ ‰Ó ÒËı ÔÓ ÌÂ ËÏÂÂÚ ÒÎÓÊË‚¯Â„ÓÒfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl.
à, ‚ ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó, Á‡ ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ ÁÌ‡˜ÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ÚÂÏËÌ‡ ÒÚÓflÚ
ÒÂ¸ÂÁÌ˚Â ÊËÁÌÂÌÌÓ-‚‡ÊÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ë
ÎË¯‡˛˘ËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
ëÂ„Ó‰Ìfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ÙÂÌÓÏÂÌ, fl‚ÎÂÌËÂ ËÁÛ˜‡ÂÚÒfl ÙËÎÓÒÓ-
Ù‡ÏË, ÒÓˆËÓÎÓ„‡ÏË, ÔÒËıÓÎÓ„‡ÏË, ÍÛÎ¸ÚÛÓÎÓ„‡ÏË Ë Ú. Ô. ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl,
Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÙÓÏËÓ‚‡Ì˚ ÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓ‰ıÓ‰˚ Í ËÁÛ˜ÂÌË˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË. é‰Ì‡ÍÓ ‚ÒÂ ˝ÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl
‰ÓÒÚÛÔÌ˚ÏË ‰Îfl Û˜Â·Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÎË¯¸ ˜‡ÒÚË˜ÌÓ Ë, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó,
‰Îfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËı ‚ÛÁÓ‚ Ë ÏÂÌÂÂ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ-
˜ÂÒÍËı, ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı Û˜Â·Ì˚ı Á‡‚Â‰ÂÌËflı. ÖÒÎË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ
‚Á„Îfl‰ Ì‡ «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» ÔËÓ·ÂÎ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Û˛ ÙÓÏÛ ‚ ‚Ë‰Â Û˜Â·-
Ì˚ı ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚, ÚÓ ÒÓˆËÓÚÂıÌË˜ÂÒÍËÈ Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‚Á„Îfl‰˚
˝ÚÓ„Ó ÓÙÓÏÎÂÌËfl Â˘Â ÌÂ ËÏÂ˛Ú. ÑÎfl ÒÚ‡·ËÎËÁ‡ˆËË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â Â„Ó
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl, ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl, ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÏËÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ë ÏËÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, Ë‰ÂË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓ‰-
ıÓ‰‡ Â˘Â ÌÂ ‚ÌÂÒÎË ‰ÓÎÊÌÓ„Ó ‚ÍÎ‡‰‡. ëÂ„Ó‰Ìfl ËÏÂÂÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸,
ÓÔË‡flÒ¸ Ì‡ Ì‡‡·ÓÚÍË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË („Î‡‚‡ 7),
ÛÒÍÓËÚ¸ ÔËıÓ‰ Í ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÒÚË, ÛÒ-
ÍÓËÚ¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÈ, Ô‡‚Ó‚ÓÈ ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË Ó·˘ÂÒÚ‚‡
Ë ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
ÑÎfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔËÌËÏ‡˛-
˘Â„Ó Â¯ÂÌËfl, ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ ‡ÒÍ˚Ú¸ ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl «‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸», ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÂÂ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸Òfl
Ò ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ÏË ‡Á‡·ÓÚÍ‡ÏË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚˚‰ÂÎfl˛Ú ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â ÂÂ ÚËÔ˚:
• ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl (ÏÂÌÂ‰ÊÂ, ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎ¸ Ë Ú. Ô.);
• ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÙÛÌÍˆËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËÓÌÌ‡fl, ÛÍÓ‚Ó‰fl˘‡fl, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl);
319
• ‰Û„ËÂ ÚËÔ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍ‡fl, ÍÓÌÒÚÛÍÚÓÒ-

Í‡fl, ÔÓÂÍÚËÓ‚Ó˜Ì‡fl Ë ‰.).
ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÛ˛
˜‡ÒÚ¸ Ë ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÛ˛ (ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸ÌÓ-‰ÂflÚÂÎ¸ÌÛ˛). ÑÎfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÁÌ‡ÌËfl Ó· Ó·˙ÂÍÚÂ. áÌ‡ÌËfl ÔÓ‰‡Á‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ì‡:
• ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÂ, ‚ÒÂ„‰‡ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚Â ˆÂÎflÏË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËfl Ó· Ó·˙ÂÍÚÂ, Â„Ó ÛÒÚÓÈÒÚ‚Â, ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı, ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚ı
‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˆÂÎË);
• Ì‡Û˜Ì˚Â (ËÌÙÓÏ‡ˆËfl Ó Á‡ÍÓÌ‡ı, ÔÓ ÍÓÚÓ˚Ï «ÊË‚ÛÚ» Ë‰Â‡Î¸-
Ì˚Â, ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â Ó·˙ÂÍÚ˚).
í‡Í Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ — ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÚÓ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÁÌ‡ÌËÈ Ó Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ï˚¯ÎÂÌËË.
Ç Ë‰Â‡ÎÂ ˝ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ÒÓÁ‰‡ÌËfl Ì‡ÛÍË Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÖÒÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Í‡Í
ÙÛÌÍˆË˛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÚÓ Û ÌÂÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ˆÂÎ¸, ÙÓÏÛ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÖÒÎË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÚÂÓË˛ Ë Ô‡ÍÚËÍÛ, ÚÓ ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸
Ó ÒËÒÚÂÏÂ ÁÌ‡ÌËÈ, ÍÓÚÓ˚Â ÒÎÛÊ‡Ú Ó·˙ÂÍÚÓÏ, ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ËÌÚÂÂÒÛ˛˘ÂÈ Ì‡Ò Ó·Î‡ÒÚË.
ÄÌ‡ÎËÁ Ô‡ÍÚËÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒËÒÚÂÏÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸. ùÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÓ ÒÏÂÌÓÈ ÒÓÒÚÓflÌËÈ, Í‡˜ÂÒÚ‚
Ó·˙ÂÍÚ‡, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ˝Ú‡ÔÓ‚ Ë ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ.
ë ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÓÌ‡ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ Û˜ÂÚÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ,
Á‡ÍÓÌÓ‚, ÔÓ ÍÓÚÓ˚Ï ÊË‚ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë Â„Ó ÓÍÛÊ‡˛˘‡fl ÒÂ‰‡.
è‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÔÓ ÔËÓ‰Ì˚Ï Á‡ÍÓÌ‡Ï ÊË‚ÂÚ ·ËÓÒÙÂ‡, ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ëı
ÔÓÒÚÓflÌÌÓ Ì‡Û¯‡ÂÚ. éÌ ˜‡ÒÚÓ ÔË‰ÛÏ˚‚‡ÂÚ Á‡ÍÓÌ˚ ‚ Ò‚ÓËı ÍÓ˚ÒÚ-
Ì˚ı ËÌÚÂÂÒ‡ı Ë Ó„‡ÌËÁÛÂÚ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ ·ÂÁ ÁÌ‡ÌËfl Ë
Û˜ÂÚ‡ Á‡ÍÓÌÓ‚ ÍÓÒÏÓÒ‡. ùÚ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Â„Ó ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ (Í‡Í ÒÎÓÊÌÂÈ¯‡fl ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡) ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ò‚ÓËÏ
ÚÛ‰ÓÏ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÍÓÌˆÂÔˆËË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, Í‡Í ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú‡Í Ë ÔÂÒÓÌ‡Î‡ ·ÓÎ¸¯Ëı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛ ÚÂÓË˛. ùÚ‡ ÚÂÓËfl ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ,
˜ÚÓ ÎÛ˜¯ÂÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÎÓÊÌ˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË — ˝ÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚Ï ˝ÎÂÏÂÌÚÓÏ ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. èË ˝ÚÓÏ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í ÒËÒÚÂÏ‡, ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ˚, ‡·ÓÚ‡˛˘ËÂ ‚ ‡‚ÚÓÏ‡-
320
ÚËÁËÓ‚‡ÌÌÓÏ ÂÊËÏÂ, ËÏÂÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Í Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡-

ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, Ò‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆËË Ë Ú. Ô. ä‡Í ÒËÒÚÂÏ‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó·Î‡‰‡ÂÚ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl
‚ÔÓÎÌÂ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ.
ëÎÓÊÌÓÒÚ¸ Ë ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂ Á‡ÍÓÌÓ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, ÔÓ‚˚-
¯‡˛Ú ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
íÂÓËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÛÏÏÛ ÁÌ‡ÌËÈ Ó Â„Ó
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË (Á‡ÍÓÌ‡ı Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflı ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë
‡Á‚ËÚËfl Â„Ó Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔËÌˆËÔ‡ı,
ÏÂÚÓ‰‡ı, ÚÂıÌÓÎÓ„Ëflı, ÔËÂÏ‡ı) ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÌ‡ ÔÂ‰-
Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌ‡ ‰Îfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚ı ÔÛÚÂÈ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËÈ «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»

Ë «ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ‡·ÓÚ‡, Á‡ÌflÚËÂ ‚ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó Ó·Î‡ÒÚË,

ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍ‡fl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍ‡fl ÙÓÏ‡ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏÛ ÏË-
Û, ÒÓÁÂˆ‡ÌËÂ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ Â„Ó ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ë
ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı Î˛‰ÂÈ, ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ˆÂÎ¸, ÒÂ‰ÒÚ‚‡,
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ë Ò‡Ï ÔÓˆÂÒÒ [29]. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍË ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍ‡fl, Â„ÛÎËÛÂÏ‡fl ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ÔÓÓÊ‰‡ÂÏ‡fl ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚflÏË Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ì‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó
ÏË‡ Ë Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [12]. èÓ‰ «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛» ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÔÓ-
ˆÂÒÒ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â.
ùÚÓ Â„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ·˚ÚËÂ ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËË Â„Ó ÙÓÏ. óÂÂÁ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ÒÂ·fl, Ì‡ ÔËÓ‰Û, ‚Â˘Ë, ‰Û„Ëı
Î˛‰ÂÈ. èË ˝ÚÓÏ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÒÂ·Â, ‚Â˘‡Ï ÓÌ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í
ÒÛ·˙ÂÍÚ, ‡ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í Î˛‰flÏ — Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÒÛ·˙ÂÍÚ, ËÌ‰Ë‚Ë‰.
èÓ‰ «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛» ÏÓÊÌÓ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ÒËÒÚÂÏÛ, ËÏÂ˛˘Û˛ Ò‚ÓÂ ÒÚÓÂ-
ÌËÂ, Ò‚ÓË ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÔÂÂıÓ‰˚ Ë ÔÂ‚‡˘ÂÌËfl, Ò‚ÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ [1].
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Á‡ÌËÏ‡ÂÏÓ„Ó ËÏ ÏÂÒÚ‡
‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ËÂ‡ıËË, ÓÚ ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ˚ı
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚. é·˙Â‰ËÌflfl ÔÓÌflÚËfl «ÊËÁÌ¸» Ë
«‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» ‚ «ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸», ÔÓ‰ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÏ ·Û‰ÂÏ ÔÓÌË-
Ï‡Ú¸ ÓÒÓ·Û˛ ÙÓÏÛ ‰‚ËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ˝Ú‡ÔÂ Ò‚ÓÂ-
„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ.
èË‚Â‰ÂÌÌ˚Â ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÚÂÏËÌ
«‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» ÚÂ·ÛÂÚ ·ÓÎÂÂ „ÎÛ·ÓÍÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡. Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ
321
ÔÓ‡Ì‡ÎËÁËÛÂÏ ÒÛÊ‰ÂÌËfl ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ‡ÁÎË˜-

Ì˚Â ÒÙÂ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË Ë Û„ÎÛ·ËÏ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÒÎÓÊ-
ÌÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl (Ú‡·ÎËˆ‡ 6.2).
í‡·ÎËˆ‡ 6.2 êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÔÓÌflÚËfl «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»
‹ ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ëÛÚ¸ ÔÓÌflÚËfl
1 2 3
1 Ä. äÓÌËÎÓ‚: «èÓ‚Â‰ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÒÓ‚Ó- èËÒÛÚÒÚ‚Û˛Ú ˝ÏÓˆËË,
ÍÛÔÌÓÒÚ¸ Â‡ÍˆËÈ Ì‡ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ‚ÓÎfl Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚ. ÇÓÎfl
‡Á‰‡ÊËÚÂÎË, ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÚÂÏÎÂ-
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔÓ‚ ˝ÌÂ„ËË. ÌËÂ Í ˆÂÎË.
éÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Ì‡Û¯ÂÌËÂÏ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÏÂÊ‰Û
ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ Ë ÒÂ‰ÓÈ».
2 ë. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ: «ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ- éÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡-
˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛,
ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛, Ì‡Ò˚˘ÂÌÌÓÈ ÔÂÂÊË‚‡ÌËflÏË, Ì‡Ò˚˘ÂÌÌÓÈ ÔÂÂÊË‚‡-
ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË. ÌËflÏË, ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË.
ÅÎ‡„Ó‰‡fl ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Í Ç˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÙÓÏÂ
ÔÓÁÌ‡ÌËfl, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÚÂÏÎÂÌËÈ, ÊÂÎ‡ÌËÈ,
ÔË‚Ó‰ËÚÒfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÒÓ ÒÎÓÊÌ˚ÏË ˜Û‚ÒÚ‚, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË, ÔÂ‰˙fl‚ÎflÂÏ˚ÏË Ó·˙ÂÍ- ÁÌ‡˜ÂÌËÂ fl‚ÎÂÌËÈ ‰Îfl
ÚË‚Ì˚ÏË ÛÒÎÓ‚ËflÏË. èÒËıË˜ÂÒÍ‡fl ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl, ‚ÓÎÂ- ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÌËÏ.
‚‡fl — ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÙÓÏÂ ÒÚÂÏÎÂÌËÈ,
ÊÂÎ‡ÌËÈ, ˜Û‚ÒÚ‚, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÁÌ‡˜Â-
ÌËÂ fl‚ÎÂÌËÈ ‰Îfl ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÌËÏ».
3 Å. ÄÌ‡Ì¸Â‚: «ã˛·‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ- êÓÎ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÓÎ¸˛ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ.
Ò ÔÓˆÂ‰Û‡ÏË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÔÂ‰ÔËÒ‡Ì-
Ì˚ÏË ÓÎ¸˛ — Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÙÛÌÍˆËÂÈ
‚ ÒËÒÚÂÏÂ. çÓ‚‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚Â‰ÂÚ
Í ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÒÂ·Â».
4 à. îËıÚÂ: «óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ë óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl, Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Â„Ó ÔÓ‰ÛÍÚÓÏ Ò‚ÓËı
ÔÓ‰ÛÍÚÓÏ». ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
5 É. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ: «ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÂÒÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸, ·ÓÎ¸¯‡fl ˜ÂÏ «Î˛‰Ë». ÂÒÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸,
éÌ‡ Á‡ı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚ Ë Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ·ÓÎ¸¯‡fl, ˜ÂÏ Î˛‰Ë.
322
1 2 3
ÒÂ·fl ‚ÂÒÚË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï Ó·‡ÁÓÏ. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‚flÁ‡Ì‡
èÓÒÚÂÈ¯ÂÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ (·ÎÓ˜ÌÓÂ) Ò ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚Ï
Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË: ˆÂÎË, Á‡‰‡˜Ë, ÔÓˆÂ‰Û˚, ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÔÒËıË-
ÏÂÚÓ‰˚, ÒÂ‰ÒÚ‚‡, ËÒıÓ‰Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î, ÍË — ÂÙÎÂÍÒËÂÈ.
ÔÓ‰ÛÍÚ. åÂÊ‰Û ÌËÏË — ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚Â
ÓÚÓ·‡ÊÂÌËfl, ‚Â‰Û˘ËÂ Í ·ÎÓÍ‡Ï Á‡‰‡˜,
ÔÓ·ÎÂÏ, ÙËÍÒ‡ˆËË ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl
ÏÂÊ‰Û Ì‡ÔÓÎÌËÚÂÎflÏË ·ÎÓÍÓ‚, ˜ÚÓ ‚Â‰ÂÚ
Í ÔÂÂÒÚÓÈÍÂ Ì‡ÔÓÎÌÂÌËÈ. óÂÂÁ ·ÎÓÍË
«ÚÂ˜ÂÚ» ÔÓˆÂÒÒ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘ËÈÒfl
ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ...
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÎ˛Ò
ÂÙÎÂÍÒËfl».
ä‡Í ‚Ë‰ÌÓ ËÁ ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚ı ÒÛÊ‰ÂÌËÈ ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 6.2 (‰ÓÔÓÎÌË-

ÚÂÎ¸ÌÓ ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ú‡·ÎËˆÛ 7.2 „Î‡‚˚ 7), ÔÓÌflÚËÂ «‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸» ÔËÏÂÌflÂÚÒfl ‚ ‡ÁÌ˚ı ÁÌ‡˜ÂÌËflı. ùÚÓ Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ Ó ÚÓÏ,
˜ÚÓ ÚÂÏËÌ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ·ÂÁ ˜ÂÚÍËı ‡ÁÎË˜ËÈ ‚ ÔÓÌflÚËflı. ëÏ˚ÒÎÓ-
‚‡fl ÙÓÏ‡ ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl ÚÂÏËÌÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ Ë
Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ‡Ì‡ÎËÁÂ fl‚ÎÂÌËÈ.
ç‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ
ÁÌ‡˜ÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË:
1. ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ Â‡ÍˆËÈ Ì‡ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â
‡Á‰‡ÊËÚÂÎË, ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË. éÌÓ Ò‚fl-
Á‡ÌÓ Ò Ì‡Û¯ÂÌËÂÏ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ‚ ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËflı ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ÒÓ ÒÂ‰ÓÈ;
2. ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÏÓÁ„Û ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ï˚-
¯Â˜ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Í Á‡ÔÛÒÍÛ ÌÂ‚ÓÎ¸ÌÓ„Ó ËÎË ÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ„Ó
‰‚ËÊÂÌËfl;
3. ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÂÈ ÔË˜ËÌÓÈ «ü»;
4. ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ
ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛, Ì‡Ò˚˘ÂÌÌÓÈ ÔÂÂÊË‚‡ÌËflÏË, ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË;
5. ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ·ÂÁ ÔÒËıËÍË, ÍÓÚÓ‡fl Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ Ò ÔÓ-
ÚÂ·ÌÓÒÚË, ‡ Á‡ÚÂÏ ÔÂÂıÓ‰ËÚ Í Ï˚ÒÎË;
6. ÚÛ‰ — ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰ÛÍÚË‚Ì‡fl, ÚÂ·Û˛˘‡fl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ˆÂÎË, ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl Ò ËÒıÓ‰Ì˚Ï Ï‡ÚÂË‡ÎÓÏ, ˝Ú‡Ô‡ÏË
ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ. èÂ‰ÏÂÚÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÓÔÂ‰ÏÂ˜Ë‚‡ÂÏÓÈ ‚ ÏÓÚË‚Â;
7. ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ì‡
Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÒÓÒÚÓfl˘ÂÂ ËÁ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ó·˙Â-
‰ËÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎ¸˛;
323
8. ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, Ó·˙Â‰ËÌÂÌÌ˚ı

Ó·˘ÂÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛, ÔÓ·Û‰ËÚÂÎÂÏ;
9. ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ ·ÓÎ¸¯‡fl, ˜ÂÏ «Î˛‰Ë». éÌ‡
Á‡ı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ë Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‚ÂÒÚË ÒÂ·fl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ. éÌ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ˆÂÎË, Á‡‰‡˜Ë, ÔÓˆÂ‰Û˚, ÏÂ-
ÚÓ‰Ó‚, ÒÂ‰ÒÚ‚, ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡, ÔÓ‰ÛÍÚ‡.
ë‡‚ÌË‚‡fl ˝ÚË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ÏÓÊÌÓ ÓÚÏÂÚËÚ¸ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
ÔÂÂıÓ‰˚. ÇÌ‡˜‡ÎÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ Ò ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÓˆÂÒ-
ÒÓÏ Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ‡ÏÍ‡ı ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl
ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÒÓ ÒÂ‰ÓÈ. é‰Ì‡ÍÓ ÔË Â‡„ËÓ‚‡ÌËË ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÒÂ‰Û ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl Â„Ó ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ‰ÂflÚÂÎfl
(‚ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËË, ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ Á‡‰‡˜ Ë Ú. Ô.), Ë ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÔËÌ-
ˆËÔ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» Ì‡Û¯‡ÂÚÒfl.
èË ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ Á‡‰‡˜Ë ÒÚ‡¯ËÏ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ËÂ‡ıËË Ë
ÍÓÌÚÓÎÂ Ì‡‰ ÂÂ Â¯ÂÌËÂÏ ˝Ú‡ Á‡‰‡˜‡ (ÌÓÏ‡: ˆÂÎ¸, ÔÎ‡Ì, ÔÓ„‡Ï-
Ï‡, Ë Ú. Ô.) Á‡ı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓ‰˜ËÌflÂÚ Â„Ó ·˚ÚËÂ. á‡‰‡˜Ë Ë
ÌÓÏ˚ Ëı Â¯ÂÌËfl Á‡‚ËÒflÚ ÚÓ„‰‡ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÓÚ
ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚. ñÂÎ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ-
‰Â-flÂÚÒfl ‚ÌÂ¯ÌËÏË ‰Îfl ÌÂ„Ó, Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ‡ÏÍ‡ÏË. åÓÊÌÓ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ËÚ¸ ˜ÂÚ˚Â ÛÓ‚Ìfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ (ËÒ. 6.1). Ñ‚‡
ËÁ ÌËı ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛» (‚ÌÛÚÂÌÌÂ Ò‚Ó·Ó‰Ì˚Ï,
ÒÚËıËÈÌ˚Ï ÚËÔÓÏ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÒÂ‰Â) Ë ‰‚‡ — «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛» (‚ÌÂ¯ÌÂ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËÓÌÌÓ-ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë Â„Ó ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ) [1].
ÛÓ‚ÌË
«‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË»
Ëfl
Î˛ˆ àÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÓ-
˝‚Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚È
êÛÚËÌÌÓ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚È
ë‚Ó·Ó‰ÌÓ
ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚È
éÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È
ÒÂ‰ÓÈ
«ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»
êËÒ. 6.1 ìÓ‚ÌË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ
324
Ç ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÒıÓ‰Ì˚Ï ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂÏ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ-

‚ÂÍ‡ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸, ‡ Á‡ÚÂÏ ÂÂ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ.
Ç ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÌÓÏ‡ (ÔÎ‡Ì, ÔÓ„‡ÏÏ‡ Ë Ú. Ô.), ÔÂ‰ÔËÒ˚‚‡ÂÏ‡fl
Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ Ë ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘‡fl ı‡‡ÍÚÂ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓ˝ÚÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÂÌflÂÚÒfl ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Í ÒÓÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛-
˘‡flÒfl Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚Ë‚‡˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
Ì˚ÏË ˆÂÎflÏË, ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌÌÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡
ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı Ó·˘ÂÒÚ‚‡. èËÌÛ‰ËÚÂÎ¸Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ ËÁÏÂÌÂ-
ÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl Ú‡Ï, „‰Â ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ÌÂÁ‡‚ËÒË-
Ï‡fl ÓÚ ÌÂ„Ó ÌÓÏ‡ (ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl, Ó·˘ÂÌËÂ, ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËÂ Ë Ú. Ô.).
Ç˚Ò¯ËÂ ÙÓÏ˚ ÔËÌÛ‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÎÂÊ‡Ú ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÍÛÎ¸-
ÚÛÂ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, Ë·Ó Ú‡Ï ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ Ó·Î‡‰‡ÂÚ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ë ‚ÒÂ-
Ó·˘ÌÓÒÚ¸˛ ‚ÎËflÌËfl Ì‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡-ÒÛ·˙ÂÍÚ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ
ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ «ËÌÒÚÛÏÂÌÚ» Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÓÏ Ë ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÌÓÏË-
Ó‚‡ÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ ÓÌ ÏÓÊÂÚ ÔËÓ·ÂÒÚË ÌÓ‚˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ò‚ÓÂ„Ó
‡Á‚ËÚËfl, ÔÓÚÂÌˆË‡Î Ë ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌÌÓÒÚË ÓÚ
Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÔÓ‰ÌËÏ‡flÒ¸ ÔÓ ÛÓ‚ÌflÏ (ËÒ. 6.2.) [1].
Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÒÚ¸
ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÒÚ¸
ÒÓˆË‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸
ÔËÓ‰ÌÓÒÚ¸
ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌÌÓÒÚ¸
êËÒ.6.2 ìÓ‚ÌË ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ë ‡Á‚ËÚËÂÏ Ì‡ ˝ÚÓÏ ÔÛÚË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÂÌfl˛ÚÒfl ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓ-

ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌ‡fl, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl, ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍÓ-‰‚Ë-
„‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÙÂ˚. éÌ ÒÚÓËÚ Ò‚Ó˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÓÒÌÓ‚˚‚‡flÒ¸ ÌÂ Ì‡
ÔÂ‚Ë˜ÌÓÈ ·ËÓÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ÓÒÌÓ‚Â, ‡ Ì‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÎÂÊ‡˘ÂÈ ‚ÌÂ
ÌÂ„Ó — ‚ ÒÓˆËÛÏÂ, ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÂ, ‚ ÛÌË‚ÂÒÛÏÂ. ÇÌÛÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ «ÔË-
Ó‰ÌÓÒÚ¸», ÚÂÎÂÒÌÓÒÚ¸ Ë Ú. Ô. ÛÒÚÛÔ‡˛Ú «‰Û¯Â‚ÌÓÒÚË», ‰ÛıÛ. ëÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl:
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸˛ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÓÒÓ·ÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÒÔÓÒÓ·‡ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚ÏË Ó·Î‡-
‰‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Ì‡ Â„Ó ‡Á‚ËÚËÂ.
325
îËÎÓÒÓÙ à. îËıÚÂ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Î, ˜ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl

Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓ Ò ‡Á‚ËÚËÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ä. å‡ÍÒ ‚˚‰ÂÎËÎ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
ÒÔÓÒÓ·, ÌÓ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡, Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ ÔËÏÂ-
ÌflÂÏ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚.
ÑÎfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ı‡‡ÍÚÂÌ˚Ï fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÌÓÏ˚ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl «˜Â„Ó-ÎË·Ó». çÓÏ‡ (ˆÂÎ¸, ÔÎ‡Ì, ÔÓ„‡ÏÏ‡,
ÔÓÂÍÚ Ë Ú. Ô.) ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ıÓ‰ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl «Ï‡ÚÂË‡Î‡» ‚ «ÔÓ-
‰ÛÍÚ», ‚ÓÁÏÓÊÌ˚È Á‡ Ò˜ÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl «ÒÂ‰ÒÚ‚», Ú‡Í Í‡Í Ò‡Ï
Ï‡ÚÂË‡Î ÌÂ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ ÒÂ·fl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ‚ÌÂ¯ÌËÏ ˆÂÎÂ‚˚Ï
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÌÓÏ˚ Í‡Í ÙÓÏ˚ ‚ÒÂ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡
‚ ˆÂÎÓÏ [1]. óÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË¯¸ Ó‰ÌËÏ ËÁ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı Ù‡Í-
ÚÓÓ‚, fl‚ÎflÂÚÒfl «‰ÂflÚÂÎÂÏ», ËÎË Ó„‡ÌËÁÛ˛˘ËÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
ÏÂÊ‰Û Ï‡ÚÂË‡ÎÓÏ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ-
˜‡Â ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ˆËÍÎ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ‚Â‰Û-
˘Ëı Í Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌË˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË.
ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ËÏÂÂÚ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛÌÓ-
ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸Ì˚Â ‡ÏÍË, Ó˜ÂÚ‡ÌËfl «Â‰ËÌËˆ˚» ‡Ì‡ÎËÁ‡. ÖÒÎË ‚ÓÁÌËÍ‡-
˛Ú Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÛÊÂ ÌÂ ·‡ÁÓ‚‡fl,
‡ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ÏÂÒÚÂ ÒÓ ‚ÒÂÏË ÚËÔÓ‚˚ÏË Á‚ÂÌ¸flÏË.
åÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó flÛÒ‡ı ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı Ì‡·Ó‡ı ÚËÔÓ‚˚ı,
ÙÓÍÛÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı Ì‡ ÚÓ ËÎË ËÌÓÂ Á‚ÂÌÓ Ì‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡, ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ËÁÌÛÚË
Ë ËÁ‚ÌÂ, ÚÓ ÓÌ‡ ÏÓÊÂÚ ‚ÂÒÚË Í ‰ÂÙÓÏ‡ˆËË ÔÓÎÌÓ„Ó Ë «Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ„Ó»
ˆËÍÎ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ıÓ‰Â ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË, ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Â ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡
ÒÓˆËÛÏ‡ Ë ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ËÒÛÌÓÍ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÁÏÂÌflÂÚÒfl Ô‡‡Î-
ÎÂÎ¸ÌÓ ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï (‚ÌÂ¯ÌËÏ) Ë ÔÓÒÚÓflÌÌ˚Ï (ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍËı
ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚) Ù‡ÍÚÓ‡Ï. ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏÛ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏÛ ÏË‡Ï, ÏËÛ ÍÛÎ¸ÚÛ˚. óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓÁ-
Ì‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‰˜ËÌflÂÚ Ò‚Ó˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˝ÚËÏ ÏË‡Ï ‚ ÛÚËÌ-
ÌÓÏ Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ-ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÓÏ ‚‡Ë‡ÌÚ‡ı [1]. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. Ç ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â‡ÎËÁÛÂÚ ÌÓÏ˚, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÓˆËÛÏÓÏ („ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ,
Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌËÍÓÏ ÔÂ‰ÔËflÚËfl).
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ËÁÛ˜‡Î‡Ò¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË Ì‡ÛÍ‡ÏË, Ó‰Ì‡ÍÓ ‚ Ì‡Ò-
ÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÌÂÍÓÚÓÓÂ ÓÙÓÏÎÂÌËÂ ÁÌ‡ÌËÈ Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ ËÁÛ˜Â-
ÌËfl ÒÙÓÏËÓ‚‡ÎÓÒ¸ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË.
Ç ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÔÓ‰ «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛» ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl «‡ÍÚË‚ÌÓÂ ‚Á‡-
ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ‚ ıÓ‰Â ÍÓÚÓÓ„Ó ÊË‚ÓÂ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ, ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÈ
326
Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ófl˛˘ËÈ Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ Ò‚ÓË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË» [2].

Ç ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ÔÓÌflÚËÂ «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ ‡ÏÍ‡ı ÏÂÚÓ‰Ó-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Í ÔÂ‰ÏÂÚÛ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë
ÚÂ·ÛÂÚ ·ÓÎÂÂ Ú˘‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl Í Ò‡ÏÓÏÛ Ó·˙ÂÍÚÛ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.
ÑÎfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÂÂ Í‡Í
Ó·˙ÂÍÚ Ë ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‰Îfl ÂÂ ‡Ì‡ÎËÁ‡. Ç ‡·ÓÚ‡ı, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌ-
Ì˚ı ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ÂÏfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂ„‰‡
ÂÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ‡, ÔËÚÓÏ Ó˜ÂÌ¸ ÒÎÓÊÌ‡fl. èÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ‡, ‚ÂÓflÚÌÓ, ÏÓÊÌÓ Ó·˙flÒÌËÚ¸ ËÌÚÂÌÒË‚Ì˚Ï ‡Á‚ËÚËÂÏ
‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÂ ‰ÂÒflÚËÎÂÚËfl ÍË·ÂÌÂÚËÍË, ËÁÛ˜‡˛˘ÂÈ ÔÓˆÂÒÒ˚, Ë ‡Á-
‡·ÓÚ‡ÌÌÓÒÚ¸˛ ‰‡ÌÌÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl.
èÓ‰ ÔÓˆÂÒÒÓÏ ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÒÏÂÌÛ Í‡ÍËı-ÎË·Ó
fl‚ÎÂÌËÈ, ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ıÓ‰ ‡Á‚ËÚËfl ˜Â„Ó-ÎË·Ó. ì˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚÓ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËÂ, ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‡·ÓÚÛ, Ì‡ÔËÏÂ ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ Ë Â„Ó ‡ÔÔ‡‡Ú‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Í‡Í ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÒÚÓ„Ó Ó„‡ÌË˜ÂÌÌ˚ı
‚ÂÏÂÌÂÏ. èË ˝ÚÓÏ ÔÓˆÂÒÒ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ËÒıÓ‰ÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ ÒËÒ-
ÚÂÏÌÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡. é‰Ì‡ÍÓ ‰Îfl ÓÔËÒ‡ÌËfl ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˝ÚÓ„Ó
ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ.
óÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚Â ËÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ Ó„‡ÌË˜ÌÓ
‚ÔËÒ‡Ì˚ ‚ ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ (ÏÂÊ„ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â, ÔÎ‡ÌÂÚ‡Ì˚Â,
ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÂ), „‰Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‰Û„ËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË, ‰Û„‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÍÓ-
Ó‰ËÌ‡Ú, ‰Û„‡fl ÎÓ„ËÍ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. ùÚÓ Â˘Â ‡Á ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÛÔ-
‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÓÔËÒ‡Ì‡ ÎÓ„ËÍÓÈ ÔÓˆÂÒÒ‡.
èÂ‰ÒÚ‡‚Îflfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‚Ë‰Â ÔÓˆÂÒÒ‡, ÏÓÊÌÓ
‚˚fl‚ËÚ¸ Ú‡ÍËÂ ÂÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡:
• ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÙÛÌÍˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚ÏË Ò‚flÁflÏË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË ÒÓ ÏÌÓ„ËÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡-
ÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË;
• ËÁÏÂflÂÏÓÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚Ó ‚ÂÏÂÌË, ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â, ‚ ÒËÒ-
ÚÂÏÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú;
• ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛÓÈ;
• ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÂˆËÓ‚‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ ÒËÒÚÂÏÛ ÍÓÓ-
‰ËÌ‡Ú.
é‰Ì‡ÍÓ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÓÚÏÂ˜‡˛ÚÒfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÎÓÊÌÓÒÚË:
1. ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‚˚-
ÔÓÎÌÂÌËfl ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ ‚ ÒËÎÛ Ëı ÒËÒÚÂÏÌÓÈ
Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË. ç‡ÔËÏÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ˆÂÎÓÒÚÌ‡fl ·ËÓÒÓˆË‡Î¸-
Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Ë ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ËÏ ÏÓÊÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl
Ì‡ ÌÂ„Ó Í‡Í ÒËÒÚÂÏÛ, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸. ï‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÔÓ‰ÛÍÚ‡
327
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÒÛ‰ËÚ¸ Ó ÚÂıÌÓÎÓ„Ëflı Ë ÔÓˆÂ‰Û-

‡ı, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓ˚ı ÓÌ ÔÓÎÛ˜ÂÌ;
2. ÌÂflÒÌÓ, ˜ÚÓ Ë ÍÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÓÒËÚÂÎÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ç‡ÔË-
ÏÂ, ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÓÔÂ‡ÚÓ‡ óÂÌÓ·˚Î¸ÒÍÓÈ Äùë, ÓÚÍÎ˛˜Ë‚¯Â-
„Ó ‡‚‡ËÈÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ, ÍÎ‡ÒÒËÙËˆËÛ˛Ú Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú
‡·ÓÚ˚ ‚ÒÂ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ñÂÎ¸ ·˚Î‡ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Û ‰ÂÊÛÌÓÈ ÒÏÂÌ˚ Äùë, ÌÓ Ë Û ÚÂı, ÍÚÓ ÔÓÒÚ‡‚ËÎ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘Û˛ Á‡‰‡˜Û. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‰Îfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ‚˚flÒÌËÚ¸,
ÍÚÓ Ë ˜ÚÓ ‰ÂÎ‡Î, ÌÛÊÌÓ ÔÂÂÈÚË Í ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ı‡‡ÍÚÂËÒÚË-
ÍÂ, ·ÓÎÂÂ ¯ËÓÍÓÈ ÒÙÂÂ.
èË ‡Ò¯ËÂÌËË ÔÓˆÂ‰Û˚ Ï˚ ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ Â‰ËÌËˆÛ, ÍÓÚÓ‡fl Óı-
‚‡Ú˚‚‡ÂÚ ‚ÒÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ. í‡ÍÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚Ò˛ ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÙÛÌÍˆËË Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. èËÌflÚÓÂ Â¯Â-
ÌËÂ ÏÂÌÂ‰ÊÂÓÏ ‰ÓÎÊÌÓ «Û‚flÁ‡Ú¸» ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ÔÓÎËÒÚÛÍÚÛÛ
Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ Ò Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ÏË ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË Ì‡
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ.
ëËÒÚÂÏÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl ‚Ó ÏÌÓ„Ëı ‡·Ó-
Ú‡ı. åÌÓ„ÓÎÂÚÌËÂ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ˚, Û·Â‰ËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡˛Ú ·ÂÒÍÓ-
ÌÂ˜ÌÓÒÚ¸ ËÁÛ˜ÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èË ˝ÚÓÏ, ˜ÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ÁÌ‡ÌËÈ Ì‡‰Ó
ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÓÚ ÒÎÓÊÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ (‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË), ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌÛ˛
ÚÂÓË˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÒÚÓËÚ¸.
èËÌflÚ¸ Â¯ÂÌËÂ ÔÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÚÂ·ÛÂÚ, Í‡Í
ÏËÌËÏÛÏ, ËÁÛ˜ÂÌËfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‡·ÓÚÌËÍÓ‚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡
(‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË) Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓ„Ó Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Ëı ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÔÓËÁ-
‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ, ˜ÚÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌÛ˛ Á‡‰‡˜Û,
˜ÂÏ Ó·˚˜ÌÓ Ò˜ËÚ‡˛Ú. ùÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓÏÂ-
ÌÓÒÚÂÈ Ë ‰‚ËÊÛ˘Ëı ÒËÎ, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Î˛‰ÂÈ Ë Ó·˘ÌÓÒ-
ÚÂÈ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ÚÛ‰‡.
êÂ¯ËÚ¸ ˝ÚÛ Á‡‰‡˜Û ÏÓÊÌÓ ÔË ËÁÛ˜ÂÌËË Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ Ë
Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓ-
ÒÚÓÂÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.
èÓÌflÚËÂ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡»
éÒÚ‡ÌÓ‚ËÏÒfl ÒÌ‡˜‡Î‡ Ì‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË ÚÂÏËÌ‡ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl».

Ç ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰ËË ÔÓ‰ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ» ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl:
• ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
328
·ÓÎÂÂ ËÎË ÏÂÌÂÂ ‰ËÙÙÂÂÌˆËÓ‚‡ÌÌ˚ı Ë ‡‚ÚÓÌÓÏÌ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ

ˆÂÎÓ„Ó, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ‡fl Â„Ó ÒÚÓÂÌËÂÏ;
• ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ËÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‚Â‰Û˘Ëı Í Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛
Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ˜‡ÒÚflÏË ˆÂÎÓ„Ó;
• Ó·˙Â‰ËÌÂÌËÂ Î˛‰ÂÈ, ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Â‡ÎËÁÛ˛˘Ëı ÔÓ„‡ÏÏÛ ËÎË
ˆÂÎ¸ Ë ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÔÓˆÂ‰Û Ë
Ô‡‚ËÎ.
àÒıÓ‰fl ËÁ ˝ÚËı ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ, ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ÔÂÒÎÂ‰Û˛˘‡fl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â
ˆÂÎË ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÂÒÓÌ‡Î‡. àÁ Û˜Â·ÌËÍÓ‚ ÔÓ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ ËÁ-
‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÔÂ‰ÔËflÚËfl, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ˆÂÎË
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË ËÌÒÚÛÏÂÌÚ‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËÂÈ, ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ÏË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ fl‚ÎflÂÚÒfl:
• ËÂ‡ıËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl, „‰Â ÓÒÌÓ‚ÌÓÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl —
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ‚Î‡ÒÚË — ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ, ‰‡‚ÎÂÌËÂ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ò‚ÂıÛ, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÔËÌÛÊ‰ÂÌËfl, ÍÓÌÚÓÎfl Ì‡‰ ‡ÒÔÂ‰Â-
ÎÂÌËÂÏ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ·Î‡„ Ë Ú. Ô.;
• ÍÛÎ¸ÚÛ‡, ÚÓ ÂÒÚ¸ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÏ˚Â Ë ÔËÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Â Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÓÏ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ, „ÛÔÔÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚË, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÌÓÏ˚,
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ¯‡·ÎÓÌ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ËÚÛ‡Î˚, Á‡ÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÂÒÚË ÒÂ·fl Ú‡Í, ‡ ÌÂ ËÌ‡˜Â;
• ˚ÌÓÍ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÒÂÚ¸ ‡‚ÌÓÔ‡‚Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÔÓ „ÓËÁÓÌÚ‡-
ÎË, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ı Ì‡ ÍÛÔÎÂ-ÔÓ‰‡ÊÂ ÔÓ‰ÛÍˆËË Ë ÛÒÎÛ„, Ì‡ ÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËflı ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË, Ì‡ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËË ËÌÚÂÂÒÓ‚ ÔÓ‰‡‚ˆ‡
Ë ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎfl.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡ÒÒÏÓÚÂÌ‡ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ Ë ÂÁÛÎ¸-
Ú‡Ú, ‡ Ú‡ÍÊÂ Í‡Í ÔÓ‰ÛÍÚ, ÂÒÎË «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl» ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl, Â˘Â ÄËÒÚÓÚÂÎ¸
Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ‚ÒflÍ‡fl ÍÓÌÍÂÚÌ‡fl ‚Â˘¸ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ Ï‡ÚÂËË Ë ÙÓÏ˚,
ÔË˜ÂÏ ÙÓÏ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Í‡Í ‡ÍÚË‚Ì˚Ï Ù‡ÍÚÓÓÏ, ·Î‡„Ó‰‡fl ÍÓÚÓ-
ÓÏÛ ‚Â˘¸ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÈ, Ú‡Í Ë ˆÂÎ¸˛ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÒÚ‡-
ÌÓ‚ÎÂÌËfl. Ç «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ» ËÁÏÂÂÌËË, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Û‰Ó·ÌÓÏ ‚ Ì‡˜‡ÎÂ
‡Ì‡ÎËÁ‡, ÔÓˆÂÒÒ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË
Ì‡ ·‡ÁÂ ‡ÌÂÂ «ÌÂÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ» ÏÓÙÓÎÓ„ËË (Òı. 6.1) [2].
èÓ‰ ÏÓÙÓÎÓ„ËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ÔÓ‰‚Â„‡ÂÚÒfl ÓÙÓÏÎÂ-
ÌË˛, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ‚ ÓÔÔÓÁËˆËË «ÙÓÏÂ». éÙÓÏÎÂÌËÂ ÎË·Ó ÏÂÌflÂÚ
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÏÓÙÓÎÓ„ËË, ÎË·Ó ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ëı ÔÂÊÌËÏË. èË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ËË ÏÓÙÓÎÓ„ËË «ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ» ÙÓÏ˚ ÂÈ ÔË‰‡ÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÛÒ «Ó„‡ÌË-
ÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË». Ç ıÓ‰Â ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ÔÓ‰˜ËÌÂÌËfl ÌÓÏÂ ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl
329
ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. é‰Ì‡ÍÓ ‰Îfl ‚ÓÁÌËÍ-

ÌÓ‚ÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ˝ÙÙÂÍÚ‡ — ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ËÎË,
‚ Ó·˘ÂÏ ‚Ë‰Â, «ÌÂ˜ÚÓ», ËÁ ÏÓÙÓÎÓ„ËË, ‚ ÏÓÙÓÎÓ„Ë˛ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸
‚ÌÂÒÂÌ‡ ÙÓÏ‡ Ë ÚÂ·ÛÂÚÒfl Ó·˙flÒÌÂÌËÂ ÚÓ„Ó, ÓÚÍÛ‰‡ Ë Í‡Í ˝Ú‡ ÙÓÏ‡
ÔÓfl‚ËÎ‡Ò¸ Ë ÏÓÊÂÚ ÔÓfl‚ËÚ¸Òfl. çÓ ÂÒÎË ÂÒÚ¸ Ì‡ÚÛ‡Î¸ÌÓÂ ËÎË ÒÓˆËÓ-
ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÂ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÂ, Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÂ Ë Ú. Ô. Ó·˙flÒÌÂÌËÂ ‰‡ÌÌÓ„Ó
˝ÙÙÂÍÚ‡, ÚÓ ÎË¯¸ ÚÓ„‰‡ ÏÓÊÌÓ ‚‚Ó‰ËÚ¸ ÓÔÔÓÁËˆËË «ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl —
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸» Ë «ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl — ÙÓÏ‡».
ëıÂÏ‡ 6.1 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÁ ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl

(ÏÓÙÓÎÓ„ËË) Ë ÙÓÏ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
ÑÎfl ÄËÒÚÓÚÂÎfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Î‡ ÓÔÔÓÁËˆËfl «Ï‡ÚÂËfl — ÙÓÏ‡»,

‡ ‰Îfl É. ÉÂ„ÂÎfl — «Ï‡ÚÂËfl — ‰Ûı». èÓ‰Ó·Ì˚ı ÙËÍÒ‡ˆËÈ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÛÂÚ ÏÌÓ„Ó. Ç ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÓÔÔÓÁËˆËË «ÌÓÏ‡ —
Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÌÓÏ˚», «Ï‡ÚÂË‡Î — ÔÓ‰ÛÍÚ» Ë Ú. Ô., ‡ ‚ ÚÂÓËË Ï˚¯-
ÎÂÌËfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÓÔÔÓÁËˆËË «ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ — ÙÓÏ‡» ÔÓˆÂÒÒ‡
Ï˚¯ÎÂÌËfl, «ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ — ÙÓÏ‡» ÁÌ‡ÌËfl Ë Ú. Ô.
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÚÓ„Ó, Í‡Í ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ‚‚Ó‰ËÚÒfl ÚÓ, ËÁ «˜Â„Ó»
‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÙÓÏ‡ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË, ‡ÁÎË˜‡˛Ú «Ï‡ÚÂË‡ÎËÒÚË˜ÂÒ-
ÍÛ˛» Ë «Ë‰Â‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÛ˛» ‚ÂÒËË ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡ ÏË‡. Ç Ó‰ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
„Ó‚ÓËÚÒfl Ó Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï‡ÚÂËË, ‡ ‚ ‰Û„ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â — Ó ·Ó-
ÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ÒÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó.
ë‡ÏÓ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÏÓÙÓÎÓ„ËË, ‚Ó ‚ÚÓÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ˜‡ÒÚÓ ÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl
Í‡Í ÛıÓ‰ ‰Ûı‡ ‚ Ò‚ÓÂ «ËÌÓ·˚ÚËÂ» (ÉÂ„ÂÎ¸). Ç ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó-
„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‚ÌÂÒÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓÈ ÙÓÏ˚, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÍÓÚÓÓÈ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÂÙÎÂÍÒËË
Ó·‡Áˆ‡ ÓÔ˚Ú‡ (Òı. 6.2) [2].
ç‡ ÒıÂÏÂ 6.2 ÔÓÍ‡Á‡Ì ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚È ‚˚ıÓ‰ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔË Á‡-
ÚÛ‰ÌÂÌËË ÔË‰‡˛˘ËÈ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ‰ËÌ‡ÏËÍÛ Ò‚ÓËÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ,
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘ËÈ ‚˚·Ó ÙÓÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË (ÌÓÏ˚ ÚÛ‰‡) Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÈ (ÓÍÛÎ¸ÚÛÂÌÌÓÈ)
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
330
ëıÂÏ‡ 6.2 êÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÇÒfl Ô‡ÍÚËÍ‡ Ë ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ ÒÚÂÏËÚÒfl ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚

Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÔÂˆËÙËÍ‡ Â„Ó ·˚ÚËfl — Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ,
ÂÙÎÂÍÒËfl ‰Ûı‡ Í‡Í Ú‡ÍÓ‚Ó„Ó, ÔÓfl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl ‚ ÂÙÎÂÍÒËË, Ï˚¯-
ÎÂÌËË, ‚ÓÎÂ, Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËË Ë Ú. Ô. àÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ Ë ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ Ò‡ÏÓ-
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡Á‚ËÚËfl ˝ÚÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÂÙÎÂÍÒËfl Ë
ÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡fl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÏÂı‡ÌËÁÏÂ ÓÔÓÁÌ‡ÂÚÒfl ÔÓÚÂÌ-
ˆË‡Î ÔÂÂıÓ‰‡ ÓÚ ËÁÏÂÌÂÌËfl Í ‡Á‚ËÚË˛. ìÊÂ Û É. ÉÂ„ÂÎfl ÂÙÎÂÍÒËfl
ËÏÂÂÚ ÓËÂÌÚ‡ˆË˛ Ì‡ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ Ë «‚ÓÎ˛», ‚Â‰Û˘Û˛ Í ÔËÌflÚË˛
Â¯ÂÌËfl Ë Â„Ó Â‡ÎËÁ‡ˆË˛. ù‚ÓÎ˛ˆËfl ÂÙÎÂÍÒËË Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ‚ÌÂ-
ÒÂÌËÂÏ ‚ ÌÂÂ Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÒÂ‰˚. ñÂÎ¸, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡‚ËÚ¸Òfl ÎË¯¸ ‚ ÂÙÎÂÍÒËË. ÖÂ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡
ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÔÓ¯ÎÓ„Ó Í ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌË˛
·Û‰Û˘Â„Ó. ÖÒÎË ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËÂ Ë‰ÂÚ ÓÚ ÊÂÎ‡ÌËfl, ÚÓ ÂÙÎÂÍÒËfl
ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ËÒÍË‚ÎÂÌÌÓÈ, ÌÂÂ‡Î¸ÌÓÈ, ÒÓÁ‰‡˛˘ÂÈ Ó¯Ë·ÍË. ÖÒÎË ÊÂ
ÓÌ‡ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÎË¯¸ ÔÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÚÓ ÌÓ‚Ó„Ó Ï˚ ÌÂ ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ, Ë
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ÌÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓflÂÚÒfl. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓÎÌÓˆÂÌÌ‡fl ÂÙ-
ÎÂÍÒËfl ËÎË ‚ÍÎ˛˜ÂÌÌ‡fl ‚ Â‡Î¸ÌÓÂ ·˚ÚËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ë Â„Ó ÓÍÛÊÂÌËfl
«ÔÓÎÂÁÌ‡fl» ÂÙÎÂÍÒËfl ÒÓ‚ÏÂ˘‡ÂÚ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÌÓÏËÓ‚‡ÌËÂ, ÔÓ¯-
ÎÓÂ Ë ·Û‰Û˘ÂÂ ‚ ÚÂ·Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË. éÌ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl
ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ ÓÚ ‰‚Ûı ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ — ËÏÂ˛˘Â„ÓÒfl Ë ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó.
å˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ Â¯‡˛˘ËÈ Á‡‰‡˜Û ÔÓıÓ‰ËÚ ÔÛÚ¸ ÓÚ ËÏÂ˛˘Â„ÓÒfl
Í ÊÂÎ‡ÂÏÓÏÛ, ÌÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÏÛ (Òı. 6.3) [2].
ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ «ÌÓ‚Ó„Ó ÊÂÎ‡ÌËfl», ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË (3) ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ÛÂÚ Ì‡ ÔÓˆÂÒÒ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (1), ÔËÌÛÊ‰‡fl, Á‡ Ò˜ÂÚ
Ó·ÂÒˆÂÌË‚‡ÌËfl ÔÓ¯ÎÓ„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒ‡, ÔÂÍ‡ÚËÚ¸ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂ (2), Ó·‡ÚËÚ¸Òfl Í ÒÏÂÌÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË (3), ‚ÓÈÚË ‚ ÔÓ-
ˆÂÒÒ ÂÙÎÂÍÒËË (4), ‚˚‡·‡Ú˚‚‡fl ËÌÓÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ‰‚ËÊÂÌËfl ˜ÂÂÁ
˝Ú‡Ô˚ ÔÓÁÌ‡ÌËfl (5), ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÍÓÂÍˆËË
ˆÂÎË Ë ÌÓÏ˚ ‚ ˆÂÎÓÏ (6), ÔËÏÂÌflfl ˝ÚË ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‚ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËË
331
Ë ÌÓÏËÓ‚‡ÌËË (7), ‡ Á‡ÚÂÏ ‚ÓÁ‚‡˘‡fl Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ (8) Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ-

‚Îflfl Â„Ó ‚ ÌÓ‚ÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË (9). å˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÚÓÓÌ‡ ‚ Â¯ÂÌËË
Ë ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ Á‡‰‡˜Ë ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÂÙÎÂÍÒËË, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ Á‚ÂÌ¸flı
«ÍËÚËÍË» (6) Ë «ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl» (7). á‡‰‡˜‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Â¯ÂÌÌÓÈ,
ÂÒÎË ‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ ÌÓ‚‡fl ÌÓÏ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
ëıÂÏ‡ 6.3 ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÏÂÌÂ‰-

ÊÂ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Â¯ÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı Á‡‰‡˜
Ç ‰ÂÈÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ Â¯ÂÌËÂ Á‡‰‡˜Ë ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË

ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÌÓ‚ÓÈ ÌÓÏ˚, ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛˘ÂÈ ÂÙÎÂÍÒËË, ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË-
‚‡˛˘ÂÈ Ì‡ÎË˜ËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ËÁÏÂÌÂÌÌÓ„Ó Ë ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ËÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÏÛ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË˛ Ó ÌÂÏ.
èË ÙËÍÒËÓ‚‡ÌËË ˆÂÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‚‚Ó‰Â ÓÔÔÓÁËˆËË
«ÌÂÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ — Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ», Ì‡fl‰Û Ò ÓÔÔÓÁËˆËÂÈ «ÔÓˆÂÒÒ
ËÁÏÂÌÂÌËfl — ÍËÚÂËÈ ÔÓˆÂÒÒ‡ ËÁÏÂÌÂÌËfl», ÏÂÌÂ‰ÊÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓ-
ÎÛ˜ËÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Òı. 6.4).
ëıÂÏ‡ 6.4 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

ÔÓ ÔË‰‡ÌË˛ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË Ò‚ÓÂÏÛ ÚÛ‰Û
332
«é„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ» ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ, ËÒ-

ÔÓÎ¸ÁÛ˛˘ËÏ ˆÂÎ¸ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÍËÚÂËfl Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓˆÂÒÒ‡ Ë
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡. ùÚÓ, ÔÓ ÒÛÚË, ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂ-
ÏÓÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ Ë ‚ ÚÓÏ ˜‡ÒÚÌÓÏ ‚‡Ë‡ÌÚÂ, ÍÓÚÓ˚È Ò‚Ó‰ËÚÒfl Í «ÔÂÂ-
ÍÓÏ·ËÌËÓ‚‡ÌË˛ ÔÓ‰ „ÓÚÓ‚Û˛ ÙÓÏÛ».
ÇÁ‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÙÓÏ˚ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl

Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
á‡ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÂ ‰ÂÒflÚËÎÂÚËfl ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË

ÔÓ·ÎÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò ÔÓÁËˆËÈ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ì‡ÛÍ Ô˚Ú‡˛ÚÒfl ‚ÒÍ˚Ú¸
ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ˆËÍÛÎËÛ˛˘ËÏË
‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÙÂ‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓÁÌ‡ÌËÂ Á‡ÍÓÌÓÏÂ-
ÌÓÒÚÂÈ «‡·ÓÚ˚» ˝ÚËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ Ì‡Û˜ÌÓ
Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Ç ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓˆÂÒÒ Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËË Â„Ó ÚÛ‰‡ ËÏÂÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÙÓÏÛ. ëÓ‰ÂÊ‡-
ÌËÂ Ë ÙÓÏ‡ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú Í‡Í ‰‚‡ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı, ÌÓ
‡ÁÎË˜Ì˚ı Ù‡ÍÚÓ‡ ‚ÒflÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÏÓÊÌÓ ÓÔÂ-
‰ÂÎËÚ¸ Í‡Í ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒËÒÚÂÏ, ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰Ë-
Ï˚ı Í‡Ê‰ÓÈ ËÁ ÌËı ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ëı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË
Ì‡ıÓ‰flÚ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ÚÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÂÊ‰Û ÒËÒÚÂÏ‡ÏË, ÍÓÚÓ˚Â
ÔË‚ÂÎË Í ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï. ë‡ÏÓ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ Ó·ÏÂÌ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËflÏË. ëÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ ÂÒÚ¸ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Á‡ÙËÍÒË-
Ó‚‡ÌÌÓÂ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Û˜‡ÒÚ‚Û˛˘Ëı ‚ ÌÂÏ ÒËÒÚÂÏ.
ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁÌÓ„Ó,
ÓÌÓ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÍÓÌˆÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÏ ‚Ë‰Â ‚ÒÂ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ Ë ÔÓˆÂÒÒ˚,
ı‡‡ÍÚÂÌ˚Â ‰Îfl ‚ÒflÍÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‰ÂÚÂÏËÌËÛÂÚ ÔÓˆÂÒÒ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
îÓÏ‡ ÊÂ ÓÔÂ‰ÏÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‰ÂÎ‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Í‡Í ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒ-
ÚË, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÔÓfl‰ÓÍ Ëı ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËfl Ë Ò‚flÁË.
îÓÏ‡ — ˝ÚÓ ÙÂÌÓÏÂÌ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl Ë ÙËÍÒËÛÂÚÒfl
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ÓÌ‡ ÔË‰‡ÂÚ ÂÏÛ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ë ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸. ëÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÙÓÏ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl Ù‡ÍÚÓ‡ÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë
ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‰Û„ ·ÂÁ ‰Û„‡. ç‡ıÓ‰flÒ¸ ‚ Ó„‡ÌË˜ÂÒÍÓÈ ‚Á‡ËÏÓ-
Ò‚flÁË, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÙÓÏ‡ Á‡‚ËÒflÚ ‰Û„ ÓÚ ‰Û„‡.
333
ÄÌ‡ÎËÁ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë ÙÓÏ˚

ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÙÓÏ‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ë ‡Á‚Ó‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÎË¯¸ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, ÔÓ‰ Â„Ó ‰‡‚ÎÂÌËÂÏ. ä‡ÍÓ‚Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ
‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ú‡ÍÓ‚‡ Ë ÙÓÏ‡. ÇÓÁÌËÍÌÛ‚
ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, ÙÓÏ‡ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛
Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ.
îÓÏ‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÏÛ ‡Á‚ËÚË˛ ËÎË
Ò‡ÏÓÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛.
ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÌÂÒÂÚ Ò ÒÓ·ÓÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÙÓÏÛ. éÌÓ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ·ÓÎÂÂ ÔÓ‰-
‚ËÊÌ‡fl Ë ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ËÁÏÂÌfl˛˘‡flÒfl ÒÚÓÓÌ‡ ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Ò ÙÓ-
ÏÓÈ. ä‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl ÙÓÏ‡ ÓÚÒÚ‡ÂÚ ÓÚ ÛÓ‚Ìfl Ë
ı‡‡ÍÚÂ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl. èÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË Ó·ÓÒÚflÂÚÒfl, ÔÂÂ-
ıÓ‰ËÚ ‚ ÍÓÌÙÎËÍÚ, ‡ÁÂ¯‡ÂÏ˚È ‡ÁÛ¯ÂÌËÂÏ ÙÓÏ˚ Ë ÔÓÒÚÓÂÌËÂÏ
ÌÓ‚ÓÈ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛. çÓ‚‡fl ÙÓÏ‡ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌË˛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë ÒÚËÏÛÎËÛÂÚ ÂÂ Í ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÏÛ
ËÁÏÂÌÂÌË˛. îÓÏ‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ — ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‰ÓÎÊÌÓ ÔËÓ·ÂÒÚË ÙÓÏÛ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl,
Ú. Â. ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸. èÓ˝ÚÓÏÛ Ò «‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÚÓÓÌ˚» ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÂÒÚ¸ „‡ÏÓÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓÚÂÍ‡˛˘Ëı ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡, ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ÂÂ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰ÓÈ.
ë «‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÚÓÓÌ˚» ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â
‚ÓÁÌËÍ¯Â„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â ÔÂÂÒÚÓÈÍË
ÙÓÏ˚, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÂÂ
ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË ‚Ó ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÒÓ ÒÂ‰ÓÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
ëÚ‡ÎÓ ·˚Ú¸, ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó Ë ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÚÛ‰‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÏ‡fl Í‡Í ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ-ÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ.
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ÌÂÏ Ë„‡ÂÚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÛ˛ ÓÎ¸. ùÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡fl
˜‡ÒÚ¸ ‚ÒflÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Í‡Í ·˚ ÏÂı‡ÌËÁÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÌËfl Ì‡ ÙÓÏÛ. í‡Í, Î˛·‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ì‡ ‰Û„Û˛, ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ˝ÚÓ Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ò‚ÓÂÈ ÙÓÏ˚. çÓ Ú‡Í Í‡Í ÙÓÏ‡
Ì‡ÔÓÎÌÂÌ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ, ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÂÂ‰‡˜‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ó‰ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ ‰Û„ÓÈ. ç‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔÂÂ‰‡ÌÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl-
ÂÚÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÚÂÏË ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËflÏË, ÍÓÚÓ˚Â Á‡ÚÂÏ ÔÓËÒıÓ‰flÚ
‚ ÙÓÏÂ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚. Ç ÒËÎÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÂÒÚ¸
ÙÛÌÍˆËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, ÓÌÓ ËÏÂÂÚ ÚÓ ÊÂ ÒÚÓÂÌËÂ Ë ÒÔÂˆËÙËÍÛ, Í‡ÍËÂ
Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ˆÂÎÓÏ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
(Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ) ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Í‡Í ÏÓ‰ÂÎ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ
334
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ì˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚÓ, ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ Ï˚ ÔÂ‰ÎÓÊËÏ ÏÓ‰ÂÎ¸

Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ì‡ ÙÓÏÛ Ò ˆÂÎ¸˛ ÂÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ÔÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ. ëÓ„Î‡ÒÌÓ ˝ÚÓÏÛ, ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËÂ ÂÒÚ¸ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚ÒÂı ÚÂı ËÁÏÂÌÂÌËÈ,
ÍÓÚÓ˚Â ÔÓËÒıÓ‰flÚ ‚ ÙÓÏÂ. àÁ ˝ÚÓ„Ó ‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ (Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ) ‚ÒÂˆÂÎÓ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë ÔÓ‚ÚÓflÂÚ Â„Ó ÒËÎ¸Ì˚Â
Ë ÒÎ‡·˚Â ÒÚÓÓÌ˚. ä‡ÍÓ‚Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, Ú‡ÍÓ‚Ó Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÔÓˆÂÒÒÓÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÚÛ‰‡
èÓ‰ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ

˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔËÂÏÓ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÎË˜ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ Ì‡ ·‡ÁÂ
‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡, ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚ı
ÛÒÎÓ‚ËÈ ÚÛ‰‡ Ë ÓÚ‰˚ı‡, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl Ë ÎËÍ‚Ë‰‡ˆËfl
ÌÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ˝Ú‡ÔÓ‚ ‡·ÓÚ Ë ÓÔÂ‡ˆËÈ [3]. èËÁÌ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ Ì‡
Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ‚ÎËfl˛Ú: ÍÛÎ¸ÚÛ‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ Ì‡ ÔÂ‰-
ÔËflÚËË Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÚËÎ¸ ‡·ÓÚ˚ (Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl), ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ÙÓÏ˚ Ë ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÍÓÎÎÂÍÚË-
‚ÓÏ Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÏ‡Ì‰˚ Ë ÙÓÏ˚, ÏÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
ÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÂ ÓÒÌ‡˘ÂÌËÂ ‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡ Ë ‰. Ù‡ÍÚÓ˚. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl
ÚÛ‰‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ ‚ Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘ÂÈ ˆÂÎË, ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ‚ÓÁÎÓÊÂÌÌ˚ı
Ì‡ ÌÂ„Ó ÙÛÌÍˆËÈ.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ‚˚‰ÂÎËÚ¸
ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ „ÛÔÔ˚ Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡: ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ Ù‡Í-
ÚÓ, ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË (ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡) Ë
ÒËÒÚÂÏÌ˚Â Ù‡ÍÚÓ˚.
ëËÒÚÂÏÌ˚Â Ù‡ÍÚÓ˚ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ˚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‰Û„Ëı
Ù‡ÍÚÓÓ‚ Ë ÛÒÎÓ‚ËÈ, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË ÒËÒÚÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË, „‰Â ÓÌ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÛÓ‚ÌÂÏ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ ÌËı.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËfl Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ‚˚‰ÂÎÂÌËË ˜ÂÚ˚Âı „ÛÔÔ
Ù‡ÍÚÓÓ‚ (ËÒ. 6.3).
335
êËÒ. 6.3 ëËÒÚÂÏ‡ Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛

ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÂ‰ÎÓÊÂÌÌ‡fl ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËfl Ù‡ÍÚÓÓ‚ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÔÓÎÓ-

ÊÂÌËflı ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ, Ë·Ó, ÔËÌËÏ‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ, ‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ Ë ÔÂ‰ÏÂÚ ÚÛ‰‡ Í‡Í ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ-
‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÏÓÊÌÓ ÍÓÌÒÚ‡ÚËÓ‚‡Ú¸, ˜ÚÓ
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓËÁ‚Ó‰-
Ì˚Ï ÓÚ Ò‚ÓÈÒÚ‚ ÂÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚
ÒËÒÚÂÏ˚ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÁÏÂÌfl˛ÚÒfl Ë Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‡ ‚ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ Û ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÓ‚˚Â
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡, ÓÚÒÛÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ Û ÂÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚. Ç ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌÓÈ ÍÎ‡ÒÒËÙË-
Í‡ˆËË Ì‡fl‰Û Ò ÒËÒÚÂÏÌ˚Ï ÔÓ‰ıÓ‰ÓÏ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ì Ë ÍÓÏÔÎÂÍÒÌ˚È,
Ú‡Í Í‡Í ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸˛ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËı, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı, ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ‰.
Ù‡ÍÚÓÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Óı‚‡Ú˚‚‡˛Ú ‚ÒÂ ‡ÒÔÂÍÚ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
1. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ (óî), ‚ÎËfl˛˘ËÈ Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛

ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÓ‰ óî ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl ÔË˜ËÌ˚, ‰‚ËÊÛ˘ËÂ ÒËÎ˚

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÂ Ë ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÂ Â¯ÂÌË˛ ËÏ Á‡‰‡˜ Ë
ÔÓ·ÎÂÏ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÅÂÁ Û˜ÂÚ‡ óî ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. èË ˝ÚÓÏ óî ‰ÓÎÊÂÌ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ Û˜ËÚ˚-
‚‡Ú¸Òfl Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl. ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÓ ‚ÎËflÌËÂ
óî Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛, ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÛ˛ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚-
336
Îfl˛˘Û˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÎÓ ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸

ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÏÓ‰ÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èÓ ÒÛÚË, ‰Îfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ:
• ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ
ÒÂ‰Â (‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ò‡·‡Ú˚‚‡˛Ú Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â Á‡ÍÓÌ˚ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒ-
ÚÂÏÓÈ), ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Á‡ÍÓÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰Îfl ‡Á‚ËÚËfl Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡;
• ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÛ˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ), ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ì‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â Ë
˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÓÚÓÍË, ˆËÍÛÎËÛ˛˘ËÂ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ Ë Ó·ÂÒ-
ÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ „‡ÏÓÌËÁ‡ˆË˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë «ÔÓ·ÛÊ-
‰ÂÌËÂ» ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÂÁÂ‚Ó‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÔÎ‡ÌËÛfl Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ÌÂ-
Ó·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ì‡ÎË˜ËÂ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ, ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ
(ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ) Ë ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÊËÁÌË;
• ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛, ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÛ˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ‚ ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ Ë Ó·ÓÒÌÓ-
‚‡ÌËfl Ëı Ï˚ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Ëı „Î‡‚‡ı);
• ‰Îfl ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ ÒÎÛÊÂ·ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚fl‚ÎÂ-
ÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı, ÎË˜Ì˚ı Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı
óî, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ëı ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ËÁ·‡ÌÌÓÏÛ ÔÛÚË (Ó„‡ÌË-
˜ÂÌËÈ) Ë ‡Á‚ËÚËfl.
ÅÓÎ¸¯ÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÔÛ·ÎËÍ‡ˆËÈ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ËÁ‰‡ÌËflı fl‚-
ÎflÂÚÒfl ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÏ ‚ÌËÏ‡ÌËfl Û˜ÂÌ˚ı, Ô‡ÍÚËÍÓ‚ Í ˝ÚÓÏÛ Ù‡ÍÚÓÛ.
é‰Ì‡ÍÓ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ı ÔËÓ‰Â ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl óî, Ì‡
Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰, ËÏÂÂÚÒfl ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ë, ‚ÂÓflÚÌÓ, Ò‚flÁ‡ÌÓ ˝ÚÓ Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ
ÏÌÓ„ËÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ ÙËÍÒËÛ˛ÚÒfl ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌÂÈ Ì‡ÛÍÓÈ
Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Í‡Í ÙÂÌÓÏÂÌ. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓÒÓ·ËË Ï˚ ÔË‚Â‰ÂÏ ˜‡ÒÚË ËÁ‚ÂÒÚ-
Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ˝ÚÓ„Ó ÙÂÌÓÏÂÌ‡, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú «‚˚ÈÚË»
Ì‡ ‡Á‡·ÓÚÍÛ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ ÔÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
2. àÌÙÓÏ‡ˆËfl Ë „ÓÎÓ‚ÌÓÈ ÏÓÁ„
«ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÒÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ — ÒÎÓ‚Ó, ÔÓ‰ÛÍÚ˚

ÔËÚ‡ÌËfl, ÎÂÍ‡ÒÚ‚‡, ÔÓˆÂ‰Û˚, ÓÔÂ‡ˆËfl ...ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
Ô‡‚ËÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl» [8].
337
ä‡Í Ô‡‚ËÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl? á. îÂÈ‰, ÓÔËÒ˚‚‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˛ ·ÂÒ-

ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó, ‚˚‰ÂÎflÎ ‚ ÒÚÛÍÚÛÂ ÏÓÁ„‡ «ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÔÂ‰ÒÓÁÌ‡-
ÌËÂ — ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ». èË ˝ÚÓÏ «ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ
ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚÌ˚È ÒÎÓÈ ‰Û¯Â‚ÌÓ„Ó ‡ÔÔ‡‡Ú‡ ...ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó ·ÎËÊÂ ‚ÒÂ„Ó
Í ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ ÏËÛ. èÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó, ‚ÔÓ˜ÂÏ, ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÒÏ˚ÒÎÂ ÙÛÌÍ-
ˆËË, ÌÓ Ì‡ ˝ÚÓÚ ‡Á Ë ‚ ÒÏ˚ÒÎÂ ‡Ì‡ÚÓÏË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Ò˜ÎÂÌÂÌËfl» [22].
ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÓÌ Ì‡Á‚‡Î ÚÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË, Ó Ì‡-
ÎË˜ËË ÍÓÚÓ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÎË·Ó ÌÂ ÔÓ‰ÓÁÂ‚‡ÂÚ ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ, ÎË·Ó
ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ Ó ÌËı ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË, ÎË·Ó ‚ÓÓ·˘Â ÌËÍÓ„‰‡
ÌÂ ÁÌ‡Î [22]. ê‡ÒÒÏÓÚËÏ, Í‡Í «‡·ÓÚ‡˛Ú» ÔÓÚÓÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÒÓÁ-
Ì‡ÌËË, ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ. «ëÓÁÌ‡ÌËÂ — Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚È
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÒÔÓÒÓ· ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÓÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌÌ˚È ‚ÒÂÓ·˘ËÏË ÙÓÏ‡ÏË Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ. ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÏËÛ ÒÓ ÁÌ‡ÌËÂÏ
Â„Ó Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ. ä‡Í ÙËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂ Ó·ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÛ˛ ÙÓÏÛ (ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÒÚ¸) ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË...» [2]. ëÓÁÌ‡ÌËÂ Ë„‡ÂÚ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰‚ÓflÍÛ˛
ÓÎ¸: Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÓÌÓ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÂÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó
ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ‡, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÍÓÌÚÓÎfl ıÓ‰‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË; Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓ-
Ì˚, ÒÙÂ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ‚ÌÂ¯Ìflfl ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Í‡Í ËÒÚÓ˜ÌËÍ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ÂÂ ˆÂÎflı,
ÒÏ˚ÒÎÂ Ë ÓˆÂÌÍÂ [27].
ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÍÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸
Ò‡Ï Ò‚Ó˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ë·Ó ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÏËÛ
ÒÚÓËÚÒfl ÒÓ ÁÌ‡ÌËÂÏ Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ë ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ Ë ÔÓÌËÏ‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, Ì‡ ˜ÚÓ
Ì‡Ô‡‚ËÎ ÙÓÍÛÒ ‚ÌËÏ‡ÌËfl [9], ËÎË «‚ÌËÏ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ˚È
ÎÓÍ‡ÚÓ ÒÓÁÌ‡ÌËfl» [14]. ç‡ ˝ÚÓÏ Ò‚ÓÈÒÚ‚Â ‡·ÓÚ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‡·ÓÚ‡˛Ú
ÏÌÓ„ËÂ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. ùÚÓÚ ÒÂÍÂÚ ‰‡‚ÌÓ
·˚Î ËÁ‚ÂÒÚÂÌ ‡ÁÎË˜Ì˚Ï «„ËÔÌÓÚËÁÂ‡Ï» ÓÚ ÔÓÎËÚËÍË ‰Ó ˝ÒÚ‡‰˚.
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ‚˚ÔÓÎÌÂÌÌ˚Â ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË
[4, 9, 10], ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ‚Ò˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, «ÒÌflÚÛ˛» Ó„‡Ì‡ÏË
˜Û‚ÒÚ‚, ÌÓ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÚÛ, Ì‡ ÍÓÚÓÛ˛ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÎË ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ
Ì‡Ô‡‚ËÎ ÎÓÍ‡ÚÓ (ÙÓÍÛÒ) ‚ÌËÏ‡ÌËfl. ùÚ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸ ËÏ, ÓÚ‚Ó‰fl Â„Ó ‚ÌË-
Ï‡ÌËÂ ‚ ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ‰Îfl ÍÓ„Ó-ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË. ì˜ËÚ˚‚‡fl ÚÓ, ˜ÚÓ ‚Òfl
ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ÏËÌÛfl ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÔÓÔ‡‰‡ÂÚ ‚ ÏÓÁ„ Ë ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÊËÁÌÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÛÔ‡‚ÎflÚ¸
ÔÓÒÎÂ‰ÌËÏ ÌÂ ‚˚ıÓ‰fl ËÁ Í‡·ËÌÂÚ‡, ‚Î‡‰Âfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
338
ëÔÓÒÓ·˚ ÔÓÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚flÁ‡Ì˚

Ò ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl. Ç˚‰ÂÎflÂÚÒfl: flÒÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ (ËÌÙÓÏ‡ˆËfl
ÎÂ„ÍÓ ‰ÓıÓ‰ËÚ ‰Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl), ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ (Ô‡ÚÓÎÓ„Ëfl),
ÒÛÊÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ (‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, Ì‡ıÓ‰fl˘‡flÒfl Ì‡
ÓÒÚËÂ ‰Ë‡„‡ÏÏ˚ ÎÓÍ‡ÚÓ‡ ‚ÌËÏ‡ÌËfl), ËÁÏÂÌÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
(«‡ÒÚ‚ÓÂÌËÂ» ‚ Í‡ÍÓÏ-ÎË·Ó Ó·˙ÂÍÚÂ) [9, 14]. é·˚˜ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
ÒÓÁÌ‡ÌËfl — ˝ÚÓ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ˜ÂÂÁ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÌÛ˛ ‡ÌÂÂ
«ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡» Ú. Â. Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡. ÑÂ‚ÌËÂ ÏÛ‰-
Âˆ˚ Ì‡Á˚‚‡ÎË ˝ÚÓ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ËÎÎ˛ÁËÂÈ ËÎË Ï‡ÈÂÈ. å˚ ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ
Ì‡ ‚˚ıÓ‰Â ÚÓ, ˜ÚÓ ÛÊÂ ËÏÂÂÏ ‰‡‚ÌÓ ‚ Ô‡ÏflÚË ÏÓÁ„‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ,
Ì‡¯‡ ÚÂÍÛ˘‡fl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ô‡ÏflÚË ÏÓÁ„‡, Ë
‚ÒÂ Ì‡¯Â ·Û‰Û˘ÂÂ «ÛÊÂ ÔÓËÁÓ¯ÎÓ» ‚ „ÎÛ·ËÌÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ‡ı ÏÓÁ„‡.
ÇÒÂ, ˜ÚÓ ÒÎÛ˜‡ÂÚÒfl Ò ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÛÊÂ ‰‡‚ÌÓ ÒÎÛ˜ËÎÓÒ¸ ‚ÌÛÚË Â„Ó
ÔÒËıËÍË. Ç ˝ÚÓÏ Á‡‰‡˜‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl; ıÓ˜Â¯¸ ËÁÏÂÌËÚ¸ Ò‚Ó˛
«ÒÛ‰¸·Û» — Ì‡‰Ó ËÁÏÂÌËÚ¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ÔÒËıËÍË.
í‡ÌÒÓ‚˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl — ˝ÚÓ „ËÔÌÓÁ, «ÒÓÒÚÓflÌËÂ ëä»,
ÔÓÒÓÌÓ˜Ì˚Â, ÔÒËıÓ‰ÂÎË˜ÂÒÍËÂ, Ô‡ÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÒÓÒÚÓfl-
ÌËfl ‚Â˚, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl Ë Ú. Ô. [9]. Ç ˝ÚËı ÒÓÒÚÓflÌËflı
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ËÁÏÂÌÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl. Ç Ú‡ÌÒÓ‚ÓÏ ÒÓÒÚÓfl-
ÌËË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl: ÔÓ‚˚¯ÂÌÌ‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÒÔË-
ËÏ˜Ë‚ÓÒÚ¸, Ô‡ÏflÚ¸ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Û‰Ë‚ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÚÓ˜ÌÓÒÚ¸, ‡ÒÒÛ‰ÓÍ ÌÂ
ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ‰Ó‚Â˜Ë‚, ÌÓ ÓıÓÚÌÓ Ë ÎÂ„ÍÓ ‚ÂËÚ
‚ÒÂÏÛ, ˜ÚÓ „Ó‚ÓflÚ, ÔÓ·ÛÊ‰‡˛ÚÒfl ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÁÂ‚˚
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡ [4, 8, 9].
ùÚË Ú‡ÌÒÓ‚˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‚ ÏÂ‰ËˆËÌÂ („ËÔÌÓÁ), ÔÓÒÓ-
ÌÓ˜Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl — ‚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Ë Ò‡ÏÓÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËË
(ÏÂÚÓ‰ ù. äÛ˝ [10]), ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‚Â˚, Î˛·‚Ë, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÓÒÚÓfl-
ÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸Òfl ‚ ·˚ÚÛ ÔË ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËË Ò Î˛‰¸ÏË Ë
ÔË ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ËÏË. í‡ÌÒÓ‚˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl [9, 14] ÏÓ„ÛÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡Ú¸Òfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ Ò‡ÏÓÂ„Û-
ÎflˆËË Ò‚ÓÂ„Ó ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‰Ó ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl,
ÍÓ„‰‡ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÔÓ Á‡‡ÌÂÂ «‚‚Â‰ÂÌÌÓÈ» ÔÓ„‡ÏÏÂ. ç‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡Á‚ËÚËfl Ë ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ËÚ˚-
‚‡Ú¸ ÔË ‡Á‡·ÓÚÍÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡.
Ç Ò‚flÁË Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛
Ò ‡ÁÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌ¸˛ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÒÚË Ë ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ Â‡„ËÛÂÚ Ì‡ ÌÂÂ
ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÛ‰ÌÓÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏ˚Ï. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÒÔËflÚËfl ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ë Â‡ÍˆËË Ì‡ ÌÂÂ ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ‚ÒÂ ÓÒ-
Ú‡Î¸Ì˚Â Ù‡ÍÚÓ˚.
339
3. êÂÙÎÂÍÒËfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÚÛ‰‡
ä‡Í Ì‡ÏË ÛÊÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎÓÒ¸ ‡ÌÂÂ, ÔÓ‰ «ÂÙÎÂÍÒËÂÈ» ÔÓÌË-

Ï‡˛Ú Í‡Í ˜ËÒÚÓ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó, Ú‡Í Ë ÙÂÌÓÏÂÌ, ÔËÒÛ˘ËÈ
ÚÓÎ¸ÍÓ ‚˚Ò¯ÂÈ ÙÓÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ÒÓÁÌ‡ÌË˛, Ï˚¯ÎÂÌË˛. ÖÒÎË
ÔÓÔ˚Ú‡Ú¸Òfl ‚ÒÍ˚Ú¸ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÍÓÌË, ‚ÒÔÓÏÌËÚ¸ ‡·ÓÚ˚ è¸Â‡
íÂÈfl‡ ‰Â ò‡‰ÂÌ‡ [27] Ë ‰., ÚÓ ÔÂÂ‰ Ì‡ÏË ÔÂ‰ÒÚ‡ÌÂÚ ÌÂÍËÈ
«ÔËÂÏ» ÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰˚, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÌ‡ ÔÓ‰ÌËÏ‡ÂÚÒfl Ì‡
Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚Û˛ ÒÚÛÔÂÌ¸ ˝‚ÓÎ˛ˆËË, Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚Ó Â‡ÎËÁ‡ˆËË Í‡-
˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÍ‡˜Í‡.
ë. ã. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ÂÙÎÂÍÒËË Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚ ÓÒÓ·˚È
ÒÔÓÒÓ· ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÏËÛ ...ÓÌ‡ Í‡Í
·˚ ÔËÓÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ, ÔÂ˚‚‡ÂÚ ˝ÚÓÚ ÌÂÔÂ˚‚Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ ÊËÁÌË
Ë ‚˚‚Ó‰ËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ Á‡ ÂÂ ÔÂ‰ÂÎ˚. ...ë ˝ÚÓ„Ó ÏÓÏÂÌÚ‡
Í‡Ê‰˚È ÔÓÒÚÛÔÓÍ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ı‡‡ÍÚÂ ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ„Ó
ÒÛÊ‰ÂÌËfl Ó ÊËÁÌË [17]. èÒËıÓÎÓ„Ë Ò fl‚ÎÂÌËÂÏ ÂÙÎÂÍÒËË Ò‚flÁ˚-
‚‡˛Ú ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó
Ó·‡˘ÂÌËÂ Í ÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏ Ò‚ÓËı ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. ê‡ÁÎË˜ËÂ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ë «‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Â„Ó «fl», Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚,
Ë ÒÓÁÌ‡˛˘Â„Ó ÒÂ·fl Ë ‚ ÒÂ·Â ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, Ë «ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó «fl» — Ò ‰Û-
„ÓÈ, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ ˆÂÌÚ ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË [1, 31].
ç‡ÍÓÌÂˆ, ÂÙÎÂÍÒËfl ÔËÁÌ‡ÂÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÏ ÏÓÏÂÌÚÓÏ ‚ ÏÂı‡ÌËÁ-
Ï‡ı ‡Á‚ËÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÎË˜ÌÓÒÚË [1, 14].
åÓ‰ÂÎË ÂÙÎÂÍÒËË ·˚ÎË ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ ‚ ‡ÏÍ‡ı «ÚÂÓËË ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» ‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı É. è. ôÂ‰Ó‚ËˆÍÓ„Ó [29]. ê‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â
ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒıÂÏ˚ Ë ÏÓ‰ÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÍÓÌÒÚÛÍ-
ÚË‚ÌÓ Ë ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ÓÔËÒ‡Ú¸ ÒÎÓÊÌ˚Â ÙÂÌÓÏÂÌ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡ÏË ÂÙÎÂÍÒËË. êÂÙÎÂÍÒËfl ‚ ˝ÚËı ‡·ÓÚ‡ı ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl: Í‡Í
ÔÓˆÂÒÒ Ë ÒÚÛÍÚÛ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Í‡Í ÏÂı‡ÌËÁÏ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ‡·ÓÚ‡ı é. ë. ÄÌËÒËÏÓ‚‡ ÔÓ‰ ÂÙÎÂÍÒËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl «ÂÙ-
ÎÂÍÒË‚Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘‡fl ‚ Î˛·ÓÈ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ‚ÓÁÌËÍÎÓ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÂ» [1, 2]. èË ˝ÚÓÏ ÓÌ‡
ÌÂÒ‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì‡ Ë Ó·ÒÎÛÊË‚‡ÂÚ ÔÂÂıÓ‰ Í ÍËÚË˜ÂÒÍÓÈ ÙÛÌÍˆËË,
ÍÓÚÓ‡fl ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆË˛ ÔÓfl‚Ë‚¯Â„ÓÒfl Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl Ë
Ó·Ì‡ÛÊÂÌËfl Â„Ó ÔË˜ËÌ˚. Ç˚fl‚Ë‚ ÔË˜ËÌ˚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl, ÔÓËÁ‚Ó-
‰ËÚÒfl ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡ ÔÂÊÌÂÈ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÌÓÏ˚), ˜ÂÏ
Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÌÓÏ‡ÚË‚Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛-
˘ÂÈ ÍÓÂÍˆËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
340
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ò‡Ï‡ ÍËÚËÍ‡ Ë ÌÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Í‡Í ·˚ ‚˚‡-

Ê‡ÂÚÒfl ËÁ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ‚˚ıÓ‰‡. «êÂÙÎÂÍÒËfl (ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Í‡ÚËÌ˚
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË) ‰‡ÂÚ Ï‡ÚÂË‡Î ‰Îfl ÍËÚËÍË Ë ÔÓÒÎÂ-
‰Û˛˘Â„Ó ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl. çÓ ÓÌ‡, ÒÛÊË‚‡flÒ¸ ‰Ó ÔÓÒÚÓÂÌËfl Í‡ÚËÌ˚
·ÂÁÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ Í‡ÚËÌ˚ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ, ÔÂÂ‡Ò-
Ú‡ÂÚ ‚ ÓÒÓ·˚È ÚËÔ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ — ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl» [1]. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ
ÏÓÊÌÓ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸, ˜ÚÓ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸ ÂÙ-
ÎÂÍÒË‚Ì˚Â ‚˚ıÓ‰˚, ÔË ÍÓÚÓ˚ı ÓÌ Á‡ÌËÏ‡ÂÚÒfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂÏ ËÎË
ÔÓÁÌ‡ÌËÂÏ ‚ ÒÓˆËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ë ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ «ÒÂ‰Â» ÊËÁÌÂ-
«êÂÙÎÂÍÒËfl ‡ÒÒÎ‡Ë‚‡ÂÚ ‡Ì‡ÎËÁ Ë ÒËÌÚÂÁËÛÂÚ ‡ÒÒÎÓÂÌËÂ,
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÙÎÂÍÒËfl ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÓÚ‡Ê‡ÂÚ, ‡ ‡ÍÚË‚ÌÓ Ú‡ÌÒÙÓ-
ÏËÛÂÚ, ÔÂÔ‡ËÛÂÚ, ÒÚÛÍÚÛËÛÂÚ, ÔÂÂÒÚÛÍÚÛËÛÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ÚËÔ‡. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚Ï
ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, fl‚ÎflÂÚÒfl Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÒÓ‚ÏÂ-
˘ÂÌÌÓÂ Ò Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ‚ÓÎÂÈ» [1, 2].
àÌ‡˜Â „Ó‚Ófl, ÂÙÎÂÍÒËfl ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ ÚÂÏ ËÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌ˚Ï ÏÂı‡-
ÌËÁÏÓÏ, ÍÓÚÓ˚È Â‡ÎËÁÛÂÚ ÙÛÌÍˆË˛ ÔÓÁÌ‡ÌËfl.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ ÂÙÎÂÍÒËfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËË ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÙÛÌÍˆË˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl Â„Ó Ï˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ˆÂÎÓÏ.
ï‡‡ÍÚÂÌÓ, ˜ÚÓ É. ÉÂ„ÂÎ¸ Ë ‰Û„ËÂ Ï˚ÒÎËÚÂÎË ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ ÔÓˆÂÒÒ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl Ò‚flÁ˚‚‡˛Ú Ë ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚Îfl˛Ú Ò ÂÙ-
ÎÂÍÒËÂÈ. Ç Ì‡¯ÂÈ ‡·ÓÚÂ Ï˚ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ ÂÙÎÂÍÒË˛ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸
Í‡Í ÏÂı‡ÌËÁÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËË ÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËË Ë ËÌÚÂ„‡ˆËË ÙÛÌÍ-
ˆËÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡.
ë ‡Á‚ËÚËÂÏ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˜‡ÒÚÓ Ò‚fl-
Á˚‚‡˛Ú ÛÒÔÂıË ‚ Â„Ó ‡Á‚ËÚËË. êÂ¯‡fl ˝ÚÛ Á‡‰‡˜Û, É. è. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ
Ë Â„Ó ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË ‡Á‡·ÓÚ‡ÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â Ë
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â Ë„˚ [29].
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚËÍ‡ ˝ÚËı Ë„, ÓÌË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎflÚ¸ ‡Á‚ËÚËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, ÎË˜ÌÓÒÚË, Ï˚¯ÎÂÌËfl [1, 2].
4. èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÁÂ‚˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÁÂ‚˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í ÙÂ-

ÌÓÏÂÌ Ì‡ÏË ÛÊÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎËÒ¸ ‚ „Î‡‚Â 3. á‰ÂÒ¸ Ì‡ÏË ÓÒÓ·Ó ‚˚‰Â-
Îfl˛ÚÒfl Ù‡ÍÚÓ˚, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ Ò‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. óÚÓ·˚ ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÌË˜Â„Ó ÌÂ Ì‡‰Ó ËÁÓ·ÂÚ‡Ú¸,
341
Ì‡‰Ó ÎË¯¸ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÊÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÒÔÓÒÓ·-

ÌÓÒÚË. èËÓ‰‡ ‡ÒÔÓfl‰ËÎ‡Ò¸ Ú‡Í, ˜ÚÓ Ì‡¯Ë ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÒÌËÊÂÌ˚ ‚ 2-3 ‡Á‡ Ë ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ
‚ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌ˚ı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ı. ç‡‰Ó Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Â-
ÁÂ‚˚ ‚ Î˛·ÓÈ ÏÓÏÂÌÚ, ËÒıÓ‰fl ËÁ ‚ÓÁÌËÍ¯ÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË.
ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ ÚÂıÌËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÂÂ‚Ó‰‡ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ ‚ Ú‡ÌÒÓ‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Î˛·ÓÈ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ „ÎÛ·ËÌ˚, ÍÓÚÓ˚Â
ÎÂÊ‡Ú ‚ ÓÒÌÓ‚Â «ÒÂÍÂÚÓ‚» ÔÓ‰ÍÎ˛˜ÂÌËfl ÂÁÂ‚Ì˚ı Ò‚Âı‚ÓÁÏÓÊÌÓÒ-
ÚÂÈ. èÓ ÏÌÂÌË˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, Ó‰ÌËÏ ËÁ ÔÓ‚ÂÂÌÌ˚ı ‚ÂÍ‡ÏË ÒÂÍÂ-
ÚÓ‚ ÛÒÔÂı‡ Î˛·ÓÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÛÊÂÌËÂ ÎÛ˜‡
‡ÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓÎfl ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl, ÔÂÂ‚Ó‰ Â„Ó Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚË Ì‡ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ Ë Á‡ÚÂÏ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸Ì‡fl ·ÂÁ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl
ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ÛÊÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ì‡ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ
‚ÌÂ¯ÌÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ‡fl ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ·Û‰ÂÚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌ‡ ·ÓÎÂÂ
˜ÂÏ Ì‡ÔÓÎÓ‚ËÌÛ, ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË, Ï‡ÎÓÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ, ÔÓ˜ÚË ËÌÚÛËÚË‚ÌÓ
Ë ‚˚ÒÓÍÓÍ‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Á‡ Ò˜ÂÚ ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Ë ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÂÁÂ‚Ó‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
ÏÓÁ„‡ Ë ‚ÒÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ [8, 9].
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ (àùî)
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl — ˝ÚÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-

˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÒÂ·fl, Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸-
ÌÛ˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ, ÔË‚Â‰ÂÌËÂ ÂÂ Í ‡ÍÚË‚ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ
ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓ-
ˆÂÒÒ˚ Ó·ÏÂÌ‡ Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰ÓÈ, ÒËÒÚÂÏ˚ Â„ÛÎËÓ-
‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ. àÌÙÓÏ‡ˆËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ÏÓÁ„Û
‰Îfl ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ Ë Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ÍÓ-
ÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ˆËÍÛÎËÛ˛˘ÂÈ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË ‚ Í‡Ì‡Î‡ı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú Ù‡ÍÚÓÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡
Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒ-
ÍËÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÔË˜ËÌ˚, ÔÓÓÊ‰‡˛˘ËÂ Ù‡ÍÚ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Ëfl (ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl) ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ˝ÌÂ„ËË, ˆËÍÛÎËÛ˛˘Ëı ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„Â-
ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓ„Ó Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
«ùÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl àùî ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒÓÏ ÔÓÔÓÎÌÂÌËfl ˝ÌÂ„ËÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í ·ËÓ-
˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÏ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Ï ÍÓÏÔÎÂÍÒÓÏ. ...éÒÌÓ‚ÌÓÂ ÛÒÎÓ-
342
‚ËÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‚ÒÂ„Ó ÊË‚Ó„Ó Ì‡ áÂÏÎÂ — ˝ÚÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓ„ÎÓ-

˘‡Ú¸ ˝ÌÂ„Ë˛ ËÁ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚, ‡ÍÍÛÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ ÂÂ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸
‰Îfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» [8].
óÂÎÓ‚ÂÍ — ˜‡ÒÚËˆ‡ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ Ë ÓÚ „‡ÏÓÌËË Â„Ó ÊËÁÌË Ò ÓÍ-
ÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ Á‡‚ËÒËÚ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl Â„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚.
ä Ú‡ÍÓÏÛ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌË˛ ÔË‚Ó‰flÚ ‡·ÓÚ˚ ä. ù. ñËÓÎÍÓ‚ÒÍÓ„Ó, ç. ä. êÂ-
Ëı‡, Ç. à. ÇÂÌ‡‰ÒÍÓ„Ó, è. íÂÈfl ‰Â ò‡‰ÂÌ‡, Ä. ã. óËÊÂ‚ÒÍÓ„Ó,
ç. ç. åÓËÒÂÂ‚‡ Ë ‰., ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡‚¯Ëı ÇÒÂÎÂÌÌÛ˛ Í‡Í Â‰ËÌÛ˛
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘Û˛Òfl ÒËÒÚÂÏÛ.
ê‡ÌÂÂ Ï˚ ÓÔËÒ˚‚‡ÎË, ˜ÚÓ ÏÌÓ„ËÂ ËÁ Û˜ÂÌ˚ı ÔËıÓ‰flÚ Í ‚˚-
‚Ó‰Û, ˜ÚÓ Ï˚ ÊË‚ÂÏ ÔÓ Á‡ÍÓÌ‡Ï ÍÓÒÏÓÒ‡, fl‚ÎflflÒ¸ ˜‡ÒÚ¸˛ ÍÓÒÏË-
˜ÂÒÍÓÈ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Ë ˝ÚË Á‡ÍÓÌ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
‚ÌÂ Ì‡Ò, ÌÓ Ë ‚ Ì‡Ò Ò‡ÏËı. èÓ˝ÚÓÏÛ Ù‡ÍÚÓÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ Ò‚ÓÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡,
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë Ú. Ô., ÔÓÏÓÊÂÚ ‚ Ó‚Î‡‰ÂÌËË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ˆËÍÛÎËÛ˛˘Ëı ‚ Ó-
„‡ÌËÁÏÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ç‡ àùî ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÎËflÌËÂ óî (˜ÂÂÁ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÏË
ÔÓÚÓÍ‡ÏË). àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ÒËÒÚÂÏ‡ı
ÔÓÒÚÛÔÎÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÏÓÁ„, ÂÂ ı‡ÌÂÌËË, Ó·‡·ÓÚÍË Ë ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌËË.
àÌÙÓÏ‡ˆËfl ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÏÓÁ„ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ËÒ-
ÚÓ˜ÌËÍÓ‚. éÌ‡ ÔÓıÓ‰ËÚ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ.
èÓıÓ‰ËÚ, ÂÒÎË ÔÓÔÛÒÍ‡˛Ú «‰ÂÚÂÍÚÓ˚». Ç ÔÓÚÓÍÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË
ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ Ú‡ ÂÂ ˜‡ÒÚ¸, Ì‡ ÍÓÚÓÛ˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ.
ÖÒÎË ÓÚ‚ÂÒÚË ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÌ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÏÛ ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸ Ó˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓ, ËÎË ÔËÏÂÚ, Í‡Í ÌÛÊÌÓÂ ÂÏÛ ÚÓ, ˜ÚÓ ıÓÚÂÎ ‰Û-
„ÓÈ. ãÛ˜¯Â ‚ÒÂ„Ó ‚ „ÎÛ·ËÌÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚ ÏÓÁ„‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÔÓÌË-
Í‡ÂÚ ‚ ÒÎÛ˜‡Â ËÁÏÂÌÂÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
Ç „Î‡‚Â 5 Ï˚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎË Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl (àëë). Ç ˝ÚË ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂÂ‚Ó‰ËÚ ÒÂ·fl
Ò‡Ï ËÎË ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡˛Ú ‰Û„ËÂ. Ç ˝ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Î˛‰¸ÏË ÎÂ„ÍÓ Ï‡ÌË-
ÔÛÎËÓ‚‡Ú¸. ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‡Ï Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Î ÒÓ·ÓÈ, ÓÌ
‰ÓÎÊÂÌ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ, Ú. Â. ‚Î‡‰ÂÚ¸ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË.
ìÏÂÌËÂ ÔÓÔÛÒÍ‡Ú¸ ÌÛÊÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚„ÎÛ·¸ ÏÓÁ„‡ ÔÓÁ‚Ó-
ÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÓ‰ÍÎ˛˜‡Ú¸ Ò‚ÓË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÁÂ‚˚, Ë·Ó
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÒÓ ÒÍÓÓÒÚ¸˛ 120 ÒÎÓ‚ ‚ ÏËÌÛÚÛ, ‡ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë
·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ — ÒÓ ÒÍÓÓÒÚ¸˛ ‚ ÏËÎÎËÓÌ ‡Á ·˚ÒÚÂÂ [14]. íÓÚ,
ÍÚÓ ÛÏÂÂÚ ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl Ò‚ÓËÏ ÏÓÁ„ÓÏ, ÚÓÚ Â¯ËÚ Î˛·˚Â Á‡‰‡˜Ë Ë
343
ÔÓ·ÎÂÏ˚, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ Í‡Ì‡Î‡Ï Ó·‡ÚÌÓÈ

Ò‚flÁË ‚ Ó·˘ÂÌËË Ò ‰Û„ËÏË «ÓÚÔ‡‚ÎflÂÚ» ‚Â·‡Î¸ÌÛ˛ (ÍÓÌÚÓÎËÛÂ-
ÏÛ˛ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ) Ë ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÛ˛ (Û Î˛‰ÂÈ, ÌÂ ËÏÂ˛˘Ëı ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË, ÓÌ‡ ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ËÒÚËÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚, ÔÓÚÂÍ‡˛˘ËÂ ‚ ÒÓ·Â-
ÒÂ‰ÌËÍÂ) ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ [8, 9, 14].
ìÏÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸, ˜ÚÓ «‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË» Û ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡, ÍÓÌ-
ÍÛÂÌÚ‡, ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ Â¯‡Ú¸ Ò‚ÓË Á‡‰‡˜Ë ‚ Ó·˘Â-
ÌËË Ë ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. í‡ÍÚËÍ‡ Ë ‰ÂÎÓ‚‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÒÚÓËÚÒfl Ì‡
ÁÌ‡ÌËË ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÏÂÌ‡.
íÓÚ, ÍÚÓ ‚Î‡‰ÂÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ, ÚÓÚ Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ ÔËÌËÏ‡ÂÚ
Â¯ÂÌËfl Ë ËÏÂÂÚ ·ÓÎ¸¯ËÂ ¯‡ÌÒ˚ Ó‰ÂÊ‡Ú¸ ÔÓ·Â‰Û.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl Ë ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ àùî ‚ ÔÓ-
ˆÂÒÒÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ. àÌÙÓÏ‡ˆËfl «‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ» Ì‡ ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍË.
î‡ÍÚÓ˚ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡
èÓ‰ Ù‡ÍÚÓÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡ ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl ÔË˜Ë-

Ì˚, ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
Ò ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË
ÒÎÛÊÂ·ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË ‚ÌÂ‰ÂÌËË ·ÓÎÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚
ÚÛ‰‡, ÔË ÛÒÎÓ‚ËË ÛÒ‚ÓÂÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË.
éÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl ÔflÏ‡fl Ò‚flÁ¸ ÏÂÊ‰Û ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ÒÎÛÊÂ·ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÒÎÂ ÓÒ‚ÓÂÌËfl ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛-
˘ÂÈ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ë ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎflÏË ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚ Ì‡Ë·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Ì‡ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÚÛ‰‡ ‚ÎËflÂÚ ÚÂıÌËÍ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
èË ˝ÚÓÏ ÔÂÚÂÔÂ‚‡ÂÚ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚È ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ (ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ ÂÒÛÒ),
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÙÓÏ˚ ‡Á‰ÂÎÂÌËfl
ÚÛ‰‡. ÇÌÂ‰ÂÌËÂ ÏÂı‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁ‡ˆËË Á‡‰‡˛Ú ·ÓÎÂÂ
˜ÂÚÍËÈ ËÚÏ ‚ ‡·ÓÚÂ, Í‡Í ÔË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ,
Ú‡Í Ë ÒÎÛÊÂ·ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ˆÂÎÓÏ; ÒÓÍ‡˘‡˛ÚÒfl ÌÂÔÓËÁ‚Ó‰Ë-
ÚÂÎ¸Ì˚Â ÔÓÚÂË ‚ÂÏÂÌË ‚ Ó·˘ÂÏ ˆËÍÎÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔË ÓÒ‚ÓÂÌËË ÌÓ‚˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌËË ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚ÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡. èË ˝ÚÓÏ ÒÌË-
Ê‡˛ÚÒfl ÔÓÚÂË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˝ÌÂ„ËË, ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl Ó„‡ÌË˜ÌÓÂ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËÂ
ÙÓÏ˚, ÒÚÛÍÚÛ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡. äÓÏÔÎÂÍÒÌÓÂ ÔËÏÂÌÂÌËÂ
344
ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÈ ÚÂıÌËÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔË‚Ó‰ËÚ Í Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÌÂÓ·ıÓ-

‰ËÏÓÒÚË ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë, Í‡Í ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÂÒÛÒÓ‚.
î‡ÍÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡. èÓ‰ ‰‡ÌÌ˚Ï Ù‡ÍÚÓÓÏ

ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÛÓ‚ÂÌ¸ ‡Á‡·ÓÚÍË ÚÂıÌËÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔËÂÏ‡ÏË,
ÒÔÓÒÓ·‡ÏË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË
·Ó¸·˚, Ëı „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ‚ ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ
Ë Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓ‰ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÛÓ‚ÂÌ¸ ‚Î‡‰ÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ Ë Ëı ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓÒÚË Ë
„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ‚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èÓ‰ Ù‡Í-
ÚÓÌ˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡ ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl ÔË˜ËÌ˚, ‚˚Á˚‚‡˛-
˘ËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ «Ì‡‚˚ÍË Ë ÛÏÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡»
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èËÏÂÌflÂÏ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ˆÂÎÂÈ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡ Ó·˙Â‰ËÌÂÌ˚
‚ÏÂÒÚÂ, Ú‡Í Í‡Í Û˜‡ÒÚ‚Û˛Ú ‚ ‡Á‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Â-
ÒÛÒ‡), fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl «Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÊËÁÌË». ä ‰‡ÌÌ˚Ï ÍÓÏÔÓÌÂÌ-
Ú‡Ï Ù‡ÍÚÓ‡ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÂÒÛÒ‡, ‚ÂÓflÚÌÓ,
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÌÂÒÚË «ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ» Ò‡ÏÓÓ·Û˜ÂÌËfl Ë ‡Á‚Ë-
ÚËfl, Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡.
ëËÒÚÂÏÌ˚Â Ù‡ÍÚÓ˚
èÓ‰ ÒËÒÚÂÏÌ˚ÏË Ù‡ÍÚÓ‡ÏË ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌ˚Â

‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÒÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ù‡ÍÚÓÓ‚ Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl: Ù‡ÍÚÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÒËÒÚÂÏ˚
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ì‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓ„Ó
ÚÛ‰‡. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl
ÔÓÎÓÊÂÌËÂÏ ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ. ä‡Í ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ˝ÎÂÏÂÌÚ˚, Ó·˙Â‰ËÌÂÌÌ˚Â
‚ ÒËÒÚÂÏÛ, ÔË‰‡˛Ú ÂÈ ÌÓ‚˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡, Ú‡Í Ë ÒËÒÚÂÏ‡ Ù‡ÍÚÓÓ‚,
‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ì‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔËÌÓÒËÚ ÌÓ‚˚Â ı‡‡ÍÚÂ-
ËÒÚËÍË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
‡) èÓ‰ Ù‡ÍÚÓÓÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚Â-

ÍÓÏ Ï˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ‚˚·‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ‚ Ò‡ÏÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl —
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÈ. ëËÒÚÂÏÌ˚È
345
˝ÙÙÂÍÚ ÔÓ‚˚¯‡ÂÚÒfl, ÍÓ„‰‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó„‡ÌË˜ÌÓ

«‚ÒÚ‡Ë‚‡ÂÚÒfl» ‚ ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ ËÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ,
„‰Â ÓÌ Â‡ÎËÁÛÂÚ Ò‚ÓË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â ˆÂÎË. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÛÒÔÂ¯ÌÓ, ÂÒÎË: ÛÓ‚ÂÌ¸ Â„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÍÛÎ¸-
ÚÛ˚ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ; Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ Ì‡
ÁÌ‡ÌËË ÒËÎ¸Ì˚ı Ë ÒÎ‡·˚ı ÒÚÓÓÌ Ò‚ÓÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË, Ò‚ÓÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡,
Ì‡ „‡ÏÓÌË˜ÌÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ Ò‚ÓÂ
ÚÂÎÓ. ëËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓ‚ÏÂÒÚËÏ‡ Ò ÒËÒÚÂÏ‡ÏË ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ, Ó·˘ÂÒÚ‚‡, „‰Â ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Â„Ó ÚÛ‰‡.
·) åÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ˆÂÎË Ó„‡ÌËÁ‡-

ˆËÓÌÌ˚ı ÙÓÏ, ÒÚÛÍÚÛ˚ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ë ÒÚËÏÛÎÓ‚ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) fl‚ÎflÂÚÒfl ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÙÓÏÓÈ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl
Á‡ÍÓÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èË
˝ÚÓÏ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÏÂÚÓ‰ ÒËÌÚÂÁ‡ (‡Ì‡ÎËÁ‡) ÒÚÛÍÚÛ, ÏÓÊÌÓ, ËÒıÓ‰fl ËÁ
‚˚·‡ÌÌÓÈ ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÛÚÓ˜ÌflÚ¸ Á‡‰‡˜Ë, ÙÛÌÍˆËË
Â„Ó ÚÛ‰‡, ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˛ Ëı Â¯ÂÌËfl (‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl), ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ
Ò‚flÁË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl.
èË ˝ÚÓÏ ‚ÒÂ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ ˆÂÎÂÈ, Í‡Í ÒÎÓÊÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌ-
ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Ú‡Í Ë ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ Û‚flÁ‡Ú¸ ‚ «‰ÂÂ‚Ó
ˆÂÎÂÈ», ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÍÓÚÓÓ„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË (‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË).
«ÑÂÂ‚Ó ˆÂÎÂÈ», ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏÓÂ Í‡Í ÓÒÌÓ‚‡ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÛÚÓ˜ÌflÚ¸ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÛ˛
ÒÚÛÍÚÛÛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Û‚flÁ‡ÌÌÛ˛ ‚ Â‰ËÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ:
ˆÂÎË, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ˆÂÎÂÂ‡ÎËÁ‡ˆËË, Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Â„Ó Í‡Í ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒ-
ÍÛ˛ ÙÓÏÛ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËË ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
Ñ‡ÌÌ˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Í‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÔÓ„-
‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛; ÓÌ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ-
‚ÓÏ ÔÓ‰ıÓ‰Â (ÒËÒÚÂÏÂ ÔËÌˆËÔÓ‚, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÔÎ‡ÌÓ‚ÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚˚Â ÏÂÚÓ‰˚,
ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â Ì‡ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÏ ‡Ì‡ÎËÁÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚ Ë
ÔÓÒÚÓÂÌËË ÒÎÓÊÌÓÈ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË ÏÂ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔË‚Ó‰fl˘Ëı Í ‰ÓÒ-
ÚËÊÂÌË˛ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌ˚ı ˆÂÎÂ‚˚ı
ÔÓ„‡ÏÏ (ñäè) Í‡Í ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‡Á‡-
·ÓÚÍÓÈ ˆÂÎÂ‚˚ı ÔÓ„‡ÏÏ. ÄÌ‡ÎËÁ ˆÂÎÂ‚˚ı ÔÓ„‡ÏÏ ÔË‚Ó‰ËÚ
Í ‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ ÓÌË ËÌ‚‡Ë‡ÌÚÌ˚ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË Ë ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„ËË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ Ô‡ÍÚËÍË ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÊËÁÌË („Ó‰, ‰ÂÌ¸), ÌÓ
·ÓÎÂÂ ˜ÂÚÍÓ ‚˚‡Ê‡˛Ú ˆÂÎÂ‚ÓÈ ı‡‡ÍÚÂ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÏÂÓÔËflÚËÈ,
˜ÂÏ ‡·ÓÚ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË Ó·˚˜ÌÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡, Ë·Ó ÌÂÒÛÚ ‚ ÒÂ·Â
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÍÓÌÂ˜Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚.
346
èÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰, Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚È ‚ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÛÔ-

‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, Í‡Í ·˚ Ì‡ÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Û˛
ÒËÒÚÂÏÛ, ‰ÓÔÓÎÌflÂÚ ÂÂ, ÛÒËÎË‚‡ÂÚ ÂÂ Ë, ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı,
˜‡ÒÚË˜ÌÓ Ú‡ÌÒÙÓÏËÛÂÚ ÂÂ, ÌÂ ÓÚÏÂÌflfl Ë ÌÂ ÔÓ‰ÏÂÌflfl, ÌÓ ÔËÒÔÓ-
Ò‡·ÎË‚‡fl ÂÂ Í Â¯ÂÌË˛ Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌÌ˚ı Á‡‰‡˜.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ˚Ï ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl) ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ñäè. éÌ‡ Ó·ÂÒÔÂ-
˜Ë‚‡ÂÚ ÚÓ, ˜ÚÓ ‚ÒÂ ÙÓÏ˚, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓ˚Â Ï˚ ÔËÌËÏ‡ÂÏ
‰Îfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ (Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl), ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ˆÂÎË ÊËÁÌË
(‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË) Ë Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl.
‚) ç‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡

ÄÌ‡ÎËÁ Ô‡ÍÚËÍË ‡·ÓÚ˚ ÔÂÒÓÌ‡Î ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ:
1. èË ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÎËÚÂ‡ÚÛ˚ ÔÓ çéí, Â-
ÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ ÔÓ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛, Í‡Í Ò‡ÏÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËË, Ú‡Í Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÚÛ‰‡ ‚˚fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ
Û ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÒÛ˘ÌÓÒÚË, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, Ó·˙ÂÍÚ‡
Ë „‡ÌËˆ çéí.
2. ÇÓ ‚ÒÂı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflı, „‰Â ÔÓ‚Ó‰ËÎËÒ¸ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÓÚÒÛÚÒÚ-
‚ÛÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡fl çéìí (ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó), ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ‡fl
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË ‰ÓÍÛÏÂÌÚÓ‚, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ÔÓ ÚÂıÌËÍÂ ·ÂÁÓ-
Ô‡ÒÌÓÒÚË ÚÛ‰‡.
3. ì˜ÂÚ Ù‡ÍÚÓ‡ çéí ÚÂ·ÛÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ‰-
„ÓÚÓ‚ÍË, ÔË‚Â‰ÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ
Ò ˆÂÎ¸˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ˜ÚÓ Ò‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í çéí ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ Ë ËÒÍÎ˛˜ËÚ Ù‡ÍÚ˚ ÌÂ-
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÏÓÎÓ‰˚ÏË
ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË ‚ ÌÓ‚˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı.
4. ç‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‚ ˆÂÎÓÏ ÔÂÂıÓ‰ËÚ Ì‡ ÂÊËÏ Ù‡ÍÚÓÌÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÒÎÛ˜‡Â
ÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓÒÚË ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÒËÒÚÂÏÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë
ÂÂ ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ·ÓÎ¸¯‡fl ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸ Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ Û˜ÂÚÂ
‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ ˝ÚËı ˆÂÎflı ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-
ˆÂÎÂ‚Ó„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ ÔË‰‡ÂÚ ˆÂÎÂ‚Û˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ Û˜ÂÚÂ ‚˚fl‚ÎÂÌ-
Ì˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚ Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡.
347
6.2 çÄìóçÄü éêÉÄçàáÄñàü

ÑÖüíÖãúçéëíà óÖãéÇÖäÄ
6.2.1 ëÛ˘ÌÓÒÚ¸, ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ë Á‡‰‡˜Ë

Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
èÓÌflÚËÂ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÓÒÌÓ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÓ·ıÓ-

‰ËÏÓ Ì‡˜ËÌ‡Ú¸ Ò ÛflÒÌÂÌËfl Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡»,
‡ÒÍ˚ÚËfl Â„Ó ÒÛ˘ÌÓÒÚË Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl. Ç ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‡·ÓÚ‡ı ÔÓ-
Í‡Á‡Ì˚ ÔÓÔ˚ÚÍË ‰‡Ú¸ ˝ÚÓÏÛ ÔÓÌflÚË˛ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓÂ, ÚÓ˜ÌÓÂ Ë
«Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÂ» ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, ÌÓ, Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl, ‚ÒÂ ÓÌË ÓÍ‡-
Á‡ÎËÒ¸ ÌÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓ ‚˚‡Ê‡˛˘ËÏË ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó fl‚ÎÂÌËfl. é„‡-
ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú, ÚÓ Í‡Í ˝ÎÂÏÂÌÚ ıÓÁflÈÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡, ÚÓ Í‡Í ÒËÒÚÂÏÛ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÚÓ Í‡Í
Ó·ÓÒÓ·Ë‚¯Û˛Òfl ÙÛÌÍˆË˛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ú. ‰. èË˜ËÌÓÈ ˝ÚÓ„Ó, Í‡Í
Ò˜ËÚ‡˛Ú ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚, fl‚ÎflÂÚÒfl [16]:
• ÚÂÏËÌ ÔËÏÂÌflÂÚÒfl ‰Îfl Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÂÏ‡ÌÚË-
˜ÂÒÍËı Í‡ÚÂ„ÓËÈ;
• ÚÂÏËÌ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl» ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‰Îfl Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌËfl ÔÓÌfl-
ÚËfl ‰Û„ÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËË.
ì ÒÎÓ‚‡ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl» ÏÌÓ„Ó ÁÌ‡˜ÂÌËÈ (Ú‡·ÎËˆ‡ 6.1) Ë ‡Ì‡ÎËÁ
Ëı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚ı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚
Â„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl:
1. ÛÒÚÓÈÒÚ‚Ó, ÒÚÛÍÚÛ‡ ˜Â„Ó-ÎË·Ó, ‚Á‡ËÏÌÓÂ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËÂ
ÒÓÒÚ‡‚Ì˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ (Ó·ÓÁÌ‡˜‡˛˘ÂÂ Ò‡ÏÓ fl‚ÎÂÌËÂ);
2. ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl ‡‚ÚÓÌÓÏÌ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ ˆÂÎÓ„Ó, ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡
(ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘‡fl ÔËÁÌ‡Í);
3. ı‡‡ÍÚÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl ËÎË ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡ ˜Â„Ó-ÎË·Ó ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓ-
ÏÂÌÚ: ÒÓ·‡ÌÌÓÒÚ¸, ÔÓ‰ÚflÌÛÚÓÒÚ¸ (Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl
fl‚ÎÂÌËfl);
4. Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸ — ÁÌ‡˜ËÚ ÒÓÁ‰‡Ú¸, ÓÒÌÓ‚‡Ú¸, Û˜Â‰ËÚ¸, ÛÒÚÓ-
ËÚ¸, Ó·˙Â‰ËÌËÚ¸ (‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓ ÔÓˆÂÒÒÛ);
5. ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓ ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËË: Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸ — ÁÌ‡˜ËÚ ÛÔÓfl‰Ó˜ËÚ¸, Ì‡Î‡‰ËÚ¸, ÛÒÓ‚Â-
¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸;
6. ÙÛÌÍˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ).
348
áÌ‡˜ÂÌËfl ‚ ÔÔ. 4, 5 Ë 6 Ó·ÓÁÌ‡˜‡˛Ú ÙÛÌÍˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.

ÄÌ‡ÎËÁ ÒÎÓ‚‡ «ÚÛ‰» (Ú‡·ÎËˆ‡ 6.1) ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÓÌÓ Ó·ÓÁÌ‡-
˜‡ÂÚ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Î˛‰ÂÈ ÔÓ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌË˛ Ò‚ÓËı
‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ. ëËÌÚÂÁËÛfl ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚Â ÁÌ‡˜ÂÌËfl ÒÎÓ‚
«Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl» Ë «ÚÛ‰», ÔÓÌflÚËÂ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡» ÏÓÊÌÓ Ò‚ÂÒ-
ÚË Í ‰‚ÛÏ ‡ÁÌ˚Ï ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËflÏ, ˝ÚÓ:
• ÒËÒÚÂÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò ı‡‡ÍÚÂÌ˚ÏË ÔËÁÌ‡Í‡ÏË, Ó·Î‡-
‰‡˛˘‡fl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ÏË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ÏË, ËÏÂ˛˘‡fl ÍÓÌÍÂÚÌ˚È
ÒÓÒÚ‡‚ ÒÎ‡„‡˛˘Ëı ÂÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ËÎË ˜‡ÒÚÂÈ;
• ÔÓˆÂÒÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒËÒÚÂÏÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, „‰Â Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl
ÚÛ‰‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÙÛÌÍˆËÂÈ.
èÓ ÒÙÂ‡Ï ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓÌflÚËÂ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡» ‡Á‰ÂÎfl-
ÂÚÒfl Ì‡ ‰‚‡ ‚Ë‰‡:
1. Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ Í‡Í Í‡ÚÂ„ÓËfl Ó·˘ÂÈ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÈ ÚÂÓ-
ËË Ë, ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, Â˜¸ Ë‰ÂÚ Ó ÙÓÏ‡ı ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡;
2. Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ Í‡Í ÍÓÌÍÂÚÌÓ-˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍ‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl,
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ËË Ò ÛÓ‚ÌÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl:
• ‚ Ï‡Ò¯Ú‡·Â ÒÚ‡Ì˚, Â„ËÓÌ‡ ËÎË ÓÚ‡ÒÎË ˝ÍÓÌÓÏËÍË;
• Ì‡ ÔÂ‰ÔËflÚËË, ‚ Û˜ÂÊ‰ÂÌËË, ÔÓ‰‡Á‰ÂÎÂÌËË;
• ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ‡·Ó˜ÂÏ ÏÂÒÚÂ.
èÓ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Û ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‚Ë‰˚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ [16]:
• ‚ ÛÁÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ (˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÚÂ, ˜ÚÓ
‚ ÔÓÎÌÓÏ Ó·˙ÂÏÂ Ó·‡ÁÛ˛Ú ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ);
• ‚ ¯ËÓÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ (‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ıÓ‰flÚ
˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ‡ÁÌ˚ı ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËı ÛÓ‚ÌÂÈ);
• ‚ ‡Ò¯ËËÚÂÎ¸ÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ (‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ÌÂ ÓÚÌÓÒflÚÒfl). ç‡ÔËÏÂ, ÏÓÊÌÓ ‚ÒÚÂÚËÚ¸ ‚ ÎËÚÂ-
‡ÚÛÂ — ÏÂı‡ÌËÁ‡ˆËfl, ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl Ë Ú. ‰.
Ç ‡ÚË·ÛÚË‚ÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ÔÓfl‰ÓÍ ÔÓÒÚÓÂÌËfl Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Â„Ó ÚÛ‰Ó‚Ó„Ó
ÔÓˆÂÒÒ‡, Ó·‡ÁÛ˛˘Â„Ó ÒËÒÚÂÏÛ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË, ÒÓ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Á‡‡ÌÂÂ ÔÓÒ-
Ú‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ëÎÓ‚‡ «ÔÓÒÚÓÂÌËÂ» Ë «ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ» ÓÁÌ‡˜‡˛Ú, ˜ÚÓ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËfl ÚÛ‰‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÔÓ‰ÛÏ‡Ì‡ Ë Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡Ì‡ ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı
‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡ı (Í‡Ú‡ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, ËÌÒÚÛÍˆËflı, ÒıÂÏ‡ı Ë ‰.).
349
Ç ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ

ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ Ë ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÔÓfl‰-
Í‡ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔÂÒÓÌ‡Î‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÒÓ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰Îfl ÛÒÔÂ¯ÌÓ„Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓ ÒÙÂÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‡ÁÎË˜‡˛Ú Â˘Â ÔÓÌflÚËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
Ì‡ ‡·Ó˜ÂÏ ÏÂÒÚÂ. ê‡·Ó˜ÂÂ ÏÂÒÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl
ÁÓÌ‡ ÔËÎÓÊÂÌËfl Â„Ó ÚÛ‰‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÂ ÂÏÛ Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ÙÛÌÍ-
ˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡
àÁÏÂÌÂÌËÂ ÚÂıÌËÍË Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÚÂ·ÛÂÚ ÒÓÓÚ-

‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡. äÓÏÂ ÚÓ„Ó, Ì‡ÛÍ‡ Ó·
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ Ó·Ó„‡˘‡ÂÚÒfl ÌÓ‚˚ÏË ‰‡ÌÌ˚ÏË, ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ˆÂÌ-
Ì˚È ÓÔ˚Ú ÌÓ‚˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı Â¯ÂÌËÈ.
Ç‡ÊÌ˚Ï ÔËÁÌ‡ÍÓÏ çéí fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ Â-
¯ÂÌËÂ ÚÂı ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Á‡‰‡˜: ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı, ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı.
á‡‰‡˜Ë çéí
ùÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ Á‡‰‡˜Ë ÒÓÒÚÓflÚ ‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË Á‡ Ò˜ÂÚ Ó„‡ÌË-

Á‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌÂÈ ˝ÍÓÌÓÏËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÂÒÛÒÓ‚ Ë, ÔÂÊ‰Â
‚ÒÂ„Ó, ˝ÍÓÌÓÏËË ÚÛ‰‡, ˜ÚÓ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ ÒÌËÊÂÌËÂ
ËÁ‰ÂÊÂÍ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ë ÓÒÚ Â„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚ÌÓÒÚË — ÔÓ‚˚¯ÂÌËÂ
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÚÛ‰‡, ÂÌÚ‡·ÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔË·˚Î¸ÌÓÒÚË.
ùÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍ‡fl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËË ÚÛ‰‡ ËÏÂÂÚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ˚ÌÓ˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı,
ÌÓ ÔË ‚ÒÂÈ ÂÂ ‚‡ÊÌÓÒÚË ÔÓ‰Ó·ÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‰Îfl
ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ú‡ÍÛ˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ì‡Û˜ÌÓÈ. ç‡Û˜Ì˚È ÔÓ‰ıÓ‰
Í Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ÚÂ·ÛÂÚ Â˘Â Ë ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚË.
èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Á‡‰‡˜Ë, ÍÓÚÓ˚Â ‰ÓÎÊÌ˚ Â¯‡Ú¸ Ó-
„‡ÌËÁ‡ÚÓ˚ ÚÛ‰‡, ÒÓÒÚÓflÚ ‚:
• Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË ÔÂÒÓÌ‡ÎÛ Á‰ÓÓ‚˚ı Ë ·ÂÁÓÔ‡ÒÌ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ;
• ÒÌËÊÂÌËË ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ Ë ÌÂ‚ÌÓ-ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ Ì‡ÔflÊÂÌÌÓÒÚË;
• „‡ÏÓÌËÁ‡ˆËË Ì‡„ÛÁÍË Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚Â Ó„‡Ì˚ ‡·ÓÚ‡˛˘Â„Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÌÂ ‰ÓÔÛÒÍ‡fl Ó‰ÌÓ·ÓÍÓÒÚË ÚÛ‰‡;
350
• „‡ÏÓÌË˜ÌÓÏ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÚÛ‰‡;

• ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÂÊËÏÓ‚ ÚÛ‰‡ Ë ÓÚ‰˚ı‡;
• Ï‡ÍÒËÏËÁ‡ˆËË ‡·ÓÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË.
ëÓˆË‡Î¸Ì˚Â Á‡‰‡˜Ë ÒÓÒÚÓflÚ ‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË ‡·ÓÚÌËÍ‡Ï ÒÓ‰Â-
Ê‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡, ‚ ÔÓ‚˚¯ÂÌËË Â„Ó ÔË‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Á‡ Ò˜ÂÚ ÔÂÓ-
‰ÓÎÂÌËfl ÏÓÌÓÚÓÌÌÓÒÚË, Û‚ÂÎË˜ÂÌËË ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
ÓÔÂ‡ˆËÈ, ÔÂÂÏÂÌ˚ ÚÛ‰‡, Ì‡Ò˚˘ÂÌËfl Â„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÍËÏË ˝ÎÂÏÂÌÚ‡-
ÏË, ‚ ÔÓ‚˚¯ÂÌËË ÔÂÒÚËÊÌÓÒÚË ÔÓÙÂÒÒËÈ, ‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË ÔÓÎÌÓ-
ˆÂÌÌÓÈ ÓÔÎ‡Ú˚ ÚÛ‰‡.
ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ çéí ÓÁ-
Ì‡˜‡ÂÚ „ÛÏ‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡, ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ Ì‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Â,
ÓÚ‚Â˜‡˛˘Ëı Á‡ÔÓÒ‡Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ê‡Á‚ËÚËÂÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó Á‡‰‡˜‡ı çéí fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÌflÚËÂ
«ÙÛÌÍˆËË». îÛÌÍˆËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ˆÂÎË Ë ÍÓÌÍÂÚËÁËÛÂÚ Ó·˘ËÂ
Á‡‰‡˜Ë çéí. îÛÌÍˆËfl ‚˚‰ÂÎflÂÚ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı Í‡Ê‰ÓÈ Á‡‰‡˜Ë ÓÒÓ·ÂÌ-
Ì˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl çéí Ì‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó Ë Â„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ —
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÄÌ‡ÎËÁ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë
ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÙÛÌÍˆËË çéí [16]:
1. êÂÒÛÒÓÒ·ÂÂ„‡˛˘‡fl ÙÛÌÍˆËfl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ Ì‡ ˝ÍÓÌÓÏË˛
‡·Ó˜Â„Ó ‚ÂÏÂÌË, Ò˚¸fl, Ï‡ÚÂË‡ÎÓ‚, ˝ÌÂ„ËË, Ú. Â. ÂÒÛÒÓ‚. éÌ‡ ‰ÓÒ-
ÚË„‡ÂÚÒfl ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ‡Á‰ÂÎÂÌËÂÏ Ë ÍÓÓÔÂ‡ˆËÂÈ ÚÛ‰‡, ÔËÏÂÌÂ-
ÌËÂÏ ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÔËÂÏÓ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÚÛ‰‡, ˜ÂÚÍÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ
‡·Ó˜Ëı ÏÂÒÚ Ë ıÓÓ¯Ó ÓÚÎ‡ÊÂÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ Ëı Ó·ÒÎÛÊË‚‡ÌËfl.
2. éÔÚËÏËÁËÛ˛˘‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË
ÔÓÎÌÓ„Ó ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÛÓ‚Ìfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ÛÓ‚Ì˛ ÚÂıÌË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ÓÒÌ‡˘ÂÌËfl ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡. éÔÚËÏËÁ‡ˆËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË
Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ÌÓÏ ÚÛ‰‡ Ë ÛÓ‚Ìfl ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÒÚË ÚÛ‰‡,
‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÛÓ‚Ìfl ÓÔÎ‡Ú˚ ÚÛ‰‡ Â„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï.
3. îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ‡·ÓÚÌËÍ‡ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ Ì‡ Ì‡Û˜ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÓËÂÌÚ‡ˆËË Ë ÔÓ-
ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÚ·Ó‡ ‡·ÓÚÌËÍÓ‚, Ëı Ó·Û˜ÂÌËfl, ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl Ëı Í‚‡ÎËÙËÍ‡ˆËË. ç‡Û˜Ì˚È ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛
Í‡‰Ó‚ Ë Í Ëı ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ — „Î‡‚ÌÓÂ ÛÒÎÓ‚ËÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË, Ë ˝ÚÓ
ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚‡ÊÌÓÈ ÙÛÌÍˆËÂÈ çéí.
4. íÛ‰Ó˘‡‰fl˘‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË ·Î‡„Ó-
ÔËflÚÌ˚ı, ·ÂÁÓÔ‡ÒÌ˚ı Ë Á‰ÓÓ‚˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÚÛ‰‡, ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË
‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÂÊËÏ‡ ÚÛ‰‡ Ë ÓÚ‰˚ı‡, ‚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ÂÊËÏÓ‚
„Ë·ÍÓ„Ó ‡·Ó˜Â„Ó ‚ÂÏÂÌË, ‚ Ó·ÎÂ„˜ÂÌËË ÚflÊÂÎÓ„Ó ÚÛ‰‡ ‰Ó ÙËÁË˜ÂÒ-
ÍË ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÈ ‚ÂÎË˜ËÌ˚.
351
5. É‡ÏÓÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ Ì‡ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ÒÓ„Î‡ÒÓ-

‚‡ÌËfl ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ë ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ì‡„ÛÁÓÍ, ÍÓÚÓ˚Â ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ ‡-
·ÓÚÌËÍ, Ì‡ ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËÂ Ó‰ÌÓ·ÓÍÓÒÚË ÚÛ‰‡, ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÔÓÎÌÓˆÂÌÌ˚ı
ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl „‡ÏÓÌË˜ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Â.
6. ÇÓÁ‚˚¯ÂÌËÂ ÚÛ‰‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ Ì‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ-
‚Â ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔË‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÚÛ‰‡, ËÒÍÓÂÌÂÌËfl ÛÚËÌÌ˚ı Ë ÔËÏËÚË‚Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
é·˘‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÔËÌˆËÔÓ‚

Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡
ç‡Û˜ÌÓÂ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ Á‡ÍÓÌ˚,

ÔËÌˆËÔ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒÎÛÊ‡˘ËÂ „Î‡‚Ì˚Ï ËÌÒÚÛÏÂÌÚ‡ËÂÏ ‰Îfl
ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, ‡Á‡·‡Ú˚‚‡˛˘Ëı Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Û˛˘Ëı Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛
ÚÛ‰‡.
Ç˚‰ÂÎfl˛Ú ÔËÌˆËÔ˚ ‚ÒÂÓ·˘ËÂ, ÔËÏÂÌËÏ˚Â ‰Îfl ‚ÒÂı ÒÎÛ˜‡Â‚
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, ÒÓ·Î˛‰ÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÒÎË Ó„‡ÌË-
Á‡ÚÓ˚ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ë ÚÛ‰‡ Ì‡ÏÂÂÌ˚ Â¯‡Ú¸ ‚ÓÔÓÒ˚ Ò Û˜ÂÚÓÏ
Ì‡Û˜ÌÓ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ. í‡ÍËÏË ÔËÌˆËÔ‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl
ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸, ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÒÚ¸, ˝ÍÓÌÓÏË˜ÌÓÒÚ¸, „ÛÏ‡ÌËÁ‡ˆËfl.
ëËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸ — ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ‰ÓÎÊÌ‡
‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸Òfl, Í‡Í fl‚ÎÂÌËÂ, ËÏÂ˛˘ÂÂ ÒÎÓÊÌÛ˛ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ ÒÚÛÍ-
ÚÛÛ, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌÌÛ˛ ËÁ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ Ë Í‡Í fl‚ÎÂÌËÂ,
ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÂ ˜‡ÒÚ¸ ÒÚÛÍÚÛ˚ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡ Ë ËÏÂ˛-
˘ÂÂ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ò‚flÁË Ë Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË.
äÓÏÔÎÂÍÒÌÓÒÚ¸ — ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÚÛ‰‡
‰ÓÎÊÌ˚ Á‡ÌËÏ‡Ú¸Òfl ‡ÁÌ˚Â Ì‡Û˜Ì˚Â ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡Ú¸
‚ÒÂÒÚÓÓÌÌËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Ò ÔÓÁËˆËÈ ÏÌÓ„Ëı Ì‡ÛÍ, Á‡ÌËÏ‡˛˘ËıÒfl ‚ÓÔÓ-
Ò‡ÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡.
ç‡Û˜ÌÓÒÚ¸ — Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ˜ÂÂÁ ÔËÌˆËÔ˚ ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚË Ë
ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÒÚË.
ùÍÓÌÓÏË˜ÌÓÒÚ¸ — ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓÒ˜ËÚ‡Ú¸ Ë ‚˚·‡Ú¸ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Â
‚‡Ë‡ÌÚ˚ Â¯ÂÌËÈ Ò ÏËÌËÏ‡Î¸Ì˚ÏË Á‡Ú‡Ú‡ÏË ÚÛ‰‡, Ï‡ÚÂË‡ÎÓ‚,
ÙËÌ‡ÌÒÓ‚˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÓÔ‡‚‰‡ÌÌÓ„Ó ÒÓÍ‡ ÓÍÛÔ‡ÂÏÓÒÚË ËÌ‚ÂÒÚËˆËÈ.
ÉÛÏ‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ — ˝ÚÓ Û˜ÂÚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ ÔË
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, ÒÓÁ‰‡ÌËÂ Ú‡ÍËı ÛÒÎÓ‚ËÈ Ì‡ ÔÂ‰ÔËflÚËË, ÍÓÚÓ-
˚Â ‚ Ì‡Ë·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Û˜ËÚ˚‚‡˛Ú ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡·ÓÚÌËÍÓ‚.
352
é„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÂ·ÛÂÚ Û˜ÂÚ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ Â„Ó

ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ ÔÂÂ‰Ó‚ÓÈ ÚÂÓËË Ë
Ô‡ÍÚËÍË ÚÛ‰‡ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
6.2.2 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
Ç ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ:

• ÎË˜ÌÛ˛ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ;
• Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ë ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜Â-
Â‰¸ — Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡.
é„‡ÌËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ÒÂ·fl ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ — ˝ÚÓ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÈ
ÔÓˆÂÒÒ, ÍÓÚÓ˚È ‰ÓÎÊÂÌ ÒÚ‡Ú¸ ÔË‚˚˜Ì˚Ï ‰ÂÎÓÏ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÏ
ÔÓ‰ÍÎ˛˜‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË.
èË Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ˜ÂÚÍÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Ë ÒÍÓÓ-
‰ËÌËÓ‚‡Ú¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‚ÒÂı Á‡‰‡˜, Â¯‡ÂÏ˚ı ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÙÛÌÍˆËÓ-
ÌËÓ‚‡ÌËfl (ËÒÔÓÎÌÂÌËfl ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ, ÓÚˆ‡ ÒÂÏÂÈÒÚ‚‡,
˜ÎÂÌ‡ ‡ÒÒÓˆË‡ˆËË Ë Ú. Ô.) Ò ÔÓˆÂÒÒÓÏ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡,
ÔË‚ÂÒÚË Ëı ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò ˆÂÎflÏË, ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ, Ú‡ÍÚËÍÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË.
ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
Ç‡¯Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â. ëÓÁ‰‡Ú¸ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÊËÁÌÂ-
Ñ‡ÎÂÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔË‚ÂÒÚË ÏÂı‡ÌËÁÏ Ò‚ÓÂ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸ ˆÂÎÂÈ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÙÓÏ˚, ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl...)
‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ.
ì Ì‡Ò ‚ÌÛÚË ÂÒÚ¸ ˝ÚË ÏÂı‡ÌËÁÏ˚. éÌË ‚˚‡·ÓÚ‡Ì˚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË.
óÚÓ·˚ ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸, Í‡Í ÓÌË ‡·ÓÚ‡˛Ú, ÔËÏÂÌËÚÂ ÁÌ‡ÍÓÏ˚Â
‚ÒÂÏ ÔËÂÏ˚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÚËÏÛÎËÓ‚‡ÌËfl: Ï˚¯ÎÂÌËÂ
‚ÒÎÛı; ÒÔÓ Ò ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏ˚Ï ÓÔÔÓÌÂÌÚÓÏ; Ï˚¯ÎÂÌËÂ Ò Í‡‡Ì‰‡¯ÓÏ;
Ï˚ÒÎÂÌÌÓÂ ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚËÓ‚‡ÌËÂ.
è‡ÍÚË˜ÂÒÍË Á‡ÌËÏ‡flÒ¸ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl, ÒÎÂ-
‰ÛÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡Í‡ÌÛÌÂ ‚Â˜ÂÓÏ ‡ÒÔËÒ‡Ú¸ ÔÎ‡Ì ‡·ÓÚ˚, ÌÓ Ë ÒÏÓ‰Â-
ÎËÓ‚‡Ú¸ ÔÓˆÂÒÒ Â„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl. ìÚÓÏ, ÔË ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË Ì‡ ‡·ÓÚÛ,
Â˘Â ‡Á ÔÓË„‡Ú¸ ÏÓ‰ÂÎ¸ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ò‚ÂËÚ¸ ÂÂ Ò ˆÂÎ¸˛,
353
‡ Ú‡ÍÚËÍÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ — ÒÓ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ ÊËÁÌË. èË ˝ÚÓÏ ‚ Ç‡¯ÂÏ

ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË ‰ÓÎÊÌ‡ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡Ú¸ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÛÒÔÂı, Ç˚ ‰ÓÎÊÌ˚
‡‰Ó‚‡Ú¸Òfl ÊËÁÌË Ë ·˚Ú¸ „ÓÚÓ‚˚ ‚ÒÚÛÔËÚ¸ ‚ Òı‚‡ÚÍÛ Ò Ç‡¯ËÏË
ÔÓ·ÎÂÏ‡ÏË. Ç˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓÏÌËÚ¸ Ó· ˝ÙÙÂÍÚÂ «èË„Ï‡ÎËÓÌ‡» (ÂÒÎË
Ç˚ ÓÔÚËÏËÒÚË˜ÂÒÍË Ì‡ÒÚÓÂÌ˚, ÂÒÎË Ç˚ ÛÎ˚·‡ÂÚÂÒ¸ ‚ÒÂÏÛ ÏËÛ,
ÂÒÎË Ç˚ ‚ÂËÚÂ ‚ ÒÂ·fl, ÚÓ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË ·Û‰ÂÚ ÓÚ‚Â˜‡Ú¸ ÚÂÏ ÊÂ.
ÇÒÂ ·Û‰ÂÚ Ì‡Ó·ÓÓÚ, ÂÒÎË Ç˚ ‚ÌÛ¯ËÚÂ ÒÂ·Â, ˜ÚÓ fl‚ÎflÂÚÂÒ¸ Ò‡Ï˚Ï
·ÓÎ¸¯ËÏ ÌÂÛ‰‡˜ÌËÍÓÏ, ˜ÚÓ ÌÂ‰ÓÒÚÓÈÌ˚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ Â‡ÍˆËË
·Ó‰fl˜ÂÈ ÒÓ·‡ÍË). ç‡¯Â ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ï‡ÚÂË‡ÎËÁÛÂÚ Ì‡¯Ë ÓÒÓÁÌ‡‚‡Â-
Ï˚Â Ï˚ÒÎË. å˚ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÏÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ Ó ÒÂ·Â ‰ÛÏ‡ÂÏ.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰ÓÎÊÌ‡ ‚ Ë‰Â‡ÎÂ
ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í „‡ÏÓÌËË ‚ÒÂı ÒÙÂ ÊËÁÌË. çÂÎ¸Áfl ÊËÚ¸ Ó‰ÌÓÈ ‡·Ó-
ÚÓÈ, Ë·Ó ˝ÚÓ ÒÛÊ‡ÂÚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
å˚ ÓÒÓÁÌ‡ÂÏ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, Ì‡ ˜ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ.
é·Â‰ÌÂÌËÂ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ë ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË‚Â‰ÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Í ÛÚ‡ÚÂ ËÌÚÂÂÒ‡ Í ÊËÁÌË, ÌÓ Ë ÒÍ‡ÊÂÚÒfl Ì‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ı ÚÛ‰‡.
ì˜ËÚ˚‚‡fl ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÂ Ë ÓˆÂÌË‚‡fl Â‡ÎËË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ï˚
Ó·‡˘‡ÂÏ Ç‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ Ì‡Û˜ÌÛ˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ç‡¯Â„Ó ÚÛ‰‡.
èÓ‰ÎËÌÌÓ Ì‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ (çéí) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ „‡-
ÏÓÌËÁËÓ‚‡Ú¸ ÂÏÛ ÊËÁÌ¸, Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸Òfl, ‰ÓÒÚË˜¸ ˆÂÎË ÊËÁÌË.
é çéí ÏÌÓ„Ó Ì‡ÔËÒ‡ÌÓ, Â˘Â ·ÓÎ¸¯Â „Ó‚ÓËÎÓÒ¸ Ì‡ ‚ÒÂı ÛÓ‚-
Ìflı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ·˚‚¯ÂÈ ÒÚ‡Ì˚. ÉÓ‚ÓËÎÓÒ¸ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ, Ë·Ó ÎË¯¸
Ì‡ Ì‡Û˜ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚Â Ï˚ ÏÓ„ÎË ÔÓÒÚÓËÚ¸ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó, ÍÓÚÓÓÂ ÒÓ·Ë‡-
ÎËÒ¸ ÒÓÁ‰‡Ú¸.
ëÓÁ‰‡ÚÂÎ¸ ÒÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡ Ç. à. ãÂÌËÌ ÔËÁÌ‡‚‡Î, ˜ÚÓ
«...Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ...fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡Ï˚Ï „Î‡‚Ì˚Ï, ÍÓÂÌÌ˚Ï Ë ÁÎÓ-
·Ó‰ÌÂ‚Ì˚Ï ‚ÓÔÓÒÓÏ ‚ÒÂÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË» (èëë Ú. 36 Ò. 147).
é‰Ì‡ÍÓ, Û˜ËÚ˚‚‡fl ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÏÂı‡-
ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl) — ˆÂÎË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ‚ ˆÂÎÓÏ, ÔÓ‰ÎËÌÌÓÈ çéí ÌÂ
·˚ÎÓ, Ë·Ó çéí ÂÒÚ¸ Ó·ÓÒÓ·Ë‚¯‡flÒfl ÙÛÌÍˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ,
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ. ì˜ËÚ˚‚‡fl ÚÓ, ˜ÚÓ çéí Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ËÚ¸, ÂÒÎË ÓÌ ÚÛ‰ËÚÒfl ‚ Ì‡Û˜ÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÚÓ çéí
‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â — ÔËÁÌ‡ÌÌ˚È Ù‡ÍÚ.
Ç ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰ÂÒflÚËÎÂÚËÈ ‚ÒÂ Ì‡ÛÍË Ó ÚÛ‰Â (ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸ ÒÓˆËÓÎÓ„Ëfl ÚÛ‰‡) Á‡ÌËÏ‡ÎËÒ¸ ‡Ì‡ÎËÁÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÓÔÂ‡ˆËÈ,
ÔÓÌËÏ‡ÂÏ˚ı ‚ ÛÁÍÓÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ. Ç ÚÂÌË ÓÒÚ‡‚‡ÎËÒ¸ ‚ÓÔÓÒ˚
Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‰ÓÒÚË˜¸ ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ˝ÙÙÂÍÚ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
˜ÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ çéí.
é·Ó·˘Ë‚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÏÌÂÌËfl, ÒÙÓÏÛÎËÛÂÏ: çéí ÂÒÚ¸
ÙÛÌÍˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ì‡ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËÂ Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ-
354
‚Ó‚‡ÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔËÒÛ˘ËÏË ÂÈ Á‡ÍÓ-

Ì‡ÏË Ë Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó·Ó·˘ÂÌËfl ÔÂÂ‰Ó‚Ó„Ó ÓÔ˚Ú‡, Ò ˆÂÎ¸˛ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÚÛ‰‡, ÒÓı‡ÌÂÌËfl Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
àÁ ‰‡ÌÌÓ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÒÎÂ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÂÁ çéí ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÓÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ÔÓˆÂÒÒ, ‡ ÔÓ‚Ó‰ËÚÒfl
Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÂ Â„Ó ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËÂ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌÓ ÓÒÌÓ‚‡-
ÌÓ Ì‡ Û˜ÂÚÂ ÔÓÁÌ‡ÌÌ˚ı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ‚ ÒÙÂÂ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ËÁ ÔËÓ‰˚ ÚÛ‰‡, Í‡Í ˆÂÎÂÒÓ-
Ó·‡ÁÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îflfl Ò‚Ó˛ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÛ˛ ˆÂÎ¸,
ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏË Ì‡ ÌÂ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ÏË Ë ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË,
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÏË ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ Â„Ó ‚ÓÎË Ë ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ò‡Ï
ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ. ùÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ
‚‡ÊÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, çéí — ˝ÚÓ Ó‰Ì‡ ËÁ Ó·ÓÒÓ·Ë‚¯ËıÒfl, ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı
ÙÛÌÍˆËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ó·˙ÂÍÚÓÏ ÍÓÚÓÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡.
éÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó„‡ÌË˜ÂÒÍÓÈ ÒÓÒÚ‡‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl Ë ‚ıÓ‰ËÚ ‚ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛.
èË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˝ÚÓÈ ÙÛÌÍˆËË Â¯‡˛ÚÒfl Á‡‰‡˜Ë: ˜ÚÓ Ì‡‰Ó Ò‰Â-
Î‡Ú¸ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË, Í‡ÍËÏË ÔËÂÏ‡ÏË, ÒÔÓÒÓ·‡ÏË, ÏÂÚÓ‰‡ÏË,
Í‡ÍËÏË ÒËÎ‡ÏË Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË, „‰Â Ë ÍÓ„‰‡. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ì‡Û˜Ì‡fl Ò‡-
ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ·˚ ‚ ÒÚ‡ÚËÍÂ Ë ‰ËÌ‡ÏËÍÂ.
ëÚ‡ÚËÍ‡ — ˝ÚÓ ÒÛÏÏ‡ Ì‡Û˜Ì˚ı ÁÌ‡ÌËÈ, ÔËÌˆËÔÓ‚, ÔÓÎÓÊÂ-
ÌËÈ, ÓÚÌÓÒfl˘ËıÒfl:
• Í ‡Á‰ÂÎÂÌË˛ ÚÛ‰‡ Ë ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ò‚flÁÂÈ
ÏÂÊ‰Û Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË ÚÛ‰Ó‚Ó„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡;
• Í ÒÓÁ‰‡ÌË˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÚÛ‰‡;
• Í Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌË˛ ÚÂ·ÛÂÏÓ„Ó Í‚‡ÎËÙËÍ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ë ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Í‡‰Ó‚;
• Í ÒÓÁ‰‡ÌË˛ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÏÓÚË‚‡ˆËË Ë Ú. Ô.
ÑËÌ‡ÏËÍ‡ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËË, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡-
ÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚È ‚ÌÂ‰ÂÌËÂÏ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ
Ì‡ÛÍË Ë ÔÂÂ‰Ó‚Ó„Ó ÓÔ˚Ú‡.
é·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ çéí fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ Á‡ÍÓÌÓ‚, ‚ ÍÓ-
ÚÓ˚ı ÓÚ‡Ê‡ÂÚÒfl Â„Ó ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÔËÓ‰‡. Ç Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl,
Ô‡‚ËÎ‡, ÓÚ‡Ê‡˛˘ËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˝ÚËı Á‡ÍÓÌÓ‚ Ë ÔË‚Ó‰ËÚ¸
Ò‚ÓÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò ˝ÚËÏË ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËflÏË.
355
ä ÔËÏÂÛ, ÂÒÎË Ç˚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸, ÚÓ, Á‡ÌËÏ‡flÒ¸ çéí ‚ Ó„‡-

ÌËÁ‡ˆËË, ‰ÓÎÊÌ˚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÔËÌˆËÔ˚:
• ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡, ÚÂ·Û˛˘Â„Ó Óı‚‡Ú‡ ‚ÒÂı ÒÚÓÓÌ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ;
• ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛˘ÂÈ Û„ÎÛ·ÎÂÌÌÓÂ ‡Á‰ÂÎÂÌËÂ
ÚÛ‰‡, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ÂÈ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆË˛ Ó‰ÌÓÓ·‡ÁÌ˚ı ‡·ÓÚ
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÔÓ‰‡Á‰ÂÎÂÌËflı, ‡·Ó˜Ëı
ÏÂÒÚ‡ı;
• Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚÒfl Ò ˆÂÎ¸˛ ÒÓÍ‡˘ÂÌËfl ˆËÍ-
Î‡ ‡·ÓÚ Ë ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂ‰Û ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Ëı Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓ
‚ ÚÛ‰Ó‚ÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ;
• ÔflÏÓÚÓ˜ÌÓÒÚË — ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰Ó‚˚ı
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Í‡Ú˜‡È¯ËÈ ÔÛÚ¸ ‰‚ËÊÂÌËfl
ËÌÙÓÏ‡ˆËË;
• ÔÓÔÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÒÚË — ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÒÓ·Î˛‰ÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
Ì˚ı ÔÓÔÓˆËÈ (‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ, Í‚‡ÎËÙËÍ‡ˆËË) ÏÂÊ‰Û
‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ˜‡ÒÚflÏË Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ùÚÓ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ
Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ Á‡‰‡ÌÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ Ë ÔÓˆÂ‰Û,
„‡ÏÓÌË˜ÌÓÂ ÒÓÔflÊÂÌËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„ËË ‡·ÓÚ;
• ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÒÚË — ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ò‚Â‰ÂÌËÂ ‰Ó ÏËÌËÏÛÏ‡ ‚ÒflÍÓ-
„Ó Ó‰‡ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÂÂ˚‚Ó‚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ËÚÏË˜ÌÓÒÚ¸ — ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ‡‚ÌÓÏÂÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ ‚ÒÂı
Á‚ÂÌ¸Â‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ Â‰ËÌÓÏÛ ËÚ-
ÏÛ (Û˜ËÚ˚‚‡˛˘ÂÏÛ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÚÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), ËÒÍÎ˛-
˜‡˛˘ÂÏÛ «¯ÚÛÏÓ‚˘ËÌÛ» Ë Ú. Ô.;
• ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËË ÚÛ‰Ó‚˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ — ÔÂ‰ÛÒÏ‡Ú-
Ë‚‡ÂÚ ÔÂ‚‡˘ÂÌËÂ ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒ-
ÍÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛;
• ÔÎ‡ÌÓ‚ÓÒÚË — ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔÎ‡ÌÓ‚Û˛ ÓÒÌÓ‚Û ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
çéí.
é„‡ÌËÁÛfl ÎË˜ÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ÂÒÚ¸:
• ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡Ì‰‡ÚËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÒËÚÛ‡ˆËÈ Ë ‡-
·ÓÚ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ‡Î„ÓËÚÏ, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÚ‡Ì-
‰‡ÚÌ˚Â ÔËÂÏ˚ Ë ÒÔÓÒÓ·˚ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜;
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÈ ÓˆÂÌÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÒËÚÛ‡-
ˆËÈ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ «Â‡Î¸ÌÛ˛» ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒËÚÛ‡ˆËË,
ÌÂ ÔÂ‚‡˘‡Ú¸ ÒËÚÛ‡ˆË˛ ‚ ÔÓ·ÎÂÏÛ, ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ÔËÓËÚÂÚ-
ÌÓÒÚ¸ ‚ Â¯ÂÌËË Á‡‰‡˜;
356
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ô‡‚ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ-

‚ÂÌÌÓÒÚË ÏÂÊ‰Û ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚflÏ;
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁÏ‡ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË Â¯ÂÌËfl.
èËÌflÚÓÂ Â¯ÂÌËÂ ‰ÓÎÊÌÓ ÔÓÔ‡‰‡Ú¸ ‚ ÒËÒÚÂÏÛ ıÓÓ¯Ó ÓÚÎ‡-
ÊÂÌÌ˚ı ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ‚˚ıÓ‰Â.
ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
ÌËÂÏ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÚÛ‰‡, ÂÙÎÂÍÒËÂÈ Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡.
6.3 îìçäñàà èéÇëÖÑçÖÇçéÉé ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˆÂÎÂ-

ÒÓÓ·‡ÁÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ‚ Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ (ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ) Ë ÔË ˝ÚÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ
(ÔË Â¯ÂÌËË Á‡‰‡˜ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓ-
‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ë Ú. Ô.).
àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ‚ÒÂÏ ‚Ë‰‡Ï ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚ Ó‰ËÌ‡ÍÓ-
‚˚Â ÙÓÏ‡Î¸Ì˚Â ÔËÁÌ‡ÍË. èÂ‚˚Ï Ú‡ÍËÏ ÔËÁÌ‡ÍÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡-
ÎË˜ËÂ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ìÊÂ Ò‡Ï
ÚÂÏËÌ «ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ» ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ÍÓÚÓ˚È ÛÔ‡‚-
ÎflÂÚ, Ë Ó·˙ÂÍÚ‡, ÍÓÚÓ˚Ï ÛÔ‡‚Îfl˛Ú. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ (ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚) Ë Ó·˙ÂÍÚ‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚) ‚ Ó‰ÌÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. Ç ˝ÚÓÏ Ë Á‡Í-
Î˛˜‡ÂÚÒfl ·ÓÎ¸¯‡fl ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ·ÓÈ, ˜ÂÏ ‰Û„ËÏË. èÓ·-
ÎÂÏ‡ ÍÓÂÚÒfl ‚ ÌÂÁÌ‡ÌËË Ì‡ÏË Ò‚ÓÂÈ ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚, Ò‚ÓËı ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, Ò‚ÓËı Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ-
˜ÂÒÍËı ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ.
ä‡Í Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÓÓ·˘Â, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ ı‡‡Í-
ÚÂËÁÛÂÚÒfl ˆËÍÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ (ËÒ. 6.4).
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ò·Ó Ë Ó·‡-
·ÓÚÍ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó ÒÓÒÚÓflÌËË Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ê‡·ÓÚ‡ÂÚ ÍÓ‡ ÏÓÁ„‡ Ë Â„Ó „ÎÛ·ËÌÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚, ÍÓÚÓ˚Â
ÒÓÁ‰‡˛Ú ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡, ‰‡˛Ú ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏÛ ˆËÍÎÛ. ãÓ„Ë-
ÍÓ-‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËÈ ˆËÍÎ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÓÔÂ‡ˆËfl-
ÏË, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÏË ‚ „ÓÎÓ‚ÌÓÏ ÏÓÁ„Û. êÂ¯‡˛ÚÒfl Á‡‰‡˜Ë, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â
357
Ò ÔËÌflÚËÂÏ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Â¯ÂÌËÈ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ

ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚˚‡·ÓÚÍ‡ ÔÓ„‡ÏÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒË-
ÚÛ‡ˆËflı.
êËÒ. 6.4 ñËÍÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡)
é„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚È ˆËÍÎ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂÏ ‚ÒÂÈ

ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Â¯ÂÌËÂÏ
«‚ÌÂ¯ÌËı» Á‡‰‡˜, ÌÓ Ë ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ Ò‡ÏÓÛÔ-
‡‚ÎÂÌË˛ ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ.
èÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÏÓÊÌÓ ı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸ Ò ÚÓ˜ÍË
ÁÂÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÓÔÂ‰Â-
ÎflÂÚÒfl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, Â„Ó ˆÂÎflÏË, ÙÛÌÍˆËflÏË, ÏÂı‡-
ÌËÁÏ‡ÏË Ë Ú. ‰. ëÔÂˆËÙËÍ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ‚Á‡ËÏÓÓ·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ò ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ, ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸˛
ˆÂÎÂÈ, ÒÚ‡ÚÂ„ËË, Ú‡ÍÚËÍË Ò ÙÛÌÍˆËflÏË Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ë ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó ÒÓÒ-
ÚÓflÌËË Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚; ÂÂ ÔÂÂ‡·ÓÚÍË, ‡Ì‡ÎËÁ‡,
ÒËÌÚÂÁ‡ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
358
ÄÌ‡ÎËÁ ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÒÎÂ-

‰Û˛˘ËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡: ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÛ˛,
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˆÂÎË, ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl, Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËË, Ò‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆËË Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl, ÍÓÌÚÓÎfl Ë ËÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌÓ-
ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘Û˛ ÙÛÌÍˆË˛ (ËÒ. 6.5).
äÓÌÚÓÎfl àÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ‡fl
êÂ„ÛÎËÓ- îÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˆÂÎÂÈ

‚‡ÌËfl
àÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌÓ-
ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘‡fl
ë‡ÏÓÏÓÚË-
‚‡ˆËfl
èËÌflÚËfl
Â¯ÂÌËÈ
èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl
êËÒ. 6.5 ëËÒÚÂÏ‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ç‡ÔÓÏËÌ‡ÂÏ, ˜ÚÓ ÔÓ‰ ÙÛÌÍˆËflÏË, ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ò‡ÏÓÏÂ-

ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl Ó·ÓÒÓ·Ë‚¯ËÂÒfl ‚Ë‰˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ı‡‡Í-
ÚÂËÁÛ˛˘ËÂÒfl fl‰ÓÏ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ. ÇÒÂ ÙÛÌÍˆËË,
Í‡Í Í‡ÚÂ„ÓËË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ˆÂÎflÏË, ·‡ÁËÛ˛Ú-
Òfl Ì‡ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflı (ÔËÌˆËÔ‡ı) Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚, ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÙÛÌÍˆËfl
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌ‡ ‰Îfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl

ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·‡Á˚ Ó ÒÓÒÚÓflÌËË Ì‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚
Ì‡¯Â„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ ÒÂ‰Û Ë ÒÓÒÚÓflÌËË ˝ÚÓÈ ÒÂ‰˚.
àÌÙÓÏ‡ˆËfl, Í‡Í Ï˚ ‡ÌÂÂ ËÁÛ˜ËÎË, ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒÓ ‚ÒÂı ‚Ë‰Ó‚
ÂˆÂÔÚÓÓ‚ (ÚÂÍÛ˘‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl), ËÁ‚ÎÂÍ‡ÂÚÒfl ËÁ Ô‡ÏflÚË, Í‡Í Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Ë ËÁ „ÂÌ-
ÌÓÈ Ô‡ÏflÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
359
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÙÛÌÍˆËfl ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì‡ Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ

ÒÓ ‚ÒÂÏË ÙÛÌÍˆËflÏË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. äÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó, Í‡˜ÂÒÚ‚Ó Ë
Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÓfl‰ÓÍ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸
Ì‡¯ÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ì‡¯Â Ò‡ÏÓ˜Û‚ÒÚ‚ËÂ, ‰ÂÎ‡ÂÚ Ò˜‡ÒÚÎË‚˚Ï ËÎË Ì‡-
Ó·ÓÓÚ. ÇÎËflÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ì‡ Ì‡¯Û ÊËÁÌ¸ ÔÓfl‚ËÚÒfl ÔË ËÁÛ˜Â-
ÌËË ÓÒÚ‡Î¸Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ç‡ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflı ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ì‡¯Â„Ó
Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÔÓÒÚÓÂÌ˚ ÏÌÓ„ËÂ ÚÂıÌËÍË Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÏÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓ-
îÛÌÍˆËfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˆÂÎË
îÓÏËÛfl ˆÂÎ¸ „Ó‰‡, ÔÓÎÛ„Ó‰Ëfl, ÏÂÒflˆ‡, ÌÂ‰ÂÎË, ‰Ìfl ÒÎÂ‰ÛÂÚ

Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ‚ÂÚ‚Ë ÔÓÒÚÓÂÌÌÓ„Ó «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎË ÊËÁÌË» Ë ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ËË Ò ÌËÏË ÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ ˆÂÎ¸ ÔÎ‡ÌËÛÂÏÓ„Ó ÔÂËÓ‰‡ ÊËÁÌË.
ëÙÓÏÛÎËÓ‚‡‚ ˆÂÎ¸ ÔÎ‡ÌËÛÂÏÓ„Ó ÔÂËÓ‰‡, Ì‡‰Ó ÒÔÓÂˆËÓ-
‚‡Ú¸ ˝ÚÛ ˆÂÎ¸ (‰Îfl ÔÓ‚ÂÍË) Ì‡ ˆÂÎ¸ ·ÓÎÂÂ „Î‡‚ÌÛ˛, ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÂÂ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ë Ú‡Í ‰Ó ˆÂÎË ÊËÁÌË. éÔÂ‰ÂÎflfl ÒÂ·Â ˆÂÎ¸, ÒÎÂ‰ÛÂÚ
ÔÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í Î˛·ÓÈ ˆÂÎË. å˚ ‰ÓÎÊ-
Ì˚ Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÛ ˆÂÎ¸, ÍÓÚÓ‡fl ·ÎËÁÍ‡ Ì‡Ï, ÓÚ‡Ê‡ÂÚ Ì‡-
¯Û ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸.
îÛÌÍˆËfl ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl
êÂ¯ÂÌËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ÏÓÊÌÓ ÔÓÍÎ‡ÒÒËÙËˆËÓ‚‡Ú¸,

Ò„ÛÔÔËÓ‚‡‚ Ëı ÔÓ ‡ÁÎË˜Ì˚Ï ÔËÁÌ‡Í‡Ï, Í‡Ê‰˚È ËÁ ÍÓÚÓ˚ı
ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ Í‡ÍÛ˛ ÎË·Ó ÒÚÓÓÌÛ Â¯ÂÌËfl.
ê‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚È ‡ÌÂÂ ˆËÍÎ (ËÒ. 6.4) ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ò‚flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸
ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÔÂËÓ‰Ë˜ÌÓÒÚ¸˛. ùÚ‡ ÔÂËÓ‰Ë˜-
ÌÓÒÚ¸ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ÒÎÓÊË‚¯ËÏËÒfl ÔÂËÓ‰‡ÏË ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ËÂ‡ıËË.
Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ ÔÓ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ï‡Ò¯Ú‡·Û Ë ı‡‡ÍÚÂÛ
ˆÂÎÂÈ, Â¯ÂÌËfl ÔËÌflÚÓ ÔÓ‰‡Á‰ÂÎflÚ¸ Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë Ú‡ÍÚË-
˜ÂÒÍËÂ. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ Í‡Ò‡˛ÚÒfl ÍÓÂÌÌ˚ı, „ÂÌÂ‡Î¸Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ
ÊËÁÌË. í‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂÏ ÚÂÍÛ˘Ëı (ÓÔÂ‡ˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚ı) ˆÂÎÂÈ, Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜.
êÂ¯ÂÌËfl, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ıÓ‰‡ ÔÓÚÂÍ‡ÌËfl ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ‡ÌÂÂ ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ‡‰‡ÔÚËÛ˛˘ËÏË. ÖÒÎË ÊËÁÌÂÌÌ˚Â
360
ˆÂÎË ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ˚ ÔÛÚÂÏ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÛÒÎÓ‚ËÈ, ÔËÌË-

Ï‡˛ÚÒfl ÍÓÂÍÚËÛ˛˘ËÂ Â¯ÂÌËfl (ÍÓÂÍÚËÛ˛˘‡fl ÙÛÌÍˆËfl),
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â Ì‡ ÔÂÂÒÏÓÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÌ˚ı Á‡‰‡˜.
ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ Â¯ÂÌËfl ÔËÌËÏ‡˛ÚÒfl Ì‡ ‚ÒÂı ÒÚ‡‰Ëflı ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ˆËÍÎ‡ Ë, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÚ‡‰ËË, ÍÎ‡ÒÒËÙËˆËÛ˛ÚÒfl
Í‡Í Ì‡˜‡Î¸Ì˚Â (ËÒıÓ‰Ì˚Â), ÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓ-Â„ÛÎËÛ˛˘ËÂ, ÍÓÂÍÚË-
Û˛˘ËÂ Ë Â¯ÂÌËfl, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂÏ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚ı ÙÛÌÍ-
ˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. Ç ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ — Ò ÙÛÌÍˆËÂÈ ÍÓÌÚÓÎfl.
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÔÓÎÌÓÚ˚ ËÏÂ˛˘ÂÈÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË Â¯ÂÌËfl
ÏÓ„ÛÚ ÔËÌËÏ‡Ú¸Òfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË Ë ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË.
Ñ‡ÌÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË ‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ
Ë ÏÂÚÓ‰˚ Â¯ÂÌËfl.
Ç ˝ÚÓÈ Ò‚flÁË ‡ÁÎË˜‡˛Ú ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÏ˚Â Ë ÌÂÔÓ„‡ÏÏËÛÂ-
Ï˚Â Â¯ÂÌËfl. ä ÔÂ‚˚Ï Ó·˚˜ÌÓ ÓÚÌÓÒflÚ ÒÚ‡Ì‰‡ÚÌ˚Â Ë ÔÓ‚ÚÓfl˛-
˘ËÂÒfl Â¯ÂÌËfl, ÍÓ ‚ÚÓ˚Ï — ‡ÁÓ‚˚Â, ÒÎ‡·Ó ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌÌ˚Â
Â¯ÂÌËfl, ÚÂ·Û˛˘ËÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡, ‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ
Á‡‚ËÒfl˘ËÂ ÓÚ Á‰‡‚Ó„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ Ë ËÌÚÛËˆËË.
àÚ‡Í, ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚Ï Á‚ÂÌÓÏ ‚ÒÂ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ˆËÍÎ‡, Â„Ó
„Î‡‚Ì˚Ï ‡ÍÚÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Â¯ÂÌËÂ. éÌÓ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ
„Î‡‚ÌÓÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
ÍÓÚÓÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÂ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ÔÓ‰‚Ë-
ÊÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ˆÂÎË.
Ç ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜‡ÒÚÓ ÔËıÓ‰ËÚÒfl Â¯‡Ú¸ ÏÌÓ-
ÊÂÒÚ‚Ó Á‡‰‡˜. èÂÂ‰Ó‚‡fl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Ô‡ÍÚËÍ‡ ‚˚‡·ÓÚ‡Î‡ ÏÌÓ-
ÊÂÒÚ‚Ó ÔÂÍ‡ÒÌ˚ı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ:
1. ìÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ ÔËÓËÚÂÚÌÓÒÚ¸ ‚ Â¯ÂÌËË Á‡‰‡˜, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚Ó-
ÎËÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ì‡‰ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚‡ÊÌ˚ÏË Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ÏË
Á‡‰‡˜‡ÏË. ä ÔËÏÂÛ, ‡Ì‡ÎËÁ ÄÅÇ (ËÒ .6.6)
65 % 20 % 15 %
á‡‰‡˜Ë á‡‰‡˜Ë á‡‰‡˜Ë

Ä Å Ç
15 % 20 % 65 %
êËÒ. 6.6 ÄÌ‡ÎËÁ ÄÅÇ
361
2. ì˜ËÚ˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ‚ Ó·˘ÂÏ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Â ÒÚÓfl˘Ëı Á‡‰‡˜ ÏÓÊÌÓ

‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚÂ 20 %, ÍÓÚÓ˚Â ÔËÌÓÒflÚ 80 % ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚,
‡ 80 % ‚ÒÂı ‡·ÓÚ ‰‡˛Ú ÎË¯¸ 20 % ˝ÙÙÂÍÚ‡.
3. Ö˘Â ÔÓ˘Â, „Ó‚ÓflÚ, ‡ÒÔÂ‰ÂÎflÎ Á‡‰‡˜Ë „ÂÌÂ‡Î Ñ. ùÈÁÂÌ-
ı‡Û˝ (ËÒ 6.7.).
Ç‡ÊÌÓÒÚ¸
выполнения (или поручить)
ëÓ˜ÌÓÒÚ¸
êËÒ. 6.7 èÓfl‰ÓÍ ‚˚‰ÂÎÂÌËfl ÒÓ˜Ì˚ı Ë ‚‡ÊÌ˚ı Á‡‰‡˜
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÚÂÔÂÌË ÒÓ˜ÌÓÒÚË Ë ‚‡ÊÌÓÒÚË Á‡‰‡˜Ë ‡Á‰Â-

Îfl˛Ú Ì‡:
1. ëÓ˜Ì˚Â / ‚‡ÊÌ˚Â ‰ÂÎ‡. àı Ì‡‰Ó Â¯‡Ú¸ Ò‡ÏÓÏÛ Ë ÌÂÏÂ‰ÎÂÌÌÓ.
2. ëÓ˜Ì˚Â / ÏÂÌÂÂ ‚‡ÊÌ˚Â ‰ÂÎ‡. ÖÒÎË ÂÒÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸, ÚÓ ÔÓ-
Û˜ËÚ¸ Ëı ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ‰Û„ÓÏÛ.
3. åÂÌÂÂ ÒÓ˜Ì˚Â / ‚‡ÊÌ˚Â ‰ÂÎ‡. ÑÂÎ‡ ÏÓ„ÛÚ ÔÓ‰ÓÊ‰‡Ú¸. ç‡‰Ó
ÔÂÂÔÓ‚ÂËÚ¸ Ëı ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ËÎË ˜‡ÒÚË˜ÌÓ ÔÓÛ˜ËÚ¸ Ò‚ÓËÏ
ÒÓÚÛ‰ÌËÍ‡Ï.
4. åÂÌÂÂ ÒÓ˜Ì˚Â / ÏÂÌÂÂ ‚‡ÊÌ˚Â ‰ÂÎ‡. ÖÒÎË ÓÌË «ÌÂ ‚ÒÔÎ˚ÎË»
‚ ·ÎËÊ‡È¯ÂÂ ‚ÂÏfl, ÚÓ Ëı ‚ÓÓ·˘Â ÏÓÊÌÓ ÌÂ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸.
èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‡Á-

‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓÂÍÚ, ÔÎ‡Ì ËÎË ÔÓ„‡ÏÏ‡ ÊËÁÌË. èË Ëı ‡Á‡·ÓÚ-
ÍÂ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰, ÍÓÚÓ˚È
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ». éÔÂ‰ÂÎË‚
ÔËÓËÚÂÚ Í‡Ê‰ÓÈ ˆÂÎË, ÏÓÊÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÂ-
ÓÔËflÚËÈ Ë ‡·ÓÚ, ÔÓ‰ÎÂÊ‡˘Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ ÔÂËÓ‰ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
Í‡Ê‰ÓÈ ËÁ ÌËı Ò‚ÓÂÈ ‚‡ÊÌÓÒÚË. íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, «‡ÒÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl» ÊËÁÌ¸
Ì‡ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÔÂËÓ‰ ‚ÂÏÂÌË. ùÚË ÏÂÓÔËflÚËfl Ë ‡·ÓÚ˚ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÒÚË ‰ÓÔÓÎÌË-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Ï‡ÒÒÛ ‡·ÓÚ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
362
Ì˚ÏË Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚflÏË ÔÓ Á‡ÌËÏ‡ÂÏÓÈ Ì‡ÏË ‰ÓÎÊÌÓÒÚË, ‚˚Á˚‚‡ÂÏ˚ı

‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË ÒËÚÛ‡ˆËflÏË. ùÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸
ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ „Ó‰‡, ÔÓÎÛ„Ó‰Ëfl, ÏÂÒflˆ‡, ÌÂ‰ÂÎË, ‰Ìfl. àÁ Ô‡ÍÚËÍË
ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌÓ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ ÔÎ‡Ì ‰Ìfl.
ùÚÓ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ Û˜ÂÚ‡ Ó·˙ÂÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÔÓ‰ÎÂÊ‡˘Ëı ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÎ‡ÌÓÏ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, ÏÂÓÔËflÚËÈ Ë ‡·ÓÚ ‰Û„Ëı ÒÙÂ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÌÂÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏ˚ı ‡ÌÂÂ ÒËÚÛ‡ˆËÈ Ë ÚÂ·Û˛˘Ëı Ç‡¯Â„Ó ‚ÂÏÂÌË,
‡ Ú‡ÍÊÂ ‰ÂÙËˆËÚ‡ ‚ÂÏÂÌË.
ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÒÙÓÏËÓ‚‡ÎËÒ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ÔÎ‡-
ÌËÓ‚‡ÌË˛.
1. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚ Ó‰ÌÓÈ ÚÂÚ‡‰Ë (ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓÏ Ï‡-
ÍÂÚÂ) ÒÓ·‡Ú¸ Ë ÔËÒ¸ÏÂÌÌÓ ÓÚ‡ÁËÚ¸ ‚ÒÂ ÚËÔÓ‚˚Â ÏÂÓÔËflÚËfl Ë ‡·Ó-
Ú˚, ÔÓ‰ÎÂÊ‡˘ËÂ ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ „Ó‰‡, ÔÓÎÛ„Ó‰Ëfl, Í‚‡Ú‡Î‡,
ÏÂÒflˆ‡, ÌÂ‰ÂÎË. á‰ÂÒ¸ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÓÚ‡ÊÂÌ˚ ÏÂÓÔËflÚËfl ÔÎ‡Ì‡
ÊËÁÌË, ÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏ˚Â (Á‡‡ÌÂÂ) ÏÂÓÔËflÚËfl ‰Û„Ëı ÒÙÂ ÊËÁÌË.
ä ÔËÏÂÛ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÓÚ˜ÂÚ‡ ‚ ‚˚¯ÂÒÚÓfl˘Û˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛,
·‡ÌÍ, Ì‡ÎÓ„Ó‚Û˛ ËÌÒÔÂÍˆË˛, ÂÊÂÏÂÒfl˜ÌÓÂ ÔÓÒÂ˘ÂÌËÂ ÚÂ˘Ë Ë Ú. Ô.
ç‡ Í‡Ê‰˚È ÔÂËÓ‰ ‚ÂÏÂÌË, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ó·˙ÂÏ‡ ‚˚ÔÓÎ-
ÌflÂÏ˚ı ‡·ÓÚ, ‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÎËÒÚÓ‚. àÚ‡Í,
‚ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË „Ó‰, ÔÓÎÛ„Ó‰ËÂ, Í‚‡Ú‡Î, ÏÂÒflˆ, ÌÂ‰ÂÎfl Ç˚
(ËÎË ÒÂÍÂÚ‡¸-ÂÙÂÂÌÚ) ‚˚ÔËÒ˚‚‡ÂÚÂ ‚ÂÒ¸ Ó·˙ÂÏ ‡·ÓÚ, ÔÓ‰ÎÂÊ‡-
˘ËÈ ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÔÂËÓ‰˚.
Ñ‡ÎÂÂ ‚ ÚÂÚ‡‰Ë Ì‡ Ó‰ÌÓÏ ÎËÒÚÂ ËÎË Ì‡ ‡Á‚ÓÓÚÂ, Í‡Ê‰Ó„Ó ‰Ìfl
„Ó‰‡ (‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ó·˙ÂÏ‡ ‡·ÓÚ, ‚˚ÔÓÎÌflÂÏÓ„Ó Ç‡ÏË ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ
‰Ìfl) ‰ÂÎ‡˛ÚÒfl (‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl) ÚËÔÓ‚˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ä ÔËÏÂÛ, ÔÓÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸, ‰ÓÎÓÊËÚ¸, ÔÓÁ‚ÓÌËÚ¸,
ÔÓÁ‰‡‚ËÚ¸, ÔÓÛ˜ËÚ¸, ÔÓ·ÂÒÂ‰Ó‚‡Ú¸ Ë Ú. ‰. ùÚË ÏÂÒÚ‡ Ì‡ ÎËÒÚ‡ı
‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ‚ Ó‰ÌÓÏ Ë ÚÓÏ ÊÂ ÏÂÒÚÂ, ˜ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÈ Â‡ÍˆËË.
Ç ˆÂÌÚÂ ÒÚ‡ÌËˆ˚ ÔÓ ‚ÂÚËÍ‡ÎË Ì‡ÌÓÒflÚÒfl ˜‡Ò˚ ‡·Ó˜Â„Ó
‚ÂÏÂÌË (ËÒ. 6.8.).
ëÔ‡‚‡ — ÔËÓËÚÂÚ ÏÂÓÔËflÚËfl ‚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË. èËÓËÚÂÚ
‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰Ìfl ÏÓÊÂÚ ÏÂÌflÚ¸Òfl.
ÇÒÂ ÏÂÓÔËflÚËfl ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ‡·ÓÚ˚
ÔÎ‡Ì‡ ÌÂ‰ÂÎË, ÏÂÒflˆ‡ Ë ÚÂÍÛ˘Â„Ó „Ó‰‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÌË ‡Ò-
ÔËÒ˚‚‡˛ÚÒfl ÎË˜ÌÓ. ÖÒÎË Ç˚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸, ÚÓ Í ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌË˛ ÏÓÊ-
ÌÓ ÔË‚ÎÂÍ‡Ú¸ ÒÂÍÂÚ‡fl-ÂÙÂÂÌÚ‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÏ˚È ÂÏÛ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ÒÂÏË ÒÎÛÊ·‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÔÂËÓ‰˚ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl
ËÎË ‰‡ÌÌ˚ı Ç‡ÏË Á‡‡ÌÂÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÛÍ‡Á‡ÌËÈ. ä ÔËÏÂÛ,
363
‰ÌË ÓÊ‰ÂÌËfl ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı (ÍÓÎÎÂ„) ÏÓÊÌÓ ‚ÌÂÒÚË ‚ ‡·Ó˜Û˛ ÚÂÚ-

‡‰¸ ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÔÎ‡Ì‡ÏË ‚ Ì‡˜‡ÎÂ „Ó‰‡, ‡ ÚÂÍÛ˘ËÂ ÒÓ·˚ÚËfl (ÓÊ‰ÂÌËÂ
‚ÌÛÍ‡) ÒÂÍÂÚ‡¸ ‚ÌÓÒËÚ ÌÂÏÂ‰ÎÂÌÌÓ.
ÇÒÚÂÚËÚ¸
‚ 10-00 ‰ÂÎÂ„‡ˆË˛
ËÁ ëòÄ 1 2 3
(‚ËˆÂ ÔÂÁË‰ÂÌÚ)
+
èÓÁ‰‡‚ËÚ¸
à‚‡ÌÓ‚ — ‰ÂÌ¸
ÓÊ‰ÂÌ. 24.02.53
äÎËÔ‡Ò — ‚ÌÛÍ
3.2 Í„ (22.02)
+
èÓÁ‚ÓÌËÚ¸ +
ÑÊ. ï‡Ë
(Ó„‡ÌËÁ. ëè) Í 13-20
ÑÓÎÓÊËÚ¸
• ÑÂÍÎ‡‡ˆËfl ‚
Ì‡ÎÓ„Ó‚ÓÈ;
•ç‡ ‚ı. 12.31 ÓÚ
18.01;
• èÎ‡Ì ÓÚÔÛÒÍÓ‚
(ÛÚÓ˜ÌËÚ¸)
18-00 ëÓ‚Â˘‡ÌËÂ (ËÚÓ„Ë...ÔÎ‡Ì Ì‡ ÎÂÚÓ)
èÓÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ 19-00 êË„ÓÎÂÚÚÓ, ÓÔÂÌ˚È ÚÂ‡Ú (ÍÓÎÎÂ„Ë
1) ÇıÓ‰. 13.11 Í 27.02
ËÒÔÂÍˆËË (Í 1.03) ËÁ ëòÄ)
(üÍËÏÂÌÍÓ); 20-00 é·ÒÛ‰ËÚ¸ ‚‡Ë‡ÌÚ/ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ëè
2) ÑÓÍÎ‡‰ Í 25.02 ÔÓ (ÑÊ. ëË‚ÂÂ)
ÒÔÓÚ. ·‡ÁÂ (óÂÌ˚¯) 21-00 èÓ‰‡ËÚ¸ ˆ‚ÂÚ˚ ä. (ÓÁ˚)
(ëÂÏÂÌÓ‚);
3) é„‡ÌËÁ. ‡·ÓÚ˚
ÓÚ‰ÂÎ. Ï‡ÍÂÚËÌ„‡ ÄÌ‡ÎËÁ ‡ÒıÓ‰‡ ‚ÂÏÂÌË
êËÒ. 6.8 èÎ‡Ì ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl (‚‡Ë‡ÌÚ)
ùÚ‡ ÚÂÚ‡‰¸ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ‡·Ó˜ËÈ ËÌÒÚÛÏÂÌÚ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ‚‡Ê-

ÌÓÒÚË. éÌ ËÁ·‡‚ËÚ Ç‡Ò ÓÚ Ó·ÂÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÌÂ ‰‡ÒÚ
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Á‡·˚Ú¸ ˜ÚÓ-ÎË·Ó.
2. ìÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÈÚÂ ÔËÓËÚÂÚ˚ ÏÂÓÔËflÚËÈ Ë ÔÂÂÒÏ‡ÚË-
‚‡ÈÚÂ Ëı ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl.
3. ê‡·Ó˜ÂÂ ‚ÂÏfl ÔÎ‡ÌËÛÈÚÂ Ì‡ 60-70 %, 40-30 % ‚ÂÏÂÌË ÓÒ-
Ú‡‚ÎflÈÚÂ Ì‡ ÌÂÔÂ‰‚Ë‰ÂÌÌ˚Â ÒÓ·˚ÚËfl Ë ÎË˜ÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ (ÂÒÎË ‚˚ ‡-
·ÓÚ‡ÂÚÂ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ).
4. èÓÏÂ˜‡ÈÚÂ ÌÂˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â Á‡Ú‡Ú˚ ‚ÂÏÂÌË, Ó·Ì‡ÛÊÂÌ-
Ì˚Â ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl. ÇÓÁÏÓÊÌ‡ ÔÂÂ‰‡˜‡ ËÒÔÓÎÌÂÌËfl ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚ı ‡·ÓÚ (‰ÂÎÂ„ËÓ‚‡ÌËfl) Ò‚ÓËÏ Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎflÏ.
364
5. é·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÈÚÂ Â‡ÎËÒÚË˜ÌÓÒÚ¸ Ë ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÎ‡-

ÌËÓ‚‡ÌËfl. èÎ‡ÌËÛÈÚÂ ÚÓ, ˜ÚÓ ÏÓÊÌÓ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ Ë ÚÓ, ˜ÚÓ ‚ ÔÂ‚Û˛
Ó˜ÂÂ‰¸ ÔË·ÎËÊ‡ÂÚ Í ˆÂÎË.
6. èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ó˜ÂÂ‰ÌÓ„Ó ‰Ìfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÈÚÂ ‚Â˜ÂÓÏ. Ç ˝ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â Ç‡¯Â ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Á‡‡ÌÂÂ ·Û‰ÂÚ „ÓÚÓ‚ËÚ¸ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËfl ÔÓ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ËÒÔÓÎÌÂÌË˛ ‚‡ÊÌ˚ı Á‡‰‡˜. (äÓ„‰‡ Ç˚
ÔÂÂÏÂ˘‡ÂÚÂÒ¸ ‚ Ú‡ÌÒÔÓÚÂ ‰ÓÏÓÈ, ÍÓ„‰‡ ÒÔËÚÂ...). çÂ‚˚ÔÓÎÌÂÌÌÓÂ
ÔÂÂÌÓÒËÚÂ Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ‰ÂÌ¸.
7. éÚ‡Ê‡ÈÚÂ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÌÂ ÏÂÓÔËflÚËfl, ‡ ˜ÚÓ Ì‡‰Ó Ò‰ÂÎ‡Ú¸. èË-
ÏÂ, ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂ, ‡ Ì‡ ˝ÚÓÏ ÏÂÓÔËflÚËË — ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡Ú¸ ÔÎ‡Ì Ì‡ ÎÂÚÌËÂ
ÓÚÔÛÒÍ‡, ËÎË ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡Ú¸ Ò üÍËÏÂÌÍÓ ÔÓÂÍÚ ‰ÓÍÎ‡‰‡ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ˛.
8. ìÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÈÚÂ ÒÓÍË ËÒÔÓÎÌÂÌËfl ‡·ÓÚ. ëÚ‡‚¸ÚÂ Á‡‰‡˜Ë
ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚Ï ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÓÏÂÚÍ‡ÏË ‚ ÔÎ‡ÌÂ ‡·ÓÚ. ùÚÓ ÔËÛ˜ËÚ
Ç‡Ò Í Ò‡ÏÓ‰ËÒˆËÔÎËÌÂ, ‡ Ç‡¯Ëı ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı — Â˘Â Ë Í ËÌÚÂÔÂ-
Ú‡ˆËË Ç‡¯Ëı ÛÍ‡Á‡ÌËÈ. èÓÎÛ˜ÂÌÌ˚Â ÛÍ‡Á‡ÌËfl ÓÚ ‚˚¯ÂÒÚÓfl˘Â„Ó
ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ú‡ÍÊÂ Ë ÚÛÚ ÊÂ ‚ÔËÒ˚‚‡ÈÚÂ ‚ Ò‚ÓÈ ÔÎ‡Ì. ùÚÓ ÌÂ ‰‡ÒÚ
Ç‡¯ÂÏÛ Ì‡˜‡Î¸ÌËÍÛ, ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ‚ÂÏfl, ËÁÏÂÌËÚ¸ «ÒÏ˚ÒÎ» ÓÚ‰‡Ì-
Ì˚ı ÛÍ‡Á‡ÌËÈ, ‡ Ç‡Ò ËÁ·‡‚ËÚ ÓÚ ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËÈ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ „Ó‚ÓËÎ ¯ÂÙ.
9. ì˜ËÚ˚‚‡ÈÚÂ ÔË ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ‡·ÓÚ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÚÏ˚
Ç‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡. å˚ ÒÓ‚ÂÚÛÂÏ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÏÂÚÓ‰ËÍÛ
ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÔÎ‡Ì‡ ‰Ìfl ÔÓ‰ Ì‡Á‚‡ÌËÂÏ «ÄÎ¸Ô˚». éÚÏÂ˜‡ÂÏ ÒÛÚ¸ ˝ÚÓÈ
ÏÂÚÓ‰ËÍË Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË. êÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌË˛ ÔÎ‡Ì‡:
• ÔÎ‡Ì ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ‚ ÔËÒ¸ÏÂÌÌÓÏ ‚Ë‰Â, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‚˚‰Â-
ÎËÚ¸ ÓÒÌÓ‚ÌÓÂ, ‡Á„ÛÁËÚ¸ Ô‡ÏflÚ¸, Û‚Ë‰ÂÚ¸ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚Ó
‚ÂÏÂÌË, ÂÁÂ‚˚ ‚ÂÏÂÌË Ë «ÔÓÏÂıË» ‰ÂÎÛ;
• ÔÎ‡Ì ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Ó„‡ÌËÁÛÂÚ ÚÛ‰, Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌËÂ ˆÂÎÂÈ, ‰‡ÂÚ Ï‡ÚÂË‡Î ‰Îfl ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, Ì‡ˆÂÎÂÌÌÓÒÚË Â„Ó Ì‡ ÍÓÌÂ˜Ì˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚.
«ÄÎ¸Ô˚» ËÏÂ˛Ú ÔflÚ¸ Ï‡¯ÛÚÓ‚ (ÒÚ‡‰ËÈ):
1. ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Á‡‰‡ÌËÈ — Á‡‰‡˜ ‰Ìfl;
2. ÓˆÂÌÍ‡ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡·ÓÚ;
3. ÂÁÂ‚ËÓ‚‡ÌËÂ ‚ÂÏÂÌË;
4. ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËÈ ÔÓ ÔËÓËÚÂÚ‡Ï Ë ÔÂÂÔÓÛ˜ÂÌË˛;
5. ÍÓÌÚÓÎ¸ (Û˜ÂÚ ÌÂÒ‰ÂÎ‡ÌÌÓ„Ó).
èÂ‚‡fl ÒÚ‡‰Ëfl: ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Á‡‰‡˜ ‰Ìfl.
á‡ÔË¯ËÚÂ ÔÓ‰ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏË ‡Á‰ÂÎ‡ÏË Ò‚ÓÂ„Ó «èÎ‡Ì‡
‰Ìfl» ‚ÒÂ ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡‰Ó Ò‰ÂÎ‡Ú¸ Á‡‚Ú‡:
• ËÁ ÒÔËÒÍ‡ ‰ÂÎ ËÎË ËÁ ÌÂ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó (ÏÂÒfl˜ÌÓ„Ó) ÔÎ‡Ì‡;
• ÌÂ‚˚ÔÓÎÌÂÌÌÓ„Ó ‚˜Â‡, ÔÓÁ‡‚˜Â‡;
• ÌÓ‚˚Â ‰ÂÎ‡;
365
• ÒÓÍË, ÍÓÚÓ˚Â Ì‡‰Ó ÒÓ·Î˛‰‡Ú¸;

• ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍË ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ Á‡‰‡˜Ë.
á‡ÔËÒ˚‚‡ÈÚÂ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÒÓÍ‡˘ÂÌËfl: Ç — ‚ËÁËÚ˚, ÒÓ‚Â˘‡-
ÌËfl, Ñ — ‰ÂÎÂ„ËÓ‚‡ÌËÂ (ÔÓÛ˜ÂÌËÂ ÍÓÏÛ-ÎË·Ó) ‰ÂÎ, ä — ÍÓÌÚÓÎ¸,
è — ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ, Á‡‰‡˜‡ ÛÊÂ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚÒfl, èä — ÔÓÂÁ‰ÍË, ÍÓÏ‡Ì‰Ë-
Ó‚ÍË, ë — ÒÂÍÂÚ‡¸, í — ÚÂÎÂÙÓÌÌ˚Â ‡Á„Ó‚Ó˚, ó —˜ÚÂÌËÂ
(ÓÚ˜ÂÚÓ‚, „‡ÁÂÚ...).
ÇÚÓ‡fl ÒÚ‡‰Ëfl: ÓˆÂÌÍ‡ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡·ÓÚ.
èÓÒÚ‡‚¸ÚÂ ÔÓÚË‚ Í‡Ê‰ÓÈ Á‡‰‡˜Ë ÔËÏÂÌÓÂ ‚ÂÏfl ÂÂ ‚˚ÔÓÎÌÂ-
ÌËfl, ÒÛÏÏËÛÈÚÂ Ë ÓÔÂ‰ÂÎËÚÂ Ó·˘ÂÂ ‚ÂÏfl. ëÎÂ‰ÛÂÚ ËÏÂÚ¸ ‚ ‚Ë‰Û,
˜ÚÓ ‡·ÓÚ‡ Á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÚÂ·ÛÂÚ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ‚ÂÏÂÌË, ÒÍÓÎ¸ÍÓ Â„Ó ÂÒÚ¸ ‚ Ç‡-
¯ÂÏ ‡ÒÔÓflÊÂÌËË. éÔÂ‰ÂÎflfl ‚ÂÏfl, Ç˚ ÔËÛ˜‡ÂÚÂ ÒÂ·fl ÛÍÎ‡‰˚-
‚‡Ú¸Òfl ËÏÂÌÌÓ ‚ ˝ÚÓ ‚ÂÏfl.
íÂÚ¸fl ÒÚ‡‰Ëfl: ÂÁÂ‚ËÓ‚‡ÌËÂ ‚ÂÏÂÌË.
èÎ‡ÌËÛfl Ò‚ÓÈ ‡·Ó˜ËÈ ‰ÂÌ¸, ÔËÍË‰˚‚‡ÈÚÂ Â„Ó Ì‡ 60 % ‡·Ó-
˜Â„Ó ‚ÂÏÂÌË, ‡ 40 % — Ì‡ ÂÁÂ‚ÌÓÂ ‚ÂÏfl ‰Îfl ÌÂÓÊË‰‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ.
ÖÒÎË ÌÂ ÛÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÂÒ¸ ‚ Ú‡ÍÛ˛ ÔÓÔÓˆË˛, ÚÓ:
1. ëÓÍ‡ÚËÚÂ ÒÔËÒÓÍ ‰ÂÎ.
2. ë‰ÂÎ‡ÈÚÂ ˝ÚÓ Á‡ Ò˜ÂÚ ÏÂÌÂÂ ‚‡ÊÌ˚ı.
3. èÂÂÔÓÛ˜ËÚÂ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ‰ÂÎ‡ Ò‚ÓËÏ Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎflÏ.
4. ëÓÍ‡ÚËÚÂ ‚ÂÏfl Ì‡ Í‡Ê‰Û˛ Á‡‰‡˜Û.
5. èÂÂÏÂÒÚËÚÂ ˜‡ÒÚ¸ ‰ÂÎ Ì‡ Á‡‚Ú‡.
6. ê‡·ÓÚ‡ÈÚÂ ÌÂ 8 ˜‡ÒÓ‚, ‡ ·ÓÎ¸¯Â.
óÂÚ‚ÂÚ‡fl ÒÚ‡‰Ëfl: ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËÈ ÔÓ ÔËÓËÚÂÚ‡Ï Ë ÔÂ-
ÂÔÓÛ˜ÂÌË˛.
ìÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÂ Ó‰ÌÓÁÌ‡˜Ì˚Â ÔËÓËÚÂÚ˚ ‰Îfl Ò‚ÓËı ‰ÂÎ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
‡Ì‡ÎËÁ‡ ÄÅÇ Ë ÛÚÓ˜ÌËÚÂ Á‡‰‡˜Ë ‰Ìfl (ËÒ. 6.6).
ÄÌ‡ÎËÁ ÄÅÇ ËÒıÓ‰ËÚ ËÁ ÚÂı Ô‡‚ËÎ, ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌÌ˚ı ÓÔ˚ÚÓÏ:
1. Ç‡ÊÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë (Í‡ÚÂ„ÓËË Ä) ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÔËÏÂÌÓ 15 % ÍÓ-
ÎË˜ÂÒÚ‚‡ ‚ÒÂı Á‡‰‡˜ Ë ‰ÂÎ. é‰Ì‡ÍÓ ‚ÍÎ‡‰ ˝ÚËı Á‡‰‡˜ ‚ ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËÂ ˆÂÎË «‚ÂÒËÚ» 65 %.
2. ç‡ ‚‡ÊÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë (Í‡ÚÂ„ÓËË Å) ÔËıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÒÂ‰ÌÂÏ 20 %
Ó·˘Â„Ó ˜ËÒÎ‡, Ë «‚ÂÒ» Ëı ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÚÓÊÂ 20 %.
3. åÂÌÂÂ ‚‡ÊÌ˚Â «ÚÂÍÛ˘ËÂ» ‰ÂÎ‡ (Í‡ÚÂ„ÓËË Ç) ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 65 %
Ó·˘Â„Ó ˜ËÒÎ‡ Á‡‰‡˜, ÌÓ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ‚ÒÂ„Ó ÓÍÓÎÓ15 % Ó·˘ÂÈ
«ÒÚÓËÏÓÒÚË» ‚ÒÂı Ç‡¯Ëı ‰ÂÎ.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‚ÂÒ (%) ÚÂı Í‡ÚÂ„ÓËÈ Á‡‰‡˜:
ä‡ÚÂ„ÓËË Ä Å Ç
ì‰ÂÎ¸Ì˚È ‚ÂÒ ‚ ÒÚÓËÏÓÒÚË ‚ÒÂı ‰ÂÎ, % 65 20 15
Ç ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Â ‚ÒÂı ‰ÂÎ 15 20 65
366
èÂÂÔÓ‚Â¸ÚÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÒÓÍ‡ÚËÚÂ ‚ÂÏfl Ì‡

‚ÒÂ ‰ÂÎ‡.
èÓ‰ÛÏ‡ÈÚÂ Ë ÔÂÂÔÓÛ˜ËÚÂ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ‰ÂÎ‡ Ë ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ‰ÂÎ‡,
ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ Ç‡¯Ë ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚Â.
èflÚ‡fl ÒÚ‡‰Ëfl: ÍÓÌÚÓÎ¸ (Û˜ÂÚ ÌÂÒ‰ÂÎ‡ÌÌÓ„Ó).
1. çÂ Ò‰ÂÎ‡ÌÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÂÂÌÓÒËÚ¸ Ì‡ ÔÓÁ‰ÌÂÂ ‚ÂÏfl.
èËÏÂ˜‡ÌËÂ: Ç˚ ÏÓÊÂÚÂ Â˘Â ·ÓÎ¸¯Â ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ÒÓÒ-
Ú‡‚ÎÂÌËÂ ÔÎ‡Ì‡, ÂÒÎË Ì‡fl‰Û Ò ·ÛÍ‚ÂÌÌ˚ÏË ÒÓÍ‡˘ÂÌËflÏË ·Û‰ÂÚÂ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÓÍ‡˘ÂÌËfl Ë „‡ÙË˜ÂÒÍËÂ ÒËÏ‚ÓÎ˚.
ç‡ÔËÏÂ: — ÒÓ˜ÌÓ; ! — ‚‡ÊÌÓ; + — ÔËÓËÚÂÚ Í‡ÚÂ„ÓËË Ä;
0 — ÔÂÂÌÓÒ Ì‡ ·ÓÎÂÂ ÔÓÁ‰ÌËÈ ÒÓÍ, Ë Ú. Ô.
2. àÏÂÈÚÂ Ì‡ ‡·Ó˜ÂÏ ÏÂÒÚÂ ‡ÁÎË˜Ì˚È ÒÔ‡‚Ó˜Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î
(‡ÒÔËÒ‡ÌËÂ ÔÓÂÁ‰Ó‚ Ë Ò‡ÏÓÎÂÚÓ‚, ‡‰ÂÒ‡ ÓÚÂÎÂÈ, ÒÔËÒÍË ÍÌË„ Ë Ú. Ô.).
àÚ‡Í, ÔË ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ÒÓÍ‡˘‡ÂÚÒfl ‚ÂÏfl Ì‡ ËÒÔÓÎÌÂÌËÂ
‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ, Ó„‡ÌËÁÛÂÚÒfl ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸, ÛÏÂÌ¸¯‡˛ÚÒfl ¯‡ÌÒ˚ ·˚Ú¸ Á‡ı‚‡˜ÂÌÌ˚Ï ÚÂÍÛ˘ËÏË ÒÓ·˚ÚËflÏË.
èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÚÂÍÛ˘ÂÈ ‡·ÓÚ˚ — ÒÎÓÊÌ˚È Ë ÏÌÓ„Ó„‡ÌÌ˚È
ÔÓˆÂÒÒ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ Â¯‡Ú¸ ÏÌÓ„ËÂ Á‡‰‡˜Ë,
ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ·ÓÎ¸¯ÓÈ Ó·˙ÂÏ ‡Ò˜ÂÚÓ‚ Ë ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ.
ÅÓÎ¸¯Û˛ ÓÎ¸ ‚ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ÎË˜ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ Ë„‡ÂÚ Ô‡‚ËÎ¸-
Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl. ÖÒÎË Ç˚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸, ÚÓ Ì‡ ÂÁÛÎ¸-
Ú‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ‚ÎËflÂÚ „‡ÏÓÚÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‡ÔÔ‡‡Ú‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ëÂÈ˜‡Ò ÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÔÓÔÛÎflÌÓÒÚ¸˛ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ò‚ÓÂÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ Í‡Ï‡ÌÌÓÈ ùÇå, ‡ÁÏÂ˘ÂÌÌÓÈ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ÚÂÎÂÙÓÌÓÏ.
ë‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆËfl
ë‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ ÙÓÏËÓ‚‡-

ÌËfl Û ÒÂ·fl ‚ÎÂ˜ÂÌËÈ ËÎË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ Í ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÈ ÊËÁÌË.
ë‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆËfl ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË
‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı ‰‚ËÊÛ˘Ëı ÒËÎ, Á‡‰‡˛˘ÂÈ „‡ÌËˆ˚ Ë ÙÓÏ˚
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÈ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Á‡‰‡˜ ÏÓÚË‚‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ ÏÓÚË‚˚
‚ÌÂ¯ÌËÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ (ÒÚËÏÛÎ‡) ËÎË ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl ÙÓÏË-
Ó‚‡ÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚. èËÏÂÓÏ ÔÂ‚Ó-
ÏÛ ÚËÔÛ ÏÓÚË‚‡ˆËË ·Û‰ÂÚ: Ò‰ÂÎ‡˛ ‡·ÓÚÛ Í 12 ˜‡Ò‡Ï — ÔÓÈ‰Û „ÛÎflÚ¸
ËÎË ÔÓÒÎÛ¯‡˛ ÏÛÁ˚ÍÛ. èËÏÂÓÏ ‚ÚÓÓ„Ó ÚËÔ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ô‡ÍÚË-
Í‡ Ò‡ÏÓ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. ä‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÛ˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ Â¯‡Ú¸
367
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ Á‡‰‡˜Û «ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÎÂÌ¸», fl ÔËÒÂ‰‡˛ Ì‡ ÎÂ‚ÓÈ ÌÓ„Â

10 ‡Á. êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â fl‚ÎflÂÚÒfl «ËÁÎÂ˜ÂÌËÂ» ÓÚ ÎÂÌË.
ë‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ. éÌ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ Ó„‡-
ÌË˜ÌÓ «‚ÔËÒ‡Ì‡» ‚ Â„Ó Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÚÛ‰‡, ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ë‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËÂ
Ç ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÔË-

Ó·ÂÚ‡ÂÚ Â„ÛÎËÛ˛˘‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ì‡Ô‡‚ÎflÂÏÓÈ ‚ÓÎË,
ÒËÎ˚ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. ä‡Í Ï˚ ÛÊÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎË,
ˆÂÌÚ‡Î¸Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Â„ÛÎËÛÂÚ ‚ÒÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ,
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ï‡‡ÍÚÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚
Â„ÛÎËÛ˛˘ÂÈ ÙÛÌÍˆËË Ò‚flÁ‡Ì Ò ÓÚ‡ÊÂÌËÂÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó„‡-
ÌËÁÏ‡ Ë ÒÂ‰˚, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏË.
é„‡ÌËÁÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚‡ÊÌÓÈ ÒÔÓÒÓ·-
ÌÓÒÚ¸˛ Í ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ Â„ÛÎflˆËË ‚ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ Î˛·ÓÂ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ
ËÎË ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. ê‡·ÓÚÓÈ ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó„‡ÌÓ‚ ÛÔ‡‚Îfl-
ÂÚ ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚Ì‡fl ÌÂ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÍÓÚÓ‡fl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ò‚ÓË ÙÛÌÍˆËË
‰Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓ, Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ, ·ÂÁ ‚ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ-
‚‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl. Ç Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÔÂ‰-
Ì‡ÏÂÂÌÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËÏË ÚÂÎÂÒÌ˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
Ì‡ ÙÛÌÍˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ
ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‚ÎËflÌËÈ (Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËfl, ‚˚Á˚‚‡ÌËfl ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚ı Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı Ó·‡ÁÓ‚). ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌ-
ÚÂ — ˝ÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ, ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎÂÈ ‚ ÊËÁÌË. é·˚˜ÌÓ
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÎË˜ÌÓÒÚË, ÔÓfl‚Îfl˛-
˘ÂÂÒfl ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË:
• ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl Í ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚Ï ˆÂÎflÏ;
• ÒÓı‡ÌÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÒÓı‡ÌÂÌËfl ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔËÌˆËÔÓ‚ ÔË ÔÂÂÒÚÓÈ-
ÍÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË, ÎËÌËË Ë ÒÚËÎfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl.
Ç ÊËÁÌË Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓËÒıÓ‰flÚ ÒÓ·˚ÚËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÒÚ‡-
ÌÓ‚flÚÒfl ÛÁÎÓ‚˚ÏË, ÔÓ‚ÓÓÚÌ˚ÏË ÏÓÏÂÌÚ‡ÏË. éÌË ˜‡ÒÚÓ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÓÔ-
Â‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡ÏË, ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ˆÂÎÂ‚ÓÈ
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË, ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË, Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ
‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË. Ç ˝ÚËı ÔÓˆÂÒÒ‡ı ‡ÍÚË‚ÌÓ Û˜‡ÒÚ‚ÛÂÚ
ÒËÒÚÂÏ‡ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË. é‰ÌËÏ ËÁ ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ‡·ÓÚ˚ ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÓ‰ÂÎ¸ é. Ä. äÓÌÓÔÌËÍ‡. (ËÒ. 6.9.).
368
êËÒ. 6.9 ÅÎÓÍ-ÒıÂÏ‡ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÔÓˆÂÒÒ‡

ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ„Ó Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ñÂÌÚ‡Î¸Ì˚Ï Á‚ÂÌÓÏ ‚ ˝ÚÓÈ ÏÓ‰ÂÎË fl‚ÎflÂÚÒfl ÔËÌflÚ‡fl ÒÛ·˙-

ÂÍÚÓÏ ˆÂÎ¸, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘‡fl Ó·˘Û˛ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÛ˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ñÂÎ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ‚˚·Ó ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ
ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. èÓÒÎÂ‰Ìflfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò «ÏÓ-
‰ÂÎ¸˛ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ», ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÓÚ‡ÊÂÌ˚ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ÔÓ„‡ÏÏÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl Ó ÒÔÓÒÓ·‡ı Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ó· Ëı ˝ÌÂ„ÂÚËÍÓ-‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËı Ô‡-
‡ÏÂÚ‡ı.
éˆÂÌÍ‡ ÛÒÔÂ¯ÌÓÒÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË — ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÈ ÍÓÏÔÓ-
ÌÂÌÚ ÏÓ‰ÂÎË. ÑÎfl ÛÒÔÂ¯ÌÓ„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl
Á‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ÏÓ‰ÂÎ¸ ‚ıÓ‰flÚ Ú‡ÍËÂ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â
Á‚ÂÌ¸fl, Í‡Í ÍËÚÂËÈ ËÎË ˝Ú‡ÎÓÌ ÛÒÔÂ¯ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËfl
Ó Â‡Î¸ÌÓÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ. Ç˚‡·ÓÚÍ‡ ÍËÚÂËÂ‚ ÛÒÔÂ¯ÌÓÒÚË Ò‚flÁ‡Ì‡
Ò ˆÂÎ¸˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÌËÏË ÒÛ·˙ÂÍÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ Ë
ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘Û˛ Ó·‡ÚÌÛ˛ Ò‚flÁ¸. ç‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ·ÎÓÍ‡ ÓˆÂÌÍË ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚
369
ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ‡ÒÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl ÏÂÊ‰Û ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ˚Ï ÂÁÛÎ¸-

Ú‡ÚÓÏ Ë ˆÂÎ¸˛, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ‚ ‚Ë‰Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÍËÚÂËÂ‚ ÛÒÔÂı‡.
ç‡ ÓÒÌÓ‚Â ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó ‡ÒÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËË ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ÔÂÂ-
ÔÓ‚ÂÍ‡ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌ‡fl ÍÓÂÍˆËfl ÚÓ„Ó ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ‡ ÒËÒÚÂÏ˚, ‚ Ì‡-
‰ÂÊÌÓÒÚË ÍÓÚÓÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚ Û‚ÂÂÌ ÏÂÌÂÂ ‚ÒÂ„Ó. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â Ú‡ÍËı
ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚ ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÔÓ„‡ÏÏ‡ ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÏÓ‰ÂÎ¸
ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ. ëÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌÌ‡fl Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl
‰‡ÂÚ ÒË„Ì‡Î Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ë ÔÓˆÂÒÒ ‚ÌÓ‚¸ ‡Á‚Ó‡˜Ë-
‚‡ÂÚÒfl ÔÓ ÓÔËÒ‡ÌÌÓÈ ÒıÂÏÂ. Ç ÏÓ‰ÂÎË ÔÓˆÂÒÒ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Â„ÛÎËÓ‚‡-
ÌËfl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ‚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı
Í‡˜ÂÒÚ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‡ÁÌ˚ı ÙÓÏ‡ı ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË. ùÚ‡
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl Ì‡ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓÚflÊÂÌÌ˚ı ÓÚÂÁÍ‡ı ÊËÁ-
ÌË Ë ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÛÒÔÂıÛ ‚ ‡ÁÌ˚ı ‚Ë‰‡ı ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Ë Ó·˙ÂÍÚË‚-
Ì˚ı ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÈ.
éÒÓ·˚È ËÌÚÂÂÒ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÔËÍÎ‡‰ÌÓÂ Ì‡-
Ô‡‚ÎÂÌËÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl. ä‡Í ÔÓËÁ‚Ó-
‰ËÚÒfl Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl?
ä‡Í ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË? ä‡Í Â„Ó ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ Ò‚ÓËı ˆÂÎflı? óÚÓ·˚ ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ ‡·ÓÚÂ ˝ÚÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡,
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÌflÚ¸ Í‡ÍËÂ Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â Á‡ÍÓÌ˚ ÓÌ Â‡ÎËÁÛÂÚ. ä‡ÍËÂ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÏÛ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ˝ÚËı
ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ.
ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÎÓÊÌÂÈ¯‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸
‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÈ Â„ÛÎflˆËË ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. é‰ÌËÏ ËÁ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘Ëı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Í ˝ÚÓÏÛ fl‚ÎflÂÚÒfl
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ÒËÌÂ„ÂÚËÍË Ë ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ, ÚÂÓËË Â-
„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl.
éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÒËÌÂ„ÂÚËÍË:
• èËÌˆËÔ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË — ÔÂÂıÓ‰ ËÁ ı‡ÓÚË˜ÂÒÍÓ„Ó, ÌÂ-
ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÂ Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ fl‚-
ÎflÂÚÒfl Ò‚ÓÈÒÚ‚ÓÏ Ò‡ÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚;
• èËÌˆËÔ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚË — ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÒËÒÚÂÏ˚,
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏÓÂ ÏÌÓÊÂÒÚ‚ÓÏ ÏËÍÓÔ‡‡ÏÂÚÓ‚, Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ
ÌÂ·ÓÎ¸¯Ó„Ó ˜ËÒÎ‡ Ï‡ÍÓÔ‡‡ÏÂÚÓ‚ (Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ ÔÓfl‰Í‡);
• èËÌˆËÔ ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ — ÒËÒÚÂÏ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ÔÂÂ‚Â‰ÂÌ‡ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚ÓÂ ËÁÏÂÌÂ-
ÌËÂÏ fl‰‡ Ô‡‡ÏÂÚÓ‚;
• èËÌˆËÔ ·ËÙÛÍ‡ˆËÈ — ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÏË Ô‡-
‡ÏÂÚ‡ÏË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÏÂ-
ÌflÂÚÒfl ÒÍ‡˜ÍÓÓ·‡ÁÌÓ.
370
èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í Í‡Ê‰ÓÏÛ ËÁ Ì‡Ò ˝ÚË ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÏÓÊÌÓ ËÌ-

ÚÂÔÂÚËÓ‚‡Ú¸:
• Ç Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ Ì‡Ò ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl,
ÍÓÚÓ˚È ‡ÌÓ ËÎË ÔÓÁ‰ÌÓ, ÌÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Ì‡¯Û ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛
ÌÂÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘ÂÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡.
• ùÎÂÏÂÌÚ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ËÏÂ˛Ú ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ô‡‡-
ÏÂÚ˚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl, ÌÓ ÔË ˝ÚÓÏ ËÏÂ˛ÚÒfl Ô‡‡ÏÂÚ˚
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl ‚ÒÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚. áÌ‡fl ˝ÚË Ô‡‡ÏÂÚ˚, Û˜Ë-
Ú˚‚‡fl Ëı ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ÏÓÊÌÓ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ Í‡Í ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚ (ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ), Ú‡Í Ë
‚ÒÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ (ÒËÒÚÂÏ˚) ‚ ˆÂÎÓÏ.
• Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Í‡Í ÒËÒÚÂÏÂ, ËÏÂ˛ÚÒfl ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ Ô‡‡ÏÂÚ˚,
‚ÎËflfl Ì‡ ÍÓÚÓ˚Â, ËÁÏÂÌflfl ÍÓÚÓ˚Â ÏÓÊÌÓ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÏÂı‡ÌËÁÏ Â„ÛÎflˆËË, ËÁÏÂÌflÚ¸ Â„Ó ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. àÏÂÌÌÓ Ì‡ Û˜ÂÚÂ ˝ÚÓ„Ó ÔËÌ-
ˆËÔ‡ ‡·ÓÚ‡˛Ú ÏÂÚÓ‰ËÍË: ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË, Â·ÂÙËÌ„, ıÓÎÓÚÓÔÌ‡fl
ÚÂ‡ÔËfl, ‰Ë‡ÌÂÚËÍ‡ Ë ‰.
• ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ô‡‡ÏÂÚ˚ ÏÓÊÌÓ ÔÓ·Û‰ËÚ¸,
ÔËÌÛ‰ËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÁÏÂÌËÚ¸ Ò‚ÓËÏ ÔËÌˆËÔ‡Ï, ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
ÔÓÁËˆËË, ‚˚·ËÚ¸, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ËÁ «ÒÂ‰Î‡» ËÎË Ì‡Ó·ÓÓÚ.
èË ˝ÚÓÏ ÔÂÂıÓ‰ Ò Ó‰ÌÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ Ú‡ÂÍÚÓËË Ì‡ ‰Û„Û˛
ÔÓËÁÓÈ‰ÂÚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓ Ë ‚Ó‰Â ·˚ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ.
ïÓÚfl ÚÂ, ÍÚÓ ËÁÛ˜‡Î ÚÂÓË˛ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚË, ÁÌ‡˛Ú, ˜ÚÓ ÒÎÛ˜‡È-
ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸ ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË.
Ç ÓÒÌÓ‚Â ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ, Í‡Í ·˚ÎÓ ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ
‡ÌÂÂ, ÎÂÊ‡Ú Ë‰ÂË ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚË, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ÏË‡ Ë Ì‡Û˜Ì˚ı ÁÌ‡ÌËÈ
Ó ÌÂÏ, ÏÌÓ„Ó‚‡Ë‡ÌÚÌÓÒÚË Ë ÌÂÓ·‡ÚËÏÓÒÚË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, „ÎÛ·ËÌÌÓÈ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË ı‡ÓÒ‡ Ë ÔÓfl‰Í‡ (ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚË Ë ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏÓÒÚË). åË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÎÓÊÌÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì, ÓÌ ÓÚÍ˚Ú ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
flÏ Ì‡ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ,
ÙÛÌÍˆËË Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÂÒÌÓ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì˚.
é‰ÌËÏ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÌflÚËÂ
Ó ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚË. ëÚÂÔÂÌ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ·˚‚‡ÂÚ ‡ÁÎË˜-
ÌÓÈ Û ‡ÁÌ˚ı ÒËÒÚÂÏÌ˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚. é ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ï˚ ‰‡ÊÂ ÔË‚˚ÍÎË
ÒÎ˚¯‡Ú¸ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ — ˆÂÎ¸Ì‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸.
Ç ÚÂÓËË ÒËÒÚÂÏ ˆÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ÒËÒÚÂÏ˚ ı‡‡ÍÚÂË-
ÁÛÂÚÒfl ÒÚÂÔÂÌ¸˛ Ò‚flÁÌÓÒÚË ÏÂÊ‰Û ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ‰‡˛Ú ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl Ò˜ËÚ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸
Ò‚flÁÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÏ Ô‡‡ÏÂÚÓÏ.
371
ä‡Í Ï˚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎË ‡ÌÂÂ, à. èË„ÓÊËÌ ‚˚‰ÂÎËÎ ‰‚‡ ı‡-

‡ÍÚÂÌ˚ı Ô‡‡ÏÂÚ‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÒËÒÚÂÏ: ÏÂ‡ ÒÎÓÊÌÓÒÚË,
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ‡fl ˜ÂÂÁ ˜ËÒÎÓ ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛˘Ëı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, Ë ‚ÂÎË˜ËÌ‡
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ‰‡‚ÎÂÌËfl, ÔËÌÛÊ‰ÂÌËfl, ËÌÚÂÌÒË‚ÌÓÒÚ¸ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÛÔ‡‚-
Îfl˛˘Â„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ì‡ ˝ÚË Ô‡‡ÏÂÚ˚ ÏÓÊÌÓ ËÁÏÂÌflÚ¸
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‡·ÓÚ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˜ÂÂÁ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ÎË˜ÌÓÒÚË.
ä ÔËÏÂÛ, ÓÒÎ‡·Ë‚ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔÂ‰Ó-
ÒÚ‡‚Îflfl Ò‚Ó·Ó‰Û ˝ÎÂÏÂÌÚ‡Ï, ˝ÙÙÂÍÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÌÂ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚ Ï‡ÍÒË-
ÏÛÏ‡ ËÁ-Á‡ «‡ÒıÎfl·‡ÌÌÓÒÚË» (Ò‚Ó·Ó‰˚).
ì‚ÂÎË˜Ë‚‡fl ÊÂÒÚÍÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒËÎ¸ÌÂÂ ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó,
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ÌÓ‚¸ ·Û‰ÂÚ ÏÂÌ¸¯Â Ï‡ÍÒËÏÛÏ‡, ÌÓ ÚÂ-
ÔÂ¸ ÛÊÂ ËÁ-Á‡ ÛÚ‡Ú˚ Ò‚Ó·Ó‰˚ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚.
èÓÌflÚËÂ «ÙÛÌÍˆËË Â„ÛÎflÚÓ‡ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» ÔÓflÒÌflÂÚ
Ó·˘‡fl ÚÂÓËfl Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl. àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ÏË ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ÏË ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÏË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÓÔÓÎÌfl˛˘ËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ Ì‡ÍÓÔÎÂÌËfl Ë Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl
‚ ÒËÒÚÂÏÂ, ‚˚ÔÓÎÌfl˛˘ÂÈ ÙÛÌÍˆË˛ Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl.
Ö˘Â ì. ê. ù¯·Ë ÔË ‡ÒÒÏÓÚÂÌËË ÔÓˆÂÒÒ‡ Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl
«Ò ˆÂÎ¸˛ ÚÓ˜ÌÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÌÂ„Ó ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl Ë ˜ÚÓ ÔÓ‰‡ÁÛ-
ÏÂ‚‡ÂÚÒfl», Í‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Î Á‡ÍÓÌ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ‡ÁÌÓ-
Ó·‡ÁËfl. «...ê‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ ËÒıÓ‰Ó‚, ÂÒÎË ÓÌÓ ÏËÌËÏ‡Î¸ÌÓ, ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸ Â˘Â ·ÓÎÂÂ ÛÏÂÌ¸¯ÂÌÓ ÎË¯¸ Á‡ Ò˜ÂÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó Û‚ÂÎË˜Â-
ÌËfl ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl, ÍÓÚÓ˚Ï ‡ÒÔÓÎ‡„‡ÂÚ Â„ÛÎflÚÓ». ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ˝ÚÓ„Ó
Â„ÛÎflÚÓ‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚Ï ‚ÌÂ¯ÌËÏ
‚ÓÁÏÛ˘ÂÌËflÏ. ÑÂÎ‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ ˜‡ÒÚÓ ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ, Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌ˚ı Ì‡ ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡, ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË.
ä Ù‡ÍÚÓ‡Ï, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎË‚‡˛˘ËÏ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆË˛ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÒÔÂ-
ˆË‡ÎËÒÚ˚ ÓÚÌÓÒflÚ: ˆÂÎË, ˆÂÌÌÓÒÚË, Ë‰Â‡Î˚, ÛÓ‚ÌË ÔËÚflÁ‡ÌËÈ, Ó·-
‡Á Ò‚ÓÂ„Ó «ü». ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÌÓÏ, Ô‡‚ËÎ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, Ì‡‚˚ Ë Ú‡‰ËˆËË. ëÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ‡ÍÚË‚-
ÌÓÒÚ¸ Â„ÛÎËÛÂÚÒfl ÍÛ„ÓÏ Ó·˘ÂÌËfl, ÒÙÂÓÈ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÒËÚÛ‡ˆËflÏË ÒÓÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚‡, ÒÓÔÂÌË˜ÂÒÚ‚‡, ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ÏË, ÒÚËÎflÏË
‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. åÓÚË‚ËÛ˛˘ËÈ ˝ÙÙÂÍÚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ÔÓfl‚-
ÎflÂÚÒfl ‚ ÔËÚflÁ‡ÌËflı, ÚÂ·Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË, Ò‡ÏÓÍË-
ÚË˜ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË.
åÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚ÓÎÂ-
‚˚ÏË ÛÒËÎËflÏË Ë ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ˜ÂÂÁ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. Ç ÔÂ‚ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸: ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ,
ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ò‡ÏÓÓ·flÁ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó, Ò‡ÏÓÍÓÌÚÓÎ¸,
Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ Ë Ú. ‰. ùÚË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‰Îfl Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl.
372
ÇÓ ‚ÚÓÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡ ÚÂıÌËÍ‡ı

ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl «Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁ‡» (‡ÛÚÓ„ÂÌÌ‡fl ÚÂÌËÓ‚-
Í‡, ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl, Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÈÓ„Ë Ë Ú. Ô.) ËÎË ÚÂıÌËÍ‡ı
ËÁÏÂÌÂÌËfl ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ (Ú‡ÈˆÁË-ˆ˛‡Ì¸,
ˆË„ÛÌÚÂ‡ÔËfl Ë Ú. Ô.).
îÛÌÍˆËfl ÍÓÌÚÓÎfl
äÓÌÚÓÎ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ÂÈ ÙÛÌÍˆËÂÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.

éÌ Â‡ÎËÁÛÂÚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÔËÌˆËÔ‡ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË. Ç ÎË˜-
ÌÓÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ÏÓ„ÛÚ Â¯‡Ú¸Òfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â Á‡‰‡˜Ë ÍÓÌÚÓÎfl:
1. äÓÌÚÓÎfl ÎË˜ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èË ˝ÚÓÏ ÔÓ‚ÂflÂÚÒfl:
• ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚ı Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı
ˆÂÎÂÈ (Ì‡ˆÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ ÍÓÌÂ˜Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú);
• ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡
(Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ);
• ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ Ë ÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ò‚ÓÂ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡
(·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ).
2. äÓÌÚÓÎ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË (ÂÒÎË Ç˚
ÏÂÌÂ‰ÊÂ). èÓ‚ÂÍÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓ‰ÎÂÊ‡Ú¸:
• ‡·ÓÚ‡ Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÓ-ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ‡ÒÔÂÍÚ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó-
„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ˆÂÎÓÏ;
• ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÓÌÚÓÎfl ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‰.
ÇÚÓÓÈ ·ÎÓÍ Á‡‰‡˜ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ‚Ó ÏÌÓ„Ëı Û˜Â·ÌËÍ‡ı ÔÓ
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ, Ë Ï˚ Ó·‡ÚËÏ Ç‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚È (ÔÂÒÓ-
Ì‡Î¸Ì˚È) ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ.
Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‰‚‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ÎË˜ÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÍÓÌÚÓÎ¸ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË:
• ÍÓÌÚÓÎ¸ ÒÛ„Û·Ó ÎË˜ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• ÍÓÌÚÓÎ¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË ‰ÓÎÊ-
ÌÓÒÚÌ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ.
äÓÌÚÓÎ¸ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÍÓÌÚÓÎ¸ Â‡ÎËÁ‡-
ˆËË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ, ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÌÓÏ˚. èÂ‚ÓÂ
‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ «‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛» Ë «‚ÌÂ¯Ì˛˛» ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ·ËÓÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚.
äÓÌÚÓÎ¸ Á‰ÂÒ¸ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÔÓ‚ÂÍ‡ „‡ÏÓÌË˜ÌÓÒÚË ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËfl ‚ÒÂı ÒÙÂ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. á‰ÂÒ¸ ‚ ÙÓÏÂ ÍËÚÂËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛ-
ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, «‰ÂÂ‚Ó ˆÂÎÂÈ» ÊËÁÌË ÒÓ Ò‚ÓËÏË
373
ÍÓ˝ÙÙËˆËÂÌÚ‡ÏË ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‚‡ÊÌÓÒÚË Í‡Ê‰ÓÈ ˆÂÎË ‚ ÊËÁÌÂÌ-

ÌÓÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â Ë ‚ÂÏÂÌË. ùÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ÍÓÌÚÓÎfl ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ
ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÔÓ‚ÂÍÛ ÒÓÒÚÓflÌËfl Á‰ÓÓ‚¸fl Û ‚‡˜‡, ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÒÓÒÚÓflÌËfl ÚÂÎ‡ ‚ ÒÔÓÚË‚ÌÓÏ Á‡ÎÂ, Ì‡ ÒÚ‡‰ËÓÌÂ. á‰ÂÒ¸ ÏÂÓÈ ÒÓÒÚÓfl-
ÌËfl Á‰ÓÓ‚¸fl ‚‡¯Â„Ó ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÚÂÎ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒËÒÚÂ-
Ï˚ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÈ, ÒÓÓÚÌÂÒÂÌÌ˚Â Ò ‚ÓÁ‡ÒÚÓÏ, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ËÚÏ‡ÏË
Ó„‡ÌËÁÏ‡.
éÌË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌ˚ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ (‚‡˜ÂÈ,
ÒÔÓÚË‚Ì˚ı ÚÂÌÂÓ‚, ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡ÌÚÓ‚) Ë Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ Ò ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ÏÂÚÓ‰ËÍ, ËÏÂ˛˘ËıÒfl ‚ ˆÂÌÚ‡ı Á‰ÓÓ‚¸fl,
‚ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛÂ.
äÓÌÚÓÎ¸ ÎË˜ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ: ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚, Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌ-
Ú‡, ÍÓÌÚÓÎ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Û˛
ÍÓÂÍˆË˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ — ˝ÚÓ Ò‡‚ÌÂÌËÂ ÔÎ‡ÌËÛÂÏÓ„Ó Ë ‰ÓÒ-
ÚË„ÌÛÚÓ„Ó ‚ Á‡‰‡ÌÌ˚È ÔÂËÓ‰ ‚ÂÏÂÌË. ùÚÓ ÌÛÊÌÓ ‰ÂÎ‡Ú¸, ˜ÚÓ·˚
‚˚fl‚ËÚ¸, ˜ÚÓ ÊÂ ‚˚ÔÓÎÌÂÌÓ ËÁ ÔÎ‡ÌËÛÂÏÓ„Ó, ˜ÚÓ ÌÂ Ò‰ÂÎ‡ÌÓ, ˜ÚÓ
ÔÓÏÂ¯‡ÎÓ. ä‡ÍËÂ ÏÂ˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔËÌflÚ¸ ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ. Ç˚‰ÂÎËÚÂ
‚ ·˛‰ÊÂÚÂ ‚ÂÏÂÌË ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÏËÌÛÚ Ë Á‡ÔË¯ËÚÂ ‚ ‡·Ó˜ÂÈ ÚÂÚ‡‰Ë
(‰ÌÂ‚ÌËÍÂ) ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡. á‡ÔËÒ¸ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ‚ ÓÚ‚Â‰ÂÌÌÓÏ
Û˜‡ÒÚÍÂ ÎËÒÚ‡, „‰Â ‡ÒÔËÒ‡Ì ÔÎ‡Ì ‰Ìfl. ùÚÓ Ó·ÎÂ„˜ËÚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl, fl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ËÏ ‰Îfl ÔÓ‚ÒÂ‰-
ÌÂ‚ÌÓ„Ó. äÓÌÚÓÎ¸ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ — ˝ÚÓ
ÚÓÊÂ Ò‡‚ÌÂÌËÂ ÔÎ‡ÌËÛÂÏÓÈ ÔÓ‰ˆÂÎË Ò ‰ÓÒÚË„ÌÛÚÓÈ ˜‡ÒÚÌÓÈ ˆÂÎ¸˛
Í‡Ê‰ÓÈ ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ñÂÎ¸ ˝ÚÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl — Ó·ÂÒÔÂ-
˜ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ, Ó·˙Â‰ËÌfl˛˘ÂÈ, ËÌÚÂ„ËÛ˛˘ÂÈ
ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
äÓÌÚÓÎ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ˝ÚÓ ÔÓ-
‚ÂÍ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÚÂıÌËÍ, ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ˆÂÎË Ë Ú‡ÍÚËÍÂ ·Ó¸·˚, ÒËÒÚÂÏÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ.
á‰ÂÒ¸ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ÓˆÂÌÍ‡ ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
ˆÂÎÂÈ. ÑË‡Ô‡ÁÓÌ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÍËÚÂËÂ‚ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl
ÏÂÊ‰Û ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ Ë ·ÂÁÌ‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸˛. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ì‡‰Ó
ÔÓÏÌËÚ¸ Ó Â‰ËÌÒÚ‚Â ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó, ÚÂÎ‡ Ë ‰Û¯Ë. óÂÎÓ‚ÂÍ,
Í ÔËÏÂÛ, Ò ‚˚ÒÓÍÓÈ ÔÎ‡ÌÍÓÈ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ‚Ë‰Â
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ Â„Ó ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË, ÔÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ÍÓÏÔÓ-
ÏËÒÒÛ ËÎË ÔËÌÛÊ‰ÂÌË˛ Â‡ÎËÁÛ˛˘ËÈ ·ÂÁÌ‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ˆÂÎ¸, ‡ÁÛ-
¯‡ÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ‰Û¯Û, ÌÓ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ. ÉËÚÎÂÓ‚ˆ˚
‚Î‡‰ÂÎË Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎË ‚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Â ÔÓÒÚÛ˛ ÏÂÚÓ‰ËÍÛ ÔÂ‚‡-
374
˘ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÊË‚ÓÚÌÓÂ. ñÂÎ¸ ˝ÚÓÈ ÏÂÚÓ‰ËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË —

‚ ‡ÁÛ¯ÂÌËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË. ëÛÚ¸ — ÔË‚ËÚËÂ ‚ÁÓÒÎÓÏÛ
ÔÒËıÓÎÓ„ËË Â·ÂÌÍ‡. èËÏÂÌÂÌËÂ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ‚ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ËË ÔÓÁ‚ÓÎflÎÓ ‰‚ÛÏ-ÚÂÏ ˝Ò˝ÒÓ‚ˆ‡Ï ‚ÂÒÚË ÒÓÚÌË Î˛‰ÂÈ Ì‡ Í‡ÁÌ¸, ÒÓÚ-
ÌË Ú˚Òfl˜ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ì‡ ÒÂ·fl, Ì‡ıÓ‰flÒ¸ ‚ ÔÓÎÓÊÂÌËË ‡·‡,
ÊË‚ÓÚÌÓ„Ó. à ˝ÚË ÒÓÚÌË Ú˚Òfl˜ ·˚ÎË Ì‡ ÔÓÎÓÊÂÌËË ‡·Ó‚, ÊË‚ÓÚÌ˚ı.
èË‚Â‰fl ˝ÚË ÔËÏÂ˚, Ï˚ ÊÂÎ‡ÂÏ Ó·‡ÚËÚ¸ Ç‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ
Ì‡ ÚÓ, Í‡ÍËÂ Ç˚ ÒÚ‡‚ËÚÂ ˆÂÎË Ë Í‡Í Ëı ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÂ.
ÄÌ‡ÎËÁ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÍÓÌÚÓÎfl ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl ÎÛ˜¯Â ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸
ÔÂÂ‰ ÒÌÓÏ, ÍÓ„‰‡ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚Â Á‡·ÓÚ˚ ÔÓÁ‡‰Ë, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‡ÒÒÎ‡·-
ÎflÂÚÒfl, Ë Â„Ó ÏÓÁ„ ÔÂÂıÓ‰ËÚ ‚ «‡Î¸Ù‡-ÒÓÒÚÓflÌËÂ». Ç ˝ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË
Ç‡¯Ë Ï˚ÒÎË ÔÓÌËÍ‡˛Ú ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ (˝ÚÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÛÔÓÌÓ ‰Ó-
·Ë‚‡˛ÚÒfl ÓÚ «ÍÎËÂÌÚÓ‚» „ËÔÌÓÚËÁÂ˚) Ë ÔÓ·ÛÊ‰‡˛Ú Â¯‡Ú¸ Â„Ó Ç‡¯Ë
ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ·ÓÎ¸¯ËÂ Ë Ï‡Î˚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚. ÇÓÔÓÒ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÒÎÂ‰ÛÂÚ
Á‡‰‡Ú¸ ÒÂ·Â ÔË Ó·ıÓ‰Â ËÒÚÂÍ¯Â„Ó ‰Ìfl, ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚ ã. á‡È‚ÂÚ [6]:
äÚÓ ËÎË ˜ÚÓ ÔÓÏÂ¯‡ÎÓ ÏÌÂ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‰ÓÒÚË˜¸ ·ÓÎ¸¯Â„Ó?
èËÌÂÒ ÎË fl ÒÂ„Ó‰Ìfl ÔÓÎ¸ÁÛ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏÂÌfl Î˛‰flÏ?
É‰Â fl «Á‡ÒÚflÎ» Ì‡ ÏÂÎÓ˜‡ı?
É‰Â fl Á‡ÌËÏ‡ÎÒfl ÔÓ‚ÂıÌÓÒÚÌ˚ÏË ‚ÓÔÓÒ‡ÏË?
É‰Â fl Á‡ÌËÏ‡ÎÒfl ÌÂÌÛÊÌÓÈ ÍËÚËÍÓÈ?
É‰Â fl ÔÓ¯ÂÎ Ì‡ Ì‡Ô‡ÒÌ˚Â ÍÓÏÔÓÏËÒÒ˚?
É‰Â fl ‚ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ Ú˘ÂÒÎ‡‚Ëfl ÔÂ‰˙fl‚ËÎ ˜ÂÁÏÂÌ˚Â ÚÂ·Ó‚‡-
ÌËfl Í Ò‚ÓËÏ Ô‡ÚÌÂ‡Ï?
óÚÓ ÏÓ„Î‡ ·˚ ÙËÏ‡ ÔÓ Ô‡‚Û ÔÓÚÂ·Ó‚‡Ú¸ ÓÚ ÏÂÌfl?
ä‡Í ÏÓ„ÎË ·˚ ÒÛ‰ËÚ¸ Ó·Ó ÏÌÂ ÏÓÈ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚È, ÍÓÎÎÂ„‡ ËÎË ¯ÂÙ?
åÓ„ ÎË fl ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ Í‡ÍËı-ÚÓ ‰ÂÎ?
óÂÏÛ fl Ì‡Û˜ËÎÒfl ÒÂ„Ó‰Ìfl?
ì‰‡ÎÓÒ¸ ÎË ÏÌÂ ÒÂ„Ó‰Ìfl Á‡ÔËÒ‡Ú¸ ËÎË Ó·‡·ÓÚ‡Ú¸ Ò‚ÓË Ë‰ÂË, Ï˚ÒÎË?
óÚÓ ËÎË ÍÚÓ ‰ÓÒÚ‡‚ËÎ ÏÌÂ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‡‰ÓÒÚ¸?
èË·ÎËÁËÎ ÎË ÏÂÌfl ˝ÚÓÚ ‰ÂÌ¸ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ÏÓËı ˆÂÎÂÈ?
óÚÓ Ò‡ÏÓÂ ÎÛ˜¯ÂÂ, ˜ÚÓ fl ÏÓ„ ·˚ ÒÂ„Ó‰Ìfl Ò‰ÂÎ‡Ú¸?
àÁ-Á‡ Ó·¯ËÌÓ„Ó ÒÔËÒÍ‡ ‚ÓÔÓÒÓ‚ Ëı ‰‡ÎÂÍÓ ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÏÓÊÌÓ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸. à ÚÓÚ ÊÂ ‡‚ÚÓ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚ ÏÂÚÓ‰ «ÔflÚË Ô‡Î¸ˆÂ‚»,
ÍÓÚÓ˚È ÓËÂÌÚËÛÂÚ Ì‡ Ì‡˜‡Î¸Ì˚Â ·ÛÍ‚˚ Ì‡Á‚‡ÌËÈ Ô‡Î¸ˆÂ‚:
1. å (ÏËÁËÌÂˆ) — Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ: Í‡ÍËÂ ÁÌ‡ÌËfl, ÓÔ˚Ú
fl ÒÂ„Ó‰Ìfl ÔÓÎÛ˜ËÎ?
2. Å (·ÂÁ˚ÏflÌÌ˚È Ô‡ÎÂˆ) — ·ÎËÁÓÒÚ¸ ˆÂÎË: ˜ÚÓ fl ÒÂ„Ó‰Ìfl Ò‰Â-
Î‡Î Ë ˜Â„Ó ‰ÓÒÚË„?
3. ë (ÒÂ‰ÌËÈ Ô‡ÎÂˆ) — ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‰Ûı‡: Í‡ÍËÏ ·˚ÎÓ ÒÂ„Ó‰Ìfl
ÏÓÂ ÔÂÓ·Î‡‰‡˛˘ÂÂ Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ, ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËfl ‰Ûı‡?
375
4. ì (ÛÍ‡Á‡ÚÂÎ¸Ì˚È Ô‡ÎÂˆ) — ÛÒÎÛ„‡, ÔÓÏÓ˘¸: ˜ÂÏ fl ÒÂ„Ó‰Ìfl ÔÓ-

ÏÓ„ ‰Û„ËÏ, ˜ÂÏ ÛÒÎÛÊËÎ, ÔÓ‡‰Ó‚‡Î ËÎË «ÔÓÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Î»?
5. Å (·ÓÎ¸¯ÓÈ Ô‡ÎÂˆ) — ·Ó‰ÓÒÚ¸, ÙËÁË˜ÂÒÍ‡fl ÙÓÏ‡: Í‡ÍËÏ ·˚-
ÎÓ ÏÓÂ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÂ„Ó‰Ìfl? óÚÓ fl Ò‰ÂÎ‡Î ÒÂ„Ó‰Ìfl ‰Îfl
Ò‚ÓÂ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl, ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl Ò‚ÓËı ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÍÓÌ‰ËˆËÈ?
å˚ Ó·‡˘‡ÂÏ Ç‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÏÂÚÓ‰ ÔÓ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÔË˜ËÌ‡Ï.
ÖÒÎË Ç˚ ˝ÚÓ ·Û‰ÂÚÂ ‰ÂÎ‡Ú¸, Í‡Í Ï˚ ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡ÎË, ‚ «‡Î¸Ù‡-ÒÓÒÚÓflÌËË»,
ÚÓ ·Û‰ÂÚ Ò‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ «„ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍ‡fl» ÚÂıÌËÍ‡, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ‡fl „ËÔÌÓÚÂ‡-
ÔÂ‚Ú‡ÏË «flÍÓÂÌËÂ», ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘‡fl ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸ Â‡ÍˆË˛ ÔÓ‰ÒÓÁ-
Ì‡ÌËfl Ì‡ Ó·˚˜Ì˚È ‡Á‰‡ÊËÚÂÎ¸ (ÔËÍÓÒÌÓ‚ÂÌË˛ Í Í‡ÍÓÏÛ-ÎË·Ó
Ô‡Î¸ˆÛ). üÍÓ¸ — ˝ÚÓ ÙÓÏ‡ ÔÓÒÚ„ËÔÌÓÁÌÓ„Ó ‚ÌÛ¯ÂÌËfl. íÓ ÂÒÚ¸, ‚ ‰‡Î¸-
ÌÂÈ¯ÂÏ Û Ç‡Ò ·Û‰ÂÚ ‚˚‡·ÓÚ‡Ì ÂÙÎÂÍÒ (ÂÒÎË ‚ÒÔÓÏÌËÚ¸ ÚÂÓË˛
ÂÙÎÂÍÒÓ‚): ÔË ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÔËÍÓÒÌÓ‚ÂÌËË Í Ó‰ÌÓÏÛ ËÁ Ô‡Î¸ˆÂ‚
‚˚Á˚‚‡Ú¸ ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌ˚Â ÔÓ‰ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. Ç˚ ÏÓÊÂÚÂ, ÒÚÓfl
Ì‡ ‡‚ÚÓ·ÛÒÌÓÈ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ «ÓÚÍÎ˛˜‡Ú¸Òfl» ÓÚ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡ Ë Â-
¯‡Ú¸ ÚÛ ËÎË ËÌÛ˛ ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÛ˛ Á‡‰‡˜Û ‡·Ó˜Â„Ó ‰Ìfl.
ÄÌ‡ÎËÁ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ‡ÏÍ‡ı ÍÓÌÚÓÎfl, Í‡Í ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓ-
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ÏÓÊÌÓ ÔÓ‚ÂÒÚË Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ò‡‚ÌÂÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl
‚ÂÏÂÌË ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰Ìfl, ÏÂÒflˆ‡. ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
è. Ñ‡ÍÂ ˜ÂÂÁ Í‡Ê‰˚Â ‰Â‚flÚ¸ ÏÂÒflˆÂ‚ ÔÓ‚ÚÓflÎ ‰ÂÚ‡Î¸Ì˚È Û˜ÂÚ Ë
‡Ì‡ÎËÁ Ò‚ÓÂ„Ó ‚ÂÏÂÌË ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÚÂı ÌÂ‰ÂÎ¸. é ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ı ÓÌ
„Ó‚ÓËÎ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ: «...ıÓÚfl fl ‰ÂÎ‡˛ ˝ÚÓ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÔflÚË ËÎË ¯ÂÒÚË
ÎÂÚ, fl Í‡Ê‰˚È ‡Á ‚˚ÍËÍË‚‡˛: «ùÚÓ„Ó ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸! ü ÁÌ‡˛, ˜ÚÓ
fl ÚÂfl˛ ÏÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË, ÌÓ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸, ˜ÚÓ·˚ Ú‡Í ÏÌÓ„Ó».
Ç˚ÔÓÎÌËÚ¸ ‡Ì‡ÎËÁ ÏÓÊÌÓ ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡‚¯ËÒ¸ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËflÏË
ã. á‡È‚ÂÚ‡ [6].
í‡·ÎËˆ‡ 6.3 á‡‰‡˜Ë, ÍÓÚÓ˚Â Ç˚ ËÒÍÎ˛˜‡ÂÚÂ, ‰ÂÎÂ„ËÛÂÚÂ,

ÔÂÂÌÓÒËÚÂ, ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁËÛÂÚÂ
ÄÌ‡ÎËÁ ‚Ë‰Ó‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
èÎ‡Ì ,˜ î‡ÍÚ ,˜
Ç˚Ë„˚¯ ‚ ˜‡Ò‡ı
äÓÌÚÓÎ¸ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË:

1. á‡ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌÌÓÂ ‚ÂÏfl.
á‡ÔË¯ËÚÂ, Í‡ÍËÂ ËÁ ‚‡ÊÌ˚ı Á‡‰‡˜ (Í‡ÚÂ„ÓËfl Ä) Ç˚ ÏÓ„ÎË ·˚
‚˚ÔÓÎÌflÚ¸, ÂÒÎË ·˚ ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓ ËÏÂÎË Ì‡ 1 ˜‡Ò ·ÓÎ¸¯Â ‚ÂÏÂÌË ‚ Ò‚ÓÂÏ
‡ÒÔÓflÊÂÌËË.
376
1. _________________
2. _________________
3. _________________
2. ÇÓÒÔËflÚËÂ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂ˜ÂÌËfl ‚ÂÏÂÌË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
îËÍÒËÛÈÚÂ ‚ ÍÓÎÓÌÍÂ «î‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ» ‚Ò˛ Ò‚Ó˛ ‡·ÓÚÛ,
ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍË ‚˚ÔÓÎÌflÂÏÛ˛ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰Ìfl ËÎË ÌÂ‰ÂÎË.
í‡·ÎËˆ‡ 6.4
î‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ î‡ÍÚË˜ÂÒÍË èÎ‡ÌËÛÂÏÓÂ èÎ‡ÌËÛÂÏÓÂ
ÒÓÒÚÓflÌËÂ Á‡Ú‡˜ÂÌÌÓÂ ‚ÂÏfl ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‚ÂÏfl
(˜. ÏËÌ) (˜. ÏËÌ)
èÂÂ˜ËÒÎÂÌËÂ èÂÂ˜ËÒÎÂÌËÂ
Â„ÛÎflÌÓ ‚ÓÒ- ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÏ˚ı ÑÂÌ¸ çÂ‰ÂÎfl ÓÔÚËÏËÁ‡ˆËË ÑÂÌ¸ çÂ‰ÂÎfl
‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰Ìfl ‚ ˆÂÎflı ˝ÍÓÌÓ-
ËÎË ÌÂ‰ÂÎË ‚Ë- ÏËË ‚ÂÏÂÌË
‰Ó‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
êÂ„ËÒÚËÛÈÚÂ ÒÌ‡˜‡Î‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚Ë‰˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Á‡Ú‡˜ÂÌ-

ÌÓÂ ‚ÂÏfl, ‡ Á‡ÚÂÏ ËÒÒÎÂ‰ÛÈÚÂ ÔË˜ËÌ˚ Ë ‰ÂÚ‡ÎË.
3. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÎ‡ÌËÛÂÏÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
èÓ‡Ì‡ÎËÁËÛÈÚÂ Í‡Ê‰˚È ‚Ë‰ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ „‡ÙÂ «î‡ÍÚË-
˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ» Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÓÔÚËÏËÁ‡ˆËË
ÚÛ‰Ó‚Ó„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚ ˆÂÎflı ˝ÍÓÌÓÏËË ‚ÂÏÂÌË:
• óÚÓ ÔÓËÁÓÈ‰ÂÚ, ÂÒÎË ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ ‰‡ÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
• óÚÓ ÔÓËÁÓÈ‰ÂÚ, ÂÒÎË ˝ÚÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ËÎË ˜‡Ò-
ÚË˜ÌÓ ‰ÂÎÂ„ËÓ‚‡Ú¸?
• óÚÓ ÔÓËÁÓÈ‰ÂÚ, ÂÒÎË ˝ÚÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ‚ ÚÂ˜Â-
ÌËÂ ·ÓÎÂÂ ÍÓÓÚÍÓ„Ó ÔÓÏÂÊÛÚÍ‡ ‚ÂÏÂÌË?
ÖÒÎË ÌË˜Â„Ó ÌÂ ÔÓËÁÓÈ‰ÂÚ ËÎË ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl ·Û‰ÛÚ ÌÂÁÌ‡˜Ë-
ÚÂÎ¸Ì˚ÏË, ÚÓ ˝ÚÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÓÊÌÓ ËÒÍÎ˛˜ËÚ¸ ËÎË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸
‚ ·ÓÎÂÂ ÍÓÓÚÍËÂ ÒÓÍË ËÎË ‰ÂÎÂ„ËÓ‚‡Ú¸.
4. ë‡‚ÌËÚÂ «ÔÎ‡Ì — Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ». ç‡ ˝ÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸:
• ç‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ‚ÂÎËÍ‡ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl ‚ÂÏÂÌÌ‡fl Ì‡„ÛÁÍ‡?
• ëÍÓÎ¸ÍÓ ‚ÂÏÂÌË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ò˝ÍÓÌÓÏÎÂÌÓ?
• ä‡ÍËÂ ÏÂ˚ ÔÓ ˝ÍÓÌÓÏËË ‚ÂÏÂÌË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÂ‰ÔËÌflÚ¸?
• ä‡Í ÏÓÊÌÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ò˝ÍÓÌÓÏÎÂÌÌÓÂ ‚ÂÏfl?
é‰ÌËÏ ËÁ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ÍÓÌÚÓÎfl fl‚ÎflÂÚÒfl ‡Ì‡ÎËÁ ‰ÌÂ‚Ì˚ı «ÔÓÏÂı».
ê‡·ÓÚ‡fl Ò Ú‡·ÎËˆÂÈ 6.5 ÏÓÊÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÏÂ˚ ÔÓ ÛÎÛ˜¯ÂÌË˛ ‚ÒÂ„Ó
‡·Ó˜Â„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ (ÔÎ‡Ì) Ë Ò‡‚ÌËÚ¸ Ëı Ò ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË Â‡ÎËÁ‡ˆËË.
377
í‡·ÎËˆ‡ 6.5
î‡ÍÚ èÎ‡Ì
éÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÇÓÁÏÓÊÌÓÒÚË
‚Ë‰˚ ‰Âfl- ÇË‰ «ÔÓÏÂı» èÓ‰ÓÎÊË- ÛÎÛ˜¯ÂÌËfl
ÇÂÏfl ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, (ÚÂÎÂÙÓÌ, ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
«ÓÚ — ‰Ó» ‚Ó ‚ÂÏfl ÍÓ- ÔÓÒÂÚËÚÂ- ÔÓÏÂı ÌËfl ‚ÂÏÂÌË
ÚÓ˚ı Ç‡Ï ÎË...)
ÏÂ¯‡˛Ú
äÓÌÚÓÎ¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

ÔË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË ÙÛÌÍˆËÈ ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡
ëÛÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl ‚ ÔÓ‚ÂÍÂ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË ‚˚·Ó‡ Ò‚ÓÂ„Ó

ÏÂÒÚ‡, ‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Â‡-
ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËË ÍÓÌÚÓÎfl ‚ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ëÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎ¸˛ ÔË ˝ÚÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚
ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ·ÂÁ Ç‡¯Â„Ó ‚ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡, ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚˚-
ÔÓÎÌÂÌËÂ ‚ÒÂı Ç‡¯Ëı ÛÍ‡Á‡ÌËÈ (‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ).
åÂÌÂ‰ÊÂ ‰‡ÊÂ ÌÂ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÙËÏ˚ ÌÂ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ÒËÒÚÂÏ‡ÚË-
˜ÂÒÍË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÍÓÌÚÓÎ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÒÂı Ò‚ÓËı ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı
Ì‡ ‚ÒÂı Û˜‡ÒÚÍ‡ı. ùÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÎË˜Ì˚È ÍÓÌÚÓÎ¸ ÌÓÒËÚ
Ó·˚˜ÌÓ ‚˚·ÓÓ˜Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ.
Ç˚·Ó Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ÍÓÌÚÓÎfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÏÌÓ„ËÏË Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ-
‚‡ÏË — ‚‡ÊÌÓÒÚ¸˛ Û˜‡ÒÚÍ‡, ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ ‰ÂÎ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ ËÁÛ˜Â-
ÌËfl Ë ÓˆÂÌÍË ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı Ë Ú. ‰. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Ó·˙ÂÍÚ˚ ÎË˜ÌÓ„Ó
ÍÓÌÚÓÎfl, Â„Ó ˆÂÎË Ë ÒÓÍË ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸ Á‡‡ÌÂÂ Ë
‚ÌÓÒËÚ¸ ‚ ‡·Ó˜ËÈ ÔÎ‡Ì. ùÚÓ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÛ˛ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ
Ë ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl. åÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛-
˘ËÂ ‚‡Ë‡ÌÚ˚ ‚˚·ÓÓ˜ÌÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl:
• ÁÌ‡ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡ÏË, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÏË ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸ Ó·˙ÂÍÚ‡;
• ‚˚ÁÓ‚ ‰Îfl ÎË˜ÌÓ„Ó ‰ÓÍÎ‡‰‡ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó
Û˜‡ÒÚÍ‡ (ÎË˜ÌÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ);
• ËÌÒÔÂÍÚÓÒÍËÈ Ó·ıÓ‰ ËÎË ÔÓÂÁ‰Í‡ Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ Ë ‰.
ê‡·ÓÚ‡ Ò ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡ÏË. ç‡ Ô‡ÍÚËÍÂ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ˜‡ÒÚ¸ ‰Ó-
ÍÛÏÂÌÚÓ‚ ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ˛, ÍÓÚÓ˚È ‡ÒÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ëı ÏÂÊ‰Û
Ò‚ÓËÏË Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎflÏË Ò ‰‡˜ÂÈ ÛÍ‡Á‡ÌËÈ, ˜ÚÓ Ì‡‰ÎÂÊËÚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸, Í‡Í
˜ÚÓ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ Ë ÍÓ„‰‡ ‰ÓÎÓÊËÚ¸ Ó· ËÒÔÓÎÌÂÌËË. ùÚÓÚ ÔÓfl‰ÓÍ ÓÚ˜‡Ò-
ÚË ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ·˚‚¯ÂÈ ÍÓÏ‡Ì‰ÌÓ-‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl Ë ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ ÌËÁÍÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ‚ ‡ÔÔ‡‡ÚÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ËÎË ÌÂ‚ÂËfl ÎËÌÂÈÌÓ„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ò‚ÓËı ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı.
378
í‡Í‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ‡·ÓÚ˚ Ò ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡ÏË Á‡Ï˚Í‡ÂÚ ÒËÒÚÂÏÛ ÍÓÌÚ-

ÓÎfl Ì‡ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ‰ÂˆÂÌÚ‡ÎËÁ‡ˆËfl.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Â˘Â ‚ Í‡ÌˆÂÎflËË, Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ˜ÂÚÍËı ËÌÒÚÛÍˆËÈ, ÔÓ-
ËÁ‚ÂÒÚË ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‰ÓÍÛÏÂÌÚÓ‚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ‡Á‰ÂÎÂÌËfl ÙÛÌÍ-
ˆËÈ Ë ‚Ë‰Ó‚ ‡·ÓÚ ‚ ‡ÔÔ‡‡ÚÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ãË˜Ì‡fl ËÌÒÔÂÍˆËfl — Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÍÓÌÚÓÎfl.
éÌ‡ ÚÂ·ÛÂÚ ‚ÂÏÂÌË Ë ıÓÓ¯ÂÈ ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÒÓ ÒÚÓ-
ÓÌ˚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl.
ç‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˙ÂÏÌ‡fl ‡·ÓÚ‡, ÚÂ·Û˛˘‡fl ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡-
ÚÓÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl ÙËÏ˚ —«ËÌÒÔÂÍÚÓÒ-
Í‡fl» ÔÓÂÁ‰Í‡ Ò ÍÓÌÚÓÎ¸Ì˚ÏË ˆÂÎflÏË ‚ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚Â Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÍÓÌÚÓÎfl ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ: ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ˆÂÎË Ë Á‡‰‡˜ ÍÓÌÚÓÎfl; ‡Á‡·ÓÚÍÛ ÔÎ‡Ì‡ ÍÓÌÚÓÎfl, ‰Ó‚Â‰ÂÌËÂ ÒÓ-
‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÎ‡Ì‡ ÍÓÌÚÓÎfl ‰Ó Û˜‡ÒÚ‚Û˛˘Ëı ‚ Â„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËË
‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı ÎËˆ, ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ ˝ÚËı ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı ÎËˆ Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂ-
ÌË˛ ÍÓÌÚÓÎfl, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓfl‰Í‡ Ë ‚ÂÏÂÌË ‰ÓÍÎ‡‰‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚
ÍÓÌÚÓÎfl.
Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸ ÒËÒÚÂÏÛ
ÍÓÌÚÓÎfl Ë ‚ÁflÚ¸ Ì‡ ÒÂ·fl ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘Û˛ ÙÛÌÍˆË˛.
éÒÓ·Û˛ Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÍÓÌÚÓÎ¸ Í‡˜ÂÒÚ-
‚‡ ‡·ÓÚ˚ ‡ÔÔ‡‡Ú‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ÄÔÔ‡‡Ú ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ
ÔÎ‡Ì, Â‡ÎËÁÛfl ˆÂÎ¸ ÍÓÌÚÓÎfl, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ, ‰Ó‚Ó-
‰ËÚ ˝ÚÓÚ ÔÎ‡Ì ‰Ó ËÒÔÓÎÌËÚÂÎÂÈ. êÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ‰ÓÎÊÂÌ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı Í ÔÓ‚ÂÍÂ, ÛÍÓ‚Ó‰ËÚ¸ ıÓ‰ÓÏ ÔÓ‚ÂÍË.
èË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËË ÍÓÌÚÓÎfl ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÏÂÂÚ ÛÏÂÎ˚È ÔÓ‰-
ıÓ‰ Ë ÒÚËÎ¸ ‡·ÓÚ˚ ÔÓ‚Âfl˛˘Ëı.
îÛÌÍˆËfl ÍÓÌÚÓÎfl Ì‡ÔflÏÛ˛ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì‡ ÒÓ ‚ÒÂÏË ÙÛÌÍ-
ˆËflÏË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ ËÌÚÂ„‡Î¸ÌÓ-
ÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËÓÌÌÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛.
àÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌÓ-ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘‡fl ÙÛÌÍˆËfl
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-

ÌËfl. ùÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ·Û‰ÂÚ ˆÂÎ¸Ì˚Ï fl‚ÎÂÌËÂÏ, ÒËÒÚÂÏÓÈ, ÂÒÎË
‚ÒÂ ˝ÚË ÙÛÌÍˆËË Ó„‡ÌË˜ÂÒÍË Ò‚flÁ‡Ì˚. èË ˝ÚÓÏ Ò‚flÁ¸ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸
ÔÓÒÚÓflÌÌÓÈ. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl Â˘Â Ó‰Ì‡ ÙÛÌÍ-
ˆËfl — ÙÛÌÍˆËfl ËÌÚÂ„‡ˆËË, Ó·˙Â‰ËÌfl˛˘‡fl ‚ÒÂ ‰Û„ËÂ. Ç Â¯ÂÌËË
Á‡‰‡˜ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔËıÓ‰ËÚÒfl ‚˚‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ ÍÓÂÍÚËÛ˛˘ËÂ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÌÚ‡Î¸-
ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡˛ÚÒfl ÒË„Ì‡Î˚ ÔÓ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌË˛,
379
ÔË‚Â‰ÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ

Ò Í‡ÍËÏË-ÎË·Ó fl‚ÎÂÌËflÏË. ùÚË ÒË„Ì‡Î˚ ÚÂ·Û˛Ú Û˜ÂÚ‡ ‚ÒÂÏË
ÙÛÌÍˆËflÏË, Ë·Ó ÌÂÒÛÚ ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘ËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. Ç ÒËÎÛ Ó·˘-
ÌÓÒÚË Â¯ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı Ë ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘Ëı Á‡‰‡˜ ÙÛÌÍˆËfl
Ë ÔÓÎÛ˜ËÎ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÂ Ì‡Á‚‡ÌËÂ. éÒÌÓ‚Ì˚Ï ˝ÎÂÏÂÌÚÓÏ ÏÂı‡-
ÌËÁÏ‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ˝ÚÓÈ ÙÛÌÍˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÙÎÂÍÒËfl.
éÌ‡ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â:
• ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ‡Ì‡ÎËÁ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚È ‚ ÔÓ-
ˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È Ì‡ ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ÔË˜ËÌ Á‡-
ÚÛ‰ÌÂÌËÈ Ë ÍÓÂÍˆË˛ ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓˆÂ‰ÛÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÓÔËÒ˚‚‡˛˘ÂÈ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓ˚Â Ì‡‰Ó ÔÂ‰ÔËÌflÚ¸ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡-
ˆËË, Ë ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÒÚÓËÚ¸ Í‡ÚËÌÛ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ì‡ÈÚË ÔË˜ËÌÛ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎË,
Ì‡ÈÚË ÔÓ·ÎÂÏÛ ‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË Ë ÙÓÏÂ ÔÓ¯ÎÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ÔÓÒÚÓËÚ¸ ÔÓÂÍÚ ÌÓ‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ
ÙÓÏ˚ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl;
• fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÓ·ÓÈ ÙÓÏÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÙÓÏ‡
ËÏÂÂÚ, Í‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÒÎÓÊÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË).
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÙÎÂÍÒËfl — ˝ÚÓ ÒÎÓÊÌ‡fl ÙÛÌÍˆËfl ‡·ÓÚ˚
Ì‡¯Â„Ó ÏÓÁ„‡, ‚˚ÔÓÎÌflÂÏ‡fl ËÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. éÌ‡
Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó„‡ÌËÁÛfl ˆËÍÎ
Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË ‚ ‡·ÓÚÂ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. êÂÙÎÂÍÒËfl
Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡Á‚ËÚ‡ ËÎË ÌÂÚ. ÖÒÚ¸ ‚ÔÓÎÌÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â
ÏÌÂÌËfl, ˜ÚÓ ÔË˜ËÌ‡ÏË ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚ı fl‚ÎÂÌËÈ ‚ Ì‡¯ÂÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â Ë,
‚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ‚ÒÂÏË Â„Ó Á‚ÂÌ¸flÏË Ó„ÓÏÌÛ˛
ÓÎ¸ Ò˚„‡ÎÓ ËÏÂÌÌÓ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË ÂÙÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÒÓÔÓ‚ÓÊ-
‰ÂÌËfl Ô‡ÍÚËÍË, ˆÂÌÌÓÒÚË ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÂÙÎÂÍÚË‚Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·-
ÌÓÒÚÂÈ.
1. ä‡Í Ç˚ ‰ÛÏ‡ÂÚÂ, ÔÓ˜ÂÏÛ ‚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl

‡ÁÎË˜Ì˚Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËÈ — «ÚÛ‰», «‡·ÓÚ‡» Ë «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl
ÚÛ‰‡»?
2. èÓÔ˚Ú‡ÈÚÂÒ¸ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ Ó·˙ÂÍÚ Ë ÔÂ‰ÏÂÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
3. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÙÓÏÛ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
4. Ç ˜ÂÏ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
380
5. èÓ˜ÂÏÛ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÏ˚ÒÎ˚ ‚ ÔÓÌflÚËË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
6. Ç ˜ÂÏ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»?
7. èÓÔ˚Ú‡ÈÚÂÒ¸ ‚ Í‡ÈÌÂÈ ÒÔ‡‚‡ ÍÓÎÓÌÍÂ í‡·ÎËˆ˚ 6.1 (ÔÛÌÍÚ 3) ‚˚‰ÂÎËÚ¸
ÍÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡ Ë ‰‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÌflÚËflÏ «ÚÛ‰», «‡·ÓÚ‡»,
«Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡».
8. Ç˚ÔË¯ËÚÂ «ÍÎ˛˜Â‚˚Â» ÒÎÓ‚‡ ËÁ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ, ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚ı ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 6.2
(ÔÛÌÍÚ 3) Ë ‰‡ÈÚÂ Ò‚ÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÌflÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
9. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ «ÛÓ‚ÌË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ.
10. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ «ÛÓ‚ÌË ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl» ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË.
11. óÚÓ ÁÌ‡˜ËÚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
12. èË‚Â‰ËÚÂ ÔËÏÂ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÒıÓ‰fl ËÁ ÂÂ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl (ÏÓÙÓÎÓ„ËË) Ë ÙÓÏ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡.
13. óÚÓ Ç˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÂ ÔÓ‰ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
14. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ
ÔË‰‡ÌË˛ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË Ò‚ÓÂÏÛ ÚÛ‰Û.
15. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ˆÂÎË, ÔÎ‡Ì˚, ÔÓ„‡ÏÏ˚,
ÏÂÚÓ‰˚, ÚÂıÌËÍÛ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Â¯ÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
Ì˚ı Á‡‰‡˜ Ë Ú. Ô.).
16. Ñ‡ÈÚÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÌflÚË˛ «Ì‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
17. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡.
18. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ Á‡‰‡˜Ë Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡.
19. ëÙÓÏÛÎËÛÈÚÂ Ó·˘ËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔËÌˆËÔÓ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ Ì‡ ÔÂ‰ÔËflÚËË, „‰Â Ç˚ ‡·ÓÚ‡ÂÚÂ.
20. èÂÂ˜ËÒÎËÚÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ‚Ë‰Ó‚ ‡-
·ÓÚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl.
21. ä‡Í Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl Ë
˜ÎÂÌÓ‚ Â„Ó ÍÓÏ‡Ì‰˚?
22. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ‚ÎËflÌËÂ ˆ‚ÂÚ‡ Ë ÏÛÁ˚ÍË Ì‡ ÚÛ‰ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
23. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÔÓÂÍÚ‡Ï ‡·Ó˜Ëı ÏÂÒÚ.
24. óÚÓ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í Ô‡‚ËÎ‡Ï ÔÎ‡ÌËÓ‚ÍË ‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡?
ãËÚÂ‡ÚÛ‡:
1. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. ÉÂ„ÂÎ¸: å˚¯ÎÂÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ (ÔÛÚ¸ Í ÍÛÎ¸ÚÛÂ Ï˚¯ÎÂ-

ÌËfl). — å.,2000.
2. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. é„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÓÌÚÓÎÓ„ËË Ë ‡Ì‡ÎËÁ ÒËÒÚÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË. — å.:2002.
3. É‡ÒÚÂ‚ Ä. ä. ä‡Í Ì‡‰Ó ‡·ÓÚ‡Ú¸. — å.: Çñëèë, 1927.
4. ÉÓÒÍËÈ û. å. ëËÒÚÂÏÌÓ-ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚È ‡Ì‡ÎËÁ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. —
çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: ç‡ÛÍ‡. ëË·. 1986.
381
5. É‡˜Â‚ å. Ç. ëÛÔÂÍ‡‰˚. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ ‚ ÏÂÊ‰ÛÌ‡Ó‰ÌÓÈ ÍÓ-

ÔÓ‡ˆËË. — å.: ÑÂÎÓ,1993.
6. á‡È‚ÂÚ ã. Ç‡¯Â ‚ÂÏfl ‚ ‚‡¯Ëı ÛÍ‡ı. — å., 1995.
7. ä‡ÁÌ‡˜ÂÂ‚ Ç. è. äÓÒÏÓÔÎ‡ÌÂÚ‡Ì˚È ÙÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ:
ç‡ÛÍ‡, 1991.
8. ä‡Ì‰˚·‡ Ç. å. éÒÌÓ‚˚ „ËÔÌÓÎÓ„ËË. í. 1, 2, 3. — ëè·.: ã‡Ì¸, 1999.
9. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. í‡ÈÌ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. í. 1, 2. — ë.è.·: «ä‡Ó»,
1996. Ú. 1, Ú. 2.
10. ä‡ÒÚÛ·ËÌ ù. å. ëËÒÚÂÏ˚ Ë ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÁ‡˘ËÚ˚. —
å.: äëè, 1996.
1995.
12. éÏ‡Ó‚ Ä. è. êÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸: ‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl Ó ÒÚËÎÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. — å.:
èÓÎËÚËÁ‰‡Ú, 1984.
13. èflÊÌËÍÓ‚ ç. ë., èflÊÌËÍÓ‚‡ Ö. û. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÚÛ‰‡ Ë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. — å.: «ÄÍ‡‰ÂÏËfl», 2003.
15. èÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚È ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ. (êÂÁÌËÍ ë. Ñ. Ë ‰.). — å.: àçîêÄ-å, 2002.
16. êÓÙÂ Ä.à. ç‡Û˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡. — å.: åËÍ, 1998.
17. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. éÒÌÓ‚˚ Ó·˘ÂÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. í. 1, 2. — å.: èÂ‰‡„Ó„Ë-
Í‡, 1989.
18. ëËÌÂ„ÂÚËÍ‡, ÙËÎÓÒÓÙËfl, ÍÛÎ¸ÚÛ‡. — å.: êÄÉë., 2001.
19. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl: ëÔ‡‚Ó˜ÌÓÂ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó. — å.:àçîêÄ-å, 1999.
20. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓˆË‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÏ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1975.
21. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ: ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. (ÔÓ‰. Â‰. Ä. ü. äË-
·‡ÌÓ‚‡). — å.: àçîêÄ-å, 1998.
22. îÂÈ‰ á. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. — å.: èÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ, 1989.
23. ó‡Ì„ÎË à. à. íêìÑ: ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ‡ÒÔÂÍÚ˚ ÚÂÓËË Ë ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ËÒÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÌËfl. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1973.
24. óÂÎÓ‚ÂÍ Ë Â„Ó ˆÂÌÌÓÒÚË (‚ 2 ÍÌ.). — å.: àîÄè, 1988.
25. óÂÎÓ‚ÂÍ: ÙËÎÓÒÓÙÒÍËÂ ‡ÒÔÂÍÚ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. — åËÌÒÍ:
ç‡ÛÍ‡ Ë ÚÂıÌËÍ‡, 1989.
26. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ: Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. — ä.:
èÓÎËÚËÁ‰‡Ú ìÍ‡ËÌ˚, 1989.
27. ò‡‰ÂÌ ‰Â è¸Â íÂÈfl. îÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1987.
28. òËÔÛÌÓ‚ Ç. É. äË¯ÍÂÎ¸ Ö. ç. éÒÌÓ‚˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. —
å.: «Ç˚Ò¯‡fl ¯ÍÓÎ‡», 2000.
29. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ É. è. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÚÛ‰˚. — å.: òÍ. äÛÎ¸Ú. èÓÎËÚ., 1995.
30. ôÂÍËÌ É. Ç. éÒÌÓ‚˚ Í‡‰Ó‚Ó„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. Í. 1, 2. — ä.:åÄìè, 1998.
31. ôÂÍËÌ É.Ç. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÚÂÓËfl Ë Í‡‰Ó‚‡fl ÔÓÎËÚËÍ‡. — ä. åÄìè, 2000.
32. û‰ËÌ ù. É.åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl Ì‡ÛÍË: ÒËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. — å.: ù‰ËÚÓ-
Ë‡Î ìêëë, 1997.
382
«ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ ˆÂÎ˚È ÏË, ÍÓÚÓ˚È Ò ÌËÏ ÓÊ-
‰‡ÂÚÒfl Ë Ò ÌËÏ ÛÏË‡ÂÚ. èÓ‰ Í‡Ê‰ÓÈ ÏÓ„ËÎ¸ÌÓÈ ÔÎËÚÓÈ
ÎÂÊËÚ ‚ÒÂÏËÌ‡fl ËÒÚÓËfl».
«ÉÓÂ Î˛‰flÏ, ÌÂ ÁÌ‡˛˘ËÏ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË».
Å. è‡ÒÍ‡Î¸
7 ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçí óÖãéÇÖäÄ
Ç êÄáãàóçõï íàèÄï Åõíàü
7.1 éëçéÇõ íÖéêàà à èêÄäíàäà

ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ óÖãéÇÖäÄ
Ç êÄáãàóçõï íàèÄï Åõíàü
7.1.1 é·˘‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÚËÔÓ‚ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
óÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÊËÚ¸ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ‚ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl.

èÓ‰ ·˚ÚËÂÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂ-
‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl Â„Ó ÙÓÏÓÈ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ (ÛÒÚÓÈÒÚ‚ÓÏ), ˆËÍÎÓÏ
Â„Ó Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËÈ ‚ ıÓ‰Â ÒÓÁÂ‚‡ÌËfl, «‚ÁÓÒÎÓ„Ó» ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë
Û‚fl‰‡ÌËfl.
íÓ ˆÂÎÓÂ (Ó·Î‡‰‡˛˘ÂÂ ÒÚÓÂÌËÂÏ, ˜‡ÒÚflÏË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË ÏÂÊ-
‰Û ÌËÏË), ‚ ÍÓÚÓÓÏ ‡ÁÎË˜‡ÂÚÒfl ·˚ÚËÂ ‚ÒÂ„Ó, ˜ÚÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Á‡ÙËÍ-
ÒËÓ‚‡ÌÓ, ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «ÛÌË‚ÂÒÛÏÓÏ» (Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÏÓÂ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂ
‚ÒÂ„Ó, ˜ÚÓ ËÏÂÂÚ ÒÚ‡ÚÛÒ ·˚ÚËfl Ë Ó·Î‡‰‡˛˘ÂÂ ÔËÁÌ‡Í‡ÏË ˆÂÎÓ„Ó).
èÓ˝ÚÓÏÛ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌ˚È ‡Ì‡ÎËÁ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÎ¸Áfl Ó„‡-
ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ‚ÌÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl «ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÛÌË‚ÂÒÛ-
Ï‡». èÓ‰ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡
ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ ËÁ ‚ÒÍ˚Ú˚ı ÔË˜ËÌ. é‰Ì‡ÍÓ ËÏÂ˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÚËÔ˚
·˚ÚËfl. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓ‰‚Â„ÌÛÚ¸Òfl ‚ÒÂ
ÚËÔ˚ ·˚ÚËfl, ÚËÔ˚ ÌÂ˜ÚÓ Í‡Í Â‰ËÌËˆ˚ ‚ ÚÓÏ ËÎË ËÌÓÏ ÚËÔÂ ·˚ÚËfl.
èÓÒÚÓÂÌËÂ «ÁÌ‡ÌËfl» Ó ÚËÔÂ ·˚ÚËfl ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‡ÁÎË˜‡Ú¸ Ë
ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ Ú‡ÂÍÚÓË˛ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ˝ÚËÏ ÒÌËÊ‡Ú¸ ÌÂÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÂ‰Ó‚Ó„Ó Ë ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡, ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÍÓÚÓÓ„Ó
ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÔË ÔËÌflÚËË Â¯ÂÌËÈ.
383
ÉãÄÇÄ 7 ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçí óÖãéÇÖäÄ Ç êÄáãàóçõï íàèÄï Åõíàü
ÑÎfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ˝ÚËı ‡Ì‡ÎËÁÓ‚ ‚‡ÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸

ÚËÔ˚ ·˚ÚËfl Ë ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡Î¸ÌÓ ÁÌ‡˜ËÏ˚È ÒÔÓÒÓ· ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ëı ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl.
ÑÎfl Ô‡ÍÚËÍË Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ˚ÏË ÚËÔ‡ÏË ·˚ÚËfl ÔÂ‰ÒÚ‡˛Ú:
«ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸», «ÒÓˆËÓ‰ËÌ‡ÏËÍ‡», «ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ‡fl ‰ËÌ‡-
ÏËÍ‡», «ÍÛÎ¸ÚÛ‡», «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸» Ë «˝ÍÓÌÓÏËÍ‡». Ç Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÒÓ·˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ËÌÚÂ„ËÛÂÚ «·ÓÎÂÂ ÔÓÒÚ˚Â»
ÚËÔ˚ ·˚ÚËfl, ËÁÛ˜‡ÂÏ˚Â ‚ ÙËÁËÍÂ, ıËÏËË, ·ËÓÎÓ„ËË. ÖÒÎË ‡ÒÔÓÎÓ-
ÊËÚ¸ ÚËÔ˚ ·˚ÚËfl ‚ ÔÒÂ‚‰Ó„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÈ fl‰, ÚÓ ÔÓfl‚ËÚÒfl ËÒıÓ‰Ì‡fl
ÎÂÒÚÌËˆ‡ ÚËÔÓ‚ (Òı. 7.1):
ëıÂÏ‡ 7.1 àÒıÓ‰Ì‡fl ÎÂÒÚÌËˆ‡ ÚËÔÓ‚ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
àÒıÓ‰Ì˚ÏË ÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏË ‰Îfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ

Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ, ‰Îfl ÒÓˆËÓ‰ËÌ‡ÏË-
ÍË — ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‚Á‡ËÏÓÔËÂÏÎÂÏÓ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‰Û„
‰Û„‡ Ë ÒÓ·Î˛‰ÂÌËÂ ‰Ó„Ó‚ÓÂÌÌÓÒÚÂÈ, ‰Îfl ÍÛÎ¸ÚÛ˚ — ‚‚Â‰ÂÌËÂ ÍË-
ÚÂËÂ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı Ë ËÌ˚ı ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÈ, ‰Îfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË —
Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÌÓÏ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ˜Â„Ó-ÎË·Ó Ë ÒÓ‚Â-
¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÌÓÏ, ‰Îfl ˝ÍÓÌÓÏËÍË — ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ÔË·˚ÎË
ËÎË «‰Ó·‡‚ÍË» Í ÍÓÏÔÂÌÒ‡ˆËË ËÒıÓ‰Ì˚ı ËÁ‰ÂÊÂÍ ‚ Ëı ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸-
ÌÓÏ ˚ÌÓ˜ÌÓ-ÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‚˚‡ÊÂÌËË («‰ÂÌ¸„Ë»). èÓÒÎÂ‰Û˛˘‡fl,
·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ‡fl ÙÓÏ‡ ·˚ÚËfl ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ (ÔÒÂ‚‰Ó„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍË) ‚ ıÓ‰Â
ÒÌflÚËfl ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ‚ ‡ÏÍ‡ı ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÚËÔ‡ ·˚ÚËfl.
ç‡fl‰Û Ò ËÒıÓ‰Ì˚ÏË ÚËÔ‡ÏË ·˚ÚËfl ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú «‚ÚÓË˜Ì˚Â»,
ÒÓ˜ÂÚ‡˛˘ËÂ ÏÌÓ„ËÂ Ù‡„ÏÂÌÚ˚ «‚ÓÁÌËÍ¯Ëı» ÚËÔÓ‚ ·˚ÚËfl. í‡ÍËÂ
ÚËÔ˚ ·˚ÚËfl, Í‡Í Ì‡ÛÍ‡, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, Á‰‡‚ÓÓı‡ÌÂÌËÂ, ÔÓÎËÚËÍ‡,
Ó·ÓÓÌ‡ Ë Ú. Ô. ÔÂ‰ÒÚ‡˛Ú Í‡Í ‚ÚÓË˜Ì˚Â Ë ÚÂÚË˜Ì˚Â.
íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ‰Îfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡ «ÒËÚÛ‡ˆËË», ÂÂ Ï˚ÒÎË-
ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÚÂ·ÛÂÚÒfl ‚‚Â‰ÂÌËÂ ‚ÒÂı ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ÚËÔÓ‚ ·˚-
ÚËfl ‚ ‡ÏÍË Ëı Ò‚flÁ‡ÌÌÓÒÚË ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ ‚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡.
384
ùÚ‡ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì‡fl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÓÌÚÓ-

ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ ÒıÂÏ˚ (ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡), ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËfl ÍÓÚÓÓÈ
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ «ÔÓÚÂÚ‡» ÒËÚÛ‡ˆËË (Òı. 7.2) (Ñ‡ÎÂÂ ˝Ú‡ ÒıÂ-
Ï‡ ·Û‰ÂÚ «‡Á‚ÂÌÛÚ‡»).
ëıÂÏ‡ 7.2 ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÚËÔÓ‚ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [3]
éÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Í‡Ê‰ÓÈ Ó·˘ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÚËÔÛ

·˚ÚËfl, Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸ Ò‚ÓË ËÌÚÂÂÒ˚, ÒÔÓÒ, ˆÂÎË Ë ÔÎ‡Ì˚,
‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı, Ô‡-
‚Ó‚˚ı, ÔÓÎËÚ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı Ë ‰. ÛÒÎÓ‚ËÈ.
7.1.2 àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒıÂÏ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË

‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ì˚ Ë ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡-

Ì˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ‡·ÓÚ‡ı é. ë. ÄÌËÒËÏÓ‚‡ Ë
É. è. ôÂ‰Ó‚ËˆÍÓ„Ó. àı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÁÎÓÊÂÌËÂ ÚÂÍÒÚ‡
Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ flÁ˚Í‡ ÒıÂÏ.
ÑÎfl ÛflÒÌÂÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl
flÁ˚Í‡ ÒıÂÏ ‚ ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó·Ó·˘ËÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ÂÒËË
ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ‚ ˝ÚÓÈ ÒÙÂÂ (Ú‡·Î. 7.1).
àÒıÓ‰fl ËÁ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ú‡·ÎËˆ˚ 7.1 ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰˚, ˜ÚÓ
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÒıÂÏ ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚. åÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‰‚‡
ÍÎ‡ÒÒ‡ ÒıÂÏ:
• ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ ËÁÓ·‡ÊÂÌËfl (ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÒıÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË ËÁÓ-
·‡ÊÂÌËÈ, ËÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËÈ);
• ÒıÂÏ˚-ÍÓÌÒÔÂÍÚ˚ (ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÒıÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË ÚÂÍÒÚÓ‚).
385
í‡·ÎËˆ‡ 7.1 êÓÎ¸ Ë ÏÂÒÚÓ ÒıÂÏ˚ ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡

‹ Ä‚ÚÓ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl
1 2
1 «óÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÛÊÌ˚ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ Û‰ÂÊË‚‡Ú¸
ÚÓ˜ÍÛ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl, ˜ÚÓ·˚ Ï˚ÒÎ¸ ÌÂ ÒÓ‚Â¯‡Î‡ ı‡ÓÚË˜-
ÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl Ë Ô˚ÊÍÓ‚, ‡ ÏÓ„Î‡ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ Û„ÎÛ·ÎflÚ¸ Ë
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó· Ó·˙ÂÍÚÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌËfl. ÅÓÎÂÂ
ÚÓ„Ó, ‰‡ÊÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ ‡ÁÏ˚¯Îflfl Ó Í‡ÍÓÏ-ÎË·Ó ÔÂ‰ÏÂÚÂ, Ï˚
Ó„‡ÌËÁÛÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ‰Ë‡ÎÓ„, ÔË‚Ó‰fl˘ËÈ Í ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏÛ
ÛÚÓ˜ÌÂÌË˛ Ó·‡Á‡. îËÍÒ‡ˆËfl Ï˚ÒÎË ‚ÓÁÏÓÊÌ‡ ‚ ‚Ë‰Â ÚÓ„Ó ËÎË
ËÌÓ„Ó ÚËÔ‡ ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ËÁÓ·‡ÊÂÌËfl ËÎË ÏÓ‰ÂÎË, Ó‚ÌÂ¯Ìfl˛-
˘Â„Ó ÔÓˆÂÒÒ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» (Ç. ÅÓÁÂÌÍÓ‚).
2 «ìÒÎÓ‚Ì˚Â ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ Ó·‡Á˚ — ÔÓ‰ÛÍÚ ‡Ì‡ÎËÚËÍÓ-ÒËÌÚÂÚË-
˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ï˚¯ÎÂÌËfl. ëıÂÏ‡ — ËÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸
‰Îfl ‚˚fl‚ÎÂÌËfl Ë ÓÔËÒ‡ÌËfl ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÍÓÌÚÓÎfl, ‚˚‡-
·ÓÚÍË ÔÂ‰ÔÓÎÓÊÂÌËÈ. éÌË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÒÚÓËÚ¸ ˆÂÔ¸ ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËÈ
Ë ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ‡·ÓÚÛ» (Ä. É‡ÏÂÁÓ).
3 «ëıÂÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÒıÂÏ˚ Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚˚‰ÂÎfl˛Ú

Ò‚ÓÈÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚Â ‚Â‰ÛÚ Í Â¯ÂÌË˛ Á‡‰‡˜. ê‡Á‚ËÚËÂ Ï˚¯ÎÂÌËfl
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ·‡Á‡Î¸Ì˚ı ÓÔÂ‡ÚË‚Ì˚ı ÒıÂÏ
Ï˚¯ÎÂÌËfl» (è. É‡Î¸ÔÂËÌ).
4 «ëıÂÏ˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‚ ÙÛÌÍˆËflı ÏÓ‰ÂÎË (ÂÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓÈ)
Ë ÔÂ‰ÔËÒ‡ÌËfl, Ó„‡ÌËÁÛ˛˘Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. óÚÂÌËÂ ÒıÂÏ˚,
ÔË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ÂÂ Í‡Í ÏÓ‰ÂÎË, ÏÂÌflÂÚÒfl. ëıÂÏ‡ — „ËÔÓÚÂÁ‡
Ó ÒÚÓÂÌËË Ó·˙ÂÍÚ‡» (Ç. êÓÁËÌ).
5 «ëıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ËÁÓ·‡ÊÂÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÓÚÓ·‡ÊÂÌË˛ ÒÛ˘ÂÒÚ-

‚ÂÌÌ˚ı ÔËÁÌ‡ÍÓ‚, ÓÔÓÌ˚ı ÏÓÏÂÌÚÓ‚, ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÒÚÛÍÚÛ˚
Ó·˙ÂÍÚ‡. éÌË Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰flÚ ÒÚÛÍÚÛÛ Ó·˙ÂÍÚ‡, ÒÚË-
ÏÛÎËÛ˛Ú ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÒıÂÏ Ë ÔÂ‰‚ÓÒıË˘ÂÌËÂ. ëÎË˜ÂÌËÂ
ÒıÂÏ˚ Ò Ó·˙ÂÍÚÓÏ ÛÒÍÓflÂÚ ÔËıÓ‰ Í ÍÓÂÍˆËË» (à. èÓÌÓÏ‡Â‚‡).
6 «ëıÂÏ˚ ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ „‡ÙË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl, ËÁÏÂÌÂÌËfl, ÔÓÒÚÓÂÌËfl. èË·Â„‡˛Ú Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛
ÒıÂÏ ‚ ÔÓ·ÎÂÏÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı. éÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÔÂÂ‚Ó‰‡
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ËÁ ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡ ‚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ, Â„Û-
ÎflˆËË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ‡Ì‡ÎËÁ‡ Á‡‰‡˜ Ë ÏÂÚÓ‰ÓÏ
Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜» (Å. ãÓÏÓ‚).
7 «ëËÏ‚ÓÎ˚ Òı‚‡Ú˚‚‡˛Ú ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡, ÔË‰‡˛Ú

ÂÏÛ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛, Ì‡„Îfl‰ÌÛ˛ ÙÓÏÛ» (Ç. äÓ¯ÛÌÓ‚, é. å‡ÌÚ‡ÚÓ‚).
8 «ëËÏ‚ÓÎ ÓÒflÁ‡ÂÏ, fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÓÚ‡ÊÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡, ‚‚Ó‰ËÚ
Á‡‰‡ÌÌÓÒÚ¸ Ó·˙ÂÍÚ‡. ëËÏ‚ÓÎ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÎÂÊÂÌËÂ Á‡ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË
‚ ÒÚÛÍÚÛÂ. éÌ ÒÓ‚ÏÂ˘‡ÂÚ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÒÚ¸, ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ë
386
1 2
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÒÓÁ‰‡ÂÚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ Ó·‡ÁÌÓÒÚË Ë Ë‰ÂË.
ëËÏ‚ÓÎ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÂÂ‡·ÓÚÍË, ‚˚ÒÚÛ-
Ô‡˛˘ËÏ ‚ ÙÛÌÍˆËË Ó·˙ÂÍÚ‡, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ËÁÏÂÌÂÌËfl
Ó·˙ÂÍÚ‡» (Ä. ãÓÒÂ‚).
9 «ëËÏ‚ÓÎ — ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÒÛÚË Ó·˙ÂÍÚ‡, ‚ÒÂÓ·˘Â„Ó ‚ ÌÂÏ,
Ó‚Â˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ë‰Â‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·‡Á‡. éÌ ÒÓ„Î‡ÒÛÂÚÒfl Ò ÙÓÏÓÈ Ó·˙ÂÍ-
Ú‡ ËÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» (ù. àÎ¸ÂÌÍÓ‚).
10 «óÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌË Ï˚ÒÎËÎ, Ë‰ÂflÏË ËÎË Ó·‡Á‡ÏË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
Í‡Í ÚÂ, Ú‡Í Ë ‰Û„ËÂ ËÏÂ˛Ú Ó‰ÌÓ Ó·˘ÂÂ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ — Ó·Î‡ÒÚ¸
˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÈ. ...ç‡¯ËÏ Û‰ÂÎÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ Í‡ÚËÌ, ‰‚Ë-
ÊÛ˘ËıÒfl Ô‡ÌÓ‡Ï, ÙË„Û, Ó·‡ÁÓ‚, ÍÓÓ˜Â — ÏÓ‰ÂÎÂÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛-
˘Â„Ó Ë ÒÓ‚Â¯‡˛˘Â„ÓÒfl, ÌÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜‡˘Ëı ‰Û„ ‰Û„Û,
‡ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ» (ç. ìÏÓ‚)..
11 «Ç ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Â ÒÎÛ˜‡Â‚ ÔÓÎÂÁÌÓ Ú‡ÍÊÂ ˜ÂÚËÚ¸ ÙË„Û˚ Ë ÔÂ‰-

ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Ëı ‚ÌÂ¯ÌËÏ ˜Û‚ÒÚ‚‡Ï ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ
ÎÂ„˜Â Û‰ÂÊË‚‡Ú¸ Ì‡¯Û Ï˚ÒÎ¸ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌÌÓÈ» (ê. ÑÂÍ‡Ú).
12 «çÛÊÂÌ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚È flÁ˚Í ‰Îfl ËÁÓ·‡ÊÂÌËfl Ë‰Â‡Î¸Ì˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚.
ëÌ‡˜‡Î‡ ÌÛÊÌÓ ËÁÓ·‡ÁËÚ¸ ÒÏ˚ÒÎ, ‡ Á‡ÚÂÏ ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓ, ÓÔÂ‡-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Â„Ó ÓÙÓÏËÚ¸. ùÚÓ ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÌflÚ¸
ÒÏ˚ÒÎ ‰Û„ËÏË. ëıÂÏ˚ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ˚. åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
ÒıÂÏ˚ — ÔÓÌflÚËfl, ËÁÓ·‡Ê‡˛˘ËÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ. ëÚÛÍÚÛÌÓÒÚ¸ ÒıÂÏ
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔËÔËÒ˚‚‡ÌËÂÏ Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛» (É. ôÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ).
Ç ÓÒÌÓ‚Â ÒıÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚È Ì‡·Ó

ÓÔÂ‡ˆËÈ: ‡Ò˜ÎÂÌÂÌËÂ, ÓÚ·Ó ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚, Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËfl
Ëı Ë ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡ÌËÂ ‚ ˆÂÎ˚Â ÍÓÌÒÚÛÍˆËË (ÔÓ ÍËÚÂË˛). èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ
ÒıÂÏ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÍÓÌÒÚÛÍ-
ˆËfl (ËÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸Ì‡fl ËÎË ÍÓÌÒÔÂÍÚÌ‡fl) ‰ÓÎÊÌ‡ ‚˚‡Ê‡Ú¸ «Ó·˙ÂÍÚ-
ÌÓÂ» ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ (ËÁÓ·‡Ê‡ÂÏÓ„Ó, ÍÓÌÒÔÂÍÚËÛÂÏÓ„Ó). äÓÏÂ ÚÓ„Ó,
ÒıÂÏ‡ Á‡ÏÂ˘‡ÂÚ ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î (ËÁÓ·‡ÊÂÌËÂ, ÚÂÍÒÚ) [2].
é·Ó·˘Ë‚ ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚Â ‚˚¯Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ÏÓÊÌÓ ÔËÈÚË Í Á‡Í-
Î˛˜ÂÌË˛, ˜ÚÓ flÁ˚Í ÒıÂÏ Ë ÒËÏ‚ÓÎÓ‚:
1. fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÔË ‡Ì‡ÎËÁÂ ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó, ÌÓ‚Ó„Ó, ÒÎÓÊÌÓ„Ó;
ÒÔÓÒÓ·ÓÏ Ë ÌÓÒËÚÂÎÂÏ ÓÔÂ‡ˆËÈ, Ô‡‚ËÎÓÏ; ÍÓÌÒÚÛÍˆËÂÈ,
Á‡‚ËÒfl˘ÂÈ ÓÚ ‚ÓÎË ÍÓÌÒÚÛÍÚÓ‡, ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl;
ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ‚ÌÂÁ‡ÔÌ˚ı Â¯ÂÌËÈ;
2. ÒÓÂ‰ËÌflÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ë ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ; ÒÓ‚ÏÂ˘‡ÂÚ ‡ÁÎË˜Ëfl,
Â‰ËÌË˜ÌÓÂ Ë ‚ÒÂÓ·˘ÂÂ; „‡ÏÓÌËÁËÛÂÚ ·ÂÒÙÓÏÂÌÌÓÂ, ÓÙÓÏ-
ÎflÂÚ Â„Ó; ÛÔÓfl‰Ó˜Ë‚‡ÂÚ Ï‡ÚÂË‡Î;
387
3. ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‰Îfl Ï˚¯ÎÂÌËfl; fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË

‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËÈ; ‚ ÌËı ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡Ì‡, Ó·Ó·˘Â-
Ì‡, ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡Ì‡;
4. ÔÓ‰˜ËÌÂÌ Ë‰ÂÂ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË, ÒÚÛÍÚÛÌÓÒÚË; ÒÓ‰ÂÊËÚ ÔÓÓÊ-
‰‡˛˘ËÈ ÔËÌˆËÔ;
5. ‚˚‡Ê‡ÂÚ Ó·˘ÂÂ, ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ, ÌÂ‰ÓÒÚÛÔÌÓÂ ÒÓÁÂˆ‡ÌË˛; ÔÓ-
ÏÓ„‡ÂÚ ‚Ë‰ÂÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓ; ÓÙÓÏÎflÂÚ Á‡ÓÊ‰‡˛˘ËÂÒfl Ë‰ÂË;
ÔË‰‡ÂÚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏÛ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÙÓÏÛ;
6. ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ Ë ‰ËÌ‡ÏËÍÛ Ó·˙ÂÍÚÓ‚; ‚˚‡Ê‡ÂÚ „Ë-
ÔÓÚÂÁÛ Ó ÒÚÓÂÌËË Ó·˙ÂÍÚ‡; ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ó·˙ÂÍÚ ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl
Ë ‡Ì‡ÎËÁ‡;
7. ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ‚˚fl‚ËÚ¸ ‰ÂÙÂÍÚ˚; ÒÎÂ‰ËÚ¸ Á‡ Ï˚ÒÎ¸˛, ÙËÍÒËÓ-
‚‡Ú¸ ÂÂ ıÓ‰, ‚˚‰‚Ë„‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â Ë‰ÂË;
8. ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‰Îfl ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÌÓ‚˚ı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ, Á‡ÏÂ˘‡ÂÚ
Ó·˙ÂÍÚ˚, ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚Â ÛÁÎ˚; ÔËÏÂÌflÂÚÒfl ‰Îfl ÓÒ‚Ó·ÓÊ-
‰ÂÌËfl ÓÚ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ„Ó, ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, Ó·ÂÒÔÂ˜Â-
ÌËfl ÒÍ‚ÓÁÌ˚ı ıÓ‰Ó‚ ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË, ÓÔÂÂÊ‡˛˘Ëı ‚˚‚Ó‰Ó‚,
ÔÂ‰‚ÓÒıË˘ÂÌËfl;
9. ÒÚËÏÛÎËÛÂÚ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÒıÂÏ; Ó·ÎÂ„˜‡ÂÚ ÛÏÒÚ‚ÂÌ-
ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸; ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Ò‚flÁË;
10. ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ ‚ ÔÓ·ÎÂÏÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı; ÔË ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌËË ÔÂ‰-
ÏÂÚÌÓÒÚË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ò ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛; ‚ Ó‚Î‡‰ÂÌËË
Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚ÏË ÔËÂÏ‡ÏË.
ëıÂÏ˚, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ËÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸Ì˚Â, fl‚Îfl˛ÚÒfl Û‰Ó·Ì˚ÏË ÔÂ‰-
ÏÂÚ‡ÏË ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒıÂÏ ‚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ô‡ÍÚË-
ÍÂ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‚˚Ò¯ËÏ ‡·ÒÚ‡ÍˆËflÏ, ‰ËÒˆËÔÎËÌÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó
Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ. ÇÌÂ Ú‡ÍÓÈ
‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ‚ÒÂÏË ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË
Ë ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ-ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ÏË ÙÓÏ‡ÏË [4].
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒıÂÏ‡ÏË Ë ÒËÏ‚ÓÎ‡ÏË ÔÂÂ‰‡ÂÚÒfl ÎÓ„ËÍ‡ Ï˚¯-
ÎÂÌËfl (ÒÎÂ‰˚ Ï˚¯ÎÂÌËfl). äÓ„‰‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ Ì‡ ·ÛÏ‡„Â, ÔÎ‡Ì¯ÂÚÂ,
‰ÓÒÍÂ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ‚ ÁÌ‡ÍÓ‚ÓÈ ÙÓÏÂ ËÁÓ·‡Ê‡Ú¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡ÍÓÌ‡ÏË ÎÓ„ËÍË), ÓÌ ÔÂÂıÓ‰ËÚ
ËÁ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡ („‰Â ‰‡ÎÂÍÓ ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÊË‚ÛÚ ÔÓ Á‡ÍÓÌ‡Ï) ‚ ÏË ÎÓ-
„ÓÒ‡ (Ó·˘Ëı, Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl).
Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ì‡ ·ÛÏ‡„Â ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÒıÂÏ˚, ÙÓÏÛÎ˚, „‡ÙËÍË,
Ú‡·ÎËˆ˚ Ë Ú. Ô., ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Î˛‰ÂÈ,
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÛ˛ ÁÌ‡Í‡ÏË. éÌË ÊË‚ÛÚ ÔÓ Á‡ÍÓÌ‡Ï ÎÓ„ÓÒ‡, ÔÓÒÚÓÂÌ˚
ÔÓ Ô‡‚ËÎ‡Ï ÎÓ„ËÍË Ë ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ô‡‚ËÎ‡Ï (Á‡ÍÓÌ‡Ï ÔËÓ‰˚
388
ËÎË Á‡ÍÓÌ‡Ï Ë‰Â‡Î¸Ì˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚). óÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ ‚ ‰‚Ûı ÏË‡ı:

‚ ÏËÂ Ë‰Â‡Î¸ÌÓÏ (ÓÌ ËÁÓ·‡ÊÂÌ ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍË) Ë Â‡Î¸ÌÓÏ. ÖÒÎË
«Ë‰Â‡Î¸Ì˚È ÏË» ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÏË‡ Ì‡ÛÍË, ÚÓ ÒıÂÏ˚
ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‰Îfl ‡Ì‡ÎËÁ‡ Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÖÒÎË ÒıÂÏ‡ÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÔÓÌflÚËfl Ë Í‡ÚÂ„ÓËË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ
ÒÍÎ‡‰˚‚‡Ú¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓÂ Ë ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ flÁ˚Í ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èÓ‰ flÁ˚ÍÓÏ ÔÓÌË-
Ï‡ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÁÌ‡ÍÓ‚˚ı ËÎË ÒËÏ‚ÓÎË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı
‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‰Îfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚflı
‚˚‡ÊÂÌËfl Ï˚ÒÎË, ÔÓÌËÏ‡ÌËfl, ÍËÚËÍË, ‡·ËÚËÓ‚‡ÌËfl Ë Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËË Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ [4].
7.1.3 ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÖÒÎË Ï˚ „Ó‚ÓËÏ Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÓ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸

‚ Â„Ó ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Í‡Í ·˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ «‰Ó‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Ï» Ë «ÔÓÒÎÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Ï» ·˚ÚËÂÏ (ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂÏ) (Òı. 7.3.). ê‡ÁÎË˜ËÂ
ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ‰Û„ËÏË ÔÓËÁ‚Ó-
‰ËÚ ÔÓ‰ÛÍÚ ‰Îfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË (6). èË ˝ÚÓÏ ÓÌ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ò‚ÓËÏ
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ («ÓÒÔÓÒ‡·ÎÂÌËÂÏ») (10), Ú. Â. Ô‡‡Î-
ÎÂÎ¸ÌÓ Ë‰ÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl (7) Ï‡ÚÂË‡Î‡ Ë Â„Ó Ò‡ÏÓ„Ó (5)
‚ ÔÓ‰ÛÍÚ (6). ç‡ÁÓ‚ÂÏ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌÌ˚È ÔÓ‰ÛÍÚ ‰Îfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË,
ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ˚Â Ì‡‚˚ÍË Ë ÛÏÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — «ÌÂ˜ÚÓ».
èÓ‰ «ÌÂ˜ÚÓ» ‚ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË Ë ÙËÎÓÒÓÙËË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‡·ÒÚ-
‡ÍÚÌÓ ‚˚‡ÊÂÌÌ‡fl Â‰ËÌËˆ‡ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË, ËÏÂ˛˘‡fl ÏÂı‡ÌËÁÏ
ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÏÂÊ‰Û ÙÓÏÓÈ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ (ÏÓÙÓÎÓ-
„ËÂÈ), Ó·˙ÂÍÚ, ËÏÂ˛˘ËÈ ÙÓÏÛ. Ç ıÓ‰Â ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂÓ·‡ÁÛÂÏÓÂ
«ÌÂ˜ÚÓ» ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ÌÓ‚˚È ÒÔÓÒÓ· Â„Ó ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl. èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í Ì‡¯ÂÏÛ ÔÂ‰ÏÂÚÛ, Ó‰ÌËÏ ËÁ Í‡˜ÂÒÚ‚
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÚÛ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÏÂ˛˘‡fl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÙÓÏ˚
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡ Ë Â„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl. èË ÔÂÂıÓ‰Â ËÁ «‰Ó‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚÌÓ„Ó» ·˚ÚËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÂ (2) Ë ËÁ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ‚ «ÔÓÒÎÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÂ» (12) ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÏÂÌ‡ ÙÓÏ ·˚ÚËfl. å˚ ‚ÒÂ ÊË‚ÂÏ
‚ ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Î˛·ÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÔÂ·˚‚‡-
ÂÚ ‚ ÌÂÏ ‰ÂflÚÂÎÂÏ. èÓÎÛ˜‡fl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ ÓÌ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎflÂÚ ÔÂÂıÓ‰ (4) ËÁ ÏË‡ «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı» ËÎË ÔËÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
‚ ÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èË ˝ÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÓ‰ ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl (8), ‰ÓÎÊÂÌ Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸Òfl
389
ÔÓ‰ ÌÓ‚˚Â ÍËÚÂËË, ÔËÓ·ÂÚ‡Ú¸ «ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚Â» Í‡˜ÂÒÚ‚‡ Ò Û˜ÂÚÓÏ

ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÒÓˆËÛÏ‡, ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ (11). èÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ÔÓ‰ÛÍÚ‡ ÚÂ·ÛÂÚ
ÓÚ ‡·ÓÚÌËÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ (9). èÓ ÔËÓ‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÒÔÓÒÓ·ÂÌ Í ÔÂ·˚‚‡ÌË˛ ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÏË‡ı, „‰Â
Ì‡·Î˛‰‡˛ÚÒfl ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚ÓÒÚ¸ Â„Ó «ÌËÁ¯Â„Ó» Ë «‚˚Ò¯Â„Ó», ÔÓÚË‚Ó-
ÒÚÓflÌËfl ‰Û¯Ë Ë ÚÂÎ‡ Ë Ú. Ô. ëÓˆË‡Î¸ÌÓÂ Ë ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÂ ·˚ÚËÂ ÔÓÓÊ-
‰‡ÂÚ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‡ÁÎË˜Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË.
ëÚÂÏÎÂÌËÂ Í ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓÏÛ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÏÛ ·˚ÚË˛, ÔÂ·˚-
‚‡ÌËÂ ‚ ÌÂÏ, ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ Ì‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌËË ÒÔÂˆËÙËÍË ÏË‡
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó ‚ ÌÂÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
3 5 8
6
11
4
7 9
1 12
2 10
ëıÂÏ‡ 7.3 èÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ·˚ÚËÂ (ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ)
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â‡ÎËÁÛfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ

Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ÔËÓ‰ÌÓÈ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒÂ‰Â ÔÓ‰ Ëı ‚ÌÂ¯ÌËÏ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ (1) Ë ‚ „‡ÌËˆ‡ı ÒÙÂ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (3) Ò ˆÂÎ¸˛ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌËfl «ÌÂ˜ÚÓ».
ÑÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÂ ·˚ÚËÂ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸: «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï» (Òı. 7.4),
‡ ÔÓÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÂ — «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï» (3) Ë «ËÒÍÛÒ-
ÒÚ‚ÂÌÌÓ-ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï» (4). «ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ» — ˝ÚÓ ·˚ÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ÌÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ‡ÏÓÍ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó
ÚËÔ‡. «ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï» Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‚ÌÂÒÂÌËfl
‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‰ÂÙÓÏ‡ˆËÈ, ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Á‡Ï˚ÒÎÓÏ, ‚‚Â‰ÂÌÌ˚ÏË
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË, ÌÓ ÔË ÒÓı‡ÌÂÌËË ‚Â‰Û˘ÂÈ ÓÎË «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó».
«àÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ-ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï» ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ú‡ÌÒÙÓÏ‡-
ˆËË ÔÂ‚Ë˜ÌÓ„Ó ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ò‚ÓÈÒÚ‚‡,
ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÓËÒÍÛÒÒÚ‚Îfl˛˘ËÏË Ù‡ÍÚÓ‡ÏË: ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË,
ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ÏË, ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ÏË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ÏË ÌÓÏ‡ÏË.
èË ˝ÚÓÏ, ËÒıÓ‰Ì˚Â, «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â» Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÔÂÂıÓ‰flÚ ‚ ÔÓ‰˜ËÌÂÌ-
ÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ. «àÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÂ» Á‡ÍÎ˛˜ÂÌÓ ‚ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÒÚË ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó Í‡˜ÂÒÚ‚‡ı «ÌÂ˜ÚÓ», ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ˚ı ËÏ ‚ ıÓ‰Â ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
390
Ë ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚË ‚ÒÂ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÔÓÎÛ-

˜ÂÌËfl «ËÏÂÌÌÓ» ˝ÚÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl. ÇÒÂ ˝ÚË ËÁÏÂÌÂÌËfl Ë ÔÂÓ·‡ÁÓ-
‚‡ÌËfl ÔÓËÒıÓ‰flÚ ‚ „‡ÌËˆ‡ı ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (1), ÔÛÚÂÏ
‚ÌÂÒÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ (2).
1
2
4 àÖ
ëıÂÏ‡ 7.4 ÇÎËflÌËÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ (ÍÛÎ¸ÚÛ˚)

‚ ÒÙÂÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
íÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Í «ÌÂ˜ÚÓ»), ÍÓÚÓ˚Â

ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «ˆÂÎ¸˛» (5), ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÓÒÓ·ÓÏ Â-
ÊËÏÂ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl. ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌË˛ (Í ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ Ë
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˆÂÎË) fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ «Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ» ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË. ùÚÛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Ì‡‰Ó ‡Á‚Ë‚‡Ú¸ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ˝ÚÓÈ ÒÔÓÒÓ·-
ÌÓÒÚË ı‡‡ÍÚÂÌ˚ ‰‚Â ÒÚÓÓÌ˚ — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÒÚÓËÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ
Ó ·Û‰Û˘ÂÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔË‰‡‚‡Ú¸ ˝ÚÓÏÛ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË˛
ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛, ÓÙÓÏÎÂÌÌÛ˛ Í‡Í ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÔÓÂÍÚ, ÔÎ‡Ì,
ÔÓ„‡ÏÏ‡, ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl Ë Ú. Ô. íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ‰Îfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ ‰Ó‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í ÌÓÏÓÔÓÎ‡„‡˛˘ÂÏÛ (1) (Òı. 7.5). Ç ‡ÏÍ‡ı ˝ÚÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÙÓÏËÛÂÚ Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ (2) ÌÓÏÛ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ˆÂÎ¸, ÏÂÚÓ‰, ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˛ Ë Ú. Ô.). ç‡ ˝ÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ
Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. á‡ÚÂÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏÛ (4) Ë
ÔÓÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏÛ ·˚ÚË˛ (5). Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û-
ÂÚ ‰Îfl ÔÓÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ ‚ ˝ÚÓÏ
ÏËÂ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ÙÛÌÍˆËË). ç‡ıÓ‰flÒ¸ ‚ ‡Ï-
Í‡ı ÒÙÂ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (4) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ (3), ‰ÓÎÊÂÌ ‚Î‡‰ÂÚ¸ ÒÔÓÒÓ·‡ÏË (6)
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË (7) Ë ÓÚ˜ÂÚÎË‚Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔÓÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛.
391
1 2
3 7 4
ëıÂÏ‡ 7.5 èÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
ñÂÎ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl «ÏËÌËÏ‡Î¸Ì˚Ï», ÔÓ Ó·˙ÂÏÛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, ÚËÔÓÏ

ÌÓÏ. «å‡ÍÒËÏ‡Î¸Ì˚Ï» ÚËÔÓÏ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ «ÔÓÂÍÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË».
Ç ÌÂ„Ó ‚ıÓ‰flÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÒÔÓÒÓ·Û ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Å˚ÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ÁÓ‚ÂÏ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
(Òı. 7.6). éÌ‡ ÔÓ‰˜ËÌÂÌ‡ ÌÂ ÌÓÏÂ (ˆÂÎË, ÔÓÂÍÚÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË), ‡ «ÔÓ-
ÚÂ·ÌÓÒÚË», ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÈ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ (3)
(ÙÓÏËÛÂÚÒfl Ó·‡Á ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË). éÚÎË˜ËÂ ˆÂÎË, ÔÓÂÍÚ‡ ÓÚ ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚË ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡, Á‡‚ËÒËÏ‡ ÓÚ
‚ÎËflÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌËı (ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) (4) Ë ‚ÌÂ¯ÌËı (ÒÂ‰Ó‚˚ı)
Ù‡ÍÚÓÓ‚. ñÂÎ¸, ÔÓÂÍÚ ‚ÌÂËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ Ë ‚ÌÂÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌ˚ Ë Ëı
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË, ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â, ‚ ÔÂÂ‰‡˜Â «ËÁ ÛÍ»
Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (1) «‚ ÛÍË» ‰Û„Ó„Ó (2).
4
ëıÂÏ‡ 7.6 îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ó·‡Á‡ ˆÂÎË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ˆÂÔË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl

ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË (Òı. 7.7): ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚ ˜ÂÏ-ÚÓ Ë ÂÂ ÓÚ‡-
392
ÊÂÌËÂ ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ ÔÎ‡ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (1) ‚ ‚Ë‰Â Ó·‡Á‡ ÔÓ-

ÚÂ·ÌÓÒÚË; ‡ÍÚË‚ËÁ‡ˆËË ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ë ÔÓËÒÍ‡ Ó·˙ÂÍÚ‡
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë Á‡ÔÛÒÍ ÔÓËÒÍÓ‚Ó„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (2); ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÔÓ-
ËÒÍÓ‚˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (3); ‚ÒÚÂ˜‡ Ò ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ (4); ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡
‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (5); ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó·‡ÁÓ‚ (6); ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÓ ÔË-
Ò‚ÓÂÌË˛ (7); ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÂÂ Ó·‡Á‡ (8).
ëıÂÏ‡ 7.7 èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl

‚ «ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË»
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ Ó·˙ÂÍÚÂ ÌÂ ‚ÒÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌÓ ÁÌ‡˜Ë-

Ï˚Ï, ÚÓ ÓÌ ÔÓÚÂ·ÎflÂÚÒfl «ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛», ÎË·Ó ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚÒfl ‰Ó ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÔÓ‰
«‰‡‚ÎÂÌËÂÏ» ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Ï fl‚ÎÂÌËÂÏ.
èË ˝ÚÓÏ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÓÚ‡Ê‡-
ÂÚÒfl Ì‡ ‰ËÌ‡ÏËÍÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Ó·˙ÂÍÚÛ. ùÚ‡ ‰Ë-
Ì‡ÏËÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ «·Û‰Û˘ÂÈ» ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Òı. 7.8).
4
1 7
2
3
8
5
6
ëıÂÏ‡ 7.8 àÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡fl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸

Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
393
ç‡ ÒıÂÏÂ 7.8 ËÁÓ·‡ÊÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ı ÊËÁÌÂ‰Âfl-

ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÔÓËÒÍ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË (1), ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ ‚ÒÚÂ˜‡ÂÚ
Í‡ÍÓÈ ÚÓ Ó·˙ÂÍÚ (2), ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ò‡‚ÌÂÌËÂ ‰‚Ûı Ó·˙ÂÍÚÓ‚ Ì‡ ÔÂ‰-
ÏÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Â„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl ÔÓ‰ Ò‚Ó˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ (4), ÔÓËÁ‚Ó-
‰ËÚ Â„Ó Á‡ı‚‡Ú Ò Â¯ÂÌËÂÏ ‰Ó‡·ÓÚÍË (3). Ç ‡ÏÍ‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (5)
˜ÂÎÓ‚ÂÍ (6), ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ Ì‡È‰ÂÌÌ˚È Ó·˙ÂÍÚ «ÌÂ˜ÚÓ», ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‚‡˘‡ÂÚ (8) ˝ÚÓ «ÌÂ˜ÚÓ» ÔÓ‰ Ó·˙ÂÍÚ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË.
èË ˝ÚÓÏ ÓÌ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò‡‚ÌË‚‡ÂÚ Ó·‡Á˚ ‰‚Ûı Ó·˙ÂÍÚÓ‚.
àÏÂÌÌÓ Ú‡Í, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ÊËÁÌË.
ëÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÓÚÎË˜ËÂÏ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‡ÁÎË˜ËÂ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÔÓ‰˜Ë-
ÌÂÌÌÓÒÚ¸ ÌÓÏÂ (ˆÂÎË, ÔÓÂÍÚÛ Ë Ú. Ô.).
èÓ‰˜ËÌÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÌÓÏ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ ÔÓˆÂÒ-
ÒÓÏ ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. ëÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl
‚ÍÎ˛˜‡˛Ú ‚ ÒÂ·fl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ë ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚
‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Î˛‰ÂÈ. ç‡ ÒıÂÏÂ 7.9 ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
ÎÂÌ ÔÓÒÚÂÈ¯ËÈ ˆËÍÎ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. éÌ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÒÎÂ‰Û˛-
˘Ëı Ù‡Á: ÔÓÔ˚ÚÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (1) ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl «‰Û„Ó„Ó» (3) ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â
Ó·˙ÂÍÚ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË (‰ÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ), ÒÓÔÓÚË‚ÎÂÌËÂ Ú‡ÍÓÏÛ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ «‰Û„Ó„Ó» (2), ÔÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Í‡Í
ÍÓÌÙÎËÍÚ, ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‰Û„
‰Û„‡ (4), ÔËÂÏÎÂÏ˚ı ‰Îfl Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ÒÓ·Î˛‰Â-
ÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ‰Ó„Ó‚ÓÂÌÌÓÒÚË (5).
4
5
ëıÂÏ‡ 7.9 ëÓˆËÓ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÂ Ë ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÂ ·˚ÚËÂ
Ç˚ıÓ‰ (6) ËÁ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆË‡Î¸-

ÌÓÂ ·˚ÚËÂ ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË. ùÚË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚË ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú: ‚‚Â‰ÂÌËÂ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ ‚ÂÒËË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‰Îfl ‰Û„Ó„Ó
394
Ë ‰Îfl ÒÂ·fl; Û˜ÂÚ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ ‚ÂÒËË ‰Û„Ó„Ó; ÔÂÂ‚Ó‰ ˝ÚËı ‚ÂÒËÈ

‚ ÙÛÌÍˆË˛ ÌÓÏ˚; «Ò‡ÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ», Ú. Â. ÂÙÎÂÍÒËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËfl Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ Ò‡ÏÓÍÓÂÍˆËË; ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ Ò‡ÏÓÍÓÂÍˆËË
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÌÓÏ˚. éÒÓ·Û˛ ÙÛÌÍˆË˛ Â‡ÎËÁÛÂÚ ÒÎÛÊÂ·Ì‡fl ÒÔÓÒÓ·-
ÌÓÒÚ¸ Í ÔÓÁÌ‡ÌË˛ «‰Û„Ó„Ó» — Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl (ÔÓˆÂÒÒ ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂ-
ÌËfl Ò Ô‡ÚÌÂÓÏ ÔÛÚÂÏ Á‡ËÏÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë ËÏËÚ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓ‚ÚÓÂÌËfl
Â„Ó ·˚ÚËfl Ò ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏË, ÏÓÚË‚‡ÏË, ˆÂÎflÏË,
ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË, Á‡‰‡˜‡ÏË Ë Ú. Ô.). èÓ‰Ó·Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓÁ-
Ì‡ÌËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔËÏÂÌÂÌ‡ Ë Í ÒÂ·Â ˜ÂÂÁ ‚˚‰‚ËÊÂÌËÂ ‚ÂÒËÈ
ÒÂ·fl Ë Ëı ÔÓ‚ÂÍÛ ‚ ËÏËÚ‡ˆËÓÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı.
ç‡ ÒıÂÏÂ 7.10 ‚ ÔÓ‰ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÍ‡Á‡Ì ÔÓˆÂÒÒ
ÒÚÂÏÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (1) Í ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÏÛ Ó·‡ÁÛ (2) («ÌÂ˜ÚÓ») ÒÓ‚ÏÂÒÚ-
Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò Ô‡ÚÌÂÓÏ ÔÓ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‚ „‡ÌË-
ˆ‡ı ‚ÂıÌÂ„Ó ÔflÏÓÛ„ÓÎ¸ÌËÍ‡). ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚,
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÍÓÚÓ˚ı ÒÎÛÊËÚ ·˚ÚËÂ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚-
ÎÂÌÌÓÈ ÌÓÏ˚, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ Ë Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl (3),
ÍÓÚÓ˚Â Á‡ÌËÏ‡˛Ú ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜ÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ÏÂÊ‰Û ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛.
3 1 2
ëıÂÏ‡ 7.10 ê‡Á‚ËÚËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
çËÊÂ ÓÚÓ·‡ÊÂÌ ÔÓˆÂÒÒ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰Ó‡·ÓÚÍË ˝ÚËı ‚Á‡-

ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÔÓ‰ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚Â ÌÓÏ˚ (4).
èËÏÂÓÏ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÒÚË ·˚ÚËfl Ë
Û˜ÂÚ‡ ‰Û„ ‰Û„‡ (Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË Ë Ú. Ô.) ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ «ÒÂÏ¸fl». Ç ÌÂÈ,
Í‡Í Ë ‚ ËÌ˚ı Öà-ÙÓÏ‡ı ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ÌÓÏ˚ ÌÓÒflÚ
ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ, „‰Â ÓÎ¸ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ‚ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËË
Ò ˆÂÎ¸˛ Ë ÔÓÂÍÚÓÏ, ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ‚Â‰Û˘ÂÈ. èË ËÂ‡ıËÁ‡ˆËË ÒÓ‚ÏÂÒÚ-
ÌÓ„Ó ·˚ÚËfl, ÍÓ„‰‡ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ‰ÓÔÓÎÌflÂÚÒfl ËÎË ‰‡ÊÂ Á‡ÏÂ˘‡ÂÚÒfl
«Ó‰ÌÓÒÚÓÓÌÌËÏ ÌÓÏËÓ‚‡ÌËÂÏ» Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ Â‡-
ÎËÁ‡ˆËË ÌÓÏ — ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ «‚Î‡ÒÚ¸», Í‡Í ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl
395
ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ·˚ÚËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Öà-ÙÓÏ‡ ·˚ÚËfl ÔÂÂıÓ‰ËÚ ‚ àÖ-

ÙÓÏÛ, ÓÒÚ‡‚‡flÒ¸ ‰Ó‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Ï ÚËÔÓÏ ·˚ÚËfl ‚ÓÓ·˘Â. ùÚÓ, ÍÒÚ‡ÚË,
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÚÓÚËÔÓÏ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl, Ò‚Ó‰flÒ¸ Í ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌË˛ ÒÔÓÒÓ·‡ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó
·˚ÚËfl (Òı. 7.11).
ëıÂÏ‡ 7.11 èÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÂ ·˚ÚËÂ
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÔÂ·˚‚‡ÌËÂ ‚ «ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚ı ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ı» ÌÂ‚ÓÁ-

ÏÓÊÌÓ ‚ Öà-ÙÓÏÂ ·˚ÚËfl (‚ÌÂ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ò‡ÏÓÍÓÂÍÚË-
Ó‚‡ÌËfl ÔÓ‰ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÌÓÏ˚), ÚÓ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ·˚ÚËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ; ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ —
Í ‡Ì‡ÎËÁÛ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ëı ÔÓÁÌ‡ÌË˛, ÍËÚËÍÂ Ë ÌÓÏËÓ‚‡ÌË˛
(ÚË ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÙÛÌÍˆËË ÂÙÎÂÍÒËË). èË ˝ÚÓÏ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ‚˚-
ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÓÒÓ·‡fl ÙÓÏ‡ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ÂÙÎÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl. ÖÒÚÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓÈ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ ÂÙÎÂÍÒËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ ‚˚‡·ÓÚÍË ËÌÓ„Ó
ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓ˚È ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ÔÓÚÂÍ‡ÂÚ ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ.
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ˚Ï ‰Îfl Ì‡Ò fl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÂ ·˚ÚËÂ,
ÍÓÚÓÓÂ Ï˚ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ·ÓÎÂÂ ÔÓ‰Ó·ÌÓ.
396
7.2 íÖéêÖíàäé-ÑÖüíÖãúçéëíçÄü éëçéÇÄ

ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ óÖãéÇÖäÄ
7.2.1 éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÂÓËË

‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
1. ÑÂÎÓ ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ‡fl ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ fl‚ÎflÂÚ-

Òfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ, ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÈ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÈ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ÏË,
Ú. Â. ÌÂ ÊË‚ÓÚÌ˚ÏË, Ï‡¯ËÌ‡ÏË Ë ÌÂ ÅÓ„ÓÏ. ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‡ÒÍ˚Ú˚
„Î‡‚Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ë Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË:
• ˝ÚÓ ‚ÒÂ„‰‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, Ú Â. ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ÌÂ ÊË‚ÓÚ-
ÌÓ„Ó Ë ÌÂ Ï‡¯ËÌ˚, ÚÓ˜ÌÂÂ, ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘Ëı
ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸; ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ·ÂÒÒÛ·˙ÂÍÚÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ò Ó·˙ÂÍÚÓÏ, Ú. Â. ÓÌ‡
Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÈ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ;
• ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂ„‰‡ Ú‚Ó˜ÂÒÍ‡fl;
• ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì‡.
ë‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓËÚ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÒÚË, Ë·Ó ‚ ÒÓ‚-
ÏÂÒÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÂÂ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. ç‡ÔËÏÂ,
Û˜ÂÌËÂ ÂÒÚ¸ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ, ÔÓ‚Ó‰ËÏÓÂ Û˜ËÚÂÎÂÏ Ë Û˜ÂÌË-
ÍÓÏ. á‰ÂÒ¸ «ÒÛ·˙ÂÍÚ ‚ Ò‚ÓËı ‰ÂflÌËflı, ‚ ‡ÍÚ‡ı Ò‚ÓÂÈ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ Ò‡-
ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÚÒfl Ë ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl; ÓÌ ‚ ÌËı
ÒÓÁË‰‡ÂÚÒfl Ë ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl» [15].
2. ÉÂÌÂÚË˜ÂÒÍË ËÒıÓ‰ÌÓÈ ÙÓÏÓÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl Û ‰ÂÚÂÈ fl‚ÎflÂÚÒfl
Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ‡ ÌÂ ÛÔÓÚÂ·ÎÂÌËÂ ÒÎÓ‚ÂÒÌ˚ı ÁÌ‡ÍÓ‚, ÌÂ Â-
˜Â‚ÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Î˛‰ÂÈ Ë ÌÂ ÔÓÌflÚËÈÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ. ÑÂÈÒÚ‚ËÂ
fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ‚‡ÊÌÂÈ¯Ëı ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚ ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ Ô‡ÍÚË˜ÂÒ-
ÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Â‰ËÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÌÓ ‚ÌÛÚË ˝ÚÓ„Ó
Â‰ËÌÒÚ‚‡ ËÏÂ˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ‚Ë‰˚ Ë ÛÓ‚ÌË ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË. èË ‚ÒÂÈ ÒÔÂˆËÙË˜ÌÓÒÚË Ó˜ÂÌ¸ ‡ÁÌ˚ı ÚËÔÓ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl (Û Û˜Â-
Ì˚ı, ËÌÊÂÌÂÓ‚, Ï‡ÒÚÂÓ‚, ‡·Ó˜Ëı, ÔÂ‰‡„Ó„Ó‚ Ë Ú. ‰.) ÒÓı‡Ìfl˛ÚÒfl
Â‰ËÌ˚Â Ó·˘ËÂ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
3. éÛ‰Ëfl ÚÛ‰‡ ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ì‡ ÓÒÌÓ-
‚Â Â‰ËÌÒÚ‚‡ ‚ÒÂı ‚Ë‰Ó‚ Â„Ó ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ
‚˚Ò¯ËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡. èË ˝ÚÓÏ ÓÛ‰Ëfl ÚÛ‰‡
Î˛‰Ë Ì‡Ô‡‚Îfl˛Ú ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‚Ó‚ÌÂ), ‡ ËÁÏÂÌflfl Ò Ëı ÔÓÏÓ˘¸˛ ÔËÓ‰Û Ë Ó·˘ÂÒÚ‚Ó,
397
ÓÌË ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ËÁÏÂÌfl˛Ú Ë ÒÂ·fl. ùÚÓ Ë ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÏ˚ÒÎ ‰ÂflÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡.
éÛ‰Ëfl ÚÛ‰‡ Ë Â˜¸ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‰Û„ ·ÂÁ ‰Û„‡. éÛ‰Ëfl ÚÛ-
‰‡ ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ Î˛‰¸ÏË. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛-
‰Ë ËÁÓ·ÂÚ‡˛Ú Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Û˛Ú ÓÛ‰Ëfl, ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ‡Á‚Ë‚‡fl Â˜¸
Ë ‚ÒÂ ‰Û„ËÂ Ò‚ÓË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ë Í‡˜ÂÒÚ‚‡. çÂ ÓÛ‰Ëfl ÒÓÁ‰‡˛Ú Î˛‰ÂÈ,
‡ Î˛‰Ë ÒÓÁ‰‡˛Ú ÓÛ‰Ëfl Ë, ·Î‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ, ‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÛ·˙ÂÍÚ Ë ÓÛ‰Ëfl ÌÂ Ô‡ËÚÂÚÌ˚. Ñ‡ÊÂ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂ˚
ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl Ë ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛Ú (ÓÔÂËÛfl ÁÌ‡Í‡ÏË) ÚÓÎ¸ÍÓ «‚ÌÛÚË»
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚ (ÓÛ‰ËÂ
Ë Ú. ‰.), ÌÓ ÌÂ ‚ÒflÍÓÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ç‡ÔËÏÂ, Û ÊË‚ÓÚÌ˚ı ÂÂ ÌÂÚ, ıÓÚfl ÓÌË ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ÌÂÍÓÚÓ˚Â
ÓÛ‰Ëfl ‰Îfl ‰Ó·˚‚‡ÌËfl ÔË˘Ë. èÓ˝ÚÓÏÛ Î˛·‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸
ÓÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, ÌÓ Ë ÌÂ ˝ÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. îÛÌÍˆËfl
ÒÂ‰ÒÚ‚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ ÒÚÛÍÚÛÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ÂÈ ‚ ÒÂ·fl
ˆÂÎË, ÏÓÚË‚˚, ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÓÔÂ‡ˆËË (Ú. Â. ÒÔÓÒÓ·˚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl) Ë Ú. ‰.
4. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — Â‰ËÌÒÚ‚Ó ˆÂÎÂÈ ÂÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ë ÚÂı ÏÓÚË‚Ó‚,
ËÁ ÍÓÚÓ˚ı ÓÌ‡ ËÒıÓ‰ËÚ. åÓÚË‚˚ Ë ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ
ÓÚ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÌÓÒflÚ ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ, ‚˚‡Ê‡fl
Ó·˘Û˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË. ùÚÓ ËÒıÓ‰Ì˚Â ÏÓÚË‚˚ Ë ÍÓÌÂ˜Ì˚Â
ˆÂÎË. ç‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ˝Ú‡Ô‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌË ÔÓÓÊ‰‡˛Ú ‡ÁÌ˚Â
˜‡ÒÚÌ˚Â ÏÓÚË‚˚ Ë ˆÂÎË, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÂ ÚÂ ËÎË ËÌ˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, Í‡Í Ó‰ÌÓ ËÁ ÒÂ‰ÒÚ‚, ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÛ —
Í Ò‚ÓÂÈ ˆÂÎË ‚ ‡ÁÌ˚ı ËÁÏÂÌfl˛˘ËıÒfl ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÓÌÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl
Â¯ÂÌËÂÏ Á‡‰‡˜Ë, Ú. Â. ·ÓÎÂÂ ËÎË ÏÂÌÂÂ ÒÎÓÊÌ˚Ï ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï
‡ÍÚÓÏ. ÇÒÂ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÂÎ‡ÂÚ, ËÏÂÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È
˝ÙÙÂÍÚ. óÂÂÁ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ‚Â˘Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ Î˛‰ÂÈ.
èÓ˝ÚÓÏÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÔÓÒÚÛÔÍÓÏ Ë, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÚÓ„‰‡, ÍÓ„-
‰‡ ÓÌÓ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl Ò‡ÏËÏ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Í‡Í Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‡ÍÚ, ‚˚‡-
Ê‡˛˘ËÈ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ Ë ÌÂ ‚ ·ËıÂ‚ËÓËÒÚÒÍÓÏ, ‡ ‚ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ,
ÏÓ‡Î¸ÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ. èÓÒÚÛÔÓÍ — ˝ÚÓ «Â‰ËÌËˆ‡» ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
ÂÒÚ¸ «Â‰ËÌËˆ‡» ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÊÂÒÚÍÓ ÒÓÓÚÌÓÒËÚ Ò ÏÓ-
ÚË‚ÓÏ, ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ — Ò ˆÂÎ¸˛, ‡ ÌÂ Ò ÔÒËıË˜ÂÒÍËÏ fl‚ÎÂÌËÂÏ (ÔÂÂÊË-
‚‡ÌËÂÏ Ë Ú. ‰.), ˝ÚÓ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚È Ë Ë‰Â‡Î¸Ì˚È
ÔÂ‰ÏÂÚ, Í ÍÓÚÓÓÏÛ ÒÚÂÏËÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ (Ä. ãÂÓÌÚ¸Â‚).
5. í‡ÍÚÓ‚Í‡ ÔËÌˆËÔ‡ ‰ÂÚÂÏËÌËÁÏ‡:
• ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÔË˜ËÌ˚, ‚ÎËflÌËfl Ë Ú. ‰. ÌÂ ÔflÏÓ Ë ÌÂ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ-
398
‚ÂÌÌÓ ‰ÂÚÂÏËÌËÛ˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ‡ ˜ÂÂÁ

Â„Ó ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‡Á‚ËÚËfl.
ÇÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl — ˝ÚÓ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â, „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ
Á‡‰‡ÚÍË, ÙÓÏËÛ˛˘ËÂÒfl ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‚ÂÒ¸ Â„Ó ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÓÔ˚Ú, ‚ÓÓ·˘Â ‚Òfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Í ÏÓÏÂÌÚÛ
ÌÓ‚Ó„Ó ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‚ÎËflÌËfl Ì‡ ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ Á‡‚ËÒËÚ ÚÓ, Í‡ÍÓÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú,
˝ÙÙÂÍÚ Ó·‡ÁÛÂÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó. í‡Í, ‚ÌÂ¯ÌÂÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÓÔÓÒÂ‰ÒÚ-
‚ÛÂÚÒfl ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ. èÒËıËÍ‡ ÙÓÏËÛÂÚÒfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
(ë. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ);
• ÚÂÓËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÚÂÓËfl ËÌÚÂËÓË-
Á‡ˆËË, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÒËıËÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÓ ÏÂÂ ÔÂÂıÓ‰‡ (ËÌÚÂËÓËÁ‡ˆËË)
‚ÌÂ¯ÌËı ÔÂ‰ÏÂÚÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ. çÓ ÂÒÎË ÔÒË-
ıËÍ‡ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÁÌ‡˜ËÚ, Ì‡ ÔÂ‚˚ı
˝Ú‡Ô‡ı ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Û Ï‡ÎÂÌ¸ÍÓ„Ó
Â·ÂÌÍ‡ Â˘Â ÌÂÚ ÔÒËıËÍË (ÔÓ è. É‡Î¸ÔÂËÌÛ), «ÌÓÎ¸» ÔÒËıË-
˜ÂÒÍÓ„Ó. èÒËıËÍ‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÎË¯¸ Ì‡ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ˝Ú‡Ô‡ı
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÌ‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÓ Ó·‡ÁˆÛ Ë ÔÓ‰Ó·Ë˛ Ò‡Ï˚ı
ÔÂ‚˚ı ÔÓÒÚÂÈ¯Ëı ÔÂ‰ÏÂÚÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Â·ÂÌÍ‡. ùÚË Ó·‡Á-
ˆ˚ ÔflÏÓ Ë ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ‰ÂÚÂÏËÌËÛ˛Ú ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ
ÔÒËıËÍË Û ‰ÂÚÂÈ, ÌÓ ÌÂ ˜ÂÂÁ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl Ë ÌÂ ˜ÂÂÁ
Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Á‡‰‡ÚÍË Ë Ú. ‰. (Ä. ãÂÓÌÚ¸Â‚);
• ÓÚËˆ‡ÂÚÒfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÓÎ¸ Á‡‰‡ÚÍÓ‚ ‚ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÏ ‡Á‚Ë-
ÚËË Î˛‰ÂÈ (Ä. ãÂÓÌÚ¸Â‚, è. É‡Î¸ÔÂËÌ, Ç. Ñ‡‚˚‰Ó‚ Ë ‰.).
Ä. ãÂÓÌÚ¸Â‚ ‚ÒÂ„‰‡ ·˚Î ÔÓÚË‚ Ò‚Â‰ÂÌËfl ‚ÒÂÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Î˛-
‰ÂÈ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èÓÏËÏÓ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ ‚˚‰ÂÎflÎ
Â˘Â ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, Ú. Â. ÏÓ‡Î¸Ì˚È ‡ÒÔÂÍÚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÂÊ-
ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÓÁÂˆ‡ÌËÂ Ë ‰. Å. ãÓÏÓ‚ ÒÓ‚ÏÂÒÚ-
ÌÓ Ò ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚Ó ÔË‰‡‚‡Î Â˘Â ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Ó·˘ÂÌË˛.
Ç‡ÊÌ˚Ï ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÁË-
ˆËfl Ç. Ñ‡‚˚‰Ó‚‡. ë Â„Ó ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ÏÓÌÓ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ÌÓ„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. ÖÂ ÌÂÎ¸Áfl ËÁÛ˜ËÚ¸
‚ ‡ÏÍ‡ı Ó‰ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÏÂÊ-
‰ËÒˆËÔÎËÌ‡Ì˚È Ì‡Û˜Ì˚È ÍÓÏÔÎÂÍÒ. ëÂÏËÓÚËÍ‡, ÒÓˆËÓÎÓ„Ëfl, „ÂÏÂ-
ÌÂ‚ÚËÍ‡, ÙËÎÓÒÓÙËfl, ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl, ÎËÌ„‚ËÒÚËÍ‡, ‡Ì‡ÎËÁ ‰ËÒÍÛÒ‡,
ÚÂÓËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl — Í‡Ê‰‡fl ËÁ ˝ÚËı ‰ËÒˆËÔÎËÌ ‚ÌÂÒÎ‡ Ò‚ÓÈ ‚ÍÎ‡‰
‚ ‡Á‡·ÓÚÍÛ ÏÓ‰ÂÎÂÈ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔÓ‚ Ë ÙÓÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (˝ÔËÒÚÂ-
ÏÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ). ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÌÂ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË
399
ÓÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎfl Ë ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎfl ÒÚÛÍÚÛ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÌ‡

ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ Í‡Í ËÌÒÚÛÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÒÚ¸, Í‡Í
ÒËÒÚÂÏ‡ ÒÂ‰ÒÚ‚, ÍÓÚÓ˚Â ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÂÙÎÂÍÒËË ‰ÂflÚÂÎfl
Ë ÓÒÓÁÌ‡˛ÚÒfl ËÏ Í‡Í Ì‡·Ó ÒÂ‰ÒÚ‚, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È ‰Îfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂ-
ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ ÚÓ˜ÌÓ Ú‡Í ÊÂ — Ë Í‡Í ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚË Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË [7]. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚È ÏÂÚ‡flÁ˚Í, ÍÓÚÓ˚È ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË Ó·˘ÌÓÒÚflÏË (ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË, ¯ÍÓÎ¸-
Ì˚ÏË, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÏË Ë Ú. ‰.), ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ÒÚÛÍÚÛÛ
ÊËÁÌË Ó·˘ÌÓÒÚË Ë ÔÂÂÔÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ ÂÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛. Ç‚Â‰ÂÌËÂ ÔÓ-
ÌflÚËfl ÏÂÚ‡flÁ˚Í‡ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÂÙÎÂÍÒË‚-
ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛÂ.
éÒÌÓ‚Ì‡fl Á‡‰‡˜‡ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÓÔËÒ‡ÌËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÍÓÌÚÂÍÒÚ‡ı ÔË ÔÓÏÓ˘Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÏÂÚ‡flÁ˚-
Í‡, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌËË Ò‡ÏËı ÚËÔÓ‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó
flÁ˚Í‡. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚È flÁ˚Í ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË ‡Á-
ÎË˜Ì˚ı ÔÓÙÂÒÒËÈ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÒÂ‰ÒÚ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ò‚ÓÂÈ ‡·ÓÚ˚.
ÇÒÂ ÓÚ‡ÒÎË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ô‡ÍÚËÍË (ÙËÌ‡ÌÒÓ‚˚Â,
Ó·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Â Ë ‰Û„ËÂ) ËÏÂ˛Ú ÙÓÏÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò Ë‰ÂflÏË Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ Ô‡ÍÚËÍË Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒ-
ÚflÏË ËÁÏÂÌÂÌËfl, ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl Ù‡„ÏÂÌÚÓ‚ Ë
Â‰ËÌËˆ ˝ÚÓÈ Ô‡ÍÚËÍË. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï
Ó·‡ÁÓÏ Í‡Í ‚Â˘¸, ÓÌ‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌ‡ Ì‡ÔÓ‰Ó·ËÂ ÚÓ‚‡‡
ËÎË ÔÓ‰ÛÍÚ‡ [7].
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÂÒÚ¸ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍ‡fl ÙÓÏ‡ ‡ÍÚË‚ÌÓ„Ó
ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏÛ ÏËÛ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ
ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ë ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÏË‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â
ÓÒ‚ÓÂÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl Ì‡ÎË˜Ì˚ı ÙÓÏ ÍÛÎ¸ÚÛ˚. éÒÌÓ‚ÌÓÈ ÙÓÏÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÛ‰, ÍÓÚÓ˚È ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Í‡Í ÓÒÓ·˚ÏË
ÙÓÏ‡ÏË Ò‚ÓÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ú‡Í Ë ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ì‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÁÌ‡˜ËÏÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡.
Ç ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÔÓÌflÚËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÂÒÚ¸ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl
ÙÓÏ‡ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓÂ Ì‡ ˝ÚÓÈ ÓÒÌÓ‚Â
ÔÓÌflÚËÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸,
‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl ÚË ÒÎÓfl [6]: ÒËÒÚÂÏÌ‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÓÌÚÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ); Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ÂÈ
ÒËÒÚÂÏ˚ (‡ÍÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ, ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ); ÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËfl ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÎÓ„ËÍÓ-ÒÂÏËÓÚË˜ÂÒÍËÈ, ÁÌ‡ÍÓ‚Ó-
ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ ‡ÒÔÂÍÚ). é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔË ˝ÚÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡Í ÚÓ, ˜ÚÓ
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Â„ÛÎflÌÓÂ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÂ Ë ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÚÂÍ‡ÌËÂ
400
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Í‡Í ÛÒÎÓ‚ËÂ ÒÓı‡ÌÂÌËfl ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ÒÏ˚ÒÎ‡ ‰Âfl-

ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÂÂ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÈ ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓÒÚË.
7.2.2 éÒÌÓ‚˚ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ

‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Í‡Í ·˚ÎÓ ÔÓÍ‡Á‡-

ÌÓ ‡ÌÂÂ (Ú‡·Î. 6.2) ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËfl
«‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸». èÓÔ˚Ú‡ÂÏÒfl Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚÒfl ‚ ÁÌ‡˜Â-
ÌËË ˝ÚÓ„Ó ÚÂÏËÌ‡. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ‡ÒÒÏÓÚËÏ Ï˚ÒÎË ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ‡Á-
ÎË˜ÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚Â ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 7.2.
í‡·ÎËˆ‡ 7.2. éÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËfl «‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»

‹ ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ‡‚ÚÓ
1 2
1 ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ÏÂı‡ÌËÁÏË˜ÂÒÍË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚È ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡-
ˆËË ÌÓÏ˚, ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÚÓÓ„Ó ÎÂÊËÚ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ «Ï‡ÚÂË‡Î‡»
‚ «ÔÓ‰ÛÍÚ», ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓËÁÓÈÚË «ÂÒÚÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Ï» Ó·‡ÁÓÏ Ë ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı
«ÒÂ‰ÒÚ‚». Ç ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡Á‰ÂÎfl˛Ú
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ï‡ÚÂË‡Î‡ ‚ ÔÓ‰ÛÍÚ Ë Â„Ó ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÂ
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ. Ç ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ÍÓÏÂ «Ó·˙ÂÍÚÌÓÈ» ˜‡ÒÚË, ‚ıÓ‰ËÚ
«ÒÛ·˙ÂÍÚÌ‡fl» ˜‡ÒÚ¸, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘‡fl ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÂ ·˚ÚËÂ «‰ÂflÚÂÎfl»,
ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„Ó ÓÔÂËÓ‚‡ÌËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ë Â„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ï‡ÚÂ-
Ë‡Î ‚ ‡ÏÍ‡ı ÌÓÏ˚ ˝ÚÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl — ˝ÚÓ ÚÓÚ ÚËÔ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚È
Ò‚flÁ‡Ì Ò ÔÓÒÚÓÂÌËÂÏ Ë ÔÂÂÒÚÓÂÌËÂÏ ËÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ì‡Á˚‚‡Â-
ÏÓÈ ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍÓÈ, ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌÓÈ ‰Îfl ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Á‡‡ÌÂÂ
ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ÔÓ‰ÛÍÚ‡ (é. ÄÌËÒËÏÓ‚).
2 ÇÌÂ¯Ìflfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓ‰ÂÊËÚ ÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ, ˜ÂÂÁ ÍÓ-

ÚÓ˚È ÔÂÎÓÏÎflÂÚÒfl ‚ÌÂ¯ÌÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. éÌ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂÁ‡‚Ë-
ÒËÏ ÓÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÔÓÒÓ· ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚
ËÁÏÂÌflÂÚÒfl ‚ ıÓ‰Â ËÌÚÂËÓËÁ‡ˆËË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÏÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ Ë ‡ÒÔÂ‰ÏÂ˜Ë-
‚‡ÂÚ Ó·˙ÂÍÚ˚, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ûfl ‚ Â‰ËÌÒÚ‚Â Ò ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ. ë‡ÏÓ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÁÌ‡ÌËfl Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ÓˆÂÌÍË, ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl,
ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË Ó·˙ÂÍÚ‡ ÔÓÁÌ‡ÌËfl. éÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Á‡ÌflÚ¸ ÔÓÁË-
ˆË˛. ëÓÁÌ‡ÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl Ë ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ, Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚÒfl Ë ÙÓÏËÛÂÚÒfl ‚ ÌÂÈ. éÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒÂ‰Â ˜ÂÂÁ
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÓÚ‡ÊÂÌËfl, ‚Â‰ÂÚ Í ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ˆÂÎÂÈ Ë Á‡‰‡˜, Û˜ËÚ˚-
‚‡fl ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ.
401
1 2
3 èÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ·ÂÁ ÔÒËıËÍË, ÍÓÚÓ‡fl Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ Ò ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚË, ‡ Á‡ÚÂÏ ÔÂÂıÓ‰ËÚ Í Ï˚ÒÎË. ëÓÁÌ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÂÙÎÂÍÒ ÂÙ-
ÎÂÍÒÓ‚, ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÌÛÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡. ÄÍÚË‚ÌÓÒÚ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÚÂÔÂÌ¸˛ Ó„‡ÌË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ë ÚÂÏË
ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË, ÍÓÚÓ˚ÏË ÓÌ Ó‚Î‡‰Â‚‡ÂÚ, ÒÌ‡˜‡Î‡ ‚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÓÚÌÓ-
¯ÂÌËflı, ‡ Á‡ÚÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ËÌÚÂËÓËÁ‡ˆËË. Ç ÂÁÛÎ¸-
Ú‡ÚÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÌÂ Ì‡ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ,
‡ Ì‡ ÒÂ·fl. (ã. Ç˚„ÓÚÒÍËÈ).
4 çË Ó‰ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ ÒÎÛ˜‡ÂÚÒfl Ò ·ÂÁÛÒÎÓ‚ÌÓÈ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-

ÏÓÒÚ¸˛, Ë·Ó ÏÂÊ‰Û Ì‡˜‡ÎÓÏ Ë ÍÓÌˆÓÏ, ˜ËÒÚÓÈ Ï˚ÒÎ¸˛ Ë ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂÏ, Ì‡ÏÂÂÌËÂÏ Ë Â¯ÂÌËÂÏ ÏÓ„ÛÚ ‚˚ÒÚÛÔËÚ¸ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â
ÌÂÔÂ‰‚Ë‰ÂÌÌ˚Â Á‚ÂÌ¸fl (ã. îÂÈÂ·‡ı).
5 íÛ‰ — ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰ÛÍÚË‚Ì‡fl, ÚÂ·Û˛˘‡fl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË

ˆÂÎË, ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl Ò ËÒıÓ‰Ì˚Ï Ï‡ÚÂË‡ÎÓÏ, ˝Ú‡Ô‡ÏË ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡-
ÌËfl Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ. ùÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÏÂÌfl˛ÚÒfl Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ
ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚, ˜ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ÓÚ‰‡‚‡Ú¸ ÒÂ·Â ÓÚ˜ÂÚ, ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸
Ò Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË, ÒÓ‚Â¯‡Ú¸ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ÌËÏË Í‡Í fl‚ÎÂÌËfl-
ÏË ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ëÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. é·˘‡fl ÒÚÛÍÚÛ-
‡ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÓÚ‡ÊÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÚÛÍÚÛÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ó„‡ÌËÁÏ‡. éÚ‡ÊÂÌËÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË
ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ÔË ÔÓ‚ÂÍÂ, ÍÓÂÍˆËË. èÂ‰ÏÂÚÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÏÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ ÏÓÚË‚Â,
„Î‡‚Ì˚ÏË Ó·‡ÁÛ˛˘ËÏË ÍÓÚÓ˚ı fl‚Îfl˛ÚÒfl ˆÂÎË. èÒËıÓÙËÁËÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍË ‚ÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ó„‡ÌË˜Ë‚‡-
˛ÚÒfl ËÏË Ë ÔÂÂÒÚ‡Ë‚‡˛ÚÒfl. ÑÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÂÓ·‡ÁÛ˛ÚÒfl ‚ÍÎ˛˜‡flÒ¸
‚ ‰Û„ËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÔÂ‚‡˘‡˛ÚÒfl ‚ ÓÔÂ‡ˆËË. ÑÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÓÁÌËÍ‡-
˛Ú ‚ Ó·ÏÂÌÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚflÏË. éÌË ÔÓ‰˜ËÌÂÌ˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË˛ Ó Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ. éÒÓÁÌ‡ÌÌ˚È ÏÓÚË‚ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ˆÂÎ¸. á‡‰‡˜‡ — ˝ÚÓ
ˆÂÎ¸, ‰‡ÌÌ‡fl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı. éÔÂ‡ˆËfl — ÒÔÓÒÓ· ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl, ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚È Ë Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚È. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ ÛÚ‡ÚËÚ¸
ÏÓÚË‚ Ë ÔÂ‚‡ÚËÚ¸Òfl ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ — ÔËÓ·ÂÒÚË ÏÓÚË‚
Ë ÒÚ‡Ú¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. èÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÓÚ‡Ê‡˛ÚÒfl, ÌÓ ÔÂ‰ÏÂÚ ‚ ÌËı
Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡Ì ÌÂ ÊÂÒÚÍÓ, Ú‡Í Í‡Í ÓÌË «ÌÂ ÁÌ‡˛Ú» Ó ÔÂ‰ÏÂÚÂ. èË
ÔÓËÒÍÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒ-
ÚË. èË ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔÂ‰ÏÂÚ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÔÓ·Û‰ËÚÂÎ¸-
ÌÛ˛ ÒËÎÛ Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÚ‡ÌÓ‚flÒ¸ ÏÓÚË‚ÓÏ. èÓÚÂ·ÌÓÒÚË
‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl ÔË ËÁÏÂÌÂÌËË ÍÛ„‡ ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Û‰Ó‚ÎÂÚ-
‚ÓÂÌËfl. åÓÚË‚ ÔË‰‡ÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚È ÒÏ˚ÒÎ, ‡ ÂÒÎË
ÓÌ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl, ÚÓ ÔË‰‡ÂÚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ÓÍ‡ÒÍÛ Ë, Ú‡ÍÊÂ,
fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÚËÏÛÎËÛ˛˘ËÏ. åÓÚË‚ ˝ÚÓ — ÓÔÂ‰ÏÂ˜ÂÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚ¸, ‡ÒÍ˚ÚËÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ÊÂÎ‡ÌËfl, ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚Ï
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ. ïÓÚÂÌËÂ ÌÂ ‡‚ÌÓ ÏÓÚË‚Û Ë ÌÂ ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓ ÛÔÓfl‰Ó˜Ë‚‡Ú¸, Ì‡Ô‡‚ÎflÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. èË Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÁ‚˚¯‡ÂÚÒfl Ì‡‰ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËÂÈ.
402
1 2
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, Ó·˙Â‰ËÌÂÌÌ‡fl Ó·˘ÂÈ
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛, Ó·˙Â‰ËÌfl˛˘ËÏ ÔÓ·Û‰ËÚÂÎÂÏ (Ä. ãÂÓÌÚ¸Â‚).
6 ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl — ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÂÒÓÌËÙËˆËÓ‚‡ÌÌ˚ı
Ë ‡ÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚ ÔÓ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌË˛
Ò‚ÓËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ Ë ËÌÚÂÂÒÓ‚ (Ç. ä‡ÔË˜Â‚).
7 ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚È ÒÔÓÒÓ· Â‡ÎËÁ‡ˆËË,
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ÎË˜ÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ‚Â‰Û˘ËÈ Í Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌË˛
ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ. éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ı‡‡ÍÚÂËÒ-
ÚËÍ‡ÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÒÚ¸ Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸
(Ä. ÑÂÍ‡˜).
èË ‡Ì‡ÎËÁÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Ú‡·Î. 7.2) ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˜ÂÚ˚Â ÔÎ‡-

Ì‡ ÂÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌËfl (1):
1. ÉÂÌÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ËÒıÓ‰Ì‡fl ÙÓÏ‡ (ÙÓÏÓÈ Î˛·ÓÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸).
2. ëÚÛÍÚÛÌÓ-ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È ‡Ì‡ÎËÁ (‡Ì‡ÎËÁ ÔÓ Â‰ËÌËˆ‡Ï
Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÌËÏË).
3. ÑËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÈ ‡Ì‡ÎËÁ (ËÁÛ˜‡˛ÚÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏ˚, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛-
˘ËÂ ‰‚ËÊÂÌËÂ Ò‡ÏÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË).
4. ëÛ·˙ÂÍÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÂÂ ËÌËˆË‡ÚÓ, Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ, Â„ÛÎfl-
ÚÓ ÂÂ ÒÓ·˚ÚËÈ.
îËÎÓÒÓÙ‡ÏË ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÒÚÛÍÚÛ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡ÒÒÏ‡ÚË-
‚‡˛ÚÒfl ˆÂÎ¸, ÒÂ‰ÒÚ‚Ó, ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú. èÒËıÓÎÓ„‡ÏË ‚ ˝ÚÛ ÒÚÛÍÚÛÛ
‚ÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl ÏÓÚË‚˚, ‡ Ì‡ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ — ÔËÚflÁ‡ÌËfl, ËÌË-
ˆË‡ÚË‚‡ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, ‡ Ú‡ÍÊÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸ — ÌÂÛ‰Ó‚-
ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl ÔËÂÏÎËÏÓÒÚË —
ÌÂÔËÂÏÎÂÏÓÒÚË ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡; ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË Ë ÂÂ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı. ÄÍÏÂÓÎÓ„‡ÏË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ÔÓ·ÎÂÏ‡
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÂÂ ÓÔÚËÏË-
Á‡ˆËË, Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡, Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡.
Ç‚Â‰ÂÌËÂ Í‡ÚÂ„ÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸
fl‰ ÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ — Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡-
ˆËË, Â„ÛÎflÚÓÌÓÈ ÓÎË ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ ÒÔÂˆËÙËÍÛ
ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ Ë ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ) ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl
ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓ„Ó ÔÓ‰ÛÍÚ‡ ‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl ËÁ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÒÚ‡‚Îflfl «ÏÂÒÚÓ» ‰Îfl ÓÙÓÏÎÂÌËfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË
‚ ÔÓ‰ÛÍÚÂ, ‚˚‡·ÓÚÍÂ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÔÓ‰ÛÍÚÂ,
403
ÒÔÓÒÓ·Â Â„Ó ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl, ÒÌ‡·ÊÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡, ÍÓÌÚÓÎfl

Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÓÏ. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÛÍ‡Á‡ÌÌ˚Â
ÔÓˆÂ‰Û˚ ÔÂ‚Ë˜ÌÓ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ (‡Ì‡ÎËÁ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÌÓÏ,
ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl ÔÓ¯ÎÓÈ Ô‡ÍÚËÍË, ‚˚‡·ÓÚÍ‡ ÍËÚÂËÂ‚ ÔÓ·ÎÂ-
Ï‡ÚËÁ‡ˆËË Ë ‰ÂÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË Ò ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ëı ÔËÏÂÌÂÌËÂÏ,
ÍÓÌÚÓÎ¸ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË, ‚˚‡·ÓÚÍ‡ ÍÓÂÍˆËÓÌÌ˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚), ‡ ‚ÚÓ-
Ë˜Ì˚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚Â (ÒÌ‡·ÊÂÌËÂ, ÍÓÂÍˆËÓÌÌ˚Â ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl), ÚÓ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚Ï ÚËÔ‡Ï
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. êÓÒÚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‡Á‚ËÚËÂ Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔÓ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚Û ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ ÓÒÚ Â„Ó ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ
ÍÛÎ¸ÚÛ˚. ÇÏÂÒÚÂ Ò ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂÏ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
‡Ò˘ÂÔÎÂÌËÂÏ ÔË˜ËÌ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ, Ëı ÚËÔÓÎÓ„ËÁ‡ˆËÂÈ, ÛÒÎÓÊÌÂ-
ÌËÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚‚Â‰ÂÌËÂÏ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı Á‚ÂÌ¸Â‚,
ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ÚËÔËÁËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÍÓÂÍˆËÈ Ë Ú. Ô. ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÒËÒÚÂÏÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ë
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ò‡ÏÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl
ÒËÒÚÂÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ç‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‡Ò-
˜ÎÂÌflÂÚÒfl, ÚËÔËÁËÛÂÚÒfl, ÒËÒÚÂÏÌÓ Ó„‡ÌËÁÛÂÚÒfl Ë ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ÌÂÒÂ-
ÌËÂ ÍÓÂÍˆËÈ ‚ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, Ó·˘ÂÌËÂ, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆË˛,
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
7.2.2 é·˘ÂÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÒËÒÚÂÏÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ‡ÒÔÂÍÚÂ

ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ‚ ‚Ë‰Â ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ (ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÈ
‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ ‚˚‡ÁËÚ¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓÂ ‚ÓÁÁÂÌËÂ Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ˆÂÎÓÏ)
ÒıÂÏ˚ 7.12.
ÑÎfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÒıÂÏ˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÁÌ‡ÍÓÏËÚÒfl Ò flÁ˚ÍÓÏ
ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ËÁÓ·‡ÊÂÌËÈ, ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚ı ‚ ÔËÎÓÊÂÌËË 4.
ëıÂÏ˚ ‚ „Î‡‚Â ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‰Îfl ‡Á‚ËÚËfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ı ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ó·Û˜‡ÂÏ˚ı, Ì‡ ·‡ÁÂ ÍÓÚÓ˚ı ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ
Ï˚¯ÎÂÌËÂ. ÑÎfl Ó·Û˜ÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì‡fl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ ÔÂ-
ÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÈ. ÑÎfl ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÚÂÍÒÚ‡, «Á‡ÎÓÊÂÌ-
ÌÓ„Ó» ‚ ˝ÚË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â, ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒıÂÏ˚, ‡‚ÚÓÓÏ ÔÓÒÓ·Ëfl
‚ÌÂÒÂÌ ‚‡Ë‡ÌÚ Ëı ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ‚ ‚Ë‰Â ÔÓflÒÌÂÌËÈ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÒÚÓËÚ
Á‡ ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï ÁÌ‡ÍÓÏ.
ç‡ ÒıÂÏÂ 7.12 ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ÒËÌÚÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒıÂÏ‡ ÚËÔÓ‚ ·˚ÚËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡:
404
1. ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÓˆËÓ‰ËÌ‡ÏËÍË, ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛ˚ (ÒÎÂ‚‡

Ó·˘ÂÈ ÒıÂÏ˚) Ë ‡ÒÍ˚Ú˚ı ‚ ÒıÂÏ‡ı 7.1—7.11. ç‡Ë·ÓÎÂÂ
ÁÌ‡˜ËÏÛ˛ ÓÎ¸ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂÒÛÚ ÒıÂÏ˚ Ó·˘Â-
ÌËfl Ë ÒÔÎÓ˜ÂÌËfl ÔÂÒÓÌ‡Î‡ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ëıÂÏ‡ Ó·˘ÂÌËfl
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ÔÂÂıÓ‰‡ ÓÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛; ÓÚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Í «ÍÓÌ-
ÙÎËÍÚÛ» (ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ë˛) ÔË ÒÓı‡ÌÂÌËË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ
‚ Ó·˘ÂÌËË; ÓÚ ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ Í ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌË˛ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ë Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË. êÂÁÛÎ¸Ú‡-
ÚÓÏ Ó·˘ÂÌËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔÂÂıÓ‰ Í ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ «ÊËÁÌË Ë,
Á‡ÚÂÏ, Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË». ëÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÒÔÎÓ˜ÂÌËÂ — ÔÓˆÂÒÒ
ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÒÓ„Î‡ÒËfl, Â‰ËÌÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ, ÔÂÒÓÌ‡Î‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË,
Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌ¸˛ ËÌÚÂ„‡ˆËË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ó·˘ÌÓÒÚË.
2. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ËÁ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÒıÂÏ (‚ Ô‡‚ÓÈ ˜‡ÒÚË
ÒıÂÏ˚). ÑÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÒıÂÏ‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl:
‡) ëıÂÏ˚ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ë ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔÓ·ÎÂÏ. êÂ¯ÂÌËfl Á‡-
‰‡˜ — Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ËÈ: ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ
Á‡‰‡˜Ë, ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ËÒıÓ‰Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ‚ÓÔÓÒ‡ Ò ‚˚-
fl‚ÎÂÌËÂÏ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ ËÒıÓ‰Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
‚ÓÔÓÒÛ. èÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÔÓ·ÎÂÏ — Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ,
‚ÍÎ˛˜‡˛˘ËÈ: ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒËÚÛ‡ˆËË, ‚ ‡ÏÍ‡ı ÍÓÚÓÓÈ
ÔÂÂÒÚ‡ÂÚ ·˚Ú¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚È ‡ÌÂÂ ÒÔÓÒÓ·
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÒÚÂÂÓÚËÔ, ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ë Ú. Ô. èÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl —
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Ì‡
ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ÔÓ·ÎÂÏ˚ (ÙËÍÒ‡ˆËfl ‚ ËÒıÓ‰Ì˚ı ‰‡ÌÌ˚ı ‡Á-
˚‚‡, Ô‡‡‰ÓÍÒ‡, ÚÂ·Û˛˘Â„Ó ÓÙÓÏÎÂÌËfl, ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
Ú‡ÍÚÓ‚ÍË Ë ÙÓÏÛÎËÓ‚Í‡ ‚ÓÔÓÒ‡ ÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û ˝ÚÓ„Ó ‡Á-
˚‚‡). èÓ·ÎÂÏÌ˚È ‚ÓÔÓÒ ‚‚Ó‰ËÚÒfl «ËÁ‚ÌÂ» Ë Â„Ó ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ Ó·˙ÂÏÛ ËÒıÓ‰Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ,
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ Ì‡ ÌÂ„Ó Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ Á‡‰‡˜-
ÌÓÈ ÙÓÏ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï˚¯ÎÂÌËfl.
·) ëıÂÏ˚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË:
• ÓÌÚÓÚÂıÌË˜ÂÒÍ‡fl — ÙÓÏ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ó·ÒÎÛÊË‚‡˛˘‡fl
ÔÓˆÂÒÒ˚ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒıÂÏ (ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓ
Ë ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ ‚˚‡Ê‡˛˘Ëı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚),
Ëı ÔËÏÂÌÂÌËfl Ë ÍÓÂÍˆËË;
• Ó·˙ÂÍÚÌÓ-Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÈ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË (ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ÂÌÌÓ„Ó) — ÙÓÏ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ó·‡˘‡˛˘‡fl ‚ÌËÏ‡ÌËÂ
Ì‡ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓÈ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÓÚ Û˜ÂÚ‡
405
406
ëıÂÏ‡ 7.12 ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÛÒÚÓÂÌÌÓÒÚË Ó·˙ÂÍÚ‡ (‚ ÓÒÌÓ‚Â ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË —

ÚËÔÓÎÓ„Ëfl Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂ ËÎË Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÓÚ ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌÂÈ ‰ËÌ‡ÏËÍË);
• Ó·˙ÂÍÚÌÓ-ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸Ì‡fl ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËfl — ÙÓÏ‡ Ï˚¯-
ÎÂÌËfl, Û˜ËÚ˚‚‡˛˘‡fl ‚ ÂÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÈ ‡·ÓÚÂ ÛÒÚÓÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ «ÌÂ˜ÚÓ» Ë ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛˘‡fl Â‡Î¸Ì˚Â Ó·˙ÂÍÚ˚;
‚ ˝ÚÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓ‚ÏÂ˘‡ÂÚÒfl ÒÎÂÊÂÌËÂ Ë ÂÍÓÌÒÚ-
ÛÍˆËfl «‚ÌÛÚÂÌÌËı» ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë ‚ÌÂ¯ÌËı ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ;
• ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÂ‚ËÒ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
(ÒÓÁ‰‡ÌËfl Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡).
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ‡fl ËÁ ÌËı — ÒıÂÏ‡ «Â¯ÂÌËÂ Á‡‰‡˜ Ë ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚-
Í‡ ÔÓ·ÎÂÏ».
ê‡ÒÒÏÓÚËÏ ÒÓÒÚ‡‚Ì˚Â ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒıÂÏ˚ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é·‡˘‡ÂÏ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ, ˜ÚÓ Á‰ÂÒ¸
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÌÂ ËÒÛÌÍË, ‡ ËÁÓ·‡ÊÂÌ˚ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒıÂÏ˚ Ì‡
ÓÒÌÓ‚Â flÁ˚Í‡ ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ëÚÛÍÚÛ‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
èÓ‰ ÒÚÛÍÚÛÓÈ (ÒÚÓÂÌËÂÏ, ÔÓfl‰ÍÓÏ, Ò‚flÁ¸˛) ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl

ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ı Ò‚flÁÂÈ Ó·˙ÂÍÚ‡, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı Â„Ó ˆÂ-
ÎÓÒÚÌÓÒÚ¸.
ëÚÛÍÚÛ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ «˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚» ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë «Ò‚flÁÂÈ»
(Òı. 7.13). ëÚÛÍÚÛ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ıÓ‰Â ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl
ÚÓ„Ó Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡, ˜ÚÓ ËÒıÓ‰Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î (3) (ÚÓ «ÌÂ˜ÚÓ» (2)) ÌÂ ÏÓ-
ÊÂÚ «Ò‡Ï ÔÓ ÒÂ·Â» ËÁÏÂÌËÚ¸ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡‡ÌÂÂ ÙËÍ-
ÒËÓ‚‡ÌÌ˚ÏË ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË Í ÍÓÌÂ˜ÌÓÏÛ «ÔÓ‰ÛÍÚÛ». ëÓÁ‰‡ÌËÂ
‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ (5) Ú‡ÍÊÂ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ë ÌÂ „‡‡Ì-
ÚËÛÂÚ ÔÂÂıÓ‰ ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡ (3) ‚ ÔÓ‰ÛÍÚ (4). ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ,
‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ÓÔÓÒ Ë ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ (1) ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ Ú‡ÍÓ„Ó
ÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl ‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ ·˚ÚËfl (ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl Ò‡-
ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl), ˜ÚÓ·˚ „‡‡ÌÚËfl ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl (3) ‚ (4) ·˚Î‡ Ó·ÂÒ-
ÔÂ˜ÂÌ‡. éÒÓ·Û˛ ÓÎ¸ ‚ ˝ÚÓÏ Ë„‡ÂÚ ÔÂ‚‡˘ÂÌËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÒÂ‰˚ —
‚ÌÂ¯ÌÂÈ (ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ (ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ‚ ÌÂÏ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚) ‚ «ÒÂ‰ÒÚ‚Ó» ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl (6). ëÓÁ‰‡-
ÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÒÂ‰ÒÚ‚‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒ-
Ò‡, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ ÌÂ «Ó·˚˜Ì˚È» ÔÓ‰ÛÍÚ
407
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, fl‚Îfl˛˘ËÈÒfl ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ÔÓÚÂ·ÎÂÌËfl (Ì‡ÔËÏÂ, Á‡-

Í‡Á˜ËÍ‡). ùÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó (6) fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ÛÍÚÓÏ, ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ·˚ÚËÂ
ÍÓÚÓÓ„Ó ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚÒfl ‚ ‡ÍÚ‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (7) ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÓ·Ó„Ó
Ù‡ÍÚÓ‡ Ó„‡ÌËÁÛ˛˘Â„Ó ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ï‡ÚÂË‡Î‡ ‚ ÔÓ‰ÛÍÚ. ì ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ (8) ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÙÓÏËÛÂÚ-
Òfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÌÓÏ‡ (9).
2
9
8
3
ëıÂÏ‡ 7.13 ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
É‡‡ÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ (3) Á‡ Ò˜ÂÚ ÔËÏÂÌÂÌËfl

«ÒÂ‰ÒÚ‚‡» (6) ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔË ÒÓı‡ÌÂÌËË Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ˝ÚÓ„Ó
ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÂ‰ÒÚ‚Û, Í‡Í Ó·˙ÂÍ-
ÚÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔË‰‡Ú¸ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÒÓı‡-
ÌÂÌËfl Â„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ÓÔÂÍË ËÁÏÂÌflÂÏÓÒÚË ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÂ‰˚ (Òı. 7.14).
ëıÂÏ‡ 7.14 èË‰‡ÌËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Û Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡

ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚
àÒıÓ‰Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î (1) Ì‡ ÒıÂÏÂ 7.13 (ÓÌ ËÁÓ·‡ÊÂÌ Í‡Í (3) Ì‡

ÒıÂÏÂ 7.13), ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚È Í‡Í ÌÂ˜ÚÓ (2) ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‚ÌÂ¯-
ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (5) ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÔÂÂıÓ‰ ‚ ËÌÓÂ (ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÂ)
408
ÒÓÒÚÓflÌËÂ (ÔÓÚÂÌˆË‡Î «‡»). ç‡ ÔÓÁËˆËË «·» ËÁÓ·‡ÊÂÌÓ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó (3),

ÍÓÌÒÂ‚ËÛ˛˘ÂÂ Ò‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÓÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÂ‰˚.
êÂ‡ÍˆËfl Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ÌÛÚË ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ËÁÏÂÌÂÌËÂ
«Á‡Í‡Á‡» ËÎË ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í ËÒıÓ‰ÌÓÏÛ Ï‡ÚÂË‡ÎÛ Ë ÔÓ‰ÛÍÚÛ) ‚ÓÒÒÚ‡-
Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚÒfl ‚‚Â‰ÂÌËÂÏ «ÒÔÓÒÓ·‡» ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ (Òı. 7.15).
ëıÂÏ‡ 7.15 Ç‚Â‰ÂÌËÂ ÒÔÓÒÓ·‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl «ÌÂ˜ÚÓ» ËÎË ÔÓ‰ÛÍÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚‚Â‰ÂÌËÂ ÌÓÏËÛ˛˘Ëı Ô‡‚ËÎ ‚ „‡-

ÌËˆ‡ı ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (1). èÓfl‰ÓÍ ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒËÎ Ë
ÒÂ‰ÒÚ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (5) (ÒÔÓÒÓ·˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl),
ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ÔÓÎÛ˜ÂÌË˛ ÔÓ‰ÛÍÚ‡. èË ˝ÚÓÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‡Ò-
˜ÎÂÌÂÌÌÓÒÚ¸ (4) ÚÂ˜ÂÌËfl (‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‰‚Ûı Ë ·ÓÎÂÂ) ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚ (3) ‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ËÁ ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡
ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÔÓ‰ÛÍÚ‡.
íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ Ó„‡-
ÌËÁÛÂÏÓÂ ‰ÂflÚÂÎÂÏ (1) «‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ» ÏÂÊ‰Û ËÒıÓ‰Ì˚Ï Ï‡ÚÂË‡-
ÎÓÏ (3) Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ (‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ì‡ Ï‡ÚÂË‡Î) (2). ëÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ «ËÁ‚ÎÂÍ‡ÂÚÒfl» ËÁ ÌÓÏ˚ (Òı. 7.16).
ëıÂÏ‡ 7.16 é„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ

ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ì‡ ËÒıÓ‰Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î
óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ‰ÂflÚÂÎfl, ÂÒÎË:

• Â„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÌÓÏ˚ ËÏÂÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÒÓ„Î‡ÒËÂ
Ì‡ Ò‚Ó˛ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÌÓÏ˚;
• Â„Ó ÊÂÎ‡ÌËÂ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÌÓÏÛ ÒÓÓÚÌÓÒËÚÒfl Ò Ì‡ÎË˜ËÂÏ ÒÔÓ-
ÒÓ·ÌÓÒÚË Í ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ ÔÓ ÌÓÏÂ.
409
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ÒÚÛÍÚÛÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÎÂ-

‰ÛÂÚ ‚ÍÎ˛˜ËÚ¸: Ò‡ÏÓÛÔ‡‚Îfl˛˘Â„Ó ÒÓ·ÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸-
Ì˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ÔÓ ‡Á‡·ÓÚÍÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÌÓÏ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ Ëı
‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl «ÌÂ˜ÚÓ».
éÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‚ ÒÚÛÍÚÛÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ «ÂÙÎÂÍ-
ÒËË» (Òı. 7.17). êÂÙÎÂÍÒËfl ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÌÓÏ˚ (Ì1), ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÁÌ‡ÌËfl
‰Îfl ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÔË˜ËÌ˚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl Ë ÔÓÒÚÓÂÌËfl ËÁÏÂÌÂÌÌÓÈ ÌÓ-
Ï˚ (Ì2). çÓÏ‡ (Ì2) ‰ÓÎÊÌ‡ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÁÌ‡ÌËÂ ÔË˜ËÌ˚ Á‡ÚÛ‰ÌÂ-
ÌËÈ Ë ÊÂÎ‡ÌËÂ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸ Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÛ˛ ˆÂÎ¸. èÓ‚Ó‰ÓÏ Ë ÔË˜ËÌÓÈ
Ò‡ÏÓ„Ó ·˚ÚËfl ÂÙÎÂÍÒËË ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÂ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÓ-
Ï˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Ì1).
ëıÂÏ‡ 7.17 èÂÂÒÚÓÈÍ‡ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÔÓ‰ÛÍÚ‡

«ÌÂ˜ÚÓ» ÔÓÒÎÂ ‚ÒÍ˚ÚËfl ‚ ÂÙÎÂÍÒËË ÔË˜ËÌ˚ Á‡ÚÛ‰-
ÌÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ËÁÏÂÌÂÌËfl ÌÓÏ˚
èË ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËË ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë

ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÌÓÏ˚ Ò‡Ï‡ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡fl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ‰Îfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÊÂÎ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í ÔÂ‰ÏÂÚ‡
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. ä ÔËÏÂÛ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÒÓÁÌ‡Î ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡‚ÌËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
‡Ì‡ÎËÁ‡ (2) ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò‚ÓËı ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚ (1) ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÌË˛ ‚ÓÁÌËÍ¯ÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ‚Ë‰ËÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ëı ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ‚ ıÓ-
‰Â ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. êÂÙÎÂÍÒËfl ÚÓ„‰‡ Ò‚ÂÚ˚‚‡ÂÚÒfl ‰Ó ÓÙÓÏÎÂÌËfl
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÔÂÂıÓ‰‡ Í ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌË˛ (3) Ë ÔÓÒÚÓÂ-
ÌË˛ ÌÓÏ˚ (4) ‚ ˆÂÎÓÏ (Òı. 7.18).
410
ëıÂÏ‡ 7.18 èÓˆÂÒÒ ˆÂÎÂÔÓÎÓ„‡ÌËfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ˜ÂÎÓ-

‚ÂÍÛ Í‡˜ÂÒÚ‚ Ò Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ÔÓÒÔÂÍÚË‚ÌÓÈ ÂÙÎÂÍÒËË
Ç ÌÓ‚ÓÈ «ÔÓÒÔÂÍÚË‚ÌÓÈ» (Ó·‡˘ÂÌÌÓÈ Í ·Û‰Û˘ÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚË) ÂÙÎÂÍÒËË ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ «ÂÚÓÒÔÂÍÚË‚ÌÓÈ» (Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ
Ì‡Á‡‰: ˜ÚÓ fl ‰ÂÎ‡Î?), ÍÓÂÍÚËÓ‚Ó˜Ì‡fl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë ÙÛÌÍˆËfl ÂÙ-
ÎÂÍÒËË ÒÍ˚Ú‡ Á‡ Ò˜ÂÚ Ò‚ÂÚ˚‚‡ÌËfl ÔÓÁÌ‡ÌËfl, ÍËÚËÍË Ë ÔÓ‰˜ÂÍË-
‚‡ÌËfl ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl.
àÚ‡Í, ÒÚÛÍÚÛ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÏÂÂÚ: ˆÂÎ¸ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡, ËÒıÓ‰Ì˚È Ë ÍÓÌÂ˜Ì˚È ÔÓ‰ÛÍÚ, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó,
Ò‡Ï ÔÓˆÂÒÒ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
Ì‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ‰‚Ûı ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı: ÂÙ-
ÎÂÍÒËË () Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (‰) (Òı. 7.19). Ç Ó‰ÌÓÏ ‚‡Ë‡ÌÚÂ Ëı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
ÂÙÎÂÍÒËfl ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ‡ ‚Ó ‚ÚÓÓÏ — ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÂ-
‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÂÙÎÂÍÒË˛. í‡Í Í‡Í ÍÓÂÍˆËfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
Ò ÒÓı‡ÌÂÌËÂÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ˆÂÎË, ÚÓ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸ ÂÙÎÂÍÒËË fl‚-
ÎflÂÚÒfl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÈ.
«ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸Ì‡fl» «‡·ÒÓÎ˛ÚÌ‡fl»
ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸
ëıÂÏ‡ 7.19 îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,

ÒÓÒÚÓfl˘‡fl ËÁ ÂÙÎÂÍÒËË Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
411
ëËÒÚÂÏÌÓÂ ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËÂ ‚ ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ («‡ÍÚÓ‚» ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË) Ë

ÂÙÎÂÍÒËË. èÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ÒÓ‰ÂÊËÚ ‚ ÒÂ·Â ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ, Ë·Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl,
Í‡Í Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ, ÒÚËÏÛÎËÛ˛Ú ‡ÍˆÂÌÚ
Ì‡ ÒÓı‡ÌÂÌËË ÌÓÏ˚, ÚÓ„‰‡ Í‡Í ÂÙÎÂÍÒËfl ÒÚËÏÛÎËÛÂÚ ‡ÍˆÂÌÚ Ì‡
ÒÏÂÌÂ ÌÓÏ. éÒÓ·ÓÂ ·˚ÚËÂ ÌÓÏ, Ëı «ÔÂ‰ÂÎ¸Ì˚È» ÍÓÌÒÂ‚‡ÚËÁÏ ÓÔ-
‡‚‰‡Ì ÔÓÒÚÓflÌÌÓÒÚ¸˛ Á‡Í‡Á‡ Ì‡ ÔÓ‰ÛÍÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÓ‚ÏÂ˘ÂÌËÂ
‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ (Á‡Í‡Á) Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ (ÌÓÏ‡) ‚Â‰ÂÚ Í fl‚-
ÎÂÌË˛ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ÌÂ¯ÌÂ ‚˚‡ÊÂÌÌÓÏÛ ‚ÓÒ-
ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÓ‰ÛÍÚ‡. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÌÓÏ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ë
‚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËË ÔÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ (Òı. 7.20).
ëıÂÏ‡ 7.20 èÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÓÏ Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÍÓÌÂ˜Ì˚ı

ÔÓ‰ÛÍÚÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÂÙÎÂÍÒËË ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ‡ÒÍÓÌÒÂ‚‡ˆËË «ÌÓÏ», ‚ Ëı

ËÁÏÂÌflÂÏÓÒÚË ÔÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛, ‚ ÔËÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ÔÂÊÌÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË (Òı. 7.21).
ëıÂÏ‡ 7.21 èÓˆÂÒÒ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÌÓÏ
ÖÒÎË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ·˚ÚËÂ ÌÓÏ, ‚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, «ÓÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛Ú»

‚ÂÏfl, ÚÓ ÂÙÎÂÍÒËfl — «ÛÒÍÓflÂÚ» ·Â„ ‚ÂÏÂÌË, ÔÂÂ‚Ó‰ËÚ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó
‚ÂÏÂÌË ‚ ‰Û„ÓÂ. èË ÛÒËÎÂÌËË ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÂÙÎÂÍÒËË ËÎË ÔË ËÁ-
ÎË¯ÌÂÏ ‚ÌËÏ‡ÌËË Í ÌÂÈ, ÂÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ÔËÓ‰Â, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÓÚ˚‚ ÓÚ
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ·˚ÚËfl. èË ˝ÚÓÏ ‚ Â‡Î¸-
ÌÓÈ ÔËÓ‰Â ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ì‡‡ÒÚ‡ÌËÂ Ó·˘ÂÈ ÌÂÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË ·˚ÚËfl.
ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÌÂÒÓ·Î˛‰ÂÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÌÓÏ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl
ÒÔÓÒÓ·‡ÏË Ëı ·˚ÚËfl Ë ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚Ó‚ÎÂÍ‡ÂÚÒfl ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÌÓÏ.
412
çÓÏ˚ Ë ÚÓ, ˜ÚÓ ‚Ó‚ÎÂÍ‡ÂÚÒfl ‚ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆË˛, ËÏÂÂÚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊ-

ÌÛ˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸. çÓÏ˚ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡-
Ú‡ÏË Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÚ˜ÛÊ‰‡ÂÏ˚ÏË ÓÚ Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
ÚÂÍÒÚÓ‚ — flÁ˚ÍÓ‚˚ı ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÈ, Ë ÓÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ËÌ‡ÏËÍË.
çÓÏ˚ ‚ÌÂÒËÚÛ‡ÚË‚Ì˚ Ë ÔÓÒÚÓflÌÌ˚, Á‡ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓı‡ÌflÚ¸
Ò‚ÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚ÌÂ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒËÚÛ‡ˆËË Ë ÔÓ‰˜ËÌflÚ¸ Ò‚ÓÂ
·˚ÚËÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÓÏ˚. íÓ, ˜ÚÓ ‚Ó‚ÎÂÍ‡ÂÚÒfl ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÌÓÏ,
‚ÍÎ˛˜‡fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÌÂ ‚˚ıÓ‰ËÚ ËÁ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Ë ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂËÁÏÂÌÌ˚Ï. èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÛÂÚ ÌÓÏÂ ÎË¯¸ ‚ÂÏÂÌÌÓ.
àÏÂÌÌÓ ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‚ ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚‚Ó‰ËÚÒfl Í‡ÚÂ„ÓË‡Î¸-
Ì‡fl Ô‡‡ — «ÙÓÏ‡» Ë «ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl», ÍÓÚÓ‡fl ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‰Îfl
‡Ì‡ÎËÁ‡ ‰ËÌ‡ÏËÍË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÌÓÏ˚ Ë ‚Ó‚ÎÂÍ‡ÂÏÓÈ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛
ÌÓÏ˚ (Òı. 7.22).
ëıÂÏ‡ 7.22 Ç‚Ó‰ ‚ ÚÂÓË˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡ÚÂ„ÓË‡Î¸ÌÓÈ Ô‡˚ —

«ÙÓÏ‡» Ë «ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl»
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ «Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸» Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÒÓ‚ÏÂ-

˘ÂÌËfl ÙÓÏ˚ Ë ÏÓÙÓÎÓ„ËË. ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
ÏÓÊÂÚ ‚ÂÒÚË Í ‡ÒıÓÊ‰ÂÌË˛ ÏÓÙÓÎÓ„ËË Ë ÙÓÏ˚ Ë ÚÓ„‰‡ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸, ‚ ÂÂ ‰ÂÈÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÚÓÓÌÂ, Ì‡Û¯‡ÂÚÒfl.
ùÚÓ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ÙÓÏÓÈ Ë ÏÓÙÓÎÓ„ËÂÈ ÒÌËÏ‡ÂÚÒfl
‚ ‡ÏÍ‡ı ˆÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰‚ÛıÒÚÓÓÌÌÂ. ÖÒÎË
‡ÍˆÂÌÚ ÒÚ‡‚ËÚÒfl Ì‡ ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔË ÌÂËÁÏÂÌÌÓÈ ÌÓÏÂ, ÚÓ
‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚Ï ÍÓÂÍÚËÓ‚Ó˜Ì˚Ï ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ì‡ ÏÓÙÓÎÓ„Ë˛. èË ‡ÍˆÂÌÚËÓ‚‡ÌËË Ì‡ ÒÓı‡ÌÂÌËË
ÂÒÛÒÌÓÈ ‰ËÌ‡ÏËÍË, ÏÓÙÓÎÓ„ËË — ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÍÓ-
ÂÍˆËÂÈ ÌÓÏ˚ ‰Îfl ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌÌÓÒÚË ÙÓÏ˚ Ë ÏÓ-
ÙÓÎÓ„ËË (Òı. 7.23).
413
ëıÂÏ‡ 7.23 ëÌflÚËÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ÙÓÏÓÈ

Ë ÏÓÙÓÎÓ„ËÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‰‚‡

ÚËÔ‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÏ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰ÂÌËË. é‰Ì‡ Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ ÔÂÊÌ˛˛ ÒÚÛÍÚÛÛ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÛÚÂÏ Ì‡-
ıÓÊ‰ÂÌËfl ÒÔÓÒÓ·‡ «‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl» Ì‡ ıÓ‰ ·˚ÚËfl ÂÒÛÒÓ‚. ÑÛ„‡fl
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÏÂÌflÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ Ò˜ÂÚ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËfl ÌÓÏ˚ Ë ËÌ˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í ÂÒÛÒ‡Ï, «ÔÓ‰ÒÚ‡Ë‚‡flÒ¸» Í Â-
ÒÛÒÌÓÈ ‰ËÌ‡ÏËÍÂ.
àÁÏÂÌÂÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÌÓÏ˚ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔËÏÂÌËÏ˚Ï Ë
Í ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. åÂı‡ÌËÁÏ ÂÙÎÂÍÒËË Ú‡ÍÛ˛ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚ¸ ‡Ò-
ÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ Í‡Í Ó‰ÌÛ ËÁ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı. é‰Ì‡ÍÓ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰˜ËÌÂÌ‡
‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ Á‡Í‡ÁÛ. èÓ˝ÚÓÏÛ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÙÓÏ˚ ËÁ-Á‡ «ÒÓÔÓÚË‚ÎÂÌËfl»
ÏÓÙÓÎÓ„ËË ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ «ÔËÌflÚÓ» ËÁ-Á‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÓÚÂflÚ¸
ˆÂÎ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ì˜ÂÚ ÊÂ ÏÓÙÓÎÓ„ËË ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË Ë ÍÓÂÍˆËË
ÌÓÏ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂËÁ·ÂÊÌ˚Ï. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÍÓÂÍÚËÓ‚Ó˜ÌÓÂ ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ‚ÍÎ˛˜ÂÌÌÓÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒ ˆÂÎÂ-
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ë Í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ «ÔÓ ÒÌflÚË˛ ‡Á˚‚‡». Ç‚Â‰ÂÌËÂ ÌÓÏ˚
ÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl ‚Â‰ÂÚ Í ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÌÓÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ˆÂÎÓÏ,
ÔÂ‚‡˘ÂÌË˛ ÂÂ ‚ ÌÓÏÛ «‰‚Ûı» Â‰ËÌËˆ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. êÂÙÎÂÍÒËfl
ÔË ˝ÚÓÏ Ó·ÒÎÛÊË‚‡ÂÚ ÒÎÓÊÌÓÒÓÒÚ‡‚ÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. ùÚÓÚ ÔÓˆÂÒÒ Ë fl‚-
ÎflÂÚÒfl «ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï» ‚ ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Òı. 7.24).
ëıÂÏ‡ 7.24 èÓˆÂÒÒ ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÚÒfl ‡ÁÌÓÓ‰Ì˚È ÂÒÛÒ

(ÚËÔ˚ ÏÓÙÓÎÓ„ËË), ÚÓ ‚ÓÁÏÓÊÂÌ Ë Ì‡·Ó (˜‡ÒÚË˜Ì˚È ËÎË ÔÓÎÌ˚È)
ÒÂ‚ËÒÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‰Îfl ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
414
ëÚÛÍÚÛ‡ ÂÙÎÂÍÒËË
êÂÙÎÂÍÒËfl — ÔÓˆÂÒÒ ÍÓÂÍˆËË ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˜ÂÂÁ ÔÓ-

ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ıÓ‰‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÔË˜ËÌ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ. êÂÙ-
ÎÂÍÒËfl Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛ ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÂ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
‡Ì‡ÎËÁ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. èË ˝ÚÓÏ Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ÚË ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ë
ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸ÌÓ-ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÙÛÌÍˆËË: «ÔÓÁÌ‡ÌËfl»
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÒËÚÛ‡ˆËË Ë ıÓ‰‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ), «ÍËÚËÍË»
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÔË˜ËÌ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl), «ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl»
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËfl ËÁÏÂÌÂÌÌÓÈ ÌÓÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl). ë‡Ï ‡Ì‡-
ÎËÁ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ÔÓÁËˆËË, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ÂÈ ÂÍÓÌÒÚ-
ÛÍˆË˛ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌÌÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ú. Ô.), ÍËÚËÍË
ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÓÔ˚Ú‡ Ë ÏÓ‰ËÙËÍ‡ˆËË ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl
‰Îfl ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ÓÔ˚Ú‡.
Ç ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Û «ÌÂ˜ÚÓ» ÙËÍÒËÛÂÚÒfl: ËÒıÓ‰-
ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÏÓ„Ó, Ù‡Á˚ ËÁÏÂÌÂÌËÈ, ‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÂÓ·-
‡ÁÓ‚‡ÌËÈ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÏÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚ Ì‡ ËÒıÓ‰Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î. Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÂÙ-
ÎÂÍÒËË ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë
ÒÓÁÌ‡ÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ Ï˚¯ÎÂÌËÂ Ë ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Á‡‚ËÒËÏ˚ ÓÚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë
‰ËÌ‡ÏËÍË ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ Ë ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚. Ç ÔÓÒÎÂ‰ÌËÂ ‚ıÓ-
‰flÚ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ÚËÔ˚ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, Ë ÒÎÓÊÌÂÈ¯‡fl ÚÍ‡Ì¸ ÔÒË-
ıË˜ÂÒÍËı fl‚ÎÂÌËÈ. îËÍÒËÓ‚‡Ú¸ Ë Ï‡ÌËÔÛÎflÚË‚ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸
ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÓ‰ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ˚Â ˆÂÎË Ë Á‡‰‡˜Ë ÌÂËÁÏÂË-
ÏÓ ÒÎÓÊÌÂÂ, ˜ÂÏ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸ ÌÂÔÒËıË˜ÂÒÍËÏË Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË.
èÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ó·Î‡‰‡˛Ú ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÓÚÂÌˆË‡ÎÓÏ
ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË. ùÚÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÙÓÍÛÒË-
Ó‚ÍÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ë ‡ÁÎË˜ÂÌËfl «ÔË˜ËÌ˚» ÌÂÛ‰‡˜ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı Ë ÔÂ-
Â‚Ó‰‡ ÁÌ‡ÌËÈ ‚ ÒÚ‡ÚÛÒ ÔÂ‰ÔËÒ‡ÌËÈ. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚË ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍË
ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÂ‚‡˘‡˛ÚÒfl ‚ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÂÙÎÂÍÒËË
ÔË ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËË Ò «Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ» ‰ËÌ‡ÏËÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ Â„Ó
‚ÌÛÚÂÌÌËı ÒÓÒÚÓflÌËÈ Ë ‰ËÌ‡ÏËÍË ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. Ç ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÓÏ, ÔÓ‰˜ËÌÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ëı
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÓÚıÓ‰ ÓÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ (‚ Ëı
«˜ËÒÚÓÏ» ‚Ë‰Â). èÓˆÂÒÒ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ ÊÂÒÚÍÓÒÚ¸˛
ÌÓÏ. Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ıÓ‰ËÚ ‚ ÓÒÓ·Û˛ (ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ-ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌ-
ÌÛ˛) ÎÓ„ËÍÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÎÓ„ËÍÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÛÒÚ‡Ìfl˛˘Û˛ ÔÓËÁ-
‚ÓÎ Ë ÒÚËıË˛ Â„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË.
415
Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó, ‡Ì‡ÎËÁ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÂÂÒÚ‡ÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓËÁ‚ÓÎÓÏ ÂÙ-

ÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÓÍ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚.
ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ô‡‡‰ÓÍÒ, ËÒıÓ‰fl˘ËÈ ËÁ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ÔÎ‡ÒÚË˜-
ÌÓÒÚ¸˛ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÓÍ Ë ÊÂÒÚÍÓÒÚ¸˛ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ
ÓÒÌÓ‚˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ç‡ ·‡ÁÂ ˝ÚÓ„Ó Ô‡‡‰ÓÍÒ‡ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ «ÒÚËıËË»
ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ «Á‡Í‡ÁÌÓÒÚË» Ì‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚Ì˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Í‡Í Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓ
Ó·˘Ëı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÔÓËÒÍ‡ ËÌÓ„Ó ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò Û˜ÂÚÓÏ ÔË˜ËÌ
Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËË.
ÑÎfl ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ÛÍ‡Á‡ÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ
ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl «ÔÎÓ˘‡‰ÍÛ» ‰Îfl Ï‡ÌËÔÛÎflˆËÈ Ó·‡Á‡ÏË,
‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë Ó·‡Á‡ÏË ÒÂ·fl Í‡Í Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÂÙÎÂÍÒËË.
êÂ˜¸ Ë‰ÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó ÒÓÁÌ‡ÌËË Ë Ó ÚÓÏ, Í‡Í ÓÌÓ ÒÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÒfl ‚ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ó‚Î‡‰ÂÌËfl flÁ˚ÍÓ‚˚ÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË. ëÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌË-
Ï‡ÌËÂ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒ‡ı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
Ë Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË Ò ‰Û„ËÏË (‚ Ó·˘ÂÌËË), ÌÓ Ú‡ÍÊÂ Ì‡ ÒÚËıËÈÌ˚Â
fl‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl. èË ˝ÚÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‰ÓÎÊÌ˚
Â˘Â ÛÒÎÓÊÌËÚ¸Òfl ‰Ó ÔËÓ·ÂÚÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Ë Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÔÓ ÍÓÌÚÓÎ˛ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Î˛·˚ı ‚Ó‚ÎÂÍ‡ÂÏ˚ı
‚ ÂÙÎÂÍÒË˛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ.
ëıÂÏ‡ 7.25 ëıÂÏ‡ ÔÓÒÚÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË (‡) Ë ÒÎÓÊÌÓ

Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË (·)
Ç ÒÎÛ˜‡Â Ó·˚˜ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË (‡) Ò ‚˚‰ÂÎÂÌËÂÏ ÔÓÁËˆËÈ

‡‚ÚÓ‡ (‡‚) Ë ÍËÚËÍ‡ (ÓÔÔÓÌÂÌÚ‡) (Í) ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‰Îfl ‡Ì‡ÎËÁ‡
ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ, Ú‡Í ÊÂ Í‡Í ÒÚËıËÈÌÓÈ Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË
ÒÔÓfl˘Ëı ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ. çÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ‡Á‚ÂÌÛÚ‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡-
ˆËfl (·) Ò ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÔÓÁËˆËflÏË ‡‚ÚÓ‡ (‡‚), ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó (ÔÓÌ),
ÍËÚËÍ‡ (Í), ‡·ËÚ‡ (‡·) Ë Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ (Ó„).
416
ê‡Á‰ÂÎ¸Ì˚Â ÚËÔ˚ Û˜‡ÒÚËfl ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú:

• ÒÓÁ‰‡Ú¸ ˜ÂÂÁ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔÓ‚ÚÓÌÓÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl
ÓÔÔÓÌÂÌÚ‡;
• ÔÂÂÈÚË ÓÚ ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Í Â„Ó ËÁÏÂÌÂÌË˛
‚ ÍËÚËÍÂ;
• «ÒÚÓÎÍÌÛÚ¸» ‚ÂÒËË Ë ÏÓÚË‚ËÓ‚‡Ú¸ Ó·‡˘ÂÌËÂ Í ‡·ËÚÛ,
Í Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚‡Ï ÓˆÂÌÍË ‚ÂÒËÈ Ë Ëı ÓˆÂÌË‚‡ÌË˛.
ì˜‡ÒÚËÂ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÂÂ‚ÂÒÚË ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚È
ÔÓˆÂÒÒ ËÁ ÌÂÍÓÌÚÓÎËÛÂÏÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ·˚ÚËfl ‚ Ó·˙ÂÍ-
ÚË‚Ì˚È, «ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚È» Ë ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏ˚È ÚËÔ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó-
‚‡ÌËfl ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ËÒÍÛÒÒËË ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ «Ì‡‰ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓÂ» ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ï˚¯ÎÂÌËÂ, Ú‡Í Í‡Í ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl fl‚ÎflÂÚÒfl
ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl, Û‰ÂÊ‡ÌËfl, Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË, Ï‡ÌËÔÛÎËÓ-
‚‡ÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËflÏË ÔË ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Â flÁ˚ÍÓ‚˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚. ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡-
ÌËÂ, ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl Á‡ Ò˜ÂÚ ÂÙÎÂÍÒËË ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË,
‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÓÎË Í‡Ê‰ÓÈ ÔÓÁËˆËË Ë Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚, Í‡Í Â‡ÎËÁ‡ÚÓÓ‚
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÔÓÁËˆËÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ Á‡ Ò˜ÂÚ Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËÈ.
ëÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‰ÂÔÂÒÓÌËÙËÍ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÚÛÍÚÛ˚ Â„Ó ÎË˜ÌÓÒ-
ÚË, ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡, ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl
‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔËÏÂÌÂÌËÂ ËÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı (ÒËÏ‚ÓÎË˜ÂÒÍËı) ÒÂ‰ÒÚ‚
Â¯ÂÌËfl Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı Ë, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·-
ÎÂÏ. íÓÎ¸ÍÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ï˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡‚ÚÓ‡,
ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó, ÍËÚËÍ‡, ‡·ËÚ‡, ‡ Á‡ÚÂÏ Ë Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú
·˚Ú¸ ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡ÌËfl, ÔÂÂıÓ‰‡ ÓÚ ÍÓÌÒÚ‡Ú‡ˆËË Í ÍË-
ÚËÍÂ, ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌË˛, ·ÂÁ ˜Â„Ó ÌÂ ÏÓÊÂÚ Ó·ÓÈÚËÒ¸ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚È
ÔÓˆÂÒÒ (Òı. 7.26).
ëıÂÏ‡ 7.26 é„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl

ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
ÌËÂÏ ÒıÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË
àÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸Ì˚Â ÒıÂÏ˚ ‰ÂÒÛ·˙ÂÍÚË‚ËÁËÛ˛Ú ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÒÛ·˙-

ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Í‡ÈÌÂ Û‰Ó·Ì˚ ‰Îfl ‚ÒÂı Ï‡ÌËÔÛÎflˆËÈ ‚ Ï˚¯-
ÎÂÌËË Ë ÂÙÎÂÍÒËË.
417
èÓ‰Ó·ÌÓÂ ÛÒÎÓÊÌÂÌËÂ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚Â‰ÂÚ Í ÓÔÂ‰Â-

ÎÂÌÌÓÒÚË ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ Ë ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ëı Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ-
‚‡ÌËfl. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÙÓÏËÚ¸ Ò‡ÏÛ ÒÚÛÍÚÛÛ ÂÙÎÂÍÒËË (Òı. 7.27).
éÌ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl Í‡Í ËÁÌ‡˜‡Î¸Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË, Ú‡Í Ë ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸-
Ì˚Â, ÒÂ‚ËÒÌ˚Â — ÍËÚÂË‡Î¸ÌÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ, ‡·ËÚ‡ÊÌ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡
Ë ÓˆÂÌÍË ‚ÂÒËÈ. èË ˝ÚÓÏ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÍËÚÂËË, ‰ÓÔÓÎÌfl˛ÚÒfl
ÍËÚÂËflÏË ˆÂÌÌÓÒÚÌÓ„Ó ÚËÔ‡, Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
èÂ‚Ë˜Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl Ë ÍËÚËÍË Á‡ÏÂÌflÂÚÒfl ÍËÚÂË‡Î¸ÌÓ
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌÌÓÈ. äËÚËÍ‡ «‚˚‡˘Ë‚‡ÂÚ» ‚ ÒÂ·Â ÔÓˆÂ‰ÛÛ ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚË-
Á‡ˆËË. çÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ‡ÒÒÎ‡Ë‚‡ÂÚÒfl Ë ‚˚‰ÂÎflÂÚ ÌÓÏ˚: ÙÓÏÛÎË-
Ó‚‡ÌËÂ Á‡‰‡˜, Ú‡ÍÚËÍ, ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ, ÏÂÚÓ‰ËÍ, ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ,
ÔÎ‡ÌÓ‚, ÔÓÂÍÚÓ‚. äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÍËÚÂË‡Î¸Ì˚È ·ÎÓÍ
ÂÙÎÂÍÒËË ‰ËÙÙÂÂÌˆËÛÂÚÒfl Ì‡ «ÚÂÍÒÚÛ‡Î¸ÌÛ˛» ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ (ÚÂÍÒÚ, ‚˚‡Ê‡˛˘ËÈ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó «ÏË-
Â») Ë Ì‡ flÁ˚ÍÓ‚˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÚÂÍÒÚÓ‚ (ÚÂÍÒÚ˚, ‚˚‡Ê‡˛-
˘ËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó «Â‰ËÌËˆ‡ı» Î˛·˚ı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ, ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏ˚ı
‚ ÚÂÍÒÚ‡ı). Ç ÚÂÓËË flÁ˚Í‡ ˝ÚÓÏÛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú «ÒËÌÚ‡„Ï˚» (ÚÂÍÒÚ˚)
Ë «Ô‡‡‰Ë„Ï‡ÚËÍ‡» (ÒËÒÚÂÏ‡ «‡Á·Û˜Ì˚ı» ÒÂ‰ÒÚ‚).
àÌ‡˜Â „Ó‚Ófl, ÔÓÒÚÂÈ¯ËÂ ÙÛÌÍˆËË ÂÙÎÂÍÒËË ‰ËÙÙÂÂÌˆË-
Û˛ÚÒfl Ë ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ÚÓË˜Ì˚Â Ë ÒÂ‚ËÒÌ˚Â ÙÛÌÍˆËË.
ëıÂÏ‡ 7.27 á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl Ë ‚˚ıÓ‰ ‚ ÂÙÎÂÍÒË˛ (‡), ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ

˜ÂÚ˚Âı (·) Ë ÔflÚË (‚) ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ
í‡Í‡fl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡ ÂÙÎÂÍÒËË (‡)

ÒÓ‰ÂÊËÚ ‚ ÒÂ·Â ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ËÒÚÓ˜ÌËÍ ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËË ÂÙÎÂÍÒË‚-
ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, Ú‡Í Í‡Í ÏÂı‡ÌËÁÏ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÏÓÊÂÚ ÏÌÓ„Ó-
Í‡ÚÌÓ (‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ˜ËÒÎ‡ Â‡ÎËÁÛÂÏ˚ı ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ)
Ó·ÒÎÛÊË‚‡Ú¸ ÂÙÎÂÍÒË˛ (·), ‡ ÔË ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÙÛÌÍˆËÈ ÔÓ ÔËÌ-
ˆËÔ‡Ï ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ı ÍÓÓÔÂ‡ˆËÈ — ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÂÙ-
ÎÂÍÒË‚ÌÛ˛ ÍÓÓÔÂ‡ˆË˛ (‚) (Òı. 7.28).
418
ëıÂÏ‡ 7.28 ëÚÛÍÚÛ‡ ÂÙÎÂÍÒËË
ä‡Ê‰‡fl Ï˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ‡fl ÔÓÁËˆËfl ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ò‚ÓÈ ÚË-

ÔÓ‚ÓÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‚ Ï˚ÒÎÂÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. ÖÒÎË ‚ ÙÛÌÍˆËË ÔÓÁÌ‡ÌËfl
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ˝ÏÔËË˜ÂÒÍÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÒËÚÛ‡ˆËË (î1),
‚ ÙÛÌÍˆËË ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl — «ÔÓÂÍÚ» ËÎË «Á‡‰‡˜‡» (î2), ‚ ÙÛÌÍˆËË
ÍËÚËÍË — «ÔÓ·ÎÂÏ‡» (î3), ÚÓ ‚ ÒÂ‚ËÒÌ˚ı ÙÛÌÍˆËflı ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â
ÙÛÌÍˆËË ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl — «ÍÓÌˆÂÔˆËfl» (î4.1), ‚ ÙÛÌÍ-
ˆËË ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚ — «ÔÓÌflÚËÂ» Ë «Í‡ÚÂ„ÓËfl» (î4.2),
‚ ÙÛÌÍˆËË ˆÂÌÌÓÒÚÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl — «ˆÂÌÌÓÒÚË» (î5.1), ‚ ÙÛÌÍˆËË
ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl — «ÓÌÚÓÎÓ„Ëfl» (î5.2). èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ «‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ» (ÍÓÌˆÂÔˆËÈ, ÚÂÓËÈ, ÔÓÌflÚËÈ, Í‡ÚÂ„Ó-
ËÈ) ‚Â‰ÂÚ Í ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌË˛ ÌÓÏ, ÚÓ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ‚ÚÓË˜Ì˚Â ÌÓÏ‡-
ÚË‚Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË — «Ú‡ÍÚËÍË», «ÒÚ‡ÚÂ„ËË», «ÏÂÚÓ‰˚», «ÏÂÚÓ‰ËÍË»,
«ÔÓ‰ıÓ‰˚», «ÔËÌˆËÔ˚».
Ç ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ‚Òfl ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl, ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛ-
Ì‡fl ÒÙÂ‡ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
Ì˚ı ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËÈ Ë ‚ÚÓË˜Ì˚ı ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚Ì˚ı ÒËÌÚÂÁÓ‚.
7.2.3 ëÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ñ‚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.

èÓÌËÏ‡ÌËÂ Ï˚¯ÎÂÌËfl
ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.

Ç ‰‡ÌÌÓÈ „Î‡‚Â ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓÂ Ë ËÒÔÓÎ¸-
ÁÛÂÏÓÂ ‚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Ï˚¯ÎÂÌËÂ Ò ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ flÁ˚Í‡. ã˛‰Ë ‚ÒÂ„‰‡ ÒÚ‡‡ÎËÒ¸ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ
419
Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ‡ÌÓ ‡ÒÔÓÁÌ‡ÎË, ˜ÚÓ ÓÚ Â„Ó Ó„‡ÌË-

Á‡ˆËË Á‡‚ËÒËÚ ‚Òfl ÍÓÌÍÂÚÌ‡fl Ô‡ÍÚËÍ‡. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ
ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ‚ÂÒËÈ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ï˚¯ÎÂÌËfl.
àÒıÓ‰Ì‡fl ‚ÂÒËfl ÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÔÓÓÊ-
‰‡ÂÚÒfl ÎÂ„ÍÓ. ÇÒÂ, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ «‚ÌÛÚË „ÓÎÓ‚˚» — ˝ÚÓ Ë ÂÒÚ¸
Ï˚¯ÎÂÌËÂ.
çÓ ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ «‚ÌÛÚË» ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ë ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡
Ó·‡ÁÓ‚, ÚÓ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÒÎÓÊÌ˚È Ó·‡Á. éÌ ÒÚÓËÚÒfl
ÔÛÚÂÏ ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËfl ‚Ó ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â
‡ÒÒÓˆËËÛ˛ÚÒfl, ÒÓ‚ÏÂ˘‡˛ÚÒfl ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ.
å˚ ËÁÎÓÊËÎË ÔÂ‚Û˛, «‡ÒÒÓˆË‡ÚË‚ÌÛ˛» ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl Ì‡ Ï˚¯-
ÎÂÌËÂ. é·‡Á˚, ÍÓÚÓ˚Â ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‡ÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌËfl,
‰‡ÎÂÂ Ò‡ÏË Ì‡˜ËÌ‡˛Ú ‡ÒÒÓˆËËÓ‚‡Ú¸Òfl ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ. çÓ‚‡fl ‡ÒÒÓ-
ˆË‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ÔÓfl‚ËÚ¸Òfl ÔÛÚÂÏ Í‡Í ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËfl,
Ú‡Í Ë Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÔÓ‰ÒÓÂ‰ËÌÂÌËfl Ó·‡ÁÓ‚. ÇÓ ‚ÚÓÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‚ÓÁ-
ÌËÍ‡ÂÚ ‡ÒÒÓˆË‡ˆËfl ÔÓ ÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓÒÚË. é·˙Â‰ËÌË‚¯ËÒ¸, Ó·‡Á˚ Ò ÚÛ-
‰ÓÏ ÏÓ„ÛÚ ÔÓÍËÌÛÚ¸ ‰Û„ ‰Û„‡. éÌË ÚÂfl˛Ú ‡‚ÚÓÌÓÏË˛, Ë ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ
˝ÙÙÂÍÚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË. å˚ ·Û‰ÂÏ Ú‡ÍÚÓ‚‡Ú¸ ˝ÚÛ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Í‡Í
ÒÚÛÍÚÛÌÓ-ÁÌ‡˜ËÏÛ˛ ‡ÒÒÓˆË‡ˆË˛. ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó Ï˚¯-
ÎÂÌËË Í‡Í Ó ÔÓˆÂÒÒÂ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÓÒÓ·˚ı ÒÚÛÍÚÛ, Ó·Î‡‰‡˛˘Ëı
˝ÙÙÂÍÚÓÏ ÔÓÒÚÓflÌÒÚ‚‡ Ë ÌÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Á‡‚ËÒfl˘Ëı ÓÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚. í‡ÍËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚ Ì‡Á˚‚‡˛ÚÒfl „Â¯Ú‡Î¸Ú‡ÏË.
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌË Ó·Î‡‰‡˛Ú ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏÛ ÔÂÓ·‡ÁÓ-
‚‡ÌË˛, Â‰ËÌËˆÂÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó „Â¯Ú‡Î¸Ú‡
Í ‰Û„ÓÏÛ. ÇÓÚ ‚ÚÓ‡fl ‚ÂÒËfl Ï˚¯ÎÂÌËfl — ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌËÂ Ó·‡Á‡.
äÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ-ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Â
ÔÓˆÂÒÒ˚, Û ÌÂ„Ó ÂÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ. í‡Í‡fl
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ·˚ ÛÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ËÏÂÌÌÓ Ì‡‰Ó ÒÚÓËÚ¸ ‚ Ï˚¯-
ÎÂÌËË — ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂ‚˚È ‰ÂÚÂÏËÌËÛ˛˘ËÈ Ù‡ÍÚÓ. íÓ, ˜ÚÓ
ÔÓÒÚÓÂÌÓ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, Í‡ÊÂÚÒfl
Ô‡‚ËÎ¸Ì˚Ï. çÓ ÚÓ„‰‡ Ï˚¯ÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡ Ó·‡ÁÓ‚ Í‡Í
ÒÚÛÍÚÛ, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ Ë Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓÂ ˝ÚËÏ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌ˚Ï
ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ. ÇÌÛÚÂÌÌflfl ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËfl Ï˚¯ÎÂÌËfl ÏÓÊÂÚ ËÒıÓ‰ËÚ¸
ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÁ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl. èÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚,
Ó·Î‡‰‡˛˘ÂÈ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÚÓÈ ÏÂÂ, ‚ ÍÓ-
ÚÓÓÈ ÒÚÛÍÚÛ‡ «ÒÓ„Î‡ÒÌ‡», ˜ÚÓ·˚ ÂÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚˚‚‡ÎË. ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ
‚ÚÓÓÈ Ù‡ÍÚÓ, Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ËÈ Ï˚¯ÎÂÌËÂ Ë Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È Ò ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚflÏË Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÚÛÍÚÛ.
äÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ, Û ÌÂ„Ó ‚ÒÂ„‰‡ ÂÒÚ¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ó·‡Á ‰Îfl ÔÓÒÚÓÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÚÂÚ¸ËÏ
420
‰ÂÚÂÏËÌËÛ˛˘ËÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ

‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÚÓ„Ó, Í‡ÍËÏ ÓÌÓ ·Û‰ÂÚ, ÒÚÓËÚÒfl ÒÎÂ‰Û˛-
˘ÂÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ë ‚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ. Ñ‡Î¸ÌÂÈ¯ËÂ ¯‡„Ë ‚ ‰ÂÚÂ-
ÏËÌ‡ˆËË Ï˚¯ÎÂÌËfl ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÔË Û˜‡ÒÚËË Î˛‰ÂÈ ‚ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. å˚¯ÎÂÌËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï, ÍÓ„‰‡ Â„Ó Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡‰‡ÂÚÒfl ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËÂÏ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ Ô‡ÍÚËÍË.
ÉÎÛ·ËÌÌ˚Â ‰ÂÚÂÏËÌ‡ÌÚ˚ Ï˚¯ÎÂÌËfl (Ì‡ÔËÏÂ, ËÌÒÚËÌÍÚ˚)
‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‚ÓÔÂÍË ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÌË˛ Ë ‚ÓÔÂÍË ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Ï˚ ÒÂ·Â ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎflÂÏ. èÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ Á‡ÏÂ˜‡˛ÚÒfl, ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÂÙÎÂÍÚË-
Û˛ÚÒfl Ë ÏÓ„ÛÚ ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ıÓ‰ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ
˜Û‚ÒÚ‚‡, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ. íÂÔÂ¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ò‚flÁ‡Ú¸ ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÂ Ò ÚÂÏ,
˜ÚÓ ÛÊÂ ËÁÎÓÊÂÌÓ ‚˚¯Â ÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË.
å˚¯ÎÂÌËÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ ÔÎ‡ÌÂ, Â„Ó ÚÛ‰ÌÓ ÍÓÌ-
ÚÓÎËÓ‚‡Ú¸. ä‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÔÓÎÛ˜‡fl Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú, Ï˚
ÌÂ Á‡ÏÂ˜‡ÂÏ, Í‡Í ˝ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ. óÚÓ·˚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ Ï˚ÒÎË-
ÚÂÎ¸ÌÓ-ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ, Î˛‰Ë ÔË‰ÛÏ‡ÎË ÁÌ‡ÍÓ‚˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡.
üÁ˚Í ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÏÌÓ„ÓÂ, Í‡Í Ì‡ ÔÓÎ¸ÁÛ, Ú‡Í Ë ‚Ó ‚Â‰ Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍË ÁÌ‡˜ËÏÓÏÛ Ï˚¯ÎÂÌË˛. ÅÎ‡„Ó‰‡fl flÁ˚ÍÛ, ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÒÚÓ-
ÓÌ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl ÏÓÊÂÚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÓ‚˚‚‡Ú¸Òfl. ÖÒÎË ÊÂ Ì‡ËÒÓ‚‡Ú¸
ÒıÂÏÛ, ‡ Á‡ÚÂÏ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚˚‚‡Ú¸ „Ó‚ÓÂÌËÂ (ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Â˜Ë) Ë ‡·ÓÚÛ
ÒÓ ÒıÂÏÓÈ — ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÔÎ‡Ì Ï˚¯ÎÂÌËfl ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Â‡Î¸ÌÓ ‚Ë‰Ë-
Ï˚Ï, ÛÔ‡‚ÎflÂÏ˚Ï Ë Ó„‡ÌËÁÛÂÏ˚Ï.
ÇÒÂ, ˜ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë Ò ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂÏ
˝ÚÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ, ‚Â‰ÂÚ ‚ Ó·Î‡ÒÚ¸ ÍÓÏÏÛ-
ÌËÍ‡ˆËË. àÏÂÌÌÓ Ú‡Ï ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl ‡·ÓÚ‡ ÔÓËÒıÓ-
‰ËÚ Í‡Í ·˚ ‚ «Ó˜Ë˘ÂÌÌÓÏ» ‚‡Ë‡ÌÚÂ. ùÚÓ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ÔË‚ÂÎÓ
Ì‡¯Ëı ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚ Í ‚˚‚Ó‰Û: Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÔÂ‰Ó-
ÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂÏ, Í‡Í Ï˚ „Ó‚ÓËÏ, Í‡Í ÒÚÓËÏ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı
ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ‡ ÌÂ ‚ Ëı Ì‡ÎË˜ËË.
ÇÓÔÓÒ «Í‡Í ÒÚÓËÚ¸?» — ˝ÚÓ ‚ÓÔÓÒ Ó ÙÓÏÂ, ÍÓÚÓ‡fl ‚ ˜ËÒÚÓÏ
‚Ë‰Â Ó„‡ÌËÁÛÂÚÒfl ÎÓ„ËÍÓÈ. èÓ˝ÚÓÏÛ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ÔÓÒÂ‰ÒÚ-
‚ÓÏ ÔËÏÂÌÂÌËfl ÎÓ„ËÍË. ÇÓÚ Â˘Â Ó‰Ì‡ ÚÓ˜Í‡ ÁÂÌËfl: Ï˚¯ÎÂÌËÂ
Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÌÓÏËÓ‚‡ÌËÂÏ ÔË‚˚˜Ì˚ı ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë
‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÌÂÓÚ‰ÂÎËÏÓÂ ÓÚ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÓÚ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË.
èÓ‰˜ÂÍÌÂÏ Á‰ÂÒ¸ ‰‚‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‚ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË.
èÂ‚ÓÂ — ˝ÚÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ „Ó‚ÓÂÌËfl ËÎË Ì‡ÔËÒ‡ÌËfl, Ó„‡ÌËÁÓ-
‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÚÂÍÒÚ‡. íÓ„‰‡ ÎÓ„ËÍ‡ Ë ÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÚÂÏ, Í‡Í
ÒÚÓËÚ¸ ÚÂÍÒÚ. ùÚÛ ˜‡ÒÚ¸ ËÁÛ˜‡ÂÚ ÎÓ„ËÍ‡ ÎËÌ„‚ËÒÚËÍË, ËÎË „‡ÏÏ‡-
ÚËÍ‡. ÇÚÓÓÂ — Ó·‡˘ÂÌËÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ì‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. é˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓ,
421
Í‡Í ÏÂÌflÂÚÒfl Ó·‡Á ‚ Ò‚flÁË Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ÚÂÍÒÚ‡. äÓ„‰‡ „Ó‚ÓflÚ

Ó «ÎÓ„Ë˜ÌÓÏ» Ï˚¯ÎÂÌËË, ËÏÂÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Û, ˜ÚÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‰‚ËÊÂÚÒfl
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÙÓÏÂ. ãÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸ ‚ ˆÂÎÓÏ Ó·‡˘‡ÂÚ ‡ÍˆÂÌÚ Ì‡
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë ÙÓÏ˚. ÅÎ‡„Ó‰‡fl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË
‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ‚˚Ò¯‡fl ÙÓÏ‡ Ï˚ÒÎÂÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÔÓˆÂÒÒ‡. ÇÒÂ Ù‡ÍÚÓ˚ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ì‡˜ËÌ‡˛Ú ÔÓ‰˜ËÌflÚ¸Òfl ÚÓÏÛ, Í‡Í
Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÁÌ‡ÍÓ‚˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰‚ËÊÂÚÒfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. á‰ÂÒ¸ ÂÒÚ¸ ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸, Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò ÏÓÏÂÌÚÓÏ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËfl ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÎ‡„‡-
ÌËfl, ÏÓÏÂÌÚÓÏ Â„Ó ÓÚËˆ‡ÌËfl Ë ÛÒËÎÂÌËfl. ÇÒÂ, ˜ÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÚËÔÓ‚˚Ï
Á‚ÂÌÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ‚ÒÚÂ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ˆËË Í‡Í ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ, ÔÓ‰ÍÓÌÚÓÎ¸ÌÓÂ. äÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl fl‚-
ÎflÂÚÒfl ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Ï ÙÂÌÓÏÂÌÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ëÓÁ‰‡Ú¸ Ï˚¯ÎÂÌËÂ «Ó˜ÂÌ¸ ÔÓÒÚÓ» — Ì‡‰Ó ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‰ËÒÍÛÒÒË˛.
Ç ÌÂÈ ÂÒÚ¸ ‰‚ËÊÂÌËÂ, ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓ-
ˆÂÒÒÓ‚ Í ‰Û„ÓÏÛ Ë Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Ó‰ÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡ ÓÚ ‰Û„Ó„Ó. Ö‰ËÌÒÚ‚Ó
ˆËÍÎÓ‚ Á‡‰‡ÂÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓÓÏ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, ‡ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó
ˆËÍÎ‡ Í ‰Û„ÓÏÛ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ ÒÏÂÌÓÈ ‡‚ÚÓÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl.
íÂÔÂ¸ Ï˚ ÏÓÊÂÏ ‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. éÌÓ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í «‚ÒÚÓÂÌÌÓÂ» ‚ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸-
ÚÛÌÛ˛ ÏËÍÓÒÂ‰Û Ë ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÛ˛ ÒÂ‰Û ‚ ˆÂÎÓÏ. ÑÎfl Ì‡Ò
‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl Á‡‰‡˜‡: ÒÛÏÂÚ¸ ·˚Ú¸ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡˛˘ËÏËÒfl,
ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÏË, ÔËÌËÏ‡˛˘ËÏË Ë ÍËÚËÍ‡ÏË. èÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˆÂÎÂÈ ‰Îfl ÓÒ‚ÓÂÌËfl ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ Ï˚¯-
ÎÂÌËfl. êÂ‡Î¸ÌÓ ˝Ú‡ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ
ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ Ò ËÁÛ˜ÂÌËÂÏ flÁ˚Í‡. ëÌ‡˜‡Î‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl «ÔÂ‰ÔÓÌË-
Ï‡˛˘ËÏ». éÌ ÒÎ˚¯ËÚ ‚ÒÂ, ÌÓ Û ÌÂ„Ó ÌÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÒÂ·Â Í‡Í Í ÔÓ-
ÌËÏ‡˛˘ÂÏÛ. ëÍ‡ÊÂÏ, Â·ÂÌÓÍ ÎË¯¸ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ Á‚Û˜‡ÌËÂ. Ñ‡ÎÂÂ
ÓÌ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ «ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ...».
á‡ÚÂÏ ÔÂÂıÓ‰ËÚ ‚ ‡ÍÚË‚ÌÛ˛ ÔÓÁËˆË˛ Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl „Ó‚Ó-
fl˘ËÏ, ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ÛÔÓ‰Ó·ÎflflÒ¸ ‰Û„ËÏ „Ó‚Ófl˘ËÏ. ùÚÓ ‚Â‰ÂÚ
Í Ó·Ì‡ÛÊÂÌË˛ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ, ÔÂ‰˙fl‚ÎflÂÏ˚ı Í „Ó‚ÓÂÌË˛. ç‡ÍÓÌÂˆ,
˜ÂÂÁ ÂÙÎÂÍÒË˛ „Ó‚Ófl˘ËÈ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÌ ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸ Ë ÍËÚËÍÓÏ. ë‡Ï˚È ÒÎÓÊÌ˚È ÚËÔ ‡·ÓÚ˚, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÌÂ ÓÒ-
‚‡Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ú‡‰ËˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. çÂ ‚ÒÂ ‚Ë‰flÚ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. åÂÊ‰Û ÚÂÏ,
·ÂÁ ˝ÚÓ„Ó ÌÂÎ¸Áfl ‡Á‚ËÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ. èÓ˝ÚÓÏÛ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ
‰‡ÌÌÓÈ „Î‡‚˚ — „ÓÚÓ‚ËÚ¸ Î˛‰ÂÈ Í Û˜‡ÒÚË˛ ‚ ‰ËÒÍÛÒÒËflı, Í ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌË˛ ‰ËÒÍÛÒÒËflÏË, Í ‰ÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏÛ Ó·‡ÁÛ ÊËÁÌË.
å˚ ‚˚‚ÂÎË ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ Ï˚¯ÎÂÌËfl,
Û˜ÂÚ ÍÓÚÓ˚ı ÔË Â„Ó ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÒÚÓËÚ¸ ÒËÒÚÂÏÛ
422
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ÔÓˆÂÒÒÛ ËÎË ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÌÓ-

Ï‡ÚË‚ÌÓÈ ‡ÏÍÓÈ. Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‰ËÌ‡ÏËÍË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ‚Ó ‚Â-
Ïfl ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ‰‚Ë„‡Ú¸Òfl ‚ÌÛÚË ‡ÏÍË
(Ú. Â. Ò ÒÓ·Î˛‰ÂÌËÂÏ ‚ÒÂı ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ). ä‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ
ÓÌ ÓÒ‚ÓËÎ ‚ÒÂ ‚Ë‰˚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚, Â„Ó ‰‚ËÊÂÌËÂ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÛ˛ Ú‡ÂÍÚÓË˛. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÒÓˆËÓ-
ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ
‰‚ËÊÂÌËÂ ÔÓ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒıÂÏÂ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ò ÒÓ·Î˛‰ÂÌËÂÏ
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ, ‰ËÍÚÛÂÏ˚ı ˝ÚÓÈ ÒıÂÏÓÈ. íÓ„‰‡, ÚÓÚ, ÍÚÓ Ë„ÌÓËÛÂÚ ˝ÚÛ
ÌÓÏÛ, ÒÚÓ„Ó „Ó‚Ófl, — ÌÂ Ï˚ÒÎËÚ.
éÚÒ˛‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ‰‡Ï‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ‚˚‚Ó‰: Ï˚¯ÎÂÌËÂ
‚ÒÚÂ˜‡ÂÚÒfl ‚ Ì‡¯Â ‚ÂÏfl Ó˜ÂÌ¸ Â‰ÍÓ.
ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚È ÔÓ˜ÂÍ ‚ Ï˚ÒÎË-
ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ. íÂÍÒÚ˚ Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ Í‡Í
·Ó¸·‡ Á‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌÓÂ. ùÚÓ ÏÓÊÂÚ ÏÂ¯‡Ú¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ÂÒÎË ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÒÚË-
‡˛ÚÒfl ‚ Ò‚flÁË Ò ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Ï ÔÂ‰ÔÓ˜ÚÂÌËÂÏ. çÂÒÏÓÚfl Ì‡ ÚÓ,
˜ÚÓ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ„Ó ÒÚË‡ÌËfl ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸ Ó˜ÂÌ¸ ÚÛ‰ÌÓ, ÛÒÚ‡ÌÂÌËÂ ‰‡ÊÂ
ÌÂÍÓÚÓ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ËÎË Ëı Â‰ÛÍˆËfl, ‚Â‰ÂÚ Í ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ
ÌÂÁÌ‡˜ËÏÓÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË.
ÅÎ‡„Ó‰‡fl Ì‡ÎË˜Ë˛ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ ‡ÏÍË Î˛‰Ë ÏÓ„ÛÚ ÒÓ‚-
ÏÂ˘‡Ú¸, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚˚‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ
‡ÏÍ‡ Á‡‰‡ÂÚ Ó·˘Û˛ ÙÓÏÛ. í‡Í ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ.
ç‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ
å˚¯ÎÂÌËÂ, ËÏÂfl Ò‚ÓÂ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‚ ÂÙÎÂÍÒËË,

ËÏÂÂÚ ‰‚‡ ‚Â‰Û˘Ëı ‡ÍˆÂÌÚ‡ — Ì‡ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ
‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ. àÁÏÂÌÂÌËÂ, ÏÓ‰ËÙËˆËÓ‚‡ÌËÂ ‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ ÒËÌÚÂÁËÛÂÚ
ÒÓı‡ÌÂÌËÂ Ë ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ. å˚¯ÎÂÌËÂ ÔÂ‰-
ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÔÂ‚Ë˜Ì˚ı ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl. àÏÂÌÌÓ ÓÌË ÒÓÁ‰‡˛Ú «Ï‡ÚÂË‡Î» ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÌËfl Ï˚ÒÎË. å˚¯ÎÂÌËÂ ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ «ÒÂ‰ÒÚ‚» ËÎË ÚÂı
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ, ÍÓÚÓ˚Â, ‚ ÒËÎÛ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚË, Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÏÓ„ÛÚ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ‰Îfl Í‚‡ÎËÙËÍ‡ˆËË Ë ÓˆÂÌÍË ÔÂ‚Ë˜Ì˚ı Ó·‡ÁÓ‚
(Ï‡ÚÂË‡ÎÓ‚).
Ö‰ËÌËˆ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl («ÒÛÊ‰ÂÌËÂ») ÓÙÓÏÎflÂÚÒfl ‚ Ï˚ÒÎÂÍÓÏÏÛ-
ÌËÍ‡ˆËË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÚÂÍÒÚÓ‚. Ç ÌËı ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Á‚ÂÌ¸fl ÚÓ„Ó, Ó ˜ÂÏ „Ó‚ÓflÚ («ÒÛ·˙ÂÍÚ Ï˚ÒÎË») Ë ÚÓ„Ó,
423
˜ÚÓ „Ó‚ÓËÚÒfl («ÔÂ‰ËÍ‡Ú Ï˚ÒÎË»), ‚ÏÂÒÚÂ Ò Ëı ÒÓÓÚÌÂÒÂÌÌÓÒÚ¸˛.

ÅÎ‡„Ó‰‡fl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ flÁ˚ÍÓ‚˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ ‡·ÒÚ‡ÍˆËË ÛÊÂ ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ë ÔËÏÂÌfl˛ÚÒfl ‰Îfl ı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡ÌËfl ÚÓ„Ó, Ó ˜ÂÏ ‚Â‰ÂÚÒfl
Â˜¸. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ·Î‡„Ó‰‡fl ‡·ÒÚ‡ÍˆËflÏ (Â‰ËÌËˆ‡Ï Ô‡‡‰Ë„Ï˚ Ë
ÒÚÛÍÚÛÂ Â‰ËÌËˆ ‚ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËË), ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ ÔÓˆÂ‰Û˚ ‚‚Â‰ÂÌËfl
‚ÓÔÓÒÓ‚ Ë ÓÚ‚ÂÚÓ‚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ˚.
íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰‚‡ ÚËÔ‡ ÓËÂÌÚ‡ˆËË Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒ-
ÚË: Ì‡ ÔËÏÂÌÂÌËÂ ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ Í ‚‚Ó‰ËÏÓÏÛ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ Ï˚ÒÎË (‡) Ë Ì‡
ÔÓ‰·Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ Í ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÏÛ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ Ï˚ÒÎË (·) (Òı. 7.29).
ëıÂÏ‡ 7.29 èËÏÂÌÂÌËÂ ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ Í ‚‚Ó‰ËÏÓÏÛ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ Ï˚ÒÎË

Ë Ì‡ ÔÓ‰·Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ Í ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÏÛ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ Ï˚ÒÎË
ë ˝ÚËÏ ÊÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ë ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ‰‚Ûı ÚËÔÓ‚ ‚ÓÔÓÒÓ‚ ËÎË «ÌÂ-

ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı», Í‡Í ÔÓ·Û‰ËÚÂÎÂÈ ‰Îfl Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËfl «ËÒÍÓÏ˚ı». ÇÓÔÓÒ˚
Ì‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Â‡ÎËÁÛ˛Ú ÙÛÌÍˆË˛ ÙËÍÒ‡ˆËË Ì‡ÎË˜ÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
‡‚ÚÓ‡ (ÒÏ. Òı. 7.25) Ë ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú Í‡Í ‚˚‰‚ËÊÂÌËÂ «‚ÂÒËË» ËÎË
‚‡Ë‡ÌÚ‡ ÓÚ‚ÂÚ‡, Ú‡Í Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ Í ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌË˛ ËÎË ÓÔÓ‚ÂÊÂ-
ÌË˛ ‚ÂÒËË. ÇÓÔÓÒ˚ ÍËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚËÔ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú ‚ÂÒË˛
‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚˚ ÓÚ‚ÂÚ‡, Ò‚flÁ‡ÌÌÛ˛ Ò «ÓÚÒÚ‡ÌÂÌËÂÏ» ÏÌÂÌËfl ‡‚ÚÓ‡, Ë
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ Í ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌË˛ ËÎË ÓÔÓ‚ÂÊÂÌË˛ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚˚.
èËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Ï ‚ ÓÚÎË˜Ëflı ÛÍ‡Á‡ÌÌ˚ı ÚËÔÓ‚ ‚ÓÔÓÒÓ‚ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ËÎË ÓÚÒÚ‡ÌÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
Ï˚ÒÎË ÔË ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÏ ÔÂ‰ËÍ‡ÚÂ, ÌÓ Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÒÓı-
‡ÌÂÌËÂ ËÎË ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ò‡ÏÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ Ï˚ÒÎË, Ú‡Í Í‡Í ‚ ÍËÚËÍÂ
ÓÚÍ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÒÔ‡Ë‚‡Ú¸ Ï˚ÒÎË ‡‚ÚÓ‡ (Òı. 7.30).
çÓ ÔÓ Ò‡ÏÓÈ ËÒıÓ‰ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl («Î˛·Ó„Ó») ‚˚ÒÍ‡-
Á˚‚‡ÌËfl ÚÂ·ÛÂÚÒfl Ë ÒÛ·˙ÂÍÚ, Ë ÔÂ‰ËÍ‡Ú. èÓ˝ÚÓÏÛ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚
ËÏÂÚ¸ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‰Îfl ‚‚Â‰ÂÌËfl ËÁÏÂÌÂÌÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ÚÂ·ÛÂÚÒfl
ËÌÓÈ ÔÂ‰ËÍ‡Ú («Â˘Â ·ÓÎÂÂ ÔÂ‰ËÍ‡ÚË‚Ì˚È») ËÎË ·ÓÎÂÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ
ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‰Îfl ‚ÂÒËÈ — Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚, Ú‡Í Ë ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓ‚ «ÔÂ‚Ó„Ó»
ÛÓ‚Ìfl (Òı. 7.31).
424
ëıÂÏ‡ 7.30 äÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì‡fl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ËÎË

ÓÚÒÚ‡ÌÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ï˚ÒÎË ÔË ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÏ ÔÂ‰Ë-
Í‡ÚÂ Ë Ì‡ ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ËÎË ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ò‡ÏÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡
Ï˚ÒÎË
ëıÂÏ‡ 7.31 àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ‰Îfl ÔÓÒÚÓÂÌËfl ‚ÂÒËË

‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡
àÌ‡˜Â „Ó‚Ófl, ÍËÚËÍ ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÒÚÓËÚ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ S1 Í ‡Î¸-

ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÏÛ S2, ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ú‡ÍÊÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÛıÓ‰‡ ÓÚ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ê1Í ËÌÓÏÛ ÍÓÌÍÂÚÌÓÏÛ ÔÂ‰ËÍ‡ÚÛ ê2Í.
éÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ˜ÂÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ·ÓÎÂÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ê‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Â„Ó ‚ ıÓ‰Â
ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ÔÂÂıÓ‰ËÚ¸ Í Ó‰ÌÓÏÛ ËÁ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌ˚ı, ‰ÓÔÛÒÚËÏ˚ı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚. íÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡ ÍËÚËÍ ÏÓÊÂÚ ÒÓı‡-
ÌËÚ¸ ÔÂÂÏÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÚÓ˜ÂÍ ÁÂÌËfl, Ëı ‰ÓÔÛÒÚËÏÓÒÚ¸ Ì‡ Ó‰ÌÓÏ Ë
ÚÓÏ ÊÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË. àÌ˚Â ÔÛÚË ‡Á˚‚‡˛Ú, Ë ÍËÚËÍ ÎË¯¸ ÓÚıÓ‰ËÚ
ÓÚ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl Ë Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ «Ò‚Ó˛ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆË˛». Ä ˝ÚÓ ‚ ÍÓÏÏÛ-
ÌËÍ‡ˆËË ÌÂ ‰ÓÔÛÒÚËÏÓ.
425
àÚ‡Í, ‰‚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚ Ï˚ÒÎÂÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË (Ì‡ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰Â-

ÌËÂ Ë ÓÔÓ‚ÂÊÂÌËÂ) ‚Â‰ÛÚ Í ÒÓı‡ÌÌÓÒÚË ËÎË ÍÓÂÍˆËË ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ
Ë ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ„Ó. ÇÚÓ‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl ‚Â‰ÂÚ Í ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ ÓÒÓ·ÓÈ ÙÓÏ˚
Ï˚¯ÎÂÌËfl — ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ÔÓ·ÎÂÏ, ÚÓ„‰‡ Í‡Í ÔÂ‚‡fl — Í ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ
Á‡‰‡˜. èÓ˝ÚÓÏÛ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‚ÓÔÓÒ˚ Á‡‰‡˜ÌÓ„Ó Ë ÔÓ·ÎÂÏÌÓ„Ó ÚËÔ‡.
èÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl ËÎË ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏÌÓÈ ÙÓÏ˚
Ï˚¯ÎÂÌËfl Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÔÓ‰‚Â„‡ÌËfl ÒÓÏÌÂÌË˛ ÓÚ‚ÂÚ‡ Ì‡ Á‡‰‡˜Ì˚È
‚ÓÔÓÒ. á‡‚Â¯‡ÂÚÒfl ÔÓ‰‚Â„‡ÌËÂ ÒÓÏÌÂÌËÂÏ ‚ Ò‡ÏÓÏ Á‡‰‡˜ÌÓÏ ‚ÓÔ-
ÓÒÂ ÔÓ Â„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛. èÓÁËÚË‚Ì‡fl ÒÚÓÓÌ‡ ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË ÚÓ„‰‡
ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ‚‚Â‰ÂÌËË „ËÔÓÚÂÁ˚ Ó· ÓÒÌÓ‚‡ÌËË Á‡‰‡˜ÌÓ„Ó ‚ÓÔÓÒ‡, ˜ÚÓ ÔÓÁ-
‚ÓÎflÂÚ ÔÂÂÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Ë Ò‡Ï Á‡‰‡˜Ì˚È ‚ÓÔÓÒ (Òı. 7.32).
ëıÂÏ‡ 7.32 àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏÌÓÈ Ë Á‡‰‡˜ÌÓÈ ÙÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl
426
é˜Â‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‚‚Ó‰flÚÒfl Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‚ ÔÓÁËˆËË

‡·ËÚ‡, ‡ ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË — ‚ ÔÓÁËˆËË ÚÂÓÂÚËÍ‡ Ë, Á‡ÚÂÏ,
‚ ÔÓÁËˆËË ÍÓÌÒÚÛÍÚÓ‡ ÔÓÌflÚËÈ Ë Í‡ÚÂ„ÓËÈ. í‡Í Í‡Í ÔË ÔÓ·ÎÂ-
Ï‡ÚËÁ‡ˆËË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰ËÒÍÛÒÒËfl Ó· ÓÒÌÓ‚‡ÌËflı, ÚÓ ‚ ÌÂÈ ‡·ËÚ
‰ÓÎÊÂÌ ‚Î‡‰ÂÚ¸ ÚÂıÌËÍÓÈ ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ë ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË. ÅÎ‡„Ó-
‰‡fl ÂÈ ÓÌ ÏÓÊÂÚ Ì‡ıÓ‰ËÚ¸ ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‰Îfl ÍÓÌÍÛËÛ˛˘Ëı ÚÓ˜ÂÍ
ÁÂÌËfl (Òı. 7.33).
ëıÂÏ‡ 7.33 íÂıÌËÍ‡ ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ë ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË
Ñ‚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë‰ÂÈ
ãÓ„ËÍ‡ ‚‚Ó‰ËÚ Ô‡‚ËÎ‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl flÁ˚ÍÓ‚˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚, ÍÓ„-

‰‡ Ëı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl (ÁÌ‡˜ÂÌËfl ÒÎÓ‚) ËÏÂ˛Ú «‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÛ˛» ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
ÌÓÒÚ¸. èË ˝ÚÓÏ Ô‡‚ËÎ‡ ÌÓÒflÚ, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸
‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚË. è‡‚ËÎ‡ Ó„‡ÌËÁÛ˛Ú, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÔÓˆÂÒÒ ‚˚ÒÍ‡-
Á˚‚‡ÌËfl. èÓ˝ÚÓÏÛ Ó·˘ÂÈ ·‡ÁÓÈ ‰Îfl ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ô‡‚ËÎ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú
‚ÓÔÓÒ˚ ÚËÔ‡ «˜ÚÓ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ?», «Í‡ÍÓ‚˚Ï
‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÂ?». í‡Í Í‡Í ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÂ
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÚÓ„Ó Ó·‡Á‡, ÍÓÚÓ˚È ÒÚÓËÚÒfl
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl, ÚÓ ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ‰‚‡ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚Ì˚ı ÚËÔ‡
ËÁÏÂÌÂÌËfl. Ç ÔÂ‚ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÂ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë-
‚‡ÂÚ ÔËÓÒÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓ ÚËÔÛ «‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» (Òı. 7.34).
ëıÂÏ‡ 7.34 àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÔËÌˆËÔ‡ «‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË»

ÔË ÔÓÒÚÓÂÌËË ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl
427
ÇÓ ‚ÚÓÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÔËÓÒÚ ÔÓ ÚËÔÛ «ÛÚÓ˜ÌflÂ-

ÏÓÒÚË» (Òı. 7.35).
ëıÂÏ‡ 7.35 àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÔËÌˆËÔ‡ «ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓÒÚË»

ÔË ÔÓÒÚÓÂÌËË ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl
àÌ‡˜Â „Ó‚Ófl, ÔÛÚÂÏ ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl «„‡ÌËˆ˚» ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÛÊÂ

ÌÂ ÏÂÌfl˛ÚÒfl, ‡ ÌÓ‚ÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ «ÛÔÎÓÚÌflÂÚ» ÔÂÊÌÂÂ. èÓ‰Ó·Ì˚Â
ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í Ï˚¯ÎÂÌË˛ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÔË Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÂÍÓÌÒÚÛÍ-
ˆËË ‡Á‚Ë‚‡˛˘ËıÒfl Ó·˙ÂÍÚÓ‚. Ç ÌËı ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓˆÂÒÒ ‚ÌÛÚÂÌÌËı
Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËÈ, «‡ÁÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl», ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚ı
ÙÓÏ ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡, ÌÓ ÔË ÒÓı‡ÌÂÌËË ËÒıÓ‰ÌÓÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ËÎË ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌÓÒÚË ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı ÒÂ‰‡ı.
ÑÎfl Û‰Ó·ÒÚ‚‡ ‚˚‡ÊÂÌËfl Ë‰ÂË «ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl» ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓ
‚‚Ó‰ËÚÒfl Ó·‡Á ˆËÍÎ‡ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl ‚ Ó·˙ÂÏÂ Ó·˚˜ÌÓ„Ó ‚˚ÒÍ‡-
Á˚‚‡ÌËfl, ÒÛÊ‰ÂÌËfl. éÌ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ: ÍÓÌÒÚ‡Ú‡ˆË˛ ÔÂ‚Ë˜ÌÓ„Ó ÒÓÁÂˆ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó· «Ó·˙ÂÍÚÂ» ËÎË ÍÓÌÒÚ‡Ú‡ˆË˛ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
Ï˚ÒÎË; Á‡ÚÂÏ ÔÓ‰·Ó Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı, Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚ı, ÍÓÌÒÚÛÍ-
ÚË‚Ì˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ‚ Ô‡‡‰Ë„Ï‡ÚË˜ÂÒÍÓÏ Ì‡·ÓÂ flÁ˚Í‡; ÔÓ‰·Ó
ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡, Â„Ó ÙËÍÒ‡ˆË˛ Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ï˚ÒÎË; ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ ËÎË ·ÂÁ
ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ Í‡Í Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡.
ÖÒÎË Û‰‡ÂÚÒfl ‰ÓÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔÂ‰ËÍ‡Ú ·˚Î ÔÓ‰Ó·‡Ì ÌÂ‚ÂÌÓ, ÌÂ Û‰‡ÂÚÒfl
«ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ» Í‡Í Á‡ÏÂ˘ÂÌËÂ, ÚÓ ÔÂ‰ËÍ‡Ú ‚ÓÁ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ Ô‡‡-
‰Ë„Ï‡ÚË˜ÂÒÍËÈ Ì‡·Ó (Òı. 7.36).
ëıÂÏ‡ 7.36 ëıÂÏ‡ ‡ÍÚ‡ Ï˚ÒÎË
428
ñÂÎÓÂ ‡ÍÚ‡ Ï˚ÒÎË* («Â‰ËÌËˆ˚» flÁ˚ÍÓ‚Ó„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl) ÓÔÂ‰Â-

ÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ÓÏ ÓÚ ÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·˚ÚËfl ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ (ËÏfl ËÎË ÁÌ‡Í
Ë ÁÌ‡˜ÂÌËÂ) Í ÒÓÓÚÌÂÒÂÌÌÓÏÛ Ò ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏÛ, «Ó·˙ÂÍÚ-
ÌÓÏÛ» ·˚ÚË˛ ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡.
Ç ÒıÂÏÂ ÎÂ„ÍÓ ÓÔÓÁÌ‡ÂÚÒfl ËÌÒÚÛÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸ flÁ˚ÍÓ‚Ó„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÒÚÓËÚ¸ ÙÓÏ‡Î¸ÌÛ˛ Ë
ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ (˜ÂÂÁ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌËÂ ‚ Á‡ÏÂ˘ÂÌËË) Ï˚ÒÎ¸.
é·Â ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë‰ÂË ÏÓÊÌÓ ‚˚‡ÁËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ
(Òı. 7.37).
ëıÂÏ‡ 7.37 èÓÒÚÓÂÌËÂ ÙÓÏ˚ Ï˚ÒÎË Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ Ë‰ÂÈ

‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓÒÚË
ñÂÎÓÂ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÙÓÏ˚ (Ë‰ÂË ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÛÚÓ˜ÌflÂ-

ÏÓÒÚË) ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ÓÏ ÓÚ ÔËÏÂÌÂÌËfl Ó‰ÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ Í ÔË-
ÏÂÌÂÌË˛ ËÌÓ„Ó, ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ (‚ flÁ˚ÍÓ‚ÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËË).
à‰Âfl ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ ÔÓÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ¯‡„Ó‚:
• ‚‚Â‰ÂÌËÂ ‚ «ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó Ï˚ÒÎË» ÔÂ‚Ó„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡;
• ÔÓ‰·Ó ËÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËfl «˜‡ÒÚ¸ — ˜‡ÒÚ¸» Ó·˙ÂÍÚ‡;
• ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌÌ˚ı ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓ‚ Í‡Í «ÓÚ‡ÊÂÌËfl»
‡ÁÌ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ Â‰ËÌÓÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË.
*
ÄÍÚ Ï˚ÒÎË Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ¯‡„Ó‚:
• ÙËÍÒ‡ˆËfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ï˚ÒÎË (S) (Ï‡ÚÂË‡Î ‰Îfl Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‡ÒÍ˚ÚËfl);
• ÔÓ‰·Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ (P) ËÁ Ì‡·Ó‡ ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓ‚ ( P);
• ‚‚Â‰ÂÌËÂ ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ‚ ÙÛÌÍˆË˛ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ï˚ÒÎË;
• ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ë ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ÔË ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ («Ó·˙ÂÍÚÌÓÈ») ËÌÚÂÔÂ-
Ú‡ˆËË ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ë ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡;
• ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl Ë ÔË‰‡ÌËÂ Ó·˙ÂÍÚÌÓ„Ó (Ë «ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó») ÒÚ‡ÚÛÒ‡
ÔÂ‰ËÍ‡ÚÛ;
• Ó·Ì‡ÛÊÂÌËÂ ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl;
• ‚ÓÁ‚‡Ú ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ‚ ÙÛÌÍˆË˛ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ï˚ÒÎË;
• ‚ÓÁ‚‡Ú ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ‚ Ì‡·Ó ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓ‚ (ÒÎÓ‚‡¸).
429
à‰Âfl ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓÒÚË Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡-

ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ¯‡„Ó‚:
• ‚‚Â‰ÂÌËÂ ÔÂ‚Ó„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ‚ «ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó Ï˚ÒÎË»;
• ÔÓ‰·Ó ËÌÓ„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËfl «ˆÂÎÓÂ — ‰ÂÚ‡ÎËÁ‡ˆËfl ˆÂÎÓ„Ó» Ó·˙ÂÍÚ‡, Í‡Í ÛÚÓ˜Ìfl˛˘Â„Ó;
• ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓ‚ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‰ÓÔÛÒÚËÏÓÒÚË ÛÚÓ˜-
Ìfl˛˘Â„Ó ‚ «ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó» ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓ„Ó;
• ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÔÂÂıÓ‰‡ ÓÚ ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓ„Ó Í ÛÚÓ˜ÌÂÌÌÓÏÛ (·ÓÎÂÂ
ÍÓÌÍÂÚÌÓÏÛ ÔÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛) ÔÂ‰ËÍ‡ÚÛ ˜ÂÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó
(ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ «ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ» ÛÚÓ˜-
Ìfl˛˘Â„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡) ÛÚÓ˜Ìfl˛˘Â„Ó ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡.
ÖÒÎË ÔÓ ÔËÌˆËÔÛ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÊÌÓ ‡Ò¯ËËÚ¸ ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ ‚ Î˛·ÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË, ÚÓ ÔÓ ÔËÌˆËÔÛ ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓÒÚË ÔÂ‰-
¯ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÌÂÒÂÚ ‚ ÒÂ·Â Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË
ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÛÚÓ˜ÌÂÌËÈ. ùÚË Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ‚ÂÎËÍË,
Ú‡Í Í‡Í ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Í ÚÓÈ ÊÂ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË,
ÌÓ ·ÓÎÂÂ ‰ËÙÙÂÂÌˆËÓ‚‡ÌÌÓÈ Ë Ò‡Ï‡ ‰ËÙÙÂÂÌˆËÓ‚Í‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
ÓÚ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó «ÒÓÒÚÓflÌËfl». ÇÒÂ ‰ËÙÙÂÂÌˆËÓ‚ÍË ‰ÓÎÊÌ˚
·˚Ú¸ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ Á‡ÎÓÊÂÌ˚ ÛÊÂ ‚ ËÒıÓ‰ÌÓÏ ÔÂ‰ËÍ‡ÚÂ Ë ‚ ÔÓÒÎÂ-
‰Û˛˘ÂÏ ÓÌË ÎË¯¸ ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛ˛ÚÒfl.
íÂÓÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÍÛÎ¸ÚÛ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚˚Ò¯‡fl ÙÓÏ‡ ÚÂÓËË
‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÔÓÒÚÓÂÌ‡ Í‡Í «‡Á˙flÒÌÂÌËÂ» „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËı ÔÂ‚‡˘Â-
ÌËÈ Ó·˙ÂÍÚ‡ ËÁÛ˜ÂÌËfl. èË ˝ÚÓÏ, ˜ÂÏ ÊÂÒÚ˜Â «Ò‡Ï Ó·˙ÂÍÚ» Á‡ÒÚ‡‚Îfl-
ÂÚ ÚÂÓÂÚËÍ‡ ‰‚Ë„‡Ú¸ Ò‚Ó˛ Ï˚ÒÎ¸ ‚ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË, ÚÂÏ Ì‡‰ÂÊÌÂÂ
ÚÂÓËfl, ÚÂÏ ÏÂÌ¸¯Â ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓËÁ‚ÓÎ‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÎÓ„ËÍ‡
ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl (ÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÙÓÏ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘‡fl Ë‰ÂÂ ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÂÂıÓ‰‡ ÓÚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËfl
Í ·ÓÎÂÂ ÍÓÌÍÂÚÌÓÏÛ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌË˛ ÔË ÒÓı‡ÌÂÌËË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó
ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl) — ˝ÚÓ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í Ï˚ÒÎË ÚÂÓÂ-
ÚËÍ‡, ÔËıÓ‰fl˘Â„Ó Í ‚˚Ò¯ÂÈ ÙÓÏÂ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·˙flÒÌÂÌËfl
fl‚ÎÂÌËÈ. ãÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë «ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ» (Ó·˙ÂÍÚÌ˚Â) ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl
Á‰ÂÒ¸ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌÌ˚ÏË. èÓ˝ÚÓÏÛ É. ÉÂ„ÂÎ¸ Ì‡Á˚‚‡Î ÎÓ„ËÍÛ
«Ì‡ÛÍÓÈ ÎÓ„ËÍË» ËÎË ÙÓÏÓÈ ËÒÚËÌÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓÁÌ‡ÌËfl.
àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÎÓ„ËÍÛ ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl, ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÎflÚ¸ ÔÓ‚ÂÍÛ Ë ÍËÚËÍÛ ÛÊÂ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ÚÂÓËÈ Ë ËÌ˚ı ÚËÔÓ‚
‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÈ, ÔË·ÎËÊ‡fl Ëı Í ‚˚Ò¯ÂÈ ÙÓÏÂ. í‡ÍÓÈ ÒÔÓÒÓ· ÔÓ·-
ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ÎÓ„ËÍÓ-ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ. éÌ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ ‚ ÔÓÁËˆËË ‡·ËÚ‡. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ ÒÎÛ˜‡Â ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl
ÎÓ„ËÍË ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl ÛÒÍÓflÂÚÒfl ÓÔÓÁÌ‡‚‡ÌËÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ ·‡Á˚ ÚÓ˜ÍË
ÁÂÌËfl, ÚÓ ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ‰‚‡ ÚËÔ‡ ÔËÏÂÌÂÌËfl ÎÓ„ËÍË.
430
Ç ÔÂ‚ÓÏ ÚËÔÂ ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚‡ÊÌÓ ‚˚fl‚ËÚ¸ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÛ˛

·‡ÁÛ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl, ÂÂ «ËÒıÓ‰Ì˚È ÔÂ‰ËÍ‡Ú» (Í‡ÚÂ„ÓË‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ)
Ë ÒÓÓÚÌÂÒÚË Ò ÌÂÈ ‚ÂÒ¸ Ó·˙ÂÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl. ÇÓ ‚ÚÓÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â, ÓÔÓÁÌ‡‚‡ÌËÂ ˝ÚÓÈ ·‡Á˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl ·˚ÒÚÓ„Ó ÔÂÂıÓ‰‡
Í ËÌÓÈ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ ·‡ÁÂ, Í ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÈ ÚÓ˜ÍÂ ÁÂÌËfl «‚ ÔËÌ-
ˆËÔÂ». èÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ÏË ÙÓÏ‡ÏË ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸: Ì‡ıÓÊ-
‰ÂÌËÂ Â˘Â ·ÓÎÂÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ ‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‚ÌÂ ÛıÓ‰‡
ÓÚ ÎËÌËË ‡‚ÚÓ‡; ÔÂÂıÓ‰ Í Â˘Â ·ÓÎÂÂ ÍÓÌÍÂÚËÁËÓ‚‡ÌÌÓÏÛ ÂÂ
‚˚‡ÊÂÌË˛; Í ·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓÏÛ Óı‚‡ÚÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ‚ ÍÓÌ-
ÍÂÚËÁ‡ˆËË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ ·‡Á˚.
êÂ¯ÂÌËÂ Á‡‰‡˜ Ë ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔÓ·ÎÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
ñÂÎÓÂ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ (êá) ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ÓÏ ÓÚ ‡Ì‡ÎËÁ‡,

ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl «ËÒıÓ‰Ì˚ı ‰‡ÌÌ˚ı» Ë «‚ÓÔÓÒ‡» Í ÛÒÚ‡-
ÌÓ‚ÎÂÌË˛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ‚˚‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˜‡ÒÚË ‰‡ÌÌ˚ı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ‚ÓÔ-
ÓÒ‡ ËÎË «ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó» Á‡‰‡˜ÌÓ„Ó ÚËÔ‡ (Òı. 7.38). ñÂÎÓÂ Â¯ÂÌËÂ
ÔÓ·ÎÂÏ (êè) ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ÓÏ ÓÚ ÙËÍÒ‡ˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
«ËÒıÓ‰Ì˚ı ‰‡ÌÌ˚ı» Ë «‚ÓÔÓÒ‡» Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÒÓ-
‰ÂÊ‡ÌËfl ‚ÓÔÓÒ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ËÒıÓ‰Ì˚ı ‰‡ÌÌ˚ı.
ëıÂÏ‡ 7.38 êÂ¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ë ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔÓ·ÎÂÏ
êá Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ¯‡„Ë: ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ËÒıÓ‰Ì˚ı

‰‡ÌÌ˚ı; ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‚ÓÔÓÒ‡ ˜ÂÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ‚ÓÔ-
ÓÒÛ ÍÓÌˆÂÔˆËË; ÔÓËÒÍ ÚÓÈ ˜‡ÒÚË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ‰‡ÌÌ˚ı, ÍÓÚÓ‡fl ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ‚ÓÔÓÒ‡; ‚ÓÁÏÓÊÌ‡fl ‰ÓÒÚÓÈÍ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
«‰‡ÌÌ˚ı» ‰Ó ÔÓÎÌÓÚ˚ Ó·˙ÂÍÚÌÓ„Ó ‚Ë‰ÂÌËfl; ÙËÍÒ‡ˆËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl
‚˚‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˜‡ÒÚË ‰‡ÌÌ˚ı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ‚ÓÔÓÒ‡.
êè ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ¯‡„Ë: ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÙËÍÒËÓ-
‚‡ÌÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ï˚ÒÎË Ò ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ‰Îfl
431
‚˚fl‚ÎÂÌËfl ˜‡ÒÚÂÈ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ÌÂ Á‡ÏÂ˘‡ÂÏ˚ı ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓÏ;

‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ˜‡ÒÚË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡, ÒÓÒÂ‰ÒÚ‚Û˛˘ÂÈ Ò Á‡ÏÂ˘‡Â-
Ï˚Ï Ï‡ÚÂË‡ÎÓÏ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡; ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ÎËÌËË ‰‚ËÊÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚
(ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ-Ó·˙ÂÍÚÌ‡fl ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËfl), Á‡‚Â¯‡ÂÏ‡fl ‚ ‚˚‰ÂÎÂÌ-
ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡; ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËÂ «ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÏÓÒÚË» ˝ÚËı ÔÓˆÂÒ-
ÒÓ‚ ÔË ÍÓÂÍˆËË ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı Ù‡„ÏÂÌÚÓ‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl; ÓÙÓÏÎÂÌËÂ
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í ÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏÓÈ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡
(ÓÙÓÏÎÂÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚).
1. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ó·˘ÂÈ ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?

2. èÂÂ˜ËÒÎËÚÂ ËÒıÓ‰Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏÓÈ ‚ÂÒËË ÚÂÓËË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
3. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓ-‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ÚÂÓËË?
4. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ flÁ˚ÍÂ ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ËÁÓ·‡ÊÂÌËÈ?
5. èÓÔ˚Ú‡ÈÚÂÒ¸, Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÒıÂÏ˚ 7.11 Ë flÁ˚Í‡ ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ËÁÓ-
·‡ÊÂÌËÈ (ÔËÎÓÊÂÌËÂ 4) ‡ÒÒÍ‡Á‡Ú¸, Í‡Í ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl flÁ˚-
Í‡ ÏÂÌflÎÓÒ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
6. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÓÚÎË˜Ëfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
7. Ç ˜ÂÏ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÎËflÌËÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ (ÍÛÎ¸ÚÛ˚)
‚ ÒÙÂÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
8. ä‡Í ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÌÓÏ˚ (ˆÂÎË) ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
9. ä‡Í Ç˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÂ ÔÓÌflÚËÂ «ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡fl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸»?
10. ä‡Í ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Î˛‰ÂÈ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ?
11. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
12. ä‡Í ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ó·‡ÁÓ‚ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ flÁ˚Í‡?
13. àÁÓ·‡ÁËÚÂ ÒıÂÏ‡ÚË˜ÌÓ ÒÚÛÍÚÛÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
14. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ‰‚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ï˚¯ÎÂÌËfl?
15. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ‰‚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ‚ ÒËÒÚÂÏÓ„ÂÌÂÁÂ?
16. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ‰‚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚ „ÛÔÔÓ‰ËÌ‡ÏËÍÂ Ë ÍÓÌÙÎËÍÚÓ„ÂÌÂÁÂ?
17. àÁÓ·‡ÁËÚÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò ÔÓÁËˆËË ÒÚ‡ÚÂ„‡?
18. ä‡Í ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ‰ËÌ‡ÏËÍË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔÓ-
ÓÊ‰ÂÌËÂ ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚?
19. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ‡Á‚ËÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
20. ä‡Í ·˚ ‚˚ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÎË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËÂÏ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
432
1. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸ (èÓ‰. Ó·˘. Â‰. Ä. Ä. ÑÂÍ‡˜‡. — å: àÁ‰-‚Ó

êÄÉë, 2005.
2. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. çÓ‚ÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ: ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë ÔÛÚË ÙÓ-
ÏËÓ‚‡ÌËfl. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1991.
3. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. Ç‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÚÂÓË˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. — å.: 2000.
åËÌÒÍ: «íÂıÌÓÔËÌÚ», 2002.
5. Ç˚„ÓÚÒÍËÈ ã. ë. ëÓ·. ÒÓ˜. Ç 6 ÚÚ. í. 6. — å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡, 1984.
6. ÉÂÌËÒ‡ÂˆÍËÈ é. É. ç‡‚Ë„‡ÚÓ: ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ‡Ò¯ËÂÌËÂ Ë ÔÓ‰ÓÎ-
ÊÂÌËÂ. — å.: èÛÚ¸, 2002.
7. ÉÓÏ˚ÍÓ û. Ç. ëÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÂ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ Í‡Í ÓÒÂÎÓÍ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ-
ÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ // äÂÌÚ‡‚, ‹ 33, 2004. — Ò. 20—27.
8. ÑÂÍ‡Ú ê. ëÓ˜. ‚ 2-ı Ú. — å.: å˚ÒÎ¸, 1989.
9. äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å, ÑÏËÚÂÌÍÓ É. Ä. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ Í‡‰Ó‚˚È ÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ. — ä.: åÄìè, 2005.
10. äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å. é„‡ÌËÁ‡îfl Ô‡î ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡. — ä.: åÄìè, 2004.
11. ãÓÏÓ‚ Å. î. åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. —
å.: «ç‡ÛÍ‡», 1984.
12. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ì‡ÛÍ‡ ‚ êÓÒÒËË XX ÒÚÓÎÂÚËfl. — å.: «àè êÄç», 1997.
13. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. éÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. — å.: àÁ‰-‚Ó Äç ëëëê, 1935.
14. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. é Ï˚¯ÎÂÌËË Ë ÔÛÚflı Â„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. — å.: àÁ‰-
‚Ó Äç ëëëê, 1958.
15. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÚÛ‰˚. —
å.: «ç‡ÛÍ‡», 1997.
16. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. óÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÏË. — å.: «ç‡ÛÍ‡», 1997.
17. òÂ‰Ó‚ËˆÍËÈ É. è. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÚÛ‰˚. — å.: òÍ. äÛÎ¸Ú. èÓÎËÚ, 1995.
18. òÚÓÙÙ Ç. Ä. é ÓÎË ÏÓ‰ÂÎÂÈ ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËË. — ã.: àÁ‰-‚Ó ãÉì, 1963.
19. ôÂÍËÌ É. Ç. íÂÓËfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. — ä.: åÄìè, 1996.
20. û‰ËÌ ù. É. åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl Ì‡ÛÍË. ëËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. — å.:
ù‰ËÚÓË‡Î ìêëë, 1997.
433
óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÚÂÏËÚÒfl ÒÚ‡Ú¸ ÒÓ·ÓÈ.
à. Ç. ÉfiÚÂ
ÉÎ‡‚Ì‡fl ÊËÁÌÂÌÌ‡fl Á‡‰‡˜‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ‰‡Ú¸ ÊËÁÌ¸ Ò‡ÏÓÏÛ

ÒÂ·Â, ÒÚ‡Ú¸ ÚÂÏ, ˜ÂÏ ÓÌ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ. ë‡Ï˚È
‚‡ÊÌ˚È ÔÎÓ‰ Â„Ó ÛÒËÎËÈ — Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸.
ù. îÓÏÏ
8 ëÄåééèêÖÑÖãÖçàÖ
óÖãéÇÖäÄ
8.1 ëÄåééèêÖÑÖãÖçàÖ óÖãéÇÖäÄ
8.1.1 èÓÌflÚËÂ Ë ÚËÔ˚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÓÌËÏ‡ÌËÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÒÛÚ¸
èÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÏ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÚÂÏËÌ‡ «Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-

ÌËÂ». ç‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ÂÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÚÂÏËÌ‡ Ï˚ Ì‡ıÓ‰ËÏ ‚ ÚÓÎÍÓ-
‚ÓÏ ÒÎÓ‚‡Â ë. à. éÊÂ„Ó‚‡: «ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸Òfl — Ì‡ÈÚË Ò‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ
‚ ÊËÁÌË, ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ‚ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» [58]. çÂÚÛ‰ÌÓ Á‡ÏÂÚËÚ¸,
˜ÚÓ ‚ ˝ÚÓÈ ‰ÂÙËÌËˆËË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÚË ÚËÔ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl:
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ˆÂÎË Ë ÒÏ˚ÒÎÛ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË;
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÌÓÏ‡Ï Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËfl Ë Í Ò‚ÓÂÏÛ ‚ÍÎ‡‰Û ‚ ÊËÁÌ¸ Ó·˘ÂÒÚ‚‡;
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÌÓÏ‡Ï Ò‚ÓÂÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸-
ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
áÌ‡˜ÂÌËÂ ÚÂÏËÌ‡ «Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ» ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÓ,
Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ ÏËÂ, ÓÌÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ
‚Ó‚ÌÂ, ÌÓ ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚ Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ ‡·ÓÚÛ [34].
«ç‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ ‚Ó‚ÌÂ» ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ò‚ÓÈ
ÒÔÓÒÓ· Û˜‡ÒÚËfl ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. «éÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌflfl ‡·ÓÚ‡» Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ, ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ‚˚‡·ÓÚÍÂ
434
ÉãÄÇÄ 8 ëÄåééèêÖÑÖãÖçàÖ óÖãéÇÖäÄ
ÔËÂÏÎÂÏÓ„Ó ‰Îfl ÒÂ·fl Ò‚ÓÂ„Ó ÒÔÓÒÓ·‡ Û˜‡ÒÚËfl ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌËı ÒÓ·˚ÚËflı,

ÒÓÓÚÌÂÒÂÌÌ˚ı Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË ‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ. íÂ·Ó‚‡ÌËfl ‚ÌÂ¯-
ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl, Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡, ‰ÓÎÊÌ˚ÏË ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÒËıÓÎÓ„ êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. ÓÚÏÂ˜‡Î: «ÑÓÎÊÌÓÂ, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓ-
ÓÌ˚, ÔÓÚË‚ÓÒÚÓËÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌÓ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl Í‡Í ÌÂÁ‡‚Ë-
ÒËÏÓÂ ÓÚ ÌÂ„Ó — Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ÒÂÓ·˘ÂÁÌ‡˜ËÏÓÂ, ÌÂ ÔÓ‰‚Î‡ÒÚÌÓÂ Â„Ó
ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÏÛ ÔÓËÁ‚ÓÎÛ; ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, ÂÒÎË Ï˚ ÔÂÂÊË‚‡ÂÏ ÌÂ˜ÚÓ
Í‡Í ‰ÓÎÊÌÓÂ, ‡ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÚ‚ÎÂ˜ÂÌÌÓ ÁÌ‡ÂÏ, ˜ÚÓ ÓÌÓ Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl Ú‡ÍÓ-
‚˚Ï, ‰ÓÎÊÌÓÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ ÁÌ‡˜ËÏ˚Ï. …óÂÎÓ-
‚ÂÍ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ÏËÛ, ÌÓ Ë Ò‡Ï
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ˝ÚÓ Ò‚ÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ, ‚ ˜ÂÏ Ë Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [62]. ÑÛ„ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, ÓÌ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ,
˜ÚÓ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÎË¯¸ ‚ ÒÎÛ˜‡Â,
ÍÓ„‰‡ Ò‡Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ò‚ÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÏËÛ. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÌÂ
ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÈ Ò‚ÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ, Ò‡Ï ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÎË·Ó
‡·ÓÏ Ò‚ÓËı ÒÚËıËÈÌ˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌ˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ÎË·Ó ÎÂ„ÍÓÈ ÊÂÚ-
‚ÓÈ Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓÓ‚, ÙÓÏËÛ˛˘Ëı ÌÛÊÌÓÂ ‰Îfl ÌËı «ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ»,
ÎË·Ó Ó·˙ÂÍÚÓÏ «ÒËÎÓ‚Ó„Ó» ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ
ÒÓˆËÛÏ‡, ÚÂ·Û˛˘Ëı ÓÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ÔËÌflÚËfl Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Ï ÌÓÏ‡Ï. ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó, ÔË ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËË Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÒÂ·Â ‚ÒÂ ÚË ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚ı
‚‡Ë‡ˆËË ‚ ÚÓÏ ËÎË ËÌÓÏ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË. á‡ÏÂÚËÏ Ú‡ÍÊÂ, ˜ÚÓ Ó «ÌÂÓÒÓÁ-
Ì‡ÌÌÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË» ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ ÎË¯¸ ÏÂÚ‡ÙÓË˜ÌÓ, ÔÓÒ-
ÍÓÎ¸ÍÛ ÔË ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÒÚË ÌÂÚ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÓÎÂ‚Ó„Ó ‡ÍÚ‡
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl „‡ÌËˆ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ·ÂÁ ÍÓÚÓÓ„Ó ÌÂÚ Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËfl. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÏÓÊÌÓ ‚ÂÒÚË Â˜¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓ-
·ÂÒÍÓÌÚÓÎ¸ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
é‰Ì‡ÍÓ ÔÓÒÚÂÈ¯ËÂ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ (ÔËÒÛ˘ËÂ ‰‡ÊÂ
ÊË‚ÓÚÌ˚Ï) ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒfl Í‡Í ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚË Ò ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ÔÂ‰ÏÂÚ‡, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÏÓ„Ó ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÂÚÂÌ-
‰ÂÌÚ‡ Ì‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÊÂ, ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ì‡
·‡ÁÂ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË Ëı ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÏ
‡Á‚ËÚËË. ÖÒÎË ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸Òfl, ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ [4]:
• ËÏÂÚ¸ Ó·‡Á «ÒÂ·fl» Ò ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌ˚Ï ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ,
ÒËÒÚÂÏÓÈ ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚;
• Ë Ó·‡Á ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, Ï˚¯ÎÂÌËfl,
ËÌ˚ı ÒÚÓÓÌ ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚.
ëÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˝ÚËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÌ‡˜‡Î‡ Ò ÓÔÂ‰Â-
Îfl˛˘ÂÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸˛ Ó·‡Á‡ ÒÂ·fl (‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó), ‡ Á‡ÚÂÏ, ÔË Ì‡ÎË˜ËË
435
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl …Ò ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈ ÁÌ‡-

˜ËÏÓÒÚ¸˛ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó Ó·‡Á‡ ÒÂ·fl. êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ËÎË ÌÂ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÚÂ-
·Ó‚‡ÌËÈ.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Í‡Í Ì‡ıÓÊ-
‰ÂÌËÂ ·‡Î‡ÌÒ‡, ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ÏÂÊ‰Û Ò‚ÓËÏË ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ÏË ÛÒÚÂÏ-
ÎÂÌËflÏË Ë ‚ÌÂ¯ÌËÏË ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË.
ê‡ÒÍÓÂÏ ÔÓÌflÚËÈÌÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èÓ‰ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ Á‡‰‡˜Â ÔÓÌËÏ‡˛Ú
«ÌÂÍÓÚÓ˚È ÒÎÓÊÌ˚È ËÌÚÂ„‡Î ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ ÎË˜ÌÓÒ-
ÚË Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ‰‡ÌÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë, ÂÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë Ú. ‰.» [1].
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÓÏ.
ë‡Ï ÊÂ ÔÓˆÂÒÒ ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÌË-
Ï‡ÌËfl Ë ÔËÌflÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ı ÌÓÏ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËË ÚÂ·ÛÂÏÓ„Ó Ó·‡Á‡ ‰ÂflÚÂÎfl
Ò ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ÒÂ·fl, ËÏÂ˛˘Â„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ-ÓËÂÌÚË-
Ó‚‡ÌÌ˚Â ÒÚÂÏÎÂÌËfl, ÊÂÎ‡ÌËfl.
ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ Ë ÔÓˆÂÒÒ ÔËÌflÚËfl ÌÓÏ˚ ·˚Î ÍÓÌÚÓÎË-
ÛÂÏ˚Ï, ÚÂ·ÛÂÚÒfl «flÒÌÓ» ‚Ë‰ÂÚ¸ ı‡‡ÍÚÂ ÊÂÎ‡ÌËÈ, ÒÚÂÏÎÂÌËÈ,
ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Ëı Ò ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌÓÈ ÌÓÏÓÈ Ë Ì‡ıÓ‰ËÚ¸ ÏÂÊ‰Û ˆÂÎÂ‚ÓÈ
˜‡ÒÚ¸˛ ÌÓÏ˚ (Ë ‰‡ÊÂ ‚ÒÂÈ ÌÓÏÓÈ) Ë ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË ÔÂÂ-
ıÓ‰ËÏÓÒÚflÏË, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂÏ «·ÓÎÂÂ ·˚ÒÚ˚ı», «ÍÓÓÚÍËı»
ÔÛÚÂÈ Í Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌË˛ ÊÂÎ‡ÌËÈ, ˜ÂÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÌÓÏ˚ [5].
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, ÔÓÌËÏ‡ÂÏÓÂ Í‡Í Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÂ„Û-
ÎflˆËfl ÎË˜ÌÓÒÚË, Ë„‡ÂÚ ‚‡ÊÌÛ˛ ÓÎ¸ ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË,
ËÌÚÂ„‡Î¸ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË, ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Â˛ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÁËˆËË, ÙÓÏËÛ˛-
˘ÂÈÒfl ‚ÌÛÚË ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Í ÍÓÎÎÂÍÚË‚Û
Ë Ò‚ÓÂÏÛ ÏÂÒÚÛ ‚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Â.
Ç ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÈ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
ÎflÂÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË „‡ÌflÏË [22, 44]:
• ËÌ‰Ë‚Ë‰, Í‡Í ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎ¸ Ó‰‡, ËÏÂ˛˘ËÈ ÔËÓ‰Ì˚Â
Ò‚ÓÈÒÚ‚‡; ÚÂÎÂÒÌÓÂ ·˚ÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÒÛ·˙ÂÍÚ, Í‡Í ÌÓÒËÚÂÎ¸ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓ-Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË; ‡ÒÔÓfl‰ËÚÂÎ¸ ‰Û¯Â‚Ì˚ı ÒËÎ;
• ÎË˜ÌÓÒÚ¸, Í‡Í ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎ¸ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘‡fl Ò‚Ó-
·Ó‰ÌÓ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ Ò‚Ó˛ ÔÓÁËˆË˛ ÒÂ‰Ë ‰Û„Ëı;
• ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸, Í‡Í ÛÌËÍ‡Î¸Ì‡fl, Ò‡ÏÓ·˚ÚÌ‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸,
Â‡ÎËÁÛ˛˘‡fl ÒÂ·fl ‚ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
436
• ÛÌË‚ÂÒÛÏ, Í‡Í ‚˚Ò¯‡fl ÒÚÛÔÂÌ¸ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â-

Í‡, ÓÒÓÁÌ‡˛˘Â„Ó Ò‚ÓÂ ·˚ÚËÂ Ë ÏÂÒÚÓ ‚ ÏËÂ.
Ç Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸Òfl Ì‡ ‡Á‚ËÚËÂ
‚ÒÂÏË „‡ÌflÏË, Ó‰Ì‡ÍÓ ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÓÌ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ, ÎË˜ÌÓÒÚ-
ÌÓÂ, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÂ, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ Ë ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚˚ÔÓÎÌfl˛ÚÒfl
ÂÊÂ. ç‡Ë·ÓÎÂÂ „ÎÛ·ÓÍÓ ‚ÓÔÓÒ˚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡Ì˚ ÔÒË-
ıÓÎÓ„‡ÏË. ë‰ÂÎ‡Ì˚ ÔÓÔ˚ÚÍË ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÔËÁÌ‡ÍË Î˛·Ó„Ó
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl [52]:
1. ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓËı ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ,
˜ÂÚ, Í‡˜ÂÒÚ‚, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ;
2. ‚˚·Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÍËÚÂËÂ‚, ÌÓÏ ÓˆÂÌË‚‡ÌËfl ÒÂ·fl, «ÔÎ‡ÌÍË»
‰Îfl ÒÂ·fl, ÚÓ˜ÍË ÓÚÒ˜ÂÚ‡, ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÒËÒÚÂÏ˚ Ë‰Â‡-
ÎÓ‚, ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ: ˜ÚÓ Ì‡‰Ó ‰Îfl ÒÓˆËÛÏ‡, ˜Â„Ó ÓÚ ÏÂÌfl Ê‰ÛÚ,
˜ÚÓ ËÁ ˝ÚËı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÒÓˆËÛÏ‡ fl ÔËÌËÏ‡˛ ‰Îfl ÒÂ·fl;
3. ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ò‚ÓËı Ì‡ÎË˜Ì˚ı, ÛÊÂ ËÏÂ˛˘ËıÒfl Í ÒÂ„Ó‰Ìfl¯-
ÌÂÏÛ ‰Ì˛ Í‡˜ÂÒÚ‚, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÚÂ·ÛÂÏ˚Ï ÌÓÏ‡Ï,
ÔËÌflÚËÂ ËÎË ÌÂÔËÌflÚËÂ ÒÂ·fl: ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛ ÎË fl Ì‡ ÒÂ„Ó‰-
Ìfl¯ÌËÈ ‰ÂÌ¸ ˝ÚËÏ ÌÓÏ‡Ï, ˜ÚÓ fl ÏÓ„Û Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÒÂ„Ó‰Ìfl, Í‡-
ÍÓ‚‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÏÓfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Ë ‰.;
4. ÔÂ‰‚ÓÒıË˘ÂÌËÂ Ò‚ÓËı Á‡‚Ú‡¯ÌËı ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚,
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÚÂ·ÛÂÏ˚Ï ÌÓÏ‡Ï, ÔËÌflÚËÂ ËÎË ÌÂÔËÌfl-
ÚËÂ ÒÂ·fl Í‡Í ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÌÓÏ‡Ï ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË Á‡‚Ú‡¯-
ÌÂ„Ó ‰Ìfl: ˜ÚÓ fl ÏÓ„Û Ò‰ÂÎ‡Ú¸ Á‡‚Ú‡, Í‡ÍËÏ fl ÏÓ„Û ÒÚ‡Ú¸
Á‡‚Ú‡ Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚ¸, Í‡Í ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î;
5. ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ò‚ÓËı ˆÂÎÂÈ, Á‡‰‡˜, ÔÎ‡ÌÓ‚ (·ÎËÁÍËı, ÒÂ‰ÌÂÓÚ-
‰‡ÎÂÌÌ˚ı, ÓÚ‰‡ÎÂÌÌ˚ı) ‰Îfl ‡Á‚ËÚËfl Û ÒÂ·fl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı
Í‡˜ÂÒÚ‚ ‰Îfl ÔËÌflÚËfl ÒÂ·fl: ˜Â„Ó fl ıÓ˜Û Ë Í‡Í fl Ì‡ÏÂÂÌ
‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸;
6. ÔÂÂÒÏÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı ËÏ ÍËÚÂËÂ‚ Ë ÓˆÂÌÓÍ,
Ë·Ó ËÁÏÂÌfl˛ÚÒfl ˆÂÌÌÓÒÚË, ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ˚ ‚ Ò‡ÏÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â,
Ë Ò‡Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚·Ë‡ÂÚ ‡ÁÌ˚Â ËÁ ÌËı Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ˝Ú‡Ô‡ı
Ò‚ÓÂ„Ó ‡Á‚ËÚËfl;
7. ÔÂÂÒ‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Á‡ÌÓ‚Ó ÔËÌËÏ‡ÂÚ ËÎË ÌÂ
ÔËÌËÏ‡ÂÚ ÒÂ·fl, Á‡ÚÂÏ ˆËÍÎ ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁÓ·ÌÓ‚ÎflÚ¸Òfl. äÓÒ‚ÂÌ-
Ì˚Ï Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÓÏ ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛˘Â„ÓÒfl ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËfl (Ë ÔÂÂÒ‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ÒÏÂÌ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
fl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ÌÂ¯ÌËÂ ËÁÏÂÌÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÎflÂÚ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË — ÏÂÌflÂÚ ÔÓÙÂÒÒË˛, ÍÛ„ ÁÌ‡ÍÓÏ˚ı,
Ó·‡Á ÊËÁÌË, ÂÎË„ËÓÁÌ˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ‰.
437
èÓ ÒÛÚË, ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‰ÎËÚÒfl Û ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÁÂÎÓ„Ó

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ò˛ ÊËÁÌ¸: ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë˘ÂÚ ÓÚ‚ÂÚ˚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ˚ — ÍÚÓ fl ÂÒÚ¸,
Á‡˜ÂÏ fl ÊË‚Û, ˜Â„Ó ÏÓ„Û ‰Ó·ËÚ¸Òfl, ˜ÂÏ fl ÏÓ„Û ÔÓÏÓ˜¸ Ò‚ÓËÏ ·ÎËÁ-
ÍËÏ, Ò‚ÓÂÈ ÒÚ‡ÌÂ, ‚ ˜ÂÏ ÏÓÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Ë ‰.
Ç Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÎË‚‡ÂÚ ‚ Â‰ËÌÛ˛ ÒÏ˚ÒÎÓ‚Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ
Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÏËÂ Ë Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl
Ó ÒÂ·Â Ò‡ÏÓÏ, ÓÔÂ‰ÂÎflfl ÒÏ˚ÒÎ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËÂ ÌÂÎ¸Áfl Ò‚Ó‰ËÚ¸ Í Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ë·Ó, ÏÓÊÌÓ ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸
ÒÂ·fl, ÌÓ ÌÂ ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl ‰Ó ÛÓ‚Ìfl ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ fl ÏÓ„Û Ë ˜ÚÓ
ÓÚ ÏÂÌfl ÚÂ·ÛÂÚÒfl, ÌÂ ÔËıÓ‰ËÚ¸ Í ‰ÂÈÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‚˚‚Ó‰Û. èÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸
‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒÂ‰˚, ÒËÒÚÂÏ˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ-
‚Â, ÓÚ ÁÂÎÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË, ÏÓÚË‚‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. äÓÏÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË
‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í Ò‡ÏÓ‡Ì‡ÎËÁÛ, ‚Î‡‰Â-
ÌËÂ ÔËÂÏ‡ÏË ‚ÍÎ˛˜ÂÌËfl ÒÂ·fl ‚ Ó·˘ËÈ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÍÓÌÚÂÍÒÚ.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÒÎÓÊÌ˚È, ÏÌÓ„ÓÒÚÛÔÂÌ˜‡Ú˚È ÔÓˆÂÒÒ
‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ö„Ó ÒÚÛÍÚÛÌ˚ÏË ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl ‡ÁÌ˚Â
‚Ë‰˚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl — ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸-
ÌÓÂ Ë ‰. ùÚË ‚Ë‰˚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú,
ÓÌË ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛Ú ‰Û„ÓÏÛ. ç‡ÔËÏÂ, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ÏÓÊÂÚ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ë ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏÛ ‡Á‚Ë-
ÚË˛. çÓ ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÓÌË ÔÓËÒıÓ‰flÚ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ, ÏÂÌflflÒ¸ ÏÂÒÚ‡ÏË
Í‡Í ÔË˜ËÌ‡ Ë ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ. ÜËÁÌÂÌÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, ‚ÂÓflÚÌÓ,
Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÓÒÌÓ‚Â ‰Û„Ëı Ë Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÔÂ‚Ó„Ó ‰Ìfl ÊËÁÌË Í‡Í
‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËfl.
ã˛·ÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ, ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ
‚ ÒÂ·fl ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚È (ÊÂÎ‡ÌËÂ) Ë ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È (ÛÏÂÌËfl, Ì‡-
‚˚ÍË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË) ‡ÒÔÂÍÚ˚.
íËÔ˚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎflflÒ¸ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔËÌËÏ‡fl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Â˛

ÌÓÏ˚, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚Ë‰ÂÚ¸ ı‡‡ÍÚÂ ÊÂÎ‡ÌËÈ, ÒÚÂÏÎÂÌËÈ Ë ÒÓÔÓÒ-
Ú‡‚ÎflÚ¸ Ëı Ò ˆÂÎÂ‚ÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÌÓÏ˚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÙÓÏ‡ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
ÌÓÏ˚ Ë ÂÂ ÔËÌflÚËÂ.
ç‡ÔËÏÂ, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡-
‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl [12, 13]:
1. ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ fl‰ ÔÂ‰ÔÓ˜ÚÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡:
438
ÒÛ„Û·Ó ˆÂÎÂ‚‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl => ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÔÓˆÂÒÒ‡

‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË => Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚ¸ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl
Ì‡ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË => ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚÌ˚ı ÍËÚÂËÂ‚ ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÏ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰ÂÌËË
ÔÓˆÂÒÒ‡. Ç ‰‡ÌÌÓÏ fl‰Û Í‡Ê‰˚È ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ‡ÍˆÂÌÚ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ·ÓÎÂÂ ‡Á‚ËÚ˚Ï ÚËÔÓÏ ÔÂ‰˚‰Û˘Â„Ó. èË ˝ÚÓÏ:
• ˆÂÎÂ‚‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË Ë„ÌÓË-
Ó‚‡ÌËË ÒÔÓÒÓ·‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÒÎÛ˜‡È-
ÌÓÏÛ ÛÒÔÂıÛ Ú‡ÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• ÔË‰‡ÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl
ÔÓ‰ÛÍÚ‡;
• ÔË‰‡ÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌˆÂÏ Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÒÚË ÂÙÎÂÍ-
ÒË‚ÌÓ„Ó Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ;
• ‚˚Ò¯ËÏ ÚËÔÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl
ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚÌ˚ı ÍËÚÂËÂ‚ ‚ ÂÙÎÂÍ-
ÒË‚ÌÓÏ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰ÂÌËË ÔÓˆÂÒÒ‡ ˆÂÎÂ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. Ä‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÂ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒÛ˘ÌÓÒÚÌ˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ
(ÍÓÌˆÂÔˆËÈ, ÔÓÌflÚËÈ, Í‡ÚÂ„ÓËÈ Ë Ú. Ô.) ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ „‡‡ÌÚË-
Ó‚‡ÌÌÓ ÒÌËÏ‡Ú¸ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èÓ˝ÚÓÏÛ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÏÛ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓ-ÔÓÌflÚËÈÌÓ„Ó ‡ÔÔ‡‡Ú‡ ÚÂÓËË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÂÏÛ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÌËÏ‡Ú¸ ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ
‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ÚÛ‰ÌÓÒÚË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ Ë Â¯‡Ú¸ ÒÂ¸ÂÁ-
Ì˚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚ (ÚÂÍÛ˘ËÂ Ë ÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏ˚Â) Ì‡ ÔËÌˆË-
ÔË‡Î¸ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ.
2. í‡ÍÚËÍÓ-ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. Ñ‡ÌÌ‡fl ÎËÌËfl

Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ fl‰ ÒÚÛÔÂÌÂÈ: ÒËÚÛ‡-
ÚË‚ÌÓÒÚ¸ => Ú‡ÍÚËÍ‡ (Ò ÓÔÓÓÈ Ì‡ ÚËÔ ÒËÚÛ‡ˆËË) => ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ ˝ÚÓÈ ÎËÌËË — „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ÒËÚÛ‡ÚË‚ÌÓ-
ËÌÚÛËÚË‚ÌÓÏÛ Â‡„ËÓ‚‡ÌË˛ Ì‡ ÒËÚÛ‡ˆË˛ ·ÂÁ Ì‡ÎË˜Ëfl ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ,
Ú. Â. ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËfl Ë Â„Ó Â‡ÎËÁ‡ˆËfl «ÔÓ Ó˘Û˘ÂÌË˛». ë‡ÏÓÓÔ-
Â‰ÂÎÂÌËÂ (Ú‡ÍÚËÍÓ-ÒËÚÛ‡ÚË‚ÌÓÂ) — ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ÌÓÏ˚ Ò ÓÔÓÓÈ Ì‡ ÚËÔ ÒÎÓÊË‚-
¯ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË. ùÚÓ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÓÌ „ÓÚÓ‚ Í Â‡„ËÓ‚‡ÌË˛ ÌÂ Ì‡
Â‰ËÌË˜Ì˚È, ÛÌËÍ‡Î¸Ì˚È ÒÎÛ˜‡È, ‚ÓÁÌËÍ¯ËÈ ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË Â¯ÂÌËfl
Á‡‰‡˜Ë, ‡ Ì‡ ÚËÔ ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË. ÑÎfl ÔÂÂıÓ‰‡ Ì‡ ‰‡ÌÌ˚È
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ Ò ÔÂ‰˚‰Û˘Â„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÌÂ
ÚÓÎ¸ÍÓ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ÏËÌËÏ‡Î¸Ì˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ, ÌÓ Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÔÂÂÓÒ-
Ï˚ÒÎÂÌËÂ Ë Ó·Ó·˘ÂÌËÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Ò ‚˚‰ÂÎÂÌËÂÏ ÚËÔ‡ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı
439
ÒËÚÛ‡ˆËÈ Ë ÚËÔ‡ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ÌËı Ì‡ ÔÓÚflÊÂÌËË

‚ÒÂ„Ó ˆËÍÎ‡ ‡·ÓÚ˚.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ
ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓ‰‡Á‰ÂÎflÂÚÒfl Ì‡ ÔÓ‰ÚËÔ˚, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ
ÚÓ„Ó, Í‡Í ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌˆÂÏ ÙÛÌÍˆËfl «ÒÚ‡ÚÂ„ËË». ÖÒÎË ÔÓ‰
«ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÌËÏ‡ÂÚ Ó·˘ËÈ ÔÎ‡Ì ‡·ÓÚ˚ Ò ÓÔÓÌ˚ÏË ÒÓ-
Í‡ÏË, ÚÓ ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË —
ÔÎ‡ÌÓ‚Ó-ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ. çÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍÓÏ Ú‡ÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚ-
Òfl ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ «ÊÂÒÚÍËı» ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ Û ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡. Ç ÙÛÌÍˆËË ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ÎË˜Ì˚È ÓÔ˚Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ËÏ ı‡‡ÍÚÂ‡ ÒËÚÛ‡ˆËË Ì‡ ‚ÂÏfl Â‡ÎË-
Á‡ˆËË ˆÂÎË.
3. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÛÓ‚Ì˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó

·˚ÚËfl
àÌ‰Ë‚Ë‰Ì˚È ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. àÌ‰Ë‚Ë‰Ì˚Â ÔÓfl‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛ÚÒfl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ Ò‚ÓËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ Ë ‡ÒÒÏÓÚ-
ÂÌËÂÏ ‚ÒÂ„Ó ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÂÚÂÌ‰ÂÌÚÓ‚ Ì‡ ÔÂ‰ÏÂÚ
Ò‚ÓÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. í‡Í, ÔË ËÌ‰Ë‚Ë‰ÌÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ‚ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ËÒÚÓ˜ÌËÍ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰Îfl Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ËÎË
Í‡Í ÏÂÒÚÓ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ò‚ÓËı ÎË˜Ì˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚. çÓÏ˚, ÍÓÚÓ˚Â
ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò ËÌ‰Ë‚Ë‰ÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛, ÓÌ ÒÚÂÏËÚÒfl ËÁ-
ÏÂÌËÚ¸ ÔÓ‰ Ò‚ÓÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Û‰Ó·ÒÚ‚Ó, ‰‡ÊÂ ‚ Û˘Â· Í‡˜ÂÒÚ‚Û Â¯Â-
ÌËfl Á‡‰‡˜ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èË ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËË Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ ‚ Â¯ÂÌËË
ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı Á‡‰‡˜ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò ËÌ‰Ë‚Ë‰Ì˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ÚÂflÂÚ
ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÌÓÏ˚ Ë ÔÂÍ‡˘‡ÂÚ ‡·ÓÚÛ. óÂÎÓ‚ÂÍ Ò ËÌ‰Ë-
‚Ë‰Ì˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ÔÂÒÎÂ‰ÛÂÚ Ò‚ÓË ËÌÚÂÂÒ˚ ËÎË Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó-
ÂÌËÂ Ò‚ÓËı ‡Ï·ËˆËÈ, ‰‡ÊÂ ÂÒÎË ÓÌË Ë‰ÛÚ ‚‡ÁÂÁ Ò ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛,
ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ.
ëÛ·˙ÂÍÚÌ˚È ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ëÛ·˙ÂÍÚÌ˚Â ÔÓfl‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ˝ÚÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÚÂ·Ó‚‡-
ÌËflÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ÌÓÏ˚. ëÛ·˙ÂÍÚÌÓÂ (ËÎË ÛÚËÌÌÓÂ) Ò‡ÏÓÓÔ-
Â‰ÂÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÓˆÂÌÍÛ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ‚ÒÂ„Ó ÓÍÛÊÂÌËfl
Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ë ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚ı ÚÂ·Ó-
‚‡ÌËÈ. éÒÌÓ‚ÌÓÈ ‡ÍˆÂÌÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò Ú‡ÍËÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËÂÏ — ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍËÈ, Ú. Â. Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ‰‡ÌÌ˚ı ÂÏÛ ÌÓÏ. Ç ÒÎÛ˜‡Â
‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ÔÂÔflÚÒÚ‚ËÈ ‚ Â¯ÂÌËË Ò‚ÓËı Á‡‰‡˜, ÒÛ·˙ÂÍÚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
440
ÌÓÒÚË ÎË·Ó ÍÓÂÍÚËÛÂÚ Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ‡ÏÍ‡ı Á‡‰‡ÌÌÓÈ ÌÓÏ˚,

ÎË·Ó ÒÚ‡‚ËÚ ‚ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ Ó Ò‚ÓÂÏ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËË. áÌ‡˜Ë-
ÏÓÒÚ¸ ÒÚÓ„Ó„Ó ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÌÓÏÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
Í ‰ÓÓ·Û˜ÂÌË˛ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏÛ ÓÒÚÛ.
ÑÎfl ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓ-
ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ıÓÓ¯Ó
ËÁ‚ÂÒÚÌÓÏÛ ‡Î„ÓËÚÏÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. ã˛·‡fl ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÔÓÒÓ·Â
Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜Ë ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ‰ËÒÍÓÏÙÓÚÓÏ.
èË ÔÓÎÛ˜ÂÌËË ÓÚ ‚˚¯ÂÒÚÓfl˘Â„Ó ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl ÌÓ‚Ó„Ó ‰Îfl ÒÂ·fl
Á‡‰‡ÌËfl, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò Ú‡ÍËÏ ÚËÔÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÒÚÂÏËÚÒfl ‚˚flÒ-
ÌËÚ¸ ÍÓÌÍÂÚÌÛ˛ ÌÓÏÛ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÔÓÛ˜ÂÌÌÓ„Ó Á‡‰‡ÌËfl. àÏÂfl Ò‡-
ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓ„Ó ÚËÔ‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ Î˛·ËÚ
ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ‡·ÓÚ˚; ÌÂ Î˛·ËÚ Á‡‰‡ÌËÈ, ÍÓÚÓ˚Â ÚÂ·Û-
˛Ú ‚ Ò‚ÓÂÏ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó, ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡. óÂÎÓ‚ÂÍ
Ò Ú‡ÍËÏ ÚËÔÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÚÂflÂÚÒfl ÔË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÔËÌË-
Ï‡Ú¸ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Â¯ÂÌËÂ ‚ ÒÎÓÊ-
ÌÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ.
ãË˜ÌÓÒÚÌ˚È ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ãË˜ÌÓÒÚÌ˚Â ÔÓfl‚ÎÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ˝ÚÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò Ú‚Ó˜ÂÒÍËÏË
ËÌÌÓ‚‡ˆËflÏË, ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÚÓ˚ı ÎÂÊ‡Ú ˆÂÌÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
(‚ÍÎ˛˜‡fl ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË). Ç ‡ÏÍ‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl Í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ì‡ ‡Á‚Ë-
ÚËÂ ÛÓ‚Ìfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. èË ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËË ËÎË
ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËË Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ Ë ÔÓ·ÎÂÏ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
Ò ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÈ ÓËÂÌÚ‡ˆËÂÈ ‡ÍÚË‚ËÁËÛÂÚ ‡Ì‡ÎËÁ ÔË˜ËÌ Ë Ë˘ÂÚ
ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚Â ÔÛÚË ‚˚ıÓ‰‡ ËÁ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÎË˜ÌÓÒÚ-
Ì˚È ‡ÍˆÂÌÚ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌ Ì‡ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÏ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËË ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Á‡ Ò˜ÂÚ ÍÓÂÍˆËË ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ ·‡Á˚, ÌÓ ÌÂ ‚ Û„Ó‰Û Ò‚ÓËÏ
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Ï ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏ (Í‡Í Û ËÌ‰Ë‚Ë‰‡), ‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ãË˜ÌÓÒÚÌ˚È (ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌ˚È) ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÓÁÌ‡-
˜‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓ-ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ-
ÌÓÒÚË Ì‡ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ‚ Â¯ÂÌËË Ò‚ÓËı Á‡‰‡˜ Ë, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ,
ÔÓ·ÎÂÏ. àÏÂfl ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÛ˛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ, ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂÏËÚÒfl Í ÌÂÒÚ‡Ì‰‡ÚÌ˚Ï Â¯ÂÌËflÏ, Í ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÏÛ ÒÓ-
‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ ÌÓÏ, ‚ÌÂÒÂÌË˛ ËÌÌÓ‚‡ˆËÈ ‚ Ò‚Ó˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë
‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÈ ËÏ ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ ÔÓ·-
ÎÂÏÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı. é‰Ì‡ÍÓ ÌÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÓÂ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í‡Í ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ËÒÍÎ˛˜‡˛˘ÂÂ ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓÂ. Ç ÚÂı
441
Á‡‰‡˜‡ı, ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÍÓÚÓ˚ı ÛÚËÌÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰ ·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÂÌ

(Ì‡ÔËÏÂ, ‚ Á‡‰‡˜Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı), ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌ˚Ï Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ÔËÏÂÌflÂÚ ÓÚ‡·ÓÚ‡ÌÌ˚È ‡Î„ÓËÚÏ.
4. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Ò ÍÓÎÎÂ„‡ÏË — ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ

ÒÔÂˆËÙËÍË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ı‡‡ÍÚÂ‡
Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ÍÓÎÎÂ„‡ÏË.
1) ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ (ÔÓ ÍËÚÂË˛ «ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ÍÓÎÎÂ„‡ÏË») ÒÓÒÚÓËÚ
‚ ÒÚÂÏÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌË˛ ÌÂÙÓÏ‡Î¸Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
Ò ÒÓÚÛ‰ÌËÍ‡ÏË. Ç ‡ÏÍ‡ı ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸
Ì‡ Ó·˘ÂÌËÂ, ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ ÊË‚˚ı, ÚÂÔÎ˚ı ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚ Ò ÒÓÚÛ‰ÌË-
Í‡ÏË, Û˜ÂÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ-·˚ÚÓ‚˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÊËÁÌË ÒÓÒÎÛÊË‚ˆÂ‚.
óËÒÚÓ ‰ÂÎÓ‚˚Â ÍÓÌÚ‡ÍÚ˚ Ò‚Ó‰flÚÒfl, ÔÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, Í ÏËÌËÏÛÏÛ
Ë ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl Í‡Í ‰ÓÒ‡‰ÌÓ-ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â. Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó, ÔË
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‰‡ÌÌÓ„Ó ÚËÔ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl «ÒÚ‡‰‡ÂÚ»
‰ÂÎÓ, Ú. Í. «‰Û¯Â‚ÌÓÂ» Ó·˘ÂÌËÂ ÒÚ‡‚ËÚÒfl ‚˚¯Â ‰ÂÎÓ‚˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚.
óÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÒÍÎÓÌÌÓÏÛ Í Ú‡ÍÓÏÛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛, ÊÂÎ‡ÚÂÎÂÌ, Í‡Í
Ô‡‚ËÎÓ, ÔÓÔÛÒÚËÚÂÎ¸ÒÍËÈ ÒÚËÎ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
2) ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ·ÂÁÛÒÎÓ‚ÌÓÈ ÔËÓËÚÂÚÌÓÒÚË ‰Â-
ÎÓ‚ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ÍÓÎÎÂ„‡ÏË Ì‡‰ ÌÂÙÓÏ‡Î¸ÌÓÈ.
é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ ÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÔÓÎÌÓ„Ó «ÒÚË‡ÌËfl» ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ‡ Ó·˘ÂÌËfl
‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı. ëÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÒÛ„Û·Ó ÙÓÏ‡Î¸ÌÓ-
‰ÂÎÓ‚˚Ï ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏ ÔË ÔÓÎÌÓÏ Ë„ÌÓËÓ‚‡ÌËË ÌÂÙÓÏ‡Î¸Ì˚ı
ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Í ÌÂ‰ÓÓÙÓÏÎÂÌÌÓÏÛ ‚ÚÓÓÏÛ ÚËÔÛ Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ê‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÏ˚È ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ
Û˜ÂÚ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÌÂÙÓÏ‡Î¸ÌÓ-ÏÂÊÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, Ò ÚÓÈ
ÎË¯¸ ÔÓÔ‡‚ÍÓÈ, ˜ÚÓ ˝ÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÌÓÒflÚ «ÒÂ‚ËÒÌ˚È», ‚ÚÓÓ-
ÒÚÂÔÂÌÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ.
3) ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ (‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÒÓÚÛ‰ÌËÍ‡Ï) ı‡‡Í-
ÚÂËÁÛÂÚÒfl ·ÓÎÂÂ „‡ÏÓÌË˜Ì˚Ï ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËÂÏ ‰ÂÎÓ‚˚ı Ë ÌÂÙÓÏ‡Î¸-
Ì˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚ ‚ÌÛÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ç‡ ˝ÚÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÌÂÙÓÏ‡Î¸Ì˚Â
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ÒÓÚÛ‰ÌËÍ‡ÏË ÌÓÒflÚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÍÎÛ·Ì˚È
ı‡‡ÍÚÂ. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÍÎÛ·Ì˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ó„‡ÌË˜ÌÓ ‚ÒÚÓÂ-
Ì˚ ‚ ‰ÂÎÓ‚Û˛ «ÚÍ‡Ì¸» Â¯ÂÌËfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·ÎÂÏ.
äÓÏ‡Ì‰Ì˚È ‰Ûı, ÒÓÔÛÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ Ú‡ÍËÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏ, ÒÓÔÛÚÒÚ‚ÛÂÚ
ÔÓ‚˚¯ÂÌË˛ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ‚ÒÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. í‡ÍËÏ
Ó·‡ÁÓÏ, ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÒÓÚÛ‰ÌËÍÓ‚, ÔÓÌËÁ‡ÌÌ˚Â ÍÓÔÓ‡ÚË‚-
ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÔÓ‚˚¯‡˛Ú ÛÓ‚ÂÌ¸ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl,
‚Á‡ËÏÓÔÓ‰‰ÂÊÍË Ë Ú. Ô. ÏÂÊ‰Û ÒÓÚÛ‰ÌËÍ‡ÏË. ê‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÏ˚È
ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Â„Ó „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ÓÔ-
442
Â‰ÂÎÂÌË˛ Ë ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌË˛ ‚ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı ÔËÌˆËÔÓ‚ ‚ÌÛÚË-

ÍÓÔÓ‡ÚË‚ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ‰‡ÊÂ ÂÒÎË ÙÓÏ‡Î¸ÌÓ ÓÌË ‚ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËË ÌÂ ÔÓÔËÒ‡Ì˚.
4) ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl.
ùÚ‡ ÎËÌËfl ‚˚fl‚ÎflÂÚ ÚËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ «ÔÓ‰‰Â-
Ê‡ÌËÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl => ‡Á‚ËÚËÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ-
ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl».
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ‡ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÔÓ‰-
‰ÂÊ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÛÓ‚Ìfl Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ï‡Ò-
ÚÂÒÚ‚‡. óÂÎÓ‚ÂÍ Ò ‰‡ÌÌ˚Ï ÚËÔÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ì‡ÒÚÓÂÌ Ì‡
‡·ÓÚÛ ‚ ÒÚ‡·ËÎ¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı, Ì‡ Â¯ÂÌËÂ ÁÌ‡ÍÓÏ˚ı ÚËÔÓ‚˚ı
Á‡‰‡˜, Ì‡ ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ ËÏÂ˛˘ÂÈÒfl Û ÌÂ„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
«ÙÓÏ˚». óÂÎÓ‚ÂÍ Ò Ú‡ÍËÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ Ò‡-
ÏÓ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÂÌ Ë ÔË ÔÓfl‚ÎÂÌËË ÒÂ¸ÂÁÌ˚ı Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ, ÔÓ·ÎÂ-
Ï‡ÚËÁËÛ˛˘Ëı Â„Ó ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ÔË˜ËÌ˚ Ë˘ÂÚ,
Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‚ÌÂ¯ÌËÂ.
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ Ì‡ Â„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚È ÓÒÚ. óÂÎÓ‚ÂÍ Ò ‰‡ÌÌ˚Ï ÚËÔÓÏ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÒÍÎÓÌÂÌ Í Â¯ÂÌË˛ ÌÓ‚˚ı ÒÎÓÊÌ˚ı Á‡‰‡˜,
Í ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ Ì‡ÔflÊÂÌÌ˚ı, ÔÓ·ÎÂÏÌ˚ı ‰Îfl ÌÂ„Ó Á‡‰‡ÌËÈ,
ÔÓfl‚ÎflÂÚ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ‚ÒÚÂ˜Â Ò Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËflÏË, ÌÂ ·ÓËÚÒfl ÌÓ-
‚˚ı ÔÓ·ÎÂÏÌ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ‡·ÓÚ˚. óÂÎÓ‚ÂÍ, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È
Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍË Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡ Ë ÒÚÂÏËÚÒfl ‚˚ÈÚË Ì‡ ÌÓ‚˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ Â¯ÂÌËfl Ò‚ÓËı
Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·ÎÂÏ Á‡ Ò˜ÂÚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ‚ ÒÂ·Â ÌÓ‚˚ı ÙÛÌˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ-ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ.
5. éÒÓ·ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÏÂÂÚ „ÛÔÔ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒÍËı ‡ÍˆÂÌ-

ÚÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËÂÏ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Í‡Í ‰ÛıÓ‚ÌÓ
ÁÌ‡˜ËÏ˚ı Ë, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ÍËÚÂËÂ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË.
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ‚ ˝ÚÓÈ ÎËÌËË ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚÂÈ Ë ÎË˜Ì˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚;
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ Í ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌË˛ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ÒÔÓ-
ÒÓ·Ó‚;
• ëÓˆËÓÌÌ‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚ı ÒÔÓÒÓ-
·Ó‚ Ë ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ fl‚-
Îfl˛ÚÒfl ·ÓÎÂÂ ‡Á‚ËÚ˚ÏË ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÔÂ‰˚‰Û˘ÂÏÛ
ÚËÔÛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl;
443
• ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ì‡ ËÒ-

ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Ë ÏÂÚÓ‰ËÍ,
ÔÓÏÓ„‡˛˘Ëı ÔË‰‡Ú¸ ·ÓÎ¸¯Û˛ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎflÂÏÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• Ç˚Ò¯ËÏ ÚËÔÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ Ì‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ Ë‰Â‡ÎÓ‚ Ë ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
6. äÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚È Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ ‰Âfl-

ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ìÓ‚ÂÌ¸ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ÏÌÂÌËÂ
ÍÓÎÎÂ„‡Ï ÔÓ ‡ÁÎË˜Ì˚Ï ‚ÓÔÓÒ‡Ï, Í‡Ò‡˛˘ËÏÒfl Â¯ÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚˚ı
Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·ÎÂÏ. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚Ï
Ì‡ÒÚÓÂÏ Ì‡ Ú˘‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚ÂÒËÈ Ò‚ÓËı ÍÓÎÎÂ„ Ë:
• ‚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Ò‡ÏËÏ ÊÂÎ‡ÌËÂÏ Ë ÒÔÓÌÚ‡ÌÌ˚Ï ÒÚÂÏÎÂ-
ÌËÂÏ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ‰Û„Ëı Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÔË ÒÚËıËÈÌÓÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎÂÌËË ˝ÚÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ ÓÎË;
• ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ Í ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÓ-
ˆÂ‰Û ÔÓÌËÏ‡ÌËfl. ÉÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓÍÓÌÚÓÎ˛ Ë
Ò‡ÏÓÍÓÂÍˆËË ‚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËË ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ
ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ Í‡Í Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓÒÚ¸ Û˜‡ÒÚËfl ‚ ‰ËÒ-
ÍÛÒÒËË, Ú‡Í Ë „ÎÛ·ËÌÛ Ó·˘Â„Ó ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚ÒÂı Û˜‡ÒÚ-
ÌËÍÓ‚ ‰ËÒÍÛÒÒËË.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‚˚‡·ÓÚÍÂ
ÍËÚË˜ÂÒÍËı ÚÂÁËÒÓ‚ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. ùÚÓÚ ÚËÔ Ú‡ÍÊÂ ‡Á‰ÂÎflÂÚÒfl
Ì‡ ‰‚‡ ÔÓ‰ÚËÔ‡:
• Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ ÍËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚÂ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ˝ÏÓˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ-ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ÍËÚËÍÂ ÚÓÈ ÚÓ˜ÍË
ÁÂÌËfl, Ò ÍÓÚÓÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ ÌÂ ÒÓ„Î‡ÒÂÌ. Ç ‡ÏÍ‡ı ˝ÚÓ„Ó
ÔÓ‰ÚËÔ‡ Â˘Â ÌÂÚ ‡ÍˆÂÌÚ‡ Ì‡ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÔÓÒÓ·‡
‚˚‡·ÓÚÍË Ë ÍÓÌÒÚ‡Ú‡ˆËË ÍËÚË˜ÂÒÍËı Á‡ÏÂ˜‡ÌËÈ. á‰ÂÒ¸
ÍËÚËÍ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÍ‡ ÒÚËıËÈÌÓ, ÌÂÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ;
• Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÛÒÚ‡ÌflÂÚ ‚˚¯ÂÓÚÏÂ-
˜ÂÌÌ˚È ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓÍ. èÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂ ÒËÚÛ‡ÚË‚Ì‡fl, ‡ ÔËÌˆË-
ÔË‡Î¸Ì‡fl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ò‚ÓÂÈ
ÍËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚ˚. Ç ‡ÏÍ‡ı ˝ÚÓ„Ó ÔÓ‰ÚËÔ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂ-
ÏËÚÒfl (Á‡ Ò˜ÂÚ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛˘ÂÈ ÂÙÎÂÍÒËË) Í ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó-
‚‡ÌË˛ ÙÓÏ˚ ÍËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚ˚, ÔÓ‚˚¯‡fl ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï
Í‡˜ÂÒÚ‚Ó ÍËÚËÍË.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÔË‰‡ÌËÂ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ‡·ËÚ-
‡ÊÌÓÈ ÔÓÁËˆËË ‚ ‰ËÒÍÛÒÒËË Ë ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl:
444
• ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï Ì‡ÒÚÓÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ‡·ËÚ-

‡ÊÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ˆÂÎflı ÒÌflÚËfl ÔÓÚË‚ÓÒÚÓflÌËÈ, ‚ÓÁÌË-
Í‡˛˘Ëı ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, ‰‚Ûı ÒÔÓfl˘Ëı ÒÚÓÓÌ;
• ‡ÍˆÂÌÚÓÏ Ì‡ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÛ˛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓ„Ó
‡·ËÚ‡Ê‡. ÅÎ‡„Ó‰‡fl Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ú‡ÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
‡·ËÚ‡Ê Û‰ÂÊË‚‡ÂÚ ‰ËÒÍÛÒÒË˛ ‚ ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÏ ÛÒÎÂ Ë
‰‡ÂÚ „‡‡ÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚È ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸Ì˚È ˝ÙÙÂÍÚ.
7. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ò ‡ÍˆÂÌÚÓÏ Ì‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÍÓÏÏÛÌË-

Í‡ÚË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. á‰ÂÒ¸ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚË ÔÓ‰ÚËÔ‡:
1) Ì‡˜‡Î¸Ì˚È ÔÓ‰ÚËÔ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡·ÓÚ˚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎflÂÚÒfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÎË˜ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Ë Á‰‡‚Ó„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡;
2) ÒÂ‰ÌËÈ ÔÓ‰ÚËÔ ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌËfl (Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË) ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı
ÔÓˆÂ‰Û ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚Ï ‡Ì‡ÎËÁÓÏ Ë Ò‡ÏÓÍÓÂÍ-
ˆËÂÈ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Í‡Í Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË;
3) Ì‡ÒÚÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ Ò‚ÓÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ ‡·ÓÚÂ ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËı ÍËÚÂËÂ‚
‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (ÔÓ‰ ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ÏË ÍËÚÂËfl-
ÏË Ï˚ Á‰ÂÒ¸ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÚÂÓËË Ï˚¯-
ÎÂÌËfl).
èË‚Â‰ÂÌÌÛ˛ ÚËÔÓÎÓ„Ë˛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ëå ÏÓÊ-
ÌÓ ÔËÏÂÌËÚ¸ ‚ ‰‚Ûı ÙÛÌÍˆËflı: ‚ ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë ‚ ÔÓÂÍÚÌÓÈ.
èË ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍÂ (Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÎË ‚ÌÂ¯ÌÂÈ)
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡Ú¸ ÛÓ‚ÂÌ¸ Ò‚ÓÂ„Ó ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËfl ÔÓ ‚ÒÂÏ ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚Ï ÎËÌËflÏ, Ú. Â. ÔÓÏÂÒÚËÚ¸ ÒÂ·fl Ì‡ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒÚÛÔÂÌË ‡Á‚ËÚËfl ÔÓ Í‡Ê‰ÓÈ ÎËÌËË.
Ç ÔÓÂÍÚÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌ˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì˚ ÔË ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË Ò‚ÓÂ„Ó
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Á‡ Ò˜ÂÚ ÔÓflÒÌÂÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ ÒÚÛÔÂÌË, ÍÓÚÓ‡fl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ «ÁÓÌÓÈ ·ÎËÊ‡È¯Â„Ó ‡Á‚Ë-
ÚËfl» ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓ‚ÚÓËÏÒfl, ˜ÚÓ ‰Îfl ÒÚ‡Ú‡ ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË ‰ÓÒ-
Ú‡ÚÓ˜ÌÓ ÒÏÂÌËÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ Ò ÚÓÈ, ÍÓÚÓ‡fl ÂÒÚ¸
‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ËÈ ÏÓÏÂÌÚ Ì‡ ÚÛ, ÍÓÚÓ‡fl fl‚ÎflÂÚÒfl ·ÓÎÂÂ ‡Á‚ËÚ˚Ï ‚‡-
Ë‡ÌÚÓÏ ÔÂ‰˚‰Û˘ÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ, ˝ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ, ÌÓ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÂ
ÛÒÎÓ‚ËÂ. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚Ï ÓÌÓ ÒÚ‡ÌÂÚ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÔÓ‰˜ËÌflÚ¸ ‚˚·‡ÌÌÓÈ (ÌÓ‚ÓÈ) Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚Â¯ËÌ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡ (Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó «‡ÍÏÂ») ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
Ó·‡˘ÂÌËÂ Í ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÏ ÁÌ‡ÌËflÏ.
445
8.1.2 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
åÓÚË‚‡ˆËfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ä‡ÚÂ„ÓËfl «ÏÓÚË‚» ‡ÍÚË‚ÌÓ ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Î‡Ò¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÒÔÂ-

ˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË. éÌ‡ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú‡Í Ë ‚ ÔÎ‡ÌÂ Â„Ó ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. «äÓ„‰‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ıÓ˜ÂÚ, ‡ ÓÌ ‚ÒÂ„‰‡ ıÓ˜ÂÚ ˜Â„Ó-ÌË·Û‰¸, Â„Ó ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ‡ÍÚ
ÌÂËÁÏÂÌÌÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ÔÂ‰ÏÂÚ Ë ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ï˚ÒÎËÏ
ÎË¯¸ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í Í‡ÍÓÏÛ-ÌË·Û‰¸ ÔÂ‰ÏÂÚÛ. óÚÓ ÊÂ ÁÌ‡˜ËÚ
«ıÓÚÂÚ¸ ˜Â„Ó-ÌË·Û‰¸»? ùÚÓ ÁÌ‡˜ËÚ: ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ‡ÍÚ ...‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÓ ÔÓ‚Ó-
‰Û ˜Â„Ó-ÎË·Ó …fl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl Ó·˙ÂÍÚÓÏ, ÍÓÚÓ˚È ‚ ˝ÚÓÏ Í‡˜ÂÒÚ‚Â
ÌÓÒËÚ Ì‡Á‚‡ÌËÂ ÏÓÚË‚‡...» [76]. è. îÎÓÓÂÌÒÍËÈ ÓÚÏÂ˜‡Î, ˜ÚÓ «‡Á-
ÌËˆ‡ „Î‡‚Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ÌÂ ‚ ÒÔÓÒÓ·‡ı ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ‡ ‚ ËÌÚËÏÌ˚ı
ÔÛÊËÌ‡ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ — ÏÓÚË‚‡ı» [66]. íÛ ÊÂ Ï˚ÒÎ¸ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡Î Ë
ÛÒÒÍËÈ ÙËÎÓÒÓÙ Ç. ëÓÎÓ‚¸Â‚. éÌ „Ó‚ÓËÎ, ˜ÚÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘‡fl ËÎË
ÔÓËÁ‚Ó‰fl˘‡fl ÔË˜ËÌ‡ ÚÛ‰‡ ‰‡Ì‡ ‚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [47].
Ç ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛÂ ÚÂÏËÌ «ÏÓÚË‚» Ú‡ÍÊÂ Ó·˚˜ÌÓ
‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ‚ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËË Ë ‚ ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËË Ò ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èË ˝ÚÓÏ ÓÌ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÔÒËıÓÎÓ„‡ÏË ‰Îfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
Ò‡Ï˚ı ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚˚Á˚‚‡˛˘Ëı ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸
ÒÛ·˙ÂÍÚ‡. «åÓÚË‚ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ — Í‡Í ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ËÒÚÓ˜ÌËÍ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl…» [62]. åÓÚË‚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl,
Â¯ÂÌËfl, fl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl ‚˚‡ÊÂÌËÂÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Ó·˙ÂÍÚÛ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl,
‚˚ÒÚÛÔ‡˛˘Â„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ Í‡Í ÊÂÎ‡ÌËÂ, ÒÚÂÏÎÂÌËÂ, ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓÒÚ¸ Ë Ú. ‰. [56].
èÓ·Û‰ËÚÂÎ¸Ì‡fl ÔËÓ‰‡ ÏÓÚË‚‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Ú‡ÍËÏË Â„Ó
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ÏË, Í‡Í «Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ì‡ÔflÊÂÌ-
ÌÓÒÚ¸» [79]. é‰Ì‡ÍÓ Ó‰ÌË ‡‚ÚÓ˚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú ÏÓÚË‚ Í‡Í ÔÒËıÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ, ËÁÌÛÚË ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
‰Û„ËÂ — Í‡Í ‚ÌÂ¯ÌËÈ, Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÔÓ·Û‰ËÚÂÎ¸,
ÚÂÚ¸Ë „Ó‚ÓflÚ Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÔËÓ‰Â ÏÓÚË‚‡.
èË ˝ÚÓÏ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÔÒËıÓÎÓ„Ë ÓÚÌÓÒflÚ Í ÔÓÌflÚË˛ «ÏÓÚË‚»
ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, ˜ÚÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌÓ Ë ÔÓÌflÚÓ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ, ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ÊÂ Ò˜Ë-
Ú‡˛Ú, ˜ÚÓ ÏÓÚË‚˚ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ, Ú‡Í Ë ÌÂ-
ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ [48, 49, 54].
äÓÏÂ Ò‚ÓÂÈ ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË — ÙÛÌÍˆËË ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËfl, ÏÓÚË-
‚˚ ËÏÂ˛Ú Â˘Â Ë ‚ÚÓÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛ — ÙÛÌÍˆË˛ ÒÏ˚ÒÎÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl,
ÍÓÚÓ‡fl ‚‡ÊÌ‡ ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÒÚÓÂÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
ÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË [48].
446
«ÇÒÚÂ˜‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ò ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ÂÒÚ¸ ‡ÍÚ ...ÓÔÂ‰ÏÂ˜Ë‚‡ÌËfl

ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË — Ì‡ÔÓÎÌÂÌËfl ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ, ÍÓÚÓÓÂ ˜ÂÔ‡ÂÚÒfl ËÁ
ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡. ùÚÓ Ë ÔÂÂ‚Ó‰ËÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸. ...èÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÛÔ‡‚Îfl˛Ú ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ÌÓ ÓÌË ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ ˝ÚÛ ÙÛÌÍˆË˛ ÎË¯¸
ÔË ÛÒÎÓ‚ËË, ˜ÚÓ ÓÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÂ‰ÏÂÚÌ˚ÏË...» [49].
ëÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ë Ì‡:
• ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È ‡ÒÔÂÍÚ ÔÓÚÂÍ‡ÌËfl ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓ-
ˆÂÒÒÓ‚ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: «…í‡Í Í‡Í ÏÓÚË‚ ‚ÒÂ„‰‡ Ò‚flÁ‡Ì Ò ÔÂÂÊË-
‚‡ÌËÂÏ ÌÛÊ‰˚, ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍ‡, Ò Ì‡ÒÎ‡Ê‰ÂÌËÂÏ ËÎË ÒÚ‡‰‡ÌËÂÏ,
ÓÌ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ» [54];
• ÏÂı‡ÌËÁÏË˜ÌÓÒÚ¸ ÏÓÚË‚ÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÍÓ„‰‡
ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ‡fl ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘ËÂ ÂÂ
ÏÂı‡ÌËÁÏ˚, ÍÓÚÓ˚Â Ì‡ÔÓÎÌfl˛ÚÒfl ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï ÔÂ‰ÏÂÚ-
Ì˚Ï ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ, ÌÓ Í ÌÂÏÛ ÌÂ Ò‚Ó‰ËÏ˚. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ,
‚˚‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡fl‰Û Ò ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Ë ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÏ Â˘Â
Ó‰ÌÓ„Ó ‡ÒÔÂÍÚ‡ ÏÓÚË‚‡ˆËË, Â‡ÎËÁÛ˛˘ËÏ ÂÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÏÂ-
ı‡ÌËÁÏ˚, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ÓÔ‡‚‰‡ÌÌ˚Ï ¯‡„ÓÏ, ÔÓ‚˚¯‡˛˘ËÏ
ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÍË Ë Ó·ÎÂ„˜‡˛˘ËÏ ÂÂ
ÓÔËÒ‡ÌËÂ [14].
åÓÚË‚‡ˆËfl, ÔÓÓÊ‰ÂÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛, ÔÂÂ‚Ó‰ËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ Ë ÔËÌflÚË˛ ËÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı Â¯ÂÌËÈ ÔÓ
‡Á‡·ÓÚÍÂ ÔÓÂÍÚÓ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˝ÚÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. èÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ —
˝ÚÓ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÏ‡fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÌÛÊ‰‡ ‚ ˜ÂÏ-ÚÓ, ÎÂÊ‡˘ÂÏ ‚ÌÂ Â„Ó. éÌ‡
Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ Ë Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ‡Á‚ËÚ˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ
Ë ËÌÚÂÂÒÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó Ë‰Â‡ÎÓ‚. Ç Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚
‚Ë‰flÚ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ ÌÓ‚ÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ‚Â‰Û˘ËÈ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚È ÍÓÏÔ-
ÎÂÍÒ, ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ò‚ÓËı ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ Ò ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚ÏË ¯Í‡Î‡ÏË,
ÔÓÂÍˆË˛ ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚ Ì‡ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ˝Ú‡ÎÓÌ, ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚È
ÔÓˆÂÒÒ ÏÓÚË‚ÓˆÂÎÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÂÁ ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ Ë ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆË˛ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. óÂÂÁ ‰‡ÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÏÓÊÌÓ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸
ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸Ì˚Â ‡ÒÔÂÍÚ˚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
èÓfl‚ÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl,
Í‡Í ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ËÁÛ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÔÓÌflÚËÈ: „ÓÚÓ‚-
ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË Í ‚˚·ÓÛ ‚ ÒÎÓÊÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË; Ò‡ÏÓÓˆÂÌË‚‡˛˘ËÈ,
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛˘ËÈ ÒÛ·˙ÂÍÚ, ÒÔÓÒÓ·Ì˚È Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚ‡‚ËÚ¸ ˆÂ-
ÎË; ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó ‚˚·Ó‡.
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï Ë ÒÛ·˙-
ÂÍÚÌ˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Í‡Í ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚È
447
ÔÓˆÂÒÒ, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸

Í ‚˚fl‚ÎÂÌË˛ Ë ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌË˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË ‚ ÊËÁÌË Ë ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç˚ÔÓÎÌflÂÚÒfl ˝ÚÓ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl
ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ó Ò‡ÏÓÏ ÒÂ·Â, Ò‚ÓÂÏ
ÏÂÒÚÂ Ë ÓÎË ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÓÚÓÓÈ
ÓÌ ÒÚÓËÚ Ò‚ÓÂ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË Ë ÓÚÌÓÒËÚÒfl
Í ÒÂ·Â ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
åÓÚË‚˚, Ë‰Û˘ËÂ ÓÚ Ò‡ÏÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÌÂÔÓÒ-
Â‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ, ÔÓÏÓ„‡fl ÂÏÛ ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ ÌÓÏ˚
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ ÚÛ‰ÌÓÒÚË, ÔÂÔflÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌ-
ÌÓÏÛ Ë ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏÛ Ëı ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛. ÑÛ„ËÂ ‚Ë‰˚ ÏÓÚË‚Ó‚,
ÔÓÓÊ‰ÂÌÌ˚Â ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ÍÓÌÚÂÍÒÚÓÏ, ÏÓ„ÛÚ ÔÓ·ÛÊ‰‡Ú¸ Í ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ˆÂÎÂÈ, ÔËÌflÚ˚ı Â¯ÂÌËÈ, ËÌÓ„‰‡
‰‡ÊÂ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓÈ
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, Í‡Í Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl, ÙÓÏË-
ÛÂÚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÁËˆËË ‚ ÔËÌflÚÓÈ
ÒËÒÚÂÏÂ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Í ÍÓÎÎÂÍÚË‚Û Ë Ò‚ÓÂÏÛ
ÏÂÒÚÛ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÂÂıÓ‰‡ Í Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛
èË ‡Ì‡ÎËÁÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚‡ÊÌÓ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÛ˛

ÙÓÏÛ Ò‡ÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔËÓ·Â-
Ú‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‚ÌÂ¯ÌËı ÚÂ·Ó‚‡-
ÌËÈ Ë ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÒÂ·Â. ëÓˆË‡Î¸ÌÓ ÁÌ‡˜ËÏÓÂ
Ò‡ÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ, ÓÔË‡˛˘ÂÂÒfl Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ ‡ÏÍ‡ı
ÔËÓ·ÂÚÂÌÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË Ì‡ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ë ÍÛÎ¸-
ÚÛÌ˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ, fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó
·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÒÌÓ‚Ì˚Ï ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÏ ÔÓ‰‚ËÊ-
ÌÓÒÚ¸ ‚ „Ë·ÍÓÏ Â‡„ËÓ‚‡ÌËË Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, Ó·˘ÂÌËË, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë Ú. Ô. ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ.
èÓ ÏÌÂÌË˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl:
• ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ò‚ÓËı «ıÓ˜Û», «ÏÓ„Û», «ÂÒÚ¸»,
«ÚÂ·Û˛Ú», ÌÓ Ë ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂÏ Ëı Ò ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ÚÓ„Ó ÊÂ Í‚‡-
ÚÂÚ‡ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÌ ÊË‚ÂÚ [63];
• …‚˚ÔÓÎÌflfl ÚÓ ËÎË ËÌÓÂ ‰ÂÎÓ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ‚Ë‰ÂÚ¸ Ò‚Ó˛
ˆÂÎ¸ ÌÂ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ËÏÂÌÌÓ ‰‡ÌÌÓÂ ‰ÂÎÓ, ‡ ‚ ÚÓÏ,
448
˜ÚÓ·˚ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ˝ÚÓ„Ó ÔÓfl‚ËÚ¸ ÒÂ·fl ËÎË ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ Ò‚ÓÈ

Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‰ÓÎ„ (Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÌÓ-
Ï‡Ï) [62];
• ...‚ÓÔÓÒ Ó ‡Á‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ Ò‚flÁ‡Ì Ò ÙÓÏËÓ-
‚‡ÌËÂÏ Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ [56];
• ÔÓ ÏÂÂ ÚÓ„Ó, Í‡Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ë‰ÂË, ÔËÌˆËÔ˚ ÔËÓ·ÂÚ‡-
˛Ú ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ·Û‰ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÒËÎÛ, ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl Û·ÂÊ‰ÂÌËfl-
ÏË, ÓÌ ÔÂÂıÓ‰ËÚ Í ÔÓÒÚÛÔÍ‡Ï, ÒÓ‚Â¯‡ÂÏ˚Ï ÔÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï
ÏÓÚË‚‡Ï, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËflÏ, ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚Ï, ÓˆÂÌÂÌÌ˚Ï Ë
ÔËÌflÚ˚Ï ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â Ë‰Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl Ë ÓÔ‡‚‰‡ÌËfl
Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl» [60];
• ‰ÓÎÊÌÓÂ ÌÂ ÔÓÚÓÏÛ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÈ ‰Îfl ÏÂÌfl ˆÂÎ¸˛,
˜ÚÓ ÏÌÂ ˝ÚÓ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ıÓ˜ÂÚÒfl, ‡ fl ÔÓÚÓÏÛ ˝ÚÓ„Ó ıÓ˜Û —
ËÌÓ„‰‡ ‚ÒÂÏ Ò‚ÓËÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ‰Ó Ò‡Ï˚ı ÒÓÍÓ‚ÂÌÌ˚ı „ÎÛ·ËÌ
Â„Ó, — ˜ÚÓ fl ÓÒÓÁÌ‡Î Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ˝ÚÓÈ ˆÂÎË Ë
ÂÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÒÚ‡ÎÓ ÏÓËÏ ÍÓ‚Ì˚Ï, ÎË˜Ì˚Ï ‰ÂÎÓÏ, Í ÍÓ-
ÚÓÓÏÛ ÏÂÌfl ‚ÎÂ˜ÂÚ ËÌÓ„‰‡ Ò ÒËÎÓÈ, ÔÂ‚ÓÒıÓ‰fl˘ÂÈ ÒËÎÛ
˝ÎÂÏÂÌÚ‡Ì˚ı, ÚÓÎ¸ÍÓ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ‚ÎÂ˜ÂÌËÈ [61].
Ç˚Ò¯‡fl ÒÚÂÔÂÌ¸ ÔÓfl‚ÎÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË
‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ. ï‡‡ÍÚÂÌÓ, ˜ÚÓ ÒÓˆË‡-
ÎËÁ‡ˆË˛, „ÎÛ·ÓÍÓÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ÔÂÎÓÏÎÂÌËÂ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÔÂ‚‡˘ÂÌËÂ Ëı ‚ Ò‚ÓÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ ‰ÓÒÚÓflÌËÂ, fl‰
‡‚ÚÓÓ‚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ Í‡Í ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒ-
ÚË ÎË˜ÌÓÒÚË, ÂÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl [50]. åÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚Ì‡fl
ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË — „ÎÛ·ÓÍÓÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
ÌÓÂ ÔÂÎÓÏÎÂÌËÂ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ‡ ÓÒÌÓ‚ÌÓÂ ÂÂ ÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ËÂ — ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÏËÛ, ‚˚·Ó ÚÂı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ,
ÍÓÚÓ˚Â ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÎ‡ÂÚ Ò‚ÓËÏË.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚˚‰ÂÎfl˛ ‚ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË:

• ÒÚ‡Ú¸ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ ÁÌ‡˜ËÚ, ‚Ó-ÔÂ‚˚ı, Á‡ÌflÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛
ÔÓÁËˆË˛, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó — ÊËÁÌÂÌÌÛ˛, ÏÂÊÎ˛‰ÒÍÛ˛, Ì‡‚ÒÚ-
‚ÂÌÌÛ˛; ‚Ó-‚ÚÓ˚ı, ‚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ ÂÂ Ë ÌÂÒ-
ÚË Á‡ ÌÂÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸; ‚-ÚÂÚ¸Ëı, ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸ ÂÂ Ò‚ÓËÏË
ÔÓÒÚÛÔÍ‡ÏË, ‰ÂÎ‡ÏË, ‚ÒÂÈ ÊËÁÌ¸˛ [11];
• ÚÓÎ¸ÍÓ ‰‚Ë„‡flÒ¸ ‚ ˝ÚËı ‰‚Ûı ‚ÒÚÂ˜Ì˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı — ÓÚ
ÚËÔÓ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓÒÚË Í ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
449
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ, ÏÓÊÌÓ ‡ÒÍ˚Ú¸ ÒÎÓÊÌÂÈ¯ÂÂ

ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË [2];
• ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl,
Í‡Í ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ËÁÛ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÔÓÌflÚËÈ:
„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË Í ‚˚·ÓÛ ‚ ÒÎÓÊÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË; Ò‡ÏÓÓˆÂÌË-
‚‡˛˘ËÈ, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛˘ËÈ ÒÛ·˙ÂÍÚ, ÒÔÓÒÓ·Ì˚È Ò‡ÏÓÒÚÓfl-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚ‡‚ËÚ¸ ˆÂÎË; ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛
Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó ‚˚·Ó‡ [12].
ëÚ‡ÎÍË‚‡flÒ¸ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË Á‡‰‡˜‡ÏË, ÍÓÚÓ˚Â ÒÚ‡‚ËÚ ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì‡fl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ‚ ÚÓ ÊÂ Ò‡ÏÓÂ ‚ÂÏfl Â¯‡ÂÚ
‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl, ÔÓÓÊ‰ÂÌÌ˚Â ÌÂÒÓ‚Ô‡‰ÂÌËÂÏ ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Û‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÍËÚÂËÂ‚ Ë Ú. ‰. Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË Ó·˘ÂÒÚ-
‚‡. á‰ÂÒ¸ Ë ‚˚fl‚ÎflÂÚÒfl, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ ÌÂÂ ÂÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl [2].
àÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚÓ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÓÚÌ˛‰¸ ÌÂ ÓÚËˆ‡ÌËÂ, ‡, Ì‡ÔÓÚË‚, ÔËÁÌ‡ÌËÂ Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ÙÓÏ ÂÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË.
ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ò‚flÁ‡ÌÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓfl-
ÌËÂ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË, ÌÓ Ë ‡ÍÚË‚Ì‡fl ËÎË Ô‡ÒÒË‚Ì‡fl
Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË, ˜ÚÓ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚È ÒÔÓÒÓ· Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·˚ÚËfl [1].
èËÒ‚ÓÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ «Ì‡ ÒÚÓÓÌÂ» ÎË˜-
ÌÓÒÚË Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ ÂÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ. èÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
‚ıÓ‰ËÚ ‚ Ó·˘ÂÌËÂ Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË (ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÓÏ), ˜ÚÓ ‰‡ÂÚ ËÏ
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ó·˙ÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl, ÓÔÂ‰ÏÂ˜Ë‚‡ÌËfl Ò‚ÓÂÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÒÛ˘ÌÓÒÚË.
èË ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ‚ÒÂ ‚˚Ò¯ÂÂ ËÎË ÒÓ‚Â¯ÂÌ-
ÌÓÂ Ò‡ÏËÏ Ò‚ÓËÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂÏ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÌÂÍÓÚÓÓÂ ÓÒ‚Ó·ÓÊ-
‰ÂÌËÂ ÓÚ ÌËÁ¯Â„Ó, ËÎË, ÚÓ˜ÌÂÂ, ÓÚ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚‡
ÌËÁ¯Â„Ó. í‡Í, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸Òfl Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ËÎË ÏÓÚË‚Ó‚ ÂÒÚ¸ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËÂ ÓÚ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ
ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚË ‚Â˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÏÓÚË‚‡Ï [47].
èÓÌflÚËÂ «ÎË˜ÌÓÒÚ¸» ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÎË˜ÌÓÒÚ-
ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, Â„ÛÎflˆËË Ò‚ÓËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚÂÈ, ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ, ˜Û‚ÒÚ‚.
450
ãË˜ÌÓÒÚ¸ Í‡Í Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÛ˛˘‡flÒfl Ë Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛-

˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ‚ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËË Ò ‰Û„ËÏË ÎË˜ÌÓÒÚflÏË
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÏ ÏËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ

ÒÓ·ÓÈ ‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ÂÂ ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl, ‚‡ÒÚ‡ÌËfl ‚ ÊËÁÌÂÌ-
ÌÛ˛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, ÔÂÒÓÌËÙËÍ‡ˆË˛, Ó·ÓÒÓ·ÎÂÌËÂ ‚ ÌÂÈ.
ãË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Á‡‰‡ÂÚ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ-ÁÌ‡˜ËÏÛ˛ ÓËÂÌÚ‡-
ˆË˛ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl, ÔÂ‰˙fl‚ÎflÂÏ˚Â Í ÌÂÏÛ, Ú. Â. Á‡‰‡ÂÚ ÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. ç‡ ÓÒÌÓ‚Â ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
‚˚‡·‡Ú˚‚‡˛ÚÒfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó·-
Î‡ÒÚË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl (ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÂ ·ÂÁ ‚ÎËflÌËfl ÏÌÓ„Ëı ‰Û„Ëı
Ù‡ÍÚÓÓ‚) ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ [17].
ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂ Ì‡·ÓÓÏ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ
Ë Ú. ‰., ÔÂ‚‡˘‡˛˘ËıÒfl ‚ ÏÓÚË‚˚ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÔÓ‰ıÓ‰fl˘ÂÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË, Í‡Í ˜‡ÒÚÓ ÛÔÓ˘ÂÌÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛ ‰ÂÎÓ. éÌ‡ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ËÒ-
ÚËÌÌ˚Ï ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Ò‚ÓËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ë Ú. ‰. ãË˜ÌÓÒÚ¸
Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ú‡Ï, „‰Â ÓÌ‡ ÒÓÓÚÌÓÒËÚ Ò‚ÓË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÌÂ Ò ÒËÚÛ‡ˆËÂÈ
ÂÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl, ‡ Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË.
ãË˜ÌÓÒÚ¸ ‚˚·Ë‡ÂÚ ÚÓÚ ÒÔÓÒÓ· Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl Ò‚ÓËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒ-
ÚÂÈ, ÔËÏÂÌÂÌËfl Ò‚ÓËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚È ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÂÂ ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚Ï ˆÂÌÌÓÒÚflÏ. éÌ‡ Ó‚Î‡‰Â‚‡ÂÚ Ë Ò‚ÓËÏË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏË, Ë Ò‚ÓËÏË
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË, ‡ ÌÂ ‚ÎÂ˜ÂÚÒfl Á‡ ÌËÏË.
íÓÎ¸ÍÓ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯‡flÒfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ËÏÂÂÚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸, ÛÒÚÓÈ-
˜Ë‚ÓÒÚ¸, ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸. ùÚË Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÎË˜ÌÓÒÚË ‰‡˛Ú
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÔÓÁËˆËË.
èÓ‰ ÔÓÁËˆËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË Í ÒÚÓfl-
˘ËÏ ÔÂÂ‰ ÌÂÈ ˆÂÎflÏ Ë Á‡‰‡˜‡Ï. ÄÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓÁËˆËË ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl
‚ ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÓ·ËÎËÁ‡ˆËË, „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÈ Ì‡ ÂÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ. èÓÁËˆËfl Ó·ÛÒÎ‡‚ÎË‚‡ÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛
ÎËÌË˛ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë Ò‡Ï‡ Ó·ÛÒÎ‡‚ÎË‚‡ÂÚÒfl Â˛. éÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÒÓÓÚÌÂ-
ÒÂÌËÂ ‚ÌÂ¯ÌËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Ò ÍÓÏÔÎÂÍÒÓÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËı
ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ÔËÌflÚËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ˚ı Â¯ÂÌËÈ Ì‡ Ëı ÓÒÌÓ‚Â, fl‚-
ÎflÂÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ÂÈ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÓÈ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË Í‡Í
ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
«...ãË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓÚÌ˛‰¸ ÌÂ Á‡‚Â¯‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓ‰-
ÓÒÚÍÓ‚ÓÏ ‚ÓÁ‡ÒÚÂ, Ë ‚ ıÓ‰Â ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔË-
ıÓ‰ËÚ Í ÌÓ‚ÓÏÛ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÏÛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ (ÔÂÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛).
451
çÓ ‰Ë‡ÎÂÍÚËÍ‡ Á‰ÂÒ¸ Ú‡ÍÓ‚‡, ˜ÚÓ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚˚ÒÚÛ-

Ô‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl» [17]. ëÛ‰¸·‡ ÎË˜ÌÓÒÚË Á‡‚ËÒËÚ
ÓÚ ÂÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÛ‰‡ Ì‡‰ ÒÓ·ÓÈ. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÂ
ËÁ·‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÒÛ‰¸·˚. óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ ÓÎ¸ ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌÂ„Ó ÏÓÏÂÌÚ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ ÔÓÚË‚Ó‚ÂÒ Ó‰ÌÓÒÚÓÓÌÌÂÏÛ ÔÓ‰-
˜ËÌÂÌË˛ ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ.
éÚÌÓ¯ÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË Óı‚‡Ú˚‚‡˛Ú ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÂÂ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â
ÏÓÚË‚˚, ˆÂÎË, ÒÚÂÏÎÂÌËfl Ë Ú. ‰., ÌÓ Ë ÒÔÓÒÓ· ÂÂ ‚ÍÎ˛˜ÂÌËfl ‚ Ó·˘ËÈ
ıÓ‰ ÊËÁÌË, Û˜ÂÚ Â„Ó Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÎÓ„ËÍË Ë Ò‚ÓËı ÛÊÂ Ó·˙ÂÍÚË‚ËÓ-
‚‡ÌÌ˚ı, ÔËÏÂÌÂÌÌ˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ [2].
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ÒÓÒÚ‡‚Â ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÒËÒÚÂÏÓÈ ÂÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. éÚ ÚÓ„Ó, Í‡Í ÓÌË ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl, Á‡-
‚ËÒËÚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÏ
ÍÓÏÔÎÂÍÒÂ ‡ÁÎË˜‡˛ÚÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ÔÓ Í‡ÈÌÂÈ ÏÂÂ, ÚÂı ÚËÔÓ‚:
Í ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÏÛ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ, Í Ò‚ÓÂÏÛ ÏÂÒÚÛ ‚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Â Ë ‰Û„ËÏ
˜ÎÂÌ‡Ï ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡.
ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Á‡‰‡˜Ë ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÚË-
ÔË˜Ì˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ‡‰ÂÒÓ‚‡ÌÌ˚Â ËÏÂÌÌÓ Í ÎË˜ÌÓÒÚË, Ò ‰Û„ÓÈ — ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Ú‡Í
ËÎË ËÌ‡˜Â ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í Á‡‰‡˜Â, Ë ËÏÂÌÌÓ ˝ÚÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ
ÒÔÓÒÓ· ÂÂ ‚ÍÎ˛˜ÂÌËfl ‚ Â¯ÂÌËÂ Á‡‰‡˜Ë, ‡ Á‡ÚÂÏ — ÒÔÓÒÓ· ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-
ÎÂÌËfl Ë Â„ÛÎflˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ãË˜ÌÓÒÚÌÓÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó ¯ËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ
ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ì‡˜‡ÎÓ,
ıÓ‰ Ë Á‡‚Â¯ÂÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó. í‡Í, ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ÓÔÂ‰ÂÎfl-
ÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ıÓ‰ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËfl ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‚ÒÂÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÎËfl-
ÌËÂ Ì‡ ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÏÓÊÂÚ ÂÂ ÒÚËÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ ‡ÁÛ¯‡Ú¸,
‰ÂÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ [52].
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔÓ‰ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ ÏÓÊÌÓ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó
ËÌ‰Ë‚Ë‰ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ‚˚fl‚ÎÂÌË˛ Ë ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌË˛ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË ‚ ÊËÁÌË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÂÂ-
ÊË‚‡ÌËfl ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ó Ò‡ÏÓÏ
ÒÂ·Â, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ ÒÚÓËÚ Ò‚ÓË ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ‰Û„Ë-
ÏË Î˛‰¸ÏË Ë ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÒÂ·Â.
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ‚˚·Ó‡ ÔÓ-
ÙÂÒÒËË, ÌÓ ÌÂ Á‡Í‡Ì˜Ë‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ˝ÚÓÏ, Ë·Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÊËÁÌË
ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl Ò ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÈ ÒÂËÂÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ‚˚·ÓÓ‚.
452
Ç ÚÂ˜ÂÌËÂ ‚ÒÂÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓ-

‰ÓÎÊÂÌËÂ, Û„ÎÛ·ÎÂÌËÂ, ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËfl. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ËÏÂÂÚ ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ‡ÒÔÂÍÚ —
ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÍÓÌˆÂÔˆËË ·Û‰Û˘Â„Ó Ë ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ Ò ÓÔ˚ÚÓÏ ÔÓ¯ÎÓ„Ó.
Ç ÚÂ˜ÂÌËÂ ‚ÒÂÈ ÊËÁÌË ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÍÓÂÍÚËÛÂÚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸-
ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰ Û„ÎÓÏ ÁÂÌËfl Ò‚ÓËı ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚ı ÓËÂÌÚ‡ˆËÈ.
ÖÒÎË ÊÂ ÏÂÌfl˛ÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ÏÓÚË‚˚ ÎË˜ÌÓÒÚË, ˝ÚÓ ‚ÎËflÂÚ Ë Ì‡
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [52].
åÂı‡ÌËÁÏ ‚ÓÎË ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË
ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ÔÓ‰˜ËÌflÚ¸Òfl ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Ï ÌÓÏ‡Ï Ë ÔÂÓ-

‰ÓÎÂ‚‡Ú¸ ‰ÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â Ë ‰ÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Â ÒÚÂÂÓÚËÔ˚, ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÛÊÌ˚
‚ÓÎfl, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl, Ò‡ÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Ë Â„Ó ÙÓÏ‡ (Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ).
ÖÒÎË Û˜ÂÒÚ¸, ˜ÚÓ Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË ‚ ‡ÏÍ‡ı ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ-
Ì˚ı Á‡‰‡˜ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ Ì‡‰ÂÊÌ˚Ï Ë ÌÂÁ‡‚ËÒfl˘ËÏ ÓÚ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı
Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ, ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÂÔflÚÒÚ‚ËÈ, ÚÓ ÓÌÓ ÔÂ‰ÔÓÎ‡-
„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ ÓÒÓ·Ó„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÒÚ‡·ËÎËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ·˚-
ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ‚ÓÎË. ùÚÓÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ Ë ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
Ë ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË, Ë ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, Ë ‚ Ó·˘ÂÌËË. çÓ ‚ÓÎfl ÌÛÊÌ‡ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍÛ, ˜ÚÓ·˚ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ÙÛÌÍˆË˛ ‚ ÙÓÏÂ Â¯Â-
ÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı Á‡‰‡˜, ‚ÍÎ˛˜‡fl Á‡‰‡˜Ë ‡Á‚ËÚËfl ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡.
...ÇÓÎÂ‚ÓÈ ‡ÍÚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÏÓÚË‚‡ÏË [66]. ÇÓÎfl ÂÒÚ¸ «Ï˚ÒÎfl-
˘ËÈ ‡ÁÛÏ», Ë ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ˝ÚÓÏ ‚Ë‰Â ÓÌ‡ ÏÓÊÂÚ ÛÚ‚Â‰ËÚ¸ Ò‚Ó˛ Ò‚Ó·Ó‰Û
Ë ÒÓÓ·˘ËÚ¸ ÒÂ·Â ËÒÚËÌÌÓÂ Ë ‰ÓÒÚÓÈÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. à·Ó ËÒÚËÌÌÓÂ
ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‚ÓÎË ÂÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ; ‡ ËÒÚËÌÌÓÂ Ë ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓÂ Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‰‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ Ï˚ÒÎË. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÂÒÚ¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸
‚ÓÎË, ÂÂ ÊËÁÌ¸, ÂÂ ÒÚËıËfl... [28].
ÇÓÎfl, ÍÓÚÓ‡fl ÌÂ ÒÔÓÒÓ·Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÒÂ·fl Í ˜ÂÏÛ-ÎË·Ó, ÂÒÚ¸
ÒÎ‡·‡fl ‚ÓÎfl, ·ÂÁ‚ÓÎËÂ, Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ «ÒÎ‡·‡fl ÒËÎ‡»; ‚ÓÎfl, ÍÓÚÓ‡fl ÓÔ-
Â‰ÂÎflÂÚ ÌÂ ÒÂ·fl, ‡ ÌÂ˜ÚÓ ‰Û„ÓÂ, ÛÊÂ ÓÔÂ‰ÂÎËÎ‡ ÒÂ·fl Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚
ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ˜ÚÓ-ÚÓ ËÌÓÂ. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÂÒÚ¸ Ú‡ ÓÒÌÓ‚Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl
‚ÓÎË, ·ÂÁ ÍÓÚÓÓÈ ‚ÓÎË ÌÂÚ. ÇÓÎfl Ò‚Ó·Ó‰Ì‡, Ë·Ó Ò‡ÏÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÂÒÚ¸
ÌÂ ˜ÚÓ ËÌÓÂ, Í‡Í Ò‡Ï‡ Ò‚Ó·Ó‰‡. ÇÓÎfl, ÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘‡fl ÒÂ·fl Ò‡ÏÓ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓ Ë Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÒÚ¸ ÌÂ «‚ÓÎfl», ÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌÌ‡fl
«ÌÂ‚ÓÎfl». ùÚËÏ ‡ÁÂ¯‡ÂÚÒfl Û ÉÂ„ÂÎfl Ë ‡ÌÚËÌÓÏËfl Ò‚Ó·Ó‰˚ —
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË [29].
453
éÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË
ÇÌÂ¯ÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ Í ÎË˜ÌÓÒÚË ÔÂ‚‡˘‡˛ÚÒfl ‚Ó

‚ÌÛÚÂÌÌÂ ÁÌ‡˜ËÏ˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÔËÓ·ÂÚ‡˛Ú ·ÓÎ¸¯Û˛ ÔÒË-
ıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÒËÎÛ ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËfl, ˜ÂÏ, ÒÍ‡ÊÂÏ, Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ ÎË˜Ì˚ı
ËÌÚÂÂÒÓ‚, Â¯ÂÌËÂ ˜ËÒÚÓ ÎË˜Ì˚ı Á‡‰‡˜. éÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ
Í‡Í Â„ÛÎËÛÂÏÓÂ Ò‡ÏÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ë
Ò‚Ó·Ó‰˚ [2].
éÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÏÓÏÂÌÚ ÔËÌflÚËfl Á‡‰‡˜Ë. éÌ‡
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ˆÂÎË Ë ‚˚·Ó Â¯ÂÌËfl, ‡ „Î‡‚ÌÓÂ fl‚ÎflÂÚÒfl
Â„ÛÎflÚÓÓÏ ıÓ‰‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. í‡Í‡fl Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ Ì‡
ÓÒÓÁÌ‡ÌËË Ë ‚˚fl‚ÎÂÌËË ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Ò‚ÓËı ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í Á‡‰‡˜Â. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ì‡ÏÂÚËÚ¸ ÚÓ˜Ì˚È
ÏÓÏÂÌÚ Ë ÒÔÓÒÓ· ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ Ë Ú‡ÍÚËÍÛ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ [1].
ä‡Í Ï˚ ‚Ë‰ËÏ, Û˜ËÚ˚‚‡fl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ˜ÚÓ·˚
Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ Ò‚Ó˛ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÛ˛ Ë ˝ÌÂ„Ë˜ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
‰ÓÎÊÂÌ, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÓÁ‡·ÓÚËÚ¸Òfl ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ
Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl. ùÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔË ÒÚÓ„Ó ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı Ë Ó‰ÌÓÁÌ‡˜-
ÌÓ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ˚ı ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚ı ‡ÏÍ‡ı, ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÍÓÚÓ˚ı Ë ÔÓ-
ÚÂÍ‡ÂÚ ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ˆÂÎÓÏ ÔÂ‰ÔÓÎ‡-
„‡˛Ú Ë ÓÔË‡˛ÚÒfl Ì‡ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÛ˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
åÓÚË‚‡ˆËÓÌÌÓ-ÁÌ‡˜ËÏÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ÔË‚Ó‰ËÚ Í Ò‡ÏÓ-
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÍÓ„‰‡ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ÌÓÏ˚ (ÒÚ‡ÚÂ„ËË, Ú‡ÍÚËÍË, Á‡‰‡˜Ë
Ë Ú. Ô.), ÂÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Ë ÔËÌflÚËÂ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛ÚÒfl ÛÒËÎËflÏË ÔÓ ÒÓ·-
Î˛‰ÂÌË˛ ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ. èÂÓ‰ÓÎÂ‚‡ÂÚÒfl ÒÚËıËfl ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÚÂ˜ÂÌËfl Â„Ó ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. Ç ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÒÓˆË‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÁÌ‡˜ËÏÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl «ÔÒËıË˜ÂÒ-
ÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ÌÂ ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÒÓ‚Â¯‡˛˘ËÏËÒfl Ò‡-
ÏÓÚÂÍÓÏ, ‡ ÔÂ‚‡˘‡˛ÚÒfl ‚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Â„ÛÎËÛÂÏ˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÎË
ÓÔÂ‡ˆËË, ÍÓÚÓ˚ÏË ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ·˚ Ó‚Î‡‰Â‚‡ÂÚ Ë ÍÓÚÓ˚Â ÓÌ‡ Ì‡Ô-
‡‚ÎflÂÚ Ì‡ ‡ÁÂ¯ÂÌËÂ ‚ÒÚ‡˛˘Ëı ÔÂÂ‰ ÌÂÈ ‚ ÊËÁÌË Á‡‰‡˜» [62].
ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË
á‡‰‡˜Ë ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò‚ÓËı ÏÓÚË‚Ó‚ ÔÓÓÊ‰‡˛ÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛

Ì‡ÈÚË ÒÂ·fl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú
ÎË¯¸ Ì‡ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ ÒÚÛÔÂÌË ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË — ÍÓ„‰‡ ÙÓÏË-
ÛÂÚÒfl ÔÓ‰ÎËÌÌÓÂ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ [48]. èÓ ÏÌÂÌË˛ Å. É. ÄÌ‡Ì¸Â‚‡,
454
Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÁ‰ÌËÏ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÎË˜ÌÓÒÚË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl

ÙÓÏËÛ˛˘Â„ÓÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÒÂ·Â. «ÇÓ ‚ÒÂı ‚Ë‰‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔÓ-
‚Â‰ÂÌËfl ˝ÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÒÎÂ‰Û˛Ú Á‡ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË Í ÒËÚÛ‡ˆËË, ÔÂ‰-
ÏÂÚÛ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡Ï ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‰Û„ËÏ Î˛‰flÏ. ãË¯¸ ÔÓÈ‰fl ˜ÂÂÁ
ÏÌÓ„ËÂ Ó·˙ÂÍÚ˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ò‡ÏÓ Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ò‡-
ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl» [3].
é·‡Á˚ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Ì‡fl‰Û Ò Ó·‡Á‡ÏË ÓÍÛÊ‡˛-
˘Â„Ó ÏË‡) — ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡fl ÓÒÌÓ‚‡ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÈ Â„ÛÎflˆËË,
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Â„Ó ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ÓÍÛ-
Ê‡˛˘ËÏË Î˛‰¸ÏË. …é·‡Á˚ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl — Ó‰ÌÓ ËÁ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı
ÛÒÎÓ‚ËÈ Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÏÂÒÚ‡, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓÈ Ó·˘ÌÓÒÚË [29].
ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÌÂ Í‡Í ÌÂÍÓÚÓ˚È ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚È ÔÓ-
ˆÂÒÒ ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò‚ÓËı ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ. ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ —
˝ÚÓ Ë ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, Ë ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ Ëı
Ò ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ÏË Á‡‰‡˜‡ÏË, ÛÒÎÓ‚ËflÏË Ë Ú. ‰. êÂ˜¸ Ë‰ÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Ó Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËË ‚ ÛÁÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ÒÎÓ‚‡, ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó· ÛÔ‡‚ÎÂÌËË
Ò‚ÓËÏË ÔÒËıË˜ÂÒÍËÏË ÙÛÌÍˆËflÏË Í‡Í ˜‡ÒÚÌ˚ÏË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË
ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÌÓ Ë Ó Â‰ËÌÒÚ‚Â Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë, ÂÒÎË ÏÓÊÌÓ Ú‡Í ‚˚‡-
ÁËÚ¸Òfl, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. êÂ˜¸ Ë‰ÂÚ Ó ÒÓÁ‰‡ÌËË ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ Ú‡ÍËı
ÒËÚÛ‡ˆËÈ, ‚ ÍÓÚÓ˚ı Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ‚˚fl‚Îfl˛ÚÒfl Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ë
ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ Ë ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸Ì‡fl
ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ [1].
à‰Â‡Î ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË
èÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ËÌÚÂÂÒ˚, Ë‰Â‡Î˚ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÚÓÓ-

Ì˚ ËÎË ÏÓÏÂÌÚ˚ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁÌÓÈ Ë ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, ‚ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ,
Â‰ËÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ‡fl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÏÓ-
ÚË‚‡ˆËË Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. à‰Â‡Î ÏÓÊÂÚ ‚˚ÒÚÛÔ‡Ú¸ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÒÓ‚Ó-
ÍÛÔÌÓÒÚË ÌÓÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl …Ó·‡Á, ÍÓÚÓ˚È ÒÎÛÊËÚ Ó·‡ÁˆÓÏ. à‰Â‡Î
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÌÂ ÚÓ, ˜ÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ fl‚ÎflÂÚÒfl, ‡ ÚÓ,
˜ÂÏ ÓÌ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ) ıÓÚÂÎ ·˚ ·˚Ú¸. …çÓ ·˚ÎÓ ·˚ ÌÂÔ‡‚ËÎ¸ÌÓ ˜ËÒÚÓ
‚ÌÂ¯ÌÂ ÔÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ‰ÓÎÊÌÓÂ Ë ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÂ …ÚÓ, ˜Â„Ó ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÊÂÎ‡ÂÚ, ÚÓÊÂ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÓÌ ÂÒÚ¸, Â„Ó Ë‰Â‡Î —
‰Îfl ÌÂ„Ó Ò‡ÏÓ„Ó. à‰Â‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ, Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ë ÚÓ, Ë ÌÂ ÚÓ,
˜ÚÓ ÓÌ ÂÒÚ¸ [62].
455
8.2 ÑàÄÉçéëíàäÄ óÖãéÇÖäÄ à êÖäéåÖçÑÄñàà

èé êÄáêÄÅéíäÖ èêéÖäíÄ Üàáçà
Ç „ËÔÓÚÂÁÂ „ÂÌÌÓ-ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÍÓ˝‚ÓÎ˛ˆËË (ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÂ „‡ÏÓ-

ÌË˜ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÔËÓ‰˚ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡) ‰ÂÎ‡˛ÚÒfl ÔÓÔ˚ÚÍË Ì‡ÈÚË ÓÚ-
‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ Ó ÒÓÔflÊÂÌÌÓÒÚË ˝‚ÓÎ˛ˆËË ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó
Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. åÌÓ„ËÂ Û˜ÂÌ˚Â ÒÓ„Î‡ÒÌ˚, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ‡ÏÍ‡ı
·ËÓÒÙÂ˚ ‚˚‡·ÓÚ‡Î ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ‡‰‡ÔÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Í ÒÂ‰Â ÔË ÔÓÏÓ-
˘Ë ÍÛÎ¸ÚÛ˚. éÚÎË˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË
ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ì‡‰˚Ì‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ Ú‡ÌÒÎflˆËË ÓÔ˚Ú‡ ÓÚ ÔÓ-
ÍÓÎÂÌËfl Í ÔÓÍÓÎÂÌË˛. éÌ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Â Ì‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl
ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚. ì ËÒÚÓÍÓ‚ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ÎÂÊËÚ ÌÓ‚˚È ÚËÔ Ô‡ÏflÚË,
ÍÓÚÓ˚È ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Ú‡‰ËˆË˛, Á‡ÍÂÔÎÂÌÌÛ˛ ‚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı
ÒÚÛÍÚÛ‡ı ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl ÔÓÌflÚËÈÌ˚Ï flÁ˚ÍÓÏ Ë Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÛ˛
‚ ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌÌÓÈ Ô‡ÏflÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ê‡‰ËÛÒ ÔÂÂ‰‡˜Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë
ÓÔ˚Ú‡ ÌÂ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÍÓ‚ÌÓÓ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ò‚flÁflÏË, ˜ÚÓ ÛÒÍÓflÂÚ
ÚÂÏÔ˚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
äÛÎ¸ÚÛ‡ Ë ÔËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓı‡Ìfl˛ÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ „ÂÌÌÓ-
ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÍÓ˝‚ÓÎ˛ˆËË. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸˛, ÍÓÚÓ‡fl ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÌÂÓ·˚˜‡ÈÌÓ
˝Î‡ÒÚË˜ÌÓÈ ÒÓÔflÊÂÌÌÓÒÚË „ÂÌÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÍÛÎ¸ÚÛ˚, Ëı ‚Á‡-
ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË fl‚Îfl˛ÚÒfl „ÂÌ˚, ÔÓ„‡ÏÏËÛ˛˘ËÂ Ó„‡ÌËÁÏ (ÓÒÓ·ÂÌÌÓ
ÌÂ‚ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ) Ì‡ ÒÔÓÒÓ·˚ Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ë Ó·Û˜ÂÌËfl ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚
ÒÂ‰˚. ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ «ÌÂÁ‡‚Â¯ÂÌÌÓÂ» ˝‚ÓÎ˛ˆËÂÈ ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚Ó. èËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ‡ Ë ‚ Â„Ó
‡Á‚ËÚËË ‚ ıÓ‰Â ÓÚ·Ó‡ Ó·‡ÁÓ‚‡Ì ·ÓÎ¸¯ÓÈ «Á‡ÁÓ» ÏÂÊ‰Û „ÂÌÓÚËÔÓÏ
(ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂı „ÂÌÓ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÎÓÍ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ Â„Ó ıÓÏÓÒÓ-
Ï‡ı) Ë ÙÂÌÓÚËÔÓÏ (ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂı ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ Ë Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡).
ùÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË. äÛÎ¸ÚÛÌ‡fl ˝‚ÓÎ˛ˆËfl
Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÒÓÔfl-
ÊÂÌËÂ — Ó‰ËÌ ËÁ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚ Ó˜ÂÎÓ‚Â˜Ë‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛
ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‡Á‚ËÚËfl ËÎË, Í‡Í Ï˚ ‡ÌÂÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎË — „ÂÌÂÚË-
˜ÂÒÍËÈ Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÍÓ‰. óÚÓ·˚ „‡ÏÓÌË˜ÌÓ ÊËÚ¸, ‰ÓÒÚË˜¸ ‚Â¯ËÌ
‚ ÎË˜ÌÓÏ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ‡Á‚ËÚËË, Ú. Â. ÒÚ‡Ú¸ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ, ÌÂ-
Ó·ıÓ‰ËÏÓ, Í‡Í ÏËÌËÏÛÏ, Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÔÓËÁ‚ÂÒÚË Ò‚ÓÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ,
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. ÑÎfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË
˝ÚÓ„Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÁÌ‡Ú¸ Ò‚ÓË ÔËÓ‰Ì˚Â Á‡‰‡ÚÍË, ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Ò‚ÓÈ
ÔÓÚÂÌˆË‡Î Ë ÒÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÓ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË. é‰ÌËÏ
ËÁ ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Í Â¯ÂÌË˛ ˝ÚÓÈ Á‡‰‡˜Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ‰Ë‡„-
ÌÓÒÚËÍ‡.
456
8.2.1 äÓÌˆÂÔˆËfl ·‡ÁÓ‚˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ‚ ÔÓfl‚ÎÂÌËË

ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
é‰Ì‡ ËÁ ‚ÔÓÎÌÂ Ì‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ı ÍÓÌˆÂÔˆËÈ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı

‚˚ÒÚÓËÚ¸ ÒËÒÚÂÏÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ ‡Á‡·ÓÚÍÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÊËÁ-
ÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÂÍÚ‡ — ˝ÚÓ ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÔÓÙÂÒÒÓ‡ Ç. à. É‡·ÛÁÓ‚‡ [15].
Ç ÂÂ ÓÒÌÓ‚Â ÎÂÊËÚ ÔËÁÌ‡ÌËÂ ÒÂÏË ·‡ÁÓ‚˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â
Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓfl‚ÎÂÌËfl „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
Ë ÚË ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒÂ‰Â.
àÌÒÚËÌÍÚÓ‚ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Â˘Â ‚ Ì‡˜‡ÎÂ ÔÓ¯ÎÓ„Ó ‚ÂÍ‡ ·˚ÎÓ ÓÚ-
Í˚ÚÓ Ú˚Òfl˜Ë, ÌÓ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘Ëı, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ —
ÒÂÏ¸. Ä‚ÚÓ ÍÓÌˆÂÔˆËË Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ËÌÒÚËÌÍÚ˚:
1. Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl;
2. ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡;
3. ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡;
4. ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl;
5. ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl;
6. Ò‚Ó·Ó‰˚;
7. ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡.
èÂ‚˚ÏË ‚ÓÁÌËÍÎË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓ-‚Ë‰ËÏÓÏÛ, ËÌÒÚËÌÍÚ˚ Ò‡-
ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡. ùÚË ËÌÒÚËÌÍÚ˚ ÓÔÂ‰ÂÎflÎË
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒÂ·Â Ë Ò‚ÓÂÏÛ ÔÓÚÓÏÒÚ‚Û. é‰Ì‡ÍÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ ·˚Î ‡Î¸-
ÚÛËÒÚË˜Ì˚È ËÌÒÚËÌÍÚ, Â„ÛÎËÛ˛˘ËÈ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ‰Û„ËÏË ˜ÎÂ-
Ì‡ÏË Ó‰‡, ÛÚ‚ÂÊ‰‡˛˘ËÈ ÔÓÌflÚËÂ «Ò‚ÓË», Á‡ÔÓ‚Â‰Ë, Ú‡·Û, Ô‡‚ËÎ‡
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ÌÛÚË Ó‰‡. àÌÒÚËÌÍÚ ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡ ÔÓÚÂÒÌËÎ ËÌ-
ÒÚËÌÍÚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl. ùÚÓ„Ó ÚÂ·Ó‚‡Î‡ Ò‡Ï‡ ÊËÁÌ¸ Ë ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓÒÚ¸ ‚˚ÊË‚‡ÌËfl. ÄÎ¸ÚÛËÁÏ ‚ÓÁÌËÍ Í‡Í ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÂ Í‡˜ÂÒÚ‚Ó,
‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ ‚ ıÓ‰Â ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˝‚ÓÎ˛ˆËË. àÌÒÚËÌÍÚ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡
‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ‰Îfl ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÔÓÍÓÈÌÓ ÒÎÛ¯‡Ú¸
ÔÎ‡˜ Â·ÂÌÍ‡, ·ÂÁÛ˜‡ÒÚÌÓ ÒÏÓÚÂÚ¸ Ì‡ ÓÍÓ‚‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡
ÛÔ‡‚¯Â„Ó ÒÚ‡ËÍ‡. ê‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌÓ ÏÌÂÌËÂ, ˜ÚÓ Û·Ë‚‡˛Ú, Ì‡ÒËÎÛ˛Ú,
ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛflÒ¸ «ÌËÁÏÂÌÌ˚ÏË» ËÌÒÚËÌÍÚ‡ÏË. é‰Ì‡ÍÓ ÌÂ ·˚‚‡ÂÚ
«ÌËÁÏÂÌÌ˚ı» ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, Ë·Ó ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌËÁÏÂÌ-
Ì˚Ï. çËÁÏÂÌÌ˚Ï ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸ ÒÚ‡ÒÚË, ËÁ‚‡˘ÂÌÌ˚È ÛÏ, ÔËÌˆËÔ˚
ÒÓÁÌ‡ÌËfl ËÎË ÎÓÊÌ˚Â ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓ„Ó ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó.
ÑÎfl ‚˚ÊË‚‡ÌËfl Ó‰‡ Ë ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓÈ ÓÒÓ·Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ·˚ÎÓ ˜ÚÓ-ÚÓ
‚Î‡ÒÚÌÓÂ, „ÎÛ·ËÌÌÓÂ, ˜ÚÓ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÎÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÔÓËÒÍÛ, Ó·Û˜ÂÌË˛,
ÛÒ‚ÓÂÌË˛ ÁÌ‡ÌËÈ, Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Û Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚË˛. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ·˚ÎÓ
ËÒÍ‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â ÒÔÓÒÓ·˚ ÓıÓÚ˚ Ë Á‡˘ËÚ˚, ÓÚÍ˚‚‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â ÏÂÒÚ‡ Ó·Ë-
Ú‡ÌËfl, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÓÛ‰Ëfl ÚÛ‰‡, Á‡ÔÂ˜‡ÚÎÂ‚‡Ú¸ ‚ ËÒÛÌÍ‡ı
457
ÒËÏ‚ÓÎ˚, ÚÓÚÂÏ˚, ÊËÁÌ¸ Ó‰‡. í‡Í ‚ÓÁÌËÍ ËÌÒÚËÌÍÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.

ÜËÁÌÂÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ Á‡ÍÂÔËÎ‡Ò¸ Í‡Í ËÌÒÚËÌÍÚ. Ñ‚ËÊËÏ˚È ˝ÚËÏ
ËÌÒÚËÌÍÚÓÏ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂÌÂ·Â„‡Î Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËÂÏ Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËÂÏ
Ó‰‡. ëÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ ‚ÓÁÌËÍÎ‡ ËÂ‡ıËfl ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚. ÄÎ¸ÚÛËÁÏ Ó·Î‡-
„Ó‡ÊË‚‡Î, ‚ÓÁ‚˚¯‡Î ‚ÒÂ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â ËÌÒÚËÌÍÚ˚.
èÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflı Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸ ÒÓÓ‰Ë˜ÂÈ ‰Îfl ÓıÓÚ˚,
‰Îfl ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ ‚ ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı ‚˚ÎËÎ‡Ò¸ ‚ ËÌ-
ÒÚËÌÍÚ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl, ‚Î‡ÒÚË. Ñ‡ÌÌ˚È ËÌÒÚËÌÍÚ, Í‡Í Ë ‚ÒÂ ÔÓ˜ËÂ,
ËÏÂÂÚ ÏÂÒÚÓ Û Í‡Ê‰Ó„Ó. é‰Ì‡ÍÓ — Ë ˝ÚÓ ‚‡ÊÌÂÈ¯ÂÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ÍÓÌ-
ˆÂÔˆËË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ — ËÌÒÚËÌÍÚ˚ ‚˚‡ÊÂÌ˚ ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ Û ‡ÁÌ˚ı
Î˛‰ÂÈ [15]. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Î˛‰Ë Ò ‚˚‡ÊÂÌÌ˚Ï ËÌÒÚËÌÍÚÓÏ ‰ÓÏËÌË-
Ó‚‡ÌËfl — „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ «ÍÌflÁ¸fl», Ò ËÌÒÚËÌÍÚÓÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl —
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË Ë Ú. Ô. ç‡ ‚Â¯ËÌÂ ÔË‡ÏË‰˚ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ‰‚‡ ‚˚Ò¯Ëı:
Ò‚Ó·Ó‰˚ Ë ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. àÌÒÚËÌÍÚ Ò‚Ó·Ó‰˚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ
‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ ËÁ ËÌÒÚËÌÍÚ‡ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl. ÇÂ‰¸ ËÌÒÚËÌÍÚ Ò‡ÏÓÒÓı‡-
ÌÂÌËfl — ÌÂ «ËÌÒÚËÌÍÚ ÚÛÒÓÒÚË», ‡ ËÌÒÚËÌÍÚ ÒÓı‡ÌÂÌËfl «ü»,
ËÌÒÚËÌÍÚ Ò‡ÏÓˆÂÌÌÓÒÚË. ùÚÓ ËÁ ÌÂ„Ó ‚˚ÚÂÍ‡˛Ú ˜Û‚ÒÚ‚‡ ÌÂÒÓÒÚÓflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, Ó·Ë‰˚, Í‡Í Ë ËÁ ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡ — ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‚ËÌ˚ Ë
ÛÍÓ˚ ÒÓ‚ÂÒÚË.
ë‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔË Ì‡ÎË˜ËË Ò‚Ó·Ó‰˚ Ë ËÏÂÌÌÓ ‡-
‰Ë Ò‚Ó·Ó‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ ÊËÁÌË, ÔÓÈÚË Ì‡ ÒÏÂÚ¸.
çÓ Ò‚Ó·Ó‰‡, Í‡Í ‚˚‡ÊÂÌËÂ ‚˚Ò¯Â„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ‡, Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÔÓfl‚ÎÂ-
ÌËflÏË ‰Û„Ëı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚. éÌ‡ — ÛÒÎÓ‚ËÂ ‚˚ÊË‚‡ÌËfl ÔÓÚÓÏÒÚ‚‡,
‚˚Ò¯ÂÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡. àÌÒÚËÌÍÚ Ò‚Ó·Ó‰˚ ÔÓÓÊ-
‰‡ÂÚ ËÌÒÚËÌÍÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÒÎÓ‚ËÂÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl. ÅÂÁ Ò‚Ó-
·Ó‰˚ ÌÂÚ Ë ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. óÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÓÚÂfl‚¯ËÈ Ò‚Ó·Ó‰Û, ‰Â„‡‰ËÛÂÚ.
àÌÒÚËÌÍÚ ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ ‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ ËÁ ‚ÒÂı ÔÂ‰˚‰Û˘Ëı Ë
ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔÓ‰‡‚ËÚ¸ ËÌÒÚËÌÍÚ˚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡.
ëÚÂÔÂÌ¸ ‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡ÁÎË˜Ì‡. é‰ËÌ ËÎË
ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‚˚‡ÊÂÌ˚ Û ÌÂ„Ó ÒËÎ¸ÌÂÂ ‚ÒÂı
ÓÒÚ‡Î¸Ì˚ı. ÑÓÏËÌËÛ˛˘ËÈ ËÌÒÚËÌÍÚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÚËÔ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó
ÔËÁ‚‡ÌËÂ, Â„Ó ‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÁÌ‡ÌËÂ ˝ÚÓ„Ó
ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ, ÔÓ-
ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ê‡ÒÒÏÓÚËÏ ÚËÔÓÎÓ„Ë˛ Î˛‰ÂÈ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‰ÓÏËÌËÛ˛-
˘ËÏ Û ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ËÌÒÚËÌÍÚÓÏ. ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í Ó‰ÌÓÏÛ
ËÁ ÒÂÏË ÚËÔÓ‚ [15]:
1. «ù„ÓÙËÎ¸Ì˚È» ÚËÔ («ÒÂ·flÎ˛·Ë‚˚È»). ã˛‰Ë ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡
ÓÒÚÓÓÊÌ˚, ‡ÒÒÛ‰Ó˜Ì˚, ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ˚ Í ÌÂ‰Ó‚Â˜Ë‚ÓÒÚË Ë ÔÓ-
458
‰ÓÁËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ˝„ÓˆÂÌÚË˜Ì˚, ËÁ·Â„‡˛Ú ËÒÍ‡, ËÒÍÎ˛˜‡˛Ú ‰Îfl ÒÂ·fl

‡‚‡ÌÚ˛ËÁÏ, ÒÍÎÓÌÌ˚ Í ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË. ì ÌËı ÔÓ‚˚¯ÂÌÌ‡fl ÔÂ‰-
‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÓÒÚ¸ Í ÚÂ‚ÓÊÌÓÒÚË, ÏÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÚ‡ı‡Ï ‚˚ÒÓÚ˚,
‚Ó‰˚, ·ÓÎ¸¯Ëı ÒÍÓÓÒÚÂÈ. èÓ Ì‡ÚÛÂ Î˛‰Ë ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ÌÂ „ÓÌ˘ËÍË,
ÌÂ ‡Î¸ÔËÌËÒÚ˚, ÌÂ ÏÓÂÔÎ‡‚‡ÚÂÎË. ÑÎfl ÌËı «ÏÓfl ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ Ë ÏÓÂ
·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜ËÂ ÔÂ‚˚¯Â ‚ÒÂ„Ó». é‰Ì‡ÍÓ, ÂÒÎË, Ò‡ÏÓÛÚ‚ÂÊ‰‡flÒ¸, ÔÂÓ-
‰ÓÎÂ‚‡fl ÒÚ‡ı, ÓÌË ‚ÒÂ ÊÂ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl, ÒÍ‡ÊÂÏ, „ÓÌ˘ËÍ‡ÏË, ÚÓ,
·ÓflÒ¸ Ò ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÒÚ‡ı‡ÏË, ËÒÚflÁ‡˛Ú ÒÂ·fl Ë ÔËıÓ‰flÚ Í ·ÓÎÂÁ-
ÌflÏ ÒÂ‰ˆ‡ Ë ÒÓÒÛ‰Ó‚. ã˛‰Ë «˝„ÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó» ÚËÔ‡ ‚ÂÒ¸Ï‡ ˜Û‚ÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸Ì˚ Í Ó·Ë‰‡Ï, Ò‡ÏÓÎ˛·Ë‚˚ Ë ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÛflÁ‚ËÏ˚. ä‡Í
Ô‡‚ËÎÓ, ÓÌË ÔÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡˛Ú ÒÂ˚È ˆ‚ÂÚ — ˆ‚ÂÚ Ó·ÓÒÚÂÌÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ-
Î˛·Ëfl, ÒÍ˚ÚÌÓÒÚË, ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÒÚË, ÛÍÎÓÌ˜Ë‚ÓÒÚË, ËÎË ÁÂÎÂÌ˚È —
ˆ‚ÂÚ „Ó‰ÓÒÚË, Ò‡ÏÓÌ‡‰ÂflÌÌÓÒÚË, ˜ÂÒÚÓÎ˛·Ëfl, ÒÚÂÏÎÂÌËfl Í Ó·Î‡‰‡-
ÌË˛, Ê‡Ê‰˚ ÔËÁÌ‡ÌËfl Ë Û‚‡ÊÂÌËfl Í ÒÂ·Â, ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚË, ÌÓ
Ë Á‡ÏÍÌÛÚÓÒÚË, ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ì‡ÔflÊÂÌÌÓÒÚË.
2. «ÉÂÌÓÙËÎ¸Ì˚È» ÚËÔ (ÓÚ Î‡Ú. genus — Ó‰). ÑÎfl Î˛‰ÂÈ ˝ÚÓ„Ó
ÚËÔ‡ ı‡‡ÍÚÂÌÓ Á‡ÏÂ˘ÂÌËÂ ÔÓÌflÚËfl «ü» ÔÓÌflÚËÂÏ «Ï˚» (ÔÓ‰ «Ï˚»
ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚÒfl ÒÂÏ¸fl). ÇÒÂ ‚ ÊËÁÌË ÔÓ‰˜ËÌÂÌÓ Û ÌËı ËÌÚÂÂÒ‡Ï
ÒÂÏ¸Ë, ‰ÂÚÂÈ. ùÚÓ «Ò‚ÂıÓÚˆ˚» Ë «Ò‚ÂıÏ‡ÚÂË». ÑÎfl ÌËı «ÒÂÏ¸fl
ÔÂ‚˚¯Â ‚ÒÂ„Ó, ‡ «ÏÓÈ ‰ÓÏ — ÏÓfl ÍÂÔÓÒÚ¸!». èÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÏ˚È ˆ‚ÂÚ —
ÒËÌËÈ, ˆ‚ÂÚ ÒÔÓÍÓÈÒÚ‚Ëfl, ÛÏËÓÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚË, ‚ÂÌÓÒÚË, ÔÓfl‰Í‡ Ë
‰Ó‚ÂËfl, ÏË‡.
3. «ÄÎ¸ÚÛËÒÚË˜ÂÒÍËÈ» ÚËÔ. ÑÎfl Î˛‰ÂÈ ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ı‡‡Í-
ÚÂÌ‡ ‰Ó·ÓÚ‡, ÓÚÁ˚‚˜Ë‚ÓÒÚ¸, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ÒÓÔÂÂÊË‚‡ÌË˛. àÏÂÌÌÓ
˝ÚË Î˛‰Ë ‚ ‰ÂÚÒÚ‚Â ‰‡˛Ú ÔÓÚflÒ‡˛˘ËÈ ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ‡Î¸ÚÛËÁÏÛ ÓÚ‚ÂÚ
Ì‡ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆË˛ ‰‡Ú¸ ÓÚÔÓ ‡„ÂÒÒË‚ÌÓÏÛ Ò‚ÂÒÚÌËÍÛ: «ü ÌÂ ÏÓ„Û
Â„Ó Û‰‡ËÚ¸, ‚Â‰¸ ÂÏÛ ·Û‰ÂÚ ·ÓÎ¸ÌÓ!». ã˛‰Ë «‡Î¸ÚÛËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó»
ÚËÔ‡ ÔÂÂÊË‚‡˛Ú ·Â‰Û ‰Û„Ó„Ó ·ÓÎ¸¯Â, ˜ÂÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛, Ë ÌÂ ÔÂÂ-
ÌÓÒflÚ ‚Ë‰‡ ÍÓ‚Ë Û ‰Û„Ó„Ó, Ì‡ÒËÎËfl Ì‡‰ ‰Û„ËÏ. ëÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ·ÓÎ¸
ÓÌË ÔÂÂÌÓÒflÚ ÒÚÓË˜ÂÒÍË. ùÚÓ Ò‡ÏÓÓÚ‚ÂÊÂÌÌ˚Â Î˛‰Ë, ÔÓÒ‚fl˘‡˛˘ËÂ
Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ ‰Ó·Û, Á‡˘ËÚÂ ÒÎ‡·˚ı, ÌÛÊ‰‡˛˘ËıÒfl, ÛıÓ‰Û Á‡ ·ÓÎ¸Ì˚-
ÏË Ë ÔÂÒÚ‡ÂÎ˚ÏË. ùÚÓ ÏËÒÒËÓÌÂ˚, ÒË‰ÂÎÍË Ë ÏÂ‰ËˆËÌÒÍËÂ ÒÂÒÚ-
˚ ‚ ·ÓÎ¸ÌËˆ‡ı ‰Îfl ÚflÊÂÎ˚ı ·ÓÎ¸Ì˚ı, «ÒÓÎ‰‡Ú˚ ÄÏËË ÒÔ‡ÒÂÌËfl»
ÔÓ ÔËÁ‚‡ÌË˛. ÑÎfl ÌËı «‰Ó·ÓÚ‡ ÔÂ‚˚¯Â ‚ÒÂ„Ó!». èÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÏ˚Â
ËÏË ˆ‚ÂÚ‡: ·ÂÎ˚È — ˆ‚ÂÚ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ˜ËÒÚÓÚ˚ Ë ÒËÌËÈ — ˆ‚ÂÚ ÒÓÔÂ-
ÂÊË‚‡ÌËfl, ‰Ó‚ÂËfl, ÊÂÌÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ÏË‡.
4. «àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍËÈ» ÚËÔ. ã˛‰Ë ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ — Ú‚Ó˜ÂÒÍËÂ
ÎË˜ÌÓÒÚË, Î˛·ÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â Ë ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â, ÒÚÂÏfl˘ËÂÒfl ‚Ó ‚ÒÂÏ
‰Ó·‡Ú¸Òfl ‰Ó ÒÛÚË, ÔÓÒÚË„ÌÛÚ¸ ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ò‚flÁË. àÁ Ëı fl-
‰Ó‚ ‚˚‰‚Ë„‡˛ÚÒfl ‚ÂÎËÍËÂ Û˜ÂÌ˚Â-ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË, ÔÛÚÂ¯ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍË,
459
ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎË, ÒÓÁË‰‡ÚÂÎË Ë Ú‚Óˆ˚, Î˛‰Ë ÔÓËÒÍ‡. éÌË ÒÓ‚Â¯‡˛Ú

ÓÚÍ˚ÚËfl Á‡˜‡ÒÚÛ˛ ˆÂÌÓÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË, ˆÂÌÓÈ ÎË¯ÂÌËÈ, ˜‡Ò-
ÚÓ ÔÂÌÂ·Â„‡˛˘ËÂ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Ï ‰ÓÒÚ‡ÚÍÓÏ, ÍÓÏÙÓÚÓÏ Ë ÌÂÂ‰ÍÓ
ÒÂÏ¸ÂÈ. ÑÎfl ÌËı «Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó, ÔÓËÒÍ, ÔÓ„ÂÒÒ ÔÂ‚˚¯Â ‚ÒÂ„Ó!».
èÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÏ˚È ËÏË ˆ‚ÂÚ — Í‡ÒÌ˚È. ùÚÓ ˆ‚ÂÚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÊËÁ-
ÌÂÌÌÓÈ ÒËÎ˚, ˆ‚ÂÚ ÊÂÎ‡ÌËÈ Ë ÒÚ‡ÒÚÂÈ, ÒÚÂÏÎÂÌËfl Í ÌÓ‚ÓÏÛ, Í ËÌË-
ˆË‡ÚË‚Â, Í ·Ó¸·Â Á‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍËı, ˆÂÎÂÈ. ùÚÓ — ˆ‚ÂÚ
ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË.
5. «ÑÓÏËÌ‡ÌÚÌ˚È» ÚËÔ. ã˛‰Ë ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ — „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ
ÎË‰Â˚, ÎË‰Â˚ ÓÚ ÓÊ‰ÂÌËfl! éÌË ÓÚÎË˜‡˛ÚÒfl ÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸˛ Ï˚¯ÎÂ-
ÌËfl, Ò‡ÏÓÍËÚË˜ÌÓÒÚ¸˛ Ë ÍËÚË˜ÌÓÒÚ¸˛, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í ÔÓ„ÌÓÁË-
Ó‚‡ÌË˛ ‡Á‚ËÚËfl ÒÓ·˚ÚËÈ Ë Í ‚ÓÒÔËflÚË˛ ÌÓ‚Ó„Ó, ‚Ó ‚ÒÂÏ ÛÏÂ˛Ú
‚˚‰ÂÎËÚ¸ „Î‡‚ÌÓÂ. ãËˆ‡ «‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓ„Ó» ÚËÔ‡ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚, ‰ÂÎÓ-
‚ËÚ˚ Ë Ô‡ÍÚË˜Ì˚, ‡Á·Ë‡˛ÚÒfl ‚ Î˛‰flı, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ Ò‰ÂÊ‡Ì-
Ì˚, ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚. ÑÎfl ÌËı ÔËÓËÚÂÚÌ˚ ÒÚ‡ÚÛÒÌ˚Â ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË
(Í‡¸Â‡). éÌË ÁÌ‡˛Ú, ˜Â„Ó ıÓÚflÚ Ë Í‡Í ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸ ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó,
ÛÔÓÌ˚, ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌ˚ Ë Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚˚ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎË. ã˛‰Ë
˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ˝„ÓˆÂÌÚË˜Ì˚, ÌÓ ÔËÁÌ‡˛Ú Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ËÌÚÂÂÒ˚ Ë
ˆÂÌÌÓÒÚË Í‡Í ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÛ˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸. ã˛‰Ë «‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓ„Ó»
ÚËÔ‡ ÔËÁÌ‡˛Ú Ú‡·ÂÎ¸ Ó ‡Ì„‡ı Ë ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÓ‰˜ËÌfl˛ÚÒfl ·ÓÎÂÂ
ÒËÎ¸ÌÓÏÛ ÎË‰ÂÛ. ÑÎfl ÌËı ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ËÌÚÂÂ-
Ò˚ Ï‡ÒÒ ÔË ÔÂÌÂ·ÂÊÂÌËË Í ËÌÚÂÂÒ‡Ï Ó‰ÌÓ„Ó ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡. ùÚÓ ÔËÓÊ‰ÂÌÌ˚Â Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ˚, ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎË. ÑÎfl ÌËı «‰ÂÎÓ
ÔÂ‚˚¯Â ‚ÒÂ„Ó!». èÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÏ˚Â ËÏË ˆ‚ÂÚ‡: 1) ÁÂÎÂÌ˚È, ˆ‚ÂÚ „Ó-
‰ÓÒÚË, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÈ ‚ÓÎË, ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚË, ÚÓ˜ÌÓÒÚË, Ú‚Â‰ÓÒÚË,
ÔÓÒÚÓflÌÒÚ‚‡, ‚˚ÒÓÍÓÈ ÓˆÂÌÍË Ò‚ÓÂ„Ó «ü», ˜ÂÒÚÓÎ˛·Ëfl, ‚˚ÒÓÍËı ÔË-
ÚflÁ‡ÌËÈ; 2) Í‡ÒÌ˚È — ˆ‚ÂÚ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÎ˚, ÒÚÂÏÎÂÌËfl Í ÔÓ·Â‰Â,
ÛÒÔÂıÛ, ˆ‚ÂÚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÍÓÌÍÛÂÌˆËË, ËÌËˆË‡ÚË‚˚, ˆ‚ÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÈ ‚ÓÎË Ë ·ÂÁÛÒÎÓ‚ÌÓÈ ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË.
6. «ãË·ÂÚÓÙËÎ¸Ì˚È» ÚËÔ (ÓÚ Î‡Ú. libertas — Ò‚Ó·Ó‰‡). ùÚÓ
Ò‚Ó·Ó‰ÓÎ˛·Ë‚˚Â, ÌÂ ÚÂÔfl˘ËÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ, ÍÓÌÙÓÏËÁÏ‡, ÛÚËÌ˚,
Ó·˚‰ÂÌÌÓÒÚË, ·Û‰ÌË˜ÌÓÒÚË, ·˛ÓÍ‡ÚËÁÏ‡ Ë ÍÓÌÒÂ‚‡ÚËÁÏ‡, ÌÂ‚ÓÒÔË-
ËÏ˜Ë‚˚Â Í ‰Ó„Ï‡Ï Ë ‚ÌÛ¯ÂÌË˛ Î˛‰Ë. éÌË ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ˚ Í ÔÂ-
ÂÏÂÌÂ ÏÂÒÚ, Í ÊË‚ÓÈ ‡·ÓÚÂ Ò ˜‡ÒÚ˚ÏË ‰‡Î¸ÌËÏË ÍÓÏ‡Ì‰ËÓ‚Í‡ÏË,
Í ‡·ÓÚÂ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë ÌÂ ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏÓÈ Ò‚˚¯Â. éÌË ‚ÒÂ„‰‡
„ÓÚÓ‚˚ Í ·Ó¸·Â Á‡ Ò‚Ó·Ó‰Û ÎË˜ÌÓÒÚË Ë Ô‡‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌË —
„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ Â‚ÓÎ˛ˆËÓÌÂ˚, ÌËÒÔÓ‚Â„‡ÚÂÎË ‡‚ÚÓËÚÂÚÓ‚, ‡Ì‡-
ıËÒÚ˚ ÔÓ Ì‡ÚÛÂ. ÑÎfl ÌËı «Ò‚Ó·Ó‰‡ ÔÂ‚˚¯Â ‚ÒÂ„Ó!», ‡ Ëı ‰ÓÏ —
‚ÂÒ¸ ÏË. èÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÏ˚È ËÏË ˆ‚ÂÚ — ÊÂÎÚ˚È. ùÚÓ ˆ‚ÂÚ ˝ÍÒÔ‡ÌÒËË,
460
‡ÒÍÓ‚‡ÌÌÓÒÚË, ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl ÓÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ, ÓÚ ÌÂ‚ÓÎË, ˆ‚ÂÚ ‚Â-

ÒÂÎ¸fl Ë Ò˜‡ÒÚ¸fl; ˝ÚÓ ˆ‚ÂÚ Ò‚Ó·Ó‰˚, Ì‡‰ÂÊ‰˚ Ë ÔÂÂÏÂÌ.
7. «ÑË„ÌËÚÓÙËÎ¸Ì˚È» ÚËÔ (ÓÚ Î‡Ú. dignitas — ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚Ó).
ã˛‰Ë ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ „Ó‰˚, ÌÂÚÂÔËÏ˚ Í Î˛·˚Ï ÙÓÏ‡Ï ÛÌËÊÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ, „ÓÚÓ‚˚ ÔÓÒÚÛÔËÚ¸Òfl
Ò‚ÓËÏ ÔÓÎÓÊÂÌËÂÏ, ·Î‡„‡ÏË, ÒÂÏ¸ÂÈ Ë ‰‡ÊÂ ÊËÁÌ¸˛ ‚Ó ËÏfl ÒÓı‡-
ÌÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡, ˜ÂÒÚË. Ç ˝ÚËı ‚ÓÔÓÒ‡ı ÓÌË ÌÂÔÂÍ-
ÎÓÌÌ˚, ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚ Ë ·ÂÒÍÓÏÔÓÏËÒÒÌ˚. íË‡Ì˚ ‚ÒÂı ‚ÂÏÂÌ Ë
Ì‡Ó‰Ó‚ ÔÓÒ˚Î‡ÎË Ì‡ ÔÎ‡ıÛ ËÏÂÌÌÓ «‰Ë„ÌËÚÓÙËÎ¸Ì˚ı» Ë «ÎË·ÂÚÓ-
ÙËÎ¸Ì˚ı». èÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÏ˚Â ËÏË ˆ‚ÂÚ‡: ÁÂÎÂÌ˚È — ˆ‚ÂÚ „Ó‰ÓÒÚË Ë
ÒÂ˚È — ˆ‚ÂÚ ·ÂÁ‡ÁÎË˜Ëfl ÍÓ ‚ÒÂÏÛ ‚ÌÂ¯ÌÂÏÛ, ÒÛÂÚÌÓÏÛ, ˆ‚ÂÚ
ÒÍ˚ÚÌÓÒÚË Ë ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÒÚË.
èË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ, Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚ı ‚ ˜ÂÚ˚Âı ËÌÒÚËÌÍÚ‡ı
(ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl, Ò‚Ó·Ó‰˚ Ë ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡),
ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔÓ‰‡‚ÎÂÌ˚ ËÌÒÚËÌÍÚ˚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl
po‰a. èÓÒÎÂ‰ÌËÂ ÊÂ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓflÚ ‚˚¯ÂÛÔÓÏflÌÛÚ˚Ï ˜ÂÚ˚ÂÏ. Ñ‡ÌÌ‡fl
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ‡Á‰ÂÎflÂÚ ËÌÒÚËÌÍÚ˚ Ì‡ ‰‚Â ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Â „ÛÔÔ˚:
ËÌÒÚËÌÍÚ˚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚,
Ë ËÌÒÚËÌÍÚ˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl, Ò‚Ó·Ó‰˚ Ë ÒÓı‡ÌÂÌËfl
‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ — Ò ‰Û„ÓÈ. èÂ‚‡fl „ÛÔÔ‡, ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ — ËÌ¸ÒÍ‡fl,
Ô‡ÒÒË‚Ì‡fl, ÚÓÏÓÁfl˘‡fl, ˝„ÓˆÂÌÚË˜Ì‡fl, ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ‡fl Ì‡ ÔÓ·ÎÂ-
Ï‡ı «ü» Ë ÒÂÏ¸Ë. ùÚÓ «ÙÂÏËÌËÌÌ‡fl» («ÊÂÌÒÚ‚ÂÌÌ‡fl») „ÛÔÔ‡ ËÌ-
ÒÚËÌÍÚÓ‚. ÖÂ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ‚ Ò‡ÏÓÏ Ó·˘ÂÏ ‚Ë‰Â ÓÚ‡Ê‡˛Ú ‚ÓÊ‰ÂÌÌÛ˛
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË (Ò‚ÓÂÈ Ë ÔÓÚÓÏÒÚ‚‡), ‚ ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÏË-
Â, ‚ „‡ÏÓÌËË Ò ÔËÓ‰ÓÈ. ùÚÓ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ÍÓÌÒÂ‚‡ÚËÁÏ‡, ÓÒÚÓÓÊÌÓÒ-
ÚË Ë ÓÒÏÓÚËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÚËˆ‡ÌËfl ËÒÍ‡, ‡‚‡ÌÚ˛ËÁÏ‡, ÓÚËˆ‡ÌËfl
˜ÂÁÏÂÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÚÂÌ‰ÂÌˆËË Ó·ÓÒÚÂÌÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÎ˛·Ëfl Ë ˝„ÓËÁÏ‡.
ÇÚÓ‡fl „ÛÔÔ‡ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ — flÌÒÍ‡fl, ‡ÍÚË‚Ì‡fl, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÓËÂÌÚË-
Ó‚‡ÌÌ‡fl Ì‡ Ò‡ÏÓÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ ÒÂ‰Ë ‰Û„Ëı Ë ‚ ÊËÁÌË, Ì‡ Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Â ËÌÚÂÂÒ˚. ùÚÓ «Ï‡ÒÍÛÎËÌÌ‡fl» («ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl») „ÛÔÔ‡
ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚. ÖÂ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ‚ Ò‡ÏÓÏ Ó·˘ÂÏ ‚Ë‰Â ÓÚ‡Ê‡˛Ú ‚ÓÊ‰ÂÌ-
ÌÛ˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ Ò‡ÏÓÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËË, ‚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ‚ Ê‡Ê‰Â Ë ÔÓËÒÍÂ
ÌÓ‚Ó„Ó, ‚ Ò‚Ó·Ó‰Â Ë ‚ ÒÓı‡ÌÂÌËË ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. ùÚÓ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ·Ó¸-
·˚, ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl, ËÒÍ‡ Ë ÓÚ‚‡„Ë.
ì Ó‰ÌÓ„Ó ‰ÓÏËÌËÛÂÚ ÔÂ‚‡fl „ÛÔÔ‡, Û ‰Û„Ó„Ó — ‚ÚÓ‡fl, Ë
Á‡‚ËÒËÚ ˝ÚÓ ÌÂ ÓÚ ÔÓÎ‡, ‡ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÓÚ ÚÓ„Ó, Í‡ÍÓÈ ËÌÒÚËÌÍÚ
Û ‰‡ÌÌÓ„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ „Î‡‚ÂÌÒÚ‚ÛÂÚ. ãËˆ‡ «˝„ÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó» Ë «„Â-
ÌÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó» ÚËÔÓ‚ ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í «ÙÂÏËÌËÌÌ˚Ï» («ÊÂÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï»),
‡ ÎËˆ‡ «ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓ„Ó», «‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓ„Ó», «ÎË·ÂÚÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó»
461
Ë «‰Ë„ÌËÚÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó» ÚËÔÓ‚ — Í «Ï‡ÒÍÛÎËÌÌ˚Ï» («ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï»)

ËÌ‰Ë‚Ë‰‡Ï. èÂ‚˚Ï ÔÓ Ì‡ÚÛÂ ÔËÒÛ˘Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛-
˘ËÂ ÊÂÌÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, ‚ÚÓ˚Ï — ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÂ ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸.
«îÂÏËÌËÌÌ˚Â» ËÌ‰Ë‚Ë‰˚ ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ˚ Í ‡ÍÍÛ‡ÚÌÓÒÚË, „Ë·-
ÍÓÒÚË ‚ Ï˚ÒÎflı Ë ÔÓÒÚÛÔÍ‡ı, Í ÚÓÌÍÓÒÚË ˜Û‚ÒÚ‚, ËÌÚÛËÚË‚ÌÓÒÚË,
Í ÍÛÎ¸ÚÛÂ ‚˚‡ÊÂÌËfl ˝ÏÓˆËÈ, Í ÓÒÚÓÓÊÌÓÒÚË, ÍÓÌÒÂ‚‡ÚËÁÏÛ, ÓÒ-
ÏÓÚËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‰ÂÎËÍ‡ÚÌÓÒÚË Ë Ú‡ÍÚË˜ÌÓÒÚË, Í ÚÂÔÂÎË‚ÓÒÚË, ÌÂÊ-
ÌÓÒÚË, ÛÏÂÌË˛ ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ, Í ‚ÂÌÓÒÚË Ë
‰Ó·ÓÚÂ. ÑÎfl ÌËı ı‡‡ÍÚÂÂÌ Ï‡ÚÂËÌÒÍËÈ ÒÚËÎ¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ‰Â-
ÚflÏ, ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ÒÂÏ¸˛. ÇÚÓ˚Â, «Ï‡ÒÍÛÎËÌÌ˚Â», ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓÊÂ-
Ì˚ Í Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Â¯ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÏÂÎÓÒÚË, Í ‚ÓÎÂ‚ÓÏÛ Ì‡ÔÓÛ,
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚË, ÒÓÒÚflÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ò‡ÏÓÛÚ‚ÂÊ‰Â-
ÌË˛, Í Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚË, ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏÛ, Í ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË,
Ò‰ÂÊ‡ÌÌÓÒÚË, ‚ÂÎËÍÓ‰Û¯Ë˛, Ì‡‰ÂÊÌÓÒÚË. ÑÎfl ÌËı ·ÓÎÂÂ ı‡‡ÍÚÂ-
ÂÌ ÓÚˆÓ‚ÒÍËÈ ÒÚËÎ¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ‰ÂÚflÏ.
ùÚË ‰‚Â „ÛÔÔ˚, ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Ò ‡ÌÚ‡„ÓÌËÒÚË˜ÂÒÍËÏË ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl-
ÏË, ÔÂ·˚‚‡˛Ú ‚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÈ ·Ó¸·Â. ùÚÓ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÙÛÌ‰‡ÏÂÌ-
Ú‡Î¸Ì˚È ‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚È ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÍÓÌÙÎËÍÚ. àÌÒÚËÌÍÚ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡
ÒÚÓËÚ ÓÒÓ·ÌflÍÓÏ, Ë·Ó ÓÌ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Ë «ÙÂÏËÌËÌÌ˚È», Ë «Ï‡ÒÍÛ-
ÎËÌÌ˚È», Ú. Â. «‰‚ÛÔÓÎ˚È». ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ì‡ Ó·Â „ÛÔÔ˚ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚,
ÓÌ Ó·˙Â‰ËÌflÂÚ Ë „‡ÏÓÌËÁËÛÂÚ Ëı. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‡ÌÚ‡„ÓÌËÁÏ ÏÂÊ‰Û
«ÙÂÏËÌËÌÌÓÈ» Ë «Ï‡ÒÍÛÎËÌÌÓÈ» „ÛÔÔ‡ÏË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ — ÌÓÏ‡.
èÓ‰Ó·ÌÓ ÚÓÏÛ, Í‡Í ÔÓÎflÌ˚, ÌÓ Ë ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì˚ Ë Â‰ËÌ˚
ËÌ¸ Ë flÌ, „‡ÏÓÌË˜ÌÓ Â‰ËÌ˚ ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‡ÌÚ‡„ÓÌËÁ-
Ï‡ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË Ë Ó·Â ˝ÚË „ÛÔÔ˚ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ (‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔËÌˆËÔ‡
‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ç. ÅÓ‡).
ÑÎfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ˝ÚËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‚ ÔÓÂÍÚË-
Ó‚‡ÌËË ËÏ ÊËÁÌË ‚‡ÊÌÓ ÁÌ‡Ú¸ ÔÓÙËÎ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË ÔÓ ËÌÒÚËÌÍÚ‡Ï.
ÑÂÎÓ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÒÚÂÔÂÌ¸ ‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË Í‡Ê‰Ó„Ó ËÁ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ‡Á-
ÎË˜Ì‡. ç‡ÔËÏÂ, ÓÚÏÂÚËÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ ·‡ÎÎÓÏ ÒÚÂÔÂÌ¸ ‚˚‡-
ÊÂÌÌÓÒÚË Í‡Ê‰Ó„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ‡: Ó‰ËÌ ·‡ÎÎ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ Ì‡ËÏÂÌ¸¯Û˛
ÒÚÂÔÂÌ¸ ‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ‡ Û ‰‡ÌÌÓ„Ó ÍÓÌÍÂÚ-
ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ÒÂÏ¸ ·‡ÎÎÓ‚ — Ì‡Ë‚˚Ò¯Û˛. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ Ì‡Ë-
‚˚Ò¯ËÏ ·‡ÎÎÓÏ ÓˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl ÒÚÂÔÂÌ¸ ‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË ‰ÓÏËÌËÛ˛˘Â„Ó
ËÌÒÚËÌÍÚ‡. Ñ‡ÎÂÂ, ·Û‰ÂÏ Ò˜ËÚ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔÂÂ‰ Ì‡ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò ‰ÓÏËÌË-
Ó‚‡ÌËÂÏ ËÌÒÚËÌÍÚ‡ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˝ÚÓ ËÌ‰Ë‚Ë‰
«˝„ÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó» ÚËÔ‡ Ë ÓÌ ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÎËˆ‡Ï Ò ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂÏ «ÙÂ-
ÏËÌËÌÌÓÈ» „ÛÔÔ˚ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, Ú. Â. ÊÂÌÒÚ‚ÂÌÂÌ ÔÓ Ì‡ÚÛÂ. ëÚÂÔÂÌ¸
‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË Û ÌÂ„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ‡ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl — ÒÂÏ¸ ·‡ÎÎÓ‚.
ÑÓÔÛÒÚËÏ, ˜ÚÓ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ÔÓ ÒÚÂÔÂÌË ‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË Û ÌÂ„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ
462
ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚ¸ ‰‡ÌÌÓ„Ó ËÌÒÚËÌÍ-

Ú‡ ÓˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl ¯ÂÒÚ¸˛ ·‡ÎÎ‡ÏË. íÓ˜ÌÓ Ú‡Í ÊÂ ÓˆÂÌË‚‡˛ÚÒfl Ë ‚ÒÂ
ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â ËÌÒÚËÌÍÚ˚. ÑÓÔÛÒÚËÏ, ˜ÚÓ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ÔÓ ÒÚÂÔÂÌË ‚˚‡-
ÊÂÌÌÓÒÚË — ËÌÒÚËÌÍÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl (ÔflÚ¸ ·‡ÎÎÓ‚). Ñ‡ÎÂÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ
ËÌÒÚËÌÍÚ Ò‚Ó·Ó‰˚ (˜ÂÚ˚Â ·‡ÎÎ‡), ËÌÒÚËÌÍÚ ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡
(ÚË ·‡ÎÎ‡), ËÌÒÚËÌÍÚ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡ (‰‚‡ ·‡ÎÎ‡), ËÌÒÚËÌÍÚ ‰ÓÏËÌËÓ-
‚‡ÌËfl (Ó‰ËÌ ·‡ÎÎ). ùÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÔÓÙËÎ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË ÔÓ ËÌÒÚËÌÍÚ‡Ï.
åÓÊÌÓ ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÓ‚‡Ú¸ [15], ˜ÚÓ ˝ÚÓÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÔÓÙË-
Î˛ ÎË˜ÌÓÒÚË ÔÓ ËÌÒÚËÌÍÚ‡Ï, ÓÒÚÓÓÊÂÌ Ë ‡ÒÒÛ‰Ó˜ÂÌ, ÒÂÏ¸flÌËÌ,
ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓÊÂÌ Í ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ‡·ÓÚÂ, ÌÓ Í ‡·ÓÚÂ ·ÂÁ ËÒÍ‡,
·ÂÁ ‰ÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÍÓÏ‡Ì‰ËÓ‚ÓÍ, Ú. Â. ‚ Î‡·Ó‡ÚÓËË. éÌ ÒÚÂÏËÚÒfl
Í Ò‚Ó·Ó‰Â, ÌÓ ÌÂ ‚ Û˘Â· ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË — Ò‚ÓÂÈ Ë ÒÂÏ¸Ë, ÌÂ ÎË¯ÂÌ
˜Û‚ÒÚ‚‡ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡, ÌÓ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ „Ë·ÓÍ Ë ÌÂ ÔÓÒÚÛÔËÚÒfl ‡‰Ë ÒÓı-
‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ ËÌÚÂÂÒ‡ÏË ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË, ÒÂÏ¸Ë Ë Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡.
ä ÔÓfl‚ÎÂÌËflÏ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡ ÓÌ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË
·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜ÂÌ Ò‡Ï, Ú. Â. ÓıÓÚÌÓ ÔÓÏÓÊÂÚ ÍÓÏÛ-ÚÓ, ÂÒÎË Û ÌÂ„Ó Ò‡ÏÓ„Ó
‚ÒÂ ıÓÓ¯Ó. ä Í‡¸ÂÂ Ú‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‡‚ÌÓ‰Û¯ÂÌ. í‡Í ‚ ÔÓÙËÎÂ ÎË˜-
ÌÓÒÚË ÔÓ ËÌÒÚËÌÍÚ‡Ï ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚÒfl „ÎÛ·ËÌÌ‡fl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË.
êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ, Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚ı ‚ ËÌÒÚËÌÍÚ‡ı, ÔËÌÓÒËÚ
ÓÒÓ·ÓÂ Ë ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ.
3. îÂÈ‰ ÔÓÌËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÓÚÏÂÚËÎ ÔÓ‚ÂÎËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÒËÎÛ Ë ÒÚ‡ÒÚ-
ÌÓÒÚ¸ ËÌÒÚËÌÍÚË‚Ì˚ı ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ëı ÏÓ„Û˜ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
ËÁ ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚ı „ÎÛ·ËÌ ÔÒËıËÍË, ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÎ Ëı ÓÎ¸ Ë ÁÌ‡˜ÂÌËÂ
‚ ÔÂÂÊË‚‡ÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ˜Û‚ÒÚ‚‡ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚË Ë ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ-
‚ÓÂÌÌÓÒÚË. èËÌËÏ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆË˛ ÒÂÏË ·‡ÁÓ‚˚ı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, Ó‰ËÌ
ËÁ ÍÓÚÓ˚ı (Î˛·ÓÈ) ÌÂÔÂÏÂÌÌÓ ‰ÓÏËÌËÛÂÚ Û ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ Ë ÒÂÏ¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ,
ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËÈ Â„Ó Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. çÂ ÛÏ‡Îflfl ‚˚Ò¯ËÂ ÔËÌˆËÔ˚ ÒÓÁ-
Ì‡ÌËfl, ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËfl Ë ÏÓÚË‚˚, ‚˚ÚÂÍ‡˛˘ËÂ ËÁ ÌËı, Ì‡‰Ó ÔËÁ-
Ì‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÌË ‚˚ÚÂÍ‡˛Ú ËÁ ‚˚Ò¯Ëı ËÌÒÚËÌÍÚË‚Ì˚ı ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËÈ ËÎË
ÓÔË‡˛ÚÒfl Ì‡ ÌËı.
èÓ‰‡‚ÎÂÌËÂ ËÎË Û˘ÂÏÎÂÌËÂ ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‚˚Á˚-
‚‡ÂÚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ˝ÏÓˆËË Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡: ËÌÒÚËÌÍÚ‡ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl —
ÚÂ‚Ó„Û Ë ÒÚ‡ı; ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡ — ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸, ‡„ÂÒ-
ÒË‚ÌÓÒÚ¸ Ë ÚÓÒÍÛ; ‡Î¸ÚÛËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó — ‚ËÌÛ Ë ÏÛÍË ÒÓ‚ÂÒÚË;
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓ„Ó — ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸, ‡„ÂÒÒË‚ÌÓÒÚ¸, ÔÂ˜‡Î¸;
‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl — ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸, ‡„ÂÒÒË‚ÌÓÒÚ¸, ‚‡Ê‰Â·ÌÓÒÚ¸,
ÔÂÁÂÌËÂ; Ò‚Ó·Ó‰˚ — ÔÓÚÂÒÚ ËÎË ‰ÂÔÂÒÒË˛; ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒ-
ÚÓËÌÒÚ‚‡ — „ÌÂ‚, ÓÚ‚‡˘ÂÌËÂ ËÎË ‰ÂÔÂÒÒË˛ [15]. Ç ˆÂÎÓÏ ÊÂ Û˘ÂÏ-
ÎÂÌËÂ ËÎË ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËÂ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Ó‰ÌÛ ËÁ ‰‚Ûı, Ì‡ Ì‡¯
463
‚Á„Îfl‰, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚ı ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Â‡ÍˆËÈ: ‡„ÂÒ-

ÒË‚ÌÓ-ÔÓÚÂÒÚÌÛ˛ ËÎË Í‡ÔËÚÛÎflÚË‚ÌÓ-‰ÂÔÂÒÒË‚ÌÛ˛.
áÌ‡fl „ÛÔÔÛ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘Ëı ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ («ÙÂÏËÌËÌÌ‡fl» ËÎË
«Ï‡ÒÍÛÎËÌÌ‡fl») ÏÓÊÌÓ ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ Ëı ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ‚ ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸-
Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı. íËÔÓÎÓ„Ëfl ÔÓ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ÂÏÛ ËÌÒÚËÌÍÚÛ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔËÁ‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÒÛ‰¸·Û, ‰Îfl ˜Â„Ó ÓÌ ÔË¯ÂÎ
‚ ˝ÚÓÚ ÏË, Â„Ó ÌË¯Û ‚ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Â Î˛‰ÂÈ, ËÂ‡ıË˛ Â„Ó ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ
Ë ˆÂÎÂÈ. áÌ‡ÌËÂ ˝ÚÓÈ ÚËÔÓÎÓ„ËË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÔÓÌflÚ¸, ÔÓ˜ÂÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ,
‰ÓÒÚË„¯ËÈ, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı, ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl Ë ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡, „ÎÛ·ÓÍÓ ÌÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌ, ÏÂÌflÂÚ ÔÓÙÂÒÒË˛, ÏÂÒÚÓ
‡·ÓÚ˚, Ó·‡Á ÊËÁÌË, ÔÓÎ‡„‡fl, ˜ÚÓ Û ÌÂ„Ó «‚ÒÂ ÌÂ Ú‡Í», ˜ÚÓ ÓÌ «ÌÂ Ì‡-
¯ÂÎ ÒÂ·fl Ë Ò‚ÓÂ„Ó ÏÂÒÚ‡ ‚ ÊËÁÌË». àÎË, Ì‡ÔÓÚË‚, ÌÂ ‰ÓÒÚË„¯ËÈ, ÔÓ
ÓˆÂÌÍÂ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı, ÌË ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl, ÌË ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡, Û‰Ó‚-
ÎÂÚ‚ÓÂÌ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛ Ë Ò‚ÓËÏ ÏÂÒÚÓÏ ‚ ÌÂÈ.
àÁ ÍÓÌˆÂÔˆËË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ Â˘Â Ó‰ÌÓ ‚‡ÊÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂ-
ÌËÂ. Ç ÒËÎÛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚
‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ˜ÂÁÏÂÌ˚Ï.
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÈ ËÌÒÚËÌÍÚ ÛÁÛÔËÛÂÚ ˝ÌÂ„Ë˛ ÓÒÚ‡Î¸-
Ì˚ı, ÚÓ ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË Í ÔÓ‰‡‚ÎÂÌË˛ ‰Û„Ëı ËÎË Ëı ÔÓÎÌÓ„Ó
ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËfl (ËÌÒÚËÌÍÚÓÔ‡ÚËfl — Ì‡Û¯ÂÌËÂ, ËÒÍ‡ÊÂÌËÂ). í‡Í, ÔË
Ò‚Âı‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ‡ÚÓÙËË ËÌÒÚËÌÍ-
Ú‡ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡ ÏÓÊÌÓ Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ ËÌÒÚËÌÍÚÓÔ‡ÚË˛ ÔÓ ÚËÔÛ «Ò‚Âı˝„Ó-
ËÁÏ‡» ËÎË ÔÓ ÚËÔÛ «Ò‚Âı·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË», ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÔÓÚÂ·ÎflÂÚ
‚ ÔË˘Û ÔÓ‰ÛÍÚ˚ ÎË¯¸ ÔÓÒÎÂ ÚÂÏË˜ÂÒÍÓÈ Ó·‡·ÓÚÍË, Ò‚ÂıÚ˘‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÏÓÂÚ ÛÍË Ë Ú. Ô. èË Ò‚Âı‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËË ËÌÒÚËÌÍÚ‡
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë ÔË ‡ÚÓÙËË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÓ‰ÓÎ-
ÊÂÌËfl Ó‰‡ Ï˚ ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÏÒfl Ò ËÌÒÚËÌÍÚÓÔ‡ÚËÂÈ ÔÓ ÚËÔÛ «Ú‚Ó˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó Ù‡Ì‡ÚËÁÏ‡», ‡ ÔË ‡ÚÓÙËË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡ — ÔÓ ÚËÔÛ
«Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡‰ËÁÏ‡», ˜ÚÓ ËÏÂÎÓ ÏÂÒÚÓ Û ‚‡˜ÂÈ „ËÚÎÂÓ‚ÒÍËı
ÍÓÌˆÎ‡„ÂÂÈ. èË Ò‚Âı‚˚‡ÊÂÌÌÓÒÚË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl Ë
ÔË ‡ÚÓÙËË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡ Ì‡·Î˛‰‡ÂÚÒfl ËÌÒÚËÌÍÚÓÔ‡ÚËfl
ÔÓ ÚËÔÛ «Ò‚ÂıÍ‡¸ÂËÁÏ‡», ÍÓ„‰‡ Ë‰ÛÚ ÔÓ „ÓÎÓ‚‡Ï ‡‰Ë Í‡¸Â˚.
óÂÁÏÂÌÓÂ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ ËÌÒÚËÌÍÚ‡ Ò‚Ó·Ó‰˚ ÔË ‡ÚÓÙËË ËÌ-
ÒÚËÌÍÚÓ‚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl, ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡ Ë ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡ ÔÓÓÊ-
‰‡ÂÚ ËÌÒÚËÌÍÚÓÔ‡ÚË˛ ÔÓ ÚËÔÛ «Ù‡Ì‡ÚËÁÏ‡ Ò‚ÂıÂ‚ÓÎ˛ˆËÓÌÂÓ‚».
èË Ò‚Âı‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËË ËÌÒÚËÌÍÚ‡ ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ Ë ‡Ú-
ÓÙËË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl, ÔÓ‰ÓÎÊÂÌËfl Ó‰‡ Ë ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡
ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ËÌÒÚËÌÍÚÓÔ‡ÚËfl ÔÓ ÚËÔÛ «ÒÛÔÂ„Ó‰˚ÌË», ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
˜ÂÁÏÂÌÓ ÙËÍÒËÛÂÚÒfl Ì‡ ÔÂÂÊË‚‡ÌËflı, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ‚ÓÔÓÒ‡ÏË
464
˜ÂÒÚË Ë ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡, Á‡Ï˚Í‡ÂÚÒfl ‚ ÒÂ·Â ËÎË ·ÓÒ‡ÂÚÒfl ‚ ·ÓÈ ·ÂÁ

Â‰ËÌÓ„Ó ¯‡ÌÒ‡ Ì‡ ÛÒÔÂı Ë ÔÓ„Ë·‡ÂÚ ‚ ˝ÚÓÈ ·ÂÒÔÎÓ‰ÌÓÈ Ë Ù‡Ú‡Î¸ÌÓÈ
‰Îfl ÌÂ„Ó ·Ó¸·Â.
íË ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Í ÊËÁÌË [9]
óÂÎÓ‚ÂÍ ‡ÒÍ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ËÂ‡ıËË ËÒÔÓ‚Â‰ÛÂÏ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ,

Â‡ÎËÁÛÂÏ˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Í ‰Û„ËÏ Î˛‰flÏ Ë ÊËÁÌË.
Ö„Ó ÊËÁÌÂÌÌ˚È Á‡Ï˚ÒÂÎ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Ë‰Â‡Î‡ÏË Ë ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌË-
ÂÏ — ˝ÚÓ Û ÂÙÎÂÍÚËÛ˛˘Â„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èË ˝ÚÓÏ ‚˚Ò¯‡fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸:
‰Îfl Ó‰ÌÓ„Ó — Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó; ‰Îfl ‰Û„Ó„Ó — ‰ÂÌ¸„Ë, Ï‡¯ËÌ‡, ‰‡˜‡; ‰Îfl
ÚÂÚ¸Â„Ó — ‡·ÓÚ‡ ËÎË ÒÂÏ¸fl; ‰Îfl ˜ÂÚ‚ÂÚÓ„Ó — Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ ·ËÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ (Â‰‡, ÒÂÍÒ).
èËÚflÁ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Â„Ó ÊËÁ-
ÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË,
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó Á‡Ï˚ÒÎ‡ Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. èËÚflÁ‡ÌËfl ÙÓÏËÛ˛Ú
ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÊËÁÌË. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜‡ÒÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
«ÍÓ‰ËÛ˛Ú», Ó„ÎÛÔÎflfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ÏË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË, ‚‚Ó‰fl
‚ ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓÂ, Í‡Í ‰ËÒÍÂÚÛ ‚ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂ, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÔÓ„‡Ï-
ÏÛ ÊËÁÌË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸, Í‡ÍËÏË ÔÓ„‡ÏÏ‡ÏË ÓÌ ÛÍÓ-
‚Ó‰ÒÚ‚ÛÂÚÒfl ‚ ÊËÁÌË.
åÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚË ÒÛÔÂÔÓ„‡ÏÏ˚, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÂ ÎË˜-
ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. àÌÒÚËÌÍÚ‡ÏË ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÔÂ‚‡fl, ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ‡fl
ÔÓ„‡ÏÏ‡ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓ ÔÓ„‡ÏÏ‡ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Ì‡ „ÂÌÂÚË-
˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ, Ú. Â. ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚È ÔÛÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó,
Â„Ó ÔËÓ‰Ì‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ Ë ÒÛ‰¸·ÓÌÓÒÌÓÂ ÔËÁ‚‡ÌËÂ. ÖÈ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÛÂÚ ‚Òfl Ì‡ÚÛ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ÚËÔ ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡. ÖÂ ÔÓ‰‡‚-
ÎÂÌËÂ, ËÒÍ‡ÊÂÌËÂ ÌÂÓÚ‚‡ÚËÏÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ·ÓÎÂÁÌË. àÌ‰Ë‚Ë‰Û,
Û ÍÓÚÓÓ„Ó ‰ÓÏËÌËÛÂÚ ËÌÒÚËÌÍÚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ,
«Ï‡ÒÍÛÎËÌÌ‡fl» „ÛÔÔ‡ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ÔËÒÛ˘‡ ‚ÓÊ‰ÂÌÌ‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡
‡‰‡ÔÚ‡ˆËË, „‰Â ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â ÔËÚflÁ‡ÌËfl — Ê‡Ê‰‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÌËfl, Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡, Ê‡Ê‰‡ ÔËÁÌ‡ÌËfl, Ò‚Ó·Ó‰‡ Ë ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡.
ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ËÌÒÚËÌÍÚÓÏ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓÒÚË „Î‡‚ÂÌÒÚ‚ÛÂÚ «Ï‡ÒÍÛÎËÌÌ‡fl»
„ÛÔÔ‡ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ Ë ‚ ÔÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ
Ê‡Ê‰‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, Ê‡Ê‰‡ ÛÒÔÂı‡, ÔËÁÌ‡ÌËfl.
ì «˝„ÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó», Ú. Â. Û ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ò ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂÏ «ÙÂÏËÌËÌÌÓÈ»
„ÛÔÔ˚ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ‚ ÔÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl
465
ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË, ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ Í ‚Á‡ËÏÌÓÈ Î˛·‚Ë Ë ‚Á‡ËÏÓ-

ÔÓÌËÏ‡ÌË˛. ì «„ÂÌÓÙËÎ¸ÌÓ„Ó», Ú. Â. Û ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ò ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂÏ
Ú‡ÍÊÂ «ÙÂÏËÌËÌÌÓÈ» „ÛÔÔ˚ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ‚ ÔÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ ‡‰‡Ô-
Ú‡ˆËË ÔÂ‚‡ÎËÛ˛Ú ËÌÚÂÂÒ˚ ÒÂÏ¸Ë, ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ Î˛·ËÚ¸ Ë ·˚Ú¸ Î˛-
·ËÏ˚Ï, Ë Ú. ‰.
ÇÓÒÔËÚ‡ÌËÂ, ÛÒÎÓ‚Ëfl ÊËÁÌË, ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ù‡ÍÚÓ˚ ÔÓÓÊ‰‡˛Ú
‚ÚÓÛ˛ Ë Ú‡ÍÊÂ ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÛ˛ ÔÓ„‡ÏÏÛ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË [15]. Ç ÒÂÏ¸Â
ÔÓÒÚÓflÌÌÓ „Ó‚ÓËÎË Ó Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÏ ·Î‡„ÓÒÓÒÚÓflÌËË Ë Ê‡Ê‰‡ÎË Â„Ó
Ë ÚÓÎ¸ÍÓ Â„Ó. à Û ‚˚ÓÒ¯Â„Ó ‚ ˝ÚÓÈ ÒÂÏ¸Â ‚ÓÁÌËÍÎ‡ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡:
·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó, ‰ÂÌ¸„Ë — ˝ÚÓ ‚ÒÂ! éÌË ‰‡˛Ú Ò˜‡ÒÚ¸Â, ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸, Ò‚Ó·Ó‰Û
Ë ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚Ó. ÇÒÂ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ ÔÓÍÛÔ‡ÂÚÒfl Ë ÔÓ‰‡ÂÚÒfl! í‡Í‡fl ÛÒÚ‡-
ÌÓ‚Í‡ ÙÓÏËÛÂÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÂÈ ‚ÚÓÛ˛ ÔÓ„‡ÏÏÛ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË.
à ÂÒÎË ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÒËÎ¸Ì‡ Ë ÒËÎ¸Ì‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÂÈ ÔÓ„‡ÏÏ‡,
ÚÓ ÔÓ‰‡‚ÎflÂÚÒfl ËÎË ËÒÍ‡Ê‡ÂÚÒfl ÔÂ‚‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË. Ç ˝ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ Ì‡ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ‚ÚÓÓÈ
ÔÓ„‡ÏÏ˚. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ËÌ‰Ë‚Ë‰ «‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓ„Ó» ÚËÔ‡, ıÓÎÂË-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÏÔÂ‡ÏÂÌÚ‡ ÛÔÓÌÓ ÒÚÂÏËÚÒfl Í ·Ó„‡ÚÒÚ‚Û. ÇÎ‡ÒÚ¸ ÂÏÛ
ÌÛÊÌ‡ ‰Îfl Ó·Ó„‡˘ÂÌËfl. èÓ‰‡‚ÎflÂÚÒfl ËÌÒÚËÌÍÚ ‡Î¸ÚÛËÁÏ‡, ÛÒËÎË-
‚‡ÂÚÒfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl ˝„ÓˆÂÌÚËÁÏ‡ Ë Ï˚ ËÏÂÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ÊË‚˚.
ç‡ ·‡ÁÂ ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏÓ ‚ÓÒÔËÌflÚ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÔËÌˆËÔÓ‚, Ì‡
·‡ÁÂ ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËfl ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÚÂÚ¸fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË —
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚È ‚˚·Ó ÔËÚflÁ‡ÌËÈ, ˆÂÎÂÈ, ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó Á‡Ï˚ÒÎ‡, ÔÓ-
ÙÂÒÒËË, Ó·‡Á‡ ÊËÁÌË [15].
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‰Îfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÂÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÛflÒÌËÚ¸ ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÈ ËÌÒÚËÌÍÚ Ë ÔÓÙËÎ¸ ÎË˜ÌÓÒ-
ÚË ÔÓ ËÌÒÚËÌÍÚ‡Ï. èË ‚‡ÊÌÓÒÚË Û˜ÂÚ‡ ÒÙÓÏËÓ‚‡‚¯ËıÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ-
‚ÓÍ ‰Îfl ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl ÊËÁÌË ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌÓ
ÁÌ‡Ú¸ ÚÂÌ‰ÂÌˆËË, ‚˚ÚÂÍ‡˛˘ËÂ ËÁ Â„Ó ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚.
8.2.2 åÂÚÓ‰˚, ÔËÂÏ˚, ÏÂÚÓ‰ËÍË ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÓÒÚÓÂÌËÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓÚÂÚÓ‚ Î˛‰ÂÈ

ÔÓ „ÛÔÔÂ ÍÓ‚Ë [26]
åÂÚÓ‰ËÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ËÒıÓ‰ÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ò ·ÓÎ¸-

¯ËÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Ï ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ. èÓfl‚ÎÂÌËÂ ˝ÚÓÈ ÏÂÚÓ‰ËÍË Ò‚fl-
Á‡ÌÓ Ò Ó·Ì‡ÛÊÂÌËÂÏ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û „ÛÔÔÓÈ ÍÓ‚Ë Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ÁÌ‡ÌËfl
˝ÚÓÈ Ò‚flÁË flÔÓÌÒÍËÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ.
466
Ä‚ÚÓ˚ fl‰‡ ‡·ÓÚ ËÁÎ‡„‡˛Ú ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌÌ˚ı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ,

Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÍÓÚÓ˚ı ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÚÓ˜Ì˚Â ÔÒËıË˜ÂÒ-
ÍËÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË Î˛‰ÂÈ, ÔËÌ‡‰ÎÂÊ‡˘Ëı Í ‡ÁÌ˚Ï „ÛÔÔ‡Ï ÍÓ‚Ë.
í‡·ÎËˆ‡ 8.1 á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ ÚËÔ‡ ÎË˜ÌÓÒÚË

ÓÚ „ÛÔÔ˚ ÍÓ‚Ë
ÇÂ‰Û˘‡fl ëÙÂ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó
‹ ï‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÚËÔ‡ ÎË˜ÌÓÒÚË
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ÛÒÔÂı‡
1 2 3 4
1-fl èÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ óÂÎÓ‚ÂÍ‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ: ˆÂÎÂ- çÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚
‰ÓÏËÌËÓ‚‡Ú¸ ÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚ¸, ‚Â‡ ‚ Ò‚ÓË ‚Ë‰˚ ‰Âfl-
‚Ó ‚ÒÂÏ: ‚ ÓÚ- ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‰ÓÏËÌËÓ‚‡Ú¸, ÓÔ- ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÌÓ¯ÂÌËflı ÚËÏËÁÏ, ‚˚ÌÓÒÎË‚ÓÒÚ¸, Ò‡ÏÓÒÚÓfl- (ÔÓÙÂÒÒËË),
Ò Î˛‰¸ÏË, ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (ÓÔÓ‡ Ì‡ Ò‚ÓË ÒËÎ˚), „‰Â ÓÌ ÏÓÊÂÚ
Ò ÔËÓ‰ÓÈ, ÓÚ‚‡„‡ (ı‡·ÓÒÚ¸), Ì‡ÔÓËÒÚÓÒÚ¸, ‰ÓÏËÌËÓ‚‡Ú¸.
Ò ÚÂıÌËÍÓÈ. Ì‡ˆÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ÛÒÔÂıÓ‚, Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌÓÒÚ¸, ÓÚ-
ÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÚÂÁ‡ÌËÈ ÒÓÏÌÂÌËflÏË,
Î˛·Ó‚¸ Í ËÒÍÛ, ÊÂÒÚÍÓÒÚ¸,
‰ÂÁÓÒÚ¸, ÂÁÍÓÒÚ¸, ·ÂÒÍÓÏÔÓ-
ÏËÒÒÌÓÒÚ¸, ËÌÚÛËˆËfl, ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Û‡ÎËÁÏ.
2-fl ï‡‡ÍÚÂË- ï‡‡ÍÚÂÌ˚Â ˜ÂÚ˚ ÔÒËıËÍË ëÂÎ¸ÒÍÓÂ ıÓ-
ÁÛÂÚÒfl ÔÓ- ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ˝ÚÓÈ „ÛÔÔ˚ ÁflÈÒÚ‚Ó, ˛ËÒ-
ÚÂ·ÌÓÒÚ¸˛ ÍÓ‚Ë: ‰ËÒˆËÔÎËÌËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸; ÔÛ‰ÂÌˆËfl,
‚ ÛÔÓfl‰Ó˜Ë- Á‡ÍÓÌÓÔÓÒÎÛ¯ÌÓÒÚ¸; ‡ÍÍÛ‡Ú- ÏÂ‰ËˆËÌ‡,
‚‡ÌËË ‚ÒÂ„Ó, ÌÓÒÚ¸; ÒÍÓÏÌÓÒÚ¸ (‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÏËÓÚ‚Ó˜ÂÒÚ-
Ò ˜ÂÏ ÓÌ ËÏÂÂÚ ‚Â‰¸ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚Â); ÔÓfl‰Ó˜- ‚Ó, ÔÂÔÓ-
‰ÂÎÓ. ÌÓÒÚ¸; Û‚‡ÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ‰‡‚‡ÌËÂ,
Í Î˛‰flÏ Ë ˜ÛÊÓÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË; ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌÓÂ
‚Î‡‰ÂÌËÂ ÒÓ·ÓÈ; ÍÓÎÎÂÍÚË‚ËÁÏ; ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡
ÒÏÂÍ‡ÎÍ‡; Ì‡ıÓ‰˜Ë‚ÓÒÚ¸; ÒÚ‡ÒÚ¸ ÌËÂ, ÚÓ„Ó‚Îfl,
(Ô˚ÎÍÓÒÚ¸); ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ ÒÍ˚‚‡Ú¸ Óı‡ÌÌ‡fl ÒÎÛÊ-
ÚÂ‚Ó„Û, ·ÂÒÔÓÍÓÈÒÚ‚Ó Ë ÒÚ‡ıË ·‡... ëÎÓ‚ÓÏ,
‡‰Ë ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÓÎ‡‰ËÚ¸ ‚ÒÂ ÚÓ, ˜ÚÓ ÚÂ-
Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏË ËÎË ıÓÚfl ·˚ ·ÛÂÚ ÒÓ·Î˛‰Â-
ÌÂ ‡ÒÒÚÓËÚ¸ Ëı; ÚÂÔÂÌËÂ ÌËfl ËÎË
ÔË ‡ÒÔÛÚ˚‚‡ÌËË ÛÁÎÓ‚ ‚Ó ‚Á‡- Ì‡‚Â‰ÂÌËfl
ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Î˛‰ÂÈ; ÔÂ‰- ÔÓfl‰Í‡ Ë
ÔÓ˜ÚÂÌËÂ ÏËÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl ‚˚ÒÓÍÓÈ ‰ËÒ-
ÔÓ·ÎÂÏ; ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ Í Â„ÛÎfl- ˆËÔÎËÌËÓ‚‡Ì-
Ì˚Ï ‚Ë‰‡Ï ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË; ıÓÓ- ÌÓÒÚË.
¯‡fl ÔÂÂÌÓÒËÏÓÒÚ¸ ÏÓÌÓÚÓÌËË
Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸
Ô‡‚ËÎ‡Ï.
467
1 2 3 4
3-fl ÉÎ‡‚Ì˚È óÂÎÓ‚ÂÍ ˝ÚÓÈ „ÛÔÔ˚ ÍÓ‚Ë Ì‡- áÓÌ˚ ÛÒÔÂı‡ —
ÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ ‰ÂÎÂÌ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í ËÁÓ·ÂÚ‡- ˝ÚÓ Î˛·˚Â ÒÙÂ-
ÔËÁÌ‡Í — ÚÂÎ¸ÒÚ‚Û Ë ·ÓÎ¸¯ÓÈ ËÌÚÂÎÎÂÍ- ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÒÓÁË‰‡ÌËÂ. ÚÛ‡Î¸ÌÓÈ „Ë·ÍÓÒÚ¸˛. ÑÎfl ÌÂ„Ó ÚË, „‰Â ÚÂ·ÛÂÚ-
ı‡‡ÍÚÂÌ˚: ‚˚ÒÓÍ‡fl ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ‡fl Òfl Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó,
‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ÔÓ‚˚¯ÂÌÌ‡fl ‚ÓÁ·Û- ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡-
‰ËÏÓÒÚ¸, ÍÓÌÚ‡ÍÚÌÓÒÚ¸, ÚÂÔË- ÌËÂ, ËÁÓ·ÂÚ‡-
ÏÓÒÚ¸ Í ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏ ‰Û„Ëı ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó.
Î˛‰ÂÈ (ÓÌË ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÔÓÌflÚ¸ ÓÚ- ëÔÓÒÓ·ÂÌ ‚ÂÒÚË
ÎË˜‡˛˘Û˛Òfl ÓÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Á‡ ÒÓ·ÓÈ Î˛‰ÂÈ,
ÔÓÁËˆË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), ÛÏÂÌËÂ ÒÓÔÂ- ÌÂ ÔË·Â„‡fl
ÂÊË‚‡Ú¸, ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ Í ÒÓ˜Û‚ÒÚ- Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡Ï
‚Ë˛, ÏËÓÎ˛·ËÂ, Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌ- ‚Î‡ÒÚË. éÌ ˜‡Ò-
ÌÓÒÚ¸, ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÒËÎ¸Ì‡fl ÚÓ ÎË‰Â, Á‡
‚ÓÎfl, „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÓÚÒÚ‡Ë‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÌËÏ Ë‰ÛÚ ÔÓÚÓ-
ÏÌÂÌËfl Ë ÔÓÁËˆËË, ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸- ÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌ ÎÛ˜-
Ì‡fl ÔËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡ÂÏÓÒÚ¸, ¯Â Â¯‡ÂÚ Ó·-
ËÌÚÛËˆËfl, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ‚ÓÓ·‡- ˘ËÂ ‰Îfl Î˛‰ÂÈ
ÊÂÌË˛, ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ÍÓÎÎÂÍ- ÔÓ·ÎÂÏ˚, Ó·-
ÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‰ÂÎÓ‚Ë- Î‡‰‡ÂÚ ÎË˜Ì˚-
ÚÓÒÚ¸. Å˚‚‡ÂÚ ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓ ÛÚËÎË- ÏË Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË,
Ú‡Ì˚Ï, ÚÓ ÂÒÚ¸, ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ‰‡ÊÂ ‚˚Á˚‚‡˛˘ËÏË
‚Â‰ ÔÂ‚‡˘‡Ú¸ ‚ ÔÓÎ¸ÁÛ. éÌ ‰Ó‚ÂËÂ. ëÍÎÓ-
·˚ÒÚÓ ÔËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡˛ÚÒfl Í ËÁ- ÌÂÌ Í ÓÍ‡Á‡ÌË˛
ÏÂÌfl˛˘ËÏÒfl ÛÒÎÓ‚ËflÏ, Ë ÔË- Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ
ÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡ÂÚ ÛÒÎÓ‚Ëfl Í ÌÛÊ‰‡Ï ÔÓÏÓ˘Ë Î˛·Ó-
Ë ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏ Î˛‰ÂÈ. àÏÂfl ÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ,
ıÓÓ¯Û˛ ÏÓÚË‚‡ˆË˛ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂ- ÔÓÔ‡‚¯ÂÏÛ
ÌËfl, ıÓ˜ÂÚ ÏÌÓ„Ó, ÌÓ ÌÂ ‰ÂÎ‡˛Ú ‚ ÚÛ‰ÌÓÂ
Ú‡„Â‰ËË ËÁ ÌÂÛ‰‡˜ Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó- ÔÓÎÓÊÂÌËÂ.
fl˛ÚÒfl Ï‡Î˚Ï. åÓÊÂÚ, Í‡Í Ë
Î˛‰Ë Ò ‰Û„ËÏË „ÛÔÔ‡ÏË ÍÓ‚Ë,
ËÒÔ˚Ú˚‚‡Ú¸ ÒÚ‡ı, ÌÓ ÔÓ˜ÚË
‚ÒÂ„‰‡ Â„Ó ÔÂÓ‰ÓÎÂ‚‡ÂÚ Ë Ë‰ÂÚ
Ì‡ÔÂÂÍÓ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚflÏ.
4-fl ÑÓÏËÌËÛ˛- óÂÎÓ‚ÂÍ, ÒÓ˜ÂÚ‡˛˘ËÈ ‚ ÒÂ·Â áÓÌ˚ ÛÒÔÂı‡

˘ËÏ ÔÒËıË˜ÂÒ- ‡Á‰‡ÊËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (‚˚ÒÓÍÛ˛ ˝ÚËı Î˛‰ÂÈ —
ÍËÏ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÓÏ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸) Ò Û‡‚ÌÓ‚Â- ‚ Ó·Î‡ÒÚflı
ËÏÂÂÚ ÒÔÓÒÓ·- ¯ÂÌÌÓÒÚ¸˛, ˝ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Û ÍÓÚÓ- ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÌÓÒÚ¸ Í «ı‡ÏÂ- Ó„Ó ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÓ˜Â- „‰Â ÚÂ·ÛÂÚÒfl
ÎÂÓÌÓÔÓ‰Ó·ÌÓ- Ú‡ÂÚÒfl Ò ‡Á·‡Ò˚‚‡ÌËÂÏ ÛÒËÎËÈ ‰ËÔÎÓÏ‡ÚË˜ÂÒ-
ÏÛ Â‡„ËÓ‚‡- ÔÓ ÏÌÓ„ËÏ Ó·˙ÂÍÚ‡Ï. ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÍËÈ ‰‡.
ÌË˛» Ì‡ Î˛- ÓÌ ÌÂ Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ
‰ÂÈ Ë ÒÓ·˚ÚËfl. Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÔÂÌÂ·Â„‡ÂÚ
ÉÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓ‡·ÓÚÍÓÈ ÔÓ‰Ó·ÌÓÒÚÂÈ.
468
1 2 3 4
ÔËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡ èÂ‰ÂÎ¸Ì˚È Ô‡„Ï‡ÚËÁÏ ÒÓ˜Â-
Ú¸Òfl Í ËÁÏÂÌÂ- Ú‡ÂÚÒfl Ò Û‚ÎÂ˜ÂÌËÂÏ ÔÂÍ‡ÒÌ˚Ï
ÌËflÏ Â‡Î¸- (ËÌÓ„‰‡ ÔÓÍ‡ÁÛ¯Ì˚Ï). ÇÌÂ¯ÌÂÂ
ÌÓÒÚË Ë Î˛- Û‚‡ÊÂÌËÂ Ë ÔÓ˜ÚÂÌËÂ Í ÁÌ‡˜Ë-
‰flÏ, ‰‡ÊÂ Ï˚Ï Î˛‰flÏ, Ë„‡ ‚ ÒÓÔÂÂÊË‚‡-
ˆÂÌÓÈ ÓÚÍ‡Á‡ ÌËÂ ÒÓÒÂ‰ÒÚ‚ÛÂÚ Û ÌÂ„Ó Ò ÔÂÌÂ-
ÓÚ ÔËÌˆËÔÓ‚. ·ÂÊÂÌËÂÏ ÍÓ ‚ÒÂÏ Î˛‰flÏ: Ë
Í ÚÂÏ, ÍÓÚÓ˚ı «Ì‡‰Ó» ÔÓ˜ËÚ‡Ú¸,
Ë Í ÚÂÏ, ÍÓÚÓ˚ı «Û‚‡Ê‡Ú¸ ÌÂ
Á‡ ˜ÚÓ». ã˛‰Ë Ò ‰‡ÌÌÓÈ „ÛÔÔÓÈ
ÍÓ‚Ë Ó·Î‡‰‡˛Ú ‚ ‚˚ÒÓÍÓÈ ÒÚÂÔÂ-
ÌË ‡Á‚ËÚÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÔË-
ÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡Ú¸Òfl Í ÒËÎ¸Ì˚Ï ÏË‡
ÒÂ„Ó, ÔË·Â„‡fl ÌÂÂ‰ÍÓ Í ÎËˆÂÏÂ-
Ë˛. ê‡‚ÌÓ‰Û¯ËÂ Í Î˛‰flÏ, Ë ÓÚ-
ÒÛÚÒÚ‚ËÂ ‚ÂÌÓÒÚË Î˛‰flÏ, Ë‰ÂflÏ
Ë Ë‰Â‡Î‡Ï.
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl — Ó·˘ËÂ ‰Îfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ

Í‡Ê‰ÓÈ „ÛÔÔ˚ ÍÓ‚Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú
·ÂÁ ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÈ. í‡Í, ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎflÏË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÓÚ-
ÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ‰ÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍËı ÙÓÏ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËfl ËÎË ‚˚·Ó‡ ÛÍÓ-
‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË I „ÛÔÔ˚ ÍÓ‚Ë.
çÓ ÚÓ˜ÌÓ Ú‡ÍÊÂ ÒÂ‰Ë ÔÂÒÚÛÔÌËÍÓ‚, ÒÓ‚Â¯‡˛˘Ëı ÊÂÒÚÓÍËÂ
Û·ËÈÒÚ‚‡, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ‚ÒÚÂ˜‡˛ÚÒfl Î˛‰Ë Ò I „ÛÔÔÓÈ ÍÓ‚Ë, ‡ ÒÂ‰Ë
ÏÓ¯ÂÌÌËÍÓ‚ («Ú‚Ó˜ÂÒÍ‡fl» ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl ‡ÁÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚ¸ ÍËÏË-
Ì‡Î‡) ·ÓÎ¸¯Â ‚ÒÂ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ò Ë IV „ÛÔÔ ÍÓ‚Ë. ùÚÓÚ ÔÓ‰ıÓ‰
ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ÔÓÌflÚ¸ Ë ÚÓ, ÔÓ˜ÂÏÛ ‚ ÒÂ‰Â ‡·ÓÚÌËÍÓ‚ Ô‡‚ÓÓı‡ÌËÚÂÎ¸-
Ì˚ı Ó„‡ÌÓ‚, „‰Â ÂÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ‚ÒÂı „ÛÔÔ ÍÓ‚Ë, Ì‡Ë·ÓÎ¸¯ÂÂ
ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ ÒÓ II „ÛÔÔÓÈ ÍÓ‚Ë.
àÁÛ˜ÂÌËÂ Î˛‰ÂÈ — ÔÓˆÂÒÒ ‰‚ÛÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È: ÓÚ „ÛÔÔ˚ ÍÓ-
‚Ë Í ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ÚËÔÛ, ÓÚ ÒÙÂ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í „ÛÔÔÂ ÍÓ‚Ë.
ãÂ„ÍÓÒÚ¸ ÔÓÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ‚ ÚËÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ ÔÓ
„ÛÔÔÂ ÍÓ‚Ë ÒÓÁ‰‡ÂÚ ËÎÎ˛ÁË˛ ÔÓÎÌÓÈ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÒÚË ˝ÚÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡
‰Îfl Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ ‡ÒÔÓÁÌ‡‚‡ÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Î˛‰ÂÈ. ÅÂÒÒÔÓÌÓ,
˜ÚÓ ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ıÓÓ¯ËÏË ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍËÏË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË
Ë ÏÓÊÂÚ ·ÂÁ Ó„Îfl‰ÍË ÔËÏÂÌflÚ¸Òfl Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ. ÅÓÎÂÂ ˜ÂÏ ‚ 80 %
ÒÎÛ˜‡Â‚ ÓÌ‡ ÔËÏÂÌËÏ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒ‡ı ‡ÒÔÓÁÌ‡‚‡ÌËfl, ÌÓ ÓÒÚ‡‚¯ËÂÒfl
20 % ÚÂ·Û˛Ú ‚ÌËÏ‡ÌËfl. ÑÂÚÂÏËÌ‡ˆËfl ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ
Î˛‰ÂÈ ÌÂ Ò‚Ó‰ËÚÒfl ÎË¯¸ Í ÒÚÛÍÚÛÂ ÍÓ‚Ë, ‡ ÚÂ·ÛÂÚ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸-
ÌÓÈ ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍË.
469
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚, Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚, ı‡‡Í-

ÚÂÌ˚Â ‰Îfl ‚ÒÂı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‰‡ÌÌÓÈ „ÛÔÔ˚ ÍÓ‚Ë, ÔÓÚÂÍ‡˛Ú
ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ, Ë Ëı ÒÔÂˆËÙËÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÔÓÎÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚflÏË Â„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‡ÒËÏÏÂÚËË ÏÓÁ„‡ Ë ÛÓ‚ÌÂÏ ‡Á‚ËÚËfl
Â„Ó ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡.
ÑÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ, ı‡‡ÍÚÂÌÓÂ ‰Îfl ‚ÒÂı Î˛‰ÂÈ Ò I „ÛÔÔÓÈ ÍÓ-
‚Ë, Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò Ô‡‚ÓÒÚÓÓÌÌÂÈ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÓÈ ÏÓÁ„‡ ·Û‰ÂÚ ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó
ÌÓÒËÚ¸ ı‡‡ÍÚÂ Ïfl„ÍÓ„Ó ‚ÎËflÌËfl ‰Îfl ‰ÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ «ÔÂËÏÛ-
˘ÂÒÚ‚» Ë «Ô‡‚ÓÚ˚» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓ Ïfl„ÍÓÂ ‚ÎËflÌËÂ ‚ÂÏfl ÓÚ ‚ÂÏÂÌË
ÒÏÂÌflÂÚÒfl ËÒÚÂË˜ÂÒÍËÏË ‚ÒÔÎÂÒÍ‡ÏË, ÍÓ„‰‡ Ïfl„ÍÓÒÚ¸ ÌÂ Ò‡·‡Ú˚‚‡-
ÂÚ Ì‡ ÙÓÌÂ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl ‚˚¯Â ‰Û„Ëı.
ÑÎfl ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÎÂ‚ÓÒÚÓÓÌÌÂÈ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÓÈ
ÏÓÁ„‡ ı‡‡ÍÚÂÌÓ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ Ì‡ÁË‰‡ÚÂÎ¸Ì‡fl
ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl Ó·‡˘ÂÌËfl Ò Î˛‰¸ÏË Ò ‡ÍˆÂÌÚÓÏ Ì‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÒÓ·Î˛-
‰ÂÌËfl Í‡ÍËı-ÎË·Ó «ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı», ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡, Ô‡‚ËÎ, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ÍÓÚÓ˚ı ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌË˜ÚÓÊÌ‡.
ÑÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ Û ÛÏÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎfl I „ÛÔÔ˚ ÍÓ‚Ë ·Û‰ÂÚ
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚Ì˚Ï ·Î‡„Ó‰‡fl ÛÏÌÓÈ Ú‡ÍÚËÍÂ Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë,
Ì‡Ó·ÓÓÚ, Û «ÌÂ Ó˜ÂÌ¸ ‰‡ÎÂÍÓ„Ó» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ ·Û‰ÂÚ
ËÏÂÚ¸ ÙÓÏÛ ËÒÚÂË˜ÂÒÍËı Ì‡ÒÍÓÍÓ‚ Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂÏ ÔËÁÌ‡Ú¸ Ô‡‚Ó-
ÚÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ˜ÂÏ Û„Ó‰ÌÓ Ë ‚Ó ˜ÚÓ ·˚ ÚÓ ÌË ÒÚ‡ÎÓ. ÑÎfl Ú‡ÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ „Û·‡fl, ÓÒÍÓ·Îfl˛˘‡fl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ ÙÓÏ‡ Ó·‡˘ÂÌËfl
Ò ˆÂÎ¸˛ ÔÓ‰ÏflÚ¸ Ëı ÔÓ‰ ÒÂ·fl ·Û‰ÂÚ ÌÓÏÓÈ. ÖÒÎË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎ˛
I „ÛÔÔ˚ ÍÓ‚Ë ÔËıÓ‰ËÚÒfl Á‡ÌËÏ‡Ú¸Òfl ÌÂ ÛÍÓ‚Ó‰fl˘ÂÈ, ‡ ËÒÔÓÎ-
ÌËÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ‡·ÓÚÓÈ, ÚÓ Û Ú‡ÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË ÏÓÊÂÚ ÛıÓ-
‰ËÚ¸ Ì‡ «ÔÓËÒÍ ·ÎÓı» ‚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËË ıÓÁflËÌ‡ ËÎË Ì‡˜‡Î¸ÌËÍ‡ Ë
Ó·Ì‡ÛÊÂÌËÂÏ ÍÓÚÓ˚ı ÓÌ ËÌÓ„‰‡ Ì‡ÒÎ‡Ê‰‡ÂÚÒfl ÔÓÚËıÓÌ¸ÍÛ. í‡ÍÓÂ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ˜‡ÒÚË ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚Ï Ë ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÔÂ‚ÓÒıÓ‰ËÚ¸
‰Û„Ëı. óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ Ò‚ÓËÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ
ÚËÔÓÏ, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ˚Ï „ÛÔÔÓÈ ÍÓ‚Ë, ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ. éÌ ÌÂÂ‰ÍÓ ÏÛ-
˜‡ÂÚÒfl Ë ÒÚ‡‰‡ÂÚ, ÌÂ ÔÓÌËÏ‡fl ÒÂ·fl Ë Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl.
àÁÎÓÊÂÌÌ˚È Ï‡ÚÂË‡Î Ó ÔÂÒÂÔÚË‚Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ‰Ë‡„ÌÓÁ‡ ‚˚‚Ó‰ËÚ Ì‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ÔËÌˆËÔÓ‚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˝ÚËı Ë ‰Û„Ëı ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍÓÈ
‡·ÓÚ˚. í‡ÍËı ÔËÌˆËÔÓ‚ ‚ÒÂ„Ó ÚË. èÂ‚˚È — ÔËÌˆËÔ ‚ÂËÙË-
Í‡ˆËË. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‡ÁÌ˚ı ÏÂÚÓ‰ËÍ ÔËÌÓÒËÚ Ì‡Ë·ÓÎ¸¯Û˛
ÔÓÎ¸ÁÛ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË ÓÌË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl Ë ÔËÏÂÌfl˛ÚÒfl Í‡Í
ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Û‚ÂÎË˜ÂÌËfl ‰ÓÒÚÓ‚ÂÌÓÒÚË ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‰Û„ ‰Û„‡. èÓ˘Â
„Ó‚Ófl, Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ‰ÓÒÚÓ‚ÂÌÓÒÚË ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÔÒËıÓ‰Ë‡„ÌÓÁ‡
470
Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÏÂÚÓ‰ËÍË ÚÂÏ ‚˚¯Â, ˜ÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚

‰‡ÌÌÓÈ ÏÂÚÓ‰ËÍË ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú Ò ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË ‰Û„ÓÈ.
ÇÚÓÓÈ ÔËÌˆËÔ — ÔËÌˆËÔ ‰ÓÔÓÎÌÂÌËfl. Ö„Ó ÒÏ˚ÒÎ Ó˜Â‚Ë-
‰ÂÌ. ÖÒÎË Í‡Í‡fl-ÎË·Ó ‰Ë‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‰ÂÚ‡ÎËÁË-
Ó‚‡Ú¸, ÛÚÓ˜ÌflÚ¸ ËÎË ‰ÓÔÓÎÌflÚ¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‰Ë‡„ÌÓÁ‡ ‰Û„ÓÈ
ÒËÒÚÂÏÓÈ, ÚÓ Ëı Ì‡‰Ó Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸. íÂÚËÈ ÔËÌˆËÔ —
ÔËÌˆËÔ ÒÓÔflÊÂÌËfl. êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚Â Ò ÔËÏÂÌÂÌËÂÏ Î˛-
·ÓÈ ËÁ ÏÂÚÓ‰ËÍ, ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸, ÌÂ Ó·‡˘‡flÒ¸ Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï,
ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚Ï ‰Û„ËÏË ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ÏË. Ç ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı ÔÂ‰ÂÎ‡ı ˝ÚÓ ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏÓ Ë ÔÓÎÂÁÌÓ. çÓ ÔÓÎÌÓÚ‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚÒfl,
ÂÒÎË Ì‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‰‡ÌÌÓÈ ÏÂÚÓ‰ËÍË ÔÓÒÏÓÚÂÚ¸ Ò ÔÓÁËˆËË ÂÁÛÎ¸-
Ú‡ÚÓ‚ ‰Û„ÓÈ ÏÂÚÓ‰ËÍË. ùÚÓ ÌÂ ·Û‰ÂÚ ÔÓÒÚ˚Ï ‰ÓÔÓÎÌÂÌËÂÏ. ùÚÓ ·Û-
‰ÂÚ ÌÓ‚˚Ï ÓÒ‚Â˘ÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ÓÒÔËflÚËÂÏ Â„Ó ÔÓ‰ ‰Û„ËÏ Û„ÎÓÏ
ÁÂÌËfl.
çÂÚ‡‰ËˆËÓÌÌ˚Â ÏÂÚÓ‰˚ ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÑË‡„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÔËÁÌ‡ÍË ‚˚·Ó‡ ÔÓÙÂÒÒËË [52]. í‡Í, Û Î˛-

‰ÂÈ, Ó‰Ë‚¯ËıÒfl ÔÓ‰ ‡ÁÌ˚ÏË ÁÌ‡Í‡ÏË áÓ‰Ë‡Í‡, Ì‡·Î˛‰‡˛Ú ÔÂ‰-
‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÓÒÚ¸ Í ‡ÁÎË˜Ì˚Ï ÔÓÙÂÒÒËflÏ.
í‡Í, ÁÌ‡ÍË é„Ìfl (é‚ÂÌ, ãÂ‚, ëÚÂÎÂˆ) ÛÍ‡Á˚‚‡˛Ú Ì‡ ËÁÓ·Â-
Ú‡ÚÂÎ¸ÒÍËÂ Ë ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁ‡ÚÓÒÍËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ËÌÚÂÂÒ Í ÚÂıÌËÍÂ,
ÏÂı‡ÌËÍÂ, Í Ï‡¯ËÌ‡Ï, ÔË·Ó‡Ï, Í ÂÏÂÒÎ‡Ï Ë Í ÔÓÙÂÒÒËflÏ, ÚÂ-
·Û˛˘ËÏ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ Ë ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl; ˝ÚË Î˛‰Ë Î˛-
·flÚ ‚Î‡ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ë ÌÂ Î˛·flÚ ÔÓ‰˜ËÌflÚ¸Òfl. áÌ‡ÍË áÂÏÎË (íÂÎÂˆ, ÑÂ‚‡,
äÓÁÂÓ„) ‚ÒÂ„‰‡ ÛÍ‡Á˚‚‡˛Ú Ì‡ ÚÂÌ‰ÂÌˆË˛ Í ÚÛ‰ÓÂÏÍÓÈ, ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ,
ÏÂ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ, ‰‡ÊÂ ÚflÊÂÎÓÈ ‡·ÓÚÂ (ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ‰Ó·ÓÈ ‚ÓÎÂ Ë ÔÓ ÔË-
ÌÛÊ‰ÂÌË˛), ÚÂ·Û˛˘ÂÈ ·ÓÎ¸¯Ó„Ó ÚÛ‰ÓÎ˛·Ëfl, ÛÔÓÒÚ‚‡, Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë-
‚ÓÒÚË, ‚˚‰ÂÊÍË, ‚˚ÌÓÒÎË‚ÓÒÚË, ÚÂÔÂÌËfl; ˝ÚËÏ Î˛‰flÏ Ì‡ËÎÛ˜¯ËÂ
ÛÒÔÂıË ÔËÌÓÒËÚ ‡·ÓÚ‡ ‚ ÒÂÎ¸ÒÍÓÏ ıÓÁflÈÒÚ‚Â, ÙÂÏÂÒÚ‚Â, ‡ıËÚÂÍ-
ÚÛÂ Ë ÒÚÓËÚÂÎ¸ÒÚ‚Â, „ÂÓÎÓ„ËË, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚ ÙËÌ‡ÌÒÓ‚ÓÏ Ë ·‡ÌÍÓ‚ÒÍÓÏ
‰ÂÎÂ (‰Îfl íÂÎ¸ˆ‡), ‚ ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚË‚ÌÓÈ Ë ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË (‰Îfl äÓÁÂÓ„‡), ‚ Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‰Îfl ÑÂ‚˚). áÌ‡ÍË ÇÓÁ‰Û-
ı‡ (ÅÎËÁÌÂˆ˚, ÇÂÒ˚, ÇÓ‰ÓÎÂË) ÏÓ„ÛÚ ÔÓfl‚ËÚ¸Òfl ‚ ÒÙÂ‡ı ËÒÍÛÒÒÚ‚‡,
‚ ÎËÚÂ‡ÚÛÂ, ‚ ÏÛÁ˚ÍÂ ËÎË ‚ ÏËÂ Ì‡ÛÍË, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ì‡ ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÏ ÔÓÔË˘Â, ‚ ˛ËÒÔÛ‰ÂÌˆËË, „‰Â ·ÓÎ¸¯Â ÚÂ·ÛÂÚÒfl Û˜‡ÒÚËÂ Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÏÓÁ„‡, ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡, ˜ÂÏ ÚÂÎ‡. áÌ‡ÍË ÇÓ‰˚ (ê‡Í, ëÍÓ-
ÔËÓÌ, ê˚·˚) ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÔÓÙÂÒÒËflÏ, ÍÓÚÓ˚Â Ò‚flÁ‡Ì˚
Ò ÏËÓÏ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡, ÎËÚÂ‡ÚÛÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, Ò ÏËÓÏ Ì‡ÛÍË Ë
471
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ, ÏÂ‰ËˆËÌ˚; Ë Î˛‰ÂÈ, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÍÓÚÓ˚ı Ò‚flÁ‡Ì‡

Ò ÒÂÍÂÚ‡ÏË. í‡ÍÊÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ Î˛‰flÏ, ËÏÂ˛˘ËÏ ‰ÂÎÓ Ò ÔÎ‡‚‡ÌËÂÏ
(Â˜Ì˚Ï, ÏÓÒÍËÏ) ËÎË Ò ‡ÁÌ˚ÏË ÊË‰ÍÓÒÚflÏË (ÏËÌÂ‡Î¸Ì˚Â ‚Ó‰˚,
ÌÂÙÚ¸ Ë ‰.).
àÏfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [73]. é˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÔÓ‰Ó·‡Ú¸ ËÏfl
Í ÓÚ˜ÂÒÚ‚Û Â·ÂÌÍ‡. ÖÒÎË ËÏfl Ë ÓÚ˜ÂÒÚ‚Ó ÌÂ ÒÓ˜ÂÚ‡˛ÚÒfl ËÎË ÒÓ˜Â-
Ú‡˛ÚÒfl ÌÂ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ, ÚÛ‰ÌÓ ÔÓËÁÌÓÒflÚÒfl, Í‡Í, Ì‡ÔËÏÂ, ù‰Û‡‰
ÑÏËÚËÂ‚Ë˜, Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl «ÍÓÏÔÎÂÍÒ Ò ‡ÌÌËı ÎÂÚ»,
ÍÓÚÓ˚È ÓÌ ÔÓÌÓÒËÚ ˜ÂÂÁ ‚Ò˛ ÊËÁÌ¸. äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÌÂ
Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ‚ÒÂ„Ó ÔÓËÒıÓ‰fl˘Â„Ó ‚ÓÍÛ„, ÌÂ ·Î‡„ÓÔËflÚ-
ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í Î˛‰flÏ. á‡ÏÂÚÌÓ ˝ÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ı‡‡ÍÚÂÂ
‚ÁÓÒÎÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ‰ÂÚÒÚ‚Â ˝ÚÓ ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ Á‡ÏÍÌÛÚÓÒÚË Â·ÂÌ-
Í‡, ‚ ÓÁÎÓ·ÎÂÌÌÓÒÚË, ‚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚ÓÒÚË. åÓÊÂÚ ÔÓfl‚ÎflÚ¸Òfl ËÁ-
ÎË¯Ìflfl ÌÂ‚ÓÁÌÓÒÚ¸, Ë Ó‰ËÚÂÎË ‰ÓÎÊÌ˚ Ó·‡ÚËÚ¸ Ì‡ ˝ÚÓ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ.
ëÓÁ‚Û˜Ì˚Â Ë ÌÂÒÓÁ‚Û˜Ì˚Â ËÏÂÌ‡ Ë ÓÚ˜ÂÒÚ‚‡. ÖÒÎË ËÏfl Á‚Û-
˜ËÚ ÒËÎ¸ÌÂÂ ÓÚ˜ÂÒÚ‚‡, ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÌÂ ‚ÂÌÓ.
éÚ˜ÂÒÚ‚Ó ÒÏÂÌËÚ¸ ÌÂÎ¸Áfl, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÓÌÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÍËÚÂËÂÏ Ì‡Ò-
ÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡, ‡ ‚ÓÚ ËÏfl ÒÏÂÌËÚ¸ ÏÓÊÌÓ, Ë ‚ ÌÂÍÓÚÓ˚ı
ÒÎÛ˜‡flı ÌÛÊÌÓ ‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ Í‡Í ÏÓÊÌÓ ‡Ì¸¯Â.
êÓÎ¸ ÓÚ˜ÂÒÚ‚‡ ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ÎË˜ÌÓÒÚË. éÚ˜ÂÒÚ‚Ó fl‚ÎflÂÚ-
Òfl „Î‡‚Ì˚Ï Ë ÔÂ‚ÓÒÚÂÔÂÌÌ˚Ï Ù‡ÍÚÓÓÏ ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ı‡‡ÍÚÂ‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÖÒÎË ËÏfl ÏÓÊÌÓ ÒÏÂÌËÚ¸ Ë ÌÓ‚ÓÂ ËÏfl Ì‡˜ÌÂÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸,
ËÁÏÂÌflÚ¸ ı‡‡ÍÚÂ Ë ÒÛ‰¸·Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÓ ÓÚ ÒÏÂÌ˚ ÓÚ˜ÂÒÚ‚‡ ÌË˜Â„Ó
ÌÂ Á‡‚ËÒËÚ. çÂ ËÁÏÂÌËÚÒfl ı‡‡ÍÚÂ, ÂÒÎË ÓÚ˜ÂÒÚ‚Ó ÒÚ‡ÌÂÚ ‰Û„ÓÂ.
éÚ˜ÂÒÚ‚Ó ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÚÂ ˜ÂÚ˚ ı‡‡ÍÚÂ‡ Í‡Ê‰Ó„Ó, ÍÓÚÓ˚Â ÂÏÛ ÔÂÂ-
‰‡˛ÚÒfl ÔÓ Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚Û ÓÚ ÓÚˆ‡. Ö˘Â ‚ ÛÚÓ·Â Ï‡ÚÂË Â·ÂÌÓÍ ÏÓÊÂÚ
ÌÂ ËÏÂÚ¸ ËÏÂÌË, ÌÓ ÛÊÂ ËÏÂÚ¸ ÓÚ˜ÂÒÚ‚Ó. çÓ ˜ÂÚ˚ ı‡‡ÍÚÂ‡ ÂÏÛ
ÛÊÂ ÔÂÂ‰‡‰ÛÚÒfl Ë ÓÔÂ‰ÂÎflÚÒfl ËÏÂÌÂÏ ÓÚˆ‡. Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÚÓ„Ó,
Í‡ÍÓÂ ÓÚ˜ÂÒÚ‚Ó Û Â·ÂÌÍ‡, Í‡Í Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ Â„Ó Ì‡ÁÓ‚ÛÚ (˜ÚÓ·˚ ËÏfl
·˚ÎÓ ÒÓÁ‚Û˜ÌÓ Ò ÓÚ˜ÂÒÚ‚ÓÏ), Ú‡ÍËÂ, ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â
‰Îfl Í‡Ê‰Ó„Ó Â·ÂÌÍ‡, ·Û‰ÛÚ ÛÌ‡ÒÎÂ‰Ó‚‡Ì˚ ˜ÂÚ˚. éÚ˜ÂÒÚ‚Ó ÓÔÂ‰Â-
ÎflÂÚ ÚÂÏÔÂ‡ÏÂÌÚ, ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ‰‡ÌÌ˚Â, ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÓÍÛÊ‡˛-
˘ËÏ, ÒÓ˜Û‚ÒÚ‚ËÂ, ÔÂ‰‡ÌÌÓÒÚ¸.
çÂ ‚ÒÂ Â·ÂÌÓÍ ‚ÓÁ¸ÏÂÚ ÓÚ ÓÚˆ‡, ÌÓ ·ÓÎ¸¯Û˛ ˜‡ÒÚ¸. ùÚÓ ÓÚÌÓ-
ÒËÚÒfl Ë Í Ï‡ÚÂË, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔËÌËÏ‡Ú¸ ‚Ó ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ËÏfl ÓÚˆ‡,
Ï‡ÚÂË Ë ‰‡ÊÂ ‰Â‰Û¯ÂÍ Ë ·‡·Û¯ÂÍ, ÍÓ„‰‡ Ì‡‰Ó ‰‡Ú¸ ËÏfl ÌÓ‚ÓÓÊ-
‰ÂÌÌÓÏÛ. ä‡ÍÓÂ ·˚ ıÓÓ¯ÂÂ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ ÌË ÔÓÎÛ˜ËÎ Â·ÂÌÓÍ, „ÂÌÓ-
ÙÓÌ‰ ·Û‰ÂÚ ‰‡‚‡Ú¸ Ó ÒÂ·Â ÁÌ‡Ú¸. à ÓÚ ÚÓ„Ó, Í‡Í Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ‚˚·‡ÌÓ
ËÏfl Â·ÂÌÍÛ Í ‰‡ÌÌÓÏÛ ÓÚ˜ÂÒÚ‚Û, ·Û‰ÂÚ Á‡‚ËÒÂÚ¸ ÒÚÂÔÂÌ¸ ÒÎÓÊÌÓÒÚË
Â„Ó ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ë ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ı‡‡ÍÚÂ‡. ëÓ‚ÏÂÒÚËÏÓÒÚ¸
472
ËÏÂÌË Â·ÂÌÍ‡ Ò ËÏÂÌÂÏ Ï‡ÚÂË Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Ëı ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËÂ.

èÓ „ÂÌÓÙÓÌ‰Û ÔÂÂ‰‡˛ÚÒfl Ú‡ÍËÂ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡, Í‡Í ‡ÒÔÓÎÓ-
ÊÂÌÌÓÒÚ¸ Í ‡ÎÍÓ„ÓÎËÁÏÛ, ıÓÚfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÌÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Â·ÂÌÓÍ
·Û‰ÂÚ ‡ÎÍÓ„ÓÎËÍÓÏ, ÌÓ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÓÒÚ¸ Í ˝ÚÓÏÛ ·Û‰ÂÚ, ‚ÓÒÔËËÏ-
˜Ë‚ÓÒÚ¸ Í Ì‡ÍÓÚË˜ÂÒÍËÏ ‚Â˘ÂÒÚ‚‡Ï Ë ·ÓÎÂÂ ÒËÎ¸Ì‡fl Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸
ÓÚ ÌËı, ˜ÂÏ Û ‰Û„Ëı. ê‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÓÒÚ¸ Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËflÏ
Û ‰ÂÚÂÈ, ˜¸Ë Ó‰ËÚÂÎË ËÏË ·ÓÎÂÎË, fl˜Â ‚˚‡ÊÂÌ‡. Ñ‡ÊÂ ÌÂÍÓÚÓ˚Â
ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌ˚ ‰ÂÚ¸ÏË,
Ì‡ÔËÏÂ, Û ÓÒÛÊ‰ÂÌÌ˚ı Ó‰ËÚÂÎÂÈ ‰ÂÚË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔÓ‰‚ÂÊÂÌ˚
ÍËÏËÌ‡Î¸Ì˚Ï ÒËÚÛ‡ˆËflÏ, Û ‡Á‚Â‰ÂÌÌ˚ı Ó‰ËÚÂÎÂÈ ‰ÂÚË ˜‡˘Â ÔÓ‰-
‚ÂÊÂÌ˚ ÌÂÛ‰‡˜ÌÓÏÛ ÔÂ‚ÓÏÛ ·‡ÍÛ Ë Ú. ‰.
åÂÒflˆ ÓÊ‰ÂÌËfl. ÅÓÎ¸¯ÓÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ı‡‡ÍÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ËÏÂÂÚ ÏÂÒflˆ Â„Ó ÓÊ‰ÂÌËfl, ì‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌÓÒÚ¸ ı‡‡ÍÚÂ‡, ‡„ÂÒÒË‚-
ÌÓÒÚ¸, ÊÂÒÚÓÍÓÒÚ¸, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔflÏÛ˛ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ËÏÂ˛Ú: ÙËÁË˜ÂÒÍ‡fl
‚˚ÌÓÒÎË‚ÓÒÚ¸, Á‰ÓÓ‚¸Â, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡·ÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ‰‡ÊÂ ÒÂÍÒÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸.
åÂÒflˆ ÓÊ‰ÂÌËfl, Í‡Í Ë ÓÚ˜ÂÒÚ‚Ó, ËÁÏÂÌËÚ¸ ÌÂÎ¸Áfl, ÌÓ ÏÓÊÌÓ Ô‡-
‚ËÎ¸ÌÓ ‰‡Ú¸ ËÏfl Â·ÂÌÍÛ, ˜ÚÓ·˚ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Â ˜ÂÚ˚ ‡ÍÚÂ‡ ·˚ÎË ÌÂÈ-
Ú‡ÎËÁÓ‚‡Ì˚ Ë Ò‚Â‰ÂÌ˚ ‰Ó ÏËÌËÏÛÏ‡. è‡‚ËÎ¸ÌÓ ‚˚·‡ÌÌÓÂ ËÏfl —
ÒÓÁ‚Û˜ÌÓÂ Ò ÓÚ˜ÂÒÚ‚ÓÏ Ë ÔÓ‰ıÓ‰fl˘ÂÂ ‰Îfl ÏÂÒflˆ‡ ÓÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡ — ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÏÌÓ„ÓÂ.
ã˛‰Ë, Ó‰Ë‚¯ËÂÒfl ‚ ‡ÁÎË˜ÌÛ˛ ÔÓÛ ‚ÂÏÂÌË, ËÏÂ˛Ú ‡ÁÎË˜-
ÌÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡, ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í Î˛‰flÏ
Ë, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ, Í Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌËÍ‡Ï ÔÓ ÓÚˆÛ. áËÏÌËÂ Î˛‰Ë — ‡Ï·ËˆËÓÁÌ˚Â,
ÒÚÂÏflÚÒfl Í ÔÂ‚ÂÌÒÚ‚Û, Í ÎË‰ÂÒÚ‚Û ‚Ó ‚ÒÂÏ. áËÏÌËÂ — ÌÂÒÔÓÍÓÈ-
Ì˚Â, ‚Î‡ÒÚÌ˚Â, ÒÏÂÎ˚Â, Â¯ËÚÂÎ¸Ì˚Â, ÏÌÓ„ËÂ ËÏÂ˛Ú ÌÂÛ‡‚ÌÓ‚Â-
¯ÂÌÌÛ˛ ÔÒËıËÍÛ, ÌÂÓ‚Ì˚È ı‡‡ÍÚÂ; ‚ÂÒÂÌÌËÂ — ‡ÌËÏ˚Â, ÌÓ
ÛÔflÏ˚Â; ÎÂÚÌËÂ — Ì‡ÒÚ˚Ì˚Â, Ó˜ÂÌ¸ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚Â, ‡ÌËÏ˚Â,
ÏÌÓ„ËÂ ÒÎ‡·Óı‡‡ÍÚÂÌ˚Â; ÓÒÂÌÌËÂ — ·ÓÎÂÂ ÒÔÓÍÓÈÌ˚Â, ÒÂ¸ÂÁÌ˚Â,
Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌ˚Â, ÌÓ Ó˜ÂÌ¸ ‡Ï·ËˆËÓÁÌ˚Â, ÒÚÂÏflÚÒfl Í ÔÂ‚ÂÌÒÚ‚Û,
Í ÎË‰ÂÒÚ‚Û ‚Ó ‚ÒÂÏ. áËÏÌËÂ — ËÏÂ˛Ú ·ÓÎ¸¯Â ¯‡ÌÒÓ‚ ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÛÒ-
ÔÂı‡ Ì‡ ÒÔÓÚË‚ÌÓÏ ÔÓÔË˘Â, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÒËÎÓ‚˚ı ‚Ë‰‡ı. éÌË ÓÔÚËÏËÒ-
Ú˚ ÔÓ ı‡‡ÍÚÂÛ, ‚ÒÂ„‰‡ Ì‡ÒÚÓÂÌ˚ Ì‡ ÔÓ·Â‰Û, ÎÂ„ÍÓ ÔÂÂÌÓÒflÚ ·ÓÎ¸.
ÑË‡„ÌÓÒÚËÍ‡ Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓÒÚË [53]
íÂÓËfl Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË ·˚Î‡ ÒÙÓÏËÓ‚‡Ì‡ Ä. å‡ÒÎÓÛ Ì‡

ÓÒÌÓ‚Â ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÊËÁÌË, ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË Ë Ó·˘ÂÌËfl ‰Û¯Â‚ÌÓ Á‰ÓÓ‚˚ı, Ú‚Ó˜ÂÒÍËı Ë Ò˜‡ÒÚÎË‚˚ı Î˛‰ÂÈ.
éÌ‡ Ì‡ Á‡ÍÓÌÌÓÏ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ‚ıÓ‰ËÚ ‚ ˜ËÒÎÓ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÔÛÎflÌ˚ı Ë
‚ÎËflÚÂÎ¸Ì˚ı ÍÓÌˆÂÔˆËÈ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. ÑÎfl ËÁÏÂÂÌËfl
473
ÛÓ‚Ìfl Ò‚ÓÂÈ Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ÓÔÓÒÌËÍ POI

(Personal Orientation Inventory). Ç ÌÂ„Ó ‚Ó¯ÎË ‰‚Â ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ¯Í‡Î˚
ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÈ ÓËÂÌÚ‡ˆËË. èÂ‚‡fl (‚ÂÏÂÌÌ‡fl), ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÍÎÓÌÂÌ ÊËÚ¸ ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏ, ÌÂ ÓÚÍÎ‡‰˚‚‡fl ˝ÚÓ Ì‡ ·Û‰Û˘ÂÂ
Ë ÌÂ Ô˚Ú‡flÒ¸ ‚ÂÌÛÚ¸Òfl ‚ ÔÓ¯ÎÓÂ. ÇÚÓ‡fl (ÓÔÓ˚ ËÎË ÔÓ‰‰ÂÊÍË),
ËÁÏÂfl˛˘‡fl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË ÓÔË‡Ú¸Òfl Ì‡ ÒÂ·fl, ‡ ÌÂ Ì‡ ÓÊË-
‰‡ÌËfl ËÎË ÓˆÂÌÍË ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ. äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ËÏÂÎÓÒ¸ 10 ‰ÓÔÓÎÌË-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ¯Í‡Î, ËÁÏÂfl˛˘Ëı Ú‡ÍËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚‡, Í‡Í Ò‡ÏÓÛ‚‡ÊÂÌËÂ,
ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚ¸, ·˚ÚËÈÌ˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË, ÔÓÁËÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‚Á„Îfl‰Ó‚ Ì‡ ˜ÂÎÓ-
‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÔËÓ‰Û Ë ‰. ëÂ„Ó‰Ìfl ˝ÚÓÚ ‚ÓÔÓÒÌËÍ ‰Ó‡·ÓÚ‡Ì ÔÒËıÓÎÓ-
„‡ÏË Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ ‚ ÔËÎÓÊÂÌËË 4. ùÚ‡ ÏÂÚÓ‰ËÍ‡, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ‡fl
«ëÄåéÄã», ‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ Ò Û˜ÂÚÓÏ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ Ò‡-
ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ Ì‡¯ÂÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÌÂÒ·˚‚¯Â„ÓÒfl ÒÓˆË‡ÎËÁÏ‡ Ë ‚ÒÂ
ÌËÍ‡Í ÌÂ Ò·˚‚‡˛˘ÂÈÒfl ·ÛÊÛ‡ÁÌÓÈ ‰ÂÏÓÍ‡ÚËË (ÔËÎÓÊÂÌËÂ 3).
ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ËÏÂ˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÏÂÚÓ‰ËÍË, ÚÂÒÚ˚ Ë Ú. Ô., ÔÓ-
Á‚ÓÎfl˛˘ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Ò‚ÓË ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸-
Ì˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, Ó·ÂÒÚÂÌËfl
ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓÒÓ·ËË, ‰Îfl ÔËÏÂ‡, ÔË‚Â‰ÂÌ‡ ÎË¯¸ Ëı
ÌÂÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ˜‡ÒÚ¸. ÑÎfl ÔÓÚ·Ó‡ ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍË ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ
Ó·‡ÚËÚ¸Òfl Í ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡Ï ‚ ÒÙÂÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ, Ô‡Í-
ÚËÍÛ˛˘ËÏ ÔÒËıÓÎÓ„‡Ï.
8.3 ëÄåééèêÖÑÖãÖçàÖ ä ëåõëãì

óÖãéÇÖóÖëäéâ Üàáçà
8.3.1 èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÓÎË Ë ÏÂÒÚ‡ «ÒÏ˚ÒÎ‡» ‚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ñ‚ÓflÍÓ„Ó Ó‰‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl Ë

ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl [45]. èÂ‚‡fl ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ÔË˜ËÌ‡ÏË (‚ÌÂ¯ÌËÏË Ë ÌÂ
Á‡‚ËÒËÏ˚ÏË ÓÚ ÌÂ„Ó) — ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ Ë
Í‡˜ÂÒÚ‚Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ ‚ÚÓ‡fl ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÈ ˆÂÎ¸˛ Ë
˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‡Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ. ëÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ, ËÒıÓ‰fl ËÁ Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÊËÁÌË, ‚ÓÔÓÒ Ó ÂÂ
ˆÂÎË ÚÂ·ÛÂÚ ÔÂ‚ÓÒÚÂÔÂÌÌÓ„Ó ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl. Ç‡ÊÌÓÒÚ¸
˝ÚÓ„Ó Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl
‚ ÓÒÌÓ‚Â Î˛·Ó„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ë‡Ï˚Ï ‚‡ÊÌ˚Ï ÔË ˝ÚÓÏ fl‚ÎflÂÚ-
Òfl ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË Ë Â„Ó Ó·ÂÚÂÌËÂ. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÒÂÏ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÓÏ Ò‚ÓËÏ Ó˘Û˘‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÌÛÊÌÓ ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÊËÚ¸, ‡ ÊËÚ¸ ‰Îfl ˜Â„Ó-ÚÓ.
Ç „ÎÛ·ËÌ‡ı ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡ ÂÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó· ËÒÚËÌÌÓÏ,
474
‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓÏ ·˚ÚËÂ, ÚÂ·Û˛˘ÂÏ ÒÂ·Â ËÒıÓ‰‡, ˜ÚÓ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ ÚÓÒÍÛ ÔÓ

ÒÏ˚ÒÎÛ ÊËÁÌË. åÌÓ„ËÂ, ÔÓÚÂfl‚ Ì‡‰ÂÊ‰Û Ì‡ Â¯ÂÌËÂ ˝ÚÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚,
ÚÛÔÂ˛Ú Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ Á‡ÏË‡˛Ú ‚ ·Û‰ÌË˜Ì˚ı Á‡·ÓÚ‡ı. çÓ ÏÌÓ„ËÂ ‚ ˝ÚÓÈ
ÊËÁÌË Á‡‰‡˛Ú ‚ÓÔÓÒ, ‡ ÂÒÚ¸ ÎË ‚ÓÓ·˘Â ÒÏ˚ÒÎ Ë ÂÒÎË ÂÒÚ¸, ÚÓ Í‡Í
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎËÚÒfl Í ÌÂÏÛ. çÓ, Í‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ËÒ-
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ÊËÁÌË, ˝ÚÓÚ ‚ÓÔÓÒ — ÌÂ ÔÂ‰ÏÂÚ ÂÙÎÂÍÚË-
Û˛˘Ëı ËÌÚÂÎÎË„ÂÌÚÓ‚, ÓÌ ÒÚ‡‚ËÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ
ÒÚ‡‰ËË ‡Á‚ËÚËfl. ÜËÁÌ¸ ‰‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰Îfl Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ‡ÒÍ˚-
ÚËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ — ˝ÚÓ ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ·˚ÚËfl. Ñ‚Ë„‡flÒ¸
‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â ÒÂ‰Ë Á‚ÂÁ‰, ÔÓÙÂÒÒËÈ, ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
‰ÓÎÊÂÌ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸Òfl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ëı Ë Í ÌËÏ. Ç ÏÓÎÓ‰ÓÒÚË ÒÚ‡-
‚ËÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÈ ‚ÓÔÓÒ Ó ‚˚·ÓÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË, ËÒıÓ‰fl ËÁ
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë Â‡ÎËÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. çÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯ÂÏÛÒfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔËıÓ‰ËÚÒfl ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ÓÔÓÒ: ˜ÚÓ ‰ÂÎ‡Ú¸? ä‡ÍÛ˛ ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË
ÔÓÒÚ‡‚ËÚ¸? Ö„Ó ÓÚ‚ÂÚ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÂ·fl, ÛflÒÌÂÌËÂ
Ò‚ÓÂ„Ó ÔËÁ‚‡ÌËfl, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÏÂÒÚ‡ ‚ ÊËÁÌË. èÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËË ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ,
ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËË ÚÂ˜ÂÌËfl ÊËÁÌË, ˜ÂÂÁ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ Û˜‡ÒÚËÂ ‚ ÌÂÈ. ëÏ˚ÒÎ
ÊËÁÌË fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÔÓÓÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl, ÓÌ ‚‰ÓıÌÓ‚ÎflÂÚ Ì‡ ‚Â-
ÎËÍËÂ ‰ÂÎ‡. èË Â„Ó ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í „Ó‚ÓËÚ Ç. î‡ÌÍÎ,
‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ «˝ÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È ‚‡ÍÛÛÏ» [67], ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÔË‚Ó‰fl˘ËÈ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Í‡Ú‡ÒÚÓÙÂ. èÓËÒÍ ÒÏ˚ÒÎ‡ Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÌÂÏÛ
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ Ó ÌÂÏ (Ú‡·Î. 8.2).
ÄÌ‡ÎËÁ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ ÚÂÏËÌ‡ «ÒÏ˚ÒÎ» ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚fl‚ËÚ¸, ˜ÚÓ:
• ‚Òfl Ì‡¯‡ ÊËÁÌ¸ ÂÒÚ¸ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ˆÂÎË, Ú. Â. ÓÊË‰‡ÂÏÓÏÛ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎÂÌË˛ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ;
• ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ ÊËÁÌË Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó Ó·‡Á‡ (Ë‰Â‡Î‡) ÓÔÂ-
‰ÂÎflÂÚ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÏÓÚË‚‡ˆË˛;
• ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÏ Ë ‚Á‡-
ËÏÓÒ‚flÁ˚‚‡˛˘ËÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚-
ÌÓÈ ÊËÁÌË;
• ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ó·ÂÒÚË ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË;
• ÒÏ˚ÒÎ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ, ˜ÚÓ·˚ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ÊËÁÌ¸ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Í‡˜ÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓ ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚Ï ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ, ·‡ÁÓ‚ÓÈ Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ËÂ‡-
ıËÂÈ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ.
èÓ‰ «ÒÏ˚ÒÎÓÏ» ‚ÒÂ„‰‡ ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚÒfl Ó·˘ÂÁÌ‡˜ËÏ‡fl Ï˚ÒÎ¸
Ó ˜ÂÏ-ÎË·Ó, ‚˚‡Ê‡˛˘‡fl ÓˆÂÌÍÛ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ Ì‡¯Â„Ó ÔÓÁÌ‡ÌËfl, Ó·˘Â-
ÁÌ‡˜ËÏÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚË [45]. ùÚÓ «Ò‚ÂıÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ» ÒÏ˚ÒÎ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡
‰Ûı‡ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, ‚˚‡Ê‡˛˘Â„Ó ËÒÚËÌÛ, ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌÛ˛ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ.
àÒÚËÌ‡ — ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Â‰ËÌÓÂ Ë Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ‰Îfl ‚ÒÂı.
475
óÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ Ê‡Ê‰‡ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË, ‚Â‡ ‚ ÌÂ„Ó. èÓÎÌÓÚ‡

ÊËÁÌË, Í‡Í Â‰ËÌ‡fl ˆÂÎ¸ ‰Îfl ‚ÒÂ„Ó ÊË‚Û˘Â„Ó, — Ú‡ÍÓ‚ ÔÂ‰ÏÂÚ
ËÒÍ‡ÌËfl ‚ÒÂ„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÒÚÂÏÎÂÌËfl; Â‰ËÌ‡fl ËÒÚËÌ‡ ‰Îfl ‚ÒÂı [45].
…ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË — ˝ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍË ‚‡ÊÌ‡fl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍ‡fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸,
ËÏÂ˛˘‡fl Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸, ËÁÏÂflÂÏ‡fl ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ,
˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó, ‚ ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú. ëÏ˚ÒÎ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ
ÚËÔ ·˚ÚËfl ‚ ÊËÁÌË.
í‡·ÎËˆ‡ 8.2 èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË

‹ ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ï˚ÒÎË, ‡‚ÚÓ, ËÒÚÓ˜ÌËÍ äÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡
1 2 3
1 ëÏ˚ÒÎ — 1) ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÇÌÛÚÂÌÌÂÂ
˜Â„Ó-ÌË·Û‰¸, ÔÓÒÚË„‡ÂÏÓÂ ‡ÁÛÏÓÏ; 2) ˆÂÎ¸, ‡- ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ,
ÁÛÏÌÓÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ. (éÊÂ„Ó‚ ë. à. ëÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ- ÔÓÒÚË„‡ÂÏÓÂ
„Ó flÁ˚Í‡. — å.: êÛÒ. flÁ., 1984. — Ò.640.). ‡ÁÛÏÓÏ.
2 ëÏ˚ÒÎ (ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚È) ‚˚‡Ê‡ÂÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ éÚÌÓ¯ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ-
ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Í fl‚ÎÂÌËflÏ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸- ‚ÂÍ‡ Í ‰ÂÈÒÚ-
ÌÓÒÚË. (èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.: èÂ‰‡- ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
„Ó„ËÍ‡-èÂÒÒ, 1997. — Ò. 361.).
3 ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË — ÍÓÏÔÎÂÍÒ ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚ı ÔÂ‰- äÓÏÔÎÂÍÒ ˆÂÌ-
ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÓÒÚÌ˚ı ÔÂ‰-
ÒÓÓÚÌÓÒËÚ ÒÂ·fl Ë Ò‚ÓË ÔÓÒÚÛÔÍË Ò ‚˚Ò¯ËÏË ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ.
ˆÂÌÌÓÒÚflÏË, Ë‰Â‡ÎÓÏ (‚˚Ò¯ËÏ ·Î‡„ÓÏ).
(èÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËÈ ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. —
å.: ÅÓÎ. êÓÒ. ùÌˆËÍ., 2003. — Ò. 264.).
4 ëÏ˚ÒÎ — ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÁÌ‡ÍÓ‚Ó„Ó ‚˚‡ÊÂÌËfl; å˚ÒÎ¸,
Ï˚ÒÎ¸, ÒÓ‰ÂÊ‡˘‡flÒfl ‚ ÒÎÓ‚‡ı (ÁÌ‡Í‡ı, ‚˚‡ÊÂ- ÒÓ‰ÂÊ‡˘‡flÒfl
ÌËflı); Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ˆÂÎ¸ Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÒÎÓ‚‡ı.
ÔÓÒÚÛÔÍ‡. (äÓÌ‰‡ÍÓ‚ ç. à. ãÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ-
‚‡¸. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1971. — Ò. 482.).
5 ëÏ˚ÒÎ — ˝ÚÓ ÒÚÛÍÚÛÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ- ëÚÛÍÚÛÌÓÂ
ˆÂÒÒÓ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl …ÍÓÂÎflÚ Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl. ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ
(ÇÒÂÏËÌ‡fl ˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl: ÙËÎÓÒÓÙËfl. — å.: ÔÓˆÂÒÒÓ‚
Äëí, åÌ.: ï‡‚ÂÚ, ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ÎËÚÂ‡ÚÓ, ÔÓÌËÏ‡ÌËfl.
2001. — Ò. 954.).
ëÏ˚ÒÎÓ‚‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÌÂ ÔÓ‰‰‡ÂÚÒfl Ó·˙flÒÌÂÌË˛ ˜ÂÂÁ ÔÒËıÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚. ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË —
˝ÚÓ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ÍÓÚÓ˚È ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÌÂ ÒÚÂÏËÚ-
Òfl Í Ò˜‡ÒÚ¸˛, ‡ Ë˘ÂÚ ÔË˜ËÌ˚ ‰Îfl ÌÂ„Ó. èÓ‰ÓÎÊÂÌËÂ Ó‰‡ ‰Îfl ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÌÒÚËÌÍÚ‡ÏË, ‡ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ˚Ï ÓÚ ˝ÚÓ„Ó
ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÊËÁÌË.
476
óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl ·ÂÒ-

ÒÏ˚ÒÎÂÌÌ˚Ï ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ÒÛÚË. ÜËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓı‡ÌflÂÚ Ò‚ÓÈ ÒÏ˚ÒÎ
‰Ó ÍÓÌˆ‡ — ‰Ó ÔÓÒÎÂ‰ÌÂ„Ó ‰˚ı‡ÌËfl. èË ˝ÚÓÏ Â˜¸ Ë‰ÂÚ ÌÂ ‚ÓÓ·˘Â
Ó ÒÏ˚ÒÎÂ ÊËÁÌË, ‡ Ó ÒÏ˚ÒÎÂ ÊËÁÌË ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ‚ ‰‡Ì-
Ì˚È ÏÓÏÂÌÚ. ä‡Ê‰‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÌÂÒÂÚ Ò‚ÓÈ ÒÏ˚ÒÎ ‰Îfl ‡ÁÌ˚ı Î˛‰ÂÈ,
fl‚Îfl˛˘ËÈÒfl Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ ËÒÚËÌÌ˚Ï. Ç. î‡ÌÍÎ ‚‚ÂÎ ÔÓÌflÚËÂ «Ò‚Âı-
ÒÏ˚ÒÎ‡», ÔÓ‰ ÍÓÚÓ˚Ï ÏÓÊÌÓ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË Í‡Í ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚ¸ ‚ Ï‡Ò¯Ú‡·‡ı ‚ÒÂÎÂÌÌÓÈ, ‚ ÒÏ˚ÒÎÂ ·˚ÚËfl. íÛ‰ÌÓÒÚ¸ ÔÓÁÌ‡ÌËfl
ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ·˚ÚËfl Ë ‚ÒÂÎÂÌÌÓÈ — ˝ÚÓ Ì‡¯‡ ÔÓ·ÎÂÏ‡ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl Ë,
Â¯Ë‚ ÂÂ, Ï˚ ÒÏÓÊÂÏ Ó·ÂÚ‡Ú¸ Ë Ò‚ÂıÒÏ˚ÒÎ. ì˜ËÚ˚‚‡fl, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍ‡fl ÊËÁÌ¸ — ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ë ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ˆËÍÎ‡ı
(ÍËÚÂËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÌÓÒÚË), ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË.
óÂÎÓ‚ÂÍ, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡ÍÓÌÓÏ Ò‚Ó·Ó‰˚ ‚˚·Ó‡, Ò‚Ó·Ó‰ÂÌ
Ì‡ÈÚË Ë Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË.
ëÏ˚ÒÎ˚ ÌÂ ‰‡Ì˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÓÌË ËÏ ÌÂ ‚˚·Ë‡˛ÚÒfl, ‡ Ó·ÂÚ‡˛ÚÒfl
‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ò‚ÓÂ„Ó ÔËÁ‚‡ÌËfl, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÊËÁÌË. ëÏ˚ÒÎ˚
ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏË (ËÒ. 8.1), ˜ÂÂÁ ÔÓÓÊ‰ÂÌËÂ Ë‰ÂÈ.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔËÌflÚ¸ Â¯ÂÌËÂ ÔÓ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ ‰‡ÌÌ˚ı ÔË-
Ó‰Ì˚ı (Ö) ËÎË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı (à) ÛÒÎÓ‚Ëflı. à‰ÂË — ˝ÚÓ ÙÓÏ‡, Ó·‡Á
ËÎË ÒÔÓÒÓ· Â‡ÎËÁ‡ˆËË ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ, ËÏÂ˛˘Ëı ‰ËÌ‡-
ÏË˜ÂÒÍËÂ, ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Â Ì‡˜‡Î‡. äÓ„‰‡ Ë‰Âfl ËÁ‚ÎÂ˜ÂÌ‡ ËÁ ÓÔ˚Ú‡ Ë
Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÍÓ„‰‡ ÓÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó·˙ÂÍÚË‚-
ÌÓÈ ËÒÚËÌÓÈ Ë ÓÚ‡Ê‡ÂÚ ËÒÚËÌÌÓÂ ·˚ÚËÂ, ÚÓ ÓÌ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒËÎÓÒÓÁË-
‰‡˛˘ÂÈ, ÙÓÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ÂÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÌËÍ‡ÂÚ
‚ ÌÂ„Ó Ë ‰‡ÂÚ ÂÏÛ ÒËÎÛ Ë ÏÓ˘¸.
à‰Âfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡ÒÍ˚Ú‡ ˜ÂÂÁ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÂÂ ÍÓÏÔÓÌÂÌ-
Ú˚ [45]:
• ÊËÁÌ¸ (ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ‡ÍÚÓ‚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ëı
‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ë ÒÓ‚Â¯‡ÂÏ˚ı ËÏ);
• ˆÂÎ¸ (ÌÓÏ˚ ÊËÁÌË, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ÔÓfl‰ÓÍ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚
Ë ÒËÎ ‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ·Û‰Û˘Â„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl);
• Ò˜‡ÒÚ¸Â (ÒÍ˚Ú˚È ‰ÛıÓ‚Ì˚È ‡ÍÚ, ÓÁ‡fl˛˘ËÈ, ÏÓÚË‚ËÛ˛˘ËÈ ÊËÁÌ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÓÎÌÓÈ ‰Û¯Â‚ÌÓÈ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚË, Í‡-
˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ËÁÏÂflÂÏ‡fl ˆÂÎ¸).
à‰ÂË, ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛, ·˚‚‡˛Ú ÒÓÁË‰‡˛-
˘ËÂ Ë ‡ÁÛ¯‡˛˘ËÂ [64]. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ‡fl ‰Îfl ëå — ˝ÚÓ ÛÒÚ-
ÓÈÒÚ‚Ó Ò‚ÓÂÈ ÒÛ‰¸·˚, ÊËÁÌË Ë ÂÂ ÒÏ˚ÒÎ‡.
ëÏ˚ÒÎ˚ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú ËÏÔÂ‡ÚË‚Ì˚Â ‚‡Ë‡ÌÚ˚ ‚˚·Ó‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
‚ Í‡Ê‰ÓÈ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, Ë Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÔÓ·Ó˜-
477
Ì˚Ï ÔÓ‰ÛÍÚÓÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÏ˚ÒÎ‡. ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË ÔÂÂ‰‡ÂÚÒfl ˜ÂÂÁ

Ú‡‰ËˆËË, ÓÌ ÔÓ‰˜ËÌflÂÚÒfl Á‡ÍÓÌÛ Ú‡‰ËˆËË. í‡‰ËˆËfl, ÍÛÎ¸ÚÛ‡
ÏÓ„ÛÚ ‚ Â‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ·˚Ú¸ ÒÎÓÏ‡Ì˚, Á‡ÏÂÌÂÌ˚, ÌÓ Ëı ÒÚÂÊ-
ÌÂ‚‡fl ÓÒÌÓ‚‡ (‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‚ ‚Ë‰Â ÒËÒÚÂÏ˚ ·‡ÁÓ‚˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ) ‰ÓÎÊÌ‡
ÓÒÚ‡Ú¸Òfl. óÂÎÓ‚ÂÍ — Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÛ˘‡flÒfl, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚Îfl˛˘‡flÒfl ·ËÓÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎflÚ¸Òfl Í ˆÂÎË, Í ÒÏ˚ÒÎÛ, Í ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË Ë Ú. Ô., Ë ‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ
Ì‡ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÓÒÌÓ‚Â (ÍËÚÂË‡Î¸ÌÓÈ ·‡ÁÂ) Ë ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ.
í‡„Ë˜ÌÓÒÚ¸ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ, ÛÒÔÂÂÚ ÎË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ò‚ÓÈ
ÒÏ˚ÒÎ ‰Ó ÍÓÌˆ‡ ÊËÁÌË, ÌÓ Ë ‚ ˝ÚÓÏ ÚÓÊÂ ÂÒÚ¸ ÒÏ˚ÒÎ.
1 2 3
êËÒ 8.1 èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-

ÎÂÌË˛ ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË
1 — ç‡ÛÍ‡; 2 — àÒÍÛÒÒÚ‚Ó; 3 — êÂ-ÎË„‡ (ÂÎË„Ëfl);
é·‡ÚÌ‡fl Ò‚flÁ¸ Ò ìÌË‚ÂÒÛÏÓÏ;
---------- é·‡ÚÌ‡fl Ò‚flÁ¸ Ò ÏËÓÏ ÔËÓ‰˚ Ë ÒÓˆËÛÏÓÏ.
478
Ç Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl ç. Ä. ÅÂ‰flÂ‚ ÔËÒ‡Î [8]: «èÛÒÚ¸ fl ÌÂ ÁÌ‡˛ ÒÏ˚Ò-

Î‡ ÊËÁÌË, ÌÓ ËÒÍ‡ÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÛÊÂ ‰‡ÂÚ ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË, Ë fl ÔÓÒ‚fl˘Û
ÊËÁÌ¸ ˝ÚÓÏÛ ËÒÍ‡ÌË˛ ÒÏ˚ÒÎ‡».
àÚ‡Í, ÔÓËÒÍ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ÌÂÍÓÚÓÓÈ ‡Á‚ËÚÓÒÚË ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë˘Û˘Â„Ó Ë Ì‡ÎË˜ËÂ ÌÂÍÓÚÓ˚ı
ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ ËÒÍÓÏÓ„Ó, ÔÓ ÍÓÚÓ˚Ï Â„Ó ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË. éÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ ÊËÁ-
ÌË Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚÌÓ„Ó Ó·‡Á‡ (Ë‰Â‡Î‡) ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl ·ËÓÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÏÓÚË‚‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ç‡ÎË˜ËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸: ÓˆÂÌÍÛ ÂÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÏ˚ÒÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl,
Ò‡‚ÌË‚‡Ú¸ Ò‚ÓÈ ÏËÍÓÍÓÒÏÓÒ Ò Ï‡ÍÓÍÓÒÏÓÒÓÏ, ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ ÍÓÂÍ-
ˆË˛ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰‚ËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ‚˚·‡ÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ËÂ‡ıËË ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. éÌ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl
˜ÂÂÁ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÎË, ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÌËÏ.
8.3.2 ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÒÏ˚ÒÎÛ ÊËÁÌË
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÒÏ˚ÒÎÛ ÊËÁÌË ÏÓÊÌÓ ‡Á‰ÂÎËÚ¸ Ì‡ ÂÎË-

„ËÓÁÌÓÂ Ë Ò‚ÂÚÒÍÓÂ. êÂÎË„ËÓÁÌ˚Â ÙËÎÓÒÓÙ˚ [45] ÒıÓ‰flÚÒfl ‚Ó ÏÌÂÌËË,
˜ÚÓ ÒÏ˚ÒÎ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Á‡‰‡Ì Ò‚˚¯Â Ë ·ÂÒÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓ Â„Ó ËÒÍ‡Ú¸ ‚ ÁÂÏ-
Ì˚ı ‰ÂÎ‡ı. «ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË» ÌÂÎ¸Áfl Ì‡ÈÚË ‚ „ÓÚÓ‚ÓÏ ‚Ë‰Â ‡Á Ë Ì‡‚-
ÒÂ„‰‡ ‰‡ÌÌÓÏ, ÛÊÂ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌÌ˚Ï ‚ ·˚ÚËË, ‡ ÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰Ó·ËÚ¸Òfl
Â„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl. ùÚÓÚ ÒÏ˚ÒÎ ‚ Ì‡Ò Ë Ï˚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛ ‰ÓÎÊÌ˚
Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Â„Ó. ìÒÎÓ‚ËflÏË Ì‡ÔÓÎÌÂÌËfl ÊËÁÌË ÒÏ˚ÒÎÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ·Ó„‡, ÔÓ‰ ÍÓÚÓ˚Ï ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‚Â˜Ì‡fl ÊËÁÌ¸, ‡·ÒÓ-
Î˛ÚÌÓÂ ·Î‡„Ó (ÔÓÁËÚË‚Ì˚È Ó·˙ÂÍÚ ËÌÚÂÂÒ‡ ËÎË ÊÂÎ‡ÌËfl), ‚ÒÂÓ·˘ËÈ
Ò‚ÂÚ ‡ÁÛÏ‡ [45]. é‰Ì‡ÍÓ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ÚÓÎ¸ÍÓ Ú‚ÓÂÌËÂÏ ·Ó„‡, Â„Ó ‡·ÓÏ, ÓÌ ıÓ˜ÂÚ ·˚Ú¸ Ò‚Ó·Ó‰Ì˚Ï Û˜‡ÒÚÌË-
ÍÓÏ ˝ÚÓ„Ó Ú‚ÓÂÌËfl, ·˚Ú¸ ÔË˜‡ÒÚÌ˚Ï Í Ò‡ÏÓÈ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË,
ÒÚ‡Ú¸ ·Ó„ÓÏ, «Ó·ÓÊÂÒÚ‚ËÚÒfl».
Ç Ò‚ÂÚÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÊËÁÌÂÒÓ‰Â-
Ê‡˘Ëı, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ËÁÏÂflÂÏ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Ì‡ÔËÏÂ,
ÔÓÎÌÓÚ‡ Ë „‡ÏÓÌËfl ÊËÁÌË), ÌÓ ËÏÂ˛˘Ëı ËÌÚÂ„‡ÚË‚ÌÛ˛ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚ¸. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÔËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ·ÛÊ‰‡˛Ú
Â„Ó Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ ÛÏÂÌËÂÏ «ÛÒÚ‡Ë‚‡Ú¸Òfl ‚ ÊËÁÌË», ·ÓÓÚ¸Òfl Á‡ ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚Â ·Î‡„‡, ÌÓ ‚ „ÎÛ·ËÌ‡ı Â„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÓÁÂ‚‡ÂÚ ÌÂ‰ÓÛÏÂÌËÂ
Ó ÒÏ˚ÒÎÂ ÊËÁÌË. Ç ÒËÎÛ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ‚Ë‰ËÚ
ËÒÚËÌÌÓ„Ó ÎËˆ‡ ÊËÁÌË, ÂÂ ÒÛÚË, ÌÂ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÒÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÓ·Ï‡ÌÓÏ.
479
èÓ Ç. î‡ÌÍÎÛ ÔÛÚË ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓÒÚË ÊËÁÌË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÛ-

˜ÂÌ˚ [67]:
• Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚË Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ
ÁÌ‡˜ËÏ˚Ï ÂÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ;
• Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ·ÂÂÚÒfl ÓÚ ÏË‡ Ë ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl ˝ÚÓÈ
ˆÂÌÌÓÒÚË, Í ÔËÏÂÛ, Î˛·Ó‚¸ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó, ÒÏ˚ÒÎÓ-
‚Ó„Ó ËÁÏÂÂÌËfl, ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ ‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Â„Ó ÌÂÔÓ‚-
ÚÓËÏÓÒÚË Ë ÛÌËÍ‡Î¸ÌÓÒÚË, ÔÓÁÌ‡ÌËÂ „ÎÛ·ËÌÌÓÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË;
• ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÓÁËˆËË, Á‡ÌËÏ‡ÂÏÓÈ Ì‡ÏË Í ÒÛ‰¸·Â, ÍÓÚÓÛ˛
Ï˚ ÌÂ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ËÁÏÂÌËÚ¸ (ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl), ÔÓÔ‡‚
‚Ó ‚Î‡ÒÚ¸ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚.
éÌ Ò˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ ÒÏ˚ÒÎ Ì‡‰Ó ÌÂ ÔÓÒÚÓ ËÒÍ‡Ú¸, Á‡ ÌÂ„Ó Ì‡‰Ó ·Ó-
ÓÚ¸Òfl, Ë ·Ó¸·‡ ˝Ú‡ ÚflÊÂÎ‡. ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ÊËÚ¸ Ë ‡ÍÚË‚ÌÓ ‰ÂÈÒÚ-
‚Ó‚‡Ú¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ‚ÂËÚ¸ ‚ ÒÏ˚ÒÎ, ÍÓÚÓ˚Ï Ó·Î‡‰‡˛Ú Â„Ó
ÔÓÒÚÛÔÍË. óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂÏËÚÒfl Ó·ÂÒÚË ÒÏ˚ÒÎ Ë Ó˘Û˘‡ÂÚ ÙÛÒÚ‡ˆË˛
ËÎË ‚‡ÍÛÛÏ, ÂÒÎË ˝ÚÓ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÌÂ Â‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚Ï. ëÏ˚ÒÎ
‰ÓÒÚÛÔÂÌ Î˛·ÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÔÓÎ‡, ‚ÓÁ‡ÒÚ‡, ËÌÚÂÎÎÂÍ-
Ú‡, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ı‡‡ÍÚÂ‡, ÒÂ‰˚ Ë ...ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı Û·ÂÊ‰ÂÌËÈ [67].
é‰Ì‡ÍÓ Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ — ˝ÚÓ ‚ÓÔÓÒ ÌÂ ÔÓÁÌ‡ÌËfl, ‡ ÔËÁ‚‡ÌËfl.
çÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡‚ËÚ ‚ÓÔÓÒ Ó ÒÏ˚ÒÎÂ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË — ÊËÁÌ¸ ÒÚ‡‚ËÚ
˝ÚÓÚ ‚ÓÔÓÒ ÔÂÂ‰ ÌËÏ, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔËıÓ‰ËÚÒfl ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓ Ë ÂÊÂ˜‡Ò-
ÌÓ ÓÚ‚Â˜‡Ú¸ Ì‡ ÌÂ„Ó — ÌÂ ÒÎÓ‚‡ÏË, ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË. ëÏ˚ÒÎ ÌÂ ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚ÂÌ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ËÁÓ·‡Ê‡ÂÚ Â„Ó, ‡ Ì‡ıÓ‰ËÚ ‚ ÏËÂ, ‚ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ËÏÂÌÌÓ ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í
ËÏÔÂ‡ÚË‚, ÚÂ·Û˛˘ËÈ Ò‚ÓÂÈ Â‡ÎËÁ‡ˆËË. èÓËÒÍ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓ-
„ÛÊÂÌËfl ‚ „ÎÛ·ËÌ˚ ·˚ÚËfl, Ì‡ÔflÊÂÌËfl ‚ÒÂı ÒËÎ. èË ˝ÚÓÏ ËÒÍ‡Ú¸
ÒÏ˚ÒÎ, ÁÌ‡˜ËÚ, ·ÓÓÚ¸Òfl ÔÓÚË‚ ·ÂÒÒÏ˚ÒÎËfl.
ñÂÌÌÓÒÚÌÓ-ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ‰Û„Ëı
ÚËÔÓ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ.
ÑÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ, ÓËÂÌÚËÛflÒ¸ Ì‡ ˆÂÎ¸,
ÓÌ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ — Á‡˜ÂÏ, ‰Îfl ˜Â„Ó Ë Í‡Í ÂÂ Ì‡‰Ó ‰Ó-
ÒÚË„‡Ú¸, Ë ÌÂ Á‡‰ÛÏ˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡‰ ‚ÓÔÓÒÓÏ — ‡‰Ë ˜Â„Ó Ë ‚Ó ËÏfl ˜Â„Ó,
ÚÓ Â„Ó ÓˆÂÌÍ‡ ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ‚˚·Ó‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (ÔËÌflÚÓ„Ó Â¯ÂÌËfl) ÓÒÚ‡-
ÂÚÒfl ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÈ. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ó·ÂÁÎË˜ÂÌ‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ
‡ÁÎË˜‡ÂÚ ‚ Ò‚ÓÂÈ, Ì‡ÔËÏÂ, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‡·ÓÚÂ, ˜ÚÓ ÔÎÓıÓ Ë
ıÓÓ¯Ó, ˜ÚÓ „Âı, ‡ ˜ÚÓ ·Î‡„Ó. éÌ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚ ÒÂ·fl, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ Ò‚ÓÈ
ÔÓÚÂÌˆË‡Î ÌÂ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ Ò‚ÓËÏ ÒÏ˚ÒÎÓÏ. èÓ‰ ÒÏ˚ÒÎÓÏ, ‚ ‰‡Ì-
ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‚˚Ò¯ËÈ ÒÏ˚ÒÎ, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÔË-
Ó‰ÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ÌÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl. íÓÎ¸ÍÓ
Ò ÔÓÁËˆËÈ ‚˚Ò¯Â„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ (ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÚÓ„Ó, Á‡˜ÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔË¯ÂÎ
480
Ì‡ ˝ÚÛ ÁÂÏÎ˛) ÏÓÊÌÓ ‚˚ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÓËÂÌÚË˚, ‡ ÌÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸

˝ÏÔËË˜ÂÒÍÛ˛ ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ˆÂÔ¸ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
íÓÎ¸ÍÓ Ú‡ÍÓÈ ÒÏ˚ÒÎ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ó·ÂÒÚË ÒÂ·fl Ë ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÈ
ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ËÒıÓ‰ËÚ¸ ËÁ ÒÂ·fl. èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡
ÊËÁÌË Ò ˝ÚÓÈ ÔÓÁËˆËË ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ˝Í-
ÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡ [67], ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Â„Ó ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌ˚Â
ÒËÚÛ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl, Ì‡Ô‡‚ËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ì‡
‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÊËÁÌ¸. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl, ‚ıÓ‰fl ‚ ÒËÒ-
ÚÂÏÌ˚È ÏË, Û˜ËÚ˚‚‡fl Â„Ó ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË, ‚˚Ò¯ËÂ Ì‡˜‡Î‡
ÊËÁÌË. í‡ÍÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÓÔflÊÂÌÓ Ò ÔËÁÌ‡ÌËÂÏ ‚˚Ò¯Â„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡,
Â‰ËÌÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ‚˚Ò¯ËÏ ‡ÁÛÏÓÏ, ÛÌË‚ÂÒÛÏÓÏ (ÒÏ. ËÒ. 8.1).
ùÚÓ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÌÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ‡ ÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ËÂ ˝ÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÛÌË-
‚ÂÒÛÏÓÏ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛ ÓÒÓ·Ó„Ó Ó‰‡. ùÚ‡ ‰ÛıÓ‚Ì‡fl
Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÌÂ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˝„ÓˆÂÌÚË˜-
Ì˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ, ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÌÓÏ Ë
Ô‡‚ËÎ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ‡ Í‡Í ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ Â‰ËÌÒÚ‚Ó, «‡Á‰ÂÎ¸Ì‡fl ÏÌÓÊÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„Ëı ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ÒÓÁÌ‡ÌËÈ» [67]. ç‡ ˝ÚÓÏ ÛÓ‚ÌÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ Â‰ËÌÒÚ‚Â ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ë
‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó Ë ‚ ÌÂÏ ÙËÍÒËÛÂÚÒfl: ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸, Ò‚Ó·Ó‰‡, ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸. ÑÛıÓ‚ÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ Ò‚Ó·Ó‰Â ‚˚·Ó‡ ÔÓÒÚÛÔÍ‡.
ë‚Ó·Ó‰‡ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Í‡Í Á‡‰‡ÌËÂ ‚˚Ò¯Ëı ÒËÎ, ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰‡˛˘Ëı ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ÓÚ ‚Î‡ÒÚË ÔËÓ‰˚, ÔË‚˚˜ÍË Ë ÒÚ‡ÒÚÂÈ. éÌ‡ ‰‡ÂÚ: Ô‡‚Ó ‚˚-
·Ó‡ ‰Ó·‡ Ë ÁÎ‡, ‚ÌÛÚÂÌÌÂ˛ ÌÂËÁÏÂÌÌÓÒÚ¸ ÎÓ„ËÍË ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË
Ë ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÒÓ·˚ÚËÈÌ˚Ï ÔÓÒÚÛÔÍ‡Ï, ÒÓ‚Â¯‡ÂÏ˚Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ ÊËÁ-
ÌË Í‡Í ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸˛, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÒÔÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ ÔÓˆÂÒÒ Ó·ÂÚÂ-
ÌËfl Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÂ·fl Ì‡ ˝ÚÓÏ ÔÛÚË. ëÓ‚Â¯‡fl ‚˚·Ó, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Ò‚ÓÂÏ
ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÏ ÔÓÒÚÛÔÍÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÂ·fl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‚ÓÎÂÈ, ÒÚ‡ÌÓ-
‚ËÚÒfl ‰Û„ËÏ «ü». Ç˚·Ë‡fl ÒÂ·fl, ÓÌ ÒÓ‚Â¯‡ÂÚ ‚ÚÓÓÂ ÓÊ‰ÂÌËÂ,
·ÂÂÚ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ Ò‡ÏÓÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÂ·fl.
îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÓ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï
Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï Á‡ÍÓÌ‡Ï ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
‰ÓÎÊÂÌ ıÓÚfl ·˚ ˜‡ÒÚË˜ÌÓ ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡, Â„Ó ÊËÁÌÂÛÚ-
‚ÂÊ‰‡˛˘Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú. éÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl
‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ÔÓÁËˆËË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÈ ÂÏÛ Ì‡Ô‡‚ËÚ¸ ÙÓÍÛÒ Ò‚ÓÂ„Ó
‚ÌËÏ‡ÌËfl Ë «ÒÏÓÚÂÚ¸» Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÈ Ë Ò‚ÓÈ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÏË, ÓÒÓÁ-
Ì‡‚‡fl Ë ÓÒÏ˚ÒÎË‚‡fl Ò‚ÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‚ ÌÂÏ, ÓˆÂÌË‚‡fl ˜ÛÊËÂ Ë Ò‚ÓË
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˜ÂÂÁ ÒËÒÚÂÏÛ ·‡ÁÓ‚˚ı Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ‚˚-
‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl.
481
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÒÏ˚ÒÎÛ ÏÓÊÂÚ ÔÓËÁÓÈÚË Û ÒÛ·˙-

ÂÍÚ‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛˘Â„Ó ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ ÔÒËıËÍË — ÂÙÎÂÍÒË˛,
Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È, Í‡Í Ï˚ ‡ÌÂÂ ‚˚flÒÌËÎË, Ò ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ‚ÓÎË Ë Ú. Ô. äÒÚ‡ÚË, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÂÙÎÂÍÒËË —
˝ÚÓ ˜ÂÚ‚ÂÚ˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ ‡Á‚ËÚËfl (ÔÓ É. ÉÛ‰ÊËÂ‚Û) Ë ÏÓÊÌÓ ÛÚ‚ÂÊ-
‰‡Ú¸, ˜ÚÓ ÒÏ˚ÒÎ ÏÓÊÂÚ ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÛÓ‚-
Ìfl ‡Á‚ËÚËfl.
èË ‡Á‚ËÚËË ˝ÚËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û‰ÂÎflÚ¸ ‚ÌËÏ‡-
ÌËÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ Ï˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ë·Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÂÊËÏÂ Û‰ÂÊ‡ÌËfl ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ÂÈ ÓÎË ÂÙÎÂÍ-
ÒË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰ÂÌËfl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚ‡ ‡‚ÚÓÂÙÎÂÍÒËfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl, ‚˚‰ÂÎÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·ÎÂÏ, ÔÓ‰ÎÂÊ‡˘Ëı Â¯ÂÌË˛.
ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ˜ÂÂÁ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÎË Ë ÒÚ‡ÚÂ-
„ËË ÊËÁÌË, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÌËÏ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛. ñÂÎ¸ ÏÓÊÂÚ ÓÚÍ˚‚‡Ú¸Òfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‚ ‰‚Ûı ÒÏ˚ÒÎ‡ı:
1. äÓÌÍÂÚÌ˚Ï ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
2. ìÍ‡Á‡ÌËÂÏ Á‡ÍÓÌ‡ ÂÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ‚ ÙÓÏ‡ı, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı
ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÊËÁÌË. èË ˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒÎ ÍÓÌÂ˜ÌÓÈ ˆÂÎË ÊËÁÌË
ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÌÂ ÓÚÍ˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÒÓÁ‰‡ÂÚ Ò‚Ó·Ó‰Û ‰Îfl ‚˚·Ó‡
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Ë ÒÔÓÒÓ·‡ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓËÒÍÓÏ Ë Â‡ÎËÁ‡-
ˆËÂÈ ÒÏ˚ÒÎ‡ ‰ËÍÚÛÂÚÒfl ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë Â„Ó ÊËÁÌ¸ —
˝ÚÓ Â‰ËÌÓÂ ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡Î¸ÌÓÂ ˆÂÎÓÂ, ‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÂÒfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â ÒÓ ‚ÒÂÈ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌ¸˛. çÂ ÒÏÓÚfl Ì‡ Ò‚Ó˛ Í‡Ú-
ÍÓÒÚ¸, ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„Ëı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ‰Îfl ÒÓı‡ÌÂÌËfl ˝ÚÓÈ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË ‚ ˆËÍÎÂ ÊËÁÌË Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ.
íÓÎ¸ÍÓ Á‡‡ÌÂÂ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Û˜ÂÒÚ¸
Ò‚ÓÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î, Ù‡ÍÚÓ˚ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚, ÓÚÒÚ‡ÌËÚÒfl
ÓÚ Ó·ÓÎ‚‡ÌË‚‡˛˘Â„Ó ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó ‚ÎËflÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓÚÓ-
ÍÓ‚ ëåà Ë Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÒÏ˚ÒÎ Ò‚ÓÂÈ ÎË˜ÌÓÈ ÊËÁÌË.
8.3.3 ëÏ˚ÒÎ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË — ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÙÂÌÓÏÂÌ, ÍÓÚÓ˚È ‚ Ì‡¯Û

˝ÔÓıÛ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯ÂÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, Í‡Í ‰Îfl ÒÛ‰¸·˚ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó
482
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ú‡Í Ë ‰Îfl ıÓ‰‡ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ ÒÚ‡ÌÂ, Ë·Ó ÓÌË ‚Ó

ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË ‡ÍÚË‚ÌÓ„Ó ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Ì‡Ó‰‡
(15—20 %). ã˛‰ÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â Ó·ÂÎË ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË, ÌÂ Ú‡Í ÏÌÓ„Ó, ÔÓ
‰‡ÌÌ˚Ï ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ — 9—10 %, ÌÓ ÔÂÓ·Î‡‰‡˛˘‡fl Ëı ˜‡ÒÚ¸ ÔË-
Ì‡‰ÎÂÊËÚ Í ÛÍ‡Á‡ÌÌÓÏÛ ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚Û, Ú‡Í Í‡Í ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÔÓÒÚÓflÌÌÛ˛ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ ÏÓÚË‚‡ˆË˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ÌÂ‚ÁË‡fl Ì‡ ÊËÚÂÈÒÍËÂ ÒÎÓÊÌÓÒÚË, ÎË˜Ì˚Â ËÎË ÒÓˆËÓ„ÂÌÌ˚Â.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔÓ·ÎÂÏ‡ Ò‡ÏÓ„Ó Ì‡ÎË˜Ëfl Ë ı‡‡ÍÚÂ‡ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁ-
ÌË, ÂÒÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ‡fl ‰Îfl ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÒÚ‡Î‡ ‚ Ì‡¯Û
˝ÔÓıÛ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÁÌ‡˜ËÏÓÈ [46].
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÌÓÏ. ë‡Ï ÊÂ ÔÓˆÂÒÒ ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓˆÂÒÒ
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ë ÔËÌflÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ı ÌÓÏ.
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÓÏ ÒÂ·fl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â (Ë ÔËÌflÚ˚ı ‰‡Ì-
Ì˚Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ) ÍËÚÂËÂ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ [32]. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚˚·Ó ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÔÓÙÂÒÒËË, ÌÓ
˜‡ÒÚÓ Ë ‚˚·Ó ‚ÒÂÈ ÊËÁÌË. Ç˚‰ÂÎflÂÚÒfl ‰‚‡ ÛÓ‚Ìfl ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl: „ÌÓÒÚË˜ÂÒÍËÈ (ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl
Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl) Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ (Â‡Î¸Ì˚Â ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó
ÒÚ‡ÚÛÒ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) [31]. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËfl — ÔÓËÒÍ Ë Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ ‚ ‚˚·Ë‡ÂÏÓÈ,
ÓÒ‚‡Ë‚‡ÂÏÓÈ Ë ‚˚ÔÓÎÌflÂÏÓÈ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ Ú‡ÍÊÂ —
Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ‚ Ò‡ÏÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. èË ˝ÚÓÏ
Ò‡ÁÛ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÚÒfl Ô‡‡‰ÓÍÒ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl (Í‡Í Ë Ô‡‡‰ÓÍÒ
Ò˜‡ÒÚ¸fl): Ì‡È‰ÂÌÌ˚È ÒÏ˚ÒÎ ÚÛÚ ÊÂ Ó·ÂÒˆÂÌË‚‡ÂÚ ÊËÁÌ¸ (Ó·‡ÁÛÂÚÒfl
Í‡Í ·˚ «ÔÛÒÚÓÚ‡»). èÓ˝ÚÓÏÛ ‚‡ÊÂÌ ËÏÂÌÌÓ ÔÓˆÂÒÒ ÔÓËÒÍ‡ ÒÏ˚ÒÎ‡,
„‰Â ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â (ÛÊÂ Ì‡È‰ÂÌÌ˚Â) ÒÏ˚ÒÎ˚ — ˝ÚÓ ÎË¯¸ ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Â
˝Ú‡Ô˚ ÔÓˆÂÒÒ‡ (Ò‡Ï ÔÓˆÂÒÒ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl „Î‡‚Ì˚Ï ÒÏ˚ÒÎÓÏ — ˝ÚÓ Ë
ÂÒÚ¸ ÊËÁÌ¸, ÊËÁÌ¸ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ, ‡ ÌÂ Í‡Í ÌÂÍÓÂ «‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ») [41].
èÓ Ç. î‡ÌÍÎÛ, ÒÏ˚ÒÎ ÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ «Ì‡ÈÚË» Ë Â„Ó ÌÂÎ¸Áfl ÔÓÒÚÓ-
ËÚ¸ Á‡ÌÓ‚Ó [67]. é‰Ì‡ÍÓ ç.ë. èflÊÌËÍÓ‚ ‚ Ò‚ÓËı ‡·ÓÚ‡ı [37—41]
Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÔË Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÏ ÔÓ‰ıÓ‰Â Í Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË ÒÏ˚ÒÎ
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÒÓÁ‰‡Ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Á‡ÌÓ‚Ó. àÏÂÌÌÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÒÛ·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ‡ ÌÂ ÔÓÒÚÓ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í
ÔÓ‚Ó‰ÌËÍ Í‡ÍËı-ÚÓ «‚˚Ò¯Ëı» ÒÏ˚ÒÎÓ‚. èË ˝ÚÓÏ ÔËÁÌ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ
Â‰ËÌÓ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ (‰Îfl ‚ÒÂı Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚Ó„Ó) ·˚Ú¸ ÌÂ ÏÓÊÂÚ Ë ËÒÍÎ˛-
˜ÂÌËÂÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÂËÓ‰ ‚ÓÈÌ Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ËÒÔ˚Ú‡ÌËÈ, ÍÓ„‰‡
Ì‡Ó‰ ËÎË ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÒÎÓË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ó·˙Â‰ËÌfl˛ÚÒfl Â‰ËÌÓÈ Ë‰ÂÂÈ.
483
ê‡ÁÎË˜Ì˚Â ‡‚ÚÓ˚ ÔÂ‰Î‡„‡˛Ú Ò‚ÓË ‚‡Ë‡ÌÚ˚ Ó·ÂÚÂÌËfl ÒÏ˚ÒÎ‡,

ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡Ì˚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÏÒfl ‰Îfl Ó·-
˘ÂÈ ÓËÂÌÚËÓ‚ÍË.
èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏÛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ ÏÓÊ-
ÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚È ÒÏ˚ÒÎ: ÔÓËÒÍ Ú‡ÍÓÈ ÔÓÙÂÒÒËË Ë ‡·ÓÚ˚,
ÍÓÚÓ‡fl ‰‡‚‡Î‡ ·˚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ Á‡‡·ÓÚÓÍ (Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛
ÓˆÂÌÍÛ ÚÛ‰‡) ÔÓ ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË, Ú. Â. ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡Ú‡˜ÂÌ-
Ì˚ÏË ÛÒËÎËflÏË (ËÎË ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‚ÍÎ‡‰ÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó)
[41]. Ç. î‡ÌÍÎ ‚˚‰ÂÎflÂÚ ÚË‡‰˚ ÒÏ˚ÒÎÓ‚, „‰Â „Î‡‚Ì˚È — ÒÏ˚ÒÎ
ÒÚ‡‰‡ÌËfl, ÌÓ «ÚÓÎ¸ÍÓ Ú‡ÍÓ„Ó ÒÚ‡‰‡ÌËfl, ÍÓÚÓÓÂ ÏÂÌflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í
ÎÛ˜¯ÂÏÛ» [30]. î. çËˆ¯Â ‰ÓÔÓÎÌflÂÚ, ˜ÚÓ «ÏÂÒÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂÏË ÒÚ‡‰‡ÌËflÏË, ÍÓÚÓ˚Â ÓÌ „ÓÚÓ‚ Á‡ ˝ÚÓ ‚˚ÌÂÒÚË».
ëÏ˚ÒÎÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ «ÔÂ‚Ë˜ÌÓÂ ·Î‡„Ó» Í‡Í ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ [59] ËÎË ˜Û‚ÒÚ‚‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË [41]. ç‡ÔË-
ÏÂ, ÒÂ„Ó‰Ìfl ‰ÂÌ¸„Ë ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı — ˝ÚÓ Ì‡‰ÂÊ‰˚, ÏÂ˜Ú‡ÌËfl Ë ÒÏ˚ÒÎ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÑÂÌ¸„Ë ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ËÏÂÚ¸ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÂ ‚ÂÏfl ‰Îfl ÒÂ·fl Ë
Í‡Í ·˚ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË. é‰Ì‡ÍÓ ÌÂ ‰ÂÌ¸„Ë Ë ÔËÓ·ÂÚ‡Â-
Ï˚Â Ì‡ ÌËı ·Î‡„‡ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl „Î‡‚Ì˚Ï ÒÏ˚ÒÎÓÏ. ÑÂÌ¸„Ë — ˝ÚÓ Ó‰ÌÓ
ËÁ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ˜Û‚ÒÚ‚‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. ä‡Í ÔÓÍ‡-
Á˚‚‡˛Ú ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÔË ‚˚·ÓÂ ÔÂÒÚËÊÌÓÈ Ë ‰ÂÌÂÊÌÓÈ ÔÓÙÂÒ-
ÒËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÎË ËÌÚÛËÚË‚ÌÓ ÊÂÎ‡ÂÚ ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ˜Û‚ÒÚ‚‡
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË. ÖÒÎË ÔÓÔ˚Ú‡Ú¸Òfl ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ‡Á‚ËÚ¸ Ë‰Â˛
«ÔÂ‚Ë˜ÌÓ„Ó ·Î‡„‡» Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ (Â‡ÎËÁ‡ˆËË
‚˚Ò¯Â„Ó ËÌÒÚËÌÍÚ‡), ÚÓ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ Â˘Â Ó‰ËÌ ‚‡Ë‡ÌÚ ÒÏ˚ÒÎ‡ —
ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË [40, 41]. åÌÓ„ËÂ Î˛‰Ë ˜‡ÒÚÓ ÏÂ˜Ú‡˛Ú
ÔÓÔ‡ÒÚ¸ «ËÁ „flÁË ‚ ÍÌflÁË», ˜ÂÂÁ Û‰‡˜ÌÓ ‚˚·‡ÌÌÛ˛ ÔÓÙÂÒÒË˛,
ÚÛ‰ÓÛÒÚÓÈÒÚ‚Ó, ÊÂÌËÚ¸·Û (‚˚ıÓ‰ Á‡ÏÛÊ). ùÚÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓ
‚‡ÊÌÓ ‚Ó ‚ÂÏfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı ÔÓÚflÒÂÌËÈ. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ-
˜‡Â «ÛÒÔÂı» ËÏÂ˛Ú ÚÂ, ÍÚÓ Ó·Î‡‰‡ÂÚ Ú‡Î‡ÌÚÓÏ ıÓÓ¯Ó ÛÒÚ‡Ë‚‡Ú¸Òfl,
ÔÓ‰ÒÚ‡Ë‚‡Ú¸Òfl ÔÓ‰ ÏÂÌfl˛˘Û˛Òfl ÍÓÌ˙˛ÌÍÚÛÛ ˚ÌÍ‡. à‰Âfl ‡‚‡Ì-
Ú˛ËÁÏ‡ Ë ÒÂÈ˜‡Ò Ó˜ÂÌ¸ ÔÓÔÛÎflÌ‡ ÒÂ‰Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈÒfl ÏÓ-
ÎÓ‰ÂÊË. àÏÂ˛ÚÒfl ‡·ÓÚ˚, „‰Â ÓÚÍÓ‚ÂÌÌÓ ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˆÂÎË ËÎË
ÒÏ˚ÒÎ˚ ‰Îfl ÔÓÒÚÓÂÌËfl «ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ» Í‡¸Â˚: ÔÂ‚ÓÂ — «‰Ó·ËÚ¸Òfl
‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â», Ë ‚ÚÓÓÂ — ‰Ó·ËÚ¸Òfl «‚˚ÒÓÍÓ„Ó
‰ÓıÓ‰‡» [36]. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÚ¸ ÔËÏÂ˚ «ÔÓÔ‡‰‡ÌËfl» ‚ ˝ÎËÚÛ ˜ÂÂÁ ‰Ó-
ÒÚËÊÂÌËÂ ‚Â¯ËÌ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl.
ëÏ˚ÒÎ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚
ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚ı ÓÚÎË˜Ëflı ÏÂÊ‰Û ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ·ÓÎÂÂ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓÂ, Â„Ó ÔÓ˘Â ÓÙÓÏËÚ¸ ÓÙËˆË‡Î¸ÌÓ (ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ‰ËÔÎÓÏ Ë Ú. Ô.);
484
ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ ÊÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ (‰ËÔ-

ÎÓÏ «Ì‡ ÎË˜ÌÓÒÚ¸», ÔÓ Í‡ÈÌÂÈ ÏÂÂ, ÔÒËıË˜ÂÒÍË Á‰ÓÓ‚˚Ï Î˛‰flÏ,
ÔÓÍ‡ Â˘Â ÌÂ ‚˚‰‡˛Ú). èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ·ÓÎ¸¯Â
Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌËı (·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚ı) ÛÒÎÓ‚ËÈ, ‡ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ÓÚ Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ë ˜‡ÒÚÓ ËÏÂÌÌÓ ÔÎÓıËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl
ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÍÓÏÛ-ÚÓ ÔÓfl‚ËÚ¸ ÒÂ·fl ÔÓ-Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏÛ („ÂÓË ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl
‚ ÔÂÂÎÓÏÌ˚Â ˝ÔÓıË) [41]. ãË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡ÏÌÓ„Ó
ÒÎÓÊÌÂÂ, ÓÌÓ ˜‡ÒÚÓ Ó·ÂÍ‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Ó‰ËÌÓ˜ÂÒÚ‚Ó, ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËÂ
Ë ÓÒÛÊ‰ÂÌËÂ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı.
Ç ÚÂ˜ÂÌËÂ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ÒÓ‚Â¯‡Ú¸ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ‚˚-
·ÓÓ‚. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚È ‚˚·Ó, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl — «˝ÚÓ Â¯ÂÌËÂ, Á‡Ú‡„Ë‚‡˛˘ÂÂ ÎË¯¸ ·ÎËÊ‡È-
¯Û˛ ÊËÁÌÂÌÌÛ˛ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û... ‚˚·Ó ÔÓÙÂÒÒËË Í‡Í ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ
ÍÓÌÍÂÚÌ˚È ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÔÎ‡Ì ÌÂ ·Û‰ÂÚ ÓÔÓÒÂ‰Ó‚‡Ì ÓÚ‰‡ÎÂÌÌ˚ÏË
ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË ˆÂÎflÏË» [19].
ç‡‰Ó ÔËÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ Ì‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÏ˚Ò-
Î‡ ‚ ˚ÌÓ˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ‚ÎËflÂÚ ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËÂ ÚÛ‰‡ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ö˘Â
ä. å‡ÍÒ Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡Î «ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËÂ ÚÛ‰‡ ÓÚ Í‡ÔËÚ‡Î‡». Ç Ò‚ÓËı
‡·ÓÚ‡ı ÓÌ ‚˚‰ÂÎËÎ ‰‚‡ ‡ÒÔÂÍÚ‡ ÚÛ‰‡: «ÊË‚ÓÈ ÚÛ‰» (‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸,
ËÒÚÓ˜ÌËÍ ·Ó„‡ÚÒÚ‚‡) Ë «‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚È ÚÛ‰» (‚˚‡ÊÂÌÌ˚È ‚ ÒÚÓË-
ÏÓÒÚË, Í‡ÔËÚ‡Î‡ı). Ç ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ÊË‚ÓÈ ÚÛ‰ ‰ÓÎÊÂÌ
ÒÓÂ‰ËÌflÚ¸Òfl Ò ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï ÚÛ‰ÓÏ Ë ‚˚ÔÓÎÌÂÌÌÓÈ ‡·ÓÚÂ ‰ÓÎÊÌÓ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÓÁÌ‡„‡Ê‰ÂÌËÂ. çÓ ‚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ËÁ-Á‡ ÌÂÒÔ‡‚Â‰-
ÎË‚Ó„Ó ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ·Ó„‡ÚÒÚ‚‡, ÚÛÊÂÌËÍ ˜‡ÒÚÓ ËÏÂÂÚ ÒÂ‰ÒÚ‚‡
ÎË¯¸ Ì‡ ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ‡ ·ÂÁ‰ÂÎ¸ÌËÍ ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸ ·Ó„‡˜ÓÏ. ùÚÓ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ ÒËÎÛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË «ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËfl» ÚÛ-
‰‡ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂÂ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ·Î‡„, ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ˝ÚÓ„Ó ÚÛ‰‡.
ç‡ ÒÏ˚ÒÎ ÚÛ‰‡ ‚ÎËflÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ ˝ÍÓÌÓÏËÍÂ Á‡ÍÓÌ‡ ÔÂÂÏÂÌ˚
ÚÛ‰‡, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÍÓÚÓ˚Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍË ÏÂ-
ÌflÚ¸ Ò‚ÓË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË. é‰Ì‡ÍÓ, ‚ Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ,
„Î‡‚Ì˚Ï ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÚÛ‰‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓËÁ‚Ó‰ËÏ˚Â ÚÓ‚‡˚, ‡ ÌÂ
Ò‡Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Â„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı.
èÓÌËÏ‡fl «ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ» ÚÛ‰‡ ‚ Â‡Î¸ÌÓÈ ˝ÍÓÌÓÏË-
˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ù. îÓÏÏ ÔË¯ÂÚ [68] ˜ÚÓ, ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚ‰ÂÎflÂÚÒfl
ÓÚ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÚÛ‰ ÔÂÂÒÚ‡ÂÚ ·˚Ú¸ ‰Îfl ÌÂ„Ó ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ
ÁÌ‡˜ËÏ˚Ï, ÚÓ ÓÌ Í‡Í ·˚ ÚÂflÂÚ ÒÏ˚ÒÎ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡. óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÒÚÓ
ÔÓ‰‡ÂÚ ÒÂ·fl Ì‡ «˚ÌÍÂ ÎË˜ÌÓÒÚÂÈ». ùÚ‡ «˚ÌÓ˜Ì‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸» ‡·Ó-
Ú‡ÂÚ ‰Îfl Á‡‡·‡Ú˚‚‡ÌËfl ‰ÂÌÂ„. ÖÒÎË „Ó‚ÓËÚ¸, ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, Ó ÒÏ˚ÒÎÂ
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl, ÚÓ ÓÌÓ ‰ÓÎÊÌÓ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸Òfl ‚ ÍÓÌ-
ÚÂÍÒÚÂ ‚ÒÂÈ ÊËÁÌË Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl. ñÂÎ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
485
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Á‰ÂÒ¸ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ — „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ‡Ò¯Ë-

flÚ¸ Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ë Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ Ëı Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸.
ÑÎfl ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
‚‡ÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚÂ «ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ‚˚·Ó‡», ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÌÂÂ‰ÍÓ ÓÍ‡-
Á˚‚‡˛ÚÒfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂÒfl Î˛‰Ë Ë ÍÓÚÓ˚Â ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ Ò‡ÏË ÏÓ-
„ÛÚ ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸ «˜ÚÓ» Ë «ËÁ ˜Â„Ó» ÓÌË ‚ÓÓ·˘Â ‚˚·Ë‡˛Ú ... [41]. ùÚËÏ
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚ÒÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó, „‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ‚ ÔÓÎÂ
«‰ÓÎÊÂÌ ÔÓ‰‚Ë„‡Ú¸Òfl, ˜ÚÓ·˚ ·˚Ú¸ ÔËÌflÚ˚Ï ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ˆÂÌÌÓ„Ó
˜ÎÂÌ‡, ... Â„Ó ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı „Î‡Á‡ı Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Â„Ó ÔÓÎÓ-
ÊÂÌËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â» [65].
Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚·Ë‡ÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÙÂÒÒË˛, ‡ ÚÓ
ÌÂ˜ÚÓ ·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌÓÂ, ˜ÚÓ ÓÌ‡ ‰‡ÂÚ ÂÏÛ ‰Îfl ÔÓÎÌÓ„Ó Ó˘Û˘ÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ
ÊËÁÌË. èÓ ÏÌÂÌË˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ [30] ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËÂ ‰ÓÎÊÌÓ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸Òfl ÌÂ «‚ ˝„ÓËÒÚË˜ÂÒÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ, ‡ ‚ ÔË-
Ó·˘ÂÌËË Í Ó·˘ÂÒÚ‚Û, Í ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË, Í ÍÛÎ¸ÚÛÂ».
ÅÓÎ¸¯ÓÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÔÓÌflÚËÂ «Í‡¸Â‡», ¯ËÓÍÓ ‡ÒÔÓÒÚ‡-
ÌÂÌÌÓÂ Ì‡ á‡Ô‡‰Â. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓÒÓ·ËË ˝ÚÓÚ ‚ÓÔÓÒ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ‚
11 „Î‡‚Â, ‡ Á‰ÂÒ¸, Í‡Í Â‡ÎËÁ‡ˆËfl Í‡¸ÂÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÒÏ˚ÒÎ
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡. ÖÒÎË ‚ Ú‡‰ËˆËË ÒÚ‡Ì ·˚‚¯Â„Ó ÒÓ˛Á‡ «Í‡¸Â-
‡» — ˝ÚÓ ÛÒÔÂı ‚ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ Ò ÌÂÍÓÚÓ˚Ï
ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Ï ÓÚÚÂÌÍÓÏ, ÚÓ Ì‡ Á‡Ô‡‰Â Í‡¸Â‡ — ˝ÚÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl
ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÍÓÏ·ËÌ‡ˆËfl ÓÎÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÔÓÎ-
ÌflÂÚ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË.
àÌÓ„‰‡ ÔÓÌflÚËÂ «Í‡¸Â‡» Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚÒfl Ò ËÓÌËÂÈ Ë ÓÒÛÊ‰Â-
ÌËÂÏ: «ìÒÔÂ¯Ì‡fl Í‡¸Â‡ — ˝ÚÓ ÌÂ Ò˜‡ÒÚÎË‚‡fl ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸. èÓÒÚ‡-
‡ÈÚÂÒ¸ ÌÂ ÔÓÔ‡‰‡Ú¸Òfl «Ì‡ ÁÛ·» ÒÛÏÂ‚¯ËÏ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ·ÎÂÒÚfl˘Û˛
Í‡¸ÂÛ «‚ÓÎÍ‡Ï» ˝ÍÓÌÓÏËÍË Ë ÔÓÎËÚËÍË, ‡ Ì‡Û˜ËÚÂÒ¸ ‚˚Ú¸ Ë
ÓıÓÚËÚ¸Òfl ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÌËÏË. èÓ˜ÂÏÛ ·˚ ‚‡Ï Ò‡ÏÓÏÛ ÌÂ Ì‡˜‡Ú¸ Ú‡‚ËÚ¸
ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı ‚‡Ò ÍÓÎÎÂ„? ëÚ‡Ì¸ÚÂ Û·ËÈˆÂÈ, ÔÓÍ‡ ÌÂ ÒÚ‡ÎË ÊÂÚ‚ÓÈ.
çÓ ÔË ˝ÚÓÏ ‚ÒÂ„‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ‚‡Ï ÒÎÂ„Í‡ ÔÓ‰ÔÓÚËÚ
ÒÓ‚ÂÒÚ¸. é‰Ì‡ÍÓ ‚‡¯Ë ‚‡„Ë, ‚‡¯Ë ÍÓÌÍÛÂÌÚ˚, ‚‡¯Ë Á‡‚ËÒÚÌËÍË —
ÍÓÎÎÂ„Ë... ‚Â‰¸ ÓÌË-ÚÓ ÔÓÒÚÛÔ‡˛Ú ÚÓ˜ÌÓ Ú‡Í ÊÂ. í‡‚Îfl, ËÌÚË„Ë,
Á‡‚ËÒÚ¸ ·ÓÎÂÂ ÌÂ ‚˚Á˚‚‡˛Ú ˜Û‚ÒÚ‚‡ ÒÚ˚‰‡» [7]. ë‡ÏÓ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ
Í‡¸Â˚, ÛÒÔÂı‡ Ë ÒÏ˚ÒÎ‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÌÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓ. çÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÒÚ¸
ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ˝ÚË˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ, ÌÓ Ë ‚ Ò‡ÏÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ
ÔÓ-ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
èÓ·ÎÂÏ‡ Ú‡ÍÓ„Ó ‚˚·Ó‡ ÒËÎ¸ÌÓ Ó·ÓÒÚflÂÚÒfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ˚-
ÌÓ˜ÌÓÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍË, ÍÓ„‰‡ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË Ó·ÂÒˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl ˆÂÌÌÓÒÚ¸ Ò‡-
ÏÓ„Ó ÚÛ‰‡ Ë Ì‡ ÔÂ‚˚È ÔÎ‡Ì ‚˚ıÓ‰ËÚ ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰‡ÊË ÒÂ·fl Ì‡
486
«˚ÌÍÂ ÎË˜ÌÓÒÚÂÈ». Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ú‡Í‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÚÂflÂÚ Ò‚Ó˛ ˆÂ-

ÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl «ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌÌÓÈ» (ÓÚ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡) «˚ÌÓ˜ÌÓÈ
ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛» [69]. ÉÓ‚Ófl ‡ÌÂÂ Ó Ò‚flÁË ˜Û‚ÒÚ‚‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓ-
ËÌÒÚ‚‡ ÒÓ ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ï˚ ÔË¯ÎË Í
‚‡Ë‡ÌÚÛ ÒÏ˚ÒÎ‡ — ÒÚÂÏÎÂÌË˛ Í ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË. ùÎËÚ‡Ì˚Â ÓËÂÌÚ‡-
ˆËË ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
«ÔÂÒÚËÊ» Ë «‚˚ÒÓÍËÈ Á‡‡·ÓÚÓÍ», ÌÓ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ
ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, ÓËÂÌÚ‡ˆË˛ Ì‡ ‚˚Ò¯ËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ Ë‰Â‡-
Î˚ Ë ˆÂÌÌÓÒÚË. èÓ·ÎÂÏ‡ ÎË¯¸ ‚ ÚÓÏ, Í‡Í ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl, „‰Â ÔÓ‰ÎËÌ-
Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË, ‡ „‰Â ÏÌËÏ˚Â, „‰Â ˝ÎËÚ‡, ‡ „‰Â — ÔÒÂ‚‰Ó˝ÎËÚ‡ [40, 41].
äÓ„‰‡ ÎË˜ÌÓÂ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚Ó Í‡Í ‚˚Ò¯ÂÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓÒÚË ‚
ÚÛ‰Â, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ò‡ÏÓÛ‚‡ÊÂÌËÂ Ë ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ-
‚‡, ÚÓ ˝ÚÓ ÒÍÓÂÂ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Í ˝ÎËÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. óÛ‚ÒÚ‚Ó ÒÓ-
·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‰‚‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ‡ÒÔÂÍÚ‡. ÇÓ-ÔÂ‚˚ı,
«Ó˘Û˘ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË, Â„Ó Ú‚Â‰ÓÂ
Û·ÂÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Â„Ó ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·Î‡„‡, ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó
ÔÎ‡Ì‡ Á‡ÒÎÛÊË‚‡ÂÚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË». ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflı, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚Ó ‚Î‡ÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Â Ì‡ÏÂÂÌËfl» [59].
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‰ÓÒÚÓÈÌ˚Ï ÏÓÊÂÚ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÒÂ·fl ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓÚ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ, ÍÓÚÓ˚È «Û‚ÂÂÌ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflı» Ë „ÓÚÓ‚ Â‡-
ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÍÓÌˆÂÔˆË˛ ·Î‡„‡, Ú. Â. „ÓÚÓ‚ ‚˚ÒÚÛÔËÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ
ÔÓÒÚÓÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó Ò˜‡ÒÚ¸fl. é‰Ì‡ÍÓ, ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ «ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÏ Ó·˘ÂÒÚ-
‚Â» Î˛‰Ë ÒÚÂÏflÚÒfl Í Û‡‚ÌÓ‚Â¯Ë‚‡ÌË˛ Ò‚ÓËı ËÌÚÂÂÒÓ‚, ÏÓ„ÛÚ
«‰Ó„Ó‚ÓËÚ¸Òfl» Ë ÔÓÈÚË Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÛÒÚÛÔÍË ‰Û„ ‰Û„Û. ùÚÓ
ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‰‡ÊÂ ‚ «ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â» ÌÂËÁ·ÂÊÌ˚ ÓÔÂ‰-
ÂÎÂÌÌ˚Â ÛÒÚÛÔÍË Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÍÓÏÔÓÏËÒÒ˚. èË˜ÂÏ ÌÂËÁ·ÂÊÌ˚ÏË
ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÛÒÚÛÔÍË Ë ‚ Ò‡ÏÓÏ „Î‡‚ÌÓÏ — ‚ ˜Û‚ÒÚ‚Â ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰Ó-
ÒÚÓËÌÒÚ‚‡ [59]. çÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÛÒÚÛÔ‡fl ‰‡ÊÂ ‚ ÒÚÓÎ¸
‚‡ÊÌÓÏ ‰Îfl ÒÂ·fl, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÔÓÎÛ˜‡˛Ú „Ó‡Á‰Ó ·ÓÎ¸¯ËÈ
‚˚Ë„˚¯ — ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂ„Ó ˝ÚÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë Â„Ó ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÂ
‡Á‚ËÚËÂ, ‡ ÁÌ‡˜ËÚ, Ë ‡Ò¯ËÂÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ‰Îfl Ò‡ÏÓÂ‡ÎË-
Á‡ˆËË Í‡Ê‰Ó„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÎÂÌ‡ Ú‡ÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‚ÒÂ
˝ÚÓ ËÏÂÂÚ ÔflÏÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Ë Í ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, „‰Â Í‡Í ‡Á
Ë ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÓÒÌÓ‚Ì‡fl Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓÒÚË [41]. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÒÓÔË˜‡ÒÚÌÛ˛ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ËÌ-
ÚÂÂÒ‡Ï. éËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ ËÌÚÂÂÒ˚ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ÓÌ ÌÂ
ÒÚÓÎ¸ÍÓ «ÚÂflÂÚ» Ò‚ÓÂ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚Ó ‚ Û˜ÂÚÂ ËÌÚÂÂÒÓ‚ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ,
ÒÍÓÎ¸ÍÓ ˝ÚÓ «ÔÓÚÂfl» ‚ÓÁ‚˚¯‡ÂÚ Â„Ó. á‰ÂÒ¸ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚Ó ÔÓıÓ‰ËÚ
ÔÓ‚ÂÍÛ Ì‡ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ˆÂÎË Ë ÒÏ˚ÒÎ‡. é‰Ì‡ÍÓ, Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ‚
487
ÚÛ‰Â, ÔÓÌËÏ‡ÂÏ‡fl Í‡Í ÒÚÂÏÎÂÌËÂ ÛÚ‚Â‰ËÚ¸ Ò‚ÓÂ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚Ó ˜ÂÂÁ

ÒÎÛÊÂÌËÂ Ë‰Â‡Î‡Ï ‰Ó·‡ Ë ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË, Â‡Î¸ÌÓ ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl Ò
ÒÂ¸ÂÁÌ˚ÏË ÚÛ‰ÌÓÒÚflÏË [41]. é·˘ÂÒÚ‚Ó, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ „ÓÚÓ‚˚ ÒÔ‡‚Â‰-
ÎË‚Ó ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ‚ÍÎ‡‰ Í‡Ê‰Ó„Ó ‚ Ó·˘ÂÂ ·Î‡„ÓÒÓÒÚÓflÌËÂ. éÚÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ
Â‰ËÌÒÚ‚Ó ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËË «‰ÓÒÚÓÈÌÓ„Ó» Ë «ÌÂ‰ÓÒÚÓÈÌÓ„Ó» Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ Ó·-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl. èÓ·ÎÂÏ‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl
ÏÓÊÂÚ ÎË¯¸ ·˚Ú¸ Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌ‡ ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÓ Â¯ÂÌËÂ ‰‡ÌÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚-
ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ «Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆË˛», «ÔÓÎÌÓˆÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏÛ˛ ˜ÂÂÁ Ú‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌÚÌÓÒÚ¸,
Ú. Â. ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ «‚˚ıÓ‰ËÚ¸ Á‡ ‡ÏÍË Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl» Ë ÛÏÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ì‡ıÓ‰ËÚ¸ ÌÓ‚˚Â ÒÏ˚ÒÎ˚ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÏ ‰ÂÎÂ Ë ‚Ó ‚ÒÂÈ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË» [67].
ëÏ˚ÒÎ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl Ë
Ò‡ÏÓÚ‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌˆËË. èÓÌflÚËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ÒÓÓÚÌÓÒËÚÒfl Ò ÔÓÌflÚËflÏË — Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl, Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl, Ò‡-
ÏÓÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÚ‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌˆËfl, Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë Ò‚flÁ˚‚‡-
ÂÚÒfl Ò ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛.
åÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒˆÂÌ‡Ëflı Ë ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒÚ‡ÚÂ-
„Ëflı, ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌ˚ı ù. ÅÂÌÓÏ [9]. ÜËÁÌÂÌÌ˚Â ÒˆÂÌ‡ËË ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
Îfl˛ÚÒfl Í‡Í «ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÓÒÚÛÔ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl, ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ‚
‡ÌÌÂÏ ‰ÂÚÒÚ‚Â ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ Ó‰ËÚÂÎÂÈ Ë ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‚ ‚‡ÊÌ˚ı ‡ÒÔÂÍÚ‡ı Â„Ó ÊËÁÌË», ÒˆÂÌ‡ËË Óı‚‡Ú˚‚‡˛Ú ‚Ò˛
ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓ‰Ó·ÌÓÒÚflı, ‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl Í‡Í
Ó·˘ËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË. ù. ÅÂÌ ÓÚÏÂ˜‡Î, ˜ÚÓ
«ÒˆÂÌ‡ËË ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ ÌÂ ÔÓÌËÏ‡˛Ú,
˜ÚÓ ‰ÂÎ‡˛Ú», ‡ ‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ «‚˚ÈÚË ËÁ-ÔÓ‰ ‚Î‡ÒÚË
ÒˆÂÌ‡ËÂ‚». èÓÌËÏ‡Ú¸ — ÁÌ‡˜ËÚ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ÒÚÓËÚ¸ ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚
Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÏÛ, ‡ ÌÂ ·˚Ú¸
Ë„Û¯ÍÓÈ ‚ ÛÍ‡ı ÒÛ‰¸·˚ [41]. åÌÓ„ËÂ Î˛‰Ë ‚˚·Ë‡˛Ú ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ
ÔÓÙÂÒÒËË, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È Ó·‡Á ÊËÁÌË Ë ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÒÚÂÂÓ-
ÚËÔ, ÍÓÚÓ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛ÚÒfl ÒÚËÎÂÏ Ë Ó·‡ÁÓÏ ÊËÁÌË. ëÚËÎ¸
ÊËÁÌË — ˝ÚÓ ÚËÔ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Î˛‰ÂÈ, „‰Â ‡ÍˆÂÌÚ ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓÈ Ë ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÈ ÒÚÓÓÌÂ ÊËÁÌË ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é·‡Á
ÊËÁÌË — ˝ÚÓ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÊËÁÌË, Í‡Í ÚÛ‰‡, ·˚Ú‡, Ó·-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË, Ò‚flÁ‡ÌÌÓÂ Ò Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÊËÁÌË. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÓÎ¸ —
˝ÚÓ ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÎË˜ÌÓÒÚË, Â„Ó ÏÂÒÚÓ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÓÓ·˘-
ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ (ÓÎ¸ ÎË‰Â‡, ÓÚ‚ÂÊÂÌÌÓ„Ó Ë Ú. Ô.). ëÓˆË‡Î¸Ì˚È ÒÚÂÂÓ-
ÚËÔ — ˝ÚÓ ÒıÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó Í‡ÍÓÏ-ÎË·Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏ
Ó·˙ÂÍÚÂ (Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ËÎË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔÂ).
488
Ç ‚ÓÁ‡ÒÚÂ 5—6 ÎÂÚ Â·ÂÌÓÍ ÛÊÂ ËÏÂÂÚ ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÒÚËÎ¸, ÍÓÚÓ˚È

fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÔÓÒÓ·ÓÏ Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÏËÛ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÒÓ‰ÂÊËÚ
ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ «ü-ÍÓÌˆÂÔˆË˛», ÊËÁÌÂÌÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë, ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËÂ Ë ÏÓ-
‰ÂÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ ÒËÚÛ‡ˆËflı. ÜËÁÌÂÌÌ˚È ÒÚËÎ¸ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÓÚÌÓÒË-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓÒÚÓflÌÌ˚Ï ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‚ÒÂÈ ÊËÁÌË. éÌ Í‡Í fl‰Ó ÎË˜ÌÓÒÚË
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Â‰ËÌÒÚ‚Ó, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸, Ò‚flÁÌÓÒÚ¸ Ë ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸
ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl. éÚ‰‡ÎÂÌÌ‡fl ÊËÁÌÂÌÌ‡fl ˆÂÎ¸,
«ÍÓÌˆÂÔˆËfl» Ë ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË Ì‡ÏÂ˜‡˛Ú ÔÎ‡Ì, ÔÓ ÍÓÚÓ-
ÓÏÛ ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡ÂÚÒfl «Á‰‡ÌËÂ» Â„Ó ÊËÁÌË [25].
ë‡ÏÓ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ «ÛÒÔÂı‡» (ÚÂÒÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌÓÂ Ò ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ
Ó· ˝ÎËÚ‡ÌÓÏ) ÌÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓ. çÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂ ÚÓÎ¸-
ÍÓ ‚ ˝ÚË˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ (˜ÚÓ ËÏÂÂÚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ˆÂÌÌÓÒÚ¸, ‡ ˜ÚÓ ÌÂÚ),
ÌÓ Ë ‚ Ò‡ÏÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. èÓ·ÎÂÏ‡
Ú‡ÍÓ„Ó ‚˚·Ó‡ ÒËÎ¸ÌÓ Ó·ÓÒÚflÂÚÒfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ˚ÌÓ˜ÌÓÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍË,
ÍÓ„‰‡, ÔÓ ÒÎÓ‚‡Ï ù. îÓÏÏ‡, Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË Ó·ÂÒˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl ˆÂÌÌÓÒÚ¸
Ò‡ÏÓ„Ó ÚÛ‰‡ Ë Ì‡ ÔÂ‚˚È ÔÎ‡Ì ‚˚ıÓ‰ËÚ ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰‡ÊË ÒÂ·fl Ì‡
«˚ÌÍÂ ÎË˜ÌÓÒÚÂÈ». Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ú‡Í‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÚÂflÂÚ Ò‚Ó˛ ˆÂ-
ÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl «ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌÌÓÈ» (ÓÚ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡) «˚ÌÓ˜ÌÓÈ
ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛» [27].
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ä‡Í ÛÊÂ ÓÚÏÂ˜‡ÎÓÒ¸, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓ-

‰ÓÎÊ‡ÂÚÒfl Ì‡ ÔÓÚflÊÂÌËË ‚ÒÂÈ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ÊËÁÌË Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÛÚÓ˜ÌflÂÚ ‰Îfl ÒÂ·fl ÒÏ˚ÒÎ˚ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡, ÒÓÓÚÌÓÒfl Ëı ÒÓ ÒÏ˚ÒÎ‡ÏË ‚ÒÂÈ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË.
óÚÓ·˚ ıÓÚ¸ Í‡Í-ÚÓ ÔÓÏÓ˜¸ ÒÓËÂÌÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÏÛÒfl,
ÏÓÊÌÓ ÔÓÔ˚Ú‡Ú¸Òfl ‚˚‰ÂÎËÚ¸ Ò‚flÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÚËÔÓ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â Ë ÏÓ„ÛÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸Òfl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı
ÓËÂÌÚËÓ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl. ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ‡ÒÒÏ‡Ú-
Ë‚‡˛Ú Ò‚flÁ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó, ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ç‡ ‚˚Ò¯Ëı ÛÓ‚Ìflı Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˝ÚË ÚËÔ˚
ÔÓ˜ÚË ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÍ‡˛Ú ‰Û„ ‚ ‰Û„‡ [41]. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î, ÍÓÚÓ˚È
‚Ë‰ËÚ ‚ Ò‚ÓÂÏ ÚÛ‰Â ÒÏ˚ÒÎ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó, Â‡ÎËÁÛÂÚ ÒÂ·fl
Ë Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚ¸. ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Ò‚ÓÂÏ Û‚ÎÂ˜ÂÌËË ‰ÓÒÚË„‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯Ëı
‚˚ÒÓÚ, ÚÓ ÓÌ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ ˝ÚÓÈ Ó·Î‡ÒÚË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎÓÏ.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÓÚÎË˜ËflÏË ˝ÚËı ÚËÔÓ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ
·˚Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ [41] (Ú‡·ÎËˆ‡ 8.3).
489
í‡·ÎËˆ‡ 8.3 éÚÎË˜Ëfl ÚËÔÓ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
‹ íËÔ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl éÚÎË˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â, ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÔËÁÌ‡ÍË

1 ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ - ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ·ÓÎ¸¯‡fl ÙÓÏ‡ÎËÁ‡ˆËfl
(ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ ÓÚ‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ ‰ËÔÎÓÏ‡ı
Ë ÒÂÚËÙËÍ‡Ú‡ı, ‚ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ÍÌËÊÍÂ,
‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ı ÚÛ‰‡ Ë Ú. Ô.);
- ÚÂ·Û˛ÚÒfl, ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl
(ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È Á‡ÔÓÒ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ó·ÓÛ‰Ó‚‡ÌËÂ Ë Ú. Ô.).
2 ÊËÁÌÂÌÌÓÂ - „ÎÓ·‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ‚ÒÂÓı‚‡ÚÌÓÒÚ¸ ÚÓ„Ó Ó·‡Á‡

Ë ÒÚËÎfl ÊËÁÌË, ÍÓÚÓ˚Â ÒÔÂˆËÙË˜Ì˚ ‰Îfl
ÚÓÈ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÒÂ‰˚, ‚ ÍÓÚÓÓÈ
Ó·ËÚ‡ÂÚ ‰‡ÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ;
- Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÓÚ ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‰‡ÌÌÓÈ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÒÂ‰˚;
- Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÓÚ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı, ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚ı, ˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ‰Û„Ëı Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı
Ù‡ÍÚÓÓ‚, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÊËÁÌ¸ ‰‡ÌÌÓÈ
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔ˚;
3 ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ - ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÙÓÏ‡ÎËÁ‡ˆËË
ÔÓÎÌÓˆÂÌÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË (ÚÛ‰ÌÓ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸, ˜ÚÓ·˚ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·˚Î ‰ËÔÎÓÏ
ËÎË ÒÂÚËÙËÍ‡Ú Ò Á‡ÔËÒ¸˛ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ
«Ó·Î‡‰‡ÚÂÎ¸ ‰‡ÌÌÓ„Ó ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl
ãË˜ÌÓÒÚ¸˛»);
- ·ÓÎÂÂ ÔÓ‰ıÓ‰flÚ ÌÂ «·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚Â»
‚ ·˚‚‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË ÛÒÎÓ‚Ëfl,
‡ Ì‡Ó·ÓÓÚ, ÒÎÓÊÌ˚Â Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ Ë
ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú
ÔÓfl‚ËÚ¸Òfl ÎÛ˜¯ËÏ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï Í‡˜ÂÒÚ‚‡Ï
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÌÓ ˜‡ÒÚÓ Ë ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ‡Á‚Ë-
ÚË˛ Ú‡ÍËı Í‡˜ÂÒÚ‚.
Ç ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ ÏËÂ, ÍÓ„‰‡ ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ ˜‡ÒÚ¸ ‚ÂÏÂÌË ‚ÁÓÒÎ˚Â

Î˛‰Ë ÔÓ‚Ó‰flÚ Ì‡ ‡·ÓÚÂ, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ
ÒÚÂÔÂÌË Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ (Ò «„Î‡‚Ì˚Ï
‰ÂÎÓÏ» ÊËÁÌË). ïÓÚfl ‚ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËÂ ÒÚ‡ÌÂÚ ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ Ëı ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ë ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
Ç Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ ÔÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚ı ÚËÔÓ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓÊÌÓ
ÛÒÎÓ‚ÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÔÓ‰ÚËÔ˚, ÓÚÎË˜‡˛˘ËÂÒfl ÔÓ ÍËÚÂË˛ ¯ËÓÚ˚
‰Ë‡Ô‡ÁÓÌ‡, ÔÓ Ò‡ÏËÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ÑÎfl ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚËÔÓÎÓ„ËË ÔÓÙÂÒ-
490
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ë Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÒÚÓËÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒˆÂ-

Ì‡ËË, ÔÎ‡Ì˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
í‡·ÎËˆ‡ 8.4 ÄÌ‡ÎËÁ ÚËÔÓÎÓ„ËÈ

äËÚÂËÈ
‹ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË, ‡‚ÚÓ äÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËfl
(ËÒÚÓ˜ÌËÍ)
1 2 3
1 äÎ‡ÒÒËÙËˆËÓ‚‡Ú¸ ÔÓ- - ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ÂÙÎÂÍÚÓÌ˚È ÚÛ‰
ÙÂÒÒËË ÔÓ ÒÚÂÔÂÌË Ò‡ÏÓ- (Ì‡ÔËÏÂ, ‚ÂÚÂÎ¸˘ËÍ Û˜ÍË ‚ÂflÎÍË,
ÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Û˜ÌÓÈ ÏÂÎ¸ÌËˆ˚ Ë Ú.‰.);
‚ ÚÛ‰Â. ëÚÛÏËÎËÌ ë. É. - ÔÓÎÛ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ÔË‚˚˜Ì˚È ÚÛ‰
ä ‚ÓÔÓÒÛ Ó ÍÎ‡ÒÒËÙË- (Ì‡ÔËÏÂ, ÚÛ‰ Ï‡¯ËÌËÒÚÍË, ÚÂÎÂ-
Í‡ˆËË ÚÛ‰‡ // àÒÚÓËfl „‡ÙËÒÚ‡);
ÒÓ‚ÂÚÒÍÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË - ¯‡·ÎÓÌÌÓ-ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍËÈ ÚÛ‰ — ÔÓ
ÚÛ‰‡: íÂÍÒÚ˚, (20—30-Â ÛÍ‡ÁÍÂ (Ì‡ÔËÏÂ, ‡·ÓÚ‡ Ì‡ ÒÚ‡ÌÍÂ, ‡·ÓÚ‡
„Ó‰˚ XX ‚ÂÍ‡) / èÓ‰ Ú‡ÔÂ‡, ÍÓÌÚÓ˘ËÍ‡, Ò˜ÂÚÓ‚Ó‰‡);
Â‰. Ç. è.áËÌ˜ÂÌÍÓ, - Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì˚È ÚÛ‰ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı Á‡‰‡ÌËfl
Ç. å.åÛÌËÔÓ‚‡, (Ì‡ÔËÏÂ, ‡·ÓÚ‡ ËÌÊÂÌÂ‡, Û˜ËÚÂÎfl,
é. É. çÓÒÍÓ‚ÓÈ. — å., ‚‡˜‡, ÊÛÌ‡ÎËÒÚ‡);
1983. - Ò‚Ó·Ó‰Ì˚È Ú‚Ó˜ÂÒÍËÈ ÚÛ‰ (Ì‡ÔËÏÂ,
‡·ÓÚ‡ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ËÒÍÛÒÒÚ‚‡, ‡·ÓÚ‡ Û˜ÂÌÓ„Ó,
Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ıÓÁflÈÒÚ‚‡, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
‰ÂflÚÂÎfl).
2 éÚÌÓ¯ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÇÒÂ ÔÓÙÂÒÒËË ÒÓÓÚÌÓÒflÚÒfl Ò ÔflÚ¸˛
Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÚÛ‰‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË „ÛÔÔ‡ÏË: ˜ÂÎÓ‚ÂÍ—ÔËÓ‰‡;
Í ÔÂ‰ÏÂÚÛ ÚÛ‰‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ—ÚÂıÌËÍ‡; ˜ÂÎÓ‚ÂÍ—˜ÂÎÓ‚ÂÍ;
äÎËÏÓ‚ Ö. Ä. ä‡Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍ—ÁÌ‡ÍÓ‚˚Â ÒËÒÚÂÏ˚; ˜ÂÎÓ‚ÂÍ—
‚˚·Ë‡Ú¸ ÔÓÙÂÒÒË˛. — ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ó·‡Á.
å., 1990.
3 èÓ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï - ˆÂÌÌÓÒÚË Ó·˘ÂÌËfl;
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï - ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸;
ˆÂÌÌÓÒÚflÏ. àÓ‚‡È- - Ô‡ÍÚËÍÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍ‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸;
¯‡ ã. Ä. èÓ·ÎÂÏ˚ - ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸;
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ - ÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸;
ÓËÂÌÚ‡ˆËË ¯ÍÓÎ¸- - Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì‡fl (˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍ‡fl)
ÌËÍÓ‚. — å., 1983. ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸.
4 ëÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËË ÚËÔÓ‚ Ç˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÚËÔ˚
ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ÚËÔÓ‚ ÔÓ- (ÚËÔ˚ ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ÚËÔ˚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÂ‰˚. ÒÂ‰˚):
èÓ˘ËˆÍ‡fl Ö. ç. ÑÊÓÌ - Â‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÈ ÚËÔ (ÚÂıÌËÍ‡, ÏÛÊÒÍËÂ
ÉÓÎÎ‡Ì‰ Ó ‚˚·ÓÂ ÔÓ- ÔÓÙÂÒÒËË);
ÙÂÒÒËË // òÍÓÎ‡ Ë ÔÓ- - ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚È ÚËÔ;
ËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó. — 1993. — - ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È;
‹ 4.
491
1 2 3
- ÍÓÌ‚ÂÌˆËÓÌÌ˚È (ÁÌ‡ÍÓ‚˚Â ÒËÒÚÂÏ˚,
ÚÂ·Û˛˘ËÂ ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË);
- ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÒÍËÈ;
- ‡ÚËÒÚË˜ÂÒÍËÈ.
5 íËÔ˚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË - ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ;
Ò ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË - ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ;
ÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË Î˛‰ÂÈ. - ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÈ;
òÏ‡Ì„Â ù. éÒÌÓ‚Ì˚Â - ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È;
Ë‰Â‡Î¸Ì˚Â ÚËÔ˚ - ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÈ;
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË // - ÂÎË„ËÓÁÌ˚È.
èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÎË˜ÌÓÒÚË:
íÂÍÒÚ˚ / èÓ‰ Â‰.
û. Å. ÉËÔÔÂÌÂÈÚÂ,
Ä. Ä. èÛÁ˚Âfl. — å.,
1982.
6 èÓ Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓ-‡ÚÚ‡Í- - Ó·˚‚‡ÚÂÎË;
ÚË‚ÌÓÏÛ ÔËÌˆËÔÛ. - ·Ó‰fl„Ë-ÒÓÎ‰‡Ú˚;
ÉÛÏËÎÂ‚ ã. ç. - ÔÂÒÚÛÔÌËÍË;
ùÚÌÓ„ÂÌÂÁ Ë ·ËÓÒÙÂ‡ - ˜ÂÒÚÓÎ˛·ˆ˚;
ÁÂÏÎË. — ã., 1990. - ‰ÂÎÓ‚˚Â Î˛‰Ë;
- ‡‚‡ÌÚ˛ËÒÚ˚;
- Û˜ÂÌ˚Â Î˛‰Ë;
- Ú‚Ó˜ÂÒÍËÂ Î˛‰Ë;
- ÔÓÓÍË;
- ÌÂÒÚflÊ‡ÚÂÎË (·ÂÒÍÓ˚ÒÚÌ˚Â Î˛‰Ë);
- ÒÓÁÂˆ‡ÚÂÎË;
- ËÒÍÛÒËÚÂÎË.
ÄÌ‡ÎËÁ ÚËÔÓÎÓ„ËÈ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 8.4 ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ,

˜ÚÓ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ˝ÚËı ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËÈ ÎÂÊËÚ ÔÓÁËˆËfl ‡‚ÚÓ‡ Ë ÍÛÎ¸-
ÚÛÌÓ-ËÒÚÓË˜ÂÒÍ‡fl ÒÂ‰‡, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ‡ÁÌ˚Â ÚËÔ˚ Î˛‰ÂÈ Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎfl˛ÚÒfl Í ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Û˜Ë-
Ú˚‚‡Ú¸ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ-ËÒÚÓË˜ÂÒÍÛ˛ ÒÂ‰Û (Ì‡ÔËÏÂ, ÛÒÎÓ‚Ëfl «ÔÂÂ-
ıÓ‰ÌÓ„Ó ÔÂËÓ‰‡»).
Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì‡fl ÚËÔÓÎÓ„Ëfl Î˛‰ÂÈ, ÔÂ‰-
ÎÓÊÂÌ‡ ã. ç. ÉÛÏËÎÂ‚˚Ï. Ç ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â
ÓÌ ‡ÒÔÓÎÓÊËÎ ÓÒË:
• ‡ÚÚ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ËÏÂÂÚ ÔÓÎ˛Ò˚: ˝„ÓËÁÏ, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ ‡ÒÒÛ‰ÍÂ
Ë ‡ÚÚ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ËÒÚËÌÂ, Í‡ÒÓÚÂ, ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË;
• Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚ¸, ËÏÂÂÚ ÔÓÎ˛Ò˚: ËÌÒÚËÌÍÚ Ò‡ÏÓÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë
Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚ¸ Í‡Í ‡ÌÚËËÌÒÚËÌÍÚ («ÌÂÓÔ‡‚‰‡ÌÌ˚È ËÒÍ
‡‰Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÎÎ˛ÁÓÌ˚ı ˆÂÎÂÈ»).
492
Ç ËÚÓ„Â ·˚ÎË ‚˚‰ÂÎÂÌ˚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÚËÔ˚ Î˛‰ÂÈ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚-

ÎÂÌÌ˚Â ‚ ÍÓÎÓÌÍÂ (3) Ú‡·ÎËˆ˚ 8.4.
ÑÎfl ËÁÛ˜ÂÌËfl ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓÈ ÓÒÓ·Ë ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ‡fl ÚÓ˜Í‡ ÁÂÌËfl Ë
ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÚÒ˜ÂÚ‡ ‰‡˛Ú Ó˜ÂÌ¸ Ï‡ÎÓ [20], ÌÓ ÓÌ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‡ÒÒÏ‡Ú-
Ë‚‡Ú¸ Ë ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ-
ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ Î˛‰ÂÈ ‚ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â.
èÂ‰ÎÓÊÂÌÌ‡fl å. ê. ÉËÌÁ·Û„ÓÏ ÚËÔÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËfl [18] ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ ÔÓÎÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÏ
‡Á‚Ó‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl Â„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ë ÊËÁÌÂÌÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂ-
ÌËÂ. ë‡ÏÓ ÔÓÎÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡Í ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÒÏ˚ÒÎÓ‚ Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ„Ó
‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘Â„Ó ÔÓ¯ÎÓÂ, Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ Ë ·Û‰Û˘ÂÂ. èË
˝ÚÓÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
Ë Â„Ó ÙÛÌÍˆËÂÈ fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ. ÇÂÚËÍ‡Î¸Ì‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó, ÓÚÌÓÒfl˘‡flÒfl Í ˆÂÌÌÓÒÚÌÓ-ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ
ÔÎÓÒÍÓÒÚË, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Ò‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËÂ, ÓËÂÌÚ‡ˆË˛ ‚ ˆÂÌ-
ÌÓÒÚÌÓ-ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ÉÓËÁÓÌ-
Ú‡Î¸Ì‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó, ÔËÌ‡‰ÎÂÊ‡-
˘‡fl Í ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÎÓÒÍÓÒÚË, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Óı‡‡Í-
ÚÂËÁÓ‚‡Ì‡ Í‡Í Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl, Â‡Î¸ÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, ‚ÓÔÎÓ˘Â-
ÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚Ë‰‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË [18].
ÄÌ‡ÎÓ„Ë˜ÌÓ ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ‰Îfl
ÔÓ¯ÎÓ„Ó Ë ·Û‰Û˘Â„Ó. èÓ¯ÎÓÂ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÂ Í‡Í «ÓÔ˚Ú», ÔÓ ‚Â-
ÚËÍ‡ÎË (‚ ˆÂÌÌÓÒÚÌÓ-ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ ÔÎÓÒÍÓÒÚË) ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË
Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË, ‡ ‚ „ÓËÁÓÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÔÎÓÒÍÓÒÚË (ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-
‚ÂÏÂÌÌÓÈ) — ÓÔ˚ÚÓÏ ‚ Â„Ó Ú‡‰ËˆËÓÌÌÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÌËË. ëÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÂÌÌÓ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ·Û‰Û˘ÂÂ ‚ ˆÂÌÌÓÒÚÌÓ-ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ ÔÎÓÒÍÓÒÚË
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÓ Ï˚ÒÎÂÌÌÓÈ ÔÓÂÍˆËÂÈ ÒÂ·fl ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ, ‡ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ-
‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÎÓÒÍÓÒÚË — ÍÓÌÍÂÚÌ˚Ï ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ò‚ÓÂÈ
ÊËÁÌË ‚Ó ‚ÂÏÂÌË, Ú. Â. ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË ÔÎ‡-
Ì‡ÏË [18].
èÓÎÂÁÌÛ˛ ÚËÔÓÎÓ„Ë˛ ‰Îfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Â„ÓÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚
˚ÌÓ˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÂ‰ÎÓÊËÎ ù. îÓÏÏ [68]. éÌ ‚˚‰ÂÎËÎ ‰‚‡
ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÚËÔ‡ ı‡‡ÍÚÂ‡ (ÚËÔ‡ ÓËÂÌÚ‡ˆËË) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: ÔÎÓ‰ÓÚ‚Ó-
ÌÛ˛ ÓËÂÌÚ‡ˆË˛ Ë ÌÂÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌÛ˛. èÓ‰ ı‡‡ÍÚÂÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl
ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚‡fl ÙÓÏ‡, ÒÎÛÊ‡˘‡fl ÔÓ‚Ó‰ÌËÍÓÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-
ÍÓÈ ˝ÌÂ„ËË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡ÒÒËÏËÎflˆËË Ë ‰ËÒÒËÏËÎflˆËË, ÓËÂÌÚ‡ˆËË,
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓ˚ı ËÌ‰Ë‚Ë‰ ‚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ÏËÓÏ,
ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÛÚ¸ Â„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡.
493
çÂÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌ˚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË ÔÓ‰‡Á‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ

‚Ë‰˚:
• ÂˆÂÔÚË‚Ì‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl: ËÒÚÓ˜ÌËÍ ‚ÒÂı ·Î‡„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ —
‚Ó‚ÌÂ Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ Ëı ‚ ‚Ë‰Â «‰‡Ó‚», «Î˛·‚Ë» Ë
Ú. Ô., ÓÚÒ˛‰‡ ‚Òfl ÊËÁÌ¸ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÒÔÎÓ¯ÌÓÂ ÓÊË‰‡ÌËÂ,
Ì‡ ‡·ÓÚÂ ‚ ‚‡ÊÌ˚ı ‚ÓÔÓÒ‡ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓfl‚ÎflÂÚ Ô‡ÒÒË‚ÌÓÒÚ¸
Ë Ú. Ô.;
• ˝ÍÒÔÎÛ‡Ú‡ÚÓÒÍ‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl: ËÒÚÓ˜ÌËÍ ·Î‡„ — ‚Ó‚ÌÂ Ë ÌÂ-
Ó·ıÓ‰ËÏÓ ÔËÒ‚ÓËÚ¸ ˝ÚË ·Î‡„‡ ÒËÎÓÈ ËÎË ıËÚÓÒÚ¸˛;
• ÒÚflÊ‡ÚÂÎ¸ÒÍ‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl: ·Î‡„Ó — Û Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl, ‚ ÒÂ·Â Ë
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓı‡ÌËÚ¸ Ò‚ÓÂ ·Î‡„Ó ÓÚ ‰Û„Ëı, Ò˝ÍÓÌÓÏËÚ¸;
• ˚ÌÓ˜Ì‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÈ: ‚‡ÊÌÓ ÌÂ Ò‡ÏÓ ·Î‡„Ó, ‡ Â„Ó
«ÏÂÌÓ‚‡fl ÒÚÓËÏÓÒÚ¸» Ì‡ «˚ÌÍÂ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ»;
Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚È ÛÒÔÂı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÊËÁÌË Á‡‚ËÒËÚ ÌÂ ÓÚ Â„Ó
Â‡Î¸Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ë Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡, ‡ ÓÚ ÔËÁÌ‡ÌËfl Ëı
ÎË˜ÌÓÒÚË ÚÂÏË, ÍÚÓ ÔÎ‡ÚËÚ Á‡ Ëı ÛÒÎÛ„Ë ËÎË Ì‡ÌËÏ‡ÂÚ Ì‡
‡·ÓÚÛ Á‡ Ê‡ÎÓ‚‡ÌËÂ; ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Á‡·ÓÚËÚÒfl ÌÂ Ó Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË Ë
Ò˜‡ÒÚ¸Â, ‡ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ÒÚ‡Ú¸ ıÓ‰Ó‚˚Ï ÚÓ‚‡ÓÏ.
èÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌ‡fl ÓËÂÌÚ‡ˆËfl — ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ÔË‚Ó‰fl˘‡fl Í Ô‡Í-
ÚË˜ÂÒÍËÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï Ë ÌÂ Í‡Í ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ «ÛÒÔÂı», ‡ ËÏÂÌÌÓ
«Í‡Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ÒÔÓÒÓ· Â‡ÍˆËË Ë ÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÏË‡ Ë
Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌË. éËÂÌÚ‡ˆËfl ÔÓ‰‡Á‰ÂÎflÂÚÒfl Ì‡
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÓËÂÌÚ‡ˆË˛, Î˛·fl˘Û˛ Ë ‡ÁÛÏÌÛ˛, ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Î˛-
·ËÚ ÚÓ, ‡‰Ë ˜Â„Ó ÓÌ ÚÛ‰ËÚÒfl, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÚÛ‰ËÚÒfl ‡‰Ë ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÓÌ
Î˛·ËÚ [68].
èÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚË‚-
Ì˚ÏË (ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ÏË ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), Ú‡Í Ë Ó·˘Â-
ÔËÌflÚ˚ÏË, Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ÏË (Í‡Í Â‡Î¸ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË ‚˚·ÓÓ‚, ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚Â ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË Î˛‰¸ÏË) [41].
ùÎËÚ‡Ì˚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ùÎËÚ‡Ì˚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚‡ÊÌ˚ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ˆÂÌ-

ÌÓÒÌÓ-ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚ı ÓÒÌÓ‚ ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éËÂÌÚ‡-
ˆË˛ Ì‡ ÎÛ˜¯ËÂ, ˝ÎËÚÌ˚Â Ó·‡Áˆ˚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ÔÓÎÌÂ ÏÓÊÌÓ Ó·ÓÁÌ‡˜ËÚ¸ Í‡Í «˝ÎËÚ‡Ì˚Â ÓËÂÌ-
Ú‡ˆËË» Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈÒfl ÎË˜ÌÓÒÚË [40, 41]. ùÎËÚ‡Ì˚Â ÓËÂÌ-
Ú‡ˆËË ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ë ÌÂÓÊË‰‡ÌÌ˚ı ÒÚÓÓÌ‡ı ÊËÁÌË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÇÒfl ËÒÚÓËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ — ˝ÚÓ ÔÓÒÚÓflÌÌ‡fl ÒÏÂÌ‡ ˝ÎËÚ.
494
åÌÓ„ËÂ ËÁ Î˛‰ÂÈ ıÓÚfl ·˚ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓ ÒÚÂÏflÚÒfl Í ·ÓÎÂÂ ÔÂÒÚËÊ-

ÌÓÏÛ (˝ÎËÚÌÓÏÛ) Ó·‡ÁÛ ÊËÁÌË. é‰Ì‡ÍÓ ‰‡ÊÂ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ Ó·˚‰ÂÌÌÓ„Ó
ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÛÒÔÂı ‚ ÊËÁÌË ÌÂÂ‰ÍÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ˆÂÌÓÈ
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ò‰ÂÎÓÍ Ò ÒÓ‚ÂÒÚ¸˛ ËÎË ÌÂÍÓÚÓ˚ı ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÍÓÏÔÓ-
ÏËÒÒÓ‚.
èË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË Ò‚ÓÂ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ˝ÎËÚÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÏÓ-
ÊÂÚ ·˚Ú¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì‡ ÏÓ‰ÂÎ¸, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘‡fl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â
ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË [65]:
• ‚ÌÂ¯ÌËÂ ‡ÚË·ÛÚ˚ ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË (Ì‡ÎË˜ËÂ ‰ÓÓ„ÓÈ Ë ÏÓ‰ÌÓÈ
Ó‰ÂÊ‰˚, ˝ÙÙÂÍÚÌ˚ı Ï‡ÌÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ·Ó„‡ÚÒÚ‚‡, Ò‚flÁÂÈ Ò
«ÒËÎ¸Ì˚ÏË ÏË‡ ÒÂ„Ó», ËÁ‚ÂÒÚÌÓÒÚË-ÁÌ‡ÏÂÌËÚÓÒÚË, Â‡Î¸ÌÓÈ
‚Î‡ÒÚË Ë ‚ÎËflÌËfl, ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÓÙËˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡ Ë ‰ÓÎÊ-
ÌÓÒÚË, ÔÂÒÚËÊÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÔÂÒÚËÊÌÓ„Ó ÏÂÒÚ‡ ÔÓÊË-
‚‡ÌËfl Ë Ú. Ô.);
• ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ, ·ÓÎÂÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË
(Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl Ë ˝ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒÏÂÎÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÒÚ‡-
ÌÓ‚ÍÂ Ú‡ÍËı ‚ÓÔÓÒÓ‚, Ó ÍÓÚÓ˚ı Ó·˚˜Ì˚Â Î˛‰Ë ‡ÒÒÛÊ‰‡Ú¸
ÔÓ·‡Ë‚‡˛ÚÒfl, Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓÒÍËÂ, ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â, ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒ-
ÍËÂ, ˝ÚË˜ÂÒÍËÂ, ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÂ Ë ‰Û„ËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ë Ú. Ô.);
• ı‡ËÁÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ Ó·‡Á ˝ÎËÚÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Û‚‡ÊÂÌËÂ Í ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍÛ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı (ËÎË Í‡ÍÓÈ-ÚÓ „ÛÔÔ˚ Î˛-
‰ÂÈ) ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ Â„Ó Â‡Î¸Ì˚ı ‚ÌÂ¯ÌËı ‡ÚË·ÛÚÓ‚ ˝ÎËÚ‡-
ÌÓÒÚË Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ (ÏÌÓ„ËÏ Î˛‰flÏ ÌÛÊÌ˚
ı‡ËÁÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ Ë‰ÓÎ˚» Ë ˜‡ÒÚÓ ÓÌË ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ).
é˜ÂÌ¸ ÒÎÓÊÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ «Ì‡ÒÚÓfl˘‡fl ˝ÎËÚ‡». Ç ‡-
·ÓÚÂ èflÊÌËÍÓ‚‡ ç. ë. [40] ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ Ï‡ÚÂË‡Î˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ
ÔÒËıÓÎÓ„ËË ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË. àÏ ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ, ˜ÚÓ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ˝ÔÓıË, Û
‡ÁÌ˚ı Ì‡Ó‰Ó‚ Ë Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ò‚ÓÈ, ÏÂÌfl˛˘ËÈÒfl
Ó·‡Á «˝ÎËÚÌÓ„Ó». ùÚÓ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Ó¯Ë·ÓÍ Ë ÒÔÂÍÛÎflˆËÈ,
ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓËÂÌÚËÛÂÚÒfl Ì‡ ÔÓ‰ÎËÌÌÛ˛ ˝ÎËÚÛ ËÎË Ì‡ ÔÒÂ‚‰Ó-
˝ÎËÚÛ. ëÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ˝ÎËÚ‡ÌÓ„Ó Ë‰Â‡Î‡ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú
‚‡Ë‡ÌÚ˚ «ÔÎ‡Ú˚» Á‡ Â„Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ. ÖÒÎË Ë‰Â‡Î ‚˚‚Ó‰ËÚÒfl ËÁ
‚ÌÂ¯ÌÂÈ ‡ÚË·ÛÚËÍË ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË, ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÔÓÎÌÂ ÏÓÊÂÚ Á‡ÔÎ‡-
ÚËÚ¸ Á‡ ÔË·ÎËÊÂÌËÂ Í ÌÂÏÛ Ë ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚ÓÏ, Ë·Ó ÓÌÓ
ÏÂÌÂÂ ‚‡ÊÌÓ, ˜ÂÏ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÒËÏ‚ÓÎ˚ ÔÂÒÚËÊ‡. çÓ ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ì Ì‡ Ë‰Â‡Î, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È Ò ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚ÓÏ, ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ „ÓÚÓ‚
Ó„‡ÌË˜ËÚ¸ ÒÂ·fl ‚ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ·Î‡„‡ı Ë ‡ÚË·ÛÚ‡ı «ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ»
ÊËÁÌË.
ùÎËÚÛ ÏÓÊÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Í‡Í „ÛÔÔÛ, ËÏÂ˛˘Û˛ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚‡
(ÔË‚ËÎÂ„ËË) ÔÓ Ò‡‚ÌÂÌË˛ Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË [40]. ó‡ÒÚÓ ˝ÎËÚ‡ ÔÓÁ-
495
‚ÓÎflÂÚ ÒÂ·Â ÊËÚ¸ ÔÓ Ò‚ÓËÏ Á‡ÍÓÌ‡Ï, ÚÓ„‰‡ Í‡Í ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â Î˛‰Ë

‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ˚ ÊËÚ¸ ÔÓ ÌÓÏ‡Ï ÓÙËˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ô‡‚‡ Ë ·ÓÎÂÂ ÒÚÓ„Ó
ÔË‰ÂÊË‚‡Ú¸Òfl ÌÓÏ ÏÓ‡ÎË.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÔÒÂ‚‰Ó˝ÎËÚ˚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ ÓÌ‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸˛ ÔÂÂ‡ÒÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ‚
Ò‚Ó˛ ÔÓÎ¸ÁÛ.
à‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡˛Ú ÔË‚ËÎÂ„ËË ˝ÎËÚ˚ Ë
ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛Ú ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË Û‚‡ÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ Í ÌÂÈ ÓÚÌÓ-
¯ÂÌËÂ. Ä Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ò ‡‰ÓÒÚ¸˛ ÔËÌËÏ‡ÂÚ Ú‡ÍËÂ Ó·ÓÒ-
ÌÓ‚‡ÌËfl, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÊËÚ¸ ·ÂÁ ˝ÎËÚ˚ Ë ˜‡ÒÚÓ ‰‡ÊÂ «‚Ë‰ËÚ
‚ ˝ÎËÚÂ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ Ò‚ÓËı ÔÓÚ‡ÂÌÌ˚ı ˜‡flÌËÈ Ë Ì‡‰ÂÊ‰», ıÓÚfl Â˘Â ‚
ıËÒÚË‡ÌÒÍËı Á‡ÔÓ‚Â‰flı ÒÍ‡Á‡ÌÓ: «çÂ ÒÓÚ‚ÓË ÒÂ·Â ÍÛÏË‡...» [41].
ÄÌ‡ÎËÁ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ˝ÎËÚ‡Ì˚ı ÓËÂÌÚ‡ˆËË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸
Ëı ËÌÚÂÂÒÌÛ˛ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸. åÌÓ„ËÂ Î˛‰Ë, Â‡Î¸ÌÓ ÓˆÂÌË‚‡fl Ò‚ÓË
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ÒÚÂÏflÚÒfl ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÒÚ‡Ú¸ «˝ÎËÚÓÈ», ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÓÒÚÓ
ÔË·ÎËÁËÚ¸Òfl Í ÌÂÈ, ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÒÓÔË˜‡ÒÚÌÓÒÚ¸ ˝ÎËÚÂ Ë
‡ÒÒÍ‡Á‡Ú¸ Ó ÌÂÈ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ [40, 41]. é·˙flÒÌÂÌËÂ ˝ÚÓÏÛ ÏÓÊÌÓ
Ì‡ÈÚË ‚ Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË. èÓÔ‡‰‡fl ‚ ·ÓÎÂÂ ˝ÎËÚÌÛ˛ „ÛÔÔÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl Ò ÛÒÎÓÊÌÂÌÌ˚ÏË ÏÂÊ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏË ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË,
„‰Â ‚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl «Á‡ÍÓÌ˚», ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â Ì‡ Á‡‚ËÒ-
ÚË Ë ËÌÚË„‡ı, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÓÚ·ÓÂ. í‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ‰Ó-
‚ÓÎ¸ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl ÒÍÓÏÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÓÎ¸˛ Ë ÂÏÛ ÔË‰ÂÚÒfl ÔÓÈÚË
Ì‡ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÍÓÏÔÓÏËÒÒ˚, ˜ÚÓ·˚ Á‡ÌflÚ¸ ‚ ˝ÚÓÈ „ÛÔÔÂ ·ÓÎÂÂ
ÔË‚ËÎÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ. «ãË˜ÌÓÒÚ¸ ÔËÌËÏ‡ÂÚ ÊÂÒÚÍËÂ Ó·˚-
‰ÂÌÌ˚Â Á‡ÍÓÌ˚, ÌÓ, ÒÚÂÏflÒ¸ ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸, ·˚Ú¸, Í‡Í ‚ÒÂ, — «Ó·˚ÍÌÓ-
‚ÂÌÌ˚Ï ˜Û‰ÓÏ», ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ËÁ ÊËÚÂÈÒÍËı Ô‡‚ËÎ. åÌË˜ÌÓÒÚ¸ ÊÂ,
Ì‡Ó·ÓÓÚ, ÒÚÂÏËÚÒfl ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ò‡ÁÛ, ÒÚ‡Ú¸ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸-
ÌÓÈ (ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛) — ÌÂ Í‡Í ‚ÒÂ, ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡fl «Ò‡ÏÓÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ»
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË Í‡Í ÛÒÎÓ‚ËÂ Ë ˆÂÎ¸ ‡Á‚ËÚËfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡ [35].
í‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ıÓ˜ÂÚ ÒÚ‡Ú¸ ÎÛ˜¯Â, ÌÓ ‚˚‚‡Ú¸Òfl ËÁ Ó·‚ÓÎ‡ÍË-
‚‡˛˘Ëı ÒÂÚÂÈ «Ï‡ÒÒÓ‚Ó„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl» ÌÂ ÏÓÊÂÚ Ë ÌÂ ıÓ˜ÂÚ. í‡ÍÓÈ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ «ÏÌËÚ» ËÁ ÒÂ·fl ˜ÚÓ-ÚÓ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ (‰‡ Â˘Â ÌÂÂ‰ÍÓ Ò ÔÂ-
ÚÂÌÁËÂÈ Ì‡ Ò‚Ó˛ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚ¸), ÌÓ ‚ ËÚÓ„Â Ú‡ÍÊÂ
ÔÓÎÛ˜‡ÂÚÒfl — «ÏÌË˜ÌÓÒÚ¸» (˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÍÓÚÓ˚È ‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ «ÏÌËÚ» ËÁ
ÒÂ·fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸) [35, 41]. Ç ÒÎÛ˜‡Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË Ì‡ [41]:
• ÔÓ‰ÎËÌÌÛ˛ ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ
Í‡Í Â‡Î¸Ì˚È Ú‚ÓÂˆ, ÒÛ·˙ÂÍÚ, ‰Îfl ÍÓÚÓÓ„Ó ‚‡ÊÌ˚ ÌÂ
ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ˚Â «‚˚„Ó‰˚», ÒÍÓÎ¸ÍÓ Ò‡Ï ÔÓˆÂÒÒ Ú‚Ó-
˜ÂÒÚ‚‡ (Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó — ˝ÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÊËÁÌ¸ Ú‚Óˆ‡), ‡ ÛÊÂ ÒËÏ-
‚ÓÎ˚ ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl (ËÎË ÒÓÓÚÌÓÒflÚÒfl Ò ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛
496
Ú‚Óˆ‡, ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏË Î˛‰¸ÏË, ˝ÚË ÒËÏ‚ÓÎ˚ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl

ÎË¯¸ ÔÓÚÓÏ (‡ ËÌÓ„‰‡ ÓÌË ‚ÓÓ·˘Â ÏÓ„ÛÚ ÌÂ ÔÓfl‚ÎflÚ¸Òfl);
• ÔÒÂ‚‰Ó˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚ¸ ·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ˚ÏË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ËÏÂÌÌÓ ‚ÌÂ¯-
ÌËÂ ÒËÏ‚ÓÎ˚ ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË (Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚), ÚÓ„‰‡ Í‡Í Ò‡Ï
ÔÓˆÂÒÒ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Í‡Í ÌÂ˜ÚÓ
‚˚ÌÛÊ‰ÂÌÌÓÂ, ÔÓ ÒÛÚË Ò‚ÓÂÈ ˜ÛÊ‰ÓÂ ÂÏÛ. ïÓÚfl ‚ ÒÚÂÏÎÂÌËË
Í Ú‡ÍËÏ ÒËÏ‚ÓÎ‡Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ËÌÓ„‰‡ ‰ÂÏÓÌÒÚËÓ‚‡Ú¸
˜Û‰ÂÒ‡ ÎÓ‚ÍÓÒÚË, ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰‡ÊÂ ÔÓfl‰Ó˜ÌÓÒÚË,
ÌÓ ‚ „ÎÛ·ËÌÂ ‰Û¯Ë ÓÌ ‚ÒÂ-Ú‡ÍË ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚ ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ú¸Òfl
ÌÂ Ì‡ ˝ÚË ˆÂÌÌÓÒÚË, ‡ ËÏÂÌÌÓ Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÒËÏ‚ÓÎ˚ Ò‚ÓÂ„Ó
ÔËÁÌ‡ÌËfl.
ùÚÓ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ó‰ÌÛ ËÁ ÔÓ·ÎÂÏÌ˚ı ÎËÌËÈ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ‡Á‚Ë-
ÚËfl Ë Ó·ÂÚÂÌËfl ÒÏ˚ÒÎ‡. èÂ‰ÎÓÊÂÌÌ‡fl ç. ë. èflÊÌËÍÓ‚˚Ï ÏÓ‰ÂÎ¸
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓ‰‡Á‰ÂÎËÚ¸
Î˛‰ÂÈ ÔÓ ÒÚÂÏÎÂÌË˛ Í ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË [40, 41]:
• ùÎËÚ‡ ˝ÎËÚ˚ — ˝ÚÓ Î˛‰Ë, ‰Ó·Ë‚¯ËÂÒfl ÔËÁÌ‡ÌËfl, ÛÒÔÂı‡
Ë ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ, ‰Ó-
ÒÚÓÈÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
• å‡ÒÒ‡ ˝ÎËÚ˚ — ˝ÚÓ Î˛‰Ë, ˜‡ÒÚÓ ÎË¯¸ ËÏËÚËÛ˛˘ËÂ Ú‚Ó-
˜ÂÒÚ‚Ó, ÌÓ ‚ÒÂ-Ú‡ÍË ÓÚÌÓÒfl˘ËÂÒfl Í ÔÂÒÚËÊÌ˚Ï Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚Ï ÍÛ„‡Ï, ·ÎËÁÍËÂ Í ˝ÎËÚÂ Ë ˜‡ÒÚÓ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÎË¯¸
«ÙÓÌ» ‰Îfl ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ˜Û‚ÒÚ‚‡ ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË Û Ì‡ÒÚÓfl˘Ëı
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ˝ÎËÚ˚.
• ùÎËÚ‡ Ï‡ÒÒ˚ — ˝ÚÓ Î˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Â ÔË Â‡Î¸ÌÓÏ ÔÓfl‚ÎÂ-
ÌËË Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡ Ë ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ ‚ÒÂ-Ú‡ÍË ÌÂ ÒÏÓ„ÎË ‰Ó·ËÚ¸Òfl
‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÔËÁÌ‡ÌËfl, ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl Ë ÁÌ‡ÏÂÌËÚÓÒÚË.
• å‡ÒÒ‡ Ï‡ÒÒ˚ — Î˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Â ÒÏËËÎËÒ¸ ÒÓ Ò‚ÓËÏ ‚ÌÂ¯-
ÌËÏ ÌÂ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜ËÂÏ Ë ÌËÍ‡Í ÛÊÂ ÌÂ ÔÓfl‚Îfl˛Ú Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡
ÔË ÔÓÒÚÓÂÌËË Ò‚ÓÂ„Ó Ò˜‡ÒÚ¸fl. àı Û‰ÂÎÓÏ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÎË¯¸ Ò
Á‡Ú‡ÂÌÌÓÈ ‡‰ÓÒÚ¸˛ (‡ ˜‡˘Â — Ò Á‡‚ËÒÚ¸˛) Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ Á‡
ÊËÁÌ¸˛ ·ÓÎÂÂ ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ì˚ı Î˛‰ÂÈ, Ì‡ÔËÏÂ ÔËÓ·˘‡Ú¸-
Òfl Í ˝ÎËÚÂ ˜ÂÂÁ «Ï˚Î¸Ì˚Â ÓÔÂ˚», ˜ÂÂÁ Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl Á‡
ÒÍÎÓÍ‡ÏË ‚ ÒÂ‰Â ˝ÎËÚ˚, ÒÓ ÒÏ‡ÍÓÏ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÏ˚ÏË ‚ ·ÛÎ¸-
‚‡ÌÓÈ ÔÂÒÒÂ Ë Ú. Ô.
ç‡ÍÓÌÂˆ, ÒÂ‰ÌËÂ ÒÎÓË — ˝ÚÓ Î˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Â ˜‡ÒÚË˜ÌÓ ‚·Ë‡˛Ú
‚ ÒÂ·fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ‚ÒÂı ÔÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚ı „ÛÔÔ, ÌÓ ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ
ÔË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÂÂÏÂÒÚËÚ¸Òfl ‚ ˝ÚË „ÛÔÔ˚.
Ñ‡ÌÌ‡fl ÒıÂÏ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl Ë
Â‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Î˛‰ÂÈ (ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚Â
ÒÚÂÂÓÚËÔ˚ ËÎË ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ÔËÏÂ˚), ÌÓ Ë Í‡Ê‰ÓÏÛ ÍÓÌÍÂÚÌÓÏÛ
497
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ·ÓÎÂÂ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓ ‡ÁÏ˚¯ÎflÚ¸ Ó Ò‚ÓËı ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˝ÎË-

Ú‡Ì˚ı ÓËÂÌÚ‡ˆËflı.
ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË Ë ÄäåÖ
ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ ‚Â¯ËÌ˚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ÌÂ ÂÒÚ¸

ÒÚ‡ÚË˜Ì‡fl ÒÚÛÔÂÌ¸ — «‰Ó¯ÂÎ», «ÛÒÂÎÒfl» Ì‡ ÌÂÂ, «‰ÓÒÚË„». ùÚÓ «Â-
‡Î¸ÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â», ˝ÚÓ ÌÂ «ÓÍ‡ÏÂÌÂÎÓÒÚË», ‡ ÔÓˆÂÒÒ˚: ‚ÒÂ
‚ÂÏfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌË˛, ÍÓÂÍ-
ˆËË, ÓÔÚËÏËÁ‡ˆËË ‰ÓÒÚË„ÌÛÚÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl [31]. èË ˝ÚÓÏ «ÔËÁÌ‡ÌËÂ
ËÎË ÌÂÔËÁÌ‡ÌËÂ ‚˚‰‡˛˘ËıÒfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚ÓÏ
Î˛‰ÂÈ, ·Û‰¸ ÓÌË ‰‡ÊÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË ‚ ÚÓÈ Ó·Î‡ÒÚË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ
ÔÓfl‚ËÎ ÒÂ·fl ˝ÚÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Â˘Â ÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÓÌ ‰ÓÒÚË„ ËÎË ÌÂ
‰ÓÒÚË„ ‚Â¯ËÌ˚ ‚ Ò‚ÓÂÏ ‡Á‚ËÚËË... èÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÏ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚÓ„Ó ÛÓ‚-
Ìfl ‡ÍÏÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÒÂ-Ú‡ÍË Ô‡ÍÚËÍ‡: Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ Ò‚Â¯ÂÌÌÓÂ ˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ‡·ÓÚ‡ÂÚ ËÎË ·Û‰ÂÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ì‡ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È Ë
ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ„ÂÒÒ... Ì‡ ÔÂÛÏÌÓÊÂÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ÊËÁÌË Ë ÍÛÎ¸-
ÚÛ˚... Ì‡ ·ÓÎÂÂ „ÎÛ·ÓÍÓÂ ÔÓÒÚËÊÂÌËÂ Á‡ÍÓÌÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl ÔËÓ‰˚,
Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡» [10].
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ‚˚ÔÓÎÌÂÌÌ˚Â
‡ÍÏÂÓÎÓ„‡ÏË [46], ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ËÁÏ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓÂ„Ó ÎË˜-
ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ë ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓ„Ó ‡ÍÏÂ ÌÂ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‰‡Ú¸ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ
ÓˆÂÌÍË. ùÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÚÂı ÒÎÛ˜‡flı, ÍÓ„‰‡ ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÂ ËÏ
Ò‚ÓÂÈ ÌÂÓ·˚˜ÌÓÒÚ¸˛ ÂÁÍÓ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÓÚ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓ Ò‚ÓËÏ ı‡‡ÍÚÂ-
ËÒÚËÍ‡Ï ÒÚ‡ÎÓ ÔË‚˚˜Ì˚Ï Ë ÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl Á‡ ÌÓÏÛ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÍÓÎ-
ÎÂ„‡ÏË, ÌÓ ˜‡ÒÚÓ Ë ‚ÒÂÏË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌËÍ‡ÏË.
ç‡ÔËÏÂ, ÔÓ‰ÔËÒ‡ÌËÂ ÅÂÎÓ‚ÂÊÒÍÓ„Ó ÒÓ„Î‡¯ÂÌËfl Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó-
‚‡‚¯ÂÂ Á‡ ˝ÚËÏ ‡ÁÛ¯ÂÌËÂ ÒÚ‡Ì˚, ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓÂ ‚ÒÂÏ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ÏË
‰ÂflÚÂÎflÏË, ÍÓÚÓÓÂ ÓÌË ÔÓ˜ÂÏÛ-ÚÓ Ì‡Á˚‚‡˛Ú Â‚ÓÎ˛ˆËÂÈ, — ˝ÚÓ Ëı
ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓÂ ‡ÍÏÂ? (ç‡ÔÓÏÌËÏ: Ì‡ ÂÙÂÂÌ‰ÛÏÂ ÔÂÂ‰ Ì‡Á‚‡ÌÌ˚ÏË
ÒÓ·˚ÚËflÏË Ì‡Ó‰˚ ëÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ëÓ˛Á‡ ‚˚ÒÍ‡Á‡ÎËÒ¸ ‚ ÔÓÎ¸ÁÛ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË Â„Ó). àÎË ¯ÛÏÌ˚È ÔÓ‚‡Î ÔÂÏ¸Â˚ ÎÛ˜¯ÂÈ ÓÔÂ˚ Ü. ÅËÁÂ
«ä‡ÏÂÌ» ‚ è‡ËÊÂ — ‡Á‚Â ˝ÚÓ ÌÂ flÍËÈ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ ÚÓ„Ó, Í‡Í
ÏÓ„ÛÚ Ó¯Ë·‡Ú¸Òfl Î˛‰Ë ‚ ÓˆÂÌÍÂ ÓÔÚËÏÛÏ‡ ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı
‰ÂflÌËflı å‡ÒÚÂ‡? åÂÊ‰Û ÔÓ˜ËÏ, Ë Ò‡Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ Ò˜ËÚ‡Ú¸
Ò‚ÓËÏË ‚˚‰‡˛˘ËÏËÒfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËflÏË ‚Ó‚ÒÂ ÌÂ ÚÂ, ÍÓÚÓ˚Â ‚ Â„Ó
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚Îfl˛ÚÒfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÓ‚‡ÚÓÒÍËÏ Ë ÌÂÓ‰ËÌ‡Ì˚Ï
‚ÍÎ‡‰ÓÏ ‚ ˆÂÌÌÓÒÚË ÊËÁÌË Ë ÍÛÎ¸ÚÛ˚.
498
ç‡ÔËÏÂ, à. ç¸˛ÚÓÌ Ò‡Ï˚ÏË „Î‡‚Ì˚ÏË ‚ Ò‚ÓÂÏ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â

Ò˜ËÚ‡Î ÌÂ ‚ÂÎËÍËÂ ÓÚÍ˚ÚËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÓÌ Ò‰ÂÎ‡Î ‚ ÙËÁËÍÂ Ë Ï‡ÚÂ-
Ï‡ÚËÍÂ, ‡ Ì‡ÔËÒ‡ÌÌ˚Â ËÏ Ú‡ÍÚ‡Ú˚ Ì‡ ·Ó„ÓÒÎÓ‚ÒÍËÂ ÚÂÏ˚. àÎË ÁÌ‡-
ÏÂÌËÚ˚È „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‰ÂflÚÂÎ¸ î‡ÌˆËË Í‡‰ËÌ‡Î êË¯ÂÎ¸Â ·˚Î
Û·ÂÊ‰ÂÌ, ˜ÚÓ Â„Ó ‰ÂflÌËfl ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÔÓÎËÚËÍÂ ÒÚ‡Ì˚ —
˝ÚÓ ÛÚËÌ‡, ‡ Â„Ó ÌÂfl‰Ó‚ÓÂ ‡ÏÔÎÛ‡ — ˝ÚÓ ‰‡Ï‡ÚÛ„Ëfl. Ä ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Â„Ó ÔÓÚÛ„Ë ‚ ˝ÚÓÈ Ó·Î‡ÒÚË Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó‚‡ÎË ÚÓÎ¸ÍÓ, Ïfl„ÍÓ
„Ó‚Ófl, Ó· Â„Ó Á‡Ûfl‰ÌÓÒÚË. à ‚˚‰‡˛˘ËÈÒfl ÍÓÏÔÓÁËÚÓ Ä. ä. ÉÎ‡ÁÛ-
ÌÓ‚ Ò˜ËÚ‡Î ÒÂ·fl Ú‡Î‡ÌÚÎË‚˚Ï ‰ËËÊÂÓÏ, ıÓÚfl ˝ÚÓÚ Ú‡Î‡ÌÚ, ÔÓ Ò‚Ë-
‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚‡Ï ÒÓ‚ÂÏÂÌÌËÍÓ‚, Û ÌÂ„Ó Ì‡˜ËÒÚÓ ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ó‚‡Î.
Ç ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Â Î˛‰ÂÈ ‚Ó ‚ÒÂ ‚ÂÏÂÌ‡ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â Â„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚Ë-
ÚÂÎË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÎË Ë ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛Ú ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ‰ÂflÌËfl, ÔÓÁËÚË‚Ì‡fl
‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÍÓÚÓ˚ı ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ ‰‡ÂÚ ÒÂ·fl ÁÌ‡Ú¸ Ì‡ÏÌÓ„Ó ÔÓÁÊÂ
Ëı Ò‚Â¯ÂÌËfl. à „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ËÏË ‡ÍÏÂ, fl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl
‚ÍÎ‡‰ÓÏ ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÛ, ÔÓÌËÏ‡ÂÏÛ˛ ‚ ¯ËÓÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ, ËÏÂfl ‚ ‚Ë‰Û
‡‚ÚÓÓ‚ ˝ÚËı Ò‚Â¯ÂÌËÈ, ÔË Ëı ÊËÁÌË ·˚‚‡ÂÚ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ.
í‡Í ÒÎÛ˜ËÎÓÒ¸ Ò Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚ÓÏ Ç‡Ì ÉÓ„‡, ÛÏÂ¯Â„Ó ‚ ÌË˘ÂÚÂ,
ÓÚÍ˚ÚËflÏË ÇÂ„ÂÌÂ‡ Ó ‰‚ËÊÂÌËË Ï‡ÚÂËÍÓ‚, ÔÂ‰‚ÓÒıË˘ÂÌËÂÏ
ÑÂÏÓÍËÚÓÏ ‡ÚÓÏÌÓ„Ó ÒÚÓÂÌËfl ‚Â˘ÂÒÚ‚‡. ÇÒÂ ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÂ ‚˚¯Â ÔÓÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÌÂÔÓÒÚÓÈ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓ·ÎÂÏ‡ ‡ÍÏÂ Ë ÒÍÓÎ¸ÍÓ
ÌÂÔÓflÒÌÂÌÌ˚ı ‰Ó ÍÓÌˆ‡ ‡ÒÔÂÍÚÓ‚ ÓÌ‡ ‚ ÒÂ·Â ÌÂÒÂÚ.
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË «ÂÙÂÈÏËÌ„» «çÓ‚˚È ü»

‰ÎflÒ‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl
ê‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ ëËÚÌËÍÓ‚˚Ï Ä. è. Ë ÔË‚Ó‰ËÚÒfl ‚ Â„Ó ‡·ÓÚÂ

(ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÚÂÌËÌ„. — å.: íòÅ, 1996). èÓ ÏÌÂÌË˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒ-
ÚÓ‚, ÓÌ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì‡ Ë ‰Îfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓflÒÌËÏ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÚÂÏËÌ˚, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË.
é‰ÌËÏ ËÁ ‚Ë‰Ó‚ ËÁÏÂÌÂÌËÈ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl
«flÍÓ¸». «üÍÓ¸» — ˝ÚÓ ÛÒÎÓ‚ÌÓÂ ÂÙÎÂÍÚÓÌÓÂ Á‡ÍÂÔÎÂÌËÂ Í‡-
ÍÓ„Ó-ÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËfl Ô‡ÚÌÂ‡ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, ÎË·Ó ˜ÂÂÁ Ó˘Û˘ÂÌËÂ
Ë ÔËÍÓÒÌÓ‚ÂÌËÂ ‚ ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË (ÍÓÏÔÎÂÍÒ Ó˘Û˘Â-
ÌËÈ ÚÂÎ‡), ÎË·Ó ˜ÂÂÁ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÒÎÓ‚‡ ‚ ‡Û‰Ë‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË,
ÎË·Ó ˜ÂÂÁ Ó·‡Á˚ ‚ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË. ÄÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÒÓ-
ÒÚÓflÌËÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ‚ÓÒÔËflÚËË, ˝ÚÓ Ò‚ÓÂ·‡Á-
Ì˚È ‚Á„Îfl‰ «‚ÌÛÚ¸ ÒÂ·fl» Ò ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚ÓÈ Â‡ÍˆËÂÈ.
ÑËÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÓÎËˆÂÚ‚ÓflÂÚ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ,
«‚Á„Îfl‰ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚».
499
èÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl «ÂÙÂÈÏËÌ„» «çÓ‚˚È ü» ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl

‰Îfl Ò‡ÏÓÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl, ÂÒÎË Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÒÚÂÂÓÚËÔ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ç‡Ï
ÌÂÔËflÚÂÌ Ë Ç˚ ÊÂÎ‡ÂÚÂ ÓÚ ÌÂ„Ó ËÁ·‡‚ËÚ¸Òfl, ‡Á‚Ë‚‡fl ÔË ˝ÚÓÏ
ÌÓ‚˚Â ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡. èËÏÂÌÂÌËÂ ˝ÚÓÈ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË
ÌÂ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ·˚ÒÚ˚Ï ËÁÏÂÌÂÌËflÏ, ÌÓ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ
ÔÓËÁÓÈ‰ÂÚ ÒÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ, ÌÂÁ‡ÏÂÚÌÓ ‰Îfl Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ë ‚ ‰‡Î¸-
ÌÂÈ¯ÂÏ ÚÛ‰ÌÓ ·Û‰ÂÚ ÔÓ‚ÂËÚ¸, ˜ÚÓ Ç˚ ÍÓ„‰‡-ÚÓ ·˚ÎË ‰Û„ËÏ. íÂÏ
ÌÂ ÏÂÌÂÂ ËÁÏÂÌÂÌËfl ·Û‰ÛÚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË
Ç˚ ·Û‰ÂÚÂ Û‚ÂÂÌ˚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔÓËÁÓÈÚË.
ä‡Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl «ÂÙÂÈÏËÌ„ “çÓ‚˚È ü”»?
1 ¯‡„. ëÓÒÚ‡‚¸ÚÂ Ì‡ Ó‰ÌÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌÂ ÎËÒÚ‡ ÒÔËÒÓÍ ÚÂı Í‡˜ÂÒÚ‚,
ÓÚ ÍÓÚÓ˚ı Ç˚ ıÓÚÂÎË ·˚ ËÁ·‡‚ËÚ¸Òfl. óÂÏ ÏÂÌ¸¯Â Í‡˜ÂÒÚ‚ Ç˚
‚ÍÎ˛˜ËÚÂ ‚ ˝ÚÓÚ ÒÔËÒÓÍ, ÚÂÏ Ì‡‰ÂÊÌÂÂ ËÁÏÂÌÂÌËfl.
ÜÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˜ÚÓ·˚ ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ·˚ÎÓ ÌÂ ·ÓÎÂÂ 3—5 Í‡˜ÂÒÚ‚.
ç‡ ‰Û„ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌÂ ÎËÒÚ‡ Ì‡ÔË¯ËÚÂ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚Â ˜ÂÚ˚
ı‡‡ÍÚÂ‡ ËÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍËÂ ÒÚÂÂÓÚËÔ˚, ÍÓÚÓ˚Â Ç˚ ıÓÚÂÎË ·˚
ÔËÓ·ÂÒÚË. (èË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ˝ÚÓÈ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‰Îfl Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËfl ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ò
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ÔÂ‰ÏÂÚ‡, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÏÓ„Ó Í‡Í ÔÂÚÂÌ‰ÂÌÚ Ì‡ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË).
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÊÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ì‡ ·‡ÁÂ ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚ı ÏÂı‡-
ÌËÁÏÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË Ëı ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ‡Á‚ËÚËË. ÖÒÎË ÔÂ‰Î‡-
„‡ÂÚÒfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸Òfl, ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ:
• ËÏÂÚ¸ Ó·‡Á «ÒÂ·fl» Ò ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌ˚Ï ÒÓÒÚÓflÌË-
ÂÏ, ÒËÒÚÂÏÓÈ ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ (ÌÂÒ‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎË‚¯Â„ÓÒfl Í ˜ÂÏÛ-ÎË·Ó),
• Ë Ó·‡Á ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, Ï˚¯ÎÂÌËfl,
ËÌ˚ı ÒÚÓÓÌ ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ (Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎË‚¯Â„ÓÒfl Í ˜ÂÏÛ-ÎË·Ó).
ëÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˝ÚËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÌ‡˜‡Î‡ Ò ÓÔÂ-
‰ÂÎfl˛˘ÂÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸˛ Ó·‡Á‡ ÒÂ·fl (‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó), ‡ Á‡ÚÂÏ, ÔË Ì‡-
ÎË˜ËË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl... Ò ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈ
ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸˛ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó Ó·‡Á‡ ÒÂ·fl. êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ËÎË ÌÂ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌËÎÒfl ÔÓ‰ıÓ‰, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ
ÍÓÚÓÓÏÛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Í‡Í Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ·‡-
Î‡ÌÒ‡, ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ÏÂÊ‰Û Ò‚ÓËÏË ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ÏË ÛÒÚÂÏÎÂÌËflÏË Ë
‚ÌÂ¯ÌËÏË ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË).
2 ¯‡„. ÇÒÔÓÏÌËÚÂ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË, ÍÓ„‰‡ Ç˚ ÔÓfl‚ÎflÎË
Í‡Ê‰ÓÂ ËÁ Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌÌ˚ı ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚. Ç ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ, ÍÓ„‰‡
500
‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËÂ ÒÚ‡ÌÂÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜ÂÚÍËÏ, ÔÂÂÍÎ˛˜ËÚÂÒ¸ ‚ ‰ËÒÒÓˆËË-

Ó‚‡ÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ (ÔÓÒÏÓÚËÚÂ Ì‡ ÒÂ·fl ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚). ë‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û‚Ë‰ÂÚ¸ Ó˜ÂÌ¸ flÍÓ, ‚Ó ‚ÒÂı ÔÓ‰Ó·ÌÓÒÚflı, Ú‡Í, ˜ÚÓ·˚
ÒÚ‡ÎÓ ÌÂÔËflÚÌÓ Ì‡ ˝ÚÓ ÒÏÓÚÂÚ¸. ÑÓ·ÂÈÚÂÒ¸ ‚ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËË ÚÓ„Ó,
˜ÚÓ·˚ Ç‡¯ Ó·‡Á Ò fl‚ÌÓ ‚˚‡ÊÂÌÌ˚ÏË ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍ‡ÏË ‚˚Á˚‚‡Î Û Ç‡Ò
˜Û‚ÒÚ‚Ó ÓÚÚÓÊÂÌËfl (ÔÓÎÛ˜ËÚÂ ËÁÓ·‡ÊÂÌËÂ ‚ ‚Ë‰Â ¯‡Ê‡). ùÚÓÚ
ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÓÚÍÎËÍ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Á‡ÍÂÔËÚ¸ ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÏ
«flÍÓÂÏ», ÒÊ‡ÚËÂÏ ÎÂ‚Ó„Ó ÍÛÎ‡Í‡ ÛÍË. óÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ÓÚÚÓÊÂÌËÂ
‚˚Á˚‚‡ÂÚ Û Ç‡Ò Ó·‡Á, ÚÂÏ ÒËÎ¸ÌÂÂ ÒÊËÏ‡ÂÚÒfl ÎÂ‚˚È ÍÛÎ‡Í ÛÍË.
èÓÒÎÂ ÚÓ„Ó, Í‡Í Ç˚ ‚ ‰ËÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Á‡ÍÂÔËÎË Ì‡
ÎÂ‚˚È ÍÛÎ‡Í ÓÚÚÓÊÂÌËÂ ÓÚ Ó·‡ÁÓ‚ ÔÓ ‚ÒÂÏ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Í‡˜ÂÒÚ-
‚‡Ï ËÎË ÒÚÂÂÓÚËÔ‡Ï ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. Ç˚ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÚÂÚËÈ
¯‡„. èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌË˛ ÙÓÏËÛÂÚÒfl Ó·‡Á ÒÂ·fl
Â‡Î¸ÌÓ„Ó (‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó) Ë Ó·‡Á ÛÊÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯Â„ÓÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
3 ¯‡„. Ç‡Ï ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‰ËÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓÏ
ÒÓÒÚÓflÌËË ÚÂ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚ÏË Ç˚ ıÓÚÂÎË ·˚ Ó·-
Î‡‰‡Ú¸ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ (Í‡˜ÂÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚-
¯Â„ÓÒfl Í ˜ÂÏÛ-ÎË·Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡). Ç‡Ï ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ó˜ÂÌ¸ flÍÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸
ÒÂ·fl Ò ‡Á‚ËÚ˚ÏË ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚ÏË Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË Ë Á‡ÚÂÏ ÔÂÂÍÎ˛˜ËÚ¸-
Òfl ËÁ ‰ËÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ‡ÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓÂ. Ç˚ ‰ÓÎÊÌ˚
ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÒÂ ˝ÚË ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ‡ÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓÏ ÒÓ-
ÒÚÓflÌËË Ì‡ÒÚÓÎ¸ÍÓ flÍÓ, ˜ÚÓ·˚ ÔÓfl‚ËÎÒfl Ú‡ÍÓÈ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚È ÍË-
ÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÓÚ‚ÂÚ, ÍÓÚÓ˚È Ç˚ ËÒÔ˚Ú‡ÎË ·˚, ÂÒÎË ·˚ ·˚ÎË Ì‡ Ò‡ÏÓÏ
‰ÂÎÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, Ó·Î‡‰‡˛˘ËÏ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚ÏË Í‡˜ÂÒÚ‚‡ÏË. Ç˚ ‰ÓÎÊ-
Ì˚ ˝ÚÓ ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ú‡Í, ˜ÚÓ·˚ Ç‡¯Â ÚÂÎÓ Ó˘ÛÚËÎÓ ‡‰ÓÒÚ¸, ÎÂ„-
ÍÓÒÚ¸, Ò‚Ó·Ó‰Û ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. èÓfl‚Ë‚¯ËÈÒfl ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚È ÍËÌÂÒÚÂÚË-
˜ÂÒÍËÈ ÓÚ‚ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Á‡ÍÂÔËÚ¸ «flÍÓÂÏ», ÒÊ‡ÚËÂÏ Ô‡‚Ó„Ó ÍÛÎ‡-
Í‡ ÛÍË. óÂÏ ÔËflÚÌÂÂ Ó˘Û˘ÂÌËÂ, ÚÂÏ ÒËÎ¸ÌÂÂ ÒÊ‡ÚËÂ ÍÛÎ‡Í‡.
4 ¯‡„. Ç‡Ï ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÒÂ·fl ‚ ‰ËÒÒÓˆËËÓ‚‡ÌÌÓÏ
ÒÓÒÚÓflÌËË ‚ ‚Ë‰Â ‰‚Ûı Ó·‡ÁÓ‚, ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚ı fl‰ÓÏ: ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚È
Ó·‡Á — ÌÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯Â„ÓÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‚Ë‰Â «¯‡Ê‡» Ì‡ ÒÂ·fl —
Ë ÔÓÁËÚË‚Ì˚È Ó·‡Á (Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯Â˛Òfl), Í ÍÓÚÓÓÏÛ Ç˚ ÒÚÂÏË-
ÚÂÒ¸. Ç˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÂ, ˜ÚÓ ˝ÚË ‰‚‡ Ó·‡Á‡ Ì‡˜ËÌ‡˛Ú ÔË·ÎËÊ‡Ú¸Òfl
‰Û„ Í ‰Û„Û Ë Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Ò ˝ÚËÏ ÔË·ÎËÊ‡ÂÚÂ ‰Û„ Í ‰Û„Û ÎÂ‚Û˛
Ë Ô‡‚Û˛ ÛÍÛ. Ç ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ, ÍÓ„‰‡ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚È Ë ÔÓÎÓÊË-
ÚÂÎ¸Ì˚È Ó·‡Á˚ ÔÓ‰ıÓ‰flÚ ‰Û„ Í ‰Û„Û ‚ÔÎÓÚÌÛ˛, ÊÏÛÚ ‰Û„ ‰Û„Û
ÛÍË, Ó·ÌËÏ‡˛ÚÒfl, ÒÍÂÒÚËÚÂ Ô‡Î¸ˆ˚ ÎÂ‚ÓÈ Ë Ô‡‚ÓÈ ÛÍ. Ç˚ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎflÂÚÂ, Í‡Í Ó·‡Á˚ ÒÎË‚‡˛ÚÒfl ‚ Ó‰ÌÓ ˆÂÎÓÂ (Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚È Ë
ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚È Ó·‡Á˚ — ˝ÚÓ Ç˚ Ó‰ÌÓ ˆÂÎÓÂ), Ë ˝ÚÓ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl
ÔÂÂÍÂ˘Ë‚‡ÌËÂÏ Ô‡Î¸ˆÂ‚ ÛÍ Ë ÒËÎ¸Ì˚Ï Ëı ÒÊ‡ÚËÂÏ. í‡ÍËÏ
501
Ó·‡ÁÓÏ, Ç˚ ‰Ó·Ë‚‡ÂÚÂÒ¸ ÔÂÂÍÂÒÚ‡ «flÍÓÂÈ», Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Â„Ó

˝ÍÓÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË. é·‡Á, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚È
ÔÓÒÎÂ ÒÎËflÌËfl (ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡ÌÌ˚È Ó·‡Á), ÒÓ‰ÂÊ‡˘ËÈ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸-
Ì˚Â Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ˜ÂÂÁ ÛÍË Ç˚ ÔÓÔÛÒÍ‡ÂÚÂ ‚ ÒÂ·fl,
Ì‡ÔÓÎÌflfl ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡ÌÌ˚Ï «çÓ‚˚Ï ü» Ó·ÓÎÓ˜ÍÛ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‚ «ÂÙÂÈÏËÌ„Â “çÓ‚˚È ü”» Ç˚ ÒÌ‡˜‡Î‡ ‰Â-
ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÚÂ ÒÂ·fl ÓÚ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚ (‚ ‰ËÒÒÓˆËËÓ‚‡Ì-
ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ), ‡ Á‡ÚÂÏ ÒÓÁ‰‡ÂÚÂ
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÏËÌËÔÓ„‡ÏÏÛ Ì‡ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚Â ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ ‡ÒÒÓ-
ˆËËÓ‚‡ÌÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË. èÂÂÍÂÒÚ «flÍÓÂÈ» ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ô‡‚‡ ‚˚·Ó‡. ÇÂ‰¸ Í‡Ê‰‡fl ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ˜ÂÚ‡ (ÌÂÒ‡-
ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯Â„ÓÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡) ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ÔÓÎÂÁÌ‡ Ó„‡ÌËÁÏÛ, ÔË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË Á‡˘ËÚÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË. èÓ˝ÚÓÏÛ
ÛÒÚ‡ÌÂÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔÓfl‚ËÚ¸ ÍÓ„‰‡-ÎË·Ó ÚÓÚ ËÎË ËÌÓÈ ÌÂ‰ÓÒÚ‡-
ÚÓÍ ÏÓÊÂÚ ÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl ·ÓÎÂÂ ‚Â‰Ì˚Ï, ÌÂÊÂÎË ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÓÚËˆ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚‡.
1. ä‡Í Ç˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË

Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ì‡ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ?
2. éÔÂ‰ÂÎËÚÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl «Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
3. ä‡Í ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ?
4. ä‡Í ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ?
5. ä‡Í ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ?
6. èÂÂ˜ËÒÎËÚÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl?
7. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
8. é·˙flÒÌËÚÂ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË?
9. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË?
10. óÚÓ ÁÌ‡˜ËÚ «Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡Ó‰‡ ìÍ‡ËÌ˚, êÓÒÒËË»?
11. ä‡Í ÔÓËÁ‚ÂÒÚË ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍÛ Ò‚ÓËı ÔËÓ‰Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ?
12. ä‡Í ·˚ Ç˚ ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡ÎË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸Òfl Í ÒÏ˚ÒÎÛ ÊËÁÌË?
502
1. Ä·ÛÎ¸ı‡ÌÓ‚‡ ä. Ä. é ÒÛ·˙ÂÍÚÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. — å.: ç‡ÛÍ‡,

1973.
2. Ä·ÛÎ¸ı‡ÌÓ‚‡ ä. Ä. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ÎË˜ÌÓÒÚË. — å., ç‡ÛÍ‡,
1980.
3. ÄÌ‡Ì¸Â‚ Å. É. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÔÂ‰ÏÂÚ ÔÓÁÌ‡ÌËfl. — ã.: ãÉì, 1969.
4. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. èÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÔÓÒÎÂ‰ËÔÎÓÏÌÓ„Ó Ó·‡ÁÓ‚‡-
ÌËfl. Ç˚Ô. 14. — å.: êÄåÄ, 1994.
åËÌÒÍ.: «íÂıÌÓÔËÌÚ», 2002.
6. ÄÙ‡Ì‡Ò¸Â‚ å. ç. è‡‚fl˘ËÂ ˝ÎËÚ˚ Ë „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓÒÚÚÓÚ‡ÎËÚ‡ÌÓÈ
êÓÒÒËË. — å.; ÇÓÓÌÂÊ, 1996.
7. ÅÂ„ Ç. ä‡¸Â‡ — ÒÛÔÂË„‡. — å.: àÁ‰. «àÌÚÂ˝ÍÒÔÂÚ». 1998.
8. ÅÂ‰flÂ‚ ç. Ä. ë‡ÏÓÔÓÁÌ‡ÌËÂ: éÔ˚Ú ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÈ ‡‚ÚÓ·ËÓ„‡ÙËË. — å.:
äÌË„‡, 1990.
9. ÅÂÌ ù. à„˚, ‚ ÍÓÚÓ˚Â Ë„‡˛Ú Î˛‰Ë. ã˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Â Ë„‡˛Ú ‚ Ë„˚:
èÒËıÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÒÛ‰¸·˚. — å: ÄêÑàë. 1988.
10. ÅÓ‰‡ÎÂ‚ Ä. Ä. é ÙÂÌÓÏÂÌÂ «‡ÍÏÂ» Ë ÌÂÍÓÚÓ˚ı Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflı Â„Ó ÙÓ-
ÏËÓ‚‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl // åË ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ‚ ÏËÂ. — 1995.
— ‹ 3.
11. Å‡ÚÛÒ¸ Å. ë. ÄÌÓÏ‡ÎËË ÎË˜ÌÓÒÚË. — å.: å˚ÒÎ¸, 1988.
12. ÇÂıÓ„Î‡ÁÂÌÍÓ Ç. ç. ÇÎËflÌËÂ ÚËÔ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ Ì‡
ÛÓ‚ÂÌ¸ Â„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡: ÑËÒ.Í‡Ì‰. ÔÒËı. Ì‡ÛÍ. — å.: êÄÉë, 2003.
13. ÇÂıÓ„Î‡ÁÂÌÍÓ Ç. ç, á‚ÂÁ‰ÂÌÍÓ‚ Ä. Ä., ïÎ˛ÌÂ‚‡ å. Ç. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÔË-
·˚ÎË. — å.: èËÓ-ËÁ‰‡Ú., 2005.
14. ÇËÎ˛Ì‡Ò Ç. ä. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÏÓÚË‚‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.:
àÁ‰. åÉì, 1990.
15. É‡·ÛÁÓ‚ Ç. ç. óÂÎÓ‚ÂÍ-ÊËÁÌ¸-Á‰ÓÓ‚¸Â. — ëè·.: Äé»äÓÏÔÎÂÍÚ»,1995.
16. É‡ËÌ à. à. èÓÓÍË Ë ÔÓ˝Ú˚. — å.: àÁ‰. «íÂ‡», 1992. — í. 1.
17. ÉËÌÁ·Û„ å. ê. ãË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í‡Í ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÔÓ·-
ÎÂÏ‡.//ÇÓÔÓÒ˚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. — å., 1988.
18. ÉËÌÁ·Û„ å. ê. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÎfl ÎË˜ÌÓÒÚË
ÒÚ‡¯Â„Ó ÔÓ‰ÓÒÚÍ‡ // åË ÔÒËıÓÎÓ„ËË Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ‚ ÏËÂ. — 1995.
— ‹ 3.
19. ÉÓÎÓ‚‡ı‡ Ö. à. ÜËÁÌÂÌÌ‡fl ÔÂÒÔÂÍÚË‚‡ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËÂ ÏÓÎÓ‰ÂÊË. — äËÂ‚.: «ç‡ÛÍÓ‚‡ ‰ÛÏÍ‡», 1988.
20. ÉÛÏËÎÂ‚ ã. ç. ùÚÌÓ„ÂÌÂÁ Ë ·ËÓÒÙÂ‡ ÁÂÏÎË. —ã., 1990.
21. ÉÓÏÍÓ‚‡ å. í. èÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ÁÓÒÎ˚ı. — å.:
1993.
22. ÉÛ·ËÌ Ç. Ñ., çÂÍ‡ÒÓ‚‡ Ö. ç. îËÎÓÒÓÙÒÍ‡fl ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl. — å. ìÌË‚Â-
ÒËÚÂÚÒÍ‡fl ÍÌË„‡, 2000.
503
23. ÑË‰‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ Ï‡ÚÂË‡Î ÔÓ ÍÛÒÛ «í‚Ófl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Í‡¸Â‡» /

èÓ‰ Â‰. ë. è. óËÒÚflÍÓ‚ÓÈ. — å.: «èÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ», 1998.
24. ÑÓÎ¸ÌËÍ Ç. ê. çÂÔÓÒÎÛ¯ÌÓÂ ‰ËÚfl ·ËÓÒÙÂ˚: ÅÂÒÂ‰˚ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‚ ÍÓÏÔ‡-
ÌËË ÔÚËˆ Ë Á‚ÂÂÈ. — å.: «èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡-èÂÒÒ», 1994.
25. ÑÂÈÍÛÒ-îÂ„˛ÒÒÓÌ Ö. èÒËıÓÎÓ„Ëfl, ÍÓÚÓ‡fl ÔËÌÂÒÂÚ ‚‡Ï ÔÓÎ¸ÁÛ: Ç‚Â-
‰ÂÌËÂ ‚ ÚÂÓË˛ ÄÎ¸ÙÂ‰‡ Ä‰ÎÂ‡. — åËÌÒÍ, 1995.
26. Ü‡ËÍÓ‚ Ö. ë. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. äÌË„‡ ‰Îfl ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl Ë ÏÂ-
ÌÂ‰ÊÂ‡ ÔÓ ÔÂÒÓÌ‡ÎÛ. å.: àÁ‰-‚Ó åñîùê, 2002.
27. áËÌ˜ÂÌÍÓ Ç. è., åÓ„ÛÌÓ‚ Ö. Å. óÂÎÓ‚ÂÍ ‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÈÒfl: é˜ÂÍË ÓÒ-
ÒËÈÒÍÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. — å.: àÁ‰-‚Ó, 1994.
28. àÎ¸ËÌ à. Ä. îËÎÓÒÓÙËfl ÉÂ„ÂÎfl Í‡Í Û˜ÂÌËÂ Ó ÍÓÌÍÂÚÌÓÒÚË ÅÓ„‡ Ë ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡. Ç ‰‚Ûı ÚÓÏ‡ı. — ë‡ÌÍ-èÂÚÂ·Û„.: ç‡ÛÍ‡, 1994.
29. äÎËÏÓ‚ Ö. Ä. Ç‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˛ ÚÛ‰‡: Û˜Â·ÌÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ ‰Îfl ‚ÛÁÓ‚
ÔÓ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÒÚË «èÒËıÓÎÓ„Ëfl». — å.: åÉì, 1988.
30. äÎËÏÓ‚ Ö. Ä. ê‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÈÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÏËÂ ÔÓÙÂÒÒËÈ. — é·ÌËÌÒÍ,
åÉì, ˆÂÌÚ «ÑÂÚÒÚ‚Ó», 1993.
31. äÎËÏÓ‚ Ö. Ä. é·‡Á ÏË‡ ‚ ‡ÁÌÓÚËÔÌ˚ı ÔÓÙÂÒÒËflı. — å: àÁ‰-‚Ó, 1995.
32. äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å., ÑÏËÚÂÌÍÓ É. Ä. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ Í‡‰Ó‚˚È ÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ. — ä.: åÄìè, 2002.
33. äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å. íÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔËÌflÚËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı Â¯ÂÌËÈ.
— ä.: åÄìè, 2004.
34. äÓÌ à. ë. éÚÍ˚ÚËÂ «ü». — å.: èÓÎËÚËÁ‰‡Ú, 1978.
35. èÂÚÛıÓ‚ Ç. Ç. èËÓ‰‡ Ë ÍÛÎ¸ÚÛ‡. — å.: àÁ‰-‚Ó «íË‚ÓÎ‡», 1996.
36. èÓÎflÍÓ‚ Ç. Ä. íÂıÌÓÎÓ„Ëfl Í‡¸Â˚. — å.: ÑÂÎÓ ãíÑ, 1995.
37. èflÊÌËÍÓ‚ à. ë. èÓÙÓËÂÌÚ‡ˆËÓÌÌ˚Â Ë„˚: èÓ·ÎÂÏÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË,
Á‡‰‡˜Ë, Í‡ÚÓ˜Ì˚Â ÏÂÚÓ‰ËÍË. — å., 1991.
38. èflÊÌËÍÓ‚ ç. ë. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. —
å.; ÇÓÓÌÂÊ, çèé «åéÑÖä», 1996.
39. èflÊÌËÍÓ‚ ç. ë. íÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌËfl. — å.: åÉèèà, 1999.
40. èflÊÌËÍÓ‚ ç. ë. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ˝ÎËÚ‡ÌÓÒÚË. — å; ÇÓÓÌÂÊ, çèé «åé-
Ñùä», 2000.
41. èflÊÌËÍÓ‚ ç. ë, èflÊÌËÍÓ‚‡ Ö. û. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÚÛ‰‡ Ë ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. — å: «ÄÍ‡‰ÂÏËfl», 2003.
42. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰ÂÌËÂ ‚˚·Ó‡ ÔÓÙÂÒÒËË / èÓ‰ Â‰. ã. å. åË-
ÚËÌÓÈ. — å.: åèëà, àÁ‰-‚Ó îÎËÌÚ‡, 1998.
43. è˝ÌÒÓÌ å., è˝ÌÒÓÌ-ò‡ÎÓ å. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ‰ËÒÚ‡ÌˆËfl Ë ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ
ÛÒÎÓ‚Ëfl ÔÓÎÛÙÓÏ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ËÌÚÂ‚¸˛: è‡ÍÚËÍ‡ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl
‡ËÒÚÓÍ‡ÚËË Ë ÍÛÔÌÓÈ ·ÛÊÛ‡ÁËË // ëÓˆËÓÎÓ„Ëfl. — 1995. — í. 5—6.
44. ëÎÓ·Ó‰˜ËÍÓ‚ Ç. à., àÒ‡Â‚ Ö. à. éÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË.
èÒËıÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: òÍÓÎ‡-èÂÒÒ, 1995.
45. ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË: ÄÌÚÓÎÓ„Ëfl. (ëÓÒ. Â‰. ç. ä. É‡‚˛¯ËÌ‡). — å.: «èÓ„-
ÂÒÒ», 1994.
504
46. ëÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË Ë ‡ÍÏÂ: 10 ÎÂÚ ÔÓËÒÍ‡. å‡ÚÂË‡Î˚ VIII—X ÒËÏÔÓÁËÛÏÓ‚.

ó‡ÒÚ¸ 3 / êÂ‰. ÍÓÎÎ. Ä. Ä. ÅÓ‰‡ÎÂ‚, Ä. Ä. ÑÂÍ‡˜, å. î. ëÂÍ‡˜ Ë ‰. —
å.: àÁ‰-‚Ó êÄÉë, 2005.
47. ëÓÎÓ‚¸Â‚ ÇÎ. ëÓ˜ËÌÂÌËfl ‚ ‰‚Ûı ÚÓÏ‡ı, Ú. 1. — å. «å˚ÒÎ¸», 1990.
48. ãÂÓÌÚ¸Â‚ Ä. ç. èÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÏÓÚË‚˚ Ë ˝ÏÓˆËË. äÓÌÒÔÂÍÚ ÎÂÍˆËÈ. —
å.: åÉì, 1971.
49. ãÂÓÌÚ¸Â‚ Ä. ç. àÁ·‡ÌÌ˚Â ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËfl. / ÑÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸. ëÓÁÌ‡ÌËÂ. ãË˜ÌÓÒÚ¸, Ú. 2, — å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡, 1983.
50. ãÂÓÌÚ¸Â‚ Ñ. Ä. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÏËÂ Ë ÏË ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. // ÇÓÔÓÒ˚ ÔÒËıÓÎÓ-
„ËË, 1989. — ‹ 3.
51. å‡Î˚¯Â‚ÒÍËÈ Ä. î. åË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — å.: àÌÚÂÔ‡ÍÒ, 1995.
52. å‡ÍÓ‚‡ Ä. ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡. — å.: 1996.
53. å‡ÒÎÓÛ Ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl Å˚ÚËfl. — å.: «Ç‡ÍÎÂ», 1997.
54. åÂÎËÌ B. C. ãÂÍˆËË ÔÓ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÏÓÚË‚Ó‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡). ì˜Â·ÌÓÂ ÔÓÒÓ-
·ËÂ ‰Îfl ÒÔÂˆÍÛÒ‡. — èÂÏ¸: ËÁ‰-‚Ó èÂÏ. ÔÂ‰. ËÌ-Ú‡, 1971.
55. åË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ïÂÒÚÓÏ‡ÚËfl (ÒÓÒÚ. å‡Î˚¯Â‚ÒÍËÈ Ä. î.). — å.: àÌÚÂ-
Ô‡ÍÒ, 1995.
56. åflÒË˘Â‚ Ç. ç. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ë ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÒËıÓÎÓ„ËË
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. // èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ì‡ÛÍ‡ ‚ ëëëê. Ú. 2. — å.:
Äèç êëîëê, 1960.
57. åflÒË˘Â‚ Ç. ç. èÓ·ÎÂÏ‡ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÂÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË
// ïÂÒÚÓÏ‡ÚËfl ÔÓ ÔÒËıÓÎÓ„ËË: ì˜Â·. èÓÒÓ·ËÂ ‰Îfl ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚ ÔÂ‰. àÌ-ÚÓ‚
/ëÓÒÚ. Ç. Ç. åËÓÌÂÌÍÓ; èÓ‰. Â‰. Ä. Ç. èÂËÓ‚ÒÍÓ„Ó. — 2-Â ËÁ‰.,
ÔÂÂ‡·. Ë ‰ÓÔ. — å.: èÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ, 1987.
58. éÊÂ„Ó‚ ë. à. íÓÎÍÓ‚˚È ÒÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡. — å.: ëÓ‚. ˝ÌˆËÍÎÓ-
ÔÂ‰Ëfl, 1975.
59. êÓÎÁ ÑÊ. íÂÓËfl ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: àÁ‰-‚Ó çÓ‚. ìÌË‚-Ú‡,
1995.
60. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. Å˚ÚËÂ Ë ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. — å.: Äç ëëëê, 1957.
61. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈ ë. ã. ç‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË // ïÂÒÚÓÏ‡ÚËfl ÔÓ ÔÒËıÓÎÓ-
„ËË: ì˜Â·. èÓÒÓ·ËÂ ‰Îfl ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚ ÔÂ‰. àÌ-ÚÓ‚ /ëÓÒÚ. Ç. Ç. åËÓÌÂÌÍÓ;
èÓ‰. Â‰. Ä. Ç. èÂËÓ‚ÒÍÓ„Ó. — 2-Â ËÁ‰., ÔÂÂ‡·. Ë ‰ÓÔ. — å.: èÓÒ‚Â-
˘ÂÌËÂ, 1987.
62. êÛ·ËÌ¯ÚÂÈÌ ë. ã. éÒÌÓ‚˚ Ó·˘ÂÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. — ëè·.: èËÚÂ äÓÏ, 1999.
63. êÛÏflÌˆÂ‚ à. ç. åÓ‡Î¸Ì˚È ÍÓÌÙÎËÍÚ Í‡Í ÙÓÏ‡ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ì‡‚ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÈ Ò‚Ó·Ó‰˚. — å.: å˚ÒÎ¸, 1984.
64. ë‡ˆÍÓ‚ è. ü.
65. îÂÎ¸‰ÂÌÍ‡ÈÁ å. èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔË ‰ÂÎ‡ÌËË // ïÂÒÚÓÏ‡ÚËfl ÔÓ ÚÂÎÂÒÌÓ-
ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË Ë ÔÒËıÓÚÂıÌËÍÂ / ëÓÒÚ. Ç. û. Å‡ÒÍ‡ÍÓ‚.
— å. 1993.
66. îÎÓÂÌÒÍËÈ è. Ä. ëÓ˜ËÌÂÌËfl ‚ 4 Ú. í. 1. — å.: å˚ÒÎ¸, 1994.
67. î‡ÌÍÎ Ç. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÔÓËÒÍ‡ı ÒÏ˚ÒÎ‡. — å.: àÁ‰-‚Ó «èÓ„ÂÒÒ», 1990.
68. îÓÏÏ ù. óÂÎÓ‚ÂÍ ‰Îfl ÒÂ·fl. — åËÌÒÍ.: àÁ‰-‚Ó, «äÓÎÎÂ„ËÛÏ», 1992.
505
69. îÓÏÏ ù. àÏÂÚ¸ ËÎË ·˚Ú¸? — å.: àÁ‰-‚Ó, «èÓ„ÂÒÒ», 1990.

70. ï‡ÁÂÌ Ä. å. á‡ÍÓÌ˚ ÔËÓ‰˚ Ë «ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó». — å., 1998.
71. ïÓÌË ä. äÛÎ¸ÚÛ‡ Ë ÌÂ‚ÓÁ // èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÎË˜ÌÓÒÚË: íÂÍÒÚ˚ / èÓ‰ Â‰.
û. Å. ÉËÔÔÂÌÂÈÚÂ, Ä. Ä. èÛÁ˚Âfl. — å., 1982.
72. ïÂÍı‡ÛÁÂÌ X. åÓÚË‚‡ˆËfl Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. — å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡, 1986.
73. ïË„Â Å. û. åÂÚÓ‰˚ ÔÓ‰·Ó‡ Ë ÓˆÂÌÍË ÔÂÒÓÌ‡Î‡. — å.: ééé «ÜÛÌ‡Î
«ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ», 2003.
74. ôÂÍËÌ É. Ç. ÇËÁÛ‡Î¸Ì‡fl ÔÒËıÓ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍ‡: ÔÓÁÌ‡È Î˛‰ÂÈ ÔÓ Ëı ‚ÌÂ¯-
ÌÓÒÚË Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌË˛. — ä.: åÄìè, 1993.
75. ôÂÍËÌ É. Ç. è‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡. — ä.: ìÍ‡ËÌ‡,
1994.
76. òÓÔÂÌ„‡Û˝. ë‚Ó·Ó‰‡ ‚ÓÎË Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸. — å., «êÂÒÔÛ·ÎËÍ‡», 1992.
77. ùËÍÒÓÌ ù. ÑÂÚÒÚ‚Ó Ë Ó·˘ÂÒÚ‚Ó. — ëè·., 2000.
78. ûÌ„ ä. É. èÓ·ÎÂÏ˚ ‰Û¯Ë Ì‡¯Â„Ó ‚ÂÏÂÌË. — å., 1994.
79. üÓ¯Â‚ÒÍËÈ å. É. ä‡ÚÂ„ÓË‡Î¸Ì˚È ‡ÔÔ‡‡Ú ÔÒËıÓÎÓ„ËË // ïÂÒÚÓÏ‡ÚËfl
ÔÓ ÔÒËıÓÎÓ„ËË: ì˜Â·. èÓÒÓ·ËÂ ‰Îfl ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚ ÔÂ‰. ËÌ-ÚÓ‚ /ëÓÒÚ. Ç. Ç. åË-
ÓÌÂÌÍÓ; èÓ‰. Â‰. Ä. Ç. èÂËÓ‚ÒÍÓ„Ó. — 2-Â ËÁ‰., ÔÂÂ‡·. Ë ‰ÓÔ. — å.:
èÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ, 1987.
506
ç‡‰Ó ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ ÔÓÔ˚ÚÓÍ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸ ÌÂ‰ÓÒÚËÊËÏÓ„Ó,
ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ„Ó ‚ ÔËÌˆËÔÂ, ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
‚ÌÛÚÂÌÌËÏ ÔÓÚÂÌˆËflÏ…
ë. è. äÛ‰˛ÏÓ‚
9 íÖéêÖíàäé-åÖíéÑàóÖëäàÖ
éëçéÇõ ëíêÄíÖÉàóÖëäéÉé
9.1 ëíÄçéÇãÖçàÖ à ëìôçéëíú ëíêÄíÖÉàóÖëäéÉé

9.1.1 èÓÌflÚËfl «ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl», «ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ»
éÔÂ‰ÂÎËÏ Ì‡¯Â ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÚÂÏËÌ‡ «ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl».

íÂÏËÌ «ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl» ÚÂÓÂÚËÍ‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ·˚Î Á‡ËÏÒÚ‚Ó‚‡Ì ËÁ Ó·-
Î‡ÒÚË ‚ÓÂÌÌ˚ı ËÒÍÛÒÒÚ‚ („Â˜. «ÒÚ‡ÚÓ„ÓÒ» — ‚ÓÈÒÍÓ; «˝„ÓÒ» — ‚Â‰Û).
ê‡ÒÒÏÓÚËÏ ÏÌÂÌËfl ‚Â‰Û˘Ëı ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÚÂÏËÌ‡ «ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl».
ëíêÄíÖÉàü:
• ëÔÓÒÓ· ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl; ÌÓ‚˚Â Ô‡‚ËÎ‡ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ Ë ÛÒÚ‡-
ÌÓ‚ÓÍ, Ì‡Ô‡‚Îfl˛˘ËÂ ÔÓˆÂÒÒ ‡Á‚ËÚËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË; ÒÂ‰ÒÚ-
‚Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡; ËÌÒÚÛÏÂÌÚ, ÍÓÚÓ˚È ÏÓÊÂÚ ÔÓ-
ÏÓ˜¸ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÌÂÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË [4];
• ê‡ÒÒ˜ËÚ‡ÌÌ‡fl Ì‡ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û ÒËÒÚÂÏ‡ ÏÂ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘‡fl
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚ı ÍÓÏÔ‡ÌËÂÈ ÏÂ [9];
• ÉÂÌÂ‡Î¸ÌÓÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ
ÍÓÚÓÓÏÛ ‚ ‰ÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÓÈ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â ‰ÓÎÊÌÓ ÔË‚ÂÒÚË ÂÂ Í
ˆÂÎË; ‰Îfl ·ÓÎÂÂ ÌËÁÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ‚ ËÂ‡ıËË ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ‚Âı-
ÌÂ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ˆÂÎ¸, ıÓÚfl ‰Îfl ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓ„Ó
ÛÓ‚Ìfl ÓÌ‡ fl‚ÎflÎ‡Ò¸ ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ [8];
• ÉÂÌÂ‡Î¸Ì˚È ÔÎ‡Ì ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÈ ÔËÓËÚÂÚ˚
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı Á‡‰‡˜, ÂÒÛÒ˚ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ¯‡„Ó‚
507
ÉãÄÇÄ 9 íÖéêÖíàäé-åÖíéÑàóÖëäàÖ éëçéÇõ ëíêÄíÖÉàóÖëäéÉé ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ; ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÔÂÂ‚Ó‰‡ Ó-

„‡ÌËÁ‡ˆËË ËÁ ÂÂ Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ÊÂÎ‡ÂÏÓÂ ÛÍÓ-
‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ ·Û‰Û˘ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl [23];
• é·Ó·˘‡˛˘‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡fl ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ÔÛÚÂÏ ÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËË Ë ‡ÒÔÂ‰Â-
ÎÂÌËfl ÂÒÛÒÓ‚ ÍÓÏÔ‡ÌËË [13];
• ÑÂÚ‡Î¸Ì˚È ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌËÈ ÔÎ‡Ì, ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌ˚È ‰Îfl ÚÓ„Ó,
˜ÚÓ·˚ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÏËÒÒËË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‰Ó-
ÒÚËÊÂÌËÂ ÂÂ ˆÂÎÂÈ [16];
• é·‡Á ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ, ÒÚÂÏfl˘ËıÒfl ‰ÓÒÚË˜¸ ˆÂÎÂÈ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË; ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËÂ Á‡ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÚÂı
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÍÓÚÓ˚Â ÍÓÏÔ‡ÌËfl ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÂÚ ‚ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ËÁ-
ÏÂÌÂÌÌ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl [21];
• ä‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ÍÓ-
ÚÓ˚Â ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ ÔÂ‰ÔËflÚËfl [22];
• ç‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Ë ÒÔÓÒÓ·˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰Îfl ÔÓÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË [24];
• Ä·ÒÚ‡ÍÚÌÓ-ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ ÔÛÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÌÓ‚ÓÈ
‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ ˆÂÎË ÒÓ‚ÓÍÛÔÌ˚ÏË ÛÒËÎËflÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ Ó-
„‡ÌËÁ‡ˆËË; ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÒÔÓÒÓ·Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó-
‚‡ÌËfl ÔÂ‰ÔËflÚËfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Â„Ó ÏËÒÒËÂÈ Ë ÔÂÒ-
ÔÂÍÚË‚Ì˚ÏË ˆÂÎflÏË (Ï‡ÍÓ-ˆÂÎflÏË) [2];
• ëÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÓËÂÌÚËÓ‚ ‰Îfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‰ÔËflÚËfl;
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ·Û‰Û˘Â„Ó; ‡ÏÍ‡ ‰Îfl ËÌÌÓ‚‡ˆËÈ (ÒÓÁ‰‡ÌËÂ
ÌÓ‚˚ı ÔÓ‰ÛÍÚÓ‚, ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë Á‡ı‚‡Ú‡ ˚ÌÍÓ‚); ÍÓÏÔÎÂÍÒ-
Ì˚È ÔÎ‡Ì, ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌ˚È ‰Îfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ÏËÒÒËË Ó-
„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÂÂ ˆÂÎÂÈ; ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ·Û‰Û˘ÂÂ ‚
ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË Ò ÔÓ˝Ú‡ÔÌ˚Ï ÔÓˆÂÒÒÓÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËË. ëÚ‡ÚÂ„ËÂÈ
ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÌÂ Â„Î‡ÏÂÌÚËÛ˛ÚÒfl, ‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ-
Òfl Ó·˘‡fl ÓÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ˆÂÎÓÏ [10];
• èÓ„‡ÏÏ‡, ÔÎ‡Ì, „ÂÌÂ‡Î¸Ì˚È ÍÛÒ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ
‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ËÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ ‚ Î˛·ÓÈ Ó·Î‡ÒÚË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË [25].
ä‡Í ‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ ÔË ‚ÒÂÏ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ «ÒÚ‡ÚÂ„ËË»,
·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ ÛÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl ‚ ÙÓÏÛÎÛ: ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl —
˝ÚÓ ÌÂ˜ÚÓ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, Ó·˘ËÏ (‰Îfl ÔÓ‰‡‚Îfl˛˘Â„Ó ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ)
fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚È ÒÚ‡ÚÛÒ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, Ú. Â. ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Ì‡
‚ÓÔÓÒ: «ä‡Í ‰ÓÎÊÌ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ë Ú. Ô.?». ëÚ‡ÚÂ„Ëfl
‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÔÂÂ‚Ó‰‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
508
ËÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Á‡ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌÌÓÂ ˆÂÎÂ‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ («ÊÂÎ‡ÂÏÓÂ ·Û‰Û-

˘ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ»). Ç ÙÛÌÍˆË˛ ˝ÚÓ„Ó ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ë ÔÓÔ‡‰‡˛Ú ÓÚÏÂ˜ÂÌÌ˚Â
ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË: ÒÔÓÒÓ·; ÌÓ‚˚Â Ô‡‚ËÎ‡; ËÌÒÚÛÏÂÌÚ; ÒËÒÚÂÏ‡ ÏÂ;
„ÂÌÂ‡Î¸ÌÓÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ (ÔÎ‡Ì) ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl; Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÈ ÔÓ‰ıÓ‰;
‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚È ÍÓÏÔÎÂÍÒ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË; Ó·Ó·˘‡˛˘‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ; Ó·‡Á ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ; ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌËÈ ÔÎ‡Ì; Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÒÓÒÚÓflÌËÈ; ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ-ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ
ÔÛÚË; ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÓËÂÌÚËÓ‚.
åÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ Ú‡ÍËÂ ÍÎ˛˜Â‚˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË:
• Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ‰ÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÛ˛ (ÌÂ Ì‡ ·ÎËÊ‡È¯Û˛) ÔÂÒ-
ÔÂÍÚË‚Û;
• Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÈ (ÌÂ ÍÓÌÍÂÚÌ˚È) ı‡‡ÍÚÂ ÔËÓËÚÂÚÓ‚;
• ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ (ÒÚ‡ÚÂ„ËË) ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡-
ˆË˛ ÔË ÔÂÂ‰‡˜Â ÂÂ Ì‡ ÒÂ‰ÌËÈ Ë ÌËÁÓ‚ÓÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË;
• „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Í ‡ÁÎË˜Ì˚Ï ‚‡Ë‡ÌÚ‡Ï ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË
Ò Û˜ÂÚÓÏ ËÁÏÂÌfl˛˘ËıÒfl ‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ (˚ÌÍ‡, ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
ÍÓÌÍÛÂÌÚÓ‚ Ë Ú. Ô.), Ú. Â. „Ë·ÍÓÒÚ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÔËÓËÚÂÚÓ‚;
• ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌÓÒÚ¸, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ (ÌÂ «ÍÛÒÓ˜ÌÓÒÚ¸»);
• Û˜ÚÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚;
• ÔËÓËÚÂÚÌÓÒÚ¸, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÏËÒÒËË Ë Ï‡ÍÓˆÂÎflÏ
ÙËÏ˚;
• Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ÍÓÌÍÛÂÌÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
ÔÂ‰ÔËflÚËfl;
• ÓÚ‡ÊÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜-
Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ (ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒ‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË).
èÓÔÓ·ÛÂÏ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ «ÏÂÒÚÓ» ‰Îfl ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚ ÊËÁ-
ÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
àÚ‡Í, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í ÒÓı‡ÌÂÌË˛ Ò‚ÓÂ„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡-
ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚË˛. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ÂÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚ÔËÒ˚‚‡Ú¸Òfl ‚ ÓÍÛÊ‡˛-
˘Û˛ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Ë ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÛ˛ ÒÂ‰Û. èË ˝ÚÓÏ ‚ÌÂ¯Ìflfl
ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ „‡ÏÓÌËÁËÓ‚‡Ú¸-
Òfl Ò Â„Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÛÒÚÓÂÌÌÓÒÚ¸˛ (‚ÌÛÚÂÌÌËÏË «ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ÏË»).
çÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl ÌÂ Í ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË «Í‡Í ÔË‰ÂÚÒfl», ‡ ‰Ó-
ÒÚËÊÂÌË˛ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡, Í Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ÏËÒÒËË, ÍÓÚÓ˚Â,
‚ÌÓÒfl ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÂ Ì‡˜‡Î‡, Óı‚‡Ú˚‚‡˛Ú ‰ÓÎ„ÓÒÓ˜Ì˚Â ‡ÏÍË
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Â„Ó ÊËÁÌË. èÓ‚Ó‰ÓÏ ‰Îfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl ËÎË ÍÓÂÍˆËË
ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl, ÔÓ·ÎÂÏ˚
(ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ËÎË ÔÓ„ÌÓÁËÛÂÏ˚Â). ëÚ‡ÚÂ„Ëfl, ÔË ˝ÚÓÏ, ‰ÓÎÊÌ‡
ÓÚ‡Ê‡Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ï‡ÍÓˆÂÎÂ‚ÓÂ (ÏËÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ) ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ,
509
ÌÓ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ï‡ÍÓˆÂÎË, ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË,

Ú. Â. ÔÂÂıÓ‰˚ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ˝Ú‡Ô‡ Í ‰Û„ÓÏÛ, ‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó ÍÓÌÂ˜ÌÓÈ ˆÂÎË.
Ç ÒÚ‡ÚÂ„ËË «ÍÓÌÂ˜Ì‡fl ˆÂÎ¸» Ë «ÔÛÚ¸» ‚˚‡Ê‡˛ÚÒfl ‚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ÂÈ
ÙÓÏÂ. ùÚÓ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ „Ë·ÍÓ Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ Ì‡ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ÔÓ
ÔÛÚË ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl, ˜ÂÂÁ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆË˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, Û˜ËÚ˚‚‡˛˘Ëı ÚËÔ ÒËÚÛ‡ˆËË. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔË Â‡ÎË-
Á‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚ «ÚÛ·ÛÎÂÌÚÌÓÈ» ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰Â, Û‰‡ÂÚÒfl ‚˚‰ÂÊË-
‚‡Ú¸ ÍÓÌÍÂÚÌÓ-ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÛ˛ «ÔÓ‰‚ËÊÌÓÒÚ¸» Ò ÒÓı‡ÌÂÌËÂÏ Ó·˘Ëı
ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ-‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË
‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡Ú¸Òfl ÍËÚË˜ÂÒÍÓÈ ÓˆÂÌÍÓÈ ÔÓÁËÚË‚Ì˚ı Ë ÌÂ„‡-
ÚË‚Ì˚ı ÒÚÓÓÌ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌ‡ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â
ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËfl ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÂ‰˚ Ë ‡Ò˜ÂÚÓÏ
ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl ÒÓ·˚ÚËÈ.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl — ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ ÔÛÚË ‰Ó-
ÒÚËÊÂÌËfl ÌÓ‚ÓÈ (‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ) ˆÂÎË ÒÓ‚ÓÍÛÔÌ˚ÏË ÛÒËÎËflÏË ÎËˆ‡,
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘Â„Ó Ò‚ÓÈ ëå Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË (ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ — Ï‡ÍÓ„ÛÔÔ‡, ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛˘‡fl Â„Ó), ÔÂÂ‰
ÍÓÚÓ˚Ï ‚ÒÚ‡Î‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ„Ó ËÁÏÂÌÂÌËfl Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚË ÔÛÚË, ÒÏÂÌ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚ı Ë Ë‰Â‡Î¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ, Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÍÓÂÍˆËË ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ë Ú. Ô. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl (ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏ‡fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ),
Ó·Î‡‰‡fl ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÛÒÚÓÂÌÌÓÒÚ¸˛ («ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ»), ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓı‡ÌflÚ¸-
Òfl Ë ‚ÔËÒ˚‚‡Ú¸Òfl ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ ÒÂ‰Û (ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Ë ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛ-
ÌÛ˛). ÇÌÂ¯Ìflfl ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌÓÒÚ¸ (ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡)
‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓ‚ÏÂ˘‡Ú¸Òfl Ë „‡ÏÓÌËÁËÓ‚‡Ú¸Òfl Ò ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÏÂı‡ÌËÁÏË˜-
ÌÓÒÚ¸˛ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÙÛÌÍˆËË. ÇÌÂ¯Ìflfl ÙÛÌÍˆËfl ÂÙÎÂÍ-
ÚËÛÂÚÒfl Ë ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ «ÏËÒÒËË» ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌ‡ Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ
‰ÓÎ„ÓÒÓ˜Ì˚Â ‡ÏÍË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl — ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ
Ó ÚÓÏ, Í‡Í ‰ÓÎÊÂÌ ÊËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÓÁ‰‡ÌÌ‡fl ËÏ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÏËÒÒËÂÈ. éÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÓÚ‚ÂÚ‡ Ì‡ ˝ÚÓÚ
‚ÓÔÓÒ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ‰ÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ — ˆÂÎË
ÊËÁÌË. èÓ˝ÚÓÏÛ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÙÛÌÍˆËË,
ÏËÒÒËË Ë ˆÂÎË ÊËÁÌË. îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒÛ˘-
ÌÓÒÚË ÊËÁÌË, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÏË‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ˆÂÎÓÏ, ‡ ÏËÒÒËfl —
ÓÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl Ò ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ‰ÓÎ-
„Ó‚ÂÏÂÌÌ˚ÏË ËÌÚÂÂÒ‡ÏË, ÚÓ„‰‡ Í‡Í ˆÂÎË Á‡‚ËÒflÚ ÓÚ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‚˚‡Ê‡ÂÚ ˆÂÎÂ‚ÓÂ, ÏËÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË, ÔÂÂıÓ‰˚ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó
˝Ú‡Ô‡ Í ‰Û„ÓÏÛ, ÓÚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ó‰ÌÓÈ ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜ÌÓÈ ˆÂÎË Í ‰Û-
„ÓÈ, ‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó ÍÓÌÂ˜ÌÓÈ — ‚ «Ó·˘ÂÈ ÙÓÏÂ» ËÎË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ, ‡ ÌÂ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓ. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ËÂÒfl ÔÓ ÔÛÚË ÛÒÎÓ‚Ëfl
510
Ë ÔË‰‡‚‡Ú¸ ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Ï ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏ Ó ÔÛÚË ÌÛÊÌÛ˛ ÔÓ‰‚ËÊ-

ÌÓÒÚ¸, „Ë·ÍÓÒÚ¸, ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆË˛, ÌÂ Ì‡Û¯‡fl ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Ó·˘Ëı
‡ÏÓÍ. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‰‡ÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÊËÁÌÂÌÌÓÏ ÔÛÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í‡Í ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ò‡ÏÓ„Ó ÔÛÚË. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ÒÂ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë
ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÂ Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰Ë) ÏÓ„ÛÚ Ì‡ÈÚË ‚ ÒÚ‡ÚÂ„ËË
Ò‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ Ë ÒÓÓÚÌÂÒÚËÒ¸ Ò ÏÂÒÚ‡ÏË Ë ÚËÔ‡ÏË ÛÒËÎËÈ, ˜ÚÓ ‚Â‰ÂÚ Í ÓÒ-
ÚÛ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚË Ë ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡. ÑÎfl ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌËfl Ëı
ÛÒËÎËÈ ÚÂ·Û˛ÚÒfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ ˆÂ-
ÎÓÒÚÌÓÒÚË Ëı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÛÓ‚ÂÌ¸ Ò‡ÏÓ-
Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË Ë ÛÓ‚ÂÌ¸ Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÔË:
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÓÙÓÏËÚ¸ ÛÊÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÈ ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌ-
Ì˚È ÔÛÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÔÓÓÊ‰ÂÌËË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ ‚˚‡ÊÂÌÌÓÈ ÙÓÏ˚ ÔÛÚË; ÒÏÂÌÂ
ÏËÒÒËË Ë Ï‡ÍÓˆÂÎÂÈ;
• Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ËÁÏÂÌÂÌËË ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌË ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡.
Ç ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ‡Á‚ËÚËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ ËÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ‚ÎÂÍÛ˘‡fl ÒÏÂÌÛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÂÂ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl. èË ˝ÚÓÏ ÔÓ‚Ó‰ÓÏ ‰Îfl ÒÓÁ‰‡ÌËfl
ËÎË ÍÓÂÍˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÔÓ·ÎÂ-
Ï˚. ùÚÓ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓÒÚË ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÂÒÛ-
ÒÓ‚, ÌÂÓÙÓÏÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡. ÇÓ ‚ÒÂı ÒÎÛ˜‡flı ÔË
ÔÓÒÚÓÂÌËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë Â„Ó «ÒÓ‡ÚÌËÍË» ‰ÓÎÊÌ˚ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ-
‚ËÚ¸ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÙÛÌÍˆËÈ ˆÂÎÓ„Ó (Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ëı ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ
ÊËÁÌË), ÏËÒÒËË Ë Ï‡ÍÓˆÂÎÂÈ. èÓÓÊ‰ÂÌÌ‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ‰ÓÎÊÌ‡, Í‡Í
Ë Î˛·‡fl ÌÓÏ‡, ËÏÂÚ¸ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó «ÌÓÒËÚÂÎfl», ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ„Ó Á‡ ÒÓı‡ÌÂÌËÂ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛, Ú‡ÍÊÂ Í‡Í Ë ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl —
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Á‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ë ÒÔÓÒÓ· ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl («ÒÚ‡ÚÂ„‡»). ÇÂÏfl
ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ÌÂ ÏÂÌÂÂ ‚ÂÏÂÌË ÒÓı‡ÌÂÌËfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË
Ë «‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ·˚ÚËfl» ÒÚ‡ÚÂ„ËË (‚ ÔÓÓÊ‰ÂÌËË Ë ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËË).
ä‡Í Î˛·‡fl ÌÓÏ‡, ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú ÍÓÌÚÓÎ¸ Ë ÍÓÂÍˆËË,
‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ÂÒÛÒ‡ÏË, ÍÓÌÍÂÚÌÓÂ ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı ÒÓÓÚÌÓÒËÚÒfl Ò Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛ ÛÒÎÓ‚ËÈ, ‚ÌÂ¯ÌËı
Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı, ÌÓ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı «ÍÓÌÒÂ‚‡ÚË‚ÌÓÒÚË» ‡ÏÓÍ ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
Ç ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÓÒÓ·Û˛ ÓÎ¸ Ë„‡ÂÚ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓÂ ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡ÌËÂ Ë ÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÓÎÌÓˆÂÌÌ‡fl
‡Ì‡ÎËÚËÍ‡ (ÂÙÎÂÍÒËfl) ‚ÒÂ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ‡ Á‡ÚÂÏ
Ë ÒÎÂÊÂÌËfl Á‡ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸˛ ˆËÍÎ‡ ·˚ÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË (ÔÓÓÊ‰ÂÌËÂ,
‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËÂ, ÍÓÂÍˆËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë Ú. Ô.), ÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë Ú. Ô.
511
àÁÏÂÌflÂÏÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌ‡ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸˛

ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÚÂÌˆË‡ÎÓÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÂÒÛ-
ÒÓ‚ (‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó, «ÚÛ‰Ó‚Ó„Ó», ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó Ë Ú. Ô.). éÒÓ·˚Â ÙÓÏ˚
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÔËÓ·ÂÚ‡˛Ú
ÔË ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓÈ ÌÂÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÌÂ¯ÌËı ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ
ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË, ÂÒÛÒÌÓÈ ÌÂÓ·ÂÒÔÂ˜ÂÌÌÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÚ
ÔÂËÓ‰ ÔÓ‚˚¯‡ÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë Â„Ó ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËÂ ÒÂ‚ËÒÌ˚Â ÒÚÛÍÚÛ˚ ÂÁÍÓ Û‚ÂÎË˜Ë-
‚‡˛Ú Ó·˙ÂÏ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡ (‡Ì‡ÎËÁ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl,
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ë Ú. Ô.) ÔÓ ıÓ‰Û ÒÓ‚Â¯ÂÌËfl ‚ÒÂı Ó·˚˜Ì˚ı ‰Îfl
Í‡Ê‰Ó„Ó ÛÓ‚Ìfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. íÂ ÊÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl
ÁÌ‡˜ËÏ˚ÏË ÔË Ì‡ÎË˜ËË «ÍÓÌÍÛÂÌÚÌ˚ı» (‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ ÔÓÚË‚Ó‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ı) ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÓÒÎÓÊÌfl˛˘Ëı «ÒÔÓÍÓÈÌÛ˛» Â‡ÎËÁ‡ˆË˛
ÒÚ‡ÚÂ„ËË. èÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË «ÌÂÈÚ‡ÎËÁ‡ˆËË» ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡
(ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ËÎË ÒËÎÓ‚ÓÈ) Ë ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ ‚ ÔÓ-
ÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚ËË. ëÚ‡ÚÂ„ËË ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ì˚, ˜ÚÓ·˚ ËÒÍÎ˛˜ËÚ¸
ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸ Á‡Ú‡Ú ÂÒÛÒÓ‚ Ë Ó·˙ÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ı ÛÒËÎËÈ. ä‡Í
ÔÓ‰ÛÍÚ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÔÓ‰˜ËÌflÂÚÒfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ, ı‡‡ÍÚÂ-
Ì˚Ï ‰Îfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÌÂÒÎÛ˜‡ÈÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Ë ÔÓËÒÚÂÍ‡˛˘ËÏ ËÁ
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚. Ç ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ ÓÒÓ·Û˛ ÓÎ¸ Ë„‡ÂÚ ÛÏÂÌËÂ
‡·ÓÚ‡Ú¸ Ò ‡·ÒÚ‡ÍˆËflÏË (ÔÓÌflÚËflÏË, Í‡ÚÂ„ÓËflÏË Ë Ú. Ô.), ÛÏÂÌËÂ
ÒÚÓËÚ¸ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÍÓÌˆÂÔˆËË ÚÓ„Ó, Ó ˜ÂÏ ‚Â‰ÂÚÒfl Â˜¸. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl,
Í‡Í ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ‡fl ÌÓÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸ÌÓ
ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ «ÔÂÂÎÓÊÂÌËÂ» ÍÓÌˆÂÔˆËË, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÂ Ò ÂÁÛÎ¸Ú‡-
Ú‡ÏË ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË Ë ˆÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÔÂ‰-
Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌ‡ ‰Îfl ÓÚ‚ÂÚ‡, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, Ì‡ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‰Îfl Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ÔËÌˆËÔË‡Î¸-
Ì˚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚ (ÌÂ Á‡‰‡˜Ë). èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌ‡ ÔÂ‰‚‡flÂÚÒfl Ï‡Ò¯Ú‡·ÌÓÈ
ÂÙÎÂÍÒËÂÈ (‡Ì‡ÎËÁÓÏ) ÒËÚÛ‡ˆËË, ÔÓ„ÌÓÁ‡ ‰ËÌ‡ÏËÍË ËÁÏÂÌÂÌËÈ,
ÔÂ‰˚ÒÚÓËË ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ ËÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ú. Ô. óÂÏ
ÏÂÌÂÂ ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓÈ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒËÚÛ‡ˆËfl, ˜ÂÏ ÏÂÌÂÂ ÓÙÓÏÎÂÌÌ˚Ï
fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÚÂÏ
·ÓÎ¸¯ÂÂ ÏÂÒÚÓ ‰ÓÎÊÌÓ Á‡ÌËÏ‡Ú¸ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡, ÏÓ„Û˘Â„Ó
ÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ ‡ÁÎË˜Ì˚Ï ÒÚ‡ÚÂ„ËflÏ. äËÚË˜ÂÒÍ‡fl ÓˆÂÌÍ‡ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸-
Ì˚ı Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ë Â„Ó ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ‚ÔËÒ‡ÌÌÓÈ ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÂ ÒÓÔÓ‚ÓÊ-
‰ÂÌËÂ ÔÓËÒÍ‡ ÔÛÚÂÈ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌ‡
Ò ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË Ë ÔÓˆÂÒÒÓÏ ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËfl ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌËı ÔÓ·ÎÂÏ.
512
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ-ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ÔÂ‰-

ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÒÔÓÒÓ·Â ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÂÒÔÂÍÚË‚ÌÓÈ ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË (‚ ‡ÏÍ‡ı Â„Ó ÏËÒÒËË), Û˜ËÚ˚‚‡˛˘ÂÂ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ
ÛÒÎÓ‚Ëfl ÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë ÓÚ‡Ê‡˛˘ËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ˝Ú‡Ô˚ ÔÛÚË ÔË-
ıÓ‰‡ Í ˆÂÎË. ÑÎfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÒÛ˘ÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„ËË Í‡ÈÌÂ ‚‡ÊÌÓ ÓÚ-
ÎË˜‡Ú¸ ÂÂ ÓÚ «Ú‡ÍÚËÍË». í‡ÍÚËÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË, Í‡Í
ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÔÓ ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ ‚ Í‡Ú-
ÍÓÒÓ˜Ì˚È ÔÂËÓ‰ [25]. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÚ¸ Ë ‰Û„ÓÂ ÓÚÎË˜ËÂ: Ú‡ÍÚËÍ‡
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡Í ÓËÂÌÚË‡ Ë Óı-
‚‡Ú˚‚‡˛˘Â„Ó ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl, ÌÓ Ë Í‡Í «‡·ÒÚ‡ÍˆË˛» ‰ËÍÚÛ˛˘ÂÈ ÍÓÌÍÂ-
ÚËÁËÛ˛˘ËÈ ÔÂÂıÓ‰ Í ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï Ë ‰ÓÔÛÒÚËÏ˚Ï (‰Îfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë
ÒËÚÛ‡ˆËË) ÍÓÌÍÂÚÌÓ-ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Ï ıÓ‰‡Ï [3]. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÒÚÛÔÂÌÂÈ
ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ, ‚ Ò‚flÁÍÂ «ÒÚ‡ÚÂ-
„Ëfl—Ú‡ÍÚËÍ‡» ‡·ÓÚ‡ÂÚ «ÔËÌˆËÔ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË». ÑÎfl ‚˚Ò¯Â„Ó
Á‚ÂÌ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÚÓÔ-ÏÂÌÂ‰ÊÂÓ‚) «ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl»
ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í «Ú‡ÍÚËÍ‡», ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÂÚ‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ·ËÁ-
ÌÂÒ-ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ì‡ ÒÂ‰ÌÂÏ «˝Ú‡ÊÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl». Ç Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÒÚ‡ÚÂ-
„Ëfl ÌËÁÓ‚Ó„Ó Á‚ÂÌ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ÏÂÌÂ‰ÊÂÓÏ ÒÂ‰ÌÂ„Ó
Á‚ÂÌ‡ Í‡Í Ú‡ÍÚËÍ‡ (ÓÒÚ‡‚‡flÒ¸ ÔË ˝ÚÓÏ «ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ» ‰Îfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡
ÌËÊÌÂ„Ó Á‚ÂÌ‡). Ç ˝ÚÓÏ Ë Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ «ÒÚ‡ÚÂ-
„ËË» Ë «Ú‡ÍÚËÍË», Ó ÍÓÚÓÓÏ „Ó‚ÓËÎÓÒ¸ ä. äÎ‡ÛÁÂ‚ËˆÂÏ Ë ‰. ÒÔÂˆË‡-
ÎËÒÚ‡ÏË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„ËË. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl (ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í Ú‡ÍÚËÍÂ) —
‡·ÒÚ‡ÍÚÌ‡ Ë ˆÂÎÓÒÚÌ‡, ‡ Ú‡ÍÚËÍ‡ (ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÒÚ‡ÚÂ„ËË) —
ÍÓÌÍÂÚÌ‡ Ë ˜‡ÒÚË˜Ì‡, ÌÓ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÔË ˝ÚÓÏ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ
ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
èÓ ı‡‡ÍÚÂÛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚ˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡ÁÎË˜‡Ú¸:
• ÒÓÁ‰‡ÌËÂ (‚ÔÂ‚˚Â) ÒÚ‡ÚÂ„ËË;
• ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÂÊÌÂÈ (ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÈ) ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
í‡ÍÓÂ ‡Á‰ÂÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‚ ÒËÎÛ ‡ÁÎË-
˜Ëfl ‚ ÒÔÂˆËÙËÍÂ ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚ˚ ÒÚ‡ÚÂ„‡. èË ÒÓÁ‰‡ÌËË ÒÚ‡-
ÚÂ„ËË ËÒıÓ‰Ì˚Ï ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
·ÂÁ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ‡ ÔË ËÁÏÂÌÂÌËË — ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ÒÚ‡ÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
Ç Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‚ ‰‚Ûı ‚‡Ë‡ÌÚ‡ı:
ÒÏÂÌ‡ ÏËÒÒËË Ë Ï‡ÍÓˆÂÎË (Á‡ÏÂÌ‡ ·ÂÁ «ÒÓı‡ÌÂÌËfl» ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó) Ë
‡Á‚ËÚËÂ «ÒÚ‡ÓÈ» ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚ ‡ÏÍ‡ı ÔÂÊÌÂÈ ÏËÒÒËË Ë Ï‡ÍÓˆÂÎË
(Ú. Â. ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ò «ÒÓı‡ÌÂÌËÂÏ» Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘Â„Ó ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó).
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ‡Á‚ËÚËÂÏ, Ë ÚÂÏËÌ «ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl»
ÌÂ ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚ «ÔÎ‡Ì ‡Á‚ËÚËfl ˜Â„Ó-ÎË·Ó». ÇÓ-ÔÂ‚˚ı, ÚÂÏËÌ
«ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl», ‚ÁflÚ˚È ËÁ Ó·Î‡ÒÚË ‚ÓÂÌÌÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡, Ú‡ÍÓÈ ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÈ
513
Ì‡„ÛÁÍË ÌÂ ÌÂÒÂÚ. ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ‡Á‚ËÚËÂÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂ ‚ÒflÍÓÂ ËÁÏÂÌÂ-

ÌËÂ ˜Â„Ó-ÎË·Ó (ÌÂ˜ÚÓ), ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ò ÒÓı‡ÌÂÌËÂÏ ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó.
àÁ ˝ÚÓ„Ó ÒÎÂ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÒÏÂÌ˚, Ì‡ÔËÏÂ Ó‰‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÂÒÚ¸ ÌÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÔÂÊÌÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ Á‡ÏÂÌ‡ «ÔÂÊÌÂÈ» Ì‡
«ÌÓ‚Û˛».
óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl, ÚÓ ‚ ÌÂÏ ÏÓÊÌÓ
‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÓÚÎË˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË:
• ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í‡Í ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‡ ÂÂ ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ — Í‡Í ‚Á‡ËÏÓÒ‚fl-
Á‡ÌÌ˚Â Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚;
• ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û, ÍÓÚÓ‡fl ÏÓÊÂÚ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸ 2—5
Ë ·ÓÎÂÂ ÎÂÚ;
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚
ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â;
• Ì‡ÎË˜ËÂ ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ˆÂÎË ÔÓ ‡Á‚ËÚË˛ ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• Û˜ÂÚ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÌÓÏ‡-
ÚË‚Ì˚ı ‡ÏÓÍ ‰Îfl Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË;
• Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÔË‰‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó
Â‰ËÌÒÚ‚‡ Ë ‡ÁÛÏÌÓÈ ÒÚÓÈÌÓÒÚË, ‡ÍÚË‚ËÁ‡ˆË˛ Ó·˙Â‰ËÌÂÌËfl
‚ÒÂı ÒËÎ ÔÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓ„Ó.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Á‡Ú‡„Ë‚‡ÂÚ ‚ÒÂ ÔËÌˆËÔË‡Î¸-
Ì˚Â Â¯ÂÌËfl, ÔËÌËÏ‡ÂÏ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, Ë ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ˚:
• ä‡ÍÓ‚‡ Â„Ó „Î‡‚Ì‡fl ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË?
• ä‡ÍÓ‚‡ Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl?
• ä‡ÍÓ‚‡ ·Û‰ÂÚ Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ?
• ä‡ÍËÂ ÏÂ˚ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÂ‰ÔËÌflÚ¸, ˜ÚÓ·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚ‡Î Ú‡ÍÓÈ,
Í‡ÍÓÈ ÓÌ ‚Ë‰ËÚÒfl ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ?
èË‚Â‰ÂÌÌ˚Â ‚ÓÔÓÒ˚ ËÏÂ˛Ú ·‡ÁÓ‚˚È ı‡‡ÍÚÂ Ë ˝ÚÓÚ ÒÔËÒÓÍ
ÏÓÊÌÓ ÔÓ‰ÓÎÊËÚ¸. çÂ‰ÓÒÚ‡ÂÚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÔÓÒÓ‚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı
Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ï‡ÍÓ- Ë ÏËÍÓÒÂ‰ÓÈ (Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ë ÔÓ„ÌÓÁ).
èÓÒÎÂ‰ÌËÈ ‚ÓÔÓÒ ‰Îfl ·ÓÎ¸¯ÂÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ˆÂ-
ÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ˚Ï ‡Á·ËÚ¸ Ì‡ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ:
• Í‡ÍËÂ ˝Ú‡Ô˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÈÚË ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ-
Ì˚ı ˆÂÎÂÈ?
• Í‡ÍÓ‚‡ ÎÓ„ËÍ‡ ÔÂÂıÓ‰‡ Ò Ó‰ÌÓ„Ó ˝Ú‡Ô‡ Ì‡ ‰Û„ÓÈ?
• ‚ ˜ÂÏ ÒÔÂˆËÙËÍ‡ Í‡Ê‰Ó„Ó ˝Ú‡Ô‡?
• Í‡ÍËÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÏÓ„ÛÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ (ÔË ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓÏ ‰‚ËÊÂ-
ÌËË) Ë Í‡Í Ëı Â¯‡Ú¸?
514
Ç ÔÓÔÛÎflÌÓÏ ÒÂ„Ó‰Ìfl Û˜Â·ÌËÍÂ ‡‚ÚÓ˚, ËÁÎ‡„‡fl Ó·˘ÂÂ ÔÂ‰-

ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÔÓˆÂÒÒÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔÂ‰ÛÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú
Â¯ÂÌËÂ ÔflÚË Á‡‰‡˜ [21]: ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚Ë‰ÂÌËfl Ë
ÏËÒÒËË ÍÓÏÔ‡ÌËË, ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ˆÂÎË, ‡Á‡·ÓÚÍÛ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ‚ÌÂ‰Â-
ÌËÂ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ÓˆÂÌÍÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡Ì‡ÎËÁ ÌÓ‚˚ı
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ Ë ‚ÌÂÒÂÌËÂ ÍÓÂÍÚË‚. èÓ‰ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÊÂ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËÂÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ Â¯ÂÌËfl ˝ÚËı Á‡‰‡˜. èËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓÂ
ÓÚÎË˜ËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÓÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl — ‚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ‡ÁÌ˚ı ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚Ì˚ı ÏÓ‰ÂÎflı «ÍÓÔÓ‡-
ÚË‚ÌÓ„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡»: ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË,
ÒÓ„Î‡ÒÌÓ Ï˚¯ÎÂÌË˛, «ÓÚ ÔÓ¯ÎÓ„Ó — ˜ÂÂÁ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ — Í ·Û‰Û˘ÂÏÛ»
ËÎË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ — «ÓÚ Ó·‡Á‡ ·Û‰Û˘Â„Ó ·ËÁÌÂÒ-
ÛÒÔÂı‡ — Í Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏÛ». Ö˘Â ·ÓÎÂÂ ˜ÂÚÍÓ ÔÓ‰‡Á‰ÂÎËÎ ˝ÚË ÍÓÌˆÂÔ-
ˆËË è. ÑÛÍÂ: «ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ
ÔÎ‡Ì‡Ï, ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ — ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡-
Ú‡Ï» [12]. ä‡Í ‚Ë‰ÌÓ, Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÌÂÚ ÒÎÓÊË‚¯Â„ÓÒfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ˜ÚÓ ‚ÌÓÒËÚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ Ì‡ˆÂÎÂÌÌÓÒÚ¸
ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Î˛‰ÂÈ Í Ëı ëå. Ç ÔÎ‡ÌÂ ÛflÒÌÂÌËfl ÒÔÂˆËÙËÍË
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒ-
ÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
óÚÓ·˚ Ëı Óı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸ ‡ÁÌÓÏ‡Ò¯Ú‡·-
ÌÓÒÚ¸ ˝ÚËı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ, Ëı ‡ÁÌ˚È Ó·˙ÂÏ. á‰ÂÒ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ˆÂÎÓ„Ó
Ë Â„Ó ˜‡ÒÚË, ˆÂÎÓÏÛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÛÔ-
‡‚ÎÂÌË˛, ‡ ˜‡ÒÚË — Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ. é‰ËÌ ËÁ ‚Â‰Û˘Ëı ‚ÓÂÌÌ˚ı ÚÂÓ-
ÂÚËÍÓ‚ ä. äÎ‡ÛÁÂ‚Ëˆ Ú‡Í ‡ÁÎË˜‡Î «ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛» Ë «Ú‡ÍÚËÍÛ»:
«í‡ÍÚËÍ‡ ÂÒÚ¸ Û˜ÂÌËÂ Ó· ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ‚ÓÓÛÊÂÌÌ˚ı ÒËÎ ‚ ·Ó˛,
‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl — Û˜ÂÌËÂ Ó· ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ·ÓÂ‚ ‚ ˆÂÎflı ‚ÓÈÌ˚…». éÌ Ú‡Í-
ÊÂ ÓÚÏÂ˜‡Î, ˜ÚÓ «Ú‡ÍÚËÍ‡» Ë «ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl» ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ‰‚Â
ÔÓÌËÍ‡˛˘ËÂ Ó‰Ì‡ ‚ ‰Û„Û˛ ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â Ë ‚ÂÏÂÌË, ÌÓ ‚ ÚÓ ÊÂ
‚ÂÏfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» [14].
ëÎÓ‚Ó «ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl» ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú Í‡Í «ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÔÓÎÍÓ‚Ó‰ˆ‡».
èÓÎÍÓ‚Ó‰Âˆ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îflfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ, ÒÚÓËÚ Ó·˘ËÈ
ÔÎ‡Ì ‚ÓÈÌ˚, ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ „Î‡‚ÌÓ„Ó Û‰‡‡, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ
‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÒËÎ Ë ‰. ì ÔÓÎÍÓ‚Ó‰ˆ‡ ÂÒÚ¸ ÌËÊÂÒÚÓfl˘ËÂ Ì‡˜‡Î¸ÌË-
ÍË, ÍÓÚÓ˚Â ‰ÓÎÊÌ˚ «ÔÓ‰ı‚‡ÚËÚ¸» Ó·˘ËÈ ÔÎ‡Ì, ÍÓÌÍÂÚËÁËÓ‚‡Ú¸
Â„Ó ‰Îfl ÒÂ·fl Ë ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡Ú¸ Ò ÒÂ·Â ÔÓ‰Ó·Ì˚ÏË ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÔÓ‰‡Á‰Â-
ÎÂÌËflÏË. èÓ·Â‰‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ‡ ÎË¯¸ ‚ÏÂÒÚÂ Ë ‚ ‡ÏÍ‡ı
Â‰ËÌÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡. çÓ ÓÌ‡ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ Ó·˘ËÈ ÔÎ‡Ì ÒÓı-
‡ÌËÚÒfl ‚ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËflı, Ë ˜‡ÒÚÌ˚Â ÔÎ‡Ì˚ Û˜ÚÛÚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÚÓ„Ó
ÛÓ‚Ìfl, Í ÍÓÚÓÓÏÛ ÓÌË ÔËÌ‡‰ÎÂÊ‡Ú, Ë ÚÂı ÒËÎ, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ‰‚Î‡ÒÚÌ˚
515
Ì‡˜‡Î¸ÌËÍÛ ÏÂÌÂÂ ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl. ÇÒÂ ˝ÚÓ ÎÂ„ÍÓ ÔÓÌËÏ‡ÂÏÓ ‚ÒÂÏË,

Ú‡ÍÊÂ Í‡Í Ó˜Â‚Ë‰Ì˚Ï ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ ‚ÌÂ ·ÓÎ¸¯Ëı ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËı
ÒÚÛÍÚÛ, Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË, ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚË ÔÓÌËÏ‡Ú¸, ÔËÌËÏ‡Ú¸ Ë ‡ÍÚË‚ÌÓ Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ «Ó·˘ËÂ ÔÎ‡Ì˚»,
‚ÌÂ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ú‡ÍÓ„Ó ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó ·˚ÚËfl Ë Ú. Ô. ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÌÂ
ÏÓ„ÎË ·˚ ÔÓfl‚ËÚ¸Òfl. ÇÓÂÌÌ‡fl Ô‡ÍÚËÍ‡ ÒÚ‡Î‡ ÎË¯¸ «˝Ú‡ÎÓÌÌÓÈ»
ËÎË «ÏÓ‰ÂÎ¸ÌÓÈ» ‰Îfl ‚ÒÂı Ô‡ÍÚËÍ, „‰Â ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÓ‰Ó·Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ. çÂÒÎÛ˜‡ÈÌÓ, ˜ÚÓ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Û‰ÂÊË‚‡ÎÓ ÔÓ‰Ó·Ì˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Ë
‰‡‚‡ÎÓ ÔÓ˜‚Û ‰Îfl ‚˚‰ÂÎÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÚËÔ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
è‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ˝ÚÓ„Ó ÚÂ·ÛÂÚ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÔÂˆËÙË-
˜ÂÒÍÓÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Ë, ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ‡Á‚ËÚÓ„Ó
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ ÒÓ·˚ÚËflÏ
‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò ÔÓÁËˆËÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË
ÒËÒÚÂÏ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ëå. êÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛflÒ¸ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ˆÂÎ¸˛, ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ ÒÚÓËÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÂÂ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ ÔÓ‰ıÓ‰˚ ‡ÁÌ˚Â ÔÓ Ó·˙ÂÏÛ
Óı‚‡Ú‡. åÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÍËÚÂËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÌÓÒÚË: ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÈ
‡ÁÎË˜‡ÂÚ Ó·˙ÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ‡ÏÍ‡ı ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË (ÒÚÓËÚ Ò‚Ó˛
Ú‡ÍÚËÍÛ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÒÚ‡ÚÂ„ËË) Ë ‚ÂÏfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ ÔË ˝ÚÓÏ,
«‡Á„Îfl‰˚‚‡ÌËÂ» ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎË, ˆËÍÎ‡
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó
Ï˚¯ÎÂÌËfl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒËÒÚÂÏ˚ ëå ‚ ˆÂÎÓÏ. ç‡ Ì‡¯
‚Á„Îfl‰, Ó· ˝ÚÓÏ ‚Ë‰ÂÌËË, Í‡Í ÔÂ‚ÓÈ Á‡‰‡˜Â ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡, ÔË¯ÛÚ ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍËÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ ÔÓÔÛÎflÌÓÏ Û˜Â·ÌËÍÂ [21].
ùÚÓ ‚Ë‰ÂÌËÂ Ï‡ÍÓÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡Ú¸ ÒËÒÚÂ-
ÏÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÒÚÓËÚ¸ ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÛ˛ Ë ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛-
˘ËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË) Ë ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÛÒÔÂı. èË ˝ÚÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ
Î˛·Ó„Ó ÛÓ‚Ìfl ËÂ‡ıËË ‰ÓÎÊÂÌ ËÏÂÚ¸ Í‡Í ÏËÌËÏÛÏ ‰‚‡ ‚Á„Îfl‰‡
Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸: ÍÓÌÍÂÚÌ˚È Ì‡ ÒÎÓÊË‚¯Û˛Òfl
ÒËÚÛ‡ˆË˛ Ë Ò ÔÓÁËˆËÈ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÒÏÓ‰Â-
ÎËÓ‚‡Ú¸ ÔÓˆÂÒÒ˚ Ì‡ Ï‡ÍÓÛÓ‚ÌÂ Ò ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ‰ÓÔÓÎÌÂÌËÂÏ
«‚Ë‰ÂÌËfl» ÍÓÌÍÂÚÌ˚ÏË ÁÌ‡ÌËflÏË. ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÂÂıÓ‰ ÏÂÊ‰Û ÒÚ‡-
ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÏ ‚Ë‰ÂÌËÂÏ, ˜ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ËÒÍÎ˛˜ËÚ¸ ‡Á-
Û¯ÂÌËÂ ‡ÁÌÓÏ‡Ò¯Ú‡·Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ÒÚÓÂÌÌ˚ı ‰Û„
‚ ‰Û„‡. èË ˝ÚÓÏ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡.
éÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒÓ·˚ÚËflÏ, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÂ Ì‡ Á‡ËÏÒÚ‚Ó‚‡ÌËË ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl
‚˚¯ÂÒÚÓfl˘Â„Ó ÛÓ‚Ìfl, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ‡ÁÎË˜ÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó
516
Ë ·ÓÎÂÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó. Ä·ÒÚ‡ÍÚÌ˚È ÛÓ‚ÂÌ¸, ÌÂ Û˜ËÚ˚‚‡˛˘ËÈ ‚ ÒÂ·Â

ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ‰ÂÚ‡ÎË, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ÚÂ ÊÂ Ò‡Ï˚Â ÒÓ·˚ÚËfl
Í‡Í ·˚ ‚ ·ÓÎÂÂ ÍÛÔÌ˚ı Â‰ËÌËˆ‡ı (‰‡ÎÂÂ Ï˚ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ˝ÚÛ ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ Ï˚¯ÎÂÌËfl).
9.1.2 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ Ó„‡ÌË-

Á‡ˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÚÂÏË-
ÌÓ‚ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl». ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÚÂÏËÌ «Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl» ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl
‚ ‰‚Ûı ÒÏ˚ÒÎ‡ı: Í‡Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ˝ÚÓÈ
‡·ÓÚ˚. èË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÒÓ·Ë‡ÂÚ ÍÓÌÒÚÛÍˆË˛, ‚ ÍÓÚÓÛ˛ ‚ıÓ‰ËÚ ÓÌ Ò‡Ï, ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ë
ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÂÏÛ Î˛‰Ë Í‡Í ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ÒËÒ-
ÚÂÏ˚. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓ·Ë‡ÂÚ ˝ÚË ˝ÎÂÏÂÌÚ˚, ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ
ÏÂÊ‰Û ÌËÏË Ò‚flÁË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl (ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË,
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ Â„Ó ˆÂÎflÏ) Ë Í‡Í ·˚ Ì‡ÍÎ‡‰˚‚‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌ-
ÌÛ˛ ÙÓÏÛ Ì‡ ÌËı. à ÚÂÏËÌ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl Í‡Í:
• ÔÓˆÂÒÒ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ,
Ó·˙Â‰ËÌÂÌÌ˚ı Ó·˘ÂÈ ˆÂÎ¸˛;
• ÙÓÏ‡ Ó·˙Â‰ËÌÂÌËfl (ÒÚÛÍÚÛ‡).
é‰Ì‡ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌËÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ, ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë Ú. Ô. ÔÓˆÂÒÒ˚. ëÎÂ‰Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ëå ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË Ë
‚ÌÂ¯ÌËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË Ò‚ÓÂ„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË
ˆÂÎË. àÒıÓ‰fl ËÁ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË
‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÚÓ ÓÌË ËÏÂ˛Ú ‡ÁÎË˜ÌÓÂ ÒÚÓÂÌËÂ,
‡ÁÏÂ˚, Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Ë ÚÂ·Û˛Ú ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓ„Ó Û˜ÂÚ‡ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË.
éÌ‡ ÏÓÊÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸Òfl Í‡Í ÒËÒÚÂÏ‡, Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ Ë
ı‡‡ÍÚÂËÁÓ‚‡Ú¸Òfl ˆÂÎ¸˛, ÒÚÛÍÚÛÓÈ (ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÈ), ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ‡Í-
ÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚfl-
ÏË ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı Â„Ó Î˛‰ÂÈ ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ËÎË ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
ÂÏÛ ‚ ˝ÚÓÏ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ëå — ˝ÚÓ
ÒÎÓÊÌ‡fl ˆÂÎÓÒÚÌ‡fl ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏ‡fl
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. ëÎÓÊÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓÈ Ó-
„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ‡Á‰ÂÎÂÌËË ÒËÒÚÂÏÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÂÂ ÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËË ÔÓ ‚ÂÚËÍ‡ÎË Ë „Ó-
ËÁÓÌÚ‡ÎË. äÓÓ‰ËÌ‡ˆËfl Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
Ë ‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÒËÒÚÂÏ˚, ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í Û˜ÂÚÛ Ò‚ÓÈÒÚ‚
517
˝ÏÂ‰ÊÂÌÚÌÓÒÚË (ÌÂ Ò‚Ó‰ËÏÓÒÚË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ˆÂÎÓ„Ó Í Ò‚ÓÈÒÚ‚‡Ï

ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚) Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌË˛ ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó (ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó)
˝ÙÙÂÍÚ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ìÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡fl Ò‚flÁË Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl,
ÓÌ‡ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ˆËÍÛÎflˆË˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓÚÓÍÓ‚ ‚ ëå ‚ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˆÂÎflÏË («‰ÂÂ‚ÓÏ ˆÂÎË») Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, „‡ÏÓÌË-
ÁËÛÂÚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ ‡ÏÍ‡ı
ÒÚ‡ÚÂ„ËË. äÓÓ‰ËÌ‡ˆËÓÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÒËÌıÓÌË-
Á‡ˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
‚ÒÂı ÙÛÌÍˆËÈ ëå Ë ËÌÚÂ„‡ˆËfl ÛÒËÎËÈ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚ ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ëå (ËÒ. 9.1) ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔË-
‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò ÔË‡ÏË‰ÓÈ ˆÂÎÂÈ «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ» — ÔË‡-
ÏË‰˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ë ‰.
(ÒÚ‡ÚËÍ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl). ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÚÛ‰ÌÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl «‚˚ÒÚ‡Ë‚‡ÌËÂ»
ÔË‡ÏË‰˚ Ï˚¯ÎÂÌËfl. èË˜ËÌ‡ ÍÓÂÚÒfl ‚ ÌÂ‡Á‚ËÚÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl Û ÏÌÓ„Ëı, Á‡ÌËÏ‡˛˘ËıÒfl ëå.
ëÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍ‡fl
èÓ‚ÒÂ‰-
ÌÂ‚Ì‡fl
êËÒ. 9.1 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
518
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ëå ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÂÁ

ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘Û˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÛ˛)
ÙÛÌÍˆËÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl
˝ÚÓÈ ÙÛÌÍˆËË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÍÓÌÚÓÎfl (ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó) Ë ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı Â¯ÂÌËÈ.
ä‡Í ·˚ÎÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ ‚˚¯Â, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ‡fl
ÌÓÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÓÌ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÔË ÔÓÒÚÓÂÌËË
‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ı Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎÂÈ ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸Ì˚ı «ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı» ÌÓÏ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. íÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÏÓÊÌÓ ÔÓÒÚÓËÚ¸ ‚ ıÓ‰Â Ó·Ó·˘ÂÌËfl
ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚, ÔÎ‡ÌÓ‚, ÔÓ„‡ÏÏ Ë Ú. Ô. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ‡·-
ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ ÔÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛, ÌÓ Ó·‡˘ÂÌÌÓÂ Í ÔÓˆÂÒÒ‡Ï ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
ˆÂÎË ÔÂ‰ÔËÒ˚‚‡ÌËÂ. èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌ‡ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÎË¯¸ ˜ÂÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó
ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ‡·ÒÚ‡ÍˆËË. àÌ‡˜Â „Ó‚Ófl, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ ÌÂ ÔËÏÂÌflÂÚÒfl Í‡Í ÌÓÏ‡. éÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ÂÏfl ˝ÚÓ Ú‡ÍÓÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó, ÍÓÚÓ-
ÓÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÌÓÏ.
ìÍ‡Á‡ÌÌÓÂ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó Ë ÔË‚Ó‰ËÚ Í Ó·˘ÂÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÚÂ·Ó-
‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛. Ç ÍÛÎ¸ÚÛÂ Ï˚¯ÎÂÌËfl
ËÏÂÂÚÒfl ÒÔÓÒÓ·, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ «ÒÓı‡ÌflÚ¸ Ë ÛÔÎÓÚÌflÚ¸» ÔÂ‚Ë˜ÌÓÂ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‡·ÒÚ‡ÍˆËË ‚ ıÓ‰Â ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË. ÅÎ‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ ÒÔÓÒÓ-
·Û «‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰Â‰ÛÍˆËË» ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸, ˜ÚÓ ä-ÌÓÏ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl
ÍÓÌÍÂÚËÁËÓ‚‡ÌÌÓÈ ‚ÂÒËÂÈ Ä-ÌÓÏ˚, Ú‡Í ÊÂ Í‡Í Ä-ÓÔËÒ‡ÌËÂ ÒÓı-
‡ÌflÂÚÒfl ‚ ä-ÓÔËÒ‡ÌËË ÔË ÒÓ·Î˛‰ÂÌËË ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÚËÔ‡. åÂÚÓ‰˚ Ë ÏÂÚÓ‰ËÍË ‡ÁÎË˜‡˛ÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ÓÏ ÓÚ Ä-ÌÓÏ
Í ä(Ä)-ÌÓÏ‡Ï, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó, ÓËÂÌÚËÓ‚Ó˜ÌÓ„Ó ÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡ÌËfl ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‚ ÔÓÒÚÓÂÌËË ä-ÌÓÏ (˜‡ÒÚÌ˚ı Á‡‰‡˜). Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
Ä-ÌÓÏ‡ ÌÂ ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl Ë «˜‡ÒÚ¸» ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, ÓÔÓÁÌ‡‚‡ÂÏ‡fl ‚ ä-
ÌÓÏÂ, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓÈ, ÒËÚÛ‡ÚË‚ÌÓÈ, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ.
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‡Á‡-
·ÓÚÍÛ ÌÓÏ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË, ÚÓ Ò‡Ï‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸
ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË Ä-ÌÓÏ ‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ ËÁ ËÂ‡ıË˜ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌ-
Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ëå ÒÚÓËÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÓÏ˚
‰Îfl ÒÂ·fl, ÌÓ, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÒÚÓËÚ ÌÓÏ˚ ‰Îfl ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı
Ò ÌËÏ ÒËÎ. ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ ˝ÚËÏ ÌÓÏ‡Ï ‰ÓÎÊÂÌ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÔÓ‚-
ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÚÓ ÓÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ä-ÌÓÏ‡ÏË. ÖÒÎË ÊÂ ÌÓÏ˚
ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌ˚ ‰Îfl Ú‡ÌÒÎflˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë «ÔÂ‰ÔËÒ‡Ì-
ÌÓÒÚË» Í ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ ÓÌË Â‡ÎËÁÛ˛Ú ÙÛÌÍˆË˛
ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË Ë ‰Ó‚Â‰ÂÌËÂ ‰Ó ÛÓ‚Ìfl ä-Á‡‰‡˜. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ
Ú‡Í‡fl Ä-ÌÓÏ‡, ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËfl ÍÓÚÓÓÈ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ ä(Ä)-
Á‡‰‡˜, ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌ˚ı ‰Îfl ÚÂÍÛ˘ÂÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
519
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ‚˚‰ÂÎflÂÚÒfl ‚ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍËı ÒÚÛÍÚÛ‡ı

ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÌÓÏËÓ‚‡ÌËfl ‚ ÌËı Ä-ÌÓÏ ‚Ó
ÏÌÓÊÂÒÚ‚Â ä(Ä)-Á‡‰‡˜.
ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ Î˛·ÓÈ ÌÓÏ˚ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ˆÂÎË, Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. èÓ˝ÚÓÏÛ Ë ‚ Ä-ÌÓÏÂ
ÙËÍÒËÛÂÚÒfl Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú, ÌÓ ÎË¯¸ Í‡Í Ä-ˆÂÎ¸. èÓ˝ÚÓÏÛ
‚ ıÓ‰Â ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ä(Ä)-ÌÓÏ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚÒfl ä-ÂÁÛÎ¸-
Ú‡Ú, ÍÓÚÓ˚È ‰ÓÎÊÂÌ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸Òfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ä(Ä)-
ÌÓÏ˚, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ä(Ä)-Á‡‰‡˜Ë, ÌÓ Ë Ì‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ä-ÌÓÏÂ. Ç ˝ÚÓÏ
ÒÓÒÚÓËÚ ˝ÙÙÂÍÚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË. Ç ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ Î˛·˚Â Ò‚Â‰ÂÌËfl ËÁ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË ÔÓ‚ÂflÂÚ Ì‡ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Ï Ä-ÌÓÏ‡Ï. ë‚Ó·Ó‰‡ ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ‡ ‡ÏÍ‡ÏË ÒÚ‡ÚÂ„ËË. ÖÒÎË ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌËÂ ÌÂ
‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl, ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÍÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ ıÓ‰ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ-
„ËË ˜ÂÂÁ ÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË Ä-ÌÓÏ˚ ËÎË ÔÓËÁ‚Ó-
‰ËÚ¸ ÍÓÂÍˆË˛ Ò‡ÏÓÈ Ä-ÌÓÏ˚. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÂÂÌÓÏËÓ‚‡ÌËÂ
(ÔÂÂıÓ‰ Í ÌÓ‚ÓÈ ÌÓÏÂ ˜ÂÂÁ ÍÓÂÍˆË˛, Â‰ÛÍˆË˛ ËÎË ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ
ÒÚ‡ÓÈ) ˜ÂÂÁ ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆË˛ (ÚËÔ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡, ÓËÂÌ-
ÚËÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ÔÓ·ÎÂÏ˚) ÒÚ‡ÚÂ„ËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Ï ÒÓ·˚ÚËÂÏ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÏÂÌflÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ‚ÒÂ„Ó Ó·˙ÂÏ‡
ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÒÚ‡ÚÂ„ ÒÚÓËÚ Ë ÔÂÂÒÚ‡Ë‚‡ÂÚ Ä-ÌÓÏ˚ Ò Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ì‡ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆË˛, ÚÓ ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ˝ÚÓ„Ó ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ «Ó·˙ÂÍÚË‚-
ÌÓ-ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ» ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡ÌËÂ ıÓ‰‡ ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËfl Ä-ÌÓÏ.
ëÚ‡ÚÂ„ ‰ÓÎÊÂÌ Í‡Í ·˚ ‚Ë‰ÂÚ¸ ıÓ‰ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ ÎÓ-
„ËÍÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ ÒÓ·Î˛‰‡ÂÚ ÔËÌˆËÔ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÒÚË ÔË˜ËÌÌÓ-
ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı (Í‡ÛÁ‡Î¸Ì˚ı) ˆÂÎÂÈ. Ç Ú‡ÍÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËË ÒÓ˜ÂÚ‡ÂÚÒfl
ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÒÚÛÍÚÛÌÓÒÚ¸. èÓˆÂÒÒÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÔÂÂıÓ-
‰‡ÏË ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ‰Û„ÓÂ Ë ÔÂÂıÓ‰ÓÏ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÔÓfl‚ÎÂÌËfl
Ó·˙ÂÍÚÓ‚ Í ‚ÌÛÚÂÌÌÂÏÛ Â‡„ËÓ‚‡ÌË˛ Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌÂÂ. ëÚÛÍÚÛÌÓÒÚ¸
Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÏÂı‡ÌËÁÏË˜ÌÓÒÚ¸˛, ÛÒÚÓÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ó·˙ÂÍÚ‡, ÍÓÚÓ˚Â Ë
ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú ı‡‡ÍÚÂ Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌÂÂ. é·˙ÂÍÚÌ‡fl Í‡Û-
Á‡Î¸ÌÓÒÚ¸ (Ó·‡˘‡ÂÚ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÛÒÚÓÂÌÌÓÒÚ¸ Ó·˙ÂÍÚ‡) ÒÔÂˆËÙË˜Ì‡
‚ ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ò‡Ï‡ ÓÌ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í ‡ÁÌÓÓ‰Ì‡fl ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚ¸, ÓÒÓ·‡fl ÒÓˆËÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍ‡fl Ë ÒÓˆËÓ-ÍÛÎ¸ÚÛÌ‡fl ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ ‚˚‡ÊÂÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔÂ‰ÔÓ-
Î‡„‡˛˘‡fl ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸ÌÓ-ÒÚÛÍÚÛÌÓÂ ÔÓıÓÊ‰ÂÌËÂ ÔÛÚË ÓÚ ËÒıÓ‰fl˘Â-
„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÔÂÓ·‡ÁÛÂÏÓ„Ó ‰Ó ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó (ÔÓ‰ÛÍÚÌÓ„Ó) ÒÓÒÚÓflÌËfl.
ëÓˆËÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÈ ÔÂÂıÓ‰ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ÒÂÏË ÚËÔ‡ÏË ÒÂ‚ËÒÓ‚,
‚ ÍÓÚÓ˚È ‚ıÓ‰flÚ ÒÂ‰ÒÚ‚‡, ‰ÂflÚÂÎË, Ù‡„ÏÂÌÚ˚ ÒÂ‰ÒÚ‚, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌ-
520
ÌÓÈ Ë ÒÓˆËÓ-ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ, ÒÂ‚ËÒÌÓ-Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË,

Ó·˘ÂÌËÂ «ËÌÓÈ» ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ú. Ô. ëÎÂ‰Ûfl Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓ-Ó·˙ÂÍÚÌÓÈ
ÎÓ„ËÍÂ ÒÚ‡ÚÂ„ «‚Ë‰ËÚ» Í‡Í ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ë, ÔÓÒÎÂ ÙËÍÒ‡ˆËË
Â„Ó ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ÌÓÏ˚, ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚÒfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò ‡ÌÂÂ ÙËÍÒËÓ-
‚‡ÌÌ˚Ï «Á‡Í‡ÁÓÏ», ÔËÌËÏ‡˛˘Â„Ó ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ ·Û‰Û˘Û˛ Â‡-
ÎËÁ‡ˆË˛ ÌÓÏ˚. ÇÌÂ Í‡ÛÁ‡Î¸ÌÓ-Ó·˙ÂÍÚÌÓÈ ÔÓ‚ÂÍË Ì‡ ‰ÓÒÚËÊË-
ÏÓÒÚ¸ ˆÂÎË ÌÂÎ¸Áfl ÔËÒÚÛÔ‡Ú¸ Í ÔÓıÓÊ‰ÂÌË˛ ÔÛÚË Ä-ÌÓÏ˚ ‚ ÂÂ
Â‡ÎËÁ‡ˆËË, Í ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏÛ ÔÓˆÂÒÒÛ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ÌÓÏ˚ Ë Ú. ‰.
ëÓ˜ÂÚ‡ÌËÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÌÓÏ, Ëı ÔËÌ‡‰ÎÂÊÌÓÒÚË
Í ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÔÓÁËˆËË ‚ Ò‡ÏÓÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË‚Ó-
‰ËÚ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ «ÙÓÏ˚»
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚ‡ ÙÓÏ‡ ‚Â‰ÂÚ Í ÊÂÎ‡ÂÏÓÏÛ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÏÛ ÂÁÛÎ¸Ú‡-
ÚÛ. ì˜ÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÂÒÛÒÓ‚ ‚Â‰ÂÚ Í ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË
Ë ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓÈ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl „ÂÌÂËÛÂÚ Â‡ÍˆËË
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÖÒÎË ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚È Á‡ ‚ÂÒ¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ ÌÂ Ë„ÌÓËÛÂÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÒÂ‰Û, ÚÓ ËÒıÓ‰ÌÓÈ ÔÓÂÍÚÌÓÈ
Â‡ÍˆËÂÈ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl.
Ç «Ú‡ÍÚËÍÂ» ÏÂı‡ÌËÁÏ Â‡„ËÛÂÚ Ì‡ ÒËÚÛ‡ˆË˛ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ÒÚ‡-
ÚÂ„ËË. Ç ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë‰ÂÚ Â‡ÍˆËfl ‚ÒÂ„Ó ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ‚ ÔÂ-
‰ÂÎ‡ı ËÏÂ˛˘ËıÒfl ÂÒÛÒÓ‚. èË ˝ÚÓÏ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í Â‡„ËÓ‚‡ÌË˛
Ì‡ ÒËÚÛ‡ˆËË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ‡Ì‡ÎËÁÓÏ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ ‚ ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËË
Ò ÔÓÚÂÌˆË‡ÎÓÏ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ë ÂÒÛÒÓ‚.
9.2 ëíêÄíÖÉàóÖëäéÖ åõòãÖçàÖ

Ç ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÖ*
é·‡˘‡ÂÏ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ (Á‡ÙËÍÒËÛÂÏ), ˜ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÚËÔ

ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÌflÚÂÌ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂ-
ÌËfl. èÓ‰˜ÂÍÌÂÏ, ˜ÚÓ «ÒÚ‡ÚÂ„» ‚ ëå — ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ, Â‡ÎËÁÛ˛˘ËÈ
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÂÁ Â„Ó ÔÓ‚ÚÓÂÌËÂ ‚ ËÌ˚ı
Ï‡Ò¯Ú‡·‡ı, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘ËÈ Í‡Í ·˚ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ «Ó·˘Â„Ó» ÔÎ‡Ì‡
ÊËÁÌË Í «ÏÂÌÂÂ» Ó·˘ÂÏÛ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÏÛ ÔÎ‡ÌÛ.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ «Ó·˘ËÈ ÔÎ‡Ì» ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï,
‡ ÂÊÂ‰ÌÂ‚Ì˚Â ÔÎ‡Ì˚ — ·ÓÎÂÂ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ÏË. Ç Ó·˘ÂÒÚ‚Â, „‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
‰ÓÒÚË„‡ÂÚ Ò‚ÓËı ˆÂÎÂÈ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ‰Û„ËÏË, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Ì‡ÎË˜ËÂ ÍÓÓÔÂ-
‡ÚË‚Ì˚ı, ÒÚÛÍÚÛÌÓ-ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ò‚flÁÂÈ, Á‡‚ËÒËÏÓÒÚÂÈ, ÚÂ-
·ÛÂÚÒfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ «‚ÒÚÓËÚ¸Òfl» ‚ ˆÂÎÓÂ ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚.
èË ˝ÚÓÏ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÔÎ‡ÌÓ‚.
*
èË ‡Á‡·ÓÚÍÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎËÒ¸ ÚÂÍÒÚ˚ ËÁ ‡·ÓÚ é. ë. ÄÌËÒËÏÓ‚‡.
521
äÓ„‰‡ „Ó‚ÓËÚÒfl Ó ÒÚ‡ÚÂ„Â, ÚÓ ËÏÂÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Û ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡ÌËÂ

Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë Ò ÌËÊÂÒÚÓfl˘ËÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ÏË, Ë Ò ËÒÔÓÎÌËÚÂÎfl-
ÏË (ÓÔÓÒÂ‰Ó‚‡ÌÌÓ), Ë Ò Ò‡ÏËÏ ÒÓ·Ó˛. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ì‡ÈÚË Ò‚ÓÂ ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ÂÏfl, ÒÔÓÒÓ· ·˚ÚËfl
ÍÓÓÔÂ‡ˆËË Ë ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı Á‚ÂÌ¸Â‚ ‚ ÌÂÈ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl
‚ÚÓË˜ÌÓ, Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘Â„Ó Ò‚ÓÈ ëå. èÎ‡Ì fl‚ÎflÂÚÒfl ÚË-
ÔÓÏ ÌÓÏ, ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂÏ, Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÍÓÚÓÓ„Ó Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì‡. Ç ÌÓÏÂ
ÂÒÚ¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, «ÓÚ‡Ê‡˛˘‡fl» ·Û‰Û˘ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÚÓ„Ó, ÍÚÓ
Â‡ÎËÁÛÂÚ ÂÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl. èÂÂıÓ‰ ËÁ ÓÚ‡ÊÂÌËfl ÒÌ‡˜‡Î‡ «ÔÓ¯ÎÓ„Ó»
Ë «Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó», ‡ Á‡ÚÂÏ «·Û‰Û˘Â„Ó», ˜ÚÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÓ„ÌÓ-
ÁËÓ‚‡ÌËË, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â. ë‡Ï‡ ÂÙÎÂÍ-
ÒËfl ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÚË ÚËÔÓ‚˚Â ÙÛÌÍˆËË: ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ (ÂÍÓÌÒÚÛÍˆË˛)
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ÔË˜ËÌ˚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ÍËÚËÍÂ Ë ÌÓÏËÓ‚‡-
ÌËÂ ËÎË ÍÓÂÍˆË˛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÓ¯ÎÓÈ ÌÓÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (Òı. 9.1).
ëıÂÏ‡ 9.1 àÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÎ‡Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÌÓÏ˚)

‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ÔÓÁËˆËË
éÚÒ˛‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÎË·Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ «ÒÓÍ‡˘ÂÌ-

ÌÛ˛» ÂÙÎÂÍÒË˛, ÔÂÂıÓ‰fl ËÁ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
Á‡‰‡˜Ë Í ÔÓÒÚÓÂÌË˛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ Ë Â‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ÌÓÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ,
ÎË·Ó ÍÓÂÍÚËÛÂÚ ÛÊÂ ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÂÒÎË ÓÌË ÒÚ‡ÎÍË‚‡-
˛ÚÒfl Ò Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËflÏË ËÎË ÓÚıÓ‰flÚ ÓÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÔÂÊÌÂÈ ÌÓÏÂ.
é·‡ ‚‡Ë‡ÌÚ‡ «Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ» ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ ‚ Ò‚ÓÂÈ
ÓÒÌÓ‚Â, ‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÌÓÏ˚, ËÒıÓ‰ÌÓÈ ËÎË ËÁÏÂÌÂÌÌÓÈ, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ
Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
äÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÔÓÁËˆËË ÒÚ‡ÚÂ„‡ ÒÚÓËÚ ÔÎ‡Ì Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, ÚÓ
ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÚËÔ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÏ Ò‡ÏÓ ÌÓÏËÓ‚‡-
ÌËÂ ‡ÒÒÎ‡Ë‚‡ÂÚÒfl Ì‡ «ÍÓÌÍÂÚÌÛ˛» Ë «‡·ÒÚ‡ÍÚÌÛ˛» (Ó·˘Û˛) ÙÓÏ˚.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ Ï˚¯ÎÂÌËÂ ‚ ÌÓÏËÓ‚‡ÌËË
Ë Ò‰ÂÎ‡Ú¸ Â„Ó «‡ÁÌÓÛÓ‚ÌÂ‚˚Ï» (ËÒ. 9.2).
Ä-ÌÓÏ‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÂÒÎË ÓÌ
ËÏÂÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË (Ò‡Ï ÒÚ‡ÚÂ„), ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÍÓÌ-
ÍÂÚËÁ‡ˆË˛ ‰Ó «Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó» ËÎË «ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó» ÛÓ‚ÌÂÈ. éÚÒ˛-
522
‰‡ ‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ ‚˚‚Ó‰ — ÒÚ‡ÚÂ„ ‰ÓÎÊÂÌ Ï˚ÒÎËÚ¸ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ Ë ÒÚÓËÚ¸

‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â ÌÓÏ˚, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÚÓËÚ¸ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â ‚ÂÒËË ÔÓËÒ¯Â‰-
¯Â„Ó, ÔË˜ËÌ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl Ë ·Û‰Û˘Â„Ó.
êËÒ. 9.2 Ç˚‰ÂÎÂÌËÂ ‡ÁÌ˚ı ÛÓ‚ÌÂÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl

‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÌÓÏËÓ‚‡ÌËË
ÖÒÎË Ä-ÌÓÏ˚ (ÔÎ‡Ì˚, ÔÓÂÍÚ˚, ˆÂÎË, ÏÂÚÓ‰˚ Ë Ú. Ô.) ÔÂ‰Ì‡Á-

Ì‡˜ÂÌ˚ ‰Îfl ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡-
ˆËË ÒÚÓflÚÒfl ä-ÌÓÏ˚ ‰Îfl Í‡Ê‰Ó„Ó ‰Ìfl, ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı
Á‡‰‡˜ (ËÒ. 9.3).
êËÒ. 9.3 èÂÂ‚Ó‰ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÌÓÏ˚ (ÒÚ‡ÚÂ„ËË) ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â

ÌÓÏ˚ (ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ) ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
çÓ ˝ÚË ÌÓÏ˚ Í‡Ò‡˛ÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Î˛‰ÂÈ, Û˜‡ÒÚ‚Û˛˘Ëı ‚ ÌÂÈ. óÚÓ·˚ ÓÌ Ò‡Ï ·˚Î Ó„‡ÌËÁÓ-
‚‡ÌÌ˚Ï, ÚÂ·ÛÂÚÒfl ÌÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Â„Ó ÚÛ‰‡. ì ÒÚ‡ÚÂ„‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
Ä-ÌÓÏ˚ (ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡) Ì‡ Ä-ÛÓ‚ÌÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ, ‡ Ì‡ ä-
ÛÓ‚ÌÂ — ÍÓÌÍÂÚÌÓ. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‰ÂÒ¸
ÂÁÍÓ ÛÒÎÓÊÌËÚÒfl. éÌ ‰ÓÎÊÂÌ ‚Ë‰ÂÚ¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
(Ï˚¯ÎÂÌËfl, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÍÓÓÔÂ‡ÌÚÓ‚ Ë ‰.) ÔÓ ÒÓÁË‰‡ÌË˛ «Ó·-
˘Â„Ó ÔÎ‡Ì‡» Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡. éÚ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ Ï˚¯-
ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ò ÌËÏ ÒËÎ, ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â,
Á‡‚ËÒËÚ ‰ÓÒÚËÊËÏÓÒÚ¸ ÍÓÌÂ˜ÌÓÈ Ë ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ı ˆÂÎÂÈ, ·‡ÁËÒÌ˚È
ÔÓˆÂÒÒ (ËÏÂ˛˘ËÈ ˆÂÎÂ‚Û˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸, ‡ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú
Í‡Í Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ). èË ˝ÚÓÏ ÒÚ‡‚ËÚÒfl ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚È ‚ÓÔÓÒ
Ó ÚÓÏ, Í‡Í ÔÓ‰˜ËÌËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘Â„Ó Ò‚ÓÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ, ‚ÒÂı Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ËÂ‡ıËË, «ÔË‡ÏË‰Û» ÚÂ·Ó-
‚‡ÌËÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÂ‡ıËË; «ÔË‡ÏË‰Û» — ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÚÓÎ¸ÍÓ
ÓÌ‡ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ÒÓı‡ÌflÂÏÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚ ÂÂ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËflı.
ë‡ÏË Û˜‡ÒÚÌËÍË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ
523
·Û‰ÛÚ Â¯‡Ú¸ «Ò‚ÓË» Á‡‰‡˜Ë ‚ Â‰ËÌÓÈ Ï‡ÍÓÁ‡‰‡˜Â, ÍÓ„‰‡ ÓÌË Ï˚ÒÎË-

ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂ·˚‚‡ÌËÂ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ËÂ‡ıËË Ò‰ÂÎ‡˛Ú ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚Ï
Í‡Í «Ò‚ÓÂÏÛ» ÏÂÒÚÛ ‚ ÌÂÈ, Ú‡Í Ë ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Ï ÏÂÒÚ‡Ï, ‚ÒÂÈ ÔË‡ÏË‰Â
ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. è‡ÍÚËÍ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ‰Â-
ÏÓÌÒÚËÛÂÚ ‡‚ÚÓÌÓÏËÁ‡ˆË˛ Ï˚¯ÎÂÌËfl Á‚ÂÌ¸Â‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ
ÔË‡ÏË‰˚, ˜ÚÓ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÌÂÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ-
„ËÈ Ë ÔÓÎÌÛ˛ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ ÏÂÌÂÂ ÒÎÓÊÌ˚ı ÛÔ‡‚ÎÂÌ-
˜ÂÒÍËı ËÂ‡ıËflı. é·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï Ù‡ÍÚÓÓÏ, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÔËıÓ‰Û
Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ÔÓ‰ıÓ‰Û ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ËÏÂÌÌÓ
Ì‡ÎË˜ËÂ Ë «Ó·˙ÂÏ» Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚. óÂÏ ‚˚¯Â ÔÓ ÛÓ‚-
Ì˛ ‚ ËÂ‡ıËË ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÚÂÏ ·˚ÒÚÂÂ ÓÌ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ Û˜ËÚ˚-
‚‡Ú¸ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ Ù‡ÍÚÓ˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. çÓ ÔÓÏËÏÓ
Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ù‡ÍÚÓ‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚È, ‡ Ú‡ÍÊÂ
ÒÂ‰Ó‚˚È. Ç ÔÂ‚ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ËÏÂÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Û Ú‡Î‡ÌÚ Ë „ÂÌË‡Î¸ÌÓÒÚ¸,
‡ ‚Ó ‚ÚÓÓÏ ÒÎÛ˜‡Â — ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Â, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â ÒÚÂÂÓÚËÔ˚,
ÛÒÎÓ‚Ëfl, ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl, ÒÚËÏÛÎËÛ˛˘ËÂ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ‚ÓÔÓÒÓ‚ Ó ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚Ì˚ı ÍÓÂÍˆËflı, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ‡Á‚ËÚËË. ÑÎfl ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓ„Ó
‚ÓÁÁÂÌËfl Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚‡ÊÌÓ Ó·‡-
˘ÂÌËÂ Í ‚ÒÂÓ·˘ËÏ ÔÓÎÓÊÂÌËflÏ, «Ï‡ÍÒËÏ‡Ï», ÍÓÚÓ˚Â ÔËÏÂÌËÏ˚
Í Î˛·˚Ï ÍÓÌÍÂÚÌ˚Ï Ó·‡Áˆ‡Ï ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. éÌË Í‡-
Ò‡˛ÚÒfl Í‡Í «‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó» (ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ Ë Â„Ó ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË), Ú‡Í Ë
«‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó» (ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË) ‡ÒÔÂÍÚÓ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„‡.
ëÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ «Ï‡ÍÒËÏ˚» Ë ÓËÂÌÚË˚, ÍÓÚÓ˚Â ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ
ÒÚ‡ÚÂ„, Ì‡Ò˚˘ÂÌ˚ ÌÂ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓÒÚ¸˛, ‡ ‚ÒÂÓ·˘-
ÌÓÒÚ¸˛. ÑÎfl Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ÔË‚flÁÍÂ Í ÒËÚÛ‡ˆËË ÚÂ·ÛÂÚÒfl
‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì‡fl ‡·ÓÚ‡ Ï˚ÒÎË. ëÚ‡ÚÂ„ ËÏÂÂÚ ‰Û„ÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ Ë ÔÂ‰-
‚Ë‰ÂÌËÂ, Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ò‚ÓÂ„Ó ÂÙÎÂÍÒË‚-
ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. ùÚË ‚ÒÂÓ·˘ËÂ ÓËÂÌÚË˚ Í‡Ò‡˛ÚÒfl Ë ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡
ÏË‡, Ë ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓ„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡, Ë ÚËÔÓ‚ Â„Ó
‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËfl Ë ÔËÏÂÌÂÌËfl. ÖÒÎË ÌËÊÂÒÚÓfl˘ËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ ÏÓÊÂÚ
Û‰ÂÎËÚ¸ ·ÓÎ¸¯ÂÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ, ÒÓÁÂˆ‡ÂÏÓÏ, ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓÏÛ, ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„ ÓÚ‚ÎÂ˜ÂÌ ÓÚ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ë Á‡ÏÂ˘‡ÂÚ Â„Ó
‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ÏË ‚˚‡ÁËÚÂÎflÏË.
Ä·ÒÚ‡ÍˆËË ÒÚ‡ÚÂ„‡ ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ (ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌÓ
Ë ˆÂÎÓÒÚÌÓ) Ë ËÌÒÚÛÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ (ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ Ëı ÒÛ˘ÌÓÒÚË, Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡Ï
Ë ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Î˛‰ÂÈ) ‚˚‡Ê‡Ú¸
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÌ
ÌÂ ÔÓÒÚÓ ‰ÛÏ‡ÂÚ, ‡ ‚Â‰ÂÚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È «‡Ò˜ÂÚ», ‡Ì‡ÎËÁËÛÂÚ ‚ÒÂ
‚ÌÂ¯ÌËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ËÌ‚ÂÌÚ‡ËÁËÛÂÚ ‚ÒÂ ÔÓÚÂÌˆË‡Î˚, ÒÓÓÚÌÓÒËÚ
524
Ò ‡ÌÂÂ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ÏË ˆÂÎflÏË, Á‡‰‡˜‡ÏË, ÔÓ·ÎÂÏ‡ÏË Ë Ú. Ô. ùÚÓ

‰ÂÎ‡ÂÚÒfl ËÏ ˜ÂÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó ‚˚Ò¯Ëı ÍËÚÂËÂ‚ (‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ Í‡Í
˝Ú‡ÎÓÌÓ‚ ‚˚·Ó‡ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚), ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ‰Îfl ÔË‰‡-
ÌËfl Ò‚ÓËÏ ÒÓÓ·‡ÊÂÌËflÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡.
ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ÒÚ‡ÚÂ„ ‰ÓÎÊÂÌ ‚Ë‰ÂÚ¸ «ˆÂÎÓÂ» ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë ÒÎÂ‰ËÚ¸ Á‡ ÂÂ ÒÛ‰¸·ÓÈ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÛÒÔÂı‡ Ë «ÔÓ·Â‰˚». çÓ ÂÒÎË
ÌÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡, ÍËÚÂËË ‚ Ï˚¯ÎÂÌËË, ÚÓ
ÌÂÚ Û‚ÂÂÌÌÓÒÚË, ˜ÚÓ «‚Ë‰ËÚÒfl» ˆÂÎÓÂ. ñÂÎÓÂ ÏÓÊÌÓ Û‚Ë‰ÂÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ
Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‡·ÒÚ‡ÍˆËÈ. ùÚÓ ÎÂ„ÍÓ ‰ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ‚ Ì‡ÛÍÂ Ë ÚÂ-
ÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Á‚ÂÌÓ Í‡Í ‡Á ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ «Û‚Ë‰ÂÚ¸» ˆÂÎÓÂ
Ë Ì‡˜‡Ú¸ «ÒÎÂ‰ËÚ¸» Á‡ Â„Ó ·˚ÚËÂÏ ‚ÌÂ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚÂÈ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
(ËÒ. 9.4).
êËÒ. 9.4 ëËÌÚÂÁ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı Ó·‡ÁÓ‚ ‚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â ÁÌ‡ÌËfl
ëÚ‡ÚÂ„ ‰ÓÎÊÂÌ ‚˚ıÓ‰ËÚ¸ Á‡ ‡ÏÍË «˝ÏÔËË˜ÂÒÍÓ„Ó» Ë ËÌÚÛË-

ÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡, ÂÒÎË ÓÌ ıÓ˜ÂÚ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ‚ÒÂÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ, ÍÓÌÚÓÎËÓ-
‚‡Ú¸ Ì‡ÎË˜ËÂ ËÎË ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ «ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ÔÂÂ‰», ‰‚ËÊÂÌËfl
Í ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË Ë ‡Á‚ËÚËÂ. à ˝ÚÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÎË¯¸ ‚ Ï˚ÒÎË,
‡ Â‡Î¸Ì˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÎË¯¸ ÙÓÌ, Ï‡ÚÂË‡Î, ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡˛-
˘ËÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÛ˛ „ËÔÓÚÂÁÛ ËÎË ÓÔÓ‚Â„‡˛˘Û˛ ÂÂ. ëÚ‡ÚÂ„ — ˝ÚÓ
ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚È Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸, ‚Î‡‰Â˛˘ËÈ ÚÂıÌËÍÓÈ ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl, ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌËfl, ÍÓÂÍˆËË ÍÓÌˆÂÔˆËÈ, ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌËfl, ÓÔÓ‚ÂÊÂÌËfl, ÂÙ-
ÎÂÍÒËË Ò‡ÏÓ„Ó ıÓ‰‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÓÚ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó.
êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÌÓ-
‚Ó„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚‡ Ë ÓÒÚ‡ ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ
‚ ·Û‰Û˘ÂÏ Ò Û˜ÂÚÓÏ ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÒÚË Í ÔÂÒÔÂÍÚË‚Ì˚Ï ËÁÏÂÌÂÌËflÏ
«‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚». èÓ‰‚Â„‡ÂÚÒfl ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÓËÂÌÚ‡ˆËfl ‚ ÔÎ‡ÌËÓ-
‚‡ÌËË. éÚ ÔËÌˆËÔ‡ «ËÁ ÔÓ¯ÎÓ„Ó ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ» ÔÂÂıÓ‰flÚ Í ÔËÌ-
ˆËÔÛ «ËÁ ·Û‰Û˘Â„Ó ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ». ì‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÓÎ¸ ÔÓÒÚÓÂÌËfl
ÒˆÂÌ‡ËÂ‚ Ë ÔËÏÂÌÂÌËfl ÏÓ‰ÂÎÂÈ, ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ.
525
êÓÎ¸ ÏËÒÒËË Ë ˆÂÎË ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËË
àÌÓÈ ‡ÒÔÂÍÚ Ò‚flÁ‡Ì Ò ÏËÒÒËÂÈ, ÍÓÚÓÛ˛ Ó·ÒÎÛÊË‚‡ÂÚ ·ËÓÒÓ-

ˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÖÒÎË ÌÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ‡ÒÔÂÍÚ
ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡Î¸ÌÓÒÚË (ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌËÂ ‚ÒÂı ÒÙÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), ÚÓ Á‰ÂÒ¸ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ÒËÒÚÂÏÌÓ-ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔËÌˆËÔ˚ ÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û Î˛·˚ÏË ÒËÒÚÂÏ‡ÏË (ÔËÎÓÊÂÌËÂ ‹ 5). ìÌË‚ÂÒÛÏ
ÊÂ «ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ» ÏËÒÒË˛ ‚ÒÂÏÛ, ‚ÒÂÏ ÚËÔ‡Ï Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË, ÌÓ
Ò Û˜ÂÚÓÏ ÓÎË, ÙÛÌÍˆËË Í‡Ê‰ÓÈ ‚ ·˚ÚËË ‰Û„Ëı Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚÂÈ.
ùÚÓ ÏÓÊÌÓ Ú‡ÍÚÓ‚‡Ú¸ Í‡Í Ì‡ÎË˜ËÂ Ë‰ÂË (ÙÛÌÍˆËË, ÏËÒÒËË), ‡ Ò‡ÏË
Ë‰ÂË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÙÛÌÍˆËÂÈ, ÏËÒÒËÂÈ ‰Îfl ‚ÒÂı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÏÓÊÂÚ
ÛÔÓ‰Ó·ÎflÚ¸Òfl ËÏ. íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, Î˛·‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ÙÛÌÍˆË˛
Ë Ò‚ÓÂ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰Îfl «˜Â„Ó-ÚÓ», Ò‚ÓÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ (1), ÔÓfl‚Îfl˛-
˘ËÈÒfl Á‡ Ò˜ÂÚ ‚‚Â‰ÂÌËfl ‚ «ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ» ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ (2)
«ÏÓÙÓÎÓ„ËË» (Òı. 9.2). ÖÒÎË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ Á‡ÔÓÎÌflÂÚÒfl
ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ ÏÓÙÓÎÓ„ËÂÈ (3), ÚÓ ÓÌ‡ ÎË·Ó «‚˚ÚÂÒÌflÂÚÒfl» (4) Ë ˝ÚËÏ
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Ò‚Ó˛ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸, ÎË·Ó ÓÌ‡ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÏÂÌflÚ¸ ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ Ò‡ÏÓ„Ó ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÏÂÒÚ‡ (5) ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı Â„Ó «„Ë·ÍÓÒÚË»,
ÒÓÁ‰‡‚‡fl ˝ÙÙÂÍÚ (6) ËÁÏÂÌÂÌËfl ËÎË ‡Á‚ËÚËfl ÒËÒÚÂÏ˚.
1 4 5
2
3
ëıÂÏ‡ 9.2 èÓÎÛ˜ÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

ÔË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËË Ë ‡Á‚ËÚËË
ÖÒÎË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ ÛÊÂ Ì‡Î‡ÊÂÌÓ, ÒÚ‡ÚÂ„ Ó·‡˘‡ÂÚÒfl

Í ‡Á‚ËÚË˛ Ò‚ÓÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚. éÌ Ó·‡˘‡ÂÚÒfl Í Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Ú‡ÌÒ-
ÙÓÏ‡ˆËflÏ Ò‡ÏÓÈ ÒÂ‰˚, ÂÒÎË ÓÌ‡ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl «ÌÂÛ‰Ó·ÌÓÈ» ‰Îfl ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ËÎË ‡Á‚ËÚËfl ÒËÒÚÂÏ˚. èË ˝ÚÓÏ Ò‡ÏÓ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ
ÔÓ‰˜ËÌflÂÚÒfl ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ ÏËÒÒËË Ë ÏÂÒÚ‡ ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘ÂÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË (‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡). ÇÌÂ
ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ë ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈ ÓÎË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
‡ÒÔÂÍÚ‡ ÒÚ‡ÚÂ„ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓÒÚÓËÚ¸ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â «Ó·˘ËÂ
ÔÎ‡Ì˚». èÓÔ˚ÚÍ‡ ÔÂÂıÓ‰‡ Í ÒˆÂÌ‡ËÓ‚‡ÌË˛, ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌË˛, ÔÓ„-
ÌÓÁËÓ‚‡ÌË˛, ‚˚fl‚ÎÂÌË˛ ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ Ë Ú. Ô. ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÂ‰ÔÓ-
Ò˚ÎÍË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
526
çÂ ‚ÒflÍ‡fl ˆÂÎ¸ ËÏÂÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸. éÌË ÏÓ„ÛÚ

·˚Ú¸ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌ˚ÏË, ËÒÔ˚Ú˚‚‡˛˘ËÏË ‰‡‚ÎÂÌËÂ ÏÂÌfl˛˘ËıÒfl ÛÒÎÓ-
‚ËÈ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ Á‡ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÔÓ‰‚ËÊÌÓÒÚ¸˛ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ. çÓ Ë Ò‡Ï‡ ÔÓ ÒÂ·Â Ì‡‰ÒËÚÛ‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸ Â˘Â ÌÂ
‰‡ÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÌÓÒÚË. ç‡ÔËÏÂ, ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÒÔÂ¯ÌÓ ÙÛÌÍˆËÓÌË-
ÛÂÚ, ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÌÂ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÍÓÎÂ·‡ÌËÈ
ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÂ‰˚, ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ Â„Ó ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÛÒËÎËÈ ÏÓÊÂÚ ÌÓÒËÚ¸
ÌÂÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ. åÓ·ËÎËÁ‡ˆËfl ÛÒËÎËÈ ‚ÓÁÏÓÊÌ‡ Ë ‚ÌÂ
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ, ˜ÚÓ ˜‡ÒÚÓ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚËÍ‡ Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ
ÏËÍÓ Ë Ï‡ÍÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ÖÒÎË „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ÒÓ˛ÁÌËÍ‡ı Ë ÔÓÚË‚-
ÌËÍ‡ı, ÚÓ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚ¸ Ëı ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËfl ËÎË ÌÂÈÚ‡ÎËÁ‡ˆËË ÚÂÒÌÓ
Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂÏ ËÎË ÓÔÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ÓˆÂÌÍÓÈ Ëı ËÌÚÂÂÒÓ‚,
ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘Ëı. èÓ˝ÚÓÏÛ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍ‡fl «‡ÏÍ‡» ÓˆÂÌÓÍ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı Ë ‚ÓÁÏÓÊ-
Ì˚ı ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ ˝ÚËı ‚ÌÂ¯ÌËı ÒËÎ. çÓ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó Ò‡Ï‡ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËfl
‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ˝ÚËı ÒËÎ ‰ÓÎÊÌ‡ ÔÓ‰˜ËÌflÚ¸Òfl
ÍËÚÂËflÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡. ÇÌÂ ˝ÚËı ÍËÚÂËÂ‚ ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÒÚ‡ÚÛÒ‡ ÔÓÚË‚ÌËÍÓ‚, ÒÓ˛ÁÌËÍÓ‚ ÛıÓ‰ËÚ ËÁ
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡ ‡Ì‡ÎËÁ‡. éˆÂÌÍ‡ Ò‚ÓËı ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚Ó Ë Ëı
ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËÂ Ú‡ÍÊÂ ÌÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ò‚flÁ‡Ì‡ ÒÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÌÓÒÚ¸˛.
ÇÓ ‚ÒÂı ÒÎÛ˜‡flı ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ, ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌËÂ ÍËÚÂËÂ‚ ÒËÒÚÂÏÌÓ„Ó, ÒËÒÚÂÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ë Ú. Ô. ‡Ì‡ÎË-
ÁÓ‚ ‰Îfl ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ‚˚¯ÂÛÍ‡Á‡ÌÌ˚ı «ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ‚ÓÔÓÒÓ‚». ëËÒÚÂÏ‡,
ÊÂÎ‡˛˘‡fl ·˚Ú¸ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ‰ÓÎÊÌ‡ ‚˚‡·Ó-
Ú‡Ú¸ Ò‚ÓÈ Ë‰Â‡Î (ˆÂÎÂ‚‡fl ËÎË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌ‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚Ó
ÓËÂÌÚ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡). éÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂ„Ó Ë ‚˚‡·‡Ú˚‚‡˛ÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÂÒÍËÂ ˆÂÎË. éÌË ‚ÒÂ„‰‡ ÌÓÒflÚ ÒÛ‰¸·ÓÌÓÒÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ, ÒÓÓÚÌÓÒflÚ-
Òfl Ò ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ËÏÓÒÚ¸˛ Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ (Ëı Û„ÓÁ‡ÏË) ÒËÒÚÂÏ˚.
çÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì‡fl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ı‡‡ÍÚÂËÒ-
ÚËÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÓÚ‡Ê‡ÂÚÒfl Ì‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËË ·˚ÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. èË‚Â‰ÂÏ ÚËÔ, ‚ ‰ÓÔÓÎÌÂÌËÂ ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ·˚ÎÓ Ò‰ÂÎ‡ÌÓ
‚ Ì‡˜‡ÎÂ „Î‡‚˚, ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏÓ„Ó ‚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÊËÁÌË — ˝ÚÓ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÔËÌˆËÔÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ë ÂÂ ÒÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰ÓÈ, ÔÂÒÔÂÍÚË‚Ì˚ı ˆÂÎÂÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ Â-
¯ÂÌËÈ ÔÓ ‚˚·ÓÛ ËÌÒÚÛÏÂÌÚÓ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˝ÚËı ˆÂÎÂÈ ÓËÂÌÚ‡ˆËË
‰ÂÎÓ‚ÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË; ˝ÚÓ ÔÂÒÔÂÍÚË‚‡ ‡Á‚ËÚËfl Ë Ó·‡ÁÂˆ, ÏÓ‰ÂÎ¸
Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÂ‰˚. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÍÓÌÍÛ-
ÂÌˆËË, ÒÚÛÍÚÛÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÂÂ ÒËÒÚÂÏÂ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ‚
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflı ÏÓÚË‚‡ˆËË Ë ÍÓÌÚÓÎfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡. ëÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ˆÂÎÓÒÚÌ˚Ï, „Ë·ÍËÏ, ‰ÓÔÛÒÍ‡˛˘ËÏ
527
ÍÓÂÍˆËË. ëÚ‡ÚÂ„ËË ÔË‰‡˛Ú Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

Ó·˘Û˛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ˜ÂÚÍËÂ ÓËÂÌÚË˚.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÚÂÌˆË‡ÎÂ, ÚÂ·Û˛˘‡fl Â¯ÂÌËÈ
Ì‡ ‚˚Ò¯ÂÏ ÛÓ‚ÌÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚ı ÂÒÛÒÓ‚, ˝ÚÓ Ó·˘ÂÂ
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËfl, ‰‡ÊÂ ÂÒÎË ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜ÂÚÍÓÂ, ‚ÓÔÎÓ˘‡ÂÏÓÂ
‚ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ¯‡„‡ı. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÌÂ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸
ËÚÛ‡ÎÓÏ, ÙÓÏ‡Î¸Ì˚Ï Ë ÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏ˚Ï. äÎ˛˜Â‚‡fl ÓÎ¸ ÒÓÒÚÓËÚ ‚
ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÏ ËÁÛ˜ÂÌËË Ë ËÁÏÂÌÂÌËË ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÌÂÔÂ‰Û·ÂÊ‰ÂÌ-
ÌÓÒÚË, „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl. ëÓÁ‰‡ÌËÂ
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‡Á‚ËÚËÂ ÏËÒÒËË, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
‚ÌÂ¯ÌËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë Û„ÓÁ, ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÒÚÓÓÌ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì — ˝ÚÓ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÛÍÛÔÌÂÌ-
Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚
Ë ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÌÓ‚˚ı, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÒÚË, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ-
‚Û˛˘ÂÈ Â‡ÎËÁ‡ˆËË. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl Ï‡ÍÓÒËÒÚÂÏ˚ ÏÓÊÂÚ ÓÔË‡Ú¸Òfl Ì‡
ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÏËÍÓÒËÒÚÂÏ Ë ·˚Ú¸ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰Îfl ÌËı. ÄÌ‡ÎËÁËÛfl ˝ÚË
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓÊÌÓ ÔË‰ÚË Í ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ‚˚‚Ó‰‡Ï Ë ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËflÏ
‚ ëå ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ë‡ÏË ÔÓ ÒÂ·Â «ÔËÌˆËÔ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ fl‚Îfl˛ÚÒfl
ÌÂÓÚ˙ÂÏÎÂÏÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÏÂı‡ÌËÁÏË˜ÂÒÍËÂ
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, ÔÓÚÂÌˆË‡Î ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚È Â˘Â ÌÛÊÌÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍË ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸. í‡ÍÊÂ Ë ÔËÌˆËÔ˚ «ÒÌÓ¯ÂÌËÈ» Ò ‚ÌÂ¯ÌÂÈ
ÒÂ‰ÓÈ ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ÎË¯¸ ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸Ì˚ÏË ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÛÒÎÓ‚ËflÏË
‰Îfl Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËË Ë ÔÎ‡ÌËÓ-
‚‡ÌËË. èÂÒÔÂÍÚË‚Ì˚Â ˆÂÎË ÏÓ„ÛÚ ‚ÓÁÌËÍ‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
ÔÓÁËˆËË Ë ÓÒÚ‡‚‡Ú¸Òfl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â Ï‡ÚÂË‡Î‡ ‰Îfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍÓ„Ó ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl. ëÚ‡ÚÂ„ ÒÚÓËÚ ÔÛÚ¸ ˆÂÎÓ„Ó ‚ Ò‚flÁË Ò ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌÂÈ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ Ë ‚ÌÂ¯ÌËÏË ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘ËÏË ÛÒÎÓ‚ËflÏË ‚ Ò‚ÓÂÈ
ÔÓÁËˆËË, Ì‡ Ò‚ÓÂÏ ÛÓ‚ÌÂ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏ Á‡ÏÂ˘ÂÌËË
(ËÒ. 9.5) ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ‚ÓÁÁÂÌËÈ Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÏ (˜ÂÂÁ ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡-
ÌËÂ) Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÏ (‚ ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËË) ÔÛÚË ˆÂÎÓ„Ó, ÚÓ ËÏÂÌÌÓ ‚ ˝ÚÓÈ
‡·ÒÚ‡ÍˆËË ÒÎÂ‰ÛÂÚ ËÒÍ‡Ú¸ Ë ÍÓÌÂ˜Ì˚È ÔÛÌÍÚ Ë ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚È
ÔÛÌÍÚ˚, Ë Ì‡˜‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ. çÓ ÌÛÊÌÓ Á‰ÂÒ¸ ÊÂ Ë ‡ÒÒÏ‡ÚË-
‚‡Ú¸ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ Ë ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl Ë Ù‡ÍÚÛ˚, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ
ÔÓ‰‚ËÊÂÌËÂ ˆÂÎÓ„Ó Í ÍÓÌÂ˜ÌÓÏÛ ÔÛÌÍÚÛ, ÒÓÒÚÓflÌË˛.
ëÚ‡ÚÂ„ ÔÓ‰·Ë‡ÂÚ Â‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÂ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ÌÂ¯ÌËÂ
Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ Ù‡ÍÚÓ˚, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â
ÏÓ„ÛÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÚ‡ÚÛÒÛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı. çÓ ˝ÚÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
Ï˚ÒÎË Ì‡ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. ç‡ ˝ÚÓÏ ÛÓ‚ÌÂ «Â‡Î¸ÌÓÂ» Ë «ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓÂ» ‚Ë‰ËÚÒfl ËÌ‡˜Â, Ú‡Í ÊÂ Í‡Í «‚Ë‰ËÚÒfl» Ë‰Â‡Î¸Ì˚È Ó·˙ÂÍÚ
528
‚ Ï˚ÒÎË, ˜ÂÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl ‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı. åÓÊÌÓ

„Ó‚ÓËÚ¸ Ó «ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â ‡Á‚ËÚËfl» Í‡Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË.
çÓ ÚÓ„‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ë ˆÂÎ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ‚Ë‰ÂÚ¸ Í‡Í ÍÓÌÂ˜ÌÓÂ ÒÓÒÚÓ-
flÌËÂ ‡Á‚ËÚËfl Ë ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl — ÒÓÒÚÓflÌËfl ‡Á‚Ë‚‡˛-
˘Â„ÓÒfl ˆÂÎÓ„Ó. Ç ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ËÚÓËÍÂ Ú‡ÍËÂ ÊÂÒÚÍËÂ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËfl
ÌÂ ‰ÂÎ‡˛ÚÒfl. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl «ÏÓ‰ÂÎ¸˛», «Ó·‡ÁˆÓÏ» Â‡„Ë-
Ó‚‡ÌËfl Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÒÂ‰˚. éÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl, ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛,
ÎË¯¸ Ó·‡ÁÓÏ «ÔÂÂ‰‚ËÊÂÌËfl» ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ˆÂÎÓ„Ó ‚ ‰Û„ÓÂ
Â„Ó ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÓ‰ ‰‡‚ÎÂÌËÂÏ ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‡ Ó·-
‡Á, ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ÒÚ‡ÚÛÒÛ, fl‚ÎflÂÚÒfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï. åÓ‰ÂÎ¸
ÊÂ ÒÛÚ¸ ËÁÏÂÌÂÌÌ˚È Ó·‡ÁÂˆ, ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ÍÓÚÓÓÈ (ÏÓ‰ÂÎË) ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
ÎÛ˜¯Â ÔÓÌflÚ¸ «˜ÚÓ-ÚÓ» ‚ Ó·‡ÁˆÂ. àÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂ„Ó ÒÓÒÚÓËÚ
‚ ÍÓÂÍˆËË ÔÓ ÍËÚÂË˛, ‚˚‰ÂÎÂÌËË ÁÌ‡˜ËÏÓ„Ó Ë ‚˚ÚÂÒÌÂÌËË
ÌÂÁÌ‡˜ËÏÓ„Ó ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚÒfl ÔÓÁÌ‡Ú¸ ÎÛ˜¯ÂÂ,
˜ÂÏ ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡ÎÓÒ¸ ‡Ì¸¯Â. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ˝ÚËÏ ÌÂ Á‡ÌËÏ‡ÂÚÒfl. Ç ÒÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍÓÏ ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËË ÌÂ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚÒfl ˜ÚÓ-ÚÓ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ
ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë, ‡ ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Â‡Î¸ÌÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÂ, ÒÓı‡-
ÌflÂÏÓÂ ‚Ó ‚ÒÂÈ ÔÓÎÌÓÚÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÂ Ë ÌÛÊÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÔÓÎÓÊÂÌËÂ
Ë Ú. Ô. ˆÂÎÓ„Ó Ë Â„Ó ÒÂ‰Ó‚Ó„Ó ÓÍÛÊÂÌËfl. ìÏ˚ÒÂÎ ÔÓÂÍÚËÓ‚˘ËÍ‡
ÒÓÒÚÓËÚ ÌÂ ‚ ‰ÂÙÓÏ‡ˆËË, ‡ ‚ ‚˚·ÓÂ ËÁ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ„Ó, Â˘Â ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚Û˛˘Â„Ó, ÌÓ ÏÓ„Û˘Â„Ó ËÎË ÌÂÔÂÏÂÌÌÓ ÒÚ‡ÌÓ‚fl˘Â„ÓÒfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
êËÒ. 9.5 ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÓ‚ÌÂÈ

ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÔË‡ÏË‰˚)
äÓÌÍÛÂÌˆËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ‚ÌÂ¯ÌËı ÔÓ·ÛÊ‰‡˛˘Ëı Ù‡Í-

ÚÓÓ‚ Í Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ Â‡„ËÓ‚‡ÌË˛, Í ÔÓÒÚÓÂÌË˛ ÌÓ‚ÓÈ ˆÂÎË.
çÓ ÓÌ‡ ÌÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚Â‰ÂÚ Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌË˛.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl Ë ÂÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÏÓ„ÛÚ ‚˚Á‚‡Ú¸ Ë ÍÓÌÍÛÂÌÚÌÓÂ Â‡„ËÓ‚‡-
ÌËÂ Ô‡ÚÌÂÓ‚. ÑÛ„ÓÂ ‰ÂÎÓ, ˜ÚÓ Ì‡ÎË˜ËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÏÓÊÂÚ ÔË‚Ó‰ËÚ¸
529
Í ËÁÏÂÌÂÌË˛ ÒÚÛÍÚÛ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ú‡Í Í‡Í ÓÌ‡ ÔÓ‰˜ËÌflÂÚÒfl ÌÂ-

Ó·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ, ‚
‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÏÓÙÓÎÓ„ËË, Ì‡ÔÓÎÌËÚÂÎfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
ÏÂÒÚ‡, ÔÓÓÊ‰‡ÂÏÓ„Ó ‚ ıÓ‰Â ÓÚ‚ÂÚ‡ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ·Û‰ÂÚ ‚Ó‚ÎÂ-
˜ÂÌÓ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎË Ë Í‡Í. ëÎÓÊË‚¯‡flÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl
ÒÚÛÍÚÛ‡ ÔË ÔÓfl‚ÎÂÌËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË, ÔÎ‡Ì‡ ÏÓÊÂÚ ÏÓ‰ËÙË-
ˆËÓ‚‡Ú¸Òfl, Í‡Í Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ‡fl ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÔËÏÂÌflÂÏ˚Â
ÍËÚÂËË Ë, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸, ‰‡ÊÂ ˆÂÌÌÓÒÚË. éÒÓ·ÂÌÌÓ, ÂÒÎË ÓÌË ·˚ÎË
‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚ÏË ‰Îfl ‰ÓÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÙÓÏ ·˚ÚËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. é„‡ÌË-
Á‡ˆËÓÌÌ‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡, ÂÂ ÙÓÏ‡, Ì‡ÔÓÎÌÂÌËÂ Î˛‰¸ÏË, ÁÌ‡ÌËflÏË, ÏÓÚË‚‡ÏË,
ÔÂ‰ÔËÒ‡ÌËflÏË Ë ‰., ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ‚ ÌÓ‚ÓÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÓÂÍÚËÓ-
‚‡ÌËË ÎË¯¸ ÂÒÛÒÓÏ, ÍÓÚÓ˚È «ÔÓ‰ÒÚ‡Ë‚‡˛Ú» ÔÓ‰ Á‡Ï˚ÒÂÎ (Òı. 9.3).
ëıÂÏ‡ 9.3 èÂÂÒÚÓÈÍ‡ ÒÚÛÍÚÛ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ˆÂÎË
ìÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ Ó ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ-

ÌËÏ‡Ú¸ ÎË¯¸ Í‡Í ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ÔËÌˆËÔÛ «ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÒÚË» ‚ ÔÂÂıÓ‰‡ı
ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÔÓÎÓÊÂÌËfl Í ‰Û„ÓÏÛ ‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
ˆÂÎË. èËÏÂÌÂÌËÂ ÍËÚÂËfl «ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË» Í ÔÓÂÍÚÛ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ‚‚Â‰Â-
ÌËÂ ÔÓÎÌÓÚ˚ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ‰ÓÒÚËÊËÏÓÒÚ¸ ˆÂÎË Ù‡ÍÚÓÓ‚. ë ˝ÚËÏ
ÊÂ Ò‚flÁ‡Ì ÔËÌˆËÔ «Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË», ÒÎÂ‰Ûfl ÍÓÚÓÓÏÛ, ‰‚ËÊÛ˘‡flÒfl,
ËÁÏÂÌfl˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÔÓÎÌÓÚÓÈ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÚÛÍ-
ÚÛ˚ Ë ÏÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡ÔÓÎÌÂÌÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÏÂÒÚ.
ìÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ ÊÂ Ó «„Ë·ÍÓÒÚË» ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÓÒÚÓÓÊÌÓ. ÖÒÎË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì ÎÂ„ÍÓ ËÁÏÂÌfl-
ÂÚÒfl (Í‡Í Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl), ÚÓ ÓÌ ÔÂÂÒÚ‡ÂÚ ·˚Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÏ Â‡Î¸-
Ì˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓ˚Â ÛıÓ‰flÚ ÓÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‡ÏÍË. ëÚ‡ÚÂ„Ë,
‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÔÂ‚‡˘‡˛ÚÒfl ÎË¯¸ ‚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÍÓÌÒÚÛÍÚÓ˚.
ÉË·ÍÓÒÚ¸ ÌÛÊÌ‡ ‰Îfl ·ÓÎÂÂ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÌÓÏ, ÍÓÚÓ˚Â ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸
˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ÏË Í ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏ ÏÂÌfl˛˘ËıÒfl ÒËÚÛ‡ˆËÈ, ÌÓ ÒÓı‡-
Ìfl˛˘Ëı ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸ «ÌÂËÁÏÂÌÌÓÈ» ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
äÓ„‰‡ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÌÂÛ‰‡˜ÌÓ ‚‚Â‰ÂÌ‡, ‡Á‡·ÓÚ‡-
Ì‡ Ë ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ì‡, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ „Ó‚ÓËÚ¸ ÌÂ Ó „Ë·ÍÓÒÚË
530
ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ‡ „Ë·ÍÓÒÚË ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„‡, ‚Ó‚ÂÏfl

ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁËÛ˛˘Â„Ó ÔÂÊÌ˛˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛. îÛÌÍˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË Í‡Í
‡Á Ë ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÍÓÌÒÂ‚‡ÚË‚ÌÓÒÚË, Ú‡Í ÊÂ Í‡Í ÙÛÌÍˆËfl ÚÂÓËË ÒÓÒ-
ÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ‚˚‡Ê‡Ú¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓÒÚÌÓÂ, «‚Â˜ÌÓÂ», ÌÂËÁÏÂÌflÂÏÓÂ,
Û‰ÂÊË‚‡˛˘ÂÂ, ÌÓ ‚ Á‡ÏÂ˘ÂÌËË, ‚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚË, ÚÓ, ˜ÚÓ ‚˚fl‚ÎÂÌÓ
‚ ˝ÏÔËË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂ‰Û‡ı, ‚ ÒÓÁÂˆ‡ÌËË. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‰ÓÎÊÌ‡ „‡‡Ì-
ÚËÓ‚‡Ú¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË, ‡ ÌÂ ·˚Ú¸ Ï‡ËÓÌÂÚÍÓÈ ÏÂÌfl˛˘ËıÒfl
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó Â‡Î¸ÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË.
ÖÒÎË ÂÒÛÒ˚, ‚Ó‚ÎÂÍ‡ÂÏ˚Â ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÌÓÏ, ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛Ú Ëı ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ, ÓÌË ÏÓ‰ËÙËˆËÛ˛ÚÒfl, ÔË‚Ó‰flÚÒfl ‚ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËÂ. Ç ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÏ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏ ·˚ÚËË ÒÓ‚ÏÂ˘‡ÂÚÒfl
ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÂ, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ
«‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó», «‚ÓÁÏÓÊÌÓ„Ó» Ë «‰ÓÎÊÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl», ÔÓÓÊ‰‡˛Ú-
Òfl ÌÓÏ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ÔËÓ‰Â ÌÓÏËÛÂÏÓ„Ó. çÂ‚ÂÌ‡fl
ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓÚË‚Ó-
Â˜ËÂ ÛÍ‡Á‡ÌÌ˚ı ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÎË¯‡ÂÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË
ÔË ÔÓÚÂÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl — ËÒÚÓ˜ÌËÍ ÓËÂÌÚËÓ‚ Ë ÏÓÊÂÚ «ÔÂ‰ÒÍ‡Á˚‚‡Ú¸»
·Û‰Û˘ËÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú, ÁÌ‡ÂÚ Ó ÌÂÏ, ‚Ë‰ËÚ Â„Ó ‚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏ Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎÂ (Ì‡ÔËÏÂ,
ÒıÂÏÂ). îÛÌÍˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„‡ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÒÎÂÊÂÌËË Á‡ ıÓ‰ÓÏ Â‡Î¸Ì˚ı
ÒÓ·˚ÚËÈ Ò Ì‡ÏÂÂÌËÂÏ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ Ì‡ ÍÓÌÚÓÎ¸Ì˚È ‚ÓÔÓÒ — ÔË‚Â‰ÂÌ
ÎË ıÓ‰ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚÒfl Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÒÎÂÊÂÌËÂ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌÓ Ò ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ ˝Ú‡ÔÓÏ, ‚˚‡-
ÊÂÌÌ˚Ï ‚ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ÚÓ ÔÓ„ÌÓÁ ‡Ò˘ÂÔÎflÂÚÒfl Ì‡ «·ÎËÊ‡È¯ËÂ»
¯‡„Ë Ë «‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÍÓÌÂ˜Ì˚ı» ¯‡„Ó‚. èË ˝ÚÓÏ, ÒÓÓÚÌÓÒfl ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˛ Ò ıÓ‰ÓÏ ÒÓ·˚ÚËÈ, ÒÚ‡ÚÂ„ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ, ‚ ÚÂı ËÎË ËÌ˚ı Ó·˙ÂÏ‡ı,
ÔÓÎÌÓÚÂ, ÔÂ·˚‚‡ÂÚ ‚ «Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰Â», ‚ ÔÂÂıÓ‰‡ı ÓÚ ‡·ÒÚ-
‡ÍÚÌÓ„Ó Í ÍÓÌÍÂÚÌÓÏÛ Ë ÓÚ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó Í ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏÛ.
Ç Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰Â (ËÒ. 9.6), Í‡Í ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÙÓÏÂ
ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓ„Ó «ËÁÎÓÊÂÌËfl» ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ˜ÂÏ-ÎË·Ó, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
ËÏÂÌÌÓ ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËfl ËÒıÓ‰Ì˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ. çÓ
˝ÚÓ ‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ ÓÒÓ·‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÏÂÒÚ ‰Îfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ. Ä ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl «ËÁ‚ÌÂ», ËÁ ı‡ÓÒ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl. ëÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸ ÊÂ ÏÂÒÚ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl flÁ˚ÍÓ‚ÓÈ Ô‡‡‰Ë„ÏÓÈ (Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl
ÁÌ‡ÍÓ‚ Ë Ëı ÒÚÛÍÚÛ‡), ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ (ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓÂ
‚ÓÁÁÂÌËÂ Ì‡ ·˚ÚËÂ ‚ ˆÂÎÓÏ) ÙÓÏ˚ ‚ Ò‡ÏÓÈ ÔË‡ÏË‰Â, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛-
˘ÂÈ ÒËÌÚ‡„Ï‡ÚËÍÛ (ÓÙÓÏÎÂÌÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÒËÌÚ‡ÍÒË˜ÂÒÍËı, „‡ÏÏ‡-
ÚË˜ÂÒÍËı, ÒÂÏ‡ÌÚË˜ÂÒÍËı Ô‡‚ËÎ).
531
êËÒ. 9.6 å˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl ÔË‡ÏË‰‡ ÔÓÒÚÓÓÂÌËfl ‚ ˆÂÎÂ‚ÓÏ ÔÓ‰ıÓ‰Â
ëÚ‡ÚÂ„ «‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ» Ï˚ÒÎËÚ¸, ÔÓ‰˜ËÌflflÒ¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Â-

¯ÂÌËfl Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·ÎÂÏ, ÎÓÍ‡ÎËÁÛfl Ò‚Ó˛ ÔÓÁËˆË˛
‚ ‚ÂıÌÂÏ ÛÓ‚ÌÂ ËÂ‡ıËË Ï˚ÒÎË, ÌÓ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ò «‡ÁÏÂ˘ÂÌ-
Ì˚ÏË» Ì‡ ÌËÊÂÒÚÓfl˘Ëı ÛÓ‚Ìflı ËÂ‡ıËË Ï˚ÒÎË. äÓ„‰‡ „Ó‚ÓËÚÒfl
Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„ „ÓÚÓ‚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Î˛·˚Â ËÌ˚Â ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl Ë
·˚Ú¸ ·ÂÁ ÔÂ‰Û·ÂÊ‰ÂÌËÈ, ÚÓ ‰ÓÎÊÌ˚ ËÏÂÚ¸ ‚ ‚Ë‰Û ÌÂ ÏÌÂÌËfl Í‡Í
Ú‡ÍÓ‚˚Â, ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ «ËÁÎÓÊÂÌËfl» ˝ÚËı ÏÌÂÌËÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ, Ì‡ıÓ-
‰flÒ¸ ‚ Î˛·ÓÈ ÚÓ˜ÍÂ ËÂ‡ıËË, ÏÓÊÂÚ ‚˚ÒÍ‡Á‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl.
ÖÒÎË ÓÌ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸Ì‡ ‰Îfl ÌËÊÂÒÚÓfl˘Â„Ó ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÎÓfl, ÚÓ
ÓÌ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÈ ‰Îfl ÒÚ‡ÚÂ„‡ ÎË¯¸ ÔÓÒÎÂ ÂÂ «ÔÂÂÏÂ˘Â-
ÌËfl» ‚ ÚÓ˜ÍÛ ËÂ‡ı‡. èË ˝ÚÓÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÛÔÓÏflÌÛÚÓÈ
‚˚¯Â ÔË‡ÏË‰Â, ‰ÓÎÊÌÓ Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸Òfl. ë ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ˝ÚÓÈ
Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ Ë ‰ÓÎÊÂÌ ‡Á·Ë‡Ú¸Òfl.
éÒÌÓ‚Ì˚Â ÚÛ‰ÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÌÂ-
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ Ë «ÌÂ‚Ë‰ÂÌËÂÏ» Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚ Ë ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂÏ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í Ï˚¯ÎÂÌË˛ ‚ ÂÂ ‡ÏÍ‡ı, Ò Ì‡Î‡ÊË‚‡ÌËÂÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ
‚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ë ‡ÁÌÓ-
Ó‰Ì˚ı Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚, «‚ıÓ‰fl˘Ëı» ‚ ÌÂÂ ËÁ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚.
9.2.1 åËÒÒËfl Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ

‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ
ëÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Î˛·Ó„Ó ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÂ ‚ÌÂ¯ÌÂÂ

Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ, Ò‚Ó˛ «ÓÔ‡‚‰‡ÌÌÓÒÚ¸». óÂÎÓ‚ÂÍ, Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËfl, Ó·˘ÂÒÚ‚Ó Ë Ú. Ô. ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓÂ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ‚ ‡ÏÍ‡ı ÍÓÚÓÓ„Ó
ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏ˚, ËÂ‡ıËfl ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚. ÖÒÎË ˜ÚÓ-ÎË·Ó ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ, ÚÓ ÓÌÓ ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ÏËÒÒË˛, ÍÓÚÓ‡fl Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ‚ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı. ê‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÏËÒÒËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÎË¯¸
532
ÔË ÓÔÂËÓ‚‡ÌËË ‚˚Ò¯ËÏË ‡·ÒÚ‡ÍˆËflÏË, ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË (ÒÛ˘-

ÌÓÒÚÌ˚ÏË) ÔÓÎÓÊÂÌËflÏË.
Ç˚fl‚ËÚ¸ ÏËÒÒË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÎ¸Áfl ‚ÌÂ ÛÒÏÓÚÂÌËfl ÂÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚ-
ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚˚. èÓËÒıÓ‰ËÚ ˝ÚÓ ‚ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÏ ÚËÔÂ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÛ˛˘ÂÏ ‡Á‚ËÚ˚Â ÔÂ‰ËÍ‡ÚË‚Ì˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ê‡ÁÎË˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ÏËÒÒËÂÈ Ë ÌÓÏÓÈ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚ-
Òfl ‚ ‡ÁÎË˜ËË ÏÂÊ‰Û ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ë Â„Ó ‡Á‚ËÚËÂÏ. Ç ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌËÓ‚‡ÌËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÌÓÏ ÎË·Ó ÒÚ‡·ËÎ¸ÌÓ, ÎË·Ó ÏÂÌflÂÚÒfl ‚ÌÂ
Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÂÂıÓ‰Ó‚, ‚ÌÂ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ. ê‡Á‚ËÚËÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í ËÁÏÂÌÂÌËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÚËÔ‡ Ò Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ì‡
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÏËÒÒËË.
ä‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÂÂıÓ‰˚ Ì‡·Î˛‰‡ÂÏ˚ ÔË ÒÏÂÌÂ ÔËÌˆËÔ‡
«ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË» Ì‡ «ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÛ˛ ‰ËÌ‡ÏËÍÛ», ‚ ÔÂÂıÓ‰Â
ÓÚ ÒÓˆËÓ‰ËÌ‡ÏËÍË Í ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ‰ËÌ‡ÏËÍÂ, ‡ ÓÚ ÌÂÂ — Í ÍÛÎ¸-
ÚÛÌÓÈ ‰ËÌ‡ÏËÍÂ ËÎË Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏÛ ·˚ÚË˛. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ˆÂÎÓÏ
ÏÓÊÂÚ ÌÂ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl, ÌÓ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ‰‚ËÊÂÌËÂÏ ‚ÔÂÂ‰, ÛÎÛ˜¯‡Ú¸ Ò‚ÓË
ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË, ‡ÒÚË, ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó ËÁÏÂÌflÚ¸Òfl Ë ÔÓ‚˚¯‡Ú¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚-
ÌÓÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. çÓ ˝ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı,
ÔË ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËË Û„ÓÁ, Í‡Ú‡ÍÎËÁÏÓ‚. óÂÏ ÏÂÌÂÂ ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚ ÛÒÎÓ‚Ëfl,
ÚÂÏ ·˚ÒÚÂÂ ‚˚fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓfl‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡-
ÌËfl ËÎË Ò‰‚Ë„Ó‚ ‚ ‡Á‚ËÚËË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ˚ Í ‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÏÛ
ÔÂÂıÓ‰Û, Í Â‡„ËÓ‚‡ÌË˛ ˜ÂÂÁ ‡Á‚ËÚËÂ.
ÖÒÎË ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËË Â‡„ËÓ‚‡ÌËÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‚Ó‚ÎÂ˜Â-
ÌËÂÏ „ÓÚÓ‚Ó„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ Ë ‰‡ÊÂ ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËÈ
ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡, ÚÓ ‡Á‚ËÚËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Á‡ÔÛÒÍ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÒÏÂ˘ÂÌËfl
Í‡˜ÂÒÚ‚, ·‡ÁËÒÌ˚ı ÍËÚÂËÂ‚, ËÒıÓ‰Ì˚ı ÓÔÓ, ˜ÚÓ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ·ÂÁ Ó·-
‡˘ÂÌËfl Í ·ÓÎÂÂ „ÎÛ·ÓÍËÏ ÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏ. ÑÎfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ó·‡ÚËÚ¸Òfl Í Â„Ó ÏËÒÒËË, ËÒıÓ‰ÌÓÏÛ ÔÂ‰Ì‡Á-
Ì‡˜ÂÌË˛, ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡Ú¸ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl
ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ ÏËÒÒËË Ë ÛÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓÏÛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ë˛.
îÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ÌÂ ÒÛÚ¸ Ó‰ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡, ÓÌË
ËÏÂ˛Ú ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ‡ÁÌ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ë ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍÓÂ,
ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÍÎ‡‰˚‚‡ÌËÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÎË¯¸ Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚ ÌÂÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ÌÂflÒÌÓÒÚ¸ ÔÓËÒıÓ‰fl˘Â„Ó, ÒÓÁ‰‡ÂÚ ËÎÎ˛ÁËË ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒ-
ÍÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËË. é‰Ì‡ÍÓ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÚËÔ˚ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÒÓ‚ÏÂ˘‡˛ÚÒfl
·Î‡„Ó‰‡fl ÓÒÓ·ÓÏÛ ÏÂı‡ÌËÁÏÛ ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌËfl Ë ÔË‰‡ÌËfl ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË
ÒËÒÚÂÏÂ. í‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË ÒÂ‰˚ Ë Ò‡ÏËı Î˛‰ÂÈ Á‡ÒÚ‡‚Îfl˛Ú Ó·‡˘‡Ú¸-
Òfl Í ËÌÓÏÛ ÔÛÚË Ë ËÌ˚Ï ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏ, ·ÓÎÂÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï Ò‡ÏÓÏÛ
ÛÌË‚ÂÒÛÏÛ ·˚ÚËfl. íÓÎ¸ÍÓ ‚ÔËÒ˚‚‡flÒ¸ ‚ ÛÌË‚ÂÒÛÏ, Â„Ó «ÚÂ·Ó‚‡-
ÌËfl», Á‡ÍÓÌ˚ ·˚ÚËfl, ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚Â˜Ì˚Ï ËÎË ‚Â˜ÌÓÁÌ‡˜ËÏ˚Ï
533
Ò‚ÓÂ ·˚ÚËÂ. íÂÏ ·ÓÎÂÂ ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ‚ÒÂ ÚËÔ˚ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‰Îfl
Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‚Ó ‚ÒÂı ÚËÔ‡ı ÒÂ‰, ‚ÍÎ˛˜‡fl ËÒÚÓ˜-
ÌËÍÓ‚Û˛ ÒÂ‰Û («·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛», «‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ„Ó ‡ÁÛÏ‡» Ë Ú. Ô.).
óÂÎÓ‚ÂÍ, ÍÓÚÓ˚È ÌÂ Û‰ÂÎflÂÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl ÏËÓ‚ÓÁ-
ÁÂÌ˜ÂÒÍËÏ ÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏ Ë ÏËÓÓÚÌÓ¯ÂÌ˜ÂÒÍËÏ ÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏ ÔËÌflÚËfl
Â¯ÂÌËÈ, Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚ¸ ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚ı Â¯ÂÌËÈ ‚ Î˛·ÓÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË. ëÓ‚ÏÂ˘‡fl ‡ÍˆÂÌÚ˚ Ì‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ, ÓÌ
ÏÓÊÂÚ ÔËÒÚÛÔËÚ¸ Í ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ.
àÒıÓ‰Ì˚Ï ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂÏ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
ÏËÒÒËË, ‡ ÔÓ‚Ó‰ÓÏ — ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl Ë ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ·˚‚‡ÂÚ Ì‡ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ‡Á‚ËÚËfl, ÚÓ ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏÓ ÒÓÓÚÌÂÒÚË ˝ÚÓÚ ÛÓ‚ÂÌ¸ Ò ‚˚Ò¯ËÏ, Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛-
˘ËÏ ÏËÒÒËË. èÓ˝ÚÓÏÛ Ù‡ÍÚÓ˚ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ-‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl
ÌÂÓ‰ÌÓÓ‰Ì˚.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ ˆÂÎË ÔË‰‡ÂÚ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌÌÓÒÚ¸ Ò Ù‡Í-
ÚÓ‡ÏË Ë ÍËÚÂËË ÏËÒÒËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ë‡ÏÓ ÊÂ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ ÔÓ‰˜Ë-
ÌflÂÚÒfl Ó·˘ËÏ Á‡ÍÓÌ‡Ï Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ÒÔÓÒ ‚ ‡ÏÍ‡ı ËÏÂ˛˘ËıÒfl
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë ÂÒÛÒÓ‚ (‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı Ë ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı). èË ˝ÚÓÏ
Â‡„ËÓ‚‡ÌËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ÎÓ„Ë-
ÍÂ, Ë ÎË¯¸ ‚ÚÓË˜ÌÓ, ÔÓ‰ ‰‡‚ÎÂÌËÂÏ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚, —
‚ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÈ ÎÓ„ËÍÂ. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÂ Â‡„ËÓ‚‡ÌËÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ
ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ú‡ÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ‡fl ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ ÔÓ‰ÛÍÚ,
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ, ÔÓÊÂÎ‡ÌËflÏ Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ Ë
ˆÂÎÂ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ Ì‡ÎË˜ËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
(ÒËÒÚÂÏ˚, ÒÙÂ˚) ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ä‡Í Ë ‚ÒflÍËÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ, ÓÌ Ó·Î‡‰‡ÂÚ
Ò‚ÓÂÈ ÙÛÌÍˆËÂÈ (Ë ÏËÒÒËÂÈ), Ò‚ÓÂÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÒÚÓËÚ¸ ÙÓÏÛ Ë
ÏÓÙÓÎÓ„ËÁËÓ‚‡Ú¸ ÂÂ, ÍÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ ÙÓÏÛ, ÏÂÌflÚ¸ Ó·˙ÂÏ ÏÓÙÓ-
ÎÓ„ËË (ÂÒÛÒ‡). ãÓ„ËÍ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ ÔËÌˆËÔ ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl, ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‡Á‚ËÚËfl, Â‰ÛÍˆËË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÇÒÂ ËÁÏÂÌÂÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl Á‡ Ò˜ÂÚ
ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl, ÔÂÂÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚Ì˚ı ÒÚÛÍÚÛ Ò ÔÓ-
ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÂÒÛÒÌ˚Ï Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂÏ.
ñÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ Ë ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ, ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÍÓÌÚÓÎ¸ Ë
ÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ ÓÔË‡˛ÚÒfl Ì‡ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌÌ˚Â ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ
ÔÓÁËˆËË. Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ „ÓÚÓ‚˚ı ÔÓÂÍÚÓ‚, ËÌ˚ı ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚ı ÙÓÏ,
fl‚Îfl˛˘ËıÒfl ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èË ˝ÚÓÏ Â„Ó ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í
ÔÓÚÂÌˆË‡Î, ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛ˛˘ËÈÒfl ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔËÌ-
ˆËÔÓ‚ ÌÓÏÓÔÓÒÚÓÂÌËfl. Ç ÓÒÌÓ‚Â ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ÎÂÊËÚ
534
ÔÓˆÂ‰Û‡ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ı, ÔÓÂÍÚÌ˚ı ˆÂÎÂ‚˚ı ÛÚ‚ÂÊ-

‰ÂÌËÈ, ‡ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË — ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ ËÒıÓ‰Ì˚ı ÛÌË‚Â-
Ò‡Î¸Ì˚ı flÁ˚ÍÓ‚˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ Í ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËflÏ.
ñÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÏ, ÂÒÎË ÓÒÏ˚ÒÎË‚‡ÂÚ-
Òfl Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÙÛÌÍˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ ˆÂÎË ÏÓ„ÛÚ
·˚Ú¸ ÎË¯¸ ˆÂÎflÏË ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ-
˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı, ÔÓÎËÚ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ Ë ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚÂÈ. èÓ˝ÚÓÏÛ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ
Ó· ˝ÚÓÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ˆÂÎË ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÚÓ
·Û‰Û˘ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË ‰ÓÒÚË„‡Ú¸ ÔÓÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌ˚Â ÔÂÂ‰ ÌÂÈ ˆÂÎË. å˚ ËÏÂÂÏ ˆÂÎË ÒËÒÚÂÏ˚, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ˆÂ-
ÎË ÍÓÂÍÚÓ‡ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ ˆÂÎË fl‚Îfl˛ÚÒfl ˆÂÎflÏË
Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÍÓÂÍÚÓ‡ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË. çÓ ˝ÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ‰‡˛Ú-
Òfl Ì‡ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. Ç Ò‚flÁË Ò ‰‡ÌÌÓÈ ‡ÍˆÂÌÚËÓ‚ÍÓÈ ÚËÔÓÎÓ-
„Ëfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ ÎË·Ó:
• ÓÚ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË ·˚ÚËfl Í Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ·˚ÚËfl, Í
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌË˛ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË (ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ);
• ÓÚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ó‰ÌÓ„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl Í ‰Û„Ó-
ÏÛ (‡Á‚ËÚËÂ);
• ‚ ÔÂÂıÓ‰ Í ÔÓÎÌÓÏÛ ËÒ˜ÂÔ˚‚‡ÌË˛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ˆÂÎÓÒÚ-
ÌÓÒÚË (‰‚ËÊÂÌËÂ Í Ë‰Â‡ÎÛ).
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÙËÍÒ‡ˆË˛ ËÒ-
ıÓ‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ
Ë Ù‡ÍÚÓÓ‚, ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı Ò‰‚Ë„Ë ÓÚ ÒÓÒÚÓflÌËfl Í ÒÓÒÚÓflÌË˛
(ËÒ. 9.7).
êËÒ. 9.7 ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ‚ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÏ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â
çÂ ‚˚fl‚Îflfl, ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓ, Ò‚ÓÈÒÚ‚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË, ÌÂ ÒÚÓfl

ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ÌÂÈ Ë «ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰Â», ÒÚ‡ÚÂ„
ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓÒÚÓËÚ¸ ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚È Ó·‡Á ‚ÒÂı ÔÂÂıÓ‰Ó‚, ‚ÒÂı ‚ÌÂ¯-
ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÔÂÂıÓ‰‡. ë‡ÏË ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Â ÒÓÒÚÓfl-
ÌËfl ‚˚˜ÎÂÌfl˛ÚÒfl ËÁ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı
ÒÏÂÌ‡ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÔÓÎÌÓÚ˚ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚Á„Îfl-
‰‡ Ì‡ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ (ËÒ. 9.8).
ä‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‰ÂÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl, ‚ ‡ÏÍ‡ı Û˜ÂÚ‡ ÌÂ·Î‡„ÓÔË-
flÚÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‰ÂÎ, ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÔÓËÒÍÂ ÚÂı ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı
535
Ù‡ÍÚÓÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÎË ·˚ Á‡ÏÂÌËÚ¸ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â Ù‡ÍÚÓ˚, ÔÂ‰Ó-

ÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ÌÂÂ‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÔÂÚÂÌÁËÈ. çÓ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
Â˘Â Ó·Ì‡ÛÊËÚ¸ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â Ù‡ÍÚÓ˚ ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓ·ÎÂ-
Ï‡ÚËÁ‡ˆËË Í‡Í «ÔË˜ËÌ» Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ, ‰ÂÒÚÛÍˆËÈ Ë Ú. Ô. à ÔÓ·ÎÂ-
Ï‡ÚËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÌÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ, ÂÒÎË Ù‡ÍÚÓ˚ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌ˚ Ò ÒÛ˘-
ÌÓÒÚÌ˚ÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË Ó ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË (ËÒ. 9.9).
êËÒ. 9.8 Ç˚‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

ËÁ ÍÓÌˆÂÔˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË
êËÒ. 9.9 ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl
çÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË «ÏËÒÒËË», ÔË ‚ÒÂÈ ÛÚ‚Â-

‰Ë‚¯ÂÈÒfl ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÒÒ˚ÎÍË Ì‡ ÂÂ Ì‡ÎË˜ËÂ, ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl ‚Ó ÏÌÓ„Ëı
ÒÎÛ˜‡flı. ìÍ‡Á‡ÌËÂ Ì‡ ÏËÒÒË˛ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‰Îfl ÏÓÚË‚‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‰Îfl Â„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. ÉÓ‚Ófl Ó ÏËÒÒËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÏÂ˛Ú ‚ ‚Ë‰Û
«·‡ÁÓ‚˚Â Ë‰ÂË», ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌ˚Â ‰Îfl Â„Ó Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. åËÒÒËfl
‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÓÎË ‡ÔËÓÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl, Á‡‡ÌÂÂ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎfl˛-
˘Â„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ‡Á‡·ÓÚÍÂ ÌÓÏ Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ (ˆÂÎ¸), Ú‡Í Ë ÔÓˆÂÒÒ‡ (ÔÎ‡Ì,
ÔÓÂÍÚ Ë Ú. Ô.), ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â‡„ËÛÂÚ Í Ò‚ÓÂÈ ÒËÒÚÂÏÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÂÁ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó Ë‰Â‡ÎÓ‚, ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÏËÒÒËË Ë ‰. êÂ‡„ËÛfl, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÙÓÏÛÎËÛÂÚ ˆÂÎË, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ
ˆÂÎË ÓÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Ó‚‡Ì˚ ÍÓÌˆÂÔˆËflÏË Ë Ë‰Â‡Î‡ÏË, ˆÂÌÌÓÒÚflÏË, ÏËÒÒËfl-
ÏË Ë Ú. Ô., ÚÓ„‰‡ Í‡Í Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ˆÂÎË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÍÓÌ-
ÍÂÚËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı. éÚÏÂÚËÏ,
˜ÚÓ, ˜‡ÒÚÓ ı‡‡ÍÚÂËÁÛfl «ˆÂÎ¸», ÓÚÏÂ˜‡˛Ú Ú‡ÍËÂ ÂÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Í‡Í:
• «ÔËÂÏÎÂÏÓÒÚ¸» ‰Îfl Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚, «ËÁÏÂËÏÓÒÚ¸»;
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ «ÒÓÍ‡» ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl;
• ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ «‰ÓÒÚËÊËÏÓÒÚË» (ËÌ‡˜Â ÒÚ‡‰‡ÂÚ ÏÓÚË‚‡ˆËfl
ÒÓÚÛ‰ÌËÍÓ‚);
• «‚Á‡ËÏÌ‡fl ÔÓ‰‰ÂÊÍ‡» ˆÂÎÂÈ ‰Û„ ‰Û„ÓÏ.
536
ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ˆÂÎË ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‰Îfl ÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ

ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. çÓ
ÔËÂÏÎÂÏÓÒÚ¸ ˆÂÎË ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Í‡Í fl‚ÎÂÌËÂ ‚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÔÓ-
ˆÂÒÒÂ, ‡ ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, Ó·flÁ‡Ì ÔÓÌflÚ¸ Ë ÔËÌflÚ¸ ˆÂÎ¸.
Ç ıÓ‰Â ‡Á‡·ÓÚÍË Â¯ÂÌËfl, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ ‚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÙÓÏÂ,
ÏÓÊÌÓ «‚Á‚Â¯Ë‚‡Ú¸» ‚‡Ë‡ÌÚ˚ ˆÂÎÂÈ. çÓ ˝ÚÓ ÌÂ ˆÂÎÂ‚‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒ-
ÚËÍ‡, ‡ ‚˚·Ó‡ ˆÂÎË. ñÂÎ¸, ‚ ıÓ‰Â ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl
Í‡Í Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ‰Îfl ÓÔÓÁÌ‡‚‡ÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓ„Ó ‡ÒıÓÊ‰Â-
ÌËfl Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ËÎË Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÔÂ‰ÔÓÎ‡-
„‡ÎÓÒ¸. ëÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˝ÚÓ ÌÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ, ÌÓ ‚ÒÂ„‰‡
«Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÂ». ãË¯¸ ‚ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËË ‚Â˘ÂÈ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÍÓÎË˜ÂÒÚ-
‚Ó, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ‚ Á‡ÏÂ˘ÂÌÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ (Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ ÓÔÂ‡ˆËË).
ñÂÎ¸ ‰‡ÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÒÓÒÚÓflÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚÒfl, ÔÂÂ-
ÏÂ˘‡ÂÚÒfl, ‡ ÌÂ Ó ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Â. äÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÓÈ ˆÂÎË. í‡Í ÊÂ Ë ÒÓÍ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ ÌÂ
ˆÂÎ¸, ‡ ÔÓˆÂÒÒ ËÁÏÂÌÂÌËÈ, ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÈ. ñÂÎ¸ ÓÚÌÓÒËÏ‡ Í «ÒÓÒ-
ÚÓflÌË˛» ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÏÂÌflÂÚÒfl, ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚÒfl. ëÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÎÂÈ
fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÓ·˚Ï ÔÓˆÂÒÒÓÏ, ÌÓ ÌÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ Ò‡ÏË ˆÂÎË. íÓÚ, ÍÚÓ
ÒÚÓËÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÏÌÓ„Ëı ˆÂÎflı, ‚ÚÓË˜ÌÓ ÏÓÊÂÚ Á‡‰‡Ú¸ ‚ÓÔÓÒ
Ó· Ëı ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚË. ç‡fl‰Û Ò ˝ÚËÏ ÂÒÚ¸ ÔÓˆÂ‰Û‡ «‡Ò˘ÂÔÎÂÌËfl»
ˆÂÎÂÈ ËÁ Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘ÂÈ ÔÛÚÂÏ Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÔÓˆÂÒÒÓ‚,
‚Â‰Û˘Ëı Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ Í‡Ê‰ÓÈ ËÁ ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ ˆÂÎÂÈ. í‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ
ˆÂÎË ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÓÚÌÓÒflÚÒfl Ò ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË ÒÚÛÍÚÛ˚ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËË. ÇÒÂ ÓÌË ‚Â‰ÛÚ Í ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ ˝ÙÙÂÍÚ‡, ·ÂÁ ÍÓÚÓÓ„Ó ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË. ã˛·‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÎË ‡‰ÏËÌËÒÚ‡ÚË‚Ì‡fl ÒÚÛÍÚÛ‡ ËÏÂÂÚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â
ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ˚ Ë ÏÌÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Ó‰ÌÓÚËÔÌ˚ı, ÌÓ ‡ÁÎË˜‡˛˘ËıÒfl
‚ ˜ÂÏ-ÚÓ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚. ä‡Ê‰˚È ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ, Á‚ÂÌÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ
ÒÚÛÍÚÛ˚ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ
Ë ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍËÂ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ. íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, Í‡Ê‰ÓÂ Á‚ÂÌÓ, ÍÓÏÔÓ-
ÌÂÌÚ ÏÓÊÂÚ Ë ‰ÓÎÊÌ˚ ËÏÂÚ¸ ˆÂÎ¸, Û˜ËÚ˚‚‡˛˘ËÂ Í‡Í ÒÔÂˆËÙËÍÛ
Ò‚ÓÂ„Ó «ÏÂı‡ÌËÁÏ‡», Ú‡Í Ë ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚Ì˚ı ÒÓÒÂ‰ÂÈ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ˆÂ-
ÎÓÏ. ã˛·˚Â ˜‡ÒÚË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ÏË ‰Û„ ÓÚÌÓÒË-
ÚÂÎ¸ÌÓ ‰Û„‡, ‚ ‰ÓÔÛÒÚËÏ˚ı ‡ÏÍ‡ı, Ë ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓ ÌÂÒ‚Ó·Ó‰Ì˚ÏË, Í‡Í
˝ÚÓ ÎÂ„ÍÓ ‚Ë‰ÂÚ¸ ‚ ‚Â˘Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı. Ç ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı Ë ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‡ÁÎË˜‡˛ÚÒfl Ì‡ «ÒÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â»,
«ÔÓÚË‚Ó‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â», «ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚Ì˚Â» Ë «ÔÒÂ‚‰Ó‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ-
Ì˚Â». Ç Í‡Ê‰ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓ-Ò‚ÓÂÏÛ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ ÔÓÎ‡„‡ÌËÂ
ˆÂÎË ‚ ˜‡ÒÚË Ò ·˚ÚËÂÏ ˆÂÎÓ„Ó, Ò ‰Û„ËÏË ˜‡ÒÚflÏË.
537
èË ÔÓÚË‚Ó‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔÒÂ‚‰Ó‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl

Â˘Â ÒÎÓÊÌÂÂ. ÖÒÎË ËÏÂÚ¸ ‚ ‚Ë‰Û, ˜ÚÓ ÔË ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËË Ë ˆÂÎÂ-
‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÒÔÎÂÚ‡˛ÚÒfl ‚ÒÂ ÚËÔ˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÒÂ·Â ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÒÎÓÊÌÓÒÚË Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚ı ÒÓ‚ÓÍÛÔÌ˚ı
ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl Ë ˆÂÎÂÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl.
óÚÓ·˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ˆÂÎ¸, Í‡Í Á‡ÏÂ˘‡˛˘‡fl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
ËÌ˚ı, ÔÓ ÒÚ‡ÚÛÒÛ, ˆÂÎÂÈ Ë Í‡Í «Ó·˘‡fl», ·ÓÎÂÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ‡fl, ·˚Î‡
ÔÓÒÚÓÂÌ‡, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÂÂ ‚˚‚ÂÒÚË ËÁ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ˆÂÎÂ‰ÓÒÚË„‡˛˘ÂÈ
ÒËÒÚÂÏÂ Ú‡ÍÓ„Ó ÊÂ ÛÓ‚Ìfl Á‡ÏÂ˘ÂÌËfl, ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌËfl (ËÒ. 9.10).
êËÒ. 9.10 Ç˚‰ÂÎÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË
è‡ÍÚËÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ

Í‡ÈÌÂ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ ä-Ó·‡Á‡ ·ÓÎ¸¯Ëı ÒËÒ-
ÚÂÏ Ë ‰‡ÊÂ Ò·ÓÍË Ó·‡ÁÓ‚ ˜‡ÒÚÂÈ ˝ÚËı ÒËÒÚÂÏ Í Ëı Á‡ÏÂ˘ÂÌË˛, Ä-
Ó·‡ÁÛ ÒËÒÚÂÏ˚, ‡ Á‡ÚÂÏ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ Ä-Ó·‡Á‡ ÒËÒÚÂÏ˚ Í Ä-Ó·‡ÁÛ
ÒÓÒÚÓflÌËÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ‚˚·ÓÛ «ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó» ÒÓÒÚÓflÌËfl Í‡Í ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË, ÔË ÒÓ·Î˛‰ÂÌËË ËÌ˚ı ÍËÚÂËÂ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜-
ÌÓÒÚË. ëÂ‰Ë ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚ı ÍËÚÂËÂ‚ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÍÓÌˆÂÔ-
ˆËË (ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓ ÁÌ‡˜ËÏ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı ÒËÒÚÂÏ,
ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl). ä‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ Û‰‡ÂÚÒfl Ì‡ÈÚË ÔÛÚ¸, ÒÔÓÒÓ·, ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸
ÌÂÒÎÛ˜‡ÈÌÓ„Ó «ÓÔËÒ‡ÌËfl» Ú‡ÍËı ÒËÒÚÂÏ, ‚˚fl‚ËÚ¸ ËÌÚÂ„‡ÚË‚Ì˚Â
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË, ÎÂÊ‡˘ËÂ ‚ ÓÒÌÓ‚Â ˆÂÎÓÒÚÌÓ„Ó Ëı
‡ÒÒÏÓÚÂÌËfl, Ú‡Í ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ÔÂÒÔÂÍÚË‚‡ ÍÓÂÍÚËÛ˛˘Â„Ó Ë ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Í ÌËÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸, ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡-
ÌËfl ‚ ÔÓÁËˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ËÂ‡ı‡, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
9.3 íÖéêÖíàóÖëäàÖ éëçéÇõ êÖÄãàáÄñàà

ëíêÄíÖÉàóÖëäéÉé ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
9.3.1 ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ
îÓÏ‡Î¸ÌÓ ÔÓ‰ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÒÚÓÂÌËfl

ÔÎ‡Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. çÓ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ ˝ÚÓÚ ÚÂÏËÌ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl Ò ‡Á-
538
ÎË˜Ì˚ÏË ÁÌ‡˜ÂÌËflÏË Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ Â„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-

ÌËË ‰Îfl ëå, ‡ÒÒÏÓÚÂ‚ Â„Ó Ò ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚÓ˜ÂÍ ÁÂÌËfl. ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó
ÓÁÌ‡ÍÓÏËÏÒfl Ò ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË
èãÄçàêéÇÄçàÖ:
• èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÛÊ‰ÂÌËÂ ‚˚·Ó‡ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ ‰Ó ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓÈ ÓÔÂ‡ˆËË, ÍÓÚÓÛ˛ ÔÂ‰ÔËflÚËÂ ·ÂÂÚ Ì‡ ‚ÓÓÛ-
ÊÂÌËÂ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓÈ ˆÂÎË [32];
• èÓˆÂÒÒ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
Ú‡ÍÓ„Ó ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ, ÍÓÚÓÓÂ ÌÂ ‚ÓÁ-
ÌËÍÌÂÚ Ò‡ÏÓ ÒÓ·ÓÈ [1];
• á‡·Î‡„Ó‚ÂÏÂÌÌ˚È Û˜ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚,
Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ„Ó
ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ‡Á‚ËÚËfl ÔÂ‰ÔËflÚËfl [9];
• èÓÒÚÓÂÌËÂ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÛÍ‡Á˚-
‚‡ÂÚÒfl ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ı ÔÓ‰ÛÍÚÓ‚ Ë ÍÓ-
ÌÂ˜Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË [2].
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‚ ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚ı ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ı ÔÎ‡ÌËÓ‚‡-
ÌËfl, ÏÓÊÌÓ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‰‚‡ ‡ÚË·ÛÚ‡: ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ë ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÛÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË. (èÓÒÏÓÚ ‰Û-
„Ëı Ú‡ÍÚÓ‚ÓÍ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â Ï˚ Á‰ÂÒ¸ ÌÂ ÔË‚Ó‰ËÏ, ÔÓÍ‡-
Á‡Î, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÌÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÚ
Ë ‰Û„ËÏ ‡‚ÚÓ‡Ï).
àÚ‡Í, ÔÓ‰ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ï˚ ·Û‰ÂÏ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ Ú‡ÍÓÈ ÔÓˆÂÒÒ
ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl, ÔË ÍÓÚÓÓÏ ÒÚÓËÚÒfl ˆÂÎÂ‚ÓÂ (ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ë
·ÓÎÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓÂ) ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔÛÚ¸ Â„Ó ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
Ò Û˜ÂÚÓÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ (ÛÒÎÓ‚ËÈ).
èÂÂÈ‰ÂÏ ÚÂÔÂ¸ Í «‰ÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÓÏÛ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌË˛». íÂÏËÌ
«‰ÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ» ÛÔÓÚÂ·Îfl˛Ú ‰Îfl ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÏÂÓ-
ÔËflÚËÈ Ì‡ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Ò ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔË‚flÁÍÓÈ Ì‡
53—10 ÎÂÚ. éÒÌÓ‚ÌÓÂ ÓÚÎË˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ‰ÓÎ„ÓÒÓ˜Ì˚Ï Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍËÏ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ Ú‡ÍÚÓ‚ÍÂ ·Û‰Û˘Â„Ó. Ç ÒËÒÚÂÏÂ
‰ÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl ‰ÓÔÛ˘ÂÌËÂ, ˜ÚÓ ·Û‰Û˘ÂÂ ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸ ÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓ ˜ÂÂÁ ˝ÍÒÚ‡ÔÓÎflˆË˛ ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ.
á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÔË Ú‡ÍÓÏ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ËÒıÓ‰flÚ ËÁ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ ÔÂÒÔÂÍÚË-
‚Â ËÚÓ„Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÛÎÛ˜¯‡Ú¸Òfl ÔÓ Ò‡‚ÌÂÌË˛ Ò ÔÓ¯Î˚Ï. ÇÁflÚËÂ
Ú‡ÍÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Á‡ ‡ÍÒËÓÏÛ, Á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÔÓÒÚÓÂÌË˛ ÌÂ-
Â‡ÎËÒÚË˜Ì˚ı ÔÎ‡ÌÓ‚ [23]. ÑÓÎ„ÓÒÓ˜ÌÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ Ì‡
ÔÂ‰ÔÓÎÓÊÂÌËË, Ó ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓÏ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ‡Á‚ËÚËË ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ
ÒÂ‰˚ [4]. ÉÎ‡‚ÌÓÂ ÊÂ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl,
539
Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌÓ ÒÚ‡‚ËÚ ÔÓ‰ ÒÓÏÌÂÌËÂ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÛ˛ ÎÓ„Ë-

ÍÛ ‡Á‚ËÚËfl. ÖÒÎË ‡Ì‡ÎËÁ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÓÍÛÊÂÌËfl ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ò
ÔÓÏÓ˘¸˛ ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÈ ÎÓ„ËÍË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÚÓ˜Ì˚È ÔÓ„ÌÓÁ
‡Á‚ËÚËfl ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÔÂÂÍÎ˛˜‡ÂÚ
‚ÒÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÂ˚‚ËÒÚ˚ÏË ËÁÏÂ-
ÌÂÌËflÏË. èÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ‚˚·Ë‡ÂÚÒfl ÌÓ‚‡fl ÎÓ„ËÍ‡ ·Û‰Û˘Â„Ó ‡Á‚Ë-
ÚËfl. Ç ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ÍÎ˛˜Â‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ ÓÚ‚Ó‰ËÚÒfl
‡Ì‡ÎËÁÛ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÂÒÔÂÍÚË‚, ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚,
‚˚flÒÌÂÌË˛ ÚÂı ÓÔ‡ÒÌÓÒÚÂÈ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ËÁÏÂ-
ÌËÚ¸ ÒÎÓÊË‚¯ËÂÒfl ÚÂÌ‰ÂÌˆËË. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÔÂ‰ÔÓ-
Î‡„‡ÂÚ ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡ÌËÂ ÔÎ‡Ì‡ «ËÁ ·Û‰Û˘Â„Ó ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ». éÌÓ ÌÂ Ò‚fl-
Á‡ÌÓ Ò ‚ÂÏÂÌÌ˚ÏË Ó„‡ÌË˜ÂÌËflÏË Ë ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÓ Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ
Ï‡Ò¯Ú‡·Ó‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ú. Ô. Ç ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ÔÎ‡-
ÌÓ‚˚È „ÓËÁÓÌÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌ ÌÂ ‚ÂÏÂÌÂÏ, ‡ ÚÂÏÔ‡ÏË ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
çÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÚÂÏËÌ‡ «ÔÎ‡Ì», ÂÒÎË Â„Ó ‡Ò-
ÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÈ Ò ‰Û„ËÏË ÚÂÏËÌ‡ÏË ‚ ÚËÔÓÎÓ„ËË
ÌÓÏ, ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÌÂÔÓÍÓÎÂ·ËÏÓÈ. ó‡ÒÚÓ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú
Í‡Í ‡Á‡·ÓÚÍÛ Á‡Ï˚ÒÎ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ò ÛÍ‡Á‡ÌËÂÏ ˆÂÎË, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl,
Ó·˙ÂÏ‡, ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÒÓÍÓ‚, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl.
Ä ËÌÓ„‰‡ Â˘Â Ë ËÌ‡˜Â — Í‡Í ıÓ‰ ‡Á‚ËÚËfl ˜Â„Ó-ÎË·Ó. çÂÂ‰ÍÓ
„Ó‚ÓflÚ, ˜ÚÓ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Í‡Í ÙÛÌÍˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ‚˚-
·ÓÂ ÎÛ˜¯Ëı ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ ‡Á‚ËÚËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÔÂ‰ÔÓÎ‡-
„‡fl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ËÌÚÂÂÒ‡Ï Ó·˙ÂÍÚ‡, Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏ. äÓÏÂ ÚÓ„Ó,
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ ‡Ò˜ÂÚ ‚ÂÏÂÌË, ÒÓÒÚ‡‚ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÎËˆ, ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Á‡
‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÔÎ‡Ì‡. èÎ‡Ì Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡ ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ
Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò ˆÂÎ¸˛ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl,
‡ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ÔÂ‰ÓÚ‚‡˘ÂÌË˛ Ó¯Ë·Ó˜Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
Ë ÒÓÍ‡˘ÂÌË˛ ÌÂËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‰ÓÎÊÌÓ
·˚Ú¸ „Ë·ÍËÏ Í ËÁÏÂÌÂÌËflÏ Ó·˙ÂÍÚ‡ Ë ÒÂ‰˚.
é‰Ì‡ÍÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÁÎË˜‡Ú¸ ÔÎ‡Ì Ë ˆÂÎ¸, ÔÎ‡Ì Ë ÏÂÚÓ‰. ñÂÎ¸
ÒÛÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ·Û‰Û˘ÂÏ ÒÓÒÚÓflÌËË, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÏ ‰Îfl Ó·˙ÂÍÚ‡ Ë
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÊÂÎ‡ÌËflÏ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡˛˘Â„Ó, ÍÓÚÓÓÂ Ì‡‰ÂÎflÂÚÒfl
ÒÚ‡ÚÛÒÓÏ ‰ÓÎÊÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÚÂ·Û˛˘ËÏ ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl
‚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË. ñÂÎ¸ ÏÓÊÂÚ ‰ÓÒÚË„‡Ú¸Òfl Ë ·ÂÁ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl, ÂÒÎË
‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ «‰ÓÈÚË», ‰ÓÊ‰‡Ú¸Òfl ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl. íÓÎ¸ÍÓ ‚ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˆÂÎË ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛Ú ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ó·˙ÂÍÚ‡, «Ì‡ÒËÎ¸ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÂ» ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ ‰ÓÎÊÌÓÂ, ÌÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÂ.
ÖÒÎË ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ËÎË ËÌÓÂ «‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ» ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÌÂ
Ò‡ÁÛ, ÔÓ¯‡„Ó‚Ó, ÚÓ„‰‡ ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Â ˆÂÎË, ‡ ı‡‡ÍÚÂ-
ËÒÚËÍ‡ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˆÂÎÂÈ Ë ÔÂÂıÓ‰Ó‚ ÓÚ Ó‰ÌÓÈ ˆÂÎË Í ‰Û-
540
„ÓÈ Ë ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÎ‡Ì‡. ÑÛ„ÓÂ ‰ÂÎÓ — ÔÓÒÚÓÂÌËÂ

‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÎ‡ÌÓÏ ËÎË ‰‡ÊÂ ˆÂÎ¸˛ (ËÒ. 9.11).
êËÒ. 9.11 èÎ‡ÌÓ‚ÓÂ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÖÒÎË ÍÓÌÂ˜ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓı‡ÌflÂÚ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡ÌÓÂ ·˚ÚËÂ Ó·˙-

ÂÍÚ‡, ÚÓ ÌÂÎ¸Áfl „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ‡Á‚ËÚËË, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ‚ ıÓ‰Â ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË. èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ, Í‡Í ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl ‡·ÓÚ‡, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ:
• ‚‚Â‰ÂÌËÂ ‚‡Ë‡ÌÚ‡ ‚ÂÒËÈ ˆÂÎË, ÔÎ‡Ì‡, ‡ Á‡ÚÂÏ Ë ‚˚·Ó Â„Ó
‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚˚;
• ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÍËÚÂËÂ‚ ‚˚·Ó‡, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÛÊÂ
ËÏÂ˛˘ËıÒfl ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ËÎË Ú‚Ó˜ÂÒÍËı
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÔÎ‡ÌËÛ˛˘Â„Ó;
• ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ
Ó·˙ÂÍÚ‡, Â„Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ‰ËÌ‡ÏËÍË;
• ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡
Ó·˙ÂÍÚ Ë ‰.
ä‡Í ÌÓÏ‡, ÔÎ‡Ì ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Â‡ÎËÁÛ˛˘Â„Ó ÔÎ‡Ì
Ë, ·Î‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ, ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÓÚıÓ‰Û ÓÚ ‰ÓÎÊÌÓ„Ó,
ÔÓfl‚ÎÂÌËflÏ Ò‡ÏÓÍÓÂÍˆËË, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒÌËÊÂÌË˛ ˜ËÒÎ‡
‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı Ó¯Ë·ÓÍ, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı ‚ Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËË Ë Ú. Ô. çÓ ÌÂÎ¸-
Áfl „Ó‚ÓËÚ¸ Ó ‚ÎËflÌËË Ì‡ ÒÓÍ‡˘ÂÌËÂ ÌÂËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚÂÈ, Ú‡Í Í‡Í ÔÎ‡Ì ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÌÂ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌÌÓÒÚË
Ò ÔÓÚÂÌˆË‡ÎÓÏ Â‡ÎËÁÛ˛˘Â„Ó ÔÎ‡Ì. ì˜ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÂÌ ÎË¯¸ ‚ ıÓ‰Â
ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl, ÂÒÎË ÔÎ‡ÌËÛ˛˘ËÈ Â‡ÎËÁÛÂÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ Ì‡ Ï‡ÍÒË-
Ï‡Î¸ÌÓÂ ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ Â‡ÎËÁÛ˛˘Â„Ó ÔÎ‡Ì. ÉË·ÍÓÒÚ¸ ÔÎ‡Ì‡
‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÎË¯¸ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‚ÚÓË˜ÌÓ„Ó ‚ıÓÊ‰ÂÌËfl ‚ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ
Ë «ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl» ÓÚ ‰Ó„Ï‡ÚËÁÏ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÎ‡Ì‡, ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl
Í Û˜ÂÚÛ ‡ÌÂÂ ÌÂÛ˜ÚÂÌÌÓ„Ó.
ë‡ÏÓ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÓ ‰ÓÒÚËÊËÏÓÒÚË ÚÓ„Ó ÛÎÛ˜¯ÂÌËfl,
ÍÓÚÓÓÂ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‚ÌÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÎ‡Ì‡, ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó Ë
ˆÂÎÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ˝ÙÙÂÍÚ‡, ‚ÎËfl˛˘Â„Ó Ì‡ ÒËÚÛ‡ˆË˛, ÓˆÂÌË‚‡ÂÏÛ˛
Í‡Í «ÔÎÓıÛ˛». Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÌÓ‚˚ ÔÎ‡Ì‡ Ë ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÎÂÊËÚ
ˆÂÎ¸. óÂÎÓ‚ÂÍ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÏËÒÒË˛, ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌÌ˚Â ˆÂÎË, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl
Ò‚ÓÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ë ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl. èÓ„ÌÓÁË-
Ó‚‡ÌËÂ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌË˛, Ú‡Í Í‡Í ÓÚÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl ÓÚ
541
ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÔÂ‰˚ÒÚÓËË Ó·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÛÒÚÂÏÎflÂÚÒfl

‚ ‚ÓÁÏÓÊÌÛ˛ ‰ËÌ‡ÏËÍÛ ÒÓÒÚÓflÌËfl.
«ÇÂÏÂÌÌÓÂ ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËÂ» ÏÓÊÂÚ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡Ú¸Òfl ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ
ÒÓÒÚÓflÌËfl ÔÂÂÏÂ˘‡˛˘Â„ÓÒfl, ‚˚Á‚‡ÌÌÓ„Ó ‚ÌÂ¯ÌËÏË Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË
Ù‡ÍÚÓ‡ÏË. èÎ‡ÌËÛ˛˘ËÈ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÂ‰ÛÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Ú‡ÍËÂ ËÁÏÂÌÂ-
ÌËfl, ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ Ëı Ë «ÔÎ‡ÌËÓ‚‡Ú¸» ‡ÁÏÂ˘ÂÌËÂ ÚÂı Ù‡ÍÚÓÓ‚,
ÍÓÚÓ˚Â ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ ÌÛÊÌÛ˛ ÒÚÓÓÌÛ. í‡Í‡fl ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘‡fl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÛÚ¸, ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Â Ë ÍÓÌÂ˜-
ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), ÌÓ Ë Ù‡ÍÚÓ˚, ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ
ÔÓıÓÊ‰ÂÌËÂ ÔÛÚË ‚ Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓÈ Ú‡ÂÍÚÓËË, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÛÊÂ ÌÂ ÔÎ‡-
ÌÓÏ, ‡ ÔÓÂÍÚÓÏ.
ëÂ„Ó‰Ìfl ‚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ ÒÓı‡ÌflÂÚÒfl ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÍÎ˛˜Â‚˚ı ÚÂÏËÌÓ‚. í‡Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì Ú‡ÍÚÛ-
ÂÚÒfl Í‡Í ÔÓ„‡ÏÏ‡ ÛÍÛÔÌÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. çÓ ÔÎ‡Ì Ë ÔÓ„‡ÏÏ‡ ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓÂ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓÂ
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ. ÉÓ‚ÓËÚÒfl, ˜ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ
ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆË˛ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ‚˚·‡ÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. ä‡Í‡fl Á‰ÂÒ¸
ËÏÂÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÔÓÏËÏÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡, ˜ÚÓ ÍÓÌÍÂÚËÁË-
ÛÂÚÒfl? ë‡ÏÓ ÊÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ ˜‡ÒÚÓ Í‡Í
ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ¯‡„Ó‚: ÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÌËÂ ÏËÒÒËË, ÓÔ-
Â‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡ ÂÂ ÓÒÌÓ‚Â ˆÂÎÂÈ, ‚˚‡ÊÂÌÌ˚ı ‚ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎflı (ÔÓÒÎÂ ˜Â„Ó
ÏËÒÒËfl ÏÓÊÂÚ ÛÚÓ˜ÌflÚ¸Òfl), ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ô‡‡ÏÂÚÓ‚ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚
(ÔÓÒÎÂ ˜Â„Ó ÏÓ„ÛÚ ÛÚÓ˜ÌflÚ¸Òfl ÏËÒÒËfl Ë ˆÂÎË), ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸-
Ì˚ı Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË, ‚ÌÂ¯ÌËı ÚÂÌ‰ÂÌˆËÈ (ÔÓÒÎÂ ˜Â„Ó ÏÓ„ÛÚ ÛÚÓ˜ÌflÚ¸Òfl ÏËÒÒËfl Ë ˆÂÎË,
ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸Òfl ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ÒÂ‰˚), ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓÒÌÓ‚-
Ì˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. é‰Ì‡ÍÓ ‚ ˜ÂÏ ÒÔÂˆËÙËÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ Ú‡ÍÓ„Ó ÊÂ ıÓ‰‡ ‡Á‡·ÓÚÍË, ÌÓ ÌÂ
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó? äÓÏÂ ‰ÓÎ„Ó‚ÂÏÂÌÌ˚ı ‡ÁÏÂÚÓÍ ˆÂÎÂÈ, Ëı ËÂ‡ıË-
Á‡ˆËË ÍËÚÂËÂÏ Ï˚ ÌÂ ‚Ë‰ËÏ. éÚÎË˜Ëfl Á‡ÍÎ‡‰˚‚‡˛ÚÒfl ‚ ÍÓÎË˜ÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚ı Í‡ÚÂ„ÓËflı. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì Ú‡ÍÚÛÂÚÒfl Í‡Í ‰Ó„Ó‚Ó
Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÓ„Î‡ÒËfl, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÍÓÚÓ˚Ï ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó,
‡·ÓÚÌËÍË ÔËÌËÏ‡˛Ú Ì‡ ÒÂ·fl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡. ùÚÓ Ò‚Ó‰
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı Ô‡‚ËÎ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í ÔÂÒÓÌ‡ÎÛ, ‰Ó„Ó‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸
Ó ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÏÂ‡ı, ËÏÂ˛˘Ëı ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸. Ö„Ó ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ „Ó‚ÓËÚ Ó ÔËÓËÚÂÚÌ˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı ‡Á‚ËÚËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
Ë ÍÓÌÒÂÌÒÛÒÂ ‚ ÔËÌflÚËË Â¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û ¯ËÓÍËÏ ÍÛ„ÓÏ ‡·ÓÚ-
ÌËÍÓ‚. ùÚÓ ÛÊÂ „Ó‚ÓËÚ Ó ÏÂı‡ÌËÁÏÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ô‡ÚÌÂÒÚ‚‡,
Ó ÏÂı‡ÌËÁÏÂ ÔÓËÒÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÓËÂÌÚËÓ‚ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË ÒÓ„-
542
Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. éÌ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ‚ÒÂÏË Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË, ‚ÎË-

fl˛˘ËÏË Ì‡ ‡Á‚ËÚËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ò Û˜ÂÚÓÏ Ëı ËÌÚÂÂÒÓ‚.
ê‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌÌ˚ÏË «ËÌÒÚÛÏÂÌÚ‡ÏË» ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌË-
Ó‚‡ÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ë ÔÓÂÍÚ˚, Í‡Í ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÏÂ ÔÓ Â¯Â-
ÌË˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Á‡‰‡˜. ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÓÚÒÛÚÒÚ‚Û˛Ú ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÚÓ˜Ì˚Â
‡Á„‡ÌË˜ÂÌËfl ˝ÚËı ÔÓÌflÚËÈ. èÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÔÓ„‡ÏÏ‡ ÔÂ‰ÔÓ-
Î‡„‡ÂÚ «·ÓÎÂÂ ¯ËÓÍËÈ» ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÏÂ, ‡ÒÒ˜ËÚ‡ÌÌ˚È Ì‡ ‰ÎËÚÂÎ¸-
Ì˚È ÔÂËÓ‰ Ë ‰‡ÊÂ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ˚È ÔÂËÓ‰, ˜ÂÏ ÔÓÂÍÚ, Û ÍÓÚÓÓ„Ó
ÂÒÚ¸ ˜ÂÚÍ‡fl Á‡‚Â¯ÂÌÌÓÒÚ¸. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ„‡ÏÏÓÈ ËÎË ÔÓÂÍÚÓÏ
ÏÓÊÂÚ ËÏÂÚ¸ Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ, Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ˚. á‰ÂÒ¸ ‚ÌÓ‚¸
Ï˚ ‚ÒÚÂ˜‡ÂÏÒfl Ò ÔÓÌflÚËÈÌÓÈ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸˛. íÂÏËÌ ÔÓÂÍÚ
ÔËÓ·ÂÎ Ò‚ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‚ ËÌÊÂÌÂÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èË ÒÓÁ‰‡ÌËË
ÒÓÓÛÊÂÌËfl Â„Ó ÍÓÌÂ˜ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, Í‡Í ˆÂÎÂ‚ÓÂ, ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ ÓÒÓ-
·ÓÈ ÙÓÏÂ, ‚ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÏ ËÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸ÌÓÏ flÁ˚ÍÂ Ë Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓÂÍ-
ÚÓÏ. ÖÒÎË ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ÌÂ «‚Â˘¸», ‡ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÂ ·˚ÚËÂ, ÚÓ ÏÓÊÌÓ
«ÔÂÂÌÂÒÚË» ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ·˚-
ÚËfl Í‡Í ÓÒÓ·ÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ‚˚‡ÊÂÌÌÓÂ ‚ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÏ flÁ˚ÍÂ Ë Ì‡Á-
‚‡Ú¸ ÔÓÂÍÚÓÏ, ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Ï. åÓÊÌÓ ÒÓÁË‰‡Ú¸ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸,
˜ÂÏ Ë Á‡ÌËÏ‡ÂÚÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ. íÓ„‰‡ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓÂÍÚ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË. ëÚ‡ÚÂ„ Á‡ÌËÏ‡ÂÚÒfl ÚÂÏ ÊÂ, ÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ,
Ì‡ «ÍÛÔÌÓÏ‡Ò¯Ú‡·Ì˚ı Í‡Ú‡ı». å‡Ò¯Ú‡·˚ ÔÓÂÍÚ‡ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸
‡ÁÌ˚Â, ÌÓ ÔÂÂıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÓÚ Ì‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰Ó
ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÔË ˝ÚÓÏ ÙËÍÒËÛÂÚÒfl Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ. ÖÒÎË ÚÂÏËÌ «ÔÓ„‡Ï-
Ï‡» ÌÂ ËÏÂÂÚ ·ÓÎÂÂ ÒÚÓ„Ó ÁÌ‡˜ÂÌËfl, ÚÓ ˜‡˘Â „Ó‚ÓflÚ Ó ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË
ÏÂ Ò ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸. ãË·Ó ÓÒÚ‡ÂÚÒfl
‚ÌÂÒÚË ÌÓ‚˚Â, ‚ Ò‡‚ÌÂÌËË Ò ÔÓÂÍÚÓÏ, ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÌÓÏ˚. å˚
ÔÓÍ‡ ÓÒÚ‡ÂÏÒfl Ì‡ ˝Ú‡ÔÂ Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓÂÍÚÓ‚, ÓÚÎË-
˜‡˛˘ËıÒfl ÓÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÎ‡ÌÓ‚ Ë ˆÂÎÂÈ.
é·˘ËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ÔÓÂÍÚË-
Ó‚‡ÌËfl ÍÓÌÍÂÚËÁËÛ˛ÚÒfl ÔË ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËË Ò ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ. ÑÎfl ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÔËÌˆËÔÓ‚ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË
ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÏÒfl Ì‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflı ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ÔÓ-
ÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ Ë ÔÎ‡ÌËÓ-
‚‡ÌËÂ, ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ, ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ Ë Ú. Ô. ‚ ëå, Í‡Í ÂÒÛÒ˚
‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÎ‡ÌÓ‚, ÔÓÂÍÚÓ‚. ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ·˚Î ÔÓÓÊ‰ÂÌ
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì, ÔÓÂÍÚ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ÎË-
˜ËÂ ÔÎ‡ÌÓ‚ ËÎË ÔÓÂÍÚÓ‚ Û ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ, ÂÒÛÒÓ‚, ÌÓ Ë ÔÓÁËˆË˛
ÒÚ‡ÚÂ„‡. ùÚ‡ ÔÓÁËˆËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸, Í‡Í ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ, Á‡-
ÔÓÎÌÂÌ‡ ËÌÚÂ„‡Î¸Ì˚Ï ÌÓÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËÓÌÌÓÏ ÔÓˆÂÒÒÓÏ. é‰Ì‡ÍÓ
543
‰Îfl ÛÒÔÂ¯ÌÓÒÚË ËÌÚÂ„‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl

‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ì˚ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÌÓÏ‡-
ÚË‚ÌÓÏÛ Ï˚¯ÎÂÌË˛, Í Ï˚¯ÎÂÌË˛ ÒÚ‡ÚÂ„‡ (ËÒ. 9.12).
êËÒ. 9.12 êÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í Ï˚¯ÎÂÌË˛ ÔË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ

ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË
Ç ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÚÓËÚ¸Òfl Ì‡ ‚ÂıÌÂÏ ÛÓ‚ÌÂ

‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚË ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚, ÓÔË‡flÒ¸ Ì‡
ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ‡ÏÍ‡ı
ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë Ë‰Â‡ÎÓ‚ Ë Ò Û˜ÂÚÓÏ Ò‚Â‰ÂÌËÈ Ó Â‡Î¸ÌÓÈ
‰ËÌ‡ÏËÍÂ „ÓÓ‰ÒÍÓÈ, Â„ËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ë «ÒÂ‰Ó‚ÓÈ» ÊËÁÌË. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl
Ó·‡˘ÂÌ‡ ÍÓ ‚ÒÂÏ, Ë ÂÂ ÔËÌflÚËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ
ÏÓ‰ËÙËÍ‡ˆËË ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı ˆÂÎÂÈ, ÔÎ‡ÌÓ‚, ÔÓÂÍÚÓ‚. çÂ ÔÂ˚-
‚‡fl Ò‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËfl ‚Ó ‚ÒÂı ÒÎÓflı Ë ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl, Ú‡ÍËÂ ÏÓ‰ËÙËÍ‡-
ˆËË ‰ÓÎÊÌ˚ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ Ó‰ÌÓ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl: ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl Ó·Î‡‰‡ÂÚ «‰ËÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛» ‰Îfl ÚÂı, ÍÚÓ ÂÂ
Â‡ÎËÁÛÂÚ. ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚˚‰ÂÎflÂÚ ËÁ ˆÂÎÓ„Ó ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ò‚Ó˛ ÒÓÒ-
Ú‡‚Îfl˛˘Û˛ Ë ÍÓÌÍÂÚËÁËÛÂÚ ÂÂ ‰Îfl ÔÂÂıÓ‰‡ Í Â‡Î¸Ì˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ.
Ç ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ‰ÓÎÊÌ˚ «Û‰ÂÊË‚‡Ú¸Òfl» ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ÒÚ‡ÚÂ„ËË. ç‡Ë·ÓÎ¸¯‡fl ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ ‚ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‡·ÓÚÂ ÒÚ‡ÚÂ„‡
Ë ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, Í‡Í ÓÌ ‰Ó·Ë‚‡ÂÚÒfl ÌÂÈÚ‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ÍÎ‡‰Ó‚ ‚ Â‡ÎË-
Á‡ˆË˛ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ‚ÒÂ„Ó «ÓÒÚ‡Î¸ÌÓ„Ó», ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ ‚ ‰ËÙÙÂ-
ÂÌˆË‡Î¸ÌÓÏ ·˚ÚËË. éÌÓ ÏÓÊÂÚ ÏÓ‰ËÙËˆËÓ‚‡Ú¸ ÔÓˆÂÒÒ ÚÂ˜ÂÌËfl
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë Â„Ó ‡ÁÛ¯‡Ú¸. íÂÏ Ò‡Ï˚Ï, ÒÚ‡ÚÂ„ ‰ÓÎÊÂÌ
ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Ú¸ ‚ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ‚ÒÂ„Ó ËÌÓ„Ó ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡, ÌÂ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Ï ‡ÏÍ‡Ï Ë
‰ÓÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÛ˛ ‚ÂÒË˛ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ûfl Û‚ÂÎË-
˜ÂÌË˛ ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ÂÂ Â‡ÎËÒÚË˜ÌÓÒÚË. ë‡Ï‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË,
Í‡Í Ë ÂÂ ‡Á‡·ÓÚÍ‡, ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ô‡ÚÌÂÒÚ‚Ó, Ì‡ ‡-
·ÓÚÛ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl.
åÂÊ‰Û ËÌÚÂÂÒ‡ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë „‡Ê‰‡ÌÒÍËÏË, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË
ˆÂÎflÏË, Ë‰Â‡Î‡ÏË, ˆÂÌÌÓÒÚflÏË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Í‡Í ‡ÁÎË˜Ëfl, Ú‡Í Ë
ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl. éÌË ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ‚˚ıÓ‰flÚ «Ì‡ÛÊÛ» ‚ Ó·˘ÂÌËË Ë
544
ÒÓı‡Ìfl˛ÚÒfl ‚ «ÚÂÌË», ‚ÎËfl˛Ú Ì‡ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ,

ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ, ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ, ‡ Á‡ÚÂÏ Ì‡ ÓˆÂÌÍÛ ıÓ‰‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ. Ç ‡ÏÍ‡ı Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚, ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓÈ Ë
ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔË‡ÏË‰˚ ÔÓ·ÎÂÏ Ë Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ, ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚Û˛Ú ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌÌ˚Â ÙÓÏ˚ ÔËÍÂÔÎÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË. ä‡Ê‰ÓÏÛ,
ÍÚÓ ÌÂ ıÓ˜ÂÚ Ì‡Û¯‡Ú¸ Ë ‡ÁÛ¯‡Ú¸ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏÓ ÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ Â‰ËÌ˚Ï ÎÓ„ËÍÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Ï ÌÓÏËÓ‚Í‡Ï Ë
ÔËÌˆËÔ‡Ï Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚.
9.3.2 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˝Ú‡ÔÓ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
á‰ÂÒ¸ ÔÂ‰Î‡„‡˛ÚÒfl ÚÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒ-

ÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. Ç ‰‡ÌÌÓÈ
‚ÂÒËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛-
˘ËÂ ˝Ú‡Ô˚ (ËÒ. 9.13.), ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÍÓÚÓ˚ı ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÓÔÂ‰Â-
Îfl˛ÚÒfl ˆÂÎ¸˛ Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ˆÂÎ¸
ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ‡ Ë ÍÓÌÍÂÚËÁËÛÂÚÒfl ‚ Â„Ó ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ) Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‚ ‚˚-
ÔÓÎÌÂÌËË ÌÓÏ ‚ ÒÙÂÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡), ‚ÌÓÒËÚ ‚ ÌËı flÒÌÓÒÚ¸ Ë ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÒÚ¸. ê‡ÒÒÏÓÚËÏ flÍÓ ‚˚‡ÊÂÌÌ˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
êËÒ. 9.13 ùÚ‡Ô˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
545
1. éˆÂÌÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ë ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËÂ

ÂÂ ‡Á‚ËÚËfl
èÓ‰ ÓˆÂÌÍÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ï˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ

ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÛÊ‰ÂÌËfl Ó ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚,
ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ‚˚·Ó ËÎË ÍÓÂÍˆË˛
Â„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË. èËÏÂÓÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÓˆÂÌÍË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÏÓÊÌÓ ÔË‚ÂÒÚË ‡Á‚‡Î ëëëê, ÍÓ„‰‡ Í‡Ê‰˚È
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Î ÓˆÂÌËÚ¸, ˜ÚÓ ÊÂ ÔÓËÁÓ¯ÎÓ ‚ Â„Ó «·ÓÎ¸¯ÓÏ ‰ÓÏÂ».
ÜËÁÌ¸ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Í‡Í ‰‚ËÊÂÌËÂ ÔÓ Î‡·ËËÌÚÛ, ÒÚÂÌ˚
ÍÓÚÓÓ„Ó — ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó Ì‡¯Ëı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflı
(ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflı) ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. èÓ˜ÌÓÒÚ¸ ÒÚÂÌ
Î‡·ËËÌÚ‡ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ‰‚ËÊÛ˘Â„ÓÒfl ÔÓ ÌÂÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
Ò‚ÓÂ„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÂÍÚ‡. ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ
Ó· ˝ÚÓÏ Î‡·ËËÌÚÂ ‚ ‚Ë‰Â «ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡» Ë «Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡». åÓ‰ÂÎ¸
ÏË‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ì‡ÚÛÌÓÈ, Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë Ú. Ô., ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÈ
ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡Ú¸ ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÂÍÚ‡, ÔÓÎÛ˜‡Ú¸
ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË Ë Ì‡ ˝ÚÓÈ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ ÍÓÂÍÚËÛ˛˘ËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
«ä‡ÚËÌ‡ ÏË‡» ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ‚ ‚Ë‰Â ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ‚ÓÒ-
ÔËÌËÏ‡ÂÏÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÈ ÒÚÓËÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓÂÍÚ˚,
‡Á‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÎ‡Ì˚, ÒˆÂÌ‡ËË ÊËÁÌË, ÓÚ‡·‡Ú˚‚‡Ú¸
ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚ ·Ó¸·˚. ÑÎfl ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‰‚ËÊÂÌËÂÏ ÔÓ ÊËÁÌÂÌÌÓÏÛ
Î‡·ËËÌÚÛ, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Í‡ÚËÌÓÈ ÏË‡ ÓÚ‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl «Í‡Ú‡
ÏË‡». «ä‡Ú‡ ÏË‡» — ˝ÚÓ „‡ÙË˜ÂÒÍË ËÎË Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌ‡fl Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘‡fl ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ÔÓ Î‡·ËËÌÚÛ
ÊËÁÌË. «ä‡Ú‡, ÍÛÎ¸ÚÛ‡ Ë ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡» ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÏ flÁ˚ÍÂ, ÍÓÚÓ˚Ï ‚Î‡‰ÂÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Í‡˜ÂÒÚ‚Ó
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl Í‡Ú˚ Ë Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡, Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Â„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Â„Ó ˜Û‚ÒÚ‚. àÒıÓ‰fl ËÁ
˝ÚÓ„Ó, ÏÓÊÌÓ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÈ ËÎË ÌÂ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÈ Í‡ÚËÌÂ
ÏË‡, ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ËÎË ÌÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ, ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ ËÎË ÌÂ
ˆÂÎÓÒÚÌÓÈ, ÔÓÎÌÓÈ ËÎË ÌÂ ÔÓÎÌÓÈ Ë Ú. ‰.
îÓÏËÛfl Í‡ÚËÌÛ ÏË‡ ÏÓÊÌÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍË ÛÔ‡‚ÎflÚ¸
Î˛‰¸ÏË. Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó ‚ÒÂ Ô‡‚ËÚÂÎË ÏË‡ «Á‡·ÓÚËÎËÒ¸» Ó Â‰ËÌÓÓ·‡-
ÁËË Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡ ‰Îfl Ò‚ÓËı ÔÓ‰‰‡ÌÌ˚ı. ÑÎfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ëå) ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ËÏÂÚ¸ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÛ˛ Í‡ÚËÌÛ
ÏË‡ ÏËÛ Â‡Î¸ÌÓÏÛ. á‰ÂÒ¸ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌ˜ÂÒÍËÂ ‚ÓÔÓÒ˚,
ÓÚ‚ÂÚ˚ Ì‡ ÍÓÚÓ˚Â ÔÓÁ‚ÓÎflÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÏËÓÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌÂÈ
546
Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÔÓÌflÚ¸ Ë ÓˆÂÌËÚ¸ ÒÎÓÊË‚¯Û˛Òfl ÒËÚÛ‡ˆË˛ Ë Ú‡ÌÒÙÓ-

ÏËÓ‚‡Ú¸ ÂÂ ‡Á‚ËÚËÂ ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ. èË ˝ÚÓÏ ÏÂÓÈ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÒÚË Í‡-
ÚËÌ˚ ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl Â„Ó ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ Ò ÌÂÓÊË‰‡ÌÌÓÒÚflÏË
Ì‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÏ ÔÛÚË. çÂÓÊË‰‡ÌÌÓÒÚ¸ ·˚‚‡ÂÚ ÔËflÚÌ‡fl Ë ÌÂÔËflÚÌ‡fl.
Ç Ó‰ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂÂÊË‚‡ÂÚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚Â ˝ÏÓˆËË ‚ ‰Û-
„ÓÏ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â. à ÚÂ Ë ‰Û„ËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰Îfl ˜Û‚ÒÚ-
‚ÂÌÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl (ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl) ÏË‡. é‰Ì‡ÍÓ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ Ò
ÌÂ-ÓÊË‰‡ÌÌÓÏ ‰ÓÎÊÌÓ ÒÚ‡Ú¸ ÔÓ‚Ó‰ÓÏ Í ÛÚÓ˜ÌÂÌË˛ ÏÓ‰ÂÎË, Í‡Ú˚
ÏË‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡.
ç‡ ÓˆÂÌÍÛ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ÎËflÂÚ, ‰ÓÎÊÌ‡ ‚ÎËflÚ¸, ÏËÒÒËfl
ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÒÏ˚ÒÎ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó-
‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ì ÚÂı, ÍÓ„Ó ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÎË˜Ì˚Â Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡, ‰ÓÎ„
ÓÚˆ‡ (Ï‡ÚÂË), Ò˚Ì‡ (‰Ó˜ÂË) ËÎË „‡Ê‰‡ÌËÌ‡ ÔÂÂ‰ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ Á‡Ò-
Ú‡‚Îfl˛Ú Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ˝ÚÓ (‰‡‚ÎÂÌËÂ ÏËÒÒËË). ùÚÓ ‰‡‚ÎÂÌËÂ ÒÍÓ‚˚‚‡ÂÚ
Ò‚Ó·Ó‰Û Ï‡ÌÂ‚‡, ÔÓ‰Ú‡ÎÍË‚‡ÂÚ Í ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ˆÂÎË. åËÒÒËfl
‰ÓÎÊÌ‡ ÓÚ‡Ê‡Ú¸ ËÌÚÂÂÒ˚, ÒÏ˚ÒÎ˚ ˜ÎÂÌÓ‚ ÍÓÓÔÂ‡ˆËË ‚ ÍÓÚÓÓÈ
Û˜‡ÒÚ‚ÛÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. åÓÎÓ‰˚Â, ÍÚÓ ÔÎ‡ÌËÛÂÚ Í‡¸ÂÛ, ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓ‰Û-
Ï‡Ú¸ Ó ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÒÚË ‡ÌÌÂÈ ÊÂÌËÚ¸·˚ (‚˚ıÓ‰Â Á‡ÏÛÊ), ÂÒÎË,
ÍÓÌÂ˜ÌÓ, ˝ÚÓ ÒÓ·˚ÚËÂ ÌÂ «ÎËÙÚ», ÍÓÚÓ˚È ÔÓ‰ÌËÏÂÚ Ì‡ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓ-
ÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÏËÒÒËfl ÓÚ‡Ê‡-
ÂÚ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÈ Ë ·Û‰Û˘ÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
éÌ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ:
• ˆÂÎÂ‚˚Â ÓËÂÌÚË˚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ‚ Â„Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â:
• Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÁÌ‡˜ËÏ˚È ÚËÔ ·˚ÚËfl;
• ÙËÎÓÒÓÙË˛ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚
ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÒÏ˚ÒÎÛ ÊËÁÌË;
• ÒËÒÚÂÏÛ ÓˆÂÌÍË ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ËıÒfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ, Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
éˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÏËÒÒËË
Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ê‡Á‡·‡Ú˚‚‡fl
ÒËÒÚÂÏÛ ÓˆÂÌÍË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ·˚Ú¸ „ÓÚÓ‚˚Ï Í ÂÂ ËÁÏÂÌÂÌË˛ ‚ Ò‚flÁË
Ò ÍÓÂÍˆËÂÈ ÏËÒÒËË Ë ˆÂÎË ÊËÁÌË. éÒÌÓ‚Ì˚Ï Ù‡ÍÚÓÓÏ, ‚ÎËfl˛-
˘ËÏ Ì‡ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÓˆÂÌÍË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, Ì‡ Ì‡¯ ‚Á„Îfl‰,
fl‚ÎflÂÚÒfl ÍÛÎ¸ÚÛ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
äÛÎ¸ÚÛ‡ ÓˆÂÌÍË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÍÛÎ¸ÚÛ-
Û Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚Ó ‚ÒÂı ÙÓÏ‡ı ·˚ÚËfl. é·‡-
˘ÂÌËÂ Í ÍÛÎ¸ÚÛÂ — ˝ÚÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÍËÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl
547
ÂÙÎÂÍÒËË. äËÚÂËË — ˝ÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ì‡‰ÂÊÌÓÒÚË ÂÙÎÂÍÒËË ‰ÂÈÒÚ-

‚Ëfl, ËÒÍÎ˛˜‡˛˘ËÂ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÂÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚. äËÚÂ-
ËflÏË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒıÂÏ˚, Í‡ÚÂ„ÓËË, ÔÓÌflÚËfl, ÓÚÓ·-
‡Ê‡˛˘ËÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÚÂı ËÎË ËÌ˚ı fl‚ÎÂÌËÈ ‚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓˆÂÌË‚‡ÌËÂ, ‚˚‡·ÓÚÍ‡ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÌÂ Ò‚Ó‰flÚÒfl
Í ÌËÁ¯ËÏ ÙÓÏ‡Ï, ı‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ‰Îfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÓˆËÓ‰Ë-
Ì‡ÏËÍË, ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ‰ËÌ‡ÏËÍË, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ ÓÌÓ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓ ÎË¯¸ ÔË ‚‚Â‰ÂÌËË ‚ÒÂÓ·˘Ëı ÒÂ‰ÒÚ‚ ÓˆÂÌÓÍ (Òı. 9.4).
ëıÂÏ‡ 9.4 éˆÂÌÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‚ÒÂÓ·˘Ëı

(ÒÛ˘ÌÓÒÚÌ˚ı) ÍËÚÂËÂ‚
éˆÂÌÍË ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛ÚÒfl ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Â (Ì‡Û˜Ì˚Â), ÔÓÂÍÚÌÓ-

ÔÓ„ÌÓÒÚË˜ÂÒÍËÂ, ÔÓ·ÎÂÏÌÓ-Á‡‰‡˜Ì˚Â, Ë Ï˚ÒÎÂÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚Â,
˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â, ÏÂÊÓ·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â Ë Ú. Ô. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓˆÂÌË‚‡ÂÚ Â‡Î¸-
Ì˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ËÏÂ˛˘ËÈ ‡ÁÌ˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ Ì‡
‚ÒÂÓ·˘ËÈ ı‡‡ÍÚÂ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÓˆÂÌÓÍ, ÚÓ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁ‡-
ˆËfl ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı ÓˆÂÌÓÍ ÔÓ ÛÓ‚ÌflÏ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÒÚË Ë ‡ÍˆÂÌÚËÓ-
‚‡ÌÌÓÒÚË Ì‡ Ï‡ÚÂË‡Î ÓˆÂÌÍË (Òı. 9.5).
ëıÂÏ‡ 9.5 êÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡fl ÓˆÂÌÍ‡ ÒËÚÛ‡ˆËË Â‡Î¸Ì˚Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ
ç‡ ÒıÂÏÂ 9.5 ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÚËÔ˚ ÓˆÂÌË‚‡ÂÏ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ ‚ ‡Á-

ÎË˜Ì˚ı ÙÛÌÍˆËflı ÂÙÎÂÍÒËË (ÔÂ‚‡fl ÙÛÌÍˆËfl — ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËfl Ë
548
‡Ì‡ÎËÁ), ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â Ë ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡ (ÚÂÚ¸fl

ÙÛÌÍˆËfl — ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl) Ë ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÓˆÂÌÍ‡ (ÒÔÓÒÓ·
ÓˆÂÌÍË) ‚Ó ‚ÚÓÓÈ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË.
äÛÎ¸ÚÛÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË Ú‡ÍÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÍÓ„‰‡ ÔÂÓ‰ÓÎÂ‚‡˛ÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ÔÓÚÂ·ÎÂÌËÂ
Ë ÔÓÓÊ‰‡ÂÚÒfl Ì‡ ‚ÔËÒ‡ÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÛÌË‚ÂÒÛÏ. Ç ÍÛÎ¸ÚÛÂ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl
Ë‰Â‡Î¸ÌÓ-ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚Â ˆÂÎË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl Ë‰Â‡Î˚.
èÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËÂ ‡Á‚ËÚËfl ÒËÚÛ‡ˆËË — ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ ‡Á‚ËÚËfl ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÈ ÊËÁÌË
Ë ÂÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÒÔÓ„ÌÓÁËÓ-
‚‡Ú¸ ÚÂÌ‰ÂÌˆË˛ ÏÓÊÌÓ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌ¸˛ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚË, Ë·Ó
ÚÛ‰ÌÓ Û˜ÂÒÚ¸ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ÒÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÒÂ‰˚.
êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÓˆÂÌÍË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÊËÁÌÂÌÌÓÂ
Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
2. ìÚÓ˜ÌÂÌËÂ Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡ Ë ÏËÒÒËË
àÁ Ô‡ÍÚËÍË ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ ÓˆÂÌË-

‚‡ÂÚ Ó‰ÌÛ Ë ÚÛ ÊÂ ÊËÁÌÂÌÌÛ˛ ÒËÚÛ‡ˆË˛. ÑÎfl Ó‰ÌÓ„Ó ÓÚÍ˚‚‡˛ÚÒfl
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚Â¯ËÌ ‚ ÊËÁÌË, ‡ ‰Îfl
‰Û„Ó„Ó, ÒËÚÛ‡ˆËfl Í‡ÊÂÚÒfl ÍÛ¯ÂÌËÂÏ ‚ÒÂı Â„Ó Ì‡‰ÂÊ‰. ùÚÓ ÓÔÂ‰Â-
ÎflÂÚÒfl Ì‡ÎË˜ËÂÏ Û Í‡Ê‰Ó„Ó ËÁ Ì‡Ò ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó (ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó)
ÓÔ˚Ú‡, ‚ ‚Ë‰Â Ì‡‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı ÔÓ„‡ÏÏ Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ-
Ì˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË Ë «‚Ë‰ÂÌËfl» Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡ ˜ÂÂÁ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â
ÙËÎ¸Ú˚ (ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â)
(ËÒ. 4.5, „Î‡‚‡ 4).
ç‡ ËÒ. 4.5 („Î‡‚‡ 4) ÔÓÍ‡Á‡Ì ÔÓfl‰ÓÍ ÔÓıÓÊ‰ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË
˜ÂÂÁ «ÙËÎ¸Ú˚» ÔË ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË «ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡» Ë Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡.
ç‡ ËÒ. 4.5 („Î‡‚‡ 4) ÔÓÍ‡Á‡Ì ÔÓfl‰ÓÍ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl «ÏÓ‰ÂÎË
ÏË‡» Ë Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. åÓ‰ÂÎ¸ ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÏÓ‰ÂÎË-
Ó‚‡Ú¸ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ËÂÒfl ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË, ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ ÔÓ„ÌÓÁ˚
Ëı ‡Á‚ËÚËfl Ë ÔËÌËÏ‡Ú¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â Â¯ÂÌËfl. ä‡ÚËÌ‡ ÏË‡ ÔÓÁ‚Ó-
ÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ «ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ú¸Òfl» ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÇÒÂ Î˛‰Ë ÒÓÁ‰‡˛Ú ‰Îfl ÒÂ·fl Í‡ÚËÌÛ ÏË‡, ÍÓÚÓÓÈ ÓÌË ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ-
‚Û˛ÚÒfl ‚ Ò‚ÓÂÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËË. Ç ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ, Í‡Í ·˚ÎÓ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÓ
‚ „Î‡‚Â 4, ˝Ú‡ ÂÔÂÁÂÌÚ‡ˆËfl ÏË‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ·Û‰Û˘ËÈ ÓÔ˚Ú Ó· ÓÍÛ-
Ê‡˛˘ÂÏ ÏËÂ, ˜‡ÒÚÓ ‚ÒÂ ·ÓÎÂÂ Û‰‡Îflfl Â„Ó ÓÚ ÏË‡ Â‡Î¸ÌÓ„Ó. àÌ‰Ë-
‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ë ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ
Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚Ófl ÌÂÔÓ‚ÚÓËÏ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ë Ó·‡-
·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ä‡ÚËÌ‡ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ‡fl
549
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Í‡Í Í‡ÚÓÈ ‰Îfl ÓËÂÌÚËÓ‚ÍË ‚ ÏËÂ, ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÒÌÓ‚˚-

‚‡ÂÚÒfl Ì‡ Â„Ó ÓÔ˚ÚÂ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Í‡Ê‰˚È ÊË‚ÂÚ ‚ Ò‚ÓÂÈ Â‡Î¸-
ÌÓÒÚË, ˜ÚÓ Ë ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË. çÂ Û˜ÂÚ ˝ÚËı
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÔË˜ËÌÓÈ ÏÌÓ„Ëı ÎË˜Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ Î˛‰ÂÈ
Ë ‰‡ÊÂ Ú‡„Â‰ËÈ Ì‡Ó‰Ó‚. ä‡ÚËÌ‡ ÛÔÓfl‰Ó˜Ë‚‡ÂÚ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂ ÏË‡
‚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ‡. ÖÒÎË «Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡» ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÛ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ Â„Ó, ·ÎËÁÍËÏ Í Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ
ÓÌ ÏÓÊÂÚ Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÒÎÂ‰ÛÂÚ
ÏÂÌ¸¯Â Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ËÂÒfl ÚÂÍÛ˘ËÂ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡, ‡ ·ÓÎ¸-
¯Â Ó·‡˘‡Ú¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÎË˜ÌÓÒÚË. èË ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË
«Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡» Ò Á‡ÍÓÌÓÏ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÚÂÒÌÓ ÔÂÂÔÎÂÚ‡ÂÚÒfl Á‡ÍÓÌ
‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ (ÓÚ Î‡Ú. „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸). åÂı‡ÌËÁÏ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‰ÓÏËÌ‡Ì-
Ú˚, Í‡Í ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎÓÒ¸ ‚ „Î‡‚Â 2, ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ
‚ÌÛÚÂÌÌËı „ÓÏÓÌÓ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÂÙÎÂÍÚÓÌ˚Ï ‚ÎËflÌËÂÏ ËÁ‚ÌÂ Ë
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‚ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ Ó˜‡„Ó‚ ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓÈ ‚ÓÁ·Û‰ËÏÓÒÚË.
ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ˝ÚÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓ-
ÊÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÒÚÓ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ‚ÓÒÔËflÚË˛ ÓÍÛÊ‡˛˘Â-
„Ó ÏË‡, Ó·‡ÁÛ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÙÓÏÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë ÒÔÓÒÓ·‡Ï ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
èË ˝ÚÓÏ ÓÌË Ò‚flÁ˚‚‡˛ÚÒfl ÌÂ Ò ÚÂÍÛ˘ËÏË ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËflÏË, ‡ Ò ‰‡‚-
ÌËÏË ÒÓ·˚ÚËflÏË, ÔÓ¯Î˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÏÂÌflÂÚÒfl ÔË ÌÂÛÎÓ‚ËÏÓ Ï‡Î˚ı ËÁÏÂÌÂÌËflı ÒÂ‰˚ ËÎË ‚ ÒÓ‚Â¯ÂÌ-
ÌÓ ÌÓ‚˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÓÌ Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚Ó ÔÓ‚ÚÓflÂÚ Ó‰ËÌ Ë ÚÓÚ ÊÂ ÒÔÓÒÓ·
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË, ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌÌ˚È Â„Ó ÔÓ¯Î˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ. ùÚÓ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ËÁ ÒÎÂ‰Ó‚ ÔÓ¯ÎÓ„Ó ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ Ë
Ó˜‡„Ë ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËfl ‚ ÔÒËıËÍÂ, Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ÏÓÊÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ·Û‰Û˘ÂÂ.
ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ˝ÚËı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÒÔËfl-
ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔËÌflÚËfl ËÏ
Â¯ÂÌËÈ ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÍÓÚÓ˚Â ˜‡ÒÚÓ ‚˚„Îfl‰flÚ ÌÂÎÓ-
„Ë˜Ì˚ÏË (Ë‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË). ùÚË ÏÂı‡ÌËÁÏ˚, ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ì˜ËÚ˚‚‡fl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
Ò‚ÓÈÒÚ‚ Â„Ó ÎË˜ÌÓÒÚË Ë Ì‡ÎË˜ËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ «Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡»,
ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰ Ó ÚÛ‰ÌÓÒÚflı ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‡ÁÌ˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı. à Ú‡Í, Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓÎÛ-
˜ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÙÓÏËÛÂÚÒfl Í‡ÚËÌ‡ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡. óÂÎÓ‚ÂÍ,
‚ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Â ÒÎÛ˜‡Â‚, ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ÌÂ Â‡Î¸Ì˚Â Ó·˙ÂÍÚ˚, ‡ ÔÓ-
ÂÍˆËË Ò‚ÓËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ÌËı. óÚÓ·˚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸
Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ, ÂÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ‡·ÓÚÛ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ï˚¯ÎÂ-
ÌËfl Ë ‚˚ÈÚË Á‡ Â„Ó ÔÂ‰ÂÎ˚. àÏÂÌÌÓ Ì‡ ˝ÚÓÈ «ÔÓˆÂ‰ÛÂ ‚˚ıÓ‰‡»
ÓÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl ÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡fl Ï˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
550
ç‡ ÓÒÌÓ‚Â ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl Â‡Î¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ

ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÌÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÂ ËÒÚËÌÌÓÈ ÔËÓ‰Â ÓÍÛ-
Ê‡˛˘Â„Ó ÏË‡. èÓËÒıÓ‰ËÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Â‡ÍˆËfl Ì‡ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˆÂÎË Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÏËÒÒËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÁÌ‡ÌËfl Á‡ÍÓÌÓ‚ ·˚ÚËfl, ÛflÒÌÂÌËfl Â„Ó ÒÛÚË, ÔÓÁÌ‡-
ÌËfl ËÒÚËÌ˚. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÚ‡Ú¸ ˜ÛÚ¸ ÎË ÌÂ ·Ó„ÓÏ.
é‰Ì‡ÍÓ, ÔÓ ·ÓÎ¸¯ÓÏÛ Ò˜ÂÚÛ, ‚ ˝ÚÓÏ Ë ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË.
Ç Ë‰Â‡ÎÂ Ú‡Í Ë ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸, ‡ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÚÂ-
ÏËÚ¸Òfl Í ˝ÚÓÏÛ. óÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂÏËÚÒfl Í Ò‚ÓÂÏÛ Ë‰Â‡ÎÛ, ÚÂÏ
ÓÌ ÎÛ˜¯Â ·Û‰ÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ.
ùÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ÒËÎÛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ë‰Â‡Î˚, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÂ ˆÂÎË fl‚-
Îfl˛ÚÒfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ÏË ÌÓÏ‡ÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
çÓ Á‰ÂÒ¸ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ ÍÓÏÂ «Ó·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ËÁÏ‡» ‚ÓÒÔËflÚËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ
Â˘Â ÎÓÊÌ‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ï‡ÌËÔÛÎflÚË‚ÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl Ì‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÛ ÎÓÊ-
ÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ó·˘ÂÌËfl Ò ‰Û„ËÏË
Ë ˜ÂÂÁ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ï‡ÒÒÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË (ëåà). ëÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÛ Ó˜ÂÌ¸ ÚÛ‰ÌÓ ÓÒÚ‡Ú¸Òfl Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ ‚ ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏÓÏ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ-
‰ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÏ ÔÓÎÂ, ÔÓ„‡ÏÏËÛ˛˘ËÏ Â„Ó Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ë ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËÈ ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı ‚Î‡‰ÂÎ¸ˆÂ‚ ëåà. ì ÌÂ„Ó
ÂÒÚ¸ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ÍËÚË˜ÂÒ-
ÍË ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛, ÓÚÒÚ‡Ë‚‡Ú¸Òfl ÓÚÓ ÎÊË, ÌÓ ‰Îfl Â„Ó
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ËÏÂÚ¸ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÛ. ëÛÚ¸ ˝ÚÓÈ
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ‚ ÛÏÂÌËË ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡Ì‡ÎËÁ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛-
˘ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË, ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡ÌËË ‚˚‚Ó‰Ó‚ Ë ÔËÌflÚËË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛-
˘Ëı Â¯ÂÌËÈ, ‚ ÓÚÒÚ‡Ë‚‡ÌËË ‚ ·Ó¸·Â Ò‚ÓËı Ë‰Â‡ÎÓ‚. é ·Ó¸·Â ÔÓÈ‰ÂÚ
Â˜¸ ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ „Î‡‚Â, ‡ Á‰ÂÒ¸ Ï˚ ÍÓÌÒÚ‡ÚËÛÂÏ, ˜ÚÓ ÊÂÎ‡˛˘ËÏ
ÒÚ‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ì‡Û˜ËÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍË ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ.
ç‡Ë·ÓÎ¸¯ÂÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÓÍ‡-
Á˚‚‡˛Ú «ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡» Ë «Í‡Ú˚ ÏË‡» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌ˚Â
ÔË Û˜‡ÒÚËË, Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚ı, «ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÙËÎ¸ÚÓ‚». èÓfl‚ÎÂÌËÂ
ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÙËÎ¸ÚÓ‚ ‚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË «Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡» ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl
ÔÓÎÓÊÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ËÂ‡ıËË, ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ‚Á‡ËÏÓÒ‚fl-
ÁÂÈ Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÙÓÏÓÈ Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ÒËÒÚÂÏÓÈ
ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, ˜ÂÂÁ ÔËÁÏÛ ÍÓÚÓ˚ı ËÏ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl.
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘‡fl flÁ˚ÍÓ‚‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ‡fl Î˛‰¸ÏË,
ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÂÂ‰‡Ú¸ Ë ÔÓÌflÚ¸ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó Â‡Î¸ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛-
˘Â„Ó ÏË‡. ÅÓÎ¸¯ÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÒËÌÓÌËÏÓ‚ ‚ flÁ˚ÍÂ ÏÓÊÂÚ Á‡ÚÛ‰ÌflÚ¸
551
ÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÌËÂ Ï˚ÒÎË ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÙÂÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÒËÎÛ

˝ÚÓ„Ó ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚÒfl ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ flÁ˚Í ÒıÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ËÁÓ·‡ÊÂÌËÈ, ÔÂ‰ÎÓÊÂÌ-
Ì˚È ‚ „Î‡‚Â 7. ùÚÓÚ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚È flÁ˚Í, Í‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚËÍ‡
Â„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ÏË, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡Ú¸Òfl ÓÚ
ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚÂÈ, ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÍÓÌÍÂÚËÍË Ë ÒÚÓËÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â
«ÏË˚» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Í‡ÚËÌ˚ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡) Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÒÛÚË ·˚ÚËfl,
ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ËÏ Ò‚ÓÂÈ ÏËÒÒËË.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ˝Ú‡Ô ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡ Ë ÏËÒÒËË, ÓˆÂÌÍ‡
ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl Â‡Î¸ÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÏÓÊÂÚ ÂÁÍÓ ËÁÏÂÌËÚ¸ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó ÊÂÎ‡ÂÏÓÈ ˆÂÎË ÊËÁÌË. ÇË‰ÂÌËÂ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡
(Â„Ó Í‡ÚËÌ˚) ÏÓÊÌÓ ÛÚÓ˜ÌËÚ¸ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı, ˜ÂÂÁ Ò‡‚-
ÌÂÌËfl Ëı ‚Ë‰ÂÌËfl ÒÓ Ò‚ÓËÏ. Ç Ì‡ÛÍÂ ÓÚÒÚ‡ÌËÚ¸ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸
‚ÓÒÔËflÚËfl ÏÓÊÌÓ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÏÂÚÓ‰ É. ÉÂ„ÂÎfl (ÏÂÚÓ‰ ÔÒÂ‚‰Ó„ÂÌÂÚË-
˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡).
Ç‡ÊÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ˝Ú‡Ô‡ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘Â„Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·ÓÈ, ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ, ·Û‰Û˜Ë ÌÂ ÒÔÓÒÓ·-
Ì˚Ï Í ‚Ë‰ÂÌË˛ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡ Ë ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌË˛ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl
‚ ÌÂÏ, ÓÌ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂ ÒÔÓÒÓ·Ì˚Ï Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ‚Ë‰ÂÌË˛
Ò‚ÓÂ„Ó ·Û‰Û˘Â„Ó (ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË). óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂ ÏÓ-
ÊÂÚ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÏËÒÒË˛ Ë Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÂÂ ‚ ÊËÁÌË.
èË Ô‡ÚÓÎÓ„ËË ‚ÓÒÔËflÚËfl, ËÁÏÂÌËÚ¸ ‚Ë‰ÂÌËÂ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡
ÏÓÊÂÚ „ËÔÌÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú.
3. ñÂÎ¸
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˆÂÎË ‰ËÍÚÛÂÚÒfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂÏ Á‡ÍÓÌ‡

ˆÂÎÂÔÓÎÓ„‡ÌËfl. ñÂÎ¸ — ˝ÚÓ Ó·‡Á ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË. Ç ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ëå — ˆÂÎ¸ ˝ÚÓ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ‡fl ÌÓÏ‡, Â‡ÎËÁÛÂ-
Ï‡fl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÂÁ ÒËÒÚÂÏÛ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ˜ÂÂÁ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ˆÂÎÂÈ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÛÓ‚Ìfl. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ˆÂÎ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„ËË,
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ÙÛÌÍˆËÈ, ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ë ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ú. Ô. îÓÏÛÎËÛfl ˆÂÎ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ «ÔË·‡Ò˚‚‡ÂÚ» Á‡Ï˚ÒÂÎ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. óÂÎÓ‚ÂÍÛ ÊÂÎ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚÂÏËÚÒfl Í ÚÓÈ ˆÂÎË, ÍÓÚÓ‡fl ‚˚‡Ê‡ÂÚ Â„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸, ÔÓfl‚ÎflÂÚ ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ‡fl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
Â„Ó ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÚÂÏËÚÒfl ÒÚ‡Ú¸ ÎË˜-
ÌÓÒÚ¸˛, ÚÓ ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛.
îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ñÂÎË
552
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÌ˚ ÏÂÌfl˛ÚÒfl ËÒıÓ‰fl ËÁ ÔÂËÓ‰‡ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ˆËÍÎ‡ Ë

ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË, ÏËÒÒËË. Ç ÒÚÛÍÚÛÂ ÔÓÌflÚËfl ˆÂÎ¸ ‚ÍÎ˛˜‡-
ÂÚÒfl: ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, Ó·˙ÂÍÚ, ËÏfl, Ë ‰ÂÌÓÚ‡Ú. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ˆÂÎË Ì‡Á˚‚‡-
ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔËÁÌ‡ÍÓ‚, ÍÓÚÓ˚ÏË Á‡‰‡ÂÚÒfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ
ˆÂÎÂ‚ÓÈ Ó·˙ÂÍÚ (ÔÓÂÍÚ Ó·˙ÂÍÚ‡). é·˙ÂÍÚ ˆÂÎË — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÚÂı
ÔËÁÌ‡ÍÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ‡ÒÔÓÁÌ‡˛ÚÒfl ËÎË ‚ÓÒÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
ÔËÁÌ‡ÍÓ‚, Ó·‡ÁÛ˛˘Ëı ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. ÑÂÌÓÚ‡Ú ˆÂÎË — Ó·˙ÂÍÚ, ÍÓ-
ÚÓ˚È ÂÈ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ. à‰Â‡Î¸Ì˚È Ó·‡Á ˆÂÎË Ë ÂÂ ‰ÂÌÓÚ‡Ú ÌÂ ÒÓ‚-
Ô‡‰‡˛Ú Ë ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ÒÓ‚Ô‡‰‡Ú¸. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÔËÌflÚÓ ‡ÁÎË˜‡Ú¸
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ˆÂÎË Ë ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È ÒÏ˚ÒÎ ˆÂÎË. èÓ‰ ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ ÔÓÌË-
Ï‡ÂÚÒfl ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ÍÓÚÓ˚Ï Á‡‰‡ÂÚÒfl ˆÂÎÂ‚ÓÈ Ó·˙ÂÍÚ. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï
ÒÏ˚ÒÎÓÏ ˆÂÎË. èË Ó‰ÌÓÏ ÁÌ‡˜ÂÌËË ˆÂÎË ÂÂ ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÏ˚Ò-
Î˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË — ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÔÓÒÓ·‡ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ˆÂÎ¸ ‚‡ÊÌ‡ ‰Îfl ‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÂÂ Â‡ÎË-
Á‡ˆËË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˝ÚÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚ¸˛, ÒÚ‡ÚÂ„ËË ·Ó¸·˚.
4.ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÎÊÌÓ ·‡ÁËÓ‚‡Ú¸Òfl

Ì‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÏ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË, Ì‡ ÛflÒÌÂÌËË ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË, ÔÓÌË-
Ï‡ÌËË Ë ÔËÁÌ‡ÌËË ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú, ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÍÓÚÓ˚ı ·Û‰ÂÚ
ÔÓÍÎ‡‰˚‚‡Ú¸Òfl Ú‡ÂÍÚÓËfl ‰‚ËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË.
íÓÎ¸ÍÓ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎË‚¯ËÈÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸
Á‡Ï˚ÒÂÎ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË.
5. á‡Ï˚ÒÂÎ (ÓÒÌÓ‚˚)
Ç Á‡Ï˚ÒÎÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË ÓÚ‡Ê‡˛ÚÒfl „Î‡‚-

Ì‡fl ÛÍÓ‚Ó‰fl˘‡fl Ë‰Âfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˆÂÎË, ÒËÎ˚, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ë ÒÔÓÒÓ·˚
ÂÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË. ç‡ Á‡Ï˚ÒÎÂ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Â¯ÂÌËÂ, ÔÓ‰ıÓ‰˚ Í ‚˚·ÓÛ
ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë ÓÒÌÓ‚‡ ÔÎ‡Ì‡ ÊËÁÌË. éÌ ‰‡ÂÚ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ˚:
• „‰Â, Í‡ÍËÏË ÒËÎ‡ÏË Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË, Ë ‚ Í‡ÍÓÈ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ·Û‰ÂÚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ;
• Í‡ÍËÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ „Î‡‚Ì˚Â, ‡ Í‡ÍËÂ ‚ÚÓÓÒÚÂÔÂÌÌ˚Â;
• „‰Â ·Û‰ÛÚ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌ˚ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÒËÎ˚ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡;
• Í‡Í ‚ ÓÒÌÓ‚Â ·Û‰ÂÚ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
ùÚÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Á‡Ï˚ÒÎ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË.
553
6. éˆÂÌÍ‡ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËfl
ÑÎfl ÔËÌflÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ò·Ó,

Ó·‡·ÓÚÍ‡ ‰‡ÌÌ˚ı Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. èÓ‰ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÓÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ, Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚, ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡-
ÚÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÓÍÛÊÂÌËfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ÚËÔÂ Â„Ó
·˚ÚËfl. Ç ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ÔÓ‰ ÓˆÂÌÍÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡Ì‡ÎËÁ. éˆÂÌÍ‡ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÏÓÊÌÓ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ÔÓ ‡Î„Ó-
ËÚÏÛ. èË ˝ÚÓÏ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ó·‡˘‡ÂÚÒfl Ì‡:
• ‡Ì‡ÎËÁ ‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚;
• ‚˚‚Ó‰˚ ËÁ ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË.
ä ‚ÌÂ¯ÌËÏ Ù‡ÍÚÓ‡Ï ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË:
• ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÂ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚË ‚ ÔÓÎÛ˜ÂÌËË Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl (Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Â Á‡Ú‡Ú˚),
Á‡ÌflÚËË ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ì‡ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ,
˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÈ, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ËÂ‡ıËË;
• ÒËÒÚÂÏ‡ Í‡‰Ó‚ÓÈ ‡·ÓÚ˚ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÍÓÌÍÂÚÌÓÏ ÔÂ‰ÔËflÚËË;
• ÛÓ‚ÂÌ¸ ‡Á‚ËÚËfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÒÚ‡Ì˚ ÔÓÊË‚‡ÌËfl;
• ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ä ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ Ù‡ÍÚÓ‡Ï ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË:
• ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ;
• ÛÓ‚ÂÌ¸ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ó ÒÓÒÚÓfl-
ÌËË Ó„‡ÌËÁÏ‡;
• ÛÓ‚ÂÌ¸ ‚Î‡‰ÂÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı Ë
Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ (ÏÂÚÓ‰‡ÏË, ÚÂıÌËÍ‡ÏË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË...);
• Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
èÓfl‰ÓÍ ‡·ÓÚ˚ ÔË ÓˆÂÌÍÂ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÌflÚËË Â¯ÂÌËfl
ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â ÒıÂÏ˚ (ËÒ. 9.14).
Ç˚‚Ó‰˚ ËÁ ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÏÓ„ÛÚ ‚ÍÎ˛˜‡Ú¸:
1. Ç˚‚Ó‰˚ ËÁ ÓˆÂÌÍË ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛˘Ëı Ë ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒËÎ
(‚ÎËflÌËfl ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚):
• „Î‡‚Ì˚Â ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒËÎ˚, ÓÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÍÓÚÓ-
˚Â ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ó·ÎÂ„˜ÂÌÓ ‰‚ËÊÂÌËÂ ‚ÔÂÂ‰;
• ÒËÎ¸Ì˚Â Ë ÒÎ‡·˚Â ÒÚÓÓÌ˚ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒËÎ;
• ‚ÂÓflÚÌ˚Â ÙÓÏ˚ Ë ÒÔÓÒÓ·˚ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
2. Ç˚‚Ó‰˚ ËÁ ÓˆÂÌÍË Ò‚ÓËı ÒËÎ:
• Ó·˘ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl, Ì‡ÎË˜ËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÚËÔÂ ·˚ÚËfl;
• ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ÒËÎ ˆÂÎË Ë Á‡Ï˚ÒÎÛ ÂÂ ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËfl.
554
3. Ç˚‚Ó‰˚ ËÁ ÓˆÂÌÍË ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘Ëı (ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛˘Ëı) ÒËÎ:

• ‚ÎËflÌËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ÏÓ„ÛÚ ÓÍ‡Á‡Ú¸ Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌËÍË, ÚÓ‚‡Ë˘Ë Ë Ú. Ô.,
˜ÚÓ ÒÂÈ˜‡Ò ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓ‰ ÒÎÓ‚ÓÏ «Ò‚flÁË»;
• Ò ÍÂÏ Ë Ì‡ Í‡ÍÓÏ ˝Ú‡ÔÂ Ë Í‡Í ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÚÂÒÌÓ ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸.
4. Ç˚‚Ó‰˚ ËÁ ÓˆÂÌÍË ÛÒÎÓ‚ËÈ:
• ˜ÚÓ, Í‡Í, ÍÓ„‰‡ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ÂÒÚ¸ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ËÒıÓ‰fl ËÁ ‚ÒÂ„Ó
ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı, Í‡‰-
Ó‚˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ, ÒÚ‡Ì˚ ÔÓÊË‚‡ÌËfl.
ÑÎfl ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl ÏÓÊÌÓ ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛-
˘ËÏ ‡Î„ÓËÚÏÓÏ (ÒÏ. ËÒ. 9.14). Ç Â„Ó ÓÒÌÓ‚Â ·Û‰ÂÚ ÎÂÊ‡Ú¸: Á‡Ï˚ÒÂÎ,
ÔÂ‰ÒÚÓfl˘ËÂ Á‡‰‡˜Ë, ÔÓfl‰ÓÍ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ÒËÎ‡ÏË ÔÓ‰‰ÂÊÍË
Ë ÏÂÓÔËflÚËfl ÔÓ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌË˛.
ùÎÂÏÂÌÚ˚ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
«ÑÂÂ‚Ó ˆÂÎÂÈ»
êËÒ. 9.14 èÓfl‰ÓÍ ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl
555
èËÌflÚËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl
Ç Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ‚‡ÊÌÓÂ ÏÂÒÚÓ Á‡ÌËÏ‡˛Ú ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Ó Ë

‚ÌÂ‰ÂÌËÂ ‚ ÊËÁÌ¸ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔÓ ı‡‡ÍÚÂÛ Â¯ÂÌËÈ.
èÓˆÂÒÒ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Í‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÌÓÒËÚ ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÈ ı‡‡Í-
ÚÂ. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÈ ˆËÍÎ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ó·˚˜ÌÓ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ÓÁÌË-
Í‡˛˘ÂÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚ (˜ÚÓ Ï˚ ÛÊÂ ˜‡ÒÚË˜ÌÓ Ò‰ÂÎ‡ÎË, ÔÓËÁ‚Â‰fl Ò·Ó,
ËÁÛ˜ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÓˆÂÌË‚ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ).
èËÌflÚËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ò ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‡Î„ÓËÚÏ‡ (ËÒ. 9.15). êÂ¯ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ‡ÍÚ ÔÓ
‚˚·ÓÛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË Ë ÔÛÚÂÈ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl.
ëÎÓÊË‚¯‡flÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Í‡
á‡‰‡˜‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ìflÒÌÂÌËÂ Á‡‰‡˜Ë Ë ˆÂÎË

éˆÂÌÍ‡ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
ê‡Ò˜ÂÚ ‚ÂÏÂÌË Ë ÒÓ- Ç˚fl‚ÎÂÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏ Ë

ÍÓ‚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ- ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ Ó˜ÂÂ‰-
‰ËÏ˚ı ÏÂÓÔËflÚËÈ ÌÓÒÚË Ëı Â¯ÂÌËfl
éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊ-
Ì˚ı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
Ë ‚˚·Ó ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó
îÓÏÛÎËÓ‚‡ÌËÂ Ë ìÚÓ˜ÌÂÌËÂ ˆÂÎË

ÓÙÓÏÎÂÌËÂ Â¯ÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl
‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl Â¯ÂÌËfl
êËÒ. 9.15 ÄÎ„ÓËÚÏ ÔËÌflÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl
Ç˚·Ó ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË

Ë ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ
ëÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË ‚˚·Ë‡˛ÚÒfl ËÒıÓ‰fl ËÁ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË, ÏËÒ-

ÒËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ˆÂÎÂÈ, ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÒËÚÛ‡ˆËË Ë ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡-
ÌÓ‚ÍË Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌÌ˚Â ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡-
ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÔËÁÌ‡ÍË:
• ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÒÚ‡ÚÂ„ËË:
·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl, ÛÒÔÂı‡, Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË);
556
• ÒÔÓÒÓ·˚ ‡ÁÂ¯ÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ, ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚

(ÒÚ‡ÚÂ„ËË: Á‡˘ËÚÌ˚Â, ÓÚÍ‡Á‡, ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËfl);
• ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÒËÎ ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒÚÓÓÌ ‚ «ÒËÎÓ‚ÓÏ
ÔÓÎÂ» ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚ (ÒÚ‡ÚÂ„ËË: Ì‡ÒÚÛÔ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â
Ë Ó·ÓÓÌËÚÂÎ¸Ì˚Â).
èÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl fl‚-
Îfl˛ÚÒfl ÚËÔË˜Ì˚ÏË ‰Îfl ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ÏÌÓ„ËÏ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚·Ë‡Ú¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÏËÒÒËË Ë ˆÂÎË
ÊËÁÌË. ëÏÂÌ‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡, ÂÒÎË ÓÌ‡ — ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ Ó·˙ÂÍÚË‚-
Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ËÁÏÂÌË‚¯ËıÒfl Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚. é‰Ì‡ÍÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ
ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË ÚÂ·ÛÂÚ ÂÂ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡Á‡·ÓÚÍË. Ä ‡Á‡·ÓÚÍ‡
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÚÂ·ÛÂÚ ‰Îfl Ò‚ÓÂÈ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌËfl ‚ÒÂ„Ó
ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ÔÎ‡ÌÓ‚˚ı, ÔÓÂÍÚËÛÂÏ˚ı, ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÏ˚ı ÏÂÓÔËfl-
ÚËÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ç‡ ËÒ. 9.16 ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È
ÏÂı‡ÌËÁÏ, ÍÓÚÓ˚È Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ ‡·ÓÚ˚ (Í)
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡ÏÂ˘‡ÂÚÒfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ-ÍÓÌÍÂÚÌ˚ÏË ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ÏË
ÒÚ‡ÚÂ„ËflÏË Ë ‡·ÒÚ‡ÍˆËflÏË ‚˚Ò¯ÂÈ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË Ë Ó„‡ÌËÁÓ-
‚‡ÌÌÓÒÚË ÒËÒÚÂÏÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl). èÓ„ÌÓÁÓÏ Ú‡ÌÒÙÓ-
Ï‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË (1) Ì‡ «ÒÂ„Ó‰Ìfl» Ì‡ ‚ÂÏfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË (2)
Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË ÊËÁÌË. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl
ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (2), ‚ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ÍÓÌÍÂÚËÁËÛÂÚÒfl ‚ ÔÎ‡Ì˚ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌ˚ı, Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÒÚ‡-
ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Ä(ä)
ä(Ä)
êËÒ. 9.16 èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ï˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

ÔË ‡Á‡·ÓÚÍÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË
557
ç‡ ËÒ. 9.16 ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ Â‡ÎËÁ‡-

ˆËË ÔËÌflÚÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl, ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘Â„Ó ‚˚ÔÓÎ-
ÌÂÌËÂ ‚ÒÂı ÙÛÌÍˆËÈ Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ ‡Á‡·ÓÚÍÂ
ÒÚ‡ÚÂ„ËË. èÂ‰ÎÓÊÂÌ ‚‡Ë‡ÌÚ ‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ˜ÂÂÁ ÔÓÒÚÓÂ-
ÌËÂ «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ» ÏÂÚÓ‰ÓÏ «‚ÓÒıÓÊ‰ÂÌËÂ ÓÚ ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó Í ‡·ÒÚ-
‡ÍÚÌÓÏÛ» Ë Ó·‡ÚÌÓ «ÓÚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó Í ÍÓÌÍÂÚÌÓÏÛ. èÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡
ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl Ò ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ‡fl
Ì‡ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
åÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ Ë ÁÌ‡˜Ë-
ÏÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÌ ÚÂ·ÛÂÚ ‡Á‚ËÚËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡. ë ‚˚·ÓÓÏ (‡Á‡·ÓÚÍÓÈ) ÒÚ‡ÚÂ„ËË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÂÂÒÏÓÚÂÚ¸ ÒËÒÚÂÏÛ Ë ËÂ‡ıË˛ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÌÓÏ˚,
ÔËÌˆËÔ˚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ˚Â ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ.
éÒÓ·ÂÌÌÓ ÔË ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓÈ ÒÏÂÌÂ ˆÂÎË ÊËÁÌË Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
óÚÓ·˚ ˝ÚÓ ÔÓËÁÓ¯ÎÓ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓ ÔÓÚflÒÂÌËÂ, Í‡Ú‡ÒËÒ.
Ç ÓÒÌÓ‚Â Ú‡ÍÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ˝Ú‡Ô ËÁÏÂÌÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
ÙËÎÓÒÓÙËË Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. óÂÎÓ-
‚ÂÍÛ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï «Ó˜ËÒÚËÚ¸» ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÓÚ ÁÌ‡ÌËÈ ÌÂ-
ÌÛÊÌ˚ı ‚ ÔÂÂÒÚ‡Ë‚ÓÂÏÓÈ ÊËÁÌË. ÖÏÛ Ì‡‰Ó ÂÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÒÚ‡Û˛
«ÏÓ‰ÂÎ¸ Ë Í‡ÚÛ ÏË‡». çÓ‚‡fl «Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡» ‚ÎÂ˜ÂÚ Á‡ ÒÓ·ÓÈ ËÁÏÂ-
ÌÂÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÍËÚÂËÂ‚, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ‰Îfl ÔËÌflÚËfl
Â¯ÂÌËÈ. îËÎÓÒÓÙËfl ÊËÁÌË fl‚ÎflÂÚÒfl Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˜ÚÓ·˚ ÊËÚ¸ ÔÓ-‰Û„ÓÏÛ,
Ì‡‰Ó ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ «Í‡ÚËÌÛ ÏË‡» Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÊËÁÌÂÌÌÛ˛
ÙËÎÓÒÓÙË˛. ùÚÓ ÚÛ‰ÌÓ, ‡ ‰Îfl ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÔÓÒÚÓ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ. óÂÎÓ‚ÂÍ
ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ Ò‚ÓËı Ë‰Â‡ÎÓ‚, ÓÚ ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË. éÌ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl
ÊËÚ¸ Ë «ÎÓÏ‡ÂÚ» Ò‚Ó˛ «Í‡ÚËÌÛ ÊËÁÌË» ÂÒÎË Ì‡ıÓ‰ËÚ ËÌ˚Â ÒÏ˚ÒÎ˚,
Ú‡ÌÒÙÓÏËÛÂÚ ÒËÒÚÂÏÛ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÌÓ‚Û˛ ÊËÁÌÂÌ-
ÌÛ˛ ÙËÎÓÒÓÙË˛, ËÁÏÂÌflÂÚ ÏËÒÒË˛. ç‡ÔËÏÂ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸
‰ÓÎ„ ÓÚˆ‡ Ë «ÔÓ‰ÌflÚ¸ ‰ÂÚÂÈ Ì‡ Í˚ÎÓ» Ë Ú. Ô. ÖÒÎË Ë‰ÂÚ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌ-
Ú‡Î¸Ì‡fl ÎÓÏÍ‡ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔÂÂÒÚÓËÚÒfl, ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÔÓ-ÌÓ‚ÓÏÛ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛˘ËÈ ˆËÍÎ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ëå.
ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÚÂ·ÛÂÚ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ä‡Í ÏËÌËÏÛÏ, ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Â„Ó ‚˚‰ÂÎËÚ¸
ÒÛÚ¸ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË.
558
èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË (‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÎ‡Ì‡ ÊËÁÌË, ˆÂÎÂ‚ÓÈ

ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚, ÒˆÂÌ‡Ëfl)
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË ÏÓÊÌÓ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ÔÓ-

ÒÚÓÂÌËÂÏ «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ», ‡Á‰ÂÎflfl ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÎË ÔÓ ÚËÔ‡Ï ·˚ÚËfl
ËÎË ÒÙÂ‡Ï (ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ, ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, Ï‡ÚÂË‡Î¸-
ÌÓÈ ÒÙÂ˚, ÒÙÂ˚ ÒÂÏÂÈÌÓÈ ÊËÁÌË, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ
ÒÙÂ˚ Ë Ú. Ô.). èÓ ˆÂÎflÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒÙÂ ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ ÏÂÓÔËflÚËfl,
‡ÁÏÂ˘ÂÌÌ˚Â ‚Ó ‚ÂÏÂÌË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ.
ÇÚÓÓÈ ‚‡Ë‡ÌÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ò‚flÁ‡Ì Ò ‡Á‡-
·ÓÚÍÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚. ñÂÎÂ‚‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ — ˝ÚÓ ‡ÁÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚ¸
ÔÎ‡Ì‡, ÌÓ ÔÎ‡Ì‡ ÓÒÓ·Ó„Ó Ó‰‡ — ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ„Ó, ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÒÓÁ‰‡ÌËË Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰Îfl
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ˆÂÎË.
ñÂÎÂ‚Û˛ ÔÓ„‡ÏÏÛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÏÓÊÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Í‡Í
ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ, ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÒËÎ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚,
ÒÓÍÓ‚, ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÎÂ‚‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ — ˝ÚÓ ÔÎ‡Ì ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Á‡‰‡˜ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌ˚ı Ì‡ Â¯ÂÌËÂ ˝ÚËı Á‡‰‡˜, Ò ÛÍ‡Á‡ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÂÒÛÒÓ‚,
‰Û„Ëı ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚.
éÚ‰ÂÎ¸Ì˚Ï ÔÎ‡ÌÓÏ ÊËÁÌË, ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚
Á‡Ó‰ËÎËÒ¸ ‚ ‰Â‚ÌÓÒÚË, „‰Â ÓÁÌ‡˜‡ÎË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì, ‚ ÍÓÚÓ-
ÓÏ ‰Îfl ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌ‡ Í‡Í‡fl-ÎË·Ó ÎÓ‚Û¯Í‡ ËÎË ıËÚÓÒÚ¸.
ëÚ‡Ú‡„ÂÏÌÓÒÚ¸ ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl — ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÒ˜ËÚ˚‚‡Ú¸
ıÓ‰˚, ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸ Ëı ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl
ÒËÚÛ‡ˆËË Ë Í‡˜ÂÒÚ‚ ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡ (ÔÓÚË‚ÌËÍ‡). åÌÓ„ËÂ ÔÓ‰ ÒÚ‡Ú‡„Â-
Ï‡ÏË ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÒÔÎ‡‚ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ò ÛÏÂÌËÂÏ ‡ÒÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ÒÍ˚Ú˚Â
‰Îfl ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡, ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Á‡Ô‡‰ÌË. çÂÓ·˚˜ÌÓÒÚ¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË
ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌË ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl ÌÂ Ì‡ Ó·˚˜‡flı,
ÌÓÏ‡ı, ˝ÚËÍÂ ·ËÁÌÂÒ‡, ÏÂÊ‰ÛÌ‡Ó‰ÌÓ„Ó Ô‡‚‡, ‡ Ì‡ ‡ÔÓ·ËÓ‚‡ÌÌÓÈ
‚ÂÍ‡ÏË ÚÂÓËË ‚ÓÂÌÌÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡.
ì ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ‚ÓÂÌÌ˚ı ÒÚ‡Ú‡„ÂÏÌÓÒÚ¸ ÒÍ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÎ‡Ì‡ı
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ, ÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÈ Ï‡ÒÍËÓ‚ÍË, ‚ Á‡Ï˚ÒÎ‡ı Â¯ÂÌËÈ ‚ÓÂÌ‡-
˜‡Î¸ÌËÍÓ‚. Ö˘Â ‚ ‰Â‚ÌÓÒÚË Ó‰ËÌ ËÁ ‚ÓÂÌÌ˚ı Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ ‰Â‚ÌÂ„Ó
äËÚ‡fl ëÛÌ¸-ˆÁ˚ (ëÛÌ¸-ÅËÌ¸ IV ‚ÂÍ ‰Ó Ì. ˝.) ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡Î ÒÎÂ‰Û˛-
˘ËÂ ‡Á·Û˜Ì˚Â ËÒÚËÌ˚ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˘ËÍ‡:
«ÖÒÎË Ú˚ ÏÓÊÂ¯¸ ˜ÚÓ-ÌË·Û‰¸, ÔÓÍ‡Á˚‚‡È ÔÓÚË‚ÌËÍÛ, ·Û‰ÚÓ
ÌÂ ÏÓÊÂ¯¸; ÂÒÎË Ú˚ Ë ÔÓÎ¸ÁÛÂ¯¸Òfl ˜ÂÏ-ÌË·Û‰¸, ÔÓÍ‡Á˚‚‡È ÂÏÛ,
·Û‰ÚÓ Ú˚ ˝ÚËÏ ÌÂ ÔÓÎ¸ÁÛÂ¯¸Òfl; ÂÒÎË ·˚ Ú˚ Ë ·˚Î ·ÎËÁÍÓ, ÔÓÍ‡Á˚-
‚‡È, ·Û‰ÚÓ Ú˚ ‰‡ÎÂÍÓ; ıÓÚfl ·˚ Ú˚ ·˚Î ‰‡ÎÂÍÓ, ÔÓÍ‡Á˚‚‡È, ·Û‰ÚÓ Ú˚
559
·ÎËÁÍÓ; Á‡Ï‡ÌË‚‡È Â„Ó ‚˚„Ó‰ÓÈ; ÔË‚Â‰Ë Â„Ó ‚ ‡ÒÒÚÓÈÒÚ‚Ó Ë ·ÂË

Â„Ó; ÂÒÎË Û ÌÂ„Ó ‚ÒÂ ÔÓÎÌÓ, ·Û‰¸ Ì‡„ÓÚÓ‚Â; ÂÒÎË ÓÌ ÒËÎÂÌ, ÛÍÎÓÌflÈÒfl
ÓÚ ÌÂ„Ó; ÔËÌfl‚ ÒÏËÂÌÌ˚È ‚Ë‰, ‚˚ÁÓ‚Ë ‚ ÌÂÏ Ò‡ÏÓÏÌÂÌËÂ; ÂÒÎË Â„Ó
ÒËÎ˚ Ò‚ÂÊË, ÛÚÓÏË Â„Ó; ÂÒÎË Â„Ó fl‰˚ ‰ÛÊÌ˚, ‡Á˙Â‰ËÌË; Ì‡Ô‡‰‡È
Ì‡ ÌÂ„Ó, ÍÓ„‰‡ ÓÌ ÌÂ „ÓÚÓ‚, ‚˚ÒÚÛÔ‡È, ÍÓ„‰‡ ÓÌ ÌÂ ÓÊË‰‡ÂÚ; ÒÌ‡˜‡Î‡
·Û‰¸ Í‡Í ÌÂ‚ËÌÌ‡fl ‰Â‚Û¯Í‡ — ÔÓÚË‚ÌËÍ ÓÚÍÓÂÚ Ò‚Ó˛ ‰‚Â¸; ÔÓÚÓÏ
ÊÂ ·Û‰¸ Í‡Í ‚˚‚‡‚¯ËÈÒfl Á‡flˆ — ÔÓÚË‚ÌËÍ ÌÂ ÛÒÔÂÂÚ ÔËÌflÚ¸ ÏÂ
Í Á‡˘ËÚÂ» [15, 27].
ÇÓÁÓÒ¯‡fl ÍÓÌÍÛÂÌÚÌ‡fl ·Ó¸·‡ ÂÁÍÓ ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ ËÌÚÂÂÒ Í ÒÚ‡-
Ú‡„ÂÏÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ‡Ï ÔÓÒ‚flÚËÎ Ò‚Ó˛ ‡·ÓÚÛ ï‡Ó ÙÓÌ
áÂÌ„Â, ÏÌÓ„Ó ÎÂÚ ËÁÛ˜‡‚¯ËÈ Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ ˝ÚÓ ‰Â‚ÌÂÈ¯ÂÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó
[27, 28]. äÒÚ‡ÚË, ÓÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡Î‡ ˜ÂÚÓÈ Ì‡ˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÍËÚ‡ÈˆÂ‚.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl
åÌÓ„ËÂ ÔÂÍ‡ÒÌ˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÎË, ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl

ÒÚ‡ÌÓ‚ËÎËÒ¸ ÔÎ‡Ì‡ÏË ÌÂ ÏÂÌÂÂ ÒÚÓÈÌ˚ÏË Ë Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ÏË, Ó‰Ì‡ÍÓ
ÔË ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËË Ò Â‡ÎËflÏË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÂ‚‡˘‡ÎËÒ¸ ÎË¯¸
‚ ÔÓÊÂÎ‡ÌËfl Ë Ì‡ÏÂÂÌËfl, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ËÁ ÒÂ·fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
àÚ‡Í, Ï˚ ‡Á‡·ÓÚ‡ÎË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛, ÒÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÎË ‡ÒıÓ‰ ‚ÂÏÂÌË
ÊËÁÌË ÔÓ ÂÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË. çÓ Í‡Í ÓÊË‚ËÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡?
Ç ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ‰ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡ÂÚ-
Òfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÒÚ‡ÚËÍ‡) Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒ‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (‰ËÌ‡ÏËÍ‡) (ËÁÎÓÊÂÌ‡ ‡ÌÂÂ ‚ Ô‡‡„‡ÙÂ 9.1.2, Ì‡ ËÒ. 9.1).
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl — ˝ÚÓ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÓÚÂÍ‡˛˘Ëı ‚ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÂ Í‡Í ÒËÒÚÂÏÂ.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÍÓÌÚÓÎ¸
äÓÌÚÓÎ¸ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ

Ò‚ÓËı ˆÂÎÂÈ. éÌ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Û‰ÂÊË‚‡Ú¸ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ‡ÏÍ‡ı Ë Ì‡Ô‡‚ÎflÚ¸ ÂÂ Í Á‡‰‡ÌÌ˚Ï ÍÓÌÂ˜Ì˚Ï
ÒÓÒÚÓflÌËflÏ (ÓËÂÌÚË‡Ï). ùÚÓ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ Û˜ÂÚÛ, ÓˆÂÌÍÂ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË Ó· ÓÚÍÎÓÌÂÌËflı ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ı ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ÓÚ Á‡‰‡ÌÌ˚ı. äÓÌÚ-
ÓÎ¸Ì‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‰Îfl ‡Ì‡ÎËÁ‡, ÒËÌÚÂÁ‡ ‚˚‚Ó‰Ó‚,
Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl.
560
9.4 èêÄäíàóÖëäàÖ êÖäéåÖçÑÄñàà

éëìôÖëíÇãÖçàü èéùíÄèçéÉé
ëíêÄíÖÉàóÖëäéÉé ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ
9.4.1 ùÚ‡Ô˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ëå ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË ÏÌÓ„Ëı Á‡ÍÓÌÓ‚,

ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÌÓ ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸:
• á‡ÍÓÌ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl — ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÓfl‰ÓÍ ‚˚·Ó‡ ˆÂÎÂÈ
ÊËÁÌË.
• á‡ÍÓÌ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl — ‚˚‡Ê‡ÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÏÂı‡ÌËÁÏÛ
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
• á‡ÍÓÌ˚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‡Á‚ËÚËfl — ÚÂ·Û˛Ú „‡ÏÓÌË˜ÌÓ„Ó ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËfl „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ,
ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ Ë ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ ÊËÁÌË, Ëı ÔÓÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‚˚·Ó‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë
ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÊËÁÌË.
• á‡ÍÓÌ˚ ·ËÓÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ Ë ËÌÂÚÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ —
ÓÚ‡Ê‡˛Ú ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡·ÓÚ˚ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚
Í‡Í ‰ËËÊÂ‡ ‚ÒÂı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘Ëı ‚ Ì‡¯ÂÏ Ó-
„‡ÌËÁÏÂ.
Ç˚‡Ê‡fl ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Á‡ÍÓÌÓ‚ ÊËÁÌË, ëå ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆË˛ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓÚÂÍ‡˛˘Ëı ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏÂ. éÌ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÔÚËÏËÁËÓ‚‡Ú¸ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÎË˜Ì˚ı ÔÓÚÂÌ-
ˆËÈ, ÒÓı‡ÌËÚ¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ë ‡Á‚Ë‚‡Ú¸
ÎË˜ÌÓÒÚ¸, ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË, ‰ÓÒÚË˜¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
ñÂÎflÏË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸:
• ÔÂÛÒÔÂÚ¸ ‚ ÊËÁÌË;
• Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓËÚ¸ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ Ò‚ÓË ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË;
• Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚È ÔÓÚÂÌˆË‡Î Ò‚ÓÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË;
• ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ ‰ÓÒÚÓÈÌÛ˛ ÊËÁÌ¸ ÒÂÏ¸Ë Ë Ú. Ô.
é‰ÌËÏ ËÁ ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ëå ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ:
• ÓˆÂÌÍË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ì‡ ÊËÁ-
ÌÂÌÌÓÏ ÔÛÚË;
• ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡ Ë ÏËÒÒËË ÊËÁÌË;
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˆÂÎË ÊËÁÌË Ë ÓÒÌÓ‚ Á‡Ï˚ÒÎ‡ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl;
• ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÌflÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı Â¯ÂÌËÈ;
• ‚˚·Ó‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË;
561
• ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÊËÁÌË (‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÎ‡Ì‡, ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒ-

ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ);
• ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË (‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÓ‰ÂÎË ÊËÁÌË,
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÂÍÚ‡ ÊËÁÌË);
• ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
9.4.2 ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ (ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl

ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl ÒÚ‡ÚÂ„ËË)
éˆÂÌÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË
èÓ‰ ÒËÚÛ‡ˆËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë Ó·ÒÚÓfl-

ÚÂÎ¸ÒÚ‚, ÒÓÁ‰‡‚¯Ëı ‰Îfl ÎË˜ÌÓÒÚË ÚÂ ËÎË ËÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚-
ÍÛ ‚ ÊËÁÌË.
ÇÓÓ·˘Â Û ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ, ÌÂ ·Âfl ‚Ó ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÒÂ„Ó‰Ìfl¯Ì˛˛
Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ‚ ÒÚ‡ÌÂ, ‚ ‚ÓÁ‡ÒÚÂ 35—50 ÎÂÚ Ì‡ÒÚÛÔ‡ÂÚ ˝Ú‡Ô ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏÓÈ ÔÂÂÒÚÓÈÍË.
Ö˘Â ‚ Ì‡˜‡ÎÂ ‚ÂÍ‡ Ä. Ä. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚ ÔËÒ‡Î [7], ˜ÚÓ Î˛·‡fl Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËfl, Í‡Í ·˚ ÌË ·˚Î‡ ÓÌ‡ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌ‡ ‚ ÏÓÏÂÌÚ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÓÁ‰‡ÌËfl
ËÎË ÍÛÎ¸ÏËÌ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Í‡Í ·˚ ıÓÓ¯Ó ÌË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Î‡
ÓÌ‡ ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓÈ Á‡‰‡˜Â, Ó‰Ì‡Ê‰˚ ·Û‰ÂÚ ÌÛÊ‰‡Ú¸Òfl ‚ ÍÓÂÌÌÓÈ
ÔÂÂÒÚÓÈÍÂ. ùÚÓ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÔÂËÓ‰Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ÔÂÂÒÚÓÈÍË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó˘Û˘‡ÂÚ Ì‡ ÒÂ·Â,
ÔÓÔ‡‰‡fl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË. óÚÓ-ÚÓ Á‡ÒÚ‡‚ËÎÓ ÓÒÓÁ-
Ì‡Ú¸, ˜ÚÓ ÒÏÂÚÂÌ, ˜ÚÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ó„‡ÌË˜ÂÌ˚. Ç˚ÓÒÎË
‰ÂÚË Ë Û¯ÎË ËÁ ‰ÓÏ‡. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÚÏ˚ ÊËÁÌË ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ ‚ ÔÂ-
ÂÒÚÓÈÍÂ ÒËÒÚÂÏ Ó„‡ÌËÁÏ‡. àÁÏÂÌËÎËÒ¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÊÂÌÂ (ÏÛÊÛ).
äÓÌË ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı ÔÓ·ÎÂÏ, ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ ÍÓ˛ÚÒfl
‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ „ÎÛ·ÓÍÓ. ÑÎfl Ëı Â¯ÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ:
1. ìÚÓ˜ÌËÚ¸ Ò‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ÊËÁÌË, ÓˆÂÌËÚ¸ ÒÂ·fl.
2. Ç˚flÒÌËÚ¸ „‡ÌËˆ˚ ÏÂÊ‰Û ÏÂ˜ÚÓÈ, ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË Ë Â‡ÎËflÏË ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
3. èÓ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ÔË˜ËÌ˚ ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ÌÂÛ‰‡˜ ‚ ÊËÁÌË.
ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡ıÓ‰ËÚ Â¯ÂÌËfl ˝ÚËı ‚ÓÔÓÒÓ‚, ÓÌ ÔÂÂÒÚ‡Ë-
‚‡ÂÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÊËÁÌË, ÒÓı‡ÌflÂÚ Ò‚ÓÂ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÂ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÄÌ‡ÎËÁ Ë ÓˆÂÌÍË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸,
‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡‚¯ËÒ¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÏÓÈ ‚Ó ÏÌÓ„Ëı
‡·ÓÚ‡ı. èË ˝ÚÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ:
562
• ÔÓÒÚÓËÚ¸ «ÎËÌË˛ ÊËÁÌË»;

• ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ‡Ì‡ÎËÁ Ç‡¯ÂÈ ÊËÁÌË;
• ÔÓ‰‚ÂÒÚË ·‡Î‡ÌÒ ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ÌÂÛ‰‡˜.
1. ÑÎfl ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÎËÌËË ÊËÁÌË ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏÒfl „‡ÙËÍÓÏ
(Ú‡·Î. 9.1), „‰Â ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÔÓ·Ó‚‡Ú¸ ËÁÓ·‡ÁËÚ¸ ‰Îfl ÒÂ·fl ‚ÓÁÏÓÊÌÛ˛
Í‡ÚËÌÛ ÔÓ¯ÎÓÈ Ë ·Û‰Û˘ÂÈ ÊËÁÌË.
í‡·ÎËˆ‡ 9.1 É‡ÙËÍ ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ÌÂÛ‰‡˜

çÂÛ‰‡˜Ë ìÒÔÂıË
ÉÓ‰˚ ÊËÁÌË
«ÍÛÔÌ˚Â — Ï‡Î˚Â» «ÍÛÔÌ˚Â — Ï‡Î˚Â»
5 — 10
15 — 20
25 — 30
35 — 40
45 — 50
55 — 60
65 — 70
75 — 80
85 — 90
èÓÔÓ·ÛÈÚÂ ÔÓ‰ÓÎÊËÚ¸ ÎËÌË˛ ÊËÁÌË ‰Ó ‚ÓÁ‡ÒÚ‡, ‰Ó ÍÓÚÓÓ„Ó

ÒÓ·Ë‡ÂÚÂÒ¸ ‰ÓÊËÚ¸. éÚÏÂÚ¸ÚÂ ‚ «„‡ÙËÍÂ ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ÌÂÛ‰‡˜» ÚÓ ÏÂÒ-
ÚÓ, „‰Â Ç˚ ÒÂÈ˜‡Ò Ì‡ıÓ‰ËÚÂÒ¸. ç‡ÌÂÒËÚÂ Ì‡ ¯Í‡ÎÛ ÎÂÚ ÒÓ·˚ÚËfl ‚ ÊËÁ-
ÌË, ÍÓÚÓ˚Â ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í ÛÒÔÂı‡Ï Ë ÌÂÛ‰‡˜‡Ï. éˆÂÌËÚÂ ÔÓ ¯Í‡ÎÂ
«ÍÛÔÌ˚Â — Ï‡Î˚Â» ÛÓ‚ÌË ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ÌÂÛ‰‡˜. èË ‡·ÓÚÂ Ò „‡ÙË-
ÍÓÏ ÔÓÒÚ‡‡ÈÚÂÒ¸ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ˚:
• ä‡Í ÔÓÚÂÍ‡Î‡ Ç‡¯‡ ÊËÁÌ¸?
• Ç ˜ÂÏ, Í‡ÍÓÈ ÒÙÂÂ ÊËÁÌË Ç‡¯Ë ÛÒÔÂıË Ë ÌÂÛ‰‡˜Ë?
èÓÔ˚Ú‡ÈÚÂÒ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Ò‚ÓÂ ·Û‰Û˘ÂÂ.
• óÂ„Ó ıÓÚËÚÂ ‰ÓÒÚË˜¸?
ç‡ÌÂÒfl ÚÓ˜ÍË, ÒÓÂ‰ËÌËÚÂ Ëı ÎËÌËÂÈ.
2. ÑÎfl ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÒÓ·˚ÚËÈ ÊËÁÌË ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚flÒÌËÚ¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
ÊËÁÌË (ÒÙÂ˚, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÔÓÚÂÍ‡ÂÚ Ç‡¯‡ ÊËÁÌ¸) Ë ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ Ì‡ ‚ÓÔ-
ÓÒ˚, ‚ÒÍ˚‚‡˛˘ËÂ ÒËÒÚÂÏÛ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÒÙÂ‡ı. ä ÔË-
ÏÂÛ, ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Ú‡ÍËÂ ÒÙÂ˚ Ë ‚ÓÔÓÒ˚:
1) èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÙÂ‡:
• Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÏÓÂÈ ‡·ÓÚ˚?
• ëÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÎË ÏÓfl ‡·ÓÚ‡ ˆÂÎË ÊËÁÌË?
• ä‡ÍÓ‚˚ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl, ˆÂÎË ÏÓÂ„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÒÚ‡?
563
• ä‡ÍÛ˛ ‡·ÓÚÛ ÊÂÎ‡˛ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ ˜ÂÂÁ 10 ÎÂÚ?

• èËÌÓÒËÚ ÎË Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ ‡·ÓÚ‡?
• óÚÓ Ì‡‰Ó Ò‰ÂÎ‡Ú¸, ˜ÚÓ·˚ ‡·ÓÚ‡ ÓÚ‚Â˜‡Î‡ ÏÓËÏ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏ?
2) îËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ:
• ä‡ÍÓ‚‡ Ó·˘‡fl ÙÓÏ‡?
• êÂ„ÛÎflÌÓ ÎË ·˚‚‡˛ Ì‡ ÓÒÏÓÚÂ Û ‚‡˜ÂÈ?
• á‡ÌËÏ‡˛Ò¸ ÎË ÙËÁË˜ÂÒÍËÏË ÛÔ‡ÊÌÂÌËflÏË?
• ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÎË fl ÒÔÎ˛? è‡‚ËÎ¸ÌÓ ÎË ÔËÚ‡˛Ò¸, ÛÔÓÚÂ·Îfl˛ ‡Î-
ÍÓ„ÓÎ¸?
• ä‡ÍËÂ ÏÂ˚ ÏÓ„Û ÔËÌflÚ¸ ‰Îfl ÛÎÛ˜¯ÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl?
3) å‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ:
• ìÍÎ‡‰˚‚‡˛Ò¸ ÎË fl ‚ ‡ÏÍË ÎË˜ÌÓ„Ó ·˛‰ÊÂÚ‡?
• ëÍÓÎ¸ÍÓ Û ÏÂÌfl ‰ÓÎ„Ó‚?
• ä‡ÍÓ‚˚ ÏÓË ‚ÓÁÏÓÌÓÒÚË Ë ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚ ÙËÌ‡ÌÒËÓ‚‡ÌËË Ò‚ÓËı
ÔÓÂÍÚÓ‚ ‚ ·ÎËÊ‡È¯ËÂ „Ó‰˚?
• ä‡ÍËÂ ÏÂ˚ fl ÏÓ„Û ÔËÌflÚ¸ ‰Îfl ÛÎÛ˜¯ÂÌËfl Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓ-
ÎÓÊÂÌËfl?
4) ëÂÏÂÈÌ‡fl ÊËÁÌ¸:
• ä‡ÍÓ‚‡ ÓÎ¸ Ë ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÒÂÏ¸Ë ‚ ÏÓÂÈ ÊËÁÌË?
• ä‡ÍÓ‚‡ ÒÂÏÂÈÌ‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl?
• ì‰ÂÎfl˛ ÎË fl ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‚ÂÏÂÌË ÒÂÏ¸Â?
• ÖÒÚ¸ ÎË ‚ ÏÓÂÈ ÒÂÏ¸Â Ó·˘ËÂ Û‚ÎÂ˜ÂÌËfl?
• áÌ‡˛ ÎË ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓÁËˆËË ˜ÎÂÌÓ‚ ÒÂÏ¸Ë?
• ä‡Í ÏÓ„Û ÛÎÛ˜¯ËÚ¸ ÒÂÏÂÈÌÛ˛ ÊËÁÌ¸?
5) ëÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÒÙÂ‡:
• àÌÚÂÂÒÛ˛Ò¸ ÎË fl ˜ÛÊËÏË Á‡·ÓÚ‡ÏË Ë ÔÓ·ÎÂÏ‡ÏË?
• àÌÚÂÂÒÛÂÚ ÎË ‰Û„Ëı ÏÓÂ ÏÌÂÌËÂ?
• ìÏÂ˛ ÎË fl ÒÎÛ¯‡Ú¸?
• ä‡Í ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛ ‰ÛÊÂÒÍËÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl?
• á‡ÌËÏ‡˛Ò¸ ÎË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÓÈ?
• àÏÂ˛ ÎË ÎË˜Ì˚È ÔÎ‡Ì ‡Á‚ËÚËfl?
ÑÎfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ‚˚‚Ó‰Ó‚ Ë ÓˆÂÌÓÍ, ËÒıÓ‰fl ËÁ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚ı ÒÓ·˚ÚËÈ, Í ÔËÏÂÛ, ‰Îfl ÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ÊËÁÌË, ÏÓÊÌÓ
‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl Ú‡·ÎËˆÂÈ 9.2.
á‡ÔÓÎÌË‚ Ú‡·ÎËˆÛ, ÏÓÊÌÓ Û‚Ë‰ÂÚ¸, Ò ÍÂÏ Ì‡‰Ó Ë‰ÚË ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ,
‡ ÍÚÓ ÏÂ¯‡ÂÚ Ç‡Ï ÊËÚ¸ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË.
3. èÓ‰‚Â‰ÂÌËÂ ·‡Î‡ÌÒ‡ ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ÌÂÛ‰‡˜
óÚÓ·˚ ÓÚ˜ÂÚÎË‚Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ «ÒËÎÓ‚ÓÂ ÔÓÎÂ», Ì‡ ÍÓÚÓÓÏ Ò Ó‰-
ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ — ÚÓ, ˜ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÛÒÔÂıÛ, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ — ÚÓ, ˜ÚÓ ÔË-
‚Ó‰ËÚ Í ÌÂÛ‰‡˜‡Ï, ÏÓÊÌÓ ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl Ú‡·ÎËˆ‡ÏË 9.3 Ë 9.4
564
í‡·ÎËˆ‡ 9.2
ëËÚÛ‡ˆËfl, äÚÓ ·˚Î óÚÓ ËÏÂÌÌÓ äÓ„‰‡ ä‡Í ‰ÓÒÚË˜¸
‚ ÍÓÚÓÓÈ Ç˚ ·˚ÎË Ò Ç‡ÏË ÚÓ„‰‡ ÔËÌÂÒÎÓ, ÔÓÒÎÂ‰ÌËÈ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚
Ò˜‡ÒÚÎË‚˚ ‚˚Á‚‡ÎÓ ‡Á Ò Ç‡ÏË ÔÓ‰Ó·Ì˚Â
(ÌÂÒ˜‡ÒÚÎË‚˚) Ú‡ÍÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÒÎÛ˜‡ÎÓÒ¸ ÒËÚÛ‡ˆËË
Ë ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÎË (ÌÂ ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ·˚ÎË ˜‡˘Â
˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÎË) ÒÓÒÚÓflÌËÂ (ÂÊÂ)
Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl
(ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl)
í‡·ÎËˆ‡ 9.3 í‡·ÎËˆ‡ 9.4

åÓË ÛÒÔÂıË, ä‡Í fl ‰Ó·ËÎÒfl åÓË ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ä‡Í fl
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓ‡ÊÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚ı ÏÌÂ ÔÂÓ‰ÓÎÂÎ
‹ Ë Ú.Ô. ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡ÎÓ ‹ ÌÂÛ‰‡˜Ë ÌÂ‰ÓÒÚ‡‚‡ÎÓ ÌÂÛ‰‡˜Ë
ÛÒÔÂıÛ Ë Ú.Ô.
1 1
2 2
3 3
... ...
á‡ÔÓÎÌflfl Ú‡·ÎËˆ˚ 9.3 Ë 9.4, ÏÓÊÌÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ÚÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË,
ÚÓÚ ÔÓÚÂÌˆË‡Î, ÍÓÚÓ˚Ï Ç˚ ‡ÒÔÓÎ‡„‡ÂÚÂ, Ë ‚˚fl‚ËÚ¸ Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl,
ÔÂÔflÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÛÒÔÂıÛ, ÔÓ‰ÎÂÊ‡˘ËÂ ‡Á‚ËÚË˛ Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛.
éˆÂÌÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÔÓ‚Ó‰ËÚÒfl ÏÂÚÓ‰‡ÏË ÎÓ„ËÍÓ-
‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. Ç ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‡Ì‡ÎËÁ
Ë ÒËÌÚÂÁ. èËÏÂÌflÂÚÒfl ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚˚È ÏÂÚÓ‰, ÏÂÚÓ‰ ˝ÍÒÚ‡ÔÓÎflˆËË Ë ‰.
ìÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË Ë ÏËÒÒËË ÊËÁÌË
àÁÛ˜‡fl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl, Ï˚ ÛÊÂ „Ó‚Ó-

ËÎË, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ‰ Â‡ÎËflÏË ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÌËÏ‡ÂÚ ÒÓÁ‰‡Ì-
ÌÛ˛ ËÏ ÏÓ‰ÂÎ¸ ˝ÚÓ„Ó ÏË‡. óÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ, ÒÓÓ·‡ÁÛfl Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸
Ò ˝ÚÓÈ ÏÓ‰ÂÎ¸˛. åÓ‰ÂÎ¸, ·ÎËÁÍ‡fl Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ
Ó‰ÌÛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸, Û·Ó„‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ — ‰Û„Û˛.
èÓ‰ ÏÓ‰ÂÎ¸˛ ÏË‡ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ˆÂÎÓÒÚÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËÈ Ó· ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. éÔË‡flÒ¸ Ì‡ ˝ÚÛ ÒËÒÚÂÏÛ,
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÙÓÏËÛÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó Ò‚ÓÂÏ ÏÂÒÚÂ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ. éÌ‡
ÒÎÛÊËÚ ÂÏÛ ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚Ï ËÌÒÚÛÏÂÌÚÓÏ ‰Îfl ÔËÌflÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍËı Â¯ÂÌËÈ (ˆÂÎË Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË, ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ).
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡ ‚ Â‰ËÌÒÚ‚Â ÎË˜ÌÓÈ ÎÓ„ËÍË Ë ËÒÚÓËË
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÚ‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ (ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡Ú¸) ‚ÒÂ ÔÓ·ÎÂÏÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË,
Í‡Í Ì‡ ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÏ ÔÓÎË„ÓÌÂ.
565
Ç Â‡ÎËflı Ì˚ÌÂ¯ÌÂÈ ÊËÁÌË ‚ÓÁÌËÍÎ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÔÓÎÌÓÈ

ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡. Ç ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ˝ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ËÁÏÂ-
ÌÂÌËÂÏ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ‚ÓÒ-
ÔËflÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ä‡Í ÙÓÏËÛÂÚÒfl (ÛÚÓ˜ÌflÂÚÒfl) ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡?
óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‚ÒÂÈ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË,
Ú‡ÌÒÙÓÏËÛfl ÂÂ Ò Û˜ÂÚÓÏ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÏÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡. éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÍÓÏ-
ÔÓÌÂÌÚ‡ÏË ÏÓ‰ÂÎË fl‚Îfl˛ÚÒfl:
• ‚˚Ò¯ËÂ ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÙÛÌÍˆËË (‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, Ô‡ÏflÚ¸), „‰Â
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË;
• ÒÚÛÍÚÛ˚ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ (ˆÂÎË, Ë‰Â‡Î˚, ÏÓÚË‚˚, ÛÒÚ‡-
ÌÓ‚ÍË, ÌÓÏ˚);
• «Ó˜ÍË ·ËÓ- Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËÍË»; «ÒËÚÓ» (ÙËÎ¸Ú), ËÎË «ˆÂÌÁÛ‡»
ÏÂÊ‰Û ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ; ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ
Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚.
ä‡Í Ï˚ ÛÊÂ ÓÚÏÂ˜‡ÎË, ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ËÁ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ë ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÓ„Ó ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡ ÔÓÔÛÒÍ‡ÂÚÒfl ˜ÂÂÁ «Ó˜ÍË ·ËÓ- Ë ÔÒËıÓÎÓ-
„ËÍË» Ë ÔÓˆÂÊË‚‡ÂÚÒfl ˜ÂÂÁ «ÒËÚÓ» ÎË˜ÌÓÈ «ˆÂÌÁÛ˚». å˚ ÔË
˝ÚÓÏ ÒÏÓÚËÏ Ì‡ ÏË Í‡Í ·˚ ÒÍ‚ÓÁ¸ ˆ‚ÂÚÌÓÂ ÓÍÌÓ, „‰Â ˆ‚ÂÚ, ‡ÁÏÂ
Ë ÔÓÁ‡˜ÌÓÒÚ¸ (Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Ò‡ÏÓ-
Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËÂÏ, ÍÓÌÚÓÎÂÏ, ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ÏË ÔÓ Ó„‡ÌË˜Â-
ÌË˛ ÔÒËıËÍË ÓÚ ‚ÚÓÊÂÌËfl ËÁ‚ÌÂ) ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÍÛÎ¸-
ÚÛÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓÒÚÛÔ‡˛˘‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÓˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl Ò Û˜ÂÚÓÏ
ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ Ë
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÛÓ‚Ìflı. èÓıÓ‰fl ÒÍ‚ÓÁ¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÓˆÂÌÍË, ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËfl, Í‡Í ‚ ÎËÌÁÂ, ÔÂÎÓÏÎflÂÚÒfl ÔÓ‰ Û„ÎÓÏ ËÂ‡ıËË ˆÂÎÂÈ Ë
Ë‰Â‡ÎÓ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ‚˚Ò¯Ëı ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÙÛÌÍˆËÈ ÔÂ‚‡-
˘‡ÂÚÒfl ‚ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒˆÂÌ‡ËË.
Ñ‚Ë„‡ÚÂÎÂÏ ÒÓÁ‰‡ÌËfl, ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í
‚˚flÒÌËÎË ÏÌÓ„ËÂ Û˜ÂÌ˚Â, fl‚ÎflÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚ı Ë ÌÂÓÒÓÁ-
Ì‡ÌÌ˚ı ÏÓÚË‚Ó‚. äÒÚ‡ÚË, ‚ ÒËÎÛ ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌËÈ ˝ÚËı ÏÓÚË‚Ó‚ Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ Ë ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÏ ÛÓ‚Ìflı,
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í Ó‰ÌËÏ Ë‰Â‡Î‡Ï, Â‡ÎËÁÓ‚˚-
‚‡Ú¸ Ó‰ÌË ˆÂÎË, ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÏË ÏÓ-
ÚË‚‡ÏË Ì‡ ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. ùÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ Û˜ÂÚ‡ ÔË ÍÓÌÚÓÎÂ Ì‡‰
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂÏ ˆÂÎÂÈ.
ìÚÓ˜ÌÂÌÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Û‚Ë‰ÂÚ¸ Ò‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ÏËÂ,
‡ Ò Û˜ÂÚÓÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ë ÓˆÂÌÍË ÒËÚÛ‡ˆËË ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸
(ÛÚÓ˜ÌËÚ¸) ÏËÒÒË˛ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË. èÓ‰ ÏËÒÒËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó Ò‚ÓÂÏ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËË, ÒÏ˚ÒÎÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
566
åËÒÒËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Ò Û˜ÂÚÓÏ:

• ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
• „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ, ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ Ë ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ ÊËÁÌË;
• ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚, ÒËÚÛ‡ˆËË;
• ÎË˜ÌÓ„Ó ÓÌÚÓ„ÂÌÂÁ‡ (ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡);
• ÂÒÛÒÓ‚, ÍÓÚÓ˚ÏË ‡ÒÔÓÎ‡„‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ;
• ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚ (˚ÌÍ‡ ÚÛ‰‡, ÔÓÙÂÒÒËÈ).
åËÒÒËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ Â‰ËÌÂÌËfl ÙËÁË-
˜ÂÒÍËı Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ÒËÎ. éÌ‡ ÔÓflÒÌflÂÚ ˆÂÎ¸ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ
ÊËÁÌË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ. åËÒÒËfl ‚˚·‡Ì‡
Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ, ÂÒÎË ÓÌ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÒÏ˚ÒÎÛ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÌÓÓÒÙÂÌ˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚. åËÒÒËfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ-
‚ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ Ì‡ÒÚÓ˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÓ·ËÎËÁÛÂÚ Â„Ó, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ
Ì‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË, ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚ı ÔËÌˆËÔÓ‚.
ä ÔËÏÂÛ, ÓÚÂˆ ÒÂÏÂÈÒÚ‚‡ ÏÓÊÂÚ ÂÂ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ Í‡Í
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ‰ÓÒÚÓÈÌÓÈ ÊËÁÌË Ò‚ÓÂÈ ÒÂÏ¸Â.
éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˆÂÎË ÊËÁÌË Ë ÓÒÌÓ‚ Á‡Ï˚ÒÎ‡ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl

Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÏËÒÒËË, Á‡‰‡˛˘ÂÈ Ó·˘ËÂ ÓËÂÌÚË˚, Ì‡Ô‡‚ÎÂ-
ÌËfl ÊËÁÌË, ˆÂÎ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÍÓÌÂ˜Ì˚Â ÊÂÎ‡ÂÏ˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl. ñÂÎ¸
ËÏÂÂÚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‰Îfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, Ë·Ó
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ‚ÂÒ¸ Â„Ó ÔÓˆÂÒÒ: ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˆÂÎ¸˛ ‚˚·Ë‡ÂÚÒfl
ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl, ÔÎ‡ÌËÛÂÚÒfl Ë Ó„‡ÌËÁÛÂÚÒfl ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÎ¸ Â‡ÎË-
ÁÛÂÚÒfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Í Á‡ÍÓÌ, ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
ñÂÎ¸, ‚˚ÒÚÛÔ‡fl ÔÂ‰‚ÓÒıË˘ÂÌËÂÏ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ‚˚·Ó ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. ëÂ‰ÒÚ‚‡ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‡Á-
ÎË˜Ì˚ÏË, ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÛÒÎÓ‚ËÈ, Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÍÛÎ¸-
ÚÛ˚, ÛÓ‚Ìfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ÙËÏ˚, ÔÂ‰ÔËflÚËfl, „‰Â
‰‡ÌÌ‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ Â‡ÎËÁÛÂÚ Ò‚ÓË ˆÂÎË. ñÂÎË ÔË‰‡˛Ú ‡ÁÎË˜ÌÛ˛
ÓÍ‡ÒÍÛ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÏÂÚÓ‰‡Ï, ÒÔÓÒÓ·‡Ï Ë ÔËÂÏ‡Ï ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ëı.
ëÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸ ÓÒÓ·Û˛ ÓÎ¸ ˆÂÎË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÂÂ
‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˛ Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Í‡Í ÒÚ‡-
ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó, Ú‡Í Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ñÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰
ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÒÚË ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÏÛ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ ÏÂÚÓ‰Ó‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË,
fl‚ÎflÂÚÒfl Ù‡ÍÚÓÓÏ ‚ÎËflÌËfl Ì‡ ÙÛÌÍˆËË Ë ÒÚËÎ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ëÚËÎ˛ ÔË‰‡ÂÚÒfl ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚ¸. Ç˚‰ÂÎÂÌËÂ ÔÓÌflÚËfl «ÙÛÌÍ-
ˆËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl» Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËÂÈ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ˚ı
567
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. îÛÌÍˆËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÍÎ˛-

˜Â‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‚flÁ˚‚‡ÂÚ
ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË ÒÓ ÒÚÛÍÚÛÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÂÚÓ‰‡ÏË Ë ÒÂ‰ÒÚ-
‚‡ÏË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
îÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÓÚ‚Â˜‡˛Ú Ì‡ ‚ÓÔÓÒ «˜ÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl
ËÎË ‰ÓÎÊÌÓ ‰ÂÎ‡Ú¸Òfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl?», ‡ ÏÂÚÓ‰˚ — Í‡Í
Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ˝ÚË ÙÛÌÍˆËË.
éÚÏÂÚË‚ ÏÂÒÚÓ Ë ÓÎ¸ ˆÂÎË ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl, ÓÔÂ‰ÂÎËÏ ÔÓfl‰ÓÍ ‚˚·Ó‡ ˆÂÎË. ìÊÂ ËÁ ËÒ. 1.2 („Î‡‚˚ 1),
‚Ë‰ÌÓ — ÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡Ú¸ ÌÂÎ¸Áfl. ñÂÎË ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡ ÚÂ·Ó-
‚‡ÌËflı, Ô‡‚ËÎ‡ı (ÔËÌˆËÔ‡ı Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl), Á‡ÍÓÌ‡ı ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
éÒÌÓ‚Ì˚Â Ô‡‚ËÎ‡ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ‚˚·ÓÛ ˆÂÎÂÈ ÊËÁÌË:

1. Ç˚·‡ÌÌ‡fl ˆÂÎ¸ ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Â‰ËÌÒÚ‚Û ·ËÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Ú. Â. Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË,
Á‡ÎÓÊÂÌÌ˚Â ‚:
• „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ (ÚÓ, ˜ÚÓ ÛÌ‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌÓ ÓÚ ÔÂ‰ÍÓ‚);
• Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ (ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl
Ë ‚ÎËflÌËfl ÛÒÎÓ‚ËÈ ÊËÁÌË);
• ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚˚·Ë‡ÂÏÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ (ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËfl, ÒÓÁ-
Ì‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚˚·Ó‡ ˆÂÎË, ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó Á‡Ï˚ÒÎ‡, ÔËÚflÁ‡ÌËÈ, Ó·‡Á‡
ÊËÁÌË, ÔÓÙÂÒÒËË).
ä‡Í ÛÊÂ ÓÚÏÂ˜‡ÎÓÒ¸, Û˜ÂÚ ˝ÚËı ÔÓ„‡ÏÏ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‰ÓÒÚË˜¸
ÎË˜ÌÓÈ „‡ÏÓÌËË Ë Á‰ÓÓ‚¸fl. ëÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚˚·‡ÌÌ‡fl ˆÂÎ¸ ‰ÓÎÊÌ‡
Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ì‡ÎË˜ËÂ ‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ, ÔË‚˚˜ÂÍ, ˝ÏÓˆËÈ,
ÍÓÚÓ˚Â ‚ ÒËÎÛ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ò‚ÂıÒÓÁ-
Ì‡ÌËfl ÏÓ„ÛÚ ‚ÒÚÛÔËÚ¸ ‚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl. óÂÎÓ‚ÂÍ, Í ÔËÏÂÛ, ÏÓÊÂÚ
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‰‡‚ËÚ¸ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ„Ó (˜ÚÓ-ÚÓ ÔÓ‰ÒÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚ — ÌÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ˝ÚÓ„Ó ‰ÂÎ‡Ú¸), ÒÓ‚Â¯ËÚ¸ Ì‡ÒËÎËÂ Ì‡‰ Ò‚ÓÂÈ
ÔËÓ‰ÓÈ, ÌÓ, ‰ÓÒÚË„‡fl ˜‡ÒÚÌ˚ı ˆÂÎÂÈ Ë ˆÂÎË ÊËÁÌË, ÓÌ ÓÍ‡ÊÂÚÒfl
ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ ‡Á‚‡ÎËÌÓÈ. åÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Ë ËÌ˚Â ÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ˆÂ-
ÎÓÏ ÎË¯‡˛Ú ÒÏ˚ÒÎ‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú.
2. Ç˚·Ó ˆÂÎË ÊËÁÌË ‰ÓÎÊÂÌ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÒÓÁ‰‡-
ÌËfl ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ñÂÎ¸ ÌÂ ·Û‰ÂÚ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ‡, ÂÒÎË ÌÂ
·Û‰ÛÚ Û˜ÚÂÌ˚ ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ Ç‡¯ÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡,
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÔËÏÂÌÂÌËfl ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı
ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ë Ú. ‰. ùÚÓ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ Á‡ÍÓÌ‡ ÌÂÓ·ıÓ-
‰ËÏÓ„Ó ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl (˜ÂÏ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌÂÂ, ÒÎÓÊÌÂÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÚÂÏ ‡Á-
ÌÓÓ·‡ÁÌÂÂ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl).
568
3. Ç˚·Ó ˆÂÎË ‰ÓÎÊÂÌ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÒÂ‰˚. óÂÎÓ‚ÂÍ

ÏÓÊÂÚ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸ ˆÂÎË ÊËÁÌË, ÂÒÎË Â„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË,
ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÔËÓ‰ÌÓÈ, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ, ˝ÍÓ-
ÌÓÏË˜ÂÒÍÓÈ Ë ‰Û„Ëı ÒÂ‰.
ä ÔËÏÂÛ, Ç˚ ÔÓÍ‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚÂ Â‡Î¸ÌÓ ÔÓÎÂÚÂÚ¸ ‚ ÒÓÒÂ‰Ì˛˛
„‡Î‡ÍÚËÍÛ.
4. Ç˚·Ó ˆÂÎË ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Ò‰ÂÎ‡Ì Ò Û˜ÂÚÓÏ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl, Ë·Ó ˝ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Û˜ÂÚ‡ ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍË ‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÈÒfl ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ ‚ÌÓÒËÚ¸ ÍÓÂÍÚË‚˚ ‚
ÒËÒÚÂÏÛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ÂÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
5. Ç˚·Ó ˆÂÎË ‰ÓÎÊÂÌ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÔËÌˆËÔ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÒÚË.
ÑÎfl Â¯ÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ, ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ
‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÔÛÚÂÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÌÂÎËÌÂÈÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ‚ ÒÓ-
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË, ËÏÂÂÚ ÏÌÓ„Ó ‚‡Ë‡Ì-
ÚÓ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË. àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÒÓÁ‰‡ÌÌÛ˛ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡ Ë ÏÓ‰ÂÎËÛfl
(ÔÓË„˚‚‡fl) ÔÓˆÂÒÒ ÔË·ÎËÊÂÌËfl ˆÂÎË, ÓÌ ÏÓÊÂÚ Ì‡ÈÚË ÓÔÚË-
Ï‡Î¸Ì˚Â ‰Îfl ÒÂ·fl «ÒˆÂÌ‡ËË».
èÂÂ˜ËÒÎÂÌ˚ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ‚˚·ÓÛ ˆÂÎË. è‡ÍÚË˜ÂÒÍË
Î˛‰¸ÏË ‚˚·Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚Ó ÏÌÓ„Ëı ÒÎÛ˜‡flı ·ÂÁ Ëı Û˜ÂÚ‡, ˜ÚÓ
‰‡ÂÚ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ÔË˜ËÌ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
ÌÂÛ‰‡˜.
éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˆÂÎË — Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ˚È ˝ÎÂÏÂÌÚ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl. Ç ëòÄ, „‰Â Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÔÛÎflÌÓ ˆÂÎÂ‚ÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËflÏË, Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ Ô‡‚ËÎ¸Ì‡fl ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ˆÂÎË — ˝ÚÓ ÍÎ˛˜
Í ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛.
èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ ÔÓÒÚ‡-
ÌÓ‚Í‡ ˆÂÎË ÌÂ ÏÂÌÂÂ ‚‡ÊÌ‡. éÌ‡ ËÏÂÂÚ ‰‚‡ ‡ÒÔÂÍÚ‡: ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ
(‚ÍÎ˛˜‡fl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÒÚÂÔÂÌË Ëı ÔËÓËÚÂÚÌÓÒÚË) Ë ÙÓÏÛÎËÓ‚‡-
ÌËÂ ˆÂÎË ‚ ‚Ë‰Â, Û‰Ó·ÌÓÏ ‰Îfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
Ç˚fl‚ÎÂÌËÂ ˆÂÎË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ‡Ì‡ÎËÁÓÏ ÏËÒÒËË, ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË, ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl Ì‡ ‰‡ÌÌÓÂ ‚ÂÏfl, Ë ÓÔ˚Ú‡ ‡·ÓÚ˚ (ÛÒÔÂıÓ‚
Ë ÌÂÛ‰‡˜).
èÂ‰ÔÓ˜ÚËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˆÂÎÂÈ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚˚fl‚ÎÂÌ‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË
ÏÂÚÓ‰‡ÏË, ÔËÏÂÌflÂÏ˚ÏË ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÎÓ„ËÍÓ-‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËı Á‡‰‡˜.
ä ÔËÏÂÛ, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÏÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ú‡·ÎËˆ, „‰Â Ò Ó‰ÌÓÈ
ÒÚÓÓÌ˚ ‡ÁÏÂ˘‡˛ÚÒfl ˆÂÎË (ÓÒË ı), Ò ‰Û„ÓÈ (ÓÒË Û) — Ëı ı‡‡Í-
ÚÂËÒÚËÍË.
569
éÒÌÓ‚Ì˚Â Ô‡‚ËÎ‡ ÙÓÏÛÎËÓ‚ÍË ˆÂÎÂÈ

èË ÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÌËË ˆÂÎË ÒÎÂ‰ÛÂÚ:
1. ç‡˜ËÌ‡Ú¸ Ò „Î‡„ÓÎ‡ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÙÓÏ˚ ‚ ÔÓ‚ÂÎËÚÂÎ¸ÌÓÏ Ì‡Í-
ÎÓÌÂÌËË (ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ ‚˚ÔÓÎÌflÂÏÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ).
2. äÓÌÍÂÚËÁËÓ‚‡Ú¸ ÚÂ·ÛÂÏ˚È ÍÓÌÂ˜Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú (ËÁÏÂËÚ¸ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú ‰Îfl ÍÓÌÚÓÎfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl).
3. éÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓÍÓ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ÔÓ ‚Â-
ÏÂÌË.
4. ê‡ÒÒ˜ËÚ‡Ú¸ ÂÒÛÒ ‚ÂÏÂÌË (‚ÂÏÂÌÌÓÈ) ·˛‰ÊÂÚ.
5. Ñ‡‚‡Ú¸ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡
6. éÔÂ‰ÂÎËÚ¸, ˜ÚÓ Ë ÍÓ„‰‡ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ Ò‰ÂÎ‡ÌÓ ·ÂÁ «Í‡Í Ë ÔÓ˜ÂÏÛ».
7. Å˚Ú¸ ÔÓÌflÚÌÓÈ Ë ÓÚ‚Â˜‡Ú¸ ˆÂÎÂ‚ÓÏÛ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌË˛.
8. Å˚Ú¸ Â‡Î¸ÌÓÈ ÚÛ‰ÌÓÈ, ÌÓ ‰ÓÒÚËÊËÏÓÈ.
9. é·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡Ú¸ ·ÓÎ¸¯Û˛ ÓÚ‰‡˜Û ÓÚ Á‡Ú‡Ú ‚ Ò‡‚ÌÂÌËË Ò ‰Û„ËÏË.
10. Å˚Ú¸ Â‡ÎËÁÛÂÏÓÈ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ‡ÒÔÓÎ‡„‡ÂÏÓ„Ó ÂÒÛÒ‡.
11. àÒÍÎ˛˜‡Ú¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÌËÊÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Á‡ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú.
12. ëÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚‡¯ÂÏÛ ÒÚËÎ˛ Ë ÙËÎÓÒÓÙËË ÊËÁÌË.
13. ëÓ‚Ô‡‰‡Ú¸ Ò ËÌÚÂÂÒ‡ÏË Ç‡¯Â„Ó ÓÍÛÊÂÌËfl.
14. îËÍÒËÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ ÔËÒ¸ÏÂÌÌÓÏ ‚Ë‰Â.
15. ÑÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ «ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡Ì‡» Ò ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï.
èËÏÂÌÓ, ˆÂÎË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸:
• ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ Í 1.02 ÛÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌÌÛ˛ ÔÓ-
„‡ÏÏÛ ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl, „‡‡ÌÚËÛ˛˘Û˛ ÔÓ‚˚-
¯ÂÌËÂ Ò‡ÏÓ˜Û‚ÒÚ‚Ëfl (ÍËÚÂËÈ ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‡·ÓÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
‚Â˜ÂÓÏ Ë ÛÏÂÌ¸-¯ÂÌËfl Á‡Ú‡Ú «Ì‡ ‡ÔÚÂÍÛ» Ì‡ 20 „Ë‚ÂÌ);
• ÛÎÛ˜¯ËÚ¸ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË ‚ ÒÔÓÚÂ ‰Ó ÛÓ‚Ìfl Ï‡ÒÚÂ‡ (Ì‡ 5 Í„, Ì‡
10 ÏËÌÛÚ Ë Ú. Ô.).
Ç˚·Ë‡fl Ë ÙÓÏÛÎËÛfl ˆÂÎ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ‚ÓÎ¸ÌÓ ÔÓÂˆËÛÂÚ ÂÂ
Ì‡ ·Û‰Û˘ÂÂ, ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ì‡ÏÂÂÌËÂ, ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ Ë‰Â˛ ÔÎ‡Ì‡
ÔÂ‰ÒÚÓfl˘Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
ùÚËÏ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl Á‡Ï˚ÒÂÎ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË, ‚ÂÌÂÂ, ÓÒÌÓ‚˚ Á‡-
Ï˚ÒÎ‡, Ú Í. ÌÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌ‡ ÓˆÂÌÍ‡ ‚ÒÂÈ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË Ù‡ÍÚÓÓ‚, ÍÓÚÓ-
˚Â ·Û‰ÛÚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ËÎË ÔÂÔflÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‰‚ËÊÂÌË˛ Í ˆÂÎË.
éˆÂÌË‚‡fl ÒËÚÛ‡ˆË˛, Ï˚ ‚˚flÒÌËÎË, ÍÚÓ Ë ˜ÚÓ ÏÂ¯‡ÎÓ Ì‡Ï ÊËÚ¸
‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË, ÍÚÓ ‚‡„, ÍÚÓ ‰Û„, ÍÚÓ ÔÓÔÛÚ˜ËÍ
Ë Ú. ‰. Å˚ÎË ‚˚fl‚ÎÂÌ˚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ë Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
ÌËfl, ÔË‚Ó‰Ë‚¯ËÂ Í ÛÒÔÂıÛ, Ë Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl, ÔÂÔflÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÂÏÛ.
çÓ ÚÓ ·˚ÎÓ ‚ ÚÓÈ ÊËÁÌË, ÔË ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË Í ÚÓÈ (ÔÓ¯ÎÓÈ) ˆÂÎË.
570
ëÙÓÏÛÎËÓ‚‡‚ ÌÓ‚Û˛ ˆÂÎ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ-ÌÓ‚ÓÏÛ ÒÏÓÚËÚ Ì‡ ÔÓ-

¯Â‰¯ÂÂ. éÌ ÏÓÊÂÚ ÔÓ-ÌÓ‚ÓÏÛ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ÒËÚÛ‡ˆË˛, ÔÓ¯ÎÓÂ, Ë ˝ÚÓ
Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓ. Ç ÓÒÌÓ‚Û ÌÓ‚Ó„Ó Á‡Ï˚ÒÎ‡ ‚ıÓ‰ËÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÚÓ„Ó:
• Í‡ÍËÂ ÒËÎ˚, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÔËÏÂÌflÚ¸ Ë ‚ Í‡ÍÓÈ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË;
• Ì‡ ˜ÂÏ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ËÚ¸ ÓÒÌÓ‚ÌÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ë ÛÒËÎËfl;
• Í‡Í ÔÓÒÚÓËÚ¸ ÌÓ‚Û˛ ÊËÁÌ¸, Í‡Í Ï‡ÌÂ‚ËÓ‚‡Ú¸, ÔÂÂ‡ÒÔÂ-
‰ÂÎflÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÂÒÛÒ˚.
ëÙÓÏÛÎËÓ‚‡‚ ÓÒÌÓ‚˚ Á‡Ï˚ÒÎ‡, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ëı ÔÓ‚ÂËÚ¸, ÓˆÂÌË-
‚‡fl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ.
éˆÂÌÍ‡ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÌflÚËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı Â¯ÂÌËÈ
Ç ‰ÓÔÓÎÌÂÌËÂ Í ‡ÌÂÂ ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÏÛ, ÔÓ‰ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÓÈ ÔÓÌË-

Ï‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚, ÛÒÎÓ‚ËÈ, ‚ ÍÓÚÓ˚ı ·Û‰ÛÚ
Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸Òfl ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éˆÂÌÍ‡ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
ÔÂ‰ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ ÓˆÂÌÍÛ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Ì‡
˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚È Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÂÏÂÌÚ. éˆÂÌÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‚˚fl‚ËÚ¸ Ù‡ÍÚÓ˚
Ë ÒÔÓÒÓ·˚ Ëı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ˜ÚÓ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
Ëı Û˜ÂÚ‡ Ë ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ä‡Í ËÁ-
‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ·˚ Ò‡·ÓÚ‡ÎË Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â Á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÓÏ, Ì‡‰Ó ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ÛÒÎÓ‚Ëfl.
èÓfl‰ÓÍ ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ ‡ÌÂÂ Ì‡ ËÒ. 9.15.
èËÌflÚËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl
èËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ò ËÒ-

ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‡Î„ÓËÚÏ‡ (ËÒ. 9.17) ËÎË ‡ÌÂÂ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌÓ„Ó Ì‡
ËÒ. 9.15.
Ñ‡ÎÂÂ Ï˚ ·ÓÎÂÂ ÔÓ‰Ó·ÌÓ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ÔÓˆÂÒÒ ÔËÌflÚËfl Â¯Â-
ÌËfl ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Â¯ÂÌËÂ — ˝ÚÓ
‚ÓÎÂ‚ÓÈ ‡ÍÚ, Í‡Ò‡˛˘ËÈÒfl ÍÓÂÌÌ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË,
˝Ú‡Ô ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
Ç˚·Ó ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË, ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ

ÙËÎÓÒÓÙËË Ë ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ
èÓ‰ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ ÊËÁÌË Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÔÓÌËÏ‡˛Ú

ÏÂÚÓ‰ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌË. Ç Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÔÓ‰ ÏÂÚÓ‰ÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔËÂÏÓ‚, ÒÔÓÒÓ·Ó‚, ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı
571
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‰Îfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌË Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÂÂ ˆÂÎÂÈ. èÓ‰ Ó-

„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÊËÁÌË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ‡fl ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚ı ÒËÎ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÒÓÁ‰‡˛˘‡fl ÂÏÛ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÔÂÂÒÏÓÚÂÚ¸
ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ. å˚ Á‡‡ÌÂÂ ÒÓ„Î‡ÒÌ˚ Ò ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸˛ ÛÚÓ˜-
ÌÂÌËfl ˝ÚËı ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ. ëÓ„Î‡ÒËÂ Ì‡ ÍÓÏÔÓÏËÒÒ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË Ò‚fl-
Á‡ÌÓ Ò ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËfl «ÊËÁÌ¸».
ÑÎfl Ó‰ÌËı — ˝ÚÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ·ÂÎÍÓ‚˚ı ÚÂÎ, ‰Îfl ‰Û„Ëı —
ÔÓÎÂ‚˚ı ÚÂÎ, ‰Îfl ÚÂÚ¸Ëı.., ‡, ‚ Ó·˘ÂÏ, ÊËÁÌ¸ — Ó‰Ì‡ ËÁ ÙÓÏ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ï‡ÚÂËË (‡ ÏÓÊÂÚ Ë ‰Ûı‡), ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘‡fl ÔË ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÂÂ ‡Á‚ËÚËfl.
êËÒ. 9.17 ÄÎ„ÓËÚÏ ÔËÌflÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl
572
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÊËÁÌË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ÏÓ‰ÂÎ¸˛ ÏË‡ ‰‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‚ÓÁ-

ÏÓÊÌÓÒÚ¸:
• ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÒËÒÚÂÏÛ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ÎË˜ÌÓÒÚË Ó
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË Ë Ò‚ÓÂÏ ÏÂÒÚÂ ‚ ÏËÂ;
• ‚˚fl‚ËÚ¸ Ë Ó·˙flÒÌËÚ¸ Â„Ó ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛;
• ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË, ÒÔÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸
·Û‰Û˘ÂÂ Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ò‚ÓÈ ÊËÁÌÂÌÌ˚È Ó„ÔÓÂÍÚ;
• ‚˚Ò‚ÂÚËÚ¸ ‚ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â Ú‡ÂÍÚÓË˛ ‰‚ËÊÂÌËfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÁÌ‡˜ËÏ˚Â ÓËÂÌÚË˚ Ë ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸
ÔËÓËÚÂÚ;
• ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡Ú¸ ‚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË Ó·‡Á, ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË Ë Â‡ÎËË
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ ÌÓÏ˚, ÒÚ‡Ì‰‡Ú˚, ˆÂÌÌÓÒÚË, ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë Ú. Ô.,
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË.
ÇÌÂ¯ÌÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl Í‡Í ÔÂ‰ÏÂÚÌÓ-
˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl.
Ç ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÏ ‚˚¯Â Ë Û˜ÂÚÓÏ ÛÊÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÌÓ„Ó ‚ „Î‡‚Â 8, ÔÓ‰
Ó·‡ÁÓÏ ÊËÁÌË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ÓÍ‡¯ÂÌÌ‡fl Í‡ÚËÌ‡
ÊËÁÌË. èÓ‰ ÒÏ˚ÒÎÓÏ ÊËÁÌË — ÂÂ ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓÂ, ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ Ë Ò‚ÓÂÓ·-
‡ÁÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËË Ë ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ÓÒÌÓ‚‡ı
ÊËÁÌË. ÜËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒËÒÚÂÏÛ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓ-
Î‡„‡˛˘Ëı Ë‰ÂÈ, Û·ÂÊ‰ÂÌËÈ Ë ‚Â˚ ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ÔÓÎÌÓˆÂÌÌÛ˛ Ë
ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÛ˛ ÊËÁÌ¸, ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌÛ˛ ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı
Ú‡‰ËˆËÈ, Ó·‡ÁˆÓ‚ Ë Ë‰Â‡ÎÓ‚. ùÚÓ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó ÁÌ‡˜ËÏ˚ı, ÊÂÎ‡ÂÏ˚ı Ô‡‡ÏÂÚ‡ı ÊËÁÌË.
èÓ‰ ÊËÁÌÂÌÌ˚ÏË ÌÓÏ‡ÏË ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÌ˚Â ÓÔ˚Ú-
Ì˚Ï ÔÛÚÂÏ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ Ë Í‡˜ÂÒÚ‚Û ÊËÁÌË, ÒÚ‡Ì‰‡Ú˚
ÓˆÂÌÍË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒÓ·˚ÚËÈ. çÓÏ‡ÚË‚Ì˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓfl‚-
Îfl˛ÚÒfl ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË Í‡Í ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÍÓ‚Ó‰fl˘Ëı ÔËÌˆËÔÓ‚
Ë Ô‡‚ËÎ, Ì‡ ÍÓÚÓ˚ı ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl ˆÂÎË ÊËÁÌË. ÜËÁÌÂÌÌ˚Â ÔËÌ-
ˆËÔ˚ ËÒıÓ‰flÚ ËÁ Á‡ÍÓÌÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÛÔ‡‚Îfl˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ËÏÂ˛Ú
Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. éÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ Ë ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚ÏË ÌÓÏ‡ÏË, ÔËÌflÚ˚ÏË ‚ ‰‡ÌÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â.
Ç ÊËÁÌË Ó·‡Á˚, ÒÏ˚ÒÎ˚, ˆÂÌÌÓÒÚË, ÌÓÏ˚ Ë, ÍÓÌÂ˜ÌÓ, ˆÂÎË
‚ıÓ‰flÚ ‚ Â‡Î¸ÌÛ˛ Ô‡ÍÚËÍÛ Í‡Í ÓËÂÌÚË˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â. ÜËÁÌÂÌÌ˚Â ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÓËÂÌÚËÛ˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ÔÂ-
ÒÔÂÍÚË‚Ì˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÎË, ÓÌË ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÎË˜-
ÌÓÒÚË ÔÓ‰ÌËÏ‡Ú¸Òfl Ì‡‰ ÛÓ‚ÌÂÏ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ
573
Ë Û‰ÂÊË‚‡Ú¸ ˆÂÎÓÒÚÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒ-

ÚË. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔËÏÂ‡ ÚËÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚ı ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ ÔË‚Ó‰ËÏ Ú‡·Î. 9.5, ‚ÁflÚÛ˛ ËÁ ‡·ÓÚ˚ [17].
í‡·ÎËˆ‡ 9.5 íËÔÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı

ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ
ùÎÂÏÂÌÚ˚ éÒÌÓ‚Ì˚Â ÚËÔ˚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ
ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ
ÓËÂÌÚ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÛÒÔÂı‡
ÎË˜ÌÓÒÚË ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË
1 2 3 4
1. èÂˆÂÔ- é·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ, ÔÓÎ- ÄÍÚË‚Ì‡fl, ‰Âfl- ä‡ÒË‚‡fl, „‡ÏÓ-
ÚË‚Ì˚Â Ì‡fl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ÚÂÎ¸Ì‡fl, Ì‡Ò˚- ÌË˜Ì‡fl, Ú‚Ó˜ÂÒ-
·Î‡„ Ë ÍÓÏÙÓÚ‡, ˘ÂÌÌ‡fl ÒÓ·˚ÚËfl- Í‡fl ÊËÁÌ¸, ·ÎËÁ-
ÒÔÓÍÓÈÌ‡fl, ‡ÁÏÂ- ÏË, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Í‡fl ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ
ÂÌÌ‡fl Ë ÒÚ‡·ËÎ¸- ÁÌ‡˜ËÏ‡fl Ë ÔÂÛÒ- ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛
Ì‡fl ÊËÁÌ¸ ÔÂ‚‡˛˘‡fl ÊËÁÌ¸ Í ËÒÍÛÒÒÚ‚Û
2. ëÏ˚ÒÎÓ- èËÓ·ÂÚÂÌËÂ Ë ÇÓÒıÓÊ‰ÂÌËÂ ë‚Ó·Ó‰ÌÓÂ Ú‚Ó-

ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓÚÂ·ÎÂÌËÂ ‡Á- Í ÊÂÎ‡ÂÏÓÈ, ÔÓÎ¸- ˜ÂÒÚ‚Ó Ë ‡Á‚ËÚËÂ
ÎË˜Ì˚ı ÊËÁÌÂÌ- ÁÛ˛˘ÂÈÒfl Ó·˘ÂÒÚ- ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰Û-
Ì˚ı ·Î‡„, ÒÚÂÏ- ‚ÂÌÌ˚Ï ÔËÁÌ‡- ıÓ‚Ì˚ı Ë ÙËÁË-
ÎÂÌËÂ Í Ï‡ÚÂ- ÌËÂÏ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜Ë- ˜ÂÒÍËı ÒËÎ;
Ë‡Î¸ÌÓÏÛ ËÎË ‚‡˛˘ÂÈ ÔÓ˜ÌÓÂ Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ-
Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ- Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÂ ÔÓ- ‚Ó‚‡ÌËÂ, ‰ÓÒÚË-
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ÎÓÊÂÌËÂ ‚Â¯ËÌÂ „‡ÂÏÓÂ ÔÓÒÂ‰ÒÚ-
ÍÓÏÙÓÚÛ (ÛÓ‚Ì˛) ÊËÁÌË ‚ÓÏ ËÁÏÂÌÂÌËfl
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÏË‡
3. ñÂÌÌÓÒÚ- ëÚÂÏÎÂÌËÂ ÔÓÎÛ- ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ Ï‡Ò- ëÚÂÏÎÂÌËÂ Í ÎË˜-

Ì˚Â ˜ËÚ¸ Ë ÓÒ‚ÓËÚ¸ ÚÂÒÚ‚‡, ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÌÓÒÚÌÓÈ ‡‚ÚÓÌÓ-
ÁÌ‡˜ËÏ˚È ‰Îfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ÏËË Ë Ú‚Ó˜ÂÒ-
ÎË˜ÌÓÒÚË (ÊÂÎ‡Â- Ë ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË ÍÓÏÛ ÒÓÒÚÓflÌË˛;
Ï˚È Ë ÔÂÒÚËÊ- ‚ ËÁ·‡ÌÌÓÈ ÒÙÂÂ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ Í ÔÓÒ-
Ì˚È) Ì‡·Ó ÊËÁ- ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË; ˆÂÌ- ÚÓflÌÌÓÏÛ ÔÓËÒÍÛ
ÌÂÌÌ˚ı ·Î‡„ ÌÓÒÚÌ˚Â ÍËÚÂËË ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ Ë
ÛÒÔÂı‡; Ó„‡ÌËÁÓ- Û„ÎÛ·ÎÂÌÌÓÏÛ
‚‡ÌÌÓÒÚ¸ Ë Ò‡ÏÓ- Ò‡ÏÓ‡Ì‡ÎËÁÛ;
‰ËÒˆËÔÎËÌ‡, ‰ÂÎÓ- ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
‚ËÚÓÒÚ¸ Ë ÔÂ‰- ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÓÍÛ-
ÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚ¸ Ê‡˛˘ËÏ; ÔÎ˛‡-
ÎËÁÏ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
ÔÓÁËˆËË
574
1 2 3 4
4. çÓÏ‡- èËÌflÚËÂ ÔËÌ- èËÌflÚËÂ ÔËÌ- éÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ˜ÂÚÍËı
ÚË‚Ì˚Â ˆËÔÓ‚ Ë Ô‡‚ËÎ, ˆËÔÓ‚ Ë Ô‡‚ËÎ, Ë ÒÚÓ„Ó ÛÒÚ‡ÌÓ‚-
ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛˘Ëı ‚Â‰Û˘Ëı Í ÛÒÔÂıÛ ÎÂÌÌ˚ı Ô‡‚ËÎ
ÔËÓËÚÂÚ ÚÂı ËÎË ËÎË ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛- ÔË ÒÓ·Î˛‰ÂÌËË
ËÌ˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˘Ëı ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÏÛ Ó·˘ÂÔËÌflÚ˚ı
·Î‡„ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸- ÌÓÏ Ë Ó„‡ÌË˜Â-
ÌÓÏÛ ÓÒÚÛ, ÔÓ- ÌËÈ; Û‚‡ÊËÚÂÎ¸-
‰‚ËÊÂÌË˛ ÔÓ ÒÓ- ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ
ˆË‡Î¸ÌÓÈ ÎÂÒÚ- Í Ò‚Ó·Ó‰Â Ë Ó·‡-
ÌËˆÂ ÁÛ ÊËÁÌË ‰Û-
„Ëı Î˛‰ÂÈ
5. ñÂÎÂ‚˚Â ëÚÂÏÎÂÌËÂ Í Ï‡Í- éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ë é„‡ÌË˜ÂÌÌÓÂ ËÒ-
ÒËÏ‡Î¸ÌÓ ‚ÓÁÏÓÊ- ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ¯ËÓ- ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÎÂ-
ÌÓÏÛ ËÎË ‰ÓÔÛÒ- ÍÓÏ‡Ò¯Ú‡·Ì˚ı ÔÓÎ‡„‡ÌËfl Í‡Í
ÚËÏÓÏÛ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó- ˆÂÎÂÈ, ËÏÂ˛˘Ëı ËÌÒÚÛÏÂÌÚ‡ ÍÓÌ-
ÂÌË˛ Ò‚ÓËı ÔÓ- ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡- ÍÂÚËÁ‡ˆËË Ë
ÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ ‚ ÓÔ- ÚÂÎ¸ÒÍÛ˛ Ì‡Ô‡‚- Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
Â‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÊËÁ- ÎÂÌÌÓÒÚ¸ Ë ‚Â‰Û- ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl ÊËÁ-
ÌÂÌÌ˚ı ·Î‡„‡ı ˘Ëı Í ÔÂÛÒÔÂ‚‡- ÌÂÌÌ˚ı ÒÏ˚ÒÎÓ‚
ÌË˛ ‚ ÊËÁÌË
ï‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ‰Îfl ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl ÍËÁËÒÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ÒÚ‡ÌÂ

fl‚ÎflÂÚÒfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ, ÔÓ‰˜‡Ò ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ, ÒÎÂ‰Û˛˘Ëı ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ:
ÓÚÍ‡Á‡, Á‡˘ËÚÌÓÈ Ë ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËfl [18]. Ä‚ÚÓ˚ ˝ÚÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË
ÔÂ‰Î‡„‡˛Ú ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ‚ ÊËÁÌË Á‡‰‡˜Ë, ÔÓ·ÎÂÏ˚
Í‡Í ÍÓÌÙÎËÍÚ˚. èÂ‰ÒÚ‡‚ËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÒËÒÚÂÏÛ, ÒÓÒÚÓfl˘Û˛ ËÁ
ÚÂı ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ, ÓÚ‚Â˜‡˛˘Ëı Á‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÊËÁÌÂÌ-
Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ.
Ç˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÏÓÚË‚˚, ˆÂÎË),
ÒËÒÚÂÏ‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (Ì‡‚˚ÍË, ÏÓ‰ÂÎË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÒÔÓÒÓ·˚ ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl
ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚) Ë ÒËÒÚÂÏ‡ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË (ÓˆÂÌÍ‡ ÛÒÔÂıÓ‚ Ë ÌÂÛ‰‡˜).
éÒÌÓ‚Ì˚Ï ÍÓÌÙÎËÍÚÓÏ ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl fl‚ÎflÂÚ-
Òfl ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ‡‰ËÍ‡Î¸Ì˚ÏË ËÁÏÂÌÂÌËflÏË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÊËÁÌË Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Í ÌËÏ. Ç ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚Ëflı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓ ÚÂÏ ‚‡Ë‡ÌÚ‡Ï.
1. íÛ‰ÌÓÒÚË ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÍ‡Á˚‚‡˛ÚÒfl ÒÚÓÎ¸ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚ÏË,
˜ÚÓ ÓÌ ÔÂÍ‡˘‡ÂÚ ‚ÒflÍËÂ ÔÓÔ˚ÚÍË ·Ó¸·˚. Ç ÌÂÏ ÙÓÏËÛÂÚÒfl
˜Û‚ÒÚ‚Ó ·ÂÒÔÓÏÓ˘ÌÓÒÚË, ÓÚÍ‡Á ÓÚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚. óÂÎÓ‚ÂÍ,
˜ÚÓ·˚ Í‡Í-ÚÓ ÊËÚ¸, ËÁ·Ë‡ÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÓÚÍ‡Á‡.
ÑÎfl ˝ÚÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ı‡‡ÍÚÂÌÓ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ:
575
• Ó˘Û˘ÂÌËfl ‰ÂÔÂÒÒËË (‡Á‚Ë‚¯ÂÈÒfl ‚ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌ-

Ì˚ı ÌÂÛ‰‡˜ ‚ ÊËÁÌË), ÔË‚Ó‰fl˘ËÂ Í ·ÎÓÍËÓ‚‡ÌË˛ ÒËÒÚÂÏ˚
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ÓˆÂÌÍ‡ ·Û‰Û˘ÂÈ ÊËÁÌË Í‡Í ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ„Ó ÁÎ‡, ÌÂÒÛ˘Â„Ó ÌÓ-
‚˚Â ÌÂÔËflÚÌÓÒÚË Ë ÌÂÒ˜‡ÒÚ¸fl;
• ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ËÏ ÒÔÓÒÓ·ÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ËÁ·Â„‡ÌËÂ, ‡
ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ Ó„‡ÌË˜Ë‚‡˛ÚÒfl Ì‡ÒÚÓfl˘ËÏ. Ç˚-
ÔÓÎÌfl˛ÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚Â ‰ÂÎ‡;
• ˆÂÎË ÌÓÒflÚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ˝„ÓˆÂÌÚË˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ Ë Ì‡-
Ô‡‚ÎÂÌ˚ Ì‡ ‚˚ÊË‚‡ÌËÂ;
• ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍË ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÒËÒÚÂÏ˚ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË
‚˚Á˚‚‡˛Ú ÛÔ‡‰ÓÍ ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ;
• ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ·Û‰Û˘Â„Ó Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ, ÔË ÔËÌfl-
ÚËË ÒÂ¸ÂÁÌ˚ı Â¯ÂÌËÈ ÓÌ ÌÛÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓÏÓ˘Ë;
• ÚÂ˜ÂÌËÂ ÊËÁÌË ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‚˚·‡ÌÌ˚Ï ‡ÌÂÂ Ó·‡ÁÓÏ
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
2. ÇÓÁÌËÍ¯ËÂ ÚÛ‰ÌÓÒÚË ÓˆÂÌË‚‡˛ÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Í‡Í ÁÌ‡˜Ë-
ÚÂÎ¸Ì˚Â, ÌÓ ÓÌ ÌÂ ÔÂÍ‡˘‡ÂÚ ÔÓÔ˚ÚÓÍ ·Ó¸·˚, ËÁ·Ë‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛
Á‡˘ËÚ˚.
ÑÎfl ˝ÚÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ı‡‡ÍÚÂÌÓ:
• ·ÎÓÍËÓ‚‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË ËÁ·˚ÚÍÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË
Ó ıÓ‰Â Á‡˘ËÚÌ˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ;
• ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÌÂÓÊË‰‡ÌÌ˚ı ‚ÌÂ¯ÌËı ˝ÏÓˆËÈ;
• ‚ÓÒÔËflÚËÂ ·Û‰Û˘Â„Ó Í‡Í Û„ÓÁ˚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏÛ;
• ÒÛÊÂÌËÂ ÔÂÒÔÂÍÚË‚˚ ÊËÁÌË (ÒËÒÚÂÏ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ı‡‡ÍÚÂË-
ÁÛÂÚÒfl ÛıÛ‰¯ÂÌËÂÏ ÔÎ‡ÌËÛÂÏ˚ı ÙÛÌÍˆËÈ);
• ‰‚Â ÙÓÏ˚ Á‡˘ËÚÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË — ËÁ·Â„‡ÌËÂ Ë ÍÓÌÒÂ‚‡ÚËÁÏ
(ËÁ·Â„‡˛˘‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÛıÓ‰ËÚ ÓÚ ÍÓÌÙÎËÍÚÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ,
ÔÓ„ÛÊ‡ÂÚÒfl ‚ ÏÂ˜Ú˚, ÔÂ‰ÔÓ˜ËÚ‡fl Ó‰ËÌÓ˜ÂÒÚ‚Ó. äÓÌÒÂ‚‡-
ÚË‚Ì‡fl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÔË‚flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸˛ Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ë‚-
¯ÂÏÛÒfl Ó·‡ÁÛ ÊËÁÌË, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸ ËÏ).
3. ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÚÛ‰ÌÓÒÚÂÈ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÍÓÚÓ˚È Ì‡-
˜ËÌ‡ÂÚ ËÁÏÂÌflÚ¸ Ò‚ÓÈ Ó·‡Á ÊËÁÌË, ‡‰‡ÔÚËÛflÒ¸ Í ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
éÌ ËÁ·Ë‡ÂÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËfl. èË ˝ÚÓÏ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸:
‡) ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌË˜ÂÌËÂ, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏÓÂ:
• ‚ÓÒÔËflÚËÂÏ ÒÓ·˚ÚËÈ ·Û‰Û˘Â„Ó Í‡Í ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡;
• ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡ÌËÂÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ÔÓ ÔÂ‰ÔÓ˜ÚÂÌË˛, ÔË ËÒ-
ÍÎ˛˜ÂÌËË ‰ÓÏËÌËÛ˛˘Ëı ˆÂÎÂÈ;
• ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔËÌflÚËÂÏ ÌÓÏ, ˆÂÎÂÈ Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ‚ ÍÓÚÓÓÏ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ;
576
• ÔÂÒÔÂÍÚË‚‡ÏË ÊËÁÌË, Ó„‡ÌË˜Ë‚‡˛˘ËÏËÒfl ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËÏË

„Ó‰‡ÏË;
• Ó„‡ÌË˜ÂÌËÂÏ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚ ÛÁÍÓÈ ÒÙÂÓÈ ÊËÁÌË
(ÒÂÏ¸fl, ‡·ÓÚ‡...);
• ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂÏ Ó·˘ÂÔËÌflÚ˚ı Á‡ÌflÚËÈ (ÒÎÛÊ·‡, Á‡·ÓÚ‡ Ó ÒÂÏ¸Â);
• ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÔËÌflÚ˚ÏË ÒÔÓÒÓ·‡ÏË;
·) Ô‡ÒÒË‚ÌÓÂ ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËÂ, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏÓÂ:
• ÔËÌflÚËÂÏ Ô‡ÒÒË‚ÌÓÈ ÓÎË ‰Ó·Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ËÎË ÔÓ‰ ‰‡‚ÎÂÌËÂÏ
Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚;
• Â¯ÂÌËÂÏ ÔÓÒÚ‡‚ËÚ¸ ÊËÁÌ¸ ÔÓ‰ ÍÓÌÚÓÎ¸ ‚ÌÂ¯ÌËı ÒËÎ, ÔË-
·Â„‡fl Í Á‡˘ËÚÂ ‚Î‡ÒÚË, Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÂÎË„ËË; ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂÏ
‚ÓÎÂ ‰Û„Ëı ËÎË Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡Ï;
• ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ ÒÓı‡ÌËÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‰ÂÎ;
• ÊËÁÌ¸˛, ÒÓÒÚÓfl˘ÂÈ ËÁ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚ı Á‡ÌflÚËÈ ·ÂÁ ËÂ‡ıËË
ˆÂÎÂÈ;
• ‚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡ı — ÔÓËÒÍÓÏ ÔÓ‰‰ÂÊÍË, ÔÓ‰˜ËÌÂ-
ÌËÂÏ ËÎË Á‡ÏÍÌÛÚÓÒÚ¸˛.
‚) ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËÂ, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏÓÂ:
• ‚ÓÒÔËflÚËÂÏ ·Û‰Û˘Â„Ó Í‡Í ‚ÂÏÂÌË ÌÓ‚˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ;
• ÔÓËÒÍÓÏ ÌÓ‚˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ ÔÎ‡ÌÓ‚ Ì‡ ·Û‰Û˘ÂÂ;
• ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂÏ ÊËÁÌË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ˆÂÎflÏ;
• ‡ÍÚË‚Ì˚Ï ‚ÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÊËÁÌ¸;
• ‡Ò¯ËÂÌËÂÏ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚.
èÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl fl‚-
Îfl˛ÚÒfl ÚËÔË˜Ì˚ÏË ‰Îfl ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ÏÌÓ-
„ËÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚·Ë‡Ú¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÏËÒÒËË Ë
ˆÂÎË ÊËÁÌË. ëÏÂÌ‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡, ÂÒÎË ÓÌ‡ — ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ
Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ËÁÏÂÌË‚¯ËıÒfl Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚.
é‰Ì‡ÍÓ ˜‡ÒÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl, Í‡Í ·˚ÎÓ ÓÚÏÂ˜ÂÌÓ
‚˚¯Â, «ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ Û·Ó„ÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡». éÒ‚Ó·Ó‰ËÚ¸ Â„Ó ÓÚ ÒÎÓÊË‚-
¯Â„ÓÒfl ‚Ë‰ÂÌËfl ÏË‡ ‚Ó ÏÌÓ„Ëı ÒÎÛ˜‡flı ÏÓÊÂÚ ıÓÓ¯ËÈ ÍÓÌÒÛÎ¸-
Ú‡ÌÚ ËÎË „ËÔÌÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú.
Ç ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ „Î‡‚Â Ï˚ ÔÂ‰ÎÓÊËÏ ÏÂÚÓ‰ËÍÛ Ë ÚÂıÌËÍË ËÁÏÂ-
ÌÂÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡.
ë ‚˚·ÓÓÏ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÂÂÒÏÓÚÂÚ¸ ÒËÒÚÂÏÛ Ë
ËÂ‡ıË˛ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÌÓÏ˚, ÔËÌˆËÔ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÎÂÊ‡Ú ‚ ÓÒÌÓ‚Â
ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ‡ ˝ÚÓ ·ÓÎÂÁÌÂÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ. éÒÓ·ÂÌÌÓ ÔË ÔËÌˆËÔË‡Î¸-
ÌÓÈ ÒÏÂÌÂ ˆÂÎË ÊËÁÌË Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËË. óÚÓ·˚ ˝ÚÓ ÔÓËÁÓ¯ÎÓ, ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓ ÔÓÚflÒÂÌËÂ, Í‡Ú‡ÒËÒ.
577
èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË (‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÎ‡Ì‡ ÊËÁÌË,

ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÒÚ‡ÚÂ„ËË)
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË ÏÓÊÌÓ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ÔÓÒÚÓ-

ÂÌËÂÏ «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ», ‡Á‰ÂÎflfl ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÎË ÔÓ ÒÙÂ‡Ï (ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ, ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂ˚, ÒÙÂ˚
ÒÂÏÂÈÌÓÈ ÊËÁÌË, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒÙÂ˚ Ë Ú. Ô.). èÓ ˆÂ-
ÎflÏ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒÙÂ ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ ÏÂÓÔËflÚËfl, ‡ÁÏÂ˘ÂÌÌ˚Â ‚Ó
‚ÂÏÂÌË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ. èÓ‰Ó·Ì˚È ‚‡Ë‡ÌÚ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎÂÌ ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 9.6.
í‡·ÎËˆ‡ 9.6 èÎ‡Ì ÊËÁÌË (‚‡Ë‡ÌÚ)

áÌ‡˜Ë-
ëÙÂ‡ ÜËÁÌÂÌÌ‡fl ëÓÍ ëÓÍ ‚˚- äÓÌÚ-
ÏÓÒÚ¸, åÂÓÔËflÚËfl
ÊËÁÌË ˆÂÎ¸ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ („Ó‰) ÔÓÎÌÂÌËfl ÓÎ¸
1 2 3 4 5 6 7
èÓÙÂÒ- ëÚ‡Ú¸ Ì‡- Ç˚ÒÓÍ‡fl 2009 ë‰‡Ú¸ ˝ÍÁ‡ÏÂÌ˚ 2009
ÒËÓÌ‡Î¸- ˜‡Î¸ÌËÍÓÏ Ë Á‡˘ËÚËÚ¸ ‚˚-
Ì‡fl ÓÚ‰ÂÎ‡ Ï‡- ÔÛÒÍÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ
ÍÂÚËÌ„‡ ‚ ‚ÛÁÂ
‚ ÍÛÔÌÓÈ
ÙËÏÂ
èÓÎÛ˜ËÚ¸ ÓÔ˚Ú 2007 —
‡·ÓÚ˚ ‚ ÓÚ‰ÂÎÂ 2008
Ï‡ÍÂÚËÌ„‡
ëÚ‡Ú¸ Á‡ÏÂÒÚË- 2008
ÚÂÎÂÏ Ì‡˜‡Î¸-
ÌËÍ‡ ÓÚ‰ÂÎ‡
Ï‡ÍÂÚËÌ„‡
ëÂÏÂÈÌ‡fl é·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ Ç˚ÒÓÍ‡fl 2007 àÁ˚ÒÍ‡Ú¸ 2007
‚ÓÁÏÓÊ- ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ì‡
ÌÓÒÚ¸ Ó·Û- ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸-
˜ÂÌËfl ‰Ó- Ì˚Â Á‡ÌflÚËfl
˜ÂË ‚ ÔÓ ËÌÓÒÚ‡Ì-
ÔÂÒÚËÊ- Ì˚Ï flÁ˚Í‡Ï
ÌÓÈ „ËÏ-
Ì‡ÁËË
ÇÚÓÓÈ ‚‡Ë‡ÌÚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ò‚flÁ‡Ì Ò ‡Á‡-
·ÓÚÍÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚. ñÂÎÂ‚‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ — ˝ÚÓ ‡ÁÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚ¸
ÔÎ‡Ì‡, ÌÓ ÔÎ‡Ì‡ ÓÒÓ·Ó„Ó Ó‰‡ — ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓ„Ó, ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÒÓÁ‰‡ÌËË Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰Îfl
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ˆÂÎË.
578
Ç ÔÓ„‡ÏÏÂ ÓÚ‡Ê‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. èÓ˝ÚÓÏÛ

ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ-
ˆÂÒÒÓ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ñÂÎÂ‚Û˛ ÔÓ„‡ÏÏÛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÏÓÊÌÓ
ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Í‡Í ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ, ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı
ÒËÎ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚, ÒÓÍÓ‚, ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÎÂ‚‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ — ˝ÚÓ
ÔÎ‡Ì ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Á‡‰‡˜ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ,
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚ı Ì‡ Â¯ÂÌËÂ ˝ÚËı Á‡‰‡˜, Ò ÛÍ‡Á‡ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı Â-
ÒÛÒÓ‚, ‰Û„Ëı ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚.
ñÂÎÂ‚‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ‰Îfl Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓÒÚÓÂÌ‡
ÏÂÚÓ‰ÓÏ ‰Â‰ÛÍÚË‚ÌÓÈ ÎÓ„ËÍË Ò ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ˝ÍÒÔÂÚ-
Ì˚ı ÓˆÂÌÓÍ Ë ‰ÓÎÊÌ‡ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓflÚ¸ ÛÒÎÓ‚ËflÏ:
• ÒÓÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚË — ˆÂÎË ÌËÊÌÂ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÔÓ‰˜ËÌfl˛ÚÒfl ˆÂ-
ÎflÏ ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú Ëı ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ˝ÎÂ-
ÏÂÌÚ˚, ‚˚ÚÂÍ‡˛Ú ËÁ ÌËı, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ;
• ÒÓÔÓÒÚ‡‚ËÏÓÒÚË — Ì‡ Í‡Ê‰ÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËfl ˆÂÎË ÒÓ-
ÔÓÒÚ‡‚ËÏ˚ ÔÓ Ï‡Ò¯Ú‡·Û Ë ÁÌ‡˜ÂÌË˛;
• ÔÓÎÌÓÚ˚ — ˆÂÎÂ‚‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ‚˚„Îfl‰ËÚ Í‡Í «‰ÂÂ‚Ó ˆÂÎÂÈ»
Ë ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚Ò˛ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰ˆÂÎÂÈ, ‚˚ÚÂÍ‡˛˘Ëı ËÁ ÍÓ-
ÌÂ˜Ì˚ı ˆÂÎÂÈ;
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË — ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÎÂÈ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓˆÂÌÍË ÒÚÂÔÂÌË Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
Ë ÔÓfl‰ÍÓ‚ÓÈ ÙÓÏ‡ı (·ÓÎ¸¯Â — ÏÂÌ¸¯Â, ÎÛ˜¯Â — ıÛÊÂ Ë Ú. ‰.);
• ÌÂÔÂÂÒÂÍ‡ÂÏÓÒÚË — ÔÓ„‡ÏÏÌ˚Â ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ‚ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË,
Á‡‰‡˛˘ËÂ ˆÂÎË ‚˚¯ÂÒÚÓfl˘Â„Ó ÛÓ‚Ìfl, Ó·‡ÁÛ˛Ú ÒÛÏÏÛ ‚Á‡-
ËÏÓÌÂÔÂÂÒÂÍ‡˛˘ËıÒfl ÔÓ‰ÏÌÓÊÂÒÚ‚.
èÓ·ÎÂÏ‡ ÔÓÒÚÓÂÌËfl «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ» ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ‚˚-
·ÓÓÏ ÔËÁÌ‡Í‡ ‡Á‰ÂÎÂÌËfl. èË ÒÚÛÍÚÛËÁ‡ˆËË ˆÂÎÂÈ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì ÔËÂÏ ‡Á‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÔÓ‰ˆÂÎÂÈ ÔÓ ÔËÁÌ‡ÍÛ:
• ÓÚÎË˜ËÈ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ‰Îfl Â‡-
ÎËÁ‡ˆËË ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ ˆÂÎË (Ú.Â. Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÒÔÂ-
ˆË‡ÎËÁ‡ˆËË);
• ÓÚÎË˜ËÈ ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ ˆÂÎË (Ú. Â. Ì‡ ÓÒÌÓ-
‚Â ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË);
• ÔÂËÓ‰˚ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË (Ú. Â. Ò Û˜ÂÚÓÏ ‡Á„‡ÌË˜ÂÌËfl ‰ÓÎ„Ó-
ÒÓ˜Ì˚ı, ÒÂ‰ÌÂÒÓ˜Ì˚ı ˆÂÎÂÈ).
ÑÂÍÓÏÔÓÁËˆËfl ˆÂÎÂÈ Í‡Ê‰Ó„Ó ÛÓ‚Ìfl ÏÓÊÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl
Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰ÌÓ„Ó ÔËÁÌ‡Í‡. èË ÔÂÂıÓ‰Â Ì‡ ‰Û„ÓÈ ÛÓ‚ÂÌ¸
ÔËÁÌ‡Í ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ËÁÏÂÌÂÌ.
579
èË ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡Á‡·ÓÚ‡Ì-

Ì˚Ï ÏÂÚÓ‰ÓÏ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÓˆÂ‰Û ÙÓÏËÓ‚‡-
ÌËfl ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ˆÂÎÂÈ ‚ ‚Ë‰Â ‰Â‚Ó‚Ë‰ÌÓ„Ó „‡Ù‡ — «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ».
ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÛÚÂÏ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂÍÓÏÔÓÁËˆËË
„Î‡‚ÌÓÈ ˆÂÎË (‚ Ì‡¯ÂÏ ÒÎÛ˜‡Â — ˆÂÎË ÊËÁÌË) Ì‡ ÔÓ‰ˆÂÎË ÔÓ ÒÎÂ-
‰Û˛˘ËÏ Ô‡‚ËÎ‡Ï:
1. îÓÏÛÎËÓ‚Í‡ ˆÂÎË ‰ÓÎÊÌ‡ ÓÔËÒ˚‚‡Ú¸ ÊÂÎ‡ÂÏ˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚
(ÒÓÒÚÓflÌËfl...), ÌÓ ÌÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ‰Îfl Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl.
2. îÓÏÛÎËÓ‚Í‡ „Î‡‚ÌÓÈ ˆÂÎË ‰ÓÎÊÌ‡ ÓÔËÒ˚‚‡Ú¸ ÍÓÌÂ˜Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú.
3. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ „Î‡‚ÌÓÈ ˆÂÎË ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ‡Á‚ÂÌÛÚÓ ‚ ËÂ‡ıË˜ÂÒ-
ÍÛ˛ ÒÚÛÍÚÛÛ ÔÓ‰ˆÂÎÂÈ Ú‡Í, ˜ÚÓ·˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÔÓ‰ˆÂÎÂÈ Í‡Ê-
‰Ó„Ó ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ÛÓ‚Ìfl ÒÚ‡ÎÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï Ë ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚Ï
ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ‰‡ÌÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl.
4. ç‡ Í‡Ê‰ÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÔÓ‰ˆÂÎË ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ˚ÏË Ë ÌÂ ‚˚-
‚Ó‰ËÏ˚ÏË ‰Û„ ËÁ ‰Û„‡.
5. ÑÂÍÓÏÔÓÁËˆËfl ÔÂÍ‡˘‡ÂÚÒfl ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó ˝ÎÂÏÂÌ-
Ú‡ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl, ÍÓ„‰‡ ÙÓÏÛÎËÓ‚Í‡ ÔÓ‰ˆÂÎË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔËÒÚÛ-
ÔËÚ¸ Í ÂÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ·ÂÁ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Ëı ÔÓflÒÌÂÌËÈ.
êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Ú‡ÍÓÈ ‰ÂÍÓÏÔÓÁËˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÂÚ‚fl˘ËÈÒfl „‡Ù,
„‰Â ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ — „Î‡‚Ì‡fl ˆÂÎ¸. ìÁÎ˚ ‚ÂÚ‚fl˘ÂÈÒfl ÒÚÛÍÚÛ˚ —
ÔÓ‰ˆÂÎË, ‡ Â·‡ (‚ÂÚ‚Ë) — ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ÌËÏË.
Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔËÏÂ‡ ÏÓÊÌÓ ÔË‚ÂÒÚË ‚‡Ë‡ÌÚ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡Ï-
Ï˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÛÒÔÂı‡ (ËÒ. 9.18).
åÖêéèêàüíàü
êËÒ. 9.18 ñÂÎÂ‚‡fl ÍÓÏÔÎÂÍÒÌ‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (‚‡Ë‡ÌÚ)
ÉÎ‡‚Ì‡fl ˆÂÎ¸ — ‰ÓÒÚË˜¸ ˆÂÎË, ÔË‚Ó‰fl˘ÂÈ Í ÔÂÛÒÔÂ‚‡ÌË˛

‚ ÊËÁÌË, — ‡Á‚ÂÚ˚‚‡ÂÚÒfl Ú‡Í:
580
1. ê‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ Í (‰‡Ú‡) ÔÓ„‡ÏÏÛ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ‰-

„ÓÚÓ‚ÍË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Û˛ ÛÒÔÂ¯ÌÓÂ ËÒÔÓÎÌÂÌËÂ Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ ÏÂ-
ÌÂ‰ÊÂ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl.
2. ëÍÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ ‰Ó (‰‡Ú‡) ÛÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌÌÛ˛ ÔÓ„-
‡ÏÏÛ ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı ÓÔÚËÏËÒÚË˜ÌÓ
ÒÏÓÚÂÚ¸ Ì‡ ÊËÁÌ¸, ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ÒÚÓËÚ¸ ‰ÂÎÓ‚˚Â ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË,
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÛÓ‚ÂÌ¸ Ó·˘ÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚.
3. ê‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ Í (‰‡Ú‡) ÒËÒÚÂÏÛ ÓÁ‰ÓÓ‚ËÚÂÎ¸Ì˚ı ÏÂ, Ó·ÂÒ-
ÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ‰Îfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl.
4. ìÚÓ˜ÌËÚ¸ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓÂÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÊËÁÌË ‚ Ï‡ÚÂË‡Î¸-
ÌÓÈ, ÒÂÏÂÈÌÓÈ ÒÙÂ‡ı, Ó·Î‡ÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ.
Ç Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÔÂ‚‡fl ˆÂÎ¸ ‡Á‚ÂÚ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ·ÓÎÂÂ ÍÓÌÍÂÚË-
ÁËÛ˛˘ËÂ ˆÂÎË:
1.1. á‡ÍÓÌ˜ËÚ¸ Í (‰‡Ú‡) ÛÒÔÂ¯ÌÓ ‚ÛÁ ÔÓ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÒÚË «ÏÂÌÂ‰ÊÂ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË».
1.2. ê‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ Í (‰‡Ú‡) ÔÓ„‡ÏÏÛ ÔËÓ·ÂÚÂÌËfl ÓÔ˚Ú‡
‡·ÓÚ˚ ÏÂÌÂ‰ÊÂÓÏ.
1.3. é‚Î‡‰ÂÚ¸ Ì‡‚˚Í‡ÏË ˜ÚÂÌËfl ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍËı ËÁ‰‡ÌËÈ Ì‡ ‡Ì„ÎËÈÒ-
ÍÓÏ flÁ˚ÍÂ, ‚Â‰ÂÌË˛ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚ ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂÂ.
èË ˝ÚÓÏ ˆÂÎ¸ 1.3 ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‡Á‚ÂÌÛÚ‡ ‚ ÔÓ‰ˆÂÎË:
1.3.1. á‡ÍÓÌ˜ËÚ¸ ‚Â˜ÂÌËÂ ÍÛÒ˚ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡.
1.3.2. èËÓ·ÂÒÚË ÓÔ˚Ú ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ Ò ‡Ì„ÎË˜‡Ì‡ÏË.
ÇÚÓÛ˛ ˆÂÎ¸ ÏÓÊÌÓ ‡Á‚ÂÌÛÚ¸ ‚ ÔÓ‰ˆÂÎË:
2.1. ê‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ Í (‰‡Ú‡) ÔÓ„‡ÏÏÛ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÎË˜-
Ì˚ı ‰ÛıÓ‚Ì˚ı Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Í‡˜ÂÒÚ‚.
2.2. é‚Î‡‰ÂÚ¸ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÓÌÌ˚ÏË ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÏË
ÛÒÔÂ¯ÌÓ Â¯‡Ú¸ Á‡‰‡˜Ë ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ ÔË ‰ÂÎÓ‚ÓÏ Ó·˘ÂÌËË.
2.3. àÁÛ˜ËÚ¸ ÚÂÓË˛ Ë ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÒËÒÚÂÏÛ ‡ÌÚËÒÚÂÒÒÓ‚ÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚.
2.4. ëÓÁ‰‡Ú¸ ÒÂ·Â ËÏË‰Ê ÒÓÎË‰ÌÓ„Ó, ÔÂÛÒÔÂ‚‡˛˘Â„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
íÂÚ¸˛ ˆÂÎ¸ ÏÓÊÌÓ ‡Á‚ÂÌÛÚ¸ ‚ ÔÓ‰ˆÂÎË:
3.1. àÁÛ˜ËÚ¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ ‚ Ô‡ÍÚËÍÛ ÒËÒÚÂÏÛ ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÔËÚ‡ÌËfl.
3.2. ÇÌÂ‰ËÚ¸ ‚ Ô‡ÍÚËÍÛ ÒËÒÚÂÏÛ ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ıÓÓ-
¯ÂÏ ÒÓÒÚÓflÌËË.
óÂÚ‚ÂÚÛ˛ ˆÂÎ¸ ÏÓÊÌÓ ‡Á‚ÂÌÛÚ¸ ‚ ÔÓ‰ˆÂÎË:
4.1. èÓ‰ÛÏ‡Ú¸ ÏÌÓ„Ó ‡Á, ÔÂÂ‰ ÚÂÏ Í‡Í ÊÂÌËÚ¸Òfl ËÎË ‚˚ÈÚË Á‡ÏÛÊ.
4.2. ÑÓ (‰‡Ú‡) ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Ë ‚ÌÂ‰ËÚ¸ ÔÓ„‡ÏÏÛ ‚ÒÂı ‚Ë‰Ó‚ Ó·ÂÒÔÂ-
˜ÂÌËfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ÊËÁÌË (ÔÓ‰ˆÂÎÂÈ 1.2.3).
ÇÒÂ ˆÂÎË ËÏÂ˛Ú ÒÓÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸, ÓÌ‡ ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl
‚ ÌÂÓ‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÒÚË Ëı ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÂËÓ‰˚ ÊËÁÌË, ‚ÓÁÏÓÊ-
581
ÌÓÒÚÂÈ Ë Ú. Ô. ùÚÓ ‰‡ÂÚ ËÏ ‡ÁÌÛ˛ ÓˆÂÌÍÛ, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‡ÌÊËÓ‚‡Ú¸

Ëı, ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ ÔËÓËÚÂÚ: ‚˚‰ÂÎflÚ¸ ˆÂÎË Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ˚Â, ÓÚ-
ÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÏÂÌÂÂ ‚‡ÊÌ˚Â Ë Ú. ‰.
ÖÒÎË «‰ÂÂ‚Ó ˆÂÎÂÈ» ÔÓÎÛ˜‡ÂÚÒfl ·ÓÎ¸¯ÓÂ Ë ÛÚ‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÔÂËÓ‚‡Ú¸ ˆÂÎflÏË Ì‡ ËÌÚÛËÚË‚ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ùÇå Ë ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ÏÂÚÓ‰ËÍË ÔÓÒÚÓÂ-
ÌËfl ˆÂÎÂ‚˚ı ÍÓÏÔÎÂÍÒÌ˚ı ÔÓ„‡ÏÏ. éÌË ÌÂ ÒÎÓÊÌ˚, ÌÓ Ëı ÒÎÂ‰ÛÂÚ
ËÁÛ˜ËÚ¸.
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ‚ÂÒ‡, ÔËÓËÚÂÚ‡ ˆÂÎË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Ó˜ÂÂ‰-
ÌÓÒÚ¸ Ë ‚ÂÏfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ‚ÒÂı ÏÂÓÔËflÚËÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ» ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ÛÔÓfl‰Ó-
˜ÂÌÌ‡fl ËÂ‡ıËfl ˆÂÎÂÈ, ‚˚‡Ê‡˛˘‡fl Ëı ÒÓÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌËÂ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË, Í‡Í ˆÂÎÂÈ, Ú‡Í Ë ÏÂÓÔËflÚËÈ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ Â„Ó ÒÚÂÏÎÂÌËË Í ˆÂÎË ÊËÁÌË.
é‰ÌËÏ ËÁ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ˜‡ÒÚ¸ ÔÎ‡Ì‡ ÊËÁÌË, ÏÓ„ÛÚ
·˚Ú¸ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚ Á‡Ó‰ËÎËÒ¸ ‚ ‰Â‚ÌÓÒÚË, „‰Â ÓÁÌ‡˜‡ÎË
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ‰Îfl ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌ‡ Í‡Í‡fl-
ÎË·Ó ÎÓ‚Û¯Í‡ ËÎË ıËÚÓÒÚ¸. ìÒÔÂ¯ÌÓ ÔËÏÂÌflÎËÒ¸ ‚ ‚ÓÈÌ‡ı, ‰ËÔ-
ÎÓÏ‡ÚËË, ËÌÓ„‰‡ ‚ ÒÙÂÂ ·ËÁÌÂÒ‡. ÑËÔÎÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÎË ÒÓ·ÓÈ ÔÎ‡Ì˚, Ì‡ˆÂÎÂÌÌ˚Â Ì‡ Â¯ÂÌËÂ ÍÛÔÌ˚ı ‚ÌÂ¯-
ÌÂÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı Á‡‰‡˜, ‡ÒÒ˜ËÚ‡ÌÌ˚Â Ì‡ ‰ÎËÚÂÎ¸Ì˚È ÔÂËÓ‰ Ë ÓÚ‚Â-
˜‡˛˘ËÂ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Ë Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ËÌÚÂÂÒ‡Ï. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ‡
ÔÓ‰Ó·Ì‡ ‡Î„ÓËÚÏÛ, ÓÌ‡ Ó„‡ÌËÁÛÂÚ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
ëÚ‡Ú‡„ÂÏÌÓÒÚ¸ ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl — ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÒ˜ËÚ˚‚‡Ú¸
ıÓ‰˚, ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸ Ëı ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl
ÒËÚÛ‡ˆËË Ë Í‡˜ÂÒÚ‚ ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡ (ÔÓÚË‚ÌËÍ‡), ÒÎÛÊËÚ Ó·‡ÁˆÓÏ ‡Í-
ÚË‚ÌÓÈ ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÒÍÓÈ ËÎË ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰‡Î¸ÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚË.
åÌÓ„ËÂ ÔÓ‰ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ‡ÏË ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÒÔÎ‡‚ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ò ÛÏÂÌËÂÏ ‡Ò-
ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ÒÍ˚Ú˚Â ‰Îfl ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡, ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Á‡Ô‡‰ÌË. çÂÓ·˚˜ÌÓÒÚ¸
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌË, Í‡Í Ï˚ ÛÊÂ
ÓÚÏÂ˜‡ÎË ‡ÌÂÂ, ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl ÌÂ Ì‡ Ó·˚˜‡flı, ÌÓÏ‡ı, ˝ÚËÍÂ ·ËÁÌÂÒ‡,
ÏÂÊ‰ÛÌ‡Ó‰ÌÓ„Ó Ô‡‚‡, ‡ Ì‡ ‡ÔÓ·ËÓ‚‡ÌÌÓÈ ‚ÂÍ‡ÏË ÚÂÓËË ‚ÓÂÌ-
ÌÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl (‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÓ‰ÂÎË

ÊËÁÌË, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÂÍÚ‡ ÊËÁÌË)
ä‡Í Ï˚ ÓÚÏÂ˜‡ÎË ‡ÌÂÂ, ÏÌÓ„ËÂ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ˆÂÎË Ë ‡Á‡‡·Ó-

Ú‡ÌÌ˚Â ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÌÂ Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl.
582
èË˜ËÌ‡ ˝ÚÓÏÛ — ÌÂ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌË-

Á‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡Á‡·ÓÚÍË Ë Á‡ÔÛÒÍ‡ ÏÓ‰ÂÎË ÊËÁÌË, ËÁ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ,
ÓËÂÌÚËÛflÒ¸ Ì‡ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡, ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÏÓ‰ÂÎ¸ „Ó‰‡, ÏÂÒflˆ‡, ‰Ìfl ÊËÁ-
ÌË. ä‡Ê‰˚È ÛÚÓÏ, Í‡Í „Ó‚ÓËÚÒfl, «ÔÓË„˚‚‡ÂÚ» ÔÂ‰ÒÚÓfl˘ËÈ ‰ÂÌ¸,
‚‡ÊÌÛ˛ ‚ÒÚÂ˜Û Ò ÍÂÏ-ÚÓ Ë Ú. Ô., ÌÓ ‚Ë‰ËÚ ÎË ÓÌ ÔË ˝ÚÓÏ ÊÂÎ‡ÂÏ˚È
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ËÎË Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ ÎË¯¸ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘Û˛Òfl
ÒËÚÛ‡ˆË˛? á‡‚ËÒËÚ ˝ÚÓ ÓÚ ÚÂı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı Ò‚flÁÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÍÓÚÓ˚ÏË ÓÌ ÒÂ·fl «Ò‚flÁ‡Î» Ò ˆÂÎ¸˛, ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ, ÔÎ‡ÌÓÏ ÊËÁÌË, ÓÚ
‚Î‡‰ÂÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ÇÓÚ Á‰ÂÒ¸ Ë ÒÍ˚‚‡ÂÚÒfl «ÒÂÍÂÚ» Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ÑÎfl ÚÓ„Ó
˜ÚÓ·˚ ÔÎ‡Ì˚ ÊËÁÌË Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡ÎËÒ¸, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ
ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. Ç Ì‡¯ÂÈ ·˚‚¯ÂÈ ÒÚ‡ÌÂ Ï˚ ÌÂ ÔÓÒÚÓËÎË Ï‡-
ÚÂË‡Î¸ÌÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÈ ·‡Á˚ ÍÓÏÏÛÌËÁÏ‡, Ï˚ Ò ÚÛ‰ÓÏ ‚˚ÔÓÎÌflÎË
ÔflÚËÎÂÚÌËÂ ÔÎ‡Ì˚, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ó‚‡ÎË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ÏÂı‡ÌËÁ-
Ï˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó-
‚‡Î‡ ˆÂÎË.
èÓ‰ ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ‚Á‡ËÏÓÛ‚flÁ‡ÌÌ˚È
ÍÓÏÔÎÂÍÒ (ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸) ˆÂÎË ÊËÁÌË, ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl,
ÙÛÌÍˆËÈ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÏÓÚË‚‡ˆËÓÌÌ˚ı «˚˜‡„Ó‚».
å˚ Ó·‡ÚËÎË ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ Í‡˜ÂÒÚ-
‚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˆÂÎÂ‚Û˛ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÛ˛ ÔÓ„‡ÏÏÛ (ñäè)
ÊËÁÌË. ÇÒÔÓÏÌËÏ, ˜ÚÓ ÔÓ‰ ñäè ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚È Í ÔÎ‡ÌÓ‚ÓÏÛ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌË˛, Ó·˙Â‰ËÌÂÌÌ˚È Â‰ËÌÓÈ ˆÂÎ¸˛ Ë ÔËÛÓ˜ÂÌÌ˚È Í ÓÔ-
Â‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÒÓÍ‡Ï ÍÓÏÔÎÂÍÒ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Á‡‰‡˜ Ë ‡‰ÂÒÌ˚ı
ÏÂÓÔËflÚËÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ı‡-
‡ÍÚÂ‡, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚ı Ì‡ Â¯ÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Á‡‰‡˜, Ò ÛÍ‡Á‡ÌËÂÏ
ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÂÒÛÒÓ‚ Ë Ëı ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÒÚÂÊÌfl ÔÓ„-
‡ÏÏ˚ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË, ‚ÓÍÛ„ ÍÓÚÓÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ‚ Á‡‰‡ÌÌÓÏ
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË „ÛÔÔËÛÂÚ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚, ‡ÁÌÓÓ·‡Á-
Ì˚ı ÏÂÓÔËflÚËÈ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÌÓÈ ˆÂÎË.
ä‡Í Ï˚ ÛÊÂ ÔÓÍ‡Á‡ÎË, Â‰ËÌ‡fl ˆÂÎ¸ ‚ ñäè ‡Á‚Ó‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl
‚ ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓ‰ˆÂÎÂÈ (Á‡‰‡˜), Â¯ÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÏÂÓÔËflÚËÈ. Ç˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı
‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚ Í‡Í Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛
ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. èÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚˚Â ÏÂÚÓ‰˚ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ˜ÂÚÍÓ
‚˚‰ÂÎËÚ¸ ˆÂÎÂ‚Û˛ ÒÚ‡‰Ë˛ ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ·ÓÎÂÂ ˜ÂÚÍÓ
ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ú¸ ‚ÂÒ¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ÍÓÌÂ˜Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚, Û‚flÁ˚‚‡fl ÔË ˝ÚÓÏ ˆÂÎË Ò ÂÒÛÒ‡ÏË.
583
àÚ‡Í, Ï˚ ‡Á‡·ÓÚ‡ÎË ÔÎ‡Ì ÊËÁÌË Ë ÓÔÂ‰ÂÎËÎË ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ÏÂı‡-

ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂÏ ˝ÚÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡. çÓ Í‡Í ÓÊË‚ËÚ¸ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂ ˝ÚÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡?
Ç ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ‰ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡-
ÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (ÒÚ‡ÚËÍ‡) Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒ‡
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (‰ËÌ‡ÏËÍ‡) (ËÒ. 91.). ëÚ‡ÚË˜ÂÒÍÛ˛ Ù‡ÁÛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl Ï˚ ‚˚ÔÓÎÌËÎË. Ç Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË Ï˚ ÔÓÎÛ˜ËÎË ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Á‡ÔÛÒÍ‡˛˘ËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ˝ÚÓ
‰ÂÎ‡ÂÚ ÏÂÌÂ‰ÊÂ Ì‡ ‡·ÓÚÂ, ÊÂÌ‡ ‰ÓÏ‡ Ë Ú. ‰.
Ç Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ Ì‡¯Â ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. ùÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl
‚ÚÓ˚Ï «ÒÂÍÂÚÓÏ» ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. é ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl Í‡Í ÒÚÓËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÎÓ˘‡‰ÍË ÊËÁÌË ÔÓÔÛ-
ÎflÌÓ ‡ÒÒÍ‡Á‡Î ç. ùÌÍÂÎ¸Ï‡Ì [31]. Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË
ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚˚‡·ÓÚ‡ÎÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÌÓ ÓÌ ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ
ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl „ÎÛ·ËÌÌ˚ÏË ÒÚÛÍÚÛ‡ÏË ÏÓÁ„‡. ÑÎfl ‰ÓÔÛÒÍ‡ ‚ ÔÓ‰ÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂ Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÂÈ ÔÓ„ÛÊÂÌËfl ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓ„Ó
ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ Ì‡¯Â ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ.
íÓÎ¸ÍÓ Ò‰ÂÎ‡‚ ˝ÚÓ, Ï˚ ÔÓ‰ÍÎ˛˜‡ÂÏ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛ ÌÂ‚ÌÛ˛ ÒËÒ-
ÚÂÏÛ Í ‰ËËÊËÓ‚‡ÌË˛ ‚ÒÂÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÏË ‚ Ì‡¯ÂÏ
Ó„‡ÌËÁÏÂ. à ˝ÚÓ ÚÂÚËÈ «ÒÂÍÂÚ» ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË.
é‰ÌÛ ËÁ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ˝ÏÔËË˜ÂÒÍË (ËÁ ÓÔ˚Ú‡ ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ) ‚˚‰ÂÎËÎ
ç. ïËÎÎ [28]. éÌ‡ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓÒÚ‡ Ë Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl ÒÓ ÒÚ‡ÒÚÌÓ„Ó,
‚ÒÂÔÓ„ÎÓ˘‡˛˘Â„Ó ÊÂÎ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÓÒÚË˜¸ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl — ˝ÚÓ Ó-
„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓÚÂÍ‡˛˘Ëı ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Í‡Í ÒËÒÚÂÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÍÓÌÚÓÎ¸
àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Î˛·ÓÈ ÔÓˆÂÒÒ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ˆËÍÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ Ë

ÓÍ‡Ì˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÍÓÌÚÓÎÂÏ.
éÒÌÓ‚Ì˚Â ‚Ë‰˚ ÍÓÌÚÓÎfl. íÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ÍÓÌÚÓÎ¸ ÒÓÒÚÓËÚ
ËÁ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÍËÚÂËÂ‚ (ÒÚ‡Ì‰‡ÚÓ‚) ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËı Ë
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ, ËÁÏÂÂÌËfl ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ Ë ÔÓÎÛ˜Â-
ÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË ËÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌÓ-ÍÓÓ-
‰ËÌËÛ˛˘ÂÈ ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ä‡Í Ë ‚ Î˛·ÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡-
ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ, ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ
‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ‚Ë‰˚ ÍÓÌÚÓÎfl — ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸Ì˚È, ÚÂÍÛ˘ËÈ Ë
Á‡ÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸Ì˚È.
584
èÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸Ì˚È ÍÓÌÚÓÎ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÒÎÂ ‚ÒÂı ÛÍ‡-

Á‡ÌÌ˚ı ˝Ú‡ÔÓ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ëÛÚ¸ Â„Ó — ‚ ÔÓ-
‚ÂÍÂ ‚ÒÂı Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ ‚˚·Ó‡ ˆÂÎË, ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ÔÎ‡ÌÓ‚ (ÔÓ„‡ÏÏ)
ÊËÁÌË.
íÂÍÛ˘ËÈ ÍÓÌÚÓÎ¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ ıÓ‰Â
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. é·˙ÂÍÚÓÏ ÍÓÌÚÓÎfl ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â fl‚ÎflÂÚÒfl:
• ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÂÊËÏ‡ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡-
ÌËÁÏ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ˆÂÎË (ÍËÚÂËÂÏ Á‰ÂÒ¸ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸: ÒÓÒÚÓfl-
ÌËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl, ÛÓ‚ÂÌ¸ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚË ÊËÁÌ¸˛, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ËÂ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ËÚÏ‡Ï Ë ‰.);
• ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, Ëı
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ˆÂÎË Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËË (ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÚÂıÌËÍË, ÏÂÚÓ‰˚
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰.);
• ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛-
˘ËÈ ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÂËÓ‰.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÚÂÍÛ˘Â„Ó ÍÓÌÚÓÎfl ÔÓ Í‡Ì‡Î‡Ï Ó·‡ÚÌÓÈ
Ò‚flÁË ÔÓÒÚÛÔ‡˛Ú ÎË·Ó Ì‡ ‚ıÓ‰ ˆËÍÎ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡ (ÂÒÎË ÔÓfl‚ËÎÓÒ¸ ÒÓÏÌÂÌËÂ ‚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÏ ‚˚·ÓÂ ˆÂÎË Ë ÓˆÂÌÍÂ
ÒËÚÛ‡ˆËË), ÎË·Ó ‚ «·ÎÓÍ» ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ˚ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ ‰Îfl ËÁÏÂ-
ÌÂÌËfl ÂÊËÏ‡ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. (èÓˆÂÒÒ ·Û‰ÂÚ ‡Ò-
ÒÏÓÚÂÌ ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ „Î‡‚Â). ùÚÓÚ ‚Ë‰ ÍÓÌÚÓÎfl ÏÓÊÌÓ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸
ÂÊÂÏÂÒfl˜ÌÓ, ÂÊÂÍ‚‡Ú‡Î¸ÌÓ, Ó‰ËÌ ‡Á ‚ ÔÓÎÛ„Ó‰ËÂ Ë ‚ ÍÓÌˆÂ „Ó‰‡
ËÎË ÔÓÒÎÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓ˘Ì˚ı ‚ÌÂ¯ÌËı ËÎË ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚.
á‡ÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸Ì˚È ÍÓÌÚÓÎ¸ ÔÓ‚Ó‰ËÚÒfl ÔÓÒÎÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Í‡-
ÍÓÈ-ÎË·Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ˆÂÎË. ÑÂÎ‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ Ò‡‚ÌÂÌËÂÏ
ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Ò ‡ÌÂÂ ÔÎ‡ÌËÛÂÏ˚Ï.
ë‡‚ÌË‚‡fl Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚Â Ë ÚÂ·ÛÂÏ˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚,
ÏÓÊÌÓ ÓˆÂÌËÚ¸ Â‡ÎËÒÚË˜ÌÓÒÚ¸ ‡ÌÂÂ ‚˚·‡ÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. ùÚ‡ ÔÓˆÂ‰Û-
‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ó ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı (ÒÎÓÊË‚¯ËıÒfl)
ÔÓ·ÎÂÏ‡ı Ë ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ëı ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ. Ç‡ÊÌÓÒÚ¸ Á‡ÍÎ˛˜Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ˝Ú‡Ô‡ ÍÓÌÚÓÎfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Â˘Â Ë ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ. ä ÔËÏÂÛ,
Ç˚ Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡ÎË ˆÂÎË ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ Ë ÔÓ„‡ÏÏÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒ-
ÚË, ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ Ç‡¯ÂÈ „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ, Ç‡¯ Ó„‡-
ÌËÁÏ ‡·ÓÚ‡ÂÚ ‚ ÔÓÚË‚ÓÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‰Îfl ÌÂ„Ó ÂÊËÏÂ. Ç˚ ÒÚ‡‚ËÎË
ˆÂÎ¸ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ ÒÂÏ¸˛, ‚˚Û˜ËÚ¸ ‰ÂÚÂÈ Ë Ú. Ô. à ‚ÓÚ ‰ÂÚË
Ó·ÂÎË Í˚Î¸fl ËÎË ‚˚ ‚˚¯ÎË Ì‡ ÔÂÌÒË˛. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÍÓÌÚÓÎ¸
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÎ‡‚ÌÓ ÔÂÂÒÚÓËÚ¸ ÂÊËÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚˚‡·ÓÚ‡Ú¸ ÌÓ-
‚˚Â ˆÂÎË, ÌÓ‚˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
585
èÓˆÂÒÒ ÍÓÌÚÓÎfl. èÓˆÂÒÒ ÍÓÌÚÓÎfl ‡ÒÒÏÓÚÂÌ ‚Ó ÏÌÓ„Ëı

Û˜Â·ÌËÍ‡ı ÔÓ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ. éÌ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ˝Ú‡Ô˚: ÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËÂ ÍËÚÂËÂ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ, ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ò ÌËÏË Â‡Î¸Ì˚ı
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ Ë ÔËÌflÚËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ÍÓÂÍÚËÛ˛˘Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔËÏÂ‡ ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÍÓÌÚÓÎfl,
‚ÁflÚÛ˛ ËÁ ÔÓÔÛÎflÌÓ„Ó Û˜Â·ÌËÍ‡ [16].
è‡ÍÚËÍ‡ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÙÛÌÍˆËË ÍÓÌÚÓÎfl ÔÓÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ Â„Ó ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ:
• ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË (ÓÚ‡Ê‡ÂÚ Ó·˘ËÂ ÔËÓËÚÂ-
Ú˚ ÒËÒÚÂÏ˚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â„Ó ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË);
• ÍÓÌÚÓÎ¸ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡ ÍÓÌÂ˜Ì˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚,
˜ÚÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Â„Ó ËÌÚÂ„‡ˆËÂÈ Ò ‰Û„ËÏË ÙÛÌÍˆËflÏË Ò‡ÏÓ-
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡;
• ÍÓÌÚÓÎ¸ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏÓÏÛ ‚Ë‰Û
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Â‡ÎËÁÛÂÏÓÈ ÙÛÌÍˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ÍÓÌÚÓÎ¸ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï (‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï ÍÓÌÚÓ-
ÎËÛÂÏÓÏÛ fl‚ÎÂÌË˛) Ë „Ë·ÍËÏ (ÔËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡Ú¸Òfl Í ÔÓ-
ËÒıÓ‰fl˘ËÏ ËÁÏÂÌÂÌËflÏ), ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔÓÒÚ˚Ï, Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl
Â„Ó ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËfl.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Í‡Í ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÊËÁÌË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ú‡ÍÚËÍÛ, Ú‡Í
Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ‚Ò˛ ÜÑ Ë Ñ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡. éÌ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ÜÑ Ë Ñ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÒËÒÚÂÏ˚, ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ëı ÚÂ˜ÂÌËÂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ Ë ÚÂÏÔ˚ ‚ ‡ÏÍ‡ı Á‡-
‰‡ÌÌ˚ı Ô‡‡ÏÂÚÓ‚.
9.4.3 ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl

‡Á‚Ë‚‡˛˘ÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ñÂÎ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ñÂÎ¸ ÓÔ-

Â‰ÂÎflÂÚ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÌÂ„Ó. àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ-
‚ÓÈ ÏÂÚÓ‰ ‚ ‡Á‡·ÓÚÍÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓÊÌÓ,
‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ ‚‡Ë‡ÌÚ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
Ç Ó·˘ÂÈ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒıÂÏÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-
ˆÂÎÂ‚˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚ (èñå) ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚË ˝Ú‡Ô‡: ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ
ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Â-
‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ. èË ˝ÚÓÏ Ì‡Ë·ÓÎ¸¯Û˛ ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÔÂ‚˚È,
ËÏÂ˛˘ËÈ ‰‚‡ ‡ÒÔÂÍÚ‡: ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚È, ‡Ò-
ÒÏ‡ÚË‚‡˛˘ËÈ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ‚˚·Ó‡, ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ˆÂÎË
586
Ë ÔÓÒÚÓÂÌËfl «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎË» Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÔË‚Â‰ÂÌËfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛-

˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÈ
ÒÚÛÍÚÛÂ. á‡‰‡˜‡ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ
ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ Û‚flÁ˚‚‡ÌËË ‚ Â‰ËÌÓÂ ˆÂÎÓÂ Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‡ÁÎË˜-
ÌÓ„Ó ÔÓfl‰Í‡, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËË ÛÒËÎËÈ Ó„‡ÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı
ÒËÒÚÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÔË ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ) Ì‡ ‚ÂÒ¸ ÔÂËÓ‰ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË. çÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓÒÚ¸ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚˚Ï
ÏÂÚÓ‰ÓÏ Ò‚flÁ‡Ì‡ ÒÓ ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸˛ ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË Ë ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËË Í ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Î˛‰ÂÈ Ë Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ. èÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ËÚ¸:
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ (ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ) ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ÔÓ„‡ÏÏÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ‚ÒÂı
ÒËÎ, ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÏ˚ı, Ì‡ÔËÏÂ, Í ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÏÛ ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ Ë ÛÚÓ˜ÌÂÌË˛ ÔÓ„‡ÏÏÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘ÂÈ
ÍÓÌÍÂÚÌ˚Â ‚Ë‰˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˝ÚËı ˆÂÎÂÈ;
• ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ë ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚ‡‚‡ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌ˚ı Á‚ÂÌ¸Â‚, ÛÓ‚ÌÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÏÂÊ‰Û ÍÓÚÓ˚ÏË ‡Ò-
ÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˆÂÎË ÔÓ„‡ÏÏ˚;
• ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÙÓÏ Ë ÚËÔÓ‚ Ò‚flÁÂÈ ÏÂÊ‰Û ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Ï ˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÓÏ, ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË, Ó„‡Ì‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ËÂ‡ıË˜ÂÒ-
ÍËÏË ÛÓ‚ÌflÏË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ, ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÏ˚ı Í
ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, ÓÚÎ‡‰ËÚ¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËË ÔÓ
‚ÂÚËÍ‡ÎË Ë „ÓËÁÓÌÚ‡ÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÛÚÓ˜ÌËÚ¸ ÒÙÂ˚ ÔÓÎ-
ÌÓÏÓ˜ËÈ Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Í‡Ê‰Ó„Ó Ó„‡Ì‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
ÒÎÛÊ·˚, ËÒÔÓÎÌËÚÂÎfl;
• ‡Ì‡ÎËÁ ‚ÎËflÌËfl Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÒÂ‰˚, Á‡‰‡˛˘Ëı ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛
ÚËÔÓÎÓ„Ë˛ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl;
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ Í‡Ê‰Ó„Ó ËÂ‡ıË-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛-
˘ÂÈ ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÔËÒ˚‚‡ÂÏÓ„Ó ‚ ÚÂÏËÌ‡ı
ÙÛÌÍˆËÈ, ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í Í‡Ê‰ÓÈ ˆÂÎË Ë ·‡Î‡ÌÒ ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÂÊ‰Û ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË ÙÛÌÍˆËflÏË Ì‡ Í‡Ê‰ÓÏ
ÛÓ‚ÌÂ, Í‡Ê‰ÓÏ Ó„‡ÌÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
å˚ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓÒÓ·ËË ÌÂ ÒÚ‡‚ËÏ ˆÂÎË ÓÔËÒ‡ÌËfl ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ
ÔÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚, Ë·Ó ÓÌË ·˚ÎË ‰Ó-
ÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎËÒ¸ Â˘Â ‚ ÒÓ‚ÂÚÒÍÓÂ
‚ÂÏfl. ä ÔËÏÂÛ, ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎÓÒ¸
ÔË ÒÓÁ‰‡ÌËË fl‰ÂÌÓ„Ó ÓÛÊËfl Ë ‡ÍÂÚÌÓ-ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËı ÒËÒÚÂÏ.
èÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰, ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl Í‡Í
587
ÓÚ‡·ÓÚ‡ÌÌ˚È ÏÂÚÓ‰ ‡Á‡·ÓÚÍË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â‡ÎËÁÛ˛˘Â„Ó Ò‚ÓË ˆÂÎË ‚ ÒÎÓÊÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. ê‡ÌÂÂ Ï˚ ÛÊÂ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÎË ‚‡Ë‡ÌÚ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ˆÂÎÂ‚ÓÈ
ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ì‡ ËÒ. 9.18.
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ
ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÚÂÓËË „‡ÙÓ‚.
ç‡ÔËÏÂ, „‡Ù ˆÂÎÂÈ ÏÓÊÌÓ ËÁÓ·‡ÁËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â «‰ÂÂ‚‡ ˆÂÎÂÈ»
(ËÒ. 9.19), „‰Â ‚Â¯ËÌ˚ „‡Ù‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ˆÂÎË ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ
ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ‰Û„Ë ÓÚ‡Ê‡˛Ú ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ Ò‚flÁË ÏÂÊ‰Û ÌËÏË. ÑÛ„‡ ÏÂÊ‰Û ñ0 Ë ñ1, ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‰Ó-
ÒÚËÊÂÌËÂ ñ0 ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ Ë ñ1 Ë Ú. ‰. ç‡ ËÒÛÌÍÂ 9.19 ÔÓÍ‡Á‡Ì‡
‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ˆÂÎÂÈ, ÙÛÌÍˆËÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˆÂÎË ÓÔÂ‰Â-
Îfl˛Ú ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÍÓÚÓ˚ı ÚÂ-
·ÛÂÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ˆÂÎË ˆÂÎË
èÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Â ˆÂÎË
èÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚Â ˆÂÎË
åÂÓÔËflÚËfl ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˆÂÎÂÈ

êËÒ. 9.19 é·˘ËÈ ‚Ë‰ „‡Ù‡ ˆÂÎÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ ‡Á‚ËÚË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
îÛÌÍˆËfl ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ‡ Ì‡ ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓÂ

ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, ‡ÒÍ˚ÚËÂ ËÏ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡, ÛÒËÎÂÌËÂ Â„Ó
ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ. éÌ‡ ‰ÂÎËÚÒfl Ì‡ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ‡Á‚Ë-
ÚËfl: ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÎË˜ÌÓÒÚË, Ó„‡ÌËÁÏ‡.
îÛÌÍˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡-
ÌËÂÏ Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓ‰ Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ÙÛÌÍˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
588
ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒËÒÚÂÏÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓÛ˛ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸

Í‡Í ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚ı ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ˜ÂÂÁ ‡Á‡·ÓÚÍÛ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ
ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‡Á‚ËÚËfl. ä ÔËÏÂÛ, ÔÓÒÚÓË‚ „‡Ù ˆÂÎË ‡Á‚ËÚËfl ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ÍÎ˛˜‡˛˘Â„Ó ˆÂÎË ‡Á‚ËÚËfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÎË˜-
ÌÓÒÚË, Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÏÓÊÌÓ:
• ÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ‚˚‚ÂÒÚË ÍËÚÂËË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓ‰ˆÂÎÂÈ Ë Ô‡-
‚ËÎ¸ÌÓ ÒÓÓÚÌÂÒÚË ÔÎ‡ÌËÛÂÏ˚Â ÏÂÓÔËflÚËfl ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛
ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ˆÂÎÂÈ;
• ÓˆÂÌËÚ¸ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ (ÒËÒÚÂÏÌ˚Â ÔËÓËÚÂÚ˚
ÏÂÓÔËflÚËÈ) ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÏ˚ı ËÏ Î˛‰ÂÈ Í ÒÓ‚-
ÏÂÒÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË;
• ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ ‡Á‰ÂÎËÚ¸ ÏÂÊ‰Û ‚ÒÂÏË, Û˜‡ÒÚ‚Û˛˘ËÏË ‚ ÍÓÓÔÂ-
‡ˆËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÂÒÛÒ˚, ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
ËÏÂ˛˘ËÂÒfl ÂÁÂ‚˚;
• ÓÚÒÎÂÊË‚‡Ú¸ ‚‡Ë‡ÌÚ˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl „Î‡‚ÌÓÈ ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË.
éÒÛ˘ÂÒÚ‚Ë‚ ‚˚·Ó ‚‡Ë‡ÌÚ‡, ÚÂ·Û˛˘Â„Ó ÏËÌËÏÛÏ‡ ÒËÎ Ë Â-
ÒÛÒ‡ Ë Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ „Î‡‚ÌÓÈ ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ‚ÂÏfl Ë Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ÌÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜‡ ‰Û„ËÏ ˆÂÎflÏ,
ÏÓÊÌÓ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸ ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ·˚ÎÓ ÔÓÍ‡Á‡ÌÓ Ì‡ ËÒ. 9.16.
ëËÒÚÂÏ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓ-
ÒÚÓËÚ ËÁ ÔÓ‰ÒËÒÚÂÏ, ËÏÂ˛˘Ëı Ò‚ÓË ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. Ç ˝ÚÓÈ
ÒËÒÚÂÏÂ Â„Ó ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔË-
ÌflÚÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó Â¯ÂÌËfl, ÍÓÓ‰ËÌËÛ˛˘Â„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ‚ÒÂı
ÙÛÌÍˆËÈ Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ò Û˜ÂÚÓÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË («‰ÂÂ‚‡
ˆÂÎÂÈ») Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. í‡Í, Í ÔËÏÂÛ, ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl Ò ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÓÒÌÓ‚‡Ì-
Ì‡fl Ì‡ ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
åÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ Ë ÁÌ‡˜ËÏÓÈ
˜‡ÒÚ¸˛ ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÌÓ ÓÌ ÚÂ·ÛÂÚ ‡Á‚ËÚËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸-
ÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡.
589
1. Ç ˜ÂÏ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÚÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËı ÓÒÌÓ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë-

˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
2. ä‡Í ËÒÚÓË˜ÂÒÍË ¯ÎÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
3. Ç ˜ÂÏ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë ÔÓ·ÎÂÏ˚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡?
4. èÓ˜ÂÏÛ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‡ÁÎË˜ËÂ ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl?
5. ä‡Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
6. Ç ˜ÂÏ ÒÔÂˆËÙËÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ?
7. ä‡Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ?
8. ä‡ÍËÂ ·˚ ‚˚ ÔÂ‰ÎÓÊËÎË ˝Ú‡Ô˚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
1. ÄÍÓÙÙ ê. èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ·Û‰Û˘Â„Ó ÍÓÔÓ‡ˆËË. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1985.

2. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. ñË‚ËÎËÁ‡ˆËÓÌÌ˚Â Í‡Ú‡ÒÚÓÙ˚ Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯-
ÎÂÌËÂ. — å., 2006.
3. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. èËÌflÚËÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı Â¯ÂÌËÈ: ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ëfl Ë ÚÂı-
ÌÓÎÓ„Ëfl. — å., 2002.
4. ÄÌÒÓÙÙ à. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ. — å., ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1989.
5. ÄÌÒÓÙÙ à. çÓ‚‡fl ÍÓÔÓ‡ÚË‚Ì‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl. — ëè·: èËÚÂäÓÏ, 1999.
6. ÄÎÂÍÒÂÂ‚ Ä., èË„‡ÎÓ‚ Ç. ÑÂÎÓ‚ÓÂ ‡‰ÏËÌËÒÚËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ: ËÌÒÚÛ-
ÏÂÌÚ‡ËÈ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl. — å.: íÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ¯ÍÓÎ‡ ·ËÁÌÂÒ‡, 1993.
7. ÅÓ„‰‡ÌÓ‚ Ä. Ä. ÇÒÂÓ·˘‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl Ì‡ÛÍ‡ (íÂÍÚÓÎÓ„Ëfl). — å.:
ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1989, í. 1—2.
8. ÇËı‡ÌÒÍËÈ é. ë. ç‡ÛÏÓ‚ Ä. à. åÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ì˜Â·ÌËÍ. — 3-Â ËÁ‰. — å.:
É‡‰‡ËÍË, 2002.
9. ÉÂ˜ËÍÓ‚‡ à. ç. åÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ì˜Â·ÌËÍ. — 3-Â ËÁ‰., ÔÂÂ‡·. Ë ‰ÓÔ. — å.:
ûçàíà, 2002.
10. ÉÎÛıÓ‚ Ç. Ç. éÒÌÓ‚˚ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ (Û˜Â·ÌÓ-ÒÔ‡‚Ó˜ÌÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ). — ëè·.:
ëÔÂˆË‡Î¸Ì‡fl ÎËÚÂ‡ÚÛ‡, 1995.
11. ÑÓÈÎ¸ è. åÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl Ë Ú‡ÍÚËÍ‡. — ëè·., èËÚÂ, 1999.
12. Ñ‡ÍÂ î. è. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ, Ì‡ˆÂÎÂÌÌÓÂ Ì‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú. — å.: íòÅ, 1992.
13. ä‡ÎÓÙÙ Å. ÑÂÎÓ‚‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1993.
14. äÎ‡ÛÁÂ‚Ëˆ ä. é ‚ÓÈÌÂ. — å.,1994.
15. äÓÌ‡‰ ç. à. ëËÌÓÎÓ„Ëfl. — å.: ã‡‰ÓÏË, 1995.
16. åÂÒÍÓÌ å. ï., ÄÎ¸·ÂÚ å., ïÂ‰ÓÛË î. éÒÌÓ‚˚ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡: èÂ.
Ò ‡Ì„Î. — å.: ÑÂÎÓ, 1992.
17. êÂÁÌËÍ í. Ö., êÂÁÌËÍ û. å. ÜËÁÌÂÌÌ˚Â ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÎË˜ÌÓÒÚË. ëÓˆË‡Î¸Ì˚Â
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. — 1995. — ‹ 1.
590
18. êÓ·Â å. Ä., íËÎ¸Ï‡Ì î. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Ë „ÛÔÔ˚. — å.: èÓ„-

ÂÒÒ, 1986. — 255 Ò.
19. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‚ ÚÛ‰‡ı ‚ÓÂÌÌ˚ı ÍÎ‡ÒÒËÍÓ‚, Ú. 2. — å., 1926.
20. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë ıÓÁflÈÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÔÓÎËÚËÍ‡: èÂ. Ò ‡Ì„Î. /
ì. äËÌ„, Ñ. äÎËÎ‡Ì‰. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1982.
21. íÓÏÔÒÓÌ Ä. Ä., ëÚËÍÎÂÌ‰ Ä. ÑÊ. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ÍÓÌˆÂÔ-
ˆËË Ë ÒËÚÛ‡ˆËË. — å.: àçîêÄ-å, 2001.
22. íÂÌÂ‚ ç. ç. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ: Û˜Â·ÌÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ ‰Îfl ‚ÛÁÓ‚. —
å.: «àÁ‰‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó èêàéê», 2002.
23. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ: ì˜Â·ÌËÍ / èÓ‰. Â‰. Ä. É. èÓ¯ÌÂ‚‡, á. è. êÛ-
ÏflÌˆÂ‚ÓÈ, ç. Ä. ë‡ÎÓÏ‡ÚËÌ‡. — 3-Â ËÁ‰., ÔÂÂ‡·. Ë ‰ÓÔ. — å.:
àçîêÄ-å, 2005.
24. ìÚÍËÌ ù. Ä. îËÌ‡ÌÒÓ‚ÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ. — å.: ÄÒÒÓˆË‡ˆËfl ‡‚ÚÓÓ‚ Ë ËÁ‰‡-
ÚÂÎÂÈ «íÄçÑÖå». àÁ‰-‚Ó ùäåéë, 1997.
25. î‡ÚıÛÚ‰ËÌÓ‚ ê. Ä. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ì˜Â·ÌËÍ. — 4-Â ËÁ‰.,
ÔÂÂ‡·. Ë ‰ÓÔ. — å.: ÑÂÎÓ, 2001.
26. ï‡Ó ÙÓÌ áÂÌ„Â. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1996.
27. ï‡Ó ÙÓÌ áÂÌ„Â. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. é ÍËÚ‡ÈÒÍÓÏ ËÒÍÛÒÒÚ‚Â ÊËÚ¸ Ë ‚˚ÊË-
‚‡Ú¸. Ç 2ı ÚÓÏ‡ı. — å.: «ùÍÒÏÓ», 2004.
28. ïËÎÎ ç. ÑÛÏ‡È Ë ·Ó„‡ÚÂÈ. — å.: î‡Ë, 1995. — 268 Ò.
29. ôÂÍËÌ É. Ç. ä‡Í ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ Ó¯Ë·ÓÍ ÔË ÛÒÚÓÈÒÚ‚Â Ì‡ ‡·ÓÚÛ: ëÓ‚ÂÚ˚
ÔÒËıÓÎÓ„‡. — ä.: åáììè, 1992.
30. ôÂÍËÌ É. Ç. íÂÓËfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. — ä. åÄìè, 1996.
31. ùÌÍÂÎ¸Ï‡Ì ç. Å. , ÅËÌÍÂ·ËÎ¸ å. èÂÛÒÔÂ‚‡Ú¸ Ò ‡‰ÓÒÚ¸˛. — å.: ùÍÓÌÓ-
ÏËÍ‡, 1993.
32. Logrange P., Vansil R. How to begin a strategic planning system // Har-
vard Bus. Rev. 1976. Sept.—Oct. — P. 19—26.
591
èÎ˚‚Û ÌÂ Ú‡Í, Í‡Í ‚ÂÚÂ ‰ÛÂÚ, ‡ Í‡Í Ô‡ÛÒ ÔÓÒÚ‡‚Î˛
(ÔÓ„Ó‚ÓÍ‡)
«óÂÎÓ‚ÂÍ ÂÒÚ¸, ÍÓÌÂ˜ÌÓ, ÒËÒÚÂÏ‡ ...‚ ‚˚ÒÓ˜‡È¯ÂÈ ÒÚÂÔÂ-

ÌË Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÛ˛˘‡flÒfl, Ò‡Ï‡ ÒÂ·fl ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛˘‡fl,
‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛˘‡fl, ÔÓÔ‡‚Îfl˛˘‡fl Ë ‰‡ÊÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ-
‚Û˛˘‡fl».
à. è. è‡‚ÎÓ‚
«ÜËÁÌ¸ — ˝ÚÓ ÛÒËÎËÂ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË».

å‡ÒÂÎ¸ èÛÒÚ
10 íÖïçéãéÉàóÖëäàâ
Ç ˝ÚÓÈ „Î‡‚Â Ï˚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÏ ‚‡Ë‡ÌÚ˚ ÒÂ‰ÒÚ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË
ÙÛÌÍˆËÈ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ·ÓÈ, ‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚ı ‡-
ÌÂÂ („Î‡‚‡ 6). ùÚË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸, Í‡Í ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÏÂ-
ÚÓ‰Ó‚, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ.
èÓ‰ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÂÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÁÌ‡ÌËÈ Ó ÔËÂÏ‡ı,
ÒÔÓÒÓ·‡ı, ÏÂÚÓ‰‡ı Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎË-
Ó‚‡ÌËfl, Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl. èÓ‰ ‚Î‡‰ÂÌËÂÏ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÂÈ — ÛÏÂÌËÂ
ÔËÏÂÌflÚ¸ ÂÂ ‚ ‚Ë‰Â Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚ı
‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ìÏÂÌËÂ, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, — ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ˝ÚË ÁÌ‡ÌËfl, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Â‡Î¸Ì˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÛÒÎÓ-
‚Ëflı ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË.
é‚Î‡‰ÂÌËÂ ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË ‰Ó ÛÓ‚Ìfl Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ ‰Ó-
ÒÚË„‡ÂÚÒfl:
1. é·Û˜ÂÌËÂÏ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÓ„‰‡ Ç˚ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÂÒ¸ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ë Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ, Í‡Í ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ Ì‡‚˚ÍÓ‚, ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı
‚Ó ‚ÂÏÂÌË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË ˆÂÔÓ˜Í‡ÏË ÓÔÂ‡ˆËÈ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
2. ì˜ÂÌËÂÏ — ÔÓˆÂÒÒ ÛÒ‚ÓÂÌËfl ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ò ÔÓÒÎÂ-
‰Û˛˘ËÏ Ó‚Î‡‰ÂÌËÂÏ Ì‡‚˚Í‡ÏË Ë ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÒıÂÏ‡ÏË.
3. à„ÓÈ — Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‚ ‡ÏÍ‡ı ÒËÚÛ‡ˆËË,
ÒÓ‰ÂÊ‡˘ÂÈ ‚ ÒÂ·Â ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ˚ ÛÒÎÓ‚ÌÓÒÚÂÈ.
592
4. íÂÌËÌ„‡ÏË, ÒÓ˜ÂÚ‡˛˘ËÏË ‚ ÒÂ·Â Û˜Â·ÌÛ˛ Ë Ë„Ó‚Û˛ ‰ÂflÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚ¸, ÔÓ‚Ó‰ËÏÛ˛ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ë„Ó-
‚˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ.
é‚Î‡‰ÂÌËÂ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚Ï Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÓÏ ÚÂ·ÛÂÚ ÓÒÓÁÌ‡Ì-
ÌÓ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÔËÂÏÓ‚ Ë ‡ÍÚË‚ÌÓÈ Ò‡ÏÓ-
ÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚.
Ñ‡‚ÌÓ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË ÊËÁÌË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÔÓ-
ˆÂÒÒ‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl, Â„Ó Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚.
Ç ˝ÚÓÏ ÔÓÒÓ·ËË Ï˚ ıÓÚËÏ ÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸ Ç‡Ò Ò Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚Ì˚ÏË ÚÂıÌËÍ‡ÏË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË, ÏÂÚÓ‰‡ÏË ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜ Ë, „Î‡‚ÌÓÂ, ıÓÚËÏ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ Ó„ÓÏÌ˚È
‡ÒÂÌ‡Î ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÈ ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÂ á‡Ô‡‰‡
Ë ÇÓÒÚÓÍ‡. à Â˘Â, ‚ÒÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚Â Ç˚ ·Û‰ËÚÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸
‰Îfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ Á‡ÍÓÌ‡
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ‡ÁÌÓÓ·‡ÁËfl, Ú. Â. ÓÌË ‰ÓÎÊÌ˚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒ-
ÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ÍÓÌˆÂ „Î‡‚˚ ·Û‰ÂÚ ÛÍ‡Á‡Ì‡ ÎËÚÂ‡ÚÛ‡ ‰Îfl ‰ÓÔÓÎÌË-
ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÁÛ˜ÂÌËfl.
10.1 àëèéãúáéÇÄçàÖ ëêÖÑëíÇ ëÄåéìèêÄÇãÖçàü

èêà êÖÄãàáÄñàà éëçéÇçõï îìçäñàâ
10.1.1 é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl
å˚ Â˘Â ‡Á Ì‡ÔÓÏÌËÏ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÌ-

ÙÓÏ‡ˆËfl. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÍÚÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ‚‡¯Â ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ÚÓÚ Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÚ. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍË
ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ Ë ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ËÁ ëåà (ÒÂ‰ÒÚ‚
Ï‡ÒÒÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË), Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ì Ì‡ Â‡ÎËÁ‡-
ˆË˛ ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ ÚÂı, ÍÚÓ ˝ÚËÏË ëåà ‚Î‡‰ÂÂÚ. èË ˝ÚÓÏ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl
ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡¯ËÚ˚, ÓÌ Ò‡Ï ‚˚ÒÚ‡Ë‚‡ÂÚ ÓÔ‡‚‰‡-
ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÎÓ„ËÍÛ Ó·˙flÒÌÂÌËfl Ò‚ÓËÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ. éÌ ËÒÍÂÌÌÓ «Û·ÂÊ‰ÂÌ»,
˜ÚÓ Â„Ó Í‡Ì‰Ë‰‡Ú ‚ ‰ÂÔÛÚ‡Ú˚ ÎÛ˜¯ËÈ Ë Ú. Ô. ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË
Ï˚¯ÎÂÌËfl Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ Ì‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Û‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ‚ÓÒÔËflÚËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl — ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ
ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ÍËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡ Ë ÒËÌÚÂÁ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. àÎË ‚ÓÓ·˘Â ËÒÍÎ˛˜ËÚ¸ Ô‡ÍÚËÍÛ ÔÓÒÏÓÚ‡ ÚÂÎÂ-,
593
‡‰ËÓÔÂÂ‰‡˜, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÚÂı, „‰Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔÓ‰‡ÂÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ÌÂ

ÙËÍÒËÛÂÏ‡fl ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔË
ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl. ä Ó„‡ÌË-
Á‡ˆËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆË˛:
• ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı Ï‡ÒÒË‚Ó‚ (ÍÌË„Ë Ì‡ ÔÓÎÍ‡ı, Ù‡ÈÎ˚ ‚ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂ-
Â Ë ÔÓ ‚Ë‰‡Ï ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÓ ÙÓÏÂ Ë Ú. ‰.);
• ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓÚÓÍÓ‚ (ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚, ÒÓÒÚ‡‚‡, ÔÂËÓ-
‰Ë˜ÌÓÒÚË ˆËÍÛÎflˆËË, ÔÓÒÚÛÔÎÂÌËfl, ÓÙÓÏÎÂÌËfl, Â„ËÒÚ‡ˆËË Ë
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ;
• ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ò·Ó‡, ı‡ÌÂÌËfl, Ó·ÌÓ‚ÎÂÌËfl, ÔÂÂ‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
10.1.2 ñÂÎÂÔÓÎÓ„‡ÌËÂ
ÑÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ÍÓÌ‡ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl, ‡Á‚ËÚËÂ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÙÎÂÍÒ‡

ˆÂÎË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË, ‚˚‡·ÓÚ‡ÎÓ Û ÌÂ„Ó Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ
ˆÂÎÂ‚Ó„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ì Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸ ˆÂÎ¸, ‰‡ÊÂ ÂÒÎË ÓÌ ÂÂ
ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ. èÂ‚˚È ÌÓ·ÂÎÂ‚ÒÍËÈ Î‡ÛÂ‡Ú ÒÂ‰Ë ÛÒÒÍËı à. è. è‡‚-
ÎÓ‚ Ó·ÓÒÌÓ‚‡Î, ˜ÚÓ ‚Òfl ÊËÁÌ¸, ‚ÒÂ ÂÂ ÛÎÛ˜¯ÂÌËfl, ‚Òfl ÂÂ ÍÛÎ¸ÚÛ‡
‰ÂÎ‡ÂÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ Î˛‰¸ÏË, ÒÚÂÏfl˘ËÏËÒfl Í ÚÓÈ ËÎË ‰Û„ÓÈ ÔÓÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌÓÈ ËÏË ÒÂ·Â ‚ ÊËÁÌË ˆÂÎË. ÖÒÎË ÒÂ‰‡ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓfl‚ÎÂÌË˛
ÂÙÎÂÍÒ‡, ÚÂÌËÛÂÚ Ë ‡Á‚Ë‚‡ÂÚ Â„Ó, ÚÓ Ë ÒÚÂÔÂÌ¸ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Â„Ó
ÒËÎ¸ÌÂÂ. ÖÒÎË Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ ÌÂ ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‚Ë‰ÂÚ¸ ÊËÁ-
ÌÂÌÌÛ˛ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û, ÓÌ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ Ô‡ÒÒË‚ÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó, ÎË-
¯ÂÌÌÓÂ ‰‡ÊÂ ÏËÌËÏ‡Î¸ÌÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Á‡„Îfl‰˚‚‡Ú¸ ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ,
ÒÚ‡‚ËÚ¸ ˆÂÎË Ë Ô˚Ú‡Ú¸Òfl Ëı ‰ÓÒÚË˜¸ [29].
ç‡ÎË˜ËÂ ˝ÚÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÒÚÓËÚ¸ ÏÓ‰ÂÎ¸
ÒËÚÛ‡ˆËË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‡ÏÓÔÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ, ˆÂÎÂÌ‡Ô-
‡‚ÎÂÌÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸, Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÂÙÎÂÍÒËË ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ÔË-
˜ËÌ˚ ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘Ëı Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ Ë ÍÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ.
Ç ÒÚÛÍÚÛÛ ÔÓÌflÚËfl ˆÂÎË ‚ıÓ‰ËÚ: ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, Ó·˙ÂÏ, ËÏfl, Ë
‰ÂÌÓÚ‡Ú. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ˆÂÎË Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔËÁÌ‡ÍÓ‚, ÍÓ-
ÚÓ˚ÏË Á‡‰‡ÂÚÒfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ˆÂÎÂ‚ÓÈ Ó·˙ÂÍÚ (ÔÓÂÍÚ ÂÁÛÎ¸Ú‡-
Ú‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË). é·˙ÂÏÓÏ ˆÂÎË — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÔËÁÌ‡Í, ÔÓ ÍÓÚÓ˚Ï
‡ÒÔÓÁÌ‡ÂÚÒfl ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. ÑÂÌÓÚ‡Ú ˆÂÎË — Ó·˙ÂÍÚ, ÍÓÚÓ˚È ÂÈ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ. ê‡ÁÎË˜‡˛Ú ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ˆÂÎË Ë ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È ÒÏ˚ÒÎ
ˆÂÎË. èÓ‰ «ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ» ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÂÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ, ÍÓÚÓ˚Ï Á‡‰‡ÂÚ-
Òfl ˆÂÎÂ‚ÓÈ Ó·˙ÂÍÚ. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú
ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÓÚ ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl. ùÚÓÚ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ì‡Á˚-
594
ÉãÄÇÄ 10 íÖïçéãéÉàóÖëäàâ ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçí
‚‡ÂÚÒfl ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ÒÏ˚ÒÎÓÏ ˆÂÎË. èË Ó‰ÌÓÏ ÁÌ‡˜ÂÌËË ˆÂÎË

ÂÂ ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÒÏ˚ÒÎ˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‡ÁÎË˜Ì˚. ùÚÓ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ
ÒÔÓÒÓ·‡ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË. à‰Â‡Î¸Ì˚È Ó·‡Á ˆÂÎË Ë ÂÂ ‰Â-
ÌÓÚ‡Ú ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜‡ÒÚÓ ˝ÚÓ ÌÂ ıÓÚflÚ ÔËÁÌ‡Ú¸.
åÂı‡ÌËÁÏ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â ÍÓÏÔÓ-
ÌÂÌÚÓ‚ (ËÒ. 10.1).
Ë Ú.Ô.
êËÒ. 10.1 åÂı‡ÌËÁÏ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl
ñÂÎÂ‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÒÚÓËÚÒfl ÔÓ ‡Ì‡ÎÓ„ËË Ò ÔÓˆÂÒÒÓÏ ÔËÌfl-

ÚËfl Â¯ÂÌËfl (‚˚·Ó‡ ˆÂÎË Ë ÒÂ‰ÒÚ‚). éÌÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Â¯ËÚ¸ Á‡‰‡˜Ë
ÔÓ„ÌÓÁ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÏ.
ìÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˆÂÎË Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂ Ë
Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò ˝ÚËÏ ‡·ÓÚ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‰ÂÎ‡ÂÚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÓÚÎË˜‡˛˘ËÏÒfl ÓÚ ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
(ÔÓ ÒıÂÏÂ «ÒÚËÏÛÎ-Â‡ÍˆËfl»), Ú. Â. ÒËÚÛ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. àÌ‰Ë-
‚Ë‰ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Â‡ÎËÁÛÂÚ Ò‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ò Û˜ÂÚÓÏ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı
Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ.
ç‡ÎË˜ËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË Í‡Í ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó ‰ÓÏËÌËÛ˛˘Â„Ó
ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡-
ÌËfl ÒËÚÛ‡ˆËË ÔÓÂˆËÛÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚ Â‡Î¸ÌÓÈ
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ ÂÂ ‡ÁÎÓÊÂÌËÂ Ì‡ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ —
Ó·‡ÁÛÂÚ «‰ÂÂ‚Ó ˆÂÎÂÈ».
595
ÑËÒÍÂÚÌÓÒÚ¸ Ë Ò‡‚ÌËÏÓÒÚ¸ ˝ÚËı ˆÂÎÂÈ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Ëı

ÔËÓËÚÂÚÌÓÒÚ¸˛ Ë ‚‡ÊÌÓÒÚ¸˛ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÙËÍÒËÓ‚‡Ú¸
„‡ÌËˆ˚ ˝Ú‡ÔÓ‚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl.
Ç˚·‡‚ ÔËÓËÚÂÚÌÛ˛ ˆÂÎ¸ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ‚˚·Ó ÒÂ‰ÒÚ‚ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. ï‡‡ÍÚÂ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÓÔÂ-
‰ÂÎflÂÚÒfl Ò Û˜ÂÚÓÏ ÛÒÎÓ‚ËÈ, Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ. á‰ÂÒ¸ ÊÂ
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ‡Ò˜ÂÚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚, ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ, ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ‚‡-
Ë‡ÌÚ‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. í‡Í ÙÓÏËÛÂÚÒfl Á‡Ï˚ÒÂÎ ÔÂ‰ÒÚÓfl˘Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
ëÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Â„Ó ‡Á‡·ÓÚÍË ÔËÒÛÚÒÚ‚Û˛Ú ‰‚‡
ÔÓ‰ıÓ‰‡ Í Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ:
• ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚È (Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ Ó ÏËÒÒËË ÊËÁÌË Ë ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏÂ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÌÓÏ‡ı);
• ˝ÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È (Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È Ò ‰ÛıÓ‚Ì˚Ï Ì‡˜‡ÎÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ì‡-
Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È Ì‡ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ, ÒÓı‡ÌÂÌËÂ, ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÂ ÎË˜-
ÌÓÒÚË).
èÓ‰ ‰‡‚ÎÂÌËÂÏ ÏËÒÒËË ‚ ÔÒËıËÍÂ ÙÓÏËÛÂÚÒfl Ë Á‡ÍÂÔÎflÂÚÒfl
Ë‰Âfl ‰ÓÎÊÌÓ„Ó, ÍÓÚÓ‡fl, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ ÒÎÛÊËÚ ÓËÂÌÚËÓÏ ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ — ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÙÛÌÍˆËÂÈ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‰ÓÎ„Û.
ùÚ‡ ÙÛÌÍˆËfl ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË Ë
‚ÌÂ¯ÌÂÂ ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl Í‡Í ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ.
ñÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËÂ ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èË ˝ÚÓÏ ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÛ˛ ˜‡ÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÂÂ ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Û˛ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÂÙÎÂÍÒËfl. ÑÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ
ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ ˆËÍÎ‡ Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË ‚ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ (‚ ÌÂÈÓÌÌ˚ı
ÒÂÚflı ÏÓÁ„‡).
10.1.3 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl
íÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ

ÔÂÂıÓ‰‡ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏÓ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï
ÛÓ‚ÌÂÏ ‡Á‚ËÚËfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÎË˜ÌÓÒÚË, Ò‡ÏÓ„Ó Ó„‡-
ÌËÁÏ‡, ‚ ‰Û„ÓÂ, ·ÓÎÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓÂ, ‰ÓÒÚË„‡ÂÏÓÂ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ‰‡Ì-
Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÊËÁÌË. íÂıÌÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó·˚˜ÌÓ
‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ‡Á‚ËÚËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ò ÓÚÒÎÂÊË‚‡ÌË-
ÂÏ ÔË ˝ÚÓÏ ËÁÏÂÌÂÌËÈ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ÄÍÚË‚ËÁËÛ˛˘ËÏ Ì‡˜‡ÎÓÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸. Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl Ó·ÒÚ‡-
ÌÓ‚ÍË, ‡·ÓÚ˚ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÙÓÏËÛÂÚÒfl
Ó·‡Á ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. ùÚÓÚ Ó·‡Á Û‰ÂÊË‚‡ÂÚÒfl ‚ Ô‡ÏflÚË Ë Í‡Í ·˚
596
‡Ò˘ÂÔÎflÂÚÒfl Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÈ (‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚È) Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ (Ó·‡Á, ÔÂ-

ÎÓÏÎÂÌÌ˚È ‚ÌÛÚË ÒÂ·fl). ÇÌÂ¯ÌËÈ Ó·‡Á ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ò‚flÁ‡Ì Ò ‡·ÒÚ-
‡„ËÓ‚‡ÌËÂÏ, ÒÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÏË ˆÂÎflÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ —
Ò ÍÓÌÍÂÚÌ˚Ï ÔÂËÓ‰ÓÏ ÊËÁÌË Ë Ò‚flÁ‡Ì Ò ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ Ú‡ÍÚËÍÓÈ
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. èÓÍ‡Á‡ÚÂÎË ‡Á‚ËÚËfl ÓÔÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ËÒıÓ‰fl ËÁ ÙÓÏ˚
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËË Â„Ó ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ.
Ç ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÙÓÏ˚ ËÌ-
‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl.
àÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÒÚÛÍÚÛ‡ÏË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÌÓ Ë ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl ÏÓ„ÛÚ ËÁÏÂÌËÚ¸ ÒıÂÏÛ ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. Ç ÒÎÛ˜‡Â ÓˆÂÌÍË ÔÂ‰ÏÂÚ‡, Í‡Í ÌÂ ÒÓ-
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ÓÌ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Â‡ÍˆË˛ ÓÚÚÓÊÂÌËfl ËÎË
ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‰Ó ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË. èÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ
ÔËÌÛÊ‰‡ÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ó·‡Á‡ Í ÔÓ-
ÂÍÚÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÏÛ. ùÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ‡Á‚ËÚËfl ÌÓ‚˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ë ÏÂı‡-
ÌËÁÏÓ‚ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ. ê‡Á‚ËÚËÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Í‡Í ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ú‡Í Ë
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ.
ëÛ·˙ÂÍÚË‚Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ÌÓÏÓ-Â‡ÎËÁ‡-
ˆËÓÌÌÓÈ ÎÓ„ËÍÓÈ. é‰ÌÓÈ ËÁ ÔÓÒÚÂÈ¯Ëı ÙÓÏ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ,
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÌÓÏÓ-Â‡ÎËÁ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÎÂÊËÚ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ÔË‚ÂÒÚË Â„Ó ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò Á‡‡ÌÂÂ
Á‡‰‡ÌÌ˚ÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË Ó ÌÓÏÂ, ÔË‚Ó‰fl˘ÂÈ Í ˆÂÎË. (èÓ‰ ÌÓ-
ÏÓÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÎ‡Ì, ÔÓ„‡ÏÏ‡, ÏÂÚÓ‰ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ú. Ô.).
ëÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ‚˚‡·ÓÚÍÓÈ ÔÒËıÓ-
ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ËÌ‡-
ÏËÍÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é‰ÌËÏ ËÁ ‡Á‚ËÚ˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‰‡ÌÌÓ„Ó
ÚËÔ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÓÎfl (Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ÔÒËıËÍË, ‚˚‡Ê‡˛˘ÂÂÒfl ‚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ).
ÇÓÎfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡Ú¸ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓ-
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ Ó·˘ÂÌËË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡Ú¸ ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ
ˆÂÎÂÈ, ÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÌËÂ Á‡‰‡˜, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÌÓÏ. ÇÓÎfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ, Í‡Í ÓÌ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ — Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÒÚ‡˚ı ÌÓÏ,
ÎË·Ó ÏÓ‰ÂÌËÁËÛÂÚ Ëı, ÒÓı‡Ìflfl Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌ˚Â ˆÂÎË. ë‚Ó·Ó‰‡ ‚ÓÎË,
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÂ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌ‡, ÓÌ‡ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸Ì‡ ÚÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÌÓ-
Ï˚, ÔËÌˆËÔ‡, ˆÂÎË, ÍÓÚÓ˚Â ·˚ÎË ÔËÌflÚ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËË. ê‡Á‚ËÚËÂ ‚ÓÎË Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂ-
Ï˚ı ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ò ‡Á‚ËÚËÂÏ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-ÍËÚË˜ÂÒÍËı
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, Ò ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡.
ëÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÓÔË‡ÂÚÒfl Ì‡ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë
Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl. ë‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚ÏÂÒÚÓ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌÓÈ ÓˆÂÌÍË
597
‚ ÏÓÚË‚‡ˆËË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Û‚Ë‰ÂÚ¸ ÒÂ·fl ‚ Ò‡‚ÌÂÌËË

Ò Â‡Î¸Ì˚Ï, ÊÂÎ‡ÂÏ˚Ï. ùÚËÏ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÍËÚË˜ÂÒÍÓÂ ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËÂ Í ÒÂ·Â, ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÌÓÏ˚ Ë ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl.
êÂÙÎÂÍÚË‚ÌÓÂ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰ÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÁ-
‚ÓÎflÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ó·Ì‡ÛÊÂÌËÂ ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚Ï ÚÂ-
·Ó‚‡ÌËflÏ, ÔÓËÁ‚ÂÒÚË ÍÓÂÍˆË˛ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ‚ÍÎ˛˜‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl.
ëËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÍÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÓÏ˚
fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‚ÓÎÂ‚ÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË. ÇÓÎÂ‚ÓÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ
ÍÓÌˆÂÌÚËÛÂÚ ‡·ÓÚÛ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
éÌÓ Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÂÙÎÂÍÒË˛ ‚ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓ-Â‡ÎËÁ‡ˆËÓÌ-
ÌÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ.
ëÛ·˙ÂÍÚË‚Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÓÊÌ˚Ï ÒËÌÚÂÁÓÏ
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ Ó·ÒÚ‡-
ÌÓ‚ÍË Ë ËÏÂ˛˘ËıÒfl ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ï˚ÒÎÂÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, Ó·˘ÂÌËfl.
ãË˜ÌÓÒÚÌ‡fl ÙÓÏ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓ-
ÊÂÌÌÓÒÚ¸˛ Í ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚËÁ‡ˆËË ÌÓÏ˚, Í ÔÓËÒÍÛ ·ÓÎÂÂ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌ˚ı
ÌÓÏ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË. Ç ÓÒÌÓ‚Â
ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÎÂÊËÚ ÌÂ ÓÔ˚Ú, ‡ Ë‰Â‡Î Ë ˆÂÌÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓ„Ó
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
ãË˜ÌÓÒÚÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ Ó·˘ÂÌËË, ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡-
ˆËË, ‚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË Ë Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÏÓ‰ËÙËÍ‡ˆËË ÌÓÏ˚, ˜ÚÓ
ÚÂ·ÛÂÚ ËÌ˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ.
ê‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÎË˜ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÊ‰‡˛Ú
ÙÂÌÓÏÂÌ˚ Ë ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ Ë ÎË˜ÌÓÈ
Â‡ÍˆËË Ì‡ ÒËÚÛ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ.
àÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡fl Â‡ÍˆËfl ÌÂ ÏÂÌflÂÚ ÛÓ‚Ìfl ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ÂÏfl ÓÌ‡ ÔÓÌËÊ‡ÂÚ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ‚˚Ò¯Ëı ÔÒËıË˜ÂÒÍËı
ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ. ëÛ·˙ÂÍÚË‚Ì‡fl Â‡ÍˆËfl ‚Â‰ÂÚ Í ÔÓfl‚ÎÂ-
ÌË˛ ‚˚Ò¯Ëı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÚËÔ‡ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ‚ÓÎË. Ç ÒÛ·˙ÂÍÚË‚-
ÌÓÈ Â‡ÍˆËË ‡ÍÚË‚ËÁËÛ˛˘ËÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÓÏ‡, ÂÂ
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Ë ÔËÌflÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓfl‚-
Îfl˛ÚÒfl ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË. ÇÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ
ÔÂÔflÚÒÚ‚Ëfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÁÌ‡˛ÚÒfl, ÍËÚË˜ÂÒÍË ÂÍÓÌÒÚÛËÛ-
˛ÚÒfl, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í Ì‡ıÓÊ‰ÂÌË˛ Â¯ÂÌËfl ÔÓ Ëı ÔÂÓ‰ÓÎÂÌË˛ Á‡
Ò˜ÂÚ ËÌÓ„Ó ÔËÏÂÌÂÌËfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ. Ç ÒÎÛ˜‡Â ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÒÚË
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚÒfl ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÒËÚÛ‡ˆËË ÔËÓ·ÂÚÂÌËfl
ÌÂ‰ÓÒÚ‡˛˘ÂÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË.
598
èË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËË ÂÙÎÂÍÒËË Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ÂÍÓÌÒÚÛËÛ˛ÚÒfl, Ë

ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÓÏ‡ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚˚‡·ÓÚÍË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚË. èÓÒÎÂ ˝ÚÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÁ‚‡˘‡ÂÚÒfl Í Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓ„‡ÏÏ˚
Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË. Ç ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚‡Ë‡ÌÚ‡ı ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl
Ì‡ ÔÂÔflÚÒÚ‚Ëfl ‚˚fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÓÏÂÌÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡-
ˆËË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ÔÎ‡ÌÛ ÊËÁÌË (ÌÓÏÂ) ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ˆÂÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ˆÂÎÂÌ‡-
Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ. èÓ Ò‚ÓÂÏÛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ˆÂÎ¸ ÔÂÂÒÚ‡ÂÚ Á‡‚ËÒÂÚ¸ ÓÚ
‰ËÌ‡ÏËÍË ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ. ë ÔÓÏÓ˘¸˛ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ÂÙ-
ÎÂÍÒËË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÒÚ¸ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË. ëÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÂ Â‡„ËÓ‚‡ÌËÂ ÔË‚Ó‰ËÚ Í Ò‡ÏÓËÁÏÂÌÂÌË˛. éÌÓ
Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ,
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ: ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ÒÂ·Â Ë Ò‚ÓËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflı,
ÔÓfl‰ÍÂ Ëı ÔËÏÂÌÂÌËfl, ÔÂÂÒÚÓÈÍÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ÒÂ·Â, ÔÂÂ‚Ó‰
Ó·‡Á‡ ·Û‰Û˘Â„Ó ‚ ‡Ì„ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ú. Ô.
ë‡ÏÓËÁÏÂÌÂÌËÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚ¸˛ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡ (ÔÓ„‡Ï-
Ï˚). éÌÓ ÏÓÊÂÚ ÔÂ‚‡ÚËÚ¸Òfl ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ ÔË ÔËÌÛ‰ËÚÂÎ¸ÌÓÏ
ÔÂÂıÓ‰Â Ò Ó‰ÌÓ„Ó ÚËÔ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÛÓ‚Ìfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í ‰Û„Ó-
ÏÛ ÚËÔÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÛÓ‚Ì˛ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ. ÑÎfl ÓˆÂÌÍË ÔÓÂÍÚÓ‚
Ò‡ÏÓËÁÏÂÌÂÌËfl Ë ÔÂÂ‡ÒÚ‡ÌËfl ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ
ÒËÒÚÂÏ˚ ÍËÚÂËÂ‚ ‡Á‚ËÚËfl.
ë‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ Ë Ò‡ÏÓËÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ ÔÎ‡Ì‡ı ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔ-
Â‰ÂÎÂÌËfl ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÙÂÌÓÏÂÌ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÚ ÌÂ„Ó Á‡‚ËÒflÚ
Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl,
‚ÍÎ˛˜‡˛˘Â„Ó ‡Á‚ËÚËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ,
ÎË˜ÌÓÒÚË Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÓ‰ıÓ‰˚ Í Â¯ÂÌË˛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Á‡‰‡˜ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl.
10.1.4 íÂıÌËÍ‡ ËÒÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡
óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓÓ·‡ÁÛÂÚ Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÌÂ Ò Â‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚ¸˛, ‡ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎ¸˛ (Í‡ÚÓÈ) ÏË‡.
Ç ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˝ÚÓ ˜‡ÒÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÒÎÂ-
‰Û˛˘ÂÏÛ:
• ÒÎÓÊË‚¯‡flÒfl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚ÓÒÔËÌflÚ‡ Í‡Í ÔÓ·ÎÂ-
Ï‡ ËÎË ÒÙÓÏËÓ‚‡‚¯‡flÒfl ÔÓ·ÎÂÏ‡ Ú‡ÍÓ‚ÓÈ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl. Ç Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ç˚ Ú‡ÚËÚÂ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÎ˚, ‚ÂÏfl Ì‡ ·Ó¸·Û Ò
ÔË‰ÛÏ‡ÌÌ˚ÏË ‚ÂÎËÍ‡Ì‡ÏË;
599
• Û Í‡Ê‰Ó„Ó ËÁ Ì‡Ò Ì‡ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ÚËÔË˜Ì˚ı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÒË-

ÚÛ‡ˆËÈ ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË ÒÙÓÏËÓ‚‡Ì˚ ÔÓ‰ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ, ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ùÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ Â‡ÍˆËË
Ì‡¯Â„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÔË ÓÒÓÁÌ‡ÌËË ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË;
• ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‚˚¯ÂÌ‡Á‚‡ÌÌÓ„Ó ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÒÚ¸ Ì‡-
¯Â„Ó Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl Ì‡ ÔÓˆÂÒÒ ‡Á‚ËÚËfl ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Ëı ÒÓ·˚ÚËÈ.
àÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ÓÒÔËflÚËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÛ˜Â-
ÌÓ ÔËÏÂÌÂÌËÂÏ ÏÂÚÓ‰ËÍË «Ó˜Ë˘ÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl» (ÚÂıÌËÍ‡ ÏÂ‰ËÚ‡-
ˆËË), ËÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ ÂÙÎÂÍÒËË Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ËÎË
ÔÓÔ˚ÚÍÓÈ Â¯ËÚ¸ ÔÓ·ÎÂÏÛ.
ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚ ‚Ë‰ËÚ ÒËÚÛ‡ˆË˛,
ÍÓÚÓ‡fl ‚ÓÔÂÍË ÓÊË‰‡ÌËflÏ ÌÂ ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl ÔÓ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÏÓÏÛ
ÒˆÂÌ‡Ë˛ ËÎË ÔÓ·ÎÂÏÓÈ Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl Ò‡Ï‡ ÒËÚÛ‡ˆËfl.
êÂ¯ÂÌËÂ Ú‡ÍÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÏÓÊÌÓ ÔÓ‚ÂÒÚË ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓ:
1. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ ÒËÏÔÚÓÏÓ‚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ.
Ç˚fl‚ÎÂÌËÂ ÒËÏÔÚÓÏÓ‚ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÔÓ·ÎÂÏÛ ‚ Ó·˘ÂÏ
‚Ë‰Â. ÑÎfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl „ÎÛ·ËÌÌ˚ı ÔË˜ËÌ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓ·‡Ú¸ Ë
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ó ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚. ó‡ÒÚÓ ·˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ï˚ ÒÏÓÚ-
ËÏ Ì‡ ÒËÚÛ‡ˆË˛ ÔÓ‰ Û„ÎÓÏ ÁÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚È ÔÂ‚‡˘‡ÂÚ ÂÂ ‚
ÔÓ·ÎÂÏÛ. á‰ÂÒ¸ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ì‡ÈÚË ˝ÚÓÚ Û„ÓÎ ÁÂÌËfl. ç‡ÔËÏÂ, Ç‡¯‡
‰Ó˜¸ Â¯ËÎ‡ ‚˚ÈÚË Á‡ÏÛÊ, ÌÓ, Í‡Í Ç˚ Ò˜ËÚ‡ÂÚÂ, ÌÂ Á‡ ÚÓ„Ó Ô‡Ìfl.
2. ëÎÂ‰ÛÂÚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸, ÔÓ˜ÂÏÛ ÔÓ‰ ˝ÚËÏ Û„ÎÓÏ, Ò ˝ÚËı ÔÓÁËˆËÈ ÒË-
ÚÛ‡ˆËfl ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓ·ÎÂÏÛ, ˜ÚÓ ÔÓÒÎÂ‰ÛÂÚ Á‡ Ó‚Î‡‰ÂÌËÂÏ
˝ÚÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËÂÈ. ç‡ÔËÏÂ, Û ‰Ó˜ÂË, Í‡Í Ç˚ Ò˜ËÚ‡ÂÚÂ, ÂÒÚ¸ ‚ÒÂ
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‰Îfl ÎÛ˜¯ÂÈ Ô‡ÚËË. ì Ç‡Ò ·˚ÎË ËÌ˚Â ÓÊË‰‡ÌËfl,
‚˚‡·ÓÚ‡Î‡Ò¸ Ò‚Ófl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÔÂÚÂÌ‰ÂÌÚ‡ ÛÍË Ç‡¯ÂÈ ‰Ó˜ÂË,
Ë Ç‡¯Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒËÚÛ‡ˆËË ‰ÂÎ‡ÂÚ ÂÂ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÎË
ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ.
3. ëÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ: ˜ÚÓ Ç˚ ÎË˜ÌÓ ÏÓÊÂÚÂ ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸
‡ÁÛÏÌÓÂ ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ˝ÚÓÈ «ÔÓ·ÎÂÏ˚» Ë ‚Ó ˜ÚÓ ˝ÚÓ Ó·ÓÈ‰ÂÚÒfl.
4. àÁÏÂÌÂÌËÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Ó¯Ë·Í‡Ï. ÇÓÔÓÒ ÌÂ ‚ ÚÓÏ,
Í‡Í ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÛÒÚ‡ÌËÚ¸ Ó¯Ë·ÍË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ ‚ ÚÓÏ, Í‡Í Í
ÌËÏ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl.
ç‡Ò Ò ‰ÂÚÒÚ‚‡ ÔËÛ˜ËÎË ·ÓflÚ¸Òfl Ó¯Ë·ÓÍ. á‡ Ó¯Ë·ÍË ‚ Ì‡ÔËÒ‡-
ÌËË ‰ËÍÚ‡ÌÚ‡, Â¯ÂÌËË ‡ËÙÏÂÚË˜ÂÒÍËı Á‡‰‡˜ ÒÚ‡‚ËÎË ‰‚ÓÈÍË Ò
ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ Â·ÂÌÍ‡, ÔË‚Ó‰fl˘ÂÈ Í ÙÓ-
ÏËÓ‚‡ÌË˛ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ÛÒÎÓ‚ÌÓ„Ó ÂÙÎÂÍÒ‡. å˚ ÒÚ‡ÎË ·ÓflÚ¸Òfl
Ó¯Ë·ÓÍ, ‡ ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÓÌË ÔÓ‚Â„‡˛Ú ‚ ¯ÓÍ. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ÒÚÓ„ÓÒÚ¸
Ó‰ËÚÂÎÂÈ, ‚ÎËflÚÂÎ¸Ì˚ı ‰Îfl ‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Î˛‰ÂÈ, ÏÓÊÂÚ ÔÂ‚-
600
‡ÚËÚ¸ ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÔÎÓ¯ÌÓÈ ‡‰. ùÚÓ ÒÎÛ˜‡ÂÚÒfl, ÍÓ„‰‡ ·Ó¯ÂÌ-

Ì‡fl Û„ÓÁ‡ ÔÓÌËÍ‡ÂÚ ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÍÓ‰ËÛÂÚ Â„Ó Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛
Â‡ÍˆË˛ ‚ ÒÎÛ˜‡Â, «ÂÒÎË...». Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÍÓ„‰‡ ÒÎÛ˜ËÚÒfl ˝ÚÓ
«ÂÒÎË», ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ÏÓ˘Ì‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÌ‡fl ‚ ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÏÓÁ„‡. ÑÂÈÒÚ‚Ûfl ÔÓ Á‡ÍÓÌÛ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚, ÓÌ‡ «Á‡ı‚‡Ú˚‚‡-
ÂÚ» ÏÓÁ„, Ô‡‡ÎËÁÛfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. àÁ·‡‚ËÚ¸
ÓÚ ˝ÚÓ„Ó «ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl» ÏÓÊÂÚ ‚‡˜ — ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÚËÍ ËÎË „ËÔÌÓÚÂ-
‡ÔÂ‚Ú.
çÓ ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‡Ï ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ËÁ·‡‚ËÚ¸Òfl ÓÚ Ú‡Í Ì‡Á˚-
‚‡ÂÏÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÌÂÛ‰‡˜ÌËÍ‡, ÓÒÓÁÌ‡‚‡fl ÔË˜ËÌ˚ ÂÂ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚Â-
ÌËfl, ÔÓflÒÌflfl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡. Ä. ÅÎÓÍ ÒÓ‚ÂÚÓ‚‡Î: «ëÓÚË ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚Â
˜ÂÚ˚, Ë Ú˚ Û‚Ë‰Ë¯¸ — ÏË ÔÂÍ‡ÒÂÌ».
èÓÏÌËÚÂ Ó· ˝ÙÙÂÍÚÂ èË„Ï‡ÎËÓÌ‡, ÍÓ„‰‡ ‰‡ÊÂ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÂ
Ç‡Ò ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛Ú Ú‡Í, Í‡Í Ç˚ Ó ÒÂ·Â ‰ÛÏ‡ÂÚÂ, Ë ÓÚÌÓÒflÚÒfl ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ.
10.2 ïÄêÄäíÖêàëíàäÄ ëêÖÑëíÇ ëÄåéìèêÄÇãÖçàü,

êÄáêÄÅéíÄççõï Ç áÄèÄÑçéâ äìãúíìêÖ
10.2.1 ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË
ÇÒÔÓÏÌËÏ Â˘Â ‡Á, Í‡Í ‡·ÓÚ‡ÂÚ, ‚ÂÌÂÂ, ˜ÚÓ Ï˚ ÁÌ‡ÂÏ Ó ‡-

·ÓÚÂ Ì‡¯ÂÈ ÔÒËıËÍË Ë Ó ÙËÁËÓÎÓ„ËË. ä‡Í ‡·ÓÚ‡ÂÚ Ì‡¯ ÏÓÁ„, Â˘Â ÌÂ
ÁÌ‡ÂÚ ÌËÍÚÓ ËÁ ÒÏÂÚÌ˚ı. àÁ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÒÂÈ˜‡Ò ÔÓ˜ÂÒÚ¸, ÛÒÎ˚-
¯‡Ú¸ Ì‡ ÒÂÏËÌ‡‡ı, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‚Ó‰ — ‚ÒÂ ÚÂıÌËÍË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÒËÒÚÂÏ˚ Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl Ì‡¯ËÏ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ, ·‡ÁË-
Û˛ÚÒfl Ì‡ ÏÂÚÓ‰‡ı «ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl» ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛.
ç‡¯Â ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÒÚÓËÚÂÎ¸Ì‡fl ÔÎÓ˘‡‰Í‡ Ì‡¯Â„Ó
·Û‰Û˘Â„Ó. éÌÓ ÚÛ‰ËÚÒfl ‚ ÏËÎÎËÓÌ˚ ‡Á ·˚ÒÚÂÂ, ˜ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÓÌÓ
ı‡ÌËÚ ‚ ÒÂ·Â Ô‡ÏflÚ¸ Ì‡¯Ëı ÔÂ‰ÍÓ‚, ÓÌÓ Ó·˘‡ÂÚÒfl Ò ÍÓÒÏË˜ÂÒÍËÏ
‡ÁÛÏÓÏ.
à ÔË Ú‡ÍÓÏ ÏÓ„Û˘ÂÒÚ‚Â ÓÌÓ Ï‡ÚÂË‡ÎËÁÛÂÚ Ì‡¯Ë Ï˚ÒÎË.
ÖÒÎË Ò ÌËÏ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ Ó·˘‡Ú¸Òfl, ÓÌÓ ÛÒÎÛÊÎË‚Ó ·Û‰ÂÚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸
‚ÒÂ Ì‡¯Ë ‡ÁÛÏÌ˚Â ÊÂÎ‡ÌËfl.
ë „ÎÛ·ÓÍÓÈ ‰Â‚ÌÓÒÚË ËÁ‚ÂÒÚÌ˚, ‡ ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı ÌÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ Ë
ÒÂÈ˜‡Ò ÏÂÚÓ‰ËÍË ˝ÚÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl Ò Ì‡¯ËÏ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, Ò Ì‡¯ËÏ
601
„ÎÛ·ËÌÌ˚Ï ‡ÁÛÏÓÏ. å˚ ÛÊÂ Ì‡Á˚‚‡ÎË Ëı. ùÚÓ, ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸,

ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl. é‰Ì‡ÍÓ ˜ÚÓ·˚ Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ ÂÂ ÒÂÍÂÚ‡ÏË ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛, Ì‡‰Ó
ÏÌÓ„Ó ÎÂÚ. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ‰ÓÒÚÛÔÌ‡fl Ë ËÁ‚ÂÒÚÌ‡fl ‚ÒÂÏ — ˝ÚÓ ‡ÛÚÓ„ÂÌÌ‡fl
ÚÂÌËÓ‚Í‡ ‡ÛÚÓÔÒËıÓÚÂ‡ÔËfl Ë Ú. Ô. èÓÁÌ‡ÍÓÏËÏÒfl Ò Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ÏË ÏÂÚÓ‰‡ÏË.
1. åÂÚÓ‰ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ÔÓ ï. ÄÎËÂ‚Û
å˚ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ, ÔÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ÏÂÚÓ‰ÓÏ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ÔÓ

ï. ÄÎËÂ‚Û [1] Ë ÚÂıÌËÍ‡ÏË Ì‡‚Â‰ÂÌËfl Ú‡ÌÒ‡ ÓÚÂ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒÔÂˆË‡-
ÎËÒÚÓ‚ [10, 12]. ï. ÄÎËÂ‚ ÔÂ‰ÎÓÊËÎ ÏÂÚÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÓ‰ÒÓÁ-
Ì‡ÌËÂ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ:
• ·˚ÒÚÓ ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ ÒËÎ˚;
• ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÛ˛ Ì‡ÒÚÓÈÍÛ Ì‡ ÔÂ‰ÒÚÓfl˘Û˛ ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸;
• ·˚ÒÚÓ ÔÂÂÍÎ˛˜‡Ú¸Òfl Ò Ó‰ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ ‰Û„Û˛;
• ÒÌflÚ¸ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ˝ÏÓˆËË, ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl, ÏÂ-
¯‡˛˘ËÂ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ‡·ÓÚÛ;
• ·˚ÒÚÓ Â‡ÎËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ Î˛·˚Â ÙÓÏÛÎ˚ Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËfl, Ô‡Í-
ÚËÍÛÂÏ˚Â ‚ ÚÓÏ ÊÂ ‡ÛÚÓÚÂÌËÌ„Â;
• ·˚ÒÚÓ Ó‚Î‡‰Â‚‡Ú¸ Ì‡‚˚Í‡ÏË ÔË Ó·Û˜ÂÌËË, ËÁ·‡‚ÎflÚ¸Òfl ÓÚ
ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚, Û‚ÂÎË˜Ë‚‡Ú¸ Á‡˘ËÚÌ˚Â ÒËÎ˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë Ú. Ô.;
• ÎÂ˜ËÚ¸ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ·ÓÎÂÁÌË.
ç‡ á‡Ô‡‰Â ˝ÚÓÚ ÏÂÚÓ‰ Ì‡˜‡ÎË Ì‡Á˚‚‡Ú¸ Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁ. åÂÚÓ‰˚
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÒËıËÍÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â ÒÛ„„ÂÒÚËfl, ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ,
Ì‡‚Â‰ÂÌËÂ Ú‡ÌÒ‡ Ë Ú. Ô., Ó·˙Â‰ËÌÂÌ˚ ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl Ó‰ÌËÏ
ÚÂÏËÌÓÏ «„ËÔÌÓÁ». éÌË ËÏÂ˛Ú Ó‰ÌÛ ÔËÓ‰Û: ÌÂÈÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚Â Ò „ÎÛ·ÓÍÓÈ ‰Â‚ÌÓÒÚË.
ê‡ÒÒÏÓÚËÏ Ëı ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÓ‰Ó·ÌÂÂ, Ë·Ó, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ÏÌÓ„Ó-
˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ËÁ‰‡ÌËfl, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚Â ˝ÚÓÏÛ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÏÛ fl‚ÎÂÌË˛,
‰Îfl ÏÌÓ„Ëı ÔÓÌflÚËÂ «„ËÔÌÓÁ» ÒÓÍ˚ÚÓ Ú‡ÈÌÓÈ.
2. ÉËÔÌÓÁ Í‡Í ÏÂÚÓ‰ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË
ÉËÔÌÓÁ — ˝ÚÓ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÒËıËÍË, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÂ

Û Î˛‰ÂÈ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ë ‚ÌÂ¯-
ÌÂÈ ÒÂ‰˚.
602
ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË „ËÔÌÓÁ‡ [11] ‚˚‰ÂÎfl˛Ú 34 ‚Ë‰‡ ÒÓÒÚÓfl-

ÌËfl Ì‡¯Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ·˚ÚÛ Ï˚ Ì‡Á˚‚‡ÂÏ „ËÔÌÓÚË˜ÂÒ-
ÍËÏË.
ÑË‡Ô‡ÁÓÌ Ëı ¯ËÓÍ: ÓÚ ¯‡Ï‡ÌÒÍËı Ë ÔÓÒÏÂÚÌ˚ı ‰Ó Ú‚Ó-
˜ÂÒÍËı Ë ÒÔÓÚË‚Ì˚ı. èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÍÛÊ‡Ú¸ „ËÔÌÓÁ ÏËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡ÛÓÈ
ÌÂ ÒÚÓËÚ.
åÌÓ„ËÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚ÒÂ ‚Ë‰˚ „ËÔÌÓÁ‡ — ˝ÚÓ
Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁ. ÉËÔÌÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú ÎË¯¸ ÔÓÏÓ„‡ÂÚ Ç‡Ï ‚ÓÈÚË ‚ Ú‡ÌÒ.
ÉËÔÌÓÁ — ˝ÚÓ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ
‚ÌÛ¯ÂÌËfl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ì‡ ÌÂ„Ó Ò ·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒËÎÓÈ, ˜ÂÏ ‚ Ó·˚˜Ì˚ı
ÒÓÒÚÓflÌËflı. ùÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ó·˚˜ÌÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl:
1) ÛÚÓÏÎÂÌËÂÏ Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚ Ë ‡Á‚ËÚËÂÏ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÚÓÏÓÊÂÌËfl ‚
ÍÓÂ ÏÓÁ„‡. Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Á‡ÍÓÌÓÏ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ˚ ˝ÚÓ ÚÓÏÓÊÂÌËÂ
‡ÒÔÓÒÚ‡ÌflÂÚÒfl Ì‡ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â Û˜‡ÒÚÍË.
2) å˚¯Â˜Ì˚Ï ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËÂÏ, ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËÂÈ, ÍÓÚÓÓÂ Í‡Í ·˚ „ÓÚÓ‚ËÚ
ÌÂ‚ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ Í ÓÚ‰˚ıÛ.
ñÂÎ¸ ÔË ˝ÚÓÏ — ÒÌËÁËÚ¸ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡, ‰Ó‚ÂÒÚË
Â„Ó ‰Ó ‡Î¸Ù‡-ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÍÓ„‰‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÛÊ‡ÂÚÒfl, «ÓÚÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl»
ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ‡Ì‡ÎËÁ‡, ÍÓÌÚÓÎfl Ë ‚ÂËÙËÍ‡ˆËË ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘ÂÈ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË. ùÚÓ ÎÂ„ÍÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl, ÂÒÎË Ç˚ Û‚ÂÂÌ˚ ‚ ÛÒÔÂıÂ «Ò‚ÓÂ„Ó Ò‡-
ÏÓ„ËÔÌÓÁ‡», ‰Ó‚ÂflÂÚÂ ÔËÏÂÌflÂÏÓÈ ÏÂÚÓ‰ËÍÂ, ÒÚ‡ÒÚÌÓ ÊÂÎ‡ÂÚÂ
ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú. á‡˜ÂÏ Ì‡‰Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÂÂıÓ‰ËÚ¸ ‚ Ú‡ÌÒÓ‚ÓÂ
(ÌÂÈÚ‡Î¸ÌÓÂ) ÒÓÒÚÓflÌËÂ? ÑÂÎÓ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ÓÚÍÎ˛˜‡-
ÂÚÒfl ÎË˜ÌÓÒÚÌ‡fl ÂÙÎÂÍÒËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÒ˜ÂÁ‡ÂÚ Ô‡‡ÎËÁÛ˛˘ËÈ ÒÚ‡ı
ËÁ-Á‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ Ó¯Ë·ÍË — ÌÂ ‰ÓÒÚË˜¸ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
Ç ÒÓÒÚÓflÌËË Ú‡ÌÒ‡ ‚ÒflÍ‡fl Ë‰Âfl, Ï˚ÒÎ¸ ÚÛÚ ÊÂ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ
ÒËÎÛ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ‰Îfl ÏÓÁ„‡. ÖÒÎË ˝Ú‡ Ï˚ÒÎ¸ Ç‡¯‡, ÚÓ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
·Û‰ÂÚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Ç‡¯Û ÍÓÏ‡Ì‰Û, ÂÒÎË „ËÔÌÓÚËÁÂ‡ — ÚÓ Â„Ó.
ê‡·ÓÚ‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓ ÒıÂÏÂ: ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‰‡ÂÚ Á‡Í‡Á, Ú‡ÌÒÓ‚ÓÂ
(ÌÂÈÚ‡Î¸ÌÓÂ) ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÓÚÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ÒÂ ÏÂ¯‡˛˘ÂÂ Ë ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ÒÂ
ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ÂÂ — ËÁ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡. ùÚËÏ ËÏ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‰Îfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎfl-
ˆËË, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ì‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ Á‡Í‡Á‡.
àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ˝ÚÓÚ ÏÂÚÓ‰, ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛, ·ÓÎÂÂ ÔÓÎ-
ÌÛ˛ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ‚ÓÎÂ‚ÓÈ Ò‡ÏÓÌ‡ÒÚÓÈÍË Ì‡ ˜ÚÓ-ÎË·Ó. ùÚÓ ‰ÓÒÚË„‡-
ÂÚÒfl ÔÓ‰ÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ‚ÒÂı ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ
ÔÒËıËÍË Ë Ó„‡ÌËÁÏ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ.
ä ÔËÏÂÛ, Ç˚ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÎË, ˜ÚÓ Ì‡ ÔÂÂ„Ó‚Ó‡ı Ò
ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡ÏË ·Û‰ÂÚÂ ‚ÂÒÚË ÒÂ·fl Ú‡Í-ÚÓ, Ú. Â. ÒÙÓÏËÓ‚‡ÎË ÛÒÚ‡ÌÓ-
‚Ó˜ÌÛ˛ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. ÖÒÎË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ Ì‡
603
Ô‡‚ËÎ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÔËÏÂÌËÚ¸ ‚ ÂÊËÏÂ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, ÚÓ Í ÔÒËıÓ-

ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ì‡ÒÚÓÈÍÂ ‰Ó·‡‚ËÚÒfl ËÌÚÂÌÒË‚Ì‡fl ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
Í‡fl. ùÚÓ ÔË‚Â‰ÂÚ Í Ó·‡ÁÓ‚‡ÌË˛ ‰Îfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÏÓ‰ÂÎË
‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl. ä ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ Ì‡
ˆÂÎ¸ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚ ÔÓ‰ÍÎ˛˜‡˛ÚÒfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÂÈ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËÂ ÔÓˆÂÒÒ˚. ùÚ‡ ÔÂÂÒÚÓÈÍ‡ Ó„‡ÌËÁÏ‡ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË
Ï„ÌÓ‚ÂÌÌÓ.
éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ˝Ú‡Ô‡ÏË Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁ‡ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸:
1. èÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚÂÎ¸Ì˚È. ê‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËÂ. ë‡Ï˚È ‰ÓÒÚÛÔÌ˚È ÒÔÓÒÓ· —
„ÎÛ·ÓÍÓÂ ‰˚ı‡ÌËÂ, ÒÌflÚËÂ Ì‡ÔflÊÂÌËÈ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı
„ÛÔÔ Ï˚¯ˆ (ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓÈ ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËË). é‰Ì‡ÍÓ ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡Ú¸ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ Ë ÚÂ‚Ó„Û.
2. ÇıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ Ú‡ÌÒ. ì˜ËÚ˚‚‡fl, ˜ÚÓ ‚ Ë‰Â‡ÎÂ Í‡Ê‰ÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ
ÌÛÊÌ‡ Ò‚Ófl ÏÂÚÓ‰ËÍ‡, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚‚Ó‰: ÏÂÚÓ‰ËÍ Ì‡‚Â‰ÂÌËfl
Ú‡ÌÒ‡ ÏÌÓ„Ó.
3. ê‡·ÓÚ‡ Ò ˆÂÎ¸˛. ùÚÓ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ Ú‡ÌÒÓ‚Ó„Ó
ÒÓÒÚÓflÌËfl ‰Îfl ËÁÏÂÌÂÌËÈ. ä ÔËÏÂÛ: Í‡Í ÒÔ‡‚ËÚ¸Òfl ÒÓ ÒÚÂÒ-
ÒÓÏ, ÒÚ‡ıÓÏ, ÚÂ‚Ó„ÓÈ? ä‡Í ·ÓÒËÚ¸ ÍÛËÚ¸? ä‡Í ÔÓÏÓ˜¸ ÔË
‡ÎÎÂ„Ëflı Ë ‡ÒÚÏÂ? ä‡Í ÔËÓ·ÂÒÚË Â¯ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸
‚ ÒÂ·Â? ä‡Í Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸Òfl Ì‡ Â¯ÂÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚? à Ú. ‰.
ùÚÓÚ ÏÂÚÓ‰, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ Ó·‡˘‡Ú¸Òfl Í ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌË˛, ÔÓ‰ÍÎ˛-
˜‡Ú¸ Â„Ó Í Â¯ÂÌË˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ, ËÏÂÂÚ ÔÂ‚ÓÒÚÂÔÂÌÌÓÂ
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË. éÌ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Â¯ÂÌËÂ ÏÌÓ„Ëı ÙÛÌ-
ÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÂÒÛÒ‡. ÅÓÎÂÂ ÚÓ-
„Ó, ÓÌ ‰ÂÎ‡ÂÚ ÊËÁÌ¸ „‡ÏÓÌË˜ÌÓÈ, ÔËÌÓÒËÚ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÓ·ÓÈ.
3. åÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË (ÔÓ ç. ã. ãËÌ‰Â)
ñÂÎ¸˛ ‚ÒÂı ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ·˚ÎÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÒÓ·ÒÚ-

‚ÂÌÌ˚Ï ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï Ë ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÏ (Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÙËÁË-
˜ÂÒÍÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl ÓÚ Â„Ó ÔÒËıËÍË) ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÏÂÚÓ‰˚,
ÍÓÚÓ˚Â ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎËÒ¸ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ, ˝ÚÓ ÏÂÚÓ‰ ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÈ
ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËË ÑÊÂÍÓ·ÒÓÌ‡ [26, 27] Ë ‡ÛÚÓ„ÂÌÌ‡fl ÚÂÌËÓ‚Í‡ òÛÎ¸ˆ‡
[22]. ÉÎ‡‚Ì‡fl Á‡‰‡˜‡ ˝ÚËı ÏÂÚÓ‰Ó‚ — ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë
Ï˚¯Â˜ÌÓ„Ó ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËfl. ùÚ‡ ˆÂÎ¸ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Ó·˚˜ÌÓ ÔÓÒÎÂ ‰ÎË-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ÚÂÌËÓ‚ÓÍ. ùÚË ÏÂÚÓ‰˚ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ‰ÓÒÚ‡-
ÚÓ˜ÌÓ ‰‡‚ÌÓ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‰Îfl ‡·ÓÚ˚ Ò ÚÂ‚Ó„ÓÈ, ‰ÂÔÂÒÒËÂÈ,
„ÌÂ‚ÓÏ, ÒÌflÚËfl Ì‡ÔflÊÂÌËfl, ÔÓÒÚÓ ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËË Ë ÓÚ‰˚ı‡. ë˛‰‡ ÊÂ
ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË ÏÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËÏ ‰˚ı‡ÌËÂÏ [26]. ÇÒÂ ˝ÚË
ÔËÂÏ˚ ÔÓËÒıÓ‰flÚ ËÁ Â‚ÓÔÂÈÒÍËı ÔÓÔ˚ÚÓÍ ÛÚËÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ‰ÓÒÚË-
604
ÊÂÌËfl ÈÓ„Ë Ë ‰Û„Ëı ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÒËÒÚÂÏ ‰Îfl ÌÛÊ‰ ÏÂ‰ËˆËÌ˚ Ë

ÔÒËıÓÎÓ„ËË. éÌË ÔËÏÂÌfl˛ÚÒfl Ú‡ÍÊÂ ‚ ÒÔÓÚÂ Ë ‚ ‚ÓÂÌÌÓÏ ‰ÂÎÂ [19].
ÇÒÂ ˝ÚË ¯ËÓÍÓ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚Â ÏÂÚÓ‰˚ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ ‚‡ÊÌ˚, ÌÓ
ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓË Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl ‚ ÒÏ˚ÒÎÂ Ó·Î‡ÒÚË ÔËÏÂÌÂÌËfl Ë ÚÛ‰ÓÂÏ-
ÍÓÒÚË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl. èÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚Â ÏÂÚÓ‰˚ ÌÂ ÚÂ·Û˛Ú ÔÓ˜ÚË ÌËÍ‡-
ÍÓ„Ó Ó·Û˜ÂÌËfl ‰Îfl Ò‚ÓÂ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË
Í‡Ê‰ÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, Â„ÛÎËÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ë ÔÒËıÓÒÓÏ‡-
ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ.
ëÛÚ¸ ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ë Ëı ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ.
óÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÚÓÚ ËÎË ËÌÓÈ Ó·‡Á Ò‚ÓÂ„Ó ˝ÏÓ-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ËÎË ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ‡ Á‡ÚÂÏ Â„ÛÎËÓ-
‚‡Ú¸ ˝ÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ûfl Ì‡ ÌÂ„Ó ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï Ï˚ÒÎÂÌÌ˚Ï
ÒÔÓÒÓ·ÓÏ. ë‡Ï˚È ÔÓÒÚÓÈ ÒÔÓÒÓ· ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ
ÒÓÁÂˆ‡Ú¸ Ó·‡Á ˝ÚÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl Ë ÚÓ„‰‡ ÓÌ Í‡Í ·˚ Ò‡Ï ÒÓ·ÓÈ
ÔËıÓ‰ËÚ Í ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÌÓÏÂ. í‡ÍËÏ ÒÔÓÒÓ·ÓÏ, Ì‡ÔËÏÂ, ÏÓÊÌÓ
ËÁ·‡‚ÎflÚ¸Òfl ÓÚ „ÓÎÓ‚ÌÓÈ ËÎË ÒÂ‰Â˜ÌÓÈ ·ÓÎË, Ï˚¯Â˜Ì˚ı ÒÔ‡ÁÏÓ‚
‡ÁÎË˜ÌÓ„Ó ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl, Ú‡ıËÍ‡‰ËË ËÎË ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓ„Ó ‡ÚÂ-
Ë‡Î¸ÌÓ„Ó ‰‡‚ÎÂÌËfl.
îÓÏÛÎ‡, Ó·Ó·˘‡˛˘‡fl ˝ÚË ÔËÂÏ˚, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚˚‡ÊÂÌ‡
Ú‡Í: ˜Û‚ÒÚ‚Ó (˝ÏÓˆËfl ËÎË ÒÓÒÚÓflÌËÂ) — ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÂ ÔÒËıÓÒÓÏ‡-
ÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ ˜Û‚ÒÚ‚‡ — Ó·‡Á ˜Û‚ÒÚ‚‡ — ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ï˚ÒÎÂÌÌ˚È Ó·‡Á — ÌÓ‚ÓÂ ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓ-
ÒÚÓflÌËÂ — ÌÓ‚ÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó. àÎË ÔÓ˘Â: ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓfl-
ÌËÂ — Â„Ó ÒÔÓÌÚ‡ÌÌ˚È Ó·‡Á — ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ó·‡Á Ë Ú. ‰.
åÓÊÌÓ Á‡‰‡‚‡Ú¸ ÚËÔ Ó·‡Á‡: ÁËÚÂÎ¸Ì˚È, ÒÎÛıÓ‚ÓÈ, ÍËÌÂÒÚÂ-
ÚË˜ÂÒÍËÈ ËÎË Ó·ÓÌflÚÂÎ¸Ì˚È. ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÁËÚÂÎ¸Ì˚Â
Ó·‡Á˚, ÌÓ Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ, Ì‡ÔËÏÂ, ‰Îfl Á‡‰‡˜Ë ÍÓÔËÓ-
‚‡ÌËfl ÒÂ‰Â˜ÌÓÈ ·ÓÎË Ó˜ÂÌ¸ ıÓÓ¯Ó ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ Ó·ÓÌflÚÂÎ¸Ì‡fl ÏÓ‰‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸ Ó˘Û˘ÂÌËÈ.
Ç ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ı, Ì‡ÔËÏÂ, ‚ ‡ÛÚÓ„ÂÌÌÓÈ ÚÂÌËÓ‚ÍÂ ËÎË „ËÔÌÓÁÂ,
Á‡‰‡˛ÚÒfl Í‡ÍËÂ-ÚÓ Ó·‡Á˚, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓ˚ı Â„ÛÎËÛÂÚÒfl ÔÒËıÓ-
ÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ó„‡ÌËÁÏ‡. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚË Ó·‡Á˚ Á‡‰‡˛ÚÒfl
ÚÂ‡ÔÂ‚ÚÓÏ Ë Ëı ÒÔÂÍÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÛÁÓÍ. ç‡ÔËÏÂ, ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËÂ —
˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ‚ÌÛ¯‡Ú¸ Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â, ˜ÚÓ Í‡Í‡fl-ÚÓ ˜‡ÒÚ¸ Â„Ó
ÚÂÎ‡ ÚÂÔÎ‡fl Ë ÚflÊÂÎ‡fl. èÂÂıÓ‰fl ÓÚ Ó‰ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÚÂÎ‡ Í ‰Û„ÓÈ
ÏÓÊÌÓ ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ ‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸ ‚ÒÂ ÚÂÎÓ. í‡ÍËÂ Ó˘Û˘ÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ı‡‡ÍÚÂÌ˚ ‰Îfl Ò‡ÏÓÓ˘Û˘ÂÌËÈ ‚Ó ‚ÂÏfl ÔÂÂıÓ‰‡ ÓÚ
·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÍÓ ÒÌÛ, Ë ÔË Ú‡ÍÓÏ ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËË ÏÓÊÌÓ ÒÓı‡ÌËÚ¸
‰ÂÏÓÚÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Û‰Ó·ÌÓÂ ‰Îfl ÔËÏÂÌÂÌËfl
‚ÌÛ¯ÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËfl.
605
é‰Ì‡ÍÓ ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ Ë Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ ÒÚ‡‰‡˛Ú Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ ËÒÍÛÒ-

ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË, ÔË‚ÌÂÒÂÌËfl ˜Â„Ó-ÚÓ ËÁ‚ÌÂ. óÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÔÓÒÚÓ ÔËÌflÚ¸
˜ÚÓ-ÚÓ, ˜ÚÓ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂÏ. äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÓ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ Ò‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ‚ÌÛ-
¯ÂÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ ËÒıÓ‰ÌÓÂ, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÂ ÒÓÒÚÓfl-
ÌËÂ. ëÓ„Î‡ÒËÚÂÒ¸, ˜ÚÓ ÚÛ‰ÌÓ ‚ÌÛ¯ËÚ¸ ÒÂ·Â ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËÂ „ÓÎÓ‚˚,
ÂÒÎË ÓÌ‡ ·ÓÎËÚ. àÒıÓ‰ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ÒÌ‡˜‡Î‡ ‚˚ÚÂÒÌÂÌÓ
Ë Á‡ÏÂÌÂÌÓ ÌÓ‚˚Ï, ˜ÚÓ ÚÛ‰ÌÓ ‰‡ÊÂ ‰Îfl ÚÂÌËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
Ç ˝ÚÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ ÂÒÚ¸ Í‡ÍÓÂ-ÚÓ Ì‡ÒËÎËÂ Ì‡‰ ÒÓ·ÓÈ Ë ÔË‚ÍÛÒ Ò‡ÏÓ-
Ó·Ï‡Ì‡.
Ç ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏÓÏ ÏÂÚÓ‰Â ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÔflÏÓ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚È
ÔÓ‰ıÓ‰. ê‡·ÓÚ‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓfl-
ÌËfl ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ˜‡ÒÚË ËÎË ‚ÒÂ„Ó ÚÂÎ‡. í‡ÍÊÂ ÌÂ Á‡‰‡ÂÚÒfl Ó·‡Á
ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÌÓ Í ÌÂÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔËıÓ‰ËÚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÂ‚Ë˜Ì˚È Ó·‡Á. ùÚÓÚ Ó·‡Á ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl Ò‡ÏËÏ ˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÓÏ, ÔË˜ÂÏ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ Â„Ó ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓ, ÔÓ ÔËÌˆËÔÛ
Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó Ù‡ÌÚ‡ÁËÓ‚‡ÌËfl, ÌÓ ˜ÚÓ·˚ ÓÌ ‚˚‡Ê‡Î ‚ Ò‚ÓÂÈ ÙÓÏÂ
ËÒıÓ‰ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ. ÇÓÔÓÒ ÏÓÊÂÚ Á‚Û˜‡Ú¸ Ú‡Í: «ç‡ ˜ÚÓ ÔÓıÓÊ‡ ÏÓfl
·ÓÎ¸?» ËÎË «ä‡Í ÓÌ‡ Ô‡ıÌÂÚ?», ËÎË «ä‡Í ÓÌ‡ Á‚Û˜ËÚ?», ËÎË «ä‡ÍÓ‚‡
ÓÌ‡ Ô‡ Ó˘ÛÔ¸?». é·˙ÂÍÚÓÏ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
·ÓÎ¸, ÌÓ Ë Ì‡ÔflÊÂÌËÂ, ÒÚ‡ı, „ÌÂ‚ Ë Î˛·‡fl ‰Û„‡fl ˝ÏÓˆËfl ËÎË
ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ï˚ ËÁ·‡‚ÎflÂÏÒfl ÓÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‚ÌÛ¯‡Ú¸
ËÎË ‚ÌÂ‰flÚ¸ Á‡‡ÌÂÂ Á‡‰‡ÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ˜ÂÂÁ ÒÚ‡Ì‰‡ÚËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â
Ó·‡Á˚, Ë ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ·ÓÎÂÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ò‡ÏÓÂ„Û-
ÎflˆËË ‰Îfl Ò‡ÏÓ„Ó ¯ËÓÍÓ„Ó ÒÔÂÍÚ‡ ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ÒÓÒÚÓflÌËÈ.
é‰ÌË ÔËÂÏ˚ Í‡Ê‰˚È ÊÂÎ‡˛˘ËÈ ÏÓÊÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ·ÂÁ ‚ÒflÍÓ„Ó
ËÒÍ‡, ‰Û„ËÂ ÚÂ·Û˛Ú ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó Ó·Û˜ÂÌËfl ËÎË ÔËÒÛÚÒÚ‚Ëfl ÓÔ˚Ú-
ÌÓ„Ó ÚÂ‡ÔÂ‚Ú‡. Ç ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÒÎÛ˜‡flı Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl ÌÂ ·Û‰ÂÚ ‰Ó-
ÒÚË„ÌÛÚ‡, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÓ‰ËÍÚÓ‚‡ÌÓ „ÎÛ·ÓÍËÏË
ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ÏË ÔÓ·ÎÂÏ‡ÏË. íÓ„‰‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ÔÓÏÓ˘¸ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔÂ‚-
Ú‡, ‚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Â ‚Î‡‰Â˛˘Â„Ó ‰‡ÌÌÓÈ ÙÓÏÓÈ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË [18].
åÂÚÓ‰ËÍ‡ ÌÂ ËÏÂÂÚ ÌËÍ‡ÍÓ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ‚ÌÛ¯ÂÌË˛ Ë „ËÔ-
ÌÓÁÛ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ‚‚Ó‰ËÚÒfl ‚ Ú‡ÌÒÓ‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÓÌ Ò‡Ï ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ÛÂÚ Ì‡ Ò‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ú‡Í, Í‡Í Ò˜ËÚ‡ÂÚ ÌÛÊÌ˚Ï.
606
éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔËÂÏ˚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË
ëÓÁÂˆ‡ÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Ó·‡Á‡ Ò‚ÓÂ„Ó ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ËÎË

ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÏÛ, ÔÓÁËÚË‚-
ÌÓÏÛ ËÁÏÂÌÂÌË˛ Ó·‡Á‡ Ë ‡ÒÒÓˆË‡ÚË‚ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌÓ„Ó Ò ÌËÏ ÒÓÒÚÓflÌËfl.
ìÒÎÓ‚ËÂÏ ÛÒÔÂı‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ ÒÓÁÂˆ‡Ú¸ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Â
‡ÒÔÂÍÚ˚ Ó·‡Á‡. èË ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌÌÓÏ ÒÓÁÂˆ‡ÌËË ÔÓÁËÚË‚Ì˚ı Â„Ó
ÒÚÓÓÌ, ËÒ˜ÂÁ‡Ú¸ ·Û‰ÛÚ ÓÌË, ‡ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Â ÒÚÓÓÌ˚ ·Û‰ÛÚ ÛÒËÎË-
‚‡Ú¸Òfl. èÓ‰ ÒÎÓ‚ÓÏ ÒÓÁÂˆ‡ÌËÂ ËÏÂÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Û ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÁËÚÂÎ¸Ì‡fl
‚ÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÌÓ Ë ÒÎÛıÓ‚‡fl, Ë ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍ‡fl Ë ‰‡ÊÂ Ó·ÓÌfl-
ÚÂÎ¸Ì‡fl Ë ‚ÍÛÒÓ‚‡fl. èË‚Ó‰ËÏ˚Â ÌËÊÂ ÔËÏÂ˚ ÔÓÁ‚ÓÎflÚ ÚÓ˜ÌÂÂ
ÔÓÌflÚ¸, Í‡Í ˝ÚÓ Â‡Î¸ÌÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ.
ÖÒÎË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÓÎËÚ „ÓÎÓ‚‡, ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÂÏÛ ÔÂ‰ÎÓÊËÚ¸
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸, Í‡Í Á‚Û˜ËÚ ˝Ú‡ ·ÓÎ¸, ‡ ÔÓÚÓÏ ‚ÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÎÛ¯‡Ú¸ ˝ÚÓÚ
‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏ˚È Á‚ÛÍ.
íÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ó·˙flÒÌÂÌËÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ÔËÂÏ‡ ÒÓÁÂˆ‡ÌËfl
ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ.
ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ë ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚
ÛÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ, ÌÂ ÔÓ‰ÍÓÌÚÓÎ¸ÌÓÈ
ÒÓÁÌ‡ÌË˛ Ë ‚ÓÎÂ‚ÓÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛. Ç‡ÊÌÂÈ¯ÂÈ Á‡‰‡˜ÂÈ ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÈ
ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ „ÓÏÂÓÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚Â-
ÒËfl ‚ÌÛÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡. ùÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ËÎË ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ
ÓÚÍÎÓÌÂÌËÂ ÓÚ „ÓÏÂÓÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÍÓÚÓÓÂ ÔÓ˜ÂÏÛ-ÚÓ ÌÂ
Û‰‡ÎÓÒ¸ ÔË‚ÂÒÚË Í ÌÓÏÂ, ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÔÓ·ÎÂÏÛ Ë ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl
Ò‡ÏËÏ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Í‡Í ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÂ Ë ÏÂ¯‡˛˘ÂÂ. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ «ÔflÏÓÂ
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ» ÌÂ ‰‡ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚ‡, ÏÓÊÌÓ Á‡ÈÚË Í‡Í ·˚ Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ Ë
ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÌÓ‚ÓÂ ÓÚÓ·‡ÊÂÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ Ò‚ÓÂÏ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÏ
ÏËÂ. ùÚÓ ÓÚÓ·‡ÊÂÌËÂ Ú‡ÍÊÂ ·Û‰ÂÚ ÓÚÍÎÓÌflÚ¸Òfl ÓÚ ÌÓÏ‡Î¸ÌÓ„Ó
(ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó) ÒÓÒÚÓflÌËfl fl‰ÓÏ ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ (Ì‡ÔËÏÂ, Á‚ÛÍ ·Û‰ÂÚ
ÌÂÔËflÚÌÓ ÒÍËÔÛ˜ËÏ). ÇÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ì‡·Î˛‰ÂÌËÂ ˝ÚËı Í‡˜ÂÒÚ‚
Ó·‡Á‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Â„ÛÎflˆËË, ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛˘ÂÈ
Â„Ó ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ. èÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÏ˚È Ó·‡Á ·ÓÎÂÂ ÔÎ‡ÒÚË˜ÂÌ,
˜ÂÏ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÌÓ Ë Ò‚flÁ‡ÌÌÓÂ Ò ÌËÏ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÔÓ‰‰‡‚‡Ú¸Òfl ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÍÓÂÍˆËÓÌÌ˚Ï ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ËflÏ.
àÌ‰Ë‚Ë‰ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÚÓ„Ó, Í‡ÍËÏ ÒÔÓÒÓ·ÓÏ ÓÌ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ
ÒÎÓÊÌ˚ÏË Ë ÚÓÌÍÓ ÒÍÓÓ‰ËÌËÓ‚‡ÌÌ˚ÏË ‰‚ËÊÂÌËflÏË ÛÍ ËÎË „ÓÎÓ-
ÒÓ‚˚ı Ò‚flÁÓÍ, Ó‰Ì‡ÍÓ, ÌËÍÓ„Ó ÌÂ Û‰Ë‚ÎflÂÚ, ˜ÚÓ ÓÌ ÏÓÊÂÚ ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡Ú¸.
607
Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÏÂÚÓ‰Â ÛÔÓ ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl ÌÂ Ì‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÔÓ˝ÎÂÏÂÌÚÌÓÂ

Ó·Û˜ÂÌËÂ (Í‡Í, Ì‡ÔËÏÂ, ‚ ÔÓ„ÂÒÒË‚ÌÓÈ ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËË ÑÊÂÍÓ·ÒÓÌ‡),
‡ Ì‡ ‰Ó‚ÂËË Í ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔÓˆÂÒÒ‡Ï Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, ÍÓÚÓ-
˚ÏË Ï˚ Û˜ËÏÒfl ÛÔ‡‚ÎflÚ¸.
Ñ˚ı‡ÌËÂ ÚÂÎ‡. ñÂÎ¸ ˝ÚÓ„Ó ÛÔ‡ÊÌÂÌËfl ‰Ó·ËÚ¸Òfl ·˚ÒÚÓÈ Ë

„ÎÛ·ÓÍÓÈ ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËË ‚ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË Ò ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ ·Ó‰ÓÒÚË Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌ-
ÌÓÈ ˝ÌÂ„Ë˜ÌÓÒÚË. ùÚÓÚ ÏÂÚÓ‰ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‰ÓÒÚË„‡Ú¸ Ó·˘Â„Ó ÂÎ‡Í-
Ò‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ˝ÙÙÂÍÚ‡, ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl Í‡Í ÒÓÁÂˆ‡ÌËÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡
ÍÓÂÍˆË˛ ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó ÎÓÍ‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÙÂÌÓÏÂÌ‡.
ìÔ‡ÊÌÂÌËÂ ‚˚ÔÓÎÌflÂÚÒfl ÎÂÊ‡ ËÎË ÒË‰fl ‚ Û‰Ó·ÌÓÏ ÍÂÒÎÂ,
‚ÔÓ˜ÂÏ, ÚÂÌËÓ‚‡ÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Â„Ó ‚ÂÁ‰Â Ë ‚
Î˛·ÓÏ ÔÓÎÓÊÂÌËË, ‰‡ÊÂ ÒÚÓfl ‚ ÏÂÚÓ Ë ‰ÂÊ‡Ò¸ Ó‰ÌÓÈ ÛÍÓÈ Á‡
ÔÓÛ˜ÂÌ¸.
óÂÎÓ‚ÂÍÛ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ‰˚¯‡Ú¸ „ÎÛ·ÓÍÓ Ë ÏÂ‰ÎÂÌÌÓ, ÌÓ ÌÂ
ÙÓÒËÓ‚‡Ú¸ ‰˚ı‡ÌËÂ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îflfl ÒÂ·Â, Í‡Í ‚ÓÁ‰Ûı ÔÓıÓ‰ËÚ ˜ÂÂÁ
‚ÒÂ Ó„‡Ì˚ Â„Ó ÚÂÎ‡. ÖÏÛ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl Ì‡·Î˛‰‡Ú¸, Í‡Í Ó„‡Ì˚
‰˚¯‡Ú Í‡Í ·Û‰ÚÓ ÓÌË ÊË‚˚Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡, ËÏÂ˛˘ËÂ Ú˚ Ë ÌÓÒ˚ Ë
‚‰˚ı‡˛˘ËÂ ‚ÓÁ‰Ûı Ë ‚˚‰˚ı‡˛˘ËÂ Â„Ó ‚ÏÂÒÚÂ ÒÓ ‚ÒÂÏ Ó„‡ÌËÁÏÓÏ
ËÎË ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ËÚÏÂ. Ñ˚¯‡Ú¸ ÏÓ„ÛÚ ‚ÒÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ Ó„‡Ì˚,
‰‡ÊÂ ÍÓÒÚË, ÁÛ·˚ Ë ‚ÓÎÓÒ˚. ëÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÚÂ Ó„‡-
Ì˚, ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ˜ÂÏÛ-ÚÓ ÌÂ ‰˚¯‡Ú ËÎË ‰˚ı‡ÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı Á‡ÚÛ‰ÌÂÌÓ.
èÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl Í‡ÍËÏ-ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÌËı, ˜ÚÓ·˚ ÔÓ-
ÏÓ˜¸ ËÏ ‰˚¯‡Ú¸ ÎÂ„ÍÓ Ë Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ. ùÚ‡ Ë„‡ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ÛÂÚ Ì‡ Ì‡ÔflÊÂÌÌ˚Â Ó„‡Ì˚ Ë ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ËÏ ‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸Òfl.
é·˚˜ÌÓ 5—10 ÏËÌÛÚ Ú‡ÍÓ„Ó ÛÔ‡ÊÌÂÌËfl ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ, ‰Îfl
Ó˘Û˘ÂÌËfl „ÎÛ·ÓÍÓÈ ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËË, ·Ó‰ÓÒÚË Ë Ò‚ÂÊÂÒÚË Í‡Í ÔÓÒÎÂ
„ÎÛ·ÓÍÓ„Ó Ë ÔÓÎÌÓˆÂÌÌÓ„Ó ÒÌ‡. ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ÓÚÏÂ˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ó˘Û˘‡˛Ú
Í‡ÍÛ˛-ÚÓ ÔÓıÎ‡‰Û, ‚Ó‰Â ÎÂ„ÍÓ„Ó ‚ÂÚÂÍ‡, ÔÓÌËÍ‡˛˘Û˛ ‚ Ëı ÚÂÎÓ.
íÓ, ˜ÚÓ „ÎÛ·ÓÍÓÂ Ë ÏÂ‰ÎÂÌÌÓÂ ‰˚ı‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÔÒËıÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍÓÏÛ ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌË˛ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ ‰‡‚ÌÓ, Â˘Â ËÁ
ÒËÒÚÂÏ˚ ÈÓ„Ë [34]. Ö„Ó ÔËÏÂÌflÎ Ç. ê‡Èı [27, 32], ÓÌÓ ÔËÏÂÌflÂÚÒfl
‚ Â·ÂÙËÌ„Â Ë ıÓÎÓÚÓÌÌÓÏ ‰˚ı‡ÌËË [9]. é‰Ì‡ÍÓ ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏÓÂ
‰˚ı‡ÌËÂ Ó„‡ÌÓ‚ ÚÂÎ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÌÓ‚˚Ï ÔËÂÏÓÏ. èÓÌflÚ-
ÌÓ, ˜ÚÓ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îflfl ‰˚ı‡ÌËÂ ÚÂı ËÎË ËÌ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡,
ËÌ‰Ë‚Ë‰ ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÌÂÍÓÚÓ˚Â Ó„‡Ì˚ Ì‡ÔflÊÂÌ˚ Ë
ÔÓ˝ÚÓÏÛ «ÌÂ ‰˚¯‡Ú». éÌ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ÔËÏÂÌËÚ¸ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆË˛, ÍÓÚÓ‡fl ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ËÏ ‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í
ËÁÏÂÌÂÌË˛ Ó·‡Á‡ ‰˚ı‡ÌËfl Ë, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Í Ó·˘ÂÏÛ ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌË˛
Ë ˜Û‚ÒÚ‚Û ÎÂ„ÍÓÒÚË. Ç ÏÂÚÓ‰‡ı ê‡Èı‡, Â·ÂÙËÌ„‡ Ë ıÓÎÓÚÓÔÌÓ„Ó
608
‰˚ı‡ÌËfl ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ÛÔÓ ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl Ì‡ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔÓ‚˚-

¯ÂÌÌÓ„Ó ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚‡ ÔÓ„ÎÓ˘‡ÂÏÓ„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰ÓÏ ÍËÒÎÓÓ‰‡. ÑÂÈÒÚ‚Ë-
ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËÂ, ÔÓÎÛ˜‡ÂÏÓÂ ÓÚ Ó·ËÎËfl ÍËÒÎÓÓ‰‡,
‚ıÓ‰ËÚ ‚ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÂ Ò ıÓÌË˜ÂÒÍËÏË Ï˚¯Â˜Ì˚ÏË Ì‡ÔflÊÂÌËflÏË
Ë ÓÌË «‚Á˚‚‡˛ÚÒfl» ËÁÌÛÚË. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÔÓÓÈ
ÏÛ˜ËÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÔÂÂÊË‚‡ÌËflÏË Ë Ì‡˜‡Î¸Ì˚Ï Ó·ÓÒÚÂÌËÂÏ ÒÔ‡ÁÏ‡ÚË-
˜ÂÒÍËı ·ÓÎÂÈ. ùÚË ÔËÂÏ˚ ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ÔËÏÂÌflÚ¸Òfl ‰ÓÁËÓ‚‡ÌÓ, Ëı
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ‰Ó «‚Á˚‚‡», ‰Ó ÔÓ·Â‰˚, ËÌ‡˜Â ‚ÒÂ ÓÒÚ‡ÌÂÚÒfl ÔÓ-
ÔÂÊÌÂÏÛ, ËÌ‰Ë‚Ë‰ ËÒÔ˚Ú‡ÂÚ ÒÚ‡ı Ë Á‡Ú‡ÚËÚ Ó„ÓÏÌ˚Â ÛÒËÎËfl Ì‡
ËÌÚÂÌÒËÙËÍ‡ˆË˛ ‰˚ı‡ÌËfl.
Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÏÂÚÓ‰Â ÌË˜Â„Ó ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó ÌÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ
ÓÌ ÌÂ ‚Â‰ÂÚ Í ÏÓ˘ÌÓÏÛ Ì‡ÒËÎ¸ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‚Á˚‚Û ÒÍ˚Ú˚ı Ì‡ÔflÊÂ-
ÌËÈ, ÌÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÓÏÂÒÚËÚ¸ Ëı ‚ ÙÓÍÛÒ Ò‚ÓÂ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ë ÔÓÒÚÂ-
ÔÂÌÌÓ, Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‡·ÓÚ˚, ‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸.
ëËÒÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ, ÌÓ ‰ÓÁËÓ‚‡ÌÌÓÂ, ÔËÏÂÌÂÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÏÂÚÓ‰‡ ÏÓÊÂÚ
ÔË‚ÂÒÚË Í ˝ÙÙÂÍÚ‡Ï, ‰ÓÒÚË„‡ÂÏ˚Ï ‚ ÒÎÛ˜‡Â ÛÒÔÂ¯ÌÓ„Ó ÔËÏÂÌÂÌËfl
Â·ÂÙËÌ„‡ ËÎË ıÓÎÓÚÓÔÌÓ„Ó ‰˚ı‡ÌËfl (˜ÚÓ ·˚‚‡ÂÚ ÌÂ Ú‡Í ÛÊ ˜‡ÒÚÓ)
Í Ó·˘ÂÈ ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÎÂ„ÍÓÒÚË ÚÂÎ‡, ˜Û‚ÒÚ‚Û ËÁÓ·ËÎËfl ˝ÌÂ„ËË,
‡‰ÓÒÚÌÓÏÛ Ë ÍÓÏÙÓÚÌÓÏÛ ÔÂÂÊË‚‡ÌË˛ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ‚
ÏËÂ.
ÑË‡ÎÓ„ Ò ÚÂÎÓÏ. ùÚÓÚ ÏÂÚÓ‰ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ Ì‡ ÒÌflÚËÂ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚ı

˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÔÓÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ Ò‚ÓÂ
ÚÂÎÓ Ë Ë˘ÂÚ ÚÛ ˜‡ÒÚ¸ ÚÂÎ‡ (Ó„‡Ì), ÍÓÚÓ˚È Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
ÌÂ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜ÌÓÏ Ì‡ÒÚÓÂÌËË (Ì‡Ë·ÓÎÂÂ „ÛÒÚÌ˚È, ÁÎÓÈ ËÎË ÚÂ‚ÓÊ-
Ì˚È Ë Ú. ‰.). Ñ‡ÎÂÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÔÓ„Ó‚ÓËÚ¸ Ò ÌËÏ (Ò ÌÂ˛),
Í‡Í ·Û‰ÚÓ ÓÌ (ÓÌ‡) fl‚ÎflÂÚÒfl ÊË‚ÓÈ Ë ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛, Í‡Í-
ÚÓ Û„Ó‚ÓË‚ Â„Ó ËÁÏÂÌËÚ¸ Ò‚ÓÂ Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ ‚ ÎÛ˜¯Û˛ ÒÚÓÓÌÛ.
ê‡Á„Ó‚Ó Ò ˜‡ÒÚ¸˛ ÚÂÎ‡ ÏÓÊÂÚ ÔÓÚÂÍ‡Ú¸ ·ÂÒÒÎÓ‚ÂÒÌÓ, ÔÓÒÚÓ Í‡Í
Ó·ÏÂÌ ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË. ÑÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ Ì‡‰Ó ‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ ÓÌ (ÓÌ‡) ÌÂ
Ì‡˜ÌÂÚ ÛÎ˚·‡Ú¸Òfl. ÖÒÎË Û‰‡ÎÓÒ¸ ·˚ÒÚÓ ‰Ó·ËÚ¸Òfl ˝ÚÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡,
ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÔÂÂÈÚË Í ‰Û„ÓÈ ˜‡ÒÚË ÚÂÎ‡ Ë ÔÓ‰ÂÎ‡Ú¸ ÚÓ ÊÂ Ò‡ÏÓÂ Ë Ú. ‰.
é·˙flÒÌÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰‡ ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ò ÚÂÎÓÏ. ùÏÓˆËË ÌÂ ‚ËÚ‡˛Ú „‰Â-

ÚÓ ‚ ‚ÓÁ‰ÛıÂ, ÓÌË ‚ÒÂ„‰‡ Ó˘Û˘‡˛ÚÒfl ÚÂÎÂÒÌÓ, ıÓÚfl Ó·˚˜ÌÓ Ï˚ Ó·
˝ÚÓÏ ÌÂ Á‡‰ÛÏ˚‚‡ÂÏÒfl. åÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË ÔËÏÂÌÛ˛ ÎÓÍ‡ÎËÁ‡ˆË˛ Í‡Ê-
‰Ó„Ó ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‚ ÚÓÏ ËÎË ËÌÓÏ ÏÂÒÚÂ ÚÂÎ‡, ÔÓ Í‡ÈÌÂÈ ÏÂÂ, «ˆÂÌÚ
ˆËÍÎÓÌ‡». ÉÓ‡Á‰Ó ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÂÂ ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ò ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ, ÍÓÚÓÓÂ ÎÓÍ‡-
ÎËÁÓ‚‡ÌÓ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ ÏÂÒÚÂ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ Ë ÚÂÎ‡, ˜ÂÏ Ò ÌÂÍÓÚÓ-
˚Ï ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ. äÓÌÂ˜ÌÓ, Ô‡ˆËÂÌÚ ‚ÒÂ„‰‡ ‡·ÓÚ‡ÂÚ Ò‡Ï
609
Ò ÒÓ·ÓÈ, ÌÓ Û ÌÂ„Ó ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ËÎÎ˛ÁËfl, ˜ÚÓ ÓÌ Û„Ó‚‡Ë‚‡ÂÚ ÍÓ„Ó-ÚÓ

‰Û„Ó„Ó, ÌÓ ÍÓ„Ó-ÚÓ Ó˜ÂÌ¸ ·ÎËÁÍÓ„Ó Ë ‰ÓÓ„Ó„Ó. éÌ Á‡ËÌÚÂÂÒÓ‚‡Ì
‰Ó·ËÚ¸Òfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡, ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ Ò‚Ó˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸. ÇÒÂ ˝ÚÓ Û‚ÂÎË-
˜Ë‚‡ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Â„Ó Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË, ÂÒÎË ·˚ Â„Ó Ò‡ÏÓ„Ó Ú‡ÍÊÂ
Û„Ó‚‡Ë‚‡Î ÚÂ‡ÔÂ‚Ú, ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú, ÒÍÓÂÂ ‚ÒÂ„Ó, ·˚Î ·˚ ·ÎËÁÓÍ Í
ÌÛÎ˛. èÓËÒıÓ‰ËÚ Ó·ÏÂÌ ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË Ò Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÌÂÚ
·‡¸Â‡ ÒÚÂÒÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÌÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‡ÒÒÍ‡Á˚‚‡Ú¸ ÔÓ‰Ó·-
ÌÓÒÚË, ‚ÒÂ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Ò ÔÓÎÛÒÎÓ‚‡. Ç˚‡ÊÂÌËÂ ÒÍ˚Ú˚ı ˜Û‚ÒÚ‚ ÛÊÂ
fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÎËÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔÓˆÂÒÒÓÏ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÂÒÎË Ò‡Ï‡fl „ÛÒÚÌ‡fl
˜‡ÒÚ¸ ÚÂÎ‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÛÎ˚·‡Ú¸Òfl, Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚ı ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
ËÁÏÂÌÂÌÓ ·ÓÎÂÂ ÎÂ„ÍÓ, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ë Ò‡Ï Ô‡ˆËÂÌÚ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÛÎ˚-
·‡Ú¸Òfl.
Ç˚Ò‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËÂ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚ı ˜Û‚ÒÚ‚ ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏ˚Ï Á‚ÛÍÓÏ.

ó‡ÒÚÓ ‚ÒÚ‡ÂÚ ÔÓ·ÎÂÏ‡ ÔÓÏÓ˘Ë ‚ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËË ÓÚ «Á‡ÒÚfl‚¯Ëı»
˜Û‚ÒÚ‚. àÌÓ„‰‡ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ÔÓ·ËÚ¸ ÔÓ‰Û¯ÍÛ, ‚˚ÔÎ‡Í‡Ú¸
Á‡Ú‡ÂÌÌ˚Â ÒÎÂÁ˚, Ì‡ÔËÒ‡Ú¸ ÍÓÏÛ-ÚÓ ÔËÒ¸ÏÓ Ò ‡ÒÒÍ‡ÁÓÏ Ó Ò‚ÓËı
˜Û‚ÒÚ‚‡ı Ë Á‡˜ËÚ‡Ú¸ Â„Ó ÔÓÚÓÏ Ì‡ „ÛÔÔÂ Ë Ú. ‰., ÌÓ ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‚ÒÂ ‡‚ÌÓ
ÓÒÚ‡˛ÚÒfl, ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛ÚÒfl, ıÓÚfl Ë ‚ ÏÂÌ¸¯ÂÏ Ó·˙ÂÏÂ Ë ÛÊÂ ÌÂ
Ú‡ÍËÂ ÏÛ˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â.
èÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ‚˚Ò‚Ó·ÓÊ‰‡Ú¸ ˝ÚË ˜Û‚ÒÚ‚‡ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ‚ÓÓ·‡-
Ê‡ÂÏÓ„Ó Á‚ÛÍ‡, ËÒıÓ‰fl˘Â„Ó ËÏÂÌÌÓ ËÁ ÚÓ„Ó ÏÂÒÚ‡ ÚÂÎ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÏ
˝ÚÓ ˜Û‚ÒÚ‚Ó «Á‡ÒÚflÎÓ». Ç Ô‡ÍÚËÍÂ ÚÂ‡ÔËË ˜‡ÒÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl
ÔËÂÏ ‚˚‡ÊÂÌËfl ˜Û‚ÒÚ‚ ‡ÁÌ˚ÏË ÒÔÓÒÓ·‡ÏË: ÍËÍ‡ÏË, Û‰‡‡ÏË,
ÒÎÂÁ‡ÏË, ÓÚÍÓ‚ÂÌÌ˚Ï ‡ÒÒÍ‡ÁÓÏ ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏÓÏÛ ÎËˆÛ ËÎË ÔËÒ¸ÏÓÏ,
ÌÓ ÓÌË ÌÂ ‰‡˛Ú Ú‡ÍÓ„Ó ˝ÙÙÂÍÚ‡ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl, Í‡Í ‚˚‡ÊÂÌËÂ Â„Ó ËÁ
ÚÓ„Ó ÏÂÒÚ‡ ‚ ÚÂÎÂ, „‰Â Ó˘Û˘‡ÂÚÒfl Â„Ó ÎÓÍ‡ÎËÁ‡ˆËfl.
ÇÓÓ·‡Ê‡ÂÏ˚È Á‚ÛÍ ÏÓÊÂÚ ‰ÓÒÚË„‡Ú¸ „Ó‡Á‰Ó ·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒËÎ˚,
˜ÂÏ Â‡Î¸ÌÓ ËÁ‰‡‚‡ÂÏ˚È, ÍÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÓÌ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Î˛·˚Ï ÔÓ
Í‡˜ÂÒÚ‚Û. çÂÍÓÚÓ˚Â Á‚ÛÍË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ËÁ‰‡Ú¸, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ˝ÚÓ
ÒÍËÔ ËÎË „ÓıÓÚ Ë Ú. ‰., ÌÓ Â„Ó ÏÓÊÌÓ ÒÎÛ¯‡Ú¸, Í‡Í ÓÌ ‚˚˚‚‡ÂÚÒfl
ËÁ ‰‡ÌÌÓ„Ó ÏÂÒÚ‡, ÛÌÓÒfl Ò ÒÓ·ÓÈ Ë ‡ÒÒÂË‚‡fl ‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ˝ÏÓˆË˛. åÓÊÌÓ ÔÓÏÓ„‡Ú¸ ÒÂ·Â ‚ËÁÛ‡Î¸Ì˚ÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
ÎÂÌËflÏË — Í‡Í Á‡Ê‡ÚÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‚˚˚‚‡ÂÚÒfl ËÁ ‰‡ÌÌÓ„Ó ÏÂÒÚ‡ ÚÂÎ‡
‚ ‚Ë‰Â Í‡ÍËı-ÚÓ ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËı ÔÓÚÓÍÓ‚ Ë ‡ÒÒÂË‚‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓÒÚ-
‡ÌÒÚ‚Â.
íÓ, ˜ÚÓ Á‚ÛÍ ËÁÎÛ˜‡ÂÚÒfl ËÁ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÏÂÒÚ‡, Û‚ÂÎË˜Ë‚‡ÂÚ
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÏÂÚÓ‰‡, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÏÓÊÌÓ ÍÓÌÍÂÚÌÓ Ó˘Û˘‡Ú¸, Í‡Í
˝ÏÓˆËfl ÓÚÚÛ‰‡ ‚˚ıÓ‰ËÚ Ë ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ÂÂ ÔÓÎÌÓÂ ‚˚Ò‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËÂ.
èÂ‰Î‡„‡ÂÚÒfl ‚˚‡Ê‡Ú¸ ˝ÏÓˆË˛ ‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ ÓÌ‡ ÌÂ ‚˚È‰ÂÚ ‚Òfl.
610
ùÚÓ Ó˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓ. äÓ„‰‡ ˝ÏÓˆËfl ‚˚‡ÊÂÌ‡ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ

ÌÂÍÓÚÓ˚È Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÔÂÂıÓ‰, Ò‰ÂÊË‚‡˛˘ËÂ ˝ÏÓˆË˛ ÒËÎ˚
‡ÒÒÎ‡·Îfl˛ÚÒfl ÓÍÓÌ˜‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ë ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
ÌÂ ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚÒfl.
Å˚Ú¸ ‚ÌÛÚË Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡. ìÔ‡ÊÌÂÌËÂ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚

Í‡ÍÓÂ-ÚÓ ‚ÂÏfl ·˚Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ÌÛÚË Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡. ùÚÓ Á‡‰‡ÌËÂ Í‡ÊÂÚÒfl
ÒÚ‡ÌÌ˚Ï, „‰Â ÊÂ Ï˚ Â˘Â Ì‡ıÓ‰ËÏÒfl. çÓ Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ, ıÓÚfl Ï˚
ÛÍÓÂÌÂÌ˚ ‚ ÚÂÎÂ, ÌÓ Ì‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÛÒÚÂÏÎÂÌÓ ‚Ó ‚ÌÂ¯ÌËÈ
ÏË. ùÎÂÏÂÌÚ‡ÌÓÂ Ò‡ÏÓÌ‡·Î˛‰ÂÌËÂ ÔÓÍ‡ÊÂÚ Ì‡Ï, ˜ÚÓ Ì‡¯Ë Ï˚ÒÎË
ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÒÍ‡˜ÛÚ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÏÂÚ‡ Í ‰Û„ÓÏÛ Ë ÛÒÚÂÏÎÂÌ˚ Ì‡
Â¯ÂÌËÂ Í‡ÍËı-ÚÓ Â‡Î¸Ì˚ı ËÎË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ, Ì‡ ÔÓÎÛ-
˜ÂÌËÂ ˜Â„Ó-ÚÓ ËÁ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚, Ì‡ ÔÓ¯ÎÓÂ ËÎË ·Û‰Û˘ÂÂ.
Ñ‡ÊÂ ÂÒÎË Ï˚ ‰ÛÏ‡ÂÏ Ó Ò‡ÏÓÏ ÒÂ·Â, ÚÓ ‰ÛÏ‡ÂÏ Ó ÒÂ·Â Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚË,
ËÎË Ó Ò‚ÓËı ÛÒÔÂı‡ı, ËÎË Ó Ò‚ÓËı ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËflı. íÂÎ‡ Ï˚ Í‡Í
·˚ ÌÂ Á‡ÏÂ˜‡ÂÏ, ÂÒÎË ÓÌÓ ÌÂ ·ÓÎËÚ, ‡ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ‰‡ÊÂ ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌ˚ ÓÚ
Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡.
Ñ‡ÌÌÓÂ Á‡‰‡ÌËÂ ÚÂ·ÛÂÚ, ˜ÚÓ·˚ ‚˚ ÓÚ‚ÎÂÍÎËÒ¸ ÓÚ ÒÍ‡˜ÍË Ë‰ÂÈ
Ë Ó˘ÛÚËÎË ÒÂ·fl ‚ÌÛÚË „‡ÌËˆ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡ Ë ÔÓ·˚ÎË ‚ ˝ÚÓÏ
ÒÓÒÚÓflÌËË ıÓÚfl ·˚ 5 ÏËÌÛÚ. ÖÒÎË ˜ÚÓ-ÚÓ ·Û‰ÂÚ ‚‡Ò ÓÚ‚ÎÂÍ‡Ú¸, Ë ‚˚
ÔÓÈÏÂÚÂ, ˜ÚÓ ÓÔflÚ¸ ÛÌÂÒÎËÒ¸ Ï˚ÒÎ¸˛ ÍÛ‰‡-ÚÓ ‚Ó‚ÌÂ ÒÂ·fl, ÚÓ ÔÓÒÚÓ
‚ÂÌËÚÂÒ¸ Ë ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÈÚÂ Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl ‚ ÚÂÎÂ. é˘ÛÚËÚÂ ÒÂ·fl Ò‡ÁÛ ‚Ó
‚ÒÂÏ ÚÂÎÂ, ‡ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ „ÓÎÓ‚Â ËÎË „Û‰Ë. èÓÁ‚ÓÎ¸ÚÂ ÒÂ·Â ÔÓÒÚÓ
·˚Ú¸ ‚ ˝ÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË, ‡ ÌÂ ËÁÛ˜‡Ú¸ ÚÂÎÓ ËÎË Ò‚ÓË Ó˘Û˘ÂÌËfl.
Ñ‡ÊÂ 5—10 ÏËÌÛÚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó Á‡‰‡ÌËfl ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ,
˜ÚÓ·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó˘ÛÚËÎ „ÎÛ·ÓÍÓÂ ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËÂ Ë ÒÔÓÍÓÈÒÚ‚ËÂ,
ËÁ·‡‚ËÎÒfl ÓÚ ÚÂ‚Ó„Ë Ë Ó˘ÛÚËÎ Ò‚ÓÂ ÚÂÎÓ Í‡Í ·ÎËÁÍÓ„Ó ‰Û„‡ ËÎË
Ó‰ÌÓÈ ‰ÓÏ, Ó·ÂÎ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÍÓÏÙÓÚ‡. é‰Ì‡ÍÓ Û ÌÂÍÓÚÓ-
˚ı ÏÓ„ÛÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ ÌÂÔËflÚÌ˚Â ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â ÒÓ ÒÍ˚-
Ú˚Ï ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËÂÏ ÓÚ Ò‚ÓÂ„Ó ÚÂÎ‡, Ò ÌÂÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚ÏË ˝ÏÓˆËflÏË,
„ÎÛ·ÓÍÓ Á‡ÔflÚ‡ÌÌ˚ÏË ‚ ÚÂÎÂ. èÓ˝ÚÓÏÛ Ô‡‚ËÎ¸ÌÂÂ ‚ÒÂ„Ó ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸
˝ÚÓ ÛÔ‡ÊÌÂÌËÂ ‚ „ÛÔÔÂ, ÍÓ„‰‡ ˜ÎÂÌ˚ „ÛÔÔ˚ ÏÓ„ÛÚ ÔÓ‰ÂÎËÚ¸Òfl
‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ Ò‚ÓËÏË ÔÂÂÊË‚‡ÌËflÏË.
å˚ÒÎÂÌÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ò Ó·‡ÁÓÏ. ùÚÓÚ ÔËÂÏ ˜‡ÒÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú

Î˛‰Ë, Ô˚Ú‡˛˘ËÂÒfl ˜ÚÓ-ÚÓ ËÁÏÂÌËÚ¸ ‚ Ì‡·Î˛‰‡ÂÏÓÏ Ó·‡ÁÂ, ÍÓ„‰‡
ÓÌ ˜ÂÏ-ÚÓ ÌÂÔËflÚÂÌ, Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÓÚ·ÓÒËÚ¸ Â„Ó, ÛÌË˜ÚÓÊË‚, ÒÔflÚ‡‚
„‰Â-ÚÓ. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÎË ‚˚ ‚˚·‡Ò˚‚‡ÂÚÂ Ó·‡Á, ÚÓ ‚˚ Ô˚Ú‡ÂÚÂÒ¸ ‚˚-
ÚÂÒÌËÚ¸ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÌËÏ ˜Û‚ÒÚ‚‡. ÖÒÎË ‚˚ Â„Ó Á‡Í‡Ô˚‚‡ÂÚÂ, ÚÓ Á‡ÌË-
Ï‡ÂÚÂÒ¸ ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËÂÏ. ÖÒÎË ÒÊË„‡ÂÚÂ, ÚÓ ÛÌË˜ÚÓÊ‡ÂÚÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó Ò
611
ÔÓÏÓ˘¸˛ ‡„ÂÒÒËË. ÖÒÎË ÔÂÂÍ‡¯Ë‚‡ÂÚÂ, ÚÓ Í‡ÏÛÙÎËÛÂÚÂ ËÒÚËÌÛ

Ë Ú. ‰. èÓ‰Ó·Ì˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÂÍÓÏÂÌ‰Û˛ÚÒfl ÒÚËıËÈÌÓÈ «Ì‡Ó‰ÌÓÈ
ÏÂ‰ËˆËÌÓÈ», ÌÓ ÓÌË ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚ Ë ‰‡ÊÂ ‚Â‰Ì˚ Ò ÚÓ˜ÍË
ÁÂÌËfl ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-Ó·‡ÁÌÓÈ ÚÂ‡ÔËË, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÓÌË ÌÂ Â¯‡˛Ú
ÔÓ·ÎÂÏÛ, ‡ ÔËÌÛÊ‰‡˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔËÏÂÌflÚ¸ Í Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â ‰ÓÔÓÎ-
ÌËÚÂÎ¸Ì˚Â ÙÓÏ˚ Ì‡ÒËÎËfl, Ú‡ÚËÚ¸ Ò‚Ó˛ ˝ÌÂ„Ë˛ Áfl, Á‡„ÓÌfl˛Ú
ÌÂ‰Û„Ë ‚„ÎÛ·¸ ‰Û¯Ë.
ÖÒÎË ‚ Ç‡Ò ÂÒÚ¸ Í‡ÍËÂ-ÚÓ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ËÎË ÒÓÒÚÓflÌËfl,
ÚÓ ÓÌË ËÏÂ˛Ú ‰Îfl Ç‡Ò ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÔÓÍ‡ Ç˚ ÌÂ Â¯ËÚÂ
ÔÓ·ÎÂÏÛ, ÓÌË ·Û‰ÛÚ ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸Òfl, ‡ Ç˚ ·Û‰ÂÚÂ Á‡Ú‡˜Ë‚‡Ú¸ ‚ÒÂ
ÌÓ‚˚Â Ë ÌÓ‚˚Â ÛÒËÎËfl Ì‡ Ëı Û‰‡ÎÂÌËÂ, ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËÂ Ë ÛÌË˜ÚÓÊÂÌËÂ.
ëÔ‡ÁÏ˚ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸, ‡ ‚˚˚‚‡Ú¸ Ëı ËÁ ÚÂÎ‡ ·ÂÒÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓ,
Ç˚ Ì‡Ôfl„‡ÂÚÂ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ‰Û„ËÂ Ï˚¯ˆ˚, ÒÓÁ‰‡ÂÚÂ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚Â
ÒÔ‡ÁÏ˚ Ë ÔÓ·ÎÂÏ˚.
àÁ·‡ÌÌ˚È ÒÔÓÒÓ· ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÚÛÍÚÛÂ
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ Ë ˜‡ÒÚÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï ÏÂÚÓ‰ÓÏ ÓÍ‡Á˚-
‚‡ÂÚÒfl ËÏÂÌÌÓ ÚÓÚ, ÍÓÚÓ˚È ÔÓ ÒÏ˚ÒÎÛ ÔflÏÓ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÂÌ
Ó˜Â‚Ë‰ÌÓÏÛ ÒÔÓÒÓ·Û ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÌÂ ÔË‚Ó‰Ë‚¯ÂÏÛ Í ÛÒÔÂıÛ. Ç˚ ÔÓÚfl-
„Ë‚‡ÂÚÂ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÛÍÛ Ë ÔËÍ‡Ò‡ÂÚÂÒ¸ Í ÒÚ‡¯ÌÓÏÛ Ó·˙ÂÍÚÛ, Ë ÓÌ
ËÒ˜ÂÁ‡ÂÚ ËÎË ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ıÓÓ¯ËÏ, Ç˚ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ Ë„‡ÂÚÂ Ò „flÁ¸˛,
‡ ÓÌ‡ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚Ó ˜ÚÓ-ÚÓ ÔÂÍ‡ÒÌÓÂ.
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÔËÂÏ‡ ÚÂ·ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËı ÁÌ‡ÌËÈ, ÛÏÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ÒÍ˚Ú˚È ÒÏ˚ÒÎ Ó·‡ÁÓ‚, ÔÓ˝ÚÓÏÛ
ÎÛ˜¯Â ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Â„Ó ÔÓ‰ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÒËıÓÎÓ„‡, ÓÒ‚ÓË‚¯Â„Ó
ÏÂÚÓ‰ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î˚ÌÓ-Ó·‡ÁÌÓÈ ÚÂ‡ÔËË Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ.
è‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸ÌÓÂ ‡ÁÂ¯ÂÌËÂ. ùÚÓÚ ÔËÂÏ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔÂ‰-

‚‡ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ËÁÛ˜ÂÌËÂ Ó·‡Á‡ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl Â„Ó Ì‡ÏÂÂÌËÈ ÓÚÌÓÒË-
ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, Ú‡Í, Í‡Í ·Û‰ÚÓ ·˚ ÓÌ fl‚ÎflÂÚÒfl ÊË‚˚Ï
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ˜ÚÓ-ÚÓ Á‡ÔÂ˘‡˛˘ËÏ ‰ÂÎ‡Ú¸ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ. èÓÌflÚÌÓ, ˜ÚÓ Á‡
ÌÂ„Ó ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ Ò‡Ï ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ˜ÚÓ ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ÂÏÛ ÎÛ˜¯Â ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ ÒÏ˚ÒÎ
Ó·‡Á‡ Ë ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌÌ˚ı ‚ ÌÂÏ ˜Û‚ÒÚ‚. çÂ„‡ÚË‚Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ÒÂ„‰‡
fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó„‡ÌË˜ËÚÂÎflÏË ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÔÓÁËÚË‚Ì˚ı ˜Û‚ÒÚ‚ Ë Ú. ‰.
èË˜ÂÏ, ˝ÚË Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚ Ì‡ÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÒÂ·fl Ò‡Ï, ÌÂ ÔÓÌË-
Ï‡fl ÚÓ„Ó, Í‡Í Ë Á‡˜ÂÏ ÓÌ ˝ÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ. äÓ„‰‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ ‰‡ÂÚ Ó·‡ÁÛ
Ô‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸ÌÓÂ ‡ÁÂ¯ÂÌËÂ ‰ÂÎ‡Ú¸ ËÎË ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÚÓ, ˜Â„Ó ÌÂ ‡Á-
Â¯‡ÂÚ ÂÏÛ Ò‡ÏÓÏÛ ‰‡ÌÌ˚È Ó·‡Á, ÓÌ Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰‡ÂÚ
Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl.
ç‡ÔËÏÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÌ ÒË‰ËÚ ‚ Ú˛¸ÏÂ,
ÍÓÚÓ‡fl ÒËÏ‚ÓÎËÁËÛÂÚ Â„Ó ‰ÂÔÂÒÒË‚ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ. é·‡Á Ú˛¸Ï˚,
612
ÍÓÌÂ˜ÌÓ, ÎË¯‡ÂÚ Â„Ó Ò‚Ó·Ó‰˚. ÖÒÎË ‰‡Ú¸ Ò‚Ó·Ó‰Û Ò‚ÓÂÈ Ú˛¸ÏÂ, ÚÓ

ÒÛ·˙ÂÍÚ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ú˛¸Ï‡ ÛıÌÛÎ‡, ‡ ÓÌ Ò‡Ï ÓÍ‡Á‡ÎÒfl Ì‡
Ò‚Ó·Ó‰Â. íÛÚ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ, ˜ÚÓ Ò‡Ï ‰ÂÊ‡Î ÒÂ·fl ‚ Ú˛¸ÏÂ
Ò‚ÓÂÈ ‰ÂÔÂÒÒËË, ‡ Ú‡ÍÊÂ, ˜ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÎÂ„ÍÓ ÊËÚ¸ Ì‡ Ò‚Ó·Ó‰Â, ÂÒÎË
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ˝ÚÓ„Ó ıÓ˜ÂÚ. éÌ ÏÓÊÂÚ ‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸Òfl ‚ Ú‡ÍÓÈ ÒÚÂÔÂÌË,
‚ Í‡ÍÓÈ ˝ÚÓ ÌÂ Û‰‡‚‡ÎÓÒ¸ ÂÏÛ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ Î˛·˚ı Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı
ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ.
4. ÄÛÚÓÚÂÌËÌ„
íÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÒÌflÚË˛ ÒÚÂÒÒÓ‚, Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË.

ê‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ ‚ 1932 „. ÌÂÏÂˆÍËÏ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔÂ‚ÚÓÏ à. É. òÛÎ¸ˆÂÏ.
Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ Â‚ÓÔÂÈÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ Ò‡ÏÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÒËÒÚÂÏÂ ÈÓ„Ó‚ Ë
ÚÂıÌËÍ‡ı „ËÔÌÓÁ‡, ÓÍ‡Á˚‚‡˛˘Ëı ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ‚Â„ÂÚ‡ÚË‚ÌÛ˛ ÒÙÂÛ Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ó„‡ÌÓ‚.
é ÚÂıÌËÍÂ ‡ÛÚÓÚÂÌËÌ„‡ ÔË¯ÛÚ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Û˜Â·ÌËÍ‡ı, Ë Ï˚
ÔË‚Ó‰ËÏ Ò‡Ï˚È ÔÓÒÚÓÈ ‚‡Ë‡ÌÚ [22]:
1) ü ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÔÓÍÓÈ.
ü ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ „ÎÛ·ÓÍËÈ ÔÓÍÓÈ.
ü ‡ÒÒÎ‡·Îfl˛Ò¸.
2) ÇÒÂ ÏÓË Ï˚ÒÎË Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ˚ Ì‡ ÔÓÍÓÈ.
ü ÒÓ‚ÒÂÏ Ó‰ËÌ (Ó‰Ì‡) ÒÓ Ò‚ÓËÏ ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ ÔÓÍÓÂÏ.
3) ÇÒÂ ÚÂÔÎÂÂ Ë ÚÂÔÎÂÂ.
üÍÓ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÚÂÔÎÓ ‚ ÏÓËı ÛÍ‡ı.
4) ü ‡ÒÒÎ‡·Îfl˛ Ï˚¯ˆ˚ ÌÓ„.
çÓ„Ë ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ‚ÒÂ ÚÂÔÎÂÂ Ë ÚÂÔÎÂÂ.
üÍÓ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÚÂÔÎÓ ‚ ÏÓËı ÌÓ„‡ı.
5) ÇÓ ‚ÒÂÏ ÊË‚ÓÚÂ Ë „Û‰Ë ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÔËflÚÌÓÂ ÚÂÔÎÓ.
6) üÍÓ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÔËflÚÌÓÂ ÚÂÔÎÓ ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏÓÂÏ ÚÂÎÂ.
7) åÌÂ ıÓÓ¯Ó.
óÛ‚ÒÚ‚Û˛ ÒÂ·fl ÎÂ„ÍÓ Ë Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ.
8) ëÂ‰ˆÂ ·¸ÂÚÒfl Ó‚ÌÓ ÒÔÓÍÓÈÌÓ.
Ñ˚¯Û ÌÂÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ.
9) ü ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ ÒÔÓÍÓÂÌ (ÒÔÓÍÓÈÌ‡).
åÌÂ ıÓÓ¯Ó.
ùÚÓÚ ‚‡Ë‡ÌÚ ÛÒÔÓÍÓËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÚÂ·ÛÂÚ ÌÂ ·ÓÎÂÂ 3—4 ÏËÌÛÚ.
èÓÒÎÂ ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËfl, ÓÚ‚ÎÂ˜ÂÌËfl ÓÚ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡, ‚˚-
ÔÓÎÌflÂÚÒfl ÏÓ·ËÎËÁËÛ˛˘‡fl ˜‡ÒÚ¸:
1. ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÎÂ„ÍÓ„Ó ÓÁÌÓ·‡.
613
2. ëÓÒÚÓflÌËÂ Í‡Í ÔÓÒÎÂ ÔÓıÎ‡‰ÌÓ„Ó ‰Û¯‡.

3. àÁ ‚ÒÂı Ï˚¯ˆ ÛıÓ‰ËÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÚflÊÂÒÚË Ë ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌÌÓÒÚË.
4. Ç Ï˚¯ˆ‡ı Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl ÎÂ„Í‡fl ‰ÓÊ¸.
5. éÁÌÓ· ‚ÒÂ ÛÒËÎË‚‡ÂÚÒfl.
6. ïÓÎÓ‰Â˛Ú „ÓÎÓ‚‡ Ë Á‡Ú˚ÎÓÍ.
7. èÓ ÚÂÎÛ ÔÓ·ÂÊ‡ÎË ÏÛ‡¯ÍË.
8. äÓÊ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl „ÛÒËÌÓÈ.
9. ïÓÎÓ‰Â˛Ú Î‡‰ÓÌË Ë ÒÚÓÔ˚.
10. Ñ˚ı‡ÌËÂ „ÎÛ·ÓÍÓÂ, Û˜‡˘ÂÌËÂ.
11. ëÂ‰ˆÂ ·¸ÂÚÒfl ÒËÎ¸ÌÓ, ˝ÌÂ„Ë˜ÌÓ, Û˜‡˘ÂÌÌÓ.
12. éÁÌÓ· Â˘Â ÒËÎ¸ÌÂÂ.
13. ÇÒÂ Ï˚¯ˆ˚ ÎÂ„ÍËÂ, ÛÔÛ„ËÂ, ÒËÎ¸Ì˚Â.
14. ü ‚ÒÂ ·Ó‰ÂÂ Ë ·Ó‰ÂÂ.
15. éÚÍ˚‚‡˛ „Î‡Á‡.
16. ëÏÓÚ˛ Ì‡ÔflÊÂÌÌÓ, ÔÂ‰ÂÎ¸ÌÓ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌÌÓ.
17. ü ÔËflÚÌÓ ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌ (‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌ‡).
18. ü ÔÓÎÓÌ (ÔÓÎÌ‡) ˝ÌÂ„ËË.
19. ü Í‡Í ÒÚ‡Î¸Ì‡fl ÔÛÊËÌ‡.
20. ü ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÏÓ·ËÎËÁÓ‚‡Ì (ÏÓ·ËÎËÁÓ‚‡Ì‡).
21. ü „ÓÚÓ‚ („ÓÚÓ‚‡) ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸.
èË‚Â‰ÂÌÌ˚Â ÙÓÏÛÎ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl Í‡Í ·˚ ÓÒÌÓ‚ÓÈ. ä‡Ê‰˚È, ‚
Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÓÔ˚Ú‡, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒ-
ÚÂÈ, ÛÚÓ˜Ìfl˛Ú ‰Îfl ÒÂ·fl ‚Â·‡Î¸Ì˚Â ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
5. åÂ‰ËÚ‡ˆËfl
é ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË Ì‡ÔËÒ‡ÌÓ Ú˚Òfl˜Ë ÍÌË„. é‰ÌË ÔËÏÂÌfl˛Ú ÏÂ‰ËÚ‡-

ˆË˛ ‰Îfl ·Ó¸·˚ ÒÓ ÒÚÂÒÒÓÏ, ‰Û„ËÂ Ì‡¯ÎË ‚ ÌÂÈ ÒÔÓÒÓ· Ò‡ÏÓÔÓÌË-
Ï‡ÌËfl Ë ÒÔ‡ÒÂÌËfl ÏË‡, ÚÂÚ¸Ë — Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚Ó Ó˜Ë˘ÂÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl
Ë „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ·Ó¸·Â, ˜ÂÚ‚ÂÚ˚Â... é„ÓÏÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÂÒÚ¸ Û
ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË, ÌÓ Á‡ÌflÚËÂ Â˛ ÚÂ·ÛÂÚ ‚ÂÏÂÌË, ‡ ÔÓÎÌÓÂ ÓÒ‚ÓÂÌËÂ Á‡ÌË-
Ï‡ÂÚ „Ó‰˚. é·˚˜ÌÓ ÔÓ‰ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËÂÈ ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÓÒÓ·ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ
ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò Ì‡‚flÁ˜Ë‚ÓÈ ÙËÍÒ‡ˆËÂÈ Ó‰ÌÓÈ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ Ï˚ÒÎË ËÎË Ó·‡Á‡
(ÌÂÔÓËÁ‚ÓÎ¸Ì‡fl ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl). ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ÒÓÒÂ‰Ó-
Ú‡˜Ë‚‡ÂÚÒfl, ‡ÁÏ˚¯ÎflÂÚ Ó ˜ÂÏ-ÚÓ Ò ÔÓÎÌ˚Ï ÓÚÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ÓÚ ‚ÒÂ„Ó
ÔÓÒÚÓÓÌÌÂ„Ó — ˝ÚÓ ÔÓËÁ‚ÓÎ¸Ì‡fl ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl. åÂ‰ËÚ‡ˆËfl ÒÚÓËÚ ‚
ˆÂÌÚÂ ËÌ‰ËÈÒÍÓÈ, ÍËÚ‡ÈÒÍÓÈ, flÔÓÌÒÍÓÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚. í‡‰Ë-
ˆËÓÌÌÓ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl ·˚Î‡ Ó‰ÌÓÈ ËÁ ÒÚÛÔÂÌÂÈ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl, Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. è‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÏÂ‰Ë-
614
Ú‡ˆËfl ‚ Ì‡¯ÂÈ ÊËÁÌË ÏÓÊÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl Í‡Í ÔÒËıÓÚÂıÌËÍ‡.

ë ÏÂ‰ËÚ‡ˆËÂÈ ÁÌ‡ÍÓÏ˚ ‚ÒÂ. êÂ·ÂÌÓÍ ÓÚ 2 ‰Ó 5 ÎÂÚ ÔÓÁÌ‡ÂÚ ÏË
‚ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË — ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ì‡ ÚÓÏ ËÎË ËÌÓÏ ÔÂ‰ÏÂÚÂ.
6. ñÂÎËÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl

(‡ÛÚÓÔÒËıÓÚÂp‡ÔËfl)
é· ˝ÚËı ÚÂıÌÓÎÓ„Ëflı ÔË¯ÛÚ ÏÌÓ„ËÂ [8]. àı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ

ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌ˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ ÓÒÌÓ‚‡Ì˚ Ì‡
‡ÔÓ·ËÓ‚‡Ì˚ı ‚ ıÓ‰Â Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÈ Ô‡ÍÚËÍ‡ı ÇÓÒÚÓÍ‡, ‡ÍÚË‚ÌÓ
‚ÌÂ‰flÂÏ˚ı ÒÂ„Ó‰Ìfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı á‡Ô‡‰‡.
ëÛÚ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË — ˝ÚÓ „‡ÏÓÌËÁ‡ˆËfl «‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ»
ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl. ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl
ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍË Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍË. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍË Á‡‰‡˜‡ «„‡ÏÓÌËÁ‡ˆËË»
Â¯‡ÂÚÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ Í ÒÂ·Â Ò Â‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ÓˆÂÌÍÓÈ Ò‚ÓËı ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, Ò ÒÓı‡ÌÂÌËÂÏ ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡, ÓÔÚËÏËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÊËÁÌË, ÒÓ„Î‡ÒËfl ‚ ÒÏ˚ÒÎÂ ÊËÁÌË Ë ÔËÁ‚‡ÌËË.
ùÚ‡ ÔÂ‚‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡Á˚-
‚‡ÂÚÒfl ÏÛ‰ÓÒÚ¸˛. Ç˚·‡ÌÌ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl, ‚˚‡Ê‡˛˘‡flÒfl ‚
ÛÏÂÌËË ÔËÏÂÌflÚ¸ ‡ÁÛÏ Ë ÓÔ˚Ú ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÒÂ·fl Ë ‰Û„Ëı, Ì‡Á˚-
‚‡ÂÚÒfl Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸˛. åÛ‰ÓÒÚ¸ ˆ‡ÒÚ‚ÛÂÚ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË, Ì‡‚ÒÚ-
‚ÂÌÌÓÒÚ¸ — ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË.
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË ÒÓ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ Â¯‡˛ÚÒfl Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ Á‡‰‡˜Ë ÔÓ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ Ì‡ ÛÒÚ‡ÌÂÌËÂ Úfl„ÓÒÚÌÓ„Ó ÒËÏÔÚÓÏ‡ ËÎË «ÎÂ˜ÂÌËfl»
Ó„‡Ì‡ ÚÂÎ‡. ÇÂÍ‡ÏË ÓÚ‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ÚÂıÌËÍË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú Â¯‡Ú¸ ˝ÚË
ÊËÁÌÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë.
7. íÂıÌÓÎÓ„ËË ‡·ÓÚ˚ Ò ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ
ä ˝ÚËÏ ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË — Ú‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛

ÏÂ‰ËÚ‡ˆË˛, Â·ÂÙËÌ„, ıÓÎÓÚÓÔÌÛ˛ ÚÂ‡ÔË˛, ‰ËÓÌÂÚËÍÛ, ËÌÚÂ„‡-
ÚË‚Ì˚Â ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ë Ú. Ô.
ùÚË ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÔÒËıÓÙËÁË˜ÂÒÍËÂ
ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ, Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Ï Ó˜Ë˘ÂÌËÂÏ Â„Ó ÔÓÎÂ‚ÓÈ ÙÓ-
Ï˚, ÓÚ «ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÏÛÒÓ‡ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ˝ÏÓˆËÈ», Ó·‡ÁÓ‚‡‚¯Ëı
«‡ÍÓ‚ËÌ˚» Ë ËÒÍ‡ÊÂÌËfl. Ç ÓÒÌÓ‚Â ˝ÚËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÎÂÊ‡Ú ÏÂ‰ËÚ‡-
ÚË‚Ì˚Â ÚÂıÌËÍË, ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÂ ‰˚ı‡ÌËÂ, ÔÓ‚ÓˆËÛ˛˘‡fl ÏÛÁ˚Í‡ ‚
ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË Ò ‰Û„ËÏË ÙÓÏ‡ÏË Á‚ÛÍÓ‚Ó„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë Ú. Ô.
615
íÂıÌÓÎÓ„ËË Û˜ËÚ˚‚‡˛Ú ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-

ÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÛÔ‡‚Îfl˛˘Ëı ËÏ Á‡ÍÓÌÓ‚, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë-
‚‡˛Ú Â„Ó Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆË˛.
10.2.2 íÂıÌÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl
ë‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ — ˝ÚÓ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl, ÔÎ‡ÌÓÏÂÌ‡fl, ÒËÒÚÂÏ‡-

ÚË˜ÂÒÍ‡fl ‡·ÓÚ‡ Ì‡‰ ÒÓ·ÓÈ Ò ˆÂÎ¸˛ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ËÎË ÙÓÏË-
Ó‚‡ÌËfl ÌÓ‚˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ‰Îfl
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. ùÚÓ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓ ËÁÏÂÌÂÌË˛
Ò‚ÓÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË.
ë‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ ÛÒ‚ÓÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ë‰ÂÈ,
ÌÓÏ, ÔËÌˆËÔÓ‚, Ì‡‚˚ÍÓ‚, ÚÂıÌËÍ Ë Ú. Ô.
Ç Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ˝Ú‡Ô˚:
1. ç‡˜‡Î¸Ì˚È ˝Ú‡Ô. ï‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ ËÁÏÂÌËÚ¸
ÒÂ·fl, ÙÓÏÛ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. ç‡ ˝ÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â˘Â ÌÂ ÔÎ‡-
ÌËÛÂÚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÂ·fl, ‡ ÒÚÂÏËÚÒfl ÎË¯¸ ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ ÌÂ„Ó,
˜ÚÓ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÚ Â„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÏËÒÒËË, ÏÂ¯‡ÂÚ Â„Ó ‰‚ËÊÂÌË˛ Í
ˆÂÎË. ç‡ ˝ÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ, ‚ ÏËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË, Ó·‡ÁÛ˛ÚÒfl ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl
ÏÂÊ‰Û ÒÚ‡˚ÏË ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ÏË Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ ÌÓ‚˚ı.
2. ñÂÌÚ‡Î¸Ì˚È ˝Ú‡Ô. ï‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏ ÛÒÎÓ‚ËÈ,
ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘Ëı Ó·ÓÒÚÂÌË˛ ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ ÏÂÊ‰Û ÒÚ‡˚ÏË Ë ÌÓ‚˚-
ÏË ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË Í ÎË˜ÌÓÒÚË. ç‡ ˝ÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ÓÚ‚Â„‡ÂÚÒfl Ó‰ÌÓ Ë Ó‰Ó·-
flÂÚÒfl ‰Û„ÓÂ.
3. á‡‚Â¯‡˛˘ËÈ ˝Ú‡Ô. ï‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÔÂÂ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂÏ,
ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ ÎË˜ÌÓÒÚË Í ÔÂÂ‚ÓÒÔËÚ‡ÌË˛ (ÛÒ‚ÓÂÌËÂ ÌÓ‚˚ı ‚Á„Îfl‰Ó‚,
ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÌÓ‚ÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË), ËÁÏÂÌÂÌË˛ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ËË Ò ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ÏË ÊËÁÌ¸˛ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË.
èÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl — ˝ÚÓ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚ÓÂ ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò ‚ÌÂ¯ÌËÏ ÏËÓÏ, ˝ÚÓ ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ò‚ÓÂ„Ó
‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡.
é·˙ÂÍÚ‡ÏË Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸:
• ‚ÓÎfl, ‚˚‡ÊÂÌÌ‡fl ‚ ÛÏÂÌËË ÔÂÓ‰ÓÎÂ‚‡Ú¸ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl, ÔÂÔflÚÒÚ-
‚Ëfl;
• ÎË˜Ì‡fl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸;
• ÛÏÂÌËÂ ‚Î‡‰ÂÚ¸ Ò‚ÓËÏ ‚ÌËÏ‡ÌËÂÏ;
• Ô‡ÏflÚ¸ Ë Ú. ‰.
ÑÎfl Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡:
Ò‡ÏÓÔËÌÛÊ‰ÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÔÂÓ‰ÓÎÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÔËÍ‡Á,
616
Ò‡ÏÓÛ„Ó‚‡Ë‚‡ÌËÂ, Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÌ‡Í‡Á‡ÌËÂ, Ò‡ÏÓÒÚËÏÛÎË-

Ó‚‡ÌËÂ, Ò‡ÏÓÛ·ÂÊ‰ÂÌËÂ, Ò‡ÏÓÛÚÂ¯ÂÌËÂ.
ä‡Ê‰ÓÂ ˝ÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ‚‚Ó‰ËÚÒfl ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ
‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓÒÚ˚ı Ë ÁÌ‡ÍÓÏ˚ı Í‡Ê‰ÓÏÛ ÚÂıÌËÍ.
ä ÔËÏÂÛ, Ò‡ÏÓÔËÍ‡Á — ˝ÚÓ ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ Û·ÂÊ‰ÂÌËË
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚, ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ‡ÍÚ.
Ç ÒÓ‚Â¯ÂÌËË ‚ÓÎÂ‚Ó„Ó ÛÒËÎËfl, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ„Ó Ì‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ
Ò‡ÏÓÔËÍ‡Á‡, ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÏÂÂÚ Ò‡ÏÓÛ·ÂÊ‰ÂÌËÂ. ë‡ÏÓÛ·ÂÊ‰Â-
ÌËÂ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËË Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚ı ‰Ó‚Ó‰Ó‚, ÌÓ‚˚ı ‡„Û-
ÏÂÌÚÓ‚ ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ˜Â„Ó-ÎË·Ó, ÏÓÚË‚ËÛ˛˘Ëı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
ë‡ÏÓÛ·ÂÊ‰ÂÌËÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Á‡‚Â¯ËÚ¸ ÔËÌflÚËÂÏ Â¯ÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓÔË-
Í‡ÁÓÏ: «ÇÒÂ!» «ï‚‡ÚËÚ!», «ç‡‰Ó!», «ë‰ÂÎ‡Ú¸!», «ÇÔÂÂ‰!». ÇÒÂ ÒÂ‰ÒÚ-
‚‡ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì˚.
ùÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯Â-
ÌËÂ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË «„ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ú‡ÌÒ‡» (Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁ‡).
éÒÌÓ‚Ì˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ-
‚Û˛˘‡flÒfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ë·Ó ÓÌ‡ ‚˚‡·‡Ú˚‚‡ÂÚ ÌÓ‚˚Â Ì‡‚˚ÍË,
ÛÏÂÌËfl. ä‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ: «Ï‡ÎÓ ÁÌ‡Ú¸, ÎË¯¸ ÛÏÂÌËÂ ‰ÂÎ‡ÂÚ Ì‡Ò ÏÓ„Û-
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË», Ì‡¯Â ÛÏÂÌËÂ ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÚÒfl ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË ‚
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔÓ‚ÚÓÂÌËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚Â‰ÂÚ ÒÂ·fl Ú‡Í ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ‚ ÂÁÛ-
Î¸Ú‡ÚÂ ÛÒ‚ÓÂÌÌÓÈ ËÏ ÔÓ„‡ÏÏ˚ Û ÌÂ„Ó ÓÌ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl, ‚ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË. ùÚÓ Ë ÚÂ·ÛÂÚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
ã˛·‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Â„ÛÎËÛÂÚÒfl Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ·Î‡„Ó‰‡fl
Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË. êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‡·ÓÚ˚ (‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÔÓ„‡ÏÏ˚) ‚
Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÂËÓ‰Ë˜ÂÒÍË ËÁÛ-
˜‡Ú¸Òfl, ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸Òfl, Ò‡‚ÌË‚‡Ú¸Òfl Ò ÔÎ‡ÌÓ‚˚ÏË, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ
˜Â„Ó Ë ÔËÌËÏ‡˛ÚÒfl ÍÓÂÍÚËÛ˛˘ËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Ò‡ÏÓ-
‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl.
10.2.3 íÂıÌÓÎÓ„Ëfl ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl
èÓÌËÏ‡ÌËÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â

‚ÓÒÔËflÚËfl ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ Ë ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
ÇÓÒÔËflÚËÂ Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Â˜Ë
îÛÌÍˆËfl Â˜Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ. êÂ˜¸ — ÒÂ‰ÒÚ‚Ó

ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl, ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËfl. êÂ˜¸ ÚÂÒÌÓ
617
Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò Ï˚¯ÎÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ö‰ËÌËˆ˚ Ï˚ÒÎË Ë Â‰ËÌËˆ˚ Â˜Ë

ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú. å˚ÒÎ¸ ÌÂ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÒÎÓ‚, Í‡Í Â˜¸.
óÂÎÓ‚ÂÍ Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÂÏfl, ˜ÚÓ·˚ ‰ÓÌÂÒÚË Ó‰ÌÛ
Ï˚ÒÎ¸. å˚ÒÎ¸ Í‡Í Ó·Î‡ÍÓ, ËÁ ÍÓÚÓÓ„Ó ÔÓÎË‚‡ÂÚ ‰ÓÊ‰¸ ÒÎÓ‚. ë‡Ï‡
Ï˚ÒÎ¸ ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ËÁ ÏÓÚË‚ËÛ˛˘ÂÈ ÒÙÂ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Óı‚‡Ú˚‚‡˛˘ÂÈ
‚ÎÂ˜ÂÌËfl Ë ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, ËÌÚÂÂÒ˚, Ë Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl, ‡ÙÙÂÍÚ˚ Ë ˝ÏÓ-
ˆËË. á‡ Ï˚ÒÎ¸˛ ÒÚÓËÚ ‡ÙÙÂÍÚË‚Ì‡fl Ë ‚ÓÎÂ‚‡fl ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl. ùÚ‡ ÚÂÌ-
‰ÂÌˆËfl ‰‡ÂÚ ÓÚ‚ÂÚ, ˜ÚÓ ÒÚÓËÚ Á‡ ‰ÓÊ‰ÂÏ ÒÎÓ‚. ÑÎfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÁÌ‡Ú¸ ÏÓÚË‚. èÓÌËÏ‡ÌËÂ ˜ÛÊÓÈ Ï˚ÒÎË
ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÔË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÂÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚ÌÓ-‚ÓÎÂ‚ÓÈ ÔÓ‰ÓÔÎÂÍË.
èË ÔÓÌËÏ‡ÌËË Â˜Ë ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÁÌ‡-
˜ÂÌËfl ÒÎÓ‚ Ë ÏÓÚË‚‡ Ï˚ÒÎË: ˜ÚÓ ÓÌ „Ó‚ÓËÚ Ë ‡‰Ë ˜Â„Ó ‚˚ÒÍ‡Á˚-
‚‡ÂÚÒfl Ï˚ÒÎ¸? í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ÒÎÓ‚‡ (ÚÂÍÒÚ) Ë
‡‚ÚÓ‡ ˝ÚÓ„Ó ÚÂÍÒÚ‡.
é·˚˜ÌÓ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ Ó·‡ÁÓ‚ ‚ Ó‰ÌÓÏ ËÁ
ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡ ·ÂÁ ÍÓÌÚÓÎfl Ëı ı‡‡ÍÚÂ‡ Ë ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl
‚˚‡ÊÂÌÌÓ„Ó ‡‚ÚÓÓÏ ÚÂÍÒÚ‡. ùÚÓ «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ» ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÌÂ Ò‚fl-
Á˚‚‡ÂÚÒfl Ó·˚˜ÌÓ Ò ˆÂÎ¸˛ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, Ò Â‡Î¸ÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËÂÈ.
èË ÔÓÌËÏ‡ÌËË ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÁÎË˜‡Ú¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÒÏ˚ÒÎ ÚÂÍÒ-
Ú‡. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÚÂÍÒÚ‡ — ˝ÚÓ ÚËÔÓ‚ÓÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÔÓÌËÏ‡ÌËfl, ÍÓ„‰‡
ÒÌËÏ‡ÂÚÒfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ë ÛÒÎÓ‚Ëfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl. íÂÍÒÚ Í‡Í ·˚ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ˚Ï ÓÚ ‡‚ÚÓ‡ Ë
ÒÎÛ¯‡ÚÂÎfl (˜ËÚ‡ÚÂÎfl). éÔÓ‡ ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËË ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl Ì‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ
ÁÌ‡Í‡ Â„Ó ÁÌ‡˜ÂÌË˛, Ò‚flÁË ÊÂ ÏÂÊ‰Û ÁÌ‡Í‡ÏË ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú ÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËÂ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl.
ëÏ˚ÒÎ ÚÂÍÒÚ‡ — ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÔËÏÂÌÂÌËfl ÁÌ‡˜Â-
ÌËÈ ÒÎÓ‚, ÁÌ‡ÍÓ‚, ‡‚ÚÓÒÍËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ, ‚˚‡ÊÂÌÌ˚ı ‚ ÚÂÍÒÚÂ.
ëÏ˚ÒÎ ÚÂÍÒÚ‡ ËÏÂÂÚ ‡‚ÚÓÒÍÛ˛ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸.
èË ÔÓÌËÏ‡ÌËË ÚÂÍÒÚ‡ Ó·˚˜ÌÓ ÓÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛ÚÒfl Ì‡ ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÌËË Ë ÌÂ ‚ÌËÍ‡˛Ú ‚ ÒÏ˚ÒÎ.
Ç ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÓ, ˜ÚÓ Ï˚ ÒÎ˚¯ËÏ, ˜ËÚ‡ÂÏ, ÔÓ‰‚Â„‡ÂÚÒfl
Ì‡¯ÂÈ ÍËÚËÍÂ. äËÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜-
Ì˚Ï ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‚ÓÒÔËflÚËfl ÚÂÍÒÚ‡ ÓÒÌÓ‚˚‚‡Ú¸Òfl Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ
Û‚ÂÂÌÌÓÒÚË ÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ ÒÍ‡-
Á‡ÌÌÓ„Ó (Ì‡ÔËÒ‡ÌÌÓ„Ó) ‡‚ÚÓÓÏ. èË Ú‡ÍÓÏ ‚ÓÒÔËflÚËË ‚Ó‚ÎÂÍ‡˛ÚÒfl
‚ ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl, ˜ÚÓ
‰ÂÎ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ˝ÚËÏ ÔÓˆÂÒÒÓÏ. ÑÎfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÔÓˆÂÒÒÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡. àÏÂ˛ÚÒfl
ÔÂ‰ÔÓ˜ÚÂÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ÔÓˆÂ‰ÛÛ ÂÙÎÂÍÒËË, ‡ ‰Îfl
618
ÙËÍÒ‡ˆËË ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl — ÒıÂÏ˚ ËÁÓ·‡ÁËÚÂÎ¸-

ÌÓ„Ó ÚËÔ‡. é‰Ì‡ÍÓ ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÌÂ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
˝ÚËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÒÎÂÊÂÌËÂ Á‡ ÒÏ˚ÒÎÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ.
éÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl „ÓÏÓÁ‰ÍËÏË, ‰‡ Ë ÌÂ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÂ
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË ÔÓÌËÏ‡ÌËfl.
ñÂÎflÏË ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÚÂÍÒÚ‡ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸:
• ‚ÓÒÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‚˚‡ÊÂÌËfl Ï˚ÒÎË (ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ËÎË
ÒÏ˚ÒÎ‡ ÚÂÍÒÚ‡);
• ‚˚fl‚ÎÂÌËÂ Û ‡‚ÚÓ‡ ËÒıÓ‰Ì˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ;
• ‡ÒÔÓÁÌ‡‚‡ÌËÂ ‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl Â¯Â-
ÌËfl ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ Á‡‰‡˜Ë, ÍÓÚÓ‡fl ÔÓ·Û‰ËÎ‡
Â„Ó ÒÎÛ¯‡Ú¸ ËÎË ˜ËÚ‡Ú¸ ÚÂÍÒÚ.
ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â
ÂÙÎÂÍÒËË Ë ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ÒÏ˚ÒÎÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÙËÍÒ‡ˆËË
ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‚ÓÒÔËflÚËfl ÚÂÍÒÚ‡.
èÓÒÚÂÈ¯ËÏ ÒÔÓÒÓ·ÓÏ ‚ÓÒÒÓÁ‰‡ÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‚˚‡ÊÂÌËfl
Ï˚ÒÎË (˜ÚÓ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌÓ ‚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË Ë ÒÏ˚ÒÎÂ ÚÂÍÒÚ‡) fl‚ÎflÂÚÒfl
ÔÓËÒÍ Ë ËÁ‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ‚ Ï‡ÚÂË‡ÎÂ ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ÚÓÈ ÚÂÏ˚, ˜ÚÓ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ
ÔÂ‰ÏÂÚ ·ÂÒÂ‰˚. ëÔÂˆËÙËÍ‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÎÓ‚‡Ì˚ı ÁÌ‡˜ÂÌËÈ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÎÓ„ËÍÓ-„‡ÏÏ‡ÚË-
˜ÂÒÍËı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ.
èË ˝ÚÓÏ Ì‡‰Ó Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó Ë Ó·-
ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÛÚÓ˜ÌËÚ¸ ÁÌ‡˜ÂÌËfl ÒÎÓ‚ ‚ ÒÎÓ-
‚‡flı. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˝ÚÓ„Ó ÌÂÎ¸Áfl Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚ ‰Ë‡ÎÓ„Â. é‰Ì‡ÍÓ ‚ ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÛÚÓ˜ÌËÚ¸ Û ‡‚ÚÓ‡, ˜ÚÓ ÓÌ ÔÓÌËÏ‡ÂÚ ÔÓ‰ ÚÂÏ ËÎË ‰Û-
„ËÏ Ó·ÓÓÚÓÏ Â˜Ë. åÓÊÌÓ ÔÓÒÚÓ ÒÔÓÒËÚ¸, Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÎË Ç˚ ÔÓÌfl-
ÎË „Ó‚Ófl˘Â„Ó, Ë ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ.
ÖÒÎË ÚÂÍÒÚ ËÒÒÎÂ‰ÛÂÚÒfl Ë ÚÂ·ÛÂÚÒfl „ÎÛ·ËÌ‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl, ÚÓ
ÔË‚ÎÂÍ‡ÂÚÒfl ˝ÍÒÔÂÚ, Ó·Î‡‰‡˛˘ËÈ ÎÓ„ÓÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÈ Ë ÓÌÚÓÚÂıÌË-
˜ÂÒÍÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÓÈ.
èÓËÒÍ ËÒıÓ‰Ì˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ‡‚ÚÓ‡ (ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÈ,

Ï˚ÒÎÂÈ), ÎÂÊ‡˘Ëı ‚ ÓÒÌÓ‚Â ‰Ë‡ÎÓ„‡
ëÛÚ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ‰‚Ûı ÚËÔÓ‚ ÎÓ„ËÍË — Â‡ÎË-

ÁÛ˛˘ËÂ ÔËÌˆËÔ˚ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÛÚÓ˜ÌflÂÏÓÒÚË. ãÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl Ó·˚˜ÌÓ ‚ÍÎ˛˜‡˛Ú ÔËÏÂÌÂÌËÂ ÚÂÏËÌÓ‚ «ÒÛ·˙ÂÍÚ‡»
(Ó ˜ÂÏ Ë‰ÂÚ Â˜¸) Ë «ÔÂ‰ËÍ‡Ú» (˜ÚÓ „Ó‚ÓËÚÒfl Ó· Ó·˙ÂÍÚÂ). èÓ‰
ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÁÌ‡Í‡ Ë ÁÌ‡˜ÂÌËfl. áÌ‡Í —
619
Â‰ËÌËˆ‡ flÁ˚Í‡ ÚÂÍÒÚ‡, ÒËÏ‚ÓÎ, ÌÓÒËÚÂÎ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËË. áÌ‡Í (ÍÓÏÔ-

ÎÂÍÒ˚ ÁÌ‡ÍÓ‚) ÓÔËÒ˚‚‡˛Ú Ë ËÁÓ·‡Ê‡˛Ú Ó·˙ÂÍÚ. é·˙ÂÍÚ — ÚÓ, ˜ÚÓ
ÔÓÚË‚ÓÒÚÓËÚ ÒÛ·˙ÂÍÚÛ (fl‚ÎÂÌËÂ, ÔÂ‰ÏÂÚ, ÎËˆÓ, Ì‡ ˜ÚÓ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ
‚ÌËÏ‡ÌËÂ). àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÔÂ‰ËÍ‡Ú‡ ÎË¯‡ÂÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍ-
ÚË‚ÌÓÒÚË. èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡fl ÁÌ‡ÍË Ë «‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡fl»
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË, ÍÓÌÒÚÛËÛ˛ÚÒfl Ë Ó·Ó·˘‡˛ÚÒfl ËÁÓ·‡ÊÂ-
ÌËfl Â‡Î¸ÌÓÒÚË.
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‡ÁÎË˜ËÈ ÎÓ„ËÍË ‰ÓÔÓÎÌÂÌËfl Ë ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚fl‚ËÚ¸ ËÒıÓ‰Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ ÚÂÍÒÚÂ.
ê‡ÒÔÓÁÌ‡‚‡ÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÚÂÍÒÚ‡
ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ˝Ú‡ Á‡‰‡˜‡ Â¯‡ÂÚÒfl ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. äÓÏÏÛÌË-

Í‡ˆËfl ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ì‡ ·‡ÁÂ Ó·˘ÂÌËfl. éÌ‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl ‚ Ò‚flÁË Ò ÌÂÓ·-
ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ÊËÁÌË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë
ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ:
• ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ flÁ˚Í‡ Í‡Í ÔÓÒÂ‰ÌËÍ‡;
• ÒÌflÚËÂ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ ‚ Ó·˘ÂÌËË (ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËfl) ÔÂÂÒÚÓÈÍÓÈ Ó·‡ÁÓ‚;
• ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Í ÔËÏÂÌÂÌË˛ ÔÓÒÂ‰ÌËÍ‡ (flÁ˚Í‡).
á‰ÂÒ¸ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚Òfl ‡ıËÚÂÍÚÓÌËÍ‡ flÁ˚Í‡: ÒÎÓ‚‡¸, „‡ÏÏ‡-
ÚËÍ‡, Ò‡ÏÓ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ‚ ÔÓÒÚÓÂÌËË Â˜Ë.
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ flÁ˚Í‡ Í‡Í ÔÓÒÂ‰ÌËÍ‡
üÁ˚Í — ˝ÚÓ Ó·Ó·˘ÂÌÌ˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Â˜Ë. êÂ˜¸

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚È ÔÓÒÂ‰-
ÌËÍ. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl flÁ˚Í‡ Ó·‡ÁÓ‚‡ÎËÒ¸ Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ˚Â ˝Ú‡ÎÓÌ˚
ÔÓÒÂ‰ÌËÍ‡, ÍÓÚÓ˚Â ÔËÏÂÌflÎËÒ¸ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı Ë ÒÎÛ-
˜‡flı. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ flÁ˚Í
Í‡Í ÒÛÏÏÛ ˝Ú‡ÎÓÌÓ‚ (ÒÎÓ‚‡¸), Ë flÁ˚Í ‚ ‚Ë‰Â ÚÂÍÒÚ‡, ÓÊ‰ÂÌÌÓ„Ó ‚
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË.
àÁ‚ÂÒÚÌ˚Â Ì‡Ï ÒËÌÚ‡ÍÒËÒ Ë „‡ÏÏ‡ÚËÍ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÔÓÒÓ·‡ÏË
ÔËÏÂÌÂÌËfl ˝Ú‡ÎÓÌÓ‚. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ˝Ú‡ÎÓÌÓ‚ Ë Ô‡‚ËÎ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ
Â˜¸.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ Ò‚ÓÂÏ ‡Á‚ËÚËË ÔÓıÓ‰ËÚ ÔÛÚ¸ ÛÒ‚ÓÂÌËfl ˝ÚËı ˝Ú‡ÎÓ-
ÌÓ‚ Ë Ô‡‚ËÎ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÂ‰Â, Ë ˜‡ÒÚÓ ÒÏ˚ÒÎÓ‚‡fl Ì‡„ÛÁÍ‡,
ÔË‰‡‚‡ÂÏ‡fl ÚÓÏÛ ËÎË ËÌÓÏÛ ˝ÎÂÏÂÌÚÛ flÁ˚Í‡, ·˚‚‡ÂÚ ‡ÁÌ‡fl. é‰Ì‡-
ÍÓ, ‚ ˆÂÎÓÏ, flÁ˚Í ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÔÂÂÒÚÓËÚ¸ Ó·‡Á˚ Û Ó·˘‡˛˘ËıÒfl Î˛‰ÂÈ,
ÊÂÎ‡˛˘Ëı ÔÓÌflÚ¸ ‰Û„ ‰Û„‡. ä‡Í ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÓ ‚ ÏÓ‰ÂÎË ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ˆËË („Î. 7.) — ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÚÓ˜ÌÓÒÚ¸˛ ÔÂÂ‰‡˜ÂÈ ‡Ì‡ÎÓ„‡.
620
ëÌflÚËÂ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ ‚ Ó·˘ÂÌËË
ÇÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ˚È Ì‡ÏË ÚÂÍÒÚ ËÏÂÂÚ ÒÚÛÍÚÛÛ — ‚Á‡ËÏÓ‡ÒÔÓ-

ÎÓÊÂÌËÂ Ë Ò‚flÁ¸ ÒÎÓ‚, ÁÌ‡ÍÓ‚ Ë Ú. Ô.
å˚ Ó·‡˘‡ÂÏ Ç‡¯Â ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÚÂÍÒÚ‡
Ë ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ·Û‰ÂÚ ‡ÒÍ˚ÚÓ ÔÓ‰ ÏÌÓ„ÓÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚Ï
«ÚÓÏÛ ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ». Ç Î˛·ÓÈ ÔËÒ¸ÏÂÌÌ˚È ËÎË ÔÓËÁÌÓÒËÏ˚È ÚÂÍÒÚ
ÔË ‚ÒÂÈ Â„Ó Ó·˚˜ÌÓÒÚË ‰Îfl ‚ÓÒÔËflÚËfl ÏÓÊÌÓ ‚ÒÚ‡‚ËÚ¸ «ÒÍ˚Ú˚Â»
ÍÓÏ‡Ì‰˚ ‰Îfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÔÂÂ‚Ó‰fl˘ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ „ËÔ-
ÌÓÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ú‡ÌÒ‡.
íÂÍÒÚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ÍÓÓÈ ÏÓÁ„‡, ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛-
˘‡fl ‡·ÓÚ‡ Ô‡ÏflÚË Ë ‰Û„Ëı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚. Ç Ô‡ÏflÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ıÓ-
‰flÚÒfl Ó·‡Á˚, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ÔË ‚ÓÒÔËflÚËË, Á‡ÍÂÔÎÂÌÌ˚Â Á‡
˝Ú‡ÎÓÌ‡ÏË Ë fl‚Îfl˛˘ËÂÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËfl flÁ˚Í‡.
ùÚ‡ÎÓÌ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Ò ‰Û„ËÏË ËÎË ÒÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ì‡Á˚‚‡˛Ú ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ. èË ‚ÓÒÔËflÚËË ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl
‚Ì‡˜‡ÎÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â, ÒÚËıËÈÌ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ‚ ÔÓ-
ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ÒÓˆË‡ÎËÁËÛ˛ÚÒfl, ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ÏË
‰Îfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ï˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ ÚÂÍÒÚ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ˝Ú‡ÎÓÌÌ˚Â
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl. í‡Í Í‡Í ˜‡ÒÚË ÚÂÍÒÚ‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡Ì˚ — ˝ÚÓ ‚ÎËflÂÚ
Ì‡ ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‚ÓÒÔËflÚËfl, Â„Ó
ÒÏ˚ÒÎ. Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÁÌ‡˜ÂÌËfl ÒÏ˚ÒÎ ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ Ò ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ
ÚÂÍÒÚ‡. ëÏ˚ÒÎ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚ÓÒÔËflÚËfl
Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÚÂÍÒÚ‡ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ
ÒÏ˚ÒÎÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÏÓÂ Í‡Í ‡‚ÚÓÒÍÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ
‚Ë‰ÂÌËfl ÏË‡, ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
áÌ‡˜ÂÌËÂ ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËË ÚÂÍÒÚ‡ — ˝ÚÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÒÓ„Î‡¯ÂÌËfl
ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË, Û˜‡ÒÚ‚Û˛˘ËÏË ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚Ó Û‚Ë-
‰Â‚¯ËÂ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ò‚Ó‰ËÚÒfl Í ÓÔÓÁÌ‡‚‡ÌË˛
ÒÚÛÍÚÛ˚ ÚÂÍÒÚ‡ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ËÏÂ˛˘Â„ÓÒfl ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËfl
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ‰Îfl ‚ÓÒÒÓÁ‰‡ÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ËÏÂÎ ‚ ‚Ë‰Û ‡‚ÚÓ.
ê‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ò‚flÁ‡Ì Ò ‚Â·‡Î¸ÌÓ ÔÓÎÛ-
˜‡ÂÏÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ. éÌ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ
ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÈ ‚ Ô‡ÚÌÂÂ ÔÓ ÍÓÏ-
ÏÛÌËÍ‡ˆËË.
621
10.2.4 ëÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË
é· ˝ÚËı ÚÂıÌÓÎÓ„Ëflı, ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı 30 ÎÂÚ Ì‡Á‡‰ ‚ ëòÄ

Ñ. ÉËÌ‰ÂÓÏ Ë ê. ÅÂÌ‰ÎÂÓÏ, ÏÌÓ„Ó Ì‡ÔËÒ‡ÌÓ [3, 8, 13, 35, 38].
ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ë ÏÌÓ„ÓÔÎ‡ÌÓ‚ÓÒÚ¸ Ëı ÔËÏÂÌÂÌËfl ‚ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ,
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ Ò‰ÂÎ‡ÎË Ëı ÔÓÔÛÎflÌ˚ÏË Ë ÔÓ‰ÓÎÊ‡˛Ú ‚˚Á˚‚‡Ú¸
ËÌÚÂÂÒ Ó·Û˜‡˛˘ËıÒfl ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ÒÓ·ÓÈ Ë ‰Û„ËÏË. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓÒÓ-
·ËË ÓÌË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸˛ «ÒÌflÚËfl» Ò Ó·˙ÂÍÚ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Í‡Í ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ, Ú‡Í
Ë ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËÏË ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ.
Ä‚ÚÓ˚ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, Ì‡Á‚‡ÎË Ëı ÌÂÈÓÎËÌ„-
‚ËÒÚË˜ÂÒÍËÏ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂÏ (çãè). éÌË Ò˜ËÚ‡ÎË, ˜ÚÓ ËÁÓ·ÂÎË
ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰Îfl ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÏÓÁ„‡ÏË. ì ÌËı
·˚ÎË ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl Í Ú‡ÍÓÏÛ ‚˚‚Ó‰Û Ë ÓˆÂÌÍÂ Ò‚ÓÂÈ ‡·ÓÚ˚. ïÓÚfl ÓÌË
ÔËÏÂÌflÎË ÚÂıÌËÍË, ÛÊÂ ‰‡‚ÌÓ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚Â ‚ ÏËÂ, Ë, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ, ‚
ëÓ˛ÁÂ. ç‡‰Ó ÓÚ‰‡Ú¸ ‰ÓÎÊÌÓÂ, ˜ÚÓ ÓÌË ÔË‰‡ÎË ËÏ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚È
ı‡‡ÍÚÂ.
çãè ‚ ÔÎ‡ÌÂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ:
• ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ ÂÒÛÒ;
• ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Ë Ô‡ÚÌÂÓ‚ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡-
ÚÓ‚ Ë ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÎË˜Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚;
• ÌÂÁ‡ÏÂÚÌÓ ËÁÏÂÌËÚ¸ Ò‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ò‚ÓËı ÍÓÎÎÂ„;
• ÏÓÚË‚ËÓ‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ;
• ÔÓ‚˚ÒËÚ¸ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Î˛‰ÂÈ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı Ç‡Ò;
• ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ò Î˛‰¸ÏË.
èÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË çãè ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÛÒÔÂ¯ÌÓ Â¯‡Ú¸
ÏÌÓ„ËÂ ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
íÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
(Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl)
àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ‰‚‡ ÔÓÎÛ¯‡Ëfl, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÔÂÂ‰ÌËÈ ÏÓÁ„

‡·ÓÚ‡˛Ú ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ, ÌÓ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl.
è‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ÒÂÌÒÓÌ˚ÏË Ë ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÙÛÌÍ-
ˆËflÏË ÎÂ‚ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌ˚ ÚÂÎ‡, ‡ ÎÂ‚ÓÂ — Ô‡‚ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌÓÈ. é‰ËÌ ËÁ
ÍÛÔÌÂÈ¯Ëı ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡ ê. ëÔÂË ÛÚ‚Â-
622
Ê‰‡ÂÚ, ˜ÚÓ «Í‡Ê‰ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ...ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â

Ó˘Û˘ÂÌËfl, ‚ÓÒÔËflÚËfl, Ï˚ÒÎË, Ë‰ÂË, ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Ó·ÓÒÓ·ÎÂÌÌ˚Â ÓÚ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ ‰Û„Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl.
ä‡Ê‰ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ — ÎÂ‚ÓÂ Ë Ô‡‚ÓÂ — ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛
ˆÂÎ¸ ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËÈ Ë ÛÒ‚ÓÂÌÌ˚ı ÁÌ‡ÌËÈ, ÌÂ‰ÓÒÚÛÔÌ˚ı ‰Îfl ‰Û„Ó„Ó.
ÇÓ ÏÌÓ„Ëı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Í‡Ê‰ÓÂ ËÁ ÌËı ËÏÂÂÚ Í‡Í ·˚ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓÂ
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ».
åÌÓ„ËÏË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎflÏË ‰ÓÍ‡Á‡ÌÓ, Ë Ï˚ ˝ÚÓ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÎË ‚
„Î‡‚Â 5, ˜ÚÓ Í‡Ê‰ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓËÏ
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ. ãÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÒÎÓ-
‚‡ı, ˜ËÒÎ‡ı, ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËË Ë ÎËÌÂÈÌÓ-ˆËÙÓ‚˚ı ‡ÒÒÛÊ-
‰ÂÌËflı. è‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÒÚË, ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓÈ Ó·‡ÁÌÓÒÚË, ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËË, ˆ‚ÂÚÓ‚˚ı „‡ÏÏ‡ı, ÍË-
ÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËı ÔÂÂÊË‚‡ÌËflı Ë Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â. (ëÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÓÎÛ¯‡-
ËÈ ÛÍ‡Á‡Ì‡ ‰Îfl Ô‡‚¯ÂÈ. ì ÎÂ‚¯ÂÈ ‚ÒÂ Ì‡Ó·ÓÓÚ).
äÓ„‰‡ Ç˚ ÒÏÓÚËÚÂ Ì‡ ÁÌ‡ÍÓÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚‡¯Â ÎÂ‚ÓÂ ÔÓÎÛ-
¯‡ËÂ ÓÔÓÁÌ‡ÂÚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ˜ÂÚ˚, Ú. Â. ÌÓÒ, ÓÚ, „Î‡Á‡ Ë Ú. ‰.
é‰Ì‡ÍÓ ÔË ‡·ÓÚÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÎÂ‚Ó„Ó ÔÓÎÛ¯‡Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ
ÓÔÓÁÌ‡Ú¸ ˆÂÎÓÂ, Ë·Ó ˝ÚËÏ Á‡ÌËÏ‡ÂÚÒfl Ô‡‚ÓÂ ÔÓÎÛ¯‡ËÂ.
àÌÙÓÏ‡ˆËfl, Ó˘Û˘‡ÂÏ‡fl Ó„‡Ì‡ÏË ˜Û‚ÒÚ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ı‡‡Í-
ÚÂËÁÛÂÚÒfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË ‡·ÓÚ˚ ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚.
Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‚ÓÒÔËflÚËfl Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl Ó·‡Á˚, ‚ Ë‰Â‡ÎÂ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ (‡Ì‡ÎÓ„Ë˜Ì˚Â) ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
Ç ÙÓÏËÓ‚‡ÌËË Ó·‡ÁÓ‚ ‚˚‰ÂÎfl˛Ú ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛:
1. åÓÌÓÍ‡Ì‡Î¸ÌÛ˛, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÔÓÁÂ, ‰˚ı‡ÌË˛, ËÌÚÓÌ‡ˆËË,
ÚÂÏÔÛ, ÚÂÏ·Û „ÓÎÓÒ‡.
2. ëÚÂÂÓÍ‡Ì‡Î¸ÌÛ˛, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ‰‚ËÊÂÌËflÏ ÛÍ, ÏËÏËÍÂ Ë
ÔÓÍ‡ÒÌÂÌË˛ ÎÂ‚ÓÈ Ë Ô‡‚ÓÈ ÒÚÓÓÌÂ ÎËˆ‡.
èË ˝ÚÓÏ Ô‡‚‡fl ÒÚÂÂÓÍ‡Ì‡Î¸Ì‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl (ÊÂÒÚ˚, ÏË-
ÏËÍ‡ Ô‡‚ÓÈ ˜‡ÒÚË ÚÂÎ‡) ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ ÁÌ‡ÍÓ‚Ó-ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚-
Îfl˛˘Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ÎÂ‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡ËÂÏ ÏÓÁ„‡.
ãÂ‚‡fl ÒÚÂÂÓÍ‡Ì‡Î¸Ì‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl (ÊÂÒÚ˚, ÏËÏËÍ‡ ÎÂ‚ÓÈ
˜‡ÒÚË ÚÂÎ‡) ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÁÌ‡˜ËÏÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Û˛
ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl Ô‡‚˚Ï ÔÓÎÛ¯‡ËÂÏ ÏÓÁ„‡.
ÜÂÒÚ˚, ÏËÏËÍ‡ Ë Ú. Ô. ÛÔ‡‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ÍÓÚÓÓÂ
ËÒÍÂÌÌÓ ‚˚‡Ê‡ÂÚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏÓÂ (ÌÂ ÎÊÂÚ). êÂ˜¸ ÛÔ‡‚ÎflÂÚÒfl
ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ (Á‰ÂÒ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ Ó·Ï‡Ì˚‚‡Ú¸), ÔË ˝ÚÓÏ ÚÓ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ
ÒËÚÛ‡ˆËfl, ÍÓ„‰‡ Ó‰ÌÓ ÚÂÎÓ ÏÓÊÂÚ ‰ÂÏÓÌÒÚËÓ‚‡Ú¸ ÌÂÒÓ‚Ô‡‰ÂÌËÂ.
ì˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚÓ, ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÓ ÚË Ô‡‚ËÎ‡:
623
1. è‡‚ÓÒÚÓÓÌÌflfl ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÒËÏÏÂÚ-

Ë˜Ì‡ ÎÂ‚ÓÒÚÓÓÌÌÂÈ. éÒÓ·ÂÌÌÓ ˝ÚÓ ıÓÓ¯Ó Á‡ÏÂÚÌÓ ÔË ÛÎ˚·ÍÂ.
ÖÒÎË Ç‡Ï ‡‰˚, ÚÓ ÛÎ˚·Í‡ ·˚‚‡ÂÚ ÒËÏÏÂÚË˜ÌÓÈ.
2. å‡ÍÒËÏ‡Î¸Ì‡fl ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
ÁÌ‡ÍÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ÖÒÎË „Ó‚ÓËÚÂ Ó‰ÌÓ, ‡ ÔÓÁ‡, ‰˚ı‡ÌËÂ,
ı‡‡ÍÚÂ Â˜Ë ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓ ‰Û„ÓÏÛ, ÚÓ Ò‡ÁÛ Á‡ÏÂÚÌ‡,
ÒÎ˚¯Ì‡, Ó˘Û˘‡ÂÚÒfl Ù‡Î¸¯¸.
3. ãÂ‚‡fl ÒÚÂÂÓÍ‡Ì‡Î¸Ì‡fl ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÁÌ‡ÍÓ‚ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ÑÎfl Û·ÂÊ‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÒÂ„-
‰‡ Ì‡‰Ó Â˜¸ ÔÓ‰ÍÂÔËÚ¸ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ. åÓÊÌÓ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ ÎÓ„Ë˜ÌÓ
ËÁÎÓÊËÚ¸ Ï˚ÒÎ¸, ÌÓ ‚Á‚ÓÎÌÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÔË‰‡‰ÛÚ Ç‡¯ÂÈ Â˜Ë Û·Â-
‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ÏÓÁ„ ‡·ÓÚ‡ÂÚ Í‡Í «‰ÂÚÂÍÚÓ ÎÊË». èË ÌÂÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËË ËÌÙÓÏ‡ˆËË ˝ÚËÏ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÓÌ‡ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚÒfl Ò
ÌÂ‰Ó‚ÂËÂÏ. óÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ‰‡ÊÂ ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡‚‡Ú¸ ˝ÚÓ, ÌÓ ÂÏÛ ÔÓ‰ÒÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚ Ó· ˝ÚÓÏ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
ì˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚÛ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ‡·ÓÚ˚ ÏÓÁ„‡ ‚ÓÁÏÓÊÌ‡ «ÔÓ‰ÒÚÓÈ-
Í‡» ÔÓ‰ Ô‡ÚÌÂ‡ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. àÏÂÌÌÓ ˝ÚÓ ‰ÂÏÓÌÒÚËÛÂÚ
„ËÔÌÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú ‰Îfl ·ÓÎ¸ÌÓ„Ó, ˆ˚„‡ÌÍ‡ ÔÂ‰Î‡„‡˛˘‡fl ÔÓ‚ÓÓÊËÚ¸,
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌÌ˚È Ô‡ÚÌÂ Á‡ ÒÚÓÎÓÏ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚. éÌË ‚Î‡‰Â˛Ú ‚ ˝ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â ÚÂıÌËÍÓÈ «Ó˜‡Ó‚‡ÌËfl». ùÚ‡ ÚÂıÌËÍ‡ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ Á‡ÍÓÌÓ-
ÏÂÌÓÒÚflı ‚ÓÒÔËflÚËfl, Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÖÂ ÓÔ˚ÚÌ˚Ï ÔÛÚÂÏ
‚ÒÍ˚ÎË Â˘Â ÛÒÒÍËÂ ÊÂˆ˚, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎË ÁÌ‡ÏÂÌËÚ˚Â „ËÔÌÓÚËÁÂ-
˚ ÛÒÒÍÓ„Ó ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl, ÂÂ ÓÍÛÎ¸ÚÛËÎË Ë ÔË‰‡ÎË „Î‡ÒÌÓÒÚË
‡‚ÚÓ˚ çãè.
àÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÍËÌÓÍ‡ÏÂÛ, ÓÌË, ËÒÒÎÂ‰Ûfl ÓÔ˚Ú Ò‚ÓÂ„Ó ÁÌ‡ÏÂÌË-
ÚÓ„Ó „ËÔÌÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú‡ å. ùËÍÒÓÌ‡, ‚˚fl‚ËÎË Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸ ÏÂÊ‰Û
‡Ì‡ÎÓ„Ó‚˚Ï ‚ÓÒÔËflÚËÂÏ ÓÍÛÊ‡˛˘Â„Ó ÏË‡ Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÔÂ‰ËÍ‡ÚÓ‚ (Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÁÌ‡Í‡, ÒÎÓ‚‡ Ë Ëı ÁÌ‡˜ÂÌËÂ),
ÒËÒÚÂÏ˚ ÊÂÒÚÓ‚, ÏËÏËÍË, ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ Â˜Ë Ë ‰‚ËÊÂÌËÂÏ „Î‡Á-
ÌÓ„Ó fl·ÎÓÍ‡.
ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛˘ËÈ ÓÍÛÊ‡˛˘Û˛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸,
ÙÓÏËÛÂÚ ‡Ì‡ÎÓ„Ë ÚÂı ÚËÔÓ‚ (ÚÂı ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ) [8, 35]:
1. ÇËÁÛ‡Î¸ÌÓÈ (‚ÓÒÔËÌflÚ‡fl ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
ÍÓÏÔÎÂÍÒÛ ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı Ó·‡ÁÓ‚).
2. ÄÛ‰Ë‡Î¸ÌÓÈ (‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ‡fl ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÛÂÚ ÍÓÏÔÎÂÍÒÛ Á‚ÛÍÓ‚).
3. äËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ (‚ÓÒÔËÌflÚ‡fl ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚ-
ÒÚ‚ÛÂÚ ÍÓÏÔÎÂÍÒÛ Ó˘Û˘ÂÌËÈ ÚÂÎ‡).
624
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Á‚ËÚËfl, ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ù‡ÍÚÓÓ‚,

˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ˜‡˘Â Ó‰ÌÓÈ ËÁ ÚÂı ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ,
ÓÌ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‰ÓÏËÌËÛ˛˘ÂÈ. èË ˝ÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ‚ÓÒÔËÌË-
Ï‡Ú¸ ‚ÌÂ¯Ì˛˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ò ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂÏ Ó‰ÌÓÈ, Ì‡ÔËÏÂ,
ÒÎÛıÓ‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‚ÌÛÚÂÌÌÂ Ó·‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡-
ˆË˛ Ò ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ‰Û„ÓÈ, Ì‡ÔËÏÂ, ÁËÚÂÎ¸ÌÓÈ (‚ ‚Ë‰Â Ó·‡-
ÁÓ‚ Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ), ‡ ÔÂÂ‰‡‚‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚Ó ‚ÌÂ¯Ì˛˛ ÒÂ‰Û
Ò ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ÚÂÚ¸ÂÈ, Ì‡ÔËÏÂ, ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. çÂ
Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˜ÚÓ ÔË ÔËÂÏÂ Ó·‡·ÓÚÍÂ Ë ÔÂÂ‰‡˜Â ËÌÙÓÏ‡ˆËË
ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÒÂÌÒÓÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ·˚ÎË ‡ÁÌ˚Â ËÎË ·˚Î‡ Ó‰Ì‡. Å˚‚‡ÂÚ,
˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ‚Â‰Û˘Ëı ÒËÒÚÂÏ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÒÎË ÔÂÂ‰‡‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÚÓÈ
ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ ÔË‚˚Í ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸, ÚÓ ÓÌ ·Û‰ÂÚ ˝ÚÓ
‰ÂÎ‡Ú¸ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ. ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ÛÁÌ‡Ú¸ ˝ÚÛ ÏÓ‰‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸, ÏÓÊÌÓ ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ÓÚÍ˚ÚËÂÏ ‡‚ÚÓÓ‚ çãè. éÌË ÂÍÓ-
ÏÂÌ‰Û˛Ú ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÍÎ˛˜ÂÈ ‰ÓÒÚÛÔ‡ (ËÌ‰ËÍ‡ÚÓÓ‚)
ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË.
ÑÓÒÚÛÔÓÏ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË — Í‡ÚËÌ, ÓÒÌÓ‚, Á‚ÛÍÓ‚, Ó˘Û˘ÂÌËÈ, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ‚ÓÒÔÓ-
ÏËÌ‡ÌËÂ, Ù‡ÌÚ‡ÁËË Ë ‰.
äÎ˛˜‡ÏË ‰ÓÒÚÛÔ‡ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍÓÂ ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓÂ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ÛÍ‡Á˚‚‡˛˘ÂÂ Ì‡ ÒÔÓÒÓ·, ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÍÓÚÓÓ„Ó ÔÓÎÛ˜‡˛Ú
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛.
1. ëÎÓ‚ÂÒÌ˚Â ÔÂ‰ÏÂÚ˚. äÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ „Ó‚ÓËÚ: «Ç˚ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚¸ÚÂ», ÚÓ ˝ÚÓ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÓÌ ÒÌ‡˜‡Î‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÎ Ó·‡Á, ‡ Á‡ÚÂÏ
Â„Ó ÓÁ‚Û˜ËÎ ÒÎÓ‚‡ÏË ‚ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË. ä‡Ê‰ÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒ-
ÚË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÔÂ‰ËÍ‡Ú˚. ó‡ÒÚ¸ ËÁ ÌËı ÔË‚Â-
‰ÂÌ˚ ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 10.1.
2. äËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÂ ËÌ‰ËÍ‡ÚÓ˚. ä‡Ê‰ÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË ÒÓ-
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÊÂÒÚ˚, Ë ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË „ÓÎÓÒ‡ (ÚÂÏÔ
Â˜Ë, ËÌÚÓÌ‡ˆËfl).
3. ÉÎ‡ÁÌ˚Â ÒË„Ì‡Î˚ ‰ÓÒÚÛÔ‡ (ÉëÑ).
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ËÁÛ˜ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ó·Ì‡ÛÊÂÌÓ, ˜ÚÓ
«ÒÍ‡ÌËÛ˛˘ËÂ» „Î‡ÁÓ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì˚Â ‰‚ËÊÂÌËfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ Ò‚flÁ‡Ì˚
Ò ‚ÌÛÚÂÌÌËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, ÔÓÚÂÍ‡˛˘ËÏË ‚ „ÓÎÓ‚ÌÓÏ ÏÓÁ„Â. ùÚË
‰‚ËÊÂÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ‰Îfl ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó
ÔÓ¯Î˚ı ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËflı ËÎË ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËË ·Û‰Û˘Â„Ó ÓÔ˚Ú‡.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌ‡ Ì‡·Î˛‰ÂÌËÂÏ Á‡
‰‚ËÊÂÌËÂÏ „Î‡Á. ÖÒÎË Ç‡¯ ‚ÓÔÓÒ: «óÚÓ ‚˜Â‡ Ì‡ ÒÓ·‡ÌËË ·˚ÎÓ
ËÌÚÂÂÒÌÓ„Ó?» Á‡ÒÚ‡‚ËÎ ‚ÒÔÓÏËÌ‡Ú¸ Ô‡ÚÌÂ‡ (‚˚‚ÂÎ ËÁ ÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÈ
625
Ô‡ÏflÚË), ÚÓ Â„Ó „Î‡Á‡ Ò‰ÂÎ‡˛Ú ÚË ‰‚ËÊÂÌËfl. èÂ‚ÓÂ — ı‡‡ÍÚÂ-

ËÁÛÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËfl Ì‡ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. ÇÚÓÓÂ —
ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ÂÔÂÁÂÌÚ‡ˆËË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ
‚ÓÒÔÓËÁ‚ÂÒÚË ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÚÓÏ ‚Ë‰Â, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÌ‡ ‚ÓÒÚÂ·Ó‚‡Ì‡
Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÂÂ ÒÓÁÌ‡ÌË˛. ùÚÓÚ ÔÓˆÂÒÒ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. éÌ
‚Ë‰ËÚ ‚ËÁÛ‡Î¸Ì˚È Ó·‡Á, ÒÎ˚¯ËÚ Á‚ÛÍË, Ó˘Û˘‡ÂÚ. íÂÚ¸Â — ı‡‡Í-
ÚÂËÁÛÂÚ ÔÓˆÂÒÒ ÂÙÂÂÌˆËË (ÓˆÂÌÍË, ÔÓ‚ÂÍË) Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÔÓ‰ÒÓÁ-
Ì‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚË ‰‚ËÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı „Î‡Á (˝Ú‡Ô˚)
Ì‡Á˚‚‡˛Ú ÒÚ‡ÚÂ„ËflÏË Ï˚¯ÎÂÌËfl. áÌ‡ÌËÂ Ëı ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸,
‚ Í‡ÍÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË Ë‰ÂÚ ˝ÚÓÚ ÔÓ˝Ú‡ÔÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ Ï˚¯ÎÂÌËfl. éÚ‚ÂÚ
Ô‡ÚÌÂÛ ‚ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚflı, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË ˝Ú‡ÔÓ‚,
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÂÏÛ ·˚ÒÚÓ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ Ç‡Ò.
àÚ‡Í, Ï˚ ÔÓÁÌ‡ÍÓÏËÎËÒ¸ Ò ÒËÒÚÂÏ‡ÏË ‚‚Ó‰‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ (‚Â‰Û˘ÂÈ) ÂÔÂÁÂÌÚ‡ˆËË (ÔÂ‚Ë˜ÌÓÈ) Ë ÂÙÂÂÌÚÌÓÈ.
Ç ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ ·Û‰ÂÚ ÔÓÍ‡Á‡Ì‡ Ëı ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ.
ëıÂÏ‡ ÉëÑ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ Ì‡ ËÒ. 10.2 Ë ‚ Ú‡·ÎËˆÂ 10.1.
Ä — ‡Û‰Ë‡Î¸Ì‡fl ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚ¸.
ä — ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚ¸.
ù — ˝È‰ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ.
ä — ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËÂ Ó·‡ÁÓ‚.
êËÒ. 10.2 ëıÂÏ‡ „Î‡ÁÌ˚ı ÒË„Ì‡ÎÓ‚

‰ÓÒÚÛÔ‡ (ÒÚÂÎÍ‡ÏË ÔÓÍ‡Á‡Ì˚ Ì‡-
Ô‡‚ÎÂÌËfl ‰‚ËÊÂÌËfl „Î‡Á Ô‡ÚÌÂ-
‡ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË)
èÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ì‡ ËÒ. 10.2 ÒıÂÏ‡ ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ‰Îfl Ô‡‚ÓÛ-

ÍËı Î˛‰ÂÈ. ùÚ‡ ÒıÂÏ‡ ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ ‰Îfl ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ, Ó‰Ì‡ÍÓ
ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Ë ËÒÍÎ˛˜ÂÌËfl, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡-
ˆËË ‡·ÓÚ˚ ÔÓÎÛ¯‡ËÈ ÏÓÁ„‡.
ê‡Á‰ÂÎË‚ ÔÓÎÂ ÁÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Ô‡ÚÌÂ‡ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË),
ÒÏÓÚfl˘Â„Ó Ì‡ Ç‡Ò, ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ 9 ÁÓÌ.
1-2-3-5 — ÁÓÌ˚ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË. ÖÒÎË Ô‡ÚÌÂ Ò‰ÂÎ‡Î
‰‚ËÊÂÌËfl „Î‡Á‡ÏË ‚ ˝ÚÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË, ÚÓ ÓÌ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ ‡Ì‡ÎÓ-
„Ó‚Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÒÎÓ‚‡ ‚ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË.
4-6-9 — ÁÓÌ˚ ‡Û‰Ë‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË. ÖÒÎË Ô‡ÚÌÂ ‚Á„ÎflÌÛÎ
‚ ˝ÚË ÁÓÌ˚, ÚÓ ÓÌ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÒÎÓ‚‡ ‚
‡Û‰Ë‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË.
626
7-8 — ÁÓÌ˚ ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË. ÖÒÎË Ô‡ÚÌÂ Ò‰Â-

Î‡Î ‰‚ËÊÂÌËÂ „Î‡Á‡ÏË ‚ ˝ÚÛ ÁÓÌÛ, ÚÓ ÓÌ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚Û˛
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÒÎÓ‚‡ ‚ ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË.
áÓÌ˚ 1 (ÇÍ) Ë 4 (ÄÍ) ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛ÚÒfl ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡ÌËÂÏ
Ó·‡ÁÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â Ô‡ÚÌÂ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÌÂ ‚Ë‰ÂÎ Ë ÌÂ ÒÎ˚¯‡Î.
ä ÔËÏÂÛ, ÂÒÎË Ç˚ ÒÔ‡¯Ë‚‡ÂÚÂ ÏÛÊ‡ (ÊÂÌÛ) „‰Â ÓÌ (ÓÌ‡) ·˚Î‡,
‡ ÓÌ‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÍÓÌÒÚÛËÓ‚‡Ú¸ (‚Á„Îfl‰ ÔÓ¯ÂÎ ‚ ÁÓÌ˚ 1 Ë 4), ÚÓ, ÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÓÌ (ÓÌ‡) ÒÍÓÂÂ ‚ÒÂ„Ó Ç‡Ò Ó·Ï‡Ì˚‚‡ÂÚ.
áÓÌ˚ 2, 3, 5, 6, 9 — ˝È‰ÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı ËÎË
ÒÎÛıÓ‚˚ı Ó·‡ÁÓ‚ ‚Ó ‚ÒÂı ÔÓ‰Ó·ÌÓÒÚflı.
í‡·ÎËˆ‡ 10.1 àÌ‰ËÍ‡ÚÓ˚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË

åÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚ¸
àÌ‰ËÍ‡ÚÓ
ÇËÁÛ‡Î¸Ì‡fl ÄÛ‰Ë‡Î¸Ì‡fl äËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍ‡fl
1. åÓ‰‡Î¸Ì˚Â èÂ‰ÒÚ‡‚¸ÚÂ, ‚Ë- èÓÒÎÛ¯‡ÈÚÂ, óÛ‚ÒÚ‚Û˛,

ÔÂ‰ËÍ‡Ú˚ ‰ËÏÓ, flÍÓ, ÔÂ- „ÓÏÍÓ, ÎÓ„Ë˜ÌÓ, Ó˘Û˘‡˛, ÎÂ„ÍÓ,
ÒÔÂÍÚË‚‡ Ë Ú.Ô. ÒÓÁ‚Û˜ÌÓ Ë Ú.Ô. Û‰Ó·ÌÓ Ë Ú.Ô.
2. ÜÂÒÚ˚ ÛÍ ç‡ ÛÓ‚ÌÂ ÎËˆ‡ Ç˚¯Â ÔÓflÒ‡ çËÊÂ ÔÓflÒ‡
3. íÂÏÔ Â˜Ë ìÒÍÓÂÌÌ˚È ê‡ÁÏÂÂÌÌ˚È, á‡ÏÂ‰ÎÂÌÌ˚È
Ó‚Ì˚È
4. àÌÚÓÌ‡ˆËfl èÓ‚˚¯ÂÌÌ‡fl åÓÌÓÚÓÌÌ‡fl èÓÌËÊÂÌÌ‡fl
„ÓÎÓÒ‡
5. ÉÎ‡ÁÌ˚Â Ç‚Âı ÔflÏÓ, ç‡Ô‡‚Ó, Ì‡ÎÂ‚Ó, ÇÌËÁ ÔflÏÓ,
ÒË„Ì‡Î˚ ‰ÓÒÚÛÔ‡ ‚ÎÂ‚Ó, Ì‡Ô‡‚Ó. ‚ÌËÁ Ì‡Ô‡‚Ó ‚ÌËÁ Ì‡ÎÂ‚Ó
èflÏÓ ÔÂÂ‰
ÒÓ·ÓÈ
(ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ Ì‡·Î˛‰‡ÚÂÎfl)
àÚ‡Í, ‰Îfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ·˚Ú¸ ÔÓ-

ÒÚÓflÌÌÓ ‚ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË Ô‡ÚÌÂ‡ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. ì˜ËÚ˚‚‡fl
‡ÁÎË˜Ì˚È Ì‡·Ó ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ ˝Ú‡ÔÓ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl (3 ˝Ú‡Ô‡ ÔÓ 3 ‚‡-
Ë‡ÌÚ‡ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË Ì‡ Í‡Ê‰ÓÏ) ‰Îfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
ÚÂ·ÛÂÚÒfl ‡Á‚ËÚËÂ 27 ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚
ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ‡‚ÚÓÓ‚ çãè Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ‡·ÓÚ˚ ÏÌÓ„Ëı „ËÔÌÓÚÂ-
‡ÔÂ‚ÚÓ‚ ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ Û ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ ‚ÂÒ¸Ï‡ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÓÂ
ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl. ùÚÓ ÒÛÊ‡ÂÚ Ëı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Í ˝Ù-
ÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‡ ÔÓ‰˜‡Ò ËÁ‚‡˘‡ÂÚ ‚ÓÒÔËflÚËÂ ÏË‡.
627
èËÏÂ 1. àÏÂ˛˘ËÂÒfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ÏÂ-

ÌÂ‰ÊÂ˚ ‚˚Ò¯Â„Ó Ë ÒÂ‰ÌÂ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚ ËÏÂÚ¸
‡Á‚ËÚÛ˛ ‚ËÁÛ‡Î¸ÌÛ˛ Ë ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÂÙÂÂÌˆË˛. èÂ‚‡fl ÔÂ-
‰ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ‡ ‚ÚÓ‡fl
ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ËÏÂÚ¸ ıÓÓ¯ËÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ÏË, ÎÂ„ÍÓ ÛÒÚ‡-
Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ ÍÓÌÚ‡ÍÚ˚, ‡Á‚Ë‚‡Ú¸ ‰Ûı ÒÓÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚‡.
èËÏÂ 2. óÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ÌÂ ËÏÂÚ¸ ÂÙÂÂÌÚÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, Ë ÓÌ
ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ıÓ˜ÂÚ, ÓÌ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÌÂ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛.
Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ˝ÚÓÚ ˝Ú‡Ô ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ï˚¯ÎÂÌËfl «ÒÓÁ‰‡ÒÚÒfl» Ò ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ çãè.
ëÚ‡ÚÂ„ËË Ï˚¯ÎÂÌËfl ÏÓ„ÛÚ Û‰‡˜Ì˚ÏË Ë ÌÂÛ‰‡˜Ì˚ÏË. ì‰‡˜Ì‡fl
ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔË‚Ó‰fl˘‡fl Í ÊÂ-
Î‡ÂÏÓÏÛ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÛ. çÂÛ‰‡˜Ì˚Â ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÏÓ„ÛÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚-
ÌÓ, ÌÓ ÌÂ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓÎÂÁÌ˚ÏË. èËÏÂÓÏ Û‰‡˜ÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÏÓÊÌÓ
Ì‡Á‚‡Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛. «çÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ flÁ˚Í‡ Ë ÒÚ‡Ì˚, Î˛‰Ë, ıÓÓ¯Ó
‚Î‡‰Â˛˘ËÂ Ô‡‚ÓÔËÒ‡ÌËÂÏ, ÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl Ó‰ÌÓÈ Ë ÚÓÈ ÊÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ.
éÌË ‚˚Á˚‚‡˛Ú ˝È‰ÂÚË˜ÂÒÍËÈ, ı‡Ìfl˘ËÈÒfl ‚ Ô‡ÏflÚË Ó·‡Á ÒÎÓ‚‡, ‡
Á‡ÚÂÏ ÔÓ‚Âfl˛Ú Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ËÁÛ‡ÎËÁ‡ˆËË Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍËÌÂÒÚÂÚË-
˜ÂÒÍËı Ó˘Û˘ÂÌËÈ ÔÓ·ÎËÁÓÒÚË ÓÚ ÒÂ‰ÌÂÈ ÎËÌËË ÚÂÎ‡» [8, 38] (‚ ‡ÈÓ-
ÌÂ ÒÓÎÌÂ˜ÌÓ„Ó ÒÔÎÂÚÂÌËfl). ÖÒÎË Ç‡Ò ˝ÚÓÏÛ Ì‡Û˜ËÎË ‚ ‰ÂÚÒÚ‚Â, ÚÓ ˝Ú‡
ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Í‡Í ÔÓ‰ÔÓ„‡ÏÏ‡ Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË, Ë
Ç˚ ‰‡ÊÂ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚÂ Ó ÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË. íÂ, ÍÚÓ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ ÚÛ‰-
ÌÓÒÚË Ò Ô‡‚ÓÔËÒ‡ÌËÂÏ, ÒÍÓÂÂ ‚ÒÂ„Ó ÌÂ ‚Î‡‰ÂÂÚ ˝ÚÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ.
Ñ. ÉËÌ‰ÂË P. ÅÂÌ‰ÎÂ ÛÚ‚ÂÊ‰‡˛Ú, ˜ÚÓ Á‡˜‡ÒÚÛ˛ Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â
ÌÂÒÔÓÒÓ·Ì˚Â ‰ÂÚË — Ó·˚˜Ì˚Â ‰ÂÚË, ˜¸Ë ÔÓ·ÎÂÏ˚ ÒÓÁ‰‡Ì˚ ÒËÒÚÂÏÓÈ
Ó·Û˜ÂÌËfl.
èËÏÂÓÏ ÌÂÛ‰‡˜ÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ Ú‡ÍÊÂ ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˛ Ô‡‚ÓÔËÒ‡ÌËfl, ÍÓÚÓÛ˛ ˜‡ÒÚÓ ÂÍÓÏÂÌ‰Û˛Ú ‚ ¯ÍÓÎÂ. èÂ‰ÒÚ‡-
‚ËÚ¸ ÒÎÓ‚Ó ÁËÚÂÎ¸ÌÓ, ‡ ÔÓÚÓÏ ÔÓ„Ó‚ÓËÚ¸ Â„Ó. èÓÒÎÂ Ú‡ÍÓ„Ó
«Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó» ÔÓˆÂÒÒ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË ‰ËÍÚ‡ÌÚÓ‚
„Ó‚ÓËÚ¸ ÌÂ ÔËıÓ‰ËÚ¸Òfl. é‰ÌÓÈ ËÁ Á‡‰‡˜ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ, Â-
¯ÂÌËÂ ÍÓÚÓÓÈ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ, fl‚ÎflÂÚÒfl
ÚÂÌËÓ‚Í‡ ‚ ÔÓÒÚÓflÌÌÓÏ Û‚ÂÎË˜ÂÌËË ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı
ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ. óÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ç˚ ‡ÁÓ‚¸ÂÚÂ, ÚÂÏ ˝Ù-
ÙÂÍÚË‚ÌÂÂ ·Û‰ÂÚ Ç‡¯Â Ó·˘ÂÌËÂ Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ.
Ç ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ Ì‡‰Ó Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ÔËÒÓÂ‰ËÌflÚ¸Òfl Í ‚Â‰Û˘ÂÈ
ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË Ô‡ÚÌÂ‡, ˜ÚÓ ÂÁÍÓ ÔÓ‚˚ÒËÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÓÒ‚ÓÂÌËfl
Ç‡ÏË ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. èËÒÓÂ‰ËÌÂÌËÂ Í ‚Â‰Û˘ÂÈ ÒÚ‡ÚÂ-
„ËË Ï˚¯ÎÂÌËfl ÔÓÁ‚ÓÎËÚ Â¯‡Ú¸ ÒÎÓÊÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë Á‡ Ò˜ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚-
ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. ç‡ÔËÏÂ, ‚ ‡·ÓÚÂ [13] ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚÒfl
628
ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚È ÒÔÓÒÓ· ÔËÒÓÂ‰ËÌÂÌËfl. é‰ËÌ ËÁ ÛÍÓ‚Ó‰Ë-

ÚÂÎÂÈ „Ó‚ÓËÚ: «äÓÎÎÂ„Ë! åÌÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl, ˜ÚÓ Ï˚ ÌÂ ‰Ó ÍÓÌˆ‡
ÔÓÌËÏ‡ÂÏ, Í Í‡ÍËÏ ÚflÊÂÎ˚Ï ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËflÏ ÏÓÊÂÚ ÔË‚ÂÒÚË ‰‡ÌÌÓÂ
Â¯ÂÌËÂ». á‰ÂÒ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl Ï˚¯ÎÂÌËfl Ç-Ä-ä (‚ËÁÛ‡Î¸-
Ì˚È ÔÓËÒÍ, ‡Û‰ËÎ¸Ì‡fl ÂÔÂÁÂÌÚ‡ˆËfl Ë ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÂÙÂÂÌÚ-
Ì‡fl ÓˆÂÌÍ‡).
èËÒÓÂ‰ËÌÂÌËÂ Í ‰‡ÌÌÓÏÛ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ˛ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ «ÓÚÁÂ-
Í‡ÎË‚‡ÌËÂ» ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ç-Ä-ä. Ç ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËË: «ç‡¯Â
ÔÂ‰ÔËflÚËÂ ·Û‰ÂÚ ËÏÂÚ¸ ıÓÓ¯Û˛ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Û ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ-
˜‡Â, ÂÒÎË Í‡Ê‰˚È ËÁ Ì‡Ò, ÔËÒÎÛ¯Ë‚‡flÒ¸ ‰Û„ Í ‰Û„Û, ·Û‰ÂÚ ÒÓ-
‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‡Á‚ËÚË˛ ‰Ûı‡ ÒÓÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚‡».
é‰ÌËÏ ËÁ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Ó‚Î‡‰ÂÌËfl ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚ÏË ÒÚ‡ÚÂ„ËflÏË ‚
Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó Ó·Î‡ÒÚË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ï˚¯ÎÂÌËfl Û
ÚÂı Î˛‰ÂÈ, Û ÍÓÚÓ˚ı Â¯ÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÓ„Ó ·ÎÓÍ‡ Á‡‰‡˜ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚÒfl
ÎÛ˜¯Â, ˜ÂÏ Û ‰Û„Ëı. èÓÒÎÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÔË-
˜ËÌ ÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË, ‰‡ÌÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÏÓÊÌÓ Ó·Û˜ËÚ¸ ÊÂÎ‡˛˘Ëı.
íÂıÌÓÎÓ„Ëfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl
Ì‡ÏË ‚ „Î‡‚Â 8 (‰Îfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl).
íÂıÌËÍ‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
ÉËÔÌÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú˚ ‰‡‚ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ÚÂıÌËÍÛ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ,

„‡ÏÓÌËË, ÒÓ„Î‡ÒËfl, ‡ÔÔÓÚ‡ Ò ·ÓÎ¸Ì˚Ï. àÁÛ˜‡fl ‡·ÓÚÛ Ò ÍÎË-
ÂÌÚ‡ÏË å. ùËÍÒÓÌ‡, ‡‚ÚÓ˚ çãè ‚˚‰ÂÎËÎË ÚË ‚‡ÊÌ˚ı ˝Ú‡Ô‡ ‚
Â„Ó ÎÂ˜Â·Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı: ÔËÒÓÂ‰ËÌÂÌËÂ, Á‡ÍÂÔÎÂÌËÂ, ‚Â‰ÂÌËÂ.
Ç˚flÒÌËÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ÓÌË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì˚ ‚ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚Ì˚ı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÈ.
àÒÔÓÎ¸ÁÛfl Á‡‡ÌÂÂ ÒÓ·‡ÌÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ó Ô‡ÚÌÂÂ, ÍÓÏÏÛ-
ÌËÍ‡ˆËË, ÏÓÊÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl Ë ‰Ó·ËÚ¸Òfl
‰ÂÎÓ‚˚ı ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ ÔË Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËË ÒÔÓÌ˚ı ‚ÓÔÓÒÓ‚. Ç ‰‡ÌÌÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â Â˜¸ Ë‰ÂÚ Ó ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË. éÌ‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ˝Ú‡Ô ÔËÒÓÂ‰ËÌÂÌËfl,
Á‡ÍÂÔÎÂÌËfl Ë ‚Â‰ÂÌËfl. ç‡ ÔÂ‚ÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl «ÓÚÁÂÍ‡ÎË-
‚‡ÌËÂ», ËÎË «ÒËÌıÓÌËÁ‡ˆËfl» ‚‡ÊÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ò ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË
Ô‡ÚÌÂ‡ ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. ùÚÓ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚Â·‡Î¸ÌÓ,
ÛÔÓÚÂ·Îfl˛ÚÒfl ÔÓˆÂÒÒÛ‡Î¸Ì˚Â ÒÎÓ‚‡ (ÔËÏÂ ÔËÒÓÂ‰ËÌÂÌËfl ˜ÂÂÁ
ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ï˚¯ÎÂÌËfl ·˚Î ÔÓÍ‡Á‡Ì ‚˚¯Â). éÚ‡ÊÂÌËÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl
Ë ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓ, Á‡ Ò˜ÂÚ «ÓÚÁÂÍ‡ÎË‚‡ÌËfl» ÔÓÁ˚, ‰˚ı‡ÌËfl, ÚÂÏÔ‡ Â˜Ë
Ë Ú. ‰. éÚ‡ÊÂÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÔÓˆÂÒÒ «‚ÓÁ‚‡˘ÂÌËfl»
Ô‡ÚÌÂÛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
629
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ, ÒÓ„Î‡ÒËÂ Ò ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÓÏ ÔÓ‰ÍÂÔÎflÂÚÒfl Í‡Í ·˚ ÔÓ‚Â-

‰ÂÌ˜ÂÒÍËÏ ˝Í‚Ë‚‡ÎÂÌÚÓÏ. è‡ÚÌÂ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ „‡-
ÏÓÌË˛ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, Ë·Ó Í ÔÓˆÂÒÒÛ ÔÓ‰ÍÎ˛˜ÂÌÓ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ.
é‰Ì‡ÍÓ ÔË ˝ÚÓÏ ÌÛÊÌÓ ÛÏÂÚ¸ ÚÓÌÍÓ Ë ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ·ÂÁ ÔÂÂ‰‡Á-
ÌË‚‡ÌËfl, ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ ‚ËÁÛ‡Î¸Ì˚Â, ‡Û‰ËÎ¸Ì˚Â Ë ÍËÌÂÒÚÂÚË˜ÂÒÍËÂ
ÓÚ‡ÊÂÌËfl. ëÚÓËÚ ÔËÒÏÓÚÂÚ¸Òfl Í Ó·˘ÂÌË˛ Î˛‰ÂÈ. åÌÓ„ËÂ ËÌÚÛË-
ÚË‚ÌÓ ÓÚ‡Ê‡˛Ú ‰Û„ ‰Û„‡. é·Û˜ÂÌËÂ ÓÚ‡ÊÂÌË˛ ‰ÓÎÊÌÓ ÔÓËÒıÓ-
‰ËÚ¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Ó‚Î‡‰ÂÌËÂÏ ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚, ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ‚ÂÒ¸
ÒÔÂÍÚ ‚Â·‡Î¸Ì˚ı Ë ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚ı ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÈ «ÓÚÁÂÍ‡ÎË‚‡ÌËfl».
ëÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚˚‰ÂÎfl˛Ú ‰‚‡ ‚Ë‰‡ ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚ı ÓÚ‡ÊÂÌËÈ: ÔflÏÓÂ
ÓÚ‡ÊÂÌËÂ (Ç˚ ÔÓ‚ÚÓflÂÚÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ô‡ÚÌÂ‡) Ë ÔÂÂÍÂÒÚÌÓÂ
ÓÚ‡ÊÂÌËÂ. èË ÔÂÂÍÂÒÚÌÓÏ, ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË Ç˚
ÓÚ‡Ê‡ÂÚÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ô‡ÚÌÂ‡ ‰Û„ËÏ ËÌ‰ËÍ‡ÚÓÓÏ ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË.
ç‡ÔËÏÂ, ‰˚ı‡ÌËÂ Ô‡ÚÌÂ‡ ÓÚ‡Ê‡ÂÚÒfl ‰‚ËÊÂÌËÂÏ ÛÍË. èÓËÒ-
ıÓ‰ËÚ Á‡ÏÂÌ‡ ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚ı Í‡Ì‡ÎÓ‚.
ç‡ ‚ÚÓÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl Á‡ÍÂÔÎÂÌËÂ ‚ ‚Â‰Û˘ÂÈ (ÔÓËÒ-
ÍÓ‚ÓÈ), ÂÔÂÁÂÌÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ÂÙÂÂÌÚÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÌ˚ı Ô‡ÚÌÂ‡. ÑÓÒÚË-
„‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ «‚ÊË‚‡ÌËÂÏ» ‚ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡ Ô‡ÚÌÂ‡, Ç˚ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÂ
‚Ë‰ÂÚ¸ ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ô‡ÚÌÂ‡ Ò‚ÓËÏË „Î‡Á‡ÏË (Í‡Í ‡ÍÚÂ˚ ‚ıÓ‰flÚ ‚
Ó·‡Á). Ç ·ÂÒÂ‰Â Ç˚ ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Â˜Ë Ë ÏÓÎ˜‡ÌËfl,
‚˚‡Ê‡ÂÚÂ ÒÓ„Î‡ÒËÂ Ò ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚‡ÊÌ˚ÏË ‡„ÛÏÂÌÚ‡ÏË.
ç‡ ÚÂÚÂÏ ˝Ú‡ÔÂ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÒfl ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ô‡ÚÌÂ‡
Ì‡ ‡Ì‡ÎÓ„Ó‚ÓÏ ÛÓ‚ÌÂ. èË ˝ÚÓÏ ÒÚ‡‚ËÚÒfl ˆÂÎ¸ — ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÒÓ·ÂÒÂ‰-
ÌËÍÛ ‰Û„Û˛ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ‚Ó ‚ÒÂı ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚflı. ÑÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ
ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÁ˚, ÊÂÒÚÓ‚, ÏËÏËÍË, ÚÂÏÔÓ‚
Â˜Ë Ë ‰˚ı‡ÌËfl, ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ„Ó ÔÓ‚ÚÓÂÌËfl ˝ÚËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ô‡ÌÂÓÏ
ÔÓ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. ëÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó «ÓÚ-
ÁÂÍ‡ÎË‚‡ÌËfl» ÒËÌıÓÌËÁËÛÂÚ Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò Ç‡¯ËÏË, Í‡Í ·˚
«‚Â‰ÂÚÒfl» Á‡ ‚Ë‰ËÏ˚ÏË, ÒÎ˚¯ËÏ˚ÏË, Ó˘Û˘‡ÂÏ˚ÏË ËÁÏÂÌÂÌËflÏË.
Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ·ÓÎ¸ÌÓÈ Û „ËÔÔÓÚÂ‡ÔÂ‚Ú‡, Ô‡ÚÌÂ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË,
‚ÓÒÔËÌËÏ‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ‚ ÌÛÊÌÓÈ Ç‡Ï ÏÓ‰‡Î¸ÌÓÒÚË, ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl
‚ ÌÓ‚ÓÈ ‰Îfl ÒÂ·fl Â‡Î¸ÌÓÒÚË.
èÓËÒıÓ‰ËÚ ËÁÏÂÌÂÌËÂ Â„Ó ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡, ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËı Â‡ÍˆËÈ.
10.2.4 èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ëÎÓÊË‚¯Â„ÓÒfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÂıÌÓÎÓ-

„ËË (èîí) ÒÂ„Ó‰Ìfl ÌÂÚ. àÏÂÂÚÒfl Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÂ ÏÌÂÌËÂ, ˜ÚÓ ÔÒËıÓ-
ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl — ˝ÚÓ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ
630
(ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ), ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰Îfl

‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÒÍÓÏÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ [13, 35].
Ç ‰‡ÌÌÓÈ ‡·ÓÚÂ ÔÓ‰ èîí ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl,
ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌÌ‡fl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛
ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÚÂÎ‡. (ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂ Ì‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÒÙÂÌÛ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ÔÂÂÒÚÓÈÍÂ ÙËÁËÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ).
á‡ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÓ Ë ÓÔÓ·Ó‚‡ÌÓ Ì‡ Ô‡Í-
ÚËÍÂ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÚÂıÌËÍ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸
‡ÁÎË˜Ì˚Â ÙÛÌÍˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Â¯‡Ú¸ Á‡‰‡˜Ë, ÍÓÚÓ˚Â ÒÚ‡-
‚ËÚ ÊËÁÌ¸ ÔÓ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Í ÏÂÌfl˛˘ËÏÒfl ÛÒÎÓ‚ËflÏ, ÔÓ ËÁÏÂÌÂÌË˛
˝ÚËı ÛÒÎÓ‚ËÈ.
Ç ÔÓÒÓ·ËË Ï˚ ‡ÒÒÏÓÚËÏ ÌÂ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó èîí, ËÏÂ˛-
˘Ëı ÔËÍÎ‡‰ÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Í ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ˝ÚÓ ÔËÏÂ˚ èîí, ‡Á‡·ÓÚ‡Ì-
Ì˚Â Ä. è. ëËÚÌËÍÓ‚˚Ï Ì‡ ·‡ÁÂ ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Ë ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ
‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍÓÈ ¯ÍÓÎ˚ çãè, ÚÂıÌËÍ ÛÒÒÍÓ„Ó „ËÔÌÓÁ‡, ÚÂıÌËÍ
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÇÓÒÚÓÍ‡, ÍÓÚÓ˚Â Ì‡ÔÂ˜‡Ú‡Ì˚ ‚ ‰ÂÒflÚÍ‡ı ÍÌË„,
‚˚ÔÛ˘ÂÌÌ˚ı ËÁ‰‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ÏË «ëÓÙËfl», «Ç‡ÍÎÂ» ‚ äËÂ‚Â.
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÏÌÂÏÓÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÔËÌˆËÔÓ‚ É. ãÓÂÈÌ‡
íÂıÌËÍ‡ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌ‡ ‰Îfl ‡Á‚ËÚËfl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ‚ Á‡ÔÓÏË-

Ì‡ÌËË ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ Ò ÚÂÍÒÚÓÏ.
èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÎÓ‚ (ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚), ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı ‰Îfl Á‡ÔÓ-
ÏËÌ‡ÌËfl, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ‚Ë‰Â flÍÓ ËÎÎ˛ÒÚËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó
ÏÛÎ¸ÚÙËÎ¸Ï‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÔÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ:
1. èÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ÒÂ ÔÂ‰ÏÂÚ˚ ‚ ‡ÍÚË‚ÌÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËË ‚ ÚÂı ÏÓ‰‡Î¸-
ÌÓÒÚflı (Ç-Ä-ä).
2. àÒÍ‡ÁËÚ¸ ÔÓÔÓˆËË ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚.
3. ì‚ÂÎË˜ËÚ¸ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚.
4. åÂÌflÚ¸ ÏÂÒÚ‡ÏË ÙÛÌÍˆËË ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚.
èÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ·‡ÁËÛ˛˘ËÂÒfl Ì‡ ÚÂıÌËÍ‡ı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-

ÌËfl Ú‡ÌÒÓ‚˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ÌÂÈÓÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÔÓ„‡ÏËÓ‚‡ÌËfl
åÌÓ„ËÂ ËÁ ˝ÚËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ Ä. è. ëËÚÌËÍÓ‚˚Ï

[35] Ì‡ ·‡ÁÂ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ P. ÅÂÌ‰ÎÂ‡, Ñ. ÉËÌ‰Â‡, ÑÊ. ÑÂÎÓÁ¸Â.
631
ùÚË ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÓÔËÒ‡Ì˚ ‚ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ı ‡·ÓÚ‡ı,

ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚ı ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ˚ÌÍÓÏ.
10.3 éÅôÄü ïÄêÄäíÖêàëíàäÄ ëêÖÑëíÇ

ëÄåéìèêÄÇãÖçàü, êÄáêÄÅéíÄççõï
Ç Çéëíéóçéâ äìãúíìêÖ
èËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ï‡ÎÓ ‰Ó‚ÂflÂÚ Ò‚ÓÂÏÛ ‡ÁÛÏÛ. Ç ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó

ÎÂ„ÍÓ ÔËÌflÚ¸ ‡ÁÛÏÌÓÂ Â¯ÂÌËÂ ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÒÂ·fl, ÌÓ Ó˜ÂÌ¸ ÚÛ‰ÌÓ
Â„Ó ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸. èÓÎÌÓÂ ÒÓ„Î‡ÒËÂ ÏÂÊ‰Û ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ
‚ÒÚÂ˜‡ÂÚÒfl Â‰ÍÓ. èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚Â‰ÂÚ ÒÂ·fl Í‡Í ·Û‰ÚÓ Â„Ó ÌÂÚ, ‡
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÛÔ‡‚ÎflÂÚ Ó‰ÌÓ. èÓ‰ıÓ‰˚ Í ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ Ò‚ÓËÏ Ò‡ÏÓÒÓ‚Â-
¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂÏ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÎËÒ¸ ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÂ ‰Â‚ÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓÍ‡ [6].
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË Á‰ÂÒ¸ ·˚ÎË: Û‰ÂÎflÎÓÒ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌË˛
‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÌÂ ÔËÁÌ‡‚‡ÎÓÒ¸ Ì‡ÎË˜ËÂ Ï˚ÒÎË ·ÂÁ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ç‡ ÇÓÒÚÓÍÂ Ò˜ËÚ‡ÎÓÒ¸, ˜ÚÓ ÎË¯¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÔË‰‡ÂÚ Á‡ÍÓÌ-
˜ÂÌÌÓÒÚ¸ Ï˚ÒÎË.
àÒÚÓÍË ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÏÛ‰ÓÒÚË ÔÓËÒıÓ‰flÚ ÓÚ ÍÓ˜Â‚˚ı ÔÎÂÏÂÌ,
Ì‡Á˚‚‡‚¯Ëı ÒÂ·fl ‡ËflÏË. é·Î‡‰‡fl ‰‡ÓÏ ÛÒÚÌÓ„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡, ÓÌË ‚
‚Ë‰Â Ò‚ÓÂÓ·‡ÁÌ˚ı ÔÂÒÌÓÔÂÌËÈ, „ËÏÌÓ‚, Á‡ÍÎËÌ‡ÌËÈ ÔÂÂ‰‡‚‡ÎË ËÁ
ÔÓÍÓÎÂÌËfl ‚ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ ‚Â‰˚ («ÁÌ‡ÌËÂ», «ÌÂÔÓ„Â¯ËÏÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ»).
Ç ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËË, Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ÔËÒ¸ÏÂÌÌÓÒÚË ‚Â‰˚ ·˚ÎË Á‡ÔËÒ‡Ì˚ Ë
ÔÓÎÛ˜ËÎË Ì‡Á‚‡ÌËÂ «ÛÔ‡ÌË¯‡‰˚», ÚÓ ÂÒÚ¸ «ÒÓÍÓ‚ÂÌÌÓÂ Û˜ÂÌËÂ —
ÍÓÌÂ˜Ì‡fl ÏÛ‰ÓÒÚ¸ ÊËÁÌË».
Ç ìÔ‡ÌË¯‡‰‡ı Ì‡ÏÂ˜ÂÌ˚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÛÚË ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰˚. åÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ËÌ‰ËÈÒÍËÂ ¯ÍÓÎ˚
ÓÚ‰‡‚‡ÎË ÔÂ‰ÔÓ˜ÚÂÌËfl ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï ÔÓÎÓÊÂÌËflÏ ìÔ‡ÌË¯‡‰ Ë
‡Á‚Ë‚‡ÎË ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔËÂÏ˚ Ë ÏÂÚÓ‰˚, Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÍÓÚÓ˚ı «‰Ûı
ÔÓÎÛ˜‡Î ÔÓÎÌÛ˛ ‚Î‡ÒÚ¸ Ì‡‰ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÈ Ó·ÓÎÓ˜ÌÓÈ ÚÂÎ‡».
ç‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˝ÚË ÏÂÚÓ‰˚ ÔÓÎÛ˜ËÎË Û ÈÓ„‡˜‡Ó‚
(«Ô‡ÍÚËÍ‡ ÈÓ„Ó‚»), ÍÓÚÓ˚Â ÔË‰‡‚‡ÎË ÈÓ„Â ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‚ Ó‚Î‡‰ÂÌËË ÚÂıÌËÍÓÈ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË Ë Ú‡ÌÒ‡. èÓÒÎÂ‰ÌËÂ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎËÒ¸ Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÛıÓ‰‡ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Â„Ó
‚ÌÛÚÂÌÌÂÏÛ ÏËÛ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl «‚˚Ò¯Ëı ËÒÚËÌ».
âÓ„ÓÈ Ë ‰Û„ËÏË ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ÏË Û˜ÂÌËflÏË ·˚ÎË Ì‡ÍÓÔÎÂÌ˚ Ë
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎËÒ¸ ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ Ô‡ÍÚËÍÂ ÏÂÚÓ‰˚, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â Ì‡
‡Á‚ËÚËÂ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í Ò‡ÏÓÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌË˛ ÔÒËıË-
632
˜ÂÒÍËı Ë ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÙÛÌÍˆËÈ. ùÚÓ Ò‡ÏÓÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ Ó„‡ÌËÁ-

Ï‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ËÁÏÂÌÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÔË ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËË ÔÓÎÌÓÈ Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌÓÒÚË ÔÒËıËÍË.
ê‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ ÔÒËıËÍË — ÌÂÔÂÏÂÌÌÓÂ ÛÒÎÓ‚ËÂ Ò‡ÏÓÔÓ„‡ÏÏË-
Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‚‡ÊÌ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl Â„Ó ÍÓÌÂ˜ÌÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡.
âÓ„‡ ‚˚ÒÚÛÔËÎ‡ ‚ ÚÂı ÙÓÏ‡ı — ÈÓ„‡ ÚÛ‰‡ (Í‡Ï‡-ÈÓ„‡),
ÈÓ„‡ Î˛·‚Ë (·ı‡ÍÚË-ÈÓ„‡) Ë ÈÓ„‡ ÁÌ‡ÌËfl (‰ÊÌ‡Ì‡-ÈÓ„‡).
çÂÔÂÏÂÌÌ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl
ÔÒËıËÍË, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ Û˜ÂÌË˛ ÈÓ„Ë, fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÌ‡fl Ò‚Ó·Ó‰‡, ÓÚÒÛÚÒÚ-
‚ËÂ ÊÂÒÚÍÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚. ÑÎfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó
‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ÒÔÂˆË‡Î¸Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÚÂÌËÓ‚ÓÍ (ı‡Ú-
ı‡-ÈÓ„‡). è‡ÍÚËÍ‡ Ó‚Î‡‰ÂÌËfl ı‡Úı‡-ÈÓ„ÓÈ ÔËÁ‚‡Ì‡ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ ÔÓ‰‚Î‡ÒÚÌ˚Ï ‚ÓÎÂ Ë ‡ÒÒÛ‰ÍÛ, ÔÓ‚˚ÒËÚ¸ ‚˚ÌÓÒÎË‚ÓÒÚ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚Ï ÛÒÎÓ‚ËflÏ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚. ìÒÎÓ‚ËÂÏ
‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ò‚Ó·Ó‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò˜ËÚ‡ÂÚ ÈÓ„‡, fl‚ÎflÂÚÒfl Ë Ò‚Ó·Ó‰‡ ÓÚ
«ÔÂ‰ÏÂÚÌÓ-‚Â˘Ì˚ı» ÔË‚flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÔË‚flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ Í
ÔÎÓ‰‡Ï Ò‚ÓÂ„Ó ÚÛ‰‡. Ö˘Â Ó‰ËÌ ÔÛÚ¸ (·ı‡ÍÚË-ÈÓ„‡) ‚Â‰ÂÚ Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚-
ÎÂÌË˛ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ÔÛÚ¸ Î˛·‚Ë ÍÓ ‚ÒÂÏÛ
ÊË‚ÓÏÛ ‚ ˝ÚÓÏ ÏËÂ Í‡Í Í ‚˚Ò¯ÂÏÛ ‚˚‡ÊÂÌË˛ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ·˚ÚËfl.
íÂÚËÈ ÔÛÚ¸ (‰ÊÌ‡Ì‡-ÈÓ„‡) ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ò‚Ó·Ó‰˚ — ÔÛÚ¸
‡ÁÛÏ‡, ‡ÒÒÛ‰Í‡. ÖÒÚ¸ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ, ˜ÚÓ ÌË Ó‰Ì‡ ËÁ ÈÓ„ ÌÂ ‰ÓÎÊÌ‡
ÓÚÍ‡Á˚‚‡Ú¸Òfl ÓÚ ÁÌ‡ÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ‡ ‚ ˆÂÎflı ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ÊËÁÌÂÌ-
ÌÓÈ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚË.
èÓ‰˜ËÌÂÌËÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓÚÂÍ‡˛˘Ëı ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ, ÒÓÁÌ‡ÌË˛ Ë
‚ÓÎÂ, Í‡Í ‚˚Ò¯ÂÏÛ ÔÓ‰ÛÍÚÛ ÔÒËıËÍË, ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ÔÛÚ¸
«ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl» ‰Û¯Ë. ÑÎfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·˘ËÏ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍËÏ ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÏÓÁ„ÓÏ ·˚Î‡ ‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ ÒÔÂˆË‡Î¸-
Ì‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, ÔÓÎÛ˜Ë‚¯‡fl Ì‡Á‚‡ÌËÂ ‡‰Ê‡-ÈÓ„‡
(ˆ‡ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÈÓ„‡). àÌ‰ËÈÒÍËÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ ÇË‚ÂÍ‡Ì‡Ì‰‡ (1863—
1902) Ì‡Á˚‚‡Î ÂÂ «ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÈÓ„ÓÈ» Ë ÓÌ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÎ‡
ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌ¸˛. è‡ÍÚË˜ÂÒÍË ˝Ú‡ Á‡‰‡˜‡ Â¯‡-
ÂÚÒfl ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‚˚‡·ÓÚÍË ÛÏÂÌËfl ÒÓÒÂ‰ÓÚ‡˜Ë‚‡Ú¸ Ï˚ÒÎ¸. ê‡‰Ê‡-
ÈÓ„‡ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‚ Ó·˚˜ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË Ï˚ ·ÂÒÔÓÎÂÁÌÓ ‡ÒÚÓ˜‡ÂÏ
Ì‡¯Û ˝ÌÂ„Ë˛. ëËÎ‡ ‰Ûı‡ — ‡ÒÒÂflÌÌ˚Â ÎÛ˜Ë Ò‚ÂÚ‡. óÚÓ·˚ ÓÌË Á‡-
ÒËflÎË Ó„ÌÂÏ, Ëı ÌÛÊÌÓ ÒÓ·‡Ú¸ ‚ ÔÛ˜ÓÍ — ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ËÚ¸.
ìÔ‡ÊÌÂÌËflÏ ‚ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË Ï˚ÒÎË ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚Û˛Ú ‡Ò‡Ì˚
(ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÚÂÎ‡) Ë Ô‡Ì‡flÏ‡ (Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ‰˚ı‡ÌËÂÏ).
á‡ ˝ÚËÏ ÒÎÂ‰Û˛Ú ÚË ˝Ú‡Ô‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÂÌËÓ‚ÍË
ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ë Ï˚ÒÎË.
633
èÂ‚˚È ËÁ ÌËı — Ô‡Ú˙flı‡‡ — ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÓÚ‚ÎÂ˜ÂÌËË Ó„‡ÌÓ‚

˜Û‚ÒÚ‚ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌËı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÔÓÎÌÓÏ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl
Ì‡ ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ó˘Û˘ÂÌËflı.
ÇÚÓÓÈ — ‰ı‡‡Ì‡ — ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‚ ÚÂ-
˜ÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË (ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ Û‰ÎËÌflÂÏÓ„Ó) ÒÓÒÂ‰ÓÚ‡-
˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÎË¯¸ Ì‡ Ó‰ÌÓÏ ËÎË ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı Ó·˙ÂÍÚ‡ı ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
íÂÚËÈ — ‚˚Ò¯ËÈ ˝Ú‡Ô ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË — ‰ıË‡Ì‡ — ËÒÍÎ˛˜‡ÂÚ
‚ÒflÍËÂ ÔÂ‰ÏÂÚÌ˚Â (Ó·‡ÁÌ˚Â) ÙÓÏ˚ ÒÓÁÂˆ‡ÌËfl. ëÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËÂ
Ì‡Ô‡‚ÎflÂÚÒfl ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ì‡ Ë‰Â˛, ÒÏ˚ÒÎ, ÌÂ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È Ò Í‡-
ÍÓÈ-ÎË·Ó ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÙÓÏÓÈ. í‡ÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÒÓÔÓ-
‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ˝ÍÒÚ‡ÁÓÏ Ë Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl «Ò‡Ï‡‰ıË».
ë‡Ï‡‰ıË fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ Ë Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ˆÂÎ¸˛ ËÌ‰Ó-
·Û‰‰ËÈÒÍÓÈ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË (ÌÂ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÓÔËÒ‡Ú¸ Â„Ó ÒÎÓ‚ÂÒÌÓ).
ë‡Ï‡‰ıË — ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ Á‚ÂÌÓ ‚ ÔÛÚË Í ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËË Ë ‚Â‰Û˘ËÂ
Í ÌË‚‡ÌÂ (‚˚Ò¯ÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÍÓÌÂ˜Ì‡fl ˆÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÛÒÚÂÏ-
ÎÂÌËÈ). ùÚÓÚ ‚Ë‰ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔËÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ ‚ Ì‡Ò, ÌÓ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl Á‡Í˚Ú˚Ï
ÎÓ„ËÍÓ-ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÙÓÏÓÈ ÂÙÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ÑÛ„ËÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂÏ, ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÒËıËÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, fl‚ËÎÒfl
‰Á˝Ì-·Û‰‰ËÁÏ — ÏÓ‰ËÙËÍ‡ˆËfl ·Û‰‰ËÁÏ‡.
ÑÎfl ÔÓÒÚËÊÂÌËfl Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÔÓÁÌ‡ÌËfl ËÒÚËÌ˚ (ÔÓ ‰Á˝Ì) ÌÂÚ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ËÁÛ˜‡Ú¸ ÓÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË, ‡ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÔÓ„ÛÁËÚ¸Òfl
‚ ÒÂ·fl, ÛÁÂÚ¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚˚Ò¯ÂÂ «ü». Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÍÎ‡ÒÒË˜ÂÒÍÓ„Ó
·Û‰‰ËÁÏ‡, ÓËÂÌÚËÛ˛˘Â„Ó Ì‡ ÚËıÓÂ ÒÓÁÂˆ‡ÌËÂ, ‰Á˝Ì ‰ÂÎ‡ÂÚ ‡ÍˆÂÌÚ
Ì‡ ‡ÍÚÂ ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ„Ó ÔÓÒ‚ÂÚÎÂÌËfl — Ò‡ÚÓË. ùÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÓÚflÒÂ-
ÌËfl, ‰ÓÒÚË„‡ÂÏÓÂ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ ÚÂıÌËÍÓÈ ÚÂÌËÓ‚ÓÍ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ
Ì‡ «‚˚˚‚‡ÌËÂ» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÁ ÔË‚˚˜Ì˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ë Ò‚flÁÂÈ, ÔÓ-
‰‡‚ÎÂÌËÂ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËÂ ‰ÂÏÎ˛˘ÂÈ ËÌÚÛËˆËË.
ë‡ÏÓ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë ÒËÒÚÂÏ‡ ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ó„‡ÌË˜Â-
ÌËÈ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ‡Á‚ËÚË˛ Ò‡ÚÓË, ÓÚÍ˚‚‡˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‚˚Ò¯ËÈ
ÒÏ˚ÒÎ ·˚ÚËfl, ‚Â‰ÛÚ Í ‡‰ËÍ‡Î¸ÌÓÏÛ Ó·ÌÓ‚ÎÂÌË˛ ÎË˜ÌÓÒÚË, Í ÔÂÂ-
ÒÚÓÈÍÂ ÂÂ ÏËÓÓ˘Û˘ÂÌËfl, Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ó·‡Á‡
ÊËÁÌË, ÒÚËÎfl ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ.
éÚ‡·ÓÚ‡ÌÌ‡fl ‰Ó ÏÂÎÓ˜ÂÈ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÈ ÒËÒÚÂÏ‡ ÈÓ„Ë
Ë ‰Á˝Ì-·Û‰‰ËÁÏ‡, ‡ÒÔÓÎ‡„‡˛Ú ÏÓ˘Ì˚ÏË ÏÂÚÓ‰‡ÏË «ÏÓ‰ËÙËÍ‡ˆËË»
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË ÔÓÎ‡„‡˛Ú, ˜ÚÓ ÈÓ„‡ Ó·Î‡‰‡ÂÚ
ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚‡ÏË ÔÂÂ‰ Ó·˚˜ÌÓÈ „ËÏÌ‡ÒÚËÍÓÈ, ÙËÁËÓÚÂ‡ÔËÂÈ Ë
ÔÓ˜ËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ Ó„‡ÌËÁÏ, ÓÚÍ˚Ú˚ÏË
Â‚ÓÔÂÈÒÍÓÈ Ì‡ÛÍÓÈ.
ÑÁ˝Ì — ˝ÚÓ Ó·‡Á ÊËÁÌË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ „‡ÏÓÌË˛
Ò Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ. éÌ ËÁ·‡‚ÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ
634
ÒÚ‡ı‡, Úfl„ÓÒÚÌ˚ı ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ Ë ‚Â‰ÂÚ Í ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓÈ Ò‚Ó·Ó‰Â,

ÔÓÎÌÓÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË. èÒËıÓÎÓ„ ù. îÓÏÏ‡ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ
‰Á˝Ì ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ‡ÍÚË‚ËÁËÓ‚‡Ú¸ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ ˝ÌÂ„Ë˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂ-
‰Óı‡ÌflÚ¸ ÓÚ ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Á‡·ÓÎÂ‚‡ÌËÈ Ë ‰Û¯Â‚Ì˚ı Ì‡‰ÎÓÏÓ‚.
Ñ‡ÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛflÒ¸ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÏÌÓ„Ëı ‚ÂÍÓ‚,
‡Á‡·ÓÚ‡ÎË ËÁÓ˘ÂÌÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÔÒËıÓÚÂÌËÌ„‡ Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ
Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Ë ‰ÓÒÚË„ÎË ‚ ˝ÚÓÏ ÔÓ‡ÁËÚÂÎ¸Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚. çÂ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ˝ÚË ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ‚ ˆÂÎflı Ó·Ó„‡˘ÂÌËfl Ó·˘ÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚
ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·˚ÎÓ ·˚ ÌÂ‡-
ÁÛÏÌÓ.
é‰Ì‡ÍÓ ÌÂÎ¸Áfl ÔËÌÛ‰ËÚ¸ Í Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ ÌË Û„Ó‚Ó-
‡ÏË, ÌË Û„ÓÁ‡ÏË, ÌË „ËÔÌÓÁÓÏ, ÂÒÎË ÌÂÚ Í ÚÓÏÛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËÈ. ìÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ ÚÛ‰ÌÓ ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ˝ÚÓ
ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ.
óÚÓ·˚ ÔÓÌflÚ¸, ÔÓ˜ÂÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ıÓÁflËÌ ÒÂ·Â, ‡
‚ ‰Û„ÓÏ — ÌÂÚ, ËÌÓ„‰‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‡ÁÓ·‡Ú¸ ‚Ò˛ Â„Ó ÊËÁÌ¸ Ò ‡Ì-
ÌÂ„Ó ‰ÂÚÒÚ‚‡, Û˜ÂÒÚ¸ Ë Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ.
ÑÎfl Â¯ÂÌËfl ÌËÊÂ ÓÔËÒ‡ÌÌ˚ı Á‡‰‡˜ ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÏ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸
ÚÂıÌËÍË (ÔÓ„Ó‚‡Ë‚‡ÈÚÂ ÔÓ ÒÂ·fl ËÎË ‚ÒÎÛı ‚ÒÎÂ‰ Á‡ ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎÂÏ):
1. ìÔ‡ÊÌÂÌËÂ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÓÒÚÓflÌËfl ÔÓÍÓfl Ë ‚ÓÒ-
ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÒËÎ [17]:
«äËÒÚ¸ „ÂÂÚÒfl, Ô‡Î¸ˆ˚ ÔËflÚÌÓ ÚÂÔÎÂ˛Ú, Î‡‰ÓÌ¸ ‡ÁÓ„Â-
‚‡ÂÚÒfl ‚ÒÂ ÒËÎ¸ÌÂÈ, ÍËÒÚ¸ Ì‡ÔÓÎÌflÂÚÒfl Ïfl„ÍËÏ ÚÂÔÎÓÏ, Ô‡Î¸ˆ˚
ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÒÓ‚ÒÂÏ ÚÂÔÎ˚ÏË, ‚‰ÓÎ¸ Ô‡Î¸ˆÂ‚ ÒÚÛËÚÒfl ÚÂÔÎÓ, Ì‡ÔÓÎÌfl-
ÂÚ ÍÓÌ˜ËÍË, Á‡ÎË‚‡ÂÚ ÌÓ„ÚË. Ç ÛÍÂ ÛÒËÎË‚‡ÂÚÒfl ·Î‡ÊÂÌÌ‡fl ÚÂÔÎÓÚ‡,
Î‡‰ÓÌ¸ ‚ÒÂ ÚÂÔÎÂÂ, ‚ÒÂ „Ófl˜ÂÂ, ÚÂÔÎÓ ÔÛÎ¸ÒËÛÂÚ, ÔËflÚÌÓ ˘ÂÍÓ˜ÂÚ.
Ü‡ Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ Á‡ÔflÒÚ¸Â, ‡ÁÓ„Â‚‡ÂÚ ÎÓÍÓÚ¸, ‚Òfl ÛÍ‡ ÚÂÔ-
Î‡fl, „Ófl˜‡fl ÓÚ ÔÎÂ˜‡ ‰Ó Ô‡Î¸ˆÂ‚... íÂÔÎÓ Á‡ÎË‚‡ÂÚ Ó·Â ÛÍË, Ó·Â
ÛÍË Á‡ÔÓÎÌÂÌ˚ ÔÛÎ¸ÒËÛ˛˘ËÏ ÚÂÔÎÓÏ, — ‰Ó ÔÎÂ˜, ÍÎ˛˜Ëˆ Ë
ÎÓÔ‡ÚÓÍ... çÓ„Ë, ‚ÒÂ ÚÂÎÓ, „Û‰¸, ÊË‚ÓÚ, ÒÔËÌ‡, ÔÓflÒÌËˆ‡, ÍÂÒÚÂˆ,
Ú‡Á... åÓÂ ÒÓÎÌÂ˜ÌÓÂ ÒÔÎÂÚÂÌËÂ ËÁÎÛ˜‡ÂÚ ÚÂÔÎÓ. ü ‚ÂÒ¸ ËÁÎÛ˜‡˛
ÚÂÔÎÓ. ü ÔÂ‚‡˘‡˛Ò¸ ‚ ÒÓÎÌˆÂ. ü — ÒÓÎÌˆÂ».
2. ìÔ‡ÊÌÂÌËÂ Ì‡ ÔÓ‰ÌflÚËÂ ÚÓÌÛÒ‡, ‡·ÓÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË:
«ç‡ÎË‚‡˛Ò¸ ÛÔÛ„ÓÈ ÒËÎÓÈ, Ó˘Û˘‡˛ ÌÂ·˚‚‡Î˚È ÔËÎË‚ ·Ó‰-
ÓÒÚË, Ò„ÛÒÚÓÍ ˝ÌÂ„ËË, ÍÓÌˆÂÌÚ‡Ú ‚ÓÎË, ‚ÂÒ¸ Á‡flÊÂÌ, Â‡ÍˆËfl
ÏÓÎÌËÂÌÓÒÌ‡fl, ‚ÌËÏ‡ÌËÂ — ‚Á˚‚. ü ÏÓÎÌËfl — Û‰‡!»
3. ìÔ‡ÊÌÂÌËÂ Ì‡ ÒÓÒÛ‰ËÒÚÛ˛ ÚÓÌËÁ‡ˆË˛:
«ÇÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ÔÓıÎ‡‰Ì˚È ‰Û¯, fl ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ Â„Ó ‚ÒÂÏ ÚÂÎÓÏ,
‚ÂÒ¸ ÓÒ‚ÂÊ‡˛Ò¸, ÔÎÂ˜Ë, ÒÔËÌ‡ ‚ ÔËflÚÌÓÏ ÓÁÌÓ·Â, ÏÛ‡¯ÍË ·Â„ÛÚ ÔÓ
ÚÂÎÛ, ÎÂ„Í‡fl ‰ÓÊ¸, ‚ÒÂ ÒËÎ¸ÌÂÂ ıÓ˜ÂÚÒfl ‰‚Ë„‡Ú¸Òfl, ÓÁÌÓ· ‚ÒÂ
635
ÒËÎ¸ÌÂÈ. ü ‚ÂÒ¸ Ì‡Ôfl„‡˛Ò¸, Í‡Í ÔÛÊËÌ‡, ‚ÂÒ¸ ÒÊ‡Ú, ‚ÒÂ „ÓÚÓ‚Ó Í

·ÓÒÍÛ, ‚ÌËÏ‡ÌËÂ — ‚ÒÚ‡Ú¸!».
ÇÚÓ‡fl „ÛÔÔ‡ ÛÔ‡ÊÌÂÌËÈ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ ÚÂÍÒÚ˚ ËÒˆÂÎfl˛˘Ëı
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ì‡ÒÚÓÂ‚, ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ı Ì‡ ·‡ÁÂ Ì‡Ó‰Ì˚ı Ì‡„Ó-
‚ÓÓ‚ [36]. ÅÂÁ‚Â‰ÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ÏÂÚÓ‰‡ ‰ÓÍ‡Á‡Ì‡ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ÏË
˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡ÏË Ë ÍÎËÌË˜ÂÒÍËÏË ËÒÔ˚Ú‡ÌËflÏË.
Ñ‡ÌÌ˚Â Ì‡ÒÚÓË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Á‡ÔËÒ‡Ì˚ Ì‡ Ï‡„ÌËÚÓÙÓÌÌÛ˛
ÎÂÌÚÛ ËÎË ÔÓ˜ËÚ˚‚‡Ú¸Òfl ‚ÒÎÛı.
1. óÚÓ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓ‰ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÓÏ?

2. èÂÂ˜ËÒÎËÚÂ Ë ‰‡ÈÚÂ Ó·˘Û˛ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ ÙÛÌÍˆËflÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚‡Ï Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË.
3. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÔÓˆÂÒÒ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËfl ‚ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÊËÁÌË.
4. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÏÂÚÓ‰ËÍË Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í Ç˚ Ëı ÏÓ„ÎË
·˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸?
5. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ ÚÂıÌËÍË ËÒÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡, ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl, Ò‡ÏÓÂ-
„ÛÎflˆËË, Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl, ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl? ä‡Í ËÏË ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl?
6. éÚ‡·ÓÚ‡ÈÚÂ Ì‡ ÒÂ·Â ‚ÒÂ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË. èË ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËË
ËÁÛ˜ËÚÂ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÎËÚÂ‡ÚÛÛ, ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡ÌÌÛ˛ ‚ ÍÓÌˆÂ „Î‡‚˚.
7. ä‡Í Ë ÍÓ„‰‡ Ç˚ ·Û‰ÂÚÂ ÔËÏÂÌflÚ¸ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ·‡ÁËÛ˛˘ËÂÒfl Ì‡
ÚÂıÌËÍ‡ı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Ú‡ÌÒÓ‚˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ÌÂÈÓÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó
ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl?
8. Ñ‡ÈÚÂ Ó·˘Û˛ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡Á‡·ÓÚ‡Ì-
Ì˚ı ‚ á‡Ô‡‰ÌÓÈ Ë ÇÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ‡ı?
1. ÄÎËÂ‚ ï. äÎ˛˜ Í ÒÂ·Â. ùÚ˛‰˚ Ó Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË. — å.: åÓÎÓ‰‡fl „‚‡‰Ëfl,

1990.
2. Å‡ıÚËflÓ‚‡ ë. Ä. ÄÁ·ÛÍ‡ Ò‡ÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl. êÂ‚ÂÒË‚Ì˚È ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁ. —
ä.: ééé «êÓÒ‡‚‡», 2002.
3. ÅÂÌ‰ÎÂ ê. àÒÔÓÎ¸ÁÛÈÚÂ Ò‚ÓÈ ÏÓÁ„ ‰Îfl ËÁÏÂÌÂÌËfl: çãè. — ëè·: û‚ÂÌÚ‡,
1994.
4. ÅËÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ: ÚÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: ç‡ÛÍ‡, 1988.
5. ÅËÚflÌÓ‚‡ ç. ê. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÎË˜ÌÓ„Ó ÓÒÚ‡: Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ ÔÓ ÔÓ-
‚Â‰ÂÌË˛ ÚÂÌËÌ„‡. — å.: 1995.
636
6. ÅÓÁÂÌÍÓ‚ Ç. ã. êÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Ë

ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË. — å.: êÓÒ. ÄÍ‡‰. ‡„Ó. ·ËÁÌ., 1999.
7. É‡·ÛÁÓ‚ Ç. à. óÂÎÓ‚ÂÍ — ÜËÁÌ¸ — á‰ÓÓ‚¸Â. — ë.-èÂÚÂ·Û„: äÓÏÔ-
ÎÂÍÚ, 1995.
8. ÉËÌ‰Â Ñ., ÅÂÌ‰ÎÂ ê. ëÚÛÍÚÛ‡ Ï‡„ËË. — å.:äÄÄë, 1995.
9. ÉÓÙ ë. èÛÚÂ¯ÂÒÚ‚ËÂ ‚ ÔÓËÒÍ‡ı ÒÂ·fl. — å.: 1994.
10. ÉÓÌ˜‡Ó‚ É. Ä. ëÛ„„ÂÒÚËfl: ÚÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡. — å.: äëè, 1995.
11. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. í‡ÈÌ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. í.1,2. — ëè·.: «ä‡Ó»,
1996. — Ú. 1, 2.
12. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. íÂıÌËÍ‡ „ËÔÌÓÁ‡ «ëä». — ëè·.: å‡ÌÏ. ûÌÂÒÍÓ, 1989.
13. äÛÁ¸ÏËÌ à. Ä. èÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚È ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ. — å.:
íòÅ, 1992.
14. ä‡˜‡ÌÓ‚ ã. Ä. åÂ‰ËÚ‡ˆËfl — ÔÛÚ¸ Í ÒÂ·Â. — å.: äÓÍÓÌ, 1990.
15. äÓÒÒ‚Ó‰˚ ‰Îfl ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ: Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ÒÓ‚ÂÚ˚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ˛. —
å.: ÑÂÎÓ, 1992.
16. ã‡‰‡ÌÓ‚ à. Ñ. è‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ‚ 3-ı ÚÓÏ‡ı. — å.: çËÍ‡,
1992.
17. ãÂ‚Ë Ç. ã. àÒÍÛÒÒÚ‚Ó ·˚Ú¸ ÒÓ·ÓÈ. — M., 1973.
18. ãÂ‚Ë Ç. ã. ÄÁ·ÛÍ‡ Á‰‡‚ÓÏ˚ÒÎËfl. — å.: åÂÚ‡ÙÓ‡, 2004.
19. ãËÌ‰Â ç. Ñ. çÓ‚˚Â ÏÂÚÓ‰˚ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË. ÜÛÌ‡Î Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÒË-
ıÓÎÓ„‡. — 2005. — ‹1.
20. ãËÌ‰Â ç. Ñ. éÒÌÓ‚˚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË. — å., 2002.
21. ãËÌ‰Â ç. Ñ. ùÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-Ó·‡ÁÌ‡fl ÚÂ‡ÔËfl. íÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡. — å.,
2004.
22. ãËÌ‰ÂÏ‡Ì X. ÄÛÚÓ„ÂÌÌ‡fl ÚÂÌËÓ‚Í‡. — åËÌÒÍ, 2002.
23. ãÓ·Ó‰ËÌ Ç. í. á‰ÓÓ‚¸Â Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸. ÍÌ. 1, 2, 3, 4, 5. — ë.èÂÚÂ·Û„,
1996.
24. ãË‚‡ÈÌ ë. ãË‰Â ‚ ÚÂ·Â. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1995.
25. ãÓÂÌˆ ä. Ä„ÂÒÒËfl. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1994.
26. å‡Í-äÂÈ å., êÓ‰ÊÂÒ è., å‡Í-äÂÈ û. ìÍÓ˘ÂÌËÂ „ÌÂ‚‡. — ëè·., 1977.
27. çÂÎ¸ÒÓÌ-ÑÊÓÛÌÒ ê. íÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ÍÓÌÒÛÎ¸ÚËÓ‚‡ÌËfl. — ëè·.,
2000.
28. çËÍËÚËÌ Ç. ç. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÚÂÎÂÒÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl. — å., 1988.
29. è‡‚ÎÓ‚ à. è. Ñ‚‡‰ˆ‡ÚËÎÂÚÌËÈ ÓÔ˚Ú Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ËÁÛ˜ÂÌËfl ‚˚Ò¯ÂÈ ÌÂ‚-
ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl) ÊË‚ÓÚÌ˚ı. — å.: ç‡ÛÍ‡, 1973.
30. è‡Ì‡Ò˛Í Ä. û. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1995.
31. ê‡·Ó˜‡fl ÍÌË„‡ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÒËıÓÎÓ„‡. — å.: äê. ÔÎÓ˘‡‰¸, 1996.
32. ê‡Èı Ç. ÄÌ‡ÎËÁ ÎË˜ÌÓÒÚË. — å. — ëè·., 1999.
33. êÓÏ‡ÌÓ‚ Ä. Ä. É‡ÏÏ‡ÚËÍ‡ ‰ÂÎÓ‚˚ı ·ÂÒÂ‰. — í‚Â¸, 1995.
34. ë‚‡ÏË Ç¯ËÌÛ‰Â‚‡Ì‡Ì‰‡. èÓÎÌ‡fl ËÎÎ˛ÒÚËÓ‚‡ÌÌ‡fl ÍÌË„‡ ÈÓ„Ë. — å.,
1991.
637
35. ëËÚÌËÍÓ‚ Ä. è. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÚÂÌËÌ„. — å.: íòÅ. 1996.

36. ë˚ÚËÌ É. ç. ÜË‚ÓÚ‚Ófl˘‡fl ÒËÎ‡. èÓÏÓ„Ë ÒÂ·Â Ò‡Ï. — å.: ùÌÂ„ÓËÁ‰‡Ú,
1990.
37. í‡‡ÌÓ‚ è. ë. èËÂÏ˚ ‚ÎËflÌËfl Ì‡ Î˛‰ÂÈ. — ëËÏÙÂÓÔÓÎ¸, 1995.
38. íÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ‚Î‡ÒÚÌÓÒÚË. — ä.: Ç. ò., 1994.
39. í‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓÒÚË. — é‰ÂÒÒ‡: «ï‡‰ÊË·ÂÈ», 1995.
40. ñÛÍÂÏ‡Ì É. Ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl. — å., 1995.
41. ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÔ‡‚Ó˜ÌËÍ ÏÂ‰ËˆËÌ˚ Ë Á‰ÓÓ‚¸fl. — å.: êÛÒÒÍÓÂ
˝ÌˆËÍÎÓÔ. íÓ‚‡Ë˘ÂÒÚ‚Ó, 2005.
638
óÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ‰Îfl ÚÓ„Ó ÒÓÁ‰‡Ì, ˜ÚÓ·˚ ÚÂÔÂÚ¸ ÔÓ‡ÊÂÌËfl
…óÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ÛÌË˜ÚÓÊËÚ¸, ÌÓ Â„Ó ÌÂÎ¸Áfl ÔÓ·Â‰ËÚ¸.
çÂÔÓ·Â‰ËÏÓÒÚ¸ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌ‡ ‚ ÒÂ·Â Ò‡ÏÓÏ, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓ-

·Â‰˚ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌ‡ ‚ ÔÓÚË‚ÌËÍÂ.
ëÛÌ¸-ˆÁ˚
11 ÅéêúÅÄ à äÄêúÖêÄ
Ç ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÖ
11.1 íÖéêÖíàóÖëäàÖ éëçéÇõ ÅéêúÅõ
11.1.1 èÓÌflÚËÂ ·Ó¸·˚
Ç ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÂ Â‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ˜‡ÒÚÓ ËÒÔÓÎ¸-

ÁÛ˛ÚÒfl Ú‡ÍËÂ ÔÓÌflÚËfl Í‡Í ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍ‡fl, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Ë Ú. Ô.
·Ó¸·‡ ËÎË ÏÓÊÌÓ ‚ÒÚÂÚËÚ¸ ‡·ÓÚ˚ Ó· ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı, Ï‡ÍÂÚËÌ-
„Ó‚˚ı, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‚ÓÈÌ‡ı.
å˚ ÌÂ ÒÚ‡‚ËÏ ˆÂÎË ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÔÓÒÓ·ËË ‡Á‡·ÓÚÍË ÚÂÓËË ·Ó¸-
·˚. é‰Ì‡ÍÓ ·ÂÁ ÁÌ‡ÍÓÏÒÚ‚‡ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ËÏÂÌÌÓ Ò ÚÂÓËÂÈ
·Ó¸·˚, Ó‚Î‡‰ÂÌËfl ËÏ ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ì‡‚˚Í‡ÏË ·Ó¸·˚ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó
‡Á‚ËÚËfl Â„Ó ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Í ·Ó¸·Â, ·ÂÒÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓ ÒÚ‡‚ËÚ¸ Á‡‰‡˜Û Ó
Â„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÌÍÛÂÌÚÓÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ì‡ ˚ÌÍÂ ÚÛ‰‡ Ë Ì‡Û˜-
ÌÓÏ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ ÚÛ‰ËÚÒfl
Ë Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ Â˛ ÍÓÌÍÛÂÌÚÌÓ„Ó ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚‡
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÏ˚ı ÚÓ‚‡Ó‚ Ë ÛÒÎÛ„.
ëÚÓÎ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏÓÂ ‚ ÊËÁÌË Ú‡ÍÓÂ ÔÓÌflÚËÂ Í‡Í «·Ó¸·‡» ÔË
ÔÓÔ˚ÚÍÂ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÓÚ Î˛‰ÂÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˝ÚÓÏÛ ÚÂÏËÌÛ,
‚˚fl‚ÎflÂÚ Û ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÂ. Ä ÏÂÊ‰Û ÚÂÏ ‚ ÊËÁÌË Í‡Ê-
‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·Ó¸·‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„ÓÂ.
ë ˆÂÎ¸˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÓÎË Ë ÏÂÒÚ‡ ·Ó¸·˚ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÒÚ‡‚ËÏ Ú‡·ÎËˆÛ 11.1 ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ ÁÌ‡˜ÂÌËfl ˝ÚÓÏÛ ÔÓÌfl-
ÚË˛, ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË.
639
ÉãÄÇÄ 11 ÅéêúÅÄ à äÄêúÖêÄ Ç ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÖ
í‡·ÎËˆ‡ 11.1 éÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËfl «·Ó¸·‡»

‹ ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. àÒÚÓ˜ÌËÍ äÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡
1 2 3
1 ÅÓ¸·‡ — ÛÍÓÔ‡¯Ì‡fl Òı‚‡ÚÍ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÄÍÚË‚ÌÓÂ
Í‡Ê‰˚È ÒÚ‡‡ÂÚÒfl ÓÒËÎËÚ¸ ‰Û„Ó„Ó; ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ
• ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ı Î˛‰ÂÈ ÔË
Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı „ÛÔÔ, ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ı Â‡ÎËÁ‡ˆËË
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ, ËÌÚÂÂÒÓ‚ Ë Ú. ‰., ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
Í‡Ê‰‡fl ÒÚÓÓÌ‡ ÒÚÂÏËÚÒfl ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Ó, ˆÂÎÂÈ
ÔÂÂ‚ÂÒ. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ì‡ ÔÂÓ‰Ó-
ÎÂÌËÂ, ÛÌË˜ÚÓÊÂÌËÂ ˜Â„Ó-ÎË·Ó. ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸,
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ Í‡ÍÓÈ ÎË·Ó ˆÂÎË;
• ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚˚ı ˜Û‚ÒÚ‚,
ÒÚÂÏÎÂÌËÈ, ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒËÎËfl ‰‡Ú¸ ÔÂÂ‚ÂÒ
Í‡ÍÓÏÛ-ÎË·Ó ËÁ ÌËı.
(ëÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡. — å.: «êÛÒÒÍËÈ
flÁ˚Í». Ú. 1, 1985. — Ò. 109).
2 ÅÓ¸·‡ — ‚Ë‰ ÒÔÓÚ‡, Â‰ËÌÓ·ÓÒÚ‚Ó Ö‰ËÌÓ·ÓÒÚ‚Ó
ÔÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï Ô‡‚ËÎ‡Ï. ÔÓ Ô‡‚ËÎ‡Ï
(ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. — å.: «ëÓ‚ÂÚ.
˝ÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl»,1963. — Ú. 1., Ò. 139).
3 ÅÓ¸·‡ — ÓÚÂˆ ‚ÒÂı ‚Â˘ÂÈ (ÉÂ‡ÍÎËÚ); èËÌˆËÔ
• ÏÂÚ‡ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ ÔËÌˆËÔ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl; ‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒ-
• ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl: ÒËÌÚÂÁ ÍÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÂÁ ‚ÌÛÚÂÌÌË˛
·Ó¸·Û (É. ÉÂ„ÂÎ¸);
• ·Î‡„Ó‰‡fl ·Ó¸·Â ÊËÁÌ¸ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ: ‚ÏÂÒÚÓ ˜ËÒÚÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl
ÊËÁÌ¸ ÔÂÂıÓ‰ËÚ Í ÔÓÎÂÏËÍÂ Ò ÏËÓÏ, Í ÒÓ-
ÒÚÓflÌË˛ ÚÛ‰‡ Ë ÒÓÁË‰‡ÌËfl (îËÍ‡Ì‰ËÚ);
• ·Ó¸·‡ Á‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ (ó. Ñ‡‚ËÌ);
• ·Ó¸·‡ ‚ÓÁÏÓÊÌ‡ ÎË¯¸ ÏÂÊ‰Û ÔËÌˆËÔË‡Î¸-
ÌÓ ‡‚Ì˚ÏË.
(îËÎÓÒÓ‚ÒÍËÈ ˝Ì˜ËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸. —
å.: àçîêÄ-å, 2002. — Ò. 50).
4 ÅÓÓÚ¸Òfl (Ó·˚˜ÌÓ «Á‡ ˜ÚÓ») — ÓÚÒÚ‡Ë‚‡Ú¸, éÚÒÚ‡Ë‚‡Ú¸,
‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl ˜Â„Ó-ÎË·Ó ËÎË ÒÓÔÓÚË‚ÎflÚ¸Òfl ‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl,
˜ÂÏÛ-ÎË·Ó, ÒÚ‡‡Ú¸Òfl ÒÔ‡‚ËÚÒfl Ò ˜ÂÏ-ÎË·Ó, Ó‰ÓÎÂÚ¸
Ó‰ÓÎÂÚ¸ ËÎË ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ ˜ÚÓ-ÎË·Ó.
(ëÎÓ‚‡¸ ÒËÌÓÌËÏÓ‚ ÛÒÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡. —
ãÂÌËÌ„‡‰: «ç‡ÛÍ‡», Ú. 1., 1970. — Ò. 86).
5 ÅÓ¸·‡ ÂÒÚ¸ ÛÒÎÓ‚ËÂ ÊËÁÌË: ÊËÁÌ¸ ÛÏË‡ÂÚ, ìÒÎÓ‚ËÂ ÊËÁÌË
ÍÓ„‰‡ ÓÍ‡Ì˜Ë‚‡ÂÚÒfl ·Ó¸·‡. (Ç. ÅÂÎËÌÒÍËÈ) ‚ Â‡Î¸Ì˚ı
640
1 2 3
ÜËÚ¸ — ˝ÚÓ ·ÓÓÚ¸Òfl; ·ÓÓÚ¸Òfl — ˝ÚÓ ÊËÚ¸. ÛÒÎÓ‚Ëflı.
(è. ÅÓÏ‡¯Â) óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÎÛ-
ç‡ Ò‚ÂÚÂ — ‚Â˜Ì‡fl ·Ó¸·‡; ÍÚÓ ÛıËÚËÚÒfl ÊËÚ¸ ˜‡ÂÚ Û‰Ó‚ÎÂÚ-
Á‡ Ò˜ÂÚ ‰Û„Ó„Ó, ÚÓÚ ÔÓ·Â‰ËÚÂÎ¸ (î. ÇÓÎ¸ÚÂ). ‚ÓÂÌËÂ ÓÚ ÔÓ-
ë ÚÂÏË, ÍÓÏÛ ÌÂ˜Â„Ó ÚÂflÚ¸, ·ÓÓÚÒfl ‚ÒÂ„‰‡ ˆÂÒÒ‡ ·Ó¸·˚.
ÌÂ‚˚„Ó‰ÌÓ. (î. É‚Ë˜˜‡‰ËÌË). ÅÓÂÚÒfl ÒÓ Ò‚ÓË-
ìÏË‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ıËÎÓÂ Ë ÒÎ‡·ÓÂ. á‰ÓÓ‚ÓÂ Ë ÏË ÔÓÓ˜Ì˚ÏË
ÒËÎ¸ÌÓÂ ‚ÒÂ„‰‡ ‚˚ıÓ‰ËÚ ÔÓ·Â‰ËÚÂÎÂÏ ‚ ·Ó¸·Â ÔÓÏ˚ÒÎ‡ÏË
Á‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ (ó. Ñ‡‚ËÌ).
äÚÓ ÔËÌËÏ‡ÂÚ Û˜‡ÒÚËÂ ‚ ·Ó¸·Â, ıÓÚfl ·˚
‚ ·Ó¸·Â Ò ÚÛ‰ÓÏ Ë ÌË˘ÂÚÓÈ, ÚÓÚ ‚ÒÂ„‰‡ ·Û‰ÂÚ
ÒËÎ¸ÌÂÈ Ë ÏÛ‰ÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÍÓÚÓ˚È ÒÏÓÚÂÎ
Ì‡ ·Ó¸·Û ËÁ‰‡ÎÂÍ‡. (í. ä‡ÎÂÈÎ¸)
ç‡Ï Ì‡‚ËÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ·Ó¸·‡, ÌÓ ÓÚÌ˛‰¸
ÌÂ ÔÓ·Â‰‡. (Å. è‡ÒÍ‡Î¸).
ÅÂÁ ·Ó¸·˚ Ë ‰Ó·ÎÂÒÚ¸ Û‚fl‰‡ÂÚ (ëÂÌÂÍ‡).
äÓ„‰‡ ·Ó¸·‡ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl ‚ÌÛÚË Ò‡ÏÓ„Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÁÌ‡˜ËÚ ÓÌ ˜ÚÓ-ÚÓ ÒÚÓËÚ. (ê. Å‡ÛÌËÌ„).
ÅÓ¸·‡ Î˛‰ÂÈ ‰ÓÎÊÌ‡ ÓÚÎË˜‡ÚÒfl ÓÚ Á‚ÂËÌÓÈ
Ò‚‡ÎÍË. Ä ÓÚÎË˜ËÂ ˝ÚÓ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ‰‡‚ÌÓ ÛÊÂ
ÔÓ‚ÓÁ„Î‡¯ÂÌÌÓÏ ÚÂ·Ó‚‡ÌËË: «åÛÊÂÒÚ‚Ó
‚ ·Ó˛, ‚ÂÎËÍÓ‰Û¯ËÂ Í ÔÓ·ÂÊ‰ÂÌÌÓÏÛ ÔÓ-
ÚË‚ÌËÍÛ». (Ç. äÓÓÎÂÌÍÓ).
ã˛‰Ë ÛÏÌ˚Â Ë ˝ÌÂ„Ë˜Ì˚Â ·Ó˛ÚÒfl ‰Ó ÍÓÌˆ‡,
‡ Î˛‰Ë ÔÛÒÚ˚Â Ë ÌËÍÛ‰‡ ÌÂ „Ó‰Ì˚Â ÔÓ‰˜Ë-
Ìfl˛ÚÒfl ·ÂÁ Ï‡ÎÂÈ¯ÂÈ ·Ó¸·˚ ‚ÒÂÏ ÏÂÎÍËÏ
ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚflÏ Ò‚ÓÂ„Ó ·ÂÒÒÎ˚ÒÎÂÌÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚Ó‚‡ÌËfl (Ñ. èËÒ‡Â‚).
àÒÚËÌÌ˚È ·ÓÂˆ — ÚÓÚ, ÍÚÓ ·ÓÂÚÒfl ÒÓ Ò‚ÓËÏË
ÔÓÓ˜Ì˚ÏË ÔÓÏ˚ÒÎ‡ÏË… èÓÏÌË ‚ÒÂ„‰‡ ‰‚‡
‚ÂÏÂÌË: Ó‰ÌÓ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl, ‚ ÍÓÚÓÓÂ,
ÛÒÚÛÔË‚ ÔÓÓ˜Ì˚Ï ÔÓÏ˚ÒÎ‡Ï, Ú˚ ·Û‰Â¯¸
Ì‡ÒÎ‡Ê‰‡Ú¸Òfl ÔÓıÓÚ¸˛, Ë ‰Û„ÓÂ, ‚ ÍÓÚÓÓÂ,
Ì‡Ò˚ÚË‚¯ËÒ¸ Â˛, Ú˚ ·Û‰Â¯¸ Í‡flÚ¸Òfl Ë ÛÍÓ-
flÚ¸ ÒÂ·fl (ùÔËÍÛ).
(ÅÓÓıÓ‚ ù. Ä. ùÌˆËÍÎÓÔÂ‰Ëfl ‡ÙÓËÁÏÓ‚
(å˚ÒÎ¸ ‚ ÒÎÓ‚Â). — å, «Äëí», 1999).
6 äÓÌÍÛÂÌˆËfl — ˝ÚÓ ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍ‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl, ëÓÔÂÌË˜ÂÒÚ‚Ó,
ÍÓ„‰‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚Â ÔÓ‰‡‚ˆ˚ Ë ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎË ÒÓÂ‚ÌÓ‚‡ÌËÂ
ÒÓÔÂÌË˜‡˛Ú Ì‡ ˚ÌÍÂ Á‡ ·ÓÎÂÂ ‚˚„Ó‰Ì˚Â ÔÓ-
‰‡ÊË Ë ÔÓÍÛÔÍË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ;
• ˝ÚÓ ÒËÚÛ‡ˆËfl ÒÓÔÂÌË˜ÂÒÚ‚‡ ÏÌÓ„Ëı ÌÂÁ‡‚Ë-
ÒËÏ˚ı ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚ (î. ç‡ÈÚ);
• ˝ÚÓ ÒÓÔÂÌË˜ÂÒÚ‚Ó ÒÚ‡Ó„Ó Ò ÌÓ‚˚Ï
(â. òÛÏÔÂ), ÔËÌÓÒfl˘ÂÂ ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚‡
641
1 2 3
‚ ÒÚÓËÏÓÒÚË ËÁ‰ÂÊÂÍ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ë Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÄÍÚË‚ÌÓÂ
ÚÓ‚‡Ó‚ Ë ÛÒÎÛ„, ÌÓ Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÛÏÂÌ¸- ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ
¯‡ÂÚ ÔË·˚Î¸ÌÓÒÚ¸ ÙËÏ Ë ‰‡ÊÂ ÒÚ‡‚ËÚ Î˛‰ÂÈ ÔË
ÔÓ‰ Û„ÓÁÛ Ëı ÊËÁÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸. Â‡ÎËÁ‡ˆËË
(ùÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍ‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÙËÏ˚ (ÔÓ‰. Â‰. ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
è. É‡‰Ó‚‡). — ëè·.: ëÔÂˆ. ãËÚ., 2000. — Ò. 54). ˆÂÎÂÈ
7 ÇÓÈÌ‡ ÂÒÚ¸ ·Ó¸·‡. ùÚÓ Â‰ËÌÓ·ÓÒÚ‚Ó. ùÚÓ ·Ó¸·‡ Ö‰ËÌÓ·ÓÒÚ‚Ó

ËÁ Á‡ ‚˚„Ó‰˚. èÓÎÛ˜ÂÌËÂ ‚˚„Ó‰˚ Ë ÂÒÚ¸ ÔÓ·Â‰‡. ÔÓ Ô‡‚ËÎ‡Ï.
ùÚÓ Ú‡Í‡fl ÊÂ ·Ó¸·‡, Í‡Í Ë ‚ÒflÍ‡fl ‰Û„‡fl, ‚Â‰Û- ÇÓÈÌ‡ — ˝ÚÓ
˘‡flÒfl ÌÂ ‚ÓÂÌÌ˚ÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË (ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍ‡fl, ·Ó¸·‡ ‚ÓÂÌÌ˚-
‰ËÔÎÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl Ë ‰.). (äÓÌ‡‰ ç. à. ÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË.
ëËÌÓÎÓ„Ëfl. — å.: «ã‡·ÓÏË», 1995). Ç ·Ó¸·Â — ÒÓ-
‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚ÓÈÌ˚
áÌ‡˜ÂÌËÂ ÔÓÌflÚËfl «·Ó¸·‡», ÒÚÓÎ¸ ˜‡ÒÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏÓÂ ‚ÒÂÏË,

Í‡Í ˝ÚÓ ÌÂ ÒÚ‡ÌÌÓ, ÓÚÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ ‚ ‚ÓÂÌÌÓÏ, ÒÓ‚ÂÚÒÍÓÏ Ë ‰Û„Ëı ˝Ì-
ˆËÍÎÓÔÂ‰Ë˜ÂÒÍËı ÒÎÓ‚‡flı. Ç ÎÛ˜¯ÂÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÔÓ‰ ·Ó¸·ÓÈ ÔÓÌË-
Ï‡ÂÚÒfl Â‰ËÌÓ·ÓÒÚ‚Ó ÔÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï Ô‡‚ËÎ‡Ï ‚ ÒÔÓÚÂ.
àÁ Ú‡·ÎËˆ˚ 11.1 ÏÓÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‚˚‚Ó‰˚, ˜ÚÓ ÔË ‚ÒÂÏ ËÒÚÓ-
Ë˜ÂÒÍË ‡ÌÌÂÏ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ˜ÂÚÍÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl «·Ó¸·˚»
ÌÂ ÒÎÓÊËÎÓÒ¸. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÎË ÔÓÔ˚Ú‡Ú¸Òfl ‚˚‰ÂÎËÚ¸ Ó·˘ËÂ ÔËÁÌ‡ÍË,
ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÂ ÔÓÌflÚËÂ ·Ó¸·˚, ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÔËÈÚË Í ‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ
·Ó¸·‡ — ˝ÚÓ ÚËÔ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı
ÛÒÎÓ‚Ëflı Ë Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂÒÓÌ‡Î‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË,
„‡Ê‰‡Ì Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë Ú. ‰. ÇÒÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˝ÚÓÏÛ ÔÓÌflÚË˛, ˜‡˘Â
‚ÒÂ„Ó fl‚Îfl˛ÚÒfl Ì‡·Î˛‰ÂÌËflÏË ÂÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÙÂÂ
ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·Ó¸·‡ — ÚËÔ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÒÙÂÂ
‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ËÏ ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÔÓËÒ-
ıÓ‰ËÚ ‚ Ó·˘ÂÌËË, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. Ç ËÏÂ˛˘ÂÈÒfl ÎËÚÂ‡ÚÛÂ Ë ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ Ô‡ÍÚËÍÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÚÓÎÍÓ‚‡ÌËfl ‰‡ÌÌ˚Ï
ÔÓÌflÚËflÏ (Ú‡·Î. 11.2).
ÄÌ‡ÎËÁ ÔÓÌflÚËÈ Ó·˘ÂÌËÂ Ë ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚flÒ-
ÌËÚ¸, ˜ÚÓ ÓÒÌÓ‚Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓıÓ‰ËÚ ‚ Ó·˘ÂÌËË Ë
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË.
ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ·Ó¸·‡ Í‡Í ÚËÔ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË‰‡ÂÚ Ó·˘ÂÌË˛
Ë ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË.
642
í‡·ÎËˆ‡ 11.2 éÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÌflÚËÈ «é·˘ÂÌËÂ»

Ë «ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl»
‹ ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÓÌflÚËfl, ËÒÚÓ˜ÌËÍ äÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡
1 2 3
1 é·˘ÂÌËÂ — ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‰‚Ûı ËÎË ·ÓÎÂÂ ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
Î˛‰ÂÈ, ÒÓÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ Ó·ÏÂÌÂ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË ËÌÙÓ- Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
Ï‡ˆËÂÈ ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÎË ‡ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ- Ì˚È Ó·ÏÂÌ
ÓˆÂÌÓ˜ÌÓ„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡. ÇÍÎ˛˜ÂÌÓ ‚ Ô‡ÍÚË-
˜ÂÒÍÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Î˛‰ÂÈ (ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚È ÚÛ‰,
Û˜ÂÌËÂ, ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì‡fl Ë„‡ Ë Ú. Ô). èÓˆÂÒÒ
Ó·˘ÂÌËfl ÏÓÊÂÚ Ó·ÓÒÓ·ÎflÚ¸Òfl ÓÚ ‰Û„Ëı ÙÓÏ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔËÓ·ÂÚ‡Ú¸ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÛ˛
Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. (èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸.
(ÔÓ‰. Â‰. Ç. è. áËÌ˜ÂÌÍÓ, Å. É. åÂ˘ÂÂÍÓ‚‡. —
å.: èÂ‰‡„Ó„ËÍ‡-èÂÒÒ, 1997. — Ò. 232).
2 é·˘ÂÌËÂ — ÒÓˆËÓÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ, åÂı‡ÌËÁÏ, ÙÓÏ‡
Ì‡ ÍÓÚÓ˚È ÓÔË‡ÂÚÒfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÓÎÂ‚‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ (ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡, ˛ËÒÚ‡, é·ÏÂÌ ËÌÙÓ-
Ë ‰.). ùÚÓ ÙÓÏ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚- Ï‡ˆËÂÈ.
ÎflÂÏ‡fl ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË Í‡Í ‡‚ÌÓÔ‡‚Ì˚ÏË
Ô‡ÚÌÂ‡ÏË Ë ÔË‚Ó‰fl˘‡fl Í ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌË˛
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡, ÍÓÚÓ˚È ÔÓfl‚-
ÎflÂÚÒfl ‚ Ó·ÏÂÌÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ, ‚Á‡ËÏÓ‚ÎËflÌËË,
‚Á‡ËÏÓÔÂÂÊË‚‡ÌËË Ë ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËË.
é·˘ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÚËÂ‰ËÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ, ‚ÍÎ˛˜‡˛-
˘ËÈ ‚ ÒÂ·fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆË˛, ËÌÚÂ‡ÍˆË˛
(Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË),
Ë ÔÂˆÂÔˆË˛ (ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÒÔËflÚËfl, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛-
˘ËÈ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌË˛ Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ Ó·˘ÂÌËfl).
äÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl — ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÈ Ó·ÏÂÌ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËÂÈ, ÔÓˆÂÒÒ ÔÂÂ‰‡˜Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ë
ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl.
(è‡ÌÙËÎÓ‚‡ Ä. è. ÑÂÎÓ‚‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl
‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. — ëè·.,
«áÌ‡ÌËÂ», 2001. — Ò. 9—11).
3 é·˘ÂÌËÂ — ÔÓˆÂÒÒ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ‚Á‡ËÏÓ- ÇÁ‡ËÏÓÓ˛ÏÂÌ
ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚ (ÎË˜ÌÓÒÚÂÈ, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ.
„ÛÔÔ), ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚Á‡ËÏÓÓ·ÏÂÌ ÄÍÚ Ó·˘ÂÌËfl.
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ, ˝ÏÓˆËflÏË,
Ì‡‚˚Í‡ÏË, ÛÏÂÌËflÏË, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚ÓÎÂ‚ÓÈ ÍÓÌÚ‡ÍÚ.
äÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl — ÔÓˆÂÒÒ ÒÓÓ·˘ÂÌËfl ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚…,
‚˚‡Ê‡ÂÚ ‡ÍÚ Ó·˘ÂÌËfl, Ò‚flÁ¸ ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl ËÎË
·ÓÎÂÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ÏË, ÒÓÓ·˘ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË
643
1 2 3
Ó‰ÌËÏ ÎËˆÓÏ ‰Û„ÓÏÛ. (äÛ·‡ÚÓ‚ Ç. à.
«ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÛÒÔÂı‡». — êÓÒÚÓ‚-Ì‡-
ÑÓÌÛ: «îÂÌËÍÒ», 1995. — Ò. 14, 15).
4 é·˘ÂÌËÂ — ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. äÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl — é·˘ÂÌËÂ —
ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍ‡fl ÙÓÏ‡ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Î˛‰ÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ëı ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ-ÚÛ‰Ó‚ÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸- äÓÏÏÛÌËÍ‡-
ÌÓÒÚË. ëÔÂˆËÙË˜ÌÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Î˛‰ÂÈ ˆËfl — ÙÓÏ‡.
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ëı ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË flÁ˚Í‡. ÇÂ·‡Î¸Ì‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡-
ˆËfl — ˝ÚÓ Ó·˘ÂÌËÂ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÒÎÓ‚, ÌÂ‚Â-
·‡Î¸Ì‡fl — ˝ÚÓ ÔÂÂ‰‡˜‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ò ÔÓ-
ÏÓ˘¸˛ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÌÂÒÎÓ‚ÂÒÌ˚ı ÒËÏ‚ÓÎÓ‚ Ë
ÁÌ‡ÍÓ‚ (Ì‡ÔËÏÂ, ËÒÛÌÍÓ‚ Ë Ú. Ô.).
(ÉÓÈıÏ‡Ì é. ü., ç‡‰ÂËÌ‡ í. å.éÒÌÓ‚˚ Â˜Â‚ÓÈ
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. — å.: àçîêÄ-å, 1997. —
Ò. 4—7).
5 é·˘ÂÌËÂ — ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ÍÂÏ-ÎË·Ó

…‰ÂÎÓ‚‡fl ËÎË ‰ÛÊÂÒÍ‡fl Ò‚flÁ¸. äÓÏÏÛÌËÍ‡-
ˆËfl — Ó·˘ÂÌËÂ, ÒÓÓ·˘ÂÌËÂ. (ëÎÓ‚‡¸ ÛÒÒÍÓ„Ó
flÁ˚Í‡. — å.: êÛÒÒÍËÈ flÁ˚Í. í. 2, 1986. —
Ò. 64, 576).
éÒÌÓ‚ÓÈ ÍÎ‡ÒÒË˜ÂÒÍÓÈ Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒËÎÓ‚ÓÂ ‚Á‡-

ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ ÔËÓ‰Â Ë Ó·˘ÂÒÚ‚Â. ùÚË Ë‰ÂË Ë‰ÛÚ ÓÚ èÎ‡ÚÓÌ‡ Ë
ÄËÒÚÓÚÂÎfl, ÌÓ ÓÙÓÏÎÂÌ˚ ÓÌË Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ Ì‡ÛÍË ‚ XVII ‚ÂÍÂ
ÙËÁËÍÓÈ Ë ÙËÎÓÒÓÙËÂÈ ç¸˛ÚÓÌ‡ Ë ê. ÑÂÍ‡Ú‡. ëÛ˘ÌÓÒÚÌÓÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ
ÒËÎÓ‚Ó„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ò‚flÁ‡ÌÌÓ„Ó Ò Ëı
Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÛ·˙ÂÍÚ-Ó·˙ÂÍÚÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl. Ç ËÒıÓ‰ÌÓÏ
‚Ë‰Â ÓÌË ÓÁÌ‡˜‡˛Ú ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl:
• ˜ÂÎÓ‚ÂÍ-ÔËÓ‰‡, Í‡Í ÂÂ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÔÓÍÓÂÌËÂ;
• ‚ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ — ÔËÒ‚ÓÂÌËÂ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ÔÂ‰ÏÂÚÓ‚
(ÛÒÎÓ‚ËÈ ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡).
èÓÚÂ·ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ˝ÚËÏ, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú Ëı ˆÂÌ-
ÌÓÒÚÌ˚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË, „‰Â ÔÂÓ·Î‡‰‡˛Ú Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚Â. ùÚË ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚË, ËÌÚÂÂÒ˚ ÎÂÊ‡Ú ‚ ÓÒÌÓ‚Â ‚ÒÂı ‰Û„Ëı ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ. ëËÎÓ‚ÓÂ
Ì‡˜‡ÎÓ Ë „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘‡fl ÓÎ¸ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ÔË‚ÂÎÓ Í
‡ÒÒÎÓÂÌË˛ Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ·Ó¸·Â. ì˜ËÚ˚‚‡fl ‡ÁÎË˜-
Ì˚Â ÚËÔ˚ ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ·Ó¸·Û ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı
ÏË‡ı: ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÓˆËÓ‰ËÌ‡ÏËÍÂ, ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓÏ, ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÏ, ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÏ, ‰ÛıÓ‚ÌÓÏ Ë Ú. ‰. (ËÒ. 11.1).
644
êËÒ. 11.1 Ñ‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ËÎË ‰‚‡ «ü»), Ì‡ıÓ‰fl˘ËÂÒfl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ

ÚËÔÂ ·˚ÚËfl Ë ËÏÂ˛˘ËÂ ‚ ÔÓÎÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ó·˙ÂÍÚ ·Ó¸·˚
ë ˆÂÎ¸˛ Ì‡Û˜ÌÓ„Ó Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ÓÎË Ë ÏÂÒÚÛ ÔÓÌflÚËfl «·Óp¸-

·˚», ÔpÂ‰ÒÚ‡‚ËÏ Â„Ó ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ‚ Ó·˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏÂ ·ÎËÁÍËı
ÂÏÛ ÔÓÌflÚËÈ (pËÒ. 11.2). àÒıÓ‰fl ËÁ ËÒ. 11.2, ÏÓÊÌÓ ÛÚ‚ÂÊ‰‡Ú¸,
˜ÚÓ ·Ó¸·‡, Í‡Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÔËÌˆËÔ‡ı
·Ó¸·˚, ÔÂÒÎÂ‰ÛÂÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ˆÂÎË. ñÂÎË ·Ó¸·˚, Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl
˜ÂÂÁ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ Ë Ú‡ÍÚËÍÛ ·Ó¸·˚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÙÓÏ‡ı Ë ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÏÂÚÓ‰‡ı, ÚÂıÌÓÎÓ„Ëflı, ÚÂıÌËÍ‡ı Ë ÔËÂÏ‡ı. àÒıÓ‰fl
ËÁ ÒËÒÚÂÏÌÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÔÓÌflÚËÈ ÚÂıÌËÍ‡, ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl, Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ-
‚‡ ·Ó¸·˚, ÓÌË ÓÔpÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˆÂÎ¸˛, ÒÚp‡ÚÂ„ËÂÈ Ë Ú‡ÍÚËÍÓÈ ·Óp¸·˚.
ç‡Û˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È ‚˚·Óp ˆÂÎË ·Óp¸·˚ Ò‚flÁ‡Ì ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ˆÂÎ¸˛
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÂÂ ÔÂÒÓÌ‡Î‡ (˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), ÌÓ Ë Á‡ÍÓÌ‡ÏË
·˚ÚËfl, Ó·¸ÂÍÚË‚Ì˚ÏË Á‡ÍÓÌ‡ÏË ·Óp¸·˚, ÍÓÚÓp˚Â ‚˚p‡Ê‡˛ÚÒfl ‚
ÔpËÌˆËÔ‡ı. èpËÌˆËÔ˚ ˜ÂpÂÁ ÚpÂ·Ó‚‡ÌËfl ˝ÚËı Á‡ÍÓÌÓ‚, ÓÔpÂ‰ÂÎfl˛Ú
Ôp‡‚ËÎ‡ ‚˚·Óp‡ Í‡Í ˆÂÎÂÈ, Ú‡Í ÒÚp‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË ·Óp¸·˚.
ëÂ‰ÒÚ‚‡ ·Óp¸·˚ (ÏÂÚÓ‰˚, ÏÂıÌÓÎÓ„ËË, ÚÂıÌËÍË, ÔËÂÏ˚)
ÓÔpÂ‰ÂÎfl˛Ú¸Òfl ˆÂÎ¸˛ Ë ÒÚp‡ÚÂ„ËÂÈ ·Óp¸·˚, ÍÓÚÓp˚Â ÛÍ‡Á˚‚‡˛Ú
Ì‡Ôp‡‚ÎÂÌËÂ, ÍÓÌÂ˜ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ (pÂÁÛÎ¸Ú‡Ú), ‡ Ú‡ÍÊÂ Í‡Í ‚ÂÒÚË
·Óp¸·Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ·Ó¸·Û ‰Îfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡. Ç ÔÓ‚ÒÂ‰-
ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (·Óp¸·‡) pÂ¯‡ÂÚ Á‡‰‡˜Ë Ú‡ÍÚËÍË. í‡ÍÚËÍ‡ ·Óp¸-
·˚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÚp‡ÚÂ„ËÂÈ Ë ‚ÏÂÒÚÂ ÓÌË ÔpÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÚÂÓpË˛ Ë
Ôp‡ÍÚËÍÛ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Ë ÔpÓ‚Â‰ÂÌËfl ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ·Óp¸·˚ ÔÓ ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌË˛ Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËı Ë ÒÚp‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ.
645
á‡ÍÓÌ˚ ·˚ÚËfl á‡ÍÓÌ˚ ·Ó¸·˚
PËÒ. 11.1 ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ ÚÂÓpËË ·Óp¸·˚
ñÂÎ¸ Ë ÒÚp‡ÚÂ„Ëfl ÓÔpÂ‰ÂÎfl˛Ú ÔÓÎËÒÚpÛÍÚÛpÛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË,

Í‡Í ÒËÒÚÂÏ˚, ÙÓpÏ˚ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ·Óp¸·˚. èË ˝ÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ,
ÛÔ‡‚Îfl˛˘ÂÏÛ ˝ÚÓÈ ÒÎÓÊÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚˚-
‚‡Ú¸ ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚ÌÛ˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ (Î˛‰ÂÈ ÔÓÏÓ„‡˛˘Ëı, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛-
˘Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË Â„Ó ˆÂÎË) ‚ÒÂı ÍÓÓÔÂ‡ÌÚÓ‚ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò Ó·˘ÂÈ
ˆÂÎ¸˛ Ë ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ ÍÓÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚.
àÚ‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ·Óp¸·˚ Í‡Í Ë ÒÚp‡ÚÂ„Ëfl ÓÔpÂ‰ÂÎfl˛ÚÒfl ˆÂÎ¸˛.
Ç Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÚ Â„Ó ˆÂÎÂÈ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ·Óp¸·˚ ·Û‰ÛÚ
·ÂÁÌp‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ë Ìp‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË, ˆÂÎ¸ — ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì‡fl Ë ÌÂ-
˝ÙÙÂÍÚË‚Ì‡fl, pÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚Ì‡fl Ë ÌÂpÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚Ì‡fl Ë Ú. ‰. ñÂÎ¸, ÓÔpÂ-
‰ÂÎÂÌÌ‡fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÓÔpÂ‰ÂÎflÂÚ ÒpÂ‰ÒÚ‚‡.
ÖÒÎË ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË, p‡Áp‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl ÒÚp‡ÚÂ„Ëfl ·Ó¸-
·˚, ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÚÓpÓÈ ÎÂÊ‡Ú ÔpËÌˆËÔ˚ ‚ÓÂÌÌÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡, ÚÓ ÔÓˆÂÒÒ
·Óp¸·˚ ·Û‰ÂÚ ÊÂÒÚÓÍËÏ Ë, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó, ·ÂÒÍÓÏÔpÓÏËÒÌ˚Ï. Ç ÒÎÛ˜‡Â,
ÍÓ„‰‡ ˆÂÎ¸ ÓÔpÂ‰ÂÎflÂÚ pÂÁÛÎ¸Ú‡Ú, ÌÂ ÔpË·Â„‡fl ÔpË ˝ÚÓÏ Í ‚ÓÈÌÂ ‰pÛ„
Ò ‰pÛ„ÓÏ, ÚÓ p‡Áp‡·‡Ú˚‚‡˛ÚÒfl Ôp‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ÏÂÚÓ‰˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
ÒÓ„Î‡¯ÂÌËÈ «Ì‡ ‰pÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÓÒÌÓ‚Â, ·ÂÁ ÔÓp‡ÊÂÌËfl ÒÚÓpÓÌ» [20].
é‰Ì‡ÍÓ, ÔpË ‚ÒÂÏ p‡ÁÌÓÓ·p‡ÁËË ˆÂÎÂÈ, ÔpË‰‡˛˘ËÏ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÛ˛
«ÓÍp‡ÒÍÛ» ÔpËÏÂÌflÂÏ˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚‡Ï ·Óp¸·˚, ‰Îfl Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó·ÓÒÌÓ-
‚‡ÌÌÓÒÚË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ÒÂ ÓÌË ÓÔpÂ‰ÂÎflÚÒfl Á‡ÍÓÌ‡ÏË Ë ÔpËÌˆË-
646
Ô‡ÏË ·Óp¸·˚ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (Â„Ó ÛÓ‚ÌÂÏ ÔÓÙÂÒÒËÓ-

Ì‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË) ÔÓ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
·˚ÎË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ‡ÌÂÂ („Î‡‚‡ 9), ÌÓ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ „Î‡‚Â ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏ
‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ ÒÔÂˆËÙË˜ÌÓÒÚ¸ ÔËÌˆËÔÓ‚, ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ë ÙÓÏ Â„Ó ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÍÓ„‰‡ ÓÌ‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ·Ó¸·ÓÈ.
11.1.2 èpËÌˆËÔ˚ ·Óp¸·˚
èpËÌˆËÔ˚ — ˝ÚÓ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Á‡ÍÓÌÓ‚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÚËÔ‡ı

·˚ÚËfl Ë ·Ó¸·˚ Ë Ô‡‚ËÎ‡ Ëı Û˜ÂÚ‡ ‚ Â‡Î¸ÌÓ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl
Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ, ÒÓ‰ÂpÊ‡Ú pÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ˆÂÎÂÒÓÓ·p‡Á-
Ì˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ ·Óp¸·˚ Ë „Ó‚ÓpflÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ë Í‡Í ÌÛÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ‰Îfl
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓ·Â‰˚ Ì‡‰ ÔpÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏË ÒËÎ‡ÏË. HÓ ˝ÚË pÂ-
ÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÌÓÒflÚ ÛÒpÂ‰ÌÂÌÌ˚È ı‡p‡ÍÚÂp, ÓÌË ‰‡˛ÚÒfl ·ÂÁÓÚÌÓÒË-
ÚÂÎ¸ÌÓ Í ÍÓÌÍpÂÚÌÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ ÚÂÓpËË, ËÁÛ˜‡˛ÚÒfl ÔpËÌ-
ˆËÔ˚ ‚ÌÂ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ‚ÒÂ ÓÌË ÔpËÁÌ‡˛ÚÒfl Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚Ó ‚‡ÊÌ˚ÏË, ÌÓ Ì‡
Ôp‡ÍÚËÍÂ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘‡fl pÓÎ¸ Í‡Ê‰Ó„Ó ËÁ ÌËı Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÓÈ.
ìÒÔÂ¯ÌÓÂ ÔpËÏÂÌÂÌËÂ ÔpËÌˆËÔÓ‚ ‚Â‰ÂÌËfl ·Óp¸·˚ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚
ÔpflÏÓÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ú‚Óp˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡, ÓÚ Â„Ó
ÛÔp‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ·ÓÈ Ë ‰Û„ËÏË, ÓÚ ÛÏÂÌËfl ‡Ì‡ÎËÁËpÓ‚‡Ú¸ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛-
˘Û˛Òfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ Ë ‰ÂÎ‡Ú¸ ËÁ ÌÂÂ Ôp‡‚ËÎ¸Ì˚Â ‚˚‚Ó‰˚.
á‡ÍÓÌ ·Ó¸·˚ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡Í ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ,
ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ÂÂÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ÂÂ ÛÔÓfl-
‰Ó˜ÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÚÓÂÌËfl Ë ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl, ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ËÁÏÂÌÂÌËfl Ë
‡Á‚ËÚËfl ÚÂı ËÎË ËÌ˚ı fl‚ÎÂÌËÈ ·Ó¸·˚. èÓ‰ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸˛
·Ó¸·˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ÍÓÌÛ ËÎË ÛÍ‡Á‡ÌËÂ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ‚
ÓÒÌÓ‚Â ÔÓÁÌ‡ÌËfl Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó fl‚ÎÂÌËfl ·Ó¸·˚ ÎÂÊËÚ Ó‰ËÌ ËÎË ÌÂ-
ÒÍÓÎ¸ÍÓ Á‡ÍÓÌÓ‚. èÓÌflÚËÂ «Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸» ·ÓÎÂÂ ÔÂ‰ÔÓ˜ÚËÚÂÎ¸ÌÓ
‚ ÚÂı ÒÎÛ˜‡flı, ÍÓ„‰‡ Ò‚flÁË Ë ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ËÂÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ·Ó¸·˚
ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‚˚‡ÊÂÌ˚ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËfl ÌÂÂ‰ÍÓ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÔÓ‰Ó·Ì˚ÏË fl‚ÎÂÌËflÏË.
á‡ÍÓÌ˚ ·Ó¸·˚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ·ÓÎÂÂ ËÎË ÏÂÌÂÂ ÚÓ˜ÌÓÂ
ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË Î˛‰ÂÈ ÚÂı Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Ò‚flÁÂÈ Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ,
ÍÓÚÓ˚Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ë ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â. àı ÔÓ-
ÁÌ‡ÌËÂ ‚ Ô‡ÍÚËÍÂ ëå ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl. ÅÛ‰Û˜Ë ÔÓÁÌ‡Ì˚, ÓÚ‡ÊÂÌ˚
‚ Ì‡¯ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË, ÓÔËÒ‡Ì˚, ÓÌË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰Îfl Ô‡ÍÚË-
˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ Ë ‚Â‰ÂÌË˛ ·Ó¸·˚.
647
èÓ ‡Ì‡ÎÓ„ËË Í ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Ï ÔËÌˆËÔ‡Ï ‚Â‰ÂÌËfl ·ÓÂ‚˚ı

‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ‚ÓÂÌÌÓÈ ÒÙÂÂ, Í ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ÔpËÌˆËÔ‡Ï ‚Â‰ÂÌËfl ·Óp¸·˚
‚ ÒÙÂÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒ-
ÚË: ÔÓÒÚÓflÌÌÛ˛ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ·Óp¸·Â; ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, pÂ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë
ÌÂÔpÂp˚‚ÌÓÒÚ¸ ‚Â‰ÂÌËfl ·Óp¸·˚; ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı
‰ÂÈÒÚ‚Ëflı Ò ÍÓÓÔÂ‡ÌÚ‡ÏË Ë ÒÓ˛ÁÌËÍ‡ÏË, ÍÓÎÎÂ„‡ÏË ÔÓ p‡·ÓÚÂ Ë
ÔÓ‰‰ÂpÊ‡ÌËÂ ÌÂÔpÂp˚‚ÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÂÊ‰Û ÌËÏË; ‚ÌÂÁ‡Ô-
ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Â¯ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÓÒpÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÛÒËÎËÈ Ì‡
„Î‡‚ÌÓÏ Ì‡Ôp‡‚ÎÂÌËË Ë ‚ ÌÛÊÌÓÂ ‚pÂÏfl, Ú‚Âp‰ÓÂ Ë ÌÂÔpÂp˚‚ÌÓÂ
ÛÔp‡‚ÎÂÌËÂ ÒËÎ‡ÏË, ÌÂÔpÂÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓÈ ˆÂÎË,
‚˚ÔÓÎÌÂÌËË ÔpËÌflÚ˚ı pÂ¯ÂÌËÈ Ë ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı Á‡‰‡˜. ê‡ÒÒÏÓÚËÏ
Ëı ·ÓÎÂÂ ÔÓ‰Ó·ÌÓ:
• èÓÒÚÓflÌÌ‡fl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓÚ ÔpËÌˆËÔ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ ·Óp¸·˚,
ÛÍ‡Á˚‚‡˛˘ËÈ Ì‡ ÔpflÏÛ˛ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ ÛÒÔÂ¯ÌÓ„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl Á‡-
‰‡˜, ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË. íÓÎ¸ÍÓ ÔpË ÛÒÎÓ‚ËË Ç‡¯ÂÈ
„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ·Óp¸·Â ÏÓÊÌÓ p‡Ò˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ì‡ Ò‚ÓÂ‚pÂÏÂÌÌÓÂ p‡Á‚ÂpÚ˚-
‚‡ÌËÂ Ò‚ÓËı ÒËÎ Ë ‚ÒÚÛÔÎÂÌËÂ ‚ ·Óp¸·Û, ÓÚp‡ÊÂÌËÂ Ì‡Ô‡‰ÂÌËfl ÔpÓÚË-
‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒËÎ Ë Ì‡ÌÂÒÂÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡
«‡„pÂÒÒÓp‡».
Ç˚ÒÓÍ‡fl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÓÔpÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÔpÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ
‚˚Û˜ÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÏ‡Ì‰˚ ‚ ÔÂ‚Û˛
Ó˜ÂÂ‰¸, ÒÚÂÔÂÌ¸˛ Ó‚Î‡‰ÂÌËfl ËÏË ÒpÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ·Óp¸·˚, ÛpÓ‚ÌÂÏ
ÏÓp‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡Í‡ÎÍË, ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ Ë Óp„‡ÌËÁÓ‚‡Ì-
ÌÓÒÚË, Í‡˜ÂÒÚ‚ÓÏ Ò‡ÏÓÛÔp‡‚ÎÂÌËfl. èÓÒÚÓflÌÌ‡fl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ‰ÓÒÚË-
„‡ÂÚÒfl: Ôp‡‚ËÎ¸Ì˚Ï ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ Ç‡ÏË Ë ÓÍpÛÊ‡˛˘ËÏË ÍÓÎÎÂ„‡ÏË
Ò‚ÓËı Á‡‰‡˜; ˜ÂÚÍÓÈ Óp„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ Ë ·‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÒÎÛÊ·˚ ·ÂÁÓÔ‡Ò-
ÌÓÒÚË Ë ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍËı ÔÓ‰‡Á‰ÂÎÂÌËÈ; „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
ÌË˛ ÒpÂ‰ÒÚ‚ ·Óp¸·˚; Ó·Û˜ÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ç‡Ò, ÔÂÒÓÌ‡Î‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë
‚ÒÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË; Ú‚Âp‰˚Ï Ë ÌÂÔpÂp˚‚Ì˚Ï ÛÔp‡‚ÎÂÌËÂÏ Ë Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ·Ó¸·˚, ÔÓÒÚÓflÌÌ˚Ï ËÁÛ˜ÂÌËÂÏ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë
‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ («‚Â‰ÂÌËÂÏ p‡Á‚Â‰ÍË») Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂÏ ‚ÒÂı
‚Ë‰Ó‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl, Ì‡ÎË˜ËÂÏ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı Á‡Ô‡ÒÓ‚ Ï‡ÚÂpË‡Î¸ÌÓ-
ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÒpÂ‰ÒÚ‚, Ò‚ÓÂ‚pÂÏÂÌÌ˚Ï Ëı ÔÓÔÓÎÌÂÌËÂÏ. ÇÒÂ ÒÎ‡„‡Â-
Ï˚Â „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË ‰ÓÎÊÌ˚ p‡ÒÒÏ‡ÚpË‚‡Ú¸Òfl ‚ ÍÓÏÔÎÂÍÒÂ.
• ÄÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, pÂ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÚ¸ Ë ÌÂÔpÂp˚‚ÌÓÒÚ¸ ‚Â‰ÂÌËfl
·Óp¸·˚. ÑÎfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓ·Â‰˚ ‚ ·Óp¸·Â ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
‰ÂpÁÍÓ, ÒÏÂÎÓ, ËÌËˆË‡ÚË‚ÌÓ, Ò ÔpÂ‰ÂÎ¸ÌÓÈ Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸˛ Ë
ÛÔÓpÒÚ‚ÓÏ, ‚ Î˛·ÓÂ ‚pÂÏfl ÒÛÚÓÍ, ·˚ÒÚpÓ ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÒËÎ˚,
ÛÔpÂÊ‰‡Ú¸ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı, Òp˚‚‡Ú¸ ÔÎ‡Ì˚ ÔpÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒËÎ,
Ó‚Î‡‰Â‚‡Ú¸ ËÌËˆË‡ÚË‚ÓÈ Ë ÔpÓ˜ÌÓ Û‰ÂpÊË‚‡Ú¸ ÂÂ. éÔ˚Ú ·Óp¸·˚ ‚
648
p‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÙÂp‡ı ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ

ÔpË ÔpÓ˜Ëı p‡‚Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÛÒÔÂı‡ ‚ ·Óp¸·Â ‰Ó·Ë‚‡ÂÚÒfl ÚÓÚ, ÍÚÓ
‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ·ÓÎÂÂ ‡ÍÚË‚ÌÓ Ë pÂ¯ËÚÂÎ¸ÌÓ, Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚Ó ·ÓpÂÚÒfl Á‡ ËÌË-
ˆË‡ÚË‚Û, Ì‡‚flÁ˚‚‡ÂÚ Ò‚Ó˛ ‚ÓÎ˛. åÓÊÌÓ ËÏÂÚ¸ ıÓpÓ¯Ó ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌ-
Ì˚ı ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı, Ú‡Î‡ÌÚÎË‚Ó ÒÔÎ‡ÌËpÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÌÓ ÌÂ
‰Ó·ËÚ¸Òfl ÛÒÔÂı‡, ÂÒÎË ÌÂ ·Û‰ÛÚ ÔpÓfl‚ÎÂÌ˚ ‰ÓÎÊÌ‡fl Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸
Ë ˝ÌÂp„Ëfl, ‚ÓÎfl ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
ÄÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ë pÂ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚˚p‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ ˆÂÎflı ·Óp¸·˚ Ë
ÒÔÓÒÓ·‡ı Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl, ÔÓÒÚÓflÌÌ˚Ï ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ Ì‡ ÔpÓÚË‚Ó-
‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ‚ Î˛·ÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ, Ò‚ÓÂ‚pÂÏÂÌÌ˚Ï ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ
‚˚„Ó‰Ì˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛˘ÂÈÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒ-
ÚÂÈ. ÄÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÚÂÒÌÓ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ËÌËˆË‡ÚË‚ÓÈ, ‚˚p‡Ê‡˛˘ÂÈÒfl ‚
ÒÏÂÎÓÏ Ë p‡ÁÛÏÌÓÏ ‰ÂpÁ‡ÌËË ‚ ÒÚpÂÏÎÂÌËËË Ì‡ÈÚË Ì‡ËÎÛ˜¯ËÂ
ÒÔÓÒÓ·˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ. èpËÌˆËÔ˚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë pÂ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔpÂ‰ÓÔpÂ‰ÂÎfl˛Ú Ì‡ÒÚÛÔ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÙÓpÏÛ ÒÂ‰ÒÚ‚‡Ï ·Óp¸·˚.
çÂÔpÂp˚‚ÌÓÒÚ¸ ‚Â‰ÂÌËfl ·Óp¸·˚ ‚˚ÚÂÍ‡ÂÚ ËÁ ı‡p‡ÍÚÂp‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓ‚pÂÏÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı, ÚpÂ-
·Ó‚‡ÌËÈ ÒÚp‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË. HÂÔpÂp˚‚Ì˚Â ‰ÂÈÒÚËfl Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ ‚ ÍÓpÓÚÍËÂ ÒpÓÍË Ò Ì‡ËÏÂÌ¸¯ÂÈ Á‡Úp‡ÚÓÈ ÒËÎ Ë
ÒpÂ‰ÒÚ‚; ÎË¯‡˛Ú ÔpÓÚË‚Ó·ÓpÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒËÎ˚ ÔpËÌflÚ¸ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Â
ÏÂp˚ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
• ëÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÔÓ‰‰ÂpÊ‡ÌËÂ
ÌÂÔpÂp˚‚ÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. ìÒÔÂı ÒÓ‚pÂÏÂÌÓÈ ·Óp¸·˚ ÏÓÊÂÚ
·˚Ú¸ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ÏË ÛÒËÎËflÏË ‚ÒÂı ÒËÎ, Û˜‡ÒÚ-
‚Û˛˘Ëı ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË Ç‡¯ÂÈ ˆÂÎË, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ ‚ıÓ‰fl˘Ëı ‚ ÍÓÓÔÂ-
‡ˆË˛. éÌ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÚÂÒÌ˚Ï Ë ÌÂÔpÂp˚‚Ì˚Ï ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ,
Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌ˚Ï ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl
‚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı p‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒËÎ ÔÓ Á‡‰‡˜‡Ï, Ì‡Ôp‡‚ÎÂ-
ÌËflÏ, ‚pÂÏÂÌË Ë ÒÔÓÒÓ·‡Ï ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎÂÈ. ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
Óp„‡ÌËÁÛÂÚÒfl Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ËÌÚÂpÂÒ‡ı ÚÂı ÒËÎ, ÍÓÚÓp˚Â ‰ÂÈÒÚ-
‚Û˛Ú Ì‡ ‚‡ÊÌ˚ı Ì‡Ôp‡‚ÎÂÌËflı Ë ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Á‡‰‡˜Ë.
ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ — ˝ÚÓ ‚‡ÊÌÂÈ¯ÂÂ ÛÒÎÓ‚ËÂ ÛÒÔÂı‡ Ú‡Ï, „‰Â ÔpËÏÂÌfl-
˛ÚÒfl p‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒËÎ˚ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ó‰ÌÓÈ Ó·˘ÂÈ ˆÂÎË. HÂÔpÂ-
p˚‚ÌÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ pÂ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡
ÔpÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛¯ËÂ ÒËÎ˚, Ì‡p‡˘Ë‚‡ÌËÂ ÛÒËÎËÈ ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÏ
ÏÂÒÚÂ Ë ‚ ÌÛÊÌÓÂ ‚pÂÏfl. ÅÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÔpË ˝ÚÓÏ ÔpËÓ·pÂÚ‡ÂÚ
Ç‡¯‡ ËÌËˆË‡ÚË‚‡ Ë Î˛‰ÂÈ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ‚ ‚‡¯Ëı ËÌÚÂ-
ÂÒ‡ı. èpË Ì‡pÛ¯ÂÌËË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÓÌË ‰ÓÎÊÌ˚ Ò‡ÏË ÒÚpÂÏËÚÒfl
Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ Ò‚flÁË Ò ÍÓÎÎÂ„‡ÏË ÔÓ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
649
ëÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ÒÂı ÒËÎ Ë ÒpÂ‰ÒÚ‚ ·Óp¸·˚ ÚpÂ·ÛÂÚ ÁÌ‡ÌËfl Ëı

‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Ëı ÔpËÏÂÌÂÌËfl ‚ p‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı
Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. èË ˝ÚÓÏ Í‡Ê‰˚È ˜ÎÂÌ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (Óp„‡-
ÌËÁ‡ˆËË) ‰ÓÎÊÂÌ ÁÌ‡Ú¸ Ë Ôp‡‚ËÎ¸ÌÓ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ ˆÂÎ¸ ·Óp¸·˚, Ò‚ÓË
˜‡ÒÚÌ˚Â Ë Ó·˘Û˛ Á‡‰‡˜Û, ÒÔÓÒÓ·˚ pÂ¯ÂÌËfl ˝ÚËı Á‡‰‡˜, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ò
ÍÂÏ Ë Í‡Í ‰ÓÎÊÌÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ.
• ÇÌÂÁ‡ÔÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. éÔ˚Ú ËÒÚÓpËË ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÚÓÚ,
ÍÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Î ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓÒÚ¸, ‚ÒÂ„‰‡ ÔÓÎÛ˜ËÎ ÔpÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚Ó ‚ ·Óp¸-
·Â. ëÚÓpÓÌ‡, ÔÓ‰‚Âp„¯‡flÒfl ÌÂÓÊË‰‡ÌÌÓÏÛ Ì‡Ô‡‰ÂÌË˛ Ë ÌÂ ÒÛÏÂ‚¯‡fl
·˚ÒÚpÓ ‡‰‡ÔÚËpÓ‚‡Ú¸Òfl Í ÒÓÁ‰‡‚¯ÂÈÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÚÂpÔËÚ
ÔÓp‡ÊÂÌËÂ.
ÇÌÂÁ‡ÔÌÓÒÚ¸ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Á‡ÒÚË„ÌÛÚ¸ ‚p‡ÒÔÎÓı, ‰ÂÏÓp‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸
ÔpÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÒËÎ˚, ÒÌËÁËÚ¸ Ëı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ÒÓÔpÓÚË‚ÎÂ-
ÌË˛. ùÙÙÂÍÚ ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓÒÚË Ó„p‡ÌË˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‚pÂÏÂÌÂÏ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl
ÔpÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛¯Ëı ÒËÎ Ë ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ì‡‰Ó Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ˝ÚÓ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸. ÇÌÂÁ‡ÔÌÓÒÚ¸ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ‡ÍÚË‚Ì˚Ï Ë ÌÂÔpÂp˚‚Ì˚Ï
ËÁÛ˜ÂÌËÂÏ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ÒÂ‰˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË («‚Â‰ÂÌËÂÏ
p‡Á‚Â‰ÍË»), ÔpÂ‰‚Ë‰ÂÌËÂÏ Ì‡ÏÂpÂÌËÈ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÒÓÔÂp-
ÌËÍÓ‚. PÂ¯ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÓÒpÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÛÒËÎËÈ Ì‡ „Î‡‚ÌÓÏ
Ì‡Ôp‡‚ÎÂÌËË Ë ‚ ÌÛÊÌÓÂ ‚pÂÏfl. ùÚÓÚ ÔpËÌˆËÔ ÓÚÍp˚Ú ‰‡‚ÌÓ Ë
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎÒfl Â˘Â ‚ ‰pÂ‚ÌÓÒÚË ‚ ‚ÓÂÌÌÓÈ ÒÙÂpÂ. ëÓ ‚pÂÏÂÌÂÏ ÒÔÓ-
ÒÓ·˚ Ë ÒpÂ‰ÒÚ‚‡ Â„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ËÒÚÓpË˜ÂÒÍËı
ÛÒÎÓ‚ËÈ ËÁÏÂÌflÎËÒ¸. PÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ˝ÚÓ„Ó ÔpËÌˆËÔ‡ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl: ÛÏÂ-
Î˚Ï p‡ÒÔpÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ ÒËÎ Ë ÒpÂ‰ÒÚ‚ ÔÓ Á‡‰‡˜‡Ï, Ì‡Ôp‡‚ÎÂÌËflÏ Ë
Ó·¸ÂÍÚ‡Ï ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ Ì‡ „Î‡‚ÌÓÏ Ì‡Ôp‡‚ÎÂÌËË ·ÓÎ¸-
¯ÂÈ ˜‡ÒÚË ÒËÎ Ë ÒpÂ‰ÒÚ‚.
• ë‚ÓÂ‚pÂÏÂÌÌ˚È Ï‡ÌÂ‚p ÒËÎ‡ÏË Ë ÒpÂ‰ÒÚ‚‡ÏË. Ç ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÒÓ‚pÂÏÂÌÌÓÈ ·Óp¸·˚ Ï‡ÌÂ‚p ÒËÎ‡ÏË Ë ÒpÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÒÚ‡Î Ó·˚˜ÌÓÈ
Ôp‡ÍÚËÍÓÈ pÂ¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ ‚Ó ‚ÒÂı ÒÙÂp‡ı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ï‡ÌÂ‚p‡ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ·˚ÒÚpÓÏ Ë Óp„‡ÌÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÏ
ÔÂpÂÏÂ˘ÂÌËË ÒËÎ Ë ÒpÂ‰ÒÚ‚ Ì‡ ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÂ Ì‡Ôp‡‚ÎÂÌËfl. ìÏÂÎÓÂ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ˝ÚÓ„Ó ÔpËÌˆËÔ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Á‡ı‚‡Ú˚‚‡Ú¸ Ë Û‰ÂpÊË‚‡Ú¸
ËÌËˆË‡ÚË‚Û, Òp˚‚‡Ú¸ Á‡Ï˚ÒÎ˚ ÔpÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒËÎ, ‰ÓÒÚË„‡Ú¸
ˆÂÎË ‚ ·ÓÎÂÂ ÍÓpÓÚÍËÂ ÒpÓÍË.
• ÇÒÂÒÚÓÓÌÌÂÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡ Á‡-
ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË Á‡ÍÓÌÓ‚ ·Ó¸·˚
(Á‡ÍÓÌ˚ Ò‡·‡Ú˚‚‡˛Ú ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı).èÓ ‡Ì‡ÎÓ„ËË Ò Ó·ÂÒ-
ÔÂ˜ÂÌËÂÏ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÇÓÓÛÊÂÌÌ˚ı ÒËÎ, ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸: ÓÔÂ‡-
ÚË‚ÌÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ, ÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÂ, Ú˚ÎÓ‚ÓÂ.
650
‡) éÔÂ‡ÚË‚ÌÓÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ: ‡Á‚Â‰ÍÛ, Ï‡ÒÍËÓ‚ÍÛ, Óı‡ÌÛ Ë Ú. Ô.

ê‡Á‚Â‰Í‡ Ì‡ ÒÎÛÊ·Â ‚‡¯Â„Ó ÔÂ‰ÔËflÚËfl ÛÊÂ ‰‡‚ÌÓ ÒÚ‡Î‡ Â‡Î¸-
ÌÓÒÚ¸˛ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÍÓÌÍÛÂÌˆËË.
ë 90-ı „Ó‰Ó‚ ËÌÙÓÏËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‰Îfl ÙËÏ˚ ËÏÂÂÚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜Â-
ÌËÂ, ˜ÂÏ ˆÂÌ‡ Ë Í‡˜ÂÒÚ‚Ó ÔÓ‰ÛÍˆËË, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Ì‡ÍÓÔÎÂÌËÂ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚ÒÚÓflÚ¸ ‚ ÍÓÌÍÛÂÌÚÌÓÈ ·Ó¸·Â. å‡ÒÍËÓ‚Í‡
ÔÂ‰ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓ ‰ÂÁËÌÙÓÏ‡ˆËË ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı
Ç‡Ï ÒËÎ. ùÚÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂÏ ‚ ÎÓÊÌÓÏ ‚Ë‰Â Ò‚ÓËı
Ì‡ÏÂÂÌËÈ, Á‡Ï˚ÒÎÓ‚, Â¯‡ÂÏ˚ı Á‡‰‡˜. ëÍ˚ÚËÂÏ ‰ÂÏ‡ÒÍËÛ˛˘Ëı
ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ Ë ‚ÓÒÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÂ ÎÓÊÌ˚ı ‰ÂÏ‡ÒÍËÛ˛˘Ëı ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
Á‡ÌËÏ‡Ú¸Òfl ÔÎ‡ÌÓ‚Ó Ë ÒÍÓÓ‰ËÌËÓ‚‡ÌÌÓ. éı‡Ì‡ ÔÂ‰ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ
‚ÂÒ¸ ÒÔÂÍÚ Óı‡ÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ Óı‡Ì˚ ÎËˆ ÙËÏ˚ ‰Ó
Óı‡Ì˚ ÒÂÍÂÚÓ‚ ‚ ùÇí.
·) íÂıÌË˜ÂÒÍÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÓÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËË ÏÂÓÔËflÚËÈ ÔÓ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ (ı‡ÌÂÌË˛) ‚ÒÂÈ ÚÂıÌËÍË
ÙËÏ˚ ÓÚ ‡‚ÚÓÏ‡¯ËÌ ‰Ó ÒÂ‰ÒÚ‚ Ï‡ÎÓÈ ÏÂı‡ÌËÁ‡ˆËË Ì‡ ‡·Ó˜ÂÏ
ÏÂÒÚÂ.
‚) í˚ÎÓ‚ÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ Ó„‡ÌËÁÛÂÚÒfl Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ˆÂ-
Îflı ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌËfl ÔÂÒÓÌ‡Î‡ ÙËÏ˚, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı ‚ Á‰ÓÓ‚ÓÏ ÒÓ-
ÒÚÓflÌËË Ë Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ Ëı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÒÂÏË ‚Ë‰‡ÏË Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚, ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl ‡·ÓÚ˚.
• í‚Â‰ÓÂ Ë ÌÂÔÂ˚‚ÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ. ìÒÔÂı ‚ ·Ó¸·Â ‚ÒÂ„‰‡
Á‡‚ËÒÂÎ ÓÚ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ìÏÂÎÓÂ ÛÍÓ-
‚Ó‰ÒÚ‚Ó ÒÓ·ÓÈ, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ÏË ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ÛÒÔÂı‡ Ò
Ì‡ËÏÂÌ¸¯ËÏË ÔÓÚÂflÏË. í‚Â‰ÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÔÓ-
ÒÚÓflÌÌ˚Ï ÁÌ‡ÌËÂÏ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔÂ‰‚Ë‰ÂÌËÂÏ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚ı ÂÂ ËÁÏÂÌÂÌËÈ; Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ÔËÌflÚËÂÏ Â¯ÂÌËÈ, Ú˘‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÓÈ Â„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂÏ ‚ ÊËÁÌ¸; ÛÏÂÎÓÈ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËÂÈ Ë ˜ÂÚÍËÏ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂÏ ÒËÒÚÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ê‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚Â ÔËÌˆËÔ˚ ÎÂÊ‡Ú ‚ ÓÒÌÓ‚Â ·Ó¸·˚, ÓÌË ÓÔÓ·Ë-
Ó‚‡Ì˚ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚÌÂÈ Ô‡ÍÚËÍÓÈ Ì‡ ÔÓÎflı Ò‡ÊÂÌËÈ ‚ ‚ÓÂÌÌÓÈ,
‰ËÔÎÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÒÙÂÂ ·ËÁÌÂÒ‡.
11.1.3 åÂÚÓ‰˚ ·Ó¸·˚
áÌ‡ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ÏÂÚÓ‰‡ÏË ·Ó¸·˚ ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Ë‚

ÏÂÚÓ‰˚ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·˚. èÓ‰ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl:
• Ó·Î‡ÒÚ¸ ÒÓˆËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ, ÍÓÚÓ‡fl ËÁÛ˜‡ÂÚ ÏÂ-
ÚÓ‰ËÍÛ ‡ÒÒÏÓÚÂÌËfl ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ËÎË ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË
‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ëı ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË [51];
651
• Ó·˘Û˛ ÚÂÓË˛ ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ËÁÛ˜‡˛˘Û˛ ÛÒÎÓ-

‚Ëfl, ÏÂÚÓ‰˚ Ë ÔËÌˆËÔ˚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Ë Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚Â-
˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË [45].
èÓ ÏÌÂÌË˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ äËÂ‚ÒÍÓ„Ó ËÌÒÚËÚÛÚ‡ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËË,
Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ëfl ÔËÁ‚‡Ì‡ Ì‡Û˜ËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ‚˚·ÓÛ
ÒÂ‰ÒÚ‚, ÔËÂÏÓ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ·Ó¸·˚, ÒÔÓÒÓ·Ì˚ı ÔË Ì‡ËÏÂÌ¸¯ÂÈ Á‡Ú-
‡ÚÂ ÒËÎ ‰‡Ú¸ Ì‡Ë·ÓÎ¸¯ËÂ Ë Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓ˜Ì˚Â ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚.
äÓÌˆÂÔˆË˛ ·Ó¸·˚, ÔÂ‰ÎÓÊËÎ, ‚ Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl, í. ä‡Ú‡·ËÌÒ-
ÍËÈ [31]. éÌ‡ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÂÚÒfl Ë ÒÂÈ˜‡Ò ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË Ô‡ÍÒÂÓÎÓ-
„ËË [45, 49]. Ç ÎÓ„ËÍÂ ËÁÎÓÊÂÌËfl ˝ÚÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚Á„Îfl‰Ó‚ ‚ ÒÙÂÂ
·Ó¸·˚ ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ˝Ú‡Ô˚: ‰ÂÁÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ,
ÔÓÚÂÌˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ‡„ÂÒÒËÈ, Û‡‚ÌÓ‚Â¯Ë‚‡ÌËÂ ÒËÎ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ,
Í‡Ê‰˚È ˝Ú‡Ô Â‡ÎËÁÛÂÚ Ò‚ÓË ˆÂÎË Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ËÏ
ÏÂÚÓ‰˚. ê‡ÒÒÏÓÚËÏ Ëı.
1. ÑÂÁÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÏÂÚÓ‰Ó‚:
‡) é„‡ÌË˜ÂÌËfl Ò‚Ó·Ó‰˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ‰‚ËÊÂÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ ‚ ÒÍÓ‚˚‚‡ÌËË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Ë ÔËÌflÚË˛
ÏÂ ÔÓ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌË˛ Ò‚Ó·Ó‰˚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒËÎ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚.
ëÓÁ‰‡˛ÚÒfl ‚Ë‰ËÏ˚Â ÔÂ‰Ì‡ÏÂÂÌÌ˚Â ÔÓÚÂË, ÓÒÎ‡·ÎÂÌËÂ Ò ˆÂÎ¸˛
‡Ò¯ËÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ Ó‰ÌÓÏ ËÎË ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı.
·) àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÂÁÂ‚‡ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ ‚ Á‡Úfl„Ë‚‡ÌËÂ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ (‚ ÒÔÓÂ) ‚ ‰ËÒÍÛÒÒË˛
ÔÓ ‚ÓÔÓÒ‡Ï ‚ ÍÓÚÓ˚ı ÓÌ ÏÂÌÂÂ ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÂÌ, „‰Â ÓÌ ·Û‰ÂÚ ÒÂ·fl ÍÓÏ-
ÔÓÏÂÌÚËÓ‚‡Ú¸. ùÚËÏ ‰Ó·Ë‚‡˛ÚÒfl, ˜ÚÓ·˚ ˜ÛÊËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-
‚‡Ú¸ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˆÂÎflı. èÓÚË‚ÌËÍ ‚ ˝ÚÓÈ ÔÓÁËˆËË ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ‚˚-
·Ë‡Ú¸ ÔÛÚ¸ Ò ‡Á‚ËÎÍ‡ÏË, Ò·Ë‚‡ÂÚÒfl Ò ÌÂ„Ó, ‡ Ç˚ ‚˚Ë„˚‚‡ÂÚÂ ‚ÂÏfl.
‚) ÑÂÍÓÓ‰ËÌ‡ˆËfl.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ ‚ ‡Ò˜ÎÂÌÂÌËË ÒËÎ, ‰Ó‚Ó‰Ó‚, ‡„ÛÏÂÌÚÓ‚. Ç ÔÓ-
ˆÂÒÒÂ ÒÔÓ‡ Ì‡ıÓ‰ËÚ¸ ÒÓ˛ÁÌËÍÓ‚ ‚ „ÛÔÔÂ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡, ˜ÂÏ Â‡ÎËÁÓ-
‚˚‚‡Ú¸ ÔËÌˆËÔ «‡Á‰ÂÎflÈ Ë ‚Î‡ÒÚ‚ÛÈ». é·ÒÛÊ‰ÂÌË˛ ÔÓ‰‚Â„‡Ú¸ ÌÂ
„Î‡‚Ì˚È ÚÂÁËÒ, ‡ ‡„ÛÏÂÌÚ˚ ËÎË ÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl Ò ˆÂÎ¸˛ ‚˚Á‚‡Ú¸ ÒÓÏÌÂÌËfl.
2. ëÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ, ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÏÂÚÓ‰Ó‚:
‡) äÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ÒËÎ.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË ÔÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ ‚ Â¯‡˛˘ÂÏ ÏÂÒÚÂ ‚
Â¯‡˛˘ÂÂ ‚ÂÏfl „ÛÔÔËÓ‚ÍË ÒËÎ, ˜ÚÓ·˚ Û‰‡ËÚ¸ ‚ ÒÎ‡·ÓÂ ÏÂÒÚÓ.
Ç ÒÔÓÂ ˝ÚÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÔÓ‰·ÓÓÏ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚‡ ‡„ÛÏÂÌÚÓ‚ Í Ó‰ÌÓÏÛ
ÚÂÁËÒÛ.
·) åÂÚÓ‰ Ò‚Â¯Ë‚¯Â„ÓÒfl Ù‡ÍÚ‡.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — ˝ÚÓ Á‡·Î‡„Ó‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl,
ÍÓÚÓÓÂ Á‡ÚÂÏ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í
652
Ù‡ÍÚÛ (ÎÂ‰ ÎÛ˜¯Â Á‡„ÓÚÓ‚ËÚ¸ ÁËÏÓÈ Ë ÌÂ ‰ÂÎ‡Ú¸ Â„Ó ÎÂÚÓÏ). Ç ÒÔÓÂ

ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ÒËÚÛ‡ˆËfl, ÍÓ„‰‡ ÔÓÚË‚ÌËÍ ‰ÓÎÊÂÌ Ì‡ÒÚÛÔ‡Ú¸, ‡ ˝ÚÓ ÏÂÌÂÂ
˝ÍÓÌÓÏË˜ÌÓ, ˜ÂÏ Ó·ÓÓÌ‡, ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÚÍ˚Ú¸ ÒÂ·fl...
‚) åÂÚÓ‰ Á‡Úfl„Ë‚‡ÌËfl Ë ÔÓÏÂ‰ÎÂÌËÈ.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — ‡ÒÒÎ‡·ËÚ¸ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡, Ò·ËÚ¸ ·ÓÂ‚ÓÈ Ì‡Í‡Î,
ÔË‰‡Ú¸ ‡„ÛÏÂÌÚ‡Ï ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Â¯‡˛˘Ëı. ùÚÓ ‰‡ÒÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
ÛÒËÎÂÌËfl ‡„ÛÏÂÌÚ‡ˆËË (˜ÂÂÁ ÁÌ‡ÌËÂ ÒÎ‡·˚ı ÒÚÓÓÌ). ëÚ‡‚ËÚ ÚÓ˜ÍÛ
‚ ‰ËÒÍÛÒÒËË.
3. èÓÚÂÌˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl, ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÏÂÚÓ‰Ó‚:
‡) åÂÚÓ‰ ‰ÂÏÓÌÒÚ‡ˆËË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — Û·Â‰ËÚ¸ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ ‚ ‚‡¯ÂÈ ÒËÎ¸ÌÓÈ ÔÓÁËˆËË,
·ÓÎ¸¯Ëı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflı ‚ ·Ó¸·Â. ÑÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Í‡Í ·˚ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÈ
‰ÂÏÓÌÒÚ‡ˆËÂÈ Ç‡¯ÂÈ ÒËÎ˚.
·) åÂÚÓ‰ Û„ÓÁ.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‚Ë‰ËÏÓÒÚ¸ Û„ÓÁ˚ Ì‡Ô‡‰ÂÌËfl. (èÓÒÚ‡-
‚ËÚ¸ ÔÛ„‡ÎÓ Ì‡ Ó„ÓÓ‰Â).
4. ì‡‚ÌÓ‚Â¯Ë‚‡ÌËÂ ÒËÎ, ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÏÂÚÓ‰Ó‚:
‡) åÂÚÓ‰ ‚‚Â‰ÂÌËfl ‚ Á‡·ÎÛÊ‰ÂÌËÂ.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — Û‡‚ÌÓ‚ÂÒËÚ¸ ÒËÎ˚ ˜ÂÂÁ Ì‡‚flÁ˚‚‡ÌËÂ Ó¯Ë·ÓÍ
ÒËÎ¸ÌÓÏÛ Ô‡ÚÌÂÛ. á‡ÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚˚·‡Ú¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ÌÂ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ ËÎË
Á‡‚Â‰ÓÏÓ ÔÓË„‡ÌÌÓÂ. åÂÚÓ‰ ÔÓÒÚÓÂÌ Ì‡ ÁÌ‡ÌËflı Ó Ì‡ÏÂÂÌËË.
á‡·ÎÛÊ‰ÂÌËÂ ÒÚÓËÚÒfl Ì‡: ÒÍÛÔÓÒÚË, ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔÛÚ‡ÌËˆÂ (ËÒÍÎ˛-
˜‡˛˘ÂÈ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌËfl); ÔÓ‰ÛÏ‡ÌÌÓÏ, ÎÓ„Ë˜ÂÒÍË Ò‚flÁ‡Ì-
ÌÓÏ, Ô‡‚‰ÓÔÓ‰Ó·ÌÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËË, ÌÓ ‚Â‰Û˘ÂÏ ‚ ÚÛÔËÍ ËÎË Î‡·ËËÌÚ
‚˚·Ó‡.
·) èÓfl‰ÓÍ Á‡ı‚‡Ú‡ ‚‡ÒÔÎÓı.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — ÔÓ„ÌÓÁËÛfl ËÒıÓ‰, Ì‡‚flÁ‡Ú¸ Â¯ÂÌËÂ ÔÓÚË‚-
ÌËÍÛ, ÔÓÒÚ‡‚ËÚ¸ ‚ ÌÂ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl.
åÂÚÓ‰ ÔÓÒÚÓÂÌ Ì‡ ÒÓÁ‰‡ÌËË Á‡ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡: ÒÓ‚Â¯ËÚ¸ ÔÓÚË‚Ó-
ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ˚È ¯‡„, ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚Ë‚ ÔË ˝ÚÓÏ Ó·¯ËÌÛ˛ Ë ÚÓ˜ÌÛ˛
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÔÓÚË‚ÌËÍÛ. ò‡„Ë ÓÒ‚Â‰ÓÏÎÂÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ ÎÂ„˜Â
ÔÂ‰‚Ë‰ÂÚ¸, Ó‰Ì‡ÍÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÔË ˝ÚÓÏ ‰ÓÎÊÌ‡ ËÏÂÚ¸ ÙÓÏÛ ÍÓ-
Ë‰Ó‡ Ò Ó‰ÌËÏ ‚˚ıÓ‰ÓÏ.
‚) è‡‡‰ÓÍÒ ·Â„ÒÚ‚‡.
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — Î˛·˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ Á‡‚ÂÒÚË ‚ ÎÓ‚Û¯ÍÛ, flÏÛ. èË
˝ÚÓÏ ÛÍÎÓÌËÚ¸Òfl ÓÚ ·Ó¸·˚, ÓÒÚ‡‚Ë‚ ÔÓÎÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (ÒÔÓ‡, ‰ËÒ-
ÍÛÒÒËÈ). ì‚ÂÒÚË ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ ‚ Ó·Î‡ÒÚ¸ ÌÂÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË ËÎË ÌÛÊ-
ÌÓÈ Ç‡Ï.
åÂÚÓ‰ ÔÓÒÚÓÂÌ Ì‡ ÒÓÁ‰‡ÌËË ‚Ë‰ËÏÓÒÚË ÓÚÒÚÛÔÎÂÌËfl, ·Â„ÒÚ‚‡.
é‰Ì‡ÍÓ Û·Â„‡˛˘ËÈ ÔË ˝ÚÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ: Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ, ÚÂÏÔ ÔÂ-
653
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl. èÓ·Â„ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍËÏ Ë ËÏËÚËÛ˛˘ËÏ.

åÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÔÓ·Â„ Ë Á‡Ï‡ÌË‚‡ÌËÂ.
„) åÂÚÓ‰ « ÒÚÂÎÍ‡ ‚ÂÒÓ‚».
ñÂÎ¸ ÏÂÚÓ‰‡ — Û‡‚ÌflÚ¸ ËÎË ÓÍÓÌ˜‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‡ÒÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡Ú¸
ÒËÎ˚ ÔÓÚË‚ÌËÍÓ‚ Ò ˆÂÎ¸˛ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ‚˚„Ó‰˚, ÔÓÏÓ˘Ë. åÂÚÓ‰ ÔÓ-
ÒÚÓÂÌ Ì‡ ‚Á‚Â¯Ë‚‡ÌËË ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÒËÎ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓfl˘Ëı „ÛÔÔËÓ-
‚ÓÍ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ‚˚„Ó‰˚ ÔË ÔËÒÓÂ‰ËÌÂÌËË Í
Ó‰ÌÓÏÛ ËÎË ‰Û„ÓÏÛ. èË ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÏ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËË, Û„ÓÊ‡fl Ó‰ÌÓÈ
Ë ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌÂ, ÏÓÊÌÓ ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ ÔÓÏÓ˘¸ Í‡Í ÓÚ Ó‰ÌÓÈ, Ú‡Í Ë ÓÚ
Ó·ÂËı ÒÚÓÓÌ Ò‡ÁÛ. èÂ‰Î‡„‡ÂÏ‡fl, í. ä‡Ú‡·ËÌÒÍËÏ, ÏÂÚÓ‰˚ Ë ÔËÂ-
Ï˚ ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÈ ÍÓÓÔÂ‡ˆËË (Î˛‰Ë Ì‡Ó˜ÌÓ Á‡ÚÛ‰Ìfl˛Ú ‰Û„ ‰Û„Û
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ) ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ÔÓ ÔËÌˆËÔÛ: Í‡Í ÏÓÊÌÓ ÔÓ·Â‰ËÚ¸,
‡ÒÔÓÎ‡„‡fl ÒËÎ‡ÏË ÏÂÌ¸¯ËÏË, ˜ÂÏ Û ÔÓÚË‚ÌËÍ‡. Ç ÓÒÌÓ‚Â ‡ÒÒÏÓÚ-
ÂÌÌÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËfl ·Ó¸·˚ ÏÂÊ‰Û ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ÏË, ÎÂÊ‡Ú ˆÂÎË Ò‚Â-
‰ÂÌËfl Ò˜ÂÚÓ‚ Ë ÛÌË˜ÚÓÊÂÌËÂ ‰Û„ ‰Û„‡. å˚ Ó·‡˘‡ÂÏ Ç‡¯Â
‚ÌËÏ‡ÌËÂ, ˜ÚÓ, Â˜¸ ¯Î‡ Ó ·Ó¸·Â ÒÓ ‚Á‡ËÏÓÓÚËˆ‡˛˘ËÏË ˆÂÎflÏË Ë
Ì‡ÏÂÂÌËflÏË. é‰Ì‡ÍÓ ÂÒÚ¸ ·Ó¸·‡ Í‡Í ÒÔÓÒÓ· ‡ÁÂ¯ÂÌËfl (ÒÌflÚËfl)
ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl, ‡ «ÌÂ ‰‡Í‡». ÑÎfl ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ·Ó¸-
·˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ ÔÂÂıÓ‰‡ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ·Ó¸·˚
‚ Á‡ÚflÊÌÓÈ ÌÂÓ·‡ÚËÏ˚È ÍÓÌÙÎËÍÚ.
11.1.4 îÓÏ˚ ·Ó¸·˚
é„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÔË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË

ÂÂ ÙÓÏ˚ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl (ÔËÎÓÊÂÌËÂ ‹ 5). ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ·Ó¸·‡,
Í‡Í ÚËÔ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‰ÓÎÊÌ‡ ËÏÂÚ¸ Ò‚ÓË ÙÓÏ˚. éÒÌÓ‚Ì˚ÏË
ÙÓÏ‡ÏË ·ÓÂ‚˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔËÏÂÌflÂÏ˚Â ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ï‡Ò¯Ú‡·‡
‚ÓÓÛÊÂÌÌÓÈ ·Ó¸·˚, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚Ë‰Ó‚ ‚ÓÓÛÊÂÌÌ˚ı
ÒËÎ Ë Ó‰Ó‚ ‚ÓÈÒÍ, ˆÂÎË ‚ÓÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ı‡‡ÍÚÂ‡, ‚˚ÔÓÎÌflÂ-
Ï˚ı Á‡‰‡˜, fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÔÂ‡ˆËfl, Ò‡ÊÂÌËÂ, ·ÓÂ‚˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Û‰‡,
·ÓÈ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ˝ÚË ÙÓÏ˚ ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì˚ Ë ‚ «ÏËÌ˚ı» ÛÒÎÓ‚Ëflı ‚ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ËÎË ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·Â. ç‡ÔËÏÂ, ÓÔÂ‡ˆËfl ‚ ·ËÁÌÂÒÂ — ˝ÚÓ ÒÓ‚ÓÍÛÔ-
ÌÓÒÚ¸ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı Ë ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÔÓ ˆÂÎË, Á‡‰‡˜‡Ï, ÏÂÒÚÛ Ë
‚ÂÏÂÌË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔÓ‚Ó‰ËÏ˚ı ÔÓ Â‰ËÌÓÏÛ Á‡Ï˚ÒÎÛ Ë ÔÎ‡ÌÛ (ÒÚ‡-
ÚÂ„ËË) ‰Îfl Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ ·ÓÎ¸¯ÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ Ì‡
˚ÌÍÂ ÚÓ‚‡Ó‚ Ë ÛÒÎÛ„ (Â„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı) Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ-
ÌÓÈ ˆÂÎË.
ç‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÙÓÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂÒÓÌ‡Î‡
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
654
ÓÔÂ‡ˆËË ‚ÎËfl˛Ú: ˆÂÎË Ë ı‡‡ÍÚÂ Â¯‡ÂÏ˚ı Á‡‰‡˜, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË

(˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÂ Ë Ú. Ô.) Ò‚ÓÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÍÓÌÍÛ-
ÂÌÚ‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˚ÌÍ‡, ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl
ÍÛÎ¸ÚÛ‡, ÛÓ‚ÂÌ¸ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÔÂÒÓÌ‡Î‡.
ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÍÓÌˆÂÔˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·˚ ÒÓ„Î‡ÒÛ˛ÚÒfl
Ò ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÔÓÎÓÊÂÌËflÏË ‚ÓÂÌÌÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡, ÓÌË ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡
‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚ı ‡ÌÂÂ ÔËÌˆËÔ‡ı ·Ó¸·˚. ÖÒÎË ÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸ ÏÂÌÂ‰-
ÊÂ‡ Ò ÍÓÌˆÂÔˆËflÏË ·Ó¸·˚ Ë ÔÂ‰Î‡„‡Ú¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ‡Á‡·ÓÚÍÛ
ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ·Ó¸·˚, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸Òfl Í ÓÔ˚-
ÚÛ ‚Â‰ÂÌËfl ·ÓÂ‚˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓÏÛ ‚ ‚ÓÂÌÌÓÈ ÒÙÂÂ. Ç Ì‡Ò-
ÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓÔÛÎflÌ˚ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl ‡·ÓÚ˚ Ó ‚ÓÈÌÂ.
èËÏÂÓÏ ˝ÚÓÏÛ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ Ú‡ÍÚ‡Ú Ó ‚ÓÈÌÂ, Ì‡ÔËÒ‡ÌÌ˚È ‚ 6 ‚Â-
ÍÂ ‰Ó Ì‡¯ÂÈ ˝˚ ÍËÚ‡ÈÒÍËÏ ÔÓÎÍÓ‚Ó‰ˆÂÏ ëÛÌ¸-ˆÁ˚ [30]. å˚ ‡ÌÂÂ
(„Î‡‚‡ 9) ÓÚÏÂ˜‡ÎË, ˜ÚÓ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ÓÔ˚Ú ‚Â‰ÂÌËfl ‚ÓÈÌ ‚ ‰ËÔ-
ÎÓÏ‡ÚËË, ÔÓÎËÚËÍÂ Ë ÒÙÂÂ ·ËÁÌÂÒ‡, ‚ äËÚ‡Â ‡Á‡·ÓÚ‡Ì˚ ÒÚ‡Ú‡-
„ÂÏ˚ — ÙÓÏ˚ ·Ó¸·˚ (˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË). èÓ‰ ÒÚ‡Ú‡„Â-
ÏÓÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ‰Îfl
ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌ‡ ÎÓ‚Û¯Í‡ ËÎË ıËÚÓÒÚ¸. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Ë Û
Ì‡¯Â„Ó Ì‡Ó‰‡ ËÏÂ˛ÚÒfl ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚, ÌÓ ÍËÚ‡ÈÒÍ‡fl ÚÂÓËfl Ë
Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔÂ‚‡ÚËÎ‡ ‡Á‡·ÓÚÍÛ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ ‚ ÓÒÓ·ÓÂ
ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó. ëÚ‡Ú‡„ÂÏÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ¯ÍÓÎ‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó-
·ÓÒÚ‚‡, ÍÓÚÓÓÈ ÔËÒÛ˘Ë Ò‚ÓË Á‡ÍÓÌ˚ Ë ÔËÌˆËÔ˚. ëÂ„Ó‰Ìfl
ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ‡ÚËÍ‡ — Û˜ÂÌËÂ Ó ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ‡ı — ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏËÂ ÔÂÂÊË‚‡ÂÚ
·ÛÏ [59]. áÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ˝ÚÓÏÛ ‡·ÓÚ‡ ¯‚ÂÈˆ‡ÒÍÓ„Ó
Û˜ÂÌÓ„Ó ï‡Ó ÙÓÌ áÂÌ„Â‡, „‰Â ËÁÎ‡„‡˛ÚÒfl 36 ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ, ‡Á‡·Ó-
Ú‡ÌÌ˚ı ‚ äËÚ‡Â [59, 60].
ç‡„Îfl‰Ì˚Ï ÔËÏÂÓÏ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚, ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏÛ
‹ 3: «ì·ËÚ¸ ˜ÛÊËÏ ÌÓÊÓÏ». ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚ — Û·ËÚ¸ ˜ÛÊËÏ
ÌÓÊÓÏ; ÔÓ„Û·ËÚ¸ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ ˜ÛÊËÏË ÛÍ‡ÏË; ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ‡ ÔÓ‰ÒÚ‡‚-
ÌÓ„Ó ÎËˆ‡; ‚Â‰ËÚ¸ ÍÓÒ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÛÚÂÏ, ÌÂ ‡ÙË¯ËÛfl ÒÂ·fl; ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ‡
‡ÎË·Ë; ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ‡ Á‡ÏÂÒÚËÚÂÎfl. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚ ÌÂÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë Ì‡„Îfl‰-
ÌÓ ÓÔËÒ˚‚‡˛Ú Í‡Í ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÓÙÓÏ-
ÎÂÌÌÓÂ ‚ ‚Ë‰Â ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‰ÓÒÚË„‡Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
ëÎÂ‰ÛÂÚ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ Â‡Î¸Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı Ì‡¯ÂÏÛ Ó·˘ÂÒÚ‚Û
Ì‡‚flÁ‡Ì‡ ÍÓÌˆÂÔˆËfl ·Ó¸·˚, Í‡Í ÌÓÏ‡ ÊËÁÌË, ˜ÚÓ ÌÂÔËÂÏÎÂÏÓ
‰Îfl ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡ ÛÍ‡ËÌÒÍÓ„Ó Ì‡Ó‰‡ Ë ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓ‚ÓÁ„Î‡-
¯‡ÂÏÓÈ Ô‡‡‰Ë„ÏÂ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÂÂÈÚË ÓÚ
ÒËÚÛ‡ˆËË ·Ó¸·˚ Í ÒËÚÛ‡ˆËË ‡·ÓÚ˚, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÛÍ-
‡ËÌÒÍËÈ ÒÓˆËÛÏ ·ÓÎÂÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜Ì˚Ï Ë ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸Ì˚Ï, ‚ÔËÒ‡Ú¸Òfl
‚ ˝ÔËˆÂÌÚ ÏËÓ‚Ó„Ó ‡Á‚ËÚËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ, ÎË˜Ì‡fl ÚÂÍÚÓÎÓ„Ëfl
655
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Û˜‡ÒÚ‚Ûfl ‚ ˝ÚÓÏ ÔÓˆÂÒÒÂ, ÏÓÊÂÚ ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl Â˘Â Ì‡ ÔÓfl-

‰ÓÍ, Á‡ÈÏÂÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÌË¯Û ‚ ÊËÁÌË Ì‡ÛÍË Ë ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡, ÔËÌ‡‰ÎÂÊ‡˘Û˛ ÂÈ ÔÓ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ Ô‡‚Û.
11.1.5 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ

·Ó¸·˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ê‡ÌÂÂ Ï˚ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÎË, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-

˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ, ‡·ÓÚ‡˛˘ÂÈ ‚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌÓÏ ÂÊË-
ÏÂ. ìÔ‡‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ÏË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË.
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚËÍ‡ ÔËÓ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓ ·ÓÎ¸¯ÓÏÛ Ò˜ÂÚÛ, ÌÂ
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÎ‡ Â„Ó Í ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ‚ÓÈÌÂ. «ÇÓÈÌ‡ — ˝ÚÓ ÔÛÚ¸ Ó·Ï‡-
Ì‡» [30]. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÎÂ„ÍÓ ÔÓ„‡ÏÏË-
ÛÂÚÒfl ‚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÏ Ë ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÏ ÔÓÎÂ.
óÚÓ·˚ Ì‡„Îfl‰ÌÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl
‚ÓÈÌ‡ Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÒÚ‡Ú¸ Ó·˙ÂÍÚÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
Ì˚ı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ï˚ ÔË‚Ó‰ËÏ ËÒÚÓË˛ Ò Ó‰ÌÓÈ ˜ÂÂÔ‡ıÓÈ [47].
ÜËÎ‡ ·˚Î‡ Ó·˚˜Ì‡fl óÂÂÔ‡ı‡ Ë ÔÓÒÚÓflÌÌÓ Ú‡ÒÍ‡Î‡ Ì‡ Ò‚ÓÂÈ
ÒÔËÌÂ ÚflÊÂÎ˚È Ô‡ÌˆË¸. è‡ÌˆË¸ ÔË‰‡‚ÎË‚‡Î ÂÂ Í ÁÂÏÎÂ, Ë Í‡Ê-
‰˚È ¯‡„ óÂÂÔ‡ıÂ ‰‡‚‡ÎÒfl ÚflÊÂÎÓ. èÓ˝ÚÓÏÛ ÊËÁÌ¸ ÂÂ, ËÁÏÂflÂÏ‡fl
ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÓÏ ˝ÚËı ÌÂÔÓÒÚ˚ı ¯‡„Ó‚, ÚÓÊÂ ·˚Î‡ ÌÂÎÂ„ÍÓÈ.
çÓ Á‡ÚÓ, ÍÓ„‰‡ ËÁ ÒÓÒÂ‰ÌÂ„Ó ÎÂÒ‡ ÔË·Â„‡Î‡ „ÓÎÓ‰Ì‡fl ãËÒ‡,
óÂÂÔ‡ı‡ ÔflÚ‡Î‡ „ÓÎÓ‚Û ÔÓ‰ Ô‡ÌˆË¸ Ë ÒÔÓÍÓÈÌÓ ÔÂÂÊË‰‡Î‡
ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸. ãËÒ‡ Ô˚„‡Î‡ ‚ÓÍÛ„, ÔÓ·Ó‚‡Î‡ Ô‡ÌˆË¸ Ì‡ ÁÛ·, Ô˚Ú‡Î‡Ò¸
ÔÂÂ‚ÂÌÛÚ¸ Ò‚Ó˛ ÊÂÚ‚Û, ÍÓÓ˜Â „Ó‚Ófl, ÔËÏÂÌflÎ‡ ‚ÒÂ ÔËÒÛ˘ËÂ
‡„ÂÒÒÓÛ ÔËÂÏ˚, ÌÓ óÂÂÔ‡ı‡ ÒÚÓflÎ‡ Ì‡ Ò‚ÓÂÏ Ë ÓÒÚ‡‚‡Î‡Ò¸ ÊË‚ÓÈ.
é‰Ì‡Ê‰˚ ãËÒ‡ ÔËÌÂÒÎ‡ Ò ÒÓ·ÓÈ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÍÓ¯ÂÎÂÍ, ÔË‚ÂÎ‡
˛ËÒÚ‡ Ë, ÛÒÂ‚¯ËÒ¸ Ì‡ÔÓÚË‚, ÔÂ‰ÎÓÊËÎ‡ Ò‚ÓË ÛÒÎÛ„Ë ÔÓ ÔÓÍÛÔÍÂ
Ô‡ÌˆËfl. ÑÓÎ„Ó ‰ÛÏ‡Î‡ óÂÂÔ‡ı‡, ÌÓ ‚ ÒËÎÛ ·Â‰ÌÓÒÚË Ù‡ÌÚ‡ÁËË
‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ‡ ·˚Î‡ ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl. à ÓÔflÚ¸ ˚Ê‡fl Û‰‡ÎËÎ‡Ò¸ ÌË Ò ˜ÂÏ.
òÎÓ ‚ÂÏfl. éÍÛÊ‡˛˘ËÈ ÏË ËÁÏÂÌflÎÒfl. Ç ÎÂÒÛ ÔÓfl‚ËÎËÒ¸
ÌÓ‚˚Â ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÂ ÚÂÎÂÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÒÂ‰ÒÚ‚‡. à Ó‰Ì‡Ê‰˚,
‚˚È‰fl ËÁ ‰ÓÏ‡, ˜ÂÂÔ‡ı‡ Û‚Ë‰ÂÎ‡ ‚ËÒfl˘ËÈ Ì‡ ‰ÂÂ‚Â ÚÂÎÂ‚ËÁËÓÌÌ˚È
˝Í‡Ì, „‰Â ‰ÂÏÓÌÒÚËÓ‚‡ÎËÒ¸ ÎÂÚ‡˛˘ËÂ ˜ÂÂÔ‡ıË ·ÂÁ Ô‡ÌˆËfl.
á‡ıÎÂ·˚‚‡˛˘ËÈÒfl ÓÚ ‚ÓÒÚÓ„‡ ‰ËÍÚÓ-‰flÚÂÎ ÍÓÏÏÂÌÚËÓ‚‡Î Ëı
ÔÓÎÂÚ: «ä‡Í‡fl ÎÂ„ÍÓÒÚ¸! «ä‡Í‡fl ÒÍÓÓÒÚ¸! «ä‡Í‡fl Í‡ÒÓÚ‡! ä‡ÍÓÂ
ËÁfl˘ÂÒÚ‚Ó!»
ÑÂÌ¸ ÒÏÓÚÂÎ‡ ˜ÂÂÔ‡ı‡ ˝ÚË ÔÂÂ‰‡˜Ë, ‰‚‡, ÚË…
à ÔÓÚÓÏ ‚ ÂÂ Ï‡ÎÂÌ¸ÍÓÈ „ÓÎÓ‚Â Ó‰ËÎ‡Ò¸ Ï˚ÒÎ¸ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌ‡
‰Û‡, ‡Á Ú‡ÒÍ‡ÂÚ Ì‡ ÒÂ·Â ÔÓ‰Ó·ÌÛ˛ ÚflÊÂÒÚ¸ — Ô‡ÌˆË¸. çÂ ÎÛ˜¯Â
656
ÎË Ò·ÓÒËÚ¸ Â„Ó? ÜËÚ¸ ÚÓ„‰‡ ÒÚ‡ÌÂÚ Ì‡ÏÌÓ„Ó ÎÂ„˜Â. ëÚ‡¯ÌÓ? Ñ‡,

ÌÂÏÌÓ„Ó ÒÚ‡¯ÌÓ, ÌÓ ‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı ÌÓ‚ÓÒÚflı ÚÂÎÂ‚Â‰Û˘‡fl ëÓ‚‡ Á‡fl‚Ë-
Î‡, ˜ÚÓ ·Û‰ÚÓ ãËÒ‡ ÔÓ‰‡Î‡Ò¸ ‚ ÍË¯Ì‡ËÚ˚ Ë ÛÊÂ ÒÚ‡Î‡ ‚Â„ÂÚ‡Ë‡ÌÍÓÈ.
åË ÔÂÓ·‡Ê‡ÂÚÒfl. ãÂÒ ‚ÓÌ ÚÓÊÂ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‰Û„ËÏ, ‚ÒÂ
ÏÂÌ¸¯Â ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ‚ ÌÂÏ ‰ÂÂ‚¸Â‚ Ë Ò‡ÏÓ·˚ÚÌ˚ı Á‚ÂÂÈ, ‡ ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯Â
ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÔÓıÓÊËı ‰Û„ Ì‡ ‰Û„‡ ·ÂÁ‰ÓÏÌ˚ı ÒÓ·‡Í Ë ¯‡Í‡ÎÓ‚.
èÓ˜ÂÏÛ ·˚ ÌÂ ÔÓÎÂÚ‡Ú¸? çÂ·Ó — ÓÌÓ Ú‡ÍÓÂ ·ÓÎ¸¯ÓÂ Ë Ú‡ÍÓÂ
ÔÂÍ‡ÒÌÓÂ!
«ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ Ô‡ÌˆËfl Ë ÏÌÂ Ò‡ÁÛ ·Û‰ÂÚ ÎÂ„˜Â!» —
‰ÛÏ‡Î‡ óÂÂÔ‡ı‡.
«ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ Ô‡ÌˆËfl Ë ÂÂ Ò‡ÁÛ ·Û‰ÂÚ ÎÂ„˜Â
ÂÒÚ¸!» — ‰ÛÏ‡Î‡ ãËÒ‡, ÔÓ‰ÔËÒ˚‚‡fl Ò˜ÂÚ Ì‡ Ó˜ÂÂ‰ÌÛ˛ ÂÍÎ‡ÏÛ
ÎÂÚ‡˛˘Ëı ˜ÂÂÔ‡ı.
à ‚ Ó‰ÌÓ ÔÂÍ‡ÒÌÓÂ ÛÚÓ, ÍÓ„‰‡ ÌÂ·Ó, Í‡Í ÌËÍÓ„‰‡ Í‡Á‡ÎÓÒ¸
·ÓÎ¸¯ËÏ, óÂÂÔ‡ı‡ Ò‰ÂÎ‡Î‡ Ò‚ÓÈ ÔÂ‚˚È Ë ÔÓÒÎÂ‰ÌËÈ ¯‡„ Í Ò‚Ó·Ó‰Â
ÓÚ ÒËÒÚÂÏ˚ Á‡˘ËÚ˚.
óÂÂÔ‡ı‡ ÌÂ ÁÌ‡Î‡ Ë ÛÊÂ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÛÁÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡ — ˝ÚÓ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ó·Û˜ÂÌËÂ ‚‡„‡ ÚÓÏÛ, Í‡Í
ÒÌËÏ‡Ú¸ Ô‡ÌˆË¸ Ò Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl.
ê‡Á‚ËÚËÂ ÏËÓ‚Ó„Ó ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡ Ì‡„Îfl‰ÌÓ ‰ÂÏÓÌÒÚËÛÂÚ, ˜ÚÓ ‚
ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ÂÏfl ÍËÚË˜ÂÒÍË ‚‡ÊÌ˚Ï „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÂÒÛÒÓÏ,
ÓÍ‡Á˚‚‡˛˘ËÏ ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯ÂÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸,
ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ˆËÍÛÎËÛ˛˘‡fl ‚ ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌ˚ı
ÒËÒÚÂÏ‡ı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ò‚flÁË. Ñ‡ÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÂÓÚ˙ÂÏ-
ÎÂÏ˚Ï ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓÏ ÒÚÛÍÚÛ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÓÏ, ˝ÍÓÌÓÏË-
ÍÓÈ, ÙËÌ‡ÌÒ‡ÏË Ë Ó·ÓÓÌÓÈ. ìÒÍÓÂÌÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚ı
ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÏÂÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡ÎÓ ÔÓ‚˚¯Â-
ÌË˛ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Ëı ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl, ÌÓ Ë ÓÚÍ˚ÎÓ ‰ÓÔÓÎÌË-
ÚÂÎ¸Ì˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‰Îfl ÔÂ‰Ì‡ÏÂÂÌÌÓ„Ó ‰ÂÒÚÛÍÚË‚ÌÓ„Ó ‚ÓÁ-
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÌËı ÔÓÚË‚ÓÒÚÓfl˘ÂÈ ÒÚÓÓÌ˚ [17]. Ç ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl
Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ fl‰ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍË ‡Á‚ËÚ˚ı Á‡Ô‡‰Ì˚ı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚
ÔËÒÚÛÔËÎË Í ËÁÛ˜ÂÌË˛ Ë ÔÓ‡·ÓÚÍÂ ÔÓ·ÎÂÏ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÔÓÚË-
‚Ó·ÓÒÚ‚ÓÏ ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÙÂÂ, ËÎË Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓÈ «ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËÓÌÌÓÈ ‚ÓÈÌÂ». éÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl ÍÓÌˆÂÔˆËË «ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡» ÛÊÂ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ‚
ÙÓÏÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‚ÓÈÌ˚, ÍÓÚÓ‡fl ‚ÌÂÒÎ‡ Ò‚ÓÈ ‚ÍÎ‡‰ ‚ ‡Á‚‡Î
ëëëê Ë é„‡ÌËÁ‡ˆËË Ç‡¯‡‚ÒÍÓ„Ó ÑÓ„Ó‚Ó‡ [17].
ÑËÂÍÚÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ‚ÓÈÒÍ åËÌËÒÚÂÒÚ‚‡ Ó·ÓÓÌ˚
ëòÄ ‰‡ÂÚ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ‚ÓÈÌÂ: «àÌÙÓ-
Ï‡ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡» ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÂÏ˚ı ‰Îfl
657
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ ‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË Ì‡ˆËÓ-

Ì‡Î¸ÌÓÈ ‚ÓÂÌÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔÛÚÂÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ë
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Ò Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ÛÍÂÔÎÂ-
ÌËÂÏ Ë Á‡˘ËÚÓÈ Ì‡¯ÂÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ
‚ÒÂÓ·˙ÂÏÎ˛˘Û˛, ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛, ÔËÁ‚‡ÌÌÛ˛ ÓÚ‰‡Ú¸ ‰ÓÎÊÌÓÂ
ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË Ë ˆÂÌÌÓÒÚË ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ‚ÓÔÓÒ‡ı ÍÓÏ‡Ì‰Ó‚‡ÌËfl,
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÔËÍ‡ÁÓ‚ ‚ÓÓÛÊÂÌÌ˚ÏË ÒËÎ‡ÏË Ë Â‡ÎË-
Á‡ˆËË Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÓÎËÚËÍË. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡ Ì‡ˆÂÎÂÌ‡
Ì‡ ‚ÒÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ë Ù‡ÍÚÓ˚ ÛflÁ‚ËÏÓÒÚË, ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ‚ÓÁÌËÍ‡˛-
˘ËÂ ÔË ‚ÓÁ‡ÒÚ‡˛˘ÂÈ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ì‡
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚Ó ‚ÒÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ı. Ç˚Ò¯‡fl
ÙÓÏ‡ ÔÓ·Â‰˚ ÚÂÔÂ¸ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ‚˚Ë„˚‚‡Ú¸ ·ÂÁ ÍÓ‚Ë.
é‰Ì‡ÍÓ Í ˝ÚËÏ ‚˚‚Ó‰‡Ï ÔË¯ÂÎ Â˘Â ëÛÌ¸-ˆÁ˚. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌË˛
«Ò‡Ï‡fl ÎÛ˜¯‡fl ‚ÓÈÌ‡ — ˝ÚÓ ‡Á·ËÚ¸ Á‡Ï˚ÒÎ˚ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡», Ú. Â. ÌÂ
ÚÓÎ¸ÍÓ ËÒÍÛÒÌÓÈ ÔÓÎËÚËÍÓÈ ‡ÁÛ¯ËÚ¸ ÔÎ‡Ì ‡„ÂÒÒË‚ÌÓ Ì‡ÒÚÓÂÌÌÓ-
„Ó ÒÓÒÂ‰‡, ÌÓ Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏË ÏÂÓÔËflÚËflÏË ‚ Ò‚ÓÂÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÒÚ‡ÌÂ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ Â„Ó Á‡Ï˚ÒÎÓ‚ ‚ÓÓ·˘Â ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï.
« ç‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ÏÂÒÚÂ — ‡Á·ËÚ¸ Â„Ó ÒÓ˛Á˚», Ú. Â. ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÚÓ„Ó,
˜ÚÓ Ì‡ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ flÁ˚ÍÂ Ì‡Á‚‡ÎË ·˚ ÏÂÊ‰ÛÌ‡Ó‰ÌÓÈ ËÁÓÎflˆËÂÈ
ÔÓÚË‚ÌËÍ‡. ç‡ ÚÂÚ¸ÂÏ ÏÂÒÚÂ — «‡Á·ËÚ¸ Â„Ó ‡ÏË˛» [30].
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ‡Á‡·ÓÚ‡Ì‡ ÍÓÌˆÂÔˆËfl ‚Â‰ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚ ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ. ç‡ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ
ÛÓ‚ÌÂ ˆÂÎ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚‡ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÓÒÎ‡·-
ÎÂÌËË ÔÓÁËˆËÈ ÍÓÌÍÛËÛ˛˘Ëı „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚, ÔÓ‰˚‚Â Ëı Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸-
ÌÓ-„ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÛÒÚÓÂ‚, Ì‡Û¯ÂÌËË ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‡ Ò˜ÂÚ
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÛ˛, ‰ËÔÎÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍÛ˛,
˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÛ˛ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÒÙÂ˚ ÊËÁÌË Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÓÔÂ‡ˆËÈ, ÔÓ‰˚‚Ì˚ı Ë ËÌ˚ı ‰ÂÏÓ‡ÎËÁÛ˛˘Ëı
ÔÓÔ‡„‡Ì‰ËÒÚÒÍËı ‡ÍˆËÈ.
ëÂ„Ó‰Ìfl ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ˚ ˆÂÎË, Á‡‰‡˜Ë Ë ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÔËÌˆËÔ˚ ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚‡, Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚË ÛÍÓ‚Ó‰fl˘Ëı Ó„‡ÌÓ‚
Ë ‰ÓÎÊÌÓÒÚÌ˚ı ÎËˆ ÔÓ Ëı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌË˛ ‚ ÏËÌÓÂ
‚ÂÏfl Ë ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÍËÁËÒÌÓÈ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚-
ÌÓÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚Ó ‰ÓÎÊÌÓ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊ-
ÌÓÒÚ¸ Ì‡‚flÁ‡Ú¸ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓfl˘ÂÈ ÒÚÓÓÌÂ ÎÓÊÌÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË,
ÔËÌÛ‰ËÚ¸ ÂÂ Í ‚Â‰ÂÌË˛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ÌÂ‚˚„Ó‰Ì˚ı ‰Îfl ÌÂÂ ÛÒÎÓ‚Ëflı.
ùÚÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ·Î‡„Ó‰‡fl ÔÓ‚Â‰ÂÌË˛ ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡
ÏÂÓÔËflÚËÈ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, Ì‡Û¯ËÚ¸ ÔÓˆÂÒÒ
ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ — Ó·‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ ËÌÙÓ-
658
Ï‡ˆË˛ ÔÓ ˆËÍÎÛ ÔËÌflÚËfl Â¯ÂÌËÈ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl

˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÂÂ Ë ·˚ÒÚÂÂ, ˜ÂÏ ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÍÓÏ‡Ì‰Û˛˘ËÈ ÔÓÚË-
‚ÓÒÚÓfl˘ÂÈ „ÛÔÔËÓ‚ÍÓÈ ‚ÓÈÒÍ.
Ç ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡ı ÔÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ‚ÓÈÌÂ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ
„Î‡‚ÌÓÈ ˜ÂÚÓÈ ·Ó¸·˚ ‚ XïI ÒÚÓÎÂÚËË ·Û‰ÂÚ ÔÂÂÌÓÒ ‡ÍˆÂÌÚ‡ ‚
ÒÙÂÛ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚‡ Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ «ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌÓ„Ó „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚‡» ÒÚ‡ÌÂÚ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ÔÓ·Â‰˚ Ì‡‰
Î˛·˚Ï ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ.
è‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÍÓÌˆÂÔˆËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó-
·ÓÒÚ‚‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÛÚÂÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ,
ÍÓÚÓ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÏÂÓÔËflÚËÈ, ËÏÂ˛˘Ëı ˆÂÎ¸˛
ÓÍ‡Á‡Ú¸ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÛÔ‡‚Îfl˛-
˘ËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ ÔË Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ Á‡˘ËÚÂ Ò‚ÓÂÈ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËË Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÓÔÂ‡ˆË˛, ÔÓ‚Ó‰ËÏÛ˛ ‚ ÔÂËÓ‰
ÍËÁËÒÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ËÎË ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı
ˆÂÎÂÈ Ì‡‰ ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ. èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Ï ÓÔÂ‡-
ˆËflÏ ÔÓ‰ ÚÂÏËÌÓÏ «ÔÓÚË‚ÌËÍ» ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, „ÛÔÔ˚
ÎËˆ ËÎË ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÎËˆ‡, ÔËÌËÏ‡˛˘ËÂ Â¯ÂÌËfl ÎË·Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛-
˘ËÂ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. Ç ÓÒÌÓ‚Û ÍÓÌˆÂÔˆËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ-
‚‡ Á‡ÎÓÊÂÌ‡ Ó·Ó˛‰Ì‡fl Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ (ÛflÁ‚ËÏÓÒÚ¸) Ó‰ÌÓÈ Ë ‰Û„ÓÈ
ÒÚÓÓÌ˚ ÓÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ
ÔË ÂÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl ‰‚‡ ‡ÒÔÂÍÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË —
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÛ˛ ËÌÙ‡ÒÚÛÍÚÛÛ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Ë
Á‡˘ËÚ‡ Ò‚ÓÂÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒÂ‰˚.
ü‚ÎflflÒ¸ ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ı‡‡ÍÚÂÛ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌ˚Ï ÔÓˆÂÒÒÓÏ, ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËÓÌÌ‡fl ÓÔÂ‡ˆËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓÂ, ÒÓ„Î‡ÒÓ-
‚‡ÌÌÓÂ ÔÓ ‚ÂÏÂÌË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚,
ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚ı Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Ó·˘ÂÈ ˆÂÎË.
èÓ ÓˆÂÌÍÂ ‡ÏÂËÍ‡ÌÒÍËı ˝ÍÒÔÂÚÓ‚, ˝ÙÙÂÍÚ ˆÂÎÂ‚Ó„Ó ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Ò‡‚ÌËÏ Ò ÔËÏÂÌÂÌËÂÏ
ÓÛÊËfl Ï‡ÒÒÓ‚Ó„Ó ÔÓ‡ÊÂÌËfl [17].
èË ÔÓ‚Â‰ÂÌËË Ì‡ÒÚÛÔ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÓÔÂ‡ˆËÈ
ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ú‡‰ËˆËÓÌÌ˚ÏË ÏÂÚÓ‰‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
ÓÔÂ‡ˆËË, ÔËÏÂÌfl‚¯ËÂÒfl ‰Îfl ÓÍ‡Á‡ÌËfl ‚ÎËflÌËfl Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Î˛‰ÂÈ
‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔËÌflÚËfl ËÏË Â¯ÂÌËÈ.
èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÔÂ‡ˆËË ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ÏÂÓÔËflÚËfl
ÔÓ ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌË˛ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ò
ˆÂÎ¸˛ ÓÍ‡Á‡ÌËfl ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ, ÏÓÚË‚‡-
ˆË˛ Ë ‡„ÛÏÂÌÚ‡ˆË˛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ÔËÌËÏ‡ÂÏ˚Â Â¯ÂÌËfl Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
659
ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ËÎË Ì‡ˆËÓ-

Ì‡Î¸Ì˚ı „ÛÔÔ Ë ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÎË˜ÌÓÒÚÂÈ [17]. ÇÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÔÓÎË-
ÚË˜ÂÒÍËı Ë ‚ÓÂÌÌ˚ı ÎË‰ÂÓ‚, ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ ëåà, ‰ÂflÚÂÎÂÈ
ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ ÔÓÚË‚ÓÒÚÓfl˘ÂÈ ÒÚÓÓÌ˚, fl‚ÎflÂÚÒfl ‚‡ÊÌ˚Ï
‡ÒÔÂÍÚÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚‡ ‚ ˆÂÎÓÏ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËı ÓÔÂ‡ˆËÈ ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË. Ç ˝ÚÓÈ Ò‚flÁË ÓÒÓ·ÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Û‰ÂÎfl-
ÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌË˛ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Ì˚ı Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı ÏÓ‰ÂÎÂÈ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ‚˚Ò¯Â„Ó Ë ÒÂ‰ÌÂ„Ó Á‚ÂÌ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË
ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓÚÂÚÓ‚ Ì‡ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ.
ç‡ ÒÂ„Ó‰Ìfl Í ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï ÏÂÚÓ‰‡Ï ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË ÔÓ„‡Ï-
ÏÌÓ-Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚Â ÒÂÚË ÔÓÚË‚ÌËÍ‡
Ë ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÓÔÂ‡ˆËË.
èÓ„‡ÏÏÌÓ-Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚Â
ÒÂÚË (ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ‡fl ‡Ú‡Í‡) ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡Í ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò ÔËÏÂÌÂ-
ÌËÂÏ ‡ÔÔ‡‡ÚÌÓ-ÔÓ„‡ÏÏÌ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚Â Ì‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
ÌËÂ, ËÒÍ‡ÊÂÌËÂ, ÔÓ‰ÏÂÌÛ ËÎË ÛÌË˜ÚÓÊÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÒÓ‰ÂÊ‡-
˘ÂÈÒfl ‚ ·‡Á‡ı ‰‡ÌÌ˚ı ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÓ‚ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒÂÚÂÈ, ‡
Ú‡ÍÊÂ Ì‡ ÒÌËÊÂÌËÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ÎË·Ó ‚˚‚Ó‰
ËÁ ÒÚÓfl Ò‡ÏËı ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÓ‚ Ë ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚ı ÒÂÚÂÈ.
ëÔÓÒÓ·˚ ÔÓ„‡ÏÏÌÓ-Ï‡ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓ‰‡Á‰Â-
ÎËÚ¸ Ì‡ [47]:
• «ãÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ·ÓÏ·˚» — ÒÍ˚Ú˚Â ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÔÓ„‡ÏÏ˚,
ÍÓÚÓ˚Â ÔÓ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ÒË„Ì‡ÎÛ ËÎË ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÌÓÂ ‚Â-
Ïfl ÔËıÓ‰flÚ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ÛÌË˜ÚÓÊ‡fl ËÎË ËÒÍ‡Ê‡fl ËÌÙÓÏ‡-
ˆË˛, ‚ÓÒÔÂ˘‡fl ‰ÓÒÚÛÔ Í ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï ‚‡ÊÌ˚Ï Ù‡„ÏÂÌ-
Ú‡Ï ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÂÒÛÒ‡ ÎË·Ó ‰ÂÁÓ„‡ÌË-
ÁÛfl ‡·ÓÚÛ ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚.
• äÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚Â ‚ËÛÒ˚, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÒÓ·ÓÈ ÒÔÂˆË‡ÎËÁË-
Ó‚‡ÌÌ˚Â ÔÓ„‡ÏÏÌ˚Â ÔÓ‰ÛÍÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ‚ÓÒ-
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ «ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ·ÓÏ·˚» Ë ‚ÌÂ‰flÚ¸ Ëı ‰ËÒÚ‡Ì-
ˆËÓÌÌÓ ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÒÂÚË ÔÓÚË‚ÌËÍ‡. äÓÏÂ ÚÓ„Ó,
‚ËÛÒ˚ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ‡ÁÏÌÓÊ‡Ú¸Òfl, ÚÓ ÂÒÚ¸
ÍÓÔËÓ‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Ì‡ Ï‡„ÌËÚÌ˚ı ÌÓÒËÚÂÎflı.
• èÓ„‡ÏÏÌ˚Â ÔÓ‰ÛÍÚ˚ ÚËÔ‡ «ÚÓflÌÒÍËÈ ÍÓÌ¸» — ÔÓ„‡Ï-
Ï˚, ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÍ˚Ú˚È
ÌÂÒ‡ÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌÌ˚È ‰ÓÒÚÛÔ Í ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÏÛ Ï‡ÒÒË‚Û
ÔÓÚË‚ÌËÍ‡.
• çÂÈÚ‡ÎËÁ‡ÚÓ˚ ÚÂÒÚÓ‚˚ı ÔÓ„‡ÏÏ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ ÒÓ-
ı‡ÌÂÌËÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍÓ‚ ÔÓ-
„‡ÏÏÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl.
660
• èÂ‰Ì‡ÏÂÂÌÌÓ ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚Â, ÒÍ˚Ú˚Â ÓÚ Ó·˚˜ÌÓ„Ó ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-

ÚÂÎfl ËÌÚÂÙÂÈÒ˚ ‰Îfl ‚ıÓ‰‡ ‚ ÒËÒÚÂÏÛ. éÌË, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ,
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚‚Ó‰flÚÒfl ‚ ÔÓ„‡ÏÏÌÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ÔÓ„‡Ï-
ÏËÒÚ‡ÏË-‡Á‡·ÓÚ˜ËÍ‡ÏË Ò ÍÓ˚ÒÚÌ˚ÏË ËÎË ‰Ë‚ÂÒËÓÌÌÓ-
ÔÓ‰˚‚Ì˚ÏË ˆÂÎflÏË.
• å‡ÎÓ„‡·‡ËÚÌ˚Â ÛÒÚÓÈÒÚ‚‡, ÒÔÓÒÓ·Ì˚Â „ÂÌÂËÓ‚‡Ú¸ ˝ÎÂÍÚ-
ÓÏ‡„ÌËÚÌ˚È ËÏÔÛÎ¸Ò ‚˚ÒÓÍÓÈ ÏÓ˘ÌÓÒÚË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ
‚˚‚Ó‰ ËÁ ÒÚÓfl ‡‰ËÓ˝ÎÂÍÚÓÌÌÓÈ ‡ÔÔ‡‡ÚÛ˚.
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ·ÓÎ¸¯ÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Û‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌË˛ ÌÓ‚˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‚flÁË, Ò·Ó‡ Ë Ó·‡·ÓÚÍË ËÌÙÓÏ‡-
ˆËË. éÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÌÂÓ·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÏ˚ı
ÔÓÏÂı ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl (·ÎÓÍËÓ‚Í‡ ÍÎ˛˜Â‚˚ı
˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ÒÓÓ·˘ÂÌËfl, Ì‡ÔËÏÂ, Ì‡Á‚‡ÌËÈ Ë ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú ÔÛÌÍÚÓ‚,
‚ÂÏÂÌË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ‚‚Ó‰ÓÏ ÎÓÊÌ˚ı ÍÎ˛˜Â‚˚ı ˝ÎÂ-
ÏÂÌÚÓ‚). í‡ÍËÂ ÒËÒÚÂÏ˚ ·‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡ ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌÓÏ ‡Ì‡ÎËÁÂ
ÒÚÛÍÚÛ˚ ÒÓÓ·˘ÂÌËÈ, ÓÚÒÎÂÊË‚‡ÌËË ÍÎ˛˜Â‚˚ı ÒÎÓ‚, ÒËÌÚÂÁËÓ‚‡-
ÌËË Â˜Ë ‚ Â‡Î¸ÌÓÏ Ï‡Ò¯Ú‡·Â ‚ÂÏÂÌË.
ä ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı
ÓÔÂ‡ˆËÈ, ÓÚÌÓÒflÚÒfl Ë ÏÂÓÔËflÚËfl ÔÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ò‚flÁË Ò ‡‰ÏË-
ÌËÒÚ‡ˆËÂÈ Ë Ì‡ÒÂÎÂÌËÂÏ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔÓ Ò‚flÁË Ò Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸˛.
éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ Â‡-
ÎËÁÓ‚‡Ì˚ ‚ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ Î˛·ÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌ-
ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ, Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈ Ò‚Ó˛ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚Ó fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÂÏ Ù‡ÍÚÓÓÏ, ÍÓÚÓ-
˚È ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Ò‡ÏÛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÊËÁÌ¸.
ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Ï ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚ÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÌËÏ‡Ú¸
ÌÓ‚Û˛ ÙÓÏÛ ·Ó¸·˚ ÒÚÓÓÌ. á‰ÂÒ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÒÔÓ-
ÒÓ·˚ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡, ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ì‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÛ˛ ÒÂ‰Û ÔÓÚË‚-
ÌËÍ‡ Ë Á‡˘Ë˘‡˛˘ËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë-
˜ÂÒÍËı ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ·Ó¸·‡ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÔÂ-
Í‡˘‡Î‡Ò¸, Ë‰ÂÚ ÓÌÓ Ë ÒÂÈ˜‡Ò, Ú. Í. ÒÚÓÓÌ˚ ‚ÒÂ„‰‡ ÒÚÂÏËÎËÒ¸ ÍÓÌ-
ÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ (ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡). ÉÎ‡‚ÌÓÈ ˆÂÎ¸˛
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl
Ò‚ÓÂÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË Ë ÒÌËÊÂÌËÂ ÛÓ‚Ìfl ˝ÚÓÈ ·ÂÁÓ-
Ô‡ÒÌÓÒÚË Û ÔÓÚË‚ÌËÍ‡. èÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ‡fl ˆÂÎ¸ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ‡
Â¯ÂÌËÂÏ fl‰‡ ‚Á‡ËÏÓÛ‚flÁ‡ÌÌ˚ı Á‡‰‡˜, ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÏË ËÁ ÍÓÚÓ˚ı
·Û‰ÛÚ ‡ÁÛ¯ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÎfl ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ Ë ÒÓı‡ÌÂÌËÂ
Ò‚ÓÂ„Ó.
ëÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÚË ÒÓÒÚ‡‚-
Ì˚Â ˜‡ÒÚË:
661
1. äÓÏÔÎÂÍÒ ÏÂÓÔËflÚËÈ ÔÓ ‰Ó·˚‚‡ÌË˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó ÔÓÚË‚-

ÌËÍÂ Ë ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÓÚË‚Ó·ÓÒÚ‚‡: Ò·Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ó Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëflı; Ó·‡·ÓÚÍÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë Ó·ÏÂÌÛ Â˛ ‚ ˆÂÎflı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. àÌÙÓÏ‡ˆËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚÓ‚ÂÌÓÈ, ÚÓ˜ÌÓÈ Ë
ÔÓÎÌÓÈ, ‡ ËÌÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ — ËÁ·Ë‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï Ë Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï.
èÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Ï Ó·ÂÒÔÂ˜Â-
ÌËÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
2. èÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÏÛ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌË˛ ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌËfl ÒËÎ‡ÏË Ë ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ (ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ÔÓÚË‚Ó-
‰ÂÈÒÚ‚ËÂ). éÌÓ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÏÂÓÔËflÚËfl ÔÓ ·ÎÓÍËÓ‚‡ÌË˛ ‰Ó·˚‚‡ÌËfl,
Ó·‡·ÓÚÍË Ë Ó·ÏÂÌ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ Ë ‚ÌÂ‰ÂÌË˛ ‰ÂÁËÌÙÓÏ‡ˆËË Ì‡
‚ÒÂı ˝Ú‡Ô‡ı ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
3. åÂÓÔËflÚËfl ÔÓ Á‡˘ËÚÂ ÓÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ (ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl Á‡˘ËÚ‡). ùÚÓ ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
ÔÓ ‰Â·ÎÓÍËÓ‚‡ÌË˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ ‰Îfl Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ë ·ÎÓÍËÓ‚‡ÌË˛ ‰ÂÁËÌÙÓÏ‡ˆËË, ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌflÂÏÓÈ Ë
‚ÌÂ‰flÂÏÓÈ ‚ ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl Á‡˘ËÚ‡ ÔÓ‚˚-
¯‡ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÔÓÚË‚ÌËÍ‡. äÓÌÂ˜Ì‡fl ˆÂÎ¸ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÂ‚ÓÒ-
ıÓ‰ÒÚ‚‡ Ì‡‰ ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ. ä ˝ÚÓÏÛ ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË Ú‡ÍÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ
‚ ËÌÙÓÏËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (ëå), ÔË ÍÓÚÓÓÏ ÓÌË
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌ˚ ·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓÈ, ÚÓ˜ÌÓÈ, ‰ÓÒÚÓ‚ÂÌÓÈ Ë Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓÈ
ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ Ó· Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ, ˜ÂÏ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ó„‡Ì˚ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ (ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡). í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl
·Ó¸·‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌ‡ Í‡Í ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÏÂÓÔËflÚËÈ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ Á‡˘ËÚ˚, ÔÓ‚Ó‰ËÏ˚ı ÔÓ Â‰ËÌÓÏÛ Á‡Ï˚ÒÎÛ Ë ÔÎ‡ÌÛ ‚
ˆÂÎflı Á‡ı‚‡Ú‡ Ë Û‰ÂÊ‡ÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ Ì‡‰
ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
ä ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÏ ÔËÌˆËÔ‡Ï Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‚Â‰ÂÌËfl ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ëå ÏÓÊÌÓ ÓÚÌÂÒÚË:
• ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚ Á‡Ï˚ÒÎÛ Ë ÔÎ‡ÌÛ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÏÂÌfl˛˘ÂÈÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÂ;
• ‚˚‰ÂÎÂÌËÂ ‚ÓÔÓÒÓ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ëå;
• ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËÂ ÙÓÏ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ËÌ-
ÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚;
• ÒÍ˚ÚÌÓÒÚ¸ Á‡Ï˚ÒÎ‡ ÔÓ‚Ó‰ËÏ˚ı ÏÂÓÔËflÚËÈ.
éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔËÌˆËÔ˚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚ ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í ÚÓÏÛ
ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ·‡ÁËÒÛ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË.
662
Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl ËÌÙÓÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ‚‡Ê-

ÌÂÈ¯Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Â„Ó
ÒÓÔÂÌË˜ÂÒÚ‚‡ Ì‡ ˚ÌÍÂ Ë ‚ ÏËÂ ‚ ˆÂÎÓÏ. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ·Ó¸·‡
ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ÙÓÏÛ ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ·Ó¸·˚, ÌÓÒËÚ ÔÎ‡ÌÓ‚˚È, ÒËÒÚÂÏ‡ÚË-
˜ÂÒÍËÈ ı‡‡ÍÚÂ, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚È Ì‡ „ÎÛ·ÓÍÓÏ ÁÌ‡ÌËË Á‡ÍÓÌÓ‚ Ë Á‡ÍÓ-
ÌÓÏÂÌÓÒÚÂÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓ˝ÚÓÏÛ
Ú‡Í ‚ÂÎËÍÓ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‡Á‡·ÓÚÍË ÚÂÓËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·˚,
ÍÓÚÓÛ˛ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Í‡Í ÒËÒÚÂÏÛ ÁÌ‡ÌËÈ Ó ı‡‡ÍÚÂÂ,
Á‡ÍÓÌ‡ı, Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflı, ÔËÌˆËÔ‡ı, ÙÓÏ‡ı, ÒÔÓÒÓ·‡ı ÂÂ ÔÓ‰„Ó-
ÚÓ‚ÍË Ë ‚Â‰ÂÌËfl. çÓ‚ÓÂ ÓÛÊËÂ ËÁÏÂÌËÎÓ ÔËÓ‰Û ‚ÓÈÌ˚ Ë ÂÂ ÓÎ¸
‚ ˝‚ÓÎ˛ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡. Ç ÌÂ ÊÂÚ‚‡ ‰‡ÊÂ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÓÌ‡
ÊÂÚ‚‡ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÛÁÌ‡ÂÚ. ùÚÓ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl ÔËÌˆËÔË‡Î¸-
Ì˚Ï ÓÚÎË˜ËÂÏ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚ¸˛ Â„Ó ÔËÏÂÌÂÌËfl. ïÓÎÓ‰ÌÓÂ, Ó„-
ÌÂÒÚÂÎ¸ÌÓÂ, fl‰ÂÌÓÂ Ë Ú. Ô. ÓÛÊËÂ ÔËÏÂÌflÂÚÒfl ÔÓ ÊË‚ÓÈ ÒËÎÂ Ë
ÚÂıÌËÍÂ. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ‡ÁÛ¯‡ÂÚ (ËÁÏÂÌflÂÚ) ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÏË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂÂÓËÂÌÚËÛÂÚ ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ ‚˚ÔÓÎ-
ÌÂÌËÂ ˜ÛÊÓÈ ‚ÓÎË. ùÚÛ ÊÂ Í‡ÚËÌÛ ÏÓÊÌÓ Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ Ë Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ
„ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ, ÍÓ„‰‡, Â‡ÎËÁÛfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ËÌÚÂÂÒ˚, ‡„-
ÂÒÒÓ ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı ÁÓÏ·Ë, Ì‡ıÓ‰fl˘ËıÒfl Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‚ÂıÛ ÒËÒ-
ÚÂÏ˚ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó, Í‡Í
Ú‡ÍÓ‚ÓÂ ÛÌË˜ÚÓÊ‡Ú¸ ÌÂ Ì‡‰Ó. ëÛÚ¸ ‚ Ò‡ÏÓÈ ËÒıÓ‰ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ, ·ÂÁÓÔ‡Ò-
ÌÓÒÚ¸ ÍÓÚÓÓÈ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ ˝ÚÓ „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚Ó, ‚ Ì‡Ó‰Â, ‚ Â„Ó ÍÛÎ¸ÚÛÂ,
ËÒÍÛÒÒÚ‚Â, Ì‡ÛÍÂ, ÚÂËÚÓËË. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ·Ó¸·‡ Ë‰ÂÚ Á‡ „ÓÒÛ-
‰‡ÒÚ‚Ó, Á‡ ÍÓÌÚÓÎ¸ Ì‡‰ ÌËÏ. éÌÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ËÌÒÚÛÏÂÌÚÓÏ ‚ ÛÍ‡ı
ÔÓ·Â‰ËÚÂÎfl ‰Îfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ·ÂÊ‰ÂÌÌ˚Ï Ì‡Ó‰ÓÏ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ.
11.2 óÖãéÇÖä äÄä ëìÅöÖäí à éÅöÖäí ÅéêúÅõ
11.2.1 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ï‡ÌËÔÛÎflˆËÓÌÌ˚ı Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı

‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ë ÒÛ˘ÂÒÚ-

‚ÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË Ë ÔÓ‰ Ëı ‚ÎËfl-
ÌËÂÏ. êÂ·ÂÌÓÍ, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌÌ˚È ‰ËÍËÏË ÊË‚ÓÚÌ˚ÏË ÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë ‚˚-
ÊËÚ¸ ÌÂ ÏÓÊÂÚ. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ÔÓ„‡ÏÏ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì‡
‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ï˚ ·˚ÎË Î˛‰¸ÏË. éÌ‡ ‰ÓÔÓÎÌflÂÚÒfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÔÓ„‡ÏÏÓÈ, Á‡ÔËÒ‡ÌÌÓÈ ‚ ÁÌ‡Í‡ı ÍÛÎ¸ÚÛ˚. èÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
ÒÚÓËÚÒfl ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ Ë ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ˜‡ÒÚÓ Ï‡ÌË-
ÔÛÎflˆËÓÌÌ˚ÏË.
663
ë‡ÏÓ ÒÎÓ‚Ó «Ï‡ÌËÔÛÎflˆËfl» ‚ ÒÎÓ‚‡flı Â‚ÓÔÂÈÒÍËı flÁ˚ÍÓ‚

ÚÓÎÍÛÂÚÒfl Í‡Í Ó·‡˘ÂÌËÂ Ò Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ÏË Ì‡ÏÂÂ-
ÌËflÏË, ˆÂÎflÏË. àÏÂÂÚÒfl ‚ ‚Ë‰Û ÎÓ‚ÍÓÂ Ó·‡˘ÂÌËÂ Ò Î˛‰¸ÏË Í‡Í Ò
Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË, ‚Â˘‡ÏË. éÍÒÙÓ‰ÒÍËÈ ÒÎÓ‚‡¸ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓ„Ó flÁ˚Í‡ Ú‡Í-
ÚÛÂÚ Ï‡ÌËÔÛÎflˆË˛ Í‡Í «‡ÍÚ ‚ÎËflÌËfl Ì‡ Î˛‰ÂÈ ËÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ËÏË
Ò ÎÓ‚ÍÓÒÚ¸˛, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ò ÔÂÌÂ·ÂÊËÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔÓ‰ÚÂÍÒÚÓÏ, Í‡Í ÒÍ˚ÚÓÂ
ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ËÎË Ó·‡·ÓÚÍ‡». íÂÏËÌ «Ï‡ÌËÔÛÎflˆËfl» Í‡Í ÏÂÚ‡ÙÓ‡
ÛÔÓÚÂ·ÎflÂÏ‡fl ‚ ÔÂÂÌÓÒÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ: ÎÓ‚ÍÓÒÚ¸ ÛÍ ‚ Ó·‡˘ÂÌËË Ò
‚Â˘‡ÏË ÔÂÂÌÂÒÂÌ‡ Ì‡ ÎÓ‚ÍÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Î˛‰¸ÏË. èÓÌËÏ‡ÌËÂ Ï‡ÌË-
ÔÛÎflˆËË Í‡Í Ì‡·Ó‡ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò ÎÓ‚ÍÓÒÚ¸˛ Ë ÒÍ˚Ú˚ÏË
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏË Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ „Î‡‚Ì˚Â, Ó‰Ó‚˚Â
ÔËÁÌ‡ÍË Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË Í‡Í:
1) ‚Ë‰‡ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. åË¯ÂÌ¸˛
fl‚ÎflÂÚÒfl ‰Ûı, ÔÒËıË˜ÂÒÍËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
2) ÒÍ˚ÚÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ù‡ÍÚ ÍÓÚÓÓ„Ó ÌÂ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Á‡ÏÂ-
˜ÂÌ Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË. ìÒÔÂı Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË „‡‡ÌÚËÓ‚‡Ì,
ÍÓ„‰‡ Ó·˙ÂÍÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÂËÚ ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÔÓËÒıÓ‰fl˘Â„Ó.
ÑÎfl Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË ÚÂ·ÛÂÚÒfl Ù‡Î¸¯Ë‚‡fl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔË-
ÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÍÓÚÓÓÈ ÌÂ ·Û‰ÂÚ Ó˘Û˘‡Ú¸Òfl. ìÚ‡Ë‚‡ÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË —
Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚È ÔËÁÌ‡Í Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË.
3) ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÚÂ·Û˛˘Â„Ó ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡ Ë ÁÌ‡-
ÌËÈ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÂÒÎË ÒÚ‡‚flÚÒfl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ˆÂÎË, ÚÓ Í ‡Á‡-
·ÓÚÍÂ ‡ÍˆËË ÔË‚ÎÂÍ‡˛ÚÒfl ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ Ë ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÁÌ‡ÌËfl.
å‡ÌËÔÛÎflˆËfl — ˝ÚÓ ˜‡ÒÚ¸ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‚Î‡ÒÚË, ‡ ÌÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂ Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ‰Û„‡ ËÎË Ô‡ÚÌÂ‡. ÖÒÎË ÊÂÌ˘ËÌ‡ Î˛·ËÚ ÏÛÊ-
˜ËÌÛ Ë ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ Â„Ó ÔÒËıËÍÛ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ÚÓ ˝ÚÓ — ËÚÛ‡Î
Î˛·Ó‚Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÔÂ‰ÔËÒ‡ÌÌ˚È ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ. ÖÒÎË ÂÂ Î˛·Ó‚¸ ËÒ-
ÍÂÌÌflfl — ˝ÚÓ ÌÂ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËfl. ÖÒÎË ÓÌ‡ Â¯ËÎ‡ ÓÍÛÚËÚ¸ ÔÓÒÚÓÙË-
Î˛ ‚ ÍÓ˚ÒÚÌ˚ı ËÌÚÂÂÒ‡ı, ÚÓ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËfl [16]. é‰Ì‡ÍÓ ‡ÁÎË˜ËÚ¸
˝ÚË ‰‚‡ ÒÎÛ˜‡fl ÚÛ‰ÌÓ. çÂ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓÌflÚËÂ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË Ë
˝ÚËÍÂÚ — ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ËÌÓ-
ÒÍ‡Á‡ÌËÈ Ë ÛÏÓÎ˜‡ÌËÈ, flÁ˚Í‡ ÁÌ‡ÍÓ‚, ÔÓÌËÏ‡ÂÏ˚ı ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ
ÍÛÎ¸ÚÛÂ. ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÌËÏ‡ÂÚ ÁÌ‡Í, ÚÓ ÒÏ˚ÒÎ Ó·‡˘ÂÌËfl ÂÏÛ
flÒÂÌ Ë Ì‡ÏÂÂÌËfl ÚÓ„Ó, ÍÚÓ «‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ», ‰Îfl ÌÂ„Ó
ÒÂÍÂÚ‡ ÌÂ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú. Ç ˝ÚÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ˜ËÒÚÓÈ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËÂÈ ·˚ÎÓ
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ «˜ÂÂÔ‡ıÛ». é‰Ì‡ÍÓ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË
ÌÂ ËÁÓ·ÂÚÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ·Ó¸·˚ Á‡ ‚˚ÊË-
‚‡ÌËÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ˝‚ÓÎ˛ˆËË. åÓÊÌÓ ÔË‚ÂÒÚË ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÔËÏÂ˚.
ÇËÛÒ, Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÔÓ„‡ÌË˜ÌÓÂ ÏÂÊ‰Û ÊËÁÌ¸˛ Ë ÌÂÊË‚ÓÈ
ÔËÓ‰ÓÈ, ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‚˚ÊË‚‡ÌËfl ˜ÂÂÁ
664
Ì‡Û¯ÂÌËÂ ˜ÛÊ˚ı ÔÓ„‡ÏÏ ÊËÁÌË. éÌ ÔËÒÔÓÒÓ·ËÎÒfl ˝ÍÒÔÎÛ‡ÚË-

Ó‚‡Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ‚Ë‰ ÊË‚˚ı ÍÎÂÚÓÍ, «ÛÏÂÂÚ» Ëı Ì‡ıÓ‰ËÚ¸ Ë ÔË-
ˆÂÔË‚¯ËÒ¸ Í ÌËÏ ÔÓÚ‡ÎÍË‚‡Ú¸ ‚ÌÛÚ¸ ‚ÒÂ„Ó Ó‰ÌÛ ÏÓÎÂÍÛÎÛ. Ç ˝ÚÓÈ
ÏÓÎÂÍÛÎÂ — êçä Á‡ÔËÒ‡Ì˚ ÍÓÏ‡Ì‰˚ ÔÓ «ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚Û» ‚ËÛÒÓ‚. Ç Â-
ÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‚ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ú‡ÈÌÓÂ Ô‡‚ËÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó,
ÍÓÚÓÓÂ ÔÓ‰˜ËÌflÂÚ ÂÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓÂÈ ‚ÓÎÂ. íÂÔÂ¸ ‚ÒÂ Â-
ÒÛÒ˚ ÍÎÂÚÍË Ì‡Ô‡‚ÎÂÌ˚ Ì‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂ ÍÓÏ‡Ì‰, Á‡ÔËÒ‡ÌÌ˚ı ‚Ó
‚ÌÂ‰ÂÌÌÓÈ ‚ ÌÂÂ Ï‡ÚËˆÂ. ëÎÓÊÌ˚Â ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÎÂÚ-
ÍË ÔÂÂÒÚ‡Ë‚‡˛ÚÒfl Ì‡ ÔÓÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ËÛÒ‡, ‡ ÓÌ‡ ËÒÚÓ˘‡flÒ¸ ÔÓ„Ë-
·‡ÂÚ. ùÚÓ ·Ó¸·‡ Á‡ ÊËÁÌ¸, ÔË ÍÓÚÓÓÈ Ó‰ËÌ Û˜‡ÒÚÌËÍ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ
‰Û„Ëı ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ Â„Ó ËÌÚÂÂÒ‡ı. èË ˝ÚÓÏ ˝ÚÓ ÌÂ ‡ÒÔÓÁÌ‡ÂÚÒfl
ÊÂÚ‚‡ÏË Ë ÌÂ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Û ÌËı ÒÓÔÓÚË‚ÎÂÌËfl.
èËÓ‰Â ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ÒÎÛ˜‡Ë ÍÓ„‰‡, Ô‡‡ÁËÚ Ò‚ÓÂÈ «ıËÏË˜ÂÒÍÓÈ
ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ» (‚˚‰ÂÎÂÌËflÏË) ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ˝ÍÒÔÎÛ‡ÚË-
ÛÂÏ˚ı ËÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚. èËÏÂÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸, ÛÒÚ‡Ë‚‡˛˘ËÂÒfl ‚ ÏÛ-
‡‚ÂÈÌËÍ‡ı ÊÛÍË ãÓÏÂıÛÁ‡ [25]. åÛ‡‚¸Ë, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï Ó·‡ÁÓÏ
ÔÓÒÚÛÍË‚‡fl ÚÓ‚‡Ë˘‡, ‚˚‡Ê‡˛Ú ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ÔË˘Â Ë ÚÛÚ ÊÂ ÂÂ
ÔÓÎÛ˜‡˛Ú. ÜÛ˜ÍË «ÓÒ‚ÓËÎË» ˝ÚË ÊÂÒÚ˚ Ë ‚˚Ï‡ÌË‚‡˛Ú Û ÌËı ÔË˘Û.
ç‡ ÚÂÎÂ ÔÓÊÓÎË‚˚ı ÊÛ˜ÍÓ‚ Ó·‡ÁÛ˛ÚÒfl ‚˚‰ÂÎÂÌËfl, ÒÎËÁ˚‚‡fl ÍÓ-
ÚÓ˚Â ÏÛ‡‚¸Ë ÛÚ‡˜Ë‚‡˛Ú ‚ÒflÍËÈ Á‰‡‚˚È ÒÏ˚ÒÎ. ñÂÎ˚Â ÓÚfl‰˚
ÏÛ‡‚¸Â‚ ÔÂÂÍÎ˛˜ËÚÒfl Ì‡ Ëı ÍÓÏÂÊÍÛ Ô‡‡ÁËÚÓ‚. éÌË Ì‡˜ËÌ‡˛Ú
‚˚Í‡ÏÎË‚‡Ú¸ ÊÛ˜ÍÓ‚ Ë Ëı ÎË˜ËÌÓÍ Ò Ú‡ÍËÏ ‚ÂÌËÂÏ, ˜ÚÓ ÓÒÚ‡‚-
Îfl˛Ú ·ÂÁ ÍÓÏ‡ Ë ÒÓ·‡Ú¸Â‚, Ë ‰‡ÊÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÎË˜ËÌÍË. ÇÓÁÎ˛·Ë‚
ÔË¯ÂÎ¸ˆÂ‚, ÓÌË ÒÍ‡ÏÎË‚‡˛Ú ÊÛ˜Í‡Ï Ò‚ÓË ÓÚÎÓÊÂÌÌ˚Â flÈˆ‡, ÓÒ-
Ú‡‚‡flÒ¸ ·ÂÁ ÔÓÚÓÏÒÚ‚‡. «ë˜‡ÒÚÎË‚˚Â» ÏÛ‡‚¸Ë, ÔË ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ÂÈ
ÓÔ‡ÒÌÓÒÚË, ÒÔ‡Ò‡˛Ú ÎË˜ËÌÍË ÊÛÍ‡, ·ÓÒ‡fl Ò‚ÓË. ùÚÓ „Ó‚ÓËÚ Ó ÚÓÏ,
˜ÚÓ Ò‚ÓËÏË Ì‡ÍÓÚË˜ÂÒÍËÏË ‚˚‰ÂÎÂÌËflÏË Ô‡‡ÁËÚ˚ ÔÓÒ˚Î‡˛Ú ÏÛ-
‡‚¸flÏ ÒË„Ì‡Î, ·ÎÓÍËÛ˛˘ËÈ ÔÓ„‡ÏÏÛ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, Á‡ÎÓÊÂÌÌÛ˛ ‚
Ëı Ó„‡ÌËÁÏÂ. èÂÂ‰‡ÌÌ‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ·ÎÓÍËÛÂÚ «ÌÓ-
Ï‡Î¸ÌÛ˛» ÔÓ„‡ÏÏÛ, ÌÓ ÔÂÂÍÓ‰ËÛÂÚ ÂÂ Ì‡ ‚˚„Ó‰ÌÛ˛ Ô‡‡ÁËÚÛ.
èËÏÂÓÏ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl Ë ÔÂÂÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl ‰ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚ı
·ËÓÒËÒÚÂÏ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «˝ÙÙÂÍÚ» ÁÓÏ·ËÓ‚‡ÌËfl Î˛‰ÂÈ. èÂ‚ÓÌ‡-
˜‡Î¸ÌÓ ·˚ÎÓ Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÓ Â„Ó ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‰Îfl ÔÓ‡·Ó˘ÂÌËfl ÒÓ-
ÔÎÂÏÂÌÌËÍÓ‚ «ÍÓÎ‰ÛÌ‡ÏË» fl‰‡ ÔÎÂÏÂÌ ‚ É‡ËÚË. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÙÂÌÓÏÂÌ‡
ÎÂÊËÚ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË ÔËÏÂÌÂÌËË ÒËÎ¸ÌÓ„Ó Ì‡ÍÓÚË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ‚Â˘ÂÒÚ‚‡ ‚Ô‡‰‡Ú¸ ‚ Ú‡ÌÒÓ‚ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ (ÔÒËıÓ‰ÂÎË˜ÂÒÍËÈ
„ËÔÌÓÁ) Ò ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËÂÏ Â„Ó Ì‡ ÊÂÎ‡ÂÏ˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl,
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ë Ú. Ô. çÂ ÛÁÌ‡ÂÏ ÎË Ï˚ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÍÓÚÓ˚Â Ì‡·Î˛‰‡ÂÏ ‚
Â‡Î¸ÌÓÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË. èË‚Â‰ÂÌÌ˚Â ÔËÏÂ˚ ·Ó¸·˚ ‚
ÏËÂ ÌËÁ¯Ëı ÙÓÏ ÊËÁÌË, ‡ ÚÓ Ë ‚ ÌÂÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰Â, ÒÎÛÊËÚ Ì‡Ï
665
‡Ì‡ÎÓ„ËÂÈ, ÛÔÓ˘ÂÌÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎ¸˛ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ˜ÂÎÓ‚Â-

˜ÂÒÍÓÏ ÏËÂ.
ç‡ÎË˜Ëfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ «˜ÂÎÓ‚ÂÍ», ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Ëı ÔÂ-
ÂÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸ Â„Ó Ì‡ Á‡‰‡ÌÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ÔË‚ÂÎÓ Í ‚ÓÁÌËÍÌÓ-
‚ÂÌË˛ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó, ÍÓÌÒˆËÂÌÚ‡Î¸ÌÓ„Ó (Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ì‡ ÛÌË˜-
ÚÓÊÂÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡), ÓÍÍÛÎ¸ÚÌÓ„Ó (ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Ì‡ ËÌ‰Ë-
‚Ë‰ÌÓ-ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ı Ë Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂÏ ÁÌ‡ÌËfl Ó
ÒÚÛÍÚÛ‡ı Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰‡) Ë Ú. Ô. ÓÛÊËfl ÔÓ‡-
·Ó˘ÂÌËfl Ë ÔÓ‰˜ËÌÂÌËfl.
Ç ÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÔÓÒÚÓ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó — ÓÌ
Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÓ‚ÓÂ fl‚ÎÂÌËÂ. éÌ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ‡ÁÛÏÓÏ, ÒÔÓÒÓ·Ì˚Ï Í ‡·-
ÒÚ‡ÍÚÌÓÏÛ Ï˚¯ÎÂÌË˛, Ë Â˜¸˛, flÁ˚ÍÓÏ. é‰Ì‡ÍÓ ˜ÂÂÁ flÁ˚Í, Ï˚¯-
ÎÂÌËÂ Ë ÏÓÊÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ò ˆÂÎ¸˛ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é·Î‡‰‡fl ÒÎÓÊÌÓÈ ÔÒËıËÍÓÈ, ‚‡ÊÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÍÓÚÓÓÈ
fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÊË‚ÂÚ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ‚ ‰‚Ûı ËÁÏÂÂ-
ÌËflı ‚ ‰‚Ûı «Â‡Î¸ÌÓÒÚflı» — ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏÓÈ.
ÇÓÓ·‡Ê‡ÂÏ˚È ÏË ‚ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. í‡Í ÔË Ò‡‚ÌÂÌËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó «fl»
Ò ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÔÂ‚ÓÂ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÌÂÌ‡‰ÂÊÌÓÈ
Ô‡ÏflÚ¸˛, ÔÓÌËÏ‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÎÓ‚‡. è‡ÏflÚ¸, ÔËÒÛ˘‡fl «fl» ·ÂÒÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÏÛ, ÔÂ‚ÓÒıÓ‰Ì‡ Ë ÌÂÔÓ„Â¯ËÏ‡. éÌ‡ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÌÂÁ‡ÏÂÚÌÓ
‰Îfl Ì‡Ò ÓÚÏÂ˜‡ÂÚ ‚ÒÂ Ò‡Ï˚Â ÌÂÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â ÒÓ·˚ÚËfl Ë Ù‡ÍÚ˚ Ì‡¯ÂÈ
ÊËÁÌË. è‡‚‰‡ ˝Ú‡ Ô‡ÏflÚ¸ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ ÎÂ„ÍÓ‚ÂÌ‡ Ë ·ÂÁ ‚ÒflÍÓÈ
ÍËÚËÍË Ë ˆÂÌÁÛ˚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ÂÈ „Ó‚ÓflÚ. ç‡¯Â ·ÂÒÒÓÁ-
Ì‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ «fl» ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Â¯‡˛˘ÂÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂı
Ì‡¯Ëı Ó„‡ÌÓ‚. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÂÏÛ ‚ÓÓ·‡ÁËÚ¸, Í‡Í ÙÛÌÍˆËÓÌËÛÂÚ ÚÓÚ
ËÎË ËÌÓÈ Ó„‡Ì Ë ÔÓÒÎÂ‰ÌËÈ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏ
Ó·‡ÁÓÏ. ÅÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ «fl» Á‡‚Â‰ÛÂÚ ‚ÒÂÏË Ì‡¯ËÏË Ó„‡Ì‡ÏË Ë
ÛÔ‡‚ÎflÂÚ ‚ÒÂÏË Ì‡¯ËÏË ÔÓÒÚÛÔÍ‡ÏË, ˜ÂÏ ·˚ ÓÌË ÌË ‚˚Á˚‚‡ÎËÒ¸.
ÇÓÓ·‡ÊÂÌËÂÏ ÒÎÛÊËÚ ‰‚Ë„‡ÚÂÎÂÏ ‚ÒÂı Ì‡¯Ëı ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚. ùÚÓ
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‰‡ÊÂ ‚ÓÔÂÍË Ì‡¯ÂÈ ‚ÓÎÂ Ë ˜‡ÒÚÓ ÏÂÊ‰Û Ó·ÂËÏË ˝ÚËÏË
ÒËÎ‡ÏË ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ·Ó¸·‡ ˜‡ÒÚÓ ÔÂÂıÓ‰fl˘‡fl ‚ ÍÓÌÙÎËÍÚ. é‰Ì‡ÍÓ,
Í‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚËÍ‡, Ò‡Ï‡fl ÚÛ‰Ì‡fl ‚Â˘¸ — ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓËÏË
Ï˚ÒÎflÏË Ë ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËÂÏ.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ, ‡ÔÓ·ËÓ‚‡ÌÌ˚Â Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ, ÔÓÍ‡-
Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ÒÎÓÊÌ˚Â ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â Ò‡ÏÓÓ·Û˜‡˛˘ËÂÒfl ÒËÒÚÂÏ˚
Ó·Î‡‰‡˛Ú Ò‚ÓÈÒÚ‚ÓÏ Ò‡ÏÓÛÌË˜ÚÓÊÂÌËfl [47]. ë‚Ó˛ ÒÏÂÚ¸ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ‡fl Ò‡ÏÓÓ·Û˜‡˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ ÌÓÒËÚ ‚ ÒÂ·Â. óÂÎÓ‚ÂÍ ÒÎÓÊÌ‡fl
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ — ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl Ò‡ÏÓÓ·Û˜‡˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡. Ç Í‡Ê-
‰ÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ËÏÂÂÚÒfl ÔÓ„‡ÏÏ‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÏÂÚË («Á‡ÍÎ‡‰Í‡»).
666
Ç ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ·Ó¸·Â ‡„ÂÒÒÓ ÒÚÂÏËÚÒfl Ëı ‡ÍÚË‚ËÁËÓ‚‡Ú¸.

ñÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Á‡ÔÛÒÍ‡ÂÚ ÏÂı‡ÌËÁÏ
Ò‡ÏÓÛÌË˜ÚÓÊÂÌËfl. á‡˘ËÚ‡ ÓÚ ˝ÚÓ„Ó ÓÛÊËfl ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÍÓÌÚÓÎ¸
Á‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËÂÏ ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ò‡ÏÓÛÌË˜ÚÓÊÂÌËfl Ë ·ÎÓÍËÓ‚‡ÌËÂ ÂÂ
‡·ÓÚ˚. é‰Ì‡ÍÓ Ò‡Ï˚Â ÓÔ‡ÒÌ˚Â ‰Îfl ÒÂ·fl ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÓÊÂÚ ÒÓ‚Â¯ËÚ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÂÒÎË ‚ Â„Ó ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚Í‡Î‡Ò¸ ÔÒËıË˜ÂÒÍ‡fl Á‡ÍÎ‡‰Í‡.
óÚÓ·˚ ‚˚ÊËÚ¸, Ì‡¯ÂÏÛ Ó„‡ÌËÁÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ Ó·ÌÓ‚-
ÎflÚ¸Òfl. é·Û˜ÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ· ‚˚ÊËÚ¸,. Ç ÏÓÁ„Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÊÂ‰ÌÂ‚-
ÌÓ ÓÚÏË‡ÂÚ Ë ÌÂ ‚ÓÁÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‰ÂÒflÚÍË Ú˚Òfl˜ ÌÂÈÓÌÓ‚. çÂÈÓÌ˚
ÓÊ‰‡˛ÚÒfl, ÍÓ„‰‡ Â·ÂÌÓÍ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÛÚÓ·Â Ï‡ÚÂË, Ë Ò ÓÊ‰Â-
ÌËÂÏ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Ó·Û˜ÂÌËfl Ì‡˜ËÌ‡˛Ú ÓÚÏË‡Ú¸. ÑÎfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÊËÚ¸
Ó„‡ÌËÁÏ ‰ÓÎÊÂÌ «ÒÊË„‡Ú¸» ÒÂ·fl ËÁÌÛÚË.
èÓÎÛ˜ÂÌÌ˚Â ÁÌ‡ÌËfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ «Í‡ÚËÌ˚
ÏË‡». ùÚ‡ Í‡ÚËÌ‡ — ÒËÒÚÂÏ‡ ÁÌ‡ÌËÈ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ‡fl
ËÏ Í‡Í ÏÓ‰ÂÎ¸, Í‡Ú‡ ÏË‡. çÓ ÁÌ‡ÌËfl ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú Ò‚Ó˛ ÙÛÌÍˆË˛,
ÍÓ„‰‡ Ëı ÔÓÌËÏ‡˛Ú. áÌ‡ÌËfl Â‡Î¸Ì˚ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ „‡ÌËˆ‡ı ÏÓ‰ÂÎË
ÏË‡. éÌË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl Í‡ÚÓÈ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÈ ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ Â-
‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ, ÂÒÎË Í‡ÚÛ ÛÏÂ˛Ú ˜ËÚ‡Ú¸, Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl.
åÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡ — ˝ÚÓ ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËfl Â‡Î¸ÌÓÒÚË ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏ
flÁ˚ÍÂ. ÖÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ‚Î‡‰ÂÂÚ flÁ˚ÍÓÏ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÏ ËÌÚÂÔÂÚË-
Ó‚‡Ú¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ÁÌ‡ÌËÈ Ó ÏËÂ, ÚÓ ÓÌ ˝ÚÛ ÒÚÓÓÌÛ Ë ÌÂ
‚Ë‰ËÚ, èÓ˝ÚÓÏÛ Ë „Ó‚ÓflÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚Ë‰ËÚ ÚÓ, ˜ÚÓ ÁÌ‡ÂÚ. óÂÏ ·Ó„‡-
˜Â Ì‡¯ flÁ˚Í, ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ „‡ÏÓÌË˜Ì‡, Í‡ÒÓ˜Ì‡, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ Ì‡Ò˚-
˘ÂÌ‡ ‰Îfl Ì‡Ò Í‡ÚËÌ‡ ÏË‡. Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÊËÁ-
ÌË ÒËÒÚÂÏ‡ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÒÚ‡‡ÂÚÒfl ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ Â‰ËÌÛ˛ ‰Îfl ‚ÒÂı
Í‡ÚËÌÛ ÏË‡. ùÚËÏ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Â‰ËÌÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚. ùÚÓ ÊÂ ÌÂ Á‡ÚÛ‰ÌflÂÚ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‰Û„Ëı
ÍÛÎ¸ÚÛ, ‰Û„Ëı Ì‡Ó‰Ó‚, ËÏÂ˛˘Ëı ‰Û„Û˛ Í‡ÚËÌÛ ÏË‡. èÓÓÊ‰Â-
ÌËÂ ÌÂÔËflÁÌË, Ó·Ë‰˚ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ò ‰Û„ÓÈ Í‡ÚËÌÓÈ ÏË‡ ‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ-
‚‡ÌËfl ÔÓÓÊ‰‡Ú¸ ÔÓ˜‚Û ‰Îfl ·Ó¸·˚ Ë ‚ÓÈÌ. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, Ó„‡ÌË-
ÁÛfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÔÓˆÂÒÒ˚ ‚ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ
ÏÓÊÌÓ ÔË‚Ó‰ËÚ¸ Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚È ÏË Í ‡ÁÛ¯ÂÌË˛.
ÑÎfl ÒÍ˚ÚÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (Ó·Û˜ÂÌËfl) ‚ Â„Ó ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚ÌÂ‰ËÚ¸ «‡„ÂÌÚ‡ ‚ÎËflÌËfl» ÔÓ„‡ÏÏÛ, Á‡ÍÎ‡‰ÍÛ, ‡Ì‡ÎÓ-
„Ë˜ÌÛ˛ ‚ËÛÒ‡Ï ‚ ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÂ. Ç ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛfl ˝ÚËı «‡„ÂÌ-
ÚÓ‚», ÏÓÊÌÓ ÔÂÂÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ú¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ. ùÚ‡ Á‡-
ÍÎ‡‰Í‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ‚ÌÂ‰ÂÌ‡ ‚ ÚÛ ˜‡ÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ˚, ÍÓÚÓ‡fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÂÌÌ‡ Á‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ë ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸[47].
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚËÍ‡, ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ ‡„ÂÌÚÓ‚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl
fl‚ÌÓ Ë ÒÍ˚ÚÌÓ. ç‡ÔËÏÂ, Ì‡ÁÌ‡˜ËÚ¸ Ò‚ÓÂ„Ó ‰ËÂÍÚÓ‡, ˜ÎÂÌ‡
667
Ô‡‚ËÚÂÎ¸ÒÚ‚‡. ëÍ˚ÚÓÂ ÔÂÂÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚-

ÎflÂÚÒfl ‚ ËÁÏÂÌÂÌÌ˚ı ÒÓÒÚÓflÌËflı Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ
«ÒÂÍÂÚÓ‚». ùÚË «ÒÂÍÂÚ˚», Í‡Í ‡ÌÂÂ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡ÎÓÒ¸, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ ÏÌÓ-
„ËÏ „ËÔÌÓÚËÁÂ‡Ï ˝ÒÚ‡‰˚ Ë ÔÓÎËÚËÍË. ç‡ÔÓÏÌËÏ Ëı ÒÛÚ¸ Ë ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„Ë˛. óÂÎÓ‚ÂÍ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, Ì‡ ˜ÚÓ Ì‡Ô‡‚ËÎ ÙÓÍÛÒ ‚ÌËÏ‡ÌËfl.
ÖÒÎË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ‚ÎÂ˜¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÓÚ Í‡ÍÓ„Ó-ÎË·Ó fl‚ÎÂÌËfl, Ù‡ÍÚ‡ Ë
Ú. Ô., ÚÓ ÓÌ Â„Ó Í‡Í ·˚ ÌÂ Á‡ÏÂ˜‡ÂÚ, ÌÂ ÙËÍÒËÛÂÚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ë ÌÂ
ÔÓÌËÏ‡ÂÚ. ç‡ÔËÏÂ, ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÏÓÎÓ‰ÂÊË ‚ Ì‡˜‡ÎÂ 90-ı „Ó‰Ó‚ Ì‡-
Ô‡‚ËÎË Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÁÌ‡ÌËfl ÌÂ ‰‡˛Ú ‰ÂÌÂ„ Ë ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â,
Ë ÓÌ‡ ÔÂÂÒÚ‡Î‡ Û˜ËÚ¸Òfl. é‰Ì‡ÍÓ, ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Î˛·Û˛
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ «ÒÌËÏ‡ÂÚ», ÂÒÎË ÓÌ‡ ÔÂÓ‰ÓÎÂÎ‡ ÂˆÂÔÚÓ˚ Ó„‡ÌÓ‚
˜Û‚ÒÚ‚. Ç ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ ˝Ú‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‚ÎËflÂÚ Ì‡ Ì‡¯Â ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
Ë ÔËÌËÏ‡ÂÏÓÂ Â¯ÂÌËÂ. ÖÒÎË ËÌÙÓÏ‡ˆËfl «ÔÓ‰‡‚‡Î‡Ò¸» ÔÓ ÓÒÓ·ÓÈ
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÚÒfl (ÍÓ‰ËÛÂÚÒfl) Ì‡ ÚÓ ÔÓ‚Â‰Â-
ÌËÂ Ë ÚÂ Â¯ÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÌÛÊÌ˚ ‚Î‡‰ÂÎ¸ˆ‡Ï ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ç‡
˝ÚËı ÒÂÍÂÚ‡ı «‡·ÓÚ‡ÂÚ» ‚Òfl ÂÍÎ‡Ï‡, Ô‡·ÎËÍ ËÎÂÈ¯ÌÁ, ÚÂÓËfl Ë
Ô‡ÍÚËÍ‡ ËÏË‰ÊÂÎÓ„ËË.
11.2.2 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ï‡ÒÒÂ
ä‡Í Ì‡ÏË ·˚ÎÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ ‡ÌÂÂ ÒÂ‰ˆÂ‚ËÌÛ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÓÒÌÓ‚-

ÌÓÈ ÒÔÓÒÓ· Â„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÁÌ‡ÌËfl, ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Ë
ÔÓÌflÚËÈÌ˚Â Ó·‡Á˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÍÓÚÓ˚ı ÊË‚ÂÚ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ. ëÓÁÌ‡ÌË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌÂ„Ó Ë ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡, ÌÓ Ë ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËÂ Ò‡ÏÓ„Ó ÒÂ·fl. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒ-
ÍÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔËÌËÏ‡ÂÚ ÙÓÏÛ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ‚ıÓ‰ËÚ ‚
ÒËÒÚÂÏÛ ÏÂÊÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. ë ÔÓÏÓ˘¸˛ ÒÂ‰ÒÚ‚
Ï‡ÒÒÓ‚˚ı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÈ ÓÌÓ Ó‚Î‡‰Â‚‡ÂÚ ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯ËÏ ˜ËÒÎÓÏ Î˛-
‰ÂÈ, ÒÚ‡ÌÓ‚flÒ¸ Ï‡ÒÒÓ‚˚Ï ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ. îÂÌÓÏÂÌ Ï‡ÒÒ˚, ÚÓÎÔ˚ ÔÓfl-
‚ËÎÒfl Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ·ÓÎ¸¯Ëı „ÓÓ‰Ó‚, Ï‡ÒÒÓ‚˚ı ‡ÏËÈ. óÂÎÓ‚ÂÍÛ
ÊÂÎ‡˛˘ÂÏÛ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ ‚ Ò‚ÓËı ËÌÚÂÂÒ‡ı, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ËÚ˚-
‚‡Ú¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÚÓÎÔ˚. «å‡ÒÒ‡ — ˝ÚÓ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Î˛-
‰ÂÈ ·ÂÁ ÓÒÓ·˚ı ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚... å‡ÒÒ‡ — ˝ÚÓ ÒÂ‰ÌËÈ, Á‡Ûfl‰Ì˚È ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ» [46]. Ç Ï‡ÒÒÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — «‚‡‚‡, Ú. Â. ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ËÌÒÚËÌÍÚË‚-
ÌÓÂ» [44]. éÒÌÓ‚Ì˚ÏË ÔËÁÌ‡Í‡ÏË ÔÂ‚‡˘ÂÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‚ ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡-Ï‡ÒÒÛ fl‚Îfl˛ÚÒfl: ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË; ÓËÂÌÚ‡-
ˆËfl Ï˚ÒÎÂÈ Ë ˜Û‚ÒÚ‚ ‚ Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚ÓÏ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‚ÌÛ¯Â-
ÌËfl Ë Á‡‡ÊÂÌËfl; ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl Í Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ÌÛ¯ÂÌÌ˚ı Ë‰ÂÈ; ÔÓ-
ËÒıÓ‰ËÚ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÂ Ë ÏÓ‡Î¸ÌÓÂ Ô‡‰ÂÌËÂ; ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Â‰ËÌËˆÂÈ
668
ÚÓÎÔ˚. Ç ÚÓÎÔÂ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚ÛÂÚ ËÌÒÚËÌÍÚ Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÒÚ¸, Ó ÌÂÈ

„Ó‚ÓflÚ, ˜ÚÓ ÓÌ‡ ÔÂÒÚÛÔÌ‡fl, ˜ÚÓ ÓÌ‡ Ï‡ÒÒ‡ Ë Ú. Ô. [39, 43, 44, 46].
íËÔË˜Ì˚ÏË ÔËÁÌ‡Í‡ÏË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ Ï‡ÒÒÂ [46]:
1) Ó·ÂÁÎË˜ÂÌÌÓÒÚ¸, Ú. Â. ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì‡fl Ï‡ÌÂ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
ÓÚÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔÓ‰ Ì‡ÚËÒÍÓÏ ÒÚ‡ÒÚÂÈ, Óı‚‡ÚË‚¯Ëı ‚ÒÂı, Ë Á‡ÏÂÌflÂÚÒfl
ËÏÔÛÎ¸ÒË‚Ì˚ÏË ËÌÒÚËÌÍÚË‚Ì˚ÏË Â‡ÍˆËflÏË;
2) ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂ ˜Û‚ÒÚ‚‡ Ì‡‰ ‡ÁÛÏÓÏ. éÚÒ˛‰‡
ÔÓËÒÚÂÍ‡ÂÚ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌ‡fl ÔÓ‰‚ÂÊÂÌÌÓÒÚ¸ Ï‡ÒÒ ‚ÎËflÌË˛, ÔË ˝ÚÓÏ
ÓÌË, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú, ÔÓ‚ËÌÛflÒ¸ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ˝ÏÓˆËflÏ, ‡
ÌÂ „ÓÎÓÒÛ ‡ÒÒÛ‰Í‡ Ë ·Î‡„Ó‡ÁÛÏËfl;
3) ÛÚ‡Ú‡ ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡. äÚÓ ıÓ˜ÂÚ Á‡ÒÎÛÊËÚ¸ Ó‰Ó·ÂÌËÂ Ï‡ÒÒ˚,
‰ÓÎÊÂÌ ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Ì‡ ÌËÁ¯ËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡ Ë ÓÚÍ‡-
Á‡Ú¸Òfl ÓÚ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ‡„ÛÏÂÌÚ‡ˆËË, ÔËÁÌ‡ÌÌ˚ı ÏÓ‡Î¸Ì˚ı Ë ËÌ˚ı
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ;
4) ÛÚ‡Ú‡ ÎË˜ÌÓÈ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. Ç ÚÓÈ ÏÂÂ, ‚ Í‡ÍÓÈ ÓÚ‰ÂÎ¸-
Ì˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ ÍÓÌÚÓÎfl Ì‡‰ Ò‚ÓËÏË ÒÚ‡Ò-
ÚflÏË, ÓÌ ÚÂflÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Ë ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌ Í
‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, ÍÓÚÓ˚Â ÌËÍÓ„‰‡ ·˚ ÌÂ ÒÓ‚Â¯ËÎ Ó‰ËÌ, ÂÒÎË ·˚ ÌÂ ÓÍ‡-
Á‡ÎÒfl Ó·˙ÂÍÚÓÏ Ï‡ÒÒÓ‚Ó„Ó ‚ÎËflÌËfl.
å‡ÒÒÓ‚ÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÏÓÊÌÓ ‡ÒÒÏÓÚÂÚ¸ Í‡Í ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ fl‚ÎÂ-
ÌËÂ, ÒÓ‚Ô‡‰‡˛˘ÂÂ Ò ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸˛ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó·‡ÁÓ‚, ˝ÏÓˆËÈ,
ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ‚ÓÎÂ‚˚ı ËÏÔÛÎ¸ÒÓ‚, ‚ÎÂ˜ÂÌËÈ, ‚ÍÛÒÓ‚, Ì‡ÒÚÓÂÌËÈ, Ú. Â.
‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ï‡ÒÒÓ‚ÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ Ò ÔÒËıÓÎÓ„ËÂÈ Ï‡ÒÒ.
11.3 éëéÅÖççéëíà àçÑàÇàÑìÄãúçéâ ÅéêúÅõ
11.3.1 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ë ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ·Ó¸·˚
ÅÓ¸·‡ Ë„‡ÂÚ ÍÎ˛˜Â‚Û˛ ÓÎ¸ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ë ÔÓ‰„Ó-

ÚÓ‚ÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÊËÁÌË. ìÏÂÌËÂ ‚ÂÒÚË ·Ó¸·Û ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ
‚ıÓ‰ËÚ¸ (‚ÍÎ˛˜‡ÚÒfl) ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÚËÔ˚ ·˚ÚËfl, ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚Â ÒËÒ-
ÚÂÏ˚, ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. ÅÓ¸·‡ ÚÂ·ÛÂÚ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡, Ì‡ÔflÊÂÌËfl ‚ÒÂı ÒËÎ ÔË ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ËÏ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
óÂÏ ‚˚¯Â ÒÚ‡‚Í‡ ˆÂÎË, ÚÂÏ ÒËÎ¸ÌÂÂ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı
Ë ÙËÁË˜ÂÒÍËı ÒËÎ. ÅÓ¸·‡ ÙÓÏËÛÂÚ ‚ÓÎÂ‚˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ‰Îfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl Ë
ÔËÌflÚËfl ÚÂ·ÛÂÏ˚ı Â¯ÂÌËÈ. ÖÒÎË ‚ ·Ó¸·Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ
Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÚÓ Ë‰ÂÚ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓËÒıÓ‰fl˘Â„Ó. ÇÓÎfl ‚ÓÒÔËÚ˚‚‡ÂÚÒfl
Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËflÏË ‚ÓÎË ÙÓÏËÛÂÚÒfl Â„Ó ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËÂ.
669
åÂı‡ÌËÁÏ ‚ÓÎË Ò‚flÁ‡Ì Ò ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÂÙÎÂÍÒËË, ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ

ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ Ë ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èË ˝ÚÓÏ
Ó·Û˜ÂÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ‡Á‚ËÚË˛, ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı
Í‡˜ÂÒÚ‚. Ç ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚Â‰ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌË˛ (Ò
ÒÓ·ÓÈ) Ë ‚ÌÂ¯ÌË˛ (Ò ÔÓÚË‚ÌËÍ‡ÏË ËÎË ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡ÏË) ·Ó¸·Û.
ÇÌÛÚÂÌÌflfl ·Ó¸·‡
éÒÛ˘ÂÒÚ‚Îflfl ·Ó¸·Û Ò ÔÓfl‚ÎÂÌËflÏË Ò‚ÓËı ÒÎ‡·ÓÒÚÂÈ, ‰ÛÌ˚-
ÏË ÔË‚˚˜Í‡ÏË, ÒÚ‡˚ÏË ÒÚÂÂÓÚËÔ‡ÏË Ë Ú. Ô. ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ
ÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ ˝Ú‡ ·Ó¸·‡ ËÏÂÂÚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË. éÒÌÓ‚Ì‡fl
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ÊËÚ¸ ‚ Î‡‰Û
Ò ÒÓ·ÓÈ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏ ÏËÓÏ. ÇÒÂ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË, ÚÂ·Û˛˘ËÂ
ËÁÏÂÌÂÌËfl Í‡ÚËÌ˚ ÏË‡, ÔÂÂÒ‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Í ÊËÁÌË, ˆÂÎË,
ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë ·Ó¸·˚ Ï˚ ÒÓÁ‰‡ÂÏ Ò‡ÏË — Ò‚ÓËÏË Ï˚ÒÎflÏË, ˜Û‚ÒÚ‚‡-
ÏË, ˝ÏÓˆËflÏË. Ç‡˜Ë ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ‚ÓÁÎ˛·ËÚ¸
‰‡ÊÂ ·ÓÎÂÁÌ¸ Ò‚Ó˛ [51]. àÁÛ˜Ë‚ ÔËÓ‰Û ·ÓÎÂÁÌÂÈ, ÓÌË ÔË¯ÎË Í
‚˚‚Ó‰Û, ˜ÚÓ ÔË˜ËÌ˚ Ëı ÒÍ˚Ú˚ ÌÂ ‚Ó‚ÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ ‚ÌÛÚË Â„Ó.
ä‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‡Ï ÒÓÁ‰‡ÂÚ ÒÂ·Â ·ÓÎÂÁÌ¸ ÌÂÔ‡‚ËÎ¸Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ
ÊËÁÌË, ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ Í ÒÂ·Â Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ Ë Ú. Ô. ë Ò‡ÏÓ„Ó ‰ÂÚÒÚ‚‡
Ï˚ ÔÓ„‡ÏÏËÛÂÏ Ì‡¯ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚È ‡ÁÛÏ Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ‚Ë-
‰ÂÌËÂ Â‡Î¸ÌÓ„Ó ÏË‡ Ë ÔÓÚÓÏ ÊË‚ÂÏ ÔÓ ˝ÚËÏ ÔÓ„‡ÏÏ‡Ï ÒÓÁ‰‡‚‡fl
ÒÂ·Â Ï‡ÒÒÛ ·ÓÎË Ë ÔÓ·ÎÂÏ. çÂÓ·ıÓ‰ËÏ ÌÓ‚˚È ÔÓ‰ıÓ‰ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ë
Â„Ó ·Ó¸·Â.
èÓÌËÏ‡ÌËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ‡·ÓÚ˚ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÒËıËÍË, ÌÂÁ‡ÏÂÚ-
ÌÓÈ ‡·ÓÚÓÈ Ì‡¯Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ÏÌÓ„ËÏ ÌÂ‰ÓÒÚÛÔÌÓ.
å˚ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ëı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÌÂ ÁÌ‡ÂÏ,
Í‡Í ÓÌË ÙÛÌÍˆËÓÌËÛ˛Ú. éÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓ‰ÛÍÚÓÏ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ·ÂÒ-
ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ˜‡ÒÚË Ì‡¯Â„Ó ü, ËÁÌ‡ÌÍÓÈ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl. ÖÒÎË ‚ÂÒÚË
ÒÂ·fl Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ, ÌÂ ÔËÎ‡„‡fl ‚ÓÎÂ‚˚ı ÛÒËÎËÈ Ë ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ËË Ò ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËflÏË, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÏË ‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ, ÚÓ ÏÓÊÌÓ
Ó·Ì‡ÛÊËÏ ‚ ÒÂ·Â Í‡ÍÛ˛-ÚÓ ÒËÎÛ, ÍÓÚÓ‡fl Ì‡ÏË ÛÔ‡‚ÎflÂÚ. ùÚÛ ÒËÎÛ
Ï˚ Ì‡ÁÓ‚ÂÏ «ÔË‚˚˜ÍÓÈ». èË‚˚˜ÍË Ó·‡ÁÛ˛Ú ˆÂÎÓÒÚÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ
ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‡·ÓÚ‡ ÍÓÚÓÓÈ ÏÓÊÂÚ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ¸ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ.
ÖÒÎË Ì‡¯‡ ‚ÓÎfl ·ÂÁÏÓÎ‚ÒÚ‚ÛÂÚ, ÚÓ Ï˚ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÏ Í‡Í «˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÔË‚˚˜ÍË». é·‡Á˚ Ò‡ÏË ËÁ‚ÎÂÍ‡˛Ú ËÁ Ì‡Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
Ë Ì‡Ï ÌÂ ÌÛÊÌÓ ÔËÌËÏ‡Ú¸ Í‡ÍÓ„Ó-ÚÓ Â¯ÂÌËfl, ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ.
ç‡¯Ë ÔË‚˚˜ÍË ‚ Í‡Ê‰˚È ÒËÚÛ‡ˆËË ÔÓfl‚Îfl˛Ú ÒÂ·fl Í‡Í ÓÎË, Í‡Í
ÙÛÌÍˆËË, ÍÓÚÓ˚Â Ï˚ ÔË‚˚ÍÎË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ùÚË «ÔË‚˚˜ÍË» ÌÂ ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ Ò‡ÏË ÒÓ·ÓÈ, ‡ ‚˚‡-
·‡Ú˚‚‡ÎËÒ¸ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË.
670
ë‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ, Â‡ÎËÁÛÂÏÓÂ ˜ÂÂÁ ·Ó¸·Û, ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ,

˜ÚÓ·˚ Ó·Î‡„ÓÓ‰ËÚ¸ «˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË‚˚˜ÍË», ÛÒËÎËÚ¸ ÚÂ ÔË‚˚˜ÍË,
ÍÓÚÓ˚Â ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ÊËÁÌÂÌÌ˚Ï Á‡‰‡˜‡Ï, Ë ÓÒÎ‡·ËÚ¸ ËÎË ‚Ó‚ÒÂ
ÛÒÚ‡ÌËÚ¸ ‰ÛÌ˚Â ÔË‚˚˜ÍË. áÌ‡ÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔË‚˚˜ÂÍ ‰‡ÂÚÒfl
ÌÂÎÂ„ÍÓ. ÅÓÎ¸¯‡fl ˜‡ÒÚ¸ Ì‡¯Ëı ÔË‚˚˜ÂÍ Ì‡ÏË ÌÂ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚÒfl. å˚ Ó
ÌËı ÛÁÌ‡ÂÏ ÔÓ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËflÏ ˝ÚËı ÔË‚˚˜Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. ç‡ÔËÏÂ,
ÚflÊÂÒÚ¸ Ë ·ÓÎ¸ ‚ Ô‡‚ÓÏ ·ÓÍÛ ÏÓÊÂÚ Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÚÓÚ,
ÍÚÓ ‚Ó ÏÌÂ ÒË‰ËÚ, ‚ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ Í‡ÍÛ˛-ÚÓ ÒËÚÛ‡ˆË˛ ÒÊËÏ‡ÂÚ ÊÂÎ˜Â‚˚-
‚Ó‰fl˘ËÈ ÔÓÚÓÍ ·ÂÁÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Í ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛ ÔË˘Â‚ÓÈ ÙÛÌÍˆËË.
èË‚˚˜ÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ÒÂ„‰‡, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÚÓ„Ó,
ÒÓÁÌ‡ÂÏ Ï˚ ˝ÚÓ ËÎË ÌÂÚ, Ì‡ıÓ‰ËÏÒfl ‚ Ò‚ÓÂÏ ÛÏÂ ËÎË ‚Ó ‚Î‡ÒÚË ÒÚ‡Ò-
ÚË, ÍÓÚÓ‡fl ÚÛÏ‡ÌËÚ „ÓÎÓ‚Û, Ë Ï˚ ÔÎÓıÓ ÓÒÓÁÌ‡ÂÏ ÚÓ, ˜ÚÓ ÎÂÊËÚ Á‡
ÔÂ‰ÂÎ‡ÏË Ì‡¯Â„Ó ‡ÙÙÂÍÚ‡. í‡ÍÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÚÒfl Ó·˚˜ÌÓ
‚ ÒÓÒÚÓflÌËflı ‡Ô‡ÚËË, ÒÍÛÍË Ë ÛÒÚ‡ÎÓÒÚË. çÓ ‚ ÊËÁÌË Ï˚ Ó·Ì‡ÛÊË-
‚‡ÂÏ ‚ ÒÂ·Â ˜ÂÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú Ó Ì‡¯ÂÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
‡ÍÚË‚ÌÓ ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ ˝ÚÓ„Ó «ÏÂı‡ÌË˜ÂÒÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔË‚˚˜ÍË». Ç ˝ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â Ï˚ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡ÂÏ ÒÂ·fl Í‡Í «˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÓÎË». Ç ÊËÁÌË Ó·˚˜ÌÓ
Ï˚ ÌÂ ‰‡ÂÏ ÔÓÎÌÓ„Ó ıÓ‰Û Ì‡¯ËÏ ÔË‚˚˜Í‡Ï, ÂÒÎË ÓÌË Ë‰ÛÚ ‚‡ÁÂÁ
Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË ÊËÁÌË Ë Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚. ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Á‡ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÒÂ·fl
‰ÂÎ‡Ú¸ ÚÓ, ˜ÚÓ ÌÛÊÌÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓfl‚ÎÂÌËÂÏ ‚ÓÎË. ëËÎ‡ ‚ÓÎË ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÛ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓËÏ
ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÏËÓÏ. ÇÓÎfl ‡·ÓÚ‡ÂÚ ÌÂ ‚ÒÎÂÔÛ˛. ÖÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸
Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë «ü» ‰ÓÎÊÌÓ„Ó. ÇÓÎfl Ò‡Ï‡ ÔÓ ÒÂ·Â ÌÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ˆÂÌÌÓÒÚË. éÌ‡ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‚
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÚÓ„Ó Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛ÚÒfl
‚ÓÎÂ‚˚Â ÛÒËÎËfl. ÇÓÎfl ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÎË ·ÂÁÌ‡‚ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÈ ·Î‡„Ó‰‡fl ˆÂÎflÏ, ÍÓÚÓ˚Â ÂÂ ‚ÓÁ·ÛÊ‰‡˛Ú. ÜËÁÌ¸ ÔÂ‰˙fl‚ÎflÂÚ
Í Í‡Ê‰ÓÏÛ ÔÓ‰˜‡Ò ÌÂÓÊË‰‡ÌÌ˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ‡ÔÂÎÎËÛ˛Ú Í
Ì‡¯ÂÈ Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. é‰Ì‡ÍÓ ‚ ÊËÁÌË ‚ÒÚÂ˜‡ÂÚÒfl ÌÂÏ‡ÎÓ Î˛‰ÂÈ,
Û ÍÓÚÓ˚ı Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚˚ÒÓÍËÏ, ÌÓ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓÍ
‚ÓÎË Ë Ò‡ÏÓ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÌÂ ‰‡ÂÚ ËÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ˝ÚÓ ‚
ÊËÁÌË. íÓ„‰‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÍÓÌÙÎËÍÚ, Í‡Í ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ·Ó¸·˚,
ÔÓfl‚Îfl˛˘ËÈÒfl ‚ Û„˚ÁÂÌËflı ÒÓ‚ÂÒÚË. óÚÓ·˚ ‚˚‡·ÓÚ‡Ú¸ ÒËÒÚÂÏÛ ÛÔ-
‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ·ÓÈ ÌÛÊÌÓ ËÏÂÚ¸ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó Ô‡‡‰Ë„Ï‡ı ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
è‡‡‰Ë„Ï‡ Ì‡ÒËÎ¸ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÂÂ ÙÓÏÛÎ‡
Ì‡ÒËÎËfl: ÂÒÎË ÌÂ ·Û‰ÂÚ ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÚÓ fl Ò‰ÂÎ‡˛ ÚÂ·Â
ÔÎÓıÓ. èÓ‰‡‚ÎÂÌËÂ ÌÂÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚÒfl ÎË¯¸
‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ì‡Í‡Á‡ÌËfl Á‡ ‚˚ÔÓÎÌÂÌÌÓÂ
‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. ìÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ì‡ÒËÎ¸ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚ ÏÓ„ÛÚ
·˚Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ:
671
• ÓÚËˆ‡ÌËÂ Ò‚Ó·Ó‰˚ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Â„Ó Ò‡ÏÓÂ-

„ÛÎflˆËË;
• ÓÚËˆ‡ÌËÂ Ë‰ÂÌÚË˜ÌÓÒÚË ÏÂÊ‰Û ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ Ë Ó·˙ÂÍÚÓÏ;
• ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl, ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÌÂÁÂÎÓÒÚ¸ ÛÔ‡‚Ë-
ÚÂÎfl Ë ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó;
• Ì‡ÎË˜ËÂÏ ÒÚÂÂÓÚËÔ‡ ÔÂ‚ÓÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚, ÌÂÔÓÌËˆ‡ÂÏÓ„Ó
‰Îfl ÓÔ˚Ú‡.
ùÚË ÛÒÎÓ‚Ëfl Ò‚flÁ‡Ì˚ ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ Ë ‚Á‡ËÏÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎfl˛Ú ‰Û„
‰Û„‡. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ˝ÚÓÈ Ô‡‡‰Ë„Ï˚ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·Â ‚ ÔÓ-
ˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ‚ÓÎË Ë Ú. Ô. ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‚ÌÛÚËÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Ï ÍÓÌ-
ÙÎËÍÚ‡Ï, ‡ÁÛ¯ÂÌËflÏ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ Ó„‡ÌËÁÏÂ.
è‡‡‰Ë„Ï‡ Ì‡ÒËÎ¸ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÂÂ ÎÂÊ‡Ú ÌÂ
Ì‡ÒËÎËÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ı ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ùÚÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰‡ÊÂ
Ï‡ÌËÔÛÎflˆËfl „‰Â ˆÂÎË ‰ÓÒÚË˜¸ ·Î‡„‡ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ç‡ÔËÏÂ, ÂÒÎË
Â·ÂÌÓÍ ‡Á˚„‡ÎÒfl Ë ÌÂ ıÓ˜ÂÚ ÒÔ‡Ú¸, ÚÓ ÌÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Â„Ó Ì‡ÒËÎ¸ÌÓ
ÛÍÎ‡‰˚‚‡Ú¸. ç‡‰Ó ÔÓÍ‡Á‡Ú¸ ÂÏÛ, ˜ÚÓ ÛÊÂ ÔÓÁ‰ÌÓ Ë ‰‡ÊÂ „Î‡Á‡ Á‡Í˚-
‚‡˛ÚÒfl Û ÍÛÍÎ˚ ÔË ÂÂ Ì‡ÍÎÓÌÂ. ùÚÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËfl,
ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ «·ÂÒÂ‰ÛÂÚ» Ò Á‡·ÓÎÂ‚¯ËÏ Ó„‡ÌÓÏ.
ÇÌÂ¯Ìflfl ·Ó¸·‡
ÇÌÂ¯Ìflfl ·Ó¸·‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ò ÒÓÔÂÌËÍ‡ÏË Ì‡ ËÌ„Â, ÔÓ-
ÚË‚ÌËÍ‡ÏË Ì‡ ÔÓÎÂ ·‡ÌË, ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡ÏË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ˚ÌÍ‡ Ë ‚Ó ‚ÒÂı
ÚËÔ‡ı ·˚ÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. åÌÓ„ËÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú ÚËÔÓÎÓ„ËË
‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ‚ ıÓ‰Â ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë Ó·-
˘ÂÌËfl. ç‡ÔËÏÂ, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Î˛‰ÂÈ, Ë„‡˛˘Ëı ÓÎË «Ó‰ËÚÂÎ¸»,
«‚ÁÓÒÎ˚È», «Â·ÂÌÓÍ», ‚‚Â‰ÂÌÌ˚ı ‚ Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl ù. ÅÂÌÓÏ [2]. Ç ˝ÚÓÏ
ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ‰ÂÎÓ‚ÓÂ ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í Ú‡ ËÎË ËÌ‡fl ÔÓÁËˆËÓÌ-
Ì‡fl ÒıÂÏ‡ ÚËÔ‡ «Ó‰ËÚÂÎ¸-Â·ÂÌÓÍ», «‚ÁÓÒÎ˚È-‚ÁÓÒÎ˚È» Ë Ú. Ô.
ç‡ ·‡ÁÂ ˝ÚËı ÒıÂÏ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÓÁËÚË‚Ì˚Â Ë ÌÂ„‡-
ÚË‚Ì˚Â ‚‡Ë‡ÌÚ˚, ÍÓÏ·ËÌ‡ˆËË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÒÓ‚ÏÂÒÚË-
ÏÓÒÚË Ë ÌÂÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓÒÚË ‰‡ÌÌ˚ı ÓÎÂÈ. èË˜ÂÏ ÔÒËıÓÎÓ„‡ÏË ÒÔ‡-
‚Â‰ÎË‚Ó Á‡ÏÂ˜ÂÌÓ, ˜ÚÓ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ, ·ÂÒÍÓÌÙÎËÍÚÌÓÂ Ó·˘Â-
ÌËÂ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË ‚ ‚‡Ë‡ÌÚÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl «‚ÁÓÒ-
Î˚È-‚ÁÓÒÎ˚È».
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ‚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚-
Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Û‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚‡Ï
Ó·˘ÂÌËfl, Ú‡ÍËÏ Í‡Í, flÁ˚Í ÔÓÁ, ÏËÏËÍË, ÊÂÒÚÓ‚ Ë Ú. Ô. ë ÔÓÏÓ˘¸˛
ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚ˚ ÔÂÂ‰‡˛Ú Ì‡ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ
ÛÓ‚ÌÂ ‚‡ÊÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ó Ò‚ÓÂÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË,
Ó· ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÛ Ë Ú. Ô.
672
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Ì‡·Î˛‰ÂÌËÈ Ë ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ, Í‡Í Ô‡-

‚ËÎ¸ÌÓ ÒÂ·fl ‚ÂÒÚË ‚ Ó·˘ÂÌËË Ò ‰Û„ËÏ: ÔË‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ô‡ÚÌÂ‡,
ÛÎ˚·‡Ú¸Òfl, ÌÂ ÛÔÓÚÂ·ÎflÚ¸ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÒÎÓ‚ (ÌÂÚ, ÌÓ Ë Ú. Ô.), ÔÓ‰-
ÒÚ‡Ë‚‡Ú¸Òfl ÔÓ‰ ËÌÚÓÌ‡ˆËË, ÔÓÁ˚ Ô‡ÚÌÂ‡, ‰Û„ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË ÛÔÓ-
‰Ó·ÎflÚ¸Òfl ÂÏÛ. ÖÒÚ¸ fl‰ ÚÂÏËÌÓ‚, ‚˚‡Ê‡˛˘Ëı ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ, ÍÓÚÓ˚Â ‚ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÏ ‚Ë‰Â ÏÓÊÌÓ ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ËÚ¸ Í‡Í ˝ÏÔ‡ÚËfl. ä. êÓ‰ÊÂÒ, ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎÓÊÌËÍ „ÛÏ‡ÌËÒÚË˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ÓÔÂ‰ÂÎËÎ ˝ÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Í‡Í «ÛÏÂÌËÂ
‚ÓÈÚË ‚ÌÛÚ¸ ÎË˜ÌÓ„Ó ÏË‡ ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Û‚Ë‰ÂÚ¸
Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÎË ÏÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ» [48]. ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ˝ÏÔ‡ÚËË (ËÎË Í
Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË) fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl.
Ç Ó·˘ÂÌËË ‚Â‰Û˘ËÏ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ˝ÏÓˆËË, ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÓÒÔËfl-
ÚËÂ, ÒÓÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ Ë Ú. Ô. èÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ó·˘ÂÌËfl —
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸ Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‚Á‡ËÏÓ-
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚ Ó·˘ÂÌËfl. àÎÎ˛ÒÚ‡ˆËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ·Î‡„ÓÔË-
flÚÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl — «ä‡Í ÔËflÚÌÓ Ï˚ ÔÓ·ÂÒÂ‰Ó‚‡ÎË, Í‡Í ‚ÌËÏ‡ÚÂÎ¸Ì˚
Ï˚ ‰Û„ Í ‰Û„Û, Í‡Í ÚÓÌÍÓ ÓÌ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ...»
(‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‡ÍˆÂÌÚËÛÂÚÒfl Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ı Ó·˘ÂÌËfl, Ì‡ Ëı ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸-
ÌÓ-˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÚÓÓÌÂ). ÅÂÒÒÔÓÌÓ, Ó·˘ÂÌ˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ Ë„‡ÂÚ ‚
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÓÎ¸. çÓ ÂÒÚ¸ Ë ‰Û„‡fl, ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸-
Ì‡fl ÒÚÓÓÌ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, ÍÓÚÓ‡fl ‰ÂÎ‡ÂÚ ‰ÂÎÓ‚ÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
‚Â‰Û˘ËÏ. é‰ÌËÏ ËÁ ÍËÚÂËÂ‚ ÓÚÎË˜Ëfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÓÚ Ó·˘ÂÌËfl
fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡ÎË˜ËÂ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ˆÂÎË. Ç ‡Á‚ËÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ‚
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı ÔËÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ fl‰ ÌÓÏ, Ó„‡ÌË-
ÁÛ˛˘Ëı ÔÓˆÂÒÒ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. èÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË — ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ Á‡‰‡ÌÌÓÈ ÚÂÏÂ
(ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÂ ‚Ë‰ÂÌËÂ „Î‡‚ÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÒÔÓÒÓ· Â¯ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂ-
Ï˚ Ë Ô.). êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÏÓÊÌÓ ÔÓËÎ-
Î˛ÒÚËÓ‚‡Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË: «å˚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÎË Ì‡¯Ë ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ ÚÂÏÂ ‡Á„Ó‚Ó‡» (‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ó·‡˘‡ÂÚÒfl Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ, ÒÓ-
‰ÂÊ‡ÌËÂ ‡Á„Ó‚Ó‡).
11.3.2 ëÚ‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË ·Ó¸·˚
ìÒÔÂı ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÛÏÂÌËfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ‚Î‡‰ÂÚ¸:

ÎÓ„ËÍÓÈ ÔÓ‰‡˜Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔÒËıÓÎÓ„ËÂÈ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ÌÚÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ‚˚‡Ê‡Ú¸ ÒÎÓ‚‡ÏË Ï˚ÒÎ¸ (Â˜¸˛). èÓÒÎÂ‰Ìflfl
ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ‡, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚Òfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‰ÓÌÓÒËÚÒfl ‰Ó ÒÎÛ¯‡ÚÂÎfl
ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Â˜Ë (flÁ˚Í‡). üÁ˚Í, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸, ÒËÒÚÂÏ‡ ÁÌ‡ÍÓ‚,
673
ÛÔÓÚÂ·ÎflÂÏ‡fl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ÏË ˜ÎÂÌ‡Ï ‰‡ÌÌÓ„Ó ÍÓÎÎÂÍ-

ÚË‚‡ Ô‡‚ËÎ‡ÏË. èÓ‰ ÁÌ‡ÍÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Î˛·ÓÂ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÂ ‚˚‡-
ÊÂÌËÂ (ÒÎÓ‚Ó, ËÒÛÌÓÍ, ‚Â˘Ë Ë Ú. Ô.), ÍÓÚÓÓÂ ËÏÂÂÚ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Ë,
Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÏÓÊÂÚ ÒÎÛÊËÚ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÂÂ‰‡˜Ë ÒÏ˚ÒÎ‡. óÚÓ Í‡Ò‡-
ÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË Ó·˘ÂÌËfl, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, ÚÓ Ëı ‚‡ÊÌÓÒÚ¸
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ ·Ó¸·Â ÔÓ·ÂÊ-
‰‡ÂÚ ÚÓÚ, Ì‡ ˜¸ÂÈ ÒÚÓÓÌÂ ËÒÚËÌ‡. ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÔÓ·Â‰ËÚÂÎÂÏ ÒÚ‡ÌÓ-
‚ËÚÒfl ÚÓÚ, ÍÚÓ ÛÏÂÂÚ ·˚ÒÚÓ Ë ÚÓ˜ÌÓ ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ Â˜¸ ÓÔÔÓÌÂÌÚ‡,
Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ Ì‡ ÌÂÂ Ë Ó„‡ÌËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ Â˜¸, Ì‡ıÓ-
‰ËÚ¸ Ú‡ÍÛ˛ ÙÓÏÛ ‚˚‡ÊÂÌËfl, ÍÓÚÓ‡fl ·˚Î‡ ·˚ Û·Â‰ËÚÂÎ¸Ì‡ ËÏÂÌÌÓ
‰Îfl ÚÓ„Ó, ÍÓ„Ó Û·ÂÊ‰‡Â¯¸. àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ëÓÍ‡Ú ÔÓËÁÌÂÒ ÔÂÍ‡Ò-
ÌÛ˛ Â˜¸ ‚ Ò‚Ó˛ Á‡˘ËÚÛ, ÌÓ ÌÂ Û·Â‰ËÎ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÌÂ‚ËÌÓ‚ÌÓÒÚË ‡ÙËÌÒ-
ÍËı Ï‡ÚÓÒÓ‚ Ë ÚÓ„Ó‚ˆÂ‚ Ë ÓÌË ÔË„Ó‚ÓËÎË Â„Ó Í ÒÏÂÚË.
Ç Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ó·˘ÂÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ÒÓ-
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÂÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl. èÓ‰ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓÌË-
Ï‡ÂÚÒfl ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ˆÂÎÓÏ, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Ë
‚ÂÏÂÌË ‡Á‚ËÚËfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı ‰ÓÒÚËÊÂ-
ÌËfl ˆÂÎË Ó·˘ÂÌËfl. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl Ó·˘ÂÌËfl Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ‚ Â˜Â‚˚ı Ú‡Í-
ÚËÍ‡ı, ÔÓ‰ ÍÓÚÓ˚ÏË ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl Â˜Â‚˚Â ÔËÂÏ˚, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ
‰ÓÒÚË˜¸ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË [41]. èË ˝ÚÓÏ
‚ ·˚ÚÓ‚ÓÏ Ó·˘ÂÌËË ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ó‰ÌË Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË, ‚ ‰ÂÎÓ‚ÓÈ
ÒÙÂÂ — ‰Û„ËÂ. èË˜ÂÏ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË ‡ÁÌ˚ı ÛÓ‚ÌÂÈ Ó·˘ÂÌËfl
‰ÓÎÊÌ˚ Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸Òfl ÔË ÔÂÂıÓ‰Â Ò ÛÓ‚Ìfl Ì‡ ÛÓ‚ÂÌ¸. èË
Â˜Â‚ÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â „ÛÔÔ˚ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚-
·Ë‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË, Ë·Ó ÌË Ó‰Ì‡ ËÁ Ú‡ÍÚËÍ ÌÂ
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓÈ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ Ì‡ ‚ÒÂ ÒÎÛ˜‡Ë ÊËÁÌË.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl Ë Ú‡ÍÚËÍ‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË ‰ÓÎÊÌ˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÙÓÏ˚, ÓÔÂ‰ÂÎflÂ-
Ï˚Â ÔÓ ÍËÚÂËflÏ ÎÓ„ËÍË Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËË. ó‡ÒÚÓ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË
ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ ÏÓÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Â˜Ë, ÌÓ Ë ÂÊÂ
‚ ‰Ë‡ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Â˜Ë. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ Â˜Â‚˚ı Ú‡ÍÚËÍ ‚ ‰Ë‡ÎÓ„Ë˜ÂÒ-
ÍÓÏ Ó·˘ÂÌËË ÛÒÎÓÊÌÂÌÓ ÚÂÏ, ˜ÚÓ ıÓ‰ ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Á‡ÔÎ‡-
ÌËÓ‚‡Ì Á‡‡ÌÂÂ ‚Ó ‚ÒÂı ‰ÂÚ‡Îflı, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓ Â˜Â‚ÓÂ
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ Ì‡ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÚ‡‰ËË ‡Á‚ËÚËfl ·ÂÒÂ‰˚.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎ¸˛ Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Û·ÂÊ-
‰ÂÌËÂ, ÌÓ Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ Ï‡ÍÒËÏÛÏ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÔÓ ÚÂÏÂ Ó·˘ÂÌËfl
ÎË·Ó Ó ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÂ, Ì‡Î‡ÊË‚‡ÌËÂ ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡ Ò ·Û‰Û˘ËÏ ÍÎËÂÌÚÓÏ,
Â˜Â‚ÓÂ ÚÂÒÚËÓ‚‡ÌËÂ, Ò‡ÏÓÔÂÁÂÌÚ‡ˆËfl Ë ‰.
ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚‡ÊÌÓ ÛÏÂÌËÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË ‚
‰Ë‡ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ó·˘ÂÌËË. ÇÒÚÛÔ‡fl ‚ ÍÓÌÚ‡ÍÚ Ò ‡ÁÌ˚ÏË Î˛‰¸ÏË, Ï˚
674
Á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ ÌË Ëı ÒËÒÚÂÏ˚ ÁÌ‡ÌËÈ, ÌË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡ Ë

Ú. ‰. ÑÎfl ÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ Ì‡‰Ó ÛÏÂÎÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‡ÁÌÓÓ·-
‡ÁÌ˚Â Ë ÛÏÂÒÚÌ˚Â Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË Ë ÛÏÂÚ¸ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ Â˜Â‚˚Â Ú‡Í-
ÚËÍË ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ Ë Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ Ì‡ ÌËı. ÖÒÎË ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎ¸˛ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ Ï‡ÍÒËÏÛÏ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÏÓÊÌÓ
ÔËÏÂÌËÚ¸ Â˜Â‚Û˛ Ú‡ÍÚËÍÛ «ÔÂÂ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËÂ». ùÚ‡ Ú‡ÍÚËÍ‡ ·ÓÎÂÂ
ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ‰Îfl ·˚ÚÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl Ë Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
Í‡Í ·˚ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ ‡Á˚‚ ‚ ÁÌ‡ÌËflı, ÔÂÂ‚ÓÔÎÓ-
˘‡flÒ¸ ÔË ˝ÚÓÏ ‚ «ÌÂÁÌ‡ÈÍÛ», «ÔÓ‚ËÌˆË‡Î‡», «‰ËÎÂÚ‡ÌÚ‡» ËÎË ‰‡ÊÂ
‚ «‰Û‡˜Í‡» [41].
ëÂ„Ó‰Ìfl ËÁ ‚˚‰ÂÎÂÌÓ ÓÍÓÎÓ ÚË‰ˆ‡ÚË Ú‡ÍÚËÍ (ıÓ‰Ó‚) ‚ ÔÓÒÚÓÂ-
ÌËË Â˜Ë [3]. ç‡ÔËÏÂ, «ÔÂ‰ÔÓÎÓÊÂÌËÂ», «ÒÏfl„˜ÂÌËÂ», «ÛÚËÓ‚‡ÌËÂ»,
«Ò‰‚Ë„», «‚Á‚‡ÎË‚‡ÌËÂ ‚ËÌ˚ Ì‡ ‰Û„Ó„Ó», «ÔÓ‚ÚÓ», «ÔË‚Â‰ÂÌËÂ
ÔËÏÂ‡» Ë ‰. ùÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ ‰ÓÍ‡Á‡ÌÓ, ˜ÚÓ ˝ÚË ıÓ‰˚ ÏÓ„ÛÚ
‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÙÛÌÍˆËÈ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ. ùÚË Ú‡ÍÚËÍË, ÔË‚Ó‰flÚ-
Òfl ‚Ó ‚ÚÓÓÈ ˜‡ÒÚË ÔÓÒÓ·Ëfl. ëÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Â-
˜Â‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÏÓÊÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Â˜Â‚˚ı Ú‡ÍÚËÍ.
Ç‡ÊÌÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ Ë ÛÏÂÒÚÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ú‡ÍÚËÍË, ÓÔË-
Ò‡ÌÌ˚Â ‚ ÎËÚÂ‡ÚÛÌ˚ı ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ı, ÌÓ Ë ÛÏÂÚ¸ Ò‡ÏÓÏÛ ‚˚‰ÂÎflÚ¸
Ëı ‚ Â˜Ë ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ Ë ‚ ÔËÒ¸Ï‡ı ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ô‡ÚÌÂ‡. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË
·Ó¸·˚ Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ Â˜Â‚˚ı Ú‡ÍÚËÍ ÔË‚Â‰ÂÌ˚ ‰‡ÎÂÂ.
11.3.3 èÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ Í ·Ó¸·Â
óÚÓ ÒÚÓËÚ Á‡ ÔË‚Â‰ÂÌÌÓÈ ‚ Ì‡˜‡ÎÂ „Î‡‚˚ Ï˚ÒÎ¸˛, ÒÍ‡Á‡ÌÌÓÈ

ëÛÌ¸-ˆÁ˚: ÌÂÔÓ·Â‰ËÏÓÒÚ¸ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌ‡ ‚ ÒÂ·Â Ò‡ÏÓÏ, ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓ-
·Â‰˚ Á‡ÍÎ˛˜ÂÌ‡ ‚ ÔÓÚË‚ÌËÍÂ. óÚÓ ·˚ ˝ÚÓ ÔÓÌflÚ¸ ˝ÚÓ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ
‚ÒÔÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ Û Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Â„Ó ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl ÔËÓ‰ÓÈ ÒÓÁ‰‡Ì˚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÁÂ‚˚ Ó„‡-
ÌËÁÏ‡, ÍÓÚÓ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ ÔË Û„ÓÁÂ Â„Ó ÊËÁÌË.
ÖÒÎË Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ, ÚÓ ÏÓÊÌÓ ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ-
‚ÂÍÓÏ. å˚ ÔË‚Â‰ÂÏ Ù‡„ÏÂÌÚ ËÁ ‡·ÓÚ˚ ‡Í‡‰ÂÏËÍ‡ Ç. å. ä‡Ì‰˚·˚,
„‰Â ÓÌ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚ ÓÔ˚Ú ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÒÓÎ‰‡Ú ‚ „ËÚÎÂÓ‚ÒÍÓÈ ÉÂÏ‡ÌËË
‚ ÔÂËÓ‰ ‚ÚÓÓÈ ÏËÓ‚ÓÈ ‚ÓÈÌ˚ [22].
«óÂÎÓ‚ÂÍ ÂÒÚ¸ ÑÛı! Ä Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÒÓ-
ÒÚÓflÌËÂ ÑÛı‡! èÓ˝ÚÓÏÛ ˜ÚÓ·˚ ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, Ó·˚˜ÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÛ ÌÛÊÌÓ, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, Û·‡Ú¸ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ·‡¸Â˚, ÍÓÚÓ˚Â
Á‡ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡Ì˚ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ Ì‡Ò Ì‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
ÌÓ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ËÎË ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ÔËÓ·ÂÚÂÌ˚ Ì‡ÏË ‚ Í‡˜ÂÒÚ-
‚Â ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡, Ì‡ÔËÏÂ, Â‡ÍˆËfl Ì‡ Ó„ÓÌ¸.
675
àÚ‡Í, Ì‡¯Ë Â‡ÍˆËË ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ·ÂÁÛÒÎÓ‚Ì˚ÏË (‚ÓÊ‰ÂÌÌ˚ÏË)

ËÎË ÛÒÎÓ‚Ì˚ÏË (Ú. Â. ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ˚ÏË). í‡Í ‚ÓÚ, ÛÒÎÓ‚Ì˚Â Â‡ÍˆËË
‚ 2—3 ‡Á‡, ‡ ÚÓ Ë ·ÓÎ¸¯Â, ÒÌËÁËÎË ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Í‡Ê-
‰Ó„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÒÓı‡Ìflfl Ë ÔË·ÂÂ„‡fl Ó„ÓÏÌ˚Â ÒÍ˚Ú˚Â ÂÁÂ‚˚
ÎË¯¸ Ì‡ ÓÒÓ·˚Â ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚Â ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË, ÍÓ„‰‡ ˝ÚÓ„Ó
ÚÂ·Û˛Ú ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌ˚Â Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡, ÓÔ‡ÒÌ˚Â ‰Îfl Ò‡ÏÓÈ ÊËÁÌË.
èÓ˝ÚÓÏÛ ˜ÚÓ·˚ ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÌË˜Â„Ó ÌÓ‚Ó„Ó ÔËÓ·ÂÚ‡Ú¸ ÌÂ
Ì‡‰Ó, Ì‡‰Ó ÎË¯¸ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ÒÓ‚ÒÂÏ Ï‡ÎÓÏÛ — ÛÏÂÌË˛ ÔÓËÁ‚ÓÎ¸ÌÓ
Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡¯Ë ÊÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ÍÓÚÓ˚Â ‚ Ì‡Ò ÛÊÂ
ÂÒÚ¸, ÌÓ ÍÓÚÓ˚Â Ï˚ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÔÓfl‚ÎflÚ¸ ÎË¯¸ ‚ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌ˚ı
·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÒËÚÛ‡ˆËflı! ç‡¯‡ Á‡‰‡˜‡ — Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
ÂÁÂ‚˚ ‚ Î˛·ÓÈ ÏÓÏÂÌÚ, ÍÓ„‰‡ Ì‡Ï ˝ÚÓ Ì‡‰Ó! àÚ‡Í, Ó„ÓÏÌ˚Â ÔË-
Ó‰Ì˚Â ÂÁÂ‚˚ ÂÒÚ¸ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ËÁ Ì‡Ò Ë Ì‡¯‡ Á‡‰‡˜‡ — Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl
ËÏË ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ÒÂ„‰‡, ÍÓ„‰‡ Ï˚ ˝ÚÓ„Ó ÊÂÎ‡ÂÏ!
ì Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı, Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı, ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚ı, ÙËÁË˜ÂÒÍËı ËÎË Â˘Â Í‡ÍËı-ÌË·Û‰¸ Ë‰ËÓÚÒÍËı ÔÓ·ÎÂÏ, ÔË‰Û-
Ï‡ÌÌ˚ı ËÏ Ò‡ÏËÏ ËÎË Ú‡ÍËÏË ÊÂ Á‡ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚‡ÌÌ˚ÏË ÌÂ‰Ó˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ÏË. ë‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÊËÁÌ¸ — ˝ÚÓ ÎË¯¸ Ï„ÌÓ‚Â-
ÌËÂ, ‡ÒÚflÌÛÚÓÂ Ì‡ „Ó‰˚, Ï„ÌÓ‚ÂÌËÂ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ ÔÛÒÚÓÂ Ë ÌËÍ‡ÍËÏ
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÏÛÒÓÓÏ Ì‡ÔÓÎÌflÚ¸ ˝ÚÓ Ï„ÌÓ‚ÂÌËÂ ÌÂÎ¸Áfl.
ç‡‰Ó ÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÌË Ó‰ËÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ˜ÚÓ-ÎË·Ó ÔËÓ·ÂÒÚË,
‚ÓÓ·˘Â ÌË˜Â„Ó ÌÂ ÔÓÚÂfl‚, ÔÓ˝ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚ ÔËÓ·ÂÒÚË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ï˚ ÓÚÍ‡Á˚‚‡ÂÏÒfl ÓÚ ‚ÒÂ„Ó ÎË¯ÌÂ„Ó, ÔË‰ÛÏ‡ÌÌÓ„Ó
Ô‡ÒÚÛı‡ÏË ‰Îfl Ó‚Âˆ. ã˛·ÓÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ «Ô‡Ò-
ÚÛıÓ‚» Ë «Ó‚Âˆ» — Ú‡ÍÓ‚‡ ÙËÁË˜ÂÒÍ‡fl ÔËÓ‰‡ Î˛‰ÂÈ Ë Ò ˝ÚËÏ ÌË-
˜Â„Ó ÌÂ ÔÓ‰ÂÎ‡Â¯¸. í‡Í ‚ÓÚ, ‚ÒÂ Á‡ÍÓÌ˚ ÔË‰ÛÏ‡ÎË «Ô‡ÒÚÛıË» Ë
ÔË‰ÛÏ‡ÎË Ëı ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰Îfl «Ó‚Âˆ»! ÑÎfl «Ô‡ÒÚÛıÓ‚»
ÌËÍ‡ÍËı Á‡ÍÓÌÓ‚ ÌÂÚ Ë ·˚Ú¸ ÌÂ ÏÓÊÂÚ, ÌË ˛Ë‰Ë˜ÂÒÍËı, ÌË ÏÓ-
‡Î¸Ì˚ı Ë ÌËÍ‡ÍËı ËÌ˚ı! çÂÚ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÔË‰ÛÏ‡ÎË ˝ÚË Á‡ÍÓÌ˚ ‚
‚Ë‰Â ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı Á‡ÔÂÚÓ‚ Ë Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ÓÌË Ò‡ÏË Ë ÔË‰ÛÏ‡ÎË
Ëı ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‰Îfl «Ó‚Âˆ». Ç èËÓ‰Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰ËÌ
Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚È á‡ÍÓÌ — ˝ÚÓ ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓÒÚ¸ ‰Îfl ‚˚ÊË‚‡ÂÏÓÒÚË!
ÅÓ¸·‡ Á‡ ÊËÁÌ¸ — Ë ÌË˜Â„Ó ‰Û„Ó„Ó ‚ èËÓ‰Â ÌÂÚ!
Ç ÏËÂ ÌÂÚ ÑÓ·‡ Ë áÎ‡ — ˝ÚÓ ÔË‰ÛÏ‡ÌÌ˚Â ÒÎ‡·˚ÏË Î˛‰¸ÏË
ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Í‡ÚÂ„ÓËË! ã˛·ÓÂ Í‡ÊÛ˘ÂÂÒfl ‚‡Ï ÑÓ·Ó ÏÓÊÂÚ Ó˘Û-
˘‡Ú¸Òfl ‰Û„ËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Í‡Í Ó˜ÂÌ¸ ·ÓÎ¸¯ÓÂ áÎÓ, Ë Ì‡Ó·ÓÓÚ —
Î˛·ÓÂ, Í‡ÊÛ˘ÂÂÒfl ÍÓÏÛ-ÚÓ áÎÓÏ, ÏÓÊÂÚ Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ fl‚ËÚ¸Òfl Ì‡-
ÒÚÓfl˘ËÏ Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Ï ÑÓ·ÓÏ. èÓ˝ÚÓÏÛ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÁÌ‡Ú¸,
˜ÚÓ ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ÓÌ ‰ÂÎ‡ÂÚ — ˝ÚÓ àÒÚËÌ‡ Ë ÜËÁÌ¸! ë‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ
Ë ÂÒÚ¸ ‚˚Ò¯‡fl ËÁ ËÒÚËÌ! ë‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÒÂ„‰‡ Ô‡‚!
676
ç‡‰Ó ‚ÒÂ„‰‡ Ë ‚ÂÁ‰Â, ‚ Î˛·˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, ‚ÂËÚ¸ ‚ ÒÂ·fl Ë ‚ÒÂ„-

‰‡ Ú‚Â‰Ó Ë ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ Û‚ÂÂÌÌÓ ÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔÓ „ÎÛ·ËÌÌÓÈ ÒÛÚË ‚Â˘ÂÈ
Ú˚ ‚ÒÂ„‰‡ Ô‡‚, ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ ‚ÒÂ„‰‡ Ô‡‚! Ä ‚ÒÂ ÓÒÚ‡Î¸ÌÓÂ ÔË‰ÛÏ‡ÎË
ÚÛÒÎË‚˚Â «Ó‚ˆ˚» ‰Îfl Ò‡ÏÓÓÔ‡‚‰‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓÓ·Ï‡Ì‡...
ÖÒÎË ÔÓÒÚÓÈ ÒÓÎ‰‡Ú ÌÂÔÓÍÓÎÂ·ËÏÓ ‚ÂËÚ, ˜ÚÓ ÓÌ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ,
ÚÓ ˝ÚÓ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ô‡‚‰ÓÈ Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ, Ú‡Í Í‡Í „Î‡‚-
Ì˚È ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÈ ÔËÂÏ — Ó·ÂÚÂÌËÂ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒ-
ÚÂÈ — ˝ÚÓ Ä·ÒÓÎ˛ÚÌ‡fl ÇÂ‡! ÇÂ‡ ‚ ÒÂ·fl Ò‡ÏÓ„Ó Ë ÌË ÍÓ„Ó ·ÓÎ¸¯Â!
ïÓ˜Â¯¸ ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ — ÒÚ‡Ì¸ ËÏ! ÇÂ‰¸ Ú˚ ˝ÚÓ ÏÓÊÂ¯¸ Ë
ÌËÍÚÓ ÚÂ·Â ÌÂ ÏÂ¯‡ÂÚ, ÍÓÏÂ ÚÂ·fl Ò‡ÏÓ„Ó — Ú‚ÓËı „ÌËÎ˚ı «Ó‚Â˜¸Ëı»
Ï˚ÒÎÂÈ-Á‡ÔÂÚÓ‚. óÂÎÓ‚ÂÍ — ˝ÚÓ Ì‡¯Ë Ï˚ÒÎË! ïÓ˜Â¯¸ ÒÂ·fl ËÁÏÂ-
ÌËÚ¸ — ËÁÏÂÌË Ò‚ÓË Ï˚ÒÎË, ÓÚÍ‡ÊËÒ¸ ÓÚ ‚ÒÂı ·‡¸ÂÓ‚ Ë Ú˚ Ï„ÌÓ-
‚ÂÌÌÓ ÒÚ‡ÌÂ¯¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ! êÂ¯ÂÌËÂ ‚ÒÂı Í‡ÊÛ˘ËıÒfl ‚ÌÂ¯ÌËÏË
ÔÓ·ÎÂÏ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ ‚ÌÛÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡! ÇÌÛÚË! áÌ‡˜ËÚ,
ËÁÏÂÌË Ò‚ÓÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Ë Ú˚ ËÁÏÂÌË¯¸Òfl, Ú˚ ÔÂÂÒÚ‡-
ÌÂ¯¸ ·˚Ú¸ Á‡ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚‡ÌÌÓÈ «Ó‚ˆÓÈ», Ú˚ ÒÚ‡ÌÂ¯¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÓÏ — ‚ÂÎËÍËÏ Ë ÌÂÔÓ·Â‰ËÏ˚Ï ‚ÓËÌÓÏ ÌÓ‚ÓÈ ‡ËÈÒÍÓÈ àÏÔÂËË!
é·ÂÚË ÌÓ‚ÓÂ ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÑÛı‡ Ë Ì‡¯‡ ÄÏËfl ÒÚ‡ÌÂÚ ÌÂÔÓ-
·Â‰ËÏÓÈ, ‡ Ú˚ ÒÚ‡ÌÂ¯¸ ‚Î‡ÒÚÂÎËÌÓÏ ÏË‡, Ú‡Í Í‡Í ‚ÒÂ Ú‚ÓË ‚‡„Ë
ÓÚÌ˚ÌÂ ÌÂ Î˛‰Ë, ‡ ÔÓÒÚ˚Â ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ó·˙ÂÍÚ˚! àÏÔÂËË Ì‡‰Ó
‚˚ÊËÚ¸! à ÌËÍ‡ÍËı ‰Û„Ëı Á‡ÍÓÌÓ‚ ‰Îfl Ì‡Ò ·ÓÎ¸¯Â ÌÂÚ Ë ·˚Ú¸ ÌÂ
ÏÓÊÂÚ! ë‚fl˘ÂÌÌ‡fl áÂÏÎfl èÂ‰ÍÓ‚ ‚ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚË! à Ï˚ ÏÓ·ËÎËÁÛÂÏ
‚ÒÂ Ì‡¯Ë ÒÍ˚Ú˚Â ÔËÓ‰Ì˚Â ÂÁÂ‚˚ Ë ÔÓÒÚ‡‚ËÏ Ëı Ì‡ ÒÎÛÊ·Û
ÇÂÎËÍÓÈ àÏÔÂËË! çÂÚ ÌË˜Â„Ó ‚˚¯Â àÏÔÂËË Ë ˝ÚÓ „Î‡‚Ì˚È Ë Ì‡-
ÒÚÓfl˘ËÈ Á‡ÍÓÌ ‚˚ÊË‚‡ÌËfl! àÎË Ï˚ ËÎË ˝ÚË ÌÂ‰Ó˜ÂÎÓ‚ÂÍË, ˝ÚË ·ËÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ó·˙ÂÍÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â ‚ÒÂ Û Ì‡Ò ÔÓ‰ÎÓ ÓÚÓ·‡ÎË Ë ÔËÚ‡˛ÚÒfl
ÍÓ‚¸˛ Ë ÔÓÚÓÏ Ì‡¯Â„Ó Ì‡Ó‰‡! àÎË Ï˚ — ËÎË ÓÌË, ÚÂÚ¸Â„Ó ÌÂ ‰‡ÌÓ
Ë Í‡Ê‰ÓÏÛ Ò‚ÓÂ!»
ëÓÒÚÓflÌË˛ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ ÍÌË„‡Ï ÌÂ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl, Ò˜ËÚ‡ÂÚ
‡Í‡‰ÂÏËÍ Ç. å. ä‡Ì‰˚·‡, ÌÓ ‚ÒÂ ÊÂ ÓÌ ÔË‚Ó‰ËÚ ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÚÂÓÂÚË-
˜ÂÒÍËÂ Á‡ÍÓÌ˚, ‚ÒÍ˚Ú˚Â ËÏ ‚ Ï‡ÚÂË‡Î‡ı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ „ÂÏ‡ÌÒÍËı
Û˜ÂÌ˚ı, Á‡ı‚‡˜ÂÌÌ˚ı ëÓ‚ÂÚÒÍÓÈ ‡ÏËÂÈ ‚ 1945 „Ó‰Û. ç‡‰Ó ÁÌ‡Ú¸ [22]:
1) ÉÎ‡‚Ì‡fl ÒËÎ‡ ÒÓÎ‰‡Ú‡ — ˝ÚÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Â„Ó ÔÒËıËÍË, ‡ ÌÂ Â„Ó
ÓÛÊËÂ, ÚÂıÌËÍ‡ ËÎË ˜ÚÓ-ÚÓ Â˘Â!
2) ÇÒÂı Î˛‰ÂÈ Ì‡‰Ó ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡Í ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
Ó·˙ÂÍÚ˚ Ë ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÂ·fl ‚ÒÂ„‰‡ Ë ‚ÂÁ‰Â Ò˜ËÚ‡Ú¸ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Ò‚Âı-
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ!
3) óÂÎÓ‚ÂÍ ÂÒÚ¸ ÑÛı, ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ì‡‰Ó ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl Í Î˛·ÓÏÛ ‰ÂÎÛ
ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡Í Í Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË ÑÛı‡, ‡ ‚ÒÂ ÓÒÚ‡Î¸ÌÓÂ — ˝ÚÓ ËÎÎ˛ÁËfl!
4) í‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏÓÈ «ÙËÁË˜ÂÒÍÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË» ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ!
677
ÖÒÚ¸ ÎË¯¸ Ì‡¯ ÑÛı Ë ÊËÁÌ¸ — ˝ÚÓ ÎË¯¸ ÒÔÓÒÓ· ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó-

‚‡ÌËfl Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË Ì‡¯Â„Ó ÑÛı‡! å˚ „Ó‚ÓËÏ èËÓ‰Â ÒÔ‡ÒË·Ó Á‡
Î˛·ÓÂ ÔÂÔflÚÒÚ‚ËÂ ËÎË ÔÓ·ÎÂÏÛ, Ú‡Í Í‡Í ‰Îfl Ì‡Ò — ˝ÚÓ ÎË¯¸ ÎÛ˜-
¯ÂÂ ËÁ ‚ÒÂı ÒÂ‰ÒÚ‚ ‰Îfl ÛÍÂÔÎÂÌËfl Ì‡¯Â„Ó ÑÛı‡ Ë Ó·ÂÚÂÌËfl àÒÚË-
Ì˚ Ë ÅÂÒÒÏÂÚËfl! àÏÔÂËfl — ˝ÚÓ Ì‡¯‡ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ‡fl àÒÚËÌ‡ Ë ˝ÚÓ
Ì‡¯Â ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÂ àÒÚËÌÌÓÂ ÅÂÒÒÏÂÚËÂ!
5) ç‡‰Ó ËÁ·‡‚ËÚ¸Òfl ‡Á Ë Ì‡‚ÒÂ„‰‡ ÓÚ ÏÌÂÌËfl ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı
ÚÛÒÎË‚˚ı Ë ÔÓ‰Î˚ı «·ËÓÓ·˙ÂÍÚÓ‚» Ó ÒÂ·Â, Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı Ë ÔÓ-
ÒÚÛÔÍ‡ı!
6) äÚÓ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ Û‚ÂÂÌ, ÚÓÚ ÌËÍÓ„‰‡ ÌËÍÓÏÛ ÌË˜Â„Ó ÌÂ ‰ÓÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚ! èÓ˝ÚÓÏÛ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ‚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÒÔÓ Ë ÌËÍÓ„‰‡
Ë ÌËÍÓÏÛ ÌË˜Â„Ó ÌÂ ‰ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ!
7) Ç‡ÊÂÌ ÌÂ Ò‡Ï Â‡Î¸Ì˚È ÔÓÒÚÛÔÓÍ, ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚‡¯Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ
Í ÌÂÏÛ! Ç‡¯Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ˜ÂÏÛ-ÎË·Ó, — ÚÓÎ¸ÍÓ ˝ÚÓ ‰Îfl ‚‡Ò Ë ÒÛ-
˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ, ‡ ÌÂ Ò‡ÏË ‰ÂÎ‡ Ë ÔÓÒÚÛÔÍË ‚‡¯Ë ËÎË ˜ÛÊËÂ! Ç˚ ‰ÓÎÊÌ˚
ÊËÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÔË·˚‚‡fl ‚ ÑÛıÂ! ÖÒÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚‡¯Â «Ò‚Âı-ü»
Ë ÌË˜Â„Ó ·ÓÎ¸¯Â! íÓÎ¸ÍÓ ‚‡¯ÂÈ ÇÓÎÂ ‚ÒÂ ÔÓ‰‚Î‡ÒÚÌÓ Ë ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÌ‡
‚ÒÂ Â¯‡ÂÚ, Ë ÌÂ‚‡ÊÌÓ, ‰ÂÎ‡ÂÚ ÓÌ‡ ˝ÚÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ ËÎË, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó,
ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓ, ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË Ë ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓ!
8) ã˛·‡fl ‡·ÓÚ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸Òfl ·ÂÁ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ! ã˛·˚Â
ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl ‰Îfl Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ‰ÓÔÛÒÚËÏ˚ Ë „Ë·ÂÎ¸Ì˚ ‰Îfl ÇÓÎË
Ë ÑÛı‡!
9) ë‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÔÂÂÊË‚‡ÂÚ, ·Û‰ÂÚ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ËÎË
ÌÂÚ, Ì‡Ò ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÌÂ ‚ÓÎÌÛÂÚ, Ú‡Í Í‡Í ‰Îfl Ì‡Ò ‚‡ÊÌ˚ ÎË¯¸ Ì‡¯Ë
Ï˚ÒÎË Ë Ò‡Ï Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚È ‰ÛıÓ‚Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ, ‡ ÌÂ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÍÓÌ-
ÍÂÚÌ˚È ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú! å˚ ÊË‚ÂÏ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÑÛıÂ! èÓÎÌÓÂ
·ÂÁ‡ÁÎË˜ËÂ Í ÔÎÓ‰‡Ï Ì‡¯ÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÛ!
10) ç‡¯Â ÚÂÎÓ — ˝ÚÓ ‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ ËÌÒÚÛÏÂÌÚ Ë ÓÛ‰ËÂ ÑÛı‡,
ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ï˚ ‚ÒÂ„‰‡ ÌÂÈÚ‡Î¸Ì˚ Í Î˛·ÓÏÛ ÔÓˆÂÒÒÛ ‰ÂÎ‡ÌËfl ˜Â„Ó-
ÎË·Ó, ÌÂÈÚ‡Î¸Ì˚ Ë Í ÚÂıÌËÍÂ ËÎË ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Î˛·Ó„Ó ‚Ë‰‡ Ì‡¯ÂÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË!
11) ë‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÍÓ ‚ÒÂÏÛ, Í Î˛·ÓÏÛ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÏÛ ‰ÂÎÛ, ÔÓ‰-
ıÓ‰ËÚ ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡Í Í ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÈ Ë‰ÂÂ, Ë ÚÓÎ¸ÍÓ ÍËÚË˜ÂÒÍË, Ë ÚÓÎ¸-
ÍÓ ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ, Ë ÚÓÎ¸ÍÓ ËÒıÓ‰fl ËÁ ËÌÚÂÂÒÓ‚ Ò‚ÓÂ„Ó «Ò‚Âı-ü»!»
ÇÂÓflÚÌÓ, ÏÓÊÌÓ ÒÓ„Î‡ÒËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ Á‰ÂÒ¸ ‚ÒÍ˚Ú˚ «ÒÂÍÂÚ˚»
‡·ÓÚ˚ ÔÒËıËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é‰Ì‡ÍÓ Â˘Â ‡ÌÂÂ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓÒÚË «ËÁ‚ÎÂ˜ÂÌËfl» ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÂÁÂ‚Ó‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·˚ÎË ÓÚ˚Ú˚ Ó‰ÌËÏ ËÁ Ì‡¯Ëı ‰‡ÎÂÍËı ÔÂ‰ÍÓ‚. èË‚Â‰ÂÏ
Ù‡„ÏÂÌÚ Ëı ÚÓÈ ÊÂ ÍÌË„Ë ‡Í‡‰ÂÏËÍ‡ Ç. å. ä‡Ì‰˚·˚, „‰Â ÓÌ ÓÔËÒ˚-
‚‡ÂÚ «ÉËÏÌ ÅÓ‰ıË‰ı‡Ï˚» Ò Â„Ó ÍÓÏÏÂÌÚ‡ËflÏË [22]:
678
ë‚ÂÚÎÓ‚ÓÎÓÒ˚È ‡ËÈÒÍËÈ ÏÛ‰Âˆ Ë ‚ÓËÌ, ÔÓÎÛ˜Ë‚¯ËÈ ËÒÚÓË-

˜ÂÒÍÓÂ ËÏfl «ÅÓ‰ıË‰ı‡Ï‡», ˜ÚÓ ÔÂÂ‚Ó‰ËÚÒfl Í‡Í «èÛÚ¸ ê‡ÁÛÏ‡»,
ÔË¯ÂÎ Ò á‡Ô‡‰‡ ‚ äËÚ‡È Ë ÒÚ‡Î Ì‡ÒÚÓflÚÂÎÂÏ ò‡ÓÎËÌ¸ÒÍÓ„Ó ÏÓÌ‡Ò-
Ú˚fl, „‰Â ‚ÔÂ‚˚Â ‚ ÏËÓ‚ÓÈ ËÒÚÓËË ÒÚ‡Î ÔÓÔÓ‚Â‰Ó‚‡Ú¸ ‰ÓÍÚËÌÛ
Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡Í ÏÓ„Û˜Â„Ó Ë ÌÂ ÁÌ‡˛˘Â„Ó ÔÂ‰ÂÎ‡ ‚ Ò‚ÓËı ‰ÓÒÚË-
ÊÂÌËflı ‚˚Ò¯Â„Ó ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡.
ÅÓ‰ıË‰ı‡Ï‡ ‚ÔÂ‚˚Â ÒÓÁ‰‡Î ÚÂÓË˛ Ë Ô‡ÍÚËÍÛ ÔÓÒÚËÊÂÌËfl
Ä·ÒÓÎ˛ÚÌÓ„Ó (ËÎË ÇÂÎËÍÓ„Ó) ÔÂ‰ÂÎ‡ ÔÒËıÓÙËÁË˜ÂÒÍËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ç‡Ò ËÌÚÂÂÒÛÂÚ ÚÂÍÒÚ ÉËÏÌ‡ ÅÓ‰ıË‰ı‡Ï˚, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÌ
ÓÚ‡ÁËÎ ‚Ò˛ ÏÛ‰ÓÒÚ¸ ÇÓÒÚÓÍ‡. éÌ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÎ ‚ÒÂı Ò‚ÓËı Û˜ÂÌËÍÓ‚
‚˚Û˜ËÚ¸ ÉËÏÌ Ë ÔÓ ÏÌÓ„Û ‡Á ‚ ‰ÂÌ¸ Â„Ó Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â ˜ËÚ‡Ú¸. èË‚Ó‰ËÏ
ÚÂÍÒÚ ˝ÚÓÈ „ÂÌË‡Î¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÌ‡ÒÚÓÈÍË Ë Ò‡ÏÓÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÔÒËıËÍË:
«ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ êÓ‰ËÌ‡ — áÂÏÎfl Ë çÂ·Ó ÒÚ‡ÎË ÏÓÂÈ êÓ‰ËÌÓÈ
(ùÚÓ ÔÒËıÓÚÂıÌË˜ÂÒÍ‡fl ÔË‚flÁÍ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â ÓÁÌ‡-
˜‡˛˘‡fl, ˜ÚÓ Ì‡‰ÂflÚ¸Òfl Ì‡‰Ó ‚ÒÂ„‰‡ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÒÂ·fl Ò‡ÏÓ„Ó).
ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ ÓÛÊËÂ! çÂÔÓÍÓÎÂ·ËÏ˚È ÑÛı — ÏÓfl ÍÂÔÓÒÚ¸ Ë
ÏÓÂ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÓÛÊËÂ!
(ùÚÓ Ò‡ÏÓÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡ ÌÂÔÓÍÓÎÂ·ËÏÓÒÚ¸ Ë ÒËÎÛ Ò‚ÓÂ„Ó ÑÛı‡).
ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ ÍÂÔÓÒÚ¸! ç‡Ô‡‚ÎÂÌÌ‡fl Ò‚Âı‚ÓÎfl — ‚ÓÚ ÏÓfl
ÍÂÔÓÒÚ¸ Ë „Î‡‚ÌÓÂ ÓÛÊËÂ!
(ç‡‰Ó ‡Á Ë Ì‡‚ÒÂ„‰‡ ‰Îfl ÒÂ·fl Â¯ËÚ¸Òfl. êÂ¯ËÚ¸Òfl — ‚ÓÚ „Î‡‚-
Ì‡fl ÍÂÔÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ‡fl Ì‡Ò ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË Á‡˘ËÚËÚ. ÉÎ‡‚Ì‡fl Á‡˘ËÚ‡
Â¯Ë‚¯Â„ÓÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ˝ÚÓ ÌÓ‚‡fl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡, ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ
ÓÚÌ˚ÌÂ Ú˚ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ! êÂ¯ËÏÓÒÚ¸ ÔÓÓÊ‰‡ÂÚ Ò‚Âı‚ÓÎ˛, ÍÓÚÓ‡fl
‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍË Ë ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ÂÁÂ‚Ì˚Â ÒËÎ˚ Ó„‡ÌËÍ
Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ‚ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡!
ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ ì˜ÂÌËÂ! åÓfl ÊËÁÌ¸ — ˝ÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÏÓÂ ì˜ÂÌËÂ!
(ùÚÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÒÌflÚËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı ÚÂÓÂÚË-
˜ÂÒÍËı Ë Î˛·˚ı ËÌ˚ı Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ Ë ‡ÏÓÍ. á‰ÂÒ¸ Ò‡ÏÓÍÓ‰ËÛÂÚÒfl
Ú‡ Ï˚ÒÎ¸, ˜ÚÓ „Î‡‚Ì‡fl àÒÚËÌ‡ ˝ÚÓ ÊËÁÌ¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÑÛı‡ Ë ÌË˜Â„Ó
‰Û„Ó„Ó, ·ÓÎÂÂ Ë ËÒÚËÌÌÓ„Ó ËÎË ˆÂÌÌÓ„Ó, ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ).
ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ á‡ÍÓÌ! ëÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚ¸ — ÏÓÈ á‡ÍÓÌ!
(ùÚÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÒÚ‡‚ ÒËÎ¸Ì˚Ï, ÛÊÂ ÌÂ Ì‡‰Ó ·˚Ú¸ ÔÓ-
„ÎÛÔÓÏÛ ‡„ÂÒÒË‚Ì˚Ï. àÒÚËÌÌÓ ÒËÎ¸Ì˚Â ÌÂ ‡„ÂÒÒË‚Ì˚!)
ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ ì˜ËÚÂÎ¸! åÓfl ÊËÁÌ¸ — ˝ÚÓ ÏÓÈ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È
ì˜ËÚÂÎ¸!
(ùÚÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÔÓ˜ËÚ‡ÌËfl ÍÓ„Ó-ÎË·Ó Ë ˜Â„Ó-ÎË·Ó,
ÍÓÏÂ ÊËÁÌË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÑÛı‡, ÍÓÚÓ˚È Û˜ËÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ Û Ñ‡Ó —
˝ÚÓ„Ó ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó èÓÚÓÍ‡ ÊËÁÌË, ‚ ÍÓÚÓÓÏ Ï˚ ‚ÒÂ ÔÂ·˚‚‡ÂÏ).
ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ ÇÎ‡ÒÚÂÎËÌ! åÓÂ «Ò‚Âı-ü» — ÏÓÈ ‚Î‡ÒÚÂÎËÌ!
679
(ùÚÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ ‡‚ÚÓËÚÂÚ‡ Ò‚ÓÂ„Ó ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó

«ü», Ò‚ÓÂÈ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓÈ Ë ‚ÒÂÒËÎ¸ÌÓÈ ÇÓÎË; ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡
ÌÂ‰ÓÔÛÒÚËÏÓÒÚ¸ ÔÓ‰˜ËÌÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÑÛı‡ Í‡ÍÓÏÛ-ÎË·Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ËÎË
Í‡ÍËÏ-ÎË·Ó Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡Ï Ë ÒËÚÛ‡ˆËflÏ).
ì ÏÂÌfl ÂÒÚ¸ ÇÓÎ¯Â·ÒÚ‚Ó! ÇÌÛÚÂÌÌflfl ëËÎ‡ — ÏÓÈ „Î‡‚Ì˚È Ë
Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÂÍÂÚ, ‰‡˛˘ËÈ ÏÌÂ ÒËÎÛ ‚ÒÂÏÓ„Û˘Â„Ó ‚ÓÎ¯Â·ÌËÍ‡!
(ùÚÓ ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚È Ë ÔÓÒÚÓflÌÌ˚È ÓÒÚ ‚ Ò‡ÏÓÏ
ÒÂ·Â ÓÒÓ·ÓÈ ÇÌÛÚÂÌÌÂÈ ëËÎ˚, ÍÓÚÓ‡fl ‚ Î˛·˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı ‡‚ÚÓÏ‡-
ÚË˜ÂÒÍË ÔÂ‚‡˘‡ÂÚ Ì‡Ò ‚ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡).
ü Ó·ÂÚ‡˛ ‚ÂÎËÍËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË, ÚÓÎ¸ÍÓ ËÒÍÎ˛˜Ë‚
‚ÒÂ ‚ÌÂ¯ÌËÂ! ü ÛıÓÊÛ ÓÚ ‚ÒÂı Ë ÓÊ‰‡˛Ò¸ ‰Îfl Ò‚ÓÂ„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó
ÑÛı‡! êÓÊ‰‡˛Ò¸ ‰Û„ËÏ! êÓÊ‰‡˛Ò¸ ‚ÒÂÒËÎ¸Ì˚Ï Ë ‚ÒÂÏÓ„Û˜ËÏ!»
í‡ÍÓ‚ ÚÂÍÒÚ ÉËÏÌ‡ ·ÂÒÒÏÂÚÌÓ„Ó ÅÓ‰ıË‰ı‡Ï˚, ÍÓÚÓ˚È ÓÌ Á‡-
‚Â˘‡Î Ì‡Ï, Ò‚ÓËÏ ÔÓÚÓÏÍ‡Ï, ÒÍ‚ÓÁ¸ ‚ÂÍ‡ Ë Ï‡Í ÒÂ‰ÌÂ‚ÂÍÓ‚¸fl!
ëÛÚ¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ÁÌ‡ÌËÈ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍË Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ Ò‚Âı˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÒÔÓ-
ÒÓ·Ì˚Ï ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ÒÓ·ÓÈ ‚ Î˛·˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı, ‚ÍÎ˛˜‡fl ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸-
Ì˚Â, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÒÓ‚Â¯‡Ú¸ Î˛·˚Â ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔÓfl‰ÍÓ‚ ÔÂ‚˚¯‡˛˘ËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ó·˚˜-
ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
11.3.4 êÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ë˛ ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-

ÌÓÈ ·Ó¸·Â [25].
èÂ‚ÓÂ Ô‡‚ËÎÓ — ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ë ÓÒÓÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ Ï˚ ÊË‚ÂÏ

‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, „‰Â Á‡ Ì‡ÏË (Á‡ Ì‡¯ËÏ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ) Ë‰ÂÚ ÓıÓÚ‡. ç‡‰Ó ·˚Ú¸
„ÓÚÓ‚˚Ï Í ·Ó¸·Â ‚Ó ‚ÒÂı ÚËÔ‡ı ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl.
ëÓÍ‡˘ÂÌËÂ ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚. ç‡‰Ó ÔÓÏÂÌ¸¯Â ·˚‚‡Ú¸ ‚ ÁÓÌÂ ÍÓÌ-
Ú‡ÍÚ‡ Ò ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚Ï Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓÓÏ. çÛÊÌ‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl Ú‡Í
ËÎË ËÌ‡˜Â ‰Ó Ì‡Ò ‰ÓÈ‰ÂÚ. ãÛ˜¯Â ËÁ·Â„‡Ú¸ Ë ÒÓ·Î‡ÁÌ‡ ÔÓ·˚Ú¸ ‚ «ÚÂ‡Ú-
Â ÒÍ‡Ì‰‡ÎÓ‚», ÍÓÚÓ˚È ‡Á˚„˚‚‡˛Ú ÔÂÂ‰ Ì‡ÏË Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ˚.
çÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÛÔÓ‚‡Ú¸ Ì‡ Ò‚Ó˛ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ — ÒË„Ì‡Î˚ ÚÂÎÂ‚Ë‰ÂÌËfl
‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‚ ÌÛÊÌÓÏ ÂÏÛ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÚÓ„Ó, Í‡Í Ï˚
Í ÌËÏ ÓÚÌÓÒËÏÒfl ‚ Ì‡¯ÂÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË.
ìıÓ‰ ÓÚ Á‡ı‚‡Ú‡. Ç‡ÊÌ˚È ˝Ú‡Ô ‚ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË — Á‡ı‚‡Ú
‡Û‰ËÚÓËË, ÂÂ «ÔËÒÓÂ‰ËÌÂÌËÂ». ä‡Í ÒÍ‡Á‡ÌÓ ‚ Ó‰ÌÓÏ Û˜Â·ÌËÍÂ,
«ÛÒÔÂı Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÂÌ ·ÂÁ ÒÓÁ‰‡ÌËfl ÒÓ˛ÁÌËÍ‡ ‚ ‰Û¯Â‚-
ÌÓÏ ÏËÂ ‡‰ÂÒ‡Ú‡». èÓÍ‡ Á‡ı‚‡Ú ÌÂ ÔÓËÁÓ¯ÂÎ, ÂÏÛ ÏÓÊÌÓ ÛÒÔÂ¯ÌÓ
ÒÓÔÓÚË‚ÎflÚ¸Òfl — ÚÓ„‰‡ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÛÒËÎËfl Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ ÔÓ-
Ô‡‰‡˛Ú ‰‡ÓÏ. ùÙÙÂÍÚË‚ÂÌ Ú‡ÍÓÈ ÔÓÒÚÓÈ ÔËÂÏ, Í‡Í ÔÂ˚‚‡ÌËÂ
680
ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡, ÛıÓ‰ Ì‡ ‚ÂÏfl. ÇÒflÍ‡fl ÓÔÂ‡ˆËfl Á‡ı‚‡Ú‡ ËÏÂÂÚ Ò‚ÓÈ ÒˆÂ-

Ì‡ËÈ, Ò‚ÓÈ ËÚÏ. ÖÒÎË ‚Ó ‚ÂÏfl ÒÂ‡ÌÒ‡ „ËÔÌÓÁ‡ «ÊÂÚ‚‡» ‚‰Û„ ÒÍ‡-
ÊÂÚ: «ü ÚÛÚ ÓÚÎÛ˜ÛÒ¸ ÌÂÌ‡‰ÓÎ„Ó, ‡ ‚˚ ÔÓÍ‡ ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÈÚÂ», — ‚ÒÂ
ÛÒËÎËfl „ËÔÌÓÚËÁÂ‡ ÔÓÈ‰ÛÚ Ì‡ÒÏ‡ÍÛ. ÖÒÎË ÂÒÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸, ÚÓ
ÔÓÎÂÁÌÓ ÔÂ‚‡Ú¸ ÒÎÓ‚ÓËÁÎËflÌËfl Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ ‚ÓÔÓÒ‡ÏË, ÍÓÚÓ˚Â
ÂÁÍÓ Ì‡Û¯‡˛Ú Â„Ó ÒˆÂÌ‡ËÈ. ÇÓÔÓÒ‡ÏË ÚËÔ‡ «ÒÍ‡ÊËÚÂ ÔflÏÓ,
ÍÛ‰‡ ‚˚ ÍÎÓÌËÚÂ?». ùÚÓÚ ‚ÓÔÓÒ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ ÔÂÂıÓ-
‰ËÚ¸ Í ÒÛÚË ‰ÂÎ‡, ÌÂ Á‡‚Â¯Ë‚ «ÔËÒÓÂ‰ËÌÂÌËÂ» ‡Û‰ËÚÓËË Ë, ÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÂ ÎË¯Ë‚ ÂÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÍËÚË˜ÂÒÍË ‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸
ÒÓÓ·˘ÂÌËfl. Ñ‡ÊÂ ÎÓ‚ÍÓ„Ó Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ Ò·Ë‚‡ÂÚ Ò ÚÓÎÍÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ,
ÍÓÚÓ˚È ‚˚„Îfl‰ËÚ ÌÂÔÓÌflÚÎË‚˚Ï Ë ‚ÒÂ ÔÂÂÒÔ‡¯Ë‚‡ÂÚ (‡ ÏÓÊÂÚ,
ÔËÚ‚ÓflÂÚÒfl ‰Û‡ÍÓÏ?).
àÁÏÂÌÂÌËÂ ÚÂÏÔ‡. Ç ÔÓ„‡ÏÏÂ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË Ó˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÂÌ
ÚÂÏÔ. å‡ÌËÔÛÎflÚÓ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚ ÛÒÔÂı‡, ÍÓ„‰‡ ÓÌ ÓÔÂÂÊ‡ÂÚ ÔÓˆÂÒÒ
ÏÓ·ËÎËÁ‡ˆËË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Á‡˘ËÚ ‡Û‰ËÚÓËË. èÓ˝ÚÓÏÛ Ú‡ÍÓÂ
·ÓÎ¸¯ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÔË‰‡ÂÚÒfl ÒÂÌÒ‡ˆËÓÌÌÓÒÚË Ë ÒÓ˜ÌÓÒÚË. ä‡‚‡ÎÂ-
ËÈÒÍ‡fl ‡Ú‡Í‡ Ì‡ ÒÎÛ¯‡ÚÂÎfl Ë ÁËÚÂÎfl! ë ˝ÚÓ„Ó ËÚÏ‡ Ì‡‰Ó ÒÚ‡‡Ú¸Òfl
Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ Ò·ËÚ¸. ç‡‰Ó Ì‡‚flÁ˚‚‡Ú¸ ıÓ‰Û Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË ‚‡Ì˚È Ë
‚flÁÍËÈ ËÚÏ, ÒıÓ‰Û ÓÚ‚Â„‡Ú¸ Ì‡„ÌÂÚ‡ÂÏÛ˛ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ÒÓ˜ÌÓÒÚË.
ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ ÒÓ˜ÌÓÒÚ¸ ˝Ú‡ ‚ÒÂ„‰‡ ·˚‚‡ÂÚ ÎÓÊÌÓÈ, ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ
ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ.
éÚÒÂË‚‡ÌËÂ ¯ÛÏ‡. å‡ÌËÔÛÎflˆËfl ÛÒÔÂ¯Ì‡ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı «‰ÂÏÓ-
Í‡ÚËË ¯ÛÏ‡», ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·ÓÏ·‡‰ËÛ˛Ú ÔÓÚÓÍÓÏ ÌËÍ˜ÂÏÌ˚ı
ÒÓÓ·˘ÂÌËÈ, Ë ÓÌ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ËÚ¸Òfl Ì‡ ÚÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÂ, ÔÓ ÍÓ-
ÚÓÓÈ ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ‚˚‡·ÓÚ‡Ú¸ ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl. çÂ ÏÓÊÂÚ ÒÓÒÂ‰Ó-
ÚÓ˜ËÚ¸Òfl — ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ı‚‡Ú‡Ú¸Òfl Á‡ ÔÓ‰ÒÛÌÛÚÛ˛ ÂÏÛ Ú‡ÍÚÓ‚ÍÛ.
ìÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ÔÓÚË‚ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË ÒÌËÊ‡ÂÚÒfl, ÂÒÎË Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Ò
ÒÓÓ·˘ÂÌËÂÏ, ÍÓÚÓÓÂ ‚ÌÛ¯‡ÂÚ Í‡ÍÛ˛-ÚÓ Ë‰Â˛, Ì‡ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú «ÔÓÏÂıÓÈ». éÚÒ˛‰‡ ‚˚‚Ó‰: ÔÓÎÛ˜Ë‚ ÒÓÓ·˘ÂÌËÂ, ‚ ÍÓÚÓ-
ÓÏ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÒÍ˚Ú‡ Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl «ÍÓÌÚ‡·‡Ì‰‡», Ì‡‰Ó ÓÚÙËÎ¸Ú-
Ó‚‡Ú¸ ¯ÛÏ˚, ÍÓÚÓ˚Â ÒÎÛÊ‡Ú ÔÓÏÂı‡ÏË ÔË Ó·‰ÛÏ˚‚‡ÌËË ËÏÂÌÌÓ
˝ÚÓ„Ó ÒÓÓ·˘ÂÌËfl. ãÛ˜¯Â Ì‡ ‚ÂÏfl ‚ÓÓ·˘Â ‚˚‚‡Ú¸Òfl ËÁ ÔÓÚÓÍ‡ ÒÓÓ·-
˘ÂÌËÈ, ˜ÚÓ·˚ Ó·‰ÛÏ‡Ú¸ Ó‰ÌÓ ËÁ ÌËı. èÓÚÂfl ÌÂ‚ÂÎËÍ‡, ˝ÚÓÚ ÔÓÚÓÍ ÌÂ
ËÒÒflÍÌÂÚ, Ë ÌË˜Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚‡ÊÌÓ„Ó Ì‡Ò ÌÂ ÏËÌÛÂÚ.
çÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓÒÚ¸. ãÂ„˜Â ‚ÒÂ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸ ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ ˜Â-
ÎÓ‚ÂÍ‡, Ï˚¯ÎÂÌËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ÓÚ‚Â˜‡ÂÚ ˜ÂÚÍÓÏÛ Ë ÒÚÓ„ÓÏÛ ‡Î„ÓËÚÏÛ.
ÖÒÎË ÊÂ ÓÌÓ ÔÂÚÎflÂÚ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÌÂÓ·˚˜ÌÓÈ ÎÓ„ËÍÂ Ë ÔË‚Ó‰ËÚ Í
Ô‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸Ì˚Ï ‚˚‚Ó‰‡Ï, ÔÓ‰Ó·‡Ú¸ Í ÌÂÏÛ ÍÎ˛˜ ÚÛ‰ÌÓ. Ç Ó·˘ÂÏ,
˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ ÛıÓ‰‡ ÓÚ Á‡ı‚‡Ú‡ Ë ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ï‡ÌËÔÛÎfl-
ÚÓ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏÓÒÚË Ú‚ÓÂÈ
681
Â‡ÍˆËË (ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÒÔÓÒÓ·‡ ÂÂ ÔÂÂ‡·ÓÚÍË, ÎÓ„ËÍË

ÛÏÓÁ‡ÍÎ˛˜ÂÌËÈ, ÚÂÏÔ‡ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÚËÔ‡ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÈ Ë Ú. ‰.).
ä‡Í ÒÍ‡Á‡Î ä. ä‡ÒÚ‡ÌÂ‰‡, «ÍÓ„‰‡ Ú˚ ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏ, Ú˚ ÌÂÛflÁ‚ËÏ».
éÚÍÎ˛˜ÂÌËÂ ˝ÏÓˆËÈ. ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ˚, ÒËÎ¸ÌÓ ÓÍ‡¯ÂÌ˚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ. ê‡ÒÍ‡-
˜‡Ú¸ ˜Û‚ÒÚ‚‡ — ‰Îfl Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ ÔÓÎÓ‚ËÌ‡ ÛÒÔÂı‡. èÓ˝ÚÓÏÛ Ó·˘ËÏ
Ô‡‚ËÎÓÏ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ú‡ÍÓÂ: Û‚Ë‰Â‚, ˜ÚÓ Ë‰ÂÓÎÓ„Ë ÔÓ˜ÂÏÛ-ÚÓ
‰‡‚flÚ Ì‡ Í‡ÍÓÂ-ÚÓ Ú‚ÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ì‡ ‚ÂÏfl ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔËÚÛ-
ÔËÚ¸ ˝ÚÓ ˜Û‚ÒÚ‚Ó. ÇÓÒÔËÌflÚ¸ ÒÓÓ·˘ÂÌËfl ·ÂÒÒÚ‡ÒÚÌÓ, Í‡Í ‡‚ÚÓÏ‡Ú,
‡ ÔÓÚÓÏ Ì‡ ıÓÎÓ‰ÌÛ˛ „ÓÎÓ‚Û Ó·‰ÛÏ‡Ú¸ Ëı Ì‡Â‰ËÌÂ Ò ÒÓ·ÓÈ, ·ÂÁ ÔÓ‰-
ÒÍ‡ÁÍË. ùÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl ˆËÌËÁÏÓÏ, ÌÓ ÔÓÎÂÁÌÓ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÛ˛
ÔÓ·ÎÂÏÛ ÒÌ‡˜‡Î‡ «ÔÓË„‡Ú¸» ‚ÓÓ·˘Â ‚ÌÂ ÏÓ‡Î¸ÌÓ„Ó ÍÓÌÚÂÍÒÚ‡.
«èÓË„‡Ú¸», ‡ ÔÓÚÓÏ ÛÊÂ ‚ÍÎ˛˜‡Ú¸ ÏÓ‡Î¸Ì˚Â Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl Ë ÔÂ‰-
ÔÓ˜ÚÂÌËfl. é˜ÂÌ¸ ˜‡ÒÚÓ Ì‡ ˜Û‚ÒÚ‚‡ı Ë„‡˛Ú ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÂÂÍÎ˛-
˜ËÚ¸ ˝ÏÓˆËË, Í‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ Ëı Ì‡ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó ËÎË ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ
ÔÓ‰ÒÛÌÛÚÓ„Ó ÍÓÁÎ‡ ÓÚÔÛ˘ÂÌËfl, Û‚ÂÒÚË ‚ÌËÏ‡ÌËÂ ÓÚ „Î‡‚ÌÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ-
‚Û˛˘Â„Ó ÎËˆ‡.
ÑË‡ÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸ Ï˚¯ÎÂÌËfl. å‡ÌËÔÛÎflÚÓ˚ ÒÚ‡‡˛ÚÒfl ÔÂ‚‡-
ÚËÚ¸ Ì‡Ò ‚ ÔÓÚÂ·ËÚÂÎÂÈ Ë‰ÂÈ, ÎË¯ËÚ¸ ÓÚÍ˚ÚÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡. ÑË‡ÎÓ„
‡ÁÛ¯‡ÂÚ Ï‡ÌËÔÛÎflˆË˛. ç‡‰Ó ‰ÂÎ‡Ú¸ ÛÒËÎËfl, ˜ÚÓ·˚ Ì‡ÈÚË Á‡ˆÂÔÍÛ
‰Îfl ‚ÓÔÓÒ‡ ‰‡ÊÂ ‚ Ò‡ÏÓÏ «ÍÛ„ÎÓÏ» ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËË, Ë ÔÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ
Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó Ì‡¯Â„Ó ÛÏ‡ — ÛıÓ‰ËÚ¸ ÓÚ ÚÛ‰Ì˚ı ‚ÓÔÓÒÓ‚, «Á‡ÏÂÚ‡Ú¸ Ëı
ÔÓ‰ ÍÓ‚Â». èÓ˝ÚÓÏÛ ‚Ó ÏÌÓ„Ëı ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÔÓÙÂÒÒËflı ‚‚Â‰ÂÌÓ
˜ÚÓ-ÚÓ ‚Ó‰Â Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÂÂ˜Ìfl ‚ÓÔÓÒÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÔË ‚˚ÔÓÎÌÂ-
ÌËË ÒÎÓÊÌÓÈ ÓÔÂ‡ˆËË Ì‡‰Ó ‚ÒÎÛı Á‡‰‡Ú¸ — Ë ‚ÒÎÛı ÓÚ‚ÂÚËÚ¸, Í‡Í
˝ÚÓ ·˚‚‡ÂÚ Û ÔËÎÓÚÓ‚ Ò‡ÏÓÎÂÚ‡. ÖÒÎË Ï˚ Ì‡Û˜ËÏÒfl «„Ó‚ÓËÚ¸ Ò‡ÏË
Ò ÒÓ·ÓÈ», ÚÓ Ì‡¯Â Ï˚¯ÎÂÌËÂ Ì‡‚ÂÌflÍ‡ ‚˚È‰ÂÚ ËÁ ÍÓÎÂË, ÔÂ‰ÛÒÏÓÚ-
ÂÌÌÓÈ Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ÏË, ÓÌÓ ÒÚ‡ÌÂÚ ÌÂÔÂ‰ÒÍ‡ÁÛÂÏ˚Ï. åÓÊÂÚ ·˚Ú¸,
Ï˚ ÒÚ‡ÌÂÏ ÔÓıÓÊË Ì‡ ÒÛÏ‡Ò¯Â‰¯Ëı, ÌÓ ÒÛÏ‡Ò¯Â‰¯ËÏË Ï‡ÌËÔÛÎË-
Ó‚‡Ú¸ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, Ëı ÛÏÓÁ‡ÍÎ˛˜ÂÌËfl Ô‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸Ì˚ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂ-
ÌËfl Á‡‰‡ÌÌÓ„Ó ‡Î„ÓËÚÏ‡.
ëÓÁ‰‡ÌËÂ ÍÓÌÚÂÍÒÚÓ‚. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Ó‰ËÌ ËÁ „Î‡‚Ì˚ı ÔËÂÏÓ‚
Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË — ‚ÚËÒÌÛÚ¸ ÔÓ·ÎÂÏÛ ‚ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÓÒÚÓÂÌÌ˚È
ÍÓÌÚÂÍÒÚ, ÚÓ Ë Á‡˘ËÚÌ˚Ï ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ·Û‰ÂÚ ÌÂÔËflÚËÂ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌÓÈ
ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ‚ÓÔÓÒ‡, Á‡ÏÂÌ‡ Ì‡‚flÁ˚‚‡ÂÏÓ„Ó ÍÓÌÚÂÍÒÚ‡ ËÌ˚ÏË ‚˚ÒÚ-
ÓÂÌÌ˚ÏË ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡. Ñ‡, á‡Ô‡‰
„Ó‚ÓËÚ Ó Ô‡‚‡ı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ Ï˚ ÌÂ „Ó‚ÓËÎË! çÛ Ë ˜ÚÓ? äÓ„‰‡ á‡Ô‡‰
Ó ÌËı Á‡„Ó‚ÓËÎ? èË ÒÂÌ‡ÚÓÂ å‡ÍÍ‡ÚË? èË åÛÒÒÓÎËÌË? èË
ã˛ÚÂÂ Ë ä‡Î¸‚ËÌÂ? èË åËÚÚÂ‡ÌÂ, Á‡ÎË‚¯ÂÏ ÍÓ‚¸˛ ÄÎÊË?
çÂÚ, Á‡„Ó‚ÓËÎ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓ ‚˜Â‡, ÔË ÔÂÁË‰ÂÌÚÂ ä‡ÚÂÂ.
682
ëÓÁ‰‡ÌËÂ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚. å‡ÌËÔÛÎflÚÓ, ÔÂÒÂÍ‡fl ‰Ë‡ÎÓ„, ÔÂ‰-

ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‚˚„Ó‰ÌÓÂ ÂÏÛ Â¯ÂÌËÂ Í‡Í ÌÂ ËÏÂ˛˘ÂÂ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚˚ —
ËÌ‡˜Â Ì‡˜ËÌ‡˛ÚÒfl ‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl, ‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl. ç‡Á‚‡‚ ‚ÔÓÎÌÂ Â-
‡Î¸Ì˚Â ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚˚, ÏÓÊÌÓ ÔÂÒÂ˜¸ Ï‡ÌËÔÛÎflˆË˛. ÖÒÎË ÌÂÎ¸Áfl
Ì‡Á‚‡Ú¸ Ëı ‚ÒÎÛı, ÚÓ Ì‡‰Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Ëı ‚ ÛÏÂ — ÚÓ„‰‡ ıÓÚfl ·˚ Ú˚
ÎË˜ÌÓ Á‡˘ËÚË¯¸ ÒÂ·fl ÓÚ Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡.
ÇÍÎ˛˜ÂÌËÂ Á‰‡‚Ó„Ó ÒÏ˚ÒÎ‡. ùÚÓ ‚Â˘¸ ‰Îfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ÌÂÔÓÒÚ‡fl, ÌÓ ÔË ÌÂÍÓÚÓÓÏ ÛÒËÎËË ‰ÓÒÚÛÔÌ‡fl. äÓ„‰‡ ÒÎ˚-
¯Ë¯¸ ÒÚ‡ÒÚÌ˚Â Â˜Ë, ÚÓ ÎÛ˜¯Â ÔÓÔÛÒÚËÚ¸ ÏËÏÓ Û¯ÂÈ Í‡ÒË‚˚Â
Ù‡Á˚ Ë Ûı‚‡ÚËÚ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ „Î‡‚Ì˚È ‰Ó‚Ó‰. èÓÚÓÏ ‰ÓÔÛÒÚËÚ¸, ˜ÚÓ ÓÌ
‚ÂÂÌ, Ë ÔÓ‰ÛÏ‡Ú¸, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÎË Á‰‡‚ÓÏÛ ÒÏ˚ÒÎÛ ÚÓ Â¯ÂÌËÂ
ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÍÓÚÓÓÂ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÚ ÔÎ‡ÏÂÌÌ˚È Ó‡ÚÓ. «Ä Í‡Í ·˚ Ò‰ÂÎ‡Î
fl?» — ‚ÓÚ ÔÂ‚˚È ‚ÓÔÓÒ. ä‡Í ÌË ÒÚ‡ÌÌÓ, ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl,
˜ÚÓ Ò‡Ï ·˚ Ú˚ Ú‡Í ÌÂ Ò‰ÂÎ‡Î.
èÓËÒÍ ÍÓÌfl ÔÓ·ÎÂÏ˚. å‡ÌËÔÛÎflˆËfl ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Ò‚Ó‰ËÚÒfl Í
ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Î˛‰flÏ ÔÂ‰Î‡„‡˛Ú Ú‡ÍÛ˛ Ú‡ÍÚÓ‚ÍÛ ÔÓ·ÎÂÏ˚ (ÔÓÚË‚ÓÂ-
˜Ëfl), ÍÓÚÓ‡fl Û‚Ó‰ËÚ ÓÚ ÒÛÚË. ã˛‰Ë ¯ÛÏflÚ, ‚ÓÎÌÛ˛ÚÒfl, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
‰‡ÊÂ ÔË¯Ë·ÛÚ Í‡ÍÓ„Ó-ÌË·Û‰¸ ÒÚÂÎÓ˜ÌËÍ‡, ÌÓ ‚Â‰‡ Á‡Í‡Á˜ËÍÛ Ï‡-
ÌËÔÛÎflˆËË ÌÂ ÔËÌÂÒÛÚ. ãÛ˜¯Â ‚ÒÂ„Ó, ÍÓÌÂ˜ÌÓ, ˜ÚÓ·˚ ÎÓÊÌÛ˛ Ú‡Í-
ÚÓ‚ÍÛ ‰‡ÎË «ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË» Ò‡ÏÓÈ ÒÚ‡‰‡˛˘ÂÈ ÒÚÓÓÌ˚. Ç ÔÓÚË‚Ó-
Â˜ËË (Ì‡ÔËÏÂ, ‚ ÒÎÛ˜‡Â ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl — ÔÓÙÒÓ˛Á˚
Ë Ú. Ô.). çÓ ÂÒÎË ˝ÚÓ ‰ÓÓ„Ó, ÚÓ Ó·ıÓ‰flÚÒfl Ë ÔÓÒÚÓ ÒÍÓÏÌ˚ÏË ÚÛ-
ÊÂÌËÍ‡ÏË ÚÂÎÂ‚Ë‰ÂÌËfl. ÇÔÓ˜ÂÏ, ÔÓÙÒÓ˛ÁÌ˚Â ·ÓÒÒ˚ ÒÂ„Ó‰Ìfl, ÔÓ-
ıÓÊÂ, ÌÂ‰ÓÓ„Ë. «ê˚ÌÓ˜Ì˚Ï ˆÂÌ‡Ï — ˚ÌÓ˜ÌÛ˛ Á‡ÔÎ‡ÚÛ!» — ‚ÓÚ
Ëı Ú‡ÍÚÓ‚Í‡ ‡·Ó˜Ëı ·Â‰.
ÇÍÎ˛˜ÂÌËÂ Ô‡ÏflÚË, ÔÓÂÍˆËfl ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ. è‡ÏflÚ¸ Ë ÔÂ‰‚Ë-
‰ÂÌËÂ — ÓÒÌÓ‚‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚ ÔÓÚË‚ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË,
ÔÓÚÓÏÛ-ÚÓ ÓÌË Ë fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ „Î‡‚Ì˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ‡ÁÛ¯Ë-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ. å‡ÌËÔÛÎflÚÓ˚ ÔËÏÂÌfl˛Ú ˆÂÎ˚È fl‰ ÚÂıÌÓÎÓ-
„ËÈ, ˜ÚÓ·˚ ‚˚Ú‡‚ËÚ¸ Û Ì‡Ò ˜Û‚ÒÚ‚Ó ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË, ÓÌË ÔÓ-
ÏÂ˘‡˛Ú Ì‡Ò ‚ «‚Â˜ÌÓÂ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ», ÓÌË Ì‡‚flÁ˚‚‡˛Ú Ì‡Ï ÓÒÓ·ÓÂ,
Á‡ÏÍÌÛÚÓÂ ‚ÂÏfl ÒÔÂÍÚ‡ÍÎfl. Ç˚‚‡Ú¸Òfl ËÁ Î‡Ô Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ‡ —
ÁÌ‡˜ËÚ ‚˚‚‡Ú¸Òfl ËÁ ˝ÚÓ„Ó Á‡ÍÓÎ‰Ó‚‡ÌÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÍÛ„‡.
ä‡Ê‰˚È ‡Á Ì‡‰Ó ‰ÂÎ‡Ú¸ ÛÒËÎËÂ Ë ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ Ô‡ÏflÚ¸ Ó
ÚÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÂ, ÍÓÚÓÛ˛ ÒÚ‡‚flÚ ÔÂÂ‰ ÚÓ·ÓÈ Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ˚. ÖÒÎË ÌÂÚ
ÒËÎ Ë ‚ÂÏÂÌË, ˜ÚÓ·˚ ˜ÚÓ-ÚÓ ÔÓ˜ÂÒÚ¸, Ì‡‚ÂÒÚË ÒÔ‡‚ÍË, ÒÔÓÒËÚ¸
ÁÌ‡˛˘Ëı Î˛‰ÂÈ, ÚÓ ÎÛ˜¯Â ÛÊ ÌÂ ‚ÂËÚ¸ ÔÂ‰Î‡„‡ÂÏÓÏÛ ÚÂ·Â ÏËÙÛ,
‡ ÔÓÔ˚Ú‡Ú¸Òfl Ò‚flÁ‡Ú¸ ÚÂ Ù‡ÍÚ˚, ÍÓÚÓ˚Â Ú˚ Ì‡‚ÂÌflÍ‡ ÁÌ‡Â¯¸.
Ç˚˚‚‡flÒ¸ ËÁ «‚Â˜ÌÓ„Ó Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó», ËÁ Ì‡‚flÁ‡ÌÌÓ„Ó Ì‡Ï
ÒÔÂÍÚ‡ÍÎfl, Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÓÔÂÂÚ¸Òfl Ì‡ Á‰‡‚˚È ÒÏ˚ÒÎ. óÚÓ ÔÓÒÂÂ¯¸,
683
ÚÓ Ë ÔÓÊÌÂ¯¸. ùÚÓ ÔÓÍ‡ ˆ‚ÂÚÓ˜ÍË — fl„Ó‰ÍË ·Û‰ÛÚ ‚ÔÂÂ‰Ë. üÁ˚Í

Ì‡ÔÓÏËÌ‡ÂÚ Ì‡Ï Ó Ò‚flÁË ‚ÂÏÂÌ — ‡ ÚÂÎÂ‚Ë‰ÂÌËÂ Ì‡¯ÂÔÚ˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ
·Û‰Û˘Â„Ó ÌÂÚ.
ëÏÂÌ‡ flÁ˚Í‡. ç‡ÍÓÌÂˆ, Ó‰ËÌ ËÁ „Î‡‚Ì˚ı ÔËÌˆËÔÓ‚ Á‡˘ËÚ˚
ÓÚ Ï‡ÌËÔÛÎflˆËË — ÓÚÍ‡Á ÓÚ flÁ˚Í‡, Ì‡ ÍÓÚÓÓÏ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È
Ï‡ÌËÔÛÎflÚÓ ËÁÎ‡„‡ÂÚ ÔÓ·ÎÂÏÛ. çÂ ÔËÌËÏ‡Ú¸ Â„Ó flÁ˚Í, Â„Ó ÚÂÏË-
ÌÓÎÓ„Ë˛, Â„Ó ÔÓÌflÚËfl. èÂÂÒÍ‡Á‡Ú¸ ÚÓ ÊÂ Ò‡ÏÓÂ, ÌÓ ‰Û„ËÏË ÒÎÓ‚‡-
ÏË, ËÁ·Â„‡fl ‚ÒflÍËı Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Í‡ÚÂ„ÓËÈ. èÂÂÒÍ‡Á‡Ú¸ ÔÛÒÚ¸
„Û·Ó Ë ÍÓfl‚Ó, ÌÓ ‚ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌ˚ı ÔÓÌflÚËflı, ÍÓÚÓ˚Â ÏÓÊÌÓ ÔÂÂ-
‚ÂÒÚË ‚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÁÂÏÌ˚Â, ÓÒflÁ‡ÂÏ˚Â Ó·‡Á˚ — ıÎÂ·, ÚÂÔÎÓ, ÓÊ-
‰ÂÌËÂ Ë ÒÏÂÚ¸.
ÉÎ‡‚Ì˚È ÒÓ‚ÂÚ — ‰ÛÏ‡Ú¸. à ‰ÛÏ‡Ú¸ ÛÒËÎÂÌÌÓ, ÚÛ‰ÌÓ, Í‡Í ÁÂÏ-
ÎÂÍÓÔ ÍÓÔ‡ÂÚ ÚflÊÂÎÛ˛ „ÎËÌÛ.
11.4 éëçéÇõ èêÄäíàäà èÖêëéçÄãúçéâ ÅéêúÅõ

óÖãéÇÖäÄ
å˚ Ì‡ ÔËÏÂ‡ı ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ-

‚‡ÌËË ÔËÂÏÓ‚ ‚ Ú‡ÍÚËÍÂ Â˜Â‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÔÓÍ‡ÊÂÏ ÒÎÓÊÌ˚È
Ë ·Ó„‡Ú˚È ÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÌ Â‡ÎËÁÛÂÚ ÒÚ‡-
ÚÂ„Ë˛ Ë Ú‡ÍÚËÍÛ Ò‚ÓÂ„Ó ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡.
11.4.1 èÓ‚Â‰ÂÌËÂ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl
ëÓ‚Â˘‡ÌËÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ‡ÁÛÏ‡

Í ‡Á‡·ÓÚÍÂ ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl ÔÓ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ÔÓ·ÎÂÏÂ. èÓÓÈ
ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÏÌÂÌËÈ Ë ÚÓ˜ÂÍ ÁÂÌËfl Ë ·Ó¸·˚ ‚ ÍÓÎÎÂÍ-
ÚË‚Â ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‚˚‡·ÓÚÍÂ ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl,
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ‚ÒÂÏË Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ.
Ç Ì‡Ë·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË Ì‡ ÛÒÔÂ¯ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl
ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÚË ÙÓÏ˚ Â„Ó Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË [10]:
•ÇÓ-ÔÂ‚˚ı, ÚËÔ (ÙÓÏ‡) ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚˚Ï ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂÏ.
éÌ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ ÏÂÊ‰Û ‚˚Ò¯ËÏ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ Ó„‡-
ÌËÁ‡ˆËË, ‚Â‰Û˘ËÏ ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂ, Ë ÔÓ‰˜ËÌfl˛˘ËÏÒfl ÂÏÛ ÒÂ‰ÌËÏ Á‚Â-
ÌÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (Û˜‡ÒÚÌËÍË ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl).
•ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì‡fl ÙÓÏ‡ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó
ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl.
•Ç-ÚÂÚ¸Ëı — ÙÓÏ‡ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl, Ú. Â. ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÙÛÌÍˆËfl ˝Ú‡ÔÓ‚.
684
ê‡ÒÒÏÓÚËÏ ÔÓ‰Ó·ÌÂÂ Í‡Ê‰Û˛ ËÁ ÌËı.

Ç ÎËÚÂ‡ÚÛÂ ÔÓ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ¯ËÓÍÓ ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
ÎÂÌ˚ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Â ÒÚËÎË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ú‡ÍËÂ Í‡Í ‡‚ÚÓËÚ‡Ì˚È
(‰ËÂÍÚË‚Ì˚È), ÎË·Â‡Î¸Ì˚È (ÔÓÔÛÒÚËÚÂÎ¸ÒÍËÈ) Ë ‰ÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ
(ÍÓÎÎÂ„Ë‡Î¸Ì˚È). é‰Ì‡ÍÓ, ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ÒÚËÎË ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ «‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú
‚ ˜ËÒÚÓÏ ‚Ë‰Â Ë ÌË Ó‰ËÌ ËÁ ÌËı ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔÂÚÂÌ‰Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÛÌË-
‚ÂÒ‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÔËÏÂÌËÏÓÒÚ¸ ‚Ó ‚ÒÂı ·ÂÁ ËÒÍÎ˛˜ÂÌËfl ÛÒÎÓ‚Ëflı» [43].
ùÚË ÒÚËÎË ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÔÓÂˆËÛ˛ÚÒfl Ë Ì‡ ÚËÔ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚˚Ï
ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂÏ [50]. é‰Ì‡ÍÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË
ÔË‚Â‰ÂÌÌÓÈ ÚËÔÓÎÓ„ËË ‚Â‰Û˘ËÏË, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÒËıÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÍËÚÂËË ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ÛÔ‡‚ÎÂÌˆÂÏ Ë
ËÒÔÓÎÌËÚÂÎflÏË. «ëÚËÎ¸ — ˝ÚÓ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚È ÒÔÓÒÓ· ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡-
ÌËfl ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËË» [43].
Ç ÔË‚Â‰ÂÌÌÓÈ ÌËÊÂ ÚËÔÓÎÓ„ËË, ÚËÔ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚˚Ï ÒÓ‚Â-
˘‡ÌËÂÏ ÏÓ‰ËÙËˆËÓ‚‡Ì˚ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡.
óÚÓ·˚ ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ ÒÏÂ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ Ë ÙÛÌÍˆËÓ-
Ì‡Î¸Ì˚Ï ÔÓ‰ıÓ‰ÓÏ, Ï˚ ‚‚Ó‰ËÏ «ÚËÔ˚» ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ
«ÒÚËÎÂÈ» [10].
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ‚ ÔË‚Â‰ÂÌÌÓÈ Ì‡ÏË ÚËÔÓÎÓ„ËË ‚‚Â‰ÂÌ˚ ‰‚‡
ÔÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ı ÚËÔ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. áÌ‡ÌËÂ ÚËÔÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë
ÛÏÂÌËÂ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÓÚÌÓÒËÚ¸ Â‡Î¸ÌÓÂ ‰ÂÎÓ‚ÓÂ ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂ Í Ó‰ÌÓÏÛ
ËÁ ÚËÔÓ‚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÛÒÎÓ‚ËÂÏ ‰Îfl ÍÓÂÍˆËË ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó
ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ‚ ÒÚÓÓÌÛ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË. Ä ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÛÍÓ‚Ó-
‰ËÚÂÎfl Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ‚˚·Ë‡Ú¸ ÔÓ‰ıÓ‰fl˘ËÈ ‰Îfl ÒËÚÛ‡ˆËË ÚËÔ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó
ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl Ë ÛÏÂÎÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ‚˚·‡ÌÌÓ„Ó ˜ËÒÚÓ„Ó ËÎË ÒÏÂ-
¯‡ÌÌÓ„Ó ÚËÔ‡ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ï‡ÒÚÂÒÚ‚ÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂÏ.
ÑÎfl Ì‡˜‡Î‡ ‚˚‰ÂÎËÏ ‰‚‡ Í‡ÈÌËı, ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ı ÒÚËÎfl
‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ÔÓ ÒËÒÚÂÏÂ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÛÍÓ‚Ó-
‰ËÚÂÎfl ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl Ò ÛÍÓ‚Ó‰ËÏ˚ÏË: ‰ËÂÍÚË‚Ì˚È (‡‚ÚÓÍ‡ÚË˜ÂÒ-
ÍËÈ) Ë ‡Ì‡ıË˜ÂÒÍËÈ (ı‡ÓÚË˜ÂÒÍËÈ) [10].
ÑËÂÍÚË‚Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ <1 ÚËÔ>
ÑËÂÍÚË‚ÌÓÏÛ ÚËÔÛ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÊÂÒÚÍÓ-ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â

ÏÂÚÓ‰˚ ‚Â‰ÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl. ëÔÂˆËÙË˜Ì˚ÏË ˜ÂÚ‡ÏË ˝ÚÓ„Ó
ÚËÔ‡ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú:
• ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÂ ÔËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËfl ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ;
• ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl Í ·ÂÒÔÂÍÓÒÎÓ‚ÌÓÏÛ ÔÓ‰˜ËÌÂÌË˛
ËÒÔÓÎÌËÚÂÎfl;
• Ë„ÌÓËÓ‚‡ÌËÂ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ ÏÌÂÌËÈ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı;
685
• ÌÂ ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚Â ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ ËÒÔÓÎÌËÚÂÎË ‚ ·ÎËÊ‡È¯ËÂ

ÔÎ‡Ì˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË;
• Û‰ÂÊ‡ÌËÂ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı Ì‡ ‚˚„Ó‰ÌÓÈ ÂÏÛ
‰ËÒÚ‡ÌˆËË.
ùÚÓÚ ÚËÔ, ‚ ÒËÎÛ Â„Ó Í‡ÈÌÓÒÚÂÈ, ÎÂ„ÍÓ ÓÔÓÁÌ‡‚‡ÂÏ ‚ Ô‡ÍÚËÍÂ
ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl. Ä‚ÚÓËÚ‡Ì˚È ÚËÔ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÂÌ ÎË¯¸ ‚ ÒÛ-
„Û·Ó ˝ÍÒÚÂÏ‡Î¸Ì˚ı, «‡‚‡Î¸Ì˚ı» ÒËÚÛ‡ˆËflı, ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı «ˆÂÈÚÌÓ-
Ú‡», ÍÓ„‰‡ ÌÂÚ ‚ÂÏÂÌË ‰Îfl ÔÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸Ì˚ı ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÈ. Ç ˝ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ·ÂÂÚ ‚Ò˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl Ì‡
ÒÂ·fl Ë ÚÂ·ÛÂÚ ÓÚ ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı ÌÂÛÍÓÒÌËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl
ÔËÌflÚÓ„Ó Â¯ÂÌËfl.
êÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸, ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛˘ËÈ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰ËÂÍÚË‚Ì˚È ÚËÔ ÒÓ‚Â-
˘‡ÌËfl, Ó·ÂÍ‡ÂÚ ÒÂ·fl Ì‡ Ó‰ËÌÓ˜ÂÒÚ‚Ó, ‡ Â¯ÂÌËfl, ÍÓÚÓ˚Â ÓÌ
ÔËÌËÏ‡ÂÚ — Ì‡ ËÒÍ‡ÊÂÌÌÛ˛ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛. èÓÔ˚ÚÍ‡ ÒÌflÚ¸ ÌÂ‡‰ÂÍ-
‚‡ÚÌÓÒÚ¸ ‚˚ÔÓÎÌÂÌËfl ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ÏË Â„Ó Â¯ÂÌËÈ, ˜‡ÒÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í
·ÓÎ¸¯ËÏ Ë ÌÂ ˝ÍÓÌÓÏË˜Ì˚Ï ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÏ ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï Á‡Ú‡Ú‡Ï.
í‡ÍÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ Ó·˚˜ÌÓ ‚ÒÂ «Ú‡˘ËÚ Ì‡ ÒÂ·Â» Ë ÌÂÁ‡ÏÂÌËÏ ‚ ÌÂ-
ÔË‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ˝ÚÓ„Ó ÒÎÓ‚‡. çÂ Á‡ÏÂÌËÏÓÒÚ¸ ‚ Â¯ÂÌËÂ
‰‡ÊÂ ÏÂÎÍËı ‚ÓÔÓÒÓ‚ ÙËÏ˚, ÍÓÌÂ˜ÌÓ, ÔËflÚÌÓ Î‡ÒÍ‡ÂÚ Ò‡ÏÓÎ˛·ËÂ
ÌÂÍÓÚÓ˚ı ‰ËÂÍÚÓÓ‚, ÌÓ ‰ÂÎÛ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ‚Â‰ËÚ. çÂ „Ó‚Ófl ÛÊÂ
Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÏÛ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ˛ ÔÓ·ÎÂÏ‡ÚË˜ÌÓ ÛÈÚË ‚ ÓÚÔÛÒÍ.
ÄÌ‡ıË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ <2 ÚËÔ>
Ñ‡ÌÌ˚È ÚËÔ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ «ÁÂÎÂÌ˚È» Ò‚ÂÚ ‚ÒÂÏ

ËÌËˆË‡ÚË‚‡Ï Ë ÏÌÂÌËflÏ ‚ÒÂı Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl, ÔË ÓÚÒÛÚÒÚ-
‚ËË ÒÛ·Ó‰ËÌ‡ˆËË Ë ‰Û„Ëı ÙÓÏ‡Î¸Ì˚ı ÔËÁÌ‡ÍÓ‚. ä‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ÏË ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl:
• ÌÂ˜ÂÚÍÓÂ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÎË ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl;
• ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl;
• ÔÂÌÂ·ÂÊÂÌËÂ ÌÓÏ‡ÏË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË;
• ‡‚ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂı „ÓÎÓÒÓ‚;
• Ë„ÌÓËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÓÚÎË˜ËÈ Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ‰ËÒÍÛÒÒËË;
• ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ‚ÂÏÂÌÌ˚ı Â„Î‡ÏÂÌÚÓ‚;
• ÔÂËÙÂËÈÌÓÒÚ¸ ÓÙÓÏÎÂÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËÈ;
• ·ÂÒÍÓÌÚÓÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË;
• Ò‡ÏÓÛÒÚ‡ÌÂÌÌÓÒÚ¸ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl ÓÚ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ-
‚Â˘‡ÌËÂÏ Ë ‰.
686
ÄÌ‡ıË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔËÏÂÌËÏ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔË ‚˚ÒÓÍÓÈ ÒÚÂÔÂÌË

ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË ‚ ÔÓ·ÎÂÏÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, „‰Â ÚÂ·ÛÂÚÒfl Ú‚Ó˜ÂÒÍËÂ
ÌÂÒÚ‡Ì‰‡ÚÌ˚Â Â¯ÂÌËfl. í‡ÍÓÈ «ÏÓÁ„Ó‚ÓÈ ¯ÚÛÏ», ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛-
˘ËÈ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÁÌ‡ÌËÈ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ ÏÌÓ„ÓÓ·‡Á-
Ì˚ı ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÈ, ËÌÓ„‰‡ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÔË‚ÂÒÚË Í
ÓË„ËÌ‡Î¸ÌÓÏÛ Â¯ÂÌË˛ Ó·ÒÛÊ‰‡ÂÏÓ„Ó ‚ÓÔÓÒ‡. é‰Ì‡ÍÓ ‰‡ÌÌ‡fl ÙÓ-
Ï‡ ÌÂ Ô‡Ì‡ˆÂfl ‚ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÏ Â¯ÂÌËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÔÓ·ÎÂÏ [10].
ëÎÓÊÌÓÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl, ÍÓÚÓ‡fl ·Û‰ÂÚ ‡ÒÒÏÓÚÂÌ‡
ÌËÊÂ, Ó·Î‡‰‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯ËÏ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÏ ÔÓÚÂÌˆË‡ÎÓÏ. éÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÌÓÏ
Ë Ô‡‚ËÎ Û˜‡ÒÚËfl ‚ ÒÓ‚Â˘‡ÌËË ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‚˚ÒÓÍÓÈ ı‡ÓÚË˜ÌÓÒÚË
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚, ˜ÚÓ Ó·˚˜ÌÓ ÌÂ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ‚˚‡·ÓÚÍÂ
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Ë Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl, Ú‡Í Í‡Í ÒÔÓÒÓ· ‚ÒÂ„‰‡
‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú.
êËÒ 11.2 åÓ‰ÂÎË ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl
äÓÏÂ ÔÓ·ÎÂÏ ÔÓ‰ÛÍÚË‚ÌÓÒÚË ‚ ı‡ÓÚË˜ÌÓÏ ÒÓ‚Â˘‡ÌËË ÏÓ„ÛÚ

‚ÓÁÌËÍ‡Ú¸ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ì‡ÔflÊÂÌËfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Û ÌÂ Ó˜ÂÌ¸
‡ÍÚË‚Ì˚ı ÒÓÚÛ‰ÌËÍÓ‚, ÌÂ ÛÏÂ˛˘Ëı «ÔÓ·Ë‚‡Ú¸» Ò‚ÓÂ ÏÌÂÌËÂ.
á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ Ú‡ÍÓ„Ó ÚËÔ‡ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ‚Á‡ËÏÌ˚Â
Ó·Ë‰˚ Ì‡ ÌÂ‚ÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÌÂ‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚‡ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÌËÁÍÓÈ ˝Ù-
ÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ‡·ÓÚ˚ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl, ÛÌ˚ÌËfl ÓÚ ÌÂÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË
ÔÓËÒıÓ‰fl˘Â„Ó, ÒÍÂÔÒËÒ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓÈ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒ-
ÚË ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡Ú¸Òfl Ë Ô.
687
ÑÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ <3 ÚËÔ>
ÑÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ (ÍÓÎÎÂ„Ë‡Î¸ÌÓÈ) ÏÓ‰ÂÎË ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl Ò‚ÓÈÒÚ-

‚ÂÌÌÓ ÒÌflÚËÂ Í‡ÈÌÓÒÚÂÈ ‡‚ÚÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ‡Ì‡ıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚËÔÓ‚
ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl. ÑÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÂÒÔÂÍ-
ÚË‚ÌÓÈ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÒÎÓÊÌ˚ı ÙÓÏ‡ı ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ
‡Ì‡ÎËÚËÍË.
ÑÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl „‡ÏÓÌË˜ÌÓ ÒÓ˜ÂÚ‡ÂÚ ‚ ÒÂ·Â:
• ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚Â‰Û˘ËÏ — Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÒÚ¸ Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚;
• ÒÚÓ„ÓÒÚ¸ ÙÓÏ˚ — ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËfl Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚;
• ÚÂ·Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Í ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚Ï — Û‚‡ÊÂÌËÂ Í ÏÌÂÌË˛
ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚ı;
• ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl — ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÒÚË ÒÂ‰Ë ËÒÔÓÎÌËÚÂÎÂÈ;
• Ì‡ÎË˜ËÂ ËÂ‡ıË˜ÌÓÒÚË — Û˜ÂÚ ÔÓÊÂÎ‡ÌËÈ Ë ÍËÚËÍË «ÒÌËÁÛ»;
• ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÛ˛ ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÛ — Ó·˘ÂÌ˜ÂÒÍÛ˛ ÒÚÓÓÌÛ; Ë Ú. Ô.
ÑÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ÒÚËÎ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚Ï ‰Îfl
·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ ÚËÔÓ‚ ÔÓ·ÎÂÏÌ˚ı Ë Á‡‰‡˜Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ. ÅÛ‰Û˜Ë Ì‡Ë-
·ÓÎÂÂ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ, ‰‡ÌÌ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÍÓÏÙÓÚ-
Ì‡ ‰Îfl Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚Ì‡ ÔÓ ÍËÚÂË˛ ˆÂÎÂ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl,
‡ Ú‡ÍÊÂ ÔÓ ÍËÚÂË˛ ÌÂÙÓÏ‡Î¸ÌÓÒÚË ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl. ÖÒÎË ‚Â‰Û˘ËÈ
ÒÚËÎ¸ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl — ‰ÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ, ÚÓ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÍÎ‡‰˚‚‡-
˛ÚÒfl ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚È ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÍÎËÏ‡Ú, ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚Â ‚Á‡Ë-
ÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ÛÔ‡‚ÎÂÌˆÂÏ Ë ËÒÔÓÎÌËÚÂÎflÏË, ÛÒÔÂ¯ÌÓ
Â¯‡˛ÚÒfl ÓÒÌÓ‚Ì˚Â Á‡‰‡˜Ë Ë ÙÓÏËÛÂÚÒfl Ó„‡ÌË˜ÌÓÂ, ÒÔÎÓ˜ÂÌÌÓÂ
ˆÂÎÓÂ ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ — ÍÓÏ‡Ì‰‡ Ò ÔËÁÌ‡ÌÌ˚Ï «Í‡ÔËÚ‡ÌÓÏ».
èÓÏÂÊÛÚÓ˜Ì˚ÏË ÏÂÊ‰Û ‡‚ÚÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍËÏ Ë ‡Ì‡ıË˜ÂÒÍËÏ
ÚËÔ‡ÏË ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‡‚ÚÓËÚ‡ÌÓ-ÒÌËÒıÓ‰ËÚÂÎ¸Ì˚È Ë ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ-
ÓÙÓÏÎÂÌÌ˚È.
Ä‚ÚÓËÚ‡ÌÓ-ÒÌËÒıÓ‰ËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ÒÚËÎ˛ <4 ÚËÔ> Ò‚ÓÈÒÚ-
‚ÂÌÌ‡ ÙË„Û‡ ÊÂÒÚÍÓÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ ‚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚ı, ÔÓ Â„Ó
ÏÌÂÌË˛, ‚Â˘‡ı Ë ÛÒÚÛÔ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ‚ ÌÂÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰Îfl ÌÂ„Ó ÏÓÏÂÌ-
Ú‡ı. Ç ˝ÚÓÏ ÚËÔÂ ÒÓ˜ÂÚ‡ÂÚÒfl ‡‚ÚÓÍ‡ÚË˜ÌÓÒÚ¸ ‚ ÓÒÌÓ‚Â Ë ÌÂÍÓÚÓ˚Â
˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ‡ÒÍÂÔÓ˘ÂÌÌÓ-‡Ì‡ıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÚËÎfl. êÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ÒÓ‚Â-
˘‡ÌËfl ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÌÂÓ„‡ÌË˜ÂÌÌ˚ÏË ÔÓÎÌÓÏÓ˜ËflÏË,
Í‡Í ‚ ‡‚ÚÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏ, Ë ÒÚÂÏËÚÒfl Í ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ‚Ë‰ËÏÓÒÚË ‰ÂÏÓ-
Í‡ÚË˜ÌÓÒÚË Ë ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ÔËÌËÏ‡ÂÏ˚ı Â¯ÂÌËÈ, ÒÚ‡‡flÒ¸
«ÔÓ‰‡‚ËÚ¸» ‚ÒÂ-Ú‡ÍË Ò‚ÓÂ ÏÌÂÌËÂ. Ñ‡ÌÌ˚È ÚËÔ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ‚Â˘‡-
ÌËÂÏ ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ ÔË ËÒÔÓÎÌÂÌËË ÓÎË «‰ÂÏÓÍ‡Ú‡» ÛÍÓ‚Ó-
‰ËÚÂÎÂÏ ÒÍÎÓÌÌ˚Ï Í ‡‚ÚÓËÚ‡ÌÓÏÛ ÚËÔÛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
688
ùÚËÏ ÚËÔÓÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ˛ ÂÍÓÏÂÌ-

‰ÛÂÚÒfl ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ‚ ÒÎÛ˜‡Â, ÍÓ„‰‡ ÒÎÓÊË‚¯‡flÒfl ÒËÚÛ‡ˆËfl
ÚÂ·ÛÂÚ ÓÔÂ‡ÚË‚ÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl Í‡ÍËı-ÎË·Ó ‚ÓÔÓÒÓ‚, ‡ ÏÌÂÌËfl ÒÓ-
ÚÛ‰ÌËÍÓ‚ ÔÓ ˝ÚÓÏÛ ‚ÓÔÓÒÛ ‡ÁÌÓÓ‰Ì˚. éÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚Ï ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ-
‚ËÂÏ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ˝ÚÓ„Ó ÚËÔ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓÊÂÚ ‚˚ÒÚÛÔËÚ¸ ÒÍ˚ÚÓÂ
ÌÂ‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚Ó ÒÓÚÛ‰ÌËÍÓ‚, ÏÌÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı ÓÒÚ‡ÎÓÒ¸ ÌÂÛ˜ÚÂÌÌ˚Ï.
ÑÎfl ÔÂ‰ÓÚ‚‡˘ÂÌËfl Ú‡ÍÓ„Ó ÌÂ„‡ÚË‚‡ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ‰ÓÎÊÂÌ
ÔÓÒÚ‡‡Ú¸Òfl ‚˚ÒÎÛ¯‡Ú¸ Ë Ò Û‚‡ÊÂÌËÂÏ ÓÚÌÂÒÚËÒ¸ Í ÏÌÂÌË˛ Í‡Ê‰Ó„Ó,
‰‡ÊÂ ÂÒÎË ÓÌË ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú Ò Â„Ó Â¯ÂÌËÂÏ. èË ÔËÌflÚËË Â¯ÂÌËfl
ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í ‡ÍÍÛÏÛÎËÓ‚‡ÌË˛ Ë Ó·Ó·˘ÂÌË˛
ÏÌÂÌËÈ ‚ÒÂı ÒÓÚÛ‰ÌËÍÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÌÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜‡Ú Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÏÛ ‚Ë‰ÂÌË˛. íÂÏ Û˜‡ÒÚÌËÍ‡Ï ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl, ÏÌÂÌËÂ ÍÓÚÓ˚ı ÌÂ
ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ Ò Â„Ó Â¯ÂÌËÂÏ, ÓÌ ‰ÓÎÊÂÌ ‰‡Ú¸ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ Ëı ÚÓ˜Í‡
ÁÂÌËfl Ó˜ÂÌ¸ ÁÌ‡˜ËÏ‡ ‰Îfl ÌÂ„Ó, Ë, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰‡ÊÂ ‚ÂÌ‡, ÌÓ ‚
‰‡ÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÓÌ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÂÂ ÔÓ‰‰ÂÊ‡Ú¸ ÔÓ ÚÂÏ ËÎË ËÌ˚Ï
ÔË˜ËÌ‡Ï. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË ÔËÂÏÎÂÏÓÈ ‰Îfl ÌÂÒÓ„Î‡ÒÌ˚ı ÒÓÚÛ‰-
ÌËÍÓ‚ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚÓÂ Ë fl‚ÌÓÂ ÔËÌflÚËÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌˆÂÏ
‚ÒÂÈ ÔÓÎÌÓÚ˚ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Á‡ Â¯ÂÌËÂ Ì‡ ÒÂ·fl.
ëÎÛ˜‡ÈÌÓ-ÓÙÓÏÎÂÌÌ˚È ÚËÔ (ËÎË ı‡ÓÚË˜ÌÓ-ÓÙÓÏÎÂÌÌ˚È)
<5 ÚËÔ> ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Ó·‡ÁÛÂÚÒfl ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËfl ˜‡ÒÚË˜Ì˚ı ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÈ ÏÂÊ‰Û Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË, ÛÒÚ‡‚¯ËÏË ÓÚ
«·ÂÒÙÓÏÂÌÌÓÒÚË» Ë ·ÂÁÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÌÓÒÚË Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËÈ. åËÌËÏ‡Î¸Ì˚È
Ó·˙ÂÏ Ô‡‚ËÎ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÈ ‚ ˝ÚÓÏ ÚËÔÂ, ÌÓÒËÚ «ÍÓÒÏÂÚË˜ÂÒÍËÈ»
ı‡‡ÍÚÂ ÓÙÓÏÎÂÌÌÓÒÚË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, ıÓÚfl ‚ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÎÂÊ‡Ú
ÍËÚÂËË ‡Ì‡ıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÚËÎfl. êÓÎ¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ ‚ ‰‡ÌÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË
Ò‚Ó‰ËÚÒfl Í ÍÓÌÚÓÎ˛ Ë ÔÓ‰‰ÂÊ‡ÌË˛ ÌÂÍÓÚÓ˚ı ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ËÎË
ÌÂ ‚˚Á˚‚‡˛˘Ëı ÒÓÏÌÂÌËÂ ‚ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÌÓÏ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl. äÓÏÂ
ÚÓ„Ó, ˝ÚÓÚ ÚËÔ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ‰ËÌ‡ÏË˜ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ë «ÒÚË‡-
ÌËfl» ÌÓÏ, ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÍÓÚÓ˚ı Á‡·˚‚‡ÂÚÒfl ÒÓ ‚ÂÏÂÌÂÏ.
Ñ‡ÌÌ˚È ÚËÔ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÂÍÓÏÂÌ‰Ó‚‡Ì ‚ ‰‚Ûı ÒÎÛ˜‡flı.
ÇÓ-ÔÂ‚˚ı, ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÓÍÛÎ¸ÚÛ-
Ë‚‡ÌËfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl Ë ÔÂÂ‚Ó‰‡ Â„Ó ‚ ‰ÂÏÓÍ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ
ÒÚËÎ¸. íÓ„‰‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ë
Á‡ÍÂÔÎÂÌËfl ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯Â„Ó ˜ËÒÎ‡ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ÌÓÏ Û˜‡ÒÚËfl ‚
‰ÂÎÓ‚ÓÈ ‰ËÒÍÛÒÒËË. Ç‡ÊÌÓ, ˜ÚÓ ˝ÚË ÌÓÏ˚ ÌÂ ÒÔÛÒÍ‡˛ÚÒfl «Ò‚ÂıÛ»
ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ, ‡ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl Ë ÓÒÓÁÌ‡˛ÚÒfl Í‡Í ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡fl ÔÂ‰-
ÔÓÒ˚ÎÍ‡ ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ ‰ÓÎÊÂÌ ‚Ó‚ÂÏfl ÔÓ‰ı‚‡Ú˚‚‡Ú¸ Ë ÓÙÓÏÎflÚ¸ «ÒÓÁÂ‚-
¯ËÂ» ÌÓÏ˚ Ë Ô‡‚ËÎ‡ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl. ùÚËÏ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚÒfl ÂÒÚÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚È ıÓ‰ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÓÍÛÎ¸ÚÛË‚‡ÌËfl ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË.
689
ÇÓ-‚ÚÓ˚ı, ‰‡ÌÌ˚È ÚËÔ ÏÓÊÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ

‚ ÒËÚÛ‡ˆËflı Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓËÒÍ‡ Â¯ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ ÔË Ó„‡ÌË˜ÂÌ-
ÌÓÏ ÂÒÛÒÂ ‚ÂÏÂÌË. èÎ‡ÌËÛfl Ú‡ÍÓ„Ó ÚËÔ‡ ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂ, ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ
‰ÓÎÊÂÌ Ó„‡ÌË˜ËÚ¸Òfl ÏËÌËÏ‡Î¸Ì˚Ï ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÓÏ ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚ı
‡ÏÓÍ, ÍÓÚÓ˚Â ·˚, Ò Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, «ÌÂ ÔÂÂÍ˚‚‡ÎË ÍËÒÎÓÓ‰»
Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÏÛ ÔÓËÒÍÛ, ‡ Ò ‰Û„ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚, ÒÚ‡‚ËÎË ÔÂÔflÚÒÚ‚Ëfl ‚˚ıÓ-
‰Û Á‡ ÚÂÏÛ ‰ËÒÍÛÒÒËË, ÙÓÏ‡ÎËÁÏÛ, Ë ‰Û„ËÏ ‰ÂÒÚÛÍˆËflÏ Ó·ÒÛÊ-
‰ÂÌËfl. Ç Ì‡˜‡ÎÂ ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ‡ÚÏÓÒÙÂÛ
Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ‡ÒÍÂÔÓ˘ÂÌÌÓÒÚË, Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ¸ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ Ë ÔËÌflÚËÂ
‚ÒÂÏË Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË ÏËÌËÏ‡Î¸ÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ı Ô‡‚ËÎ ÍÓÎÎÂÍÚË‚-
ÌÓ„Ó Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl. Ç ıÓ‰Â ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓËÒÍ‡ ÓË„ËÌ‡Î¸Ì˚ı
Â¯ÂÌËÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÍÓÌÚÓÎ¸ Ë ÍÓÂÍˆË˛ Ì‡ ÓÒÌÓ-
‚‡ÌËË ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌ˚ı ÌÓÏ‡ÚË‚Ì˚ı ‡ÏÓÍ Ë ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡ÂÚ Ú‚Ó˜ÂÒ-
ÍËÈ ‰Ûı ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡.
èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl
åÌÓ„ËÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛Ú ÚËÔÓÎÓ„ËË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚Á‡Ë-

ÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ‚ ıÓ‰Â ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë Ó·˘ÂÌËfl. ç‡ÔËÏÂ,
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Î˛‰ÂÈ, Ë„‡˛˘Ëı ÓÎË «Ó‰ËÚÂÎ¸», «‚ÁÓÒÎ˚È»,
«Â·ÂÌÓÍ», ‚‚Â‰ÂÌÌ˚ı ‚ Ò‚ÓÂ ‚ÂÏfl ù. ÅÂÌÓÏ [2]. Ç ˝ÚÓÏ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ
‰ÂÎÓ‚ÓÂ ÒÓ‚Â˘‡ÌËÂ ÔÂ‰ÒÚ‡ÂÚ Í‡Í Ú‡ ËÎË ËÌ‡fl ÔÓÁËˆËÓÌÌ‡fl ÒıÂÏ‡
ÚËÔ‡ «Ó‰ËÚÂÎ¸-Â·ÂÌÓÍ», «‚ÁÓÒÎ˚È-‚ÁÓÒÎ˚È» Ë Ú. Ô. [50]. ç‡ ·‡ÁÂ
˝ÚËı ÒıÂÏ ‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡˛ÚÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÓÁËÚË‚Ì˚Â Ë ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Â
‚‡Ë‡ÌÚ˚, ÍÓÏ·ËÌ‡ˆËË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ËÒıÓ‰fl ËÁ ÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓÒÚË Ë
ÌÂÒÓ‚ÏÂÒÚËÏÓÒÚË ‰‡ÌÌ˚ı ÓÎÂÈ. èË˜ÂÏ ÔÒËıÓÎÓ„‡ÏË ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚Ó
Á‡ÏÂ˜ÂÌÓ, ˜ÚÓ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ, ·ÂÒÍÓÌÙÎËÍÚÌÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ ‚ÓÁ-
ÌËÍ‡ÂÚ ÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË ‚ ‚‡Ë‡ÌÚÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl «‚ÁÓÒÎ˚È—
‚ÁÓÒÎ˚È».
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ‚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚-
Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ·ÓÎ¸¯ÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Û‰ÂÎflÂÚÒfl ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚Ï ÒÂ‰ÒÚ-
‚‡Ï Ó·˘ÂÌËfl, Ú‡ÍËÏ Í‡Í, flÁ˚Í ÔÓÁ, ÏËÏËÍË, ÊÂÒÚÓ‚ Ë Ú. Ô. ë
ÔÓ-ÏÓ˘¸˛ ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚ˚ ÔÂÂ‰‡˛Ú Ì‡ ·ÂÒÒÓÁ-
Ì‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ‚‡ÊÌÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ó Ò‚ÓÂÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ
ÒÓÒÚÓflÌËË, Ó· ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÛ Ë Ú. Ô.
ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Ì‡·Î˛‰ÂÌËÈ Ë ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËÈ, Í‡Í
Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÒÂ·fl ‚ÂÒÚË ‚ Ó·˘ÂÌËË Ò ‰Û„ËÏ: ÔË‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ô‡ÚÌÂ‡,
ÛÎ˚·‡Ú¸Òfl, ÌÂ ÛÔÓÚÂ·ÎflÚ¸ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÒÎÓ‚ (ÌÂÚ, ÌÓ Ë Ú. Ô),
ÔÓ‰ÒÚ‡Ë‚‡Ú¸Òfl ÔÓ‰ ËÌÚÓÌ‡ˆËË, ÔÓÁ˚ Ô‡ÚÌÂ‡, ‰Û„ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË
ÛÔÓ‰Ó·ÎflÚ¸Òfl ÂÏÛ. ÖÒÚ¸ fl‰ ÚÂÏËÌÓ‚, ‚˚‡Ê‡˛˘Ëı ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ
690
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ, ÍÓÚÓ˚Â ‚ Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÏ ‚Ë‰Â ÏÓÊÌÓ

ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ Í‡Í ˝ÏÔ‡ÚËfl. ä. êÓ‰ÊÂÒ, ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎÓÊÌËÍ „ÛÏ‡ÌËÒÚË-
˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ÓÔÂ‰ÂÎËÎ ˝ÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ Í‡Í «ÛÏÂ-
ÌËÂ ‚ÓÈÚË ‚ÌÛÚ¸ ÎË˜ÌÓ„Ó ÏË‡ ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë
Û‚Ë‰ÂÚ¸ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÎË ÏÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ» [48]. ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ˝ÏÔ‡ÚËË
(ËÎË Í Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË) fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘Ëı Ù‡Í-
ÚÓÓ‚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl.
Ç Ó·˘ÂÌËË ‚Â‰Û˘ËÏ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ˝ÏÓˆËË, ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ÓÒÔË-
flÚËÂ, ÒÓÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ Ë Ú. Ô.. èÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú Ó·˘ÂÌËfl —
˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌÌÓÒÚ¸ Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‚Á‡ËÏÓ-
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚ Ó·˘ÂÌËfl.
àÎÎ˛ÒÚ‡ˆËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ·Î‡„ÓÔËflÚÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl — «ä‡Í
ÔËflÚÌÓ Ï˚ ÔÓ·ÂÒÂ‰Ó‚‡ÎË, Í‡Í ‚ÌËÏ‡ÚÂÎ¸Ì˚ Ï˚ ‰Û„ Í ‰Û„Û, Í‡Í
ÚÓÌÍÓ ÓÌ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ...» (‚ÌËÏ‡ÌËÂ ‡ÍˆÂÌÚË-
ÛÂÚÒfl Ì‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ı Ó·˘ÂÌËfl, Ì‡ Ëı ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÒÚÓÓÌÂ).
ÅÂÒÒÔÓÌÓ, Ó·˘ÂÌ˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ Ë„‡ÂÚ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÁÌ‡-
˜ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÓÎ¸. çÓ ÂÒÚ¸ Ë ‰Û„‡fl, ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÒÚÓÓÌ‡ ÍÓÏ-
ÏÛÌËÍ‡ˆËË, ÍÓÚÓ‡fl ‰Îfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ‚Â‰Û˘ÂÈ.
Ç ‰ÂÎÓ‚ÓÏ ÒÓ‚Â˘‡ÌËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÂ ‚Á‡Ë-
ÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ — ·‡ÁËÒ, ‡ Ó·˘ÂÌËÂ — Ì‡‰ÒÚÓÈÍ‡. é‰ÌËÏ ËÁ ÍËÚÂËÂ‚
ÓÚÎË˜Ëfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÓÚ Ó·˘ÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡ÎË˜ËÂ ‚ ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ˆËË ˆÂÎË. Ç ‡Á‚ËÚÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı ‚Á‡ËÏÓ-
‰ÂÈÒÚ‚Ëflı ÔËÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ fl‰ ÌÓÏ, Ó„‡ÌËÁÛ˛˘Ëı ÔÓˆÂÒÒ ÒÓ‚ÏÂÒÚ-
ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl. èÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚È ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË —
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓ Á‡‰‡ÌÌÓÈ ÚÂÏÂ (ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÓÂ ‚Ë‰Â-
ÌËÂ „Î‡‚ÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÒÔÓÒÓ· Â¯ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ë Ô.). êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú
ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÏÓÊÌÓ ÔÓËÎÎ˛ÒÚËÓ‚‡Ú¸ ÒÎÂ‰Û˛-
˘ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË: «å˚ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÎË Ì‡¯Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓ ÚÂÏÂ
‡Á„Ó‚Ó‡» (‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ó·‡˘‡ÂÚÒfl Ì‡ Ó·˙ÂÍÚ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‡Á„Ó‚Ó‡).
èÂÂÈ‰ÂÏ Í ·ÓÎÂÂ ‰ÂÚ‡Î¸ÌÓÏÛ ‡ÒÒÏÓÚÂÌË˛ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ÍÓÏÏÛ-
ÌËÍ‡ˆËË, „‰Â Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÛÚ¸ ·Ó¸·˚.
åÓ‰ÂÎ¸ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
èÓÒÚ‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl. äÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl, Í‡Í ‚ÒflÍ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚ¸, ËÏÂÂÚ Ò‚Ó˛ ÙÓÏÛ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË —
˝ÚÓ ÔÂ‰ÏÂÚ, ÚÂÏ‡ Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl, ÚÓ, Ó ˜ÂÏ ‚Â‰ÂÚÒfl Â˜¸. ùÚÓ ÔÓÌflÚÌÓ,
Ë ÌÂ ÚÂ·ÛÂÚ ÓÒÓ·Ó„Ó ‡ÒÒÏÓÚÂÌËfl. Ä ˜ÚÓ ÊÂ Ú‡ÍÓÂ ÙÓÏ‡
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË? á‰ÂÒ¸ ‚ÒÂ ÒÎÓÊÌÂÂ, Ó‰Ì‡ÍÓ ÌÂ‚Ë‰ÂÌ¸Â ÙÓÏ˚ ÁÌ‡˜Ë-
691
ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÌËÊ‡ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚. Ç ÍÓÏ-

ÏÛÌËÍ‡ˆËË ‡‚ÚÓ ÚÂÍÒÚ‡ Ë ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÈ ‰ÓÎÊÌ˚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸
ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÍËÚÂËË ÍÛÎ¸ÚÛ˚:
1). Ä‚ÚÓ‡: ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÚÂÏÂ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË; Î‡ÍÓÌË˜ÌÓÒÚ¸
ËÁÎÓÊÂÌËfl ; Ì‡ÎË˜ËÂ ‡ÍˆÂÌÚÓ‚ ‚ Ï˚ÒÎË; ÒÚÛÍÚÛÌÓÒÚ¸ ËÁÎÓÊÂÌËfl;
ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ (Á‡ÍÓÌ˜ÂÌÌÓÒÚ¸) ËÁÎÓÊÂÌËfl; ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ô‡‚ËÎ‡Ï
„‡ÏÏ‡ÚËÍË Ë ÒËÌÚ‡ÍÒËÒ‡ flÁ˚Í‡ ‚ ËÁÎÓÊÂÌËË; ÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸ ËÁÎÓÊÂ-
ÌËfl ˜‡ÒÚÂÈ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl; ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÒÚÂÔÂÌË Ó·Ó·˘ÂÌËfl ‚ ËÁ-
ÎÓÊÂÌËË.
2). èÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó: ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÔËÌflÚËÂ ‡‚ÚÓ-
‡; ÔÓ‚ÂflÂÏÓÒÚ¸ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡‚ÚÓ‡, Ò ÔÓ-
ÏÓ˘¸˛ ‚ÓÔÓÒÓ‚ Ì‡ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ; Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÒÚÓÂÌËË
‡‚ÚÓÒÍÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl; ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ˆÂÎÓÒÚÌÓÏÛ ÔÓÌËÏ‡ÌË˛
‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË; ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏÓÒÚ¸ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË;
ÌÂÌ‡‚flÁ˚‚‡ÌËÂ Ò‚ÓËı ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ‡‚ÚÓÛ; Û˜ÂÚ ÛÓ‚Ìfl ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË
ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó; ÛÏÂÌËÂ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‚ Ï˚ÒÎË ‡‚ÚÓ‡;
ÌÂÙÓÏ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓ„Î‡¯ÂÌËfl Ò ‡‚ÚÓÓÏ.
ÚÂÍÒÚ
ÍËÚËÍ
êËÒ 11.3 îÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÎÓÊÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
é ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÏÓÊÌÓ ‚ÂÒÚË Â˜¸ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË ÂÒÚ¸

˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÂÂ‚Ó‰fl˘ËÈ Ò‚ÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ (ËÎË Ó·‡Á) ‚ ÚÂÍÒÚ Ò
ÔÓÏÓ˘¸˛ flÁ˚ÍÓ‚˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚, Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÔÂÂ‚Ó‰fl˘ËÈ (‡ÒÍÓ‰Ë-
Û˛˘ËÈ) ˝ÚÓÚ ÚÂÍÒÚ ‚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ, ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ‡‚ÚÓÒÍÓÏÛ. Ç ˜‡ÒÚ-
ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÈ ÚÂÍÒÚ ÏÓÊÂÚ ÔËÒÛÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÎË¯¸
ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓ, Ì‡ÔËÏÂ, ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË «ÔËÒ‡ÚÂÎ¸-˜ËÚ‡ÚÂÎ¸». àÁ ÒÍ‡-
Á‡ÌÌÓ„Ó ÒÎÂ‰ÛÂÚ, ˜ÚÓ ‡‚ÚÓ Ë ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÈ ‰ÓÎÊÌ˚ ‚Î‡‰ÂÚ¸ flÁ˚ÍÓ-
‚ÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌË˛ Ë ‰ÂÍÓ‰ËÓ‚‡ÌË˛ ÚÂÍÒÚ‡. äÓÏÂ
ÚÓ„Ó, ‰Îfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó, ÌÂÙÓÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Û ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó
Ë ‡‚ÚÓ‡ Á‡ ÒÎÓ‚‡ÏË ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÚÓflÚ¸ ÒıÓÊËÂ ÒÏ˚ÒÎ˚. è‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚ¸
692
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌ‡ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰Ó·ÓÒÓ‚ÂÒÚÌÓÈ ‡·ÓÚÓÈ ÔÓÌËÏ‡˛-

˘Â„Ó ÔÓ ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËË Ï˚ÒÎË ‡‚ÚÓ‡, ÌÓ Ë ÒÚÂÔÂÌ¸˛ flÒÌÓÒÚË Ë
ÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚË ‡‚ÚÓÒÍÓ„Ó ËÁÎÓÊÂÌËfl.
èÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ‰Îfl Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÔÓÒÚÓÈ
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. èÓÒÚ‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ÒÓÒÚÓflÚ¸Òfl ‚ ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË ÂÒÚ¸ ‡‚ÚÓ, ÍÓÚÓÓÏÛ ÂÒÚ¸, ˜ÚÓ ÒÓÓ·˘ËÚ¸, Ë ÔÓÌËÏ‡˛-
˘ËÈ, ÍÓÚÓ˚È Á‡ËÌÚÂÂÒÓ‚‡Ì ‚ ÔÓÎÛ˜ÂÌËË ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÓÚ ‡‚ÚÓ‡.
ëÎÓÊÌ‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl. ÖÒÎË ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÈ ÔÓÒÚÓËÎ ‡‚ÚÓÒ-
ÍÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ, ÌÓ ËÏÂÂÚ ÔÓ ˝ÚÓÏÛ ‚ÓÔÓÒÛ Ò‚Ó˛ ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl, ÓÌ
ÏÓÊÂÚ ÔÂÂÈÚË ‚ ‰Û„Û˛ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÛ˛ ÔÓÁËˆË˛ — ÔÓÁËˆË˛
ÍËÚËÍ‡ [1]. äËÚËÍ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚ ‡‚ÚÓÛ ÌÂÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚‡, ÌÂÔÓÎÌÓ-
ÚÛ, Ó‰ÌÓÒÚÓÓÌÌÓÒÚ¸ Â„Ó ‚ÂÒËË, ÛÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍË Ë ÔÓÍ‡-
Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ËÁÏÂÌËÚ¸. éÌ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÓ·Î˛‰‡Ú¸
ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ÍËÚÂËË ÍÛÎ¸ÚÛ˚: ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ÔÓÁËˆË˛ ÍËÚËÍ‡
ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÒÎÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡‚ÚÓ‡ (ÔÓÒÎÂ ÔÓ‚ÂÍË ÔÓÌË-
Ï‡ÌËfl); ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂ ÍËÚËÍ‡ÌÒÚ‚‡; ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í Ï˚ÒÎË ‡‚ÚÓ‡, ‡ ÌÂ
Í ÎË˜ÌÓÒÚË; ÍËÚËÍÛÂÏÓÒÚ¸ Ï˚ÒÎË ‡‚ÚÓ‡, ‡ ÌÂ Ï˚ÒÎË ÔËÔËÒ˚-
‚‡ÂÏÓÈ ÂÏÛ; ÍËÚËÍ‡ Ò ÔË‚Â‰ÂÌËÂÏ Ò‚ÓËı ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ; ÍËÚËÍ‡
ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‰Îfl ‡‚ÚÓ‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl; ÔÂÂıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ Í
ÍËÚËÍÂ ÙÓÏ˚ ‡‚ÚÓÒÍÓ„Ó ËÁÎÓÊÂÌËfl ÚÓÎ¸ÍÓ Ò ÒÓ„Î‡ÒËfl ‡‚ÚÓ‡;
ÔÓÒÚÓÂÌËÂ ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚˚ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï
ÏÓÏÂÌÚ‡Ï; ÍÓÌÚÓÎËÛÂÏÓÒÚ¸ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ‡Î¸-
ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÈ ‚ÂÒËË Ò ‚ÂÒËÂÈ ‡‚ÚÓ‡; ÒÓ·Î˛‰‡ÂÏÓÒÚ¸ Ô‡‚ËÎ ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌËfl flÁ˚Í‡; ÚÓ˜ÌÓÒÚ¸ ‚ ÔÓ‰·ÓÂ ÒÎÓ‚ ‰Îfl ‚˚‡ÊÂÌËfl ÍË-
ÚË˜ÂÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË.
èË ˝ÚÓÏ ‚‡ÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‰‚‡ ÔÓÎflÌ˚ı ÚËÔ‡ ÍËÚËÍË —
ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚Ì‡fl ÍËÚËÍ‡ Ë ‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸Ì‡fl ÍËÚËÍ‡. äËÚËÍ-
‡ÁÛ¯ËÚÂÎ¸ «ÒÚË‡ÂÚ» ‡‚ÚÓÒÍÛ˛ ‚ÂÒË˛, Í‡Í ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓË-
ÚÂÎ¸ÌÛ˛, Ë ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Á‡ÏÂÌflÂÚ ÂÂ Ò‚ÓÂÈ. äÓÌÒÚÛÍÚË‚Ì‡fl ÊÂ ÍË-
ÚËÍ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ÔÓÁËÚË‚‡ ‚ ‡‚ÚÓÒÍÓÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË
Ë ÛÒÚ‡ÌÂÌËÂ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ‚ ÌÂÏ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍÓ‚. ç‡Ë·ÓÎÂÂ ‡Á‚ËÚ˚È
‚‡Ë‡ÌÚ ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚ÌÓÈ ÍËÚËÍË — ÍËÚËÍ‡ Ò ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂÏ, „‰Â ‚
Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl.
ÑÎfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚ ‚ ÛÍ‡Á‡ÌÌ˚ı
ÔÓÁËˆËflı ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ˜ÂÚ‚ÂÚ‡fl ÔÓÁËˆËfl — Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ˆËË. éÌ ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛÂÚÒfl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏË ÍËÚÂËflÏË ÍÛÎ¸ÚÛ˚:
‚‚Ó‰ËÚ ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÂ Ë ÔÓˆÂ‰ÛÌ˚Â ‡ÏÍË ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË; ÍÓÌÚÓ-
ÎËÛÂÚ Ë ÍÓÂÍÚËÛÂÚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ‚‚Â‰ÂÌÌ˚Ï ‡ÏÍ‡Ï; ÍÓÌÚÓÎË-
ÛÂÚ Ë ÍÓÂÍÚËÛÂÚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓÁËˆËÓÌÌÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚; ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚ ÍÓÂÍˆËË ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚ Ò Û˜ÂÚÓÏ
693
Ëı ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÒÓÒÚÓflÌËfl; Ò‡ÏÓÍÓÌÚÓÎ¸ Á‡

Ò‚ÓÂÈ Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓÒÍÓÈ ÙÛÌÍˆËÂÈ; ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÔÓ ÍÓÂÍˆËË ÍÓÏÏÛ-
ÌËÍ‡ÌÚÓ‚ ÔË ‚˚ıÓ‰Â Ëı Á‡ ‡ÏÍË ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı ÔÓÁËˆËÈ;
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ‰‚ËÊÂÌËÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl; ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÍÓÌÚÓÎ¸ Á‡ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚ Í: ÚÂÏÂ, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë ÂÂ ÚËÔÓ‚˚Ï ÔÓÁËˆËflÏ.
Ç ÙÛÌÍˆË˛ Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‚ıÓ‰ËÚ ÍÓÌÚÓÎ¸ Ë
ÍÓÂÍˆËfl ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚Ï ÔÓÁËˆËflÏ.
ç‡ÔËÏÂ, Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÒÍÓÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚ‡,
‚˚¯Â‰¯Â„Ó ‚ ÔÓÁËˆË˛ ÍËÚËÍ‡ ÌÂ ‰Ó ÍÓÌˆ‡ ÔÓÌfl‚ Ï˚ÒÎ¸ ‡‚ÚÓ‡.
ê‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÓÔËÒ‡ÌÌ˚ı ÔÓÁËˆËÈ Á‡ÔÂ˜‡ÚÎÂÌÓ ‚ ÒıÂÏÂ.
í‡Í‡fl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÒÎÓÊÌÓÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ.
èÓ‰˜ÂÍÌÂÏ, ˜ÚÓ ÔÓÒÚÓÚ‡ ‚˚‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÔÓÁËˆËÈ — ËÎÎ˛ÁÓÌ‡. Ç Â-
‡Î¸ÌÓÏ ‰ÂÎÓ‚ÓÏ ÒÓ‚Â˘‡ÌËË, ·ÂÁ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË, ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ
ÒÎÓÊÌÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÒÂÏ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı ÔÓÁË-
ˆËÈ. é·ÂÚÂÌËÂ Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl ‰‡ÊÂ ÏËÌËÏ‡Î¸-
Ì˚ı Ì‡‚˚ÍÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı ÔÓÁËˆËflı Ì‡ ÔÓfl‰ÓÍ
ÔÓ‚˚¯‡ÂÚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl.
ç‡ÎË˜ËÂ Ì‡ ÒıÂÏÂ ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÚ˚Âı ÔÓÁËˆËÈ ‚Ó‚ÒÂ ÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ,
˜ÚÓ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ÏÓÊÂÚ Û˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÚ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ç‡
ÒıÂÏÂ Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌ˚ ÎË¯¸ ÚËÔÓ‚˚Â ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÏÂÒÚ‡ ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ÌÚÓ‚. ç‡ÔËÏÂ, ‚ ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ, ÍÓ„‰‡ ‡‚ÚÓ ËÁÎ‡„‡ÂÚ Ò‚ÓÂ ÒÓÓ·-
˘ÂÌËÂ ÔÓÁËˆË˛ ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó ÏÓ„ÛÚ Á‡ÌËÏ‡Ú¸ Ò‡ÁÛ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ÍÓÚÓ˚Â Â‡Î¸ÌÓ ÒÎÛ¯‡˛Ú Ë ÒÚ‡‡˛ÚÒfl ÔÓÌflÚ¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
ÒÓÓ·˘ÂÌËfl ‡‚ÚÓ‡. í‡Í ‚Ó ‚ÂÏfl ÎÂÍˆËË ‚ ÔÓÁËˆËË ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó
ÏÓÊÂÚ ÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl ‚Òfl ‡Û‰ËÚÓËfl, Á‡ ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ÚÂı, ÍÚÓ ıÓÚfl
Ì‡ÚÛ‡Î¸ÌÓ Ë Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ‡Û‰ËÚÓËË, ÌÓ ÔË ˝ÚÓÏ ÌÂ ÒÎÛ¯‡fl
ÎÂÍÚÓ‡ Á‡ÌËÏ‡ÂÚÒfl Ò‚ÓËÏË ‰ÂÎ‡ÏË. àÎË, Ì‡ÔËÏÂ, ÂÒÎË ‚ ÏÓÏÂÌÚ
ÒÓÓ·˘ÂÌËfl Ó‰ËÌ ËÁ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚ ‡ÍÚË‚ÌÓ ÔÓ‰ÛÏ˚‚‡ÂÚ Ò‚Ó˛
Ï˚ÒÎ¸ — ÓÌ ‚ ˝ÚÓ ‚ÂÏfl ‚ÌÂ ÔÓÁËˆËË ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó. Ç ÍËÚË˜ÂÒÍÛ˛
ÔÓÁËˆË˛ Ú‡ÍÊÂ ÏÓ„ÛÚ ‚ÓÈÚË ‚ÒÂ Û˜‡ÒÚÌËÍË ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, ÌÓ, Ò‡ÏÓ
ÒÓ·ÓÈ, ÎË¯¸ ÔÓ Ó˜ÂÂ‰Ë. à ˝ÚÓ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‚Â‰¸ ‡‚ÚÓ ÌÂ ÏÓÊÂÚ
ÔÓÌËÏ‡Ú¸ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ ‰‚Â (Ë ·ÓÎÂÂ) ÍËÚË˜ÂÒÍËÂ ÂÔÎËÍË. éÌ ÒÏÓ-
ÊÂÚ ÔÓÌflÚ¸ Ëı ÎË¯¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓ ÔÓfl‰ÍÛ. ÇÓÓ·˘Â, Û˜‡ÒÚÌË-
ÍË ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÚ‡‡Ú¸Òfl „Ó‚ÓËÚ¸ ÎË¯¸ ÔÓ
Ó˜ÂÂ‰Ë, ËÌ‡˜Â ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl ÎÂ„ÍÓ ÔÂÂ‚ÓÔÎÓ˘‡ÂÚÒfl ‚ Ú‡Í Ì‡Á˚-
‚‡ÂÏÛ˛ «ÍÓÏÏÛÌ‡ÎÍÛ».
Ç Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ˜‡ÒÚÓ ‰ÓÔÛÒÍ‡˛ÚÒfl Ó¯Ë·ÍË
ÂÂ Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ÏË, Ë ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì˚ ‚ ·Ó¸·Â Á‡ ÒÚÓ-
ÎÓÏ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚ (Ú‡·Î. 11.3).
694
11.2.2 êÂ˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË [41]
ìÒÔÂı ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÛÏÂÌËfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ‚Î‡-

‰ÂÚ¸: ÎÓ„ËÍÓÈ ÔÓ‰‡˜Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÔÒËıÓÎÓ„ËÂÈ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ‚˚‡Ê‡Ú¸ ÒÎÓ‚‡ÏË Ï˚ÒÎ¸ (Â˜¸˛).
èÓÒÎÂ‰Ìflfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚‡ÊÌ‡, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚Òfl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl ‰ÓÌÓÒËÚÒfl
‰Ó ÒÎÛ¯‡ÚÂÎfl ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Â˜Ë (flÁ˚Í‡). üÁ˚Í, ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸,
ÒËÒÚÂÏ‡ ÁÌ‡ÍÓ‚, ÛÔÓÚÂ·ÎflÂÏ‡fl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ÏË ˜ÎÂÌ‡Ï
‰‡ÌÌÓ„Ó ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ Ô‡‚ËÎ‡ÏË. èÓ‰ ÁÌ‡ÍÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Î˛·ÓÂ Ï‡-
ÚÂË‡Î¸ÌÓÂ ‚˚‡ÊÂÌËÂ (ÒÎÓ‚Ó, ËÒÛÌÓÍ, ‚Â˘Ë Ë Ú. Ô.), ÍÓÚÓÓÂ ËÏÂÂÚ
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Ë, Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ÏÓÊÂÚ ÒÎÛÊËÚ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÔÂÂ‰‡˜Ë
ÒÏ˚ÒÎ‡. óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÒÚ‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË Ó·˘ÂÌËfl, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË,
ÚÓ Ëı ‚‡ÊÌÓÒÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ
·Ó¸·Â ÔÓ·ÂÊ‰‡ÂÚ ÚÓÚ, Ì‡ ˜¸ÂÈ ÒÚÓÓÌÂ ËÒÚËÌ‡. ó‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÔÓ·Â‰Ë-
ÚÂÎÂÏ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÚÓÚ, ÍÚÓ ÛÏÂÂÚ ·˚ÒÚÓ Ë ÚÓ˜ÌÓ ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ Â˜¸
ÓÔÔÓÌÂÌÚ‡, Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ Ì‡ ÌÂÂ Ë Ó„‡ÌËÁÓ‚˚‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛
Â˜¸, Ì‡ıÓ‰ËÚ¸ Ú‡ÍÛ˛ ÙÓÏÛ ‚˚‡ÊÂÌËfl, ÍÓÚÓ‡fl ·˚Î‡ ·˚ Û·Â‰Ë-
ÚÂÎ¸Ì‡ ËÏÂÌÌÓ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ÍÓ„Ó Û·ÂÊ‰‡Â¯¸. àÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ëÓÍ‡Ú ÔÓ-
ËÁÌÂÒ ÔÂÍ‡ÒÌÛ˛ Â˜¸ ‚ Ò‚Ó˛ Á‡˘ËÚÛ, ÌÓ ÌÂ Û·Â‰ËÎ ‚ Ò‚ÓÂÈ
ÌÂ‚ËÌÓ‚ÌÓÒÚË ‡ÙËÌÒÍËı Ï‡ÚÓÒÓ‚ Ë ÚÓ„Ó‚ˆÂ‚ Ë ÓÌË ÔË„Ó‚ÓËÎË
Â„Ó Í ÒÏÂÚË.
Ç Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ó·˘ÂÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÂÈ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl. èÓ‰ ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â
ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ ˆÂÎÓÏ, ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl
Ë ‚ÂÏÂÌË ‡Á‚ËÚËfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ ËÌÚÂÂÒ‡ı
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ˆÂÎË Ó·˘ÂÌËfl.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl Ó·˘ÂÌËfl Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ‚ Â˜Â‚˚ı Ú‡ÍÚËÍ‡ı, ÔÓ‰
ÍÓÚÓ˚ÏË ÔÓÌËÏ‡˛ÚÒfl Â˜Â‚˚Â ÔËÂÏ˚, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ËÂ ‰ÓÒÚË˜¸
ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË [41].
èË ˝ÚÓÏ ‚ ·˚ÚÓ‚ÓÏ Ó·˘ÂÌËË ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú Ó‰ÌË Â˜Â‚˚Â Ú‡Í-
ÚËÍË, ‚ ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÒÙÂÂ — ‰Û„ËÂ. èË˜ÂÏ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË ‡ÁÌ˚ı
ÛÓ‚ÌÂÈ Ó·˘ÂÌËfl ‰ÓÎÊÌ˚ Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸Òfl ÔË ÔÂÂıÓ‰Â Ò
ÛÓ‚Ìfl Ì‡ ÛÓ‚ÂÌ¸. èË Â˜Â‚ÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÓˆË‡Î¸-
Ì˚Â „ÛÔÔ˚ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‚˚·Ë‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË,
Ë·Ó ÌË Ó‰Ì‡ ËÁ Ú‡ÍÚËÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓÈ Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ
Ì‡ ‚ÒÂ ÒÎÛ˜‡Ë ÊËÁÌË.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl Ë Ú‡ÍÚËÍ‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÔÂÒÓÌ‡Î ‚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË ‰ÓÎÊÌ˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÙÓÏ˚, ÓÔÂ‰ÂÎflÂ-
Ï˚Â ÔÓ ÍËÚÂËflÏ ÎÓ„ËÍË Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËË. ó‡ÒÚÓ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË
ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ ÏÓÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Â˜Ë, ÌÓ Ë ÂÊÂ
695
‚ ‰Ë‡ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Â˜Ë. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ Â˜Â‚˚ı Ú‡ÍÚËÍ ‚ ‰Ë‡ÎÓ„Ë-

˜ÂÒÍÓÏ Ó·˘ÂÌËË ÛÒÎÓÊÌÂÌÓ ÚÂÏ, ˜ÚÓ ıÓ‰ ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
Á‡ÔÎ‡ÌËÓ‚‡Ì Á‡‡ÌÂÂ ‚Ó ‚ÒÂı ‰ÂÚ‡Îflı, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓ Â˜Â-
‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ Ì‡ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÚ‡‰ËË ‡Á‚ËÚËfl ·ÂÒÂ‰˚.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎ¸˛ Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
Û·ÂÊ‰ÂÌËÂ, ÌÓ Ë ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ Ï‡ÍÒËÏÛÏ‡ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÔÓ ÚÂÏÂ
Ó·˘ÂÌËfl ÎË·Ó Ó ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÂ, Ì‡Î‡ÊË‚‡ÌËÂ ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡ Ò ·Û‰Û˘ËÏ
ÍÎËÂÌÚÓÏ, Â˜Â‚ÓÂ ÚÂÒÚËÓ‚‡ÌËÂ, Ò‡ÏÓÔÂÁÂÌÚ‡ˆËfl Ë ‰.
í‡·ÎËˆ‡ 11.3 é¯Ë·ÍË ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë Í‡˜ÂÒÚ‚‡,

ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ‰Îfl Ëı Û˜ÂÚ‡ ‚ ·Ó¸·Â
‹ íËÔ˚ Ó¯Ë·ÓÍ çÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ‰Îfl ·Ó¸·˚
ÔÓÁËˆËfl ‡‚ÚÓ‡ ‚ ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
1 2 3
1 ˜ÂÁÏÂÌÓÂ • ‡Á‚ËÚËÂ Ì‡‚˚Í‡ ÔÓ Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌË˛ ‚ ‡ÏÍ‡ı

Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËÂ ÚÂ·ÛÂÏÓ„Ó;
• «‚˚‡˘Ë‚‡ÌËÂ» ˆÂÌÌÓÒÚË ‚˚ÒÎÛ¯Ë‚‡ÌËfl Ë
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‰Û„Ó„Ó;
• ‚ÒÍ˚ÚËÂ Ë ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÛÓ‚Ìfl
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‰Û„ËÏ ÓÚ ÙÓÏ˚ ‡‚ÚÓÒÍÓ„Ó
Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËfl;
• ÒÚËÏÛÎËÓ‚‡ÌËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ Ó·ÎÂ„˜ÂÌËÂ
(ÒÓ Ò‚ÓÂÈ ÒÚÓÓÌ˚) ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‰Û„ËÏ ‡‚ÚÓÒÍÓÈ
‚ÂÒËË.
2 ÛıÓ‰ ÓÚ ÚÂÏ˚ • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË flÒÌÓ„Ó ‚Ë‰ÂÌËfl

(ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ÔÂ‰ÂÎÓ‚;
ÓÔ˚Ú‡, Ï˚ÒÎÂÈ • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ‚˚‡ÊÂÌËfl Ï˚ÒÎË
Ë ÔËÏÂÓ‚, ÌÂ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÚÂÏ˚;
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛- • Ó·ÂÚÂÌËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı
˘Ëı ÚÂÏÂ) Ï˚ÒÎÂÈ Ò ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡ÏÍÓÈ;
• ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÛÏÂÌËfl ÔÓ ÍÓÌÚÓÎ˛ Ë ÛÔ‡‚ÎÂ-
ÌË˛ Ò‚ÓËÏ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ÒÓÒÚÓflÌËÂÏ.
3 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ • ‡Á‚ËÚËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÔÓ ‚˚‰ÂÎÂÌË˛ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ

ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ ‚ ËÁÎ‡„‡ÂÏÓÏ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË;
ÔËÓËÚÂÚÓ‚ • ‡Á‚ËÚËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÔÓ Ó‡ÚÓÒÍÓÏÛ
‚ ËÁÎÓÊÂÌËË (‡ÍÚÂÒÍÓÏÛ) ‡ÍˆÂÌÚËÓ‚‡ÌË˛ ÁÌ‡˜ËÏÓ„Ó
‚ ËÁÎ‡„‡ÂÏÓÏ Ï‡ÚÂË‡ÎÂ.
696
1 2 3
4 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ • ‡Á‚ËÚËÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚‡
ÒÚÛÍÚÛÌÓÒÚË ÔÓ Ó·Ó·˘ÂÌË˛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡;
‚ ‡‚ÚÓÒÍÓÈ • ÓÒ‚ÓÂÌËÂ ÚÂıÌËÍË ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
‚ÂÒËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡.
5 ÒÚÛÍÚÛÌÓÂ, ÌÓ • ÓÒ‚ÓÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ˆÂÎÓÒÚÌÓ ÌÂÓ„‡- ‰ÓÍÎ‡‰‡ ÔÓ ÍËÚÂË˛ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË (ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒ-
ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ ÍÓÈ Ó‰ÌÓÓ‰ÌÓÒÚË);
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ • ‡Á‚ËÚËÂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ-ÍÓÌÍÂÚÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
6 ÌÂ‡ÍÍÛ‡ÚÌ˚È, • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚‡ÊÌÓÒÚË Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓ‰·Ó‡ ÒÎÓ‚
ÌÂÔ‡‚ËÎ¸Ì˚È ‰Îfl ‚˚‡ÊÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ Ï˚ÒÎË;
ÔÓ‰·Ó ÒÎÓ‚ ‰Îfl • Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÚÂıÌËÍÓÈ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó ‚˚‡ÊÂÌËfl
ËÁÎÓÊÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ Ò‚ÓÂÈ Ï˚ÒÎË ‚ ÒÎÓ‚‡ı;
Ï˚ÒÎË (Ì‡Û¯Â- • ÔËÓ·ÂÚÂÌËfl Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÔÓ ÔÂÂıÓ‰Û ‚ ËÁÎÓ-
ÌËÂ Ô‡‚ËÎ ÊÂÌËË Ì‡ ÒÔÂˆËÙËÍÛ ÎÂÍÒËÍË ÔÓÌËÏ‡˛˘Ëı;
„‡ÏÏ‡ÚËÍË • Ó·ÂÚÂÌËÂ Ì‡‚˚Í‡ ËÁÎÓÊÂÌËfl Ò‚ÓÂ„Ó ÔÂ‰-
Ë ÒËÌÚ‡ÍÒËÒ‡ ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÍÓÓÚÍËı ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËflı.
‚ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËË)
7 ÌÂÎÓ„Ë˜ÌÓÒÚ¸ • ÓÒ‚ÓÂÌËÂ ÚÂıÌËÍË ÎÓ„Ë˜ÌÓ„Ó, ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-
ËÁÎÓÊÂÌËfl ÌÓ„Ó ËÁÎÓÊÂÌËfl ˜‡ÒÚÂÈ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl.
˜‡ÒÚÂÈ ‚˚ÒÍ‡-
Á˚‚‡ÌËfl
8 ÒÎË¯ÍÓÏ • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚‡ÊÌÓÒÚË ÔË‚Â‰ÂÌËfl ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı
‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÂ ÔËÏÂÓ‚ ‰Îfl Ó·ÎÂ„˜ÂÌËfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‰Û„ËÏË
ËÁÎÓÊÂÌËÂ ‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË;
‚ÂÒËË • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË
‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ.
9 ÔË‚Â‰ÂÌËÂ ÔË- • ‡Á‚ËÚËÂ ÛÏÂÌËfl ÔË‚Â‰ÂÌËfl ÔËÏÂÓ‚
ÏÂÓ‚, ÌÂ ÒÓÓÚ- ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚ı ‚‚Â‰ÂÌÌÓÏÛ ÚÂÁËÒÛ.
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı
ÚÂÁËÒÛ
10 ÌÂÛ˜ÂÚ ÒÚÂÔÂÌË • Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÔËÂÏ‡ÏË ‰Ë‡„ÌÓÒÚËÍË ÍÓÏÔÂ-
ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË ÚÂÌˆËË ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó ‚ ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏ
ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËË;
• ‡Á‚ËÚËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ ÔÓ Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË Ò ÔÓ-
ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ÛÓ‚ÌÂÏ ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó.
ÔÓÁËˆËfl ÔÓÌËÏ‡˛˘Â„Ó ‚ ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
11 ÌÂ ÔËÌflÚËÂ ‡‚- • ‡Á‚ËÚËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÒÌËÒıÓ‰ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

ÚÓ‡ (ÎË˜ÌÓÒÚ- Ë ÚÂÔËÏÓÒÚË ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ‰Û„ÓÏÛ;
Ì‡fl ÌÂÔËflÁÌ¸, • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÏÓÚË‚‡ˆËË ÔËÌflÚËfl ‰Û„Ó„Ó,
ÌÂÊÂÎ‡ÌËÂ Ú‡ÍËÏ, Í‡ÍÓÈ ÓÌ ÂÒÚ¸.
‚ÓÒÔËÌËÏ‡Ú¸
‚ÂÒË˛ ‡‚ÚÓ‡)
697
1 2 3
12 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Û ÔÓÌË- • ÒÌflÚËÂ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ·‡¸Â‡ ÔÓ
Ï‡˛˘Â„Ó ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ÔÓ‚ÂÍÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÈ ‡‚ÚÓÒÍËı ÚÂÏËÌÓ‚.
ÚÂÏËÌÓ‚, ÛÔÓÚ-
Â·ÎflÂÏ˚ı ‡‚ÚÓ-
ÓÏ
13 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Û ÔÓÌË- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡‚˚Í‡ ÔÓ ÔÓÒÚÓÂÌË˛ ‚ÂÒËË
Ï‡˛˘Â„Ó ÓÔ˚Ú‡ ÔÓ ‡‚ÚÓ‡ Ò ÓÔÓÓÈ Ì‡ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ Ò‚ÓÂ„Ó ÓÔ˚Ú‡;
ÚÂÏÂ ËÎË ÓÔ˚Ú‡, • Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰ÓÏ ÔÓËÒÍ‡ ‡Ì‡ÎÓ„ËË ‚ Ò‚ÓÂÏ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÓÔ˚ÚÂ.
‡‚ÚÓÒÍÓÏÛ
14 ÌÂ ÒÚÛÍÚÛËÓ- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ò‚Â‰ÂÌËfl ˜‡ÒÚÂÈ
‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÒÏ˚Ò- ‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË ‚ Â‰ËÌÛ˛ ÒÚÛÍÚÛÛ.
ÎÓ‚, ÔÓÒÚÓÂÌ Ì˚ı
Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ‡‚ÚÓÒ-
ÍÓ„Ó ÚÂÍÒÚ‡
15 ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÔÓÌË- • ‚˚‡˘Ë‚‡ÌËÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚‡ÊÌÓÒÚË
Ï‡˛˘Â„Ó ÎË¯¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÍÓ ‚ÒÂÏ ÁÌ‡˜ËÏ˚Ï ‰Îfl ‡‚ÚÓ‡
Í ˜‡ÒÚË ‚˚ÒÍ‡- ˜‡ÒÚflÏ;
Á‡ÌÌÓ„Ó ‡‚ÚÓÓÏ • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÓÔ˚Ú‡ ‚˚‰ÂÎÂÌËfl
ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‚ ‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË.
16 ÌÂ‚Ë‰ÂÌËÂ ˆÂ- • ÓÒ‚ÓÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ÎÓÒÚÌÓÒÚË ÔÓ- ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÔÓ ÍËÚÂË˛ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË.
ÒÚÓÂÌÌ˚ı ‡‚ÚÓÒ-
ÍËı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂ-
ÌËÈ ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÏ
17 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÍÓÌÚ- • ‡Á‚ËÚËÂ ÏÓÚË‚‡ˆËË Ì‡ ÔÓ‚ÂÍÛ Ô‡-
ÓÎfl ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‚ËÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡‚ÚÓ‡;
‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË • Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ì‡‚˚Í‡ ÔÓ‚ÂÍË ÔÓÌËÏ‡ÌËfl
ÔÓÌËÏ‡˛˘ËÏ ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl ‡‚ÚÓ‡.
(ÙÓÏ‡Î¸ÌÓÒÚ¸
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl)
18 ÔÂÂ·Ë‚‡ÌËÂ • ‚˚‡˘Ë‚‡ÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË ÔÓ ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌË˛
‡‚ÚÓ‡ Ô‡‚‡ Ì‡ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÂ ‰Û„ËÏ Ò‚ÓÂÈ ÚÓ˜ÍË
ÁÂÌËfl.
19 Ì‡‚flÁ˚‚‡ÌËÂ • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó
Ò‚ÓËı ÒÏ˚ÒÎÓ‚ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡‚ÚÓÒÍÓÈ ‚ÂÒËË.
‡‚ÚÓÛ
20 ÌÂÛÏÂÌËÂ ‚˚‰Â- • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ Ì‡‚˚Í‡ ÔÓ ‚˚‰ÂÎÂÌË˛
ÎflÚ¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌ- ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‚ ‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË.
ÌÓÂ ‚ Ï˚ÒÎË
‡‚ÚÓ‡
698
1 2 3
21 ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ Ì‡ Á‡- • ÍÓÂÍˆËfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË (Ì‡ Á‡‚Â‰ÓÏÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ
‚Â‰ÓÏÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ ‡‚- ‡‚ÚÓÒÍÓÈ ‚ÂÒËË) ‚ ÒÚÓÓÌÛ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÛÌË-
ÚÓÒÍÓÈ ‚ÂÒËË Í‡Î¸ÌÓÒÚË Ï˚ÒÎË ‰Û„Ó„Ó.
22 ÙÓÏ‡Î¸ÌÓÂ • ÒÌflÚËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ÙÓÏ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓ„Î‡-
ÒÓ„Î‡¯ÂÌËÂ ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó.
23 ÛÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË Ï˚ÒÎÂÈ ‰Û„Ëı.
Ì‡ ‡‚ÚÓÒÚ‚Ó
24 ÔÂÊ‰Â‚ÂÏÂÌÌ˚È • ÔËıÓ‰ Í ÔÓÌËÏ‡ÌË˛ ‚‡ÊÌÓÒÚË Ò‚ÓÂ‚Â-
‚˚ıÓ‰ ‚ ÍËÚË˜ÂÒ- ÏÂÌÌÓ„Ó ‚˚ıÓ‰‡ ‚ ÍËÚËÍÛ;
ÍÛ˛ ÔÓÁËˆË˛ • Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÍËÚÂËflÏË Á‡ÍÓÌ˜ÂÌÌÓÒÚË
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl.
ÔÓÁËˆËfl ÍËÚËÍ‡ ‚ ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
25 ÍËÚËÍ‡ÌÒÚ‚Ó • ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ÍËÚËÍ‡ÌÒÚ‚‡ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Ó

ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó ÍËÚËÍ‡.
26 ÍËÚËÍ‡ • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË ÍËÚËÍË ÚÓÎ¸ÍÓ
·ÂÁ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÔÓÒÎÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡‚ÚÓ‡.
27 ÍËÚËÍ‡ ÌÂ ‚Â- • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‡ÁÎË˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ÍËÚËÍÓÈ ÒÓ‰Â-
ÒËË, ‡ Ò‡ÏÓÈ ÎË˜- Ê‡ÌËfl ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl Ë ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ÏË Í‡˜ÂÒÚ-
ÌÓÒÚË ‡‚ÚÓ‡ ‚‡ÏË ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËfl;
• Ó·ÂÚÂÌËÂ ÛÏÂÌËfl ÔÓ ÍÓÌÚÓÎ˛ Ò‚ÓÂ„Ó ÓÚÌÓ-
¯ÂÌËfl Ë Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ Ò‚ÓËÏË ˝ÏÓˆËflÏË.
28 ÍËÚËÍ‡ ËÒÍ‡- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ„Ó ÔÓÌË-
ÊÂÌÌÓÈ ‚ÂÒËË Ï‡ÌËfl ‡‚ÚÓÒÍÓÈ ‚ÂÒËË;
ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡‚ÚÓ‡ • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ÍËÚË˜ÂÒÍÓÂ ÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Í Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÔÓÌflÚÓÈ Ï˚ÒÎË
‡‚ÚÓ‡.
29 ÍËÚËÍ‡ ·ÂÁ ÔË- • ‚˚‡˘Ë‚‡ÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË ÍËÚËÍË Ò ÓÒÌÓ-
‚Â‰ÂÌËfl ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ ‚‡ÌËÂÏ;
• ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÈ
ÍËÚËÍË.
30 ÍËÚËÍ‡ ÌÂÒÛ- • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ Ì‡‚˚Í‡ ÔÓ ‚˚‰ÂÎÂÌË˛
˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‚ ‡‚ÚÓÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË;
‚ Ï˚ÒÎË ‡‚ÚÓ‡ • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÚÓÎ¸ÍÓ
Í ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ‚ Ï˚ÒÎË ‡‚ÚÓ‡.
31 ÍËÚËÍ‡ ÙÓÏ˚ • ÓÔÂ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ‡ÁÎË˜ËÂÏ
ËÁÎÓÊÂÌËfl ‚ ÚÓ ÏÂÊ‰Û ÙÓÏÓÈ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ËÁÎÓÊÂÌËfl
‚ÂÏfl, ÍÓ„‰‡ ÚÂ- ‡‚ÚÓ‡.
·ÛÂÚÒfl Ó·ÒÛÊ‰‡Ú¸
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ
699
1 2 3
32 ÒÓ‡‚ÚÓÒÚ‚Ó ‚ • Ó·ÂÚÂÌËÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ‡ÁÎË˜Ëfl ÏÂÊ‰Û
ÙÛÌÍˆËË ÍËÚËÍ‡ ÒÓ‡‚ÚÓÓÏ Ë ÍËÚËÍÓÏ.
33 «ˆÂÔÎflÌ¸Â» • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‚‡ÊÌÓÒÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
Á‡ ÒÎÓ‚‡Â ÎÂÌË˛ ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í ÒÎÓ‚‡Ï,
ÔÂÂ‰‡˛˘ËÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ.
34 ÌÂ ÔÓÒÚÓÂÌËÂ • ÓÒ‚ÓÂÌËÂ ÍËÚÂËÂ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÈ ÍËÚËÍË.
‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÈ
ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl
35 ÌÂÔ‡‚ËÎ¸ÌÓÂ ÒÓ- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÔÓ ÒÓÓÚÌÂÒÂÌË˛
ÓÚÌÂÒÂÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ‰‚Ûı ‚ÂÒËÈ.
‚ÂÒËË Ë ‚ÂÒËË
‡‚ÚÓ‡
36 ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ‡fl • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡‚˚Í‡ ÔÓ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÏÛ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸ ‚˚‡ÊÂÌË˛ Ò‚ÓÂÈ Ï˚ÒÎË ‚ ÒÎÓ‚‡ı.
ÙÓÏÛÎËÓ‚ÍË
ÍËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂ-
ÁËÒ‡ (Ì‡Û¯ÂÌËÂ
Ô‡‚ËÎ „‡Ï-
Ï‡ÚËÍË)
ÔÓÁËˆËfl Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
37 ÌÂ‚Ë‰ÂÌËÂ ÙÓÏ˚ • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‡ÁÎË˜ÂÌËfl

Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ë ÙÓÏ˚ ‡·ÓÚ˚.
38 ÌÂ ‚‚Â‰ÂÌËÂ Ë ÌÂ • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÔÓ ÔÓÒÚÓÂÌË˛
ÒÎÂÊÂÌËÂ Á‡ ‡Ï- ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚ÌÓ-ÔÓÁË-
Í‡ÏË Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl ˆËÓÌÌÓÈ ‡ÏÓÍ.
39 ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ Ó‰ÌÛ • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸
ËÁ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚- ÔÓÁËˆËË Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë Û‰Â-
Ì˚ı ÔÓÁËˆËÈ ÊË‚‡Ú¸Òfl ‚ ˝ÚÓÈ ÔÓÁËˆËË.
(Ì‡ÔËÏÂ, ‡‚ÚÓ‡,
ÍËÚËÍ‡)
40 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ Ò‡ÏÓ- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÂÙÎÂÍÒË‚Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ;

ÍÓÌÚÓÎfl Á‡ Ò‚ÓÂÈ • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË
Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓÒÍÓÈ ‚ ÔÓÁËˆËË Ó„‡ÌËÁ‡ÚÓ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË.
ÙÛÌÍˆËÂÈ
41 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÒÔÓÒÓ·- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÍÓÂÍˆËÓÌÌ˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ
ÌÓÒÚË ÍÓÂÍˆËË ÔÓ ‚ÓÁ‚‡ÚÛ ‰Û„Ëı ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚ ‚ ‡ÏÍË Ëı
‰Û„Ëı ÔË ‚˚ıÓ- ÔÓÁËˆËÈ.
‰Â Ëı Á‡ ‡ÏÍË
ÔÓÁËˆËË
700
1 2 3
42 ÙÓÏ‡Î¸Ì˚Â ÔË- • ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‡ÁÎË˜Ëfl ÔÓÁËÚË‚ÌÓÈ Ë ‡ÁÛ-
‰ËÍË Í ÒÔÓÒÓ·Û ¯‡˛˘ÂÈ ÍÓÂÍˆËË Í ÒÔÓÒÓ·Û ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚.
ÚÓÏÓÁfl˘ËÂ Ó·-
ÒÛÊ‰ÂÌËÂ
43 ÍÓÂÍˆËË ·ÂÁ • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡‚˚Í‡ ÔÒËıÓÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÈ
Û˜ÂÚ‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë- ÍÓÂÍˆËË ‰Û„Ó„Ó.
˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
‰Û„Ó„Ó
44 ÍÓÂÍˆËË ·ÂÁ • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡‚˚Í‡ ÔÒËıÓÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÈ

Û˜ÂÚ‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë- ÍÓÂÍˆËË ‰Û„Ó„Ó.
˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
‰Û„Ó„Ó
45 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÍÓÂÍ- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÔÓ ‡ÁÎË˜ÂÌË˛
ˆËË ·ÂÁÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎ¸- ÚÂÁËÒ‡ Ë ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl;
ÌÓÒÚË ‡‚ÚÓÒÚ‚‡ • Ó·ÂÚÂÌËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÍÓÂÍˆËË ÚÂÁËÒÓ‚
Ë ÍËÚËÍË ‡‚ÚÓ‡ Ë ÍËÚËÍ‡.
46 ÌÂÛÏÂÌËÂ ÓÚÒÎÂ- • ÔËÓ·ÂÚÂÌËÂ ÛÏÂÌËfl ÓÚÒÎÂÊË‚‡Ú¸ Ë ÍÓ-
ÊË‚‡Ú¸ Ë ÍÓÂÍ- ÂÍÚËÓ‚‡Ú¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚
ÚËÓ‚‡Ú¸ ÒÓÓÚ- ÔÓÁËˆËflÏ.
‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÍÓÏÏÛÌË-
Í‡ÌÚÓ‚ ÔÓÁËˆËflÏ
47 ÌÂÛÏÂÌËÂ ÍÓÌ- • ‡Á‚ËÚËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÔÓ ÍÓÌÚÓÎ˛ ‰‚ËÊÂÌËfl
ÚÓÎËÓ‚‡Ú¸ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË.
‰‚ËÊÂÌËÂ ÒÓ‰Â-
Ê‡ÌËfl
48 ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÍÓÌ- • ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÔÓ ÍÓÌÚÓÎ˛ Ë
ÚÓÎfl Á‡ Ò‡ÏÓÓÔÂ- ÍÓÂÍˆËË Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÌÚÓ‚
‰ÂÎÂÌËÂÏ ÍÓÏÏÛ- Í ÚÂÏÂ, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË, ÚËÔÓ‚˚Ï ÔÓÁËˆËflÏ.
ÌËÍ‡ÌÚÓ‚ Í ÚÂÏÂ,
ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË,
ÚËÔÓ‚˚Ï ÔÓÁË-
ˆËflÏ
ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÔÓÁËˆËË ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ ‚‡ÊÌÓ ÛÏÂÌËÂ

ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË ‚ ‰Ë‡ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ó·˘ÂÌËË. ÇÒÚÛÔ‡fl ‚
ÍÓÌÚ‡ÍÚ Ò ‡ÁÌ˚ÏË Î˛‰¸ÏË, ÓÌ Á‡˜‡ÒÚÛ˛ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ ÌË Â„Ó ÒËÒÚÂÏÛ
ÁÌ‡ÌËÈ, ÌË Â„Ó ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÒÚ‡ÚÛÒ Ë Ú. ‰. ÑÎfl ÔÎÓ‰ÓÚ‚ÓÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡
Ì‡‰Ó ÛÏÂÎÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â Ë ÛÏÂÒÚÌ˚Â Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚË-
ÍË Ë ÛÏÂÚ¸ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ Â˜Â‚˚Â Ú‡ÍÚËÍË ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ Ë Ò‚ÓÂ‚ÂÏÂÌÌÓ
Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ Ì‡ ÌËı.
701
ÖÒÎË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎ¸˛ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËÂ Ï‡ÍÒËÏÛÏ‡

ËÌÙÓÏ‡ˆËË, ÏÓÊÌÓ ÔËÏÂÌËÚ¸ Â˜Â‚Û˛ Ú‡ÍÚËÍÛ «ÔÂÂ‚ÓÔÎÓ˘Â-
ÌËÂ». ùÚ‡ Ú‡ÍÚËÍ‡ ·ÓÎÂÂ ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ‰Îfl ·˚ÚÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl Ë Á‡ÍÎ˛-
˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÏÂÌÂ‰ÊÂ Í‡Í ·˚ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚ
‡Á˚‚ ‚ ÁÌ‡ÌËflı, ÔÂÂ‚ÓÔÎÓ˘‡flÒ¸ ÔË ˝ÚÓÏ ‚ «ÌÂÁÌ‡ÈÍÛ», «ÔÓ‚ËÌ-
ˆË‡Î‡», «‰ËÎÂÚ‡ÌÚ‡» ËÎË ‰‡ÊÂ ‚ «‰Û‡˜Í‡».
ëÂ„Ó‰Ìfl ËÁ ÌËı ‚˚‰ÂÎÂÌÓ ÓÍÓÎÓ ÚË‰ˆ‡ÚË Ú‡ÍÚËÍ (ıÓ‰Ó‚) ‚
ÔÓÒÚÓÂÌËË Â˜Ë [3]. ç‡ÔËÏÂ, «ÔÂ‰ÔÓÎÓÊÂÌËÂ», «ÒÏfl„˜ÂÌËÂ»,
«ÛÚËÓ‚‡ÌËÂ», «Ò‰‚Ë„», «‚Á‚‡ÎË‚‡ÌËÂ ‚ËÌ˚ Ì‡ ‰Û„Ó„Ó», «ÔÓ‚ÚÓ»,
«ÔË‚Â‰ÂÌËÂ ÔËÏÂ‡» Ë ‰. ùÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ ‰ÓÍ‡Á‡ÌÓ, ˜ÚÓ ˝ÚË
ıÓ‰˚ ÏÓ„ÛÚ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÙÛÌÍˆËÈ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ. ùÚË ıÓ‰˚
(Ú‡ÍÚËÍË) ÏÓÊÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ë ‚ ‰ÂÎÓ‚ÓÈ ÒÙÂÂ:
• «é·Ó·˘ÂÌËÂ», ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‰Îfl ÔÓÍ‡Á‡, ˜ÚÓ ÌÂ·Î‡„ÓÔËflÚ-
Ì‡fl ËÌÙÓÏ‡ˆËfl, ÚÓÎ¸ÍÓ ˜ÚÓ ÔË‚Â‰ÂÌÌ‡fl ÌÂ ÔÓÒÚÓ «ÒÎÛ˜‡ÈÌ‡» ËÎË
«ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸Ì‡», ˜ÂÏ ÔÓ‰ÍÂÔÎflÂÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÂ Ó·˘ÂÂ ÏÌÂÌËÂ.
íËÔÓ‚˚Â ‚˚‡ÊÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ıÓ‰‡: «à Ú‡Í ‚ÒÂ„‰‡», «ë ˝ÚËÏ ÒÚ‡ÎÍË-
‚‡Â¯¸Òfl Ì‡ Í‡Ê‰ÓÏ ¯‡„Û», «ùÚÓ ·ÂÁ ÍÓÌˆ‡ ÔÓ‚ÚÓflÂÚÒfl».
• «èË‚Â‰ÂÌËÂ ÔËÏÂ‡» — ıÓ‰, ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛˘ËÈ, ˜ÚÓ Ó·˘ÂÂ
ÏÌÂÌËÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ Ì‡ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı Ù‡ÍÚ‡ı (ÓÔ˚ÚÂ). íËÔÓ‚˚Â ‚˚‡ÊÂ-
ÌËfl: «ÇÓÚ ÔËÏÂ», «ç‡ÔËÏÂ, Ì‡ ÔÓ¯ÎÓÈ ÌÂ‰ÂÎÂ», «ÇÓÁ¸ÏËÚÂ Ì‡-
¯Â„Ó ÒÓÒÂ‰‡. éÌ...».
• «ìÒËÎÂÌËÂ» Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ ÎÛ˜¯ËÈ ËÎË ·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚È
ÍÓÌÚÓÎ¸ Á‡ ‚ÌËÏ‡ÌËÂÏ ÒÎÛ¯‡˛˘Â„Ó («ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl»), Ì‡
ÛÎÛ˜¯ÂÌËÂ ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÌÂ·Î‡„ÓÔËflÚÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË,
Ì‡ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ Ï‡ÍÓËÌÙÓÏ‡ˆËË.
íËÔÓ‚˚Â ‚˚‡ÊÂÌËfl: «ùÚÓ ÛÊ‡ÒÌÓ, ˜ÚÓ...», «ùÚÓ ÔÓÁÓ, ˜ÚÓ...».
• «ìÒÚÛÔÍ‡» ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‰Îfl ÛÒÎÓ‚ÌÓ„Ó Ó·Ó·˘ÂÌËfl ‰‡ÊÂ
‚ ÒÎÛ˜‡Â ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËfl ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚˚ı ÔËÏÂÓ‚. ïÓ‰ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ
ÔÓ‰ÂÏÓÌÒÚËÓ‚‡Ú¸ Â‡Î¸ÌÛ˛ ËÎË ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏÛ˛ ÚÂÔËÏÓÒÚ¸ Ë
ÒÓ˜Û‚ÒÚ‚ËÂ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ˜‡ÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ
Ò‡ÏÓÔÂÁÂÌÚ‡ˆËË. íËÔË˜Ì˚Â ‚˚‡ÊÂÌËfl: «ëÂ‰Ë ÌËı ÔÓÔ‡‰‡˛ÚÒfl Ë
ıÓÓ¯ËÂ Î˛‰Ë», «çÂ ÒÚÓËÚ Ó·Ó·˘‡Ú¸, ÌÓ...», «ìÍ‡ËÌˆ˚ ÚÓÊÂ ÏÓ„ÛÚ
Ú‡Í ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸» (ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ fl‚ÎflÂÚÒfl Ú‡ÍÊÂ ıÓ‰ÓÏ «Ò‡‚ÌÂÌËÂ»}.
• «ë‰‚Ë„» — ıÓ‰ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÔÂÁÂÌÚ‡ˆËË.
íËÔË˜Ì˚È ÔËÏÂ: «åÌÂ-ÚÓ, ‚ Ó·˘ÂÏ, ‚ÒÂ ‡‚ÌÓ, ÌÓ ‰Û„ËÂ ÒÓÒÂ‰Ë Ò
Ì‡¯ÂÈ ÛÎËˆ˚ ‚ÓÁÏÛ˘‡˛ÚÒfl».
• «äÓÌÚ‡ÒÚ» — ıÓ‰, ËÏÂ˛˘ËÈ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÙÛÌÍˆËÈ. êËÚÓË-
˜ÂÒÍÛ˛: ÔË‚ÎÂ˜ÂÌËÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl Í Û˜‡ÒÚÌËÍ‡Ï ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÍÓÌÚ‡ÒÚ‡
(ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËË). ëÂÏ‡ÌÚË˜ÂÒÍÛ˛: ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÌËÂ
ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚ı Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÓˆÂÌÓÍ Î˛‰ÂÈ, Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ËÎË
702
Ò‚ÓÈÒÚ‚ (˜‡ÒÚÓ ÔÛÚÂÏ ÔÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËfl åõ-„ÛÔÔ˚ Ë éçà-

„ÛÔÔ˚) — Ë ‚ÒÂ ÒËÚÛ‡ˆËË, „‰Â ÔÓÒÎÂÊË‚‡ÂÚÒfl ÍÓÌÙÎËÍÚ ËÌÚÂÂÒÓ‚.
íËÔË˜Ì˚È ÔËÏÂ: «ç‡Ï ÔËıÓ‰ËÎÓÒ¸ ‰ÓÎ„ËÂ „Ó‰˚ ÚÛ‰ËÚ¸Òfl, ‡ ÓÌË
ÔÓÎÛ˜‡˛Ú ÔÓÒÓ·ËÂ Ë ÌË˜Â„Ó ÌÂ ‰ÂÎ‡˛Ú». «ç‡Ï ÔË¯ÎÓÒ¸ ‰ÓÎ„ËÂ „Ó‰˚
Ê‰‡Ú¸ ÌÓ‚ÓÈ Í‚‡ÚË˚, ‡ ÓÌË ÔÓÎÛ˜‡˛Ú Í‚‡ÚËÛ Ò‡ÁÛ ÊÂ, Í‡Í
ÚÓÎ¸ÍÓ ÔËÂ‰ÛÚ».
óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ÒÙÂ˚ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl, ÚÓ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ ‚˚‰Â-
Îfl˛Ú ‚ ÌÂÈ ˆÂÎ˚È fl‰ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËı Â˜Â‚˚ı Ú‡ÍÚËÍ. ÇÓÚ ÌÂÍÓ-
ÚÓ˚Â ËÁ ÌËı:
• «çÂÓÊË‰‡ÌÌÓÒÚ¸» — ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ Â˜Ë ÌÂÓÊË‰‡ÌÌÓÈ
ËÎË ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ ÒÎÛ¯‡ÚÂÎflÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
• «èÓ‚ÓÍ‡ˆËfl» — Ì‡ ÍÓÓÚÍÓÂ ‚ÂÏfl ‚˚Á˚‚‡ÂÚÒfl Â‡ÍˆËfl
ÌÂÒÓ„Î‡ÒËfl Ò ËÁÎ‡„‡ÂÏÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ, ˜ÚÓ·˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ˝ÚÓÚ
ÔÂËÓ‰ ‰Îfl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË ÒÎÛ¯‡ÚÂÎÂÈ Í ÍÓÌÒÚÛÍÚË‚Ì˚Ï ‚˚‚Ó‰‡Ï, ‰Îfl
ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl Ë ·ÓÎÂÂ ˜ÂÚÍÓ„Ó ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÓÁËˆËË.
• «ÄÔÂÎÎflˆËfl Í ‡‚ÚÓËÚÂÚÛ» — ‰Îfl ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰ÂÌËfl Ô‡‚ËÎ¸-
ÌÓÒÚË ËÁÎ‡„‡ÂÏÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‰‡ÂÚÒfl ÒÒ˚ÎÍ‡ Ì‡ ‡‚ÚÓËÚÂÚ ÒÎÛ¯‡ÚÂ-
ÎÂÈ, ‡‚ÚÓËÚÂÚ Ì‡ÛÍË, ‡‚ÚÓËÚÂÚ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı Û˜ÂÌ˚ı, ÒÓˆËÓÎÓ„Ó‚,
ÔÓÎËÚÓÎÓ„Ó‚, ‰ÂflÚÂÎÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚.
• «èÓ„ÌÓÁËÓ‚‡ÌËÂ» — ÓÒÌÓ‚˚‚‡flÒ¸ Ì‡ Â‡Î¸Ì˚ı Ù‡ÍÚ‡ı,
‰‡‚‡Ú¸ ÔÓ„ÌÓÁ˚ ‡Á‚ËÚËfl ÓÊË‰‡ÂÏ˚ı ÒÓ·˚ÚËÈ, ˜ÚÓ·˚ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚ¸
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘ËÂ ËÌÚÂÂÒ˚,
ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl, ÔÓÊÂÎ‡ÌËfl.
• «ÇÌÂÒÂÌËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ ÌÂÙÓÏ‡Î¸ÌÓÒÚË» — Û˜ËÚ˚‚‡fl ÔÂ‰-
ÏÂÚ Â˜Ë, ‡ÒÒÍ‡Á‡Ú¸ ‡Û‰ËÚÓËË, ‰ÂÎÓ‚ÓÏÛ Ô‡ÚÌÂÛ Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı
Á‡·ÎÛÊ‰ÂÌËflı, ÔÂ‰‡ÒÒÛ‰Í‡ı, Ó¯Ë·Í‡ı Ë Ëı ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëflı, ˜ÚÓ·˚
ÔÓÍ‡Á‡Ú¸, Í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ Û‰‡ÎÓÒ¸ ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ Ó‰ÌÓÒÚÓÓÌÌÂ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡
Í ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÔÓ·ÎÂÏÂ Ë Ì‡ÈÚË ÂÂ ÌÓ‚ÓÂ Â¯ÂÌËÂ. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ
ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ Ò‰ÂÊ‡ÌÌÓÒÚ¸ Ë ÔÂ‰‚ÁflÚÓÒÚ¸ Ë ËÁÏÂÌËÚ¸ ÏÌÂÌËÂ ‚ Ò‚Ó˛
ÔÓÎ¸ÁÛ.
•«èflÏÓÂ ‚ÍÎ˛˜ÂÌËÂ» — ÓÚÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÓÚ ‡ÒÚflÌÛÚÓ„Ó ‚ÒÚÛÔ-
ÎÂÌËfl, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÂÒÎË Ô‡ÚÌÂ˚ ÁÌ‡ÍÓÏ˚ Ò ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ Â˜Ë Ë ËÏÂ˛Ú
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È ÔÂ‰‚‡ËÚÂÎ¸Ì˚È Á‡Ô‡Ò ÁÌ‡ÌËÈ. ùÚÓ ËÁ·‡‚ËÚ ‚‡Ò ÓÚ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‡Á˙flÒÌflÚ¸ ‚ÒÂ Ò Ò‡ÏÓ„Ó Ì‡˜‡Î‡, ÔÓ‚˚ÒËÚ ËÌÙÓÏ‡ÚË‚-
ÌÓÒÚ¸ Â˜Ë Ë ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‚˚Ë„‡Ú¸ ‚ÂÏfl ‰Îfl Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ˚.
•«ûÏÓ» — ÌÂ «Á‡ÒÛ¯Ë‚‡Ú¸» Ò‚Ó˛ Â˜¸. èË‚Ó‰ËÚ¸ ÒÏÂ¯Ì˚Â,
Ô‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸Ì˚Â ÔËÏÂ˚, ÔÂÂÏÂÊ‡Ú¸ ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËÂ, ·ÂÒÂ‰Û ‚ÂÒÂÎ˚-
ÏË ¯ÛÚÍ‡ÏË, Á‡·‡‚Ì˚ÏË ËÒÚÓËflÏË, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ËÁ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË.
ëÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚ¸ ÓÒÓ·Û˛ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓÈ Â˜Â‚ÓÈ Ú‡ÍÚËÍË.
ïÓÓ¯ÂÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ˛ÏÓ‡, ÛÏÂÌËÂ Í ÏÂÒÚÛ ÔË‚ÂÒÚË ¯ÛÚÍÛ ËÎË Í‡Î‡Ï-
703
·Û ‚ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË Ò ÌÂ‚Â·‡Î¸Ì˚ÏË ˝ÎÂÏÂÌÚ‡ÏË (ÛÎ˚·ÍÓÈ, Ì‡ÔËÏÂ)

ÔÓÁ‚ÓÎflÚ ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÛÒÔÂı‡ ‚ Â˜Â‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Î˛·Ó„Ó ÛÓ‚Ìfl.
•«Ñ‡-‰‡-‰‡» (ÏÂÚÓ‰ ëÓÍ‡Ú‡) — Ô‡ÚÌÂÛ Á‡‰‡ÂÚÒfl ÚË-˜ÂÚ˚Â
‚ÓÔÓÒ‡, Ì‡ ÍÓÚÓ˚Â ÓÌ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‰ÓÎÊÂÌ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ «‰‡». íÓ„‰‡,
‚ÂÓflÚÌÂÂ ‚ÒÂ„Ó, Ë Ì‡ ÓÒÌÓ‚ÌÓÈ ‚ÓÔÓÒ ÓÌ Ú‡ÍÊÂ ÓÚ‚ÂÚËÚ ÔÓÎÓÊË-
ÚÂÎ¸ÌÓ. ùÚÓ Ó‰Ì‡ ËÁ Ò‡Ï˚ı ‰Â‚ÌËı Ú‡ÍÚËÍ. àÁÓ·ÂÎ ÂÂ ‚ÂÎËÍËÈ
‰Â‚ÌÂ„Â˜ÂÒÍËÈ ÙËÎÓÒÓÙ ëÓÍ‡Ú Ë ·ÎÂÒÚfl˘Â ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Î ‰Îfl Û·ÂÊ-
‰ÂÌËfl ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÓ‚.
• «óÂÌ˚È ÓÔÔÓÌÂÌÚ» — Ú‡ÍÚËÍ‡, ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ‡fl ÚÓÎ¸ÍÓ
˜ÚÓ ÓÔËÒ‡ÌÌÓÈ. ëÛÚ¸ ÂÂ ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ. è‡ÚÌÂÛ ÔÓ Ó·˘ÂÌË˛ Á‡‰‡ÂÚÒfl
ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ‚ÓÔÓÒÓ‚ Ò Ú‡ÍËÏ ‡Ò˜ÂÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ Ì‡ Ó‰ËÌ ËÁ ÌËı ÓÌ ÌÂ
ÒÏÓ„ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸. íÓ„‰‡ ÌÂÁ‡ÏÂ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓËÁÌÓÒËÚÒfl Â˜Â‚‡fl ÙÓÏÛ-
Î‡: «ÇÓÚ ‚Ë‰ËÚÂ, ‚ÓÔÓÒ ÌÂ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌ».
èË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËË Ú‡ÍÚËÍË «˜ÂÌ˚È ÓÔÔÓÌÂÌÚ» ÒÎÂ‰ÛÂÚ ËÏÂÚ¸
‚ ‚Ë‰Û:
— ‚ÓÔÓÒÓ‚ ÌÂ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ·ÓÎÂÂ ÚÂı, ‚ ÔÓÚË‚ÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ú‡ÍÚËÍ‡
‡ÁÛ¯‡ÂÚÒfl Ë Ì‡ÎËˆÓ ÔÓÒÚÓ ÔÂ‰‚ÁflÚÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÒÓ·ÂÒÂ‰-
ÌËÍÛ;
— ‚ÓÔÓÒ˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÒÎÓÊÌ˚ÏË, ‚ fl‰Â ÒÎÛ˜‡Â‚ ÌÂ-
‡ÁÂ¯ËÏ˚ÏË, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ, ÂÒÎË Ô‡ÚÌÂ ÓÚ‚ÂÚËÚ Ì‡ ‚ÒÂ ‚ÓÔÓÒ˚,
Ú‡ÍÚËÍ‡ ÌÂ Ò‡·ÓÚ‡Î‡;
— Â˜Â‚‡fl ÙÓÏÛÎ‡ ÔÓËÁÌÓÒËÚÒfl ÔË ÔÂ‚ÓÏ ÊÂ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËË Ò ÓÚ-
‚ÂÚÓÏ, ÔÂÍ‡˘‡fl (Ô˚Ú‡flÒ¸ ÔÂÍ‡ÚËÚ¸) Â˜Â‚ÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ;
— ÌÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓÁ‚ÓÎflÚ¸ Ô‡ÚÌÂÛ ‡Á‚Ë‚‡Ú¸ Ò‚ÓÈ ÓÚ‚ÂÚ ËÎË, ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓ, ÔÂÂı‚‡ÚËÚ¸ Â˜Â‚Û˛ ËÌËˆË‡ÚË‚Û.
• «èÓ‰Ï‡Á˚‚‡ÌËÂ ‡„ÛÏÂÌÚ‡» — ÒÎ‡·˚È ‰Ó‚Ó‰, ÍÓÚÓ˚È
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÎÂ„ÍÓ ÓÔÓÚÂÒÚÓ‚‡Ì, ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ÍÓÏÔÎËÏÂÌÚÓÏ
Ô‡ÚÌÂÛ ÔÓ Ó·˘ÂÌË˛. ç‡ÔËÏÂ: «Ç˚, Í‡Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÛÏÌ˚È, ÌÂ ÒÚ‡-
ÌÂÚÂ ÓÚËˆ‡Ú¸»; «ÇÒÂÏ ıÓÓ¯Ó ËÁ‚ÂÒÚÌ‡ ‚‡¯‡ ˜ÂÒÚÌÓÒÚ¸ Ë ÔËÌˆË-
ÔË‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ‚˚...»; «óÂÎÓ‚ÂÍ, ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌÌ˚È,
ÌÂ ÓˆÂÌËÚ, ÌÂ ÔÓÈÏÂÚ ÔË‚Â‰ÂÌÌ˚È ‡„ÛÏÂÌÚ, ÌÓ ‚˚...». àÌÓ„‰‡
ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÛ ÚÓÌÍÓ ‰‡˛Ú ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ Í ÌÂÏÛ ÎË˜ÌÓ ÓÚÌÓÒflÚÒfl Ò
ÓÒÓ·˚Ï Û‚‡ÊÂÌËÂÏ, ‚˚ÒÓÍÓ ˆÂÌflÚ Â„Ó ÛÏ, ÔËÁÌ‡˛Ú Â„Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡.
ëÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Â˜Â‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË
ÏÓÊÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Â˜Â‚˚ı Ú‡ÍÚËÍ. Ç‡ÊÌÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ Ë ÛÏÂÒÚÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ú‡ÍÚËÍË, ÓÔËÒ‡ÌÌ˚Â ‚ ÎËÚÂ‡-
ÚÛÌ˚ı ËÒÚÓ˜ÌËÍ‡ı, ÌÓ Ë ÛÏÂÚ¸ Ò‡ÏÓÏÛ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ Ëı ‚ Â˜Ë ÒÓ·ÂÒÂ‰-
ÌËÍ‡ Ë ‚ ÔËÒ¸Ï‡ı ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ô‡ÚÌÂ‡.
ÇÓÚ ÔËÏÂ ‡Ì‡ÎËÁ‡ Â˜Â‚Ó„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÔÓ‰ÂÎ‡ÌÌÓ„Ó ÔÓ
ÚÂÍÒÚÛ ËÁ ÍÌË„Ë Ñ. ä‡ÌÂ„Ë [24]. íÂÍÒÚ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ‡ÒÒÍ‡Á
704
‚˚ÔÛÒÍÌËÍ‡ ¯ÍÓÎ˚ Ó·˘ÂÌËfl, ÚÓ„Ó‚Ó„Ó ‡„ÂÌÚ‡ ÙËÏ˚ «ì‡ÈÚ ÏÓÚÓ

äÓÏÔ‡ÌË» é’ï˝È‡, Ó ÚÓÏ, Í‡Í ÓÌ ‰Ó·Ë‚‡ÂÚÒfl ÛÒÔÂı‡, ÔÓ‰‡‚‡fl „Û-
ÁÓ‚ËÍË ˝ÚÓÈ ÙËÏ˚.
«íÂÔÂ¸, ÂÒÎË fl Á‡ıÓÊÛ ‚ Í‡·ËÌÂÚ ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎfl Ë ÓÌ „Ó‚ÓËÚ:
«óÚÓ? ì‡ÈÚÓ‚ÒÍËÈ „ÛÁÓ‚ËÍ? éÌ ÌËÍÛ‰‡ ÌÂ „Ó‰ËÚÒfl. ü Ë ‰‡ÓÏ Â„Ó
ÌÂ ‚ÓÁ¸ÏÛ. ü ÒÓ·Ë‡˛Ò¸ ÍÛÔËÚ¸ „ÛÁÓ‚ËÍ Ú‡ÍÓ„Ó-ÚÓ», fl ÓÚ‚Â˜‡˛:
«èÓÒÎÛ¯‡ÈÚÂ, ‰ÛÊË˘Â, „ÛÁÓ‚ËÍ Ú‡ÍÓ„Ó-ÚÓ — ıÓÓ¯‡fl Ï‡¯ËÌ‡.
ÖÒÎË ‚˚ ÍÛÔËÚÂ „ÛÁÓ‚ËÍ Ú‡ÍÓ„Ó-ÚÓ, ‚˚ ÌÂ Ó¯Ë·ÂÚÂÒ¸. ùÚË „ÛÁÓ‚ËÍË
ËÁ„ÓÚ‡‚ÎË‚‡˛ÚÒfl ÔÂÍ‡ÒÌÓÈ ÙËÏÓÈ Ë ÔÓ‰‡˛ÚÒfl ıÓÓ¯ËÏË Î˛‰¸ÏË».
íÓ„‰‡ ÂÏÛ ÌÂ˜Â„Ó ÒÍ‡Á‡Ú¸. ÑÎfl ÒÔÓ‡ ÌÂÚ ÏÂÒÚ‡. ÖÒÎË ÓÌ Á‡-
fl‚ÎflÂÚ, ˜ÚÓ „ÛÁÓ‚ËÍË Ú‡ÍÓ„Ó-ÚÓ — Ò‡Ï‡fl ÎÛ˜¯‡fl Ï‡¯ËÌ‡, ‡ fl ÔÓ‰-
Ú‚ÂÊ‰‡˛, ˜ÚÓ Ú‡Í ÓÌÓ Ë ÂÒÚ¸, ÓÌ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl. éÌ ÌÂ
ÏÓÊÂÚ ÔÓ‚ÚÓflÚ¸ ‚ÂÒ¸ ‰ÂÌ¸, ˜ÚÓ «˝ÚÓ Ò‡Ï‡fl ÎÛ˜¯‡fl Ï‡¯ËÌ‡», ÂÒÎË
fl Ò ÌËÏ ÒÓ„Î‡ÒÂÌ. á‡ÚÂÏ Ï˚ ÔÂÂÒÚ‡ÂÏ „Ó‚ÓËÚ¸ Ó Ú‡ÍÓÏ-ÚÓ, Ë fl Ì‡˜Ë-
Ì‡˛ ÚÓÎÍÓ‚‡Ú¸ Ó ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ı Û‡ÈÚÓ‚ÒÍÓ„Ó „ÛÁÓ‚ËÍ‡.
Å˚ÎÓ ‚ÂÏfl, ÍÓ„‰‡ Ú‡Í‡fl ÔÂÂ·‡ÌÍ‡ ÔË‚Ó‰ËÎ‡ ÏÂÌfl ‚ ·Â-
¯ÂÌÒÚ‚Ó. ü Ì‡˜ËÌ‡Î ÒÔÓËÚ¸, ‚ÓÁ‡Ê‡fl ÔÓÚË‚ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚ „ÛÁÓ‚ËÍ‡
Ú‡ÍÓ„Ó-ÚÓ, Ë ˜ÂÏ ·ÓÎ¸¯Â fl Û„‡Î Ëı, ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯Â Ëı ı‚‡ÎËÎ ÏÓÈ
ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎ¸, ‡ ˜ÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ÓÌ Ëı ı‚‡ÎËÎ, ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯Â
Û·ÂÊ‰‡ÎÒfl ‚ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ı ÔÓ‰ÛÍˆËË ÏÓÂ„Ó ÍÓÌÍÛÂÌÚ‡».
ì·ÂÊ‰‡fl Ò‚ÓÂ„Ó ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ô‡ÚÌÂ‡, é’ï˝È ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Î Â˜Â-
‚Û˛ Ú‡ÍÚËÍÛ, ÍÓÚÓÛ˛ ÛÒÎÓ‚ÌÓ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «‰ÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ÓÚ
ÔÓÚË‚ÌÓ„Ó». äÒÚ‡ÚË, ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎ¸ ÌÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ
ÒÚÂÏËÚÒfl ‚ÚflÌÛÚ¸ é’ï˝È‡ ‚ ÒÔÓ, Í‡Í ÚÓÚ Ò˜ËÚ‡ÂÚ. ÇÓÁÏÓÊÌÓ, ÓÌ
Ú‡ÍÊÂ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ ÔÓÚË‚ ÌÂ„Ó Â˜Â‚Û˛ Ú‡ÍÚËÍÛ, ÌÓ ËÌÛ˛ — Ú‡ÍÚËÍÛ
«ÔÓ‚ÓÍ‡ˆËË», ˜ÚÓ·˚ ‚˚Ë„‡Ú¸ ‚ÂÏfl, ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÔÓ·ÓÎ¸¯Â ËÌÙÓÏ‡-
ˆËË Ë Â¯ËÚ¸, ÌÛÊÂÌ ÎË ÂÏÛ „ÛÁÓ‚ËÍ ‚ÓÓ·˘Â Ë Û‡ÈÚÓ‚ÒÍËÈ „ÛÁÓ-
‚ËÍ ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË.
çÂ ‚ÒÚÛÔ‡fl ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‚ ÔÓÎÂÏËÍÛ Ò ä‡ÌÂ„Ë ÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û
ÔÓÎÌÓ„Ó ÓÚËˆ‡ÌËfl ‰ÂÎÓ‚˚ı ÒÔÓÓ‚, ÔÓÔÓ·ÛÂÏ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸, ‚Ó ‚ÒÂı
ÎË ÒÎÛ˜‡flı ‰‡ÌÌ‡fl Â˜Â‚‡fl Ú‡ÍÚËÍ‡ Â„Ó Û˜ÂÌËÍ‡ ·Û‰ÂÚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ
Û·Â‰ËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔË‚Â‰ÂÚ Í ÛÒÔÂıÛ. èË ‡Ì‡ÎËÁÂ ·Û‰ÂÏ
ËÒıÓ‰ËÚ¸ ËÁ ÒÎÂ‰Û˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓÓ‚, ‚ÎËfl˛˘Ëı Ì‡ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Â ‚‡-
Ë‡ÌÚ˚ Â¯ÂÌËfl ËÁÎÓÊÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË:
1. ëÚÂÔÂÌ¸ Û·ÂÊ‰ÂÌÌÓÒÚË ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ô‡ÚÌÂ‡. ÖÒÎË ÔÓÍÛÔ‡-
ÚÂÎ¸ ÌÂ ËÏÂÂÚ Ú‚Â‰ÓÈ Û·ÂÊ‰ÂÌÌÓÒÚË, Í‡ÍÓÈ ËÏÂÌÌÓ „ÛÁÓ‚ËÍ (ËÎË
ÔÓ‰ÛÍˆË˛ ‚ÓÓ·˘Â) ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔËÓ·ÂÒÚË, Â˜Â‚‡fl Ú‡ÍÚËÍ‡ «‰ÓÍ‡Á‡-
ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ÓÚ ÔÓÚË‚ÌÓ„Ó» ÓÍ‡ÊÂÚÒfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ. Ç ÒÎÛ˜‡Â ÊÂ Ú‚Â-
‰ÓÈ Û·ÂÊ‰ÂÌÌÓÒÚË ÔÓÁËˆË˛ ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎfl Ú‡ÍÓÈ Ú‡ÍÚËÍÓÈ ÏÓÊÌÓ ÎË¯¸
ÔÓÍÓÎÂ·‡Ú¸, ˜ÚÓ ÚÓÊÂ ÌÂÔÎÓıÓ. ÖÒÎË ÊÂ ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎ¸ ÌÂ Ó·Î‡‰‡ÂÚ
705
Ô‡‚ÓÏ Â¯‡˛˘Â„Ó „ÓÎÓÒ‡, ÚÓ ÂÒÚ¸, Ì‡ÔËÏÂ, ‚˚‡Ê‡ÂÚ ‚ÓÎ˛ ÛÍÓ-

‚Ó‰ËÚÂÎfl, ÍÓÚÓ˚È ‰‡Î ÂÏÛ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ˜ÂÚÍÛ˛ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ Ì‡ ÔË-
Ó·ÂÚÂÌËÂ ÔÓ‰ÛÍˆËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË ËÎË Ï‡ÍË, ÚÓ ‚ ˝ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Â Â˜Â‚‡fl Ú‡ÍÚËÍ‡ «‰ÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ÓÚ ÔÓÚË‚ÌÓ„Ó», ÒÍÓÂÂ ‚ÒÂ-
„Ó, ÌÂ Ò‡·ÓÚ‡ÂÚ.
2. ëÚÂÔÂÌ¸ ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ô‡ÚÌÂ‡. ÖÒÎË ‰ÂÎÓ‚ÓÈ
Ô‡ÚÌÂ ÔÂÍ‡ÒÌÓ ‡Á·Ë‡ÂÚÒfl ‚ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ı „ÛÁÓ‚ËÍÓ‚ Ë Í ÚÓÏÛ
ÊÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ, ÚÓ Ú‡ÍÚËÍ‡ ˝Ú‡, ‚Ë‰ËÏÓ, Ó·Â˜ÂÌ‡ Ì‡
ÌÂÛ‰‡˜Û. ÖÒÎË ÊÂ ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎ¸ ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÂÌ Ë ÂÏÛ ÔÂ‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌÓ
ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÏ Ô‡‚Ó ‚˚·Ó‡, ÚÓ ÔÓ‰Ó·Ì‡fl Ú‡ÍÚËÍ‡ ·Û‰ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚-
ÌÓÈ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ÒÓ˜ÂÚ‡ÌËË Ò Ú‡ÍÚËÍÓÈ «‚ÓÁÎÓÊÂÌËÂ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË»
(«Ç˚ ÓÚ‰‡ÂÚÂ ÒÂ·Â ÓÚ˜ÂÚ, Í‡ÍÛ˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ·ÂÂÚÂ Ì‡ ÒÂ·fl, ÂÒÎË
ÌÂ ÔËÓ·ÂÚÂÚÂ Û‡ÈÚÓ‚ÒÍËÈ „ÛÁÓ‚ËÍ!»).
ÖÒÎË ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎ¸ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ÌÂ ‡Á·Ë‡ÂÚÒfl ‚ ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ı
„ÛÁÓ‚ËÍÓ‚, ÚÓ ÒÒ˚ÎÍ‡ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ „ÛÁÓ‚ËÍË Ú‡ÍÓ„Ó-ÚÓ ÓÚÎË˜Ì˚Â,
ÏÓÊÂÚ ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ‚˚·Ó ÌÂ ‚ ÔÓÎ¸ÁÛ Û‡ÈÚÓ‚ÒÍÓÈ ÍÓÏÔ‡ÌËË.
èÓ˝ÚÓÏÛ ÔÂÂ‰ ‚˚·ÓÓÏ ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó ‚‡Ë‡ÌÚ‡ Â˜Â‚Ó„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÔÓ‚ÂÒÚË ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰Ë‡ÎÓ„‡ Â˜Â‚ÓÂ ÚÂÒÚËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡
ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚ¸. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, Á‰ÂÒ¸ ÛÏÂÒÚÌÓ ÔË‚ÂÒÚË ËÁ ÚÓÈ ÊÂ ÍÌË„Ë
Ñ. ä‡ÌÂ„Ë ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÂ ‰ÂÍ‡Ì‡ É‡‚‡‰ÒÍÓÈ ÍÓÏÏÂ˜ÂÒÍÓÈ ¯ÍÓÎ˚
ÑÓÌıÂÏ‡: «èÂÂ‰ ÚÂÏ Í‡Í ‚ÒÚÂÚËÚ¸Òfl Ò ÌÛÊÌ˚Ï ÏÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, fl
ÎÛ˜¯Â ÔÓ¯‡„‡˛ ‰‚‡ ˜‡Ò‡ ÔÓ ÚÓÚÛ‡Û ÔÓÚË‚ Â„Ó ÍÓÌÚÓ˚, ˜ÂÏ
‚ÓÈ‰Û ‚ Â„Ó Í‡·ËÌÂÚ, ÌÂ ËÏÂfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓ ˜ÂÚÍÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó
ÚÓÏ, ˜ÚÓ fl ÒÍ‡ÊÛ Ë ˜ÚÓ ÓÌ, ÔÓ ‚ÒÂÈ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚË — ‚ ÚÓÈ ÏÂÂ, ‚
Í‡ÍÓÈ ÏÌÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ Â„Ó ËÌÚÂÂÒ˚ Ë ÏÓÚË‚˚, — ÓÚ‚ÂÚËÚ».
3. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ô‡ÚÌÂ‡.
ÇÂÌÂÏÒfl Í Ù‡ÁÂ, Ò ÍÓÚÓÓÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚È ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎ¸ ‚ÒÚÛÔËÎ ‚
‰Ë‡ÎÓ„: «óÚÓ? ì‡ÈÚÓ‚ÒÍËÈ „ÛÁÓ‚ËÍ? éÌ ÌËÍÛ‰‡ ÌÂ „Ó‰ËÚÒfl. ü Ë ‰‡-
ÓÏ Â„Ó ÌÂ ‚ÓÁ¸ÏÛ». ëÛ‰fl ÔÓ ˝ÚÓÏÛ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌË˛, ÔÓËÁÌÂÒÂÌÌÓÏÛ
‚ ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓÏ ÚÓÌÂ, Ì‡ÒÏÂ¯ÎË‚Ó, ÔÂÂ‰ é’ï˝ÈÓÏ ·˚Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò
‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌ˚Ï ÚËÔÓÏ Ó·˘ÂÌËfl. íÓÌ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÓÌ Ì‡˜‡Î ‚ÂÒÚË ÔÂÂ„Ó-
‚Ó˚, ‰‡ÂÚ ÂÏÛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÍ‡Á‡Ú¸ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸,
ÒÍ˚Ú¸, ‚Ë‰ËÏÓ, ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÛ˛ ÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚ¸ (·ÂÁ‡ÔÂÎÎflˆËÓÌ-
ÌÓÒÚ¸ Ë ·ÂÁ‰ÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÈ ÌÂÂ‰ÍÓ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔËÁ-
Ì‡ÍÓÏ ÌÂÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË) Ë, Ì‡ÍÓÌÂˆ, Í‡Í Ò˜ËÚ‡ÂÚ Ñ. ä‡ÌÂ„Ë, ‚˚Á-
‚‡Ú¸ ÒÔÓ.
ì˜ËÚ˚‚‡fl ‚ÒÂ ˝ÚË Ù‡ÍÚÓ˚, ÏÓÊÌÓ ÍÓÌÒÚ‡ÚËÓ‚‡Ú¸, ˜ÚÓ Â˜Â-
‚‡fl Ú‡ÍÚËÍ‡ «‰ÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ÓÚ ÔÓÚË‚ÌÓ„Ó» ‚˚·‡Ì‡ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ-
˜‡Â Û‰‡˜ÌÓ. éÌ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ò·ËÚ¸ Ô˚Î Ô‡ÚÌÂ‡, ÌÓ ÌÂ ÓÚËˆ‡ÂÚ Â„Ó
ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸ Í‡Í ÎË˜ÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ‚‡ÊÌÓ ÔË Ó·˘ÂÌËË Ò ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌ˚ÏË
706
Ì‡ÚÛ‡ÏË, ÔË ˝ÚÓÏ Û‰‡ÂÚÒfl ÛÍÎÓÌËÚ¸Òfl ÓÚ ÒÔÓ‡. ëÎÂ‰ÛÂÚ ÓÚÏÂÚËÚ¸,

˜ÚÓ ÂÒÎË ÔÓ‰Ó·Ì‡fl Ú‡ÍÚËÍ‡ ·˚Î‡ ·˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì‡ ÔË ÔÂÂ„Ó‚Ó‡ı
Ò ËÌÚÓ‚ÂÚÓÏ, Ò ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, Ô‡ÒÒË‚Ì˚Ï ‚ Ó·˘ÂÌËË, ÚÓ ÓÌ‡, ÒÍÓÂÂ
‚ÒÂ„Ó, ÌÂ ‰‡Î‡ ·˚ ÓÊË‰‡ÂÏÓ„Ó ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡.
ÇÂÒ¸Ï‡ ËÌÚÂÂÒÌÓ Ë ÚÓ, Í‡ÍÛ˛ ˝ÚËÍÂÚÌÛ˛ ÙÓÏÛ Ó·‡˘ÂÌËfl
‚˚·‡Î é’ï˝È, ‚ÒÚÛÔ‡fl ‚ ‰Ë‡ÎÓ„: «èÓÒÎÛ¯‡ÈÚÂ, ‰ÛÊË˘Â... çÂ Ò˝,
ÌÂ ‰Û„, ÌÂ ÏËÎÂÈ¯ËÈ, ‡ ËÏÂÌÌÓ ‰ÛÊË˘Â. «åËÎÂÈ¯ËÈ» Á‚Û˜‡ÎÓ
·˚ ÔÓÍÓ‚ËÚÂÎ¸ÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÌÂÈÚ‡Î¸ÌÓÂ «‰Û„» — ÒÛıÓ‚‡ÚÓ Ë ‰‡ÊÂ,
ÂÒÎË Ó¯Ë·ËÚ¸Òfl ıÓÚ¸ ˜ÛÚ¸-˜ÛÚ¸ ‚ ËÌÚÓÌ‡ˆËË, ‚‡Ê‰Â·ÌÓ. èÓ‰‡‚Âˆ
Í‡Í ·˚ ÔÓ‰ËÍÚÓ‚‡Î ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÏÛ ÔÓÍÛÔ‡ÚÂÎ˛ Ô‡‚ËÎ‡ Ë„˚: Ì‡
‚ÂÏfl ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚ (‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸, Ë ‚ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÏ) ÓÌË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl
ÔËflÚÂÎflÏË, ‡‚Ì˚ÏË ‰Û„ ‰Û„Û Ë Û‚‡Ê‡˛˘ËÏË ‰Û„ ‰Û„‡.
ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÂ‰ÔÓÎÓÊËÚ¸, ˜ÚÓ ÚÓÚ, Í ÍÓÏÛ Ó·‡˘‡˛ÚÒfl Ú‡ÍËÏ
Ó·‡ÁÓÏ, ÎË·Ó ËÏÂÂÚ ·ÓÎÂÂ ÌËÁÍËÈ (‡‚Ì˚È) ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÒÚ‡ÚÛÒ,
ÔÓ˝ÚÓÏÛ Û‡‚ÌË‚‡ÌËÂ ÌÂ ‚˚ÁÓ‚ÂÚ Û ÌÂ„Ó ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ˝ÏÓˆËÈ, ÎË·Ó
ÏÎ‡‰¯Â (‡‚Ì˚È) ÔÓ ‚ÓÁ‡ÒÚÛ. é‰Ì‡ÍÓ ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ Ó·‡˘ÂÌËÂ Í ˜ÂÎÓ‚Â-
ÍÛ ‚˚¯Â ‡Ì„ÓÏ Ì‡‚ÂÌflÍ‡ ‚˚ÁÓ‚ÂÚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÛ˛ Â‡ÍˆË˛,
ÍÓÚÓ‡fl ‚˚‡ÁËÚÒfl ÔËÏÂÌÓ ‚ Ú‡ÍÓÈ Â˜Â‚ÓÈ ÙÓÏÂ: «íÓÊÂ ÏÌÂ
‰ÛÊË˘Â Ì‡¯ÂÎÒfl! Ñ‡ fl ·˚ ÌÂ ‚ÁflÎ ÚÂ·fl ÔÓÒÚ˚Ï ÔÓÒ˚Î¸Ì˚Ï ‚ Ò‚Ó˛
ÙËÏÛ!»
Ç Á‡‚Â¯ÂÌËÂ Í‡ÚÍÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡ ˝ÚÓÈ Â˜Â‚ÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ÒÚÓËÚ
ÔË‚ÂÒÚË ÒÎÓ‚‡ ä‡ÌÂ„Ë, Ò ÍÓÚÓ˚ÏË ÌÂÎ¸Áfl ÌÂ ÒÓ„Î‡ÒËÚ¸Òfl: «ÇÒÂ„‰‡
ÂÒÚ¸ ÔË˜ËÌ‡, ÔÓ˜ÂÏÛ ‰Û„ÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÛÏ‡ÂÚ Ë ÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ ËÏÂÌÌÓ
Ú‡Í, ‡ ÌÂ ËÌ‡˜Â. Ç˚fl‚ËÚÂ ˝ÚÛ ÒÍ˚ÚÛ˛ ÔË˜ËÌÛ, Ë Û ‚‡Ò ·Û‰ÂÚ ÍÎ˛˜
Í Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËflÏ, ‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, Í Â„Ó ÎË˜ÌÓÒÚË».
11.3 ëÎÛÊÂ·Ì‡fl Í‡¸Â‡ Í‡Í ˆÂÎ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
àÚ‡Í, Ç˚ ‚˚·Ë‡ÂÚÂ Í‡¸ÂÛ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ˆÂÎË ÊËÁÌË, ‰Âfl-

ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ˆÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. óÚÓ Á‡ ˝ÚËÏ ÒÚÓËÚ? óÚÓ Ç‡Ò
ÔË‚ÂÎÓ Í Ú‡ÍÓÏÛ Â¯ÂÌË˛? Ç˚ ÔÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚÂ Ú‡‰ËˆË˛ ÒÂÏ¸Ë ËÎË
Ç‡Ò ÌÂ ÛÒÚ‡Ë‚‡ÂÚ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â? ÑÎfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÌÂ
·ÂÁ‡ÁÎË˜Ì‡ ÔËÓ‰‡ ÏÓÚË‚‡, ÔÓ·Û‰Ë‚¯Â„Ó Ç‡Ò Í Ú‡ÍÓÏÛ ÛÏÓÁ‡ÍÎ˛-
˜ÂÌË˛. á‰ÂÒ¸ ËÌÚÂÂÒÛÂÚ ÏÓ·ËÎËÁÛ˛˘ÂÂ Ì‡˜‡ÎÓ ÛÒÚÂÏÎÂÌËfl Í ˝ÚÓÈ
ˆÂÎË Ë Ç‡¯Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, Ç‡¯Ë ¯‡ÌÒ˚ Ì‡ ÛÒÔÂı. Ñ‡ÎÂÂ, ÍÓ„‰‡
ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl Í‡¸Â‡, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÒÔÓÒËÚ¸ ÒÂ·fl:
«ä‡¸Â‡ Î˛·ÓÈ ˆÂÌÓÈ?» àÎË Í‡¸Â‡ ˝ÚÓ, ÍÓÌÂ˜ÌÓ, ˆÂÎ¸, ÌÓ Ë ÔÓ-
ÊËÚ¸ ÔÓÎÌÓÈ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÊËÁÌ¸˛ ÚÓÊÂ ÌÂ ÏÂÌÂÂ ‚‡ÊÌÓ. ùÚÓÚ
707
‡ÒÔÂÍÚ ËÌÚÂÂÒ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË, ÍÓÚÓ˚Â Ç˚ ·Û‰ÂÚÂ ËÒ-

ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËË ˆÂÎË.
èË ÓÚ‚ÂÚÂ Ì‡ ˝ÚÓÚ ‚ÓÔÓÒ ÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂ Á‡·˚‚‡Ú¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
‚ÌÂ¯ÌËı Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ù‡ÍÚÓÓ‚ «ÒÚËÏÛÎËÛ˛˘Ëı» ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èÂ‚˚Â ‚ ‚Ë‰Â ÊÂÒÚÍËı ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÂ‰˚
Á‡ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰ÂÎ‡˛˘Â„Ó ÒÎÛÊÂ·ÌÛ˛ Í‡¸ÂÛ ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯Â Ë
·ÓÎ¸¯Â ‚ÂÏÂÌË, ÒËÎ ÓÚ‰‡‚‡Ú¸ ‡·ÓÚÂ. ÇÚÓ˚Â ‚ ‚Ë‰Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ
Á‡ÍÓÌ‡ ËÌÂˆËË, ÂÙÎÂÍÒ‡ ˆÂÎË, Í‡Í ·˚ ËÁÌÛÚË ‚Úfl„Ë‚‡˛Ú ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ „ÓÌÍË Á‡ ÛÒÔÂıÓÏ. Ñ‡ ÛÒÔÂı ÔËÌÓÒËÚ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂ, ‡ ÔÓÓÈ ‰‡-
ÊÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÛÔÓÂÌËfl Ë ˝ÍÒÚ‡Á‡. çÓ ˝ÚÓ ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Ò˜‡ÒÚ¸ÂÏ?
ä‡Í ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚËÍ‡, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÂÎ‡˛˘ËÈ Í‡¸ÂÛ, Í‡Í
Ô‡‚ËÎÓ, ÌÂ ÊË‚ÂÚ „‡ÏÓÌË˜ÌÓÈ ÊËÁÌ¸˛. íÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ, Ç˚ ÔÓÒ‚fl-
˘‡ÂÚÂ ÒÂ·fl Í‡¸ÂÂ, ÌÓ Â¯‡ÂÚÂ ˜ÚÓ ÓÌ‡ ‚ÒÂ ÊÂ ‰Îfl Ç‡Ò ÌÂ ÒÏ˚ÒÎ
ÊËÁÌË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÒÍÓÂÂ ‚ÒÂ„Ó, Ç‡Ï Í‡¸Â˚ ÌÂ Ò‰ÂÎ‡Ú¸. ÖÒÎË
Ç˚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÎË Í‡¸ÂÛ, ÚÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÎ‡Ì‡ Ì‡‰Ó
ÓÚ‰‡‚‡Ú¸Òfl ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛. íÓÎ¸ÍÓ ÒÔÓÎflËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÚÓÎ¸-
ÍÓ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ì‡ ÛÒÔÂıÂ, ÚÓÎ¸ÍÓ Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÂ·Â Ë
‚ÒÂÔÓ„ÎÓ˘‡˛˘‡fl ÒÚ‡ÒÚ¸ Í Ó‚Î‡‰ÂÌË˛ Á‡‰‡ÌÌÓÈ ‚˚ÒÓÚÓÈ, ÏÓ·ËÎËÁÛ-
ÂÚ ‚ÒÂ ÒËÎ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ç‡Ï ÒÂ·fl «Á‡ÍÓ‰ËÓ‚‡Ú¸» Ì‡
‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË, Ì‡ ÛÒÔÂı. ÇÒÂ Ç‡¯Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ·Û‰ÂÚ ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓ ÛÔ‡‚ÎflÚ¸Òfl Ë ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, Ë „Î‡‚ÌÓÂ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ò Â„Ó
ÍÓÎÓÒÒ‡Î¸Ì˚ÏË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË.
èËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÚÎË˜Ëfl ‚ ÒÛÚË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ÍÓ„‰‡
ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË fl‚ÎflÂÚÒfl Í‡¸Â‡, ÌÂÚ. é‰Ì‡ÍÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ ·ÓÎ¸¯Û˛ ˆÂÎÂ‚Û˛ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ Ì‡Ô‡‚-
ÎÂÌÌÓÒÚ¸, ‡ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÒÛÊ‡ÂÚ ÒÔÂÍÚ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ‚ Ó·Î‡ÒÚË „‡ÏÓÌËÁ‡ˆËË ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡, Â„Ó ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌ˚Ï Ë ÊÂÒÚÍËÏ.
11.3.1 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Â‡ÎËÁ‡ˆËË Í‡¸Â˚ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÓÌflÚËÂ Í‡¸Â˚ Ë Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
èÓ‰ Í‡¸ÂÓÈ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl: ÔÓ‰‚ËÊÂÌËÂ ÔÓ ÒÎÛÊ·Â ‚ Í‡ÍÓÈ-

ÎË·Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÒÚË, ÒÎ‡‚˚ Ë Ú. Ô. ä‡¸Â‡ —
˝ÚÓ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÒÛÊ‰ÂÌËfl ‡·ÓÚÌËÍ‡ Ó Ò‚Ó-
ÂÏ ÚÛ‰Ó‚ÓÏ ·Û‰Û˘ÂÏ, ÓÊË‰‡ÂÏ˚Â ÔÛÚË Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËfl Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ-
‚ÓÂÌËfl ÚÛ‰ÓÏ [52]. ùÚÓ ÔÓÒÚÛÔ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÓ‰‚ËÊÂÌËÂ ÔÓ ÒÎÛÊÂ·ÌÓÈ
ÎÂÒÚÌËˆÂ, ËÁÏÂÌÂÌËÂ Ì‡‚˚ÍÓ‚, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, Í‚‡ÎËÙËÍ‡ˆËÓÌÌ˚ı
708
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ Ë ‡ÁÏÂÓ‚ ‚ÓÁÌ‡„‡Ê‰ÂÌËfl, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı Ò ‰ÂflÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚ¸˛ ‡·ÓÚÌËÍ‡.
é‰Ì‡ÍÓ, Í‡¸Â‡ — ˝ÚÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËÂ ÔÓ ÒÎÛÊ·Â.
èÓ‰‚ËÊÂÌËÂ Í ‚Â¯ËÌ‡Ï Ì‡ÛÍË, ËÒÍÛÒÒÚ‚‡, Ï‡ÚÂËÌÒÚ‚‡ — ˝ÚÓ
‚Â‰¸ ÚÓÊÂ ÛÒÔÂı.
àÚ‡Í, Í‡¸Â‡ — ˝ÚÓ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌ‡fl ÔÓÁËˆËfl Ë
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÚÛ‰Ó‚˚Ï ÓÔ˚ÚÓÏ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ì‡ ÔÓ-
ÚflÊÂÌËË ‡·Ó˜ÂÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. íÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó „Ó‚ÓflÚ
Ó ‰‚Ûı ‚Ë‰‡ı Í‡¸Â˚: ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ë ‚ÌÛÚËÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ.
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Í‡¸Â‡ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÔÓıÓÊ‰ÂÌËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
‚ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÚ‡‰ËÈ: ÔÂ‰‚‡-
ËÚÂÎ¸ÌÓÈ (Ó·Û˜ÂÌËÂ ‚ ¯ÍÓÎÂ), ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓÈ (ÔÓÒÚÛÔÎÂÌËÂ Ì‡
‡·ÓÚÛ), ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÒÚ‡ Ë ÓÚÒÚ‡‚ÍË (ÛıÓ‰ Ì‡ ÔÂÌÒË˛).
äÓÌÍÂÚÌ˚È ‡·ÓÚÌËÍ ÔÓıÓ‰ËÚ ˜ÂÂÁ ‚ÒÂ ˝ÚË ÒÚ‡‰ËË Ò ÌÂ·ÓÎ¸¯ÓÈ
‡ÁÌËˆÂÈ ‚Ó ‚ÂÏÂÌË. ÇÌÛÚËÓ„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ‡fl Í‡¸Â‡ — ˝ÚÓ ÔÓÒÎÂ-
‰Ó‚‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÏÂÌ‡ ˝Ú‡ÔÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl ‡·ÓÚÌËÍ‡ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı Ó‰ÌÓÈ
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. éÌ‡ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ‚ ÚÂı ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı:
• ‚ÂÚËÍ‡Î¸ÌÓÏ — ÔÓ‰˙ÂÏ Ì‡ ·ÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍÛ˛ ÒÚÛÔÂÌ¸ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ (ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ) ËÂ‡ıËË;
• „ÓËÁÓÌÚ‡Î¸ÌÓÏ — Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ÔÂÂıÓ‰ÓÏ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÙÛÌÍ-
ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ËÎË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚Â (Í ÔËÏÂÛ, Ï‡ÚË˜Ì˚Â)
ÒÚÛÍÚÛ˚ Ó‰ÌÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ËÂ‡ıËË. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‡·ÓÚÌËÍ
ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÓÔ˚Ú ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡, ËÎË ‡·ÓÚ˚ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó·Î‡ÒÚflı.
• ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÏ — ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËÂÏ Í ˆÂÌÚ ÛÍÓ-
‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ,
ä ÔËÏÂÛ, ÛÌËÍ‡Î¸Ì‡fl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡, ÓÒÓ·˚È Ú‡Î‡ÌÚ, Ï‡ÒÚÂÒÚ‚Ó
ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‡·ÓÚÌËÍ‡ Í‡Í
ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡ÌÚ‡, ÒÓ‚ÂÚÌËÍ‡ Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ‚ÓÁÌ‡„‡Ê‰ÂÌËfl ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï
‚ÍÎ‡‰‡Ï ‚ ‰ÂÎÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË.
ùÚÓ ‰‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‰ÓÒÚÛÔ Í ‰Ó‚ÂËÚÂÎ¸Ì˚Ï ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏ Ò Û-
ÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ, ÌÂÙÓÏ‡Î¸Ì˚Ï ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ÑÎfl ·ÓÎ¸-
¯ËÌÒÚ‚‡, Ú‡Í Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚ı Ó·˚˜Ì˚ı Î˛‰ÂÈ, Ò‰ÂÎ‡Ú¸ Í‡¸ÂÛ — ˝ÚÓ
‰Ó·ËÚ¸Òfl ÔËÒÚËÊÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â Ë ‚˚ÒÓÍÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl
‰ÓıÓ‰‡. Ç ÓÒÌÓ‚Â ˝ÚÓÈ Í‡¸Â˚ Ó·˚˜ÌÓ ÎÂÊËÚ ÔÓÙÂÒÒËfl Ë Í‚‡ÎË-
ÙËÍ‡ˆËfl.
íÂıÌÓÎÓ„Ëfl ˝ÚÓÈ Í‡¸Â˚ ‚ ˆÂÎÓÏ ‡Ì‡ÎÓ„Ë˜Ì‡ ‡ÌÂÂ ÓÔËÒ‡ÌÌÓÈ
‚ „Î‡‚‡ı Ó ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ, Á‡
ÌÂ·ÓÎ¸¯ËÏ ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ.
1. ÖÒÎË ÒÎÓÊË‚¯‡flÒfl ÊËÁÌÂÌÌ‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÌÂ Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò ‰‡‚-
ÎÂÌËÂÏ ÏËÒÒËË, ÙÓÏËÛÂÏÓÈ Ç‡¯ËÏ ‰ÓÎ„ÓÏ ÔÂÂ‰ ÒÂÏ¸ÂÈ, ·ÎËÁ-
709
ÍËÏË Î˛‰¸ÏË, Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl Í‡ÍÓÈ Í‡¸Â˚ Ç˚

ıÓÚËÚÂ. à·Ó ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â Ç˚ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚÂ ÎË¯¸ ÒÓÓ·‡ÁÛflÒ¸ Ò ÎË˜-
Ì˚ÏË ËÌÚÂÂÒ‡ÏË. à ‚ ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â.
2. ç‡ ˝Ú‡ÔÂ ÓˆÂÌÍË Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË:
‡) ÒÎÂ‰ÛÂÚ ËÁÛ˜ËÚ¸ ÍÓÌ˙˛ÌÍÚÛÛ ˚ÌÍ‡ (·Û‰ÂÚ ÎË ˜ÂÂÁ 10—15
ÎÂÚ ÌÛÊÌ˚ ÔÓÙÂÒÒËfl, ÍÓÚÓÛ˛ Ç˚ ‚˚·Ë‡ÂÚÂ). ùÚËÏ ‰Ó·‡‚ÎflÂÚÒfl ‚
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ Ï‡ÍÂÚËÌ„Ó‚‡fl ÙÛÌÍˆËfl. éÌ‡ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ «Ò‰ÂÎ‡Ú¸
ÒÂ·fl» Ú‡ÍËÏ, ˜ÚÓ ·˚ ÒÔÓÒ Ì‡ Ç‡Ò, Í‡Í ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡, ·˚Î ·ÓÎ¸¯ËÏ.
ùÚÓ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÚ ‚˚„Ó‰ÌÛ˛ «ÔÓ‰‡ÊÛ» ÒÂ·fl ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚Ï ‡·ÓÚÓ‰‡-
ÚÂÎflÏ.
·) ÓˆÂÌË‚‡fl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ Ç˚ ‰ÓÎÊÌ˚:
• Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌÂ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ËÂ‡ıËË
ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ÔÂ‰ÒÚÓfl˘ËÂ ÚÛ‰ÌÓÒÚË ‚ ËÁÏÂÌÂÌËË
Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl. é·ÎÂ„˜ËÚ Â¯ÂÌËÂ ˝ÚÓÈ Á‡‰‡˜Ë ÁÌ‡ÌËÂ ‡·ÓÚ˚
ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËfl Î˛‰ÂÈ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÓ‚ÌÂÈ
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚.
• ËÁÛ˜ËÚ¸ Ë ÓˆÂÌËÚ¸ ÒËÒÚÂÏÛ ‡·ÓÚ˚ Ò Í‡‰‡ÏË ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË,
„‰Â Ç˚ ÔÎ‡ÌËÛÂÚÂ ‰ÂÎ‡Ú¸ Í‡¸ÂÛ. ä‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ Ó‰Ì‡ ËÁ ˆÂÎÂÈ
‡·ÓÚ˚ Í‡‰Ó‚˚ı Ó„‡ÌÓ‚ Ò ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ — ˝ÚÓ Â‡ÎËÁ‡ˆËfl Í‡¸Â˚
‚‡ÊÌÓ„Ó ‰Îfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡·ÓÚÌËÍ‡, Í‡Í ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î‡ ‚ ÌÛÊÌ˚ı
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËflı. óÂÎÓ‚ÂÍÛ ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË ÍÓÚÓÓ„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl Í‡¸Â‡
‚‡ÊÌÓ ÁÌ‡Ú¸ «‚Ë‰˚» Ì‡ ÌÂ„Ó Û ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ, ÔÎ‡Ì˚
Ó„‡ÌÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÂÒÓÌ‡ÎÓÏ.
ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÒÓ‚Ô‡‰ÂÌËfl Ç‡¯Ëı ËÌÚÂÂÒÓ‚ Ë ÙËÏ˚,
„‰Â Ç˚ ‡·ÓÚ‡ÂÚÂ. ÖÒÎË, ÍÓÌÂ˜ÌÓ, Ç˚ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÓˆÂÌËÎË Ò‚ÓË ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚË.
• ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ Â‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÂ‰ÒÚÓfl˘Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
éÌ‡ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ Â‡Î¸Ì˚Â ˆÂÎË, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÒÚ‡-
ÚÂ„Ë˛, ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸ ÔÎ‡Ì ÊËÁÌË Ë Í‡¸Â˚.
Ç˚·Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Í‡¸Â˚
èÂ‚ÓÂ ˜ÚÓ Ì‡‰Ó — ˝ÚÓ ÔÓÁÌ‡ÍÓÏËÚÒfl Ò ÔÓÙÂÒÒËflÏË Ë ÔÓ„-

ÌÓÁ‡ÏË ‚ Ëı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚ ÒÚ‡ÌÂ ÔÓÊË‚‡ÌËfl Ë ‰Û„Ëı „ÓÒÛ-
‰‡ÒÚ‚‡ı ÏË‡. èÓÙÂÒÒËÈ ·ÓÎÂÂ 7000 Ë Ó‰ÌË ËÁ ÌËı ËÒ˜ÂÁ‡˛Ú Á‡
ÌÂÌ‡‰Ó·ÌÓÒÚ¸˛, ‰Û„ËÂ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl. ëÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â Ì‡Û˜ÌÓ-ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÒÍËÂ ËÌÒÚËÚÛÚ˚, ËÁÛ˜‡fl ÚÂÌ‰ÂÌˆËË ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl
ÒÚ‡Ì, ÏË„‡ˆË˛ Ì‡ÒÂÎÂÌËfl Ë ‰Û„ËÂ Ù‡ÍÚÓ˚ ‰ÂÎ‡˛Ú ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â
ÔÓ„ÌÓÁ˚.
710
ä ÔËÏÂÛ, ‚ ÉÛ‰ÁÓÌÓ‚ÒÍÓÏ ËÌÒÚËÚÛÚÂ (ëòÄ,) ÔÓ„ÌÓÁËÛÂÚÒfl

ÒÍÓÎ¸ÍÓ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ÌÓ‚˚ı ‡·Ó˜Ëı ÏÂÒÚ ‚ ÔÂÒÔÂÍÚË‚Â (ÔÓ Ò‡‚-
ÌÂÌË˛ Ò ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ËÏ ‚ÂÏÂÌÂÏ). ÖÒÎË ‚ ìÍ‡ËÌÂ ‚˚ÒÓÍÓÍÎ‡ÒÒÌ˚Â
ËÌÊÂÌÂ˚ ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ÒÂÈ˜‡Ò Ì‡ÈÚË ıÓÓ¯Ó ÓÔÎ‡˜Ë‚‡ÂÏÛ˛ ‡·ÓÚÛ, ÚÓ
˝ÚÓ ÌÂ ÁÌ‡˜ËÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÂÁ 5-10 ÎÂÚ ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ÒÓı‡ÌËÚÒfl.
ÇÚÓÓÂ — ˝ÚÓ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ Ò‚ÓË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â
ÒÍÎÓÌÌÓÒÚË Ë Â‡Î¸Ì˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË (ÔËÓ‰Ì˚Â Á‡‰‡ÚÍË). ëÛÚ¸ ˝ÚÓÈ
‡·ÓÚ˚ ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Á‡ÎÓÊÂÌÓ ‚ Ç‡¯Û „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÛ˛
ÔÓ„‡ÏÏÛ, ˜ÚÓ ÛÌ‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌÓ ÓÚ ÔÂ‰ÍÓ‚ Ë ˜ÚÓ ÒÙÓÏËÓ‚‡ÎÓÒ¸ ‚
ÔÂ‚˚Â „Ó‰˚ ÊËÁÌË (ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜Ì‡fl ÔÓ„‡ÏÏ‡). ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ÛÒÔÂ¯ÌÓ
˝ÚÓ ÏÓ„ÛÚ ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚ Í‡‰Ó‚Ó„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ‡·ÓÚ‡˛-
˘ËÂ ‚ ˆÂÌÚ‡ı Á‡ÌflÚÓÒÚË, ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡ÚË‚Ì˚ı ÙËÏ‡ı
ËÎË ˆÂÌÚ‡ı ÔË fl‰Â ÇÛÁÓ‚. åÓÊÌÓ Â¯ËÚ¸ ˝ÚÛ Á‡‰‡˜Û Ë Ò‡ÏÓÒÚÓfl-
ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ÓÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡‚¯ËÒ¸ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚ÏË ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ÏË, ÚÂÒÚ‡ÏË Ë Ú. Ô.,
Ì‡ÔÂ˜‡Ú‡ÌÌ˚ÏË ‚ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı ÔÓÒÓ·Ëflı, Ò·ÓÌËÍ‡ı. çÓ ‚ ˝ÚÓÏ
ÒÎÛ˜‡Ë ·ÓÎ¸¯‡fl ‚ÂÓflÚÌÓÒÚ¸ ÌÂÚÓ˜ÌÓÒÚË, Ó¯Ë·ÍË.
èÓ‰ÂÎ‡‚ ‡·ÓÚÛ ÔÓ ËÁÛ˜ÂÌË˛ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ÔÓÙÂÒÒËÈ Ë ÓÔ-
Â‰ÂÎË‚ Ò‚ÓË ÒÍÎÓÌÌÓÒÚË Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, Ç˚ ÏÓÊÂÚÂ ÛflÒÌËÚ¸, ˜ÚÓ ıÓ-
˜ÂÚÒfl ‰ÂÎ‡Ú¸, ˜ÂÏ Á‡ÌËÏ‡Ú¸Òfl ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ.
ëÎÂ‰Û˛˘ËÏ ¯‡„ÓÏ Ì‡ ÔÛÚË ‚˚·Ó‡ ÔÓÙÂÒÒËË, Í‡Í Ï˚
„Ó‚ÓËÎË — ÓˆÂÌÍ‡ ÍÓÌ˙˛ÌÍÚÛ˚ ˚ÌÍ‡ (Í‡Í‡fl ·Û‰ÂÚ ÒËÚÛ‡ˆËfl,
ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÏ‡fl ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ ÏÂÊ‰Û ÒÔÓÒÓÏ Ë ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËÂÏ Ì‡
ÔÓÙÂÒÒËË, ÍÓ ‚ÂÏÂÌË ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl Ç‡ÏË ÊÂÎ‡ÌÌÓÈ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÒÚË).
ëÂÈ˜‡Ò ÏÓ‰ÌÓ Û˜ËÚ¸Òfl Ì‡ ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡. çÓ ÍÚÓ ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡Î
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚ ˝ÚÓÈ ÔÓÙÂÒÒËË ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ? çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÁÌ‡ÍÓÏËÚÒfl
Ò Ï‡ÚÂË‡Î‡ÏË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ, ÔÓ„ÌÓÁ‡ÏË, ‚˚ÔÓÎÌflÂÏ˚ÏË ÒÔÂˆË‡-
ÎËÒÚ‡ÏË Ë Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Í‡Í
·Û‰Û˘Â„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î‡ Ì‡ ˚ÌÍÂ ÔÓÙÂÒÒËÈ.
Ç˚ ÏÓÊÂÚÂ ÒÔÎ‡ÌËÓ‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ ‚ ‰Û„ÓÈ ÒÚ‡ÌÂ. çÓ ‚
˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ËÁÛ˜ËÚ¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ flÁ˚Í Ë ÍÛÎ¸ÚÛÛ Ì‡Ó-
‰Ó‚, ÍÓÚÓ˚Â Ú‡Ï ÔÓÊË‚‡˛Ú, ÌÓ Ë ÒÚÓËÏÓÒÚ¸ ÊËÁÌË ‚ ÚÓÈ ÒÚ‡ÌÂ,
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ, ÊËÎË˘Ì˚Â ÛÒÎÓ‚Ëfl Ë Í‚‡ÚÔÎ‡ÚÛ, ÏÂ‰Ë-
ˆËÌÒÍÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ, Ì‡ÎÓ„ÓÓ·ÎÓÊÂÌËÂ.
èÂÂ‰ ÚÂÏ Í‡Í Ç˚ ÔËÏÂÚÂ Â¯ÂÌËfl Ó ‡·ÓÚÂ ‚ ‰Û„ÓÈ ÒÚ‡ÌÂ
ÓˆÂÌËÚÂ Ë ÚÓ — „‰Â ·Û‰ÂÚ ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ç‡¯‡ ÊÂÌ‡, „‰Â ·Û‰ÛÚ Û˜ËÚ¸Òfl
‰ÂÚË, Í‡Í ÓÚÌÓÒflÚÒfl ÏÂÒÚÌ˚Â ÊËÚÂÎË Í ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚Ï ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡Ï.
èÓ„Ó‚ÓËÚÂ Ò Î˛‰¸ÏË, ÍÓÚÓ˚Â Ú‡Ï ÊË‚ÛÚ, ‡·ÓÚ‡˛Ú. íÓ„‰‡, ÓˆÂÌË‚
‚ÒÂ, ÔËÌËÏ‡ÈÚÂ Â¯ÂÌËÂ.
é˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌ˚Ï ˝ÎÂÏÂÌÚÓÏ ‚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÈ Â‡ÎË-
Á‡ˆËË ÔÎ‡ÌÓ‚ Í‡¸Â˚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÁÌ‡ÌËÂ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚
711
ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÓ‚ÌÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ

ÔË‡ÏË‰˚ Ë Ò‡ÏÓÂ „Î‡‚ÌÓÂ ÛÏÂÚ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ëı ‚ Ò‚ÓËı ËÌÚÂÂÒ‡ı.
êËÒ.11.4. îÓÏ˚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ·ËÎ¸ÌÓÒÚË [53]
ä‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ: ‡·ÓÚ‡ Î˛·˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÓÒÚÓÂÌ‡ Ì‡ Û˜ÂÚÂ

ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ Á‡ÍÓÌÓ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÔËÓ‰Â ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓ„Ó Ó·˙ÂÍ-
Ú‡. ëÓˆË‡Î¸Ì˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ Ë ‚˚ÔÓÎÌflÂÚ ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÁÌ‡Ú¸ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â
Á‡ÍÓÌ˚, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. ùÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ Ëı ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ÙÓ-
Ï˚ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı
ÒÎÓÊË‚¯ÂÈÒfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. ÑÂÈÒÚ‚ËÂ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Á‡ÍÓÌÓ‚ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â
‚ ÍÓÚÓÓÏ Ï˚ ÊË‚ÂÏ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ ÔÓÍ‡Á‡ÎË ‚ Ò‚ÓËı
‡·ÓÚ‡ı Â˘Â å. ÇÂ·Â [6, 7] Ë è. Ä. ëÓÓÍËÌ [53].
Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‚Á„Îfl‰‡ÏË è.Ä.ëÓÓÍËÌ‡ Ì‡ÒÂÎÂÌËÂ ÒÚ‡Ì˚
‰ÂÎËÚÒfl Ì‡ ÍÎ‡ÒÒ˚ Ë ÒÎÓË ‚ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÏ ‡Ì„Â — ÒÚ‡ÚËÙË-
ˆËÛÂÚÒfl.
ì˜ËÚ˚‚‡fl Ò‚ÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‚ Â‡Î¸ÌÓÏ ÏËÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔË ‚˚-
·ÓÂ ÔÓÙÂÒÒËË Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ Ò‚ÓË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË, ¯‡ÌÒ˚ Ì‡ ÛÒÔÂı, ÛÚÓ˜-
ÌflÂÚ ˆÂÎ¸ ÊËÁÌË, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl, ÔÎ‡ÌËÛÂÚ ÊËÁÌ¸.
Ç ıÓ‰Â ËÁÎÓÊÂÌËfl Ï‡ÚÂË‡Î‡ Ï˚ Ó·‡˘‡ÎË ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÌÂ-
Ó·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ Û˜ÂÚ‡ ÔË ‚˚·ÓÂ ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÛÚË ÔÓ„‡ÏÏ ‡‰‡ÔÚ‡-
ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÛÒÚ‡ÌÓ‚Ó˜ÌÓÈ (‚ÚÓ-
ÓÈ) Ë ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ‚˚·‡ÌÌÓÈ (ÚÂÚ¸ÂÈ) — ‚ÓÊ‰ÂÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏÂ
712
(ÔÂ‚ÓÈ). çÂ Û˜ÂÚ ˝ÚÓ„Ó ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÔË‚Ó‰ËÚ Í ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚˚·Ó‡

ÔÓÙÂÒÒËË, Í‡¸Â˚, ÍÓÚÓ˚Â ÌÂ Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛ÚÒfl ÔËÓ‰Ì˚ÏË Á‡‰‡Ú-
Í‡ÏË, ËÒÍ‡ÊÂÌË˛ ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚ (ÎÂÊ‡˘Ëı ‚ ÓÒÌÓ‚Â „ÂÌÂÚË˜ÂÒÍÓÈ
ÔÓ„‡ÏÏ˚), Ò‚Âı‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌË˛ Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ÌËı, ˜ÚÓ ÔË‚Ó‰ËÚ Í
ËÌÒÚËÌÍÚÓÔ‡ÚËË Ë ‰ÂÙÓÏ‡ˆËË ÎË˜ÌÓÒÚË.
óÂÎÓ‚ÂÍ Ó·flÁ‡Ì ÓÒÓÁÌ‡Ú¸, Í‡ÍËÏË ÔÓ„‡ÏÏ‡ÏË ÓÌ ·Û‰ÂÚ
ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl ‚ ÊËÁÌË.
11.3.2 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˝Ú‡ÔÓ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó

Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
èËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ˝Ú‡Ô˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡

(ËÒ. 9.13.) ‡Ì‡ÎÓ„Ë˜Ì˚ ‡ÌÂÂ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚Ï ‚ „Î‡‚Â 9. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË
Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ˆÂÎ¸˛ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ñÂÎ¸ — ˝ÚÓ Í‡¸Â‡ Ë ˝ÚÓ ÍÓÌ-
ÍÂÚËÁËÛÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ‚ÌÓÒËÚ ‚ ÌÂÂ flÒÌÓÒÚ¸ Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸.
ê‡ÒÒÏÓÚËÏ flÍÓ ‚˚‡ÊÂÌÌ˚Â ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂ-
ç‡ıÓ‰flÒ¸ Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÛÓ‚Ìflı ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚, ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ ËÏÂÂÚ ÌÂ‡‚ÌÓÏÂÌÓÂ ‡ÒÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Ô‡‚ Ë ÔË‚ËÎÂ„ËÈ, ÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚ÂÌÌÓÒÚË Ë Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚÂÈ, ‚Î‡ÒÚË Ë ‚ÎËflÌËfl. óÂÏ ‚˚¯Â Á‡ÌËÏ‡ÂÏ˚È
ÛÓ‚ÂÌ¸ ËÂ‡ıË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÚÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ·ÓÎ¸¯Â
ËÏÂÂÚ ·Î‡„. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÌÂ‡‚ÂÌÒÚ‚Ó Î˛-
‰ÂÈ. ùÚÓ ÌÂ‡‚ÂÌÒÚ‚Ó ‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÈ, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÙÓÏÂ. ÇÒÂ ‡‚Ì˚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÂÂ‰ Á‡ÍÓÌÓÏ. ÇÓÁÌË-
Í‡ÂÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl Ì‡ ·ÓÎÂÂ ‚˚Ò¯Û˛
ÒÚÛÔÂÌ¸ ‚ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÈ, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂÂ.
áÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ˝ÚÓÏÛ ÁÌ‡ÌËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÂÂÏÂ˘Â-
ÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Ó‚ ‚ÌÛÚË ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ (ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÏÓ-
·ËÎ¸ÌÓÒÚ¸).
Ç˚‰ÂÎflÂÚÒfl ‰‚‡ ÚËÔ‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ·ËÎ¸ÌÓÒÚË: „ÓËÁÓÌÚ‡Î¸-
Ì‡fl (ÔÂÂıÓ‰ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ËÁ Ó‰ÌÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔ˚ ‚ ‰Û„Û˛ Ì‡
Ó‰ÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ) Ë ‚ÂÚËÍ‡Î¸Ì‡fl (ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÎÓfl ‚ ‰Û„ÓÈ). ÇÂÚËÍ‡Î¸Ì‡fl ÏÓ·ËÎ¸ÌÓÒÚË (ËÒ. 11.4.)
ï‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl ‚ÓÒıÓ‰fl˘ÂÈ (ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÔÓ‰˙ÂÏ) Ë ÌËÒıÓ‰fl˘ÂÈ
(ÒÓˆË‡Î¸Ì˚È ÒÔÛÒÍ).
ë‚ÓÂÓ·‡ÁÌ˚Ï «ÎËÙÚÓÏ» Ë «ÒËÚÓÏ» ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰Îfl Í‡Ê‰Ó„Ó:
‡ÏËfl, ˆÂÍÓ‚¸, ËÌÒÚËÚÛÚ˚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl, ÔÓÎËÚË˜ÂÒ-
ÍËÂ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌ˚Â
·Ó„‡ÚÒÚ‚‡, ÒÂÏ¸fl, ·‡Í. ç‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ˝ÚËı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflı ÏÓÊÂÚ
713
ÒÚ‡Ú¸ Í‡Ì‡ÎÓÏ ˆËÍÛÎflˆËË, ÛÏÂÎÓ ÔÓÎ¸ÁÛflÒ¸ ÍÓÚÓ˚ÏË ÏÓÊÌÓ ÒÓ-

‚Â¯ËÚ¸ ÂÁÍËÈ «‚ÁÎÂÚ» ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË Í‡¸Â˚, ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁ-
ÌÂÌÌÓ„Ó ÛÒÔÂı‡. «ëËÚÓÏ» ‰Îfl ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒÂÏ¸fl, ¯ÍÓÎ‡,
ˆÂÍÓ‚¸, ÍÓÚÓ˚Â fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÚÂÒÚËÛ˛˘ËÏ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ,
ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸Ì˚Â Ë ÏÓ‡Î¸Ì˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡. «ëËÚÓÏ» fl‚Îfl˛ÚÒfl Ë ÔÓ-
ÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÍÓÚÓ˚Â «ÔÓÒÂË‚‡˛Ú» Î˛‰ÂÈ ‚ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË ÓÒÓ·˚ı ÔÓÙÂÒÒËÈ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÔÂÚÂÌ-
‰ÂÌÚÓ‚ Ì‡ ÌËı.
éˆÂÌÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË
èÓ‰ ÓˆÂÌÍÓÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Ï˚ ÔÓÌËÏ‡ÂÏ ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl, ÒÛÊ‰ÂÌËfl Ó ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚË ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚
ÓÔÂ‰ÂÎË‚¯Ëı ‚˚·Ó Í‡¸Â˚. ñÂÎ¸˛ ˝Ú‡Ô‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. ì ¯ÍÓÎ¸ÌËÍ‡, Á‡Í‡Ì˜Ë‚‡˛˘Â„Ó ¯ÍÓÎÛ, Û
‚ÁÓÒÎÓ„Ó, ‚ ÒËÎÛ fl‰‡ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚, ÏÂÌfl˛˘Â„Ó ÔÓÙÂÒÒË˛ Ì‡
ÔÂ‚˚È ‚Á„Îfl‰ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ÔÛÚË ‡‚Ì˚ 360 „‡‰ÛÒ‡Ï.
çÓ ˝ÚÓ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÔÂ‚˚È ‚Á„Îfl‰. ÖÒÎË Â˜¸ Ë‰ÂÚ Ó· ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË,
Ó· ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Í‡¸ÂÂ, ÚÓ ÒÂÍÚÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÂÁÍÓ ÒÛÊ‡ÂÚÒfl.
íÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ, ‚˚·Ó Ì‡‰Ó ‰ÂÎ‡Ú¸, Ë·Ó Â˘Â ‰Â‚ÌËÂ „Ó‚ÓËÎË: «äÚÓ
ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ „‡‚‡ÌË, Í ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ ıÓ˜ÂÚ ÔÎ˚Ú¸, ÚÓÏÛ Ë ‚ÂÚÂ ÌÂ ·Î‡-
„ÓÔËflÚÒÚ‚ÛÂÚ». ùÚÓÚ ¯‡„ Ó˜ÂÌ¸ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚È. éÌ ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl Ç‡ÏË
Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ, Ë ÛÊÂ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â ¯‡„Ë ·Û‰ÛÚ Á‡‚ËÒÂÚ¸ ÓÚ ÌÂ„Ó.
ëÎÓ‚Ó «Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ» ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl (ÒÓ‰Â-
ÊËÚ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ «ÔÂ‰ÂÎ», «„‡ÌËˆ‡», «Ó„‡ÌË˜ÂÌËÂ») Í‡Í Ò‡ÏÓÓ„‡ÌË-
˜ÂÌËÂ, ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÒÂ·Â ÔÂ‰ÂÎÓ‚, „‡ÌËˆ, ÌÓÏ. é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ
‡ÒÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ ÌÂ Í‡Í ‚ÓÁ‰‚ËÊÂÌËÂ ÒÂ·Â ÔÂ‰ÂÎÓ‚, ‡ Í‡Í ÛÏÂÌ¸¯ÂÌËÂ
ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËÂ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË ÔÓ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÏÛ ÛÒÎÛ.
ç‡ ÓˆÂÌÍÛ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ÎËflÂÚ, ‰ÓÎÊÌ‡ ‚ÎËflÚ¸ ÏËÒ-
ÒËfl Ç‡¯ÂÈ ÊËÁÌË. óÚÓ Ì‡ÔËÒ‡ÌÓ Ì‡ Ó‰Û ËÁ‚ÂÒÚÌÓ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÎË¯¸
ÅÓ„Û, ÌÓ ‚ ÔÂ‚ÓÏ ÔË·ÎËÊÂÌËË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ÂÒÚ¸ ÚÓ, ˜ÚÓ ÛÌ‡ÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÌÓ ÓÚ ÔÂ‰ÍÓ‚, ÓÔÂ‰ÂÎËÚ¸ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚË, Í ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÔÓÙÂÒÒËË.
Ç‡Ë‡ÌÚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ÔÂ‰-
ÎÓÊÂÌ ‚ ‡·ÓÚÂ É. Ç. ôÂÍËÌ‡ [62]. ëÛÚ¸ ÂÂ ‚ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ. àÒÔÓÎ¸ÁÛfl
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆË˛ Ö. Ä. äÎËÏÓ‚‡ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÓÒÌÓ‚ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ÚÛ‰‡ ‚ÒÂ ÔÓÙÂÒÒËË ÔÓ‰‡Á‰Â-
Îfl˛ÚÒfl Ì‡ ÔflÚ¸ „Î‡‚Ì˚ı ÚËÔÓ‚[26]:
• «˜ÂÎÓ‚ÂÍ-ÔËÓ‰‡» (è) (ÒÙÂ‡ ËÌÚÂÂÒÓ‚ — ‡ÒÚËÚÂÎ¸Ì˚È Ë
ÊË‚ÓÚÌ˚È ÏË);
• «˜ÂÎÓ‚ÂÍ-ÚÂıÌËÍ‡ Ë ÌÂÊË‚‡fl ÔËÓ‰‡» (í), (‡·ÓÚÌËÍË ËÏÂ˛Ú
‰ÂÎÓ Ò ÌÂÊË‚˚ÏË, ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÏË Ó·˙ÂÍÚ‡ÏË)
714
• «˜ÂÎÓ‚ÂÍ-˜ÂÎÓ‚ÂÍ» (4), (ÔÂ‰ÏÂÚ ËÌÚÂÂÒÓ‚ — ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â

ÒËÒÚÂÏ˚);
• «˜ÂÎÓ‚ÂÍ-ÁÌ‡ÍÓ‚‡fl ÒËÒÚÂÏ‡» (3), (ÒÙÂ‡ ËÌÚÂÂÒÓ‚ — ÂÒÚÂÒÚ-
‚ÂÌÌ˚Â Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ˚Â flÁ˚ÍË);
• «˜ÂÎÓ‚ÂÍ-ıÛ‰ÓÊÂÒÚÂ‚ÂÌÌÓÂ» ÓÚÓ·‡ÊÂÌËÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
äÓÌÂ˜ÌÓ, ÌÂÎ¸Áfl ÒÚÓ„Ó ‡ÒÔÂ‰ÂÎflÚ¸ ÎË¯¸ ÔÓ ÔflÚË ÚËÔ‡Ï
‚ÂÎËÍÓÂ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÔÓÙÂÒÒËÈ, ÌÓ ‰ÂÎ‡ÂÚÒfl ‰ÓÔÛ˘ÂÌËÂ.
Ñ‡ÎÂÂ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı Í‡Ê‰Ó„Ó ÚËÔ‡ ÔÓÙÂÒÒËË ‚˚‰ÂÎfl˛ÚÒfl Ëı
ÍÎ‡ÒÒ˚ (ËÒ. 11.5.) ÔÓ ÔËÁÌ‡ÍÛ ˆÂÎÂÈ: 1) ÉÌÓÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÓÙÂÒÒËË (É),
„‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚ Ò‚ÓË ÁÌ‡ÌËfl. ç‡ÔËÏÂ, ‚ ÚËÔÂ «óÂÎÓ‚ÂÍ-
ÔËÓ‰‡» — ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰Â„ÛÒÚ‡ÚÓ ˜‡fl, ‡ ‚ ÚËÔÂ «óÂÎÓ‚ÂÍ-
óÂÎÓ‚ÂÍ» — ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸.
2) èÂÓ·‡ÁÛ˛˘ËÂ ÔÓÙÂÒÒËË (è), „‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂÓ·‡ÁÛÂÚ
ÔËÓ‰Û, ÚÂıÌËÍÛ, ‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Ú. Ô.
èËÏÂ, ‚ ÚËÔÂ «óÂÎÓ‚ÂÍ-ÔËÓ‰‡» — ˝ÚÓ ‡„ÓÌÓÏ, ÁÓÓËÌÊÂ-
ÌÂ, ‡ ‚ ÚËÔÂ «óÂÎÓ‚ÂÍ-˜ÂÎÓ‚ÂÍ» — Û˜ËÚÂÎ¸.
3) àÁ˚ÒÍ‡ÚÂÎ¸ÒÍËÂ ÔÓÙÂÒÒËË (à), „‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò‚flÁ‡Ì Ò ˝ÎÂ-
ÏÂÌÚ‡ÏË Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÒÔËflÚËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ç‡ÔËÏÂ,
«óÂÎÓ‚ÂÍ — ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ó·‡Á» — ˝ÚÓ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÍÓÏÔÓÁËÚÓ,
‡ ‚ ÚËÔÂ «óÂÎÓ‚ÂÍ-˜ÂÎÓ‚ÂÍ» — ‡„ÂÌÚ ÔÓ ÒÌ‡·ÊÂÌË˛. à Á‰ÂÒ¸ ÔË
ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË „‡ÌËˆ˚ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‡ÁÏ˚Ú˚, ÌÓ, ÔÂÒÎÂ‰Ûfl ˆÂÎ¸
ÛÔÓfl‰Ó˜ÂÌËfl, ÏÓÊÌÓ ÒÓ„Î‡ÒËÚ¸Òfl.
ç‡ ÚÂÚ¸ÂÏ ˝Ú‡ÔÂ Ì‡¯Ëı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ Í‡Ê‰ÓÏ ÍÎ‡ÒÒÂ ÏÓÊÌÓ
‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÓÚ‰ÂÎ˚:
1). êÛ˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡ (ê). ç‡ÔËÏÂ, ‚ ÍÎ‡ÒÒÂ „ÌÓÒÚË˜ÂÒÍËı ÔÓ-
ÙÂÒÒËÈ — ˝ÚÓ Î‡·Ó‡ÌÚ-ıËÏËÍ, ‡ ‚ ÍÎ‡ÒÒÂ ÔÂÓ·‡ÁÛ˛˘Ëı ÔÓÙÂÒ-
ÒËÈ — ÒÎÂÒ‡¸.
2). èÓÙÂÒÒËË Ï‡¯ËÌÌÓ-Û˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡ (å). ç‡ÔËÏÂ, ÚÓÍ‡¸,
‚Ó‰ËÚÂÎ¸ ‡‚ÚÓÏÓ·ËÎfl.
3). èÓÙÂÒÒËË, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÔËÏÂÌÂÌËÂÏ ‡‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌ˚ı
ÒËÒÚÂÏ (Ä). ä ÔËÏÂÛ, ÓÔÂ‡ÚÓ Ì‡ Äùë.
4) èÓÙÂÒÒËË, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËÂÏ ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı
ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡ (î). èËÏÂ, ‡ÍÓ·‡Ú, ·‡ÎÂËÌ‡, ‰‚ÓÌËÍ.
ç‡ ˜ÂÚ‚ÂÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ÔÓÙÂÒÒËË ÏÓÊÌÓ ‡Á‰ÂÎËÚ¸ Ì‡ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ
„ÛÔÔ˚.
1). ê‡·ÓÚ˚ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÏËÍÓÍÎËÏ‡Ú‡ (Å). ç‡ÔËÏÂ, Î‡·Ó‡Ì-
Ú˚, ÓÔÂ‡ÚÓ˚ ùÇå.
2). ê‡·ÓÚ˚ Ì‡ ÓÚÍ˚ÚÓÏ ‚ÓÁ‰ÛıÂ (é). ç‡ÔËÏÂ, ‡„ÓÌÓÏ.
3). ê‡·ÓÚ‡ ‚ ÌÂÓ·˚˜Ì˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı (ç). ç‡ÔËÏÂ, ÎÂÚ˜ËÍ,
ÔÓÊ‡Ì˚È.
715
4). ê‡·ÓÚ‡ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÓ‚˚¯ÂÌÌÓÈ ÏÓ‡Î¸ÌÓÈ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË

Á‡ ÊËÁÌ¸ Î˛‰ÂÈ (å). ç‡ÔËÏÂ, Û˜ËÚÂÎ¸, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸.
åÓfl ÔÓÙÂÒÒËfl
Ç˚·Ó
å ÉÛÔÔ˚ ÔÓÙÂÒÒËÈ
î éÚ‰ÂÎ˚ ÔÓÙÂÒÒËÈ
äÎ‡ÒÒ˚ ÔÓÙÂÒÒËÈ
íËÔ˚ ÔÓÙÂÒÒËÈ
êËÒ. 11.5 èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‚˚·Ó‡ ÔÓÙÂÒÒËË Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË Ö. Ä. äÎËÏÓ‚‡
«áÌ‡fl ÏÂÒÚÓ ÔÓÙÂÒÒËË ‚ ÔË‚Â‰ÂÌÌÓÈ ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËË Ë

ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl Í ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ‚Ë‰‡ ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÏÓÊÌÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ» [26, 62]. ÑÎfl ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËfl ÔÓ ˝Ú‡Ô‡Ï
ÒÎÂ‰ÛÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ÏË ÚÂÒÚ˚. àÚ‡Í,
Ç˚ ‚˚·‡ÎË ÊÂÎ‡ÂÏÛ˛ ÔÓÙÂÒÒË˛. Ñ‡ÎÂÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÔÓÈÚË «ÍÓ-
ÏËÒÒË˛» ‚‡˜ÂÈ Ë ‚˚ÒÎÛ¯‡Ú¸ Ëı ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË. éÚ Ëı «ÔË„Ó‚Ó‡»
Á‡‚ËÒËÚ Ç‡¯Â Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ, Ë·Ó ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁ-
ÌËÍÌÛÚ¸ ÒËÚÛ‡ˆËfl ÍÓ„‰‡ Ì‡‰Ó ÔÂÂÒÏ‡ÚË‚‡Ú¸ Ò‚ÓÈ ‚˚·Ó ËÎË ÔÓ-
Ô‡‚ÎflÚ¸ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Á‰ÓÓ‚¸fl.
ìÊÂ ÔÂ‚˚È ˝Ú‡Ô ‚˚·Ó‡ Í‡¸Â˚ ÏÓÊÂÚ ÂÁÍÓ ËÁÏÂÌËÚ¸ Ç‡¯Â
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÊÂÎ‡ÂÏÓÈ ˆÂÎË ÊËÁÌË. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂ Á‡·˚‚‡ÈÚÂ,
˜ÚÓ Ç‡¯‡ ÓˆÂÌÍ‡ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì‡, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ÎË¯¸ ÏÓ‰ÂÎ¸ ‚Ë‰ÂÌËfl ÏË‡.
ùÚ‡ ÏÓ‰ÂÎ¸ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÛÚÓ˜ÌÂÌ‡. Ç˚·Ó Í‡¸ÂÌÓÈ ˆÂÎË ÏÓÊÂÚ
ËÁÏÂÌËÚ¸ ÏËÒÒË˛.
ÖÒÎË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛ ÊËÁÌË ‚˚·Ë‡Ú¸ ÔÓ ÚËÔ‡Ï, ÚÓ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ
ÔËÂÏÎÂÏ‡fl ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ÒÚ‡ÚÂ„Ëfl ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÛÒÔÂı‡. é‰Ì‡ÍÓ
ÛÒÔÂı ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÂÂÏÂÌ Ò‚flÁ‡Ì Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ Ò‚ÓËı ‚Á„Îfl‰Ó‚ Ì‡
ÊËÁÌ¸, Á‡ÏÂÌÓÈ ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ (ÔÓ‰ÔÓ„‡ÏÏ) ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË. ä‡Í
ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Â‡Î¸Ì‡fl ÊËÁÌ¸, ËÁÏÂÌÂÌËfl ÔÓËÒıÓ‰flÚ ‚ ‰Ë‡Ô‡ÁÓÌÂ ÓÚ
«ËÊ‰Ë‚ÂÌ˜ÂÒÍËı», ÔÓÓÊ‰ÂÌÌ˚ı ·˚‚¯ËÏ ÒÓˆË‡ÎËÁÏÓÏ ‰Ó flÓÒÚÌÓÈ
·Ó¸·˚ Á‡ ÊËÁÌ¸. èË ˝ÚÓÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı
ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ ‰Îfl ‡ÁÂ¯ÂÌËfl ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ, Ó‰Ì‡ÍÓ ·ÂÁ ‡‰‡ÔÚ‡ˆËË Ë
716
‡ÍÚË‚Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÛÒÔÂı‡ ÌÂ ‰ÓÒÚË„ÌÂ¯¸. èÓÒÎÂ‰ÌËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË

‰‡Ì˚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚‡ÌËË ÒÎÂ‰Û˛˘Â„Ó.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ËÏÂ˛˘ËıÒfl ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ ‚ Ó·-
˘ÂÒÚ‚‡ı, „‰Â Ì‡·Î˛‰‡ÂÚÒfl ‰ÂÙËˆËÚ, ÎÛ˜¯Â ‚ÒÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ë ‚˚-
ÊË‚‡˛Ú ÚÂ ÊË‚˚Â ÒÛ˘ÂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ˚Â ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ ‡‰‡ÔÚË-
Û˛ÚÒfl Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ Ëı ÒÂ‰Â.
Ç Ó·˘ÂÒÚ‚‡ı ËÁÓ·ËÎËfl, Ì‡ÔÓÚË‚, ÎÛ˜¯Â ‚ÒÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ë
‚˚ÊË‚‡˛Ú, ÂÒÎË ÔÓÁ‚ÓÎÂÌÓ Ú‡Í ‚˚‡ÁËÚ¸Òfl «ÛÁÍËÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ˚», Ú. Â.
ÚÂ, ÍÓÚÓ˚Â ...‚ ‚˚Ò¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌ˚ Í ÔÂÓ·Î‡‰‡˛˘ËÏ
ÛÒÎÓ‚ËflÏ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚.
éÌË Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú Ò‚ÓÂ ‚˚ÊË‚‡ÌËÂ, Ò‚ÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ‚ «˝ÍÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÌË¯Â».
ìÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË ÔË‚Â‰ÂÚ Í ÛÚ‡ÚÂ ÔÂÊÌÂ„Ó
ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË.
èË ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Í‡¸Â˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Û˜ÂÒÚ¸
Ù‡ÍÚÓ˚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ë ÚÓÏÓÁfl˘ËÂ ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏÛ ‚˚ÔÓÎÌÂÌË˛
˝ÚÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡.
àÒıÓ‰fl ËÁ ‚˚‚Ó‰Ó‚ ÓˆÂÌÍË ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ı‡‡ÍÚÂËÒ-
ÚËÍ‡ Ò‚ÓËı ÒËÎ ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÎ‡Ì‡ ÎË˜ÌÓ„Ó Ë ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl. éÌ ÏÓÊÂÚ ‚ÍÎ˛˜‡Ú¸ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËfl
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, ÎË˜ÌÓÒÚË, Ï˚¯ÎÂÌËfl.
ì˜ËÚ˚‚‡fl ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ì‡ ÒÚÛÔÂÌflı ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔË‡ÏË‰˚, ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ‡·ÓÚ˚ Í‡Ì‡ÎÓ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ˆËÍÛÎflˆËË, ÓÊË‰‡ÂÏÓ„Ó
ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒËÎ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÓÚ‡Ê‡Ú¸Òfl: Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÒÂ‰ÒÚ-
‚‡ÏË ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ (ÏÂÚÓ‰‡ÏË, ÚÂıÌËÍ‡ÏË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË), ‡
Ú‡ÍÊÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ò‡ÏÓ-
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ë ÍÓÌÚÓÎ¸ ‡Ì‡ÎÓ„Ë˜Ì˚ ‡ÒÒÏÓÚÂÌÌ˚Ï ‡ÌÂÂ.
11.3.3 ùÎÂÏÂÌÚ˚ ÓÔ˚Ú‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË Í‡¸Â˚
ÇÂÓflÚÌÓ, ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ Û˜ËÚÒfl Ì‡ Ò‚ÓËı Ó¯Ë·Í‡ı, ÌÓ

ÛÒÔÂı ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÔÂ‰Â-
ÎflÂÚÒfl Û˜ÂÚÓÏ ÓÔ˚Ú‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓ„Ó ‰Û„ËÏË.
717
11.3.3.1 éÔ˚Ú («ÏÓÁ‡ËÍ‡» ÓÔ˚Ú‡) Ó‚Î‡‰ÂÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË

Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÇÂ‡ ‚ ÒÂ·fl, ÔÓÒÚÓflÌÌ‡fl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ·Ó¸·Â
ê‡ÌÂÂ (‚ „Î‡‚Â 6) ·˚ÎË ÓÔËÒ‡Ì˚ ÙÛÌÍˆËË ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ-

ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Ë ÔË‚Â‰ÂÌ˚ ÔËÏÂ˚ ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ëı Â‡ÎËÁ‡ˆËË.
é‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ„Ó ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ, ÍÓ„‰‡ Â˜¸ Ë‰ÂÚ Ó Í‡¸ÂÂ ç‡ÔÓÎÂÓÌ‡,
ëÚ‡ÎËÌ‡, ÉËÚÎÂ‡, ËÎË Ì‡¯Â„Ó ÒÓ‚ÂÏÂÌÌËÍ‡ É. îÓ‰‡ ËÎË ãË üÍÓÍ-
ÍË, ËÎË Ì‡¯Ëı ÒÓÓÚÂ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍ‡ı, Ò‰ÂÎ‡‚¯Ëı ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÛ˛ Í‡¸Â-
Û Ë ÚÂı, ËÏÂ˛˘Ëı ÒÓÎË‰Ì˚Â Ò˜ÂÚ‡ ‚ ·‡ÌÍ‡ı, ÌÓ ÌÂ ÔÓfl‚Îfl˛˘ËıÒfl
Ì‡ ˝Í‡Ì‡ı. ëÔÓÒËÚÂ ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌËı ÔÂÛÒÔÂ‚¯Ëı ‚ ·ËÁÌÂÒÂ, ˜ÚÓ ËÏ
ÔÓÏÓ„‡ÂÚ?
ëÂ‰Ë ÓÚ‚ÂÚÓ‚ ÏÓÊÌÓ ÛÒÎ˚¯‡Ú¸: Ò‚flÁË, ‰ÂÌ¸„Ë, ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Ë Ú. Ô.
Ë ˝ÚÓ ·Û‰ÂÚ ÌÂ ‚ÒÂ. ÖÒÚ¸ ÚÓ, ˜ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Ëı ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏÓÏ,
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ÏË ÎË˜ÌÓÒÚË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÏË ËÚÏ‡Ï ˝ÔÓıË, ÔÓ-
ÚÂ·ÌÓÒÚflÏ ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ëÂ‰˚, ˆÂÎflÏË, ÍÓÚÓ˚Â ÓÌË ÓÔÂ‰ÂÎËÎË,
ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚ÏË ËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË. ÇÂ‡ ‚ ÒÂ·fl Ë ÔÓÒÚÓflÌÌ‡fl „Ó-
ÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ‚ÒÚÛÔËÚ¸ ‚ ·Ó¸·Û — ‚ÓÚ „Î‡‚ÌÓÂ ÛÒÎÓ‚ËÂ ÛÒÔÂı‡ ‚ Í‡¸ÂÂ.
åÓ„ÛÚ ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ˝ÚË Î˛‰Ë ÔÎ‡ÌÓ‚ ÊËÁÌË ÌÂ ÔËÒ‡ÎË, ÒÚ‡-
ÚÂ„ËÈ ÌÂ ‡Á‡·‡Ú˚‚‡ÎË Ë Ú. Ô. é¯Ë·‡ÂÚÂÒ¸! ÖÒÎË Ë ÌÂ ÔËÒ‡ÎË, ÚÓ
‰ÂÊ‡ÎË Ëı ‚ „ÓÎÓ‚Â, Ì‡ ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓÏ ˝Ú‡ÔÂ Ò‚ÓÂ„Ó ‚ÓÒıÓÊ‰ÂÌËfl.
Ä ‰‡ÎÂÂ... Û Ä.ÉËÚÎÂ‡ ·˚Î ÔÎ‡Ì, ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚È ÎÛ˜¯ËÏË ÛÏ‡ÏË
ÉÂÏ‡ÌËË — ÔÎ‡Ì Á‡‚ÓÂ‚‡ÌËfl ÏË‡. ì à. Ç. ëÚ‡ÎËÌ‡ ·˚Î ÚÓÊÂ ÔÎ‡Ì.
ì ç. ë. ïÛ˘Â‚‡ ·˚Î‡ ÔÓ„‡ÏÏ‡ Ë ‚ÔÓÎÌÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ‡fl, „‰Â
„Î‡‚Ì‡fl ˆÂÎ¸ ·˚Î‡ ÔÓÒÚÓËÚ¸ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍÛ˛ ·‡ÁÛ ÍÓÏ-
ÏÛÌËÁÏ‡. äÓ„‰‡ Ó‰ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÏÂÌËÚÓ„Ó Í‡ÌˆÎÂ‡ ÉÂÏ‡ÌËË ‡Á·Û‰ËÎË
ÌÓ˜¸˛ ÒÓÓ·˘ÂÌËÂÏ, ˜ÚÓ Ì‡ ÒÚ‡ÌÛ Ì‡Ô‡ÎË ‚‡„Ë, ÓÌ ÒÍ‡Á‡Î, ˜ÚÓ ÔÎ‡Ì
ÍÓÏÔ‡ÌËË ÔÓ Ëı ‡Á„ÓÏÛ ÎÂÊËÚ ‚ fl˘ËÍÂ ÒÚÓÎ‡ Ë ÔÓ‰ÓÎÊËÎ Ò‚ÓÈ
ÓÚ‰˚ı. í‡ÍËÂ Î˛‰Ë ÔÓÒ˜ËÚ˚‚‡˛Ú ÔÓ˜ÚË ‚ÒÂ, ÓÌË ‡Á‡·‡Ú˚‚‡˛Ú
ÔÎ‡Ì˚, ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÒÚ‡Ú‡„ÂÏ˚, ÒˆÂÌ‡ËË, ÔÓ ÍÓÚÓ˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú
ÏËÎÎËÓÌ˚ Î˛‰ÂÈ. é ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏÂ ˝ÚËı Î˛‰ÂÈ. àı Ó·˙Â‰ËÌflÂÚ
‚ÒÂı ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÁÌ‡ÌËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı, ˝ÍÓÌÓÏË-
˜ÂÒÍËı, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı Ë ‰. Á‡ÍÓÌÓ‚, ÁÌ‡ÌËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ ‚Î‡ÒÚË, ÌÓ
Ë ÛÏÂÌËÂ ËÏË ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl. éÌË ÔÓÒÚÓflÌÌÓ „ÓÚÓ‚˚ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÒÂ·fl
(ÔÂ‚˚È ÔËÌˆËÔ ·Ó¸·˚) ‚ ‰ÂÎÂ ÍÓÚÓÓÏÛ ÒÂ·fl ÔÓÒ‚flÚËÎË. éÌË
ÂÊÂ‰ÌÂ‚ÌÓ ÒÓÁ‰‡˛Ú ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl Ò‚ÓÂ„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÛÒÔÂı‡ (Â˘Â Ó‰ËÌ
ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎ‡„‡˛˘ËÈ ÔËÌˆËÔ ·Ó¸·˚ — ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌÂÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ).
ÇÒÔÓÏÌËÚÂ, Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚Â Á‡ÍÓÌ˚ Â‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl, ÍÓ„‰‡ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl. ë‚ÓË ÔÓ·Â‰˚, Í‡Í ‚ ÔÂÒÌÂ, ÓÌË ÔË·ÎË-
718
Ê‡˛Ú Í‡Í ÏÓ„ÛÚ. Ñ‡ÎÂÂ Í‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ ÍÓÎÂÒÓ ÙÓÚÛÌ˚ ÔÓ‚ÂÌÂÚÒfl, ÓÌË
ÌÂ ÛÔÛÒÍ‡˛Ú ˝ÚÓ„Ó ÒÎÛ˜‡fl, ÓÌË ÎÓ‚flÚ ÚÓÚ ÏË„ Û‰‡˜Ë Ó ÍÓÚÓÓÏ ÔÓÂÚ
ÉÂÏ‡Ì ‚ «èËÍÓ‚ÓÈ ‰‡ÏÂ». à ‚ÓÚ ÓÌË ÛÊÂ ‚ «ÎËÙÚÂ», ÍÓÚÓ˚È Ëı
ÔÓ‰ÌËÏ‡ÂÚ ÔÓ‰˜‡Ò Ú‡Í ‚˚ÒÓÍÓ, Í‡Í ÓÌË Ë ÌÂ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÎË. çÓ
Ó·‡ÚËÚÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ, ˜ÚÓ Á‰ÂÒ¸ ‚ÌÓ‚¸ ‚˚ÔÓÎÌÂÌÓ ÚÂ·Ó‚‡ÌËÂ Á‡ÍÓÌ‡
·Ó¸·˚ (‰ÓÒÚË„ÌÛÚ‡ ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓÒÚ¸, ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ÛÒËÎËÈ).
è‡‚ËÎ¸ÌÓ „Ó‚ÓflÚ, ˜ÚÓ «ÛÒÔÂı — ˝ÚÓ ÛÒÔÂÚ¸», ‡ «ÛÏÂÌËÂ ÊËÚ¸ —
˝ÚÓ ÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÚ‡ÂÌÌ˚ı Ô‡‚ËÎ ÚÓ„Ó, Í‡Í ÔÓÔ‡ÒÚ¸ ‚ ÒÚÛ˛ ıÓÓ¯Ëı
ÛÒÎÓ‚ËÈ».
é‰Ì‡ÍÓ Á‡ÍÓÌ˚ Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚. éÌË ÔÓ‰‰ÂÊË‚‡˛Ú ÚÂı, ÍÚÓ
Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ Ëı ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ‚ ÍÓÌÍÂÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË.
èÓ˜ÂÏÛ ç‡ÔÓÎÂÓÌ ÔÓÚÂÔÂÎ ÔÓ‡ÊÂÌËÂ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÈ ·ËÚ‚Â ÔÓ‰
Ç‡ÚÂÎÓÓ? éÌ Ì‡ÁÌ‡˜ËÎ ÍÓÏ‡Ì‰Û˛˘ËÏ ÂÁÂ‚ÌÓÈ „ÛÔÔËÓ‚ÍÓÈ
‚ÓÈÒÍ Ï‡¯‡Î‡, ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÍÓÚÓÓ„Ó ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡ÎË Â„Ó ‚ÓËÌÒ-
ÍÓÏÛ Á‚‡ÌË˛. ç‡ÔÓÎÂÓÌ ÌÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ËÎ ‰ÓÎÊÌÛ˛ Ò‚flÁ¸ Ò ˝ÚË ‚ÓÂÌÌÓ-
Ì‡˜‡Î¸ÌËÍÓÏ. ÇÒÂ ÓÙËˆÂ˚, ÔÓÒÎ‡ÌÌ˚Â ËÏ Ò ÔËÍ‡ÁÓÏ Ó ‚ÒÚÛÔÎÂÌËË
‚ Ò‡ÊÂÌËÂ ÂÁÂ‚‡, ·˚ÎË Û·ËÚ˚. å‡¯‡Î ÊÂ ·ÓflÎÒfl ‚˚ÒÚÛÔËÚ¸ ·ÂÁ
‡ÁÂ¯ÂÌËfl, ıÓÚfl Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÚÂ·Ó‚‡Î‡ ˝ÚÓ„Ó. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ÒÂ Ë
‚ÂÎËÍËÂ Ë Â˘Â fl‰Ó‚˚Â ‰Îfl Í‡¸Â˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÁÌ‡Ú¸ Ë ÛÏÂÚ¸ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Á‡ÍÓÌÓ‚.
ÑÎfl ˝ÚÓ„Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÓÍ
ÍÓÚÓ˚ı ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Î ‚˚fl‚ÎÂÌ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‡Ì‡ÎËÁ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË Ë ÓˆÂÌÍÂ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË. óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÂ·fl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚ¸ Í
‚˚·‡ÌÌÓÈ Í‡¸ÂÂ.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë Ì‡ıÓÊ‰ÂÌËfl ˆÂÎÂÈ Í‡¸Â˚
êÓÎ¸ ˆÂÎË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚÒfl ÚÂ·Ó‚‡-

ÌËflÏË Á‡ÍÓÌ‡ ˆÂÎÂÔÓÎÓ„‡ÌËfl, ÍÓÚÓÓÏÛ ÔÓ‰˜ËÌÂÌ˚ ‚ÒÂ ÊË‚˚Â
ÒËÒÚÂÏ˚. ñÂÎ¸ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Í‡Í ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË, Í‡Í Ï˚ÒÎÂÌÌÓÂ
ÔÂ‰‚ÓÒıË˘ÂÌËÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, Í‡Í ÒËÒÚÂÏÓÓ·‡ÁÛ˛˘ËÈ
Ù‡ÍÚÓ, Í‡Í Ë‰Â‡Î¸Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ·Û‰Û˘Â„Ó ÓÔÚËÏ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl
ÒËÒÚÂÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÎË ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. Ç Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ Ú‡ÍÓÈ
Ó·Ó·˘ÂÌÌÓÈ ˆÂÎ¸˛ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÔÚËÏ‡Î¸Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ Ò‡ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl (‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË). èËÏÂÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl ˆÂÎ¸ ÂÒÚ¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚È ÒÔÓÒÓ· ËÌÚÂ„‡-
ˆËË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÍÓÎÎÂÍÚË‚‡ ‚ ÒËÒÚÂÏÛ. àÌ‡˜Â: ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ˆÂÎË ‚˚ÒÚÛ-
Ô‡ÂÚ Ë‰Âfl, ÓÚ‡Ê‡˛˘‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÛÒÎÓ‚Ëfl
Ëı Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl, Â¯ÂÌËÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸ ÊÂÎ‡ÂÏÓ„Ó ÂÁÛÎ¸-
Ú‡Ú‡ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ˆÂÎË ‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ÔÓÓÊ-
719
‰ÂÌÓ Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ÏË, Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ Â‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡

Ë ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ˆÂÎ¸ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Â„ÛÎflÚÓ-
ÓÏ Ò‡ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÌ‡ Í‡Í Á‡ÍÓÌ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ı‡‡ÍÚÂ
Ë ÒÔÓÒÓ· Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
Ç ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Â ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‰ÂÎÓ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚÒfl Ò ÏÂ˜Ú˚,
Ò Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÂ·fl, ‡ ÛÒÔÂı Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÔÂ‰‡ÌÌÓÒÚË Ë‰ÂÂ. Ç ‡ÏÂË-
Í‡ÌÒÍÓÈ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛÂ ÔÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌË˛ ÒÂ‰Ë ÓÒÌÓ‚Ì˚ı
ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ üÔÓÌËË ‚ Ò‡‚ÌÂÌËË Ò ÄÏÂËÍÓÈ ÓÚÏÂ˜‡ÂÚÒfl ·˚ÒÚÓÂ
ÔËÒÔÓÒÓ·ÎÂÌËÂ Î˛‰ÂÈ Í Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡Ï Ë ˆÂÎÂÛÒÚÂÏÎÂÌÌÓÒÚ¸.
Ç ‰ÂÚÒÍÓÏ Ò‡‰Û flÔÓÌÒÍËÂ ‰ÂÚË Û˜‡ÚÒfl ÔÂÂÌÓÒËÚ¸ ÚÛ‰ÌÓÒÚË, ‚
ÒÂ‰ÌËı ÍÎ‡ÒÒ‡ı — ÚÂÔÂÚ¸ ‰Ó ÍÓÌˆ‡, ‡ ‚ ÒÚ‡¯Ëı — ‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl ˆÂ-
ÎÂÈ, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ÔÂÔflÚÒÚ‚Ëfl Ë ÌÂÛ‰‡˜Ë [15].
èÓÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ˆÂÎË ÏÓÊÌÓ Ò‚flÁ‡Ú¸ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ Ë‰Â‡Î‡,
ÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ «‰Ûı‡ ÔÂ‰ÔËflÚËfl». ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸, ÌÂÛ‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸,
ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ÓÚ˜ÂÚÎË‚Ó ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â ı‡‡ÍÚÂÌ˚ ‰Îfl
ËÒÔÓÎÌËÚÂÎÂÈ, fl‚Îfl˛ÚÒfl ÎË¯¸ ÓÚ‡ÊÂÌËÂÏ ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË, ÌÂ-
Û‚ÂÂÌÌÓÒÚË, ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ëfl ÓÚ˜ÂÚÎË‚Ó ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, ÍÓÚÓ˚ÏË
ÒÚ‡‰‡˛Ú Ò‡ÏË ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎË [56].
å‡Ò¯Ú‡· ˆÂÎÂÈ ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ «ÔÎ‡ÌÍË ÊËÁÌË»,
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ˝Ú‡Ô‡, ÔÂÂÊË‚‡ÂÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ [56] (ËÒ. 11.6)
ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ ‚Â¯ËÌ˚ ÊËÁÌË — Ì‡Ë‚˚Ò¯Â„Ó Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡, Ì‡Ë·ÓÎ¸-
¯ÂÈ ÔÓÎ¸Á˚, ÔÓÎÌÓÚ˚ ÊËÁÌË, ÏËÓÓ˘Û˘ÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓ˜Û‚ÒÚ‚Ëfl, «‡ÍÏÂ»,
Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÏÌÓ„Ëı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚, ÌÓ ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ÓÚ Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
èÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ˆÂÎÂÈ ÂÒÚ¸ ÔÂÏ‡ÌÂÌÚÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ. éÌ‡ ÌÂ ‡ÁÓ‚˚È
‡ÍÚ, ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ˝Ú‡Ô˚, ÍÓÂÎflˆË˛, ÔÂÂÓˆÂÌÍÛ
ˆÂÎÂÈ. Ñ‚ËÊÂÌËÂ Í ˆÂÎË ÌÂ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ Ò‡ÏÓˆÂÎ¸˛.
ç‡ıÓÊ‰ÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ˜ÂÚ˚Âı
ÒÚÛÔÂÌÂÈ [19]:
1 ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ Ó·˘Ëı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ó ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÛÒÚÂÏÎÂÌËflı.
2 ÑËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
3 ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔÛÚÂ‚Ó‰Ì˚ı ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂÂ.
4 àÌ‚ÂÌÚ‡ËÁ‡ˆËfl ˆÂÎÂÈ.
ùÚÓÚ ÔÓ‰ıÓ‰ ÍÓÂÎËÛÂÚ Ò ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËÂÈ ˆÂÎÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌÓÈ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ËÁÛ˜ÂÌËfl ÏÌÓ„Ëı ·ËÓ„‡ÙËÈ [64]:
• ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ˆÂÎË;
• ÎË˜Ì˚Â ˆÂÎË, Í‡Ò‡˛˘ËÂÒfl ˜‡ÒÚÌÓÈ ÊËÁÌË;
• ˆÂÎË, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÛÍÂÔÎÂÌËÂÏ Á‰ÓÓ‚¸fl;
• ˆÂÎË, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂÏ ÍÛÎ¸ÚÛÌ˚ı Á‡ÔÓÒÓ‚.
èË ‚˚·ÓÂ ˆÂÎÂÈ ÂÍÓÏÂÌ‰ÛÂÚÒfl ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ ÒËÚÛ‡ˆËÓÌÌ˚È
‡Ì‡ÎËÁ (˜Â„Ó ÓÚ ÏÂÌfl Ê‰ÛÚ?)
720
êËÒ. 11.6 å‡Ò¯Ú‡· ˆÂÎË
• ÄÌ‡ÎËÁ ‚˚ÁÓ‚Ó‚ ÒÂ‰˚, ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ ÒËÚÛ‡ˆËË.

• Å‡Î‡ÌÒ ÓÊË‰‡ÌËÈ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÔÂ‰˚‰Û˘Ëı ÛÒÔÂıÓ‚ Ë
ÌÂÛ‰‡˜.
• éˆÂÌÍ‡ ˆÂÎÂÈ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ (ÎË˜Ì˚ı, ÙËÌ‡ÌÒÓ‚˚ı, ‚ÂÏÂÌÌ˚ı
ÂÒÛÒÓ‚).
èË ˝ÚÓÏ ÓÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ô‡‡ÏÂÚ‡ÏË ÙÓÏÛÎËÓ‚‡ÌËfl ˆÂÎÂÈ
‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú (Í ˜ÂÏÛ fl ÍÓÌÍÂÚÌÓ ÔËÒÚÛÔ‡˛?):
• ˆÂÎË ÊËÁÌË Ë Í‡¸Â˚,
• ˆÂÎË ÎË˜ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË (‡·ÓÚ˚),
• ˆÂÎË ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ (‡ÍˆËÈ).
ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÙÓÏÛÎËÓ‚‡Ú¸ ˆÂÎË ‚ ‰‚Ûı ‰ÓÍÛÏÂÌ-
Ú‡ı: ÊËÁÌÂÌÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ Ë ÔÎ‡ÌÂ Í‡¸Â˚ [19]. åÓÊÌÓ ‡Á‡·ÓÚ‡Ú¸
ÔÓ„‡ÏÏÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl, ÌÂÍÓÚÓÓÈ Í‡ÚËÌ˚ ·Û‰Û˘Â„Ó, Ì‡-
ÏÂ˜‡ÂÏÓÈ ˆÂÎË Ë ÎËÌËË ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ì‡‰Ó ÔÓÈÚË, Ë ÒÂ‰ÒÚ‚,
Í‡ÍËÏË ÔË‰ÂÚÒfl ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸Òfl [56]. èÓ„‡ÏÏ‡ ÒÚ‡·ËÎËÁËÛÂÚ,
ÓËÂÌÚËÛÂÚ ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË, ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı ÌÂÓÊË-
‰‡ÌÌÓÒÚÂÈ, ÌÂÔÓÒÚÓflÌÒÚ‚‡, ‡ ËÌÓ„‰‡ ÌÂÍÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚË, ÔÓÓ˜ÌÓ„Ó
ÒÚËÎfl ÒÚÛÍÚÛ ‚Î‡ÒÚË.
Ç‡ÊÌ˚È ÍÓÏÔÓÌÂÌÚ ˆÂÎÂÔÓÎ‡„‡ÌËfl — ËÂ‡ıËÁ‡ˆËfl ˆÂÎÂÈ:
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ÔËÓËÚÂÚÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, ÔÓ‰ÒÚ‡ıÓ‚Ó˜Ì˚ı ˆÂÎÂÈ, ÔÓÏÂ-
ÊÛÚÓ˜Ì˚ı ˆÂÎÂÈ.
1. «ÑÂÂ‚Ó ˆÂÎÂÈ» ÒÚÓËÚÒfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔËÓËÚÂÚÓ‚.
2. èËÓËÚÂÚÌ˚Â ˆÂÎË ÚÂ·Û˛Ú ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‰Îfl Ëı
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl.
3. ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ ˆÂÎË ‡Á·Ë‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚Â Ë
‚ÂÏÂÌÌ˚Â ˝Ú‡Ô˚, ËÏÂ˛˘ËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÔÓ‰ˆÂÎË.
721
é‚Î‡‰ÂÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡

ä‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Î˛‰ÂÈ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚ Í Ó‚Î‡‰Â‚‡Ú¸ ‰ÓÔÓÎÌË-
ÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰Ë-
ÏÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl — ÔËÓ·ÂÚÂÌËfl ÌÓ‚˚ı Ì‡‚˚ÍÓ‚,
„Ë·ÍÓÒÚË Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛, ÓÒÓÁÌ‡-
ÌËÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó «ü». èË ˝ÚÓÏ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ó·‡ÚËÚ¸ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ „‡ÏÓÌË˜ÌÓ„Ó, Ò·‡Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ˝ÚËı
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ. Ç˚‰ÂÎfl˛Ú ÚË ‚Ë‰‡ Ò·‡Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË.
1. ÇÌÛÚÂÌÌflfl Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ‡fl ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
ÔËÂÏÓ‚, ÚÂıÌËÍ ÒÓÁÂˆ‡ÌËfl, ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË, ÒËÒÚÂÏÂ ÛÔ‡ÊÌÂÌËÈ ÔÓ
ÒËÒÚÂÏÂ ÈÓ„Ë, ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ (èîí).
2. ë·‡Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ï˚¯ÎÂÌËfl, Ó˘Û˘ÂÌËfl Ë
„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛. ÑÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÚÂıÌËÍ‡ÏË ËÁÏÂÌÂÌËfl ÏÓ‰Â-
ÎË ÏË‡, èîí, Ò‡ÏÓ„ËÔÌÓÁÓÏ Ë Ú. Ô.
3. ì‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ‚ÒÂı ‡ÒÔÂÍÚÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË ÓÚ ÙËÁË˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ‰Ó ÚÂÌËÓ‚ÓÍ ÛÏ‡.
ë‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌÓ Ì‡ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÏ ‚˚·ÓÂ ÔÓˆÂÒÒÓ‚
Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ì‡ ‡ÍÚË‚ÌÓÏ Ëı ÔËÏÂÌÂ-
ÌËË. ÑÎfl Á‡ÌflÚËÈ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂÏ ÌÂ ÚÂ·ÛÂÚÒfl Ì‡ÛÍÓÂÏÍËı Ë
Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ı ÒÂ‰ÒÚ‚. àÁÛ˜ÂÌËÂ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl
ÔÂ‰ÛÒÏ‡ÚË‚‡ÂÚ ËÁÛ˜ÂÌËÂ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÎËÚÂ‡ÚÛ˚, ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡-
ˆËÈ Û ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, Û˜‡ÒÚËÂ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ. é‰Ì‡ÍÓ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Û˜ËÚ˚-
‚‡Ú¸, ˜ÚÓ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ ÚÂ·ÛÂÚ ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ÎË˜ËÂ ‚Â˚, Ì‡‰ÂÊ‰˚,
ÓÚÍ˚ÚÓÒÚË, ÒÏÂÎÓÒÚË Ë fl‰‡ ‰Û„Ëı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ. êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ˝ÚÓÈ
‡·ÓÚ˚ ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl ‰‡ÎÂÍÓ ÌÂ Ò‡ÁÛ.
Ç˚·Ó ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ-
Òfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË, ÔÂ‰˙fl‚ÎflÂÏ˚ÏË Í‡¸ÂÓÈ Ë ÔÎ‡ÌÓÏ Ò‡ÏÓ‡Á‚Ë-
ÚËfl, Í‡Í ÒÓÒÚ‡‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚË ÔÎ‡Ì‡ ÊËÁÌË
Ç „Î‡‚Â 10 ÔË‚Â‰ÂÌ˚ ÔËÏÂ˚ ÚÂıÌËÍ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÔÓ
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚË˛ Ë ‰‡Ì˚ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ ËÁÛ˜ÂÌË˛ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓÈ
ÎËÚÂ‡ÚÛ˚. ç‡˜‡ÎÓ ÔÓˆÂÒÒ‡ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ
ˆÂÎÂÈ, ÍÓÚÓ˚Â Ç˚ ÔÓÒÚ‡‚ËÎË ÔÂÂ‰ ÒÓ·ÓÈ ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÓˆÂÌÍË Ò‚ÓËı
ÎË˜Ì˚ı Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚.
ëÂ‰ÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÓ·Û˜ÂÌËfl Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl
áÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‰Îfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ‡Á-

‚ËÚËÂÏ ‰‡˛Ú ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË, ÔÓ‰‚Ë„‡˛˘ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË
Í ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË Ë ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÈ ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË [56].
722
ç‡‚˚Í 1. ÅÛ‰¸ÚÂ ÔÓ‡ÍÚË‚Ì˚ (Â‡ÍÚË‚Ì˚Â Î˛‰Ë Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚

Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÂ‰˚; ÔÓ‡ÍÚË‚Ì˚Â Î˛‰Ë, ‰‚ËÊËÏ˚Â Ò‚ÓËÏË
ˆÂÌÌÓÒÚflÏË, Ú‡ÍÊÂ ËÒÔ˚Ú˚‚‡˛Ú ‚ÎËflÌËÂ ÒÂ‰˚, ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ, ÌÓ
·ÂÛÚ ËÌËˆË‡ÚË‚Û Ë ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Ì‡ ÒÂ·fl, ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú, ‡Ò¯Ëfl˛Ú
ÍÛ„ ‚ÎËflÌËfl, ·ÂÛÚ Ë ‚˚ÔÓÎÌfl˛Ú Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡).
ç‡‚˚Í 2. ç‡˜ËÌ‡ÈÚÂ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îflfl ÍÓÌÂ˜ÌÛ˛ ˆÂÎ¸ (Ì‡˜Ë-
Ì‡ÈÚÂ Ò ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó·‡Á‡, Í‡ÚËÌ˚ ËÎË Ô‡‡‰Ë„Ï˚ ÍÓÌÂ˜ÌÓÈ
ˆÂÎË Ç‡¯ÂÈ ÊËÁÌË). ÇÒÂ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ‰‚‡Ê‰˚: ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ï˚ÒÎÂÌÌÓÂ,
ËÎË ÔÂ‚ÓÂ Ú‚ÓÂÌËÂ Ë ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ, ËÎË ‚ÚÓÓÂ Ú‚ÓÂÌËÂ. ãË‰ÂÒÚ‚Ó —
˝ÚÓ ÔÂ‚ÓÂ Ú‚ÓÂÌËÂ, ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ — ‚ÚÓÓÂ. èÂÂÔËÒ˚‚‡fl Ò‚ÓË
ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÒˆÂÌ‡ËË, Ï˚ ÔÂÂÔËÒ˚‚‡ÂÏ ÒÂ·fl Á‡ÌÓ‚Ó, ÒÓÁ‰‡ÂÏ ÎË˜-
ÌÛ˛ ÏËÒÒË˛, ÎË˜ÌÛ˛ ÙËÎÓÒÓÙË˛ ËÎË ÍÂ‰Ó (‚˚fl‚ÎflÂÏ, ‡ ÌÂ ÔË‰Û-
Ï˚‚‡ÂÏ). ç‡ÔËÒ‡ÌËÂ Ë ÔÂÂÒÏÓÚ ÎË˜ÌÓÈ ÏËÒÒËË ÏÂÌflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Á‡ÒÚ‡‚ÎflÂÚ „ÎÛ·ÓÍÓ, Ú˘‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‰ÛÏ˚‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÔËÓË-
ÚÂÚ˚ Ë ÔË‚Ó‰ËÚ¸ Ò‚ÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ Ò Û·ÂÊ‰ÂÌËflÏË.
ç‡‚˚Í 3. ëÌ‡˜‡Î‡ ‰ÂÎ‡ÈÚÂ ÚÓ, ˜ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰ÂÎ‡Ú¸ ÒÌ‡˜‡-
Î‡ (ÛÔ‡‚ÎflÈÚÂ ÒÓ·ÓÈ, ÓÚ‚Â˜‡fl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â, „Î‡‚Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚ ·˚-
ÚËfl). ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ‰ËÒˆËÔÎËÌËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ÛÒÚ‡-
ÌÓ‚ÎÂÌÌÓÏÛ ÔÓfl‰ÍÛ, ËÒÔÓÎÌÂÌËÂ. Ç ‰Ó·‡‚ÎÂÌËÂ Í Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌË˛,
‚ÓÓ·‡ÊÂÌË˛ Ë ÒÓ‚ÂÒÚË ËÏÂÌÌÓ ˜ÂÚ‚ÂÚ˚È ‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ — ÌÂÁ‡‚Ë-
ÒËÏ‡fl ‚ÓÎfl — ‰ÂÎ‡ÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï.
ãË˜Ì‡fl èÓ·Â‰‡ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÓ·Â‰Â.
ç‡‚˚Í 4. ÑÛÏ‡ÈÚÂ ‚ ‰ÛıÂ «Ç˚Ë„‡Î — Ç˚Ë„‡Î» (ÓÔË‡È-
ÚÂÒ¸ Ì‡ ÔËÌˆËÔ˚ ÏÂÊÎË˜ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÎË‰ÂÒÚ‚‡, Ì‡ÒÚ‡Ë‚‡ÈÚÂÒ¸ Ì‡
ÔÓÒÚÓflÌÌ˚È ÔÓËÒÍ ‚Á‡ËÏÌÓÈ ‚˚„Ó‰˚ ÔË ‚ÒÂı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı
Î˛‰ÂÈ ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ). ìÒÔÂı Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Á‡ Ò˜ÂÚ
‰Û„Ó„Ó Ë ÌÂ ËÒÍÎ˛˜‡ÂÚ ÛÒÔÂı‡ ‰Û„Ó„Ó. ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ ÔÓ„-
‡ÏÏËÓ‚‡ÎÓÒ¸ ‚ ‰ÛıÂ ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡ «Ç˚Ë„‡Î — èÓË„‡Î» Ò Ò‡ÏÓ„Ó
ÓÊ‰ÂÌËfl. å˚¯ÎÂÌËÂ ‚ ‰ÛıÂ «Ç˚Ë„‡Î — Ç˚Ë„‡Î» ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ
‚Á‡ËÏÌÓÂ Ó·Û˜ÂÌËÂ, ‚Á‡ËÏÌÓÂ ‚ÎËflÌËÂ Ë ‚Á‡ËÏÌÛ˛ ‚˚„Ó‰Û. ÑÎfl
ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡ «Ç˚Ë„‡Î — Ç˚Ë„‡Î» ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ·ÓÎ¸-
¯ÓÂ ÏÛÊÂÒÚ‚Ó Ë ·ÓÎ¸¯‡fl ˜ÛÚÍÓÒÚ¸ Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ. ç‡ ˝ÚÓÏ Ï˚ ÒÚÓ-
ËÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ë ÒÓ„Î‡¯ÂÌËfl, ÒËÒÚÂÏ˚ Ë ÔÓˆÂÒÒ˚).
ç‡‚˚Í 5. ëÌ‡˜‡Î‡ ÒÚÂÏËÚÂÒ¸ ÔÓÌflÚ¸, ÔÓÚÓÏ — ·˚Ú¸ ÔÓ-
ÌflÚ˚Ï (ÓÔË‡ÈÚÂÒ¸ Ì‡ ÔËÌˆËÔ˚ ˝ÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl, ‚ ÚÓÏ
˜ËÒÎÂ ˝ÏÔ‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÎÛ¯‡ÌËfl. è˚Ú‡ÈÚÂÒ¸ ÔÓÌflÚ¸ ‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡: ÒÌ‡˜‡Î‡ ‰Ë‡„ÌÓÁ, ÔÓÚÓÏ ÂˆÂÔÚ. ëÚÂÏËÚÂÒ¸ ·˚Ú¸ ÔÓÌflÚ˚Ï).
ç‡‚˚Í 6. ÑÓÒÚË„‡ÈÚÂ ÒËÌÂ„ËË (ÒÎÂ‰ÛÈÚÂ ÔËÌˆËÔ‡Ï Ú‚Ó˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó ÒÓÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚‡). ëËÌÂ„Ëfl — ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓ„Ó ‚˚ÒÓÍÓ„Ó
ÔÓfl‰Í‡, ˝ÚÓ ÒÛÚ¸ ÎË‰ÂÒÚ‚‡, ÓÌ‡ Í‡Ú‡ÎËÁËÛÂÚ, Ó·˙Â‰ËÌflÂÚ Ë
723
‚˚Ò‚Ó·ÓÊ‰‡ÂÚ Ó„ÓÏÌÛ˛ ˝ÌÂ„Ë˛, Á‡ÍÎ˛˜ÂÌÌÛ˛ ‚ Î˛‰flı. Ç ÚÓ ÊÂ

‚ÂÏfl Ú‚Ó˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒËÌÂ„ËË fl‚ÎflÂÚÒfl Ë Ì‡Ë-
·ÓÎÂÂ ËÒÍÓ‚‡ÌÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÁÌ‡ÂÚ Ì‡‚ÂÌflÍ‡,
˜ÚÓ ÏÓÊÂÚ ÔÓËÁÓÈÚË, Ë ÍÛ‰‡ ÓÌ ÏÓÊÂÚ Â„Ó ÔË‚ÂÒÚË. ëÛÚ¸ ÒËÌÂ„ËË:
ˆÂÌËÚ¸ ‡ÁÎË˜Ëfl Ë Û‚‡Ê‡Ú¸ Ëı, Ì‡‡˘Ë‚‡Ú¸ ÒËÎ¸Ì˚Â Ë ÍÓÏÔÂÌÒË-
Ó‚‡Ú¸ ÒÎ‡·˚Â ÒÚÓÓÌ˚. èË ÒËÌÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
Ë‰ÂÚ Ì‡‚ÒÚÂ˜Û ÌÓ‚˚Ï ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏ, ÌÓ‚˚Ï ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚‡Ï, ÌÓ‚˚Ï
‚‡Ë‡ÌÚ‡Ï, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Ï Ì‡ Û‚ÂÂÌÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ‚ÒÂ ·Û‰ÂÚ ÎÛ˜¯Â, ˜ÂÏ
·ÓÎ¸¯Â ‡Ì¸¯Â.
ç‡‚˚Í 7. «á‡Ú‡˜Ë‚‡ÈÚÂ ÔËÎÛ» (ÓÔË‡ÈÚÂÒ¸ Ì‡ ÔËÌˆËÔ˚ Ò·‡-
Î‡ÌÒËÓ‚‡ÌÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓ·ÌÓ‚ÎÂÌËfl. ÖÒÚ¸ ˜ÂÚ˚Â Ù‡ÍÚÓ‡ Ó·ÌÓ‚ÎÂÌËfl:
• ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ (ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ ÛÔ‡ÊÌÂÌËfl, ÔËÚ‡ÌËÂ, ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ
ÒÚÂÒÒÓ‚˚ÏË ÒËÚÛ‡ˆËflÏË);
• ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÂ (˜ÚÂÌËÂ, ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËÂ, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ,
ÔËÒ¸ÏÓ);
• ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ (ÒÎÛÊÂÌËÂ, ÒÓÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ, ÒËÌÂ-
„Ëfl, ‚ÌÛÚÂÌÌflfl ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸);
• ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ ËÁÏÂÂÌËÂ (ÔÓflÒÌÂÌËÂ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÔË‚ÂÊÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ ËÏ, Û˜Â·‡ Ë ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl).
é·ÌÓ‚ÎÂÌËÂ — ˝ÚÓ ÔËÌˆËÔ Ë ÔÓˆÂÒÒ, ÍÓÚÓ˚È ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚ Ì‡Ò
‰‚Ë„‡Ú¸Òfl ÔÓ ‚ÓÒıÓ‰fl˘ÂÈ ÒÔË‡ÎË ÓÒÚ‡ Ë ÔÂÂÏÂÌ, ÔÓ ÒÔË‡ÎË
ÔÓÒÚÓflÌÌÓ„Ó ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò Û˜ÂÚÓÏ ÒÓ‚ÂÒÚË.
èËÓ·ÂÚÂÌËÂ ˝ÚËı Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÏÓÊÂÚ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸Òfl Ì‡ «ÔËÌ-
ˆËÔ‡ı» Ó·Û˜ÂÌËfl Ë ‡ÒÍ˚ÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË [64]:
èËÌˆËÔ˚ Ó·Û˜ÂÌËfl
• ì˜ËÚÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, ˜ÚÓ Ç‡Ï ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ
ˆÂÎË.
• á‡ÌËÏ‡ÈÚÂÒ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ú‡ÍËÏË ‚ÓÔÓÒ‡ÏË, Í ÍÓÚÓ˚Ï Ç˚ ËÒÔ˚-
Ú˚‚‡ÂÚÂ ‚ÌÛÚÂÌÌ˛˛ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸.
• ëÓÒÚ‡‚¸ÚÂ ‰Îfl ÒÂ·fl ÔÓ„‡ÏÏÛ ÛÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò‚ÓËı
ÁÌ‡ÌËÈ; ÒÙÓÏÛÎËÛÈÚÂ Ò‚ÓË Û˜Â·Ì˚Â ˆÂÎË.
• ëÂ¸ÂÁÌ‡fl ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ‡·ÓÚ‡ ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÛ˛ ‰Îfl
ÌÂÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÛ˛ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸.
• çÂ Ë‰ËÚÂ ÔÛÚÂÏ Ò‡ÏÓÓ·Ï‡Ì‡ Ë Ò Ò‡ÏÓ„Ó Ì‡˜‡Î‡ ÌÂ ‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ-
‚ÛÈÚÂÒ¸ ÔÓÎÓ‚ËÌ˜‡Ú˚ÏË ÁÌ‡ÌËflÏË, ÌÂ ÔÓÔÛÒÍ‡ÈÚÂ ÌÂflÒÌ˚Â
‰Îfl ÒÂ·fl ÏÂÒÚ‡.
• èÓÒÚ‡‡ÈÚÂÒ¸ ÔË ËÁÛ˜ÂÌËË Í‡Ê‰ÓÈ ÚÂÏ˚ ‚˚fl‚ËÚ¸ ÚÓ, ˜ÚÓ
ÔÓıÓ‰ËÚ ‚ ÌÂÈ Í‡ÒÌÓÈ ÌËÚ¸˛.
• àÁ·Â„‡ÈÚÂ ËÒÍÛ¯ÂÌËfl ‚˚Û˜ËÚ¸ ÏÌÓ„Ó Ò‡ÁÛ.
724
èËÌˆËÔ˚ ‡ÒÍ˚ÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË

1. íÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ Ó·‰ÛÏ˚‚‡Ú¸,
ÔÎ‡ÌËÓ‚‡Ú¸ Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓË Á‡Ï˚ÒÎ˚. íÓÎ¸ÍÓ ÓÌ ÏÓÊÂÚ
ˆÂÎÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓ ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ ÒÂ·fl Ò‡ÏÓ„Ó, ‡ ÁÌ‡˜ËÚ, Ì‡ Ò‚Ó˛ ÒÛ‰¸·Û
Ë ·Û‰Û˘ÂÂ.
2. Ç Ì‡˜‡ÎÂ Î˛·Ó„Ó ‰ÂÎ‡ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ Ë‰Âfl. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ ÚÓ, Ó ˜ÂÏ
‰ÛÏ‡˛Ú.
3. å˚ÒÎË ÙÓÏËÛ˛ÚÒfl Ë ‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËË ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÂÏ Ò‡ÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÎË ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ËÁ‚ÌÂ.
4. èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ — ÒÚÓËÚÂÎ¸Ì‡fl ÔÎÓ˘‡‰Í‡ ÊËÁÌË Ë ‡·Ó˜ÂÂ ÔÓÏÂ˘Â-
ÌËÂ ‰Û¯Ë — ÒÚÂÏËÚÒfl Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Í‡Ê‰Û˛ Ï˚ÒÎ¸.
5. å‡ÎÂÈ¯ËÈ ÔÓ·ÎÂÒÍ Ï˚ÒÎË ÏÓÊÂÚ ÔÂ‚‡ÚËÚ¸Òfl ‚ ÔÓÎ˚ı‡˛˘ÂÂ
ÔÎ‡Ïfl.
6. ÇÒÂ, ˜ÚÓ ‡ÒÚÂÚ, ÌÛÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÔË˘Â. èË˘‡ Ï˚ÒÎË — ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl.
7. ëÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ËÎË ÌÂÓÒÓÁÌ‡ÌÌ‡fl ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl fl‚ÎflÂÚÒfl Ò„ÛÒÚÍÓÏ
ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ˝ÌÂ„ËË.
8. Ç ÍÓÌÙÎËÍÚÂ ÏÂÊ‰Û ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ Ë ‡ÁÛÏÓÏ ÔÓ·ÂÊ‰‡ÂÚ ‚ÒÂ„‰‡ ˜Û‚ÒÚ‚Ó.
9. óÛ‚ÒÚ‚‡ Ì‡Ô‡‚Îfl˛Ú Ë ÛÒËÎË‚‡˛Ú ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆË˛ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ,
ÌÓ Ì‡ÒÚÓÈ˜Ë‚Ó.
10.Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÔËÌflÚËfl ˆÂÎÂ‚Ó„Ó Â¯ÂÌËfl ÏÓÊÌÓ Ì‡Ô‡‚ËÚ¸ ‚ÌË-
Ï‡ÌËÂ Ì‡ Î˛·ÓÈ ËÁ·‡ÌÌ˚È ‚ÓÔÓÒ.
11. ÇÌËÏ‡ÌËÂ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ÛÒËÎÂÌËÂ. éÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl — ÓÒÎ‡·ÎÂ-

ÌËÂ.
12. ëÓ„Î‡ÒËÂ ‡ÍÚË‚ËÁËÛÂÚ ÒËÎ˚, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÓÚÍ‡Á‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚Â
ÒËÎ˚ ËÒÒflÍ‡˛Ú.
13. èÓÒÚÓflÌÌÓÂ ÔÓ‚ÚÓÂÌËÂ Ó‰ÌÓÈ Ë‰ÂË ÔÂ‚‡˘‡ÂÚÒfl ÒÌ‡˜‡Î‡ ‚ ‚ÂÛ,
Á‡ÚÂÏ ‚ Û·ÂÊ‰ÂÌËÂ.
14. ÇÂ‡ ‚Â‰ÂÚ Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛. äÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ‚Â‰ÂÚ Í ÛÒÔÂıÛ. èÓ‚ÚÓÂ-
ÌËÂ ‚Â‰ÂÚ Í Ï‡ÒÚÂÒÚ‚Û.
äÂ‡ÚË‚ÌÓÂ (Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ) ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ
ê‡Á‚ËÚËÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡) ÔÓËÒ-

ıÓ‰ËÚ ÔÓ˝Ú‡ÔÌÓ [56]:
• èÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡. ë·Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËË. ÄÌ‡ÎËÁ Ù‡ÍÚÛ˚, Ó·Ó·˘ÂÌËÂ
‰‡ÌÌ˚ı, Ò‡‚ÌÂÌËÂ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÈ Ë Ú. ‰. ùÚ‡ ÒÚ‡‰Ëfl Ó·˚˜ÌÓ ÔËÌËÏ‡ÂÚ
‚Ë‰ ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔÓˆÂ‰Û˚.
725
• äÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl. ëÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËÂ ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÛÒËÎËÈ Ì‡ ÔÓ·-

ÎÂÏÂ, ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı Ù‡ÍÚ‡ı, ÒËÒÚÂÏÂ Ù‡ÍÚÓ‚. ÇÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ fl‚ÎÂÌËfl
ÙÛÒÚ‡ˆËË, Ú. Â. ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl. ëÚÂÏÎÂÌËÂ ÔÂÓ‰ÓÎÂÚ¸
·‡¸Â Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ. ëÔ‡‰˚ Ë ÔÓ‰˙ÂÏ˚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËÂ Ë
Ì‡ÔflÊÂÌËÂ Ï˚¯ˆ. Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ — Ì‡ÔÎ˚‚ Ë‰ÂÈ.
• àÌÍÛ·‡ˆËfl Ë‰ÂÈ. ÇÒÂ Ë‰ÂË, ÍÓÚÓ˚Â ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË, ÔÂÂ‰‡˛ÚÒfl ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ. í‡Ï
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ëı „ÛÔÔËÓ‚Í‡ ÔÓ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏ.
ãË˜ÌÓÒÚÌ‡fl ˆÂÌÁÛ‡ ÒÌ‡˜‡Î‡ ÔÓ‰‚Â„‡ÂÚ ˝ÚË Ë‰ÂË ÏÓ‡Î¸ÌÓÏÛ Ë
ˆÂÌÌÓÒÚÌÓÏÛ ÚÂÒÚËÓ‚‡ÌË˛, ‡ Á‡ÚÂÏ ÔÂÂ‰‡ÂÚ ‚ ‚˚Ò¯ËÂ ˝Ú‡ÊË
ÔÒËıËÍË.
• ÇÒÔ˚¯ÍË «‡„‡ — ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ». èÓˆÂÒÒ ÔÂÂ‡·ÓÚÍË
Ë‰ÂÈ, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Û˛˘ËÈÒfl ÔÓ ‚ÓÎÌÓ‚ÓÏÛ ˆËÍÎÛ (Ò ÔÓ‰˙ÂÏ‡ÏË Ë
ÒÔ‡‰‡ÏË), ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚËÛÂÚÒfl Í‡Í ‚ÒÔ˚¯Í‡ Ï˚ÒÎË: «Ä„‡, ‚ÓÚ „‰Â
ÒÓ·‡Í‡ Á‡˚Ú‡!», «Ä, Ú‡Í ˝ÚÓ ‚ÓÚ Í‡Í!», «çÛ, ÚÂÔÂ¸ ‚ÒÂ flÒÌÓ!» Ë Ú. ‰.
óÂÎÓ‚ÂÍ Ó˘Û˘‡ÂÚ ˝ÚÓÚ ÔÓˆÂÒÒ Í‡Í ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÓÁ‡ÂÌËÂ, Í‡Í
‚ÒÔ˚¯ÍÛ «‰ËÍËı Ë‰ÂÈ».
• ÄÌ‡ÎËÁ Ë ÒËÌÚÂÁ. àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÍÂ‡ÚË‚ÌÓ„Ó
Ï˚¯ÎÂÌËfl Ì‡ ÛÓ‚ÌÂ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡. éˆÂÌÍ‡ «‰ËÍËı Ë‰ÂÈ»
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÁÌ‡ÌËÈ (ÔÓÌflÚËÈ, ÒÛÊ‰ÂÌËÈ), ‡ÁÏÂ˘ÂÌÌ˚ı

‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ô‡ÏflÚË
Ç ÚÂÓËË ËÌÙÓÏ‡ˆËË Á‡Ô‡Ò ÁÌ‡ÌËÈ (ÔÓÌflÚËÈ, ÒÛÊ‰ÂÌËÈ),

‡ÁÏÂ˘ÂÌÌ˚È ‚ Ô‡ÏflÚË ‚ÓÒÔËÌËÏ‡˛˘Â„Ó ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ (ÓÚ‡ÊÂÌÌÓÂ
‡ÁÌÓÓ·‡ÁËÂ) ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÚÂÁ‡ÛÛÒ (ÓÚ „Â˜. «ÒÓÍÓ‚Ë˘Â,
ÒÓÍÓ‚Ë˘ÌËˆ‡»). ùÚÓ ÒÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÁÌ‡ÌËÂ ‚ ‚Ë‰Â ÔÓÌflÚËÈ Ë
ÒÏ˚ÒÎÓ‚˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË, «flÁ˚ÍÓ‚ÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ» [56].
óÚÓ·˚ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÓÓ·˘ÂÌËfl (ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÏ˚ÒÎÓ‚,
ÁÌ‡˜ÂÌËÈ, ÒËÏ‚ÓÎÓ‚, ÁÌ‡ÍÓ‚) ·˚ÎÓ ÔÓÌflÚÓ, ÓÌÓ ‰ÓÎÊÌÓ ËÏÂÚ¸ Ó·˘ËÂ
ÚÓ˜ÍË Ò ÚÂÁ‡ÛÛÒÓÏ ÔÓÎÛ˜‡ÚÂÎfl ËÌÙÓÏ‡ˆËË. àÌ‡˜Â: ÂÒÎË ‚ ÒÓÓ·-
˘ÂÌËË ÂÒÚ¸ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÚÂÏËÌ, Ì‡ÔËÏÂ, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚È, ÚÓ ‚ Ô‡-
ÏflÚË ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ÔÓÌflÚËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ Â„Ó ÒÏ˚ÒÎÓ‚ÓÂ
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ. ÖÒÎË Â„Ó ÌÂÚ ËÎË ÂÒÎË ÓÌÓ ÌÂ ·Û‰ÂÚ ‚˚Á‚‡ÌÓ ËÁ Ô‡ÏflÚË
(‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÓ‚‡ÌÓ), ÚÓ ÚÂÏËÌ ÌÂ ·Û‰ÂÚ ÔÓÌflÚ (Û˜‡ÒÚËÂ ÌÂÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î‡ ‚ ‡Á„Ó‚ÓÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎÓ‚). èË Ì‡ÎË˜ËË ‚ ÒÓÓ·˘ÂÌËË
·ÓÎ¸¯Ó„Ó ˜ËÒÎ‡ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ÚÂÏËÌÓ‚ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚Â ‰‡ÌÌ˚Â ‰Îfl ‡‰Â-
Ò‡Ú‡ ÌÂ ·Û‰ÛÚ ÒÓ‰ÂÊ‡Ú¸ ÌËÍ‡ÍÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË, Í‡Í ‚ÒflÍÓÂ ÒÓÓ·˘Â-
ÌËÂ, ‚˚‡ÊÂÌÌÓÂ Ì‡ ÌÂÁÌ‡ÍÓÏÓÏ flÁ˚ÍÂ, ÎË·Ó ·Û‰ÂÚ ‚ÓÒÔËÌflÚ‡ ÎË¯¸
˜‡ÒÚ¸ ËÌÙÓÏ‡ˆËË.
726
ùÚË ÔÓÚÂË ËÌÙÓÏ‡ˆËË — ËÁ-Á‡ ÒÂÏ‡ÌÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ¯ÛÏ‡. óÂÏ

·ÓÎÂÂ ÓÒÌÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ÒÂÒÚÓÓÌÌÂ, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌ
ÏÂÌÂ‰ÊÂ, ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÔÓ˜ÂÔÌÂÚ ÓÌ ËÁ ÒÓÓ·˘ÂÌËfl.
ÖÒÎË ÊÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÓÓ·˘ÂÌËfl ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÓÚ‡ÊÂÌÓ ‚ ÚÂÁ‡ÛÛÒÂ
ÔÓÎÛ˜‡ÚÂÎfl, ÚÓ ÓÌÓ ÌÂ ‰ÓÒÚ‡‚ËÚ ÂÏÛ ÌËÍ‡ÍÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË. Ç ˝ÚÓÏ
ÒÏ˚ÒÎÂ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸, ˜ÚÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÓ‚˚Â
Ò‚Â‰ÂÌËfl, Ó·Ó„‡˘‡˛˘ËÂ ÚÂÁ‡ÛÛÒ ‡‰ÂÒ‡Ú‡. çÓ Ú‡ÍÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰ ÌÂ ‰‡ÂÚ
ÓÚ‚ÂÚ‡ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ, Í‡Í ·Û‰ÛÚ ÓˆÂÌÂÌ˚ Ò‚Â‰ÂÌËfl ÔÓÎÛ˜‡ÚÂÎÂÏ (ËÒÔÓÎ¸-
ÁÛÂÚ ÎË ÓÌ Ëı ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛, ˜‡ÒÚË˜ÌÓ, ÌÂ ÔËÏÂÚ ‚Ó ‚ÌËÏ‡ÌËÂ). ÇÓÁÌË-
Í‡ÂÚ «Ô‡„Ï‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ¯ÛÏ», Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È Ò ÓˆÂÌÍÓÈ ‰‡ÌÌ˚ı ÔÓ Ëı
ÔÓÎÂÁÌÓÒÚË Ë ÓÚ·ÓÓÏ ÚÂı ËÁ ÌËı, ÍÓÚÓ˚Â ˆÂÌÌ˚ Ò ÚÓ˜ÍË ÁÂÌËfl
ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. àÒıÓ‰fl ËÁ Ú‡ÍÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡, ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÒÔÂˆË‡-
ÎËÒÚ˚ Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÓ‚˚Â Ò‚Â‰ÂÌËfl,
‚ÓÒÔËÌflÚ˚Â, ÔÓÌflÚ˚Â Ë ÓˆÂÌÂÌÌ˚Â Í‡Í ÔÓÎÂÁÌ˚Â ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÛÔ-
‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı Á‡‰‡˜.
í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ, ‰‡ÌÌ˚Â, ˜ÚÓ·˚ ËÁ ÌËı ·˚Î‡ ËÁ‚ÎÂ˜ÂÌ‡ ËÌÙÓ-
Ï‡ˆËfl, ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓÈÚË Í‡Í ·˚ ÚÂıÒÎÓÈÌ˚È ÙËÎ¸Ú: ÙËÁË˜ÂÒÍËÈ
Í‡Ì‡Î Ò‚flÁË Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ (Á‡‰‡ÌÌÓÈ) ÔÓÔÛÒÍÌÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛;
ÒÂÏ‡ÌÚË˜ÂÒÍËÈ ÙËÎ¸Ú — ÚÂÁ‡ÛÛÒ (Á‰ÂÒ¸ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ);
Ô‡„Ï‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ÙËÎ¸Ú („‰Â ÓˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl ÔÓÎÂÁÌÓÒÚ¸).
îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡
åÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ — ˝ÚÓ ÓÒÓ·ÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÒÍÎ‡‰ ÛÏ‡,

ÒÔÓÒÓ· ‚ÓÒÔËflÚËfl, ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ë ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ ÊËÁÌÂÌ-
ÌÓ — ‚‡ÊÌ˚ı ÒÚÛÍÚÛ ÒÓˆËÛÏ‡, Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ flÁ˚ÍÂ, Ú‡-
‰ËˆËflı, ÍÛÎ¸ÚÛÂ. äÓÏÔÓÌÂÌÚ˚ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡ ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡:
• ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÏËÒÒËË, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë Ç‡¯ÂÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒ-
ÍÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ‚ ‚ÓÁÓÊ‰ÂÌËË ìÍ‡ËÌ˚, ‚ ÔÎ‡ÌÂÚ‡ÌÓÏ ÒÓ-
ˆËÛÏÂ ‚ XXI ‚.;
• Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÍÓÔÓ‡ÚË‚ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ (ÙËÏ˚, ÍÓÔÓ‡ˆËË,
ÔÂ‰ÔËflÚËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË);
• ‡Á‚ËÚËÂ Ï˚¯ÎÂÌËfl ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÒÍÓ„Ó ÚËÔ‡, ÔÓ‰‰ÂÊ‡-
ÌËÂ Ú‡‰ËˆËÈ ÓÒÒËÈÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Ë
ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡;
• Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï flÁ˚ÍÓÏ, ÔÓÌflÚËÈÌ˚Ï ‡ÔÔ‡‡-
ÚÓÏ, ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ÎÂÍÒËÍÓÌÓÏ, ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï ÓÒÒËÈÒÍÓÈ
ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË, Ó·Û˜ÂÌËÂ Ó‰ÌÓÏÛ flÁ˚ÍÛ;
• ‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÔËÌˆËÔÓ‚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÚËÎfl ‡·ÓÚ˚ Ë
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl;
727
• ÓËÂÌÚ‡ˆËfl Ì‡ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸, Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, ÒÎÛÊÂÌËÂ „‡Ê-
‰‡Ì‡Ï, éÚÂ˜ÂÒÚ‚Û, ‡ ÌÂ Ì‡˜‡Î¸ÌËÍÛ;
• Û˜ÂÚ ÔË ÔËÌflÚËË Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË Â¯ÂÌËÈ «ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
˝ı‡», ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ Ô‡ÏflÚË Ì‡ÒÂÎÂÌËfl, Â„Ó ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ÒÚÛÍ-
ÚÛ (‰Ûı‡ Ì‡Ó‰‡);
• Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl ÒÂ·fl Ò ‰Û„ËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ (ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÁÌ‡˜Ë-
Ï˚Ï ‰Û„ËÏ), ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Ï ËÌÒÚËÚÛÚÓÏ, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ „ÓÒÛ-
‰‡ÒÚ‚ÓÏ, ÓÒÒËÈÒÍËÏ ÒÓˆËÛÏÓÏ ‚ ˆÂÎÓÏ;
• ÒÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl — ÛÒ‚ÓÂÌËÂ ÏÂÌÂ‰ÊÂÓÏ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒËÒÚÂ-
Ï˚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÁÌ‡ÌËÈ, ÌÓÏ Ë ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ.
íÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË
Ç ÒÓ‚ÂÚ‡ı Ñ. ä‡ÌÂ„Ë, Í‡Í ÔÂÂÒÚ‡Ú¸ ·ÂÒÔÓÍÓËÚ¸Òfl Ë Ì‡˜‡Ú¸

ÊËÚ¸ — ÂÒÚ¸ ÒÂÏ¸ Ô‡‚ËÎ ‚˚‡·ÓÚÍË Ú‡ÍÓ„Ó ÛÏÓÌ‡ÒÚÓÂÌËfl, ÍÓÚÓÓÂ
ÔËÌÂÒÂÚ Ç‡Ï ‰Û¯Â‚ÌÓÂ ÒÔÓÍÓÈÒÚ‚ËÂ Ë Ò˜‡ÒÚ¸Â [9]:
• ‰ÛÏ‡ÈÚÂ Ë ‚Â‰ËÚÂ ÒÂ·fl ÊËÁÌÂ‡‰ÓÒÚÌÓ Ë Ç˚ ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚÂ
ÒÂ·fl ÊËÁÌÂ‡‰ÓÒÚÌÓ;
• ÌÂ Ô˚Ú‡ÈÚÂÒ¸ Ò‚ÂÒÚË Ò˜ÂÚ˚ Ò Ç‡¯ËÏË ‚‡„‡ÏË, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ
˝ÚËÏ Ç˚ ÔËÌÂÒÂÚÂ ÒÂ·Â „Ó‡Á‰Ó ·ÓÎ¸¯Â ‚Â‰‡, ˜ÂÏ ËÏ;
• ‚ÏÂÒÚÓ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÂÂÊË‚‡Ú¸ ËÁ-Á‡ ÌÂ·Î‡„Ó‰‡ÌÓÒÚË, ÌÂ
ÓÊË‰‡ÈÚÂ ·Î‡„Ó‰‡ÌÓÒÚË, ‰ÂÎ‡ÈÚÂ ‰Ó·Ó ‡‰Ë ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
‡‰ÓÒÚË;
• ‚Â‰ËÚÂ Ò˜ÂÚ Ò‚ÓËÏ Û‰‡˜‡Ï, ‡ ÌÂ Ò‚ÓËÏ ÌÂÔËflÚÌÓÒÚflÏ;
• ÌÂ ÔÓ‰‡Ê‡ÈÚÂ ‰Û„ËÏ, Ì‡È‰ËÚÂ ÒÂ·fl Ë ·Û‰¸ÚÂ ÒÓ·ÓÈ;
• ÍÓ„‰‡ ÒÛ‰¸·‡ ‚Û˜‡ÂÚ ‚‡Ï ÎËÏÓÌ, ÔÓÒÚ‡‡ÈÚÂÒ¸ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ËÁ
ÌÂ„Ó ÎËÏÓÌ‡‰;
• Á‡·Û‰¸ÚÂ Ó ÒÂ·Â, ÍÓ„‰‡ ÔÓfl‚ÎflÂÚÂ ËÌÚÂÂÒ Í ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ,
Í‡Ê‰˚È ‰ÂÌ¸ ‰ÂÎ‡ÈÚÂ ‰Ó·ÓÂ ‰ÂÎÓ.
àÌÌÓ‚‡ˆËË
ë Ì‡Û˜ÌÓÈ ÚÓ˜ÍË ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ ÔÓ·ÛÊ‰‡ÂÚÒfl ËÌÌÓ-

‚‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔË Ì‡ÎË˜ËË ÏËÌËÏ‡Î¸ÌÓ ÚÂı
ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ.
èÂ‚ÓÂ — ÌÂÓ·‡ÚËÏÓÒÚ¸, ‚˚‡Ê‡˛˘‡flÒfl ‚ Ì‡Û¯ÂÌËË
ÒËÏÏÂÚËË ÏÂÊ‰Û ÔÓ¯Î˚Ï Ë ·Û‰Û˘ËÏ.
ÇÚÓÓÂ — ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚‚Â‰ÂÌËfl ÔÓÌflÚËfl «ÒÓ·˚ÚËÂ».
728
íÂÚ¸Â — ÌÂÍÓÚÓ˚Â ÒÓ·˚ÚËfl ‰ÓÎÊÌ˚ Ó·Î‡‰‡Ú¸ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛
ËÁÏÂÌflÚ¸ ıÓ‰ ˝‚ÓÎ˛ˆËË.
êÓÊ‰ÂÌËÂ Ë‰ÂË, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, ÔÓıÓ‰ËÚ ÚÂ ÊÂ ÒÚ‡‰ËË, ıÓÚfl Ë
ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ËÌ˚Ï flÁ˚ÍÓÏ. à‰ÂË ÌÂÓ·‡ÚËÏ˚, Ë·Ó ÓÚ‚Â˜‡˛Ú ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚflÏ Ì‡ ÌÓ‚ÓÏ ‚ËÚÍÂ ÒÔË‡ÎË ‡Á‚ËÚËfl (Á‡ÍÓÌ ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌËfl ÔÓ-
ÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ). éÌË ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸ ÒÓ·˚ÚËÂÏ, ÊË‚ÛÚ Ò‚ÓÂÈ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ
ÊËÁÌ¸˛. «åË Ë‰ÂÈ», ÔÓ èÎ‡ÚÓÌÛ, ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ·Ó„‡˜Â Â‡Î¸ÌÓ„Ó
ÏË‡. èÒËıÓÎÓ„Ë ÓÚÏÂ˜‡˛Ú, ˜ÚÓ Ë‰Âfl ÒÔÓÒÓ·Ì‡ Á‡ı‚‡ÚËÚ¸ Ë ÒÓÁÌ‡ÌËÂ,
Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ; ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓ„ÎÓ˘ÂÌ Â˛ Ë ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË
·Ó‰ÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, Ë ‚Ó ÒÌÂ. «èÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl Ë‰Âfl ÌÂ ‚˚ÚÂÒÌËÚ ÒÓÁÌ‡-
ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‰Ó ÚÂı ÔÓ, ÔÓÍ‡ ‰Îfl ÌÂÂ ÌÂ ‚˚ÍËÒÚ‡ÎÎËÁËÛÂÚÒfl ÒÎÓ‚ÂÒÌÓ-
Ó·‡ÁÌ‡fl ÙÓÏ‡» [56]. ç‡ÍÓÌÂˆ, Ë‰ÂË Ó·Î‡‰‡˛Ú ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í
Ï‡ÚÂË‡ÎËÁ‡ˆËË, ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ÏÓ„ÛÚ ËÁÏÂÌËÚ¸ ıÓ‰ ˝‚ÓÎ˛ˆËË Ë
ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓÈ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË.
Ç ÔÓˆÂÒÒÂ ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl ÒÎÂ‰ÛÂÚ
Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ù‡ÍÚÓ˚ ‡ÁÛ¯ÂÌËfl ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚ Ò‰ÂÊË‚‡˛˘ËÂ ËÌ-
ÌÓ‚‡ˆËÓÌÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ:
• ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ÊËÁÌÂÌÌ‡fl ÍÓÎÎËÁËfl, ‰‡Ï‡;
• ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÛÒËÎËfl, ÔÓÓÊ‰‡ÂÏ˚Â ÔÓÚË‚ÓÂ-
˜ËÂÏ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl;
• ÓÔÂÂÊ‡˛˘‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ Ó·Û˜ÂÌËfl;
• Ô‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸ÌÓÂ, ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, Ï˚¯ÎÂÌËÂ ‚
ËÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ÍÓÓ‰ËÌ‡Ú.
ì˜ÂÚ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ

‡) ñÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁÛ˛˘Â„ÓÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ [40].
1. ÅÓÎÂÂ flÒÌÓÂ, ·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÂ, ˜ÂÏ Û ‰Û„Ëı, ‚ÓÒÔËflÚËÂ Â-
‡Î¸ÌÓÒÚË.
2. ÅÓÎ¸¯‡fl ÓÚÍ˚ÚÓÒÚ¸ ÔÂÂÊË‚‡ÌËflÏ.
3. ÅÓÎ¸¯‡fl ËÌÚÂ„ËÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ Ë Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÎË˜ÌÓÒÚË.
4. ÅÓÎ¸¯‡fl ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚ¸ Ë ˝ÍÒÔÂÒÒË‚ÌÓÒÚ¸; Ë‰Â‡Î¸ÌÓÂ ÙÛÌÍˆËÓÌË-
Ó‚‡ÌËÂ; ÊËÁÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸.
5. èÓ‰ÎËÌÌ‡fl Ò‡ÏÓÒÚ¸; ÔÓÎÌ‡fl Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚ¸; ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÒÚ¸ Ë ÛÌË-
Í‡Î¸ÌÓÒÚ¸.
6. ÅÓÎÂÂ ‚˚ÒÓÍ‡fl ÒÚÂÔÂÌ¸ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÓÚÒÚ‡ÌÂÌÌÓÒÚË, ÛÏÂÌËfl
ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl Ì‡‰ Ò‚ÓËÏ «ü».
7. çÓ‚ÓÂ Ó·ÂÚÂÌËÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡..
8. ìÏÂÌËÂ ÒÓÂ‰ËÌflÚ¸ ÍÓÌÍÂÚËÍÛ Ò ‡·ÒÚ‡ÍˆËflÏË.
9. ÑÂÏÓÍ‡ÚËÁÏ ‚ ÒÚÛÍÚÛÂ ı‡‡ÍÚÂ‡.
10. ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Î˛·ËÚ¸ Ë Ú. Ô.
729
·) ñÂÌÌÓÒÚË ‡Á‚ËÚËfl Ë «Á‰ÓÓ‚Ó„Ó Â„ÂÒÒ‡»: å˚ Ó·Ì‡-

ÛÊË‚‡ÂÏ, ˜ÚÓ ÍÓ„‰‡ ·ÓÎÂÂ ÁÂÎ˚Ï ËÎË ·ÓÎÂÂ Á‰ÓÓ‚˚Ï Î˛‰flÏ ÔÂ-
‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl Ì‡ÒÚÓfl˘‡fl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó ‚˚·Ó‡, ÚÓ ÓÌË
‚˚·Ë‡˛Ú ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ËÒÚËÌÛ, ‰Ó·Ó Ë Í‡ÒÓÚÛ, ÌÓ Ú‡ÍÊÂ fl‰ Â„ÂÒ-
ÒË‚Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. ÑÂÎ‡ÂÚÒfl ˝ÚÓ ‡‰Ë ‚˚ÊË‚‡ÌËfl Ë — ËÎË „ÓÏÂÓÒÚ‡-
Á‡, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÏË Ë ÔÓÍÓÈ, ÒÓÌ Ë ÓÚ‰˚ı, Í‡ÔËÚÛÎflˆË˛, Á‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸ Ë
·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸, Á‡˘ËÚÛ ÓÚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ËÎË ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËÂ ÓÚ ÌÂÂ,
ÔÂÂıÓ‰ ÓÚ òÂÍÒÔË‡ Í ‰ÂÚÂÍÚË‚Ì˚Ï ÓÏ‡Ì‡Ï, ÔÓ„ÛÊÂÌËÂ ‚
Ù‡ÌÚ‡ÁËË, ‰‡ÊÂ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í ÒÏÂÚË (ÔÓÍÓ˛) Ë Ú. Ô. é‰ÌÛ „ÛÔÔÛ
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ï˚ ÏÓÊÂÏ Ì‡Á‚‡Ú¸ ˆÂÌÌÓÒÚflÏË ‡Á‚ËÚËfl, ‡ ‰Û„Û˛ —
ˆÂÌÌÓÒÚflÏË Á‰ÓÓ‚Ó„Ó Â„ÂÒÒ‡ (ËÎË «ÒÌËÊÂÌËfl») Ë ÛÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ
·ÓÎÂÂ ÁÂÎ˚È, ÒËÎ¸Ì˚È Ë Á‰ÓÓ‚˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ·ÓÎ¸¯Â ÒÍÎÓÌflÂÚÒfl Í
ˆÂÌÌÓÒÚflÏ ‡Á‚ËÚËfl Ë ÏÂÌ¸¯Â — Í Â„ÂÒÒË‚Ì˚Ï ˆÂÌÌÓÒÚflÏ; ÌÓ ÂÏÛ
ÔÓ-ÔÂÊÌÂÏÛ ÌÛÊÌ˚ Ë ÚÂ, Ë ‰Û„ËÂ. ùÚË ‰‚‡ Ì‡·Ó‡ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ‚ÒÂ„‰‡
‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒÍË Ò‚flÁ‡Ì˚ ‰Û„ Ò ‰Û„ÓÏ, ÒÓÁ‰‡‚‡fl ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÂ
‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ÓÔÂ‰ÂÎflÂÚ ÓÚÍ˚ÚÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ».
ÄÎ„ÓËÚÏË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í Â¯ÂÌË˛ Ú‚Ó˜ÂÒÍËı

Á‡‰‡˜ [15, 16].
á‡‰‡˜Ë ÔÂ‚Ó„Ó ÛÓ‚Ìfl Â¯‡˛ÚÒfl — ÔËÏÂÌÂÌËÂÏ ÒÂ‰ÒÚ‚,

ÔflÏÓ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌ˚ı ‰Îfl ‰‡ÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. á‰ÂÒ¸ ÚÂ·ÛÂÚÒfl
Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ÔÂÂ·‡Ú¸ ÎË¯¸ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ Ó·˘ÂÔËÌflÚ˚ı Ë Ó˜Â‚Ë‰Ì˚ı
‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ Â¯ÂÌËÈ. ë‡Ï Ó·˙ÂÍÚ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂ ÏÂÌflÂÚÒfl.
ëÂ‰ÒÚ‚‡ Â¯ÂÌËfl Ú‡ÍËı Á‡‰‡˜ Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı Ó‰ÌÓÈ ÛÁÍÓÈ
ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÒÚË.
á‡‰‡˜Ë ‚ÚÓÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÚÂ·Û˛Ú ‰Îfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó Â¯ÂÌËfl
ÌÂÍÓÚÓÓ„Ó (ÌÂ·ÓÎ¸¯Ó„Ó) ‚Ë‰ÓËÁÏÂÌÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡. Ç ˝ÚËı ÒÎÛ˜‡flı
ÔËıÓ‰ËÚÒfl ÔÂÂ·Ë‡Ú¸ ‰ÂÒflÚÍË ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚. ëÂ‰ÒÚ‚‡ Â¯ÂÌËfl Ú‡ÍÓ„Ó
Ó‰‡ Á‡‰‡˜ ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í Ó‰ÌÓÈ ÓÚ‡ÒÎË ÚÂıÌËÍË.
è‡‚ËÎ¸ÌÓÂ Â¯ÂÌËÂ Á‡‰‡˜ ÚÂÚ¸Â„Ó ÛÓ‚Ìfl ÒÍ˚ÚÓ ÒÂ‰Ë
ÒÓÚÂÌ ÌÂÔ‡‚ËÎ¸Ì˚ı, Ú‡Í Í‡Í ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÏ˚È Ó·˙ÂÍÚ ‰ÓÎÊÂÌ
·˚Ú¸ ÒÂ¸ÂÁÌÓ ËÁÏÂÌÂÌ. èËÂÏ˚ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ ˝ÚÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl
ÔËıÓ‰ËÚÒfl ËÒÍ‡Ú¸ ‚ ‰Û„Ëı ÓÚ‡ÒÎflı ÚÂıÌËÍË.
èË Â¯ÂÌËË Á‡‰‡˜ ˜ÂÚ‚ÂÚÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÏ˚È
Ó·˙ÂÍÚ ÏÂÌflÂÚÒfl ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛. èÓËÒÍ ÊÂ Â¯ÂÌËÈ ‚Â‰ÂÚÒfl, Í‡Í
Ô‡‚ËÎÓ, ÌÂ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÚÂıÌËÍË, ‡ ‚ ÒÙÂÂ Ì‡ÛÍË, Ó·˚˜ÌÓ ÒÂ‰Ë Â‰ÍÓ
ÔËÏÂÌflÂÏ˚ı ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ë ıËÏË˜ÂÒÍËı ˝ÙÙÂÍÚÓ‚ Ë fl‚ÎÂÌËÈ.
ç‡ ÔflÚÓÏ ÛÓ‚ÌÂ Â¯ÂÌËÂ Á‡‰‡˜ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ‚ÒÂÈ
ÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ‚ ÍÓÚÓÛ˛ ‚ıÓ‰ËÚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚ÛÂÏ˚È Ó·˙ÂÍÚ.
730
á‰ÂÒ¸ ˜ËÒÎÓ ÔÓ· Ë Ó¯Ë·ÓÍ ‚ÓÁ‡ÒÚ‡ÂÚ ‰Ó ÒÓÚÂÌ Ú˚Òfl˜’ Ë ÏËÎÎËÓÌÓ‚.

ëÂ‰ÒÚ‚‡ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ ˝ÚÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÏÓ„ÛÚ ÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl Á‡ ÔÂ‰ÂÎ‡ÏË
ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌÂ„Ó ‰Ìfl Ì‡ÛÍË, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÒÌ‡˜‡Î‡ ÌÛÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÓÚÍ˚ÚËÂ,
‡ ÔÓÚÓÏ, ÓÔË‡flÒ¸ Ì‡ ÌÓ‚˚Â Ì‡Û˜Ì˚Â ‰‡ÌÌ˚Â, Â¯‡Ú¸ ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎ¸Ò-
ÍÛ˛ Á‡‰‡˜Û.
é‰ÌËÏ ËÁ ‚‡ÊÌ˚ı ÔËÂÏÓ‚ Â¯ÂÌËfl ËÁÓ·ÂÚ‡ÚÂÎ¸ÒÍËı Á‡‰‡˜
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÂÂ‚Ó‰ Ëı Ò ‚˚Ò¯Ëı ÛÓ‚ÌÂÈ Ì‡ ÌËÁ¯ËÂ. í‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ,
ÂÒÎË Á‡‰‡˜Ë ˜ÂÚ‚ÂÚÓ„Ó ËÎË ÔflÚÓ„Ó ÛÓ‚Ìfl ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı
ÔËÂÏÓ‚ ÔÂÂ‚ÂÒÚË Ì‡ ÔÂ‚˚È ËÎË ‚ÚÓÓÈ ÛÓ‚ÂÌ¸, ÚÓ ‰‡ÎÂÂ
Ò‡·ÓÚ‡ÂÚ Ó·˚˜Ì˚È «ÔÂÂ·Ó» ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚. èÓ·ÎÂÏ‡ Ò‚Ó‰ËÚÒfl Í ÚÓÏÛ,
˜ÚÓ·˚ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ·˚ÒÚÓ ÒÛÊ‡Ú¸ ÔÓËÒÍÓ‚ÓÂ ÔÓÎÂ, ÔÂ‚‡˘‡fl
«ÚÛ‰ÌÛ˛» Á‡‰‡˜Û ‚ «ÎÂ„ÍÛ˛».
«å˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÎÓ‚Û¯ÍË» [56]
• êÂ¯‡fl ÊËÁÌÂÌÌ˚Â ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÒÓÁ‰‡‚‡fl Ò‚ÓÂ ‰ÂÎÓ, ÌÂ ‡·ÒÓ-

Î˛ÚËÁËÛÈÚÂ ˆÂÎË, ÌÂ ÔËÌËÏ‡ÈÚÂ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó Á‡ ˆÂÎ¸, ÂÒÎË ıÓÚËÚÂ
ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ ‡ÁÓ˜‡Ó‚‡ÌËÈ. èÓÏÌËÚÂ, ˜ÚÓ ÏÌÓ„ÓÂ ‚ ÊËÁÌË ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl
ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌ˚Ï ÔÛÚÂÏ.
• àÁ·Â„‡ÈÚÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË «Ì‡ ·Ó¸·Û», ·ÓËÚÂÒ¸ ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ
«ÔÓÚË‚» ˜Â„Ó-ÌË·Û‰¸, ÒÍÓÎ¸ÍÓ «Á‡» ˜ÚÓ-ÌË·Û‰¸. èÓÏÌËÚÂ, ˜ÚÓ Á‡
Ï˚ÒÎ¸˛ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. èÓ ã. íÓÎÒÚÓÏÛ, ÔÓÎÓ‚ËÌ‡ ÔÎÓıËı ÔÓÒÚÛÔ-
ÍÓ‚ ÒÓ‚Â¯‡ÂÚÒfl ÌÂ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Î˛‰Ë ÁÎ˚, ‡ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌË ÔËÌË-
Ï‡˛Ú Ì‡ ‚ÂÛ ÁÎ˚Â Ï˚ÒÎË Ë ‰ÂÈÒÚ‚Û˛Ú ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ˝ÚÓÈ ‚ÂÓÈ.
• ìıÓ‰ËÚÂ ÓÚ ÊËÁÌË ‚ «Ì‡ËÒÓ‚‡ÌÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË» Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘ÂÈ ÏÓ‰ÂÎË ÂÂ ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËfl. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ «Ì‡ËÒÓ‚‡ÌÌÓÈ
Â‡Î¸ÌÓÒÚË» „ÓÁËÚ ‚‡Ï Í‡ıÓÏ.
• ç‡Û˜ËÚÂÒ¸ ÔÂÓ‰ÓÎÂ‚‡Ú¸ Ó·‡flÌËÂ ‡‚ÚÓËÚÂÚÓ‚, ÔË‚flÊËÚÂ
ÒÂ·fl ÔÓ‰Ó·ÌÓ é‰ËÒÒÂ˛ Í ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ï‡˜ÚÂ: ÌËÍ‡ÍËÂ ˜ÛÊËÂ Ï˚ÒÎË,
ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl, Ó·‡Á˚, Í‡ÍËÏË ·˚ ÔË‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÓÌË Ç‡Ï ÌË
Í‡Á‡ÎËÒ¸, ÌÂ ÏÓ„ÛÚ Á‡ÏÂÌËÚ¸ Ç‡¯Â ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ, ÒÓ·ÒÚ-
‚ÂÌÌÛ˛ Ï˚ÒÎ¸ Ë ÒÔÓÒÓ· Ï˚¯ÎÂÌËfl.
• çÂ «·ÂÈÚÂÒ¸ Ó ÒÚÂÌÛ» ÔË Â¯ÂÌËË ÒÎÓÊÌÓÈ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ
Á‡‰‡˜Ë: ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÓÚÒÚÛÔÎÂÌËÂ, ÓÚıÓ‰ ‚ ÒÚÓÓÌÛ, Á‡ÌflÚËÂ ‰Û„ËÏË
‰ÂÎ‡ÏË, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÏË, ‰‡ÒÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓ‡·ÓÚ‡Ú¸ Ì‡‰
Ç‡¯ÂÈ Á‡‰‡˜ÂÈ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌË˛. éÚÌÂÒËÚÂÒ¸ Í Á‡‰‡˜Â Ò ‰ÓÎÂÈ ˛ÏÓ‡ Ë
ËÓÌËË, ‚ÍÎ˛˜‡ÈÚÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ Ë„˚.
• àÁ·Â„‡ÈÚÂ ‰‚ËÊÂÌËfl Ï˚ÒÎÂÈ ÔÓ ÍÛ„Û, Û˜ËÚÂÒ¸ ÒÚÓËÚ¸
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ˆÂÔÓ˜ÍË, ‚ÓÁ‚‡˘‡Ú¸Òfl ÔÓ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÔÓ˜ÍÂ Í ÚÓÏÛ
ÏÂÒÚÛ, „‰Â ‚‡Ò «Á‡ÌÂÒÎÓ» ‚ ÒÚÓÓÌÛ.
731
• àÁ·Â„‡ÈÚÂ «ÔÓÒÚÓÚ˚» Ë «Ó‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÒÚË» ‚ Ò‚ÓÂÏ Ï˚¯ÎÂ-

ÌËË: ËÒÚËÌ‡ Ë ÛÒÔÂı ÒÍÓÂÂ ÓÚ˚˘ÛÚÒfl ‚ Ô‡‡‰ÓÍÒ‡ı Ë ‡Î¸ÚÂÌ‡ÚË‚‡ı.
• çÂ ÔÓÎ‡„‡ÈÚÂÒ¸ Ì‡ «ÏÛ‰ÓÒÚ¸» Ì‡Û˜ÌÓ„Ó ÁÌ‡ÌËfl: Ì‡ÛÍ‡
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚ ÍËÁËÒÂ, ·˚Ú¸ ‚Â‰ÓÏÒÚ‚ÂÌÌÓÈ, ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÌÂÌ‡Û˜ÌÓÂ
ÁÌ‡ÌËÂ. ÑÓ‚ÂflÈÚÂ ËÌÚÛËˆËË. èÂÛÒÔÂ‚‡˛˘ËÂ ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÚÂÎË,
Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÔËÌËÏ‡˛Ú Â¯ÂÌËfl «Ì‡ ÎÂÚÛ», ÌÓ Â‰ÍÓ ÓÚ ÌËı
ÓÚÒÚÛÔ‡˛Ú; ÌÂÛ‰‡˜ÌËÍË, Ì‡ÔÓÚË‚, ‰ÓÎ„Ó «ÚflÌÛÚ» Ò ÔËÌflÚËÂÏ
Â¯ÂÌËÈ, ÌÓ Á‡ÚÓ ˜‡ÒÚÓ Ëı ÏÂÌfl˛Ú. áÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ˜‡ÒÚ¸ Ì‡¯Ëı
ÁÌ‡ÌËÈ Ï˚ ÔÓÎÛ˜‡ÂÏ ËÁ flÁ˚Í‡.
• ÖÒÎË Ç˚ ÔÓÔ‡ÎË ‚ «Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ‚ÓÓÌÍÛ», Á‡Úfl„Ë‚‡˛˘Û˛
Ç‡Ò ‚ÓÍÛ„ Ì‡‚flÁ˜Ë‚ÓÈ Ï˚ÒÎË, ÒÓÁ‰‡ÈÚÂ ÌÓ‚Û˛ ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÛ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â
ÔÓÚË‚Ó‚ÂÒ‡ («ÍÎËÌ ÍÎËÌÓÏ ‚˚¯Ë·‡˛Ú»). é‚Î‡‰Â‚‡ÈÚÂ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËÂÈ,
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÈ Ì‡ ÒÓÒÚÓflÌËÂ «‚ÌÂ ÛÏ‡», ÔÓËÒÍ ÂÁÂ‚Ó‚ ‚ Ï˚ÒÎË-
ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
• çÂÚ ÌË˜Â„Ó ·ÓÎÂÂ Ô‡„Û·ÌÓ„Ó, ˜ÂÏ «Ï˚ÒÎÂÌÌÓÂ ÌÂ‰ÂÊ‡ÌËÂ»,
ÒÚÂÏÎÂÌËÂ «‡ÒÚÂÍ‡Ú¸Òfl Ï˚ÒÎ¸˛ ÔÓ ‰Â‚Û». ãÂÍ‡ÒÚ‚ÓÏ ÓÚ ˝ÚÓ„Ó
ÏÓÊÂÚ ÒÎÛÊËÚ¸ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ‚ÌËÏ‡ÌËfl, Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ «‰ËÒˆËÔÎËÌÓÈ
Ï˚ÒÎË», ÛÏÂÌËÂ «‰ÂÊ‡Ú¸» Ï˚ÒÎ¸. ìÔflÏ‡fl, ÒÚÓÔÚË‚‡fl Ï˚ÒÎ¸, Í‡Í
ÌÂÓ·˙ÂÁÊÂÌÌ˚È ‚Â·Î˛‰ ‚ ÔÛÒÚ˚ÌÂ, ·Û‰ÂÚ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Ò·ÓÒËÚ¸ ÒÂ‰Ó-
Í‡: Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ Ï˚ÒÎ¸˛ ÔÓÚÂ·ÛÂÚ ÓÚ Ç‡Ò ÏÌÓ„Ëı ÛÒËÎËÈ. «éÔ˚Ú
ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ Ó¯Ë·‡ÂÚÒfl, Ó¯Ë·‡˛ÚÒfl Ç‡¯Ë ÒÛÊ‰ÂÌËfl, ÓÊË‰‡fl ÓÚ ÌÂ„Ó
Ú‡ÍÓ„Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓÓÂ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂÏ Ç‡¯Ëı ˝ÍÒÔÂË-
ÏÂÌÚÓ‚» (ãÂÓÌ‡‰Ó ‰‡ ÇËÌ˜Ë). ëÏÛÚ‡ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÏÓÊÂÚ ‚˚‡ÁËÚ¸Òfl ‚
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÏ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËË. çÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Â ÒËÚÛ‡ˆËË Ï˚ÒÎÂÌÌ˚Â
ÍÓÌÒÚÛÍˆËË ÏÓ„ÛÚ ‚˚Á‚‡Ú¸ ÒÓ ÒÚÓÓÌ˚ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı Â‡ÍˆË˛,
ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÛ˛ Ç‡¯ËÏ Ì‡ÏÂÂÌËflÏ. ÇÓÁÏÓÊÌ˚È ‚˚ıÓ‰ — ‚ ˛ÏÓ-
Â, Ò‡ÏÓËÓÌËË. ìÏÂÒÚÌ‡fl ¯ÛÚÍ‡ ‰ÓÎÊÌ‡ ÔÓÔ‡‚ËÚ¸ ‰ÂÎÓ, ÂÒÎË ‚ÒÎÂ‰
Á‡ ÌÂÈ Ç‡Ï Û‰‡ÒÚÒfl ÚÓ˜ÌÓ ‚˚‡ÁËÚ¸ Ò‚Ó˛ Ï˚ÒÎ¸.
• å˚ÒÎ¸ ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ ÎÓ‚Û¯ÍÓÈ, ÂÒÎË ÓÌ‡ „Û·‡, ÔflÏÓÎËÌÂÈ-
Ì‡, ÌÂÎÓ„Ë˜Ì‡ («‚ Ó„ÓÓ‰Â ·ÛÁËÌ‡, ‡ ‚ äËÂ‚Â ‰fl‰¸Í‡!»). Ç Ó‚Î‡‰ÂÌËË
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛÓÈ, ‚ÒÂÏ ·Ó„‡ÚÒÚ‚ÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl ÔÓÏÓ„ÛÚ
„ÛÏ‡ÌËÚ‡ÌÓÂ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ˜ÚÂÌËÂ ÍÎ‡ÒÒËÍË, Ó·˘ÂÌËÂ Ò ÛÏÌ˚ÏË
Î˛‰¸ÏË. ùÚÓÈ ÊÂ ˆÂÎË ÔËÁ‚‡Ì˚ ÒÎÛÊËÚ¸ ÔÂÂ‰‡˜Ë ÚÂÎÂÍ‡Ì‡Î‡
«äÛÎ¸ÚÛ‡». çÂ ÎË¯ÌÂ ÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò Û˜Â·ÌËÍÓÏ «ãÓ„ËÍ‡» ËÎË, Í
ÔËÏÂÛ, ÍÌË„ÓÈ è. ëÓÔÂ‡ «àÒÍÛÒÒÚ‚Ó Â˜Ë».
• ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÎÓ‚Û¯ÍË, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â Ì‡ ÌÂÍÓÚÓ-
˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflı ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó flÁ˚Í‡, ‰Ë‡ÎÂÍÚÓ‚ ËÎË ÒÔÂ-
ˆË‡Î¸ÌÓ ÒÓÁ‰‡ÌÌÓ„Ó flÁ˚Í‡ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ Ó·˘ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ. àÁ‚ÂÒÚÌÓ,
Ì‡ÔËÏÂ, ˜ÚÓ ‚ ÌÂÍÓÚÓ˚ı Ó·Î‡ÒÚflı êÓÒÒËË ÊÂÌ˘ËÌ‡ ÌÂ ÒÍ‡ÊÂÚ:
«ü Â„Ó ÔÓÎ˛·ËÎ‡», ÓÌ‡ ÒÍ‡ÊÂÚ: «ü Â„Ó ÔÓÊ‡ÎÂÎ‡». äËÏËÌ‡Î¸Ì˚È
732
ÏË ‚˚‡·ÓÚ‡Î Ò‚ÓÈ «·Î‡ÚÌÓÈ» flÁ˚Í. ëÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl ˝ÒÚ‡‰‡ Ë ÍËÌÓ

‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ Ó·Û˜‡˛Ú Ì‡Ò ˝ÚÓÏÛ flÁ˚ÍÛ. ç‡ÍÓÌÂˆ, ÂÒÚ¸ ÏÓÎÓ-
‰ÂÊÌ˚È ÒÎÂÌ„: «òÌÛÍË ‚ ÒÚ‡Í‡ÌÂ?» («êÓ‰ËÚÂÎË ‰ÓÏ‡?»), «Å‡·ÍË
‰‡‚‡È!» («ÑÂÌ¸„Ë ‰‡‚‡È!»), «äÛÚÓÈ Ô‡ÂÌ¸» (éÔ‡ÒÌ˚È, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È Ò
˝ÍÂÚÓÏ, Ï‡ÙËÂÈ, ‰Û„ËÏË ÔÓ‰Ó·Ì˚ÏË ÒÚÛÍÚÛ‡ÏË). é‚Î‡‰ÂÌËÂ
ÏËÌËÏÛÏÓÏ Â˜Â‚ÓÈ ÒÛ·ÍÛÎ¸ÚÛ˚ ÌÂ·ÂÒÔÓÎÂÁÌÓ ÒÂ„Ó‰Ìfl Ë ÓÒÚ‡ÌÂÚÒfl
ÌÛÊÌ˚Ï Á‡‚Ú‡, ËÌ‡˜Â Ï˚ ÌÂ ·Û‰ÂÏ ÔÓÌËÏ‡Ú¸, Ó ˜ÂÏ „Ó‚ÓflÚ ÏÌÓ„ËÂ
ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎË.
• íËÔË˜Ì‡fl Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl ÎÓ‚Û¯Í‡ — ÙÓÏ‡Î¸ÌÓ-ÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl,
Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò Ì‡Û¯ÂÌËÂÏ Á‡ÍÓÌÓ‚ Ë ÔËÌˆËÔÓ‚ ÎÓ„ËÍË. íËÔË˜Ì˚È
ÔËÏÂ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÌÂÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË: «ÇÓ-ÔÂ‚˚ı, fl Ú‚ÓÈ ÏÂ-
¯ÓÍ ÌÂ ·‡Î; ‚Ó-‚ÚÓ˚ı, ÓÌ ·˚Î ıÛ‰ÓÈ; ‡, ‚-ÚÂÚ¸Ëı, fl ‚ÂÌÛÎ Â„Ó
ˆÂÎ˚Ï». ëÓ‚ÂÚ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Ó‰ËÌ: ‚ÓÁ¸ÏËÚÂ Û˜Â·ÌËÍ ÔÓ ÎÓ„ËÍÂ, ÔË-
ÒÎÛ¯Ë‚‡ÈÚÂÒ¸ Í ÎÓ„ËÍÂ flÁ˚Í‡.
• çÂ ‰‡‚‡ÈÚÂ Ï˚ÒÎË Ó‚Î‡‰ÂÚ¸ Ç‡ÏË ·ÂÁ‡Á‰ÂÎ¸ÌÓ. àÁ‚ÂÒÚÌÓ, Í
ÔËÏÂÛ, ˜ÚÓ Ï˚ÒÎË Ó ÒÂÍÒÂ ÏÓ„ÛÚ Á‡ÌËÏ‡Ú¸ ‚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÁÌ‡-
˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ·ÓÎ¸¯Â ÏÂÒÚ‡, ˜ÂÏ Ò‡Ï‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÂÍÒÂ. ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔÂ‚ÚË˜ÂÒÍËÂ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÌÓÏ‡ÎËÁÛ˛-
˘ËÂ ˝ÚÓ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ.
• ãÂ„ÍÓ ÔÓÔ‡ÒÚ¸ ‚ «ÎÓ‚Û¯ÍÛ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË» (ë. äÓ‚Ë) [56], ‚ ÍÛ-
„Ó‚ÓÓÚ ‰ÂÎ Ë ÒÓ·˚ÚËÈ, ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯Â ÛÒËÎËÈ ‡ÒıÓ‰Ûfl Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ·˚
Í‡‡·Í‡Ú¸Òfl ‚‚Âı ÔÓ ÎÂÒÚÌËˆÂ ÛÒÔÂı‡, Ë ÎË¯¸ Á‡ÚÂÏ, ˜ÚÓ·˚ ÓÒÓÁ-
Ì‡Ú¸, ˜ÚÓ ÎÂÒÚÌËˆÛ ˝ÚÛ ÔËÒÎÓÌËÎË ÌÂ Í ÚÓÈ ÒÚÂÌÂ. èÓÔÓ·ÛÈÚÂ
ÓÒÓÁÌ‡Ú¸ Ò‚ÓÂ ÊËÁÌÂÌÌÓÂ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ.
• è‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„Ëı Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚ı ÒËÚÛ‡ˆËÈ — ‚ ÛÚ-
‡ÚÂ ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‚ÂÏÂÌË. ÇÂÏfl ËÏÂÂÚ Ì‡Ë·ÓÎ¸¯Û˛ ˆÂÌÌÓÒÚ¸, ÍÓ„‰‡ ÓÌÓ
Ì‡ÔÓÎÌflÂÚÒfl ÒÏ˚ÒÎÓÏ. íÂflfl Ó˘Û˘ÂÌËÂ «ÒÚÂÎ˚ ‚ÂÏÂÌË», Â„Ó Ì‡ÔÓÎ-
ÌÂÌÌÓÒÚË ÒÓ·˚ÚËflÏË, ÏÓÊÌÓ Á‡·ÎÛ‰ËÚ¸Òfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË. ÅÂÁ‚ÂÏÂÌ¸Â —
˝ÚÓ «˜ÂÌ‡fl ‰˚‡» ‰Îfl Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ëÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ,
Ì‡¯ ÏÓÁ„Ó‚ÓÈ ˆÂÌÚ («Ó˜‡„ Ï˚ÒÎË») Í‡ÍÓÈ-ÚÓ Ò‚ÓÂÈ ˜‡ÒÚ¸˛, Ë ÌÂ ÚÓÎ¸-
ÍÓ Ô‡ÏflÚ¸˛, ‰ÓÎÊÂÌ ‚˚ÒÚÛÔ‡Ú¸ «ı‡ÌËÚÂÎÂÏ ‚ÂÏÂÌË». à Ì‡Ï ÌÂ Í‡-
ÊÛÚÒfl ÚÓÎ¸ÍÓ ÏÂÚ‡ÙÓÓÈ ÒÎÓ‚‡ «Ï˚ÒÎ˛, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛».
• ÉÎÛ·ËÌ‡, Ô‡‡‰ÓÍÒ‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÒÍ˚ÚÌÓÒÚ¸, ÌÂÛÎÓ‚ËÏÓÒÚ¸, ÚÂ-
ÍÛ˜ÂÒÚ¸, ·˚ÒÚÓÚ‡ Ï˚ÒÎË ÚÂ·Û˛Ú ÓÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÏ˚ÒÎËÏÓ„Ó: ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÛÓ‚Ì˛ Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡. Ç Í‡ÍÓÈ ÏÂÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
ÏÓÊÂÚ ÓÚ‡Ê‡Ú¸ Ë ÔÂÓ·‡Ê‡Ú¸ ·˚ÚËÂ? ÖÒÚ¸ ÎË ÔÂ‰ÂÎ˚ Ò‡ÏÓÌ‡-
‰ÂflÌÌÓÒÚË, ËÏÂÂÚ ÎË „‡ÌËˆ˚ ÛÏ, ·ÂÒÔÂ‰ÂÎ¸Ì‡ ÎË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍ‡fl
„ÎÛÔÓÒÚ¸?
733
11.3.3.2 éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Í ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ ÒÂ‰ÒÚ‚

ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË Í‡¸ÂÌ˚ı ˆÂÎÂÈ
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÔÓÍ‡ÊÂÏ Ì‡ ÔËÏÂÂ: Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËÂÈ Ë
ÚÂıÌËÍÓÈ Ï‡„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚Á„Îfl‰‡.
é‚Î‡‰ÂÌËÂ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËÂÈ
åÂ‰ËÚ‡ˆËfl (ÓÚ Î‡Ú. meditari — ‰‚ËÊËÏ˚È Í ˆÂÌÚÛ, medita-

tio — ‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËÂ) — ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, ÒÔÓÒÓ· ÒÌflÚËfl
ÌÂ‚ÌÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl, ÛÍÂÔÎÂÌËfl ‰Û¯Â‚Ì˚ı ÒËÎ, ÒÂ‰ÒÚ‚Ó
ÔË‚Â‰ÂÌËfl ÔÒËıËÍË ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ „ÎÛ·ÓÍÓÈ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌÌÓÒÚË.
èÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û ˝ÚÓ ÒÔÓÒÓ· ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ‚ÓÒÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡, ÒËÒÚÂÏ‡ ‰ÛıÓ‚-
ÌÓÈ Ô‡ÍÚËÍË, ÍÓÚÓ‡fl ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ‚ÁflÚ¸ Ì‡ ÒÂ·fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ Á‡ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ò‚ÓËı Ï˚ÒÎÂÈ.
éÒÌÓ‚ÌÓÂ Á‚ÂÌÓ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË — ÔÓ„ÛÊÂÌËÂ ÛÏÓÏ ‚ ÔÂ‰ÏÂÚ,
Ë‰Â˛, ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËfl ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ì‡ ‡Ì‡ÎËÁÂ Ï˚ÒÎÂÈ, Ó˘Û˘ÂÌËÈ, ÒÓ-
ÒÚÓflÌËÈ; ‡ÒÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËÂ ‚ÌËÏ‡ÌËfl, ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl «‚ÌÂ ÛÏ‡».
Ç ÒÓÒÚÓflÌËË ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛
‚˚ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ËÁ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚ÌÛÚÂÌÌËı Ë ‚ÌÂ¯ÌËı ‡Á‰‡ÊËÚÂÎÂÈ Ë
ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜Ë‚‡ÂÚÒfl Ì‡ Â‰ËÌË˜ÌÓÏ Ó·˙ÂÍÚÂ, ‡, ÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ, ÚÂflÂÚ
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ ‚ÂÏÂÌÌ˚Â ÔÓÏÂÊÛÚÍË [15, 16].
éÒÌÓ‚Ì˚Ï ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ó˘Û˘ÂÌËÂ
ÌÂÓ·˚˜ÌÓÈ ÔÛÒÚÓÚ˚. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÊÂ ‚ÂÏÂÌÌ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl fl‚-
ÎflÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓÏ ‚ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËË ÎË˜ÌÓÒÚË, ‚ ÙÓ-
ÏËÓ‚‡ÌËË Ó˘Û˘ÂÌËfl, ÔÓÚÂfl ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÓËÂÌÚËÓ‚ÍË ÔË‚Ó‰ËÚ Í
ÙÓÏËÓ‚‡ÌË˛ ËÎÎ˛ÁÓÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËflÚËfl Ò‚ÓÂ„Ó «ü» («ÒÎËflÌËÂ
Ò ·ÂÒÔÂ‰ÂÎ¸Ì˚Ï», «‡ÒÚ‚ÓÂÌËÂ ‚ ÒÓÎÌÂ˜ÌÓÏ Ò‚ÂÚÂ», «Ô‡ÂÌËÂ ‚ ÌÂ-
‚ÂÒÓÏÓÒÚË» Ë Ú. Ô.). ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó Ó‰‡ ÔÒËıË˜ÂÒÍ‡fl
ËÏÏÓ·ËÎËÁ‡ˆËfl, Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl Ò ‚ÂÏÂÌÌ˚Ï ‚˚ÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı
ËÌÚÂ„‡ÚË‚Ì˚ı ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ÏÓÁ„‡, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛
ÌÂ‚ÌÓ-ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÙÛÌÍˆËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÒÚ‡‚Îflfl ÔÓÒÎÂ ÒÂ·fl Ó˘Û˘Â-
ÌËÂ Ò‚ÂÊÂÒÚË, ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó Ó·ÌÓ‚ÎÂÌËfl Ë ‡‰ÓÒÚË ·˚ÚËfl»
åÂÚÓ‰˚ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË: ÒÓÁÂˆ‡ÌËÂ ÔÂ‰ÏÂÚ‡; Ò˜ÂÚ Ë ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ
‰˚ı‡ÌËfl; Û˜ÂÚ Í‡Ê‰ÓÈ ÔÓÒÚÓÓÌÌÂÈ Ï˚ÒÎË, Ïfl„ÍÓÂ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËÂ ÓÚ
ÌÂÂ; ‚ÓÁ‚‡˘ÂÌËÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛ ÚÓ˜ÍÛ.
èËÂÏ˚ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË: ‚˚·Ó ‚ÂÏÂÌË, ÏÂÒÚ‡, ÔÓÁ˚, ‰˚ı‡ÌËfl.
êÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË — ÏÓ˘Ì˚È ÔËÎË‚ Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÈ ˝ÌÂ„ËË.
åÂ‰ËÚ‡ˆËfl, ÔÓ Å‡„‚‡ÌÛ òË ê‡‰ÊÌË¯Û, — ˝ÚÓ ‰‚Â¸ Í Ú‡ÈÌ‡Ï
·˚ÚËfl, Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÔÓÒÓ· ÔÂ‚ÁÓÈÚË ÒÂ·fl, ‚˚ÈÚË Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÒÂ·fl.
734
éÌ‡ ÌÂ ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Ú¸ ÛÒËÎËÂÏ, ‚˚·Ë‡ÈÚÂ ÚÛ, ÍÓÚÓ‡fl Ç‡Ï ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ.

çÂ ÒÓÁ‰‡‚‡ÈÚÂ Ò‡ÏÓ‰ÂÎ¸Ì˚Â ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË. àÌÓ„‰‡ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸
Ó˜ÂÌ¸ ÓÔ‡ÒÌ‡: Ç˚ Ë„‡ÂÚÂ Ò ÚÓÌÍËÏ, Ó˜ÂÌ¸ ÚÓÌÍËÏ ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ ÛÏ‡.
îÓÏ˚ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË
• åÂ‰ËÚ‡ˆËfl ÒÏÂıÓÏ: ÔÂ‚ÓÂ, ˜ÚÓ ÌÛÊÌÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÛÚÓÏ, ˝ÚÓ
‡ÒÒÏÂflÚ¸Òfl, Ë ˝ÚÓ Á‡‰‡ÒÚ ÚÓÌ ‚ÒÂÏÛ ‰Ì˛.
• åÂ‰ËÚ‡ˆËfl «ÁÓÎÓÚÓÈ Ò‚ÂÚ»: Ç˚ ÎÂÊËÚÂ ÛÚÓÏ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÒÚÂ-
ÎË. ÉÎ‡Á‡ Á‡Í˚Ú˚. äÓ„‰‡ Ç˚ ‚‰˚ı‡ÂÚÂ, ÔÂ‰ÒÚ‡‚¸ÚÂ ÒÂ·Â ÁÓÎÓÚÓÈ
Ò‚ÂÚ, ‚ıÓ‰fl˘ËÈ ˜ÂÂÁ Ç‡¯Û „ÓÎÓ‚Û ‚ ÚÂÎÓ, Í‡Í ·Û‰ÚÓ ÒÓÎÌˆÂ ‚ÒÚ‡ÎÓ
fl‰ÓÏ Ò Ç‡¯ÂÈ „ÓÎÓ‚ÓÈ.
• ÅÂ„ Í‡Í ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl: ÏË„, ÍÓ„‰‡ ·Â„ÛÌ ËÒ˜ÂÁ‡ÂÚ, ÓÒÚ‡ÂÚÒfl
ÚÓÎ¸ÍÓ ·Â„.
• «àÁ·ËÂÌËÂ ÔÓ‰Û¯ÍË»: ÂÒÎË Ç˚ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚÂ, ˜ÚÓ ÔÓ·ËÎË ·˚
ÍÓ„Ó-ÌË·Û‰¸, ·ÂÈÚÂ ÔÓ‰Û¯ÍÛ. ëÌËÏËÚÂ ˝ÌÂ„Ë˛ „ÌÂ‚‡ Ë Ï˚ÒÎ¸ Ó ÚÓÏ,
Í‡Í ÍÓÏÛ-ÚÓ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ·ÓÎ¸ÌÓ, ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ ËÒ˜ÂÁÌÂÚ.
• ê‡·ÓÚ‡ Í‡Í ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl: ÔÂ‚‡ÚËÚÂ ‡·ÓÚÛ ‚ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó.
• «ê‡ÁÏ˚¯ÎflÈÚÂ Ó ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÏ»: ÂÒÎË Ç˚ ‡Á„ÌÂ‚‡Ì˚,
‰ÛÏ‡ÈÚÂ Ó ÒÓÒÚ‡‰‡ÌËË, ÂÒÎË Ç˚ ÌÂ‰Ó‚ÓÎ¸Ì˚, ‰ÛÏ‡ÈÚÂ Ó· Û‰Ó‚ÎÂÚ-
‚ÓÂÌÌÓÒÚË.
• «èÓ‰ÛÊËÚÂÒ¸ Ò ‰ÂÂ‚ÓÏ»: Ó·˘ÂÌËÂ, ‡·ÓÚ‡ Ò ‰ÂÂ‚ÓÏ Û‚-
ÎÂ˜ÂÚ Ë ÓÚ‚ÎÂ˜ÂÚ Ç‡Ò. èÂÚ I ÔËÌËÏ‡Î ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı „ÓÒÚÂÈ ‚ Ï‡Ò-
ÚÂÒÍÓÈ, ‚˚Ú‡˜Ë‚‡fl ‰ÂÂ‚flÌÌ˚Â ‰ÂÚ‡ÎË.
• í‡ÌÂˆ Í‡Í ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl: ÂÒÎË Ç˚ ÏÓÎÓ‰˚ ËÎË ıÓÚËÚÂ ·˚Ú¸
ÏÓÎÓ‰˚Ï, Ú‡ÌˆÛÈÚÂ Ò Ì‡ÒÎ‡Ê‰ÂÌËÂÏ, Ò‡ÏÓÁ‡·‚ÂÌÌÓ, Á‡·Û‰¸ÚÂ Ó· ÓÍÛ-
Ê‡˛˘Ëı, ÓÒÚ‡ÎËÒ¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ç˚ Ë Ç‡¯ Ô‡ÚÌÂ.
• ëÂÍÒ Í‡Í ÏÂ‰ËÚ‡ˆËfl: ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÒÂÍÒÛ‡Î¸Ì‡fl ÊËÁÌ¸ ‰‡ÒÚ
Ç‡Ï ÚÓÌÛÒ ‚Ó ‚ÒÂı Ç‡¯Ëı ‰ÂÎ‡ı, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â.
íÂıÌËÍ‡ Ï‡„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‚Á„Îfl‰‡
é‰ÌÓÈ ËÁ ÔÓÔÛÎflÌ˚ı ÒÂ‰Ë ÏÓÎÓ‰ÂÊË ÚÂıÌËÍ ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓ„Ó

‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÂıÌËÍ‡ ÎË˜ÌÓ„Ó Ï‡„ÌÂÚËÁÏ‡ [28]. ÑÎfl ‡Á‚Ë-
ÚËfl «Ï‡„ÌÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó» ‚Á„Îfl‰‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÒ‚ÓËÚ¸ fl‰ ÛÔ‡ÊÌÂÌËÈ.
1. «çÂÔÓ‰‚ËÊÌÓ„Ó ÒË‰ÂÌËfl Ò ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚Ï ‚Á„Îfl‰ÓÏ»
ñÂÎ¸ ÛÔ‡ÊÌÂÌËfl — ÔË‚ÂÒÚË ÚÂÎÓ ‚ ÔÓÎÌÓÂ ‡ÒÒÎ‡·ÎÂÌËÂ Ë
ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ËÚ¸ Ò‚ÓÈ ÔËÒÚ‡Î¸Ì˚È Ë ÌÂÔÓ‰‚ËÊÌ˚È ‚Á„Îfl‰ Ì‡ Í‡ÍÓÈ-
ÎË·Ó ÚÓ˜ÍÂ.
2. «îËÍÒ‡ˆËfl ‚Á„Îfl‰‡ Ì‡ ·ÂÎÓÈ ÚÓ˜ÍÂ»
ëÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ËÚ¸ ‚Á„Îfl‰ Ì‡ ·ÂÎÓÈ ÚÓ˜ÍÂ ‚ ˆÂÌÚÂ ˜ÂÌÓ„Ó ÍÛ„‡
‡ÁÏÂÓÏ 8—10 ÒÏ. «ÑÂÊ‡Ú¸» ‚Á„Îfl‰ ÔÓÍ‡ ÍÛ„ ÌÂ ÒÚ‡ÌÂÚ ‡ÒÔÎ˚-
735
‚‡Ú¸Òfl, ‡ „Î‡Á‡ Ì‡ÔÓÎÌflÚ¸Òfl ÒÎÂÁ‡ÏË. èÓÒÚÂÔÂÌÌÓ ÔÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸-

ÌÓÒÚ¸ ‚Á„Îfl‰‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰Ó‚Â‰ÂÌ‡ ‰Ó 15 ÏËÌ.
3. «îËÍÒ‡ˆËfl ‚Á„Îfl‰‡ Ò ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËÂÏ „Î‡Á ‚ ÒÚÓÓÌ˚»
ÇÁ„Îfl‰ ÔÂÂÌÓÒËÚÒfl Ì‡ ·ÂÎÛ˛ ÚÓ˜ÍÛ, ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÛ˛ ‚ 2 ÏÂÚ-
‡ı ·ÂÁ ËÁÏÂÌÂÌËfl ÔÓÎÓÊÂÌËfl „ÓÎÓ‚˚.
4. «îËÍÒ‡ˆËfl ‚Á„Îfl‰‡ Ò ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËÂÏ ‚Ô‡‚Ó Ë ‚ÎÂ‚Ó»
ÇÁ„Îfl‰ ÔÂÂÌÓÒËÚÒfl Ò Ó‰ÌÓ„Ó ÍÛ„‡ Ì‡ ‰Û„ÓÈ Ò Óı‚‡ÚÓÏ
‚Á„Îfl‰ÓÏ ·ÂÎÓÈ ÚÓ˜ÍË.
5. «áÏÂËÌ˚È ‚Á„Îfl‰». ìÔ‡ÊÌÂÌËÂ 2, 3, 4 ÒÓÂ‰ËÌflÂÚÒfl Ò 1.
Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl Ï‡„ÌÂÚË˜ÂÒÍËÈ ‚Á„Îfl‰ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË
ÓˆÂÔÂÌÂÎÓÈ ÌÂÔÓ‰‚ËÊÌÓÒÚË.
6. «ÇÎ‡ÒÚÌ˚È ‚Á„Îfl‰» (‰ÂÎ‡ÂÚÒfl Ò ÁÂÍ‡ÎÓÏ).
ìÒÚÂÏÎflfl Ò‚ÓÈ ‚Á„Îfl‰ Ì‡ Á‡˜ÍË ËÎË ÔÂÂÌÓÒËˆÛ ÓÚ‡·‡-
Ú˚‚‡ÂÚÒfl «ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚È ‚Á„Îfl‰»
ï‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ‚ ˝ÚÓÈ ÚÂıÌËÍÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ‡Á‚ËÚËÂ ÒËÎ˚ ‚ÓÎË Ò
ÒËÎÓÈ ‚Á„Îfl‰‡. èÓÙÂÒÒÓ Ç.Ä.à‚‡Ì˜ÂÌÍÓ, ÓÔËÒ‡‚¯ËÈ ˝ÚÛ ÚÂıÌËÍÛ
‰Ó·ËÎÒfl «ÒËÎÓÈ» ‚Á„Îfl‰‡ ÚÛ¯ÂÌËfl Ò‚Â˜Ë.
åÂÚÓ‰ Á‡„Ó‚‡Ë‚‡ÌËfl.
ùÚ‡ Ë ‰Û„ËÂ ÚÂıÌËÍË ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛ÚÒfl ˆ˚„‡Ì‡ÏË, ÛÎË˜Ì˚ÏË

ÚÓ„Ó‚ˆ‡ÏË Ë ‰. éÌË ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ Ò ‰Â‚ÌÓÒÚË. ùÚË ÚÂıÌËÍË ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚Ì˚ Ë ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì˚ ÔÓÚË‚ Ç‡Ò [23]. ëÛÚ¸ Á‡„Ó‚‡Ë‚‡-
ÌËfl Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÔÂÂ„ÛÁÍÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl «ÍÎËÂÌÚ‡»
Á‡ÔÛÒÍ‡˛˘ÂÈ ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÏÂı‡ÌËÁÏ ÔÓ„ÂÒÒËÛ˛˘Â„Ó „ËÔÌÓ-
ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÓÏÓÊÂÌËfl. ÇÌËÏ‡ÌËÂ ÏÓÊÂÚ
ÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó Û‰ÂÊË‚‡Ú¸Òfl ‡ÁÌ˚ÏË ËÌÚÂÂÒÌ˚ÏË ËÒÚÓËflÏË, ‡ÌÂÍ‰Ó-
Ú‡ÏË, ÒÎÛ˜‡flÏË Ë Ú. ‰., ‡ ‚ ÚÂÍÒÚ Â˜Ë ‚ÒÂ ‚ÂÏfl ‚ÔÎÂÚ‡˛ÚÒfl
ÒÛ„„ÂÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÍÓÏ‡Ì‰˚ ËÎË ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍËÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË, ‚ ÍÓÚÓ˚ı
Û‚flÁ‡ÂÚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÎÛ¯‡ÚÂÎfl. èËÏÂÌflÂÚÒfl «ÔÂÂÍ˚ÚËÂ Â‡Î¸ÌÓÒ-
ÚÂÈ», ÍÓ„‰‡ Ó‰Ì‡ ËÒÚÓËfl ‚ÔÎÂÚ‡ÂÚÒfl ‚ ‰Û„Û˛, ÚÂÚ¸fl ‚Ó ‚ÚÓÛ˛ Ë
Ú. ‰. äÓÏÂ ÚÓÏÓÊÂÌËfl ÔÒËıËÍË ˜ÂÁÏÂÌÓÈ ÔÓ Ó·˙ÂÏÛ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÂÈ (˝ÚÓ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ˆ˚„‡ÌÂ), Ú‡Í Í‡Í Î˛‰Ë ÛÒ‚‡Ë‚‡˛Ú
ÔÓÒÚÛÔ‡˛˘Û˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ ÚÓÎ¸ÍÓ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÍÓÓÒÚ¸˛. èË
ÔÓ‚˚¯ÂÌËË ÒÍÓÓÒÚË ÒÓÁÌ‡ÌËÂ «ÍÎËÂÌÚ‡» ÌÂ ÛÒÔÂ‚‡ÂÚ Ó·‡·‡Ú˚‚‡Ú¸
ÌÓ‚˚Â ÒÎÓ‚‡ (‡ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Û‰ÂÊË‚‡ÂÚÒfl), ÚÓ ÓÌË Ë‰ÛÚ ÔflÏÓ ‚
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ, ÏËÌÛfl Â„Ó ˆÂÌÁÛÛ. àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË ˝ÚËı ÚÂıÌËÍ [23]
ÔË‚Ó‰flÚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ËÁ ÌËı, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ˚Â ËÏË «Â˜Â‚˚Â Ú˛ÍË».
1). í˛ËÁÏ˚. ùÚÓ ÒÎÓ‚Ó — ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ
‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÏÛ, ÌÓ ‚ÓÔÎÓ˘‡ÂÚ Ó·Ï‡ÌÌÛ˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˛. èËÏÂ, Ç‡Ï
736
ÌÂ ÔÂ‰Î‡„‡˛Ú ÍÛÔËÚ¸, ‡ „Ó‚ÓflÚ: «çÛ Ë ıÓÎÓ‰! éÚÎË˜Ì˚È Ë Ó˜ÂÌ¸

‰Â¯Â‚˚È ÍÓÒÚ˛Ï! ÇÒÂ ÔÓÍÛÔ‡˛Ú!» à ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú Ç‡Ï ÍÓÒÚ˛Ï.
2). àÎÎ˛ÁËfl ‚˚·Ó‡. Ç Ó·˚˜ÌÛ˛ Ù‡ÁÛ ÌÂÁ‡ÏÂÚÌÓ Ôfl˜ÂÚÒfl
ÒÍ˚ÚÓÂ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ Ó Ì‡ÎË˜ËË Í‡ÍÓ„Ó-ÚÓ ÔÂ‰ÏÂÚ‡ ËÎË fl‚ÎÂÌËfl.
ä ÔËÏÂÛ, Ç‡Ï ÌÂ ÔÂ‰Î‡„‡˛Ú ÍÛÔËÚ¸, ‡ „Ó‚ÓflÚ: «ä‡Í‡fl Ç˚
ÒËÏÔ‡ÚË˜Ì‡fl! à Ç‡Ï ˝ÚÓ Ó˜ÂÌ¸ ÔÓ‰ıÓ‰ËÚ... ä‡ÍÛ˛ ¯‡ÔÍÛ ·Û‰ÂÚÂ
·‡Ú¸, ÚÛ ËÎË ˝ÚÛ?» Ç ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÈ Ù‡ÁÂ ÔË ˝ÚÓÏ ÎÓ‚Û¯Í‡ ‰Îfl ÒÓÁ-
Ì‡ÌËfl, ËÏËÚËÛ˛˘‡fl Ç‡¯Â Ô‡‚Ó Ì‡ ‚˚·Ó.
3). äÓÏ‡Ì‰˚, ÒÍ˚Ú˚Â ‚ ‚ÓÔÓÒ‡ı.
ä ÔËÏÂÛ, Ç‡Ò ÔÓÒflÚ: «ü Ç‡Ò Ó˜ÂÌ¸ ÔÓ¯Û. Ç˚ ÌÂ ÏÓ„ÎË ·˚
ÔËÍ˚Ú¸ ‰Â‚Â¸!» àÎË ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚ÓÔÓÒ: «Ç˚ ÛÊÂ ÁÌ‡ÂÚÂ, ˜ÚÓ ·Û-
‰ÂÚÂ ·‡Ú¸?»
4). åÓ‡Î¸Ì˚È ÚÛÔËÍ.
Ç‡Ò ÌÂ ÔÓÒflÚ ÍÛÔËÚ¸ Ò‚ÓÈ ÚÓ‚‡, ‡ ÔÂ‰Î‡„‡˛Ú ÔÓÔÓ·Ó‚‡Ú¸.
èË ˝ÚÓÏ ÔÓ‰‡‚Âˆ (Í‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ Ç˚ ÔÓ·ÛÂÚÂ) ÒÔ‡¯Ë‚‡ÂÚ: «çÛ,
ÔÓÌ‡‚ËÎÓÒ¸? èÓÌ‡‚ËÎÓÒ¸?» ùÚÓ ÎÓ‚Û¯Í‡ ‰Îfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl, Ë·Ó Ç˚
ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÂÒ¸ ‚ ÏÓ‡Î¸ÌÓÏ ÚÛÔËÍÂ: ÒÓ‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔÓ‰ÛÍÚ ÔÎÓıÓÈ,
ÌÂÎÓ‚ÍÓ... Ë ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÛÊÂ ÒÓ„Î‡ÒËÎÓÒ¸.
5). êÂ˜Â‚ÓÈ ÔËÂÏ «˜ÂÏ... — ÚÂÏ». ëÛÚ¸ ÔÒËıÓÚÂıÌËÍË ‚ Ò‚flÁ˚-
‚‡ÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ, Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÌÛÊÌÓ. ä ÔËÏÂÛ, Ì‡ ˚ÌÍÂ
Ç‡Ï „Ó‚ÓflÚ: «é, fl ‚ËÊÛ, Ç‡Ï ÔÓ‚ÂÁÎÓ, ˝Ú‡ ¯‡ÔÍ‡ Ç‡Ï Ó˜ÂÌ¸ ÔÓ‰ıÓ-
‰ËÚ, ˜ÂÏ ‰ÓÎ¸¯Â Ç˚ ÂÂ ÔËÏÂflÂÚÂ, ÚÂÏ ·ÓÎ¸¯Â ÓÌ‡ Ç‡Ï Ì‡‚ËÚÒfl».
6). êÂ˜Â‚ÓÈ ÔËÂÏ «åÂÚÓ‰ òÚËÎËˆ‡». éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ì‡¯ÂÈ
Ô‡ÏflÚË Ú‡ÍÓ‚˚, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÎÛ˜¯Â Á‡ÔÓÏËÌ‡ÂÚ ‚ Î˛·ÓÏ ‡Á„Ó‚ÓÂ
Ì‡˜‡ÎÓ Ë ÍÓÌÂˆ. àÒıÓ‰fl ËÁ ˝ÚÓ„Ó, ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ
ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡˛ÚÒfl ÚÂ ÒÎÓ‚‡, ÍÓÚÓ˚Â ÌÛÊÌ˚ Ë ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÓÌË ‚ ÍÓÌÂˆ
‡Á„Ó‚Ó‡.
7). èËÂÏ «Í‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ... ÚÓ...»
ä ÔËÏÂÛ, Ç‡Ï „Ó‚ÓflÚ: «ä‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ Ç˚ Û‚Ë‰ËÚÂ Ò‚Ó˛ ÎËÌË˛
ÊËÁÌË Ì‡ Î‡‰ÓÌË, Ú‡Í Ò‡ÁÛ ÔÓÈÏÂÚÂ ÏÂÌfl!» èÓËÒıÓ‰ËÚ ÔËÒÓÂ‰Ë-
ÌÂÌËÂ Í Â‡Î¸ÌÓÏÛ Ù‡ÍÚÛ ‰Ó‚ÂËfl Í ÒÂ·Â.
8). êÂ˜Â‚ÓÈ Ú˛Í «ê‡ÒÒÂË‚‡ÌËÂ». ëÛÚ¸ ÔÒËıÓÚÂıÌËÍË Á‡ÍÎ˛-
˜‡ÂÚÒfl ‚ ‚˚‰ÂÎÂÌËË ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ÒÎÓ‚ („ÓÏÍÓÒÚ¸˛, ËÌÚÓÌ‡ˆËÂÈ,
Ô‡ÛÁ‡ÏË, ÔËÍÓÒÌÓ‚ÂÌËflÏË, ÊÂÒÚ‡ÏË Ë ‰.) ‡ÒÒÂflÌÌ˚ı ÔÓ ‚ÒÂÏÛ
‡Á„Ó‚ÓÛ, ÌÓ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Â‡„ËÛÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ˝ÚË ÒÎÓ‚‡ (ÓÌË
ÔÓ‰ÍÂÔÎÂÌ˚ ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÂÈ).
àÌÚÂÂÒÌÓ, ˜ÚÓ ‰‡ÊÂ ‚ ÔËÒ¸ÏÂÌÌ˚È ÚÂÍÒÚ ÏÓÊÌÓ ‚ÒÚ‡‚ËÚ¸
ÒÍ˚ÚÛ˛ ËÌÙÓÏ‡ˆË˛. èË ˝ÚÓÏ ÌÛÊÌ˚Â ÒÎÓ‚‡ ‚˚‰ÂÎfl˛Ú: ‡ÁÏÂÓÏ
¯ËÙÚ‡, ‰Û„ËÏ ¯ËÙÚÓÏ, ‰Û„ËÏ ˆ‚ÂÚÓÏ, ‡·Á‡ˆÌ˚Ï ÓÚÒÚÛÔÓÏ Ë Ú. Ô.
737
ùÚË Ë ‰Û„ËÂ ÚÂıÌËÍË ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÛÒËÎË‚‡˛Ú Ç‡¯Û «‚ÓÓÛ-

ÊÂÌÌÓÒÚ¸» ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ Î˛‰ÂÈ. å˚ Ëı ÔË‚ÂÎË Â˘Â Ë
Ò ˆÂÎ¸˛ ÔÂ‰ÛÔÂÊ‰ÂÌËfl Ç‡Ò Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl
ÔÓÚË‚ Ç‡Ò Ë ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ˚ÌÍÂ, ÌÓ Á‡ ÒÚÓÎÓÏ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚. ùÚË
ÚÂıÌËÍË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú ÔÓ‚˚ÒËÚ¸ Ç‡¯Û „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ÊËÁÌË ‚ ˝ÚÓÏ
ÒÎÓÊÌÓÏ ÏËÂ. ùÚÓ Â˘Â ‡Á Ì‡ÔÓÏËÌ‡ÂÚ Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ÔÓÁÌ‡Ú¸
ÒÂ·fl Ë ‰Û„Ëı. ãË˜Ì‡fl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ Í Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÎ‡Ì‡ Í‡¸Â˚
ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ Ó·ÎÂ„˜ËÚ Ç‡Ï ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ˆÂÎË.
ìÒÔÂıÓ‚ Ç‡Ï!
äÓÌÚÓÎ¸Ì˚Â ‚ÓÔÓÒ˚ Ë Á‡‰‡ÌËfl:
1. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÌÓ‚˚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ·Ó¸·˚?

2. èÂÂ˜ËÒÎËÚÂ ÔËÌˆËÔ˚ ·Ó¸·˚, ÔË‚Â‰ËÚÂ ÔËÏÂ˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Ëı
Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ?
3. Ñ‡ÈÚÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍÛ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏÛ ÔÓ‰ıÓ‰Û Í ·Ó¸·Â?
4. ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ í‡·ÎËˆ‡ 11.1 ‚˚·ÂËÚÂ ÍÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ Ë
‰‡ÈÚÂ Ò‚ÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ «·Ó¸·˚».
5. ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ í‡·ÎËˆ‡ 11.2 ‚˚·ÂËÚÂ ÍÎ˛˜Â‚˚Â ÒÎÓ‚‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÈ Ë
‰‡ÈÚÂ Ò‚ÓÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ «é·˘ÂÌËÂ» Ë «ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl»?
6. é·˙flÒÌËÚÂ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ ÚÂÓpËË ·Óp¸·˚?
7. èÂÂ˜ËÒÎËÚÂ ÏÂÚÓ‰˚ ·Ó¸·˚, ÔË‚Â‰ËÚÂ ÔËÏÂ˚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Ëı Ì‡
Ô‡ÍÚËÍÂ?
8. èÂÂ˜ËÒÎËÚÂ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚Â Ç‡Ï ÙÓÏ˚ ·Ó¸·˚, ÔË‚Â‰ËÚÂ ÔËÏÂ˚ ËÒÔÓÎ¸-
ÁÓ‚‡ÌËfl Ëı Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ?
9. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ Ú‡‰ËˆËÓÌÌÛ˛ ÙÓÏÛ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚Â˘‡ÌËfl
Ë ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌÛ˛ ‚ ÔÓÒÓ·ËË?
10. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ Ó¯Ë·ÍË ‚ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË Ë Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â
‰Îfl Ëı ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl?
11. Ç ˜ÂÏ ÒÛÚ¸ Í‡¸Â˚ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
12. ä‡ÍËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ÎË˜ÌÓÒÚË Ì‡‰Ó ËÏÂÚ¸ ‰Îfl Â‡ÎË-
Á‡ˆËË ÔÎ‡Ì‡ Í‡¸Â˚?
13. ä‡Í ‡Á‚ËÚ¸ ‚ ÒÂ·Â ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÎË˜ÌÓÒÚË ‰Îfl ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÒÚ‡?
14. ä‡Í ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ ‚˚·Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Í‡¸Â˚?
15. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ˝Ú‡ÔÓ‚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡ ?
16. éÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚÂ ‚˚·Ó ÔÓÙÂÒÒËË Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÍÎ‡Ò-
ÒËÙËÍ‡ˆËË Ö. Ä. äÎËÏÓ‚‡?
738
17. éÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚÂ ÓˆÂÌÍÛ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÏËÚÂ Â¯ÂÌËfl ÔÓ ÔÓÙÂÒÒËÓ-

Ì‡Î¸ÌÓÈ Í‡¸ÂÂ?.
18. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ÓÔ˚Ú‡ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔË
Â‡ÎËÁ‡ˆËË Í‡¸Â˚?
19. óÚÓ Ì‡‰Ó ‰Îfl Ó‚Î‡‰ÂÌËfl ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡?
20. éı‡‡ÍÚÂËÁÛÈÚÂ «Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì˚Â ÎÓ‚Û¯ÍË» Ë ‰‡ÈÚÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ
Ëı Û˜ÂÚÛ ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË?
1. ÄÌËÒËÏÓ‚ é. ë. çÓ‚ÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ: ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë ÔÛÚË ÙÓ-

ÏËÓ‚‡ÌËfl. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1991.
2. ÅÂÌ ù. à„˚, ‚ ÍÓÚÓ˚Â Ë„‡˛Ú Î˛‰Ë. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ‚Á‡ËÏÓ-
ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ; ã˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Â Ë„‡˛Ú ‚ Ë„˚. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ
ÒÛ‰¸·˚: — ëè·.: ëÔÂˆ. ÎËÚÂ, 1995.
3. Ç‡Ì ÑÂÈÍ í. Ä. üÁ˚Í, ÔÓÁÌ‡ÌËÂ, ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1989.
4. Ç‡ÒËÎ¸Â‚‡ Ä. ç. éÒÌÓ‚˚ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ Â˜Ë. — å., 1990.
5. Ç‚Â‰ÂÌÒÍ‡fl ã. Ä., è‡‚ÎÓ‚‡ ã. É. äÛÎ¸ÚÛ‡ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó Â˜Ë. — êÓÒÚÓ‚-
Ì‡-ÑÓÌÛ, 1995.
6. ÇÂ·Â å. àÁ·‡ÌÌÓÂ. é·‡Á Ó·˘ÂÒÚ‚‡. — å., ç‡ÛÍ‡, 1994.
7. ÇÂ·Â å. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÌflÚËfl ÒÚ‡ÚËÙËÍ‡ˆËË // ëÓˆËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ËÒÒÎÂ‰Ó-
‚‡ÌËfl. — 1994. — ‹ 5.
8. ÇÂÒÂÎÓ‚ è. Ç. ÄÍÒËÓÏ˚ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÔËÒ¸Ï‡: ÍÛÎ¸ÚÛ‡ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl Ë
ÓÙËˆË‡Î¸ÌÓÈ ÔÂÂÔËÒÍË. — å.: àÇñ «å‡ÍÂÚËÌ„», 1993.
9. ÇÎ‡ÒÓ‚‡ ç. å. à ÔÓÒÌÂ¯¸Òfl ·ÓÒÒÓÏ. ëÔ‡‚Ó˜ÌËÍ ÔÓ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl. ÍÌ. 1, 2, 3. — çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: ùÍÓ, 1994.
10. ÇÂıÓ„Î‡ÁÂÌÍÓ Ç. ç., á‚ÂÁ‰ÂÌÍÓ‚ Ä. Ä., ïÎ˛ÌÂ‚‡ å. Ç. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÔË-
·˚ÎË. — å.: èËÓ-ËÁ‰‡Ú, 2005.
11. ÇÓ‚ÂÌ‡„ ã˛Í ‰Â äÎ‡Ì¸Â. ê‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl Ë Ï‡ÍÒËÏ˚. — å.: Äëí, 2002.
12. ÉÓÎÛ· à. Å., êÓÁÂÌÚ‡Î¸ Ñ. ù. ëÂÍÂÚ˚ ıÓÓ¯ÂÈ Â˜Ë. — å.: åÂÊ‰ÛÌ‡.
ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, 1993.
13. ÉÎ‡‰˚¯Â‚ ë. ÅÓ¸·‡ ·ÛÎ¸‰Ó„Ó‚ ÔÓ‰ ÍÓ‚ÓÏ: ëÂÍÂÚ˚ ‚ÎËflÌËfl Ì‡ Î˛‰ÂÈ. —
å.: îÄàê-èêÖëë, 2001.
14. ÉÂÈÒÓÌ ÑÊ. (ÏÎ), é ÑÂÎÎ ä. ÄÏÂËÍ‡ÌÒÍËÈ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ Ì‡ ÔÓÓ„Â ïïI
‚ÂÍ‡. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1991.
15. ÉËÏ‡Í ã. è. é·˘ÂÌËÂ Ò ÒÓ·ÓÈ. — å.: èÓÎËÚ. ÎËÚ, 1991.
16. ÉËÏ‡Í ã. è. êÂÁÂ‚˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË. — å.: èÓÎËÚËÁ‰‡Ú, 1987.
17. ÜÛÍÓ‚ Ç. ÇÁ„Îfl‰˚ ‚ÓÂÌÌÓ„Ó ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ëòÄ Ì‡ ‚Â‰ÂÌËÂ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
ÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚ // áÇé-1/2001 (Ò. 2—9).
18. á‡Á˚ÍËÌ Ç. É., óÂÌ˚¯Â‚ Ä. è. åÂÌÂ‰ÊÂ: ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒÂÍÂÚ˚
ÔÓÙÂÒÒËË. — å., 1992.
19. á‡È‚ÂÚ ã. Ç‡¯Â ‚ÂÏfl — ‚ ‚‡¯Ëı ÛÍ‡ı. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1990.
739
20. áË„ÂÚ Ç., ã‡Ì„ ã. êÛÍÓ‚Ó‰ËÚ¸ ·ÂÁ ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1990.
21. àÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÇÓÈÌ˚: ÄÌÚÓÎÓ„Ëfl. Ç 2 ÍÌ. — ëè·.: ÄÏÙÓ‡, 2000.
22. ä‡ÁÏËÂÌÍÓ Ç. è. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. — ä.: åÄìè,
1994.
23. ä‡Ì‰˚·‡ Ñ. Ç. í‡ÈÌ˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. — êÓÒÚÓ‚-Ì‡-ÑÓÌÛ: «îÂ-
ÌËÍÒ», 1995.
24. ä‡ÌÂ„Ë Ñ. ä‡Í Á‡‚ÓÂ‚˚‚‡Ú¸ ‰ÛÁÂÈ. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1989.
25. ä‡ÔË˜Â‚ Ç. ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ (Ç‚Â‰ÂÌËÂ ‚ ÔÓ·ÎÂÏÛ). // èÓ·ÎÂÏ˚ ÚÂÓ-
ËË Ë Ô‡ÍÚËÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. — 1994. — ‹ 5. — Ò. 103—107.
26. äÎËÏÓ‚ Ö. Ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. — ê.-
Ì‡-ÑÓÌÛ: «îÂÌËÍÒ», 1996.
27. äÎËÌ í. üÔÓÌÒÍÓÂ ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó ‚ÓÈÌ˚. èÓÒÚËÊÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÂ„ËË. èÂ. Ò
‡Ì„Î. äÓÚÂÌÍÓ ê. Ç. — ëè·.: Ö‚‡ÁËfl, 2000.
28. äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å. åÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl: Û˜Â·Ì. ÔÓÒÓ·ËÂ. — ä.: åÄìè.
2002.
29. äÓÌ à. ë. ã˛‰Ë Ë ÓÎË // àÌÓÒÚ‡Ì. ÎËÚÂ‡ÚÛ‡, ‹ 12, 1967. — Ò. 168
— 191.
30. äÓÌ‡‰ ç. à. ëËÌÓÎÓ„Ëfl. — å.: ã‡‰ÓÏË, 1995.
31. äÓÚ‡·ËÌÒÍËÈ í. í‡ÍÚ‡Ú Ó ıÓÓ¯ÂÈ ‡·ÓÚÂ. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1975.
32. äÛÎ¸ÚÛ‡ Ô‡Î‡ÏÂÌÚÒÍÓÈ Â˜Ë. — å.; ç‡ÛÍ‡, 1994.
33. äÛ·‡ÚÓ‚ Ç. à. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ÛÒÔÂı‡. — ê.-Ì‡-ÑÓÌÛ: îÂÌËÍÓ,
1995.
34. ã‡‰‡ÌÓ‚ à. Ñ. è‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ: ‚ 3-ı ÚÓÏ‡ı. — å.: çËÍ‡,
1992.
35. ã‡Ó¯ÙÛÍÓ î. å‡ÍÒËÏ˚. åÂÏÛ‡˚. — å.: Äëí, 2001.
36. ãÓÂÈÌ É. ä‡Í ‡Á‚ËÚ¸ ÏÓ˘ÌÛ˛ Ô‡ÏflÚ¸ // ùÍÓ, 1981, ‹ 2—4.
37. ãÓÂÌˆ ä. Ä„ÂÒÒËfl. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1994.
38. ãÛËfl Ä. ê. ÇÌËÏ‡ÌËÂ Ë Ô‡ÏflÚ¸. — å.: åÉì, 1975.
39. å‡ÍË‡‚ÂÎÎË ç. ÉÓÒÛ‰‡¸. — å.: îÓÎËÓ, 1998.
40. å‡ÒÎÓÛ Ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ·˚ÚËfl. — å. ãÛ˜,1997.
41. éÒÌÓ‚˚ Â˜Â‚ÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË / é. ü. ÉÓÈıÏ‡Ì, í. å. ç‡‰ÂËÌ‡. (ÔÓ‰
Â‰. é. ü. ÉÓÈıÏ‡Ì‡). — å. åíà, 1997.
42. éÒÌÓ‚˚ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ÓÈÒÍ‡ÏË (ÔÓ‰ Â‰. è. ä. ÄÎÚÛıÓ‚‡). — å.:
ÇÓÂÌËÁ‰‡Ú, 1984.
43. éÒÌÓ‚˚ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ó·˘ÂÌËfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡: ì˜Â·ÌÓÂ ÔÓÒÓ·ËÂ. — å.:
àçîÄ-å; çÓ‚ÓÒË·ËÒÍ: çÉÄËù, 1998.
44. è‡Ì‡Ò˛Í Ä. û. ìÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ. — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1995.
45. è¯ÂÎÓ‚ÒÍËÈ í. èËÌˆËÔ˚ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. — ä.: àÌÒÚËÚÛÚ
Ô‡ÍÒÂÓÎÓ„ËË, 1993.
46. ê‡ÒÍÓÎ‰Ó‚‡ÌÌ˚È ÏË å‡ÍÒ‡ ÇÂ·Â‡. — å.: åÉì, 1992.
47. ê‡ÒÚÓ„ÛÂ‚ ë. è. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡. — å.: ê‡‰ËÓ Ë Ò‚flÁ¸, 1998.
48. êÓ‰ÊÂÒ ä. ä Ì‡ÛÍÂ Ó ÎË˜ÌÓÒÚË // àÒÚÓËfl Á‡Û·ÂÊÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË. —
å.: åÉì, 1986.
740
49. ë‡ˆÍÓ‚ ç. ü. åÂÚÓ‰˚ Ë ÔËÂÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡ Ë ·ËÁÌÂÒÏÂÌ‡.

— Å. ñ., 1993.
50. ë‡Ï˚„ËÌ ë. à., ëÚÓÎflÂÌÍÓ ã. Ñ. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl: ì˜Â·ÌÓÂ ÔÓ-
ÒÓ·ËÂ — êÓÒÚÓ‚-Ì/Ñ.: àÁ‰-‚Ó «îÂÌËÍÒ», 1997.
51. ëÎÓ‚‡¸ ËÌÓÒÚ‡ÌÌ˚ı ÒÎÓ‚. — å.: êÛÒ. flÁ., 2001.
52. ëÎÛÊÂ·Ì‡fl Í‡¸Â‡ (ÔÓ‰ Â‰. Ö. Ç. éıÓÚÒÍÓ„Ó). — å.: ùÍÓÌÓÏËÍ‡, 1998.
53. ëÓÓÍËÌ è. Ä. óÂÎÓ‚ÂÍ. ñË‚ËÎËÁ‡ˆËfl. é·˘ÂÒÚ‚Ó. — èÓÎËÚËÁ‰‡Ú, 1992.
54. ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl Ë ˝ÚËÍ‡ ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl. / Ç. û. ÑÓÓ¯ÂÌÍÓ,
ã. à. áÓÚÓ‚‡, ç. Ä. ç‡ÚÓ‚ Ë ‰. (ÔÓ‰ Ó·˘ÂÈ Â‰. ÔÓÙ. Ç. ç. ã‡‚ËÂÌ-
ÍÓ). — å.: ûçàíà, 1995.
55. ëÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË. íÓÎÍÓ‚˚È ÒÎÓ‚‡¸. — å.: ãÛ˜, 1995.
56. ëÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ: äÛÒ ÎÂÍˆËÈ. — å.: êÄÉë, 2000.
57. í‡‡ÒÓ‚ Ç. ä. àÒÍÛÒÒÚ‚Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·˚. — ëè·.: èÓÎËÚÂıÌËÍ‡,
1998.
58. ìÒÔÂÌÒÍËÈ è. Ñ. óÂÚ‚ÂÚ˚È ÔÛÚ¸. — å.: îÄàê-èêÖëë, 2001.
59. ï‡Ó ÙÓÌ áÂÌ„Â. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. — å.: èÓ„ÂÒÒ, 1996.
60. ï‡Ó ÙÓÌ áÂÌ„Â. ëÚ‡Ú‡„ÂÏ˚. é ÍËÚ‡ÈÒÍÓÏ ËÒÍÛÒÒÚ‚Â ÊËÚ¸ Ë ‚˚ÊË-
‚‡Ú¸. Ç 2-ı ÚÓÏ‡ı. — å.: ùÍÒÏÓ, 2004.
61 ôÂÍËÌ É. Ç. ä‡Í ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ Ó¯Ë·ÓÍ ÔË ÛÒÚÓÈÒÚ‚Â Ì‡ ‡·ÓÚÛ: ëÓ‚ÂÚ˚
ÔÒËıÓÎÓ„‡. — ä.: åáììè, 1992.
62 ôÂÍËÌ É. Ç. è‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡. — ä.: ìÍ‡ËÌ‡,
1994.
63. ôÂÍËÌ É. Ç. íÂÓËfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. — ä. åÄìè, 1996.
64. ùÌÍÂÎ¸Ï‡Ì ç. Å., ÅËÌÍÂ·ËÎ¸ å. èÂÛÒÔÂ‚‡Ú¸ Ò ‡‰ÓÒÚ¸˛. — å.: ùÍÓÌÓ-
ÏËÍ‡, 1993.
741
ÉãéëëÄêàâ
Ä·ÒÚ‡ÍˆËfl — ˝ÚÓ ËÚÓ„ Ó·Ó·˘ÂÌËfl ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÒÓÁÂˆ‡ÌËfl, Ì‡·Î˛-
‰ÂÌËfl, ÔÂ‚Ë˜Ì˚ı ÓÔËÒ‡ÌËÈ Ó·˙ÂÍÚ‡ ËÁÛ˜ÂÌËfl. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓˆÂ‰Û˚ Ó·Ó·-
˘ÂÌËfl: ‡Ò˜ÎÂÌÂÌËÂ; ÓÚ·Ó Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ Ï‡ÚÂË‡Î‡, ÔÓ‰‚Â-
„‡ÂÏÓ„Ó Ó·Ó·˘ÂÌË˛; ÔË‰‡ÌËÂ ÓÚÓ·‡ÌÌ˚Ï ˜‡ÒÚflÏ ÙÓÏ˚, ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡˛˘ÂÈ
ÁÌ‡˜ËÏÓÂ Ë ÛÒÚ‡Ìfl˛˘ÂÂ ÌÂÁÌ‡˜ËÏÓÂ ËÎË Ï‡ÎÓÁÌ‡˜ËÏÓÂ; ÒÓ‚ÏÂ˘ÂÌËÂ
ÓÙÓÏÎÂÌÌ˚ı ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ˜‡ÒÚÂÈ ‚ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸; ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓÈ
ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Í‡Í ÍÓÌÒÚÛÍˆËË ËÎË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‰Îfl ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸-
ÌÓ„Ó ÛÔÓÚÂ·ÎÂÌËfl; ‡ÒÒÏÓÚÂÌËÂ ÍÓÌÒÚÛÍˆËË Í‡Í Ò‡ÏÓ„Ó Ó·˙ÂÍÚ‡ ËÁÛ˜ÂÌËfl
Ò ÔË‰‡ÌËÂÏ ÂÏÛ Ó·˙ÂÍÚÌÓÈ, ÔÓ ÙÛÌÍˆËË, ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÓ‰ÂÊ‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÄÎ¸ÚÂÌ‡ÚË‚‡ — Ì‡ÎË˜ËÂ ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÈ ËÎË ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ,
ËÒÍÎ˛˜‡˛˘Ëı ‰Û„ ‰Û„‡.
ÄÌ‡ÎËÁ (‡ÁÎÓÊÂÌËÂ, ‡Ò˜ÎÂÌÂÌËÂ, ‡Á·Ó) — ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔËÂÏ,
ÏÂÚÓ‰ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl, ÒÛÚ¸ ÍÓÚÓÓ„Ó ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ËÁÛ˜‡ÂÏ˚È ÔÂ‰ÏÂÚ
Ï˚ÒÎÂÌÌÓ ‡Ò˜ÎÂÌflÂÚÒfl Ì‡ ÒÓÒÚ‡‚Ì˚Â ˝ÎÂÏÂÌÚ˚, Í‡Ê‰˚È ËÁ ÍÓÚÓ˚ı Á‡ÚÂÏ
ËÒÒÎÂ‰ÛÂÚÒfl ‚ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓÒÚË Í‡Í ˜‡ÒÚ¸ ‡Ò˜ÎÂÌÂÌÌÓ„Ó ˆÂÎÓ„Ó, ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚
‚˚‰ÂÎÂÌÌ˚Â ‚ ıÓ‰Â ‡Ì‡ÎËÁ‡ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ÒÓÂ‰ËÌËÚ¸ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ‰Û„Ó„Ó ÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÔËÂÏ‡ — ÒËÌÚÂÁ‡ — ‚ ˆÂÎÓÂ, Ó·Ó„‡˘ÂÌÌÓÂ ÌÓ‚˚ÏË ÁÌ‡ÌËflÏË.
ÄÌÚËÔ‡ÚËfl (ÓÚ „Â˜. antipatheia — ÔÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ) — ˜Û‚ÒÚ‚Ó
ÌÂÔËflÁÌË, ÌÂ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËÂ Í ÍÓÏÛ-ÎË·Ó ËÎË ˜ÂÏÛ-ÎË·Ó.
ÄÌÚÓÔÓˆÂÌÚËÁÏ — ÒËÒÚÂÏ‡ ‚Á„Îfl‰Ó‚, ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÍÓÚÓÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÌÚÓÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÏË‡. Ñ‡ÌÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÏÂÒÚÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
‚ ÏËÓÁ‰‡ÌËË ·˚Î ÓÚ·Ó¯ÂÌ ‚ ÒËÎÛ ‡Á‚ËÚËfl ÂÒÚÂÒÚ‚ÓÁÌ‡ÌËfl, Ó‰Ì‡ÍÓ ÓÌ
‚ÓÁÓ‰ËÎÒfl ‚ 20 ‚. ·Î‡„Ó‰‡fl ÔÓÁËˆËË Ù. Ô‡ÎÂÓÌÚÓÎÓ„‡ Ë ÚÂÓÎÓ„‡ è. íÂÈfl‡
‰Â ò‡‰ÂÌ‡.
ÄÚÂÙ‡ÍÚ (Î‡Ú. — ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ Ò‰ÂÎ‡ÌÌÓÂ) — ÔÓˆÂÒÒ (ËÎË Ó·‡ÁÓ-
‚‡ÌËÂ), ÌÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚È ËÁÛ˜‡ÂÏÓÏÛ Ó·˙ÂÍÚÛ ‚ ÌÓÏÂ Ë ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÈ ‚ ÔÓ-
ˆÂÒÒÂ Â„Ó ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl.
ÄıÂÚËÔ — ‚ ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÁÂ ËÁÌ‡˜‡Î¸Ì˚Â Ó·‡Á˚, ‚ÓÍÛ„ Í-˚ı Ó„‡-
ÌËÁÛÂÚÒfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
ÄÒÒÓˆË‡ÚË‚ÌÓÂ Ï˚¯ÎÂÌËÂ — ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÓÒÓ·ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸˛ ÍÓÚÓÓ„Ó ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔÂÂıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Í ‰Û„Ó-
ÏÛ ÔÓ ÒÎÛ˜‡ÈÌ˚Ï Ó·˘ËÏ ËÎË ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÔËÁÌ‡Í‡Ï Ë ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË
ÓÚ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl.
ÄÙÙËÎË‡ˆËfl (‡Ì„Î. ÔËÒÓÂ‰ËÌflÚ¸, ÔËÒÓÂ‰ËÌflÚ¸Òfl) — ÒÚÂÏÎÂÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ·˚Ú¸ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ‰Û„Ëı, ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË ‰ÛÊÂÒÍËı
Ò‚flÁÂÈ, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÂÈ ÔËÁÌ‡ÌËË ÒÂ·fl ÎË˜ÌÓÒÚË ‰Û„ËÏË; ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl
ËÌÓ„‰‡ ‚ ‚Ë‰Â Ò˚ÌÓ‚ÌËı ËÎË ‰Ó˜ÂÌËı ˜Û‚ÒÚ‚ Í ÔÓÒÚÓÓÌÌËÏ Î˛‰flÏ.
ÅËÙÛÍ‡ˆËfl (Î‡Ú. — ‡Á‰‚ÓÂÌËÂ) — ÍËÚË˜ÂÒÍ‡fl ÔÓÓ„Ó‚‡fl ÚÓ˜Í‡, ‚
ÍÓÚÓÓÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚ‡. íÓ˜Í‡
‚ÂÚ‚ÎÂÌËfl Ú‡ÂÍÚÓËË ‰‚ËÊÂÌËfl (ËÁÏÂÌÂÌËfl) ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ‚
ÏÓÏÂÌÚ ÂÂ ÒÚÛÍÚÛÌÓÈ ÔÂÂÒÚÓÈÍË. Ç ÚÓ˜Í‡ı ·ËÙÛÍ‡ˆËË ÒËÒÚÂÏ‡ Ì‡ıÓ-
‰ËÚÒfl Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓ Í‡Í ·˚ ‚ ‰‚Ûı ÒÓÒÚÓflÌËflı, Ë ÔÂ‰ÒÍ‡Á‡Ú¸ ÂÂ ‰ÂÚÂÏË-
ÌËÓ‚‡ÌÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ.
742
Å˚ÚËÂ — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂ„Ó ÒÛ˘Â„Ó, ÏË ‚ ˆÂÎÓÏ, ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚Ó‚‡ÌËfl, ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡fl ÛÒÚÓÈÒÚ‚ÓÏ «ÌÂ˜ÚÓ», ˆËÍÎÓÏ Â„Ó Ú‡ÌÒÙÓÏ‡-
ˆËÈ ‚ ıÓ‰Â ÒÓÁÂ‚‡ÌËfl, «‚ÁÓÒÎÓ„Ó» ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë Û‚fl‰‡ÌËfl.
ÇËÚÛ‡Î¸Ì‡fl Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ — ‚ÓÁÏÓÊÌ‡fl, ÌÓ ÏÌËÏ‡fl (ÌÂ ÔÓfl‚ÎÂÌÌ‡fl)
Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ‡fl ÏÓÊÂÚ ÔÓfl‚ËÚ¸Òfl ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı;
ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÒÂ‰‡, ÒÓÁ‰‡ÌÌ‡fl ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚ÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË.
ÇËÚÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ — ‚ Ó·˘ÂÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl Í‡Í ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl (‚ËÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÏË˚, ‚ËÚÛ‡Î¸Ì˚Â ˜‡ÒÚËˆ˚, ‚ËÚÛ‡Î¸Ì˚Â
ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËfl — ·ÂÒÍÓÌÂ˜ÌÓ Ï‡Î˚Â ÔÂÂÏÂ˘ÂÌËfl ˜‡ÒÚËˆ ·ÂÁ Ì‡Û¯ÂÌËfl
Ò‚flÁÂÈ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ).
ÇËÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÏÂÚÓ‰Ó‚ Ë ÔÓˆÂÒÒÓ‚
ÔÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ‚ËÚÛ‡Î¸ÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË. ÇËÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‰‡˛Ú ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Ò‡‚ÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÎÂ„ÍÓ ‚ÓÒÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡Ú¸ ‰Â‚ÌËÂ ‡‰‡Ô-
ÚË‚ÌÓ-„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÔÓ„‡ÏÏ˚, «‡·ÓÚ‡˛˘ËÂ», Ì‡ÔËÏÂ, ÔË ÔÂÂÒÂ-
ÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÁ Ó‰ÌÓÈ ÏÂÒÚÌÓÒÚË ‚ ‰Û„Û˛ ËÎË ÔÓ·Û‰ËÚ¸ ‚ ÌÂÏ ÌÂÂ‡-
ÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË, ÌÂ‡ÒÍ˚Ú˚È Ú‡Î‡ÌÚ.
ÇËÚÛ‡Î¸Ì˚Â ÙÓÏ˚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·˚ÚËfl — ÒÓÁ‰‡ÌÌ‡fl ËÌÙÓÏ‡-
ˆËfl Ó ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı ÔË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÙÓÏ‡ı Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·˚ÚËfl
Ë Ò‚flÁ‡ÌÌÓÏ Ò ÌËÏË ÍÓ‰Â Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. àı ˆÂÎÂÒÓÓ·‡ÁÌÓ
ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ‰Îfl Â¯ÂÌËfl Í‡‰ËÌ‡Î¸Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË
‚ÓÓ·˘Â Ë ÔÓ·ÎÂÏ˚ Ô‡‚Ó‚Ó„Ó Â„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË. éÔ‡ÒÌ˚ ‚
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏ ÔÎ‡ÌÂ, Ë·Ó ÏÓ„ÛÚ ÔÓ‚ÎÂ˜¸ Á‡ ÒÓ·ÓÈ ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÏË
‚ËÚÛ‡Î¸ÌÓÈ Â‡Î¸ÌÓÒÚË.
ÇÎ‡ÒÚ¸ — „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Ó Ó‰ÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡‰ ‰Û„ËÏ ËÎË ‰Û„ËÏË, ÍÓ„‰‡
‚˚ÔÓÎÌfl˛ÚÒfl Â„Ó ‡ÒÔÓflÊÂÌËfl. «ÇÎ‡ÒÚ¸ ÂÒÚ¸ ÔËÒ‚ÓÂÌËÂ ˜ÛÊÓÈ ‚ÓÎË» (É. ÉÂ-
„ÂÎ¸). ÇÎ‡ÒÚ¸, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ÌÂ ÓÚ‰‡˛Ú, ÂÂ ÚÂfl˛Ú. àÁ‚ÂÒÚÌ˚ ÏÓ‰ÂÎË ‚Î‡ÒÚË
(Ù. Û˜ÂÌÓ„Ó å. îÛÍÓ): 1) ‡·ÒÓÎ˛ÚËÒÚÒÍÓ-‰ÂÒÔÓÚË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ (Ô‡‚Ó Ì‡‰
ÊËÁÌ¸˛ Ë ÒÏÂÚ¸˛) Ë 2) ÏÓ‰ÂÎ¸ ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ÌÓ„Ó (·ÛÊÛ‡ÁÌÓ„Ó) Ó·˘ÂÒÚ‚‡
(ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÓÌÚÓÎfl, ÌÓÏ, ˝ÍÁ‡ÏÂÌÓ‚, ÛÔ‡ÊÌÂÌËÈ).
ÇÌÛ¯‡ÂÏÓÒÚ¸ — ÒÚÂÔÂÌ¸ ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚË Í ‚ÌÛ¯ÂÌË˛, ÓÔÂ‰Â-
ÎflÂÏ‡fl ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓ‰‚Â„ÌÛÚ¸Òfl Ë ÔÓ‰˜ËÌËÚ¸Òfl ‚ÌÛ¯‡˛-
˘ÂÏÛ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛.
ÇÌÛ¯ÂÌËÂ, ÒÛ„„ÂÒÚËfl (Î‡Ú. siiggexiio) — ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡
ÔÒËıË˜ÂÒÍÛ˛ ÒÙÂÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È ÒÓ ÒÌËÊÂÌËÂÏ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó Ë
ÍËÚË˜ÌÓÒÚË ÔË ‚ÓÒÔËflÚËË Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ÌÛ¯‡ÂÏÓ„Ó ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl
ÇÓÎfl — ‰ÛıÓ‚Ì˚È ‡ÍÚ, ·Î‡„Ó‰‡fl ÍÓÚÓÓÏÛ ÔÓ‰Ú‚ÂÊ‰‡ÂÚÒfl ÌÂÍÓ-
ÚÓ‡fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸, ÏÂı‡ÌËÁÏ ÔÒËıËÍË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ Í Ì‡ÏÂ-
˜ÂÌÌÓÈ ˆÂÎË Ë Ú. Ô.
ÇÓÓ·‡ÊÂÌËÂ — ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì‡fl ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸
ÒÂ·Â ÚÓ, ˜ÚÓ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ, ˜ÚÓ ÌÂ‰ÓÒÚÛÔÌÓ Â„Ó Ó„‡Ì‡Ï ˜Û‚ÒÚ‚, ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl
ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÒÙÂÂ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÒÍÓÎ¸ÍÓ ‚ ÒÙÂÂ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó.
ÇÓÒÔËÚ‡ÌËÂ — ÔÓˆÂÒÒ ÓÒ‚ÓÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ô‡‚ËÎ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë
ÒËÒÚÂÏ˚ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÔËÌflÚ˚ı ‚ ‰‡ÌÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â.
ÇÓÎfl — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓfl‚Îfl˛˘‡flÒfl ‚ Ò‡ÏÓ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËË
Ë Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚.
ÇÓÓ·‡ÊÂÌËÂ — ÔÒËıË˜ÂÒÍËÈ ÔÓˆÂÒÒ, ‚˚‡Ê‡˛˘ËÈÒfl:
• ‚ ÔÓÒÚÓÂÌËË Ó·‡Á‡ ÒÂ‰ÒÚ‚ Ë ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡;
743
• ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl, ÍÓ„‰‡ ÔÓ·ÎÂÏÌ‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl
ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ‡;
• ‚ ÔÓ‰ÛˆËÓ‚‡ÌËË Ó·‡ÁÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÌÂÔÓ„‡ÏÏËÛ˛Ú, ‡ Á‡ÏÂÌfl˛Ú
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸;
• ‚ ÒÓÁ‰‡ÌËË Ó·‡ÁÓ‚, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı ÓÔËÒ‡ÌË˛ Ó·˙ÂÍÚ‡.
ÇÂÏfl — ÔÓÌflÚËÂ, ÓÔËÒ˚‚‡˛˘ÂÂ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÏÂÌ˚ fl‚ÎÂÌËÈ
Ë ÒÓÒÚÓflÌËÈ Ï‡ÚÂËË, ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚. îÓÏ‡ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl
(Ì‡fl‰Û Ò ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÓÏ) Ï‡ÚÂËË, ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ Ë Ò‚flÁ‡Ì‡ Ò
‰‚ËÊÂÌËÂÏ Ï‡ÚÂËË.
Ç˚ÚÂÒÌÂÌËÂ — Ó‰ËÌ ËÁ ‚Ë‰Ó‚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚, ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
Îfl˛˘ËÈ ÒÓ·ÓÈ ÔÓˆÂÒÒ, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ÌÂÔËÂÏÎÂÏ˚Â ‰Îfl ËÌ‰Ë‚Ë‰‡
Ï˚ÒÎË, ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËfl, ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl «ËÁ„ÓÌfl˛ÚÒfl» ËÁ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ë ÔÂÂ-
‚Ó‰flÚÒfl ‚ ÒÙÂÛ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó.
É‡ÏÓÌËfl („Â˜. — Ò‚flÁ¸, ÒÚÓÈÌÓÒÚ¸, ÒÓ‡ÁÏÂÌÓÒÚ¸) — ÒÓ‡ÁÏÂ-
ÌÓÒÚ¸ ˜‡ÒÚÂÈ, ÒÎËflÌËÂ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚, fl‚ÎÂÌËÈ, ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ‚ Â‰Ë-
ÌÓÂ Ó„‡ÌË˜ÂÒÍÓÂ ˆÂÎÓÂ Ò ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Ï ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÂÏ Ëı ˜‡ÒÚÂÈ.
ÉÂÌÓÏ — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ „ÂÌÓ‚, ÒÓ‰ÂÊ‡˘ËıÒfl ‚ Ó‰ËÌ‡ÌÓÏ Ì‡·ÓÂ
ıÓÏÓÒÓÏ ‰‡ÌÌÓÈ ‡ÒÚËÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÎË ÊË‚ÓÚÌÓÈ ÍÎÂÚÍË.
ÉÂÌÓÚËÔ — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂı „ÂÌÓ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡, ÎÓÍ‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚
Â„Ó ıÓÏÓÒÓÏ‡ı.
ÉËÔÌÓÁ — ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ (ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚˚Á‚‡Ì-
Ì˚È ÒÓÌ), ‚˚Á˚‚‡ÂÚÒfl ‚ÌÛ¯ÂÌËÂÏ, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÒÎÓ‚ÂÒÌ˚Ï, Ë ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl
ÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂÏ ‚ÓÎË ÒÔfl˘Â„Ó ‚ÓÎÂ ÛÒ˚ÔÎfl˛˘Â„Ó.
ÉËÔÓÚÂÁ‡ — ÔÓ‰ÛÏ‡ÌÌÓÂ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËÂ, ‚˚‡ÊÂÌÌÓÂ ‚ ÙÓÏÂ Ì‡Û˜-
Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ, ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÂ, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÏÓÂ ËÎË fl‚ÌÓÂ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÍÓÚÓ-
Ó„Ó ËÏÂÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÛ˛ Ë ËÌÚÓÌ‡ˆËÓÌÌÓ-ËÌÚÂÌˆËÓÌÌÛ˛ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ.
ÉÓÎÓ„‡ÙË˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÔÓÁÌ‡ÌËfl — ÏÓ‰ÂÎËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÁÌ‡‚‡-
ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÔËÌˆËÔ‡ ‚ÓÎÌÓ‚Ó„Ó ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
Ó·˙ÂÍÚÓ‚ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡. ÇÓÎÌÓ‚ÓÈ flÁ˚Í ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ·ÓÎÂÂ ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓ ÓÚÓ·‡-
ÁËÚ¸ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ó·˙ÂÍÚÓ‚, ˜ÂÏ ‰ËÒÍÂÚÌ˚È (‡ÎÙ‡‚ËÚÌ˚È) flÁ˚Í.
ÉÛÔÔ‡ ÂÙÂÂÌÚÌ‡fl (Î‡Ú. referens ÒÓÓ·˘‡˛˘ËÈ) — Â‡Î¸Ì‡fl ËÎË
ÛÒÎÓ‚Ì‡fl ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ó·˘ÌÓÒÚ¸, Ò ÍÓÚÓÓÈ ËÌ‰Ë‚Ë‰ ÒÓÓÚÌÓÒËÚ ÒÂ·fl Í‡Í Ò
˝Ú‡ÎÓÌÓÏ ÌÓÏ Ë ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓ˚ÏË ÓÌ ÓËÂÌÚËÛÂÚÒfl ‚ Ò‚ÓÂÏ ÔÓ‚Â‰ÂÌËË.
ÉÛÔÔÓ‚‡fl ‰ËÌ‡ÏËÍ‡ („Â˜. dynamis ÒËÎ‡) — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚ÌÛÚË-
„ÛÔÔÓ‚˚ı ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë fl‚ÎÂÌËÈ, ı‡‡ÍÚÂË-
ÁÛ˛˘Ëı ‚ÂÒ¸ ˆËÍÎ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ï‡ÎÓÈ „ÛÔÔ˚ Ë Â„Ó ˝Ú‡Ô˚:
Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ‡Á‚ËÚËÂ, ÔÓ„ÂÒÒ, ÒÚ‡„Ì‡ˆË˛, Ú. Â. Á‡ÒÚÓÈ (Î‡Ú. stagnum —
ÒÚÓfl˜‡fl ‚Ó‰‡), Â„ÂÒÒ (Î‡Ú. regressus — ‰‚ËÊÂÌËÂ Ì‡Á‡‰), ‡ÒÔ‡‰.
ÑÂÒÚÛÍˆËfl (Î‡Ú. — ‡ÁÛ¯ÂÌËÂ) — Ì‡Û¯ÂÌËÂ, ‡ÁÛ¯ÂÌËÂ ÌÓ-
Ï‡Î¸ÌÓÈ ÒÚÛÍÚÛ˚ ˜Â„Ó-ÎË·Ó.
ÑÂ‚Ë‡ÌÚÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ (Î‡Ú. deviation — ÓÚÍÎÓÌÂÌËÂ), ÓÚÍÎÓÌfl˛˘ÂÂÒfl
ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ — ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ÔÓÚË‚ÓÂ˜‡˘ÂÂ Ô‡‚Ó‚˚Ï Ë Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÌÓÏ‡Ï.
ÑÂÔÂÒÒËfl — ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÒÌËÊÂÌËÂ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-‚ÓÎÂ‚ÓÈ, ËÌÚÂÎÎÂÍ-
ÚÛ‡Î¸ÌÓÈ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡ÂÏÓÂ ÌËÁÍÓÈ Ò‡ÏÓÓˆÂÌ-
ÍÓÈ, Úfl„ÓÒÚÌ˚ÏË ÏÛ˜ËÚÂÎ¸Ì˚ÏË ÔÂÂÊË‚‡ÌËflÏË ·ÂÒÔÓÏÓ˘ÌÓÒÚË Ë ·ÂÒÔÂÒ-
ÔÂÍÚË‚ÌÓÒÚË — «‡ÌÌÛÎËÓ‚‡ÌËÂ ·Û‰Û˘Â„Ó».
744
ÑÂÚÂÏËÌËÁÏ (Î‡Ú. — ÓÔÂ‰ÂÎflÚ¸) — Û˜ÂÌËÂ Ó· Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ Á‡ÍÓÌÓ-
ÏÂÌÓÒÚË ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË Ë ÔË˜ËÌÌÓÈ Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌÓÒÚË ‚ÒÂı fl‚ÎÂÌËÈ ÔËÓ‰˚
Ë Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
ÑÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÌ˚È ı‡ÓÒ (‰ËÌ‡ÏË˜ÂÒÍËÈ ı‡ÓÒ) — ÒÓÒÚÓflÌËÂ
ÓÚÍ˚ÚÓÈ ÌÂÎËÌÂÈÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÍÓ„‰‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÒÓÒÚÓflÌËfl
(·ËÙÛÍ‡ˆËË), ‚ ÍÓÚÓÓÏ ˝‚ÓÎ˛ˆËfl ÒËÒÚÂÏ˚ ËÏÂÂÚ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚÌ˚È ı‡‡ÍÚÂ.
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ÏÂı‡ÌËÁÏË˜ÂÒÍË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏ˚È ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎËÁ‡-
ˆËË ÌÓÏ˚ (ˆÂÎË, ÔÎ‡Ì‡, ÔÓ„‡ÏÏ˚ Ë Ú. Ô.), ‚ ÓÒÌÓ‚Â ÍÓÚÓÓ„Ó ÎÂÊËÚ
ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ «Ï‡ÚÂË‡Î‡» ‚ «ÔÓ‰ÛÍÚ», ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ÌÂ ÏÓÊÂÚ
ÔÓËÁÓÈÚË «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï» Ó·‡ÁÓÏ Ë ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ëı «ÒÂ‰ÒÚ‚».
ÑÓÏËÌ‡ÌÚ‡ (Î‡Ú. dominans — „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘ËÈ) — ‚ÂÏÂÌÌÓ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ-
‚Û˛˘‡fl ÂÙÎÂÍÚÓÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎË‚‡˛˘‡fl ‡·ÓÚÛ ÌÂ‚Ì˚ı ˆÂÌÚÓ‚
‚ ‰‡ÌÌ˚È ÏÓÏÂÌÚ, Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÔË‰‡˛˘‡fl ÔÓ‚Â‰ÂÌË˛ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛
Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸.
ÑÛ¯‡ — ÔÓÌflÚËÂ, ‚˚‡Ê‡˛˘ÂÂ ËÒÚÓË˜ÂÒÍË ËÁÏÂÌË‚¯ËÂÒfl Ì‡ ÔÒË-
ıËÍÛ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. çÂÏ‡ÚÂË‡Î¸Ì‡fl ÒÛ·ÒÚ‡ÌˆËfl, ÌÂÁ‡-
‚ËÒËÏ‡fl ÓÚ ÚÂÎ‡.
ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ — ·˚ÚËÂ ‚ÌÂ Ó„‡ÌËÁÛ˛˘Ëı ‡ÏÓÍ ÒÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌÓ„Ó Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÚËÔÓ‚.
ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÂ — ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ‚ÌÂÒÂÌËfl ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ
‰ÂÙÓÏ‡ˆËÈ, ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Á‡Ï˚ÒÎÓÏ, ‚‚Â‰ÂÌÌ˚ÏË ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË, ÔË
ÒÓı‡ÌÂÌËË ‚Â‰Û˘ÂÈ ÓÎË «ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó».
ÜËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ˆËÍÎ ÔÓˆÂÒÒÓ‚, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó-
ÂÌËÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË.
á‡‰‡˜‡ — ˝ÚÓ ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÒÔÓÒÓ·Â ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÈ ËÎË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌÓÈ ˆÂÎË, ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡˛˘ÂÂ ÔÂÂıÓ‰ Í
Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ÒÔÓÒÓ·‡.
á‡‡ÊÂÌËÂ — ÔÓˆÂÒÒ ÔÂÂ‰‡˜Ë ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó
ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ Í ‰Û„ÓÏÛ Ì‡ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÛÓ‚ÌÂ ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡ ÔÓÏËÏÓ
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÏ˚ÒÎÓ‚Ó„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÎË ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÌÓ Í ÌÂÏÛ.
á‡˘ËÚ‡ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı
ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â ÔËÁ‚‡Ì˚ Á‡˘ËÚËÚ¸ «ü» ÓÚ Û„ÓÁ˚ ÒÓ
ÒÚÓÓÌ˚ Â‡Î¸ÌÓÒÚË, ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â Á‡˘ËÚÌ˚Â ÏÂı‡ÌËÁÏ˚.
«á‰ÂÒ¸ Ë ÚÂÔÂ¸» — ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚ÂÌÌÓ-‚ÂÏÂÌÌ‡fl ÓÚÌÂÒÂÌÌÓÒÚ¸
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÓ·˚ÚËfl Í Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏÛ (‚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚ¸ «Ú‡Ï Ë
ÍÓ„‰‡-ÚÓ» — ÓÚÌÂÒÂÌÌÓÒÚ¸ Í ÔÓ¯ÎÓÏÛ ËÎË ·Û‰Û˘ÂÏÛ).
à‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËfl (Î‡Ú. identification — ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ) — ÛÔÓ‰Ó·ÎÂ-
ÌËÂ, ÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ Ò ÍÂÏ-ÎË·Ó, ˜ÂÏ-ÎË·Ó; ÓÔÓÁÌ‡ÌËÂ ˜Â„Ó-ÎË·Ó, ÍÓ„Ó-ÎË·Ó.
àÏË‰Ê (‡Ì„Î. image — Ó·‡Á) — ÒÎÓÊË‚¯ËÈÒfl ‚ Ï‡ÒÒÓ‚ÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË
Ë ËÏÂ˛˘ËÈ ı‡‡ÍÚÂ ÒÚÂÂÓÚËÔ‡, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ ÓÍ‡¯ÂÌÌ˚È Ó·‡Á ÍÓ„Ó-
ÎË·Ó ËÎË ˜Â„Ó-ÎË·Ó.
àÌÚÂËÓËÁ‡ˆËfl (Î‡Ú. interior — ‚ÌÛÚÂÌÌËÈ) — ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ
‚ÌÛÚÂÌÌËı ÒÚÛÍÚÛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔÒËıËÍË ·Î‡„Ó‰‡fl ÛÒ‚ÓÂÌË˛ ÒÚÛÍÚÛ
‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
àÌÙ‡ÌÚËÎËÁÏ ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚È (Î‡Ú. infantilis — ÏÎ‡‰ÂÌ˜ÂÒÍËÈ, ‰ÂÚÒ-
ÍËÈ) — ÒÓı‡ÌÂÌËÂ ‚ ÔÒËıËÍÂ Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËË ‚ÁÓÒÎÓ„Ó ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÔËÒÛ-
˘Ëı ‰ÂÚÒÍÓÏÛ ‚ÓÁ‡ÒÚÛ.
745
àÌÙÓÏ‡ˆËfl — ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÒÓÓ·˘ÂÌËfl (ÛÒÚÌÓ„Ó, ÔËÒ¸ÏÂÌÌÓ„Ó), ÍÓÚÓ-
ÓÂ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÓˆÂÌË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í ˜‡ÒÚË˜ÌÓ ËÎË ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ «ÌÓ‚ÓÂ»
Ë ÔÓÎÂÁÌÓÂ ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ ËÎË ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ Á‡‰‡˜Ë.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ·Ó¸·‡ — ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÏÂÓÔËflÚËÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌ-
ÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl, ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ
Á‡˘ËÚ˚, ÔÓ‚Ó‰ËÏ˚ı ÔÓ Â‰ËÌÓÏÛ Á‡Ï˚ÒÎÛ Ë ÔÎ‡ÌÛ ‚ ˆÂÎflı Á‡ı‚‡Ú‡ Ë
Û‰ÂÊ‡ÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ Ì‡‰ ÔÓÚË‚ÌËÍÓÏ (ÍÓÌÍÛ-
ÂÌÚÓÏ) ÔË ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ Ë ‚ ıÓ‰Â ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˆÂÎË.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ — ÒÓÒÚÓflÌËÂ Á‡˘Ë-
˘ÂÌÌÓÒÚË ÔÒËıËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ‰ÂÒÚÛÍÚË‚ÌÓ„Ó ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl (‚ÌÂ‰ÂÌËÂ ‰ÂÒÚÛÍÚË‚ÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë/ËÎË ÔÓ‰-ÒÓÁÌ‡ÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔË‚Ó‰fl˘ÂÂ Í ÌÂ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÏÛ ‚ÓÒÔËflÚË˛ ËÏ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ‚ÓÈÌ‡ (ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ëòÄ) — ‰ÂÈÒÚ-
‚Ëfl, ÔÂ‰ÔËÌËÏ‡ÂÏ˚Â ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ ‚
ÔÓ‰‰ÂÊÍÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‚ÓÂÌÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡
ËÌÙÓÏ‡ˆË˛ Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÔÓÚË‚ÌËÍ‡, ÔË Ó‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓÏ
Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËË ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË Ë Á‡˘ËÚ˚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË Ë ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ÓÛÊËÂ — ˝ÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÛÌË˜ÚÓÊÂÌËfl, ËÒÍ‡ÊÂÌËfl
ËÎË ıË˘ÂÌËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı Ï‡ÒÒË‚Ó‚, ‰Ó·˚‚‡ÌËfl ËÁ ÌËı ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ
ËÌÙÓÏ‡ˆËË ÔÓÒÎÂ ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËfl ÒËÒÚÂÏ Á‡˘ËÚ˚, Ó„‡ÌË˜ÂÌËfl ËÎË ‚ÓÒ-
ÔÂ˘ÂÌËfl ‰ÓÒÚÛÔ‡ Í ÌËÏ Á‡ÍÓÌÌ˚ı ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÚÂÎÂÈ, ‰ÂÁÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡·ÓÚ˚
ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚, ‚˚‚Ó‰‡ ËÁ ÒÚÓfl ÚÂÎÂÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒÂÚÂÈ,
ÍÓÏÔ¸˛ÚÂÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ, ‚ÒÂ„Ó ‚˚ÒÓÍÓÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ÊËÁÌË
Ó·˘ÂÒÚ‚‡ Ë ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl „ÓÒÛ‰‡ÒÚ‚‡. èÓ Ò‚ÓÂÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚË‚ÌÓÒÚË
ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ ÓÛÊËÂ ÒÓÔÓÒÚ‡‚ËÏÓ Ò ÓÛÊËÂÏ Ï‡ÒÒÓ‚Ó„Ó ÔÓ‡ÊÂÌËfl.
ä‡Ï‡ (Ó‰ÌÓ ËÁ ˆÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ÔÓÌflÚËÈ ËÌ‰ËÈÒÍÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË) —
Ó·˘‡fl ÒÛÏÏ‡ ÒÓ‚Â¯ÂÌÌ˚ı ‚ÒflÍËÏ ÊË‚˚Ï ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÓÏ ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚ Ë Ëı
ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÈ, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘Ëı ı‡‡ÍÚÂ Â„Ó ÌÓ‚Ó„Ó ÓÊ‰ÂÌËfl, ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
ä‡Ú‡ÒËÒ („Â˜. katharsis — Ó˜Ë˘ÂÌËÂ) — ‡Áfl‰Í‡, «ÓÚÂ‡„ËÓ-
‚‡ÌËÂ» ‡ÙÙÂÍÚ‡, ‡ÌÂÂ ‚˚ÚÂÒÌÂÌÌÓ„Ó ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë fl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl
ÔË˜ËÌÓÈ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡. é˜Ë˘ÂÌËÂ Ë Ó·Î‡„Ó‡ÊË‚‡ÌËÂ ˜Û‚ÒÚ‚ ‚
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔË‚Ó‰ËÚ Í ·‡Î‡ÌÒÛ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í
‰Û„ËÏ, ÏËÛ, ÒÂ·Â (Í‡Í ËÌ‚‡Ë‡ÌÚÛ ˝ÚÓ„Ó ÏË‡).
äÓÌÙÓÏÌÓÒÚ¸ (n-dt. confonnis — ÔÓ‰Ó·Ì˚È, ÒÓÓ·‡ÁÌ˚È) — ÔÓ‰‡ÚÎË-
‚ÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Â‡Î¸ÌÓÏÛ ËÎË ‚ÓÓ·‡Ê‡ÂÏÓÏÛ ‰‡‚ÎÂÌË˛) „ÛÔÔ˚, ÔÓfl‚-
Îfl˛˘‡flÒfl ‚ ËÁÏÂÌÂÌËË Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÂ‚Ó-
Ì‡˜‡Î¸ÌÓ ÌÂ ‡Á‰ÂÎfl‚¯ÂÈÒfl ËÏ ÔÓÁËˆËÂÈ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡.
äËÚÂËÈ — ÒÂ‰ÒÚ‚Ó ÓˆÂÌÍË Ô‡‚ËÎ¸ÌÓÒÚË ËÎË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ·˚ÚËfl
˜Â„Ó-ÎË·Ó ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â «˝Ú‡ÎÓÌ‡», «ÌÓÏ˚» Ë Ú. Ô.
ãË‰Â (Í‡Í „ÛÔÔÓ‚‡fl ÓÎ¸) — ˜ÎÂÌ „ÛÔÔ˚, ÒÍÎÓÌÌ˚È Ë ÔÓfl‚-
Îfl˛˘ËÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‚ ‡ÏÍ‡ı ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚. ãË‰Â ÎË·Ó
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁËÛÂÚ ‡ÍÚË‚ÌÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÁÌ‡˜ËÏ˚ı ˆÂÎÂÈ
ÔÓ ÔËÌˆËÔÛ «‰ÂÎ‡È Í‡Í fl», ÎË·Ó ÔÓfl‚ÎflÂÚ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‚ ‚Ó‚ÎÂ˜ÂÌËË Ô‡Ú-
ÌÂÓ‚ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ Ë‰ÂË, ÔÓ„‡ÏÏ˚, ÔÓÂÍÚ‡ Ë Ú. Ô., Ë ‚ Ëı ÒÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË
(ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ «ÍÓÏ‡Ì‰˚»).
746
ãË‰ÂÒÚ‚Ó — ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‰ÓÏËÌËÓ‚‡ÌËfl Ë ÔÓ‰˜ËÌÂÌËfl, ‚ÎËflÌËfl Ë
ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÏÂÊÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ „ÛÔÔÂ.
ãÓÍÛÒ ÍÓÌÚÓÎfl — (Î‡Ú. locus — ÏÂÒÚÓÔÓÎÓÊÂÌËÂ, Ù‡Ìˆ. controls —
ÔÓ‚ÂÍ‡) — Í‡˜ÂÒÚ‚Ó, ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ÂÂ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔËÔËÒ˚‚‡Ú¸
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ÌÂ¯ÌËÏ ÒËÎ‡Ï, ÎË·Ó
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏ Ë ÛÒËÎËflÏ.
å‡„Ëfl — ÍÓÎ‰Ó‚ÒÚ‚Ó, ˜‡Ó‰ÂÈÒÚ‚Ó, ‚ÓÎ¯Â·ÒÚ‚Ó, Ó·fl‰˚, ÔËÁ‚‡ÌÌ˚Â
Ò‚Âı˙ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÛÚÂÏ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ÏË (fl‚ÎÂÌËfl ÔËÓ‰˚, Î˛‰ÂÈ).
å‡ÌÚ‡ — ‚ ‰. ËÌ‰ËÈÒÍÓÈ ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ Ú‡‰ËˆËË Ï‡„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÙÓ-
ÏÛÎ‡ Á‡ÍÎËÌ‡ÌËfl ·Ó„Ó‚, ˜‡ÒÚÓ ÔÂÂ‰‡‚‡ÂÏ‡fl ÓÚ Û˜ËÚÂÎfl Í Û˜ÂÌËÍÛ.
åÂ‰ËÚ‡ÚË‚ÌÓÂ ÔÓÒÚËÊÂÌËÂ ÏË‡ — ‡ÍÚ ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÒÓÁÂˆ‡ÌËfl, ‚˚‡-
Ê‡ÂÏ˚È ‚ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ-˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÙÓÏÂ.
åÂ‰ËÚ‡ÚË‚Ì˚È ÓÔ˚Ú ‚ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â — Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÛÏÂÌËÈ Ë ÁÌ‡ÌËÈ
ÏÂ‰ËÚ‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÔÓÒÚËÊÂÌËfl ÏË‡, ÍÓÚÓ˚È ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓ·Û‰ËÚ¸ Ú‚Ó-
˜ÂÒÍËÈ ÔÓÚÂÌˆË‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
åÂ‰ËÚ‡ˆËfl — ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ Ì‡ ÔË‚Â‰ÂÌËÂ
ÔÒËıËÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËÂ Û„ÎÛ·ÎÂÌÌÓÈ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌÌÓÒÚË, Ó‰Ì‡ ËÁ
ÙÓÏ ËÁÏÂÌÂÌÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ÒÓÁÌ‡ÌËfl — ÔflÏÓÂ Ó·‡˘ÂÌËÂ Í ÍÓÌÚËÌÛ‡Î¸-
Ì˚Ï ÔÓÚÓÍ‡Ï ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ˆËÍÛÎËÛ˛˘ËÏ ‚ ÔÂ‰ÂÎ‡ı ·ËÓÒÙÂ˚.
åÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ — ÏËÓ‚ÓÒÔËflÚËÂ, ÛÏÓÌ‡ÒÚÓÂÌËÂ. åÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ — ˝ÚÓ
ÌÂ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ‡fl ‰ÓÏËÌ‡ÌÚ‡, ‡, ÒÍÓÂÂ, ˝‚ÓÎ˛ˆËÓÌÌÓ Ë
ËÒÚÓË˜ÂÒÍË ÒÎÓÊË‚¯‡flÒfl ÒÚÛÍÚÛ‡, ÓÔÂ‰ÂÎfl˛˘‡fl ÒÚÓÈ Ï˚ÒÎÂÈ, ˜Û‚ÒÚ‚
Ë ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë ÙÓÏËÛ˛˘‡fl ÒËÒÚÂÏÛ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÌÓÏ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡ ËÎË
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ „ÛÔÔ˚.
åÂÚÓ‰˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔËÂÏÓ‚ Ë ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ÛÔ‡‚-
ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚.
åÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl — ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ ÙÓÏ, ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÒÂ‰ÒÚ‚,
ÔËÌˆËÔÓ‚ Ë ˚˜‡„Ó‚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ËÒÔÓÎÌËÚÂÎ¸ÒÍËı ÒÚÛÍÚÛ.
åÓ‰ÂÎ¸ — ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ó·‡Áˆ‡ Â‡Î¸ÌÓÒÚË ÔÓ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÏÛ ÍËÚÂË˛ Ò Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ì‡ ÔÓ‰˜ÂÍË‚‡ÌËÂ ÚÂı Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ë
Í‡˜ÂÒÚ‚, ÍÓÚÓ˚Â ‚‡ÊÌ˚ ‰Îfl ÔÓÁÌ‡ÌËfl ‚ ÏËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl.
å˚ÒÎÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ — ÒËÌÚÂÁ «‰ÂÈÒÚ‚ËÈ», «ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÈ» Ë «˜ËÒ-
ÚÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl» ‚ Â‰ËÌÒÚ‚Â ‡Á‚Ë‚‡˛˘Â„Ó ÔÂÂıÓ‰‡.
å˚¯ÎÂÌËÂ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ — Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÂ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË
‚˚‡Ê‡Ú¸ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ, ÙÓÏÌÓ-Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ.
å˚¯ÎÂÌËÂ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ — ÚËÔ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚È
ÙÛÌÍˆËË ÍËÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl Ë Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl Ú‡ÂÍÚÓËË Ë ÙÓÏ
ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓ„Ó ‡Ì‡ÎËÁ‡.
å˚¯ÎÂÌËÂ ÓÌÚË˜ÂÒÍÓÂ — ÚËÔ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÍÓÚÓÓ„Ó
fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÎÌ‡fl ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌÓÒÚ¸ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒıÂÏÂ, ‚˚‡Ê‡ÂÏÓÏÛ Â˛
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌË˛ Ò ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂÏ ˝ÙÙÂÍÚ‡ Ë‰ÂÌÚËÙËˆËÓ‚‡ÌÌÓÒÚË Ò ‚˚‡ÊÂÌÌ˚Ï
«Ó·˙ÂÍÚÌ˚Ï» ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂÏ Ë ‚˚ÚÂÒÌÂÌËÂÏ ‚ÒÂı ı‡‡ÍÚÂÌ˚ı ‰Îfl Ï˚¯ÎÂ-
ÌËfl ÏÂı‡ÌËÁÏË˜ÂÒÍËı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ.
å˚¯ÎÂÌËÂ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÂ — ÚËÔ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÔÓ‰˜ËÌÂÌÌ˚È ÓÒÓ-
·ÂÌÌÓÒÚflÏ ÂÙÎÂÍÒË‚ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË.
å˚¯ÎÂÌËÂ flÁ˚ÍÓ‚ÓÂ — Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÏÓÂ Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÓÔÂ-
ËÓ‚‡ÌËfl flÁ˚ÍÓ‚˚ÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ‚ ‡ÏÍ‡ı Ô‡‚ËÎ flÁ˚Í‡ Ë ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
ÙÓÏ.
747
ç‡‚flÁ˜Ë‚˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl — ÌÂÔÓËÁ‚ÓÎ¸Ì˚Â, ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ ÔÓfl‚Îfl˛˘ËÂÒfl
‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË Úfl„ÓÒÚÌ˚Â Ï˚ÒÎË, ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ËÎË ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌËfl Í ‰ÂÈÒÚ‚Ë˛,
‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ˚Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Í‡Í ˜ÛÊ‰˚Â, ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÌÂÔËflÚÌ˚Â.
ç‡ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ — Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó Ó„‡ÌËÁÏÓ‚ ÔÓ‚ÚÓflÚ¸ ‚ fl‰Û ÔÓÍÓ-
ÎÂÌËÈ ÒıÓ‰Ì˚Â ÚËÔ˚ Ó·ÏÂÌ‡ ‚Â˘ÂÒÚ‚ Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl ‚ ˆÂÎÓÏ.
çÂ‚Â·‡Î¸Ì˚È ÁÌ‡Í — Î˛·ÓÈ ÁÌ‡Í, ÍÓÏÂ ÔËÒ¸ÏÂÌÌÓ„Ó Ë ÛÒÚÌÓ„Ó
flÁ˚Í‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚È ‚ ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË (Ó·˘ÂÌËË ÌÂ ÒÎÓ‚ÓÏ,
‡ ÊÂÒÚÓÏ, ‚Á„Îfl‰ÓÏ, ÚÓÌÓÏ, Ú. Ô.).
çÂÈÓÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ (çãè) — ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
ÒÎÓ‚‡ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÂ ÔÓ„‡ÏÏËÓ‚‡ÌËÂ Ë ÔÂÂÔÓ„‡ÏÏË-
Ó‚‡ÌËfl ÒÂ·fl, Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÍ˚Ú˚ı ÂÒÛÒÓ‚ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÒÎÓ‚‡.
éÍÍÛÎ¸ÚËÁÏ — Ó·˘ÂÂ Ì‡Á‚‡ÌËÂ Û˜ÂÌËÈ, ÔËÁÌ‡˛˘Ëı ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ
ÒÍ˚Ú˚ı ÒËÎ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ë ÍÓÒÏÓÒÂ, ÌÂ‰ÓÒÚÛÔÌ˚ı ‰Îfl Ó·˘Â„Ó ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó
ÓÔ˚Ú‡, ÌÓ ‰ÓÒÚÛÔÌÓÂ ‰Îfl Î˛‰ÂÈ, ÔÓ¯Â‰¯Ëı ˜ÂÂÁ ÓÒÓ·ÓÂ ÔÓÒ‚fl˘ÂÌËÂ Ë
ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÛ˛ ÔÒËıË˜ÂÒÍÛ˛ ÚÂÌËÓ‚ÍÛ.
éÌÚÓÎÓ„Ëfl — ÒÛ˘ÌÓÒÚÌÓÂ ‚ÓÁÁÂÌËÂ Ì‡ ·˚ÚËÂ ‚ ˆÂÎÓÏ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÂ
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ Ó·˙ÂÍÚÌÓ-Í‡ÛÁ‡Î¸Ì˚È ‡Ì‡ÎËÁ (ÂÍÓÌÒÚÛÍˆËfl, ÔÓ„ÌÓÁËÓ‚‡-
ÌËÂ Ë Ú. Ô.) ‚ ‡ÏÍ‡ı Â¯‡ÂÏ˚ı Á‡‰‡˜ Ë ÔÓ·ÎÂÏ.
è‡‡‰Ë„Ï‡ (ÓÚ „Â˜. paradeigma — ÔËÏÂ, Ó·‡ÁÂˆ). éÒÌÓ‚ÌÓÂ ËÒ-
ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ÚÂÏËÌ‡ ‚ flÁ˚ÍÓÁÌ‡ÌËË: Ô‡‡‰Ë„Ï˚ ÎÂÍÒË˜ÂÒÍËÂ (Ú. Â. ‚Ë‰ÓËÁÏÂ-
ÌÂÌËfl Ó‰ÌÓ„Ó ÒÎÓ‚‡, Ì‡ÔËÏÂ ÔÓ ÓÍÓÌ˜‡ÌËflÏ); ÏÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ (Ú. Â. Ó·‡Áˆ˚
ËÁÏÂÌÂÌËfl ÏÓÙÂÏ); ÒËÌÚ‡ÍÒË˜ÂÒÍËÂ (Ú. Â. Ó·‡Áˆ˚ ÙÓÏ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌËÈ). Ç Ì‡-
Û˜ÌÓÈ Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ Â˜Ë Ô‡‡‰Ë„Ï‡ — ˝ÚÓ Î˛·‡fl Ó„‡ÌË-
˜ÂÌÌ‡fl Á‡‰‡ÌÌ˚ÏË ÛÒÎÓ‚ËflÏË ÒËÒÚÂÏ‡ ‚ÚÓË˜Ì˚ı Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËÈ Ò Â‰ËÌ˚Ï
ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸Ì˚Ï ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂÏ.
èÂ‰‚Ë‰ÂÌËÂ — ÔÂ‰ÔÓÎ‡„‡ÌËÂ, ‚Ë‰ÂÌËÂ Á‡‡ÌÂÂ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‰ÓÎÊÌÓ
ÔÓËÁÓÈÚË; ÔÂ‰Û„‡‰˚‚‡ÌËÂ. èÓÌflÚËÂ «ÔÂ‰‚Ë‰ÂÌËÂ» ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl:
ÔÂ‰ÒÍ‡Á‡ÌËÂ (Ó‰ÌÓÁÌ‡˜ÌÓÂ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÂ Ó ·Û‰Û˘ÂÏ ÒÓÒÚÓflÌËË); ÔÓ„ÌÓÁ
(Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚ÂÓflÚÌÓÒÚÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ); ÔÂ‰ÔÓÎÓÊÂÌËÂ (ÓÔËÒ‡ÌËfl ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚,
„ËÔÓÚÂÁ).
èÂÁÂÌÚ‡ˆËfl (‡Ì„Î. presentation — ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ, ÔÓ‰ÌÂÒÂÌËÂ) —
·ÓÎÂÂ ËÎË ÏÂÌÂÂ ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚È ÒÔÓÒÓ· «ÔÓ‰‡˜Ë ÒÂ·fl» ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ
‚Â·‡Î¸ÌÓ (Â˜¸˛) ËÎË ÌÂ‚Â·‡Î¸ÌÓ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÊÂÒÚ‡, Ï‡ÌÂ, ÍÓÒÏÂÚËÍË,
ÒÓ·Î˛‰ÂÌËfl ÏÓ‰˚ ‚ Ó‰ÂÊ‰Â, ÒÚ‡ÚÛÒÌÓÈ ÒËÏ‚ÓÎËÍË, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‡ÓÏ‡-
ÚË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚ (‰ÛıÓ‚, ‰ÂÁÓ‰Ó‡ÌÚÓ‚, Ô.).
èËÌflÚËÂ Â¯ÂÌËfl — ÔÓˆÂÒÒ ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ Ë ‚˚‡·ÓÚÍË
ÔÂ‰ÔÓ˜ÚÂÌËfl Í ÚÓÏÛ ÔÂ‰ÔËÒ‡ÌË˛, ÍÓÚÓÓÂ ‚ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË Ó·ÂÒÔÂ-
˜Ë‚‡ÎÓ ·˚ Ò ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÈ ˆÂÎË ËÎË
Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ì‡ ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ ËÎË ËÌÓÂ ÒÓ-
ˆËÓÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ.
èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ËÏÂÌÌÓÈ ÚËÔ — ÚËÔ ÒÓˆËÓÍÓ‰‡, ÍÓ„‰‡ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ÁÌ‡ÌËfl ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÌÂ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û, ‡ „ÛÔÔÂ Â‰ËÌ˚ı ÔÓ ÒÓ-
ˆË‡Î¸ÌÓÈ ÙÛÌÍˆËË Î˛‰ÂÈ (ÂÏÂÒÎÓ ÔÓÙÂÒÒËfl, Í‡ÒÚ‡), Ú‡ÌÒÎËÛ˛˘Ëı
„ÛÔÔÓ‚˚Â ÁÌ‡ÌËfl-ËÒÍÛÒÒÚ‚‡.
èÓÂÍˆËfl (Î‡Ú. projectio — ‚˚·‡Ò˚‚‡ÌËÂ ‚ÔÂÂ‰) — ÔÓˆÂÒÒ Ë
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÔÓÒÚËÊÂÌËfl Ë ÔÓÓÊ‰ÂÌËfl ÁÌ‡˜ÂÌËÈ, Á‡ÍÎ˛˜‡˛˘ËÈÒfl ‚ ÓÒÓÁ-
Ì‡ÌÌÓÏ ËÎË ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ÔÂÂÌÂÒÂÌËË ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚,
ÒÓÒÚÓflÌËÈ Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ó·˙ÂÍÚ˚.
748
èÒËıÓÚÂıÌÓ‰Ó„Ëfl — ÚÂıÌÓÎÓ„Ëfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÒËıËÍÓÈ.
ê‡ÔÔÓÚ (Ù‡Ìˆ. rapport — Ò‚flÁ¸, ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ) — 1) (‡) ·ÎËÁÍËÂ
ÏÂÊÎË˜ÌÓÒÚÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌ˚Â Ì‡ ‚˚ÒÓÍÓÈ ÒÚÂÔÂÌË Ó·˘ÌÓÒÚË
Ï˚ÒÎÂÈ, ËÌÚÂÂÒÓ‚, ˜Û‚ÒÚ‚; (·) ‰Ó·ÓÊÂÎ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ‡ÚÏÓÒÙÂ‡, ÒÍÎ‡‰˚‚‡˛-
˘‡flÒfl ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ˝ÍÒÔÂËÏÂÌÚ‡ ÏÂÊ‰Û ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎÂÏ
Ë ËÒÔ˚ÚÛÂÏ˚Ï; 2) Ò‚flÁ¸, ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡˛˘‡flÒfl ÏÂÊ‰Û „ËÔÌÓÚËÁÂÓÏ Ë „ËÔÌÓ-
ÚËÁËÛÂÏ˚Ï ‚Ó ‚ÂÏfl ÒÂ‡ÌÒ‡.
ê‡ˆËÓÌ‡ÎËÁ‡ˆËfl — Á‡˘ËÚÌ˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ, ÙÛÌÍˆËÂÈ ÍÓÚÓÓ„Ó
fl‚ÎflÂÚÒfl Ï‡ÒÍËÓ‚Í‡, ÒÓÍ˚ÚËÂ ÓÚ ÒÓÁÌ‡ÌËfl Ò‡ÏÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ËÒÚËÌÌ˚ı
ÏÓÚË‚Ó‚ Â„Ó ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ, Ï˚ÒÎÂÈ Ë ˜Û‚ÒÚ‚ ‰Îfl Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËfl ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌÂ„Ó ÍÓÏÙÓÚ‡.
êÂÚÓÒÔÂÍÚË‚ÌÓÂ Ò‡ÏÓÌ‡·Î˛‰ÂÌËÂ — ÔËÔÓÏËÌ‡ÌËÂ Ò‚ÓËı ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌËı ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ÒÓÔÓ‚ÓÊ‰‡˛˘Ëı Í‡ÍÛ˛-ÎË·Ó ÒËÚÛ‡ˆË˛ ‚ ÔÓ¯ÎÓÏ Ò
ÔÓ‚ÚÓÌ˚Ï Ëı ÔÂÂÊË‚‡ÌËÂÏ ËÎË ÔÂÂÓˆÂÌÍÓÈ.
êÂÙÂÂÌÚÌÓÒÚ¸ (Î‡Ú. referens — ÒÓÓ·˘‡˛˘ËÈ) — ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÁÌ‡˜Ë-
ÏÓÒÚË, Ò‚flÁ˚‚‡˛˘ÂÂ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ò ‰Û„ËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ËÎË „ÛÔÔÓÈ ÎËˆ.
êË„Ë‰ÌÓÒÚ¸ (Î‡Ú. rigitlus — ÊÂÒÚÍËÈ, Ú‚Â‰˚È) — Á‡ÚÛ‰ÌÂÌÌÓÒÚ¸
(‚ÔÎÓÚ¸ ‰Ó ÔÓÎÌÓÈ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË) ‚ ËÁÏÂÌÂÌËË Ì‡ÏÂ˜ÂÌÌÓÈ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ÔÓ„-
‡ÏÏ˚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı, Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÚÂ·Û˛˘Ëı ÂÂ ÔÂÂÒÚÓÈÍË.
êËÒÍ — ÒËÚÛ‡ÚË‚Ì‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÓÒÚÓfl˘‡fl ‚
ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚË ÂÂ ËÒıÓ‰‡ Ë ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ı ÌÂ·Î‡„ÓÔËflÚÌ˚ı ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëflı ‚
ÒÎÛ˜‡Â ÌÂÛÒÔÂı‡.
êÓÎ¸ (Ù‡Ìˆ. role) — ÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl ÙÛÌÍˆËfl ÎË˜ÌÓÒÚË; ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛˘‡fl ÔËÌflÚ˚Ï ÌÓÏ‡Ï ÒÔÓÒÓ· ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Î˛‰ÂÈ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ëı
ÒÚ‡ÚÛÒ‡ ËÎË ÔÓÁËˆËË ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÏÂÊÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ.
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ — ÒÓÓÚÌÂÒÂÌËÂ ‰‚Ûı ÚËÔÓ‚ Ó·‡ÁÓ‚ «ü», Ó‰ËÌ ËÁ
ÍÓÚÓ˚ı ÒÓı‡ÌflÂÚ ‰ËÌ‡ÏËÍÛ ÛÒÚÂÏÎÂÌËÈ ËÁÌÛÚË, ‡ ‰Û„ÓÈ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ‚˚fl‚ÎÂÌËfl ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl («ÚÂ·Û˛˘ÂÂ ü»).
ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ Á‡‚Â¯‡ÂÚÒfl ‚˚·ÓÓÏ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË Ë ÔÂÓ·Î‡‰‡ÌËfl ÚÓ„Ó ËÎË
ËÌÓ„Ó «ü», Í ÍÓÚÓÓÏÛ ÔËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡ÂÚÒfl, ÔÓ‰ÒÚ‡Ë‚‡ÂÚÒfl Ó·‡Á ‰Û„Ó„Ó «ü».
ë‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl — ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚È, ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸Ì˚È, ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸-
Ì˚È ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÔÓÒÓ· Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËfl ÒËÒÚÂÏ˚.
ë‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËÂ — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ˚ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ ·ÂÁ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÁ‚ÌÂ Â‡„ËÓ‚‡Ú¸ Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ì‡Û¯‡˛˘ËÂ ÂÂ
ÌÓÏ‡Î¸ÌÓÂ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËÂ, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎËÓ‚‡ÌËÂ ‰ÓÒÚË„‡ÂÚÒfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
Ó·‡ÚÌÓÈ Ò‚flÁË Ë ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl ‚ ÙÓÏÂ Ò‡ÏÓÌ‡ÒÚÓÈÍË Ë Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË.
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ — Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÈ,
Á‡ÍÎ˛˜‡˛˘‡flÒfl ‚ Â‡Î¸ÌÓÈ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ë Ô‡‚Â Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ, ÔÓ‰ Ò‚Ó˛
ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Â¯‡Ú¸ ‚‡ÊÌ˚Â ‚ÓÔÓÒ˚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÔË-
ÌËÏ‡Ú¸ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËÂ Â¯ÂÌËfl ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÍÓÌÂ˜Ì˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚.
ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ËÁÏÂÌÂÌËÂÏ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ˆÂÌÚ‡ÎËÁ‡ˆËË Ë ‰Â-
ˆÂÌÚ‡ÎËÁ‡ˆËË ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
ë‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl (Î‡Ú. actualis — ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì˚È, Ì‡ÒÚÓfl˘ËÈ) —
ÒÚÂÏÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ·ÓÎÂÂ ÔÓÎÌÓÏÛ ‚˚fl‚ÎÂÌË˛ Ë ‡Á‚ËÚË˛
Ò‚ÓËı ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ.
ë‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËÂ (‡ÛÚÓÒÛ„„ÂÒÚËfl) — ÔÓˆÂÒÒ ‚ÌÛ¯ÂÌËfl, ‡‰ÂÒÓ‚‡Ì-
Ì˚È Ò‡ÏÓÏÛ ÒÂ·Â, ÔË ÍÓÚÓÓÏ ÒÛ·˙ÂÍÚ Ë Ó·˙ÂÍÚ ‚ÌÛ¯‡˛˘Â„Ó ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
ÒÓ‚Ô‡‰‡˛Ú.
749
ë‡ÏÓÍÓÌÚÓÎ¸ — ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë ÓˆÂÌÍ‡ ÒÛ·˙ÂÍÚÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ-
‚ËÈ, ÔÒËıË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ë ÒÓÒÚÓflÌËÈ.
ë‡ÏÓÌ‡·Î˛‰ÂÌËÂ (ËÌÚÓÒÔÂÍˆËfl) — Ì‡·Î˛‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Á‡ ‚ÌÛÚ-
ÂÌÌËÏ ÔÎ‡ÌÓÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘ÂÂ ÙËÍÒËÓ‚‡Ú¸
ÂÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl (ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl, Ï˚ÒÎË, ˜Û‚ÒÚ‚‡ Ë ‰.). ÇÓÁÌËÍ‡ÂÚ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ
Ó·˘ÂÌËfl Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË, ÛÒ‚ÓÂÌËfl ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÓÔ˚Ú‡ Ë ÒÂ‰ÒÚ‚ Â„Ó
ÓÒÏ˚ÒÎÂÌËfl.
ë‡ÏÓÓ·Î‡‰‡ÌËÂ — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
‚ ‰ÂÁÓ„‡ÌËÁÛ˛˘Ëı Â„Ó ÒËÚÛ‡ˆËflı.
ë‡ÏÓÓˆÂÌÍ‡ — ÓˆÂÌÍ‡ ÎË˜ÌÓÒÚ¸˛ Ò‡ÏÓÈ ÒÂ·fl, Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ,
Í‡˜ÂÒÚ‚ Ë ÏÂÒÚ‡ ÒÂ‰Ë ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ.
ëÏ˚ÒÎ — Ó·‡Á, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÈ ‚ ÒÓÁÌ‡ÌËË ÔË ‚ÓÒÔËflÚËË ‚ÌÂ¯ÌËı
fl‚ÎÂÌËÈ ËÎË ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ (ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl) Ë
Ó·Î‡‰‡˛˘ËÈ ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÈ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸˛ (˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl).
ëÏ˚ÒÎ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎÂÌ, Â‰ËÌË˜ÂÌ, ÌÂÓÙÓÏÎÂÌ, ‰ËÌ‡ÏË˜ÂÌ.
èÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓ ÔÓ ÁÌ‡˜ÂÌË˛ ÒÏ˚ÒÎÛ — ÁÌ‡˜ÂÌËÂ, ÍÓÚÓÓÂ Ó·Î‡‰‡ÂÚ
‚ÒÂÓ·˘ÌÓÒÚ¸˛, Ì‡‰ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸˛, ÓÙÓÏÎÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ë ÒÚ‡ÚË˜ÌÓÒÚ¸˛.
ëÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ — ÔÓˆÂÒÒ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl Ë ·ÓÎÂÂ ÒÛ·˙ÂÍ-
Ú‡ÏË ‰Ó„Ó‚ÓÂÌÌÓÒÚË, Û˜ËÚ˚‚‡˛˘ÂÈ ËÌÚÂÂÒ˚ ‚ÒÂı ÒÚÓÓÌ (‚Á‡ËÏÓÛ˜ÂÚ).
èÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍÓÈ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚ËÂ (ÍÓÌÙÎËÍÚ) ËÌÚÂ-
ÂÒÓ‚. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ ÎÂÊËÚ ‚ ÒÓ„Î‡ÒËË Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ
Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚÓÓÌ˚ ‰Îfl Û˜ÂÚ‡ ˜ÛÊËı ËÌÚÂÂÒÓ‚. ëıÂÏ‡ÚË˜ÌÓ
ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÚÂÎ¸Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ ÏÓÊÌÓ ÓÚ‡ÁËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ó·‡ÁÓÏ:
• ëÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‚Â·‡Î¸ÌÓÈ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË ‚Á‡ËÏÓÔËÂÏ-
ÎÂÏ˚ı ÌÓÏ Ò ÒÓı‡ÌÂÌËÂÏ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚË Ë Û˜ÂÚÓÏ ÒÛ˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌÓÒÚË ‰Û„Ó„Ó.
• ëÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ ÒÔÓÒÓ·Ó‚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚Â·‡Î¸Ì˚ÏË (flÁ˚ÍÓ‚˚ÏË)
ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË Ó·˘ÂÌËfl.
ëÓˆË‡Î¸ÌÓ-˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ „ÂÌÓÚËÔ — ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚È ÏÂı‡ÌËÁÏ
ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ë ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÈ ‚ÓÒ-
ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÂ ÒÚÛÍÚÛ˚, ÔËÌˆËÔÓ‚ ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl, ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Â„Î‡-
ÏÂÌÚ‡ˆËË Ë Ó·Û˜ÂÌËfl (ÓÚ·Ó‡, Á‡ÔÓÏËÌ‡ÌËfl Ë ‡ÒÔÓÒÚ‡ÌÂÌËfl ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó
ÓÔ˚Ú‡) ‚ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ.
ëÓˆË‡Î¸ÌÓÂ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËÂ — ‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ ÒÔÓÒÓ·˚
Ì‡ÍÓÔÎÂÌËfl, ÒÓı‡ÌÂÌËfl Ë ÔÂÂ‰‡˜Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÁÌ‡˜ËÏÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËË ‚
Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ÌÂ‡Á˚‚ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÒÓˆ. Ô‡ÏflÚ¸˛. àÏÂÂÚ: ÎË˜ÌÓ-ËÏÂÌÌÓÈ,
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ËÏÂÌÌÓÈ Ë ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓ-ÔÓÌflÚËÈÌ˚È ÒÓˆËÓÍÓ‰. ãË˜ÌÓ-
ËÏÂÌÌÓÈ — ÚËÔ ÒÓˆËÓÍÓ‰‡ ‰Îfl ÔÂÂ‰‡˜Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ÍÓÔÛÒ‡
ÁÌ‡ÌËfl, ÔËÒÛ˘ËÈ «ÔÂ‚Ó·˚ÚÌ˚Ï» Ó·˘ÂÒÚ‚‡Ï Ë ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛˘ËÈ ÔÓ„ÎÓ˘ÂÌ-
ÌÓÒÚ¸ «ü» ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÓÏ, Â„Ó Ó„‡ÌË˜ÂÌÌÛ˛ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚ¸.
ëÚ‡ÚÂ„ — ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘ËÈ ‡Á‡·ÓÚÍÛ Ë Â‡ÎËÁ‡ˆË˛
ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÍÓÂÍˆË˛ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÔË ÓˆÂÌÍÂ ‚ÓÁÌËÍ‡˛-
˘Ëı Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÈ ‚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÒÚ‡ÚÂ„ËË.
ëÚ‡ÚÂ„Ëfl — ˝ÚÓ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ-ÌÓÏ‡ÚË‚ÌÓÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÒÔÓÒÓ·Â
‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÂÒÔÂÍÚË‚ÌÓÈ ˆÂÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (‚ ‡ÏÍ‡ı ÂÂ ÏËÒÒËË), Û˜ËÚ˚-
‚‡˛˘ÂÂ ‚ÌÂ¯ÌËÂ Ë ‚ÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl ÂÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë ÓÚ‡Ê‡˛˘ÂÂ
˝Ú‡Ô˚ ÔÛÚË ÔËıÓ‰‡ Í ˆÂÎË.
750
ëÛËˆË‰ (‡Ì„Î. suicide — Ò‡ÏÓÛ·ËÈÒÚ‚Ó) — ‡ÍÚ Ò‡ÏÓÛ·ËÈÒÚ‚‡,
ÛÒÚ‡ÌÂÌËfl ÒÂ·fl ËÁ ÊËÁÌË ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ÓÒÚ˚ı ÔÒËıÓÚ‡‚ÏËÛ˛˘Ëı
ÒËÚÛ‡ˆËÈ, ÔË ÍÓÚÓ˚ı ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÊËÁÌ¸ Í‡Í ‚˚Ò¯‡fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ÚÂflÂÚ ‰Îfl
‰‡ÌÌÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÏ˚ÒÎ.
í‡ÌÒÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚È ÓÔ˚Ú — ÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ‚˚ıÓ‰‡ Á‡ ÔÂ-
‰ÂÎ˚ Ò‚ÓÂ„Ó «ü», Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ Ë ‚ÂÏÂÌË, ‚ÓÁ‚‡Ú‡ ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÌÓÂ
Ë ËÒÚÓË˜ÂÒÍÓÂ ÔÓ¯ÎÓÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ Ë ÏË‡.
ìÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓ-ÔÓÌflÚËÈÌ‡fl ÒıÂÏ‡ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌËfl — Ò‚flÁ‡ÌÌ‡fl ·ÓÎ¸-
¯‡fl ‚˚‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ «ü», ÎË˜ÌÓÒÚË Ë ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË ËÁ Ó·˘ÌÓÒÚË.
èÓ‰ÍÎ˛˜‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚ı
ÔÓÌflÚËÈ, Á‡ÙËÍÒËÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ ÒÚÛÍÚÛ‡ı flÁ˚Í‡. ÅÎ‡„Ó‰‡fl ˝ÚÓÏÛ ÒÓˆËÓÍÓ‰Û
‚˚‡·ÓÚ‡Ì˚ Ú‡ÍËÂ ‡·ÒÚ‡ÍˆËË, Í‡Í «˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‚ÓÓ·˘Â», «˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Ó»,
«Ò‚Ó·Ó‰‡» Ë Ú. ‰., ‚Â¯‡˘Ëı «ÒÛ‰¸·Û» ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡Á‚Ë‚‡˛˘Â„Ó Ò‚ÓË Ú‚Ó˜ÂÒ-
ÍËÂ ÔÓÚÂÌˆËË ·ÂÁÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Í Á‡‡ÌÂÂ Á‡‰‡ÌÌ˚Ï ÒıÂÏ‡Ï.
ìÔ‡‚ÎflÂÏÓÂ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ (‚ Ó·Û˜ÂÌËË) — ÍÓÂÍÚËÓ‚Í‡ ÔÓˆÂÒÒ‡
Ò‡ÏÓËÁÏÂÌÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ˜ÂÏ-ÎË·Ó, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘‡fl Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÔË-
ÓÒÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ Ó·Û˜‡ÂÏÓ„Ó (ÒÏ. Ò‡ÏÓËÁÏÂÌÂÌËÂ).
ìÓ‚ÂÌ¸ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ — Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÒÚÂÔÂ-
ÌË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl Â‡Î¸Ì˚ı ÔÓfl‚ÎÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÔÂ‰˙fl‚-
ÎflÂÏ˚Ï Í ÌÂÈ ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ. ê‡ÁÎË˜‡˛Ú «‰ËÎÂÚ‡ÌÚÒÍËÈ», «ÛÚËÌÌ˚È» Ë
«ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌ˚È» ÛÓ‚ÌË ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ‡.
î‡Ú‡ÎËÁÏ — (ÓÚ Î‡Ú. fatalis — ÓÍÓ‚ÓÈ) ÏËÓ‚ÓÁÁÂÌËÂ, ‡ÒÒÏ‡ÚË-
‚‡˛˘ÂÂ Í‡Ê‰ÓÂ ÒÓ·˚ÚËÂ Ë Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ ÔÓÒÚÛÔÓÍ Í‡Í ÌÂÓÚ‚‡ÚË-
ÏÛ˛ Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÂ‰ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ËÒÍÎ˛˜‡˛˘Â„Ó Ò‚Ó·Ó‰Ì˚È
‚˚·Ó ËÎË ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸.
îÂÌÓÏÂÌ („Â˜. — fl‚Îfl˛˘ËÈÒfl) — ÌÂÓ·˚˜Ì˚È, ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸Ì˚È
Ù‡ÍÚ; fl‚ÎÂÌËÂ, ÍÓÚÓÓÂ ÏÓÊÌÓ Ì‡·Î˛‰‡Ú¸; ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÂ ÔÓÌflÚËÂ, ÓÁÌ‡-
˜‡˛˘ÂÂ fl‚ÎÂÌËÂ, ‰‡ÌÌÓÂ Ì‡Ï ‚ ÓÔ˚ÚÂ, ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÔÓÁÌ‡ÌËË.
îÂÌÓÚËÔ — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚ÒÂı ÔËÁÌ‡ÍÓ‚ Ë Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡,
ÒÙÓÏËÓ‚‡‚¯ËıÒfl ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ Â„Ó ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl; ÒÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÒfl
‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl „ÂÌÓÚËÔ‡ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÈ ÒÂ‰˚.
îÛÒÚ‡ˆËfl (Î‡Ú. Frustration — Ó·Ï‡Ì, ‡ÒÒÚÓÈÒÚ‚Ó, ‡ÁÛ¯ÂÌËÂ
ÔÎ‡ÌÓ‚) — ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚˚Á˚‚‡ÂÏÓÂ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÌÂ-
ÔÂÓ‰ÓÎËÏ˚ÏË (ËÎË ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ Ú‡Í ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÏ˚ÏË) ÚÛ‰ÌÓÒÚflÏË,
‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÏË Ì‡ ÔÛÚË Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ˆÂÎË ËÎË Â¯ÂÌË˛ Á‡‰‡˜Ë; ÔÂÂ-
ÊË‚‡ÌËÂ ÔÓ·ÎÂÏ˚, ÌÂÛ‰‡˜Ë.
óÛ‚ÒÚ‚Ó ÔÂÍ‡ÒÌÓ„Ó — ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÓÒÚ¸ „‡ÏÓÌËË
ÏË‡, ‰ÂÚÂÏËÌËÓ‚‡ÌÓ ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍË, ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ Ë ËÒÚÓË˜ÂÒÍË, ˜ÚÓ ‚
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÏÂÂ Ó·˙flÒÌflÂÚ ÏÌÓ„ÓÓ·‡ÁËÂ ˝ÒÚÂÚË˜ÂÒÍËı ‚ÍÛÒÓ‚ Ë ÔÂ‰ÒÚ‡‚-
ÎÂÌËÈ, ÓÚÏÂ˜ÂÌÌ˚ı ‚ ËÒÚÓËË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡.
ñÂÌÌÓÒÚË — ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
„ÛÔÔ˚, Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ‚ÓÁÌËÍ‡˛˘ËÂ ‚ ıÓ‰Â ‚˚‡·ÓÚÍË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í Á‚ÂÌÛ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ„Ó ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl Ó «ÏËÂ» (ÛÌË‚ÂÒÛÏÂ).
ñË‚ËÎËÁ‡ˆËfl — ÛÓ‚ÂÌ¸ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓÈ Ë
‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚.
ñËÍÎ — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ‡·ÓÚ, fl‚ÎÂÌËÈ,
ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı Â„ÛÎflÌ˚È ÍÛ„ÓÓ·ÓÓÚ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓ„Ó ÔÓÏÂ-
ÊÛÚÍ‡ ‚ÂÏÂÌË. Ç ¯ËÓÍÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ — ÔÓ‚ÚÓflÂÏÓÒÚ¸ ÔÓˆÂÒÒÓ‚.
751
óÂÎÓ‚ÂÍ — ÒÎÓÊÌÂÈ¯‡fl ÊË‚‡fl ÔÒËıÓÙËÁË˜ÂÒÍ‡fl ÓÚÍ˚Ú‡fl Ò‡ÏÓÓ„‡-
ÌËÁÛ˛˘‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡, ÍÓÚÓ‡fl, ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛflÒ¸ Ò‚ÓËÏË ˆÂÎflÏË, ÏÂÚÓ‰‡ÏË,
‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡ÂÚ Ò‚ÓÂ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ, Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ.
óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ — ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ‰ÂÎÓ‚˚ı, Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı,
ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı, ÙËÁË˜ÂÒÍËı, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı Ë ‰Û„Ëı Í‡˜ÂÒÚ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÔÓfl‚Îfl˛˘ËıÒfl ‚ Â„Ó ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËı, ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı,
Ì‡Û˜ÌÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë ‰.
ù„ÓˆÂÌÚËÁÏ — ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜Ë‚‡flÒ¸ Ì‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚ı ËÌÚÂÂÒ‡ı, ËÁÏÂÌflÚ¸ ËÒıÓ‰ÌÛ˛ ÔÓÁÌ‡‚‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÔÓÁËˆË˛ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛
Í ÌÂÍÓÚÓÓÏÛ Ó·˙ÂÍÚÛ ËÎË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË˛.
ù‚ÓÎ˛ˆËfl (Î‡Ú. — ‡Á‚ÂÚ˚‚‡ÌËÂ) — ÔÓˆÂÒÒ ÌÂÔÂ˚‚ÌÓ„Ó ‡Á‚Ë-
ÚËfl, ËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ ÊË‚ÓÈ Ë ÌÂÊË‚ÓÈ ÔËÓ‰Â Ë ÒÓˆËÛÏÂ, Ëı Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË
Ë Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚflı.
ùÁÓÚÂË˜ÂÒÍËÈ (‚ÌÛÚÂÌÌËÈ, ÒÓÍÓ‚ÂÌÌ˚È) — Ú‡ÈÌ˚È, ÒÍ˚ÚÌ˚È,
ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌÌ˚È ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‰Îfl ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ı.
ùÍÒÚ‡‚ÂÒËfl — ËÌÚÓ‚ÂÒËfl (Î‡Ú. extra — ‚ÌÂ, intro — ‚ÌÛÚ¸,
verxiti — ÔÓ‚Ó‡˜Ë‚‡Ú¸, Ó·‡˘‡Ú¸) — ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‡ÁÎË˜ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Í‡ÈÌËÂ ÔÓÎ˛Ò˚ ÍÓÚÓÓÈ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛Ú ÔÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË ÎË·Ó Ì‡ ÏË ‚ÌÂ¯-
ÌËı Ó·˙ÂÍÚÓ‚, ÎË·Ó Ì‡ fl‚ÎÂÌËfl Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÏË‡.
ùÍÓ„ÂÌÂÁ — ÔÓˆÂÒÒ ‡Á‚ËÚËfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û Ó„‡ÌËÁÏ‡ÏË Ë ÒÂ-
‰ÓÈ Ëı Ó·ËÚ‡ÌËfl ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ‰ÎËÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.
ùÏÔ‡ÚËfl („Â˜. empailieia — ÒÓÔÂÂÊË‚‡ÌËÂ) — ÔÓÒÚËÊÂÌËÂ ˝ÏÓ-
ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl, ÔÓÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ‚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ‚ ÔÂÂÊË‚‡ÌËfl
‰Û„Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ùÚËÍ‡ — ÙËÎÓÒÓÙÒÍÓÂ Û˜ÂÌËÂ Ó ÏÓ‡ÎË (Ì‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË), Ó ÂÂ ÔË-
Ó‰Â, ÒÛ˘ÌÓÒÚË, ÒÚÛÍÚÛÂ Ë ÙÛÌÍˆËflı.
ùÚËÓÎÓ„Ëfl — Û˜ÂÌËÂ Ó ÔË˜ËÌ‡ı, Ó·˙flÒÌÂÌËÂ ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËfl.
ùÚÌÓ„ÂÌÂÁ („Â˜. — ÔÎÂÏfl, Ì‡Ó‰ Ë ...„ÂÌÂÁ) — ÔÓˆÂÒÒ ‡Á‚ËÚËfl
˝ÚÌÓÒ‡ ÓÚ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl ‰Ó ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËfl Â„Ó ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏ ˝ÌÚÓÔËÈÌÓ„Ó
ÔÓˆÂÒÒ‡ ÔÓÚÂË Ô‡ÒÒËÓÌ‡ÌÓÒÚË. Ç Ó·˘ÂÏ ÒÏ˚ÒÎÂ — ÔÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ
Ì‡Ó‰Ó‚.
ùÈ‰ÂÚËÍ‡ — Û˜ÂÌËÂ Ó ÒÛ˘ÌÓÒÚË.
ùÈ‰ÓÒ — ‰Û¯‡, Ó·‡Á, ÙÓÏ‡, ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸, ÔÓÌflÚËÂ, Ë‰Âfl.
üÁ˚Í — ËÒÚÓË˜ÂÒÍË ÒÎÓÊË‚¯‡flÒfl ÒËÒÚÂÏ‡ Á‚ÛÍÓ‚˚ı, ÒÎÓ‚‡Ì˚ı Ë
„‡ÏÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚, ‚˚ÔÓÎÌfl˛˘‡fl ÙÛÌÍˆËË ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ó·˘ÂÌËfl ‚
ÔÓˆÂÒÒÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË; ÒËÒÚÂÏ‡ ÁÌ‡ÍÓ‚, ÌÂÒÛ˘Ëı ËÌÙÓÏ‡ˆË˛.
752
èêàãéÜÖçàÖ 1
ÇéáåéÜçéëíà íÖïçéãéÉàâ
Ä)
‹ ç‡Á‚‡- àÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÏÂ- èÓÚË- èËÏÂ-
Ô/Ô ÌËÂ ‰Îfl ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‚ÓÔÓÍ‡- ˜‡ÌËfl
ÒÂ‰ÒÚ- Â‡ÎËÁ‡ˆËË Á‡ÌËfl
‚‡, ÙÛÌÍˆËË
‡‚ÚÓ
1 2 3 4 5 6
1 ìÔ‡‚- • Ò‡ÏÓÂ„Û- Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÌÂÚ èÂ‚ÓÌ‡-
ÎflÂÏ˚È ÎËÓ‚‡ÌËfl; ÒËÒÚÂÏ‡ı ‡ÛÚÓÚÂÌËÌ„‡ ˜‡Î¸Ì˚Â
ÏÂ‰ËÚ‡- • Ò‡ÏÓÓ„‡- Ò ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂÏ ÔÒËıÓÚÂı- Á‡ÌflÚËfl
ÚË‚Ì˚È ÌËÁ‡ˆËË; ÌËÍË Ë ÙÂÌÓÏÂÌ‡ı, ÔÓÎÛ˜‡Â- ÔÓ‰
‡ÛÚÓÚÂÌ • Ò‡ÏÓÏÓ- Ï˚ı «‡·Ó˜ËÏ ÙÓÌÓÏ» ÛÍÓ-
ËÌ„. ÚË‚‡ˆËË; ÚÂıÌËÍË «ëä» ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ
Ç. å. • Ò‡ÏÓ‡Á‚Ë- ÒÔÂˆË‡-
ä‡Ì‰˚·‡, ÚËfl ÎËÒÚÓ‚
Ñ. Ç.
ä‡Ì‰˚·‡,
1990
2 ÄÍÏÂÓÎÓ • ‰Îfl ÒÓ‚Â- äÓÏÔÎÂÍÒÌ‡fl, ÒËÒÚÂÏÌÓ- ÌÂÚ èÓ‚Ó-
„Ë˜ÂÒÍËÈ ¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ‡fl ÔÓ‰„ÓÚÓ‚Í‡ ‰ËÚÒfl
ÚÂÌËÌ„. ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸- ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚ ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚- „ÛÔÔÓÈ
Ä. è. ÌÓ„Ó Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡ ÎÂÌËfl Î˛‰¸ÏË. ê‡·ÓÚ‡ ÚÂ- ÒÔÂˆË‡Î¸
ëËÚÌËÍÓ (ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó- ÌËÌ„‡ ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ Í‡Í ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡- ÌÓ ÔÓ‰„Ó-
‚, 1996 ‚‡ÌËÂ ÍÓÏÏÛÌË- ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Á‡ÌflÚËÈ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚÓ‚ÎÂÌ-
Í‡ÚË‚Ì˚ı Ë ÙÓÏ (ÎÂÍˆËÈ, „ÛÔÔÓ‚˚ı Á‡- Ì˚ı ÔÂ-
‡ÛÚÓÔÒËıÓÎÓ„Ë- ÌflÚËÈ, Ë„, ÚÂÌËÌ„Ó‚, ÛÔ‡Ê- ÔÓ‰‡‚‡
˜ÂÒÍËı ÒÔÓÒÓ·- ÌÂÌËÈ), Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘Ëı ÔÓ- ÚÂÎÂÈ ‚
ÌÓÒÚÂÈ ÔÓÙÂÒ- ÒÚÂÔÂÌÌÓÂ Ó‚Î‡‰ÂÌËÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚- ÚÂ˜ÂÌËÂ
ÒËÓÌ‡ÎÓ‚ ‚ ÏË ÔÓÌflÚËflÏË ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ- 8—10
Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚- „Ë˜ÂÒÍÓÈ ÚÂÓËË, ÛÒ‚ÓÂÌËÂ ‰Ì.
ÎÂÌËfl); ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ‚ Ëı ˝ÍÒÔÎË-
• Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl; ˆËÚÌÓÏ ÓÔËÒ‡ÌËË, ‚Î‡‰ÂÌËË
• Ò‡ÏÓÛÔ‡‚- ËÏË, ÓÚ‡·ÓÚÍÛ Ë ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ-
ÎÂÌËfl ‚Ó‚‡ÌËÂ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı Ì‡‚˚ÍÓ‚.
3 åÂÚÓ‰ • Ò‡ÏÓÛÔ‡‚- Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËË ÌÂÚ èÂ‚ÓÌ‡
Ò‡ÏÓÛÔ- ÎÂÌËfl Ì‡ ÙÓÌÂ ‡Á‚ËÚÓ„Ó Á‡ Ò˜ÂÚ ˜‡Î¸ÌÓÂ
‡‚ÎÂÌËfl Ú‡ÌÒ‡ ‚ÓÓ·‡ÊÂÌËfl. èÒËıÓ- Á‡ÌflÚËÂ
á. äÛÁ, ÚÂıÌËÍ‡ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl Ú‡ÌÒ‡, ÔÓ‰
1920 Ú. Â. ‡·Ó˜Â„Ó ÙÓÌ‡ (ÏÓÊÌÓ ˝Ù- ÛÍÓ-
ÙÂÍÚË‚ÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Ì‡ ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ
ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ), ˝ÚÓ ÛÏÂÌËÂ ÓÚ- ÒÔÂˆË‡-
ÍÎ˛˜ËÚ¸ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ˜ÂÂÁ ÏÂı‡- ÎËÒÚÓ‚
ÌËÁÏ ÒÓÒÂ‰ÓÚÓ˜ÂÌËfl Ë ÍÓÌ-
ˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl ÒÚÓ„Ó ÔÓ
Ó‰ÌÓÈ Ï˚ÒÎË, ÛÒËÎË‚‡fl ÔÓ-
ˆÂÒÒ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË Ë ÌÂÈÚ‡-
ÎËÁ‡ˆËË ÒÓÁÌ‡ÌËfl.
753
1 2 3 4 5 6
4 åÂÚÓ‰ • Ò‡ÏÓÂ„ÛÎfl- Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒË- ÌÂÚ —
ÔÓ„ÂÒ- ˆËË ÔÒËıÓÎÓ- ÏÓÒÚË ‡ÁÌ˚ı ÚËÔÓ‚ ˝ÏÓˆËÓ-
ÒËÛ˛- „Ë˜ÂÒÍÓÈ Ì‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÁ·ÛÊ‰ÂÌËflı Ë
˘ÂÈ (ÔÓ- ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ì‡ÔflÊÂÌËË ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ Ï˚-
ÒÎÂ‰Ó‚‡- ¯Â˜ÌÓÈ „ÛÔÔ˚. ê‡ÒÒÎ‡·Îflfl
ÚÂÎ¸ÌÓÈ) Ï˚¯ˆ˚, ÏÓÊÌÓ ËÁÏÂÌflÚ¸
ÂÎ‡ÍÒ‡- ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÌÂ‚Ì˚Â Ì‡Ôfl-
ˆËË. ÊÂÌËfl. ÑÓÒÚË„‡ÂÚÒfl ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡-
Ö. ÑÊÂÈ- ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÙÓÍÛÒËÓ‚ÍÓÈ ‚ÌËÏ‡-
ÍÓ·ÒÓÌ, ÌËfl Ì‡ ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı „ÛÔÔ‡ı
1928 Ï˚¯ˆ.
5 ÄÛÚÓ„ÂÌ- • Ò‡ÏÓÂ„Û- Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÏÂÚÓ‰Â á. äÛÁ, ÌÂÚ ñÂÎÂÒÓÓ·
Ì‡fl ÚÂ- ÎflˆËË ‰Â‚ÌÂËÌ‰ËÈÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ ‡ÁÌÓ
ÌËÓ‚Í‡. ÈÓ„Ó‚, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËË Ó˘Û˘Â- ÔÓ‚Ó-
à. É. ÌËÈ ÎËˆ, ÔÓ‰‚Â„‡˛˘ËıÒfl ‰ËÚ¸ ÔÂ-
òÛÎ¸ˆ, „ËÔÌÓÚË˜ÂÒÍÓÏÛ ‚ÌÛ¯ÂÌË˛, ‚ÓÌ‡˜‡Î¸
1932 ÏÂÚÓ‰Â Ö. ÑÊÂÈÍÓ·ÒÓÌ‡, Ì˚Â Á‡-
‡Á˙flÒÌfl˛˘ÂÈ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË. ÌflÚËfl
ÔÓ‰ Û-
ÍÓ‚Ó‰ÒÚ-
‚ÓÏ ÒÔÂ-
ˆË‡ÎËÒÚ‡
6 åÂ‰ËÚ‡ˆ • ÔÒËıÓ˝ÌÂ„Â- Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËË ÒÓ- ÌÂÚ ‰Îfl ëÎÓÊÌ˚Â
ËË ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÚÓflÌËfl ‚ÒÂ„Ó ÏÓÁ„‡ Ë Ó„‡- ÔÓÒÚ˚ı ‚Ë‰˚ ÏÂ-
(‡ÁÎË˜Ì ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl; ÌËÁÏ‡, ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÏ Ì‡ ÍÓÌ- ÔÒËıÓ- ‰ËÚ‡ˆËË,
˚Â • ÔÒËıÓÙËÁËÓ- ˆÂÌÚ‡ˆËË ‚ÌËÏ‡ÌËfl Ì‡ ÓÔÂ- ÚÂıÌËÍ ÌÛÊ‰‡˛-
ÔÒËıÓÚÂı ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‰ÂÎÂÌÌÓÏ Ó·˙ÂÍÚÂ ËÎË, Ì‡Ó·Ó- ÚÒfl ‚
ÌËÍË) ÛÔ‡ÊÌÂÌËÈ; ÓÚ, ÔÓÎÌÓÏ «‡ÒÒÂ‰ÓÚÓ˜Â- ÒÔÂˆË‡Î¸
• Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl ÌËË» ‚ÌËÏ‡ÌËfl. Ç ˝ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÓÈ
ÔÓËÒıÓ‰ËÚ ÓÒÚ‡ÌÓ‚Í‡ ÔÓˆÂÒ- ÔÓ‰„Ó-
ÒÓ‚ ‚ÓÒÔËflÚËfl Ë Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÚÓ‚ÍÂ.
Ì‡ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍ‡fl ÓÚÂ-
¯ÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ
ÒÂ‰˚.
7 ÄÛÚÓ- • ÔÒËıÓÙËÁËÓ- éÒÌÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl Ì‡ ÎË˜ÌÓÏ ‚ÓÒ- ÌÂÚ åÓÊÌÓ
„ËÔÌÓÁ ÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÔËflÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓËı Ò‡ÏÓ-
(Ò‡ÏÓ- Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl; ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ. èËÏÂÌÂÌËÂÏ ÒÚÓfl-
„ËÔÌÓÁ) • Ò‡ÏÓÔÓ„- ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚ı ÚÂıÌËÍ, ‰Ó·Ë- ÚÂÎ¸ÌÓ
‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl; ‚‡˛ÚÒfl ÒÓÒÚÓflÌËfl Ú‡ÌÒ‡,
• Ò‡ÏÓËÁÏÂ- ‚ ÍÓÚÓÓÏ Ò‡ÏÓ‚ÌÛ¯ÂÌËfl
ÌÂÌËfl ÔÓıÓ‰flÚ ‚ ÔÓ‰ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Ë
ÔÓ„‡ÏÏËÛ˛Ú ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
8 àÌ‰ËÈÒ- • Ò‡ÏÓÂ„ÛÎfl- éÒÌÓ‚‡Ì‡ Ì‡ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË Ì‡ ÇÓÁÏÓÊ- —
Í‡fl ˆËfl; ‚ÌÂ¯ÌÂÏ Ó·˙ÂÍÚÂ (ÌÓÒÓ‚ÓÈ Ì‡
ÚÂıÌËÍ‡ • ÍÓÌÚÓÎ¸ Á‡ ‚Á„Îfl‰, ÙÓÌÚ‡Î¸Ì˚È ‚Á„Îfl‰, „ÓÎÓ‚Ì‡fl
«í‡Ú‡- ÔÒËıËÍÓÈ Ë Ì‡ ‚ÌÂ¯ÌÂÏ Ó·˙ÂÍÚÂ, Ì‡ „ÓÎÛ- ·ÓÎ¸
Í‡» ÙËÁËÓÎÓ„ËÂÈ ·ÓÈ Ò‚ÂÚ).
754
1 2 3 4 5 6
ÇÎËflÂÚ Ì‡ ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÛ˛ Ë
ÔÂËÙÂËÈÌÛ˛ ÌÂ‚ÌÛ˛
ÒËÒÚÂÏ˚ ˜ÂÂÁ ÁËÚÂÎ¸Ì˚Â,
Ó·ÓÌflÚÂÎ¸Ì˚Â ÌÂ‚˚ ÔÓ-
ÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ‡ÒÒÓˆË‡ÚË‚Ì˚ı
Ò‚flÁÂÈ, Ë‰Û˘Ëı ÓÚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı
ÌÂ‚Ì˚ı ÍÎÂÚÓÍ Í
ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏÂ.
9 «ëä» • ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ ÔÒËıÓÚÂıÌËÍ‡ı, ÌÂÚ ê‡·ÓÚ‡
(ÒÓÒÚÓfl- ÒÍ˚Ú˚ÏË ‚˚Á˚‚‡˛˘Ëı ‰ÓÏËÌ‡ÌÚÌÓ ÚÂ·ÛÂÚ
ÌËÂ ä‡Ì- ÂÁÂ‚Ì˚ÏË ËÁÏÂÌÂÌÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÔÒËıÓ- Ì‡ÒÚ‡‚-
‰˚·˚). ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË ÙËÁËÓÎÓ„ËË, ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÌËÍ‡ Ì‡
Ç. å. ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ Ì‡˜‡Î¸-
ä‡Ì‰˚·‡ Ó„‡ÌËÁÏ‡. Ó„‡ÌËÁÏ‡, ‡·ÓÚ‡˛˘Â„Ó ‚ Â- ÌÓÏ
Ñ. Ç. ÊËÏÂ ÍÓ‰ËÓ‚‡ÌÌÓÈ ÛÔ‡‚ÎflÂ- ˝Ú‡ÔÂ
ä‡Ì‰Ë·‡, ÏÓÒÚË Ë ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
1984
10 ÉËÏÌ‡Ò- • ˝ÌÂ„ÂÚË- ç‡ ÏÂ‰ËÚ‡ˆËË, „‰Â Ó·˙ÂÍÚ ÌÂÚ —
ÚËÍ‡ ˜ÂÒÍ‡fl Á‡fl‰Í‡ ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓ·ÒÚ-
ÉÂÏÂÒ‡ Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ÂÌÌÓÂ ÚÂÎÓ, ‚˚ÒÚÛÔ‡˛˘ÂÂ ‚
(ÇÂıÓ‚Ì «ÒÎËflÌËfl» Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÓÒÂ‰ÌËÍ‡, ˜ÂÂÁ
˚È ÊÂˆ Ò ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÈ ÍÓÚÓÓ„Ó ‚ ·ËÓÒÙÂÛ ÔÎ‡ÌÂÚ˚
Ö„ËÔÚ‡ ˝ÌÂ„ËÂÈ ÔÓÌËÍ‡ÂÚ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍ‡fl
IV ‚ÂÍ ‰Ó ˝ÌÂ„Ëfl.
Ì. ˝.)
11 èÒËıÓÙË • ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂ- ç‡ ÛÔ‡‚ÎflÂÏÓÒÚË ÔÒËıËÍÓÈ ÌÂÚ —
ÁËÓÎÓ„Ë- ÌËÂ Ò‡ÏÓÔÓ„- ÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË
˜ÂÒÍËÂ ‡ÏÏËÓ‚‡ÌËfl Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë Ëı ÔÂÂÒÚÓÈÍÂ.
ÚÂıÌÓÎÓ- Ì‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ
„ËË (ÌÂÈ- ÚÂı ËÎË ÎË˜Ì˚ı
ÓÎËÌ„-‚ Í‡˜ÂÒÚ‚, ·ÎÓÍË-
ËÒÚË˜ÂÒ- Ó‚‡Ú¸ ÒÂ·fl ÓÚ
ÍÓÂ ÔÓ„- Ì‡ÍÓÔÎÂÌËfl
‡ÏÏËÓ ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı
‚‡ÌËÂ) ˝ÏÓˆËÈ, ËÒÔÓÎ¸-
ê. ÅÂÌ‰- ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ÌÛÚ-
ÎÂ, Ñ. ÂÌÌËı ÂÁÂ-
ÉËÌ‰Â, ‚Ó‚, ÏÓÚË‚‡ˆËË
Ä. ëËÚ- Ì‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ
ÌËÍÓ‚, ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
1975— ˆÂÎÂÈ.
1995
12 èí (ÔÒË- ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl êÂ„ÛÎflˆËfl ÛÓ‚Ìfl ÚÂıÌË˜ÂÒ- — —

ıÓÚÂıÌÓ- ÍÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË Ó„‡ÌËÁÏ‡ Á‡
ÎÓ„ËË) Ò˜ÂÚ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-
˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÔËÚÓÍ‡:
755
1 2 3 4 5 6
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ • Â‡ÍˆËfl «ÓÚÂ‡„ËÓ‚‡ÌËfl»,
‚Ëfl Ì‡ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÛÒËÎÂÌËË
ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ‰‚Ë„‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ÒÌËÏ‡˛˘ÂÈ
ÓÒÚÓÚÛ ÔÓ‰Ó·ÌÓÈ Â‡ÍˆËË;
• Í‡Ú‡ÒËÒ — ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ
ÔÓÚflÒÂÌËÂ, ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÏÓÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ
ÔÓËÁ‚Â‰ÂÌËÈ ËÒÍÛÒÒÚ‚, Í‡Í
ÒÔÓÒÓ· ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl ÓÚ ÓÚË-
ˆ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÔÂÂÊË‚‡ÌËÈ Ë
Ï˚ÒÎÂÈ, ÒÓÒÚÓflÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌ-
ÌÂ„Ó Ó·ÎÂ„˜ÂÌËfl;
• Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl ÔÓÒÂ‰ÒÚ‚ÓÏ
ËÁÏÂÌÂÌËfl ÔËÚÓÍ‡ ÌÂ‚ÌÓÈ
ËÏÔÛÎ¸Ò‡ˆËË, ÒÓÁ‰‡‚‡ÂÏÓ„Ó Á‡
Ò˜ÂÚ Ï˚¯Â˜ÌÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl
«˝ÌÂ„ËÁËÛ˛˘Â„Ó» ˆÂÌÚ‡Î¸-
ÌÛ˛ ÌÂ‚ÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ. ëÔÓ-
ÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÛÎÛ˜¯ÂÌË˛ ‡·ÓÚ˚
Ó„‡ÌÓ‚ ˜Û‚ÒÚ‚. Ç ÓÒÌÓ‚Â ÎÂ-
ÊËÚ ÏÂÚÓ‰ ÂÎ‡ÍÒ‡ˆËË (ÑÊÂÈ-
ÍÓ·ÒÓÌ‡);
• ËÚÛ‡Î¸Ì˚Â ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl. èË
Û˜‡ÒÚËË ‚ ËÚÛ‡Î‡ı ÔÓËÒıÓ-
‰flÚ ÌÓÏ‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓˆÂÒÒ‡
‡·ÓÚ˚ ÌÂ‚ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚.
13 èí Ò‡ÏÓ- àÁÏÂÌÂÌËÂ ÒÂ·fl, ÎË˜Ì˚ı ÌÂÚ —

ÍÓÂÍ- ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı
ÚËÓ‚ÍË ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÓÍ.
ÎË˜ÌÓÒÚË
14 èí àÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌ‡fl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ — ê‡Á‡·Ó-
Ò‡ÏÓÓ„‡ ÔËÓ‰Ì˚ı Ë ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ ÔËÓ·- Ú‡Ì˚
ÌËÁ‡ˆËË ÂÚÂÌÌ˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚, ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl ÌÂ‰ÓÒÚ‡-
‚ ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚ı ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflı ÚÓ˜ÌÓ
‚ÓÎË Ë ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡, ÏÓÚË‚‡ı
ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl Ë Â‡ÎËÁÛÂÏ‡fl ‚
Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
15 èí Ò‡ÏÓ- ç. à. êÂÈÌ- éÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸- çÂÚ
ÛÚ‚ÂÊ- ‚‡Î¸‰ Ë ‰. ÌÓÒÚË Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÚÓÈÌÓÈ
‰ÂÌËÂ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ; Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂÌËË, ÏÂÚÓ‰Ë-
Ò‡ÏÓ‡ÒÍ˚ÚËË, Ë Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÍË
Á‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˝ÌÂ„ÂÚË-
˜ÂÒÍËı ÂÒÛÒÓ‚ Ó„‡ÌËÁÏ‡ Ë
ÎË˜ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ (ÔÎ‡Ì‡).
756
1 2 3 4 5 6
16 èÒËıÓ- äÓÏÔÎÂÍÒ ÔÒË- ê‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌ˚Â ÔÓˆÂ‰Û˚ ëÎÓÊÌ˚Â
ÙËÁËÓÎÓ- ıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë- ÚÂÌËÓ‚ÍË Ì‡ ‡Î¸Ù‡-‚ÓÎÌÛ ‚Ë‰˚
„Ë˜ÂÒÍËÈ ˜ÂÒÍËı ÛÔ‡Ê- (ËÎË ‡Î¸Ù‡-ËÚÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ÌÛÊ‰‡˛-
ÚÂÌËÌ„ ÌÂÌËÈ, ‡ÒÍ˚- ÏÓÁ„‡), ˜ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÒÌfl- ÚÒfl ‚
‚‡˛˘Ëı Ú‚Ó- ÚË˛ ÒÚÂÒÒ‡ Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌË˛ ‡Í- ÒÔÂˆË-
˜ÂÒÍËÂ ‚ÓÁÏÓÊ- ÚË‚ÌÓÒÚË ÏÓÁ„‡, ‚ Ú. ˜. ÏÓÚË‚‡- ‡Î¸ÌÓÈ
ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ˆËË Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ. ÔÓ‰„Ó-
èÓÏÓ„‡ÂÚ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ú¸ ÔÓ‰ÒÓÁ- ÚÓ‚ÍÂ
Ì‡ÌËÂ, ‚ÎËflÌËÂ Í-Ó„Ó Ì‡ ÔÓ‚Â-
‰ÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË
Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ÔËÏÂ-
ÌflÚ¸ Ì‡ÍÓÔÎÂÌÌ˚Â ÁÌ‡ÌËfl.
Å) ÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â
1 ëí (ÒÓ- ëÓÁ‰‡ÌËÂ • îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ·Î‡„ÓÔËflÚ- ÌÂÚ —
ˆË‡Î¸- ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÌÓ„Ó ÒÓˆË‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
Ì˚Â ÚÂı- ÛÒÎÓ‚ËÈ ˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÎËÏ‡Ú‡ ‚ „ÛÔÔ‡ı,
ÌÓÎÓ„Ë) Ó„‡ÌËÁ‡ˆËflı;
ÛÔ‡‚ÎÂ- • åÓÚË‚‡ˆËfl ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ
ÌËfl ÊËÁ- „ÛÔÔÓ‚ÓÈ ‡·ÓÚ˚, ÏÂÊÎË˜-
ÌÂ‰Âfl-ÚÂ ÌÓÒÚÌ˚ı ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ,
Î¸ÌÓÒÚ¸˛ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚
(‚ÌÂ¯Ìfl
fl ÒÂ‰‡)
2 ëí ËÌ- ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ëÚÛÍÚÛËÓ‚‡ÌËÂ ÌÂÚ —
ÙÓÏ‡- Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê- «ÒÏËÒÎÓ‚Ó„Ó» ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡
ˆËË Ë ÏÂÌÚ‡ ÔÓÙÂÒÒËË, ÒËÒÚÂÏ‡ÚËÍ‡
ÔÓÙÂÒ- ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ
ÒËÓÌ‡Î¸- Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚ı Ë‰Â‡ÎÓ‚,
ÌÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ˆÂÎÂÈ Ë ËÌÚÂÂÒÓ‚.
‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË
3 ëí ÍÓ„- ê‡Á‚ËÚËÂ ê‡Á‚ËÚËÂ Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ÒÔÓ- ÌÂÚ —
ÌËÚË‚- ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ËÌ-
Ì˚Â ËÌ- ÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÔÓ‰‰ÂÊÍË
ÙÓÏ‡- Ú‚Ó˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒ ÒÓ‚
ˆËÓÌÌ˚Â
ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„ËË
4 ëÚ‡ÚÂ„Ë ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ èÓ˝Ú‡ÔÌÓÂ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ: èË ËÒ-
˜ÂÒÍÓ„Ó ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ • ÓˆÂÌÍË ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÔÓÎ¸ÁÓ-
Ò‡ÏÓÛÔ- ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸- ÒËÚÛ‡ˆËË, Â‡Î¸ÌÓ„Ó ‚‡ÌËË
‡‚ÎÂÌËfl ÌÓÒÚ¸˛ ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ì‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÏ Ú‡ÌÒÓ-
ÔÛÚË; ‚˚ı ÚÂı-
• ÛÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡ Ë ÌÓÎÓ„ËÈ
ÏËÒÒËË ÊËÁÌË; ‰Îfl
757
1 2 3 4 5 6
• ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˆÂÎË ÊËÁÌË Ë Ò‡ÏÓÓ„‡
ÓÒÌÓ‚ Á‡Ï˚ÒÎ‡ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl; ÌËÁ‡ˆËË
• ÓˆÂÌÍ‡ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÌfl- ÌÂÓ·ıÓ‰Ë
ÚËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı Â¯ÂÌËÈ; ÏÓ ÔÂ-
• ‚˚·Ó‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËË; ‚ÓÌ‡˜‡Î¸
• ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË; ÌÓÂ Ó·Û-
• ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÓ„‡- ˜ÂÌËÂ Û
ÌËÁ‡ˆËË; ÒÔÂˆË‡-
• ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÍÓÌÚÓÎfl. ÎËÒÚ‡
ÔÒËıÓÚÂı
ÌÓÎÓ„‡
5 ëí ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó • ÔÂ‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·Û˜ÂÌËfl Ë ÌÂÚ
‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË, Ó·ÂÒÔÂ-
ÎË˜ÌÓÒÚË ˜Ë‚‡˛˘ËÂ ÔÓ‰‡ÒÚ‡˛˘ÂÈ
ÎË˜ÌÓÒÚË ‚Ë‰ÂÌËfl ÒÂ·fl ‚ ÏËÂ,
ˆÂÌÌÓÒÚÌÛ˛ Ë ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛
ÓËÂÌÚ‡ˆË˛ ‚ ÌÂÏ, ÓÒÓÁÌ‡ÌËfl
Ò‚ÓËı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ, ÔÓÚÂ·-
ÌÓÒÚÂÈ, ËÌÚÂÂÒÓ‚ Ë ˆÂÎÂÈ;
• ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl,
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
ÍÓÔÓ‡ÚË‚ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚;
• „ÂÌ‰ÂÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË
‚ÓÒÒÓÁ‰‡ÌËfl Ë Ó·ÌÓ‚ÎÂÌËfl
ÒÏ˚ÒÎ‡ ÊËÁÌË ÔË ÔÂÓ‰Ó-
ÎÂÌËË ‚ÓÁ‡ÒÚÌ˚ı ÍËÁËÒÓ‚,
ÒÓˆËÓÎËÁ‡ˆËfl ÔÓÊËÎ˚ı
‚ÓÁ‡ÒÚÌ˚ı „ÛÔÔ.
6 ëí ÔÓ- èÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì‡fl èÂ‚‡˘ÂÌËÂ ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ÌÂÚ ÔË èË ËÒ-
‚ÒÂ‰ÌÂ‚- Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÓÒÓÁ- Ì‡Û˜ÌÓÏ ÔÓÎ¸ÁÓ‚‡
ÌÓ„Ó ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸- Ì‡ÌÌÛ˛, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌÌÛ˛ ‚ ÒÚ‡- Ó·ÓÒÌÓ‚‡ ÌËË
Ò‡ÏÓÏÂ- Ì˚ı ÙÛÌÍˆËÈ ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÎ‡ÌÂ ÊËÁÌÂ- ÌËË ÔÓ- Ú‡ÌÒÓ-
ÌÂ‰Ê- ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÂ ˆÂÒÒ‡ ËÒ- ‚˚ı ÚÂı-
ÏÂÌÚ‡ Â‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ. ÔÓÎ¸ÁÓ- ÌÓÎÓ„ËÈ
‚‡ÌËfl ÌÂÓ·ıÓ‰Ë
ÏÓ ÔÂ-
‚ÓÌ‡˜‡Î¸
ÌÓÂ Ó·Û-
˜ÂÌËÂ
7 ëí ‚Á‡- ‡) ëí ‚Á‡ËÏÓ- ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ë ‚Á‡Ë- çÂÒÓÓÚ- ç‡Ë·ÓÎÂÂ
ËÏÓÓÚÌÓ- ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÏÓÓ·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‚ÂÚÒÚ‚ËÂ ÌÂÓ·ıÓ‰Ë
¯ÂÌËÈ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‰ÓÒÚË- ˆÂÎÂÈ Ï˚Â ‚ Â-
ÏÂÊ‰Û ÊÂÌË˛ Ó·˘Ëı ˆÂÎÂÈ ı‡‡Í- ÓÚ‰ÂÎ¸- ‡Î¸ÌÓÏ
Î˛‰¸ÏË ÚÂËÁÛ˛Ú ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘¸˛, Ì˚ı Ó- ÏËÂ Ë
Ë Ó„‡- ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËÂÏ, „‡ÌËÁ‡ˆË Ì‡Û˜ÌÓ-
ÌËÁ‡ˆËÓÌ ÒÓÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚ÓÏ. ÓÌÌ˚ı Ó·ÓÒÌÓ-
Ì˚ÏË ‚‡ÌÌÓÂ
758
1 2 3 4 5 6
ÒËÒÚÂ- ÒËÒÚÂÏ Ë ‚Á‡ËÏÓÓÚ
Ï‡ÏË Ó·˘Ëı ÌÓ¯ÂÌËÂ
ˆÂÎÂÈ ˜Â-
ÎÓ‚Â-
˜ÂÒÚ‚‡
·) ëí ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ- é‰ÌÓ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ËÎË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÂ êÂ‡Î¸ÌÓ
‚Ó‚‡ÌËfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Î˛‰ÂÈ Ë Ó„‡- ‰ÂÈÒÚ-
ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ ·ÂÁ ‚ÏÂ- ‚Û˛˘‡fl
¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ ‚Ó ‚ÌÂ‰ÂÌËÂ ‰ÂÎ‡ ÒËÒÚÂÏ‡
ÒÓÒÂ‰ÌËı ÒËÒÚÂÏ ‚Á‡ËÏÓ-
ÓÚÌÓ¯Â-
ÌËÈ ‚
ÏËÂ
‚) ëí ÔÓÚË‚Ó- Å‡ÁËÛÂÚÒfl Ì‡ Á‡ÍÓÌÂ Â‰ËÌÒÚ‚‡ ùÚË ç‡Ë·ÓÎÂÂ
‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ë ·Ó¸·˚ ÔÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÚÂıÌÓÎÓ- ÓÚ‡·Ó-
(·Ó¸·˚) ÔËÌˆËÔ‡ı ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÛ- „ËË ÔÓ- Ú‡Ì˚ Ë
˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl: ‡„ÂÒÒËË ÓÒÓ·ÂÈ, ÚË‚ÓÔÓ- ÓÔÓ·Ó-
ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂ É‡ÛÁÂ (‰‚‡ ‚Ë‰‡ ÌÂ Í‡Á‡ÌÌ˚ ‚‡Ì˚ ‚
ÏÓ„ÛÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ Ó‰ÌÓÏ Ë ‰Îfl ·Û‰Û- Ó·Î‡ÒÚË
ÚÓÏ ÊÂ ÏÂÒÚÂ), ÔËÌˆËÔ‡ ÛÒ- ˘Â„Ó ‚Á‡ËÏÓ-
ÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó ÌÂ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl Å‡Û˝- ˜ÂÎÓ‚Â- ÓÚÌÓ¯Â-
‡ (ÊË‚˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ ÌÂ ÏÓ„ÛÚ ˜ÂÒÚ‚‡ ÌËÈ
ÊËÚ¸ ‚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËË) Ë Ú. ‰.
ã˛‰¸ÏË ‚ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÒÚÂÔÂ-
ÌË Û˜ËÚ˚‚‡˛ÚÒfl ˝ÚË˜ÂÒÍËÂ
ÌÓÏ˚ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘ËÂ ‚ Ó·-
˘ÂÒÚ‚Â, ·‡ÁÓ‚˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË ‚
ÔÓˆÂÒÒÂ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÚÂıÌÓ-
ÎÓ„ËÈ ·Ó¸·˚.
ëí ÛÔ- „) ëí Ë èí àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, Ç˚‡·‡-
‡‚ÎÂÌËfl ÏÓÌËÔÛÎflˆËË ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚ ‚˚‡·ÓÚÍÂ Ú˚‚‡˛Ú-
Ó·˘ÂÒÚ‚Â ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸- ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Òfl Ë‰ÂË,
ÌÌ˚ÏË Ì˚Ï Ë Ó·˘ÂÒÚ- ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÓÍ‡Á˚‚‡
ÔÓˆÂÒ- ‚ÂÌÌ˚ ÒÓÁÌ‡- ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË. Å‡ÁËÛ˛ÚÒfl Ì‡ ˛˘ËÂ
Ò‡ÏË ÌËÂÏ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ‚ÎËflÌËÂ
‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì‡ ÏÓÁ„ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ì‡ Ó·-
˘ÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚Â Ë
„ÓÒÛ‰‡Ò
Ú‚ÂÌÌ˚Â
Â¯ÂÌËfl
759
èêàãéÜÖçàÖ 2*
èÓ Û˜ÂÌË˛ É. à. ÉÛ‰ÊËÂ‚‡ ÓÒÌÓ‚ÌÛ˛ ˜‡ÒÚ¸ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË Ï˚ ÔÓ-
ÊË‚‡ÂÏ ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ‡‚ÚÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍËı ‰‚ËÊÂÌËÈ Ë «Ï˚¯ÎÂÌËfl» ·ÂÁ Í‡ÍÓÈ-
ÎË·Ó ËÌËˆË‡ÚË‚˚ ËÎË ‰‡ÊÂ ÓÒ‚Â‰ÓÏÎÂÌÌÓÒÚË Ó ÔÓËÒıÓ‰fl˘ÂÏ. èÓ‰‰Â-
ÊË‚‡fl ÏÌÂÌËÂ ÒÍÂÔÚËÍÓ‚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÌÂÚ «ü», ÓÌ ‚ ÚÓ ÊÂ ‚ÂÏfl
ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÏÓÊÌÓ ‰Ó ÌÂÍÓÚÓÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ËÁÏÂÌËÚ¸ Ò‚ÓÈÒÚ‚‡ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ
ÒÏÂÌfl˛˘Ëı ‰Û„ ‰Û„‡ «fl» ‚ Ì‡¯ÂÈ ÓÒ‚Â‰ÓÏÎÂÌÌÓÒÚË, ÔÓÌfl‚, ˜ÚÓ ÓÌË
Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ‡·ÒÚ‚‡, Ë Ì‡˜‡Ú¸ ‡·ÓÚÛ ÔÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ÓÒ‚Ó·ÓÊ-
‰ÂÌË˛. óÂÎÓ‚ÂÍ Ó˜ÂÌ¸ Â‰ÍÓ ÏÓÊÂÚ ˜ÚÓ-ÎË·Ó Â¯‡Ú¸ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓ, ‚ ÒËÎÛ:
1. Ò‚ÓÂÈ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔÓ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ
ËÌËˆË‡ÚË‚Â.
2. Ò‚ÓÂÈ ÔÓ‡·Ó˘ÂÌÌÓÒÚË ‡ÌÂÂ ÒÙÓÏËÓ‚‡‚¯ËÏËÒfl ÔË‚˚˜Í‡ÏË.
3. ÚÓÈ ÒÚÂÔÂÌË, ‚ ÍÓÚÓÓÈ ÓÌ ÔÓ‰‚ÂÊÂÌ ‚ÎËflÌË˛ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ÏË‡, Ë
4. ÌÂËÁÏÂÌÌ˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚ Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰˚.
ëÂ„Ó‰Ìfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ‚ÒÂ ÔËÁÌ‡˛Ú, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÒÓÁÌ‡ÂÚ ÚÓÎ¸ÍÓ
˜‡ÒÚ¸ ÒÂ·fl, ÚÓ„‰‡ Í‡Í ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ ‚‡ÊÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ, ÒÓÔflÊÂÌÌ˚È Ò Â„Ó
ÔËÓ‰ÓÈ, ÔÓÚÂÍ‡ÂÚ ‚ÌÂ Â„Ó ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÓÒ‚Â‰ÓÏÎÂÌÌÓÒÚË. ÑÓÍÚËÌ‡
«·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó», ÛÊÂ ‰‡‚ÌÓ ÔÓÎÛ˜ËÎ‡ ÒÚ‡ÚÛÒ ‚ÔÓÎÌÂ ÓÚÓ‰ÓÍÒ‡Î¸ÌÓÈ,
ıÓÚfl, ÔËÓ‰‡ ·ÂÒÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÒÂ„Ó‰Ìfl Ú‡Í ÊÂ Ï‡ÎÓ, Í‡Í Ë ÒÚÓ
ÎÂÚ Ì‡Á‡‰. èÓ˝ÚÓÏÛ, ÌÂÒÏÓÚfl Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ ÉÛ‰ÊËÂ‚‡ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ
ÌÂÔËÂÏÎÂÏÓ ‰Îfl ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË, ÏÌÓ„Ëı Î˛‰ÂÈ ÒÂ„Ó‰Ìfl ÔË‚-
ÎÂÍ‡˛Ú Â„Ó Ë‰ÂË Ë ÏÂÚÓ‰ËÍË. é‰Ì‡ÍÓ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ËÏÂÚ¸ ‚ ‚Ë‰Û, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ‚ÒÂ„Ó
ÎË¯¸ Ì‡‰‚Ó‰Ì‡fl ˜‡ÒÚ¸ ‡ÈÒ·Â„‡. ä‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ Á‡Í‡Ì˜Ë‚‡ÂÚÒfl ‡Ì‡ÎËÁ ˜ÂÎÓ-
‚Â˜ÂÒÍËı ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍÓ‚ Ë ‰ÂÏÓÌÒÚ‡ˆËfl ÏÂÚÓ‰Ó‚ ·Ó¸·˚ Ò ÌËÏË, Ï˚ ‚ÚÓ-
„‡ÂÏÒfl ‚ ‡·ÒÓÎ˛ÚÌÓ ˜ÛÊ‰Û˛ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÒÙÂÛ.
èÓ‰ „‡ÏÓÌË˜Ì˚Ï ‡Á‚ËÚËÂÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÉÛ‰ÊËÂ‚ ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚ
ÔÓˆÂÒÒ, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÓÚÓÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚ¸Òfl
ÓÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ Ó·˚˜ÌÓÈ Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰˚, ‚ıÓ‰ËÚ¸ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÒÓÒÚÓflÌËfl
ÒÓÁÌ‡ÌËfl, ÓÚÍ˚‚‡Ú¸ ÌÓ‚˚Â „ÓËÁÓÌÚ˚ ÔÓÌËÏ‡ÌËfl Ë ÛıÓ‰ËÚ¸ ÓÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ
ÁÂÏÌÓ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Û‰Ó·ÌÓÈ Ú‡ÍÚÓ‚ÍË „Û‰ÊËÂ‚Ò-
ÍÓÈ ÍÓÌˆÂÔˆËË ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ì‡‚ÂÌÓÂ, ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ì‡Á‚‡Ú¸ ÔÂ‰ÎÓÊÂÌÌÓÂ
ËÏ ÊÂ ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰˚ Ì‡ ÒÂÏ¸ Í‡ÚÂ„ÓËÈ. ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÂÒÚ¸
Ï˚ÒÎËÚÂÎ¸Ì‡fl, ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl Ë ËÌÒÚËÌÍÚË‚Ì‡fl ÔËÓ‰˚, ÌÓ Û ‡ÁÌ˚ı Î˛‰ÂÈ
‚˚‡ÊÂÌ˚ ÌÂ ‚ Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚ÓÈ ÒÚÂÔÂÌË. ì ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Î˛‰ÂÈ ÔÂÓ·Î‡‰‡˛˘ÂÂ
ÔÓÎÓÊÂÌËÂ Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ, ËÌÒÚËÌÍÚ˚, ÙËÁË˜ÂÒÍËÂ ÔË‚˚˜ÍË Ë
ÒÂÍÒ. ã˛‰ÂÈ, Û ÍÓÚÓ˚ı ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ, ÉÛ‰ÊËÂ‚ Ì‡Á˚‚‡ÂÚ
Î˛‰¸ÏË ‹ 1. èË ˝ÚÓÏ Î˛‰Ë ‹ 1 ÒÓ‚ÒÂÏ ÌÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í ÚÂÏ,
ÍÓ„Ó Ï˚ Ó·˚˜ÌÓ Ì‡Á˚‚‡ÂÏ Î˛‰¸ÏË «ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚËÔ‡». í‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ÛÏÌ˚Ï, ËÌÚÂÂÒÛ˛˘ËÏÒfl ‡ÁÎË˜Ì˚ÏË Ë‰ÂflÏË, ÌÓ
ÂÒÎË ÔËÒÚ‡Î¸ÌÓ ÔÓÌ‡·Î˛‰‡Ú¸ Â„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ, ÚÓ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÓÌÓ ‚
ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ‰ËÍÚÛÂÚÒfl Ï‡ÚÂË‡Î¸Ì˚ÏË ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍ‡ÏË. éÌ ÌÂ ‚ÓÒÔËÌËÏ‡ÂÚ
˜Û‚ÒÚ‚‡ ‰Û„Ëı Î˛‰ÂÈ, ‰‡ Ë ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÒÂ·Â ÌÂ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒ-
ÍË ÌËÍ‡ÍËı ˜Û‚ÒÚ‚. åÓÊÂÚ ÔÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl, ˜ÚÓ ÓÌ ‚˚ÌÓÒËÚ ‡ÁÛÏÌ˚Â ÒÛÊ‰ÂÌËfl,
*
àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡Ì˚ ÚÂÍÒÚ˚ ËÁ ‡·ÓÚ: ÑÊ. É. ÅÂÌÌÂÚÚ‡ «ÉÛ‰ÊËÂ‚. èÛÚ¸ Í ÌÓ‚ÓÏÛ
ÏËÛ», è. ìÒÔÂÌÒÍÓ„Ó «óÂÚ‚ÂÚ˚È ÔÛÚ¸» Ë ‡·ÓÚ˚ É. ÉÛ‰ÊËÂ‚‡ «ÅÂÒÂ‰˚ ÇÂÎ¸ÁÂ‚ÛÎ‡
ÒÓ Ò‚ÓËÏ ‚ÌÛÍÓÏ».
760
ÌÓ Ì‡ ÔÓ‚ÂÍÛ ÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÓÌË ÓÒÌÓ‚˚‚‡˛ÚÒfl ÒÍÓÂÂ Ì‡ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Â,
˜ÂÏ Ì‡ Í‡˜ÂÒÚ‚Â Ë ÒÍÓÂÂ Ì‡ ‚Ë‰ËÏÓÏ Ë ÓÒflÁ‡ÂÏÓÏ, ˜ÂÏ Ì‡ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÏ
ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Ï ˆÂÌÌÓÒÚflÏ.
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÂÒÚ¸ ÏÌÓ„Ó Î˛‰ÂÈ, ‚ ÊËÁÌË ÍÓÚÓ˚ı ÔÂÓ·Î‡‰‡˛Ú
˜Û‚ÒÚ‚‡, ıÓÚfl Ú‡ÍËı Î˛‰ÂÈ Ë „Ó‡Á‰Ó ÏÂÌ¸¯Â, ˜ÂÏ ÓÚÌÓÒfl˘ËıÒfl Í ÔÂ‚ÓÈ
Í‡ÚÂ„ÓËË. ÑÎfl ÌËı ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÒÓÒÚÓflÌËÂ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‚‡ÊÌÂÂ ÙËÁË˜ÂÒ-
ÍÓ„Ó Ë ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó. ã˛‰ÂÈ ˝ÚÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËË ÉÛ‰ÊËÂ‚ Ì‡Á˚‚‡ÂÚ Î˛‰¸ÏË ‹2.
ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‹ 2 ı‡‡ÍÚÂÌ˚ ÒËÎ¸Ì˚Â ˜Û‚ÒÚ‚‡; ‚ÌÂ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÚÂÔÂÌË
‡Á‚ËÚËfl Â„Ó ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÎ‡, ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‚ Â„Ó ÊËÁÌË Á‡ÌËÏ‡˛Ú ‰ÓÏËÌË-
Û˛˘ÂÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ. Ç Ò‚ÓÂÏ Í‡ÈÌÂÏ ÔÓfl‚ÎÂÌËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 2 ˝ÏÓˆËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ ˝ÍÁ‡Î¸ÚËÓ‚‡Ì. Ö„Ó ÒËÏÔ‡ÚËË Ë ‡ÌÚËÔ‡ÚËË ‚˚‡ÊÂÌ ˜ÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ
flÍÓ, ËÌÓ„‰‡ ·˚‚‡ÂÚ ÚÛ‰ÌÓ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÂÏ ÓÌ ‚ÓÒÚÓ„‡ÂÚÒfl, ‡ Ì‡‰ÂÊ‰˚ Ë
ÒÚ‡ıË ÌÂ Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò Ù‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒÚÓÓÌÓÈ ÏË‡. é‰Ì‡ÍÓ ÌÂ ‚ÒÂ Î˛‰Ë ‹ 2
˜ÂÁÏÂÌÓ ˝ÏÓˆËÓÌ‡Î¸Ì˚; „Î‡‚Ì‡fl ÓÚÎË˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ˜ÂÚ‡ ˝ÚÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËË
Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ú‡ÍËÂ Î˛‰Ë ·ÓÎ¸¯Â ‰Ó‚Âfl˛Ú ˜Û‚ÒÚ‚‡Ï, ˜ÂÏ Ï‡ÚÂ-
Ë‡Î¸Ì˚Ï ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍ‡Ï ËÎË ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï Ë‰ÂflÏ. óÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 2 ÏÓÊÂÚ Î˛-
·ËÚ¸ ‰ÂÌ¸„Ë Ë ‚Â˘Ë, ÌÓ ‚ Â„Ó ÒÎÛ˜‡Â ÓÌË ÒÎÛÊ‡Ú ÒÍÓÂÂ ‰Îfl Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl
Ò‡ÏÓÎ˛·Ëfl, ˜ÂÏ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó ·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl. í‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÏÓÊÂÚ ‡Á‰Â-
ÎflÚ¸ ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‰Û„Ëı, ÌÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË ÓÌ Ò‡Ï ËÏÂÂÚ Í ÌËÏ ÚÓ
ËÎË ËÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ. ïÓÚfl Î˛‰Ë ‚ÚÓÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËË Ë ‚ÓÒÔËËÏ˜Ë‚ÂÂ Î˛‰ÂÈ
ÔÂ‚ÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËË, ÓÌË ‚ÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Ë ·ÓÎÂÂ ˝„ÓˆÂÌÚË˜Ì˚.
Ç Î˛‰flı ÚÂÚ¸ÂÈ Í‡ÚÂ„ÓËË, ÚÓ ÂÒÚ¸ Î˛‰flı ‹ 3, ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ Ï˚ÒÎË-
ÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÚÓÓÌ‡. éÌË ÊË‚ÛÚ ÚÂÓËÂÈ ËÎË ÊÂ ÓˆÂÌË‚‡˛Ú ‚ÒÂ Ò ÔÓÁËˆËË «‰‡»
ËÎË «ÌÂÚ», ÒÓ„Î‡ÒËfl ËÎË ÌÂÒÓ„Î‡ÒËfl. ùÚÓ Î˛‰Ë ÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÚËÔ‡, Û ÍÓÚÓ˚ı
ÛÏ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ Ì‡‰ ÚÂÎÓÏ Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË. í‡ÍËÂ Î˛‰Ë ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú Ì‡ËÏÂÌ¸-
¯Û˛ „ÛÔÔÛ, Ë Ëı ÏÓÊÌÓ ÛÁÌ‡Ú¸ ÔÓ Ú‡ÍËÏ ı‡‡ÍÚÂÌ˚Ï ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏ, Í‡Í,
Ì‡ÔËÏÂ, ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ˜Û‚ÒÚ‚ ËÎË ËÌÒÚËÌÍÚÓ‚, ÚÂÌ‰ÂÌˆËfl ‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡Ú¸Òfl
Ë ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Â¯‡Ú¸ ÔÓ·ÎÂÏ˚ ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÔË ÔÓÏÓ˘Ë ÒÎÓ‚, ‡ ÌÂ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ.
èÓ ÒÎÓ‚‡Ï ÉÛ‰ÊËÂ‚‡, ‚ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌË Ï˚ ‚Ë‰ËÏ ‚ÓÍÛ„ ÒÂ·fl ÔÓ˜ÚË
ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ Î˛‰ÂÈ ˝ÚËı ÚÂı Í‡ÚÂ„ÓËÈ. éÌ Ì‡Á˚‚‡ÂÚ Ëı «ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ÏË
Î˛‰¸ÏË ËÎË Î˛‰¸ÏË-Ï‡¯ËÌ‡ÏË». èÓÍ‡ ÏÂÊ‰Û ˝ÚËÏË ÚÂÏfl ÒÚÓÓÌ‡ÏË ˜ÂÎÓ-
‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰ÓÈ ÌÂ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌÓ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ, ‰‡Î¸ÌÂÈ¯ÂÂ Ò·‡Î‡ÌÒËÓ-
‚‡ÌÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï.
ÑÎfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‹ 4 Ì‡ÔÓÚË‚ ı‡‡ÍÚÂÌÓ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËÂ ÏÂÊ‰Û ÙËÁË˜ÂÒ-
ÍËÏ ÚÂÎÓÏ, ˜Û‚ÒÚ‚‡ÏË Ë Ï˚¯ÎÂÌËÂÏ; ıÓÚfl „Î‡‚Ì‡fl Â„Ó ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡ÍÎ˛-
˜‡ÂÚÒfl ‚ Ì‡ÎË˜ËË «ÔÓÒÚÓflÌÌÓ„Ó ˆÂÌÚ‡ ÚflÊÂÒÚË». ÑÛ„ËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, Û ÌÂ„Ó
ÔÓ˜ÌÓ Ë ÓÍÓÌ˜‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ÊËÁÌË, Ë ÂÒÚ¸ ÒËÒÚÂÏ‡
ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÚÓÛ˛ ÓÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ Ì‡ÒÚÓÎ¸ÍÓ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÈ, ˜ÚÓ ÊË‚ÂÚ ‚
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÌÂÈ. ùÚ‡ ÒËÒÚÂÏ‡ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ‰ÓÎÊÌ‡, Ú‡Í ËÎË ËÌ‡˜Â, ‚ÍÎ˛-
˜‡Ú¸ ‚ ÒÂ·fl ‰‚ÓÈÌÛ˛ Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸: ÒÎÛÊËÚ¸ ÍÓÒÏË˜ÂÒÍÓÈ ˆÂÎË Ë Â‡ÎËÁÓ-
‚˚‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ ÒÛ‰¸·Û. ÉÛ‰ÊËÂ‚ ÒÙÓÏÛÎËÓ‚‡Î ÔËÌˆËÔ˚, ÍÓÚÓ˚ı ‰ÓÎÊÂÌ
ÔË‰ÂÊË‚‡Ú¸Òfl Í‡Ê‰˚È, ÍÚÓ ÒÚÂÏËÚÒfl ·˚Ú¸ Ì‡ÒÚÓfl˘ËÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. ùÚË
ÔËÌˆËÔ˚ ‚˚ÚÂÍ‡˛Ú ËÁ Â¯ÂÌËfl ‚˚ÔÓÎÌËÚ¸ Ò‚ÓÂ ÔÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Ì‡ áÂÏÎÂ.
ùÚÓ ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜ÂÂ‰¸ Ì‡‰ÂÎflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‹ 4 Â¯ËÏÓÒÚ¸˛, ÍÓÚÓÓÈ ÌÂÚ Û
Î˛‰ÂÈ ÔÂ‚˚ı ÚÂı Í‡ÚÂ„ÓËÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 4 ÛÊÂ Ò‰ÂÎ‡Î ÔÂ‚˚È ¯‡„ Ì‡ ÔÛÚË
Í ÔÂÓ‰ÓÎÂÌË˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ˝„ÓËÁÏ‡. éÌ ÁÌ‡ÂÚ, ÍÛ‰‡ ‰ÓÎÊÂÌ ÎÂÊ‡Ú¸ Â„Ó
ÔÛÚ¸, Ë „ÓÚÓ‚ ÔËÌÂÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Â ÊÂÚ‚˚, ˜ÚÓ·˚ ‰ÓÒÚË˜¸ Ò‚ÓÂÈ ˆÂÎË.
761
ëÎÂ‰Û˛˘‡fl ÒÚ‡‰Ëfl, ÍÓÚÓÛ˛ ÓÎËˆÂÚ‚ÓflÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 5, ÛÊÂ ‚˚ıÓ‰ËÚ
Á‡ ‡ÏÍË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. ç‡ ˝ÚÓÏ ˝Ú‡ÔÂ ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÚÛ‰ÌÓÒÚË Ò ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌ˚Ï
‚˚‡ÊÂÌËÂÏ „Û‰ÊËÂ‚ÒÍÓ„Ó Û˜ÂÌËfl ÔË ÔÓÏÓ˘Ë ÒÎÓ‚. ëÓ„Î‡ÒÌÓ Ó·˘ÂÔË-
ÌflÚ˚Ï ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‹ 4 — ˝ÚÓ Ë ÂÒÚ¸ Ë‰Â‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ
‹4 Û‡‚ÌÓ‚Â¯ÂÌ, ÓÌ ‚˚ÌÓÒËÚ Á‰‡‚˚Â ÒÛÊ‰ÂÌËfl, ÔË‰ÂÊË‚‡ÂÚÒfl ‚ÂÌÓÈ Ë
ÌÂËÁÏÂÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ; ÓÌ ÁÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ‰ÓÎÊÂÌ ‰ÂÎ‡Ú¸ ‚ ˝ÚÓÈ ÊËÁÌË
Ë ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÔÓÒ‚fl˘‡ÂÚ ÒÂ·fl ˝ÚÓÏÛ. éÌ ÁÌ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ˜ÂÏ-ÚÓ ÊÂÚ-
‚Ó‚‡Ú¸, Ë „ÓÚÓ‚ Í ˝ÚÓÏÛ. é·˚˜ÌÓ ÔÓ‰ ÔÓÌflÚËÂÏ «ıÓÓ¯ËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ» Ï˚
ÔÓ‰‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÏ ËÏÂÌÌÓ Ú‡ÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ë Ï˚ ÌÂ ÚÂ·ÛÂÏ ÓÚ ÌÂ„Ó ÌË˜Â„Ó
·ÓÎ¸¯Â„Ó, ÍÓÏÂ Í‡Í ÔÓ‰ÓÎÊ‡Ú¸ ‚ ÚÓÏ ÊÂ ‰ÛıÂ. é‰Ì‡ÍÓ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‹ 4
Â˘Â ÌÂÚ ÌË˜Â„Ó, ˜ÚÓ ·˚ ‚˚ıÓ‰ËÎÓ Á‡ ‡ÏÍË ÊËÁÌË. ÉÛ‰ÊËÂ‚ „Ó‚ÓËÚ Ó
ÒÍ˚ÚÓÈ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÓÚÓÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÔÂÂıÓ‰ËÚ Ì‡ ÌÓ‚˚È ÛÓ‚ÂÌ¸ ·˚ÚËfl, ÛÊÂ ÌÂ ÔÓ‰‚ÂÊÂÌÌ˚È Ó„‡ÌË˜ÂÌËflÏ
ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, Ë Ú‡ÍËÏ Ó·‡ÁÓÏ ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÔÓÁ‡‰Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È ÔÓÓ„.
íÓ„‰‡ Û ÌÂ„Ó ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÚÓÓÂ ÚÂÎÓ, ÍÓÚÓÓÂ, ıÓÚfl Ë ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÓÚ
ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó, ÚÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ, ÒÙÓÏËÓ‚‡ÌÓ ËÁ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚. ÑÎfl
Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ‚ÚÓÓ„Ó ÉÛ‰ÊËÂ‚ ‚‚Ó‰ËÚ ÚÂÏËÌ ÓÁÌ‡˜‡˛˘ËÈ «‚ÏÂÒÚË-
ÎË˘Â ‰Û¯Ë». ÇÓ ÏÌÓ„ÓÏ ˝ÚÓ ÚÓ ÊÂ Ò‡ÏÓÂ, ˜ÚÓ Ë ‡ÒÚ‡Î¸ÌÓÂ ÚÂÎÓ ÚÂÓÒÓÙÓ‚,
Á‡ ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂÏ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Û Î˛‰ÂÈ ‹ 1, ‹ 2, ‹ 3 Ë ‰‡ÊÂ ‹ 4 ÓÌÓ ÔËÒÛÚÒÚ-
‚ÛÂÚ ÎË¯¸ ‚ Á‡˜‡ÚÓ˜ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË.
Ç ˝ÚÓÏ Í‡Í ‡Á Ë Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl Ó‰Ì‡ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÓÚÎË˜ËÚÂÎ¸Ì˚ı ˜ÂÚ
‡ÌÚÓÔÓÎÓ„ËË ÉÛ‰ÊËÂ‚‡: ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ËÁÌ‡˜‡Î¸ÌÓ ÌÂ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ·ÂÒÒÏÂÚÌÓÈ
‰Û¯ÓÈ, ıÓÚfl Ë ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔË ˝ÚÓÏ ·ÂÁ‰Û¯Ì˚Ï ÏÂı‡ÌËÁÏÓÏ. éÌ ÔpÂ‰ÒÚ‡‚-
ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó ÒÓ Ò‚Âı˙ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÓÚÂÌˆË‡ÎÓÏ. Ç ÌÂ„Ó
Á‡ÎÓÊÂÌÓ ÁÂÌÓ ·ÂÒÒÏÂÚËfl, ÌÓ ÌËÍÚÓ ÌÂ ÏÓÊÂÚ „‡‡ÌÚËÓ‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÌÓ
ÔÓ‡ÒÚÂÚ. ç‡ ÔÂ‚ÓÈ ÒÚ‡‰ËË ÙÓÏËÛÂÚÒfl ÚÂÎÓ ÎË˜ÌÓÒÚË, ˜ÚÓ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ
ÒÓ„Î‡ÒÌÓ Á‡ÍÓÌ‡Ï ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ÏË‡, ÌÓ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ Â„Ó Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ,
‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË ÓÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡ Ë ‚ÂÏÂÌË. èÂÂÈ‰fl Ì‡ ˝ÚÓÚ ÌÓ‚˚È
ÛÓ‚ÂÌ¸, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ì‡˜ËÌ‡ÂÚ ÓÚÎË˜‡Ú¸Òfl ÓÚ Ó·˚˜Ì˚ı Î˛‰ÂÈ. óÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 5
ÊË‚ÂÚ ‚ ‡‚ÌÓ‚ÂÒËË ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ï‡ÚÂË‡Î¸ÌÓ„Ó Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÏËÓ‚. ì ÌÂ„Ó
ÂÒÚ¸ ‰‚‡ ÚÂÎ‡, ÔË˜ÂÏ ‚ÚÓÓÂ ÚÂÎÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓ Ó·ÂÒÚË «Ó·˙ÂÍÚË‚Ì˚È ‡ÁÛÏ».
íÂÏ ÌÂ ÏÂÌÂÂ, ‰Ó ˝ÚÓ„Ó ÓÌ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÔÓ‰‚ÂÊÂÌÌ˚Ï Ó„‡ÌË˜ÂÌËflÏ Ò‚ÓÂÈ ˜ÂÎÓ-
‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÔËÓ‰˚. éÌ ‰ÓÒÚË„ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚Â-
Í‡. Ñ‡ÎÂÂ ÊÂ ÒÎÂ‰ÛÂÚ Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËfl, ÔÂ‚ÓÒıÓ‰fl˘‡fl Â„Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛
ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 6 — ˝ÚÓ, Ì‡‚ÂÌÓÂ, ÚÓ ÊÂ Ò‡ÏÓÂ, ˜ÚÓ ‚ÂÎËÍËÂ Ò‚flÚ˚Â ‚
ïËÒÚË‡ÌÒÚ‚Â Ë àÒÎ‡ÏÂ. í‡ÍÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ·ÓÎ¸¯Â ÌÂ Á‡·ÓÚËÚÒfl Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ
·Î‡„ÓÔÓÎÛ˜ËË Ë ÔÓÒ‚fl˘‡ÂÚ ÒÂ·fl ÒÔ‡ÒÂÌË˛ ‚ÒÂı ÒÛ˘ÂÒÚ‚. íÓ, ˜ÚÓ ÏÓÊÌÓ
ÒÍ‡Á‡Ú¸ Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ‹ 6, ÓÒÌÓ‚˚‚‡flÒ¸ Ì‡ Ì‡¯ÂÏ Ó·˚˜ÌÓÏ ÓÔ˚ÚÂ, ÏÓÊÂÚ ÔË-
‚ÂÒÚË Í ÌÂ‚ÂÌÓÏÛ ÔÓÌËÏ‡ÌË˛. ÉÎ‡‚ÌÓÂ, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 6 ÛÊÂ ÌÂ ÔË‚flÁ‡Ì
Í ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ÂÏÛ ÏËÛ. éÌ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌ ÓÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. ç‡
˝ÚÓ ÛÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÒÎÓ‚‡, ÔËÔËÒ˚‚‡ÂÏ˚Â ÔÓÓÍÛ åÛı‡ÏÏ‡‰Û: «ÛÏËÚÂ, ÔÂÊ-
‰Â ˜ÂÏ ÛÏÂÂÚ¸». ëÏ˚ÒÎ ˝ÚËı ÒÎÓ‚ ÌÂÔÓÌflÚÂÌ, ÂÒÎË, ÔÓ ÏÂÌ¸¯ÂÈ ÏÂÂ, ÌÂ
ËÏÂÂ¯¸ ÓÔ˚Ú‡ ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl ÓÚ Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl. í‡ÍËÏ Ó·‡-
ÁÓÏ, Ï˚ ÔËıÓ‰ËÏ Í ÚÓÏÛ ÔÛÌÍÚÛ Û˜ÂÌËfl ÉÛ‰ÊËÂ‚‡, ‰‡ÎÂÂ ÍÓÚÓÓ„Ó Ï˚ ÌÂ
ÏÓÊÂÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÒÂ·Â ‡Á‚ËÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‰‡ÊÂ Ï˚ÒÎÂÌÌÓ. ì ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‹6
ÂÒÚ¸ «ÚÂÎÓ ‚˚Ò¯Â„Ó ·˚ÚËfl». éÌÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÔÎÓÚÓÏ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ‡ÁÛÏ‡,
762
ÓÒÌÓ‚˚ ·ÂÒÒÏÂÚËfl. óÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 6 ÔÂÂÊËÎ ÒÏÂÚ¸ Ë ‚ÓÒÍÂÒ Ú‡ÌÒˆÂÌ‰ÂÌ-
Ú‡Î¸Ì˚Ï Ó·‡ÁÓÏ.
óÂÎÓ‚ÂÍ ‹ 7, ‰ÓÒÚË„¯ËÈ ÓÍÓÌ˜‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌËfl, ÛÊÂ ÌÂ ÔÓ‰-
‚ÂÊÂÌ ÌËÍ‡ÍËÏ Ó„‡ÌË˜ÂÌËflÏ, ‰‡ÊÂ Ó„‡ÌË˜ÂÌË˛ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÌ‰Ë‚Ë-
‰Û‡Î¸ÌÓÒÚË. á‰ÂÒ¸ Ï˚ ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÏÒfl Ò Â˘Â Ó‰ÌÓÈ ÚÛ‰ÌÓÒÚ¸˛. ç‡¯Â Ï˚¯ÎÂ-
ÌËÂ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÌÂ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸ ‡ÁÎË˜ËÈ ÏÂÊ‰Û Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Ë ÏÌÓÊÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚Ï ˜ËÒÎÓÏ, ÏÂÊ‰Û Ó‰ÌËÏ Ë ÏÌÓ„ËÏ. å˚ ÌÂ ÏÓÊÂÏ ÔÂ‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ÒÂ·Â Ú‡ÍÓÂ
ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ‚Â˘ÂÈ, ‚ ÍÓÚÓÓÏ ˜ËÒÎ‡ ÔÂÂÒÚ‡˛Ú ËÏÂÚ¸ Í‡ÍÓÂ ·˚ ÚÓ ÌË ·˚ÎÓ
ÁÌ‡˜ÂÌËÂ Ë ‚ ÍÓÚÓÓÏ ÛÊÂ ·ÂÒÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓ ˜ÚÓ-ÎË·Ó Ò˜ËÚ‡Ú¸, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÌÂ‚ÓÁ-
ÏÓÊÌÓ ÔÓ‚Ó‰ËÚ¸, Í‡ÍËÂ-ÎË·Ó ‡ÁÎË˜Ëfl. èË˜ÂÏ ˝ÚÓ ‚ÒÂ„Ó ÎË¯¸ Ó‰Ì‡ ËÁ
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ÔÓÎÓÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‹ 7.
åÂÚÓ‰ËÍ‡ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡*
àçëíêìäñàü:
àÁ ‰‚Ûı ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËÈ ‚˚·ÂËÚÂ ÚÓÚ, ÍÓÚÓ˚È Ç‡Ï ·ÓÎ¸¯Â
Ì‡‚ËÚÒfl ËÎË ÎÛ˜¯Â ÒÓ„Î‡ÒÛÂÚÒfl Ò Ç‡¯ËÏË ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË, ÚÓ˜ÌÂÂ ÓÚ‡-
Ê‡ÂÚ Ç‡¯Ë ÏÌÂÌËfl. á‰ÂÒ¸ ÌÂÚ ıÓÓ¯Ëı ËÎË ÔÎÓıËı, Ô‡‚ËÎ¸Ì˚ı ËÎË ÌÂÔ‡-
‚ËÎ¸Ì˚ı ÓÚ‚ÂÚÓ‚, Ò‡Ï˚Ï ÎÛ˜¯ËÏ ·Û‰ÂÚ ÚÓÚ, ÍÓÚÓ˚È ‰‡ÂÚÒfl ÔÓ ÔÂ‚ÓÏÛ
ÔÓ·ÛÊ‰ÂÌË˛.
1. ‡) èË‰ÂÚ ‚ÂÏfl, ÍÓ„‰‡ fl Á‡ÊË‚Û ÔÓ-Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏÛ, ÌÂ Ú‡Í, Í‡Í ÒÂÈ˜‡Ò.
·) ü Û‚ÂÂÌ, ˜ÚÓ ÊË‚Û ÔÓ-Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏÛ ÛÊÂ ÒÂÈ˜‡Ò.
2. ‡) ü Ó˜ÂÌ¸ Û‚ÎÂ˜ÂÌ Ò‚ÓËÏ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï ‰ÂÎÓÏ.
·) çÂ ÏÓ„Û ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÏÌÂ Ì‡‚ËÚÒfl ÏÓfl ‡·ÓÚ‡ Ë ÚÓ, ˜ÂÏ fl Á‡ÌËÏ‡˛Ò¸.
3. ‡) ÖÒÎË ÌÂÁÌ‡ÍÓÏ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÍ‡ÊÂÚ ÏÌÂ ÛÒÎÛ„Û, fl ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÒÂ·fl ÂÏÛ
Ó·flÁ‡ÌÌ˚Ï.
·) èËÌËÏ‡fl ÛÒÎÛ„Û ÌÂÁÌ‡ÍÓÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, fl ÌÂ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÒÂ·fl Ó·flÁ‡ÌÌ˚Ï
ÂÏÛ.
4. ‡) åÌÂ ·˚‚‡ÂÚ ÚÛ‰ÌÓ ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ Ò‚ÓËı ˜Û‚ÒÚ‚‡ı.
·) ü ‚ÒÂ„‰‡ ÏÓ„Û ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ˜Û‚ÒÚ‚‡ı.
5. ‡) ü ˜‡ÒÚÓ Á‡‰ÛÏ˚‚‡˛Ò¸ Ì‡‰ ÚÂÏ, Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÎË fl ‚ÂÎ ÒÂ·fl ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË.
·) ü Â‰ÍÓ Á‡‰ÛÏ˚‚‡˛Ò¸ Ì‡‰ ÚÂÏ, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ Ô‡‚ËÎ¸ÌÓ ÏÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ.
6. ‡) ü ‚ÌÛÚÂÌÌÂ ÒÏÛ˘‡˛Ò¸, ÍÓ„‰‡ ÏÌÂ „Ó‚ÓflÚ ÍÓÏÔÎËÏÂÌÚ˚.
·) ü Â‰ÍÓ ÒÏÛ˘‡˛Ò¸, ÍÓ„‰‡ ÏÌÂ „Ó‚ÓflÚ ÍÓÏÔÎËÏÂÌÚ˚.
7. ‡) ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Û — ÔËÓ‰ÌÓÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
·) Ñ‡ÎÂÍÓ ÌÂ ‚ÒÂ Î˛‰Ë Ó‰‡ÂÌ˚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Û.
8. ‡) ì ÏÂÌfl ÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ ı‚‡Ú‡ÂÚ ‚ÂÏÂÌË Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ·˚ ÒÎÂ‰ËÚ¸ Á‡ ÌÓ‚ÓÒÚflÏË
ÎËÚÂ‡ÚÛ˚ Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚‡.
·) ü ÔËÎ‡„‡˛ ÒËÎ˚, ÒÚ‡‡flÒ¸ ÒÎÂ‰ËÚ¸ Á‡ ÌÓ‚ÓÒÚflÏË ÎËÚÂ‡ÚÛ˚ Ë
ËÒÍÛÒÒÚ‚‡.
9. ‡) ü ˜‡ÒÚÓ ÔËÌËÏ‡˛ ËÒÍÓ‚‡ÌÌ˚Â Â¯ÂÌËfl.
·) åÌÂ ÚÛ‰ÌÓ ÔËÌËÏ‡Ú¸ ËÒÍÓ‚‡ÌÌ˚Â Â¯ÂÌËfl.
*
å‡ÒÎÓÛ Ä. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ·˚ÚËfl. — å.: Ç‡ÍÎÂ, 1997.
763
10. ‡) àÌÓ„‰‡ fl ÏÓ„Û ‰‡Ú¸ ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÛ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ ÓÌ Í‡ÊÂÚÒfl ÏÌÂ „ÎÛÔ˚Ï
Ë ÌÂËÌÚÂÂÒÌ˚Ï.
·) ü Ò˜ËÚ‡˛ ÌÂ‰ÓÔÛÒÚËÏ˚Ï ‰‡Ú¸ ÔÓÌflÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ˜ÚÓ ÓÌ ÏÌÂ Í‡ÊÂÚÒfl „ÎÛ-
Ô˚Ï Ë ÌÂËÌÚÂÂÒÌ˚Ï.
11. ‡) ü Î˛·Î˛ ÓÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ÔËflÚÌÓÂ «Ì‡ ÔÓÚÓÏ».
·) ü ÌÂ ÓÒÚ‡‚Îfl˛ ÔËflÚÌÓÂ «Ì‡ ÔÓÚÓÏ».
12. ‡) ü Ò˜ËÚ‡˛ ÌÂ‚ÂÊÎË‚˚Ï ÔÂ˚‚‡Ú¸ ‡Á„Ó‚Ó, ÂÒÎË ÓÌ ËÌÚÂÂÒÂÌ ÚÓÎ¸ÍÓ
ÏÓÂÏÛ ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍÛ.
·) ü ÏÓ„Û ·˚ÒÚÓ Ë ÌÂÔËÌÛÊ‰ÂÌÌÓ ÔÂ‚‡Ú¸ ‡Á„Ó‚Ó, ËÌÚÂÂÒÌ˚È ÚÓÎ¸ÍÓ
Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓÓÌÂ.
13 ‡) ü ÒÚÂÏÎ˛Ò¸ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ „‡ÏÓÌËË.
·) ëÓÒÚÓflÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ „‡ÏÓÌËË, ÒÍÓÂÂ ‚ÒÂ„Ó, ÌÂ‰ÓÒÚËÊËÏÓ.
14. ‡) çÂ ÏÓ„Û ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ fl ÒÂ·Â Ì‡‚Î˛Ò¸.
·) ü ÒÂ·Â Ì‡‚Î˛Ò¸.
15.‡) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Û Î˛‰ÂÈ ÏÓÊÌÓ ‰Ó‚ÂflÚ¸.
·) ÑÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ·ÂÁ Í‡ÈÌÂÈ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Î˛‰flÏ ‰Ó‚ÂflÚ¸ ÌÂ ÒÚÓËÚ.
16. ‡) èÎÓıÓ ÓÔÎ‡˜Ë‚‡ÂÏ‡fl ‡·ÓÚ‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔËÌÓÒËÚ¸ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl.
·) àÌÚÂÂÒÌÓÂ, Ú‚Ó˜ÂÒÍÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‡·ÓÚ˚ — Ò‡ÏÓ ÔÓ ÒÂ·Â Ì‡„‡‰‡.
17. ‡) ÑÓ‚ÓÎ¸ÌÓ ˜‡ÒÚÓ ÏÌÂ ÒÍÛ˜ÌÓ.
·) åÌÂ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ·˚‚‡ÂÚ ÒÍÛ˜ÌÓ.
18. ‡) ü ÌÂ ÒÚ‡ÌÛ ÓÚÒÚÛÔ‡Ú¸ ÓÚ Ò‚ÓËı ÔËÌˆËÔÓ‚ ‰‡ÊÂ ‡‰Ë ÔÓÎÂÁÌ˚ı ‰ÂÎ,
ÍÓÚÓ˚Â ÏÓ„ÎË ·˚ ‡ÒÒ˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Ì‡ Î˛‰ÒÍÛ˛ ·Î‡„Ó‰‡ÌÓÒÚ¸.
·) ü ·˚ ÔÂ‰ÔÓ˜ÂÎ ÓÚÒÚÛÔËÚ¸ ÓÚ Ò‚ÓËı ÔËÌˆËÔÓ‚ ‡‰Ë ‰ÂÎ, Á‡ ÍÓÚÓ˚Â Î˛‰Ë
·˚ÎË ·˚ ÏÌÂ ·Î‡„Ó‰‡Ì˚.
19. ‡) àÌÓ„‰‡ ÏÌÂ ÚÛ‰ÌÓ ·˚Ú¸ ËÒÍÂÌÌËÏ.
·) åÌÂ ‚ÒÂ„‰‡ Û‰‡ÂÚÒfl ·˚Ú¸ ËÒÍÂÌÌËÏ.
20. ‡) äÓ„‰‡ fl Ì‡‚Î˛Ò¸ ÒÂ·Â, ÏÌÂ Í‡ÊÂÚÒfl, ˜ÚÓ fl Ì‡‚Î˛Ò¸ Ë ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ.
·) Ñ‡ÊÂ ÍÓ„‰‡ fl ÒÂ·Â Ì‡‚Î˛Ò¸, fl ÔÓÌËÏ‡˛, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ Î˛‰Ë, ÍÓÚÓ˚Ï fl ÌÂ-
ÔËflÚÂÌ.
21. ‡) ü ‰Ó‚Âfl˛ Ò‚ÓËÏ ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ ‚ÓÁÌËÍ¯ËÏ ÊÂÎ‡ÌËflÏ.
·) ë‚ÓË ‚ÌÂÁ‡ÔÌ˚Â ÊÂÎ‡ÌËfl fl ‚ÒÂ„‰‡ ÒÚ‡‡˛Ò¸ Ó·‰ÛÏ‡Ú¸.
22. ‡) ü ‰ÓÎÊÂÌ ‰Ó·Ë‚‡Ú¸Òfl ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚‡ ‚Ó ‚ÒÂÏ, ˜ÚÓ fl ‰ÂÎ‡˛.
·) ü ÌÂ ÒÎË¯ÍÓÏ ‡ÒÒÚ‡Ë‚‡˛Ò¸, ÂÒÎË ÏÌÂ ˝ÚÓ„Ó ÌÂ Û‰‡ÂÚÒfl.
23.‡) ù„ÓËÁÏ — ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó Î˛·Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
·) ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Û Î˛‰ÂÈ ˝„ÓËÁÏ ÌÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÂÌ.
24. ‡) ÖÒÎË fl ÌÂ Ò‡ÁÛ Ì‡ıÓÊÛ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔÓÒ, ÚÓ ÏÓ„Û ÓÚÎÓÊËÚ¸ Â„Ó Ì‡
ÌÂÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÂ ‚ÂÏfl.
·) ü ·Û‰Û ËÒÍ‡Ú¸ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ËÌÚÂÂÒÛ˛˘ËÈ ÏÂÌfl ‚ÓÔÓÒ, ÌÂ Ò˜ËÚ‡flÒ¸ Ò Á‡Ú‡-
Ú‡ÏË ‚ÂÏÂÌË.
25. ‡) ü Î˛·Î˛ ÔÂÂ˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ÔÓÌ‡‚Ë‚¯ËÂÒfl ÏÌÂ ÍÌË„Ë.
·) ãÛ˜¯Â ÔÓ˜ÂÒÚ¸ ÌÓ‚Û˛ ÍÌË„Û, ˜ÂÏ ‚ÓÁ‚‡˘‡Ú¸Òfl Í ÛÊÂ ÔÓ˜ËÚ‡ÌÌÓÈ.
26. ‡) ü ÒÚ‡‡˛Ò¸ ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸ Ú‡Í, Í‡Í ÓÊË‰‡˛Ú ÓÍÛÊ‡˛˘ËÂ.
·) ü ÌÂ ÒÍÎÓÌÂÌ Á‡‰ÛÏ˚‚‡Ú¸Òfl Ó ÚÓÏ, ˜Â„Ó Ê‰ÛÚ ÓÚ ÏÂÌfl ÓÍÛÊ‡˛˘ËÂ.
27. ‡) èÓ¯ÎÓÂ, Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ Ë ·Û‰Û˘ÂÂ ÔÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒfl ÏÌÂ Â‰ËÌ˚Ï ˆÂÎ˚Ï.
·) ÑÛÏ‡˛, ÏÓÂ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ÌÂ Ó˜ÂÌ¸-ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÔÓ¯Î˚Ï ËÎË ·Û‰Û˘ËÏ.
28. ‡) ÅÓÎ¸¯‡fl ˜‡ÒÚ¸ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ fl ‰ÂÎ‡˛, ‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÏÌÂ Û‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚ËÂ.
·) ãË¯¸ ÌÂÏÌÓ„ËÂ ËÁ ÏÓËı Á‡ÌflÚËÈ ÔÓ-Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÏÛ ÏÂÌfl ‡‰Û˛Ú.
764
29. ‡) ëÚÂÏflÒ¸ ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ ı‡‡ÍÚÂÂ Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡ı ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı, Î˛‰Ë
˜‡ÒÚÓ ·˚‚‡˛Ú ·ÂÒÚ‡ÍÚÌ˚.
·) ëÚÂÏÎÂÌËÂ ‡ÁÓ·‡Ú¸Òfl ‚ ÓÍÛÊ‡˛˘Ëı Î˛‰flı ‚ÔÓÎÌÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë
ÓÔ‡‚‰˚‚‡ÂÚ ÌÂÍÓÚÓÛ˛ ·ÂÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚ¸.
30. ‡) ü ıÓÓ¯Ó ÁÌ‡˛, Í‡ÍËÂ ˜Û‚ÒÚ‚‡ fl ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ËÒÔ˚Ú˚‚‡Ú¸, ‡ Í‡ÍËÂ ÌÂÚ.
·) ü Â˘Â ÌÂ ÔÓÌflÎ ‰Ó ÍÓÌˆ‡, Í‡ÍËÂ ˜Û‚ÒÚ‚‡ fl ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ËÒÔ˚Ú˚‚‡Ú¸.
31.‡) ü ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ Û„˚ÁÂÌËfl ÒÓ‚ÂÒÚË, ÂÒÎË ÒÂÊÛÒ¸ Ì‡ ÚÂı, ÍÓ„Ó Î˛·Î˛.
·) ü ÌÂ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ Û„˚ÁÂÌËÈ ÒÓ‚ÂÒÚË, ÍÓ„‰‡ ÒÂÊÛÒ¸ Ì‡ ÚÂı, ÍÓ„Ó Î˛·Î˛.
32. ‡) óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÔÓÍÓÈÌÓ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌ ÏÓÊÂÚ ÛÒÎ˚¯‡Ú¸
Ó ÒÂ·Â ÓÚ ‰Û„Ëı.
·) ÇÔÓÎÌÂ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ó·Ë‰ÂÚ¸Òfl, ÛÒÎ˚¯‡‚ ÌÂÔËflÚÌÓÂ ÏÌÂÌËÂ Ó ÒÂ·Â.
33. ‡) ìÒËÎËfl, ÍÓÚÓ˚ı ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ËÒÚËÌ˚, ÒÚÓflÚ ÚÓ„Ó, Ë·Ó ÔËÌÓÒflÚ
ÔÓÎ¸ÁÛ.
·) ìÒËÎËfl, ÍÓÚÓ˚ı ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ ËÒÚËÌ˚, ÒÚÓflÚ ÚÓ„Ó, Ë·Ó ‰ÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú
Û‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚ËÂ.
34. ‡) Ç ÒÎÓÊÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı Ì‡‰Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ËÒÔ˚Ú‡ÌÌ˚ÏË ÒÔÓÒÓ·‡ÏË —
˝ÚÓ „‡‡ÌÚËÛÂÚ ÛÒÔÂı.
·) Ç ÒÎÓÊÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı Ì‡‰Ó Ì‡ıÓ‰ËÚ¸ ÔËÌˆËÔË‡Î¸ÌÓ ÌÓ‚˚Â Â¯ÂÌËfl.
35. ‡) ã˛‰Ë Â‰ÍÓ ‡Á‰‡Ê‡˛Ú ÏÂÌfl.
·) ã˛‰Ë ˜‡ÒÚÓ ÏÂÌfl ‡Á‰‡Ê‡˛Ú.
36. ‡) ÖÒÎË ·˚ ·˚Î‡ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‚ÂÌÛÚ¸ ÔÓ¯ÎÓÂ, fl ·˚ Ú‡Ï ÏÌÓ„ÓÂ ËÁÏÂÌËÎ.
·) ü ‰Ó‚ÓÎÂÌ Ò‚ÓËÏ ÔÓ¯Î˚Ï Ë ÌÂ ıÓ˜Û ‚ ÌÂÏ ÌË˜Â„Ó ÏÂÌflÚ¸.
37. ‡) ÉÎ‡‚ÌÓÂ ‚ ÊËÁÌË — ÔËÌÓÒËÚ¸ ÔÓÎ¸ÁÛ Ë Ì‡‚ËÚ¸Òfl Î˛‰flÏ.
·) ÉÎ‡‚ÌÓÂ ‚ ÊËÁÌË — ‰ÂÎ‡Ú¸ ‰Ó·Ó Ë ÒÎÛÊËÚ¸ ËÒÚËÌÂ.
38. ‡) àÌÓ„‰‡ fl ·Ó˛Ò¸ ÔÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÒÎË¯ÍÓÏ ÌÂÊÌ˚Ï.
·) ü ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ·Ó˛Ò¸ ÔÓÍ‡Á‡Ú¸Òfl ÒÎË¯ÍÓÏ ÌÂÊÌ˚Ï.
39. ‡) ü Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ ‚˚‡ÁËÚ¸ Ò‚ÓË ˜Û‚ÒÚ‚‡ Ó·˚˜ÌÓ ‚‡ÊÌÂÂ, ˜ÂÏ Ó·‰ÛÏ˚‚‡Ú¸
ÒËÚÛ‡ˆË˛.
·) çÂ ÒÚÓËÚ ÌÂÓ·‰ÛÏ‡ÌÌÓ ‚˚‡Ê‡Ú¸ Ò‚ÓË ˜Û‚ÒÚ‚‡, ÌÂ ‚Á‚ÂÒË‚ ÒËÚÛ‡ˆË˛.
40. ‡) ü ‚Â˛ ‚ ÒÂ·fl, ÍÓ„‰‡ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛, ˜ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÒÔ‡‚ËÚ¸Òfl Ò Á‡‰‡˜‡ÏË,
ÒÚÓfl˘ËÏË ÔÂÂ‰Ó ÏÌÓÈ.
·) ü ‚Â˛ ‚ ÒÂ·fl ‰‡ÊÂ ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ÌÂÒÔÓÒÓ·ÂÌ ÒÔ‡‚ËÚ¸Òfl ÒÓ Ò‚ÓËÏË
ÔÓ·ÎÂÏ‡ÏË.
41. ‡) ëÓ‚Â¯‡fl ÔÓÒÚÛÔÍË, Î˛‰Ë ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Û˛ÚÒfl ‚Á‡ËÏÌ˚ÏË ËÌÚÂÂÒ‡ÏË.
·) èÓ Ò‚ÓÂÈ ÔËÓ‰Â Î˛‰Ë ÒÍÎÓÌÌ˚ Á‡·ÓÚËÚ¸Òfl ÎË¯¸ Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ËÌÚÂÂÒ‡ı.
42. ‡) åÂÌfl ËÌÚÂÂÒÛ˛Ú ‚ÒÂ ÌÓ‚¯ÂÒÚ‚‡ ‚ ÏÓÂÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒÙÂÂ.
·) ü ÒÍÂÔÚË˜ÂÒÍË ÓÚÌÓ¯ÛÒ¸ Í ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Û ÌÓ‚Ó‚‚Â‰ÂÌËÈ ‚ Ò‚ÓÂÈ ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚË.
43. ‡) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó ‰ÓÎÊÌÓ ÔËÌÓÒËÚ¸ ÔÓÎ¸ÁÛ Î˛‰flÏ.
·) ü ÔÓÎ‡„‡˛, ˜ÚÓ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó ‰ÓÎÊÌÓ ÔËÌÓÒËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ Û‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚ËÂ.
44. ‡) ì ÏÂÌfl ‚ÒÂ„‰‡ ÂÒÚ¸ Ò‚Ófl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÚÓ˜Í‡ ÁÂÌËfl ÔÓ ‚‡ÊÌ˚Ï ‚ÓÔÓÒ‡Ï.
·) îÓÏËÛfl Ò‚Ó˛ ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl, fl ÒÍÎÓÌÂÌ ÔËÒÎÛ¯Ë‚‡Ú¸Òfl Í ÏÌÂÌËflÏ
Û‚‡Ê‡ÂÏ˚ı Ë ‡‚ÚÓËÚÂÚÌ˚ı Î˛‰ÂÈ.
45. ‡) ëÂÍÒ ·ÂÁ Î˛·‚Ë ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÌÌÓÒÚ¸˛.
·) Ñ‡ÊÂ ·ÂÁ Î˛·‚Ë ÒÂÍÒ — Ó˜ÂÌ¸ ÁÌ‡˜ËÏ‡fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸.
46. ‡) ü ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÒÂ·fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Á‡ Ì‡ÒÚÓÂÌËÂ ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡.
·) ü ÌÂ ˜Û‚ÒÚ‚Û˛ ÒÂ·fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï Á‡ ˝ÚÓ.
47. ‡) ü ÎÂ„ÍÓ ÏË˛Ò¸ ÒÓ Ò‚ÓËÏË ÒÎ‡·ÓÒÚflÏË.
765
·) ëÏËËÚ¸Òfl ÒÓ Ò‚ÓËÏË ÒÎ‡·ÓÒÚflÏË ÏÌÂ ÌÂÎÂ„ÍÓ.
48. ‡) ìÒÔÂı ‚ Ó·˘ÂÌËË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÚÓ„Ó, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ‡Ò-
Í˚Ú¸ ÒÂ·fl ‰Û„ÓÏÛ.
·) ìÒÔÂı ‚ Ó·˘ÂÌËË Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÛÏÂÌËfl ÔÓ‰˜ÂÍÌÛÚ¸ Ò‚ÓË ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ Ë
ÒÍ˚Ú¸ ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍË.
49. ‡) åÓÂ ˜Û‚ÒÚ‚Ó Ò‡ÏÓÛ‚‡ÊÂÌËfl Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÚÓ„Ó, ˜Â„Ó fl ‰ÓÒÚË„.
·) åÓÂ Ò‡ÏÓÛ‚‡ÊÂÌËÂ ÌÂ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÏÓËı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ.
50. ‡) ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ ÔË‚˚ÍÎË ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ «ÔÓ ÎËÌËË Ì‡ËÏÂÌ¸¯Â„Ó
ÒÓÔÓÚË‚ÎÂÌËfl».
·) ÑÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ Í ˝ÚÓÏÛ ÌÂ ÒÍÎÓÌÌ˚.
51. ‡) ìÁÍ‡fl ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡ ‰Îfl Ì‡ÒÚÓfl˘Â„Ó Û˜ÂÌÓ„Ó.
·) ì„ÎÛ·ÎÂÌËÂ ‚ ÛÁÍÛ˛ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆË˛ ‰ÂÎ‡ÂÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó„‡ÌË˜ÂÌÌ˚Ï.
52. ‡) é˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓ, ÂÒÚ¸ ÎË Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÊËÁÌË ‡‰ÓÒÚ¸ ÔÓÁÌ‡ÌËfl Ë Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡.
·) Ç ÊËÁÌË Ó˜ÂÌ¸ ‚‡ÊÌÓ ÔËÌÓÒËÚ¸ ÔÓÎ¸ÁÛ Î˛‰flÏ.
53. ‡) åÌÂ Ì‡‚ËÚÒfl Û˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ Ê‡ÍËı ÒÔÓ‡ı.
·) ü ÌÂ Î˛·Î˛ ÒÔÓÓ‚.
54. ‡) ü ËÌÚÂÂÒÛ˛Ò¸ ÔÂ‰ÒÍ‡Á‡ÌËflÏË, „ÓÓÒÍÓÔ‡ÏË, ‡ÒÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏË ÔÓ„-
ÌÓÁ‡ÏË.
·) èÓ‰Ó·Ì˚Â ‚Â˘Ë ÏÂÌfl ÌÂ ËÌÚÂÂÒÛ˛Ú.
55. ‡) óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÚÛ‰ËÚ¸Òfl ‡‰Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËfl Ò‚ÓËı ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ
Ë ·Î‡„‡ Ò‚ÓÂÈ ÒÂÏ¸Ë.
·) óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÚÛ‰ËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ·˚ Â‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Ë ÊÂÎ‡ÌËfl.
56. ‡) Ç Â¯ÂÌËË ÎË˜Ì˚ı ÔÓ·ÎÂÏ fl ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Û˛Ò¸ Ó·˘ÂÔËÌflÚ˚ÏË ÔÂ‰-
ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË.
·) ë‚ÓË ÔÓ·ÎÂÏ˚ fl Â¯‡˛ Ú‡Í, Í‡Í Ò˜ËÚ‡˛ ÌÛÊÌ˚Ï.
57. ‡) ÇÓÎfl ÌÛÊÌ‡ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ò‰ÂÊË‚‡Ú¸ ÊÂÎ‡ÌËfl Ë ÍÓÌÚÓÎËÓ‚‡Ú¸
˜Û‚ÒÚ‚‡.
·) ÉÎ‡‚ÌÓÂ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‚ÓÎË — ÔÓ‰ıÎÂÒÚ˚‚‡Ú¸ ÛÒËÎËfl Ë Û‚ÂÎË˜Ë‚‡Ú¸ ˝ÌÂ-
„Ë˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
58. ‡) ü ÌÂ ÒÚÂÒÌfl˛Ò¸ Ò‚ÓËı ÒÎ‡·ÓÒÚÂÈ ÔÂÂ‰ ‰ÛÁ¸flÏË,
·) åÌÂ ÌÂÎÂ„ÍÓ Ó·Ì‡ÛÊË‚‡Ú¸ Ò‚ÓË ÒÎ‡·ÓÒÚË ‰‡ÊÂ ÔÂÂ‰ ‰ÛÁ¸flÏË.
59. ‡) óÂÎÓ‚ÂÍÛ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌÓ ÒÚÂÏËÚ¸Òfl Í ÌÓ‚ÓÏÛ.
·) ã˛‰Ë ÒÚÂÏflÚÒfl Í ÌÓ‚ÓÏÛ ÎË¯¸ ÔÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË.
60. ‡) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ÌÂ‚ÂÌÓ ‚˚‡ÊÂÌËÂ «‚ÂÍ ÊË‚Ë — ‚ÂÍ Û˜ËÒ¸».
·) Ç˚‡ÊÂÌËÂ «‚ÂÍ ÊË‚Ë — ‚ÂÍ Û˜ËÒ¸» fl Ò˜ËÚ‡˛ Ô‡‚ËÎ¸Ì˚Ï.
61. ‡) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â.
·) Çfl‰ ÎË ‚ Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Â ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË.
62. ‡) åÌÂ ·˚‚‡ÂÚ ÌÂÔÓÒÚÓ ÔÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ, ÍÓÚÓ˚È ÏÌÂ ÒËÏÔ‡-
ÚË˜ÂÌ.
·) ü ÌÂ ËÒÔ˚Ú˚‚‡˛ ÚÛ‰ÌÓÒÚÂÈ, ÁÌ‡ÍÓÏflÒ¸ Ò Î˛‰¸ÏË.
63. ‡) åÂÌfl Ó„Ó˜‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì‡fl ˜‡ÒÚ¸ ÊËÁÌË ÔÓıÓ‰ËÚ ‚ÔÛÒÚÛ˛.
·) çÂ ÏÓ„Û ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ Í‡Í‡fl-ÚÓ ˜‡ÒÚ¸ ÏÓÂÈ ÊËÁÌË ÔÓıÓ‰ËÚ ‚ÔÛÒÚÛ˛.
64. ‡) é‰‡ÂÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÔÓÒÚËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÂÌÂ·Â„‡Ú¸ Ò‚ÓËÏ ‰ÓÎ„ÓÏ.
·) í‡Î‡ÌÚ Ë ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÁÌ‡˜‡Ú ·ÓÎ¸¯Â, ˜ÂÏ ‰ÓÎ„.
65. ‡) åÌÂ ıÓÓ¯Ó Û‰‡ÂÚÒfl Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸ Î˛‰¸ÏË.
·) ü ÔÓÎ‡„‡˛, ˜ÚÓ Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸ Î˛‰¸ÏË ÌÂ˝ÚË˜ÌÓ.
66. ‡) ü ÒÚ‡‡˛Ò¸ ËÁ·Â„‡Ú¸ Ó„Ó˜ÂÌËÈ.
·) ü ‰ÂÎ‡˛ ÚÓ, ˜ÚÓ ÔÓÎ‡„‡˛ ÌÛÊÌ˚Ï, ÌÂ Ò˜ËÚ‡flÒ¸ Ò ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ÏË Ó„Ó˜Â-
766
ÌËflÏË.
67. ‡) Ç ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Â ÒËÚÛ‡ˆËÈ fl ÌÂ ÏÓ„Û ÔÓÁ‚ÓÎËÚ¸ ÒÂ·Â ‰Û‡˜ËÚ¸Òfl.
·) ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÒËÚÛ‡ˆËÈ, „‰Â fl ÏÓ„Û ÔÓÁ‚ÓÎËÚ¸ ÒÂ·Â ‰Û‡˜ËÚ¸Òfl.
68. ‡) äËÚËÍ‡ ‚ ÏÓÈ ‡‰ÂÒ ÒÌËÊ‡ÂÚ ÏÓ˛ Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍÛ.
·) äËÚËÍ‡ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÌÂ ‚ÎËflÂÚ Ì‡ ÏÓ˛ Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍÛ.
69. ‡) á‡‚ËÒÚ¸ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ‡ ÚÓÎ¸ÍÓ ÌÂÛ‰‡˜ÌËÍ‡Ï, ÍÓÚÓ˚Â Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ Ëı
Ó·Ó¯ÎË.
·) ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó Î˛‰ÂÈ Á‡‚ËÒÚÎË‚˚, ıÓÚfl Ë Ô˚Ú‡˛ÚÒfl ˝ÚÓ ÒÍ˚Ú¸.
70. ‡) Ç˚·Ë‡fl ‰Îfl ÒÂ·fl Á‡ÌflÚËÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ Â„Ó Ó·˘ÂÒÚ-
‚ÂÌÌÛ˛ ÁÌ‡˜ËÏÓÒÚ¸.
·) óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ Á‡ÌËÏ‡Ú¸Òfl, ÔÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó, ÚÂÏ, ˜ÚÓ ÂÏÛ ËÌÚÂÂÒÌÓ.
71. ‡) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ‰Îfl Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ÁÌ‡ÌËfl ‚ ËÁ·‡ÌÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚË.
·) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ÁÌ‡ÌËfl ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ÒÓ‚ÒÂÏ ÌÂ Ó·flÁ‡ÚÂÎ¸Ì˚
72. ‡) èÓÊ‡ÎÛÈ, fl ÏÓ„Û ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÊË‚Û Ò Ó˘Û˘ÂÌËÂÏ Ò˜‡ÒÚ¸fl,
·) ü ÌÂ ÏÓ„Û ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÊË‚Û Ò Ó˘Û˘ÂÌËÂÏ Ò˜‡ÒÚ¸fl.
73. ‡) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ Î˛‰Ë ‰ÓÎÊÌ˚ ‡Ì‡ÎËÁËÓ‚‡Ú¸ ÒÂ·fl Ë Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸.
·) ü Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ Ò‡ÏÓ‡Ì‡ÎËÁ ÔËÌÓÒËÚ ·ÓÎ¸¯Â ‚Â‰‡, ˜ÂÏ ÔÓÎ¸Á˚.
74. ‡) ü Ô˚Ú‡˛Ò¸ Ì‡ÈÚË ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl ‰‡ÊÂ ‰Îfl ÚÂı Ò‚ÓËı ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚, ÍÓÚÓ˚Â
ÒÓ‚Â¯‡˛ ÔÓÒÚÓ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÏÌÂ ˝ÚÓ„Ó ıÓ˜ÂÚÒfl.
·) ü ÌÂ Ë˘Û ÓÒÌÓ‚‡ÌËÈ ‰Îfl Ò‚ÓËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ë ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚.
75. ‡) ü Û‚ÂÂÌ, ˜ÚÓ Î˛·ÓÈ ÏÓÊÂÚ ÔÓÊËÚ¸ Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ Ú‡Í, Í‡Í ÂÏÛ ıÓ˜ÂÚÒfl.
·) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ï‡ÎÓ ¯‡ÌÒÓ‚ ÔÓÊËÚ¸ Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸, Í‡Í ıÓÚÂÎÓÒ¸ ·˚.
76. ‡) é ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂÎ¸Áfl ÒÍ‡Á‡Ú¸ Ò Û‚ÂÂÌÌÓÒÚ¸˛, ‰Ó·˚È ÓÌ ËÎË ÁÎÓÈ.
·) é·˚˜ÌÓ ÓˆÂÌËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ó˜ÂÌ¸ ÎÂ„ÍÓ.
77. ‡) ÑÎfl Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡ ÌÛÊÌÓ Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„Ó Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó ‚ÂÏÂÌË.
·) åÌÂ Í‡ÊÂÚÒfl, ˜ÚÓ ‚ ÊËÁÌË ‚ÒÂ„‰‡ ÏÓÊÌÓ Ì‡ÈÚË ‚ÂÏfl ‰Îfl Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚‡.
78. ‡) é·˚˜ÌÓ ÏÌÂ ÎÂ„ÍÓ Û·Â‰ËÚ¸ ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ ‚ Ò‚ÓÂÈ Ô‡‚ÓÚÂ.
·) Ç ÒÔÓÂ fl Ô˚Ú‡˛Ò¸ ÔÓÌflÚ¸ ÚÓ˜ÍÛ ÁÂÌËfl ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡, ‡ ÌÂ ÔÂÂÛ·Â‰ËÚ¸ Â„Ó.
79 ‡) ÖÒÎË fl ‰ÂÎ‡˛ ˜ÚÓ-ÎË·Ó ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ‰Îfl ÒÂ·fl, ÏÌÂ ·˚‚‡ÂÚ ÌÂÎÓ‚ÍÓ.
·) ü ÌÂ ËÒÔ˚Ú˚‚‡˛ ÌÂÎÓ‚ÍÓÒÚË ‚ Ú‡ÍÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË.
80. ‡) ü Ò˜ËÚ‡˛ ÒÂ·fl Ú‚ÓˆÓÏ Ò‚ÓÂ„Ó ·Û‰Û˘Â„Ó.
·) Çfl‰ ÎË fl ÒËÎ¸ÌÓ ‚ÎËfl˛ Ì‡ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ·Û‰Û˘ÂÂ.
81. ‡) Ç˚‡ÊÂÌËÂ «‰Ó·Ó ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ Ò ÍÛÎ‡Í‡ÏË» fl Ò˜ËÚ‡˛ Ô‡‚ËÎ¸Ì˚Ï.
·) Çfl‰ ÎË ‚ÂÌÓ ‚˚‡ÊÂÌËÂ «‰Ó·Ó ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ Ò ÍÛÎ‡Í‡ÏË».
82. ‡) èÓ-ÏÓÂÏÛ, ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍË Î˛‰ÂÈ „Ó‡Á‰Ó Á‡ÏÂÚÌÂÂ, ˜ÂÏ Ëı ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡.
·) ÑÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Û‚Ë‰ÂÚ¸ „Ó‡Á‰Ó ÎÂ„˜Â, ˜ÂÏ Â„Ó ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÚÍË.
83. ‡) àÌÓ„‰‡ fl ·Ó˛Ò¸ ·˚Ú¸ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ.
·) ü ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ·Ó˛Ò¸ ·˚Ú¸ Ò‡ÏËÏ ÒÓ·ÓÈ.
84. ‡) ü ÒÚ‡‡˛Ò¸ ÌÂ ‚ÒÔÓÏËÌ‡Ú¸ Ó Ò‚ÓËı ·˚Î˚ı ÌÂÔËflÚÌÓÒÚflı.
·) ÇÂÏfl ÓÚ ‚ÂÏÂÌË fl ÒÍÎÓÌÂÌ ‚ÓÁ‚‡˘‡Ú¸Òfl Í ‚ÓÒÔÓÏËÌ‡ÌËflÏ Ó ÔÓ¯Î˚ı
ÌÂÛ‰‡˜‡ı.
85. ‡) ü Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ÌÂ˜ÚÓ ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ.
·) ü ‚Ó‚ÒÂ ÌÂ Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË ÌÂÔÂÏÂÌÌÓ ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ ˜ÚÓ-ÚÓ
ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓÂ.
86. ‡) ã˛‰Ë ÒÚÂÏflÚÒfl Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚ ÔÓÌËÏ‡Ú¸ Ë ‰Ó‚ÂflÚ¸ ‰Û„ ‰Û„Û.
·) á‡Ï˚Í‡flÒ¸ ‚ ÍÛ„Û ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ËÌÚÂÂÒÓ‚, Î˛‰Ë ÌÂ ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÓÍÛ-
Ê‡˛˘Ëı.
87. ‡) ü ÒÚ‡‡˛Ò¸ ÌÂ ·˚Ú¸ «·ÂÎÓÈ ‚ÓÓÌÓÈ».
767
·) ü ÔÓÁ‚ÓÎfl˛ ÒÂ·Â ·˚Ú¸ «·ÂÎÓÈ ‚ÓÓÌÓÈ».
88. ‡) Ç ‰Ó‚ÂËÚÂÎ¸ÌÓÈ ·ÂÒÂ‰Â Î˛‰Ë Ó·˚˜ÌÓ ËÒÍÂÌÌË.
·) Ñ‡ÊÂ ‚ ‰Ó‚ÂËÚÂÎ¸ÌÓÈ ·ÂÒÂ‰Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÚÛ‰ÌÓ ·˚Ú¸ ËÒÍÂÌÌËÏ.
89. ‡) Å˚‚‡ÂÚ, ˜ÚÓ fl ÒÚ˚ÊÛÒ¸ ÔÓfl‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓË ˜Û‚ÒÚ‚‡.
·) ü ÌËÍÓ„‰‡ ˝ÚÓ„Ó ÌÂ ÒÚ˚ÊÛÒ¸.
90. ‡) ü ÏÓ„Û ‰ÂÎ‡Ú¸ ˜ÚÓ-ÎË·Ó ‰Îfl ‰Û„Ëı, ÌÂ ÚÂ·Ûfl, ˜ÚÓ·˚ ÓÌË ˝ÚÓ ÓˆÂÌËÎË.
·) ü ‚Ô‡‚Â ÓÊË‰‡Ú¸ ÓÚ Î˛‰ÂÈ, ˜ÚÓ ÓÌË ÓˆÂÌflÚ ÚÓ, ˜ÚÓ fl ‰Îfl ÌËı ‰ÂÎ‡˛.
91. ‡) ü ÔÓfl‚Îfl˛ Ò‚ÓÂ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËÂ Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓ ÓÚ ÚÓ„Ó, ‚Á‡ËÏ-
ÌÓ ÎË ÓÌÓ.
·) ü Â‰ÍÓ ÔÓfl‚Îfl˛ Ò‚ÓÂ ‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËÂ Í Î˛‰flÏ, ÌÂ ·Û‰Û˜Ë Û‚ÂÂÌÌ˚Ï,
˜ÚÓ ÓÌÓ ‚Á‡ËÏÌÓ.
92. ‡) ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ‚ Ó·˘ÂÌËË ÌÛÊÌÓ ÓÚÍ˚ÚÓ ÔÓfl‚ÎflÚ¸ Ò‚ÓÂ ÌÂ‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚Ó
‰Û„ËÏË.
·) åÌÂ Í‡ÊÂÚÒfl, ˜ÚÓ ‚ Ó·˘ÂÌËË Î˛‰Ë ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÍ˚‚‡Ú¸ ‚Á‡ËÏÌÓÂ ÌÂ‰Ó-
‚ÓÎ¸ÒÚ‚Ó.
93. ‡) ü ÏË˛Ò¸ Ò ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËflÏË ‚ Ò‡ÏÓÏ ÒÂ·Â.
·) ÇÌÛÚÂÌÌËÂ ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ëfl ÒÌËÊ‡˛Ú ÏÓ˛ Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍÛ.
94. ‡) ü ÒÚÂÏÎ˛Ò¸ ÓÚÍ˚ÚÓ ‚˚‡Ê‡Ú¸ Ò‚ÓË ˜Û‚ÒÚ‚‡.
·) ÑÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ‚ ÓÚÍ˚ÚÓÏ ‚˚‡ÊÂÌËË ˜Û‚ÒÚ‚ ‚ÒÂ„‰‡ ÂÒÚ¸ ˝ÎÂÏÂÌÚ ÌÂÒ‰Â-
Ê‡ÌÌÓÒÚË.
95. ‡) ü Û‚ÂÂÌ ‚ ÒÂ·Â.
·) çÂ ÏÓ„Û ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ fl Û‚ÂÂÌ ‚ ÒÂ·Â.
96. ‡) ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ Ò˜‡ÒÚ¸fl ÌÂ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ „Î‡‚ÌÓÈ ˆÂÎ¸˛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËÈ.
·) ÑÓÒÚËÊÂÌËÂ Ò˜‡ÒÚ¸fl — „Î‡‚Ì‡fl ˆÂÎ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ.
97. ‡) åÂÌfl Î˛·flÚ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ fl ˝ÚÓ„Ó Á‡ÒÎÛÊË‚‡˛.
·) åÂÌfl Î˛·flÚ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ fl Ò‡Ï ÒÔÓÒÓ·ÂÌ Î˛·ËÚ¸.
98. ‡) çÂ‡Á‰ÂÎÂÌÌ‡fl Î˛·Ó‚¸ ÒÔÓÒÓ·Ì‡ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÊËÁÌ¸ ÌÂ‚˚ÌÓÒËÏÓÈ.
·) ÜËÁÌ¸ ·ÂÁ Î˛·‚Ë ıÛÊÂ, ˜ÂÏ ÌÂ‡Á‰ÂÎÂÌÌ‡fl Î˛·Ó‚¸ ‚ ÊËÁÌË.
99. ‡) ÖÒÎË ‡Á„Ó‚Ó ÌÂ Û‰‡ÎÒfl, fl ÔÓ·Û˛ ‚˚ÒÚÓËÚ¸ Â„Ó ÔÓ-ËÌÓÏÛ.
·) é·˚˜ÌÓ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‡Á„Ó‚Ó ÌÂ ÒÎÓÊËÎÒfl, ‚ËÌÓ‚Ì‡ ÌÂ‚ÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡.
100. ‡) ü ÒÚ‡‡˛Ò¸ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ¸ Ì‡ Î˛‰ÂÈ ıÓÓ¯ÂÂ ‚ÔÂ˜‡ÚÎÂÌËÂ.
·) ã˛‰Ë ‚Ë‰flÚ ÏÂÌfl Ú‡ÍËÏ, Í‡ÍÓ‚ fl Ì‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ.
äÎ˛˜ Í ‚ÓÔÓÒÌËÍÛ ëÄåéÄã
ëÚÂÏÎÂÌËÂ Í Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË
‚˚‡Ê‡ÂÚÒfl ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏË ÔÛÌÍÚ‡ÏË ÚÂÒÚ‡:
1 · 26 · 51 · 76 ‡
2 ‡ 27 ‡ 52 ‡ 77 ·
3 · 28 ‡ 53 ‡ 78 ·
4 · 29 · 54 · 79 ·
5 · 30 ‡ 55 · 80 ‡
6 · 31 · 56 · 81 ·
7 ‡ 32 ‡ 57 · 82 ·
768
8· 33 · 58 ‡ 83 ·
9‡ 34 · 59 ‡ 84 ‡
10 ‡ 35 ‡ 60 · 85 ‡
11 ‡ 36 · 61 ‡ 86 ‡
12 · 37 6 62 · 87 ·
13 ‡ 38 · 63 · 88 ‡
14 · 39 ‡ 64 · 89 ·
15 ‡ 40 · 65 · 90 ‡
16 · 41 ‡ 66 · 91 ‡
17 · 42 ‡ 67 · 92 ‡
18 ‡ 43 · 68 · 93 ‡
19 · 44 ‡ 69 ‡ 94 ‡
20 · 45 ‡ 70 · 95 ‡
21 ‡ 46 · 71 · 96 ·
22 · 47 ‡ 72 ‡ 97 ·
23 · 48 ‡ 73 ‡ 98 ·
24 · 49 · 74 · 99 ‡
25 ‡ 50 · 75 ‡ 100 ·
éÚ‰ÂÎ¸Ì˚Â ¯Í‡Î˚ ‚ÓÔÓÒÌËÍ‡ ëÄåéÄã ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏË
ÔÛÌÍÚ‡ÏË:
1. éËÂÌÚ‡ˆËfl ‚Ó ‚ÂÏÂÌË: 1·, 11‡, 17·, 24·, 27‡, 36·, 54·, 63·, 73‡, 80‡.
2. ñÂÌÌÓÒÚË: 2‡, 16·, 18‡, 25‡, 28‡, 37·, 45‡, 55·, 61‡, 64·, 72‡, 81·, 85‡,
96·, 98·.
3. ÇÁ„Îfl‰ Ì‡ ÔËÓ‰Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: 7‡, 15‡, 23·, 41‡, 50·, 59‡, 69‡, 76‡, 82·,
86‡.
4. èÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËË: 8·, 24·, 29·, 33·, 42‡, 51·, 53‡, 54·, 60·, 70·.
5. äÂ‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸ (ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Û): 9‡, 13‡, 16·, 25‡, 28‡, 33·, 34·,
43·, 52‡, 55·, 61‡, 64·, 70·, 71·, 77·.
6. Ä‚ÚÓÌÓÏÌÓÒÚ¸: 5·, 9‡, 10‡, 26·, 31·, 32‡, 37·, 44‡, 56·, 66·, 68·, 74·, 75‡,
87·, 92‡.
7. ëÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚ¸: 5·, 21‡, 31·, 38·, 39‡, 48‡, 57·, 67·, 74·, 83·, 87·, 89·,
91‡, 92‡, 94‡.
8. ë‡ÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËÂ: 4·, 13‡, 20·, 30‡, 31·, 38·, 47‡, 66·; 79·, 93‡.
9. ÄÛÚÓÒËÏÔ‡ÚËfl: 6·, 14·, 21‡, 22·, 32‡, 40·, 49·, 58‡, 67·, 68·, 79·, 84‡,
89·, 95‡, 97·.
10. äÓÌÚ‡ÍÚÌÓÒÚ¸: 10‡, 29·, 35‡, 46·, 48‡, 53‡, 62·, 78·, 90‡, 92‡.
11. ÉË·ÍÓÒÚ¸ ‚ Ó·˘ÂÌËË: 3·, 10‡, 12·, 19·, 29·, 32‡, 46·, 48‡, 65·, 99‡.
èËÏÂ˜‡ÌËÂ:
òÍ‡Î˚ ‹ 1, 3, 4, 8, 10 Ë 11 ÒÓ‰ÂÊ‡Ú ÔÓ 10 ÔÛÌÍÚÓ‚, ‚ ÚÓ ‚ÂÏfl, Í‡Í
ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â — ÔÓ 15. ÑÎfl ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ÒÓÔÓÒÚ‡‚ËÏ˚ı ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓ‚ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó
·‡ÎÎÓ‚ ÔÓ ÛÍ‡Á‡ÌÌ˚Ï ¯Í‡Î‡Ï ÒÎÂ‰ÛÂÚ ÛÏÌÓÊËÚ¸ Ì‡ 1,5.
åÓÊÌÓ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‚ ÔÓˆÂÌÚ‡ı, Â¯Ë‚ ÒÎÂ‰Û˛˘Û˛ ÔÓ-
ÔÓˆË˛:
15 ·‡ÎÎÓ‚ (Ï‡ÍÒËÏÛÏ ÔÓ Í‡Ê‰ÓÈ ¯Í‡ÎÂ) ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú 100%, ‡ ˜ËÒÎÓ
Ì‡·‡ÌÌ˚ı ·‡ÎÎÓ‚ ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ı%.
éÔËÒ‡ÌËÂ ¯Í‡Î ‚ÓÔÓÒÌËÍ‡ ëÄåéÄã
769
1. òÍ‡Î‡ ÓËÂÌÚ‡ˆËË ‚Ó ‚ÂÏÂÌË ÔÓÍ‡Á˚‚‡ÂÚ, Ì‡ÒÍÓÎ¸ÍÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
ÊË‚ÂÚ Ì‡ÒÚÓfl˘ËÏ, ÌÂ ÓÚÍÎ‡‰˚‚‡fl Ò‚Ó˛ ÊËÁÌ¸ Ì‡ «ÔÓÚÓÏ» Ë ÌÂ Ô˚Ú‡flÒ¸
Ì‡ÈÚË Û·ÂÊË˘Â ‚ ÔÓ¯ÎÓÏ. Ç˚ÒÓÍËÈ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ı‡‡ÍÚÂÂÌ ‰Îfl ÎËˆ, ıÓÓ¯Ó
ÔÓÌËÏ‡˛˘Ëı ˝ÍÁËÒÚÂÌˆË‡Î¸ÌÛ˛ ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ÊËÁÌË «Á‰ÂÒ¸ Ë ÚÂÔÂ¸», ÒÔÓÒÓ·-
Ì˚ı Ì‡ÒÎ‡Ê‰‡Ú¸Òfl ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚Ï ÏÓÏÂÌÚÓÏ, ÌÂ Ò‡‚ÌË‚‡fl Â„Ó Ò ÔÓ¯Î˚ÏË
‡‰ÓÒÚflÏË Ë ÌÂ Ó·ÂÒˆÂÌË‚‡fl ÔÂ‰‚ÍÛ¯ÂÌËÂÏ „fl‰Û˘Ëı ÛÒÔÂıÓ‚. çËÁÍËÈ Â-
ÁÛÎ¸Ú‡Ú ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú Î˛‰Ë, ÌÂ‚ÓÚË˜ÂÒÍË ÔÓ„ÛÊÂÌÌ˚Â ‚ ÔÓ¯Î˚Â ÔÂÂÊË-
‚‡ÌËfl, Ò Á‡‚˚¯ÂÌÌ˚Ï ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ Í ‰ÓÒÚËÊÂÌËflÏ, ÏÌËÚÂÎ¸Ì˚Â Ë ÌÂÛ‚Â-
ÂÌÌ˚Â ‚ ÒÂ·Â.
2. òÍ‡Î‡ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. Ç˚ÒÓÍËÈ ·‡ÎÎ ÔÓ ˝ÚÓÈ ¯Í‡ÎÂ Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ,
˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ‡Á‰ÂÎflÂÚ ˆÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛ˛˘ÂÈÒfl ÎË˜ÌÓÒÚË, Í ˜ËÒÎÛ
ÍÓÚÓ˚ı Ä. å‡ÒÎÓÛ ÓÚÌÓÒËÎ Ú‡ÍËÂ, Í‡Í ËÒÚËÌ‡, ‰Ó·Ó, Í‡ÒÓÚ‡, ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸,
ÓÚÒÛÚÒÚ‚ËÂ ‡Á‰‚ÓÂÌÌÓÒÚË, ÊËÁÌÂÌÌÓÒÚ¸, ÛÌËÍ‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó, Ò‚Â-
¯ÂÌËfl, ÒÔ‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚ¸, ÔÓfl‰ÓÍ, ÔÓÒÚÓÚ‡, ÎÂ„ÍÓÒÚ¸ ·ÂÁ ÛÒËÎËfl, Ë„‡, Ò‡ÏÓ-
‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÒÚ¸. èÂ‰ÔÓ˜ÚÂÌËÂ ˝ÚËı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ ÛÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ì‡ ÒÚÂÏÎÂÌËÂ Í
„‡ÏÓÌË˜ÌÓÏÛ ·˚ÚË˛ Ë Á‰ÓÓ‚˚Ï ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏ Ò Î˛‰¸ÏË, ‰‡ÎÂÍÓÂ ÓÚ
ÊÂÎ‡ÌËfl Ï‡ÌËÔÛÎËÓ‚‡Ú¸ ËÏË ‚ Ò‚ÓËı ËÌÚÂÂÒ‡ı.
3. ÇÁ„Îfl‰ Ì‡ ÔËÓ‰Û ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÔÓÎÓÊËÚÂÎ¸Ì˚Ï (‚˚ÒÓÍ‡fl
ÓˆÂÌÍ‡) ËÎË ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚Ï (ÌËÁÍ‡fl). ùÚ‡ ¯Í‡Î‡ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚ ‚ÂÛ ‚ Î˛‰ÂÈ, ‚
ÏÓ„Û˘ÂÒÚ‚Ó ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ. Ç˚ÒÓÍËÈ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ ÏÓÊÂÚ
ËÌÚÂÔÂÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Í‡Í ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ‰Îfl ËÒÍÂÌÌËı Ë „‡ÏÓÌË˜-
Ì˚ı ÏÂÊÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÒËÏÔ‡ÚËfl Ë ‰Ó‚ÂËÂ Í Î˛-
‰flÏ, ˜ÂÒÚÌÓÒÚ¸, ÌÂÔÂ‰‚ÁflÚÓÒÚ¸, ‰Ó·ÓÊÂÎ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
4. Ç˚ÒÓÍ‡fl ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÁÌ‡ÌËË ı‡‡ÍÚÂÌ‡ ‰Îfl Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁË-
Û˛˘ÂÈÒfl ÎË˜ÌÓÒÚË, ‚ÒÂ„‰‡ ÓÚÍ˚ÚÓÈ ÌÓ‚˚Ï ‚ÔÂ˜‡ÚÎÂÌËflÏ. ùÚ‡ ¯Í‡Î‡
ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ·˚ÚËÈÌÓÏÛ ÔÓÁÌ‡ÌË˛ — ·ÂÒÍÓ˚ÒÚÌÛ˛ Ê‡Ê‰Û
ÌÓ‚Ó„Ó, ËÌÚÂÂÒ Í Ó·˙ÂÍÚ‡Ï, ÌÂ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚È ÔflÏÓ Ò Û‰Ó‚ÎÂÚ‚ÓÂÌËÂÏ Í‡ÍËı-
ÎË·Ó ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÂÈ. í‡ÍÓÂ ÔÓÁÌ‡ÌËÂ, Ò˜ËÚ‡ÂÚ å‡ÒÎÓÛ, ·ÓÎÂÂ ÚÓ˜ÌÓ Ë ˝ÙÙÂÍ-
ÚË‚ÌÓ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Â„Ó ÔÓˆÂÒÒ ÌÂ ËÒÍ‡Ê‡ÂÚÒfl ÊÂÎ‡ÌËflÏË Ë ‚ÎÂ˜ÂÌËflÏË,
˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔË ˝ÚÓÏ ÌÂ ÒÍÎÓÌÂÌ ÒÛ‰ËÚ¸, ÓˆÂÌË‚‡Ú¸ Ë Ò‡‚ÌË‚‡Ú¸. éÌ ÔÓÒÚÓ
‚Ë‰ËÚ ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ Ë ˆÂÌËÚ ˝ÚÓ.
5. ëÚÂÏÎÂÌËÂ Í Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Û ËÎË ÍÂ‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸ — ÌÂÔÂÏÂÌÌ˚È ‡ÚË-
·ÛÚ Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËË, ÍÓÚÓÛ˛ ÔÓÔÓÒÚÛ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ Ú‚Ó˜ÂÒÍËÏ ÓÚÌÓ-
¯ÂÌËÂÏ Í ÊËÁÌË.
6. Ä‚ÚÓÌÓÏÌÓÒÚ¸, ÔÓ ÏÌÂÌË˛ ·ÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚‡ „ÛÏ‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍËı ÔÒËıÓ-
ÎÓ„Ó‚, fl‚ÎflÂÚÒfl „Î‡‚Ì˚Ï ÍËÚÂËÂÏ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl ÎË˜ÌÓÒÚË, ÂÂ
ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË Ë ÔÓÎÌÓÚ˚. ùÚÓ ÔÓÌflÚËÂ Úfl„ÓÚÂÂÚ Í Ú‡ÍËÏ ˜ÂÚ‡Ï, Í‡Í ÊËÁ-
ÌÂÌÌÓÒÚ¸ (aliveness) Ë Ò‡ÏÓÔÓ‰‰ÂÊÍ‡ (self-support) Û î.èÂÎÁ‡, Ì‡Ô‡‚-
ÎflÂÏÓÒÚ¸ ËÁÌÛÚË (inner-directed) Û Ñ.êËÒÏÂÌ‡, ÁÂÎÓÒÚ¸ (ripeness) Û
ä.êÓ‰ÊÂÒ‡. ë‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÛ˛˘‡flÒfl ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ‡‚ÚÓÌÓÏÌ‡, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ‡ Ë
Ò‚Ó·Ó‰Ì‡, Ó‰Ì‡ÍÓ ˝ÚÓ ÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËfl Ë Ó‰ËÌÓ˜ÂÒÚ‚‡. Ç ÚÂÏËÌ‡ı
ù.îÓÏÏ‡ ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ ÔÓÁËÚË‚Ì‡fl «Ò‚Ó·Ó‰‡ ‰Îfl» ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ
ÌÂ„‡ÚË‚ÌÓÈ «Ò‚Ó·Ó‰˚ ÓÚ».
7. ëÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚ¸ — ˝ÚÓ Í‡˜ÂÒÚ‚Ó, ‚˚ÚÂÍ‡˛˘ÂÂ ËÁ Û‚ÂÂÌÌÓÒÚË ‚ ÒÂ·Â
Ë ‰Ó‚ÂËfl Í ÓÍÛÊ‡˛˘ÂÏÛ ÏËÛ, Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁËÓ‚‡‚¯ËÏÒfl
Î˛‰flÏ. Ç˚ÒÓÍËÈ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ ÔÓ ¯Í‡ÎÂ ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚË Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ Ó ÚÓÏ,
˜ÚÓ Ò‡ÏÓ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÒÚ‡Î‡ Ó·‡ÁÓÏ ÊËÁÌË, ‡ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÏÂ˜ÚÓÈ ËÎË
ÒÚÂÏÎÂÌËÂÏ. ëÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÏÛ ÔÓ‚Â‰ÂÌË˛ ÙÛÒÚËÛÂÚÒfl ÍÛÎ¸-
770
ÚÛÌ˚ÏË ÌÓÏ‡ÏË, ‚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‚Ë‰Â ÂÂ ÏÓÊÌÓ Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ ‡Á‚Â ˜ÚÓ Û
Ï‡ÎÂÌ¸ÍËı ‰ÂÚÂÈ. ëÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚ¸ ÒÓÓÚÌÓÒËÚÒfl Ò Ú‡ÍËÏË ˆÂÌÌÓÒÚflÏË, Í‡Í Ò‚Ó-
·Ó‰‡, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, Ë„‡, ÎÂ„ÍÓÒÚ¸ ·ÂÁ ÛÒËÎËfl.
8. ë‡ÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËÂ. Ç˚ÒÓÍËÈ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ ÔÓ ˝ÚÓÈ ¯Í‡ÎÂ Ò‚Ë‰Â-
ÚÂÎ¸ÒÚ‚ÛÂÚ Ó ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÂÌÁËÚË‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‚ÓËÏ ÊÂÎ‡ÌËflÏ
Ë ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚflÏ. í‡ÍËÂ Î˛‰Ë Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ ÓÚ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ Á‡˘ËÚ˚,
ÓÚ‰ÂÎfl˛˘ÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚ¸ ÓÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË, ÓÌË ÌÂ ÒÍÎÓÌÌ˚ ÔÓ‰ÏÂÌflÚ¸
ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ‚ÍÛÒ˚ Ë ÓˆÂÌÍË ‚ÌÂ¯ÌËÏË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË ÒÚ‡Ì‰‡Ú‡ÏË.
èÓÍ‡Á‡ÚÂÎË ÔÓ ¯Í‡Î‡Ï Ò‡ÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl, ÒÔÓÌÚ‡ÌÌÓÒÚË Ë ‡ÛÚÓÒËÏÔ‡ÚËË, Í‡Í
Ô‡‚ËÎÓ, Ò‚flÁ‡Ì˚ ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ. çËÁÍËÈ ·‡ÎÎ ÔÓ ¯Í‡ÎÂ Ò‡ÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl
Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÂÌ Î˛‰flÏ ÌÂÛ‚ÂÂÌÌ˚Ï, ÓËÂÌÚËÛ˛˘ËÏÒfl Ì‡ ÏÌÂÌËÂ ÓÍÛÊ‡˛-
˘Ëı — Ñ.êËÒÏÂÌ Ì‡Á˚‚‡Î Ú‡ÍËı «ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚ÏË ËÁ‚ÌÂ» ‚ ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ
«ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌÌ˚ı ËÁÌÛÚË».
9. ÄÛÚÓÒËÏÔ‡ÚËfl — ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ‡fl ÓÒÌÓ‚‡ ÔÒËıË˜ÂÒÍÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl Ë
ˆÂÎ¸ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË. çËÁÍËÂ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË ËÏÂ˛Ú Î˛‰Ë ÌÂ‚ÓÚË˜Ì˚Â,
ÚÂ‚ÓÊÌ˚Â, ÌÂÛ‚ÂÂÌÌ˚Â ‚ ÒÂ·Â. ÄÛÚÓÒËÏÔ‡ÚËfl ‚Ó‚ÒÂ ÌÂ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÚÛÔÓ„Ó
Ò‡ÏÓ‰Ó‚ÓÎ¸ÒÚ‚‡ ËÎË ÌÂÍËÚË˜ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËflÚËfl, ˝ÚÓ ÔÓÒÚÓ ıÓÓ¯Ó
ÓÒÓÁÌ‡‚‡ÂÏ‡fl ÔÓÁËÚË‚Ì‡fl ü-ÍÓÌˆÂÔˆËfl, ÒÎÛÊ‡˘‡fl ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÈ
‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÈ Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍË.
10. òÍ‡Î‡ ÍÓÌÚ‡ÍÚÌÓÒÚË ËÁÏÂflÂÚ Ó·˘ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÂÂ
ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Í ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ ÔÓ˜Ì˚ı Ë ‰Ó·ÓÊÂÎ‡ÚÂÎ¸Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò
ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏË. Ç ‚ÓÔÓÒÌËÍÂ ëÄåéÄã ÍÓÌÚ‡ÍÚÌÓÒÚ¸ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒfl ÌÂ Í‡Í
ÛÓ‚ÂÌ¸ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚÂÈ ÎË˜ÌÓÒÚË ËÎË Ì‡‚˚ÍË ˝ÙÙÂÍÚË‚-
ÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl, ÌÓ Í‡Í Ó·˘‡fl ÔÂ‰‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌÓÒÚ¸ Í ‚Á‡ËÏÌÓ ÔÓÎÂÁÌ˚Ï Ë
ÔËflÚÌ˚Ï ÍÓÌÚ‡ÍÚ‡Ï Ò ‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ‡fl ÓÒÌÓ‚‡ ÒËÌÂ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ (ÒÏ. ‚˚¯Â) ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍË ÎË˜ÌÓÒÚË.
11. òÍ‡Î‡ „Ë·ÍÓÒÚË ‚ Ó·˘ÂÌËË ÒÓÓÚÌÓÒËÚÒfl Ò Ì‡ÎË˜ËÂÏ ËÎË ÓÚÒÛÚÒÚ-
‚ËÂÏ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı ÒÚÂÂÓÚËÔÓ‚, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ Í ‡‰ÂÍ‚‡ÚÌÓÏÛ Ò‡ÏÓ‚˚‡ÊÂ-
ÌË˛ ‚ Ó·˘ÂÌËË. Ç˚ÒÓÍËÂ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË Ò‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Û˛Ú Ó· ‡ÛÚÂÌÚË˜ÌÓÏ
‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË Í Ò‡ÏÓ‡ÒÍ˚ÚË˛. ã˛‰Ë Ò
‚˚ÒÓÍÓÈ ÓˆÂÌÍÓÈ ÔÓ ˝ÚÓÈ ¯Í‡ÎÂ ÓËÂÌÚËÓ‚‡Ì˚ Ì‡ ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ, ÌÂ
ÒÍÎÓÌÌ˚ ÔË·Â„‡Ú¸ Í Ù‡Î¸¯Ë ËÎË Ï‡ÌËÔÛÎflˆËflÏ, ÌÂ ÒÏÂ¯Ë‚‡˛Ú Ò‡ÏÓ‡ÒÍ-
˚ÚËÂ ÎË˜ÌÓÒÚË Ò Ò‡ÏÓÔÂ‰˙fl‚ÎÂÌËÂÏ — ÒÚ‡ÚÂ„ËÂÈ Ë Ú‡ÍÚËÍÓÈ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÔÓËÁ‚Ó‰ËÏ˚Ï ‚ÔÂ˜‡ÚÎÂÌËÂÏ. çËÁÍËÂ ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË ı‡‡ÍÚÂÌ˚ ‰Îfl Î˛‰ÂÈ
Ë„Ë‰Ì˚ı, ÌÂ Û‚ÂÂÌÌ˚ı ‚ Ò‚ÓÂÈ ÔË‚ÎÂÍ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ëÎÓ‚‡¸ flÁ˚Í‡ ÒıÂÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌ˚ı ËÁÓ·‡ÊÂÌËÈ
é·˘ÂÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË
— Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ
— ÙÓÏ‡
— „‡ÌËˆ‡, ÌÂÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ
ËÁÏÂÌÂÌËÂ
— Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ — ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl
ÌÂÓ„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ ËÁÏÂÌÂÌËÂ
771
— ÌÂ˜ÚÓ
— Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸
— ÔÂ‰ÌÂ˜ÚÓ
— ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ — ÙÓÏ‡ ÌÂ˜ÚÓ

Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË
— ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÚËÔ˚
ÙÓÏ ÌÂ˜ÚÓ
— ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ — ÌÂ˜ÚÓ ‚ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸ÌÓÏ

Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÒÚË ÒÓÒÚÓflÌËË
— ÒÚÛÍÚÛ‡ — ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì‡fl ‚ÓÁÏÓÊ-

ÌÓÒÚ¸ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ó‰ÌÓ„Ó ÚË-
Ô‡ ÒÓÒÚÓflÌËfl ÌÂ˜ÚÓ ‚ ‰Û„ÓÏ
— ÌÂ˜ÚÓ, ËÏÂ˛˘ÂÂ — ÌÂ˜ÚÓ, ËÏÂ˛˘ÂÂ ‰‚‡

ÒÚÛÍÚÛÛ, ÒËÒÚÂÏ‡ ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËfl
— ÌÂ˜ÚÓ, Ò ˆËÍÎË˜ÂÒÍÓÈ — ÔÂÂıÓ‰ ÌÂ˜ÚÓ ËÁ ÔÓÚÂÌ-

‚ÌÛÚÂÌÌÂÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸˛ ˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÓÒÚÓflÌËfl ‚
‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÂ
— ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó
ÒÓÒÚÓflÌËfl ÌÂ˜ÚÓ — ÍÓÌÒÂ‚‡ˆËfl ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó
ÒÓÒÚÓflÌËfl ÌÂ˜ÚÓ
— ‚ÌÂ¯ÌÂÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ
‚ÌÛÚÂÌÌËı ËÁÏÂÌÂÌËÈ
ÌÂ˜ÚÓ — ÔÓ‰ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Ó
— ‰‚ËÊÂÌËÂ ÌÂ˜ÚÓ — ‰‚‡ ÔÓ‰ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡
— ˜ÂÎÓ‚ÂÍ — „ÛÔÔ‡
— ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı ‚‡Ë-

— Ï‡ÍÓ„ÛÔÔ‡, Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ‡ÌÚÓ‚ ÔÓÚÂÍ‡ÌËfl ÒÓ·˚ÚËfl Ë
‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ ÌËı
ÑÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÑËÌ‡ÏËÍ‡
— ÔÓÒÚÓÈ ÔÓˆÂÒÒ — ÒÓÒÚ‡‚ÌÓÈ ÔÓˆÂÒÒ
772
— ÒÎÓÊÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ — ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ
— Ô‡‡ÎÎÂÎ¸ÌÓÂ ÚÂ˜ÂÌËÂ
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ — ÙÓÏÌÓ Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â
ÔÓˆÂÒÒ˚
— ‡ÁÌÓÌ‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÂ ÚÂ˜ÂÌËÂ
ÔÓˆÂÒÒÓ‚
— ÔÓˆÂÒÒ, ËÏÂ˛˘ËÈ — ÒÔÓÒÓ· ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÓÔÂ‡ˆËfl
‚˚‡ÊÂÌÌÓÂ Ì‡˜‡ÎÓ
— ˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍË — ÔÓˆÂÒÒ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È Ì‡
Ì‡Ò˚˘ÂÌÌ˚È ÔÓˆÂÒÒ Á‡ı‚‡Ú, ÔËÒ‚ÓÂÌËÂ
— ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‰‚Ûı (ËÎË
— ÓÚÍÎÓÌÂÌËÂ ÔÓˆÂÒÒ‡ ·ÓÎÂÂ) ‚‡Ë‡ÌÚÓ‚ ÚÂ˜ÂÌËfl
(ÒÏÂÌ‡ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌÓÒÚË) ÔÓˆÂÒÒÓ‚
— ‡Ò˘ÂÔÎÂÌËÂ ÚÂ˜ÂÌËfl
— ˆËÍÎË˜Ì˚È ÔÓˆÂÒÒ ÔÓˆÂÒÒÓ‚
— Ó·ıÓ‰ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl
— ˆËÍÎË˜ÂÒÍËÈ
ÏÌÓ„ÓÙ‡ÁÓ‚˚È ÔÓˆÂÒÒ
— ÒÎÓÏ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl
— Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËÂ ‚ ÚÂ˜ÂÌËË
ÔÓˆÂÒÒ‡ — Ó„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÂ
ÔÂÓ‰ÓÎÂÌËÂ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl
— „ÂÌÂÁËÒ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl — ‚Á‡ËÏÓÔÂÔflÚÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ,
·Ó¸·‡ ÔÓˆÂÒÒÓ‚
— ÛıÓ‰ ÓÚ Á‡ÚÛ‰ÌÂÌËfl
— fl‰ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸Ì˚ı
— ÒÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ Ì‡ ÚÂ˜ÂÌËÂ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÈ ‰‚Ûı ÔÓˆÂÒÒ‡
ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚
ëÚ‡ÚËÍ‡. ëÚÛÍÚÛÌÓ-ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È ‡ÒÔÂÍÚ
— ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ ‰Îfl

‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ‚ıÓÊ‰ÂÌËÂ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
— ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ÏÂÒÚÓ ‰Îfl

ÂÙÎÂÍÒËË — ‚˚ıÓ‰ ËÁ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
— ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ò ÂÙ- — ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ‰‚ÛÏfl

ÎÂÍÒË‚ÌÓÈ Ì‡ÒÚÓÈÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚflÏË
— ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ó‰ÌÓÈ
— ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ì‡ ‰Û„Û˛
— ‚˚‰ÂÎÂÌËÂ ÒÚÓÓÌ˚ ËÁÏÂÌÂ- — ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‰‚Ûı

ÌËfl, ÔÂ‰ÏÂÚËÁ‡ˆËfl ËÁÏÂÌÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ
773
— ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ «2» Ì‡ıÓ- — ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡
‰ËÚÒfl ‚ ÒÂ‚ËÒÌ˚ı ÓÚÌÓ¯Â- ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸
ÌËflı Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË «1»
— ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
— ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ «1» ÛÔ‡‚-
ÎflÂÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ «2»
— ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÓÎÂ‚ÓÂ
— ‚Á‡ËÏÓÔÓ‰˜ËÌÂÌËÂ ·˚ÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ
— ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò
ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÓÎÂ‚˚ÏË
— ÍÓÓÔÂ‡ˆËfl ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚÂÈ
ëÚ‡ÚËÍ‡. åÓÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ

— ËÒıÓ‰Ì˚È Ï‡ÚÂË‡Î — ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ Ó‰ÌÓ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË „Ó ÔÓ‰ÛÍÚ‡ ‚ ‰Û„ÓÈ
— ÔÓ‰ÛÍÚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË — ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ

ËÒıÓ‰ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡
‚ ÔÓ‰ÛÍÚ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛
— ‰ÂflÚÂÎ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚‡
— ÔÂÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ËÒ- — ‰‚ËÊÂÌËÂ ÓÚ Ó‰ÌÓ„Ó

ıÓ‰ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡ ‚ Ó·˙ÂÍÚ‡ Í ‰Û„ÓÏÛ
ÔÓ‰ÛÍÚ
óÂÎÓ‚ÂÍ
— ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ
— ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË Í
ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚÌÓ„Ó Ì‡ÔflÊÂÌËfl
ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
— ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò ËÁÏÂÌÂÌÌ˚ÏË — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ

ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚflÏË Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÔÎ‡ÌÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËfl
— ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ Ë ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂ
Ó·‡Á‡ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚË ‚Ó — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ‚Î‡‰Â˛˘ËÈ
‚ÌÛÚÂÌÌÂÏ ÔÎ‡ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl
— ÓÚ‡ÊÂÌËÂ ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛˘ËÈ

Ó·˙ÂÍÚ‡ ‚ ÔÎ‡ÌÂ ÒÓÁÌ‡ÌËfl ÔÂ‰ÏÂÚ ÓÔÂËÓ‚‡ÌËfl
— ÍÓÌÍÂÚÌ˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ
— ÚÂËÚÓËfl ÔÓÊË‚‡ÌËfl
774
é·˘ÂÌËÂ Ë ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËfl
— ‚˚ÒÍ‡Á˚‚‡ÌËÂ ÚÂÍÒÚ‡
— ÁÌ‡Í Ë ÁÌ‡˜ÂÌËÂ
— ÒÚÛÍÚÛ‡ ÚÂÍÒÚ‡
— ˜ÂÎÓ‚ÂÍ,
— ÁÌ‡Í Ë ÒÏ˚ÒÎ ÔÂÂ‰‡˛˘ËÈ ‚ ÚÂÍÒÚÂ
ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ó·‡Á‡
å˚¯ÎÂÌËÂ Ë ÎÓ„ËÍ‡
— ÔÓˆÂ‰Û‡ ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl — ÔÓˆÂ‰Û‡

(ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ) ÛÔÓ˘ÂÌËfl,
‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌËfl
— ÔÓˆÂ‰Û‡ ÛÚÓ˜- — ÔÓˆÂ‰Û‡

ÌÂÌËfl, ÍÓÌÍÂÚËÁ‡ˆËË ‰ÓÔÓÎÌÂÌËfl
(ÒÚÛÍÚÛÌ˚È ‡ÒÔÂÍÚ)
— ÔÓˆÂ‰Û‡
— ÛÚÓ˜ÌÂÌÌ˚È Â‰ÛÍˆËË
ÔÂ‰ËÍ‡Ú
éÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔËÌˆËÔ˚ ‡Á‚ËÚËfl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌ˚ı
ÒËÒÚÂÏ
ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ Ì‡ Ï‡ÍÓÛÓ‚ÌÂ ı‡‡ÍÚÂËÁÛÂÚÒfl Â‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ‡·ÒÚ‡ÍÚ-
Ì˚ı ÌÓÏ-ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ (ÔÓÂÍÚÓ‚, ÔÎ‡ÌÓ‚, Ë Ú. Ô.), ÚÂ·ÛÂÚ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó
‡·ÒÚ‡„ËÓ‚‡ÌËfl ÓÚ ÍÓÌÍÂÚÌÓÈ, ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÈ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èË ‚ÓÒÔËÌflÚËË Ó·˙ÂÍÚ‡ Ì‡ ÍÓÌÍÂÚÌÓÏ ÛÓ‚ÌÂ (‚ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌ˚Ï
ÔÓÌËÏ‡ÌËË — ÌÂ˜ÚÓ) Ó·‡˘‡ÂÚÒfl ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ‚ ‡ÁÎË˜ÌÓÂ ‚ÂÏfl Ë
ÛÒÎÓ‚Ëfl Ì‡·Î˛‰ÂÌËfl Ó·˙ÂÍÚ ËÏÂÂÚ Û ÛÔ‡‚ÎÂÌˆ‡ ‡ÁÎË˜Ì˚Â ÔÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl,
ÓÔÂ‰ÂÎflÂÏ˚Â ÚÓ˜ÍÓÈ ÁÂÌËfl ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË. ÑÎfl ÛflÒÌÂÌËfl
ÒÛ˘ÌÓÒÚË ‚ ÏÂÌfl˛˘Â„ÓÒfl Ó·˙ÂÍÚ‡, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ò‚flÁ‡Ú¸ ‚ÓÂ‰ËÌÓ ÚÂÍÒÚ˚-
ÓÔËÒ‡ÌËfl Ó·˙ÂÍÚÌ˚ı ËÌÚÂÔÂÚ‡ˆËÈ, ‡ ˝ÚÓ ÚÂ·ÛÂÚ ‚˚ıÓ‰‡ Á‡ ÔÂ‰ÂÎ˚ ÒÓÁÂ-
ˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÍÓÌÒÚÛÍÚÓÒÍÓ-ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ ËÎË
775
ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓÂ ÓÔËÒ‡ÌËfl Ì‡ÎË˜Ëfl Û Ó·˙ÂÍÚ‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÒÓÒÚÓflÌËÈ, ÌÓ ÓÌ
ÔË ˝ÚÓÏ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl «ÚÂÏ ÊÂ» Ó·˙ÂÍÚÓÏ. äÓÌÒÚÛÍÚÓÒÍÓ-ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍÓÂ Ó·ÓÒ-
ÌÓ‚‡ÌËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚÂÈ ‡Á‚ËÚËfl Ó·˙ÂÍÚ‡ ÏÓÊÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÚ¸ Ò Û˜ÂÚÓÏ ÓÌÚÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔËÌˆËÔÓ‚ ‡Á‚ËÚËfl.
èÂ‚˚È ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔËÌˆËÔ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËË, ˜ÚÓ ÙÓÏ‡
Ë ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl ‚ ÒÚ‡ÚË˜ÂÒÍÓÏ «ÌÂÚÚÓ» ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓ ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú. é‰Ì‡ÍÓ, ‚
ÔÓfl‚ÎÂÌËflı, ‚ Â‡„ËÓ‚‡ÌËË Ì‡ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ·˚ÚËÂ, ÍÓ„‰‡ ÏÓ-
ÙÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Í‡Í ·˚ ‡ÁÓÚÓÊ‰ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ò ÙÓÏÓÈ, ÔËÓ·ÂÚ‡ÂÚ Á‡ Ò˜ÂÚ
Ò‚ÓÂÈ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Á‡ Ò˜ÂÚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ò‚Ó˛ «Ú‡ÂÍ-
ÚÓË˛» ·˚ÚËfl (ËÒ. 1).
êËÒ. 1 èÓfl‚ÎÂÌËÂ ÔÂ‚Ó„Ó ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡ ‡Á‚ËÚËfl
ÇÚÓÓÈ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔËÌˆËÔ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËË, ˜ÚÓ ÙÓÏ‡

ÌÂ ÏÓÊÂÚ «‰ÓÎ„Ó» Ì‡ıÓ‰ËÚ¸Òfl ·ÂÁ ÏÓÙÓÎÓ„ËË, Ë ÓÌ‡ ÒÓÁ‰‡ÂÚ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ,
ÔÓÎÂ, Í ÍÓÚÓÓÏÛ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸Ì‡ ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl ‚ ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘‡fl ÙÓÏÂ (ËÒ. 2.).
êËÒ. 2 èÓfl‚ÎÂÌËÂ ‚ÚÓÓ„Ó ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡ ‡Á‚ËÚËfl
íÂÚËÈ ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÔËÌˆËÔ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÛÚ‚ÂÊ‰ÂÌËË Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ

ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÙÓÏÂ Ë, ÔÓ˝ÚÓÏÛ, Ó·Î‡‰‡fl
ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, ÏÓÊÂÚ ‚˚Á˚‚‡Ú¸ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÎÓÊË-
ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ ÔËÚflÊÂÌËfl, ÌÓ Ë ÓÚËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÂ Ì‡ÔflÊÂÌËÂ ÓÚÚ‡Î-
ÍË‚‡ÌËfl (ËÒ. 3).
îÓÏ‡ Í‡Í ·˚ Á‡˘Ë˘‡ÂÚÒfl ÓÚ ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ÏÓÙÓÎÓ„ËË. éÌ‡
‰ÓÎÊÌ‡ ÎË·Ó Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ÏÓÙÓÎÓ„Ë˛ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ ‚ ıÓ‰Â Ú‡ÌÒÙÓÏËÓ‚‡-
ÌËfl, ÎË·Ó ‚˚ÚÂÒÌËÚ¸ ÂÂ Ë ÔÓ‰ÓÎÊËÚ¸ «‚Úfl„Ë‚‡ÌËÂ» ·ÓÎÂÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ
ÏÓÙÓÎÓ„ËË.
776
êËÒ. 3 èÓfl‚ÎÂÌËÂ ÚÂÚ¸Â„Ó ÓÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔËÌˆËÔ‡ ‡Á‚ËÚËfl
Ç ÚÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË ÙÓÏ‡ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÔÓÒÚÓflÌÌÓÈ, ÚÓ ÏÓÙÓÎÓ„ËË ÌÂ-

Ó·ıÓ‰ËÏÓ ÎË·Ó ‡‰‡ÔÚËÓ‚‡Ú¸Òfl Í ÙÓÏÂ, ÎË·Ó ÛÒÚÛÔËÚ¸ ÏÂÒÚÓ ·ÓÎÂÂ ÒÓÓÚ-
‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÈ. ÖÒÎË ÊÂ Ò‡Ï‡ ÙÓÏ‡ ÒÔÓÒÓ·Ì‡ ÏÂÌflÚ¸Òfl, ÚÓ ÏÓÙÓÎÓ„Ëfl ÒÚ‡ÌÓ-
‚ËÚÒfl ÒÚËÏÛÎflÚÓÓÏ ÙÓÏÌ˚ı Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËÈ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÏÂ˚ ‡‰‡Ô-
ÚË‚ÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÈ ÏÓÙÓÎÓ„ËË.
àÁÏÂÌÂÌËÂ ÙÓÏ˚ ‚ ÒÚÓÓÌÛ ÂÂ ÛÒÎÓÊÌÂÌËfl ÏÂÌflÂÚ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‚Á‡ËÏÓÓÚ-
ÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ÏÓÙÓÎÓ„ËÂÈ Ë ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ‡Á‚ËÚË˛, ‡ ËÁÏÂÌÂÌËÂ ‚ ÒÚÓÓÌÛ
ÛÔÓ˘ÂÌËfl — ‰Â„‡‰‡ˆËË.
ÇÓ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË ÏÓÊÂÚ ÒÍÎ‡‰˚‚‡Ú¸Òfl Ò‡Ï‡fl ‡ÁÎË˜Ì‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl ‚
Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ÏÓÙÓÎÓ„ËË, Ë ÙÓÏ˚ Í‡Ê‰Ó„Ó «ÌÂ˜ÚÓ».
èË ÔÓ‚˚¯ÂÌËË ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í ‡Á‚ËÚË˛ ‰‡ÊÂ ÏÓÙÌÓ ÓËÂÌÚË-
Ó‚‡ÌÌ˚Â ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚˚Á˚‚‡˛Ú ÙÓÏÌ˚Â Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl. é‰Ì‡ÍÓ, Â‡„ËÓ-
‚‡ÌËÂ ‡Á‚Ë‚‡˛˘Â„Ó ÚËÔ‡ ËÎË ‡ÍÚÛ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÓÚÂÌˆË‡Î‡ ·ÓÎÂÂ ‚ÂÓflÚÌ˚,
ÂÒÎË ‚ ÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËË ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Í Â‡„ËÓ‚‡ÌË˛ ÔÂÓ·Î‡‰‡ÂÚ ÙÓÏÌÓÂ
Â‡„ËÓ‚‡ÌËÂ.
äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÏÓÊÌÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚËÔ˚ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ Ó·˙ÂÏ‡ ÔÓfl‚-
ÎÂÌËÈ Í‡Í ÒÓı‡Ìfl˛˘Â„Ó, Ú‡Í Ë Ú‡ÌÒÙÓÏËÛ˛˘Â„Ó ı‡‡ÍÚÂ‡.
èÓÎÌ‡fl ÌÂ˜Û‚ÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÔÓÎÌ‡fl Ú‡ÌÒÙÓÏËÛÂÏÓÒÚ¸ ËÎË ÔÓÎÌ‡fl
ÒÓı‡ÌflÂÏÓÒÚ¸ ‚ ÔÓÎÌÓÏ ÔÓfl‚ÎÂÌËË fl‚Îfl˛ÚÒfl Ï‡ÎÓ‚ÂÓflÚÌ˚ÏË ÓÌÚÓÎÓ-
„Ë˜ÂÒÍË. äÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÌÛÊÌÓ Â˘Â ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ÚËÔ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â ÒÓ ÒÏÂÌÓÈ
ÒÔÓÒÓ·‡ Â‡„ËÓ‚‡ÌËfl, ˜ÚÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÎË·Ó ÔÂÂıÓ‰Û Í ‚ÌÛÚÂÌÌËÏ
Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËflÏ ÓÚ ÒÓı‡Ìfl˛˘Â„Ó ‡‚ÌÓ‚ÂÒËfl, ÎË·Ó Í ÒÓı‡Ìfl˛˘ÂÏÛ ÔÓ-
fl‚ÎÂÌË˛ ÓÚ Ú‡ÌÒÙÓÏËÛ˛˘Â„Ó ÔÓfl‚ÎÂÌËfl.
àÚ‡Í, ‡Á‚ËÚËÂÏ «ÌÂ˜ÚÓ» ·Û‰ÂÏ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆË˛ Â„Ó ·‡ÁÓ‚Ó„Ó
‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ ‚˚‡ÊÂÌÌÓ„Ó ·˚ÚËfl, Â„Ó ÒÛ˘ÌÓÒÚË, ÙÓÏ˚ ‚ Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËË ·ÓÎ¸-
¯Â„Ó ÛÒÎÓÊÌÂÌËfl Ë ·ÓÎ¸¯ÂÈ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓÒÚË.
ê‡Á‚ËÚËÂ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Ú‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËÂÈ ÙÓÏ˚, ‡ ‚ ÒËÎÛ ˝ÚÓ„Ó ‰Îfl ÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËÂÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌÂˆ ‰ÓÎÊÂÌ ‚‚Ó‰ËÚ¸ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Û˛ ÙÓÏÛ, Ú. Â.
ÓÙÓÏÎflÚ¸ ÔÓˆÂÒÒ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Â„Ó ‡Á‚ËÚËfl.
777
åÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË Í ËÁÛ˜ÂÌË˛ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚
«ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ»
1. ÄÍÚÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚
ùÔÓı‡ ÔÂÂÏÂÌ Á‡ÒÚ‡‚ËÎ‡ Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ÌÂÒÚË ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Â
ËÁÏÂÌÂÌËfl Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍË ‚Ó ‚ÒÂ ÒÙÂ˚ Ò‚ÓÂÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÑÂÒflÚËÎÂÚËflÏË
ÒÍÎ‡‰˚‚‡‚¯ËÂÒfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ÔÓ‰ıÓ‰˚, ÏÂÚÓ‰˚,
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Â¯ÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ÔÓ·ÎÂÏ ÛÒÚ‡ÂÎË Ë ·ÓÎ¸¯Â ÌÂ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ-
‚Û˛Ú ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏ Ì˚ÌÂ¯ÌÂÈ ˝ÔÓıË, ˆÂÎflÏ ÌÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ, ‚˚‚‡ÌÌ˚È ËÁ ÔË‚˚˜ÌÓ„Ó ËÚÏ‡ ÊËÁÌË, ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ ÔÂÂ‰
ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸˛ ÔÓ-ÌÓ‚ÓÏÛ ‚Ë‰ÂÚ¸, ÒÎ˚¯‡Ú¸ Ë ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
å‡ÒÒÓ‚ÓÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËÂ ÎËÚÂ‡ÚÛ˚ Ò ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËflÏË Ë ÒÓ‚ÂÚ‡ÏË, Í‡Í
‰ÓÒÚË˜¸ ÛÒÔÂı‡ ‚ ÊËÁÌË, ‚ ·ËÁÌÂÒÂ — ˝ÚÓ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÔÓÚÂ·ÌÓÒÚ¸
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÓÍ‡Á‡‚¯Â„ÓÒfl ‚ ÒËÚÛ‡ˆËË, ÚÂ·Û˛˘ÂÈ ÔÂÂÒÏÓÚ‡ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
ˆÂÎÂÈ Ë ˝ÌÂ„Ë˜Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔÓ Ó‚Î‡‰ÂÌË˛ ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌ˚ÏË ÚÂıÌÓÎÓ-
„ËflÏË Ë ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌË˛ Ëı ‚ Ô‡ÍÚËÍÛ.
äÓÏÔÂÚÂÌÚÌÓÒÚ¸, ÔËÓ·ÂÚÂÌÌ‡fl ‚ ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ˜ÚÂÌËfl ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÎËÚÂ‡ÚÛ˚, ÓÚÓ·‡Ê‡˛˘ÂÈ ÓÔ˚Ú Ú˚Òfl˜ ÔÂ‰¯ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚, ·ÂÁ ÁÌ‡ÌËÈ ÓÒ-
ÌÓ‚ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË ÙÛÌÍˆËÓÌËÓ‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ó„‡ÌËÁÏ‡; ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
Í‡Í ËÌ‰Ë‚Ë‰‡, ÒÛ·˙ÂÍÚ‡, ÎË˜ÌÓÒÚË; ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ Ò‡ÏÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ò‡ÏÓÂ„Û-
ÎflˆËË; ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ì‡‚˚ÍÓ‚ ÔÓ Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌË˛ Ó·Â-
˜ÂÌ‡ Ì‡ ÔÓÎÛÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎËÁÏ, ÔÓÎÛ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ÔÓÎÛÛÒÔÂı. àÁ‚ÂÒÚÌÓ,
˜ÚÓ ËÏÂ˛ÚÒfl ÁÌ‡ÌËfl Ó·˘ËÂ Ë ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â. ìÒÔÂı ‚ ÊËÁÌË Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛Ú ‚
ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÁÌ‡ÌËfl. éÌË ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú Ì‡ÎÓÊËÚ¸ Ì‡ Â‡Î¸ÌÛ˛
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÁÌ‡ÌËÂ Á‡ÍÓÌÓ‚ ÊËÁÌË, ÓÒÏ˚ÒÎËÚ¸ ÒÎÓÊÌÂÈ¯ËÂ
ÔÓˆÂÒÒ˚, ÔÓËÒıÓ‰fl˘ËÂ ‚ ÌÂÈ ÔÓ‰ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÏ ‚ÌÛÚÂÌÌÂ„Ó Ë ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó
ÏË‡. éÒÌÓ‚Ì‡fl ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸ ÍÛÒ‡ Á‡ÍÎ˛˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ˝Ú‡ ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡
ËÁÛ˜‡ÂÚ ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â ÁÌ‡ÌËfl, Ëı ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Ò ËÌÚÂÌÒË‚Ì˚Ï Ò‡ÏÓÓ·‡ÁÓ-
‚‡ÌËÂÏ, Ò‡ÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛, Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ, ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÒÓ‚Â-
¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ÎË˜ÌÓÈ Ô‡ÍÚËÍË, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ù‡ÍÚÓÓÏ ÛÒÔÂı‡.
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ — ˝ÚÓ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. èÓ‰ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂÏ
ÔÓÌËÏ‡˛Ú ÔÓˆÂÒÒ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ì‡ Ò‚ÓË ÙÛÌÍˆËË, Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÂ
˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÛ˛ „‡ÏÓÌË˜ÌÛ˛ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, Â‡ÎËÁ‡ˆË˛ ‚ÌÛÚÂÌÌËı
ÔÓÚÂÌˆËÈ Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËÂ ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ÂÏfl Ò‡ÏÓ-
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ — ˝ÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚Ó, ¯‡ÌÒ, Ù‡ÍÚÓ ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ ÊËÁÌË Í‡Ê‰Ó„Ó
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
2. ñÂÎ¸ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚:
• Ó·Û˜ËÚ¸ ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚ ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ Â¯ÂÌËfl Á‡‰‡˜ Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡;
778
• ‚ÓÒÔËÚ‡Ú¸ ÓÒÌÓ‚˚ Ó·˘ÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚ (Ï˚¯ÎÂÌËfl, ˜Û‚ÒÚ‚, Ó·˘ÂÌËfl,
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ, ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ Ë Ú. ‰.) Ë ı‡‡ÍÚÂ‡;
• ‡Á‚ËÚ¸ Ï˚¯ÎÂÌËÂ, ÛÏÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÁÂÎÓÒÚ¸, ÔÓÒ‚Â-
˘ÂÌÌÓÒÚ¸, ¯ËÓÚÛ ÍÛ„ÓÁÓ‡.
éÒÌÓ‚Ì‡fl Á‡‰‡˜‡ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ — ‰‡Ú¸ ÒÚÛ‰ÂÌÚ‡Ï ·‡ÁÓ‚˚Â ÁÌ‡ÌËfl ‚
Ó·Î‡ÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ò‚ÓËÏ ‡Á‚ËÚËÂÏ (Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl), ÒÔÂˆË‡Î¸Ì˚Â
ÁÌ‡ÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊÂ ‚˚‡·ÓÚ‡Ú¸ Ì‡‚˚ÍË ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
Ç ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ËÁÛ˜ÂÌËfl ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÒÚÛ‰ÂÌÚ˚ ‰ÓÎÊÌ˚
— ÁÌ‡Ú¸:
·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë ÂÁÂ‚˚ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÊÌÓÒÚÂÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡;
Á‡ÍÓÌ˚, ÛÔ‡‚Îfl˛˘ËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Ë ÏÂı‡ÌËÁÏ Ëı ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl;
ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˛ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡;
ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ (ÚÂıÌËÍË,
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÏÂÚÓ‰˚, ÔËÂÏ˚);
ÓÒÌÓ‚˚ ÚÂıÌËÍË ·Ó¸·˚;
ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, „‰Â Í‡¸Â‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ˆÂÎ¸˛;
— ÛÏÂÚ¸:
ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÚ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ë ÔÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚ÌÓÂ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË;
ÔËÏÂÌflÚ¸ ÒÂ‰ÒÚ‚‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ (ÚÂıÌËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÏÂÚÓ‰˚,
ÔËÂÏ˚ Ë Ú. ‰.) ‰Îfl Â¯ÂÌËfl ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Á‡‰‡˜;
ÔËÏÂÌflÚ¸ ÁÌ‡ÌËfl Ë Ì‡‚˚ÍË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
— ·˚Ú¸ ÓÁÌ‡ÍÓÏÎÂÌ˚Ï:
• Ò ÍÓÌˆÂÔˆËflÏË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÎÛ˜¯Ëı ¯ÍÓÎ
á‡Ô‡‰‡ Ë ÇÓÒÚÓÍ‡;
• Ò ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËflÏË ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË,
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl;
• Ò ÓÔ˚ÚÓÏ ‡·ÓÚ˚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ‚ÛÁÓ‚, Ó·Û˜‡˛˘Ëı Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ;
• Ò ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡ÏË ÒÓ‚ÂÏÂÌÌ˚ı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
3. é„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓ-ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË
èÂ‰ÏÂÚÓÏ ËÁÛ˜ÂÌËfl ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓˆÂÒÒ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÜÑ Ë Ñ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÒÎÓÊÌÂÈ¯ÂÈ ·ËÓÒÓˆË‡Î¸ÌÓÈ ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„Â-
ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ; Ó·˙ÂÍÚÓÏ — ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl
ÒËÒÚÂÏ‡ ‚ ÔÓˆÂÒÒÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÒÌÓ‚˚ ÏÂÚÓ‰Ó-
ÎÓ„ËË, ‡ÒÍ˚‚‡˛˘ËÂ ÒÓ‚ÂÏÂÌÌÓÂ ÍÓÌˆÂÔÚÛ‡Î¸ÌÓ-ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ˆÂÎÓÂ
ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÏËÓ ‚Â‰ÂÌËÂ, Í‡Í ÛÒÎÓ‚ËÂ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
‚ ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚Â ÍÛÎ¸ÚÛ˚, Ì‡ÛÍË Ë Ô‡ÍÚËÍË. Ä ËÏÂÌÌÓ: ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂ-
ÌËfl ÔÂ‰‡„Ó„ËÍË Ë ÔÒËıÓÎÓ„ËË; ÚÂ·Ó‚‡ÌËfl ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ‰ÓÍÛÏÂÌÚÓ‚
779
åËÌËÒÚÂÒÚ‚‡ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl ìÍ‡ËÌ˚ ÔÓ ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË Ó·Û˜ÂÌËfl ‚ ‚˚Ò¯ÂÈ
¯ÍÓÎÂ; ÔÓÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ì˜ÂÌÓ„Ó ÒÓ‚ÂÚ‡ ÇÛÁ‡.
íÂÓÂÚË˜ÂÒÍÛ˛ ÓÒÌÓ‚Û ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÚÂÓËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
(Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl); ÍÓÌˆÂÔˆËË ‚Â‰Û˘Ëı ¯ÍÓÎ ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡; ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ ‡Á‡·ÓÚÍË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl; Ô‡Í-
ÚËÍ‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ç‡Û˜ÌÓÈ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÁÌ‡ÌËÈ Ó Ò‡ÏÓ-
ÛÔ‡‚ÎÂÌËË, ·‡ÁËÛ˛˘ËıÒfl Ì‡ ‡ÁÎË˜Ì˚ı Ì‡Û˜Ì˚ı ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ı, ‡ Ú‡ÍÊÂ
ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ ÔÓ·ÎÂÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ Ë
‚˚‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÂ ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË. éÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ó·ÂÒÔÂ˜Ë‚‡˛˘ËÏË
‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ÏË fl‚Îfl˛ÚÒfl: «éÒÌÓ‚˚ Ì‡ÛÍË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl». «éÒÌÓ‚˚ ÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡», «è‡ÍÚË˜ÂÒÍ‡fl ÔÒËıÓÎÓ„Ëfl ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡», «éÒÌÓ‚˚ Ô‡ÍÒÂÓÎÓ-
„ËË», «éÒÌÓ‚˚ ÔÓÎËÚÓÎÓ„ËË», «éÒÌÓ‚˚ ÒÓˆËÓÎÓ„ËË», «éÒÌÓ‚˚ ÙËÁËÓÎÓ„ËË»,
«éÒÌÓ‚˚ ˝ÚËÍË», «éÒÌÓ‚˚ ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË», «éÒÌÓ‚˚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË».
«ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ» fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌÓÈ ËÁ ‚‡ÊÌÂÈ¯Ëı ‰ËÒˆËÔÎËÌ ‚
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡ÎÓ‚ Ò‚ÓÂ„Ó ‰ÂÎ‡, ÌÓ Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ˆÂÎÓÏ.
ÑÎfl Í‡Ê‰Ó„Ó ÒÚÛÍÚÛÌÓ„Ó ˝Ú‡Ô‡ Ó·Û˜ÂÌËfl ‚ ÇÛÁÂ ÔÂ‰ÛÒÏÓÚÂÌ
ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ‰ËÒˆËÔÎËÌ Ë ÚÂ·Ó‚‡ÌËÈ, ËÁÛ˜‡˛˘Ëı Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ.
Ç ÎËˆÂÂ — ˝ÚÓ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÎË˜-
ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡; ÓÒÌÓ‚˚ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ.
Ç ÍÓÎÎÂ‰ÊÂ — ÍÓÌˆÂÔˆËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡; ÂÍÓÏÂÌ-
‰‡ˆËË ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡, ‡Á‡·ÓÚ‡ÌÌ˚Â Û˜ÂÌ˚ÏË á‡Ô‡‰‡ Ë ÇÓÒÚÓÍ‡:
• ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÊËÁÌË, Í‡¸Â˚ Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
ˆÂÎÂÈ;
• ÚÂıÌËÍË, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ‚ Ó·Î‡ÒÚË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
Ç Ï‡„ËÒÚ‡ÚÛÂ — ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„ËË ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl ÔÓ·ÎÂÏ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡, ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Û˜Â·ÌÓ-ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡; ‡Á‡·ÓÚÍ‡
ÌÓ‚˚ı ÔËÂÏÓ‚, ÒÔÓÒÓ·Ó‚, ÏÂÚÓ‰Ó‚, ÚÂıÌËÍ, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
Ç ËÌÒÚËÚÛÚÂ ÔÂÂÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË — Ó·˙ÂÏ, ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ÔÓıÓÊ‰ÂÌËfl Û˜Â·ÌÓ„Ó Ï‡ÚÂË‡Î‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓ„Î‡ÒÓ‚˚‚‡Ú¸ Ò
ÛÓ‚ÌÂÏ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Ó·Û˜‡ÂÏ˚ı, Ëı ÊÂÎ‡ÌËflÏË.
çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸Òfl: Ò ÏÂÚÓ‰ËÍ‡ÏË ÓˆÂÌÓÍ — ÊËÁÌÂÌÌ˚ı
ÒËÚÛ‡ˆËÈ Ë Ò‚ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ, ÍÓÂÍˆËË ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÎÂÈ, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡-
ÌËfl ÊËÁÌË Ë Í‡¸Â˚; Ò ÚÂıÌËÍ‡ÏË Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË.
éÒÌÓ‚Ì˚Â ‚Ë‰˚ Û˜Â·Ì˚ı Á‡ÌflÚËÈ ÔÓ ‰ËÒˆËÔÎËÌÂ — ÎÂÍˆËË,
ÒÂÏËÌ‡˚, „ÛÔÔÓ‚˚Â Á‡ÌflÚËfl, ÚÂÌËÌ„Ë, Ë„˚, Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸Ì˚Â Á‡ÌflÚËfl.
ç‡ Á‡Ó˜ÌÓÈ ÙÓÏÂ Ó·Û˜ÂÌËfl ‚ ÇÛÁÂ, ÍÛÒ ÎÂÍˆËÈ ÔÓ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ
ËÁÎ‡„‡ÂÚÒfl Ó·ÁÓÌÓ — ‡ÒÍ˚‚‡˛ÚÒfl Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÒÎÓÊÌ˚Â ‚ÓÔÓÒ˚, ‰‡˛ÚÒfl
ÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÔÓ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂÎ¸ÌÓÏÛ ËÁÛ˜ÂÌË˛ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚.
780
ãÂÍˆËË, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚Â ‡Á‰ÂÎÛ «ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÚÂÌËÌ„», ËÁÎ‡„‡-
˛ÚÒfl ‚ ‡‰‡ÔÚË‚ÌÓÏ ‚Ë‰Â, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ÂÏ ‚ÓÒÔËflÚË˛ ÌÂÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
‚ Ó·Î‡ÒÚË ÔÒËıÓÎÓ„ËË ‡Û‰ËÚÓËË; ‡ÒÍ˚‚‡˛ÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÂ ÔÂ‰ÏÂÚÌ˚Â
ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË ‡ÁÌÓ„Ó Ó‰‡ ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl Ó·˘‡fl ÓËÂÌÚËÓ‚Ó˜Ì‡fl ÓÒÌÓ‚‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ÓÔÂ‰Â-
ÎÂÌÌÓÈ ÔÂ‰ÏÂÚÌÓÈ Ó·Î‡ÒÚË.
ëÂÏËÌ‡˚ ÔÓ‚Ó‰flÚÒfl ÔÓ ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï Ë Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‚‡ÊÌ˚Ï ‚ÓÔÓÒ‡Ï
Û˜Â·ÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚. àı ÓÒÌÓ‚Ì‡fl ˆÂÎ¸ — Û„ÎÛ·ËÚ¸, Á‡ÍÂÔËÚ¸ Ë ÔÓ‚ÂËÚ¸
ÁÌ‡ÌËfl ÒÚÛ‰ÂÌÚÓ‚.
ÉÛÔÔÓ‚˚Â Á‡ÌflÚËfl Ë ÚÂÌËÌ„Ë, ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÚÂÌËÌ„, ÔÓ‚Ó‰flÚ
ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌÌ˚Â ÔÂÔÓ‰‡‚‡ÚÂÎË (ËÌÒÚÛÍÚÓ‡), ‡ Ú‡ÍÊÂ Ì‡·Î˛-
‰‡ÚÂÎ¸ (˝ÍÒÔÂÚ), ÍÓÚÓ˚È ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ËÌÒÚÛÍÚÓÛ Ë ÒÚÛ‰ÂÌÚ‡Ï Â¯‡Ú¸ ÔÓÒÚ‡‚-
ÎÂÌÌ˚Â Á‡‰‡˜Ë. ñÂÎ¸ „ÛÔÔÓ‚˚ı Á‡ÌflÚËÈ Ë ÚÂÌËÌ„Ó‚ ÛÒ‚ÓËÚ¸ ÓÔÂ‰ÂÎÂÌÌ˚È
Ì‡·Ó ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ (ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘ËÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ
‚‡ÊÌ˚ı ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı Í‡˜ÂÒÚ‚; ÔÒËıÓÎËÌ„‚ËÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË, ÒÓÒÚ‡‚-
Îfl˛˘ËÂ ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂ ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ÚË‚Ì˚ı
ÛÏÂÌËÈ).
à„˚ Ë ÚÂÌËÌ„Ë ÔÎ‡ÌËÛ˛ÚÒfl Ë ÔÓ‚Ó‰flÚÒfl Ò Û˜ÂÚÓÏ ÛÓ‚Ìfl
ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Ó·Û˜‡ÂÏ˚ı (‚ ÔÂ‚Û˛ Ó˜ÂÂ‰¸ ˝ÚÓ Â‡ÎËÁÛÂÚÒfl ‚ ËÌÒÚËÚÛÚÂ
ÔÂÂÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË).
äÓÌÚÓÎ¸ ÁÌ‡ÌËÈ, ÛÏÂÌËÈ Ë Ì‡‚˚ÍÓ‚, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ı ÒÚÛ‰ÂÌÚ‡ÏË ‚
ÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ËÁÛ˜ÂÌËfl ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÂÚÒfl Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl
·Â„ÎÓ„Ó ÓÔÓÒ‡ Ì‡ Á‡ÌflÚËflı, ÔÓ ÍÓÌÚÓÎ¸Ì˚Ï ‡·ÓÚ‡Ï Ë Ì‡ ‚˚ÔÛÒÍÌ˚ı
˝ÍÁ‡ÏÂÌ‡ı.
4.ì˜Â·ÌÓ-ÚÂÏ‡ÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÎ‡Ì ËÁÛ˜ÂÌËfl ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ «ë‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ»
êÄáÑÖã I. íÖéêÖíàäé-åÖíéÑéãéÉàóÖëäàÖ éëçéÇõ ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçíÄ

íÂÏ‡ 1. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÌflÚËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
èÂ‰ÏÂÚ, Á‡‰‡ÌËÂ Ë ÒÚÛÍÚÛ‡, ÙÛÌÍˆËË, Í‡ÚÂ„ÓËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡. ùÚ‡Ô˚ ‡Á‚ËÚËfl Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡: Î‡ÚÂÌÚÌ˚È, ÌÓÏËÌ‡ˆËÓÌÌËÈ,
ËÌÍÛ·‡ÚÓÌ˚È, ËÌÒÚËÚÛˆËÓÌÌ˚È. éÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ‡ÍÒÂÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë „ÌÓÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ‡ÒÔÂÍÚ˚, ˜ÚÓ ı‡‡ÍÚÂËÁÛ˛Ú Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ Í‡Í Ì‡Û˜ÌÛ˛ ‰ËÒˆËÔÎËÌÛ. ç‡Û˜Ì˚Â Ë ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. èËÌˆËÔ˚, ÏÂÚÓ‰˚, ÚÂıÌËÍ‡, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Í‡ÚÂ„ÓËÈ
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. èÓ‰ıÓ‰˚ Í ‡Á‚ËÚË˛ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. êÓÎ¸ Ë
ÏÂÒÚÓ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ ‚ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, Ò‚flÁ¸ Ò ‰Û„ËÏË ‰ËÒˆËÔ-
ÎËÌ‡ÏË Û˜Â·ÌÓ„Ó ÔÎ‡Ì‡. éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÌflÚËfl Ë ÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÏ˚Â ‚
‰ËÒˆËÔÎËÌÂ. èÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ËÁÛ˜ÂÌËfl Ï‡ÚÂË‡Î‡. êÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË Í
781
ËÁÛ˜ÂÌË˛ ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚. éÚ˜ÂÚÌÓÒÚ¸. èÓÌflÚËÂ ÍÓÌˆÂÔˆËË ÊËÁÌË. äÓÌˆÂÔˆËË
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ‚ ÍÛÎ¸ÚÛÂ á‡Ô‡‰‡ Ë ÇÓÒÚÓÍ‡.
äÓÌˆÂÔˆËË ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÊËÁÌË; Ó„‡ÌË˜ÂÌËÈ: ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÔÒËıÓ-
ÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl; ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ÂÏÂÌË; ÒÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡; ‚ÓÒ-
ÚÓ˜Ì‡fl, ‡ÍÏÂÓÎÓ„ÓÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl.
ÄÌ‡ÎËÁ Ô‡ÍÚËÍË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. äÓÌÚÛ˚ ËÌÚÂ„‡Î¸ÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎË
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. é·˘‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÏÓ‰ÂÎË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. íÂıÌÓ-
ÎÓ„ËË Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. éÒÌÓ‚ÌÓÂ ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ÔÓÌflÚËfl Ò‡ÏÓÓÔÂ-
‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
íÂÏ‡ 2. îËÎÓÒÓÙÒÍËÂ Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰Ê-
ÏÂÌÚ‡
èÓËÒıÓÊ‰ÂÌËÂ Ë ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÄÌÚÓÔÓÎÓ„Ëfl Ó ÚÂÎÂÒÌ˚ı Ë
‰ÛıÓ‚Ì˚ı ÓÒÌÓ‚‡ı ÎË˜ÌÓÒÚË. ëÓˆËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡Ì‡ÎËÁ ÔËÓ‰˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
óÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÂÂ ÓÒÌÓ‚Ì˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl. îÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÌÂËÁ‚Â‰‡ÌÌÓÒÚ¸, ÌÂÔÂÓ‰ÓÎËÏÓÒÚ¸, ÌÂÁ‡ÏÂÌËÏÓÒÚ¸ Ë ÌÂÔÓ‚ÚÓ-
ËÏÓÒÚ¸, ÌÂÓÔËÒÛÂÏ‡fl). éÒÌÓ‚Ì˚Â ÙÂÌÓÏÂÌ˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl (Î˛·Ó‚¸,
Ú‚Ó˜ÂÒÚ‚Ó, Ò˜‡ÒÚ¸Â, ÚÛ‰ Ë Ë„‡, ‚Â‡, ÒÏÂÚ¸, ÒÏ˚ÒÎ ÊËÁÌË). èÓ·ÎÂÏ‡
«ÊË‚Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡».
ÇÌÛÚÂÌÌËÈ, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚È ÏË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ ‚ ÔÓfl‚ÎÂÌËflı
Ò‚ÓËı ËÌ‰Ë‚Ë‰Ì˚ı, ÒÛ·˙ÂÍÚË‚Ì˚ı, ÎË˜ÌÓÒÚÌ˚ı, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸Ì˚ı Ë
ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸Ì˚ı Ò‚ÓÈÒÚ‚. ëËÒÚÂÏ‡ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁÂÈ Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ò
‰Û„ËÏË Î˛‰¸ÏË Ë ÌÓÓÒÙÂÓÈ. îÂÌÓÏÂÌ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. íÂÎÂÒÌÓÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. àÒÍÂÌÌflfl ÊËÁÌ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÑÛıÓ‚ÌÓÂ ·˚ÚËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. íÂÓËË
‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. íÂÓËË ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ‡Á‚ËÚËfl: ·ËÓ„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍ‡fl
ÍÓÌˆÂÔˆËfl. ÅËÓÒÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÚÂÓËË, ÒÓˆËÓ„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl; ÚÂÓËfl
ÍÓÌ‚Â„ÂÌˆËË Ë ÔÒËıÓ‡Ì‡ÎËÚË˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ‡Á‚ËÚËfl ÎË˜ÌÓÒÚË; ÚÂÓËfl
«ü-ÍÓÌˆÂÔˆËË».
èÒËıÓÚÂ‡ÔÂ‚ÚË˜ÂÒÍËÂ Ë „ÛÏ‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÚÂÓËË ‡Á‚ËÚËfl, ÚÂÓËfl
ÒÚ‡‰ËÈ ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡, ÍÛÎ¸ÚÛÌÓ-ËÒÚÓË˜ÂÒÍ‡fl ÚÂÓËfl, ÍÓÌˆÂÔˆËË ‡Á‚ËÚËfl ‚
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË, ÚÂÓËfl ÓËÂÌÚËÓ‚‡ÌËfl Ë ÔÎ‡ÌÓÏÂÌÓ„Ó ÙÓÏËÓ‚‡ÌËfl
ÛÏÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ; ÍÓÌˆÂÔˆËfl ‡Á‚ËÚËfl ÔÒËıËÍË ‚ Ë„Ó‚ÓÈ Ë Û˜Â·ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. äÓÌˆÂÔˆËfl ‡Á‚ËÚËfl ‚ ÍÓÎÎÂÍÚË‚Â. äÓÌˆÂÔˆËfl ‚ÓÁ‡ÒÚÌÓ„Ó
‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. äÓÌˆÂÔˆËË ‡Á‚ËÚËfl: ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë Ó·˘ÂÌËË,
‚ ÏËÂ ÔÓÙÂÒÒËÈ, ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡.
íÂÏ‡ 3. åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÓ‰ıÓ‰˚ Í ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ Ë ‡Á‚ËÚË˛ ÚÂÓËË Ë Ô‡Í-
ÚËÍÂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ì‡ÚÛ‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÒËÒÚÂÏÓ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚.
óÂÎÓ‚ÂÍ — ÓÒÌÓ‚Ì‡fl ˆÂÌÌÓÒÚ¸ Ó·˘ÂÒÚ‚‡. ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÊËÁÌÂ‰Âfl-
ÚÂÎ¸ÌÓÒÚÌ˚ı Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË˚ı ˆÂÎÂÈ. àÒÚËÌ‡, Í‡ÒÓÚ‡, ‰Ó·Ó Í‡Í ÓÒÌÓ‚Ì˚Â
782
˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË, Í‡Í ÒËÒÚÂÏÌ˚Â Ù‡ÍÚÓ˚. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒÓˆËÓÔË-
Ó‰Ì˚È ÙÂÌÓÏÂÌ, ·ËÓÒÓˆË‡Î¸Ì‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl ÒËÒÚÂÏ‡. ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ, ÒÓ-
ˆË‡Î¸Ì˚Â Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Â ÔËÌˆËÔ˚ ‚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èËÌˆËÔ˚ ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁË, ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‚Á‡ËÏÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ‡Á-
‚ËÚËfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ë‡ÏÓ‰‚ËÊÂÌËÂ Ë Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ. ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ Í‡Í ÙÛÌÍˆËfl
Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ Ë Ù‡ÍÚÓ ÛÒÔÂ¯ÌÓ„Ó ‚ÍÎ˛˜ÂÌËfl ˜ÂÎÓ-
‚ÂÍ‡ ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸.
ÇÁ‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÙÓÏ˚ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ëËÌÂ„ÂÚË˜Ì‡ Ë
Ô‡ÒÒËÓÌ‡Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎË ‡Á‚ËÚËfl Í‡Í ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÓÒÌÓ‚‡ ÏÓ‰ÂÎËÓ-
‚‡ÌËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. àÂ‡ıË˜ÂÒÍÓÂ ‰ÂÎÂÌËÂ
Î˛‰ÂÈ ÔÓ ‡ÁÌ˚Ï ÚËÔ‡ÏË. áÎËÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡.
ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÌËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
íÂÏ‡ 4. ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
á‡ÌflÚËÂ 1. éÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë
‰ÂflÚÂÎ¸-ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
èÓÌflÚËÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é·˘‡fl ı‡‡Í-
ÚÂËÒÚËÍ‡ ÚÂÓËË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ï‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸-
ÌÓÒÚË. èÓ‰ıÓ‰˚ Í ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌË˛ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË: ÙÛÌÍ-
ˆÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÓÎË‚ÓÈ, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓ-‰ÂflÎ¸ÌÓÒÌ˚È, ÒÛ·'ÂÍÚË‚ÌÓ-‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ.
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ Í‡Í ÔÓˆÂÒÒ Â¯ÂÌËfl Ú‚Ó˜ÂÒÍËı Á‡‰‡ÌËÈ.
èËÓ‰Ì‡fl Úfl„‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í Ò‡ÏÓ‡ÒÍ˚ÚË˛, Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË. íÂÓÂÚË-
˜ÂÒÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚË (˜ÚÓ fl ÁÌ‡˛ Ó ÏËÂ, Ó ÒÂ·Â,
Í‡ÍÓÈ «fl») Ë Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ ÛÓ‚ÂÌ¸ (Í‡Í fl ÔÓfl‚Îfl˛ ÒÂ·fl ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Í
ÏËÛ, Í ÏËÛ flÁ˚ÍÓ‚ Ë Î˛‰ÂÈ). àÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Û˜Â·ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
çÓÏ˚ Ó·Û˜ÂÌËfl. ëÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Û˜ÂÌËÍ‡ ‚ Ó·Û˜ÂÌËË.
îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ‡ Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË
ÎË˜ÌÓÒÚË.
á‡ÌflÚËÂ 2. ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ Á‰ÓÓ‚¸fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡
á‰ÓÓ‚¸Â Í‡Í Ì‡Û˜Ì‡fl ÔÓ·ÎÂÏ‡ Ë Ó·˙ÂÍÚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ÄÍÒËÓÏ˚
Á‰ÓÓ‚¸fl. éÒÌÓ‚Ì˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËfl ‡Á‚ËÚËfl ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍË ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË.
äÓÌÒÚËÚÛˆËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. é·‡Á ÊËÁÌË Ë Á‰ÓÓ‚¸fl. Ñ‚Ë„‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸
Ë ÙËÁË˜ÂÒÍÓÂ Á‰ÓÓ‚¸Â. èÓ·ÎÂÏ˚ ÔËÚ‡ÌËfl Ë Á‰ÓÓ‚¸fl. á‰ÓÓ‚¸Â Í‡Í
ÏÛ‰ÓÒÚ¸ Ë ÏÂ‡ ÊËÁÌË. ùÍÓÎÓ„Ëfl, „‡ÏÓÌËfl, Í‡ÒÓÚ‡ Ë Á‰ÓÓ‚¸Â.
á‰ÓÓ‚¸Â Í‡Í ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÔÒËıÓÒÓÏ‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl
ÒËÒÚÂÏ‡.
îËÁË˜ÂÒÍÓÂ Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ Á‰ÓÓ‚¸Â. èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÂÁÂ‚˚.
ë‡ÏÓÛÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÙËÁË˜ÂÒÍÓ„Ó Á‰ÓÓ‚¸fl. îËÎÓÒÓÙËfl Ë
783
ÏÂÚ‡ÙËÁËÍ‡ ÔÒËıÓÚÂ‡ÔËË.
èÒËıÓÚÂ‡ÔËfl Í‡Í ÒËÒÚÂÏ‡ ÎÂ˜Â·ÌÓ„Ó ‚ÎËflÌËfl Ì‡ ÔÒËıËÍÛ, Ó„‡ÌËÁÏ
Ë ÔÓ‚ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ Á‰ÓÓ‚¸fl — ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÂ ÛÒÎÓ‚ËÂ ÔÓÎÌÓˆÂÌÌÓÈ
Ò‡ÏÓÂ‡ÎËÁ‡ˆËË. á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ. ÄÎ„ÓËÚÏ ÔÓÒÚÓÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÓ„‡ÏÏ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
Á‰ÓÓ‚¸ÂÏ (‚Â‡ ‚ Â‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Á‰ÓÓ‚ÓÈ ÊËÁÌË. í‡ÌÒÙÓÏ‡ˆËfl ÁÌ‡ÌËÈ ‚
ÎË˜Ì˚È ÓÔ˚Ú, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÛÒËÎËÈ ‰‚ËÊÂÌËfl Í ˆÂÎË, Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÎ‡Ì‡,
ÓˆÂÌÍ‡ ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡).
ëÚÂÒÒ-ÏÂÌÂ‰ÊÂ. ùÚ‡Ô˚ ÔÓˆÂÒÒ‡ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÚÂÒÒÓÏ. íÂıÌËÍË,
ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÒÚÂÒÒÓÏ. ùÌÂ„Ëfl ÔÓÁËÚË‚ÌÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl.
íÂıÌÓÎÓ„ËË ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË.
É‡ÏÓÌËÁ‡ˆËfl ËÌÚÂÎÎÂÍÚ‡, ˝ÏÓˆËÈ, ˜Û‚ÒÚ‚, ÔÒËıË˜ÂÒÍËı Ë ˝ÌÂ„Â-
ÚË˜ÂÒÍËı ÔÓˆÂÒÒÓ‚.
íÂÏ‡ 5. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ‚‡ÎÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡
åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÒÚ‡ÚÛÒ ‡ÍÏÂÓÎÓ„ËË ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ. î‡ÍÚÓ˚,
˜ÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú (Ë ÚÓÏÓÁflÚ) ‰ÓÒÚËÊÂÌË˛ ‚Â¯ËÌ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡,
ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌË˛ ‚Â¯ËÌ ÂÂ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡.
á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚ¸ ‚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ‡Á‚ËÚËfl Ë ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÔÓ‰„Ó-
ÚÓ‚ÍÂ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, ÛÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Ë ÍÓÂÍˆËfl Ëı ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ÉÂÌÂÁËÒ Ë ÒÓ‰ÂÊ‡ÌËÂ ‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Â„Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl. äËÚÂËË, ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎË Ë ÛÓ‚ÌË ‡Á‚ËÚËfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î‡.
ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î‡.
ÄÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. åÂı‡ÌËÁÏ˚ Ë ÔÛÚË ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ‚ ÔÓÙÂÒ-
ÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
ëÛ·˙ÂÍÚÓ„ÂÌÂÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í ÚÂÓËË Ë Ô‡ÍÚËÍÂ Ò‡ÏÓÏÂ-
Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. åË ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË: Á‰ÓÓ‚¸Â — Î˛·Ó‚¸ Í‡ÒÓÚ‡.
èÓ·ÎÂÏ˚ ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË Ë Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. á‰ÓÓ‚¸Â Ë ÔÒËıÓ‚‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl Í‡Í
ˆÂÌÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ÊËÁÌË. èÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ËÒÍÛ¯ÂÌËfl. äÛÎ¸ÚÛ‡ Ë Ó·‡Á
ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ÉÂÌÂÚËÍ‡, ‡‰‡ÔÚË‚Ì˚È ÔÓÚÂÌˆË‡Î Ë ÍÓÌÒÚËÚÛˆËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ÄÌÚÓÔÓ˝ÍÓÎÓ„Ëfl, ˝ÍÁÓÂÍÓÎÓ„Ëfl, ˝Ì‰ÓÂÍÓÎÓ„Ëfl Á‰ÓÓ‚¸Â. äÓÒÏË˜ÂÒÍ‡fl
‚‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl Ë ÂÂ Û˜ÂÚ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ. éÒÌÓ‚˚ ‚‡ÎÂÓÎÓ„ËË ÔËÚ‡ÌËfl.
íÂÎÂÒÌÓÂ Ë ÔÒËıË˜ÂÒÍÓÂ Á‰ÓÓ‚¸Â ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ
ÂÁÂ‚˚ Ó„‡ÌËÁÏ‡.
ä‡ÌÓÌ˚ Í‡ÒÓÚ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, Ò‚flÁ¸ ÙËÁË˜ÂÒÍËı Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚ı ˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚.
èËÓ‰Ì˚Â ÒËÎ˚ Î˛·‚Ë. Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl ÒÂÏ¸Ë Ë Ó·‡Á ÊËÁÌË. èÓÚÂ·ÌÓÒÚË
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÒÓˆËÓÎÓ„Ëfl Ó·‡Á‡ ÊËÁÌË. Ç‡ÎÂÓÎÓ„Ëfl Ë ‚‡ÎÂÓÏÂÚËfl: ÍÂ‡-
784
ÚË‚Ì‡fl ÌÓÏÓÎÓ„Ëfl.
íÂÏ‡ 6. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ Ë Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl
èÓÌflÚËÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl, Â˛ ÓÎ¸ Ë ÏÂÒÚÓ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. íËÔÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl. àÌ‰Ë‚Ë‰ÌÓÂ, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÂ,
ÒÛ·˙ÂÍÚÌÓÂ, ÎË˜ÌÓÒÚÌÓÂ, ÛÌË‚ÂÒÛÏ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ
Ë Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. èÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ.
ëÓˆË‡Î¸ÌÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. íÂıÌÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl.
èÓÚÂ·ÌÓÒÚË Ë ÏÓÚË‚˚. åÓÚË‚˚ Ë ˆÂÎÂÔÓÎÓ„‡ÌËfl. ñÂÌÌÓÒÚÌÓ-
ÒÓ‰ÂÊ‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ÒÙÂ‡ ÎË˜ÌÓÒÚË. ü-ÍÓÌˆÂËˆËfl Ë ‡Á‚ËÚËÂ. ëÔÂˆËÙËÍ‡
ÎË˜ÌÓÒÚË Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ Ó·˘ÂÌËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. çÓÏ˚ Ë ÔÓˆÂÒÒ Â‡ÎË-
Á‡ˆËË ÌÓÏ. åÂÌÚ‡Î¸ÌÓÒÚ¸ Í‡Í „ÎÛ·ËÌÌ‡fl ‰ÂÚÂÏËÌ‡ˆËfl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÏÂı‡ÌËÁÏ˚ Â„ÛÎflˆËË ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ÎË˜ÌÓÒÚË.
åÓÚË‚‡ˆËfl ‚ÍÎ˛˜ÂÌËfl ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸. ÇÎËflÌËÂ Ò‡ÏÓÓˆÂÌÍË.
ëÓˆË‡Î¸Ì˚Â ÌÓÏ˚, ˆÂÌÌÓÒÚÌ˚Â ÓËÂÌÚ‡ˆËË. í‡‰ËˆËË Í‡Í ‰ÂÚÂÏËÌ‡ÌÚ˚
«Ô‡‚ËÎ Ë„˚». ÉÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÑÎËÚÂÎ¸Ì‡fl Ë Í‡ÚÍÓ‚ÂÏÂÌÌ‡fl
ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸. åÓÚË‚‡ˆËfl „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚË.
ÄÒÔÂÍÚ˚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓ·‡ÁÓ‚‡ÌËfl. ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ‡Á‚Ë-
ÚËfl ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚ‡ ‚ ÔÓÙÂÒÒËË. íÂıÌÓÎÓ„ËË Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl. ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl
ÔÓˆÂÒÒÓ‚ Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl Ë Ò‡ÏÓÓ·Û˜ÂÌËfl ‚ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË. ë‡ÏÓ‡Á‚ËÚËÂ
ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. çÓÏ‡ÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl
Ë ÒÛ·˙ÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÓ·Û˜ÂÌËfl. êÂÙÎÂÍÒË‚Ì‡ ÍÛÎ¸ÚÛ‡ ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÏ
Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓÂÍÚËÓ‚‡ÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ ‚ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË. ÄÍÏÂÓÎÓ„Ó-ÔÂ‰‡„Ó„Ë˜ÂÒÍËÂ ‡ÒÔÂÍÚ˚ ÔÓÙÂÒÒËÓ-
Ì‡Î¸ÌÓ„Ó Ë Ú‚Ó˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl Ë Ò‡ÏÓ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËfl.
ÅËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl. ëÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚-
ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Í‡Í ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ÒËÒÚÂÏÓÈ. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÚÂÎÓ Í‡Í
Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl: Â„Ó ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Ò ÓÍÛÊ‡˛˘ËÏ ÏËÓÏ.
àÌÙÓÏ‡ˆËfl Ó ÔÓˆÂÒÒÂ Ò‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËË Ó„‡ÌËÁÏ‡. ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl.
åÓ‰ÂÎ¸ ÏË‡ Ë ÂÂ ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËÂ. ÅËÓËÚÏ˚ Ë Ëı Û˜ÂÚ ‚ Ò‡ÏÓ-
ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ. ÇÎËflÌËÂ Ú‡ÌÒÓ‚Ëı ÒÓÒÚÓflÌËË Ì‡ ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˛ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
äÛÎ¸ÚÛÌÓ-ËÒÚÓË˜ÂÒÍËÂ ÔÂ‰ÔÓÒ˚ÎÍË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚
ÒÓˆËÛÏÂ. ëÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í Ù‡ÍÚÓ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÙÛÌÍˆËÓ-
ÌËÓ‚‡ÌËfl. ëÓˆË‡ÎËÁ‡ˆËfl Ë Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ç‡Ô‡‚ÎÂÌËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ (ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌ-
Ì˚ÏË ÔÓˆÂÒÒ‡ÏË, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË, Û˜ÂÚ ‚ÎËflÌËfl ‚ÌÂ¯ÌÂÈ
ÒÂ‰˚ Ì‡ÎË˜ÌÛ˛ ÊËÁÌ¸).
ëÓˆË‡Î¸Ì‡fl, ·ËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ë ‰ÛıÓ‚Ì‡fl Ò‚flÁ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ÒÓˆËÛÏÂ.
ÇÌÛÚÂÌÌËÂ Ë ‚ÌÂ¯ÌËÂ ÒËÒÚÂÏÌ˚Â Ù‡ÍÚÓ˚ (‚Á‡ËÏÓ‰ÓÔÓÎÌÂÌËfl,
ËÌ‰ÛÍˆËË). ëÚ‡·ËÎËÁËÛ˛˘ËÂ Ò‚flÁË Ó·ÏÂÌ‡, ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ò‚flÁÂÈ Ë
ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ‚‡, ‚ÂÏÂÌË, Ëı ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ Ë
785
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
ì˜ÂÚ Á‡ÍÓÌÓÏÂÌÓÒÚË Ï‡ÒÒÓ‚ÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓÌflÚËÂ Ï‡ÒÒÓ‚Ó„Ó ÒÚËıËÈÌÓ„Ó ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. îÂÌÓÏÂÌ ÚÓÎÔ˚. íÓÎÔ‡
Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. ëÚËıËÈÌ˚Â ÙÓÏ˚ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl Ï‡ÒÒÓ‚ÓÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË.
å‡ÌËÔÛÎflˆËfl ÔÓ‚ÂÎÂÌËÂÏ ÚÓÎÔ˚. ë‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÚÓÎÔÂ, ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓÈ
Ë Ï‡ÒÒÓ‚ÓÈ Ô‡ÌËÍÂ.
éÌÚÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌÒÚÛÍˆËfl ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËfl ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡Î¸ÌÓ„Ó ·˚ÚËfl Ò
ÚÂ·Ó‚‡ÌËflÏË ÒÓˆËÛÏ‡, ÔÓËÒÍ ÔÛÚË Í ËÒÚËÌÂ. èËÌˆËÔ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
‡Á‚ËÚËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔËÌˆËÔ «‚˚‡˘Ë‚‡ÌËÂ ÁÌ‡ÌËÈ» Ë Â‡ÎËÁ‡ˆËfl ÚÂ·Ó-
‚‡ÌËÈ ÔËÌˆËÔ‡ ˜ÂÂÁ Ó„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl. èÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÂ·fl Í‡Í Á‡ÔÓ-
‚Â‰¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. èÓÁÌ‡ÌËÂ ÒÂ·fl ‚ ‡Á‚ËÚËË. åÂÚÓ‰ Ò‡ÏÓ‡ÒÍ˚ÚËfl.
íÂÏ‡ 7. î‡ÍÚÓ˚, ˜ÚÓ ‚ÎËfl˛Ú Ì‡ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ
Ç˚‰ÂÎÂÌËÂ Ë ÍÎ‡ÒÒËÙËÍ‡ˆËfl Ù‡ÍÚÓÓ‚. óÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ, Â„Ó
ÒÚÛÍÚÛ‡ Ë ı‡‡ÍÚÂ ‚ÎËflÌËfl. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-˝ÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍËÈ Ù‡ÍÚÓ, Â„Ó
ÒÚÛÍÚÛ‡, ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË Ë ı‡‡ÍÚÂ ‚ÎËflÌËfl. êÂÙÎÂÍÒËfl ‚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËË
ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡.
î‡ÍÚÓ ÒÂ‰ÒÚ‚ ÚÛ‰‡, Â„Ó ÒÚÛÍÚÛ‡ Ë ı‡‡ÍÚÂ ‚ÎËflÌËfl. ëËÒÚÂÏÌ˚Â
Ù‡ÍÚÓ˚ (ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ëfl ÒËÒÚÂÏ Ë Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡), Ëı ÒÚÛÍÚÛ‡
Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ‚ÎËflÌËfl.
èÓ„‡ÏÏÌÓ-ˆÂÎÂ‚ÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰ Í Û˜ÂÚÛ ‚ÎËflÌËfl Ù‡ÍÚÓÓ‚ Ë
ÒÓ‚Â¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl.
êÄáÑÖã II. ëÄåéåÖçÖÑÜåÖçí äÄä ëÄåéìèêÄÇãÖçóÖëäÄü
ÑÖüíÖãúçéëíú óÖãéÇÖäÄ
íÂÏ‡ 8. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ
èÓÌflÚËÂ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ëÚ‡ÚÂ„ËË ‚ ÊËÁÌÂ-
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Í‡Í ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ÒÚ‡ÚÂ-
„Ë˜ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ.
ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ. åÓ‰ÂÎ¸ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ùÚ‡Ô˚ ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. éˆÂÌÍ‡ ÊËÁÌÂÌÌÓÈ
ÒËÚÛ‡ˆËË. ìÚÓ˜ÌÂÌËÂ ÏÓ‰ÂÎË Ë ÏËÒÒËË ÊËÁÌË. éÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˆÂÎË Ë ÓÒÌÓ‚
Á‡Ï˚ÒÎ‡ ÂÂ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl. éˆÂÌÍ‡ Ó·ÒÚ‡ÌÓ‚ÍË Ë ÔËÌflÚËfl ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËı
Â¯ÂÌËÈ. Ç˚·Ó ÒÚ‡ÚÂ„ËË ÊËÁÌË, ÛÚÓ˜ÌÂÌËfl ÊËÁÌÂÌÌÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË Ë
ÒËÒÚÂÏ˚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÊËÁÌË. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl
Ò‡ÏÓÓ„‡ÌËÁ‡ˆËfl. ëÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍËÈ ÍÓÌÚÓÎ¸.
íÂÏ‡ 9. èÓ‚ÒÂ‰ÌÂ‚Ì˚È Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ (Ú‡ÍÚË˜ÂÒÍËÈ)
ñÂÎÂ‚ÓÈ, ÙÛÌÍˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È, ÔÓÌÂÒÂÌËË ÔÓ‰ıÓ‰ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ
˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. îÛÌÍˆËË: ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ‡fl, ÙÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˆÂÎË, ÔËÌflÚËÂ
Â¯ÂÌËfl, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl, Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË, Â„ÛÎflˆËË, Ò‡ÏÓÏÓÚË‚‡ˆËË, ÍÓÌÚ-
ÓÎfl, ËÌÚÂ„‡ˆËÓÌÌÓ-ÍÓÓ‰ËÌËÛ˘‡fl. ä‡ÚÍ‡fl Ëı ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡. ëÓ‰Â-
Ê‡ÌËÂ Ë ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËÈ
786
íÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ Â‡ÎËÁ‡ˆËË ÙÛÌÍˆËÈ Ò‡ÏÓÏÂ-
ÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. íÂıÌÓÎÓ„Ëfl Ò‡ÏÓ‡Á‚ËÚËfl. íÂıÌËÍ‡ ËÒÔ‡‚ÎÂÌËfl ÏÓ‰ÂÎË ÏË‡.
ë‡ÏÓÂ„ÛÎflˆËfl ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ. ëÓˆËÓÍÛÎ¸ÚÛÌ˚Â ÚÂıÌÓÎÓ„ËË. íÂıÌÓ-
ÎÓ„Ëfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËË. èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Ë ÔÒËıÓÙËÁËÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÚÂıÌÓÎÓ„ËË.
íÂÏ‡ 10. èÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚È ÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ
á‡ÌflÚËÂ 1. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡
èÓÌflÚËÂ Ó· Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡. ùÎÂÏÂÌÚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÚÛ‰‡.
åÂÒÚÓ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ê‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Ó„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡.
èÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ Â„ÛÎflÚÓ˚ ÚÛ‰‡. èÓÌflÚËÂ ˝„‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÙÛÌÍˆËË.
ÇÌÛÚÂÌÌËÂ ÛÒÎÓ‚Ëfl ÚÛ‰‡ Í‡Í ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
«áÓÎÓÚ˚Â Ô‡‚ËÎ‡» ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÚÛ‰‡. èÒËıÓÎÓ„Ëfl ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡.
ñÂÎË, Á‡‰‡ÌËfl, ÙÛÌÍˆËË Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡.
èËÌˆËÔ˚ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡. ëÚÛÍÚÛ‡ ÚÛ‰Ó‚Ó„Ó
ÔÓˆÂÒÒ‡. ê‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÔËÂÏ˚ Ë ÏÂÚÓ‰˚ ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡. àÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ
‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÔËÂÏÓ‚ Ë ÏÂÚÓ‰Ó‚ ÚÛ‰‡. îÓÏ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË „Û‰‡ ÔË
‰ÓÒÚËÊÂÌËË ÔÂÒÓÌ‡Î¸Ì˚ı ˆÂÎÂÈ. èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÚÛ‰‡. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl
‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡. éÒÌ‡˘ÂÌËÂ Ë ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡. Ä‚ÚÓÏ‡ÚËÁ‡ˆËfl
‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡. Å˛ÓÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÓÌÌ˚Â ÒËÒÚÂÏ˚ Ì‡ ‡·Ó˜ÂÏ ÏÂÒÚÂ.
èÓ·ÎÂÏ˚ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÎË˜ÌÓ„Ó ÚÛ‰‡. Ä‚ÚÓÏ‡ÚËÁËÓ‚‡ÌÌ˚Â ‡·Ó˜ËÂ ÏÂÒÚ‡.
á‡ÌflÚËÂ 2. ä‡¸Â‡ Í‡Í ˆÂÎ¸ ÔÂÒÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó ÏÂÌÂ‰ÊÂ‡
èÓÌflÚËÂ Í‡¸Â˚. åÂı‡ÌËÁÏ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓˆÂÒÒÓÏ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl
Í‡¸Â˚ Í‡Í ˆÂÎ¸˛ ÊËÁÌË. éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚ‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÚÂıÌÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓ„Ó Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡. ä‡¸Â‡ Í‡Í ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Ò‡ÏÓ-
é·˘‡fl ı‡‡ÍÚÂËÒÚËÍ‡ ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ. ê‡ÁÌÓ‚Ë‰ÌÓÒÚË ‰ÂÎÓ‚Ó„Ó Ó·˘ÂÌËfl.
ëÎÛÊÂ·ÌÓÂ Ó·˘ÂÌËÂ. ëÚ‡ÚÂ„Ëfl ÍÓÏÏÛÌËÍ‡ˆËÈ Ë ÍÓÌÙÎËÍÚ˚. äÓÏÏÛÌË-
Í‡ÚË‚Ì˚Â ÍÓÌÙÎËÍÚ˚ Ë Ëı ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‚ ‰ÂÎÓ‚˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı. ëÂ‰ÒÚ‚‡
Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡ ÔË Â‡ÎËÁ‡ˆËË ‰ÂÎÓ‚˚ı ÒÚ‡ÚÂ„ËÈ. íÂıÌËÍ‡ ÍÓÏÏÛ-
ÌËÍ‡ÚË‚ÌÓÈ ·Ó¸·˚.
èÓ‰ıÓ‰˚ Í Â¯ÂÌË˛ Á‡‰‡ÌËÈ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË Ë Á‰ÓÓ‚¸fl. ÅÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸
‰ÂÎÓ‚Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. á‰ÓÓ‚¸Â Ë ÛÒÔÂı ‚ ·ËÁÌÂÒÂ. ÄÌÚËÒÚÂÒÒÓ‚‡fl Á‡˘ËÚ‡.
èÒËıË˜ÂÒÍ‡fl Ë ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl Ò‡ÏÓÁ‡˘ËÚ‡. îËÁË˜ÂÒÍ‡fl ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸.
êÂÍÓÏÂÌ‰‡ˆËË ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl ‚ ÓÒÓ·ÂÌÌ˚ı ÒÎÛ˜‡flı.
á‡ÌflÚËÂ 3. íÂÓËfl Ë Ô‡ÍÚËÍ‡ ·Ó¸·˚
èÓÌflÚËÂ ·Ó¸·˚. åÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ·Ó¸·˚. ÅÓ¸·‡ ‚ ÒÓ‚Â-
ÏÂÌÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. èËÌˆËÔ˚ ·Ó¸·˚. èÓÌflÚËfl Ó ÚÂıÌÓÎÓ„ËË ·Ó¸·˚, ‚Ë‰˚
Ë ÏÂÚÓ‰˚ ·Ó¸·˚. ÅÓ¸·‡ ‚ ·ËÁÌÂÒÂ, Á‡ ÒÚÓÎÓÏ ÔÂÂ„Ó‚ÓÓ‚, ‚ ÏÂÊÎË˜-
ÌÓÒÚÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı. ÅÓ¸·‡ ‚ÌÛÚÂÌÌËı ÔÓÚË‚ÓÂ˜ËÈ ÎË˜ÌÓÒÚË.
787
è‡ÍÒÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl ·Ó¸·˚. ëÚ‡ÚÂ„ËË Ë Ú‡ÍÚËÍË ·Ó¸·˚.
ëÚ‡ÚÓ„ÂÏË. Ëı ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ Ë ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ Ô‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
éÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·˚.
àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ·Ó¸·˚. ëÂ‰ÒÚ‚‡ ËÌÙÓÏ‡-
ˆËÓÌÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·˚. íÂıÌÓÎÓ„ËË ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓ-ÔÒËıÓÎÓ„Ë-
˜ÂÒÍÓÈ ·Ó¸·˚.
á‡ÌflÚËÂ 4. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl
ñÂÎË Ë Á‡‰‡ÌËfl ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ Ì‡Û˜-
ÌÓÈ Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË ÛÔ‡‚ÎÂÌ˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ‰‡. èÛÚË ÛÎÛ˜¯ÂÌËfl ‡·ÓÚ˚ ÛÍÓ‚Ó-
‰ËÚÂÎfl. ùÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl ‡·Ó˜Â„Ó ‚ÂÏÂÌË ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl.
èÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËÂ ÎË˜ÌÓÈ ‡·ÓÚ˚ ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎfl. ê‡·ÓÚ‡ Ò ‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡ˆËÂÈ,
ÍÓÂÒÔÓÌ‰ÂÌˆËÂÈ. àÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌÓÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ‡·Ó˜Â„Ó ÏÂÒÚ‡ ÛÍÓ‚Ó-
‰ËÚÂÎfl. éÔÚËÏËÁ‡ˆËfl ËÌÙÓÏ‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓÚÓÍÓ‚. ìÔ‡‚ÎÂÌËÂ ÔÓÚÓÍÓÏ
ÔÓÒÂÚËÚÂÎÂÈ.
é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÒÓı‡ÌÂÌËfl ‡·Ó˜Ëı Ï‡ÚÂË‡ÎÓ‚. ê‡·ÓÚ‡ ÒÓ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÈ
ÎËÚÂ‡ÚÛÓÈ. ÑËÌ‡ÏË˜ÂÒÍÓÂ ˜ÚÂÌËÂ. ÇÂ‰ÂÌËÂ Á‡ÔËÒÂÈ ÔË ˜ÚÂÌËË. ìÒÍÓ-
ÂÌÌ‡fl Á‡ÔËÒ¸ ÚÂÍÒÚ‡. íÂÌËÓ‚ÍË ‚ÌËÏ‡ÌËfl, Ô‡ÏflÚË.
é‚Î‡‰ÂÌËÂ ÚÂıÌË˜ÂÒÍËÏË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl Ë Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË
ÚÛ‰‡.
êÄáÑÖã III. ÄäåÖéãéÉàóçàâ íêÖçàçÉ
íÂÏ‡ 11. íÂÓÂÚË˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÌËÌ„‡
ÄÍÏÂÓÎÓ„Ëfl ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Ì‡ÛÍ Ó ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË.
èÓˆÂÒÒÛ‡Î¸ÌÓ-ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÈ ‡ÒÔÂÍÚ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸-
ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ãË˜ÌÓÒÚÌ˚È ‡ÒÔÂÍÚ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ
‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. ÄÌÚÓÚÂıÌË˜ÌË ÒÂ‰ÒÚ‚‡ ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ÔÓÙÂÒÒËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó
Ï‡ÒÚÂÒÚ‚‡. åÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÔËÌˆËÔ˚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó ÚÂÌËÌ„‡.
íÂÏ‡ 12. åÂÚÓ‰ËÍ‡ Ë ÚÂıÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚ ‡ÍÏÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓ„Ó
ÚÂÌËÌ„‡. èËÍÎ‡‰Ì˚Â ÔÒËıÓÚÂıÌÓÎÓ„ËË. ìÔ‡ÊÌÂÌËfl. à„˚.
788
ÇËÍÚÓ åËı‡ÈÎÓ‚Ë˜ äÓÎÔ‡ÍÓ‚
èÓ‰ÔËÒ‡ÌÓ Í ÔÂ˜‡ÚË 17.09.2007. îÓÏ‡Ú 60ı84/16

èÂ˜‡Ú¸ ÓÙÒÂÚÌ‡fl. ÅÛÏ‡„‡ ÓÙÒÂÚÌ‡fl. íË‡Ê 1000 ˝ÍÁ.
ìÒÎ.-ÔÂ˜. ÎËÒÚ. 46,04. ìÒÎ.-ËÁ‰. ÎËÒÚ. 31,94.
É‡ÌËÚÛ‡ School
ééé «éÒ‚ËÚ‡ ìÍ‡ËÌ˚»,

04212, „. äËÂ‚, ÛÎ. ÉÂÓÂ‚ ÑÌÂÔ‡ 63, Í. 40
ë‚Ë‰ÂÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ÔÓ ‚ÌÂÒÂÌËÂ ‚ ÉÓÒÛ‰‡ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÂÂÒÚ ËÁ‰‡ÚÂÎÂÈ

Ñä № 1957 ÓÚ 27.09.2004 „.
íÂÎ/Ù‡ÍÒ (044) 411-43-97, 331-45-38, 237-59-92
E-mail: osvita2005@ukr.net
àÁ‰‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó «éÒ‚ËÚ‡ ìÍ‡ËÌ˚» ÔË„Î‡¯‡ÂÚ ‡‚ÚÓÓ‚ ‰Îfl

ÒÓÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚‡ ÔÓ ‚˚ÔÛÒÍÛ ËÁ‰‡ÌËÈ, Í‡Ò‡˛˘ËıÒfl ‚ÓÔÓÒÓ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl,
ÏÓ‰ÂÌËÁ‡ˆËË, ËÌÌÓ‚‡ˆËÓÌÌ˚ı ÔÓˆÂÒÒÓ‚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ, ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËı Ë
ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ‡ÒÔÂÍÚÓ‚ Ó·‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë Û˜Â·ÌÓ„Ó ÔÓˆÂÒÒ‡ ‚ ‚˚Ò¯Ëı
Û˜Â·Ì˚ı Á‡‚Â‰ÂÌËflı.

Kolpakov СМ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kolpakov СМ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ç. å.

Рекомендовано Міністерством освіти і науки України

Ç ÔÓÒÓ·ËË ËÁÎÓÊÂÌ˚ ÚÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰ÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒ-

ISBN 978-966-8847-3 © äÓÎÔ‡ÍÓ‚ Ç. å., 2007

ÉÎ‡‚‡ 2. á‡ÍÓÌ˚, ÔËÌˆËÔ˚, ÒËÌÂ„ÂÚË˜ÂÒÍ‡ﬂ Ô‡‡‰Ë„Ï‡

ÉÎ‡‚‡ 3. îÂÌÓÏÂÌÓÎÓ„Ëﬂ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡

ÉÎ‡‚‡ 4. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ

ÉÎ‡‚‡ 5. óÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒÛ·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ

ÉÎ‡‚‡ 6. é„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÊËÁÌÂ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Ë ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË

ÉÎ‡‚‡ 7. ë‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ‚ ‡ÁÎË˜Ì˚ı ÚËÔ‡ı ·˚ÚËﬂ

ÉÎ‡‚‡ 8. ë‡ÏÓÓÔÂ‰ÂÎÂÌËÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡

ÉÎ‡‚‡ 9. íÂÓÂÚËÍÓ-ÏÂÚÓ‰Ë˜ÂÒÍËÂ ÓÒÌÓ‚˚

ÉÎ‡‚‡ 11. ÅÓ¸·‡ Ë Í‡¸Â‡ ‚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚÂ

Ä‚ÚÓ ‚˚‡Ê‡ÂÚ ÔËÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ‡Í‡‰ÂÏËÍÛ ÑÂÍ‡˜Û Ä. Ä.

1.1 éÅôàÖ èéãéÜÖçàü

1.1.1 éÒÌÓ‚Ì˚Â ÔÓÌﬂÚËﬂ

«àÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÂ Ì‡fl‰Û Ò ‰Û„ËÏË ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚflÏË Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÓ

Ú. Â. ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓÂ ‡Á‚ËÚËÂ ÔÓÌﬂÚËÈ. íÂ ÊÂ, ÍÚÓ ÔÓËÁ‚Ó‰ËÚ, ÔÓÌﬂÚËÈ

Ç Î˛·ÓÈ Ì‡ÛÍÂ Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÚÂÓÂÚË˜ÂÒÍËı ‚˚‚Ó‰Ó‚ Ë ˆÂÌ-

‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÙÓÏ‡ÎËÁ‡ˆËË, ‡Î„ÓËÚÏËÁ‡ˆËË, ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÔË-

ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‡Á‚ËÚËﬂ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ·˚Ú¸ ÓÒÌÓ‚ÓÈ ˆÂ-

ÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ú‡ÍÓÈ ÒÔÂˆË‡ÎËÁ‡ˆËË Ë ÍÓÌˆÂÌÚ‡ˆËË Ì‡ Ò‚ÓÂÏ ÔÂ‰ÏÂÚÂ

„ÎÛ·ÓÍËÂ, Ó·˘ËÂ, ÛÒÚÓÈ˜Ë‚˚Â Ë ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÔÓ‚ÚÓfl˛˘ËÂÒfl ‚ÌÛÚÂÌ-

åÂÊ‰Û ˝ÚËÏË ‚Ë‰‡ÏË ÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ ËÏÂÂÚÒﬂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ‡Á-

ÍÓÌÚÓÎﬂ, Ì‡Ô‡‚ÎÂÌÌ˚È Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ·˚ ÒÙÓÏËÓ‚‡Ú¸ Ë ‰ÓÒÚË˜¸ ˆÂÎË

Â‡Î¸ÌÓ Ë Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı Ù‡ÍÚÓ‚. è‡ÍÚËÍ‡ Ë Ó·˙ÂÍÚË‚-

ÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ ÌÂÚ. ëËÒÚÂÏÌÓÒÚ¸ — ÛÌË‚ÂÒ‡Î¸ÌÓÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚Ó, Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ

‚Û˛˘Ëı ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ÒÂ‰ÒÚ‚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ, ‡ Ú‡ÍÊÂ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸-

ëÛÚ¸ ÔËÌflÚËfl Î˛·Ó„Ó Â¯ÂÌËfl Ë, ‚ ˆÂÎÓÏ, ÔÎ‡ÌËÓ‚‡ÌËfl ÒÓÒ-

˚ı Ë ÔÓfl‚Îfl˛ÚÒfl Ó·˘ËÂ Á‡ÍÓÌ˚. á‰ÂÒ¸ ÌË„‰Â ÌÂÚ ÒÓÁÌ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ,

ÇÒÂ ÔÂÂ˜ËÒÎÂÌÌ˚Â ÙÛÌÍˆËË ÒÓÒÚ‡‚Îﬂ˛Ú Ò‚ÓÂ„Ó Ó‰‡ ÔÓ‰„ÓÚÓ-

• ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÔË˜ËÌÌÓ-ÒÎÂ‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ò‚ﬂÁË ÏÂÊ‰Û ˝ÎÂÏÂÌ-

Ë ÒÂ„Ó‰Ìfl, ÍÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔË‰‡ÚÍÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒËÒ-

1.1.2 èÂ‰ÏÂÚ, ÙÛÌÍˆËË, Á‡‰‡˜Ë, ÒÚÛÍÚÛ‡, Á‡ÍÓÌ˚

èÂ‰ÏÂÚ, Ó·˙ÂÍÚ Ò‡ÏÓÏÂÌÂ‰ÊÏÂÌÚ‡

ä‡Ê‰‡ﬂ Ì‡ÛÍ‡ ËÏÂÂÚ ‡ÁÎË˜Ì˚Â, ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Ò‡ÏÓÒÚÓﬂÚÂÎ¸-

é·˙ÂÍÚÓÏ ëå fl‚ÎflÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Í‡Í ÒÎÓÊÌÂÈ¯‡fl ·ËÓÒÓˆË‡Î¸-

ç‡ﬂ‰Û Ò ‰ËÙÙÂÂÌˆË‡ˆËÂÈ ÔÓËÒıÓ‰ËÚ Ë ÔÓˆÂÒÒ ËÌÚÂ„‡ˆËË,

îÛÌÍˆËË Ë Á‡‰‡˜Ë ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ

íÂÓËfl Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, Í‡Í Ë Î˛·‡fl ‰Û„‡fl ÚÂÓËfl, ‚˚ÔÓÎ-

4. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÂÚÓ‰Ó‚ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËﬂ ÔÓ·ÎÂÏ Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ,

ä‡ÚÂ„ÓËË — ˝ÚÓ ÔÓÌﬂÚËﬂ, ÓÚ‡Ê‡˛˘ËÂ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ Ó·˘ËÂ

• ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ • ê‡Á‚ËÚËÂ ÒÔÓÒÓ·- • îÓÏËÓ‚‡ÌËÂ ˜ÂÚ • èÓ‚˚¯ÂÌËÂ ÔÓËÁ- • ÇÓÒÔËÚ‡ÌËÂ ÌÓ‚Ó„Ó

éÒÌÓ‚Ì˚Â Ì‡Ô‡‚ÎÂÌËﬂ ÇÁ‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ÛÈ˛˘ËÂ Ì‡ÛÍË

5. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÏÂı‡ÌËÁÏÓ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ëﬂ Á‡ÍÓÌÓ‚

1. ê‡Á‡·ÓÚÍ‡ ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ı Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓ- èÒËıÓÎÓ„Ëﬂ ÚÛ‰‡

í‡Í, Ì‡ÔËÏÂ, ‰‡ÊÂ ‚ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ ÔÓ-‡ÁÌÓÏÛ Ú‡Í-

ä ÛÁÎÓ‚˚Ï, ÒÔÓÌ˚Ï Í‡ÚÂ„ÓËﬂÏ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ ÏÓÊ-

á‡ÍÓÌ˚ èËÌˆËÔ˚ ñÂÎË

êËÒ. 1.1 ÇÁ‡ËÏÓÒ‚ﬂÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı Í‡ÚÂ„ÓËÈ ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ

ä‡ÚÂ„ÓË‡Î¸Ì‡ﬂ ÒÚÛÍÚÛ‡ Ì‡ÏË ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒﬂ Í‡Í ÓÔÓÒÂ‰Ó‚‡Ì-

Ë ˆÂÌÚ‡Î¸ÌÓÈ Í‡ÚÂ„ÓËË ÚÂÓËË Ò‡ÏÓÛÔ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÒÎÂ‰Ìflfl ÌÂ

èÓ‰ Á‡ÍÓÌÓÏ ÔÓÌËÏ‡ÂÚÒﬂ Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ, ÔÓÒÚÓﬂÌ-

á‡ÍÓÌ˚ ·˚ÚËﬂ á‡ÍÓÌ˚ ÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ

êËÒ.1.2 ÇÁ‡ËÏÓÒ‚ﬂÁ¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÌﬂÚËÈ ÚÂÓËË ëå

ëÓÔÛÚÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÔË˜ËÌ˚ ÓÚ‡Ê‡˛Ú Ó·˘ËÈ ÙÓÌ ﬂ‚ÎÂÌËÈ Ë

èËÌˆËÔ — ˝ÚÓ ÚÂ·Ó‚‡ÌËﬂ Á‡ÍÓÌÓ‚ ·˚ÚËﬂ Ë Á‡ÍÓÌ‡ ÛÔ‡‚ÎÂ-

ñÂÎ¸ — Ó˜ÂÌ¸ ÒÎÓÊÌ‡fl Í‡ÚÂ„ÓËfl ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËfl, ËÏÂ˛-

Ó„‡ÌËÁ‡ˆËÓÌÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛ˚, ÓÔÂ‰ÂÎﬂÂÚ ÔËÌˆËÔË‡Î¸Ì˚Â ÔÓÎÓÊÂ-

ëÚ‡ÚÂ„Ëﬂ, ÏÂÚÓ‰˚, ÚÂıÌÓÎÓ„ËË

ëÚ‡ÚÂ„Ëﬂ, Í‡Í Ô‡‚ËÎÓ, Á‡‰‡ÂÚÒﬂ ‡·ÒÚ‡ÍÚÌÓ Á‡‰‡ÌÌÓÈ ÌÓÏÓÈ

Ó„‡ÌËÁÛ˛Ú, Ó·˙Â‰ËÌﬂ˛Ú ÔËÂÏ˚ Ë ÒÔÓÒÓ·˚ ‰ÂﬂÚÂÎ¸ÌÓÒÚË Î˛‰ÂÈ ÔÓ

çÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ Ô‡ÍÚËÍÂ, ÌÓ Ë ‚ ÚÂÓËË ÛÔ‡‚ÎÂÌËﬂ ˜‡ÒÚÓ Í‡ÚÂ-

é„‡ÌËÁ‡ˆËﬂ ÚÛ‰‡ Í‡Í ‰ÂﬂÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚Ó ‚ÂÏÂÌË Ë ÔÓÒÚ‡ÌÒÚ-