Φ·

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ
ΗΤΟΙ

αφορωντλ

ΤΠΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣ1Ν

ΤΙΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ

ΙΩΑΝΝΟΥ Θ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ

Ν. <Ι>Ι Λ Λ4ΕΛΦΕ11

ΑΘΗΝΗ2Ι
ΤΠΙΟΙΣ X. ΝΙΚΟΛΑΙΔΟΤ ΦΙΑΑΑλΔΦΕΩΣ.
(Ιίχρά τί ΠΛη τζ; Αγορά; άριΟ 420.)
I» -
I
I ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΥΠΟΜΝΉΜΑΤΑ—---------
ΗΤΟΙ

EUETOAAI KAI ΑΙ,ΚΛ'Α ΕΓΓΡΑΦΑ

αφορωντα

ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΝ

Άπό 1821 μέχρι 1827.

ςτλλεγεντα μεν

ΥΠΟ ΤΟΥ

ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΥ

JQANNOr Θ. ΚΟΑΟΚΟΤΡΩΜΙ.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΔΕ

ΥΠΟ

X. Μ. ΦΙΛΑΑΑΕΑΦΕΩΣ.

i 856.
 II Ρ Ο Ο 1 ΜΙ Ο Ν

.isLffl. ιστορία παντδς έθνους είναι τδ μνημεΐον, επί τοϋ δποίου

κεχαραγμένα υπάρχουσι τά κατορθώματα, τά πλημμελήματα
και ή αρετή των προγόνων του’ είναι κάτοπρον, εις 8 ένοπτ^ι--
ζόμενοι οί μεταγενέστεροι τά μέν καλά δφείλουσι νά μιμώνται
και προαγωσιν, άποφεύγωσι δέ τά έναντία. Διά νά ήναι δέ ή
ιστορία δσον ένεστιν αλάνθαστο; κανών καί άσφαλής δδηγδς τής
έθνικής πορείας πρέπει νά περιέχη αλήθειας, νά περιγράφω τά
πράγματα τΟιαϋτα, οΐα γεγόνασιν, απαθώς και άπροσωπολήπτως'
διά τούτο και ή συγγραφή ιστορίας οίασδήποτε αποβαίνει λίαν
επίπονος καί σπουδαία’ ανάγκη δ ιστοριογράφος νά έχη ιδίαν
πείραν των γεγονότων, δπου δε αυτή δεν τδν βοηθεϊ, νά προς·ρέχρ
εις πηγάς, οσον έφικτδν άνυπόπτους, καϊ σταθμίζων τά άπαν-
τώμενα διά τής πλάστιγγος τής ορθής κρίσεως, οΰτω νά παρα-
δίδη αυτά εις του; μεταγενεστέρους’ οί άλλως δέ γράφοντες
είναι μάλλον μυθολόγοι ή μυθοποιο'ι, λυμαιώνες τής άληθείας,
καί κομπορρήμονες’ κατά των τοιοότων παραπονούμενος καί ίώ-
σηπος δ Φλάβιο; έν τω προοίμιο) τής άοχαιολογίας του, «τδν μεν
παρά τοϊς Ρωμαίοι; πόλεαον, λέγει, ήμΐν τοϊς ’ίουδαίοις γενό-
μενον, και τάς έν αύτω πράζεις, κα'ι τδ τέλος οιον άπέβη πεί­
ρα μαθύν έβιάσθην έκδιηγήσασθαι όιά τούς τώ γράγειν Λυ-
μαινομίνους την ά.1ήθειαν. »
Συγγραφείς μεν τής νέας ίς-ορίας τού έλληνικοϋ έθνους, δποίους
περιεγράψαμεν όλιγίστους έχομεν, καί τούτους ούχΐ γενικούς’ πη­
γάς δέ πολλά;, τού; ζώντας ήρωας καί αυτουργούς τοϋ πολέμου,
τού; δπλαρχηγούς τής έπανας-άσεως, τάς τότε αλληλογραφίας αυ­
τών, τά επίσημα έγγραφα καί άλλα υπομνήματα. Αλλ’ οί κατα-
τρίψαντες τά έτη τής νεότητος αυτών εις τά όρη καί εις τους
 4 ΠΡ001ΜΙ0Ν.
πολέμους ήρωες δΰνανται νά ηναι ιστοριογράφοι ; δΰνανται νά
συνδέσωσιν ιδέας, καινά ύφάνωσι λόρν ; 0 ημέτερος ακάματος
Γεώργιο; Τερτζέτης έχει ιδίαν τινα τέχνην νά τού; μαγνητίζη
καί νά τού; μεταμορφόνφ εΐ; συγγραφείς και λογογράφους. Ούτος
άπό τάς άοχά; τοΰ ’ίωσηπου δρμώμενος άσχολεϊται προ πολλοϋ
εις συναξιν ύλη; ιστορικής έκ των την πείραν έγόντων, καί
ιδίως των οπλαρχηγών τής έπαναστάσεως, πείθων αυτούς νά τω
διηγώνται τούς βίους των όντας συνδεδεμένους μέ την ιστορίαν
τοΰ έθνους* ήρξατο δέ άπό τον βίον τούγέροντο; Θ. Κολοκοτρώνη,
δημοσιευθέντα τό Ι851,γράψας αυτόν δπως υπηγορεύΟη ιδίαις
λέξεσι καί φράσεσι, και παριστών τά ζώντα μέ τούς ζωντανούς
αυτών χαρακτήρας' τοιαύτης δέ καλής υποδοχής έτυχε παρά τω
πεφωτισμένη κόσμο» τό βιβλίον του, ώστε κρίνο» καλόν, επειδή
είναι συγγενές τοΰ παρόντος πονήματος, νά μεταφέρω ενταύθα
ολόκληρον την περί τούτου γνώμην σοφού Γερμανού δημοσιευ-
Οεϊσαν διά τού περιοδικού συγγράμματος Lcipzigcr Reperlo-
riiim der diitsuhen mid ac=Iundischcn Literatur 1854 σελ.
273' έχουσαν ώς εξής.
«Επίσης ένδιαφέρον, δσονκαί πνευματώδες βιβλίον, οϊον ούδέν
έτερον ήλθε προ; ήμάς έκ τή; νέα; Ελλάδος' βιβλίον, περί τού
οποίου δόναται κατά τινα τρόπον τό αύτό νά λεχΟη, δπερ ποτέ
έν έτει 1827 ό Bonstetten προς Mattliisson έγραφε περί τού
βιβλίου «Cours de littorature grecque modcrne » τού Ελ-
ληνος ΐακωβάκη ί’ίζου Νερουλού (Gen. 1 827.), λέγων’ « ιδού
αποστέλλω σοι αξιόλογου βιβλίον ένός τών εύφυεστάτων ανθρώ­
πων, ο'ύς γνωρίζω. Εν αύτώ τώ συγγράμματι αισθάνεσαι ξένον
τι, άγνωστον πνεύμα, τό όποιον σέ εμπνέει. Ερχεται δέ ούτε
έκ Γαλλίας, Αγγλίας, Ιταλίας, ούτε έκ I ερμανίας, άλλ’ είναι
τό πνεύμα αληθούς Ελληνος » (ϊδε « Επιστολάς τού Bonstetten
καί τού Matthisson » Zurich 18 27. σ. 21 δ). Αυτό δέ τό τε-
λευταΐον δύναταί τις — μέ την αδειαν τού Φαλλμεραϋέρου καί
τών οπαδών του!—νά ε’ίπφ περί τού προκειμένου βιβλίου, α­
ληθώς δέ καί εις έτι άνώτερον βαθμόν, η περί εκείνου τού γαλ­
λικού βιβλίου. Καί μαλιστα όχι μονον διότι τό προκείμενον βι­
βλίου είναι καί έν ελληνική γλώσση συγγεγοαμμένον, άλλά πολ-
 ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ.

λώ μάλλον τδ μεν ενεκα τής ύποθέσεως τούτου τοϋ βιβλίου καί

τοϋ τρόπου τής πραγματείας του και τοϋ έν αύτω έκδηλουμένου
πνεύματος, τδ δέ ενεκα τοϋ συγγραφέως και τοϋ έκδότου. Ου-
σιωδώς τδ προκείμενον βιβλίον είναι αυτοβιογραφία τοϋ γνω­
στού σωματάρχου καί στρατηγού τής νέας Ελλάδος έπί τού ελ­
ληνικού υπέρ ελευθερίας άγώνος, άπδ τοϋ έτους 4 82 4 κ. έξ. ,
τοϋ έν έτει 4 8 43 άποθανόντος στρατηγού Θεοδώρου Κολοκο-
τρώνη, την οποίαν δ αΰτδς κατά διαφόρους καιρούς ύπηγόρευσε
τω Ελληνι Γ, Τερτσέτ»), ουτος δέ μετά προλεγομένων την έξέ-
δωκεν. Η βιογραφία αΰτη άπδ τού έτους 1770 μέχρι τοΰ 4 836
έκτεινομένη περιέχει καί την κατα τούτον τον χρόνον ιστορίαν
τοΰ ελληνικού έθνους, καθ δσον έν τοΐς κυριωτέροις συνάπτεται
μετά τοϋ προσώπου τοϋ βιογράφου, οϋτινος δ βίος πρδ μέν τού
1821 αποτελεί, υπό τινα έποψιν, την ιστορίαν τού ελληνικού
έθνους, τούλάχιστον έν Πελοποννήσω καί ταϊς ίονίοις νησοις,
μετά δέ τδ 4 82 4 ουσιώδες μέρος τοΰ έλληνικοϋ υπέρ ελευθερίας
άγώνος. Τά απομνημονεύματα ταΰτα Ελληνος περί τής ιδίας
πατρίδος, έν ίδιαζούση πρδς τδν συγγραφέα, άφελεϊ καί φυσι­
κή, ένίοτε δέ καί τι τραχείς ερμηνεία καί γλώσση — κατά τδν
τρόπον καί την φύσιν τών δρέων, τών δποίων τέκνον ήτο δ Κολο-
κοτρώνης—είναι έν πρώτοις γνήσιον προϊδν έλληνικής φύσεως καί
ίλληνικοΰ πνεύματος, δπερ έν αϋτω παρουσιάζεται πρδς τδν ανα­
γνώστην, καί μετά τίνος μυστηριώδους καί θαυμασίας δυνάμεως
κατέχει αύτδν καί καταδεσμεύει τοσούτω μάλλον, δσω ζωηρό­
τερα είναι ή έξιστόρησις τών συμβεβηκότων, καί δσω μάλλον
ακμαία καί άμεσος ή έντύπωσις τών δσων δ ίδιος διεποάξατο,
μετά τής άναμνήσεως τών διαφόρων μεταβολών, τών παραδόξων
περιπετειών καί καταστροφών τοΰ άγώνος καί τής τελευταίας
αύτού έκβάσεως, εις την ψυχήν καί την φαντασίαν —έν πρώτοις
βεβαίως τοϋ "ΕΛΛηνος άναγν&>7ου—έπενεργεϊ. Πρέπει δέ φυσικω
τω λόγω νά άποβλέψωμεν εξ άπκντος καί εις τδν συγγραφέα
τοϋ βιβλίου, καί εις τδν σκοπδν αύτοΰ, μόνον δι’ Ελληνας νά
γράψτ, εάν Οέλωμεν δι’ εύθέος κανόνος νά τδ κρίνωμεν, καί να
άποφύγωμεν μάλιστα τδ άποφήνασθαι άδικον γνώμην περί αυ­
τού, καί εάν έπιθυμώμεν συγχρόνως νά κατανοήσωμεν καί ανα-
6 ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ.
γνωρίσωμεν τήν κυρίαν έννοιαν καί την αληθή αξίαν του βιβλίου.
Εάν λοιπόν άναλογισθώμεν τά δύω ταϋτα, τότε καί έμφαντι-
κώτερον θέλει άναδειχθή, εις πόσον υψηλόν βαθμόν τά απομνη­
μονεύματα ταϋτα πνέουσι καί βαθύ θρησκευτικόν φρόνημα μετά
ζωηρας χριστιανικής πίστεως, καί ενθουσιώδη προς την Ελλάδα
αγάπην, καί δτι διά ταϋτα πρέπει νά Θεωρώνται σπουδαιότατόν τε
εθνικόν βιβλίον καί αληθής θησαυρός προς τούς Ελληνας, τοσούτφ
μάλλον, όσιο περισσότερον διά τούτων καί διά τής άνεγέρσεως
τοϋ ελληνικού έθνους εν ίτει 4 821 αί πρός έλεύθερον καί έλλο­
γον εθνικόν τε καί πολιτικόν βίον αξιώσεις των Ελλήνων εκτί­
θενται καί καταδετκνύονται. Εις ταύτην τήν αξίαν καί τούς ι­
διαιτέρους χαρακτήρας τής προκειμένης αότοβιογραφίας ενός
των διασημοτέοων Ελλήνων των νεωτέρων χρόνων, και εάν αύ-
τός ρύτος, μετά των πλεονεκτημάτων τοϋ έθνους του, είχε καί
τά ελαττώματα αύτοϋ, προκαλεϊ τήν προσοχήν ήμών έξαιρέτως
ό έκδοτης έν τοϊς προλεγομένοις, ποιεί δέ τοϋτο ούτως εύφυώς,
ώστε μετά παρρησίας δμολογοϋμεν, ότι τήν προειρημένην κρίσιν
τοϋ Bonstetten κατ’ έξοχήν εις ταϋτα τά προλεγόμενα ήθελή-
σαμεν νά έφαρμόσωμεν. ό είρημένος Τερτσέτης, δστις είναι Βι-
βλιοφύλας τής Βουλής, προς δέ τούτοις λίαν πεπαιδευμένος,
εΐ καί μόνον κατά φυσικώς ελληνικόν τρόπον, — οίιχΐ κατά τόν
τρόπον τών νεωτέρων, δστις δυστυχώς ήδη καί έν Ελλάδι έπε-
κράτησε, χαραπεπαιΰευμίνος καί ύχερπεπαεδ ενμένος,—δστις
έξαιρέτως είναι δλως Ελλην τό φρόνημα καί γνήσιος πατριώτης,
καί δστις τά φρονήματα ταϋτα έπέδειξε καί εφέτος έν τινι καί
εΰφυεΐ καί σπουδαίω λόγιρ έν τή βιβλιοθήκη τοϋ βουλευτηρίου
έν Αθήναις τή 28 ΛΙαιου 4 854 περί τής αληθούς σημασίας τών
φιλελλήνων έκφωνηθέντι, δ Τερτσέτης, λεγομεν, ουτος συνοδεύει
τήν αυτοβιογραφίαν τοϋ Κ. μετά δύω διαφόρων προλεγομένων.
Εν τούτοις τοϊς προλεγομένοις, άτινα ο Τ. δμοίως δημοσία άνέ-
γνω έν Αθήναις, εξηγείται δια μακρών περί τής αυτοβιογραφίας
τοϋ Κ, περί τών έν αυτή έν γενει καί έν μέρει περιεχομένων,
περί τών έντυπώσεων, κρίσεων καί διανοημάτων, άτινα αΰτη
προκαλεϊ καί έμποιει, περί όσων αυτή παρέχει πρός κατάληψιν
τοϋ χαρακτήρας καί τών υπέρ πατρώος πράξεων τοϋ Κ. περί
 ΠΡΟΟΙΝΙΌΝ. 7
Τής Ελλάδος αυτής καί τοΰ υπέρ ελευθερίας άγώνός της, μάλι­
στα δέ καί περί τών σχέσεων αυτής προς τήν πολιτικήν τών
χριστιανικών δυνάμεων και περί εσφαλμένες τούτων προς τήν
Ελλάδα πολιτικής, καθώς καί περί τής δδυνηράς καταστάσεως
τής πατρίδος. Ταϋτα δέ πάντα τοσοΰτον φρονίμ.ως και συνετώς,
ούτως εύφυώς και πειστικώς, ώστε, καί τις μή ίίλλην Οαυμα-
σίως ύπ’ αυτών γοητεύεται καί δεσμεύεται, καί την πλου-
σίαν ψυχήν, τήν βαθεϊαν ελληνικήν παιδείαν, το εύγενές καί
κόσμιον, αμα δέ καί μεγαλόψυχον φρόνημα, προ πάντων δέ τή,ν
απεριόριστον φιλοπατρίαν τοΰ συγγραφέως αναγκάζεται ν’ ανα­
γνώριση, Οαυμάση και άγαπηση. 1! φυσική, άφελώς νευρώδης
δχι ύπδ επιστημονικών κανόνων κολαζομένη γλώσσα, οποία ιδιά­
ζει πρδς τδ τραχύ τέκνον τών ελληνικών ορέων, άνυψοί τρόπον
τινα το θέλγητρον καί τήν δύναμιν τής έντυπώσεως. 0 Τερτσέ-
της αυτός τδ λέγει, δτι, δσον έλλογα καί άν ήναι τά παράπονα
τών Ελλήνων περί τοΰ παρόντος τής πατρίδος των, τά απομνη­
μονεύματα τοΰ Κ. συγχρόνως παρέχουσί τινα παρηγοριάν καί
περιέχουσι παντοΐα θεραπευτικά μέσα' φρονεί δέ, δτι ή άνάγνω-
σίς των, οΰ μόνον πμέπει, άλλα καί δύταται νά ανύψωση τούς
Ελληνας, νά τούς παροτρύνη ει’ς δρθήν φιλοτιμίαν, καί νά έςεγείρρ
τήν φιλοπατρίαν των (ήτις παρά πολύ ελλείπει τοϊς νέοις !), ώς-
περ δμοιόν τι συνέβαινε παρά τοΐς άρχαίοις Ελλησι π. χ. κατά
Ξενοφώντα διά τής άναγνώσεως του όμηρου- καί ό Σαλλούστιος
δέ ομοιόν τι περί τών Ρωμαίων άναφέρει.
« Η νίκη τών Ελλήνων, λέγει ό Τ. έν τινι τών προλεγομένων,
είναι ή νίκη τής Ευρώπης ή του πολιτισμ.οϋ κτλ. ». μέχρι «ή
ωραία ομόνοια, ή φιλοτιμία καί τδ μεγαλεΐον» βλ. Γέρων Κολο-
τρώνης σελ. ς.
Κατά τούτον τον τρόπον εκφράζεται ίτι συχνότερον ό προλο-
γίζων περί τών πραγμάτων τής πατρίδος του" ήδυνάμεθα δέ έτι
πλείονα τεκμήρια νά παραθέσωμεν, άν ήτο χρεία, καί άν, ώς
τώρα τώ 1 854 έγεινεν ή κατάστασις τού κόσμου καί τδ φρόνη­
μα τών ανθρώπων ήλλοιώΟη, έν ταύτη τή συγχύσει τών πνευ­
μάτων—ίσα ίσα ενώπιον μή έλλήνων αναγνωστών, δέν ησαν
πλέον ή περιττά.
 8 ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ.
Οσον δ’ άφορα τα απομνημονεύματα αύτά τοϋ Κ. έν τω
συγγραφεϊ έζαιρέτως, καί περ απαίδευτο) δντι, φανερώνεται δ
φυσικό; υγιής ανθρώπινος νους, οξεϊά τις άστειότης, σπανία
πνεύματος παρουσία και ισχύς τοΰ νοδς, ού μικρά φρόνησις
μάλιστα έν δυσχερείαις έκ τοϋ έπωφελοϋς μέρους νά έπιλαμ-
βάνηται τών πραγμάτων και εϋστόχως νά καθάπτηται τοΰ
σκοποΰ, πρδς δέ τούτοις καί τις άφελώς ευφυής φύσις' ού σπα­
νίους δέ φαίνεται καί αξιαγάπητος έκεϊνος δ άκομψος, τραχύς
υίδς τών όρέων τοϋ ΛΙορέως, καί δ απαίδευτος καπιτάνος τών
κλεφτών έν τή άφελώς έμφρονι άπλότητί του καταισχύνει την
ψευδή καί κεκονιαμένην σοφίαν τής πεπαιδευμένης Εύρώπης.
Τοιαύτην έντύπωσιν έμποιεΐ ή άνάγνωσις τών απομνημονευ­
μάτων του, ή δ’ έντύπωσις αΰτη είναι αληθής καί γνησία' διότι
είναι άμεσος, άνευ ετέρου μεσάζοντος, τοιαύτη, οϊα προέρχεται
έζ αύτοΰ τοϋ συγγραφέως τής αύτοβιογ ραφίας. Πρδς τούτοις είναι
λίαν παράδοξον, δτι π. χ. δ Κ. άνευ άκριβοϋς γνώσεως τής
ιστορίας κρίνει δρθώς περί τών αιτίων τών έν έτει 4 453 πα'
ραγαγόντων την νίκην Μοχάμμετ τοϋ Β., καί πώς ύστερον έκ
τοϋ βυθού τοϋ ελληνικού έθνους άνέδυ καί έξήρθη τδ πνεύμα
τής ελευθερίας* καί ταΰτα ούτως, ώστε καί ενταύθα την νεω-
τερικήν σοφίαν τών σοφιζομένων εύρωπαίων καταισχύνει καί
άντικρυς—γελοίαν άποφαίνει. δσον δέ περί τής έν τοϊς καθ’
έκαστα πραγματικής αξίας τής αύτοβιογραφίας, είναι φυσι­
κόν, δτι τδ αληθές ιστορικόν κέρδος, δπερ άποφέρει, δέν είναι
άνάλογον πρδς τδν έξο>τερικδν ό'γκον τοΰ βιβλίου, καί δτι πε-
ριέχονται έν αύτώ πολλαί ασήμαντοι λεπτομέρειαι, καθώς
τουναντίον έτέρωθεν πάλιν ένδιαφέρουσαί τινες μερικότητες,
τάς δποίας μόνος δ Κ. ήδύνατο ν’ ανακοίνωση. 0 έλληνικδς ί-
στροριογράφος τού έλληνικού υπέρ έλευθερίας άγώνος δφείλει
νά μεταχειρίζεται οξεϊαν κριτικήν, ίνα διακρίνη τδν σίτον άπδ
τοϋ άχυρου, αλλά καί μετά λεπτής αφής, νά γνωρίζη καί τούς
έν αύτώ κεκρυμμένους κόκκους τοϋ χρυσού ν’ άνευρίσκη. Διά
τήν πραγματικήν σύλληψιν καί έκθεσίν τής ιστορίας εκείνου
τοϋ άγώνος καί διά τδν χαρακτηρισμόν αύτοΰ τοΰ Κ. ή αύτο-
βιογραφία του παρέχει πάντως ασφαλές τι βοήθημα και δια-
 ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ. 7
σάφησιν, μάλιστα νομίζομεν, δτι έχομεν άποχρώντα λόγον,
αυτόν τούτον έν ταΐς περί, έαυτοΰ κρίσεσιν αληθή νά θεωρώ-
μεν. Περί δέ τών αιτίων, διά τά όποια έπί τοΰ άγώνος ο Κ.
έπραξεν ή παρέλιπε τοΰτο καί εκείνο, επανειλημμένος εξηγεί­
ται μετά μεγίστη; ειλικρίνειας, καί μάλιστα ενταύθα δ απαί­
δευτος μέν, ούχί δέ παραπεπαιδευμένος άνήρ δεικνύει φυσικόν
νοΰν, οξύνοιαν έν τή σταθμίσει τών περιστάσεων, δρθον, ναι
μην καί λεπτόν αίσθημα, φρόνησιν, προ πάντων δέ θυσιάζου-
σαν φιλοπατρίαν. Εν δέ ταΐς περί άλλων κρίσεσί του ό Κ. εί­
ναι ευλαβής καί προφυλαχτικός, δπερ ιδίως ώς πρδς τον κυ­
βερνήτην Καποδίστριαν εναργέστατα καθοράται. Τον χαρακτη­
ρίζει ώς τον «ji<b-or Ixaror arfyortor», καί τοΰτο βεβαίως
λίαν πολύ λέγει εάν εις δ,τι επραξεν ό Καποδίστριας πρόκειται
τό ζήτημα περί δικαίου καί αδίκου έκ πο.Ιιΐιχωγ λόγων. Καί
αυτή δέ ή δυσαρέσκεια, ήν έκίνησεν ό Κυβερνήτης παρά τισι,
παρά τοϊς ίδραίοις καί Χίοις, παρά τοίς άρχουσι, καί δη και
παρά τή τάξει των λογίων, άποφασιστικώς τίθεται όχι εις βάρος
αύτοϋ μόνου, ιδίως δέ διαφέρουσα καί ίστορικώς σπουδαία είναι ή
αύταπολογία τοΰ Κ., ή έν τή αύτοβιογραφία περιεχομένη, καθ’
δσον δηλονότι γίνεται λόγος περί της πολλαχώς αύτώ προσα-
φθείσης αίτιάσεως, δτι ύπηρξεν αρχηγός τοΰ ρωσσικοΰ ή τοιού-
του τίνος κόμματος, ού Οελήσαντος τόν βασιλέα Οθωνα. Η
προτέρα κατηγορία διά πολλούς λόγους δύναται νά άφεθή κα­
τά μέρος. Περί δέ τής δευτέρας, τουλάχιστον έν τοίς περί αυ­
τής υπό τοΰ Κ. είρημένοις έμφαίνεται μόνον καθαρά άφοσίωσις
εις τό συμφέρον τής πατρίδος καί εις τόν βασιλέα, καί λαμ­
βάνει έξ άπαντος πιθανότητα το, δτι καί δ Κ. έγένετο άντικεί-
μενον συκοφαντίας, καί δτι ιδίως διά τοΰτο άλόγως καί αδίκως
δυσμενή τινα μέτρα κατ’ αύτοΰ έλήφθησαν υπό τής άντιβασι-
λείας, προς δέ τούτοις ή λεγομένη ύπαρξις συνωμοσίας τοϋ
Κ. δι’ ήν θάνατος αυτοΰ κατεγνώσθη, μόνον συνέπεια τής συ­
κοφαντίας καί υποψίας ήν. ό Κ. περί πάντων τούτων λαλεϊ η"
σόχως καί άνέτως, μόνον διηγηματικώς, καί δεν πρέπει ν
άρνηθώμεν, δτι ή εκΟεσίς του πολύ το κέρδος ’έχει υπέρ έαυτοΰ,
καί οτι είναι πολύ επιτήδεια, τινάς μέν σκληρά; "εΡ!
 8 ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ.
κρίσεις νά πραύνη, τινάς δέ πράξεις και τρόπους τού Κ. έκ

ο'ίαν συνήθως έφαίνοντο. 0 άνήρ αυτός, μετά τών ιδιαιτέρων

ιδιοτήτων τοϋ χαρακτήρός του, δμού δέ μετά τών ειδικοτή­
των τών σχέσεων και περιστάσεων, έςηγεΐ ενταύθα πολλά και
πρέπει ν’ άφοπλίση την απόλυτον εκείνην και ρητήν κατηγορίαν,

διαδοθεϊσαν. Εάν δέ καί δ ιστοριογράφος τοϋ Κ. δέν δύναται παντα-

χοΰ την κρίσιν τού συγγραφέως τών προλεγομένων ν’ άποδέ-
χηται, καί οφείλει μάλλον ου σπανίως προκατειλημμένην νά
την ύπολαμβάνη, μανθάνει όμως έκ τής προκειμένης αυτοβιο­
γραφίας καί έκ τών προλεγομένων, ότι επιβάλλεται αύτώ σο­
βαρόν τι, ει και μη εύκολον χρέος πανταχού, εκείνην την ι­
στορικήν δικαιοσύνην ν’ ασκί}, την οποίαν χρεωστεΐ όχι τόσον
πρδς τδν γενικόν ήθικδν νόμον, δσω μάλλον πρδς τδν ιδιαίτερον
άνθρωπον έν τω μέσοι διδόμενων, και άπ’ αύτοΰ τούτου ανε­
ξαρτήτων, περιστάσεων, ό Θεόδωρος Κολοκοτρώνης καί έν ταΐς
άρεταΐς του καί έν τοΐς έλαττώμασιν είναι γνήσιος αντιπρόσω­
πος τοϋ εθνικού πνεύματος τών νεωτέρων Ελλήνων. Τό νεοελ­
ληνικόν έθνος μέχρι τών νεωτάτων χρόνων πολλαχώς κατεδί-
κασαν αδίκως—άνευ ούδεμιας ιστορικής συνέσεως, έν ω ή ι­
στορία τοΰ παρελθόντος ώφειλε διδάξαι ημάς δικαιοσύνην καί
επιείκειαν τής κρίσεως* δμοία δέ τύχη πολλαχώς έπέλαβε καί
τον συγγραφέα τής προκειμένης αυτοβιογραφίας. Ισως δ χρόνος
καί δ λόγος καί πρδς αυτόν καί προς τδ ελληνικόν έθνος άπο-
δώσωσι τδ προσήκον δίκαιον.»
Ταϋτα δ σοφός Γερμανο'ς· ευχής δ’ έργον είναι νά δημοσίευση
δ καλός ημών Τερτζέτης καί τών λοιπών, Οπλαρχηγών τούς βίους
ώς τοϋ Νικηταρά, Δήμου Ί'ζέλιου και λοιπών καθώς καί διαφόρους
αυτοβιογραφίας περιέργους, ώς τοϋ γέροντος Σκουζέ καί άλλων.
Λςπρδς την τελευταίαν πηγήν τής ιστορικής ύλης, τάς αλληλο­
γραφίας δηλ. καί τά λοιπά έγγραφα άλλη δέν ήδύνατο νά ύπάρξη
τελειοτέοα τής τοϋ αοιδίμου Γέροντος Κολοκοτρώνη, πρδς ον, οντα
γενικόν αρχηγόν άπευθύνοντο πανταχόθεν έκ τών πεδίων τών μαχών
άναφοραί καί εκθέσεις παντοϊαι. Συλλογήν τούτων διέσωσεν είςήμάς
 ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ. 9
δ τών πατρικών αρετών γνήσιος κληρονόμος ό ενεργητικότατος Γεν­
ναίος Κολοκοτρώνης, δςις παιδιόθεν άκολουθήσας τά ίχνη του πα-
τρός αυτοϋ πανταχοϋ και πάντοτε έμιμήθη την άνδρίαν καί την α­
γαθότητα εκείνου "έκ τών πολλών μαρτυριών, ας μάς έπιτρέψη η
μετριοφροσύνη τοΰ ς-ρατηγοΰν’ άναφέρωμεν μίαν μόνην την πλέον
πρόσφατον, τών ήμερων μας, τήν έκςρατείαν του κατά τής ανταρ­
σίας τοϋ ΠαπουλάκουΙ Γνωστόν είναι τοΐς πάσι πόσον έκυρίευσε
τά πνεύματα τών λαών δ Παπουλάκος λόγω θρησκευτικοί, καί
κατετάραξε τό μεγαλήτερον μέρος τής Πελοπόννησου καί τών
παρακειμένων νήσων" έπαρχιας δλοκλήρους άνεστάτωσε, καί
ένόπλως έζήτει τήν κατάργησιν τών καθεστώτων. Εις τοιαύτην
πεοίστασιν έστειλεν ή Κυβέρνησις τον Γενναΐον Κολοκοτρώνην,
Οέσασα υπό τάς διαταγάς του στρατόν, καί χρήματα όσα ήθελεν.
Ϋπήγε, κατόρθωσε τήν σύλληψιν τοϋ Καλογήρου, διεσκέδασε τήν
ανταρσίαν, χωρίς νά χυΟή ρανίς αίματος, ήσύχασε τά πνεύματα,
καί επανήλθε φέρων τήν γαλήνην εις τήν κοινωνίαν μας. Ποιαν δέ
δαπάνην ύπέβαλεν εις τήν πολιτείαν δ Γενναίος διάτδ μέγα τούτο
κατόρθωμα ; ΠΕΝΓΑΚΟΣΙΑΣ δλας δραχμάς ! ^παράδειγμα αφι­
λοκέρδειας καί εύθύτητος μοναδικόν έν Ελλάδι!
ό υποστράτηγος λοιπόν I. Κολοκοτρώνης" έντυχών τήνάρτίως -ή - —*
I
έκδοθεΐσαν μικράν ιστορίαν τοϋ Κ. Κ. Παππαρηγοπούλου, καί
ζ
ίδών έν αύτή πολλά γεγονότα άναφερόμενα ούχί δπως συ-
νέβησαν, έπιθυμών ένταυτώ νά διορθώση καί πολλά χωρία
τής έκδοθείσης υπό τοϋ Κ. Γ. Τερτζέτη βιογραφίας τοϋ πατρός
του, δπου είτε διά τήν έλάττωσιν τοΰ μνημονικοϋ τοϋ σεβασμίου
Γέροντος Κολοκοτρώνη, είτε διά τήν ταχύτητα τής γραφής, πα­
ρεισέφρησαν πολλά λάθη καί αναχρονισμοί, προθύμως μοί έχορή-
γησεν έκ τής πολυτίμου ταύτης συλλογής του τά ήδη δημοσιευό­
μενα έγγραφα, δυνάμενα νά έξελέγχωσιν αυτά καί νάτά διοοθώ-
σωσι, συνδραμών ένταυτώ άδοώς καί εις τήν έκδοσιν αυτών. Διά νά
μή μείνωσι δέ ξηρά τά έγγραφα καί ασυνάρτητα, συνέταξεν έκ τής
ζωηοοτάτης μνήμης του συνοπτικήν ιστορίαν πρός συναρμογήν
αυτών.
Ταϋτα λοιπόν παραδίδω ώς απλήν ύλην ιστορικήν εις τους
ψλομούσους όσοι ποτέ έπιχειρήσωσι νά συντάξωσιν ιστορίαν τής
νέας Ελλάδος όσον ένεστιν άληθή καί πιστήν. 0 έκδοτης
 ' ■

V-

ν ·.·? .. u

ί
 Π ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΤΟ
ΤΐίΣ

ΚΑΤΑ ΤΟ 18 2 1.

ΕΙΔΗ ό Κύριος ΙΙαππαρηγόπουλος- άρχεται της Ίς-ο-

ριας τής ‘Ελληνικής έπαναστάσεω’ς από τοϋ Άνδρούτσου,
έν πρώτοις παρατηροΰμεν εις αύτόν δτι <5 Άνδροϋτσος δέν
εΐσήλΟεν εις την Πελοπόννησον διά τοΰ Ισθμού ώς έν σε-
λίδι 122 αναφέρει- άλλ' ών εις Τένεδον μετά τοϋ Μαγιό ρ
Λάμπρου Κατσιόνη τό 1797, άπεβιβάσΟη εις Πόρτο Κάιο
πλησίον τοΰ ακρωτηρίου Ταινάρου- όπου συνενοήΟη μετά
τών προκρίτων τής Μάνης διά ν’ άποκρούσωσι τόν κατόπιν
ερχόμενον εχθρικόν στόλον. Μή δυνάμενος δέ νά μείνη
έπϊ πολύ εις εκείνα τά μέρη, συνωδεύΟη ύπό τοϋ Ζαχα­
ρία μετά τών Κολοκοτρωναίων καί άπήλΟεν εις Καλά­
βρυτα· καί πολέμων άνδρείως τούς Τούρκους και πολε-
μούμενος ύπ' αύτών άπώλεσε πολλούς έκ τοϋ σώματός
του- ούτος δέ έσώΟη άποβιβασΟείς έκ τής παραλίας τοϋ Αί­
γιου άπέναντι εις την στερεάν Ελλάδα. ·
Επομένως ή έπανάστασις, ήν ό συγ^ραφεύς αναφέρει,
έγένετο τό 1769- τοϋ δέ Άνδρούτσου τό έπιχείρημ,α κατά
•τό 1797.
‘Έ.Ι.Ιην. ϋπομνήμ. *
2
Έν τή σελίδι 132 τήν έναρξιν τής έν τή κυρίως‘Ελλάδι
έπαναστάσεως άναφέρων ό συγγραφεάς, εκθέτει αύτήν μέ
τάς γενικωτέρας εκφράσεις, ήτοι οίκάτοικοι π ά σ η ς
τάξεως ώ ρ μ η σ α ν εις τά δ π λ α κ α ί ή γ ω ν ί σ θ η-
σ α ν. κ.λ.π. Άλλ’ οί κάτοικοι αύτομάτως καί όμοθυμαδόν ώρ-
μησαν είςτά όπλα; νομίζομεν οτι τά κατά τήν έναρξιν τής
έπαναστάσεως γεγονότα, δντα πολλοϋ λόγου άξια, ήδόναντο
νά έκτεθώσιν έκτενέστερον. Διό καί έπιχειροΰμεν νά άνα-
πληρώ σωμεν τήν έλλειψιν αύτοϋ ταύτην έκθέτοντες τά κυ-
ριώτερα έξ αύτών, καί καταχωροΰντες έν τώ οίκείω τόπω
καί τά τυχόν εύρισκόμενα έγγραφα, πρός ύποστήριξίν των.
Άφοϋ τό μυστήριον τής Φιλικής ’Εταιρείας έξετάθη
καί εις δευτερευοντα πρόσωπα τής ΙΙελοποννήσου, καί τό
πνεύμα τής έπαναστάσεως ήρχισε νά έξάπτη τον ένθου-
σιασμόν τών Ελλήνων, οί προύχοντες καί Αρχιερείς τής
Άχαίας θεωροΰντες τόν κίνδυνον εις δν έμελλε νά έκτεθή ή
πατρΐς, συνήλθον εις Αί'γιον (Βοστίτσαν), κατά τόν ’Ιανου­
άριον, προσκαλέσαντεςέκεΐ καί τόν ’Αρχιμανδρίτην Δίκαιον,
όπως παρ’ αύτοϋ πληροφορηθώσι περί τής βάσεως τών
διαδιδόμενων, καί λάβωσι μέτρα ανάλογα περί τοΰ πρακτέού.
Άμφιβάλλοντες δέ δι’ δσα ήκουσαν παρά τοϋ’Αρχιμαν-
δρίτου, διά νά πληροφορηθώσιν άκριβέστερον περί τής αλή­
θειας τών άδομένων, περί εΰδοκιμήσεως τής Ελληνικής
έπαναστάσεως, άπέστειλαν τόν μέν Τομαρόπουλον είς τόν
έν Πίσσγ] ’Αρχιερέα Ιγνάτιον Άρτης- τόν δέ Σπυρίδωνα
Χαραλάμπους εις "Υδραν καί Σπέτσας μέ τό ακόλουθον
έγγραφόν των.

Εύγΐκίστατοι ίοχοντκ «αϊ άδίίγοι των νήσων

Σπετσών και. "Ί ifyac χαίρετε.

Ο τό ήμέτερον σννεπιφε'ρων είναι εΰγενής τίμιος καί άδιλφος

πι$ώς, όβ-τις πέμτιται διά κοινή? γνώμης προς υμάς τούς φίλο-
 3
γίνεις αδελφού; έπί'Γ-ηδ’ες, διά νά σάς κοινολογήση οσαζ ιδέας χαΐ
φρονήματα έχομεν ήμει; περί τον προχειμένου σκοποί? παρακα-
λοϋμεν λοιπόν νά δώσητε πίστιν εις τήν εύγενείαν του, καί επομέ­
νως ώ; φιλογενεΐς καί γείτονες νά μα; κοινολογήσητε καί ή εύγε-
νεία σας 0;’ αΰτου τους σκοπούς καί φρονήματά σας καί οί'ας ιδέας
έχετε περί τοΰ προκειμενου’ οντες γείτονες, άγαπώμεν νά συνυ-
πακουώμεθα διά συνεχούς αλληλογραφίας, "να συντρέχωμεν εις
το έργον έκ συμφώνου’ καί μέ τό νά ερχηται φωνή ζώσα περιττόν
νά έκχαθώμεν περισσότερον εϊητβ υγιαίνοντες έν πολλοϊς έτεσΐ,
Έν Βοστίτση ^ήν 29 Ιανουάριου 1821.
’Αδελφοί πρόθυμοι
Πατρων Γερμανός, Χριστόπουλος Γερμανό;, ‘Ο Κερνίχης Προ­
κόπιος, Άσημάχης Ζαΐαης, Σωτήριος Χαραλάμπης, Άνδρέας Ζαι-
μης, Ανδρέας Λόντος,’Ασημ. Φωτήλας, Σωτήριος Θεοχαρόπουλος,
Γ. Παππαδόπουλος.
’.Επομένως τόν Αιζαιον, διά νά μή διαδίδη τά τής έται-
ρείας, άπεφάσισαν νά περιορίσωσιν εις τήν Μονήν τοΰ Σπη­
λαίου. Ούτος δέ, ύποσχεθείς νά ήσυχάση εις τήν Μονήν
τής ‘Ρεκίτσας (ώς μοναχός άνήκεν εις τήν μονήν ταύτην),
4 ώρας μακράν τών Καλαμών, μετέβη μέν έκεϊσε, διελ-
Οών τήν Κερπινήν, Λαγκάδια, Άναζίρι, αλλά άνήψεν έτι
μάλλον τήν δαδα τής έπαναστάσεως.
Η έν 'Γριπόλει Τουρκική έξουσία άπό τάς διαδιδόμε­
νος φήμας, άπό τινας προπαρασκευάς τών ‘Ελλήνων και
άπό τήν έλευσιν τοΰ Κ,ολοζοτρώνη εις Μάνην λιαβοΰσα υ­
πόνοιας περί τής μελετωμένης έπαναστάσεως ήπείλησε
σφαγήν τών ‘Ελλήνων.
’Επομένως προσεκάλεσεν άπαντας τούς προεστώτας καί
Αρχιερείς τής ΙΙελοποννήσου εις τήν ζαθέδραν, οΐτινες,
έκτος τών τής Άχαίας, μετέβησαν έκεΐ, οι μέν μεμυη-
μένοι τά μυστήρια τής ‘Εταιρίας, διά νά διασκεδάσωσΐ
τάς ύπονοίας καί τούς φόβους τών Τούρκων καί νά τους
1*

/
/
i
καθησυχάσωσιν οί δέ λοιποί, προτραπέντες άπό τούς πρώ­
τους, διά νά βεβαιώσωσι δήθεν τήν πίστιν καί άφοσίωσιν
τοΰ λαού.
Οι προύχοντες τής Άχαίας παντοίας προφάσεις μετα-
χειρισθέντες δέν άπήλθον εις Τρίπολιν. Άλλα συσκεφθέν-
τες εις ‘Αγίαν Ααύραν άπεφάσίσαν τήν 19 Μαρτίου νά
καταφύγωσιν εις οχυρά μέρη, φρουρούμενοι ύπό οπλοφό­
ρων, μέχρις ου λάβωσι βεβαίας πληροφορίας περί τών δια-
τρεχόντων ύπό τών άπεσταλμένων, νά συνεννοηΘώσι δέ
και μέ τάς λοιπάς επαρχίας· καί, κατά τάς πληροφορίας,
ή νά κινήσωσι τόν πόλεμον ή ν’ άναχωρήσωσίν έκτος τής
Πελοπόννησου, ώς περί τούτου αναφέρει καί ό Π· Πατρών
εις τό ύπόμνημά του. Αλλά τήν αυτήν ημέραν ό Ν. Σο-
λ^ιώτης έφόνευσε τούς τούρκους Χαρατσίδας άνευ τής γνώ-
σεως τών προκρίτων εις τόν Δήμον Νωνάκριδος.
’’Επειτα (ό Ν. Ταμβακόπουλος Τραπεζίτης, συνοδευό-
μενος υπό τίνος Τούρκου Σειδή, άνεχώρησεν άπό Καλά­
βρυτα διά Τρίπολιν, δτε οί Χονδρογιανναΐοΐ, έξαρτώμενοι
άπό τόν Ζαίμην, ένέδρευσαν εις Χελωνοσπηλ^άν, Οέσιν δΐ'
ής έμελλε νά διαβή ό Ταμβακόπουλος, ινα φονεύσωσι τόν
τοϋρκον, καί άφαιρέσωσιν άπό τόν Ταμβακόπουλον τάς
χρεωστικός ομολογίας τινών Προκρίτων. Άλλα διέφυγον
τήν ένέδραν, μ.εταβάντες ό μέν Ταμβακόπουλος εις Βυτίναν,
ό δέ τοϋρκος εις Τρίπολιν, όστις διεκοίνωσε πάντα ταϋτα.
‘Ο Βοεβόδας Καλαβρύτων Άρναούτογλους ένεκα τών συμ­
βάντων τούτων άνεχώρησε μεθ όλης τής φρουράς του διά
Τρίπολιν, μαθών δέ ότι οί Πετμεζαΐοΐ καί άλλοι ήσαν ώχυρω-
μένοι εις κακήν Σκάλαν, 3. ώρας μακράν τών Καλαβρύ­
των, διά νά τόν προσβάλωσιν, έπανήλΟεν εις Καλάβρυτα.
Αλλά τήν 23 πολιορκηΟείς παρά τών ΙΙετμεζαίων, Χαρα-
λάμπους, Θεοχαροπούλου καί λοιπών ήχμαλωτίσθη μεθ"
όλων τών ύπ’ αύτόν.
 Μετά ταύτα, τήν 24, είς Πάτρας συνεζρούσΟησαν οι "Ελ­
ληνες μετά τών Τούρκων· τήν 25 οί έν Βοτσίτση ToDpxot
μετέβησαυ είς Σάλωνα, τήν 26 ό Σισίνης μετά τών Γα-
στουναίων έπολίόρκησαν τούς είς Χλουμοϋτσί καταφυγόν- —
τας Τούρκους τής Γαστούνης. ’Επίσης οί έν Πύργω "Ελ­
ληνες ύπό τόν X. Βίλαέτην, Πέτρον Μήτσον, Α. Παπα-
σταθόπουλον. Λ. Κρεστενίτην καί τούς υιούς τοϋ Θ. Κο-
λοχοτρώνη Πάνον καί Ιωάννην τόν μετά ταϋτα έπονομα-
σΟέντα Γενναΐον, (οίτινες τότε ήλθον έκ της Ζακύνθου),
έπανέστησαν τήν δέ 2 ’Απριλίου όρμήσαντες κατ’ αύτών
καί οί έν Αάλα Τούρκοι συνήψαν μάχην χαθ' ήν έφονεύθη-
σαν Τοϋρχοι μέν 30, "Ελληνες δέ 35, έξ ών οί μέν έφονεύ-
Οησαν, οί δέ έπληγώθησαν χαί άλλοι ήχμαλωτίσΟησαν. Και
ούτω βαθμηδόν προήχθη ή έπανάστασις είς τήν Άχαίαν.
‘Ο δέ Κολοκοτρώνης άπεβιβάοΟη τήν 6 Ιανουάριου είς
Σκαρδαμούλαν τής Μάνης, ήτις έθεωρειτο ώς στρατιωτική
εστία, καί ώς κέντρον δια την έκρηξιν τής έπαναστάσεως (α)

(α) ‘Ο Κολοκοτρώνης είχε μυηθή τά μυστήρια τής ίταιρίας άπο του ίτους 1817.
καί ιδού τι £·γραφον οι εταιριστα'ι καί ό Λ λ. ‘Υψηλάντης στο&ς αυτόν.

(Σφραγις εταιρίας)
Φίλε και αδελφέ Κ. Θεο'δωρε Κολοκοτρώνη ! (είς Ζάκυνθον)

Δεκεμβρίου 1. 1818 γεγοαμμένον γρά[/.υ.α σου ε’λάβομεν και ύπβρήσθημβν σψ.ί-

τρως, μάλιστα διά τον ‘Ελληνικόν και Ηρωικόν χαρακτήρα σου, διά τδν δποΓον οχι
μόνον απολαμβάνεις τους επαίνου; ημών, άλλα θε'λιις συναριθμηθή ποτ· ιίς τήν
σειράν τών ανδρείων στρατηγών της ‘Ελλάδος.
Τδ παρόν ήμέτερον τούιο γράμμα στέλλεται πρδς τήν φιλίαν σου διά του σε­
βαστού άνδρδς ‘Αλεξάνδρου Υψηλάντου τδν όποιον κατ’ εκλογήν έδιωρίσαμεν γενι-
Χδν έφορον τών υποθέσεων τής φιλάνθρωπου φιλικής εταιρείας μας. Ο καιρδς φίλε
μας άναγκάζει νά ζητήσωμεν τά δικαιώματα μας·, καί διά νά μη χαταιαχυνθώμεν
απ'° τά ίΟνη και μείνωμβν πάλιν ώς οί βάτραχοι είς τήν λάσπην, δέν πρέπει ν’άφή-
σωμε< νά παρέλθη αύτός ο χρυσούς καιρός.
Λοιπόν εύθυς οπού λάοεις τδ παρόν μας θέλεις φροντίιει νά προδιάθεσης καί νά
ζυνδέσ|)ς με τδν ί6ρ'0Μ δεσμόν τής φιλικής όμονοίας τούς καπβταναίους όπου γνωρι-
σ«»ς. Ιούς Οποίους θέλεις συμβουλεύσει νά έτοιμασθώσιν έν ησυχία καί όμον^ί»
διά νά μήν εννοήσουν παράκαιρα τά φρονήματα ρ.αζ οί εχθροί τού σταυρού. Κ®*1
 6
καί άρχισε νά διενεργη διά τήν πραγματοποίησιν τού με-
λετωμένου σκοποϋ. Ή άφιξίς του δέ ηύξησε τούς φόβους
καί τάς ύπονοίας τής τουρκικής έξουσίας, ήτίς διά ταϋτα
έγραψε τόν Μαυρομιχάλην νά τόν πληροφόρηση περί αύ-

πρώτην φωνήν τής σάλπιγγας μας αμέσως νά άκολουθήσητι ολοι τά ορδινα του γε­
νικού έφορου A. Τ. είς τοΰ όποιου τάς οδηγίας συμφέρει νά πείθεσθε· επειδή χωρίς
ύπακοήν προξε^εΐται σύγχυσες, κανένα καλόν δεν γίνεται καθώς ήξεύρετε* τώρα νά
ίδωμεν τήν άξιότητά σας, τώρα νά ίδωμεν άν εΐσθε έλληνες άπόγονοι τοΰ ’Επαμι-
νώνδα, του Θεμιστοκλή, και του ή:ωος Λεωνίδα. έρρωσθε. Ρ.

Πετρούπολις 1820 ’Ιουνίου 15. (εις Ζάκυνθον)

Κύριε καπετάν Θεόδωρε Κολοκοτρώνη ακριβώς σέ χαιρετώ, και σέ άσπάζομαι.
‘Ο ίνθερμσς ζήλος όπου εχεις διά νά δουλεύστρς τήν πατρίδα και ή φυσική σου γεν-
ναιότης και αγχίνοια είναι αρκετά γνωστή έκει οπού πρέπει. Διό καί άμα οπού λά­
βεις τήν πρός σέ παρά τών κυρίων ένταυΟα πβρικλεισμενην επιστολήν, άφου καλώς τήν
άναγνώσιις θέλεις εξακολουθήσεις ώς διορίζεσαι έν αύτη.......................................

Ταϋτα και μένω «σπαζόμενος σε και αυθις και έπευχόμβνός σε υγείαν καί επιτυ­
χίαν. τής τιμιότητος σου. ’Αλέξανδρος ί’ψηλάντης.

Φιλογενέστατε και ανδρείε καπετάν Θεοδωράκη Κολοκοτρώνη!

Ό μεγάλος σου πατριωτισμός και τά ηρωικά σου κατορθώματα, εφθασαν προ χρό-
νων και είς τάς άκοάς μου καί έχάρηκα, διότι δεν έξέλιπον ποτέ άπό τήν ‘Ελλάδα
τοιαΰτα παλικάρια, ήθελα δέ και πρό πολλου νά σέ γράψω* άλλ’ επειδή έδιέτριβες
είς έ'να τόπον, όπου ή μισέλλην διοίκησις τών Αγγλων παρετήρει μέ τέσσαρα μάτια
. καί τά μικρότορα κινήματά μας δεν έτόλμησα διά «ά μή σέ προξενήσω κανένα κίν­
δυνον τώρα δέ οπού έμαθα οτι επάτησας είς τά ιερά τής πατρίδος μας χώματα,
τώρα τρέχω νά σέ παραστήσω τήν χαράν επειδή έλπίζω οτι ή αύτοϋ παρουσία σου
6έλβι ωφελήσει μεγάλως τήν πατρίδα μας. Είμαι βέβαιος οτι δλοι οί όμογενείς κα-
πιτάνοι σέ εχουσιν είς μεγάλην ύπόληψιν οθεν πάσχισον οπού είς τάς τωρινάς φωνάς
τή< πατρίδος μας, ο λα τά κινήματα σας νά μή άποβλέπωσιν είς όφελος οΰτε του
ενός μέρους τών τυράννων ούτε τοΰ άλλου, αλλά μέ τα έξοδα εκείνου νά ώφελήση-
τε τό κοινόν τής ‘Ελλάδος, διά νά ήναι δέ σύμφωνα ταυτα τά κινήματα σας μέ
τόν λοιπόν διοργανισμόν τής πατρίδος μας σέ γράφω τά οσα πρέπει νά έξακολου·
Οήσητε, καί είς οσα πρέπει νά παρακινήσεις καί τους λοιπούς καπεταναίους διά νά
έκτελεσθώσι ταϋτα αμέσως.
«.) ’Αγάπη, ομόνοια, αδελφότης, ενωσις, και σύμπνοια νά θεωρήται ώς μόνον
ασφαλές θεμέλιον καί στήριγμα τών πράξεων σας.
6.') Νά πασχίσητβ παντοιοτρόπως είς τό νά φυλαττητε μίαν συμμαχίαν μετά τοΰ
’Αλή"πασ23» τοιαυτην 'όμως (άστε άφανίζοντις τους βασιλικούς νά εχητβ αυτόν
πά.τοτ. «Ϊ; τό χίρι σας μ. ολα του τά πλοΰτη ϊιά να μηνήμπορίσρ πβτ« νά
ξαναγί-.η w"»o ό'π·υ ητβν πρό τοϋ πολέμου.
 7
τοΰ καί, εί δυνατόν, νά τόν συλλαβή. Άλλ’ ό Μαυρομίχά-
λης έκάλυψε τόν σκοπόν τής έλεύσεως τοΰ Κολοχοτρώ-
νου, διά διαφόρων επίπλαστων αιτιών’ τήν δέ σύλληψίν του
άπεποιήΟη, άλλά καί άν ήθελε δεν ήδύνατο διότι ό Μούρ-
τζινος, δστις τόν ύπερασπίζετο ήτον επίσης ισχυρός καί
αυτοί οί συγγενείς του δέν ήθελον ένδώσει εις τοΰτο.
‘Ο Π. Μαυρομιχάλης έδίστασε διά τήν έναρξιν τής έπα-
ναστάσεως, νομίζων ίσως, ότι δέν ή'θελεν εύδοκιμήσει, καί
έστειλε διά νά δείξη πίστιν εις τόν τοποτηρητήν τής Τρι-
πόλεως τόν υιόν του ’Αναστάσιον οριηρον [Λολονότι τό
βεϊλίκι του έξηρτάτο άπό τόν Καπουτάν Πασιάν. Άλλ’
γ .) Νά προσπαθήσητε νά συνάξετε παληχάρια, άρματα, μπαρούτι, βόλια και
καθεξής οσα περισσότερα ήθελαν ήμπορέσει έκαστος.
$'·) Εις τους λόγους και ύποσχέσεις τών βασιλικών ή τις Πόρτας, νά μήδώση-
τ« ποτέ καμμίαν πίστιν, επειδή καί ήξεύρω βεβαιότατα δ'τι θέλουν μεταχειρισθή
κάθε τρόπον εις το νά σας άπατήσωσι.
έ.) Φαινόμενο! οτι ύπερασπίζεσθε καί πολεμειτε κατά τών εχθρών του 'Αλή-πα-
<ηα πασχίσετε νά διώξετε ίς όλης σχεδόν της Ηπείρου τά βασιλικά στρατεύματα,
ώστε 4»’ς τάς πρώτα; σάλπιγγας τής πατρίδες νά ήναι ελεύθερα εκείνα τά μέρη
καϊ (οχυρωμένα άπδ ανδρείους Ελληνας.
ς·) ‘Ο διορισθείς κατά του ’Αλή-πασιά Μωραβαλισί Χουρσίτ-πασιϊς είναι ό
ίδιος ζστις έ πολέμησε καί ήχμαλώτισε τήν Σερβίαν άφοΰ τήν εγέλασε μβ τάς υ­
ποσχέσεις του, τοΰτο είναι αρκετόν παράδειγμα πρδς έσας, διά νά μήν άπατηθήτε
όμοίως.
ζ'.) Νά προσποιήσθε τήν μεγαλητέραν πίστιν καί άφιέρωσιν πρδς τδν Άλή·πα-
αά, διά τοΰ οποίου μέσου νά δυνηθήτε ν' άποσπάσητε τήν εμπιστοσύνη. "fy5 ίδίευ
προς τους περί αυτόν Τούρκου;, διά νά τον έχητε πάντοτε έδικόνσας.
ή.) 0 μεν Πατριάρχης βιαζόαενος παρά τής πόρτας σας στέλλει αφοριστικά καί
έξάρχους, παρακινώντας σας νά ένωθήτε μέ τήν πόρταν, εσείς όμως νά τά θεω-
ρήτε ταΰτα ώς άκυρα, καθότι γίνονται μέ βίαν καί δυναστείαν καί £νιυ θελήσεις
τοΰ Πατριάρχου.
Αν λοιπόν φίλτατέμου Κολοκοτοώνη έναγκαλησθήτε τήν ομόνοιαν, Ιάν θυσιάσητε
τά μερικά συμφέροντα σας καί λησμονήσατε διόλου ολα τα έναντία πάθη, και τέ­
λος πάντων άκολουθήσητε τους άνωτέρω κανόνας, εστε βέβαιοι οτι μέ τήν βοήθειαν
του προστάτου τής δικαιοσύνης θέλετε δυνηθή νά συντρίψητε μέ μεγαλην ευκολίαν
τόν τυραννικόν ήμών ζυγόν, θέλετε στεφανώσει τάς κεφαλάς σας μέ τούς άμαράν-
τους στεφάνους τής δόξης, τά δνόματά σας θέλουσιν έγχαραχθή μέ χρυσό! γράμματα
•ις τόν ναόν τής άθινασίας, καί θέλουν άξιωθή τοΰ αίανίου μακαρισμού.
Έν Κισνόβη τήν 29 Ίανονχρίου 1821,
’Αλέξανδρος ‘Τψηλαντν,ς.
 8
άττοοράς ό Γεώργιος όστις ήτον ενέχυρο* εις Κωνσταντι­
νούπολή άπήλΟεν εις τήν Μάνην περί τά μέσα Μαρτίου,
καί παρέστησεν είς τόν πατέρα του, ότι ού μόνον ή Οέσις
του δέν είναι άσφαλής, διότι ειχεν άποφασισΟή νά τόν άν-
τικαταστήσωσι διά τοϋ Αλεξάνδρου Κουμουνδουράκη, δια-
τρίβοντος είς Κωνσταντινούπολή προ πολλου δια τόν σκο­
πόν αυτόν, άλλ’ ούτε και ή ζωή του, διότι τό μυστήριον
τής ‘Εταιρίας διεδόθη, ό δέ ‘Υψηλάντης έπανέστη. Έκ
τούτων δέ καί διότι οί συγγενείς του και λοιποί τής Μάνης
πρόκριτοι, μεμυημένοι τά μυστήρια τής εταιρίας, επόμενον
υπέρ τής ένάρξεως τής έπαναστάσεως, ένέδωσεν επί τέλους
καί ό Μαυρομιχάλης υποκλινας εις τήν γενικήν άπόφασιν.
Ούτως αναπτυσσόμενης τής ιδέας περί τής έπαναστά­
σεως, ό σπινθήρ τής έλ/ύΟερίας ή'ναπτε τόν ένΟουσιασμόν
τών ‘Ελλήνων, οίτινες διενοουντο περί τής ένάρξεως τοϋ
πολέμου. ΌΘεν τήν 17 Μαρτίου οί πρόκριτοι τής Μάνης
συνεννοήΟησαν νά λάβωσι τά όπλα κατά τών Τούρκων. ‘Ο
δέ Κολοκοτρώνης έφανέρωσε τήν άπόφασιν ταύτην εις τούς
Άναγνωσταράν, Φλέσιαν καί λοιπούς, όντας προπαρεσκευα-
σμένους διά τόν σκοπόν αύτόν, ενώ συγχρόνως άπό πολΛάς
επαρχίας τής ΙΙελοποννήσου, αίτινες άνέμενον τήν λαμ-
πράν έκείνην ημέραν, ίνα ύψώσωσι τήν σημαίαν τής έλευ·
Οερίας, ειδοποιείτο τάς έτοιμασίας καί μάλιστα άπό τούς Γορ-
τυνίους τόν ΙΙλαποΰταν καί Δελιγιάννας, οίτινες τόν έγρα­
ψαν καί τήν ακόλουθον επιστολήν.

ΦΙ.Ιε !
‘Ο παρών στελλεται έπίτηδες προς άνταμωσέν σου1 λοιπόν α­
φού πληροφορηΟής έκ τών διά ζώσης αυτού, δίδων πίστιν είς τούς
λόγους αύτοϋ ώς προφερομένους παρ ήμών τών ιδίων καί πά-
σης τής πατρίδος, καί φιλοτιμούμενος ώς συμπατριώτης, έάν έ-
γης έλληνικόν αιμα καί πνεύμα καί σώζης είς τήν ψυχήν σου τδν
πατριωτισμόν πρέπει νά άκολου^ήσης τόν ενταύθα ερχομόν σου
 9
άρεόκτως, μη ε'φαρπασθείς παρ’ υποσχέσεων ή λίγων άλλων’ «γ­
καλά καί δέν έλπίζομεν νά διαβουκοληθής άθετών τήν τής πατρί­
δας σοα πρόσκλησιν έπιθυμούσης σε ήίη καί ζητοΰσης σε- πλήν
εάν δέν ήσαι νόθας γόνος τής περικλεούς ποτέ ’Αρκαδίας, ή παρού­
σα έπογή θέλει σέ δείξει' μή χαταδεχθής ποτέ, το οποίον καί πο­
τέ δέν έλπίζομεν, ί»α αθέτησης ταντην τήν πατριωτικήν πρόσ-
κλησιν καί νά μείνης άλλ αχού, άλλ’ ώς συμπολίτη; καί αδελ­
φός μας πρόθυμος καί πάραυτα ν άχολουθήσης τόν ένταυθα ερ­
χομόν σου" τον όποιο» και περιμενομεν άνυπομόνως καί άοεύκτως.
Με’νομεν Μαρτίου 20 Λαγκαόια.
Πρόθυμοι ώ; αδελφοί
’Αναστάσιος Παππαγιαννόπουλος, Κανέλος Παππαγιαννόπουλος*
Κωνς-αντΐνος Παππαγιαννόπουλος, Παναγής Παππαγιαννόποολος(α),
Κατά δέ τήν 23 Μαρτίου οί Μαυρομηχάλαι, Μούρτζινοι
χαι λοιποί πανστρατιά είσήλθον είς Καλάμας, δτε αμα­
χητί παρεδόΟη ό Βοεβόδας μεθ όλων τών έχει εύρεθέν-
των τούρχων ύπέρ τούς 150. Τή 24 σώμα Μανιατών μετά
πολλών Μεσσηνίων έστράτευσαν κατά τών Φρουρίων Με­
θώνης καί Κορώνης. ‘Ο δέ Κολοχοτρώνης διά τά ενδότερα
τής ΙΙελοποννήσου ήτοι τήν Καρυταιναν* δτε, διερχόμενος
τήν Μεσσηνίαν, οί Γαρατζαΐοι ένθαρρυνθέντες έοόνευσαν
τινάς τών έν Άνδρούση τούρχων. Οί Τούρκοι τής Αρκα­
δίας τήν αύτήν ημέραν ε’ιχον αναχωρήσει Srcc Νεόκαστρον.
Οί δέ Άρκάδιοί "Ελληνες έτοιμοι οντες καί άπο τήν κάτωθεν
επιστολήν έμψυχωθέντες έκινήθησαν κατ’ αύτών. Ιδού ή
επιστολή.
'Λδείφοί κάτοικοι ’Λρχαόίαζ.
Ή ωρα έφθασε, τό στάδιον τής δόξης καί τής ελευθερίας ήνοί-
Χθη, τά πάντα έδικά μας καί δ Θεός τοΰ παντός μεθ’ ημών έσεται*
μη πτοηθήτε είς τό παραμικρόν. Σείς εισθε ατρόμητοι καί τών

W Οί Δελιγιάνν»! πριν τής έπαναστάσιω; ίύ'τω; ίπωιοαάζοντο ήτοι ΠϊπήβΥ1*'""

ν»ϊοι.
10
προγόνων μα; απόγονοι" γενικώς δπλισθητε μέ άνοικτά μπαϊρά­
κια, καί τρέξαιε εναντίον τών εχθρών τής πίστεωςκσίτής πατρίδος.
ίντός ολίγων ημερών φδάνομεν καί ήμεϊς μέ 10,000 στρατεύματα.
Σείς σραλίσατε τους Άρκαδίους Τούρκους, καί μία/ ώραν άρχή-
τιρα ώς λέοντες νά τοΰ; ξεσχίσιτε καί νά τους στείλετε εις τά
τάρταρα τοΰ αίου, μή καταδεχΟήτε νά σάς κατηγορήση άκοσμος
χαίή ‘Ιστορία, άλλα ν’ άπαθανατίσητε τά δ>όματά σας, καί νά δια­
μένετε αιωνίως ε’ς τήν αθάνατον δόξαν, καί σάς εΰχόμεθα υγείαν
*αί άνδρίαν συνενωμένοι μέ τήν δμόνοιαν καί τήν πειθαρχίαν, τβς
δέ πράξεις σας νά μάς γράψητε μέ πρώτον πρός δδηγίαν καί ησυ­
χίαν μας.
Έν Σκάλα τήν 23 Μαρτίου 1821 1«ν £ΧΟς τής έλευθερίας.
Θ. Κολοκοτρώνης, Γρ. Δίκαιος.

’Ενώ δ’ «προχωρεί ό Κ,ολοκοτρώνης εις τήν πεδιάδα τής

Καρυταίνης τήν 26 οί έν Αεονταρίω κατοίκοΰντες Τούρκοι
φοβηθέντες έφυγον εις Τρίπολιν- οί δ' έν Κ,αρυταίνη ώχυ-
ρώθησαν εις τό πεπαλαιωμένον φρούριον ταύτης.
Οί Φαναρΐται καί Τζαχιώται Τούρκοι περί τούς 1,700
μαχητάς άπεφάσισαν τήν αύτήν ημέραν ν' άπέλθωσιν εις
Τρίπολιν μετά τών οικογενειών των. ’Αλλ’ ό Κ,ολοκοτρώ-
νης μ,αθών τούτο κατέλαβε τήν θέσιν άγιον ’Αθανάσιον (εις
τού Άντώνι) (κατά τό κάτωθεν έγγραφον). Τούς άντικρούει
έκεΐθεν διαβαίνοντας, καί ήοχισε πεισματώδης μάχη έκατέ-
ρωθεν, ότε έφθασαν βοήθειαν καί οί ΙΙλαποΰται μετά δύω
ώρας. Άλλ’ ό Κολοκοτρώνης δυστυχώς σωσας τά πολε-
μεφόδια άπεσύρθη εις τά πλάγιά τής Οεσεως αύτής, οί
δέ Τούρκοι, πολεμούμενοι άπό τά πλάγιά άπο τόν Κ,ολο-
κοτρώνην καί άπο τά νώτα άπό τούς Ιΐλαπούτας διευθό-
νοντο εις Καρύταίναν, μή δυνηθέντες οέ νά διαβώσι τήν
γέφυραν ώς άποκρουσθέντες ύπό τών ‘Ελλήνων, έβιάσθη-
σαν νά διαβώσι τόν ποταμόν εις Θέσιν Χαλίλαγα, ένθα έ-
πνίγησαν πολλοί1 έφονεύθησαν δέ καί έπνίγησαν ύπέρ τάς
 11
300 ψυχάς, έν ώ "Ελληνες έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν
περί τούς 17.
Αυτή είναε ή πρώτη μάχη ήτις έγεινε κατά τήν έναρξιν
τής έπαναστάσεως. Ιδού καί ή ανωτέρω άναφερθεϊσα επι­
στολή τών ’Ανδριτσάνων.

Την εύγενείαν σας καπετάν Θεοδωράκι ά,άεΛ-

φικως άσπαζόμεΟα.
Ευρισκόμενοι εις τά ‘Ρόβια μέ ολον τό στράτευμα έλοίδο-
μεν τό γράμμα σας, καί τους Φαναρίτας τούς έξεβγάλαμε χαί
τούς έ’χομεν μέσα εις τήν Σουλτίνα εις τό νερό, έςερόρτωσαν καί
μένουν απόψε έχει·, καί έμεΐς τούς έχομεν καρτέρι μή ίτρε'ψουν
όπισω, ήθέλαμεν νά τούς βαρε'σωμεν, όμως εί'αεθα ολίγοι, καί διά
τούτο σάς δίδομεν τήν είδησιν οπού είς τον άγιον Αθανάσιον ν’
άφήσετε έως τριακοσίους στρατιώτας και άπό πάνω άπό Δραγου-
μάνου νά μας έλΟη ίμιντα'τι διι είμεΟα πολλά ολίγοι καί απόψε
με'νομεν άπόκρισίν σας καί ΐμιντάτι.
Εις τούς δρισμους σας αδελφοί Άνδριτσάνοι.
Οί δέ λοιποί διασωθέντες Τούρκοι κατέφυγον είς τό φρού-
ριον Καρυταίνης, ένωθέντες μετά τών άλλων τήν αύτήν
στιγμήν φθάσαντες οί Κανέλος Δελιγιάννης, Ήλ. Μαυρο­
μιχάλης, Φλέσας, ’Αναγνωσταράς, Κεφάλας, Παπατσιώνης,
καί άλλοι τούς έπολιο'ρκησαν στενώς. ’Αλλ’ οί Τούρκοι τής
Βαρδούνιας καί Μιστρά 2 χιλιάδες περίπου κατά τό κά­
τωθεν έγγραφον τοϋ II. Μαυρομιχάλη άπήλθον εις 'Γρι-
πολιν, ένθα συσσωματωθέντες μετά τών έν Ττριπόλει καί
Λεονταριτών περί τάς 4 χιλιάδας, έφθασαν εις Καρύται-
ναν, καί διαλόσαντες τήν πολιορκίαν παρέλαβον τούς πο-
λίορκουμένους καί έπανήλθον είς Τρίπολιν, δτε είς τήν
επιστροφήν των ένεδρεύων ό Νικήτας, κατά διαταγήν τοΰ
θείου του Κολοκοτρώνη, είς Φραγγο'βρυσι έφόνευσέ τινας.
Ιόού ή ειρημένη έπιστολή περί τοΰ αριθμού τών Βαρδου-
νιωχών, καί τής κυριεύσεως τοΰ Μιστρά.
12
Παιδί, μου Η.Ιία και καπεταν Θεοδωρι*/.
Ταύτΐ) τή ώρα έλάβομεν τά γράμματά σας καί έχάρημεν διά
τήν υγείαν σας' ειδον τά έν αύτοΐς, καί περί τών έξακοσίων άνθριό-
πων, όπου ζητείς Καπετάν Θιοδωράκι νά σοϊ στείλωμεν έλπίζο-
μεν νά εϊσθε ανταμωμένοι μέ τόν Ήλίαν, τόν όποιον κατόπιν σου
έςεκινήσαμεν μέ πολύ στράτευμα καί δ Θεός έστω εί; τά επιχει­
ρήματα σας· φυσέκια σήμερον σάς έστείλαμεν εξακόσιες δεστέδες,
καί ούριον όπου γίνονται καί άλλα στέλλομεν, τάς δρδηνίας μας
οπού καί έγγράφως καί διά ζώσης σας εδώσαμεν νά τάς ακολου­
θήσετε άπαραβάτως, και προ πάντων νά πάσχετε επί πόνου, συ-
νεργοϋντες μέ τοΰ; πλέον καλλιωτέρους τροπουί δια την ελευθε­
ρίαν τών έδικών μας* νά έχετε σύμπνοιαν καί ορθήν σκέψιν, νά
μεταχ ειρίζεσθε τά πρέποντα τής εκστρατείας καί νά έχετε άκραν
εϋσπλαγχνίαν εις τούς ίταετιλίοες εχθρούς, φυλάττοντές τους εις
τά πάντα ώς τήν κόοην τοΰ όμματίου σας καί εις έκάστην ημέραν
νά μάς είδοποιή-ε τά τρέχοντα. Λάβετε τό περικλειόμενον τοΰ
Καπετάν Κυριιχκοΰλη άπό τό όποιον καταλαμβάνετε οτι καί δ Μι-
στράς έκυριεύθη καθώς καί ή Βαρδούνια, άναγωροΰντες οί εχθροί
χωρίς τουτεζ-, διά τού; οποίους πρέπει νά λάοετε «ναγκαίαν προ-
βλεψιν διά νά μήν είσέλθουν εις Τρίπολιν, διότι σινμποσοΰνται εως
2,000 Βκρδρυνιώτα·. καί Μιστριώται, κα! ένδυναμόνει δ εχθρός.
Πολιορκίζοντες τήν Τριπολιτσάν νά γράφετε μέ τρόπον τα­
πεινόν ζητοΰντες τούς Αρχιερείς προεστώτσς καί ’Ανάστασην, καί
οτι λαμβάνοντες αυτούς αμέσως αναχωρείτε, αυτό τό τερτίπι
νά κάμετε, διότι άλλο ίσως δέν είναι ώφελιμώτερον οια την ε­
λευθερίαν των. 1821 27 Μαρτίου Καλαματα.
‘Ο πατήρ σας, σάς άσπάζομαι
Πετρόμπεη; Μαυρομιχάλης.

Μετά τήν διάλυσιν τής πολιορκίας τής Καρυταίνης, οί

Έλληνες λαβόντες μέτρα αμυντικά έτοποΟετήΟησαν περί
-τάς άρχάς ’Απριλίου κύκλω τής Τριπόλεως. Οί μέν Πετ-
α,εζαΐοι, Χαραλάμπης, Θεοχαρόπουλος καί άλλοι εις Λεβεΐδι
5 ώρας μακράν τής πόλεως ταύτης επί κεφαλής χιλίων.
 13
Οί δέ Κολοχοτρώνης, Γιατράκος, Νικήτας, Άνάγνωστα-
ράς, Ήλίας Μαυρομιχάλης, Κεφάλας, Παπατσιώνης Κα­
νέλας Δελιγιάννης, Γϊέτροβας έτ.Ι κεφαλής 3000 είς Πα-
παρι, 3 ώρας μακράν, ένθα ήλθαν και οί υιοί τοϋ Κο-
λοκοτρώνη. £Ο δέ Κυριακούλης καί Αντώνιος Νικολόπουλος
έκ Μιστρά επί κεφαλής 500 είς Κεραίας, 3. ώρας μακράν
‘Ο δέ Άρχιερεύς Βρεσθένης,Κρεββατάς, Κοντάκης καί άλλοι
έπί κεφαλής 1500 περίπου είς Βέρβαινα,άπέχοντα 4 ώρας, ό
οέ ΙΙλαπούτας επικεφαλής 500 εις Διάσελον Αλωνισταίνης.
Κατά τήν 8 ’Απριλίου, ημέραν του Πάσχα οί τοΰρχοι
πανστρατιά άπο Τριπόλεως ώρμησαν κατά τών έν Κερα-
σΐαΐς ‘Ελλήνων, έξ ών ό μέν Κυρίακουλης μετά όλίγην
άντίστασιν ύπεχώρησεν, ό δέ Α. Νικολόπουλος μαχόμενος
έπεσε μετά 20 άλλων- έφονεύθησαν δέ καί έκ τών Τούρ­
κων περί τούς 40.
Κατά δέ τήν 11 επίσης οί Τούρκοι πανστρατιά ώρμησαν
κατά τών έν Αεβεΐδι ‘Ελλήνων, έξ ών, ύποχωρησώντων τών
λοιπών, 70 περίπου έχοντες έπί κεφαλής τούς τέσσαρας Ιίετ-
μεζαίους καί τόν Στριφτόμπολαν κλεισθέντες είς τάς οικίας
τοΰ χωρίου, άντικρούουσι γενναίως τόν εχθρόν μέ πολλήν
ςημίαν του- μάχονται 4 ώρας, δτε έδραμον ό ΙΙλαπούτας,
Αλωνιστιώται καί Ν. ΙΙετμεζάς- έπιστρέψαντες καί οί
πρό μικρού ύποχωρήσαντες Καλαβρυτινοί καί ένωθεντες
μετά τών λοιπών, όλοι όμοϋ έπέπεσον κατά τοΰ έχθροϋ
καί τόν έτρεψαν είς φυγήν. Είς τήν μάχην ταύτην έφονεύ-
θησαν πλέον τών 150 Τούρκων καί έπληγώθησαν πολλοί-
εκ δέ τών ‘Ελλήνων ό ανδρείος Στρίφτόμπολας μεθ’ενός
άλλου, καί έπληγώθησαν 5 έν οί'ς καί ό I. Πετιμεζάς.
Τά δέ Μεσσηνιακά φρούρια, ώς είρηται, έπολιορκήθη-
°αν στενώς ύπό τών Μεσσηνίων μέ μέρος Αακώνων καί
Δρκάδων περί τά τέλη Μαρτίου. Κατά τήν αυτήν εποχήν
ίπολιορκήθησαν καί τά φρούρια τής Μονεμβασίας άπδ τούς
 Il
πέριξ έχεϊσε Μανιάΐας ύπό τόν 'Γζανετάχην καί λοιπούς
Πραστιώτας καί Μονεμβασιώτας- τοΰ Ναυπλίου, άπό τούς
'Αργείους, Ναυπλιεΐς, Κρανιδιώτας καί άπό τούς Χελιώ-
τας ύπό τόν Γ. Χελιώτην καί τής Κόρινθου άπό τούς
Ποριώτας, λίγινήτας, Δερβενοχωρίτας, τούς ίδιους Κοριν-
Οίους ύπό τόν ΓΙαπανίκαν καί ’Αναγνώστην ΙΙετμεζάν μέ
μέρος Καλαβρυτινών.
Οί έν Βοστιτση Τούρκοι άνεχώρησαν εις Σάλωνα μετά
τών οικογενειών των τήν 25 Μαρτίου.
Περί τάς άργάς ’Απριλίου έπολιορκήθησαν ατενώς αί
Πάτραι υπό τοϋ Ζαίμη, 1Τ. Πατρών, Άνδ. Αόντου, Κουμα-
ναίων (όπου έφονεύθη ό Στ. Κουαανιώτης) Καρατζια καί
λοιπών. Αλλά φθάσας ό Γιουσούφ-πασίας διά τής Ακαρ­
νανίας καί Μεσολογγίου βοήθειαν, διέλυσε τήν πολιορκίαν.
Οί δ’ έν Αάλα Τούρκοι έπολιορχοΰντο παρά τοΰ Γ. Ιϊλαπού-
τα, Δ. Δελιγιάννη, Γ Σισίνη, καί X. Βιλαέτη, δστις εις ά-
κροβολισμούς τινας έφονεύθη, καθώς καί ό Γ. Γιαννιάς.
Είς τάς νήσους περί τά τέλη Μαρτίου πρώτοι οί Σπετσιώ-
ται ύψωσαν τήν σημαίαν τής έπαναστάσεως- επομένως οί
‘Υδραίοι καί Ψαριανοί. Τά δέ Σπετσιώτικα πλοία έπολιόρ-
κησαν τά φρούρια Ναυπλίας Μονεμβασίας καί Νεοκάστρου
ένθα έμειναν μέχρι τής πτώσεως των.
‘Η Ανατολική Ελλάς έπανέστη έν γένει περί τάς άρ-
χάς ’Απριλίου, δτε ό μέν Πανουργίας μετά τοΰ Γκούρα
^πολιόρκησαν τούς έν τω παλαιω φρουριω τών Σαλώνων
Τούρκους Βοστιτσάνους και έντοπίους περί τάς 500 οι­
κογένειας, αιτινες μετά δωδεκαήμερον πολιορκίαν ήχμα-
λωτίσθησαν άπασαι. Ό δέ Διάκος πολιορκήσας τούς έν
Λεβαδεία καί ’ Χταλαντίω τούς ήχμαλώτισε, καθώς μετά
ταϋτα μέ τόν Δυοβουνιώτην ήχμαλώτισε καί τούς έν Βου-
δουνίτσα ώχυρωμένους· οί δέ Θηβαίοι έσώθησαν χαταφυ-
γόντες εις τό φρούριον τής Εύβοιας· ’Επίσης οί ’Αθηναίοι
 15
μετά τών Σαλαμινίων έπολιορχησαν τάς Αθήνας. Ε ί ς Π ε-
λοπόννησον. Τό έν ΙΙάπαρι στρατόπεδον μετετέθη
είς Βαλτέτσι.
Ό ’Αντώνιος Κολοχοτρώνης ένεδρεύων τότε κατά δια­
ταγήν τοϋ Θ. Κολοχοτρώνη είς τούς μύλους Δαβιας έχ-
τύπησε τούς έχ Τριπόλεως έξε)Λ)όντας νά άλέσωσι Τοόρ-
Χους έξ ών έφόνευσέ τινας· έπομένως έξήλθον βοήθειαν χαΐ
οί άλλοι Τοΰρχοι έχ τής αύτής πο'λεως, οί δ’ έν Βαλτετσίω
Χαΐ οί έν ΙΙιάννη ύπό τόν ΙΙλαπουταν έδραμον εις βοήθειαν
τοΰ ’Αντώνη, χαΐ συνεχροτήθη μάχη πέριξ τής Συλίμνης,
διαρχέσασα περίπου 2 ώρας, καθ’ ήν έφονεύθησαν έχ μέν τών
Τούρκων 20, έχ δέ τών ‘Ελλήνων 5.
Τήν έπαύριον άπεπειράθησαν οί τοΰρχοι νά προσβάλωσΐ
τούς έν Βαλτετσίω 'Ελληνας, άλλ’ άπέτυχον.
Περί τής ρηΟείσης μάχης υπάρχουν καί αί άχόλουθοι έπι-
στολαί.
ΦιΛυγενίοτατοι άίεΛγοΙ Λιοικηταί καί fyxptroi
ΐώκ Σπετσών.
Κατ’αΰτάς εφθασεν ένταϋθκ ό Κ. Κοσμάς, τόν όποιον έδέχ-
θημεν κατά τό πατριωτικόν χρέος μας φιλοφρόνως καί εύμενώς,
παρά τοΰ ίδιου έλάβομεν τάς δϋω χιλιάδας πε'τρας καί τό μπα­
ρούτι όπου έκ νέου μα; πέμπετε, διό καί εΰχαριστοΰμεν τήν ©ι-
λογενείαν σας καί τόν αδελφικόν ζήλον καί προθυμίαν Σας. Δέν
«μφιβάλλομεν άρχοντες δτι νά σας ε’γινε πρό ήμερων γνωστός
° εις τάς 12, καί 13, συγκροτηθείς φριχτός πόλεμός τοΰ Βαλ­
τετσίου μεταξύ ημών καί τοϋ εχθρού, τοΰ όποιου τά νικητήρια
δυνάμει τοΰ τίμιου και ζωοποιού Σταυρού έδοθησαν είς τό γένος
ήμών τών εύσεβών Χριστιανών.........................................................
Εν τουτω υγιαίνετε συν τω Χριστός άνέστη. Εκ τοϋ ‘Ελλη­
νικού στρατοπέδου τής Τριπολιτσάς.
Τήν 26 ’Απριλίου 1821. ό αδελφός
(Ιδού ή άπάντησις) Θ. Κολοκοτρωνης.
 1G
Φι.Ιργεντ'σιατε Κο.ΙοΛντ^ώνη καί .Ιοιποι ζα.τε-
ταναίοι χαίρετε !
Μεγάλη» χαράν μάς έπροξένησεν αδελφοί τό άπο τάς 26 τοΰ
λήγοντο; γράμμα σας, παρά τοΰ όποιου πληροφορούμενα τούς
όποίους άπετελέσατε λαμπρούς καί ο,τω; ‘Ελληνικούς θριάμβους
κατά τών κοινών μας τυράννων. ‘II πατρΐς σάς προετοιμάζει φί­
λοι άμαραντίνους στεφάνους καί τ’ όνομά σας θέλει καταγραφή
εις την βίβλον τής αθανασίας διά νά δοξασθήτε ώς άλλοι Πε-
λοπΐδαΐ, ©ρασύβουλοι χαί ‘Αρμόδιοι' μήν αμφιβάλλετε αδελφοί
βιι βταν λάμψη ή ποθητή εκείνη ημέρα τής ελευθερίας, ή φήμη
Θέλει σας διακηρύξει διά τής σάλπιγγος, καί αύτά τά Ευρωπαϊ­
κά έθνη όποιων προγόνων απόγονοι εϊσθε’ άνδρίζεσθε ούν διά τήν
τάχιον τοΰ ίεροϋ τούιου άγώνος έκπεραίωσιν, φιλοτιμούμενοί καί
έκ μέρους μα; νά σάς μιμηθώμεν εις τήν άνδρίαν καί αρετήν, δου-
λεύοντες τό κατά δόναμιν τήν σεβαστήν μας Ελλάδα.
Πού ημερών άπεφκσίναμεν νά στείλωμεν μετά τών αδελφών
μας ‘Εδραίων διά τά μέρη τών Πατρών καί Ναύπακτού 12 έκ
τών μαχίμων πλοίων μας καλώς ε’φωδιασμένα καί τήν δευτέραν
η τρίτην αναχωρούν ή ανάγκη διά πολεμοφόδια είναι κοινή εις
ήμας καί εις πολλά τής ‘Ελλάδος μέρη, πλήν επειδή καί εί'μεθα
ύπερβέβαιοι, οτι σείς αδελφοί θέλει τά μεταχειρισθήτε πλέον άπό
ήμας ώφελίμως, σας στέλλομεν πάλιν έκ τοΰ υστερήματος 3,000
πέτρας καί 6 κάσσαις μέ φυσέκια ευχόμενοι θαυμάσιον τήν τούτου
χρήσιν έν τοσούτω σάς παρακαλοΰμεν νά μας γράφετε τακτικώς
τάς κατά τών τυράννων μας συνεχείς θριάμβους σας, διά νά συγ-
χαΐρώμεθα καί συνεργουμεν τό κατά δύναμτν.
Έκ Σπετσών τής 30 Απριλίου. 1821.
Οί αδελφοί σας πρόκριτοι τών Σπετσών.
’Ιδού ήάπάντησις τοΰ Κολοκοτρώνη καί λοιπών.
Φι-Ιογενίστατοι άρχοντες πρόκριτοι τής νήσου Σπετσών.
Τό άπό 30 τοΰ παρελθόντος αδελφικόν σας ελαβομεν σήμερον.

"Αρχοντες σεις ανέκαθεν έδείξατε φιλανθρωπίαν καί γενναιότητα

μετά ζήλου απαραδειγμάτιστου εις τά δίκαια τής πατρίδος καί
 17
του γένους, διά τά όποια αυτά προετοιμάζοντσι δικαίως οί ά-
μαράντινοι στέφανοι είς την φιλογένειάν σας, καί πολύ περισσό­
τερον όταν άποσταλώσι τά πλοία σας διά τήν πολιορκίαν τα·'*
φρουρίων Ναύπακτού καί (Ιατρών, διά τδ όποιον καί ήδη κοινώς
πκρακαλείσθε ν' άποσταλώσιν δσον τάχος, ουσα καί ή τοιαυτη εκ­
στρατεία αναγκαιότατη και ωφέλιμος* ημείς προσπαθοΰμεν ν’αΰ-
ξήσωμεν τά στρατείματά μας κα1 νά πλησιάσωμεν είς τδ κέντρον,
καί επειδή ή αυτή έκστρατεία μας προσπαθοΰμεν νά γενή καί τακ-
τικωτέρα, πεπείσμεθα νά έμφανισθώμεν καί καρποφόροι* άπό Χρυ-
οοόίτσι τήν 2 Μαΐομ J821. Οί αδελφοί
Θεοδ. Κολοκοτρώνη;. Κανέλος Δελιγιάννης.
‘ΟΚολοχοτρώνης άπό Βαλτέτσι άπελθών είς Χρυσοβίτσι
συ.νεχέντρωσε περί τούς 1500 Γορτυνίους, τούς οποίους
διένειμαν είς οόο στρατόπεδα τό μέν είς Χρυσοβίτσι, τό
δέ είς Πιάνναν, καί διωρίσθη Αρχιστράτηγος της επαρχίας
κατά τό κάτωθεν έγγραφον.
Τήν σήμερον δλον τδ γένος τής επαρχίας Καρυταίνης αΰτοθε-
λήιως διορίζει αρχιστράτηγον καί κεφαλήν τών στρατευμάτων μας
τδν γενναιότατου καί ύπέομαχον του γένους καπετάν (·)εοδωράχην
Κολοκοτρώνην, είς τοΰ οποίου τάς οδηγίας καί προσταγάς είμεθα
εις χρέος νά ΰπακοΰωμεν, και άν κανένας είτε άπό τούς στρατιώτας
είτε άπδ τούς μή στρατιώτας άτακτήση, έχει τήν πληρεξουσιό­
τητα νά τον πχιδεόση κατά τδ σφάλμα του καί κατά τούς νομούς
τής πατρίδος ΰκωλύτως καί έλευθέρως.
Το ά. έτος τής ελευθερίας 1821 Απριλίου 28 Χρυσοβίτσι.
Κκνέλο; Δελιγιάννης, Άνδρ, Ν. ΓΙαπαδιαμαντόπουλος, Κωνς-άν-
τϊνος Ύύηλίίντης, Πα«αγ_. Δημητραχόπουλος, Δημήτρ. ΙΙαπαγιαν-
νόπουλος, Πανιγ. Λαλοπουλος, Λάμπρος Ροϊλόπουλος, Θεόδ. Λια-
ρόπουλος, Νικόλ. Μποΰχουρας, Δημήτρ. Πλαπούτας, ’Αναγνώστης
Ζαφειρόπουλος.
Δυνάμει δέ τοΰ ανωτέρω διορισμού του αύδημερόν διώ-
ρισεν αρχηγόν τοΰ έν ΙΙιάννη στρατοπέδου τόν Δημητρών
Ιΐλαπούταν,ώς έξης.
Δτρατιώται αδελφοί, οπού εύρίσκέσδε εις τό στραιόπεοον Πια-
2
 18
νας, διά τοϋ παρόντος μας σας γνωστοποιοΰμεν, δτι εις τήν έλλει-
ψίν μας βέλετε γνωρίζει αρχηγό» σας τόν καπετάν Δημητράκη
Πλαποΰταν του οποίου τάς οδηγίας και ορδινα ν άκούητε ευπειθώς,
διότι ύστερον παιδεύεσθε χωρίς έλεος από τού; νόμους τής πατρίδος,
καί προσέξατε καλώς' τό ά. έτος τής ελευθερίας καί 1821 ’Απρι­
λίου 28 Χρυσοβίτζι' Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
’Επίσης τήν αύτήν ημέραν συνεστήθη πενταμελής έφο-
ρεία έκ τών προκρίτων τής επαρχίας, προεδρευομένη ύπό
τοΰ Κανέλου Δελιγιάννη, διά νά προμηθεύη τά του πολέμου'
περί δέ τών ενεργειών αυτής σώζονται τ’ ακόλουθα έγ-
γραφα.
■ *> . ^’Αδελφοί Ζουναταΐοι, Καρβουνίαραιοι, Κατσιμπαλάίοι, Σου-
λαΐοι, Κασιϊοχωρΐται, Κερκ’εζιώται μέ τά Καλύβια, Μερζίώία^
Βανικιώται, Ίμπραχιμ- Καρατουλιώται, Παυλαΐοι, Παλιομηράΐοι
καί Βλαγονδοραΐοι, σάς φκνερόνομεν δτι άπδ με'ρος τοϋ γένους
έοιωρίσαμεν τόν κύρ Λάμπρον Καλογερόπουλον μέ δύο έτι Στε-
μνιτσιώτας, μ. ένα I αρζενικιώτη·^ μέ δύο Ζυγοβυστινούς καί μ’ένα
Καρυτινόν διά νά έπιστατήση τά γεννήματα τών γωριών σας, τούς
όποιους ώς διωρισμένους άπό τό γένος νά τούς γνωρίζετε, δίδοντες
τήν δεκατιάν είτε Ρωμοίΐκων είτε Τουρκικών χωραφίων άπο τά
δέκα ένα καί τά τούρκικα τρίτον από τά πέντε έ»α καί τά παρα­
σπόρια δλα νά τά κάμουν ταπτί δλα κατά τήν άπόφασιν τοϋ γένους,
δθεν καί τοϋ λογου σας κατα τούτο νά δείξετε εΰπείΟειαν, χωρίς
νά γινη παραμικρά κλοπή ή χιρπαλατισμός διότι έπειτα παιδεύε-
σθε από τούς νόμου; τοΰ γένους.
Ουτω ποιήσατε. 1821 τήν 30 Μαίου Ζαρα'κοβα,
Κανέλος Δελιγιάννης, Νικόλαο; Ταμπακόπουλος, Σπΰλιος Κου·
λας> Δημητράκη; Παπαγιαννόπουλος, Γεώργ. Δημητραχόπουλος. /
Δηλοποιοϋμεν οί υπογεγραμμένοι έφοροι τής έπαργίας μας Κα-
ρυταινης, τήν σήμερον έλάβομεν άπό τόν κύρ Βασίλη Άναγνωστό-
πουλον Νεμνιτσιώτη» δι' αναγκαίας έπισκευάς τών στρατευμάτων
εις τάς επαρχίας μας, γρόσια πεντακόσια νούμ. γρ. 509 καί είς
ένδειξή τοΰ έδόθη τό παρόν μα; οπού μετά τήν ελευθερίαν νά τά
πληρώση ή πατρίς καί μετά τοΰ δικαίου τόκου.
 19
30 Maiau στραιόπεδον Τρίκορφων.
Κανέλος Δελιγιάννης βιβαιώ, Σπίλιος Κουλάς βεβαιώ, Δημη-
τράχη; ΙΙαπαγιαννόπουλος, Γεώργιο; Δημητραχόπουλος.
( Κυρ. Βασίλη 'Ροιλόποολε.
’Από πρώτον γέννημα οπού ήθελεν εύγει νά οώοη; δυο πινάκια
γέννημα τών ορφανών τοΰ Γεώργη Παυλόπουλου Κερχεζιώτου
διά νά φάγουν, ν’ άδιάσης χαί τό μαγαζί Κερχεζέί'χον, νά χαΟί-
σουν τά πσιδία μελά τοΰ σχοτωθέντος, χαί τά γεννήματα Κερχε-
ζέίχα νά τά ρίψετε δλα εις το μαγαζί Δούλου1 χαί ώς σας
γράφομεν ν’ άκολουθήσγ,ς.
1821 τη 12 ’Ιουνίου 'Λγιοβλάσης.
Κανε'λος Δελιγιάννης, Σπόλιος Κουλάς.
Άλλ’ ή αρχηγία τοΰ Κολοχοτρώνη δέν περιωριζετο μό­
νον εις τήν επαρχίαν του, άλλ’ έξετείνετο καί πέραν αύτής,
καθ’ ότι έχων ούτος στρατιωτικήν πείραν περισσοτέραν τών
άλλων ειλχυε τήν κοινήν ύπόληψιν όθεν εις τά περισσό­
τερα μέρη τής Πελοπόννησου ποϋ μέν οιέταττε, πού δέ
προέτρεπε δίδων στρατιωτικά σχέδια, μερίμνων καί καθο-
δηγών τά τοΰ πολέμου προς τό κοινόν συμφέρον τής πα­
τρώος. 'Η άλήθεια δέ τών ανωτέρω έμοαίνεται εις τάς
κατωτέρω έπιστολάς, διασωθείσας έκ τών πολλών.

’Αδελφέ κυρ Γεωργάχη Κολιόπουλε!

’Ελαβον τό γράμμα σας καί ίδον διά τό πε’ρασμά σας πέρα, εάν
ήναι δλαι αί γνώμαι σύμφωνοι καί άν στοχάζεσθε πώς είναι ικανά
τά στρατεύματα σας νά βαστάζουν τήν πολιορκίαν Λαλαίων, ακο­
λουθήσατε το1 γράφομεν χα! ήμεϊς προς τούς Δημητσανίτας διά νά
σας στείλουν τζεπ -χανέ κατά τό γράφειν Σας ήμεί; δέ εί’μεθα πολύ
Καλά. Ό Μόραλης Μπεκΐο πασιάς ήρχετο εις Μωρέα μέ 4 καΐκια
Χαί μέ 3000 τυοάννους, τόν έπιασαν τά Ύδροψαριανά καράβια καί
τούς έπε’ρασαν άπό τό σπαθί, χαί έφεραν τόν Μπεκίρ πασια καί έως
άΟΟ Τούρκου; εις τήν "Γδραν χαί τούς έχουν χαί φτιάνουν τά-
πιες· ό ανεψιός Ύψηλάντε ήλθεν εις Ύδραν, χαί ώς μάς γράφουν
σήμερον άπό Βέρβαίνα ήτον έτοιμος μέ τούς αρχηγού; Ύδρας καί
20
με τόν ζύρ ’Αναγνώστην ΓΙαπαγιαννόπουλον να εύ'γουν είς Μύλου;.
Τούς Τούρκου; οπού έβγήχαν εις ΙΙάτρας έχουν σφαλιστούς εις
‘Αργος ζαί είναι έως 250, καί έλπίζομεν νά τούς πάρη ό διάβολος.
Ή Ρωσσία έκήρυξε τόν πόλεμον τής Τουρκίας. *0 Πρίγζιψ Αλέ­
ξανδρος Ύψηλάντης ζαταβαίνει μέ μεγάλας δυνάμεις καί θερίζει
τούς τυράννους, ιοσάν τόν καλόν έργάτην. Τά Ρούμελη κινδυνεύει
νά έλευθεοωθή* δλα μέ τό έλεος τοΰ Θεού καλά, καί άνδρίή'εσθε
αδελφέ, καί μένω* τήν ά. Μαΐου 1821 Χρυσοβίτσι.

Έλάβομεν τά γράμματά σας καί ΐοομεν όσα-γράφετε καί τούς

νόμους «που έθεσπίσατε* και σας έπαινέσαμεν, καί θέλομεν ακολου­
θήσει τά όμοια. Το νά μην έχωμεν μπαϊράκια καλόν είναι, πλήν
τό νά σηκωθούν διόλου δέν είναι καλόν* άλλα εις τόν τόπον μπαϊρα-
ζιών μας νά βάλλετε μίαν φιάμπουλαν χωρίς σταυρόν, πανί σζέτον,
πλάτος μία ήυισυ σπιθαμή, καί μάκρος οσον ανήκει, χωρίς νά
σηκώσετε τούς σιδηρένιους σταυρούς, καί τά παϊράχια άς φυλα­
χθούν δι’ άλλην περίστασιν. Όταν οί στρατιώταί σας κινήσουν διά
πόλεμον νά εύγάζουν τά κεοαλογυρια τους καί νά μένουν μέ μόνα
τά φέσια, τό ίδιον δρδινον έδώκαμεν ζαί εις τούς έδικοός μας, ζαί

πεύουν δι εδώ βιάσετε ζαί άπό αύτοϋ τους έν Βαλτέτσι, αμα οπού
έςέλθουν δ·.’ έδώ νά μάς ακολουθήσουν, χαί η φιλογενεία σας πιά­
νετε έχεινο τό μέρος. Πασχίσατε νά πιασθή τό ΙΙαρθένι καλώς,
επειδή πέντε ή ές ’Αργεΐοι έμάθομεν πώς έφεραν ζαερέ είς Τρι-
πολιτσάν, τό όποιον δέν μάς πειράζει, άλλ οτι γίνεται κακιστάιη
®ρχή ζαί πρέπει αυτός ό δρόμος να κοπή χωρίς άλλο. Ημείς
χθες έγρίψαμεν είς Τουρνίκι είς τόν Δαγρέ νά συνάξη τά πέριξ
έκεΐ άρματα καί νά ενδυνάμωση τόν εκεί τοπον καλώς. ’Αδελφοί
εάν πιασθοϋν τίποτε ’Αργεΐοι ή μέ ζαερε, ή μέ γράμματα καί πη­
γαίνουν διά Τρίπολιτσάν, δέσατε όρδινον νά σκοτωθούν άν πταίουν,
διά φόόανκα-ι παράδειγμα τών άλλων δυ'ω ή τρεις, όμχ-ίω; ζαί είς
 21
κάθε άλλο μέρος. Λάβετε τά περικλειόμενα καί στείλατε τα ώ; αί
έπιγραοαί των. ’Αδελφοί, Si’ αγάπην Θεού, τό Παρθενι νά ενδυνα­
μώσετε καλώ; καί στείλατε έκει τόν καπετάν Νικήταν μέ αρκε­
τοί»; στρατιώτας, καί ή Βϊρβ-να υποψίαν δέν έχει, καθότι είναι
άλλα κοντινότερα με'ρη, ή οποίον άλλον κρίνετε εύλογον έττειδλ
διά τ’ αύτοΰ έάν εκστρατεύσουν ημείς πέρτομε κατόπιν χαΐ υγιαί­
νετε εϋοδουμενοί.
Τήν 8 Μαΐου τό ά. ίτο; τή; έλιυθερίαο. Χουσοβίτσι.
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

’Α.δελρέ καπετάν Γεωργα'κι Κολιοπουλε ’

'Ελαβον τό αδελφικόν σου ίοον τά γραφόμενα σου. Διά τό πολιόρ-
κισμα τοΰ Δάλα άφοΰ συναχθούν καί οί αδελφοί Γαστουνιώται νά
τού; δώση; γνώμην ότι είς το μέρος όπου θέ νά βάλλουν τά κανο'νια
να ήναι δυνατόν, νά βάλουν καί ανθρώπου; αρκετούς νά τά προ-
φυλάττουν ωσάν δποΰ είναι ένδεχόμενον οί έχθρο! νά έφορμήσουν
ή νά τά πάρουν ή νά τά βουλώσουν καί κατά τούτο κάμετε ορθόν
στοχασμόν’ είς τήν Δημηισάνα έγραψα διά νά σα; στείλουν τ’α­
ναγκαία τοΰ πολε'μου, καί άν δεν σάς τά στείλουν γράψετε μοι νά
τού; βιάσω. Προχθές έδγήκαν οί Τούρκοι έ'ω; εις τά ταμπούρια
μα; καί μέ τό νά έπιασε τό νερόν χωρίς ν’ άνοιχθη τουφέκι εφυγον
οπίσω. Χθές επτά στρατιώται μα; έπήγαν τριγύρω τοΰ κάστρου,
διά νά τούς πάρουν ζώα, έβγήκκν εως 100 καί τούς έσφάλισαν,
μας έδόθη ειδησις καί έπήγαμε κατ’ επάνω των, έβγήζαν έως 4
χιλιάδες καί ήλθον εως τό ζεροπήγαδον’ άνοίγθη ό πόλεμο; άπό τάς
8 τής ήμερα; ή ωρα εω; εΐ; τάς 2 τής νυκτό; καί τού; έισακίσαμε
μέ θάνατον, μέ λαβώματα άπειρα, καί μέ μεγάλην έντροπήν καί
καταισχύνην του; τους έχώσαμεν ίσια μέ τήν πόρταν κυνηγόντας
τθυς, καί ά; έχη δόζαν ό Θεό; οπού καί αυτήν τήν πατάγια τήν
έκερδίσαμεν.
Τήν 25 Μαίου Τρίχοροα 1821.
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Ο συγγραφεύς περιγραφών τήν μάχην τοϋ Βαλτετσίου
έν σελίδι 133- τήν χαρακτηρίζει ώς τήν πρώτην άσφα-
 22
λή βάσιν τής Ελλην. έπαναστάσεως· καί δικαίως, διότι
άπεφάσισε τήν τύχην αύτής· άλλ' απομακρύνεται τής ακρί­
βειας καί αλήθειας τών γεγονότων τής μάχης ταύτης.

Ίόοι> .-τίϋς εκθέτει, ύ συγγραφευς ταύτηκ.

« Εις Βαλτέσσιον ήταν έστρατοπευδευμένοι ό Κυριακού-
λης Μαυρομιχάλης καί ό ’Ιωάννης Μαυρομιχάλης, ό μέν
αδελφός, ό δε υιός τοΰ τελευταίου ήγεμόνος τής Μάνης Π έ-
τ ρ ο υ Μ α υ ρ ο μ ι χ ά λ η, μετά ολίγων Μ ανίατων καί τινων
οπλαρχηγών τών επαρχιών Τριπόλεως και Λεονταρίου’ ή
όλη δύναμις τών Ελλήνων συνεποσοΰτο εις 1000 περί­
που άνορας, ότε ό ύποδιοικητής τής Πελοποννήσου Μους"α-
φάβεϋς καί ετερος Τούρκος στρατηγός, ό Κιαμήλβεϋς, ώρ-
μησαν κατ’ αύτών άπό Τριπόλεως, μετά 6,000 λογάδων
άνορών καί μετά πυροβόλων, έν τώ σκοπώ τοΰ νά κατα-
τροπώσωσιν αύτούς, έκεΐθεν δέ, προχωρήσαντες εις τήν άλ­
λην Πελοπόννησον, νά διαλύσωσι τάς επίλοιπους πολιορ-
κίαςκαί ούτω νά καθυποτάξωσιν πάλιν τήν χερσόνησον. Άλλ’
οί έν Βαλτεσσίω "Ελληνες, άν καί πανταχόθεν περικυκλω-
Οέντες, άντέστησαν γενναίως, έπί δύο ημέρας και μίαν νύ­
κτα, μέχρις ου έφθασεν εις αύτούς βοήθεια Γορτυνίων άν-
δρών υπό τόν Θεόδωρον Κολοκοτρώνην τότε δέ οί
εχθροί προςβληθέντες καί έκ πλαγίου, έτράπησαν εις φυγήν,
καταλιπόντες άπαντα τά πυροβόλα αύτών καί τάςάποσκευάς
καί καταδιωχθέντες υπό τών ‘Ελλήνων μέχρι σχεδόν τής
Τριπόλεως».
Ιδού όμως πως πραγμαπικώς συνέβη.
Άφιχθέντος τοΰ Κεχαγιάμπεη εις τήν Τρίπολιν μετά
3500, οί "Ελληνες άρχηγοί Κολοκοτρώνης, Κυριακούλης
καί Ηλίας Μαυρομιχάλαι καί λοιποί συνεζρότησαν καί δεύ­
τερον συμβούλιου εις Βαλτέτσι καί άπεφασίσθη, οι μέν
Μαυρομιχάλαι μετ' ολίγων Μανιατών καί οί οπλαρχηγοί
Κεφάλας, ΙΙαπαςσιώνης, Μπουραϊοΐ, ΙΙέτροβας, Σιόρης
 23
χαί λοιποί έπί κεφαλής 1ΟΟΟ περίπου έκ τών επαρχιών
Λεονταρίου, Φαναριού και Μεσσηνίας νά οχυρωθούν είς
Βαλτέτσι' οδέ Κολοκοτρώνης νά έλθη είς βοήθειαν μέ τούς
Γορτυνίους. Είδοποιήθησαν συγχρο'νως και οί έν Βερβαί-
νοις νά έλθουν βοήθειαν.
'Η είς Τρίπολιν εύρισκομένη Τουρκική δύναμις συνέκειτο
έκ τών 3500, τούς όποιους έφερεν ό Κεχαγιάμπεηζ'
1000 ’Αλβανών μισθωμένων είς διαφόρους Τούρκους κατά
τήν Πελοπόννησον, ώς εσυνείθι,&το, οίτινες ειχον συγκεν-
τρωθή έκεΐ· καί έξ 8500 εντοπίων Τρίπολιτών καί τών χα-
ταφυγόντων έκεΐ άπό τάς επαρχίας Μιστρος, Βαρδούνιας,
Λεονταρίου, Καρυταίνης, Φαναριού (μετά τών Τζαχιωτών)'
συμποσουμένη όλη ή δύναμις είς 13000.
Οί Τούρκοι αρχηγοί σχεδιάσαντες νά καταβά)<ωσι διά
μιας τήν έπανάστασιν, διέταξαν γενικήν εκστρατείαν δθεν
τήν πρωίαν τής 12 Μαιου ό Κεχαγιάμπεης επί κεφαλής
τής ρηθείσης δυνάμεως τών 13000 ;καί όχι 6000 ώς ό
συγγραφεύς διατείνεται) έξεστράτευσε κατά τών έν Βαλ­
τέτσι, ένθα περικυ^λώσας τούς "Ελληνας πανταχο'θεν ήρ-
χισε νά πυροβολή κατ’ αυτών μόλις δέ ήρξατο ή μάχη, ότε
έφθασεν ό Κολοκοτρώνης μέ τούς Γορτυνίους άπό τό Χρυ-
σοβίτσι, άπέχον 2 ώρας έκεΐθεν, καί έπετέθη κατά τής άρ-
κτικής πλευράς τών Τούρκων. Ή μάχη κατέστη πεισμα­
τώδης· οί Τούρκοι λυσσωδώς έφώρμουν κατά τών Ελλή­
νων, άλλάγενναίως άπεκρούοντο' έφθασε μετ όλίγας ώρας
Χαί ό Ιΐλαπούτας βοήθειαν κατά τήν διαταγήν τοΰ Κολο-
Χοτρώνη’ ούτω δέ μαχομένων έφ’όλης τής ημέρας ήνάγκα
σεν επί τέλους ό Κολοκοτρώνης τήν αρκτικήν πλευράν νά
ύποχωρήση καί είσέδυσεν είς τούς έν Βαλτέτσι Ελληνας,
τούς οποίους ένεθάρρυνε καί έφωδίασε μέ πολεμεφόδια. Τήν
επιμονήν άμφοτέρων τών διαμαχομένων μερών, ούτε ή νύξ
οιέκοψεν, ότε έφθασε βοήθεια καί έκ τοΰ έν Βερβαίνοις
 24
στρατοπέδου· και έξηκολούθει ή μάχη τήν πρωίαν τής 13’
μέ τήν αυτήν ορμήν καί καρτερίαν εκατέρωθεν μέχρις ού
οί Τούρκοι προσβληθέντες πανταχόθεν ύπό τών Ελλήνων
τρέπονται εις φυγήν καί καταδιώκονται μέχρι σχεδόν τής
Τριπόλεως, κατασφαζόμενοι, έγκαταλείποντες τά πυροβόλα
των καί πολλά άλλα σμεύη των. ΈφονεύΟησαν δέ καί έπλη­
γώθησαν έκ μέν τών Τούρκων 700, έκ δέ τών 'Ελλήνων
περί τούς 20 (α).
Άπό τήν έν Βαλτετσίω μάχην μέχρι τής άλώσεως τής
Τριπόλεως δέν αναφέρει ό συγγραφεύς ούδέν γεγονός, ώς
νά έπεκράτησεν έκτοτε, έν διαστήματι 4 μηνών, ηρεμία,
ένω μόνον πέριξ τής Τριπόλεως συνήφθησαν 20 περίπου
μάχαι, καθ’άς έφονεύθησαν ύπέρ τούς 1500 Τούρκους- καί
Έλληνες έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν περί τούς 150.
Έκ τών μαχών τούτων έν όλίγοις περιοριζόμεΟα νά
περιγράψωμεν τάς περιωνύμους τών Δολιανών καί τήν
Γράνας.
'Ο Νικηταρας μετά τήν έν Βαλτετσίω μάχην άπελθών
είς Χρυσοβίτσι έλαβε διαταγάς παρά τοϋ Θείου του Κολο-
χοτρώνη, καί ένισχύΟη μέ μέρος στρατιωτών έπί κεφαλής
έχόντων τόν Άλεξανδρόπουλον άπό Στεμνίτσαν διά νά
πολιορκήση τό Ναύπλιον. ΙΙορευόμενος δέ είς Δολιανά συν-
ηντήΟη "μέ 8000 Τούρκους έκ Τριπόλεως έξελθόντας· διο-
ρών δέ τόν κίνδυνον έκλείσθη είς τινας τών έν Δολιανοΐς
οικιών καί έμάχετο- άντέστη τρεις περίπου ώρας γενναίως
άντικρούων τάς έφορμήσεις τών Τούρκων, ότε έφθασαν
βοήθειαν οί έν Βερβαίνοις έστρατοπεδευμένοί ’ τότε προσ-
βληθέντες καί άπ’ αύτών οί Τούρκοι έτράπησαν είς φυγήν
φονευΟέντες υπέρ τούς 250, καταλιπόντες καί έν πυροβόλον.

(α) 2ημ. Αν ίΟολον φΟάσει τρΐ της τροπίς οί [/.ετά ί.μίσιιαν ώραν ίλΟοντες. Νική­
τα;, Κ. Μααροαιχάλης χαι ΓινναΛ; Κολοκοτρώνζς ίΛίλϊ προ (Λίγάλη
 25
Περί τών ανωτέρω καταχωροΰμεν χαί το έπόμενον έγ­
γραφον τοΰ Κολοκοτρώνη.
Arsijrit χαπίτάν Νιχήτα χαΐρε !
'Έως σέμερον δέν έχω γραφήν σου, ού'τε ήςευ'ρω τί έκαμεί αύ-
τοΰ· διά τήν εις Δολιανά γενναιότητά σου σ’ εύχήθην καί σ’ έπήνεσα.
Λάόε ένβ γράμμα διά τήν επαρχίαν τοΰ Κάτω Ναχαγιέ καί εύθύ;
μ’ άνθρωπόν σου νά τό στείλης νά διαβασθή εις όλους, καί ολοι οί
οπλοφόροι μέ τ’ άρματα νά ευγουν και νά έλθουν μαζή σου κατά
τήν πληρεξουσιότητα οπού έχεις εις χεΐράς σου νά πολιορκήσετε
καί τό ’Ανάπλι, νά βάλετε νά θερισθοϋν καί τά γεννήματα καί νά
συναχθοϋν όπου κριθή εύλογον διά τήν οικονομίαν καί τάς ζωοτρο­
φίας τώ» στρατευμάτων μας χωρ'ς νά γίνη τό παραμικρόν κουσοΰρι,
καί όποιος άπό εκείνα τά χωριά δέν ευγει εις τ’άρματα καί δέν
θελήσει νά κάμητό χρέος του νά τοΰ καίης τό όσπήτιον, νά τόν παι-
δεόης, νά τοΰ πόρνης- καί τό πραγμά του νά τό τρώγουν τ’αύιοϋ
στρατεύματα, ομοίως καί αύτοΰ εις τόν κάμπον τοΰ Αργους καί
Άναπλιου νά κάμης τά ίδια, ώς τό χρέος σου σ* διδάσκει καί ακο­
λουθείς εις ολα κατά τάς συμβουλάς μου όπου σοϋ έκαμα άπό εδώ,.
και Οια τους τοιουτους παραοατας κτι ενάντιους να μου ο.Οτ,ς ειίη-
σιν, καί έγώ άπό. έδώ θέλει στείλω νά τούς παιδεύσω κατά τούς
νόμους τοΰ γένους καί τής πατρίδος μέ τόν τρόπον όπου μήτε οί
ίδιοι δέν ήμποροΰν νά συμπεράνουν, καί ώς σοϋ γράφω άκολούθησον
εις όλα. Τόν κυρ. Κωνσταντή ’Αλεξανδρόπουλον άσπάζομαΓ υγίαινε.
Τήν 24 Μαίου 4 821 στρατόπεδον Τρίκορφων.

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
/δί>ΰ έν συκεομω και ή πίριγραφη tijc er Γρ'άγα χιάρ/ς.
Ο Κολοκοτρώνης άπό τδ στρατόπεδον τών Τρίκορφων,
μεταβαίνων εις έκεϊνο του Στενού, διά νά έμψυχώση τούς
Αγιοπετρίτας, οΐτινες είχον ψυχρανθή, διότι έξ αύτών έφο-
νεύθησαν ύπό τών έχθρών εις τήν εν άγίω Σώστη ένέδραν
περί τούς 25, διήλθεν έκ τής Οέσεως Μίτυκα, μεταξύ Τρι-
π°λεως καί Μαντινείας, ένθα ύπάρχει στενόν τι· ύποπτου-
·£ίζ οέ μήπως δι’ αύτοδ διαβώσι Τούρκοι έκ Τριπόλεως νά
26
λάβωσι τροφάς άπό τά πέριξ χωρία, διέταξε νά όρυχθή
τάφρος (Γράνα) καθ’ δλην τήν έκτασιν τοΰ στενοΰ, ό'ντος
επιπέδου, πρός τήν οποίαν νά χαρακωθώσιν οί Έλληνες διά
νά τούς κτυπήσωσι. Τω όντι τήν 10 Αύγούστου έξήλθον
περίπου τών 4000 Τούρκων έκ Τριπόλεως μ’άρκετά φορ­
τηγά ζώα καί διέβησαν άπό τό άκρον τής τάφρου, δτε ήτον
ημιτελής- εύοόντες δ’ έκεΐσε τόν Δαγρέν τοποθετημένον
μετά 200, έπιπίπτουν κατ’ αύτοϋ και τόν τρέπουν εις φυ­
γήν, φονεύσαντες ύπέρ τούς 20- έν οΤς καί τόν αδελφόν τοϋ
Δαγρέ. Ούτως έφο'ρτωσαν τροφάς περί τά 600 ζώα άπό
τά χωρία Λουκά καί Τσιπιανά καί έπέστρεφον. Ό Κολο­
κοτρώνης άμα ήκουσε τούς μετά τόν Δαγρέ πυροβολισμούς
διέταξε χαί κατέλαβον τήν τάφρον προσκαρτερών τούς
Τούρκους, οίτινες προχωροΰντες νά διαβώσιν έκεΐθεν κτυ-
πώνταΐ ύπό τών Ελλήνων- έξήλθον τότε βοήθειαν καί οί
λοιποί έκΤριπόλεως Τούρκοι, οίτινες προσέβαλον άπό τά
νώτα τούς Έλληνας- ώστε κατόρθωσαν έπί τέλους νά δια-
βώσι τήν τάφρον, αλλά μέ μεγάλην ζημίαν των- διότι κατέ-
λιπον όλα τά φορτηγά ζώά των, καί έφονεύθησαν ύπέρ
τούς 400, έν οΐς καί ό άδελφός τοϋ Κεχαγιάμπεη- έκ τών
Ελλήνων έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν περί τούς 30
μετά τών ύπό τόν Δαγρέ.
Ή μάχη αυτή ύπήρξεν άποτελεσματική είς τήν πτώσιν
τής Τριπόλεως, διότι έκτοτε οί μέν Τούρκοι δέν έτόλμουν
πλέον νά έξέλθωσι καί έμαστίζοντο ανηλεώς άπό τήν πεί­
ναν οί δ’ Έλληνες ένθαβρυνθέντες έπλησίασαν τά όχυρώ-
ματά των μέχρι βολής τουφεκιού. Ιίερί τής μάχης ταύτης
υπάρχει καί τό άκόλουθον έγγραφον τοΰ Δ. Ύψηλάντου.
Γενναιότατε καπετάν Θεοόωράχη Κο,Ινκοτρώνη !
Εις τήν μάχην τής 10 Αύγουστου μ δλην τήν υπεροχήν τοϋ
πλήθους τών τυράννων καί τήν αιφνίδιου ορμήν αυτών έδε'ξατ»
στρατηγιχωτάτην πρόνοιαν, έξαποστείλας έν χαίρω τους στρα-
 27
σιώτας σου καί εμψύχωσα; αυτούς μέ την γενναιότητά ίου* οδεν
έκέρδισας τήν λαμπράν εκείνην νίκην. Χαίρων λοιπόν μετά τής
πατρίδοσ, μακαρίζω ώς ιερούς μάρτυρας τού; είς τήν μάχην άν-
δρείως άποθανόντας, καί περί τών φαμελλιών αυτών βέλει είσάξει
νόμον νά τρέφωνται άπό τήν πατρίδα. Σέ δέ καί τούς ιύκε.Οεΐς καί
γενναίου; καπεταναίους και στρατιώτας σου έπαινών καί ομολογώ»
δημοσία τήν εύχαρίστησίν μου, εύχομαι ν’ άναφαίνεσδε πάντοτε
νικηταί καί εντός ολίγου νά συνεορτάσωμεν τήν τελείαν έλευδέρωσιν
ιής πατρίδος.
Έν τω στρατοπέδω τής Ιριπολιτσα; τήν Ιο Αύγουστου 1821.
Δημήτριος Ύψηλάντης πληρεξούσιος τοΰ Γεν. επιτρόπου.
’Επειδή ό Όμέρ πασσάς χαί Μεχμέτ πασσάς έπλησίασαν
μετά 7000 είς τά Δερβένια τής Κόρινθου, διετάχθησαν
διάφορα στρατεύματα χαίό Ήλίας Μαυρομιχάλης μετά 200
νά άπέλΟωσι πρός όχύρωσίν των, ώς καί ό Φλέσσας μετά
τοΰ Νικήτα, οίτινες μετέβησαν έκεϊ καθώς έκ του κάτωθεν
φαίνεται.
Afs.lyol καπετάν Νικήτα και .Ιοιποι χαίρετε.
Έλαβον τό αδελφικόν σας.................................................................
ιοομεν καί τήν σημείωσιν μέ τά ιερά στοιχεία ή δποία είναι γνω-
°τή σας καί έπί τούτου έδιωρίσδη δ Μπεϊζαδέ Ήλίας μέ 200 καί
έρχεται απ’αύτοΰ, πρέπει καί έσύ καπετάν Νικήτα κατά τήν
όρδινίαν τών Εφόρων ν' άκολουδήσης τον πηγαιμόν σου- αληθινά
«δελφοί καί τήν αύτοΰ χρείαν γνωρίζω, αλλά τό μόνον άναγκαΐον
μέσον είναι εκείνο ώ; ωφέλιμον καδ’ολην τήν πατρίδα, καί άργητα
δέν πρέπει, ούτε νά κοινολογηδή τό τοιοΰτον’ καί οι λοιποί σταδήτε
αύτοΰ, κα! βαστάτε τό μέρος εδώ καλώς, καί μέ τόν εκεί σύν Θεω
πηγαιμόν του άν ίδή πώς είναι ασφάλεια, ή άς έπιστρέψη καί άς
μείνη ό Μπειζαδές, ή άς μα; γράψγι δ,τι ακολουθεί, καί άν δέν
>)ναι ανάγκη τόν σηκόνομεν καί έρχεται αύτοΰ, καί κατά τοΰτο
αδελφοί σταδήτε προσεκτικοί. "Ο,τι εΐδησις σας ήλθεν αμέσως μέ
μει,ίλι νά μάς φανερώσετε διά ρέγουλα καί κυβέρνησιν.
1 Ιουνίου 1821 Ζαράκο&α.
Ό αδελφό; σας θ. Κολοκοτρώνης.
28
’Επειδή έιχον παντελή έλλειψιν πολεμεφοδιων έγραφα?
εις τάς Σπέτσας καί ιδού τι τοΐς άπαντα.
ΦιΛογετέστατε καπετά,τ Νικήτα και Λοιποί στρατηγοί ’Αργους.
Σπέτζαι τή 29 ΜαΕυ 1821.
Προθύμως άπαντώμεν εις τάς 2 έπιστολάς σας, ύπό τάς 25 καί
28 λήγοντας, ή πρώτη μα; έγχμιρίσθη παρά τοΰ έξαδέλφου σας
Νικολάου, τοΰ οποίον έδώσαμεν έκ τοΰ υστερήματος 250 τουφε·
κόπετρσις διευθόνοντάς τον εις ’Γδραν, διά νά λάβη καί έκειθεν
κανέν άλλο μέρος άπό αυτά; όμοϋ μέ τά 50 πττζά, τών όποιων
ημείς ύστιρουμεθα’ άπό δέ τής δευτέρας σας παράτηροϋμεν πλήρεις
χαρας τά ανδρεία σας κατά τών τυράννων κατορθώματα, μετά τήν
πληρεστάτην τών οποίων έζβασιν ή Πατρίς σας ετοιμάζει τής
αθανασίας τον στέφανον. Εντοσοΰτω μεγάλω; λυπούμεθα αδελφοί
βλέποντες τήν ανάγκην σας άπό μπαρουεη, καί μή δυνάμενοι νά
σας δώσωμεν τοιαυτην βοήθειαν υστερούμενοι καί ημείς διόλου άπό
αυτήν τήν πολεμικήν δόναμιν έχοντες μοιρασμένων εις τά διά­
φορα με'ρη τής ΙΙελοποννη'σου, όσην σχεδόν είχομεν διά προβεζιόνε
τής ιδίας μας νήσου, μ’ολον τοΰτο βλέποντες τήν υπερβολικήν
ανάγκην σας, διά νά οίκονομηθήτε προσκαίρως, παραδώσαμεν εις
τόν έπιφέροντα τήν παρούσαν μας τήν τελευταίαν κάσσαν, όπο<>
μα; εύρίσκετο διά προφόλαξιν τοΰ τόπου, λέγοντας σας ρητώς οτι
εις τό έςή; μα; είναι αδύνατον πλέον νά σάς δώσωμεν τοιαυτην
βοήθειαν' διά ταυτα κρίνομεν άναγκαΐον νά λάβετε τήν άπαιτουμέ-
νην πρόνοιαν διά νά προμηθευθήτε άλλαχόθεν πριν λάβετε τήν
ανάγκην τη;. Σας εΐδοποιοΰμεν προσέτι δτι' μετά τοΰ γραμματο-
κομιστοΰ σας έρχονται καί δυο ντουφεςίδες Αργίται, έπ’ δνόματι
ΙΙαναγιώτης καί Δημήτριος αδελφός αΰτοΰ, τους οποίους κατεπεί-
σαμεν νά έλΟωσι μέ τά εργαλεία των ’να συνεργήσωσι καί αυτοί
τό κατά δόναμιν εις τόν ιερόν τούτον άγώνα' έντοσουτω υγιαίνετε
Οριαμβεύοντες κατά τών κοινών τής Πατρίδος τυράννων.
(Τ. Σ.) Οί πρόκριτοι τής νήσου Σπετζών,
Φι.Ιογεεέσταζε Κύριε Νικήτα !
Έξ "Ύδρας τή 29 Μα'ί'ου 1821.
Τήν φιλογενικήν σας επιστολήν, 25 λήγοντος σημειωμε'νήν ,
έλάβομεν παοά τοΰ απεσταλμένου σας Νικολή, εις ήν ίδόντες τά
 29
γενναία σας ζατορδώματα ΰπερεχάρημεν. Αυπούμεθα όμως άδελο^
νά μήν ήμποροϋμεν νά σας συντρέξωμεν εις τήν μπαρουτην, υστε­
ρούμενο'. πολλά ζαί ημεες αϋτΐξς, έξ αιτίας της προμη&εόσεως
π-ντήχοντα ζαί έπέζεινα πολεμικών μας χαραβίων, δποϋ καταγί­
νονται είς τόν παρόντα ιερόν πόλεμον, μέρος μέν είς τό Αίγαΐον
πέλαγος είς άπάντησιν τοΰ έχθροΰ άν δοχψάαη νά έςέλδη, καί
μέρος εις τά μέρη τής Ελλάδος, ΙΙελοποννήσου καί κόλπου Ναύ­
πακτού' μία τοιαυ τη πολεμική δυναμις αγαπητέ άδιακόπως καιά
πόδας, μας καταστεί πτωχούς εις τά τοιαΰτα είδη· προχθές έστεί-
λαμεν τω στρατηγό Κολοκοτρώνη αρκετός ατζαλοπετρας, μερι-
σαντες σχεδόν είς δυο τήν ποσότητα όπου μας ευρ'σχετο, άγζαλά
κι; αυτών ώσαύτω; ύστερούμεθα, πλήν διά νά σάς «ΰχαριστήσωμεν,
έδώκαμεν χιλι'ας τω άπεσταλμένω σας.
Σας άσπαζόμεθα έν Χριστώ ζαί μένομεν.
αγαπητοί σας
( Γ. Σ.) Οί κάτοικοι τής' νήσου "Υδρας.
Επίσης παραλείπει ό συγγραφεύς τήν μάχην του ΙΙοϋσι,
καθ’ ήν έφονεύθησαν ύπέρ τούς 250 Τούρκους χαί SO
Ελληνας· ή τις συνέβη ώς εξής*
Περί τά τέλη Ιουνίου μαχομενος πέριξ του Λάλα ό Γ.
Πλαπούτας έπεσε νεκρός, στερηΟείσης τής πατρίδος ενός
γενναίου στρατιωτικού. Άντ αύτοϋ δέ ή Γερουσία και ό Κο­
λοκοτρώνης μετά τής Εφορίας, διώρισαν τόν Δ. ΙΙλαπού-
ταν διά τοϋ έπομένου εγγράφου (α).
Γενναίοι άΰι.ΙγοΙ Mnttaratoi χαί στρατιώται της ί.τα^γί,ας
Καρύταιΐας, οί’ ϊίττζατο.τεάίΐψέτοι κατά τού Λα.Ια' γ·«Λετι'
Μέ λύπην μας άπκραδειγμα'τισχον έμάΘομεν τόν Θάνατον τιΰ
γενναιότατου αρχηγού καί ήρωος καπετάν Γεωργάζη Κολιοπούλου
καί δέν δυνάμεθα νά σάς παραστήσωμεν τήν Θλίψιν τής ψυχής
μας ό'χι δι’ άλλο τι είμή διά τήν ύστέρησίν του καί διότι εις αυτήν
τήν ακμήν ζαί εποχήν ήτον και έφάνη έπωοελή; καί αναγκαίος πρόί
(«} Htpl τόΰ διορισμοί; oo'j ,στραιτιγοΐί Δ. Κολιοοο^λο^, υκοιρχ,^νίΐ και όί^-^ν ϊτ:·
ί’γγραφα. ίξ ώ·. Tivi. li-nuMifiO'/mv και «ίί ri · . · ■ · ,7,:
T'W'ies λ £ 9 ν ι κ (j.
 3D
δλον τό γένος καί τήν πατρίδα, άλλ’επειδή τό Θειον θέλημα ούτως
ήτον, χαιρόμεδα δτι έγένετο μάρτυρας καί είναι βέβαια έν μέσω
τοΰ παραδείσου, καί ή πατρίς καί δλον τό γένος τόν έστεφάνωσε
μ' ένδοξους καί άμαράντους στεφάνους, καδώς Θέλει στεφανώσει
Ιν καιρω καί δλην τήν οικογένειαν του καί τά φίλτατα τέκνα του'
με τό νά έστάθη έξ αρχής ώς άλλος φιλο'στοργος πατήρ προς έσας
όλους τούς στρατιώτας καί ή μακαρία ψυχή του τήν σήμερον
συνευφραίνεται μετά τών μαρτύρων καί άγιων. ’Επειδή λοιπόν καί
είναι ανάγκη νά έχετε κεφαλήν καί αρχιστράτηγον διά τήν καλήν
ευταξίαν σας καί διά τήν είς τό καλόν οδηγίαν σας, έδιωρίσαμβν
αρχηγόν σας καί κεφαλήν τόν καπετάν Δημητράζην Κολιόπουλον
αδελφόν τοϋ μακαρίτου, μ’δλον όπου εδώ μας ήτον αναγκαιότατος
καί χρήσιμος καδ δλα καί περίλυπος έγένετο διά τόν θάνατον
-οϋ αδελφού του κατά χρέος, τόν όποιον παρηγορήσαντες έςαπο-
στέλλομεν αύτοΰ καί θέλετε τόν ύποδεχβή εύμενώς ώς τόν μακα­
ρίτην εκείνον, καί θέλετε έχει κάδε υποταγήν καί εύπείδειαν είς τάς
οδηγίας τοο καί άγαθάς συμβουλάς του ώς καί δέν άμφιβάλλομεν.
Λοιπόν αδελφοί άνδρίζεσδε καί ή φιλογενείκ σας μιμούμενοι εκείνον
τόν μακάριον είς τήν ανδρείαν, φρόνησιν καί ενθουσιασμόν όπου είχε
ίιά τήν γλυζυτάτην έλευβερίαν εις τό γένος, διά νά στεφανωθήτε
μέ τούς στεφάνους τής δόξης καί τής τιμής, καί ίιά ν’ άπολαυ-
οωμεν όλοι εκείνο τό οποίον προσπαθοΰμεν καί άγωνιζόμεθα μέ τόν
άφανισμόν και κατατρόπωσιν τών τυράννων- ύγιαίνοιτε έν άγαδοΐς.
2’Ιουνίου 1821 Τρίκορφα.
Οί αδελφοί σας
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Κανέλος Δεληγιαννης, Σπύλιος Κουλάς,
Δημήτριος Παπαγιαννόπουλος, Γεώργιος Δημητραζόπουλος.
Αναλαβών τήν θέσιν του ό Δ. Πλαπούτας συνεννοήθη
μέ τούς Χριστόπουλον έπί κεφαλής τών Φαναριτών, Σισί-
νην, Δ. Δεληγιάννην, Αεχουρίτην, Πανάν και Α. Μεταξαν
έπί κεφαλής τών Έπταννησίων, οϊτινες ειχον συγζεντρω-
Οή είς τοΰ ΙΙοϋσι, κ’ έζράτησαν τήν λαμπράν έζείνήν μάχην.
’Επίσης πέριξ τών Πατρών συνήφθησαν περί τάς 7 μά-
χας, είς Σαραβάλί, Λεΰζα, Πουρναρο'χαστρον, Όμπλό,
 31
fcal αλλαχού καθ’ας έφονεύθησαν 400 περίπου Τούρκοι, περί
ων καθώς καί περί τής μάχης τοϋ Αάλα δέν κάμνει μνείαν
δλοτελώςό συγγραφεύς· είμή μόνον έν σελ. 133 απλώς άνα-
?ερει τήν διάλυσιν τής πολιορκίας ύπό τοΰ Γιουσούφ πασσά.
Εις τήν ’Ανατολικήν Ελλάδα παραλείπει τήν σημαντι­
κήν εκείνην μάχην τής Γραβιάς. Μετά τόν θάνατον τοϋ
Διάκου έτέθη επί κεφαλής τής Αεβαδείας και άλλων έπαρ-
χιών ό Όδυσσεύς, δςτις μετά τοΰ Γκούρα έκλείσθησαν
μετά 120 "Ελλήνων εις τό χάνι τής Γραβιάς καί άντέχρου-
σαν τόν Όμέρ πασάν μέ 7000 Τούρκους, έξ ών έφόνευσαν
150 έν ω έκ τών Ελλήνων έφονεύθησαν περί τούς 3.
Μετά ταΰτα ένωθέντες μετά τοΰ Όδυσσέως οί Νικήτας,
Ηλίας Μαυρομιχάλης, Φλέσσίας καί άλλοι ΙΙελοποννή-
σιοι, έκτύπησαν τούς Τούρκους εις διάφορα μέρη τής ’Ανα­
τολικής "Ελλάδος, ώς εις Κρεκοΰκι καί άλλαχοΰ όπου έπλη-
γώθη καί ό Ν. Σολιώτης’ καί μετά ταΰτα άπήλθον έκεΐσε
δ Πάνος και ό Άντώνης Κολοκοτρώνης.
ί Οί Άκαρνανες ύψωσαν τήν σημαίαν τής έπαναστάσεως
^ερί τά τέλη Μαίου, δτε ήχμαλώτισαν τούς έν Μεσολογγίω
Τούρκους· συγχρόνως όΜακρής, Βλαχόπουλος, Βαρναζιώ-
της, Γριβαΐοι καί άλλοι έπολιόρκησαν τό Βραχώρι και
Ζαπάντη, ένθα εύρίσκοντο 800 Τούρκοι, οίτινες μετ' όλίγων
ήμερων άντίστασίν ήχμαλωτίσθησαν άπαντες, εκτός τοϋ
Κούρκα Σέρβιαννη άποδράντος μετά 130, όστις συνελή-
ψθη εις Καρπενήσι ύπό τών Γιολδασσαίων.
Κατά τήν αύτήν εποχήν έπιχειρήσας ό Ισμαήλ
Ήασσάς Ιίλάσας έπί κεφαλής 3000 νά είσβάλη εις τήν

ληνών, φονευθέντων επέκεινα τών 100 Τούρκων, ώς δπο-

Χωρησάντων τών λοιπών εις Άρταν.
■Η μάχη αύτη ώς καί ή ρηθεΐσα τής Γραβιάς έπέφερον
32
ηθικόν άποτέλεσμα έμψυχώσαντες ούχ ήττον τούς στερεό-
ελλαδίτας- ώς ή ρζ.άχ;η τοΰ Βαλτετσίου έίς τούς ΙΙελοπον-
V/)aioUC>
Ώς πρός τήν σύγκρουσιν τών Ελλήνων μετά τοϋ Δερβίς
πασσσά τήν οποίαν αναφέρει έν σελ. 136 παρατηροϋμεν εις
τόν συγγραφέα, ότι ϊ.) ή θέσις τής μάχης δέν ήτον πλη­
σίον τών Θερμοπυλών άλλ’ είς τά Βασιλικά 6 ώρας μακράν
2) Ό Οουσσεύς δέν ήτον εις αύτήν τήν μάχην, άλλ’ ό
Τζούρας, Δυοβουνιώτης καί Παπανδρέας έπί κεφαθνής τών
Ελλήνρων- 3) δέν έγινε τόν Αύγουστον άλλα τόν Ιούλιον.
Περί τής πτώσεως τής Τριπόλεως άπλήν μνείαν κάμνει
ό συγγαφεύς έν σελ. 136’ λέγων ώς έξης « Τήν 23 Σε­
πτεμβρίου έκύριεύθη έξ εφόδου ή Τρίπολις ή πρωτεύουσα
τότε τής Πελοπόννησου, » ώς ν άναφέρη μικρόν τινα
άκροβολισμόν, ή γεγονός μίζροϋ λόγου άξιον. 111 άλωσις
τής Τριπόλεως ύπήρξεν αξιοσημείωτος άφ’ενός οιά τά ηθι­
κά άποτελέσματά της, διότι κατεστράφη ή καθέορα- όπερ
εχει μεγάλην έπιρροήν, τόσον εις τήν καρτερίαν τών ‘Ελ­
λήνων καί ένθάρρυνσίν των περί τής επιτυχίας τοΰ επιχει­
ρήματος των, όσον καί εις τήν δειλίαν τών Τούρκων, καί έπο-
μένως μετ' αύτήν ό αγών κατέστη γενικώτερος εκατέρωθεν-
άφ’ετέρου διότι έγεινε μεγάλη καταστροφή τών εχθρών.
Οί Έλληνες έν δίαστήματι τριών ημερών έφόνευσαν υπέρ
τούς 5000 μαχητάς καί ήχμαλφτίσαν υπέρ τάς 23,000
παντός γένους καί ηλικίας- και έκ τών 13,000 εντοπίων
καί ξένων οϊτινες ήτον είς Τρίπολιν μόλις 1500 Αλβανοί
κατ’ έλεος του Ιίολοκοτρώνη, έσώθησαν, οϊτινες, συνοοευ-
θέν τες ύπό του ΙΙλαποΰτα μέχρι τής Βοστίτσης, ασφαλώς
άπεβιβάσθησαν είς τήν ‘Ρούμελην. Έλληνες είς τήν περί-
στασιν ταύτην έφονεύθησαν περί τούς 150 (α).
(α) Μετ» τήν πτώσιι τής Τριπόλεως ίσιάλησαν τιν=ς irapi ro5 ‘ϊψτλχντοιι si;
-Ζ·ι 'όλυρ.πίΊ, ω·ι ϊ/ίχχ τό ί-όιι.ε·<ον έτος άπιστάτηΜο ό Γάτσιο;. κοί ·> Κορκιάσιοί
κ»ι οί λοιποί- κ«'ι τό άπότίίλίψχ τιϋτο ose-Xtroi si; τήν πτω»Τ< τίς Τρ·.ηολ«ω;.
 33
Μετά τήν μάχην ιού Βαλτετσίου συνήχθησαν είς τήν
Μονήν τών Καλτεζών προύχοντες τινες καί ’Αρχιερείς
τής ΙΙελοποννήσου μετά του Π. Μαυρομιχάλη, οπού αύτο-
χειρατονηθέντες Γερουσιασταί συνεχρότησαν τήν Πελο-
ποννησιακήν Γερουσίαν. Κατά τον Ιούνιον έφθασε καί ό Δ.
‘Υψηλάντης απεσταλμένος δήθεν πληρεξούσιος του έθνους
ύπό τοΰ γενικού ’Επιτρόπου ’Αλεξάνδρου ‘Υψηλάντου· ούτος
δέ άμέσως μετά τήν άφεξιν του έξέδωκε διαφόρους διαταγάς
πρός τούς ’Ελληνας, οί'τινες έσέβοντο αύτόν ώς ’Επίτροπον,
έννοοΰντες ότι όσα ένήργει ο αδελφός του, ενηργει αυτά έν
γνώσει τής ‘Ρωσσίας, καί έστειλεν επιτρόπους νά έφορεύσω-
σιν εις τάς παραδόσεις τών φρουρίων, ώς είς τό τήςΜονεμ-
βασίας τόν Α. Καταζουζηνόν, τόν Γ. Τυπάλδον είς τό τοΰ
Νεοχάστρου, τόν Αιβέριον είς ’Αθήνας, τόν δέ Μαυροχορ-
δάτον είς τήν Δυτικήν ‘Ελλάδα, διά νά όργανίση τά έζεισε
πράγματα, ώς έμφαίνεται έζ τοΰ επομένου εγγράφου.
Γενναιότατε χαπετάν Γιαννάχη 'Ράγγε !
Ή τραγική σκηνή τής δύστυχους 'Ρούμελης προ πολλοΰ άπα-
ϊχολει τήν προσοχήν μου- καί, ώς φαίνεται, έπί τούτου ό Θεός μάς
έςαιτεστειλε τόν φιλογενέστατον με'γαν Ποστέλνικον κύριον ’Αλέ­
ξανδρον Μαυροκορδάτον. Ή εύγενεία του είναι άνίρσς ευγίνής,
επιτήδειος νά οργανίση τά πάντα πρός τό κοινόν συμφέρον τής
πατρίδος καί έτοιμος νά χύση και αύτήν τήν υστερινήν σταλαγμα­
τιάν τοϋ αψ.ατο'ς του πρός ΰπεράσπισίν της. Μετ’ όλίγας λοιπόν
ήμίρας καταφθάνει ούτος είς Ρούμελην πληρεξούσιος και εφο­
διασμένος άπό τάς οδηγίας μου' εις τούτου τάς σοφάς συμδιυλάς
ζαί διαταγάς πειθόμενοι, θέλετε ίδεϊ εντός ολίγου τήν εντελή ελευ­
θερίαν καί καλήν άποκατάστασιν τής κατά τό παρόν άκαιαστάτου
Ρούμελης χαί ήμείς θέλσμεν μάθει τοϋτο μέ χαράν μας άνέκφρα-
τον διά γραμμάτων σας. Ίίν τοσοότω σάς «σπάζομαι ασπασμό)
πατριωτικω καί εύγομαι παρά Θεού δυναμιν είς τά ιερά όπλα σας.
Γην 26 Αύγουστου 1821. Εκτης πολιορκία; τής Τριπολιτσάς-
‘0 ΙΙατριώτης. Δημήτριος ‘Γψηλάντης.
Καταχωροΰμεν ώς έκ περισοϋ ζαί έπιστο?>ήν τινα τοΰ
3
 34
δίου η* έγραψε προς τού; κατωτέρω έπιγραφομένους, όντας
ώχυρωμένους κατά τόν ’Ισθμόν εις 'Κερατόπυργον.
l\rraioi και φι.ΐογενέστατοι κααεταναΐοι, Κωνσταντίνε,
Μεθωνήτη, Νικήτα Σταματε.1ό.του.1ε, Αρσένιέ
Κ ρέστη και ΆνιΙρέα Πατταδιαμα,ντόπου.Ιε I
Άνέγνων τό ά.τό 31 Αΰγσύστου γράμμα σας, χαίρω μέν διά
τάς λαμπρός νίκα; τών γειτόνων μας αδελφών καί συμμάχων. . .
.......................... Καί άν δέν ήμουν εδώ εις τήν Ιίελοπόννησον αρ­
χιστράτηγος, έπεθυμοΰσα χα! μαζρόίεν ν’«χσΰω, δτι τά στρα-
τεύμαια τής Πελοπόννησου φέρονται εί; τον ιερόν τοΰιον πόλε­
μον μέ άνδρίαν καί τιμήν, στογαοθήτε λοιπόν τώρα, όπου ή υπέρ­
τατη πρόνοια μέ χατέστησεν αρχιστράτηγον χαί συναγωνιστήν σας,
πόσον επιθυμώ και φιλοτιμοΰμαι νά βλέπω τά πελοποννησιαζά
στρατεύματα ανδρεία καί τίμια. Διά τοΰτο καί σεις οί αρχηγοί
πρέπει εις τούτο νά συμφιλοτιμήσθε. Μέ γράφετε, οτι άοοΰ καθα-
ρισθώσι τά μέρη τής'Ρούμελη;; άπό τοΰ; τυράννους, επιθυμείτε
νά συνεκστρκτευσετε εις τήν ’Αττικήν. ’Επειδή δμως ή Πατρίς
έστειλε τούς στρατιώτας της νά ουλάτιουν τάς εισόδους της, διά
τοΰτο δεν πρέπει χωρίς τήν άδειαν της νά έζβήιε έξω άπό την
Πελοπόννησον, άλλ’ Οταν ελθη ή περίστασις νά μέ γράψηιε διά νά
συσκερθώ μέ τοΰ; «δώ. Εύχόαενος δέ εις όλους υγείαν καί εις
όλα αγαθήν ε“χβασΐν υπέρ τή; Πατρίδος καί του ’Εθνους μένω.
Έκ τοΰ ςρατοπεδου τής Τριπολιτζαζ. Τήν 6 Σεπιεμβ. 1821.
Ό πατριώτης Δημήτριος Ύψηλάντης.
Πληρεξούσιος τοϋ Γινιχοϋ ’Επιτρόπου.
Περί τά τέλη του έτους τούτου συνήχΟησαν οίπληρεξούσίοι
εις νΑ ργος καί επομένως εις τήν ’Επίδαυρον, ένθα έδημιούργη-
σαν χό Βουλευτικόν, τό ’Εκτελεστικόν, τήν Πελοποννησια-
κήνΓερουσίαν, ώς και τήντής Δυτ.‘Ελλάδος-καί τόν Αρειον
ΙΙάγον τής ’Ανατολικής. Ό δέ Ύψηλάντης, Κολοκοτρώνης
καί λοιποί άπεπειράθησαν νά κάμουν έφοδον εις τό Ναύπλιον,
άλλ άποτυχο'ντες μετέβησαν εις τήν πολιορκίαν τής Κόριν­
θου, οτε περί τάς άρχάς τοΰ έτους 1822, ήτοι τόν ’Ιανουά­
ριον, παρέλαβον τάς κλεΐς του φρουρίου τής ’Ακροκορίνθου.
 35

ΕΚΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
ΚΑΤΑ TO 1822.

Κατά τα έτος 1822 έπολιορκήθησαν αί Πάτραι, ατερεξ

τών όποιων συνήφθησαν πολλά! μάχαι ούχ ηττον άποτε-
λεσματικαί υπέρ τών Ελλήνων, καί μ’ όλα ταΰτα ό συγ­
γραφεύς ούδέ μνείαν περί αύτών κάμνει, έν συντόμω δέ
εκΟέτομεν τά κυριώτερα γεγονο'τα τής πολιορκίας αυτής.
‘Ο Κολοκοτρώνης, άφοΰ παρέλαβε τάς κλεΐς τής Άκρο-
κορίνΟου, διετάχΟη νά μεταβή εις τήν Δυτικήν ‘Ελλάδα, ώς
αρχιστράτηγος διά τής επόμενης διαταγής τής Γερουσίας.
Γεκκαιότατε σ ρατηγΐ χύριε Θιόύωρΐ Ko2oxor(>ur>i I
Καθώς καί πρό ολίγου ή πατρίς πεπεισμένη «όσα είς τό φιλο-
γενές καί φιλοπάτριδές σου, καί οτι σεαυτϊν θνσιαζειί υπέρ τής
πατρίδος ώς πολλάκις τό «γνώρισε, σέ προσδιόρισε προ ήμερων
περί τής εκστρατείας τής είς τήν δυτικήν ξηράν Ελλάδα, ούτως
*π«ιδή έπλησίασεν ήδη ή προθεσμία τής είς rd ε’κεΐ Εκστρατείας
σου, επιτάττει σοι μητρικώς, ΐνα ταχυνης τήν τοιαυτην αναγκαία»
εκστρατείαν σου, προηγουμένως παρέχεται σοι πλχριξουσιοτητα
διά τά καθήκοντα τής αρχιστρατηγίας σου πρός το παρόν.
Α'. Νά σύναξης αμέσως καί εμμέσως διαοόροις τρόποις τούς
κατωτέρω στρατιώτας·
άπό μέν τήν Καρύταιναν στρατιώτ 1000
άπό δέ τό Φαναρι .... 250
άπό Καλάβρυταν.......................... 800
άπό Τριπολιτσάν.......................... 800
άπό ’Αρκαδίαν.......................... 800
άπό Πύργον................................ 200
καί άπό Γαστούνην .... 1000
4850
Β· Γενομένης τής ταχιίας τών στρατιωτών πΟτοτητος, θελεις
δ>έλ0ει διά Γαστούνης καί Ι’λαρέντζαζ εις Μεσολόγγιον, ένθα θέλεις
βυνεξυπακούεσθαι μετ’ εκείνων τούς όποιους θέλει σιι γνωστο-
ποιησοοσιν εΐ πληρεξούσιοι τής Δυτικής Ελλάδος, οϊτινες ευριςκον-
ται ηδη εις ΙΙελοποννησον.
* ~ 11»
 36
I'. Μεγάλως έ^ιταστεισει ή πχτρίς, δπευ οθεν ΰπα^ωσιν ή ς-α··
θΐτ.ν η άπίράιωσιν ci ύττβ Σ^ΰ σιρτιώται Θέλεις φροντίζει χατά
πάντα λόγον διά τήν εύταζίαν αυτών, τήν αποχήν Σηλ. τής άρπα-
γής ιω», κιί τδ νά μήν ένοχλώσί τι>α χριστιανόν είς τδ παραμιχρδν
ύπέρ τής τροφής τον καί άλ'λων πολλών, τοΰς δέ απειθείς καί
ανυπότακτους σιρατιώτας ίνα παιδεύης κατά μέν τους στρατιω­
τικούς νόμους (α), ιος τακτίχδς στρατηγός, φυλάττων δέ καί τους
νόμους τής πατρίδος ώς συατδς χαί φιλόπατρις.

(α) Ιδού ποιους νόμους ιίσήγαγε» είς το στρατοπεδον ό Κολοκοτρώντ,ς.

'Αρχηγοί καπεταναιοι και λοιποί άδιλφοί στρατιώται ολοι επίσης.
« Άπδ τούς σ*ρχτιωτικχύς νόμους, οί οποίοι είναι καί προγονικοί μας και τώρα
πάλιν δεκτοί εί; τήν πατρίδα μας, κρίνω δίκαιον χαί άναγκαϊον νά σάς γράψω τινά<
vi τούς φυλάττωμεν ολοι έξ ϊοβυ διά τδ καλόν μας γεηχώς και διά τδ καλδν τής
πατρίδος μας.
ά Ολοι οί στρατιώται νά διατάττωται και μορφόνωνται καθώς έψηφίσατο ή
Διοίκησες»
θ'. δλοι νά δδηγώνται άπδ άζιωμχτιχού; πασης τάξεως είτε χαπετανοίβυς και
άρ/ηγούς και νά δείχνουν είς αύτ-ύς σέβας και ε,ύπείθεια/ και έν καιρώ πολέμου
καί πάντοτι.
γ’. βχουσιν όμως χρέος cl ιίρτ,μινοι αξιωματικό νά έπαγρυπνού* δι’ολατά άναγ-
καία καί διά τήν βΰταξίαν *αΐ ειρηνικήν διαγωγή/ των στρατιωτών έξ&ναν:ίας χαί
δια τάς άταξίας Οίλει προσε'χαυσι οιά νά παιδβύωνται άσυγκαταβάτω; οί άταχτοι
και ταραχοποιοί·
δ'. Ολοι ϊέ έξ Γσου καί άπλοι στρατιώται καί άξιωματικοι νά ύποτάσσωνται με
Χ'οαν ύπανοήν και εύπε.'θιιαν είς τούς άνωτέρου; των έκαστος, οί στρατιώται εις
Ολου; τούς kocr.vavxiou; και αρχηγούς των, καί αύτοί οί κοπετα·>αϊοι καί άρχηγβί
εις τούς ανώτερους τω·» και τον στρατηγόν και ολοι νά διάγωσι μεταξύ των έν ειρήνη
χαί όιχονοία καί άγαπη.
·. Εχει χοέος ολον τδ στράτευμα νά φυλάττη άκριοώ; καί άπαραβάτως κόθ<
συ-θήκην καί διαταγήν τήν οποίαν ήθελε κάμει ο στρατηγδς μετά τών λοιπών αρ­
χηγών κιι καπεταναίω», eice διά τούς εχθρούς ςιτε δια κάθε τι.
ς·'. Οσοι τών εχθρών ή'Ηλον ρίψει τά όπλα των, ιΓτε γενικώς εΓτβ μερικώς, χρεω-
ς-ούμιν ολοι νά μήν του; ς-οχιζώχεθα πλέον ώς εχθρούς, επειδή τούτο οχι μόνον είναι
νόμος φιλάνθρωπος γενικώς, άλλ’ειναι καί Sv άπδ τά σωτηριωδίς-ατα ςφατηγήματα διά
νά μήν παραβιάζη ό νικητής τδν νικώμνον, νά καταντδ είς έπ=λπισιαν και νά προτιμδ
χαλλιτιρα τδν ε'/τιμον θάνατον παρά να λάοη τήν τύχην του άτιμου σφάγιάσμου καί
προστούτοις όταν τούτο δεν φυλάττεται αμαυρώνεται δ χαρακτηρ τού έθ.ους μ.ας καί
χατακρίνομεθα ώς ασπλαγχνοι άπανθρώπως· και βάρβαροι.
ζ'. Ολοι 'ομοίως χρεωστούν καί καπεταναιοι καί στρατιώται έν καιρω έκστρατχιας
απ’ όπου «περνούν, νά άπέχουν μακράν άπδ κλοπήν, αρπαγήν, υβριν, ραόδισμδν καί
άπδ κάθε παραταξιχν, δυναστεία» καί κατάχρηση εναντίον τών αδελφών μ.ας Χρι­
στιανών, ei~£ κο;<ώς, ει.-ε μεριχώς, ταύ»α πάντα είναι άλως διόλου ασυγχώρητα, καί
 37
Δ\ Καθώς όσα έφ-:τά καί οσα καλα ηίελον ακολουθήσουν εις
^ην παροΰσχν έκστρα εία> σου, ή πατρίς θέλει τά γνωρίσει απο­
τέλεσμα καί τών άρμάτω* χαί τώ> συνετών τής γενναιότητό; σου
τροπών, ουτω Θέλει γνωρ σ-ι κχί οσχ έξ εναντίας άτακτα ήδελον
ακολουθήσει έκ τών στρατιωτών καί τής γενναιότητάς σου.
Ε\ Ταΰτα λοιπά* καί συν τούτοις τήν ταγίςην εκστρατείαν σου
ΟΤτις πιασθή εις χανέν τούτων θέλει παιύιύεται μέ άσπλαγχν;αν και αύστηοόιηχα
Χ»τά του; στρατιωτικού; νόμους.
τ. Διά κάθε έγκλημα μέγα θέλει διοριτθή κοιτήρισν πολεμικόν, συγκείμενο·/ άπδ
αξιωματικού; πολεμικούς, οί όποιοι θέλει έκλεγονται χα"ά τη/ περίσταυιν κα'ι οί
όποιοι θέλει θεωρούν τδ έγκλημα κχί θέλει αποφασίζουν τήν παιδείαν καί ιχανοποίησιν
καί ουιως θέλει έ<τελεΓται παρά του ‘Αρχηγού ή Στρατηγού άσυγκαταοάτως.
Πρβσδιορίζονται δέ καί οί εξής νομοί.
Ο*. Οστις υορισει άλλον επι παρουσία εί μέν αξιωματικόν τδ σφάλμα του «*/αι με-
γιλον και η απορασις τή; παιδείας του Οά άποφασίζεται άπδ τους κριτάς κα^ά τήν
περιστασιν, ιί δε άπλουν άφοΰ έλιγχθή θά του άφαιρού*ται τά άρματα καί Θά παι­
δεύεται οσαις ξυλιαις ζητήσει δ ύορισμένος.
ί. Οστις ραβδίσει άλλον, ei μέν άπλουν Θά τοΰ άφαιροΰνται τά όπλα ομοίως καί
θά παιδεύεται τδ διπλοΰν ρΛ τήν διπλή» αυστηρότητα, εί έέ αξιωματικόν τετραπλοΰν
με τήν τετραπλήν αύστηρότητα.
ιά. ό κλέπτης και ό άρπαξ καί οστις περ-ιι άδίχως καί δυναστιχώ; καί κρατεί
οποιουδήποτβ πράγμα εί μεν απλούς νά επιστρέφω μετ'αισχύνης τδ πραγμα καί νά
παιδεύεται αύστηρώς κατά τήν αναλογίαν τοΰ σφάλματος καί πράγματος καί κατά
τοις περιστάσεις, εί δέ αξιωματικός νά επιστρέφη όμοίως τδ πράγυα μετ’ αισχύνης
καί εί; τδ εξής νά θεωρήιαι ώς ανάξιος καί νά χ«νη τδ αξίωμά του, άφ:υ κριδή
Χαι άποφασισθή άπδ τδ πολεμικόν κριτήριον, &τι τω ο-τι είναι εγκληματίας.
ιβΟστις τραβιξει άρματα έπάνω εί; άλλον καί δεν τιλ’ΐώσει τον φόνον, ή κα­
ταδίκη του κρέμαται άπδ τήν περιστασιν καί τδ πολεμικόν κριτήριον.
ιγ . 0 φονεύς άφοΰ θεωρηθή άπδ τδ πολεμικόν κριτήριο/ καί έλεγχθή ως φονευς
θελει καταδικάζεσθαι άσυγκαταβάτως εί; φόνον χαί τδ πράγμά του θά γίνεται δη­
μόσιόν χαί ή γενεά του θά θεωρείται άτιμος.
ιδ . Οστις άρπάσει ή άτιμάσει γυναίκα ή θυγατέρα τινδς, έφ:ΰ ελεγχθή θέλει κα­
ταδικάζεται εις θάνατον, έπειδή τδ έγκλημα αυτό θανατο·/<ι πολιτικώς τήν τιμήν
όλης τής συγγένειας τής άτιμαζαμί ·ης.
ιέ. ‘Οποιανδήποτε διαφοράν ά» έχουν μεταξύ των οί στρατιώται νά παρουσιάζων-
τ*ι εί; τοδ; άρ/ηγεύς των τ, είς τον στρατηγόν καί νά τήν θεωοοΰν έν ειρήνη κχί νά
‘ύρίσκρ ό καθείς τδ δίκαιόν του μέ ησυχίαν καί ποτέ νά μήν διαφέρωνται μεταξύτων.
Στρατιώται! ή ιύθοκίαησις τών στρατιωτικών καί πατριωτικών Ιπιχειρηματω»
μας καί ή ελευθερία τ-ς πατρίδας κρέμαται άπό τήν εύταξ.α* μας, τή/ εύπιίΟειά»
μχς καί τήν μεταξύ μας είρή-ην καί ό/ό/οιαν καί τήν καλή» μα; διαγωγήν, α*
ηιθε γνήσια τέκνα τής πατρίδος προσέχετε καλά καί εις ολα ταΰτα διά νά ζήσωμ»*
καλά καί έλευθβρωθώμεν καί νά έχωμε/ τής Παναγίας καί τή; Πατρίδος τήν
‘Ο Στρατηγός Θ. Κολοκοτρώνης·
Σανδάλι 2 Μ»?τίο« 1822,
3S
έπιιάττουσα έπευχεταί σοι χαί πόση τή υπό σοΰ στρχτειδ έκ
κέντρου ψυχής χαί χαρδίας ή Πατρις ιό αίσιον ίϋόδιόν σου, ιήν
παρά Οιιΰ σοι ένίσχυσιν χαΐ τήν ύπό τους πόδας τής πατρίδος
διά σου πάντων τών εχθρών χαΘυπόταξιν. Αμήν. ’Αμήν. ’Αμήν.
αωχβ’. 'Ιανουάριου ί. Κόρινθος.
Άσημάχης Φοιτίλας αντιπρόεδρος, Πρωτοσόγχελλος ’Αμβρόσιος,
’Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δίκαιος, Ιωάννης Βαρβάτης, Παναγ. Ζα-
ριφόιτουλος, Χρηστόδσυλος "Αγολος, Διονύσιος Παπαγιαννόπουλος,
Σκύρο; Φραγγισχόπουλος, Γεώργιος Μπάρμπογλης, Γιαννάχης ΓΙ.
Κυριάκός, Δημήτρ. Καλαμαριώτης, ΙΙαναγ. Γ. Ποιήρας, Ήλίας
Καρ ράπαυλος, Παναγ. Καλογερας.
Άλλ’ άφιχΟείς κατά τόν Φεβρουάριον ό Τουρκικός στό­
λος είς Πάτρας άπεβίβασεν 9000 στρατιώτας έπί κεφα­
λής τοΰ Καρά - Μεχμέτ, οϊτινες ένωΟέντες μ,εΟ’ έτέρων
3000 Ααλαίων καί εντοπίων εύρισχομένων αύτοθι ύπό τόν
Γιουσούφ πασσά, άπετέλεσαν ικανήν δύναμιν, ή τις παρείχε
φόβους μήπως διασζορπισθή είς τά ενδότερα τής Πελο­
πόννησου, καί έπέφερε τήν ανάγκην του νά πολιορχηΟώσιν
αί Πάτραι* τότε ό Κολοκοτρώνης αντί νά έκστρατεύση είς
τήν στερεάν Έά.λάδα, ήναγκάσθη νά έκστρατεύση είς Πα­
λαιός Πάτρας, λαβών καί τήν κάτωθεν διαταγήν τοΰ
ύπουργου τοί} Πολέμου καί τήν νέαν αναλογίαν τών στρα­
τιωτών άπό τάς έπαρχίας διά τήν πολιορκίαν ταύτην
κατά τήν 27 Φεβρουάριου, λοιπόν ένω έπροχώρειμετά τών
ς·ρατευμάτων του πρός τόν σκοπόν τούτον, ή εμπροσθοφυ­
λακή του, διοιχουμένη άπό τούς Γενναΐον Κολοκοτρώνην
καί Πλαπούταν έχοντας δύο χιλιάδας, προσέβαλε τούς
Τούρκους καί τους έτρεψεν είς φυγήν μεταξύ Αχαίας καί
ΊσαρΓ τήν δέ έπαύριον συγζεντρώσας τά έπ αύτόν στρατεύ­
ματα ό Κολοκοτρώνης έκτύπησε τήν 1. καί 7 Μαρτίου
τούς Τούρκους είς τά πέριξ τών Πατρών μέρη, καί έπολιόρ-
κησεν ούτω στενώς τάς Πάτρας. Κατά τάς τρεις ταύτας
μάχας έφονεύθησαν ύπέρ τούς 800 Τούρκους.
 39
Μετά ταΰτα δ' έκτος τών ανωτέρω τριών μαχών συνε-
*ροτήΟησαν καί πολλαί άλλαι, καθ' ας ό Κολοκοτρώνης καί
έν απουσία του ό Πλαπούτας (α) έφόνευσαν ύπέρ τούς 400

(α) Ό ΙΙλαπούτας έτιμστο παρά του Κολοκοτρώνη αρκετά

διά τήν σιραιιωτιχήν του έμπιιρίαν, χαί ενεκα τούτου τόν έπρόιει-
νεν ώς χιλίαρχο* της επαρχίας Καρυταίνης κατά τά κα’τωθεν έγ­
γραφα τών ά. Μαρτίου καί 10 Μαίου.
Κατά τους «τ-ρατιεοτικούς τής πατρώος μας νόμους, ή είλικρίνεαι
του πατριωτισμού, ό ζήλος, ό ενθουσιασμοί, λ ανδρεία, αί πολλοί
χαί μεγάλαι προς τήν πατρίδα εκδουλεύσεις, καθ’ ολους τού; πο­
λέμους τοΰ ιεροΰ άγώνος, ή πολεμική έμπειρέ χαί ή φρόνησις καί
γενικώς ή άξια τοΰ Δημητρίου Πλαπουτα άπδ χωρίο» Παλούμπα
ίπτρχιαν Καρυταίνη;, μόνα, λέγω, ταΰτα άποδειχνόαυσιν αυτόν
άςιον προβιβασμού χαί άναγκαιότατον νά έπέχη ενα τόπον όφφικίου
στρατιωτικού, αυτόν καί εγώ βλέ.των καί πληροφορούμενος, καί
γνωριζων τήν ικανότητά του, καί διά ταΰτα μόνα υποχρεωθείς νά
τόν νομίζω άναγχαΐον είς τήν πατρίδα, μετεχαλεσα’μην καί ώρκισα
αύτόν έπ’όνόματι τοΰ Χρίστου καί τής Πατρίδος καί ένομώτως
μου εδωκε τήν ύπόσχεσιν τής ειλικρινούς καί μέ ζήλον καί πα­
τριωτισμόν πρός τήν πατρίδα άφοσιώσεώς του, δτι θέλει ε'σθαι πι­
στός πρός τό γένος καί τήν πατρίδα, πιστός καί υπήκοος πρός τήν
Διοίχησιν, ευπειθής πρός τόν ς-ρατηγόν του χαί τούς άνωτέρους του,
τίμιος φύλαξ τοΰ επαγγέλματος του καί όφφικίου του, προνοητής
καί προσεκτικός οικονόμος καί κυβερνήτης τών ύπό τήν οδηγίαν
του στρατιωτών, προβάλλω λοιπόν αύτόν διά τής παρουσης μοϋ
ώς νόμιμος στρατηγός χαί έγώ τόν έγνωρισα πρώτος, άςιον χι­
λίαρχον εις τό στρατιωτικόν τής έπαρχίας Καρυταίνης καί συνίς-ώ
αυτόν καί πρός τήν διοίχησιν τήν τε υπέρτατη·* καί κεντρικήν ν’ α­
ναγνώριση καί επικύρωση Si εθνικής πατέντας τό όφφίκιόν του,
έπισφραγίζων τήν εκλογήν μου.
Τη 1 Μαρτίου 1822, έκ τής πολιορκίας Πατρών.
(Τ. Σ) ‘Ο στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Φι.ΙογεΓΐστζτοι κύριοι Έφοροι τής έπαρρίας Καρυταίιητ-
Η παρούσα μοο είναι μόνον διά νά σας περικλείσω την εσω-
 40
Τούρκους· έκ τών Ελλήνων δέ καθ' δλας τάς μάχας ταύ-
τας έπληγώθησαν και έφονεύΟησαν περί τούς 50.
Προσωρινή Διοίκησις τής ‘Ελλάδος.
Ό Μινίστρος τοϋ Πολέμου.
Μνιστέριον τοΰ Πολέμου
Άριθ. 992 τοϋ Πρωτοκ.
τους γενναίους άηχηγοί’ς καί πράς τους άκδρ.’ΐονς
"Ε.ΙΛηκας τους διορισθέκτας ra ττο.Ιιορκήσουι·
τά μούμια Πάτρας καί Καστε.Ιίου.
Εν ΚορΜω 1822.

Aroptici Αρχηγοί καί στρατιώται.

Είς όλους σας είναι γνωστόν, ότι κανένα στράτευμα δέν δόναται
νά χάμη νίκας λαμπρά;, νά πολιορκήση και κυριευση φρούρια, νά
έξουσιάση επαρχίας, νά έχη εσωτερικήν ευταξίαν, νά μή ΰσιερήται
άπό τροφάς, άπό πολεμικά εφόδια καί λπ. χωρίς νά έχη τινά γε­
νικόν αρχηγόν, οστις νά προνοή όλα, νά οίκονομη νά φροντίζη διά
δλα καί νά δδηγή πάντοτε τδ στράτευμα εις τδ στάδιβν τοϋ πολέ­
μου, καί προς τδν όποιον ολοι οι υπάλληλοι αρχηγοί καί στρατιώ­
ται χριωιτ.ϋσι σέβας, χαί τυφλήν καί άνεξέταστον ύπαχοήν. Παρά
τής ύπερτάιης διοικήσεως έρ’ υμών λοιπόν διωρίσθη σήμερον ό
— γενναιότατος στρατηγός κύριος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στρατη­
γός, τοϋ οποίου ή ανδρεία δέν έγεινε μόνον γνωστή είς τής 'Ελλάδος
τήν επικράτειαν, αλλά καί είς τήν Ευρώπην.

κλειστόν πατέντα τοΰ Δημητρίου Κολιόπουλου, καθ’ ήν τόν έκλεξκ

καί τόν έγνώρισα δι’ ενα χιλίαρχον τής επαρχίας μα,- ή έκλογη'
μου νομίζω δέν είναι εσφαλμένη, καί ελπίζω, οιι δέν Θέλει άπαν-
τη'σει άντί^ρησιν, καί οτι θά σάς είναι αρεστή· σάς τήν συνιστώ
διά τοϋτο καί παρακαλώ έπικυρώσαντές την καί σφραγίσαντες νά
τήν συντροφιυσετε μέ συστατικήν αναφοράν σας πρός τήν σεβαστήν
Γερουοίαν, διά νά καταντήση εις τήν εθνικήν ύπερτάτην διοίκησιν.
Σας περικλείω πρός τούτοι; καί τόν ενυπόγραφο? όρκον του' καί
<ν τοσουτω μένω άσπαζόμενός σας αδελφικώς.
Τη 10 Μαΐου 1822 Σαραβάλι.
Ό στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
 4t
Εί; του σρρατηγοΰ τούτου τά; προστκγάς προστάζεσδε παρά
Τγίζ Διοικήσεως νά ύπακούσητε χωρίς τήν παραμικρόν ε’ναντίωσιν,
*τ·ΐδή οστις δέν υπακούσει, ή αρχηγός ή στρατιώτης Οελες μέ
στρατιωτικούς νόμους αύστηρώς π ο ι ΐευδή παρά τοΰ ιδ ου.
Αρχηγοί χαί στρατιώται ! ή ύπακοή μόνη ε’ς τάς προσταγάς
τοΰ γενικσΰ άρχηγοΰ σας, καί άρχηγοΰ τοιούτου, Οέλετ σάς κόμες
* άποχτήσητε όνομα αθάνατον ν’ άποκτήσητε την εύνοιαν της
Διοιχησεως καί τής Πατρίδος τήν ευχήν.
Ό Μινίστρος τών Εσωτερικών καί προσωρινός Μαΐστρος
τοΰ Πολέμου Ιωάννης Κωλε'της.
Εις ε’λλειψιν τοϋ άρχιγραμματέως
Δημήτρίος Β.ύλης.

Διά τήν πολιορκίαν Π. Πατρών καί Καστελιού ύπό τον στρα­

πηγόν Θεόδωρον Κολοκοτρώνην.
ίς Αρκαδίας στρατιώται . ι 1000
Πύργου καί Αγουλινί-.ζας » . . 300
1’αστούνης » . . ιοοο
Π. Πατρών X) . . 600
Βοστίτζης D 300
Καλαβρύτων > . . 1700
Κορυταίνης > . . 750
Φαναρίου • . . 350
Κορίνθου » . . 500
6500

AJs.lyt Λημητράκη !
Ελαβον τό γράμμα σου, εϋχαριστήδην διά τού; δύο πολέμους
τού; οποίους έκάμετε εις τήν έλλειύιν μου, οιά τοΰτο ίοου όπου
βοΰ περικλείω γράμμα μου εις δλους τους αρχηγούς καί καπετα-
Ίαιους, άπο τό δπσΐον πληροφορεΐσθε τήν αργοπορίαν μου καί ως
αρχηγός τοΰ στρατοπέδου καί αντιπρόσωπος μου οπού είσαι να
κ?“ίη; έν γένει τούς αρχηγούς καί καπεταναΐβυς νά τούς διαβαστ,ί
τό γράμμα μου Χαί νά σταδήτε γενναίοι ώς έστάθητε όσον νά
φθάσω καί εγώ’ είμαι πεπεισμένος εις τήν φρόνησίν σου οτι αν
 42
πάλιν δοκιμάσουν οί τύραννοι νά εύγςυν θά λάβουν τά χειρότερα
dp’ 3 τι έλαβον.
27’Απριλίου 1822 Βυτίνα. Ο αδελφός Θ. Κολοκοτροίνης.
Ή Δυτική ‘Ελλάς απόλυτον έχουσα ανάγκην τής συν­
δρομής τών ΙΙελοποννησίων κατά ταύτην τήν εποχήν,
άπέστειλε πρός τόν Κολοκοτρώνήν τόν Ιίορφύριον Άρτης,
καί ευρεν αυτόν πρόθυμον καί άπέστειλεν ουτος έκεισε τόν
υιόν του Γενναίου μετά 350 κατά τάς 12 Μαρτίου, ώς οη-
λοΰται διά τοΰ ακολούθου εγγράφου.
■' ’ 1 j Παιδί μου Γινιαϊε !
*Αν καί τό παρόν χρέος μου είναι ή πολιορκία τών Πατρών καί
ή καταπολέμ.ησι; τών ένταΰθα εχθρών καί ό άφανισμός των ολίγον
κατ’ ολίγον, όπως μέ τήν βοήθειαν τοΰ θεοϋ καί άρχίσαμεν- μ’ δλον
τούτο γενικόν χρέος μας είναι νά τού; πολεμήσωμεν παντοϋ, καί
μέ τήν βοήθειαν πάλιν τοΰ παντοδυνάμου Οιοϋ νά σώσωμεν καί
έλευθίρώσωμεν τήν πατρίδα. Οί Κολοκοτρωναΐοι μάλιστα τιμώ­
μενοι μέ τήν κοινήν ύπόληψ'.ν χρεωστοΰμεν καί νά δώσωμεν πρώτοι
τό παράδειγμα μέ τήν άφοβίαν μας είς τους υπέρ τής πατρίδος
κινδύνους. Είσαι υιός μου, γνωρίζω τά αισθήματα σου, καί δέν έχω
χρείαν νά σέ προτρέψω, διά τοϋτο σέ διατάττω μόνον καίώςπαιήρ
σου καί ώς γενικό; άρχηγόςΛά παραλάοι;ς έκ τοϋ ύπό τήν όδηγίαν
σου σώματος τούς γενναίου"; καπεταναίους Πέτρον Μαρκέζην, Βιλισ-
σάρίον Καλόγερον καί Κώσταν Σουλιώτην μέ τούς συντρόφους των,
καί ολους τού; άλλουςσυντρο'φου; τού; {δικούς σου Βαλτετζιωταςκσί
λοιπού; σωματοφύλακας, όπου θέλουν μαζωχθή ολοί εως 250,
τόν καπετάν Νε-έκον μέ τούς όλίγους, άλλά καλούς συντρόφους
του καί τον Γενναίου Παπα Νεκτάριον οπού θέλει σου δώσει ό κύρ
Άνδρος Ζαΐαης έκ τών Καλαβρυτινών τών υπό τήν όδηγίαν του
όποι(υέλϊ< γενεϊτε όλοι υπέρ τούς 400" χαί νά έτοιμασθήτε όσον
τό σοντομώτερον νά περάσετε είς τήν Δυτικήν 'Ελλάδα, τώρα οπού
είναι εδώ χαί ό στόλος μας διά νά σα; ρίψη πέρα; ώς συνενοήθη-
μ·.ν μέ τούς γενναίους ναυάρχους, καί τούτο κατά τήν επιθυμίαν
καί αίιησι», όπου μα; έκαμαν οί αδελφοί μας Δυτικοελλαδΐται διά
τοΰ Πανιερωτάτου αγίου Άρτης, ί’πίτηδες σταλέντος καί έλ-
 43
θοντος, καί ή ευχή τής σεβασμιότητό; του θε'λει σας συνοδεύσει
Χαί ενδυναμώσει παντού, μετ’ αυτήν δε καί ή ίοιχή μου’ πηγενά-
μενοι δέ πέρα θέλει συνενοηθήτε μέ τούς έχει κυρίους προκρίτους
ΧαΙ μέ τοΰ; γενναίους αδελφού; χαπεταναίους Γεωργάκην Νιχολοΰ,
Λνδρέαν Ίσκου, Δημήτριον Μτχρήν καί λοιπούς, διά νά συνδράματε
χαι βοηθησητε είς τό νά εμψυχωθούν καί συναχθοϋν καί οί έχει,
χαί νά προχωρήσητε και καταλάβητε δμοΰ τάς έχει αναγκαίας
°χυράς θέσεις απ’ όπου απειλούν νά εισβάλουν έχει οι έχθρο^ διά
*ά τού; αναστατώσουν, νά έμποδίσητε τήν εισβολήν των 'χαί νά
τούς δώσητε τοΰ διαβόλου μέ τήν βοήθειαν τοΰ θεοΰ' τοιουτοτρό­
πως δέ καί ήαεΐς θέλομεν δυνηθή εΰκολώτερον νά κάμωμεν το ίδιον
είς τούς έδώ μεύαντας ολίγους χαί αβοήθητους- τούς λοιπού; Τρι-
πολιτσώτας, Φαναρίτας καί Πυργιώτας όπου έχεις ύπό τήν οδη­
γίαν σου θέλει; τούς αφήσει μέ τούς οπλαρχηγούς τών επαρχιών
των καί θέλει φροντίσω έγώ περί αυτών- περί τών αναγκαίων σα;
ζωοτροφιών, πολεμοφοδίων καί λοιπών αναγκαίων, ή πανιερότης
του μέ βεβαιοΐ ότι έγεινε καί θέλει γείνει πρόνοια, ώστε νά μήν
σας λείπη τίποτε" μένει τώρα νά ίδωμεν καί ή πατρίς καί ίγώ τήν
προθυμίαν, τον ζήλον χαί τήν άνδρίαν όλων σας- τούς άνδραγαθοΰν-
τας έκ τών υπό τήν δδηγίαν σου, πρέπει νά σημειόνης καί νά μοϋ
τούς άναφέρης, διά νά φροντίσω καί έγώ νά τούς συστήσω όπου δεΐ
έν καιρω τω δέονττ, διά νά άνταμειφθόϋν καί περί τών πράξεων σας
χαί διά κάθε ιίδησιν, όπου λαμβάνετε, νά μου άναφερης συχνά μέ
κάθε ευκαιρίαν- κατόπιν θέλω σάς στείλει καί άλλους στρατιώτας
αν χρειασδή. Σάς εύχομαι κατιυόδιον καί νικάς λαμπρά; καί ένοό-
ζους κατά τών εχθρών- καί εις σέ ιδίως εύχομαι να τίμησης τό
όνομα όπου φέρεις.
Έν Σαραβαλίω Πχτρών τήν 10 Μαρτίου 1822.
Ό πατήρ σου καί αρχηγός Θεόδ. Κολοκοτρώνης.
Επίσης κατά τόν επόμενον Μάϊον άπεστάλησαν άπό
τοϋ στρατού τοϋ πολιορκοΰντος τάς Πάτρας καί οί στρα­
τηγοί Κανέλλος Δελιγιάννης καί Γιατράκος μετά 400 <?a"
τίωτών είς τήν Δυτικήν Ελλάδα.
Κατά δέ ταύτην τήν εποχήν διέβη έκ τών Πατρών άπίρ-
 41
γόμ-νος εις τήν διοίκησιν και ό Μάρκος Βότσαρης και άνε-
νέωσεν ένόρχως και ήοη, κατά τό κατωτέρω έγγραφον, τήν
ενόρκως ώσαύτως συνδεθεΐσαν πριν τής έπαναστάσεως
φιλίαν ύτά αύτοΰ καί τοΰ Θ. Κολοχοτρώνη εις Κέρκυραν.

’/Ό· όκόιιατι rjc θιίας Πp.O.VQiac.

« 'Όπου ωσι δύο ή τρεις συνηγαένοι έν τω δνέματί μου, κάγώ
έζ μέσω αυτών. » μέ τούτο ήόέλη-ϊβ νά δείξη ό φιλάνθρωπος Ιη­
σούς τό μέγα καλόν τής ένώσεως, όταν γίνηται μέ χαθαράν συ*
νείδ/ισιν, μέ βάσεις τοιαύτα; άπεφασίσαμεν νά κάμωμεν αδελφικόν
δεσμόν, οστις θέλει φροντίζει τό χοινόν τής πατρίίος συμφέρον-
διά τοϋιο χάμνομεν τόν ιερόν τή; άμωμήτου ήμών πίστιω; όρκον
ά φνλάξωμεν
ά. Τά αδελφικά ιερά μεταξύ μας χρέη αδιάσειστα.
6'. "Οτχν μέλλωμεν νά κοήσωμέν τινα ύπόθεσιν, χρεωστοϋμεν
εις κοινήν συνιλευσιν νά τήν προβαλλωμε-ζ, ή άν δέν ήμεθα είς ένα
μέρος νά άγροιχώμεθα μέ άλλον τρόπον όπου ή περίστασίς ήθελε
μάς οδηγήσει, και άφοϋ ακριβώς τήν έρευιήσωμεν νά τήν άποφα-
σίζωμεν καί ένιο'νως νά τήν ένεργώμεν.
γ'. Άνίσως ήθελε λάβει χρείαν χρηματικήν χάνεις ϊξ ημών δ.ά
νά κινήση τι πρός όφελος τής πατρίδος, χρεωστοΰμεν χαί εξ ίδιων
μα; νά τοΰ χορηγώμεν, οσα δυνάμεθα, καί άλλοθεν νά ένεργώμεν
νά τω δίδωνται, καί νά συνεργώμεν διά νά λάβη τό αίσιον τέλος-
πλήν και τοΰτο μέ κοινήν ώσαύτως συναίνεσιν.
δ'. ’Ανίσως ήθελε λάβει κανείς έξ ήμών καταδρομήν υποσχό­
μενα όλοι ?ά τόν ύπερασπιζώμεθα καί χοινόν εχθρόν νά νομίζωμεν
τόν χαιατρέχοντα τόν αδελφόν μας.
έ. Διά να γένη ώφελιμωιέρα ή ένωσίς μας, χρεωστοΰμεν νά φυ-
λάττωμεν τόν ίιοόν τούτον δεσμόν μυστικόν χαί άπό τόν πλησιί-
στερόν μας συγγενή, καί μόνον εκείνον νά δεχωμεθα εις τήν αδελ­
φότητα μας, όσιις κριθή άξιος άπό όλους καί τό μυστικόν να φυ-
λάξη καί τό γένος διά τής ένώσεως του νά ώφελήση.
ς·'. ’Οστις έξ ήμών ήθελεν αθετήσει τά ρηθέντα χρέη του κάμνο-
μεν όρκον εις τήν αγίαν Τριάδα νά τόν παιδεύωμεν μέ θανάτου
ποινήν, ώ; κοινόν προδότην χαί τή; αδελφότητος καί τής πατρίδας.
 45
Προς τοΰτο έγρ-χ'φητα-* τέσσαρα όμοια, χαί τό £< δίδεται πρός
τό* Θιόδωρον Κολεκοτρώνηγ τό δε 6\ πρός τόν Μάρκο* Βότσα-
F'O'S ιό γ'. πρός τόν Ιΐαναγιώτη* Γιατράχον, τό δέ δ', προς τόν
Αλέξιον Βλα/όπουλον, τά όποια έχει χρέος ό χαθείς νά έχη εΐ-
$°ποιημένον είς τούς άδελρούς τό μέρος, οπού θε'λει έναποταμίιύσει
τό ιδιχόν του, ώ;τε άν, Φυλάςοι Κύριος, άποθάνη χάνει; νά τό
λαμβάνουν οί λοιποί, χαί νά τό άποταμιεόωσιν όπου Χ'.ιθή, χαί
υποχρεοΰνται νά προστατεύωσι τήν οικογένειαν τοΰ άπο'ανόντος
μέ ζήλον άνήχοντα είς τήν αδελφότητα.
’Εγράρη τήν κζ'. Μ»ίο* αωκβ .
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Μάρκος Βόισαρη , Παναγιώτης Για-
τράχος, ’Αλεξ'ος Βλαχόπουλο;, Γεώργιος Σιαίνης.
‘Π συνδρομή όμως τών Πελοποννησίων δέν είχε χορη-
γηθή είς μονήν τήν Δυτικήν ‘Ελλάδα, άλλα καί είς τήν
Ανατολικήν, ένθα είχε διαταχθή νά έκστρατεύση, ώς καί
έξεστράτευσεν δ Νικήτας κατά τάς άρχάς του Μαρτίου
μετά 1500, καί δστις μετά τοΰ Όδισσέως κ*ί τών
λοιπών συνεχρότησε διαφόρουςμάχας εις Πατρατζίχι, "Αγίαν
Μαρίναν και Στυλίδα, καθ’ άς έφονεύθησαν έχι ολίγο
Τούρκοι- περί τούτων δέ σώζονται έπίσνμα έγγραφα,
άτινα άφορώσι τήν εκστρατείαν τούτην τοΰ Νικήτα.’Επίσης
ύπάρχουσι καί τά κατωτέρω έγγραφα, άπερ δεικνύουσι
τήν διαίρεσιν, ήτις προεκαλέσθη άπό τό πάθος καί τόν φθόνον
ΤοΰΆρείου ΙΙάγουπρός τόν άξ'ον στρατηγόν Όδυσσέα, καί όχι
μόνον άπό τόν Άρειον Πάγον, άλλα καί άπό τινα μέλη
τής Διοικήσεως, και κατ’ εξοχήν άπό τόν ύπουργόν Ιω. Κω-
λέττην, δστις ήρεθισε τό πράγμα περισσότερον, παρ άλλος,
Χαί έκ τούτου προήλθον οί φόνοι τοϋ Παλάσκα καί Μούτσου
•—Γήν πράξιν όμως αύτήν τοΰ Οδυσσέως άποδοκιμάζομεν.

Π ανευγενέστατε προσωρινέ Λίη ίσ~ρε τοΰ Πο.Ι/ριον.

Εκ Δαοιλυ σά; εγραρον τά έως τότε τρέχοντο, νΰν δε οά,·
α*α<ρερομεν οτι συναχθέντες καί όμιλήααντες μετά τώ< καπετα-
ναΐων, άπεοασίσαμεν τήν εκστρατείαν διά Ζητούν!, καί *γ<*> μεια
46
τοΰ Πελοποννησιακοΰ στρατοπέδου, καί δ καπετάν Όδυσσεύ; μέ
τδ Ιδικόν του καί μέ τον υ'δν τοΰ Δχβουνιώτου, ολοι τδν αριθμόν
4000 ίντζίρχα, έμβαρκαριοθενιες ίχάμσμεν τεσμπάρκο <ίς τδ
χωρίον ’Αχινιδ αυγή τοϋ σαββάτου, άπέχον μαχράν της Στυλίδος
μίαν ώραν καί τοΰ Ζιτουνίου τέσσαρας, είς τδ δ ποιον αύτό μέρος
και ηυραμεν τού; ίχθρούς ετοίμους χαϊ έβολθημεν είς την μάχην,
τούς δποίους καί τσακίσαντες έφέραμεν κυνηγώντας εμπρός της
Στυλίδος πρός τδ Ζιτουνι σκατώσαντες αρκετούς. Τούτο δέ ημείς
άκολουθοΰντες, δ χαπ. Όδυσσεύς λαβών μεθ’ έαυτοϋ- έν μέρος τοΰ
στρατεύματος καί μέ τά καράβια ήλθε καί έκτυπησε τήν αγίαν
Μαρίναν άπε’χουσαν τής Στυλίδος μίαν ώραν, την οποίαν χαί
έκυρίευσε· κλεισθέντες δέ είς τήν Στυλίδα είς 6 σπήτια μερικοί
εχθροί, αυτούς έπολεμήσαμεν έως τήν χυριαχήν είς τάς ώρας 4
άπδ τούς όποιους καί έως 1 ;>0 ,έχάψαμεν είς τά 4 σπήτια, καί 20
έσκοτώσαμεν καί 12 ζωντανούς έπιάσαμεν εις αυτήν δέ τήν ώραν
φθάσαντες οί εχθροί άπδ Ζιτουνι καί καβαλαραΐοι καί πεζοί έχρό-
τησαν πόλεμον πρώτον είς αγίαν Μαρίνα μιτά τοΰ Καπ. Όδυσσέως,
καί έπειτα ήλθον εις ήμας, μέ τούς δποίους κτυπηθέντες έχαλα'σα-
μεν αρκετούς, ΰοτερον άροΰ ηλθον καί τρία κανόνια κρατούντες τους
λοιπόν 4 ώρας σχεδόν άπδ τήν ράχην τσακίζοντες μερικοί άπδ τούς
έδωσε χωρια'τες, όλη ή κολόνα μας έγυρισεν είς τά όπίσω καί άνί-
βημεν είς τδ βουνόν, κλεισθέντες εις τήν παραδαλασσίαν μερικοί
δικοί μας άφ;Ο έ^όξαν υπέρ τούς 40 καβαλαραίους έχάθησαν 7
μόνον ίδικοί μας. Τήν νύχτα λοιπόν χάμνοντες γιουρούσι ήλθαμεν
είς αγίαν Μαρίνα χαί ένα με'ρος έπήγεν είς τδν ’Αχινό, βπου
καί τήν αυγήν πηγενάμενοι οί εχθροί εχάλασαν εως 20 από τούς
εντοποίους χωράτας, τούς δέ άλλους ολους έσυναξαμεν μέ τά κα­
ράβια καί έστήσαμεν τό ορδί μας είς W άγιαν Μαρίναν μακράν
τοΰ Ζητουνιοΰ 2 ώρας· τήν αυτήν ημέραν λοιπόν, ήτοι τήν δευ-
τέραν ερχόμενοι οί εχθροί είς αγίαν Μαρίναν καί συγκροτή-
σαντε; πόλεμον φριχτόν έσκοτώσαμεν 60 έκτος τών λαβωμέ­
νων, άπδ δε ημάς μόνον ένας, δμοίως δε καί κατά τήν συμφωνίαν
μας έχτύπησαν οί,άπδ έκεΐσ» καπεταναΐοι δ Μήισο; Κοντογιάννης(
Σκλατσάς χαί λοιποί· καί τούς εΰγαλαν άπδ τδ Πατρατζίκι μέ
άφανισμόν των πλε'ον τών 200, ώστε λοιπόν σας λέγομεν ότι εις
 47
θλίγας ημέρας μέ τήν δυναμίν τοΰ θεοΰ Ο-λει ακούσετε μεγάλας
otv^fαγαθίας τών Ελλήνων, ιδού λοιπόν τά μέχρι ττΰδε ακολουθή-
υαντα καί αναφέρετε τα εις τήν ΰπερτάτην διοίκησιν.
‘Αγία Μαρίνα τήν 7 Απριλίου 1822.
'Ο Μινίστρος τοϋ πο.ΐίμου
Νικήτας Σταματελόπουλος.
77ρόζ· γοκ Γενναιότατον Στρατηγόν Νικήταν Σταματε.1ό~ου.1ον'
Εις τά<Ε,1.1ηνικά στρατόπεδα τής Ανατολικής ‘Ελλάδος.
Μ’ άπερίγραπτον τήν χαράν γενναιότατε Στρατηγέ σας προσφε'-
ρω τάς ευχαριστήσεις καί επαινετικά; φωνάς τής υπέρτατης Διοι-
ζήσεως καί αυτής τής Πατρίδος, ήπς αληθινά σέ καυχαται ώς
πρόμαχον καί τών παλαιών μας εκείνων προγόνων εφάμιλλον. Ή
γενναιότης σου, ή σταθερόιης σου εις τά δεινά καί ή πολεμική
εμπειρία σου έδειξαν αληθινά θαύματα έως τέρα· ό πατριωτισμός
σου έθριάμβευσεν εις δλας τάς περιστάσεις καί σέ απέδειξε τέλειαν
αρχέτυπον στρατιωτικών αρετών καί γνήσιον υιόν τής πατρίδος. Ο
ένθουσιασμός σου δέν έχει βέβαια άλλα δρια, εΐμή τήν ελευθερίαν*
τήν δόξαν καί τήν ευτυχίαν τοΰ έθνους καί τής πατρίδος σου, τών
όποιων σας έπευχόμεθχ ταχεϊκν καί παντελή, τήν έκπλήρωσιν μέ
τά επάξια βραβεία καί στέφανον τής αρετής καί τών πολυμόχθων
®ας άθλων.
Η υπέρτατη Διοίκησες μέ τήν πλέον όξυτάτην εις τοΰτο ενερ­
γεί δραστηριότητα, έντός ολίγου μεγάλοι θέλουν επισυναχθή εις
τάς αύτοΰ δυνάμεις διά νά εξακολουθήσετε τόν υπέρ τής πατρίδος
ί5ρόν πολύκροτον άγώνα, εις τόν οποίον σας έπευχόμεθα νίκας καί
Τροπαια, στεφάνους καί δάφνας, τής πολυμόχθου άοειής τ’αθάνατα
βραβιΐν.
Έν Κορίνθω τή 27 ’Απριλίου 1822.
Ό Μινίστρος τών εσωτερικών κ-»ί προσωρινός
Μινίστρος τοΰ πολ μου
Τ. Σ. Ίω. Κωλέττης.
Λ**-
C Αρτιος Πάγος.
Γενναίε Στρατηγέ Νικήτα.
θ Κύριος Οουσσεΰς μάς έστειλε τό δίπλωμα τής χελι«ρχ’·β<»
4S
μέ τό όποιον ή πκτρΐς τόν έτίμησ?, καί άπό τήν σήμερον παρχι-
τιΐται άπό τήν ό'οΰλευσιν τής πατρίδος" ιδού ό *Αρειος Πάγος τι­
μά μέ τό αξίωμα τής πεντακοσιαρχίας, τούς κυρίους Σταμούλην
Χοντρόν, Δημήτριον Τριαντάφυλλου χαί Γιάννην Λάππα,, χαί τους
διορίζει ν’ άναλάβουν τήν διοίχησιν τοΰ στρατεύματος και ν’ ακού­
σουν τάς διαταγάς σου καί τοΰ χιλίαρχου Δυοβουνιώτη, εως διυ-
τε'ρας μας διαταγής.
Λαό» λοιπόν φροντίδα να όοηγήσης κατά τό παρόν μετά τοΰ χι­
λίαρχου Δυοβ;υνιώτη· γράφομεν πρός τούτοις καί τών καπεταναίων
Ποριώτη καί Αιγινήτη νά έ-ωθούν μέ τό στράτευμά σου καιν*
ακούσουν τάς διαταγάς σου.
Εξακολουθεί τήν οδοιπορίαν σου καί συναπαντήσας τόν έ^θρδν
πολέμει, κτύπα καί νίκα. Έ^ωσο.
Έν Λ.δάδα τή 17 Απριλίου 1822. (2. ελευθερίας).
Οί ’ sfρεοπαγΐται
Άια^ά-της Νεόφυτος πρόεδρος,’ Ανθιμος Γαζής, Δρόσος Μαν-
σόλας, Ιωάννη; Ειρηναίου, Κ. Τσυσοστά, Κωνστ. Ίωάννου, Πα­
ναγ. Κονδύλης.
Ό Γραμματεΰς
’Αδάμ Δςΰκας.
Ό 'Αρτιος Πάγος.
Γενναιότατε Στρατηγέ Κύριε Νικήτα !
Καί προχθές έγράψιμεν εις τήν γενναιότητά σας, xal μεχρί
τής σήμερον οϋοεμίαν άπόχρισιν ελάβομε», χαί σήμερον πάλιν δέν
λείπομεν νά σέ φανερώιωμεν τήν όσην λύπην δοχίμάζσμεν, μήνήξεύ-
ροντες τήν κατάστασιν τών στρατευμάτων μας, και δια τοΰτο
στέλ ομεν έξ επίτηδες τόν παρόνια ά-θρωπον διά νά μας ΐδεάση
ή γέννα ότη; σου περί πάντων, διά να ηζιυρωμεν καί ήμεις νά κάμωμεν
τήν πρέπουσαν Φροντίδα τών ζωοτροφιών αδελφέ σέ όρκίζομεν είς
τό όνομα τής γλυκυτάτης ημών πατρίδος νά σταθής γενναίος καί
πιστός υιός αυτής, όπου νά βάλης τά στραΐ-ύματκ τής ’Ρούμελης
εις ευταξίαν, νά μέτρησης αυτά όμοΰ καί τά ίδικά σας, διά νά
ήξεύρωμεν τήν καθημερινήν των τροφήν, διά νά μή τούς λείπη, καί
έπιιδή ό κύριος Όδυσσεύς παρητήθη τής χιλ αρχίας έδιωρίσαμε*
αύτοΰ τόν Κύριον Δημήτριον Τριαντάφυλλου, κύριον Ιωάννη* Λά-
 49
πα, χαί κύριον Σταμουλη, διά νά λάβουν τήν επιστασίαν του στρα­
τεύματος τής Λεβαδία:, τους οποίους άς όμιλήση καί ή γενναίο—
της σας· έπρεπε νά στείλωμεν δύο ανθρώπους μας αΰτοΰ διά νά
διευθετήσουν τά πράγματα, πλήν κατά τύχην, δι’ επιταγής τής
ύπερτάτης βουλής έστάλησαν εις άλλα μέρη οί συνάδελφοί μας, και
έμείναμεν μόνον τρεις, καί διά τούτο έπιτρέπομεν ολην τη» επιστα­
σίαν τών στρατευμάτων αο'οϋ εις τήν γενναιότητά σου, διά νά μάς

Τήν 12 Απριλίου 1822 εκ Λιθάδος τής Εύβοιας.

Οί ’Λρεοπαγϊΐαι
Αταλάντης Νεόφυτος πρόεδρος.

(ΓεϊΎαιόΐατε Κ. Νεχήζα Σταιιατε.Ιόπου.Ιε !

Ελάβαμεν τδ άπδ Βελιτζα» γράμμα σου, ε’ν ω ε’ίδομεν να μας
γράρης, οτι καθώς ήκούσθη ή παραίτησις τοΰ Όδοσσέως, τδ στρά­
τευμα ό'λον έσκορπίσθη τόσον τδ έδικόν του, όσον καί τδ Μωραίτι-
κον· αυτό τδ γράμμα σου μάς έκίνησεν είς θαυμασμόν, πλήν πάλιν
συνήλθομεν συλλογισθέντες, ότι οί γενναίοι άνδρες είναι φυσικά απλοϊ­
κοί καί εΰεςαπάτητοι, καί άφτΰ συναρπασθώσιν ή ακατηθώσι μιαν
φνρά», έπιμένουσι διά παντός εις τήν αυτήν απάτην, εάν δέν
προλάβη μία φιλική συμβουλή νά τήν αναίρεση· διά τούτο έκρί-
νιμεν εύλογον ν’ άποκριθώμεν καί νά σέ συμβουλεύσωμεν πατρικώς
τά συμφέροντα, οντες βέβαιοι, οτι γράφαμεν είς άνδρα γενναΐον καί
τιμιώτατον, καί διι θέλει κρατήσει μυστικά τά όσα τοΰ γράρομεν.
Κύριε ! ή παραίτησις τοΰ οδυσσεως Λροήλθεν από λογου του.
δ ίδιος μας έγραψεν, ότι παραινείται, διότι θελει να τραβιχθή εις
τδ σπήιί του, καί νά διορίσωμεν άλλον εις τήν δδηγίαν τοϋ στρα­
τεύματος- τδ στράτευμα δέν είναι έδικόν του, άλλ’ είναι τοϋ γένους-
°εν έσκορπίσθη δ.ά τήν παραίτησίν του, άλλα δ'ά τήν συμφοράν
όπου τοΰ ή<ολούθησεν εις τήν ’Αγίαν Μαρίναν- μάλιστα τδ στρά­
τευμα είναι άνανακτισμένον εναντίον του, καί αποδίδει τήν αιτίαν
τής συμφοράς εκείνης εις τήν άτολμον στρατηγίαν ττυ, καθώς εκ
συμφώνου καί τδ Μωραίτικον στράτευμα- ή προαίρεσις τοΰ Οδυσ-
σ-ως είναι καλή καί επιθυμεί" νά ώρελήση τδ γένος του, αλλ
4
50
'h κακή τύχη τόν κατατρέχει καί έναντιοΰται εί; τά στρατηγήματά
του- τδ δέ ελάττωμα εΐ/αι όπου χάνει τήν ευκαιρίαν τών πράξεων
καί τήν άκμην τοϋ καιρού εις τό νά κομπασαρη ατελεύτητα, νά
μήν έπιχειρή εί; τίποτε, καί ύστερον μετανοεί άνωρέλευτα.
Ίσως αυτή ή συνείδησις τέλος πάντων τόν έτυψε καί διά τοΰτο
άπεφάσισε νά παραιτηθή καί άπό τδ αξίωμα του καί άπό τόν πό­
λεμον, γνωρίζοντας τδ ελάττωμά του, διά τό όποιον έστάθησαν
πάντοτε όχι μόνον ανωφελή, άλλα καί ολέθρια τά στρατηγήματα
του, εις Λεβαδίαν, εις Θήβας εις Αθήνας, εις Ευριπον, καί τώρα
κακή τύχη εναντίον τοΰ Ζητου-ίου- οθεν ή παραίτησις του (εάν δέν
ήναι καθ’ όπόκρισιν) θέλει γίνει ώφελιμωτάιη καί εις αυτόν τόν
ίδιον καί εις τό 'Ελληνικόν γένος. Λοιπον άδελφέ Γενναιότατε σέ
συμβουλεύομεν ν’ αγαπάς μέν τόν Όδυσσέα, περισσότερον δμως
ν’ άγαπα; τό συμφέρον τοΰ γένους καί τή; πατρίδος, καί νά εχης
πάντοτε πρό όφθαλμοΰ τοΰτο τδ απαραίτητον ιερόν χρέος σου.
ήμεΐ; σέ βλέπομεν τόσον ενθουσιασμένου εις τήν φιλίαν τοΰ Όδυσ-
σέως, όπου αλησμόνησες πώς είσαι στρατηγός τών ίίελοποννησια-
κών στρατευμάτων, καί γράφεις, οτι έσκορπίσθη κα! τδ Μωραίτι-
ζον στράτευμα έκ τής παραιτήσεω; του Όδυσσέως, ωσάν νά ήιον
αυτός στρατηγό; του καί ή γενναιότη; σου δ σημαιοφο'ρος. ‘Η φιλία
τοΰ γενναίου καί φιλογενοΰς άνδρός πρέπει νά έ'χη τά όριά της. Ή
Γενναιότης σου άφοϋ τιμά; τήν φιλίαν τοΰ Όδυσσέως, πρέπει ν’
αναλάβη; τα γενναία φρονήματα σου, νά φροντίσης εις τό νά φυλά-
ξη; τήν καλήν ύποληψίν σου, καί τόν έπαινον τών παρελθόντων
κατορθωμάτιον* συλλογίσου, οτι ήλθες τόσην μακράν δδόν, καί δο­
κιμάζεις τόσας ταλαιπωρίας, όχι διά νά φιλιωθή; μέ τόν Όδυσσέα,
άλλά διά νά κατατροπώσης τούς εχθρούς, εις τούτον τόν ιερόν αγώ­
να οπού έπεχειρίσθημεν, καί νά δοξασθής μέ λαμπρά; νίκας καί
εις τήν ’Ανατολικήν Ελλάδα καθώς καί εις τήν Πελοπόννησον.
Αύτά όπου σου γράρομεν δέν σέ τά γράφομεν ήμεΐς, άλλά ή πατρίς
καί τό γένος· καί ώ; φιλόπατρις καί φιΛογενή; όπου είσαι πρέπει
νά τά άκούσης μέ σέβας καί νά ένεργήση; μέ ζήλον οθεν άδελφέ
πάσχισαι νά σύναξης καί νά έμψνχώση; τό διεσκορπισμένον στρά­
τευμα' τούτο είναι χρέος άξιου στρατηγού* είσακουσθητι, ένώθητί
μέ τους άλλους στρατηγούς· καί ο θεός Οελει εύοδώσει τά κινήματα
 51
σα; καί θέλει μας βοηθήσει διά νά έξαλείψωμεν τήν εκ της ήττης
αδοξίαν όπου έδοκιμάσαμεν. Ύγίαινε
Εν Λιθάδα ‘26 ’Απριλίου 1822.’ Οί Άζεοπαγϊται
’Νεόφυτος Πρόεδρος
λ pa φαί.

Έδιάβασα τό γράμμα σας καί ιιδα τά οσα μέ γράφετε- εγώ τό

κάθε καλήν διοίχησιν τοΰ έθνους μου' λέγω όμως την αλήθειαν, ως
ελεύθερος Έλληνας καί καλώς πατριώτης, 'θ Άρειος ΓΙάγος δέν
έφέρδη καθώς έπρεπεν εις τάς περιστάσεις μας, πρώτον δέν έπρε­
πε νά δίδη πολεμικά; προσιαγάς, ωσάν νά ήτον διωρισμένος στρα­
τηγός επάνω μας" ημείς όπου ε'πολψουσαμεν, όπου έβλέπαμεν τάς
δυνάμεις τών εχθρών καί τήν κατάστασιν του στρατεύματος μας,
εκρίναμεν εύλογον νά τό τραβίζωμεν διάνα μι χαθή- ό ’Αρειος Πάγος
δέν έπρεπε νά έναντιωθη εις τοΰτο καί νά προξενήσρ τόσην ταρα­
χήν καί παράπονα- άν τό τράβιγμα τοΰ στρατεύματος έγειν» κακά,
τήν κρίσιν δέν έπρεπε νά τήν κάμνη ό Άρειος ΓΙάγος, αλλά ή διοί-
κησις τοΰ έθνους ήμποροΰσε νά διορίση άλλους ς-ρ^τηγούς νά «ςιτά-
σωσι, καί νά κρίνωσι τό πράγμα- ή δουλειά τοΰ ’/Αρείου Πάγου
ήτον καί είναι, δσον άφορα τά πολεμικά, νά προνοή τάς ζωοτρο­
φίας καί τά εφόδια, δεύτερον δταν ό Όδυσσεύς έστειλε τήν παραί-
τησίν του ό’Αρειος Πάγος έπρεπε νά δείξη πολιτικόν, καί νά στο-
χασθη τά; περιστάσεις, καί νά ειρήνευσή τό πράγμα, άν είχε και
άδικον ό Όουσσεΰς, καί όχι νά άρπάζνι τήν παοαίτησίν του καί νά
τόν θεατρίζη είς τόν κόσμον, ωσάν ένοχον* εγώ έδοόλευσα καί εις
τάς Ευρωπαϊκά; Διοικήσεις, πουθενά όμως δέν είδα ν άναχατωνων_
ται είς χά πολεμικά μέ τέτοιον τρόπον οί πολιτικοί, καί νά κατα­
δικάζουν έιζι τοΰ; αξιωματικούς- πλήν περισσότερον δέν έπρεπε
νά φερθήτε ή εϋγσνεία σας έτζι είς τάς παρούσας περιστάσεις τοΰ
γένους, όπου χρειάζεται εσωτερικήν ειρήνην καί όχι φατρίας καί
ταραχάς· ήξεύρω, ότι τδ στράτευμα ε’.αι τοΰ γένους, ή οδηγία όμως

σκορπίζει, καθώς καί ένα καράβι, όταν μένη χωρίς καραβοκύρη?,

 52
τζαχίζ-ται καί πνίγεται' τό πλέον λυπηρόν, άρχοντες, ε*ναι, όπου
αντί κόρα χ,αι νά ζητήτε ώ; φρόνιμοι διόρθωσιν τοΰ κακού, έσε'ς
ζητείτε νά τό γαγγρσινα'ρετε- έγώ άν έχω [ενναια φρονήματα, χαί
ώ; φίλος καί ώ; φιλογενής, καί ά/ έχω καμμ'.αν ύπόλη·]ιν είς τό
γένος μυ, άρήσχτέ με παρακαλώ νά φυλάττω τά γενναία μου
φρονήματα καί της φιλίας χαί τής φλογενείας καί νά χαίρωμαί τήν
μιχράν ταύτην ύπόληύιν' μένω δέ μ’ολον τό άνήκον σέβας.
27 Απριλίου 1822. Εκ Βελίτζης. 'Ο πατριώτης
Νικήτας Σταματελόπουλο
'ετκαιότατε Στρατηγέ Κύριε Νικήτα !
Έλάβομεν χθες τά έσπέρας διά τοΰ Καπετάν Κυριάκον τό
γράμμα σας καί μέ λυτήν μας μεγάλην ά/έγνωμεν αυτό, θαρ^οΰν-
τες όμως είς τον υψιστον θεόν καί εις τήν άνδρίαν καί φρόνησιν τών
αρχηγών τοΰ Πελοποννητιακοϋ στρατεύματος, κοί είς τήν ομόνοιαν
τών ήμετέρων χιλίαρχων, έλπίζομεν νά ματαιωθό>σιν οί σκοποί
τών εχθρών' όσον από μέρους ίοικόν μας, άπό ζωοτροφίας καί
μπαρουτόβολα δέλομεν πασχίσει όσον τό δυναών νά σάς προφθά-
σωμεν άπό οποίο/ μέρος ήυπιρέσωμε/. Γνωρίζομεν οτι άπό τό
μέρος σας δέ/ θέλει λείψει ή ά-δρία καί ή γενναιότης είς τό νά κα-
ταδκμασθή ή ύπερηφάνια τών τυράννων καί νά χατατροπώσωμεν
τόν κοι»ό/ εχθρόν τοϋ γένους κα! νά λάμψη δ τίμιος σταυρό;· έν-
θυμηθήτε τά; άρετάς τών προγό/ων μας, αυτοί οΐ τόποι οπού πα-
τεΐιε τήν σήμερον εΐ/αι ζυμωμέ-οι μέ τά αίματα τοΰ Λεωνίδου,
καί τών λοιπών Ηελοποννησίών ηρώων ένθυμηθήτε δτι εΐσθε παι­
διά εκείνων καί πρέπει νά κάμητέ τήν έκδίκησιν τοΰ αίματος των
ένθυμηθήτε δτι τριακόσιοι έπολέμησαν μέ τόσας μυριάδας' ένθυ-
μηθήτε διι ή πχιρίς άπό σάς ζητεί την διαφεντευσιν' όνθυμηθήιε
οτι ουιος είναι ό καιρός τής δόξςς, διά νά άπαθανατη'σητε τά ονό­
ματα σας μέ τους θριάμβους σας. Καλόν ητον, μας φαίνεται, νά
συμβουλευθήιε μεταξύ σας καί να γράψητε διά νά προσκαλέσωμεν
καί τον Καπετάν Διαμαντή, ό όποιος κάθετα: είς Σκιάθον μέ
επτακοσίους ανθρώπους διά νά έλθη καί νά πίση άπό τάς πλάτας
τ.ΰ ίχθροβ πρός τό μ.'ρος τής Σιυλίδος. Σας ευχόμεθα λαμπρά;
νικάς. Οί ’Λρεοπαγϊται
24 Ιουνίου 1822.
 53
Περί τοΰ Δράμαλι άναφέρων ό Συγγραφεύς ότι εισέβαλε
εις Πελοπόννησον μέ 40000, χ. λ. π. έν σελίοι 140, περι­
γράφει τάκατά τήν εκστρατείαν αύτήν γεγονότα ώς έ’πεται-
«Εις τήν χρίσιμον αύτήν περιστασιν, καθ ήν ή κυβέρνησις
διηρχμένη ουσα, τίποτε δέν έπραξε πρδς άπόκρουσιν τών
εχθρών, έσωσαν τήν Ελλάδα ολίγοι τινές γενναίοι καί επι­
τήδειοι άνδρες, έξ ών δίκαιον είναι νά άναφέρωμεν προ πάν­
των τόν Δημήτριον ‘Υψηλάντην, τόν Πέτρον Μαυρομιχά-
λην μετά τών περί αύτόν καί τόν θεοόωρον Κολοκοτρώνην.
Ό Δημήτριος ‘Υψηλάντης μετά τών Μαυρομιχαλαίων ώχυ-
ρώθη εις τούς Μύλους και κατέλαβε τήν άζρόπολιν τοΰ Άρ­
γους, διά νά άνΟέξη όλίγας ημέρας εις τούς εχθρούς καί νά
δώση ουτω καιρόν εις τόν Θεόδωρον Κολοκοτρώνην νά συλ-
λέξη στρατιώτας άπό τά ένδότερα τής Πελοπόννησου καί
νά έλθη εις βοήθειαν τούτο έγεινε τω ον τι καί άμα κατελ-
θόντος του Κολοκοτρώνου άπό Τριπόλεως μετά 10000 πε­
ρίπου άνδρών, οί έχΟροί ένοησαν ότι δέν ήδόναντο πλέον
νά προχωρήσωσιν εις τό έσωτερικόν τής Χερσοννήσου, άφ
ετέρου όμως δέν έδύναντο ούτε εις τήν πεδιάδα του Άργους
νά μείνωσι, δι’ έλλειψιν τροφών ώστε άπεφάσισαν νά όπι-
σΟοδρομήσωπιν εις Κόρινθον. Άλλά οί "Ελληνες προλαβόν-
τες, κατέλαβον υπό τόν Δημήτριον ‘Υψηλάντην καί τόν Νι­
κήτα Σταματελόπουλον τά ς·ενά τά φέροντα άπό τής Άργο-
λικής πεδιάδος εις Κόρινθον καί όρμήσαντες κατά τών Τούρ­
κων, οιτινες ήναγκάσθησαν νά διέλθωσι διά τών στενών
τούτων, έπήγαγον εί; αύτούς φοβεράν φθοράν, ύπέρ τό ήμΐιυ
τών έχθρών, καί τινές τών Πασάδων έπεσαν κατά τά; έν­
δοξους έχείνας μάχας, καθ’ ά; ύπέρ πάντας τούς λοιπούς
Ελληνας διέπρεψεν ό ΙΙελοποννήσιος Νικήτας Σταματελό-
πουλος, οστις τότε έπωνομάσΟη Τουρκοφάγος· έλαβον δέ οΐ
Ελληνες καί λάφυρα πολλά, διότι δλα τά φορτηγά ζώα, έν
οίς καί 200 κάμηλοι, όλαι αί άποσκευαί τών έχθρών καί
πλήθος ίππων επεσον εις χεΐράς των. »
 ϋαρατηρουμεν όμως είς τον συγγραφέα δτι ταΰτα δέν
ήρύσθη άπό ασφαλείς πηγάς, διά τοΰτο έν συντόμω περι-
γράφομεν αύτά, όπως πραγματιχώς συνέβησαν.
‘Ο Κολοκοτρώνης ερχόμενος άπό τάς Πάτρας είς τά ένδό-
τερατης Πελοπόννησου, συλλόγων «ΓρατΕωτας, διότι είχεδιέ-
νεξεν μέ τίνα μέλη τής διοικήσεως (α), έφθασεν εις Τρίπολιν’
τότε δέ μαθών τήν εισβολήν τοΰ Δράμαλη, έπεμψε μετά 2000,
τόν μέν Δ. Π)<απούταν εις ’'Αργος διά τοΰ κάτω Μπέλεσι, (ό­
που έλαβε τήν κατωτέρω έπις-ολήν τοΰ Σωτηράκη Νοταρά (β)

(α) Εγραψε δέ προς τδν Ιΐλαποΰταν και υίον του Πάνον τδ άκόλουθον έγγραφον*
Γενναίε αδελφέ Κύρ Δημητράκη και παιδίμου Πάνο !
Διά τά; γνωστά; σου αιτίας καί δι’ άλλα; πολλά; την Κυριακήν 25 τού παρόντος
λύω τήν πολιορκίαν άφευκτα, και έρχομαι αύτού Οπού θέλει έπιμεληθώμεν πρώτον
την συστασιν της ’Επαρχίας μ.ας, καί ε*τα ολαι αί έπαρχίαι συμφώνως θέλει ύπά—
γομεν εις Τριπολιτζαν νά ζητήσωμεν νά χριθώμεν μετά της Βουλές και της Γερουσίας,
άπαιτοΰντες τά δίκαια τού λαού και τών αρμάτων, οθεν λάβετε προ οφθαλμών, προ-
διάθεσον τδ πράγμα, καί ειδοποίησα; οπού στοχάζεσαι εύλογον, άς Δημητσάναν, Βυ-
τίναν, Ζυγοβηστι, Ζάτουνα και τά λοιπά, και τά λοιπά καί τά λοιπά. ’Εμψυχώσατέ
τους, νά μή κιοτέψουν και πάντα κλίνουν κεφαλήν με τδ σδ κύριε, καί ελπίζω, οτι
έχομεν άκόμη δύναμιν διά νά διαυθεντεύσωμεν τά δίκαιά μας.
“Ολους τους ανθρώπους θέλει τούς εχετε ετοίμους διά κάθε χρείαν καί προ-
διαθεμένους.
21 ’Ιουνίου 1822. Σαραβάλι.
’Εκ της πολιορκίας Πατρών ‘ο ’Αδελφός χαί Πατήρ
Θεόδωρός Κολοκοτρώνης.
(β) Γενναιότατε Καπετάν Δημητράκη ΙΙλαπούτα αδελφικώς σε «σπάζομαι.
Σήμερον άμα πρωί ελαοζ τδ αδελφικόν Σας καί εΐδα τά γενναία φρονήματά σας,
καί ά'δρεΓα κΐ'ήματά σας, άδελφε δεν είδα είς κάν £/αν άλλον ζήλον, πατριωτισμόν,
ειμή είς την οικογένειαν τών γενναίων Κολοκοτρωναίων καί ο άγιος θεός νά σας δια·
φυλάττη καί νά σάς ανταμείψω τά αγαθά κατορθώματα σας· έγω ημην είς Κόρινθον
καθώς σάς ήτον ννωστδν, καί τήν προχθές πέμπτη7 εις· τας τέσσαρας ή ώρα, ίάν
δέν ήθελε προφθάση είδησίς βέβαια μέσα είς τδ σπήτι ήθελε μάς κατασφάξουν οί έχ-
θροί, καί δεν λυπούμαι άλλο όπου έχασα εΙμή τδν τζιπχανέ, ας £χγ) δόξαν ό θεός οπού
έγλύτωσα τήν ζωήν μου, καί του παιδιού [LW πολλοί απδ τού; στρατιώτας κατε-
σφίγησαν είς τά Ντερβένια άπδ τούς εχθρούς, και άλλοι άπέθανον άπδ λυοάκωμα,
ιδού ή συνδρομή αδελφική ποσά εκαμε, καί έπήραμεν εις τήν ψυχήν μας τόσα; αθώους
ψυχάς. ’Εγώ τήν Κυριακήν μ’ οσους στρατιώτας κουτζούς, στραβούς ήμπόρεσα, καί
επήρα, καί χθες άμα πρωί ήλθα εδώ είς τού Σούλη, εις τάς τρεις ή ώρα* άπδ τδ μέρος
τής Βαλτζας έψάνησαν ύπίρ τούς έοδομή*οντα άτιλήδες, άγονται κατεπάνω μας
επιασαν αμέσως οί εδικοί μας τ* αναγκαία μέρη, τούς έκτύπησαν καί τούς έδιωξαν
κχταβαί/οννας εις τον κάμττον, λαβώνοντας εναν και περνώντας καί ένα άλογον* τήν
 55
είς “Αργος,) τον δέ Αντώνιον Κολοζοτρώνην διά της Νεμέας
ιναπαρέξωσΐ συνδρομήν είς τό φρούριον της ΚορίνΟου, τό όποιον
οέν έγνώριζεν δτι παρεδόθη· επομένως, έζδώσας διαταγάς
μετά τής Γερουσίας εις τάς έπαρχίας, διά νά συναχθώσιν όσον
οιο'ν τε περισσότερα στρατεύματα, άνεχώρησεν είς τούς Μύ­
λους· προχωρών δέ είς Αχλαδόζαμπον συνηντήθη μετά τοϋ

!5ία·ι -huipai ΧΧΤΛ το μέρος τοϋ Λο'πίσί, οί Δουσιο-,ιτοι καί Γχουριωτιι

βλέποντας οτι ήτον μερικοί άτηλίδες ώρμησαν, έσκο'τωραν πέντε, έστιασαν καί ένα
ζωντανόν, επήραν και δκτώ άλογα, pts ήφεραν τον ζωντανόν εδώ και τον εξέταζα, και
μέ είπεν, οτι είναι τρεις πασιάδες ουτζ Τουηλοΰ, και ε'νας μέ δυο τούγια, και άλλοι
αξιωματικοί, οί πασιάδες ονομάζονται Μεχμέτ πασάς, Χασάν πασάς, και Μώραλη
άλήπκσας και Τζάρκατζη άλήπασας. Τδ στράτευμα είναι ύπέρ τάς είκοσι χιλιάδας
*ις αύτδ είναι τδ πεζικδν εως επτά χιλιάδες, ζώα πολυάριθμα, γκαμίλια εξακόσια
χασνέδες και ΐφούια πολεμικά άρκετά, πλή·» άπδ ζαερέδε; υστερούνται· δ Χουρσίτ πα-
σας έως τήν Αλαμάναν τους έφερεν και τούς εσυνεύγαλεν· εις τδν δρόμον ντουφέκι
δέν άπήντησαν πουθενά’ Τζάρκατζη άληπασάς αμέσως έπήγε είς τδ ’Ανάπλι, που τώρα
εύρίσκεται δέν ήξεύρομεν τήν Βοχαν τήν έκυρίβύσαν και τήν έκατέκαυσαν έως βίς τδ
Θχλιρδν, περνοντας και οσα γεννήματα εύρον δθεν ποιος· άπδ τούς "Ελληνας άποτολ-
μά νά κατεβη κάτω, οπού τδν κατασφάζει ή καβελαρία; μου γράφετε νά βαστάξω
καλά τδν τόπον έδώ· μά μέ τί εφόδια πολεμικά; έϊναι τίσσαρες ήμέραι, όπου έστει­
λα είς Τροπολιτζαν είς τήν Γερουσίαν καί είς τήν'διοίκησιν μέ ζώα, νά μου προφ-
Οάσωσιν τζιμπεχανέ καί ούκ ήν φωνή καί ούκ ήν άκρόασις έως τήν σήμερον, πώς
λοιπόν έγώ νά οικονομήσω στρατιώτας; μάρτυρα σάς βάλλω τδν θεόν, άλλοι άπό πέντε
φουσεκια έχουν και άλλοι άπδ δύω, καί άλλοι οσον οπού τά έχουν γεμά τα καί άλλοι
διόλου1 δθεν εάν δέν προφθάσουν καί σήμερον έως τδ μεσημ.έρι, ολοι θέλει λειποτα-
κτήσουν, έγώ τδ χρέος μου καί μόλον οπού είμαι αμαθής τδ έκαμα καί τδ κάνω, και
άς οψονται όσοι είναι αίτιοι καί δέν φροντίζουν νά προφθάσουν τά αναγκαία πολεμι­
κά· οί ζαερέδες είναι δυσ/.ολοοικονόμητοι,, οτι είς τά βουνά ακόμη τά γεννήματα
είναι αθέρα, πώς θά τά οίκονομήσωμεν απορώ*
* έχω εχω αδελφέ ζήλον καί -πατριω­
τισμόν μ.Λ μόνος ένας τί 6ά κάμ.ω* εάν δέν τρεξωμ.εν κοινώς ολοι εις ταύτην τήν
δεινήν περίστασιν εξάπαντος κυριεύετε ολη ή Πελοπόννησος, και κατασφαζόμεθα*
σήμβρο/ έπλησίασαν τά εχθρικά καράβια εις τδ καραβοστάσι, τούς έρριξαν
άπο τδ δοδί τρία τόπια, καί αμέσως τά καράβια άνταποκρίθησαν χθές τδ εσπέ­
ρας είς ολην τήν Βοχαν καί είς τδ στρατόπεδον, ήτον γεμάτο φωτιαίς· αύτά τά έ'ω^
σήμερον* Γενναιότατε δι’ άγάπην θεού πιάσετε τ’αναγκαία μέρη καί άς προφθάση
καί δ Γενναίος Καπετάν Θεοδωράκνις, οπού μέ τήν φρόνησίν του ίσως άπαντήσωμβν
τού εχθρού τήν ορμήν, εί δέ, άλλοίμονον είς ημάς· μέ τά Κορινθιακά μόνον στρατεύ­
ματα θά άντισταθούμεν τοΰ εχθρού; ποτέ μή γένοιτο- εάν σήμερον δ θεός μή» τ0
δώαγ) καί δρμήσουν οί εχθροί, δυσκόλως θά τούς άπαντήσωμεν, έάν δέν προφθάσουν
τα φουσεκια συγχωράτε με· αδελφοί, καί θεόθεν ύγιαίνοιτε.
11 Ιουλίου 1822 Σουλη. ‘Ο ’Αδελφές ^ας
Σωτήριος Π. Γίοταράίς.
56
Ύψηλάντου, Μαυρομιχάλη, Κρεββατα χαί υίου του Πά­
νου, απερχομένους άπό τούς Μύλους εις τήν Τρίπολιν τότε
συνεκροτήθη έχεισε ύπ'αύτών συμβούλων δία τόν έπικείμενον
της πατρίδος κίνδυνον, καί κατά τό σχέδων τοϋ Κολοζο-
τρώνη άπεφασίσθη νά ζαταληφθώσιν ή Αχρόπολις του Άρ­
γους χαί οί Μύλοι προς άπόχρουσιν τής ορμής τοϋ εχθρού··
κατά συνέπειαν ό μέν ‘Υψηλάντης μετά τών υίών τού Κολο-
κοτρώνου καί Μαυρομιχάλη καί μετ’άλλων ώχυρώθησαν εις
τήν Άζρόπολιν, οί δέ λοιποί άπήλθον εις τούς Μύλους.
‘Ο Δοάμαλης κατήλθεν εις τήν πεδιάδα τοϋ Άργους, καί
έπολώρζησε ς-ενώς τήν Άζρόπολιν. Άλλ’ οί Έλληνες συγ-
κεντρωθέντες άνεχαίτισαν τήν ορμήν του, συγζροτήσαντες
καί πολλάς μάχας πέριξ τοϋ 'Άργους, δτε ό Πλαπούτας
ήνάγζασε τήν αρκτικήν πλευράν τών πολωρκούντων
τήν Άζρόπολιν νά ύποχωρήση, καί έξήλθον έκ τών πο-
λωρζουμένων οί Υψηλάντης, [Ιάνος Κολοκοτρώνης, Γ. Μαυ­
ρομιχάλης καί λοιποί· οί δέ μείναντες Ζαχαρόπουλος, Βαρ-
βιτσίώτης καί λοιποί, έφοδιασθέντες τ’ άναγκαϊα έξηχολού-
θησαν μαχόμενοι. Κατά τάς μάχας ταύτας άπωλέσθησαν
ύπέρ τούς 1500 Τούρκους καϊ περί τούς 150 Έλληνας’
περί τούτου όμως ό συγγραφεύς ουδέ ?<έξ'.ν αναφέρει, άν
καί περιγράφωνται εις όλα τά ιστορικά υπομνήματα.
Κατά τήν 24 Ιουλίου ήλθον ειδήσεις ότι εισβάλλουσι καί
άλλοι Τούρκοι εις τήν ΙΙελοποννησον τούτου ένεκα άπεφα-
σίσθη ό ‘Υψηλάντης, ΙΧικήτας καί Φλέσας νά μεταβώσΐ
μετά 500 πρός όχύρωσιν τών κατά τόν Ισθμόν στενών
όθεν τήν 26 συνήλθον καί οί τρεις εις Αγηνόρι διά νά διευ-
Ουνθώσιν έζεΐσε, ώς έμφαίνεται έκ τής ακολούθου έπιςωλής·
/'ό>· ύι/τη.ίότατον προσκυνώ και σε παιόψου Νικήτα
Σέ ασπάζομαι πατρικώς.
Έλαβον τά γράμματά Σας όμοΰ χαί τά έσοίκλεωτα καί έγ»ώ-
ρισα τήν χρείαν τών Δερβενίων, δέν ελπίζω έως τώρα νά ήσθεαύτοΰ,
είμαι μέ ελπίδας, οτι 6« έφΟάσατε εις Δερβένια Οά αρχίσατε νά
 57
συνάζητε τά στρατεύματα νά βάζητε είς κατάστασιν τήν ασφά­
λειαν τών θέσεων όλων τών αναγκαίων καί νά ε’μπνεόσητε ψυχήν
καί εις όλους τούς έξω, οί όποιοι άφ’ όσον βλέπω ζατήντησαν λα-
γωοί· γράφω καί τοΰ άγιου ’Αρχιμανδρίτου νά έλθη άν έως τώρα
δέν ήλθε μ’ ολον του τδ σώμα, καί τον γράφω νά μή πιστεΰή και
μεταβάλλεται μέ τήν ατμόσφαιραν τοϋ Μαρτίου, νά μείνη αύτοΰ.
"Εως τά Δερβένια νά τά ίδή εις καλήν κατάστασιν καί ασφάλειαν,
καί τότε ά< δέν ήιαι χρεία απδ ξενικά στρατεύματα επιστρέφει
όπου είναι ανάγκη· γνωρίζω ότι πολύ σοϋάναγκαιοϋν ολίγα χρήματα
καί όχι διά λόγου σου δτι πολλά ολίγα οας χρησιμεύουν, ε’μή διά
οικονομίαν τών στρατιωτών σας· λυπούμαι οπού δέν είναι ή πατρίς
εις κατάστασιν ν ά κάμω τδ πρεπούμενον, άγκαλά καί αυτοί είναι
πατριώτκι καί άπδ πατριωτισμόν υποφέρουν διά μικρόν όμως πα­
ρηγοριάν των, αύριο/ στείλε μου δύω καλούς καί πισιούς στρατιώ-
τα; σου όπου προσμένω νά μου έλθουν κάτι παράδες όπου μου
στέλλουν διά νά οικονομήσω φουσέκια νά σοϋ στείλω 1000 ή 2000
γρόσιχ νά προφθασθοΰν οι στρχτιώταί σου καί πάλιν έχει ό θ.ός.
Αν αγαπούν τήν πατρίδα καί εμένα δέν συνερίζονται εις αυτήν τήν
εποχήν, καί άν δώση δ θεός καί ίδωμεν τήν ελευθερίαν μας όλα
διορθόνονταΓ ώς τόσον άπό τήν φρόνησιν τής ύψηλότητός του καί
τής γενναιότητάς σου ελπίζω κάθε καλόν εις τά αυτόθι καί τήν ανα­
ψυχήν καί έγκαροίωσιν τών ’Ανατολικοε λλαδιτών, γράφω εις τούς
Μόλους νά βιάσουν τήν αποστολήν ζωοτροφιών καί εφοδίων, καί ε’ν
τοσούτω μένω άσπαζόμενός Σας.
Εύθύς φθάσαντες εις Δερβένια νά γράψητε εί; δλα τά μέρη νά
συνακουσθήτε μέ τούς γενναίους καπεταναίους τής ‘Ελλάδος, τόν
05 υσσέα, Πανουρία, Διοβουνιώτην καί ολους τούς άλλους, καί νά
τ°υς παραγγείλητε νά ήναι έιοιμοι καί άγρυπνοι νά έπιπέσουν άπο-
πισω, άν ό εχθρός δοκιμάση· καί γράψετε' μου καί εμένα συχνά διά
Ρέγουλά μου.
Τήν 26 ’Ιουλίου 1822.· άπό Άγιογιώργη.
Θεόδ. Κολοκοτρώνης.
Ο Κολοκοτρώνης είχε τοποθέτησε ι 800 Γορτυνίους εις
τα Δερβενάκια πλησίον τής Νεμέας ύπό τόν ’Αντώνιον Κολο­
κοτρώνην, 1. Δημητρακόπουλον χλ. προνοήσας δέ ότι οίχατα
58
τό’Άργος Τοΰρχοι θά ύποχωρήσωσιν, ινα, διερχόμενοι διά τών
ς-ενών τών Δερβενακίων, άπέλθωσιν είς Κόρινθον, ειπεν είς
τόν Μαυοομιχάλην καί λοιπούς, ότι απέρχεται διά νά ένισχύση
τά Δερβενάκια πρός άντίκρουσιν τών Τούρκων τω οντι οί
Τούρκοι μή δυνηθέντες νάπροχωρήσωσιν ένδοτέρφ τής Πε­
λοπόννησου, ήναγκάσθησαν νά ύποχωρήσωσι καί διευθύν-
Οησαν πρός τά Δερβενάκια (κατά τήν πρόβλεψιν τοΰ Κολο-
κοτρώνη), δτε άπεκρούσθησαν ύπό τών ώχυρομένων έκεισε
Ελλήνων, καί έτράπησαν είς φυγήν πρός τό μέρος τοΰ
‘Αγίου Σώς-η (άνατολικώς) καταοιωκόμενοι καί φονευόμενοι.·
τότε έδραμε κατ’ αύτών ό Αντώνιος Κολοκοτρώνης μέ μέ­
ρος τοΰ σώματός του, καί προσβάλλει αύτούς άπό τά πλάγια
(άρκτικώς), τό δέ λοιπόν σώμα τούς έκτυπα άπό τά νώτα. Ό
δέ Κολοκοτρώνης ίς-άμενος όπισθεν τοΰ Δερβενακιοϋ έφ’ύψη-
λοΰ τίνος μέρους, προσκαρτερών μήπως όρμήση πτέρυξ τις
κατά τά δυτικά τοΰ Δερβενακιοΰ πρός τήν Νεμέαν, έπυρο-
βό),ησε συνθηματικώς, διά ν’ άκούση ό Νικήτας και όίλοιποί
είς Άγηνόρι, έάν τυχόν δέν εϊχον είσέτι αναχώρηση είς τόν
Ίσθμόν· τω όντι ό Νική τας καί λοιποί εύρεΟέντες είς Άγηνόρι
καί τό σύνθημα έννοήσαντες, τρέχουν πρός τό μέρος δπου
ήκούετο ή μάχη, καί μετά μίαν καί ήμίσειαν ώραν κατα­
λαμβάνουν τό έμπροσθεν μέρος τοΰ ‘Αγίου Σώστου, προσ-
βάλλουσΐ τούς Τούρκους κατά μέτωπον διά παραδειγματι­
κής άνδρείας, καί άναχαιτίζουσι τήν διάβασίν των, μολο­
νότι εϊχον διαβή είς τήν Κουρτέσαν πολλοί. .Ηδη δέ οί
έναπομείναντες κτυπώμενοι κατά μέτωπον, άπό τά πλά­
για καί άπό τά νώτα, κατασφάζονται υπό τών ‘Ελλήνων
καί άπόλλυνται ύπέρ τάς 4000, έγκαταλειποντες είς τήν
κυριότητα τών ‘Ελλήνων πολλά φορτηγά ζώα, πλούσια
σκεύη, ώς καί αύτάτά ταμεΐάτων.
Ούτως ό Κολοκοτρώνης ού μόνον ήτο Γενικός αρχηγός
είς τήν κατά τοΰ Δράμαλη εκστρατείαν, άλλα καί ειδικός
είς τήν μάχην τών Δερβενακίων, ώς τοΰτο έμφαίνεται καί
 59
άπό τήν έπομένην έπιστολήν τοΰ Μαυρομιχάλη ζαί τών λοι­
πών πρός τον Κολοκοτρώνην.

Γενναιότατε Στρατηγέ !
Τήν άμετρο? χαράν και εμψύχωσα ήν έλάβομεν όταν προ; τήν
μίαν ώραν της νυκτός, δια του επίτηδες και διά τοΰ έκλαμπρου
γράμματός σας έπληροφορήθημεν καλώς τά ήρωϊκά κατορθώματα
σας καί τήν νίκην κατά τών αχρείων ’Αγαρηνών, δέν δυνάμεθα νά
τα περιγραψωμεν· ποια εγκώμια αζια του υποκείμενου Σας νά συν-
εισφέρωμεν; Τω όντι ε’φάνητε ώς άλλος Λεωνίδας, δστις έζρότησε
πόλεμον φοικτόν εις τάς θερμοπύλας μέ τριακοσίους μόνον άνδρας·
αυτός είς τά; Θερμοπύλας, ή γενναιότης Σας εις τά Δερβενάκια
μετ’άνδρών όζτακοσιων άντιπαρετάχθητε μέ χιλιάδα; εχθρούς.
Ίδοΰ εςετε τό μνημόσυνον αιώνιον έπί γής, ζαί βέβαια τά ηρωικά
κατορθώματα σας θέλει έξιστορηθοϋν καθώς καί τών παλαιών
ήρώων άνδρίζεσθε γενναίοι ήρωες, ίδοϋ ό θεό; μεθ’ημών δς έπά-
ταςεν έθνη πολλά καί άπέκτεινε Βασιλείς κραταιους· δ Παντοκρά-
τωρ θεός δέν μας άφίνει είς τήν διάζρισιν τοϋ εχθρό’, όχι! όχι?
βέβαια, αλλά είναι σύμμαχό; μας κατά πάντα, καθώς πολλάνις
έμπράκτως τό ίδομεν καί άμποτε είς τό έξης, διά τή; ϊυνα'μεως τοΰ
τιμίου ζαί ζωοποιού σταυρού καί διά της ένεργείας καί γενναιότητάς
Σας ν’ άφανισθή ό εχθρό; ές ολοκλήρου· είθε γέ'Οίτο ! γένοιτο !
Χθές μέσον Ύδρας έλάβομεν γράμματα άπό τά Δερβένια καί
γράφουν οτι έπροχώρησαν είς Θήβας οί εχθροί, καί οτι τά Δερβέ­
νια είναι εύκαιρα άπό στοατεύματα, καί οιι νά προφθάσουν στρα­
τεύματα μέ αρχηγόν τό συντομώ ιερόν" κατά τό σχέδιόν μας λοι­
πόν προφθάσετε διά τόν θεόν είς τά έκεΐ μίαν ώραν άρχήτερα,
διά νά μήν ευρουν οί νέοι εχθροί πάλιν αδυναμίαν καί είσέβουν κα|
οιύτοί μέσα. Έκ τών Μυλών Ναυπλίου
Τήν 28 Ιουλίου 1822. Οί Αδελφοί
Πετρόμπεη; Μαυρομιχάλης, ΓΙαναγ. Κρεβόατα;, Χαράλαμπος
Μπεροόκας.

Η ΠΕΛΟΙΙΟΝΝΗΣΙΑΚΙΙ ΓΕΡΟΥΣΙΑ.
JIρός την εγορεί.αν τηη επαρχίας Καρυταίνης.
Περί τά ξημερώματα ε'λάβαμεν τήν χαροποιόν εϊδησιν, οτι 0)
GO
Τούρκοι τυφλωμένοι άπό την πείναν χθέί έκίνηταν άπό 'Άργος
ολοι διά ™ άπίλθουν εις Κόρινθον' ci "Ελληνες φθάσαντες εις τά
Δερβενάκια τούς έκλεισαν χαί τούς πελεαοΰν άνδρειότατσ, κατό­
πιν έξεκίνησαν καί τά επίλοιπα στρατεύματα μας άπαντα τρέ­
χοντα κατ’ αυτών μ ολην τήν ορμή*, χαί ελπιζομεν εις τόν δέον
νά τούς αφανίσουν έξ ολοκλήρου’ ιδού αδελφοί καί αυθις δάκτυλος
κυρίου’ ό έ/όρός εΐσήλθεν εις τήν Πελοπόννησον διά νά λαμπρυνη
έτι μάλλον καί μάλλον τό 'Ελληνικόν όνομα καί νά συνεισφέρω εις
τήν ανεξαρτησίαν τοΰ έθνους· ό όλεθρος τών Τούρκων τούτων, όσοι
άπετόλμησαν νά πατήσουν τό ιερόν της έδαφος 0 άπονεκρώση παν-
ταχοΰ τής Ελλάδος τόν τύραννον- τόρα λοιπόν οφείλομεν καί
μεϊς να δράμωμεν προθυμότερον εναντίον τών βαρβάρων καί όσοι
άξιοι πολέμου άπό τήν επαρχίαν σας, ας συντρέξουν καί αυτοί
άπαντες διά νά λάβουν τήν άνήκουσαν έκδίκησιν, όπου κατακαίει
τήν καρδίαν των καί διά νά ήμπορέσουν νά καυχηθοΰν, δτι συνει-
οέφερον εις τον παντελή άφανισμόν των τώρα χρειάζονται περισ­
σότερα σ'ρατεύματα, διά νά στερεώσωμεν τήν ανεξαρτησίαν μας’
ά.τοστείλατε λοιπόν τά τή; επαρχίας Σας καί χαίρετε.
Τή 27 Ιουλίου 18’22. Τρίπολις.
‘Ο αντιπρόεδρος
Άσημάχης Φωτήλα,
‘Ο Κορίνθου
’Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος, Γεώργιος Μπαρμπογλους,
Νικόλης Τζανέτου, Ιωάννης Γ. Οϊκονομίδης, Παναγ. Καλογερας.
Τ. Σ.
Μετά τήν μάχην παρήλθε μία ώρα, δτε έφθασαν βοήθειαν
μέ 2500, ό Πλαπούτας, Γενναίος, Δ. Δελιγιάννης, Άπ.
Κολοκοτρώνης, Τζ. Χριστόπουλος καί Παπανίκας μέ τούς
Κορινθίους.
Οί δέ Παστάδες μετά τών διασωΟέντων Τούρκων παραμεί-
ναντες κατά τό Άργος, έπρότειναν εις τόν Κολοκοτρώνην
τοποΟητημένον εις Δερβενάκια, διά συνθηκών αβλαβείς ν’ ά-
πέλθω ϋΐν εις Κόρινθον’ άλλ’ άπορριφθεισών τών αίτήσεών των»
μετέβησαν πέριξ τοΰ Ναυπλίου (ώς έμφαίνεται έκ τής χατωτέ-
 Cl
ρωέπις-ολής πρδς τήν Γερουσίαν), άγνοουντες τήν τύχην τών
έν Κορίνθω, ώς και οί έν Κορίνθω τήν τών λοιπών. Ιίροϊδών
δέ ό Κολοκοτρώνης, δτι οί έν Ναυπλίω ήθελον προσπάθησε^
νά ένωθώσι μετά τών έν Κορίνθω, διερχόμενοι, είτε διά τού
Δερδενακίου, είτε διά τοΰ ’Αγηνοριοΰ, διέταξε τούς μέν λοι­
πούς, άλλους μέν νά τοποθετηθώσιν εις Δερβενάκι, άλλους
δέ νά χρησιμεύσωσιν επικουρικοί, τόν δέ Νικήταν, ένισχύσας
καί μέ τούς ύπδ τόν Χελιώτην, νά καταλάβη τό ’Αγηνόρι μίαν
ώραν μακράν τής Μονής Φανερωμένης ένθα εύρίσκετο (κατά
τό κάτωθεν έγγραφον), ώστε συμμορφωθέντος τοΰ Νικήτα
μέ τήνδιαταγήν, άπήλθον μόνοι (πριν τής μάχης) μετά 300,
ό Ύψηλάντης καί δΦλέσσας πρός όχύρωσιν τοΰ Ισθμού’ ώς
έμφαίνεται καί είς τήν κατωτέρω επιστολήν τής 30 Ιουλίου.

77ρόζ· την ει δοΕ,ον Γερουσίαν ττ,η Πε.Ιοποννήσου.

Δι’ εγκυκλίου μου προχθές, καί δι’ ιδιαιτέρων μου χθές Σας
γνωστοποιούν τήν νίκην τών ολίγων Ελλήνων ρο» εναντίον πολ­
λών χιλιάδων εχθρών καί τήν άπερίγραπτον λαφυραγωγίαν
οπού έκαμαν κάι Σας έπρόσθεσα και δτι έχομεν τούς τρεις 11α-
σιάδες κομμένου; μέ 2 ± εω; 3 χιλιάδας Τούρκους τους μεγάλους
μεγάλους, οί όποιοι μάς έστειλαν μεσίτας διά νά τους άφίσωμεν
νά περάσουν μέ μπέσαν’ χθές τό εσπέρας έπιάσαμεν τρεις ζωντα­
νούς Τούρκους χαί μοΰ ομολογούν δτι έχουν μαζύ τους κοί ολους
τους χαζνέδες τους, έπήγαν είς τό Αναπλι χαι δέν τού; έδεγθησαν
πουθενά χαί είναι στενοχωρημένο: καί άπηλπισμένο: καί είναι έτοι­
μοι νά προσκυνήσουν καί ούιοί οί ίδιοι ΓΙασίάδες, οθεν άνάγχη
πάσα νά τούς στενοχωρήσωμεν νά τούς πιάσωμεν πρεζονιέρι-δες,
μέ ολους τούς χαζνέδες καί τούς αξιωματικούς των- έβγάλατε
ευθύς εγκύκλιον καθ’ δλα; τά; έπκρχίας νά συντρέξουν προθύμως
στρατεύματα, ειδοποιήσατε του; τά πάντα, καί ένθαρρυνατέ τους
β·-βαιώνοντές του; πρώτα δ θεό; άν συντρέξουν δλοι μέ προθυμίαν,
βέβαια βέβαια τούς αιχ μαλωιίζομεν χωρίς κόπον, καί άπό τούτο
Χ?έμαται η άσφάλιια της ελευθερίας μας, τώρα δέν έχουν νά προ-
 f>2
φασισθσϋν άλιόνια ούτε άλλο τίπβτε, χαμμία επαρχία δέν έχει στρα-
τιώτας οσσυς πρέπει, πολλοί μάλιστα έλειποιάκτησαν (α).
’Αν κάμφ χρεία στείλατε χαί εκτελεστικόν νά τούς ξεκινήσετε
χαί μέ βίαν, συγχρόνως δμως δπου θά συντρέξουν οί στρατιώται
λάβετε τ’ αναγκαία μέτρα νά προφθάσουν άνελλειπώς καί άφθόνως
αί ςωοτροφίαι, καί δταν αυτά τά δύο μας κατορθώσετε γρήγορα
βλέπετε μίαν αμοιβήν τής έπιμελείας Σας, θά Σάς προσφέρω τούς
τρεις Παστάδες ζωντανούς, μένω έν βία,
28 Ιουλίου 1822. άπό Αγίωργίοΰ. ‘Ο’Αδελφός καί Πατριώτης
Θεόδ. Κολοκοτρώνης.

Παιδί.μου Νικήτα !
’Έλαβσν τό γράμμά Σου καί τά γραφόμενα ΐδον, τά Δερβένια έξω
είναι καλά δυναμωμένα καί δέν 'είναι χρεία νά έκστρατεύσης διά
τά έκεΐ, άλλα νά προσεχής αύτοϋ καλά τάς θέσεις μέ άγρυπνον ομ-
μα, διά τά γρόσια οπού μοϋ γράφεις δέν είναι καιρός, μόνον καθώς
ανωτέρω Σοΰ λέγω νά σταθής αΰτοΰ έπαγρυπνώντσς την διάοασιν
τών εχθρών, άν ό Πρίγκιύ μέ εύχαρίσιησίν του θε'λει ν’ άπεράση
είς Δερβένια συντρόφευσέ τον μέ ολίγους διά νά ύπάγη νά έμψυχώ-
ση τούς έκεΐ στρατιώτας διηγούμενος τάς εδώ άνδραγαθείας τών
Ελλήνων καί τήν φθοράν τών Τούρκων' οί στρατιώται άς μένουν
ήσυχοι καί έγώ έχω τήν έγνοιαν Σας, καί τοΰ καιροί) καλοΰντος
θέλω τούς εύχαρισιήσε·, επειδή ακόμη δέν ήμποροϋμεν νά προφθά-
σωμεν τ’ άλλα έξοδα διά τούς "Ελληνας, σήμερον έρχεται ό Για-

(α) Ιδού καί το έξη; έγγραφον τί άγραφε περί λειποτακτών.

’’Ενδοξος Γ«ρουσί« ·
Λύτου σάς στέλλω δυο άθρώπους, τους οποίους ^ά Εχετε εις ασφαλή φυλακήν
νά φτιάοετβ δυο καδεες νΐ τούς βάλλετε εις τά πυδχρια, άλλα Εύρωπαία, καί δυο
«λύσεις είς τον λαιμόν και νά τούς ζυγαριάσετε* τή·< ημέραν νά τούς βάλλετε νά
«άς σκουπίζουν τά σωκάκια της πόλεως, και τήν νύκτα να τούς φυλακώνετε, κα<
μή τούς κάμετε σαν τον ψαχου'λια, είς τον όποιο·/ άφοΰ ελαβεν εις μόνος συμπάθεια
άπελύθη· έγώ θά σας ζητήσω λόγον περί τουτου.
Μην κάμετε καμμίαν παραγνώμην, διότι θά δώσετε λόγον αν δέν κάμωμεν έτσι
χάνεται ό κόσμος· ό Βασίλης θέλει σας ειπει διά τον πόλεμον όπου εγεινε χθίς, ό
όποιος εγεινε·» εμπόδιου τής άναχωρήσεώς μου διά σήμερον.
22 Αύγο^του 1822, άπο Σούλι, *0 ’Αδελφός
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης,
 63
τοάχος μετά λοιπά στρατεύματα, καί έλΟόνιων αύτών θέλω χράξει
τού; αρχηγού; χαί χαπεταναίου; νά σχεφθώμεν περί τοΰ πραχτέου.
1822 ’Ιουλίου 30. Δερβενάκια Ό Στρατηγός
Θεόδ. Κολοκοτρώνης.
Μετά τά μέτρα ταΰτα τών ‘Ελλήνων οί Τούρκοι τωόντι
χατά τάς 30 Ιουλίου, τολμήσαντες νά διαβώσι διά τοΰ Α-
γηνοριοΰ, έκτυπήθησαν ύπό τοΰ Νικήτα καί έφονεύθησαν ύπέρ
τούς 400 έγκαταλιπόντες καί δλας τάς άποσζευάς των.
Κατά τάς μάχας Δερβενακίων καί Αγηνορίου "Ελληνες
έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν περί τούς 30.
’Εκτός τών κατά τά Δερβενάκια μαχών συνεκρο τήθησαν
μετά ταΰτα καί άλλαι πέριξ τής Κόρινθου καί αλλαχού, τάς
όποιας έκθέτομεν έν συντόμω ώς άκολούθως.
Μετά τήν μάχην τοΰ Αγηνοριοΰ ό Κολοκοτρώνης, ύπο-
πτευθείς μήπως οι Τούρκοι άπό τήν Κόρινθον μεταβώσιν
εις ΙΙάτρας, προσεκάλεσε τούς άρχηγούς εις "Αγιον Γεώρ­
γιον, θέσιν άπέχουσαν ήμίσειαν ώραν τών Δερβενακίων, καί,
άφοΰ άπέστειλε τόν Νικήτα, οστις είχε προδιαταχθή, μετά
τοΰ ’Αναστασοπούλου καί Χελιώτου έπί κεφαλής 700, ώς
μετά ταΰτα καί τόν Κεφάλαν μετά 600, προς δχύρωσιν τοΰ
Τσθμοΰ, ένθα είχε μεταβή καί ό ‘Υψηλάντης, ώς έρρέθη,
μετά τοΰ Φλέσσα, άπεφάσισε νά τοποθετηθώσιν οί λοιποί -
πέριξ τής Κόρινθου. Καί οί μέν Τριπολιται ύπό τόν Αλ.
Λεβειδιώτην καί Κολιόν Δαρειώτην νά στρατοπεδεύσωσιν
εις Κλώνια 2 | ώρας μακράν, ένθα μετά μιαν ημέραν με-
τέβησαν έκεΐ καί ό υίός καί ό ανεψιός τοΰ Μαυρομιχάλη, κα»
συνεποσώθησαν όλοι εις 600. ‘Ο δέ Αντ. Κολοκοτρώνης κα;
Γ. Δημητραζόπουλος έπί κεφαλής 400 εις Καλένζι 2 ώρας
μαζράν. Κατάδέ τήν Σικυώνα, δι’ήςπρό πάντων αναχωρούν -
τες οί Τούρκοι εις Πάτρας ήδύναντο νά διεΧΟωσι, μετέβη αυ­
τός ό Κολοκοτρώνης μετά τοΰ Π. Γιατράζου, ΙΊλαπούτα,’Δ.
Δελιγιάννη, Χριστοπούλου, Γενναίου καί ’Αποστόλου Κολο-
κοτρώνων καί έστρατοπέδευσε μετά 3000 έν Χωρίω Σοϋλΐ·
 64
Πέριξ δέ τής θέσεως ταύτης 1 1 ώραν μχκράν είς τήν Τζά-
χριτζα είχε τοποθετήσει τόν Γιαννάχην Κολοκοτρώνην έπί
κεφαλής τών Κορινθίων, ένθα άπήλθον, χα:ά διαταγήν τοϋ
Κολοκοτρώνη, και ό Γενναίος μετά τοϋ Αποστόλη Κολο­
κοτρώνη, καί συνεσωματώθησαν περί τούς 1000. Κατόπιν
έφθασαν καί οί Πετμεζαΐοι μετά 700, οϊτινες έτοποθετήθη-
σαν εις Βάλσας 1 | ώραν μακράν.
Οί έν Κορίνθω λοιπόν Τούρκοι ώρμησαν κατά τών περί τήν
Σικυώνα ‘Ελλήνων, άλλ άπεχρούσθησαν συνάψαντε; πέριξ τοϋ
Κιάττου τρεις μάχας, έπομένως συνεκρούτθησαν καί μετά
τήν έν Κλώνια τοποθετημένων ‘Ελλήνων,ώστε άπέτυχε τό
έπιχείρημά των ν’ άπέλθωσιν είς Πάτρας. Μή δυνάμενοι δέ νά
φύγωσιν έκ τής Κόρινθου, ένω έστεροϋντο τροφών, όδ αριθ­
μός των ήλαττοϋτο, άφ’ένός, διότι έφονεύοντο καθ’ έκάστην
εις διαφόρους ένέδρα; ύπό τών ‘Ελλήνων, άφ ετέρου άπό
τήν ένσκήψασαν αύτοις έπιδημιαχήν νόσον, έξ ής άπεβίωσε
καί ό Δοάμαλης, άπηλπίσθησαν. Άλλ’ έν τω μέσω τής άμη-
χανίας ταύτης τών Τούρκων άφίχθησαν πλοΐά τινα άπό τάς
Πάτρας, έκεΐσε, τά όποια έφοδιάσαντα αύτούς άπό τροφάς
μετέφερον χαί σώμά τι έξ αύτών άπό τήν Κόρινθον εις Πέ­
ρα χώραν. Τοΰτο δέ ειδοποιηθείς ό Νικήτας μετά τών λοι­
πών είς τόν Ισθμόν τρεις ώρας μακράν, έδραμον έκεΐσε καί
έζτύπησαν αύτούς τούς οποίους έτρεψαν εις φυγήν, φονεύ-
σαντες άρκετούς, ώστε οί μέν Τοΰρχοι ήναγκάσθησαν νά
καταφύγωσιν είς τά πλοία, δι ών έπανήλθον είς τήν Κόριν­
θον, ό δέ Νικήτας έπέστρεψεν είς τήν θεσιν του.
Καθ’ όλας τάς ρηθείσας μάχας 1 οΰρκοι έφονεύθησαν
υπέρ τού; 1 700, "Ελ?.ηνες δέ 1 1 0 έν οίς χαί ό'Αναγνώ­
στης Πετμεζάς μετά τοΰ υίοΰ του.

Πρός τούτοι; ό Κολοκοτρώνης έμερίμνα καί περί τών

πραγμάτων τής Στερεας ‘ΕλΛαοος μετά τών Καπεταναίων
τής όποιας συνεννοείται έγγράφως ώς έπεται.
 65
'Γόη.Ιότατε πρίγχιγ και Γενναιότατε Στρατηγέ!
*Ελαβζ ανεψιέ μου Νικήτα τό γράμμα σου καί επληροφσρήθην
οσα ήκολοΰθησαν εως εί; τάς 8 τού ένεστώτος, ή ύψηλότης σας χαί
ή γενναιότης σας καθοδηγήσατε αύτόθεν τά πράγματα δραστηρίω;
καθώς συμφέρει εις τάς παρούσας περιστάσεις καί άνάγχας, συνά­
ζατε τούς στρατιώτας καί κρατήσατε τάς αρμοδίους θέσεις, οί εχ­
θροί είναι αδύνατοι, πιθαίνουν εκατόν ήμέρον παρ’ ημέραν, ζωοτρο­
φίας δέν έχουν καί τρώγουν τά άλογά των, άν τολμήσουν νά περά­
σουν άπ’αύτοΰ, είμαι βέβαιος, οτι θά τους γείνει ή μεγαλειτέρα
φθορά, άν δοκιμάσουν διά τήν Πάτραν, θά χαθώσιν όλοτελώς. Ό
‘Ελληνικός στόλος έκβήκεν εναντίον τοΰ εχθρικού, καί έλπίζομεν
νικάς’ ή διοίκησ.ς ένώθη μετά τής Γερουσίας προσωρίνώς, διά νά
οικονομήσουν συμφωνως τά παρόντα πράγματα, καί αφού κερδί-
σωμεν τό στάδιον τοΰτο, βάλλομεν εις τάξιν καί τά δίκαια τής πα­
τρίδος. Μήν λείπετε νά γράφητε πρός τούς έξω καπεταναίους Ό­
δυσσέα και λοιπούς νά ένωθώσι καί νά πολεμήσωσι τους εις τήν
’Αζρόπολιν έγθρούς· διό νά μήν έχετε τι άπό ταις πλάταις οας,
πληροφορήσατε τους ότι οί εδώ έχθροΐ εις 10 ή 15 ημέρα; εξο­
λοθρεύονται. ‘Γγειαίνετε γενναιοφρονοΰντες, ‘Ο Πατριώτης
Τήν 1 6 Αύγουστου 1822, άπό ’Αγιώργη. €>. Κολοκοτρώνης.
Μήν βαρύνεσθε νά μάς στέλλετε καθ’ ημέραν δι’ δ,τι ακολουθεί
διά νά ξενοιαζοόμεθα. Τά τοΰ Ναυπλίου πολιορκοΰνται

Πα,ιδΙμου Νικήτα σε άσΛφζομαι!

Προλαβόντως έλαβα γράμματά σου καί μέ έλεγες περί τής έλλεί-
ψεως τών ζαερέδων, καί ήκολούθησα τά αναγκαία, καί γλήγορα σας
προφθανουν, και όλονένα άκοπα θά σάς έρχωνται. έλαβα καί χΟές τά
άλλα σου όμοΰ καί τά εσώκλειστα τών Καπεταναίων τής Άνατ.
‘Ελλάδος, και έπήοα τά μέτρα μου, χαί^υπάγω ευθύς εις τήν Βουλήν
καί έκεΐθεν θά άναίβω εις Τροπολιτζάν καί θά βάλλω φωτιά, τό­
σον διά σύναξιν στρατιωτών, όσον καί διά έτοιμασιαν ζωοτροφιών,
καί τούς Λεονταρίτας θά σου τούς στείλω καί άλλους’ καί σταθήτε
μέ γενναιότητα, εϊσθε αρκετοί καί φρόνιμοι, διό δέν σας λέγω
περισσότερα, επειδή όλοι αισθανόμεθα τής Πατρίδος τόν κίνδυνον.
Προχθές τήν Κυριακήν έ’γεινεν ενα; πόλεμο; καί ή απείθεια xat
5
66
παρακοή μας ή νά εί'πω ζαί τά λάθη μας μας εγεινε μεοιχή χαλά*
στρα, έσκοτώθησαν 50 "Ελληνες· έσζοτώθη καί ό μακαρίτης Ανα­
γνώστης Πετιμεζάς ζαί τδ παιδί του, καί ό Παπα Καλομοίρης·
έπιάσθη ζωντανό; ζαί ό Γιανετάκης Μιστριώτης· τοΰτο κάμνει ή
άζεφαλία- χοντρό λάθος των ήτον τών μακαριτών, διότι έπήγαν
ματαίως ζαί χωρίς ανάγκην· ώς τόσον υπομονή, άς άνοίζωμεν τά
δμμάτιά μας, ζαί σταθώμεν γενναίοι, καί άς πάρωμεν τά μέτρα μας.
23 Αύγουστου J 822. μένω.
Από ‘Αγιώργη, Ό Θείος σου
Θεόδωρ. Κολοκοτρώνης

'ϊ'^-η.Ιότατε Πρίγχιπα Α. 'Υψ·. προσκυνώ, και σι παιδί

μου Νικήτα σέ άσπάζομαι πατριχώς, τόν άγιον’Αρ­
χιμανδρίτην τόν Καπ. Π. Κεφά.ίαν, χαί χαπεϊάν
Άντύνη χαί .Ιοιπούς άσπάζομαι!
Είμαι είς απορίαν όπου έως τώρα δέν έχω πρδ πολλών ημερών
γράμμα σας, νά μέ εΐδοποιή τά πάντα ζαί νά μέ διαδέτη είς τά
άναγζαϊα καί σωτήρια, επίτηδες διά τοΰτο στέλνω τόν παρόντα,
διά νά μέ ειδοποίησης περιέργως καί λεπτομερώς κάθε νεώτερον,
τί ειδήσεις έχετε άπό ολην τήν Άνατ. ‘Ελλάδα, άπό Ζητοϋνι έως
αύτοϋ, ποΰ είναι οί εχθροί καί πόσοι, ζαί μέ ποιας δυνάμεις, ποια
τά ζινήματά των, ζαί ποία ή ζατάστασις τών έδιζών μας· αύτοϋ
σας έστειλα τόν καπετάν Κεφφάλα καί Καπ. Άντώνη μέ μΐά έξα-
κοσιαρίά στρατιώτας, ελπίζω νά ήσθε πρδ καιρού ένταμωμένοι
ζαί νά ένδυναμώσητε δλας τάς θέσεις, καί έλπίζω νά μήν έχετε
χρείαν άλλων στρατιωτών είς τουναντίον γράψε μου άν ήναι ανάγ­
κη νά σας στείλω καί άλλους διά νά άσφαλίσητε κάθε άναγκαίαν
θέσιν καί νά στέκησθε μέ γενναιότητα δια νά εμψυχονητε καί τους
άδικούς μας Άνατολιζοελλαδίτας, διά τούς όποιους είμαι περίεργος
νά μέ ίδεάσης άν στέκωνται μέ ζήλον καί άν έκαμαν καμμίαν γεν-
ναίαν άντίστασιν είς τούς εχθρούς' ομοίως καί αύτοϋ άν έκινήθησαν
οί έχθροί άπό κανέν μέρος κατ’ επάνω σας καί καταλεπτώς περί πάν­
των, καί νά μάς ιδεάζης συχνά διά νά ρεγολαριζώμεθα, καί νά πέρ-
νωμεν τά μέτρα μας καί διά νά έ'χητε σωστάς ειδήσεις περί πάντων
μήν αμίλητε νά έχετε μ’ δλα τά μέρη τής Άνατ. Άλλάδος άντα-
 67
Τΐό’κρισιν χαί μ’ ολα τά καπετανάτα, κα! νά χοινώνετε καί είς εκεί­
νους vhv κατάστασιν τών εδώ καί είς ήμάς τήν κατάστασιν τών
έχει· έδώθεν δέ δέν έγομεν νέα αξιόλογα- ή αρμάδα άνεχώρησε χαί
τά έοικά μας τήν εξακολουθούν χατά τήν Κρήτην, τάς θέσεις τάς
έχομεν άσφαλισμένας καί τούς εχθρούς περιωρισμένους, στρατεύ­
ματα συνάζομεν, καί καταγινόμεθα είς τά γενικά συμφέροντα·
ομοίως καί περί ζωοτροφιών καί πολεμοφοδίων γράφετε μας άν
ζαλοοικονομήσθε” σου περικλείω σημείωσιν τών όσων σάς στέλ-
λονται αϋτοΰ άπδ Μύλους- γράφετε μας τά πόσα λαμβάνετε.
30 Αύγουστου 1822, έκ Τριπολιτσας *Ο Στραττγδς
θεόδ. Κολοκοτρώνης.

Παιδί μου Νικήτα at άσπάζομαι Πατρικως !

Έλάβομεν το γράμμα Σου καί εϊδον όσα μέ γράφεις κατά τήν

παραγγελίαν Σου ήκολούδησα είς δλα, έγραψα τοΰ άδελοοΰ Σου
’Ανδρέα Ζαχαροπούλου νά έλθη τδ δγληγορώτερον διά νά τδν στεί-
λω είς τήν πολιορκίαν τοΰ Ναυπλίου Επίτροπόν Σου, έως νά δο-
θή ευκαιρία καί νά τδ συγχωρήση δ καιρός νά Σας γράψω νά έλθης
ό ίδιος, κατά τδ παρόν νά σταθήτε αύτοΰ μέ δλην τήν προσοχήν
καί γενναιότητα, ήμεϊς άπ’ έδώ πασχίζομεν δσον το δυνατόν διά
τήν καλήν κατάστασιν του Στρατιωτικού- στρατιώται περί τήν Κό­
ρινθον έσυνάχθησαν αρκετοί- κατ αύτάς ήλθε καί ό θείος Σου στρα­
τηγός Άναγνωσταρας μέ τδ σώμα του καί έρχεται καί αυτός νά
ένωθή μετά λοιπά στρατεύματα, καί θά τοποθετηθώ κατά τόν άγιον
Βασίλειον, καί θέλετε συνακουσθή μαζή του· εμένα δ σκοπός καί ή
άπόφασίς μου είναι τώρα δπου έσυνάχθησαν αρκετά στρατεύ­
ματα, άν ήναι τρόπος νά κτυπήσωμεν τους είς Κόρινθον ίχ-
θροΰς, διά τοΰτο εύθύς δπου λάβετε τδ παρόν μου νά στείλετε
παρατηρητάς είς Νευρόπολιν, νά εΐδοποιηθήτε μέ πληροφορίαν τήν
ποσότητα τών έκεϊ*ε εχθρών, νά συνεννοηθήτε καί μέ δλους τούς
Καπεταναίους τής ανατολικής ‘Ελλάδος, καί νά εΐδοποιηθήτε τήν
κατάστατιν τών εχθρών γενικώς, και άν δέν ήναι φόβος άπ’ έξω,
ασφαλίζετε δλας τάς αναγκαίας θέσεις μέ τούς αρκετούς στρα-
τιωτας, καί οί λοιποί πλησιάζετε κατά τήν Κόρινθον καί ειδοποιεί­
τε και ημάς περί πάντων διά νά σονεννοηθώμεν. Τοΰτο Θελει το
68
ένεογησητε οσον τάχος, καί θέλει μάς γράψητε το συντομότερο*.
JSoiJ προσθέτω ακόμη ότι κατ’ αΰτάς ελαβον γράμματα άπο τή»
’Ανατολικήν ‘Ελλάδα άπδ πολλά μέρη, καί μέ πληροφορούν, ότι
μεταξύ εις τούς καπεταναίους εισεχώρησε μία διχόνοια καί δυσ­
πιστία, διά τοΰτο έγραψα τοΰ καθ’ ένός χωριστά, ιδού γράφω καί
τοΰ αδελφού σου καπετάν Όδυσσέως και σοΰ περικλείω τά πρδς
αυτόν γράμματά μου, γράψετε καί του λόγου σας κατά τήν άδελ-
φότητά σας, καί παρακίνησε τους εις τήν ομόνοιαν καί αδελφικήν
άγάπην νά δμονοιάσουν καί νά άγαπηθοΰν ολοι οί καπεταναΐόι κα­
θώς απαιτεί ό πατριωτισμός· νά σοΰ γράψω περισσότερα είναι πε­
ριττόν, διότι εϊσαι αρκετός, διό μένω έν τοσούτω μέ έπιθυμίαν νά
λάβω τδ γληγορώτερον γράμμα σου.
Τήν 9 7βρίου 1822 Τριπολπζα.
Ό θείος Σου άρχιστράτηγ. τής Ιίελοπον.
Θεόδ. Κολοκοτρώνης.

Γενναιότατε άόεΛιρέ μου χιλίαρχε Όόυσσεΰ, σε «σπάζομαι

μ οάην τήν πατριωτικήν αγάπην, όμοίως και τόν Γενναϊον
Γκοΰραν τόν εύχομαι πατρικώς, ομοίως και οΛους τους &.1-
.Ιους καπεταναίους τούς άσπάζομαι!
Χθές έλαβον γράμμα τοΰ Γενναίου άδελφοΰ Καπ. Πανουργία,
εις τό όποιον μέ ειδοποιεί, oil νέοι εχθροί έρχονται μέ ορμήν, προ-
χωροΰντες δι έδώ, καί λέγει (ίητώς τά ονόματα τριών Πασάδων,
όπου ήλθον εις τό Ζητοϋνι' εγώ ευθύς ελαβον τά αναγκαία μέτρα καί
έβγαλα τάς αναγκαίας διαταγάς διά νά προφθάσουν εις τά Δερβέ­
νια έως 2000 Πελοποννήσιοι, καί έρχόμενοι συνακοόεσθε μέ τόν
Καπ. Νικήτα, καί άν ή περίστασις τδ συγχωρή, ήμπορεΐτε νά
κάμητε καί δι’ εμπρός κίνημα· είμαι όμως εις απορίαν όπου δέν
ήξεύρω, ούτε ποΰ εύρίσκεσθε, ούτε μέ πόσους, μάλιστα όταν άκούον
πώς εϊσθε διηρημένοι καί έσκιρπισμενοί’ καί προχθές σα{ έ’γραψα
πλέον έκτεταμένως, ιδού καί τώρα σάς γράφω έν συντόμω’ αδελφοί,
σταθήτε μέ ζήλον πατριωτικόν καί μέ γενναιότητα νά άπαντήσω-
μεν τούς εχθρούς, καί ελπίζω γρήγορα νά παυσουν άπδ τδ νά μας
πειράζουν πλέον, άν ό θεός Οέλη. Συνακουσίήτε καί μέ τόν Καπ.
Πκνουργίά, χαί ο’ργανίσητε τήν ένωσιν τών αρμάτων τής ’Ανατολί-
 69
χής ‘Ελλάδος, ότι εμένα ή μεγαλειτέρα μου επιθυμία είναι νά σας
ακούσω ενωμένους ζαί έχοντας εις ζάλην ζατάστασιν δλα τά άρματα
και άσφαλισμένας δλας τας αναγκαίας θέσεις, χαί νά μου γράφητε
χαί έμενα συχνά περί πάντων, χαί έγώ δέν θέλει λείπω άπό τοϋ νά
χάμω κάδε τι, τό όποιον ήθελεν είναι δυνατόν κάμετε χαί σεις
αδελφοί δ,τι δύνασθε, ώστε νά ίδωμεν τί δά άπογένγι. Εμψυχώσατε
ι f τ ν / ' ζ τ t '
τόν χοσμον και κάμετε τους να γνωρίσουν τα πατριωτιχα τους χρέη,
διότι ή πατρίς είς τούς αρχηγούς χαί καπετα·<αίους της έχει άζουμ-
βησμένας τάς ελπίδας’ δέν σοΰ πολυλογώ περισσότερον, δτι είσαι
αρκετός' έν τοσούτω σέ άσπάζομαι χαι παλιν αόελφιχώς χαι μένω.
‘Η έγδριχή άρματα «ναυμάχησε μεταξύ Ύδρας χαί Πετσών, χαί
μέ τό νά έδοχίμασε μεγάλην ζημίαν άπό τά ‘Ελλήνιζα πλοία, ανα­
χωρεί μέ εντροπήν τη:, ώστε δέν είναι φόβος άπ’ εκείνην.
12 θορίου (822. ‘Ο αδελφός αρχιστράτηγος της Πελοπόννησου
Θεόδ. Κολοκοτρώνης.

Γενναιότατε Στρατηγέ Κο.Ιοκοτρώνη !

Γνωρίζετε κάλλιστα τέν φοβερώτατον κίνδυνον τής Πατρίδος’ ό

Χουρσίεης ετοιμάζει άναρίδμητα ςφατεύματα διά τήν Πελοπόννη­
σον φαίνεται, οτι δλον τόν χειμώνα δέν θά παύση τοϋ νά μετα-
χειρισδρ κάθε τρόπον διά νά μας άφανίση' ή φήμη τοϋ ονόματος
σας αντηχεί καθ’ δλην τήν Ευρώπην· δ πατριωτισμός Σας έφάνη
κατά τούτον τόν ιερόν αγώνα, τά πολεμικά σας προτερήματα ωφέ­
λησαν άχρι τοΰδε τήν Πατρίδα, χαί ή ευγνωμοσύνη τών συμπολιτών
σας είναι γεγραμμένη μέ ανεξάλειπτους χαρακτήρας είς τάς χαρδίας
των, ή αθανασία είναι τό μόνον τό άντικείμενον τής Ελληνικής σας
χαρδίας. Τώρα είναι αρμόδιος καιρός νά τρέξετε ώς άλλος Θεμι­
στοκλής είς τούτο τό στάδιον, δια νά χερδίσητε όσα μέχρι σήμερον
έπράξατε. Ή διοίχησις εγκρίνει τό πρόβλημά σας περί τών 300
ΙΙοριωτών αύριον τό πρωί άποστείλατε τόν χαπετάν Χριστόδουλον
' νά τούς εκκίνηση, καί διορίσατε τους ν’ άπέλθουν εις τά Δερβένια
διά νά καταλάβουν τάς άναγκαίας δέσεις, οί δέ μισθοί των πληρό-
νονται· χαί αύδις έγράψαμεν διά τούς κτίστας ν’ άπε'λδουν είς Δερ-
βένια διά νά κατασκευάσουν τούς Πύργους" ή δέ Γενναιότης
διενεργήσατε περί τών δεόντων διά τήν σωτηρίαν τής πατρίδας,
70
ήτις σας προετοιμάζει στεφάνους ανάλογους τών ηρωικών κατορθω­
μάτων σας· ύγιαίνοιτε.
Τρίπολις 2 Όχτωμβρίου 1822.
‘Ο ’Αρχιμανδρ. Γρηγόριος Διζαίος άντιπρόείρος, ό Πρωτοσύγ-
χελος ’Αμβρόσιος, ’λναγ. Παπαγιαννόπουλος, ’Αναγνώστης Κοχο-
ράζης, Χαράλαμπος ΓΙεροϋχας, Νιχολής 'Γζανέτευ, Δημ. ΚαΆαμα-
ριώτης, ’Ιωάν. Γ. Οιζονομίδης, Παναγιώτης ΓΙοττίρης.
Έν σελ. 145 περί τής παραδόσεως τοΰ φρουρίου Ναυ­
τιλίας έκτίθησιν ό συγγραφεύς τά εξής............. · « Έπειτα
(ό εχθρικός στόλος συγκείμενος άπό 84 πλοία) τή 12
Σεπτεμβρίου εΐσήλθε τελευταϊον εις τόν Άργολικόν κόλ­
πον, έπλησίασε μάλιστα είς τό Ναύπλιον καί ήδύνατο ήδη
εύκολώτατα νά δώση είς αύτό τάς άναγκαίας τροφάς,
αλλά τή 14. έκπλαγείς άπό τοΰ παρακολουθήσαντος αύ-
τόν Ελληνικού στόλου, ώπισθοδρόμησε καί άπελθών ά­
πρακτος εις Κρήτην, έγχατέλιπεν άνεπιχούρητον τό με­
γίστου εκείνο φρούριον, τό οποίον ήναγχάσθη τή 30 Νοεμ­
βρίου, νά παραδοθή είς τούς "Ελληνας ».
Έν πρώτοις παρατηροϋμεν είς ταΰτα, ότι τό φρού­
ριον Ναυπλίας δέν έ'μεινεν άνεπιχούρητον μόνον άπό
τήν θάλασσαν, άλλά καί άπό τήν ξηράν, διότι ένεκα τής
στενής πολιορκίας διεκόπη πάσα συγκοινωνία μετά τών
έν Κορίνθω, άφ' ων έδύνατο νά έφοδιασθή. ‘Επομένως
παρεδόθη, άφοΰ έκυριεύθη τό Παλαμίδι τή 30 Νοεμβρίου,
ένώ κατείχετο καί τό έπιθαλάσσιον φρούριον τά δύω
στηρίγματα, τά οποία καθιστώσιν αύτό άπόρθητον.
Πρός τούτοις περί τοΰ όχυρωτάτου χαί σημαντικού τού­
του φρουρίου τής ‘Ελ>λάδος, τό οποίον ύπήρξε κέντρον
τής άσφαλείας τών ‘Ελλήνων καί προσορμητήριον τής κυ-
βερνήσεως, καί έν γένει έχρησίμευσεν ώς κρηπίς κατά μέ-
γα μέρος τής έλευθερίας μας, μνείαν μόνον κάμνει ό
συγγραφεύς, όστις ούτε είς ποιον παρεδόθη ακόμη δέν
 71
«ναφέρεΓ ενώ περί τοΰ φρουρίου τής Μονεμβασίας,
άσυγχρίτω λόγω κατωτέρου τοΰ τής Ναυπλίας, αναφέρει
°τι παρεδόθη εις τόν Κατακουζηνόν, άν καί ό Κατακου-
ζήνός μετέβη εις τήν παρακμήν τών πολιορκουμένων καί
’'•ατά διαταγήν τοΰ ‘Ιψηλάντου νά έφορεύση εις τήν
^αράδοσίν του.
Ιδού δέ έν συντόμω πώς παρεδόθη τδ Ναύπλιον.
Μετά τήν άναχώρησιν του Δράμαλη άπό τήν ’Αργο­
λίδα, τό Ναύπλιον έπολίορκήθη ατενώς δίά ξηράς ύπό
τοΰ Τσίώκρη, Σταίκου, Παπαραενίου καί τοΰ άδελφοΰ τοΰ
Νικήτα Νικολάου (οστις έφονεύθη έκεϊ)· έν μέρεί δέ τής
πολιορκίας παρέστη καί ό Π. Μαυρομιχάλης, καί ό Κ.
Δελιγιάννης. Περί τά μέσα 7βρίου ήλθεν ό έχθριχός στό­
λος διά νά έφοοιάση τούς πολιορκουμένους, άλλ άπεκρού-
σΟη ύπό τοΰ ‘Ελληνικού χαί έδιώχθη (α), εις τήν Ναυ-

(δ) Τδού τί εγραφον οί ‘Υδραίοι περί τή; μάχης τής Περαχώρας και τών προκει-
μ.ενων ναυμαχιών των προς τον Νικήταν.
Γενναιότατε ’Αρχηγέ Κύριε Νικήτα Σταματελόπουλε !
Γνωστή μας ίγινεν η απόπειρα τών έν Κορίνθφ Τούρκων κατά τϊ}ς Περαχώρας
και όιιγινναίως άντιστάντες el; αύτούς οί "Ελληνες τού; άπβδίωξαν μέ φθοράν των
και καταίσχυναν, κυνηγώντας του; έως εί; τό παράλιον, εις τό οποίον φθασα; ή Γεν·
ναιότης Σας τούς έβιάσατε τέλος πάντων νά ίμβωσι πάλιν εις τά πλοιά των καί
νά έπιστρέψωσιν εί; τήν Κόρινθον. Γ^ωρίζομεν καλώτατα οτι βΐμέν εύρίσκοντο εκεί
‘Ελληνικά πλοία και τά εχθρικά ήθελον κεριευσωσι και τούς έν αύτοις τούρκους
ηθελον αιχμαλωτίσει· γνωρίζομεν απαντες παλώτατα οτι βίμέν βύρίσκετο μικρός ‘Ελλη­
νικές ς-όλος περιφερόμενος εί; τά παράλια τής ’Ανατολικής καί Δυτικής‘Ελλάδος έπρε­
πε νά δώση μεγάλην έμψυχωσιν εις τούς αδελφούς μας χριστιανούς, άποδηλείασιν Si
καί άπονέκρωσιν εις τού; εχθρούς μας* ταυ τα 8μως γνωρίίοντες άδημονούμεν έ'τι
μάλλον μ ή δυνάμβνοι νά βάλλωμ.βν τι εις πραξιν ημείς, ή αί αλλαι δύω νήσοι. Στο-
χασθήτε, Γενναιότατε αδελφέ, οτι έκτος τών ύπερόγκων εξόδων μας διά τήν τοπι­
κήν φυλαξιν της νήσου μας, διά ένα ολόκληρον ένιαυτον μέ ίδιά μα; μόνον έξοδα
άνευ τινύς εξωτερικής συνδρομής έβαστάξαμεν τον κατά θάλασσαν πόλεμον άφου δέ
άρχίσαμεν νά λάβωμεν τινά συνεισφοράν άπό τήν Διοίκησιν, έαν δλας έπισυνάξωμεν
τάς ληφθείσα; ποσότητας καί άπο το εθνικόν ταμείο*, καί άπο τάς νήσους, ούτε το
εκατοστημόριον συνάπτεται άπό τά οσα έξοδεύσαμεν εις τάς γενομένας έκστρατείς με
τον πρώτον είρημε'νον ενιαυτόν. Στοχασθήτε, ότι έάν είχομεν τινά πλούτη, ήσαν μο
ν3ν **ί μόνον χρηματικά, έπιταμιευμένα εις τό έμποριον, ούχί δέ Βασιλικά, διά
να μήν έχουν τέλος ούτε προερχόμενα άπό εισοδήματα διά νά ά/Λνεωθώσι χρονικως
72
μαχίαν αύτήν, τήν οποίαν ό συγγραφεύς παραλείπει, διέ-
πρεψεν ό Αντώνιος Κριεζής.
Ό Κολοκοτρώνης ειχεν οχυρώσει τάς θέσεις Δερβενά­
κια καί Αγιον Σώστην. Άποπειραθέντες λοιπόν οί έν Κο-
ρίνθω Τούρκοι νά διαβώσιν έκεΐΟεν ίνα έφοδιάσωσι τό
Ναύπλιον, τή 29 Sβρίου έκτυπήθησαν ύπό τών ‘Ελλήνων καί
ύπεχώρησαν, άποτυχόντες καί ήδη, ώς άπέτυχον καί προη­
γουμένως εις δύω έτέρας απόπειρας των κατά τάς αύτάς
θέσεις. ΚαΟ δλας δέ τάς μάχας ταύτας έφονεύΟησαν ύπέρ
τούς 300 Τούρκους' έκ δέ τών Ελλήνων περί τούς 15,
έν οίς καί δ Παπαρσένιος δστις ειχεν άπέλΟει τότε έκεΐ.
Ούτως άνεφοοιάστου μείναντος τοΰ Ναυπλίου διά ξηράς,
ό Κολοκοτρώνης έγραψεν έκ τοΰ στρατοπέδου τών Δερβε­
νακίων άπειλητικώς πρός τούς έν Ναυπλίω πασσιάδας νά
παράδοθώσι, πριν ή οί "Ελληνες τούς κυριεύσωσιν έξ εφό­
δου καί τούς έξολοθρεύσωσι. Κατά συνέπειαν τούτου οί
πασσάδες προσεκάλεσαν καί τό πλεΐστον μέρος τής φρουράς
τοΰ ΙΙαλαμηδίου, διά νά συσκεφΟώσι περί τοΰ πρακτέου'

όλα ταϋτα στοχ»ζ:μ8’*ος δέν ήΟέλετε διατάξει νά πιστεόσητε ότι προ πολλου τα
χρηματικόν μας έσώΟ^, άλλα μάλιστα Οίλετε θαυμάσει πώς ίέν εοώθνι άρχητερα*
■ημείς μ’ ολον τούτο έτοιμα εχομεν τά πλοΓά μας, όσα δύνανται νά χρειασΟώσιν είς τά
μέρη εκείνα, διορθώσαντες αύτά ιόίοις μας έξο^οις, χαι άμα οπού μας σταλθώσε
χρτίαατα ύ'ιά νά τά έφοοιάτωμεν και νά πληοώσωμεν τούς ναυτας, αμέσως πάλιν έκ-
πλε'ουσιν. ‘Ημείς φίλτατε, γνωρίζομβν τδν ειλικρινή πατριωτισμόν σας και τά γενναία
φρονήματα σας, άφίνομεν λοιπόν νά κρινητ» άφ έαυτου σας, εάν έκαμαμεν το χρέος
μας, καί εάν ηναι τρόπος νά μάς έμεινε πλέον όοολός $ιά να χαμωμεν τί περισσό­
τερον. Περί τών συνενωμένων Τουρκικών στολών οάς έγινε γνωστόν ότι τρεις φοραις
Ιφύραησα» πρός τόν Νιυπλιαχον κόάπρν κΑ εις τροϊς φρικωδβστσ'τας ναυααχίαςέκρα-
ττ.ίηταν καί έδιύχβηοαι |χε χαταισχιί<>Ρ των i~b ‘Ελληνικά πλοία, τω βιίω έλέχι ίν-
ίυναμιωΟίντα (έπξώή άνβρώπινον έργον ί'»’')- 4’'ϊ'·>?ησ«ν ύ'έ τίλος πάντων
μ,ε μβγολον φο'οον* xal το'ρχ axoiioftiv νά εττήγχν προς την ‘Ρς^ον’ βΐιχέν είχοαεν
γρή|Λχτα Οιά νά τούς άχολουθήσωσι τά τ.λοϊάρ.ας, βέοαια τιο; είχβμεν αφανίσει κατά
κράτος. ‘Ηχείς ίιά νά προψθασΟώ/χεν ιί^οποιήσχμ.ιν έν καϊςω τήν Διοίν-ησιν καί τήν
Γερουσίαν ττ.ς Γίχλοπονντ.σου τ.λήν ού'τ* ατοκρια;ω; παρά τής δευτερας ής.ωΟηαεν
παοΐ W>”u· άπό Ί'δρες τϊ 3 βόριου 1822.
(Τ. 2.) Α Οϊπρόκριοοι τί,ς Νήοου’ϊδρας.
 73
Τότε δέ ό Στάϊκος ειδοποιηθείς άπό τινα ’Αλβανόν τήν εύ-
άριθμον φρουράν τοΰ Παλαμηδίου, είσεπήδησεν είς αύτό
έπιτηοείως, χαί τό εχυρίευσε τήν νύκτα τής 29 πρός τήν
30 Οβρίου' συνάμα δέ ειδοποίησε χαί τόν Κολοκοτρώνην ευ­
ρισκόμενον είς τό στρατόπεδον τών Δερβενακίων, όστις μετ’
όλίγας ώρας έφθασεν έχει καί έγραψε τήν έπομένην διακοί-
νωσιν είς τούς έν Ναυπλίω.
Από μέρους τοϋ ’Αρχιστρατήγου τή; Πελοπόννησου Θεόδωρου
Κολοκοτρώ'η χαί τών λοιπών οπλαρχηγών τής Πελοπόννησου· πρός
άπαντας τους ’Οθωμανού; τους ευρισκομένους εντός τοΰ φρουρίου
καί τής πόλεως Ναυπλίας, σάς προσφέρομεν τόν χαιρετισμόνμας·
ιδού ό θεός τοΰ παντός μας έ)'ωκε τό ΙΙαλαμήδι ύπό τήν κυριαρχίαν
μας καί σας προσκαλοΰμεν εις τρεις ώρας νά μάς παραδώσητε τό
φρούριον καί τόν Ιτζ-Καλέ. Τουναντίον θέλετε γίνει άνάλωμα
του πυρός τών κανονιών καί δέν τό έπιθυμοΰμεν.
1S22 Νοεμβρίου 30, 2 ώροΜ τής ημέρας. Έν Παλαμηδίώ
Θ. Κολοκοτρώνης χαί λοιποί.

Πλησίάσαντος τοΰ έχθριχοϋ στόλου πέριξ τών Σπετζών

οί Σπετζιώται τό πλεϊστον μέρος μεθ’ όλων τών οικογενειών
των κατέφυγαν είς Ύδραν, τότε προσεκλν'θη καί ό ΙΙάνος
Κολοκοτρώνης ευρισκόμενος είς Πραστόν καί άπήλθεν είς
ένδυνάμωσιν τών ΙΙετζών μετά 400 ΙΙραστιωτών καί έδικών
του ς-ρατιωτών ύπάρχει δέ καί τό εξής έγγραφον περί τούτου.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ Δ1ΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Ο ΜΙΝΙΣΪΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΣ1.

ΙΙζός ior Γενναΐον χι.Ιίαρχον ΙΙάνον Κο./οκοτςιώνην.

Τή 4 7βρίου 1 822. 'λγιάννης.
Οί αδελφοί μας Σπετζιώται ταγεΐαν έπιζητοΰσίν ήδη καί άναγ-
καίαν τήν παρ’ ημών βοήθειαν, τριακοσιους στρατιώτας είς άπάν-
ιησιν τών ενδεχομένων κινημάτων τοΰ έχθροϋ και ασφάλειαν τής
πατρίδας, καί δσππτίων των, τά όποια άφησαν μοναχά καί έπρό-
στρεξαν όλοι μαζί είς ανατροπήν τών σχεδίων καί κινημάτων τοϋ
έχδρικοϋ στόλου· ανάγκη λοιπόν χαΐ χρέος μας »Τναι νά προσοε-
IX
'Επομένως μετ’ όλίγας ημέρας παρεδόθη καί τό Ναύ-
πλων είς τόν Κολοκοτρώνην, δστις άπό εύσπλαγχνίαν
επέτρεφεν είς τούς Τούρκους και άπεβιβάσθησαν δι ‘Ελλη­
νικών πλοίων είς τήν ’Ασίαν μετά τών οίκγενειών των,
ζρατήσας μόνον τούς πασσιάδας (α).

ρωμεν καί ημείς ταύτην τήν χάσιν προς τούς κάμνοντας τό γρέος
τους αδελφούς μας.
'Η υπέρτατη Διοίκησις έδωσε διά τοΰ Μ. τούτου τάς αναγκαίας
διαταγάς περί τούτου είς τοϋ; αρχηγούς τών αρμάτων Πραστοΰ νά
εκστρατεύσουν δσον τάγιστα μέ τόν έκζητούμενον αριθμόν, διά νά
μήν παρεμπέση είς τοΰτο καμμία αναβολή έγραψε καί είς τόν εύ-
γενέστατον Γιαννακούλην Καραμάνον, καί ήδη δίδει τήν ειδησιν
καί είς τήν γενναιότητά σου νά συντρέξης είς τό νά εκστρατεύ­
σουν τό δγληγορώτερον παρακινώντας τους καί άν τύχη και βιά­
ζοντας τους, δντες βέβαιοι δτι εύχαρίστησιν θέλει λάβει καί ό
Γενναιότατος στρατηγός Πατέρας σου καί ή σεβαστή Γερουσία,
επειδή κα! ή Διοίκησις έγραψε περί τούτου καί είς τά δύω αυτά
μέρη- καί υγιαινε.
‘Ο Μινίστρος τών ’Εσωτερικών καί προσωρινώς τοΰ πολέμου
’Ιωάννης Κωλέτης.
(α) Περϊ του φόνου τοΰ Κραβοατά καταχωροΰμεν τήν επιστολήν τοΟ Γρτιγ. Δί­
καιου προ; τον Νικήταν, και παρατηρούμε* ότι κατά τήν έπιστολήν έσχηματίσθη
και ή κοινή γνώμη.
Γενναιότατε αδελφέ Νικήτα ’
Αδελφέ λάβε εν γράμμα άπδ Μισθρα νά βεβαιωθής διά τδ τραγικόν βόμβαν τοΰ
μακαρίτου Κρβββατά* είς τάς 16 του τρέχοντος ή ωρα τής ήμερας εις τάς 4 έξβκίνη-
σεν άπδ τδν Μισθραν μέ 8 ανθρώπους του νά έλθη ε5ω <5\ αναγκαίας τής πατρίδος
ύποθε’σεις, και ών άπομεμακρυσμένος άπδ εκεί μιαν και ημισειαν ώραν έχουφεκίσθη
είς τδ γεφυρι και έσκοτώθη άπδ μβρικσυί κακοποιούς, οπού του ειχον χοσιαν, δεν
έφθασεν τοΰτο είς αύτούς, άλλά τδν έγδυσαν κατασαρκα καί τδν έτουφε'κιζον* έτρεξεν
δ Παναγιώτης Στάίκος μέ στρατιώτας 50 νά συλλαβή τους φονείς, πλήν δέν ήδυνήθη*
οί φονεΓς τοΰ μακαρίτου ε’φανερώΟησκν οτι ήτον ο Γληγοράκης άνεψιος του Γιατράκου,
ό Τζααυνης τοδ Γ. Γιατράκου καί άλλοι μερικοί’ η Γερουσία £λαβε δραστήρια μέτρα,
Γστειλε τδν στρατηγόν Κολιόπουλον καί τδν Καπετάν Γιαννάκην Κολοκοτρώνην μέ
200 στρατιώτας νά συλλάβουν τούς φονεΐς καί νά τους φέρουν εδώ διά νάμάθωμεν
την αιτίάν τού φονοΛ Αυτά τά έργα άδελφε άπελπίζουν κάθε αισθητικόν άνδρα, κα­
θότι, 07«ν εκλβίπρ ή νφάλεια τώ? καλών ττατριωτών καί δυνατών νά οικονομήσουν τδ
 /ο
Μετά τήν παράδοση» τοϋ Ναυπλίου τά έν ΚορίνΟω
Κ-ίΧρά λείψανα του Δραμαλιχοΰ στρατού, φοβηθέντα μήπως
ΐϊολιορχηθώσί χαί καταστραφώσιν, έγκατέλιπον εις Άκροκό-
ρίνθον 700 άνδρας φρουράν, οί δέ λοιποί συμποσούμενοι έως
3,500 αίφνιδίως καί διά νυχτός άνεχώρησαν εις τάς Πάτρας.
ίΕννοήσας δέ ό Χελιώτης μετά μέρους Κορινθίων τήν φυγήν
των, άπεδίωξεν αύτούς μέχρι τών Μαύρων Αιθαρίων όπου καί
τούς έκτύπησε. Προχωροΰντες δέ οί Τούρκοι εις Άκράταν
έσφαλίσθησαν έχει άπό τούς Πετμεζαίους, Ασημάκην, Ζαί-
μην, Σ. Χαραλάμπην , Ν. Σολιώτην καί Θεοχαρο'πουλον,
οί'τινες τυχαίως εύρέΟησαν έκεΐ μετά χιλίων στρατιωτών
ένεκα τινών διενέξεων μεταξύ των, καί στενοχωρη-
θέντες προ πάντων άπό τροφάς ήρχισαν νά συνθη-
ζολογώσι μετά τών ‘Ελλήνων, δτε έπέστρεψαν καί οί Α.
Ζαίμης καί Αόντος άπό Μεσολόγγι. Άλλ’ έν τούτοίς
άφίχθησαν άπό Πατρών Τουρκικά τινα πλοΐα , δι ών οί
δίασωθέντες ύπέρ τούς 2000 άπεβιβάσθησαν εις Πάτρας.
Τοιοΰτον δέ πέρας έλαβε ή μεγάλη αΰτη τοΰ Δράμαλη
εκστρατεία.
Ό Κολοτρώνης ών εις Πάτρας άπό τινας άφορμάς είχε
ψυχρανθή ολίγον μετά τής Γερουσίας. Αλλ' είσβαλόντος
τοΰ Δράμαλη ήνώΟη διά τά συμφέροντα τής πατρίδος· ή
δ’ ένωσις αυτή συνετέλεσε πολύ ύπέρ τής σωτηρίας τής
Πελοποννήσου. Βραδύτερον όμως ήνώΟησαν καί ένόρκως διά
τοΰ έπομένου έγγράφου.

ποιον Κ.λον Ιλπίζϊταϊ πλέον; ό άίελφο'ς uou Νικπτατ ητον έτοιμος νά έκστρα-
τ“'ση, πλήν κατά δυστυχίαν -ζισΟε^ησε καί έ|Λποδίσθπ, περιδένω όμως τ άνίψιά [ίου
Ρ·ε τους στρατιώτας, και κατόπιν υταν άναλάβρ έρχεται και αυτός.
‘Ο Γιατράκος εξεσκε'πασε το πραγρα φανέρά φανερά, οτι τον έσκότωσεν ό ίδιος,
καθότι ό ρακαρίτνις Κρεββατας έσκόπευε ν’ άφιερώσρ τήν έπαρχίαν του εις τήν
7<νναιο\ητά σου, και διά νά τδν έκδικτιθη δ Γιατράκος τον έσκότωσεν oOev χρε'·ί
πρέπει νά τον έκδικηθώρεν, διότι ό ρακαρίτης έσκόπευε καλά διά άιρας· ταυτα
ρίνω. Τρίπολις 29 Νοερβρίου 1822. ‘Ο αδελφός Σου
Γρτγόριβς Διχαΐ’χ-
76
Επειδή άπό τήν προσήλωσίν μας εις τά ιδιαίτερα συμφέροντα,
χαί άπό τά δεσποτικά μερικών φρονήματα, τά πράγματα τής πα­
τρίδος κατάντησαν εις ελεεινήν κατάστασιν, χαί κατεξεσχίσΘη ή πα-
τρίς εις τρόπον όπου έκ τούτου προφανώς έπαπειλεΐται ταχύς ό τέ­
λειος άφανίσμός τοΰ έθνους μας άν δέν τόν προλάβωμεν.
’Επειδή ή αδυναμία καί άνικανότης μας είς τό νά ζρατώμεν ένα
τοιοϋτον πόλεμον, μας κάμνει νά έλπίζωμεν έλεος, καί ύπεράσσισιν
άπό τήν εύσπλαγχ>ίαν τής Ευρώπης, τοϋ όποιου δέν θέλει άξιωθώ-
μεν, ά» δέν φανώμεν καθ' ημάς αυτού; άξιοι τούτου.
’Επειδή ό εχθρός, εις τόν όποιον άνθιστάμεΟα είναι δυνατός καί
με πολλά καί δυνατά μέσα, καί ημείς νά έξισωθώμεν μέ αυτόν
δέν ήαποροΰμεν αλλέως, είμή μέ τήν δύναμιν τής φριχτής ένώσεως
καί δμονοίας μας καί τής άποφάσεώς μας.
Διά ταϋτα συνελθόντες ημείς οί συνιστώντες τήν Γερουσίαν τής
ΙΙελοποννήσου, καί ό αρχιστράτηγος αυτής Θεόδ. Κολοκοτρώνης
καί συσκεώάμενοι σπουδαίως, περί τοΰ πώς είναι δυνατόν νά άπαν-
τηθή ό κίνδυνος καί νά διορθωθούν τά πράγματα άφ’ δ,τι κατήντη-
σαν, έκρίναμεν άναγκαιότατον έ»α στενόν αδελφικόν ένορκον σύνδε­
σμον όλων τών έχόντων έπι^όοήν είς τήν πατρίδα' καί λοιπόν όσοι
είιρέθημεν έπί τοΰ παρόντος άπεφασίσαμεν αυτοπροαίρετους καί όρ-
κιζόμεΟα έπ’ δνόματι τής αγίας Τριάδος τοΰ ενός ϋψίστου Θεού,
χαί τή; φιλτάτης ημών πατρίδος, καί είς τήν συνείδησή καί τήν τι­
μήν μας.
ά. Τό πρώτιστον αποτέλεσμα του όρκου καί τοΰ αδελφικού καί
πατριωτικού δεσμοΰ μας νά σταθή τό νά προσπαθήσοψεν νά
έςομαλύνωμεν μέ τόν πλέον εύλογον καί σύντομον τρόπον τάς διγο-
νοίας καί τάς έσωτερικάς ταραχάς, αί δποΐαι ήδη κατασπαράττουν
τήν πατρίδα, καί διά τάς όποιας κινδυνεύει τό παν τής ‘Ελλάδος.
β'. Νά συνενοηθώμεν ή, τε Γερουσία καί ο αρχιστράτηγος μετά
τών έχόντων έπιρροήν πρός αυτόν στρατιωτικών, καί νά συνεργώμεν
άκαταπαύστως διά τό γενικόν συμφέρον, όύηγοόμενοι άπό μόνον τόν
πατριωτισμόν κα! τήν δικαιοσύνην, να Θυσιάσωμεν ολα τά μερικά
μας συμφέροντα, καί νά μήν φρονώμεν άλλο, νά μή πνέωμεν παρά
τά δίκαια τής πατρίδος, έκαστος είς τό όποιον π^σσεκλήθη υπούρ­
γημα.
 77
γ. Kat ήμεΐς μέν οί Γερουσιασταί βάσιν έχοντες τήν κΛίνω-
φέλειαν, ύποσχόμεθα νά ήμεθα αχώριστοι άπό τόν αρχιστράτηγον
καί νά ύπερασπιζώμεθα τά δίκαιά του, σύμφωνα οντα μέ εκείνα
τής πατρίδος, χαί ποτέ νά μην φρονώμεν εναντίον του τό παραμι­
κρόν ούτε χαριζόμενοι εις ιδιαιτέραν τινά φατρίαν, ούτε άφορώντες
εις ιδιαιτέραν τινά σχέσιν, ή πάθος, ή συμφέρον άλλ' άν μάλιστα
συμβή ποτέ ζαμμία άδικος ζαταδρομή εναντίον του, νά συναγω-
νίσθώμεν μαζή του, μεταχειριζόμενοι δλα τά μέσα μερικά τε χαί
κοινά καί δλην τήν δύναμίν μας, ως κεντρική διοίκασις, καί νά
μήν ύποφέρωμεν νά ύποπέσνι εις τάς προσβολάς φατρίας τινός, ήτις
ήθελε θελήσει νά βλάψη τά δίκαιά του δι’ όποιονδήποτε πάθος.
δ'. Υπόσχομαι δέ ζαί εγώ ό αρχιστράτηγος προς τήν Γερου­
σίαν δλην τήν άμοιβαίαν δυνατήν ύπεράσπισιν, νά υπερασπίζομαι
τά δίκαιά της πειθόμενος ζαί παραζολουθών τούς οργανικούς νόμους,
νά μήν άντιπράττω ποτέ εναντίον τών πατριωτικών αποφάσεων της,
νά μήν παραβάλω τίποτε έμπόδιον εις τάς ένεργείας της, αλλά
μάλλον νά συνεργώ, νά δίδω τό παράδειγμα τοΰ προς τήν διοίκησιν
σεβασμού εις τό στρατιωτικόν, καί νά εμποδίζω αυτό άπό τάς κα­
ταχρήσεις, νά υπακούω εις τάς κοινωφελείς διαταγάς της, νά τήν
συμβοηθώ καί νά συμπράττω εις τό νά συστέλλωμεν τόν άντιπα-
τριωτισμόν, τήν αταξίαν, τήν αναρχίαν καί τήν κακίαν, καί νά
μεταχειρισθώ πάντοτε τήν στρατιωτικήν μου δυναμίν ζαί τοϋ
λαοϋ τήν επιρροήν ύπέρ τής πατρίδος καί ύπέρ τής κεντρικής δι-
οικήσεως όλιζώς τε ζαί άτομικώς άν ύποπέση ποτέ εις δποιανδή-
ποτε άδικον καταδρομήν.
έ. Άν τις ήμών μέχρι τέλους φανή επίορκος, ή άπαταιών, ή
έναντίος εις τι τών ανωτέρω κοινωφελών ένορκων ζαι αμοιβαίων
ύποσγέσεών μας, οί λοιποί θέλει τόν κατατρέχομεν καί εις αυτήν
του τήν ζωήν.
Ταΰτα πάντα όρκιζόμεθα άπαραβιάστως άπό μόνην τήν αγάπην
τής πατρίδος κινούμενος νά φυλάξωμεν άπαραβάτως κα! ποτέ νά
μήν φρονήσωμεν, ή ένεργήσωμεν διαφορετικά, εΐμή προς τό συμ­
φέρον τής πατρίδος, ίσως δυνηΟώμεν μέ τήν βοήθειαν τοϋ θεοϋ, χαί
τήν καλήν μας πολιτείαν νά τήν σώσωμεν.
78
Τό παρόν εγεινεν είς δυο όμοια υπογεγραμμένα παρά πάντων
ημών καί ενσφράγιστον, καί τό εν δίδεται τοϋ αρχιστρατήγου, τό
δέ άλλο θέλει τό έμπιστευθοϋν οί Γερουσιασται είς ον τινα εγκρίνουν.
Τήν 16 Οκτωβρίου 1822. Εν Τριπολιτσα.
Ασημάκης Φωτίλας αντιπρόεδρος, Κόρινθου Κύριλλος, Πρωτο-
συγκελλος'Αμβρόσιος, ‘Ο'Αρχιμανδρίτης Γρηγ. Δίκαιος, Γεώργιος
Βάρβογλης, Χαρ. Μπερουκας, Δημήτ. Καραμάνος, έπονται καί
δέκα έτι ΰπογραφαί τών Γερουσιαστών. (Τ. Σ.)
(Τ. Σ.) Θ. Κολοκοτρώνης.
£JEv σελ. 146 εκθέτων ό συγγραφεύς τήν βοήθειαν ήν
έχορήγησεν ή κυβέρνησις είς τούς Σουλιώτας, λέγει, δτι
ό Μαυροκορδάτος άνεχώρησεν άπό Μεσολόγγι τήν 1 Ιου­
νίου είς βοήθειαν αυτών μετά μικράς στρατιωτικής δυνά-
μεως, τής όποιας τό κράτιστον μέρος άπετέλουν 700 τα­
χτικοί συγκείμενοι τό πλειστον έκ φιλελλήνων- οτι μόλις
έσυνάχθησαν 2 ή 3,000 άνδρες έξ Αιτωλίας καί Ακαρνα­
νίας, άλλά κατετροπώθησαν είς Πέταν ύπό τής τετρα­
πλάσιας δυνάμεως τοϋ εχθρού κ. τ. λ.
Έπί τοότοις παρατηροϋμεν δτι 1·) οί φιλέλλη­
νες δέν άπετέλουν τό πλειστον μέρος, διότι μόλις ήσαν
130· 2) δέν έσυνάχθησαν 2 ή 3,000, άλλά σχεδόν
5000 άπό διάφορα μέρη τής ‘Ελλάδος, ύπό τούς ’Αρχη­
γούς Μάρκον Βοτσαρην, Γ. Βαρνακιώτην, Άνδρ. ’ίσκον,
Α. Βλαχόπουλον, τό σώμα τό ύπό τόν Μακρήν Δήμον
Τσέλιον, Θ. Γρίβαν, Γόγον Μπακόλαν, Καρατάσον, Άγ-
γελή Γάτσιον, II. Γιατράκον, Κανέλον Δελιγιάννην, Γεν­
ναίου Κολοκοτρώνην καί λοιπούς, οϊτινες συνεκρότησαν 2
μάχας είς Κομπότι, έτέραν είς Πλάκαν καί Κουμουζάδας,
καί τήν τελευταίαν άτυχή τοϋ Πέτα. Είς δλας δέ τάς
ρηθείσας μάχας έφονεύθησαν υπέρ τούς 1000 Τούρκους-
έκ οε τών ‘Ελλήνων και Φιλελλήνων ύπέρ τούς 200, έν
ο’ί’ς καί ό αδελφός τοΰ στρατηγού Γάτσιου.^
Έν σελίδι 147 άναφέρων τήν έκστρατείαν τού ‘Ομέρ -
 79
Βριώνη είς τήν ’Ακαρνανίαν καί Αιτωλίαν μέ 12000 λέγει,
οτι ό Μαυροκορδάτος εύρεθείς είς Μεσολόγγι μέ 380 διεπαι-
δαγώγησε μέ ύποσχέσεις παραδόσεως τούς έχθρούς, μέχρις
ου έφθασε βοήθεια έκ ΙΙελοποννήσου μέν ό Μαυρομιχάλης
και ό Αόντος, άπό δέ τήν ‘Ρούμελην ό Ί’σόγκας καί ό Μα-
κρής. ’Αλλά τά γεγονότα ταϋτα συνέβησαν ώς εξής.

Ό Μ, Βότσαρης, Τσίόγκας, Μακρής χαί Α. Βλαχό-

πουλος τοποθετηθέντες είς Κεφαλάρι απέναντι τοϋ Αίτω-
λικοϋ, μετά 800, δέν ήδυνήθησαν ν άναχαιτίσωσι τόν έχ-
θρόν· διευθυνόμενον είς Μισολόγγι. Επομένως ό μέν Βό­
τσαρης έ'δραμεν είς Μεσολόγγι, ένθα ευρε τόν Μαυροκορδά-
τον μετά 800 άνδρών έτοιμον πρός άντικρουσιν τοϋ εχ­
θρού· οί δέ λοιποί ήτοι ό Τσίόγκας, Μακρής καί Βλαχόπου-
λοςμή δυνηθέντες νά εισέλθωσίν είς Μεσολόγγιον, άπήλθον
είς Κράβαρι.

‘Ο Μαυροκορδάτος διεπαιγσγώγησε τόν εχθρόν μετά

τοΰ Βότσαρη μέ ύποσχέσεις παραδόσεως, μέχρις ου έφθα-
σεν έκ Πελοποννήσου βοήθεια τήν όποιαν είχε ζητήσει, ήτοι
ό Ζαίμης μετά 400, όΚανέλος Δελιγιάννης μέ 450, ‘Ηλειοι
350 ύπό τον Παπασταθόπουλον σταλέντα άπό τόν
Σισίνην καί ό II. Μαυρομιχάλης μετ’ ολίγων Μανιατών, καί
έπρόλαβον τόν έπαπειλούμενον κίνδυνον τοΰ Μεσολογγίου.
Ό δέ Αόντος μετά 300 διά τοΰ Τριζόνι άπήλθεν είς Κρά­
βαρα, δπου άπήντησαν τόν Μακρήν καί λοιπούς· μή δυνηθέν-
τες δέ νά προχωρήσουν διά ξηράς, οί μέν άλλοι μετέβησαν
είς Πελοπόννησον, καί διά τοΰ Μαυροβουνϊου άπήλθον είς
Μεσολόγγι, ότε έλαβον μέρος εις άντικρουσιν τής έφό δου
τών Τούρκων ό δέ Αόντος εφθασεν εις Μεσολόγγι άκο-
λούθως.

Περί τών ανωτέρω καταχωροΰμεν καί τήν άκόλουθον επι­

στολήν του Βότσαρη πρός τόν Κολοκοτρώνην.
so -;
Γενναιότατε ■Στρατηγό!
3 ’Ιανουάριου 1823. Μεσολόγγι.

Το αδελφικόν μοι γράμμα σου ελαβον, διά τά αίτιον τής εφβτνίς

μοι υγείας σας άκρως έχάρην, γνοΰς τά έν αύτώ, κάγώ υγιαίνω.
Σας ειδοποιώ οτι κατά τάς 25 παρελθόντος μηνός έγεινεν έφοδος
τών έγθρών κατ’ επάνω μας μέ μεγαλωτάτην φθοράν τους ώς τό
έμάθατε φοχάζομαι. Μετά τρεΐς ημέρας έβγήκαν κάμποσοι "Ελληνες
προς απόπειραν της δυνάμεώς των, καί έπήγαν έως εις τά ταμπού­
ρια τους, καί αυτοί δεν έβγήκαν ποσώς εις άπάντησίν των- εις το-
σαΰτην δειλίαν έπεσαν. Εις τάς 31 περί τό μεσονύκτιον έφυγον μέ
μεγαλωτάτην ήσυχίαν, φοβούμενοι νά τούς πάρωμεν άπό κατόπιν,
καί άοησαν δλα τά τζαντίρια, τά κανόνια τους καί τούς τζιουμπχα-
νέδες τους καί δλην τήν αποσκευήν των, θαΰμα απαραδειγμάτιστου
καί τής θείας προνοίας όντως φανερά βοήθεια. Ίδον καί τά νέα τής
Ευρώπης, και άμποτε νά έχωσιν ούτως. Περί τής συνελεύσεως,
όπου μέ λέγετε είναι παράκαιρα, εάν η ναι γενική, διότι ήμεΐς δέν
εΓμεθα εις κατάστασιν κατά τό παρόν νά στείλωμεν ανθρώπους,
έτ,ειδή δ εχθρός ακόμη δέν ίβγήκεν άπδ τούς τόπους μας, καί κατ’
ανάγκην μέλλομεν νά έκστρατεύσωμεν μαζή μέ τόν εκλαμπρότατου
Πρόεδρον διά τά έξω, διά νά πολιορκήσωμεν τούς εχθρούς, εάν
μείνωσιν εις Βοαχώρι, εί δέ φύγωσιν, έκιΐ έχομεν νά κάμωμεν συ­
νέλευσή τών Προιστώτων καί Καπεταναίων τής Δυτικής ‘Ελλάδος,
διά νά βάλωμεν εις τάζιν καί ένδυναμώσωμεν πρώτον τήν τοπικήν
Διοίκησιν καί έπειτα νά γενή ή εκλογή άπό ανθρώπους τίμιους καί
εύγενιΐς διά νά στείλωμεν αύτοΰ. ‘Η Γενναιότης σου λοιπόν καθώς
εις όλας τάς δείνας περιστάσεις τής πατρίδος έδείχθης όντως πρό­
μαχος κα! υπερασπιστής αύτής, καί εις σε μόνον ανήκει δ στε'φανος
τής αθανασίας, ουτω καί τώρα καθ οσον σοί δυνατόν νά έμποδί-
σης αυτήν τήν συνέλευσιν διά νά προφθασουν καί οί έδικοί μας καί
νά γενή ώς πρε'πει, όπου νά διορισθή Διοικησις τακτική κατά νό­
μους, και νά ένδυναμωθή εις τροπον ώστε ύπό νόμους οϋσα νά
ενεργή τά κατά νομον ώς δει, και επ εξουσία, καί νά μή γορευη
δ καθείς ώς θελει, καθώς έως τώρα- καί έλπίζομεν εντός ολίγου
νά έ’λθη χαί ό αδελφός μας στρατηγός Όδυσσεύς, καί αυνομιλ,οΰμεν
 SI
K<xi μ αυτόν καί βάνομεν τά πάντα εις δρόμον* έν τοσούτω δ'έ
υγειαίνοις ευτυχών καί τό συμφέρον τής πατρίδας πράττων.
‘0 ειλικρινής αδελφός Σας Μάρκος Μπότσαρης.
Οί εχθροί δένδιεπαιδαγωγηθησαν μόνον είς Μεσολόγγι
,δπό τοΰ Μαυροκορδάτου καί Βότσαρη, άλλά καί πριν είσέ-
τΐ άπέλθωσιν έκει ύπό τών Ελλήνων. /
J ^ί?τά τήν μάχην είς Ιίροφήτην Ηλίαν κατά τήν επαρ­

χίαν Ξηρομέρου, ίδόντες οί "Ελληνες τήν μεγάλην δύναμιν

τών Τούρκων, άπεόάσιταν έπιτηοειως νά τούς άπασχο-
λήσωσι μέχρις ου φθάση ή άναμενομένη βοήθεια άπό τήν Πε­
λοπόννησον. Όθεν συναινέσει καί τοϋ Μαυροκορδάτου μετέ-
βησαν είς τό Τουρκικόν στρατόπεδον, διά τόν ανωτέρω
σκοπόν, ό Γ. Βαονακιώτης καί ό Ράγκος. ’Αλλά προφθασά-
σης τής Πελοποννησιακής βοήθειας, ό μέν Βαρναζιώτης
έμεινεν είς τούς Τούρκους, ό δέ ’Ράγκος έπανήλθενύπό τήν
Έλλην. σημαίαν, στρέψας τά όπλα κατά τών Τούρκων, τούς
όποιους ούκ ολίγον έβλαψεν, ώς φαίνεται έκ τών επομένων
αύτογράφων επιστολών του Μαυροκορδάτου^ γ
(ΖΤγός* ror ά'ζγαεηχόΓ Γεώργιον Βαρνακιώτην I
ίΧ
’Η Δυτική ‘Ιίλλά; έοθασεν εις ακμήν τοιαύτην, καθ ήν μόνη ή
γενική συνδρομή καί προθυμία τών κατοίκων της μέ τά όπλα είς
τάς χεΐρα: ήμπορει νά τήν άσφαλίση άπο τοΰ εχθρού τούς όνυχας*
άλλ’ έπειδή αύτη ή προθυμία, άνευ τής όποιας ούδέν γενναϊον κα-
τορΘοΰται, λείπει κατά τό παρόν δι’'έσωτερΐκάς τινας αίτιας, δέν
μένει άλλη καταφυγή, παρά τό νά γενή στρατήγημα επιτήδειον νά
«νάβάλη τήν παρούσαν ορμήν τοΰ έχΘροΰ έως Stow νά γενή τρό­
πος νά συναχΘώσιν οί σκορπισμένοι "Ελληνες.
Τοιοϋττν στρατήγημα δέν είναι άλλο παρά μία προσποιητή δια-
’’φζγμάτευσις προσκυνήσεως, ή οποία έχτίινομένη είς μήκος Θέλει
δώσει καιρόν νά οίκονομηθώσι πρός τό συμφέρον τά πρα’γματα, κοινή
γνώμη λοιπόν όλων ημών τών ένταΰΘα παρευρεΟέντων διορίζεται ό
γενναιότατος ς-ρατηγός Κ.. Γεώργιος Νικολοΰ, (έννοεϊ τόν Γ. Βαρνα-
κίωτην), τοϋ οποίου ό άμεμπτος καί φιλελεύθερος χαρακτήρ σύρει
6
 82
δλων τήν εμπιστοσύνην είς έαυτόν νά πραγματευθή τό είρημένό'*
στρατήγημα, μεταχειριζόμενος παν δ,τι ή φρόνησίς του ήθελε τον
υπαγορεύσει, διάνάφθάση είς τόν σκοπόν του, σκοπόν κοινώς παρά
πάντων έγκρινόμενον και επιθυμούμενος τοΰ νά κερδίση δηλ. και­
ρόν καί νά προετοιμασθώσιτά σωτήρια μέσα διά τό μετά ταϋτα.
Α. Μαυροκορδάτος, Κωνς·. Μαραπάνος, ’Ιωάν. Τρικουπης, Σπύρ.
Κουρκουμέλης, Άθαν. ‘Ραζής, Εΰθ. Βασιλάκης, Μ. Καρπουνης, Δ.
Πλατίκας, Παν. ‘Ράγκος, Γ. Βαλτινός, Ν. Λήλου (α).
/7γ>όζ· τούς ΓζΓκαιοτάτατους χιΛιάρχους Για,κκάκιγτ 'Ράγ-
κον και Γεωρ. Καραϊσκάκψ-
Πόσην χαράν μας έπροζένησεν ή ένωσις σας είναι περιττόν νά
σας τό παραστήσωμεν, ενωμένοι άδελφικά, χωρίς νά ένθυμηθήτε
πλέον κάνέν άπό τά περασμένα θέλετε φανή δποίους σάς φρονεί ή
ΙΙατρίς και θέλετε κάμει άξια έργα τοϋ ονόματος Σας.
Γενναιότατε ‘Ράγκε ! άπ’ αρχής έδούλευσες πιστά, καί έκαμες
ο,τι ήμπόρεσες διά τήν έλευθεοίαν, αί περιστάσεις δέν σε έβοήθη-
σαν, και αί ιδιαι περιστάσεις σέ ή,άγχασαν νά εύρεθής μεταξύ τών
ty Ορών τή; πίς-εως καί πστρίδος, τής δποίας δμως φαίνεσαι καί είς
αυτήν τήν στιγμήν τέκνον καθαρόν καί άςιον, μεταχειριζόμενος τόν
έξολοθρευμόν τών βαρβάρων, τους όποιους ή προδοσία, ίσως δμως
καί ή τύχη τής ‘Ελλάδος έφερεν έως τήν πόρταν τοϋ Μεσολογγίου1
άπό τό μέρος μας θέλουν γενή δλα τ’ αναγκαία κινήματα, καθώς
ς-οματικώ; θελει σέ πληρορορήση ό άνθρωπό; σου, ό όποιος και τάς
έδώ εύρισκομένας δυνάμεις είδε, καί διά κάθε άλλο έπληροφορήθη.
Γενναιότατε Καραϊσκάκη ! ήξευρομεν οτι ή άπόφασίς σου είναι
νά άποθάνης χριστιανός, καί μέ τούς χριστιανούς1 παρετήρησες δμως
ποιον κακόν έκαμον είς τήν χριστιανωσυνην αί διχόνοιαι, πρέπει
νά άποφασίσης νά ήσαι αδελφός τοΰ ‘Ραγκού, καθώς καί δ ‘Ράγ-
κος θελει είναι ϊδικος σου αδελφός, πρέπει χωρ’ς άλλο δ ίδιος νά
κατεβής καί νά ένωθής μέ τό σώμα τών βαλιινών, τώρα είναι και­
ρός να μήν γλυτώση ούτε ποδάρι άπό Οσους έμβήοαν, χρειάζεται
όμως ένωσις, καί πάλιν ένωσις.

(α) Τό Εγγροφον τούτο πιριέχεται ϊν τή ύπ'ίριΟ. Ιο τού Ετοος 1838 τί; εφτ.-
ο Σω’.τ.α.
 83

πβτρΐδα, άςίαν τοΰ ονόματος Σας, τής άνδρίας Σας καί του ζήλου
^αί, έρρωσθε. 10 Δεκιμβ. 1822. άπί> Μεσολόγγι. ^Οί ΙΙατριώται
Α. Μαυροκορδάτος, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Άνδρέας Ζαΐ-
1*ήζ, Κανέλος Δελιγιάννης, ΙΙάνος Γαλανής, Μάρκος Βότσαρής. ,

ΖΖρόζ" τόζ f’erratiraror χΐ·.ΙίΛξ>χόν Για,ννάχητ ΡάγχοΓ 1

Μέ πόσην χαράν άνεγνώσαμεν τό γράμμα Σου, πόσας εύχάς
βλάβες άπό όλους μας, καθώς καί άπό όλους τούς καλούς πατριώτας
είναι περιττόν νά σέ τό γράψωμεν, όιότι καί μόνος τό εννοείς. Τώρα
^στεφάνωσες τούς άπ άρχής αγώνας Σου, οι οποίοι επεται νά λα-
έουν κα! τό τέλος αίσιον σέ περικλείομεν καί γράμμα άπο τόν γι-
λίαχον Σκαλτσαν, σύμφωνα μέ τό όποιον μας γράφουν ζαί όλοι οί
λοιποί καπεταναίοι τής ανατολικής ‘Ελλάδος, ώστε έλπίζομεν ότι
δέν θέλει αργήσει νά μάς φθάση καί αυτό τό μαντάτο· ή έναντιότης
Ιών ανέμων εΐΐΜΠ αιτία όπου μέχρι τής σήμερον δέν ήμπορέσαμεν
νά βάλωμεν εις πράΐτν τήν εκστρατείαν του Εηρομέρου.
Προσμένομεν νά μαλακώση μόνον ό καιρός καί αμέσως γίνεται.
; Μ’ ολον ότι δέιΤήμποροϋμεν νά στοχαίθώμεν τόν Βαρνακιώτην
φίλον τής πατρίδος, έν όσω υπάρχει δ Όμέρ Πασας, τό μόνον τής
λατρείας του άντικείμενον, θέλομεν μεταχειρισθή τά όσα μάς γρά­
ψεις, οδηγούμενοι ένταυτω καί άπό τάς περιστάσεις.
Πρός τόν Καραϊσκάκην έγράψαμεν διά νά φθάση μίαν ώραν προ-
τήτερα εις βοήθειαν σας, καί τόν λέγομεν παστρικά διά νά λείψουν
εις τό εξής τά καπάκια, τά όποια όχι μονον ωφέλειαν δέν προξε­
νούν, άλλά και μεγίστην βλάβην.^
Πρός τόν Όδυσσέα, Σκαλρτζάν καί λοιπούς γράφομεν νά έλθωσιν
6ζί Μποδίνι, καί νά πιάσουν καί τήν Κακήν σκάλάν, καί άν έως
τότε οι εχθροί μένουν πάντοτε εδώ, ήμποροΰμεν νά τούς βαρέσω-
Ρ·εν, εκείνοι άπό τά νώτα, καί εμείς άπο τό πρόσωπον.
‘11 Γενναιότης Σου μέ τούς λοιπούς φρόντισε νά καταλάβης τήν

μερου θέλουν πιάσειέτδν Μαχαλα καί όποιον άλλο μέρος είναι άνα'γ-
καίον διά νά κοπή Λοτελώς τοΰ έγθροϋ ή κοινωνία.
Ιίροσπάθησε πρό πάντων, καλέ πατριώτα, νά ένωσης όσον δυ-
6’
84
νασαι τάς διαφόρους φατρίας χαί τά σχίσματα είς τδν Βάλτον
διότι χωρίς τήν ενωσιν πάλιν Θέλομεν κινδυνεύσει να ύποπεσωμεν

αύτό φρούριον, κσ! λιμένι θαυμαστόν διά τά καράβια μας.

Αί σχέσεις μα; μέ τούς Αγγλους άλλαξαν διόλου καί αντί εχ­
θρών τους εχομεν μάλλον φίλους· άνεγνώρισαν έπισήμως καί τδ
Μπλόκον άπδ Πρέβέζης με'χρι Βώλου, έλπίζσμεν ότι δσον ούπω
καί μετά τών άλλων δυνάμεων αί σχέσεις μας θέλουν λάβει καλ-
λίστην μορφήν. Οί ενάντιοι άνεμοι έαποδίζουν τδν ερχομόν εδώ ένδς
καραβιού, τό όποιον ήλθεν άπδ Λιβόρνον εις 'Ζάκυνθον καί επεται
νά μας φε'ρη ειδήσεις.
,Έρρωσο καί άνδρίζου κατά τών εχθρών.
15 Δεκεμβρίου 18'22. άπό Μεσολόγγι. Οι πατριώται
’Α. Μαυροκορδάτος, ΙΙετροαπεης Μαυρομιχάλης, Ανδρέας Ζαίμης,
Κανέλας Δϊλιγίάννης, Γεώργιος Τζόγκσς, Μάρκος Μπότζαρης,·
Δημήτριος Μακρής.
Είς τάς ανωτέρω έπιστολάς άπαντώμεν.,ϊήν λέξιν « Κα-
π ά κ η ». Διά τής λέξεως ταύτης άπεχάλουν τούς Έλληνας,
οϊτινες προσποιητώς έοέχοντο υπηρεσίαν Τουρκικήν, καθώς
ό Καραίσκάκης είχε οιορίτθή παρά τών Τούρκων. Καπετά­
νιος εις Άγραφα. Άλλ’ ενταύθα όμολογητέον ότι ό Κα-
ραϊσζάκης ού μόνον έπανήλθεν ύπό τήν ‘Ελληνικήν σημαίαν,
κατά τάς ανωτέρω έπιστολάς, άλλά μετά τήν ύποχώρησιν
τών Τούρκων έκ Μεσολογγίου είς Βραχώρι, χαταλαβών
τήν όχυράν θέσιν τοΰ άγιου Βλαση εις Σοβολάχου, εκ-
τύπησ-ε γενναίως σώμα Τουρκικόν , τό όποιον χχπεπειράθη
νά διαβή έζεΐθεν καί τό ήνάγζασε νά έπιστρέψη εις Βρα­
χώρι μέ μεγάλην φθοράν του.
’Επίσης είς τάς ανωτέρω έπιστολάς καί μάλιστα είς τήν
τοΰ Βότσαρη άναφέρεται, ό"ΐοί Ανατολικ;ε?.λαδΐται έρχον­
ται Βοήθειαν τωόντι ήλθον βοήθειαν, μάλκτα δέ οί Τούρκοι
άκούσαντες τήν έλευσίν των και προ πάντων τοΰ Όδυσ-
 85
σέως έβιάσθησαν έτι μάλλον ν’ άναχωρήσωσιν από τε τό
Μεσολόγγι και τό ΒοαχώρΓ Ιδού δέ πώς συνέβη.
*0 ’Οδυσσεύς Άνδροΰτσου, μετά τήν αποτυχίαν τής
μάχης τοΰ Δαδιού, καθ’ ήν έφονεύθη ό Μίνως Κατζίκο-
στάθης, μή δυνάμενος ν' άντισταθή είς 8000 Τούρκους
ύπό τόν Μεχμέτ - ΙΙασιάν είσβαλόντα είς τήν ’Ανατολι­
κήν ‘Ελλάδα, διά ν' άπέλθη είς τήν Πελοπόννησον, τούς
άπησχόλησεν έπιτηδείως, μεταχειρισθείς τά λεγάμενα
καπάκια, καί προτείνας καί τάς κάτωθεν προσποιητός
συνθήκας, μεχρίς οϋ οί Πελοποννησίοι έλαβον καιρόν καί
ώχύρωσαν τόν'Ισθμόν, έξωλόθρευσαν τόν Δράμαλην, καί
έχυρίευσαν τό ΙΚαυπλιον (ταϋτα δ’ έμφαίνονται είς τάς
κατωτέρω έπιστολάς τοΰ ‘ϊψηλάντου.) Μετά ταϋτα οί
Τούρκοι έννοήσαντες τούς απατηλούς σκοπούς τοϋ Όδυσ-
σέως, έ'στρεψαν τά όπλα εναντίον αύτοϋ καί τόν έπολέ-
μησαν είς τήν Οέσιν Μονής ‘Ρουσαλήμ, ότε έκινδύνευσεν
αύτός καί ό στρατός του.
Οί δέ Τούρκοι μετά τήν μάχην έπέστρεψαν είς Λα-
μίαν, ό δέ Όδυσσεύς, σΰλλέξάς αρκετός δυνάμεις, έστρά-
τευσε πρός βοήθειαν τοϋ Μεσολογγίου ώς ανωτέρω. "Οτι
ό Όδυσσεύς έ’καμε τά καπάκια πρός όφελος τοΰ έθνους
είναι όμολογούμενον. Α Λ?. οποίαν πεποίθησιν ειχεν ή
κυβέρνησις μετά ταϋτα είς τόν Οδυσσέα; άπόδειξις είναι ή
πρός τόν ΙΙλαπούταν κατωτέρω διαταγή ύπό ημερομηνίαν
24 Αύγουστου 1823.
Ιδού τά περί ών άνωτέρω έγένετο λόγος έγγραφα.
ΕίΙΙΤΟΑΗ ΤΟΓ ΟΔΓϊΣΕΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΜΕΧΜΕΤ ΠΑΣΑΝ.
(Τφύς rtir ύφη.Ιότατοι· και .to./vyporior όοβ.Ιετ.Ιη Βεζηρ
Έρέκζη Μεχμετ Πααα !
Ολοι ci κάτοικοι τοΰ σανιζακ-ιοδ τής Ιίΰρίπου καί εγώ μαζί
τους άπαφάσίζομεν κ»ί στυ γράοψεν, επειδή κ^ΐ μά. ερω α;
τήν αιτίαν οπού έσηκώσαμεν τά άρματα' τά μεγάλα ζοιΜούμια
δποο έκαμε χωρ'ς νά ?χη ίιζάν τό κραταιον δοβλέτι, καί ιδού ακοα
86
col τό φανερώνω' τά μεγάλα ζουλούμια τών βεζυράδων, βοϊβοντά’-
δων, κατίδων χαί μπουλουκμπασίδων, δπου έκλεισαν τδ χάτι κιτά­
πι σας του Μωάμεθ, καί ε!χεν ό καθένας άπδ ένα κιτάπι εις τδν
κόλπον του, καί οποίον κορίτζι ή παιδί τούς ήρεζεν, έστελναν καί
τδ έπερναν ζόρλαν για μούσα, οποίος πραγματευτείς έκοζαντουσε
γρόσια εις κανένα μέρος τοΰ έκοφταν τδ κεφάλι καί τά έπερναν,
οποίος είχε κανέν χωράφι καλόν ή χωριδν τόν έσκώτοναν και
τοΰ τδ έπερναν, οποίος μπιρμπάνττης έμεθουσεν εις το παζάρι έσκό-
τονε τόν καλλίτερον χωρίς νά τοΰ γείνη καμμία μικρά παιδεία, ο­
πού τδ κιτάπι τοΰ Μωάμεθ δέν τδ συγχωρεΐ, άλλά γράφει μέσα
κανή κανηνά, ίρζί ι’ρζινά, μαλί μαλινά, καί δι άλλα πράγματα
τέτοια χαλά δπου λέγει τδ κιτάπι τοΰ Μωάμεθ, αύτουνών δμως δέν
τούς ήρεσε καί τδ πέταξαν πέρα, καί έφτιασε δ καθένας τδ έοικόν
του κιτάπι και κάνει μέ αυτό καί μέ τδ σπαθί του. Εις αύτά δλα
ήξεύρομεν πολλά καλά δτι ό σεφκετλης βασιλεύς δέν έχει ριζάν
μήτε ίίδησιν εις αύτά τά πράγματα δπου γίνονται, καί τοϋ έγρά-
ψαμεν άρτζουάλια πολλάς φοράς καί εις τά χέρια τοϋ βασιλέως
κανε'να δέν έπήγεν, επειδή καί αΰιοί οί ζουλυυμκιάριδες είχαν δλα
τά καπ^ά τής πολεως πιασμένα καί κάθε άρτζουάλι, δπου άπδ ή-
μά; έπήγενεν εις τδ κραταιόν δεβλέτι, τδ έκρατοΰσαν αυτοί καί
έφτιαναν άλλα ίδικά τους κατά πώς ήθελαν, καί μή εισακούοντας εις
τον βασ.λέα' δλα αύτά τά κακά μας έστενοχώρησαν καί έσηκώσα-
μεν τά άρματα, καί ή νά σηκώσωμεν όλα αύτά τά ζουλούμια, ή
νά άποθάνωμεν όλοι' τώρα ή ύψηλότης σου, άν ηναι δρισμός σου,
γράψε ένα άρτζουάλι εί; τό» βασιλέα, όπου νά σηκώση άπό δλους
τούς χριστιανούς δλα αύιά τά ζουλούμια μέ χάτι χουμαγιούν καί
άνοίςη τδ κιτάπι τοΰ Μωάμεθ, καί τόιε ήμεΐς θελει ησυχάσει ό κα­
θείς στδ σπίτι του καί θά κυτάξη τήν δουλίχ του και θά ήμεθα χί-
λιαις φοραΐς καλλίτερα άπό τά πρώτα,‘^ιά δέ τδ καπετανλίκι τδ ίδι-
κόν μου ό πατέρας μου ά.τδ τδν πατέρα του τό ηύρε, μέ κλεψιά καί
μέ τό ζορμ.τα/ίκι χωρίς καμμίά άπόδειςιν, εγώ ελπίζω εις τόν
μεγαλοδύναμον θεόν απ’ έδώ καί εμπρός νά τό ίχωχίλιαιί φοραΐς
καλλίτερα άπδ τόν πατέρα μου, όπου νά τδ έχω μέ άπόδειςιν
ταΰτα χαί λαμβάνω τήν τιμήν νά σέ ξαναπροσκυνήσω.
Ί’ήν 15 Νο.-βρίου 1822. Ρουσαλήμ, Όίυσσεύς Άνδρουτσου.
 87
Γενναιότατε Στρατηγέ Κύριε ΝιχήταΙ

Κτ> λείπω χαί αϋθις νά έρωτήσω διά τού παρόντος μου την αγα­
θήν ύγείαν σου καί να σοι φανερώσω δτι χαΐ εγώ θεία χάριτι υγι­
αίνω' ήμέραι ικαναί παρήλθον, κατά τάς οποίας δέν έλαβον έτι
γραμμα σου δηλοποιη ιιζόν των εκεισε διατρεχόντων' ή ενταύθα
παρουσία μου δέν άαελεΐ νά διενεργή τά συμφέροντα κοινώς τής
πατρίδος καί τά δσα άναγκαιούσι διά τό έκεΐσε στρατόπεδόν σας,
δσον δηλονότι περί τροφών, τόσον και περί πολεμικών εφοδίων· πλήν,
ήζευρε, αδελφέ, δτι τό έθνος ευρίακεται εις τήν άπαραδειγμάτιστβν
εκείνην άναργίαν καί αταξίαν, μή θέλον νά ηςευρη, μήτε διοίχησιν,
μήτε προσταγάς’ ή ένδοξος Γερουσία δεικνύει προθυμίαν φοβεράν
καί μεγάλην, πλήν τί νά κάμη αφού αί διαταγαί της δέν εισακού­
ονται χαί δυναμιν ικανήν δέν έχει διά νά έκτελή αΰτάς καί μέ βίαν*
μολοντούτο αγωνίζεται καί πάσχει διά τήν προμήθειαν τών τροφών
και πολλών άλλων αναγκαίων, εύχομαι δέ νά συγχροτηθή ή νέα
εθνική συνέλευσις τό γρηγορώτερον διά νά συστηθή διοίχησις δυ­
νατή και νά εύτακτήσουν τά πράγματα. Τά πράγματα τής ’Ανατο­
λική; ‘Ελλάδος υπάγουν είς τό καλλίτερον, ό γέρο Πυργίόβολος,
(έννοεΐ τόν Όδυσσέα) πάσχει μέ διαφόρους άπάτας νά άργοπορή
τούς εχθρούς έκεΐ καί νά τού; χαταπείση νά έπιστρέψουν εις τό
Ζητουνιον" ήςεΰρεις τό πνεύμα του καί ταΐς διαβολιαΐς του, καί ίσως
τού; άπατήιει. Φανέρωσόν μου, παρακαλώ, καί ή γενναιότης σου,
έκεΐθεν εις ποιας θέσεις εόρίσκεσθε, πόσα τά στρατεύματα τά ‘Ελ­
ληνικά, πόσοι οί εχθροί, άν συμοαινωσιν άκροβολισμοί, ποια ή κατά-
στασις τών Ναυπλιωτών, διά νά εχώ πληροφορίας, όμοίως καί
περί όσων νεωτέρων. Σοι δίδω δέ τήν αγαθήν ειδησιν αύτήν, γράμ­
ματα έφθασαν άπό Αγκώνα εις τήν διοίχησιν φανερόνοντα, δτι
τό έν Βερώνη Εύρωπκίχόν συνεδρίαν έπεκύρωσε τήν άνεξτρτησίαν
μας, ήλευθέρωσε δέ καί τόν αδελφόν μου ’Αλέξανδρον, διά νά ύπάγη
οπού θέλει, δστις καί ετοιμάζεται νά έλΟη. Είθε ταΰτα πάντα ν’
άληθεύσωσιν. Εΰχόμεθα είς τήν Γενναιότητά σου ύγείαν.

Έν Ί ρίπολιτζα τήν 27 Νοεμβρίου 1822. Ό φίλος Σου

Δημήτριος ‘Υψηλάντης.
 88
Γενναιότατε άόεΓ/έ Νικήτα !
Τδ άπδ 9 τρέχοντος φιλικόν γράμμα σου έλαβον, καί έχάρην
πληοοφορηθείς τν)ν εύκταίαν αγαθήν υγείαν σου, εΐσον τδ νά μέ πα-
ρακινής χαί αΰθις διά νά ταχύνω τδν έκεΐ ερχομόν μου ώς άναγ-
χαΓον πλήν, αδελφέ, σείς τά πράγματά Σας τά έτελειώσατε δγλή-
γορα, καί διά τούτο έγώ μένων ενταύθα διενεργώ τδ γενιχώτερον
τις πατρίδος καλδν, τήν εθνικήν, λέγω, συνέλευσιν, έκ της οποία;
άναμφιβόλως θέλει ώφεληθή μεγάλως η πατρίς διά τήν γενησομένην
έσωτερικήν ευταξίαν της. Έχάρην δέ καί διά τήν είς τδ Κουσάν-
τασι μετακόμισίν τώ< εχθρών, τδ όποιον ©ρονίυως ενεργήσατε
διά νά ήναι πλέον μακρότεροι άπδ ήμά:, καί νά μήν ύποπιευώμε-
Οα πάντοτε, δτι ώς πλησιεστε'ρους θέλομεν τους έχει πάλιν εις
Πελοπόννησον.
Βλέπω νά θαυμάζη; οτι δέν σέ έγραψα καί έκ δευτέρου περί της
εθνικής ανεξαρτησίας, σε προέγραφον, δτι γράμματα εις έμέ δέν
έφδασαν περί τούτου· άπδ πολλούς δμως νέους ερχομένους έκ τής
Ευρώπης πληροσαρούμεθα αυτήν ώς βεβαιαν καί ώς τοιαύτην σου
τήν παραδίδω καί έγώ’ έλυπήθην δέ άρχετά, αδελφέ, ότι έ*ω μερι­
κοί σφακιανοί Κρήτες έφερον γράμματά μου άπό τον Ξάνβην, δ κα­
λός φίλος Μαυροκορδάτος τά έπήρεν άπδ αυτούς καί τά κρατεί μέ
τά νά έπέρασαν αύτοί άπδ τδ Μεσολόγγιον κατά δυστυχίαν’ (ίδε
πάθη καί άπανθρωπίαν!), διά τοΰτο δέν εύρίσκομαι εις ιδέαν ακριβή
περί τή; έθν. άνεξαρτησίας, επειδή οσα γράμματά μου άπεράσουν
άπό Ύδραν τά κρατεί ή υπέρτατη, οσα δέ άπδ Μεσολόγγι
ό Μαυροκορδάτος (πλήν δέν θέλουν επιτύχει τδν σχοπόν των μο­
λαταύτα)’ ευθύς δέ όπου λάβω γράμματα θέλω σε γράψει λεπτο­
μερώς.
Αί χαροπσιαί τής Άνατ. Ελλάδος ειδήσεις ίσως σάς είναι γνω-
σταί* δ γέρος 1 Ιυογιόοολος άπεδίωςεν έκειΟεν τούς εχθρούς μέ τά
πολύτροπα επιχειρήματά του’ ό Μεχμέτ έοωσεν έγγραφους υποσχέ­
σεις είς τον Οσυσσέα κατά τά άκολουθα 12 άρθρα, μόνον νά άψε—
θή ελεύθερος δ δρόμος τών εχθρών εις τήν Πελοπόννησον.
ά. Λαμπρός οικοδομάς εκκλησιών.
£'. Κινητά καί ακίνητα νά ήναι όλα τών ‘Ελλήνων.
 8ί9
γ' Τά δέκατα μόνον νά δίοωνται.
ο "Ενας πατάς νά κάΟηται μόνον εις τήν Εΰοιπον.
ε'. Νά ήναι μέ εκατόν ανθρώπους.
ς'. Καμμίαν εξουσίαν νά μήν εχη, ούτε όταν άπερνα νά κά­
μουν εςοδα, παρά μόνον άπό την σακούλαν του.
ζ'. Οί μουκατάδες εί; τά παλαιόν εδώ καί εκατόν γρόνους, θε-
τέον ή Λιβαδία δίδει 1000 μπουγχ^ά τό πάλαι, 170 πουγκιά
μόνον, ακολούθως κ. τ. λ.
ή. ΙΙασάδες, άν περάσουν διά Μωρεαν να έξοδεύουν έξ ιδίων των.
θ'. "Οσοι σκλάβοι είναι νά έλευθερωΟώσιν.
ί. Ή ’Αθήνα ίδικη' του.
ιά. Όλοι οί καπετάνοι κτλ. τά όποια ΰποσχέΟη μέγάτι νά τά
φέρη ό άπατηλός Μεχμε'της, δέν ήξεορεν όμως τόν άπατηλότερόν
του τόν Όδυσσέα, οστις οΰδεμίαν υπογραφήν έ'δωσεν εις αύτά' τά
λοιπά θέλεις πληροοορηΟή έκ του εσωκλείστου γράμματος τοΰ
αδελφού καί αγαπητού Κ. Λάμπρου Ν. ζητεί δέ ή 'Ανατ. ‘Ελλάς
άπασκ συνέλευσιν εθνικήν, καί τά παραστατικά μέλη αυτής φθά­
νουν εντός ολίγου.
"Ηθελα νά γράψω καί εί; τόν γέρω Καπερόνη (έννοιϊ τόν Θεόδ.
Κολοκοτρώνη), έπειδή όμως ήξεϋρω δτι έγει πολλάς ενασχολήσεις,
διά τοΰτο τόν άφίνω ήσυχον, εις ον παρακαλώ νά προσοέρνς τους
γλυκείς ασπασμούς μου.
’Εν Τριπολιτσα τήν 11 Δεκεμβρ. 1822. ‘Ο φίλος Σου
Δημήτριος ‘Υψηλάντης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΉ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ.

J/ρός ror Στρατηγόν Λημήτριον ΠΛαπούταν !

Ή Διοίκησις έμαδιν, δτι είσαι άρρωστος καί εμποδίζεσαι άπό
τήν εκστρατείαν αυτόθι καί ΰπερελυπήΟη, καί τοΰτο βέβαια τής
πατρίδας άτυχ'α λογίζεται εις τήν κρίσιμου τούτην περιστασιν της·
άλλ εύχεται ν’ άνάλάβτς τήν υγείαν σου, καί τοΰτο έλπίζουσα ήδη
σέ προτρέπεται νά πετάσης ει δυνατόν, διά νά προφΟάσης εις τό
στρατόπεοον, δπου ή παρουσία σου είναι αναγκαιότατη, όχι μό·ον
διά τήν λειποταζίαν, άλλά καί διά τήν ένΟσρ^υνσιν καί προχώρη·
90
σιν τών στρατευμάτων καί μάλιστα διότι ό στρατζγδς Νικήτας
μέλλει ν’ άπέλθη κατά τά Σάλωνα, διά νά ήμπορέση μετά τοΰ·
στρατηγού Οδυσσέω; νά διορθοισουν τήν ασέβειαν τοϋ Μίτζου
Κοντογιάννη καί Διοβουνιώίου, οϊτινες έπροδόθησαν εις τούς Τούρ­
κους, καί μάλιστα διότι τά πράγματά μας άπέτυχον εις τήν Εύβοιαν
Οίτου συνέβη μέγας άφανισμός καί αιχμαλωσία τών αδελφών μας,
καί μάλιστα διότι ό αντιπρόεδρος ει’σέτι δέν έράνη νά έλθη’ καί ού-
τω τά στρατεύματα μας εύρίσκονται χωρίς κεφαλής καί πότε;,
ένώ 50 -χιλιάδες Τούρκοι απειλούν άπανιαχοθεν τήν Πελοπόννησον
καταλεηλατοϋντες ήδη τήν Ήπειρον.
"Οθεν διά τήν σωτηρίαν τής πατρίδος προσπάθησον νά προ-
φθάσης όσον τάχος εις τό στρατοπέδου, διά νά συσκεφθώμεν καί νά
ένεργήσωμεν τά πρός αποφυγήν τοΰ επικειμένου κινδύνου’ στοχά-
σου οτι άν παραμελήσωμεν τά χρέη μα;, χάνομεν καί τούς αγώνας
μας καί δλα τά καλά μας έν ροπή οφθαλμού, καί σείς οί πρόμαχοι
τής πατρίδος 6ά κατακρΌήτε είς αιώνα τδν άπαντα· έλπίζεται νά
προφθάσης δσον τάχιστα, διότι οί Έλληνες θά λειποτακτήσουν, καί
τό κακόν καί ή δυστυχία τής πατρίδος θά άποδοθή είς τήν γενναιό­
τητά σας, βέβαια. Έκ Σαλαμίνας τή 24 Αύγούστου 1823.
‘Ο Πρόεδρος
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Σωτήρης Χαραλάμπης, Α. Μετα-
ξας’ είς απουσίαν τοΰ γεννικοΰ Γραμματέως, Ν. Σπηλιάδης.

Κατά τάς ανωτέρω έπιστολάς τοϋ ‘Υψηλάντου τωόντι

τό έθνος είχε καταντήσει είς αναρχίαν διότι ή Διοίζησις
είχε παραλυθή- τινά δέ τών μελών αυτής ευρισκόμενα είς
‘Ερμιόνην δέν εϊχον ζαμμιαν ίσχύν ό δέ Αρειος Πάγος τής
Ανατολικής ‘Ελλάδος καί ή Γερουσία τής Δυτικής διε-
λύΟησαν ώστε μόνη ή Πελοποννησιαζή Γερουσία διακειμένη
είς σύμπνοιαν μετά τοϋ Κολοκοτρώνη, ειχεν επιρροήν τινα.
Αλλά καί αΰτη στερούμενη χρηματικών μέσων έζλονί-
ζετο. Καί όμως μ. δλας τάς άνάγζας είς τάς όποιας ήτον
εκτεθειμένη, περί πάντων έφρόντιζε, καί μάλιστα ήδυνήΟη
νά ποομηΟευση τ άναγζαια πρός τήν άπόπλευσιν τοϋ ς-ό-
 91
λου, δστις στερούμενος χρηματικών μέσων δέν ήούνατο
νά έκπλεύση. Πρός τούτω δέ ή Γερουσία επέβαλε καί έρα­
νον, καθ’ δν έπρόσφεραν πρός τοΐς άλλοις, ό μέν ‘Υψη-
λάντης τ’αργυρά σκεύη του, ό δέ Νικήτας τό σπαθί του,
τό όποιον μετά ταϋτα Επέστρεψαν οί ‘Υδραίοι. ’Επίσης
έσύναξε και πολλά αργύρια άπό τά Μοναστήρια καί Εκ­
κλησίας, ίνα χρησιμεύσωσι πρός άπόπλευσιν τοϋ στόλου.
Ταϋτα δ’ έκτενέστερον έμφαίνονται είς τάς έπομένας
έπιστολάς.
Ιδού τί έγραφε πρός τδν Γενναϊον η Γερουσία.

II ΠΈΔΟΠΟΝΝ1ΣΙΆΚΙΙ ΓΕΡΟΥΣΙΑ.
7Ζρόο τόν Γενναϊον Καπετάν Ίωάννην Κο.Ιοκοτρώνην !
Έχάρημεν πληροφορηθέντες άπό τοΰ γράμματός σας τήν είς
Κόρινθον Επιτυχίαν σας και έ'χομεν χρηστά; Ελπίδας διά τήν κατά
τοΰ έγθροϋ πρόοδον, γνωρίζοντες έκ πολλών τήν πολεμικήν εμπει­
ρίαν Σας και γενναιοκαρδίαν σας- μέ λύπην μας άποποιούμεθα τήν
περί φυσεκίων ζήτησίν σας, τήν ανάγκην τών δποίων οί'κοθεν συναι-
σθανόμεθα, καί προθυμίαν έ'χομεν νά τά οϊκονομήσωμεν, πόθεν
όμως καί ημείς άγνοοΰμεν οί πωλοΰντες τά τοιαΰτα άχρηματί δέν
τά δίδουσΓ τδ κεντρικόν ταμειον δέν έχει ουδέ οβολόν, μήτε άπο-
στέλλεται πρός αύτό άπό κανέν μέρος· πίις νά προβλε'ψωμεν λοιπόν
εφόδια καί πόθεν νά οϊκονομήσωμεν φυσέκια ; μολοντούτο δι’ αγά­
πην τής γενναιόνητός σου οϊκονομήσαμιν έκ τοΰ ύστηρήματος εν
φόρτωμα φυσεκίων καί άς τό παραλαβή παρά τοΰ έπιφε'ροντος, έν
τοσουτω δέ καταγινόμεΟα πρός έξοικονόμησιν καί άλλων.
1822 Όκτωμβ. έν 'Γριπόλει κλ. ’Ασημάκης Φωτίλας αντιπρόεδρος.

Γενναιότατε ύπερμαγε τής πατρίδος καί ήμων άδε.Ιιμε Νικήτα !

Μέ τήν επιστροφήν τοΰ απεσταλμένου μας Καπ. Θεοχάρη Παπα-
παντωνιου έλάβομεν τήν πωτριοτικήν σας επιστολήν τής 27 τοΰ
8βρίυυ πα,ρελδ. μηνός, ή αϊτουμένη θαλάσσιος δόναμις έίςέπλευσε
*ατά τήν Δυτικ. Ελλάδα, ό ήμέτερος συναδίλφδς κύριος καπετ.
Ανορε-χς, Δημ. Βώκου διά τό μή εντελές τής υγείας του δέν δυ·
 92
vaw νά εύρεΟή εις την θαλάσσιον ταύτην αποστολήν, έδιωρίσα^εν
όμως εις αυτήν άλλον άνδρειον χαί φρόνιμον ναύαρχον, χαί ελπίζο­
με·? αίσιον τήν έ'κβασιν μέ τήν ούρανόδε? βοήθειαν’ έστείλαμεν εις
'Ερμιόνην τον καπετ. Οεοχάρην, διάνα πχοαλάβη τάγρόσιι 26300
σταλέντα έ<εί παρά τής Πελοπονχησιακής Γερουσίας, καί δένάμφι-
βάλλομεν ποσώς εις τδν λόγον τοΰ Νικήτα, οτι όγρήγορα θέλομεν
απολαύσει καί τδν άλλον άποσταλμε'νον μας καπετ. Ντε'ντε’Ρήγα
μέ τά επίλοιπα τής εκστρατείας ταύτης έξοδα" έν μόνον πράγμα
λυπούμεΟα, άϊελοέ, τουτέσιι vi ίδωμεν τό σπαθί τοΰ Νικήτα εις
τήν “Κόραν. Τδ δπλον τοΰτο ούχ! 3000 γοόσια αξίζει, άλλά είναι
άνεκτίμητον· πότε όμως ; όταν είναι εις τά; χείρας σου, εις τήν
ζώνην σου καί κατακόπτει τους εχθρού; τής πατρίδος. Οί Πελοπον-
νη'σιοι οί παρευρισκόμενοι εις τήν γε?ναίαν σου ταύτην προσφοράν
πώς ΰπόφερον νά έξοπλισθή εις τήν μεγαλειτέρα? ανάγκην καί
σφοοροτεραν έπκπε·λήν δ πρόμαχος αύτών καί τδ προπύργιο? τής
σωτηρίας των;
Ήαεις, φίλτατε, καί τήν έσχατη? ρανίδα τής περιουσίας μας
Ουσιάζομεν πρά του νά έξοπλίσωμεν τδν ΰπίρμαχον τής ‘Ελλάδος·
Στείλε όσον τάχιον νά λάβης, ή δ.όρισε μας, πώς νά σοϊ πέμψωμεν
το σπαθί σου, μή άφήτης ούτε εύραν νά κοιμάται άχρηστος ένας
τοίοΰτος θησαυρός, οστις μόνον εί; τάς χεΐράς σου γίνεται χρήσι­
μος’ διά ελλειψι» ασφαλούς ευκαιρίας δέν σάς τό στέλλομεν’ άλλά
στοχασδήτε, όιι τήν πατρίδα άδικεϊτε καί υμάς αΰτούς, έάν ακόμη
τό άφήσετε άνεργον εις χεΐράς μας. Τήν 1 Νοεμβ. 1822. έ? Ύδρα.
Οί πρόκριτοι τής Νήσου 'Ύδρας.
Γενναιότατε στρατηγέ καί τήι; πατρίδος ύπέρριαχε Νικήτα
Έλάβομεν τήν πατριωτικήν επιστολήν σα; τήν οΊ'' τοΰ παρόντος
άπό Στεφάνι, τώ δέ άπεσταλμένω σας κυρίω Νικολή Κωνσταντίνο
ένεχειρίσαμει σπαθών σας. τό όποιον διά τή? σωτηρίαν τής
πατρίδος χιι άφανισμόν τών έχθρών μας παρακαλο.ϋμεν νά μήν
λείύη ποτέ άπό τήν δεξιάν σχς, ή άπο τήν ζώνην σας.
Οί ολίγοι καλοί πατρ·ώται έπρεπε, φιλτατε, εί δυνατόν νά ήναι
πανιαχοίϊ παρόντες εις τόν αυτόν καιρόν· ό υπέρ τής πατρίδος
ζήλός σας σάς εκάλςσεν σΰτοϋ’ αμα δέ όπου άνεχωρήσατε άπό
 93
Τριπολιισα.', μαθόντες οί κύριοι Γερουσιασταί, οτι τά καραβιά μας
‘^έπλευσαν διά τή>Δυτ. ‘Ελλάδα, καθώς μας γράφιι όκαπετ. Ντέν­
τες ‘Ρήγα, ούτε έφρόντισχν πλέον, ούτε φροντίζουσι νά σιείλουν
τό έπίλοιπον τοΰ πρώτου μηνιαίου’ ένω ο/ι μόνον έπρεπε νά τα
είχαν άποστείλει, άλλά νά είχαν προετοιμασμένα χαί τό τοϋ
δευτέρου μηνός.
Οί Ναϋταί μας, αδελφέ, άφινουσι τό μηνιαΐσν εις τήν φαμελιαν
των, η τις άλλον πρός ;ό ζήν τροπιν ο = ν έχει, επειδή δέν σάς
λανθάνει ότι ή νήσος μας μόνον πέτρας χαι ανΟροόπους έχει· εάν
λοιπόν δέν τούς προφΟάσωμεν με την πληρωμήν τοΰ δευτέρου
μηνιαίου, αύτοί τέσσνρες χαί πέντε ήμερος πρό τοϋ νά τελείωση
ό πεώτος μήν, αναγκάζονται νά πνραιιήσουν τήν εκστρατείαν
καί άρμενίζουσι διά τά ίδια, καθώς πάντοτε ήκολούθησέ* γράψετε
διά τοΰτο πάλιν είς τήν Πελοποννησιακήν Γερουσίαν χσί ή γενναιό-
της σας καί δ γενναιότατος θείος σας Κύριος Κολοκοτρώνης, διά νά
μή νά μελήση ούτε στιγμήν τήν άναγκαιοτάιην συναξιν καί απο­
στολήν τοΰ λνιποΟ πρώτοι καί τοΰ ολοκλήρου δευτέρου, μηνιαίου’
πρός τούτοις νά λάόη καί τά δραστικότατα μέτρα διά νά δοθοϋν
έπιμελώς όπου ανήκει αί άναγκαΐαι τροφοί είς τά είρημένα
καράβια. Ίξ< Ύδρα τήν 14 θορίου 18'22.
(Γ. Σ. Οί πρόκριτοι τής νήσου Ύδρας.
’Επίσης κατά τό αύτό έτος π’αραλείπονται πολλαί
μάχαι γενομεναι είς τήν Θεσσαλίαν και Μακεδονίαν,
κατά τάς θέσεις Λ'ιάουστα, Άθωνα , (άγιον όρος)
Κασάνδρα, Τρικέρη κλπ. άπό τούς αρχηγούς Καρατασιον,
Γάτσιον, Ολύμπιαν, Μπασδέκι, Εμ ΙΙαππά και Ζαφειράκι,
μέ τόν Νταουδ - Πασσιά έπί κεφαλής 10,000 άνορών. ΚαΟ
άλας δέ τάς μάχας ταύτας έφονεύθησαν έκ μέν τών ‘Ελλή­
νων ύπέρ τούς ϊ000 μαχητάς, καί ήχμαλωτίσθησαν ύπέρ
τάς 1.5000 παντός γένους καί ηλικίας, έκ δέ τών Τούρ -
ζ-ων υπέρ τάς 3000.
Εκ περισσού δε καταχωροΰμεν ενταύθα καί τά κάτωθεν
έγγραφα πρός τόν Κύριον Α. Μεταξά, δι’ ών δεικνύονται αί
94
μ-εγάλαι πρός τήν πατρίδα εκδουλεύσεις του χαί αί πληγα!
του κατά τό πρώτον έτος· καί ένεκα τούτου ένεγράφη ύπό
τής Διοιζησεως ώς πολίτης τή; ΙΙελοποννήσου.

Η ΓΕΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

■Ζ7ρό<· τόκ Εύγενύστατον Βου.ΙευτηΓ Κύριον ’νίτάρέαν Μεταύ,άνΙ
Ή Γ ερουσία της Πελοπόννησου γνωρίζσυσα τά φιλογενές καί
φιλόπατρι τής χαρδίας σας, τά προτερήματα σας καί τά ‘Ελληνικά
σας ορονήματα, καί πρός τοότοις τόν ύπέρ πατρίδος πόθον καί
ζήλον σας, σώζουσα κλίσιν ίδιάζουσαν καί αγάπην εις τά υποκεί­
μενόν σας, έςελέςατο τήν ευγενεία» Σας μέλος τής εθνικής Βου­
λής παραστατικόν τής ΙΙελοποννήσου. Σάς αναγγέλλει οέ τοΰτο ευ­
χαρίστως· υγιαίνετε. 'Γριπόλει τή 5 Μαίου 1822.
‘Ο ΒοεσΟενης Πρόεδρος- έπονται αί λοιπαί ύπογραφαί.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΙΙ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Ο ΠΡΟΕΛΡΟΣ ΤΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΥ

Κατά τά πρακτικά τής σημερινής Σ υγεΛεύσεως

Σιατάττει.
‘Επειδή ό Κύριος Κόμης ’Ανδρέας Μεταξας άμα έξοπλισθείσης
τής ‘Ελλάδος έδραμε κατά τοΰ έχθρου μέ ιδιαιτέραν στρατολογίαν,
καί σνγκροτήσας μάχας κατ’ αύτοϋ έλαβε καί φέρει έπισήμους εν­
δείξεις τής ανδρείας καί τοΰ ενθουσιασμού αυτοΰ τών πληγών τά
σημεία· καί
Επειδή κατά πάντα λόγον άνεφα’νη καλός καί αγαθός πρός
τήν κοινήν πατρίδα" δμοψήφως έγκρίνεται νά πολιτογραφηθή χαί
πολιτογραφ-ΐται σήμερον Έλλην κα! κάτοικος τής Πελοπόννησου,
και γινόμενος ώς τοιοΰτος, διά ν αναγνωρίζεται παρά πάντων
των ομογενών καί παντός ανθρώπου, δίδεται αΰτώ τό παοόν επί­
σημον έγγραφον τής Διοικήσεως. Έν Κορίνθω τή 25 Μαίου 1822.
Αθανάσιος Κανακαρης αντιπρόεδρος
θ λρχιγραμματεϋς Δ Νέγρης.
Φι.Ιογενέστατε Κόμητα !
"Ηχούσα παρά πολλών τα; άνοραγαδίας καί τάς πρός τήν χοι-
 95
πατρίδα θυσίας σας· ευχής έργον άν ή 'Ελλάς είχε πολλά
τοιαΰτα τέκνα.
Η ευγνωμονούσα παιρίς Οελεε έν καιρω βραβεύσει ιόν ζήλον
*αΐ τάς πρδς αυτήν εκδουλεύσεις έκαστου- ελυπήθην διά τάς πλη-
7αζ σας- άλλ αΰταί είναι πληγαί τιμής καί δόξης· ΰπομείνετε γεν-
ναίως, καί σπευσετε εντός ολίγου νά έλθήτε ποος ε’μέ μετά τών
Ανδρείων συμ.πατριωτών σας πλησίον μου διά νά είμαι μάρτυς
Ε^ς τδ έζής αΰτόπτης τών ανδραγαθημάτων σας.
Τρίκορφα τή 7 Αύγουστου 1822. Ό πατριώτης
Δημήιριος Υψηλάντης.
ΕΚ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ.
ΚΑΤα ΤΟ ΕΤΟϊ 1823.

Έν Σελίδι 149 αναφέρει ό συγγραφεύς τά εξής.

» Τή 29 Μαρτίου συνεκροτήθη έν ’Άστρει ή δεύτερα Ε­
θνική τών ‘Ελλήνων συνέλευσις, ήτις χειροτονήσασα Πρόε­
δρον αύτής τόν Πέτρον Μαυρομιχάλην, ’Αντιπρόεδρον τόν
Πανιερώτατον Επίσκοπον Βρεσθένης Θεοδώρητου, καί άρ-
χιγραμματέα τόν Θεόδωρον Νέγρην, έπέφερε μικράς τι-
νας τροπολογίας εις τό πολίτευμα τής Έπιδαύρου καί
διελύθη τή 18 ’Απριλίου. Μέλη τοΰ ’Εκτελεστικού τής
Β . περιόδου διωρίσθησαν ό Πέτρος Μαυρομιχάλης, ό Σω­
τήριος Χαραλάμπης, ό Άνδρέας Ζαίμης καί ό Άνδρέας
Μεταξάς, γενικός γραμματεύς ό Άλ. Μαυροκορδάτος.»
Έν όλίγοις άναφέρομεν ένταυθα τά κατά τήν συγ-
ΐιρότησιν τής δευτέρας Έθν. Συνελεύσεως.
Τήν κεντρικήν Διοίκησιν, ώς προείρηται, δύω μόνον μέλη
τοΰ εκτελεστικού άπετέλουν, τά όποια ειχον καταφύγει
εις ‘Ερμιόνην. Άλλ’ αυτή δέν ϊσχυε καθότι προς καταρ­
τισμόν νομίμου κεντρικής Διοικήσεως άπητεΐτο κατά Νό­
μον νά ύπάρχωσι τούλάχιστον τρία μέλη, μολονότι καί
πλήρης άν ήτον δέν ήδύνατο νά διατηρηθή, διότι άπέβαλε
τό κράτος της άπωλέσασα καϊ τήν ύλικήν καί τήν ηθι­
κήν αυτής δύναμιν- ώστε τό έθνος κατήντησεν εις αναρχίαν
56
(ώς εΐρηταί και έν σελίδι 90)- χαί τούτου ενεκα έγεννήθη ή α­
νάγκη τής εθνικής συνελεύσεως προς σύστασιν Διοικήσεως
επιτηδείου νά διευθύνη τά πράγματα τοΰ έθνους. ‘Επομένως
αί έπαρχίαι έξελέξαντο τούς πληρεξουσίους των πρός κατάρ-
τισιν τής Ε’Ον. Συνελεμσεως, οϊτινες όμως οϊεφώνησαν ώς
πρός τήν εκλογήν τοΰ τόπου, χαΟ ον ήθελον συνελθεί, καί
διηρ; Οησαν είς όύω μερίδας· καί οίμέν εξήκοντα συνήλθαν είς
Άστρος, ό δέ‘Υψηλαντης, Κολοκοτρώνης; καί ό’Οδυσσεύς
μετ’ άλλων 45 ήθελον ώς καταλληλότερον τόπον τό Ναύ-
πλιον. Άλλ’ οί μέν έν Άστρει ήθελον νά θέσωσι φρουράν και
φρούραρχον Ναυπλίου άπό τήν μερίδα των, (διότι φρούραρχος
ήτον ό Πλαποΰτας, τόν όποιον είχε διορίσει ή Γερουσία,
ό Κολοκοτρώνης καί λοιποί). Οί δέ λοιποί διετείνοντο ότι
άφοΰ διορισθή Κυβέρνησις θέλουν δεχΟή άλλον φρούραρχον.
Έντοσούτω μετά μικράν τίνα διένεξιν συνήλθαν όλοι οί
πληρεξούσιοι είς τό Άστρος καί συνεκρότησαν οΰτω τήν
Εθνικήν Συνέλευσιν, ήτις δίελύθη περί τά μέσα του ’Απρι­
λίου. Επομένως μέλη τοΰ εκτελεστικού τής Β'. περιόδου
δίωρίσθησαν ό II. Μαυρομιχάλης Ιίρόεορος, Α.Ζαίμης, Σ,
Χαραλάμπης καί Α. Μεταξάς. Γενικός δέ Γραμματεύς ό Α.
Μαυροκορδάτος. Μετά ταύτα δίωρίσθησαν καί οί ύπουργοί,
μεταξύ τών όποιων καί ό Γ. Αίνιάν’ είς δέ το Ύπουργεΐον
τοΰ πολέμου δίωρίσθησαν δύω μέλη- ό μέν Α. Παπαγεωρ-
γιου (Άναγνωσταράς) άπό τήν Πελοπόνησον, ό δέ X. Περ-
ραιβός άπο τήν Στερεάν 'Ελλάδα. Έδρα δέ του Βουλευτι­
κού καί εκτελεστικού προσδιωρίσθη ή Ιρίπολις.
Άλλ’ άπό τούς διορισμούς τών Υπουργών καί άλλων
υπαλλήλων δυσηρεστήθη ό Κολοκοτρώνης, μεθ’ ού συνη-
νωθησαν καί άλλοι διά τήν αύτήν αιτίαν- επίσης καί ό Νέ-
γρης οιότι έμενεν εκτός τών πολιτικών πραγμάτων καί
ήτον αντί,ήλος τοΰ Μαυροκορδάτου- ώστε έσχηματίσθη
ισχυρά άντιπολιτευσις, άπειλοΰσα τήν διάλυσιν τής διοική-
 97
σεως· άλλ’ αυτή διά νά συμβιβάση τήν πάλην ταύτην κατόρ­
θωσε χαί παρεδέχΟη δ Κολοκοτρώνης τήν χηρεύουσαν Θέσιν
τοϋ ’Αντιπροέδρου (α). Ούτος δέ καθέξας τήν θέσιν ταύτην,
ισχυσε ν’άποβάλη δύω υπουργούς τόν μέν ϋί^ραιβόν ώς
ανίκανον, ιδίως ώς ύπουργόν τοΰ πολέμου· τόν δέ Αϊνιάν
οι άλλας πολιτικάς αίτιας.
Περί τών ανωτέρω σώζονται τά επόμενα έγγραφα.
’’Λ/'δοή’ε Σρατηγέ.
Διά τοΰ κυρίου Χριστοδούλου έλάβομεν το άδελφικόν σου γράμ­
μα, και έγνωμεν τά εν αΰτω, ήκούσαμεν καί όσα & ψηθείς Κυρ.
Χριστόδουλος μα; είπε, τά όποια δλα άποδεικνύουσι τόν πατριω­
τισμόν σου, κα! άνευ τούτων, φίλε, ό ηρωισμός σου, καί ί) αφιλο­
κέρδεια, είναι αρκετά νά πείσουν κάθε άνθρωπον, οτι συ επιθυμείς
τήν ελευθερίαν τής Πατρίδος, ή όποια αλλέως δέν κατορθοϋται
εΐμή διά τής ευνομίας· είθε ή θεία πρόνοια νά νεύση εις όλων
τας χαρδίας τό καλόν. ‘Ο κύριος στρατηγός Όδυσσεύς, μεθ ουώμι-
λήσαμεν ικανά θέλει σέ πληροφορήσει περί τοϋ πηγαιμού μας είς
Ναΰπλιον κα! περί τών φρονημάιων μας καί περιττόν νά ταυτο­
λογώ' μένω δέ έν τούτοις. 1823 Φευρουαρ. 20 άπό Διακοπτόν.
Πρόθυμος άδελφός. Άνδρέας Ζαίμης.
Γενναιότατε Στρατηγέ.
Φιλοφρόνως ύπεδέγθημεν τήν φιλικήν σας επιστολήν, 21 λή-
γονιος σημειωμένης, ίδωμεν έν αυτή τά γραφόμενα' σας καί έχά-

(α) Ιδού δ διορισμός του.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Ό Πρόεδρος τοΰ Βουλευτικού.
Πρός τόν ίχΛαμπρότατον Πρόεδρον τοϋ εχτεΛεστιχοϋ
Εν τη σημερινή συνελεύσει τοΰ Βουλευτικού σκέύεως ωρίμου γε-
νομόνης έξελέζατο τό βουλευτικόν αντιπρόεδρον τού εκτελεστικού
ιόν Κ. Θεόδωρ. Κολοκοτρώνην, ο δή καί αναγγέλλει πρός τό
εκτελεστικόν. 29 Μαίου I 823 έν Τοιπολιτζα.
Ο Αντιπρ. τοΰ Βουλευτικού. ‘Ο Α . Γραμματευς τοϋ Βουλευτικά
Βρεσθένης Θεοδώρητος I. Σκανοαλίοκς·
7
98
ρημεν ά*ρω; εις τή; διαλλαγήν τών διαφορών τών Σπαρτιατών,
καί οτι εΐσΘε έτοιμοι εί; κίνησιν διά νά χαταβήτε' οθεν γράφοντες
■περί τούτου σάς λέγομεν αγαπητέ, οτι ό τραγικός καιρός έπλη-
σίασεν, αί δειναί καί τρομεραί έτοςμασίαι ξηρά; τε καί θαλάσσης
τοΰ εχθρού αναβολήν παραμικρόν δέν επιδέχονται- τούτου χάριν,
ανάγκη κατεπείγουσα πρόκειται εις τό νά σπευσητε τόν ερχομόν
Σας όσον τάχιστα διά νά στερεωθή τό ιερόν έργον τοϋ συστήμα­
τος, δι’ ού έλπίζεται ν’ άπανιηθή ή ορμή τού εχθρού κα’ι ή σωτη­
ρία τοΰ γένους· σα; άσπαζόμεθα είλικρίνώς καί μένομεν έν ΙΝαυ-
πλίω τή 23 Φευρ. 1823.

Ύόραΐοι>. Σπετζιΰται. Ψαριανοί.

Γεώργιος Κουντουρ. X. Για'νης Μ έξης Κωνστ. Άνδρουτζου
Δημήτριος Ί'ζαμαδός Άν. X. ’Αναργύρου, Ιωάν. Δ. Μαμοόκης.
Γεώργιος Γκιο'νης Παναγ. Μπότασις Γεωρ. Καλαφάτης
Σταμ. Μπουντούρης Γεωρ. Κούτζης

Νικολ. Οικονόμος Βασ. Νικ. Λαζάρου

Μανόλ. Τουμπάζης.
Γενναιότατοι.
Ο γενναιότατος στρατηγός Άναγνωσταρά; ελθωυ ενταύθα έκ
μέρους τής γενναιότητάς Σα; μά; έτρόβαλεν, δτι τδ Ναόπλιον
είναι τόπος αρμόδιος διά τήν συνέλευσιν καί μάς παρεκίνησε νά με-
ταβώμεν εκεί, καί ένεκρίναμεν καί ήμεΐς τό πρόβλημά σας, πλήν ή
τοιαυτη συνέλευσις πρέπει νά γένη εις τόπον τοΰ έθνους καί δχι
μερικόν, τό δέ ιΝαύπλιον δέν ήξευρόμεν άν ήναι εθνικόν κτήμα ή
μερικόν, οθεν εάν ήναι κτήμα τοΰ έθνους πρέπει νά δοθή εί; χεΐράς
ύπερτάτης Διοικήσεως τοΰ έθνους μετά πάντων τών φρουρίων, καί
τότε νά συνέλθωσιν οί παραστάται καί πληρεξούσιοι τών διαφόρων
επαρχιών τής ‘Ελλάδος νά παραλάβωσι τήν Διοίκησιν. ’Εάν δέ
ήναι μερικόν, ή συνέλευσις, ώς είπομεν ανωτέρω, δέν συμφέρει κατ’
ούδένα τρόπον νά γένη εις μερικόν τόπον, καί προσκαλεΐσθε ένταΰθα
να συνοιασκεφθώμεν περί τών συμφερόντων τής Πατρίδος- έρχεται
έπί τούτο) καί ό Κύριος Γεώργιος ΙΙαπαδάκης παραστάτη; τής
Κρήιη,', όμιλήση καί άπό στόματος τά δέοντα καί πεοιμέ-
νομεν ταχειαν άπόκρισιν. Άσιρος τή 16 Μαρτίου 1823.
 99
ΙΙεΛοπονΐήσιοί' "Τάρα.
Π. Μαυρομιχάλης Γεώρ. Γχιόνη;
ΒρεσΟόνη; Θεοδώρητο; Σταματ. Μπουντούρης
Σ. Χαραλαμπους Νιχόλ, Οίχ’ονόμου
?Αναγ. Παππαγιανόπουλος ’Ακατοίική 'Ε.ΙΑάς
’Λνδρε'ας Ζαΐμης Γεώργ. Παππαηλιόπουλος
’Αναστ. Λόντος Γεώργ. Αίνιάν
Γεώργ. Μπάρμπογλη; Δημάδης
Άναγ. Κοχοράχης Χαράλ. Παπα Γ. Πολίτης.
Πανοϋτζο; Νοταρας
Γεώργ. Καλαρα; ’Άκάρον Σίφνον
Νιχόλ. ΠονηρόποιΑος Θεόφιλος Ν. Καμπάνης
ΙΙάνος Σάρίγιαννης Σπέτί,αι
Ίωάν. Παπαδιαμαντόπουλος X. Γιάν. Μέξης
Ίωάν. Εύγενίδης Αναγ. X. Ανάργυρου
Νιχόλ. Γζίχα Λάμπρου Γεώργ. Κουτζης
Κων. Πετιμεζας Βασ. Ν. Λαζάρου
Βασίλ. Πετιμεζας Γ. Πάνου
Γεώρ. Γιατράχος Κάσσος
Νιχόλ. Γιατράχος Μήνας Σαχελλαρίου
Π. Ζαφειρόπουλος
Σαντωρίκη Σάμος
*Αντ. Μπαρμπαρέζος Χρηστός Καψάλης
Άνχών. Μπόλμπης Δ. Χατζ. Γεωργίου
ΜύΛου Κρήτη
Ιωάχ. Άρμένης Τζιριγώτης
Ίος X. Στρατής Πελεβανάχης
Αντώνιο; X. Ιωάν. Κορτέσης Άναγ. Παναγιώτου
Μύκωκος Νάξος
Δ. Κουντουμας Ν. Κόχος
ίΡαρρά Νιχόλαος ‘Ιερεϋς
Ιάν. Μαμούνης Ά μονργός
Γεώρ. Καλαφάτης Δημ. ’Αβρό;.
Πάρος
Ί>. Κυπριανός
7
 100
Κατά τό έτος τοΰτο έξεστράτευσαν ύπέρ τάς 30 χιλιά­
δας Τούρκοι είς τήν Άνοτολικήν καί Δυτικήν Ελλάδα,
άπειλουντες νά είσβάλωσι καί είς τή'ν Πελοπόννησον. Τά
δέ [/.ίλη τής Διοικήσεως ινα προλάβωσιν ενδεχόμενόν τινα
κίνδυνον άπεφάσισαν νά λάβωσιν αύτοπροσώπως μέρος είς
τήν εκστρατείαν, καί διαιρεθέντα είς δύω τό μέν έκίνησε
διά τά Μέγαρα, άφοΰ διέταξε τόν Νικήταν καί λοιπού

ιλ
/
’Αρχηγούς μετά 7,000 Πελοποννησίων, ΐνα δράμωσιν εί

<η
τήν Άνατολ. Ελλάδα πρός άντικρουσιν τοΰ εχθρού’ τό δ’
έτερον μέρος τής Διοικήσεως μετά ετέρων 6,000 ύπό τούς
Αναγνως·αράν (ώς ύπουργόν τοΰ Πολέμου) Γίατράζον, Αδυ­
τον, ΙΙετμεζαίους καί Σισίνην, έξεστράτευσαν είς παλαιάς
Πάτρας, όπου τό μέν ήμισυ τοϋ στρατού έμελλε νά μετα-
χειρ'.σθή πρός τήν πολιορκίαν τών ΙΙατρών, τό δέ έτερον
ήμισυ ν’ άποστείλη είς βοήθειαν τής Δυτικής 'Ελλάδος, ώς
έμφαίνεται είς τήν έπομένην οιακήρυςιν τοΰ Προέδρου τοΰ
εκτελεστικού.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Ό Πρόεδρος τοϋ Έκτε.Ιεστικοϋ διακηρύττει.
"Ελληνες! ή ’Εθνική διοίκησις γνωρίζει ακριβώς, τήν όποιαν τό έ­
θνος έμπιστεύθη είς οΰτήν όλων τών συμφερόντων αΰτοΰ φροντίδα,
καί συναισθάνεται ζάλλιστα τό μέγεθος τοΰ πράγματος τούτου.
Διά τοΰτο μέ άγρυπνο·? όμμα παρατηρεί ολας τάς περιστάσεις, καί
άναλόγως τούτων διευθύνει ολας τάς εργασίας της πρός τόν αληθή
σκοπόν, τήν σωτηρίαν ζαί ασφάλειαν του έθνους.
•Η παρούσα περίστασις, όταν ό εχθρός προσεκτικότερος έκ
τών παρελθόντων γενόμενος ριπτεται με μεγάλην δρμήν ζαί διά
ξηοας, (διά τής ανατολικής ζαί δυτικής 1 Ελλάδος) καί διά θα-
θαλάσσης, είναι τωόντι πολλά κρίσιμος· βέβαια δέν Θέλομεν έπι-
τυχει τοΰ σκοπού μας, έάν είς τοιαυτην περίστασιν μέ τά συνήθη
μέτρα κινήσωμεν τόν αγώνα κατά τοΰ έγθροΰ. Σήμερον απαι­
τούνται με'τρα άναμφιβόλως φρονιμότερα ζαί στερεότερα’ σή'
μερον απαιτείται αί στρατιωτικά! δυνάμεις, όχι μόνον νά πολλά-
 ΙΟ ί
πλασιαΰώσιν, άλλά καί μέ πλειοτέραν φρόνησιν καί άνάλογον εύπεί-
δειαν νά διοργανισθώσι.
Ταΰτα θεωρήσζσα ή υπέρτατη Διοίκησις ύστερον άπό μακράν
Χαί βαΟεΐαν σκέψιν νά.βάλλη εί; πραςιν τά εφεξής μέτρα, άπεφάσισε
Τό 'Εκτελεστικόν Σώμα νά έκστρατεύση μετά τών στρατευ­
μάτων τά μέν τρ'α μέλη αύτοΰ ό Πρόεδρος, ό αντιπρόεδρος Κύριος
Κολοκοτρώνης καί ό Κύριο; Σωτήριος Χαραλάμπης μετά τοΰ Γέ­
ρικου Γραμματέως νά στραιοπεοιυσουν εις τά Μέγαρα- τά δέ
λοιπά δύω μέλη ό Κύριος Ανόρεαί Ζνινης κχί ο Κύριος Ανδρέας
Μεταξάς εις τά μέρη τή, Πάτρας, διά νά έρορώσιν έζεΐθεν τά
πράγματα πλησιέστερον, οι μέν τά τής Ανατολικής, οί δέ τά τής
Δυτικής Έλλάδοί, καί δίδοντες εις αύτά πλειοτέραν ισχύν καί
ένε'ργειαν νά χαταστήσωσι τόν αγώνα ένεργητικώτερον καί ασφα­
λέστερου.
Φίλοι συμπατριώται! εξετάσατε τήν κατάστασιν τών πραγ­
μάτων, γνωρίσατε εις ποιαν περιστασιν εόριακόμεΟα, τά πράγ­
ματα είναι σπουδαία, ή περιστασις είναι κρίσιμος, έθνους όλοχλή-
Ρ’υ τύχη κρέμαται εις τόν τράχηλόν μας, έςόντωσις κα! αιχμα­
λωσία ανήκουστος έπαπειλουσι τό έθνος μας, εάν, ο μη γενοιτο,
ήμεις άδιαφορήσ,ωμεν. Συνδράμετε μέ ολας τάς δυνάμεις, τρέξατε
°λοι μέ ομόνοιαν καί εΰπειθειαν. Πολεμήσατε μέ άνδμαν ύπέρ
Πίστεω; χαί ύπέρ Πατρίδος- μιμηθήτε τούς αθανάτους, προγό­
νους μα;, καί εϊσθε βέβαιοι, ότι ή νίκη πάντοτε θέλει μας συ-
ν°'δεόει άφευκτα- τοιουτοτρόπως θίλομεν φθάσει ένδόξως εις τόν
’‘Οθούμενον σκοπόν μας. Τή 31 Μαίου 1823 έν Τριπολιτζα.
Ό Πρόεδρος. Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης.
(Τ: Σ.) ‘Ο Γενικός Γραμματεύς. Άλ. Μαυροκορδάτος.
θ Κολοκοτρώνης λαβών μέρος εις τό εκτελεστικόν βρα-
ουτερον μετεμελήθη, διότι μάλλον ήδύνατο νά ύπηρετήση
την πατρίδα στρατιωτικώς- καί μάλιστα διά τοΰτο εϊχον δυ-
^ρεστηΟή οι’τε συγγενείς καί οί φίλοι αύτοΰ. Τούτου ένεκα
λοιπόν παρητήθη τής θέσεως ταύτης, άλλ’ή παραίτησίς του
c-v εγενετο δεκτή, ώς έμφαίνεται εις τό κατωτέρω έγγρα*
?ον τής Διοικήσεως.
102
Ό Μαυροκορδάτος ώς Γραμματεύς του εκτελεστικού διω-
ρίσθη ν άχολουθήση τον Πρόεδρον είς τήν εκστρατείαν τών
Μεγάρων άλλα μείνας είς Τρίπολιν ένήργησε διά τών φίλων
του Βουλευτών καί καΟείξε τήν θέσιν τοϋ Προέδρου τής Βου­
λής· ό Κολοκοτρώνης εύρεθείς το'τε είς Τρίπολιν καί δυ-
σαρεστηθείς διά τήν μεταβολήν αύτήν, έξέφρασε τήν δυσα-
ρέσκειάν του, έξ ής ώφεληθέντες τινές ειπον είς τδν Μαυρο-
κορδάτον, οτι έπαπειλεΐται άπδ τόν Κολοκοτρώνην ούτος δέ
φοβηθείς άνεχώρησε κρυφίως άπό Τρίπολιν είς τήν Ύδραν·
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΙΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Εκλαμπρότατε Κύριε Άκτι.’τρόεύρε ΐοΰ ΐχτε.Ιεστικοΰ.
Μέ άκραν ταραχήν άνέγνωσε σήμερον τό Βουλευτικόν τήν παρ
ελπίδα παραίτησίν σου άπό τοΰ βαθμού, είς τόν όποιον ή Πατρίς
διά τών νομίμων παραστατών τη; σέ έπροβίβασεν. ’Εξίσου έτα·
ράχθη ζαί διά τά; αιτίας, δι'ά; έβιάσθη; εί; τοΰτο, άλλα, κύριε,
ώς καλό; πατριώτη; πρέπει νά στοχασθής οτι μέ τήν παραίτησίν
σου άπραζτεϊ τό εκτελεστικόν διά τήν απουσίαν τών λοιπών μελών,
και ου μόνον δέν ήαπορεΐ νά διόρθωση τά παρεμπεσόντα άλλ’ ουδέ
δύναται τά καθήκοντα νά έκτελέση. Διό καί τό Βουλευτικόν δέν κα­
τανεύει εις τήν παραίτησίν σου, αλλά μάλλον σέ προσκαλεΐ έπιμό-
νως εις δν έκλήθη; τόπον, ινα ουτω; ενεργηθώσι τά δέοντα' έρρωσο.
Τή 7. Ιουνίου 1823. ‘Ο’Αντιπρόεδρος τοΰ Βουλευτικού.
(Τ. Σ.) ‘Ο Βρεσθελης Θεοδώρητος,
Ό Α'. Γραμματεΰς 1. Σκανδαλίδη;.
Εν τή σελ. 150 καί 151 ό συγγραφεύς περιγράφει τήν
μάχην τοϋ Καρπενησιού ώς άκολουθως.
«Ό Όμέρ Βριώνης, δστις, έν αρχή τοΰ 1823άπήλθε, κα­
κώς έ'χων, ώς ίδομεν, άπό τής Αιτωλίας ζαί τής’Ακαρνανίας,
έτοιμάσΟη, περί τά μέσα τοϋ έτους τούτου, νά είσβάλνη καί
πάλιν είς τάς επαρχίας ταύτας- άπήλΘε δέ διά νά σύμπραξη
μετ’ αύτοϋ, καί ό Μουσταφάς Πασας τής Σκόδρας, συνεπα­
γόμενος πολυάριθμον ’Αλβανικόν στρατο'ν. Τά "Αγραφα καί
ό Άσπροπόταμος ζαΟυπετάχΟησαν εύχερώς- ή δ εύάριΟμοί
 103
ψρουρά χαί τά ασθενή τείχ·η τοΰ Μεσολογγίου δυσκόλώς ήθε-
λον άνθέξει είς τούς πολεμίους, άν δέν εύρίσκετο έκεΐ ό Σου­
λιώτης Μάρκος Βότζαρης, όστις έχων μεγαλοψυχίαν καί
φιλοπατρίαν, οποίαν σπανίως αναφέρει ή ιστορία, περιεστοι-
χίζετο χαί υπό τινων έχ.τών Σουλιωτών εκείνων, οϊτινες
έγεννήθησαν, άνετράφη^^ν καί έζησαν έν μέσω τών ενδο­
ξότερων πρός τούς Τούρκους άγώνων. ΛΙετά τών λογάδων
τούτων άνδρών έξεστράτευσεν ό Βότσαρης τήν 30 Ιουλίου
κατά του προελαύνοντος εχθρού, καί, παραλαβών καθ’ οδόν
επικουρίας τινάς, δι’ ών ό μικρός αύτοΰ στρατός συνεποσώθη
είς 1200 άνδρας, έπλησίασεν είς τήν εμπροσθοφυλακήν τοΰ
ΙΙασα τής Σκόδρας, ήτις, τεταγμένη υπό τόν ανεψιόν του
Ζελαδίμβεην, κατείχε τούς λειμώνας καί τούς κήπους
τοΰ Καρπενησιού. Ή έμπροσθοφυλακή αυτή συνέκειτο έκ
5,000 μαχιμωτάτων ’Αλβανών. Τή 8 Αύγούστου, ό Μάρκος,
συγκαλέσας τούς λοιπούς αρχηγούς είς συμβούλων, άπέ-
δειξεν είς αύτούς, ότι, δι’ έλλειψιν τροφών καί πολεμεφο-
οίων, δέν δύνανται νά παρατείνωσ: τόν πόλεμον, και ότι
ανάγκη, άνευ αναβολής, νά έπιπεσωσι κατά τών εχθρών και
νά ζητήσωσιν, είς έφοδον κρίσιμον, τήν νίκην, η τόν Οανατον.
Ή ηρωική πρότασις έπεοοκιμάσθη καί ώρίσθη νά έκ-
τελεσθή τήν ακόλουθον νύκτα. Ό 'Ελληνικός στρατός διη-
ρέθη είς τρία σώματα, έξ ών ό Βότσαρης άνέλαβε τήν αρ­
χηγίαν του έκ Σουλιωτών συγκειμένου κέντρου· ή ο έφοδος
συνεφωνήθη νά άρχίση άπό κοινού 5 ώρας μετά την ουσιν
τ°ΰ ήλιου. Έλθούσης τής ώρισμένης στιγμής, ό Μάρκος
περιεμεινεν είσέτι έν τέταρτον τής ώρας οιά νά δώση καιρόν
είς τάς πτέρυγας νά προφθάσωσι, καί, μή βλεπων ταύτας
κ^νουμένας, ώρμησεν αύτός μετά 350 άνόρών είς τό στρα-
τοπεδον τοΰ Ζελαδίμβεη. Οί Σκοδρινοι, καταληφΟεντες
εν τφ μέσω τοΰ ύπνου αύτών, έπαθον ήτταν φοβέραν. Αν
όλος ό ‘Ελ?.ηνικός στρατός έ’πραττεν ό,τι έπραξαν οι -ου
104
λιώται, ot Έλληνες ήΟελον επιτύχει νίκην όλ^οσγερή· κατά
δυστυχίαν οί πλειστοι τών τεταγμένων εις τάς πτέρυγας
άπεποιήθησαν ν άκολουΟήσωσι τούς αρχηγούς των. Ούδέν
ήΐτον οί Σουλιώται, μαχόμενοι ξιφήρεις, έξέβαλλον τούς
εχθρούς άφ’ όλων τών χαρακωμάτων αύτών, έκτος ενός
μονού, τό όποιον ματαίως ήγωνίσθη νά έκπορθήση ό Βότσα-
ρης. Πληγωθείς διά πυροβόλου εϊς τόν μηρόν, έκρυψε τήν
πληγήν του ταύτην καί έξηκολούΟησε μαχόμενος, μέχρις ου
σφαίρα, προσβαλοϋσα αύτόν εις τήν κεφαλήν, τόν έρριψε
νεκρόν κατά γής. ‘II μάχη διήρκεσεν έτι μίαν καί ήμίσειαν '
ώραν άλλ’ αφού διεθρυλλήθη ό θάνατος τού Βότσαρη καί
ήρχισε νά έξημερώνη, οί Σουλιώται ύπεχώρησαν εις τήν
θέσιν, τήν οποίαν κατεϊχον τήν προτιραίαν. 690 όπλα (του­
φέκια), 1000 πιστόλια, πολλοί Ιπποι, ήμίονοι ζαί άλλα
πλεΐστα λεία ύπήρξαν οί καρποί τής νίκης· καί εχθροί μέν
έπεσον 800, Έλληνες δέ όχιπλείονες τών 50 ... »
Έπί τούτοις παρατηροϋμεν, ότι, καΟά έπληροφορήθημεν,
δίς έξετάσαντες περί τής (δηθείσης μάχης έπιτοπίως εις τήν
θέσιν καθ’ ήν συνέβη, καί άκούσαντες πολλούς αύτόπτας
διηγουμένους αύτήν λεπτομερώς, και μάλιστα τόν Νικο-
θέον, οστις άπετέλει μέρος τής συνοδείας τοϋ Ζελαδήμ-βέη,
ό ύπό τόν Σκόδρα πασίάν Τρατός συνέκειτο έκ δέκα περίπου
χιλιάδων. Καί ό μέν Ζελαδήμ-βέης μετά τοΰ ήμίσεος τοϋ
στρατού τούτου έστρατοπέδευσεν εις Καρπενήσι καί πέριξ
αυτού· ό δέ πασάς έμεινεν εις Νευροπολιν τής επαρχίας
Αγραφων.
Συνεπεία δέ τοϋ σχεδίου τοϋ Μάρκου διά τήν έφοδον έν
ώρα νυκτός (οστις πρός τοΰτο ώδηγήθη χαί άπό τήν επι­
τυχίαν εκείνης τής όμοιας μέ ταύτην εφόδου, τήν όποιαν
είχε κάμει τό 1821 πέριξ τών πέντε πηγαδίων, δτε μέ 100
μόνον Σουλιώτας έπέπεσε νύκτωρ κατά 2500 Τούρκων, έξ ών
έφόνευσε πολλούς καί συνέλαβε τόν Καπ. Πουλή· έκ δέ τών
 105
Σουλιωτών έφονεύθησαν ολίγοι, πληγωθέντος και τοΰ ίδιου,)
ο ‘Ελληνικός στρατός οιηρέΟη είς δύω σώματα, καί τό μέν
ώδήγησεν ό Βότσαρης πρός τά δυτικά, τό δέ οί Τζαβε-
λαϊοί, Γιολδάσαΐοι, Αάμπρος Βέϊκος χαί Γ. Κίτσιου πρός τά
Μεσημβρινά κατά τό Κεφαλόβρυσον καί άγιον ’Αθανάσιον.
Μετά ταύτα ό Μάρκος εις τήν όρισθεισαν ώραν άμα έδωσε
Χαί εΐςτό έτερον σώμα τό σημπον τής εφόδου, διά σάλνπιγγος
Χατά τό σύνθημά των, ώρμησε συγχρόνως μέ παραδειγμα­
τικήν άνορίαν κατά τών εχθρικών οχυρωμάτων. Αλλά, μόλις
πλησιάσαντα εις ταϋτα, σφαίρα ντουφεκιού διαπεράσασα τό
μέτωπον του ερριψεν αυτόν, θΰμα τής άνδρίας καί τοΰ ηρωι­
σμού του. Οί λοιποί όμως άγνοοΰντες τό λυπηρόν τοΰτο
συμβάν έξηκολούΟησαν μαχόμενοι μίαν καί ήμ:σειαν ώραν.
Πρός περισσοτέραν δέ βεβαίωσίν περί τής άληθείας τών
συμβάντων τής προκειμένης μάχης καταχωροΰμεν τήν
επομένην έκΟεσιν τοΰ Στρατηγού Τζαβέλα.

Εκθεσις τοΰ στρατηγού ΤζαβέΛα χερί τής ράχης τοϋ Καρ~

πενησίου και τοΰ φόνου τοϋ Μάρκαν Βότσαρη.
Οτε ή έμποοσθοφυλακή τοΰ Σκόδρα κατεσκήνωσεν είς Κεφα-
λοβρυσον τοϋ Καρπενησιού έκ πένιε χιλιάδων Γκέκιδων συνιστα-
Μ·ίνη, δ μέν Μάρκος Βότσαρης μ.ετά πεντακοσίων περίπου έστρα-
-[°πεοευσεν εις Μικροχωρ,ίο, τδ δέ σώμα τών Τζαβελαίων μετ’
εκείνων του Γίολδαση καί Γεωργ. Κίτσου, οκτακόσιοι όλοι είς ΛΙε-
'ρλοχωρίό' τότε πέμψκς δ Μάρκος κατασκόπους είς τδ στρατόπε-
^ον τοΰ Σκόδρα, έπληροφορήΟη παρ’αύτών ότι οί Τούρκοι ήσαν
°^1γάριΟμ01. γράφει q9$v πρδς τον Ζιγούρην Γζαβέλαν άνακοίνών
αυ·ω τό σνέδιον τοΰ νά έπιπεσωσι διά νυκτδς κατ’ αύτών, άλλ’ δ
-•γουρης τ*5 άπήνιησεν, δτι δεν δύναται νά άποφασίοη έν απουσία
‘Qu Κιτσου Τζαβέλα, δστις εύρίσκετο τότε εις τι πλησιόχωρον
μ^ος, δπου μεταβάς πρό ολίγου είγε συλλαβή περί τά 60 φορ-
-'•α πολεμοφοδίων καί τροφών, ερχομένων εις τδ Τουρκικόν στρα-
τοπεδον.
Μς,τα ουο ήμερας έπιστρε'ψαντος τοΰ Κίτσου Τζαβέλα έκοινο-
106
ποίησε* εις αύτόν ό Σιγούρηί τό περιεχόμενον της επιστολής τοΰ
Μάρκου, ούτος δέ τω παρετήρησεν, ότι κακώς έπραξε μή δούς
τό* λόγον του περί έκτελέσεως τοΰ σχεδίου' συνεννοηθέντες, δθεν, έξ-
εκινησαν έ; άμφοτέρων τών χωρίων πρός τό Γουρκ’ζόν στρατόπε­
δο*, καί ό μεν Μάρκος έλαβε τήν πρός τό στενό* διευθυνσιν, οί δέ
J ζαβελαΐοι καί λοιποί τήν προς τόν "Αγιον ’Αθανάσιον" καθ’όδόν
δέ ά ποσπασθείς ό Κίτσος Τζαβέλας μετ’ολίγων συντρόφων μετέβη
πρός έντάμωσιν τοϋ Μάρκου, δύσαντος ήδη τοϋ ήλιου, διά νά συ­
νεννόησή μετ αύτοϋ περί τής ώοας τής έφορμήσεως καί τοϋ συνθή­
ματος αύτής. Προηγουμένως Ομως ό Μάρκος είχε πληροφορηθή
παρ’άλλων κατασκόπων, οτι καί έτεροι οκτώ χιλιάδες περίπου
Τοΰρκοι ύπό τόν Ζελαδήμβεην ειγον ήδη στρατοπεδευτεί πλησίον
του Καρπενησιού. Ίδών λοιπόν τότε τόν Κίτ,σον Τζαβελαν έλθόντα
τοΰ εΐπεν, τί έγειναν οί άλλοι καί δέν ήλθον; ούτος δέ τω άπήν-
τησεν, δτι τραβούν πρός τόν άγιον Αθανάσιον, διότι πρέπει νά
έπιπέσουν κατά τοΰ εχθρού έκ δύο μερών, καί ότι ήλθεν έπί τούτφ
διά νά συνεννοηθοϋν περί τής ώρας τής. έφορμήσεως κτλ. Τότε ό
Μάρκος τοΰ λέγει, ότι ήλθον καί άλλοι πολυαριθμότεροι Τούρκοι,
οτι θά άποτόχωμεν, καί, άκουμβών έπί τοΰ όπλου του, έπρόσθεσεν
α είς εκείνον τόν κόσμον θ’ άνταμωθώμεν ». ‘Ο Κίτσος τοΰ παρε­
τήρησεν δτι δέν πρέπει νά λέγή τοιούτους λόγους, καί οτι, εί'ιε
καλώς, είτε κακώς η άπόφασις πλέον έγένετο, καί δέν πρέπει νά
όπισθοδρομήσωμιν. Συμφωνήσαντες τέλος περί τής κατά τήν
1 Οην καί γ ώραν μ. μ. τής αυτής νυκτός τής 18ης Αύγουστου
ίρορμη'σεω;, δοθησομε’νου τοΰ σημείου έκ τοϋ μέρους τοΰ Μάρκου
διά τής σάλπιγγας, άπεχωρίσθησαν, Κατά τήν όρισθεΐσα* ώραν
ήχησεν ή σάλπιγζ τοΰ Μάρκου καί συγχρόνως έρρίφθησαν ,τινά
τουφέκια έκ τοΰ μέοους τούτου, άλλ έπαυσε ταχέως ό πυροβολι­
σμό?, διότι δ Μάρκος επεσεν ευθύς φονευμε'νος άπό τής πρώτης
βολής, κτυπηθείς είς τό μέτωπον, πληγωθέντος καί τοϋ σαλπιστοϋ
του" οί δέ σύντροφοι του έζήγαγον αυτόν τής μάχης. Κατά δέ
τή* στιγμήν ταύτην έκ τοΰ απέναντι μέρους ό Κίτσος Τζαβέλας,
δστις είχε καταβή μετά έκατονπεντήκοντα εκλεκτών τοϋ Λάμ-
ποου Βέϊκρυ καί λοιπών άπό τόν άμον ’Αθανάσιον, έπέπεσε κατά
τοΰ Τουρκικού στρατοπέδου καί διέσχισεν αύτό, καιασφάξας τού;
 107
εις την πρώτην σκηνήν εύρεθέντας. Οί Τούρκοι κατεΟοροβήθησαν
Χαί, δρμοΰντες νά διασπάσωσι τούς "Ελληνας καί δράμωσιν εις
Καρπενήσιον, έκραζον μπέσα γιά μπέσα' αυτοί δέ άντε'κρουον αύ-
τοός ΐσχυρώς χαί τοϋ; ήνάγχαζον νά όπισθοχωρώσι. Κατά την
συμπλοκήν ταύτην διαρκέσασαν μέχρι του όοθρου, έπεσον τρια-
κοντατέσσαρες 'Ελληνες φονευμένοι, έχ δέ τών Τούρκων πολλα­
πλάσιοι' μέχρι τοΰδε οί μαχόμενοι ούτοι ήγνόουν τό συμβάν τοΰ
Μάρκου, άλλ’ δ Τζαβέλας ίδιον τυχαιως τόν υπηρέτην αύτοΰ φέ-
ροντα τό δπλον του καί άπορων τόν ηρώτησε α πού είναι δ Μάρ­
κος ; » μαθών δέ παρ’αύτοΰ τό συμβάν, τό έγνωστοποιησε πρδς
τόν Λάμπρον Βέϊκον μυστικός' επειδή δέ έπλησίαζεν ήδη νά φεγξη
ήρχισαν νά ύποχωρώσιν δ δέ Ζελαδήμβεης θέλων νά έμποδίση
τήν δίοδον αυτών έκινήθη ποος χατάληψιν τής περί τόν άγιον
Αθανάσιον Θέσεω;' άλλ’ οί μείναντες μετά τού Ζιγουρη Τζαβέλα,
Γιολδάσης χαί λοιποί έπί τής δέσεως ταύτης άπέχρουσαν αυτόν μέ
ζημίαν του, ώστε ή δίοδος έμεινεν ελεύθερα χαί έξήλθον αβλαβείς
τοϋ κινδύνου οί περί τόν Τζαβε’λαν' ένωθέντες δέ καί με τους λοι­
πού; μετέβησαν εις Μεγαλοχωρίό χαί έοτρατοπέδευσαν, έχ δέ
τοΰ Μικρού χωρίου ό Κώστας Βότσαρη; άρας τόν νεκρόν άνεχώρησε
μετ’ άλλων συντρόφων διά Μεσολόγγιον.
’Επιβεβαιώ τά άνωθεν. Κίτσος Τζαβέλας.
ι
’Ενταύθα ό συγγραφεύς παραλείπει καί τήν μάχην τής
Καλιακούοας ήτις έγένετο ώς εξής. Μετά τήν μάχην τοΰ
Καρπενησιού οί Έλληνες δύω περίπου χιλιάδες έτοποθε-
τήθησαν εις θέσιν Καλίαχούδα, 4 ώρας μακράν τοΰ Καρπενη­
σιού. Ό δέ' Σκόδρας έλθών εις Καρπενήσι έστράτευσε
χατ’ αύτών. Οί Έλληνες άντε'στησαν μέν γενναίως, άλλ
ά<ρ ένός μέν -άπό τήν πολυάριθμον του εχθρού στρατιάν,
αφ ετέρου άπό τήν όχυρωτέραν θέσιν τήν οποίαν οι τούρκοι
είχον καταλάβει, ήναγκάσθησαν έπί τέλους νά ύποχωρή-
σωσι, φονευθέντες 80 περίπου, έν οις καί οί οπλαρχηγοί
Ζυγούρης Τζαβέλας, ό υιός τοΰ Μ. Κοντογιάννη Νικόλαος
και ό άδελφός τοΰ Γεωρ. Κίτσιου Δήμος, έκ δέ τών τουρ-
 108
κων έφονεύΟησαν 200. Δέν ή'Οελον ίσως υποχώρησε', οί "Ελ­
ληνες, άν έπρόφθανον οί μετ’ ολίγον έλΟόντες βοήθειαν
Αόντος, Βασιλ. Πετμεζας καί άλλοι μετά 1500 ΙΙε)^οπον-
νησίων, οίτινες πρό τριών ημερών ειχον φΟάσει είς τήν
στερεάν.
Ό συγγραφεύς παραλείπει ζαί τήν εκστρατείαν δέκα χι­
λιάδων τούρζων κατά της ανατολικής ‘Ελλάδος, συγχρόνως
γενομένην μέ τήν τοΰ Σκόνδρα είς τήν δυτικήν. Ή διοίζη-
σις απεφάσισε νά έζστρατεύση προσωπικώς τό εκτελεστικόν,
'ώς άνωτέρω εί'πομεν κατά τήν προκήρυξίν τής Διοικήσεως,
είς τήν ανατολικήν Ελλάδα, καί διέταξε νά συγζετρωΟώσι
στρατεύματα είς τόν Ισθμόν ύπό τόν Νικήτα, Κανέλλον
Δελιγιάνην, Τσόζρην,Άναστασόπουλον, Χρηστόπουλον, Απ.
Κολοκοτρώνη, Γ. Δημητρακόπουλον και Γενναϊον Κολοζο-
τρώ.νην μέ περίπου τών 7 χιλιάδων στρατιωτών, διορίσασα
καί γενικόν φροντιστήν τόν 'Ρήγαν ΙΙαλαμιδην ζαί Νϊζ.
Παπαδιαμαντόπουλον. Μετ’ ολίγον δέ φΟάσαν καί τό εκτε­
λεστικόν είς Σοφιζόν καί Σαλαμίνα διέταξε καί έπροχώρησαν
ό Νικήτας μετά τών λοιπών είς Άνατολ. Ελλάδα, όπου
διαφόρους έζαμον συμπλοζάς μετά τών Άνατολικοε/<λαδι-
τών, ματαιώσαντες τούς σκοπούς τοΰ έχθροΰ. ΙΙρόςβεβαίω-
σιν τούτων ζαταχωροΰμεν κάτωθεν τά σωζόμενα έγγραφα.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΓΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ ΔΙΑΤΑΖΕΙ

Διορίζεται ό Κύριος ’Ιωάννης Κολοκοτρώνης παραλαβών τούς όσους

ένταΰόα έχει στρατιώτας, καί όσους εκ τοΰ προχείρου συνάξη
κατά τήν διάβαοίν του άπό τόν κάμπον Καρυταίνης νά άπέλδη
είς Φανάρι, νά στρατολογη’ιη πεντακόσιες άπό τήν επαρχίαν
Φαναριού καί όσον τάχος νά προφδάση είς Δερβε'νΙά.
Τό ΰπουργεΐον τοΰ πολέμου νά ένεργήοη τήν διαταγήν ταύτην.
Εν'Γριπολιτσα τήν 8 Ιουνίου 1823.
‘Ο πρόεδρος Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, θεόδ. Κολοκοτρώνης,
Ανδρέας Μειαζά,'. ‘Ο γεν. γραμματεύς Ά. Μαυροκορδάτος.
 109
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Πcor tor καπετάν Γιάννην ΚοΛοχοτρ&νην'Ι

Διορίζεσαι νά σύναξης 5θθ στρατιώτας έκ τής ιδίας επαρχίας
Φαναριού καί χωρίς αναβολήν νά φθασης μίαν ώραν προτήτερα εις
τα Δερβένια, δτι ό χώδυνος ήγγίκε,' καί αναβολήν ή πρίφασινή εχ­
θρική ορμή δέν επιδέχεται' λάβε δέ καί τδ ίσον τής επιταγής, καί
εξ αυτής πληροφορέσου καί πλκροφόρησαι πάντας· Ύγίαινε"
Έν Τριπολιτσα τήν 9 Ιουνίου 18 23.
Οί υπουργοί τοΰ πολέμου Α. Ηαπαγεωργιου, X, Περρεβός.
ΠΡΟΣΩ1ΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΪΙ1ΟΥ1ΤΕΙΟΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Πρός τόν καπετάν Γενναϊον ΚοάΙοκοτρΰνην !

Επειδή καί κατά τάς νέας ειδήσεις οί εχθροί έπλησίασαν είς
τά Δερβένια τής Κορίνθου κατ’ επιταγήν τή; Σεβ. Διοικήσεως
διορίζεσαι άμα λαβών τδ παρο'ν μου νά ξεκινήσης διά τό Ναυ-
ττλιον, και έκεΐθεν νά έπιταχύνης τήν εκστρατείαν σου δσον τδ συν-
τομώτερΟν διά τά Δερβένια,
Τδ υπουργεΐον τών πολεμικών, άφοΰ σέ ιδεάζει ταΰτην τήν επι­
ταγήν τής Διοικήσεως, έχει ελπίδάς, δτι δέν Θέλεις αναβάλει καιρόν
ε1; τό νά τρέξης εις τήν φωνήν τής πατρίδος σου, μιμούμενος τόν
πατέρα σου, διά νά τιμηΟής καί ή γενναιότης σου έν καιρω τω πρέ­
ποντα, παρομοίως μέ αυτόν, επειδή καί ή παραμικρά αργοπορία σου
προξενεί μεγάλα κακά αποτελέσματα.
Εν Τριπολιτσα τήν 1 I Ιουνίου 1823·
Οί υπουργοί τών πολεμικών ’Α. Πβπαγεωργίου, X. Περραιβός.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕλΛΑΔΟΣ.
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Πρός τόν Γενναιύτα,τον στρατηγόν Κ. 'Αποστάτην
Κο.Ιοχοτρώνην !
Εατ έπιταγήν τής διοικήσεως ΰπ’άριθ. 1S81 τή 13 τρέχον­
τος εκοοθεΐσαν, διορίζεσαι παρά τοΰ υπουργείου τούτου νά έβγης
εξω είς τά χωρία τής Τροπολιτσας διά νά έβγάλης τους στρατιώ-
τής ■ αυτής επαρχίας μέ δ,τι τρόπον ήμπορέσης, καί μαζί με
°υτοΰς να ξεχίνήσης έπί τής κεφαλής διά τό γεν. στρατόπεδον τοΰ
 110
Ισθμού χωρίς άναβολη'ν. 'Έρρωσο. Έν Τρίπολιτσα την 17 ’Ιου­
νίου 18 23.
Ο; υπουργοί τοϋ πολέμου Α. Παππαγεωργίου, X. Περραιβός
ΆδεΛφέ ιιου Καπετά? ΝιχήταΛ
Χρέος μου φιλικόν καί πατριωτικόν έκρινα νά σέ βιάσω αδελφικώς
νά φθάσης εις Γραβιάν δσον τάχος μέ δλας σου τάς δυνάμεις διά
νά ίατρεύσωμεν τά δεινά τής επαρχίας ταύτης Σάλωνων, τά όποια
τώρα νεωστί τοις έφάνησαν, καί νά ένθαρρύνωμεν και έμψυχώσω-
μεν τούς χριστιανούς νά μή πέσουν εις τάς παγίδας τοΰ 1/Ορου,
καί ένταυτω νά κτυπήσωμεν τόν εχθρόν εις οποίον μέρος μας φα-
νή. Σήμερον ελαβον γράμμα καί άπό τόν αδελφόν Καπετάν Όδυσ­
σέα, οστις είναι εις τό Λιθαδονήσι ζαί μέ γράφει δτι κατ’ αύτάς
μεταβαίνει εις Γραβιάν ό ερχομός σου τέλος πάντων θέλει εισθαι
πολλά ωφέλιμος, καί δέν πιστεύω νά προφασισθής ζατ’ ούδένα
τρόπον επιθυμώ νά ένταμωθώμεν γρήγορα, καί μένω μ’ δλην τήν
αδελφικήν άγα'πην. Έκ Σάλωνων τήν 23 Ιουλίου 1823.
Ο αδελφός Σου Πανουργίας.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣ1Σ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Ζ7φό<· τόν Ζ'ενναιότατον Δ’τγαττ/χόν Νιχήτατ ΣταματεΛώιου.ΙονΙ

Τό χθεσινόν έγγραφόν σου έλήφθη, καί ή πατρίς όσον έλυπήθη
διά τήν αύθάδειαν τοϋ εχθρού, οστις ήρχισε νά καταπαια τά Ελ­
ληνικά δίκαια, δσον άδημονεϊ διά τά αίτια, δπου έμπόδισαν μέχρι
τοϋδϊ τάς πολεμικός προόδους τοϋ έθνους, καί τόν άποκατέστησαν
τολμηρόν, τόσον παρηγορεΐται, συλλογιζομένη, δτι έχει άξιον
προμαχώνα εις τού; επικειμένου; κινδύνους της τόν γνήσιον από­
γονον τοΰ Θεμιστοκλέους, τόν Πατριώτην Νικήταν, δστις, φύσει
ατρόμητος ών, εμπνέει τήν εΰθαρσιαν του εις τό Πανελλήνιον καί
τούς προσκαλει νά προφθάσουν διά νά έξολοθρεύσουν τήν ανομίαν
καί τήν ασέβειαν. Νικήτα ! θάρσει ώς δ Επαμινώνδας, διά τήν
άνάστασιν τής 'Ελλάδος, καί έσο βέβαιος, οτι θά επιτυχής τοΰ
σκοπού σου, διά νά ίδής τέως ανεξάρτητον τήν πατρίδα σου, ήτις
είναι τό είδωλον τής ειλικρινούς σου καρδίας, ή δε Διοίκησις προ-
δυμεΐται, δσον είναι δυνατόν διά νά έκπληρώσζι τά ιερά χρέη της,
συντελούσα εις τήν καλήν έζβασιν τού ιερού τούτου άγώνος. ’Ιδού
 HI
σέ άποστε'λλει μέ του; Καπεταναίους Γεωργάκην χαι Πάνον έπτά
φορτώματα πολεμοφόδια, έμπεριέγοντα δύω χιλιάδας εκατόν
δεκάρια φυσέκια, καί κατά στόδχς έφοόντισε νά σέ προφθάση και
“λλα- διά τών ιδίων σέ αποστέλλει καί δύω γιλιάδας γρόσια νά
σέ χρησιμεύσουν διά τζαρούχια καί στουρνάρια.
^Εστειλε πρό ολίγου καί τόν φροντιστήν Νικόλαον Παπαδιαμαν-
πόπουλον εις Κούλουρην μέ χρήματα, διά νά πρόβλεψη τ’ άναγ-
κ«ια τών στρατευμάτων' έπρόβλεψε τέσσαρας χιλιάδας κοιλά
γέννημα έκ τής επαρχίας Κόρινθου, τά δποΐον ήρχισε νά κατα-
βαίνη εις τόν αϊγιαλόν καί έντός ολίγου αποστέλλεται. Σ’ έστειλε
καί προλαβόντως δέκα χιλιάδας γρόσια διά νά άγορά,σης αραπο­
σίτι, περί τοΰ οποίου αγνοείται τό άποβησόμενον, καί κατ’ αΰτάς
έχει σκοπόν, ερχομένων καί τών ’Αρκάδων νά ένωθή μετ’ αυτών
καί νά συνεκστρατεύση δι’ αύτου, γράψασα καί πρός'τόν ’Αντι­
πρόεδρον Κολοκοτριόνην νά προφθάση χρήματα καί φουσέκια καί
στρατεύματα, καί νά ταχύνη τήν προσωπικήν εκστρατείαν του,
Χαί ελπίζει μέ τήν Οείαν βοήθειαν νά έξοικονομήση τάς πρός σω­
τηρίαν τής πατρίδος ευτυχώ;’ επικαλείται δέ τόν πατριωτισμόν
σοϋ γενναίου Νικήτα προτρεπομένη νά δείξης καί αύθις τήν ηρωι­
κήν σου καρδίαν καί τά πολεμικά σου προτερήματα, έμπνέων τήν
εΰτολμίαν καί είς τούς συστρατιώτας σου, άλλα χωρίς νά (5ιψο-
κινδυνεύσης, καθότι ή συντήρησις τοϋ ατόμου σου, είναι πολύτιμος
καί αναγκαιότατη είς τό έθνος. Ύγίαινε καί νίκα, έπαξίως τοΰ
ψοβεροΰ σου ώς πρός τούς εχθρούς ονόματος· λάβε καί τρεις χιλ.
στουρνάρια. Έν Σόφικω τή 17 Ιουλίου 1823. Ό Πρόεδρος
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Σωτήριος Χαραλάμπης, Α. Μεταξας.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Πρός τδν πατριώτην Στρατηγόν Ν,ιχήτα ΣταριατεΛόπουΛονΙ

Στρατηγέ I ή Ελλάς σέ προσκαλεϊ νά τήν βοηθήσης είς τόν επι­
κείμενον κίνδυνον, έλπίζουσα μεγάλως εις τόν πατριωτισμόν σου,
εις τήν άνδρίαν σου καί εις τά πολεμικά σου προτερήματα, καί ή
^ιο'·κησι; σέ προτρέπει κατά χρέος πατριωτικόν νά άπέλΟης εις
τ^ν Ανατολ. Ελλάδα κατά τά Σάλωνα, διά νά έγκαρδιώσηί μ*
 112
τήν νικηοόρον σου παρουσίαν τού; αδελφούς μας καί δια νά έμ­
πνευσης φόβον χαί τρόμον εις τά; καοδ'-ας τών πολυαρίθμων εχ­
θρών, οπού κατασφάξουν καί καταιχμαλωτίξουν είς εκείνα τα
μέρη αμαχητί την ανθρωπότητα· δΟεν συμπαραλαβών 500 η
περισσοτέρους στρατιώτας τής εκλογής σου δρα'με μέ την συνει-
Οισμένην σου προθυμαν καί εΰτολμίαν, διορίζων είς τδ στρατόπεδον
τοΰ ’Ισδμοϋ αρχηγόν είς τήν απουσίαν σου, οποίον γνωρίζεις άξιον
νά χάμη τδ χρέος του, έπαγρυπνών εις την έγρήγοοον Φυλακήν
τών θέσεων καί είς τήν λειποταξίαν καί έν ίυνα'μωσιν τοΰ ςρατοπέδου,
άλλα δράμε μετά σπουδής είς τδ Οέατρον τοϋ πολέμου, δπου μέλλεις
νά συνάςης τάς δφειλομένας είς τήν άνδρίαν σου δάφνας, δπου θά
ς-ήσης τρόπαια δόςης καί αθανασίας, θά καταισχύνης τόσα βαρβαρικά
σμήνη, θά συντελέση; εις τής φιλτάτης σου πατρίδος τήν σωτη­
ρίαν, καί θά έπιστρέψης ένδοξος νικητής καί τροπαιοΰχος. Νι­
κήτα! είς ταΰτην τήν κρίσιμον περίστασιν ή Ελλάς έπί σέ έχει
προσηλωμένους τους οφθαλμούς της, τά πεφοβισμένα βλέμματα
τών συμπολιτών σου πρδς σέ αφορούν καί παρηγοροΰνται, καί δ-
ταν έπιστρέψης άπδ τδ στάδιον τής τιμής, δποία ευχαρίστησή διά
τήν συνείοησίν σου, διότι έκαμες τδ χρέος σου, καί δποία ή εύ-
γνωμοσυνη τών αδελφών σου, τών χηρών, τών δρφανών τών
γερόντων, τών βρεφών' οί συμπολΐταί σου δλοι Οά άμιλλώνται τίς
πρώτον νά σέ ίδή καί νά χαρή.
Έκ Σαλαμΐνος τήν 11 Αύγουστου 1823. Ό πρόεδρος
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Σωτήριος Χαραλάμπη;, Α. Μεταξας.
Παραλείπει ώσαύτως ό συγγραφεύς τήν πολιορκίαν καί
τήν δευτέραν παράδοσιν τής ΆκροκορίνΟου, ήτις έγινεν ώς
εξής.
Ώς προείρηται έσώΟησαν άπό τόν στρατόν τοΰ Δρά-
μαλη επτακόσιοι τοΰρκοι, έχοντες έπί κεφαλής τόν’Αβδου-
λά Γκέγγκα. Τόν Απρίλιον δέ διετάχθησαν νά πολιορ-
κήσωσι τούτους ό Στάϊκος μέ τούς ΚορινΟίους, και μετά
τούτον οιετάχθη καί ό Ιωάννης Νοταράς, δστις ποώτην
ήδη φοράν λαμβάνει μέρος είς τά πολεμικά μέ τόν βαθμόν
άντεστρατηγεας·. Ενω λοιπόν φρουροϋντες τήν ΆκροκόρινΟον
 Η.Ί
έπολιορχεϊτο στενώς τό φρούριον. Κατά τάς άρχάς ’Ιουλίου
■ήλΟον εις τους πολιορκουμένους βοήθεια οκτώ πλοία εκ 11α-
τρών,τάόποΐαμ' δλην τήν τών πολιορκούντων άντίς-ασιν έδυ-
^ήθησαν νά έμβάσουν εις τό φρούριον τροφάς. Μετά ταΰτα δέ
ήδίοικησις διόρισε τόν Γενναΐον Κολοκοτρώνην Αρχηγόν,
(καθώς εις τά κατωτε’ρω έγγραφα φαίνεται), οστις ύπήγεν
έκεΐ μέ έπτακοσίους καί έπολιόρκησε τό φρούριον στενώς,
οχυρωθείς ό ίδιος εις τά παράλια' έπανελθόντα δέ καί αύθις
τά πλο'α έκ Πατρών άντεκρούσΟησαν παρά τών ‘Ελλήνων,
^αί μετά δύο ήμερων μάχην ήναγκάσΟησαν νά έπιστρέψωσιν
εις Πάτρας, μή δυνηθέντα νά έφοδιάσωσι τό φρούριον πο-
λιορζηθέντος δέ στενώτερον τοΰ φρουρίου ήλθεν εις τήν
πολιορκίαν κατά τά τέλη τοΰ 'Οκτωβρίου καί ό Θεοδ. Κολο-
Χοτρώνης και έκαμε συνθήκην μέ τούς έναπομείναντας 500
Τούρκους, τούς οποίους έπεβίοασεν εις πλοία καί άπέστειλεν
τήν ’Α,σίαν.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔίΟΙΚΗΣίΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ϊΩΜλ

Επειδή άπο γράμμα τοϋ έπαρχον τής Κορίνθου, εις τό όποιον

€περί*λεζε και αντίγραφο» επιστολής τοϋ στρατ. Κ. Ανδρέα Λόν-
πληροφορείται, οτι ένδεκα εχθρικά πλοία παραπλέοντα τόν
£Ζ®?ικόν κόλπον διευΘυνο·'ταΐ εις Κόρινθον διά νά δώσωσι τροφός
e:i τούς πολιορκουμένους έν τω φρουρίω, καί επειδή ακόμη, πλη-
P®<pope?Ta, άπο γράμμα τοΰ στρ. Στάϊκου Σταϊκοπούλου, οτι
την πολιορκίαν τού'.ου τοΰ φρουρίου δέ» είναι περισσότεροι τών
**5() στριπωτών έκ τής αναλογίας τοϋ άνω Ναχαγΐ, οιτινες οέ»
ει»αι ικανοί νά έαποδίσουν καί νά ματαιώσουν τόν σκοπόν τοΰ
εΖθροϋ, τί, όποιον προλαβοντως καί πραγματικώς είδε τό έκτελε-
°*!κον διατρίόον εις τά εκεί, καί επειδή ανάγκη πάσα νά σταλή
Λαι προφθάση έκεΐ γλίγωρα περισσότερα στρατιωτική δΰναμις.
Λιατάττει
( α· Ο 1 ενναιότατος Κ. ’Ιωάννης Κολοκοτρώνης διορίζεται νά
πεΛνη εις KoptvOov μεθ όλων τών ϊδικών του στρατιωτών Κα-
8
 in
ρυτινών καί Καλαματιανών, λαμβάνων ύπό τήν όδήγίάν του τον
τε χιλίαρχον Γεωργάκην Χελιώτην χαί τόν ύποχιλίαρχον Κ. Γιαν-
νάκην Μαρτζέλον μέ όσους στρατιώτας συνάξωσιν άπό τόν κάτω
Ναχαγίέ.
βΛ. "Αμα φθάσρ έκεΐ μέ τούς είρημένους έχει τό ελεύθερον νά
σχεδίαση τόν τρόπον τή; άντικοούσεως τοϋ ε’ρχομένου έχθροΰ καί
νά λάβη τά πλέον αναγκαία μέτρα, ώστε ενωμένοι μέ τόν στρα-
τηγ. Στά'ΐκον Σταϊκόπουλον καί αντιστράτηγον Ί. Νοταραν νά
προκαταλάβωσι τάς αναγκαίας θέσει; διά νά εμποδίσουν τόν εχ­
θρόν άπό τοϋ νά διόση τροφό; εις τούς πολιορκουμένους.
γ'. Θέλει διαμείνει έκεΐ εω; νά ματαιωθή ό σκοπός τοΰ εχ­
θρού, καί επομένως θέλει αναφέρει πρός τήν διοίκησιν διά νά τού;
διατάξη νά μεταβώσιν οπού διατρίβει ή δ'.οίκησις.
Σοφικώ τήν 14 Ιουλίου 1823. ‘Ο πρόεδρος
ΙΊετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Σωτηρ. Χαραλάμπη; Α. Μεταζας»
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΓΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Προς τους Γενναιοτάτενς τόν τε στρατηγόν-ότά'ΐχον Σταΐ-

χόπου.Ιον χαί Καπετάν Ίωάννην Αο.Ιοχοτρώνην είς τήν
πο.ΐιορχίαν τής Κόρινθόν !
Τό χθεσινόν γράμμα σαςέλήφθη καί ε’πληροφορήθη ή διοίκησις τό
φθάσιμον τών άλλων εξ έχρθικών πλοίων είς αύτά τά παράλια, έπαι-
νέσασα τήν άγρυπνον προσοχήν σας εις τό νά έκπληοωσητε κατά τώ>'
εχθρών τό χρέος σας, άν οί εις τήν ’Ακροκόρινθον άποφασίσουν
νά συγκοινωνήσουν μέ τού; εϊ; τά πλοία" έλπίζεται λοιπόν οτι
κατελάβετε καλώς τάς άναγκαίας θέσεις οιά νά μή έπιτρέψητε είς
τούς εχθρούς νά λάβουν ζωοτροφίας, ή άλλην βοήθειαν, καί μά­
λιστα νά Οοιααβεΰσητε κατ’ αύτών έξερχοικένων άπό τό φρονοιο*'
διά δέ τού; στρατιώτας λάβετε τά αναγκαία μέτρα νά συναχθοϋ''
οί επίλεκτοι τή; Κοοίνθου, και άξιοι διά νά κάμουν τό χρέος τω7»
άπαβάλλοντες τού; αναξίους" εντός ολίγου θά κινήση ή διοίκησίί
διά τήν εκστρατείαν. Σοφικω τ·ήν 10 Ιουλίου 1823.
Ό πρόεδρος
Πετοόμπεη; Μαυρομιχάλης, Σωτήριος Χαραλάμπης, Α. Μεταξύ'
 115
Ι1Ρ0ΣΩ1ΊΝΗ ΔΙΘ1ΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ Σ11ΜΑ

ror Γενναΐον Καπετάν· Ίωάκνηχ Θ. ΚοΛοχοτφΰνην I

Επειδή ή ’Αχροκόρινθος έγγιζει εις τήν πτώσιν, ανάγκη νά.
ληφθώσιν δλα rd αναγκαία μέτρα, διά νά μή τρορεφοδιασθή, χαί
ν® πολιορκιθή στενώτέ^ον, ώστε νά β.ασθή χαί νά παραδοχή τό
°υντομώτερον ό έγθρός.
Διορίζεσαι λοιπόν άπό την διοίχησιν νά παραλαβή; τούς
βτρατιώτας σου, ή και περισσοτέρους και να άπελθης είς Κόρινθον,
διά νά βάλης είς τάςιν τά τής πολιορκίας, νά έμπνευσης ομόνοιαν
χαί πατριώτΐψόν εις τούς αρχηγούς τοΰ στρατοπέδου, χαί νά
ένεργησης τά είχότα διά τήν ταχίστην άπολότρωσιν τοΰ φρουρίου
Τούτου άπό τάς χεϊρας τών τυράννων, άναφέρων ταχτικώς τά
πρακτικά σου πρός τήν διοίχησιν, ήτις ελπίζει άπό τόν πατριω­
τισμόν σου ανάλογα τής Κολοχοτρωναϊκής φήμης ανδραγαθήματα.
’Εκ Ναυπλίου τή* 9 Οκτωβρίου 1823. Ό πρόεδρος
ΓΙετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Θ. Κολοκοτρώνης, Σωτήριος Χα­
ραλάμπης, Α. Μεταξας.
'i’.Tjprcir?/ α/ιοιχηο’ίζ’/
Τό άπό 8 τοϋ τρέχοντος έγγραφον 6π’ άριθ. 3567 λαβόντε;
°Χεόδομεν νά προσφέρωμεν τά τής ευγνωμοσύνης ημών άνθ ών ηυ-
^®κησεν ή υπέρτατη Διοίκητις νά γράψη άμέσως πρός ημάς· πις·οί
*αί αείποτε πρόθυμει είς έκπλήρωσιν τών ιερών επικειμένων χρεών
τβδ πατριωτισμού, άγωνιζόμεθα είς τήν έλευθέρωσιν τής Εύβοιας.
Γ° άπό Λαρίσσης έλθον ίμιντάτι είς εχθρούς μας ήνάγκασε νά
βχόίζωμεν αργά' φοβούμεθα μή πάθωμεν άδιορθωτον τι δυστυ-
Χ*1!*α· αί δέ εύχαί τής υπέρτατης Διοικήσεως μάς ήςιωσεν, άφοϋ
Οιεκόψαμεν τό σώμα τών εχθρών καί έπολιορκήσαμεν είς δύω δια­
ιρετικά μέρη, άληβέρι και χαματά νά στενοχωρήσωμεν καί τά
°υ® τόσον πολλά, ώστε άφήσαντες άποσκευάς, αυτούς των τούς
''-Χρους άταφους, νά τρέςωσιν ωσαύτως νά κλεισθώσιν εις τά τεί-
λ7! τής Εύρίπου, δπου ήδη σκεπτόμεθα νά παρατάςωμεν δσας
Κάμεις τής ξηράς καί τή; θαλάσσης, ένεπιστευθη είς ήμάί ύ
^ρτάτη Αιοίκ-ησις διά νά άποκλείσωμεν αύτούς εντελώς.
8*
 116
Κατά τήν επιταγήν της δπιρτα'της Δ οιζήσεως στέλλεται δ τδ
παρόν έπιφερων Γεώργιος Δ. Κοτράτσου μέ έν πλοϊον διοιζούμενσν
ύπό τοΰ Καπ. Ιωάννου Καραβέλλη διά νά περιλάβη σγ^ί^σί, μπα-
ρούτη και σιτάρι, τά όποια καί παραζαλουμεν νά δοθώσιν άνευ
αναβολής, διότι καί πεινούν τά στρατεύματα, μίαν ήδη δλόκληρον
εβδομάδα κρέας άνευ άρτου τρώγοντες, ζαί παντελή έλλειώιν πο­
λεμικών εφοδίων δοκιμάξουσι, διά τά όποια αύτά καί είσέτι περί—
μένομεν ενταύθα, ένω έπρεπεν άλλως νά προχωρήσωμεν αύτά δέ
ταΰτα γνωρίζουσα ή υπέρτατη Διοκησις καί περί πολλου εχουσα
τήν εΰδοκίμησιν τοϋ άνά γείρας πολέμου εί'μεθα εύέλπιδες, δτι
θέλει απολαύσει τδ στρατόπεδον ποσότητα τών είρημένων άνάλογον
μέ τάς -χρείας των. Έν Βαθυονήση τή 16 Δεκεμβρίου 18’27.
Εις τούς ορισμούς σας
Όουσσεΰς Ανδρουτζος, Ιωάννης X. Μιλα^ήτης, Νικολής Γιάννη
Δεμερινης, Κυριάκος Δ Μαμούνης.

ΕΚ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Κ,'.ΤΑ ΤΟ 1824

ΙΙερΐ τών κατά το έτος τούτο συμβασών εμφυλίων διενέ­

ξεων έκτίθησιν ό συγγραφέύς έν σελίδι 155 τήν έξης περικο­
πήν «....οιά τήν όλίγην φρόνησιν καί τήν πλεονεξίαν
πινών έκ τών αρχηγών τοΰ έθνους, προέκυψαν τότε εμ­
φύλιοι διενέξεις καί πόλεμοι, ένεκα τών οποίων διηρέθη
καί έξησθένησε τό έθνος, καθ’ ήν μάλιστα εποχήν εΐχεν
ανάγκην όλων αύτοΰ τών δυνάμεων, οιά νά άποτρέψη τόν
επικείμενον οοβερόν κίνδυνον έξ αιτίας τών διαιρέσεων
τούτων συνέβησαν έτι άπό τοΰ 1S24 μεγάλα τινά δυ­
στυχήματα. Κατά δέ τά ακόλουθα έτη διά τε τάς διχό­
νοιας, και διότι δέν συνεκροτήθη ή άπαιτουμένη τακτική
δύναμις, μικροΰ έδέησε ν άποβάλη ή Ελλάς όλους τούί
καρπούς τών προτέρων θυσιών ».
Εκθετομεν όμως ολίγα τινά περί τών δυσάρεστων τού­
των συμβάντων και ιδίως τά αίτια άφ’ ών έπήγασαν.
Η εν Αστρει ΕΟν. Συνέλευσις έψηφίσατο νά διαπρ^Υ'
 117
ματευθή δάνειον μετά τής Αγγλίας ή Διοίκησις, ήτίς καί
κατώρθωσε τοΰτο οιά τοΰ Ορλάνδου ζαί λοιπών. Αλλά
πραγματοποιηθεντος τοΰ δάνειου ΐσχυσεν ή Αγγλική πο­
λιτική είς τήν 'Ελλάδα.
Επειδή δέ τό εκτελεστικόν έΟεωρεΐτο ώς Ρωσσόφοον,
και μάλιστα ώς ύποστηριζόμενον άπό τόν Κολοχοτρώνην,
ό Κουντουριώτης μετά τών λοιπών έκ τών ναυτικών νή­
σων έπιρρεαζόμενοι άπό τήν ’Αγγλικήν πο)<ιτικήν, και
επιΟυμοϋντες νά λάβωσι μέρος ενεργόν εις τήν Διοιχησιν,
ένα μεταχ ειρισθώσι τό δάνειον κατά τας οΐαθεσεις των,
ήνώθησαν μετά τού Βουλευτικού ζαί έκηρύχθησαν κατά
του εκτελεστικού. ’Αρξαμένης λοιπόν τής πάλης μεταξύ
τών δύω τούτων σωμάτων, τό Βουλευτικόν καίτοι μή
συμπεπληρωμένον διά νομίμων παραστατών, διά παντοιων
αφορμών άπεκήρυξε τό εκτελεστικόν, όπερ άντικατέστη-
σε δι’ ετέρου, τοΰ οποίου Πρόεδρον έξελέξατο αυτόν τόν
Κουντουριώτην, αντιπρόεδρον τόν Βότασιν καί μέλη τόν
Κωλέτην, τόν έκ 1 Ιατρών Ν. Αόντον καί τόν Α. Σπηλιω-
τάκην Γραμματέα δέ τόν Ά. Μαυροζορδάτον.
Τό άποζηρυχΟέν όμως τοΰτο εκτελεστικόν έπερειοο-
μενον είς τήν νομιμότητα τοΰ διορισμού του, έπέμενεν είς
τήν θέσιν του, ώστε ύπήρχον δύω εκτελεστικά σώματα,
~ό μέν είς τήν Τροιζήνα, τό δέ είς τήν Τρίπολιν.
Αλλ’ ό Κουντουριώτης βοηθούμενος άπό τού είρημένου
Αγγλικού δανείου, κατέβαλε τό πρώτον εκτελεστικόν,
καί τούτου ένεκα διηρέθη το έθνος καί έγεννήθησαν αί
(Αεγάλαι έμφύλιοι διενέξεις χαί σπαραγμοί, οίτινες συνε-
’ΐήγαγον ολέθρια είς τό έθνος αποτελέσματα. Τό δέ
δάνειον όπερ ήτο προωρισμένον οιά τάς επωφελείς τοΰ
έθνους άνάγκας, χατεσπατσ?<ήθη άσκόπως, ώστε, ώς θέ-
λομεν ΐοεΐ, έν τω έπομένω έ'τει, ή Κυβέρνησις δέν ειχεν
ευτε οβολόν νά στείλη είς τήν τελευταίαν προμήθειαν
m
τοΰ Μεσολογγίου, άλλ’ έπέβαλλεν έρανον είς τούς πολί-
τας, ίνα ανακούφιση τούς έν Μεσολογγίω πολιορκουμένους.
Ενεκα τών οΐκτρών τούτων εμφυλίων διενέξεων καί τής
γενομένης σπατάλης τοϋ δανείου άπωλέσθη καί ή νήσος
τών Ψαρών οί δέ Τοΰρχοι δράξαντες τήν επωφελή
ταΰτην δι' αυτούς ευκαιρίαν άπέβησαν είς τήν Πελο­
πόννησον ενώ άλλως όμονοοϋντες οι 'Ελληνες ήΟελον
χτυπήσει καί καταστρέψει τόν έχΘρόν, όπως καί τόν φο­
βερόν εκείνον Δράμαλην καί μάλιστα δτε ό Ιμβραήμ-Πα­
σάς άπέβη είς τήν Πόλον μετά 5 χιλιάδων μόνον ώς Οε-
Λομεν ίδεϊ τό επόμενον έτος.
Εν σελίδι 1 18 ιδού τί αναφέρει ό συγγραφεύς διά
τήν εκστρατείαν τοϋ Δερβής Πασά.
«Γ.ϊς δέ τήν στερεάν, ό έν έ’αρει τοϋ έτους τούτου δίο-
ρίσΟ.ίς νέος ‘Ρούμελη Βαλεσής, δηλ. σατράπης τών έν
Ευρώπη ‘Ελληνικών χωρών Δερβής Πασάς, συγκροτή­
σεις στρατόν μυρίων ’Αλβανών, ε’πεχείρησε νά έμβάλη
κατά Ιούλιον είς τήν άνατολ. ‘Ελλάδα, άλλ- άπεκρού-
οΟη ύπό τών κατχλαβόντων τά στενά οπλαρχηγών τών
Σαλώνων, τών Κραβάρων, του Ζυγοΰ, μεθ ών συνετάσ-
σοντο καί πίνες Σουλιώται καί Πελοποννήσιοι. Έκ τών εν­
ταύθα γένομένων μαχών, ή μάλλον αξιομνημόνευτος είναι
ή περί Αμπλανήν τή 14 Ιουλίου συγχροτηθείσα , καύ ήν οί
Τούρκοι έπαΟον ήτταν ολοσχερή, καταλιπόντες είς χεΐ-
ρας τών νικητών δύο πυροβόλα, έπτα σημαίας καί πολλά
όπλα καί πολεμεφόδια».
Παρατηροϋμεν είς ταϋτα ότι ζατα τήν Οέσιν αύτήν ήσαν
δύο χιλιάδες Έλληνες Σαλωνίται, Σουλιώται καί Πελοπον-
νήσιοι, τούτων δέ έπί κεφαλής ήσαν ό Νάκος ΙΙανουργιάς,
ό Π. ΐΝοταρας, καί ό διαπρέψας Κίτσος Τζαβέλας. Είς τού­
την τήν μάχην έπεσαν ύπέρ τούς 700 Τούρκους καί
πολλά λάφυρα περιήλΟον εις χεΐρας τών νικητών.
 Η9
Παραλείπεται δέ χαί ή τοΰ ΜαραΟώνος, όπου ό
ί κουράς μετά 400 ’Αθηναίων χαί ΆνατοΖιχοελλαδί-
τών· έπολέμγισεν εναντίον 5000 Τούρκων, είσβαλόντων
«ς τήν Άττιχήν δια τής Εύρίπου, καί έφόνευσεν ύπέρ τούς
200, άναγκάσας τούς λοιπούς νά ύποχωρήσωσιν.
Είς τήν ΙΙελοποννήσου μέ όλας τάς έκεΐ πολιτικάς διενέ­
ξεις κατά διαταγήν τής διοικήσεως έπολιορχίΟησαν αί ΙΙά-
τραι ατό μέν τήν Γαστούνην υπό τοΰ Δ. Ιΐλαπούτα
Σισίνη, Κ. Βότσαρη, Αποστόλη Κολοκοτρώνη χλ. Άπό
οέ τών Καλαβρύτων Δεμέστικα καί Σουζούμουστα ύπό
τοΰ Λόντου, Τωάν. Νοταρά, Κανέλου Δελιγιάννου,
Πετιμέζαίων, τών υιών τοΰ Κολοκοτρώνη Πάνου καί
Γενναίου, ένθα έγειναν τινές άχροβολισμοί μετά τών είς
τας Πάτρας Τούρκων. Μετά ταϋτα ρεέχρι τών τοΰ
1825 έμειναν είς τήν πολιορκίαν ταύτην ό ΛάμπροςΒέϊκος,
Δούσας Ζέρβας, Ά. Κολοκοτρώνης, Μελετόπουλος καί λοι­
ποί, ώς άκολούθως διά τών επισήμων εγγράφων δηλοΰται.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ.

ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΩΝ ΤΟΪ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΙΤζίός τύν βζφαζηγόκ ’Ajtoaz0J.nr Λ oJoxoz^<j)rr]r!
’Επειδή χαί ό στρατηγός Δούσας Ζέρβας διετάχδη ήδη παρά
τίς δωιχήσεως νά μεταβή εις τό στοατόπεσον τών ’Αγραφων.
Κατά Σ. επιταγήν αΰιής ϋπ’ άριθ. 1. 6137, τής όποιας ά*τί-
Υραιον έγκλείεται, διορ;ζ-:σαΐ ή Γενναότης Σου άντ’ αΰτοΰ Άρ-
λ^γός τοΰ κατά τάς ίεσεις ‘Ριόλου, Αλιτσελεπι κλ. στρατοπέδου.
Ι’ό ύπουογεΐον τοΰτο δέν άμριβάλλει, οτι Οελεις κρατεί στε­
ρεά τάς ρηδείσας θέσει; άποκλείων τοϋ έχδρου τήν έφόρμν,σιν
*°ί δίάβασιν άν ποτέ τολμήση νά έλδη χαΟ’ υμών, διανέμω* τούς
Οπο τήν έδηγίαν σου άναλόγως χατά τήν γρείαν είς τά άνήχοντα
Ι*ερη. Μή παύσης δέ νά είδοποιής πάντοτε τό ϋπουργεΐον τοΰτο
1ϊερι τών τρεχόντων, διά νά λαμβάνη ή διοίχησίς έν καιρω τά
«ναγκαΐχ μέτρα· έγκλείονται δυο διαταγαί προς τούς όπλα?"
λαγούς τούς πριλαβόντως διορίαΘέντας είς τά αϋτόσε διά να
120
σέ γνωρίσουν καί ΰπαζβύσωσιν etc τά; διαταγάς σου, ή δέ πρδς
τόν Σ. φροντιστήν τών Π. Πατρών δια νά προμηθεύη τάς
αναγκαίας τροφας καί πολεμοφόδια εις τοΰ; ύπό την οδηγίαν σου.
Τήν 12 Άπρίλ. 1825. ΈνΝαυπλίω. Ό υπουργό; τοΰ πολέμου
Άδάμ Δοϊίκας^

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ Δ10ΓΚΙ1ΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

/Tjf'dc ro>· Ι'ικναιόΐατοκ ■Στρατηγόκ'Λχοστό.Ιηΐ ΚοΛοχοτφΐύνητΊ
Αγκαλά ζαί προηγουμένως ή Σεβαστή διοίχησις διέταξε*
άπάσας τάς Ηελοποννησιακάς έπσργίας ύπ άριΟ. 7682 νά στρα-
τολογήσωσιν δσον τό δυνατόν, καί νά τρέξωσι νά προλάβωσι τόν
κίνδυνον της πατρίδος μ’ όλον τοΰτο διά τήν έμφάνίσΐ* τοϋ Βυ­
ζαντινού στόλου εις τά νερά τή; ΠελοΛοννήσου ή διοίκησις προβλε-
πουσα τά κινήματα του υποπτεύεται μήπως τυχόν χάμη άπόβαστν
αιφνίδια* εις κανένα μέρος τής γή; τή; Ιίελοποννήσου, χαί διέταξεν
έκ νε'ου μέ διαταγήν της ύπ άριΟ. 7789 τήν μέν Γαστούνην νά ς-ρα-
τολογήση πρός τά; 2 ήδη χιλιάδας, εισέτι πεντακοσίους, τήν
δέ Βοδίστα προς τοΰ; πεντακοσίους εισέτι διακόσμους, εις τά Κα­
λάβρυτα πρός τάς δυο χιλιάδας εισέτι πεντακοσίους καί τήν
Κόρινθον πρός τάς δύο χιλιάδας είσετι πεντακοσίους, χαί παρα-
δίδουσαι αύτοΰ; ύπό τήν οδηγίαν τών ένοουμένων οπλαρχηγών,
έλΟωσιν εί; τάς τρεις θέοεις τοϋ στρατοπέδου τών ΙΙαλαιών
Πατρών.
Ίδεάζεσθε λοιπόν και ή γενναιότης σας περί τούτου όπως δεχθή-
τε τού; εις τό μέρος σας έλθόντας καί τοποθετήσετε αύτούς οπού
ό κίνδυνος χαί ή μεγίστη τής πατρίδος ανάγκη τό απαιτεί, Γεν­
ναιότατοι, ό κίνδυνος τής πατρίδος είναι μέγιστος καί προφανής'
ένθυμηθήτε οτι οί Έλληνες έλαβον εις χεΐράς των τά δπλα μέ τήν
άπόφασιν ή νά έλευθερωθώσιν ή ν’ άπθανωσι τιμίως πολεμοΰντες
ύπέρ πίστεως καί πατρίδος.
‘Η διοίχησις καί ή πατρίς περιμένει τήν ελευθερίαν της άπό τό
άγρυπνο* ομμα τή; Γεν'.α ότητός σας καί τή; Ορθής φρονήσεως καί
όδηγία;, τρέχοντες καί όδηγοδντες τούς "Ελληνας, δπου ό μεγα-
λείτεροί κίνδυνος τό καλέ? ματαιώνοντες τά κινήματα τοΰ εχ­
θρού τής πίστεω; καί τής πατρίδος.
 121
Ταυτα τό υπουργείο* τοΰτο οάς ιδεάζει έχ μέρους τής διοιχή-
σεως έπευγόμενόν Σας νίκα; καί τρόπαια κατ’ εχθρών χαί Βαρ­
βάρων, 23 Μαίου έκ Ναυπλίου 1825.
Ό υπουργός τοϋ πολέμου, Α. Δοϋχας.

Έν τή σελίδι 170 περί τής άποβάσεως τοΰ Ιβραίμ

Πασιά είς Πόλον χτλ. έκτίθησιν ό συγγραφεύς τά έξης.
«Έχ τής άμελείας ταύτης (τής Κυβερνήσεως), ώφελού-
μενος ό Ίβραίμ-Μασιάς, κατώρθωσεν ήδη δ,τι κατά τό
παρελθόν έτος δέν είμπόρεσε νά χατορθώση, καί, άφου
άνεπλήρωσεν ολας τάς ζημίας δσας είχε παθει , διε-
περαιώθη άχωλύτως είς Πελοπόννησον μετά 50 πολε­
μικών καί φορτηγών πλοίων καί άπεβίβασε τή 11 καί 12
Φεβρουάριου, παρά τήν Μεθώνην, ήτις κατείχετο έτι ύπό τών
Τούρκων, 4,000 πεζών καί 400 ιππείς· έπειτα, τή 5 Μαρ­
τίου έπήλθε καί δευτε'ρα τοϋ Αιγυπτιακού στρατού μοίρα,
συγκείμενη ύπό 7,000 άνδρών, έν οίς ήσαν 400 έτεροι
ιππείς. Έν τω άμα ό Ίβραίμ-Πασιάς άφ’ ενός μέν έπολιόρ-
χησε τήν Πόλον, άφ’ έτέρου δ’ έτροφοδότησεν άπό θα­
λάσσης τάς Πάτρας, και έπεμψε πάλιν τον στόλον αύτοΰ
είς Σούδαν, διά νά παραλαβή έκεΐθεν νέα ς-ρατεύματα, καί
π°λεμεφόδια. Τάέν’Αχαια ένησχολημένα Ελληνικά ςφατεύ-
Ρ·ατα κατήλθον μέν τελευταίου εις Μεσσηνίαν καί έπεχείρη-
σαν νά προσβάλωσι κατά νώτον τούς Αραβας· άλλ’ άνθορ-
Β-ήσαντος τοΰ Ίβραίμ-ΙΙασά μετά 3,000 πεζών, 400 ιπ­
πέων καί 4 πυροβόλων, δέν ήδυνήθησαν ν’ άνθέξωσιν είς τόν
τ«Χτικώς ώργανισμένον Αραβικόν στρατόν...........................
Χαί τή 19 ’Απριλίου ό Αιγυπτιακός στόλος άπεβίβασε
στάλεν είς Μεθώνην 4,000 άνδρών καί.πλήθος πυροβόλων
Χαι πολεμοφοδίων».
« Εν δέ τή σελίδι 173 αναφέρει ότι μετά τινας ημέρας
έπαθον οί Έλληνες πληγήν νέαν, διότι ή Πόλος άπαν-
ταχόθεν ήδη περιζ ωσθείσα, ήναγκάσθη νά παραδοθή εις
1 22
τόν ΐβραιμην. ΕπήλΟε δέ πάλιν παραμυθία έτέραάπό θριάμ­
βου ναυτικού λαμπρότατου ».
’Ενταύθα ό συγγραφεύς παρατρέχει πολλά γεγονότα άξια
τοιαύτής ίς-ορικής περιγραφής, τά όποια συνέβησαν πέριξ τής
ΙΙύλου’ ενώ αλλαχού, προκειμένου περί τίνος άκροβολι-
σμοϋ ή μικρού λόγου συμβάντος, τά περιγράφει ακριβώς
καί μέ τά ζωηρότερα χώματα· διά νά έπαινέση ’ίσως πρό­
σωπα τής συμπάθειας του' τούτου ένεκα έκΟετομεν έν
συντόμω τά κατά τήν ε’ποχήν ταύτην συμβάντα.
Ό Ίβραιμ-Πασάς τόν Φεβρουάριον καί περί τάς άρχάς
Μαρτίου πραγματιζώς άπεβίβατεν έκ διαλειμμάτων είς
ΙΙύλον 12,000 στρατιώτας. Τότε δ’ένεκα τών εμφυλίων
διενέξεων τυχαίως εύρέθησαν ύπέρ τάς 8000 στρατιωτών
επίλεκτων Ελλήνων, δίατελούντων ύπό τήν αρχηγίαν
τών ίζανωτέρων στρατηγών τής Ελλάδος, ήτοι τών Κα-
ραϊσκάζη, Τζαβελαίων , Καρατάσίου, Χατζή Χρήστου,
Βότσαρη, Κοντογιάννη, Γϊολοασαίων, Άνδρ. Ίσκου, Γά-
τσιου, Βάσίου, Διοβουνιώτη, Βαλτινοϋ, Πανουρια, Μακρυ-
γιάννη, Καλέργη, 'Ραγκού, Χριστοδ. Χατζή Πέτρου, Φω-
τομάοα, ώύδη, Χατζή Στεφάνή, απάντων τής Στερεάς
'Ελλάδος' έζ δέ τής ΙΙελοποννήσου τών ’Αντωνίου Μαυ-
ρομιχάλη, τών υιών τοΰ Π. Μαυρομιχάλη, ’Αρχιερέως Με­
θώνης, Άναγνωστα'ρά, Γιατράκου, Τσώζρη, ΙΙαπατσώρη,
Πορειώτου, Βοτα’ίτου,Ζαφειροπούλων, 1 ιαννεα Κ,απετανάζη,
Α. Κανελοπούλου καί 1ζ· Χρηστοπουλου - έκ τούτων
λοιπόν τών Αρχηγών οι μέν ώχυρώθησαν είς Πόλον,
Σφακτηρίαν καί Ναβαρΐνον, οι. δέεις διαφόρους άλλας θέσεις
πέριξ τής Πύλου, διά ν’ άντιταχδώσιν. είς τον εχθρόν.
Ό δέ Ιβραίμης διαιρέσας τόν στρατόν του είς δύω ίσα σώ­
ματα, διά τοΰ ενός μέν έπολιόρκησε τήν Πύλον καί λοιπά
μέρη-, διά δέ τοΰ ετέρου έπετέθη κατά τών πέριξ τής Πύλου
ώχυρωμένων. Οί ΊΓ/Ληνες, άν καί γενναίως άντέστησαν
 123
εΐζ διαοόρους μάχας, ζαί μάλιστα ό Κ αρατάσεος εις έχείνην
Τής Σχοινόλακκας, δέν ήδυνήθησαν όμως ν’άνθέξωσιν απέναν­
τι τής ορμής τοΰ τακτικού στρατού του εχθρού. Όθεν ό I-
βραίμης μέχρι τέλους Απριλίου ένίζησε καί διέλυσε τά
έξωθεν στρατεύματα και έζυρίευσε τήν Πόλον, Σφακτη­
ρίαν καί Ναβαοΐνον. Κατ αύτάς δέ τάς περιστάσεις Ελλη­
νες έφονεύθησαν περί τούς 700, έν οϊς καί’Αρχηγοί Άνα-
γνωσταράς, υπουργός τοΰ πολέμου, I σαμαδός, 1ω. Μαυρο­
μιχάλης, Ξύοης, Βοταίτης καί Σταύρος Σαχίνης·καί ήχμα-
λωτίσθησαν περί τούς 300,έν οίς και οί Αρχηγοί Αρχιερεύς
Μεθώνης μετά τοΰ αδελφού του Οικονόμου, Χατζή-Χρή-
στος, οί αδελφοί Ζαφειρόπουλοί (έκ Κυνουρίας), Γιαννέας
Καπετανάζης, Ν'. Μοθωνιός, καί Α. Κανελόπουλος. Κατά
δέ τήν κυρίευσιν τής Πύλου ζαί Ναβαρίνου ύπετάχθησαν
ύπέρ τούς 1500, έν οίς καί οί 'Αρχηγοί των Γ. Μαυρομι­
χάλης, Η. Γιατράκος, Δ. Τσώζρης, L. Χρηστόπουλος, Μα-
κρΰγιάννης ζαί άλλοι. Τούρκοι δ’ έφονεύθησαν ζαθ όλας
τάς μάχάς ταύτας ύπέρ τούς 1000.
Μετά ταΰτα ό εχθρικός στόλος μίχρι τής 10 Μαίου
°ίς μετέφερε στρατεύματα, ώστε όλη ή δύναμις τοΰ I-
βρα’ιμ, συνεποσώθη εις 25,000 άνδρας. Άλλ’ ούτος δέν
ένισχύθη τόσον άπό τήν νέαν έπελθοδσαν Επικουρίαν, όσον
άπό τήν έπαρσιν ότι ένίζησε τούς ίκανωτέρους’Αρχηγούς τής
’Γλλάδός έπί κεφαλής τών άνδρείοτέρων στρατευμάτων.
Μετά ταΰτα έρχεται ό συγγραφευς έν σελίδι 1/5 εις
την μάχην, ήτις συνήφθη μετά του Παπαφλέσια.
"Αί άποτυχίαι αδται, λέγει, ήσαν τόσο) μάλλον λυπηραι,
οσ<ρ τά κατά τήν Πελοπόννησον πράγματα δέν είχον καλώς·
Μετά τήν άλωσιν τής Πύλου, ό Ίβραίμ Πασάς έπεχείρησε»
rpiv προχωρήση εις τά ενδότερα, νά έξάπλωθή δεξιά και
αριστερά- Καί πρώτον ώρμησε προς τήν Κυπαρισσίαν. Εν
ταυτη τή στρατεία ήγωνίσθη μέν ν αναχαίτιση αΰτόν ο
J 24
Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δίκαιος δ επιλεγόμενος ΙΙαπα-
φλέσας, ΙΙελοποννήσίος, μετ’ άνδρών 300' άλλά περιζω'
σΟεΐς πανταχόθεν, μετά εννέα ώρών πεισματωδεστάτην
μάχην έπεσεν ένδόξως μεθ’ όλων τών συναγωνιστών. CB
Άραβες άπέβαλον έν τή μάχη τούτη 600 άνδρας καί ένα
συταγματάρχην, πολλοί δέ ανώτεροι άξιωματικοί αύτών
έπληγώθησαν. Ουτω ζατισχύσας άν καί μετά ζημίας πολ­
λής τής πρός τό μέρος τοΰτο άντιστάσεως ό Ιοραίμ Πα­
σάς έτράπη κατά τών Καλαμών καί πυρπολήσας τήν τε
πόλιν ταύτην καί άλλας τινας μικροτε'ρας περί αύτήν, έξε-
στράτευσεν είς Τρίπολιν.»
Ή τόλμη καί ή άνδρεία τοΰ Παπαφλέσα είναι έκ τών
σπανίων παραδειγμάτων άτινα άναφέρει ή Ιςοοία- διότι κατά
τοιουτου φοβερού εχθρού καί τόσον έπηρμένου μόνος τοιοΰτός
τις ήρως άπεφάσιζε νά έπιχειρήση τό τοιοΰτον τόλμημα. Ουτος
κατά τήν εποχήν αύτήν ώς ύπουργός τών Εσωτερικών
έσύλλεξεν ύπέρ τάς 2000 στρατιώτας Ηελοποννησίων, καί
κατέλαβε τήν Οέσιν Μανιάκι, διά ν’ άποκρούση τόν εχθρόν.
Αλλά λειποτακτησάντων πολλών έκ τών στρατιωτών τού­
των, έμεινε μετά 600 περίπου τό πλεΐστον Άρκαδίων, καί
μαχόμενος έπεσεν ένοόξως μεθ' όλων τών ύπ’ αύτόν, έν
οΐς καί οί οπλαρχηγοί, Κεφάλας, Καχάνης, Αλ. Βοιδής καί
Θανασούλης Καπετανάκης, Τούρκοι δ’έφονεύθησαν διπλά­
σιοι- ό ήρωικός ουτος θάνατος του Παπαφλέσα μετά τών
ύπ αύτόν ούχ ήττον ένέσπειρεν είς τούς Ελληνας καί μά­
λιστα τούς Μεσσηνίους τήν δειλίαν καί τήν άπελπισίαν καί
ηύξησε τήν έπαρσιν καί τόν τύφον τών τούρκων.
Καταχωρούμε» τά κάτωθι έγγραφα τον θάνατον καί τήν κατα­
στροφήν τοΰ Φλέσα άφορώντα.
Φί.Ιτατοι άόε.Ιφοί! Ko.loxozpurq x(tl Λοιποί!
Χθές έπληροφορήθημεν καθαρά, δτι ή θεία δίκη κατά τήν καρ­
διάν σας έδωσε καί έλευθερωθέντες ήλθετε υγιείς είς ΝαύπΙιον α*
 125
παντες, τοΰτο έπιρίμέναμεν άφευκτα είς τήν παρούσαν εποχήν χαί

τα προς τήν Διοίχησιν μέ διαφόρους καί αλλεπαλλήλους αναφοράς

μας έκάμαμεν.
ΙΙατριώται ! δέν ήμπορεΐ τις ν’ άρνηθή δτι εϊσΟε πρόμαχοι
τής ελευθερίας καί συναγωνισταί μετά καί άλλων αδελφών, είναι
όμως άναντίρρητον, ότι οί ανώτεροι όσον δοξάζονται τόσον ύπό-
Χεινιαι είς τό μίσος τών ζηλότυπων, καί επειδή ώς όντες πρό­
μαχοι αποφασίζουν νά χύσουν και τό ίοιον των οίμα διά τήν σω­
τηρίαν της πατρίδος, δέν πρέπει νά άπαυοι,ουν καί νά μιχροψυχοΰν
άπό πράγματα επόμενα, τά όποια και πριν συμβουν, γνωρίζουν
οί βλε'ποντες δπωσοΰν μακρύτερον τοΰ όρίζοντός των.
Φίλοι καί αδελφοί ! μήν αμφιβάλλετε οτι άν σείς ευρισκόμενοι
είς τήν Μονήν τοΰ προφήτου ‘Ηλίου, δέν είμεθα καί ημείς όλι-
γώτερον ζαταλυπηαέ'Όΐ ά» καί είμεθα είς τό έδαφος τής Πελοπόν­
νησου καί τής Σπάρτης. Περαστικόν δμως άς γίνη διά τήν αγάπην
τής πατρίδος καί τούτο καί άς άποδοθή καί αυτό είς τήν τύχην
τών αθώων ‘Ελλήνων.
‘Η τόλμη τοΰ αχρείου Ίμβραιμπασα καί ή ασπασία του εσω­
τερικού μ*ς έο-ρον είς ταύτην τήν ακμήν τοΰ κινδύνου τήν γλυ-
Χειαν πατρίδα, καί μολονότι κα! ήμεϊς ώς "Ελληνες καί Σπαρτια-
ται μάλλον είμεθα περιπεπλεγμένοι είς τάς επαράτους διχονοίας,
μολαταύτα συναισθανθέντες τόν διαλειφθέντα κίνδυνον, άνανήψαν-
τες άπεφασίσαμεν μέ μίαν ψυχήν καί κσρδίαν, νά όρμήσωμεν
’ύμπαντες γενναίως κατά τοΰ έχθροϋ καινά βοηθήσωμεν τήν πα­
τρίδα κινδυνευουσαν. ΙΙεοιπλε'ον δέ βλε'ποντες ήδη τό πέρας και
τών έδικών σας δεινών χαιρόμεθα, οιοτι Οελομεν συμβάλλει πάλιν
°ΐά νά κατατροπώσωμεν όμοθυμαδόν καί τούτον τόν τολμηρότατον
μέν, μηδαμινόν δέ Αιγύπτιον εχθρόν εΰχόμεθα όμως ινα δώση
ό έφορος τής ελευθερίας μας ίίψιστος θεός ύπομονήν τών δεδοχι-
μασμένων γενναίαν καί απάθειαν μετ’ άμνηστείας. ’Ενδόθητε οΰν
τήν καθαράν δμόνοιαν καί σύμπνοιαν, διά τής οποίας μόνης έλπι-
ζεται άφευκτα ό άφανισμός τοΰ έχθροΰ, καί οΰτω Θέλει μείνει β*~

τής παρουσίας σας, άν όμως καί συμβή τι διαφορετικόν, (το οποίον

126
δέν έλπίζεται ποιέ άπό τόν αληθή πατριωτισμόν Σας χαί φρό-
νησίν σας) τότε ζαί ό λαός απελπίζεται ζαί ή πατρίς άπόλλυται.
’Εντός ολίγου περιμένομεν τήν προσοιπικήν σας παρουσίαν μέ
τα; άρχετας δυνάμεις χαί ε’ίθε! ‘Ο εχθρός κατά τάς όποιας έ'χομεν
ειδήσεις σήμερον ή αυριον εισβάλλει κατά τοϋ στρατοπέδου τών
’Αρκαδίων, οί όποιοι ΐδόντες τό κίνημά του ζητούν παρ ήμών βοή­
θειαν, αολονότι καί ήμεΐς μή ή'εύροντες τά σχέδιά του τόν περι-
μένομεν ενταύθα, μολαιαΰτα δέν λείπομεν τοϋ νά ένεργώμεν δι’
οσα άχοβλέπουν εδώ καί έχει προς όφελος τής πατρίδος.
Έπευχόμενοι τήν δσον ούπω θεόθεν καλήν μας άντάμωσιν μένομεν.
Σήμερον βλέποντες μαχρόθεν έζ ωρών διάστημα νά κροτήται
πόλεμος κατά τών ’Αρκαδίων, στέλλομεν έν σώμα Σπαρτιατών
ποός βοήθειαν των, συνιστάμενον περίπου τών όκτακοσίων. Μετά
τών 'Αρκαδίων είναι καί ό ’Αρχιμανδρίτης Δίκαιος καί Σπαρτιάται
ύπέρ τους πεντακοσίους. Τή* 20 Μοίου 1825. Φρουτζιπλοκάμερι,
Οί πατριώται καί αδελφοί
Πετρο'μπεης Μαυρομιχάλης, Διονύσιος Μούρτζινος, Δημητράζ.ης
Γρηγοράκης.
Γεη'αεότατοι 'Οπ.ΙαρχηγοΙ τής επαρχίας Καρυταίκης !
Σας δίδομεν τήν θλιβερόν είδησιν, ότι ό εχθρός ώρμησεν εί; τό
σώμα τοΰ ‘Αγίου ’Αρχιμανδρίτου καί λοιπών άρχηγών, όντας
αδύνατοι τους έτσάκισαν καί έσκότωσαν τόν ’.Αρχιμανδρίτην, τόν
στρατηγόν Κεφάλαν καί τόν ανεψιόν τοΰ Φλέσσα τόν έ’πιασαν ζων­
τανόν, καί περί τούτου στοχασθήτε και τά λοιπά. Αδελφοί τρέ-
ξετε όσοι βαστάτε άρματα, καί όσους ευρετε εις μέρος δπου βα­
στούν δπλα βάλτετου; εμπρός, ότι σέ δύο ημέρας άν δέν προ-
φθάσετε όσοι περισσότεροι ήμπορέστε, βέβαια ήμεΐς θά πέσωμεν
εις τήν επαρχίαν σας διά νά βαστάςαιμεν τήν ορμήν τοΰ εχθρού'
ήμεΐς έ’χομεν θέσιν πιασμένη εις τό μέρος τοϋ τμήματος τοΰ Κον-
τοβουνιοΰ δυνατήν καί περιμένομεν καί τήν γενναιότητά σας νά
γίνωμεν χονδρόν σώμα νά κτυπήσωμεν τόν εχθρόν, καί μέ τήν βοή­
θειαν τού θεοΰ νά τόν έκτυπησωμεν καί νά τόν γάσωμεν κατά
κράτος’ τρέξατέ, τρέξχτε, ότι έχαθήχαμεν ! έχαθήκαμεν !
Τήν 22 Μαίου 1825 άπό Χωρία Μαλί. Οί πατριώται
Δ. Πλαπούτας, Μ. Γρηγοριάδηί, Α. Παππατσώρης.
 127
Έζογΰτατε άόε.ίφε Κο.Ιοκοτρώπι !
Καί είς τάς 20 τοΰ ήδη τρέχοντος άμα πληροφορηθέντες τον αί­
σιον ερχομόν σας σάς έγράφοίμεν άπδ Φρουτζιάλα καί ά/ρι τουδε
^λπίζομεν νά τδ έλάβατε, σήμερον εέδο? ενα αδελφικόν σας, όπου
Υράφετε πρός τούς οπλαρχηγούς τών μερών τούτων, είς τδ όποιον
?ανερώνετε τδν τάχιον χαί συνωδευμένον μέ άρκετάς χιλιάδας
ερχομόν σας καί τήν ετοιμασίαν τών αναγκαίων, οθεν σπεύδω νά
σας κάμω τήν άπάντησιν και να σάς παρακινήσω ά ίελφικώς καί
πατριωτικώς, διά νά ταχύνετε τήν ένταΰθα παρουσίαν σας, ώς
συντελεστικήν διά τήν ασφαλείαν τής πατρίδος, ητις υπεπεσεν εις
μέναν κίνδυνον· περί ζωοτροφιών καί πολεμοφοδίων εύρίσκονται
μέρος έδώ καί άρκοΰν διάνα οίζ.ονομηθοϋν οί στρατιώται δι" ολίγον
καιρόν, πλήν ή Διοίκησις δέν παύει άπδ τοϋ νά προμηθεύη τοίτ’ αύτό
είς τόν καιρόν, καί δέν ελπίζω διά νά δοκιμάσοιμεν έλλειψιν.
‘Ο πόλεμος οπού έγεινε είς τήν θέσεν ήν ίβαστοϋσαν δ άγιος
’Αρχιμανδρίτης, ό Γαμβρός μου Καπετανάχης, έξάδελφός μ<υ
Βόϊδής καί Κεφάλας, (οϊτινες λέγουν, ότι εθυσίάσνήσαν)· ή νίκη
έ'μεινεν είς τδν εχθρόν, δστις έπήρθη είς ταΰτην τήν νίκην του . . .
‘Ημείς εντός ολίγου θά συνέλθωμεν αρκετοί Σπαρτιαται, είναι έδώ
καί μέρος Λακεδαιμονίων καί σήμερον αναμένεται καί δ στρατηγός
Γ. Γιατράκος μέ όλους τούς λοιπούς,’και συσσωματωθέντες θέλει
σρέςομεν εις τήν θέσιντών Φραντζολοκαμάρων. "Αμασύν θεω εκκι­
νήσετε διά τά ένταΰθα, κρίνω συμφέρον νά διευθυνθήτε εις τήν
θεσιν τοϋ αγίου Φλώρου, καί άπ εκεί νά συναγροικηθώμεν οποίαν
άλλην θέσιν πρέπει νά καταλάβωμεν διά να άντικρούσωμεν γεν-
ναιως τδν τολμηρόν εχθρόν. Σάς περιμένω λοιπον ανυπομονως
Χ!!ί σας άσπάζομαι αδελφικώς. Ταΰτην την ωοαν εφθασε καί ό
στρατηγός Γιατράκος, ό δέ Καπετάν Μούρτζινος εύρίσκεται είς
‘Αρμυρόν. 24 Μαίου 1825. Καλάμαι. ‘Ο αδελφός σας
Π. Μαυρομιχάλης.
Αγαπητέ και έπιστήθιί μου Νικήτα !
Είς Μεσολόγγι.
Δεν λείπω διά τοϋ παρόν ιος μοιμ τυχών ευκαιρίας ασφαλούς,
Ερευνήσω τά τής αγαθής υγείας σου, άμα δέ καί νά σέ συγχαρώ
 128
eta δύω αίτια, τά όποια μοί έπροξένησαν μεγάλην παρηγοριάν, ύ­
στερον άπό τά; τόσας λυπας όποϋ έόοκίμασα. Πρώτον ή διακη-
ρυχθεΐσα γενιχή άμνηστεία ύπέρ δλων ιών κατατρεχθέντοιν πα­
τριωτών, ήτις άναμφιβόλως θέλει φέρει ευτυχή αποτελέσματα είς
τάς παρούσας δεινά; περιστάσεις τή; πατρίδος, και δεύτερον σοΐ
συγχαίρω διά τόν νεοτεχθέντα σοι υιόν, δστις είθε νά φανή άξιος
τοιούτου πατρός ώ; ό φίλος μου Νικήτας· αυτή στοχάζομαι νά
ήναι ή καλλίτερα ευχή, ποΰ ήμπορεΐ τις νά δώση. Ό έπιφέρων
τό παρόν μου Καπετάν Σπΰρος έρχεται εις τά αυτόσε απεσταλ­
μένο; άπο τόν Μπάρμπα σου καί φίλον μου Κολοκοτρώνην, διά νά
σέ άναγχάση νά έπιταχυνης τόν έρχομόν σου εις τά έ?ώ, τόν ό­
ποιον ζαί έγώ αναγκαιότατου βλέπω, ήξεύρω κάλλίστα, οτι ή
έκεΐ παρουσία σου νά έστάθη ωφέλιμος, επειδή μετ’ άνεκφοάστου
χαράς έπληροφορήθην τάς κατά τών έκεΐ έχθρών λαμπρά; νικάς
σου, μ’ όλο< τοΰτο γνωρίζεις, ότι έκεΐ είναι ικανοί καί άξιοι Κα-
πεταναιοι διά νά ο.αφεντεύσωσι τό Μτσολόγγιον καί ν’άποκροό-
σωσι τόν εχθρόν, ένω έδώ έχομεν έλλειψιν καλών’Αρχηγών, καί
άξιων μόνον μέ τό ό/ομά των νά ένθαρρύνωσι τούς στρατιώτας μας,
οι όποιοι διά τάς τόσα; αποτυχίας μας, τάς οποίας θέλει σάς
πληροφορήσει εμπεριστατωμένοι; ό Σπΰρος , εόρίσκονται είς
πανικόν φόβον.^’Αληθινά ή παρουσία τοΰ Κολοκοτρώνη καί όλων
τών λοιπών θέλει τού; έγκαρδιώσει, μ’ όλον τοΰτο, ανάγκη ό Ίμ-
πραίμης ν’άζούση τό τρομερόν Αδρού τοΰ Τουρκοπελέκα μου. Ίσως
είς αύτάς τάς παρακινήσεις μου ήθελες είπεΐ, ότι καί εδώ Τούρκοι
καί έκεΐ Τούρκοι, χαί έδώ πατρί; χαί έκεΐ πατρίς. Πλήν είς αυτά
σοΐ αποκρίνομαι, όιι όταν οί εχθροί άποχρουσθώσιν άπό τήν Πε­
λοπόννησον, και μείνη αυτή έκτος κινδύνου, τοιε ευκόλως καί οι είς
τήν ‘Ρούμελην εχθροί-παν κατά διάβολου, καί άφου δώσωμεν τό
νιξάμι εί; τόν Ίμπραϊμην, τό όποιον τό έλπίζω όγλήγωρα, μέ τήν
βοήθειαν τοΰ Γέρο θεοΰ. τότε ποιος θέλει μάς έμποδίσει νά μή
τρεξωμεν όμοθυμαδόν ύπέρ τών αδελφών ‘Ρουμελιωτών^Μήν άκου;
λόγια οτι από στραβαράπιδε; δέν έχομεν κίνδυνον, αυτοί είναι τα­
κτικοί, έχουσι τήν καλλιτέραν καβελαρίαν τοΰ κόσμου, άξιους Ευ­
ρωπαίους όφφιτζιάλους (α), καί επί Ζεφα/,ής των άνδρεΐον καί πολι-
(α) Ήταν ιί; τήν δοΰλιυοιν τοΰ Ιμπραΐμ πασα ύιτιρ τους 130 ίξίωμκτικοί Γάλλοι.
 129
Ήχωτατον Αρχηγόν, κπί είναι πολλά πλέον επικίνδυνος άπό τόν
Δραμαλην μ' δλον ότι καί αί δυνάμεις του είνχι όλιγώτεοαΐ' πλήν
εΧ®μεν σωστάς πληροφορίας, οιι περιμένει καί ά^λας δώδεκα χι-
Αιάδας, χαί οδτω νά κάμη κίνημα- έκ τούτου καταλαμβάνεις ότι
°εν ε[ναι μουρλός σαν τόν Δραμαλην, ή ωσάν άλλους, τούς όποιους
Ρ-5 τήν βοήθειαν τοΰ Θεοΰ ένικήσαμεν αύτά δλα έκρινα εύλογον νά
°οι φανερώσω διά νά σέ άναγκασω νά μήν άργοπορήσης τόν έρχο-
f*ov σου· ή'ιύρεις κάλλιστα, ο’.ι οσάκις δ άγιος ’Αντώνιος συαβου-
λευει, κινείται πάντοτε άπό τήν προς τήν πατρίδα λατρείαν καί
από τήν αγάπην πρός τόν φίλον του Νικήταν ταΰτα, καί άσπα-
ζόμενύς σε έκ βάδους ψυχής καί Απευχόμενος σοι υγείαν καί καλήν
«’τάμωσιν μένω. Τή 19 Μαίου 1825. ’Εκ Τροπολιτσας.
Ό άγαπητός σου φίλος, Δημήτριος ‘Υψηλάντης.
Έν τή σελίδί 175 ζαί 176 περί του Κολοζοτρώνη ανα­
φέρει ό συγγραφεύς τά εξής.
« Εν τω μεταξύ ή Έκληνιζή ζυβέρνησις θεωρούσα τόν
έσχατον της Χερσονήσου κίνδυνον, άνέθηζε τήν άρχηγίαν
®ϋτής .εις τόν Θεόδωρον Κολοκοτρώνην, οστις, διά τάς εμ­
φυλίους διενέξε ις τοΰ προηγουμένου έτους, διετέλει μέχρι
εποχής ταύτης περίωρισμένος εις Ύδραν, ό γέρων
^θλεμαρχος, οστις είχεν ήδη σώσει άπαξ τήν πατρίδα αύτοΰ
επ'ι Δράμαλη, έπραξε καί τόρα, μετά πολλής δραστηριό-
~ή~ος καί έπιτηδειότητος ο,τι ή το δυνατόν νά πράξη.’ΑΛλ’
ειΖεν ήδη νά άνταγωνισΟή προς τάγματα ταζτικώς ώργα-
^-σμένα· ώστε, άν καί ό.περί αύτόν συγκροτηθείς στρατός
συ^έκειτο έξάνδρών. λόγου άξιων, δέν είμπόρεσε νά δι'α-
*ωλύση τήν πρόοδον τοΰ αντιπάλου του, οστις τή μέν 11
Ιουνίου ένέβαλεν εις Τρίπολιν κτλ.. »
Παραλείπει όμως πολλά γεγονότα ώς καί τήν έν Πολιανή
σ'νμβάσαν μάχην πριν ή ό.εχθρός είσβάλη εϊς Τρίπολιν, καί
εχθίτομεν αύτά έν συντόμω.
θ Ιβραιμης μετά τήν καταστροφήν τοΰ Δικαίου ένε-
•“Ρήσε τήν Κυπαρισσίαν καί έστράτευσε κατά τών Καλα-
9
130
μών. Άλλά, προχωρήσαντος έκεΐσε, οί έν τή πόλει ταύτη
ώχυρωμένοι II. Μαυρομιχάλης μετ’ άλλων στρατηγών καί
3500 Ελλήνων άπεσύρθησαν, και ούτως, άνευ άντιστάσεως,
ούδέ τοΰ έλαχίστου πυροβολισμού γενομένου, έγένετο κύ­
ριος καί τής χώρας αύτής, τήν οποίαν έδήωσεν πριν ή
προφθάση ή ύπό τοΰ Γενναίου άποσταλεΐσα στρατιωτ.
δύναμις μετά του ΙΙαπατσώνη καί λοιπών.
“Ηδη λοιπόν ό Ιβραίμης καταβαλών πανταχοΰ τάς πα-
ρουσιασθείσας αύτώ άντιστάσεις, έθεωρεΐτο κύριος τής
Μεσσηνίας, καί έμπνεύσας είς τάς καρδίας τών Ελλήνων
τήν φρίκην και τόν τρόμον, δέν έφοβεΐτο πλέον ν’ άπαν-
τήση προσκόμματα είς τά πολεμικά σχέδιά του. Οί δ' Έλ­
ληνες άφ’ ενός πτοηθέντες άπό τήν φυγήν τών έν Καλά-
μαις, άφ έτέρου δέ άναλογιζόμενοι τάς ήττας, άς ύπέστη-
σαν έν βραχεί διαστήματι χρόνου, κατελήφθησαν σχεδόν
άπό απελπισίαν καί άπέβλεψαν είς μόνην τήν έλευσιν τοΰ
Γέρο Κολοκοτρώνη, είς τοΰ όποιου τήν φρόνησιν καί στρα­
τιωτικήν έμπειρίαν έπερειδόμενοι, ήλπιζον ότι ήθελον άν-
τιστή καί αποκρούσει τόν τολμητίαν εχθρόν.
Ό Κολοκοτρώνης έξελθών τής Ύδρας τήν 17 Μαίου,
άπήλθεν είς Τρίπολιν τήν 21, ένθεν έξέδωκε διακηρύξεις
διά νά συναχθώσι στρατεύματα. Άλλ’ ή Διοίκησις έκτι-
μώσα τήν στρατιωτικήν ικανότητά του, είς τήν παρούσαν
δεινήν τής πατρίδος θέσιν, διώρισεν αύτόν Αρχηγόν τών τε
Πελοποννησιακών στρατευμάτων καί όλων τών έκεΐ εύρε-
Οέντων μή ΙΙελοποννησιακών, Οέσασα υπό τάς διαταγάς
του καί τόν στρατάρχην ‘Υψηλάντην (ώς έμφαινεται
έκ τού κατωτέρω ειδικού περί τούτου εγγράφου της),
καί τόν περιέβαλε μ απόλυτον πληρεξουσιότητα ώς πρός
τήν στρατολογίαν. ‘Ο Κολοκοτρώνης λοιπόν πράγματι-
κώς, ώς αναφέρει ό συγγραφεύς, έπρόκειτο ήδη ν’ άγω*
νισθή κατά τακτικού στρατού συγκειμένου έξ 22000 ά*-
 13 ί
δρών καί έχοντος πυροβολικόν καί ιππικόν, (πλεονεκτήματα
τών οποίων έστεροϋντο οί ’Έλληνες), καί μάλιστα διατε-
λοΰντος ύπό τήν αρχηγίαν τοϋ ’ίμβραίμ, στρατηγού έπι-
τηδείου καί έμπειρου περί τά πολεμικά, καί ήδη τετυφω-
μένου άπό τάς νικάς του κατά τών Ελλήνων, καθ’ άς
Κατέβαλε τούς ίκανωτέρους στρατηγούς μετά τών άνδρειο-
τέρων στρατευμάτων τής ‘Ελληνικής φυλής.
Άναλαβών δέ ό Κολοκοτρώνης τά καθήκοντα του (δτε
Κατά πρότασίν του διωρισθη ύπουργός τοϋ Πολέμου ό
Α. Μεταξας) έφρόντισεν εύθύς διά τήν όχύρωσιν τών
Δερβενίων τοϋ Λεονταρίου' καί πρώτον έξαπέστειλεν έκεΐσε
τόν υιόν του Γενναιον έπι κεφαλής 1000 περίπου τή 22
Μαίου. Μετ όλίγας δέ ημέρας συνηθροίσθησαν πέριξ τών
Δερβενίων καί περί τούς 7000 στρατιώτας ύπό τούς
Τρατηγούς Πελοποννησίους Κ. Δελιγιάννην, Γ. Γιατράκον,
Τσώκρη, Κ. Μαυρομιχάλη, Δ. Παπατσώνη, Μ. Άναστα-
σόπουλον, Α. Γρηγοριάδην, Χριστόπουλον, Μπαρμπιτσιώ-
την καί άλλους. Έπρότεινε δέ καί ήδη είς τήν Κυβέρνη-
σΐν, καθώς καί δτε εύρίσκετο είς Άργος νά κατεδαφισθή τό
φρούριον τής Τριπόλεως, διότι, καθ’ δ κέντρον τής Πελο­
πόννησου, εάν ένεφώλευεν είς αυτό ό Ίμβραίμης ήθελεν
επιφέρει μεγάλα προσκόμματα είς τήν συγκέντρωσιν τών
‘Ελλήνων καί άφανισμόν είς τάς παρακειμένας έπαρχίας,
Καθώς επομένως έγένετο. Άλλά δυστυχώς δέν είσηκούσθη,
Απαντα δέ τ’ άνωτέρω περιστατικά βεβαιοϋνται καί πε-
Ριγράφονται έκτενέστερον εις τάς έπομένας έπιστολάς τε
Χ«ι έπίσημα έγγραφα.

Παιδί uov Νικήτα σε εύχομαι !

Και προχθές άπό^αυπλιον σου έγραφον καί έλπίζω νά τό
ελαβίς· καί αυθις σοΰ λέγω, δτι γενομένης τής γενικής άμνηστείας
Και τής γενικής άρρε,ονίοες καί αγάπης ίδιωρίσθην παρά τής 2εβ.
9*
132
Διοικήσεως ’Αρχηγός τοΰ κατά τό Νεοχαστρον συγκεντριζομένου
στρατοπέδου έπί ζεφαλ.ής περίπου τών δε'κα πέντε χιλιάδων, καί
σήμερον ήλθον έδώ εις 'Άργος, καί αΰριον πολύ πρωί μισεύω διά
Τοιπολιτζάν, καί έκεϊθεν κατ’ ευθείαν διά κάτω διά νά έγλεντίσωμεν
ολίγον μέ τούς άνανδρους στραβαραπάδες, ώστε δυνάμει τοϋ τιμίου
σταυρού ελπίζω νά τούς χάμωμεν νά δώσωσι τά κώλα είς Νεόκα-
στρον δθεν άμα του λαβεϊν τδ παρόν μου ν’ άπεράσης εις Γαστου-
νην καί νά σταθής έχε', καϊ νά μοί γράψης όπου εύρίσκομαι διά
νά γράψω πρός τήν σεβ. Διοίκησιν νά σου έλθη ή διαταγή διά νά
σταθής αρχηγός είς τδ κατά τάς Πάτρας ς·ρατόπ-.δον. καθώς ή σε5.
Διοίκησις τδ άπεφάσισε καί καθώς σοϋ γράφω ελπίζω ν' άκολου-
θήσης τό συντομώτερον.
Τούς αδελφούς Καπεταναίους ά.ταντας τούς άσπάζομαι αδελφι­
κώς, νάτ.ύς είπής νά σταθώσι μέ γενναιότητα, μέ τδν πατριωτικόν
ένθουσιασμδν, μέ στήθος καί μέ ψυχήν νά κατασιρέψωσι τούς χα-
μερπεΐς Περσιά'Ους· κα! μή διστάζωσιν ωσάν όπου ό γενναίος
Ναύαρχος Μιαούλης κατ’ επιταγήν τής Διο κήσεως είμαι βέβαιος
πριν σήμερον νά έπρόφθασε 'τά διορισθέντα πλοία αΰιόσε- δόσε
νά καταλάβουν όλοι οί οπλαρχηγοί καί λοιποί, οτι βασιλεύει καί
προοδεύει ή γενική αρμόνια καί άμνηστεία είς όλην τήν ‘Ελλάδα,
καί τώρα πρέπει νά δείξωσιν απαντες πρμγματικώς τάς κατά τοΰ
εχθρού νίκα; καί θριάμβους· δέν σοΰ γράφω περισσότερον, αλλά κατά
τήν οδηγίαν μου ν’ άκολουθήσης, καί υγίαινε.
Άμα δπου φδάσης είς Γαστούνην καί ένεργ-ηθή ή διαταγή
σοϋ γράφω καί στήσης καλά τδ στρατόπεδον είς Πάτρας νά άπε­
ράσης καί εως είς τά παιδίασου· συγχαίρω καί διά τδν νέον "Έλληνα,
ζήση χαί τδν έπεύχομαι μέ τδν καιρόν νά κάμη καί έκεΐνοζ
Τδ ΧΡΕοί TS'J αίμα εχθρικόν.
Τή 20 Μαίου 1825 Άργος. ‘Ο θέΐό< Σου
<■ θ. Κολοκοτρώνης.

Εν j ριπολει την 22 Μαίου 182a.

Έπεωή ό Ιμπραΐμης κατά τάς οημερινάς πληροφορίας έκίνή®1)
άπό τά φρούρια διά τά μεσόγεια τής ΙΙελοποννήσου, καί έγώ εΐν«{
 133
άναγχ'η νά μείνω εδώ ολίγα; ημέρας διά νά παρακινήσω την εκ­
στρατείαν κατ’ αύτοΰ δλων τών επαρχιών της Ιίελοποννήσου, διά
τοΰτο οέ διορίζω αρχηγόν τών στρατευμάτων τής Τριπολιτζάς,
τών βουνήσιων καί καμπίσων Καροτινών καί τών Λεονταριτών, και
σε διατάττω, λαμβάνοντας τήν παρούσαν μου νά παραλαβής αμέ­
σως το ύπό τήν οδηγίαν σου σώμα, καί τούς στρατκότας τών είρη-
Ρ-ενων μερών, καί τούς πολίτας τής Τριπόλεω^ καί νά τοποθέτη­
σης εις Δερβένια τοϋ Λεονιαρίου, οπού θέλεις προσέχει πρός άντί-
Κρουσιν τοϋ Ίμβραήμη, μέχρίς ©’^ ?θα,ω καί έγώ έκεΐ, διά νά
λαβωμεν γενικότερα μέτρα" εω,ς τότε θέλεις διευθύνει και οσα άλ­
λα στρατεύματα φθάσωσιν εκεί' θέλεις γράψει το φθάσιμόν σου ει-
τούς ’Αρκαδινούς καί Φαναρίτας, διά νά τα^ιωσι κατά τάς δια­
ταγές μου τήν συγκέντρωσίν των, Θέλεις προσπαθήσει νά κράτησης
έκεΐ καί τούς άνδρας τών επαρχιών τής Μεσσηνίας διά νά δυνη-
θώμεν νά άντιπάραταχΟώμεν δόοι εις τά κινήματα τού Ιμβραήμη"
Θέλεις δέ συ-εννοηΟή καί μέ τόν Παπατσώ-ην καί άπό στιγμής εις
στιγμήν θέλεις μοϋ γράφει τά κινήματα τών εχΘρών. Δέν αμφι­
βάλλω δτι Θέλεις δείξει φιλοτιμίαν καί ζήλον διά τήν ταχεΐαν
σ'όναξιν τών στρατευμάτων, καί εύχομαι όταν φθάσςο έκεΐ νά σάς
5υρω καλώς συγκεντρωμένους.
Ό γενικός αρχηγός τής Πελοπόννησου
Θ. Κολοκοτρώνης.

^‘λίογοιειίΓε χαί siJixpirU πατρώτα. Θ, ho Ιοκοτρώνη καί

.Ιοιποί dxts.1<pol ύπ.1αρχηγοί!
Ταύτην τήν ώραν μα-Θάνω δτι χθές βράδυ έφθάσατε εις τά αΰ-
τ°Θι καί σάς δίδω τήν είδησιν δπου ταύτην τήν στιγμήν μανθάνω
1*4 βεβαιότητα οτι οί εχθροί κάμνοντες τόν πόλεμόν προχθές εις
τ° Σαμπρ.ίκι καί χαλώντες τούς ίδικούς μας έκεΐ ευρισκομένους,άμέ-
σως άπέρασαν εΐςτό μέρος τής Μάλης καί έκαιέβηκαν «ίςτάς Βρύσαί,
αιχμαλωιίταντες δσους αδυνάτους εύρον εις τήν Αρκαδίαν καί έκαυ-
σαν ολα τά σπίτια’σάς άφ’νω νά καταλάβετε τήν φθοράν δπου έ’γεινεν
ει» εκείνον τόν τόπον, τήν οποίαν προσμέναμεν καί ήμεΐς έως αύ-
Ρζον έοώ. Οί έδώ Φαναρίται είναι έβγαλμένοί έως τριακόσιοι ε·ς
τα μέρη τής Αρκαρδίας καί αύρων ξεκινούν δλοί" φθάσατε αδελ-
134
φοί χαί καλοί πατριώτα: μέ τόν ίδιον χαρακτήρα καί ήρωϊσμόν
δπου έδείξατε εως τήν σήμερον, δπου μέ τά δ π λα σας ήλευθερώ-
σατε την ‘Ελλάδα ώς καλοί πατριώται, καί σήμερον κινδυνεύει
άπό μερικούς φθοροποιούς τής πατρίδος, έλπίζομεν όμως δ πατρι­
ωτισμός σας καί ό ζήλος σας νά τήν φέρη είς τήν ιδίαν κατά-
στασιν και δέν άμφιβάλλω, λοποϋμαι όμως τήν φθοράν δπου έγεινε,
καί άς οψωνται οι ^τιοι. Μέ ειδοποιείτε τά κινήματα δπου θέλει
κάμετε γράφοντες χαί ένα φοβεριστικόν γράμμα πρός τούς έδώ
έπαρχιώτας, τί περισσότερον δέν έχω καί προσκυνώντας τας μένω.
‘Ο αδελφός μου Πέτρος αύριον ξεκινάει καί αύτός, δ δέ Ανα­
γνώστης σάς είναι γνωστόν δτι είναι αιχμάλωτος είς Νεόκαστρον.
Τήν 22 Μαίου εφ τάς τέσσαρας ώρας τής νυζτός 1825.
Ό ευπειθέστατος πατριώτης, Δ. Κανελόπουλος.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ.

Πρός τον γενναιότατο/ αρχηγό/ τον κατά τό Νεόκαστρον

στρατοπέδου Κύριον Θ. Κολοκοτρώνην!
Ή Διοίκησες, στρατηγέ, επιθυμεί νά ένεργήσητε μέ δλην τήν
δραστηριότητα, καί διά νά μην απαντάτε κάμμίαν δυσκολίαν εις
τάς εργασίας σας, σάς δίδει τήν άδειαν νά μεταχειρισθήτε κάθε
βίαν, πάν είδος παιδείας, έν ένί λόγω δ,τι στοχασθήτε συμφέρον εις
τάς παρούσας περιστάσεις νά προμηθεύσητε διά τήν ασφάλειαν καί
σωτηρίαν τής πατρίδος μέ τήν γενικήν στρατολογίαν καί μέ τήν
ταχίστην προμήθειαν τών αναγκαίων. Πεπεισμένη καϊ είς τό δρα-
στήριον τοΰ χαρακτήρός Σας, καί εις τήν γνωστήν έμπειρίαν σας
δέν άμφιβάλλει δτι θέλετε ενεργήσει οσα άφορώσι τον σκοπόν τού­
τον, χωρίς νά δυσκολευθήτε είς τας εργασίας σας, ούτε άπό ψι­
λήν υποψίαν δτι είναι δυνατόν νά δυσαρεστήσητε τήν Διοίκησιν,
διότι έβάλετε είς πράζιν δτι έκρίνατε σωτηριώδες καί ωφέλιμον
διά τήν ταχίστην τοΰ στρατοπέδου συγχρότησιν. Ή Διοίκησις άνυ-
πομονως περιμένει νά μάθη δτι εξασφαλίσατε τάς αναγκαίας θέ­
σεις και °τ! προετοιμάζετε τα μέσα τής άντικροΰσεως τοΰ εχ­
θρού, τόν όποιον ή μικροψυχία τών 'Ελλήνων κατέστησεν άκρά-
 135
’tV0», χαί ό δποιος ίσως μάλιστα διά τήν υπερηφάνειαν καί θρα-
συτητα, υποπέσει τώρα εύχολώτερον είς καμμίαν παγίδα.
Ναύπλιον τή 24 Μαίου 1825. ‘Ο αντιπρόεδρος
Γχίχα; Μπότασις. ’Αναγ. Σπηλιωτάκης, Ίωάν. Κωλέτης.
Ό γενιχά; γραμματευ; Άλες. Μαυροκορδάτος.
Πάτερ προσχυνοίψεν!
Κατά τήν άπόφασιν τοϋ έθνους διά νά συναχθοΰν τά στρατεύ­
ματα διά νά κατατροπώσουν τόν εχθρόν μέ φωνήν τοϋ λαού, οτι
1*έλλεε νά σέ απόλαυση, έπαρακινήθησαν δθεν προσμένοντάς σε ημέ­
ραν παρ' ήμέραν άπό μίαν προκήρυξιν τής Διοικησεως, οπού λέγει
δ<ά τόν εύγαλμόν σας, καί έως τοϋ νυν, ούτε τήν παρουσίαν σας
οίτε γράμμα σας δέν ιδε ό λαός, και ούτως εύρίσκεται είς μεγάλην
“πελπισίαν καί άδημονίαν. Έδώ οσα στρατεύματα ευρίσκονται είναι
χωρίς κεραλήν, είμή μόνον δ ενδοξότατος Πετρόμπεης εΰρίσκεται,
®μως τίνά κάμη καί αυτός, ούτως άπεφάσισκ καί στέλνω τό παρόν
ί^αξοΰς διά νά κάμη; ένα γράμμα, εμψυχόνοντας τόν λαόν, γράψε
μ«ςκαϊ ήμας διά τήν υγείαν σου, επειδή δτι μιαν ώραν σέ φέρ­
νουν εις Τριπολιτζαν τήν άλλην εις Λεοντάρι, τήν άλλην εις
τ°ν άγιον Φλώρον καί τά εξής καί σέ προσκυνώ.
Ια γράμμα τό κάμνεις πρός τόν Πετρόμπεην Εκ προφήτου ‘Ηλία
τ,ίς Καλαμάτας.. Τή 24 Μαίου 1825. Άνδρέας Ζαχαρόπουλος.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
το ϊπογργιον Tor πολέμου
Πρός τόν έχ-Ιαμπρότατον αρχηγόν Θ. Κ'ο.Ιοχοτρωνην!
Στρατηγέ ! ή Διοίκησις μέ μεγίστην της λύπην ακούει τούς
Χαϊμούς τούτους, δέν κοιμάται δμως άλλά μάλιστα έπαγρυπνεΐ
*·1 δέν λείπει καθημέραν ούτε λεπτόν από τό να ενεργή οσα
πρός σωτηρίαν τής πατρίδος· προχθές έστάλησαν δέκα φορτώματα
π’λεμεφόδια καί σήμερον άλλα είκοσι, καί έτιρα δέκα παξημάλ'ι,
^έταξε δέ τάς επαρχίας ’Άργος καί Νχύπλιον καί εκείνην τοϋ
Αγίου Πέτρου διά νά στείλωσιν είς τούς αυθεντικούς Μύλους άνά
ζώα έκατόν καί οί έσχατοι πεντήκοντα, προ; μιτακόμισιν τών
Τροφών και παντός άλλου άναγκαίου. Συγχρόνως δέ ιδεάζεσαι, ο’ΐ
ε·>ής κάθε ζώον θέλει πιάνεται χωρίς έξαίρεσιν, διά νά προφθα-
13δ
νωνται τ' αναγκαία του στρατοπέδου, είς τρόπον όχι μόνον νά μή
συμβαίνη έλλειψις, άλλά μάλιστα νά περισσεύωσι. Μένει είς τήν
εκλαμπρότητα σας, καί είς τήν περί τά τοιαϋτα εμπειρίαν σας,
ν άποόάλητε τήν πτόησιν τοΰ λαοΰ, καί νά έμβάλητε είς τήν
καρδιάν του τήν άπαΐτουμένην ευτολμίαν.
Κατόπιν θέλουν σταλεί και δσα άλλα αναγκαία καί μείνετε
ήσυχοι. Διετάχθησαν χαί οί έπαρχοι έκάσιης Πελοποννησιακής
επαρχίας νά ένεργήτωσιν αμέσως τδ νά δίδεται άπδ σφαχτά, τδ
σΰνηΟες είκοσι τά εκατόν, χαί νά κάμουν συναξιν τουλάχιστον άπδ
χίλια καντάρια τυρί διά τά; χρεία; τοΰ στρατοπέδου, τά όποια
θέλουν δίδεσθαι διά διαταγών σας. Κέντρον τών πολεμοφοδίων
καί τροφών έσυστήΟη κα-.ά τήν αί'τησίν σας ή Τριπολιτζά’ έδιω-
ρ,ίοθη δέ καί ό ε’κλαμπρότατος Κ. Κωνστ. Μαυρομιχάλης διά τούς
πρότερον δι’ Ύδραν καί Σπέτζαις διορισθέντας στρατιώτας τοΰ
’Αργους καί άγιου Πέτρου, καί οσους άλλους λοιπούς νά τούς
συντροφεΰση ό ίδιο» είς Τροπολιτζαν καί έκεϊθεν νά τούς διευθΰνη
πρός τήν εκλαμπρότητα σας.
Έπί τοϋ παρόντος όμως. δ.ά σφακτά καί τυρί οικονομήσατε
ή εκλαμπρότητα σας δπω; ή φρόνησίς σας καί αί περιστάσεις
δδηγουν, έν δσω εντός ολίγου νά λάδωσι τήν ενέργειαν τά όποια
ή Διοίκησις περί αυτών, διέταξε προ;τούς έπαρχους.
Εκλαμπρότατε ! κανείς εδώ δέν ,κοιμάται,,ολα. μάλιστα ένερ-
γοϋνται οσον τδ δυνατόν δραστηρίφς, περιμένουσιν άπό τήν πολι­
τικήν καΐ πολεμικήν συνεσίν Σας τήν άπαιτουμένην κατά τών εχθρών
έχδίκησιν. ’Ey Ναυπλ'ω τή 2 ί Μαίου 1825. *0‘Υπουργός,
Αδάμ Δο’υκας.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

ΤΟ ΥΠΟΠ’ΓΕΙΟΝ TOV ΠΟΛΕΜΟϊ.

•λ/μδζ· τ0Γ «’χ./αριπρότατο»· στρατηγόν Θ. Κο.Ιβχοτρύτην- !

Ηρολαδόντως σας έστά'ηταν είκοσι κάσες πολεμοφόδια, γθεί
■πχλιν ετεραι τεσσαρακοντά ομοιαι διά τοϋ Εύσ.γγελινοΰ Χατζή
Χονδρού, καί σήμερον πάλιν άλλαι τεσσαράκοντα ομοιαι διά τών Κ·
Παλαμήδη καί Ίωάννου Πετροκόπη, διά νά συμπληρωθώσιν δλαι
έχατόν; Σάς στέλλονται οιά τών αύτών καί είκοσι χιλιάδες οκάδεί
 137
«λευρι, Sexot χιλιάδες ντουφεκόπετραι καί εκατόν ασκί», μείνατε
°'ήσυχος, δτι έν.'ός τριών ίμερων θέλει σάς σταλεί ή παρά της
Ε*λαμπρότητός σας ζητηθεΐσα ποσότης τών πεντήκοντα χιλιάδων όκ.
άλευρίου- φτυαρια δέ καί ζινάρια έδόδη διαταγή είς Σπε'τζας διά
ν« σταλώσιν ενταύθα ικανά, άφ όσα οί άνδρεΐοι ναΰται μας νο-
μίμως έληΐσαντο άπό τά πλοΐα τοΰ Σουλτάνου.
’Εκλαμπρότατε ! έναργώς βλέπετε τήν όποιαν ή Διοίκησις με­
τέρχεται δραστηριότητα, εις δσα προβάλλει αναγκαία ζαί χρειυόδη-
μένει είς τήν έδιζήν σας εμπειρίαν νά κάμης τάφον τών αχρείων
Αιγυπτίων, τό όποιον άναι,τχύντως καί αυθαοώς έτολμησε νά πα-
Τηση έδαφος τής Πελοπόννησου.
Τήν 25 Μαΐου 1825. έν Ναυπλίω. Ό υπουργός τοΰ πολέμου
’λδάμ Δοΰκας
Πάτε q uov !
Καί προ ολίγου σας έγραψα καί ή>η σάς λέγω, βιάσατε μίαν
ώραν άρχήτερα νά έβγήτε είς τά βουνά τής Καρυταινας καί νά
συναχθοΰν τά αοματα δλα καί νά χατεβής νά σέ ίδή ό κόσμος,
διότι δέν τό πιστεύει- μή άργοπορήτε, άλλά νά συναχθήτε νά
~ούς πέσωιζεν κοντά τών έχθρών, καθότι τά σκοποόμενά των,
ως φαίνεται, είναι διά όπίσω, καθότι ήχ.χββελαρία εκτείνεται, αρπά­
ζει ζώα, κατακαίει χωριά καί επιστρέφει, δέν βαστούν καμμίαν
ϊΡαμμήν, «όσιε νά ύποπτεύσωμεν δ.ά τά έδώ· λάβετε καί τά
εσώκλειστα καί καταλαμβάνετε;
'Η έκλαμπρότης σας ανάγκη μεγίστη ν’ άρήσητε επιτροπήν ού-
τ°ΰ νά έκπληροΐ άόκνως τά περί τροιών καί άλλων αναγκαίων καί
νά άναβήτε είς τά βουνά νά βάλετε έμπροθεν δλα τά άρματσ,
διότι συμπεραίνει πληροσοοούμενοι καί άπό τό γράμμα, δπου
π?°ί εμέ αποκρίνονται οΐ Ίσαρρ.ώτάί- προφθάσετέ μας τροφός καί
τ^?πεχανέδές· ή παρουσία σας καί ή συσσωμάτωσή τών στρατευ­
μάτων, προιρέποντες καί τόν Κυρ Κανέλόν νά μήν άργοπορή, θέ­
λει §ώσει μεγάλην έμψυγωσιν, και διά τής εύχής τής πατρίδος
θελόμεν δώσει είς τόν διάβολον τούς ’Αραβας. Βιάσατε και τούς
Αγιοπετρίτας χ«| Πραστιώτάς νά προφΘάσουν ζαί αυτοί.
Ιαΰτα καί μένω- Λεονιάρη25 Μαΐου 1825. ‘Ο υιός Σου
Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης·
138
Εκλαμπρότατε Πάτερ μου!
’Έλαβον χαί το άλεΰρι χαί τό σιτάρι καί τόν τζεπχανέν κατά
τό έσιόκλειστον τοϋ φροντιστοϋ κατάστιχον’ επίτηδες στέλνω δπίσω
τάς χαμηλού; διά νά φορτώσουν τροφός χαί άλλον τζεπιχανέν,
τροφός καί τζεμπχανέν. Έγώ διά τών ευχών Σας έλπίζω τό πρωί
μέ τρεις χιλιάδας νά πιάσω εις τό Δερβένι. Οί εχθροί (οπισθοδρό­
μησαν καί σκοπεόουσι κατά τό Νησί. Λυπηρόν ραίνεται γαργα-
λισμόν εκαμεν εις τήν ακοήν των, και φόβον ένέσταξεν είς τήν δει­
λήν καρδίαν των τδ άκουσμα τής κατ’ εκείνων εκστρατείας μας.
Βιάσατε λοιπόν νά τού; πέσωμεν κατόπιν. Ή θραΰοις τοΰ Τουρ­
κικού στόλου μεγάλως ένεθά^ρυνε τού; "Ελληνας· δθεν τροφάς
τζεμπχανέδες κατά τήν αναλογίαν τών στρατιωτών μας.
Σήαερον ήλθε καί ό στρατηγό; Παππατζωνόπουλος, τόν όποιον
καί έκράτησα επίτηδες και ήνώθημεν, διότι μοί είναι αναγκαίος,
δστις καί σας προσκυνεϊ. Μαίου 25 Λιοντάρι 18’25.
‘Ο Γίό; σας, Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.
Έίοχώτατε και σεβασμιύπατέ μοι γέροττα!
‘Η πρώτη ώρα, καθ’ ήν ή σεβ. Διοίκησις άπεφάσισε τήν άφεσιν
καί έξοδόν σας ε.’ς τήν φίλην πατρίδα έστάθη λαμπρά καί χαρο-
ποιά πρός δλους τούς φίλους σας καί φίλους τή; πατρίδος, άλλ*
ή ώρα, καθ' ήν έδιωρίσθητε αρχηγός δλων τών Σωμάτων κατά
τών Αιγυπτιακών εχθρών καί ένταυτώ έξεστρατεύσατε, έστάθη ή
λαμπρότερα καί εϋτυχεστέρα διά τους "Ελληνας γενικώς, καί μερι­
κώς διά τούς φίλους τοϋ κοινού φίλου τοϋ έξοχου καί σεβασμίου
Στρατηγού τοϋ Θεόδωρου Κολοκοτρώνη· δθεν ένώνων καί έγώ τάς
ευχάς μου μέ τάς κοίνάς τοΰ γε’νους εΰχάς λεγομεν τα έξης λόγια*
Εΐθε ή θεία πρόνοια ή προνοοΰσα περί τοΰ παντός νά εύδοκήση, ώς*ε
νά φανήτε τόρα νικητής καί τροπαιοϋχο; κατά τών Αιγυπτίων!
Έγώ δέ πρόθυμος καί ύπη'κοος εις τάς συμβουλάζ σας, στερεός
είς τήν παλαιάν μεταξύ ημών φιλίαν, έχω τήν εΰχαρίστησιν ν’
άνταποκρίνωμαι διά πάντα καί τήν τιμήν νά ύπογράφωμαι μέ σέ­
βας Χ’ί ειλικρίνειαν τής εξοχότητάς σας.
Τή 26 Μαίου 1825. Από τό ταμπούρι Σαλκοΰ.
‘Ο παιριώιης καί αδελφός, Δημη'τριος Μελετόπουλος.
 139
Πς>ός τό)· Θ. Κο.1οκοτξ>ύ»·ητ Σάς προσκνΐοίψετ !
Σας περικλείομεν δύο γράμματα τών Πολιανιτών ό πεζός μας
^εγει διά στόματος, δτι συνεκρότησαν πόλεμον μέ τήν χαβελα-
Ρι«, έσκότωσαν μερικούς, έπήραν χαί άτια, έχουν καί κλεισμέ-
Voui είς τό Πήδημα εως εβδομήντα καββελαραίους. ’Αμέσως δπου
ψθάσοον οί δεβέδες, νά φορτώσουν ζαερέδες καί νά έλθουν. Ημείς τό
π?ωι πρωί πιάνομεν τό Δερβένι μ’ οσα στρατεύματα έχομεν.
Βιάσατε στρατεύματα νά κατεβοΰν δγλήγορα, μή άργοποροΰν· ή-
Μς έτοιμάζομεν ταμπούρια καί αρκετά, πλήν χρειάζονται στρα-
τΐώταΓ ή δραστήριος ενέργεια σας βέβαια τους ξεκίνα’ στρα-
Τΐώεας λοιπόν, στρατεύματα, κατ’ όγρήγορα νά έλθουν. Όποιος
προδίδει τάς εύκαιρίας, ή δυσκολεύεται ύστερον, ή χάνεται.
Ταΰτα χαί μένομεν εις τάς διαταγάς σας· 1 825 Μαίου 25 ώρα
τρίτη τήςνυχτός Λεοντάριον. Δ. Παπατσώνης, Ί.Θ. Κολοκοτρώνης.

Σεβαστέ μου Πάτερ!

Σήμερον τό γεϋμα ήλθον έδώ μετά του άδελφοΰ μου καπετάν
Παπατσώνη, συμμποσούμεθα εις 3000 τρεις χιλιάδας κατά τό πα-
ρύν, ώχυρώσαμεν ταΰτην τήν θέσιν μέ ταμπούρια καί προφυλακάς,
έως αυριον έλπίζομεν νά συμποσωθώμεν περίπου τών 4000’
βιάσατε λοιπόν τά άγιοπετρίτιχα στρατεύματα καί επίλοιπα,
ι&δ καθ’ ημέραν οί Μεσσήνιοι τρέχουν καί συναθροιζόμενοι
Ενθ<ν κακείθεν άπό τόν αρχηγόν των Παπατσώνην είς δυο
ίΡΈρας θέλει κροτήσουν έν σώμα ισχυρόν. 'Ημείς ένταΰθα άκολου-
θουμεν χατά τάς οδηγίας σας, καί έν τάχει στείλατε ζωοτροφίας
π3λεμεφόδι«, ζωοτροφία; πολεμεφόδια, ζωοτροφίας πολεμεφόδια,
κ®ί αλλα τούτοι; δμοια μέσα τοΰ νά σκοτωσωμεν Γουρκους, επειδή
λείπουν αυτά καί οί στρατιώται προφασίζονται κα! τά χινή-
8«τά μας §έν προχωρούν.
Ταΰτα καί μένω μέ σέβας. Πάτερ μου δέν ήμπορώ νά έχω δύο
ϊΡΟντίδας χ«| διά τά ταμπούρια καί φροντιστής, διά τοΰτο δσον
ταχιστα στείλε τόν φροντιστήν.
Εν Σούλι των Δερβεν. 1825, Μαίου 26. Ό υίός Σας
’Ιωάννης Θ’ Κολοκοτρώνης.
Βιάσατε, βιάσατε τάς ζωοτροφίας καί πολεμεφόδια νά πρ«·
140
φθάσουν δσον τάχιστα- εμείς άκολουθοΰμεν τάς οδηγίας σας- οί
Μεσσήνιοι πανταχόθεν τρέχουν καί έ'ως αύριον θέλουν συμποσοιθή
ίκανώιατοι. Δ. Παπατσώνης.
Ό Παπατσώνης έπήγε πρδς βοήθειαν τών Καλαμών, μέ 120
καί Ε§ού τί γράφει.
’ΛόεΛφϊ χααετάχ Γενναίε !
Ήμεΐς εδώ φθάσαντες έτρέζαμεν είς βοήθειαν τής Καλαμάτας,
άλλά δέν έπροφθάσαμεν, καθότι ή Καλαμάτα διόλου δέν άντε-
στάθη, καί έμβήκε μέσα. Λοιπόν δι’ αγάπην θεοΰ καί τής φίλης
πατρίδος τρέξατε το γρηγορώτερον καί βιάσατε καί δσα στρα­
τεύματα είναι αύτοΰ χωρίς στιγμήν νά χασομερήσετε- απόψε νά
προρθάσητε- γράψετε και τοΰ Κολιόπουλου καί τοΰ Γέρου, οπού νά
ταχύνουν τόν ερχομόν τους, διότι ό κόσμος έφθασεν είς απελπι­
σίαν- τόσον σέ >ε'γω καί προρθάσετε τό γρηγορώτερον στείλε παν­
τού ειδησιν καί απόψε νά -ροφθάσετε μ’ δσα στρατεύματα είναι
αύτοΰ, διότι έχάθη ό κόσμος, καί απόψε φθοίσατε δι’ αγάπην θεοΰ.
Τή 28 Μαίου 1825. ;Αγ. Ήλίας, Καλαμάτας. Οί αδελφοί
Δημ. Παπατσώνης, Νικήτας Φλέσας.
Σεβαστέμοι ΙΙάτερ !
Τό άπό χθες γεγράμμένον σας ελαβον, εΐδον καί τήν αποστο­
λήν τοΰ τζιμπχανέ και τοΰ παξιμαδιού- έγώ δέν ελειψα έλθών
ενταύθα μετά τοΰ στρατηγού Κυρίου ΓΙαπατζόνη, να όχυρώνω-
μεν τήν θέσιν ταύτην- καθ’ έκάστην συνάζονται Μεσσήνιοι, καί
άλλοι πατριώται, καί έως ώρας εί'μεθα συναγμένοι εως 3500"
Βουνήσιοί Καρυιινοί ήλθον καί ψές καί σήμερον τό πρωί- ημείς
στεκόμε.Οα άγρυπνοι καί προσεκτικοί κατά τήν οδηγίαν σας, προ-
σμένοντε; καί τόν ερχομόν σας, ό οποίος θέλει δώσει νέαν ζωήν
είς τά πνεύματα τών 'Ελλήνων. Αγροικηρημεν μετά τοΰ Κολιόπου-
λου, καί θέλει συναγροικηδώμεν, καθώς καί μετά τοΰ Μπέη καί
τών άλλων στρατηγών, θελει διωρισω τον Μπάρμπαν Αν-ώνην
καί τόν Κύρ Γεώργιον τόν Αλωνιστιώτην μέ χιλίους τόσους νά
πιάσουν τό κείθε μέρος τών Δερβενίων κατά τήν στράταν τής
Άρχαδίάς, μόνον άξίνας και ξινάρια, καί λοιπά αναγκαία.
Ταύτην τήν ώραν έβγήκαν οί Τοΰρκοί έκ του Κατζαροΰ καί
 141
αμέσως ξεκινώ τόν στρ. Παπατζώνην πρός βοήθειαν τών έχεϊσε
Ελλήνων μέ 400 στρατιώτας διαλεκτούς, καί έλπίζομεν νά τούς
δώσωμεν τδ νιζάμι. 27 Μαίου 1825 Σούλι Δερβε-ίων
Ό Γίός σας, Ιωάννη; Κολοκοτρώνης.
Σε6αστέ ιιοι πάτερ σέ προσκυνώ!
Πάλιν σας ειδοποιώ, ταύτην την ς-ιχμήν μας ήλθεν έτερον γράμ­
μα άπό ΙΙαπατσώνην καί φλε'σα άπδ άγιον Ήλίαν της Καλα­
μάτας, οπού έκεΐ ευρίσκε'ται καί ό Γιατράκο;, οί όποιοι συμπο-
σοΰνται είς τρεις ήμισυ χιλιάδας, μας λέγουν οτι δ εχθρός έπέ-
ρασεν άπδ Καλαμάτα καί έίσεχώρήσεν εως είς την Μαντινειαν, τους
σκοπού; του, καί εως ποϋ θα έκτανθοΰν άγνο'οΰμεν. Πάτερ μου !
τό σχέδιον αύιουνοϋ είναι οπού βλέπει στράτευμα συνάζει δλήν την
δύναμίν του και τδ κτυπα- δ σκοπός του δέν είναι τδ νά πέρνη
τόπους, διότι τήν Άρκαδιάν τήν άοησε πάντη ελεύθερον. Πρέπει ή
γενναιότης σου νά ευγης έξω καί νά γράύης είς ολα τά μέρη, οθεν
είναι όρδιά νά γενώμεν μία κολόνα, καθώς καί αυτός κινείται μέ
αυτούς τούς τρόπους, διότι αύτος δέν κυτάζει Δερβένια καί
χωριά, είμή νά τσακίζη καί νά σκορπίζρ δρδιά, τά δποΐα νά μήν
ήμπορούν νά συναχθοΰν πλέον- άν ήναι δεκτή ή γνώμη μου καλώς,
καί πάλιν ώς άρκετδς ακολουθήσου. Είναι ό πόντος μεγάλος καί
σώσατε ειδήσεις είς ολα τά μέρη, τόσον καί δεύτερα κόλια εις 5λα
σά μέρη και είς τήν Κάρυταινα, διο'τι έδώ χίλιοι Καρυτινοί είνα
μόνον διά νά συναχθώμεν.
Ταύτην τήν ώραν έστειλα δεύτερον γράμμα τοΰ Κολιόπουλου,
οπού νά προφθάσν) έδώ. Τήν 28 Μαίου 1825 Σούλι. Σας προσκυνώ
Ό υιός σας, Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.
ΙΙατέρα προσκυνώ Σε !
(^Ταύτην τήν στιγμήν έλαβον τδ εσώκλειστον παρά τοΰ άδε.λφοΰ
Παπατσώνη καί βλέπετε, αυτό τό στράτευμα δπου είς Βελανιδιά
εύρίσκεται συμποσοΰται σχεδόν ύπέρ τάς 4 χιλιάδας μέ τούς (δι­
κούς μας, οπού σήμερον έστειλα βοήθειαν, μέ τόν Κύρ Γεώργη
Μπάίμ,πα Μάρκον καί ’Αντώνην Κολοκοτριόνας, Κορελαν, Κοντα-
κοιεουλον καί Σωτη'ρη Σαράτση, καί ώς βλέπομεν, οτι υστερούνται
’ροφής, τοΰτο δλον ένα νά φροντίσητε διά τροοάς, οτι άπο
142
άλλο μέρος δέν περιμένομεν, ομοίως νά σταλθοΰν καί δλα τά αυτόν
στρατεύματα νά ένδυναμώσωμεν, καί προσταγήν σας τΐ καί
πώς νά πορευθώ, δ τι ή παρούσα περίστασις αργοπορίαν δέν επιδέ­
χεται, στέλλοντας εις δλας τάς επαρχίας κολιντζίδες νά έβγάλουν
δλα τά μενόμενα αρματα. Τούς άνω ς-αλέντας τους έδωσα μαζί τους
εως χιλίους στρατιώτας, καί ό θειος μας Κολιόπουλος εΰρίσκεται
εις Κωνσταντίνους καί τοϋ έγραψα πέντε καί εξ γράμματα νά
ελθη νά βαστάξη τήν έδό) θέσιν, καί εγώ νά υπάγω διά τά
έμπροσθεν, καί ώς αγαπάτε δρδινάρεre με νά ακολουθήσω, ή γρά­
ψε καί τοΰ Κυρ Κανέλου καί βίασέ τον νά προφθάση όσον τάχος νά
μείνη αυτός έδώ' καί μένω μέ τδ υίϊκόν σέβας.
Τήν 29 Μαίου 1825 Σούλι. ‘Ο υίός σας
Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.

Περιπόθητε aihJyt καπετάν Γενναίε !

Σήμερον περί τάς 3 ώρας ήλθομεν έδώ είς τά άρψαρέϊκα όμοΰ
μέ τό χθεσινόν σώμα συμποσουμεθα δλοι άπδ τούτο δπου βλέπω
υπέρ τούς έπτακοσίους, πλήν έδώ δέν ηυραμεν είς κανένα μέρος
τίποτε, μόλις ηυραμεν μίαν βάρδιαν εις τδ παλιόκαστρο είς τί
πήδημα^άπό τήν ώραν όποΰ ήλθαμεν αμέσως έστειλα άνθρωπον μέ
γράμμα μου είς τούς στρατηγούς Παπατσώνην καί Φλέσα ίδεά-
ζοντές τους τόν έρχομόν μας καί νά μάς οδηγήσουν τί νά άκολου-
δήσωμεν^ διότι είμεθα ανίδεοι τοΰ τόπου, καί εως ώρας άπόκρισιν
δέν έλαβα καί περιμένοντας τήν άπόκρισιν των νά πληροφορηθώ
διά κάθε Π" διά τοΰτο καί έγραψα μαχξοός. “Ηδη σέ ειδοποιώ οί
έχθροί έπήγαν εως τδν ‘Αλμυρόν καί όχι περισσότερον καί έπέστρε-
ψαν δπίσω· καί σήμερον ήτον εις δλα τά χωρία τής Τσοπελιάς,
δθεν ή ώρα είς τάς επτά μετά τδ γεΰμα έξεκίνησαν δλοι άπδ δλα
τά χωρία, όμοϋ καί ή καβελαρία καί έπήγαν δλοι είς τδ Νησί" δέν
ημπορεσαμεν όμως να πληροφορηθωμεν έως τώρα, άν έμειναν καί
άλλοι είς τήν Καλαματαν- πλήν μέ συμπερασμόν κατά τδ σώμα
οπού ιδομεν, συμπεραινομεν, δτι δλοι έσυνάχθηκαν έκεί' στοχαζό-
μεθα , δτι έσυνάχθησαν νά κάμουν σκέψιν καί νά κινηθούν
δι άλλο μέρος· καί επειδή άλλο ταμπούρι κατά τδ παρόν δέν τούς
έμεινε θά κινηθούν ίσως κατά τά Δερβένια- λοιπόν σέ ιδεάζομε*
 143
αμέσως νά στείλης νά βιάσης νά έλθουν, όσα στρατεύματα είναι
ειί τή» Τριπολιτζάν χαί άλλοΰ καί νά φτιάσουν ταμπούρια, καί
’ίμείς βλέποντας τό κίνημά των αμέσως έπιστρέφομεν όμως βίασε
διά στρατεύματα καί κατόπιν δ,τι εΐδησις έλθη πάλιν Θέλει σέ
ιδιάσωμεν μένω έν τοσούτω.
29 Μα’ί'ου ώρα 10 τής ήμέρας άπο 'Αρφερέίκα 1825.
‘Ο αδελφός, Γ. Δημητραχόπουλος.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟ1ΚΗΣΙΣ τΗς ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ
77ρό(· τδν γενεχδν άρχηγδν τών περί Νεόχαστρον στρα­
τοπέδων Κ. θεοδ. Κο.Ιοχοτρώνην !
Έλήφθη καί τό ύπ’άριθ. 136 έγγραφόν σα; χαί είς άπάντησιν
εΐδοποιεΐσθε δτι ή διοίχησις έγκρίνουσα τήν γνώμην σας διέταξε καί
τόν έκλαμπρότατον Κ. Δημήτρ ον Υψηλάντην νά στρατολογήση
δσον περισσοτέρους δυνηθή χαί νά έκστρατεύση εις τήν Μεσσηνίαν
κατά τών έχθρών, καί νά συναγωνιστή χαί αυτό; ύπό τήν οδη­
γίαν τών Γενικών ’Αρχηγών τοΰ αΰτοΰ στρατοπέδου, προσπαθών τό
κατά δύναμιν είς τήν ματαίωσιν τών όλεθρίων σχεδίων τοϋ έχθροΰ.
Έν Ναυπλίω τήν 30 Μαίου 1825. ‘Ο αντιπρόεδρος
Γκίχας Μπότασης. Άνογ. Σπηλιωτάχης, Ίω. Κωλέτης.
‘Ο γεν. γραμματεύς, Λ. Μαυροχορδάτος
Σεβαστή Λιοίχησις!
Από τόν κύριον Γεώργιον Δαρειώτην, τόν δποΐον μαχξοΰς έξε-
*ίνησα διά τά αύτόσε, πληροφορεΐσθε τά ές ατυχίας, χαί τών πα­
θών χαί άπό τήν μικροψυχίαν τινών, νέα έπελθόντα είς τήν
παιρίό'α δυστυχήματα, καί ότι ύπεπέσαμεν είς άνώτερον μέγαν
κίνδυνον, μ’ δλον δπου ήμεΐς κατά τό πατριωτικόν χρέος μας, εΐ-
Χομεν άπόφασιν νά πολεμη'σωμεν έως τής τελευταίας σταλαγμα­
τιάς τοϋ αίματός μας, καί γενναίω; ένασχολούμεθα καί έμψυχώ-
ναμεν νά πολεμήσωμεν είς τήν Καλαμάταν· τό όποιον έστάθη
αδύνατον, καί μόλις ήδυνήθην, διά τής βοήθειας τοΰ αγίου θεοΰ,
ν αποφύγω τόν θάνατον, χαί εφθασα τήν ιδίαν ημέραν ένταΰθα εις
το Πετροβοϋνι τών Καπιτανιάνων μέ πολλά όλίγους, οί δέ λοιποί
δλοι ετραδίχθησαν, δέν έλειψα όμως όποΰ αμέσως ν άναλάόω
144
τον t3cov πατριωτικόν ζήλον χαι τήν άπόφασιν διά νά άποθάνω
ή νά ε3ώ τήν πατρίδα μου έλευθέραν άπό τόν κίνδυνον άρχησα
ορασιηρίως καί ενεργώ είς ολα τά μέρη τής Μάνης, δπου ίσως
τώρα αίσθάνθησαν πλέον τόν κ’νδυνον εις τάς ψυχάς των, τό­
σον αυτοί, όσον καί οί IIελοποννήσιοί, όπου ανάθεμά τα καί τά
δύω, καί ελπίζω νά συναχθοΰν δσοι βαστούν άρματα μέ άπόφα-
σΐν" όσοι ημείς έχομεν ή νά γλυτώσωμεν ή ν’ άποθάνωμεν, στέλ­
νοντας αμέσως καί τόν αύτάδελφόν μου Καπ. Γιάννην είς ταΐς
Κιτριαΐς, καί άλλους είς ‘Αλμυρόν, φτιάνοντες καί τους Μόλους
τών Καπετανιάνων, τούς όποιου; έπαυσαν ο: εχθροί, καί οδηγών­
τας έκεΐ νά ουνάζωνται ώ; παράλια χαί στενάς θέσεις, άλλ’έπειδή
καί άπό ζωοτροφίας κα! πολεμοφόδια είμεθα διόλου ελλείπεις,καί
οί Μανιαιαι μόλις διά δύω καί τρεις μήνας κάμ*ουν άπό τά κτή­
ματά τους, διά νά ζήσουν τάς φαμελίας τωΛ ανάγκη πασα νά
ταχύνη ή σεβ. Διοίκησις άρκετάς ζωοτροφιί; καί πολεμοφόδια
όσον τάχος διά θαλάσσης, καί συγχρόνως ν’ άποστείλη δύο γο-
λε’τας άςίας νά παρευρίσκωνται είς τούτον τόν κόρφον καί νά εμ­
ποδίζουν κάθε θαλασσίαν βοήθειαν τοϋ εχθρού" πρό πάντων δμως
νά φροντίση ή σεβ. Διοίκησις διά νά έμποδίση ό ‘Ελληνικός στό­
λος μα; τήν τετάρτην μετακόμισιν τοΰ εχθρικού, διά νά μή λάβη
καί έτέραν δόναμιν δ εχθρός, διότι τότε γίνεται κύριο; τή; δυς-υχοϋς
καί άνοήτου πατρίδος· ομοίως νά ένεργήσρ δραστηρίω; διά νά τρύ­
ζουν άπαντες οί είς Χριστόν βαπτισμένοι καί οπλοφόροι εναντίον
του, καί τούτων γενομένων, πρώτα ό θεός δέν θέλει προοδεύσει πε­
ρισσότερον, αλλά καί θέλει αναπληρώσει μέ τό ίδιον μιαρόν άτομόν
του, όσα καθ’ ημών έποαξε. Λοιπόν άς ένεργηθοΰν έν συντομία,
επειδή καί ή περίστασις βραδύτητα δέν επιδέχεται.
θ: εχθροί άχρι τής ώρας εϋρίσχονται είς τήν Καλαμάταν, καί
τί σκοπεύουν, άγνοοΰμεν είθε όμως ή θεία πρόνοια νά τούς έμ-
ποδισγι άπό κάθε πρός τό παρόν κίνημα έως νά συναχθώμεν καί
ήμεις αρκετοί, διά νά έμποδισωμεν τήν ορμήν του· μένω εΰσεβάς·ως·
30 Μαίου 1825. Πετροβοΰνι. Ό ευπειθής ΙΙατριώτηί
Π. Μαυ ρομιχάλης.
Άόε.Ιγε Κ. Θ. Κο.ίοχοΤζ>ώχη !
Άπό τόν Κύρ Γεώργην Δαριούτην, τόν όποιον έστελνα είς τά'*
 145
Λιοικησιν επληροφορήΟητε λεπτομερώς τά έδώ τρέξαντα ατυχήματα
Χαί πόθεν προήλθον, ήδη δέ πάλιν άπό τό πρός την Διοίκησιν έσώ-
χλειστον καταλαμβάνετε καί βλέπετε τά όσα ενεργώ καί κάμνω διά
τήν δυς-υχή πατρίδα, καί τά όσα ζητώ νά έκτελέση ή σεβ. Διοίκησις
ώς άποβλέποντα είς τήν ασφάλειαν της. Διό μήν λείψετε καί τοΰ λό­
γου σας άπό τοΰ νά γράψετε τα χρειώδη περί τούτων διά νά μήν
συμθή αργοπορία, επειδή καί ή πιρίστασις είναι δεινή καί δέν
τήν επιδέχεται. Δέν αμφιβάλλω, οτι ενεργείτε άόκνως καί άδιακό-
πως διά νά έκστρατευσητε απαντας τους είς Χριστόν βαφτισμέ­
νους καί δπλοφόρους εναντίον τοΰ εχθρού' άλλ’ αισθανόμενος πάν­
τοτε τόν κίνδυνον δέν υποφέρω νά μήν γράφω1 διό σας λέγω αδελ­
φικώς καί πατριωτικώς νά ένεργήσητε δραστηρίως νά συναχθοΰν
οσον τάχος όσοι πιστοί, άν είσέιι μένη τις ακίνητος, καί συναχ-
θέντες νά τοποθετηθήτε είς εν μόνον μέρος, δθεν κρίνετε άναγκαιό-
τερον μέ ταμπούρια δυνατά, διότι δ εχθρός έκαυχήθη μεγάλως είς
τά όσα μέχρι τοΰδε έπραξε, καί δθεν κινηθή καί εύρη δλίγας δυ­
νάμει; δρμα μέ τόλμην καί τάς διαλύει' οιαν όμως τουναντίον
είναι σώμα αρκετόν καί καλώς ταμπουρωμένον δέν θά ήμπορέση
*ά κάμη τίποτες, άλλά καί θά δομιμάσή σημαντικήν φθοράν. ’Ανά­
θεμα τήν δειλίαν δπου ένέπνευσεν εις τάς ψυχάς τών ‘Ελλήνων,
εϊδέ τοιοϋτον εχθρόν μόνοι πολλά ολίγοι "Ελληνες ήδΰναντο νά τόν
Ίτολεαήσουν καί νά τόν άφάνισουν.
Δέν εκτείνομαι περισσότερον, ώς αρκετοί νά γνωρίσετε τά πάντα
Χαί νά τά διευθύνετε κατά τό πρέπον δ εχθρός άχρι τής ώρας
βρίσκεται είς τήν Καλαμάταν καί δέν ήςεύρομεν τί σκοπεύει καί
που θά δρμήση. Σας άσπαζομαι άδελφικώς.
30 Μαίου 1825, Πετροβοϋνι. Πετρόμπ. Μαυρομιχάλης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΑΑδΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ.

-λΤρός τό? γενικό? άρχηγόν Jf. Θ. Κο.1οκοτρώ)·η? !

Επειδή είς τήν παρούσαν περίστασιν, δτε δ κίνδυνος είναι εντός
τή; Πελοπόννησου καί διά τό μέγεθος του ένταυτώ εί'λκυσεν ολην
τήν προσοχήν τής Διοικήσιως, τό ύπουργεΐον τοΰ πολέμου πρέπει
να διευθύνεται μέ ολην τήν άπαιτουμένην δραστηριότητα, διότι είς
αυτό συγκεντρίζονται όλαι αί υποθέσεις, κα! επομένως άπαιτεϊτάι
10
 146

έμεινε μεμονωμένου, ε’<αι έιτόμενον ν' άπαυδη'ση διά τό πλήθος

τών υποθέσεων, καί εκτός τούτου είναι ανάγκη νά παρευρίσχωνται
και τά Πελοποννησιαχά μέλη, επειδή γνωρίζουσι τάς σχέσεις ακρι­
βέστερου τών Πελοποννησίων αρχηγών, δι αυτό τοΰτο έγκλείεται
πρόσκλησις πρδς τόν στρατηγόν Δ. Μούρτζινον διά νά ελθη ενταύ­
θα καί ν’ άναλάβη τά χρέη του, τήν όποιαν θέλετε διευθύνει πρός
αυτόν- άλλ’ επειδή πρέπει συγχρόνως νά διορισθή χαί τό άλλο Πε-
λοποννησιαζόν μέρος, ή Διοίχησις επιθυμεί προηγουμένως νά πλη-
ροφορηθή ποιον ύποκείμενον εγκρίνετε ή έζοχότης σας καταλλη-
λότερον εις τούτο- περιμένει λοιπόν άνυπομόνως τήν περί τούτου
γνώμην σας, διά νά ένεργήση αμέσως τόν διορισμόν τούτον, τόν
όποιον θεωρεί άναγχαιότατον.
Τήν 30 Μαίου 1825. Ναόπλιον. ‘Ο άντιπρόεδρος.
έπονται αί ύπογραφαί.

καί τήν ύπ’ άριθ. 8144 πρός τόν Π. Μαυρομιχάλην καί εμέ διευ-
θυνομένην.
Τό συμβάν τής Καλαμάτας καί ή φήμη, ήτις διεκύρωσε τάς υπο­
ψίας ως πράγματα υπαρκτά, έπροξένησε τάς πλέον φρικτάς λει-
ποταςίας, όλοκληρα σώματα διελύθησαν* οί Σπαρτιάται εΐσήλ-
Οον είς τά ενδότερα τής Σπάρτης* οί Λακεδαιμόνιοι φεύγοντες έ-
προπέρασαν εις τήν επαρχίαν των καί έπροχώρησαν καί είς απώ­
τερα μέρη, ζαί οΰ μόνον ουιοι, άλλά καί οί έτοιμοι νά εκστρατεύ­
σουν καί πολλοί έκ τών καθ’ δδόν άπό άμηχανίαν άπεσύρθησαν, καί
ήδη τό στρατόπεδον είναι ε’ς όχι καλήν κατάστασιν, επειδή τά
στρατεύματα ολίγα καί θέσεις έκτεταμέναι καί ουνωδευμεναι καί
μέ τά νεωστί συμβάντα, δέν μάς έδωσαν ευκαιρίαν νά βάλλωμεν
είς κάποιαν τάξιν και ρυθμόν τά πρα'γματα. Ό Κυρ. Κ. Μαυρομι­
χάλης μέ τούς ύπό τήν οδηγίαν του ακόμη δέν έφάνησαν, καί απο­
ρώ πώς τόση βραδύιης* έγώ ευθύς πρωί σήμερον άπερνώ πρός τό
μέρος τοϋ Φαναριού, πλησίον τών Δερβενίων διά νά σιμώσω καί
εμψυχώσω τούς εκεϊσε καί να άγροικηθώ ζαί μέ τούς άπωιέρω*
έντοσοότω δέν όκνώ ούιε στιγμήν ημέρας καί νυζτός νά προσπαθώ
 I ί7
τά πρδ; την σωτηρίαν ζαί ασφάλειαν τή; φίλης πατρίδος συμ-
θαλλοντα. Τά προς τόν υπουργόν τοΰ πολέμου Δ. Μουρτζινον
“ποστέλλω εύθύς, συνωδευμένον μέ τάς πειστικός παρακινήσεις μου
σπεύση είς τβν τόπον του' ευγνώμων δέ διά τήν τιμήν, τήν
οποίαν ή σεοχστή Διοίκησις μου κάμνει έρωτώσα τήν γνώμην μου
^ερΐ τοΰ Πελοποννησιακοΰ μέλους, δπου αίτεΐται πρός άναπλήοωσιν
τής επιτροπής τών πολεμικών, λαμβάνω τό πατριωτικόν θά^ος νά
Προτείνω εκείνον, όπου μόνον γνωρίζω άξιον νά άναδεχθή τοιοΰ-
τον υπούργημα και τήν πατρίδα νά ωφεληση και προς την Διοική-
σιν νά ευαρέστηση, επίσημον και διά τόν πατριωτισμόν του, καί
οιά τήν αρετήν ταυ καί τά φώτα του τόν Κυρ. Ανδρέαν Μεταζαν
Χαί άν ή σεβαστή Διοίκησις εύρίσκη ορθήν τήν ιδέαν μου καί έγ­
κριτη τήν συσιασίν μου άς τόν διορίσή. Μένω μέ τό ά··ήκον σέβας.
Τήν ά. Ιουνίου 1825 Λεοντάρι. Ό Γενικός ’Αρχηγός
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
’.Efyrdmire Κο.Ιοχοτρώνη !
Προλαβόντως ευρισκόμενος είς Ψάρι μας έγραψαν δυο καί τρις
°ί έν Ζουρτσα ό Κ. Γρηγοριάδης καί λοιποί οιι νά άπεράσωμεν
ε*εϊ υποπτευόμενοι μήπως δ εχθρός κινηθή δι’ έκεΐ καί ή Θέσις των
ήτον αδύνατος, αμέσως έξεκινήσαμεν καί έπήγαμεν, έμείναμεν
ε*εϊ μίαν ήμέραν νά οϊκονομήσωμεν τά αναγκαία, καί άπ’ έκεΐ
εΥραψα τοΰ Κ. Μουσχουλα καί έβαλε ζαί άνοιξαν τήν μπουζα,
έκοψαν τήν πεΰζα ζαί έσφάλισαν τόν δρόμον, έμείνεν έκεΐ μέ πεν-
^^Χοσίους ςφατιώτας, έμαθον, δτι είς Λγολινίτσα εφθασεν δ γραμ-
Ρ·2τιχ^ς Κωνσταντάκη; τοΰ Κύρ Σισίνη μέ έξακοσίους στρατιά»-
Ταί» έγραψα τοΰ Κυρίου Μουσχουλα διά νά τόν άληζοντίση έζιΐ
^ια νά ήνάι ώχυρωμένη ή θέσις έζείνη, ένταυτώ βλέπω νά μέ γρά-
δ Καπετάν Γενναίος τρεις ζαί τέσσαρες φοραΐς βιάζοντας μας
ν°' προφθα'σω, βλέπωντας καί έγώ, δτι εις ’Αρκαδίαν Τούρκοι δέν
έμειναν, αμέσως έξεχίνησα και σήμερον ίφθασα έδώ μέ ολον τό
°·ωμα μου, πέντε ωρών σάς έγραφον δ'που συμποσου-
Ιλ=·θα τζίρκα 800 Καρυτινοί, οί Φαναρΐται εως τετρακόσιοι πενήν-
'C5( εϋρίσχονται είς Συργρι’ δ Κύρ Γρηγοριάδης μέ ’Αρκαδίου; ά-
κολονΟεΐ κατόπιν μας, δ Στρατηγός Μήτρος καί Γρύτζαλης εΐί
1 α?ι> ο αριθμός των άδηλος, αυτήν τήν στιγμήν έλαβον τδ ση-
10*
118
μ.ερον γράμμα σου άπο Τσάρε καί τά γραφε'ντα καλώς έ’γνων,
εγώ ώς καί προ πέντε ώρώ' σάς έ'γραφον μέσον τοΰ μπαρμπαμή-
τρου καί βλέπω δτε δέν έλάβετε τό γράμμα μου' διά τούτο πα­
ρακαλώ νά μέ ΐδεάσης αμέσως είς ποιον μέρος ν’άκολουθη'σω πρδς ο­
δηγίαν μου. ά. ’Ιουνίου Γαράτζα 1S25. ‘Ο αδελφός Σας
Δ. Πλαπούτας.
Πατήρ μου προσκυνώ !
Ταΰτην τήν ώραν έλαβον τό γράμμα τοΰ Κολιοποόλου καί
στοχασθήτε το καί αμέσως νά τόν βιάσητε νά προφθάση μίαν
ώραν άρχήτερα δσον ήμπορέσεΓ οτι οί έχθρο! έφθασαν εως τήν
σκάλαν εως τοΰ Τζεφερεμίνι, καί στοχάζομαι δτι αΰριον θά ξεκι­
νήσουν εναντίον μας, διά τοΰτο βιάστε τον νά έλθη μιαν ώραν
άρχήτερον διά νά ένδυναμωθώμεν καλά, καί προσκυνώντας σας μέ­
νω. Ταΰτην την ώραν ήλθον μερικοί καββαλαραΐοι εως τήν Τζα-
κόνα. ’Ιουνίου J *0 υίός σας Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

ΙΙρός τόν Γενικόν Αρχηγόν!

Άνέγνωσεν ή Διοίκησις τήν ύπ άριθ. 212 καί 1 ’Ιουνίου ανα­
φοράν σας, έκ τής όποιας πληροφορείται μέ δυσαρέσκειαν της μεγά­
λην τόν ένσπαρέντα είς τάς καρδίας τών Ελλήνων φόβον, τοΰ
όποιου προβλέπει τά ολέθρια αποτελέσματα. ΙΙρός μόνην τήν γνω­
στήν ικανότητα καί μεγαλοψυχίαν τοϋ ’Αρχηγού έπερειδομένη η
Διοίκησις ελπίζει, δτι θέλετε λάβει δλα τά άπαιτουμενα μέτρα,
δεά νά κερδίσητε όγλ,ήγορα μίαν νίκην, άν καί μικραν, η οποιΧ
βέβαια θέλει τούς εμψυχώσει καί έμπνευσει πάλιν είς τάς καρδίας
των τήν γενναίο,ψυχίαν, ήτις θέλει τούς καταστήσει φοβερούς είς
τούς εχθρούς. ‘Η φρόνησις καί ή πολεμική σας εμπειρία είναι
ίκαναί νά σάς υπαγορεύσουν όλα τά σωτηριώδη μέτρα........... Η
περί τοΰ Κυρίου Μεταξα γνώμη σας ένεκρίθη καί θέλει ένεργηθ'Λ·
Εν Ναυπλίω τή 2 Ιουνίου 1825.
Έζοχώζατε Κο.Ιοκοτρώνη ?

Επιθυμώ νά ειδοποιηθώ τά περί τής υγείας σας καί δι’άοελφιπσΰ

 149
Υραμματος σου δηλωτικού χαί τών διατρεχ όντων κατά τον Μεσβη-
νι«κόν χόλπον περί τών έχθρών, πόσοι "Έλληνες εύρίσκονται ύπό τήν
θ^ηγίαν σας, καί είς ποιον ρζ-ερος μετ’ αύτών εϊσθε έστρατοπε,δευ-
8ενος. Δέν είναι κάμμία αμφιβολία ότι ή κατ’ αύτά τό μέρη πα­
ρουσία τής έςοχότητό; σας θέλει συντελέσει μεγάλως εις τά πράγ-
ματα τής πατρίδος, ζαί διά τής άξιο'τητός σας καί γενναίων
πατρΐωτικών φρονημάτων σας Θελει ματαιωθούν τά ολέθρια τοϋ
εΧθροΰ διανοήματα. Συμβουλή καί προτροπή δέν σου αναγκαίοι
Wap’ οόδενός- άλλ’ ή έξοχότης σας ακολουθήσατε παν ο,τι ό
πατριωτισμός, ή γενναιοφροσύνη σας καί ή φρονησίς σας σας υπα­
γορεύει οιά νά δ.αλύσητε μέ τόν παντελή έξολοθρευμόν τήν δύνα-
μιν τοΰ αυτόσε νέου εχθρού, καί νά στήσητε κατ’αύτοϋ νέα τρό­
παια, δι’ ών καί τό όνομά σας ν άποχαταστήσητε εις τούς μετα­
γενεστέρους αείμνηστον, καί τήν πατρίδα νά άπαλλάξητε τοΰ
Επικειμένου κινδύνου. Τήν ά. Ιουνίου 1825. ‘Ο αδελφός σας
Σωτήριος Χαραλάμπης.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣίΙΜΑ

Λ^όςτόκ Γειτ. Στρατηγόν xa 't Άρχηγόχ τοΰ περί τό

Νεόχαστ. στρατοπέδου Κ. Θ. Κο.ίοιιοτ(/<',)rip' ■
Από χθεσινόν γράμμα τής έν Τριπολιτσα επιτροπής μανθάνει
ύ Διοίχησις ότι δ εχθρό; έπλησίαζεν είς τά Δερβένια καί είχε
Σκοπόν νά κτυπήση' ένταυτώ πληροφορείται, οτι τά αυτού ‘Ελλη-
νΐκα στρατεύματα συμποσοΰνται ώς 10 χιλιάδας· καί ελπίζει δτι
θ«λει εΰρει τέλος πάντων ό εχθρός καί σώμα άςιόμαχον καί αρχη­
γόν άξιον νά άντιπαραταχθή είς αυτόν καί νά τιμωρήση τήν αύθά-
οειαν του. ‘Η Διοίχησις επιθυμούσα νά έχη δσον τάχος τήν είδησιν
τής εκβάσεως τής περιμενομένης μάχης, πέμπει επίτηδες τόν πα-
Ρ°ντα ταχυδρόμον διά νά φε’ρη τήν άπόκρισιν.
Κανέν νεώτερόν δέν εχομεν’ ό ‘Ελλην. στόλος δλος όμοϋ ενω­
μένος είναι ήδη είς Σουδάν, καί ή διοίχησις περιμένει νά πληροφο-
Ρ'οθή την επιτυχίαν τοΰ σκοπού του.
, Εύχεται ή Διοίχησις νά λάβετε τής νίκη; τόν στέφανον, νά 8ο-
ζάσητε τά όπλα τής Πελοπόννησου, καί »ά δώσητε εις τού; όπλο-
150
φόβους τό γενναΐον φρόνημα, καί τό θάρρος, τό όποιον αί τελεο^
ταίαι άποτυχίαι μας τούς έκαμαν νά χάσουν.
Έν Ναυπλίω τήν 3 ’Ιουνίου 1825.

’Εκλαμπρότατε Κύριε Γ. Κουντο'·>ριώτη\

Υπήκοος είς τήν φωνήν τής Πατρίδος καί εύπειΘής είς τάς δια-
ταγάς τής Σ. Διοικήσεως, άνευ αναβολής έτρεξα όπου ό κίνδυνος
άπήιει τήν συνδρομήν μου, διό δέν βλιβα καιρόν νά σας γράψω
τόσον καιρόν κατά τό χρέος μου. Μέ πολλούς αγώνας ώς τόσον
καί κόπους, καί μέ πολλοτάτας δυσκολίας, τάς οποίας άπήντησα
έκίνησα τήν εκστρατείαν· δέκα χιλιάδες στρατιώται καλοί συμ-
πληροΰσι τό σημερινόν στρατόπεδον, καί εντός ολίγων ημερών ελ­
πίζω νά διπλασιασθή· τάς Θέσεις δσας άναγκαιοϋν τάς εχομεν
ώχυρωμένας ασφαλώς· οί εχθροί μέχρι τούδε κίνημα δέν έκαμαν"
οί "Ελληνες τους περιμένουν γενναίως, καί άν δέν έλθουν εκείνοι,
μετ ολίγας ημέρας πηγαίνομεν ημείς εναντίον των. Εύχόμεθα μόνον
καλήν ίκβασιν είς τήν έσχάτην έκπλευσιν τού ‘Ελλ. ατόλου· καί
τότε οί φαύλοι ουιοι άραβες, άφευκτα Θέλουν γίνει παρανάλωμα τής
αΰθαδείας των.
Εκλαμπρότατε ! ό Κολοκοτρώνης είναι εκείνος δ Πατριώτης
ειλικρινής καί σταθερός καθτος μέ φωνήν ζώσα» σάς έξηγήθην"
κανένα τι δέν ήμπορεΐ νά ίσχυη είς τήν ψυχήν μου παρά τήν αγά­
πην τής Πατρίδος’ δ.’ αυτήν αγωνίζομαι μέ άπόφασιν νά Θυ­
σιάσω ά» κάμη χρεία καί τήν υστέραν ρανίδα τοΰ αίματός μου,
καί αυτής τό συμφέρον μέ παρακινεί νά σάς προτείνω μίαν γνώμην,
καί άν τήν έγκρίνητε, νά ήΘέ'λετε τήν βάλλει εις ενέργειαν" τό υπουρ­
γείων τών ’Εσωτερικών -χηρεύει· και εύλογον έκρινα διά πολλούς
συμφέροντας λόγους, τούς όποιους δέν εκθέτω έν τώ παρόντι νά
διοοισθγ) είς αότό ό αδελφός Κύρ Αναγνώστης Δελιγια'ννης υπουρ­
γός, και άν εγκρίνετε τήν γνώμην μου ή ου, παρακαλώ νά έχω
έκλαμπρόν της άπόκρισιν" παρακαλώ πρός τούτοις νά μοΰ γράφετε
συνεχώς προστάζοντας με καί συμβουλεύοντας με εις τά δέοντα,
σέν θέλω λείπει καί έγώ νά κάμω τό χρέος μου άντεπιστέλλων.
Τήν 4 Ιουνίου 1825. Λεοντάρι. Ό πατριώτης καί αδελφός
Θ. Κολοκοτρώνης.
 151
1ΙΡ0ΣΩΡΙΝΙΙ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Γ/ρδς τδν έκ,Ιαμπρότατον αρχηγόν Θ. Κο.Ιοκοτρώνην !
ΛΓ δλον οτι δέν έχομεν γράμμα σας, έξ ών άκούομεν άπό δια­
φόρους θαυμάζομεν την πολεμικήν αρετήν καί εμπειρίαν σας χαί
είθε μέ τήν θείαν βοήθειαν νά άποβώσι τά πράγματα κατά τόν
ζήλον σας καί κατά τάς κοινός εύχάς και ελπίδας. ‘Ημείς εντεύθεν
°έν λείπομεν άπό τά χρέη μας καί άποστέλλομεν καθ’ ημέραν επτά
οκτώ χιλιαδ. όκαδ. ζωοτροφίας καί πολεμοφόδια αρκετά, έσφίξα-
μεν καί τάς επαρχίας οσον ήτον δυνατό/.
Τριπολιστά 1 825 ’Ιουνίου 7· ‘II επιτροπή
Λυκούργος Κρεστενίτης. Ή. Καράπαυλος.

Γενναιότατε αρχηγ'ε\
Χαίρεται ή ψυχή μου, ένω άναγίνώσκω εις την πατριωτικήν
επιστολήν σας τής 4 του ένεστώτος τόν καλό* τών ‘Ελλήνων μας
ενθουσιασμόν κατά τών Αράβων, καί εντός δλίγου δέν άμφιβάλλω
ν’ άκοόσω λαμπρά κατορθώματα τών υπό τήν οδηγίαν σας στρα­
τευμάτων, κατά μίμησιν τών οσα καί οί θαλασσινοί μας κατόρθω­
σαν. Βεβαιωθήτε, δτι οί εχθροί είναι είς μεγάλην άδυναμ'αν, καί
δειλιασ αίνοι άπό τήν είδησίν μόνον, δτι οί Ελληνες τέλος πάντων
εζυπνησαν καί συναθροίζονται διά νά έκδικηθώσι τό αίμα τών είς
Σφακτηρίαν καί Μανιάκι πεσόντων άοΑφών των. Ιώρα αδελφέ
είναι ή σπουδαιότατη εκείνη στιγμή, τήν όποιαν περιμένει ή Ελλάς
καί δ πολιτισμένος κόσμος δλος διά νά κρίνη ΰρθώς ποιος είναι b
Κολοκοτρώνης, καί δέν άμφιβάλλω, δτι μέ τά έργα σας θέλετε
ϋπογρεώσει τόν κόσμον δλον, οτι είσθε ειλικρινής τωόντι, σταθερός
Ζ5(ί γενναίος πατριώτης, άςιος τής εύνοιας τής Διοικησεως, τή;
αγαπης τών ομογενών, χαιτών επαίνων τής πεφωτισμένης Εύρώπης.
Διά τά δσκ μέ ποοτείνετε περί τού υπουργείου τών εσωτερικών
γνώμη σας δέν είναι μακράν άπό τήν έδικήν μου’ έπειδή δμως οί
ζητοΰντες είναι πολλοί, ιδ πραγμα απαιτεί κάποιον πολίτευμα διά
ν’ μή πειραχθή κανείς, εί δυνατόν, ενώ έχομεν δλοι οί "Ελληνες
μεγιστην ανάγκην όμονοίας. διά τοΰτο μέλλων εντός ολίγου νά
Βπιΐτρ=ψω είς τό υπούργημά μου, τότε φυλάττομαι νά συνεργήσω
Πρ0σωπικώς διά νά συμβιβασθή τό συμφέρον τής πατρίδος με τλν
 152
επιθυμίαν σας χαί επιθυμίαν μου. Μέ τοιαΰτα φρονήματα καί
προσοέρων σας τάς Φιλικά; προσρήσεις του Αύταδέλφου μου, επι­
θυμώ νά μέ γράφητε χατά συνέχειαν τά πραχτιχά σας, χαί σας
«σπάζομαι έχ χαρδίας.
Ύίρα τή 8 ’Ιουνίου 1825. Ό πατριώτης χαΐ αδελφός
Γεώργιος Κουντουριώτης.
Ή κάτωθι επιστολή έγράφη μετά τήν έξ "Υδρας έξοδόν του.
Γεγκαιότατε Κο.Ιοχοτρ&χη !
Άν καί κατά καιρούς οί παλαιοί ήρωες της 'Ελλάδος, οϊον Θε-
μιστολής, ’Αριστείδης καί άλλοι κατετρέχθησαν, πλήν διά τήν
αρετήν των κηρύττονται εις τήν Ιστορίαν τά αθάνατα όνόματά των"
τής γενναιότητάς Σας όμως ή προσωρινή αυτή καταδρομή καί ή
παρά τής πατρίδος μετακάλεσίς της καί ή αρετή τής γενναιότητος
τήν οποίαν θέλει δείξει πραγματικώς καί πρδς τους εξωτερικούς
τής πατρίδος εχθρούς, καί ή «μνηστεία πρδς τού; ΐδιχοός της εχ­
θρούς, ταΰτα θέλουν άπαθανατήσει τδ περικλεές όνομά της καί
θέλει κηρύττεται ένδοξος καί είς" τάς νυν, καί εις τάς έπερχομένας
γενεάς , καί ή ιστορία Θέλει λαμπρύνει τάς θανμαστάς ταότας
άρετάς της, κηρύττουσα αύτήν ελευθερωτήν τής ‘Ελλάδος’ ζήΟι
γενναιότατε έλευθερωτά τής Πατρίδος ! καί σώζε άπαράτρεπτον
τήν φιλίαν καί εύ’νοιαν πρδς τδν ομοιοπαθή Λυκούργον, δστις επί­
τηδες στέλλω τον παρόντα άνθρωπόν μου Κ. Στρατήν, καί μένω διά
βίου ό αυτός. ’Εν Σάμω τήν 9 iovviou 1825. *Ολως έξηρτημένος
Λ. Λυκούργος. '
Θείε μου προσχυκω.
( Καί προχθές σας έγραφον τά πάντα, καί αΰθις σέ ξαναγράφω
την έδώ ανάγκην τού Μεσολογγίου καί τά διατρέχοντα’ προχθές
μάς ήλθον οί αγάδες δυο χιλιάδες είς τάς έξ ώρας τής νυκτός, ίνα
μας πάρωσιν ένα νησάκι, τδ όποιον άπεχει έξω τοϋ φρουρίου έως
ενα τουφέκι διάστημα, διά το οποίον καί έννοήσαντες οί “Ελληνες
τούς έκτυπησαν μέ μυστραλια, καί μέ ‘Ελληνικόν τουφέκι, ώστε
πελάγονοντες τους είς την θάλασσαν έσκότωσαν αρκετούς καί έλάδω-
σκν πολλούς, πέρνοντάς τους αρκετά λάφυρα πιστόλια, τουφέκια,
σπαθιά, γιαταγάνια, τζαρουχια, καί άλλα ομοια. δπου εως σήμερον
όλονένα ευρίσκουν ακόμη. ..............................
 153
Θείε μου, κάμε εκείνην την συνήθη σου πατριωτικήν έκστρα-
'‘Slav μέ φωτιά καί τζεκοΰρι (ώς αρκετός τοΰ τοιούτου) ί’να άπαν- ’
Κιοτής τήν αυτήν κινδυνώδη άπάντησιν τοΰ επαράτου Μπραϊμάκη,
°Ιτΐζ καί έφαντάσθη τόσον ό κερατάς, ί’να κάμη τήν Πελοπόννησον
?Ήΐ ά'χ, κακή τύχη δποΰ ή έδώ περίστασις δέν μοΰ τό έσυγχω-
ρουσε νά μεταβώ καί εγώ πρός τά αυτόσε, ί'να τόν έχαιρετήσω·
άναπαοακαλώ πάσχισαν οσον τάχος, ίνα μέ στείλη; κανέν
σώμα Αεονταρίτας καί Καρυτινούς, διότι άν ή αυτόσε βοήθεια
προφθάση μίαν ώραν άρχήτερα, ό κερατοκιουταγής δέν βλά-
πτεται, καί ανάγκη νά έξέλθωσι μέ δλην τήν ταχύτητα, κα! έρχό-
Rtvoi ελπίζω εις τόν υώιστον νά τούς έδώσωμεν τό ΐζάσ/ς καί 8ί-
δσντά; των έκάμαμεν συνέλευσιν καί'σχε'διΟν μέ τοΰ; εδώ αδελ­
φούς, δτι νά ^ιχθώμεν πάντες ιίς Πάτραν άπό μία κολώνα χιλιά­
δες δε'κα, δπου ελπίζω καί αυτή νά λάβη τό πρέπον της. Μήν λεί-
Λης λοιπόν άπό τοΰ νά ένεργήσης τά γραφόμενά μου, μέ εκείνην
την συνήθη σου πατριωτικήν προθυμίαν καί ζήλον σου, γράφοντάς
μου καί τά αυτόθι διατρέχοντα, έπευχόμενος είς τόν θεόν, ί'να σας
χαρίση νίκας λαμπρά; κατά τών Αιγυπτίων, προσκυνώντας σας
ijsvw μέ τό ανήκον σε'βας.
Μισολόγγιον, τή ΙΟ Ιουνίου 1825. ‘Ο ανεψιός Σας
V /
Νικήτας Σταματελόπουλος. j ι
^Πρός τόν έζοχώτατον Κο,ΐοκοτξώνην ! \

Διάφοραις φοραΐς σάς έγοάψαμεν παριστάνοντές Σας τό μέγχ

°?'λος οπού θέλει προξενήσει ή στρατιωτική βοήθεια σας τούτων
των μερών' ιδού καί τώρα σας λέγομεν, δπου άν μας προφθάση εις
°λιγας ήμέρσς ή βοήθεια αυτή διά νά έχωμεν το κάστρον μας κά-
λα ενδυναμωμένου καί νά ευγωμεν εν μέρος έξω από ήμας κατά
"Co'J Κραβασαράν καί Λουτράκι νά έμποδίσωμεν τάς διά ξηρά;
ι?οφας καί πολεμοφόδια τοΰ εχθρού, το όποιον είναι εύκολώτατον,
Χαθώ; τά εμπόδισαν διά θαλάσσης τό μέρος τοΰ στόλου μαο, δπου
ε°ώ εόρίσκεται βέβαια ό εχθρός βιάζεται ν' άναχωρήσ-η καί έντρο- 1
"•'•ασμενο; καί χτυπημένος, εάν τοΰτο δέν γίνη, ό εχθρό; επιμένει
κα! δέν ήςεύρομεν τί εΐμπορεΐ ν’ άκολουθήση, είμπορεΐ νά προβλε-
απο πολλάς τροφάς καί άπομείνη έδώ διά πολύ' ύστερηθ’ετε

ι
 154
χαι πεντακοσιβυς στεατιωτα; ΑεοντααΙτας, Καλαβρυτινούς χαι ϋλ-
λους, νά μας τους στείλετε είς ταύτην μας ττ,ν χρείαν, διότι κατά
τό λεγειν τοϋ άδιλφοϋ μας στρατηγού Νικήτα θέλει χρησιμεύσουν
αύτοΐ ΐδώ διά τρεις χιλιάδας. Περιττόν νομίζομεν νά σας έκτανθώ-
μεν περισσότερον μέ τό νά είμεθα βέβαιοι,οπού γνωρίζετε πόσην ώ"
φέλειαν θέλει μάς προξενήσει ή άμεσος Πελοποννησιακή βοήθεια σας,
τήν όποιαν καί άνυπομόνως περιμένομε» ’ μ’ ολην δέ τήν αδελφικήν
άνάπην μένομεν. Τήν 11 Ιουνίου 1825. Έκ Μισολογγίου.
Ειλικρινείς αδελφοί καί πατριώται
Νο'της Μπότζαρης, Μίτζος Κοντογιάννης, Νικ. Σταματελόπουλος,..
Έκ τών ανωτέρω επιστολών παρατηροΰμεν τήν κατά-
στασιν εις ήν εύρίσκετο η τε Πελοπόννησος καί ό έχΟρός
μέχρι τής 5 ’Ιουνίου.
Ό Κολοκοτρώνης ήδη εύρισκόμενος εις Λεοντάρι, άνε-
χώρησεν εις Γίολιανήν, άπέχόυσαν 6 ώρας τών Δερβαινίων
τοΰ Λεονταρίου καί 4 τών Καλαμών, ί'να συγκεντρώση τούς
έπεισε πέριξ διεσκορπισμένους κατοίκους οπλοφόρους, καί
νά συνεννοηΟή καί ένΟαρρύνη πρός τοΰτο καί τούς Μανιά­
της. ’Αλλά, τή αυτή ημέρα, οτε άφίχΟη εις ΙΙολιανήν μετ’
ολίγων στρατιωτών, αίφνης καί άπροσδοκήτως έ'φΟασεν
έκει καί ό Ίμβραίμης διά τής Σιρόκας, δστις άναχωρήσας
άπό τήν Μεσσηνίαν δέν διήλθεν διά τών Δερβενίων τοΰ Λεον­
ταρίου, φοβηθείς έκ τής συγζεντρώσεως τών έζεΐσε στρα­
τευμάτων. Τότε ό Κολοκοτρώνης αύθωρεΐ ειδοποίησε τούς
έν Δερβενίοις έστρατοπεδευμένους, ινα προφΟάσωσι πρός
εκείνα τά μέρη καί καταλάβωσι τάς αναγκαίας θέσεις
πρός άπόζρουσιν τοΰ έχΟροΰ, έξ ών πρώτοι οί Κανέλας
Δελιγιάννης καί Γενναίος Κο/;οζοτρώνης μετά 3,000 έκί-
νησαν. Αλλά προχωρουντες πλησίον τοΰ χωρίον Άκόβου
2 ώρας μακράν τής Ιίολιανής συνηντήθησαν μετά τοϋ
έχΟρου και ήοχισαν άμοιβαίως νά προσβάλωνταΐ’ έν τώ
μεταξύ δ έσπευσαν άμφότερα τά διαμαχόμενα μέρη πρός
κατασκευήν οχυρωμάτων, είς θέσιν Δραμπάλας, καί
 155
τά οποία άσφαλίσθέντα έμάχοντο πείσματωδώς. Κα-
τ°πιν έφΟασεν ό Γιατράκος μετά 800, δστις έτοποθε-
τήθη όπισθεν τών Τούρκων είς χωρίον Διρράχι, μίαν ώ­
ραν μακράν μετ’ όλίγον δέ άφιχθέντων καί τών Πλαπού-
τ«, Παπατσιώνη, 'Γσιώκρη, Κ. Μαυρομιχάλη καί λοιπών,
ώρμησαν δλοι όμοθυμαδόν καί πανταχόθεν κατά τών εχ­
θρικών οχυρωμάτων πλήν δέν ήδυνήθησαν μετά δύω ωρών
γενναίαν προσβολήν νά έξώσωσι τόν εχθρόν απ’ αύτών ό
δέ Γιατράκος, ένεκα τής ακαταλλήλου δέσεως τήν οποίαν
Χατεΐχεν, έτράπη είς φυγήν, δτε μάλιστα έπληγώθη.
Μετά ταΰτα ό Κολοκοτρώνης διέταξε τούς λοιπούς ν’
άπέλθωσιν δ,που ευρίσζετο αύτός έίς Γιανοχάμαρα 3|4 τής
ώρας μακράν,διά νά έπιτεθώσι κατά τοΰ εχθρού άπό τά νώτα
καταλιπών τούς Κανέλον Δελιγιάννην, Γενναΐον καί Πα-
πατσιώνην μετά 3000 είς τά οχυρώματα των, οϊτινες
έξηκολούΟησαν μαχόμενοι έφ’ δλης τής νυκτός. Αλλά, τή
πρωία τής 7 Ιουνίου, ό Ίμβραΐμης τοποθετήσας κανο-
νοστιχίαν έξ 9 πυροβόλων καί όβουζίων κατέναντι των
ήρξατο νά καταπυροβολή τά οχυρώματα τών Ελλήνων
πατά διαταγήν δέ τοϋ Κολοκοτρώνη ώρμησεν ό Πλαπούτας
μετά τών λοιπών κατά τών Τούρκων και μάλις-α οί Άρκαδι-
ν°ί.’Αλλά μετά μιας ώρας πεισματωδεστάτην μάχην μή δυ-
^ηθέντες ν’ άνθέξουν είς τήν μεγαλητέραν ορμήν τοϋ εχ­
θρού ύπεχώρησαν ό δέ Δελιγίάννης, Γενναίος καί λοιποί
0£ν έπαυσαν μαχόμενοι μέχρις ού έσωσαν τά πολεμοφό-
ενώ έστεροϋντο πρό μιας ημέρας και τροφών, τότε
0 Κολοκοτρώνης μή έ'χων και αύτός εφόδια έδωσε κατ ά-
ναγκην σημεΐον τής ύποχωρήσεως διά καπνοΰ, κατα τό
σύνθημά των, καί άνεχώρησαν πρός τό εσπέρας οί "Ελληνες,
Κατά τήν μάχην ταύτην έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν
έπ μεν τών ‘Ελλήνων περί τούς 110, έκ δέ τών Ίούρ-
πων περί το5ς 700.
 156
lispt τής μάχης ταύτης περί ης δέν χάμνει μνείι/ν ό συγ-
γραφεύς,ύπαρχουν καίτά έπόμενα δύο έγγραφα, τών οποίων
τά πρωτότυπα εύρίσκονται είς τό Έλεγχτίχόν Συνέδρων.
Σεβαστή επιτροπή ’·
Έϊμεθα σφαλισμένο·, εις τό Θεόκτιστο? ταμπούρι, Δραμπάλα λε­
γόμενον, αντίκρυ τοϋ Άκώβου μέ περίπου τών 3 χιλιάδων· οί Ελ­
ληνες είναι ώς λέοντες, είμαι έγώ μέσα μέ τόν Γενναϊον μου, χαί
μέ τους λοιπούς αδελφούς Καπεταναίους’ δ αδελφός Κολοχοτοώνης
μέ τόν Γιατράκον, ΚολιόπουΧον χαί Κ. Μαυρομιχάλη? μέ τά στρα­
τιωτικά άρματα εγουν τά οπίσθια τών έχθρών, έλπίζομεν είς τον
θεόν νά τούς δώσωμεν τω Διαβο'λω. Λοιπόν άν αγαπάτε νά μάς
προφθάσετε έφόδια καί εφόδια διά γκενεράλ πατάγια, τροφάς καί
ίμιτάτΓ νά φθάνουν όλα αΰτά αύριον, τώρα ήγκικεν ή ώρα ή νά
ζήσωμεν ή ν’ άποθάνωμεν.
Έπαναλαμβάνομεν φουσέκια τροφάς καί ΐμιτάτι, οσοι πισιοί νά
έλθουν έδώ, ογι καί γίνει τό εναντίον, έρχονται τά μαύρα ανδράπο­
δα αύτοΰ καί άλλου κα! τότε τετέλεσταΐ’ κινήσατε πάντα λίθον,
καταταράξατε τό παν νά φτάσουν διά νυκτός κατά τ’ ανωτέρω.
Καί έντοσουτω περιμένομεν νά χαροποιηθώ) τό έθνος μας μέ τόν
διόλου άφανισμόν του Αιγυπτίου. Τή 6 Ιουνίου 1825.
’Από Δραμπάλα τοϋ Γ. Στρατοπέδου. Οί αδελφοί
Κανέλος Δελιγιάννης, Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

II ΕΝ 11ΡΟΠΟΡΙΣΙΛ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

77ρός· τί/r εις Μύθους επιτροπήν.

Οί Τούρκοι έπροχώρησαν έως τήν Πολιανήν ώς μή ποτέ ώρει-
λον καί τά στρατεύματα μας νηστικά τρέχουν εναντίον τους, ήμεΐς
έδώ μήτε έν ψωμί δέν έκρατήσαμεν, όσον είγαμεν τό έστειλαμεν
οθεν διά τό δνομα τοΰ Θεοΰ καί τής φίλης πατρίδος δ,τι ήμποοεΐτε
κάμετε καί προφθάσετε ζωοτροφίας, ζωοτροφίας, ζωοτροφίας, διότι
αλλέως χανόμεθα. 'Γριπολιτσά 1825 ’Ιουνίου 6. ΤΙ επιτροπή
ΓΓ. Σ.) Λυκούργο; Κοιστενίτης, Ν. Μπουκουρόπουλος, Ν·
Καράπαυλος.
 157
[Γενναιότατε άόε.Ιφέ Λί Γενναίε Αρπάζομαι.
4
Καί σέ φανερώνω, έγώ υγιαίνω θέλοντας δ Θεός, χαί άλλα δύω
Τραμματά μου σου έχω στείλει τά έλαβες ή όχι δέν -ήςεύρω, άπό-
κ?ισίν σου δέν ί’δον' ήμεΐς έδώ εις Μισολόγγι εύρισκόμεθα, δ εχ­
θρός μάς έζόγωσε πολλά σιμά φθιάνοντας χαντάκια, καί ηλθεν
εως τά τείχη τοϋ Κάστρου, πλήν είμεθα καί ήμεϊς πολλά δυνα-
μωμένοι, καί μέ τήν δύναμίν του θεοΰ στοχαζόμεθα, οτι τίποτε
δέν θά κάμη- άπδ τά αυτά μέρη δέν έχομεν καμμίαν ιιδησιν κα-
θχράν , πλήν μήν άστοχης τήν αδελφότητα, δμως παρακαλώ σε
νά μου γραφής πάντοτε τήν υγείαν σου εις χαράν μου καί
τά τρέχοντα εντεύθεν, μήν έχοντες άλλο μένω- τρελλαίνομαι,
μήν άστοχής νά μάς γραφής πάντοτε τά τρέχοντα.
1825 10 Ιουνίου Μισολόγγί. ‘Ο ειλικρινής αδελφός Σου
Άνδρέας Toxou^_)
Έζογώτατοι Στρατηγοί Κανέ.Ιο χαί Γενναίε !
"Εφθασα ένταΰθα μέ τά στράτευμά μου, καί δλον ένα μοΰ έρχε­
ται όπισθεν, καθ’ δδόν έ'λαβα τδ γράμμα σας καί εΐδον τά δια-
τρέξαντα, χαί οτι οί εχθροί έφθασαν είς Τρίπολιν, δέν λείπω κάθε
ώραν νά γράφω πρδς ολους τους αδελφούς χριστιανούς νά τρέζω-
σιν δσοι πιστεύουσιν είς Χρίστον, καί βέβαια βέβαια ολοι οι Κο-
ρίνθιοι θά φθάσωσιν, έπίτηδες λοιπόν σάς στέλλοσ τδ παρόν μου καί
σάς ειδοποιώ τό φθάσιμόν μου, καί νά μέ γράψητε που θά τρέ-
ζητε* άνάγχη πασα νά ζυγώσητε πλησίον τής Τριπολιτσας, δπου
Χρείας τυχοΰσης νά βοηθώμεθα' οί κύριοι ’Α,νδρέϊδες έρχονται μέ
ικανήν δύναμίν, περιμένω άπόζρισίν σας έως αύριον τδ πρωί, νά
μοΰ φθάσηιε τουλάχιστον πέντε φορτώματα φουσέκια χωρίς
7ητα. II Ιουνίου 1835, Κανδίλα ώρα έκτη.
‘Ο πατριώτης καί αδελφός σας, Ιωάν. Νοταράς.
’Γ^ογότατε ίιόε.Ιιγε Κο.Ιοκοτρΰνη !
Καί χθές σοΰ έγραφα δι’ ολα, καθώς καί διά τδν κίνδυνον του
Μεσολογγίου, καί τήν νίκην, όπου έκαμαν οί ίδικοί μας κατά τών
Τούρκων εις Σάλωνα στοχάζομαι νά σας έγεινε γνωστή καί άπδ
άλλο μέρος.
Ο Λίουκατας έδώ μεγάλην χαλάστραν έκαμε διά τήν τοπο-
158
θέτησιν τών στρατιωτών, καί ακολουθεί καθ' ώραν παλίρροια, εγώ
έβγαλα είς ολην τήν επαρχίαν μέ φωτιά και μέ τσεκούρι νά βγά­
λουν ολους τούς στρατιώτας νά πιάσουν τάς Οέσε·ς τσαούσι
διάσελο καί τζάι'λο, άν όμως έκεΐθεν ό πασάς ευγη νά τδν εμπο­
δίσουν, καί δλοι οί άλλοι νά πιάσωμεν τδ άλιτσελεπί ριόλο καί
μανολάδα καί βγαίνω καί δ ίδιος εις τήν επαρχίαν διά τούς στρα­
τιώτας· είναι εύλογον τά Καλαβρυτινά στρατεύματα, καί Κοριν­
θιακά νά καταιβοΰν είς τά; θέσει; τής Γαστούνης νά συσσωματω-
θώμεν, όπου, δταν κάμη χρ·ί« οί μισοί νά μύνωμεν ετς τήν
άνθίστασιν τής Πάτρας καί οί μισοί νά τρέ'ωμεν κατά τοΰ Ίμ-
βραιμ Πααα, άν κάμη χρεία .... εγώ προσμε'νω τδν Ίσοϋφ Πασά
ημέραν παρ’ ήμε'ραν μέ χιλίου; περίπου διά νά πέραση νά υπάγγι
νά σωματωθή μέ τόν Ίμβραίμ Πασσν, καί καθώς άνωθεν σάς λέγω
ές·ειλα νά πιάσουν τδ Τσαοΰσι τδ Διάσελο καί το 'Γζάϊλο καί τήν
Μανολάδα· λοιπόν δταν έλ&η,άροϋ πολεμήσωμεν,καί άν τσακισθώ-
μεν σας δίίω τήν ε’δησιν διά νά πάρητε τά μέτρα σας· διά τό βγάλ-
σιμόν των καί πηγεμόν των είναι άφενκτον,οτι έ’χομεν τήν βεβαιότη­
τα έντελεστάτην καί άπδ τήν θάλασσαν καί τήν ξηρά*· τώρα έλαβα
γράμμα άπδ τδν εύγενέστατον Κ. Άνδρέαν Ζαίμην άπδ Κέρτεζαν,
λέγοντας μου οτι έζεκίνησε διά τά αύτοΰ είς βοήθε αν, καθώς καί
οι άλλοι στρατηγοί έρχονται, λοιπόν σέ παρακαλώ νά μου ζωγρα-
φήσητε τά πράγματα καί τάς εκβάσεις· άλλο τί νά σάς ειπώ δέν
έχω- σας τά παρέστησα ολα, άγκαλά καί σήμερον μας εΐπον
οτι επτά χιλιάδες Τούρκοι έρχονται μισοί πεζοί κα! μισοί καβάλα,
όμως αυτό είναι ύεΰμα, καί ο,τι αληθεύσει άπ’ έδώ έχετε μαζούς
πεζόν διά οδηγίαν σας καί ή άρεντιά σας τό ίδιον νά κάμετε.
12 Ιουνίου 1825 Γαστοϋνι. Ό άδελφο'ς σας
Γεώργ. Σισίνης.
Μετά τήν μάχην τής Δραμπάλας, ώς έρρέθη, ό Ίβραί-
μης έδιευΟυνθη εις τήν Τρίπολιν. Τών ο’ Ελληνικών στρα­
τευμάτων τδ πλεΐστον μέρος συγκείμενον άπό Αεονταρίτας,
Τριπολίτας, Άγιοπετρίτας, Μιστριώτας, ’Αργείους καί
Ναυπλίεΐς μετά τών ’Αρχηγών των, άπήλθον προς έξα-
σφάλισιν τών οικογενειών των, έν οίς καί ό Κ. Μαυρομιχά-
 159
λης μετέβη μετά τών ύπ αύτόν εις Μύλους τοΰ Ναυπλίου.
Ό δέ Κολοκοτρώνης μετά του ΙΙλαπούτα, Κανελου Δελι-
7<άννη, Παπατσιώνη, Γενναίου και λοιπών διελθόντες διά της
~τεμνίτσης χαί Καρυταίνης έτοποθετηΟησαν, τη 12, έν
Χρυσοβίτσί. 'Ενταύθα συνεκέντρωσαν αυθις ύπέρ τάς 4,000
‘Ελλήνων, και, μολονότι έστεροϋντο πολεμοφοδίων καί
μάλιστα τροφών, ώστε πολλάκις έτρέφοντο διά κρέατος
μόνον, διότι, διά τό ορεινόν εκείνων τών μερών, οι κάτοι­
κοι δέν εΐχον δρέψει εισέτι τους καρπούς των, τή 14
έστράτευσαν διά τήν Θέσιν Τρίκορφων πρός άπόκρουσιν
του εχθρού, όπου έπληροφορήθησαν τήν εις Ναύπλιον
πρόοδον τοϋ Ίμβραΐ'μ, λαβόντες ζαί τάς κάτωθι διαταγάς.

ΊΙγαπητε άδε.Ιφέ !
Καί άπό ά/λαδόκαμπον σας έγραψα τά χρειώδη καί ήδη έν-
πευθεν μολονότι ελπίζω, OTt δέν έμεσολάβησεν ή παραμικρά ελλει-
ψις κρίνω άναγκαιον νά σας παραστήσω κατ’ έπανάληψιν, οτι οι
πατριώται καί τό έθνος δλον τρέφει χοηστάς κα! μεγάλα; ελπί­
δας τοϋ νά δείξετε καί εις αυτήν τήν κρίσιμον περιστασιν, άπό
τήν δποίαν κρέμαται ή τύχη τής Πελοποννήσου καί γενικώς όλης
τής ‘Ελλάδος, τόν πατριωτισμόν σας καί τά πολεμικά σας προ­
τερήματα- λοιπόν ιδού καιρός, ιδού περίστασις καί προσπαθήσατε,
°7η δύναμις, καί τό ό<ομά σας νά δοξάσετε καί νά τό άπαθανατί-
σετε καί τάς ελπίδας τοΰ έθνους νά εκπληρώσετε και τάς ευχαρι-
στη’σετε. Γράδων τοιουτοτρόπως θα^ρώ, οτι γράφω είς ε·>α άδελ-
?ον, τοΰ όποιου τά πατριωτικά φρονήματα καί τά εΰγενή αισθή­
ματα είναι ζωγραφισμένα είς τήν ψυχήν μου μέ ανεξάλειπτους
Χαρακτήρας.
Οί Τοΰρ κοι σήμερον τό πρωί έφάνησαν εις τούς αφεντικού; Μό-
^°υί’ ϋπου *υρον μεγάλην άντίσιασιν άπό τούς έδικούς μας, οϊτινες
£ιχον έπί κεφαλής των τόν ‘Υψηλάντην καί τόν Κ. Μαυρομίχά-
ήην, έφονεύθησαν ύπέρ τούς εκατόν καί έπληγώθησαν άλλοι τόσοι,
εκ τών ιδικών μας μόνον είς έφονεόθη καί ένας έπληγώθη ό Μ®·
^ρυμζννης, καί αύριον έλπίζεται νά καταστραφή διόλου, όταν
160
δμως φΟασητε κ«ΐ αΰτόθεν η έξοχότης σας, δ όποιος ώρα τή ώρα
περιμένεσθε’ έρρωσθε. Οήν 12 ’Ιουνίου 1825 Ναύπλιον.
‘Ο άίελφός Σου, Άνδρέας Μεταξας.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Πγός τόν Γενικόν Λρχηγόν Θ· ΚοΛοκοτρωνην.

Μέ χαρά» της ή Διοίκησις σας αναγγέλλει τήν ευτυχή εκβασιν
τής σημερινής μάχης τών Μόλων· δ εχθρός τοϋ όποιου τδν έρχο-
μδν εϊ; Μύλους σας έγραψεν ή Διοίκησις, σήμερον περί τάς S τής
ήμέοας ώρμησε νά κυριεύση αυτήν τήν άναγκαίαν θέσιν καί 278
οπλοφόροι ύπό τήν οδηγίαν τών έκλαμπροτάτων Δ. Ύψηλάντη και
Κ. Μαυρομιχάλη, έδέχθησαν κατ’ άρχάς δλον τό πυρ τών εχθρών
κρατούντες τά όοπήτια καί τό περιβόλι’ περί τά τέλη τούς εστάλη
και βοήθεια άπό εκατόν τακτικούς καί έχρησίμβυσε πολύ καί αύιή’
τέσσαρα μυστικά προσηρμοσμένα είς αρμόδια μέρη έκαμαν ικανήν
βλάβην εις τόν εχθρόν, καί εμψύχωσαν μεγάλως τούς άδικούς μας'
ή μάχη διήοκεσεν εως εις τάς 11 f ώρας, καί είς αυτό τό διάστη­
μα τρις ώρμησαν αί δυνάμεις τοΰ έχθροϋ, καί τρις άπεζροΰσθη μέ
μεγάλη* ζημίαν, ήτις υπερβαίνει τους 150 φονευμένους καί άλ­
λους τόσους πληγωμένους' άπό τούς άδικούς μας είς μόνον ε’φο-
νεύθη καί έπληγώθη εις τόν δεξιόν βραχίονα ό στρατηγός Μακρυ-
για'ννης.
Μετά τήν μάχην δ εχθρός άρχισε νά τραβα τό περισσότερον
μέρος τοϋ στρατεύματος του πρός τό “Αργος· δ δέ Ίμβραϊμπασάς
δ ίδιος έμεινε έκεΐ μέ ένα Μπαταλιόνι, καί μέ τό άτακτόν του
στράτευμα, καί καθ’ ολους τούς λο'γους έχει σκοπόν νά έπιπέση
πάλιν εις τούς έδικους μας’ διά τοϋιο μέ δλην τήν δραστηριότητα
ενδυναμώνονται απόψε τήν νύκτα καλλίτερα οί Μύλοι.
‘Ο σκοπός τοϋ έχθροϋ άπό εκείνο όπου συμπεραίνομεν είναι διά
το μέρος τής Κορίνθου καί έγεινε πολλά καλόν δπου έχασε σήμε­
ρον ολην τήν ημέραν πολέμων εις τούς Μόλους* καί είναι ευχής έρ-
γον νά χασοημερήση καί αυριον διά νά ήμπορέσουν τά στρατεύμα­
τα' σας νά φθάσουν είς Δερβενάκι καί νά οχυρωθούν. Είς τήν •πόλε*
ένταϋθα κυριεύει μεγάλος ενθουσιασμός καί όλα γίνονται μέ καλή*
 161
'^ελητιν χαί προθυμίαν. ’Εκείνο τό όποιον όλος δ χοίρος εύχεται
είναι νά σας άκούση μεταξύ Αργους καί Κορίνθου.
Έν Ναυπλίω τή 13 Ιουνίου 1825 ώρα 4 1|2 τής νυκτός.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΓΗΣ ΕλΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΛ

Πρόι; τόν Γενικόν Αρχηγόν Θ. Κολοκοτρώνην !

Ό έγθρές χθές δι' δλης τής ημέρας έμεινεν εις ’Αργος καί εις
τά πέριξ, σήμερον τό πρωί έπλησίασεν εδώθεν τοΰ Προφήτου 'Η­
λιου, ζαΐ εντός βολής κανονιού, ώστε του; ερριψιμεν καί μερικά
κανόνια άπό τό Παλαμήδι, τά όποια ανάγκασαν τούς προχωρήσαν-
τας ιππείς νά οπισθοδρομήσουν. Αυτά τά κινήματα τοϋ εχθρού
Οσον καί ανεξήγητα άν ήναι, άφ’ έτέρου μέρους ή ένταΰθα διαμονή
του μας παρηγορεΐ", διότι μας δίδει ελπίδας, δτι θέλετε προφΟα’σει
νά πιάσετε καλά δλας τάς όπισινάς θέσεις, καί νά δχυρωθήτε,
ζαΐ επομένως νά εύρη ό τολμηρός αυτός εχθρός τόν τα'φον του έδώ.
Οί είς τούς Μύλους έδικοί μας είναι καλά (οχυρωμένοι, καί άν
°Ρμήση κατ’ αύτών δέν έχουν κόπον.
Τή 15 ’Ιουνίου 1825 Ναύπλιον.
Πρός τό σεβαστόν εκτελεστικόν σώμα,.
Τήν ΰπ άριθ. 8799 σεβαστήν μοι ταΰτην τήν ώραν δΰοντος
τ°ο ήλιου έλαβον, καί ειδον ευχαρίστως τήν περιγραφήν τής μά-
ΧΧς τών Μύλων γενομέ/ης μέ θραΰσιν τοϋ έχθροΰ, άφοΰ ό εχθρός
ε’·αήλθεν εις τήν Τριπολιτοάν καί έφερε μεταβολάς είς τό στρα-
■ιόπεοόν μας, μάς έφερεν ολίγας δυσκολίας, έως νά συσσωμκτω-
θώμεν, χθίς ήλθομεν ένταΰθα εις τά Τρίκορφα, δτε καί έμάθαμεν
η'Ί» άναχώρησίν του άπό Τριπολιτσαν καί παρετηρουσαμεν δτι
α?>;σε μόνον φρουράν, σήμερον έμείναμεν καί τούς έδώσαμεν αιτίαν
πολέμου διά νά παρατηρήσωμεν τήν δόναμίν των, άλλ' αύτοί αδύ­
νατοι Sgv έτόλμησαν νά έζέλθουν ειμή περί τό τείχος* δθεν άφη-
σα τόν στρατηγόν Κανέλλον μέ 800 καί τόν στρατηγόν Παπα-
τσωνην μέ 600, οϊτινες νά συνάξουν και τά άρματα Τριπολιτσα;
και νά τούς πολιορκήσουν, ήμεΐς δέ μετά μίαν ώραν έκκινοϋμεν
εϊω μέν κατ’ ευθείαν διά Μύλους, τά δέ στρατεύματα έιτεκεινα
τΡει» χιλιάίας τά διευθύνω μετά τοΰ στρατηγού Κολιοπούλου και
11
 162
υιοΰ μου Γενναίου χχτά τό μέρος της Κόρινθου’ του Κ. Άνδ.
Ζαίμη ρθάσαντ'ος εις Λεβίοι μέ δύο επέκεινα χιλιάδας έγραψα χαί
διευθυνθη χαι έζειύος ομοίως κατά την Κόρινθον, τόν δέ στρατη­
γόν Νοταρόπουλον έβίασα χαι έζίνησε χθές διά τά μέρη Κόριν­
θου μέ τό σώμα του χαί τόν ώδή-^ησα νά οχυρώσουν τάς θέσεις
Δεροενάχι καί μαύρα λιθάρ α,χαι νά σταθούν γενναίοι εως νά ποο-
φθάσωμεν χαι ήμεις- διέταξα χαί τόν’ στρατηγόν ΓΙ. Μπαρμπι-
τσιώτην νά διευθυνθή χαί εκείνος μέ επέκεινα 1ΟΟΟ, δπου έξήλθεν
άπό τήν επαρχίαν του νά τραβίξη κατά τό “Αργος, έβίασα μέ
συχνός κα! αλλεπαλλήλους γραφάς μου ζαί ‘Αγιοπετρίτ ας 200
Μιστρ'ώιας χαί Σπαρτιάτας χαί λοιπούς νά προφθάσουν , χαί άς
τούς παραχινήοη χαί ή Σεβ. Διοίκησις διά νά συσσωματωθώμεν
χαί δυνηθώμεν νά κάμωμεν είς τόν εχθρόν έκεϊνο, δπου μέχρι
τοϋδε δέν έχάμαμεν.
Ταύτην τήν σιιγμήν έλαβον τά όποια εγκλείω γρα'μματα τοΰ
Κ. Ζαίμη κα! Πετμεζά, βλέπετε πλέον αναμφίβολον τήν είς
Δερβένια διεύθυνσιν τοϋ έχθροϋ, καί βιάσετε Κάτω Ναχαγίτας
Κορινθίους, Κουλουργιώτας, ΙΙοριώτας, Αεγινήτας, καί Δερβενο-
χωρίτας, ζαί δσας άλλας δυνάμεις έχετε νά προκαταλάβουν τά
Δερβένια, ζαί στείλατε' μίαν εκτελεστικήν δυναμιν νά ένεργήση διά
ταϋτα’·στείλατε καί μ,ύστικα, νά χρησιμεύσουν μεντζίλ καΐκι διά
τήν ταχύτητα, διά νά προκαταληφθή τό κακόν μένω.
Τρίκορφα 15 Ιουνίου 1825. Θεόδ. Κολοκοτρώνης.

7Ζγ<'ζ· ΐότ Γεπχόκ ’Λογηγό)'· Κ Θεύδ. ΚοΛοχοτρύ^ηχ.

Από δύω αιχμαλώτους φυγόντας άπό τόν (μβραιμ ΙΙασα καί
έλθό »τας ενταύθα τόν ένα ’Αργείον καί τόν έτερον έκ τοϋ σώμα­
τος τοΰ X, Χρήστου αίχμαλωτισθέντων είς Ναβαρϊνον, πληροφο-
ρούυεθα, οτι ό Ίβραιμ πασάς ριψοκινδυνεύει πολύ καί πάντοτε
σχεδόν εί; τάς μάχας καί είς τάς εκστρατείας προπορευόμενος
άπό ολον του τό στράτευμα καί μέ πολλά ολίγους ιππείς. Αί έξή<
περιστάσεις, τάς οποίας μάς έβεβαίωσαν οι ρηθέντες αιχμάλωτοι
είναι άρκεταί νά σάς πληροφορήσουν τήν αλήθειαν' όταν έχατέβη
είς τούς Μύλους, ένώ δλον του τό σώμα ήτον είς Τζιβέρι, αΰτόί
μέ πολλά ολίγους ιππείς ώρμησε διά νά έ’μβη εις εκείνην τήν θέ-
 163
Cl* Χαί έντουφεκίσθη άπό τούς έδικοός μας· όταν πάλιν έχίνησε
οια τδ *Αογος έξεχόπη άπο τήν εμπροσθοφυλακήν χαί συνωδευ-
μενος μόνο» , άπδ εναν άλλον ιππέα καί άπδ ένα πεζόν έμβή-
*ev είς τήν χώραν χαί έχει ή/μαλώτισε τδν 'Αργείον' ώστε
εάν εύρίσχοντο έκεΐ τινές έκ τών ήμετέρων τόν έσκότοναν ά­
φευκτα· έπειτα μαθών, δτι έκτος τής θυρας τοΰ Ναυπλίου εύρί-
σΧονται φαυ.ήλιαί τινες έκαβαλίκευσε πριν εξημέρωση χα! μέ
Κολλά ολίγους ιππείς ήλθεν εξω τοϋ Ναυπλίου, και όταν έβγή-
κ®ν μερικοί έόικοί μας αυτός πρώτος επολεμ.ησε με αυτούς' ούτω
Χαμνει πάντοτε εις όποιον μέρος καί αν έκστρατεΰση, ώστε βλέ-
Κίτε πόσον εύκολα ήμπορεΐ νά χαθή'/φορεΐ δέ συνήθως εις τδ κε­
φάλι σαρίκι άσπρον, χαί σαλβάρι, και πεπλε μενζανί ή μπαρούτι,
είναι κοντός κα! χονδρός, τδ δέ πρόσωπόν του ξανθόν χαί εύλογιά-
ριχον καί με γένεια ολίγα· τήν νύκτα κοιμάται επάνω εί; ενα συν-
τζχοέν σκεπασμένος μέ έ/α κχπότον ροΰ/ινον. Ήμπορεΐτε λοιπόν
όταν ακούετε, οτι εκστρατεύει ποΰ, νά πιάνετε τό μέρος άπό τό
όποιον άπερνα ή εμπροσθοφυλακή, κάμνοντες χοσιάν ή οιαθέτοντες
όπως άλλως ήξευρετε μερικούς στρατιώτας διά νά κατορθώσετε
τδν φονεύσετε κα! νά γλυτώτωμεν ούτως άπδ ενα τοιοΰτον
Εχθρόν.
Η φρόνησις και ή έμπιιρία σας ήμπορεϊ τώρα όπου έχετε
“ότήν τήν πληροφορίαν νά εύρη τδν τρόπον διά νά έπιτυχη έ’/χ
ΐοιουτον έπιχείρημα. 16 Ιουνίου 1825 εσπέρας έν Ναυπλίω.
*0 αντιπρόεδρος, Γκίκας Μπότασις.
(Τ. Σ.) ’Ιωάννης Κωλέτης.
‘Ο Γενικός Γραμματείς, Άλε'ξ. Μαυροκορδάτος.

ΕπανερχόμεΟα εις τό κείμενον τοϋ συγγραφέως· έν τή

®ύτή σελίδι 176 περιγράφει τήν μάχην τών Μύλων ώς

« Τή 13 κατήλθεν εις τήν πεδιάδα τοϋ Άργους (ό έχ-

θρός)· επειδή ούδεις έν τή Πρωτετούση περιέμενε τήν το-
σοϋτον αίφνιδίαν εισβολήν τοϋ έχθροϋ, μέγα μέρος τοϋ εις
τ/)ν Ελληνικήν Κυβέρνησιν άνή/.οντος σίτου και αλεύρου
■ευρίσχετο είς τούς παρά τήν Αέρνην Μύλους, ή δέ διασω·
11 *
164
σις αύτών ήτον άναγζαιοτάτη. Άλλά τό πράγμα έφαίνετο
αδύνατον διότι τό χωρίον, άν καί προφυλαττόμενον ύπό
έλους, ήτον όμως άτείχιστον. Ούδέν ήττον ό Δημήτριος
‘Υψηλάντης άνέλαβε τήν άμυναν τών Μύλων μετά 227
έν δλοις άνδρών. Ό έν τω λιμένι τής Ναυπλίας εύρισκο'-
μενος τότε Γάλλος Ναύαρχος ‘Ριγνύς προσήλΟεν αύτός
εις Αέρνην διά νά άπ^τρέψη τόν Ύψηλάντην άπό επιχει­
ρήματος, τό όποιον έμελλε νά έκθέση αύτόν άνωφείάος
είς τόν έσχατον κίνδυνον. »
« ’Αλλά Ναύαρχε, άπήντησεν ό γενναίος άνήο, τό κα­
θήκον ημών είναι ν’ άποΟάνωμεν ενταύθα.» ‘Η δέ τόλμη,
ώς πολλάκις έν πολεμώ συμβαίνει, ύπήρξεν ευτυχής· διότι
γενομένης μετά μεσημβρίαν πεισματώδους εφόδου τών
’Αράβων, οί έχθροί άπεκρούσΟησαν επανειλημμένος. Τή
] ί, οί Άραβες έπυρπόλησαν τό Άργος καί τά πέριξ χω­
ρία, τή δέ 15 έπλησίασαν τό Ναύπλιον. Επειδή όμως ό
Τβραίμ Μασάς δέν είχε φέρει μεθ’ εαυτού τά πρός τήν
πολιορκίαν τού μεγάλου τούτου φρουρίου αναγκαία, καί
πρός τούτοις έφοβεΐτα μήπως άποκλεισθή είς τήνΆργο-
λικήν πεδιάδα, έπεχείρησε τήν έσπέραν τής αύτής ημέρας
τήν επάνοδον καί έπέστρεψεν είς Τρίπολιν, όπου διέτρίψεν
έπί τινας ήμέρας διά ν'άναπαύση τά τάγματα αύτοΰ».
Περί τών καθέκαστα τής μάχης ταύτης δέν κάμνομεν
λόγον, καθότι εκτίθενται είς τάς άνωτέρω καταχωρηθεί-
σας δίαταγάς τής Διοικήσεως και μάλιστα είς τήν επι­
στολήν τοΰ Μεταξά. Αλλ έν γένει παρατηροΰμεν ότι,
παρελείφθη ό Κ. Μαυρομιχάλης, δστις ελαβεν ενεργόν μέ­
ρος αύτήν επομένως τό χωρίον τοΰτο τών Μύλων ήτον
αρκετά τετειχισμευον καί είς τό δυσπρόσβλητου καί οχυρόν
τής θέσε ως αύτής οφείλεται ή επιτυχία αύτη τών Ελλή­
νων διότι άφ ενός μεν έφρουρειτο άπό άβατα έλη, άφ’ ετέ­
ρου οέ ύπήρχον διάφορα τείχη καί μάλιστα είς Πύργοί?
 1G5
εντός τών οποίων όχυρωθέντες οί "Ελληνες, άφόβως ήδύ-
ν«ντο ν άμύνωνται κατά τοΰ έχθροϋ. Τοιαύτης δ’ ουσης
7ήν Οέσεως 100 μόνον οπλοφόροι καταλαβόντες επιτήδεια
τ^α μέρη, ήδύναντο ν αποκρούσουν πάσαν έφοδον τοΰ
εχθρου, ένώ ήδη ήτον περί τούς 300. Πρός τούτοις καί
0 εχθρός δσας δήποτε δυνάμεις ζαί άν ειχεν, ένεκα τών
ελών δέν ήδύνατο νά μεταχειρισθήπλείους τών 500 ή 1000·
Οθεν οί Μύλοι μόνον ένώπιρν τής θαλάσσης ήτον εκτεθει­
μένοι. Άλλα τότε έκτος ότι δέν ήτον έκεΐ εχθρικά πλοία,
εζ εναντίας δμως εύρίσκσντο προσωρμισμένα 4 μύστικα
Ελληνικά, τά όποια μάλλον έπήνεγκον ικανήν ζημίαν εις
τόν εχθρόν ότι δ' έκ τής δέσεως δέν μετεχειρίσθη πολυν
στρατόν ό Ί μβραϊμπασάς έμφαίνεται είς τό άνωτέρω έγ- '.· .λ' '
γραφον Κυβερνησεως τό άπό 16 Ιουνίου.
(Ί1 μάχη αυτή παραβαλλόμενη μετά τόσων $λλων, φέρ’
είπειν τής Άλωνισταίνης, του Κραμποβοϋ, τής ΙΓιάννης,τής
λυλίμνης, τής Δαοιάς καί άλλων, φαίνεται ταπεινότερα,
οιότι κατ’ έκείνας, οί "Ελληνες άμοιροι τών προτερημάτων
τής δέσεως, έπρότειναν τά στήθη των ενώπιον του έχθροϋ
ζαι έξήλθον νικηταί, καί έπροξένησαν ούκ όλίγην ζημίαν είς
“ύτόν. Καί όμως π·ρί έκείνων ούδέ μνείαν κάμνει ό συγγρα-
?£ύς, ένώ τήν προκειμένην εκθέτει μάλιστα έν έκτάσεί' ό δέ
^'όγος φανερός διά νά έπαινέση πρόσωπα τής -συμπάθειας του.)

Ό Κολοκοτρώνης έστρατοπεδευμένος είς Τρίκορφα οδη­

γούμενος άπό τ άνωτέρω έγγραφα τής Κυβορνήσεως, έδεώ-
ρησεν άφευκτον τήν είς Δερβένια προαγωγήν του έχθροϋ, καί
ενομίσεν άναγκαΐον νά καταληφθούν τά πρός εκείνα τά μέρη
στενά. Γ()θεν λαβών προηγουμένως τά πρόσφορα περί τού­
του μέτρα, κατέλιπε πέριξ τής Τριπόλεως τούς Κανέλον
Δελιγιάννην καί Παπατσιώνην μετά 1400 καί μέ τόν λοι-
π°ν στρατόν συγκείμενον έκ 3000 περίπου, καί μετά τοϋ
Πλαπούτα καί Γενναίου έδιευθύνδη διά τον σκοπόν αυτόν
166
πρός τήν Κόρινθον. Άλλ’ ένεκα τής παντελούς έλλειψεως
τών τροφών τε καί πολεμεφοδίων, ήναγ'κάσθησαν νά λοξεύ­
σουν τόν δρόμον των, ίνα δίελθόντες άπό τούς Μύλους προ-

όλον τόν στρατόν του. Τότε εις τήν άπροσδόκητον ταύτην

Θέσιντων, διηρέθησαν είς δύω ίσα σώματα, καί τό μέν ύπό
τόν Πλαπούταν έδραμε νά όχυρωθή δεξιά πρός τό μέρος τών
Βάρσων- τό δέ ύπό τόν Γενναΐον αριστερά τοΰ Παρθενίου,
μεταξύ δ’ αύτών είς τήν πεδιάδα παρέταξεν ό Ίμβραί-
μης τόν στρατόν του. Άλλ’ άποκεχμηκότα άμφότερα
τά μέρη άπό τήν οδοιπορίαν ζαί τόν ύπερβολικόν καύσω­
να, δέν έ'δωσαν άφορμήν μάχης, είμή μόνον ΐσταντο παρα-
τεταγμένα μέχρις ου ή πέπλος τής νυκτός τά διέλυσε. Καί
οί μέν Έλληνες ελαβον τόν δρόμον τής Καρυταίνης διά νά
έφοδιασθοΰν άπό τροφάς καί νά ένισχυθοΰν έ'τι μάλλον άπό
στρατιώτας, οτε δίελθόντες έκ Τριπόλεως παρέλαβον τόν
Δελιγιάννην καί Παπατσιώνη καί έτοποθετήθησαν εις Χρυ-
σοβίτσι καί Πιάναν οδέ Ίμβραίμης έπανή7<θεν είς Τρίπολιν.
‘Ο Κολοκοτρώνης ήδη έκ Χρυσοβιτσίου δέν έλειψε ν
άνταποκριθή μετά διαφόρων Επαρχιών διά νά συγκέντρωση
ικανήν δύναμιν, ί'να άγωνισθή κατά τοΰ έχθροΰ έκ τοΰ συ-
στάδηγ, ώς έμφαίνεται έκ τών κάτωθεν επιστολών.
Πατριωται κοινώς τιΊς Μάνης.

Ονομα μέ τήν μικροψυχίαν καί αδιαφορίαν σας· διό καί σας Ζέγω
μέ τήν τελευταίαν μου ταύτην διακήρυξιν καί έν συντομία,ό κίνδυ­
νος τής πατρίδος προχωρεί αυξάνοντας καί προμηνόει τόν άοανί-
σμόν μας, δ εχθρός έιόλμησε νά ύπάγη καί έως είςτό Άργος καί
έπαπειλεί τήν τελείαν έξολόθρευαίν μας· λοιπόν άν αγαπάτε τήν
πίστιν, τήν πατρίδα, τά τέκνα σας, τάς γυναίκας σαί καί αυτήν
τήν ΰιταρζίν σας, ρίψατε πλέον τήν μικροψυχίαν ζαί αδράνειαν»
 167

Sat τρέξατε δλοι μικροί καί μεγάλοι, χαί εΐ δυνατόν καί αί γυναί­
κες εναντίον τοΰ έγθροΰ δια νά προΰπαντήσωμεν τόν κίνδυνον καί
'α άσφχλισθώμεν, καί άν κάμετε άπόφασιν διά νά κινηθήτε νά μήν
^?//σθε μόνον εως έδώ seal ολίγον παρεμπρό; καί νά δπισθοδρο-
ί*ίτε, άλλά νά τρέξετε ένθα ή ανάγκη τής πατρίδας καί ό κίνδυνος
απ'>ΐτεΐ) κατά τοϋ οποίου έχινήθη καί αγωνίζεται δλον τδ δσπή-
■"όν μου.
Αν όμως καί αύθις δείξετε τήν προτέραν σας ακινησίαν καί
Αδιαφορίαν, εγώ διά νά είμαι αθώο; καί έ-ω τής αμαρτίας καί
■^ροφασιολογίας διαμαρτύρομαι καί ήδη ενάντιον σας ενώπιον θεοΰ
Χαΐ ανθρώπων καί άς εισθε ύπεοθυνοι οια να δώσετε λογον διά
τα τοιαΰτα φθοροποιά φερσίματά σας.
Προσέτι ορκίζω είς τόν θεόν καί ελευθερίαν τή; πατρίδος άπαν­
τα; τούς ‘Αγίου;’Αρχιερείς και ιερείς καί ολους τούς ευαίσθητους
πατριώτας διά νά λάβουν έπιμελε αν καί δημοσιεύσουν τήν πσροϋ-
®άν μου καθ’ ολην τήν εκτασιν τής Μάνης, ί’/α μάθουν καί τώρα
οι πατριώται μας τόν προχωροΰντα κίνδυνον καί τά; πατριωτικά;
Χαί σωτηριώδεις παρακινήσεις μου' έρρωσθε.
Τήν 17 ’Ιουνίου 1825 Κιτριά?;. ‘Ο πατρ ώτης
Πετρόμπεης Μ^υρομιχαλης.
’Εκλαμπρότατε <'ρχ7/γε ■
Οντες φθασμένοι είς Φροσύναν έλάβομεν τό αδελφικόν σας εις
όποιον είδαμε* νά μας έπιπλήττης, οτι κάμνοντας τούτον τόν
°?όμον g;v έγομεν σκοπόν νά κάμωμεν πό'εμον μέ τόν εχθρόν
πλήν αυτό δέν είναι καθώς τό έστοχάσθηιε- άλλ’ ημείς ένομίσα-
Ρ·** οτι πέρνοντες τόν δρόμον τούτον θελει φθάσομεν πλέον ταχό-
τερα πλησίον τοΰ έχθροΰ, καθώς καί τω όντι τούτη τή ώρα έφΐά-
σ,μεν έΐώ ει'ς ?να τζιμοϋρι τοΰ κάμπου τής Μηλιάς εις μονας-ίρι
αϊ10* Νικόλαον, άπό τό όποιον θεωρούμεν άνεμποδίστως ολην
αυτήν τήν πεδιάδα τή; Μηλιάς, καί ειμεθα αναμεταξύ τζιπιανών
Χθίι Χακοΰρι, τό όποιον απέχει άπό Λεβίδι 2 ώρας. Λοιπόν έάν έγ-
Χρίνετε τόν αύτόθι ερχομόν μας, καί άν έφθάσατε καί ή έκλαμ-
πΡ^ης σας εις Λεβίδι γράψετέ μας διά νά έλθωμεν· δέν έστοχά-
°θημεν ποτέ οτι δ εχθρός άφοΰ οπισθοδρόμησε καί ήλθεν είς Ί'ρι-
πολΐτς5ν θέλει νά ει’οβάλη εις Καλάβρυτα καί έχειθεν διά Πάτρας,
1G8
καθώς τό έστοχάσθηιε ή έκλαμπρότης σας, επειδή εάν εΐ/ε τοίβΰτον
σκοπόν, αυτός έπρεπεν άναμφιβόλως νά έκςφατευση άπό τό "Αργος
να είσβάλη είς Κόρινθον, δπου νά κάμη καί έργα, και έκεΐθεν νά
διαβή ό ποΰθεν ήθελεν, ή διά Πάτρα; ή διά τά Ντερβένια, τά όποια

Πελοπόννησου και τότε μέ περισσοτέραν εύχολίαν νά κάμη τούς

σκοπούς του’ δ,τι λοιπόν εγκρίνετε κλπ. γράψετε μας δ,ά νά άκο-
λουθήσωμεν. Σήμερον καθ’ οδόν οί ύπό τήν δδηγίαν του Άντις-ρ.
Νοταρά στρατιώται έπίασαν ενα άράπην λειποτάχτην τοΰ έγθρικοΰ
στρατοπέδου- δ μπαϊραχτάρης του ήξεύρει καλά τά αραβικά, τόν
ήρώτησαν λοιπόν καί τοΰ εΐπεν, δτι έξ αίτιας τής πείνης καί τοΰ
μεγάλου κόπου δπου υποφέρουν έλειποτάκτησαν, επειδή χωριστά
άπό ταϊς μεγάλαις μάρτσαις όπου κάμνουν καί τό βάρος τής με­
γάλη; μπαγιονέτας όποΰ φέρουσιν, φέρουσιν ακόμη καί μίαν μπά­
λαν κανανίου- τόν ήρώτησαν διά τί έφυγεν δ Πασάς άπό τούς Μύ­
λους; και τούς εΐπεν, δτι επειδή ύστερήθη πολεμοφοοίιον· καί επειδή
έλαβώθη εί; Μύλους ό ίδιο; είς τό χέρι, διά τοΰτο ήλθεν είς Τρι-
πολιτζάν, όπου χαθήμενος νά έξαποστείλη ιππείς είς ΜοΟοκόρωνα
(καθώς ή άπελπισία του καί τό τρελλόν του τό κεφάλι τόν διδάσκει)
νά τοΰ φέρουν πολεμοφόδια χαί τροτάς καί τότε νά κάμη άλλα κι­
νήματα· αύτά έμάθαμεν χαί έπειτα τόν έφονευσαμεν ταΰτα κα&
μένομεν. 18 Ιουνίου 1825. "Αγιος Νικόλαος. Οί αδελφοί Σας
’Ανδρέας Λόντος, ’Ιωάννης Νοταρά;.
Ιδού τί γράφουν οί Κςιπεταναϊοι τών επαρχιών, Μιστρά, ‘Α­
γίου Πέτρου, Τσακωνιάς, καί Μονεμβασίας κλπ.

παρακαλοΰμεν καί διά τοϋ παρόντος μάς νά μάς στείλετε τήν

διαταγήν σας ποΰ νά μείνωμεν, επειδή εΰρισκόμεθα είς άραγοΰνι

καί πολεμοφόδια, καί τότε νά τοποθετηθώμεν δπου ή χρεία τό κ«'

λέσεΓ ήυεΐς συυποσούμεθα ύπέρ τάς 3500, έγράψαμεν κα! efc
 169
0/l'a ~α μέρη, όπου ευρίσκονται στρατεύματα, νά έρχωνται έδώ·
Ζαί άρευζτως έως αύριον θέλουν άπεράσουν τάς 5000, πλήν τό
θρόνον σας νά μάς προφθάσετε, ζαί μένομεν εύσεβάστως,
1ή 19 Ιουνίου 1825 Δραγοϋνι Οί πατριώται ζαί αδελφοί
Εκ τών επαρχιών ‘Αγιου Πέτρο», Μιστρά, Τσακωνιάς χαί
^Ιονεμβασίας.
1εωργάχης Μιχαλάχης, Πέτρο; Μπαρμπιτσιώτης, Άνδ. Κον-
°άζης· ετονται άλ'λαι 14 ύπογραφαί.
’Εκλαμπρότατε ά,ρχισΐρόιτηγε Κίρεε Θ. Κολυκοτρώτη.
Σήμερον περί τάς τρεις έλάβαμεν τό πρός ημάς παρομοίως ζαί
πρός τόν έκλαμπρότατον Πετρόμπεην, ζαί υπουργόν τοΰ πολέμου,
τά όποια αμέσως τά έξαποστείλαμεν" άλλ’ ή έχλαμπρότης σου
Μάς διορίζει διά νά προχαταλάβωμεν τάς θέσεις Βέρβενα χαί Δο-
λιανα, τοΰτο αυτό ενεργήσαμεν χαί μέ επιμονήν πάντα λίθον έχι-
νουσαμεν άπό χθές διά νά τά προχαταλάβωμεν, άλλά χατά δυσ­
τυχίαν ή έλλειψις τών άναγκαίων ψωμί χαί φουσέκια μάς εμπό­
δισε....................
Μ δλον τοΰτο προχθές είχαμεν στείλει φυλακήν εις Βέρβενα
σήμερον μέ 150 στρατιιότας στέλλεται έκεΐ ένθα είναι χαί
άλλοι τινές δ Καπετάν ’Αναγνώστης Ματαλάκης διά νά προσεχή
προς είδησιν ημών καί οδηγίαν" έδώ κατά τό παρόν τώρα είμεθα
συναγμένοι εως 4000 χιλιάδες, καί ώς προείπομεν ερχομένων
των εφοδίων σύν θεώ έλπίζομεν νά σωμαιωθώμεν εως 5000 χιλ.
π®ραχαλοΰμεν λοιπόν νά μα; ειδοποίησης χαί νά μας διατάιτης
συνεχώς, χαί έντοσούτω μένομεν μέ τό προσήχον σέβας.
1825, 19 Ιουνίου, άπό Δραγοϋνι. Οί πατριώται
Γεωργάκης Μιχαλάκη.-, Πέτρος ΒΙπσρπιτσιωτης χαι λοιποί.
’Ζή^ογώεατε.
Αναχωρώντας άπό Ναΰπλιον, χαι μαδών καθ οδόν τήν δει­
λίαν χαΐ σχεδόν άπελπισμ,όν ταυιη; τής επαρχίας, παρακινούμε-
*ος απο λύπην καί άγανκκτισμόν, ήλθον ένταΰθα μέ τρεις άνθρώ-
π°υς διά νά ήμπορέσω νά κάμω τά χρέη μου όσον δύναμαι, και
αεοΰ εφθασα είς τήν πόλιν δέν έλειψκ νά ενεργήσω μετά τοϋ Γ.
•Ααρίωτου χαι να παρακινήσω διά νά συναχθοΰν οί πρόκριτο* και
 170
οί κάτοικοι ταύτης της πολιτείας, καί έως σήμερον άλλους δέν
βλέπω, ειμή τον Κοκοράκην καί Μελετόπουλον, ώστε όπου καί
αυτοί συνήργησαν καί όπωσουν έξεκινήθησαν μερικά άρματα άπό
την επαρχίαν, τά όποια εΰρίσκοντο εις τά Βέρβενα, ήτον καί με­
ρικοί Σπαρτιαται, άπηόδησα ομιλώντας τους τά είκόια, καί άλλοι
μέ ύπήκουσαν καί άλλοι τό εναντίον..............
Τούς έξοχωτάτους στρατηγούς Κανέλον, Γενναΐον, καί Πα-
πατσιώνην άσπάζομαι άδιλφ,κώς.
Ταΰτα καί μένω με τό βαθύ σέβας. Μιοθρά τήν 20 Ιουνίου 1825.
Ό πατριώτης καί ώί υιός σας, ’Αναστάσιος Μαυρομιχάλης.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Tq υπουργείου των πολεμικών

Εκλαμπρότατε. Ή Διοίκησις καί τό ύπουργεΐον λυπούνται

σι κεχηνυιαί, πεοιμένουσι τήν σωτηρίαν των άπό μόνον τήν όσην

έδυνήθητε μετά πόνου καί ίδρώτος άπό μέρους σας νά συνάξητε
Ελληνικήν δύναμιν, καθώς καί όσην διά τών αναφορών σας ανα­
φέρετε, οί στρατηγοί Νοταρας, Λόντος, Ζαίμ.ης καί λοιποί εύαί-
σθητοι πκτριώται έσυναξαν καί διχνυκτερεόουσιν είς τά όρη φυ-
λάττοντες τόν εχθρόν, καί ενώ ή Διοίκησις άχρι τοΰίε δέν παύει
άπό τοΰ νά γράρη προτρεπτικώς καί δυναστικώς είς τάς έπαρ-
χίας ταυτας νά έκστρατεόσωσι κατά τοΰ εχθρού.
Η Διοίκησις είναι επαναπαυμένη καί στηριζομένη είς τδν πα­
τριωτισμόν καί στρατηγηματικήν ικανότητα τή; έκλαμπροτητάς
σας' έπαγρυπνεΐ μέ ομμα ακίνητον είς τά άναρερόμενά σας* δθεν
δεν μένει παρά εις τήν εκλαμπρότητα σας, ώστε μέ τήν φρόνησιν
καί μέ τήν δραστηοιότητά σας νά ένεργήσητε τήν διάσωσίν τής
πατρίδος καί τόν όλεθρον τοΰ άλαζώνος Αιγυπτίου.
Και μή παύσετε νά ζητήτε δ,τι σάς άναγκαιοΰν διά τόν συγκεν-
τρισμόν καί αύςησιν τοΰ στοατοπεδου σας πρός άραν,σμόν τοΰ έχ-
θροΰ, καθώς καί ή Διοίκησις καταγίνεται είς τήν ετοιμασίαν τών
τροφών καί πολεμοφοδίων καί νά τά έςαποστείλη καθώς τό ύστερον
γράμμα σ«ζ έίς τήν Σκοτεινήν, ειδοποιούσα καί τήν εκλαμπρότητα
 17f
νά στέλλετε έν χαίρω ζώα νά τά σηχώ ου*ιν έκεϊΰεν. Χδές
τ® υπουργείου τοΰτο διά τοΰ Αστρου; μέ ανθρώπου; τοϋ Άγα-
λοποόλου σας έξαπέστειλεν είκοσι χάσαις φουσέκια καί χίλιες οκά-
Οίί παξημά'Λ. Σήμερον πάλιν διά τών Πορτών σας στέλλει άλλας
°κτω χάσαις προ; έξοικονόμησιν ακαριαίας στιγμής· χαί ακολού­
θως σας στέλνονται και ειερα μέ τόν ίϊικόν σας Φώτην. Μήν
αμφιβάλλετε στρατηγέ, δτι εις αυτό μόνον τοΰτο τό έργον ή Διοί-
'χησις καταγίνεται- ή δεινότης τών περιστάσεων είς τό νά ένεργήση
Χαί βάλλη είς πραξιν ή Διοίχησις δσα ή δριστηριότης τοΰ εχθρού
απαιτεί,δέν σας λανθάνουν, ώς δέν λανθάνουν καί τήν Διοίκησιν at
δυσκολία!, τάς οποίας απαντάτε είς τό νά εμψυχώσετε τούς "Ελλη­
νας καί νά τούς ένώσητε εις έν με'γα σώμα, δ μόνος τρόπο; τοΰ νά
χαλάσητε τόν έχθρόν. ΙΙρό; τούτοι; νά σχηματίσητε καί μικρά υπδ
τήν οδηγίαν σας σώματα, μέ τά οποία ν’ άντ'κρούητε τήν εμπρο­
σθοφυλακήν χαί οπισθοφυλακήν τοΰ έχθροΰ, επειδή αν μέ τό μεγά-
λον σώμα δυσχολευώμεθα νά τόν κτυπήσωμεν χάν μέ τά μικρά νά
τόν βλάπτωμεν ολίγον κατ’ ολίγον, ώστε ν’ άδυνοτίση χαί τόι^
νά γίνη τό σκοπούμενον............
Κατά τήν αίιησίν σας ή Διοίχησις έξαποσιέλλει έντεΰθεν τό1*
Αξιωματικόν Γάλλον Φαβιέο μετά πέντε ημέρας είς τόν ’Αχλαδό-
καμπον χαί Πσρθένι μέ χιλίους πεντακοσίους περίπου στρατιώτας
ειδήμονας δπωσοΰν τής τακτικής χαί μέ εκατόν πυρ'-βολιστάς ύπό
αρχηγόν έμπειρον, καί μέ κανόνια τοΰ Κάμπου, χαί δσα άλλα
εύρίσκονται ένταΰθα έν άργεία στρατεύματα χαί τό νεοσυσιηθέν
ιππΐχόν.
Στήτε λοιπόν έχλαμπρόταιε γενναίως καί θαρραλε'ως είς τά κι­
νήματα σας καί τών ιερών σκοπών σας άμετάτρεπτο;, χαί ό Θεός
*ιναι δυνατός- μή λείπετε δμως νά γράφητε εγκαίρως, τά δσα
°ας άναγχαιοϋν υγιαίνετε φέροντες τρόπαια κατ έχθρών.
Εν Ναυπλίω τήν 21 Ιουνίου 1825.
Ή έπιτροπή τών Πολεμικών Α. Μεταξας, κτλ·
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟ1ΚΗΣΙΣ
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Πξώς τόν Γενικόν «μγηχόΓ Θ. Κο.Ιοχοτζύνην·

Προ ολίγου σας έγραψεν ή Διοίχησις διεξοδικά δι’ δσα ε?χ6 πε~
 172
ρίεργα άξ<“' 'ί^η λαβουσα χαί την άπό 19 τοϋ παρόντος αναφοράν
σας, έπληροφορήθη τον συγκεντρισμόν τών διαοόρων σωμάτων, καί
τήν έλλειψιν τών αναγκαίων τροφών είς τό στρατόπεδον, περί εξΉ-
χονομήσεως τών οποίων καταγίνεται όλοέν ή Διοίκησις, και άπό
τής σήμερον ξεκίνα όσην ποσότητα συγχωρήσει ή έλλειψις τών αναγ­
καίων ζώων* θέλει δέ διευθυνη ταΰτην είς Σκοτεινήν κατά τό όποιον
προβάλλετε σχέδιον, τό όποιον καί ένεχρίθη παρά τής Διοικόσεως-
Πολεμοφόδια έστάλησαν είς τά κατά διαφόρους θέσεις ευρισκόμενα
συίματα, καθώς καί είς τήν γενναιότητά σας.
Εν Ναυπλίω τήν 21 ’Ιουνίου 1825.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΙΙίΐΑ.

ΙΙρός τόκ Γί)·ικό>· Άρχηγόκ Θ. Κο.Ιυκοτρύ>Γη>·.

Μέ λύπην της σα; αναγγέλλει ή διοίκησις ότι ό εχθρικό; στόλος
έξήλθε τής Σούδας, καί οτι ά< καί έκτυπήθη πυοθόμως άπό τόν
ϊδικόν μας τήν παρελθοΰσαν πέμπτην 18 τρέχοντος έξω τοΰάχρωτ.
Ματαπάν, δέν έμποδίσθη όμως, διότι δύο Μπουρλότα, τά όποια
έρόίφθησαν κατ’ αύτοΰ δέν έπέτυχον, καί διά τόν σχορπισμόν, τόν
όποιον εΐχε φέρει είς τά πλοία μας δ τελευταίος σφοδρός άνεμος,
πολλά έξ αυτών καί μάλιστα τά περισσότερα Μπουρλότα δέν εύρέ-
Οησαν εις τόν πόλεμον- έκαμαν μολοντούτο ίχαιήν φθοράν εις τόν
εχθρικόν στόλον, καί έπιασαν καί εν Καπουτζηνμπάσι, αίγμαλωτή-
σαντες καί διαφόρους Τούρκους- έξ αύτών έμαθον οτι εϊχον ι’μβαο-
κάρει άπό τήν Σουδάν έως τρεις χιλιάδας ’Αλβανούς, καί δτι ήσαν
και άπό τήν πρώτην φοράν είς τόν στόλον του Καπετάν - Πασά
εως 1500 άλλοι Τούρκοι, καί ό σκοπός είναι νά τούς έβγάλουν είς
Μοθοχόρωνα καί νά αναχώρηση άμεσως ό στοΛος διά τήν ’Αλεζάν-
ρειαν διά νά φέρη καί άλλα στρατεύματα- άν εως νά φθάσουν είς τήν
Μεθώνην έ.ττυπήθησαν καί πάλιν άπό τόν ϊδικόν μας στόλον, ό
οποίος επεται νά ένδυναμωθη από τά καράβια καί μπουρλότα,
δπου εσχάτως έστάλησαν, εάν εφθασεν έν καιρώ είναι άδηλον, είναι
δέ πιθανούτατον νά έπρόλαβεν ό έχθρός καί νά έχαμεν ή νά κάμη
ήδη την άπόβασιν τό πράγμα είναι λυπηρόν,δέν πρέπει καί νά μάς
άπελπίσή όμως, άλλά μέχρι τέλους πρέπει νά κάμωμεν τό χρέοί
 173
Ρ·αί· Η διοίκησις έ'χρινεν αναγκαίου νά σας ίδεα’ση άμέσως διά νά
ε*τργη'σητε δ,χι κρίνετε συμρερώτερον εις τοιαΰτην περίττασιν διά
έμποδίσητε τήν ένωσιν τών στρατευμάτων, τά όποια ήδη ήθελον
“ποβιβασθή μέ τδ εισχώρησαν σώμα τοΰ Ίμ.βραίμ Πασά, συγχρό­
νως ή διοίκησις, επειδή νομίζει δτι δέν είναι πλέον κατά τδ παρόν
κίνδυνος άποβάσεως είς την Ύδραν θέλει φροντίσει μέ κάθε τρό­
μον νά μεταφε'ρη τά είς τήν Ύδραν ευρισκόμενα σώματα, συμπο-
σοόμενα είς δύο χιλιάδας καί πενταχοσιους πιρίπου στρατιώτας,
επιθυμεί δέ νά ήςεύρη ποϋ νομίζετε συμφερώτερον νά διευθυνθοϋν
°υτά τά σώματα.
Έκτος τών σωμάτων δσα ε’συγκεντρώθησαν είς Βέρβενα χθές άνε-
χώρησαν άπδ Μύλους οί έκλαμ. Κ. Μαυρομιχάληςκαι Δ.Ύψηλάντης
μέ 1000 περίπου, έμειναν δέ καί άλλοι 400 σχεδόν μή θελήσαντες
νά αναχωρήσουν ή άχρειότης, ή απείθεια καί ή αναλγησία έφθασαν
είς τδν έσχατον βαθμόν, σήμερον έπάρδησαν ολα τά μέτρα διά νά
υποχρεωθούν μέ τήν βίαν ολοι οί έδώ ευρισκόμενοι δπλοφόροι νά
Εκστρατεύσουν, άλλά τί τδ όφελος, δταν ή προθυμία λείπη, xaj
άναχωοοϋν μέν άπ’ έδώ, άλλα δέν πηγαίνουν ποτέ είς τδ στρα-
τόπεδον, ή καί άν υπάγουν δέν στέκωνται είς τόν πόλεμον, άλλά
λειποτακτουν ;
Δέν είναι απίθανου ό εχθρικός στόλος να θέληση νά προχωρηση
Χαι εως είς Π. Πάτρας διά νά δώση βοήθειαν καί εις αυτό τδ φρού-
ρίον, καί μάλιστα διά νά συνιργήση μέ τόν ‘Ρούμελην Βαλισή, δ ό­
ποιος πολιορκεί τό Μεσολόγγι, ή καί νά εισβάλη εις τόν Κορινθιακόν
κόλπον διά νά μ,εταφέρη στρατεύματα άπό τήν στερεάν Ελλάδα,
επειδή δμως καί δ στόλος μας τόν ακολουθεί κατά πόδας είναι πι­
θανόν νά έμποδισθουν ή νά ματαιωθούν οι τοιουτοι σκοποί του.
Πρό τινων ήμερων ό δ.οικητής τή; ’Αγγλικής μοίρα; ευρίσκετε
εδώ εις τδ Αίγαΐον Πέλαγος, ήλθε δέ, διότι έμαθε τά πράγματά
μας είς τδν έσχατον κίνδυνον- απορεί λέγει πώς έ-ω ό Δράμαλης
μέ 30,000 δέν ήαπόρεσε νά κατορθώση τίποτε, ό Ιμβραιμ Πασας
μέ 14,000, ή 15000 νΑραβας περιέρχεται ατιμωρητί τήν Πε­
λοπόννησον ή γνώμη του είναι δτι ή άποφασις τών Ελλήνων θέλε1
ψέρει βέβαια τόν άφανισμο'ν του, καί έζήτησε ρητώς νά σάς γ?αήθί
τοΰτο.‘Η διοίκησις ελπίζει, οτι τήν έμ,όυχωσιν αύτήν είσθε ό μονος,
174
οστις ήμπορεΐ νά τήν δώσγ] ε’ς τούς "Ελληνας, καί άν τό σώμα
αυτό του ΊμβραΙμ Πασά άποκλεισθή καί έξολοθρευθή, δλαι αΐ
αποβάσεις δέν ωφελούν μετέπειτα, διότι αυτός είναι ή ψυχή δλης
τής εκστρατείας.
Περιμένει ή διοίχησις νά πληροφορηθή όποιας Θέσεις έπιάσατε
τελευταίου καί όποια μέτρα έλάβατε διά τά Δερβένια τοϋ Αεοντα-
ρίου, και τά περάσματα τών Σαμπάζικων, ώστε νά κοπή κάθε ελ­
πίς κοινωνίας καί βοήθειας είς τόν εχθρόν.
Την 21 ’Ιουνίου 182 5 Ναύπλιον.

"Εξοχότατε αρχηγέ.
Ση'μερον μετά χαράς έλάβομεν τήν έξοχόν σου γεγραμμένην
άπό Χρυσοβίτζι χθές, τήν 20 τοϋ παρόντος, καί είοομεν τά έν
αυτή, άποκρινόμεθα, ότι ώς μάς διατάττεις, διά νά προκαταλάοω-
μεν τήν Βέρβεναν και νά πιάσωμεν τάς είς αύτήν αναγκαίας θέσεις
κάμνοντας ταμπούρια καλά είς τάς αρμόδιας θέσεις’ ήμεΐς ήλθομεν
έδώ άπό προχθές φέροντες δλον τό στράτευμα χα! χάμνομεν τά
αναγκαία ταμπούρια μέσα καί έζω’ εϋρίσκονται δέ τώρα έδώ συνηγ-
με'νοι στρατιώται ώς τέσσαρες χιλιάδες, καί δλονέν συνάζονται.
Χθές τό δειλινόν ήλθεν έδώ δ Κ. Μαυρομιχάλης’ ό Υψηλάντης
χθες έκοιμήθη είς Καστρί καί σήμερον θά έλθη έδώ, φέρων καί
αυτός μερικούς’ έστάλησαν ζώα είς ’Λστρος διά νά μεταφέρωσι
τροφάς καί πολεμοφόδια διά νά τά φέρουν έδώ, διότι κατά τό πα­
ρόν δέν έχομεν καί μάλιστα φουσέκια’ έδώ έπιάσαμεν δλα τά
αναγκαία μέτρα και έκάμαμεν αρκετά ταμπούρια’ διό παρακαλοΰ-
μεν νά μας ειδοποίησης πρός οδηγίαν περί τοΰ έχθροϋ, πώς έχει»
διά που σκοπεύει, πόσα στρατεύματα εϋρίσκονται αυτού καί είς
αλλας θεσεις καί νά μας διατασσης πώς γνωρίζεις’ ούτω περί τού­
των και μενομεν. 21 Ιουνίου 182ο Βέρβενα. Οί πατριώται
Γεώργιος Μιχαλάκης, Πέτρος Μπαρμπιτσιοίτης, Θεόδωρος
Ζαχαρόπουλος.
1 ελειωθεντος τούτου ήλθεν ό Υψηλάντης φέρων μεθ’ έαυτοΰ
τριαχοσίους.

Είδζμεν τό γράμμα, τό όποιον έγράψατε είς τούς έδώ Καπετα-

 175
ναιους χαΐ τοϊ>; έλε'γετε, οτι το έδώ στρατόπεδο? νά πιάση, Κερά-
σι«1ϊ Ζέλι χαί Καιταρέλι, ήμεις πιάνοντες τάς ειρημένας δέσεις

Γ7 ,
Οπου κάμνοντες δυνατά ταμπούρια είμπορέσωμεν νά τόν βλάψωμεν
ειί τό πέρασμά του, τό όποιον χαί ήδέλαμεν τό βάλει εις πράςιν

®ωστάς πληροφορίας, ότι ό εχθρός σκοπεί διά Κάστρα νά μά; ει­

δοποιήσετε νά ξεκινήσωμεν διά τάς άναφερθείσας δέσεις, διατάτταν-
τες έν ταΰτώ καί τόν στρατηγόν Κολιόπουλον νά συνενωθή μαζί
μας είς τό ’Ανεμοδοΰρι η Κ αλογεροβοΰνι.
Τό γράμμα σας πρός τούς Καπεταναίους δέν μας ήλθε παρά
σήμερον τό πρωί, σημειώσατε δέ, δτι άν χρειασθή νά πιάσωμεν
τάς δέσεις ’Ανεμοδοΰρι ή Καλογεροβοΰνι, μόλις μίαν ή δ?ω ημέρας
είμποροϋμεν νά βχσταχδώμιν εκεί, διά τήν δυσκολίαν τοΰ νά έχω-
μεν τάς άνανκαίας τροφές, ομοίως καί δπου άλλου ΰπάγομεν έκτος
έδώ θέλομεν στενο-χωρηΟή άπό τροφάς, διότι ακόμη καί έδώ μέ
δυσκολίαν μας έρχονται αί τροφαί. Πρός οέ καί ά< μετατοποθετη-
θώμεν άπό έδώ, ήμπορει νά διαλυδή καί τό στρατοπεδον, το οποίον
μόλις ήδυνήθημεν νά συνσξωμεν (α), διά τήν δυσκολίαν τής με-
■’ακομίσεως τών τροφών· περιμένομεν ανυπομονώ; τήναποχρίιιν
®ας καί τοϋ τ: πρέπει νά κάμωμεν. Τήν ώραν ταΰτην έχομεν νά
μετρηθώμεν, διά νά γνωρίσωμεν καί τόν αριθμόν τοΰ έδώ στρατού,
οίτις έχ συμπερασμού είναι περίπου τέσσαρε; -χιλιάδες· ταΰτα κα;
μένομεν. Τή 22 ’Ιουνίου 1825 κατά τήν 12 ώραν τό πρωί
Βέρβενα. θ' άδελφοί
Δημ. Ύψηλάντης, Κωνστ. Μαυρομιχάλης.

Πρός τόν έχΛαμχρότατον· γενιχυν αρχηγόν.

Σήμερον τό πρωί έλάβαμεν τό έχλαμπρον αδελφικόν γραμμα σας,
χ®ί έγνωμεν τά έν αύτώ' είδομεν καί τά; δδηγιας οπού μας δίδετε
δια νά κινηδώμεν νά καταλάβωμεν τήν θέσιν τοΰ Μήτικα, τό δποϊον
ιό γνωρίζομε? καί ήμεις, οτι είναι άναγκαΐον καί ωφέλιμον τούτο

(«) Λέγο,,τκ «ΐαννάξαμιν » λανβάνονται, διότι τά ιτοατιιίματ» τ« s-ϋρον συνΛγ

ΐχβνα παθ άλλων ώς ά/ω
170
καθ' δλουζ τούς τρόπους, πλήν ή δυσκολία τοϋ νερού μας φαίνεται
ά.,01«ονόμητος· διά καί συνεχροτήθη πολεμικόν συμβούλιον άπό τούς
ενταύθα ευρισκομένους Οπλαρχηγούς, καί παρά πάντων ένεκρίθη διά
νά άνεοώμεν είς τήν επάνω Χρέπαν, οπού εΰκολύνεται καλλίτερα
τό στρατόπεδον άπό νερόν, ζαί έκεΐθεν εκτείνεται έως έκεΐ οπού τό
καλέσει ή ανάγκη, ζαί ή θέσις τοϋ τόπου- άλλα καί τοΰτο διά νά
γίνη έσκέφθημεν, ότι πρέπει νά γίνη μετά μίαν ή δύω ήμέρας άπό
την σήμερον, καθότι τά στρατεύματα τά τεΚαλαβρυτινά, καί Κοριν­
θιακά οΐκονομοΰνται άπό τροφάς, άπό αΰτάς τάς δυ'ω επαρχίας,
καί διά νά μας προκαταλάβουν μέ τροφάς αυταί αί έπαρχίαι, ώστε
νά έχωμεν τουλάχιστον κα! μαζί μας πολλά όλίγας- πρέπει νά
έμποδισθώμεν έδώ σήμερον, καί αύριον καί τήν επαύριον νάεύρεθώ"
μεν εις τήν επάνω Χρέπαν, ώς εί'ρηται,καί έκεΐ πάλιν νά πηγαίνω-
μεν νά τοποθετηθώμεν μάς προτείνεται άλλη δυσκολία, καθότι ό
εχθρός είναι στρατηγηματιζός, καθώς άπεδείχθη, καί ένώ καμώνε­
ται νά κινηθή διά ε»α μέρος κινείται οι’ άλλο, καί άν ύποθετέον
κινηθή διά τά Καλάβρυτα ζ, διά Πάτρας ημείς άπό τήν επάνω
Χρέπαν δέν ήμποροΰμεν νά τόν φθάσωμεν καί νά τόν βλάψωμεν-
δι’ αύτάς λοιπόν τάς ει’ρημένας οικαιολογημένας αιτίας έκρίθη νά
περιμένωμεν έδώ σήμερον κα! αύριον, καί πάλιν περιμένομεν έν τά-
χει δευτέραν άπάκρισίν σου πρός οδηγίαν μας. Νεώτερόν τι δέν
έχομεν διά νά σας φανερώσωμεν, χθές μέ επίτηδες άνθρωπόν μου
σάς έστειλα γράμματα άπό Ναύπλιον* ό Στρατηγός Τσόκρης με
τόν Νταγρέ μέ περίπου τών έζακοσίων στρατιωτών ήλθον εις τά
Γζιπιανά καί συ»υπακουσθημεν χαί περιμένομεν έν τάχει τήν άπό'
κρισιν σου διά νά μάς χρησίμευα^ ώς οδηγός είς τά πράγματα»
και μ δλην τήν αδελφικήν αγάπην μένομεν.
! ή 22’Ιουνίου 1825 Λεβίδι. Οί αδελφοί
Ανδρέας Ζαίμης, ’Ανδρέας Αόντος, ’Ιωάννης Νοταράς, Βασί­
λειος Πετμε,ζάς.
Π'^'ις τόν γενικόκ
Μ Ιη περί τή, πέμπτην ώραν ήλθε* άνθρωπος άπό Ναύπλιο^
έρερε γράμματα πρός ημάς, καί τά όποια περικλείομεν πρός τήν
εκλαμπρότητα σας, εξ ών είδομεν τήν νέαν άπόβασιν όπου ό εχ­
θρός κάμνει είς ΜοΘοκώρωνα νέων δυνάμεων, ημείς κινοΰμεν ταυ-
 177
^ην τήν ώραν διά τήν επάνω Χρέπαν ε’ς το γελέκι καί έχει νά
π?σφθάσης καί ή έκλαμπρότητά σου ν’ άνταμωθώμε» διά νά σχε-
οιάσωμεν ό,τι ή κρίσιμος αΰτη ώρα υπαγορεύει, καί νά δώσωμε»
αιτίαν τοΰ άράπη διά νά πολεμήσωμεν.
Ταΰια, 1825 ’Ιουνίου 22 άπό Λεβίδι. Οί αδελφοί Σας
Άνδρέας Ζαίμης, Άνδρέας Λόντος, ’Ιωάννης Νοταρά;.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΟμΑ·

ΖΖρόο tor Γεννών ά,'^χηγύν.

Λυτήν τήν στιγμήν λαμβάνει ή Διοίχησις γράμμα τοϋ κοινού
της Ύδρας, τοϋ οπαίου άντίγραφον σα; περικλείεται, έξ αύτοΰ πλη­
ροφορείται την ναυμαχίαν τοΰ ‘Ελληνικού στόλου μετά τών δύω
έγΟρικών, καί οτι έλπίζεται καί νά έμποδισθή ή άπόβασις τώ» έχ­
θρών, οί όποιοι, επειδή είναι ολίγοι, δέν πρέπει καί νά φοβήσου»·
ίδεάζεσθε δέ διά νά λάβητε τήν αναγκαία» προφύλαξήν μήπως μέ
τό έςαφνον ευρουν αφυλάκτους τάς θέσεις, φοβήσου» τόν κόσμον, καί
μας ποοξενήσουν βλάβην" επομένως δέ ο,τι άλλο μάθει ή Διοί-
κησίς θέλει σας ειδοποιήσει.
22 ’Ιουνίου 1825. άπό Ναύπλιον.
Τ. Γ. Ταύτην τήν στιγμήν πληροφορείται άπό γράμμα τών Πε-
τζών ή Διοίχησις, οτι ό εχθρικός στόλος έφθασεν είς τδ Νεόκαστρον
όπου κάμνει άπόβασιν καί λέγουν ότι τά στρατεύματα του νά ήναι
Οπέρ τάς τέσσαρας χιλιάδας Αλβανών,καί άλλων Τούρκων όμοΰ...
Ό Συγγραφεύς έν σελίδι 177 ιδού πώς περιγράφει τήν
εν Τρικόρφοις μάχην.
« Τότε ό Θεόδωρος Κολοκοτρώνης άπεφάσισε νά συγ­
κέντρωση έν Ττρικόρφοις, πλησίον τής Τριπόλεως, τόν δ-
λον αύτοΰ στρατόν, συμποσούμενον εις μυρίους άνδρας,
οιά νά άγωνισθή έκ τοΰ συστάδην πρός τόν ραγδαΐον
εκείνον αντίπαλον. Ό Τμβραιμ πασάς, έξελθών τήν πρωί-
αν τής 23 ’Ιουνίου έκ Τριπόλεως, ήρχισε τήν μάχην διά
τών άκροβολιστών αύτοΰ, ύποστηριζομένων υπό τριών πυ-
ροβόλ^ων έπί δύο ώρας ή εμπροσθοφυλακή τών ‘Ελλήνων
καρτεριχώς ύπερασπίσΟη τούς παρ' αυτής ζατεχομένους
12
173
πρόποδας του όρους· άλλ εκατόν πεντήζοντα άνδρες κατα-
λιπόντες τήν τάξιν αύτών, διά νά προσβάλωοΐ τούς Αιγυ­
πτίους προήλασαν πέραν τοΰ δέοντος χαίκατεστράφησαν
έξ ολοκλήρου· εντεύθεν διαρραγείσης τής τών Ελλήνων
παρατάξεως ήρχισεν ή τροπή αύτών, τήν όποιαν συνεπλή-
ρωσε τό μέχρι τής άκρας τών Τρικορύφων κατά νώτονπρο-
σαναδραμόν ιππικόν τών πολεμίων έν τή μάχη ταύτη ε~
πεσον 400 "Ελληνες, έν οις τέσσαρεςκαίδεκα όνομαστοι α­
ξιωματικοί· ήχμαλωτεύΟησαν δέ 800.»
’Επειδή τά γεγονότα τής μάχης ταύτης διαστρέφονται,
άναγκαζόμεθα νά τά έκθέσωμεν όπως πραγματιχώς συνέ-
βησαν ώς έφεξής.
Ό Κολοκοτρώνης, άφοϋ κατά τάς προηγουμένας έπι-
στολάς, συνεκέντρωσε μέχρι τής 22 Ιουνίου είς Αεβεΐοι,
Πιάναν, Χρυσοβίτσι καί Βέρβαινα περί τάς 10,000 στρα­
τιωτών, άπεφάσισε νά σύναψη ρ-άχην έκ τοΰ συστάδην μετά
τοϋ Ίμβραίμη είς Τρίκορφα· τήν δέ άπόφασίν του ταύτην
έσπευσε νά πθαγματοποιήση πριν ή φΟάση ή είς Μεθοκόρω-
να άποβιβασθεΐσα νέα τοΰ έχΟροΰ επικουρία, συγκειμένη έκ
5000 άνδρών.ΌΟεν τούς μέν Κανέλον Δελιγιαννην, Γενναΐον
καί Παπατσιώνην έπί κεφαλής 3000 διέταξε νά καταλά-
βωσι τήν ρηθεΐσαν θέσιν τών Τρίκορφων τούς δέ λοιπούς,
διά νά χρησιμεύσωσιν έπικουρικώς, έτοποΟέτησε τούς μέν
έν Αεβεΐοι ευρισκομένους Καλαβρυτινούς καί ΚορινΟίουζ
2000 περίπου ύπό τόν Άνδρέαν Ζαίμην, Αόντον, Ίωάννην
Νοταραν καί Β. Πετμεςάν εις Χρέπα, 20 λεπτά μακράν'
τόν δέ Πλαποΰταν μετά 1700 Αρχαδινών, Φαναριτών καί
μέρος Ιορτυνίων είς Βαλτέτσι, μίαν ώραν μακράν διατάξας
συνάμα και τό έν Βερβαίνοίς στρατόπεδον νά μεταβή διά
τόν αύτόν σκοπόν είς Ζέλι ή Καπαρέλι, 3 ώρας μακράν.
Περί τό λυκαυγές δέ τής 23 ό Γενναίος μετά τοΰ Γ1«*
πατσιώνη και μέ τό σώμα τοΰ Κανέλίυ Δελιγιάννη, (διο'τ'
 179
δ Δελιγιάννης, δτε άνεχώρησαν οί λοιποί διά τά οχυρώματα,
άπήλθεν είς Χρέπαν δπου ήτον καί ό Κολοκοτρώνης), έδρα-
Ρ-ον νά ζαταλάβωσι τά έν Τριζόρφοις παλαιά οχυρώματα,
άλλα διά ταϋτα ειχεν έκεΐ σπεύσει καί έν σώμα Τούρκων
άπδ Τρίπολιν, ώστε συνεκροΰσθησαν μετ’ αύτοϋ. Οί Έλ­
ληνες δμως προλαβόντες ώχυρώθησαν είς τά πλεϊστα τών
οχυρωμάτων απέναντι της Συλίμνης- είς δέ τά λοιπά οί
Τούρκοι- και ή'ρξατο ή μάχη. Οί έν Χρεπα ώχυρώθησαν πρός
τά αριστερά, (ήτοι ό Ιωάννης Νοταράς), και όπισθεν (ήτο£
οί Καλαβρυτινοί καί ό Π. Νοταράς μέ μέρος Κορινθίων,
δστις πρδ της τροπής είχε διαταχθή καί είσήλθεν είς τδ
οχύρωμα του Γενναίου, άλλα μή έχοντος τούτου ανάγκην
διετάχθη ζαί έπέστρεψεν είς τήν ρηθεΐσαν θέσιν του), τοϋ
οχυρώματος τοΰ Γενναίου,τό όποιον απέναντι τών εχθρικών
εύρισκο'μενον ήτον ιδίως τό άντικείμενον τών έχθρικών προσ­
βολών. Μετ’ όλίγον άφιχθείς ό Ίβραίμης μεθ’ δλου του
στρατού του, έ'στησε'4 κανόνια και όβούζια καί ήρξατο ραγ.
δαΐον καταπυροβολισμόν κατά τοϋ οχυρώματος τοϋ Γενναίου.
‘Ο Πλαπούτας έδραμε πρός βοήθειαν, άλλ’ άπεκρούσθη άπδ
τδ εχθρικόν ιππικόν ζαί μή δυνηθείς ν’ άντιστϊ), διά τό επί­
πεδον τήςθέσεως, ύπεχώρησε- τό δέ έν Βερβαίνοις στρατό-
Πεοον καίτοι διατεταγμένον δέν ήλθεν είς βοήθειαν.
Οί "Ελληνες μ ολα ταϋτα έμάχοντο πεισματωδώς κατά τοϋ
Πολυπληθούς τούτου έχθροϋ,άνθιστάμενοι γενναίως καί άπο-
*ρούοντες τάς εφόδους τον και μάλιστα ώρμησαν δίς κατά
τών έχθρικών δχυρωμάτων, προ πάντων διά νά κυριεύσωσΐ
τά πυροβόλα, άλλ’ άπέτυχον. Τοιουτοτρόπως έξηκολούθει ή
Η·άχη μέχρι τής μεσημβρίας, δτε ό Ιβραίμ μή δυνηθείς νά
παταβάλη τδ απέναντι του ‘Ελληνικόν οχύρωμα, ήναγκά-
σθη νά διαίρεση τόν στρατόν του είς δύο σώματα, καί μετά
τοΰ ετέρου συγκειμένου έξ 7000 τακτικών, ώρμησε κατά
τών όπισθεν τοΰ οχυρώματος τοΰ Γενναίου Καλαβρυτινών
12*
180
καί [Λεροί ΚορινΟίων, οί'τινες έτράπησαν εις φυγήν χαζό'
■πιν δέ έμιμήθησαν τούτους καί οι λοιποί Κορίνθιοι. Οί ο
έν τω όχυρώματι τοΰ Γενναίου, άφοΰ τοιουτοτρόπως έγ-
κατελείφΟησαν μόνοι, ό δ’ έχθρός ήρχισε νά τούς περικυ'
χλώνη, χαί μάλιστα κατέλαβε τά νώτα των, ήναγκάσθησαν
νά διαρρήξωσι τάς τάξεις των άνευ τής Οελήσεως τών Αρ­
χηγών των, ί'να σωΟώσι οιά τής φυγής.
Κατά τήν μάχην ταύτην έπεσον έκ μέν τών ‘Ελλήνων
290, έν οις καί οί αξιωματικοί, Δημήτριος Παπατσιώνης,
(οστις έν τω όχυρώματι πολέμων είχε πληγωΟή προ μισής
ώρας καί ειχεν αναχωρήσει, καί καθ’ οδόν έφονεύθη ύπό
τών Τούρκων) Γ. Δημητρακόπουλος, Ν. Ταμπακόπουλος·
οί αδελφοί Μπουραΐοι, ‘Ραγής, Παπασταθούλιας και άλλοι’
έκ δέ τών Τούρκων υπέρ τούς 600, ώς δηλοΰται έν μέρει
έκ τής κατωτέρω έπιστολής τοϋ Δούκα.

’Ζί ήογώταεε χαι σεβαστέ jtot πάτεσ!

Τούτη τή ώρα περί τάς 4 -|· τή; νυκτός έλάβομεν το πα­
ρόν καί βλέπετε τόν ερχομόν τών Κυρ. ’Ανδρέιδων εις Χρέπαν,
Aotitov περιμένεσθε πολλά πρωί ενταύθα εις άντάμωσιν διά νά
σχεδιάσωμεν τά πρακτέα· ήμεΐς πολλά πρωί ξεκινοΰμεν διά τό ταμ­
πούρι μας, διόε νά τό δχυρώσωμεν πρΙν εχθρικού κινήματος καί
σας προσμένομιν προ? τά έξημερώματα, δύσατε τήν είδησιν καί
προς τόν Κολιόπουλον διά ρέγουλαν τους’ καί μένομιν.
23 Ιουνίου 1825 ώρα 4 της νυκτός άπό Βρύσι τής Ζαράκοβαί.
Ο αδελφός καί υιός σας
Κανέλος Δελιγιάννης, Ιωα'ννης Θ. Κολοκοτρώνης.
Εζοχωτατε άγγ'ηχέ!
Ιδομε ν τον πολεμ.ον, τον όποιον έκάματε εις τά Τρίκορφα καί
ηθελομεν να ελδωμεν είς βοήθειαν σας· άλλ’ επειδή ενώ έτοιμαζό'
μέθα ίδομεν την παΰσιν τοϋ πολέμου άπεφασίσαμεν νά στείλωμεν
τούς παρόντα; οιά να έλθουν νά πληροφορηθοΰν τό τί ήκολουθη’6’
ώστε οδηγούμενοι ν άκολουθήσωμεν τά δέοντα, δθεν διά τών έπί'
 161
τηδες στελλομένων νά μας ειδοποιήσετε αμέσως τδ τί ήκολούθησε
καί τδ πί πρέπει νά ζάμωμεν ήμεις χαί που εύρίσκεθε.
23 ’Ιουνίου 1825 ώρα 10 Βέρβαινα. Οί αδελφοί
Δημήτριος ’ϊψηλάντης, Κωνστ. Μαυρομιχάλης. (■>)
Καταχωροΰμεν τά κατωτέρω έγγραφα περί της μάχης αυτής.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Λρός τάκ λαμπρότατο»· καί yer. αρχηγό»· Θ. Κο.1οκοτρύ»·ην.

’Ελήρθη προς τδ εσπέρας σήμερον ή πρός τό ύπουργεΐον τοΰτο
επιστολή σας, ζαί ή Διοίκησις έλυπήθη κατάκαρδα όμοϋ μέ ολον τδ
έθνος διά τόν χαμόν αυτής τής μάχης, τήν στέρησιν τοσούιων
άξιων δ'πλαρχηγών καί διά τόν θάνατον τόσων Ελλήνων, χαί εισ­
βολήν τών ’Αράβων είς ’Αρχαδίαν' έλπίζεται όμως ή ζημία αυτή
νά διορθωθή μέ δόξαν διά τήν εμπειρίαν ζαί ζαλάς οδηγίας τής γεν­
ναιότητάς σας. Διά τοΰτο σπουδάσατε μέ άχούραστον χαί αυστηρόν
έπιμονήν νά στρατολογήσητε ώς γράφετε δσους ήμπορέσετε καί
σωματώνοντες έν σώμα δυνατόν νά άνθέξη είς τούς Αραβας νά τό
οδηγήσετε ό ίδιος κατ' αύτών, μεταχειριζόμενοι δλην τήν στρατη-
γηματιχήν σας έμπε'ρίαν εις σωτηρίαν της πατρίδος, διότι έδώ
χρέμαται ή υπαρξις όλου τοΰ έθνους.
Πολεμεφόδια σήμερον πριν του μεσημεριού Σας έστάλησαν δεχα
φορτώματα- αύριον- σας στέλλονται άλλα δέκα, καί ετοιμάζονται
άλλα τόσα διά νά σταλώσι κατόπιν.
23 ’Ιουνίου όάρα 6 τής νυχτός 1825 Ναύπλιον.
Γίρω»· Αρχηγέ Κο.ΐοκοτρύη»!
’Από πολλά μέρη πληροφορούμεθα οτι χθες συνεζροτήσατε πό­
λεμον έξω τής Τριπολιτσας, δύο αιχμάλωτοι φυγοντες χθές άπό
1'ριπολιτσάν περί τό μεσημέρι τό βεβαιώνουν, προσθετοντες δτι α­
φού ήρχισεν ό πόλεμος μετά όλίγην ώραν είδον τόν Πασα έπι-
στρέφοντα έντρομον, χαι οστις εύγαλεν όλους τούς φοροΰντας αρ-

(α) Παρατγφουμεν έπι της άνωτέρω επιστολής, on ^ιαρκεσάιτς της μάχης

■περίπου ώρας τ.γοι άπδ τάς 4 ώρας τής πρωίας μέχρι τών 2 Μ. Μ. εΐχον καιρό*
□ Δ. ‘Ύψηχάντη; και Κ. Μαυροιχιχάλης νά προφθάσουν εις βοτ.Οειαν, διότι άπδ Βέρ-
ο«ινα μέχρι Γριχόρφων 4 περίπου ώ:ών άπώιτασις υπάρχει.
 1<S2
ματα, τόσο·/ ώστε εις αύτήν νηΐ ώραν αυτοί έφυγαν χωρίς ν<*
άπαντήσουν άρματωμένον τινά, ηχούσαν καί δύο φοραΐς δτι οί
Τοΰρχοι ένικήθησαν καί ό είς εξ αυτών είδε καί πληγωμένους
εως έκατδν χαί 20 σέλας άλογων δτι έφερον μέσα, ενα γράμμα
σου θέλει μας πληροφορήσει σαφέστερον καί χαροποιήσει μεγάλως.
24. Ίουν. 1825 Ναύπλιον Ό ύμέτερος
Άδάμ Δούχας.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

ΤΓρός τον Γεν. Αζεγη'χόν Θ. Κο.Ιοκοτρωνην.

Χθές τδ εσπέρας έφθασεν εις χεϊρας τής Διοικήσεως τδ άπδ 22
του παρόντος έγγραφόν σας άπδ τδ όποιον έπλ,ηρόφορήθη τά στρα-
τηγηματικά μέτρα τά δποία κατά τών εχθρών έλάβατε, περιμένει
δέ άνυπομόνως νά μάθη καί ευτυχή έκβασιν είς αυτά, πράγμα τό­
σον επιθυμητόν ύστερον άπδ τοσαύτας ζημίας, τάς όποιας έπροξέ-
νησενείς τήν Πελοπόννησον ό τολμητίας ουτος εχθρός- περί τροφών
καί πολεμοφοδίων δέν παύει ουδέ στιγμήν άπδ του νά φροντίζη
καθ’ ολους τούς τρόπους ή Διοίκησις καί μέ ολην τήν δυσκολίαν
καί έλλε·ύιν τών ζώων έστάλησαν καί στέλλονται άδιακόπως- δέν
αμφιβάλλει δέ ή Διοίκησις οτι καί ή Γενναιότης Σας είς τήν πα­
ρούσαν περίστασιν, ώς χαλδς πατριώτης, φροντίζετε καθ' όλους
τούς τρόπους, καί γίνεσθε τοις πασι τά πάντα ινα τούς πάντας
κερδίσητε- χαί ή διοίκησις έπαινοϋσα τήν προθυμίαν καί δρα-
στηριότητα, τήν όποιαν μεταχειρίζεσθε (είς τάς πράξεις Σας, δέν
δύναχαι νά μή όμολογήση ότι κυρίως είς αυτήν έπιστηρίζει τάς ελ­
πίδας της καί άπ’ αυτήν περιμένει τήν σοοτηοίαν τής πατρίδος.
Ναύπλιον τήν 24 ’Ιουνίου 1825.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ.

Πξ>ός τόν Γενικόν Αρχηγόν Θ. Κο.Ιοκοΐρώνην.

Με ανεκφραστον λύπην της έκ διαφόρων διηγήσεων μανθάνει ή
Διοίκη’ΐί τά προχθεσινά δυστυχήματα καί τήν δ.άλυσιν του στρα­
τοπέδου' καί η στερησις εντελούς πληροφορίας τών διατρεξάντων
τήν θλίβει περισσότερόν, με τδν’ άγνοή εάν ήναι έ.,πίς νά συνέλθουν
 183
^άλιν ct Ελληνες, ζαί ν' αποφασίσουν ν άντιπαραταχθοΰν μέ τόν
ιχθρόν- οσον λυπηρά χαί άν ήναι ή περίστασις, αρχηγοί "Ελληνες,
°εν πρέπει όμως χαί νά μας άπονικρώση, διότι τότε ό κίνδυνοί
Υίνεται μεγαλύτερος, χαί τό χαχόν άδιόρθωτον. Ή Διοίχησις έ-
Ύραψε μετ’ επιμονής είς 'Ύδραν, διά νά μεταφέρη δλα τά εκεί ευ­
ρισκόμενα σοιματα, υπό τήν οδηγίαν τοΰ Στρ. Καρατάσου, συμ-
πσσούμενα είς 3,000 περίπου- τό στρατόπεδον τών Βερβένων εί­
ναι άνέγγικτον καί καταγίνεται νά τό ένδυναμώση καί μέ δύο κα­
νόνια τσΰ κάμπου* ώσαύτως ολοένα αυξάνει χαί συμπληροι τό
ταχτικόν σώμα τοΰ Φαβιέρου, τό όποιον εντός ολίγων ήμερων
γίνεται άξιόμαχόν, καί προμηθεύεται μέ ολα τά αναγκαία. Πολε­
μοφοδίων έλλειψιν δέν θέλομεν δοκιμάσει, διότι μας ήλθε πρό ό-
λίγων ήμερων τό περίμενόμενον πλοιον μέ τά πολεμσφόδια* περι-
μένεται άφ’ ήμέρας είς ημέραν καί άλλο πλοΐον μέ τά χρήματα*
καί αυτά θέλουν φθάσει έν καιρω. ’Από τό έγχλειόμενον τών προ­
κρίτων τής 'Ύδρας βλε'πετε, δτι ό στόλος εκπλέει άφεύκτως τήν
έρχσμένην εβδομάδα* οθεν μή άπελπισθήτε, άλλά σταθήτε καρ­
περοί ζαί γενναίοι, 14 καί 15 χιλιάδ. "Αραβες, δέν θά μάς τε-
λε'.ούσουν, άλλά μέ τήν δύναμιν τοΰ Θεοΰ ζαί μέ τήν επιμονήν
μας θενά τούς τελειώσωμεν. Είς αΰτάς τάς περιστάσεις, Γενικέ
Αρχηγέ! πρέπει νά δείξης δλην σου τήν καρτερίαν, ολ.ην σου τήν
υπεροχήν, δλην σου τήν δραστηριότητα, δλην τήν στρατηγικήν α­
ρετήν· σου, εμψύχωσε όσον ήμπορεϊς τούς "Ελληνας, μήν άπαυ-
δήσης, ιδέασε λεπτομερώς τήν Διοίκησιν διά κάθε τι, τό όποιον
στσχάζ*σαι άναγκαϊον, και μήν άμφιβάλλης δτι παν τό χαιά δό-
ναμιν θέλει ένεργηθή. Πέμπεται επί τούτα ό παρών Σαυρουτζής
καί διά τής επιστροφής τοΰ ίδίου περιμένει η Διοίχησις λεπτομε­
ρώς πληροφορίαν περί, πάντων.
Ναύπλιον, τή 25 Ιουνίου 1825> ' '·
Μετά τήν έν Τρικόρφοις μάχην, ό αριθμός τών Ελ­
ληνικών στρατευμάτων ήλαττώθη, διότι οί πλειστοι άπήλ-
θον πρός έξασφάλισιν τών οικογενειών των. ΌΟεν ό Κολ.ο-
^τρώνης μετά τών λοιπών μετέβησαν είς Μαγούλιανα
και Δημητσάναν διά νά συναΟροισουν στρατεύματα κ*1 να
 184
έφοδιασθοΰν άπό τροφάς, τών όποεων είχον μεγάλην έλλει-
ψιν δτε διώρισε χαί τόν Άνδρ. Ζαιμην Αρχηγόν τής Έ-
παρχίας Καλαβρύτων πρός τούτοις άφίχθη είς Τρίπολιν
καί ή είς Μεθωκόοωνα άποβιβασθεισα νέα επικουρία τοϋ
Ιβροιϊμ.
’Επειδή δέ ό Ίβραίμ Πασάς ήρχισε νά κάμνη αίφνη-
δίους προσβολάς, οί δέ Πελοποννήσιοι οπλοφόροι μετέβαι-
νον πρός έξασφάλισιν τών οικογενειών των και έπανήρ-
χοντο, ό Κολοκοτρώνης διά νά έχη πάντοτε συγκεντροι-
μένα στρατεύματα έτοιμα πρός άπόκρουσιν τοΰ έχθροΰ,
άπήντησεν είς τήν Διοικησιν νά έλθουν πρός τοΰτο οί μι­
σθωτοί στρατιώται ύπό τόν Καρατάσσον καί λοιπούς, καί
ούτω νά διευκολύνη καί τήν επάνοδον τών λοιπών. Προσέτι
έγραψε νά συστηθή έπιτροπή, ήτις έργον νά έχη τήν προ­
μήθειαν τών τοοφών, καί τήν έξοικονόμησιν τών μισθών
τών ανωτέρω στρατιωτών. ΙΤάντα δέ ταΰτα εκτίθενται έν
τοις κατωτέρω έγγράφοις.
Εκλαμπρότατε χαΐ εξοχόττατε Γενιχκ Αργηγέ !
Χθές σας έσημειώσαμεν, τά οσχ έ'τρεξαν έως χθές, σήμερον
όμως βλέπομεν πλησίον τοΰ Αεονταρίου φωτιαΐς καί έως είς τό
Ντεντέμπεϊ, καί έκ τούτου συμπεραίνομεν οτι νά έφθασε καί ή
νέα δύναμίς τοΰ έχθροΰ, έστείλαμεν βάρδιαις διά νά πληροφ'ορη-
θώμεν, καί αμέσως νά σάς ίδεάσωμεν τά στρατεύματα εύρίσκον-
ται χωρίς τροφάς, μόνον μέ κρέας οίκονομοΰνται καί αυτό πρός
τό παρόν σπάνιον..........
Ειδομεν καί τά δσα προβλήματα έκαματε πρός τήν Διοικησιν,
καί εκάματε πολλά καλά, δ στοχασμός μας λοιπόν είναι, δμοΰ
μέ τό ιππικόν, νά έλθουν και δύο κανόνια τοΰ κάμπου μέ τους
άναγκαίθυς κανονιέριδες, διά νά ήμποοοΰμεν εύκολώτερον νά βλά-
πτιομεν τόν έχθρόν. Είς τήν θέσιν λοιπόν εις τήν οποίαν θέλει κά-
μομεν τήν μπαταρίαν τών κανονιών θέλει βάλομεν καί μίαν
δύναμιν ικανήν άπό στρατιώτας εκλεκτούς καί γενναίου; πρός
φυλαξιν τούτων, κρίνομεν πρός τούτοις εύλογον, οτι ό Καρατά-
 185
σοί καί λοιποί, άφοΰ σωματώδους καλά νά πιάσουν τά Τζιπιανά,
Χχί τά άλλα έκεΐ πλησίον μέρη εως εις Παρθένο, τά 3έ τών Βερβέ-
νων στρατεύματα, δίκαιον είναι νά τραβιχδοΰν πριν της εισβολής
τοΰ έχθροϋ είς Καρύταινα, καί νά ήμεθα ολοι συσσωματωμένοι,
κ«ι τότε ειμποροϋμεν νά τόν βλάψωμεν περισσότερον άπ’ οτι νά
ξψεθα σκορπισμένοι, καί οπού άπό τά Βέρβενα, όταν ό εχθρός
Ίροχωρήση είς Καρύταινα δέν ήμποροΰν νά μας έλθουν είς βοή­
θειαν. ’Επειδή άφοΰ ένωθή δ εχθρός μέ τήν νέα» δύναμίν του,
ήμπορεΐ νά άφήση είς τήν Τριπολιτζάν μίαν δυναμιν άνάλογον διά
*ά έμποδίζη τάς δυνάμεις μας, αί όποΐαΐ υπάγουν είς όιτοιονδήπο-
τε μέρος βοήθειαν, καί τοΰτο πολλάκις δφθαλμοφανώς είδομεν.
Στρατεύματα έδώ συμποσοΰνται κατά συμπερασμόν σχεδόν ε­
πέκεινα τών δύο χιλιάδων,................................
Δημητσάνα, τήν 27 Ιουνίου 1825. Οί αδελφοί,
Άνδο. Ζ αίμης. Κανέλ. Δελιγιάννης. Ιωάννης Νοταρας.
Δημ. Πλαπούτας. ’Ιωάν. Κολοκοτρώνης.

Πρός τόκ έκ.Ιαμπρύίατοΐ Kiptor ’Arfipiar ΖαΙμην.

’Επειδή και τά περιστατικά τής πατρίδος είναι προκείμενα,

καί ύπ'ό'ψιν τών νοΰν έχόντων, επειδή κινδυνεύει τόν έσχατον κίν­
δυνον, καί διά νά τήν άπαλλάςωμεν τοΰ επικειμένου κινδύνου είναι
άναγκαϊον νά συντρέξωμεν δλοε οί πατριώται με ζήλον, πατριωτι­
σμόν καί μέ προθυμίαν, νά έπεκτείνωμεν όλα τά Πελοποννησιακά
στρατεύματα ανεξαιρέτως, καινά συγκεντρώσωμεν τάς 'Ελληνικάς
μας δυνάμεις, διά τήν συστασιν τοϋ οποίου είναι αναγκαίου έν άπό
τά πρώτα μέσα καί ή ευταξία καί ή τών ’Ελλήνων εύπείθεια καί
προθυμία' τούτου γάριν δυνάμει τής δοθείσης μοι πληρεξουσιό-
τητος καί διά τοΰ παρόντος διορίζεσθε αρχηγός όλων τών αρμά­
των τής έπαργίας Καλαβρύτων απολύτως, τά όποια ύποχρεοΰσθε
ως γνήσιος πατριώτης καί φίλος τής πατρίδος ειλικρινέστατος νά
διευθύνετε κατά τε τήν χρείαν τών πραγμάτων καί καθ’ άς οδηγίας
θέλετε λαμβάνει παρ’ έμοϋ' έχετε τήν άδειαν σύν τουτο'.ς καί τό
πληρεξούσιον τούς απειθείς καί άντιβαίνοντας τά συμφέροντα τής
Πατρίδος νά τιμωρήτε καθ’ όποιονδήποτε εγκρίνετε τρόπον, α*®".
 186
οερόμενος καί πρός εμέ περί τών τοιούτων, Sii να κηρύττωνταί
ώς άντιπατριώται ζαί άντέλληνες.
Πλήρη; γοηστών ελπίδων διά τά πατριωτικά σας φρονήματα
καί αισθήματα, καί θεμελιούμενος είς τήν φρόνησίν Σας καί δρα­
στηριότητα, οτι θέλετε συντελέσει μεγάλως εις τά πρός σωτηρίαν
τής πατρίδος, άναμένων νά μέ ειδοποίησε συνεχώς καί εγκαίρως
τά πρακτικά σας πρός ζυβέρνησίν μου.
Η διορ ισθεΐσα τριμελής επιτροπή θέλει συγκροτήσει είς τό αυ­
τόθι φροντιστήριον πρός εξοικονόμησήν τών αύτόθι στρατευμάτων,
μέ τήν όποιαν θέλετε είσακουσθή περί τούτου, δίδοντες τήν άνή-
κο'υσαν ΰπεράσπισιν είς το διορισθη σόμενον φροντιστήριον.
26 'Ιουνίου 1825. fO γενικός ’Αρχηγός τής ΓΙελοποννήσ υ.
Θεοδ. Κολοκοτρώνης.

Ζ7ρ<·< rove εύγενεστάτους ίχιστατοδημογέροκτας καί προκρί­

τους χαί, πρός άπανζας τούς γενναίους οπλαρχηγούς της
Επαρχίας Καλαβρύτων.

Ό ’Εκλαμπρότατος Κ. Άνδρέας Ζαίμης διετάχθη ν’ άναδεχθή

τό βέρος εις το νά οιευθυνη ολα τά άρματα της επαρχίας Σας
ανεξαιρέτως, κατά τε τήν χρείαν τών περιστάσεων καί καθ’ ά; ο­
δηγίας ήθελε λαμβάνει παρ’ έμοΰ. Είδοποιεϊσθε λοιπόν άμα καί
διατάττεσθε διά τοϋ παρόντος μο.υ, δπως γνωρίζοντες τήν εκλαμ­
πρότητα του ο’ρ/ηγ'δν άπολυτω; τών αρμάτων όλων τής επαρχίας
Σας, και ώς άλλον εμέ θέλετε υπακούει προθυμως είς τάς διαταγάς
του, οί όποΐαι είναι φωνή τής πατρίδος καί είς τήν ανάγκην τής
οποίας θέλετε τρέχει προθυμότατοι καί ακούραστοι.Σας προσθέτεται
δέ, οτι ώς άρχηγός σας ° Κ. Ζαίμης έχει τό πληρεξούσιον καί
τήν άδειαν απολύτως νά παιδεόη αύσιηρότατα άπειθοΰντας καί ά-
άμελοΰντας καί εις τά συμφέροντα τής Πατρίδος άντιβαίνοντας"
διά ταΰτα λοιπόν είδοποιεϊσθε πατοιωτικώς διά νά μένετε σεις μέν
αναπολόγητοι, εγώ δέ εκτός πόσης μομφής καί κατηγορία;· μένω.
26 Ιουνίου 1825. Ό Γενικός Άρχηγός
θεόδωρ. Κολοκοτρώνης.
 187
ΠΡΓΣΊΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ.
77ρόη τόν Γενεχόν Αρχηγόν τοϋ Γενικού στρατοπέδου
Θεόδωρον Κολοκοτρώνην.
Άνεγνιόσθη έν τω Βουλευτηρίω τό άπο 26 ’Ιουνίου πρός τους
Αντιπροσώπους τοϋ έθνους έγγραφόν σας, χαί παρετηρήθχσαν τά
εν οότω σημειούμενα, έστέ βέβαιος, οτι τό Βουλευτικόν δέν έλει-
ψεν, άλλ’ούτε θέλει λείψει ποτέ άπό τό νά συνεργώ τό χατά δυ-
ν*|Λ<ν δ·.ά νά σας προφθάνωνται τά δσα αναφέρετε ώς άναγκαι-
ουντά σας, χαί είδε ή ευλογία τοΰ Θεοΰ χαι ή ευχή της Πατρίδος
νά εύωδοΰσι τά κατά τοΰ άσπονδου έχθροΰ επιχειρήματα σας δ.ά
νά φανήτε καί τώρα ώς καί άλλοτε προμάχων της κινδονευούσης
καί κλονιζόμενης Πατρίδος.
Περί τών δσων ανάγονται εις τόν στόλον έστάλησαν τά αναγ­
καία γράμματα πρός τούς προκρίτους "Τάρας καί Σπετζών μαζύ
καί ό Γενικός Γραμματεύς τοϋ έκτελεστικοϋ διά νά έπιταχυνθή
δσον τάχιστα ή έ'κπλευσίς ταυ, καί έλπίζομεν να φθάση εντός ο­
λίγου εις Μεσολόγγιον διά νά έμψυχώση τούς έν αύτώ γενναίους
πολεμιστάς μας καί ματαίωση παν ολέθρων σχέδιον τοΰ έχθροΰ.
Εύχεται δέ τό Βουλευτικόν νά τό χαροποιήσετε έντός ολίγου μέ
νίκας κατά τών Αιγυπτίων εχθρών. Έρρωσθε,
Τήν 3 Ιουλίου 1S25, Έν Ναυπλίω.
Ό Πρόεδρος Ό Γενικός Γραμματεύς
Πανοΰσοί Νοταράς. Ίωάν. Σκανδαλίδης.
Έν τή αυτή σελίδι 177 έν όλίγαις λέξεσιν ό συγγρα­
φεύς περιλαμβάνει δύω μηνών πράξεις πολλοΰ λόγου αξίας,
ώς. έφεξής.
« Κατά τούς δύω ακολούθους μήνας, ό Ιβραίμ Πασάς,
καταλιπών φρουράν άποχρώσαν είς Τρίπολιν, έπεχείρησε
λεηλασίαν είς τάς παρά τόν ’Αλφειόν, τόν Λάδωνα καί τόν
Εύρώταν χώρας, κατεπυρπόλησε τήν Σπάρτην καί έπανήλ-
θ-ν είς Μεθώνην, διά νά περιμείνη νέας ύπό τοΰ πατρός
'ro,J έπικουρίας. Ό δέ Κολοκοτρώνης, συναΟροίσας περί
Αλωνισταιναν τόν στρατόν αύτοΰ, δέν έπαυσε παρακολου-
 188
θών κατά πόδας καί παοενοχλών άοιαλείπτως τούς πο­
λεμίους. ο
’Ενταύθα παρατηροϋμεν, δτι κατά τό διάστημα αυτό
συνέβησαν γεγονότα άξια έκτενεστέρας περιγραφής· οί δ’
Γ£)νληνες δέν παρηκολούθουν κατά πόδας τόν εχθρόν
καί τον παρηνώχλουν μόνον, αλλά συνήψαν μετ’ αΰτοΰ
καί πολλάς μάχας, καθ’ άς ένίκησαν καί έζτμίωσαν τόν
εχθρόν οχι ολίγον. Αί μάχαι δ’ αύται συνέβησαν κατά τήν
Άλωνισταιναν, Κράμποβον, Άντώνι Μύλον, Ίσαρι, 'Ρίζας,
Βέρβαινα, Συλίμνα, ΓΙιάνναν, Μύλους Πιάννης, Μύλους
Δαβιας, Βέρια, Βουρλιά, Καστάνια, Μαχμούτ-μπεη, Τρί-
νιτσα, Γεράκι, Μαρί, Άγουλινίτσαν, Βαρθολομίον, Γαστού-
νην, κτλ.
Πρός πληροφορίαν δέ τοΰ συγγραφέως έκθετο μεν
κατωτέρω τάς μάχας ταύτας έν συντόμω, καί πρός βεβαί-
ωσιν του, καταχωρούμεν καί τά σχετικά έκαστη υπάρχοντα
έγγραφα....
Ό Κολοκοτρώνης καί λοιποί αύξήσαντες τό σώμα τών
έκ 3000 στρατιωτών είς Μαγούλιανα καί Δημαντσάναν
συνεκεντρώθησαν είς Άλωνισταιναν, δπου έσυγκροτήθη ή
μάχη, ήτις έν τω έπομένω εγγράφω περιγράφεται.
Πφός τό εζοχον ύπουργεΐοκ τοΰ πο.Ιέμου!
Λΐέ τον Κόρον Ν. ΜπαμπΟυκην ΰστάτως σας έγραφα τά πρα­
κτικά μου, δτι είχον σκοπόν ύστερον άπό 4 ή 5 ήμέρας νά έγκεν-
τριθώ εΐς τό διάσελον τής Άλωνισταίνης· άλλα διά νά εμψυχω­
θούν τά όπισθεν τούτου τοΰ μέρους στρατεύματα τής Καρυταίνης,
κα! να συναχθοΰν είς τό γενικόν μας στρατόπεδον, έστειλα εναλλάξ
πρώτον μέρος πρακτικών, ακολούθως ολίγους έκ τών σωμάτων
τοΰ Γενναίου και στρατηγού Λόντου, όίον τό σώμα του στρατηγωΰ
Νοταρά, το ήμισυ τοΰ σώματος τοϋ στρατηγού Κανέλου, τό
ήμισυ του σώαατος τοϋ Κυρ. Ζαίμη καί τόν ί'διον στρατηγόν
Πλαποϋταν μέχρι χθες τό εσπέρας. Ακολούθως έδόθη οδηγία
εις όλους τούς οπλαρχηγού; όπου ήτον μαζί μου είς Μάγου-
 189
λιανα, g((i Va έκκινήσωμεν άμα πρωίας διά έκεΐ καθώς καί έγέ-
ν«“ο. Πρό τοϋ φθάσωμεν όμως ήλθον είς Άλωνίσταιναν πεντακό­
σιοι πεζοί καί ολίγοι ιππείς τών εχθρών οί ταπεινοί αύτοί
Αραξες, στοχασθέντες, δτι οί ' Ελληνες άπόστασαν νά πολεμούν
αφοΰ άργισεν ό άκροβολισμός, ήρχισαν νά προχωρούν οί εχθροί προ;
■ώ ανατολικόν μέρος τής Άλωνίσταινας’ έκεΐ άντεκρούσθησαν ον-
°ρείως έκ τοΰ σώματος τοϋ Νοταρά καί τών ’Αλωνιστιωτών συγ­
χρόνως κατήλθεν έκ τοΰ δυτικού μέρους τοΰ αύτοΰ χωρίου ό συνετός
οτρ. Πλαπούτας, τούς έκοψαν εις τό μέσον καί ούτως ένθεν καί ένθεν
τοΰ; έκτόιτησαν μέ ορμήν, έσκότωσαν εκατόν κα; έπίασαν δεκαπέν­
τε. Είς τήν φθοράν καί τροπήν των έφθάσαμεν καί όλοι ήμεΐς οί
άλλοι, καί ενώ καθήμενοι εΰφραινόμεθα Οεωρούντες τό φέρσιμον τών
κεφαλών καί τών ζωντανών τακτικών, καί έφροντίζαμεν νά συνά-
ζωμεν τούς όρμήσαντας "Ελληνας καί νά βαλθώμεν εις τάςιν, ήλ­
θε μία δεύτερα κολώνα πεζών τε καί ιππέων περισσοτέρα τής πρώ­
της· τότεοί "Ελληνες έςώρμησαν έκ δευτέρου μέ περισσοτε'ραν γεν­
ναιότητα και προθυμίαν καί οί εχθροί φοβισμένοι άπό τό πρώτον
δέν έδέχθησαν διόλου τήν προσβολήν, άλλ' έτρα'πησαν εις φυγήν,
καί έκ τούτου έφονεύθησαν όλιγώτεροι άπό αυτούς παρά-πρότερον,
δ θεός, οί βραχίονες τών 'Ελλήνων και ή ευχή τής Διοικήσεως ας
ενίσχυση τό έργον μας· έλησμόνησα νά είπώ, ότι εις τό ανατολι­
κόν μέρος τής μάχης ένωμένως μέ τό σώμα τοΰ Νοταρά,έπολέμησεν
άνδρείως καί ό στρατηγός Νικόλαος Πετμεζας’ ακολούθως θέλει
θεωρήσει ή Διοίχησις εύτακ-.ότερον τήν περιγραφήν αϋιή; τής αά-
χης, καί μερικώτερον τά ονόματα τών έν αυτή άρ. ,τευσάντων.
’Εγώ καί οί περί έμοΰ οπλαρχηγοί μένομεν απόψε έδώ διά »ά
σχεδιάσωμεν πώς αΰριον πρέπει νά φ-ρθώμεν, επειδή ύποπτείω,
πώς ή ταχύ ή μεθαύριον ό εχθρός θέλει μάς δώσει γενικήν μάχην
είθε αί εύχαί τών ομογενών καί ή ευχή τής Διοικήσεως νά ένισχύ-
σουν τούς βραχίονας τών 'Ελλήνων πρός τό παρόν δέν ήμπορώ νά
σάς είπώ άλλο, είμή τό νά φροντίσετε καθώς ανήκει είς τόν Σεβ.
χαρακτήρα τής Διοικήσεως περί όλων τών άλλων πραγμάτων καί
περί τής σταθερά; συστάσεως τούιου τοΰ γενικού στρατοπέδου κ«ι
περί ήμών νά έχετε αδίστακτου πληροφορίαν, ότι δέν είναι δυνατή
κ.άμμια αιτία τό νά μάς κάμφ ν’ άλλάξωμεν τήν άπόφασίν του η
 190
νά νικήσοσμεν η νά άποθάνωμεν' κα: έν τοσούτω μένω μέ σέβας.
Τή 2’Ιουλίου 1825, άπό τό Διάσελον Άλωνιςαίνης. Ό πατριώτης
Θίόδ. Κολοκοτρώνη;.
Πρόί τό δυτικόν μέρος τής μάχη; ηνωμένος μέ τόν στρ. Πλα-
πούταν ήτον και δ χιλίαρχος Γεώργιο; Λεχουρίτης,
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟϊΡΓΕίΟΝ Tor ΠΟΛΕΜΟΥ

Πρός τόν έν.Ιαμττρότατον καί, Γεν. αρχηγόν ®· ΚοΛοκοτρώνην.

Έλήρθη ή πρός τό ΰπουργεΐον τοΰτο επιστολή σας, και τά έν
αυτή ένδιαλαμβανόμενα έγνώσθησαν διά τά όποια ή Σ·β. Διοί-
κησίς καθεκάστην καταγίνεται μέ μεγάλην δραστηριότητα νά
ένεργηθώσιν καί νά έξοικονομηθή ή χρηματική ποσότης, τήν όποια*
προβάλλεις, διά τόν οργανισμόν τών τριών χιλιάδων μισθωτών
στρατιωτών ξένων, οστις είναι δ μόνος τρο'πος, καί τό μέσον διά
νά βληθή ή ευταξία είς ti στρατόπεδο* χαί νά λάβη τήν άνήχου-
σαν πρόοδον τό κατά τοϋ έχθροϋ σχέδιον τής έκλαμπρότητός Σας.
Περί δε τοϋ Στρατηγού Δημητρίου Τζόκρη ήΔιοίκησις ούτε έκπτω­
τον τοϋ βαθμού του τόν έκαμεν, ούτε τό περί στρατολογίας δικαίω­
μα παρ’ αυτού άφήρεσεν’ άλλ’ επειδή καί πολλοί έκ τών Άργείων,
άλλοι μεν έλειποτάκτηταν άπό τόν είρημένον Στρατηγόν, άλλοι δέ
περιεψέροντο ενταύθα άργοί, καί έν ακαταστασία, διά τοΰτο διέ­
ταξε τόν βουλευτήν Κύριον Κάββαν, νά σύναξη όλους αυτούς καί
συνάζοντας νά τούς δδηγήση είς τό Γενικόν στρατόπεδον, υπό τήν
οδηγίαν τής έκλαμπρότητός σου, και ή έκλαμπρότης σου νά τους
διευθυνη ώς ή φρόνησες σας σας υπαγορεύει, τοΰτο έστάθη τό αί­
τιον του διορισμού τοΰ Κυρίου Κάββα περί ς-ρατολογίας καί ούδε-
μία άλλη υποψία τής Σεβ. Διοικήσεως καιά τοΰ ς-ρατηγοΰ Τζόκρη.
"Οθεν είδοποιεΐσθε περί τουτου καί ή έκλαμπρότης σας προς
ήσυχίαν σας. Τή 4 Ιουλίου 1825, έν Ναυπλίω.
Η επιτροπή τών πολεμικών
Α. Μεταξας. Άδάμ Δούκας.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Πρός τόν γενικόν αρχηγόν !

’Από τόν έπιφίροντα, όστις έπέστρεψε πρό ολίγου ενταύθα έπλη-
 191
Ρ’?ορήθη ή Δισίχησις το κίνημα τοΰ έχθρου, τήν νέαν μάχην σπου
ε*ϊμε πιρί τήν ’Αλωνίσταιναν χαΐ τήν προχώρησίν όλων του τών
ουνάμεων είς τήν επαρχίαν τής Κα.ρυταίνης, αμέσως λοιπόν σας
τόν επιστρέφει, διά νά σας φέρη χαΐ τά προχθεσινά γράμματα νά
°δς εγχείρηση χαί το παρόν.
Ή Διοίκησις άμα λαβοΰσα αύτήν τήν ειδησιν έ'γραψεν είς Βέρ-
δαΐ»α, πρός τόν εκλαμπρότατο/ Ύψηλάντην χαί πρός τους έκεΐ
οπλαρχηγούς, δια νά τρίξουν μέ δλας τής δυνάμεις είς βοήθειαν
σχς, χαί διερχόμενοι διά Βαλιε.τζ'-ου και Χρυσοβιτζίον, να πέσουν
είς τά οπίσθια τοΰ έχθροΰ' ΐδεάζεσθε λοιπόν διά να μα'θετε τό κί­
νημά των χαΐ νά ήμπορέσετε νχ συνεννοηθήτε. Η Διοίκησις εμαθε
μέ λύπην της τό συμβάν τοΰτο, άλλά γνωρίζουσα χαΐ τήν ύμετέ-
ραν προθυμίαν χαί τήν έμψυχωσ ν, τήν όποιαν έλαβον εσχάτως τά
αύτοΰ στρατεύμαια, μήν άμφιοάλλουσα δέ και όιι θέλουν τρέξει
καί οί έν Βιροαίνσίς αμέσως είς βσήθειαν ελπίζει νά χτυπήσετε τόν
εχθρόν είς κάμμίαν άπό τάς ισχυρά; θέσεις καί νά τόν προξενήσετε
σημαντικήν βλάοην. Έν Ναυπλίω τη 5 ’Ιουλίου 1825.

‘Ο’ΙβραίμΠασάς μετά τήν μάχην τής ‘Αλνωνίσταινης (α)

συνεκέντρωσεν δλα τά στρατεύματα του, άτινα μετά τών
τελευταΐον έλθόντων συνεποσοΰντο μέχρι τών 20,000
καί έστράτευσε κατά τών ‘Ελλήνων, οϊτινες ειχον το-
ποθετηΟή χίλιοι μέν είς ‘Αλωνίσταιναν ύπό τόν ΙΙλαπού-
ταν, Άπ. Κολοκοτρώνην καί Χελιώτην, οί δέ λοιποί είς
Μαγούλιανα. Οί "Ελληνες άν καί άντέστησαν γενναίως
κατά τής ορμής τοΰ έχθροΰ, δέν ήδυνήθησαν όμως νά άν-
θέξουν άπέναντι τοϋ πολυπληθούς τακτικού στρατού τοΰ
Ίμβραίμ καί άπεσείρθησαν. Καί ό μέν Λόντος Ζαίμης καί
Νοταράς μετέβησαν είς τε Καλάβρυτα καί Κόρινθον πρός

(α) Τότε ηλΟιν ιίς τ'ο ^ασελον τίς λ)ωνισταίνν,ς ο Ζαχαριάίης μβτά τών έγ-
7(<χφων τών άφορωντων τήν προστααίαν τ^ς Αγγλίας, <τερ! ,ης έπι^υλαττοαιΟα νά
π?αγΗ**τευ9ώ|λίν έν τω οί^είφ τοπω, καταχωροΰντει καϊ τά περί ταύτης ύπάρχ07**
192
συνάθροισιν καί άλλων στρατευμάτων- ό δέ Κ.ανέλος Δε-
λιγιάννης ζαί Γενναίος Κολοκοτρώνης άπήλθον είς Ναύ-
πλιον διά νά παραλάβουν τά έκεΐσε συσσωρευμένα στρα­
τεύματα Πελοποννησιακά καί άλλα, ί'να τά διαθέσωσιν
είς στρατόπεδα- ό δέΓε'ρων Κολοκοτρώνης μετά τοΰ ΓΙλα-
πούτα καί Άπ. Κολοκοτρώνη εΰωδώθη είς Φανάρι, δτε
είς τρεις ημέρας συνεζέντρωσεν είς Καρυαΐς περί τούς
1500 ύπό τούς "Αρχηγούς ’Αρκαδίας καί Φαναριού- καί έ-
κεΐθεν άπήλθεν είς Βέρβαινα, δπου εύρίσκετο ό Υψηλάντης
μετά τών λοιπών.
Οί έν Καρυαΐς "Ελληνες έπολέμησαν κατά τών Τούρκων
δίς είς Κραμ.ποβόν κατά τήν 19 ζαί 21 ’Ιουλίου. ’Επίσης
συνεκρούσθησαν μετ’ αύτών τή 2” είς Άντώνι Μύλον, *0 δέ
Πλαποΰτας τή 8 Αύγούστου τούς έκτύπησεν είς ’Τσαρι"
καθώς δηλοΰνται είς τάς έν τώ οΐκείω τόπω καταχωρηθη-
σομένας έπιστολάς ύπό τήν αύτήν ημερομηνίαν.

Προς τό σεβαστόν εκτελεστικόν σώμα.

.. . Ελπίζω λοιπό* εντός δλίγου νά ζινηθώμεν αυθις, πλήν άδηλον

μ δλην τήν φαινομένην προθυμίαν, όποιαν τύχην θά λάβωμεν άν
μάς προσβάλη δ εχθρός, λυσιτελέστατον ζρίνεται δλοι όσοι ευρί-
σκονται αύτοΰ νά παραδοθώσιν υπό τήν οδηγίαν τοΰ άξίως- κα­
λούμενου Γενναίου Ιω. Κολοζοτρωνίδου" καί νά έζέλθουν δσον τά­
χος, τό κατά τά Βέρβενα στρατόπεδον νά διαταχθή νά κινηθή κα­
τόπιν τοϋ έχθροϋ καί διά νά τόν βλάψη, καί διά νά έμψυχώση τους
αποοειλιάσαντας· όεχθρός ωφεληθείς άπό τήν πτόησιν τοΰ λαοΰ, έ-
προχωρησε μέ πό πΰρ εα>ζ τήν Κατζανα, καί εικάζεται δτι συγχρό­
νως εισχωρεί έπί τήν Γαστουνην, καί είς τά Καλάβρυτα" δσον δύ­
ναμαι ενεργώ προθυμως, ζαταφρονών ζαί κόπους ζαί κινδύνους,
ς-εροΰμαι καί τροφών ζαί πολεμοφοδίων, αλλά τά δεύτερα είναι διό­
λου ανοικονομητα ένταΰθα, ά; διατα’ςη ή διοίχησις νά μοΰ προ-
φθασθοϋν μ όποιον οίόε ταχύτερον μέσον δσα ήμπορέση- τό περ!
ανταλλαγής αιχμάλωτων, ώς παρετήρησα έν ομιλία περί τούτου
 193
γενομίνη έγχρίνεται arc' ολους τούς οπλαρχηγούς καί ή διοίκησις
α* τδ ένεργήση.........................................................................................
9 Ιουλίου 1825 δ πατριώτης ’Ανδρέας Ζαίμης.

Περίοδος Γ'. 1825 ΊουΜ,ου 13. Συκεδρ. 196.

Π ροεδρία τοΰ Κ. Πανούτσου Νοταηιϊ.
Μετά τήν ά/άγνωσιν τών χθεσινών πρακτικών.
ά. Άνεγνώσθη άναφορά τοΰ στρατηγού Κανέλου Δελιγιάννη χαί
Ιώ. Θ. Κολοκοτρώνη, διά τής όποιας προβάλλουσι νά ΰποχρεώ-
<*») ή διοίκησις τούς ενταύθα ευρισκομένους στρατιώτας νά έκβουν
εις τό στρατόπεδο/ υπό τήν οδηγίαν τοΰ Γενικού αρχηγού Θ. Κο-
λοχοτρώνη, νά διαβή ή επιτροπή εις Μόλους μέ τδ χρηματικόν, νά
προσκληθή ό κύριος Μιχαήλ Κάβοας είς τά χρέη του, καί νά δια-
ταχθή δ Στρατηγός Τζόκρη; νά παραλαβή τά συναχθέντα είς τήν
’Αργολίδα στρατεύματα, καί νά διευθυνθή είς τδν Γενικόν ’Αρχη­
γόν. Νά προβιβασθή δ -χιλίαρχος ’Ιωάννης Παπατζώνης είς τδν
βαθμόν του ύπέρ Πατρίδος πεσόντος αδελφού του, καί τελευταίου
νά φροντίση ή Διοίκησις περί τής άσραλείας τών ενταύθα φαμηλιών.
’Εστάλη ή αναφορά μετά προβουλεύματος τοΰ Βουλιυτιχου εις
τδ εκτελεστικόν ύπ άριθ. 786 διά νά ένεργηθώσιν ολα τά προ­
βαλλόμενα’ προσετέθη νά χηρυχθή εις ολους τούς έό'ώ δπλοφόρους
'ά άχολουθήσωσι τούς δπλαρχηγούς Κανέλον Δελιγια’ννην χαί
’ΐωάννην Θ. Κολοκοτρώνην, καί νά μή δοθή διαταγή είς κανένα
τών άλλων οπλαρχηγών, οστις Θέλει νά στρατολογήσει, καί νά
μήν ήναι ύπό τήν οδηγίαν τοϋ Γενικού ’Αρχηγού.
‘Ο πρόεδρος τοΰ Βουλευτικού, Πανοϋτζος Νοταρας.
(Τ. Σ.) δ γεν. Γραμματεύς, ’Ανδρέας Παπαδόπουλος.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

ΤΖμόζ· τδ σεβαστόν έκτεΛεστιχόν 1

‘Η έγκλειστος αναφορά καθυποβάλλει ύπ’ ίύιν τοϋ Σεβ. τούτου
Σώματος τά προβαλλόμενα παρά τών Στρατηγών Κυρίου Κανέλου
Δελιγιάννη καί Ιωάννη Θ. Κολοκοτρώνη· τό Βουλευτιχόν τά κρί­
νει άξια προσοχής, χαί είναι άναγκαϊον νά ένεργηθώσιν' δθεν προ·
13
 194
βάλλει πρός τά Σεβ. εκτελεστικόν νά έκδοθη μία διακήρυξις πρός
ολους τούς έδώ ευρισκομένους οπλοφόρους Πελοποννησίους χαί μη»
διά ν’ άχολσυθήσωσιν δλοι τους στρατηγούς χυρίους Δελιγιάννην
καί ’Ιωάννην Κολοκοτρώνην" δστις δέ άλλος οπλαρχηγός θέλει να
στρατολογήση, χωρίς νά ήναι υπό τήν οδηγίαν τοΰ Γενικού ’Αρ­
χηγού νά μή δοθή είς αυτόν διαταγή" άν όμως θέλη νά ήναι ύπο
τήν οδηγίαν τοΰ αύτοΰ ’Αρχηγού, τότε νά λαμβάνη καί αυτός τήν
άδειαν" οσοι δέ στρατιώται δέν θέλουν ν’ άκολουθήσωσι τους είρη-
μένους οπλαρχηγούς, νά στερηθώσιν άπό τό ταΐνι των" οί δέ μισθοί
τών μή Πελοποννησίων θέλουν πληρωθή άπό τήν μισθοδοτιχήν επι­
τροπήν, εκτός τοΰ Ναυπλίου.
13 ’Ιουλίου 1825, έν Ναυπλίω. Ό πρόεδρος
(Τ. Σ.) Ηανοΰτζος Νοταρας.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΤΟ ΕΚΤΕΑΕΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ.

Ιΐςιός τό Σε6. Βουλευτικόν.

Άνεγνώσθη τό ύπ’ άριθ. 786 προβούλευμα τοΰ Σεβ. τούιου

Σώματος, χαί ή έν αύτώ έγκλειομένη αναφορά τοΰΣτρατ. Κανέλ-
λου Δελιγιάννη χαί Ίωάν. θ. Κολοζοτρώνη, καί είς άπάντησιν ει­
δοποιείται, ότι τά άναφερόμενα έγχριθέντα και παρά τοΰ εκτελε­
στικού διωρίσθη νά ένεργηθώσι, χα! είς τήν έκτέλεσιν αύτών κα­
ταγίνεται έπιμόνως ή Διοίκησις. Ποοκήρυξις περί εκστρατείας τών
ένταΰθα ευρισκομένων οπλοφόρων άν καί έςεδόθη προλαβόντως,
διετάγθη μολοντούτο καί αΰθις τό ΰπουργειον τών πολεμικών νά
έχδώση καί άλλην έντονωτέραν χαί σφοδροτέραν" διωρίσθη δέ καί
ή επιτροπή, όχι όμως μόνον μισθοοοτική, άλλ’ επιφορτισμένη τά
Χρέη, δσα καί ή προσδιορισθείσα είς Τριπολιτζαν είχε, καί τοΰτο
καιά ζήτησιν τοΰ Γενικού Αρχηγού Θ. Κολοχοτρώνη (α)" ή επι­
τροπή αυτή θέλει παραλάβει καί τά χρήματα" μέ διαταγήν όμως(*)

(*) Μέλη της διοριοθβισης ιαιίτης ρ,ισθοδοτικης και φρονπσπκης επιτροπής ησαγ
οί Αναστάσιος Αοντος, Κωνσταντίνος Δεληγιάννης και Κωνσταντίνος Δελιγιάννηί
(ίίπεφώτης).
 195

•νά μή δοΟή εντός τοΰ Ναυπλίου κάμμία χρηματική ποσότης, άλλά

'’ά πληρωθή τό στρατιωτικόν φθάσαν εις τό Σιρατόπεδον.
Έν Ναυπλίω τ75 14 Ιουλίου 1825. 'Ο αντιπρόεδρος
(Τ. 2.) "Επονταΐ αί ύπογραφαί.
Ό Γενικός Γραμμαιεύ:, Α. Μαυροκορδάτος.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΤΚΗΣΙΣ ΤΙΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Πρός τόν γενικόν αρχηγόν !

'Η Διοίχησις καταγίνεται έπιμόνως διάνα ζεκινήση τόν Στρα­

τηγόν Κανελλον, καί τόν υιόν σας Γενναιον, οι οποίοι σήμερον
ή οΰοιον άφευκτος αναχωρούν, καί μετ’ αυτών ολα τά ’Ηπειρωτι­
κά Σώματα, τά οποία διά νά μή λειποτακτώσι, διωρίσθη νά πλη-
ρόνωνται είς τό στρατόπεδον, καί χωρίς έγγραφον άδειαν σας άπε-
φάσισεν ή Διοίχησις νά μή δέχηται κανόναν ενταύθα.
”Ηδη λοιπόν ελπίζει ή Διοίκηοις, δτι θέλει συγκροτηθή σημαν­
τικόν στρατόπεδον ικανόν νά βλάψη ουσιωδώς τούς εχθρούς, δδη-
γούμενον μάλιστα άπο τήν εμπειρίαν καΐ φρόνησίν Σας, καί είθε
νά μήν ψευσθοΰν καί τώρα αί ελπίδες τής Διοικήσεως.
(Τ. Σ.) Έν Ναυπλίω, τή 14 ’Ιουλίου 1825.
Ήζογώτατε όόε.Ιμε (λ'ο.Ιοκοτρώνη !)
’Από το περικλειόμενον πρός τόν Γενναιον δπου ό αδελφός Ζαί­
μης γράφει βλέπων καταλαμβάνεις· ένεκρίθη λοιπόν παρά πάντων
ήμών τών αδελφών σας διά νά κάμητε άμα τοϋ λαβεϊν τό παρόν
«δελφικόν μας εν γράμμα πρός τόν Γενναιον, διατάττοντε'ς τον νά
ε*κινήση μέ ικανούς στρατιώτας νά ύπάγη πρός τά μέρη Καλα­
βρύτων νά συνάθροιση τούς δσους τοπικούς καί άπό άλλας έπαο-
Χίας στρατιώτας κατ’ εκείνα τά μέρη δπου μένευσιν ακίνητοι . . .
Έν Ναυπλίω τή 1G ‘Ιουλίου 1825. Οί αδελφοί
Αναγ. Παπαγιαννόπουλος,Ίωάν.Ζαίμης, Κανέλος Δελιγιάννης.
Αναστ. Λόντος.

Πρός τό σεβαστόν έκτε.Ιεστιχόν σώμα.

Επειδή προχθές.................................. άφησα αντιπρόσωπόν μου
τον ι,κλαμ. Δ. Γψηλαντην εις τό έν Βερβαίνοις στρατόπεδον' άλλά
13*
 196
φθάσας εις άγιον Πέτρον Ξέν τόν εΰρον έκεΐ, διότι ήλδεν ένταΰθί
εις Μαλεβον, χαί διά ταϋτα ήλθον καί έγώ ταύτην τήν ώραν εν­
ταύθα χαί καταγίνομαι νά εκκινήσω διά τ’ αυτόθι, καί διά
νυκτΰς μέ τήν σελήνην αναχωρώ διά τά Βέρβαινα1 έδώ έλαβον τή*
ύπ’ άριθ. 9589 διαταγήν τής Χεβ, Διοικήσεως χαί ίδών τά έν αυτή'
χαίρω και χαίρω μεγάλως, διότι έβαλεν εις πραξιν ή Διοίκησις
τήν ωφέλιμον πρότασίν μου διορίσασα τριμελή επιτροπήν, καί κα-
ταγινομένη έπιμόνως ν’ έκκινήτη τόν στρατηγόν Κανέλον καί υιόν
μου Γενναϊον μ’ ολα τά Ηπειρωτικά σώματα καί προσμένω άνυ-
πομόνως πότε νά ίδώ τόσον τήν έπιτροπήν διά νά άναλάβη τάς
διαφόρους φροντίδας τοϋ στρατοπέδου, χαί νά μ’ άπαλλάξη άπό
τά πολλά βάρη, καθώς καί τόν στρ. Κανέλον καί Γενναϊον μ’ όλα
τά ’Ηπειρωτικά σώματα, τά όποια πο'σον Οά συμβάλλουν είς τήν
παρούσαν περίστασιν, εντός ολίγου θέλει ίδεΐ πραγματικώς ή
Διοίκησις, καθότι δυνάμει μέρους αυτών θέλει έκκινήσωσι τουλά­
χιστον δεκαπέντε χιλιάδες ΙΙελοποννήσιοι, οί όποιοι έπήραν τά
βουνά καί τους λόγγους προς έεασφάλισιν τών οικογενειών των, καί
οΰτω νά συγχροτήσωμιν ικανόν καί σημαντικόν στρατόπεδο*, τό
όποιον νά βλάψη σημαντικώς τούς εχθρούς.................................
Έν Μονή Μαλεβή, Ιουλίου 16, 1825. Θ. Κολοκοτρώνης.
Χάριν περιέργειας δημοσιεΰομεν καϊ τήν έπομένην επιστολή*
δι’ής δεικνύονται τά γενναία καί εύγενή ύπέρ τής Ελλάδος αίσ- ■
Οήματα τών φιλελλήνων Ευρωπαίων.

^εβασζέ καί γενναίε ίιρχι,σζράτηγε Κύριε Θεόδ. Κο,Ιοκοζρώκη^·

Εΐ μεν, γενναίε ήρως τής Ελλάδος, αί περιστάσεις χαί τά αξιώ­
ματα, κατά τόν εΐπόντα φιλόσοφον, « αρχή άνξρα δεικνύει » σαφώς
τον άνθρωπον άποδεικνύουσιν όποιας ανατροφής καρπός είναι, καί .
όποιων ευτυχημάτων και δυστυχημάτων είς τήν ανθρωπότητά
αίτιος ήμπορεΐ να γεινη, βέβαια οίκειοτέρας περιστάσεις καί άν-
δρών άρχάς ό τούς χαρακτήρας καί ήδη τοΰ ανθρώπου σπουδάζω*
σοφός δέν ήμπορεΐ νά λάβη, παρά τήν παρούσαν τής Ελλάδος επο­
χή*» Χαι πίχλαι μεν, νυν δέ ούχ ήττον όλου τοΰ κόσμου τή*
προσοχήν πρός έαυτήν νά γυρίση ήνάγκασεν.
Είμαι αλλογενής, γενναίε ήρως, καί ογδοήκοντα τεσσάρων έτώ*
 197
ηλικίας άνθρωκβζ, πλ,ήν διά το πρδς τοΰ; ενδόξους προγόνου; σας
σεθος, χαί διά τό είς ήμά; τοΰ; Ευρωπαίου; διδαχθέντα παρ’ εκεί—
'ων φώτα, χρέος μου απαραίτητον έκρινα, άφ’ ή; ώρα; ΰ διχαία
τΐς Ελλάδος έπανάστασις ήοξατο ολας τά; αναπαύσεις μου άφή-
σις έζ νέου τήν Ευρώπην νά περιέλθω, πά»τα φιλέλληνα Εΰρω-
^αϊον προ; σωτηρίαν τη; ‘Ελλάδος νά συνδράμη λόγω τε χαί έργω
^αραχινών, άποδεικνύων έχάστω, ότι ήμεΐς δφείλομεν νά αποδώσω-
μεν τδ δποΐον εΐ; αυτήν άφευχτον χρέος χοεωσιοΰμεν άλλά τινες
υπό αληθούς πατριωτισμού "Ελληνες Ορμωμενοι νά ύπουργώσι τήν
?ίλην αύτών πατρίδα, μέχρι; έσχατη; ^ανίδο; αίματος, πάντα
τρόπον χαί περιστασιν μετεχεψίσθην μακρόθεν άχριβώ; νά τού;
Μανθάνω, χαϊ μανθά»ων νά τού; θαυμαζω, χαί θαυμάζων παντού
πρό; πάντα; τού; φιλέλληνα; Ευρωπαίου; νά τού; εκθειάζω, λέγων
Οαρσαλέως, ott ή Ελλά; θέλει άναγχασθή διά τών νΰν θαυμαστών
Ηρώων της, χαί μετ’ οΰ πολύ θέλει μα; αναγκάσει νά τρέξωμεν
’too; φωτισμόν τή; άληθοΰς πολιτικής, παρ’ή; 'Ελλάδος ε’φωτί-
«θησαν αληθώς οί πρόγονοί μα;, χαί τινες διά τήν ιδίαν των αισ­
χροκέρδειαν και εντελή χαζουργίχν, έτρεξαν πανταχόθεν χαί διή-
ϊειραν τάς τόσας ταρα/άς καί διχονοίας μεταξύ τών αληθώς φι-
λογενών κα'< ανδρείων 'Ελλήνων, τώ» οποίων ή πρόοδο; κατά του
Τυράννου νά προβη έμποδίσθη, καί δ άνανδρο; έ/θρδ; εΐ; τοσοϋτον
*ά εισχώρηση άπό τών τοιούτων βέβαια κακούργων τήν καχουρ-
γίαν μέ γνώμην προμελετημένην προ πολλοΰ έμηχανεόθη· δλων
τών τοιούτων μιαρών τά; πράξεις κανείς εις κανέν τή; Ευρώπης
μέρος δέ» αγνοεί' άλλ’ ή άνωθεν έπαγρυτνοϋσα θεία πρόνοια μή βου­
λωμένη τέλος πάντων τό άθώον αύτής πλάσμα παντελώς ν’ άπο-
^.’θή, τδι σόν βραχίονα, Γενναίε Κολοχοτρώνη, άοράτως ένεδυνά-
μωσε χαί τό σχήπτρον τοΰ διοικεΐν άπό τών χαχουργούντων τά;
7j?pa; άφελομένη, εΐ; εσέ έμπιστευθεΐσα ένεχείρισε, δι ου σύ γενναίε
Ελλην, -ών τε μιαρών τούς προμελετημένου; κατά τής πατρίδος
οκοπού; έματαίωσας, χαί τόν εΐσβαλόντα εχθρόν παντελώς κατε-
ΐρόπωσα;· δ τοιοΰτος Ηρωισμό; σου, ανδρείε Κολοχοτρώνη, έξέ-
^ηξεν όλων τών Ευρωπαίων τά; ύυ/άς, καί τούς χαιρέκακους
έχθρου; σα; ήνάγκασε τέλος πάντων άκων νά συνομολογώσι μέ
φιλέλληνας Ευρωπαίους, ότι ή 'Ελλάς άναμφιβόλω; Θέλει άνα-
 198
γεννηθή, επειδή ό φιλόπατρις ζαί γενναίος Κολοκοτρώνης να Stai-
χή ήρξατο, οστις πρό πάντων θέλει φροντίσει είναι βέβαιον μαχράν
νά καταδίωξη, έξολοθρεύσας πάντα έπίβουλον, πάντα αισχροκερδή
προδότην, καί αύτούς ακόμη τούς μιαρούς κόλακας, καί θέλει
πεοικυκλωθή άπό άνδρας τίμιους, φιλαλήθεις, τόν αληθή πνέοντας
πατριωτισμόν' πρός τούτοις δέ νά ένώση είς έν τάς διά τάς δι­
χόνοιας τών κακούργων διαχωρισθείσας εκ πολλου τών συνάδελ­
φων του ψυχάς, καί νά έμπνευση άγάπην, δμόνοιαν εις έκαστου
άρχοντας καί άρχομε'νου "Ελληνος τήν ψυχήν, παντελή είς άπασαν
τήν Ελλάδα ειρήνην σιερεώσας μέ τά ίδια έαυτου γενναία παρα­
δείγματα.
Τοιαϋτα, τέκνον γνήσιον τής 'Ελλάδος, οί εύγενεϊς φιλέλληνες
Ευρωπαίοι εις πάντα περίπατον εις πασαν συναναστροφήν περί σοϋ
διαλεγόμενοι διατελοΰσι, βεβαίαν πεποίθησήν έχοντες, ότι ό άσε-
βης τύραννος Θελει έντός ολίγου έξολοθρευθή άπό τόν Ελλάδα,
επειδή τά γενναία σας κατορθώματα ήνάγκασαν καί αύτάς τάς
Ευρωπαϊκός δυνάμεις νά σας σεβασθώσι και νά άναγνωρίσωσι τήν
αυτονομίαν σας, τήν όποιαν πρό πολλοϋ ήδη άπεφάσισαν, κα! ή
Ρώμη, ώς παρά τινων εν δυνάμεσιν όντων άζούω, μέ ενθουσια­
σμόν μεγάλον καί ζήλον Χριστιανικόν περί τούτου μέ τάς λοιπάς
αύλάς τής Ευρώπης πραγματεύεται, και επέτυχε παν εΰκταΐον ύπέρ
τής Ελλάδος· Έ^ρωσο γεννα'ε Κολοκοτρώνη.
Ο φιλέλλην καί έπαινέτης σου καί φίλος τής άνθρωπότητος.
Εδμοϋνδ - Φρύ.
Πράγα τής Μποεμίας. Ιουλίου 12 1825.
Ως πρός τά περί τής προστασίας τής ’Αγγλίας εϊπο-
ρ-εν δτι άλλαχοϋ Οε’λομεν κάμει λόγον. Άλλ’ εις Ναυ­
πλίου ήδη ειχεν έλθει στρατηγός τις Γάλλος ονομαζόμε­
νος ‘Ρώσ, δστις διά οιαφορων μέσων δίδων μάλιστα καί
δώρα, ένήργει, ώστε νά προσκληΟή άπό τούς Έλληνας ό
υιός τοϋ Λοδοβίκου (Louis) Φιλάππου Όρλεάνς ώς Ήγε-
μών τής ‘Ελλάδος, καί περί τούτου είχε σχηματισθή φα­
τρία τις, κεφαλήν έχουσα τόν Κωλέτην. Άλλ’ ούχ ήττον
είχε τάσιν πρός αύτήν καί ό Δ. Ύψηλάντης, τοϋ οποίου ή
 199

τήν Έθνικήε Συνέλευσιν τό έπόμενον έτος κατά τήν 12

Απριλίου.
‘Ο δέ Κολοκοτρώνης διά τό συμφέρον τής Πατρίδος, λη-
σΗ·ονήσας τά παρελθόντα ειχεν ένωθή μεθ’ όλων καί μάλι­
στα μετά τοϋ Προέδρου Κουντουριώτου καί τοϋ Μαυροκορ-
δάτου δτε έγινεν ή περί προστασίας τής ’Αγγλίας άναφορά,
ν°μίζων τήν ένωσιν αύτήν ώς μάλλον συντελεστικήν διά

ρεστήθη κατ’ αύτοϋ ή Γαλλική φατρία, και ού μόνον δέν τόν

συνέδραμεν είς τά στρατιωτικά επιχειρήματα του, αλλά
πλαγίως πως ήρχισε ν’ άντενεργή, ζαί διά τοΰτο ούτε ό
Καρατάσσιος έστάλη κατά τά προηγούμενα, ούτε ό Φα-
βιέρος μετά τοΰ τακτικού, μάλιστα δέ καί τινα τών έν τω

ταϋτα εκτίθενται εις τά κατωτέρω καταχωρηθησόμενα έγ­

γραφα τοΰ Μαυροκορδάτου, τοΰ Κουντουριώτου, τή; έπι-
τροπή; ζαί τοΰ Μεταξά.
Ό Κολοκοτρώνη; (κατά τήν άνωτέρω επιστολήν) ειχεν
Αναχωρήσει είς τήν Μονήν τής Μαλεβής, 5 ώρας μακράν,
πρός έπίσκεψιν τής οικογένειας του, καταλιπών αντιπρόσω­
πόν του εΐ; τό έν Βερβαίνοι; στρατόπεδον συγκείμενον ά­
πό 4000 τόν Δ. Ύψηλάντην πλήν τότε τό στρατόπεδον έν
ί^έρει ΰποζινηθέν διά τ’ άνω πολιτικά αίτια άτάχτως μετέ-
βη είς άγιον Πέτρον, ό δέ Ύψηλάντης διά τάς αύτάς έπί-
σής πολιτικάς αιτίας μετέβη είς Ναύπλιον, καί έκτοτε δέν
όςήλθεν είς τό στρατόπεδον μέχρι τής έλεύσεως τοΰ Κα-
ποδίστρια' άφοΰ ήλθεν ό Κανέλος Δελιγιάννης καί Γενναίος
επανήλθε καί τό στράτευμα είς Βέρβαινα. Τότε ό Κολοκο­
τρώνης μεταξύ τών άλλων ενεργειών του, έσχεδίασε κατά
Ρ*·'·μησιν τών ’Ισπανών νά προσβάλη τούς Τούρκους δί άπο"
° ^ασμάτων άπό τά πλάγια και τά νώτα, καί μάλιστα δι
200
ένέδρων, δτε διεζρίθησα ?ί ορεινοί της Γορτυνίας ποιμένες»
Καί διά τοΰ τρόπου τούτου οί "Ελληνες έφόνευσαν χατ’ αύτό
τό έτος ύπέρ τούς 1500 Τούρκους, έκτος τών μαχών λα-
βόντες καί ύπέρ τάς 2000 ζώα καί πλήθος )>,αφύρων· έ­
νεκα δέ τούτου πολλάκις διεκόπη ή κοινωνία τών Τούρ­
κων μετά τών Μεσσηνιακών φρουρίων. Ό Νικήτας έμάχε-
το είς Μεσολόγγι, άλλ’ επειδή ήτον άναγκαΐος είς τήν Πε­
λοπόννησον τω έγραψεν ό Κολοκοτρώνης καί έπέστρεψεν
έκεί ώς έμφαίνεται κάτωθεν. Ή μάχη τών Καρυών, περί
ής είπομεν άνωτέρω, έμφαίνεται είς τινα τών κατωτέρω
εγγράφων. Περί τής πολιορκίας του Μεσολογγίου κατα-
χωροΰμεν κατωτέρω έκθεσίν τινα τής επιτροπής τοΰ Με­
σολογγίου, καί τάς έπιστολάς τοΰ ναυάρχου Μιαούλη καί
τοϋ αντιναυάρχου Σαχτούρη.

ΈχΛααΛρόΐατε αρχηγέ !

Κοήσαντες εψές τάς τρεις τής νυκτος έφθάσαμεν έδώ πολλά

αργά καί δι’ αύτό δέν σάς έγραψα αμέσως. Σήμερον όμως τό πρωί
σας έγραψχ εις Μαλεβήν πώς άνεχωρήσαμεν από Βε'ρόαινα, καί
είς τοΰτο πάλιν επαναλαμβάνω τά τρε'ξαντα.
Αοοϋ διά τήν φωνήν δπου έβγήχεν, οτι οί Τούρκοι έρχονται,
έσκόρπισαν οί μισοί στρατιώται, ήλθαν οί καπεταναΐοι είς τό κονά­
κι μου, καί άρχισαν νά μ’ αναγκάζουν νά φύγωμεν καί οί λοιποί.
Είς άπόκρισιν των τούς είπα, οτι έχρεωστοϋσα κατά τά όποια
είχ« γράμματά σας νά σας προσμένω καί έως τάς τρεις τής νυκτός,
και τήν άλλην άν δεν έλθετε οΗαχωροΰμεν άλλ αυτοί οί περισσό­
τεροι των άνεγώρν,σαν χωρίς τήν άδειαν μου. Εδιιόρισα λοιπόν τόν
Καπετάν Βαλσαμήν νά βκλη βάρδιαις, άλλά που στρατιώται’ άπε-
φασ'σα καί όμως νά μείνω ήζ,θαν καί πάλιν οί 'Ρουμελιώται Κα-
πεταναίοι, ό Βνρβιτζιώτης χαί Βαλσαμής, καί μοΰ λέγουν ότι
έμειναν σχεδόν μόνοι των τέλος βλέπων τόν ολίγον αριθμόν τών
εναπολειφθεντων, όσοι ήσαν ιππείς, και καταναγκαζόμενος άπό
ταΐς ψωναΐς των, ίκινήσαμεν καί ήλθαμεν έδώ, μάλιστα επειδή
μ’ ίλεγον, οιι μέ τόν ερχομόν μου έδώ ήμποροΰσα νά κρατήσω
 201
oaau; είχαν τραβίζει εμπρός' αλλέως ήθελον σζορπισθή καί αυτοί.
Σήμερον έξετάσας έμαθον οτι οί 'Ρουμελιώται είναι εως 150
ήλθαν νεωστί Μονεμβασΐται 180, ώστε μέ τούς ποοτη τερινούς
ϊ»ίνονται 210 δ Βαρβιτζώτης έχει . . . , δ Βαλσαμής 25, ό Σε-
Χίρης μέ τούς Τριπολιτζ-ώτας 50 ολοι.
Εγώ είμαι γνώμης, δτι επειδή τό στρατόπεδον εις Βέρβαινα
πρώτον διελύθη, έπειτα ένικήθη, καί τρίτον ήδη διαλύεται, χαί δ
οτρατιώτης έκεΐ φοβείται ώς καί τόν ίσκιον του, νά έκλεχθή άλλη
®έσις, όποιαν ήθέλατε εγκρίνει' μένει λοιπόν εις τήν άπόφασίν Σας
να κάμητε τό συμφερώτερον έγώ δέ θέλω ακολουθήσει τάς οποίας
Ρ·ας δώσετε οδηγίας. Ιδεάσατε μας τί πρέπει νά κάμωμεν, διά
νά άκολουθη'σωμεν, εΐ δυνατόν μέ τοιούτους στρατιώτας όποϋ ί-
χομεν' μένω. τή 1Ί Ιουλίου 1825 ές 'Αγίου Πέτρου.
Ό ώς αδελφός καί Πατριώτης, Δ. Ύψηλάντης.
Ήθελα νά σας γράύω καί τον αριθμόν τών στρατιωτών τοΰ
Βαρβιτζιώτου, άλλ’επειδή δύο ώρας τόν προσμένω τώρα, καί δέν
φαίνεται μένει ανοικτός' δέν υποθέτω δμως νά έχη παραπάνω
α~ό πενήντα. ό ίδιος.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ τΙΙς ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

IIfa τύκ γεκικόχ άρχηγόΐ Θεού. Κο.1οχοτφω>ην !

Κατά τήν αΐ'τησ'ν σας διωρίσθη επιτροπή προ, διεύθυνσιν τής
ο’κονοαίας τοϋ Γενικού στρατοπέδου, είς τήν όποιαν έδόθησαν και
Χρήματα, όσα έσυγχωρουσαν αί μεγάλαι άνάγκαι τής Πατρίδος,
συμ®ώνω; λοιπόν μέ αυτήν προσπαθήσατε νά οίκονομήαητε τό
στρατιωτικον, δίδοντες εις αυτούς κατ’ αναλογίαν, ο,τι ευρετε
°υμφέρον' κατ’ αύτόν τόν τρόπον θέλετε οικονομήσει καί τούς κα-
πεταναίου; περί τών όποιων άναφερετε εις τό άπό 16 τοϋ πα­
ρόντος γράμμα σας, μετ’ αυτής ενεργήσατε καί παν δ,τι άλλο κρί-
'Έτε συμφέρον διά τήν ταχεΐαν καταστροφήν τοΰ έχθροϋ.
(Τ. Σ.) ’Εν Ναυπλίω τήν 17 Ιουλίου 1825.
Έκίομπρότατε ΚοΛοκοτρίύνη!
Περιστάσεις μέ αναγκάζουν ν αναχωρήσω τό δγληγορώτερον
οια Ναύπλιον, έπεθυμοΰσα όμως προτ^τερα ν άνταμωθώμεν διά
 202
νά όμιλήσωμεν· ό'Οεν έπειδτ) εϊσθε διά έοώ, ταχύνατε τδν ερχο­
μόν σας, ωσάν όπου εις μάτην περιμένετε τδν Γενναιον, επειδή δ
άνθρωπός μου δπου ήλθεν και αντάμωσε τδν Γενναιον, μέ λέγει
οτι ίσως αΰριον ξεκινήσει διά έδώ. Σας προσμένω λοιπόν άνυπο-
μόνως νά φθάσητε τδ όγλιγορώτερον.
Τη 18 Ιουλίου 1825 έξ άγιου Πέτρου.
Ό ώς αδελφός καί Πατριώτης, Δημήτριος 'Υψηλάντης.

Προς τό>' εχ.ίαιιπρόΐαζοκ γενικόν άρχηγόν κ. τ. .1.

............................... Σπεύδω νΰν νά σέ ειδοποιήσω δτι δ εχθρός

έκτανθείς μετά τδ πυρ έως τδ βιδιάκι τής Γαστούνης, καί έως
τδ Σοποιτδν τών Καλαβρύτων, ώπισθοπόδησεν έπομένως με τα­
χύτητα, ώστε καθώς βεβαιουν άφησε κα! πολλά άφ δσα ήρπα-
σεν, ήχμαλώτησεν άρκετάς ψυχάς, καί ένέσπειρε τρόμον τοιοϋτον,
ώστε άποκαθίσταται τούτος άπδ τά σπάνια δποΰ έφάνησα, εις τδν
κόσμον" μ’ δλον τοΰτο πάλιν ένθα^όόνοντες, καί έζ.διάζοντες μέ­
χρι τοΰδε έσυνάγθημεν έως χίλιοι πεντακόσιοι Καλαβρυτινό!, καί
δλον ένα συνάζονται- έγραψα κα! εις τδν Κυρ. Σισίνη, μ έστειλε
μέρος Καπελησίων στρατιωτών, καί κατόπιν ακολουθούν κα! οί
λοιποί, καί δλα τής Γούβας τ’ άρματα, καί σήμερον αΰριον φθά­
νουν, έλπίζω άν μείνωμεν απόλεμοι τέσσαρας πέντε ήμέρας νά
συναχθώμεν 2,500 χιλιάδες, κα! νά τραβίξωμεν εμπρός* γράψε-
τέ μου λοιπόν τί κάμνετε, πόσοι εϊσθε συναγμένοι, καί άν τών
Μ εσσηνίων καί Λακεδαιμονίων οί όπλοsopot συνάζωνται, άν έβγή-
κεν δ Γεννα7ος καί δ Κανέλος άπό Ναύπλιον, τί σχεδιάζεται καί
τί κάμνει ό εχθρός, καί παν ο,τ·. άλλο άναγκαΐον, διά νά οδηγηθώ
είς τά βήματά μου. Καταγίνεται καί δ Κυρ Δητητράκης Δελιγιάν-
νης διά νά σύναξη τους διασκορπισθέντας Καρυτι.νοΰς καί νά ελθγι
καί αΰτδς, ό θεός ά; γείνη ίλεως, καί ά; ενίσχυση τούς δείλιασαν-
τας* νεον τι ωφέλιμον δέν ήξ-ιύρω, είμή ότι τό Μεσολόγγιον κιν­
δυνεύει, καί άν προφθάσουν τά ‘Ελληνικά πλοία λυτροΰται, τά
όποια μέχρι τής 15 τοΰ ένεστώτο; δέν ειχον φθάσει- ταΰτα
1825 Ιουλίου 18 Καρνέσι. Ό αδελφός Σας
Άνδρέας Ζαίμης.
 203

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΤ0ΙΚΠΣ1Σ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΟΤ ΠΟΛΕΜΟΥ.

Ιϊρυς τόν Ιχ.Ιαμπροτατον καί γενικόν αρχηγόν θεο'όωρον

Ή σεβαστή Διοίκησες σκεπτομένη καθ’ έκάστην διά νά εύρη με-

°°ν χαΐ τρόπον νά εύκολυνη καί νά μετριάση τούς κόπου; τών
στρατιωτών, χαΐ νά έμπνευση εις αύτοΰ; τόν πατριωτισμόν, και
έπαυξήση τήν φιλοτιμίαν αυτών, διεγείρουσα τήν προθυμίαν
Εναντίον τοΰ έχθροΰ, δια νά μήν έχωσι λόγον ποοφασεως, ότι έλ-
λειπουσΐ τά άναγκαΐα αυτών έχ τοϋ στρατοπέδου, καί εκ τούτου
προφασιζόμενοι, λειποτακτοΰσι καί άφινουσι τας Οεσεις ανοικτάς,
χαί είς τήν διάχρισιν τοΰ έχθροΰ, δστις ώρελουμενος χάμνει
τά; προσόδους καί τάς νίκας άναιμωτΙ, διά νά έχωσι τά πάν­
τα πλήρη λοιπόν και έν αφθονία δηλ. τροφάς καί πολεμοφόδια
καί χρήματα πρός έξοιχονόμησιν, προβλέψασα ταΰτα πάντα έδιώ-
ρισε και επιτροπήν τριμελή συνισταμένην άπο τους Κυρίους Ανα­
στάσιον Λόντον, Κωνσταντάκην Δελιγιάννην, καί Κωνσταντίνον
Δελιγιάννην, δοΰσα οέ είς αύτήν χρήματα ιχανα έςαποστελλει
είς τό Γενικόν στρατόπεδον, ένθα παρευρισκομένη άχαταπαύστως
μετά τής έχλαμπρότητός Σου θέλει εξοικονομεί καί διευθύνει κάθε
άναγκαιοΰν εις αύτό δι’ άδειας τής έκλαμπρο'τητός σου.
Είδοποιεΐσθε λοιπήν καί ή έχλαμπρότη; σου περί τούτου, όπως
-λθοΰσα καί τοποθέτησης αύτήν, δπου ασφαλέστερων κρίνεις, προ-
ψυλάττων αύτήν άπό κάθε αταξίαν προερχομένην εί’τε έχ τοϋ
οτρακωτικοϋ, είχε έξ άλλου τίνος, ’να έν άδεια χαΐ έλευθερία
°υσα, έκπληροΐ τά χρέη της, κατά τάς όποιας ήθελει λάβει άμε-
°°υς διαταγάς παρά τής έκλαμπρόιητός σου.
Τή 19 Ιουλίου 1825, Έν Ναυπλίου.
Πρός τον Γεν· αρχηγόν τοΰ Πε.Ιοποννησιακοΰ ιχτρατο-
ιτέόου θ. Κο.Ιοκοτρώνην.
Μ’ άκραν μας εύχαρίστησιν έλάβαμεν και άνεγνώσαμεν χθές
τήν άπάντησίν σας είς τδ υπ’ άριθ. 2 γράμμα μας, διά τήν όποιαν
ανήσυχοι έπανελάβομεν τ’ αιήά καί μ έτερον πεζόν εύχαριστσ-
δημεν δέ παρατηροϋντες είς αύτό τήν καρτερίαν καί έπιμονην σας.
204
Αρχηγέ, καί τήν δραστηριότητα, μέ την όποιαν ανακαλείτε τούς
εις τά δάση χαί βουνά έπτοημένους Έλληνας, διά τούς όποιους κό­
πους καί άγώνάς σας, έχετε εϋγνώμονας όλους τούς καλούς πκ-
τριώτας κα! τόν Οεον ύπέρμαχον, άνδρίζου λοιπόν ζαί ίσχυε καλή
τής πατρίδος τύχη· τάς είς τό γράμμα σας τοΰτο ενδιαλαμβανο-
μένας οδηγίας έ?άλλαμεν αμέσως είς πράξιν μετέβημεν ανυπερ­
θέτως είς τόν άγιον Άνδρέαν καί έξεδώσαμεν ευθύς τάς αναγκαίας
δίαταγάς είς τάς επαρχίας διά τ’ ανάλογα ζώα μέ προσκλητικά
είς τό χρέος τους έγγραφα- έλπίζομεν νά μή αδιαφορήσουν είς
τοιαύιην περιστασιν· άν όμως φανούν αναίσθητοι ζαί βραδείς, Οε-
λομεν σάς ειδοποιήσει, νά μάς προφθάσητε τήν εκτελεστικήν δύνα-
ναμιν διά νά τάς φέρωμεν είς αΐσθησιν.
20 Ιουλίου άγιος Άνδρέας 1825, Ή τριμελή επιτροπή.

ΈκΑαιι^.ρόΰατε Γεν. αρχηγέ !

Σάς εϊδοποιοΰμεν οτι ό εχθρός είτον έκστρατοπεδευμένος είς
αγίαν Μονήν, τήν όποιαν καί έηυρπόλησεν, καί οτι οί άράπιδες εί­
ναι διασκορπισμένοι είς τον κάμπον Καρυταίνης, καί καίουν καϊ
λεηλατούν αυτόν, καϊ ότι τό παρελθόν σάββατον τινές τών Αρά­
βων πεοί τούς έκατονπεντήκοντα ήλθον είς Κραμποβόν έπι σκοπώ
νά λαφυραγωγήσουν, άλλ’ οί Αρκάδες περίπου τούς τριάκοντα
ίδόντες αυτούς, τούς κατεδίωζαν, τούς έκτύπησαν και έφόνευσαν
οχτώ, καί οΰτω μετ’ αισχύνης ζαί απειλής πολλής έφυγον οί λοι­
ποί· καί οτι τήν ακόλουθον ήλθον πάλιν περίπου τούς χιλίους, ει’ς
τό αύτό χωρίον, τοϋ οποίου ζαί έπαυσαν μερικά όσπήτια, οί "Ελ­
ληνες Αρκάδες καί μερικοί Καριώται καί Γριπολιτζιώται ενθου­
σιασμένοι άπό τήν ευτυχή έκβασιν τοϋ πρώτου πολέμου, εμψυχω­
μένοι καί άπό τά λάφυρα έτρεξαν περί τούς διακοσίους τούς έπο-
λέμησαν τούς ένίκησαν, ζαί έφόνευσαν έζατόν πενήντα, έζώγρησαν
ζαί ικανούς· ή φήμη τοΰ εύτυχους τούτου πολέμου, τό πλήθος
τών μετακομιαθέντων λαφύρων έστάθη αιτία νά συρρέουν άπαντα-
χόθεν αγεληδόν τά στρατεύματα’ καί έλπίζομεν εντός τριών
τεσσάρων ήμερων, οτι θέλουν ύπερβή τόν αριθμόν τών δύω χι­
λιάδων, οί Ελληνες είναι γενναίοι πρόθυμοι καί έτοιμοι νά πο­
λεμήσουν τόν εχθρόν είς τόν κάμπον, άλλ’ ή έλλειψις πολεμοφο·
 205
ο<ων μας κάμνουν νά χόψωμεν τήν ορμήν χαί επιθυμίαν των· άπό
Ναύπλιον νά μειαχομίσωμεν είναι αδύνατον, χαθότι είναι μακράν
Ί οδός. . .διατάζετε μας πρός τοΐς άλλοις πώς νά άχολουθήσωμεν,
^ΐδοντές μας σχέδια πολεμικά, χάμνοντες χαί τρόπον νά μετρια-
απ’ έδώ ή δομή τοΰ έχθροϋ- μένομεν οέ εΰσεβάστως.
Τήν 21 Ιουλίου 1825 Καρυαις. Εις τάς προσταγάς Σου
’Αθανάσιος Γρηγοριάδης, Γιαννάκης Γκρίτζαλης, κ λ π.
Πρός ror γενικόν αρχηγόν τών 77εΛοποννησιακών στρα-
τενριάτεύν Θ. Κο.Ιοχοτρωνην.
. , , , . . . Στέλλει ταύτοχρόνως ανθρώπους της καί
εις Βραστόν, διά νά βουλώσουν οσα τυριά εύρίσκονται είς λογα­
ριασμόν της Διοικήσεως, διά τόν αυτόν λόγον αναμένει χαί τήν
περί σφαχτών γνώμην σας, δπου σας έπρόβαλε χθές, διά νά χά-
μη χαί κατά τοΰτο τό χρέος της μέ τήν εύχαρίστησιν πα'ντοιε νά
συντελή, εις οσα αποβλέπουν πρός έξοικονόμησιν τοϋ στρατοπέδου,
καί είς άναχουφισμόν τοϋ μεγάλου βάρους σας- άξιοσέβαστε ’Αρχη­
γέ.' τό όποιον κατ’έξοχήν χαί ή πατρίς Σας Ιίελοπόννησος τό γνω­
ρίζει,χαί δλον τό έθνος εύγνωμονε? χρεία δμως καρτερίας καί ύπο-
μονής· οί μεγάλοι άνδρες είς τάς μεγάλας χαί δείνας περιστάσεις
αναφαίνονται μεγάλοι" τοιαυτη ευκαιρία παρουσιάζεται σήμερον
καί διά έσας" δ προκείμενος άγων θέλει αποθανατίσει τό όνομά σας,
καί γενή θΰμα βέβαια τί]ς επιμονής χαί τής στρατηγηματικής εμ­
πειρίας σας- τέτοια ελπίζει τό έθνος άπό τήν άξιότητά σας, καί
εύχεται ή πατρις άπό τόν ήρωά της, ώς άπό μέρους μας καί τά
αδύνατα θέλομεν συντελέσει, φθάνει μόνον νά μας προειδοποιήτε
εγκαίρως. "Αγιος ’Ανδρέας 23 ’Ιουλίου. "11 τριμελής έπηροπή
Άναστ. Αόντος, Κωνστ. Δελιγιάννης. χαί Κ. Δελιγιάννης.
Ό Γραμματεύς
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΙ1ΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Πρός τόν Γεν. αρχηγόν Θ. Κο.Ιοκοτρώνην !

ΈπληροφορήΟητε βέβαια, δτι ή διορισθείσα επιτροπή διά τήν
οικονομίαν τοΰ στρατοπέδου έλαβε μεθ’ έαυτής ικανήν χρημ*-8*""
κην ποσότητα, ήτες είναι προσοιωρισμένη διά τήν συγκρότησιν
 206
αύτοΰ τοΰ σώματος καί διά τάς άλλας άναγχας του στρατοπέδου'
ό υίός σας καί ό στρατηγός Κ. Δελιγιάννης ξεκινούν σήμερον, ό
δέ στρατηγός Θεόδωρος Γρίβας αύριον, έχοντες ύπό την οδηγίαν
των ύπέρ τούς τρισχιλίους στρατιώτας' έκτές αύτών^διετάχθη
καί ό Χατζή Μιχάλης νά στρατολογήση μέ πεντακοσίους, δστις
θέλε', έχει καί τριάντα άτια, διατελών καί αυτός ύπό την δδηγίαν
Σας, θέλει σάς χρησιμεύσει πολύ, διότι είναι γνωστή ή εϋπείθεια
καί προθυμία τοΰ άνδρός τούτους· ιδού το προ πολλοϋ μελετούμε-
νον έκτελειται ή'δη έχων ύπό τήν οδηγίαν σου τοιοΰτον σώμα
πολυάριθμον καί εμπειροπόλεμον άπό μή Πελοπον<ησίους συγκεί­
μενον κατά τήν επιθυμίαν σας..................................... · ό άοκνος
ζήλος, μέ τόν όποιον έκπληροΐται τά ίερά χρέη σας, οί αγώνες καί
οί κόποι, τούς όποιους υποφέρετε είναι δλα γνωστά εις τήν Διοί-
κησιν, ήτις γνωρίζουσα δτι παρά τήν σωτηρίαν τής πατρίδος κανένα
άλλο πράγμα δέν θεωρείτε πολυτιμώτερον, κρίνει περιττόν νά
σάς παρακίνηση διά νά διπλασιάσατε τήν μεγαλοψυχίαν, τήν δρα­
στηριότητα καί τόν ζήλον Σας, τόν όποιον δέν πρέπει ποτέ αί
άποτυχίαι νά καταβάλλουν, ή Διοίκησις άο’ ετέρου ούτε έπαυσεν,
ούτε θέλει παυσει ποτέ ενεργούσα δραστηρίως τά πρός σωτηρίαν
τής πατρίδος. Τήν 23 Ιουλίου 1825. Ναύπλιον.
Ό Γεν. γραμματεύς Ό πρόεδρος

’Εκλαμπρότατε αρχηγέ προσκυκώ Σας!

Μεγάλως έλυπήθην μαθών, ότι ήσθενήσετε, πλήν δόξα τω θεω
ή λύπη μου ταχέως μετετράπη είς χαράν, πληροφορηθεις, δτι ή
ασθένεια ήχον περαστική καί αβλαβής διά τήν τύχην τής Πελοπόν­
νησου, εις τήν οποίαν έτι ή πρόνοια τοΰ ύψίστου δέν έπαυσε νά
τήν Υπερασπίζεται διτουλάττων υγιή τόν μόνον θυσιάζοντα διά
τήν ελευθερίαν τής πατρίδος, καί τόν μόνον στύλοντης καί προπύρ­
γιου κατά τοΰ έχθρσΰ' έγώ δέ περιμένω έδώ, διότι μοί ύποσχε-
βησαν νά μοί δώσουν τριάντα άλογα, τά δποία παραλαμβάνοντές
τα θέλω τά ετοιμάσει τάχιστα μ’ όλα των τά αναγκαία, καί θέλω
ς-ρατολογήσει καί πεζούς,καί θέλω έλθει νά συναγωνισθώ μετά τής
γενναιότητάς σας. Παρακαλώ τήν έκλαμπρότητά σας νά μέ οίκονο-
μήσ/ι άπό μετρητά,διότι άναρερθείς είς τήν Διοικησιν περί έξοικονο-
 207
μήσεως μοι άπεκρίδη, οτι σας έστάλθησαν μετρητά διά τής πι-
τ?οπής, καί ερχόμενο; αύτοΰ νά μοί δώσετε νά οικονομήσω <ο -ς
Στρατιώτας. Μένω μ’ ολον τό σέβας προσχυνώντες Σας.
Ναύπλιον τή 23 ’Ιουλίου 1825. "Ολως ίδιχός Σας
Χατζημιχάλης.^

Ά’ήογώεαΓβ πατςιώτα xal εί.Ιικριγέστατε άόε2ερέ\

"Ελαβον τά διάφορα γράμματά σου, χαί τάς πρός τήν Διοίκησιν
«ναφοράς σου καί έγνων τά έν αύτοΐς- τό νά μήν γράφω πρός τήν
Εξοχότητά σου τά περί τοϋ υποκειμένου σου φρονήματα τών κα­
λών πατριωτών, είν’ έλλογον βέβαια, διότι ό πατριωτισμο'ς σου
καί τά αισθήματα τής καρδία; σου δέν επιδέχονται λόγους ενθαρ­
ρυντικούς καί προτρεπτικούς, ένω είναι πασίδηλα τά έργα σου καί
οί αγώνες σου, καθώς καί ή πατριωτική' σου άπόφασις τοϋ νά ενερ­
γή υπέρ τής πατρίδος καί μέχρι τελευταίας σου αναπνοής, άλλ
εγώ δέν σέ έγραψα δι’ αυτόν τόν σκοπόν, ούτε έφαντάσθην ποτέ
νά παρακινη'σω τόν Κολοκοτρώνην διά νά πράξη τά ό'σα φρονεί
Χαί πράττει περί τής κοινής σωτηρίας, μόνον σέ έγραψα διά νά
σοΰ κοινοποιήσω τά αίσθήματά μου καί νά ελαφρώσω τό βάρος
όπου έπροξένησαν εί; τήν καρδίαν μου αί κοιναί συμφοραί, ένω είς
άλλον κανε'να δέν ήμπορώ νά εξηγηθώ, παρά είς τόν ειλικρινή
Πατριώτην μου, οίος ό Κολοκοτρώνης- ώς τόσον διά τά δσα
Υράφεις, φροντίζω έπιπόνως διά νά βαλθοϋν είς πραξιν, καί έλ-
Τ-ίζω νά τρέξουν νά πάντα κατ' εύχη'ν* σήμερον έξεχίνησεν ό
Κύρ Κανέλο; μέ ικανούς στρατιώτας, αύριον εκκινεί παρομοίως
° Γενναίος μέ πολλούς. Πρός τουτοις εκκινεί καί έν σώμα
Συμπατριωτών μου οί όποιοι έφθασαν ήδη έδώ άπό Γαστούνην διά
νά συσσωματωθώσι μέ τό γενικόν στρατόπεδον- δίωρίσθη, καί δ
λ ρόδας νά έχκινήση μέ τούς υπό τήν οδηγίαν του στρατιώτας
όιά νά συναγωνισΟή καί αυτός κατά τάς διαταγές σου έναντίον
τοδ έχθροΰ- δέν σέ λανθάνει βέβαια, δτι ή έκστρατεία τούτου
είναι αποτέλεσμα τής άντενεργείας, δμως ήμεΐς πρέπει νά ώφε-
ληθωμεν κα! άπό αυτήν τήν ιδίαν άντενε'ργειαν, μεταχειριζόμενοι
^ήν δυναμίν της ύπέρ τής πατρίδος, καί έν ταύτω άποφευγοντες
°λα τά έξ αυτής εναντία παρεπόμενα, δσα ήτο πιθανόν νά γεν-
208
νηθοΰν έξ αυτής· σέ τον συσταίνει καί δ Πρόεδρος ζαί η έξοχότηί
σου ύποδέχθητε αυτόν εύμενώς, οδηγούμενος, καθ’οποίον τρόπον
σέ απαγορεύει δ πατριωτισμός σου ζαί ή φρόνησις σου, ώστε νά
τόν μεταχειρισθής δργανον τοϋ καλοΰ καί νά τδν υποχρέωσης διά
νά εκπλήρωσή τδ χρέος του1 ή δούλευσίς του πρέπει νά χρησι-
μευ'ση διά τήν πατρίδα, ή δέ τιμή ανάγεται εις τδ όνομά σου, λοι­
πόν μεταχειρίσου καί αΰτδν μέ Θεμιστόζλειον καρδίαν, διά τήν α­
γάπην τοϋ έθνους σου διά νά δείξης καί άλλον λαμπρόν τής άρετής
σου παράδειγμα, είς ένα λόγον άς πληροφορηθοϋν οί άνθρωποι, οτι
είσαι ικανός νά άποπνίξης τά πλέον αλγεινά αίσθη'ματα τής καρ­
διάς σου, καί νά λησμονήσης ολα τά δεινά, ολα τά προσωπικά ά­
δικα, διά τήν αγάπην μόνον ζαί μόνον τής πατρίδος σου. "Ηδη
σοϋ έγνωστοποιήθη οτι εστάλη επιτροπή μέ χρη'ματα διά νά πλη­
ρώνουν τους μισθωτούς, καί εντός ολίγου έκ τών δανείων όπου
περιμένονται θέλει γένει καί άλλη έξοικονόμησις διά τό Γ.
στρατόπεδον γίνεται δέ φροντίς καί περί ζωοτροφιών καί πολε­
μοφοδίων καί ε’λπίζεται νά γίνουν ολα τά συντελεστιζά είς τήν
ζάλήν άποζατάστασιν καί είς τήν επιτυχίαν τών κινημάτων τοϋ
στρατοπέδου, τοΰτο καί εύχομαι άπδ καρδίας· άν δμως δ Γρύβας
δέν έκτελή τά χρέη του, άλλα διαστρέφη τά πράγματα άναφέρσου
πρός τήν Διοίκησιν καί θέλει σέ έκδικήσει................................
Έν Ναυπλίω 24 ’Ιουλίου 1825.
Ό πατριώτης καί ειλικρινής φίλος ζαί αδελφός
Ανδρέας Μεταξάς.
Εκλαμπρότατε !
Τούς δυο κτύπους τών εχθρών δπου έζάμαμεν σου τούς έγρά-
ψαμε· γχΟές τό πρωί έκινήθη πάλιν δ εχθρός διά Άνδρίτσαινα καί
Λιοδώρες, καί άπερνώντας άπό τό μέρος τοϋ ποταμοϋ έκατέβησαν
οί Έλληνες καί έπρολαβαν τοΰ Αντώνη τόν μύλον, ζαί ερχόμενοί
οι Ίοΰρζοι τούς έκτύπησαν καί έπανέτρεψαν ζαί έβάρεσαν αρκετούς
Τούρκους φεύγοντας έντροπιασμένοι ζαί κατησχυμένοι είς τά δπί'
σω κα! έτοποθετήθησαν εις τό Ζουνάτι καί άχρι τής ώρας έκεΐ ευ-
ρίσκονται. Ημεΐς ηαεθα σχεδόν τριάντα ημέρας είς τήν θέσιν ταυ-
την καί ύστερουμεθα άπό ζωοτροφίας καί πολεμοφόδια’ σοϋ εινα1
 209
γνωστόν grt οί έν άρμασι τοΰ μέρους τούτου βλέποντες τούς εχ­
θρούς χθές άνεγώρησαν καί έπήρε ό καθείς τά γυναικόπαιδά tou
άνέβυσαν είς τά υψηλά, και ήμεις μόνοι τής επαρχίας μας
εθρισκόμεθα είς τήν θέσιν ταΰτην......................................
Τήν 28 Ιουλίου 1825. έν Καρυα'ς. Οί αδελφοί.
Μήτρος Άναστασόπουλος, ’Αθανάσιος Γρηγοριάδης, Μήτρος
I
Πέτροβας, Γκρίτσαλης.
Τήν ποογθές τό έσπέρας έφθασε κα! ο στρ. Κολιόπουλος είς τά
εδώ, και χθές ήτον είς τόν πόλεμον τούτον, χθές το εσπερας ά»β-
χωρησε διά Λιοδόραις είς σΰναξιν στρατευμάτων. οί ίδιοι οί ανωτέρω.

3ΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΓΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΕΒΑΣΤΗΝ ΔΙΟΙΚΗΣΙΝ.

Η Διευθΰκουσα. τά της Δυτικής Ε.ΙΛάδος.

’Απαντα ή επιτροπή αΰτη είς τήν ύπ’ άριθ. 9477, καί ήμερα 7
Ιουλίου διαταγή' τής Σεβαστής Διοικήσεως, καί ήμπορεΐ τέλος
πάντων νά είπή, δτι ή κατάστασις τών ενταύθα κλεισμένων άρ­
χισε νά καλλιτερεΰη, διότι καί δ τόσον ποθητός στόλος μας έφθασε
τον λιμένα μας καί μέ αύτόν καί τά σταλέντα πό-

’Αλλ’ οί άφωσιωμένοι είς τήν ύπεράσπσιιν τού Μισολογγίου,

’'Pl* ακόμη λάβουν ταΰτην τήν βοήθειαν, είχαν ήδη στήσει τρόπαια
χατά των διά ξηρά; πολιορκητών, καί ένθα^υνθέντες διά τοΰ λαμ­
πρού τούτου κατορθώματος των, έπληροφορήθησαν, δτι ή επιμονή,
ί υπομονή καί άνδρία των ήμπορούν νά ματαιώσουν δλας τάς
ιρομακτικάς καί γιγαντιαίας παρασκευασίας και ουνάμεις τοΰ εχ­
θρού.
Αφοϋ προ ολίγων ήμεοών ό εχθρός είχε βάλει φωτιάν είς
Ι*ΐαν πυρπολικήν υπόνομον είς τό προτείχισμα του άτιμνηστου
Μάρκου Μπότζαρη καί ίφορμήσας ένταυτω άπεκρούσθη άπό τούς
ήμετέρους μέ ζημίαν του, τήν 21, τοΰ παρόντος τήν αυγήν βαί.ών
Λχλιν φωτιάν είς μίαν πυρπολικήν υπόνομον είς τό κανονοστα-
σιον τ°ΰ Μονταλεμπέρ, έφώρμησαν άπό πέντε μέρη μέ δλον τόν
σωρόν τών δυνάμεων του, άλλά μετά μίαν πεισματώδη πάλήν,
Κπεσυρθη μ.έ σημαντικήν του φθοράν καϊ καταισχύνην, άπολέσας
14
210
ύπέρ τού: χιλίους συμπεριλαμβανομένων καί εκείνων, οίτινες άπί-
κατέστησαν ανίκανοι εί; μάχην, είναι απαραδειγμάτιστος ή άφο-
βία, μέ τήν όποιαν έδέχθησαν τόν εχθρόν, καί ή γενναιοκαρδία,
μέ τήν οποίαν τόν άντέκρουσαν οί ύπερασπισται τοΰ Μεσολογγίου
ταλαιπωρημένοι άπό τάς κακοπαθείας καί άπό τάς πολυειδεϊς
μιας πολυχρονίου ζαί στενωτάτης πολιορκίας· τίποτε άλλο δέν
άντιπαρέταξαν είς ύπεράσπ'.σίν των, παρά τά στήθη των, διότι
τίποτε δέν τούς διαχωρίζει άπό τό στρατόπεδον τών εχθρών, οί
όποιοι β ιηθουμενοι άπό τά βουνά τών χωμάτων των έγε'μισαν τάς
τάφρους μας κα! ήλθαν πεοιπατοΰντες χω?!ζ καμμίαν δυσκολίαν
είς τούς προμαχώνας μας· έάν όμως είς τήν παντελή στέρησιν τών
πολεμοφοδίων, δέν είχε γενή πρόνοια νά φυλαχθούν τά κανόνια
γεμάτα, διά νά χρησιμεύσουν είς μίαν τοιαότην κρίσιμου στιγμήν
καί οί στρατιώται νά παυσουν τόν τουφεκισμόν διά νά μεταχει-
ρίσθοΰν τά φουσέκιά των εις τήν ανάγκην, ή υπαρξις τοΰ Μίσολογ-
γιου μέ ολην τήν άνδιίαν τών στρατιωτικών έκαταντοΰσε προ-
βληματεόδης.
Μόλις δ ήμε'τερος στόλος έπλησίασεν εις τά παράλιά μας, καί
ευθύς ό εχθρικός άπεμακρυνθη άπό τόν λιμένα μας· ολίγα τινά
όμως έξ αΰτοΰ μείναντα αυτόθι καιεδιώχθησαν είς τόν Κορινθια­
κόν κόλπον· δύω μή δυνάμενα νά έκφύγωσι τόν κίνδυνον, έγκατε-
λείφθησαν είς τήν διάν.ρισιν τών ήμετέρων, οί όποιοι άφοΰ τά έξε-
γύμνωσαν, τά έπρόσφεραν ολοκαύτωμα εις τόν Ήφαιστον.
Έγεινε σχέδιον νά έπιπέσουν απόψε έξαφνα είς τά στρατοπέ­
δου τοΰ Κιουταχή τά ήμέτερα στρατεύματα, τά έκ τής ’Ανατολικής
Ελλάδος δραμόντα πρός βοήθειάν μας έπλησίασαν καί έλαβον άπό
τούς έδώ οπλαρχηγούς τάς άναγχαίας οδηγίας καί τό σύνθημα,
ώστε νά γενή ιαΰτοχρόνως καί έξωθεν καί έσωθεν τό κίνημα’
έπροβλήθη καί είς τόν Ναύαρχόν μας νά στείλη άνάλογόν αριθμόν
λατζονίων, ώά νά καταπολεμηθή ό έν τή λίμνη μας μείναί
έχθρικός στολίσκος, καθ ον καιρόν θέλει γενή ή ε’φόρμησις είς το
εχθρικόν στρατόπεδον.
Αί πλέον χρησταί ελπίδες τρέφονται διά τοΰ επιχειρήματα»
τούτου τήν ευτυχή έκβασιν, τήν οποίαν ύποσχονται ή άπόφασις x®‘
ό ενθουσιασμός όλων. Τό Μυστικόν, ή Ευρώπη, άφοΰ έξεφρόρτω?*
 211
τά Si αύτοΰ σταλέντα πολεμοφόδια, έπισχρέφει είς Ναύπλιον, καί
01 αύτοΰ στέλλεται ή παρούσα" έφροντίσθη ζαί ή παραλαβή τών
σταλέντων πολεμοφοδίων κα! τροφών μέ τό πλοΐον τοΰ Καπ. Γιάν-
*ή ’Αναστασίου Κυριάκου. Μένομεν μέ σέβας βαθύτατον.
(Τ. Σ.) Τή 25 Ιουλίου 1825 Μισολόγγι.
Ευπειθείς πατριώται
Γ. Παπαδιαμαντόπουλος, Δ, Θέμελης κτλ. λ
77ρύζ· c'or Κύριον Γ. Σισίνην!
Εις τό γράμμα σου τή 19 τρέχοντος προς τόν αντιναύαρχον,
ϊίοον ευχαρίστως τάς τής Τριπολιτζας νεωτέρας ειδήσεις, χαί έκ
τούτου λαμβάνω τήν άδειαν νά σέ πζραχαλέσω νά μας ειδοποίησης
τά τής Πελοπόννησου δσον καιρόν περιπλέομεν ταυχα τά μέρη" έν
ταύτω σέ δίδω τήν καλήν είδησιν, δτι δ στόλος χθές άραξεν είί
τό Μεσολόγγιον, έδωσεν αρκετά πολεμοφόδια καί τροφάς περίπου
οόω μηνών" δ εχθρός εύρέθη μακράν γελασμένο; Θέλων νά μας
άπατήση, καί ουδέ καν ήλθεν εις ναυμαχίαν" είχε διορίσει νά
σταθούν είς τό Βασιλάϊι τρία ίμβρίζια, καί ουω γολέτες, άπό τά
όποια δυο βρίκια έπροφθάσαμεν καί έχαλάσαμεν, τό έν έκα'η, τό
δέ άλλο άλτζερίνιχον 18 κανονιών μέ 120 ανθρώπους έπεσεν είς
τά ρηχά καταδιωκόμενον, καί πολλά ολίγοι άνθρωποι άπό αύ­
τούς έγλύτωσαν είς τήν ζητάν δ εχθρός δέν έλειψε να παρουσία­
σή μετ’ όλίγας ώρας, ήμεΐς έσηκώθημεν είς τά πανιά πρός ά-
ττάντησίν του, είχε τόν άνεμον βοηθόν καί εναντίον μας, δμω; δέν
έστάθη είς ναυμαχίαν, άλλ’ απομακρυνόμενο; άπό ήμά; σήμερον
εόρέθη έμπροσθεν τής Ζακύνθου ζαί Κεφαλληνίας* ήμεΐς άράςαμεν
εόώ, (χοντες είς Βασιλάίι άρραγμένα πέντε πλοία μας διά νά
δώσουν τήν ένδεχομένην βοήθειαν ή φρουρά του Μισολογγιου ζαί
•α περιμενόμενα στρατεύματα μας άπό Σάλωνά μελετούν να ορ-
μήσουν είς τό εχθρικόν στρατόπεδον, έλπίζοντες ουτω να σηκώσουν
τήν πολιορκίαν τής ζηρα;" ήμεΐς αύριον έχομεν σκοπον νά στει-
λωμεν εις τήν λίμνην νά χαλάσωμεν τάς εχθρικά; βάρκας, δσαι
έμειναν έκεΐ κλεισμένα/ παρακαλώ νά κοινοποίησης αυτήν τήν
£ίδησιν εις τόν στρατηγόν Θ. Κολοκοτρώνην προσφέρων εις αυτόν
τ~'Ός αδελφικού; μου άσπασμούς" Σζρόφαις, 21 Ιουλίου 1825, ο
άδίλφο'ς Σας.
14*
 212
Χθές έσηκώθημεν άπ£ ταΐς Σκρό.φαις καί άράξαμεν είς τό Μισσ-
λόγγιον, ευθύς έστείλαμεν τάς βάρκας μας διά νά πιάσουν τά εχ­
θρικά καΐκια καί βάρκας, τά όποια πρότερον είχον αποκλεισμέ­
νο? καί έκτυποΰσαν το φρούριον, έπιασαν τά μεγαλη'τερα τέσσαρα,
τά δέ λοιπά συρμένα είς τήν ξηράν· καί είς τό εχθρικόν στρατό­
πεδον δέν ήμπόρεσαν κατά τό παρόν νά τά χαλάσουν" χθές τήν
νυκια έφθασεν άπό Σάλωνα άδικόν μας στράτευμα καί ή φρουρά
τοΰ Μεσολογγίου έβγήκε συμφώνως διά νά χτυπήσου» τό εχθρι­
κόν στρατόπεδον δέν έχω ακόμη σωστήν είδησιν νά σας δώσω,
αδεται μόνον, δτι πολλοί Τούρκοι έσκοτώθησαν καί ένας πασάς
έζωγρήθη. Τή 26 Ί υλίου 1825, Μισολόγγιον. ‘Ο αδελφός Σας
’Ανδρέας Μιαούλης.
’Εύγεγέσταζου!
Μέ έν Ιωνικόν διά Σάρας σας έχω προγεγραμμένην καί έτέραν
μου σημειωμένην, ένω εΰρισκόμεδα έμπροσθεν της ’Αρκαδίας" χά-
κεΐθεν προχωροϋντες έφθάσαμεν είς τάς 17 έξω τής Ζακύνθου καί
Κεφαληνίας, δπου περιφερόμενοι χαί πλησιάζοντας έως είς ταΐς
Σκρόφαις διά 12 καράβια, έπαρουσιαζόμεθα είς τόν εχθρόν έχον-
τα εις τά πα?ία 34 πλοία' καί άζοοβολίζοντές τον, οσάκις ό και­
ρός μας τό έσυγγωροΰσεν άγρι τής 21, χαθ ήν έφθασαν καί άλλα
τόσα σχεδόν Σπετζιώτικα, καί συγχρόνως ό Γεν. Ναύαρχο; Μια­
ούλης μόνος" (διότι προθυμοποιηθείς νά φθάση όσον τάχιστα ά­
φησε τήν μοίραν του εις τά Βάτικα ούσαν άνετοιμον), παραστή-
σας δέ αύτοΐς τόν έσχατον κίνδυνον τοϋ Μισολογίου κατά τάς
πληροφορίας, άς είγομιν άπό γράμματα τής επιτροπής Ζακύνθου
καί άλλα μέρη, μετά μερικούς άκροβολισμούς κάτωθεν τής Κεφα­
ληνίας, έτραβίξαμεν τή 22 διά νυκτός είς Μισολόγγιον διά νά τό
έφοδιάσωμεν, διό καί τή 23 έξημερώθημεν έξω του Μισολογγιου,
δπου ευρομεν βαλμένα προ ολίγου είς τά πανιά οκτώ εχθρικά
πλοία, τά όποια καταδιώκονιες καί πολεμοΰντες μέ γαλήνην έπε-
τόχομεν νά καόσωμεν δύω βρίκια έξ αύτών, τό έν ήτον τοΰ Βυ*
ζαντινοϋ στόλου 10 κανονιών χαί τό έτερον άλτζερίνιχον 20 κα'
νον'ων, μάλιστα δέ χωρίς Μπουρλότα, διότι τό πρώτον ήναγκά’
σθησαν νά τό καύσουν οί ίδιοι εχθροί, τό δέ δεύτερον ήμεϊς,άφοϋ τό
έρρίύαμεν είς τά ρηγά καί έζωγρήσαμεν ικανούς, έκάμαμεν κάθε
 213
τρόπον καί έπεδώσαμεν μ.’ ολην την ταχύτητα μερικά μπαρούτια
εις τό Β κσιλ «δ> · άλ)-ά πρδς τδ μεσημέρι ένεφανίσθη δ μέγας στό­
λος τον έχθροΰ, όστι; έξυπνήσας τδ πρωί, καί ίδών, δτι έφθάσα-
μεν είς Μισολόγγι, ώρμησε *»ί ή?χετο μέ πρίμον άνεμον (π. μ.)
χαθ’ ημών 12 Κροβέται έπροπορεύοντο έχ δεξιών ύπό τήν δδηγίαν
τ°'ν ριαλάμπεϊ Ταχήρη, είς τδ μέσον ό Τοπάλης καί έξ αριστερών
τά βρίκια’ τοιαύτην παράταξ.ν είχεν ό Τοπάλης, όπόταν ήμεις βαλ-
θεντες είς τά πανιά, άπεφασίσαμεν μέ τά ολίγα πλοΐά μας νά τδν
“νχισταθώμεν έβοίλΟτομεν είς γραμμήν μεταξύ Κάβου Πάπα καί
Μισολογγίου, καί σταθέντες άλαχάπα σοταβέντα τδν έπεριμέναμεν
να πλησιάση ίδιότι άν όρτξαρα.μεν εκινδυνευον να χαθούν βία οκτώ
πλοία εύοεΟέντα πολύ πλέον σοταβέντα άπδ ήμας εως 6 μίλια,
καί τά όποια ήτον αδύνατον ν’ άπεράσουν τον Κάδον Πάπα), διύ
«αί δ εχθρός έπλησιασε μέν, άλλά μετά μικρόν άμοιβαϊον κανονο-
βολισμόν ήρχισε νά δπισθοδρομή ορτζάροντας προς τά όπίσω-
ήμεΐς τότε τδν πέρνομεν κατόπιν καί τον διώκομεν κανονοβολί-
ζοντές τον σοταβέντο εως εις τά μεσάνυχτα, έπιστρέψαντες δέ μέ
τά 6 καράβια έβγάλαμιν δλας τάς τροφάς χαί πολεμοφόδια, όπου
ή Διοίχησις έστειλε μέ τδ Σπετζιώτικον καί Μυστικόν Ψαριανόν,
ενώ τά λοιπά πλοΐα μας κατεδίωκον τόν εχθρόν εως είς τήν Ζά­
κυνθον, τάς ακολούθους ήμέρας έοθασαν καί άλλα έκ τών πλοίων
{εας καί έσυμποσοόμεδα έως 50- άλλά τότε ό εχθρός ούτε έφαίνέτο
ττουθενά, διό καί έπιστρέψαντες όλοι ήλθον καί ά^ραξαν είς Μισο-
λόγγι- τοζαυτη* άτιμον φυγήν έλαβεν αύθις ό Τοπάλης άπό πολλά
ολίγα πλοΐα, διότι εΐμεθα μόνον 23, όταν έμβήκαμεν είς Μισο-
λόγγι κάί μόλις 15, δταν παρετάχθημεν είς γραμμήν. Είς ταΰτην
^ήν Ναυα-αγίαν πσρευρέθη καί ένα ’Αγγλικόν βρίκιον, τδ όποιον
Χ°ά έλάβωσαν οί εχθροί μέ τό νά άπέρασεν άπό τό μέσον- εις τήν
περίσιασ·.ν ταΰτην δ Πυρπολιστής Γ. Πολίτης καί έτεροι δύω Σπε-
^ζιώτατ έχρησίμευσαν μεγάλως" τόσον δέ έμψυχώθησαν έκ τοό-
τω' όλων οί έν Μισολογγίω πολιορκοόμενοι, καί άπηύδησεν έξ έναν-
τιας δ πολιορκητής Ί'ζιοτάγιας, ευκολον είναι νά τό συμπεραίνετε-
την άκολουθον ημέραν πριν έπιστρε'ύη ό στόλος μας, ενώ έκατα-
μνομεΟα τά 6 πλοία νά έβγάλιομεν τροφάς- έπήγα έξω ό ίδιο; διά
να εμψυχώσω τούς Ελληνας καί προσωπικώς, καί νά παρατηρήσω
 214
τήν κατάστασιν τοϋ τείχους χαί τήν πολιορκίαν τοΰ έχθροϋ, τήν
όποιαν εύρηκα στενωτάτην και πολλά κινδυνώδη, διότι ό εχθρός
άνοιξα; χανδάκι κατά διαφο'ρους οφιοειδείς λοξοδρομίας, καί κατα-
στήσας έπ’ αυτόν προμαχώνας μέ κοφίνια γεμάτα χώμα, έπλη-
σίασε τόσον κοντά εις τό τείχος, ώστε οί "Ελληνες πετροβολίζον-
ται καί πετροβολίζουν τούς εχθρούς, μεταφε'ροντε; δε άκαταπαύ-
στως χώμα καί ρίπτοντές το μέ κλαδιά καί κοφίνια εις τό χαν­
τάκι τοΰ τείχους, κατήντησαν νά τό γεμίσουν εις 4 μέρη* ΰύωσαν
τούς σωρούς είς τήν ισορροπίαν τοϋ τείχους, καί άπεκατέστησαν
ωσάν τέσσαρες γεφύρες ένώσαντες τήν ξηράν μέτό τείχος* οί "Ελ­
ληνες όμως άνοιξαν δπίσω τούτων τών επικινδύνων μερών άλλο
χαντάκι, έμβάσαντες καί νεοόν είς αύτό- επάνω δέ τούτου άπεκα-
τέστησαν άλλα χαρακώματα, μέ τό όποιον λέγουν ήμποροΰν νά
εμποδίσουν κάθε έφοδον τοΰ έχθροϋ.
Καθόσον όμως ε’συμπεράνσμεν, άν δ στόλος μας αργούσε νά
έμφανιοθή δύο ή 3 ημέρας τό Μισολόγγιον ήθελεν εισθαι ήδη είς
χεϊρας ε’χθριχάζ, διότι έπασχεν άπ'ο ελλειψιν τροφών καί πολεμο­
φοδίων καί πολλοί τών αρχηγών έζήτουν νά έμβουν είς συνθήκας
μετά τοΰ έχθροϋ- ήδη δμως έλαβον θάρρος καί τήν 25 τοΰ ίδιου
περί τάς 4 ώρας τής νυκτός έξήλθον τοϋ τείχους έως 1000 καί
συναγροικημένοι όντες μέ άλλους 500, σχεδόν όποΰ έφθασαν έξω­
θεν, έπεσον κατά τοϋ ε’χθροΰ, οίτινες αμέσως έτραβίχθησαν, οί δέ
έκυρίευσαν 3 κανόνια* μία τοιαυτη αίφνήδιος εισβολή ήθελε λάβει
τό πλέον αίσιον τέλος, άν ή πρός τά λάφυρα κλίσις τών 'Ελλήνων
οέν έδιδε καιρόν είς τούς εχθρούς νά συγκεντρισθοΰν, καί τότε οί ή-
μέτεροι έμβήκαν είς Μισολόγγιον θανατώσαντες ώς λέγουν κατ’
άρχάς ικανού; καί ζωγρήσαντες ενα τών άξιωματικών Κιουτάγια.
Τή ιδία ήμέρα τή 25 ημείς έμβάσσμεν διάφοραις σκαμπαβίαις
τών πλοίων μας άρματωμενας, διά νά κατατρέξουν τά 36 λατζό-
νια καί Μπόγους, τά όποια οι εχθροί εΐχον ε’μβάσει είς τήν λί­
μνην, και έχανονοβόλιζον τό Μισολόγγιον ε’μ,ποδίζοντάς τους τήν
κοινωνίαν μέ τό ανατολικόν- αί σκαμπαβίαι μας έκυρίευσαν Ί έξ
αυτών' τά δε επίλοιπα έτραβίχθησαν είς τά ρηχά καί έδιαφεντεύ-
οντο άπο του; έοικους των εις τήν ξηράν* τό εχθρικόν στράτευμά
καθόσον μοί έφάνη δέν υπερβαίνει τών 16 χιλ. οί δέ έδικοί μαί
 215
£ως τρεις, τουφέχι γερόν’ δΟεν xot διά νά ήμπορέσουν νά τονδιώ-
ζοαν χρεία νά έλθη χαί άλλη βοήθεια άπ’έζω ανάλογος, διότι δ
Κιουιάγιας είς τήν ακμήν δπου ήλθε τδ πραγμα δέν θέλει πα-
ραιτήσει τδν σκοπόν του, άν δέν κτυπηθή εις τδν κάμπον, ή έάν
^έν δοκιμάση χαί άλλας εφόδους’ είς τήν ά. ήτις έγεινεν είς τάς
• · .. άντεχρουσθη γενναίως μέ άφανίσμον τών όσων έμβήκαν είς
τδ τείχος, έγεινεν όμως μόνον άπδ έν μέρος χαί πιθανόν νά τήν
χ«μη χαί άπο τά τε'σσαρα.
At τροφαί, τάς δποίας τούς έοώσαμεν δέν Θέλει τούς έξαρκεσουν
περισσότερον άπδ ένα μήνα’ ανάγκη λοιπον νά τούς σταλούν α-
φεόκτως χαί άλλαι τροφαί, χαΘώς καί μπαρούτι καί ένα η δοω
τζινιέροι, επειδή μήτε διά τά μορτέρια, μήτε διά τά κανόνια έχου-
σι πυροδολιστά;’ ήμεΐς άφήσαμεν έχεΐ 7 καράβια’ έμεινεν δέ επί­
τηδες καί δ Ναύαρχος Μιαούλης, διά νά παρατήρηση τά πάντα
χαί νά σας ειδοποίηση’ ή παρουσία του είναι έκεΐ αναγκαία διά
τδ ολίγον σέβας δποϋ οί οπλαρχηγοί προσφέρουν είς τήν επιτρο­
πήν’ ήμεΐς δέ μετά τών λοιπών συνάδελφων Σπετσιωτών χαί Ψα­
ριανών ξεκινοϋμεν εις ζήτησιν τοϋ έχθροΰ.
Ό 'Γοπάλης δέν ήξευρομεν διά ποϋ έτράβιξεν’ άπδ έν έπισχε-
φθέν πλοΐον έμάθαμεν, δτι έπέρασεν άπδ τάς Σαπιέντζας έχοντας
πλώρην (>. Σ. έκ τοϋ οποίου συμπεραίνομεν νά έτραβίχβ/ι διά Σούδα
εδίωρίσαμεν λοιπόν τάς εμπροσθοφυλακές μας διά νά τόν χατα-
’ϊχοπεύσουν· ήμεΐς έν τοσούτω ήλθαμεν έδώ εις Βάτιχα διά νά
κάμωμεν νερόν’ καί σπεΰδομεν νά σας διευθυνωμεν τήν παρούσαν
μας μέ άνθρωπον σταλμένου άπδ Μονεμβασίας πρδς εΰναρίστησίν
σας προσθέττοντες, δτι τά πλοΐά μας ζαΟ όλα άν Θέλετε νά στέ-
πωνται έξω νά στέλλετε τροφάς.
Τή 29 ’Ιουλίου 1825, Βάτιχα. Ό Πατριώτης
Γ. Σαχτοΰρης.
Ευχαριστήριον έγραφον τών προκρίτων τοΰ Μεσολογγίου πρός
τον Νιχηκαρα.
Προς τί»· Γενναιότατοι· στρατηγόν Κ. Νικήτα Στα-
ματεΛύαου.Ιον.
Επειδή αναγκαζόμενος άπδ τήν ασθένειαν αναχωρείς άπδ τήν
πόλιν ταύτην τοϋ Μεσολογγίου, οί κάτοικοι αύτής όλοι γνωρί-
 216
ζοντες πρός τήν γενναιότητά σου μέγα "χρέος καί διά τήν στάσιν
οπού έχαμεί ενταύθα είς βοήθειαν τής Πατρίδος καί διά τήν με-
γάλην συντελεσιν οπού έδειξες καθ’ όλην τήν έκτασιν τής ενταύθα
διατρι βής Σου μέ τά Πατριωτικά σου αισθήματα καί γενναία φρο­
νήματα, παραπέμποντες σήμερον τήν γενναιότητά σου, μέ λύπην
μας άκραν διά τήν οποίαν λαμβάνομεν στέρησιν τής ήρωϊζ.ής Σου
καί τω ό'ντι φιλογενοΰς ψυχής εΰγνωμονοΰντες προσφέρομεν είς Σέ
τό παρόν ενδεικτικόν τών μεγάλων χρεών μας καί παρακαλοϋμεν
δεξάμενος αυτό ώς σημεΐον τής ευγνωμοσύνης μας νά σώζης πρός
ημάς τήν αγάπην άπαραμείωτον οίτινες μ δλην τήν ΰπόληψιν ύ-
ποσημειοόμεθα. Έν Μεσολογγίω τή 29 ’Ιουλίου 1825.
Οί Πατριώται κάτοικοι τοΰ Μεσολογγίου
Άνασχ. Παλαμάς. Άλέξ. Τζιμποόρας. Παΰλ. Μπουτζέρης.

r Νιζ. Καρπουνης. Χρηστό; Καψάλης.

Γ. Μίττουφεράντου Βασίλ. Ψωμάκης.
Μήτζ. Τζανεζηλόνης.
Πάνος Πελουκεράς.
Μήτρ. Πετρόπουλος. Γεώρ. Καψάλης. Δη μ. Πετελουδας.
Στ. Μπραμογιάννης. Γαλάν. Πετελούδης. Σταμέλης Σαράντος.
Έζο^ωτατε Λρχηγό !
Μέ άκραν μου εύχαρίστητιν έλαβα τό άπό 28 τοϋ λήγοντος
αδελφικόν σου, διότι είς αυτά ευρίσκω τήν οποίαν έπεθΰμουν νά
έχης τελείαν πληροφορίαν περί της στραθερότητός μου είς τήν
οποίαν σοί έδωσα ύπόσχεσιν, αυτή ή σταθερότης Θέλει διαμείνει
πάντοτε ή αυτή, καί είς οσα μέν οΐκοθεν είμπορώ νά έννοήσω ώς
συντείνοντα είς τό κοινόν καλόν Θέλεις μέ ευρεΐ αυθόρμητον ενερ­
γόν, ζαί δραστήριου παρακινητήν, διά νά λαμβάνω τέλος, είς οσα
πάλιν ή έξοχότης σου καί οί άλλοι πατριώται γνωρίζετε άπό αυ­
τού, καί τά όποια ήμποροΰν νά μέ διαφεύγουν εμέ, δέσετε' με μό­
νον νυξιν, είτε άμέσως, είτε διά τοΰ κοίνοΰ αδελφού Κυρίου ’Ανα­
γνώστη, ή διά τοϋ Κυρίου 51 έταξα, καί δέν Οε'λω λείψει άπό τό
πατριωτικόν χρέος, δέν θέλω παυσει άνέτως τοϋ νά συνενοϋμαι
είς όλα τά ουσιώδη μετά τών άνωτέρω κοινών φίλων καί αδελφών,
καί νά συνεργώ είς άντικρουσιν τών άντενεργειών· τοΰτο ελπίζω νά
κατορθωτή πολύ εύκολώτερον άφ’ ου δ εκλαμπρότατος Πρόεδρος
ένεδΰθη σταθερόν τήν άπόφασιν τοϋ νά μήν άφήση νά είσχιορήσουν
αί διαβολαι και άντενέργειαι, λέγω αί διαβολαι, διότι έν άπό τά
 217
Χνριώτερα μέσα τών άγαπώντων τά; άντενεργείας είναι αί διάβο­
λοί, διά τών οποίων πάσχουν νά φεοουν ψυχρότητα; μεταξύ εκεί­
νων, τών οποίων ή στενή ενωσις είναι τά μόνον σωτήριον. Περί
τούτου είναι καλώ; ιδεασμένο; ό κοινός αδελφός Κύριο; Λόντος,
τοΰ οποίου ή παρουσία έδώ έχρησιμευσεν όχι ολίγον είς τό νά «δια­
λυθούν διάφοροι ψυχρότητες, αί οποίαι είμποροϋσαν ν αΰζησουν
τό σύστημα τών αντενεργείων’ είναι καλόν και ή έξοχότης σου,
Η·£τά τοΰ Κυρίου Κανέλλου νά σταθήτε προσεκτικοί, διά νά μή δί­
δετε ούτε καν αφορμήν εί; τού; θέλοντας ν’ αντενεργούν καί νά
εξάπτουν νέα πάθη- φροντίσατε νά έχετε εξοικειωμένον καί σύμ­
φωνον τόν Στρατηγόν Γεωργάκην Γιατράκον, τόν όποιον έγνώρισα
διά καλόν πατοιούτην, αλλ επειδή είναι απλούς άνθρωπος ημπο-
ροΰν νά τόν ερεθίσουν μέ διάβολός, εάν δέν είναι καλά πληοοφορη-
μένος άπό τό μέρος σας. Φροντίσατε ομοίως καί τήν στερέωσιν
της μετά τοΰ στρατηγού Κολιοποόλου ένώσεως, καί τότε αί άν-
τενέργειαι δέν θέλουν έχει καμμίαν ίσχυν· ύστερον άπό τά όσα
ώμιλήθησαν ένταΰθα μεταξύ τοΰ Κυρίου Λόντου καί τοΰ Κυρίου
Σπηλιωτάκη, δέν είναι δίκαιον είς τό έξης νά δοθή καμμία άφορ-
μη έκ μέρου; τοϋ Κυρίου Κανέλλου, καί Γενναίου, καθώς γράφω
Χαί πρό; τούς ίδιους, διότι τό φασουλάκι οί τεχνΐται άντενερ-
γοΰντες τό κάμνουν κολοκύθι, καί άν δέν κατορθώσουν άλλο, φέ­
ρουν όμως ταραχήν ή νέκρωσιν, ενώ ή παρούσα περίστασις απαιτεί
®τάραγον καί δραστήριου ενέργειαν, ί όποια κατορθοΰται διά της
συμπνοία; όλων τών πατριωτών. Ό Γρίβας μόλις άνεχώρησε σή­
μερον, λέγει ό'τι έχει έπτακοσίου;, εί'Οε νά έχη τούς μισού;, όπως
Χ*ί άν ήναι, καλόν εγεινεν, ότι άνεχοίρησε, διότι άφοΰ άναχωρή-
σθ μεθαόριον καί δ X. Μ'.χάλης, τούς μένοντας έδώ τούς εύγά-
^°μεν χα| μέ την βίαν, καί είς τοΰτο μή άμφιβάλλης, ότι θέλω
π.°οσπαθήσει, καί ελπίζω νά τό κατορθωτοί χωρίς άλλο. Διά τοΰ
1 ριβα σ’ έγραψε / καί δ Πρόεδρος, άποκρινόμενος είς τό γράμμα
°ου· οσα καί άν έτρεξαν έδώ μέ τόν Γρίβαν δέν πρέπει νά τά συ-
^ρισθητε,δ ταν στογασθήτε ότι αυτό; ήτον οργανον καί όχι δ ενερ­
γών ειμα1 βέβαιος, οτι έχεις τήν ικανότητα νά ώφεληθής άπό τόν
γρίβαν, μεταχειριζόμενος αυτόν όπως καί όπου πρέπει’ τό νά
βλαψί) Οϊν είναι εις τό χέρι του, διότι είναι ευκολον τό ν άφεθη
 21S
μόνος, καί αύτοΰ δέν ευρίσκει ούτε βοηθούς, ούτε χρήματα, με*
ταχειρίζθυ τον λοιπόν μέ τρόπον άνήζοντα εί; τήν φιλοτιμίαν σου
καί ωφέλιμον ώς πρδς τάς περιστάσεις, χωρίς νά δώσητε αφορμή1*
καί είς τούς εναντίους σας νά είποΰν, οτι ήθέλησες νά έκδικηθής είς
αυτόν. Διά τούς Τριπολιτζιώτας καί Καρυτινούς δπου γράφεις
πρδς τήν Διοίκησιν διά νά έβγοΰν άπδ έδώ, φροντίζω νά ένεργηθή
άπδ αύριον. Δεν ήξεύρω άν έλαβες κάμμίαν άνταπόκρισιν μέ τό*
Γοΰραν, καί δέν τδ νομίζω ανωφελές, έάν δέν ήναι κάμμία άλλη
αιτία ε’ς τδ μέσον, ή όποια νά μου ήναι άγνωστος, τδ πρόβλημα
μου είναι τόσον ειλικρινέστερου, καδ δσον ό Γούρας δέν είναι φί­
λος μου, ίσως μάλιστα καί νά μου ήναι έχθρδς, δ'χι διότι τδν έκα­
μα ποτέ τίποτε, άλλά διότι έτζι τόν έψαλε, συμφέρει όμως είς
αυτήν τήν περιστασιν ν’άφαιρουνται δλα τά μέσα τής άντενεργείσς
και νά συστηθή μία έ'νωσις δλων τών πατριωτών, καί σέ ομολογώ
είλικρινώς, δτι δέν νομίζω κακόν πατριώτην τδν Γοΰραν, και ή ά­
γνοια ή ή άπατη μόνη ήμπορεΐ νά τόν παραούρη. Σ’ έγραψα πολλά
ζαί θέ νά βεβαιωθής διαβάζοντας τδ γράμμα μου, επειδή δμως
μ’έ'δωσες αφορμήν ένόμισα χρέος μου νά σοΰ είπώ είλικρινώς δ,τι
φρονώ άναγκαΐον, iva μή υπερίσχυση ή αντενέργεια καί διά νά
κατορθονθή ό κατά τών έχθρών μας θρίαμβος, τδν όποιον καί εύ­
χομαι καί ελπίζω τώρα περισσότερον παρ’ άλλοτε μέ τδ σύστημα
τών χοσιών, καί άφοϋ οί Έλληνες άρχισαν νά πτωχόνουν καί νά
επιθυμούν νά πάρουν δπίσω, δσα τούς έπήραν οί Αραβες.
31 ’Ιουλίου 1825, έν Ναυπλίω. Ό ειλικρινής αδελφός Σας
Α. Μαυροκορδάτος.
Γετταιότατε χαί αγαπητέ /ιοι στρατηγέ 1
• . . . Πεπεισμε’νος ών καϊ περί τής εόικής σου άδολου φι­
λοτιμίας είς τδ νά ώφεληθώμεν άπδ τά πάντα συνέδραμα διά νά
έκστρατευση δ Γρίβας, τδν όποιον έπρεπε νά έκβάλωμεν άπδ έδώ,
καί τδν όποιον εγώ κατέπεισα νά έλθη ύπδ τήν οδηγίαν σου, ώς
φρόνιμος λοιπόν οικονόμησε τον καί πάσχισε νά ώφεληθής άπδ τή*
φιλοτιμίαν του χωρίς νά γένη παντελώς πρόσκομμα εις τήν εΰόδω'
σ<.ν τών πραγμάτων μας.
’Ολίγοι είναι οι δυνάμενοι ν’ αλλάξουν εύκολα ζωήν καί διαγο>"
γην, οθεν μή παραξενεύεσαι περί τών άντενεργειών, αί όποΐαι δμωί
 219
°‘v είναι μεγάλαι χαί άπό ημέραν είς ημέραν ολιγοστεύουν’ του­
λάχιστον ένο'σω είμαι έδώ χαΐ αίας προνοη'σω, μήν άμφιβάλλης,
οχι θέλω τάς εμποδίζει, επειδή γνωρίζω έκ πείρας πόσα χαζά
επιφέρουν, άμερίμνησε λοιπόν περί τούτου καί αφιερώσου ολαις
θυνάμεσιν εις τό νά κατάπαυσης τάς οίκειοθελίας, νά έμψυχόνης
7ουν δειλούς χαΐ ώς άξιος αρχηγός νά ώφελήσαι ζαί άπό τά προ-
τερήματα ζαί άπό τά έλατιώματα αυτά τών υπαλλήλων σου, βέ-
θαΐος ών, ότι θέλεις έχει καί εμέ συνεργον εις πάντα τά δυνατά χαΐ
εύλογα· γίνεται φροντίς καί περ: όσων άλλων γράφεις πρός τήν
^ιοίχησιν ζαί μή έχης περί οΰδενός δισταγμόν τινα.
Σας έγκλείεται άντίγραφον τών περί Μεσολογγίου ειδήσεων διά
*ά χαρήτε καί νά τάς μάθουν οι ανδρείοι μας, διά νά μή καταδεχ­
θούν νά Φανούν κατώτεροι τών έν Μεσολογγ'ω.
Τό πολεμικόν σου σύστημα έγχρίνεται άπό τους ειδήμονας καί
ούτως ειμπορει νά ολιγοστέυσα) μεγάλως ή δυναμις τοϋ έχθροϋ.
31 Ιουλίου 1825. ‘Ο πατριώτης καί άδελφός σου
Γεώργιος Κουντουριώτης.
Προς τό εκτελεστι-κότ σοψα.
Ευχαρίστως έδεξάμην τήν άπό 29 λήξαντος σεβαστήν μοι ύπ
®Ριθ. 10181, έν ή μέ περιέργειαν παρετήρησα τά περιεχόμενα,
μέ περισσοτέραν έθεώρησα τήν ναυμαχίαν τοΰ ‘Ελλ - μας στόλου
κατά τό Μεσολογγίου, καί ότι τά κατά τό Καρπενησιού στρατιω-
τιζά σώαατα, άοοΰ έζτύπησκν τούς έκεΐ ευρισκομένους έχθρούς,
εμελλον νά εκκινήσουν καί κατά τών πολιορχουντων τό Μεσολογ­
γίου· καί είθε νά ·/αροποιηθώμεν μέ τάς νίχας καί θριάμβους.
' ά ένταϋθα στρατιωτικά σοψατα μετεβησαν ολα εις Β,ρβενα
μέ τόν υιόν μου Γενναϊον, μετέβη σήαερον χαι ο στρατηγός Γεωρ-
ϊ«κης Γιατράκος έχεισε1 ό δέ στρατηγός Κυρ Κανέλος άσθενήσας
βπ° πυρετόν μένει ένταΰθα δι’ όλίγας πρός έπίσχεψιν τής υγείας
’,°ν αύριον σύν Οεώ μεταβαίνω καί ό ίδιος καί ελπίζω σύν θεώ
Οτι ο: ’Ελληνες θέλει συντρίψωσι πλέον τήν όφρΰν τοΰ άλαζώνος,
μολονότι οί κατά μέρος άχροβολισμοί, αί χοσιές, καί τά κλέφτικα
στ?*τηγήματα τών Ελλήνων δέν λείπουν καθ’ ημέραν, ώστε
ποτε πέντε, πότε έξ, πότε οκτώ, ή δέκα τήν ήμέραν "Αραβας,
συλΛαμ£!(νΟυν κα; σκοτώνουν’ προχθές είς τάς 27 τρέχοντος τό
καί Φαναρίτας έκρότησε πόλεμον μέ τό» εχθρόν άπό τάς 7 τής
Ημέρας εως είς τάς δύο τής νυχτός ή ώρα, (ενταύθα εννοεί τή»
κατά τόν Μόλον τοΰ Αντώνη μάχη») έΟανάτωσαν είκοσι πέντε
ίππεΐς τε καί πεζούς, έπήοαν τρία άτια, καί μουλάρια δκτώ, εμ­
πόδισαν τήν ορμητικήν τοΰ έχθροΰ διάβασιν άπό τό Φανάρι καί
Λιοδώρα, καί οΰτω μέ αισχύνην τοο τόν κατεδίωξαν εις τά όπίσω.
'Γόν στρατηγόν Νικόλ. Γιατράκον έξαπέστειλα έφωδιασμένον
μέ διαιαγάς έντονους εις τό νά εκκίνηση τά στρατεύματα Μιστρός,
μολονότι καί προτη'τερα εϊχον στείλει εκτελεστικήν δυναμιν είς
τρία τέσσαρα κόλια ύπέρ τούς διακοσίους νά έκκίνήσωσι τά στρα­
τεύματα, ώστε ελπίζω είς τρεις τέσσαρας ήμέρας νά συσσωματω-
θώμεν ε» σώμα ικανόν, διά νά έπιπέσωμεν είς τόν εχθρόν, εως
τόσο» άπό τά Βέρβενα ή Σ. Διοίκησις θέλει έχει κάθε πληροφο­
ρίαν περί τών πρακτικών μα:.
Σήμερον περί τάς 8 ή τυρά τής ημέρας έζήλΟεν εις αιχμάλω­
τος Βερβενιώτης άπό Τριπόλεως σταλμένος άπό τό μέρος τοΰ Χα-
σεκή Πέϊ Κρητιχοΰ διά νά μεσολάβηση νά χάμη ανταλλαγήν τοΰ
αιχμαλώτου Κρητιχοΰ Μεχμέτη, τόν όποιον έστειλα προχθές μέ
τόν υιόν τοϋ Κεφάλα πρός τόν υπουργόν τοΰ πολέμου Κύριον ’Αν-
δρέαν Μεταςαν- δ ρηθιίς αιχμάλωτος έφερε καί τό εσώκλειστον
γράμμα, τό όποιον διευθύνεται πρός τήν Σ. Διοίχησιν πρός πε-*
ριέργειάν της’ μ’ έδιηγήθη δτι, ό Ίμπραχία Πασάς χθές πρωί
παρασκευήν έμβήκεν είς Τριπολιτζαν, καί ό'τι μελετά νά εκκίνηση
άπό έκαστη» μάγκα δύο ή τρεις άναλογ. ιππείς τε καί πεζούς μ.
ολα τά ζώα είς Μεθοκόρωνα διά νά τω μετακομίσωσι τροφάς καί
πολεμοφόδια, άμα λαβών αυτήν τήν πληροφορίαν παρά τοΰ έζελ-
θόντος αιχμαλώτου, αμέσως μέ δύο πεζούς έγραψα έκτος πρός
τούς ’Αρκαδίους τόν Νικήταν Φλέσαν καί τόν γέροντα Πέτροβα,
νά συνάξωσιν ολα τά άρματα τών Σαμπαζιχών, Λεονταρίου, ’Αρ­
καδίας και Άνδρούσης καί νά πιασωσι τά Δερβένια νά τοΰ έμ-ο-
δίσωσι τήν ορμήν, ημείς δέ μέ τά έν Βιρβένοις στρατιωτικά σώ­
ματα νά τόν κτυπήσωμεν είς Γρίπολιν, καί νά τοϋ μερίσω-
μεν τάς δυνάμεις διά νά μή δυνηθή νά διαβή, ή ά» διαβή νά γείνη
 221
Εν τώ νώ την επιστροφήν εμπόδισα χαί έως αύριον συντροφευμένος
σΐΕλλεται αύτοΰ πρός φυλσςιν.
Εχων έως έδώ τό παρόν μου τήν ιδίαν στιγμήν έλαβον έν γραμ—
Ρ·α άπό τόν υιόν μου Γενναιον, έν ώ παρατηρεϊται δτι αί χωσιάΐς
τών 'Ελλήνων εύδοχιμοΰσι χαί χαθ’ ημέραν καί συλλαμβάνουν χαί
θανατώνουν’ έμπεριχλείεται χαί τό ίδιον πρδς περιέργειαν τής Σ.
Α'-οιχη'σεως κα! πληροφορίαν τών αυτόθι κοιμωμένων Ελλήνων,
ιών ανανδρών χαί αναξίων τοΰ ‘Ελληνικού ονόματος, χαί έως
£^ώ σιωπών παύω καί μένω μέ το προσήκον σέβας.
■Εμπεριχλείεται καί έτερον γράμμα πρδς τό εςοχον ύπουργειον
της Αστυνομίας, τό όποιον ηνεωχθη παρ εμού ενταύθα δια περι­
έργειαν. 'Εξ 'Αγίου Πέτρου περί τήν ένδεχάτην ώραν 1 Αύ­
γουστου 1825. Θεόδ. Κολοκοτρώνης.
Σεβαστέ μοι Πάτερ προσκυνώ!
Καί προ ολίγου σας έγραφα τδν θρίαμβον όπου σήμερον έκαμαν
οί "Ελληνες μετά τοϋ Καπ. Λάμπρου 'Ριζώτη εις τήν χωσιάν, οί
οποίο: άπό μέν τούς εχθρούς αίχμαλώιησαν δέκα εννέα, τούς δέ
λοιπούς δέκα πέντε τούς έφόνευσαν· καί τοΰτο έγεινε παράδειγμα
ε1ί τούς έδώ "Ελληνας, τούς οποίους χαί μεγαλως εμψύχωσαν,
περιμένοντες όμως τόν έρχομόν σου μέ τό σήμερον καί αύριον δέν
ψοιράσαμεν τά ταμπούρια, καί ευρισκόμεθα έτζι, ένω μάλιστα
~ούς έδωσαν σήμερον αιτίαν είς τήν χωσιάν, καί αύριον οί έχ-
θροί ήμποροϋν νά κινήσουν έναντίον μας, καί έπρεπε νά ήσουν έδώ
^ιά νά διορισθώσιν αί θέσεις.
Τάχυνε λοιπόν τόν έρχομόν σου καί μήν άργοπορής διά νά
°χεφθώμεν τί μέλλει νά άχολουθήσωμεν, καί μένω άνευ ετέρου.
Σήμερον οί ’Ελληνες έμειναν νήστείς καί γογγίζουν έναντίον
Η·αί, τόσον καί νά στείλης καί τζεμπίχανέ.
Τήν 1 Αύγουστου 1825, έκ Βερβένων. ‘Ο υίος Σας
’Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟ1ΚΗΣ1Σ ΓΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ-

ΖΖρός r0r γενικόν αρχηγόν Θ. Κο.Ιοκοτρωνην.

Ελαβεν ή Διοίχησις τό άπό τήν 30 τοΰ ήδη παύσαντος έγγρα“
ψον ϊας καί έπαρκτήρησε τά έν αύιώ’ ή δραατηριόχης, τήν όποιαν
222
έμεταχειρίσθη καί ολον έν μεταχειρίζεται διά την έκκίνησιν τών
στρατευμάιων είτε Ιίελοποννησίων είτε μή, πώς έγεινε γνωστή
καί άπό τον υιόν Σας Γενναϊον, καί άπδ τόν στρατηγόν Κανέλον,
καί απο αλλα διδόμενα’ βλέπει όμως μέ άκραν της δυσαρέσκειαν
δτι αύτή πολλάκις δεν ώρελεΐ, επειδή καί ή κακοήθεια τών στρα­
τιωτών κατήντησεν είς τόν έσχατον βαθμόν, καί θέλει καταντήσει
ανίατος άν δέν συντρέξουν ολοι οσοι αγαθοί πατριώται’ α’ δλον
τοΰτο ή Διοίκησις, κατά τήν όποιαν έδειξεν επιμονήν καί δρα­
στηριότητα εις τήν έκκίνησιν τών μή Ιίελοποννησίων, έλαβε
μέτρα κα! φροντίζει' νά έβγάλη καί τούς Πελοποννησίους δηλ. Τρι-
πολιτζιώτας Καρυτινούς καί ολους οσοι εύρίσκονται ενταύθα. . . .

έκυριεύθη άπό τά 'Ελληνικά όπλα τό φρούοιον Γοαμπουση; άναι-

μωτ(· τό φροόριον «φέθη άπό τους Τούρκους καί έρήμωσεν, έχει
μόλον τοΰτο είκοσι έπτά κανόνια καί έως είκοσι πυργέλαις έκ τών
κανονιών τά μέν είκοσι πέντε είναι καλά, τά δέ δύω είναι άχρηστα,
αί όπλοθήκαί του είναι πτωχαί, έχουν μόλον τοΰτο αρκετήν βχ-
ρουτην, πλήν παλαιόν κα! σχεδόν άχρηστον, ώς τόσον τό ορούριον
είναι άπόρθητον, είναι δυνατόν παρ’ εκείνο τής Μονεμβασίας, έχει
λιμένα κάλλιστον δποΰ ήμποροΰν νά αράξουν οσα καί άν ήθελον
πλοϊα, τρία νησία περικλείουν τόν λιμένα τούτον, καί τά τρία
ήμποροΰν νά γένουν εις καιρόν ανάγκη; άσυλα τών Κρητών, φρό-
νησις δμως καί δραστηριότης απαιτούνται διά νά φυλαχθούν.
Διά νά κυριεύσουν τήνΤραμπούσαν έχρειάσθησαν ολίγοι άν­
θρωποι, ώς υπό τήν λεπτομερή αναφοράν μας θέλετε ΐδεΐ ακολού­
θως, οί λοιποί έκαμον άπόβασιν άπό τά Έλαφονήσία καί άκτην,
(ή σφινάρη), τής όποιας τελευταϊον οί στρατιώται ώρμησαν καΐ
τήν αυτήν ημέραν έκυρίευσαν και τό φρούριον τής Κισάμου, δποΰ
μά; γράφουν, οτι εόρήκαν αρκετά πράγματα, εκείνοι οί όποιοι
έκαμον άπόβασιν άπό τά Ελαφονήσια δέν ήξευρομεν ποΰ κρατούν
τόσον μόνον ήξευρομεν, οτι κατετάραξαν τους Τούρκους, κα! τούς
κυνηγούν προχωροΰντες οί Σφαχιανοί, Κυδωνίαται, Σελινιώται,
 223
ΚίσσαμίΥαι και ’Αποκορωνήται ΐσηχώθησαν είς τά όπλα, άλλ’ είς
αυτοΰς εύρίσκονται πολλά ολίγα όπλα χαί άν δέν προφθασθοΰν
κινδυνεύουν.
Οπλα λοιπόν καί γρόσια καί πρδ τοϋ νά φθάση τδ δάνειον εως
εχατέν χιλιάδας, ζωοτροφία!, πολεμοφόδια χαί λοιπά είναι αναγ­
καία διά νά υποστηρίξουν τήν Κρήτην, ή δποία βέβαια, όταν ΰπο·
σι’ΓΡι7θί υποστηρίζεται χαί τδ έθνος καί ιδού ή μόνη του καί βέ­
βαια ΰπεράσπισις. Δέν έχομεν χαιρδν νά έκτανδώμεν περισσότερον
ΰθενχαί τελειώνομεν τδ γράμμα μας επικαλούμενοι τήν δραστήριον
°περάσπισίν σας, 3 Αύγουστου έν Γραμποόση 1825.
Οι εύπειδείς πατριώτα:
Έμ. Άντωνιάδης, Δ. Καλέργης, Ν. Οικονόμου, Δ. Πρωτο-
συγγελος Κρήτης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Προς τστ γετΎαιότατον άρχηγόκ Θ. Κο-Ιοχοτρώνηγ.

ΙΙρδ ολίγη; ώρας εφΟασαν έκ Κρήιης γράμματα πρδς τήν Διοί-
χησιν άπό τούς αρχηγούς τών Κρητών, άναγγέλλοντα τήν χα­
ροποιόν αγγελίαν, ότι τδ φρούριον Γραμπούσης έξ εφόδου αίφνης
^•υριευθη παρά τών‘Ελλήνων, καί ήδη εύρζσκεται είς αύτό ανυ­
ψωμένη καί κυματιζόμενη ή ‘Ελληνική Σημαία. ΕιδοποιεΐσΟε λοι­
μόν περί τούτου διά νά κοινοποιήσητε τήν χαροποιόν αύτήν αγ­
γελίαν, καί τών Κρητών ταύτην τήν επαινετήν ανδραγαθίαν, είς
°λα τά στρατόπεδα όπου νά εμψυχωθούν καί νά τρέξουν μέ προ-
θυμίαν κατά τοΰ έχθροΰ, ωφελούμενοι άπό τήν παρούσαν περίστα-
είς τδ νά σπεύσουν ν απαλλαγούν, καί αύτοί μιαν ώραν προ-
^ήτερα άπο τά όσα δεινά υποφέρουν παρ αυτού, γνωριζοντες, οτι
άπροσδόκητον αυτό συμβάν θέλει τόν κατατρομάζει καί τόν
T£P‘l είς απελπισίαν.
Εν Ναυπλίω τή 5 Αύγουστου 1825.
Έχ.Ιαμπρότατε Γενικέ Αρχηγέ!
Καί χθές σάς έγράψαμεν καί άλλεπαΛλήλως δεν λειπομεν νά
σΧζ είοοποιώμεν τά διατρέχοντα καί συμπίπτοντα’ χθες έφθασεν
ε’·ί άγιαννήτικα καλύβια ό Θεοδωράκης Γρίβας, τδ φέρσιμόν του
Είήγη3εν άρχετά τό πνεύμα μέ τό όποιον άποστέλλεται, οχι β-'
 224
βαια ποτέ διά νά συντέλεση, τοιοϋτον σχολεϊον έλαβεν, εις τό ό­
ποιον προσθέτει πολύ καί ή έδική του έν μέρει άχρειότης' έζήτησε
δυο χιλιάδες σχεδόν ταινία, έληαϊς, λάδια, χαβιάρια, οί έπιστάται
μας ήναγκάσθησαν ν’ αναχωρήσουν νύκτα- καί σήμερον μέ ένα Ιπ­
πικόν άπό δλα τά ζώα τοϋ φροντιστηρίου εκστρατεύει διά τό ςφα-
τόπεδον- είς μάτην ή επιτροπή έγραψε καί διεμαρτυρήθη, καί είς
άπάντησιν έ'λαβεν, δτι ή άχρειότης τών Ελλήνων είναι άχαλίνω-
X τος. Τοιαϋτα ώς άπό μέρους τοϋ Γρίβα, εκείνα δέ δθεν έχουν τήν
αρχήν καί αυτά σάς είναι γνωστά, άντιποάττοντα φαίνονται καθ’
δλην τήν έκτασιν άδιακόπως καί καθ’ ημέραν ή επιτροπή γράφει
ότι τροφάς τροφάς, και νά εξακολουθούν καθ ήμε'ραν διά ΙΟ,ΟθΟ
στρατεύματα καί δέν βλέπει έως έυρας άλλον έκειθεν, είμή άντι-
φάσκοντας διαταγάς κα! ψιλάς υποσχέσεις- ένόησε τέλος πάντων
τήν άπάιην, καί αμέσως σήμερον αποστέλλει άνθρωπόν της μέ
χρήματα είς Σπέτσαις διά νά προμηθεύση πεντακόσια καντάρια
παξιμάδι. ’Εκλαμπρότατε! ίδοΰ ή περίστασις είς τήν όποιαν χρειά­
ζεται επιμονή καί φρόνιμος οικονομία- μεγάλη αρετή νά πολιτευθή
τινας τόν καιρόν καί νά οίκονομήση τάς περιστάσεις- ή νίκη μέ τ’
άρματα αποδίδεται πολλάκις καί είς τήν τύχην, ή τύχη όμως τής
πατρίδος κρέμαται πρός τό παρόν άπο τήν φρό-ησίν σας καί τών
όμοιων σας πατριωτών, τούς όποιους αρκετά ή πείρα κα! τά πα­
θήματα τους έσπουδαξαν τήν πολιτικήν τής ‘Ελλάδος καί τό δι­
πλωματικόν πνεΰμα τών κρατουντών. Ό Θεός υπερασπίζεται ό-
λοφάνερα τήν ‘Ελλάδα- σήμερον έχομεν άξιόπιστον είδησιν άπό
Ναύπλιον, δτι είς ’Αλεξάνδρειαν οί τακτικοί 'Αραβες έπανεστάτη-
σαν, έφόνευσαν πολλούς τών αξιωματικών τους και άπεσείρθησαν
εις τά ενδότερα. Αυτό βεβαιοϋται άπό "Γδραν- έλπίζομεν ν’ άλη-
θεύση, καί θέλει συνεισφέρει πολύ είς τήν καταστροφήν τοΰ εχθρού
μας, μολοντούτο τό παν κρέμαται από υμάς ! άπό υμάς! Σάς
στέλλονται δέκα χιλιάδες άρβανίτικες πέτραις κα! μερικά ψάρια,
και παλιν δέν λείπομεν άπό το χρέος μας. 'Εφθασε κατά δυστυ­
χίαν μία δόσες δανείου είς Ναύπλιον άπό 50,000 λίρας. Προλά­
βετε λοιπόν καί γράψετε διά νά ένεογήσητε διά τήν καλήν οικονο­
μίαν τούτων- καί αν τοΰτο αδύνατον, νά διορισθή μία αρκετή πο-
σότης διά τήν ανάγκην τής Ιίελοποννήσου καί αύτή νά δοθή είς
 225
τή» επιτροπήν, καθόιι άν άφεΟη είς τήν ίιάχρισιν τών έχε?, δέν
Rvu αμφιβολία είς τήν μεταχείρησίν των. Τά γράμματά Σας θέ­
λετε τά διευθύνει πρός ήμάς, καί εις ές ημών νά πιράση είς
Ναύπλιον, χαί δι’ άλλην οικονομίαν, χαί διά τοΰτο μάλιστα.
4 Αύγουστου 1825, Άστρος,
*Η τριμελής Επιτροπή,
Ανας-, Αόνχος. Κωνς-. Δελιγιάννης. Κωνς. Δελιγιάννης.
’Ανωτέρω έξεθέσαμεν, ότι μετά τήν περί προστασίας τής
Αγγλίας άναφοράν ήρχισαν ν άντενεργώσι χατα τοϋ Κο-
λοζοτρώνου- περί τούτου δέ χαταχωροϋμεν χαί τάς κάτωθι
Πιστολάς τοΰ Γκούρα, Μαυροκορδάτου καί Κουντουριώτου.
Ό Μεταξάς, ώς ειρηται, είχε διορισθή κατά πρότασιν
τοϋ Κολοκοτρώνου υπουργός τοΰ πολέμου· ήδη όμως θέ-
λουσινά τόν άποστείλωσι Πολιτικόν ζαί Πολεμικόν ’Αρχη­
γόν τής Κρήτης (α). ’Αλλ’ ούτος έζήτησε τήν γνώμην τοϋ
Κολοκοτρώνου περί τούτου- όστις έγραψεν εις τήν Διοίκησιν,
οτι δέν εγκρίνει τήν αποστολήν του, καί ούτως έμεινεν, ώς
έμφαίνεται έκ τών κάτωθεν επιστολών.
ΆφιχΟέντων τοϋ Λόντου, Δελίγιώννη, Γενναίου ζαί
Γρίβα εις Βέρβενα, συνεκεντρώθησαν έκεΐ περίπου τών 4,
θοο στρατιωτών έκεΐθεν δέ ό Κολοκοτρώνης έγραψε (β)
πρός τόν ίΐλαποόταν, Άποστ. Κολοχοτρώνην, Μήτρον
Πέτροβαν, Άναστασο'πουλον καί λοιπούς Άρκαοινούς’ ινα
σ'->σσωματωθέντες κτυπήσώσι τούς έν Ίσαρι «οχυρωμένους
Γούρχους 2000 περίπου, καί τω όντι ούτοι έκτύπησαν
αύτούς, πλήν, άν καί έπέφερον ικανήν βλάβην, δέν ήδυ-
^ήθησαν όμως νά τούς έξώσωσιν ένεκα τής όχυράς θέσεώς
των.

(«■) Ilapt τις Κρήτης και ι5ί«ς ό’ιά τδ φρούρια* της ΓραΐΑΐνονστίς ύπαρχον* χαΐ
ανωτίρω έγγραφα άιτοσταλέντβ ιτρδς τδ* Κολοκοτρωνην.
ί^) ’Ο Κολοκοτρώνης έ«'στ,ς είχβ γράώ«ι νά συγκιντρωΟωσι*, οί Ζαίαης, Noraeac
Γσώχρης κα'ζ 0* Κατεταναΐοι τχς Καρυταιντ,ς χαΐ τοποθ8ττ,0ί*τες <ίς Stifle» ρφΐ
~ροσδάλωσι τδν έχθρόν.
15
 226
Ό Ίβραϊμης άναχωρών έκ Τριπόλεως ζατέλιπεν GOO0
στρατιωτών, έξ ών 2000 νά μένωσιν εντός της Τριπό-
πόλεως, αί δέ 4000, ινα καταλάβωσι διάφορα δχυρώματα
άπό τών Τριζόρφων μέχρι τής Πιάννης πρός άσφάλειαν
τών έν Δαβια καί ΓΙιάννη Μύλων.
Ό Κολοκοτρώνης μετά τών σωματοφυλάκων του καί
τοΰ Γρίβα έν δλόις 500 μεταβάς, τή 7 Αύγουστου,
άπό Βέρβενα είς Διάσελον Άλωνισταίνης, έγραψε πρός μέν
τόν Ζαϊμην καί τούς Καρυτινούς νά άπέλθωσι πρός αύτόν,
οϊτινες μεταβάντες συνεποσώθησαν είς 2000- πρός δέ
τόν Ρίοταράν καί Τσώζρην, νά τοποθετηθώσιν είς Χρέπαν
τό δ’ έν Βερβένοις στρατόπεδον διέταξε νά έπιτεΟ/] κατά
τών είς Τρίκορφα καί Συλίμναν ώχυρωμένων Τούρκων.
Ουτω διαΟέσας τόν στρατόν, ό Κολοκοτρώνης, τή 12
Αύγούστου, μετά τοΰ Ζαϊμη και λοιπών έπετέύη κατά
τών πρός τήν ΙΙιάνναν εχθρικών οχυρωμάτων, έξ ών έ-
κυρίευσέ τινα. Τή αύτη δε ημέρα ό Γενναίος μετά τοϋ έν
Βερβένοις στρατού (διότι ό Κανέλος Δελιγιάννης άσθενή-
σας καθ’ οδόν έπέστρεψεν είς Βέρβενα), ώρμησε κατά τών
πρός τήν Συλίμναν καί Τρίκορφα οχυρωμάτων, έξ ών
επίσης έκυρίευσε τινά- άλλ’ εδραμε ταύτοχρόνως ή έν
Τριπόλεί φρουρά είς βοήθειαν, ήτις όμως άποκρουσθεΐσα
υπό τών 'Ελλήνων ήναγκάσθη νά ύποχωρήση- καί τά μέν
δύω τρίτα ταύτης έδιευθύνθησαν είς Τρίπολιν, οί δέ λοι­
ποί κατέφυγον είς τά κατά τήν Δαβιάν οχυρώματα.
Μετά τάς ανωτέρω επιτυχίας τών Ελλήνων, ό Κολο­
κοτρώνης μετά τοϋ Ζαίμη καί λοιπών άπήλθεν είς Άλω-
νισταιναν, ό δέ Γενναίος είς Βαλτέτσι, ένθα έφωδιάσΟη έκ
τών Βερβένων άπό τροφάς καί πολεμεφόδια, γνωστοποιή-
σας καί τ άνωτέρω γεγονότα πρός τόν πατέρα του. ‘Επο­
μένως ό Κολοκοτρώνης τή 14-διέταξεν, ϊνα έπιτεθώσιν
αύΟις κατά τών ύπολειφΟεντων οχυρωμάτων, κρατουμένων
 227
«ίέΐί άπό τών Τούρκων, μάλιστα δέ ίνα χαταστρέψωσΐ
τούς Μύλους- και τόν μέν έν Βαλτέτσι στρατόν, νά προσ-
βάλη τά κατά τό μέρος τής Ζαράκοβας καί κάτω Δαβιας
εΧ.θρικά οχυρώματα καϊ τούς Μύλους- τόν δέ Ίωάννην Νο-
Ταρδν, Τσώχρην καί Γρίβαν, νά προσβάλωσι τά κατά τό
μέρος τοΰ ‘Ροϊνοϋ και επάνω Δαβιας, Αύτός δέ μετά τοΰ
^αίμη καί λοιπών ώρμησε κατά τών πρός τό Χρυσοβί-
Τσι καί Πιάναν οχυρωμάτων. I οίουτοτρόπως έφορμήσαν-
~ες κατά τών Τούρκων πανταχόθεν ci Ελληνες, έκυρίευ-..
εκν τά οχυρώματα των ζαί κατεστρεψαν τους 8 Μύλους
τής Δαβιας καί ΙΙιάνης. Οί δ’ άπομείναντες εχθροί κατα-
φυγόντες είς παλαιόν τι φρούριον, απέναντι, τής Δαβιας, έ-
■ΚολιορκήΟησαν καί ήθελαν κυριευθή μετά δύο ημέρας, άν
τήν επιούσαν δέν έπρόφΟανεν ό Ιβραίμης μεθ όλου του
<Γρατοΰ του- μετά ταΰτα ό Κολοκοτρώνης καί. λοιποί ά-
νεχώρησαν είς άλλας θέσεις, ό δέ Γενναίος είς τά Βέρβενα.
Κατά τάς μάχας ταύτας τής 12 καί 14 Αύγούστου έ­
φονεύθησαν ύπέρ τούς 65 0 Τούρκους- έκ δέ τών’Ελλήνων
έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν ύπέρ τούς 40. Αλλά τό
^ριώτερον αποτέλεσμα, τό όποιον έπήνεγκον οί Ελληννες
ήΤον ή καταστροφή τών Μύλων, διότι έκτοτε οί συσσωρευ-
μένοι καρποί τοΰ έχθροΰ είς Τρίπολιν έ'μενον άχρηστοι.
Τάκαθέκαστα τών ανωτέρω γεγονότων περιγράφονται είς
τάς έπομένας έκθέσεις τοΰ Κολοκοτρώνου καί τού Αόντου.
Εκλαμπρότατε Γενικέ Αρχηγέ !
Πρό μιας ώρας μέ τούς ήδη ερχομένου; σα; ε'γραψα, επομένως
ε^α5ον τέ άπό 3 του ίσταμένου άποκριτικόν σας καί ειδον τά ε’ν
ttJT9- καί π6ρί μέν τοΰ Κουντουριώιου καί Μαυροχορδάτου καλά
έκαμεν & Κύριος Λόντος όποϋ τόν ενα κατέπεισε νά μή φυσά τό
μαούρτι, τόν gj άλλον νά γί»η δμσφρων μέ τάς συνδιαλέξεις, ευ-
"/μί έργον όμως είναι ό δεύτερος νά μήν έκαμε τάς συνδιαλέξεις
να μάίη εκείνα, τά όποια δέν ήςευρε, καί νά όδηγηθή είς τά
■"•κά του σχέδια. Τό διά τόν 'Ρώμα θελει στείλω- οί άνθρωπο?
228
Sfj-ως οπού Θά στε'λλωνται εις τοιαυτας υποθέσεις θέλουν έζσδα,
καί αυτά εγώ δέν είμπορώ νά τά λαμβάνω άπό τόν ουρανόν, έγώ
δέν έχω συνήθειαν νά χλαίωμαι, ούτε νά πολυζητώ, σας λέγω καί
διά τούτην μόνην τήν φοράν, οτι ‘χωρίς τά αναγκαία χρήματα
δέν άξιώ πλέον νά λέγωμ.αι άοχηγός σώματος, άλλά ποραιτούμε-
νος Θέλει δουλεύω εις την πατρίδα μου, δσον βαστούν τά πόδια
μου' ό Νοταρας έχει πενταχοσίους μισθωτούς στρατιώτας, είναι
είς μίαν επαρχίαν πλουσίαν και εύάγωγον, χαί άπαντα μολαταύτα
καί ή έξοχότης του κάμποσας δυσκολίας διά τε τήν εξαγωγήν τών
στρατιωτών καί είς άλλα’ δ Σισίνης τό ίδιον,και έγώ είς τά Καλα'-
ίουτα έχω τόσους αντιζήλους, όπου δέν είναι τρόπος έναν οβολόν νά
λάοω, και όπου είς τάς προτητερινάς καταδρομά; έχασα τήν πε­
ριουσίαν μου ολην, νά κάμνω περισσότερον άπό τούς άλλους δέν
δύναμαι καί πλέον μετά τήν άπάντησίν σας θέλει οδηγηθώ.
Καθώς σας έγραφον περιμένω τόν στρατηγόν Νικήταν καί Σισι-
νόπουλον νά έλθουν, έως auptov συνάζονται καί οί Καλαβρυτινοί
δλοι εάν δέν τούς διαστρέψη χαμμία προσταγή τής Διοικήσεως,
καί τότε άπιρνώμεν εις Καρύταίναν' θέλει λάβω τήν φροντίδα καί
διά τά λοιπά δπου μέ γράφετε, νά σέ είπώ όμως τήν αλήθειαν,
Κολοκοτρώνη, δέν ελπίζω νά φαίνεσαι τόσον αδιάφορος είς τάς ελ­
λείψεις μου έ'ώ γνωρίζεις καί τήν διάθεσίν μου καί τήν κατάστα-
σιν μου. ταΰτα. 1825 Αύγουστου 5. άπό Λιχούργιαν.
Ό αδελφός, ’Ανδρε'ας Ζαίμης.
Γενναιότατε αϋε.Ιφέ.
Ακούω άπό τόν κόσμον, δτι αύτοΰ είς τό κέντρον μας διατρέ­
χουν κάποιαι διαπραγματεύσεις τής εθνική; μας εκείνης ελευθε­
ρίας, διά τήν όποιαν έχύθησαν και χαθ έχα’στην χύνονται ποταμη-
δόν τά έλλη νικά αίματα, έκ τουτου χρέος μου ίερώτατον ένόμισα
εις ταΰτην τήν κοισιμωτα'την περιστασιν νά συμβουλευθώ τήν γνώ­
μην σας, επειδή καί έζήσατε πολλούς χρόνους υποκείμενοι εις άλ­
λα έθνη, καί νά τή; έρωτήσω, άν έχη ιδέαν περί τών τοιούτων κ«ί
ποιον τό φρόνημά σας.
Παρακαλώ λοιπόν νά μέ πληροφορήτε τΐ τρέχει καί τί φρονείτ6!
καθο'τι τοΰτο Θά ώφελήση ή Θά βλάψη χαί εμέ καί τήν γενναιότητά
σου καί όλους τούς Έλληνας, ίσα καί δέν είναι δμοιον μέ τά στ?0'
 229
τητερινά μας παιγνίδια ιών πολιτικών μας. Τά ίοώ τΐ*ς 'Ρούμε­
λης πράγματα πηγαίνουν χαλά, ημείς χθές ειχαμεν πόλεμον ά*α-
σάπαυστον δεκαεπτά ώρας μέ κανόνια καί μέ τουφέκια καί έφο-
νεύσαμεν άοκετοΰς Τούρκους. Εί τό Μισάολόγγι έγειναν μεγάλα·.
ν»και καί διά ξηρας καί διά θαλάσσης τών εοικών μας, εν ένί λόγω
°· έχθρο'1, άν καί παμπληθείς, μολοντούτο εντός ολίγων ήμι-ών
®ά φύγουν άτρακτοι καί (ντροπιασμένοι, ζαί πόιε αί δυνάμεις της
’TEpei; iΕλλάδος θά ενωθούν αδελφικώς μέ έκείνας τών άδελ" ών
ιίελοποννησίων νά καταστοέώουν καί τόν Αραπι βέβαια τή δυνά­
μει ταυ θεοΰ. Από τοΰ Στρατοπέδου Καστρι. 4Ο αδελφός
Τή 5 Αύγουστου 1825. Ι· 1 κουράς.·
Θείε μου προσκυνώ.
’Από Γαστοΰνΐ σάς έγραψες τόν ερχομόν μου είς Πελοπόννησον*
νυν δέ διά τοΰ παρόντος μου σας λέγω, οτι άφ’ ου παρεκίνησα, καί
ώμίλησα τά αναγκαία (ξεστράτευσα· τόν Μιχαλάκι Σισίνη άπό Γα-
στουνην καί υπάγει διά νά εύγάλη τούς καπελήσιους καί άλλου:,
έγώ δέ ήλθον έδώ, απ’ όπου καί έλαβον όλους τού; Πυργαώυς,
Χαί σήμεοον άναβαί··ω διάνα λάβω καί όλους τούς εις στράτα» καί
ν® υπάγω είς Τριπόταμα δια νά άγροικηθώ μέ τόν «υςιον Ζαιμην,
*αί νά γίνωμεν έν σώμα ικανόν* δθεν θείε μου γράψε μου αμέσως
πού νά τοποθετούμαι καί τί θέλει κάμωμεν, φθάνει μονον νά λά-
^ωμίν σχέδια καλά, διά νά του δώσωμεν τό νιζάμι τοΰ στραβ’ ά-
Ρασ:·η, μία7 ώραν άρχήτερα ......
Τούς αδελφούς Κύριον Λόντον, Κυρ Κανέλον, Γενναϊον καί λοί-
Κ°ύς αξιωματικούς άσπάξομαι. Σάς προσκυνώ καί μένω.
Εκ τοΰ Πυογου, τή 6 Αύγουστου 1S25. Ο Ανεψιός Σας
Νικήτας Σταματελόπουλος.
Ήαιόί μου ’Αποστό.Ιη σ εύχομαι πατρικώς και Λοιποί
όπ.Ιαρχηγοΐ!
Ελαβα χθές τό βράδυ ιό γράμμα σου, καί είδα οσα μοΰ γρά-
<r't|s, ομοίως καί τό τοΰ Χρηστάκι* είς άποκρισιν σοΰ λέγω, οτι έγώ
Κπεφάσισα νά ακολουθήσω ώς χθές σνΰ ωμίλησα, καί αύριον ξε-
κι',ώ arc £^ώ διά τά Τζιπιανά, ν’ άνταμοισω τον Νοταροπουλον
και άπ’ έκεΐ εις τά βουνά Καρύταινας νά κτυπήσωμεν τούς είς
Νταίια ολίγους έγθρούς ενωμένοι ζαί μέ τόν Κύριον Ζαίμην, και
230
Κύριον Δομήτρι Δελιγιάννην' τών Άρχαδίων γράφω ομου χαί τοΰ
Γεροπέτροβα ν άγροικηθοΰν μέ τόν Κολιοπουλον μέ τούς Φανα-
ρίτας, Πυργιώτας, χαί λοιπούς νά συσσωματωθούν χαί νά χτυπή­
σουν τούς είς τοΰ Ίσαρη ολίγους εχθρούς" γράφιο και τοΰ Νικήτα
ΦΛίοσα χαί τοΰ Χρηστόδουλου Δικαίου νά συνάξουν τά άρματα εκεί­
νων τών μερών, καί νά ήναι προσεχτικοί, δπου άν κάμη χρεία νά
■πηγαίνουν μεντάτι τών ϊδικών μας" διά τοΰτο καί τοΰ λόγου σου
έμβυ μέ τον ’Αντώνην καί Μάρκον Κολοκοτρώνην καί λοιπούς έδι-
κους μας Καρυτινούς, καί μ’ όσους έχεις συναγμένους Μιστριώτας
νά πας νά ςαθής κατά τό Λεοντάρι ,ν’ άγροικηθγ,ς μέ τούς ’Αρκαδίους
καί λοιπούς έδικούς μας, καί μέ τόν Νικήταν, Φλέσσαν, όποΰ άν
οί έχθροί δοκιμάσουν ν’ άπεράσουν άπό τό μέρος σου νά σοΰ έλ­
θουν εκείνοι μηντάτι, εί δέ νά τούς ύπατε σείς, καί διορίστε νά
σας έρχωνται κατόπιν αί ζωοτροφία! καί αφήσατε καί ενα χόλι
νά εβγάνη τούς λοιπούς έξοπίσω, άπερνώντας επάνω πάλιν νά
συναγροικώμεθα, καί τώρα νά σέ είδώ νά βάλης σφίξιν πολλήν.
Τή 6 Αύγουστου 1825 Βέρβενα. Ό θείος σου
βεόδ. Κολοκότρώνης.
Γενναιότατε στρατηγέ χαι αγαπητέ μοι άδεΛφί /
Μέ πολλήν εΰχαρίστησιν μανθάνω άπό τό 4 τρέχοντος αδελ­
φικόν σου, οτι έφθασες είς Βϊρβενα καί μέ τήν χαρακτηρίζουσάν
σε δραστηριότητα καί ίκανο'τητα ενεργείς τά δυνατά πρός ευταξίαν
τών ς-οατιωτών μας' σ’ έγραψα πολλάκις καί ήδη σ’ επαναλαμβάνω,
δτι ώς πατριώτης, ώς οι’κοκύρης, καί ώς Διοικητής συναισθάνομαι
πόσον συμφέρει ή ομόνοια καί συμφωνία διά ν’ άπαντηθή ό έπικί»-
δυνος έχΟρός μας, καί δτι όσον άπό μέρους μου έκουσίως δέν θά
αμεληθώ τίποιε άπό δσα συντρέχουν, οίς τό νά βασταχθη τό στρα-
τόπεδόν σου- άμερίμνει λοιπόν περί τουτου καταγινόμενος είς τό
μέγα βάρος τής ’Αρχηγίας σου, συμβιβάζων τούς δυσοικονομήτους
χαρακτήρας καί όδηγων καί χαλινώνων τούς όσοι δέν ε’χον μήτε
τήν πείράν σου, μήτε τό προβλεπτικόν σου" βεβαίωσε καί τούς
αυτόσε συνάδελφους σου καθώς και τούς μακράν, δτι ή συνέργεια
μου βι® *® ευοοκιμησετε είς τό Οεινόν σημεοίνόν στάδιον, είναι
ώς νά μή συνέβη τίποτε μεταξύ μας, χαί έχω δλην τήν επιθυμία*
νά σας ίδώ νικήτας μου είς τόν ύπέρ τών καλών αγώνα' άλλ’
 231
^ρφιλοτιμηθοΰν καί οί συνάδελφοί σου νά άοαιρέσουν κάθε Υπο­
ψίαν άπό τού; άλλου; -σημαντικού; Πελοποννησίους, χαί νά γίνω-
Ρ-εν όλοι μία ποίμνη εί; ποιμήν όταν οί Πιλοποννήσιοι δέν έχετε
μεταξύ σα; Μωρά:την, πιστευτέ με, οτι δλα διορθώνονται και
έδώθεν γίνονται δλα τά πρέποντα' εύχομαι λοιπόν νά ακούσω δ-
γλήγωρα, δτι καί δ Κολιόπουλος καί δ Γιατράκος συμφιλοτιμοΰν-
παι μαζί σας ποιος ποιον νά πέραση είς τόν κατά τών έρημω-
τών μας πόλεμον λυπηρά πείρα μ έδιίαξ» νά τρομάζω τάς δι-
χονοίας καί άσυμοαννίας, οθεν μήτε ή γενναιοτης σου μήτε άλλο;
τις δέν πρέπει νά παραξενεύεται, έάν πολλάκις γράφω πέραν τοϋ
δέοντος ύπέρ όμονοίας' μήτε από μέρους σου, μήτε άπο μέρους
άλλου τινός μοί πέρνα υποψία χαμμία. καί οί λόγοι μου χαί τά
γράμματά μου καί αύτά τά πράγματα αποδείχνουν, δτι καί σα;
εμπιστεύομαι καί σα; τιμώ, καί άπό σας μόνους προσμένω τήν
σωτηρίαν τή; πατρίδος' δ αδελφό; Κύριος Α. Λόντος θά σέ εκοι-
νολόγησε τί τοΰ έγραψα περί τοΰ κύρ Ά. Δελιγιάννη, τον έπροσ-
κάλεσα νά μή διαλείπη άπό τά; συνεδριάσει; μας, διά νά παρατη-
Ρή μήπως άπό άγνοιαν μου γένη τι άσυμφορον εΐ; τήν αρχηγίαν
σου· μεγαλειτέρα τούτου άπόδειξις περί τή; ειλικρίνειας μου δέν
Χρειάζεται.
Σήμερον ε’ςεστράτευσε καί δ Χατζή Μιχάλης σεβάσμιος, άν-
°?εΐος καί καλό; πατρ·ώιη;' τούτον συσταίνω είς τήν αγάπην
’ας καί επειδή ευτύχησε νά μήν έμπλεχθή είς τάς παρελθούσας
ύιχονοία;, ήμπορεΐ νά γρησιμεύση μεγάλως διά νά άρχίση ή πα­
λαιό εμπιστοσύνη μεταξύ Πελοποννησίων καί Στερεοελλαδιτών. .
•......................... ύγίαινε καί ευτυχεί.
6 Αύγουστου 1825, έν Ννυπλίω.
Ο πρόθυμο; πατριώτης καί φίλο; σου, Γεώρ. Κουντουριώτης.
Σεβαστέ (ΐοι άβε.Ιφέ ΚοΑοχοτρύνη !
Ελαβ ον ασφαλώς τό άπό 4 τοΰ τρέχοντος γράμμα σας καί είδα
Τους πατριωτικούς σου σκοπούς, τού; όποιους έπαινώ καί θέλω
’υντρέξει τό κατά δόναμιν είς τήν καλήν έκβισιν τών κατά τοΰ
εχθροΰ επιχειρημάτων σου' απορώ πώς δέν ε’χε φθάσει άκόμη δ
Ι'ρίβις διά νά λάβη; καί τοΰ προέδρου τό γράμμα' τό πρός αύτόν
γράμμα σου ήτο πολλά καλόν, καθώς καί τό πρός τόν 1 κουρά, τό
 232
όποιον φροντίζω νά στείλω μέ πρώτην άσοαλή ευκαιρίαν· μ’ έ-
διιζεν δ Κ. ’Αναγνώστης και ιό γράμμα τών έν ΖακύνΟω φίλων,
χαί «ίθ» τά πάντα νά άποβώσιν είς τό καλόν καί συμφέρον τής
πατρίδος· έδώ οί φίλοι δέν έπαυσαν τοΰ νά ενεργούν διά τήν Γαλ­
λικήν ύπόθισιν καί χθες συνέρΐραψαν μίαν διεξοϊικήν κατηγορίαν
εναντίον μου, μεταχειρισθέντες όργανον κάποιαν Γάλλον μέ φαί—
ιται δμως δτι έσκαψαν μόνοι των τόν τάφον των, διότι τώρα
οίΛα^ν έβγεϊ ολα τους τά σκεπαστά είς τήν μέσην,άς φωνάζουν,δλι-
γον μέ μέλλει, τήν συνείοησίν μου τήν έχω έλεοθέραν, καί τοΰτο
κανένα, όςΑλος δέν τό γνωρίζει τόσον καλά όσον ή έςοχότης σου.
Κατ’ αύτάς ελπίζω, οτι γίνεται καί ό διορισμός είς τό ύπουργεΐον
τών εσωτερικών κατά τον τρόπον, δπου πρό καιρού είχες γράψει
είς μερικούς φίλους, καί αόιό άκόμη θέλει συντιλέσει ελπίζω είς
τδ νά "λάβουν κάποιον ρυθμόν τά πράγματα" τό γράμμα τών ο­
πλαρχηγών, δπου στέλλετε πρός τδ εκτελεστικόν δέν έφάνη πρόσ­
φορο» ούτε είς ίμέ, ούτε είς τόν άδελφόν Μεταξαν,όχι διά τήν ζή-
τησιν τών 750000 γροσίων, επειδή τοΰτο ήθελε* είναι άδιάφορον,
ήποσότης τών χρημάτων είναι γνωστή, καί αί διάφοροι χρεΐαι εί­
ναι φανεραί, δθεν έσυμβιβάζετο τό πραγμα κατά τό δίκαιον καί
κατά τάς χρείας, άλλά δέν μας έφάνη προσφοράν διά τόν τρόπον
τής έκθέσεως, καί απορώ μέ τόν Κ. Ζαίμην, ό όποιος έπρεπε νά
προσέξη είς τοΰτο, διότι τά αυτά νοήματα ήμποροΰσαν νά ειπω­
θούν μέ άλλας λέξεις καί νά μήν κάμουν κακήν έντύπωσιν, ούτε
νά δίδουν λαβήν είς δσους θέλουν νά όποτριοουν τάς διχονοίας- καί
πάλιν σέ παρακαλώ, αδελφέ, καθώς ζαί τόν κοινόν άδελφόν Κ.
Λόντον νά εϊσθε προσεκτικοί είς τά τοιαΰτσ, επειδή οί ενάντιοι
ήςεύρουν νά ωφελούνται άπ’ δλα, καί είναι αμαρτία, ένώ είς τήν
βάσιν είναι ειλικρίνεια διά μερικάς φράσεις νά γενώνται υπούίαι,
ώς τόσον καί δ Κ. ’Αναγνώστης καί δ Κύριος Μεταξάς καί έγώ
έκάμαμεν καί κάμνομεν τό καλλίτερου διά νά μήν εισχωρήσουν
παρεξηγήσεις.
Εύχομαι νά ευδοκιμήσουν τά κατά του έχθροϋ σχέδιά σας και
τδ ελπίζω1 χθές άνεχώρησε ζαί δ Χατζή Μιχάλης μέ δσους ήμ*
πόρεσε νά κάμη ιππείς καί δέν είναι αμφιβολία ότι αύτό τό σώμ®
Θέλει σάς χρησιμεύσει" διά δέ τδν Γρίβα δέν ήξευρομεν ποια μέτρα
 233
ελάβεχε τώρα όπου αναχωρείτε άπό τά Βέρβενα· οας έγραψα καί
προλαβόντως, οτι επιθυμούσα να οίκονομηθή, ζαί ήμην βέβαιος οτι
σιμά εί; την εξοχότητά σας ερχονομεϊτο καλλίτερα, παρά σιμά
e‘? κάθε άλλον. ’Από τόν 'Γρικοόπην ακόμη δέν έχομεν γράμμα,
Όΐεόρομεν ότι εις τάς 31 τοϋ περασμένου ήτο αντίκρυ εις τό Κα-
τάχολο μέ τό καράβι καί τήν πρωτην τοϋ τρέχοντος έπεται νά
έοθασεν εις τήν Ζάκυνθον. At ειδήσεις της Κρήτης μέ ευχαρίστη­
σαν μεγάλως, διότι ελπίζω, ότι θέλει ανατρέψει μέγα μέρος τών
σχεδίων του Ίμβραίμη, καιαγινόμεθα νά δώσωμεν έκεΐ όσην βοή­
θειαν ήμποροϋμεν ώς πρός τάς περιστάσεις μας δέν γράφω πρός
τού; αδελφούς Κ. Λόντον, Κανέλον καί Γενναιον, έπειδή είμαι
Περικυκλωμένος άπό διάφορους υποθέσεις.
7 Αύγουστου 1825 Ναύπλιον. Ό ειλικρινής αδελφός
Α. Μαυροκορδάτος.
Φί.Ιτατε <κ1ε.1<ρέ Κο.ίοχοτρώνη?
Μέ τό παρόν γράμμα μου δέν έχώ καιρόν νά σοϋ γράψω τι πε­
ρισσότερον, εΐμή τήν ακόλουθον ύπόθεσιν, ήν παρακαλώ να θεω-
ρήσης ώς πιστός αδελφός, ειλικρινής φίλος καί φιλόστοργος πατήρ.
Η Διοίχησις θέλουσα νά ύπερασπισθή τόν αντιπερισπασμόν
τής Κρήτης μέ έπρόβαλε νά ό πάγοι έκεΐ ώς πολιτικός και πολε­
μικό; άρχηγός" τάς μεγάλας δυσκολίας καί δεινότητα τοϋ επιχει­
ρήματος είμπορεΐς νά τάς ς·οχασθής χωρ'ς έγώ νά τά περιγράψω,
^λήν διά νά βαστάξω έκεΐνον τόν πατριωτικόν χαρακτήρα, τόν ό­
ποιο» πάντοτε έδειξα, δέν ήδυνήθην άποφασιστικώς νά τό άποποιη-
δέν έλησμόνησα όμως, ότι εις τήν επιτροπήν τών πολεμικών
επροβλη'0ην άπό τόν Κολοκοτρώνην και λοιπούς φίλους του, καί οτι
10 μέγα βάρος τών στρατιωτικών Πελοποννησιακών οικαιωμα-
των είναι ολον εις έμέ αφιερωμένο», καί οτι δια τοΰτο οεν δρίλ,ω
τ°ν εαυτόν μου, έάν πρώτον δέν σέ έρωτησω καί λάβω τήν άοειάν
°οο καί τήν ευχήν σου’ διά τοΰτο λοιπόν έπειδη καλή τύχη ο
ϊραμματικός σου Κυρ. Μιχαλάκης ητον έτοιμος πρό δύω ημερών
να έλθη είς Βέρβενα, τόν έπεβάρυνα νά σας έξηγηθή διά λογου καλ-
λιώτερον Χα{ έκφρασθγϊ τούς στοχασμούς μου πρός τόν ειλι-
ζ?ινέστατον αδελφόν καί πατέρα μου Κολοκοτρώνη. Σήμερ·ν
“ληροφορηθίΐς άπό τό πρός τήν Διοίκησιν γράμμα σου, ότι διευ-
234
θυνεσαι κατ' εύθε'αν είς Καρυταινα· ιδού τον (οδήγησα νά ελθη
εις άντάμωσιν σου καί τοΰ έίωσα καί τό παρόν γράμμα μου, νά
σας τό έγχειρίση καί νά σας όμιλήση τά οσα δίκαια καί συλλο­
γισμούς τοΰ έκαμαν έπάνω είς τοιαυτην ΰπόθεσιν οθεν παρακαλώ
στοχασθήτε τά πάντα μέ προσοχήν καί αποφασίσατε καί νά μου
γράψετε ώς πρέπει τό συμφερώτερον καί φρονιμώτερον δι εμέ πρός
όδηγίαν διά νά πληροφορήσω τήν Σεβαστήν Διοικησιν έντοσουτω
περιμένοντάς τήν άποκοισίν σου μέ τόν άπεσταλμένον έπί τούτου
άνθρωπόν μου, μένω μέ τήν συνήθη ειλικρινή αγάπην καί φιλίαν.
1825 Αύγουστου 8 έν Ναύπλιο». ‘Ο ειλικρινής φίλος Σας
’Ανδρέας Κ. Μεταξας.
Πgoc τό Σε6. Εκτελεστικό? Σώμα.
Ό έξοχώτατος Κύριος Αν. Μεταξας, ό όποιος έπεβαρύνθη άπό
το μέρος ημών τών Πελοποννησίων ν άναδεχθή τόν Πελοποννη-
σιακόν τόπον κοντά εις τό ύπουργεϊον τοΰ Πολέμου, γράφει πρός
εμέ ίητών τήν άδειαν μου εις τό νά δεχθή τό βάρος μια; άλλης
δουλεόσεως, ήτις τω έπεβλήθη παρά τής Σεβ. Διοικήσεως τό νά
άπέλθη δηλαδή είς τήν Κρήτην. Σ. εκτελεστικόν, αδικούνται με­
γάλως οΐ Πελοποννήσιοι, δταν ή Διοίκησις θέληση νά στείλη εις
Κρήτην εκείνον, εις τόν όποιον αυτοί ένεπίστευσαν τήν τήρησιν
τών πολεμικών των δικαιωμάτων καί νά τόν υποχρέωση ν’ άφή-
ση τήν Πελοπόννησον καί ν’ άπέλθη είς Κρήτην, ένω ή Πελοπόννη­
σος εύρισκεται εις περιστάσεις δεινοτέρας ίσως παρά έκιίνας τής
Κρήτης· καί ένω μάλιστα ή Σεβ. Διοίκησις είμπορεΐ νά κάμη τήν
εκλογήν μεταξύ τόσων άλλων καλών καί άξιων πατριωτών καί
ίσως ά»ευ υπουργημάτων, διά ταΰτα ούτε γνώμην ούιε άδειάν μας
τοΰ διδομεν είς τό νά δεχθή έν τοιουτον βάρος, άφίνοντας τό έδι-
κον μας, καί παρακαλοΰμεν καί τήν Σεβ. Διοικησιν νά ρίψη τά
βλέμματά τη; εις κανένα άλλον καί ν άφήση τήν εξοχότητά του
νά έπέχη τόν τόπον κα! νά έπιτηρή τά χρέη, τά όποια είναι έπι-
φορτισμένος· δεν έλπίζω νά πεση ή αίτησίς μας αυτή’ δθεν μένω
ευσευάστως, Τήν 11 Αυγουστου 1825 άπό Διάσελον τής
’Αλωνισταινης. θ. Κολοκοτρώνης
Έ£οχώτατε ’.4όεΛρέ !
Χθές σας έγραφον έκτεταμένως, ήδη σάς ειδοποιώ, δτι ταυτ^ν
 235
την στιγμή έλαβον τά κατά τήν εσώκλειστον χόπιαν γράμματα
αΐζο τήν όποιαν πληροφορεϊσθε τά κινήματα τών έχθρώ», όπου τήν
^ορίακ-ην είς τάς 9 τρέχοντος άπέρασαν άπό τοΰ Μίσχα είς Νησί,
διευθυνόμενοι μέ σχοπόν νά άνέβωσιν είς τά επάνω μερ», οί όποιοι
Κινούνται πανστρατιά χαί όρμητικώς, δθεν δια τήν αγάπην τοΰ ύ-
ψίστου ζαί τής ©ιλτάτης Πατρίδος, τρίξατε μέ δσους περισσοτέ­
ρους ήμπορέσετε, διά νά ήμπορέσωμεν μέ τήν θείαν δϋναμιν νά
μ^ίαιώσωμεν τούς σκοπούς του καί »ά χαλάσωμεν τά σχέδιά του,
προλαμβχνοντες τόν καιρόν χαί τάς δέσεις διά νά μήν έλθη έφω-
Οιασμένος, καί τότε δέν χατορθώνομεν τίποτε, χαί ήμποροϋμεν νά
λαόωμεν χαί αύτους τους ολίγους τοπους οποΰ εως ώρας όέν επα-
τησαν, διό τρίξατε, τρέξατε, δέν σας βαρύνω μέ τήν πολυλογίαν,
ως αρκετός, εΐμή περιμε'νοντάς σε μένω μέ τήν αδελφικήν αγάπην.
Εξοχότατε, τόν χίνδυνον καί χρίσιμον τής παρούσης εποχής τό
γνωρίζετε χαλιώτερον άπό ολους.
11 Αύγουστου 1825. Ανδρίτζαινα. Ο άδεΛφος Σας
Δηυητράν.ης ΙΙλαπουτας.
ΖΖρΰς τό Σεβαστόν έχτε.Ιεστικόν 2ώγζα.
Από Βέρβενα άνεφέραμεν προλαβόντως, καί ειδοποιούν τήν Σ.
^ιοίχησιν τί έσχεδιάσαμεν διά ωφέλεια» τής Πατρίδος, καί βλάβην
ιού έχδροϋ, καί τόν σκοπόν τής ενταύθα μεταβάσεως μου' άφοΰ ζ-
ψθασα ενταύθα έσύναξα μερικούς στρατιώτας, ήλθε χαί ό εκλαμ­
πρότατος Άνδ. Ζαίμης, ώστε έσυμποσωθημε» σχεδόν δύω χιλιά-
®5ί, καί χθές τό έσπέρας έμοιράσαμεν τάς θέσεις, δθεν έπρεπε νά
Χτυπήσωμεν τόν εχθρόν, καί ό μέν Καπ. ’Αντώνης Κολοχοτρω-
νής μέ τόν Καπ. Δημ. Καραμέρον ζαί τινας· άλλους Καπετανέους
τ°υ Κυρίου Ζαίμη, υπήγαν άπό τό μέρος του Χρυσοβιτζιοΰ, οπού
ΕΧ°υν οί εχθροί τρία ταμπούρια δυ νατά, άτ.ό χεφαζ-ής τής Πιανας,
^πό τό μέρος τής Παλαιονταβιάς, υπήγε» ό Καπετάν 1 ρΰβας με
•ο σώμά TOU g[(j vg, ζτυπήση έν ταμπούρι οπού έχουν οί εχθροί
ει’ς τοΰ μπάρμπογλου τό» μύλον, χαί έχει μάς έπληροφόρησεν ένας
οιΧμάλωτος, οτι εύρίσκεται ένας μπέης αρχηγός των" έν σώμα
α~° ‘Αλωνιστιώτας χαί Πιανιωτας συγκείμενον, ΰπήγεν άπό τήν
Πμπεναν. Έγώ δέ μετά τοϋ Κ. Ζαίμη μέ στρατιώτας διαχοσίους
ϋπήρχμεν είς τήν μίσην, άπό εν με'ρος λεγόμενον Τουρκοχιβσυρα
23G
οιά νά ειμεθα είς θέσιν νά δώσωμεν βοήθειαν δπου ήθελε χάμει
χρεία' διά νυζτός χατελάβαμεν καθείς τήν θέσιν του, καί έκάμαμεν
καί τά συμφωνημένα σημεία διά νά κινηθούν οί είς Τζιπιανά Στρ.
Νοταοόπουλος, Τζάκρης, καί Νταγρές, καθώς καί οί είς Βέρβενα,
μ· τδ ξημέρωμα έδόθη ή άρχή τοΰ πολέμου άνωθεν τνις Ιΐιάνας,
καί έκτυπησαν τούς έκεΐ κλεισμένους είς τό Καστράχι, Θεσιν χαλά
ώ/υρωμένην, οί εχθροί άπδ τόν κάμπον ειρεξαν εις βοήθειαν, έδώ—
σαμεν καί ήμεΐς όμοίως βοήθεια; τών έώκών μας, καί χτύπησα·-
τίς τους μέ επιμονήν τους έτρέψαμεν εις φυγήν· ή ορμή τών Ελ­
λήνων καί ό ενθουσιασμός ήτο μέγας, καί ό εκλαμπρότατος Κ.
'Ανδρέας Ζαίμης, έδειξεν είς ταύτην τήν περιστασιν άνήκουστον
εύτολμίαν. καί πολεμικήν γενναιότητα, επέκεινα τής σωματικής
χαταστάσιως καί τοϋ επαγγέλματος του, καί δλα ταΰτα συνετε-
λεσαν, είς τό νά κερδίσωμεν μίαν νίκην, κυριεύσαντες τό Καστρα-
κι, φονεύσαντες εως έκατόν πενήντα Τούρκους, συλλαβόντες είκο­
σι ζώντας, μεταξύ αυτών έφονεύθη καί εις αξιωματικός, έπήραν
ζαί οκτώ ταμπούρλα.
Συγχρόνως έχινήθη καί ό Καπ. Άντώνης, άλλ’ επειδή ευρεν άν-
Οίσιασιν δυνατήν, δέν έπροώδευσεν ό δέ Στρ. Γρίβας, δέν ήξευρομεν
ακόμη οποίας δυσκολίας άπήντησε, καί άπεσύρθη χωρίς νά κάμη
διόλου ντουφέκι, άν καί έκ τών δύο> τούτων θέσεων ήθελε γίνει
επιτυχία, βέβαια ήθέλαμεν αφανίσει δλούς τούς είς Ντάβια εχ­
θρούς καί κάθε άλλον σχοπόν μας ήθέλαμεν τελειώσει. Άλλά καί
άπόΤζιπιανά όπου έπεριμέναμεν νά έλθουν κατά τήν επάνω Χοέπαν,
Τρίκορφα καί Περθώρι, ούτε έφάνησαν, ούτε ήχούσθησαν είς έκείνας
τάς θέσεις, και δέν ήςεύρομεν εως ώρας άν έχινήθησαν, ομοίως χαί
άπό Βέρβενα άν είχαν έλθει εις θάνα, καί Βουών κατά τά σχέδια.
Περικλείω καί γράμμα τοΰ στρατηγού Κολιοπούλου, έν ώ πιρι-
κλείονιαι καί δύο άλλα αντίγραφα, έκ τών όποιων βλέπετε τά κινή­
ματα καί σκοπούς τοΰ Ίμβραίμ Πασά. Εις Ίσαρί εΰρίσκεται μία
δόναμις εχθρική. Καί τοσοΰια μέν άχρις ώρας, εως αΰριον δέ σκε-
■πτομενος ο,τι σχεδιάσωμεν ανάλογου τών περιστάσεων, θέλομε1'
παλιν αναφεοθή. Ο στρ. Νικήτας ήλθε χθές είς Δίβρην.
Τή 12 Αυγουστου 1825, ‘Αλωνίσιινα. Ό ευπειθής πατριώτης
θ. Κολοκοτρώνης.
 237
"Έχ.Ιαμτ^ότατι Γεπχί ’-άργι/γέ !
Γην ύεσινήν νύκτα έλθών έδώ διά νά μάθω ποΰ εβρίσκεσθε, κ»!
να έλθω εί δυνατόν εις άντάμωσίν σας διά νά δμιλή,σωμεν χαΐ νά
σχεδιάσωμεν πότε πρέπει νά ριφθώμεν δλα τά διάφοοα τάγματα
°·ά νά γαλάσωμεν τούς Μύλους καί έγραψα τήν ν'κην τών ‘Ελλή­
νων κατά τών άρα'πιδων, καί σάς έδιδα τήν γνώμην μου είς τό
~ερί τών Μύλων κεφαλαιον οί άνθρωποι τους όποιους σας έστειλα
με αυτό μου τό γράμμα δέν έπέστρεψαν εΐσέτι.
Ταύτη τή στιγμή έπέστρεψαν οί απεσταλμένοι τοΰ στραιηγοΰ
^οταρα δπου άπό χθές έστειλα προς τήν εκλαμπρότητα σας μέ
τό γράμμα του ’Έλαβον τό αδελφικόν γράμμα σου χαί είδον τά έν
°ΰτώ, τήν νίκην δπου έκάμετε καί τήν καταστροφήν τών έχθρών
'χάρην καί έδίξασα τόν θεόν ό στρατηγός Νοταρας άμ« δπου είδε
τόν φανόν δπου έκάματε, καθώς τόν είχατε οδηγήσει έμίσευσε και
τρεις ώρας πριν ξημερώοη έφθασε έδώ είς τήν Χρε'παν, καί μέ τό
φώτισμα έ'πιασε τά ταμπούρια όπου τήν άλλην φοράν εϊχε πια­
σμένο ό φίλιατός σας Γενναίος' παρομοίως καί έγώ άμα οπού
Εϊδα τους φανούς δπου μάς έκάματε, έςεκίνησα άπό τά Βίροενα
μέ δλα τά σώματα τών λοιπών αδελφών πανστρατιά καί έςημε-
Ρωθηκαμεν οχ: είς τοϋ Θάνα καί είς τό Βουνό δπου μα; εϊχετε
°5ηγήσει, άλλ’έπλησίάσαμεν εις τόν εχθρόν, και άλλοι έτοποθε-
τήθημεν κατά τών έν τή Σιλίμνη έχθρών καί άλλοι ε’ςτάΤρί-
Χ5ρφα καί άργίσαμεν τόν πόλεμον' μόλις μετά τό φθάσιμόν μας
εωί μία ώοα άκουσαμεν τό ντουφέκι δπου έκάμνετε μέ τους Τούρ-
χ°υς, χαί ρίκολούθωί δέν άκούαμεν, μάλισια μερικοί ψυθιρισμοΐ
μ®ς έκαμ.νον νά στογασθώμεν ν ακολούθησε τι απευκταίου εις τής
Ηιάνχς πόλεμον* ημείς ιός τόσον πολεμήσαντες με τούς έν Σι-
λίμνη τούς έςώσαμεν άπό τό χωρίον, τούς έπήραν οί Ελληνες τά
πλιάτζιΧΙχ τους, τά όποια δέν έπρόφθασαν νά πάρουν, έπήραν δύο
σ*ΐμαίας( κϊ; τοΰς κατεδίωζαν κακώς έχοντας κατα τό μέρος τών
Μόλων, τήν ιδίαν τύχην έλαδον καί οσοι ήλθον έκ Τριπολιτζάς, άπό
■$υς οποίους έπιασαν δυο, καί έσκότωσαν καί ικανούς άπο τα σώ­
ματα τών όποιων άφησαν οί Τούρκοι τινα, επειδή καταδιωκόμενοι
CcV έπρόφθασαν νά φορτώσουν ολους τούς σκοτωμένους· άφοΰ έ-
παυσ&ν ό πόλεμος όπου ή έκλαμπρότης σας έκάμετε εις τήν
 238
Πιάνα* χαί οί εχθροί έςέγνιασαν, ήρχετο πρός ήμας καί έκιιθεν
μία κολόνα, τήν οποίαν χαί εκείνην έχαλάσαμεν, σχοτώνοντες τόν
ταμπουρλιερην, τοΰ όποιου τό τζμποΰρλον έπήραν οί "Ελληνες, χθές
έπολέμησαν χαλά χαί τόν εχθρό* τόν κατεοίωξαν μέ μεγάλην κα­
ταισχύνην του χαί φσβον, ό πόλεμός έβάστασεν έως εις τάς 8 ώ­
ρας χαί τά στρατεύαατα έτοποθετήθησαν είς τά κάτω Τρίκορφα
τά πλησίον τής Τριπόλεως, εσταθηκαν εκεί δλην τήν νύχτα, καί
σήμερον πρωί μετά τών αδελφών Γενναίου, Ζαχαροποόλου χαί τών
λοιπών έπέρασαν χαί έτοποθετήθησαν είς τό Βαλτέτσι, επειδή χαί
γυμνοί ήτον οί στρατιώται, διότι ήλθον χωρίς κάπες χαί πελα­
σμένοι διότι ένα μόιον ταίνι ψωμί έπήρεν δ χαθείς' σήμερον τούς
προφθάνετ έχει ψωμί, επειδή ε’ογαλα σουρουτζή άπό χθές τό βράδυ
πρός τόν είς Βέρβενα φροντιστήν οιά νά τούς στείλη δσον τάχος"
ό άδελρός Κυρ Κανέλος έπειράχθη χθές άπό σφοδρόν πυρεττόν, καί
τό δείλι μέ πέντε έξ ανθρώπους «μίσευσε διά τα Βέρβενα. μένω.
τή 13 Αύγουστου επάνω χρέπα.
Ό πηγεμός του Γενναίοι) είς τό Βαλιέτζι έγένβτο μέ τά στρα­
τεύματα, ές αιτίας δπου δέν ήκούετο καλά ή γενναιότης του, τόν
άρησα ολίγον πειραγμένον άπό τήν κάψαν, καί όταν έμίσευσα τοΰ
άβγάτησε περισσότερον, μάλιστα τή* νύκτα έκαμε τόσον κρύος
ώστε εγώ δπου έκοιμήθηκα είς τό ταμπούρι τοϋ Νοταρά μ’ δλον
δπου είχα καί χάπα έχινδύνευσα νά ξενυχτίσω' δθεν τό μεγάλον
κρύος χαί ή έλλειψις τοΰ ψωμιού φαίνεται νά τούς έκαμε νά υπά­
γουν είς τό Βζλτέιζι, διά νά ευρουν κανένα ξύλο* νά πυρωθοΰν
καί νά τούς προφθάση καί τό ψωμί νά φάνε τίποτε, τήν ώραν δπου
έμίσευσαν διά τό Βαλτέτσι έχίνησε καί ό Γκρίιζαλης άπό ε’χεϊ, δστις
έλθών εί; εμέ μέ τά είπε κατά παραγγελίαν του Γενναίου' α’φοΰ
σι έδικοί μας έτραβίχθησαν άπό τά Τρίκορφα, ήλθον τινές καβα-
λαραΐοι είς τόν κάμπο* μεταξύ Συλίμνη; χαί Τρίκορφων, ώστε μάς
έκοψαν τήν κοινωνίαν, χαί εγώ δέν ήδυνήθην πλέον ν’ άπεράσω
είς τό Βνλτέτζι" καί νά ενωθώ μέ τοΰί έκεΐ' όΟεν ενωμένος μέ τό*
Νοταρά ηλθομεν έδώ εις Ρυϊνόν, ούτε εντεύθεν θεωρώ δυνατόν *α
ειδοποιήσω τά διατρέχοντα τών είς τό Βαλτε'τζι' άφου χθές όπου
οί Γοΰρκοι ήτον ξενιαστοι δέν ευδοκίμησε τό κάψιμον τών Μύλων
τοίρα τό βλέπω δυσχατόρθωτον, επειδή οί Τούρκοι τούς ώχύρωσα*
 239
^ανταχόΘεν, χαί έδωσαν όλη» τους τή» προσοχή» είς ούτδ, έίτει-
λαν χαί ταχυδρόμους πρός τδν Ιμβραιμ Ιΐασα, σήμερον στ»χό-
Κεθα εδώ χαί παρατηρούμε» τα κινήματα τής έχλσμπρότητός σου-
®ι αύριον τί άπόρασιν Θά κάμη; ή έχλαμπρότης σου τδ ήξ.’ύρεις'
θεωρώ δμως, δτι τα στρατεύματα είς ταϋτα τά μέρη δυσκόλως
®* οίκονομηθώσι, καί πρδ τοΰ έ?χομ.οΰ τοΰ Ίμβραίμη έστοχαζό-
Μη» άναγκαΐον νά συγκροτηΘώσι μονιμως, καί νά έπαυξηθώσι δύω
σ*ρσ.τόπεδα ικανά δποΰ νά τοΰ συστε/ουντά γενικά του κινήματα,
τϊ οποία Θεωρώ, δτι άλλου ποΰ δέ; είνα,ι τρόπος νά οίκονομηθώσιν
ες αιτίας τών τροφών είμή είς τά Τζιπια·α καί Δάλιανα, ο Ζνΐμης
Ο Νοταρας μέ τούς Καλαβρυτινούς, ΚορινΟιους, I ριπο'Μτ,ιώτας
*αί ’Αργείου.-, είς τά Τζιπιανά, τά δέ άλλα σώματα είς τά Δο-
λίανά· ά» έβγουν καί Σπαρπαταΐ σηστένειαι καί κανέν άλλο είς
εχεϊνα τά μέρη δπου ήτον δ Αποστόλη; διά νά λαμβάνουν χαί
εκείνοι τήν τροφή» των άπο τό Άστρος, είδε μή άν πολυχρονήση
«ύτδς ό τρόπος τοΰ μερισμού τών στρατευμάτων έζ αίτιας τής
ΐ®λαιπωρίας ζαί τής έλλείψεως τής τροφής πολ) ά ολίγοι Οά μεί-
νσυν χαί Οά είμεθα ανέτοιμοι’ άπδ τδν Σουρουτζήν έλαβον τδ άδελ-
?'·κόν οας, ίοον τόν έρχομόν σας είς τήν Πιάνα, άκούσαμεν ζαί τήν
φωτιά χαί σάς έκάμαμεν χαί ήμεΐς έδώδεν· έγώ στέκω σήμερον
έδώ διά νά παρατηρήσω τί γίνεται, καί αύριον κάμνω ολον τόν χυ-
*λον άπό τά Τζιπιανά 5:ά νά υπάγω δπου εϊ»αι καί οί άλλοι διά
να μήν ή<αι μέ τήν υποψίαν μου, έως τό έσπερας ά< μάθω ποΰ
51ναι καΐ ήμπορέσω νά έλθω νά σέ ανταμώσω Θέλει άπεράσω έως
°>υτου χα; ετε(τα νά πηγαίνω ιός άνωτέρω (α).
Γή 13 Αύγουστου ‘Ροίνό. 'Q άδελφός Σας
’Ανδρέας Αόντος

,α; ‘Ως προς τήν «ν Χρίπα καί Ροίνώ γριφεΐσβ» επιστολήν ταύτν,ν τοΰ Ανάρια
πιραχνφοΰμυν, ονι τά καθέκαστα τής κατά τήν Συλψ,ναν και Τρίκορφα συγ-
^Ρ^^θδίοης μάχης περιγραφόμβνα έν αυτή δέν είναι άκριπήκαί αληθή· ίώτι αναφέρει
ς·? °«0< °Τζ 01 Ελληνες έζωσαν τού; έν Σνλίανη ώχυρωαένους Τοορχους, μετά ταύια
*03ν τήν αυτήν τύχην και οί έν Τριπολει εξελθοντες* καί εαοριενως ρυτά τδν σνόλε-
τ,°υ Κολ°κ°τρώνη, άφοΰ οί εχθροί έξέγνιασαν έκίνησε μία κολώ»α κατά τών έν
? *ορφοις χαι Συλίανη Ελλήνων, άλλ’ έχαλάσθη ύπ’ αυτών. Έ»ώ ολα τά πίρίστατιχά
31 σ<^»εβηιαν έκ διαλειμμάτων κατά διαφόρους έποχάς το 3ν κβΐόπιν του
W> άναφίρα, άλλά διά αιά; καί συνεχώς ώς εφεξής.
 240
ΠΡΟΣβΡΙΝΙΙ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΥΠΟΠ'ΓΕΙΟΝ ΤΟΪ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΙΙρός τόκ γίΓίχόκ άς>χηγό>· Θ. Κο.Ιοχοτρωι ην.
ΕλήφΘησαν αί πρός τήν Διοικησιν καί πρός τό ύπουργεΐον ιοίτο
άναφοραί σου σημειωμένοι έπί τών 12 τοΰ ίνεστώτος· τά ένίια-

Οί Ελληνες περί τό λυκαυγές άφιχθέντες άπό Βέρβαινα εις Συλίμναν καί Τρίκορ­
φα καί όχυρωθεντες, ήρχισαν νά πυροβολώσι κατά τών Τούρκων, οχύρωμα κατά ό-
χυρώμ.ατος. ’Αφού δέ ό Κολοκοτρώνης, νικήσας τους έν Πιάννη Τούρκους, πολλά
πρωΐ άπήλθεν είς Ά’λωνίσταιναν, οι μΐ:ά τήν ράχην διασωθέντες Τούρκοι, ν.νώΟησαν
μετά τώ·'λοιπών έν Δαβίδ, άποτελεσαντες ούτω δύναμιν έκ 1500 άνδρών. Το’τε έξήλ-
€ον καί οί έν Τριπίλει ύπέρ τούς 1200, οϊτινες ένωβέντίς μετά τών ώχυρωμένων εί;
Συλίμναν καί Τρίκορφα 1000 περίπου, ώρμησαν ύμοθυμαδον καί άθροοι χατά τώ*
Ελλήνων άλλ' άνθορμησάντων τών Ελλήνων μετά πλείονος γενναιότατος έτράπησαν
είς φυγήν μετά μια; ώρας φο^υθίντες ύπέρ τών 170· οί δ’ Ελληνες εχυρί-
ευσαν το Καστράκι τής Συλίμνης, καί άλλα οκτώ οχυρώματα, έλαβον δύο σημαία;
καί άλλην λείαν’ ουτω συνέβη
Επίσης ό Κ. Λοντος παραλείπει είς την επιστολήν του. ταΰτην ν’ άναφερη το
ποτό* τών φονιυΟεντων Τούρκων καί αναφέρει λανθασμένω; οτι μετά ταΟτα ήλθον
Τούρκοι ιππείς εις τήν πεδιάδα μεταξύ Συλίμνης καί Τρίκορφων, διότι έκτος δτι
ιππείς δέν ήλθον, ήγνόει φαίνεται *αι τήν θεσίν, διο’τι τδ μεταξύ τής Συλίμνης και
Τρίκορφων διάστημα, δέν είναι πεδιας, άλλά πεπληρωμίνον άπο σειράν λόφων.
’Αλλ’ δ Κύριος Λοντος ήτον πολλά φυσικόν νά περιπεσρ είς τ’ ανωτέρω λάθη, ε­
πειδή δέν ήτον αύτοπτης κατά τήν ρηθεϊσαν μάχην ίν' άντιληφθή καί περιγραφή
ακριβώς καί αληθώς τά συμβεβηκότα ταύτα, ώς αντιπρόσωπός τού ‘Αρχηγού. Διότι
άναχωρών ό Κολοκοτρώνης άπο Βέρβενα κατέλιπεν έπ» κεφαλής τού στρατού εκείνου
τον Ανδρέαν Λοντον (μολονότι ουτος ϊδ.ον σώμα δέν είχε) τον Κανέλον Δελιγιάννην
καί τδν υιόν του Γε»ναϊον. Αλλ’ άναχωοήσαντες ούτοι έχεϊθεν κατά τήν διαταγή7
τοΰ Κολοκοτρώνη ινα έπιτεθώσι κατά τών έν Τρικόρφοις ώχυρωμένων *ΧθΡ®ν» ® μεΫ
Καν έλος άσθενήσας καθ’ οδόν έπανήλθεν είς Βέρβαινα* ό δέ Άνδρέας Λόντος (α­
γνοώ διά τίνας λόγους) άπεσπάσθη άπδ τον στρατόν καί μιτέβη μετά τών ολίγων
του είς Βαλτέτσι, μίαν ώραν μακράν τών Τρίκορφων, καί άφού ίλαοε πέρας ή έν
Τρικοοφοις καί Συλίμνη ανωτέρω έκτεθεισα μάχη, άπήλθεν έκείσε είς τδ στρατόπε-
δον. ’Αλλά μετά 1| 2 ώραν άνεχώοησεν είς επάνω Χρέπαν, 3[4 μακράν τού στρα­
τοπέδου, καί έχειθεν άντί νά ε’πιστρεψη εις τό σιρατόπεδον μβτέβη είς ‘Ι’οϊνον. Έν
τευθεν βέ μολονότι ήδύνατο εύκολως και ασφαλώς νά μεταβή εί; Ιΐιάνναν μίαν ώ*
ραν μακράν, οπού εύρίσκετο ό Κολοκοτρώνης, είτε είς Βαλτέτσι, έπροτίμησεν 8’μωί
την είς Τσιπιανά άναχώρησί/ του και μετά οδοιπορίαν δύω ημερών έφθασεν είς Be?"
6αιναν. ό σκοπός δέ τής διεξοδική; ταύτης περιοδείας του φαίνεται ότι ήιον, Γνα λα"
βη πέρα; έν απουσία του ή πραγματοποίησή τού σκοπού τών Ελλήνων περί τήί
καταστροφής τώ< μύλων τ?,ς Δζοιας καί Πιάννης, δπερ ένόμιζε δυσκατορθω'®7
πράγμα» ώς αναφέρει είς τήν επιστολήν του.
Εκ τουτω* όλων ά :;οδεικνυεται δι’ ήν αιτίαν δέν ητον αύτοπτης είς τήν μάχ’Λ7 ®
Α»ντος' άλλά τούτο καταφαι εται ως έκ τού γράμματος τή, έπιοτολής, τού συγ//07'’
το; τήν παρουσίαν του* διότι εις άλλα; λέξεις περιλαμβάνει το πρόσωπόν του και ε&»
 241
λ®μβα«όμενα έγνωσθησαν, καί τά άποσταλέντα τρόπαια παρελή-
Φθησαν. ’Εκλαμπρότατε/ Τό υπουργείο» τούτο συντόμως άπαντα είς
τα γραφόμενα σου, καθδ έπλχρώδη χαράν καί άγαλλίασιν διά τήν
χατά τών άοάβων τερπνοτάτην *®ι λαμπρότατη» έπειτα άπό τό-
®°υς καί τόσίυ; κόπους καί θυσίας τών 'Ελλήνων νίχην καί θρίαμ­
βον καί βέβαια κατά τά σχέδια τοΰ γενικού ’Αρχηγού, οί "Ελλη­
νες έπρεπε μονονουχ! νά. είσέλθωσιν εις τήν Τρίπολιν καί νά χατα-
σφάξωσι τους εν αυτή μέ τήν ‘Ελληνικήν των δρμήν, εκδικούμενοι
τδ αίμα τών πεσόντω» είς τάς ποολαβοΰσας μάχας αδελφών των,
τό όποιον καί προσμένομεν νά τδ μάθωμε» μέ οεύτερόν σας γράμ­
μα- τό δίπλωμα τοΰ ήρωος Σημαιοφόρου Μιχαήλ Παπά ’Αθανα-
σοπούλου, τού άριστεύσαντος καί στήσαντος τήν σταυροφόρον του
σημαίαν έν τω μέσω τής αγέλης τών έχθρών, θέλει σάς σταλή
μέ δεύτερο» χωρίς άλλο. ’Εν Ναυπλίω τή 1 4 Αύγουστου 1825.

Γενναιότατε και Αγαπητέ μοι άόεΛιρε !

Πολλά βραδέως έλαβα τδ άπδ 10 τρέχοντος γράμμα σου χαΐ

διά τοΰτο αναγκάζομαι καί έγώ νά σοι άποκριθώ βραδέως- έμαθα
τάς νίχας σας καί έχάρην άπδ καρδίας, ευχόμενος νά σέ ακούσω
'Ίκητήν καί τροπαιοΰχον καί κατ’αύτοΰ τοϋ ’ίμβραίμ Πασα- άπδ
°σα σονωμιλήσαμεν και άπό όσα σοί έγραψα πολλακις δεν αμφι­
βάλλω, οτι πιστεύεις τήν ειλικρίνειαν τών ευχών μου, διότι τά
φράγματά μας δέ» συγχωρούν πλέον ζηλοτυπίας καί φιλοπρωτίας.
Πρόκειται περί ΰπάρξεως καί είς τοιαότας περιστάσεις πρέπει τις
ήναι μωρός ή δαιμονισμένος, έάν δέν συντρέχη άπό‘καρδίας εις
τήν διόρθωσιν καί όρθοπόδησιν τών πραγμάτων μας.
Είσαι είς άπό τους ομογενείς, δ όποιος έχεις να χάσης περισ-
σ°τιρα, έάν δυστυ^ήσωμεν, έπειτα δ πολεμικός σου βίος εέν σ’ έ-
^έπλεζε» ίίς τά έμπερίεύματα τών κατοιχούντων τάς πόλεις, οΘεν
ε^> έπίστευσα και έκηρυξα, οτι Θέλεις άγωνισΘή πατριωτι-

σ·λλας ό’χι! π. χ. άλλου μέν λέγιι οτι έκιντσαμεν και άλλου έκίνησαν και καθεξής,
^ρός τουτοις όπ <5έ.ν παρευρέθγ] ·1ζ τήν μάχην, άλλ έμεινεν είς Βαλτέτσι ως άνωτερω
° Ανδρέας Λοντος, είναι γνωστόν είς ολους τους εκεϊσε εύρεΟεντας οπλαρχηγούς, *ej
|Ααλιοτα είς τον Ιωάννην Παπατσώνην νυν ύπασπιστήν τής Α. Μεγαλειότητας xoct
€U* Ίον Ανδρεαν Κο-τίΛζν Ταγματάρχην, τών όποιων έπικαλούμεΟα τήν μαρτυρίαν.
 242
χώς χαί έκουσίως δέν θέλεις καταδεχθή τίποτες άπό δια έμπθ?ι*
ζουν τήν ε/ωσιν χαί σύμπνοιαν τών πατριωτών.................................
Τή 14 Αύγουστου 1825, Ναύπλιον. Ο Πατριώτης άδελτός σου
Γεώργιος Κουντουριώτης.
’Εκλαμπρότατε Γεηκε ’-αρχηγέ !
Καθώς χαί προχθές τό δείλι καί τήν προψεσινήν νύχτα σας
έγραψα οτι έμελλον νά μισεύσω άπό τό Γωϊνό, χαί νά υπάγω
νά ενωθώ μέ τούς λοιπούς άδελφούς μα;, μέ τόν φίλτατόν σας
Γενναϊον χαί Ζαγαρόπουλον, οιά νά εύρίσχωμαι μαζί του;, και νά
τούς έβγάλω καί άπό τήν υποψίαν διά τον εαυτόν μ.ου, χθές ρω­
τώντας τό ακολούθησα, καί έμπραζάρησα τόσον όγ^ήγωρα, ώστε
μέ τόν ήλιον πρός τό εσπέρας έρθασα έδώ, μέ σκοπόν νά μισεύσω
σήμερον νά ένωθώ μέ τούς άδικούς μας, άλλ άμα πρωίας έφθασαν
ένταυδα σήμερον πανστρατιά’ ή αιτία τής άναχωρήσεώς των ακο­
λούθησε μέ τό νά έλαβαν είς τήν μισήν ώρα τής νυκτός γράμμα,
άπό τόν μπουνάρο, δπου ήτον διωρισμενος εις τό άνεμοδοΰρι και
τιύς Ιλεγεν, δτι ό Πασας είχε φθα'σει είς ντενιε'μπεϊ καί Σινά-ου'
τρεις ώοαί προ τοΰ λάβουν αύτδ τό γράμμα είχαν ίδεϊ καί τά διω-
ρισμένα σημεία είς τόν τόπον τοΰ ούτου καραβουλίου.
Τά δέ πρακτικά των εϊναι τά ακόλουθα.
’Κχυρίευσαν ές έρόδου τρία ταμπούρια είς τόν Μύλον τοΰ Κο-
τρωνιοΰ όμοΰ χαί τό Καστράκι, έκαυσχν καί τον Μύλο καί έσχο-
τώθησαν καβελαραϊοι καί πεζοί κα! πληγωμένοι ύπέρ τούς πενήντα
χαί άπό μέν τού; έδικούς μας έφονεύθη ό καπετάν Θβοοωρακης ‘Λγρι-
ανίτης, κα*άλλοι δύο στρατιώται, χαί λαβωμένοι ές, τέσσαρα ά­
τια λαβωμένα χαί ένα είς τόν τόπον άπό τά έδιχά μας’ μετά τό
νεΰμα έπήγαν οι έδικοί μας είς τό επάνω τζουρούμι τής Νταβ'.άς,
δπου ήτον τοποθετημένοι 150 Τούρκοι καί τρεις κολόνες εις τον
κάμπον και πολεαοΰντες τούς ένίκησαν, τούς έ'τζάκισαν, χαί έχυ-
ριευσαν δυω ταμπούρια, δπου ήτον ένα ταμπούρι επάνω άπό τόν
Μύλον τής Λαδιάς, καί ένας πύργος άπό κάτω, τά έκυρίευσαν καί
αυτα εκαυσαν καί τόν Μύλον τόσον τούς έκαμαν, ώστε ίβιάσθησαν
οί ταχτικοί πεζοί, καί ή καβάλα δπου ήιο/ εις τόν χάμπον ν’ άπο-
σνρθώσι χαι ν άπεράσουν πέρα άπό τό ποτάμι άπουκάτώ είς τό
παλιόκαιρο’ καί εΐ, αυτόν τό» πόλεμον έκεΐ έσχοτώθςσκν χαί
 213
βπληγώθησιν άπδ wj; εχθρού; υπέρ τού; εκατόν σαρα’ντα κα! άπό
^ύς έδικου; μα; έπληγώθη ένας' εύρηκαν οί ’Ελληνες εις τούς
δοω Μύλου; μέσα, και εις θεμονίαΐς, ύπέρ τά χίλια μέτρα γέννη­
μα αλωνισμένο, αρκετά πακιρικά και σζουτικά, τά όποια τά εκαυ-
<ταν δλα.
’Από μέν τούς σκοτωμένου; ιππείς έπήραν δύω άτια ci έδιχοί
μας, έπήοαν οκτώ μουλάρια καί ύπερ τά τριάντα άλογογάϊοουρα
όποΰ εΰρον εί; τούς Μόλου; καί εΐ; τά ταμπούρια, κα! αρκετά
τουφέκια.
’Εχομεν λαβωυ,ένου; εΐ; τό μέρος μας, έκτος τών ανωτέρω
ύπέρ τούς 15, αυτά τά χθές θιατρέςαντα τά έως τάς «δώδεκα
ώρας· παρακαλοΰμεν καί τήν εκλαμπρότητα σας νά μας φονερώ-
σητε τά καθ' ύμα;, επειδή έθεωρήσαμεν, οτι διήοζεσε τδ εσπέρα;
έπί πολύ δ πόλεμος αυτόσε.
ΐς τα προτητερινα γραμμαια μου σ εοαλα εις υποψίαν περί
τή; υγείας τού Γενναίου, ήδη σάς ειδοποιώ, ότι δ Γενναίος ύ-
γΐϊίνεΓ πόσον έκαμε τό χρέος του είναι περιττόν νά σα; κάμω
τήν περιγρζοήν, επειδή τδν γνωρίζετε άπό άλλην φοράν τδν στρα­
τηγόν Κανέλαν έχομεν άσθενοΰντα, είναι όμως έξω κινδύνου' έ-
°τείλαμεν νά τοΰ φέρωμεν ιατρόν. Ταΰτα καί μ’ δλον τό σέβας
μένω. 15 Αύγουστου 1825 Βέρβενα. Ο αδελφός Σας
’Ανδρέας Λόνιος.
Περιμένομεν μέ τόν παρόντα σουρουτζην τήν άπόκρισίν σας καϊ
βδηγίαν Σας.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣ1Σ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΙΤρος τόν "Εχ.Ια/ιπρύτατον Αρχηγόν Θ. Κο.Ιοχοτρώνην.

Καί προχθές τό υπουργείου τοΰτο σα; έγραψε μέ τούς άπε-
°ταλμέν'>υ; εντεύθεν άγωγιάτας, φέροντας τό παξειμάϊι εί; άπάν-
Τητιν γραφής σας, σημειωμένης έπί τών Γ2 του ένεστώτος,
σ^γχαιρ.όμενον καί άγαλλωμενον διά τά; λαμπράς καί τερπνάς
ν:κας, τάς οποίας έκάματε κατά τών Αράβων, ίοεάζον ένταυιω
τγ)ν εκλαμπρότητα σα; καί δσα; τροφάς κα! πολεμοφόδια μέχρι
’’'ήί ήμέρας εκείνης σα; άπέστειλεν, ήδη δέ πάλιν σπιύδ'ει νά σας
®ΜΪΧαΡ§ διά τάς δευτέρας νικάς, ά; έκάματε μετά τάς πρώτα»
10*
244
ζατά τώ> ιχθρώς χαδώς ένδίαλάμβα,ε τό χθεσινόν προ; τά ύ“
πουργκϊον τοΰτο έγγραφόν σας καί νά σά; φανέρωση διά της π«-
ροόσης τήν όσην γαοάν ήσθάνθη, καί δτι διαμένει εις άπειρου; ελ­
πίδας περί τή; τελευταίας καταστροφής κ«ί άφανισμοΰ τών Αρά­
βων, έπιστηριζόμενον είς τήν σΰνεσί'ν σας καί πολεμικήν εμ­
πειρίαν, μέ τήν οποίαν έγ^αράττετε εις τάς καρδίας τών οπλαρχη­
γών χαί στρατιωτών τήν έκδίζησιν καί τήν έλλγρίκήν προθυμίαν
νά τρέχωσιν αυθόρμητοι ζατά τών ’Αράβων...........
Έν Ναυπλίω, 16 Αύγουστου 1825.
'Εκλαμπρότατε Λρχηγέ !
Έλαβον διάφορα γράμματά σα; είς τά όποια δέν σε' άπεκρίθην
περιστατιχώς, ούτε τώρα ήμπορώ νά τό χάμω, διότι ό χαιρό; δέν
μέ τό σσγχωρε: ζαί οιά τούτο περιορίζομαι είς τό νά σας εί'πω
μόνον τήν ανέκφραστου χαράν τήν όποιαν έδοκίμασαν ολοι οί κα­
λοί πατριώται διά τά; λαμπρά; νίκα;, τάς όποιας οί Έλληνες
κατά τών εχθρών έκαμα*, οδηγούμενοι άπό τήν δύναμιν τοΰ Θεοΰ
ζαί άπό τήν έδιχήν σου στρατιωτικήν σόνεσιν ζαί εμπειρίαν εις
ταϋτα ε’πιστηριζόμενος περιμένω όσον ταγός νίχας λαμπροτε'ρας
τών πρώτων καί είθε! ‘Ο ειλικρινής φίλος Σας
Έν Ναυπλίω τή 16 Αύγουστου 1825. ’Ανδρέας Κ. Μεταξας.
Μετά τάς νικάς τών 'Ελλήνων είς Πιάνναν ζαί Δάβιαν,
οί μέν τοΰ στρατοπέδου Βερβαίνων Έλληνες έπανήλθον
είς τήν θέσιν των χαί μετά ταϋτα έτοποθετήθησαν είς άγιον
ΙΙέτρον· ό οέ Ζαΐμης, ΙΙλαπούτας χαί λοιποί διετάχθησαν νά
συγκεντρωθώσιν είς Δημητσάναν. Ο δέ Κολοκοτρώνης, ε­
πειδή, ένεκα τής στερήσεως τών τροφών, έδυσχολεύετο νά
συγχεντρώοη στρατόν ικανόν ί'να έπιτεθή άΟροως χατά τοϋ
πολυαρίθμου και ίσχυροϋ έχθροϋ, ή δέ Κυβέρνησές δέν έ-
χορήγει τά μέσα είς τήν φροντιστιζήν επιτροπήν διά νά
προμηΟεύση τ αναγκαία, ούτε ό Γόροων πρός δν είχε
γράψει διά προμήθειαν τροφών άπέστειλε, διότι καί ούτος,
καίτοι άνταποκρινόμενος μετά τών κομιτάτων τής Εώ-
ρώπης, έστερεΐτο- ήναγζάσθη να μεταβή είς Ναύπλιον,
άφ’ ενός μέν διά νά συνεννοήΟή μετά τής Κυβερνήσεων
 245
ota τήν προμήθειαν τών τροφών, χαΐ άφ’ ετέρου ένα έχχι-
νήση τά έκεΐσε ευρισκόμενα στρατεύματα 4000 περίπου?
έξ ών τό πλεΐστον ήτο μή Πελοποννησιακόν, άτινα μόνον
πρός τό θεαθήναι διέμενον έχει.
Ό Ίβραίμης άπελθών είς Τρίπολιν, δτε έλυπήθη μαθών
τά γεγονότα τής Δάβιας καί Πιάννης, και μάλιστα τήν
πυρπόλησιν τών Μύλων. ’Έμεινε δ’ έχει μέχρι τής λήξεως
του Αύγούστου’ δτε άπεφάσισε νά έπαναλάβη τήν έκ-
στρατείαν του. Άλλ’ αντί νά κινηθή κατά τών έστρατοπε-
δευμενών εις Άγιον Πέτρον ή εϊς Δημητσάναν ‘Ελλήνων
παρ’ ελπίδα εισέβαλε πρός τήν επαρχίαν Σπάρτης. Οί δέ έν
άγιω Πέτρω "Ελληνες ύπό τόν Λ,όντον, Καν. Δελιγιάννη,
Γενναΐον καί Ιωάννην Νοταράν έκινήθησαν κατόπιν αύτοΰ,
μεθ ών ήνώθησαν καί οί άπό Δημητσάναν έλθόντες Ζαϊ-
μης, Πλαπούτας, και λοιποί’ ό δέ Νικήτας άναχωρήσας
άπό Δημητσάναν μετά τοΰ πλείστου στρατού μετέβη εις
Γεωργίτσι καί Καστανιάν του Μιστρός, έκτύπησε Τουρ­
κικόν τι σώμα, καί έφόνευσεν ύπέρ τούς 50' έκ δέ τών
Ελλήνων έφονεύθησαν 6. Έντοσούτω ό Ιμβραϊμης καίων
*αΐ λεηλατών τήν χώραν τής Λακεδαίμονος προήχθη ά-
*ωλύτως είς Γύθειον, διότι οί Μανιάται ού μόνον δέν άν-
^εστησαν είς τήν πρόοδόν του, άλλ ούτε νά συσσω-
ματωθώσιν ήθελον (ώς έμφαίνεται έκ τής κάτωθεν έπι-
στολής τοΰ Π. Μαυρομιχάλη)· μόνον δ έκτυπήθη παρά
~ΐνων αποσπασμάτων τών Γιατρακαίων πρός τά μέρη
Βαρδούνιας. ‘Ο Κ. Σουλιώτης (α) δμως μετά 70
«πεφάσισε γενναίως ν’ άντισταθή κατά τοΰ έχθροΰ είς
* ρίνησα. Ά)Άά μετά 2 ώρών μάχην κατεπλακώθησαν
απο Τουρκικά σμήνη καί έθυσιάσθησαν άπαντες.
θ Κολοκοτρώνης δ’ έλθών άπό Ναύπλιον έτέθη έπί

(a) Ουτος επωνορ.άσΟη Σουλιώτης, 5ιο’π συνίζησεν ίκανδν χρονον μ.ετά ZsiU-
.ιωτών, ή’τνι ,-, Τζοβιλαιων κκι λοιπών* κοτχγιτο οΐ ΐκ τνς Ιπαρχίκς ΠΛτρΰν.
246
κεφαλής τοΰ τ έξ αγίου Πέτρου άναχωοήσαντος στρατού’
καθώς καϊ του ύπό τόν Ζαϊμην καϊ λοιπούς· και έκτύ-
πησε τούς 'Κούρκους κατά τάς θέσεις Γεράκι, Μύλους
Μαρΐ, Βέρια, καί Βουρλιά, οτε έφονεύθησαν καθ’ όλας τάς
μάχας ταύτας Τούρκοι μέν ύπέρ τούς 400, Ελληνες
δέ μετά τών τοϋ Κ. Σουλιώτου ύπέρ τούς 100’ »
Διατρίβοντος εισέτι τοΰ Ίβραϊαη πρός τά μέρη τοϋ
Γυθείου, ή Διοίκησις άπέστειλεν έκεϊσε τόν Φαβιέρον μετά
1200 στρατιωτών τακτικώς ώργανισμένων- και τόν Τσιώ-
κρην και λοιπούς μετά 500 άτάκτων μετέβη δέ και ό
Άναστ. Λο'ντος ώς μέλος τής φροντιστικής επιτροπής· σκο­
πός δέ τής αποστολής ταύτης ήτο νά κάμουν έφοδον εις
Τρίπολιν, ή τούλάχιστον, νά φέρουν άντιπερισπασμόν εις
τόν Ιμβραϊμη, και πρός τοΰτο μάλιστα άπεπειράθησαν?
πλήν άπέτυχον έκτος μικρών τινών άκροβολισμών, τούς
όποιους έκαμεν όΤσιώκρης.
Ό ’Γμ6ραίμ μετά ταΰτα έπιστρέψας αυθις εις Τρίπο­
λιν περί τά τέλη τοϋ 76ρίου κατέλίπε φρουράν έκεϊσε ύπέρ
τάς 3500 καί έπανήλθεν είς τά Μεσσηνιακά φρούρια. Ό
δέ Κολοκοτρώνης μετά τών λοιπών άπήλθεν είς Τουρνίκι.
Πριν όμως φθάσωσιν είς Τουρνίκι, ό Ζαίμης δυσηρεστημέ-
νος, φαίνεται, άπό τινας άντενεργείας τών έν Καλαβρύτοις
αντιπάλων του, έδωκε τήν παραίτησίν του, ήτις όμως δέν
έγεινε δεκτή·
Δέν έξετάθημεν είς λεπτομερή περιγραφήν τών ανω­
τέρω, διότι πάντα ταΰτα καταφαίνονται είς τάς κατωτέρω
έπιστολάς, δι’ ών, καί ιδίως είς τάς τοΰ Μδταξά, άποδει-
κνύεται ή άνάγκη τών τροφών.
Πρός τοϊς άλλοι; καταχωρουμεν καί έκθεσίν τινα
τοΰ Καραϊσκάκη καί λοιπών περί τών κατά τό Μεσο-
λόγγιόν και τήν Δυτικήν Έ/.λάδα ανδραγαθημάτων τών
‘Ελλήνων.
 247
'Ακριβέ μου αρχηγέ ΚοΛοκοτςΰνη !

Ευχαρίστως έλαβον τήν έπιστολήν σου, είς τήν όποιαν μέ κά-

μνείς τήν τιμήν νά μου έξτγηθήί τήν ανάγκην οπού έχεις διά μίαν
ποοότηια χριΟαρ οΰ διά τήν καβελαρίαν σου, μέ δυσαρέσκειαν μου
°ας λέγω ότι εις τούτην τήν Νήσον είναι αδύνατον νά εΰρεθή
Χατά τδ παρόν, επειδή μόλις μέ πολλάς δυσκολίας ευρον έν ολί­
γον διό τό άλογόν μου' θέλω γράψει ώς τόσον είς τό Τσιοίγον
Οιά νά δοκιμάσω νά σας προβλέψω μίαν τινά ποσότητα.
Οί φίλοι τής ‘Ελλάδος εΰγαριστοΰνται μανθάνοντες τήν άχοό-
ραστον καί παντοτεινήν δρας^ηρώτητα οπού ή έκλαμποότης σας
Χοί δ Γενναίος υίός σας, καί ό ακούραστος Νικήτας μεταχειρίζεσθε,
. . . ώς τόσον ή προκήρυξές σας δπου έδημοσιεύθη εις Ναύπλιον
έφθανε νά δείξη εις τούς "Ελληνας τόν δρόμον τής τιμής ζαί τής
ασφαλείας των.

Λεν εχομεν κατ« το παρόν χαμμιαν ειόησιν αςιωσημειωτον απο

"ήν Ευρώπην· δ Λόρδος Κόχραν πρό δυο μηνών άνεχώρησεν άπό
τήν Αγγλίαν διά τήν ‘Ελλάδα’ τρία ατμοκίνητα τόν ήκολούθησαν
τήν 18 τοΰ παρελθόντος μηνάς, ζαί άφευχτως Οε'λει τόν έφθασαν
εως τώρα- ή δύναμίς του συνίσταται είς τέσσαρα ν πέντε αξιόλογα
«τμοκίνηεα έφωδιασμένα μέ τρία χονδρά κανόνια, δύο κορβέταις,
°όο γολέταις, χαί μέ τήν φεργάια τής Αμερικής, ή δποία είναι
έφωδιασμε’.η μέ 64 κανόνια1 έλπίζεται οιινά έοθασεν ήδη είς Ναυ-
πλιον, σχεδόν είς ίλην τήν Ευρώπη» γίνονται μεγάλαι συνεισφο-
ραί άζαταπαυστως διά τήν ‘Ελλάδα, χαί αύταί αί βοήθειαι θε'λει
ρας έρχονται ζατ έπανάληψιν ευχαρίστως θέλω πάντοτε σας ση-
Μειοί ολας τάς ειδήσεις, δπου άπό τό μέρος τής Εύρώπης έρχον-
■ταε* δέν αμφιβάλλω ότι και ή έξοχότης σας δέ» θέλει μέ υστε­
ρήσετε συνεχών επιστολών σου καί ΟεΑετε βαστάξει μιαν σειράν
°λων τών διατρεχόντων τής Πελοπόννησου' τρέφω πάντοτε μίαν
ελπίδα, δτι έντός ολίγου θέλω δυνηθή νά σάς έπισκεφθώ χαί προ-
σωπικώς· έντοσούτω σας παρακαλώ νά προσφέρετε τούς άσπασμούς
μου εις τόν υιόν σας καί αδελφόν Γενναΐον, παρομοίως χαί:ολους
πους γενναίους άξιωματικούς.
Εν Ζακυνθω τήν 25 Αύγούστου 1825. Θ. Γόρδων.
248
’ΕχΛαμχφάτα.τε Λ ύγιε ?
Συνυπακουσθε'ντις κατά τήν οδηγίαν σας έσυσσωματώθημεν καί
έτοπ«θ·τήθημ εν ένταΰθα, δπου μας έφάνη προτιμωτέρα ή Θέσις αυ­
τή άπδ τήν τής Στεμνίτζης, καί περιμε'νομεν άχοις ου λάβομεν
νέα; οδηγίας σας. 'Ο αριθμός τών ύπό τήν δδηγίαν μας άναβαίνεί
κατά τήν δευτέραν καταμέτρησιν είς τρεις ήμισυ χιλιάδας, εις τ«ς
γειτονικές επαρχίας ακολουθεί ή στρατολογία μέ δσην ενδέχεται
δραστηριότητα* κα! έλπίζεται αύςησις του σιρατοϋ τούτου* τί τό
όφελος όμως, ένώ ή στρατολογία είναι ίπίπονος, ή συντήρησες του
είναι δυσκολωτάτη διά τάς μεγάλα; έλλείψεις όλων σχεδόν τών
αναγκαίων* πολεμοφόδια δέν έχομεν μήτε διά μιας ημέρας αντί—
στασιν, αί τροφαί, επειδή έρχονται μακρόθεν καί όλίγαι, είναι κα!
αυται τόσον έλλειπεΐς, ώστε πότε μένουν δλοτελώς νηστικοί οι
στρατιώται, καί πότε λαμβάνουν άπό 70 έως 100 δράμια τήν
ημέραν άλευρι* ή Επαρχία τής Καρυταίνης, δι’ήν έπαθεν έρήμωσιν
δέν μ®; δίδει τροφάς, πώς θά οι’κονομηθώμεν και ημείς δέν ήςεύ-
ρομεν..............................................
Κρίνομεν άναγκαΐον νά σάς είπωμεν οτι πρέπει νά λάβετε πρό­
νοιαν περί τοδ έδώ στρατεύματος, επειδή αί μεγάλαι ελλείψεις
επεται νά βλάψουν τήν συντήρησίν του* εντεύθεν δυσκόλως γίνεται
ή άπαιτουμένη οικονομία, επειδή οί διορισθέντες έπ αύτω φροντι-
σταί δέν έλαβον άπό τήν επιτροπήν μήτε οβολόν, σας περικλείο-
μεν τόν κατάλογον τής καταυετρήσεως τών στρατιωτών, γενομε'-
νης παρά τοϋ ίδιου φροντιστή, έκ τοϋ όποιου βλέπετε πόσοι κα!
άπό ποΓα μέρη είναι συνηγμένοι.
Τήν 28 Αύγουστου 1825, έν Δημητσάνη. Οί αδελφοί
Ανδρέας Ζαίμη;, Νικήτας Σταματελόπουλος, Δημ. ΓΙλαποΰ-
Δ. Δελιγιάννης, Ά. Γρηγοριάδης, Μιχ. Σισίνης.
Σεβασμιώτατε πατέρα μου στρατηγέ Κο.Ιοκοτρώρη!
Τό άπό 4 παρελθόντος ώς φιλόστοργον γράμμα σα; προχθές
έλαβον καί τά έν αύτω άναγνοΰς έκατάλαβα καθώς καί ήμουν πε­
πεισμένος τά γενναία καί ενάρετα ύπέρ πατρίδος φρονη'ματά σας.
Έγώ, πατέρα μου, απέδειξα τόν ειλικρινή ύπέρ πατρίδος ζήλον
είς δλα τά πεντε ήδη χρόνων περιστατικά, καί νομίζω τον εαυ­
τόν μου κατά πα'ντα κα! διά πάντα συνεννοούμενον μέ τούς όρθο-
 249
ψρονοΰντας ενάρετους πατριώτας· κάμμια ΰποωία δέν μοδ έπίρασε
μήτε μοΰ άπερνα άπό το κεφάλι μου οτι επείραξα ποτέ τινά χωρίς
διαταχθώ άπό τούς ιερούς νόμους τοΰ έθνους μας, τούς όποιους
μέ τόσην χύσιν αίματος και κίνδυνους ύποστηρίξαμεν μέχρι τοΰδε·
°θεν ε?μ«ι ευ ελπίς, δτι οί αδελφοί Κ. Ζαίμης, Λόντος, Ντελιγιάν-
'•αιοι, Νοταρας, καί Σισίνης, ώς φρόνιμοι, δέν θέλουν αποδώσει είς
εμέ τήν δυστυχεστάτην τών παρελθόντων πραγμάτων συναρμογήν,
διότι άν καί εγώ ήμην τοιοΰτος, ώς καί έκεΐνοι τότε ένομίσθη-
σα», ήθελες καί σύ ό ίδιος ώς πατέρας μου έκτελέσει τάς κατ' έμοϋ
δίαταγάς τοΰ έθνους μας’ λοιπόν πατέρα μου επιθυμώ πάντοτε
νά έχ ω τάς συμβουλάς καί τάς πρός όλεθρον τοΰ ασπόνδου εχ­
θρού μας οδηγίας σας, επειδή τί άλλο ήδονικώτερον κα! ενδοξό­
τερου δι’ εμέ παρά τό νά υπακούω είς τάς όρθάς και ύπέρ πα­
τρίδος συμβουλάς τών μεγαλειτέρων μου ; έσο λοιπόν βέβαιος,
πατέρα μου, δτι είμαι καί έσομαι σύμφωνος μέ τούς καλούς χαί
ειλικρινείς πατριώτας, καί επιθυμώ πάντοτε μέ τήν συνδρομήν
τούτων νά υπερασπίξωμαι δτι περισσότερον τήν ίεράν ελευθε­
ρίαν, άνεξαρτησίαν χαί αυτονομίαν τοΰ ταλαίπωρου έθνους μας,
τοΰ οποίου τά παρελθόντα περιστατικά κατεσπάραξαν κα! έξέ-
σχισαν τά έντόσθια.
Ταΰτα δύνασθε, πατέρα μου, νά τά κοινοποίηση·: ε, ού μόνον
^ρός τούς ά'νωθι αδελφούς, άλλά καί εις όσους κρίνετε καλούς πα­
τριώτας, ότι είσιν απαθή καϊ ειλικρινή αισθήματα εκείνου, οστις
*ίναι εύελπις δτι θέλει έχει συνεχείς φιλόστοργους συμβουλάς καί
^ηγίας σας, δ όποιος καί διά πάντα μένει.
Τήν ά. Σεπτεμβρίου 1825, έξ Αθηνών.
Ελάχιστος πατριώτης καί υιός σας, I. Γκουρας.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΤΠΟΪΡΓΕΙΟΝ ΤΟϊ ΙΙΟΛΕΜΟΤ.

Προς τό? ΈχΛαμπράτατο? χαί, γεηχό? αρχηγό? θ.

ΚοΛοχοτρώνην. !
Ελήφθησαν τά πρός τό ύπουργεΐον τοΰτο γράμματά σου καί
£παρατηρήθησαν τά ένδιαλαμβανόμενα, περί τών άναγκαίων μέ-
σων> τά όποια έμεταχειρίσθης έναντίον τοϋ κινήματος τοΰ εχθρού-
Το ύπουργείον τοΰτο, καί πριν λάβη τά γράμματά σον ένερ-
250
γοΰσε τή» άπ εντεύθεν έκζίνησιν των στρατευμάτων ήδή δέ λα-
βο» ταϋτα χαι μαθδν τό ολέθριο» κίνημα του εχθρού, άρχισε σή­
μερον μέ τήν άκαιτουμένην δραστηριότητα νά έκβάλλνι άπό τό
Ναύπλιον όλους τούς δπλοφόρσυς, χωρίς τίνος έξαιρέ'σεως, τούς δ­
ποίους θέλει τούς έςαποστείλει κατόπιν κατά τήν αίτησίν σου, και
οί όποιοι θέλουν διαταχθή, άν δέν σας προφθάσουν εις τδ Λεωνί-
διο» κατά τό γράφειν σου, ν’ ακολουθήσουν δπου καί άν εύρίσκεσαι.
Ιδεάζεσαι λοιπό» περί τούτου μέ επίτηδες ταχυδρόμον πρός ησυ­
χίαν καί οδηγίαν σου. 31 Αύγουστου 1825, εν Ναυπλίω.
"Εκλαμπρότατε Γεκ. αρχηγέ!
Έλήφθη τδ σημερινόν έγγραφόν Σας άπό Κοσμά καί τό έμπε-
ριζλειόμενον διά τό έςοχον ,ύπουρνεΐον τοΰ πολέμου' άπό τούς λει—
ποτάκτας άλλος άπό τόν στρατηγόν Δάραν μέ τό πενταδικδν σώμα
του, ή άλλη τις στρατιωτική δϋναμις άπό Ναύπλιον δέν έφάνη,
άλλ ούτε ζαερές· όποια σοβαρά μέτρα λα μβάνονται άγνοοΰνται- τά
περί Τριπολιτζάς ένεργοΰνται μέ δραστηριότητα' έξήλθε χθές ώς
προεγράψσμε.ν καί ό Συνταγματάρχης Φαβιέρ μέ πέντε λόχους
κανονιε'ρους καί ιππικόν' όπως καί άν ήναι τό πράγμα έλπίζεται
νά συντέλεση ή παρουσία τους εις πολλά' ευχόμεθα έν τοσούτω κα
έλπίζομεν νά σάς χαροποιήσωμεν μέ άξιον αποτέλεσμα τοΰ έπι-
χειρήματος' τό πρός τό ύπουργεΐον γράμμα σας μέ πρώτην ευκαι­
ρίαν τδ διευθόνομεν' μή λείπετε νά μάς ειδοποιήτε συχνά καί καθ
ημέραν τά κινήματα τοΰ έχθροϋ πρός δδηγίαν μας, επειδή καί ό
κόσμος, έδώ αγρίεψε κα! άπό κάθε φήμην κατατρομάζει καί προ­
ξενεί καί είς ημάς ανησυχίαν και υποψίαν,
Τή 5 Σεπτεμβρίου 1825 Άστρος. Η επιτροπή.
Εκλαμπρότατε αρχηγέ και ΐιόελχέ Θ. Κολοκοτρόύκη.
. · ■ . ’Εγώ πάντοτε σοι ειπον, δτι ή θέσις είς τήν δποίαν σάς εβαλεν
ή τύχη άξίως, καί διά τά πατριωτικά φρονήματά σου καί διά τήν
στρατιωτικήν άξιότητα, τήν όποιαν ύπέρ πάντα άλλον έχεις, είναι
πολυειοής, κοπιαστική, καί έπικινδυνος, και διά τοΰτο πρέπε' νά
γένής ανώτερος τών δυνάμεων σου, διά νά βαστάξης τό βάρος
τοΰτο, και κάλλιο» ν’ άποθάνης υποκάτω είς αυτό παρά νά δείξήζ
άδυναμίκ»· Τοιαύτη άπόφασις είναι ιδία τοΰ χαρακτήρος σου, τής
τύχης σου, αυτή θέλει άσφαλίσει τήν πατρίδα, καί αν τοΰτο £»αν-
 25 ί
Ttov τών e/—μας χα'ι της ■ροσπαθείας μας, (§ μή γέ»οιτο). δέν
κατορθώσωμεν ασφαλή τήν ϋπόληψίν σου εις ταύτην τήν ζωήν,
θέλει διαιωνίσει τήν φήμην σου εις τάς έπερχομένας γενεάς. Ταΰτα
παντα σοι λέγω ύπεραγαπών τήν πατρίδα, καί το άτομόν σου,
άρκετά έως ώρας έγραψας καί ωμίλησας εις όλους, καί τά αίτια
τέλος πάντων δπου έφερον είς ανωμαλίαν καί ακαταστασίαν τά
φράγματα, τοΐς πασι γνωστά’ οθεν μοί φαίνεται, δτι νά μέμφητατ
ό είς τον άλλον είς τοιαύτας περιστάσεις μάλιστα είναι πάντη
άσύμφορον.............
Ό πόλεμος τής Πελοπόννησου αφιερώνεται ολος είς τδν πα­
τριωτισμόν σου καί είς τήν στρατιωτικήν σου έμ.πειριαν, καί ε'άν
δέν ευδοκίμησης διά τάς περιστάσεις δέν πρέπει ν’ απελπίζεσαι,
διότι καθώς καί εγώ, οΰτω καί δλοι σύμφωνοι μαζί μου- δέν βλε'-
πω άλλον δπου νά δεχθή εν τοιοΰτον βάρος χαί νά φαντασθή, οτι
θέλει ευδοκιμήσει· βλέπω καλώτατα ώς καί προείπον, δτι οί κό­
ποι σου είναι μεγάλοι· στογάσου όμως δτι ή πατρίς έκ τούτων
ωφελείται............. Τή 11 Σεπτεμβρίου 1825. έν Ναυπλίω.
. Ό ειλικρινής φίλος Σας Άνδρέας Κ. Μεταζάς.
Γενναίοι ΣΛαρτιαται. μικροί και μεγάλοι Καπεταναΐοι κμΐ
στρατιώιαι, άπαντας έζίσου ασπάζομαι.
Τί έπαθεν ά^α ή Σπάρτη χαί κοιμάται βαρϋν λήθαργον! οί
Σπαρτιαται οι έκ προγόνων ελεύθεροι καί πολεμικοί πώς έχάσατε
τώρα τήν γενναιότητα σας καί έγίνατε λαγοί; τά τόσα αίματα
δπου έ’χυσεν ή Σπάρτη διά τήν ύπεράσπισιν τής ελευθερίας τής
Πατρίδος μέγοι τοΰδε διά τί τώρα υποφέρετε νά ματαιώνωνται;
*«ί αί άνδραγαθίαι καί τά ονόματα τών αθανάτων ηρώων Σπαρ­
τιατών νά έξαλείφωνται; τί θέλουν σας είπεΐ αί ψυχαί εκείνων
τών αθανάτων, δταν σας ίδωσιν, άναξίως εκείνων καί τών προ­
γόνων σας καί ζώντας καί άποθνήσχοντας ; πώς δέν σάς φωνάζουν
ή πέ τραις τής Σπάρτης ; πώς δέν πέφτουν τά βουνά τής Σπάρτης
να σάς πλακώσουν; πώς δέν σάς διώχνουν τά σπήτια καί τά χω­
ρία σας; πώς δέν σάί βαρύνονται αί γυναίκες καί τά παιδία σας ;
πως σάς ύποφέρουν καί δέν σας λιθοβολούν, καθώς αί παλαιαί
“Καρτιατισσαι έδιωχναν τούς άνδρας καί τά παιδία των καί έλιθο-
θολοΰσαν τού; όμοιους σας ; που ό πατριωτισμός κα! ό ζήλος, ποΰ
252
οί παοελθόντες αγώνες σας! ‘Η Τριπολιτζά, τό Βαλτέτζι, το
’'Αργος, ίο Ναύπλιο*, ή Κόρινθος, το Πέτα, ή Εύβοια κα! ολα τά
άλλα πεδία του “Αρεως είς τήν Πελοπόννησον είς τήν ’Ανατολικήν
καί είς τήν Δυτικήν 'Ελλάδα σάς γνωρίζουν καί σας φωνάζουν,
καί ή πατρις κινδυνεΰουοα ήδη τόν έσχατον κίνδυνον σάς προσ-
καλεΐ ν’ άφήσητε τά σπήλαια τοΰ Ταΰγετου καί νά καταβήτε
πέντε πηδήματα κάτω άπο τά προαύλιά σας, νά ίδήτε τόν εχ­
θρόν της πώς τήν κατασπαράζει και νά λάβητε θυμόν έκδικήσεως'
άλλά τί λέγω ; ο καπνός αύτής τής ίδιας φαινομένης Σπάρτης σάς
έπεριώρισε, σάς έθαλάμωσε, σάς έφλόμωσε, καί τά βλέπετε καί
πάσχετε καί άδιαφορεϊτε καί δέν ήξευρω τί έπάθατε1 άν έδ«(λιά­
σατε, έπάθατε άνάςια του έαυτοΰ σας’ άν νομίζετε, δτι ήμπορεϊτε
νά έπιζήσητε τόν άφανισ,αόν τής Πατρίδος, άν ελπίζετε, δτιήμπο-
ρεΐτε νά ϋπάρζητε, άφου ή λοιπή 'Ελλάς χαθή, εισθε μεγάλως
άπατημένοι· δ θεός όμως τοΰ ελέους καί τών δυνάμεων ελπίζω νά
μήν άφήση τήν Πατρίδα άπροστάτευτον και άβοήθητον, ούτε σάς
ν' άφήοη βυθισμένους εις τοιαυτην ληθαργικήν αδιαφορίαν, άλλά
νά σάς έμπνευση έκ νέου τόν πατριωτικόν ζήλον· ό θεός θέλει νά
σώσωμεν τήν Πατρίδα καί ή Πατρις μέ παράπονον εναντίον σας
διά ταΰτην τήν αδιαφορίαν σας σάς φωνάζει, καί δέν ήςεΰρει πλέον
μέ τί όνομα νά σάς όνομάση· διότι αί τόσαι κραυγαί της δέν έ-
φθασαν νά κινήσουν είς τάς άκοάς σας, εις τήν ψυχήν σας, κανέν
αίσθημα πατριωτισμού, ζήλου καί ήρωϊσμοΰ, ώς νά μή γνωρίζετε
τήν φωνήν της, ούτε δ κίνδυνος αύτής, οστις έπαπειλεϊ καί φοβε­
ρίζει καί αυτήν τήν Σπάρτην δέν σάς έτάραξεν,ούτε ή ασφάλεια των
παιδιών σας, τών γυναικών σας καί τών εαυτών σας σάς έκαμε ν’
άλλάξητε καρδίαν, άς φθάση καν ή φωνή τών ποτέ συναγωνιστών
σας είς τάς άκοάς σας: ακούσατε τήν έδικήν μου φωνήν, τήν οποίαν
άπό πολυχρόνιον συνήθειαν γνωρίζετε1 αδελφοί, προβάλετε άπό τά
παράθυρά σας νά μάς ίδήτε, ακούσατε τήν φωνήν μας, δέν είναι
κάμμια άλλη αίτια, όπου μάς κάμει νά άγωνιζώμεθα, ειμή μονα­
χά ο τής φίλης Ιίατρίδος έρως- ήζευ'ρετε πόσα έπαθα καί όλα τά
έλησμονησα διά την τής φίλης Πατρίδος άγάπην έλάιε αδελ­
φοί Σπαρτιάται ! ελάτε, ώς εϊσθε άπ αρχής συναγωνισταί μας,
δραμετε νά γενήτε μέτοχοι καί είς τά καλά κα! είς τά κακά τών
 253
συντρόφι σας, ci μεγάλοι, ί άφήσετε τά πάθη είς τδν βυθόν τής
λησμ.ονησίας, ή κάν χώσετέ τα, ωσάν τά έχαμεν ό Θεμιστοκλής
χαί δ ’Αριστείδης, καί σάν γυρίσετε τά ευρίσκετε πάλιν, καί μή»
έξοδεόετε τδν καιρόν τούτον, καθ ον χάνεται ή Πατρίς, τδν έξο-
δεύετε λέγω εις τά ποταπώτατα πάθη' οί δέ μικροί έντραπήτε νά
γινεοθε σεϊρτζίδες ή σύμμαχοι είς τοιαΰτα αισχρά πάθη καί δ'ια-
ψιλονεικεΐτε περί όνου σκιάς, καί αίσθανθήτε, δτι άπδ αυτά ή ζη­
μία είναι μικρά καί μερική, κα! τό όφελος τιποτένιο»- έξ εναν­
τίας δμως ή ζημία, ήν πάσχει ή Πατρίς άπδ τήν αδιαφορίαν Σας,
διά τδν άφανισμδν δποΰ κάμνει δ έχθρδς είς αύτήν είναι μεγίστη,
καί τδ οοελος, όταν τήν γλυτώσωμεν, αφανίζοντες τδν εχθρόν,
είναι άσυγκρίτως μεγαόώτατον δι’ ολους κοινώς καί μερικώς-
δθεν άφήσετε τους νά μάχωνται, άν θέλουν οι μεγάλοι καί εσείς
τρέξαιε είς τδν κίνδυνον τής Πατρίδος,τρέςατε είς τήν φωνήν μου,
δ έχθρδς βλέπετε άφοΰ χατέκαυσε καί έ/εηλάτησεν ολους τούς
κάμπους τής Λακωνίας, άφοΰ κατετέφρωσιν ολα τά χωρ;α, έ-
■τράβιξε προς τήν Μονεμβασιαν, είς τδν κάμπον τής Μονεμβασίας
έπέρασε, διά νά χάαη κα! έκεΐ τά ίδια, νά! περίστασις, νά! ευκαι­
ρία νά τρέζητε όλοι πανστρατιά μικροί καί μεγάλοι νά ένωθώ-
μεν νά τόν κλείσωαεν, δπου κλείεται ευκολότατα, νά τδν παρα-
δώσωμεν του διαβόλου, καί νά έκδ κηθώμεν οιά μια: οσα μας
Εκαμε- σπεύσατε αδελφοί Σπαρτιατσι, σπευσατε τδ δγλιγωρότερον
διά νά ώφεληθήτε τά μέγιστα, καί ν’άφήσετε καί τ όνομά σας αθά­
νατον μέ τούτο τδ κατόρθωμα, χα! νά χινηθήτε ολοι συμφώνως
μικροί κα! μεγάλοι- ή οί μικροί αφήσατε τούς μεγάλους καί τρέ­
ματε καί έλάτε είς εμέ' καί έγώ σας υπόσχομαι ολους τούς τρό-
■πους τής οικονομίας, ή καί έ'άτε, οσοι μέ αγαπάτε, τώρα προσ­
μένω νά ίδω πόσοι είσθε φίλοι μου' δράμετε ! νά ώφεληθώμεν
από ταύτην τήν περιστασιν, τήν όποιαν ίσως ή τύχη έφύλαττε δι
εσάς· δέν είναι μακράν, είναι ε’ς ττ·ν αυλήν σας καί δέν έχετε
*άμμ>αν δυσκολίαν νά προβάλλετε· ήδεύρετε, οτι δ έχθρδς είναι
Ίσχυταιος καί ορμητικότατος καί ήμπορεΐ νά έπιστρεψη, μόνον
προφθάσετε, δπου προσμένω σήμερον αύριον και τόν Ζαΐμην, Κο-
λ'.όπουλον, Σισίνην κα! τόν Νικήταν, οπού ήσαν εις τήν Καρόται-
ναν, έ',ωθώμεν νά πιάσωμεν τάς αναγκαία, θέσεις' έγώ σημε-
25 ί
ρον προχωρώ άπ’ έοώ πρός τά έχει και σας προσμε'νω νά ελθήτέ,
τό δγλιγορώτερον κατόπι». Ο άγιος ’Αρχιμανδρίτης Γερμανός πα­
τριώτης σας σα; λέγει κκΐ διά στόματος κάθε περισσότερο»· καί άν
καί τώρα δέν θελήσετε νά κοηθήτε, μά είναι οργή· άπό τόν θεόν διά
νά γαθώμεν και σεις καί ήμεις χαί όλη ή Πατρις, καί δψεσθε’ μένω.
2 7βρίου 1825, Γεράκι. Ό Γενιχός ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
’ΕχΛαιιχρότατε γενικε αρχηγέ!
Χθές έφθασα έ-ταυθα, έ'υρον τά πράγματα διαφορετικά, άπό
δ,τι τά αφήσατε, επειδή ό Πρόεδρος, φίλος ών τών εθνικών συμ­
φερόντων επιθυμεί μεγάλω; τό νά ήναι ένωμένος μετά της έκλαμ-
ποότητός Σας, χαί μεθ’ όλων τών άλλων ήμών’/τό πολλά ύποπτον
ίο.ωμά του τό όποιαν κάι~καλά γνωρίζετε έπαυςανόμενον άπό τάς
δικβ-.λάς τών τάς ταραγάς θεμέλιον τής ύπάρξεως των έχόντων
τόν έκαμε νά κλόνιζε ναι εως ώρας* μέ τόν μισευμόν σας προχώ­
ρησα; περισσοτέρως εις τήν αλήθειαν ή'ρχισε νά μεταβάληται με-
γαλως, καί ύστερον άπό ολίγον, άοοΰ δμιλήσω εκτεταμένα μετά
τής εκλαμπρότατος του, θέλει σάς νοάψω διεςοδικώς τήν εις
τά πράγματα άμετάθετον άπόφασίν τ
Τών Κύριον Σωτήριον ΧαρΆάμπην εΰρον έδώ οερμένον πρό
δκτώ ήμερων" εκείνο όπου ένήργησεν διά νά προσκληθή ήτον διά
νά τόν συστήσουν εις τό ύπουργεΐον τών εσωτερικών, είς τοΰτο
όμω; ό Πρόεδρος δέν συγκατετέθη διόλου, δι ό καί δέν γίνεται,
καί εί>αι έλπ ζόμενον νά σταθή είς τόν λόγον του καί νά γένη εκείνο
όπου σοΰ έχει ύποσχεθή’ ή έκλαμπρότη; σας σας παρακαλώ θερ­
μώς νά ποοσπαθήσητε δλαις δυνάμεσι νά κατορθώσητε όπου ό
αδελφός Ζαΐαης μεθ’ δ;ων τών άλλων ύπό τήν οδηγίαν σας οπλαρ­
χηγών νκ ένσωματωθώσιν όλοι καί νά ήναι πάντοτε πλησίον σας·
τοόιου δοθ-ίντος οσον καί άν έλαττωθοϋν τά μερικά των τάγματα
διά τάς χρείας τών φαμηλιώ', ή ατομική όμως ένσωμάτωσις τών
Οπλαρχηγών, άναμφιβολως θέλει συγκροτήσει ένα στρατόπεδον
επάξιον νά δώση ή νά δεχθή γενικήν μάχην μετά τοϋ Ίμβραίμη.
Γέροντα! έγώ σέ σέβομαι, επειδή είσαι άναγκαϊος είς τό έθνος,
αυτά τά αίτια μέ βιάζουν νά σέ λέγω τήν αλήθειαν, καί θέλεις μά­
λωσε με, θέλεις δε'ρε με, είπέ αποφασιστικά τσΰ Ζαίμη τοΰ Νικνί-
 255
τοΰ Δελιγιάννη, τοΰ Γιατράκου, τοΰ Νοταρά. καί τοΰ Κολιο-
^ουλου, οτι ένας έκαστος δεν ήμπορεϊ νά φυλάξη την επαρχίαν του,
άλλά δλοι ηνωμένοι πρέπει νά ήναι πλησίον σας, και προσπάθησον
να τό κατορθωτής διά νά συγκεντρισθή ε’ς ένα μέρος έ'-α μό-ον
στρατόπεδον, εις δέ τά άλλα μέρη νά ήναι μόνον τά αναγκαία
Χαραβούλια, καί τοΰτο προσπάθησσν νά τό κατορθώσης άμα δπου
επιστρέφει ό έχΑρός εις Τρίπολιν’ έσο βέβαιος ή έκλαμπρότης σου,
οτι άμα δποΰ άναλάβω καί οικονομήσω καί τήν λοιπήν άθλιότητα
τών πραγμάτων μου, ώς ήξεύρεις, θέλει ψδάσω ευθύς πλησίον σου,
επειδή άπεράσισα νά μή σέ δυσιρεστήσω εις τό παραμικρόν σας
παρακαλώ νά ψροντιζητε πατρίκιος καί νά καθοοηγήτε είς τα πρέ­
ποντα τόν στρατηγόν Νοταοά-ν, καί μέ υποχρεοΐτε μεγάλως’ ταΰτα
καί μένω μέ σέβας. 11 7βρίου 1825, Ναύπλιον. Ό αδελφός Σας
’Ανδρέας Λόντο;.
Γενναιότατε στρατηγέ και παιδί /ιου Νικήτα.
’Αχραν χαράν καί άγαλλίασιν έδοχίμασεν ή ψυχή μου άναγνοΰ-
σα τό άπό τάς 10 τοΰ τρέχοντος σημειωμένον Σας καί ΐδοΰσα τήν
αύξησιν τοΰ πατριωτικού ζήλου καί ηρωικής προθυμίας σας είς
ταύτην τήν κρίσιμον ώραν τής Πατρίδος, ήτις έχει οόκ όλίγας τάς
ελπίδας της είς τήν υπέρ αύτής ευαισθησίαν Σας.
Εγώ πρό πολλοΰ ήθελον σάς γράψει διά νά σας έπευχηθώ τήν
αίσίαν έ'λευσίν σας εις Πελοπόννησον, καί νά οάς δώσω τήν άνή-
κουσαν ευγνωμοσύνην, ένεκα τών είς Μεσολόγγι άξιων κατορθω­
μάτων σας, άλλ’ επειδή κα! αγνοούσα ποΰ τρέχετε άγωνιζόμενος
ύπέρ τής Πελοποννήσσυ, ήτις τρέχει τόν έσχατον κίνδυνον έκ τής
επαράτου διχονοίας δέν σάς έγραψα, ήδη γραφών είς άπόκρισίν σας
ερωτώ έν πρώτοις περί τής ποθητής μοι καί αναγκαίας υγείας σας
*αί έπομένως σάς γνωστοποιώ.
Γά δια ενεργώ άκαταπαύστως, τούς όσους αγώνας έδοκίμασα
χαί δοκιμάζω, καί τούς όποιους τρόπους έαεταχειρίσθην καί μετα­
χειρίζομαι διά τήν εκστρατείαν είναι πράγματα φρίκης καί άνεχ-
Οιήγητα· άλλά τις ή ωφέλεια ; όλα είς μανήν, καθότι ή άναισθη-
°ΐα ένεφυτεόθη είς τάς ψυχάς τών Μανιατών τόσον, ώστε ούιε αί-
οθτνονται, ούτε συλλογίζονται τόν προφανή κίνδυνον καί όποια τά
μ.λ/οντχ· πλήν-Σέν άρκοΰσι ταΰτα τά .φυσικά κα! ολέθρια κακά’
256
τό χείριστον είναι όπου είσέτι δέν έ’αβυσαν τά αναθεματισμένα
ηάθΐ}, ώστε άμα έμβη είς πράξιν to ωφέλιμον ύπέρ τής Πατρίδος,
αί άντενεργειαι τ’ αναιρούν· μ’ όλα ταϋτα ιό δσπήτιόν μου, καθώς
έξ αρχής τοΰ ίεροΰ μας αγώνας δέν έλειψε τοΰ χρέους του, άλλ’ ή-
γωνίσβη μέ τό ύπέρ δύναμιν, τρέ-χει και αγωνίζεται διά νά έκκι-
νήσζ, τούς Μανιάτας όλους καί νά κάμη καί αυθις τό χρέος του’
οί αύτάδελφοί μου Καπ. Γιάννης καί ’Αντω»άκης, καί αυτός ό έ­
σχατος υιός μου έξεστράτευσαν κατά τό μέρος τοοΰ Μαραθωνησίου
άμα ήκοΰσθη ή φήμη, ότι δ έχθρός έφθασεν είς Μιστράν τούς βιά­
ζω δέ καθ’ έκάστην μέ γοαμματά μου ίνα συμπαοαλάβουν όσους
άγαποϋν νά πολεμήσουν ύπέρ τής ελευθερίας καί ασφαλείας, καί
νά έλθουν νά ένωθοΰν μέ τούς λοιπούς προμάχους τής Πατρίδος.
Ιίλήν δέν ήξεύρω άν καί θά έξυπνήσουν άπό τήν λήθην τής μω­
ρίας ιί Μκνιαται καινά τούς ακολουθήσουν, καί είθε ν’ άλλαξο-
φρονησιυ». Έγώ άμα τελειώσει ή ανταλλαγή τοΰ υιού μου καί
αδελφού σας Γεωργίου, ή δποία διά τής θείας θελήσεως ελπίζω νά
λάβη εντός ολίγου τέλος, θέλω τρέξει τότε καί ό ϊ'διος διά νά
κάμω καί νϋν τό πρός τήν πατρίδα χρέος μου, ενωμένο; μετά τών
λοιπών συμμάχων μου.
Έν τοσούτω έπευχόμενός οας νίκην καί θριάμβους κατά τών
ουτιδανών στραβαράπιδων, σας άσπάζομαι έκ ψυχής.
Τή 12 Σεπτεμβρίου 1825 έκτων Κυτριών.
Ό Πατριοίτης καί ώς Πατήρ.
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης.
’ Εχ.ϊαμπρότατε Αρχιστράτηγε !
Καιά τάς διαταγάς τής Σ. Διοικήσεως καί Σ. επιτροπής, δέν
έ'λειψα νά τοποθετηθώ εις τά έδώ, όλον μου τό σώμα είναι δκτα-
χοσιοι. Εχθές τό πρωί έβγήκαν έπεκεινα τών 100 καβελαραίων
καί πιζών κατά τό μέρος τοΰ Αγίου Σοιστου στά άμπέλια, άφοΰ
λοιπον τούς ίδαμεν έκινήθημιν αμέσως εναντίον τους καί βκρόντας
τους έΟανατώσαμεν έξ αυτών καβαλαραίους 8, έπληγώσαμεν αρ­
κετούς, έπηραμεν κα! 10 άιία καί μερικά σκμαριάρικα, έπιάσα-
μεν και ενα 1οΰρκον Κωροναιον, τόν οποίον έστείλαμεν είς Ναό'
πλιον προ; τό εςοχον ύπουργεϊον τοΰ πολέμου, έπιάσαμεν καί τρεις
χριστιανούς, οίτινες ησαν αιχμάλωτοι. Εκλαμπρότατε! ή άδυνα-
 257
jita τών έν Τριπολιτσια εχθρών είναι τόσον μεγάλη, ώστε άφοϋ
έπολεμησαμεν μέ αύτούς τρεις ώρας δέν έτόλμησε κανένας άπό
το φρούριον νά εύγη πρός βοήθειαν τους, τούς όποιους μέ τόσην
δειλίαν και φόβον κατεδιώξαμεν πλησίον τοΰ Κάστρου, καί ελπίζω
οπού άφοΰ αύξηνθή τό σώμα μας νά πλησιάσωμεν είς τό Κάστρον.
• . . . . μένω μέ τό άνήκον σέβας. Ο πατριώτη;
Έν Στενώ τήν ]2 Σεπτεμ. 1825. Δημήτριος Τσόχρης.
’Εκλαμπρότατε Λρχηγέ Κύριε Θ. Κολοκοτρώνη.
Διά της παοοΰσης λμών αναφοράς αναφέρω πρός τήν ’Εκλαμ­
πρότητα της, οτι άπό διάφορα γράμματά μου εϊσθε πληροφορημέ-
νος τά έδώ, ήδη δέ τή λέγω, οτι ήμεΐς όεν λείπομεν απο τοΰ νά
πολεμώμεν μέ τους είς Πάτρας εχθρούς σχεδόν καθημερινώς, οί
όποιοι καί δέν λείπουν άπό τήν κάτω Αχα'ίαν, πότε 5θΟ, πότε
800, καί πότε 1000, καί νά μετακομίζουν τά ξύλα καί κερα­
μίδια τών όσπητίων εις τάς Παλ. Πάτρας. Αρχηγέ, ήμεΐς έχομεν
χρείαν άπό εζτ. κανόνια τοϋ κάμπου...........
Έκ Γαστοόνης τή 13 7βρίου 1825. Ο πρόθ. τών επιταγών.
Γεώργιος Σισίνης.
Πρός τόν ’Εκλαμπρότατο? άρχηγό? Κ. Θ. Κολοκοτρώνην.
Μετροΰνται ήδη τέσσαρες μήνες, άφ’ ής διετάχθην καί παρά
τής Διοικήσεως καί παρά τής έκλτμπρότητος Σας, διά νά στρατο­
λογήσω καί νά κινηθώ κατά τών Αράβων· ά/ ήκολούθησα κατά
τάς διαταγάς τό χρέος μου καί άν διεφύλαζα μέχρι τοϋδε έν σώ­
μα στρατιωτών άδιάλυτον, τοΰτο μόνος σας τό ήξευοετε, διότι τό
κλειστόν μέρος τοΰ είρημένου χρόνου εύρισκόμην υπ οψιν σας· πα­
ρουσιάζονται νδν Κύριε δυσκοΑίαι, αί όποΐαι με εμποδίζουν νά ε­
ξακολουθήσω μέ τόν αυτόν τρόπον- αΰταί αί δυσκολίαι ποιαν φΰσιν
?χουν τό άποδεικνύουν τά πράγματα· ό σκοπός μου άπ αρχής τοΰ
Πολέμου έστάθη αθώος, καί άντικείμενον ελαβον πάντοτε τήν σω-
ΐγΐρίαν τής πατρίδος μου- ό ζήλος μου δέν έψυχράνθη, μένει ό αύ-
τ°ς καί θέλει είναι δ ίδιος μέχρι τέλους, άλλά μή δυνάμενος
πλέον νά λέγωμαι άρχηγός τών όπλων τών Καλαβρύτων, σάς πα­
ρακαλώ νά διατάξητε καί ή Διοίζησις καί ή Έκλαμπρότης σας τά
*ων Καλαβρύτων όπως εγκρίνετε. Έγώ όμως μέ δςους στρατιω-
17
 258
τας θεληματικούς ίυνηθώ θέλει μένω πάντοτε εί; το Γενικόν Στροτ
τόπεδον διά νά έκπληρώ τό πρός την πατρίδα μου χρέος.
23 Σεπτεμβρίου 1825. Βαμβακοϋ. Ό Πατριώτης
Άριθ. 1783. Άνδοέας Ζσΐμης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ 'ΓΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Π ΔΙΕΪΘ. ΤΑ THE ΔϊΤΙΚΗϊ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟ5ΩΡ. ΕΠΙΤΡΟΠΗ.

Πρός τόν γενναιότατο? στρατηγόν Νικήταν Σταιιατε.1ό:του.1ον'

Έλάβομεν τό άπό 24 τούτου τοΰ μηνός αδελφικόν σας γράμμα
έχ Δημητζά-η:, χαί έχάρημεν διά τήν καλήν σας υγείαν έδιαβάσα-
μ=ν μέ εΰχαρίστησίν μας τήν φθοράν, τήν όποιαν εδοκίμασαν οί
στραβνράπιδες εις Δαβιάν, Μύλους, χαΐ πέριξ τής Τριπολιτζάς' ευ-
χόμεθα νά εξολοθρευτούν τέλος πάντων άπό τήν επιφάνειαν τής
Πελοπόννησου πρός αύξησιν τή; τιμής καί δόξης τών αυτόθι μαχο-
μένων. Μέ βαθυτάτην όμως θλίψιν τής καρδίας νιβαμεν, αδελφέ,
ποια μέσα εΐσθε αναγκασμένοι νά μεταχειρίζεοθε δια νά υποχρεώ­
νετε νά πιάνουν τ άρματα, καί νά τρέχουν είς τόν αγώνα, οσοι
αδιαφορούν εις τόν φανερόν κίνδυνον τή; τιμής, τής ιδιοκτησίας,
καί τής ζωής των. Τό εναντίον ακολουθεί εις τήν Δυτικήν Ελ­
λάδα· άλλο πνεύμα κυριεύει τόν κόσμον εις αυτά τά μέρη" αυτόθι
τό παν είναι είς κίνδυνον’ όλοι μικροί καί μεγάλοι, όσοι διά
τήν εισβολήν τών έχθρών είχαν τρυπωθή εις τά σπήλαια, καί
καταφύγει εις ταΐς ράχαις τών βουνών, ένθαρρυνθέ.τες άπό τήν
παρουσίαν τοΰ στρατηγού Καραϊσκάκη καί άλλων οπλαρχηγών έλ-
θόντων άπό τό στρατόπεδον τών Σάλωνων, έδραζαν τά όπλα, και
ώρμησαν μέ ενθουσιασμόν μεγάλον νά έχδικηθώσιν οσχ έπαθον
κακά, καί ή νά υποχρεώσουν τόν εχθρόν νά άποσυρθή μέ καται­
σχύνην του, ή νά τόν κάμουν νά άφήση τα κοκκαλα είς τόν τόπον,
τόν όποιον έτόλμησε νά μολΰνη μέ τό μιαρόν ποδάρι του. Ήοη δ Κα-
ραϊσκάκης έκκαθαρίσας άπό Γουρκους καί Τουρκολάτρας ολας τάί
επαρχίας άπ’ δπου έπέρασεν, εκυρίευσε πολλάς χιλιάδάς σφαχτών
τά όποια είχαν κυριεύσει άπό τούς ήμετέρους οί εχθροί" και τα ύπό
τήν οδηγίαν του στράτευμα ό.'ονέν πληθαίνει' ά®οΰ τοποθετήσει
τήν αναγκαία' όυναμιν εις Βάλτον, θελει περάσει είς Ξηρόμεοον, διά
νά ένωθή μ» τους εκεισε ευρισκομένους καί άγωνιζομέιους δι*'
 259
ψαρούς οπλαρχηγούς, χαι σνμφώνως νά γένη σχέοιον διά νά πιασ-
θοΰν ολα εκείνα τά περάσματα, διά τών όποιων ει’μπορεϊ ό ΙγΟρός
να λάβη τοΰ στόματος χαί τοϋ πολέμου εφόδια, χαθώ; χαί κάθε
<χλλο είδος βοήθειας· όσα Ελληνικά σώματα εύρίσκονται τώρα εις
ευηρόμερον έπροξένησαν καί προξενούν 6/ί δλίγην βλάβην είς
τόν εχθρόν. Ήδη δλον τό άκροθαλάσσιον τοΰΞηρομε'ρου χαί Βονίτξης
ε-νας ύπό τήν εξουσίαν τών Ελληνικών οπλών. Πλαγιά, Ζαβέρτα,
Μίτιχας, Δραγαμέστον, είναι όλα ελεύθερα. Μία Θαλασσινή δυ-
ν’μις έξεκίνησε προ ήμερων διά τό Δραγαμέστον, διά νά υπο­
στήριξή τά επιχειρήματα τών εις εκείνα τά μέρη άγωνιζομενων.
Από δέ τά έγκλειστα φύλλα τών 'Ελληνικών χρονικών πληροφο-
ΡίΓσθε τά όσα αποβλέπουν τούς πολιορκώντας καί πολ'.ορχουμέ-
νους τοΰ Μεσολογγίου’ όσον οί πρώτοι δέν πιΰ >υν άπό τό νά χινοΰν
’τάντα πόρον διά νά κατορθώσουν τούς ολέθριους σκοπούς των,
«λλο τόσον ή άντίστασις τών αντιπάλων των ε:·αι ισχυρότερα και
ήρωϊχή. Τέρατα άνδρίας ανέπτυξαν, αδελφέ, οί ύπςρασπισταί τοϋ
Κιουταχή, Προπύργια τής 'Ελλάδος τήν 19 τοϋ παρόντος μηνάς,
ημέραν λαμπρόν χαί άξιομνημόνευτον εις τήν ιστορίαν τής πολι-
τικής άναγεννήσεώς μας, ημέραν λέγω, 8τ αν έξανακυρίευσαν τδ
κανονοστάσιον τής Τεριμπελής, όπου ό εχθρός είχε οτερεωθή τό-
ώσιε εντεύθεν ήλπιξε και τήν τελείαν πόρθησιν τής πόλεως"
°ί Έλληνες ε’ς ολίγο-· ωρών διάστημα διέλυσαν ώς ιστόν αρά­
χνης τόσον μηνών εργασία; του, καί έματαίωσαν δλχς τάς
°~αιηλάς ελπίδας του. Ί’ςυ /.αμπροΰ τούτου χαί ήρωϊχοΰ κατορ­
θώματος τά περιστατικά ώς περιεχόμενα είς τά Ελληνικά
Χρσνιχά δέν τά επαναλαυβάνομεν έδώ, τοΰτο μόνο; σάς λέγομε?,
° 7 ' , , · ζ
0,1 εις τήν ένδοξον αυτήν ήμέρ-ιν οί πρόμαχο: τοϋ Μεσολογγίου
?·5ί'Γαρρονήσαντες τόν πλέον προφανή κίνδυνον , έςεπερασαν τά
^θοτητερινά ανδραγαθήματα τω , καί έδιιξαν άναντι^ήτωί τήν
σ'Γαθεράν άπόφασίν των ν’ άγωνισθοΰν μέχρι τελευταίας άνα-
1'''°ής ύπέρ τής σωτηρίας τοΰ σημανν.χωτά του τούτου μέρους κα!
την επιβεβαιώνουν μέ τά καθημερινά των αίματα. Τό χώμα τοΰ
Μεσολογγίου εζυμώθη αδελφέ ! μέ τό αίμα εκείνων, οί όποιοι τδ
Υπερασπίζονται, τοσον είναι μεγάλος ό καθημερινός αριθμός τών
Ενταύθα μαρτύρώύ τ:ΰ (εσωτάτου άγώνος υ.άί ! είναι λοιπόν οι-
17*
260
χαιον οσοι επιζοΰν εις τόν Θάνατον τώ» αδελφών των, νά παρη"
γορώνται άπολαμβάνοντες εγκαίρως τομς μισθού; καί τά σιτηρέσια
των. Διά νά εΰκολυνθή είς τοΰτο ή Διοίκησίς μας πρέπει νά γενή
μία γενναία πρός καιρόν παραχώρησες άπό τά άρματα τις Πελο­
πόννησου, καί διαμέσου τής γενναιότητάς Σας παρακαλοϋμεν και
τούς αύτόσε λοιπούς οπλαρχηγούς διά νά γράύουν πρός την Σ.
Διοίκησιν λέγοντες, δτι ευχαριστούνται νά μή ζητήσουν πρός τό
παρόν τούς μισθούς καί τά σιτηρέσιά σων, διά νά εξοικονομηθούν
οί έν Μεσολογγίω, καί άς βεβαιωθούν, δτι ή γενναία αυτή άπόφα-
σις, ένω θέλει τούς τιμήσει δσον δύναται, θέλει έν ταύτω συμβάλ­
λει νά έξασφαλισθή έτι μάλλον ή ύ’παρξις καί διάσωσις τοϋ κατά
γης Προπυργίου τής 'Ελλάδος................... οί Πελοποννήσιοι σωμα-
τωμένοι, ενωμένοι καί ώμονοιασμένοι ήμποροΰν νά κάμουν θαύματα,
ήμποροϋν νά δείξουν κ’ εφέτος, δτι είναι αύτοί, ο'ίτινες έδοζά-
σθησαν εις τάς περασμένα; έκστρατεία;· άλλ’ επειδή χρειάζεται
σύμπνοια καί σύμπραζις εις τό ν’ άφανισθή ό εχθρός, ταΰτα δέν
περιμένονται, παρά άπό τούς αρχηγούς, είς τούς οποίους ένεπι-
στεύθη ή ύπεράσπισις τής πατρίδος· όμονοοϋντες λοιπόν αυτοί καί
συμπράττοντες, δ τολμηρός Ίμβραίμης λαμβάνει έξάπαντος τά
επίχειρα τής κακίας του.
Γνωρίζοντες τά πατριωτικά σου ορονήματκ, κα! ένθψούμενο»
τό φέρσιμόν σου εις τήν έδώ διατριβήν σου, δέν άμφιβάλλομεν, δτι
ράνεις δλα τά δυνατά σου μαζί μέ τούς άλλους φιλοπάτριδας ό'
πλαρχηγούς διά νά ένώσετε τά διεστώτα, καί συνδεμένοι μέ τό*
δεσμόν τής αδελφικής αγάπης νά συνεργήσετε άπαξάπαντες είί
τό νά γλυτώση ή πατρίς άπό τόν οποίον φοβερίζεται κίνδυνον'
τοΰτο μας τό υπόσχεται πρό πάντων ή ψυχή τοΰ γενναίου Νικήτα,
καί τοΰτο προσμένει ή πατρίς άπό τό έμπειροπόλεμον καί τόν
πατριωτισμόν τοΰ γενναιοτάτου γενικού αρχηγού Κυρίου Θείου σ®υ
Κολοκοτρώνη, καί τών σύν αυτω αδελφών, πρός τούς οπαίους π*'
ρακαλοΰμεν να προσφέρετε τους φιλικούς καί ειλικρινείς άσπ®'
σμούς μας.
’Ενώ στερούμεθα, άδελφέ, τήν συνοδίαν σου, δέν είναι δίκαιον
στερουμεθα και γραμματα σου' οθεν δσον συχνότερα γράφεις, τ®”
 261
σον μεγαλειτέραν θελεις χάμνει χάριν εί; τούς φίλους καί αδελ­
φούς Σου. Μεσολόγγιον. τή 30 Αύγουστου 1825.
('Γ. Σ.) I. Παππαδιαμαντόπουλος.
‘Ο γενικές Γραμματεύς, Φ. Πλητας.
Μετά τήν είς Τουρνικέ άφιξιν τοΰ Κολοκοτρώνου μετά
τών λοιπών, ό ύπό τήν οδηγίαν αύτών στρατός ήλαττώθη
Χατά μέγαν αριθμόν, καί μάλιστα οί μισθωτοί άπό 2000
Ίολλά ολίγοι έμειναν. ‘Ο Κολοκοτρώνης δέ μετά τών
λοιπών συναισθανόμενος τήν άνάγκην τής διατηρήσεως
σταθερού τίνος σώματος, συγκειμένου άπό 15000, έπρό-
τείνεν είς τήν Κυβέρνησιν νά μισΟοδοτηθή τοσος αριθμός
στρατιωτών, ύποσχόμενος δι’ αύτοΰ λαμπρά άποτελέσματα
κατά τοϋ έχθροΰ. Ή Κυβέρνησες όμως ένέκρινε πάντα
ταΰτα, πλήν κατ’ επιφάνειαν έπί τοΰ χάρτου μόνου, διότι
ούδέν έπραγματοποίησε, καί όχι μόνον όβολόν δέν παρε-
χώρησεν είς μισθόν στρατιωτών, άλλ’ ούτε τροφάς τοις έχο-
ρήγησεν, ούτε δύναμιν έξ άλλων στρατιωτών έφρόντισε νά
<·6ίλη, ώς έμφαίνεται έκ του κάτωθεν έγγράφου του 4 Υπουρ­
γείου τοΰ πολέμου. Ο Κολοκοτρώνης όμως, επειδή ό εχθρός
έπροόοευεν, άπεφάσισε νά συγκεντρώση στρατόν τινα πρός
τήν Καρύταιναν, άναδεχθείς αύτός τήν περί τής συντη-
ρήσεώς του φροντίδα, καίτοι αί παρακείμενοι έπαρχιαι
λεηλατηθεΐσαι έστεροΰντο τοΰ έπιουσίου' όθεν διέταξε τούς
Νοταράν, Ζαϊμην, Ιΐλαπούταν, Σισίνην, Γιατράκον, Δελι-
γιάννην, Νικήταν, Γενναΐον και λοιπούς να στρατολογή-
σωσι καί νά τοποθετηθώσιν είς Στεμνίτσαν, όπου έμενεν
°υτος, χαί ούτω συνεκέντρωσεν έζεϊ ύπέρ τάς 3000,
σούς οποίους διετήρησεν, άλλά μετά δυσκολίας ένεκα τοΰ
°υσοικονομήτου τών τροφών. Ό Νικήτας όμως μετά τοΰ
Ιενναίου άπήλθον είς Ναύπλιον, ίνα οίκονομήσωσι τούς
στρατιώτας των άπό διάφορα έφόδια, δτε άπειλουμένων
τών νήσων "Υδρας καί Σπετσών ύπό τοΰ έχΟρικοΰ στόλου
 262
αυθόρμητοι προσεφέρθησαν οΰτοι είς τήν Κυβέρνησιν, ΐνα
δώσωσι τήν συνδρομήν των, καί μετέβησαν πρός τούτο
κατά τήν κάτωθεν διαταγήν τής Κυβερνήσεως.
Ό Ίβραϊμης, άπελθών, ώς έρρόΟ'η, εις τά Μεσσηνιακά
φρούρια; χατέλιπεν έκεϊσε 4000, ίνα παρέχωσι βοήθειαν
είς τούς έν Τριπόλει, καϊ άνεχώρησεν είς τήν Ηλείαν καί
Πάτραν ίνα μεταβή είς Μεσολόγγι' διερχόμενος δέ παρά
τάς λίμνας τής ’Αγουλινίτσας, έπροσπάθησε νά κυριεύση
διαφόρους οικογένειας, αίτινες ειχον καταφύγει είς τά έν
αϋταϊς νησίδια. ’Αλλά καίτοι κυριεύσας έν έκ τών νησιδίων
τούτων άπεκρούσθη γέννα ίως άπό τούς έν αύτοϊς ώχυρω-
μένους "Ελληνας, και ούτως άπέτυχε, φονευθέντων 100
Τούρκων καί 6 Ελλήνων. Ό Κολοκοτρώνης δέ έστειλεν
εις βοήθειαν αύτών τόν ΙΙλαπούταν καί λοιπούς, οίτινες
όμως, φθάσαντες έκεϊσε μετά τό τέλος τής σκηνής ταύτης
δέν έχρησιμευσαν.
Προχωροϋντος τοΰ Ίβραίμη είς τήν ‘Ηλείαν, 50 "Ελ­
ληνες έκλείσθησαν είς τό χωρίον Βαρθολομιον, ίνα άντι-
σταθώσΐ κατ αύτοΰ' άπό δέ τό Παλαιόχαστρον, Χλουμού-
τσι, όπου ειχον άσφαΛισθή 20 χωρίων οικογένειας έκίνη-
σαν 180 πρός βοήθειαν τών έν Βαρθολομίω' άλλά καθ’
οδόν συναντηθέντες μέ σώμά τι έχΟρικόν, συνεκρούσθησαν
μετ’ αύτοΰ- μαχόμενοι όμως καθ’ ύπερτέρων δυνάμεων,
έπεσον όλοι θύματα τής ά^δρείας των, άφοΰ έφόνευσαν
διπλάσιους έκ τών έχθρών οί δέ έν Βαρθολομιω μαχόμέ-
νοι έφ όλης τής ημέρας, ύπεχώρησαν, φονεύσαντες 50
έκ τών Τούοκων, καί οονευθέντες 10.
1 άνωτέρω σαφέστερον έκτιθενται -είς τάς κατωτέρώ
έπιστολάς, είς 3έ τήν τοϋ 1 κουρά έμφαίνονται αί νίκαί
τών Ελλήνων είς Σάλωνά, και Οιά τοΰτο δέν κάμνοαεν
I ι
λόγον επίσης είς τήν αναφοράν τοΰ Νικήτα πρός τήν
Διοίκησιν περιγράφονται και τά κατά τό Μεσολόγγιον.
 263
Εντοσούτω τά ‘Ελληνιχά στρατεύματα έπασχον δεινώς
άπό έλ/.ειψιν τροφών, ή δέ Κυβέρνησις άμηχα,νουσα διά τήν
προμήθειάν των, χατέφευγευ εις δλλαγήν συστήματος
Διοιχήσέως, ζαί ιδέ κατωτέρω τι εγραφεν ό Μεταξας
Ήερί τούτου.
Πάτερ, Σάς πρΌσκννώ!
"Λν κρίνετε εύλογον στείλετε μοι διαταγήν νά πολιορκήσω τήν
Γριπολιτζάν, επειδή ή εν αυτή τή Τριπόλει δόναμίς τοΰ έχθροΰ,
ώλιγώστευσεν άπό τήν προτέραν, καί ο Ιμβραίμης έξέλιπε, δέν μοί
Φαίνεται κινδυνώδη;, άλλά μάλλον επικερδή; είς ήμάς ή πολιορ­
κία αυτή, επειδή θέλει μοί ακολουθήσουν κοντά εις τήν μισθωτήν
αναλογίαν μου καί άμίσθωτοι Πελοποννήσιοι, καί μάλιστα μή Πε-
λοποννήσιοι αρκετοί, σύμφωνοι κατά τάς θελήσεις καί ιδέας, κα:
συμπεραίνω, δτι Θέλει γίνει έν σώμα ίκανώτατον, τό όποιον θέλει
κάμει καί τον έχ.θρόν έντρομον, καί πρόοδος έπεται είς έν τοιοΰ-
τον, όταν γι'νη αυτόκλητον καί αυθόρμητον σώμα, καί μάλιςα όταν
γίνη μέ τήν πρός εμέ, ή πρός άλλον τινά τόν όποιον κρίνετε άξιώ-
ιερον, διαταγήν σας, καί ή εις τοΰτο πολύπειρος οδηγία Σας,
Ίαυτιχ μ’ δλον τό υίϊκυν μου σέβας.
1825 Όχτωμβρ. 2, έν Ναύπλιο). ‘Ο ΰποζλινής υίός Σας
’Ιωάννη; Θ. Κολοκοτρώνης.
Ή£οχώτατε στρατηγέ λ-ο^ίοκοτρύνη.
. . . ‘Ημεις όλημεοινώς έχομεν πόλεμον μέ τους Τούρκους καί
ΧροχΟές έβγήκα καί έπήγα εις Παιλαιόπολιν νά συστήσωμεν
στραιό-εδον, καί πάλιν άπό διάφορα αίτια έγυρισα δπίσω- μάς
λείπουν δλα τ’αναγκαία κα: ζάμμίαν προκοπήν δέν κάμνομεν, καί
πώς νά γί,η 5έν ήςευρο).................
Τή 14 δβρίου 1825, Γαατούνη. Ό αδελφός Σου
Γεώργιος Σισίνης.
^ρός το'ύς γεννα,ίους ύχ.Ιαρ^ηγούς καί .ϊοι~οι>ς κατοίκους των
έπαργιων ’Αρκαδίας, Φαναριού καί Πύργου.
Εως τώρα ελπίζω νά έσυνάχθητε, ζαί νά ήναι έτοιμα δλα τά
“Ρματά σας ώς σας πριέγραρα- δθεν διώρισα τόν στρατηγόν Δη-
Μςτραχην Πλαποΰταν νά παραλαβή τους Αοιοδωρησίους καί να
-λθή ν» ενωθήτε καί νά δπάγηιε νά προκαταλάβητε τάς θέσεις
 2C4
Κλειδιού, κα! οποίαν άλλην έγκριθή' διορίζεσθε λοιπδν καί ή γεν·
ναιότης σας άμα όπου φθάση νά ακολουθήσετε ύπό την οδηγίαν
του διά νά άσφιλίσετε έκε ένας τάς Θέσεις καί νά στέκεσθε πάντοτε
άγρυπνοι διά νά είδοπο.ήιε καί ημάς εγκαίρως τά κινήματα τοϋ
ώχθροϋ, ώς καί ή πρός τόν είρημένον στρατηγόν δδηγία μου, τόν
όποιον διέταζα πρός τούτοι; νά διορίση έκ τών έπαργιώνσας καί
δεκάρχους, είκοσιπεντάρχους, πεντηκοντάρχους, έκατοντάρχους
καί ύποχιλιάρχους' τών Άρκαδ'ών είναι διορισμένος γιλίαρχος, ό
στρ. Μητρος ’Αναστασόπουλος, τών δέ λοιπών είναι δ ίδιος στρα­
τηγός Κολιόπουλος, δστις είναι καί αρχηγός όλου τοΰ στρατοπέ­
δου σας, και Θέλετε τοϋ προσρέρει τήν ά«ήκουσαν εύπείθεΐαν μένω.
Τή 12 Όκτωμβρίου 18'25, Στεμνίτζα. ‘Ο πατριώτης
Θ. Κολοκοτρώνης
Εκλαμπρότατε αρχηγέ Κολοκοτρώνη·
Τήν είς τάς 11 σηαειωμένην διαταγήν σας έλάβομεν μέ τόν
έπί τούτου σταλΘέντα- όσα όμως μας λέγεις μας ήκολουθησαν, κα­
θότι οί εχθροί είς τάς εξ τοΰ παρόντος έμβήκαν εις Πύργον, ολοι
ιππείς· καί επειδή ο: έγκάτοικοι δέν είχον προφθάσει διά νά διώ­
ξουν τάς φαμηλίας καί αδυνάτους έσκλάβωσαν αρκετούς είς τόν
δρόμον, ένώ κατε'οευγον διά Κόρακα, έφόνευσαν άοπλου; καί σα-
κάτιδες ύπέρ τούς 40* καί ταϋτα ολα τά έπαθαν, διότι δέν έπερί-
μενον τόσον γρήγορα άπ’ ’Αρκαδίαν νά έμβη εις Πύργον έγώ
έ'φθασα έδώ εις τάς 4 τούτου τό γεϋμα, καί οί εχθροί έμβήζαν
τήν τρίτην πολλά πρωί, καί άν ό χετμιον καί τό σκότος τής νυκτός
εκείνης δέν εμπόδιζε τήν ορμήν των θά ήρχοντο τήν νύκτα καί θά
έ'καμνον πολλά περισσότερα άπ’ δ,τι έκαμον.
Τήν δευτέραν ειχεν έλθει καί ό στρατηγός Κύρ Χρύσανθος διά
νά ύπάγωμεν είς Κλειδί, αλλά δέν έπροοθάσαμεν, του οποίου έσκο-
τωθησαν 7 στρατιώται είς τόν κάμπον πολεμοΰντες, καί έως δτου
σάς έγραοεν άπό Δίβριν δέν τό ήςευρεν, ό ’[μβραίμ (ώςέπληροοο-
ρήθημεν άπό σκλάβους δπου έφυγον) ήτον ό ίδιος είς Ζαχάρο, καί
είς ’Αγολινίτζαν δ Σουλεϊμάν μπέης μέ τό ιππικόν του, δστις
ήλθε και είς Πύργον έκινεΐτο ώ; μας λέγουν διά νά έλθη δ ίδιος
Ιμβροιμ έοώ, αλλ είς Ζαχαρο τόν ήλθον έως 50 ιππείς άπό Κά­
στρο? με γραμματα, ζαί αοοϋ τά εδιαβασεν, έστειλε καί τούς έσή*
 265
*ωσεν άπό έδώ, ζα'ι ούτως έτράβιξε διά τά ίδια χάστρη· αυτά μας
τα εΐπεν ένας άπό τοΰ Γαργαλιάνου αιχμάλωτος, τόν όποιον ειχον
προ ήμερών πιασμένον, καί τήν νύκτα εκείνην έλα δεν ευκαιρίαν
*αι έφυγεν ό αριθμός τοϋ ίππικοΰ σώματος, δποΰ ήλθεν έδώ, ώς
Μας είπον οί Άγολινιτζαΐοι, οώινες ήσαν κλεισμένοι είς τά μπου-
ζάμια τής λίμνης, ήτον εως οκτακόσιοι· άπό τήν αιχμαλωσίαν καί
θάνατον διτοΰ έκαμον είς τούς ανθρώπους, άλλο τι άπό σπήτια
χαί πράγμα δέν έπει'ραξαν, είμή μερικών έχυσαν τά κρασιά άπό
■εάς κάδας.
‘Η θε'σις του Κλειδιού είναι αναγκαιότατη, άλλά μέ μόνον τών
στρατιωτών τοΰ Πύργου δέν όχυρόνεται, καθότι τό μέρος αυτό
τής Μπούκας είναι έκτεταμένον και θελει εν ταυτώ καί αλλας ε­
νεργείς δραστηριωτέρας, καί είς τοΰτο αποφασίσατε αυτό όπου
είναι άναγκαιον, οί τής επαρχίας Γαστούνης, καί αυτοί ίσως δέν
είναι είς κατάστασιν διά νά δώσουν ικανήν βοήθειαν, διότι άλλοι
έξ αύτών διά τόν φόβον τοϋ Ίμβρα'ίμη καί διά νά μή πάθουν δσα
έπαθον οί Πυργιώται διεσκορπίσθησαν είς τά υψηλά μέρη μέ τάς
φαμηλίας των, καί όσοι έμειναν φυλάττουν τήν θέσιν αυτήν Λεχε-
νών κα! άλλοΰ διά τούς έν Πάτρα έχ Ορούς, οί όποιοι άρχισαν νά
εβγένουν συχνά, καθώς είς τάς 12 ήλθον έως άγιον Αθανάσιον
Αεχενών, έχει όμως τούς άντέκρουσεν ό στρατηγός Χρύσανθος
ψονεύων αρκετούς.
Ήμεΐς λοιπόν κινούμεθα πρό δυο ή αέρας διά τήν θέσιν αυτήν
Κλειδιού, έγράψαμεν καί τοΰ στρατηγού Χρύσανθού καί τόν περι-
Μένομεν, ανάγκην όμως έχομεν άπό πολεμοφόδια καί ίδεάσετέ με
ποΰ νά στείλωμεν διά νά προμηθευθώμεν, καί εί δυνατόν διά νά μή
«περνά ό καιρός, νά μάς σιαλθώσι μέ ζώα άπό αύτοΰ καί πληρό-
ν3μεν τό άγώγι των άπό Δίβρην, επειδή σας έγραφε καί ό Κύρ
Γεώργης Ζ9ί ό Χρύσανθος δέν σάς έγραψα χωριστά, είδον όμως, δΐ{
μέχρι τής ώρας όπου μοΰ έγραφες δέν τό είχες λάβει’ έως αύριον
■πάλιν σοϋ γράφω δσα πληροφορηθώ καί ΐδεασθώ, καθώς καί ήέκλαμ-
ΐτρότης 2ας πάλιν θέλετε μέ οδηγήσει είς δσα γνωρίζετε διά ν
άκολουθήσωμεν. Μένω μ’ δλον τό σέβας προσκυνών σας.
Πύργος 16 Όκτωμβρίου 1825. ‘Ο πρόθυμος τών δρισμών σας
’Αναγνώστης Δ. Παπασταθόπουλοί-
 266
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
'ΓΟ ΪΠΟΤΡΓΕΙΟΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Jlrioc zoy ΐκ.Ιαιιπρότατον γενικό)·· άζιχηγόν.

Ελήφθη ή πρός τδ ύπουργεϊον τοΰτο αναφορά ή άπό 11 too
τρέχοντος, έκ της οποίας πληροφορείται τό χίνηαα τοΰ έχθροϋ κατά
τά μέρη τή; "Ηλιδος, τήν άντικρουσιν όπου οί είς έκείνας τάς θέτεις
ευρισκόμενοι "Ελληνες τω έκαμον, καί τέλος τήν όπισθοδρόμησίν
του διά τήν 'Αρκαδίαν, μολονότι αλλεπάλληλοι ειδήσεις θέλουν
ότι νά εισέβαλε είς τήν ’Ήλιδα’ έπαρατηρήθησαν πρός τουτοις χαί
οσα αναφέρετε περί τής ταχείας εξόδου τών έδώ ευρισκομένων ο­
πλαρχηγών’ περί τής μεταβάσεω; τής επιτροπής εις Κόρινθον καί
περί οικονομίας πολλών άλλων αναγκαίων πραγμάτων διά τήν σΰ-
στασιν του στρατοπέδου.
ΌΟεν είς άπάντησιν τό ύπουργεΐον σας λέγει, οτι οί μέν οπλαρ­
χηγοί διετάχθησαν τρις έντόνως νά έξέλθωσι, κατά τάς αλλεπαλ­
λήλους αναφοράς Σας, σας ιδεάζει δμως, οτι ύποπτευομένη ή Διοί­
κησες μήπως καί ό εχθρικός στόλος θελήοη νά κάμη άπόβασιν είς
τάς Νήσους Ύδραν καί Σπέιζας, καί επειδή αί Σπέτζαι εύρίσκον-
ται χωρίς καμμίαν στρατιωτικήν δΰναμιν, διετάχθη ό στρατηγός
Νικήτας μετά τοΰ υίοϋ σας Καπετάν Γενναίου νά συνάξουν δσους
περισσοτέρους στρατιώτας δυνηθοϋν καί ν’ άπέλθουν έκεΐ..............
13 Οκτωμβρίου 1825 Ναύπλιον. Ή επιτροπή τών πολεμικών.
'Εκλαμπρότατε Γετικε ’νίργηγε!
’Από Ναύπλιον ή επιτροπή σάς έγραψε τά αίτια, τά όποια τήν
έτιασαν διά νά μήν άπεράση όλομελώς κατά τδ γράφειν Σας εις
Κόρινθόν, καί ν άποστείλη έμέ μόνον ενταύθα’ έγώ χ θές τδ εσπέ­
ρας έφθασα έδώ είς Βελίναν, δπου κα! τδ φροντίστήριον, ευοον τδν
γενικόν φροντιστήν τοΰ στρατοπέδου ξεκινημένον εντεύθεν διά Α-
λωνίσταίναν μέ μερικόν αλεύρι, σήμερον καταγίνομαι, καθώς καί
ακολούθως, είς τδ νά συνάξω ζώα, κα! νά σάς προφθάσω, οσον
περισσότερόν αλεύρι δυνηθώ" έγραψα καί πρός τον έπαρχον, έπι-
στατοδημογέρωντας, καί στρατηγόν Νοταράν, διά νά έλθουν εν­
ταύθα, και να βιασωμεν την στρατολογίαν αυτής τής επαρχίας,
* καί νά συ.ώζωμεν καί ζωντανά διά τδ γενικόν στρατόπεδο/ έντο-
 267
ffO'JTM στέλνω τδν παρόντα επίτηδες, διά νά μέ ιδεάσετε περί τών
κινημάτων του έχθροΰ, ποΰ θά τοποθετηθήτε καί ποΰ πρέπει νά
διευθύ,ωνται αί τροφοί, ·:γώ δέ έντοσούτω δσας διευθύνω, θέλω
τάς διευθύνει είς ’Αλωνίσταιναν κατά τήν προτέραν σας δδηγίαν,
ΐαΰτα καί μένω. ‘Ο ώς υίός Σας
Τή 18 Οκτωμβρίου 1825 Βελίνα. ’Αναστάσιος Λόντος.
Έζοχώτατε άόελψ'ε Λ ο.Ιοκοτρώνη !
Τδ άπδ 7 τοΰ παρελθόντος είς θερμοπύλας ων έλαβον καί ά-
»αγνούς ύπερεγάρην διά τό αίσιον τής ευκταίας μοι υγείας Σας,
καί διά τά όντως πατριωτικά αισθήματα σας. Εγώ στρατηγέ
μακράν άπδ τοΰ νά υπονοήσω τι έκ τής εξοχοτητος οας, έ-ρεφον
καί τρέφω πάντοτε εί; τήν ψυχήν μου μίαν αγαθήν ζεχωριστήν
ύπόληώιν είς τδ άτομό» σας καί μίαν πατρικήν αγάπην, νομίζον­
τας σας έγώ κα'’ ολοι οί ύπέρ τής Πατρίδος άγωνιζόμενοι ένα έν­
θερμον ζηλωτήν τής ελευθερίας τής πατρίδος καί ε.α άοκνον συ­
νεργάτην καί μέγαν ύπέρμαχον ....
Έδώ πηγαίνομεν πολλά καλά, είς τδ Μεσολόγγι καθημερινοί
θρίαμβοι καί νίχσ.ι λαμπρότατοι γίνονται- ημείς προχθές έπολε-
μούσαμεν άπό τά οπίσθια τούς έχΟρους είς τήν Αλαμάναν καί
τήν Νεύροπολιν, έφονεύσαμεν ύπέρ τοΰ; τριακοσίους καί τούς έπή-
ραμεν καί τριακόσια ζώα φορτωμένα τροφάς, καί ήδη ολοένα τους
βαροΰμεν καί είναι είς μεγάλην απελπισίαν ν άναχωρησωσ: καί
αΰτοί, ήτον πρώτα ύπέρ τάς οκτώ χιλιάδας, καί τώρα δέν έμει­
ναν μήτε οί μισοί, καί αυριον μεΟαύριον φεύγουν βέβαια- τδ ίδιον
ελπίζομεν νά γενή καί είς το Μισολόγγι. Γράφε μου παρακαλώ
διά τήν ύγείαν Σας κα! τά αύτόθεν, καί ύγίαινε πάντοτε νικητής.
Τή 20 Όκτωμβρίου 1825. Ό Υίός Σας καί Πατριώτης
Λπδ στρατοπέδου Σαλώνης. Ιωάν. Γκούρας.
’Εκλαμπρότατε Γενικλ Αρχηγέ !
Μέ έπίτηδε; πεζόν προχθές σάς εΐδοποιήσαμεν τά διατρέχον-
’ια είς τδ περί χρημάτων κεφάλαιο», καί ότι τδ δικαίωμα κα! α­
νάλογου τή; Πελοπόννησου είς άλλας κατεδαπανήθη άναγκαιο-
τερας χρείας, κατά τήν άπόκρισιν τής Διοικήσεως, ή οποία κα-
'ταγίνεται νά μήν άφήση άπρομη'θευτον καί τήν Πελοπόννησον,
π'»θεν κ«ί π2ς, μόνος ό έν άποροι; εύπορος Θεός ήξεύρει- ί®*®
268
δυςυχίαν όμως, καίήάπα'ντησις διαφόρων άναρορών τής επιτροπής,
είς τό περί τής οικονομίας κεφάλαιον, εισέτι αναβάλλεται, διά τό
πολυάσχολου της Διοικήσεως εις άναγκαιοτέρας βέβαια ασχολίας,
καί εως ώρας μήτε οικονομίαν καμμίαν έκεΐθιν έλάβομεν, μήτε
άπόκρισιν........... Άπό Ναύπλιον έχομεν τάς ακολούθους απευ­
κταίας ειδήσεις, άλλ’ αναγκαίας πρός οδηγίαν σας, ότι ό Αιγυ­
πτιακός στόλος εΰρίσκεται μεταξύ Μονεμβασίας καί Τζυρίγου.
‘Ο Τοπάλη; μέ τήν μοΐρα'ν του έπιασε τόν δρόμον του Κρύου
Κάβου, καί μέσον τών νήσων καταβαίνει είς Μεσολόγγι, καί ότι
οί δύω αυτοί στόλοι φέρουν έως δέκα χιλιάδες τακτικόν καί άτα-
χτον στράτευμα. Ταΰτα τά άπό Ναύπλιον, καί είθε θεία ώς καί
όίλλοτε νά θαυματουργήση δύναμις ή καί νά ήναι ψευδή.
Τή 29 Όκτωμ. 1825. έν Μύλοις Ναυπλ. Η Έπιττροπή
(Τ. Σ.) Ό Γραμματεύς. Κωνστ. Δελιγιάννης.
Σεβαστή Σιοίχησις.
Μέ διαφόρους αναφοράς μου έκαμα γνωστήν πρός τήν Διοίκησιν
τήν κατάστασιν τοϋ στρατοπέδου, ελεεινολογούν τό άνοικονόμητον.
Σήμερον παρ’ ελπίδα είδοποιουμεθα έκ φήμης καί άπό τούς προς
τά μέρη τής ’Αρκαδίας, ότι ό εχθρικός στόλος έ'φθασεν εί; Νεό-
καστρον πρό επτά ήμερων, καί κάμνεί έκεΐ τάς αποβάσεις του,
τοΰτο μας έβαλεν είς απορίαν καί λύπην, πώς νά μή λάβωμεν άπό
τινα καμμίαν προλαβοΰσαν είδησιν καί νά τό μάθωμεν εσχάτως
έκ φήμης’ έντοσούτω ή ούτως ή άλλως, νέοι εχθροί άπέβησαν είς
τήν Πελοπόννησον, καί ή δύναμις τοΰ έχθροΰ έπλεόνασε, καί δ
κίνδυνος έμεγαλύνθη· ήμεΐς δέ έν τούτοις καταγινόμεθα κατά τό
χρέος μας είς τήν βελτίωσιν τοΰ στρατού μας, καί άπεκδεχόμεθα
κάθε ενδεχόμενον, καί θέλομεν άνθεξει κατά τήν δύναμιν καί τά
μέσα, τά όποΐα είναι προβλεμμένα είς τούς στρατιώτας. Προλαμ-
βάνομεν όμως νά κάμωμεν καί τώρα πάλιν απλώς γνωστόν είς
τήν Διοίκησιν δΤι μάς ελλείπουν δλα έν γένει τά μέσα τά αναγ­
καία εις τήν συντήρησιν τοΰ στρατοπέδου. Είς δλον τό διάστημα
τής ένταϋθα διατριβής μα; δπου είναι σχεδόν μήν δλόκληρος μάς
είναι σταλμένον άλεΰρι ολον δλον οκάδες έπτά ήμισυ χιλιάδες,
-χωρίς κανέν άλλο προσφάγι’ άς στοχασθή λοιπόν ή Διοίκησις πώς
άπεράσαμεν χωρίς νά τό περιγράφωμεν ήμεΐς' τοΰτο μο'νον ήμεΐς
 269
λέγομεν, οτι ή ποσότης αυτή ει»αι μόλις εξ ή επτά ήμερων τροφή
μ δλην τήν ένδεχομένην οικονομίαν. Φουσέκια μάς ήλθον δέκα
φτρτία, τά οποί» ολα διενεμήθησαν εις τό ύπό τήν οδηγίαν τοΰ
Κολιόπουλου σώμα' ήμεϊς δέ μένομε» καθόλου άνεφοδίαστοι, καί
μέ τήν ελπίδα, δτι θέλουν μας προφθάσει- άλλα δέν ήλθον δμως
ούτε φουσέκια, καθώς ούτε καμμία άλλη πρόβλεψις ή οικονομία
έγένετο άχρις ώρας, μολονότι δέν έπαύσαμε» νά έ»οχλοΰμεν τήν
Διοίκησιν μέ συνεχείς αιτήσεις μας, λέγω δτι ή κατάστασις τής
ΙΙελοποννήσου και έξαιρέτως τών επαρχιών εις τάς οποίας ή περίςα-
σις απαιτεί »ά ςέκουν τά στρατεόματα,δτι είναι έλεεινή,καί τοιαΰ-
τη, ώστε δέν ήαπορει νά λαβή τό στρατόπεδο» τίποτε, πολλάκις
τό άνέφερον" τοιουτοτρόπως λοιπόν ποτέ πρόοοον τελεσφόρον δέν
ήμπορεΐ νά έχη έν στρατόπεδον, καί μήν έζλαμβάνη ή Διοίκησις
τά γραφόμενα μου άλλως· ή περίστασις είναι κρίσιμος καί ό κίν­
δυνος δ/ι εύκαταφρόνητος, διότι ή δύναμις του έχί'ροΰ ει»αι με­
γάλη, καί διά νά εχη άνάλογον άντίστασιν, χρεία νά ληφθώσιν
ανάλογα με'τρα νά ευκολυνθή τούτο τό στρατόπεδο», και νά εν­
δυναμωθώ είς κατάστασιν άνθιστάσεως, καί νά μήν ήναι στρατό­
πεδο» έπί ψιλώ όνόματι, ώστε νά άπαταται καί δ κόσμος έπιστη-
ρίξων τάς ελπίδας του καί τό θάρρος του είς αυτό, καί νά μένη
εκτεθειμένος εις τήν αιχμαλωσίαν τών ’Αράβων" γράφο» σπουδα­
ίων καί μέ λύπη» καί αίσΟησιν τής ψυχής μου" διότι βλέπω τά
πράγματα τής Πατρίδος είς κακήν κατάστασιν αρρωσιημε'να, καί
εγγύς νά καταντήσουν αθεράπευτα, καί πρέπει νά γίνη ή άπαι-
Όνμένη πρόβλεψις, διατί τά στρατεύματα "Αργους,κάτω Ναχαγέ,
τής Τςακονίας, τής Μονεμβασίας καί δσα λοιπά νά μένουν έξω
τοΰ άγώνος, αυτά δλα νά βιασθουν νά εκστρατεύσουν, χαί νά έ»ω-
θούν με τό στρατόπεδό» μας. ΙΙρός δέ καί τά οσα είς τάς νήσους
Ε®τάλησαν, δ'τα» ίδωμεν, δει δέ» είναι πλέον φόβος, τότε ευθύ;
ν® έπιστραφώσιν έχεΐθεν, χαί νά άποσταλώσιν ώς είναι συσσωμα­
τωμένα, άλλά προϋπαρχόντως νά γίνη άφθονος οικονομία τών
αναγκαίων ταϋτα διά τής παρούτης μου βάλλω ύπ’ όψιν τής
Διοικησεως, καί υπενθυμίζω» τάς διά τών προτέρων μου άναφορώ»
“ΐτήσεις μ01>ι μ6'νω εΰσεβάστως πιριμένων άπάντησιν είς τήν ανα­
φορά» μου καί οδηγίας. ‘Ο ευπειθής πατριώτη;
30 δβρίου 182ί>. Σιεμνίτζα. Θ. Κολοκοτρώνης·
 270
'Εχ.Ιαρπζύτατε άφχηγε Κο-Ιοκοτρώχη.
Σηαερον ήλθον έδώ οί στρατηγοί Κύριο: Χρύσανθος Σισίνης χαί
'Αναγνώστης ΙΙαπασταβόπουλος, Γνα άνταμωθώμεν ζαί νά συσζευ-
Οώμεν περί τής όχυρώσεως τής θέσέως τού Κλειδιού χαί άλλων
οικονομιών' ένω λοιπόν άπεφασίσαμεν αυριον πρωί νά ςεκινήσωμεν
δι έχεϊ μέ όσους άπ’ έδώ εύρέδημεν, διά νά παρατηρήσωμεν τά
έχε: μέρη χαΐ νά β χλωμό χαί εις πραξίν τήν οχυρωσιν ταΰτην,
βλε'πομεν αίφνης εις τάς επτά ώρας τής νυχτό'ς τούς εΰγενεστά-
τους Κυρ Δήμον Κανελόπουλον χαί ’Αναστασάζην ΓΙαπαλεξόπου-
λον προερχόμενους άπό τό χωρίον Αλητζελεπή καί μας έπαρέστη-
σαν διά ζώσης τά οσα εις τό εσώκλειστον ιδιόχειρόν τους βλέ­
πετε, μάλιστα μάς έφερον ζαί τόν ίδιον ά-Ορωπον, δπου οί Τούρ­
κοι έπιχσαν χαΐ μάς έπληροφόρησαν δλα τά ίδια’ ήμείς λοιπόν τής
ιδίας ώρας έξεζινήσχμεν δύω ιππείς καπιτανέου; τοϋ στρατηγού
Χρυσά'θου καί πηγαίνουν επίτηδες διά νά σταυρώσουν ολους τού;
δρόμους νά τούς πιάσουν, χαί έλπίζομεν νά μή μας άπεράσόυν. Νά
ήςεόρετε όμως, δτι όλοι οί συναχΟ-ίντες στρατιώται προαζουοντες
τόν ερχομόν τού έχΟριχοϋ στόλου έστέχοντο έπ: ποδός, καί δσοι
οεν ηιον συναγμένοι εΟυσζολευοντο οια την αντην αιτίαν, ηοη οε
«χούσαντες ζαί τοΰτο, λειποταχτοΰσιν άφευκτα χαί βιασμένοι
ίδιά νά άναιβάσουν τούς αδυνάτους ε’ς τά ύύηλότερα μέρη, διό χαΐ
ημείς μένομεν έδώ μέ πολλά ολίγους στρατιώτας, ζαί όχι ικανοί
διά νά προχαταλάβωμεν τήν θέσιν ταΰτην. Κατά χρέος λοιπόν
επίτηδες σας δίδομεν τήν εί'όησι/ ταΰτην', καί κοίνόμεν άναγκαιον
(άν τό κρίνετε ζαί ή έζλχμπρότης σας} νά ζαταδήτε μέ ολα τά αΰτοϋ
στρατεύματα βιάζοντες μπροστά καί ολους τού; άλλους διά νά
προζχταλάόωμεν τό Κλειδί χαΐ άλλας δέσεις, δπου ήθελε κάμει
/ρεια, καί ούτως ένΟαόόυνόμενοι καί οι έδώ μέ τήν παοουσίαν τής
εχλαμπρότητός Σχ; συναζόμενα άρκιτόί, χαί ά· ό'έχθρός μεταξύ
εις δέκα ή δεκαπέντε ημέρας δέν κινηδή, τότε ζαί ημείς άζολου-
δοΰμεν, καθώς ό καιρός ήθελε μάς οδηγήσει, χαί περί τουτου κρί­
νετε το χχλλιωιερον καί ακολουθείτε' έγράψζμαμεν τών Άοκαδιων
χχ'ι Φζναριτων διά νά συναχΟοΰν καί αΰτοί όλοι έν γένει έως νά
νχταοήτε χαι ή εκλαμπροιη; Σας, καί οι’ δλα ταΰτα, δ,τι κρίνετε
καί αποφασίσετε (Νεάσετε μας πρός οδηγίαν μας· χαΐ μένομεν
 271
μέ ιό άνήζον σέβας. 31 Όχτωμβρίου 1825, Βρυνα. Οί αδελφοί
Δημγιτράκη; Πλαποΰτας, Χρύσανθος Σισίνης, Αναγνώστης
Παπασταθόπουλος.
ΙΙρός τό σεβαστό)’' εκτεΛεστικοΐ a&jia.
’Εκ τοΰ γράμματος πρός ήμά» τοΰ ήμετέρου Ναυάρχου, του
όποιου αντίγραφου άποστέλλομεν εις τήν ϊ·βαστήν Διοίκησιν, καί
έξ ετέρων τοΰ εΰγενεστάτου Ναυάρχου τών Κυρίων ‘Υδραίων,
πληροροροΰμεθα σχεδόν μετά βεβαιότητος, δτι ό εχθρός έρχεται
καθ’ ήμών, και προσωπιχώ; ό ’ίμπραιμ πασα; μέ τάς ναυτικάς
ζαί χερσαίας δυνάμεις του' ήμεΐς παρασχευαζόμεθα μέ δλην τήν
δυνατήν φρόνησιν καί προσοχήν διά νά τόν ύποδεχθώμεν άνταξιως'
ή Σεβαστή, παραζαλοΰμεν, νά λάβή τελείαν πρόνοιαν νά μας έξα-
ποστείλη έτι δσον στράτευμα είναι δυνατόν εκατόν ζάσσας φουοέ-
κια, μίαν ποσότητα σμ.ιδραλίων ζαί δέκα γιλιάο. πέτρα; δ·.ά ψιλά
ντουφέκια, έτι είκοσι πέντε οκάδες γκιβερτζελέ διά νά χατασχευά-
σωμεν τάς βόμβα:, καί διακόσια; γρανήτα; ές βέλου δμοΰ μέ τά
ζόλα των, αί όπιΐαι, έάν δεν ήναι γεμάται, νά διορισθώσιν επι­
τήδειοι περί τά τοιαΰτα τεχνΐται νά τάς γεμίσωσι καινά μάς σταλ-
θώσι έκ τοΰ σώματος τών Γρανητέρων ώς μάς έσυμβοΰλευσεν δ
γεν. Συνταγματάρχης Κ.Φαβιέρο;, καί ξύλα προσέτι διά ταΐς γρα-
νήταις, τάς οποίας έχομεν έδώ, καί τών δπόίών φερει εν ώς μό­
στραν, δ διά ταΰτα ϊκ μέρους ήμών άποστελλόμενος Κ. Δημήτριος
Λίμπέρη;· ό ένθρος φαίνεται, οτι άπελπί,εται είς τό νά χατάρξη
τής Πελοπόννησου, έάν μή πρότερο·* καθυποτάξρ τάς νήσους ταό-
τας, καί επειδή ούτως έχει χρειάζεται νά προσηλώσωμεν άπαν-
τ*ς δλην ήμών τήν προσοχήν καί δύ»ααιν είς τό νά τοΰ ματαιώ-
σωμεν τό σχέϊιον τοΰτο, ζαί τούτω συμματαιοΰντες ζαί δλα τά
λοιπά' νά μή γίνη αργοπορία παραχαλοϋμεν εις τήν άναστολήν τών
Υραφομένων, διότι αί στιγμαί είναι πολύτιμοι.
Εκ Σπετζών τή 2 Νοεμβρίου 18*25.
(Τ. Σ.) Οί πρόκριτοι τής νήσου Ύδρας.
Πρός τό σεβαστό)· έκτεΛεσττχ&ν Σώμα.
Εύθύς μετά τήν έκπλευσιν τοΰ στόλου μας άπό διάοοοα μέρη
σ'-εοόθη λ^γος, ότι δ εχθρικός στόλο; έπέρασεν άπό τό Μεσημβρινό*
τί; Κρήτης· διευθυνόμενο; είς τήν Πελοπόννησον’ εύθύς ένώσαντες
272
δλβν τόν στόλον μας έπορεύθημεν εις άπάντησίν του μέ έναντίου»
άνεμους· πλήν ό εχθρός βοηθούμενος άπό τόν καιρόν ειχεν ήδη φθάσεί
από τό περασμένον σάββατον είς τό Νεόκαστρον δλος συγκείμενος
άπό 125 κομμάτια μεγάλα καί μικρά, καθώς έπληροφορήθημεν.
Χθές ό Κ. Μ. Τουμπάζης εΰρηκε κατά τόν Κάβο Ματαπάν
καΐκι, δπου ήτον ένας χριστιανός τρυγάς νεωστί άπό τόν εχθρικόν
στόλον έκεϊθεν αυτός λέγει, οτι δ έχθρδς έχει άπόφασιν νά κτυπή-
ση τώρα τά Ναυτικά Νησία "Ύδρας και Σπέτσας, έπί τούτω έμελ­
λε νά έ'μβη καί δ αυτές Ίμβραίμ πασάς μέ τό στράτευμά του καί
νά κινήσουν μετ’όλιγας ημέρας.
Τό κοινόν τής "Γδρας θέλει σάς άναφέρει όμοίως τήν ανωτέρω
εϊ'δησιν, διά τήν οποίαν έλπίζομεν, δτι ή Σεβαστή Διοίκησις θέλει
ενεργήσει μ* ολους τους τρόπους εις τήν ένδυνάμωσιν τών Ναυτι­
κών νησιών διά τήν κοινήν ασφάλειαν.
Κάβο Ματαπαν ίκ τοϋ πλοίου "Αρεως.
Τή 31 8βρίου 1825. ’Ανδρέας Μιαουλης.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

,ΙΤρός τον Γενναιότατον Γ. Ίωάννην Θ. ΚοΛοχοτρ&νην.

Μέ μεγάλην εύχαρίστησιν άνέγνωσεν ή Διοίκησις τήν αναφοράν
Σας τών 3 Νοεμβρίου είς τήν οποίαν παρετήρησεν εναργέστατα
τόν ζήλον καί τά πατριωτικά φρονήματά σου, τά όποια σάς διή-
γειοαν είς τήν γενναίαν άπόφασιν τοϋ νά τρέζητε είς βοήθειαν τής
έπαπειλουμε’νης νήσου Σπετζών, χωρίς νά ζητήσετε έπί τοΰ πα­
ρόντος μισθόν άπό τήν Διοίκησιν, άλλ’ έζοικονομοϋντες αΰτους ές
ίδιων σας, καί νά συνεργήσετε άζίως τής πατριωτικής προθυμίας,
καί του ζήλου Σας είς τό νά ματαιωθώσι τά ολέθρια σχέδια τοϋ
εχθρού, δ όποιος διά τής κατά τών δύω Ναυτικών Νήσων κινήσεώς
του έπαπειλεϊ τόν γενικόν τής πατρίδος όλεθρον τήν τοιαΰτην πρός
τήν πατρίδα προσφοράν αποδεχόμενη καί επαινούσα κατ’ αξίαν, εύ­
χεται ή Διοίκησις νά φιλοτιμηθώσιν είς τό νά δείξωσι καί άλλοι
μιμούμενοι το εΰγενές καί πατριωτικόν παράδειγμα τής γενναίο*
τητός Σου, δτι δταν πολλαπλασιασθώσι τά τοιαΰτα αισθήματα,
καί ά?άψ5 είς τάς χαρδίας τών πατριωτών ουιος ό εΰγενής πρόϊ
 273
τήν πατρίδα έρως, αυτή Θέλει εέσθαι είς κατάστασιν ν’ άποκρουση
τάς πλέον φοβέρας επιδρομής του έχθροΰ καί νά γένη ανώτερα
παντςς κινδύνου, χινοϋσα εϊς Θαυμασμόν ολον τόν εξευγενισμένου
Ίοσμον.
Έν τοσου'τω σπεύδει ή Διοίχησις νά σάς έφοδιάση μέ τάς εγ­
καρδίους εύχάς της, καί νά σας βεβαίωση, ότι καί διά τάς προ-
λαβουσας πρός τήν πατρίδα εκδουλεύσεις Σας, και διά τήν παρού­
σαν αξιέπαινου προθυμίαν Σας, έκερδίσατε πληρέστατα όχι μόνον
τήν εύνοιαν καί ύπόληψιν τής Διοικήσεως, άλλά καί τόν έπαινον
του κοινού, καί τήν ευγνωμοσύνην της πατριοος, τήν οποίαν όφεί-
λει είς τά ύπέρ αυτής προθύμως άγωνιζομενα τέκνα της.
Έν Ναυπλίω τή 4 Νοεμβρίου 1825. ‘Ο ’Αντιπρόεδρος
Γχίχας Μπότασης, Αναγνώστης Σπηλιωτάκης, Ίωάν. Κωλέτης.
‘Ο γενικός γραμματεύς, ’λ. Μαυροχορδάτος.
Έκ.Ιαμπξότατε αρχηγέ Κολοκοτρώνη !
’Λναφερόμενοι ταπεινώς πρός τό έκλαμπρον υποκείμενόν Σας
^ηλοϋμεν, on βλέποντες είς οποίαν θλιβεράν κατάετασιν κατήν-
τησε τό ποτέ περίφημου χαί εις διάστημα πέντε χρόνων άνδραγα-
θόσαν γένος μας, χαί έκ τών πατριωτών τούς μέν ν’ άναχωρώσιν
είς αλλοδαπήν γην, τούς δέ νά καταφεύγουν εί; τά δύσβατα χαί
δψηλά 0ρη, ήλθομεν καί ήμεΐς εϊς ζήτησιν τί ποιητέον· όρη λοιπόν
δύσβατα μή έχοντες καί στοχασθέντες τήν τε δυστυχίαν καί όνει­
δος της αλλοδαπής γης, προεχρί»αμ«ν τόν ύπέρ πατρίδος ένδοξον
θάνατον, δθεν έμβάσαντες τάς αδυνάτους φαμηλιας μας είς τά είς
‘‘ο Κλειδί πλησιάζοντα νησίδια τής Λίμνης, ήμεΐς εΐμεθα έτοιμοι
Πρώτον νά χρησιμεΰσωμεν εις τήν τοϋ Κλειδιού όχύρωσιν, καί δεύ­
τερον ανάγκης έπελθούσης καί πολιορκηθώμεν είς τά επικίνδυνα
έκεΐνα νησίδια, (τό όποιον μάς έπαπειλεΐται άφεύκτως), να φονευθώ-
Μν έντίμως, μαχόμενοι άνδρείως καί φονευοντες βαρβάρους 'Άρα-
6“ς· δύτες ευέλπιδες, ότι καί ή θεία πρόνοια θέλει μάς εΐναι συνερ-
ϊ^ς, καί ή έκλαμπρότης σας μετά τών λοιπών πατριωτών θέλετε
^ροστρέζεε είς βοήθειάν μας’ αλλ’ επειδή χαί δέν έχομεν άπαντα
τα πρός τοιοϋτον τολμηρόν επιχείρημα πολεμοφόδια, καί πρός τήν
βεβαίως έπομένην πολιορκίαν ώς οντες άπαντες έντόιτιαι φαμή-
λιαι, καί άπό τών πέριξ Φαναριτών χωρίων καί άλλων Αρκαδίων
IS
 274
εως έςαζόσιαι φαμήλιαι, ντουφέκια 8έ επέκεινα των έςαζοοιων,
χαί μή ήμποροϋντες έξοιχονομήσαι αυτά κατ άλλον τρόπον, μλ
εύρίσκοντε'ς διά τε τήν φυγήν χαί διασκόρπισα τών τά τοίαΰτα
πωλοόντων χωρών- θερμοπαρακαλουντες στέλλομεν πρός τήν εκ­
λαμπρότητα σας, ί'να μας στείλετε πέντε φ-,ρτώματα τουλάχιστον
πολεμοφόδια, διά νά τά μεταχειρισθώμεν εί'ς τε τδν τοΰ Κλειδιού
πόλεμον, καί εις τήν έν τοΐς νησιδί/.ς έσομένήν πολιορκίαν, δεν
έλπίζομεν βέβαια νά παράβλεψη ή έχλομπρότης σας τό άναγ-
χαιότατον καί εύλογον ζητησάμενον, στοχασθήτε, οτι αν αυτά
λείψουν, βέβαια άποθνήσκομεν, χωρίς δμως νά έκδικηθώμεν τοΰ;
βαρβαρωτάτους καί άπιστου; ’Αοκβα;- δθεν άναπαρακαλουμεν νά
μας σταλθοΰν όσον τάχιστα, δ.ά νά χρησιμεόσωσιν εί; αυτήν τήν
κρίσιμον περίστασιν, και άν δέν τά μεταχειρισθώμεν Θέλει τά άπο-
δώσωμεν σώα καί άνελλειπή πρός τήν εκλαμπρότητα σας, και γνω-
ριζομεν τδν μέγαν πατριωτισμόν σας καί τήν πρός τοΰ; φιλότι­
μους πατριωτας εύνοιάν σας καί φροντίδα- δθεν μή μα; υστερή­
σατε τή; έπωφελεστάτης καί σωτηριώόους ταύτης αΐιήσεοος μας,
δέν σάς βκρύνομεν πεοιττολογσδντες, άλλά προσμένοντες τά ρη-
θε'ντα πολεμοφόδια, μέ βαθύτατου σέβας ύποσημειούμεθα.
Τή; έχλαμπρότητό; σα; εύπειθε'στστο; πατριώτάι ’Αγουλίνι-
τζιώται. Τή 4 Νοεμβρίου 1825, Άγουλινίιζσ.
’Αλες ος Μοασχοΰλας, Δήμος Οικονομόπουλος, Δημητράκης
Κόκκινος, επο/ται δε'κα επτά ύπογραφαί.
Ά’^αμπμοεαΓε Λόγιε!
Τό άπό της βα3 τοΰ ίσταμένου αδελφικόν σας έλάβομεν, καί
συνελθόντες εις έν άνέγνωμεν επιστατικώς, έπιγνόντες, δπ τά ση-
μειοόμενα οντα πλήρη ζήλου χαί φρονημάτων πατριωτικών είναι
άςια βαθείας παρατηοήσεως- έζ αύτών άποδεικνύεται γεωμετρι-
χώς ή ανάγκη, τήν όποιαν έχει ή πατρις καθ’ ολην τήν έ’κτασιν,
διά ν αναχαίτιση τά; έπιδρομάς τοΰ έχθροΰ, μέ τήν συγκρότησιν
τοΰ αποφασισθέντο; παρά τής Σεβαστής Διοικήσεω; Πελοποννησια-
κοΰ στρατοπέδου- διότι δταν τό σημαντικόν τούτο τμήμα πάθη
κανεν, ο μη ποτέ γένοιτο, απευκταίου, οί’χεται τό πά- ! διά νά
συγαροτηΟή οε στρατόπεδον, τό όποιου νά μή διαλύεται αναγκα­
ζόμενου νά λειποτοτη δια τάς ελλείψεις τών τροφών καί τών
 275
ρηνηίων, χρειάζεται πρόβλεψις w έξοικονόμησις έγκαιρος. Περί
τούτου χαί ποό τοϋ νά λάβωμτν τό αδελφικόν σας άπαξ κα! δΐς
iotatxe'pa; έπί τό auro συνελΘόντ-ες έκάμαμεν τάς αναγκαίας σκέ-

Ρ°υς τω» επαρχιών, ών άλλαι μέν κατερημχόθησαν διόλου, άλλαι

°έ έπί μέρους, καθώς καί τάς δυσκολίας τής μεταχομίσεως, έξ
“Μας τής ίλλείψεως τών άναγκαιούντων ζώων, κα! τό περισσό­
τερον ές αιτίας της μή ει’σέτι πρεσδιορισθείσης καί έγκεντρισθεί-
σχάσεως τοϋ στρατοπέδου διά τά άδηλα κινήματα τοΰ έχ-
«ρου, μετά τήν γενομένην μάλιστα νέαν άπόβασιν, έμείναμεν έν
“μηχανία τοΰ πρακτέου" δθεν έπ αυιώ τουτω εδιωρισαμεν οκτώ
π«τριώτας Πελοποννησίου; τούς άξιωτέρους, διά νά συσκεφθώσι
Χαί νά μάς δώσωσιν όσον τάχιστα' σχέδιον, τίνι δηλαδή τρόπω
'*ά γ'ένη ή αναλογία τών ζώων, καί ή συλλογή άπό τάς επαρχίας,
°ιά νά μεταρέρωσι τό άναγκαίον ψωμί (τδ όποιον μέλλει νά

°θή) άπό τού; Μύλους εις τδ συγκροτηθησόμενον στραιο’πευον,

^“Ι τίνι τρόπω νά γένη ή αναλογία ώ; προς τάς επαρχίας καί η
Συλλογή τοΰ κρέατος, τυρίου, έλαιών καί λαδιού, ώστε νά μή επι-
?Φ?τίζωνται υπέρ τήν δύ'αμίν των, η σκεψις αυτή κα! η αποφασις
σδμιρον αύριον άρεύκτως τελειώνει καί άμεσοι; είδσποιοϋμεν τήν
Ε*λαΐΛπροεξοχόιητά σα;· αναγκαίο» δμως ει α; νά είδοποιήσητε
Χ“ί ή έκλαμπροεξοχότης Σας τήν Σεβαστήν Διοίκησιν είς ποιο», ή
1t5i« μέρη έχετε' νά τοποθετήσητε τό στρατόπεδο», διά νά ήςεύρη
είν ποιον μέρος εϊναι ανάγκη νά πέμπη τάς χρειώδεις τροφάς,
*'?ί δέ τών μηνιαίων, δταν, άδέλψοί, ήλθε τό δάνειον έ'γειναν σκε'-
276
δόσιν τοΰ δανείου, άπο αύτά βέβαια θά χρειασδή ή επιτροπή 8*α
έξοδα πεντη'κοντα χιλιάδες, μένουσι λοιπόν διαχόσιαι χιλιάδες,
διά νά μερισθώσιν είς μηνιαία τοϋ στρατοπέδου, 'Τποσημειούμεθ®
έν αγάπη αδελφική.
Τη 6 9βρίου 1825, έν Ναυπλίω. Οί αδελφοί χαί πατριώται
Βρεσθένης Θεοδώρητος, Πανοΰτζος Νοταρας, ’Αναγνώστης Σπη·
λιωτάκης, Ν. Μπουχουρόπουλος, Δ. Ζαφειρόπουλος. Μιχαήλ ’Ια­
τρός, Ηλίας Καράπαυλοο, Παναγιώτης Καλαμαριώτης, Διονύσιος
Παπαγιαννόπουλο;, Κωνστ. Ζαφειρόπουλος, χαί οί λοιποί παρα-
σταται Πελοποννήσιοι.
’Εκλαμπρότατε αρχηγέ Κολοκοτρώνη.
Ταύτην τήν στιγμήν ήλθεν ένας άπό εκείνους όποϋ διά βάρδιαν1
εί’γομεν στείλει άπό έδώ είς Κοντοβούνια, χαί μας εΐπεν οτι οί εχ­
θροί βεβαίως ήλθον είς Φ.λίατρά, χαί οτι τά πλοία των έξεβησα*
άπδ τόν λιμένα, όίτινα βαστοϋσιν άπό Κερί μέχρι τής Πρώτης καί
Φιλιατρών’ έγράψαμεν τοΰ Γρηγοριάδη είς Ζούρτζα, λέγοντές του
νά ίδεάση τόν στρατηγόν Κολιόπουλον περί τοϋ έοχομοΰ είς Φι­
λιατρά τοΰ εγ Ορου- 5Θεν χαί ή έκλαμπρότης σας λάβετε μέτρα
περί τούτου' ήμεΐς άμα είδωμεν τόν εχθρόν, ότι έφθασεν είς ’Αρ­
καδίαν θέλει τρίξομε* δπου αναγκαίοι, βιάζοντες καί τόν Γεροπέ-
τροβα καί ΓΙαπατζώνην νά ποοφθάσουν ό'σον τάχος, καί μένώ
εύσεβάστως. Τή 6 Νοεμβρίου 1825, 'Ρέπεσι. Ό πατριώτης
Μήτρος *Αναστασόπουλος
’Εκλαμπρότατε Γενικέ Αρχηγέ.
Σήμερον έφθασα ένταϋθα μέ τούς ύπό τήν δδηγίαν μου,
αύριον άπερνώ είς Τοπόριστον, δπου θελει έλθει καί ο αδελφός μ6^
Νικόλαος καί Γχολφΐνος μέ τού; ύπό τήν οδηγίαν των, μετά τώ*
όποιων συσσωματωθείς θέλομεν άκολουθη'τει δι’ δπου θέλετε μ®ί
όδηγήαει καί ή ανάγκη τό καλέσει, δίδομεν λοιπόν επίτηδες τη7
είδησιν πρός τήν εκλαμπρότητα σας καί μέ τόν ίδιον προσμένομ£*
τάς αναγκαίας οδηγίας σας χαί ποϋ θέλομεν τοποθετηθή
τοΰτο περιμένων μέ τό προσήκον σέβα; μένω.
Παγχ-άτι, τή 7 9βρίου 1S25. Πρόθυμος πατριώτης
Βασίλειος 11ετιμεζ«ί·
 277
Εκλαμπρότατε άΰεΛτρί.
Σήμερον εύρισκόμενοι εις Κακουρέους ήλθεν ένας Στεμνιτζιώτης
Κ®1 μας ε?πεν, οτι οί έν Λίμνη έδικοί μας έχαλάσθησαν, αμέσως
έλειψχ νά άπεράσω ένταΰθα διά νά ήμπορέσω νά πληροφορηθώ,
*αι ευρον δύω τρεις δποΰ ήλθαν άπό κάτω καί μας είπαν ότι οί
Τούρκοι ώρμησαν βέβαια είς τήν Λίμνην, πλήν δέν ήδυνήθησαν
V5t κατορθώσουν τίποτε" καί άπέρασαν τδ άλλο μέρος τοΰ Πύργου,
’ΰήν διά νά πληροφορηθώ καθαρά έστειλα δύω ανθρώπους νά μά-
θ°ον, καί ό,τι εί'δησιν φέρουν αμέσως θέλει σάς γράψω· αυτή δμως
7 φήμη είναι ψευδής, ώς φαίνεται οί Τούρκοι άπέρασαν κάτω'
ήμεϊς ν’ άπεράσωμεν είς Σμέρναν ή κατά τό μέρος τοΰ Λάλα, και
δτι άν πληροφορηθώμεν πώς οί εχθροί άπέρασαν κάτω, είναι περιτ­
τόν ν’ άπεράσωμεν είς Σμέρναν καί περί τούτου περιμένω οδηγίαν
αας είς ποιον μέρος ν’ άπεράσω' μένω μέ σέβας
11 Νοεμβρίου 1825, Μπάρτζη. Ό αδελφός σας
/ Δημητράκης Πλαπουτας ν
(XfirraiJrars στρατι/γέ άόελιρέ Νικήτα.!
f
Τδ άπδ 8 τοΰ παρελθόντος έκ Ναυπλίου σταλέν μας γράμ­
μα σου έλήφθη εις τάς 24 τοΰ ίδιου· καί είδα ολους τούς περισ­
πασμούς καί τήν ανησυχίαν σας άπό τοϋ Ίμβραΐμη· ί'δα προ-
®ετι καί τδ κοινόν πρδς ημάς γράμμα σας κα: τής άναφιράς
®ας· τδ άντίγραφον όπου έό'ώσατε είς τδ Σ. Βουλευτικόν, καή
Χωρίς νά έστελνες τήν άναφοράν αδελφέ ημείς ήμαστουν βέβαιοι,
°τι δ πατριωτισμός σου πάντοτε θέλει σέ κεντά νά ένθυμάσαι, οσα
Όνέπ^θες και οσα ύπέφερες ές μήνας εις τδν μέγαν κίνδυνόν μας,
σφαλισμένοι είς τδ Γελαδομάνδρι* βλέπομεν δμως οτι ούιε αί
®ωναί μας ακούονται ούτε ή φωνή σου, καί ει'μεθα άπδ τάς προ­
μήθειας χειρότερα άπό δ,τι ήμαστουν τότε, καί δέν λυπούμεθα άλ-
λο παρά όπου ό εχθρός δέν ήδυνήθη μέ τάς ύπεραρίθμους δυνά-
8sli νά μας βλάψη μέ πόλεμον καί τώρα πλησιάζει ό κίνδυνος
α,ϊ0 ελλειψιν τροφών αυτή είναι ή κατάστασις ή τωρινή μας’ έ-
στειλεν αργά ή Σ. Διοίκησις κάποιον Ξένην νά μάς προβλέπη' αΰ-
'ι°; μόλις πρόφθασε νά στείλη ολίγον γέννημα καί πάλιν άπεκλιί-
αθημεν διά θαλάσσης· τδ γέννημα δπου μάς έστειλε καί δσον
άλλο ηιο σήμερον τό μοιράζομεν καί πέρνει δ καθείς με τίϋς
 278
στρατιώτας τοΰ τό άνάλ.ογάν του διά δεκαπέντε ημέρας ν' απ-**
ράσωμεν μέ μεγάλην δυσκολίαν, καί έπειτα μέ»ομεν ε'ς τήν πρό­
νοιαν τοΰ θεοΰ* άν δέν προφθάση εως τότε ό στόλος μας ν’ άνοιχ*
Οή ή θάλασσα νά κυβερνηθώμεν ή ύστ-ρινή άπόφασίς μας είναι
νά πεταγθώμεν έςω νά διαφεντευθώμεν μέ τό σπαθί είς τό χέρι,
χαί οποίον εΰρει ό Θάνατος άς τόν συγχωρά ό ζωντανός εως νά
έλθή χαί είς αυτούς* έγράψαμεν όμως χαί τελευταίαν φοράν είς τήν
Διοίχησιν χατά τό άνιίγραφον δπου σέ περικλείω, δθεν είς δ,τι
ήμπορεΐς νά έ-εργήσης πάλιν κάμε τό χρέος σ„υ, διότι οσοι μάς
ΐ'δαν μέ τά μάτια τουί έδώ χαί συέπαθον, εκείνοι μόνον γνωρίζουν
τί έτραοίξαμεν καί τί τραδοΰμεν, άφι-ομεν τά χρήματα, δποΰ
ακόμη δέν ίδαμεν τί λογής είναι, ούτε ημείς μερικοί οίκε οί στρα-
τιώταί μας έως τώρα, κάν νά οΐκονομηθοΰν τ'άλλλα, μά ημείς ούτε
τό ένα βλέπομεν ούτε τό άλλο' δ.ά τοΰτο οσοι εί·αι Χριστιανοί
'Έλληνες νά μή άφεθοΰν άπό δ,τι γράφομεν, μόνον τό δγληγορώ-
τερον νά συνεργήσουν νά προφθκσθώμεν είς αύτό τό διάστημα,
διότι άλλε'ωί τό Μισολόγγι χάνεται* προχθές άπό άλλα γράμ­
ματα έμαθον τήν μετάόασίν σου είς Σ.πέτζκς, καί άν ήσαι άκόμη
έκεΐ ήμπορεϊς νά συνεργήση; καλλίτερα νά σταλθή ό στόλος μας*
ό είσπλεύσκς Αιγυπτιακός στόλος είς Καστέλια είς τάς 6 του πα­
ρόντος συνίσιατο άπό 100 περίπου πλοία πολεμικά καί φορτηγά,
έφερον καί εν άτμοκίνητον καί μέσα άκούσαμεν καί ταμπούρλα'
εις τάς 8 τοΰ ίδιου πάραυτα δύώ πολεμικά ολα έογήκαν όλα καί
τώρα μάς απέκλεισαν περιφερόμενα άπό Σκρόφαις εως Γλαρέντζα'
τά καραούλια μας άπό Βαράσοβα μάς άνήργειλαν, οτι εις τά Κα­
στέλια ίδαν αρκετά τζατήοια, πόσον είναι δμως τό ασκέρι ζαί τί
τερτίπι έχει δέν έμάθαμεν* ό Κιουταχής πριν φθάση αύτή ή αρ­
μάδα ήτον απελπισμένος, καί δγλήγορα ήθελε αναχωρήσει κατά
το σχέδιον, δπου ετοιμάζαμε?, τώρα δμως άπό τροράς έρωδιάσθη
και χαίρεται 'τήν ζωήν του* ήμεϊς δέ άπό τήν πρώτην ώραν το ά-
χεΐλΐ μας δέν έγέλασε, καθώς ήίεύρεις, κάμε δ,τι ήμπορείς καί
διά τό πρόφθασμά μας καί διά ουνάμωσιν τής φράχτης, γράύε
μ-,υ και κανένα γράμμα, κα1 άν μάς εύρη ζωντανούς καλώς, εί
δέ, καλαις άντάμωσαις δπου ό θεό; θέληση ή εδω ί είς τόν αδη&
Ο άχωρισιος αδελφός Σας, Ν κόλαος Στουρνά,ρης· )
 279
(^Σεβαστή διοίχησις !

Προδλέποντες ιόν κίνδυνον, δπου ήμπορεΐ να προέλθη το\·

λαίς φοραΐς άναφέρθημεν νά μας προβλέψη μ ολα τ’ αναγκαία η
Διοίχησις διά την προφόλαζιν τής φρουράς, καί βλέπομε» όποΰ
°έν εΐσηκουσθημε», ζαί τόσον άδιάφορα παρατηρούμε», οτι βλέπουν
κίνδυνον τά μέλη, ωσάν νά μήν ήναι "Ελληνες, καί δέν γνωρίζουν
τή< ανάγκην καί τά πράγματα τής πατρίδος" προ ολίγων ήμερων
βλέποντες δλα αυτά καί τήν κινδυνώδη κατάστασιν μας άπο τόν
θαλάσσιον αποκλεισμόν μας άνεφέρθημεν παριστάνοντες τήν άπρο-
θλεψίαν και τόν κίνδυνο», όπου μό»ον διά πέντε ημέρας τροφήν
έχομεν, καί ότι τρεις ακόμη ήμποροϋμεν νά βχστάςωμεν νηστικοί,
ούτε εκείνο τό γάμμα ίδομεν νά διεγείρη κάνενός τό αίσθημα,
καί νά βάλη είς πραζίν τήν πρόβλεύΐν" ό Ξένος μόλις ήαπόρεσε
νά. μάς στείλουν ολίγον γέννημα καί πάλιν άπεκλείσθημεν, και σή­
μερον τό μοιράζομεν άναλόγως ό καθείς μέ τούς στρατιώτας του,
νά μάς φθάση μέ μεγάλην δυσκολίαν δεκαπέντε ημέρας, και ε-
πείτα επειδή εί'μεθα αποκλεισμένοι στενά γυρωθεν μένομέν εις του
θεοΰ τήν πρόνοιαν, διά νά μή λείψωμεν όμως άπό τό χρέος μας
άναφερνόμεθα χαί τελευταίου είλικρινώς καί ειδοποιούμεν τήν Σ.
Διοίκησιν τήν κινδυνώδη κατάστασιν μας, καί τήν κατεπείγουσαν
Χρείαν όπου περιμένομεν εις ετούτο τό φρούριον, όποΰ είς αυτό
τό διάστημα νά μας προφθάση μέ τόν στόλον μας ν’ άνοιχθή ή
θάλασσα, καί μέ τά ίδια άν ήναι δυνατόν νά μάς προμηθευση με-
Ρ'κάς τροφάς, εΐ δέ τουναντίον καί σττχασθή ώς πάοεργον τήν
Χρείαν μας καί άδιαφορήση καί τώρα άς σημειώση, οτι θέλομεν
βνστάςη έως τότε όποΰ έχομεν τροφήν, έπειτα έναν Θάνατον
Χρεωστοΰμεν, ή σήμερον ή αύριον μάς έλθει τό ίδιον τό νομί-
ζομεν, χωρίς δέ νά ΰποπέσωμεν εϊς ούδεμίαν τών συνθηκών όποΰ
Ίαρακαλών προβάλλει ό εχθρός, ώς πατριώται θέλομεν κάμει
Χαι εσχάτως τό χρέος μας καί θά πηδήσωμεν έξω διαφεντευό-
μενοι νά διασωθώμεν με τό σπαθί είς τό χέρι" αύτή είναι ή ΰςι-
Ρ<*ή άπόφασίς μας, τό ζυμωμένου όμως χώμα μέ τό αίμα καί
0 «χνός τοΰ αίματος τών φονευθέντων αδελφών μας ‘Ελλήνων
θ-λει βοα εις τούς αιώνας έκδίκησιν κατά τών πρωταιτίων τοϋ
κινόόνου καί αδιαφορών· ό αδύνατος καί αθώος λαός οπού θελει
280
μείνε-, έπειτα μέσα είς τήν διάκρισίν τοΰ εχθρού, άφου γίνη κύριος
τοΰ φρουρίου μένει κρεμασμένος εις τδν λαιμόν των, τδ ανάθεμα
τών ολίγων στοατιωτών, δποΰ θέλουν σωθή είναι επάνω των, καί
δ λοιπός κίνδυνος όπου ήμπορεΐ νά προέλθη είς τό έθνος ολα είναι
είς βάρος των, άς ζοΰν έπειτα, άς χαίρωνται τήν ζωήν των, άς
χαίρωνται τά κάστρα των, άς χαίρωνται τά καραβιά των, τά
γρόσια των, καί ο,τι άλλο πρός άνάπαυσιν έ'χει δ καθείς, ημείς
άποθαίνομεν ώς πατριώται πιστοί- ή δέ αληθής Ιστορία του αιώ­
νας μας θέλει μαρτυρήσει τήν αλήθειαν τών πρακτικών του καθ’
ένός· μέ τόν παρόντα έπί τούτου πεζδν περιμένομεν τελευταίαν
άπόκρισιν όσον τάχιστα, καί άντίγραφον τής παροόσης μας, μένο­
μεν μέ τό άνήκον σέβας.
Μισολόγγι, τή Γ2 Νοεμβρίου 1825. Οί πατριώται^'

ρης. Γιάννης Πρόγκας. Άνδρε'ας Ίσκού. Νώτης Μπότζαρης.

Γρηγόρης Λιακατάς. Κίτζος Τζαβέλας. Δημήτριος Μακρύς. Γεώρ­
γιος Κίτζου. ’Αποστολής Κουσιουρής. Λάμπρος Βείκου. Άθαν.
Ραζηκότζηκας. Χρήστος Φωτομάρας. Κωνστ. Βέρες. Φωτός
Μπόμπορης. Κώστας Βλαχόπουλος. Σπυριος Μήλιος. Νίκολάκης
Κοντογιάννης. Κίτζος Πάσχου. Δημήτριος Γεροθανάση. Κολιός
Μπόνιος. Γαλα'νης ΙΙα^|γαλάνη. Νικόλαος Ζέρβας. Σωτήρος Κο-
τζαμάνης. Ααμπροόσης Φωτομάρας. Κώστας Γιαταγάνας. Κώ­
στας Σισοβίτης. Βασίλειος Χασάπης. Άνδρέας Γρίβας. Κώστας

'Εκλαμπρότατε κύριε, είλικρίΎέστατε άδελφε χαΐ φΙΛεΙ

Θεόδ. Κολοχοτρύτη!
. . . . Μία πρότασις ς-έκει είς τήν Διοικησιν περί άντικατας-άσεως
Διοικητική; άναλόγου μέ τάς περιστάσεις, τήν οποίαν αυτά τά
πράγματα ύπηγόρευσαν διά νά μετριάσουν τό ασυμβίβαστον τών
πολλών καί ποικίλων γνωμών, έπροβλήθη ή νά ευρεθή εΤς άξιος
είς τόν όποιον νά έμπιστευθή δικτατορία δι’ ένα προσδιωρισμένον
καιρόν νά διοίκηση άπολυτως τό έθνος, ή, τό όποιον εΐναι καί πι-
θανώτερον νά γίνη, νά διορισθή μία βουλευτική επιτροπή, καί αυ­
τή όμοΰ μέ τόν Πρόεδρον τοΰ εκτελεστικού νά διοίκηση, οί δέ
λοιποί νά εξε'λθουν καί νά συντελέσουν εις άλλας εξορμήσεις, π«'
 281
ραχινη'σεις και υπηρεσίας τοΰ πολέμου, ακόμη δέν άπεφασίσθη τί­
ποτε, καί άν άποφασισθή, τό όποιον είναι και ωφέλιμον Θέλω
πάλιν σας ειδοποιήσει' έφθασεν ένταΰθα εϊδησις συντροφευμένη
καί μέ μίαν προκήρυξιν τής Αγγλίας, ήτις διακηρύττει μίαν αό-
στηράν ουδετερότητα εις τά πράγματα τής 'Ελλάδος χαί εμποδί­
ζει τόν ερχομόν τοϋ Κόχραν. Τοΰτο κάθε συνετός τό εξηγεί ούτως
οτι εν τοιοϋτον έπρεπε νά περιμενωμεν άπό τήν βαθεϊαν πολιτι­
κήν τής Αγγλίας, δτι κατ’ επιφάνειαν ήτον ανάγκη νά τό κάμη’
κα! δέν πρέπει νά ύπολάβωμεν δτι ή Αγγλία μετέβαλε διάθεσιν
ώς πρός τήν ‘Ελλάδα, ένώ μάλιστα δέν έχει αιτίαν, άλλ’ότι τδ
κάμνει μάλιστα διά ωφέλειαν μας, καί τοΰτο ούτε τοΰ Κόχραν
τόν ερχομόν εμποδίζει, άλλ’ ούτε καί τά λοιπά βοηθητικά μέσα
θέλει μας άρνηθή, ίγεινε δέ διά νά άποδείςη είς τόν κόσμον, ότι ή
πρόσκλησις δέν προωργανίσθη άπό τήν Αγγλίαν, τδ όποιον ήθελε
ύποπτεόουν, άν ήθελε τήν δεχθή ευθύς, κα! μέ τήν διακήρυξιν τής
ούδετερότητος προσπαθεί ή τήν ‘Ρωσσίαν νά ξυπνήση καί νά τήν
παρακίνηση νά κάμη τδν πόλεμον κατά τής Τουρκίας, ή τήν
Φράντζα νά υποχρέωση νά μετακαλέση τούς υπηκόους της άπό
ιήν συμμαχίαν τοΰ Αιγυπτίου, καί νά έμποδίση τά πλοία καί ατ­
μοκίνητα καί λοιπά, τά όποια έχει έτοιμα νά στείλη εις Αίγυ­
πτον, δθεν μέ τήν ουδετερότητα καί τδ έν κάμνει καί ημάς βοηθεΐ
έκ πλαγίου καί όχι κατ’ ευθείαν· αύτά δλα γίνονται καί όλα θέ­
λουν εΐσθαι είς ωφέλειαν τής ‘Ελλάδος· πλήν δμως χρειάζονται
καιρόν καί πρέπει νά έγωμεν τδν καιρόν διά νά ώφεληθώμεν άπδ
αύτά’ άλλ’ ημείς χανόμεθα σήμερον, βλέπεις αδελφέ, δπου καί δ
λαός κατήντισε κακορροίζικος, ώστε κανείς πλέον δέν έχει τόσα
μέσα, ώστε νά ύπερβή ταΐς κακορροιζικιαΐς του, και νά τδν κίνηση
καί νά τόν καταστήση τοιοϋτον, ώστε ν’άντιπαραταχθή εις τόν
φοβερόν τούτον εχθρόν· ό χειμών μ’ δλον τοΰτο μάς είναι σύμμα­
χος κα! θέλει μας χαρίσει όλίγας έβδομάδας ύπάρξεως, καί κοινή
?ωνή, κοινόν άξίοιυα είναι είς τδν κόσμον, δτι αν είμεθα φρόνιμοι
πρέπει νά ώφεληθώμεν άπδ αϋτάς τας όλίγας έβδομάδας ν αύ-
ζήσωμεν τό τακτικόν διά νά πολεμήσωμεν καν τήν άνοιξιν, δμοιος
μέ δμοιον εχθρόν, καί διά νά τδ αύξήσωμεν πρέπει νά μιτ“*
χειρισθώμεν δλα τά μέσα, οσα έχομεν μονοειδώς είς τοΰτο η-
282
ξεύρω την διάθεσιν Σου ώς πρδς τδ τακτικόν καί τήν ΰπόληψΐ*
όποΰ έχεις, καί τήν ανάγκην έγνώοισας ζαί γνωρίζεις περισσότε­
ρον άπό κάθε άλλον, καί ότι προτιμάς νά έχης εις τήν δδηγίαν
σου χιλίους τακτικού; ή πολλαΐς χιλιάδες άτακτους· καί είναι ευ­
χής έργον έν καιρω τής Γενικής αρχηγίας σου νά συστηθή ή τα­
κτική είς τήν 11·λοπόννησον καί είς τήν 'Ελλάδα· δθεν πρέπει να
συνδοάμης είς τοΰτο κζί νά συμβοηθήτης, δσον δόνασαι, καί νά
προβάλλης τρόπους καί με'σχ εΰχολίχς είς τήν Διοίκησν μέ ανα­
φοράν σου, ζαί τό περισσότερον διά νά παύσουν κα σφαλίσουν τά
στόματα εκείνων όποΰ θέλουν νά σέ κατακρίνουν, ζαί όχι μόνον ή
έκλαμπρότης σου πρέπει νά κάμης τούτο, άλλά καί όλοι οί περί
Σέ φίλοι στρατιωτικοί.
13 Νοεμβρίου 1825, Ναύπλιον. ‘Ο ειλικρινής φίλος σας
Άνδρέας Μεταξάς.
77ρός τό ϊΰ.οχοκ ύπουργεΐοκ τοΰ πο.Ιέγου.
Καί προλαβόντως μέ διαφόρους μου άνεφέρθην εΐ; τό έξοχον-
ύπουργεΐον καί μέ τήν τελευταία? μου τήν άπο 1.5 τρέχοντος ανήγ­
γειλα τήν τοΰ στρατού μας κατάστασιν ήδη δέ σπεύδω νά σα;
ειδοποιήσω, ότι οί εχθροί, άφοΰ ελαβον τούς είς Δερβένια καί διέ-
βησαν χωρίς άντίκρουοιν ή τουφέκι είς Τρίπολιν χωρίς νά χάσουν
μήτε μίαν ημέραν, είς τάς 16 τήν δευτέραν ξημερώνοντας έξήλθον
τής Τριπόλεως διά νυκτές, καί ήλθον είς Λεοντάρι καί Δερβένια-
τήν είδησιν ταύτην μόλις μοί έδωσαν είς τάς τρεις ή ώρα τής νυ-
κτός, καί άμέσως έκίνησα μέ διακοσίους μόνον όποΰ είχα κοντά
μου ώς σωματοφύλακας· (επειδή τό άλλο σώμα άμα μαθών τήν
τού εχθρού διαβασιν άπέστειλα καί διέταξα νά στέκη κατά τήν
Αλωνίστενα.ν καί Δαβιάν οιά κάθε εχθρικόν ενδεχόμενον κίνημα.)
έδωσα φωνήν ζαί μήνυμα είς ολα τά πέρ'ξ χωρία καί τόν κάμ­
πον Καρυταίνης, καί ώστε νά φθάσωμεν είς Δερβένια ουνηθροίσ-
Οησαν πανταχόθεν άπό τά όρη, τά δάση καί τά σπήλαια υπέρ τούς
χιλίους πεντακοσίους μέ μίαν Φωνήν. Μόλις ή εμπροσθοφυλακή
μας εφθκσε μέρος Λής εχθρικής οπισθοφυλακής, όπου τήν έτου-
φΐκΐϊΒ7ι άλλα δεν έδυνήθη καί νά τήν βλάψη άπό τε τόν ζοότον τών
τουφεκιοιν, καί διότι τούς ειχον χτυπήσει τήν νύκτα μερικοί "Ελ-
λή/ες είς τον ύπνον άφ’ δτου τούς έπήραν δέκα άτια μουλάρια καί
 283
£' επτά τουφέκια’ επειδή καί οί εχθροί διέβησαν ζαί επεσαν είς
τόν κάμπον τών Λάζων" ει'χομεν άπόφασιν νατού; έςαζολουθήσωμεν
έςόπίσω εως εί; τά ζάς-ρια, ζαί ή είς τάς πτέρυγας νά τούς κτυπή-
σωμεν, ή ;ήν νύκτα είς τόν ύπνον άλλ’ ανεφοδιασμοί οντες καί
υστερημένοι διόλου και άπό αύτό τό άναγζαιότατον, δηλ. τό ψωμί
δεν έπροχωρήσαμεν" άλλ’ έξ άναγζης όπισθογυρίσομεν, άφοΰ πα-
ρετηρήσαμεν τό ς-ράτευμα τοϋ έχθροΰ, τό όποιον ήτον περίπου τών
τριών ήμισυ χιλιάδων" ή αποτυχία αΰιη μέ κατελύπησε καθ’ενα
τρόπον, άλλ’ ή προθυμία έκεινη τών ‘Ελλήνων ή «παράδειγμά-
τιστος μέ παρηγόρησε ζαί μέ δίδει χρηστά; ιλπιοας, διότι όχι
μόνον οί Καροτινοί έτριξαν, άλλ’ έςόπίσω χαΐ οί’Αρχάδιοι ζαί οί
Φαναρΐται" ώστε εάν ήθελε προφθάση νά ζροτηθή πόλεμος, βέβαια
ήθελε χαθή πολύ μέρος τοϋ έχθροΰ" οί Κύριοι Δελίγιαναίοι με δ­
λον τό σώμα τοϋ τμήμαιος Λαγκαδιών, 'Άχοβας κα! Πέρα Με­
ριά; έπέρζσαι κατά τοΰ Λάλα" ώσαότω; καί ό Κολιόπουλος μέ
τούς Λιοδορησίους, τοϋ οποίου σάς περικλείεται καί έν γράμμα
δμοϋ καί έν έτερον τών Καραμεραίων, οί όποιοι περιγράφουν τόν
αποκλεισμόν τοϋ Χλουμουτζί υ" άπό δέ τόν Κύριον Ζαίμην δέν έχω
κάμμίαν πρόσφατον εί'ίησιν ποΰ εύρίσχεται" ωσαύτως καί διά τόν
Νοιαράν, είναι δύω τρεις ήμέραι όπ;ΰ άκσυομεν συνεχείς κρότους
κανονοβολισμών κατά τήν Γαστούνην, άλλα τί γίνεται δεν ήξεό-
ρομεν" ιός τόσον έγώ σκοπεύω νά εισβάλωμεν είς τήν Τρίπολιν
νά τήν χαιεδιφίσωμεν, άνίσως χαί μάς δοθοϋν εκείνα τά ανάλογα
μέσα από τήν Σ. Διοίχησιν, δηλ. δεκαπέντε χιλιάδες οκάδες πσξι-
μάδη, τό όποιον έτοιμον νά εύρίσχεται εί; τό φροντιστηρίων εί; τήν
Αλωνίστεναν, δεκαπέντε χιλιάδας δεκάρια φοϋσέκια, πέτρας ζαί
τζαρουχια, καί ένταύίώ νά βιάση ή Διοίκησις ζαί τούς Λακεδαιμο­
νίους διά νά τρέξωσιν είς τό στρατόπεδον, τού; 1 Αγιοπετρίτας νά
διατάςη καί -τούς οπλαρχηγούς Νικήταν ζαί Γενναΐον νά έξέλθωσιν
εις τήν Πελοπόννησον" αυτά ταΰτα χρεωστεΐ καί δυναται νά τό
βάλη είς πραξιν μόνη ή Διοίκησις" διότι άν έγώ εϊχον τά άναγ-
καιοΰντα, ψωμί καί φουσέχια καί τούς ύποσχεθέντα; μισθού; τών
στρατιωτών, ποτέ δέν διεβαινον όί Τοΰρχοι άπό τά Δερβένια" ειχυν
~άντοτε ύπΟχριουμένους τού; Λεονταρίτας ζαί Καπιόνους να στε-
κωνται άδιάλυτοι εις μίαν Θέσιν.
284
’'βξοχον ύπουργεΐον! τδ της οικονομίας κεφάλαιον εις τά πολε­
μικά επιχειρήματα είναι τδ πρότιστον προκαταρκτιχώτατον, xat
ά»ευ τοΰ όποιου είναι φυσικώς άδυνατον νά σταθή στρατόπεδον
καί νά ύπαρξη πόλεμος' δύω τρία παλιάλογα δπου είναι δλα δλα
είς τδ στρατόπεδον μας, καί αυτά έψόφησαν χωρίς κριθάρι, οικο­
νομίαν και άπό κάνέν άλλο μέρος νά κάμωμεν δέν δυνάμεθα' άλλ
ούτε εύρίσκεται, είκοσι παράδες τήν δχαν τό κριθάρι δίδομεν χαί
δέν εύρίσκομεν ν’ άγοράσωμεν επίτηδες λοιπόν διευθύνω τδν πα­
ρόντα πεζόν πρός τδ έξοχον ΰπουργεϊον μέ τήν παρούσαν μου,
τής όποιας περιμένω μέ ανυπομονησίαν άπάντησιν χαί έν τοσούτω
μένω μέ σέβας.
14 Νοεμβρίου 1825. Ό Γενικός ’Αρχηγός
Θόδωρ. Κολοκοτρώνης.
’Εκλαμπρότατε γεπκέ αρχηγέ !
Ερχόμενος πρδ ήμερων έδώ είς 'Ακοβας, έσύναξα έν γένει όλα
τά άρματα τοΰ τμήματος τούτου, καί αμέσως έστειλα τόν άδελ­
φόν μου Κ. Δημητράχην μέ δλον τδ σώμα χαί άπέρασεν εις τήν
Πέραν μεριάν καί αύτος μέν εύρίσκεται εις μοναστηράκι χαΐ Βε-
λιμάχι μέ δλίγους, τδ δέ στράτευμα στέκει εις Νεμούταν καί
Λάλα εως Κούμανη παρατηρών τά κινήματα του έχθροϋ' οί εχθροί
άφοΰ έλεηλάτησαν καί κατεπυρπόλησαν τήν ’Αγουλινίτζαν χαί τά
κάχω χωρία του Φαναριού έπέρασαν τόν Αλφειόν καί ήλθον καίον-
τες καί λεηλατοΰντες τά χωρία τής Γούβας Γαστούνης, χαί έφθα-
σαν έως τήν Ώλεναν, έκεΐ αιχμαλώτισαν έως εξήντα ψυχάς γυναι-
κόπεδα, άπ’ έκεΐ ήλθαν έως Χελιδόνι, καί μή εύρόντε; τινα ύπέ-
στρεψαν καί ύπήγον είς Πύργον, καί άφοΰ ήφάνισαν καί αυτόν καί
τά πέριξ χωρία, σήμερον μέ γράφουν άπδ Λάλα οίκαπεταναΐοι μου,
οτι μέρος τής καβελαρίας τραβα διά Γαστουνην, άπό ένα άλβανδν
λαβωμένον δποΰ επιασαν είς ένα χωρίον τής Γαστούνης ζώντα,
cπληροφορήθησαν, ότι τό κίνημα τοΰ έχθροϋ αποβλέπει διά τδ Μι-
σολογγι να κάμη τήν έφοδον' δ αδελφός μου Κ. Δημητράκης μέ
γράφει σήμερον, δτι συνεσωματώθησαν ύπέρ τούς δκτακοσίους ς-ρα-
τιώταζ έκεΐ, και οτι ήκούσθησαν καί μέ τους καπελήσιους καί έχουν
τάς άναγκαίας βάρδιας, δμοίως καί αυτοί έχουν καλά ώχυρωμένα;
τάς άναγκαίας θέσιις' μέ γράφει πρός τοΰτοις, ότι ε’ρρε'Οη λόγος
 285
αδέσποτος, πώς οί εχθροί έκαμαν άπόβασιν μέρος είς Βοστίτζαν,
ζαί δτι οί έδιχοί μας μή δυνάμενοι άντιστήναι έτραβίχθησαν άπδ
Βοστίτζαν χαί άπο Σελά, χαί ήλθον εις Διακοπτόν" έχω πεζούς είς
Καλάβρυτα, καί προς τδν Κύριον Ζαίμην, χαί άχόμη δέν έλαβον
άπο'κρισίν των διά νά σας ιδεάσω, δ,τι μέ γράψουν προχθές τήν
παρασκευήν άπο τάς πέντε της ήμέρας εως τδ έσπέρας άχούονται
αρκετοί χανονοβολίσμοί κατά τδ μέρος τής Ζακύνθου' σήμερον μέ
γράφουν οί χαπεταναιοί μου άπδ Λάλα, δτι χθές έπέρασαν Εβδο­
μήντα καράβια άπδ Γαστούνην καί έμβήχαν κατά τόν κόλπον
παλαιας Πάτρας, δέν έδιάκριναν δμως καν ίχθριχά ήτον καν Ιδι-
κά μας, άλλας νεωτέρας ειδήσεις δέν έχομεν εως αυτήν τήν ώραν·
εγώ περιμένω τήν άπόχρισίν σας, καί άμέσως άπερνώ πέραν είς τδ
στρατόπεδον- ή έκλαμπρότης σας δ,τι νέα έχετε άπό αύτοΰ άπδ
Αρκαδίαν, ΛΙεσσήνιον κόλπον, Φανάρι καί Ναύπλιον ιδεάσετε με
διά ρέγουλαν μου.
Νεεμβρίου 15, άπδ Βιζίτζη 1825. ‘Ο άδελφός
Κανέλος Δελιγιάννης.

Εκλαμπρότατε ΰδεΑφε Κο.ϊοχοτρώχη.

Χθές φθάνοντας εις Νεοχώρι έμάθαμεν, δτι οι Κύριοι Δελιγιαν-
ναΐοι εϋρίσκονται εί; Κοντοβάζινα, δ κΰρ Κανέλος, χαί ό κυρ Δη-
μηιράχης είς Βυζύτζη, πρδς τούς οποίους έγραψα άμέσως μέ επί­
τηδες νά ταχύνουν τδν ερχομόν τους νά ένωθώμεν, ομοίως έγραψα
τοΰ Κύρ Σισίνη, δπου εύρίσχετο είς Κοόμανη χαί τοΰ Κ. Παπας-α·
θοπούλου, δπου ήτον είς Πλάτανον, διά να ένωθώμεν εις εν, χαί
εισέτι άπόχρισίς των δέν μέ ήλθεν, ταύτην τήν ώραν έφθάσαμεν
ένταϋθα, χαί έπληοορορήθημεν, δτι οί εχθροί έπέρασαν άπό Γα-
σιούνην χαί εύρίσχονται έως 'Αλητζλεπί, τήν προχθές έγεινε
πόλεμος είς Βαρθολομιό χαί ήθέλησαν νά υπάγουν είς βοήθειαν τών
έδικών μας, άπδ τό Κάστρον Χλομούτζη, έχατδν πενήντα 'Ελ­
ληνες, τούς οποίους έθανάτωσαν δλους οί εχθροί, έσχοτώθηοαν καε
τετρακόσιοι Τούρκοι, καί άρου οί εχθροί έtραβίχθηκαν είς Γαςοΰ-
νην, έφυγον διά νυκτδς οί έν Βκρθολομίδ καί έτραβίχθησαν είς τά
υψηλά, πρός τούτοις έμάθομεν, δτι μερικοί "Ελληνες ευρισκόμενοι
ξι’ί τάς χορυράς, ειόον τόν πόλεμον τών χαραβίων, κτί διι έκάη-
286
σαν αρκετά καράβια, δέν έχομεν δμως χαθαράν πληροφορίαν, χαί
δ,τι «,άθομεν εως αύριον πάλιν θέλει σάς ιδεάσομε*.
Τή 19 Νοερβρίου 1 S25. Ό αδελφός Σας
Δημητράκης Πλαπούτας
Γενναιότατε !
Τό άπερασμένον σάββατον ίφθασεν δ έχθρδς είς Πόρνον καί τήν
δεύτερα διά νυκτδς έστειλε τδν Χουσεϊμπέϊ μέ 2000 καββε-
λαρία, ζαί ήλθαν είς πέριξ χωριά Γαστούνης, καί ακολούθως καί
είς τήν χώραν, καί δέν έλειψε καί τίποτε νά μέ πιάσουν καί τδν
ίδιον, καί τήν τετράδη μέ τδ άχτζαλίκι ήλΟεν ό ίδιος δ Ιμπραιμ
πασάς, τήν πρώτην ημέραν δπου έφθασε δ Χουσεϊμπέ'ίς έπήγε και
είς τδ Βαρθολομιδ οπού εκεί ήτον κλεισμένοι ολίγοι ενικοί μας καί
έπολέμαγχν, τήν τρίτην τδ ίδιον, τήν τετράδη* έπήγα* εως 1 000
καββελαραΐοι, και αυτοί έστέχουντο καί έπολέμαγαν, έκίνησαν λοιπόν
δύω χαπεταναϊο: μέ διακοσίους στρατιώτας καί έπήγαν είς Βαρ-
θολουιιό πρός βοήθνιάν τους, δέν έπρόφθασαν δμως νά παν μέσα είς
τδ χωρίο*, αλλά έξω είς τάς γράνας τους έκτόπησαν οί χαββα-
λαραιοι, αυτοί έστάθηκαν γενναίοι καί μέ άνδρίαν ε’πολέμαγαν χαι
έσκότωσαν καί Τούρκους πολλούς, τόσον σας λέγω, ότι τά άτια τών
σκοτωμένων έπερπατάγαν είς'τδν κάμπον ωσάν γελάδια' είς αυτήν
τήν στιγμήν έφθασαν ζαί χίλιοι πεζοί Τούρκοι μεντάτι τής ώρας
δπου τους έπιασε καί μία ραγδαία βροχή, δέν έδοΰλευαν τά τουφέκια
τών ε’δικών μας, τούς έρίχτηκαν οί πεζοί καί αί καββελαραιοι καί
έπιάς-ηκαν μέ τά γιαταγάνια καί σπαθιά, καί μέ τάχέρια έσκότωσαν
ύπέρ τούς SOO, z 600 Τούρκους, έφονεύθησαν καί έδικοί μας ISO,
έγείνε πάλιν μάχη, έσκστώθησ'αν Τούρκοι αρκετοί, οί δέ έδικοί
μας κανένας δέν έμεινεν’ τούς πολυορκημένους ό θεός τού; έγλΰ-
τωσεν εις τθ Κάστρο, σκλάβους πολλά ολίγους έπίασε έως 24 οί
Τούρκοι καί ήτον έπτά χιλιάδε-, δπου τής Γαστούνης δέν ήτον
σπίτι, αχούρι, άργαστήρι κα! εκκλησία δπου νά μήν ήτον μέσα νά
έχουν κονάκι, ώστε σήμερα έπήγα καί δ ίδιος, καί είδα οτι τδ
προχθές σάββατον εμίσεψαν ολοι διά Πάτρα καί έπήγον, λέγουν
δμως οτι θα περάση διά Μεσολόγγι, έγώ στοχάζομαι, δτι θά
τραβίςη διά Κόρινθον, έπειδή καί είς τδ Δραπά’νο χαί είς τδ Ψα-
θόπυργο εβγαλε οιά θαλάσσης 7000, καθώς μέ γράφει δ έκλαμ-
 287
πρότατος Κύριος Άνδρέας Ζαίμ.ης, ό όποιος έτράβιξε χαΐ διά τά
μέρη αυτά διά νά ώη τά κινήματα των ό πασάς σάς λέγω, δτε
έπήγε είς Πάτρα, τήν ήμερα* οπού έφυγε άπό Γαστούνην έφυγε
μόνον μέ τούς φράγκους, άπό τούς οποίους έχει πολλούς μαζί
του, αύτά δλα μέ τά έδιηγήθη ενα; άρβανίτης δνόματι Ζεί’νέλης,
τόν όποιον έπιάσαμεν.............................................. ......
Τή 19 Νοεμβρίου, Παλυόπολις 1825, Ο άδελοός
Γεώργιος Σισίνης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕίΟΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΙ’

ΖΖμϋς τόν έκΛαμπρότατον Γεν. αρχηγόν.

Δεν σάς έγραψε? εως τής ώρας περιμένον καί έλπίζον νά δυνηθή
νά σάς σιείλη όσην ήθελε σταθή δυνατόν δΰναμιν κατά τήν αί'τη-
σίν σας" άλλ’ όσους τρόπους καί ά? μετε/ειρίσΟη, τοΰτο ύπήρςεν
αδύνατον· διότι άλλοι έπί προφάσει, ότι εκστρατεύουν εις Κρήτην,
άλλοι είς "Υδραν, καί άλλοι έπί διαφόροις προφασιολογίαις, άπο-
Φεύγουν τό νά έλθουν είς τό Γ. στρατόπεδο?, δθεν εις τοΰτο δέν
πρέπει νά μεμ.φθήτε τό υπονργεΐον, ή νά τό άποδώσητε εις αμέ­
λειαν, άλλά γνωρίζοντες τήν διαφθοράν τών στρατιωτικών, νά
προσπαθήσητε μέ όσους άλλους τρόπους γνωρίζετε καί δόννσθε νά
βεά'ύητε τόν έχθοόν άπο τήν πρός τή? Σεβ. Διοικησιν αναφοράν
σου πληροφορείται τό ύπουργεΐον τά κινήματα τοΰ έχθροΰ καί τήν
είς αύτάς τάς θέσεις προχώρηοίν του, καθώς καί τήν αδυναμίαν
τοϋ ήμετέρου στρατοπέδου διά τήν λειποταςίαν τών στρατιωτών
καί δτι αί πλησιόχωροι έπαρχίαι δέν συνενοΰνται μέ τό Γεν.
Ίρατόπεδον, διο'τι βιάζονται νά ένασχολοΰνται είς τήν σωτηρίαν
τών οικογενειών των- ή έκλαμπρότης σας δμως δεν θελετε παυσει
άπό του νά κινητέ πάντα λίθον εις τό νά βλάψητε τόν εχθρόν,
etC τάς οποίας τοσοΰτον τολμηρώς έπροχώρησε θέσεις.
1S25, 22 Οβριού, Ναύπλιον.
ΑφοΟ, ώς έρρέθ-η, ύπήρχε μεγάλη έλλειψις τροφών ή
Οε Κ,υβέρνησις δέν έχορ-ήγεε τά αναγκαία μέσα πρός τόν
Κολοκοτρώνην διά τών συντήρησιν ίκανοϋ τίνος στρατιω­
τικού σώματος, ή συγκέντρωσις στρατού κατέστη δύσκολος.
28S
Μεταβάντος δέ τοΰ Ιμβραίμ είς Μεσολόγγι, ό Κο)\οκοτρώ-
νης ωφελούμενος έκ τής εύκαιρίας ταύτης τής άπουσίας
του, έσκέφθη νά θέση είς ενέργειαν δύω μέσα λυσιτελή πρός
τήν σωτηρίαν τής πατρίδος· τό μέν περί τής αύξήσεως μέ­
χρι 10,000 τοΰ τακτικού στρατού, δστις νά δύναταΐ
άποτελεσματικώς ν’ άντιτάττεται κατά τοΰ εχθρού' τό δέ
ίνα κάμη έφοδον κατά τής Τριπόλεως, ής ή κυρίευσις ήτον
λίαν έπωφελής είς τούς Έλληνας, καθό κέντρου τής Πελο­
πόννησου.
Καί περί μέν τής πραγματοποιήσεως τοϋ πρώτου συ-
νεννοήθη μετά των οπλαρχηγών και ύπέβαλλον άναφοράν
είς τήν Κυβέρνησιν έκθέτοντες τάς περί τοΰ τακτιτώς ώρ-
γανισμένου στρατοΰ σκέψεις των καί τόν τρόπον δι’ ού εύ-
χερέστερον ήθελον επιτύχει τήν κατάταξιν τών ‘Ελλήνων
μάλιστα δέ ό Κολοκοτρώνης συνεπώς μ’όσα πρός τήν Δίοί-
κησιν έπροτάθησαν καί μέ τήν πεποίθησινή_ν ειχεν υπέρ τοΰ
τακτικού ς-ρατοΰ ώς λίαν συντελεςτκοΰ,; ζατέταξεν έκτος
πολλών συγγενών του και τόν μικρότερον υιόν του Κολϊνον
ύπό τόνΦαβιέρον άπλοΰν ς-ρατιώτην, δςτς προήχθη ακολού­
θως είς τόν βαθμόν τοΰ ύπολοχαγοΰ' όπως διά τοΰ παρα­
δείγματος τούτου έλκύση τάς θελήσεις τοΰ λαοΰ πρός τήν
αύθόρμητον κατάταξΐή, ήτις τότε έφαίνετο δύσκολος. Άλλ]
ή Κυβέρνησις κωφεΰσασα είς πάντα ταΰτα, δέν άπεφάνθη
μέν ρητώς περί τής παραδοχής ή μή τοΰ σχεδίου των, δπερ
κατωτέρω καταχωροΰμεν, έθεσεν όμως μετά ταΰτα τινα
έκ τών προταθέντων είς ενέργειαν.
Περί δέ τής έφόδου τής Τριπό?.εως, ό Κολοκοτρώνης
συνεννοηθείς μετά τής Κυβερνήσεως περί προμήθειας τρο­
φών τε καί πολεμεφοδίων, συνεκέντρωσεν είς Περτζοβάν
περί τά τέλη του Δεκεμβρίου, ύπέρ τάς 5800 στρατιωτών,
τούς όποιους διήρεσεν είς 3 σώματα πρός έκτέλεσιν τοΰ
σκοποΰ του' καί τό μέν συγκείμενον άπό 2 χιλιάδων πε-
ίρπου ύπό τόν Νικήταν, Πλαπούταν, Άποστ. Κολοκοτρώ-
 259
νην, Άλ. Λεβειδιώτην καί λοιπούς διέταξε νά έφορμήση
κατά τών πυλών τοϋ Φρουρίου τής Τριπόλεως Μιστρά
και Λεονταρίου- τό δέ ύπό τόν Γενναϊον καί Τσώζρην,
συγκείμενον επίσης άπό 2 χιλιάδων, .νά όρμήση κατά
τής πύλης Καρυταίνης, και τό τρίτον έζ 1500 περίπου
ύπό τόν Π. Γ ΐατράκον, Κ. Μαυρομιχάλην, Κ. Δούκαν
καί Ζαφειρόπουλον, έν οίς ήτο ζαί ό ΙΙαυλίδης μετ’ ολίγων
τακτικών στρατιωτών, κατά τής πύλης Σαραγιού. Λύτός
δέ ό Κολοκοτρώνης μετ’ ολίγων 'Γρίπολιτών έτοποθετήθη
κατά τήν πύλην τής Ναυπλίας είς θέσιν Μολιβι, ινα έπι-
τηρή, ζαί κατά τήν ανάγκην νά παρεξη οίανδήποτε βοήθειαν.
’Λλλ’ ένώ ταϋτα πάντα καί οία άλλα έζρίθήσαν κατάλλη­
λα πρός τόν σκοπόν τούτον έξετελέσθησαν μετά σπουδής
καί προθυμίας, καί ύπελείπε-το νά δοθή τό σημεΐον τής εφό­
δου, ί’να έπιπέσωσι κατά τών πολιορζουμένων, οίτινες διετε-
λουν έν π)κήρει άγνοια τών κατ’ αυτών προπαρασζευςισΘέν-
των, κακή τύχη, δύω Βούλγαροι, τήν προσοχήν τών ‘Ελ­
λήνων διαφυγόντες, είσήλθον εις Τρίπολιν και έπρόδοσαν
εις τούς εχθρούς τά κατ’αυτών ένεργούμενα, οίτινες αύθω-
ρεΐ άπαντες έτοιμασθέντες έτέθησαν εις αμυντικήν θέσιν.
Μ’ ολα ταϋτα ό Νικήτας μετά τοΰ Πλαπούτα καί λοιπών
πλησιάσαντες τό φρούριον, έθεσαν επιτηδείους εις αύτό
τάς άναβάθρας διά τήν έφοδον- άλλ’ ό θόρυβος τών ετέ­
ρων σωμάτων, άτινα έπλησίαζον εις τό φρούριον δέν διέφυ-
χε τήν άγρυπνον προσοχήν τών Τούρκων, οίτινες πάραυτα
ήρξαντο τούς πυροβολισμούς. Ούτω δέ άποκρουσθέντες οί
Ελληνες άπέτύχον τής εφόδου, τής οποίας άλλως έθεω-
ρτιτο άφευκτος ή έπιτυχία, καί άπεσύρθησαν είς τήν υπώ­
ρειαν τών Τρίκορφων. Τή δέ πρωία έξήλθον περί τούς 100
ήππεΐς κατά τών έν Μολιβι 200 περίπου 'Ελλήνων, ζαί
έτρεψαν αυτούς εις φυγήν- έδραμον δέ είς βοήθειαν
τών Ελλήνων ό Νικήτας, Τσώκοης καί Γενναίος- πλήν συγ­
χρόνως έξήλθον ζατ αυτών, άλλαι δύο χιλιάδες Γούρ­
ι9
290
χων, οϊτινες άποχρδυσθέντες ήναγχάσθησαν νά έπιστρέψωσίν
εις Τρίπολιν έφονεύθησαν δέ χαΐ έπληγώθησαν έχ μέν τών
'Ελλήνων 38, έκ δέ τών Τούρκων 50, έν οίς χαΐ ό
Φρούραρχος τής Τριπόλεως.
Άποτυχούσης τής κατά τής Τριπόλεως έφόδου, ό Κολο-
χοτρώνης μετά τών λοιπών χατέβη εις Άργος, και, συνεν­
νοήσεις μετά τής Διοικήσεως, κατώρθωσεν, άν καί άπαντή-
σας πολλάς δυσχερείας, νά προμηθευθή τροφάς προς διατή-
ρησιν δύω τουλάχιστον στρατοπέδων, τό μέν είς Δερβένια
τοϋ Λιονταριού συγκείμενον άπό 2000 υπό τόν Νικήταν,
τό δ" έτερον πέριξ τής Τριπόλεως ύπό τόν Γενναΐον. Αλλ’
ένεκα τής στερήσεως τών τροφών, ό Γενναίος μετέβη είς
Αργος, εις τοϋ οποίου τήν θέσιν διωρίσθη ό Κανέλος Δελη-
γιάννης, πλήν καί αύτός διά τόν αύτόν λόγον μετ'όλίγας
ημέρας χατέβη είς “Αργος· ό δέ Νικήτας συνετήρει τόν
στρατόν του δυσκόλως άπό όλίγας τροφάς, τάς όποιας τω
έχορήγησεν ή Διοίκησις, καί άφ όσων ήδύνατο νά προμη-
Οεύηται έκ τών παρακειμένων επαρχιών. Τότε τό έν Μεθώνη
έορεΰον σώμα του ίβραίμη, τό όποιον ή το προσδιωρισμένον
υπό τοϋ Αρχηγού του έν ανάγκη νά χορηγήση οίανδήποτε
συνδρομήν πρός τούς έν Τριπόλει, έκίνησε νά μεταβή είς
Τρίπολιν, άλλ’ άποχρουσθέν ύπό τοΰ Νικήτα έπανήλθεν είς
τήν θέσιν του.
Είς τοιαύτην αθλιότητα έφθασεν ή οικονομική κατάστα-
σις τής Διοικήσεως, ώστε ού μόνον στρατόν άπό 2000 συγ­
κείμενον νά συντηρήση δέν ήδύνατο, άλλ’ ούτε τήν φρουράν
τοϋ Ναυπλίου, καί άφοϋ ζατηνάλωσε τό δάνειον, φθάσασα
είς απορίαν κατέφυγεν εις τήν έπιβολήν έράνων επαχθών
εις τούς πολίτας.
I αϋτα τ ανωτέρω έμφαίνονται είς τάς κατωτέρω έπί'
στολάς.
h'/.ΙίΓίζιχέ ζ/ρ|·ι/>7 J
'Από Αεχοΰρι ώς σάς έγραφα διευΟύνΘην «ίς Καλάίρντα,
 291
έκεϊθεν ενταύθα, οποί) προσπαθώ νά άσφαλισθώσι τά γυναικόπαιδα
τοΰ μέρους τούτου είς τά σπήλαια, καί οί άντρες νά έογουν είς τδ?
πόλεμον· είναι ικανοί εως τώρα συναγμένοι καί δλον εν συνάζον­
ται' ή έκλαμπρότης σας άπό γοαμματα τοΰ Κυρίου Σισίνη ή καί
άλλοθ εν έμάθετε τά τής Γαστοόνη;· ό Πασιας κατά τήν 17 έφθα~
σεν είς Δρέπανον, δπου προλαβόντως είχαν κατασκηνώσει οί άπο-
βιβασθέντες άπό τά πλοία άραπάοες του, έκεΐ ήλθε μέ τρισχιλίους
ιππείς καί πεζούς, δλους δηλαδή όσους ειχεν είς Γαστού?ην, κατά
τήν ομολογίαν μιας αιχμαλώτου, ή οποία αι’χμαλωτισθεϊοα είς τδ
χωρίον Κολίρη έφυγε καί ύπήγεν είς το Γαμποΰρι τών Σελών
αυιη πρδς τοΐς άνωτέοω διηγείται ώς με γράφει ο I ιαννακης Φεϊ-
ζόπουλος, δτι μήτε εις το φρούριον τής ΙΙατρας εμβασε τόν
Πασά, μήτε είς τδ Καστέλι, δτι άπό Πύργον καί Γαστοόνην έφε-
ρεν ώς τριακοσίους αιχμαλώτους άνδρας καί γυναικόπαιδα, έξ ών
τους πρώτους έσφαξε, τά δέ γυναικόπαιδα άπεβίβασεν είς τά
πλοία διά τήν Αίγυπτον, δτι οί είς τήν δουλευσίν του άρβανί-
τες αναχωρούν διά τόν τόπον τους, καί δτι μελετά νά στείλη
είς Μεσολόγγι τουςνεοελθόντας άραβας· αυιη φεύγουσα τήν 17,
είδε τά πλοία μας περί τδ Μεσολόγγι, τά δέ εχθρικά ήτον είς
τήν Πάτραν. Ταΰτα τά τής αιχμαλώτου, έκ τών οποίων ήμπο-
ρεί τις νά υπόθεση τινα πιθανά
Παρατηρώ Κύριε τά πράγματά μα? άπό ημέραν είς ήμέραν
χειροτερεύονται, καί στοχάζομαι δτι άν δ Πασιάς άπεράση νά
πολιορκήση τδ Μεσολόγγιον, τό όποιον μέλλει νά ένουναμωθή έτι
μάλλον μέ τό έμβασμα τοΰ Κώστα Μπότζαρη, καί τών άλλων
περί τά Σάλωνα οπλαρχηγών και στρατευμάτων, τά οποία διέ-
ταξεν ή Διοίκησις ν’ άπεράσουν εκεί, καί ήμπορεΐ ν άνθέξη δλον
τόν χειμώνα, έφοδΐαζόμενον μάλιστα καί μέ τροφάς, τάς όποιας
εφρόντισεν ή Διοίχησις νά έμβάση διά τής Ζακύνθου. Στοχάζομαι,
°πι άλλη σωτηρίας ελπίς δέν μάς μένει παρά ή αυςησις τοΰ τα-
Χτικου μας, τοΰτο εχω πεποίθησιν, δτι συμπληρούμενον έπί πέντε
η ες χιλιάδα; στρατιωτών εως τήν άνοιξιν ήμπορεΐ νά μάς ώφε-
Ληση πολύ· τούτου ένεκα άιτεφ,άσισα νά κατατκχδώ δ ίδιος, άφου
“περάοη ό Πασιάς εις τό Μισολό.γγι, ώς άπλοΰς στρατιών,
μα^,ι καί 533υ. άλλους μΐ ακολουθήσουν· καί τοΰτο διά νά γνω-
19*
292
ρίσουν οί "Ελληνες -όσον αναγκαία ή τοϋ τακτικσϋ συστασις- άλ­
λως δέ βλέπω τόν άφανισμόν μας ού μακράν άφιστάμενον ....
Ή κραταιά Βρετανία περί τά τέλη Σεπτεμβρίου Ν. Ε. διεκή-
ρυξεν οΰθις την είς Λεϊμπάχ άποφασισθεΐσαν ουδετερότητα· έκ
τούτου έλαβον ΰλην οί έιημερεδογράφοι τής Ευρώπης νά δημο­
σιεύσουν, δτι δέν θέλει έπιτύχωμεν τήν ύπεράσπισιν αύτοϋ τοϋ
έθνους, τοΰτο δμως δέν πρέπει νά μας έξιππάση, επειδή είναι δι­
πλωματικής έργον, καθότι οί ίδιοι άντιφάσκοντες κοινοποιούν, οτι
ό υιός τοΰ Μιαοϋλι έφθασε κατά τήν 4 Όκτωμβρίου Ν. Ε. εις
Λονδΐ/ον ύπεδέ/θη εύμενώς μέ τά έγγραφά μας, καί δτι τόσον
ή κραταιά Βρετανία, καθώς καί αί λοιπαί Ευρωπαϊκοί δυνάμεις
καταγίνονται νά δώσουν έν τέλος έντιμον είς τήν μεταξύ ημών
καί τών Τούρκων διαφοράν.
Είς ημάς τώρα παρ’ άλλοτε είναι αναγκαία σταθερότης. καί
ένεργεια, καί ό εχθρός βέβαια μέ μία φσΰκτα άραβας, δέν ήμπο­
ρεΐ νά μα; ζυριευση- άλλο τι νά σας γράψω δέν έχω, είμή οτι άν
δέν ήλθον νέαι δυνάμεις είς Τριπολιτζάν νά τραβιγΟήιε πρός τά
έδώ διά νά άνταμωθώμεν- άν ό εχθρός άπιράση εις Μεσολόγγιον
θά εύρη άνθίστασιν, κα! τά πράγματά μας θά καλητερεΰσουν, εΐ
δέ καί άπιράσρ είς Κόρινθον έξακολουθών τάς λεηλασίας του εις
τήν ΙΙελοπόννησον, δέν θά ήναι καλά, κα! τότε πάλιν ή προσωπική
μας άντάμωσις είναι αναγκαία- αι εφημερίδες διασαλπίζουν ώς
βεβαίαν τήν ρήξιν τοΰ ‘Ρωσσοτουρκικοΰ πολέμου’ ταϋτα.
20 Νοεμβρίου 1825, Κλαπατζοΰνα. ‘Ο αδελφός Σας
2 ’Ανδρέας Ζαίμης.
Πξ>ί:ς την Σεβαστήν dιοίκηστν
‘Η περί συστάσεως τακτικού ιδέα εις τήν πατρίδα μας ε’ναι
ήί>η μοναδικόν άντικείμενον τών σκέψεων δλων τών έν τοΐς πράγ-
μασιν, ιδιαιτέρως ήμεΐς οσοι άπολαμβάνομεν τήν τιμήν νά λε-
γωμεθα στρατιωτικοί, έξαιρέτως οί ΙΙελοποννη'σιοι είναι μάλλον
ευδιάθετοι καί μέ ζήλον προς τοΰτο- τά περις·ατικά δμως τά όποια
κατέ-ρεςαν τήν τύχην τής Πελοπόννησου, καί τήν κατέστησαν,
οια κατηντησεν, αυτά ταϋτα τούς εμπόδισαν μέχρι τοΰδε νά δεί­
ξουν πραγματικώς τήν διάθεσίν των- ή περικλειόμενη πρός με
αναφορά τών υποφαινομένων οπλαρχηγών βέβαιοι τήν άλήθειαν
 293
τών λεγοαένων μου· οί είρημένοι, χαθώ; σκέπτονται -κερί της ευ­
κολίας τοΰ πράγματος, είναι έτοιμοι καί πραγματικός νά συντρέ­
ξουν τό ένόν αύτώ εκασιος" της ιδίας γνώμης είναι χαί ό στρατη­
γό; Παναγ. Γιατράχο;· αί παρατηρήσεις τάς οποίας κάμνουν μοΰ
φαίνονται εύλογοι- δθεν εύχομαι νά είιρεθώσι και ένεργηθώσι τά
μέσα τής αληθούς επιτυχίας καί ευκολίας είς τήν ταχίστην σύ-
στασιν αύτοΰ τοΰ σωτηοίου συστήματος- μένω εΰσεβάστως.
Τή 26 Νοεμβίου 1825, έν Περτζοβα. ‘Ο ευπειθής πατριώτης
Θεόδ. Κολοκοτρώνης.
ΙΙρός r/)r Σιδαατην Λιοίκησιν ■
Μετά πενταετίαν λαμπρών αγώνων τό Ελληνικόν έθνος τρέχει
V)8y) £7yτιτον κίνδυνον και ά^ζη^ανει" τνερι τηζ crcdt Τ)ριας* xoti τοΰτο
διά τί; διότι ό εχθρός μας έπαρρησιάσθη μέ διαφορετικού; παρ’
άλλοτε τρόπους τοΰ πολεμεΐν, ώστε δεν νικαται άπό τούς ’Έλλη­
νας- χαί διά νά νικηθή, χρεία νά πολεμηθή μ’ όμοιον τρόπον τοϋ
πολεμεΐν- χρεία, τακτικός, νά πολεμηθή άπό τακτικούς Έλληνας-
τοΰτο είναι αξίωμα κοινόν ! ή ανάγκη τοϋ τακτικού, τό δποΐον εί­
ναι μάλιστα εύρημα προγονικόν μας, έγνωρίσθη άπό όλα τά φωτι­
σμένα καί εύνομουμενα έθνη και έλαβε* εισαγωγήν εις αυτά- δθεν
διά τοΰτο, καί διότι έξαρτα αύτό σήμερον τήν σωτηρίαν μας,
ή σύστασίς του είς τό έθνος μας θεωρείται άναντιρρήτως αναγ­
καία- τήν ανάγκην ταΰτην γνωρίσσς εγκαίρως και έγώ, καί λέγων
Χαί γρά-ρων άπ’ άοχής μέχρι τοΰύε όσον τό κατ’ έμέ τρανότατα
διεκήρυττον- καί ήτον εύχής έργον νά ήθελεν εϊσθαι συστημένου
πριν σήμερον- μά άοοΰ δέν έσυστήθη, είναι απελπισίας ίδιον νά
είπώμεν, οτι δέν εχομεν καιρόν πλέον νά τό συστήσωμεν- όταν
Υ*ωρίζωμεν, ότι αυτό είναι μ,ίσον σωτηρίας καί άπαλλαγής τοΰ
Κινδύνου, πρέπει νά έπιμεληθώμεν τήν σύστασίν του, ώστε καί
α* χαθώμεν (ο μή γένοιτο) νά μή έπισυρωμεν καί τής άμελείας
Χαι νωθρίας τό ό'νειδος- καί όσον μέν διά τήν σύστασίν του, δρθό-
Τατα ή Διοίκησις έλαβε τά σπουδαία μέτρα, τά όποια παρατη­
ρούνται είς τάς διακηρύξεις της, καί κάθε πατριώτης χρεωσιεΐ
τήν συνδρομήν -οϋ μέρους του- έγώ δμως χρέος μου πατριωτικό*
ξεχωριστά ένόμισα νά καθυποβάλω είς τήν κρίσιν τής Διοικήσεως
και τούς ακολούθους στοχασμούς μου αποβλέποντας τρόπον, ευ-
924
ζολίαν καί πρόοδον ιών Πελοποννησίων ανάλογα μέ τόν καιρόν
χαί τά μέσα όπου έχομεν έδοόλευσα κοντά είς άλλα έθνη, χαί
πολλάκις συνεβούλευσα, χαί αί συμβουλαι μου ήκοΰσθησαν, χαί
μάλιστα, όταν έπρόχειτο λόγος περί τακτισμού μερικών ‘Ελλήνων
είς τήν ‘Επτάνησον, ήκοΰσθησαν μέ επιτυχίαν αί περί τρόπου
ζαί ευκολίας σύμβουλοί μου’ αί συμβουλαι μου δέ χαί αί προτά­
σεις μου, (δπου έπί τό παρόν εχω νά προβάλω είναι αί έξης.
Πρέπει νά παρατηρήσωμεν, ότι τά έθνη δσα οι’κειοποιήθησαν τήν
ταχτικήν, διά νά τήν συστήσουν θέλ’ ειχον βέβαια ήσυχίαν εις τήν
επικράτειαν αύτών, τουλάχιστον έσωτεριχώς θελει ειχον νόμους
ισχυρούς μέ εθνικήν υπαρξιν, καί θέλει έμεταχειρίσθησαν τήν βίαν
τών νόμων καί βίαν ίσως μοναρχικήν, θέλει ειχον θησαυρούς, καί
έμετεχ-πρίσθησαν τήν πάντα πείθουσαν δυναμίν- τό έν μέρος ή βία,
χαί τ’ άλλο ή πειθώ, και δσα άλλα μέσα ήμποροΰν νά κολα­
κεύσουν τά πάθη τοΰ ανθρώπου, ή λαμπρότης τής στολής, χαί
τόσ’ άλλα προνόμια χαρισθέντα είς τον στρατιώτην προσεβοήθη-
σαν εις τήν συστασιν- καί τότε ίσως δ στρατιώτη; έγυμνάζετο μέ
άνεσιν, καί διά νά χρησιμευση ίσως μετά πολλούς χρόνους, ώστε
ένόμιζ’ ενδεχόμενον καί τό νά μή χρησιμευση καθΰλου έπί ζωής
του" ημείς δέ μ’ όλων αλτών τών μέσων τήν στέρησιν θέλομεν
νά εΰρωμεν στρατιώτην νά τόν γυμνάσωμεν αΰριον, καί νά τόν
παρουσιάσωμεν εύθύς μετά τήν αΰριον νά πολεμήση μέ ενα θριαμ­
βευτήν εχθρόν, καί οποίον ζητοΰμεν τούτον τόν στρατιώτην; τοιοΰ-
τον ώστε νά λογίζεται βάρος τής γης (άν ήναι τις τοιοΰτος) καί
δπου νά μήν ήκουσέ ποτέ συριγμόν βολιού- έγώ δέν πιστεύω cuts
βλέπω νά εύρίσχωνταί είς τήν ‘Ελλάδα τοιούτοι όποΰ εως τώρα
νά μήν έπιασαν άρμα, χαί μ’ δλον τοΰτο νά είναι άξιοι καί ικα­
νοί νά έμπιστευθώσι τήν σωτηρίαν τοϋ έθνους είς τοιουτον χρί-
σιμον καιρόν οι στρατιώται δπου πρέπει νά τακτισθοϋν διά νά
υπερασπίσουν τήν πατρίδα, πρέπει νά ήναι μεταξύ έκείνων δπου
καν άτάκτως, άλλ' δμως έσυνείθισαν όπωσοΰν νά πολεμούν- χαί
έπειδη β’.αν να μεταχειρισθώμεν είναι δύσχολον, διά τε τήν άνα-
στάτωσιν τοΰ τόπου, καί διότι καιρός δέν μάς μένει καί πειθοΰς
μέσα δέν έχομεν, χρεία διά τοΰτο νά έξοομήσωμεν τήν θέλησιν
χαί προθυμίαν των μέ εκείνα τά μέσα δ~:υ μόνα ήμποροΰν νά έπι-
 295
τύχουν οί Έλληνες όλοι έπιθυμοΰ» κ<ί Θέλουν νά πολεμήσουν, ώς
πολεμούν μέχρι τόΰδε ύπερασπιΣάμενοι πίττιν, πατρίδα καίυαρ
siv ό κίνδυνος τής ελευθερίας των χ,αί ί φύζ^ς τής γενικής άπ<·>-
λείας, τούς πείθουν οχι μόνον είς τό ταχτικόν νά προστρέξουν,
αλλά χαί κάθε τι δπου ήμπορεΐ νά τούς υπόσχεται άσράλειαν νά
μεταχειρισθοΰν δύο τινα δμως τά εξής ειν«ι τά ουσιωδέστερα έμ-
πόδια- ό άνθρωπος φύσει έπιθυμών νά ήναι αυτεξούσιος καί άνετος
καί νά μήν ύπυβληθή είς άλλον, χαί δυσκολευόμενος νά όποόαλη
εαυτόν είς τήν ποικιλίαν νόμων χαι τάςεως, χωρίς νά συλλογισθή
τήν έκ τούτων ώοέλειαν αποφεύγει τετοιαις σχοτούραις· ή ιδέα
αύιη εμπόδισε τό πρώτον όπου δυσκολεύει την άπορασιν είς τους
μικοούς· τό δεύτερον είναι δτι δστις έδουλευσε μέχρι το'ύδε τήν
πατρίδα ε’/ων ύφ’ εαυτόν πολλούς ή ολίγους στρατιώτας καί είς
βαθμόν τινα αξιώματος μάλιστα πολύ ανώτερου, παρ’ δσους είχε
στρατιώτας κατά τήν εΐσχωρήσασαν κατάχοησιν, δυσκολεύεται
τώρα νά καταταχθή άπλοϋς στρατιώτης καί άσημος καί ομοιος
μέ τόν μέχρι τοΰδε στρατιώτην του- είναι κα! εν έτερον άκόμη
άξιον παρατηρή;εως, ή ισχύς δηλ. τής συνήθειας, γνωριμίας καί
της φιλική; ή συγγενικής σχέσεως, καθ ή' δυσκολεύεται καθείς
νά χωρισθή τών οικείων καί γνωρίμων καί συντρόφων του είς τό
ντουφέκι, εκείνων εις τούς οποίους έχει περισσότερόν πεποιθησιν.
ολα ταϋτα ποέπει νά οίζονομηθώσι καί ώς μέ φαίνεται κατά τόν
έξης τρόπον ή Διοίκησις ανάγκη νά προσκαλεση πρώτον μεταξύ
τών Ιίελοποννησίων επισήμους τινας ώρ’σμένως καί νά δ’.ορίση
Χυνταγματάρχας καί Γυμνασιάρχην, καί έπ διά προκηρύξεως να
“ροσκαλέση, τούς όσοι αξιωματικοί καί κάθε άλλον άξιον νά πα­
ρακίνηση καί άλλον μέ τό παράδειγμά του, ή μέ όποια άλλα
μέσα, νά υπόσχεται είς αύτούς άξωμα άνάλογαν τής ποσότητας
τών στρατιωτών, όπου έναστος φέρει, τό όποιον ζαί άλλως ήθελ
“ξίζουν διά τάς ποολαβούσας οουλεύσεις των, ούτως όταν τό πα­
ράδειγμα δοθή άπό τούς μεγάλου,-, θέλετε ίδει ν αύξηση ύπ’ αυ­
τούς ό άοιθμός τών Ιίελοποννησίων, καί διότι οί τοιοΰτοι δέν
θέλουν έλθει χωρίς πολλούς συντρόφους, καί διότι τό παράδειγμά
των καί ή επιρροή των θέλουν σείρει πολλούς, καί μέ τοιαυτη*
άμιλλαν θέλει βλέπει τις ολοκλήρους συντροφιάς ή σ γγενειας νά
 296
έργωνται φιλοτίμως νά καταγράφωνται, χαί τότε έπειτα ήμπο-
ριΐ δικαίως νά βιάση τις χαί ττο>λούς άλλους, χαί νά συστήση
ούτως στρατόπεδο* άπό καλούς στρατιώιας χαί όχι άπο τοιούτους»
οΐοΐ λογίζονται βάρος τής γης' ή ©ύσις έκαμε τούς ανθρώπους
τοιουτους, μικρούς καί μεγάλους μέ σχέσεις μεταξύ των χαί μι­
μητικούς, κα! δέν είναι ίδιον όρθοΰ λόγου νά παράβλεψη τις αυτά
τά μέσα, δέν ήθελεν είσθαι άτοπον νά διακήρυξή χαί τινα προ­
νόμια ή Διοίκησις είς τούς τοιούτους, δίαν άλλα μέσα δέν έχει νά
μεταγειρισθή κα! δέν πρέπει νά φειδώμεθα τών τοιούτων, δταν
πεο! τοΰ παντός χίνδυνευωμεν- έπειτα άπό έν παρόμοιον διενεργείας
τρόπον ήμπορεΐ νά γενναται κάποια υποψία, άλλά δέν πρέπει διά
μίαν σκιάν υποψίας άφορώσης τό άδηλον καί μακρινόν μέλλον
νά πσραβλέψωμεν ένεστώσας ώρελείας έξαρτώσας τήν ολικήν τοΰ
έθνους σωτηρίαν.
‘Η Διοίκησις μακράν άπό τοϋ νά φαίνεται ύποπτος, πρέπει νά
μεταχείρισθή τούς "Ελληνας ώς μή,τηρ φιλόστοργος τά τέκνα της
χαΐ μέ τήν φιλοφροσύνην καί περίθαλψιν νά τούς έλκύση εις τήν
υποταγήν καί άγα.την της εις τή* σύστασίν τοΰ σωτηρίου τούτου
σκοποΰ, κα! να τούς γλυκάνη μέ τήν γλυχυτητα τών νόμων καί
βέβαια οί νόμοι καί ή ευταξία προξενούν τήν μεγαλειτέραν γλυ-
κύτητα κκ! ευχαρίστησιν εις εκείνους δπσυ τά συνηθίσουν' αΰτη
είναι ή περί τοΰ τρόπου γνώμη μου' προσθέτω δέ έτι άφ’ όσον
παρατηρώ συντελεστικόν εις τά πνεύματα τών ‘Ελλήνων, δτι επει­
δή δ κύριος Φαβιέ, είναι εγγύς ν’ άναπληρώση τό σύνταγμά του,
εΐναι δέ κα! αναγκαίος νά γυμνασιάρχη εις τήν άνατ. Χέρσον
‘Ελλαδα διά νά έλκύση έκτου πλησίον τούς "Ελληνας, άναγχαΓον
ν* διορισθή εις έτερος τών Πελοποννησίων Γυμνασιάρχης, χαί
τοιοΰτον άξιο* καί μέ προτερήματα κα! μέ ύπόληψιν θεωρώ τόν
κύριον ‘Ρόδιόν. ‘Ο ευπειθής πατριώιης
Θεόδωρ. Κολοκοτρώνης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Τι) ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ» ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
-έ/γΟζ· τόν Ex-lafiXfidrazor χαί Γενιχόγ Ά(ιγηγόκ
Θ. ΚοΛοχοτρώνην!
Έλη'φθη’ϊν καί τά πρώτα καί τελευταία έγγραφά σας χαΐ έπαρα-
τηρήθησαν τά ένδιαλαμβανόμενα μετ' επιστασίας.
 297
To ‘Υπουργεϊον τοΰτο δέν έ'λειψε νά παραστήση εις τ-ijv Σεβ.
Δίοίκ-ησιν τά αιτήματα σου και προσέτι τό περί Τριπολιτζάς σχέ-
οιόν σου, είς τά όποια δοϋσα προσοχήν καί έπαινέσας τήν άγρυ-
πνον πρόνοιαν σου, διέταξε τήν έπι της διευθύνσεως καί οικονομίας
τοΰ Γενικού Στρατοπέδου επιτροπήν νά σοΐ προμηθεύση άπό ολα
τά αναγκαία είς τό επιχείρημά σου, καί δτανλάβη ελλειψιν τούτων,
ν’άναφερθή είς τήν Σεβ. Διοίκησιν, διά νά ένεργηθή εγκαίρως, ή
«ναγκαία πρόβλεψις.
"Οδεν μένει είς τήν Στρατιωτικήν σου εμπειρίαν, πατριωτισμόν
καί φιλοτιμίαν, νά ένεργήσης άπαντα, τά κατ ευχήν τής πατρίδος
Χαί τής Διοικήσεως έκτελεσθησόμενα επιχειρήματα σου, έκ τών
όποιων περιμένεται ή ελευθερία τής πατρίδος, ήτις έπαναλαβοΰσα
τήν προτέραν της δόξαν καί ύπόληψιν, θέλει ανταμείψει τους α­
γώνας σου έν καιροί τω δέοντι.
Τή 28 Νοεμβρίου 1825, έν Ναυπλίω,
Εκ.Ιαιιπγόιατε Στρατηγέ χαί φΙ,.Ιταττ, άδεΛφέ Κο.Ιοχοτρώνη

Τό Σεβ. εκτελεστικόν σώμα καί τήν ωφέλειαν τοΰ επιχειρήμα­

τος καλώς γνώρισαν, και τήν ίδικήν σου φρόνησιν καί άπόφασιν
*κτιμήσαν, ένέκρινε καθ’ ό'λην τήν έκτασιν τό σχέδιον καί τά ζη­
τήματα σου, καί ίδοΰ σάς εσωκλείω τήν άπάντησιν οπού είς τήν
Ζαφοράν σας κάμνει, έκ τής όποίας πληροφορεϊσθε τά πάντα, καί
°ΰ'ιω κρίνω περιττόν εγώ νά σο! είπω περισσότερα· άδελφέ Κολο-
κ°τριονη! άν το επιχείρημα τούτο δυνηθής νά βάλης είς πράξιν
ε’ο βέβαιος, ότι καί ή Πελοπόννησος όπωσουν ασφαλίζεται, καί
το όνομά σου αποθανατίζεται, πρέπει όμως νά μεταχειρισθής ό'λην
σ°υ τήν φρόνησιν, δλην σου τήν δραστηριότητα, καί δλην σου τήν
ϋπσμονήν, καί νά στοχασθής είς αυτήν τήν περιστασιν ώς τίποτε τοϋ
καθενό; τό φέρσιμον· ό πόλεμος θέλει χρήματα, αυτό είναι βέβαιον,
~° έλεγε συχνάκις καί δ Ναπολέων, άλλ’ ό συνετός καί γενναίος
’τρατηγός πολλάκις έπορίσθη τά μέσκ κάμνοντας τόν πόλεμον* καί
0 ίδιος Ναπολέων, όταν ανέβασε τά στρατεύματα του είς τα Αλ-
τ·εα όρη εύρέθη χωρίς κανένα είδος τροφής, καί διά τρεις ημέρας
Αρωγόν ρίζας άπό χόρτα, καταβαίνοντας όμως εις τήν ’Ιταλίαν
καΐ έοοξασθηιαν, καί έθησαόρισαν· είναι περιττόν νά σέ λέγω
298
έγώ arco ταΰτα, τά όποια καλώ'ατα τά ήςεύρειε, οί Πελοποννή'
σιοι ά; στοχασθώσιν οιι κινδυνεύουν νά χαθοΰν ολοι, και δια
τοΰτο πρέπει νά ακολουθήσουν χωρί; ζεσυνέρια τό παραόειγμ#
σου και την άπόφασιν σου, δεν ε/ω καιρόν να σε ειπω περισσό·
τέρα, αλλά μένω άσπαζόμενός σε άδελφ κώ;.
Τήν 29 Νοεμβρίου 1825, έν Ναυπλίω. Ό ειλικρινής αδελφός σου
Άνδρέας Μεταξας.

ΙΊΡΟΣΩΡ1ΝΙΙ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

TO ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ

Προς τυτ Γενναιότατοι Wvixov Αρχηγό·' Κύριον Θει.δ.

Κο.Ιοχοτρώνην.
Έλήφθη τό άπό 23 τοϋ τρέχοντος έγγραφόν σας καί παρετη-
ρήθησαν τά έν αύτώ’ τόσγέδιόνσας είναι όρθώτατον, καί εντελώς
έγκρίνεται άπό τήν Διοικησιν, ή οποία άφοϋ έλαβε τό πρώτον σαί
γράμμα έδιώρισε καί διά τό παξιμάδι καί διά τά ζητούμενα πο­
λεμοφόδια. Τό νά δοθοϋ' βραδεία εις τοϋ; πρώτους, ό'που θέλουν
εΐσπηοήσει είναι δίκαιον, καί ή Διοίκησις μάλιστα έσκέρθη τοΰτο,
καί πολλάκις έγένετο λόγος περί τούτου, άλλά τά μόνα υπάρχοντα
μέσα ε’ναι ή ϋπόσχεσις βραβείων έκ τών εθνικών, οίον διακόσια ή
καί τριακόσια εργαστήρια ή έργαστηρότοπα είς αυτήν τήν Τριπο-
λιτζάν, χρηματικά δέ με'σα οΰτε υπάρχουν, ούτε είναι δίκαιον να
ϋποσχεθή ή Διοίκησις εκείνα οπού δέν έχει’ κάμετε λοιπόν ώ; άρ·
χηγός κάθε τρόπον διά νά έμύυχιόσητε τους Έλληνας, καί νά τοϋ;
παρακινήσητε εις αυτό τό σωτήριον έργον...........................
Έν Ναυπλίω τήν 29 9βρίου 1825. ‘Ο πρόεδρος
Γεώργιος Κσυντουριώτης, ’Αναγνώστης Σπηλιοτα<ης, ’ίωάν'
νης Κωλέττης.
Ό Γεν. Γραμματεύς, Άλες. Μαυροκορδάτος.
’Αγαπητέ Στρατηγέ !
Ανέγνωσα μέ εύχαρίστησίν μου τό χθεσινόν γράμμα σας, κ*1
εχαρην όια τόν σκοπόν τόν οποίον καταγίνεσθε νά βάλετε εΐςπρδί1*’
και ό όποιος άν επιτυχή ή βλάβη τοϋ έχθροΰ θέλει εϊσθαι σημ’7'
τικωτάτη, καί θέλει έμποδισθή άπό τά ολέθρια σχέδιά του, επειδή
δέ έχετε καί τήν ικανότητα καί τήν άπαιτουμένην επιρροήν χα'
 299
ΰπόληώιν είς τούς οπλαρχηγούς, είμαι ευελπις οτι θέλετε δυνηθή
>(* τόν βάλετε είς πραζιν' οσον έκ μέρους μου μήν αμφιβάλλετε
ότι συνεργώ καί θέλω συνεργήσει είς οσκ συντείνουν είς τόν σκο-
πδν τούτον, καί δσα ήμποροϋν νά σας δώσουν τήν ευκολίαν δ ά
τήν έζτέλεσιν
ΐώ δντι δέν επιθυμούσα ολίγον να σας είδώ, άλλ’ επειδή τδ
Χ?έος σας δέν σας τδ συγχωρέι, ευχαριστούμαι νά σάς ακούω ά-
σ7ολούμενον ζαί άγωνιζόμενον άδιακοπως είς ενέργειαν τώ? προς
Σωτηρίαν τής πατρίδος, καί έστε βέβαιοι, φυλαττων άπαραμείωτον
Ιην ύπόλν,ψιν καί τήν αδελφικήν αγαπην, μέ την οποίαν μένω.
Τήν 29 9βρίου 1825, Ναύπλιον. Ό Πατριώτης καί φίλος
Γεώργιος Κουντουριώτης.

'Εκλαμπρότατε Γεεικά ’ΛργηγέΙ

Τά πρός τδ κοινόν τών φίλων έχονται άληδείας, καί καθώς
^ρολαβόντως σάς έγραφα, δσα έ'ζαμεν ή ’Αγγλία φαινόμενα δυσ­
άρεστα προς ήμας, έχουν βάσιν τήν διπλωματικήν αύτοΰ τοΰ έθνους,
’κοπδν έχοντος τήν υπαρξιν τής ‘Ελλάδος, καί έστέ κατά τοΰτο
^λτ,ροφορημένοι’ ή είς Ναύπλιον άφιςις σας δέν εννοώ είς τι θα
Χρηστμεύση, κα! μήν κάμη.ε άπόφασιν πριν δέν κα'μετε περί του-
λου βαθεΐαν σκέψιν' αυτή είναι ή γνώμη μου.
’Εγώ εΰρίσκομαι είς Μαμουσιά μέ τούς Καλαβρυτινούς καί
^ρατηοώ τά κινήματα τοΰ έχθροϋ, άπό αιχμαλώτου; φυγόντας
Χατ’ αύιάς άπδ τδ εχθρικόν στρατόπεδον ζαί ένα ζωγρηθέ<τα Λα-
λ'ώτην έβεβα ώθημεν, δτι μέ-ος τοΰ εχθρικού στραιοΰ άπέρασε
ε'·ν Γαστοιλην καί μέ τδ άλλο μελετά ό Ιμοραιμ Πασάς να
^^Χωρήση είς τά Καλάβρυτα' προχθές μ’ έγραφον άπδ Σκιαδιά,
°11 είχαν ϊδεΐ φωτιές εως είς ταις 3·.νιαΐς, καί φαίνεται, οτι
Τ(ι?όντι έπέρασαν Τούρκοι εί; Γαστούνην' εγώ ά»έβην χθές ενταύθα
διά νά οικονομήσω τό σώμ.α τοΰ Κύρ Κανελου, ζαι ήδη επιστρέφω
ίι» τά ίδια- τδ Καλαβρυτινόν σώμα μένει είς Μαμουσιά ζαί Δια-
*6πτο, τδ δέ τοΰ Κύρ Κανέλου μένει ενταύθα έως νά ίδωμεν
βχ°λούθως· φέρει ό ίδιος τά γράμματα δπου υπήγεν είς Ζάκυνθον
'-’Ταθη ενα μήνα έξώδευσεν 100 νρόσια, ζαί παρακαλεϊσθε νά
^su τά δώσητ,ε, επειδή εγώ δέν έχω- δέν έχω όσα μάς γράφουν
300
άπδ Ζάκυνθον κοινοποιήσατε τα χαί προς τδν Κύρ Αναγνώστην^
στείλετε χαί τό πρός τδν Γιατράχον.
μένω. Ό αδελφός σας
’Ανδρέας Ζσΐμης, Κανέλος Δελιγιάνν'Λί·
ΠΡΟΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ 'ΓΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Πρός τό>· Λ. Ίωάννην Θ. ΚοΛοχοτρώνην !

Ή Σεβαστή Διοίκησις διέταξε μέ τήν ύπ άριθ. 15080 διατα­
γή? της νά παραλαβής τούς ύπό τήν οδηγίαν σου στρατιώτας χαι
νά έκστρατεόσης κατά τδν ’Αχλαδόχαμπον, οπού νά συνεννοηθής
μέ τδ έκεΐ στρατόπεδον, διατελών πάντοτε ύπό τήν οδηγίαν τοΰ
Γεν. ’Αρχηγού Κυρίου Θεοδ. Κολοκοτρώνου.
Τδ υπουργείο/ σέ ιδεάζει τόν διορισμόν τούτον της Διοικήσεως
όπως έκτελέσης αυτόν έν τα'χει, άνευ αναβολής εκστρατεύω? εις τδ
προσδιορισθέν μέρος.
Εν Ναυπλίω, τή 30 Νοεμορίοδ 1825.
Τό Έχτε.Ιεστίχον Σώμα.
Πρός τόν Γενικόν αρχηγόν Κύριον Θεΰό. Κο.Ιοχοτρίωνην.
’’Ελα,βεν ή Διοίκησις τήν τών 25 Ιανουάριου αναφοράν σου, έκ
τής όποιας παρετήρησε τά όποια έλαβες μέτρα, τόσον διά τούς
εις τά Μεσσηνιακά φρούρια εχθρούς, δπου έδιώρισες τδν στρατηγόν
Νικήτα διά νά προσεχή, καθώς καί διά τούς έν Τριπολιτζα, όπου
έδιώρισας τδν Καπετάν Γενναϊον, ‘Η Διοίκησις ένώ αναγγέλλει
πρός τήν Γενναιότητά σου, τήν ε’ς τά όποια έλαβες μέτρα ευα­
ρέσκειάν της δέν λείπει άπδ τοϋ νά γνωοίζη πόσον είναι αναγκαίο*
τό νά εΰοίσκίιονται ενωμένα αυτά τά σώματα είς τά μέρη, ο του
έδιωοίσθησαν καί ουτω νά δυνανται να εμποδίζουν κάθε αιφνίδιο*
κίνημα τών εχθρών, διά τούτο μ δλον ότι εύρίσκεται είς τάς
πλέον δεινάς περιστάσεις διά τήν έλλειψιν χρημάτων φροντίζει νΛ
προμηθεύση καθ’ όποιονδη'ποτε τρόπον μίαν ποσότητα γεννήματος
πρός έξοικονόμησιν τών δύω ρηθέντων σωμάτων, έκ τής όποί®ί
ποσοτητος μέρος θέλει φροντίσει νά στειλη είς Καλαμάτα διά
θαλάσσης πρός ευκολίαν τοϋ κατ’ έκεΐνα τά μέρη σώματος
Στρ. Νικήτα, τδ δέ έτερον θέλει στείλει είς τδ τοϋ Καπετάν Γεν­
ναίου.
 301
Ενώ δμως ένασχολεϊται κατά τοΰτο κρίνει άναγκαΐον νά συστήση
τή' ενωσιν α&τώ,ν τών σωμάτων εις την άγρυπνο·/ προσοχήν τής
γενναιότητός Σας καί ελπίζει, οτι θέλεις μεταχειρισθής ολα τά
’υντείνοντα μέσα πρδς ασφάλειαν τών γειινιαζουσών έκεΐστ έπαρ-
Ζ'ών, αιτινες έπαπειλοΰνται καδ έκάστην άπό νέας έπιδρομάς.
Η Διοίκησις κρίνει περιττόν νά έκτανθή πρός τήν γενναιότη-
τ« σου, γνωρίζουσα τδν ένθερμον ζήλον καί πατριωτισμόν, τά
δ*οΐκ σέ χαρακτηρίζουσιν. 27 Ιανουάριου 1826, Ναύπλιον,
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ
Πρ<ς τό ύπονργεϊον τοϋ πο.Ιέμου.
Είς άπάντησιν τή; ύπ’ άριθ. 14826 αναφορά; του, ειδοποιείται
τδ ύπουργεΐον τοΰτο, δτι ένέκρινεν ή Διοίκησις τήν γνώμην τοϋ
υπουργείου, καί άπεφασίσθη νά προμηθευτή μία πΟσότης σίτου
πρδς έςοικονόμησιν τών δυο στρατοπέδων τών Στρατηγών Γενναίου
’’■αί Νικήτα, έκ τής οποίας ποσότητο; μέρος νά σταλή είς Καλα­
μάταν τοΰ υπό τήν οδηγίαν τοΰ Στρατηγ. Νικήτα στρατοπέδου,
Χαί ακολούθως θέλει προμηθευθή ή αυτή ποσότης.
Εν Ναυπλίω τή 27 Ιανουάριου 1S26. Κολοκοτρώνης.
Θείε [ίου Προσκυ>'ω !
Σας έχω δυο μου γράμματα στελμένα, εις μέν το ενα έλαβον
άπάντησιν, είς τδ όποιον ειδον τά γραφόμενα σου, καλώς έκατά-
λαδα' οί έν Κάστρα εχθροί έκίνησαν κατά τδ μέρος τής 'Αρκα­
δίας καίοντες, και λεηλατοϋντες τά έκεΐ, έγιο ευθύς δπου έδιόρ-
θωσα τά αναγκαία μου ταμπούρια είς Δερβένια, άφησα τάς άναγ-
Ζ°ιώς βάρδιας, καί σχεδόν μέ τρεις χιλιάδας ταύτην τήν στιγμήν
ξεκινώ πρός τά έκεΐ κατ’ ευθείαν δπου ελπίζω είς τον υψιστον
νά τδν βλάψωμεν καί νά τδν χαλάσωμεν είς κα»έν μέρος, καί
αμποτες· ή έξοχότης σας δμως μή λειψής άπό τοϋ νά μου στείλης
Ίποτε βοήθειαν, καθώς καί τζεμπιχανέ τουλάχιστον φορτώματα
^2, μήν λείψης ώς ά-αγκαιοτατον’ ιδέασε με παρακαλώ κάθε τι
αυτόθι τρέχει· πρδς ύπερευχαρίστησίν μου καί ρέγουλαν μου" έν
τοσουτ« καί προσκυνώντας σας μένω.
25’Ιανουάριου 1826, Δερβένια. Ό άνεψιός Σα«
Νικήτας Σταματελόπουλος.
302
Άδε-Ιγΐ Ftrraltl
Χθές τό εσπέρας έφθασαν οί εχθροί είς ’Αρκαδίαν μέ περίπο»
τών τριών χιλιάδων, άλογομούλαρα δλο ζαερέδες, χαΐ σήμερον «υ-
ριον περιμένονται ένταΰΟα, ινα άπεράσωσιν διά Τριπολιτζα»· αΰτ°Ε
λοιπόν έτράβιζαν κατά τήν ’Αρκαδίαν, ίνα ήμει; δέν τούς χαταλ®'
βωμέ», δπου νά περάσωσιν αίφνηδίως· έλθόντες πρός τουτοις X*1
άπό τά έχει μέρη, ώμολδγησαν άφευκτως οτι ε?<αι διά έπάνο>
μέ τούς είρημένους ζαερέδες, χαί δτι έστειλαν τζεσίτες είςΤρί'
πολιτζάν, είδοποιοϋντες τους νά έβγωσι χαί αυτοί δπου νά ένω*
Θοΰν χαί νά πάρωσι τούς ζαερέδες, διά τοΰτο λοιπόν αδελφέ α.<^
αναβολής στιγμής άνάγχη νά ξεκινήσης άπαντα έν γένει τά αύτόθι
άρματα, καί νά άπεράσετε χατά τό μέρος τοϋ Βαλτετζίου, β&'
λοντες τάς χρήσιμους βάρδια; είς τάς άναγκαίας θέσεις, ινα πα'
ρατηρήσωσι τά κινήματα τών έν Τριπολιτζα έγδρών, δπου άμε'
σω; νά τους άντικρούσετε, ματαιώνοντας τους τήν δίοδον, καθώς
καί ήμεΐς τούς ένταϋΟα, χαί τότε θέλει άποτύγωσΐ τόνά<οε'"*
τούτον σκοπόν των τό οποίον Θέλει μάς ωφελήσει τήν δυστυχή
πατρίδα οΰκ ολίγον, καί μάλιστα τήν Τριπολιτζάν, ήτις πνέει τά
όλοίσθια, μήν άναβάλης αδελφέ παραμικρόν καιρόν, επειδή ά'
©εόχτως σήμερον αύριον μέλλουν ν άπεράσωσι, πάχυνε διά τό*
θεόν ιόν έκ μέρους Βαλτετζίου ερχομόν σου μέ άπαντας εμπρός.
Χαθώ; γράύον διά νυκτός καί είς Μιστρά, ?»α φθάσωσιν οσοι πΐ'
στοί τή πατριδι' έν τοσουιω άσπαζόμενός σε μένω.
Ό άδελφός Σου
Νικήτας Σταματελόπουλοζ·

Έχ.Ιαμηρότατε Γ. Λργηγ^Ι
’Αφού δίς καί τρις έπήγαμεν είς τό εκτελεστικόν σώμν, κ’1
ωμιλησαμεν περί έςοικονοσήσεως τροφής τών είς τά Δερβένια, π£?^
την Γριπολιτζάν καί έ/ Αργεί ευρισκομένων στ >τιωτών, ***
παρεστήσαμεν τήν μεγάλην ανάγκην δπου έ'γουν διά τροφή'
οί στρατιώται μόλις άπεφάσισαν νά στειλουν είς τήν Καλαμά1*
400 κοίλα γέννημα διά τούς έν Δερβενίω, χαί 100 κοιλά εί<
τούς Μύλους όια έςοιχονόμησι/ τών περί τήν Τριπολιτζάν £ζ)'
 303

Ρ'βΧομένων, βλέπομεν μεγάλη* δυσκολία*, χαί σα; ιδεάζομε* μέ

τη* παροΰααν μας διά νά ήξευρετε" μένομεν.
Ναυτλίω τά 6 Φευρουαρίον 1826. Οί Πατριώται
Άναστ. Λσντος, Κ<·>*στ. Δελιγιάννης.
περισσοί δέ άναφέρομεν καί τό εξής γεγονός- ΛΓο -
^αχόςτις Α,ευχάδιος τήν καταγωγήν, έμόναζετό 1821 πέριξ
τών I Ιατρών καί τής Βοστίτσης, δτε διά τών διδαχών του
κατόρθωσε νά έλκύση είς εαυτόν τόσον σέβας τοΰ λαοΰ,
ώστε έπιστεύετο ώς άγιος. Κατά δέ τό 1825 έτος ώπλισ-
μένος μετά τής αύτής τοϋ λαοΰ προλήψεως μετέβη εις Οέ-
σιν Τριπόταμα μεταξύ τών επαρχιών Ιοοτυνος και Καλα­
βρύτων, δπου xif συνδρομή τών κατοίκων άνήγειρε μονα-
στήοιον. Τότε δέ ό λαός καταστάς προληπτικότερος άπό
τών περιπετειών του πολέμου καί έμπνεόμενος άπό τήν
φήμην τής Οειότητος τοϋ Μοναχού, τόν όποιον άπεκάλει
άγιον Πατέρα, συνέρ^εε πανταχόθεν πρός αύτόν, νομίζων
ότι διά τής εύλογίας του ήθελε καταβάλει τόν ισχυρόν εχ­
θρόν του καί συνεισέφερε χρήματα, καί άλλα πλούσια σκεύη,
ώστε ό Μοναχός κατέστη πλουσιότατος.
Ό Κολοκοτρώνης τον ύπέρ τοϋ Μοναχού τούτου φανα­
τισμόν τοϋ λαού εσχεδίασε νά μεταχειρισθή κατά τοΰ
εχθρού, καί έπροσπάθησε πρός τούτο νά φέρη τόν Μοναχόν
είς τό στρατόπεδον, άλλ ούτος εμμέσως ύπεξέφυγε τοΰτο*
έκ τούτων δμως καί διότι ό Μαναχός έπεισε τό περί αυ­
τόν πλήθος νά μή ταράττεται είς τάς έπιδρομάς τοΰΊβραί-
μη, οστις τωόντι προχωρήσας μέχρι τής Νοσιάς καί Σκούας
θύω ώρας μακράν τοΰ Μοναστηριού, ώπισθοδρόμησεν, ό δέ
λαός έκήρυξεν δτι τή δυνάμει τοΰ Μοναχόΰ έγινε τόδε- ό
Κολοκοτρώνης ύποπτευθείς μήπως ό λαός διά τής τοιαύτης
Η-ωρίας του περιπέση εις παγίδα τινα τοΰ εχθρού συνεν-

περΐστείλωσι τόν Μοναχόν, καί, εί δυνατόν, νά λάβωσι τά

πλούτη του πρός πλήρωσιν τών χρειών τού πολέμου. Άλλ
ο Ζαίμης ί’νναα ;μή
λ έρεθίση, φαίνεται, τόν λαόν δέν έ'θεσεν είς
304
»
ενέργειαν ούδέν τών γραφόμενων τοϋ Κολοκοτρώνη, όστίί
τό επόμενον έτος διέταξε ρητώς τόν Π. Νοταραν νά έζ.τε-
λέση διά τής βίας δ,τι ό Ζαιμης δέν ένήργησεν. Άλλ’ ό
Π. Λ’οταρας δέν έπρόφθασε νά εκπλήρωσή τήν διαταγήν,
καθότι οί Τούρκοι προλαβο'ντες έφόνευσαν τόν Μοναχόν,
ήρπασαν τήν περιουσίαν του, συνισταμένην έξ 800 χιλιάδων
περίπου γροσίων καί πλουσίων άλλων σκευών, και ήχμα-
λώτησαν 150 ψυχάς, αιτινες έμενον παρ’ αύτώ ύπό τήν
πρόληψιν δτι ό έχΟρός δέν έδύνατο νά πλησιάση εις τόν
άγιον Πατέρα.
ΓΙζώζτΙ)? ΕχΛαιι.-οοτατο»' Κ. Aribtar'ί ιίμην.
Άναγκαιον κρίνω έτι Κύριε νά σας ειπω ?;α λογισμόν, δπου
μέ ένασχολεΐ, δστις είναι περί τοΰ άγιου Πατέρα* τά έργα του
καί αί διδαοκαλίαι του εύρόντα τας ψυχάς τών λαών μαλακωμέ-
νις και σοντετριαμένας άπό τον φόβον τοϋ Ιμβραίμη έκαμα' τά
όποια βλέπομεν ηθικά αποτελέσματα, καί άν τό τέλος είναι ομοίως
άθώον ώς καί αί άρχαί του είναι δώρα τοϋ ουρανού’ ύποπτεΰω δ­
μως Κύριε ! ύποπτεΰω, δτι τό πράγμα δέν είναι άθώον, διότι καί
πολλά άλλα άπήντησα’ μά καί άθώον άν είναι κατά τάς άρχάς
του, πάντοτε δμως θέλει έχει εν τέλος άπό εκείνα τά τερατώδη
όπου κάμνει ό φανατισμός, φοβούμαι καί έν έτερον, τό όποιον μέ
κάμνεί μία διλημματική ά'άγκη νά τό φοβούμαι καί σου τό εξο­
μολογούμαι’ καί είναι τό έξης* δταν ό Ιμβραίμης ήλθεν ει’ς τά
Τριπόταμα μετά τό τζάκισμα τών Μαγουλιανών κλπ. εκείνος οίν
έσάλευσεν άπό τή< θέσιν του, καί έπειθε·' καί τούς λαούς νά μή
ταραχθούν έκεΐθεν πιθανό' καί τώρα όποϋ ό Ιμβραίμης έρχεται
άπό τό μέρος τής Γαστούνης νά έλθη έως έκεΐ’ καί πιθανώτερον
νά μήν σαλεΰση πάλιν έκεΐθεν δ Άγιοπατερας καί νά πείση τούς
περί αύτόν λαούς νά μήν ταραχθούν, καί ά' τότε δέν τόν ή'κουσαν
τώρα θέλει τόν ακούσουν, καί άν τοΰτο συμβή έ'πεται ή μετ’ εκείνου
σύμφωνος νά ήναι ή τά συναγμένα μέχρι τοΰδε έκεΐσε νά ληφθοΰν
άπό τόν Ιμβραΐμην, καί οί λαοί νά αίχμαλωτισθοϋν’ τό νά πιστεύω-
μεν είς όλα εκείνα δσα δ φανατισμός τοΰ λαοϋ διαφημίζει, είν®1
ίδιον προληπτικών εσχάτου βαθμοΰ, άπ εκείνα δποϋ άν τά ήκοό®'
μεν άλλαχοΰ, ήθέλαμεν τά περιγελά, καί άν άκολουθήση τι πα­
ρόμοιον, όποιον τά ύποππύω, στοχάσου όποιον όνειδος θέλει έπι-
 305
σύρωμεν κοντά είς τον φωτισμένον κόσμον τοΰιον τόν στοχασμόν
κάμνω εγώ επάνω εις τοΰτο χαί ό λογισμός του μέ ένασχολεΐ, τό
στοχάζομαι ενα Γορδιανόν κόμπον, διότι μάλιστα διεφημίσΟη, ότι
ό ‘Λγιοπατέρας προφητεύει, οτι Οελει συλληφΟή μέν άπό τους εχ­
θρούς, πλήν θέλει πάλιν γλυτώσει’ σκέψου χαλά καί ώριμα επάνω
είς τοΰτο, καί επινοήσου πώς ήμπορει νά λυΟή ό χόμπος ουτος,
εί δυνατόν, πεΐσαι τον νά μετατόπιση τά αφιερώματα του εις
Χάνέν μέρος ασφαλές καί άφες τον νά διατελή* ειδεμή μεταχει-
ρίσου φοονίμως τήν ’Αλεξάνδρειαν δραστηριότητα, πάντοτε όμως
ί'έ τρόπον, ώστε αί πράξεις σου νά μή επισύρουν όνειδος κοντά
είς τους λαούς μας· συλλογίσου καλλίτερα ίπανω εϊς ταΰτα και
Υράψε μου καί έμενα.
Τή 9 δβρίου 1825, Στεμνίτζα. Ό αδελφός Σας
θ. Κολοκοτρώνης. j
Κατά λάθος παρελείφθη νά χαταχωρισθή έν τω οίχείω Τοπίο
τοϋ παρόντος έτους τδ επόμενον έγγραφον, δπερ καταχωρουμεν
ενταύθα.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙ0ΙΚΙΙΣ1Σ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ,

•έΖρός· τόκ ΈχΛάμπρύτατο? .-/ρρ/χώ· χτ-l. Θ Κο·1οχοτς>ωι η !

Ίδεάζεσ9ε εκλαμπρότατε, δτι κατ’επιταγήν της Σεβαστής Διοι-
Χήσεως έξαποστέλλονται διά τών φροντιστών Παλαμήοη καί Γ.
Πετροκόπη διακόσια φτιάρια και διακόσια ξινάρια είς παραλαβήν
Σας πρός χρήσιν τοΰ στρατοπέδου, τά όποια παραλαβόντές τα θέ­
λετε δώσει τήν περί τούτων άπόδειξιν εις τούς έπιφέροντας, ΐιίεά-
ίων έν καιρω τό υπουργεΐον τοΰτο πρός οδηγίαν του.
’Εν Ναυπλίω. τή 25 Μαϊου 1825. Ό υπουργός του πολέμου
(Τ. Σ.) Άδάμ Δούκας.
ΕΚ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
ΚΑΤΑ ΤΟ 1826.

Εν σελίοι 192 έκτίθησιν ό συγγραφεύς τήν συγχρότησιν

*■"<?· Γ. ’Εθνικής Συνελεύσεως ώς έξής.
« Ή τρίτη εθνική τών Ελλήνων συνέλευσις, ήτις συ-
νεκροτήθη έν Έπιοαύρω τήν 6 ’Απριλίου ΙΙροεορεύοντος
20
306
τοΰ γέροντός ΙΙανούτσου Νοταρα Κορινθίου, έκπλαγεΐ^
υπό τής πτώσεως του Μεσολογγίου ζαί τής περί Κάρυστον
τροπής τοΰ Φαβιέρου ανέβαλε τάς συνεδριάσεις αυτής μέ­
χρι τοΰ Σεπτεμβρίου, άναθεΐσα έν τω μεταξύ τήν δλην τή;
Ελλάδος τύχην είς δύω έπιτροπάς· εξ ών είς μέν τήν μίαν
καλουμένην Διοικητικήν ’Επιτροπήν τής 'Ελ­
λάδος συγχειμένην άπό ένδεκα άνδρών ζαί Προεδρεύομε-
νην ύπό του Άνδρέα Ζαίμη άνετέθη ή ολική Κυβέρνησις
τών 'Ελληνικών πραγμάτων- είς δέ τήν άλλην συγχειμένην
έκ τριςζαίδεκα μελών, χαλουμένην επιτροπήν τής Συνε-
λεύσεως καί ΙΙροεδρευομένην υπό τοΰ ’Αρχιεπισκόπου (Ια­
τρών Γερμανού επετράπη νά επιχείρηση διά τοΰ έν Κων-
σταντινουπόλει ΙΙρέσβεως τής ’Αγγλίας Στρατφόρδου Κά-
νιγκος πρός τήν ’Οθωμανικήν Κυβέρνησιν διαπραγματεύ­
σεις τάς συμφερωτέρας εις τό ’Ελληνικόν έθνος καί άντα-
ξίας τών μεγάλων αύτοϋ Ουσιών ...»
Ώς προς τήν συγκρότησιν τής Γ« εθνικής συνελεύσεως
παρατηροϋμεν τά εξής.
Άν καί ό χρόνος τών ενεργειών τοΰ Βουλευτικού καί
Εκτελεστικού ειχεν όρισΟή ύπό τής έν Άστρει ’Εθνικής
Συνελεύσεως ζαί έπρεπε μετά τήν λήξιν τής περιόδου
των ινα συγκροτηθώ νέα ’Εθνική Συνέλευσις- μ’ δλα. ταύτα
τά σώματα έξηκολούθουν παρανόμως νά ένεργούν 6 μήνας
πέραν τοΰ νενομοθετημένου χρόνου τής ύπηρεσίας των-
διότι ένεκα τών δεινών περιστάσεων, είς τάς όποιας ήτον
έκτεθειμένον τό έθνος, οί πληρεξούσιοι δέν εΐχον τόν αρ­
μόδιον καιρόν νά συνέλθωσιν. Αλλ ή Κυβέρνησις αύτη έξαν-
τλήσασα τό δάνειον τό μέν είς εμφυλίους ρήξεις, τό δέ
επωφελώς είς άλλας τοΰ έθνους άνάγκας, έφθασε τέλος
είς εσχατην χρηματικήν απορίαν μή δυναμένη μήτε τάς
έλαχιστας τού Κράτους άνάγκας νά οίκονομήση- διά τοΰτο
ού μονον στρατόπεδον δέν ήδύνατο νά συντηρήση είς τήν
Πελοπόννησον, άλλ’ούτε τήν φρουράν τού Ναυπλίου’ μ«'
 307
λίστα δέ παρουσιασΟείσης ανάγκης νά χορτ^-ήτ^ τροφάς
£ις τό Μεσολόγγιον, στερουμένη άλλων μέσων, έβιάσθη νά
£πιβάλη έρανον πρός τούς κατοίκους τής ΙΙελοποννήσου,
ώστε πλησίον τών άλλων δυστυχιών, άπό τάς οποίας ό
λαός έμαστίζετο ένεκα τών περιπετειών τοϋ πολέμου, προ-
οετίΟετο χαί έτέρα πληγή τοΰ εράνου.
Τούτων ένεκα λοιπόν ή Κυβέρνησις αΰτη άπωλέσασα τό
Κράτος της καί τήν ύπόληψίν της, δέν διετήρησεν είμή τόν
εξωτερικόν τύπον τής Κυβερνήσεως- δθεν μή δυναμένη
πλέον νά συντηρηθή, ήτον ανάγκη ν άντικαταστή δι άλ­
λων προσώπων, άπολαμβανόντων οπωσοΰν τήν κοινήν ύπο-
ληψιν, ένα φροντίσωσι περί τών πραγμάτων τοΰ Κράτους
εις τοιαύτας δείνας περιστάσεις τής Πατρίδος.
Τούτων ούτως έχόντων καταβάς ό Κολοκοτρώνης εις
Αργος, μεσοΰντος του Ιανουάριου, έγραψεν εις τόν Ζαίμην,
Λόντον, Δελιγιάννην, Σισίνην ζαί λοιπούς, ϊνα συναχθώσιν
°ί πληρεξούσιοι πρός συγκρότησιν τής Συνελεύσεως- έλ-
θόντος δέ τοΰ Ζαίμη μετά τών λοιπών είς “Άργος έγραψαν
είς τε τήν Ανατολικήν ζαί Δυτικήν 'Ελλάδα, καθώς καί είς
τό Μεσολόγγιον, ινα σταλώσιν οί πληρεξούσιοι- τόπος δέ
τής Συνελεύσεως άπεφασισθη ή ΙΙιάδα· καί ούτως έκεΐσε
συνήλθον περί τούς 100 πληρεξουσίους, έν οίς καί ό Ζαϊμης-
° δέ Κολοκοτρώνης έμεινεν είς Αργος, ινα φροντίση περί
τής είσπράξεως τοΰ έπιβληθέντος εράνου, ζαί επομένως νά
προμηθευθή τ’ αναγκαία πρός σύστασιν καί ετέρου στρα­
τοπέδου άπό τοϋ έν Δερβενίοις.
‘Π Συνέλευσις συμπληρωθεισα μέχρι τέλους Φεβρουά­
ριου, ήρχισε πάραυτα τάς εργασίας της, δτε προσκληθείς
Χ°ά δ Κολοκοτρώνης μετέβη έκεΐ, άφοΰ διέθεσεν οσα στρα­
τεύματα ήδυνήθη νά συνάθροιση. Τότε ό ‘Υψηλάντης διε-
Β·5ΐρτυρήθη κατά τής Συνελεύσεως ταύτης, διότι δήθεν
20*
308
αυτή άπεφάσισε νά ζητήση τήν μοναδικήν μεσιτείαν τοΰ
έν Κωνσταντίνουπόλει Πρέσβεως τής ’Αγγλίας, ί'να συμ-
βιβάση τήν ‘Ελλάδα μετά τών τυράννων της. ‘Η δέ Συνέ­
λευσής Οεωρήσασα τοΰτο ώς ύβριν αύτής, απέκλεισε τόν‘1-
ψηλάντην άπό τά πολιτικά δικαιώματα και τά στρατιωτικά
ύπουργήματα, διά ψηφίσματόςτης, τό όποιον έπροσπάθησε
μέν ν' άναστείλη ό Κολοκοτρώνης, άλλά δέν ήδυνήΟη.
Αφοΰ §’έφθασε κατά τάς 25 Απριλίου ή λυπηρά είδη-
σις τής πτώσεως τοΰ Μεσολογγίου, ή Συνέλευσις άπεφά-
σισε ν’ άναβάλη τάς εργασίας της μέχρι τοϋ Σεπτεμβρίου,
έμπιστευθεϊσα τήν Κυβέρνησιν τοϋ Κράτους είς δύω έπΐ-
τροπάς (ώς ό συγγραφεύς άναφέρει), τήν μέν ΙΤροεδρευο-
μένην ύπο τοϋ II. Πατρών Γερμανού, τήν δέ ύπό του Ζαίμη,
οστις, άπό τής ένάοξεως τής Έπαναστάσεως υπηρετών τήν
Πατρίδα έκ διαλειμμάτων ποτέ μέν ώς στρατιωτικός, ποτέ
οέ ώς πολιτικός, ήδη παραιτηθείς άπό τά στρατιωτικά έρ­
γα του, άφιερώθη άπόζλειστιζώς είς τόν πολιτικόν άγώνα,
τόν όποιον ήκολούΟησε μέχρι τέλους τής έπαναστάσεως.
"Οτι δ’άφέΟη άπό τό στρατιωτικόν στάδιον έμφαίνεται καί
άπό τήν κατωτέρω καταχωρουμένην αύτόγραφον επιστολήν
του, δι’ ής ζητεί αποδεικτικόν διά τάς στρατιωτικάς κινή­
σεις του άπό τόν Κολοκοτρώνην.
Ή Δ ιοικητική επιτροπή πριν ή άναχωρήση εις Ναύπλιον
ύπωπτεύθη τήν φρουράν τής Ναυπλίας μήπως οεν ήθελε
τήν δεχθή· όΟ-ν ένεπιστεύΟη τήν ύπεράσπισίν της πρός τόν
Γενναιον Κολοκοτρώνην, γράψασα πρός αυτόν μυστιζώς διά
νά λάβη τ’ άναγκαΐα μέτρα- ουτος δέ είσελθών είς Ναύ-
πλιον συνέλεζε στρατιώτας τινας, συνεννοήθη μετά τών
πολιτών καί μετά τοϋ ‘Ροδίου, οστις ήτον επικεφαλής τοΰ
έκεΐ τακτικού, καί ούτως είσήλΟεν ή Διοίχησις άσφαλώί»
γώρίζ ν άπαντήση τρ έλάχιστον πρόσκομμα.
Πάντα ταΰτα μαρτυροΰνται άπό τά ζατωτέρωεγγραο^·
 309
Γεί'ταιόΐαϊ-ε άδε.Λρέ ϋο.ΙοΜτρωκη !
Διάφορα ήδη μας λέγουν, οτι διατρέχουν αύτόσε τών έχΟρώνκαί
των ομογενών μας, κανένα μέ βεβαιότητα δέν ήζεύρομεν,άλλ’ ούτε
ειί τόν μέν καί τόν δέ δίδομεν πιστιν, ένεκα τούτου σέ παρακαλώ
μέ ιδεάζετε περί πάντων- ένταΰθα άλλο δέν εΐ-αι παρά at είίή-
°εΐς τοΰ οτι ετοιμάζει νέας εκστρατείας ό Σουλτάνος διά την ‘Ρού-
Ηελην υπέρ ποτέ άλλοτε μεγαλειτέρας, καί οτι αί έκστρατεΐαι
a:jta'. άν δέν εΰρουν άντίστατιν Οά έμβουν είς την Πελοπόννησον,
άλλ’ ό έφορος μας θεός ελπίζω νά ματαίωση καί ταότας μέ την
Υλικήν τοϋ έθνους καλήν άρμο.ίαν- τά τακτικά έόώ προχωρούν
Υ'γαντιαίως, καί έλπίζω,άφοΰ ταΰτα ακολουθηση καί η ευρύχωρος
Πελοπόννησος νά εύρεθή είς κατάστασιν η Πατρις νά άνδραγαΟήση
Χαί μέ τακτικά στρατεύματα- δσον περί Συνελεύσεως τοΰ έθνους
Hal άλλων έγραψα τοϋ αδελφού στο. Κανέλου, καί τά αύτά άς ήναι
χκΙ διά τήν γενναιότητά σας- έξηγήθητέ με εΰκαταλήπτως καί
6*τεταμένως παρακαλώ τάς περί ωφελίμου τής πατρίδος ιδέας Σας,
°πως μανθάνοντές τας καί ήμεΐς νά συνεργώμεν- δλοι διά τό αύτό
ιέλος πάσχομεν, διά τό κοινόν όφελος, αυτό λοιπόν τό όφελος,
°ΐτΐς τό ήςευρει όποιον είναι άς τό φωνάξη στεντορίως, ά; τό κη-
Ρόζη νά τό μάθωμεν διά νά τό ένεργώμεν χωρίς λάθη- άχ αδελφέ,
μετανοήσωμεν, μ.α τι τό όφελος οπού έν τω ουκ εστι μ.ε-
ΐ,νοια, άλλά βάσανος τής άλογου υπερηφάνειας μας, τοΰ θυμού μας
Χχ· τής αισχροκέρδειας μας’ ύγίκινε αδελφέ καί πίστευε με ώς σας
,ιΜι εΐλιχοινέσταιο; αδελφός. 1. Γκοΰρας
Τί 12 ’Ιανουάριου 1826, ’Αθήναι.
Z’irraiorari άόε.Ιφέ !
Τό άπό 12 τρέχοντος αδελφικόν σου έλάβομεν καί τά οσα μας
Τραφείς έκαταλάβαμεν τήν ανάγκην τής Έθνοσυνελευσεως έγνω-
Ρ1σαμεν καί ήμεΐς οί Πελοποννήσιοι καί κατά τήν δευτέραν προ-
Χϊϊ?οξΐν, όπου καί ή Διοίκησις έξέδωκεν, άρχισαν οϊ πληρεξούσιοι
Πελοπόννησου, καί συνέρχονται ένταΰθα εις "Αργος, καί άμα
σ'·,ναχΟοϋν όλοι Οέλοαεν σας ειδοποιεί υ,έ μαξοΰς διά νά άγροικη-
°ψεν ποΰ πρέπει νά γένη ή άντάμωσις όλων· ήμεΐς νά σας δώ-
••ωμεν τώρα γνώμην ποιος πρέπει ν’ άποοασισθή τόπος τής Συν®-
λ-υσεοις, δ;ν είναι ϊδικόν μας- αύτό είναι τών Πληρεξουσίων’ τόσον
 310
(jlqvov ημείς σας λέγομβν κατά τήν γνώμην μας χαι κατ’ έκεΐνσ
δποΰ στοχαζόμεθα, δτι άπδ τήν Έθνοσυνέλευσιν προσμένομεν πολύ
χαλάν διά τήν Πατρίδα, χαι μάλιστα μίαν γενικήν ένωσίν καί συμ­
φωνίαν τών καλών πατριωτών, ή οποία μόνη δύναται νά σώση
τήν Πατρίδα, καί ούδέν άλλο, καί χαίρομεν, διότι βλέπομεν, ο»
αί ίδέαι μας συμφωνούν είς τοΰτο μέ τής γενναιότητάς σου, ταχύ-
νατε λοιπόν αδελφοί καί Πατριώται νά κροτηθή τδ πράγμα εωί
έ'χομεν καιρόν καί δλιγωτέρας ενοχλήσεις καί ενασχολήσεις άπδ
τδν εχθρόν" είναι περιττόν νά σας έκταθώμεν περισσότερον, επειδή
έλπίζομεν μάλιστα νά έ'χωμεν τήν τύχην προσωπικής συντόμου
άνταμώσεως, διό καί σέ άσπαζόμεθα αδελφικώς'μέ τήν άδελφικήν
ειλικρινή αγάπην’ με'νομεν. Ο Πατριώτης κα! άδελφόν
17 ’Ιανουάριου 1826. Θ. Κολοκοτρώνης.
Προς τόν Γενναιότατον Στρατηγόν Κύριον Θ. ^.ο^οκοτρώνην^
Αδελφέ έλάβαμεν τδ αδελφικόν σου γράμμα καί καλώς έπλη-
ροφορήθημεν δι’ όσα μάς γράφετε, πλήν ημείς δέν ήξεύρομεν πώς
νά φερθουμεν, τόν κίνδυνον είς τόν οποίον εύρισκόμεθα, δπου ώρα
τή ώρα έπαπειλούμεθα κλονούμενοι άπό τούς εχθρούς, ή τήν Συνέ-
λευσιν όπου μάς προβάλλετε, αληθινά οί άξιοι καί καλοί πατριώτα1
ήμποροΰν νά εξακολουθήσουν καί τά δύω ώς μάς εγράψετε, νά ά-
φήσωμεν μερικούς έδώ καί μερικοί νά έλθώμεν είς τήν Συνε'λευσιν,
πλήν ή περίστασις είναι πολλά δεινή καί έχει χρείαν άπδ πολλά
πράγματα’ καί άν στείλωμεν είς τήν Συνέλευσιν εκείνους δποΰ εί­
ναι μέ λόγον, μένει τδ Μεσολόγγι είς άταξίαν, καί άν πάλιν στει-
λωμεν εκείνους δποΰ δέν έχουν λόγον τί μας ωφελεί; δθεν δυώ
κακών προκειμένων τό μή χείρον βέλτιστου· άπεφασίσαμεν καϊ
έστείλαυ.εν δόο απεσταλμένους διά νά παραστήσουν είς τήν Σ. Δι-
οίκησιν δλην τήν κατάστασιν είς τήν όποιαν εύρισκόμεθα, κα! τδν
τρόπον καί τά μέσα μέ τά όποια ήμπορεΐ τδ Μεσολόγγι ν’ άνθέξϋ
είς τούς ολέθριους σκοπούς καί μηχανάς τοϋ έχθροϋ, καί περιμε'
νομεν τήν ταχίστην καί τελείαν άπόκρισιν αΰτοΰ καί άπο'φασιν τήί
Διοικήσεως, καί άν ίδωμεν, οτι τό έθνος έγνώρισε πού άποβλέπε1
ό σκοπός τοΰ έχθροϋ, κα! μας έφοδιάση τουλάχιστον μέ έξ ή θ"
κτώ μηνώ* τροφάς καί πολεμοφόδια, καί μέ σιτηρέσια καί μισθού»
κα! διόρθωση] κα! τό φρούριον, καί στείλη καί άλλην βοήθει«Μ
 311
στρατιωτικήν (επειδή οί έν Μεσολογγι'ω άπέκαμον)· τότε γνωρί-
ι,ομεν ζαί ήμεΐς, οτε κρατείται τό Μεσολόγγι, καθώς δμως είμα­
στε τώρα, ό Θεός νά γενή ΐλιως, οεοτε δ καθ’ εί; άπό ήμας έπω-
λήσαμεν χαί τά άρματά μας είς τούς φραγκομερίτας, διά νά μας
καταφθάσουν άπό ψωμί δπου άπεθνήσκαμεν είκοσι καί τριάντα τήν
ημέραν άπό τήν πείναν, έμείναμεν γυμνοί, έσκοτώθημεν οί περισ­
σότεροι, ή Διοίχησις δέν ήξευρομεν πώς μας προφασ'ζεται είς δλα
®ύτά τήν ανέχειαν· χαί ήμεΐς δλονένα εύρισκόμεθα εις τόν έσχατον
κίνδυνον, ζαί δέν ήξεύρομεν πώς νά φερθώμεν, χαί έξ αιτίας τών
πολλών μας δυστυχιών πολλοί έξ ήμών έφυγον καί φεύγουν μήν
ημποροΰντες νά υποφέρουν πλέον άπο το άλλο μέρος βλεπομεν νά
μας προσκαλήτε εις τήν Συνέλευσιν’ στοχασθήτε λοιπόν πώς
πρέπει νάφερθώμεν, τήν Συνέλευσιν νά κυττάξωμεν, οπού ήμπορεΐ
ν’ άναβχλθή ό καιρός της, καί ν’ άφήσωμεν τό Μεσολόγγι έρημον;
τό όποιον έβάψαμεν δλον του τό έδαφος άπό αίμα πατριωτών μας,
ή αυτό τοΰτο τό Μεσολόγγιον, άπό τό όποιον κρέμαται ή σωτηρία
τοΰ έθνους ; Λοιπόν άδελφέ, εϊσθε αρκετός νά γνωρίσρς καί τήν
περιστασιν καί ολα τά μέσα* καί άν πάλιν είναι πολλά τά αίτια
τών εσωτερικών δπου βιάζουν τήν συνέλευσιν διά νά γε»ή πρόξενος
καλών πραγμάτων, άς γενή.
’Αδελφέ, βλέπεις πολλά καλά δτι δ σκοπός τοΰ έχθροΰ είναι νά
πάρη τό Μεσολόγγι, καί έβαλεν δλα του τά Ουνατά μέ επιμονήν
όπαρχδειγμάτιστον χαί μέ άπόφασιν σταθεράν. Λοιπόν πώς καί
ήμεΐς νά μή χάμωμεν τό ίδιον, άν εϊμεθα καλοθεληταί τή; πατρι­
ός μας ; πώς νά μή τρέ£ωμεν καί ήμεΐς μικροί τε καί μεγάλοι,
πλούσιοι χαί πτωχοί, πολεμικοί καί πολιτικοί, μέ άπόφασιν στα­
θερόν διά νά τόν χάσωμεν άπό τό προσωπον τής γης, άλλά νά
ζητώμεν Συνελεύσεις καί γράμματα λογιωτάτων παχιά, καί νά
θίλωμεν καπρίτζια καί πάθη ; άλλοίμονον είς ημάς καί εις τόν
όθώον λαόν όπου έ’πεσεν ε·’ς χέρια τοιούτων Διοικητών.
Αδελφέ πρώτος ή γενναιότης σου, βλέποντες δτι ήμεΐς έχομεν
£νδεκα μήνας άκατάπαυστον πόλεμον καί τόν ’Αράπην δπου ήλθεν
ε·ζ προσθήκην τοΰ Κιουταγή μέ σκοπόν νά πάρουν τό Μεσολόγγι,
*ως οέν στέλνεις τουλάχιστον τόν υιόν σου μέ τριακοσίους, «*’·
επομένως νά παρακινηθούν καί οί άλλοι άρ/ηγοί τής ΙΙελοποννήσοίί.
 312
νά τρέξουν έδώ , όπου θά χωρίσωμεν τήν πίτα μ.ζ τόν Σουλτά­
νου ; κα! αν τώρα δέν γενουν αυτά δπου σας γράφομεν τούλά-
χιστον είς 20 ή 30 ημέρας, αυξάνουν οί έγΟροί, άφοϋ τούς πάρει
ή αχοιξις· χαί δ εχθρός είναι είς κατάστασιν νά φέρη τήν τουρκιάν
ολην μέ τά γρόσιατου- καί μήν έχοντες άλλο μένομεν μέ τήν συ-
νηθισμένην μας πατριωτικήν αγάπην.
Τή 3 Φεβρουάριου 1826, Μεσολόγγι. Οι αδελφοί καί πατριώται
Νότης Μπότζαρης, Κύτζος Τζαβέλας, Τούσας Ζέρβας, Χρ.
Φωτομάρας, ’αΘ. Κουτζονίκας.
Έκ.Ιαιιπρύΐατε Γενιχδ Άργησε!
Κατά διατανήν σας έκινήΘην άρχομένου Ιουνίου τοΰ 1825 έτους
εις τήν χατά τών ’Αράδων εκστρατείαν έχων ύπ’ έμαυτδν χιλίους
έξαχοσίους στρατιώτας, έξ ών οί έκατδν πενήντα ήτον μή Πελο-
ποννήσιοι, ιταρενέμεινκ μετ’ αύτών είς διαφόρους, ως ήςεύρετε Θέ­
σεις, καί ήκολούΘησα κατά τάς οδηγίας σας άχρις Σεπτεμβρίου
λήγοντος' μετά ταΰτα άφοΰ ή Διοίκησις ΰπέσχετα μισθόν έκινήΘην
εύθύς μέ γιλίου; έπιμισθίους, έξ ών οί μέν επτακόσιοι ήτον έκ τής
επαρχίας Καλαβρύτων, οί δέ τριακόσιοι μή Πελοποννήσιοι. Έκινή-
Θην μετ' αύτών καί έμεινα είς τάς αναγκαίας Θέσεις εως τέλους τοϋ
Δεκεμβρίου, δτε δ αταχΘείς παρά τής έκλαμπρότητός Σας ν’ α­
σφαλίσω μέ ικανήν φρουράν τά Νεζερά, καί νά έλθω ένταΰθα, κα­
τέταξα έκεΐσε τριακοσίους μισθωτούς, έξ ών τό πλεΐστον μέρος
είναι μή Πελοποννήσιοι1 δι’ ολους αύτούς παρακαλώ νά μέ δοΟή
ε< αποδεικτικόν, βεβαιωμένου διά τής ύπογοαφαγής καί σφραγί-
δος σας. Ο πατριώτης
Αργος 4 Φεβρουάριου 18 26. Ανδρέας Ζαίμης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΤΟ Υ1ΙΟΥΡΓΕΙ0Ν ΤΟϊ ΠΟΛΕΜΟΥ.

Πζ>ός τόκ Έχ,ΙσμΛρύτατον καί γεπχόν αρχηγό? Θ.

ΚοΛοκοτρΰνην !
’Επειδή και ή Διοίκησις θέλει νά πληροφορηάή πόσοι έκ τών
δεκαπέντε χιλιάδων τών υπομισθίων Πελοποννησίων ήσαν είς
τήν κατά Τριπολιτζάς εκστρατείαν- καί έπειδή ή πληροφορία αύτη
συνιείνει μεγάλως, εις τούς οποίους καθ έκάστην διάφοροι δπλαρ-
χηγοί παρουσιάζουσι πρδς τδ ύπουργεΐον τοΰτο λογαριασμούς.
 313
Προσι<αλεΐσΘε οσον τάχος νά πέμψητε προς τό υπουργείο* τοΰτο
εζηκριβωμένον κατάλογον, πόσοι ήσαν οί υπό τή* οδηγίαν έκαστου
οπλαρχηγού στρατιώται άπό ά· Όκτωμβρίου καί πόσον καιρόν
ε*τάθησαν, πρό; οδηγίαν τοϋ αύτοϋ υπουργείου.
Εν Ναυπλίω τή 24 Φεβρουάριου 1826.
ΈςΟ^ώεατε Κυρ Κύ/τε Μεταζα χαι Κυρ Κανέ.Ιο.
Έλαβον τό σημερινόν αδελφικόν σας καί ειδον τά έν αυτω,τό νά
διορισθή ό στρ. Παναγιώτη; Γιατράκος περί τήν Τριπολιτζα* έ­
κτος οτι είναι δύσκολο*, όνιων τών ύπό τή* οδηγίαν του στρατιω­
τών κατά τά Δερβένια, θέλει άπεράσει καί καιρός ούκ ολίγος,
τούτου έϋεκα είναι έπάναγκες, κυρ Κα»ελο, να εογης έςω από τό
Ναύπλιον μετά τοϋ Γενναίου διά νά άπεράσης μετά τοΰ Κολιόπου-
λου πρό; τήν Γαστουνην διά νά ένωθήτε μετά τοΰ Χρύσανθού διά
νά καταπολεμήσετε τούς έν Πύργω εχθρούς, ό δέ Γενναίος νά μείνη
περί τήν Τριπολιτζάν μέ τούς έπί τουτω διορισμένους χιλίους
■πεντάκοσίους στρατιώτας, άλλ’ δλα αυτά διά νά έμβουν είς πραξιν
δρέπει νά έβγης έξω Κυρ Κανέλο άπό τό Ναύπλιον μέ τον Κ.
Γενναϊον καί νά μή αναβάλλετε καιρόν.
Άργος τήν 2 Μαρτίου 1826. Θ. Κολοκοτρώνης.
’ Εκ-Ιαμπρότατε γεχιχε όμμηχέί
Τό άπό χθές γεγραμμένον άδιλφικό* σας έλαβον όμοΰ καί τά
περικλειόμενα τοΰ Κυρίου Ζωγράφου· τά πράγματα τά έμεταχει-
ρίσθητε καλώς, άλλ’ είναι ανάγκη νά μεταχειρισθήτε καί ενέργειαν
καί είναι καλόν νά έ'βγη καί ό Καπ. Γενναίος καί νά έκστρατεύση
ίσον τάχος· οί πληρεξούσιοι οί ευρισκόμενοι εις ’Αθήνας έγραψαν
πρός τούς έδώ πληρεξουσίους είς άπάντησιν ενός προσκλητικοΰ
γράμματος όπου τούς έκαμαν οί έδώ, δτι κατάλληλον μέρος διά
σήν έθνοσυνέλευσιν εγκρίνουν τήν Σαλαμίνα, χθές τούς έγράψαμεν
περιποιητικώς διάνά έλθουν έδώ έστάλη καί ό Κύρ Μπενεζελάκης
καί Κύρ Γεωργαντας νά τούς ομιλήσουν προρορικώς καί νά τούς
Χ*ταπείσουν νά έλθουν έδώ είναι συναγμένοι οί περισσότεροι πλη­
ρεξούσιοι ΙΙελοποννήσιοι καί τό πνεΰμά τους, καθώς δείχνει, είναι
ουμφωνοι πρό; τό παρόν καί μέ ημάς, έγράψαμεν καί πρός τούς
67 Ναυπλίω ευρισκομένους Πελοποννησίους διά νά ταχύνουν τόν
ε?χ=μον τους, καί τότε άφοΰ διατάξετε καί ή έκλαμπρόιη; σας τα
314
αύτόσε νά άπεράσητε έδώ νά σταθήτε μίαν ή δύω ημέρας, χαί οί*
έμποδίζεσθε νά μείνετε γυρίζετε οπίσω πάλιν είς τά αύτόσε, διά
νά δμιλήσωμεν ολοι καί νά έπιστηρίξωμεν τά Πελοποννησιακα
πνεύματα είς τήν συμφωνίαν, ώστε νά λάβωμεν αποφασιστικά μέ­
τρα κοινώς διά νά ίδωμεν τί Οά κάμωμεν μένω-
Τή 5 Μιρτίου 1826, Πιγιάδα. Ό Αδελφός σας
Άνδρέας Ζαίμης.

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣ1Σ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜΑ.

Πρό<; τόν Γεπχύτ Λρχηγόχ Κ. θ. Κο.Ιοχοτ^ύκην.

Ή Δ'.οίκησις διά νά προλάβη τδν προφανή κίνδυνον τοΰ Μεσο­

λογγίου, τό όποιον άν πέση είς τάς χεΐράς τοΰ έχθροϋ Οά έπιφειη
τόν γενικόν τής ΙΙατρίδος όλεθρον, άπεφάσισε νά στενογωρήση τούς
πολίτας διά νά ποριστείς αύτήν τήν παντελή ένδειαν τοΰ Ταμείου
τά αναγκαία χρήματα διά τήν έκπλευσιν τοΰ στόλου καί τήν προ­
μήθειαν τών τροφών, διά τό πολύπαθες εκείνα φρούριον, μολονότι
έγεινε καί προλαβόντως καί γί-εται καί ήδη τοιαύτη ενταύθα βιαία
είσπραξις δέν θέλει εϊσθαι Ικανή ή συναγ θησομένη ποσότης διά νά
θεραπευτή αυτήν τήν μεγάλην καί κατεπείγουσαν ανάγκην τής
Πατρίδος, ΰθεν έδέησε προσέτι καί έκτακτον δάνειον εκατόν χιλιά­
δων γροσίων άριθ. 100,006 άπό τούς ευκατάστατους τής επαρ­
χίας Πραστοΰ, τής όποιας τήν ε'σπραξιν εμπιστεύεται εις τήν εξο­
χότητά σας καί σας ποοτρέπει νά μειαγεϊρισθήτε όλους τούς δυ­
νατούς τρόπους διά νά είσπραγθή ή ειρημένη ποσότης εντός τοϋ
προσδιωρισμένου διά τής διαταγής διαστήματος μιας έβδομάδος.
Επειδή γνωρίζετε τό μέγεθος τοϋ κίνδυνου καί ήξευρετε, ότι
μόνον διά τής τάχιστης εκπλευσεω; τοϋ στόλου καί τής προμή­
θειας τών τροφών, ήμπορεΐ νά σωθή το Μεσολόγγιον ή Διοίχησις
επαναπαύεται εις τόν πατριωτισμόν, τήν φρόνησιν καί τήν δρα-
στηριοτητά σας, μήν άμφιβάλλουσα, οτι θέλετε ενεργήσει μέ ό-
ποίονδηποτε τροπον γνωρίζετε συντελεστιχωτερον τήν εΐσπρα-
ξ·ν, ώστε νά χρησιμευση είς τήν παρούσαν ανάγκην τής πατρίδος·
Σας περικλε'εται δε οιά τό σύντομον καί κατ’ εΰθεΐαν άντίγρα-
φον τής ύτ άριθ. 17 2.>7 διαταγή; περί τοϋ προχε·μένου δανείου,
 315
ή'ΐί θέλει σας κοινοποιηθή χαι τακτικώς δια τοΰ υπουργείου της
σίχονομίας. ’Em Ναυπλίω τήν 6 Μαρτίου 182 6.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΗΚΙΙΣΙΣ ΓΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΝ ΣΩΜ.Λ.

Προη τόν γενικόν αρχηγόν Κ. Θ. Κολοκοτρώνην.

Εκρίθη αναγκαιότατοι νά υπάγουν μέ τον στόλον είς Μεσολογ­
γίου καί τριακόσιοι έργάται, οϊτινες νά δουλεύουν είς δποιανδη'ποτε
ήθελε τυχει χρείαν, ένω οί στρατιώται πολεμούν. 'Η γενναιότης
σας ήξεύρετε ήδη πόσα δοκιμάζει ή κοινή φρουρά καί ανάγκη πάσα;
νά τούς άνακουφίσωμεν δι’ όλίγον άπό τους πο»ους· δθεν διατάτ-
τεσθε καί ή γενναιότης σας άμα λάβετε την παρούσαν, επειδή ή
έξαποστολή διά τό Μεσολόγγιον αναβολήν δέν επιδέχεται, νά
φροντίσητε νά συναχθοϋν άπό δπου τύχη οσοι περισσότεροι έργάται
άν ήναι δυνατόν καί νά τούς στείλετε ένταΰθα· θέλετε ματαχειρι-
σθή καί τήν βίαν άν ή χρεία τό καλέση, άλλά τό πραγμα νά μήν
μειννι όπίσω- αυτοί άμα δπου φθάσουν έδώ θέλει πληρωθούν και
θέλει έμβαρκαρισθοΰν. Εν Ναυπλίω 9 Μαρτίου 1826.
Ό Πρόεδρος
Γεώργιος Κουντουριώτης, Γκίκας Μπότασις, Αναγν. Σπυλιω-
τάκης, Κωνσταν. Μαυρομιχάλης, ’Ιωάννης Κωλέτης.
Ό Γεν. Γραμματεύς Γ. Μαυροκορδάτος(Ι).
Πρός τόν έζοχώτατον Γεν. Αρχηγόν Κ. Θεόό. Κολοκοτρώνην.
’Επειδή καί διά πολλούς λόγους συμφέρει καί γενικώς είς τήν
Πατρίδα καί είς τήν πόλιν μας μερικώς, τό νά ύποβληθώσιν είς εν
σύστημα, καί οί τής πόλεως στρατιωτικοί πρός εΰκόλυνσιν κάθε
άπαιτουμένου πρός τήν Πατρίδα χρέους, τό οποίον δέν άμφιβάλ-
λομεν δτι καί πρός τήν εξοχότητά σας άρεσεΓ και επειδή συμ­
φωνώ; στρατιωτικοί καί πολιτικοί συσκεφθεντε; έκλεξαμευ στρα­
τιωτικήν κεφαλήν, καί αρχηγόν τών τής πόλεως Τριπολιτζάς
στρατιωτικών, άξιον καθ’ δλους τούς άπαιτουμενους λογους τόν
γενναιότατου Καπ. Σωτήοον Σαρατζόπουλον, άναφερόμενοι διά
τή; παρούσης πρός τήν εξοχότητά σας, y,
Σά; είδοποιοΰμεν πρώ­
τον τήν κοινήν μετ άπαθειας ταΰτην θελησιν καί εκλογήν μας

. Ο) Καταχωροΰμεν ενταύθα τά όνοματα των μελών του εκτελεστικόν, χκθέτι εΐνα

Ί τελευταία 3ι»τατλ; λαμοάνει ό Κολοκοτρώνης άπό αύτό.
316
δεύτερον συνιστώσας τον τδν ίδιον προς τήν εξοχότητά σας, σας
παραχαλοϋμεν γνωρίσαντε'ς τον ώς τοιοϋτον νά τόν αγαπάτε καί
νά τδν περιποιήσθε πατρικώς, συ<ιστώντας τον πρός τήν Γ. Διοί­
κησήν δι' εγγράφου σα;, χαί δπου ανήκει πρός συστηματικωτέραν
στήοιξίν του. Προς δέ χάριν πάντων ημών χαί τής άξιότητός
του, διά μέσου σας νά προβιβασθή άπδ τήν Σ. Διοίκησιν και εις
τδν τής Στρατηγίας βαθμόν.
’Αναφερθέντες πατριωτικώς δέν άμφιβάλλομεν τήν άπδ τδ μέ­
ρος τής εξοχότητάς σας ύπεράσπισιν καί καθ δλην τήν έκτασιν
στήοιξίν του, καί άποπεράτωσιν τής αίτήσεώς μας καί εκλογής,
περί τής διτοίας είμεθα κατά πάντα ευχάριστοι· μένομεν δέ μ’
δλον τδ πρδς τήν εξοχότητά σας σέβας.
Τή 7 Μαρτίου 1826, έν Ναυπλίω. Οί Πατριώτα.
Άναγ. Χρηστακόπουλος, Γεώρ. Άντωνόπουλος, ‘Ρήγας Παλα-
μίδης, 1[. Λ. ‘Ρο «τόπουλο;, Πανάγος Βάρβογλης, Κιονστ. Ζα-
φέϊρόπουλος, Γ. ΔιαμαντόπΟολος, Ν. Σπηλιάδης, Ιωάν. Λελά-
ζης, Ίωά'. Πετρ'οπόπη;· έτονται κα: ΰπογραφαΐ 76.
Γενναιότατε Στρατηγέ Γενναΐεϊ
"Απαντες οί τής Τριπολιτζα; οπλοφόροι μπουλουξίδε; ζαί στοα-
τιώ’.αι, κοινή γνώμη άπεφασίσαμεν νά εύρισκώμεθα ύπδ τήν οδη­
γίαν τή; γενναιότητάς σου, καί νά ευρισκώμεθα μαξή σου, έδώ
καθώς καί δθεν άλλου κινηθώμεν διά εμπρός νά είμεθα μέ τό σώ­
μα σου ώς εις ταύτην τήν εκστρατείαν, καθώς καί αείποτε δέν
θέλει άκούσωμεν άλλοονοΰ οδηγίαν, ούτε στρατηγόν άλλον θέλει
γνωρίσωμεν έκτος τής γενναιότητάς σου' διό άναψερόμενοι παρα-
καλοϋμεν να μήν απόρριψης τήν αιτησίν μας, άλλ' έν τάχει
περιμένομεν τήν άπόφασίν σας κα! έκπλήοωσιν τοϋ αιτήματος μας.
Θέλει εγκρίνεις είς τδ σώμα μας όλων διά κεφαλήν τδν χι­
λίαρχον Καπ. Σωτήριον Σαρατζόποολον καί κάθε διαταγήν σας νά
δίδετε είς αύτόν καί ημείς νά δδηγώμεθκ ύπ’ αύτοϋ διά κάθε
κίνημα. Τή 4 ’Ιουνίου 1826, Δερβένι.
Οι τής πόλ’ως στρατιωτικοί καί Μπουλουςίδες 'Γροπολιτζας.
1’εώργ. Ποορναρας. Κώστας Γαρδελϊνος. Γεώρ. Σκερλαύτης.
Κωνστ, Πετροπουλος. Γεωρ. Χελιωτης. Θεόδ. ’Αλεξανδρόπουλος.
Ιωάννης Γουρλιέρμος.· έ'τονιαι άλλαι υπόγραφα! δεκατρείς.
 317
/ Έχ .ίαμπρόΐατε ’
Επιθυμώ νά μανθάνω τήν αγαθήν σας υγείαν, νά χαιρωμαι.
Εκ λαμπρότατε δ μισεμός μου άπό "Αργος σας έ’γεινε γνωστός
Χαί διά ζώσης φωνή; καί μέ αναφοράν μου, δπου νά ενεργήσετε
νά μου έλθη διαταγή διά νά εκστρατεύσω διά τήν πατρίδα μου,
Δυτικοελλάδα, έπληροφορήθην, έκαμες καί αναφοράν είς τήν Σε-
βαστ. διοίκησιν εις τά όσα σα; ειδοποίησα, έκαρτέρεσα τήν άπάν-
τησιν διά τρεις ημέρα; δέν μάί ήλθε και άπάντησις τής αναφο­
ράς, έσικλετίστηκα άπό τά έξοδα των στρατιωτών καί έμί-
σεψα άπό "Αργος μέ τούς στρατιώτας μου καί έβγήκα είς τήν
πέρα χώραν καί άπό έκεΐ έπέρασα είς Ντομπρενα καί ανταμωθή-
Χζμεν καί μέ τούς λοιπού; οπλαρχηγούς, Ανατολικοδυτι ·
κοελλαδίτας μέ Στάθη Κατζικογιάννη , με Τζίόγκα, ‘Ράγ-
γκον, υίδν τοΰ Πανουργία καί ‘Ρουκην, εις τήν μεταξύ άντάμω-
σίν μας μα; ήλθαν καί γράμματα άπό τούς πολιορκημε'νους αδελ­
φούς μα;, άπό τό Μεσολόγγι, καί έφανέρωναν τόν κίνδυνον οπού
τραβούν έκεΐ έξόχω; άπό τήν έ'λλειψιν τοϋ ψωμιού, έγράψαμεν
ευθύς κοινήν αναφοράν είς τήν σεβαστήν διοίκησιν μας στέλλοντας
καί τά γράμματα, δπου μάς ήλθαν άπό Μεσολόγγι νά βεβαιωθούν,
εμείς τούς έζητούσαμεν τήν άτάντησν, πολεμεφόδια καί τροφάς
Χαί εύθύς νά έκστρατεύσωμεν πρός β;ήθειαν τών πολιορκημένων
αδελφών μας έν Μεσολόγγι, καί ευθυς ολοι μαζί να εκσιρατευ-
σωμεν. Έκάλεσε καί χρεία δπου ν άνταμωθώμεν καί μέ τόν στρα-
τηγ’ Γκοΰραν καί ήλθαμεν ολοι μαζί έδώ εϊς ’Αθήνας καί ήνια-
μώσαμεν καί τόν ευρομεν καί αυτόν είς εις τήν ιδίαν γνώμην εί;
τό νά τραβίξωμεν ολοι μαζί είς βοήθειαν τοϋ Μεσολογγίου, έπρο-
Χθές είς τάς 15 τοΰ τρέχοντος έδώ εί; ’Αθήνας μας ήλθε καί ή
απάντησις τή; διοικήσεως διατάττοντάς μας όλους κοινώς νά έκ-
°τρατευσώμέν είς τήν βοήθειαν τοΰ Μεσολογγίου. Εδώ είς Άθη’-
μέ τήν κοινήν μας άντάμωσιν ηυρομεν εύλογον, οπού άπό τό
Ρ-έοος μας άνατολικό καί δυτικοελλαδίτας νά διορίσωμεν καί πλη­
ρεξούσιον τόν στρατηγόν Γκούραν διά νά ελθη άπό μέρους μας είς
την ίεράν συνέλευσιν, οπού νά θεραπεύση τά δίκαια τής πατρίδος
Μ-οις, κα! αΰριον είς τάς 15 τρέχοντος μισεύει άπό έδώ, όμοιωί
Καζ ήμεΐς όλοι οι οπλαρχηγοί μισεύομεν διά τήν έκστραιείαν του
 318
Μεσολογγίου, κα'ι fl βοήθεια του Θεοί χαΐ ή εόχή τοΰ έθνους μαί
νά μάς άςιώση νά ώφελήσωμεν εις τους αδελφούς μας.
Εκλαμπρότατε καί πατρικέ μου φίλε καί αδελφέ, σοΰ είναι
γνωστά τά ό’σα καταφρόνια έχω δοκιμάσει άπδ τήν πρώιην χρο­
νιά της έπαναστάσεως καί στεροΰμεν τήν προπατορικήν μου πα­
τρίδα και έως τώρα άπεράσισεν ή σεβαστή μας διοίκησις άλλους
αρχηγούς των αρμάτων τοΰ ’Αγραφου, πότε Καραϊσκάκη, πότε
‘Ράγκον χατηρικώ;, καί έκαμαν οί δύω τόσαις καταχρήσεις είς
εκείνην τήν παιρίδα βάνοντας καπάκια μέ τούς Τούρκους, καθώς
είναι φανερωμένα' έγώ δμως έτρεξα έδώ καί έκεΐ μέ τήν υπο­
μονήν, δπου ήταν εχθρικοί πόλεμοι καί εως τήν σήμερον, λοιπόν
περισσότερον δέν ύποφε'ρετε τό καταρρόνιόν μου καί καθώς σοΰ
ώμίλησα είς "Αργος καί διά ζώσης φωνής σέ ξαναθυμάω καί διά
ταΰτα τά δεινά μου, δπου τώρα είς τήν ιεράν εθνικήν μα; συνέλευ-
σιν παρακαλώ νά μέ ένΟυμηθή δπου νά όμιλήση τό δίκαιον μου,
νά μέ διορίση ή σεβαστή διοίκησις οπλαρχηγόν εις τά άρματα τής
πατρίδος μου, ’’Αγραφα, δμοίως καί μίαν δευτέραν διαταγήν πρός
τούς κατοίκους τών ’Αγραφων, δπου φθάνοντας έγώ εις τά "Α­
γραφα νά μέ ακολουθήσουν δλοι οί πατριώται νά κτυπήσωμεν
τους Τούρκους καί τούς Τουρκολάτρας, δπου είναι έκεΐ νά τούς
έλευθερώσωμεν καί ένώσωμεν καί εκείνην τήν δυστυχίαν μέ τά
άπόπερα βιλαέτια, τό όποιον εκλαμπρότατε είναι πολλά εύκολον.
Έγώ όμως κινώ μέ εκατό στρατιώτας δπου έχω σήμερον υπό
τήν οδηγίαν μου, αντάμα μέ τούς λοιπούς οπλαρχηγούς δια τό
Μισολογγι, Παρακαλώ μήν άμελήσης, ώς Κολοκοτρώνης, νά
όμιλήσης καί νά βοηθήσης διά τόν Μπουκουβάλα.
17 Μαρτίου 1S26 έν Άθήναις δ Πατριώτης
Γιάννης Μπουκουβάλας^
Π^ος ri'r έχ.Ια,μπρόζατον γεν. άρχηγιίνΐ
Επειδή κα! τό άθεράπευτον τών αναγκών τοΰ πολέμου επαυ­
ξάνει δσημέοκι τήν πρόοδον του κινδύνου τής πατρίδος καί επει­
δή ή ευρεσις προχείρων χρηματικών πόρων, ή'ιις καί είναι τό
σπουδαώτερον άντικείμενον τών σκέψεων όλων τών πατριωτών,
και επειδή προσκεφθέντες άπε®ασίσαμεν νά γινη έρανος γενικός είς
όλα; τα; επαρχίας τής Πελοποννήσου, δστις κατά τόν παρου-
σιασθέ/τα κατάλογον έκυρώθη καί παρά τής διοικήσεως μετά τήν
έκδοσιν τών αναλογών διαταγών καί επειδή παρατηροΰμεν με
λύπην μας, οχ', μέ δλον ότι παρήλθον άρκεταΐ ήμέραι καί ού'
 319
^εμία ή παραμικρά ενέργεια έγένετο περί τούτΰυ, αδράνεια ολέ­
θρια εις τάς παρούσας κρίσιμου; στιγμάς, διά τοΰτο συνελθόντες
Χαι συσκεψάμενοι περί τοϋ εΰζολωτέρου τρόπου τής ταχείας συ-
''άξεω; τοΰ ρηθέντος εράνου, μέ τήν ικανήν συζήτησιν όμορώνως
Εχρίναμεν εύλογον νά προσκαλέσωμεν τήν εκλαμπρότητα σας νά
βναδεχθήτε το βάρος, συνεργεία καί τής προσδιορ’.σθείση; επι­
τροπής τών Κυρίων Σπυλιοτοπουλου καί Κανελοπούλου τοϋ νά
συνυπαζουσθήτε μέ τούς πληρεξουσίους τών διαφόρων επαρχιών
Τής Πελοπόννησου, όπως πληοοφορηθεντες έξ αύτών μετά τής
άπαιτουμένης βεβαιότητος, περί τής όσης καί ποιας επαρχίας μήν
έπαρκούμεναι είς τάς διαταγάς τής διοιηκήσεως καί τά προτρε­
πτικά τών πληρεξουσίων των, άπαιτοϋσιν ές ανάγκης τήν απο­
στολήν εκτελεστικής δυνα'μεως νά φροντίσετε άνευ αναβολής, ν’
άποστείλετε αυτήν δπου δει, ώστε ενεργούσα μέ τήν άπαιτουμέ-
νην δραστηριότητα καί άπέχουσα πάσης ενοχλητικής καταχρή-
σεως, φέρει είς έκβασιν τήν ταχίστην σόναξιν τοϋ εράνου τούτου,
έκ τοϋ όποιου κρέμαται ή θεραπεία όχι ολίγων ουσιωδών αναγκών
τής γενικής καί μερικής μας πατρίδος. Παρακαλεισθε λοιπόν ν ά-
ναλάβητε μέ τήν συνήθη σας προθυμίαν τό βάρος άκολουθοΰντες
τήν άνάλογον ενέργειαν άχρις δτου είδομεν όποιον μέτρον θέλει
λάβει περί τούτου ή έθνοσυνέλευσις.
18 2G 1 ’Απριλίου έν Πιάδα
‘Ο Πατρών Γερμανός, Στ. ’Αντωνόπουλος, Γεωρ. Σισίνης, Πα-
Ίοΰτζος Νοταράς, Χρ. Βλάσης, ’Αναγ. Μακροπρκάμισος, ’Ανδρέας
Ζαήμης, Πρωτοσΰγ. Γεράσιμος,Δημήτρ. Ταγκόπουλος,’Αναγ. Πα-
Ίαγιανοζόπουλος, ’Αντώνιος Καραπατάς, Πέτρος Σαλαμόνας,’Αση-
Ρ-άκης Φωτήλας, Άθαν. Γρηγοριάδης, Γεωρ. ’Αθανασιάδης, ’Αναγ.
Κοπανίτζάς, ’Απόστ. Μπεροΰκας, Γιαν. Ν. Τζανέτου,Σωτ.Θεοχα-
ρόπουλος,’Αν. Παναγιανοκόπουλος, Παν. Καλογερα;, Ν. Γιατράκος,
Αναγ, Κονδα'κης, Σπυρ. Φραγγίσκος, Βενιζέλος ‘Ροΰφος, Ματ­
θαίος Πρωτοπαπας, Παναγ. Άναγνωςόπουλος, Γεωρ. Δαρειώτης,
Αναγ. Ζαφειρόπουλος, ’Ανδριαν. Ίωαννίδης, Ίωάν. Καράπαυλος,
γ-πυρ. Σπηλιωτόπουλος, Ρ. Μποτεοίδης, Βασιλ. Χρησταζόπουλος,
Ανδρ. Καλαμογδάρτης, Γιαν. Κοζαλιάρης, Π. Καλαμαριώτης, Δ.
Πρωτοπαπας, ’Αναγ. Ματζουχόπουλος, Αθ. Κ-υρταζός, Γεωρ.’α-
θουργίου, Γιαν. Γεωργίου, Μ. Σακελαρίου, Π. Παπατζώνης, Γεωρ.
Γεωργιοποΰλου, Ίω. Λεζάτης, ’Αναγ. Πουλόπουλος, Σαχελλάριοζ
Ανας-ασιου, Κωνς·. Χατζιδημητρίου, Γρηγ. Γζιχτώνης. Μ. Με“
 320
λετόπουλος, Δ· Κανελόπουλος Παπαμιχάλης Στ. Άντωνόπουλος,
‘Ρήγας Παλαμίοη; Σπυρίδ. Χάραλάμπου.
Πξίος τήν γεν. εθνικήν συνέ.Ιευσιν των ίΕ.Ι.Ιήνων.
Κύριοι!
Κα! ώ; απλούς πολίτης, καί ώς πρωταίτιος τοΰ σημερινού ά-
γώνος, χρεωστώ εις τδ έθνος μου, είς τήν οικογένειαν μου, είζ
εμέ τδν ίδιον, νά έκφράσω παρρησία τά φρονη'ματά μου εις μίαν
κρίσιμον περίστασιν έκ της οποίας κοέμαται ή μέλλουσα τύχη τής
'Ελλάδος.
Ή εθνική συνέλευσις άποφασίζουσα νά ζητήση τήν μοναδικήν
μεσιτείαν τοΰ έν Κωνσταντινουπόλει Πρέσβεως τής Αγγλίας, διά
νά συμβιβάση τήν ‘Ελλάδα μέ τούς τυράννους της, παρεκτρέπε­
ται άπδ τά ιερά χρέη της, και άπδ τδν πρδς ον δρον τής συγκρο-
τήσεώς της.
‘Ο λαός κύριοι, τοΰ οποίου παρρησιάζετε τδ πρόσωπον, δέν Σάς
έδωκε πληρεξουσιότητα νά καταργήσετε τήν εθνικήν και πολι­
τικήν ανεξαρτησίαν του, άλλά νά τήν στερεώσητε, νά τήν διαιώ­
νισην. ‘Η ιστορία θέλει κρίνει μίαν ημέραν άδεκάστως τήν πρά-
ξίν σας.
‘Η Ευρώπη, Κύριοι, ήσθάνθη τώρα πλέον παρά ποτέ δτι ή
όπόθεσις τών ‘Ελλήνων είναι αρκετά προχωρημένη, διά νά μή
ΰποπέση εφεξής είς τάς εναντιότητας τής τύχης· και πώς γίνεται
οί πληρεξούσιοι τοΰ ίδιου αύτοϋ έθνους, διά μιας πράξεως ανή­
κουστου είς τά χρονικά τών λαών, ν’ άποδεικνυωσιν εις τδν κό­
σμον, δτι μόνοι αυτοί δέν γνωρίζουσιν αυτήν τήν αλήθειαν !
Σάς φοβίζει ή πτώσις τοΰ Μεσολογγίου ; άφιερωθήτε, ώς χαί
ε’ς τάς άρχάς τοΰ άγώνος, είς τήν χαρακτηριστικήν ενέργειαν
κα! τδν πατριωτισμόν τών έλλήνων' τό στήθος κάθε έ'λληνος είναι
δεύτερον Μεσολόγγι.
Σάς θορυβεί ή έλλειψις τών πόρων ; καταφύγετε είς τήν γεν-
ναιοφροσύνην τών πολιτών. "Ελλην δέν έκώφευσε ποτέ είς τήν
φωνήν τής πατρίδος· τέλος πάντων χρήματα δέν έχομεν ; ας
έπιζυρώσωμεν τά χρέη μας.
Εχομεν όμως ανάγκην προστασίας; ας καταφύγωμεν είς τους
ηγεμόνας όλων τών εθνών· εξίσου ολα έ'χουσι δικαίωμα είς τή*
 321
ευγνωμοσύνην μας- at περιστάσεις μας, αί θε'σεις των, έγγυώνται
■*ήν επιθυμητήν βοήθειαν.
Τά μεγάλα έθ»η καί οί καλοί πατριώται, φαίνονται εις τάς
κρίσιμους περιστάσεις τής πατρίδος των- δούλος είναι εύχολον νά
γένη τις δταν θέλη’ αύθέντης, είναι δύσχολον- έπιθυμοΰμεν ει­
ρήνην ; άς τρέξωμεν εις τά δπλα.
"Αν έξ έταντίας διά λόγους απόκρυφους εις εμέ, ή εθνική συ-
*έλευσις έπιμένη είς τήν προλαβοΰσαν άπόφασίν της, κρίνω χρέος
μου Ιερόν καί άπαραίτητον νά διαμαρτυρηθώ, ώς καί ήδη δια­
μαρτύρομαι επίσης κατ’ αυτής, ενώπιον τοϋ έλληνικοΰ λαοΰ, καί
όλων τών λοιπών τής χριστιανικής Ευρώπης, ως κατά μιας πρά-
ξεως παρανόμου, άντιελληνικής, και διολου αναξίας έ«ός έθνους
τδ όποιον ύπεδουλώθη μέν πολλάκις, πλήν ποτέ δέν έσομβιβάαθη
μέ τους τυράννου; του.
"Ελλην δμως, καί φίλος άδολο; τής ελευθερίας τοϋ έθνους μου,
δέν θέλω λείψει νά συναγωνισθώ μετά τών λοιπών συνάδελφων
μου, καί νά χύσω καί τήν τελευταίαν ρανίδα τοϋ α’ματός μου,
ένόσω διαρκεΐ ό ύπέρ ανεξαρτησίας πόλεμος. Παρακαλώ δέ νά
μοί δοθή επίσημον αντίγραφου τής παρούσης μου διαμαρτυρήσεως.
Μένω μέ τδ άνήχον σέβας. δ πατριώτης
Δημήτριος ‘Υψηλάντη;
άριθ. γ'. τοΰ κώδηκο;
τών ψήφισμά ιων. , ,
/J εθνική γ. συνε.ίευσιι;.
Αναγνώσασα τήν πρδς αύτήν αναφοράν τοΰ Κ. Δ. ‘Υψηλάντου.
Παρατηρήσασα, δτι διά αύτής καθυβρίζει αύθαδώς τούς νο­
μίμους πληρεξουσίους του έθνους, καί διαμαρτύρεται εναντίον
«οτών διά τάς πράξεις των.
Ψηφίζει ά. ό κύριος Δημήτριος ‘Υψηλάντης αποκλείεται άπδ
*αθε πολιτικόν δικαίωμα, καί στρατιωτικόν υπούργημα.
Τό παρόν ψήφισμα νά καταχωρηθή είς τδν κώδηκα τών ψη-
Τ'ομάτων, καί νά δημοσιευθή διά τοΰ τύπου.
Εξεδόθη έν Έπιδαύρω τή 15 ’Απριλίου 1826.
Ό πρόεδρος τής εθνικής συνελεύσεως
Πανοϋτζος Νοταρας, ό άρχιγραμματεύ; Α. Παπαδόποολος,
21
322
npuc τύν γενναιότατο*’ Ίωάννην θ. Κ ο.Ιοχοτζο’ην
Γενναιότατε.
Μέ τό π^ός τόν Κ. Α. Ζσίμην, χαί μ’ δσας προφορικώς έκα­
μες παραγγελίας είμεθα σύμφω»οι χαί ολοι όμεις- διά τοΰτο
κρίνομε·/ εύλογον καί άναγκαΐον ν’ αύξησης τό οώμά σου τό ςρα-
τιωτιχόν μέ έως 400 ή καί 450 στρατιώτας, τοϋ όποιου ή
συμπλήρωσις χαί ή οικονομία φρόντισε νά μή ίωση μ'χραν υπο-
ύίαν, και διόρισε αΰιό τό σώμα είς τήν άναγκαίαν γνωστήν θέ-
σιν έπιμελήσου ακόμη νά σγετισθή; μ’ολους τούς χατο-κούντας
αύτού συμπατριώτας, ώστε έν καιρώ καμμιας ταραγής νά φα-
νώσι χρήσιμοι, περί δέ τών εξόδων οσα ήθελες κάμει δι’ αυτό
τό σώμα ΰποσγόμεθα ημείς νά σοϋ δοθώσι διά συνέργειας μαζ
άπό τό έθνος, ύγίαινε.
Τή 3 ’Απριλίου 1826 έκ Πεδιάδας.
Οί αδελφοί Πανοϋτζος Νοταρας, ’Ανδρέας Ζαίμης, Γεώργ. Σι-
σίνης, Γεώρ. Γιατράκος, Άσήμάχης Φωιήλας, ’Αναγν. Παπαγιανό-
πουλο;, Άναγ. Κοπανίτζας, Σταματέλης ’Ανιωνόπουλος, Σωτήριος
θεογαρόπουλος, Βε» ζελος ‘Ροΰφος, Χρής-ος Βλάσσης, ’Αναγ. Ζα-
φειρόπουλος, Σ' Σπυλιωτόπουλος.
Έν σελιδι 193 αναφέρει ό συγγραφεύς τά έξης.
Έν αρχή τοϋ Μαίου μηνάς, ό Ίβραίμ πασάς έπανήλ-
θίν είς Πάτρας, όπου έξετάσας τόν στρατόν αύτοϋ εύ-
ρεν, ότι εκ τών- 10,000 άνδρών, τούς όποιους εϊχε διαπε-
ράσει είς Αιτωλίαν, δέν έσώζοντο ειμή 3,500. Παραλα­
βών δέ έκ Πατρών επικουρίας τινας ώρμησε πρός τά Κα­
λάβρυτα καί έπετέθη κατά τοϋ Μεγάλου Σπηλαίου- άλλ
άπεκρουσθη. Τή 10 Μαίου είσήλΘεν είς Τρίπολιν καί έδω-
κε τροφάς είς τήν λιμοκτονούσαν φρουράν τής πόλεως ταύ-
της έπειτα τή 17 έπορεύθη έντεϋΟεν πρός τήν Γορτυνίαν,
άπαντήσας όμως άντίστασιν είς τά υπό τοϋ Κολοχοτρώ-
νη χαταληφθέντα στενά, έτράπη εις Σπάρτην χαί έπανήλ-
θεν είς Μεδώνην.......... ..
‘Ως πρός ταϋτα παρατηροϋμεν. ότι ό Ίβρα'ίμ. άπηλ-,
 .323
θεν είς τήν Αιτωλίαν μετά 12,000 πεζικού στρατού,
κ«ταλιπών τό ιππικόν του εϊς Πάτρας, ώς άχρηστον
~ρός έκεΐνα τά μέρη. ΈπανελΟών δέ εϊς Πάτρας έφερεν
9,000 καϊ όχι 3,500’ παραλαβών δέ έχειθεν τό Ιππικόν
Χα: τινα άλλα επικουρικά σώματα έστράτευσεν εϊς τήν
έπαρχίαν Καλαβρύτων μετά 12000, διότι ποτέ δέν εί­
χε μεθ’ έαυτοΰ όλιγωτέρους τών 10,000’ και δέν διευ-
θύνθη κατά τής Μονής Σπηλαίου, άλλά πρός τά μέρη τοϋ
Χελμού, όπου ειχον ευρει άσυλον είς δύσβατόν τινα
θέσιν 2000 περίπου ψυχαί φρουρούμεναι οιά 150 οπλο­
φόρων δύω αιχμάλωτοι Γοϋρχοι άποοραντες έκ τών ‘Ελ­
λήνων έπρόδωσάν τινας άποκέντρους θέσεις. Οί δέ Τούρ­
κοι ώομησαν κατ’ αύτών μή άναχαιτισθέντες άπό τήν γεν-
ναίαν άντίστασιν τών ύπό τόν Σουλιώτην καί Γκολφινον
Πετμεζα ‘Ελλήνων, καί εϊσούσαντες είς τήν απότομον καί
άπόκρυφον ταύτην θέσιν έτρεψαν τούς έν αύτω "Ελληνας
δίς φυγήν, έξ ών έφονεύθησαν, έκρημνισθησαν καί ήχμαλω-
σίσθησαν ύπέρ τούς 100, οί δέ λοιποί έσώθησαν καταφυγόν-
Τες είς τά παρακείμενα κρημνώδη καί άβατα μέρη. Έκ δέ
τών Τούρκων έφονεύθησαν περί τούς 50. Από δέ τοΰ Χελ-
μοΰ ό Ίβραίμης έπορεύθη διά τών Κατσάνων εις Τρίπολιν
Χαί έχειθεν ρητώς διά τά Μεσσηνιακά φρούρια, (καί όχι είς
Σπάρτην ή αλλαχού ώς ό συγγραφεύς αναφέρει). Οί δ’ έλ-
ληνες τόν παρηκολούθουν κατόπιν κτυπώντες αυτόν άπό
~ά νώτα καί τά πλάγια καί μάλιστα δι’ ένέδρων· ώστε έν
τή δεχαπενθημέρω ταύτη οδοιπορία του άπό Πατρών είς Με-
θώναιν άπώλεσεν ύπέρ τούς 500 στρατιώτας καί πλήθος
ζώων κυρίευΟέντων ύπό τών ‘Ελλήνων.

‘Ο Κολοκοτρώνης καί αυθις, ένεκα τής έλλείψεως τρο­

φών, δυσκολίας άπήντησε ίνα συστήση στρατόπεδον ίκα­
ρον πρός άντίκρουσιν του έχθροΰ- άφιχΟέντος δέ τοϋ Γμ_
β’ραίμ εϊς Κα)^άβρυτα, άπό’’Αργος μετέβη είς Μπουγιάτι
324
8 ώρας μακράν πρδς τά Καλάβρυτα καί μόλις μετά 3 η­
μέρας συνεκέντρωσεν ύπδ τΐν Μελετόπουλον, Τσώκρην κα1
II. Νοταράν περί τούς ΙδΟΟ, οϊτινες έζων μόνον άπδ κρέα­
τος· διότι αί έπαργίαι χατερημωθεΐσαι έκ τοΰ πολέμου έμα-
στίζοντο άπδ τήν πείναν. Τά δ’ ολίγα διασωθέντα σπαρτά
εις τά ορεινά μέρη έχρειάζοντο 40 περίπου ημέρας ίνα φθά-
σουν είς ώραν θέρους. ‘Π δέ διοίκησις φθάσασα κατά τήν
20 ’Απριλίου ού μόνον οβολόν είς τό ταμεΐον δέν ευρεν,
άλλ’ούτε 100 όκάδας αλεύρου πρδς τροφήν τής φρουράς
της, καί μόλις δι' εράνων ήδυνήθη νά προμηθευθή μερικόν
παξιμάδι, τό όποιον έλαβε μεθ’ έαυτοϋ ό Γενναίος, βστις
διωρισμένος Αρχηγός τής φρουράς τής έν Ναυπλίω Κυ-
βερνήσεως, άμα ήκουσε τήν είς Καλάβρυτα έλευσιν τοΰ Ί-
βοαιμ έπροτίμησε τόστρατόπεδον παρά τήνπόλιν καί άπήλ-
Οε μετά 500, δπου εύρίσκετο ό πατήρ του, μή ένδώσας είς
τάς απαιτήσεις τής διοικήσεως νά μείνη πρός ύποστήριξίν
της. 'Αφού οέ ή δύναμις τοΰ έκεΐσε σώματος έφθασε μέχρι
2,500 άνδρών, ό Κολοκοτρώνης διέταξε τόν Γενναίου καί
II. Νοταράν νά κινήσουν ώς εμπροσθοφυλακή κατόπιν τοϋ
έχθροΰ* (δστις ώς είρηται, έδιευθύνθη πρός τά Μεσσηνιακά
φρούρια), καί έτοποθετήθησαν είς Δερβένια τοΰ Αεονταρίου,
δπου μεταβάς καί ό Κολοκοτρώνης μετά τοΰ Πλαπούτα καί
λοιπών συνεκεντρώθησαν ύπέρ τάς 5000- μετ' ολίγον
δ ό Κολοκοτρώνης άπήλθεν είς 'Αλμυρόν πρός άντάμω-
σιν τών άρχηγών τής Σπάρτης, διά νά τούς ένώσ^, καί τούί
προτρέψη να συστήσουν καί ούτοι Σπαρτιατικόν στρατοπέ­
δου είς ’Αλμυρόν, καί, άφοΰ έν μέρει έπραγματοποιήθησαν
ταΰτα, έπανήλθεν είς Δερβένια.

Εκ .Ιαι/.ιρότατε γεηκε αρχηγέ !

Γό χθεσινόν άόελφικόν σα; έλαβα, καί ιόα 8σα έν άποχρί®ε1
μέ γρχοετε. Τα άντιπιπτοντα τών αταξιών δέν μ’απασχολούν
από τον πρδς όν κυρίως εχω προσηλωμένην τήν προσοχήν μΰ^
 325
β’κοπον, τά θεωρώ όμως πάντοτε ώς εμπόδια τής προόδου τών
κοινών καλών, χαί τούτου Ενεκα δέ* πρέπει νά τά όλιγωρώμεν ή
έκλαμπρότης Σας φροντίσατε τό έρ ΰμΐν χαί ν’ ανακαλύψετε τάς
αρχάς των χαί νά τάς διασκεδάσετε.
Οί οπλαρχηγοί Σουλιώται εξέρχονται σήμερον άφεύκτως εν­
τεύθεν καί ίσως άπεράσωσιν αυτόσε νά σας ανταμώσουν μετά
τούτο θέλει προσπαθήσωμεν πασί τρόποις νά εΰγα’λωμεν άπό έδώ
°λους τους οπλοφόρους, καί ακολούθως νά φροντίσωμεν διά τήν
σύνταξιν του Ιππικού’ ή έκλαμπρότης Σας δέν στοχάζομαι συμ­
φέρον νά χρονοτριβήτε περισσότερον είί Αργος, άλλά βλέπω ώς
^ολλά λυσιτελή τήν μετάβασίν σας πρός τα ένδότιρα τής Πελο­
πόννησου. ’Επειδή 5 λαός άκούων σας, ότι εϊσθε πλησίον του έγ-
Χαρδιόνεται καί τρέχει προθυμότερος εις τά δπλα, καί πρέπει
τοΰτο νά γίνη έφ’ όσον ό εχθρός μένει ακίνητος ή μεμακρυσμένος
άπό τό κέντρον.
’Οσα νέα εχομεν τά πληροφορεισθε άπό τό περικλειόμενον άν-
’ίγραφον, τό πρωτόγραφον τοϋ όποιου έλάόομεν χθές άπό Σύρον·
ούσιωδέστερον τούτων δέν έ'χομεν, ό,τι δέ ακολούθως μάθωμεν
θέλει σας γράψω, άλλά καί ή έκλαμπρότης σας εξακολουθείτε νά
μέ γράφητε τά καθ’ υμάς, τά όποια εύχομαι νά είναι καλά.
’Εν Ναυπλίω 1 8'26 Μαιου 2. ό αδελφός σας
Άνδρέας Ζα'ί'μης.
Έζονώιατε Κο-Ιι,κοτρώΓη.
Τό φριχτόν όνομα τοϋ Σατράπη, αί μεγάλαι του δυνάμεις καί
γενναία του αποτελέσματα, χαί περιπλέον ή πτώσις του Με­
σολογγίου όγι μόνον δειλίαν καί ανανδρίαν γενικώς πρός άπαντας
’ίΓώς "Ελληνας έπροξένησεν, άλλά χαί άπελπισίαν μεγαλην. Εκ
τ°ύναντίου δέ έμψυγώθησαν καί ένθαρρύνθησαν οί λαοί μαθόντες
**ί πληροφορηθέντες τήν εκστρατείαν τής εξοχότητάς Σας και
τήν έπί τών ολικών Πελοποννησιακών άρμα'των πληρεξουσιότητα,
Χαθότι πεπεισμένοι δντες είς τόν όποιον απ'αρχής τοΰ ιερού τού-
τ°υ άγώνος πατριωτικόν Σας ζήλον έδείξατε, είς τήν άξιότητα
σαζ1 επιμέλειαν σας καί λοιπά στρατηγήματα καί ηρωικά κα-
τορθώμχια κατά τοΰ έχθροΰ, είναι εύέλπιδες ότι θέλει αναφανούν
326
νικηταί εναντίον τοΰ έχθροϋ , θέλει ματαιώσουν ολα του
φρονήματα, καί θέλει θριαμβεύσουν ώς χαί άλλοτε μέ τήν πα­
ρουσίαν τοΰ δνόματός Σας- δέν έλειφε χαΐ δ πατριωτισμός, δ μέ~
γα; ενθουσιασμός τής πίστεώ; μας, χαί τό μεγαλείτερον πρό πάν­
των δ οίκος τής ΰπεραγίσς ημών Θεοτόκου Μέγα σπηλαιωτίσ-
σης, νά μα; καθυποβάλλη είς τόν ζυγόν τή; ΰποχρεώσεως, νά μας
αποτεινάξη έκ τών χαρδιών ήμώχ κάθε δειλίαν καί φόβον, νά μας
έξαψη νε'ον ζήλον καί ενθουσιασμόν, καί νά μας ένθα^ρύνη ν’ άν-
Οέξωμεν πολεμοΰντες τδν εχθρόν, μ’ δλον δτι ΰστερουμεθα πολλά
βοηθητικά μέσα τοϋ πολέμου, έως τής τελευταίος ρανίδος τοϋ αί­
ματός μας· διά τοΰτο θερμοπαρακαλοϋμεν καί τήν εξοχότητά
Σας, οπού νά δείξητε τδν ζήλον χαί προθυμίαν Σας είς καιρόν
ανάγκης καί νά μήν έκλειψη άπό τό ιερόν τοΰτο χαταγώγιον ή
άνήχουσα υπεράσπισίς Σας, έξης πρόκειται ή σωτηρία τής πα­
τρίδος μας, ή αποφυγή τής έπικινϊυνώδους παρούσηί περιστάσεω;,
καί ή ασφάλεια τής ίερας ταύτη; βασιλικής Μονής, ήιις χαί άεν-
νάως ίπτίαις ,χερσίν εύχεται πρός τήν ΰπεραγίαν ημών Μέγα
σπηλαιώτισσαν διά τήν πολυχρόνιον ζωήν Σας, αποφυγήν παντός
κακού καί επιτυχίαν παντός άγαθοΰ, καί νίκα; λαμπρός κατά
τοϋ έχθροϋ' σάς εξηγείται σαφέστερου καί δ τό παρόν μας έπι-
φερον συνάδελφό; μα;, χα'ι ουτω μένομεν.
Τή 29 Άπριλ. Μ. Σπήλαιον 1826.
‘Ο καθηγούμενος Δαμασκηνός καί οί συν έμοι.
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕλΛαδΟΣ.
ΖΖρός τόχ έ^οχύτατο»' γεϊΐχό»· αρχηγόν θ. Κο.ίοχοτγώνην.
Έλήφθη τό χθεσινόν έγγραφόν σας καί έπαρατηρήθησαν τά έν
αύτω σημειούμενα.
Καί τό ζητούμενον ήδη παξιμάδι οκάδες τετρακόσιαις άριθ·
400 σας πέμπεται μέ τδν απεσταλμένων Σας Θεοδωράκην ή
διοικητική επιτροπή, επειδή χθές σας έγραψεν αρκετά, δέν έχΕί
ηδη τί νά σας προσθέση, τόσον μόνον, ότι εύχεται καί επιθυμώ
μετά τήν άφιξίν Σας εί;τά μέρη τής Τριπολιτζα; νά κατορθώ­
σετε εναντίον τών εχθρών πράγματα άξια τοΰ ονόματος Σ<*4
Έν Ναυπλίω τήν 3 Μαίου 1826
 327
Ό πρόεδρος ’Ανδρέας Ζαίμης, II. Μαυρομιχάλης, Άναγνώς-ης
Δελίγιάνης, Γεώργιος Σισί-ης, Δ. Τζαμαδός, ’Ανδρε'ας X. Α-
ν°γύρου, Σ.Τρικούπης, Ίω. Βλάχος, Ιΐαναγ. Δ. Δημητρακόπουλος,
ό γενικός γραμματεύς Κ. Ζωγράφος.

Έχ.Ιαμπ^ ύτατε γενιχε ά^ ηγέ !

‘Ο φίλτατός Σας προτιμών τήν έν στροτοπέδω άπό τήν έν τή
^όλει ζωήν, άτεφάσισε νά έκστρατεύση κατ' αΰτάς μέ όσους πε­
ρισσοτέρους όπλοφόρους ήμπορέσει νά σύναξη εντεύθεν. Μ’ έκοι-
*οποίησε ταΰτην τήν άπόφασίν του, επεχβίρησα νάτόν πείσω νά μεί-
άλλά δέν έσταθη δυνατόν, έπειδη θεωρεί τήν έζοδον του και
πρός τήν πατρίδα ωφέλιμο*, και προς αυςησιν τής υποληψς,ως
“του συντελούσαν, δέν έ'χρινα λοιπόν δίκαιον νά τόν βιάσω περισ­
σότερον, έπειοή άληθί'ά οί λόγοι τούς όποιους προβάλλει είναι
ισχυροί, καί μόνος μου γνωρίζω, οτι η έξοδός του θέλει έγκαρ-
δίοόσει πολλούς, καί Θέλει αναγκάσει καί τούς έδώ ευρισκομένους
αργούς δπλοφόρους ν’ άφήσουν τήν πόλιν και νά έλθουν είς τί στρα-
τόπεδον. Σα; δίδω λοιπόν τήν είδησιν, ότι αύριον ή μεΘαύριον εκ­
στρατεύει εντεύθεν. Νέον τι άξιον ακοής δέν έχω νά σας κοινο­
ποιήσω. μένω δέ
Έν Ναυπλίω τή 5 Μαίου 1826. ό αδελφές
Ανδρέας Ζαίμης.

ότατε γεηχε αρχηγέ !

Προχθές σάς έγραψα καί σας είπα άπό ποιας αιτίας έμι.οδι-
ζ'-μένη ή Διοίκησις δέν σας γράφει συνεγώ;’ σά; αναγγέλλω καί
®ύθις, ότι εύρισκόμεθα εις τά ίδια· ή συρροή των στρατευμάτων
έπιφέρει οΰκ όλίγας δυσκολίας εις τάς Διοικητικός εργασίας· τοΰ-
τ3 άς μή ταράττη τήν έκλαμπρότν,τά σου, ένασχυλού άπερισπά-
®Τως εις όσα ή Πατρις ένεπιστεύθη εις τήν άξιότητα καί τόν Πα­
τριωτισμόν σου, πεποιθώς ότι ή Διοίκησις ελαβε πρόνοιαν νά δια-
όσα τήν περικυκλούσι νέφη τών όχληρών μέ τρόπον, δστις
θελει ευαρεστήσει καί τήν έκλαμπρότητά σου, και κάθε άλλον άρ
οσους πονούν τό συμφέρον τής IΙατρίδος, μένω. Ο άδ'λφόο
ϋν Ναυπλίω τήν 9 Μαίου 1826, ’Ανδρέας Ζχίμο··
358
'Εκλαμπρότατε !
.... Οί έδώ καπεταναιοι καμποχωρίται μέ τούς στρατιώτας τ«^
έφύλαττον την θέσιν τοΰ Νεοχωρίου καί Ζευγαλατιοϋ, ώρμησαν τήν
προχθές εις τούς εχθρούς άνδρείως πολεμοΰντες περί τάς τρεις ώ­
ρας, έφόνευσαν άπό τούς εχθρούς πέντε, έπλήγωσαν και αρκετούς,
επιασαν καί έπτά άλογα καλά, κατά δυστυχίαν έφονευθη καί ένας
καπετάνιος του Ζευγαλατιοϋ, και ώρμησαν ολοι οί εχθροί άπό Τρί-
πολιτζάν έναντίον τους καί έτραβίχθηταν οί δικοί μας μέ ησυχίαν.

Έν Βάρσαις 15 Μαίου 1826 ' Ο Πατριώτης

Π. Ζαφειρόπουλος.
’Εκλαμπρότατε θείε μου προσκυνώ.
Προλαβόντως, όταν οί εχθροί τών φρουρίων τοΰ Μεσσηνιακοΰ
κόλπου ε’χον στημένα έξω τά τζιατήριά τους, άπεφασίσαμεν δ:ά
νυκτός νά τούς ριφθώμεν κατ’επάνω τους, άλλά τύχη κακή δέν
τό έπετύχαμεν τούτο' έπειδή ήμεΐς ένω έξεκινήσαμεν μέ αύτόν τόν
σκοπόν, αίφνης μανθάνομεν, οτι αυτοί οί ίδιοι εχθροί έπέρασαν εις
’Αρκαδίαν καί την πυρπολούν, οθεν έτρέξαμεν κατόπιν τους διά
νά ήμπορέσωμεν νά τού; έβγωμιν εμπρός, πλήν ώστε νά φθάσω-
μεν ήμεΐς έκεΐθεν, αυτοί έπέρασαν τό Κλειδί καί έπήγαν είς Α-
γολωίτζα, μολοντούτο τρέχοντες ήμε'ραν καί νύκτα έφθάσαμεν καί
ήμεΐς είς τήν θέσιν τοΰ Κλειδιού καί έματαιώσαμεν τόν σκοπόν
τευς δπου ειχον διά νά άπεράσουν εις Τριπολιτζαν, τί τό όοελος
όμως δπου δέν έτυχε νά τούς πολεμήσωμεν, άλλά τί έσκέφθησαν
οί θεοκατάρατοι, άφοΰ δέν ήδυννίθησαν νά επιτύχουν τόν σκοπόν
των διά νυκτός άπερνοΰν διά θαλάσσης εις τήν θέσιν του Κλει­
διού, όπου ήμεΐς είχομεν πιασμένην καί ώπισθοδρόμησαν πάλιν είς
τά ίδια, τότε λοιπόν καί ήμεΐς έπανήλθαμεν είς τήν θέσιν μας. . .
.................................................................μένω εύσεβάστως.. . .
16 Μαίου 1 826 άπό Κουτοΰνι. Ο ανεψιός σου
Νικήτας Σταματελόπουλος·
’Εκλαμπρότατε γενικέ αρχηγέ.
Ευχαρίστως ελαβον τά γράμμ.ατα σας, έχάριν τόν αίσιον ερχο­
μόν σας, ίδον νά μέ διορίζ ετε νά άπεράσω είς άντάμωσίν σας, κ*1
ειχον εΰχαρίστησιν νά έλθω καί χωρίς νά μέ γράψετε, επειδή δ'
 329
Μωί χαί ή ήμερα άπέρασε, θά μείνω απόψε διά νά παρατηρήσω
αύριον τό κίνημα τοΰ έχθροϋ, κα! ακολούθως θέλει έλθω- σας ιδεάζω,
οτι οί εχθροί σήμερον καίουν τδ Δυράχι, Νεοχώρι καί Μάνεσι, βλέ-
Γ·ομεν καί άλλαις φωτιαις κατά τήν 'Αράχοβα, δέν ήζεύρομεν δμως
«ν άπδ τούς τοΰ κάμπου είναι ή άπδ Τριπολιτζάν έκινήθησαν, καί
®ν τοσούτω μένω.
Οί Τοΰοκοι προχθές τδ εσπέρας συνήχθησκν είς τοΰ Πασια
τήν βρύσιν, κα! χθές τδ πρωί έκινήθησαν διά τά Δερβένια, καί τδ
δειλινόν έγυρισαν εις τδν ίδιον τόπον, φαίνεται νά έβγάλουν τους
«ϊ/μαλώτους καί ζωντανά, κα! σήμερον έκινήθησαν διά τδ Δυρα'χι,
Χαί εκείνα τά μέρη καίγουν. Ο αδελφός σας
Τή 21 Μαίου J826, Διάσελον Άτζιχόλου. Δημ. Πλαπούτας.
Σεβαστέ μοι πάτερ σθχ προσκυτώ.
Σήμερον έλαβον γράμματα τοΰ στρατηγού Λόντου, θεοχαρο-
πούλου καί στρατηγού Γιατράκου, τά όποια κα! Σαςτά περικλείω,
κα! θεωρεί τα, είς τά όποια άπεκρίθην εκτεταμένα, καί τούς βιά­
ζω δποΰ νά ταχύνουν τδν έρχομόν τους οσον τάχος, έλαβον καί
άπδ τμήμα τή; Ζούρτζας καί άπδ Παποτζαραίους, οί όποιοι είναι
σωματωμένοι εις τά μέρη τους μέ αρκετούς στρατιώτας περίπου τών
Ι5ΟΟ στρατιωτών, καί τούς έδιέταξα διά νά τραβιχθοΰν είς τδ
μέρος τοΰ Χράνου, εις τά έκεΐ νά τοποθετηθούν έως δευτεραν δια­
ταγήν μας* έγραψα χαί πρδς τήν Σ. Διοικητικήν επιτροπήν διά
νά μας προφθάση τούς ζαερέδες καί δλα τά αναγκαία πολεμο­
φόδια- δ θεΐός μου στρατηγός. Κολιόπουλος έφθασε σήμερον πρδς
τδ απόγευμα μέ περίπου τών πεντακοσίων στρατιωτών, καί
αύριον περίμε'νομεν κα! τδ σώμα τοΰ στρατηγού X. Σισίνη, τό
όποιον απόψε έμεινεν είς Κυπαρίσσια, καί αύριον πιριμένεται εις
τά έδώ, διά τδ όποιον σάς γράφει ό θειος μου Κολιόπουλος πλέον
εκτεταμένα, καθώς καί διά τόν Κύρ Δημητράκην Δελιγιάννην· η­
μείς αύριον άπερνοΰμεν μέ δλα τά έδώ σώματα είς δερβένια, εις
τά έκεΐ θέλομεν συσσωματωθώμεν μέ δλα τά σώματα, πιάνοντες
τάς άναγκαίας θέσεις' τάχυνον και ή αφεντιά σου τδν έρχομόν σου
οσον τάχος, επειδή άργητα δέν επιδέχεται, καί είσθε αρκετός, τό-
«ν καί μένω εύσεβάστως.
Τήν 26 Μάΐου 1826 βορίστρες.
 330
Τόν στραητγον Νικήτα προσκυνώ, τούς δέ λοιπούς άσπάζομΟί··
ό Υίός Σας ’Ιωάννη; Θ. Κολοκοτρώνης
Π ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
ΠρνΓ,τϊψ (ζοζώτητυ)· γενιχον άηγηγύΐ' Κ. Θεοο. Κο-Ιοχοτζίώνη^
Χθές άπεχρ’ιθη ή διοίχησις είς όλα όσα έλαβιν έγγραφά σας,
ήδη έχει ΰπ όψιν της τό χθεσινόν Σας, άπό τό όποιον έπαρατή-
ρησε τά κινήματα τοΰ έχθροΰ, χαί τήν άπόρασιν όπου έκάμετε
περί τούτου, τήν όποιαν επαινούσα εύχεται νά λάβη ευτυχές α­
ποτέλεσμα, καί θέλει λάόει άναμφιβόλως, άνίσως ένεργηθή μέ τήν
άπαιτουμέ»ην ταχύτητα καί δραστηριότητα, τά όποια άριερόνον-
ται είς τόν πατριωτισμόν Σας.
’Εδιουρισε κατά τήν αίτησίν σας νά δοθούν είς τδν τζαοόση Σας
δέκα γιλιάδίς όκάδ. παζιμάδι, τό όποιον θέλει φροντίζει αυτός
νά βά; πέμπη μί τά ζώα, τά όποια έχει μισθωμένα ή διοίκησις
μόνον καί μόνον διά τήν μετακόμισιν τών αναγκαίων είς τό ς-ρα-
τόπείο'ν Σας, καταγίνεται ολονε'να νά καταπείση καί τούς Σουλιώ-
τας νά εκκινήσουν, άλλ’ άπαντα εμπόδια, καί διά τοΰτο μήν έ-
χουσα νοϋν διόλου δέν σας γράφει πλατυτέρα- είθε λοιπόν νά
διασκεδασθοΰν αυτά έν τάχει, καί νά εκκινήσουν, ώστε συνενωμέ­
νοι μέ τούς λοιπούς, νά βλάψουν τόν εχθρόν καί νά ματαιωθούν
τά όλε'θρια σχέδιά του. Έν τοσούτω ή διοίκησις δέν έχει όλίγας
ελπίδας καί άπό τήν εξοχότητά σας, άπό τής όποιας τόν πατριω­
τισμόν καί τά πολεμικά προτερήματα, επιθυμεί ν’ άκούση εντός
ολίγου άξια τής εύχής αυτής καί όλου τοϋ έθνους κατορθώματα.
Έν Ναυπλίω τήν 27 Μαίου 1826.
‘Ο Πρόεδρος, Άναγ. Δελιγιάννης, Γεώργ. Σισίνης, Ν. Τζα-
μκοός, A. X. ’Ανάργυρου, Σ. Τρικούπης, Ιωάννης Βλάχος,
Ιΐα.αγ. Δ. Δημητρακόπουλος. ‘Ο γενικός γραμματεύς
Κ. Ζωγράφος.

ΖΖρός την σεβ. ^toixyTixijr itttrpoxqr.

Περί τήν ά. ώραν τής νυκτός τών 25 ήδη λήγοντος άναφερό-
μενο'ς ειδοποιούν τήν διοικησιν τήν άπόρασιν μου καί τό κίνημά
μου δι’‘Αλμυρό, διά ν’ανταμώσω έκεΐ τούς Σπαρτιάτας Καπετα-
 331
έπειδή είς αύτ/ν μου την αναφοράν έ'λβγον, οτι ακο­
λούθως θέλει ειδοποιήσω τήν διοίκησιν τον τρόπον, καθ’ δν έγι-
ν;ν ή χαταβασις τών έχθρών είς τά Μεσσηνιακά φρούρια, σπεύδω
να τά εκπληρώσω ήδη μέ τήν επιστροφήν μου διά τής παρούσης μου.
Οι εχθροί περί τήν 21 λήγοντος έσηκώθησαν άπο τον κάμπον
Καρύταινας καί έξακολουθοΰντες τήν οδόν, ήτις έδειχνε τήν πο­
ρείαν τών καταφευγόντων είς τά πισινά χωριά Καροτινών, καί άλ­
λων, έπροχώρησαν έως είς τήν μεγάλην ’Αναστάσοβαν, καθ' οδόν
είς τόν Άκοβον τυχόντες δέκα ’Ακοβΐται έκλεισαν είς έν μέρος
είκοσιές ΙγΟρούς, ές αύτών, τούς μέν οκτώ έφόνευσαν, τούς δέ 18
έζώγρησαν, έν οις και ένα επίσημον, Όφφικιάλους, τούς οποίους
κυνηγούμενοι άπό άλλους εχθρούς εφονευσαν και αυτούς’ οι έχ-
θροί αΐχμαλωτίσαντες ολίγος τινάς ψυχάς αδυνάτους κατ’ εκείνα
τά μέρη διευθύνοντο τάς προς τά Μεσσηνιακά φρούρια οδούς, οί έν
δρεσι ευρισκόμενοι μέ τάς φαμηλίας τω» "Ελληνες έπεσαν κατά
πόδας των, καί ποΰ μέν τρεις, ποΰ δέ δύω, ποΰ τέσσαρες, καί
που δέκα έφόνευον, ώστε έ'νας Κατσαριώτης Ονομαζόμενος Κουρεου-
σης έφόνευσε τέσσαρας, χαί^είκοσι περίπου γυναίκες μέ τά παι-
δια των καί παρθένοι θεωρουσαι είς 'έν μέρος δνομαζόμενον Χο-
ρηγόσκαλαν, δτι ήσαν είς κίνδυνον νά ζωγρηθώσιν άπό τούς έχ-
θροΰς, αί μέν προτιμήσασαι τόν έντιμον θανατον από την άτιμον
δειλίαν έπεσαν άπό τούς κρημνούς, αλλαι δε κυλίουσαι πέτρας,
έφόνευσαν έκ τών έχθρών, καί οΰτω διέφυγον έπαζίως τής ‘Ελ­
ληνικής γενναιοφροσύνης τήν αιχμαλωσίαν των, χ«ΐ έξέπληςαν
τούς θεωροϋντας τήν άπόφασιν των 'Έλληνας, καί εχθρούς, οι
όποιοι ύστερον διά τή; Καλαμάτας καί Νησιού υπήγαν είς τά
Μεσσηνιακά φρούρια, οπού καί διατρίβουν·. ολα οέ ταΰτα μαρτυ-
ροΰσι τά πτώματα τών έχθρών, καί τά μοσχετα και μπαγιονέτες
των, δπου έπήοαν οι "Ελληνες, ώστε ολη ή φθορά τών εχθρών
είναι επέκεινα τών πεντακοσίων είς δλην των τήν εκστρατείαν· άπό
Πάτρας εως έκεΐ αιχμαλώτισαν περίπου τών πεντακοσίων ψυχών
γυναικών καί παιδιών, καθώς όμολογοϋσιν όλαι αί διαφεύγουσαι
από τούς εχθρούς αιχμάλωτοι γυναίκες, αί όποΐαι είναι περίπου τών
ίθΟ, καί ολαι συμοώνως λέγουν οτι ό εχθρός κατ’αϋτάς σκοπεί
καμη τό κίνημά του, κάι ταΰτα μέν περί τών έχθρών· εγω οε
 332
τήν τετράδην πρός τήν μεσημβρίαν έφθασα ε:ς ’Αλμυρό, άμε'σωί
δέν έλειψα νά προσκαλέσω τοΰς στρατηγούς ’Ιωάν. Μαυοομιχά-
λην, Μούρτζινον, και λοιπούς οπλαρχηγούς τής Σπάρτης, και ό
μέν Μούρτζινος μέ το> στρ. Νικήτα, οστις ήτον πρδς αύτόν πηγε-
μένος διά τόν αυτόν έδιχόν μου σκοπό', μέ τόν Κουμουνδουράκην
καί μέ άλλους Σπαριιάτας Καπετάνιους ήλθον τήν πέμπτην ό δέ
Μαυρομιχάλης ευρισκόμενος είς Λιμένι καί εμποδιζόμενος άπό
εναντίους άνεμους δέν είχε φθάσει εως χθές, δτι βιαζόμενος νά
έπιστρέψω είς τό γεν. στρατόπεδο·', πρός μέν τους παρευρεθέντας
Μουρτζ'.νον, Κουμουνδουράκην, Καπετανάκιδες, κα! άλλους (ομί­
λησα, οσα ένόμιζα [κανά νά τούς προσκαλέσουν εις τήν ε<ωσιν
καί άπόφασιν νά εκκινήσουν, οίτινες κα! πεισθέντες μ’ εϊοσαν πλή­
ρη υπόσχεσιν, οτι εντός ολίγου θέλει εκστρατεύσουν άρευκτα καί
συγκροτήσουν πρός τό παρόν Σπαρτιωτικόν στρατόπεδον είς ’Αλ­
μυρόν, κα! τό όποιον νά συναγροικήται μέ ήαας' πρός δέ τόν στρ.
ίω. Μαυρομι-χάλην και λοιπού; μή παρευρεθέντας καπετανέους
Σπαρτιάτας έγραψα δσα έγνώριζα ικανά νά τούς πείσουν είς τήν
αυτήν άπόφασιν, τό οποίον ελπίζω νά έςακολουθήσωσιν όλοι συμ­
φωνώ;· καί ουτω χθές άνεχώρησα έκεϊθεν μετά τοΰ ς-ρ. Νικήτα-
ρα, Π. Γιατράκου, έλθόντες τήν ώραν τοΰ άναχωρισμοΰ μου,
Γεροπέτροβα καί Γ/.ρίτζαλη, καί ημείς ΐφθάσαμεν ενταύθα σή­
μερον, ό δέ στρ. Γιατράκος ύπήγεν άπό τά πισινά χωρία καί
παρέλαβε τούς έκ=ϊ συναγμένους Μιστριώιας, καί ήλθεν όμοϋ
έδώ, ομοίως υπήγαν καί οί άλλοι είς τά; επαρχίας των, καί σή­
μερον έρχονται καί αΰτο: καί οί Φαναρΐται έδώ διά νά συσκεφθώ-
μεν χχί διορίσωμεν τάς θέσεις, οπού πρέπει έκαστος νά καταλά·
βη. Τό έδώ ευρισκόμενον στράτευμα κατά τήν γενομενην παρά
τοΰ στοτ. Κ,ολιοποόλου χθεσινήν καταμέτρησιν συμποσοΰται επέ­
κεινα τών πέντε χιλιάδων· ό στρατ. Θ:οχαρόπουλος καί ό κύρ.
Λ. Δελιγιάννης δέν έφθασαν εϊσέτι ένταΰθα, έβιάσθησαν παρά πο­
λύ παρά τοΰ στ. Κολιοπούλου καί Γενναίου καί ελπίζω νά φθά-
σωσίν αύριον· καί έγώ δέ άμα φθάσας, δέν έλειψα νά βιάσω καί
πάλιν καί αυτούς καί τάς λοιπάς επαρχίας δλαι νά φθάσωσΐ,
καί έφ’ όσον θεωρώ ολαι είναι πρόθυμαί, προσπαθώ ακούραστος, δέν
λείπω διόλου σο’ δ,τι γνωρίζω, δμ δύναται νά συν’ελέοη πρός
 333
έμώύχωσιν τών‘Ελλήνων, χαί εύχομαι νά μή άποβοΰν οί κόποι
μου είς μάτην.
Προσπαθώ περιπλε'ον δια νά εκκινήσω διά τ’ αύτόσε ζώα νά μας
μετακομίσωσι τροφάς, άλλά κυρίως πρε'πει καί ή διοίκησις νά
φροντίση αΰτόθεν νά μάς στείλη ^ιά νά μήν έχωμεν πόλεμον καί
τήν έλλειψιν αύτήν ήτις έπαπειλεΐ καθημέοαν τήν λειποταξίαν τών
στρατιωτών οί κύριοι 'Λγιοπετριται, Πραστιώται και Κρανιδιώ-
ται, ούτε έκινήθησαν. ούτε έχουν ίσως σκοπόν νά κινηθούν ενόσω
δέν βλέπουν νά τού; έκκινήση εκτελεστική δυναμις, χαί εμέ νά μήν
είμαι πλησίον των, ή διοίκησις είς άπόκρισιν τών περί τούτων ανα­
φορών μου δέν μέ ειδοποίησε τίποτε, καί α* και τώρα δεν είσα-
κουσθώ νά τοΐς σταλθή μία ικανή εκτελεστική δυναμις, είμαι αναγ­
κασμένος νά υπάγω δ ίδιος νά κάμω προ; αυτού; τό χρέο; μου.
27 Μαίου 1826 άπό Σούλι Δερβενιού. δ γεν. αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
ΙΤζός την Σκαστήν z/ιοιχητιχήϊ έπιτροπήκ.
Καί τήν προχθές ό γενικός αρχηγός έγραφε πρός τήν Σ. επι­
τροπήν τόν πηγεμόν του εις ’Αλμυρόν, ήδη δέ εΐδοποιοΰμεν καί ήμεΐς
τήν Σεβαστήν επιτροπήν, οτι είς τάς 27 τοΰ τρε'χοντο; έτοποθε-
τη'θημεν είς τά Δερβε'νια, μέ ολα τά σώματα τών στρατηγών Γίο-
ταρά, Δημητρίου 'Γζόκρη, Δημητρίου Μελειοπουλου, καθω; καί τά
έδικά μας, δπου συισωματονόμασται περίπου τών τεσσάρων χι­
λιάδων, καί χθές ίφθασε καί ένα σώμα τοΰ στρατηγού X. Σισίνη
μέ τόν γραμματικόν του μέ πεντακοσίους στρατιώτας καί αΰριον
περιμένομεν καί τόν στρατηγόν Θεοχαρόπουλον μέ τό σώμα τών
Καλαβρύτων, καθώς καί ό Κύριος Δημητράκης Δελιγιάννης μέ τό
σώμά του, καθώς καί ό ίδιος στρατηγός Σισίνη; περιμε'νεται, καί
έάν μάς χαρίση ό εχθρός καιρόν είς όλίγας ημέρας συσσωματο-
νόμασται περίπου τών οκτώ χιλιάδων στρατιωτών, μά τί τό όφε­
λος δπου ύστερούμεθα άπό ζωοτροφίας τό στρατόπεδον, χαΐ θά
μάς λειποτακτήσουν οί στρατιώται, όμως άν ήτον δυνατόν νά άγω-
για'ση καί άλλα έζήντα ή Σεβ. επιτροπή, διά νά γίνουν δλα έκα-
σον, τά μισά νά έρχωνται καί τά άλλα νά πηγαίνουν, καί μέ τόν
αυτόν τρόπον ήμπορεΐ διά νά μά; οίκονομή δπωσοΰν κα! νά μάς
στ^ίλη τά- τζιακουμακόπετρας, καθώς καί τόν τζιπχανέ, ίποΰ ο
334
γίνικός άρχπγθ; σα; προέγραφε, ζαί μη εχοντες άλλο νά σ«ί
ποβσϋέσωμε·/ μέ>ομεν εύσεβάστως. 29 Μάϊου 1826, Δερβένι.
Οί Πατριώται Δημ. Πλαπαύτας. Ίω. Κολοκοτρώνης.
Έν τή αύτή σελίδι 193 τήν εις Μάνην εισβολήν τοΰ Ί-
βραιμ αναφέρει ώς έξης.
« Έχειθεν (ήτοι άπό Μεθώνην), άναπαύσας τόν στρατο'ν
τουέπί ενα μήνα έπεχείρησεν, άπό τήν 21—25 Ιουνίου
μεγαλην έπί τήν Μάνην στρατείαν, γενναίως άποχρουσθεΐ-
σαν ύπό τών χατοίχων τής δυσπρόσιτου εκείνης χώρας.»
Τά πρός άποτυχίαν όμως τής εκστρατείας ταύτης τοϋ
Ίβραίμη περιστατικά συνέβησαν ώς έξης.
Ό Κολοκοτρώνης άπό 'Αλμυρόν έπανελθών είς Δερ­
βένια, ευρε τούς έκεϊσε έστρατοπεδευμένους στρατιώτας
5000 περίπου χαταθλιβομένους άπό τής πείνας, διότι κρέας
καί άωρος σίτος (ψάνη) έχρησίμευε πρός τροφήν των, ώς
είρηται. Ή δέ διοικητική επιτροπή έκτος ότι έστερεϊτο
τών μέσων, δέν ή το καί είς κατάστασιν νά αίσθανθή τήν
ανάγκην ταύτην, καταθαμβωμένη άπό τάς έν τή καθέδρα
της γεννηθείσας ρήξεις καί ταραχάς μεταξύ άρχηγών xaj
ς-ρατιωτών διότι μετά τήνπτώσιν τοΰ Μεσολογγίου συνηθροί-
σθησαν εις Ναύπλιον όλοι οί οπλαρχηγοί τής Στερεάς ‘Ελ­
λάδος, Σουλίου, '.Ηπείρου καί λοιπών μερών, μετά 5000
άνδρών. Οί στρατιώται ο’ ούτοι παραγνωρίσαντες τό
•αθή όν ων καί τό πρός τούς ανώτερους των δφει-
• ’V · ; βας καί τήν εύπείθειαν, ού μόνον είς τάς διατα-
/ -σ-ως δέν ύπ-ϊκον, άλλά καί κατά τών άρχη-
■χ εξανέστησαν άπαιτοΰντες μισθούς καί άλλα δή·
Μκαιώματά των Ή δέ δίοικητ. έπιτροπή μολονότι,
■ ’ r 'ύΐ'χ -α τινας τών απαιτήσεων τών στρατιωτών τού­
ς Τ ρΫνοό, τόν όποιον πρός τούτο έπέβαλεν είς τούς πο-
λι ·<ς, '■ Λ ά'/ ων μέσων, έπροσπάσθησε νά κατευνάση
τ άναρχίκα ταΰτα κινήματα, μ’όλα ταΰτα οϋδέν ζατώρθω-
 335
σεν ώστε έπί τέλους ήναγκάσθη νά καταφυγή εις τό έπιθα-
λάσσιον φρούριον (Καστέλι). Οί δέ στρατιώται έν τω
μέσω τοΰ αναβρασμού της έξάψεώς των διηρέθησαν είς φα­
τρίας κατά τήν πατρίδα είς ήν έκαστος άνήζεν, ήτοι είς
-ουλιώτας, ς-ερεοελλαδίτας, Ήπειρώτας,Μακεδόνας, Ιωνάς,
£πτανησίους καί έφεξής. Άλλ ύπερισχύσασα ή τών Στε-
ρεολλαδιτών φατρία άπέβαλε τόν φρούραρχον ΙΙαλαμηδίου
Φωτομάραν ώς Σουλιώτην, τόν όποιον ή Κυβέρνησις είχε
διορίσει, καί είσελθόντες ούτοι είς τό φρούριον συνέ­
στησαν δωδεκαμελή έπιτροπήν, συγχειμένην άπό τόν Θ.
Γρίβαν, Γιαν. Στρατόν, Σουλτάνην, Χατζή ΙΙέτρον και λοι­
πά 8 μέλη εϊς τήν όποιαν ένεπιστεύθησαν τήν έκπλήρωσιν
τών φρουραρχικών χρεών. ‘Υπό τοιούτων λοιπόν έσωτε-
ρικών σπαραγμών καταθλιβομένη ή διοίκησις δέν ήδύνατο
χορηγή τά μέσα είς τόν Κολοκοτρώνην πρός συντήρη-
σιν στρατοπέδου. Ταϋτα δ’ έμφσίνονται άκριβέστερον έν
τή κατωτέρω έπιστολή τοΰ Ζαίμη, όστις αίτιαται τόν Κο-
Αοζοτρώνην διότι τόν άνέοειξεν είς τοιαύτην θέσιν, (διότι
διά τής ισχύος έκείνου έγεινε πρόεδρος ό Ζαίμης).
Τούτων ούτως έχόντων, τοΰ δέ Ίβραϊμη άπειλοΰντος
τήν Μάνην διά τοϋ κατωτέρω καταχωρουμένου Μπουγιουρτίου
ό Κολοκοτρώνης, διά νά προμηθευθή τροφάς, ένεκα τής στε-
ρήσεως τών όποιων οί στρατιώται έλειποτάκτουν, και διά
νά τεΟή είς κατάστασιν νά παρέξη βοήθειαν πρός τήν Μά-
νην, ήτις διά τόν σχοπόν τούτον τόν προσεχάλει, διέταξε τά
°ύω τρίτα τοΰ έν δερβενίοις στρατού ύπό τον Πλαπούταν,
θεοχαρόπουλον, II. Νοταράν καί Γενναϊον Κολοκοτρώ-
νην νά τοποθετηΟή είς Στεμνίτσαν καί’Ατσίχολον πρός τά
Ρ·ερη τής Καρυταίνης. Αυτός δέ παραλαβών τόν λοιπόν
σσρατόν μετά τοΰ ΙΙετμεζά, Δ. Μελετοπούλου, Τσιώκρη,
1 ίάτράκου καί Νικήτα μετέβη πρός τά γειτνιάζοντα τή
Μάνη μέρη τής Σπάρτης, όπου μετ' όλίγας ήμέρας συνε-
κ_?.ρωσεν άπό τάς πλησιόχωρους επαρχίας εις Οεσιν Μα-
 336
νεσι, 6 ώρας μακράν, 4000 περίπου στρατιωτών πρός βοή*
Οειαν τοΰ Αλμυρού,
Ό Ίμβραίμης έν τοσούτω άμετατρέπτως άπεφάσισε νά
εϊσβάλη είς τήν Μάνην δθεν, άφου κατέλαβε τά Δερβένια
τοΰ Αεονταρίαυ, τά όποια έξησφάλισε μέ 5000 στρατιω­
τών, μετακομίσας έκεΐσε και ίκανάς τροφάς, κατήλθεν εις
Μεσσηνίαν καί διέταξε τόν Κεχαγιάμπεην μετά 6000 πε­
ρίπου νά προσβάλη διά ξηράς τήν Βέργαν του Άλμυροΰ καί
νά είσδύση εις τήν Μάνην αύτός δε παραλαβών 1500 είσέ-
πλευσεν είς τόν στόλον του. Άλλοι αρχηγοί τής Σπάρτης
συγκέντρωσαντες 2000 Σπαρτιάτας, πρός δέ καί 800
Μεσσηνίους καί λοιπούς Πελοποννησίους, οϊτινες ειχον
καταφύγει έκεΐ μετά τών οικογενειών των πρός α­
σφάλειαν, ένθαβρυνόμενοι καί άπό τήν δύναμιν ήν είχε
συνγκεντρώσει ό Κολοκοτρώνης πλησίον, ώς έρρέθη, άντέ-
κρουσαν τήν ορμήν τοΰ έχθροΰ, δστις μετά όλιγόωρον άν-
τίστασιν ήναγκάσθη νά ύποχωρήση· έπεσον δ’ άπό μέν τούς
Τούρκους υπέρ τούς 250, άπό δέ τούς Έλληνας πολλά
ολίγοι.
Κατά τήν περίστασιν ταύτην ό Κολοκοτρώνης εδραμεν
είς βοήθειαν άπό Μάνεσι, πλήν δέν έπρόφθασεν, είς Γιανί-
τσαν μαθών τήν προ 2 ώρών λήξιν τής μάχης.
Ο δ’Ίμβραίμης μετά τοϋ έν τοΐς πλοίοις στρατού άπε-
βιβάσθη είς Δυ^όν μίαν ώραν μακράν τής Άρεοπόλεως.
Αλλά προχωρήσαντος μέχρι τίνος, οί Μανιαται, άνδρες γυ­
ναίκες καί παιδιά άθρόοι έπέπεσον κατ’ αύτοΰ καί τόν έ­
τρεψαν είς φυγήν, ώστε έ'ντρομος ήναγκάσθη νά καταφυγή
είς τά πλοΐά του, άφοΰ άπέβαλεν 70 στρατιώτας, καί ού­
τως έματαιώθη ή στρατεία αΰτη του Ίμβραίμη. Οί δέ Μα'
νιάται διά ταύτης τής νίκης άπήντησαν είς τό Μπουγιουρτί
τοΰ Ίβραίμη.
Έχ οέ τών εστρατοπεδευμίνων είς Στεμνίτσαν χαί
 337
σοίχολον οί μέν ΙΙλαπούτας καί Γενναίος οίτινες ειχον συγ­
κεντρώσει 2,500 περίπου, έτοιμάζοντο νά προσβάλωσι τούς
έν Δερβενίοις, οί δέ Κ. Νοταρας και Θεοχαράπουλος ά-
πήλθον εις τάς επαρχίας των, ίνα έφοδιασθώσιν άπό τροφάς,
νά συλλέξωσιν στρατεύματα καί νά έπανέλθωσιν.
Μετά τήν άποτυχίαν τοϋ Ίμβραΐμη είς Μάνην ό Κολο-
Χοτρώνης ένεκα τής στερήσως τών τροφών, άπό τής όποιας
πάντοτε ύπέφερεν, άπεφάσισε νά τοποθετηθή μεθ’ όλων τών
σωμάτων του είς Τσιπιανά ένθα ήούνατο και τροφάς νά
προμηθεύηταΐ άπό τάς παρακείμενα; επαρχίας Κορινθίας
καί Άργους, αϊτινες ηύπόρουν όπωσοΰν, καί μέ τήν διοι-
κησιν εύκολώτερον νά συνεννοήται, ό'Οεν' άναχωρήσας διά
τοΰτο άπό τοΰ Μάνεσι έπορεύθη είς άγιον Πέτρον, ένθα εύρε
τό τακτικόν καί άτακτον ιππικόν συμποσούμενον ύπέρ τους
170, έπί κεφαλής του όποιου ήτον ό Άλμέδας καί Χατζή
Μιχάλης· τό όποιον ή'ρχετο πρός άντάμωσίν του^ ένταυτώ
δέ πληροφορηθείς ότι οί έν Τριπόλει Τούρκοι εξέρχονται
πέριξ έκ διαλειμμάτων, διέταξε τό ιππικόν τοΰτο καί χιλίους
πεζούς ύπό τόν Νικήταν καί άλλους αρχηγούς καί ενε­
δρέυσαν είς ‘Ρίζας καί Αχούρια. Τότε δέ ήμίταγμά τι έύ-
ζωνικόν περί τούς 300 Τούρκους διευθυνθέν έκεϊσε περιέ-
πεσεν όπου ένέδρευον οί Ελληνες, οίτινες έπιπεσόντες κατ’
«ύτών πεζοί τε καί ίππεις τούς κατατρόπωσαν φονεύσαν-
πες πάντας τούς λοιπούς πλήν 10.
Τήν μάχην ταύτην μαθόντες οί έν Τριπόλει έξεστράτευ-
σαν περί τάς 2000 κατά τών‘Ελλήνων, άλλ’ άποσυρθέν -
Ίων τών λοιπών Ελλήνων εϊς τήν υπώρειαν τών Βερβαί-
Ύων όπου ήτον ό άρχηγός των Κολοκοτρώνης, έπρόοθα-
σαν μόνον τόν Νικήταν, μεΟ’ ού άντήλλαξαν πυροβολισ­
μούς τινας· οστις επομένως άνεχώρησεν άβλαβης. ’'Επεσαν
κατά τήν μάχην ταύτην 15 "Ελληνες καί 10 ίπποι. Τή ε­
παύριον δέ τό ανωτέρω ιππικόν τακτικόν τε καί άτακτον
23
338
λαβόν τήν άδειαν παρά τοϋ Κο/νοχοτρώνη άπήλθεν είς Ναόν
πλιον ινα έφοδιασθή άπό τ' άναγκαΐα καί έπιστρέψη έπο·
[ζένως όπου ό Κολοκοτρώνης εύρίσχετο.
Διά τά άνωτέρω γεγονότα ζαταχωροΰμεν τά κάτωθι
έγγραφα ώς έν πρώτοις το βουγιουρτί.
'Ιμβραίμ πασάς έλέω Θεοϋ Βαλής Κριτής καί Μορέως
καί ναύαρχος τοϋ Αιγυπτιακού στόλου.
Πρυς zcr Μπεϊζαντεν Γεώργιον Μα,υρομιγά.Ιην
Πρό του ειχον άναχωρήσωμεν άπό ενταύθα διά τό Μεσολόγ-
γιον εΐχομεν λάβει γράμματά σου ζητώντες παρ’ ημών νά σέ δο-
6η εν ράϊ μπουγιουρντί γενικώς δι’ δλην τήν οικογένειαν σου, δ­
θεν καί εύσπλαγχνία κινούμενος έλαβε τόν τόπον της ή αιτησίς σου
καί αμέσως τό ςητούμενόν σου, άφοΰ δέ έπήγον είς Μεσολόγγιον
έπληροφορήδην, οτι δ πατήρ σου, έρωτηθεί; άπό τούς σημαντικούς
τοΰ συστήματος σας, διά ποιαν αιτίαν παρεκινήθη νά ζητήση παρ’
ημών έν τοιοϋτον μπουγιουρδί, δστις καί άπεκρίθη, δτι δ τρόπος
εκείνος τάχα νά ήτον ένα είδος πολιτικής, ινα μή άφήση καί
καταπατηθή παρ’ ήμών ή πατρίς του, καθότι τότε ήτον αδύνατοί
άπό στρατεύματα, καί άπό άλλα εφόδια πολεμικά.
Όθεν διατάττεσαι αυστηρώς, άμα τοΰ λαβείν τήν παρούσαν μου,
χωρίς άναβολήν καιρού είς διορίαν ήμερων δέκα νά σηκωθής μετά
τών σημαντικών τής πατρίδος σου καί νά έλθήτε έκ συμφώνου πρόζ
ημάς, ίνα βαλθή είς άσφάλειαν ή πατρίς σου, γωρίς παντελώς νά
θέλησης καί τώρα νά μετά/ειρισθής τήν ψευδοπολιτικήν, καθότι
εις τό έξης δέν ωφελείσαι μέ αυτήν παντελώς.
‘Ημε ις δέ προλαβόντως άπεράσαμεν άπό Καλαμάταν, τό ότι
όμως δέν ει’σήλΟομεν εις τήν πατρίδα σας μή τό νομίσετε διαφ’*
Ρ£τικά, είμή εΰσπλαγχνία κινούμενος ινα μή αίχμαλωτιαθώσιν
■πατριωτισσαί σας, καθώς καί τών άλλων μερών, καί διότι σας ί’1'
χαμεν μπουγιουρδί μα; δομένον, ινα μή κηρυχθή ότι σάς εΐχομεν
ραϊ και ύστερον έξαίφνης εΐσήλθομεν εις τήν πατρίδα σας, σύ δε
έγνωρισας καλώς, δτι ήμεΐς πνέομεν φιλανθρωπίας καί οτι πόλε*
μοΰμεν συσιηματικώς μέ κανόνα:, καί κανόνας τακτικού:, ε’γνωρΐ"
 339
νμένους εις έθνη πεφωτισμένα' τάχυνον λοιπόν ώς άνωθεν είπο-
μεν τόν ερχομόν σοι» μετά τών σημαντικών τής Πατρίδος σοι».
έξ εναντίας όμως καί παρακουσης ή θέλησης νά μεταχειρισθής τήν
προτε'ραν σου πολιτικήν, άς μήν άπεράση άπό τήν ιδέαν σου, οτι
και τήν πατρίδα σου θά τήν κανωμεν ώς καί τήν Πελοπόννησον,
ειμή δέν θέλει άρησωμεν μήτε ίχνος όσπητίου καί δέεσαι έν ήμε­
ρα κρίσεως ’να δώσετε λόγον πρός τδν θεάν, δι’ οσα ήθελε δοκι­
μάσει ό αθώος λαός, ταΰτα καί ούτως ποίησον έξ άποφάσεως, καί
έβρωσο. Ττ 29 Μαίου 18 26, έκ Μεθώνης.
Ζ7ρός τόκ έχ.ΙαμπρότατοΓ χεηκό»- Αρχηγό? τωχ της Πς.Ιο-
πονήσον ανιάτων και .ίοίΛονς ίζόγονς όπ.Ιαργηγονς·
‘Η διά τών ριλογενών πατριωτών Δαρειώτου Γεωργοπουλου καί
Λοιπών «γχειριζομβνη σας έπίςτλή μας εμπερικλείει αντίγραφο? μπου-
γιουρδίου έκ Μεθώνης τοΰ Ίμβραίμ Πασά πρδςτον Μπεϊζαντέ» Γεωρ-
γάκην Μαυρομιχάλην, τδ όποιον σήμερον έλάβομεν μέ επίτηδες
ευκαιρίαν, έκρίναμεν εύλογον να σας τδ πληροφορήσωμεν και άνα-
γινώσκοντες βλέπετε τή έννοιαν του καί σκοπούς τοΰ εχθρού κατά
Σπάρτης, τής όποιας ή επικράτεια μόνη τω μένει νά καταδαμάση
καί άφανίση, λοιπόν ούτως έχόντων τών πραγμάτων, ήμεΐς μέ»
κατά τήν κοτνήν επιθυμίαν ένωθέντες στενώτατα καί άγκαλει-
σθέντες δεσμόν πατριωτικής αγάπης έκκινοΰμεν ταυ'τγ τά ώρα, διά
τήν επαρχίαν μας έκαστος διά νά στρατολογήσωμεν μέ τήν μ.εγαλει-
τέραν βίαν δλα τ<ά άρματα τής Σπάρτης μετ’ εκείνων τών Πελο-
ποννησιακών καταρυγόντων είς αύτήν, καί θέλει τοποθετηθώμεν
*ίς τδ 'Αλμυρόν, δπου βέβαια θέλει είναι τδ με'ρος διά τήν εισβολήν
τβδ έχθροΰ, ή δέ έκλαμπρότης σας λαμβάνοντες τά χρειώδη μέτρα
διά τοιοΰτον προμελετούμενον τοΰ έχθροΰ σκοπόν κατά τής Σπάρ-
τΊς, ήτις μένει τδ μόνον καταρυγιον δι’ ολους μας, καί μόνον μέ-
°°ν ν άντιπραχθή τοΰτον διά τών κοινών ενεργειών μας και έπΐ-
ΐηοείων θέσεων καί κακοτοπιών γνωστών σας τής Σπάρτης, προ-
σέ$δτε μέ άκοίμητον οφθαλμόν τά κινήματα τοΰ έχθροΰ καί κρίνετε
τ® σωτηριώδη είς τά {δικά σας κινήματα χωρίς άναβολάς καί άρ-
γητας- οί ^ηθέντες Κύριοι Δαρειώτης καί Γεωργόπουλος θέλει σάς
ομιλήσουν καί έκ στόματος τά άνήκοντα- εις τήν παρούσαν ώρα» 12
ο.ιλλομεν μέ πεζόν τδ πρωτότυπον τοΰΜπουγιουρδιου τοΰ Ίμβραίμ
23*
340
βίς αναφοράν μας πρδ τήν Σεδαστήν Διοίκησιν, ρράψαντες τά τής
εκχινήσεώς μας καϊ περιπλέον τήν έ'νωσίν μας, παρακινοΰντες αυ­
τήν νά μάς προμηθευση τά πολλά αναγκαία πολεμοφόδια χαί τρο­
φάς όμοΰ μέ δέκα πλοία πολεμικά διά νά σταθούν είς τό ’Αλμυ­
ρόν, οπού διά τοιαότην θέσιν είναι τδ μεγαλείτερον οχύρωμα καί
ή μεγαλειτέρα έμψυχωσις διά τούς στρατιώτας- διό καϊ ή έκλαμ­
πρότης σας γράψατε πρός τήν Σεβ. Διοίκησιν, τά αύτά β’.άζοντε'ς
την τήν αποστολήν των δσον τάχος.
Περιπλέον έσκέφθημεν κα! πολλά ωφέλιμον νά άποστείλητε πρός
τήν θέσιν τού ’Αλμυρού κατά τδ παρόν μέ συντομίαν εν σώμα άπό
χιλίους στρατιώτας ύπό οποίον αρχηγόν κρίνετε, ενόσω νά έλθουν
καί τά τών επαρχιών μας άρματα καί τοΰτο άς μή παραιτηθϊ, ώς
σωτήριον πράγμα, έν Σκαρδαμη'λι τή 2 Ιουνίου 1826.
Οί αδελφοί και πατριώται Νιζόλ. Χρηστέας, ΆΟανασοόλαξ
Κουμουνδουράκης, Δημητράκης Τζιγκουράκος, Διονύσιος Μούρ-
τζινος, Τζιανετάκης Γρηγοράχος, ’ΑντώνιοςΜαυρομιχάλης, Σταυ-
ριανδ.; Καπετανάκης, Πέρο; Τρουπάκης.
’Εκλαμπρότατε.
Ημείς δυνάμει τοϋ πρός ήμας γράμματος σας δέν έλείψαμεν
άπδ του νά συναγροικηθώμεν μέ τους έν ’Αλμυρό) ευρισκομένους οδι­
κούς μας Σπαρτιάτας διά νά κινηθούν ευθύς πρός βοήθειάν σας
είς εκείνην τήν θε'σιν όποΰ δ αδελφός μας στρατηγός Μικηταρας
έγραφε* ότι έςεστράτευσε δι’ δρδινίαν σας, τδ όποιον καί ήκολού
θησεν εις τήν στιγμήν" δ έδικός μας στρατηγός Γαλανής Κουμουν-
δουράκης, ανιψιός μου Μπεϊζανδές καϊ έξάδελφός μου Καπ. Πα-
ναγιωτακης Καπετανάκης, πέρνοντας μαζίτους όλους εκείνους τούς
Σπαρτιάτας όποΰ είς εκείνην τήν ώραν ήτον συναγμένοι εις ’Αλ­
μυρόν, οί όποιοι έσυμποσοΰντο όμοΰ μέ οσα άρματα Πελοποννησια-
κά ευρισκοντο εκεί, περίπου τών χιλίων πεντακοσίων, καί έκίνη-
σαν ευθύς διά τήν Σιρόκα, καϊ φθάνοντας εϊς Γαρδίκι, άπό οπο»
σά. έγραψα ζητώντας τάς οδηγίας σας, έστειλαν συγχρόνως πρός
βοήθειαν τοΰ ΙΙαπαστάθη πεντακοσίους στρατιώτας εις Κουτζου-
κουμάνην διά τού; άκροβολισμούς οπού έκαμαν μετά τών έχθρώ''·
Τώρα δέ μανθάνω, ότι εΰρίσκεσαι είς Κοΰτζοβάς, οθεν οέ έπί-
 341
τ,$εζ μέ άνθρωπόν μου σας στέλλω τήν παρούσαν μου, διά νά σας
-ρωτήσω νά μέ φανέρωσές αδελφικώς είς άπόκρισιν τους σκοπούς
τούς όποιους τρέφεις, χαί τήν άπόφαστν τήν οποίαν έχεις ν’ άκο-
λουθήσης εις τήν τρέ/ουσαν αΰτήν κρισιμωτάτην περίστασιν τής
δύστυχους πατρίδος μας, καί είς τόν ίδιον καιρόν νά μέ είπής, έάν
έχης άπόφασιν νά ένωδής μέ τά Σπαρτιατικά άρματα, χαί κάμνον-
τας κέντρο·* τή» Σπάρτη/ νά χινούμεθκ ολοι μαζί οι’ δπου ή α­
νάγκη τής πατρίδος μας προσκαλεϊ, καί τοΰτο πραγματικώς νά μοΰ
τό απόδειξης, διά νά τδ χα'μωμεν μέ τόν είς τά ενταύθα έρχομόν
σου ή τοϋ υίοϋ σας άλληλένδετα' δμοΰ μετ’ εκείνων τών άλλων ση­
μαντικών τών αρμάτων άν κρίνης εύλογον, αν δε ταϋτα δεν τά
έγκρινης εύλογον ένθυμήσου τήν ζητησιν οποΰ σου έκαμα μ.έ τον
αρχιδιάκονον καί στείλε μου μίαν διαταγήν σου διά νά ασφαλί­
σω τά αδύνατά μου είς δίονεμβασίαν.
’Αδελφέ Κολοκοτρώνη άποκρ.ίσου μου είλικοινώς καί αδελφικώς
εις όσα σέ γράφω πρός οδηγίαν μου καί μήν μέ άπεράσης μέ λό­
γους παχιούς καί χωρίς βάσίν (τό όποιον καί δέν ελπίζω), ινα συ-
ναγροικηΟώ κάγώ μέ τό ολον τής πατρίδας μου, καί μέ εκείνους,
οίτινες έγουν τήν αυτήν άπόφασιν νά συναποθάνουν με ήμας έν-
δόξως δι’ αγάπην τής φιλτάτης πατρίδος μα;- σέ ορκίζω λοιπόν εις
τό ύπέρτατον ον νά μοΰ άποκριΟής αδελφικώς και μένω.
Σκαρδαμούλα τή 8 Ιουνίου 1826. δ πατριώτης κα! αδελφός
Διονύσιος Μούρτζινος.
Άδε.Ιφε Λημητράζη, υιέ μου Γενναίε καί. .ΙοιποΙ ύπΛαρχηγοΜ
τούς άόε.Ιφούς στφ. ΘεοχαρΛπου.Ιον, Αντιστράτηγον Λά>-
ταρα,ν, τόν Κύριον Κωνστ. Γχίκα, μο.Ιονότι όέν ήζευρω αν
ήναι αύτοϋ, άσπάζομαι άόε.Ιιρικως.
Άφοΰ άνεχωρήσαμεν άπό Τουρχολέκα έκαστος δια το οΐο-
ρίσΟεν μέοος, ούτε έγώ ηύρα μέσον νά σας γράψω,' ούτε άπο
λόγου σας έλαβακανένα γράμμα, μέ τήν παρούσαν ευκαιρίαν τοΰ
έρχομοΰ κατά τά αυτόθι τών παρόντων Πμχνιωτών σάς γράφω,
οτι ήμεις άπόΤουρκολέζα έπήγαμε είς τά πισινά χωριά, έκεΐ μετε-
χ'ΐρίσΟημεν δλην τήν δυνατήν βίαν καί· εύγάλαμεν ολους
τους δπλοφόρου; αυτών, τούς οποίους ομοΰ μέ τόν στρατ.
ιά. Ιίετιμ-ζάν παρέδωσα τοΰ στρατ. Νικήτα, καί τόν έστειλα
342
είς Γεωργήτσι διά νά παρατηρ?) τά κινήματα τών εχθρών, £κε'θε^
δέ έγώ ήλθον έδώ προχθές, και άμέσως έστειλα είς τήν Νονεμβα-
σίαν τον αντιστράτηγον, τον στρατηγόν Μελετόπουλον εις Έλος
καί Λίονεμβασίαν, τόν Τσόχρην μέ τούς έδιχούς τοο είς τά πέντε
χωρία, Πραστόν, καί άγιον Πέτρον, καί τόν στρατ. Παναγ. Για-
τράκον μέ τριακοσίους είς τήν επαρχίαν Μιστρα’ ουτοι διωρίσθη-
σιν νά μεταχειρισθοΰν 3,τι βιαιότερον χαΐ αΰστηρότερον, καί
νά κάμουν χειρότερα άπό οσα ήμεΐς είς τά Πισινά χωρία, ώστε
ελπίζω είς δύο τρεις ημέρας νά τούς εύγάλω ολους έπάνω, έγώ
δέ αυρ ον άπερνώ τήν πέοα £ίζα τής επαρχίας ταύτης νά έκκινήσω
τούς οπλοφόρους της καί νά κινηθώ μέ αυτούς καί μέ τούς περι-
μενομένους δι δπου ή χρεία τό καλέοει, οι δέ έχθροί ώς έδώ μαν-
θάνομεν κατέλαβον καί δχυρόνουν τά δερβένια, καί βάνουν τροφάς
είς τά χάνια, άλλά δέν ήςεΰρομεν τό αληθινόν καί τόν σκοπόν των,
καί ίσως αύτοΰ νά έχετε καθαρωτέρας πληροφορίας, άπό λόγου
σας, ώ; εϊπον, δέν εϊχον καθόλου γράμμα νά μάθω τί κάμετε’
χαϊ μολονότι δέν αμφιβάλλω οτι σεις μέν μεταχειρισθέντες τήν
είς ταΰτα άπαιτουμένην δραστηριότητα θά έσυνάξατε όλους έν
γένει τούς Καρυτινούς, δ δέ άδελφός στρ. Θεοχα ρόπουλος κατά
τήν ύπόσχεσίν του νά άνεπλήρωσε τόν άριθμόν τών δυο χιλιάδων
Καλαβρυτινών, καί ό στρ. Χο. Σισίνης νά έφθασε μέ όλους τούς
Γαστουνιώτας καί Πυργιώτας, μ’ όλα τοΰτα σας λέγω καί διά
τής παρουση; μου νά συνάζετε όλους τού; Καρυτινούς, νά φέρη
όλους τού; Καλαβρυτινούς ό χυρ. Σωτηράκης, κα! όλους τούς
Γαστουνίους δ στρατηγός Χρύσανθος καί τούς Πυργιώτας,
ά βιάσετε τούς αδελφούς στρατηγούς Λόντον, Νοταράν, άν δέν
έ'οθισαν νά φθάσνυν μέ όλους τού; δπλοφορορους τών έπαρ-
'. <&> αύτοΰ, νά ένωθήτε ολοε χαί νά άγροικηθήτε μέ τού; ’Αρ­
καδικού;, ’Ανδριτσάνους, καί Φκναρίτας, καί νά τούς βιάζετε ώς
γνωρίζετε νά συναχθώσι χα' αΰτοί είς έν, καί να είδοποιήσητε
καταλεπτώς καί έμέ μέ τού; παρόντα; καί μέ άλλους επίτηδες
ποΰ και πώς συνάζεσθε πρός δδηγίαν μου, άλλά καί δσον τάχος
μεταχειρισθήτε αδελφοί διά τήν Θεόν κα! διά τήν αγάπην τής πα­
τρίδος έκεΐνο δπου κα! ήμεΐς έδώ, γενήτε ασυμπαθείς, βάλλετε
φωτιά, καί τζεκουρΓ στήσατε φούρκα καί παλούκι νά συναχθή
 313
$ κόσμος νά ίδωμεν τίγινόμεδα, ποίν δ έχθρός κάμει κανένα κί-
νι<μα καί μας χαλάσει κάθε σχέδιον. Τήν κατάοαν τής πατρίδος
'ά έχετε ολοι, άν δέν μεταχειριοθήτε δ, τι διά την σωτηρίαν της
άπαιτεΐται· οί αδελφοί Σπαρτιαται έκίνήθησαν καί μου γράφει δς-ρ.
Καψής δτι έπερίμενον τον Μουρτζινον είς Αλμυρόν μέ τούς λοι­
πούς, καί νά κινηθοον κατά τήν χρείαν- τούς έβίασα καί έγώ
εκείνους καί έκεϊνοι έβίασαν δλην τήν Σπάρτην καί κινεί­
σαι- ολοι αΐσθάνθησαν τόν προφανή κίνδυνον, πλήν χρειάζεται
^ραστηριότης είς τούς αρχηγού; καί σωζόμεθα" ζονοτροφίας εις αυ­
τά τά μέρη έχομεν καί δέν έχετε νά προφασισθήτε τίποτε, μά­
λιστα μανθάνω δτι σάς έστάΛνσαν καί άπό Ναύπλιον, λάβετε δύο
γράμματά σας άπό Ναύπλιον, τά όποια άνοιξα εγώ- ικεΐθεν δέν
έχομεν άλλο περίεργον, είμή δ,τι γράφουν του Γενναίου, βιά­
σατε, πάλιν λέγω, τούς στρ. Αόντον Νοταράν καί Σισίνης, άν
δέν έφθασαν νά φθάσουν μέ δλου?, ήμεΐς έδώ βγάνομεν άκόμη καί
τούς άοπλους, καί πλέον μένει νά πληροφσρηθώ τήν ιδικη'ν σας
δραστηοιότητα, πόσοι συνάζεσθε, που ευρίσκεσθε, καί δ,τι αύτό-
θεν περίεργον έχετε' άτπάζομαι έν γίνει δλου; τούς αυτόθι κα­
πεταναίους, άσπάζομαι καί ύμας, καί μένω
Τήν Η ’Ιουνίου 1S26 Μιστράς. ό άδελφός καί πατήρ
0. Κολοκοτρώνης.

’Εκλαμπρότατε γενικε αρχηγέ.

Τδ πρός έμέ σας έλαβα χθές, τά έδώ, περί τών οποίων μέ

γράφετε νά σάς πληροφορήσω ποθεν καί πώς έκινήθησαν, έξακο-
λουθοΰν νά ηναι είς τήν αύτήν κατάστασιν" καί πρώτον αίτιον
τής ένεστώσης τών πραγματάτων στάσεως, έπροηγηθη δικαιολο­
γημένη τις καθ' ένα τρόπον άντιδιάθεσις ή δυσαρέσκεια τών ς·ρα-
τιωτών κατά τών αρχηγών των, δια τό όποιον του; κατακρατούν
δίκαιόν των, άλλά προϊόντος τοΰ επιχειρήματος δίδεται υπόνοια,
°τι δέν υπάρχει άπλοΰν, ώς κατ άρχάς έφάνη, άλλ υποκρύπτει
τι μυστηοιωδέστερον καί δχι άπό μόνους στρατιώτας οργανιζο-
μενον, τό όποιον εισέτι δέν άνεκαλύψαμεν.
Εγώ απτόητος δι’δσα παριστώνται είς τήν σημερινήν σκηνήν
μίτεχειρίσθην καί μεταχειρίζομαι δσους τρόπους στοχάζο­
344
μαι συντείνοντας, ί»α καί τό ύποκρυπτόμενον άνακαλύώω, ιφ~
λαρ.ζάνΐύ'/ καί έμποοίζων παν δ,τι άν έχη κοινοβλαβές και τούς
θορύβους νά καταπαύσω, και τό έδώ στρατιωτικόν νά δια*
δέσω ώστε ν’ άφήση τάς αγοράς καί νά κινηθή κατά του εχ­
θρού’ ένήργησχ κ’ έγεινεν εκούσιος έρανος άφοΰ πρώτος έδωσα
οσα ήμπόρεσα νά οα^εισθώ άπό τόν ένα καί άλλον, καί δλα
μου τά άτια, τά συναχθέντα χρήματα πράγματα καί άτια, εί­
ναι αρκετά καί έλπίζεται κάτι νά κατορθωθή έξ αυτών- αλλά μ’
δλα ταϋτα ή κατάστασίς μας φαίνεται ουχ ήττον δεινή, καί δι’δλα
δια ανυπόφορα δοκιμάζω αποδίδω τήν αιτίαν πρός μόνον τήν έκ-
λαμπρότητά σας, διότι μέ έκαμες νά περιπλεχθώ εις τοιοϋτον κυ­
κεώνα κακών, ώστε νά πάσχω μεγάλα χωρίς τήν παραμικράν κοι-
νωοέλειαν, ένώ άν έμενα έξω βέβαια ήμποροΰσκ κάτι νά ωφελήσω,
άλλ’δ γε'γονε γέγονε, καί άς προσπαθήσωμεν νά φανώμεν έκαστος
ημών έν ώ έτάχθη λυσιτελ,ής.
Είμαι εδελπις δτι κα>. ή έκλαμπρο της Σας κάμνετε παν ο,τΐ
ή πεοίστασις απαιτεί διά νά μήν άποδειλιάσ'η ό κόσμος καί μα-
ταιωθώσι τοσαΰται θυσίαι, καί τόσαι λαμπρα: ελπίδες- είμεθα
ακόμη αδελφέ εις κατάστασιν νά έλπίσωμεν εις τά δπλα μας· ό
εχθρός άν έκατώρθωσε νά φαίνηται δυνατός, πραγματικώς δμως
υπάρχει πολύ αδύνατος άπό ήμας, δ λαός πάσχει ηθικήν καί ό'χι
φυσικήν αδυναμίαν, μεταχειρησθήτε λοιπόν δ σα συντελούν πρός
θεραπείαν τών ήθικών του παθημάτων, διά νά ήμποοέσωμεν νά
©Οάσωμεν εις τόν ου μακράν άφιστάμενον πρός δν δρον τήν σω­
τηρίαν μας· έξωθεν νεώτερόν τι τών δσα σας προε'γραψα δέν έχο­
μεν, εΐσετι άπόκρισίς άπό τόν Κάνιγγ δέν ήλθεν- μένω*
Έν Ναυπλίω 12 Ιουνίου 1826. ‘Ο αδελφός σας
Ανδρέας Ζαίμης.
Σεβαστέ pot πάτερ ταπειτως προσκυνώ.
Το άπό 1 1 τοΰ τρέχοντος σεβαστόν μου γράμμα σου έίαβο7
μετά έπί τούτου, έχάρην ούκ ολίγον τά τής υγείας σου, είδαν ε­
πομένως καί τά αύτοϋ πρακτικά σου, έν'τεδθεν σάς προσθέτω τοΰτο
οτι ό στρατηγός Σωτηράκη; Θεοχχρόπουλος εντεύθεν άνεχώρηο®
προλαβόντως κατά τάς 7 τοΰ ίδιου πρός τήν επαρχίαν του, καθώς
καί ό Λεχουρί’.ζς τήν προχθές μέ τούς ύπό τήν οδηγίαν του εις
 345
τά ιίια, 8 δέ Νοταρόπουλος έπέρασε μέ ολους τούς στρατιώτας
του χατά το Διάσελου τη; Κανδίλας, χαθώ; ήξευρείς' ό στρατ.
Κολιόπουλος είναι επάνω είς τό τμήμα του συσσωματωμένος μέ
όλους τούς Λιοδορησίους, έγώ εδώ έβγαλα χίλια καί έσφιξα είς
τήν επαρχίαν ζαί έσόναξα όλα τά άρματα τών βουνών έν γένει
περίπου τών χιλίων στρατιωτών, ζαί άκο'μτι όλο εν καταγίνομαι
νά τά συνάξω διά νά γεμίσω έως χίλια πεντακόσια άρματα καλά,
καί εως αύριον ή τό πολύ τήν μεθαυριον έκαμα άπόφασιν νά κινη­
θώ στό γελέκι, ή διά τά Τρίκορφα, επειδή καί οί έχθροί τής Τρι-
πολιτζα; εξέρχονται έως τήν Σιλίμναν διά νά ήμπορέσω δια νυ-
Χτός νά τούς πέσω επάνω καί νά τούς οερω εις συστολ,ήν και
τρόμον, χαί νά τούς βλάψω οπωσοΰν, η διά τα Δεροενια να τους
δώσω μία φωτιά, επάνω στόν ύπνον, χαί άν οί τών Δερβενίων
εχθροί δέν ήθελε κινηθούν και αύτάς δ*ά επάνω άφεόκτως θά κι­
νηθώ χατ αυτούς, διότι άπό αιχμαλώτους ώς μανθάνομεν σκο­
πεύουν νά ρίψουν κατ’ αΰιάς τάς σχπνάς των είς το Κεφαλάρη
τής Καρύιαινας· μολαταΰια έσφιξα καί σφίγγω τήν ταχίστην συ-
ναξιν τών αρμάτων, χαί εΐθε ή ευχή σου και τής πατρίδος νά ευ­
δοκιμήσουν κατά τό ποθούμενον έγραψα τοΰ κύρ Δημητράκη καί
τόν βιάζω νά φθάσνι, καί έως αύριον τόν περιμένω μέ τούς
Ακωβίτας.
13 ’Ιουνίου 1826, έχ Στεμνίτζης. Ό υιός σου
Ιωάννης Κολοκοτρώνης.

Έχ.Ιαμπρύτατε άόε.Ι^ε Γεπχε αρχηγέ ιε Θ. Κο.Ιοχο-

τρώχη, σάς άσπάζομαι άάε.Ι'ρχΰς·
Asipafja ένταΰθα κατά τήν διαταγήν σας, έπληρορορήθην από
τούς χύρ Εύθυμων κα! λοιπούς, ότι τά είς Γεωργίτσι στρατεύματα
βΛέρασαν δλα είς Καστανιά, επειδή δέ μέ ε'.παιε νά τοποθετήσω
*πόψε έχε- τό στρα'τευμα τής έπαρχίας χαί νά οδηγήσω τούς
στρατιώτας, ώστε αύριον νά ήναι έτε ιοι διά νά γ·νπ η έπιθεωρη-
°<ς του· επίτηδες σας ιδεάζω τοΰτο διά τοΰ παρόντος μου, καί άν
το έγκρίνης, διατάξετε τά είς Καστανιά στρατεύματα νά 'ϊπιρά·
σ<·υν οπισω εις Γεωργίτζι, αιά νά άκολουθήσωμεν καί ήμεΐς κατά
•ή” άποφασιν σας, νά μείνη χαί τό έοώ χωρίον ελεύθερον “'•ό
346
στρατιώτας διά νά άπεράσετε ή έκλαμπρότης σας, ώς μέ είπατε,
έγώ θέλω τραβίξει διά Καστρί, καί περιμένω νά μέ φθάση κατόπιν
ή άπόκρισίς σας, διά νά μέ ίδεάσητε τί νά ακολουθήσω, καί μένω
μέ την αδελφικήν αγάπην. ’Από Βορδόνιαν τήν 17 ’Ιουνίου 1 826.
Ό ειλικρινής αδελφός, Παναγ. Γιατράχος.
’Εκ.Ιαμπρύτατε άρχηγέ!
Την προχθές πέμπτην ερθασα ενταύθα, δπου ευρον καί τον
αρχηγόν Καλαβρύτων Κύριον Σωτήριον θεοχαρόπουλον ένεογοΰν-
τα τήν στρατολογίαν τής επαρχίας του, ή όποια καί έως αυριον
συμπληρούται- καί συναχθέντων τών στρατευμάτων θέλομεν τρα-
βιςει εμπρός, λαμβάνοντες νέας οδηγίας κατά τά γράμματά σας.
'Η χατάστασις τής στέρεας ‘Ελλάδος, καθώς καί μετά τήν έν-
τάμωσίν μας θέλω σας πληροφορήσει, μέ έοίασε νά άφήσω τό πε­
ρισσότερον μέρος τών στρατευμάτων μου περί τήν θεσιν Βοστί-
τσης· μένω μέ τό άνήχον σέβας.
ΙΙαγκράτι τήν 18 Ιουνίου 1826. Οεύπειθής τών επιταγών σας
Ανδρέας Λόντος
Προς τόχ Γετ. Κύριον Ιω. Θ. Κο.Ιοκοΐρωνη.
’Εγώ μέ μέρος τοΰ ενταύθα εύρισκομένου στρατοπέδου, ανα­
χωρώ πρός βοήθειαν τών είς ’Αλμυρόν πολεμούντων μέ τόν Ίβραιμ
αδελφών μας κατά τούς φανούς δπου μάς έ'καμον ή βάρδιες μας,
έδώ θέλει άφήσω τόν καπετάν Γεωργάχην Γιατράκον, διορίζω δέ
καί τήν γενναιότητά σου νά ζινηθήτε κατά τών έν Δερβενίοις Τούρ-
κων, όπου νά ένδυναμωθή; μέ τούς ύπό τήν οδηγίαν σου στρατιώ-
τας καί μέ τούς Λεονταρίτας, Καρυτινούς, καί Φαναρίτας, διά
νά προσέχετε μέν τά κινήματα τών κατ’ εκείνα τά μέρη περιφε­
ρόμενων εχθρών, καί νά ε’μποδίζετε τάς λεηλασίας των, νά προ-
σπαθήτε δέ μέ κάθε τρόπον νά τούς βλάψετε, ώστε νά μή δυνηθοΰν
νά περάσουν είς Κάμπον- τάς τροφάς σας θέλετε οίκονομει όπως
δόνασθε, καθώς καί μέχρι τοΰδε καί αν δυνηθώ φθάνοντας είζ
Αλμυρόν νά οικονομήσω έκεΐθεν τροφάς θέλει προφθάσω νά συστή-
σωμεν καί γενικόν ς-ρατόπεδον οπού ή χρεία το καλέσει- θέλεις μο^
γράφει συχνά τά κινήματά σου- άσπάζομαι τούς ύπό τήν έδηγίαν
σου άρχ^γβός. Μάνεσι, 23 Ιουνίου 1826.
Ό γεν. άρχ. τής Πελοποννήσου, Θ. Κολοκοτρώνης.
 347
Ε1·.οχί>τα.τε γενιχζ αρχηγέ Γΐε.Ιαπονιήσον καί Λοιποί
άδεΛγοί σάς άσπαζομ,εθα.
Ταύτη τή ώρα δραπετεόσας είς άπδ τούς εχθρούς άφίκετο έν-
τ®υθα με τά άτια του, ουτος είναι χριστιανός, οστις εύρι-
οχετο στοΰ Κοτζαμπάση τοΰ Χασταναταρή τοΰ Πασά, μας λέγει,
δτι δ Πασάς ήτον τις τά καράβια μέσα, καί μας εΐπεν, δτι ήτον
Χαί ό τουρκευσας Κύπριος μέ έτέρους χιλίους διακοσίους, τούς
οποίους άπεβίοασεν είς Δειρόν, δποίαν δμως έκβασίν έλαβεν ή άπό-
βαοίς του είς Δειρόν, αυτοί δέν ε’χον είδησιν μας διηγείται, οτι
ό Πασάς έχει σκοπόν νά δοκιμάση πάλιν διά έδώ χωρίς άλλο,
Οιότι προχθές όποΰ έγεινεν ό πόλεμος δέν ήτον ο ίδιος έδώ, μά­
λιστα μάς διηγείται, οτι θελ.ει φερει και τα καραβια του, τα δποια
ήλθον προχθές τδ έσπέρας άπό τδ ΜισήρΓ ζαεοέδες έφερον πολλούς,
στρατεύματα δμως δέν έρε’ρον, καί έχει άμετάθετον άπόφασιν διά
νά φέρη καί τά καραβιά του νά κτυπήση διά θαλάσσης μέ κανόνια
καί τότε νά όρμήστ) καί αυτός διά ξηρδς.
Λοιπόν ημείς έδώ μόλις έμείναμεν εως 1500, καί στοχαζόμεθκ
έως νά μάς προρθάσωσι καί οί άλλοι, οίτινες έπήγαν είς τά μέσα
μέρη, νά μετακαλέσητε καί ή έζοχότης σας κα! τούς λοιπούς αδελ­
φούς, ώστε ένω άρχήσϊΐ ό πόλεμος νά μάς. έλθήτε είς βοήθειαν,
καί προσμένομεν τήν ταχειαν σας άπόφασιν.
Ή μεΐς δμως έχομεν άπόφασω νά σταθώμεν μέχρι τέλους.
Οί αδελφοί σας
Γεώργ. Μαυρομιχάλης, Παναγιώτης Καπετανάκης, Γαλανής
Κιυμουνδουράκης.
Τή 26 Ιουνίου 1826, Βέργα Αλμυρού.
Πρδς τήν Σι6. διοικητικήν επιτροπήν.
Μέ προλαβοΰσας μου πρός τήν Διοίκησιν ειδοποιούσα τοΰ Ιππι­
κού τοΰ τε τακτικού καί άτα'κτου τήν κατάστασιν, οτι μετά δευ-
τεραν μάχην έμειναν χωρίς πε'ταλα τά περισσότερα άλογά του, καί
έζήτησα νά σταλθώσι δι’αυτό χίλια πέταλλα κα! δέκα χιλιάδες
χαρφιά’ δδεν επειδή αυτά δέν έστάλησαν κα! τά άλογα δέν ήσαν
Είί κατάστασιν διά νά έκστρατεύσουν, έδωσα τήν άδειαν «περνώντας
εντεύθεν εις τούς αρχηγούς αύτοΰ νά εισέλθωσι νά φροντίωσΐ δι
αλτ«, καί νά έξε'λθωσι τήν άλλην ήμέραν άλλ, αυτοί καί μετ αϋ-
 348
τούς είσελθοντες και ολοι οί ιππείς «ίσέτι δέν έξήλθον' καί πιρι
τοΰ τακτικού πληροφορούμαι, oxt διατάτχεται νά άκολουθήση τόν
συνταγματάρχην Φαβιέρον, τό δέ άτακτον ετοιμάζεται νά έκστρα-
τεύση' Σ. Διοίκησις, μικροί άκροβολισμοί αυτού τοΰ ιππικού μετά
τών εχθρών προχθές, ήταν προμηνυματα, καί ελπίδες μεγάλαι
ακολούθων λαμπρών νικών' όταν τό τακτικόν άπέλθη ε’ς τήν στε­
ριάν "Ελλάδα και το άτακτον μείνη είς τήν Πελοπόννησον, τότε
άμφότερα γίνονται άχρηστα' ή ανάγκη έπί τοΰ παρόντος είναι με-
γαλειτέρα εις τήν Πελοπόννησον διά ταϋτα παρακαλεΐται ή Σ.
Διοίκησις νά ήθελε διατάςη είς τό τακτικόν νά έξέλθη μετά τού
άτακτου νά κινηθώμεν εναντίον τοΰ έχθροϋ' τά άλογα είναι ικανά
διά πόλεμον καί τά τού εχθρού δέν έχουν καμμίαν σύγκρισιν με
αυτά, καί άν ό κύρ συνταγματάρχης προφασιολογηθή, δτι δέν είναι
είς κατάστασιν, είναι ανίσχυραν τό διζαιολόγημά του' άριθμεΐται
χρόνος άφότου έσυστήθη αυτό τό Ιππικόν καί μόλις έδόΟη περί-
στασις νά πολεμήση μίαν φοράν, ένώ εκείνα του έχθροϋ πολεμούν
καί τρέχουν άκαταπαύστως, καί μόλα ταϋτα πάλιν είναι είς κατά­
στασήν νά πολεμούν, εις τό εναντίον δέ εμελλεν νά το πάθωμεν
ώί τήν παροιμίαν τοΰ θέρους τοΰ Παπά, δέν άμφιβάλλω όμως,
δτι ή Διοίκησις γνωρίζουσα, καθώς καί έγώ τήν ανάγκην τού νά
έκστρατεύση, καί αύτο θέλει τό υποχρεώσει νά κινηθή όσον τάχος,
καί θέλει εφοδιάσει άμφότερα μ’ δλα τά αναγκαία' των, διό μενών
μέ αυτήν τήν ελπίδα ειδοποιώ τήν Διοίκησιν, δτι αύριον άναχω-
ροΰμεν εντεύθεν διά τά Τζιπιανά, νά συγκοοτήσωμεν έκεΐ τό γενι­
κόν μας στρατόπεδον, καί νά άκολουθήσωμεν, καθώς τά κινήματα
του έχθροϋ μας υπαγορεύσουν' δθεν άς βιάση ή Διοίκησις τό τα­
κτικόν νά έξέλθη οσον τα'χος νά μέ συνακολουθήση' καί μένω εΰσε-
βάς-ως. 30 Ιουνίου 182G. 'Ο Πατριώτης
Θ. Κολοκοτρώνης.

Εν σελιδι 1 94 ό συγγραφεύς αναφέρει τά εξής.

«Πάλιν δέ αρχή ’Ιουλίου έστράτευσεν ό Ήγεμών τώνπο·
«λεμιων έπί τήν Τρίπολιν, καί, εν διαστήματι τεσσάρων μή'
»νών, διέπραξε φοβέρας λεηλασίας είς δλας τάς πε'ριξ έπαρ-
»χίας τής Γορτυνίας, τής Κυνουρίας, τής Λαζεδαίμονος,
 349
«?τΐ δ'έπεχείρησε και νέαν έπί τήν Μάνην έφοδον επίσης ά_
"ΐϊοκρουσθεΐσαν. Τελευταΐον τή 2 Νοεμβρίου έπανήλθεν αύ-
®θΐς ό Ίμβαίμης είς Μεθώνην διά νά διαχειμάση αύτόθι, ναι
»μέν ή φθορά τήν οποίαν έπήγαγεν είς τήν Πελοπόννησον,
'’μάλιστα κατά τήν δευτέραν εκστρατείαν του, ήτον άκατα-
"λόγιστος- άλλά, έκτος τών φρουρίωγ τά όποια κατεΐχεν?
"Ουδεμιάς σπιθαμής κύριος οέν έγένετο, ουδέ εν χωρίον
"υπετάχΟη είς αύτόν. Οί καρτερικοί τής Χερσονήσου κά­
τοικοι, άμα άκούοντες τόν πολέμιον έπερχόμενον κατέφευ-
>·γον μέ τάς οικογένειας καί τήν κινητήν περιουσίαν των εις
"σπήλαια δυσπρόσιτα, είς Μοναστήρια, είς Πυργους-οί ο έ_
»χΟροέ άγωνιζόμενοι έκ διαλειμμάτων νά έκπορθήσωσι τά ό-
χχυρώματα ταΰτα, ώς επί τό πλεΐστον άπετύγχανον. Άφ’
"ετέρου όΠελοποννησιακός στρατός άπέφυγε τάς έκ τοΰ συ-
«στάδην μάχας- άλλ’ οι γενναίοι καί ακαταπόνητοι υποστρά­
τηγοι τοϋ Θεοδώρου Κολοκοτρώνου, ό Νικήτας, ό Δημ.
"Πλαπούτας, ό’Ιωάννης Κολοκοτρώνης, δέν έπαυον έπικεί-
"μενοι είςτά πλευρά, είς τά νώτα τοϋ Ίμβραίμ ΙΙασά φο-
«νευοντες πάντα στρατιώτην, όστις έπί μικρόν έμαχρύνετο,
«άπό τοΰ σώματος, διακόπτοντες τήν μεταξύ τών φρουρίων
«συγκοινωνίαν καί κυριεύοντες τάς τροφάς καί τ’ άλλα εφόδια»
‘Η έχτεΟεΐσα κατάστασις τών στρατευμάτων έντός τοϋ
Ναυπλίου έποοχώοει έπί τό χείριστον. ‘Η δέ κυβέρνησις ή-
τιάτο περί τούτου τούς οπλαρχηγούς - ούτοι δέ περιεφρόνουν
τήν κυβέρνησιν, διότι ούτε ύλικώς έσήμαινεν ούτε ήθικώς-
χαί πλεΐστοι άπεφάσισαν νά ένωθοΰν μετά τοΰ Κολοχοτρώ-
νη πρός τό συμφέρον, ίνα βοηθώνται άμοιβαίως είς τήνσυγ-
*6»τρωσιν τών στρατευμάτων έν τε τή Στερεά ‘Ελλάδι καί
τή Πελοποννήσω πρός έπιτυχεστεραν άντίχρουσιν του έ-
Χ,θροϋ. ΙΙρός τοΰτο δέ έπεφόρτισαν τόν Καραϊσκάκην και
Ι^αβέλαν οϊτινες διεκοίνωσαν τάς βαέψεις των πρός τόν Κο-
άοκοτρώνην οιά τής κατωτέρω καταχωρουμένης επιστολής
 350
των. ζΟ Κολοκοτρώνης δέ λαβών τήν έπιστολήν ταύτΌ^
ζατήλθεν είς ‘Άργος, ένθα ήλθον καί οί οπλαρχηγοί
συνεδέθη μετ’ αύτών ενόρκως. Τούτου δ’ ενεχα καί διότι
διερρήχθησαν μεταξύ των οίΝοταραϊοι Παναγιωτάκης καί
Ιωάννης, έξ ων τόν μέν Ίωάννην έπροστάτευεν ό Ζαίμης
ώς συγγενή του, τόν δέ Παναγιωτάκην ό Κολοκοτρώνης,
συμπαθών ύπέρ αύτοΰ καί διότι τά 2| 3 τής επαρχία»
ύπερασπίζοντο αυτόν, έγεννήθη δυσαρέσκεια μεταξύ τοΰ
Κολοκοτρώνη καί τοΰ Ζαϊμη.
Μετά τήν αποτυχίαν του εις Μάνην, ό Ίμβραϊμης μετά
15000 έξεστράτευσεν εις Δερβένια, καί έκεϊθεν έφαπλώθη
είς τήν πεδιάδα τής Καρυταίνης, ότε προχωρήσας έπολιόρ-
κησε τάπερί τήν Καρύταιναν Σπήλαια έν οίς ειχον άσφα-
λίσθή ’Ελληνες. Άλλ’ οί πρός άπόκρουσιν τών έν Δερβενίοιζ
έχθρών έν Καρυαΐς τοποθετημένοι, ώς ΐρρέθη, Πλαπούτας,
Δ. Δελιγιάννης καί Γενναίος μετά 2500, ώρμησαν κατ’
αύτών καί τούς έτρεψαν είς φυγήν, φονεύσαντες 27. ένω
έκ τών‘ΕΙ,λήνων έπληγώθησαν 3. Έκεϊθεν δέ ό Ίμβραϊμης
διελθών τήν πεδιάδα Λεονταρίου άφίχθηείς Τρίπολιν. Άλλ’
οί "Ελληνες δέν έπαυσαν παρακολουθοΰντες καί φονεύοντες
δι’ ένεδρων έκ τών ύπ’ αυτόν.
Άναπαυθείς δ’ έπί τινας ημέρας είς Τρίπολιν, τη 22 ές-ρά-
τευσε πρός τήν Κόρινθον. Άλλ’ άποκρουσθείς, κατά
τήν κάτωθεν τοΰ Νοταρά έπιστολήν" έπανήλθεν έκεϊθεν
καί έξεστράτευσεν αυθις κατά τής Καρυταίνης, είσβα-
λών έκεϊσε άπό δύω μέρη διά τε τοΰ Λεβειδίου, δτε είσήλθεν
είς Βυτίναν, καί διά τής Άλωνισταίνης. Άλλ’ είς τό Διάσε-
λον τής Άλωνισταίνης ευρεθείς κατά τύχην ό Γενναίος καί Δ.
Δελιγιάννης μετά 1500, έκτύπησαν τούς Τούρκους, χαίάνε*
χαιτισαν τήν πορείαν των" μετ’ ολίγον δμως ίδόντες τό είί
Βυτίναν ό'πισθέν των έτε|Λν σώμα τών Τούρκων, άπεσύρθησαν
εις τινα όχυράν θέσιν ήμίσειαν ώραν μακράν οί δ’ έν Άλώ-
 351

'νισταίν'/] Τούρκοι ένωθε'ντες μετά τών έν Βυτίνη δέν έχι·

■νήΟησαν εναντίον τών ‘Ελλήνων, άλλ’ έτράπησαν πρός τό
Βαλτεσινίκον, δπου έλεηλάτησάν τινα μέρη. Άλλ’ άποχρου-
σθέντες άπό τών‘Ελλήνων, οίτινες είχον δχυρωθή εις τά
Σπήλαια και Μοναστήρια έπέστρεψαν άπρακτοι είς Τριιτο-
λιν. Κατ’ αύ τή» τήν εισβολήν έφονεύθησαν εχθροί ύπέρ τούς
80 καί ’Ελληνες 15.

Έχ.Ιαμπρότατε Γενικέ Λργηγί

Καθώς πρός τον Χρύσανθον έγράψατε νά κινηθή διά τής Καρυ-
ταίνης τό στρατιίπεδον, ούτως έγραψα καί έγω, καί ενω ήτον έτοι­
μος νά έκστρατευση έπληροφορηθη με βεβαιότητα, οτι οι εν Πα-
τραις έχθροί θά έλθουν εις Γαστούνην, καί ούτως έμεινε μετά δύο
ημέρας τότε όπου έπληροφορηθη ήλθε ό Δελαχμέτης άπό ΙΙάτρας
μέ 200 ίππεΐς έως τοΰ Καρδιακαύτη, κα! μή δντες έκεΐχριστια­
νοί δέν έκαμεν ούδεμίαν βλάβην, έπειτα έπήγεν είς τό Νεοχώρ{
τής Γλαρέντζας καί ήχμαλώτισαν 8 ψυχάς γυναίκας καί παιδία’
ό Χρύσανθος ήτον εις τήν Παλιόπολιν, ό δέ Μιχάλης εις τό Χλου-
μούτζι, έτριξαν άμφότεροι κατ’ αυτών, πλήν δνιες ιππείς οί έχ-
χροί έφυγαν, έστειλαν λοιπόν με'ρος στρατιώτας χαί έπιασαν τήν
Δροσελήν, χαί ένώ άπερνουσαν οί εχθροί τους έκτύπησαν, πόσοι έφο-
νεύθησαν κα! έπληγώθησαν, δέν ήήεόρομεν, άπό διάφορα Ίονικά
έπληροφορήθησαν, οτι έφονεύθησαν 12 εχθροί, καθώς καί δ ίδιος
Δελαχμέτης, τοΰτο σήμερον τό ε’ιτληροφορήθν,μεν μέ βεβαιότητα
άπό ένα Κωνσταντινοπολίτην άδελφόν τοΰ δούλου τοΰ Καλαμογ-
δάρτου, δστις έφυγεν άπό τά έν Πάτραις εχθρικά πλοία κα! ήτον
παρών είς τήν θέσιν του όπου τόν έθαψαν μέ πομπήν, ταϋτα τά
αίτια τόν έμπόδισαν έως ήδη, πλήν τώρα τοϋ γράφω καί θέλει ξε­
κινήσει οσον τό όγληγωρότερον.

Απόψε έσυνάχθημεν κα! αί δυο έπιτροπα! και συσκεφθέντες περί

'ής ησυχίας τής ΙΙελοποννήοου, έκρίθη εύλογον νά σοϋ γράψωμεν
να έλθης είς τήν Άρειαν, καί έκεΐ νά έλθη ό Ζα'ί'μης, Πετοόμπεης,
Δελιγιάννης, ΙΙχ/οΰτζος Νοταρας και ό Αρτης ΙΙοροόριος νά δμι"
λ'^ετ;· όθεν αδελφέ καί άν είσαι ό Κολοκοτρώνης νά κάμης x4’;
352

ί[ς τοιαυτην κατάτ >.σιν.

Έπροβληδη να χοποΰν χαί είς τήν Πελοπόννασον τέσσαρες πεν-
τε χιλιάδες λουφέδες ·.’ •·0ε·.ι··πι χαΐ άλλα κουραφεςαλα. διά τοΰτο

διά τρεις μ,Ϋίνρις, διότι τούτου μή γινομένου τά όσπήτια τών ό.τλαρ

έμεινα πτωχός, άλλο νέον δέν έχαμεν, ειμή οτι ετοιμάζεται χαί
ό Άλιτζερίνικος στόλος, τά δέ λοιπά αύριον σοΰ γίνονται γνω­
στά, καί μένω μ’ ίλην εκείνην τήν αγάπην.
'Εν Ναυπλίω τή 29 'Ιουλίου 1826. Ό αδελφός σου
Τή 2 ώρα τής νυκτός. Γεώργιος Σισίνης.
•ΰτατε άηγηγε
Είναι άνάγκη κα1. ανάγκη μεγάλη διά την προσωπικήν μας άν-
τάμωσιν, νά ένώσωμεν τά συμφέροντα τής πατρίδος, καί νά τι-
μήσωμεν τά άρματα, επειδή δέν έχομ^ν τόν καιρόν όπου να σου
έκτανθοϋμεν τά πάντα είς πλάτος τά πληροφορεΐσΘε άπό τό γρα’μ-
μα του Κόντε Μεταξα, ετούτο μόνον σέ λέμαι χωρίς αναβολήν
καιρού νά έλΟής εις τό Άστρος ή Άργος στε'λοντάς μας προτήτερα
διά νά έλθοΰμεν χαΐ ήμεΐς νά δμιλήσωμεν τά δέοντα1 αυτό σας
παρακαλοΰμεν νά μή βάλετε στιγμήν εις τήν μέσην, ότι δέν επι­
δέχεται άργητα. μένομεν.
Τή 26 ’Ιουνίου, έν Ναυπλίω 1826. Οί αδελφοί σας
Κίτζος Τζαβέλας, Καραϊσκάκης καί λοιποί ‘Ρουμελιώται πέρα
καί πέρα·’’)
Έχ.Ιαμπξκίτατε γεη.Άε άρ2>Π'£·
Έλαβον ήδη τό πρός τήν Διοίχησιν γράμμα σας, και ειδον οσα
Ιν αύτώ αναφέρετε, περί τών αιτιών όπου παρεκίνησαν τήν είς
Άργος έλευσίν σας, ελπίζω ό πρός τήν πατρίδα ζήλος σας καί ή
φρονησις σας νά συντελέσουν είς τήν κατάπαυσιν τών έν Ναυ-
πλίω τρεχόντων ολέθριων επιχειρήσεων καί είθε, έντοσούτω σπεύδω
νά σας είπω, ότι στοχάζομαι καλόν νά μή πάρετε μέρος εως
χδήτε κατά βάθος τά πράγματα, αυτή είναι ή γνώμη μου, ί
 353
έκλαμπρότης σας κρίνετε πάλιν τό συμφερώτερον χαί άχολουθή-
«ατε- νεώτερόν τι δέν εϊχον νά σα; ειδοποιήσω χαί μένω'
Είδοποίησόν με πότε θά άνταμώσωμεν.
1826 ’Ιουλίου ά. Ό αδελφός σας,· Άνδρέας Ζαίμης.
Προς τόκ 'Ε κΛαριπρότατοτ πρόεδρον Α. Ζαιριην.
“Ελαβον τδ αδελφικόν σας χαί ε?δον τά έν αύτω' ή ένταΰθα a<pt-
ζίς μου δέν άπέβλεψε ποτέ εις τδ νά λάβω μέρος τινδς, άλλά νά
συντελέσω είς τήν ενωσιν τών διεστώτων, καί νά βιάσω προσωπι-
»ώς τήν ταχεΐαν Εκστρατείαν τών μή έκστρατευομε'νων Επαρχιών,
καθώς άφοΰ έβίασα τάς λοιπά; ήδη καταγίνομαι δραστηρίως και
εις εκείνην τοΰ “Αργους, καί άφοΰ οσον τάχος φέρω αυτήν εις
έχβίασιν ή απορεί νά εΰκολυνθή κα! ή προσωπική μας άντάμωσις.
Έν Άρνει 2 Ιουλίου 1826. Θ. Κολοκοτρώνης.
Σεβαστέ ροί Πάτερ ιΊΐκώς προσκυνώ.
Καί προχθές κοινώς μετά τοϋ θείου μου Κολιοπούλου, καί κυ­
ρίου Δημητρα'κη Δελεγιάννη άπδ ταις Καρυαΐς σας έγρα’φαμεν τά
καθ’ ήμας, ακολούθως σάς έγραφον καί εγώ μέ έ'ιερόν μου, δτι οί
Εχθροί έχαμον τήν εισβολήν των είς τής Καρύταινας τδν κα'μπον
ΐήν ίδιαν ήμε'ραν· λοιπόν δλην εκείνην τήν ημέραν καϊ νύκτα και
°λην τήν ήμέραν χθές ήρχοντο ολο εν στρατεύματα είς τδν κάμπον
τής Καρύταινα;, έκεΐ έρριψα» τάς σκηνας των ευθυς, και ετεντω-
σαν είς δλον τδν κάμπον, ήμεΐς δέ ευρισκόμενοι είς τάς θέσεις Κα­
ρυαΐς, δ θείος μου Κολιόπουλος κύρ Δημητράκης και εγώ είχαμεν
τάς φυλαχάς μας δωρισμένα; καί έβήγλιζον τά κινήματα τοΰ έ-
χθροΰ, οί δποΐοι χθές πρωί έφθασαν, δ αριθμός των δλος σχεδόν
(κε'σα είς τήν Καρυταιναν καί τδ ιππικόν καί τό πεζικόν τους, ήμεΐς
βλέποντες τοΰιο έκίνήθημεν πανστρατιά εναντίον των, φθοίνον-
λοιπόν, βλε'ποντες, δτι ό σκοπός αύτών ήχον διά νά εμφωλεύ­
σουν έχει χαί νά βίύουν τάς σκηνάς εις Κεφαλα'ρι και επομένως ν’
αρχίσουννά λεηλαχοΰν τούς τόπους τούτους, καίένώήτον φθασμένος
6Ιί τήν Καρύχαιναν ήρχΐσαν καί έπολεμοϋσαν τούς έν τή τρύπα
ευρισκομένους Καρυτινούς, έπέσαμεν έπί ποδός τούτων οί Έλληνες
Μ·Ε μεγάλην προθυμίαν καί ενθουσιασμόν, ώστε ενεχα τούτου έτροε—
πησαν είς φυγήν οι εχθροί χωρίς νά έπιμείνουν ν’ άλλαξωμεν του-
24
354
φέκι παντελώς· οί Έλληνες γ^υρυώμενοε τους έπεσαν στο άχνάρί
χαί τούς έπήγαν ζάτω είς τόν κά-ιπον κυνηγώντας, δπον πόσην
φρίκην καί συστολήν έλαβαν οί εχθρό: είναι άπερίγραπτον ήμείς
άπ έκεΐ έκάμαμεν σχέδιον μέ τόν στρατηγόν Κολιόπουλον καί μέ
κύρ Δημητράκη, δ μέν θεΐός μου έπέρασεν είς Άτζίχολον, δ δέ κύρ
Δημητράχης καί έγώ έφθάσαμεν ένταΰθα σήμερον· πλήν έπειδή οί
εχθροί ευρισκόμενοι τώρα εις τόν κάμπον Καρύταινας καί έπόμενα,
όπου πολλοί έκ τών επαρχιωτών μας έχοντας τα?ς φαμελιαΐς των
εις έκεϊνα τά μέρη σώησίον άνεχώρησαν διά νά μή σκλαβωθούν αί
φαμελιαί των, ώστε έγώ έμεινα μέ στρατιώτας δκτακοσίους τόν
αριθμόν, καί περιμένομεν νά ίδωμεν τί κινήματα θά κάμουν οί
έχθροί. Έκ τών Καλαβρυτινών καμμίαν προκοπήν δέν βλε'πομεν,
καθά έκ τοΰ έσωκλιίσιου θέλεις πληροφ.-ρηθής.................................
5 Ιουλίου 1826 έκ Στΐμνίτζης δ υίάς σας
’Ιωάννης θ. Κολοκοτρώνης.
' Εχ.ΐσιιπζόΐιίτε Γει-tXF. Αρχηγέ }
’Από χθές μ’ επίτηδες ταχυδρόμον σέ ιδέαζα περί πάντων
καθώς καί περί τών κινημάτων τοΰ έχθροϋ, επαναλαμβάνω πάλιν
νά σας τά εξιστορήσω, μήν ήςευροντας άν οα; ήλθε τό χθεσινόν
μον' δ έχθρδς εύρίσκετο εω; χθές εξαπλωμένος άπό Λεο-τάοι εως
Φραγκόβρυσιν κιτά τά μέρη τής Καρόταινας, Χαί έδώθεν εως
Μπάρα καί εως Μάρδίκια, τά όποια πληροφορούμαι άπό βάρ­
διες καί άπδ ανθρώπους , δπου έστειλα καί παρατηρούν τά
κίνημα ά του, έστειλα καί έκαμαν καί χωσιάς είς διάφορα μέρη
καί έσκότωσαν αρκετού; καί έπηραν άρματα, ά*·θγα και άλλα λά·
φνρα Κρητικοί σκλάβοι ελευθερώνονται καθημερινώς, ώστε έωί
τώρα εύρίσχονται νεοφερμένοι περί τούς δέκα εδώ είς τό στρατό­
πεδό- μας, "χθές δέ έξεκίνησα ανθρώπους μου καί έπήγαν καί κα-
τεπκτησαν τόν τόπον, οί 5 ποιοι τό βράδι έκοιμήθησαν είς τό Λεον-
ταρι· μάς πληροφορούν βιβαίως δτι δ εχθρός έτραβίχθη άπό δλον
τόν κάμπον τοΰ Λεονταρίου καί τώρα εΰρίσκεται άπό Σαπολιίβαδί
εως Γριπ=λ·.τζαν εξαπλωμένος· ήμεΐς ώς περιττόν νά καθήμεθ*
έδώ ώς μή οϋσης ανάγκης άπιφασίσααεν αυρ ον νά περάσωμεν ε<ζ
τά αυτόθι1 προσμένομεν δέ δδηγίας σας καθ’όδόν, Γα μάς πΡ0'
φθίση έδώ, διατάττοντε'ς μας ώς γνωρίζεις ν’ άχολουθήσωμεν άπδ
 353
'Ρίράς ίχομεν έλλειψιν, ώστε χθές ζαί σήμερον τό στράτευμα είναι
θίχω; ταί-ι καί ζώμεν μέ κρέας.......................... ε . . .
Έν Αογκανίζω τήν 14 ’Ιουλίου 1826.
Γ. Γιατράκος.
'ΕκΙπιιτ^όϊατΙ γη-ικε Ά<·χηγ&> xifte θ. Κο'-Ιοκοτρώχη.
Ταυτη τή στιγμή έλαβον τήν από 22 τοΰ ήδη διαταγήν σου
έν f) βλε'πω νά μοί λε'γης, ότι άροϋ 5έν ήδυνήθην νά στείλω τροίας
τών είς Καρύταίνα ϊδιχών μου, άλλ. ούτε δύναμαι νά στείλω, νά
γράψω διά νά άπέράσωσι κιί εκείνοι έύ'ώ είς τό Διάσελου Κανδύ-
λας, οϊτινες δι’ άδειας τοΰ αδελφού Καπ. Γενναίου έφθασαν εν­
ταύθα, έπειδή υστερούντο μεγάλα»; άπό τροράς. Περί τών έχθρι-
*ών κινημάτων σέ είδοποώ, oct πρός τάς I1) του τρέχοντος η<θον
υπέρ τάς δύω ήαισυ χιλ. έχθροί εί: Κα«δτ,λα., οι:ΐ·.ες ίζομον
ευθύς τό κίνημά των ήμεΐς δέ μή άναβάλλοντες καιρόν, τούς
έκτυπη'σαμεν, δαοίως καί οί έν Μοναστήρι, κα' έτσι τού; έπιστρί-
ψαμεν, καί τό έσπερος έτρποθετήΟησκν είς τό κεραίάρι ούτου
τοΰ χωρίου· πρός τάς 20 άμα πρωί'ις, έ- ω ήλπ ζον νά έ'.θουν
έπάνω μας, αίφνης καί άνελπίστως μανθάνω παρά τών κα-
ραουλίων, ότι οί έχθροί εισχώρησαν κατά τόν κάμπον Φονεως, έ.-ώ
δέ ευθύς είς τό γελέκι μεθ όλων τώ» συντρόφων μου ίτρεξα, διά
νά ήμπορεσω νά τούς βλάψω, ή νά έλευθερωσω καν τού; αδυνά­
τους, αυτοί όμως άφοΰ έκαυσαν ενα ίσπήτιο* είς Καλύβια, καί
τόν πύργον Μεσιαννου, καί άροϋ έλεηλάτησαν παν τό προστυχον
έτραβίχθησαν είς Γκιόζα, ζαί έπρόφθασα μόνον μερικούς ιππείς,
•τούς έχτύπησα», έθανατώσαυε» τριΐς, τούς όποιους έπήραν οί ίδιο',
δμοίως χαί δύω άτια, κοί έτζι έλευθερώσαμεν τόσους αδυνάτους,
οΐτς-ες έτινδΰνευον παρά τών έχθρών, καί πρός το διιλινόν έτρα-
δίχθησαν άπό Γκ όζσ, καί έτοποθττήθνσαν είς ‘Αγαλομπέτε· α,έγώ
°έ τό έσπέρας έμεινα είς Διάτελον Καστανιάς, στοχαζόμενος,
ότι καί αύθις θά έλθουν κατά Φονιά, τήν δέ τετάρτην άνατείλαντος
"°ΰ ήλιου βεόαιοΰμαι παρά τών χαραουλίων, δτι έτέρα κολόίνα ύπέρ
τ^ζ 3 χιλιάδας εχθρών έτίρασα» άπό'Αρμενίαν καί εβθασαν έως
Φρουσύ-αν, Τάτζη,'-\γιονΐκόλα, Μπουγιάτι, Σχ, τεινήν, καί πληοίο»
τοΰ Φαρί, άρ.ϋ χαί αύτοί έ·ανσαν, ήχμαλώτισαγ έλ*ηλάτησ«ν,
έτραβίχΟησαν εύθύς εις Φρουσίνα χωρίς νά προφθάσωμεν είς τά έπι-
24*
3 56
πεδα τής σκοτεινής πάσης, τ·ην πέμπτην έπήβα τούς καβελαραίουζ
μου καί έπήγα έως εις τήν Φρουσίνα, αυτοί δμως άνεχώρησαν διά
Τριπολιτζάν εύθύς, καθώς κα! οί εις ’Αγαλοπμέτανα, ετζι λοεπον
άνέβην πάλιν μεθ’ όλων τών συντρόφων εις ταμπούρια τοϋΔιασέ-
λου............................................................................................................
Τήν 24 ’Ιουλίου άπδ Διάσελον Κανδύλας.
δ τών έπιταγών σας ευπειθής Παναγιώτης Νοταράς.
’Εκλαμπρότατε στρατηγέ Κπλοχοτρώτη καί yl.hare άόελφόΐ
’Εγώ μόλις έφθασα ένταΰθα ώμίλησα τοΰ X. Μιχάλη πολλά,
τδν ύπεσχεθην έκ μέρους σου καί περισσότερα ώς ώμιλήσαμεν
καί ώς ή περίστασις απαιτεί, τε'λος πάντων μοί ϋπεσχέθη, δπ σή­
μερον ετοιμάζεται καί αΰριον έρχεται είς άντάμωσίν σου μέ τους
καββελαραίους· δ Φαβιέρος ζητεί τήν ταχτικήν καθβελαρίαν νά
υπάγη πρδς αύτδν, διό κάμνω έντονον, άλλά δικαιολογημένη* ανα­
φοράν πρδς τήν Διοίκησιν παριστάνων τήν άναπόφευκτον ανάγκην
νά διαμείνη υπό τήν δδηγίαν σου ένταΰθα.
Οί Σουλιώται δέν {συμφώνησαν νά υπάγουν είς Ύδραν, καί διά
τοΰτο άπεφάσισαν νά εδγουν μέ τά στρατεύματα των εις τήν Πε­
λοπόννησον, σκοπεύουν νά πιέσουν τήν θε’σιν τών Τζιπιανών ίδοίι
λοιπόν περίστασις χωρίς νά ένθυμηθής τά παρελθόντα νά γράψτ^ς
πρδς αυτόν όσα υπαγορεύει ή περίστασις διά νά τους φιλοτίμησης
περισσότερον, έξόχως δέ εις τδν Κίτζσν γράψε γράμμα ιδιαίτερον
καθώς καί είς τδν Λάμπρον Βε'ϊχον, ύποσχέθη τι πρδς αυτόν ειλικρινή
αδελφότητα καί ώφελείας, τάς" δποίας επιθυμούν, κα! τιμάς δσας
θέλουν, είπέ τε'λος πάντων πρδς τους υστέρους ότι θέλεις νά κάμης
μετ’ αύτών μίαν υπαρξιν καί εν σπήτι· κρίνω περιττόν νά σοί είπω
περισσότερα, διότι γνωρίζω πόσον ήξεΰρεις νά ώφελήσαι άπδ τας
περιστάσεις· σοί προσθέτω, ότι είς τό γράμμα τδ κοινόν οπού θά
γράψης πρδς αυτόν νά κάμης νά ύπογραφθοΰν ό Γιατράκος καί Νι­
κήτας· έντοσούτω δμως κρίνω άναγκαΐον νά κινηθής διά νά προ-
καταλαβης τήν θέσιν τών Τζιπιανών, οπού τόν γράφω πώς τδν
περ’μένεις, περ! τοΰ κινήματος τούτου θέλεις άναφερθή καί πρδς
τήν Διοίκησιν διά νά έπιταχύνη τήν έξοδον τής χαββελαρίας .

Τήν 28 Ιουλίου 1826 έν Ναυπλίω.

ό ειλικρινής φίλος Σας ’Ανδρέας Μιταςάί·
 357

δπου εΐνεκατϊάκια μέ τούς Τούρκους.

νοντάς σας τήν κατάστασιν τί; δυσχερέστατης πατρίδος μας, τής

στεριάς ‘Ελλάδος, λοιπόν δ άνθρωπό; μου ακόμη <^έν έπέστρεψεν
άπό αύτοϋ, διά νά ΐδώ τήν άπόχρισίν σας καί ευοίσχομαι είς ίκραν
ανησυχίαν, δθεν καί διά τοϋ πατρός μου πάλιν δέν λείπω νά σας
ειδοποιήσω, δτε τά πράγματα εδώ τρέχουν είς τό $ιθν καί ήμεϊς
προσμένομεν τήν βοήθειαν τοΰ Θεού καί τοΰ έθνους διά νά κάμω-
μεν χρέος μας, διά τοΰτο παρακαλώ νά μέ φανερώσητε τά αΰ-
τόθεν καί νά μέ δδηγήσητε μέ δληντήν αλήθειαν, συμβουλεύοντας
με πώς νά φερθώμεν, μήν στοχασθής αδελφέ μου δτι άλλαξα
γνώμην, παρά νά ήξευρης, δτι είμαι εκείνος ό πατριώτης δπου μέ
έγνώρισες πρό καιροΰ ζαί κανένας μήν είπή, διι πλανώμεθα εις τά
προσωρινά γελάσματα τών εχθρών, διότι ό Σαφάκας δέν χάνει
τόσους αγώνας, καί θυσίας, δπου διά τήν γλυκυτάτην πατρίδα
έκαμεν, καλλίτερο/ προκρίνει τόν θάνατον, μά τί νά κάμω αδελφέ
οπού ύποφε'ρω τόσους πειρασμούς, διά νά μήν χάσωμεν τόσους
χριστιανούς, δπου εόρίσκονται μέ πατριωτισμόν κα! μή δυνάμενοι
σήμερον νά χαταφύγουν είς τά αυτόθι, μάλιστα έχω και τόσα αρ-
ματα δπου μέ άκολουθοΰν καί ακονίζουν τάς μαχαίρας των διά
τούς έχθρούς, προσμένοντες τόν καιρόν. Γέροντά μου, οσας γλώσ­
σας δπου ακούεις κα! μελετούν τήν κατηγορίαν μας δλας νά τάς
απαντάς καινά τούς πληροφορή;, ήξευροντας τδν πατριωτισμόν μου-
πρός τοΰτοις σάς λέγω τήν γνώμην μου, καί νά μοί άποκριΟήτε
οσον τό συντομώτερον, δτι άν καταλαμβάνετε, δει είναι καμμία
ελπίς διά νά έλευθερωθή δ έδώ τόπος δπου έπεσεν είς τόν ζυγόν,
έγώ υποφέρω δλα τά βάσανα καί τούς πειρασμούς, διά νά επιτύχω
^ιά μέσου δυνάμεων νά κάμω θυσίας καί νά άγωνίσθώ καθώς καί
“ρότερον, εϊ^έ καί καταλαμβάνετε, δτι δέν ύπάρχει καμμία ελπίς,
’άς παρακαλώ νά μοί άναγγείλητε δλην τήν αλήθειαν, καί άμέ-
σ*>»ς νά ευρώ καιρόν, ν’ άπεράσω τά αΰτόθεν, μέ δσους πιστούς πα-
τρίωτα; μέ ακολουθήσουν, έν τοσούτω καί μένω μέ δλον τό άδελ-
 358,
' ■ )
/Αφοΰ ό Κολοκοτρώνης, ώς ε'ρρέθη, κατέβη είς Αργοί
και συνεπεία τοΰ συνδέσμου, τόν όποιον συνήψε μετά τών
οπλαρχηγών τής 'Ρούμελης, άνέμενε τά έν Ναυπλίω εύρι-
σκόμενα στρατεύματα ν’ άναχωρήσωσιν, άλλα μέν διά τήν
'Ρούμελην, άλλα δέ διά "ά Τσιπιανά, έν οί; καί τό τακτικόν
καί άτακτον ιππικόν^έγραψε πρός τούς οπλαρχηγούς έν
γένει τής Πελοπόννησού1 ω,α συγκεντρωθώσιν είς Τσιπιανά
πρός καταρτισμόν γενικοΰ τίνος στρατοπέδου. Άλλ’ ό Ζαί­
μης καί τινα μέλη τής Διοικητικής επιτροπής, δυσαρεστη-
Οέντες διά τήν ενωσιν τών οπλαρχηγών τής Ρούμελης μετά
τοΰ ΚολοΧοτρώνου ήρχίσαν ν άντενεργώσι κατ’ αύτούςΚαί
πρώτον μέν ό Ζαίμης διέταξε τό τακτικόν ιππικόν ν’ άπέλθη
είς Μέθενα ένθα ήτον ό Φαβιέρος, ενώ τοιαύτη άνάγκη δέν
ύπήρχε/ δεύτερον^διά ν’ άποσπάση τόν Καραϊσκάκην άπό
τόν Κολοκοτρώνην έπρότεινεν εις τήνΔιοικητικήν επιτροπήν
νά δίορισθή ουτος άρχηγός τών έκτος τοΰ Ίσθμοΰ όπλων.
Τά δέ μέλη τής Διοικητικής επιτροπής έν άγνοια τών
ιδιαιτέρων σκοπών του Ζαίμη, παρεδέχθησαν τήν προ'τασιν
ταύτην, καί δικαίως, διότι ό Καραϊσκάκης ήτον ό ικανότερος
τών άλλων άρχηγών. Ό δέ Καραϊσκάκης έδέχθη μέν τήν
Αρχηγίαν, άλλ’, έναντίον τών προσδοκιών τοΰ Ζαίμη,έμεινεν
άναπόσπαστος άπό τόν Κολοκοτρώνην, καί μάλιστα μέχρι
του θανάτου του διατηρήσας τήνύπόσχεσίν του,ώς τοΰτο άπο
τάς ίδιας έπιστολάς του έμφαίνεται, ιδίως δ’ έξ έκείνης
τοΰ Κωλέτου τής 16 Αύγούστου. Τρίτον ϋπεσχέθη πρός
τούς λοιπούς καί μάλιστα είς τούς ίίπ-ιροσουλιώτας νά
εξοικονόμηση τούς μισθούς των έκ τής σταφίδος τής Κό­
ρινθου καί Βοστίτσης διά νά άποσπάση καί τούτους άπό
τοΰ μετά τοΰ Κολοκοτρώνη συνδέσμου, ένω αί πρόσοδοι
αύται ειχον παραχωρηθή πρός χρήσιν έν γένει τών έν ένερ-
γεία στρατευμάτων. "Οτι δέ ό Ζαίμης παραχώρησε τάς προ­
σόδους είς τούς οπλαρχηγούς, οί'τινες ήθελαν συντελέσεί
&ίς τούς ιδιαιτέρους σκοπούς του, ζαί ό'χι είς τούς άγωνι-
 359
ζομένους διά τό χάινή τής πατρίδος' συμφέρον χαί έκ τής
έννοιας τής άπό 19 Αύγούστου κατωτέρω χαταχωρουμένης
διαταγής τής Διοικήσεως άποδεικνύιται, και άπο τήν έπο-
μένην περικοπήν τής άπό 20 7βρίου 1826 επιστολής
τοΰ Καραϊσκάκη, ήτις εύρίσχεται είς τά άρχεια τής Κνς
βερνήσεως.
Επομένως κατώρθωσε νά οιορισθή έπιτροπτ τριμελής
έπί κεφαλής τών έν Ναυπλίω στρατευμάτων μή Πελοπον­
νησίων ύπέρ τάς 3000, συγκείμενη άπ’ αύτόν τόν Ζαίμην,
Μαυρομιχάλην καί Άναγ. Δελιγιάννην, εναντίον του Νό­
μου' διότι ή Συνέλευσις είς σύνολον τών έπιτροπευόντων
ανέθεσε τήν Διοικησιν τών πραγμάτων δέν έπετρέπετο δμως
αύτοΐς νά έκλέγωσι άλλας έπιτροπάς πρός διοικησιν τοϋ
στρατού,ώς τοΰτο έκφράζεται καί ό Καραϊσκάκης αύτός είς
τήν κατωτέρω επιστολήν του τής 12 Αύγούστου.
Ή επιτροπή δ’ αύτη παραλαβοΰσα τόν ^ηθέντα στρατόν
μετέβη είς Κόρινθον ινα ήσυχάση δήθεν μετά τοΰ Κο-
λοκοτρώνη τήν έμφύλιον £ήξιν τών Ν'οταραίων. Άλλά
ό πραγματικός σκοπός της ήτο να συγκέντρωση στρα-
τόπεοον άπό μή ΙΙελοποννητίων, έν ω προσλαμβάνοντες
τόν Λόντον καί’Ι. Νοταράν ν άντιπράξωσι πρός τον Κολοκο-
τρώνην ταΰτα πληροφορηθείς ό Κολοκοτρώνης άπό τάς
κάτωθεν, τοϋ Δελιγιάννη τήν άπό 31 ’Ιουλίου καί Μεταξά
άπό 2 Αύγούστου έπιστολάς, παρέλαβε τό ύπό τόν Χατζή
Μιχάλη ιππικόν καί μετέβη είς Καστανιάν πρός τ άκρα τής
Κορίνθου, ένθα ήτο και ό II. Νοταράς μετά 700’ είδοποιή-
σας συγχρόνως τόν Ιΐλαπούταν καί Γενναϊον, οϊτινες έτο-
ποθετήθησαν μετά 2000 είς Κανδύλαν, δύω ώρας μακράν
τής Καστανιάς. ’Επίσης εγραψε πρός τόν ϊισίνην, Β. Πετ
Ρ·εζάν, Χρίστόπουλον, Κανελόπουλον, Μελετόπουλον, Κανέ­
λαν Δελιγιάννην, Κουμάναίους καί Παπασταθόπουλον, νά
φθάσωσιν,οϊτινες μετά ταΰτα ήλθον φέροντες 3500. Είδσ-
πο,ησε πρδς τούτοις καί τόν σύντροφόν του Καραΐσκάχην,
 360
δστις τοΰ άπήντήσε διά της κάτωθεν τής 1 3 Αύγούστοι»
άπό ’Ελευσίνα επιστολής του.
Άλλ ή Διοίκησις ένόησε τό λάθος της, διορίσασα τόν
Ζαίμην καί λοιπούς, ινα συμβιβάσωσι τά πράγματα τής Κό­
ρινθου, διότι οδτοι άντι ώφελείας έπέφερον βλάβην, καί έ-
γραψεν είς τόν Ζαί'μην τό κατωτέρω έγγραφόν της· καί με­
τά ταϋτα τόν προσεκάλεσε καί επανήλθε τήν 21 Αύγου­
στου είς τήν θέσιν του· χαί τοιουτοτρόπως απαλλαχθείς ό
Κολοκοτρώνης άπό τοιαϋτα προσκόμματα έ^βιψε τήν προ­
σοχήν του πρός τήν άντικρουσιν τοϋ έχθροϋ είς τε τήν Πε­
λοπόννησον καί τήν Χέρσον Ελλάδα.
’Ιδού καί τ’ άνωτέρω μνημονευθέντα καί λοιπά έγγραφα
περί τών περιστατικών τούτων.
^Έζοχύτατε και συνετζ αρχηγέ ΚοΛοκοτρώνη]

Χθές μ’ έφθασαν άπό τόν άδελφόν Καραΐσκάχην τά περικλειό­

μενα, τά όποια χαί έφρόντισα να σας διευθύνω.
Παρατηρείτε βέβαια τάς προτάσεις του, τήν έζπλήρωσιν τών
όποιων δέν «<ρεερονεε, είμή είς τήν πατριωτικήν μεταξύ σα; ένωσιν,
και τά αισθήματα, τά όποια πάντοτε δεικνύετε εις τοιαότας κρί­
σιμου; περιστάσεις.
Μ’ όλονότι γνωρίζετε παρ’ άλλον ή έξοχότης σας πόσον αυτή
ή αδελφική χαί αμοιβαία βοήθεια συντείνει βέβαια είς τόν σκοπόν
τής ειλικρίνειας σας, ένώ γνωρίζω, δτι ή μόνη βάσις τής αδελφική;
αυτή; ένώσεώς σα; δέν είναι είμή ή κοινή τοΰ έθνους ωφε'λεια,
κρίνω χρέος μου καί έγώ μόλον τοΰτο νά σας παραζαλίσω, διά νά
ίνδώσηιε εις τάς πατριωτικά; του ταυτας προσκλήσεις, καί όσα
άρχήτερα σά; υπαγορεύει ή φρόνησές σας, δ πατριωτισμός καί
αυτό τό αίσθημα τής φιλίας σας νά τόν προφθάσετε είς τά ζητή­
ματα του, αά μόνα μέσα είς τήν ευτυχή εζβασιν τών γενναίων
επιχειρημάτων σας, ώ; περιττόν δέν εκτείνομαι περισσότερον καί
νγίαινοιτε.
έν Ναυπλίω τήν 16 Αύγουστου 1826.
ό πατριώτης καί αδελφός ’Ιωάννης Κωλίΐης/^
 3S1
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Προς τόν ’Εζοχώτατον Γενικόν 'Αρχηγόν Κύριαν
Θ. Κο.Ιοκοτρώνην!
’Έλαβεν ή Διοίχησις τή» άπό 11 Αύγουστου αναφοράν Σας χαί
παρετήρησε τά έ,διαλαμβανόμενα. Μέ μεγάλην της δυσαρέσκειαν
βλέπει τάς άναφυομένας εναντίον τών ευχών χαί ελπίδων της δυ­
σκολίας είς τήν έξομάλυνσι» τών ταραχών.
"Οσον περί τής χρήσεως τών εθνικών προσόδων ·ίής Πελοπόν­
νησου χαί ή Διοίχησις είναι σύμφωνο; μέ τά περί τούτου φρόνημα
τής έξοχότητός σας, ζαί πριν άκόμη λάβη τήν άνω είρημένην
αναφοράν σας είχε κοινοποιήσει τά φρόνημά της και εις τόν ε’κλαμ-
πρότατον πρόεδρον Κύριον ’Ανδρέαν Ζαίμην κα! προς τους αρχη­
γούς τών ήπειροσουλιωτικών σωμάτων.
‘Η Διοίχησις έχει βάσι» τήν εις τάς 6 'Ιουλίου γενομένην συμ­
φωνίαν χατά τήν γενικήν αναφοράν όλων τών άπλαργηγών καί
τής έξοχότητός σα; κα! μάλιστα τά Γ. αύτής άρθρον, καί κατά
τούτο επιμένει’ ώστε ολα τά εθνικά εισοδήματα τής Πελοπόννησου
νά διανεμηθώσι χατ’ αναλογίαν είς δλον τό έν ένεργεία στρατιω­
τικόν. Τοΰτο είναι χαί δίκαιον χαΐ συμφέρον, κα! χαμμία μετα­
βολή δέν ανέχεται ή Διοίχησις νά γίνη είς τήν ρηθεισαν συμφωνίαν.
Τότε μόνον ήθελε συγχατατεθή είς τά νά τήν μεταβάλη, όταν ή
κοινή θέλησις όλων τών άπλαρχηγών απαίτηση τήν μεταβολήν
ταύτην καί ή κοινή θέλησις έγγυηθή ένταυτω καί μέ κοινήν ανα­
φοράν υπογεγραμμένην απαράλλακτα άπο δλους τούς αύτούς οπλαρ­
χηγούς όμοΰ καί άπά τήν εξοχότητά σας ώς ή ρηθεΐσα τών 6
Ιουλίου άναφορά.
έν Ναυπλίω τ$ί 13 Αύγουστου 1826.
Απόσπασμα επιστολής τοΰ Καραϊσκάκη προς τον Κολοκοτρώνην.

Γενναιότατε άόεΛφέ.
Εμαθα, δτι έγειναν μερικά! μεταβολαί είς τά σύστημα τής
Διοικήσεως αηδείς· δέν ήξεύρω άν είς τόν καιρόν, εις τόν όποιον
έτρεπε νά λάβη τό Διοικητικόν μορφήν σταθερωτέραν καί εύϋπο-
ληπτοτεραν ήτον δίκαιον νά πέσωμεν άπά τήν Σκύλλαν είς τήν Χ«-
ροδδΐν χχι Λπ0^ ήγενναιότης σου έσ.άθης αδιάφορος, ί χ(*ν
362
δεν μέ ιδεάζεις’ δλβς ό ζένος κόσμος μέ ανοικτά μάτια βλέπετ
πώς καί ποιοι διοικούν τους Έλληνας’ διότι άπό μόνην τήν σοφή*
καί προσαρμοσμένης διοίχησιν χρέμαται ή ευτυχία της ‘Ελλάδος’
άδικον λοιπόν είναι ήμε'ς οί ‘Έλληνες ν’ άδιαφορώμεν είς τδ πώς
χαΐ ποιοι θά μας διοικούν.
Μέ έπίτηδις πεζόν σέ σιέλλω τδ παρδν, προσμένω την Καβελ-
λαρίαν, περιμε'νω καί άπσκρισ.’νσου είς οσα σέ γράφω, έγώ δέ μένω
τή 12 Χύγούστου 182G έν Έλευσΐνι.
όλος πρόθυμος δ ειλικρινής φίλος σου Καραϊσκάκη^)
’Εχ-Ιημπρότατε άόε.ίγε ΚυΛοχοτίιώνη !
Χθές ε’πισιρε'φων άπδ Άριαν ένταΰθα, παρ’ έλπίδα ευρον τδν
θάνατον τοΰ δυστυχοΰς καί άδικορονευμ.ένου Κωνσταντίνου Ζτφει-
ροπούλου, καί ένω έγώ ύπηγον εις τδ λείψανον αύτοΰ τοϋ δυστυ­
χούς, οί συνδιοικηταί μου κάμΌντες συνέλευσιν μετά τινων μελών
της ά'λλης επιτροπές, έφρύαξαν δ τε Ζαίμης, Πουτοόρης, και άλλοι
ενάντιον ήμών τών δυω, καί μάλιστα έμοΰ, λίγοντες δτι έγώ δέν
σα; άφησα νά συγκατανεύσητε νά έκστρατεύση δ Ζαίμης, καί άπει-
λοΰντές με πολυειδώς, άλλοι οτι πρέπει νά μέ περιορίσωσι, καί
άλλοι νά μέ άποκηρύξωσιν, άλλοι δέ ότι έγώ είμαι πρωταίτιος
όπου δέν σέ άφίνω νά υπάκουης εις τά όσα δ Ζαΐμης θε'λε·, τέλος
άλλοι άπδ φόβον καί άλλοι κατά χάριν άπδ τά μέλη, συνήνεσαν
νά έκστρατεύση δ Ζαίμης.
Σήμερον παρευρέθην και έγώ είς τήν συνέλευσιν, ώμίλησα πά­
λιν έντόνως, άλλ’ εις μάτην, αύτοϊ όμως έκαμον τάς διαταγάς τής
έκστρατείας του, μέ είπον νά υπογράψω καί έγώ, άλλά δέν τδ
έδέχθην προβάνων, on αύτήν τήν έκστρατείαν τοΰ Ζ-,ίμη μέ τδ
νά τήν φρονώ επιβουλήν, ώς καί είναι τωόντι, καί μέ τδ ν’ απο­
βλέπω νά προ&ενήση μεγάλας ταραχάς είς τήν Πελοπόννησον, καί
νά ψη τήν ΰπόληψιν τοΰ γενικού άρχηγοΰ, έγώ δέν υπογράφω^
προκρίνω νά πάθω μόρια παρά νά βλσφθή ή Πελοπόννησος και
ταραχθή, και νά πέση ή ύπόληψις τοϋ Κολοχοτρώ»η· κα! δ,τι άγα-
παιε κάμετε. Βλέποντες τοΰτο, μέ έβαλον ιδιαιτέρως μερικά μέλη
χαί μέ ώμίλησαν να συγκατανεύσω, τούς άπελογήθην χαί αύτών
παρομοίως, καί ακόμη περισσότερα· χαί ούτως άνεχώρησα,
ύποφέρων τοιαΰτα παράνομα καί παράλογα επιχειρήματα- δέν θε-
 363
λει παύσω κα' τοΰ λοιπού ν' ακολουθώ τδ έργον μου οιά χαριν τής
Πατρίδος καί τις αδελφότητος.
'Εφερον τόν Πελοπίδαν άμίσιοζ καί τόν Φώιην διά νά τδν ευ-
γάλω νά σας γράψη καί νά σας εϊπή διά στόματος, άλλ’ ό Φώιης
μέ είπεν, ότι εμποδίζεται σήμερον νά ελθτ) καί αύριον μετά τό
γεύμα’ δ δέ Πελοπίδας, ότι δέν ειχεν άνθρωπον σίγουρον διό έπ’
αύτω τούτω έρχεται ό παρών γραμματικός, δστις θέλει σάς είπή
εκτεταμένος περί πάντων, είς τοΰ όποιου τά λεγάμενα νά δώσητε
πίστιν καθ’ δλην την έκτασιν’ αύτοϋ τά επιχειρήματα δέν πρέπει
νά σ’ έξιππάσουν, ταράζουν,ή δειλιάσουν’ άλλα χαθώ; είσαι εκείνος
δ Κολοκοτρώνης καί μέ τήν συνήθη σου γενναιοψυχιαν καί σύνεσιν
νά μετάχειρισθής τά πράγματα, άντικρουων καί αναιρώ/ τών εναν­
τίων τάς ίνεργείας, νά κατορθώσης δ,\α δσα άφορώσι πρό; όφελος
τής Πατρίδος καί τής ύπολήψεώς μας, χωρίς υπόνοιαν καμμίαν ή
δειλίαν παραμικρόν μένω εντούτοις περιμένων συνεχώς νά μέ
είδοποιήτε περί πάντων αύριον ή μεθ αύριον εξέρχεται ό Ζαίμη;
μετά τών Σουλιωτών καί "Αγιος "Αρτης.
τή 31 Ιουλίου 1826 Ναύπλιον.
δ αδελφός ’Αναγνώστης Δελιγιάννης.
Έκ.ίαιιττράνατε Στρατηγέ χαί φίΐτατε άάε.ίφε Κο.Ιοχοτρώτη.
Ό Φώτης θέλει σά; είπει, όσα διά ζώσης τδν ώμίλησα, τά
όποια δέν έμβαίνουν είς τδ χαρτί, μ ολον τοΰτο χρεωστώ νά σας
σηριιώσω τινα αναγκαία. Τρία μέλη έκ τής Διοικητικής επιτροπής
όμοΰ μέ εν εκείνης τής Συνελεύσεως εξέρχονται πρδς κατάπαυσιν
τών εμφυλίων ταραχώ/, φέροντες μεθ’ ίαυτών καί τά Ήπειρβσου-
λώτικα στρατεύματα έπί σκοπώ νά συγκροτήσουν στρατόπεδο/,
σνυπακουόμενοι καί μετά τών Πελοπαννησίων οπλαρχηγών

τή 2 Αύγουστου 1826 έν Ναυπλίω.

δ ειλικρινής φίλος σας ’Ανδρέας Μεταξας.
Στρατηγοί χαι ίάε.Ιτροί ΪΥιχήτ'α Σταιιατε.Ιό.χον.Ιε
Ληα. Π.Ια.χούια, Ίω. Κο.Ιύχοταώτη, Λημ. Τζόχρη
χαί JoixoL.
Καί προχθές σας έγράψαμεν, τά όποια έως τότε ετρεξαν, κα-
®ω, και σας έδιάζαμβν καί διά τδν τάχιστον έρχομόν σας, άλλ
εως ήδη οέν έλαδομεν περί όλων αυτών πληροφορίαν σας’ ε’πειδή
364
όμως χαί τά πράγματα έκώρωσαν μόλον τούτο χαί ό Κύριος Ζαϊ·
μης έξεφώνησεν, δσα κεχρυμμένος ενεργούσε καί ενεργεί’ διά τοΰτο

ρόν δέν έχομεν, καί είς τήν εύχαιρίαν αυτήν λαμβάνουν οί ενάν­
τιοι καιρόν διά νά λάβουν εί, όσα εϋρίσκονται εις Βοστί-
τζαν καί Κόρινθον καί ήμεΐς μένομεν είς εντροπήν καί ζημίαν.
Περί όλων τούτων σας γράφει καί ό εκλαμπρότατος Γ. αρχηγός
δλην τήν αλήθειαν, καί περιττόν νά σάς εί’πωμιν καί ήμεΐς τό
ίδιον, έκεΐνο όμως οπού θά συντέλεση είς ολα τά κινήματα μας,
καί δπου θά διαφεντέψη τόν χαρακτήρα μας καί τά δίκαια τής πα­
τρίδος είναι ο τάχιστος ερχομός σας, καί ακολουθήσατε ώς αρ­
κετοί, διό καί μένομεν άσπάζοντές σας.
Τή 17 Αΰγούστου 1826. Γκοόρα. Οί άδελφοί καί Πατριώται
Κανέλος Δελιγιάννης, Χρύσανθος Σισίνης, Βασίλειος Πετμεζας,
Δημ·/ίτρκ>ς Μελετόπουλοί, ’Αναγνώστης Δ. Παπασταθόπουλος,
Δημήττριος Κανελόπουλοί, Δημ. Χρυσαντωνόπουλος, Νικόλαος
Ο.’κονομίδης.
Έζοχύτατε άιίε^έ ΚοΛοχοτρώχη !
Έγώ γράφω πρός τήν Σεβαστήν Διοίκησιν διά νά έβγάλη τόν ς·ρα·
τηγόν Ίωάννην Νοταραν έζω καί τότε μένεις περίεργος τών πραγ­
μάτων, καί όπως ειδής έτζι κα! μου γράφεις με άπόφασιν, και θέ­
λει καταφθάσω μέ δσα στρατεύματα έχω διά νά μήν άφή
τούς εχθρούς τής πατρίδος νά επιτύχουν τόν σκοπόν τους’ έμενα
έςευρέ με, καθώς καί υπεσχέθημεν ό εις του άλλου, άχώριστον ά-
δελφόνσου καί διά τό ονομάσου καί τών συμφερόντων τής πατρί­
δος, προτιμώ νά χύσω καί αυτήν τήν ρανίδα τοΰ αίματός μου, διότι
ένω σοΰ έδωσα τον λόγον τής τιμής μου πρέπει ν’ άποθάνω απάνω
είς αυτόν’ πληροφορείσαι δέ διεξοδικώς άπό τό γράμμα πρός τόν
Ό αδελφός σου
Ίήν 13 Αύγούστου 1826, έν Έλευσΐν.. Καραϊσκάκης.
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Πρός τοος έχ-Ιαμπροτάτους Πρόεδρον και Λοιπά όύω piJtrf τήζ
διοικητικής επιτροπής και μέ.1ος τής επιτροπής τής
ΣοτεΛνόσενς
Ένώ άνυπομίνως έπερίμενεν ή Διοίχησις νά ιδη πραγματιχώς
 365
άποπληρωμένον χατά τά γραφόμενα σας τον σκοπόν της αποστο­
λής σας, τήν τελείαν ό'ηλ. έξομάλυνσιν τών διατρεχουσών ταραχών
χαί στάσεων ιΐς τήν επαρχίαν τής Κορίνθου, εναντίον δλων τών
ευχών κα! έλπίδων της, βλέπει ήδη μέ άνέχφραστον δυσαρέσκειαν
Χαί λύπην, δτι 5χι μόνον δέν έπαυσαν εΐσέτι αι ^ηθεισαι ταραχαΐ,
άλλά έξ έναντίας τδ χαχδν δλονέν έξαπλοϋται, χαί ή πυρκαιά τών
στάσεων πολλαπλασιάζεται.
Μέ δίκαιον λόγον λοιπόν ή Διοίκησις δέν ήμπορεΐ άλλο νά συμ-
■περάναρ έχτούτου, παρά δτι τά πραγματικά σας είναι ολως διόλου
έναντία εις τά γραφόμενα οας. Κύριοι δ, κόσμος δλως χαταοοα,
κοινή άγανάκτησις κα! γογγυσμός δ.ηγέρθη εις όλων τάς καρδίας"
κα! άπό Συραν καί άλλα μέρη πληροφορουμεθα, πόσον χαί έςωτε-
ριχώς αΰταί α! εμφύλιοι στάσεις κατετάραξαν ολα τα πνεύματα,
Συλλογισδήτε λοιπόν όποια φριχτότατα χαΐ ολέθρια έπακόλουδα
Θέλει επισύρει εις τήν παρούσαν χρισιμωτάτην περίστασιν ή ρήξις
τοΰ έπαπειλουμένου εμφυλίου πολέμου" ή Διοίκησις ούτε ειχεν ούτε
ήδύνατο νά λάβη άλλα προσφυέστερα μέτρα διά τήν κατάπαυσιν τών
άναφυεισών ταραχών, παρά άποστέλλουσα τήν εκλαμπρότητα σας,
ώς έχοντας δλην τήν άπαιτουμένην επιρροήν και δυναμιν είς τά
διάφορα μέρη. Καί διά νά εξομαλύνετε καί ίφησυχάσετε τά
πράγματα δέν έχρειάζετο, ειμή μόνον έκ συμφώνου μετά τοϋ Γ.
άρχηγοΰ" ή Διοίκησις απαιτεί" έπιμόνως άπδ την εκλαμπρότητα σας
ώς κα! άπδ τδν Γ. αρχηγόν νά ένεργη'σετε δραστηρίως νά κατορ­
θώσετε τήν ταχίστην κατάπαυσιν τών ταραχών τής Κορίνδου χα!
νά στρέψετε έπομένως τήν προσοχήν σας είς τήν σύστασίν τών
κατά τών εχθρών στρατοπέδων, άλλ’ εάν ε’ξ έναντίας δέν έξομα-
λυνδώσι τά πράγματα τοΰτο είναι έναργεστάτη άπόδειξις τοϋ δτι
δεν θέλετε’ τά αυτά γράφονται σήμερον καί πρδς τδν Γ. άρχηγο'ν.
Ναύπλιον τήν 16 Αύγουστου 1826. Ό αντιπρόεδρος
Δ. Τζαμαδδς, Γ. Σισί^ης, A. X. ’Αναργύρου, Π. Δ. Δημη-
’’ρακόπουλος, Σπ. Τρικοόπης, Ί. Βλάχος, Κ. Ζώτος.
Προς τηκ Σζβ. Πιοιχητιχήν ιπιτροπην τής ΕΛ.Ιάδος.

Βλέπω τού; στρατιώτας άγαναχτισμένους καί μέ 2χι τήν

αναγχ®ίαν άπόφασιν τοΰ νά κάμωσι μίαν γενικήν έκ τοΰ συσταδην
366
μάγην μετά τοΰ έχδροΰ, διότι τίύς λείπουν ολα τά ά<αγζα’«, δ
γειμών ΐφθ*σ« χαΐ δέν έχουν cuts κά» μίαν ζάπαν, κα! διότι ί'
μαβον, ότι άλλα ο-ρατιΰματα, απρακτούν τα έλαβον γρηαατα καί
αύτοί αζόμ?.νοι δέν έλαβον.................. Ο εόπειβής ΓΙα ρΐώιη;>
2.0 7β ρ'ου 1826, Γει. στρατόπεδ-.ν Ελιυσΐν,ζ. Καραϊικάκηζ·
Εις τοιαύτην κατάστασιν εύρίσκοντο τά πράγματα με-
ταξύ τών ’Αρχηγών Ελλήνων, δτε ό Ίβραϊμης περί τάς
άρχάς Αύγούστου άπό Τρίπολιν είσέβαλεν εις τήν επαρχίαν
Κυνουριας ζαί κατήλθεν είςΆστρος. Τότε δ’ ευρισκόμενος
έκεΐσε ό Ζαφειρόπουλός (ό καί 'Ακουρος επονομαζόμενος)
ώχυρώθη είς τό έκεΐ Καστράκι πρός άντικρουσιν τοΰ έχ­
θροϋ, είδοποιήσας συγχρόνως τόν Νικήταν ζαί Τσιώκρην
διαμένοντας είς Μύλους, οίτινες έπρόφθχσαν ζαί είσήλθον
■είς τό Καστράκι πρός ένίσνυσίν του- έπομένως άφίχδη καί
ό Μεταξας μετά τοϋ 'Επτανησιακού σώματος συγκειμένου
άπό 200, ώςε συνεσωματώθησαν υπέρ τούς 1300’ ό εχθρός
δμως δέν έζίνήθη κατά τών ‘Ελλήνων, άλλ’ίστατο πέριξ
παρατηρών απλώς τά γινόμενα. Ό δέ Κολοκοτρώνης τάς
κινήσεις ταύτας τών πολεμίων μαθών, διέταξε διά τοΰ κά­
τωθεν καταχωρουμένου άπό 5 Αύγούστου έγγραφου του,
τούς Πλαπούταν, Γενναϊον, καί ’Αποστολήν Κολοκοτρώνην
νά δράμωσινείς βοήθειαν τών έν’Αστρει· ούτοιδ’άμα τή πα­
ραλαβή τής διαταγής άνεχώρησαν πρός τόν σκοπόν αυτόν
έκεΐ' άλλο εχθρός μόλις ειχεν άναχωρήσει έκεΐθεν πρός τήν
επαρχίαν Αακεδαίμονος,δτε έφθασαν οί κατωτέρω, τότε δ ένω-
θέντεςμετά τών λοιπών παρηζολούθησαν αυτόν, έκτος τοΰ
Ζαφειροπούλου καί Μεταξά είς Καστράκι, δτε κατά τήν 19
Αύγούς-ου, μέχρι Μπασαρά συγχρουομένης τής εμπροσθο­
φυλακής των μετά τής οπισθοφυλακής τών Τούρκων, έφο-
νεύΟησαν καί έζωγρήθησαν αρκετοί έκ τών εχθρών. Τή
δέ 10 έκτύπησαν σώμά τι έχθρχκόν άπό 1500 συγκείμε­
νον, έξ ων έφόνευσαν καί έ^,ώγρησαν περί τούς 200,
ένώ έκ τών ‘Ελλήνων έφονεόθησαν ζαί έπληγώθσσαν 6.
 367
έπισης τή αύτή ήμερα εκτός τής μάχης ταύτης, οι ’Α,ντώ-
*ης Κ,ολ.οκοτρώνης καί ΙΙαπαδημήτρις άπό Χρυσοβίτσι μετά
τίνων Γορτυνίων καί άλλων έντοπίων ένεδρεύοντες πλη­
σίον τής Βουρλιδς έφόνευσαν ύπέρ τούς 60 Τούρκους, κυρι-
εύσβντες χαί πλήθος ζώων. 'Επομένως ό Ίβραίμης έκτυ-
πήθη είς διάφορα μέρη πορευόμενος είς τήν Ιπάρτην, ώς
ένδιαλαμβάνει ή κάτωθεν επιστολή τοΰ Γιατράκου. I ότε δ’
έπεχείρησε να είσβάλη καί αυθις διά τών Βαρδουνοχωρίων
είς τήν Μάνην. Άλλά, καλή τύχη, εύρεθέντες συγκεντρω­
μένοι είς Πολυτσάραβον Μανιάται και άλλοι Λακεδαιμό­
νιοι, οίτινες ειχον καταφύγει έκεΐ πρός έξασφάλισιν τών
οικογενειών των, ώρμησαν κατ’ αύτοΰ καί τόν ήνάγκασαν
νά υποχώρηση φονεύσαντες ύπέρ τούς 80 Τούρκους' "Ελ­
ληνες δ’ έφονεύθησαν 5.
Τοιουτοτρόπως ό Ίβραίμης παρατηρήσας ότι δέν ήδύνατο
νά εύοοκιμήση ή κατά τής Μάνης στρατεία του άπεφάσισε
καί ΐπανήλθεν είς Τρίπολιν περί τά τέλη Αύγούστου. Οί δ’
"Ελληνες ένεδρεύοντες κατά τήν επιστροφήν του, τόν έκτύ-
πων πανταχοϋ καί έπήνεγκον είς αυτόν όχι όλίγην ζημίαν.
Ίίοΰ καί τά περί τών ^,θέντων έγγραφα.
'ΛόεΛγέ Π.Ιατούτα καί Τίί μου Γενναίε !
Τοΰ λόγου σας λαμβάνο,τες οί ίδιοι τήν παροΰσάν μου πα'ρετε
χιλίους στρατιώτας στό γελέκι, καί τόν ’Αποστόλη, Κολοκοτρώνην,
πρός τόν όποιον γράφω νά κινηθή μ’ δσους περισσοτέρους Τριπολι-
τζιώτας, καί νά διευθυνθήτε ιίς Τζιπιανά είς τήν μεγάλην Αάκκαν
έκεΐ περνώντας πέρνετε καί τόν Νταγρέ μ’ όσους εχει καί μέ τούς
Ναυπλιώτας, καί διά τοΰ δρόμου τοΰ Τουρνικιοϋ διιυΟύνεσθε είς
Αχΰαδόκαμπον, καί παραλαμβάνετε καί όσους Άχλάδοκαμπίτας
*οί άλλους δπου είναι συναγμένοι είς Παρθένι, καί ολοι όμοΰ
τραβάτε καιά τήν Ζάβιτζαν βουνόν άνο,θεν τοΰ ’’λστριυς· έκεΐδέ
φθάνοντες καί δεωροϋντες τά κινήματα τοϋ έχθροΰ, καί τά έκεΐ
διατρέχοντα, εί μέν τωόντι πολιορκιΐται τό Καστράκι αυτό, νά
τους δώσετε όποιαν δυνηθήτε βοήθειαν, καί νά πιάσετε τήν στρά­
ταν όπου καταβαίνιι εις τόν "Αγιαννην, ή ακολουθείτε όπως γνω­
 368
ρίσετε καί όπως ό θεός σας φώτιση· νά χινηθήτε δμως αμέσως,
ταύτην την ώραν στέλνω καί μενζήλι είς Μύλους νά μάθη, και
άν ήναι τωόντι ψευδής αύτή ή φήμη νά φέρη δ,τι γράμμα λα­
βή είς τό Τουρνικέ νά τό ι’δήτε καί δδηγηθήτε, καί δ,τι μανθά­
νετε καδ οδόν νά μοΰ γράφετε’ τόν ζαερέ σας Θέλετε λαμβάνει παρα
τοϋ Κυρ Δημ. Μερκοΰρι είς Μύλους, τοΰ όποιου άν κάμη χρεία
στέλλετε καί βλέπει καί τό παρόν μου.
Τή 5 Αύγουστου ώρα 9 της νυκτός, 1826, Καστανιά.
Ό άδελφός σας καί Πατήρ σου, Θ. Κολοκοτρώνης.
'Εχ.Ιαμπρότατε !
Κατά τήν διαταγήν σας ταύιην τήν στιγμήν ξεκινουμεν, πλήν
δέν έκρίναμεν εύλογον νά υπάγωμεν άπό Τουρ>ίχι, επειδή καί
γνωρίζομεν δυσκολίαν διά τήν οικονομίαν στρατιωτών- δθεν τρα-
δώμεν κατ’ ευθείαν άπό Μύλους, δπου καί φθάνοντε; έχε? θέλει
σέ ίδεάσωμεν δτι πληροφορηθώμεν.............................................
Ο Γενναίος εις τας 6 ή ώρα άνεχώρησε μ' δλους τούς έ$ι-
κούς μου κα! ίδιχούς του χαβελαραίους καί υπάγει εμπρός είς
Μύλους διά νά προβλέψη τροφάς καί πολεμοφόδια καί έν τοσούτω
μένω. Ό αδελφός σας
Κανδήλα 6 Αύγούστου 1826. Δημητράκης Πλαποΰτας.
’Εχ-ίαμπρότατε άρχ7!]^·
Σήμερον ή ώρα είς τάς 7 χαί μισί.έλάβαμεν ένα γράμ,μ,α μέ
Σουρουτζή» Γ. Καραχάλιον καί ίδομεν νά μας γράφετε, δτι δέν σας
έπλήοοφορήσαμεν διά τόν στρατηγόν Νικήτα, δπου έπήγε είς τό
Καστράκι τοΰ “Αστρου;, δθεν μέ τό νά τοΰ έγραψεν δ Ζαφειρόπου-
λος, επειδή ειχεν όλίγους αυτός έπήρεν ό στρατηγός Νικήτας δλα
τά στρατεύματα,δπου εύρίσχοντο έδώ καί έπήγε διά θαλάσσης καί
έμβήχε μέσα εις τό Καστράκι καί άπ έδώ τούς στέλνεται διά
θαλάσσης τό καθημερινόν τους τοΐνΐ- οί Τούρκοι εύρίσκονται εί;
τόν κάμπον έξαπλομένοι εως είς τά Καρακοβουνιώτικα καί Πρα-
στιωτίκα καλύβια. Σήμερον πρός τό ξημέρωμα ήλθον εί» Ζάβιτζαν
έως 500 Τοΰρχοι, καί έκεΐ εύρίσκετο ό Καπετ. Αναστάσης Σπε-
τζιώτης καί μέ το νά ήιον αδύνατος έτραβίχθη είς τό Τζιβέρ',
καί έως τώρα δέν ήςευρομεν άν οί Τούρκοι έστάθησαν έχει ή έπέ-
στρεψαν, χαί επειδή εύρίσκονται χλιισμε'νοι είς τό Καστράκι, έ-
 369
7?άψαμεν τοΰ οτρατηγοΰ Κολιόπουλου όμοδ καί τοΰ Καπετάν
Γενναίου διά νά προφθάσουν τδ όγλιγωρότερον, χαθώ; μα; γράφετε.
1826, Αύγουστου 6, ώοα 8 άπδ Μύλους Ναυπλίου.
Ό αδελφός χαι Ιίατριώτης, Γ. 'Ραζικότσαας, Ευθύμιος
Ταμπακύπουλος.
'Εκλαμπρότατε Γ. ’ΛρχηγεΊ
Μέ μεγάλην μας φρίκην παρατηρούμε? είς μίαν τοίοΰτον χρί-
σιμόν τής δυστυχούς ΙΙατρίδος πιρίστασιν, ένώ έφΟάσαμεν είς τά
με'ρη ταϋτα, χατόπιν τοΰ έχθροϋ, άδιαχόπως βλάπτοντες καί ζη-
μιοΰντες αύτόν τδν δυνατόν, καί ένθαρ^υνοντες τους έδώ αδελφούς
χριστιανούς, οί ίδιοτελεΐς καί άντιπατριωτικοί σκοποί τών άντι-
πατρίωτών νά μας ύποχ ρέουν δια να παραιτωμεθα απδ τά κατα
του εχθρού κινήματα μας, καί νά μας βιάζουν διά νά χινούμεθα
κατ’ αυτών, ώς καί αύριον πρωί ξεκινοΰμεν διά Τζιπιανά, οπού
καί περιμένομεν δδηγίας σας. Έν τούτω δμως πρέπει νά σάς εί-
πωμεν, δτι μέ θλίψιν μας βλέπομεν μίαν τοσοΰτον μιχράν ύπά-
Οεσιν διά τόσον καιρόν νά μη συμβιβκσθή, άλλά νά φέρη τοίαΰτα
ολέθρια αποτελέσματα, ώστε νά υποχρέωση καί ημάς τούς ίδιους
άχοντας, καί εναντίον δλως διόλου τής ορθής σχέψεως μας νά πα-
ραιτηθώμεν τής θέσεώς μας, ένω μέχρι τοϋδε έχομεν κα'μει τόσην
βλάβην εις τδν έχθρδν, σκοτώνοντες καί σκλαβώνοντες βχι δλίγους
εχθρούς, καί γλυτώνοντας χαΐ έλευθεροΰντες οχι ολίγους χριστια­
νούς καί πράγματά των, καθώς καί χθές έλθόντες ύπέρ τούς χι-
λίους πεντακοσίους εχθρούς είς Μπασαρα πεζοί, άτακτοι καί ιπ­
πείς, τούς όποιους μόλις έμάθαμεν άπδ τά καραούλια μας ώρμή-
σαμεν κατ’ αυτών, καί κυνηγήσαντες αυτούς υπέρ τής μιας καί μι-
σής ώρας, έλευθερώσαμεν έως δέκα χιλιάδας γιδοπρόβατα, καί
υπέρ τά τριακόσια βώδια καί γελάδια, καί άλλα έκατδν είκοσιδυω
«λογομοόλαρα, τά όποια δλα σχεδόν τά έδώσαμεν ε’ς τούς πτω­
χούς χριστιανούς, οί όποιοι τά είχαν, καθώς καί είς τά Μοναστήρια,
0<Γα ήτον τών Μοναστηρίων' έλευΟερώσαμεν καί υπέρ τάς έβδομήν-
τ* ψυχάς χριστιανούς, τούς δποίους είς αύτήν τήν έφοδον είχον
αιχμαλωτίιει, καί ίσκοτώσαμεν και υπέρ τούς διακοσίους εχθρούς
εκιδς τών όσων έπληγώσαμεν, οί όποιοι πρέπει νά ήναι πολλοί, καί
δεκαεπτά ζωντανούς καί δεχαές άτια, τά όποια έπήραμεν.
25
370
Μέ τόσην ορμήν ώρμησαν οί "Ελληνες δπου δέν περιγράφει®1·
άλλά διά νά μή σας βαρύνωμεν μέ πολυλογίαν, σας βεβαιοΰμεν,
οτι άπο ιό Αστρος εως σήμερσν είναι σχοτωμε'νοι καί ζωγρη-
μένοι ύπέρ τούς έξακοσίους εις διαφόρους άκροβολισμούς καί χωσιάί·
Καί είμεθα βέβαιοι, δτι, έάν έμέναμεν έδώ, βέβαια ήθέλαμεν ζη­
μιώσει όχι ολίγον τόν εχθρόν- άλλ’ έπειδή καί τά πράγματα κα-
τήντησαν εις τοιαΰτην κατάστασιν, ώστε νά άσηκώσουν καί υπέρ
τους τρεις χιλιάδας "Ελληνας, ένω εϋρίσκονται κατά του έχθροΰ,
καί νά τρέχουν κατά τών άντιχρήστων, ήμεΐς έρχόμεΟα,καί άς ό'-
ώωνται οί αίτιοι καί άς δώσουν λόγον ενώπιον θεοΰ καί ανθρώπων'
μένομεν μέ σέβας.
Άπό Βέργια τήν 20 Αύγούστου 1826. 01 Πατριώται
Νικήτας Σταματελόπουλος, Δ. Πλαποϋτας, Ίωάν. Θ. Κολοκο­
τρώνης, Δ. Τζόκρης, Ί. Γ. Πέλτας, Δανιήλ Πανάς, Γιαννάχης Κά-
ρογλους.
Σεβαστή διοίχησις.
Πεπεισμένος οτι ή παρουσία τής έκ τών σεβ. μελών της διορι-
σδείσης επιτροπής χαί ή τοϋ γενικού άρχηγοΰ έμελλον νά εξομα­
λύνουν τάς έμφυλίους ταραχάς τής Κορίνθου, άπεφασίσαμεν ήμεΐς
νά προπορευθώμεν κατά τοΰ έχθροΰ, έως ού νά προφθάσουν καί τά
έκεΐ κακώς ένασχολονμενα στρατεύματα άχρι τής σήμερον, δλα τά
παρ’ ήμιν στρατεύματα έκαμον μέ μεγάλην προθυμίαν τά χρε'η των
κατά τοϋ Άραβος, ώς βεβαιοΰται ή Σ. Διοίκησις άπό τάς κάιωθεν
αλήθειας, χθές οί εχθροί 1.500 τόν άριθ. άτακτοι καί ίππεΐς ήλ­
θον εις Μπασαρα, και άμα έπληροφορήθησαν οί Έλληνες, ώρμησαν
κατ αυτών καί έφόνευσαν 180, έζώγρησαν 17, ελευθέρωσαν ύπέρ
τάς40ψυγάς αίχμαλωτευμένας καί ύπέρ τάς 10 χιλ. γιδοπρόβατα,
καί 300 γελαδόβοδα, τά όποια έδόθησαν εις τούς οίκοκυραίους.
οί δέ σιρατιώται έλαβον μόνον 200 άλογομουλαρα τών εχθρών, καί
16 άτια- άπό πολλά σημεία φαίνεται ό έχθρός νά κινήται διά τά
Ιόια' από τούς αιχμαλώτους δέν έλάβαμεν κάμμίαν σωσιήν πλη­
ροφορίαν <Μ τά κΐ/ήματά του- αί δυσκολίαι τών τρορών μας βιά­
ζουν να περασωμεν οιά Τζπιανιά, καί έπί τοΰτο ΐδεάζομεν τόν έκλ.
γεν. αρχηγόν διά νά εΰρωμιν έκεΐ οδηγίας του- μένομεν μέ τό «“
νήκον σέβας. Βεργιά τήν 20 Αύγούστου 1826. Οί Πατριώται
 37 1
^Ιχηίας Σταματελο'πουλος, Δημήτρ. ΙΙλαπούτας, Ίωάν. Ο. Κί-
‘λο^ηρώνης, Δημ. Τσόχρης, Ίω. Γ· Γνέτας, Δανιήλ Ιΐανας.

Έκ.Ιαμ.τρύτατε γενιχε αρχηγέ!

Σας γνωστοποιώ ή.αί Sia τοδ παρόντος οΐΐ χατά τάς 4 μ.εσοΰντος
ίφάνησαν οί έχθροί άπερνοΰντες άπό βασιλοπέραμα πεζοί χαί ίχ-
~εϊς περί τάς πέντε χιλιάδας, χαί άπλιόσαντες είς τόν κάμπον
είιυρπόλουν οίχίας είς διάφορα χωρία εως Δαφνί, έχ διαλειμμάτων
διάφορα σώματα έχ τών κατά καιρούς, πλησιάσαντες είς Μαχμουτ-
Μπίΐ ταΰτη* κα! τήν εφεξής ημέραν εχτυποΰντο άπό τούς έχει ϊδι-
χούς μας· χαΐ έκτος του π’ίργου φυλάττοντις, καί οπισθοδρομούν
πάντοτε μέ βλάβην των,διωκόμενο: είς αρκετόν διάστημά κατ αυτάς
3έ τάς συμπλοκής έζωγ.ήθησαν δύο τών έχθρών, καί έφονεύθησαν
άρ-χετοί Ίίλλ. τών οποίων έπερίλαβον οί έδιχοί μας τά πτώματα χαί
έκαμαν λάφυρα πλούσια, προς σέ έπήραν τών έχθρών δύο άλογα
*αί τρία μουλάρια χαί τά τακίμια ενός άτιοΰ, το όποιον έοόνευσ’ν
4μοΰ μέ τόν επ’αύτοΰ........................................................................
Οί έχθροί άπό τάς 7 τρέχοντος μιαν ώραν πριν έξημερώση
έφθασαν εις ’Ανόγια καί έδοκ;μασαν νά άναβώσιν εις Σωτήραν, οί
9'ολάττοντες τήν οδόν ταύτην τούς έκτυπησαν καί έστάθησαν πίσω
°'· εχθροί...................................................................................................
Κατέβησαν αύθις εις τόν κάμπον και είς Σωτήοα’ ένω δέ ανέ­
βαιναν πρέπει νά έσκοτώθζ,σαν αρκετοί έχθροί άπό τούς ιίικους μας
‘•ί'τινες τήν νύκτα τού; έκτυπησαν, καί είς Σοχά έφονεύθησαν
τ?είς τε'σσαρες, και είς Τόριζα έπιασαν οί ίδιχοί μας εναν ζωντανόν
Κ,ι £να μουλάρι................Χθές πρός τό γεΰμα έφάνη καί τό
',°·πόν τής δυνάμεως τών έχθρών έρχμόμενον άπό Μαγούλα
Μετά τοΰ ίδιου Ιμβραήμ βέβαια, άφοΰ δέ έ>ώθησαν μέ τούς πρό-
'ερον είς τόν κάμπον ό'·τχς έ/θρούς αμέσως έσύστησαν πολιορκίαν
<’6νωτάσην ε’ς τόν Πύργον μαχμούτ μπέη, καί πρός τήν δειλήν
ν?χεΐ»αν νά τούς κανονοβ ,λιϋν, άφοΰ δέ ερριψαν ύπέρ τάς 50 κανο-
νι®ΐς έπαυσαν, δέν έξ εύρομεν διά ποιαν αίιίαν, σήμερον μ.έ τήν αυγήν
ε?Ριψ** αύθις δύο χανονιαις, τούς έςενοχώρησαν καλά καί μέ τά
ντ°υφέχια, καί τούς έμβήκαν πολλά πλησίον, χαί οί έδικοΐ μας άπό
·5ν Πύργον τόν χτυπούν άκαταπαύ'ως καί πρέπει νά τοϋ κάμνουν
Χαί μεγάλην φθοράν, δ εχθρός βλέπων αύτούς τούς πατριώτάς out-·
 372
νε; άπεφάσισαν νά άποθάνουν ήρω’ίκώ; άγωνιζόμενοι είς ταύτην τήν
Θέσιν νά καταφρονούν δλας τά; δυνάμεις τους, ζαί νά αντέχουν εις
το μέσον τοΰ κάμπου ακλόνητοι είς κάθε δοκιμήν του, βέβαια θέλει
δειχθη έπίμων εις τήν πολιορκίαν αυτών, χαί οί ΐδικοί μας άπό
άλλο τι δέν έχουν ά'άγχην· είναι δμως είς κίνδυνον νά μή μεταχεί"
ρισθή νά τούς καταπολέμηση δι’ υπονόμου, τήν όποιαν καί αυτήν εί­
ναι οχι ολίγη δυσκολία διά νά έβγάλη, έχει δέ τά; σκηνάς του α­
πλωμένος άπό Πλατάν/ιν ε’ς ΐλζάν ζαί κύκλοθεν Μαχμουτμπεή,
έγώ δέν Θέλει λείψωνά γράψω αύθις και πρός τήνέφορίαν τή; Σπάρτης,
καί νά βιάσω καθ’οσον δυνηθώ νά συναχθοΰν ζαί οί έπαρχιώται,
οίτινες άρχησαν νά ένΘαρρΰνωνται κα! οί είς τάς έμπροσθοφυλακά;
διωρισμένοι, δσημέραι παρατηροΰντες είς τον κάμπον δθεν ίδοΰν
ολίγον εχθρόν, ρίπτωνται κατ’ αυτών, φονεΰουσι καί μά; φέρουν
καθημερινώς κεφαλάς χαί άτια των, τά λάφυρα τούς έξυπνοΰν, τούς
εξεγείρουν τήν ελληνικήν φιλοτιμίαν.
Εν Πολια'να 14 Αύγουστου 1826. Π. Γιατράκος.
•Ε σελιοί 194. ώς προς τόν αριθμόν τών υπό τόν Ίβραϊμ
ςφατιωτων ε’χθέτει τάδε « Άν ή κατάστασις της Πελο­
πόννησου ήτον θλιβερά, τά κατά τόν Ίβραΐμην δέν ήσαν
ευχάριστα- έκ τών 24000 Αράβων, οίτινες έν διαστήματί
δύο έτών έξέπλευσαν άπό Αλεξάνδρειάς μόλις έσώξοντο έν
Πίλοποννήσω 8000 άνδρες, και έκ τούτων 1500 εκειντο
είς τά νοσοκομεία* αί άποθήκαι αύτοϋ ησαν κεναί. Τό τα­
μείου δέν ειχεν οβολόν. Καί έλαβε μέν τελευταίου τη 10
καί τή 20 Νοεμβρίου, έξ Αίγύπτου άφθονα παντός είδους
εφόδια καί αξιόλογου χρηματικόν ποσόν, αλλά ς·ρατιώτην
ουδέ ένα* ώς*ε ήναγκάσθη νά διαμείνη άπρακτος είς τούς
ς*αΟμούς αύτοϋ μέχρι τοΰ ’Απριλίου μηνός τοΰ ακολούθου
έτους »
ΙΙαρατηροΰμεν ένταΰΟα δτι Άραβες άπό τής έκστρατεί-
ας τοΰ Ιμβραίμη κατά τής ΙΙελοποννήσου, καθ’ δλας τάς
έποχάς δέν άπεβιβάσΟησαν είς Πελοπόννησον ώς αναφέρει
ό συγγραφεύς 24,000, αλλά 34,000, έξ ών έσύθησαν μέ­
χρι τής εποχής αυτής 15,000. Ό ο’ Ίμβραίμης μικράί
 373
τινας κινήσεις έπεχείρησε μέχρι τέλους τοϋ έτους τούτου,
ότε άπαυδήσας πλέον άπό τάς ένέδρας καί τούς άχροβολι-
σμούς τών ‘Ελλήνων, έ'νεκα τών οποίων χαΟ έκάς·ην ό
άριθμός τών ς·ρατιωτών του ήλαττοϋτο, άπήλθεν εις τά
Μεσσηνιαχά φρούρια, ένθα διέμεινεν έν άνέσει μέχρι τής
ρελεύσεως τοϋ χειμώνος, ώς ό συγγραφεύς αναφέρει.
Έν σελίδι 198 έκτίθησιν ό συγγραφεύς τήν έκστρατεί-
τοΰ Καραΐσκάκη ώ; έξής.
« ‘Ο Καραϊσκάκης διορισθείς ύπό τής Διοικητικής Επι­
τροπής στρατηγός τής όλης εκτός τοϋ Ισθμοΰ δυνάμεως,
άνεχώρησεν έκ Ναυπλίου τήν 19 Ιουλίου μετ’ άνδρών 600,
έπορεύΟ-n εϊς Ελευσίνα, καϊ ενωθείς ενταύθα μετά τών σω­
μάτων τοΰ Βάσου, τοΰ Κριζιώτου και τοΰ Πανουριά, ετιδέ
μετά του νεωστί αυθις όργανισθέντος τακτικού σώματος
τοΰ Φαβιέρου, συνεκρότησε στρατόν 3500 μαχητών τή δέ
5 Αύγούστου, άναχωρήσας τό έσπέρας άπό Έλευσΐνος,
κατέλαβε περί μεσονύκτιον τό όχι μακράν τών ’Αθηνών
κείμενον μικρόν τοϋ Χαϊδαρίου χωρίον, καϊ άφοΰ τή 6 άπέ-
Χρουσε τό κατ’ αύτοΰ σταλέν ύπό τοΰ ‘Ρεσιτ πασά άπόσπασ-
μα, ήναγκάοΟη μέν τή 7, άντεπεξελθόντος αύτοΰ τοΰ στρα­
τάρχου τών Όσμάνων, νά υποχώρηση αυθις, μετά αιματη­
ρότατου αγώνα, είς ’Ελευσίνα, άλλά μετ’ όλίγας ημέρας
έπήγαγε πληγήν βαρειαν εϊς τό Τουρκικόν στρατόπεδον,
διότι μαθών δτι οί εχθροί είχαν συγκροτίσει είς τά μεταξύ
Βοιωτίας καί Μεγαρίδος δρια μεγάλην τροφών άποθήκην,
έπεμψεν αυτόθι μετά 1000 λογάδων άνδρών τόν Γεώργιον
Χελιώτην, οστις έπιπεσών τή 23 Αύγούστου αίφυιδίως κατά
~ών πολεμίων, άπήγαγεν εις τήν Ελευσίνα 10,000 προ­
βάτων καί 200 ήμιόνους. »
Εν συντόμω περιγράφομεν τήν εκστρατείαν αυτήν πρός
αληθεστέραν και άκριβεστέραν τών γεγονότων τούτων κα-
ταληψιν, καθόσον μάλιστα ταΰτα βεβαιοΰνται καίπαρ αύτοΰ
 374
τοϋ Καραϊσκάζη είς τάς έπιστολάς του, ζαί παρ’ άλλων έγ­
γραφων ώς θέλομεν ίδεί.
Κατεοείξαμεν άνωτέρω πώς ή διοιζητιζή επιτροπή διό­
ρισε τόν Καραϊσζάζην ’Αρχηγόν τών έχτός του, Ισθμού όπ­
λων, ήτοι, κατά τό σχέδιον τοϋ Ζαίμη, διά νά τήν απόσπαση
άπό τόν Κολοκοτρώνην. ‘Ο στρατηγός ούτος διορισθείς,
παρέλαβεν ολίγους έκ τών έν Ναυπλίω καί άπήλθεν είς
’Ελευσίνα, όπου ύπεδέχθη μετά μεγάλης ψυχρότητος ύπό
τών έκείσε τοποθετημένων Κριεζιώτου καί Βάσιου έπί κε­
φαλής 800.
‘Επομένως ή διοίκησις συμφώνως μέ τόν Κολοκοτρώνην
διέταξε τόν Ίωάννην Νοταράν, ζαί άπέστειλεν ούτος τόν
Γ. Χελιώτην ή Λύκον μετά 500 ύπό τον Καραϊσζάκην- μετά
ταϋτα διέταξε καί διαφόρους μικρούς οπλαρχηγούς καί Κα-
πεταναίους οίτινες άπήλθον επίσης ύπ' αύτόν, καί ούτως
μικρόν κατά μικρόν περιεβλήθη ό Καραϊσζάζης μέ τήν δύ-
ναμιν τοΰ ’Αρχηγού. 'Επίσης κατά διαταγήν τής διοική-
σεως μ'ετέοη ύπό τόν Καραϊσκάκην καί ό Φαβιέρος μετά
χιλίών πεζών, ιππέων καί πυροβολιστών καί συνεκροτήθη
ή όλη δύναμίς του άπό 3500 άνδρών.
Ί'ή δέ 5 Αύγουστου άναχωρήσας άπό ’Ελευσίνα κατέ­
λαβε τήν θέσιν Χαϊδάρι, μίαν ώραν μακράν τών ’Αθηνών,
ένθα συνεκρότησε τάς δύω μάχας τήν 6 καί 8 μετά τών
Τούρκων, τάς οποίας αύτός ό Καραϊσκάκης περιγράφει είς
τήν έπομένην πρός τόν Κολοκοτρώνην έπιστολήν του· καί
πρός γνώσιν ότι τό στρατόπεδον εκείνο ύπέφερεν άπό τρο-
φάς καί ποία μέσα μετεχείρίζοντο πρός έξοικονόμησίν των,
καταχωροΰμεν,τό κάτωθεν έγγραφον τής διοικήσεως άπό

μένα νά διώξωμεν κατά κράτος τόν Κιοοιαχή και έπειια νά οέ

 375

χαροποιήσω’ μ’ ον τοΰτο δύω πολέμους έχάμαμεν μ’ δλον τό

'χθρικόν ορδι εΐ; τάς 6 καί είς τάς 8, χαί εϊς τους δύω τούς άφα-
νΐσαμεν' μέ τριών ήμερων ψωμί καί στό γελέκι έχινήσαμεν άπό
Ελευσίνα καί έστρατοπεδεύθημεν είς Χαίδάρι μίαν ώραν μόνον
μακράν άπο τό τουρκικόν όρδί’ έκεΐ έσυγκροτήθη καί δ πρώτος
Χαί δ δεύτερος πόλεμος· είς τόν πρώτον έδιώςαμεν εως είς τά
ταμπούρια τους τόν εχθρόν, καί εις τόν δεύτερον, εις τόν όποΐον
μας έρ^ίφθη μ δλον τό σώμα του, τόν έχαλάσαμεν’ άν εί’χαμεν καί
ήμεΐς μίαν μικράν καβαλλαρίαν βέβαια τόν έκυνηγούσαμεν εως
εις τήν Εύριπον καί ακόμη μακούτερα’ μ δλον τοΰτο άφοΰ ολό­
κληρον μίαν ήαέραν τούς πετζοκόψαμεν, επειδή μας έλειψε τό
ψωμί καί τό νερό, το ίοπέρις έτραβίχθημεν είς τήν πρώτην θέσιν
μας εις ’Ελευσίνα. Είς αΰτάς τάς δύω μάχας έ'δειξαν μεγάλην
ανδρείαν καί ενθουσιασμόν οι ’Ελληνες.
Έχάσαμεν ήμεΐς εις φονευμένους καί λαβωμένου; μόλις έζατόν,
καί δ έχθρός, καθώς άπό τούς ίδιους έπληροφορήθημεν εχασεν εϊς
τόν τόπον ύπέρ τούς τετρακοσίους, καί πληγωμένους έλαβον πλήθος'
ελπίζω είς τήν βοήθειαν τοϋ θεοΰ καί είς τάς εΰχάί τών Έλλή-
νων, άλλην μίαν φοράν άκόμη νά κινηθώμεν καί νά χαλάσωμεν
^ιά πά/τα τόν Κιουταχή- άδελφέ! άνά[·κη πάσα είναι νά μέ προ-
φθάοης τήν άτακτον καβελλαρίαν όποΰ έχετε αυιοϋ, είναι ΐδω καί
ή τακτική, κκτορθώνομεν καί μερικούς άκόμη άπό άλογα γερά καί
πινιτζίδες δπου είναι είς τό στρατόπεδον, καί γίνεται Sv σώμα άπό
τριακοσίους καί επέκεινα, τόσοι φθάνουν διά νά κυνηγήσουν τόν έχ-
θρόν· καί μέσα είς τήν Πελοπόννησον γνωρίζω, δτι χρησιμεύει ή
Χαβελλαρία, πολύ περισσότερον δμως θέλει ωφελήσει άν έλθη έδώ
Χαί ένωδή μέ τήν τακτικήν, καί τότε άφοΰ δώσωμεν τοΰ διαβόλου
Τόν Κιουταχή, έρχόμεθα συσσωματωμένοι και πέφτομεν εις τόν
Ιμπραίμην- στρατηγέ καί άδελφέ! ήμεΐς ένώθημεν καί ή ενωσίς
Ι*ας θέ νά ήναι παντοτεινή· πρέπει όμως νά δείξωμεν είς τούς
Ελληνας καί είς τούς ξένους, δτι ό σχοπός τής ένώσεως μας,
61ναι τό κοινόν τής Πατρίδος όφελος’ βοήθησε με ή γενναιότης σου
£ίς αυτήν τήνεκστρατείαν τής ’Ρούμελης διάνα χάσωμεν τόν Κιου-
καί ακολούθως σέ βοηθώ καί έγώ μέ τήν ζωήν μου καί χά­
νεται δ (μπραΐμης· αυτή ή αμοιβαία βοήθεια είναι ό μόνος θεσμός
 37 G
τής φιλίας μ*ζ, οεσρ,ός οπού Οά ξιππαση ολους τούς ΐδιοτελεΐς *αζ
όπου Οά σώση τήν πατρίδα· γράφω είς τήν διοίχησιν καί ζητώ
τροίας καί πολεμοφόδια, ολίγα πράγματα όμως ελπίζω άπδ τους
άλλους, και όλα τά ελπίζω άπό τήν γενναιότητά σου- προσπάθησε
λοιπόν νά με σταλώσι τό συντομώτερον τροφα'ι καί πολεμοφόδια,
πρόρθασε με καί την καβελλαρίαν χαθώ; γνωρίζω σέ γράφω, καί
πολλά δγλήγωρα μέ έχεις σύντροφόν σου οπού θελεις, άφοΰ έλευ-
δερωθοΰν αί Άθήναι.
'' /Κατά περίς·ασιν άνταμώθημεν είς τήν φρεγάτα τοΰ Δερινί τήν
δευτέραν ήμε'ραν τής ύς-ερινής μάχης έγώ, ό Χελιώτης καί ό Καπ.
Ψαριανός, μέ τόν Κιουταχή, τόν Όμέρ πασά καί άλλους' κατ
άρχάς έςιππάσθηια, δγλίγορα όμως έφιλιωθήκαμεν, καί ελπίζω
νά τοΰ κουστίση ή φιλία μου, εί'παμεν πολλά, έζείως μέ τήν ιδέαν
τοΰ ότι έχει ραγιάδες τους "Ελληνας, καί έγώ μέ τήν ιδέαν μου
οτι εΐμεθα ελεύθεροι. Μέ έπίτηδες πεζόν σοϋ στέλλω τό παρόν,
προσμένω τήν καβελλαρίαν, προσμένω καί τήν άπόκρισιν σου είς όσα
σέ γράφω* έγώ δέ μένω ολος πρόθυμος ό ειλικρινής φίλος.
τή 12 αύγούστου 1826 έν Έλευσίνι. Καραϊσχάκης.ί

Άπό τό εσώκλειστον άντίγραφον αναφοράς τών οπλαρχηγών

τοϋ κατά τάς Αθήνας στρατοπέδου παρατηρείτε τήν προθυμίαν
καί γενναιότητα, μέ τήν οποίαν έπολε'μησαν οί έδικοί μας τούς
βαρβάρους, κα! άφ’ έτε'ρου τήν έλλειψιν τροφών τήν όποιαν δοκι­
μάζουν, καί έξ αιτίας τής όποιας άπεσυρθησαν είς Ελευσίνα.
Η Διοίκησις τούς έστειλε σήμερον άπό έδώ πολεμοφόδια ίκανά

νους, διότι αί άποθήκαι τοΰ Ναυπλίου δέν εϊχον παντάπασιν, έπεμψε

ταυτοχρόνως καί είς Τζερίγον μίαν Μαρτιγάναν, δνά νά παραλαβή
έκεΐθεν οσας τροφάς εύρίσκονται είς γεΐρας τών έπιστατούντων Πα­
τριωτών, άλλ’ επειδή ώς πληροφορείται θέλει προξενηθή άργοπορί®
είς τήν παραλαβήν τών τροφών εκείνων, άλλος πόρος δέν μένει είς
τήν περίστασιν ταύτην διά νά έξοικονομηθή τό στρατόπεδον τών
Αθηνών, ειμή μόνον άπό τάς τροφάς δσαι εύρίσκονται εναποτε--
 377
Μίευμέναι εις τό φρουρίου της Άχροκορίνθιυ. Περί τούτου σας
έγραψε» ή Διοίκησις καί προλαβόντως, γράφει σήμερον καί πρός
τά Διοικητικά μέλη διά νά φροντίσουν μίαν ώραν άρχήτερα νά
πε'μψουν όσας πλειοτέρας τροφάς δυνηθώσιν είς Σαλαμίνα.
Προσχαλεΐσθε δέ καί ή έξοχότης Σας νά συνεργήσητβ μ’ ολους
τους δυνατούς τρόπους είς την ταχίσιην αποστολήν τών ρηθέντων
τροφών γνωρίζετε κάλλιστα πόσον τό στρατόπεδον τής ’Αττικής
εΐναι άναγκαΐον καί ωφέλιμον, καί πόσον ή έλλειψις τών τροφών
φέρουσα τήν «φευκτόν διάλυσίν του θέλει βλα'ψει το έθνος. ΓΙρο-
φθάσατε λοιπόν δι’ αγάπην τής πατρίδος τάς τροφάς εις Σαλαμίνα
μίαν ώρανάρχήτερα διά νάμή πα'Θωμεν κανέν απευκταίο» δυστύχημα.
'Η Διοίκησις γνωρίζουσα τόν πατριωτισμόν σας δέν αμφιβάλλει
τέλος, δτι θέλετε φιλοτιμηθή καί συνεργήσει νά σταλθώσι μέ τήν
πλέον μεγαλειτέραν ταχύτητα αί £ηθεΐσαι τροφαί καί περί τούτου
περιμένει άνυπομόνως τήν άπόχρισίν Σας πρός ησυχίαν της.
τ^-42 Αύγουστου 1826 Έν Ναυπλίω.
(■/’Αφοΰ ό Κολοκοτρώνης έμεινεν ελεύθερος, μετά τήν άνα-
V1. Ζώρησιν τοΰ Ζαίμη, άπό τάς ένοχλήσεις, μαΟών δτι δ Κα-
ραϊσκάκης ειχεν ανάγκην τής συνδρομής του, καί όρμηθείς
άπό τήν άμοιβαίαν σύμπραξιν ήν ώφειλεν έκάτερος νά πα-
ρέχ^ συνεπώς μέ τόν δεσμόν τής φιλίας των έφρόντίσε
νά συνδράμη τον Καραϊσζάζην, όσον ήδύνατο διά ν’ άντιτα-
χθή κατά τοϋ Κιουταχή, καί κατά τήν αιτησίν του, τω άπέ-
®τειλεν, έκτος τοΰ Χελιώτου, ώς είρηται καί τό άτακτον ίπ-
πιζόν, διοικούμενον ύπό τοΰ Χατζιμιχάλη- ζαί αμέσως έ'Οεσεν
Ek ένέργειαν τάς κατωτέρω τής Διοιζητ. επιτροπής διατα-
ϊ^ΐςάπό 13. και 16 Α,ύγούστου, διατάξας τόν’ΐω. Ναταραννά
^ειλη τροφάς έζ τοΰ φρουρίου τής ΚορίνΟου καί άλλοθεν πρός
~°ν Καραϊσκάκην, δς·ις ές-ερεΐτο. Έπρότρεψε δέ καί τά ήπει-
Ρ°σουλιώτικα στρατεύματα ν’ άπέλΟουν πρός ένίσχυσίν του,
‘α όποια άλλα μέν ύπήχουσαν, άλλα δέ αδιαφόρησαν, άναμέ*
^°ντα ίσως ίδιαν του Ζαίμη περί τούτου διαταγήν επίσης
οια τον αυτόν σκοπόν διέταζε καί τούς Νοταραιουζ Ιω-
 378
άννην καί Παναγιωτάκην. Αλλ’ ό μέν Ιωάννης άν χαί ά·
πήντησε χαταφατιχώς, μ’ δλοντοΰτοδιά παντοίων προφάσεων
άπέφυγε νά έκπληρώση τήν άποστολήν του, πρός τοΰτο δέ
φαίνεται δτι έλαβον χώραν χαί εισηγήσεις άλλων! ώς φαί­
νεται άπό τήν κάτωθεν άπό 22. Αύγούστου επιστολήν του,
οδέ Π. Νοταράς, δστιςμάλλον υπήκουε τόν Κολοχοκρώνην
ήτοιμάσθη μέν ν’ άπέλθη πρός τόν Καραϊσκάκην, άλλ’ υπο­
πτευθείς μήπως ό Ιωάννης δυσαρεστηθεις ένοχλήση τούς
φίλους του άνέβαλε χαί αυτός τήν άναχώρησίν του’ επομένως
ό Κολοκοτρώνης διέταξε τόν Κανέλλον Δελιγιάννην, ΙΙλα-
πούταν, Γενναΐον, Σισίνην καί λοιπούς νά τοποθετηθώσιν είς
διάφορα τής Πελοποννήσου μέρη πρός άντίχρουσιν τοΰ έχθροΰ.
Ταΰτα ε’μφαίνονται εις τά χατωτέρω έγγραφα’ έν οις έκ-
τίΟε^αι καί τις συμπ7<οκή συμβάσα εις ΙΙαρθένι.
II ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ EI1UPOIIH ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
5 Γ"_ Ί · n<>cc τόκ έζοχώταιοΓ Ftrixor άργηγύκ Kvyior
Θ Λ οΛοχοτρώΐ'η)'.
ΤΙ Διοίκησις σκεψαμένη μετ’ επιστασίας περί της παοούσης
δεινής χαταστάσεως τών πραγμάτων τής πατρίδος κρίνει συμφέ­
ροντα τά εξής.
ΊΡ ε'πομεν δτι δ εχθρός τής ’Αττικής ένεογεΐ μέ δλην τήν δραστη­
ριότητα καί έπιμονήν, χαί δέν μένει καμμία αμφιβολία, οτι «ί
Άθήναι τρέχουσι τόν μεγαλείτερον κύνδυνον, έξεναντίας ό εχθροί
τή» Πελοποννήσου είναι αδύνατος και δέν δύναται σημαντικώς να
τήν βλάψη’ ολα τά χινήματά του δέν αποβλέπουν εις άλλο, ειμή
νά έπασχολή μέ αντιπερισπασμούς ολην τήν προσοχήν ένταΰθα,
καί ουτω νά δυνηθή ό Κίουταχής νά κατορθώση τον όλέθριον σκο-
πόν του. Έάν (δ μή γένοιτο) αί Άθήναι άλωθώσι τότε καί °
Κίουταχής εισβάλλει εις τήν Πελοπόννησον, καί τότε οποία Θέλε^
είσθαι, φευ! ή τύχη τής δυστυχούς ’Ελλάδος, είναι περιττόν *ά
σάς παραστήσωμεν, διότι μόνος σας τδ γνωρίζετε, δι’ αυτό τοΰτο
είναι ανάγκη πάσα πρό πάντων νά προσηλώσωμεν ολως διόλου τήν
προσοχήν μας ει’ς τήν Αττικήν, νά συστήσωμεν έκεΐ μεγάλον x«c
δυνατόν στρατόπεδον ίιά νά διαστρέύωμεν, δσον τδ δυνατόν ογλη-
 37ί»
γορωτερτν τά άπεοχτα'α σ-^ecca τοϋ έχθροΰ χαί νά τον έξολοθρεό-
βωμεν.
Διά νά συστηθή δυνατόν στρατόπεδον εις την ’Αττικήν,' είναι
άνάγκη οχι μόνον τά αυτόθι ευρισκόμενα ’Ηπειρωτικά στρατεύ­
ματα, άλλά καί οσα είναι δυνατόν νέ μεταβώσιν έκεΐ Πελοποννη-
σιακά στρατεύματα, καί νά συνεννοηθώσι μέ τά έκεΐ ευρισκόμενα.
Τότε, έάν εΰδοχήση ή θεία πρόνοια και χαταστραφή δ Κιουταχής,
στρέφομε» τήν προσοχήν μας εϊς τήν Πελοπόννησον, μεταφέρομεν
δλον τό στρατόπεδον τής ’Αττικής ένταΰθα καί ή καταστροφή τοΰ
Ιμβραήμ είναι, μέ τήν θείαν βοήθειαν, αναπόφευκτος.
Έξοχώτατε, σκεοθήτε μετά προσοχής τό σχεοων τοΰτο, συμ-
βουλευθήιε τδν έμφυτόν σας πατριωτισμόν, καί τήν συνήθη <ρρό-
νησίν σας, και ε’νεργήσατε όσον δυνατόν μετά δραστηριότητος, τά
πράγμα αναβολήν δέν επιδέχεται· φαντασθήτε δτι σήμερον ευρι-
σκόμεθα είς τήν αυτήν καί έτι δεινοτέραν τοΰ Μεσολογγίου περί-
<*ταιιν, άδελφέ, σπεύσατε δι' αγάπην τοΰ Θεοΰ νά προλάβωμεν
tiv κίνδυνον, καί νά διασώσωμεν τήν πατρίδα. Σήμερον γράφομε»
ττερί τών αύτών πραγμάτων καί πρός τούς εκλαμπρότατου; πρόε­
δρον καί λοιπά δυο μέλη τή; διοικητικής έπιτρσπής, κα! μέλος
τής επιτροπή; τής συνελεΰσεω;’ καί προς τιύ; δπλαρχηγιύς τών
“Ουλιοηπειρωτικών σωμάτων.
Έν Ναυπλίω τήν 13. Αύγουστου 1S2G. 5 ’Αντιπρόεδρος,
Έπονται αί Ύπογραραί.
ό Γεν. Γραμματεύς Γ. Γλαράκης^

•Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

: I Πρός τόχ εΡ.ογότατον Γενικόν αρχηγόν Κύριον
Θ. Κολοκοτρώνην.
Η Διοίχησις διά τής τελευταία; αυτή; ύπ’ άριθ. 2322 δια-
τ0!γής σα; παρέστησεν, ότι είς τάς παρούσας δεινά; τής πατρίδος
Περιστάσεις, τό μόνον σωτηριώδες είναι νά συστήσωμεν εΐ; τήν
λττίχήν στρατόπεδον στερεόν καί δυνατόν, διά νά προφθάσωμεν,
^δν όπ οϊον αί’Αθήναι τρέχουσι μέγαν κίνδυνον, καινά ματαιώ-
°ωμεν τά ολέθρια σχε'δια τοΰ Κιουταχή, καί οΰιω νά προλά-
®ωμεν τον έπαπειλούμενον μέλλοντα κίδυνον τής Πελοπόννησου,
καί ότι §, αύτο τοΰτο είναι ανάγκη νά έκστρατεύσωσιν εις τήν
380
’Αττικήν, όχι μόνον τά αυτόθι ευρισκόμενα στρερεοελλαδιτικσ,
άλλά καί θσα αλλα είναι δυνατόν Πελοποννησιακά στρατεύματα.
Ή Διοίκησις έπιμένουσα είς τδ αύτδ σάς προτρέπει καί αύθις
νά συνεργήσετε μετά τοΰ εκλαμπρότατου Προέδρου ζαί λοιπών καί
νά ενεργήσετε μέ ολον τήν δραστηριότητα διά νά φέρετε είς ευτυχή
έκβασιν τδ σωτηριώδες τοΰτο σχέδιον, αλλά προ πάντων παρουσιά­
ζεται άνάγκη, τής οποίας ή άποπλήρωσις αναβολήν δέν επιδέ­
χεται. Τδ στρατόπεδον τής ’Αττικής έχει ανάγκην ιππικού,
τοΰτο μέ αλλεπαλλήλους αναφοράς άπαιτοΰσι παρά τής Διοιζήσεως
οί δπλαρχηγοί ώς άναπόφευκτον εάν εις τήν τελευταίαν έκεΐ γενο-
μένην τήν 8 τοΰ παρόντος μάχην εΰρίσκετο καί ιππικόν, οί έχθροί
οχι μόνον ήθελον υποφέρει άσυγκρίτως μεγαλειτέραν, άφ’ δσην
ύπέφεραν φθορά*, άλλ’ οΰτε εις αύτήν τήν Εΰρίπον (ώς λέγουν
αυτολεξεί) ήδυναντο νά κρατηθώσι.
Διά τήν ανάγκην ταύτην κρίνει εύλογον ή Διοίκησις τδ άτακτον
ιππικόν να μεταβή είς τήν ’Αττικήν. Σήμερον διατάττονται οί
οπλαρχηγοί αΰτοΰ ν’ άπέλθωσι χωρίς αργοπορίαν έκεΐ. Προσκα-
λεΐσδε δέ καί ή έξοχο'ιη; σας νά τού; έξαποστείλετε μίαν ώραν
άρχήτερα.
Ή Διοίκησις έπερειδομένη εις τδν πατριωτισμόν σας ζαί είς τδν
υπέρ τής ελευθερίας ένθερμον ζήλον Σας δέν αμφιβάλλει παντά-
πασιν, οτι τά προβαλλόμενα θέλουν ένεργηθή μέδλην τήν δραστη­
ριότητα χαΐ ταχύτητα, άλλ’ οΰτε φαντάζεται ποτέ, δτι είναι δυ­
νατόν είς τδ παραμικρόν νά ένοχληθη κατά τοΰτο ή φιλοτιμία σας,
ή μεγάλη ανάγκη τής πατρίδος δέν επιτρέπει οΰτε τδν παραμικρόν
δισταγμο'ν. —
Έν Ναυπλίω 16 Αύγουστου 1826. /
Εκλαμπρότατε Γενιχε άηχηγε.
“Ελαβον τήν διαταγήν τής έκλαμπρότητός σας άπδ 2 τρέχοντος
καθώς καί τήν περικλειόμενη-; τής Σεβαστής Διοικητικής επιτρο­
πής ύπ’ άριθ. 250ο καί 19 τρέχοντος, έγνων τά οσα διατάττετ®,
τόσον ή Σεβαστή διοίκησις καθώς καί ή έκλαμπρότης σου, έγω
έσεβάσθην καί σέβομαι πάσας τάς Διαταγάς Σας καί έχω ®λην
τήν προθυμίαν εις τδ νά πείθωμαι καί νά υπακούω τάς διαταγαί
Σας· μέ Ολίψιν μου 5μω; παρακινούμαι νά έμποδισθώ προσωρινοί, κ«(
Τούτο διότι μέ ιδιαιτέραν διαταγήν ή Σεβ. Δ-.οίζησις μέ διαταχτεί
ζατά τήν ζήτησιν διαφόρων πατριωτών Κορινθίων χαΐ στέλνει έν-
ταυτώ ζαί επιτροπήν νά έξετάση τούς λογαριασμούς μου εις τά
οσα εθνικά εισοδήματα έλαβον παρά τής επαρχίας καί τά έξώδευσα
είς το φρούριον τής Άκροχορίνθου’ επειδή λοιπόν αύτό είναι πράγ­
μα δίκαιον, καί διά τό ύποληπτικόν μου χρεωστώ νά δώσω κάθε
άπάντησιν, ανάγκη άρα νά έμποδισθώ μόνον, ένόσω τελειώσει αυτή
ή κρισολογία καί νά έτοιμασθώσιν ένταυτω καί αί άναγχαΐαι τροφαί,
επειδή τό υπό τάς οδηγίας μου στρατιωτικόν σώμα είναι αρκετόν,
ζαί έπειτα θέλει είμαι έτοιμος νά εκτελώ τά οσα μέ διατάττετε
καθ’ δλην τήν έζτασιν, μένω μέ δλον τό σέβας.
22. Αύγουστου. Τρίκαλα. ό Αδελφός ζαί πολίτης.
’Ιωάννης Νοταρας.
Εκλαμπρότατε Γεηχε άρχηγε.
Χθές διά νυκτός ήλθαν οί έχθροί μέ δόναμιν κατεπάνω μας, οί
όποιοι έγειναν δύω σώματα' τό έν σώμα ήλθεν άπό τήν ψηλήν ρα­
γήν, τό δέ άλλο ήλθεν άπό τόν γυρον είς τό παλιό μουχλί, ήλθον
άπό αυτούς δέκα άτιλήδες είζ τό Ιίαρθένι, διά νά μήν καταλάβωμεν
τούς άλλους, τούς όποιους έτουφεζίσαμεν καί έπέστρεψαν όπίσω,
Χαί ξημερώνοντας ίοαμεν τούς άλλους όπου ήτον είς παλιό μουχ­
λί, οί όποιοι έπήγαν είς τοΰ άχλαδοκαμπου τους μυλους δια νά
αιχμαλωτίσουν καί νά πάρουν πράγματα’ αυτό δμως δέν τό ήςι-
ώθηκαν' επειδή έτρέξαμεν χατ’ επάνω τους χαί τούς διεσζορπί -
σαμεν ζαί διεζόψαμεν τόν ντελίμπασι μέ άλλους πέντε άτλήδες,
Χαί τόν έφέοαμαν κυνηγώντας έως είς τό χάνι, χαί έκεΐ έστρεψε
Χατ’ επάνω μας κάμνοντας γιουρούσι διά νά φυγή, βλέπωντας τούς
έδιζοιίς μας δποΰ ήσαν όλιγοι, επειδή οί άλλοι είμεθα είς τό πα­
λιό μουχλί, χαί έπολεμούσαμεν τούς πολλούς, αυτοί δμως έκα­
μαν τό χρέος των, καί έσκότωσαν άπό τοΰ ντελη'μπασι άτλήδες
όόω, χαί ένα ζωντανόν, τόν όποιον τόν ς-έλνομεν αΰτοΰ, καί άπ
έχει τούς έβάλαμεν εμπρός έως τό ς-ενό καί είς αύτό τό διάς-η-
έσκοτώσαμεν πέντε πεζούς, καί εΰγάλαμεν δλα τά πράγματα
°ποΰ είχαν παρμένα, μόνον όγδοήντα γιδοπρόβατα έπήραν, μάς
ελαβωσαν καί έναν "Ελληνα, ό όποιος ΰγιαίνει, μά τί νά κάμουν
οι όγδοήνχα έλληνες μέ τρεις χιλιάδες τούρκους; όμως μέ τήν ου-
 382
ναμιν του βεοΰ έχάμαμεν τό χρέος μας' πλήν παρακαλοΰμεν νά
μα; έφοδιάσης άπο φουσέχια, δτι ειμεθα ύςερημένοι, ζαί άν αγα­
πάς διά νά χανωμεν τούς τούρχους νά μήν ΐδοϋν ούτε σταφύλια,
νά μα; δώσης τροφήν διά τριαχοσίους, χαί τότε ν’ άχούσης τί
χάμνουν οί άγκαθάδες' ό πόλεμος μα; δμως έστάθη άπό τό πουρνό
*ως εις τό δείλι, τόν τοΰρκον άν ήναι ορισμός Σα; νά μάς τόν
στείλης όπίσω, ίσως ήμπορέσωμεν χαί βγάλωμεν μίαν φαμίλια
«δικήν μας δπου προτήτερον ειχον παρμένη, χαί μένομεν μ’ δλον
τό σέβας.
Τ//5 Σεπτεμβρίου 1826 Παρθένι. οί άδικοί σου
Μήτρας μπαπανικολόπουλος Παναγιώτης Ντούσιας.
Έκ Ζακύνθου τή 28 Αύγουστου 1826.
Πρός τούς Γενναιοττιτους Κυρίους τόκ γενικόν αρχηγόν
Θεόδωρον Κολοκοτρώνην. Νικήτας Νταριατελόπου.ίον Ληρη-
τράκην Π.Ιαποϋταν καί 'Ιωάννη? Θ. Κολοκοτρώνην.
Γενναιότατοι !
Άφοΰ έμάθαμεν, δτι ό κοινός εχθρός τής ‘Ελλάδος Ίμπραίμ
Πασάς, άπέρασε διά τοΰ Άστρου;, χαίων χαι έρημόνων δλα τά
πέριξ, τό όποιον τοΰτο μάς έδυσαρέστησε υπερβολικά, έχαροποιή-
θημεν μ’ ολον τοΰτο είς άχραν, μα.θάνοντες, οτι ή Γενναιόιης σας
μέ τόν συνήθη ζήλον σα; καϊ έλληνικίν ενθουσιασμόν, ε’συνάξατε
στρατιώιας καί μέ αυτόν πηγαίνετε άκολουθοϋντες τόν εχθρόν διά
νά τόν χτυπήσετε.
Έπαινέσαμεν κατά πολλά τον στοχασμόν σας χαί ειμεθα βέ­
βαιοι είς τήνάνορίαν καί σταθερότητά σας, οτι θέλετε κάμει ώς καί
άλλοτε τό πατριωτικόν χρέος σας, καθοσς ή φήμη σ“ί κηρύττει
πάντοτε.
‘Ημεΐς δέ παρακινημένοι άπό τό σέβας, τό όποιον έχομεν πρός
την ‘Ελλάδα χαί διά νά συντρέζωμεν είς τοϋ; αγώνας σας, μάλλον
δε οια νά σάς εύκολόνωμεν περισσόιερον τάς δυσκολίας τά; όποίαζ
οοχίμα^ετε δι έλλειψιν τών ζωοτροφιών, διά τοΰτο σάς πληοοφο-
ροϋμεν με τό παρόν μας, τό όποιον θέλει σάς σταλθή μέ επίτηδες
πεζόν διά τοΰ Κ. Αντωνίου Μπάστα, δτι έφορτώσαμεν τήν μπομ*
παροα ονομαζομενην ο άγιος Ελευθέριος μέ σημαίαν ’Ιονική*»
τοϋ κχπετάν Ιωάννη Λιζερδόκουλβν, μέ παξιμάδι καλόν έως καν­
 383
τάρια τριακόσια και την έρχομένην έβδομάδχ ξεκίνα άπ’ έδώ, διά
νά ελθη ιι; τ’ αΰτόσε νά σας φέρη τδ ειρημένον παξημάδι, παρα-
δίδδντας σας κατά τήν τάξιν διά νά τδ μεταχειρισθήιε πρδς ζωο­
τροφίαν τών στρατευμάτων σας.
Επειδή όμως ή αυτή μπομπάρδα έναυλώθη άπδ ήμάς και έφορ-
τώδη μέ τδ αυτό παξημάδι, καί θέλει ελθει μαζί μέ ένα άλλο πρι-
γαντϊνο, τδ δποϊον καί αύτδ έφορτώσαμεν μέ γεννήματα καί τδ
~έμπομεν εις τδ κοινόν στρατόπεδον τής Μάνης διά νά τδ μετα-
χειρισΟώσι καί αυτοί είς τά στρατεύματά των εναντίον τοΰ κοινού
£χθροΰ, καθώς οι δπλαρχηγοί έχείνων τών μερών, κα! οί έπιτρο-
ττεύοντες διά τό γενικόν τής Μάνης ή'θελε νομίσει άναγχαϊιν κα!
επειδή αυτά τά δύω πλοΐα έρχονται καί τά δύω κατ ευθείαν διά
ΐαίς Κυτριαΐς σας είδοποιοΰμεν διά τοΰτο, οτι αμέσως λαμβάνον-
Τες τδ παρόν μας,νά ειδοποιήσετε μέ άνθρωπόν σας καί μέ γράμ­
μα σας τδν Καπ. ’Ιωάν. Λικερδόπουλον διά νά ξεφορτώση τό πα­
ξιμάδι, δπου γνωρίζετε ωφέλιμον τήν θέσιν εις τδ νά μεταφερθή
εύκολώτερον είς τό στρατόπεδον σας, ότι ημείς τδν έσυμφωνήσαμεν
νά ξεφορτώση είς οποίον μέρος θελήσετε ή Γενναιοτης σας, ή δηλ.
τδ "Αστρος ή εις τούς Μύλους τοϋ Ναυπλίου, ή εις οποίον άλλο
μέρος ευκολύνει, διά νά τό έχετε σιμώιερα είς τό γενικόν σας
στρατόπεδον.
Είναι περιπλέον άναγκαϊον μέ τδν ίδιον πεζόν τον όποιον ό κύ­
ριος’Αντώνιος Μ πάστας σας έξαποςέλλει,ή καί μέ άλλον κατ’ευ­
θείαν άπδ αΰτοΰ διά τοΰ Πύργου νά μας πληροφορήσετε τήν δεξίω-
°ιν τής παρούσης μας πρδς ά*άπαυσίν μας, φανερώσαιέ μας έν
Ί«υκ~ καί τά πρακτικά σας έναντίον τοΰ έχθροϋ καί .κάθε άλλο
νεωτερον, καθώς άχόμη κα! οί’ας άλλας άνάγκας έχετε διά τό
ν.οίνδν στράτευμά σας, διά νά οά; εΰκολύνωμεν μ δλην τήν ταχύ-
ν'ΐτο', χάθε τι τό δποϊον σάς χρησιμεύει πρδς ένδυνάμωσίν σας, δτι
/°θε βέβαιοι καί γνωρίζετε τήν προθυμίαν μας, τήν οποίαν τώρα
°ιπλασιάσαμεν, έπιθυμοϋντες άπδ μέρους σας τήν καλήν έπιτυ/ίαν
”ζω'’ αγώνων σας, κα! είθε ή πρόνοια νά σάς ένδυναμώση κατά τήν
ξπι^μίαν μας.
ί^πιθυμοϋμεν περιπλέον νά μάθωμεν άπδ τδν γενικόν αρχηγόν
α·1 £ως ώρας έφθασε και τδ έτερον πλοϊον τό όποιον έπέμψαμ®*
382
πρδς τήν Γενναιότητά σας μέ τους Κ. X. Ζαχαρόπουλον, συνι-
στάμενον άπδ σιτάρι, κριθάρι καί φασόλια, καί άν τδ έμεταχει-
ρίσθητε εις εκείνο τό σώμα τοΰ ίδιου στρατεύματος σας καθώς μ^
τό γράμμα μας σας έλέγαμεν.
Σας έ»θυμίξομεν περιπλέον, οτι εις οποίον με'ρος νομίσετε άν«'
γκαϊον νά ξεφορτωθή τδ παξιμάδι τοΰτο, νά πέμψετε ανθρώπου?
σας πιστούς διά νά τό δεχθώσιν, ότι αί καταχρήσεις τάς όποιας
έχαμον εις άλλα πλοΐα, τά όποια έπέμψαμεν προλαβόντως είς
Ναύπλιον, μας δυσαρεστοΰσι καί γίνονται αίτίαι ν’ άποσβένωσι
τήν προθυμίαν μας, καθώς καί άλλων φιλογενών, μή γνωρίζοντεζ
μέ ποιαν βάσιν αληθή νά βοηθήσωμεν τους ’Ελληνας.
‘Ως τόσον ήμεΐς δέν θέλει λείψωμεν πάντοτε νά σα; πέμπωμεν
κάθε τι, τδ όποιον ήθελε μας φανερώσετε άναγχαϊον σας, καί ή
Γενναιότης σας ενεργήσετε αύτοΰ μέ τόν άληθή πατριωτισμόν σας
τόν άφανισμόν τοϋ έχθροΰ, μάλιστα τιόρα, δπου ή φιλελληνείς Ευ­
ρώπη έχει ολην τήν κλίσιν καί προθυμίαν διά νά υπερασπισθή
την ‘Ελλάδα μέ δλον τδν τρόπον, φθάνει νά ι’δή ενωμένους τους
"Ελληνας, καί κινούμενους εναντίον τοΰ έχθροΰ- επειδή αί διαιρέ­
σεις καί φατρΐαΐ τών αρχηγών πολιτικών καί στρατιωτικών κχί
οί μεταξότων πόλεμοι καί άσυμφωνίαι έπροξένησαν ίως ωρζς τήν
αδιαφορίαν τής Ευρώπης, όταν όμως μεταξύ σας εΐσθε σύμφωνοι
καί μέ μίαν ψυχήν ένεργήιε διά τό κοινόν όφελος, σάς ϋποσχόμεθα
άναμφιβόλως, δτι θέλει ίδήτε πολλά βοηθήματα καί πράγματα,
τά όποια καί οί ίδιοι δέν τά πιστεύετε.
Περ1. τής αποστολής τούτου τοΰ παξημαδίου ειδοποιήσατε καί
τήν Σ. Διοικητικήν έπιτροπήν, καθώς καί ήμεΐς τους έγράψαμεν, καί
διά νά γείνη καί άλλο τι πλέον άναγκαιόϊερον τοΰ στρατοπέδου σας,
τδ όποιον ήμεΐς δέν ήξευρομεν, καί σάς τό έξαποστείλη.
Σας παρακαλοΰμεν πιριπλέον, δτι τό περικλειόμενου σας δια
τδν Κ. ’Εμμανουήλ Εένον νά τό εξαποστείλετε επίτηδες ώς άνα|"
καΐον σας, καί διά τής ιδίας εύκαιρίας νά έχωμεν άσφαλώς τήν
αποκρισίν του ώς άναγκαίαν μας.
Ανυπομόνως περιμένομεν τήν ποθητήν σας άπόκρισιν, έν ω σάς
ασπαζομεθα μέ τήν αδελφικήν αγάπην καί μένομεν.
Εις του, ορισμούς —ας Διονύσιος ο δε Ρωμας, Παναγιώτης
Θ. Στεφάνου, Κ. Δραγώ/αί-
 385
(Έν βελίδι 202 χαί 203, ό συγγραφεύς περιγραφών τήν
Εκστρατείαν τοΰ Καραϊσζάκη έκτίθησι Χαίτην είς Στερεάν
μ^τάβασιν τοΰ Νικήτα ώς εξής· «ό γενναίος καί χρηστός
Νικήτας άηδιάσας διά τάς έν Ιίελοποννήσω άθλιας έμφυ-
λίους διενέξεις άπήλΘεν είς τό χατά τήν στερεάν πεδίον τής
μάχης. »
‘Ως πρός ταΰτα παρατηροΰμεν έν πρώτοις ότι έν Ιίελο-
Ήοννήσω δέν ύπήρχον εμφύλιοι διενέξεις, είμή μόνον είς
Κόρινθον μεταξύ τών Νοταραίων, πλήν χαί αύται μετ’ολί­
γον ελαβον πέρας, καί άπαντες όμονοοΰντες άπεβλεψαν
Χατά τοΰ έχθροΰ- οί δέ Νοταραΐοι άμφότεροι κατά διαταγήν
τής Διοικήσεως και τοΰ Κολοχοτρώνου άπήλθον πρός βοή­
θειαν τών "Αθηνών, ότε, έκστρατεύοντος τοΰ Καραϊσζάκη
οιά τήν ‘Ρούμελην, ελαβον μέρος ό μέν Παναγιωτάκης μετά
000 είς τάς μάχας Μενιδίου καί Καματεροΰ' ό δέ Ιωάν­
νης έπί κεφαλής 1000 περίπου είς τάς μάχας Φαληρέως
*αί Πύργων. Ό)εν αί έμφύλιοι διενέξεις είχον άποσκορα-
Χ<σθή έκ τής Πελοποννήσου, ότε ό Νικήτας κατά διαταγήν
τοΰ θείου του Κολοκοτρώνη (οστις μάλιστα διά νά έξομα-
λύνη τάς δυσκολίας τής άναχωρήσεώς του τω έδωχεν έξ
ιδίων του αρκετά χρήματα’) μετέβη είς τήν Στερεάν μετά
$00 καί ήνώθη μετά τοΰ Καραϊσχάκη· επίσης μετά τοϋ Νι­
κήτα κατά διαταγήν τής Δοιζήσεως καί τοΰ Κολοκοτρώνη
άπήλθε χαί ό Άγαλόπουλος μετά 130.
‘Επομένως άφιχΟέντος του Νικήτα είς "Ελευσίνα, όπου
0 Καρα-σκάκης ήτον έτοιμος νά στρατεύση είς τήν ‘Ρού-
μ^λην, οί ανώτεροι καί κατώτεροι άξιωματικοί τοΰ έκεϊσε
^ληνικοΰ στρατού, (τοΰ όποιου τό τρίτον συνέκειτο άπό

α.°Χήγία είς τρεις- ήτοι είς αυτόν τόν Καραϊσζάκην, τον

 386
άομόδιος etvat ό Καραϊσχάκης. Τήν δέ γνώμην του ταύτην
ήσπάσαντο χαί οί λοιποί,πλήν τοΰ Γεωρ. Δράκου μετάτινων
άλλων, δστις μάλιστα άνεχώρησε μετά 400 διά τήςΒοστί-
τσης πρδς άντικρουσιν τών έν Σαλώνοις εχθρών· καί τοιουτο­
τρόπως ό Καραϊσχάκης μετά τών λοιπών, συμποσουμένων
έκ 3000 περίπου, έξεστράτευσεν, ί'να έπαναστατήση τήν
‘Ρούμελην, καί έπαναφέρη ύπό τήν ‘Ελληνικήν σημαίαν τούς
άποπλανηθέντας οπλαρχηγούς, οίτινες μετεχειρίσθησαν τά
λεγο'μενζ καπάκια μετά τών τούρκων. Το:οΰτοι δέ ήσαν
οί I. ‘Ρούκης, Γ. Δυοβουνιώτης, Σαφάκας,. Κοντογιάννης,
Γιολδάσης, Γ. Στάϊκος, Ά- ’Ίσκος, Τσόγκας,Βαρνακιώτης
καί Σωτήριος Στράτος, διο'τι μόλις 500 ύπό τδν ‘Ραγ­
κού καί άλλους ύπήρχον άνυπότακτοι είς τήν Δυτικήν
Ελλάδα, κατέχοντες τήν θέσιν Λεοντίου. ΙΓροχωρών δέ είς
Δομβρέναν προέπεμψε τόν Σπϋρον Μιλιον, Γαρδικιώτην καί
τινας άλλους είς Δίστομον, ένθα άνταπεκρίθησαν μετά
τοΰ ‘Ρούκη καί Δυοβουνιώτη, οίτινες καταλιπόντες τά
καπάκια (Τουρκικήν-υπηρεσίαν) επανήλθον είς τήν‘Ελλη
νικήν σημαίαν. Ό δέ Καραϊσχάκης έκτύπησε Τούρκους τινας,
ώχυρομένους έκεΐσε (είς Δομβρέναν) καί είς Χόστιαν ότε
έφονεύθη ό Άκσρνάν Σουλτάνης, οπλαρχηγός, άνήκων είς
τό σώμα τοΰ ΙΙαλαμιδίου. Μετά ταϋτα πορευθείς ό Κ®'
ραϊσκάκης είς Δίστομον άπέστειλε σώμα τι ύπό τόν Γαρδι-
κιώτην Γρίβαν, Γεώργιον Βάγιαν, Μήτρον Βάγιαν, καί άλ­
λους, καί κατέλαβαν τό χωρίον Αράχοβαν.
40 Μουστα-Βέης μετά 2500 έκτύπησε τόν Καρατάσον
ζαί Γάτσιον μετά 2000 ‘Ελλήνων είς’Αταλάντι καί όχι εέ-ί
Θερμοπύλας, ώς ό συγγραφεύς άναφέρει. Ό δέ Ιωάννης
Κωλέτης δέν ήτον παρών κατά τήν μάχην ταύτην,εύρισ*0'
μένος εις τά πλοία, άτινα ήσαν προσώρμισμένα είς τήν
παραλίαν τής ’Αταλάντης· επομένως μαθών ό Μόυστά-Βέης
τήν πρόοδον τοϋ Καραί σκάκη, ζατέλιπε τό τρίτον σχεδόν τοΰ
 387
δώματός του εις βε'λίτσαν ή είς Δαδί, ζαί έζινήΟη μετά τών
λοιπών κατ’ άύτοΰ, μάλιστα δέ ένα καταλάβή τήν ’Αράχο­
βαν, πλήν ματαίως, διότι ή θέσις αυτή είχε κατάληφΟή, ώς
έρρέθη, υπο τών Ελλήνων. ’ΑφιχΟέντος δ' έκεΐσε συνεκρσ-
τήΟή ή μάχή τής ’Αραχόβης, τής οποίας ή περιγραφή καί
τό αποτέλεσμα εκτίθενται έν τή κατωτέρω άναφορα τών
οπλαρχηγών πρός τήν Διοίκησή
Ζ/γός· τ?// Σεβαστήν διοικητικήν ’Επιτροπήν τής ‘Ε.Ι,Ιάδις.
Διά τής δυνάμεω; κα! βοήθειας τοϋ υψιστου ©εοΰ πέμπομ,ιν
τάς χαροποιός αγγελίας περί της λαμπρά; νίκης, ή όποια εγένετο
κατά τών έχδρών είς ‘Ράχοβα*.
Κατά τήν 18 τοΰ παρόντος μηνάς ε’ρθάσαμεν καί ήμεΐς θείίο
Ελέει εις Δίστομον μεθ’ όλων τών στρατευμάτων τής διοιχήσεωζ
καί τήν αύτήν ημέράν άπεστειλαμιν τους στρατηγούς Γ. Βάγιαν,
Γαρδιχιώτην Γρίβαν, καί Μήτρον Βάγιαν, μετά 500 στρατιωτών,'
διά νά πιάσωσι τήν ‘Ράχοβαν, επειδή οί εχθροί έσκόπευαν νά πιά-
σωσιν αύτήν τήν θέσιν καθώς καί ε’κινήθησαν ό Κεχαγιά-μπεης,
δ Μουστάμπεης, ό Καρίγοφίλμπεης καί δ Έλμάς-μπεης, μετά
2000 περίπου. Οί ήμέτεροι προκαταλαβόντες τά; θέσεις ώχυρώ-
θησαν, καί άμα οτε έφθασαν οί εχθροί, ήνοίχθη δ πόλεμος· τήν
•ζύττήν ημέραν περίπου τήν έκτην ώραν έρθάσαμεν καί ήμεις παν­
στρατιά, καί αμέσως έγένετο φριχτός πόλεμος, έχβάλαμεν τούς
Εχθρούς έξωθεν τοΰ χωρίου, κνί τους έζλείσαμεν πλησίον μιας
ράχης τοϋ χωρίου-, καί τοΰ; έπολιορκήσαμεν έκεΐ. Κατά τήν 20
τοΰ αύτοΰ μ.ηνος έφθαάε ζαί δ στρατηγός ΛΙαχρής πρδς βοήθειαν,
*κί τήν 21 έρθασεν δ στρατηγός Γεώργιός Δράκος, δ άντιστράτη-
7ci Κωνσταντής Καλύβας, οδηγών τδ στράτευμα τιϋ μακαρίτου
-«λτζά, δ Τραντάφυλλος ’Αποκονρίτη;, καί δ Κωνσταντής Γιολ-
$®σης μετά τοϋ Γρυβοκώστα. Οί εχθροί έμειναν πολιορκημένςι
Ανώτατα οκτώ ημέρας χωρίς νερού, χωρίς ψωμιού. Δίς καί τρίς
'θ'ιθε βοήθεια εις τούς Εχθρούς, άλχά δέν ήίυνήίη νά χατοοθώοη
τΓ'ν σκοπόν, διότι έζτυποϋντο οί Ερχόμενοι παρά τών ήμετέρων καί
'Ά χ
ξ°ιωκοντο βλαπτόμενοι καιριως· έξηιηιαν νά τοΐς συγχωρήσομε*
^ήν έλευθέραν έξοδον, διά νά φύγωσιν είς τά ίδια, καί μας εδιδον
είς χεΐρας τδν Κεχαγιάμπεη, καί Μουστάμπεην, άλλ ήμεις τους
26*
 388
έζητήσαμεν τά όπλα χαί ίχαρίζομεν είς αύτούς την ζωήν, εάν θέ*
λωσι ν άναχωρη'σωσιν εις τά ίδια' άλλά δέν έδέχθησαν το πρόβ­
λημα, κα! ουτω κατά τήν 24 τοΰ μηνάς περί τήν 10 ώραν τής
ημέρας άπεφάσισαν νά σωθώσι διά τής φυγής' αλλά προϊδόντες τόν
σκοπόν τών έχθρών, έπιάσαμεν δλας τάς αναγκαίας θέσεις, καί
ειμεθα ολοι έτοιμοι είς άπάντησιν· ώρμησαν τέλος οί έχθροι, άρχΐ-
σεν όπόλεμος, καί οί "Ελληνες έ'ίειξαν άπαραδειγμάτιστον ανδρείαν,
άντιφλοτιμουμένων πρός άλληλα όλων τών σωμάτων, τών Στε-
ρεοελλαδιτών, τών Ήπειροσουλιωτών, καθώς κα! τών ύπό τόν
Στρατηγόν Νικήταν Πελοποννησίων- έφονεύθησαν έκ τώνέχθρών εως
χίλιοι καί τριακο'σιοι, καί μεταξύ αύτών καί οί αρχηγοί ολοι τοΰ
εχθρικόν στρατεύματος, 5 Κεχαγιάμπεης, ό Μουστάμπεης, όΚαρ-
γιοφύλμπ=η; καί ό Έλμάς-μπεης· ολίγοι τών έχθρών έσώθησαν,
καί αυτοί άοπλοι, έσυλλάβαμεν ικανούς ζώντας· έπήραμεν τάς ση­
μαίας των, δλους τούς ίππους των, καί δλας τάς άποσκευάς'
έφονεύθησαν καί έκ τών ήμετέρων κατ’ αυτήν τήν μάχην οκτώ,
και άλλοι τόσοι έπληγώθησαν" άς πανηγυρίση λοιπόν τό έθνος τήν
λαμπροτάτην ταύτην νίκην, καί άς δώση δόξαν εϊς τόν υψιστον.
‘Η νίκη αυτή είναι ή σημαντικωτέρχ τής ‘Ελλάδος καί θέλει φέρει
πολλά καί μεγάλα αποτελέσματα' έλπίζομεν εί; τήν θείαν βοή­
θειαν κα! είς τήν ευχήν τής Πατρίδος κα! τής Σεβαστής ήμών
Διοικήσεως νά καταδαμάσωμεν τάχιστα τόν εχθρόν, καί νά μα-
ταιώσωμεν διόλου δλου; τούς ολέθριους αύτοΰ σκοπούς.
ΙΙέμπομεν επίτηδες καί τού; στρατηγόν Γ. Άγαλόπ ούλου, Γ·
Βάγιαν καί Γιάννη* Κουιζονίκαν, άγγελοΰντας τά λαμπρά ταΰτ*
κατορθώματα καί παραστήσοντας τά κατά τό στρατόπεδον.
Μένομεν μέ τό προσήκον Σέβαζ.
Έκ τοΰ στρατοπέδου τής ‘Ράχοβα; 1826, Νοεμβρίου 26.
Γεώργιος Καραίσκάχης, Νικήτας Σταματελόπουλος, Γ. Δαγκλήί
Χατζή Μιχάλης, ’Αθαν. Κουτζονίκας, Γεώργ. Μαλάμος, Δήμ°ί
Ίζέλιος, Γεώργ. Βάγια;, Κωνσταντίνο; Βέρης, Ν. Πανουριάά,
Δ'.οβουνιώτης, Βασίλειο; Μπουσγος, Γιανούσης Πανομάρας, Νικό­
λαός Καραυήτζος, Μήτρος Βάγιας, Λιόν^ης Δαγκλής, Ναστούληί
Δκγκλής, Σπόρος Ξόδης, Μήτρος Τριανταφόλου, Κώστας Μάκος,
Γιανν,άκης Φκρμάκης, Τούλιος Πανομάρας, Σπόρος. Μίλιος, A»«J
 3S9
σχάσιος ‘Ροκάς, Χρηστόδουλος X. Πέτρου, Γαρδικιώτης Γρόβας,
Παναγής Γαλανής, Νικόλαος Μπουρμπϊτζιώτης, Κωνσταντίνος
Γρύβας, Τ ριαντάφυλος Άποκουρίιης, Ιωάννης ‘Ρούκης, Κων·
ϊταντής Καλύβας, Κωνσταντίνος Γιολδάσης, Κομνίνός Τράκας,
Αναγνώστης Κανεβός, Γεώργιος Τζαβέλας, Διαμαντής Ζέρβας,
Γεωργάκης Δράκος, Αα'μπρος Βεϊχος, ΦωτουΙης Φωτομάρας, ΑΘ.
Δράκος, Νικόλαος Βότζαρης, Γιάνος Δούλης, Γιάννης Μπαργιαχ-
τάρης, Πάσχος Κοσμάς, Κολιός Πασχούλης, Κώστας Τζαβέλας,
Μπεκατζέλος Τζαβέλας, Γεώργ. Μπαργιαχτάρης,Βότζαρης, Χρής-ος
Μπέχας, Νικόλαος Κάσχαρης, Σπΰρος Γεωργάχης, ’Αθαν. Ζέρβας,
Γεώργιος Ζέρβας, Γιάννης Βαργιαδίτης, ’Αναγνώστης Γχραβαρί-
της, Γιάννης Βετλάλας, Λάμπρος Τζαβέλας, Πανος Τασουλας,
Ναστοόλης Δούκας"' Νικόλαος Διάκος, Γιάννος Περζεκιας, Νάστος
Κοντογιάννης, Κολιός Γεοοκουρης, Πίλιος Τζεχέρης, Βασίλειος
’Αντωνό-ουλος, Χήλιος ’Αθανάσιος, Γιώτας Κατζής, Κίτζος
Ντοϋχας, Μήτρος Μισολογγίτης, Κίτζος Τζάκος, Δημητριος Μα­
κρής, Κώστας Χορμόβας, ’Αναστάσιος Χορμόβας, Γιανάκης Κί-
τζος, I. Μελά,·, Μήτρος Σμπόϊτας, Βασίλειος Άργυροκαστρίτης,
Γεώργιος Καδάς, Κωνσταντης Πασγάλης, Πάνος Δάρας, ’Αθα­
νάσιος Κρικοχωρίτης, Σπΰρος Αέβερης, Γεωργάχης Λάκας, Χρής-ος
Μαχρής, Xρηστόφορος Πε^ραιβός, Δημητριος Καλεργης, Χρηστός
Βάρφης, Γιάννης Φαρμάκης, Μήτρος Γρουμπουγιάννης, Άντών.
Στορνάρης, Χαράλαμπος Παπαπολίτης, Νικόλαος Δραγαμε{νός,
, ’Αναγνώστης Κατζικαπής,
Τής άνωτέρω έκθε'σεως τό πρωτότυπον εύρίσκεται είί τό έ-
λεγχτικόν Συνέδριον, πρός δέ καί είς τήν Γενικήν ’Εφημερίδα τής
‘■Ελλάδος ΰπ’ άριθ. 10.
~ ■ Είς τήν άνωτέρω μάχην λανΟασμένως άναφέρεται δτι έ-
φονεύθησαν μεταξύ τών άλλων έχρΟών ζαί ό Καργιοφιλ-
μπεης χαί Έλμάς μπέης, διότι ούτοι έ'ζων μέχρι τοϋ 1850.
Μετά δέ τήν μάχην ταύτην ό Καραϊσχάκης έπροχώρησε
μέχρι τής Ναυπάκτου, δτε ήνώΟησαν μετ αύτοϋ διάφοροι
Καπεταναΐοι, ήτοι δ Σαφάκας χαί Γιολδάσης· οί δέ λοιποί
Έής Ακαρνανίας μεταχειρίζοντο τά καπάκια μέχρι Τθί
 390
έλεύσεως τοϋ Καποδιστρίου. ’Επανερχόμενου δέ τοϋ Κα-
ραϊσζάκη εις τήν 'Ανατολ. ‘Ελλάδα, συνεκροτήθη ή έν Δι-
στόμω μάχη, ώς ανωτέρω· εις τήν έκθεσιν ταΰτην δέν
άναφέρεταί ή αναχώρησές τοΰ Όμέρ πασά, δστις ένω
^έπολίόρζει χαί. έπολιορζεΐτο έν Διστόμω, τήν έπαύριον διά
νυκτδς άνεχώρησεν είς Αεβαδείαν χωρίς νά έπενεχΟή είς
ουδέτερον τών μερών βλάβη· ό δέ Κ αραϊσζάζης άνεχώρησεν
είς τάς ΑθήναςΑ
·*'''' Πρός τι/r Σ. Λιοιχηόΐν.
’Αφοΰ ενδυναμώσαμε·? τάς Οεσεις τής Δοτικής κα! ’Ανατολικής
‘Ελλάδος μέ αρκετά στρατεύματα, ώ; είς τήν προλαβοΰσαν ανα­
φοράν μας τής 1 2 τοϋ ένε.στώτος άναφέραμεν ούτως λοιπόν τά.
Σουλιώτικα σώματα τοΰ Γ. Τζαβέλα, Δ. Ζερβά, Λ· Βεΐκου καί
λοιπά, άνεγώρν.σαν διά νά ένωθώσι μέ τόν Σ. Γ. Δράκον είς την
πολιορκίαν Σάλωνων ήμεΐς δέ έκοτρατεόσαντες διά Βελίτζαν, ε­
πειδή έμάθαμεν, ατι εις 'Γουρκοχώρι ήτον πολλοί εχθροί έστρατο-
πεδευμέ»οι, ήτοι ό. Όμέρ πασδ.·, ό Όσμάν πασάς, ό Γκε'κας καί
λοιποί Μπέϊδες καί αγάδες, συμποαουμενοι εως 6 χιλιάδες, τρέ—
γοντες λοιπόν έμάθαμεν καθ’ οδόν, οτι οί έχθροί αΰτοί σηκω-
θέντες άπό τουρκοχώρι έςεστράτευσαν διά. Δαύλιαν, τότε έπεταχύ-
ναμεν πλέον τόν δρόμον μας, καί έπήγαμεν δσον τό όγληγορωτερον
είς Βελίτζαν, έν ή έπληοοφορήθημεν, δτι οί εχθροί έπολιόρκησαν
τούς έδιχους μας φυλα'ττοντας τήν θέσιν τοΰ Δ στόμου, είς τήν
θέσιν αύτήν είχαμεν τόν Κ. Ν. Μπότζαρη», Γ. Μπαιρακτάρην,
Π Κοσμάν, Σ. Γεωργάκη, Γεωργάκην Ν. Κάσσαρη, Γ. Κιτζον,
Κ. Δούκαν, Γ. Κουτζονίκαν, X. Κουτζονίκαν, Γιωτη Κονταζή,
Κ. Δημήτρην, Μ.τιρμπίλην τοΰ άρχηγοΰ Καραϊσκάκη, Λ. Ροίζον,
Δ. Φίλον, Β. Μποΰζγον. Μ. Τριανταφύλου, Α. Περγάντην, Α,
Στεφάνου και Γ. Στεφάνου, οϊτινες δ,ά τών γενναίων των στρα­
τιωτών, άντεστάθησαν ήρωϊκώς, και μέ άσόγκριτον καρτεροψυχίαν
ενάντιον τοϋ πολυαρίθμου έχθροΰ, διότι οί έχθροί άφοΰ τους έπ»"
λέμησαν οιά τοΰ άκαταπαύστου χανονοβολισμοϋ, καί τής ψιλής φω-
τίας, εί; μία* ολόκληρον ν,μέραν, έκαμον είς τήν έπαύριον είς
τήν 19 ΤΟ γεύμα καί γενικήν έφοδον διά νά κυριεύσουν τό
 391
/Wpiov, κα! επομένως ν’άποκλείσωσι τούς ίδικους μα;, είς τούς 3
’Γροχατασκευασμένους πύργους όποΰ ειχον, καί μετ’ ευκολίας ί~
^ειτα διά τοϋ συνεχούς κανονοβολισμοΰ νά τού; κυριεύσουν, χαί
άφοΰ έτελεσ®οροΰσαν τούς σκοπούς των αυτούς, έγίνοντο τότε Κύ-
ptoi καί τοϋ χωρίου. Διστόμου χα τής Σκάλας, χαί έμεναν πλέον
τά στρατεύματα είς τήν Σ. Ελλάδα άχρησίμευτα. τόσον αναγκαία
είναι λοιπόν ή Θέσει; τοϋ Διστόμου- ή έφοδος αυτή τών έχθρών
ί τον μία άπό τάς απαραδειγμάτιστους εάς τόν πόλεμόν μας τόσον
τοΰ πεζικού, δσον καί τοϋ ίππικοϋ, οίτινες τυφλοις όμμασι, χαί
μέ τό άμε'τ μουχαμέτ ώρμησαν κατά τών ΐδικών μας, μή δειλιά-
οαντες όλοτελώς τόν θάνατον δπου έλάμβανον, καί ούτως μέ τόν
οποίον ειχον ένθουσιασμον έμβήκαν ένδον τοΰ χωρίου, τότε λοιπον
οί έδικοίμα; άπεφάσισαν, καί αύτο! έξ εναντίας τόν Θάνατόν τους,
χαί ώς λύκοι πλέον ώρυόμενοι έτρεξαν κατ’ αύτών, χαί άλλους μέν
έφόνευον άνιλεώς, άλλους δέ έν στόματι μαχαίρας έπέρασαν, καί
τού; λειπ.ύς τέλος πάντοτν έβαλον είς φυγήν, καί κυνηγώντας ώς
λαγωούς πεφοβισμένου; τού; έπνιγαν έω; είς τά όχυρώματά των
μέ μεγάλην των καταισχύνην- είς τήν μάχην αυτήν άπό μέν τούς
εχθρούς έφονεύθησαν έυς 200, καϊ έπληγώθησαν έως 300, καί
επέκεινα- ά .τδ δέ τοΰ; έδικου; μα; έπληγώθησαν δ Κ. Ν. Μπό-
τζαρης, ό ’Αργυρής Σημαιοφόρος τοΰ Κ. Νοτη, ό Λ. Στέφανος, ό
2φερής, ένα; τοΰ Δούκα Φίλλου, τρεϊ; τοϋ Μπιρμπίλι, έφονεύθησαν
χαί δύω ένας τοΰ Μπιρμπίλη χαί δ άλλος του Λ. Περγαντά, έ-
πληγώθησαν καίέεεροΐ δύω μετά τόν έρχομόν ταϋ Γενικού Αρχηγού.
Ο πεισματώδη; ούτος πόλεμος διήρκεσεν ώρας δύο, καί άφοΰ άρ­
χιζε νά παυ'η, ιδού έφθασεν εί; βοήθειαν τών {δικών μας χαί ό Στρ.
I · Δράκος και μετ’ αυτόν τά Σουλιώτικα σώματα, άρινοντας δέ
ήμεΐς είς Βελίτζαν δλον τό Ιππικόν μέ τούς αρχηγούς χαί ικανήν
φρουράν έκινήσαμεν πλέον προ; τό εσπέρας είς τό γελέκι, καί
°ιά νυκτός έπεράσαμεν άπό Δαύλιαν σκοπεόοντες νά έπιπέσωμεν
"ί τάς σκηνάς τοϋ έχθροΰ, τήν στερεάν αΰιήν άπόφασιν μας τήν
ανηγγείλαμεν διά τίνος απεσταλμένου, καί πρός τούς έν Διστο'μω
“οελφους μα;, πλήν ό πεζός φοβηθείς δέν εφεοε πρός αυτού; τό
ϊράμμα μα;, διά νά τούς κτυπήσωμεν συγχρόνως- ήμεΐςμήνάμ-
ψιβάλλοντες, δτι ό απεσταλμένος μας δέν ειδοποίησε τού; ανωτέρω
392
αδελφούς μας, άλλα προς τάς 9 της νυχτός 20 τρέχοντος, έφΟα-
σαμεν απέναντι τών εχθρών καί τών ίδικών μας, καί έτοιμασθέντες
διά την μάχην ώρμήσαμεν κατά τών εχθρών, τούς όποιους X’1
έλειποτακτήσαμεν, καί πλέον άπό τάς σκηνές τους μέσα έμβήκαμ67
είί τό Δίστομον.
Σ. Διοίκησις ή έσχατη έλπ'ις τοΰ υπερήφανου Κιουταχή, είναι
τό στρατόπεδον τοΰτο, τό όποιον όταν ημείς τό άφ ανίσωμεν, τότε
και αυτός πρέπει ν’ άπελπισθή, διά τούτο έμετακαλέσαμεν καί τά
επίλοιπα στρατεύματα μας, διά νά πιέσουν τάς αναγκαίας θέσεις,
ώστε οί πολιορκηταί μας νά μείνουν πολιορκημένοι, καί άμποτες
ή βοήθεια τοΰ υψίστου κα! f ευχή της Σ. Διοικήσεως να μάς ενί­
σχυση διά νά έςολοθρευ’σΐϋμεν καί αυτούς, ωσάν τόν Κιαχαγιά-
μπεην, ζαί Μουσταφάμπεην, χρεωστοΰμεν δμως νά παρουσιάσωμεν
πρός τήν Σ. Διοίκησιν, δτι άπδ τάς έπί νυν πεμπομένας τροφάς,
ολίγα στρατεύματα έζωοτροφήθησαν καί μόλις ήμποροϋμεν ν’ ά-
περάσωμεν ακόμη τό πολύ 2 ημέρας, δθεν ώς αναγκαιότατος ούτος
ό πόλεμοί, εις τήν νίκην τοΰ οποίου κρέμαται ή σωτηρία τής πο­
λύπαθους ‘Ελλάδος, παρακαλεΐται θερμώς ή Σ. Διοίκησις νά έπι-
μεληθή ώ; μήιηρ φιλόστοργος μέ ίλην τήν δυνατήν δραστηριότητα
ώστε τά άδΰνατα νά γίνουν δυνατά καί νά μας πρόβλεψη οσον τά­
χος μέ τάς άναγκαίας τροφάς, γνωρίζομεν, Σ. Διοίκησις, οτι τάς
άλλα; κακουχίας τάς υποφέρει δ άνθρωπος, τήν δέ πείναν δέν δυ-
ναται, δτι ή βία της εΐναι ακαταμάχητος, διά τοΰτο λοιπόν έξα-
ποστέλλομεν έπί ταυτοΰ τον Κύριον Ίω. Σοΰτζον, δποΰ διά τοΰ
ίδίου νά μας ποοφθάσητε μέ τροφάς καί μίαν ώραν άρχήτερα,
επειδή τής πείνης τά αποτελέσματα τά ήξευρομεν, καί άλλοίμονον
θά είναι ό χαμός μας, έν ώ ήμποροϋμεν νά έχωμεν τήν νίκην είς
τάς χεϊρας, επαναλαμβάνομε» πάλιν και παρακαλουμεν Σ. Διοί-
κησις, δι’ όνομα Θεού, δι’ άγάπην τής Πατρίδος, τάς τροφάς να
μή τάς χρονοτριβήαητε διόλου, άλλ’ οσον τό δγληγορώτερον να
σταλθώσι διά νά δοξασθή καί ό τόπος ούτος τοΰ Διστόμου, καί να
βάφή μέ το αιμα τών εχθρών. Παρακαλεΐται ή Σ. Διοίκησις
παρακίνηση καί τόν Κύριον Μπαλήν διά νά μας προφθάση μέ τάς
τροφάς.
’Αναφέρομαι προσέτι πρός τήν Σ. Διοίκησιν, δτι είναι ώφ^λίμω-
 393
τ«τον πραγμα, τί είς 'Ελευσίνα συναχθέντα στραχιωτιχά σώμστ*
νά δεορισθωσ·. νά ύπάγωσι παρεμπρός, ώστε νά προξβνοΰσι χάποιαν
βλάβην τοΰ έχθροΰ, έως νά ήμπορέσωμεν χαί ημείς νά έςολοθρεΰ-
οωμεν τό στρατόπεδον τοΰτο, χαί έπομένω; μέ αρκετά στρατεύματα
προφΟάνομεν χαί ημείς άμέσως, συγχρόνως μέ τάς τροφάς νά μας
έξαποστείλητε χαί τζιμπιχανέ, ότι τόν χαίομεν είς τόν πόλεμον
Χαί ό'χι ματαίως, ωσαύτως καί κριθάρι διά τό ιππικόν, ότι δεν
έχομεν ούτε κλονί. δ ευπειθής Πατριώτής
Τη 21 Ίαννουαρίου 1 827 Δίστομον. Καραϊσχάχης.
Ίσον άπαράλλαχτον τοϋ πρωτοτύπου
τή 26 ’Ιαννουαρίου 1827 έν Αΐγίνη.
ό Γεν. Γραμ. της Δ. Ε. τ?!ς Συνελευσεως,
(Τ. Σ.) Γ. Γλαράχης.
Προανεφέραμεν ότι οιετάχθησαν ό Κανέλος Δελιγιάννης,
Δ. Πλαπούτας, Σισίνης, Γενναίος χαί λοιποί νά στρατολο-
γήσωσιν εις Πελοπόννησον. ’Αλλ’ έκεϊσε απανταχού ύπήρχεν
απορία τροφών, ή δέ Διοίχησις έστερεϊτο, ώς έββέΟη, τών
μέσων νά τοϊς προμηθεύση, καί άν ποτέ έλάμβανε βοή­
θειαν τινα έχ τής Ευρώπης, παρεχώρει πρός συντήρησιν
του κατά τάς ’Αθήνας στρατοπέδου, καί ένεκα τουτου οί
οπλαρχηγοί ουτοι δέν ήδυνήθησαν νά διατηρήσωσιν, είμή
2000 περίπου στρατιωτών, τούς όποιους έτοποθέτησαν
είς διαφόρους θέσεις1 επομένως οί πλεΐστοι τών κατοίκων
καί μάλιστα τών ορεινών ειχον καταφύγει μετά τών οικο­
γενειών των είς Μοναστήρια καί Σπήλαια, τά όποια είχαν
Οχυρώσει διά νά χρησιμεύσωσι πρός άμυναν κατά τοΰ έ­
χθροΰ· τά δέ χωρία είχαν έρημωθή ένεκα τών αιφνίδιων επι­
δομών τοΰ έχθροΰ.
Τότε ό Γενναίος Κολοκοτρώνης συνειδώς τήν ανάγκην
ό/υρας τίνος Θέσεως πρός άποθήκευσιν τροφών τε καί no-
^εμοφοοίων, έπεχείρησε ν’ άνεγείρη περί τάς άρχάς 9βρίου
τ° παρά τή κωμοπόλει Καρυταίνης τής ομωνύμου Επαρ­
χίας είς όχυράν θέσιν κείμενον φρούριον, τό πλείστον κατε-
394
ρειπωμένον προ άμνημονεύτων χρόνων, τό οποίον μιζράς"
χωρητικότητος ον εΤχεν ίορυθή άπο τών σταυροφοριών.
Περί δε τάς άρχάς τοΰ έτους 1827, άποπερατώσας τήν
κατασκευήν έφρόντισε νά τό έφοδιάση- πρός τοΰτο μετέ­
φερε μεταξύ τών άλλων έφοδίων έκ τής Ζακύνθου καί δύω
πυροβόλα, έπίσης και δύω άλλα άπό τούς Αάλα, τά όποια
ειχον μετάφέρει έκεΐσε οί Έλληνες κατά τήν άρχήν τής
έπαναστάσεως διά τήν πολιορκίαν. Μετά ταΰτα μετεκόμισε
καί άλλα πολεμοφόδια και 5 πυροβόλα· ώστε κατέστησε
τοΰτο φρούριον οχυρόν, δυνάμενον ν’ άντιστή εις πάσαν τοΰ
έχθροΰ έφοδον επομένως έχρησίμευσε μεγάλως κατά τήν
έποχήν αυτήν, διότι οί μέν κάτοικοι ένεθαρρύνοντο, έχον-
τες καταφύγιον ασφαλές, τά δέ κατά τά μεσόγεια τής 11ε-
λοποννήσου συγκεντρούμενα στρατεύματα διευκολύνοντο·,
και δ έχθρός άρκετά περιεστάλη· ή δ’έκ τούτου παραχθεΐσα
ωφέλεια έκτιθεμένη είς άλλα 'Ιστορικά υπομνήματα, δηλοΰ-
ται καί έκ τής κατωτέρω καταχωρουμένης αναφοράς τών
επαρχιών Καρυταίνης, ’Αρκαδίας, Φαναριού, Αεονταρίου·
καί Άνδρούσας, πρός τήν ’Εθνικήν συνέλευσιν, ήτις είναι
ύπογεγραμμένη παρά τών οπλαρχηγών καί προκρίτων.
Πρίζ· Σεβαστήν Εθνικήν Γ. Συνέ.Ιευσιν.
Αί αίονήδιοι έπιδρομαί τοΰ έχθροΰ καί τδ γειτονικόν αύτοΰ εις
τάς πέριξ ταύτας επαρχίας μας, ώς έκτων όποιων δέν ήμποροΰμεν
νά συστήσωμεν στρατόπεδον, αυτά λε'γομεν κα: όχι άλλο τι ίδιο-
τελές, παρεκίνησαν τδν Στρατ. Ίωα'ννην β. Κολοκοτρώνην νά
έπιχειριαθη τήν επισκευήν τοΰ σισαθρωμε'νου καί ζατεκρημνισμε'νου
φρουρίου τούτου τής Καρυταίνης, είς τοΰ οποίου τήν έπιχείρησιν
συμβοο^ευόμενος καί ήμάς, ένεκρίθη εύλογον ζαί επαινετόν άπ»
ολους, διότι όχι μόνον Θέλει είναι εις ασφάλειαν τή; ύπάρξεως
ήμών, αλλά Θέλει επιφέρει καί οΰκ δλίγον άντιπιρισπασμόν τοΰ
έχθροΰ οντος τούτου εις τό μεσόγειον τής Ιίελοποννήσου, καί
έμπμοίθεν τών εχθρικών κινημάτων· τό οχυρόν αυτής τής Θ»®εω4
είναι τωόντι ή φθορά αύτοΰ τοΰ έχθροΰ άν ήθελε δοκιμάσει να
 395
^ολεμήση ποτέ- άλλ’ έχον χρείαν άπδ κάθε ε’ίος εφοδίων, καθώ?
Χ«νονίων, σφαιρών, πυρίτιδος και τροφών, παραζαλοϋμεν την Σ.
^υνέλευσιν νά ήθελε διατάξη δπου ανήκει νά δοθώσιν αυτά τά
«ναγκαϊα, τά όποΐχ κοντά όπου ήθελε χρησιμεΰοουν είς διαφύλαςιν
αΰτοΰ καί τής ΰπάρήεώς μας, Θέλει ωφελήσουν περισσότερον ζαί
είς κάθε στρατόπεδον, τδ όποιον ήθελε είναι ζατά τοϋ έχθροϋ, έν’ ώ
είναι αδύνατον νά μεταζομίζωνται τροφα! καί πολεμοφόδια άπδ τδ
Ναύπλιον, ή άπδ κανένα άλλον τόπον παράλιον· ό<τες λοιπόν βέ­
βαιοι τής διζαίας ταύτης αίτήσεώς μας μένομεν εΰσεβάστως.
Έν Καρυταίνη τή 7. Ίαννουτρίου. 18'27.
Έκ τής επαρχίας Καρυταίνης.
Δημ. Ιερεύς Σταυρόπουλος, Αθαν. Αντωνοπουλος, Δ. Παπα-
γιανόπουλος, Λ.'Ροϊλός, Β. Δημητρακόπουλος. επονται ύπογραφαί
πεντήκοντα πέντε. Έκ τής επαρχίας 'Αρκαδίας.
Μήτρος Αναστασόπουλος, Γιαννάκης Γχρίτσαλης, Στέργιο; Γι-
θΡγαχόπουλος, επονται είκοσι ύπογραφαί-
Έκ τοΰ Φαναριού.
Τζ. Χρηστόπλος, Ν Ζαρειφόπλος, έ'τοντα τριάντα ζαί μία ύπο-
7?αφαί. Λεονταρίου.
Νικήτας Φλέσσας, ή Διχαΐος επονται τριάκοντα εξ ύπογραφαί.
Επαρχίας ’Ανδρούσης.
Μ/τρος Πέτροβας, επονται ύπογραφαί 31.
Επειδή χαί τδ άνακαυιξόμενον φρούριον τής Καρυταίνης έκτος
τής γενικής ασφαλείας τών όπισθεν όπογραφομένων έπαρχιών, γί-
'εται χα! §ν προπύργιου τών Μοναστηρίων τούτων, εις τά όποια είναι
“τφκλισμεναι τόσαι φαμήλιαι έχ τής επαρχίας τούτης, ύπογράφον-
ται λοιπόν δμοφωνοϋντες χα! συναινοΰντες όσα όπισθεν άναφέροντα.
r Η Μονή τοϋ ΓΙροδ. τής Στεμνίτζης, ό 'Ηγούμενος Γρηγόριος
ιερομόναχος.
Ημονή τής Παναγ. τοΰ Καλαμιού; ό Ηγούμενος Νεόφυτος Ίερ.
‘Η Μονή τής Ιΐαναγίας τοΰ φιλοσόφου, δ 'Ηγούμενος . . .· .
‘II Μονή τής Παναγίας τών Αίμυαλών, ό Ηγούμενος Ίγνα'τιος
Ι£ρομ. ’Αγαθάγγελος ‘Ιερομ.
Ή Μονή τής Παναγίας Χρυσοπηγής, ό ‘Πγούμενος δ έχ τίί
Ζωοδάχου Πηγής, ‘Ηγούμενος Αγάπιο; Ιερομόναχος.
396
ΕΚ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
ΚΑΤΑ ΤΟ 1827.

Αφοΰ, ώς εΐρηται, ό Ίβραίμης κατήλθε καί άνεπαύετο

έν τοΐς Μεσσηνιακοΐς φρουρίοις· οί "Ελληνες παραφυλάτ-
τοντες περί τά φρούρια ταΰτα καθ’ ημέραν άδιαλείπτως
έφόνευον έκ τών έξερχομένων τούρκων, καί κατελάμ-
βανον πλήθος ζώων. Οί δέ οπλαρχηγοί ένεκα της έλλεί-
ψεως τών τροφών δέν έδυνήθησαν νά συγκεντρώσωσι
στρατόν είς Πελοπόννησον. ‘Ο Γενναίας δέ άν καί ασχο­
λούμενος περί τήν έφοδίασιν τοϋ φρουρίου Καρυταίνης καί
στερούμενος τροφών είχε συσσωματώσει περί τούς 400
στρατιώτας- καί έκστρατευσάντων αίφνιδίως 8000 τούρ­
κων έκ τών Μεσσηνιακών φρουρίων, ίνα έφοδιάσωσι τήν
έν Τριπόλει φρουράν, έπεμψδ μέρος στρατιωτών έκ τοΰ
ρηθέντος σώματός του, μεθ" ού ένωθέτες καί άλλοι κά­
τοικοι γνωρίζοντες τάς θέσεις, έκτύπησαν τόν έχθρόν είς
διαφόρους θέσεις μεταξύ Τριπόλεως καί Λεονταρίου κατά
τήν έλευσιν καί έπιστροφήν του καί έφόνευσαν περί τούς
40, κυριεύσαντες καί περί τά 200 ζώα, καί μάλιστα
κατά τήν επιστροφήν του συνήφθη μάχη είς ’Αρκαδίαν
κατά τάς κάτωθεν επιστολές.
Σεβαστέ μοι Πάτερ.

Κατά τάς 10 τοϋ παρόντος έφάνηκεν εν σώμα έχθρών είς τούς

Λάκκους τόν κάμπον έως όκτώ χιλιάδας,μέ πολλά φορτία ζαερέδις,
καί τήν άλλην ημέραν άπέρασαν διά Τριπολιτζάν' τήν αυτήν ήμέραν
έκοιμήθηκαν εις τό Λεοντάρι άποκάτω, καί έπήγαν οί "Ελληνες διά
νυκτός κατ’επάνω τους, καί χωριστά όποΰ τούς έπήραν ένα πλή­
θος ζώων, τούς έδωσαν καί μίαν φωτιάν, ώστε κύριος οίδε
έγείνεν, έβάσταξαν ντουφέκι ολίγον, καί έπειτα έφυγαν έπληΥω®^
έκεΐ εοϋ Λιακού Σινανιώτη τδ παιδί, καί άλλος ένας "Ελλην άδλα-
βώςόμως, έκοιμήθηκαν άλλα δύο βράδυ» είς τό σαπολείβαδο», ίπειδή
 397
δέν ήμποροϋσαν νά ε’μβάσουν τάς τροφάς διά μιας, διότι οί Έλληνες
τούς έπήραν δλα τά ζώα καί εκεί δέν έλειψαν οί "Ελληνες νά
τούς πειράζουν, άρπάζοντές τους τά ζώα, καί σχοτώνοντες χ,ι'ι
πολλούς' χθές λοιπόν ολην νύκτα έπέρασαν διά κάτω, καί τούς
έπεσαν πολλοί "Ελληνες κοντά, δέν ήθέλησαν πάνάθιμά τους νά
ζυγώσουν έδώ όλότελα, έν ώ έπροσμένομεν τούλάχιστον νά έλθουν
νά ίδοΰν, διά νά τούς δώσωμεν κανένα φόβον θεού, επειδή όντας μέ
ολίγους έδώ δέν ήμποροΰσα νά ευγώ παρέχει νά τούς χτυπήσω, διότι
όσοι Έλληνες ήσαν έδώ πλησίον άκούοντες τούς έχθρούς έπήρε
καθείς τήν φαμήλιαν του καί τά πράγματά του κα! έφυγαν· δ ζαερές
των ήτον άπό παξιμάδι, άλας, καφφέ, ρύζι, βουτυρον, ρούμια,
ένδύματα, παπούτζια χαί ίσως νά είχαν καί λουφέδες τών έν Τρι-
πολιτζα’ άπό αύτά τά είδη τών έφοδίων τούς έπήραν είς τό Καλο-
γεροβουνι ό Σαράντης χαί άλλοι Βαλτετζαΐοι δέκα φορτία, καμμίαν
ζημίαν δέν έπροξένησαν ούτε είς τόν πηγεμόν τους, ούτε είς τήν
επιστροφήν τους, ό ίμπραίμης δέν ήτον κοντά, άλλ’ έμεινεν εις τήν
Μοθώνην ολίγον, ώς ένα Κρητιχάχι καί αιχμάλωτοι τοΰρχοι μας
ε’πληροφόρησαν..........................................................................................
Εν τοσούτω μένω μέ ολον τό σέβας.
Τή 15 ’Ιανουάριου. 1827. Καρύταινα. ό Υιός Σου
’Ιωάννη; Κολοκοτρώνης.
Σεβαστέ μοι Πάτερ.
Ταΰτην τήν ώραν ώς διά γράμματος του Γκρίτσαλη καί λοιπών
εκεί καπεταναίων πληροφορούμαι, ότι οι έχθροί χαταβαίνοντες κάτω,
έπήγαν είς Ψάρι, καί έχει τού; άντεστάθησαν μέ γενναιότητα, τούς
Χτύπησαν μέ μεγάλην σταθερότητα, χαί τούς έτρεψαν έπιασαν
ζωντα; πολλούς, έπήραν άτια, λάφυρα καί έοχότωσαν οχι ολίγους.
Τοΰτο μόνον σέ ειδοποιώ, έπειδή πρό ολίγου σέ έγραφαν έκτε-
ταμένως, μένω* έστειλα χαί άπό έδώ πολλούς βουνίσιου; έως 300,
*Ί υπάγουν κάτω είς βοήθειάν τους, μολονότι τούς έχουν τζακισ-
Ι*ενους, κα! ελπίζω νά τού; δώοουν του διαβόλου, ώστε μέ μεγάλην
'-Τροπήν νά τούς κλείσουν στά χάστρια, μένω.
•Γη 16 Ιχννουαρίου. 1827.
ό Υίός Σας
Ίωάνντης Κάλυκοτρωνης·
 398
"Αν δέ ί’.ςουν 3ρδι εις κα'νέν μέρος έκεΐ Θέλει ξεκινήσω χάί
[/.ίνος [ίου.
Ό Κόχρραν είς τάς παρούσας κρισιμωτάτας περιστά­
σεις, άνεμένετο ώς άλλος Μεσίας ύπό τών ‘Ελλήνων,
‘Η Κυβέρνησις μή έχουσα ηθικήν έπιρροήν δέν ήδύνατο
νά στρατολογήση ούοένα ΙΙελοποννήσιον πρός συνδρομήν
τών’Αθηνών, καί διά τούτο παρεκίνει τόν Κολοκοτρώνην νά
πράξη δ,τι αυτή δέν ήδύνατο. Ουτος δέ, και τοι δυσαρεστη-
μένος κατά τής Διοικητ. 'Επιτροπής, μεθ’ ής είχε διακόψεε
τάς σχέσεις του, διότι είχε διαιρεθή μετά τοϋ Ζαίμη, καί
μάλιστα διότι ύπήρχον διενέξεις περί τοϋ καταλλήλου τόπου
τής Συνελεύσεως, έπρονόει περί τής ανάγκης τής συνδρο­
μής τοΰ έν Άθήναις στρατοπέδου, ήτοι τοΰ φίλου του Καρα-
ΐσκάκη, καί πριν ή λάβη διαταγήν ζαί μετ’ αυτήν διέταξε,
διάφορα σώματα νά μεταβώσι πρός βοήθειαν τών ’Αθηνών.
‘Ο Μπούρμπαχης, Βάσος καί Π. Νοταράς είχαν στρατοπε-
δεύσει εις Χασιά δπου συνεπλάκησαν μετά τών Τούρκων
πέριξ τοϋ Μενιοίου. ‘Οδέ ‘Άστιγξ μετά τήν άποβίβασιν τοΰ
Ίω. Νοταρα είς Πειραιά και λοιπών έκανονοβόλει διά τοΰ
άτμοκινήτου τά έχθρικά οχυρώματα.
Οί πολιορκούμενοι Έλληνες ένεψυχώΘησαν μέν διότι
έπλησίασεν ό Μπούρμπαχης καί λοιποί έν Μενιδίω, καί
άπεβιβάσθη είς Πειραιά ό Γόρδων καί ό Ίω. Νοταράς, τών
όποιων τά σώματα συνέκειντο έκ 4 περίπου χιλιάδων άν-
δρών, άλλ’οΰχ ήττον κατεθλΐβοντο έκ τής ένσκηψάσης τότε
νόσου, έξ ής πολλοί άπέθνησκον.
Μετά τήν έν Μενιδίω συμπλοκήν,οί Έλληνες συμποσαυ-
μενοι είς 2 χιλιάδας έτοποΟετήΟησαν είς Καματερόν, καθω7
έστρατευσε διπλάσιά δύναμις τουρκική,άλλα μή έ’χοντες όχυ”
ρώματα ισχυρά δέν έδυνήθησαν ν'άντιστώσΐ καί έτράπησαν είς
φυγήν,φονευθέντες υπέρ τούς 400, ένοίς καί ό Συνταγμ«τ«Ρλ
χης Μπούρμπαχης, Σπόρος Λαμπρόπουλος, Ν. Καβαδίας
 39"
οέν ήμπορουσαν νά έμβάσουν τάς τροφάς διά μιας, διότι οί Έλληνες
τούς έπήραν όλα τά ζώα καί έκεΐ δέν έλειψαν οί "Ελληνες νά
τούς πειράζουν, άρπάζοντές τους τά ζώα, καί σκοτώνοντες και
πολλούς- χθές λοιπόν δλην νύκτα έπέρασαν διά κάτω, καί τούς
έπεσαν πολλοί Έλληνες κοντά, δέν ήθέλησαν πάνάθεμά τους νά
ζυγώσουν έδώ όλότελα, ένω έπροσμένομε-ν,τοϋλάχιστον νά έλθουν
νά ίδοΰν, διά νά τούς δώσωμεν κανένα φόβο θεού, επειδή όντας μέ
ολίγους έδώ δέν ήμποροΰσα νά εύγώ παρέκει .«'τούς κτϋπήσω, διότι
όσοι Έλληνες ήσαν έδώ πλησίον άκούοντες τούς έχθρούς έπήρε
καθείς τήν φαμήλιαν του καί τά πράγματά του καί έφυγαν δ ζαερές
των ήτον άπό παξιμάδι, άλας, καφφέ, £ΰζι, βουτυρον, ρούμια,
ένδύματα, παπουτζια καί ίσως νά είχαν καί λουφέδες τών έν Τρι-
πολιτζά· άπό αύτά τά είδη τών εφοδίων τούς έπήραν είς τό Καλο-
γεροβοΰνι δ Σαράντης καί άλλοι Βαλτετζαΐοι δέκα φορτία, καμμίαν
ζημίαν δέν έπροξένησαν ούτε είς τόν πηγεμόν τους, ούτε είς τήν
επιστροφήν τους, δ’ίμπραίμης δέν ήτον κοντά, άλλ’ έμεινεν είς τήν
Μοθώνην ολίγον, ώς ενα Ιίρητικάκι καί αιχμάλωτοι τοϋρκοι μας
έπλκροφόρησαν..........................................................................................
Έν τοσουτοι μένω μέ δλον τό σέβας.
Τή 15 ’Ιανουάριου. 1827. Καρύταινα. ό Υίος Σου
Ιωάννης Κολοκοτρώνης,
Σεβαστέ μοι Πάτεζ.
Ταύτην τήν ώραν ώς διά γράμματος του Γκρίτσαλη κα! λοιπών
έκεΐ καπεταναίων πληροφορούμαι, δτι οί εχθροί καταβαίνοντες κάτω,
έπήγαν είς Ψάρι, καί έκεΐ τούς άντεστάθησαν μέ γενναιο'τητα, τούς
έκτόπησαν μέ μεγάλην σταθερότητα, και τούς έτρεψαν έπιασαν
ςώντας πολλούς, έπήραν άτια, λάφυρα και έσκότωσαν οχι ολίγους.
Τούτο μόνον σέ ειδοποιώ, έπειδή πού ολίγου σέ έγραφον έκτε-
ταμένως, μένω· έστειλα και άπδ έδώ πολλούς βουνίσιου; εως 300,
καί υπάγουν κάτω εις βοήθειάν τους, μολονότι τούς έχουν τζακισ-
μενους, καί ελπίζω νά τοϋ; δώσουν τοΰ διαβόλου, ώστε μέ μεγάλην
Ντροπήν νά τούς κλείσουν στά κάστρια, μένω.
Γη 16 Ιαννουαρίου. 1827.
ό Υιός Σας
’Ιωάνντης Κολοκοτρώνης·

X
39S
Άν δέ £ιςουν δρδί είς κα'νέν μέροί έχει Θέλει ζεχινήσώ
uivoi μου,
Ο Κόχρραν είς τάς παρούσας κρισιμωτάτας περιστά­
σεις άνεμένετό ώς άλλος Μεσίας ύπό τών ‘Ελλήνων,
Ή Κυβέρνησες μή έχουσα ήθιχήν έπιρροήν δέν ήδύνατο
νά στρατολογήση ο,-δένα Πελοποννήσιον πρός συνδρομήν
.ών Αθηνών, χαί δ τοΰτο παρεχΐνει τόν Κολοκοτρώνην νά
πράξη δ,τι αυτή” ' ήδύνατο. Ουτος δέ, καί τοι ουσαρεστη-
μένος κατά τής -,οικητ. ’Επιτροπής, μεθ' ής είχε διαζόψει
τάς σχέσεις του, διότι είχε διαιρεθή μετά τοΰ Ζαίμη, καί
μάλιστα διότι υπήρχον.διενέξεις περί τοΰ καταλλήλου τόπου
τής Συνελεύσεως, έπρονόει περί τής άιάγζης τής συνδρο­
μής τοΰ έν ΆΟήναΐς στρατοπέδου, ήτοι τοΰ φίλου του Καρα-
ϊσκάκη, καί πριν ή λάβη διαταγήν καί μετ’ αύτήν διέταξε,
διάφορα σώματα νά μεταβώσι πρδς βοήθειαν τών Αθηνών.
‘Ο Μπούρμπαχης, Βάσος καί II. Νοταράς είχαν στρατοπε-
δεύσει είς ,Χασιά δπου συνεπλάκησαν μετά τών Τούρκων
πέριξ τοΰ Μενιδίου. ‘Οδέ ‘Άστιγξ μετά τήν άποβίβασιν τοΰ
Τω. Νοταρά είς Πειραιά καί λοιπών έκανονοβόλει διά τοΰ
άτμοκινήτου τά εχθρικά οχυρώματα.
Οί πολιορκούμενοι Έλληνες ένεψυχώθη'σαν μέν διότι
έπλ.ησίασεν ό Μπούρμπαχης ζαί λοιποί έν Μενιδίω, καί
άπεβιβάσθη είς Πειραιά ό Γόρδων ζαί ό Ίω. Νοταράς, τών
όποιων τά σώματα συνέζειντο έκ 4 περίπου χιλιάδων άν­
δρών, άλλ’οΰχ ήττον κατεθλιβοντο έχ τής ένσκηψάσης τότε
νόσου, έξ ής πολλοί άπέθνησχον.
Μετά τήν έν Μενιδίω συμπλοκήν,οί Έλληνες συμποσού-
μενοι είς 2 χιλιάδας έτοποθετήθησαν είς Καματερόν, καθών
έστρατευσε διπλάσιά δύναμις τουρκική,άλλά μή έχοντες οχυ­
ρώματα ισχυρά δέν έουνήθησαν ν'άντιστώσΐ καί έτράπησαν εις
φυγήν,φονευθέντες ύπέρ τούς 400, ένοίς καί ό Συνταγματάρ­
χης Μπούρμπαχης, Σπύρος Ααμπρόπουλος, JN. Καβαδίαί
 399
*αΐ άλλοι αξιωματικοί. Μετά ταϋτα οί Τούρκοι έκίνησαν
*ατά τοΰ Φαλήρου. Άλλ'οί‘Έλληνες άντέκρουσαν αύτούς
γενναίως, φονεύσαντες ύπέρ τούς 200 και ένθα^ρυνθέν-
τες έπροχώρησαν είς τούς λεγομένους τρεις’ Πύργους
ύπέρ τούς 600, ύπό Γ. Χελιώτην, Μπεκιάρήν, (αρχηγόν
τών Άργείων) καί Σπόρον Δοντάν (Άθηναϊον). Κατ' αύτών
δέ ώρμησαν δίς οί Τούρκοι, άλλ’ άπεκρούσθησαν γενναίως,
φονευθέντες ύπέρ τούς 100 έν ω έκ τών ‘Ελ?,ήνων έφονεύ-
θησαν 7 έν οις καί ό Αρχηγός Μπεκιάρης· μετά ταϋτα οι
μέν Τούρκοι κατέφυγον είς τάς θέσεις των, οί δέ Έλληνες
έπέστρεψον είς Φαληρον. Όλαι αί άνωτέρω μάχαι καί ς-ρα-
τίωτικαϊ κινήσεις έγένοντο διά τής έγκρισεως τής Διοι-
κήσεως, καί ανεξαρτήτως τής αρχηγίας τοΰ Καραϊσκάκη
καί έν απουσία αύτοϋ' διότι ούτος ήτον είς τήν έκστρατείαν
τής ‘Ρούμελης καί μετά τάς μάχας ταύτας έπανήλθεν, ότε
έτοποθετήθη είς θέσιν Κερατσίνη, απέναντι τής Σαλα­
μίνας καί αριστερά τοΰ Φαλήρου.
Περί τούτων δέ ύπάρχουσΓκαί αί κάτωθεν έπιστολαί.
ί Γεννιαότατε Γενικέ Αρχηγέ Κυφ. Θ. ΚοΛοχοτρωνη·
'Άπό τήν αδελφικήν επιστολήν σας τής 4. τοϋ ένεστώτος έπλη-
ροφορήδην μέ ευχαρίστησή τόν ερχομόν αύτοϋ τοΰ Σρατηγοΰ Κώ­
στα Μπότζαρη, καί τήν έλπιζομένην εντός ολίγου έλευσιν τών έκ
Ναυπλίου περίμενομένων. Μάς έγεινε πρό ήμερων γνωστή ή εκλογή
τών πληρεξουσίων τών Σιτετζών και μετά δύο ή τρεις ήμερα» τό
πολύ άφεύκτως έρχονται αύτοϋ καί οί πληρεξούσιοι τής Ύδρας.
ΕρΘασαν καί έδώ μερικοί πληρεξούσιοι τής Κρήτης καί οί τοΰ

Ρ·εταβώσι καί αύτοί είς Έρμιόνην γράψετε λοιπόν οπού ανήκει

Zpow-από τήν Μασσαλίαν μέ διαταγήν δια νά τόνπεριμένη ενταύθα

400
δπου μέλλει καϊ αυτός νά φθάση άφεύκτω; περί τοΰ τελοζ Τθ3
παρόντος μηνός. ό Κύριος Κοχράν εκτός τών περιμενομένων ατμο­
κίνητων, ζαί τοΰ έν Μασσαλία άγορασθεντο; Βριχίου Κανονίον 18.
θελει φέρει καί βοηθήματα άπό μέρους τών φιλελλήνων τής Ευρώπη?'
έδωσε δέ εις τόν άθνρωπόν τ^υ γράμματα έπιγραφόμενα μέν πρός
τήν Διοίκησιν, μέ διαταγήν δμως νά δοθούν εις τήν εθνικήν συνέ-
λευσιν, έάν ήναι συγκροτημένη ή μέλλη νά συγκροτηθή έν συντόμω’
διά ζώση; δέ φωνής παρήγγειλεν είς τόν άπεσταλμένον του νά μας
είπή νά μή στέρξωμεν εϊς κανένα συμβιβασμόν μετά τοΰ Σουλτάνου,
έκτος μόνον όταν δ Σουλτάνος αναγνώριση τελείαν τήν ανεξαρτη­
σίαν τή; rΕλλάδος. Μανθάνομεν πρός τούτοις άπό Αίγιναν, δει
ό Πρόεδρος τής έν Παρισίοις φιλελληνικής έταιρία; γράφει πρός
τήν Διοίκησιν οτι έπειδή εμαθον οί φιλέλληνες μέ λύπην, δτι οί
' Ελληνες ζητούν ή πραγματεύονται συμβιβασμόν, διά τοΰτο σπεύδει
νά κοινοποίηση πρός τήν Διοίκησιν, δτι δέν συμφέρει νά δεχθώμεν
συμβιβασμόν κανένα, πρδ τοΰ νά έλθη ό Κοχράν, ο όποιος έμελλε
ν’ αναχώρηση άπό Μασσαλίαν περί τά τέλη παρελθόντος χοόνουΧ
Τά αγαθά ταΰτα προμηνύματα διά τήν συγκροτουμένην εθνικήν
συνέλευσιν δέν αμφιβάλλω, δτι θέλουν χαροποιήσει δλου; τού; πλη­
ρεξουσίους, καί θέλουν τούς παρακινήσει νά συντελέσουν όλοι εις
τήν ταχυτέραν συγκρότησιν τής συνελεύσεως διά νά άναγνωσθώσιν ■
εϊς αυτήν τά γράμματα τοΰ Κυρίου Κοχράν, τά όποια πρέπει νά
ήναι σπουδαία.
Ενεχείρησα τήν περιχλεισθείσαν μου εϊς τόν Κύριον Γεώργιον
Σταύρον, καί παρακαλεϊσθε νά έγχειρίσητε εϊς τόν Στρατηγόν Κΐ-
τζον Τζαβ-'λαν τήν έσώκλειστον άπόκρισιν προσφέροντες τούς φι­
λικού; ασπασμούς μου είς τήν γενναιότητά του καί εϊς τόν στρα­
τηγόν Κώστα Μπότζαρη.
Έντοσούτω καί έγώ καί ό αδελφός μου σας άσπαζόμεθα έκ
καρδίας.

Γύρα τή 5 Τανουαρίου 1827.

ό Ειλικρινής φίλος Σαί

Γεώργιος Κουντουριω’η?·
 401
Η ΔΙΟΙΚΠΊΊΚΙΙ ΕΠίΓΡΟΙΙΗ ΓΗΣ eAAUOS.
^poc ror εζό^ώτατον Γεν. Λργηρ'ν ιών U ε.Ιοποννηο ιαχών
ϋΤρατενιιάιων Κύριον Θειίόα'ρον Κο.Ιοχύΐρώνην.
Ταύτην τήν στιγμήν έλαβευ ή Διοίκησις έκ Σσλϊμΐνος την άπό 7
ίαννουαρίου αναφορά» του Κ. Αναστασίου Λ'ιδορίκή, έκτης ο­
ποίας μέ άμετρον λύπην πληροφορεί tai τόν όποιον ήδη τό φρούριον
τών Αθηνών τρέχει βεβαίως έσχατον κίνδυνου, χαί πρός πληροφο­
ρίαν τής έζοχότητό; σα; σπιύδύ. νά σα; διευθόνη αντίγραφου τή;
ΡΊθείσης αναφοράς.
Καδένα Έλληνα δέν λανθάνει, ό ι ό κίνδυνος τοΰ φρουρίου τών
Αθηνών, είναι κίνδυνος ολη; τής 'Ελλάδος' ή αλήθεια αΰιη είναι
Υ'ωστή τωόντι εί; όλους' άλλ’ ή αδιαφορία εί; τόν επικείμενον
τοΰτον μέγαν κίνδυνον όποια αποτελέσματα Θέλει επισύρει, κανείς
βέβαια δ=ν αγνοεί' τό φροφιόν τών Αδηνώυ-, τοΰτο τό τελευταίου
Προπύργιου τή; Ελληνική; ελευθερία;, εάν όλίγας ήμέρας άκόμη
Ρ·είνη άβοήθηιον, οί έν αύτώ απελπίζονται άφευκτα, καί ό εχθρό;
θέλει στήσει καί εις τοΰτο τήν αίμοβαφή άημαίαν του' τότε δέ ποια
'λπ'ις σωτηρίας μένει πλέον εις τό έθνος, ή τί θέλουν ωφελήσει δσαι
σχ=ψεις κα'ι άν γενώσιν έπειτα περί τών ’Ελληνικών συμφερόντων ;
Η Διοίκησις κατά τά ίεράτη; χρέη γνωστοποιεί διά τής έξοχό,
Τ7]τός Σας καί είς άπαντας τους λοιπούς δτλαρχηγους τήςΠελο-
ΠΟννήιου τον κί-δυνον τοΰτον, όστις έπτπειλεΐ τό έθνος ολον καί
Παρνκαλει άπαζάπαντά; νά τρέξωσι μέ προθυμίαν, σύμπνοιαν καί
δραστηριότητα διά νά συ»εργήσωσιν εί; τήν άπό τιύ; βαρβα-
Ρ!>ιούς 0<υχας διάσωσιν του φρουρίου τών ’Αθηνών, χαΐ ν άπαλ-
^ξωσι τήν Πατρίδα άπό τό» επικείμενον προφανή χίνδυνον' ήθελεν
εΐ3θαι συμφεροότερον νά έκστρατεύσετε καί ό ίδιος μέ όσου; περισ­
τέρους δυνηθήτε- άλλ’ έάν τοΰτο είναι αδύνατον, τουλάχιστον
^’κινήσατε, βιάσατε καί ίπάντα τρόπον μεταχειρισθήτε διά νά
τ?-ζωαιν άλλοι πολλοί δπλαρχηγοι μέ ικανά στρατεύματα εί;
Μήδειαν τοΰ πνέοντας+ά λοίσθια φρουρίου τών ’Αθηνών άλλά τό
^Ρ^γμα δέν επιδέχεται ούτε στιγμιαία» αναβολήν' άπτιτειται
1ιχ/.ύτης διά νή σωθή τό φ ούριον τοΰτο, καί μέ αυτό όλη ή Ελλάς'
^’Ρ’μ,κρά αργοπορία θέλει έτφέρει μετά ταΰτα ανωφελή καί ά- .
'■‘έρθωτον μεταμέλειαν.
27
 402
Ή Διοίχησις ενεργεί παν ο,τι δυναται υπέρ τής σωτηρία? τοΰ
φρουρίου τών Αθηνών· άλλ’ όμως διάνάσωθή τοΰτο άπαιτεΐται
ολική σύμπνοια.
Έν Αίγίνρ 9 Ιανουάριου. 1827.
Ο Πρόεδρο; Άνδρέας Ζαίμης, Δ. Ί’ζαμαδός, Π. Μαυρομιχάλη?.
Σ. Τριχούπης, Ιωάννη; Βλάχος, Παναγ. Δ. Δημητρακόπουλος·
Α. Μοναρχίδης, Κ, Ζώτος, ό Γραμ. Γ. Γλαράκης.

Άνοφερόμεία κατά χρέος οτι προχθές εί; τάς δύω ώρας τή?
νυκτός έκινήθημεν άπό τήν Ελευσίνα, χαί εις τάς έζ έφθάσαμεν εδώ
εί; Χχσιάν, κατά τά χαράγματα έκινήθημεν εντεύθεν οί περισσότεροι
τοΰ στρατοπέδου καί ογι όλο: εναντίον τοΰ Μενιδίου, επί σκοπώ
πρώτον ν’ άπατήσωμεν τούς εχθρού; τοΰ; ευρισκομένους είς Με-
ν:ά\ νά έξέλθουν εΐ; τόν κάμπον διά νά πολεμήσωμεν καί νά τοΰ?

παρηγοριάν των’ χθές λοιπόν εί; τήν μίαν ώραν τής ημέρας έστεί-
λαμέν τινας πλησίον ιίς τό Μενίδι, χΐϊ οί λοιποί έμείναμεν κρυμ-

τούς απεσταλμένους μα; ολίγους έζήλθαν πάραυτα πεζοί καί

ιππείς, χαί άρχισαν νά τούς διώκουν, ώστε τούς έφεραν ολίγον μα'
κράν άπό τό Μενιδι διωκόμενου., οί όποιοι δέν έφευγον, είμή προί'
ποιούμενοι, τότε λοιπόν ώρμήσαμεν καί οί λοιποί εναντίον τών
έχθρών, συνεχροτήσμμεν τόν πόλεμον εις τόν κάμπον, οί έχθροί μ71
δυνηθέντες ν ά-τισταθώσι πάραυτα έτράπησαν είς φυγήν καί έκλε1'
σθησαν είς Μενιδι, οί "Ελληνες άπό τόν πολύν ενθουσιασμόν, κα1
διότι ειχον χαράν πάντοτε τόν πόλεμον ώρμησαν μέσα είς το Μ*'
νίδι, καί έκυρίευστν αρκετά δσπήτια. Είς τοϋτον τόν πόλεμον έπει^
δκίγον άνεεστάθησαν οί εχθροί εί; τόν κάμπον, δέν έγείνε *ας
πολλή ζημία είς τούς εχθρούς,δύω μόνον έβαστάόαμεν είς τόντόπ®7»
τών οποίων έπήρχμεν τά κεφάλια- πόσοι δε έλαβώθησαν εί? 'ΰ^
χαμ.πον καί μέσα είς τά δσπήτια άγνοοΰμεν, είς τόν κάμπον έσΧ®'

θειαν τών έχθρών μέ διακοσίους ιππείς, ό οποίος μή δυνηθεί; κ*1

 403
Λ'ύτίς ν’ άντισταθή εις τήν γενναιότητα τών Ελλήνων, έπέστρεψεν
απρακτος· τό ε λοιπόν άφοΰ ή νίκη έμεινεν είς τούς "Ελληνας έτρα-

’11 χθεσινή γενναιότης τών Ελλήνων είναι αξιοθαύμαστος, διότι

®?ου έδιωξαν τους έχδρού; από τον κάμπον εύγαλαν καί πολλούς
από τά όσπήτια, καί άν ήτον ό σκοπό; μας χθές να κι.ηΟώμεν ολοι

ι<ον αυτήν τή> τόλμην οί "Ελληνες δέν έλαβώΟησαν κατ’ εύγήν τής
Λιοικήσεως, παρά οόω μόνον, ό έ'-ας άπό τούς iyΟρούς κα! ό άλλος
από τούς ίδιου; ‘Ελληνας, καί σκοτωμένος κανένα;· τώρα δέν περι-
μένομεν παρά νά κινηθούν καί οί άλλοι ύπό τόν Δράκο», καί άκο-
λούθως νά κινηθώμεν καί ήμ<1; πανστρατ α, καί έλπίζομεν μέ τήν
ευχήν της Διαικήσεωί, καί τόν έχθρόν νά βλάψωμεν καί τήν πολιορ­
κίαν τών Αθηνών νά διαλύσωμεν. Είναι ανάγκη όμως ή Σέβα. Διοί-
κγ]·τις νά μα; προφθάση μέ πολεμοφόδια, επειδή άπό δύω ντεστε'δες
° που έμοιράσαμεν εί; τούς "Ελληνα;, άλλο δέν έχομεν τίποτε.
Είναι ανάγκη προοέτι νά μάς προφθάνη κα! μέ στρουνάρια, διό τι
01 "Ελληνες μή λαμίάνοντες μισθόν μήτε σιτηρέσια φωνάζουν καί
ζητούν τουλάχιστον στουρνάρια- ταύτην τήν στιγμήν πληροφορού-
ί*£θα, ότι δ Όμέρ πασάς τή; Καρύστου έπέστρεψεν όπίσω εις Κά-
Ρύίτον, καί είναι πιθανώτατον, οτι Οά έλθη εις βοήθειαν του Κιου-
ταγή, λοιπόν είναι ανάγκη κατεπείγουσα νά σταλθοΰν άρκετά κα­
ράβια είς τόν κόλπον τής Εύοίπου νά έμποδίσουν τήν διάβασίν του.
Ταϋτα άναφέρομεν κατά χρέος καί μένομεν μέ τό άνήκον Σέβας.
Σρατόπεδον Χασιας. τή 23 Ιανουάριου 1827.
οί Πατριώται Βάσο; Μαυροβουνιώτης.
Δ. Μπούρμπαχης. II. Νοταράς.
Καρτερία, ΙΙειραιεύς.
Ίανουαρίου 25, 1827.

Λαμβάνω τήν ευκαιρίαν μέ τήν άναχώρησίν ενός καϊκίνυ διά

τήν Αίγιναν, νά σα; ειδοποιήσω, οτι άπεβιβάσαμεν τά στρατεύ­
εται τήν τελευταίαν νύκτα εις τόν Φαληρέα, τον όποιον έπιασαν
Χωρίς τίνος άντιστάσεως· τό πρω’ί σήμερον έμβήκα μέσα έδώ δια
 404
Τούρκοι. Μ ολον ΐτι έκρήμνισαν ίζαναν μέρος, οί Τούρκοι όεν ό­
χου» διάθεσιν νά τά έγκαταλείψουν, θέλω εξακολουθήσει τον κανό*
νισμον. Σα; ιδεάζω, οτι πρέπει να μας στείλετε κάρβουνα και
πολεμοφόδια. δούλος σα; ταπεινότατος
Φραγγίσκος “Αστυγξ.
Γενναιότατε άόε.Ιγέ.
Αχρόπολις Αθϊ)«ών 3 Φεβρουάριου 1827-
Δάκρυα 'χαράς έχΰσαμεν, δταν ήξιώθημεν τέλος πάντων νά ίδω­
μεν τό τόσον επιθυμητόν πράγμα τόν έμφανισμόν σας εις Πειραιά»
καί ή γλυκεία έλπίς τής ελευθερίας μας έπήγε ν’ άναστήση καί
αύτούς τούς νεκρούς, ολοι έπροθυμήθησαν ενώ σα; είδον νά άγωνί-
ζεοθε νά όρμήσωσι καί αυτοί καί νά συντρέξωσι τό μέρος των εΐ;
τόν χαλασμόν τοΰ έχθροΰ’ άλλά κατά δυς-υχίαν εδρον τόμέν πνεΰμ*
πρόθυμον, τήν δέ σάρκα ασθενή’ τά δυω τρίτα τής φρουράς κείτον-
ται ασθενή, καί ούτε ιατρικόν έμεινεν, ουτε άλλο κανένα αναγκαίοι
διά την θεραπείαν τών άοθενών καί μάλιστα τών πληγωμένων’ Ο
χειρουργό; μας Χασάναγας καί αυτός ασθενής’ διά ταύιας τός
αίτιας δέν ήτον είς κατάστασιν ή φρουρά νά κινηθή κατ’ αυτάς,
καθώς ήτον τό χρέος της καί κατά τά σχέδια όποΰ εϊχομεν προ-
τητερα περιμένοντες τή» βοήθειαν αυτήν όποΰ τώρα είδομεν’ τό
τακτικόν είναι εκείνο ο .τοϋ έδώ πάσχει περισσότερον τών άλλων, καί
κατήντησεν είς τήν μεγαλειτέραν παραλυσία» οντα; καί αυτός ό
Κολονελος τόσο» καιρόν ασθενής, ή μόνη λοιπόν έλπίς τή; Πατρί­
ου; κρέμαται άδελφέ είς τό στρατόπεδον τοϋ Πειραιώς, καί δ Θεό»
καί ή ευχή τής πολύπαθους ‘Ελλάδος νά σα; ενίσχυση, νά σά;
εμπνεη ομόνοιαν, σταθερότητα καί πατριωτισμόν διά νά κατατρο­
πώσετε τόν άσπονδον εχθρόν μας Κιουταγή καί νά ελευθερώσω*
τήν Πατρίδα καί τούς έδώ πολιορκουμενους αδελφούς σας.
Αδελφέ ! νομίζομεν περιττόν νά σοΰ περιγράψωμεν καταλε­
πτώς τήν κατάστασιν τούτου τοϋ φρουρίου, έπειδή εϊσουν έδώ κ®1
είσαι αρκετός νά γνωρίσης εως ποΰ έχομεν καταντήσει τώρα, I*
ενα λόγον σοϋ λέγομεν, δτι τά πάντα άπ’ έδώ έλειψαν, καί τρο-
φα'ι, κ»ί ιατρικά, καί τά γνωστά εφόδια’ οί άνθρωποι άπέθανον,
Χρώστησαν, έπληγώθησαν καί ούτε διά πόλεμον έμεινε δύναμις,
ούιε διά δουλιάν είς τούς πολιορκημένους· όσοι σώζον^01 γ«ρ°1
Τ1* r
siiTotiv καθημερινώς ττ,ν σωτηρίαν τους μέ τήν φυγήν· δ εμφάνισ­
ές ό έδικός σας μόνος είναι σήμερον δποΰ τούς κάμνει νά στέ­
κουν, έχοντας πάντοτε τάς ελπίδας άπό μέρους σας.
'Αδελφέ! Είναι πικρόν πραγμα νά φαντασθή κανείς ιόν χαϊμόν
Λυτή; της πολυτίμου δέσεως, προσπαθήσατε μέ τά πλέον πατριω­
τικά μέτρα νά ταχύνετε τήν διάλυσιν τής πολιορκίας, φανερώσατε
Καί εις τάς επάνω επαρχίας τήν δυστυχή κατάστασιν τούτου τοϋ
φρουρίου δ,ά νά συντρέξουν ολοι εις τήν σωτηρίαν του, επειδή άν
/αθή τό φρούριον, υπάγουν εις μάτην ολοι οί επάνω εκείνοι κόποι,
Καί ό,τι άλλο ήξεύρετε κάμνετε. ’Εάν βλέπετε, δτι ήμπορεΐ νά
ουμβή διά μερικόν καιρόν ακόμη ανάγκη νά διαμέ'.η ή πολιορκία,
τότε διά νά άσφαλισδή τδ φρουρΌν ισο'ς ήτον καλόν να πεταχθή
§ν σώμα άπό τό στρατόπεδον τοΰ Πειραιώς· κα', νά έκβοΰν άπό
«δώ πολλοί άπό τούς πρώτους καταταλαιπωρημένους και γυμνούς,
οί όποιοι δέν ήμποροΰν νά άνθέξουν1 τό σώμα τοΰτο ήμπορεΐ" νά
φόρημαζΰ του και πολλά έκ τών άναγκαίων καί μάλιστα ’Ιατρούς
καί ιατρικά, καί όταν φανή τό νέον τοΰτο σώμα είναι έλπιζόμενον
ν άνοιχδή ολίγον καί ή στενότης τής πολιορκίας καί νά φυλάτ-
τεται κάποια συγκοινωνία μέ τό στρατόπεδον τοΰ Πειραιώς* αυτήν
άδελφέ, στογάζονται πολλοί πατριώται ώς υστερινήν έλπίδα διά
βαστα/θή τό φρούριον ακόμη μερικόν καιρόν εως οτου ήδελεν
£ΰδοκήση ό Θεός νά εύοδωθοϋν τά πράγματά μας, καί σάς δίδομεν
αιτίαν νά σκεφδήτε περί τούτου καί οί έξω πατριώται, ήμεΐς δέ έν
Τοσούτω με’νομεν κα! άσπα^όμεθάσε έκ ψυχής και λοιπούς αδελφούς
οί αδελφοί Ν. Ζαχαρίτζας
Ν. Καρορης. Σταΰρ. Βλάχος.
(^Εζο^ώτατε Γειιχέ ’.·1^γυ/μέ χαί Σεβαστέ γιοι Πάτερ.

Ενώ είχα έτοιμα τά γράμματα νά τά στείλω μέ τον Γεώρ-

ϊίον Δινόπουλον αΰτοΰ, τήν αΰιήν στιγμήν έφδασαν καί δύω, οί
ο,£οΐοι μέ μεγάλον κίνδυνον εΰγήκαν άπό τό φρούριον τών ’Αθηνών,
“'JTot πραγματικώς μά; πληροφορούν, ότι αδύνατον νά βχσταχδή
φρούριον μετά δέκα ημέρας. Διά τοΰτο επίτηδες κατά χρέος μου
απαραίτητον σιέλλω τόν Διδάσκαλον Κ. Ίωάσαφ και τδν Κ-
Γεωογιον Διδασκαλόπουλον, οί όποιοι άφοΰ σας παρουσιάσουν αντί­
 406
γραφα γραμμάτων του Κιουταγή χαί τών έν φρουρίω αδελφών,
χαί ζωηρότερα σάς παραστήσουν διά φωνής ζώσης τδν χίνδυνον,
χαί οσα οι ρουμελιώται αναφανδόν κηρύττουν μετά τήν πτώσι*»
δ μή γενοιτο, του φρουρίου επακόλουθα, διά τά όποια καί μεγάλως
ήναγκάσθην νά τους έςαποστείλω μέ βίαν.
Σεβαστέ Πάτερ, τάχυνον τήν δραστηριότητα σου, βίασον και
τδν αδελφόν Γενναίον, καί οσους άλλους γνωρίζετε μέ ποσότητά
ικανήν ΓΙελοποννησιακών στρατευμάτων, διά τών οποίων ίσως δια
τών ευχών τής Πατρίδος καταστραφή δ Κιουταχής, καί τδ φρου-
ριον άπαλλαγή, και τά κηρυττόμενα παρά τών Ρουμελιωτών άπο-
φύγωμεν, καί ή εθνική συνέλευσις, διά τήν όποιαν έπασχολεΐσθε,
κάμη τά συμφέροντα αποτελέσματα, χαΐ τέλος πάντων τήν πα­
τρίδα διασώσωμεν’ άν δμως τά στρατεύματα δέν προφθάσωσι, μα*
ταιοι οί κόποι μας, ματαία ή συνέλευσις, καί ή Πατρις απόλλυται"
ταΰτα κατά χρέος μου υίϊκδν καί πατριωτικόν, προς άνάπαυσιν
του συνειδότος μου, μένω δέ εΰσεβάστως.
τή 7 Φεβρουάριου 1827. ευπειθής καί ώς υίός σας
Παναγιώτης Νοταρας.

Ώς πρδς τήν έν Τροιζήνι συγκρότησιν τής έΟνικής τών

‘Ελλήνων Συνελεύσεως τήν οποίαν ό συγγραφεύς έν σε­
λίδι 207 περιγράφει, παρατηροΰμεν, δτι άν καί έκτίΟενται
έκτενώς τά περιστατικά ταύτης, κρύπτονται δμως ένέρ-
γειαί τινες καί αίτίαι άφορώσαι τήν διαίρεσιν τών πληρε­
ξουσίων, τήν ένωσίν των καί λοιπά1 χαί τούτων έ'νεχ®
χάριν ακρίβειας έπαναλαμβάνομεν τήν έ'κθεσιν τής συγ-
κροτήσεως τής Συνελεύσεως ταύτης, καί τάς ένεργεί-
ας της.
‘Η ’Επιτροπή τής Συνελεύσεως λήγοντος τοϋ χρόνου
τής άναβολνής τών έργασιών τής Συνελεύσεως, έξέδωκε
προκηρύξεις νά συνέλΟωσιν οί πληρεξούσιοι εις Αΐγιναν·
Αλλ δ Κολοκοτρώνης, ένεκα τής ψυχρότητος ήτις ύπήρ-
χεν είσέτι μεταξύ αύτοΰ καί του Ζαΐμη, μετά τινων άλλων
τής Διοιχητ. ’Επιτροπής μελών, συνενοηΟε;ς μετά 50 φίλων
 407
Toq πληρεξουσίων, συνήλθον είς ‘Ερμιόνην χαί όχι είς Αί-
Υίναν δπου ήτον ή Διοικητική ’Επιτροπή. Επομένως οί
πληρεξούσιοι ούτοι συνενοήθησαν μετά τοΰ Κουντουριώτου-
Χαίλοιπών ‘Υδραίων, Σπετσιωτών, Κρήτών, Αίγαιοπελα-
Υ’.τών, και Στερεοελλαδιτών οϊτινες συγκεντρωθέντες έκεΐσε
συνεποσώθησαν μετά τών λοιπών ύπερ τούς 100, χαί ουτω
συμπληρωθέντων τών δύω τρίτων κατά τόν νόμον ήρξαντο
τάς εργασίας των. ‘.Π δέ Διοικητική ’Επιτροπή προσεκάλει
τους έν Έρμιόνη πληρεξουσίους νά συνέλθωσιν είς Αίγιναν,
ένθα 40 μόνον έχ τών πληρεξουσίων παρήσαν, ουτοι δέ άν-
τέτεινον. Άλλ’ έν τω μεταξύ τής πάλης ταύτης έλθόν-
τες ό Κόχραν, Τζούρτζ καί ό Μοίραρχος Άμιλτων,
έμεσολάβησαν μεταξύ τών διεστώτων τούτων μερών, άτινα
ήνώθησαν ύπό τούς δύω επομένους όρους, νά συνέλθωσιν
εις τρίτον τόπον, χαί ν’ άναγνωρισθώσιν at πράξεις τών έν
Ερμιόνη συνελθόντων πληρεξουσίων ώ; ύπό Συνελεύσεως
νομίμου γενόμεναι, όπως πραγματικώς ήσαν, καί οΰτω
συνεχροτήΟη ή έν Τροιζήνι 'Εθνική Συνέλευσις, ήτις ήρ-
ξατο τάς εργασίας της ένταΰθα. Τότε έπροτάθη άπό τούς
φίλους τοΰ Κολοκοτρώνη πληρεξουσίους νά ψηφισθή ώς Κυ­
βερνήτης τής ‘Ελλάδος ό Ίω. Καποδίστριας, καί έγεινε δε­
κτός ώς τοιοΰτος· ταΰτα έμφαίνονται είς τήν κατωτέρω
έπιστο?νήν τοΰ Μεταξα τής 12 Μαρτίου έπίσης έπροτάθησαν
και παρεδέχθησαν ό μέν Κόχραν ώς άρχιναύαρχος όλης
τής θαλασσίου δυνάμεως, ό δέ Τζούρτζ αρχιστράτηγος κατά
ξηράν καί τούτο διά νά οίκονομήσωσι τήν τότε ίσχύουσαν
’Αγγλικήν πολιτικήν διά τήν διαπραγμάτευσιν μετά τοΰ
Σουλτάνου. Άλλ’ έπειδή ό Καποδίστριας δέν ήτον εντός τής
Ελλάδος, άνετέθη ή Κυβέρνησις μέχρι τής έλεύσεως αΰ"
του είς Άντικυβερνητικήν επιτροπήν, συγκειμένην άπό τρεις
άνδρας, τόν Ίω. Μ. Μιλαήτην έχ τών νήσων, Γ. Μαυρομι-
χά?<ην άπό τήν Πε?.οπόννησον, καί τόν Γιαννούλην Α’άκον
408
άπό τήν Στερεάν ‘Ελλάδα. Τότε ό Καραϊσχάκη; δυσαρ^Ο*Ι~
Οείς οιά τήν έζλογήυ τοΰ έκ τής Στερεας Ελλάδος μέλους,
εγραψε πρός τόν Κολοκοτρώνην τήν κάτωθεν άπό 3 ’Απρι­
λίου επιστολήν του.
Αί πράξεις τής Συνελεύσεως ταύτης λεπτομερώς έκτί-
Οενταί εϊς διάφορα άλλα ιστορικά ύπομνήματα καϊ μάλις-»
είς τήν Συλλογήν τοϋ Κ. Μάμουκα.
'Ε&Χ ώτατε Κο.1οκ< τρώη/ !
Στέλλω επί ταΰιοϋ πεζόν νά σα; ειδοποιήσω τά τρέχοντα πρ·οί
αποφυγήν τών εναντίων- οί πληρεξούσιοι θέλουν νά μεταβοϋν εις
τρίτον τόπον, πλήν νά μεταβοΰν ώς συνέλευσις κα! τά πρακτικά
των νά μή πέσουν, άλλά νά γνωρισθοΰν χαί άπό τούς έν Αίγίνη"
οί νησιώται επιμένουν είς τόν Πόρον, συγκατανεύουν όμως νά με­
ταβουν αντί τοΰ Πόρου είς Δτμαλά, ή είς τά ΜέΟανα. Τήν Έπί-
δαυ ρον δέν την δέχονται κατ’ ούδένα τρόπον. Λάβετε μέτρα Λοιπόν
έπανω είς αυτό διά νά [χήν οώσητε )όγον, χαί έπειτα άκολουδήοη-
διαφωνία καί αταξία- έδώ εί^αι σχεδόν όλοι, εκτός τών Νησιωτών
μόνων, προθυμότατος καί σύμφωνοι νά τελείωση εκείνη ή πραξις
όποΰ έπρομελετήσαμεν περί τοΰ Κ. καί πρός είδησιν Σας. Προσέ­
ξατε καλά λοιπόν μή κάμετε κανένα λάθος καί βλάύη τούς λοι­
πούς αδελφούς, άσπαζομαι αδελφικώς.
έν Ερμιόν-ι τή 12 Μαρτίου 1827. δ άδελφός
Α. Μεταξάς.
Α’Λγ'ώΐ'υτε Γεχιχε ν/μρ/χέ ΚοΜ>χοτ[>ώκ·ι !
Σήμερον περί τάς πέντε ή ώρα τής ημέρας ελαβον τό άπό χθές
στμειονμε'νον έγγραφόν Σας, τό όποιον κα! δέν ελειψα νά κοινο­
ποιήσω εύθύς πρός τούς έδώ ευρισκομένους πληρεξουσίους είς κοινήν
άυναγμένους συνέλεοσν»· ολοι τό ήκουσαν μέ μεγάλην των εΰχα-
ρίστησιν, δεχθέντες τάς είς αυτό γινομένας προτάσεις άνευ τινές
έξαιρέσεως- πλήρης δέ χαρα; διά τήν έ'νωσ.ν, ή όποια ύστερον άπό
τόσας δυσκολίας κατωρθώθη τέλος πάντων, άπεφάσισαν νά μετα-
βώσιν αυτού άνυπερθε'τως- άπό τήν στιγμήν δέ ταύτην άρχίζου»
νά έμβσρκαρίζωνται, καί εως αΰριον τό πρωί βεβαιότατα θέλουν
εύρεθή ο'ίΐ αύτοΰ, ώστε συνελθόντες ε?ς εν μετά τών αυτόθι
 40»
πληρεξουσίων νά συγκροτησωσι μέ τήν βοήθειαν του άγιου Θεοΰ
τήν Γενικήν Συνέλευσιν, και άσπαζόμενός σας μένω.
τήν 25 Μαρτίου 1827 Πόρος. δ αδελφός
'Γ'ύ-Ϊ^ r Ανδρέας Ζαΐμης.

, Έζοχώτατε άύε.Ιγϊ Κο.Ιοχοτρώη] I

ΠληροφοροόμεΘα, δτι άπό μέρους της ‘Ρούμελης άπεφασίσθη
Ρ-ελος Διοικητικόν δ Γιανούλης Νάκου, τούτο ζατεθορύβησεν ολον
τδ στρατόπεδον, τδ δποϊον έχει τά στήθη του έμπροσθεν τώνε’γ-
θρών, καί διά ατιμίαν του καί καταφρόνησίν του έκλεξαν τοιοϋτον
Ρ-ελος, καί έ^εκα τούτου ζητεί νά διαλυθή, καί διά νά μή γενή τοΰτο
κ«ί χαθή ή Πατρίς, άρ ευκτα καί το όγληγορώτερον ν’ άλλαχθή τό
Μέλος τοΰτο, τδ δπι/ϊον ποτέ τόσοι νταίδες δεν θέλουν υττοφερει να
Τούς διατάξη, άν τοΰτο δέν γένη, βιβαιότατον δτι άφευκτα δια­
λύεται τό στρατόπεδον, σέ τδ λέγω μεδ’ δοκού καί σάς ομνύω εις
τήν ειλικρινή μας αγάπην δ.ά νά μή τδ έκλάβιτε ώς μύθον· έχει
‘Ρούμελη ανθρώπους τιμίου; κα καλούς πατριώτας, καί τοιου-·
τος είναι ό Κ. Γεωργάκης Μαυρομάτης, κατά τήν αιιησιν των
Πατριωτών, δ όποιος ήμπορεΐ νά λάβη τδν τόπον τούτου, δέν
έκτείνοααι, άλλα μένω β'βαιος, διι δέν θέλετε υποφέρει νά
Ζ«θή τα έ'Θνος, κα! προσμένομεν τήν άπόκρισίν σι,ς.
δ ειλικρινής αδελφός σας
Καραϊσκάκης)
Τήν 5 ώραν τής νυκιδς του 1827 3 Απριλίου Κερατζίνης·
’τέλλεται έπί touxoj δ Καζεταν ΧρΊΠ^τάχης* και δι1 αύτοϋ θέλετε
’’■^Τροφορηθή τήν τοΰ στρατοπέδου σύγχυσιν καί άμετάθιτον άπό-
ϊ^ιν επάνω είς τοΰτο.
. ‘Ο συγγραφεύς έν σελίδι 2 11 και 212 τήν εκστρατείαν
1<βν Ιίελοποννησίων καί λοιπών εις ’Αττικήν αποδίδει είς
Κο'χραν καί Τζούρτζ, έκθετων αύτήν ώς έξης.
’ Τά ονόματα τών δύω τούτων άνδρών εϊγον κινήσει
^ε7«ν είς τούς "Ελληνας ένΟουσιασμόν, ώστε πολλά στρα-
, *υί*ατα συνέρρευσαν είς τό στρατόπεδον τοΰ Καραϊσκάκη·
^θθθ Πελοποννήσιοι ύπό τόν Ίω. Κολοκοτρώνην, τόν
ΡΰσανΟον Σισίνην, τούς αδελφούς Πετμεζαίους καί άλλους*
 410
1000 ‘Υδραίοι ύπό τόν Ταγματάρχην Οΰρζουάρτην, εγ­
γενή τοΰ Κόχραν· 200 Κρήτες ύπό τόν Δημήτριον Κα^·
λέργην........................................................................................ »
Επί τών ανωτέρω παρατηροΰμεν ότι ή άπό Πελοπόννησον
εί; Αττικήν στρατειά τών ‘Ελλήνων ειχεν όργανίσθή καί
πριν ή άφιχθώσιν έν ‘Ελλάδι οί ανωτέρω δύω ’Αρχηγοί, οί δέ
Πελοποννήσιοι έξεστράτευσαν δυνάμει του ψηφίσματος τής
Συνελεύσεως ζαί τής διαταγής τοΰ Κολοκοτρώνη, ζαί δ/ι
άπό ακΚιγ» αιτίαν- καί ιδού πώς έγένετο.
Αφοΰ πρώτον εστάλη είς τόν Καραϊσκάζην κατά διατα-
ταγήν τής Διοικήσεως χαί τοΰ Κολοκοτρώνη, ώς έρρέθη>
βοήθεια δισχιλίων άνδρών ΙΙελοποννησίων ύπό τόν Ίωάννην
καί Πάναγίωτάχην Νοταραίους, ή εθνική Συνέλευσις ή^η
θεωρήτασα δτι τό στρατόπεδον του Καραισχάζη χρειάζεται
νά ένισχυθή ακόμη, έξέδωκε τό κατωτέρω άπό 4 Φεβρουά­
ριου 1827 ψήφισμά της, διά νά έζστρατεύσωσιν έκεΐσε οί
Πελοποννήσιοι. Τήν δέ έζτέλεσίν του άνέθηκεν είς τόν Γεν.
τής ΙΙελοποννήσου ’Αρχηγόν Θ. Κολοκοτρώνην. Ουτος δε
δυνάμει τοΰ ψηφίσματος τούτου καί άπό τάς κάτωθεν αλ­
λεπαλλήλους έπιστο)^άς τάς οποίας έλάμβανεν άπό τόν
Καραϊσκάζην, δστις πάντοτε δι’ αύτοΰ έζήτει βοήθειαν, διε'
τάξε τήν στρατολογίαν ζαί τόν υιόν του Γεναΐον μετά τών
λοιπών οπλαρχηγών νά έζστρατεύσωσιν είς ’Αττικήν μετά
πέντε χιλιάδων ΙΙελοποννησίων, ώς έμφαίνεται έκ τών κά­
τωθεν έπιστολών, δπερ καί έγένετο. Οί δέ κάτοικοι τής
ΙΙελοποννήσου, ζαί τοι ούσης τής χώρας των έκτεθειμένΆ*
είς κίνδυνον, διότι άπό τήν έλλειψιν τών τροφών δέν ύπήρ/.£
που στρατός τις συγκεντρωμένος πρός άπόκρουσιν ένδεχίψ·5'
νης τίνος έπιδρομής τοΰ Ίβραίμη- μ’ όλαταΰτα σεβασθέντε-»
την άποφασιν τής Συνελεύσεως καί τήν διαταγήν τοΰ Κολο-
κοτρωνη δέν έδίστασαν νά έζστρατεύσωσιν, άποφα®^®7'51’
νά έγκαταλείψωσι τάς οικογένειας των άπροστατεύτουί
 41 f
απέναντι τών τυχόν αιφνίδιων επιδρομών τοΰ έχθροΰ, καί
μάλιστα τινές οΐχογένειαι ύπέστησαν τάς πικρίας τής έγκα-
ταλείψεώς των διότι, έκστρατευσάντων τών Πελοποννη-
σίων, ό Ιβραίμης έπανέλαβε τήν εκστρατείαν του είς Ή-
λιδα χατ 'Απρίλιον μήνα, καϊ άφοΰ έλέηλάτησε τήν χώραν
ζαί ήχμαλώτησε πολλούς τών κατοίκων, έπολιόρκησε καί
έζυρίευσε τό παλαιόν φρούριον Χλουμούτζη, αΐχμαλωτίσας
άπαντας τούς έν αύτώ, έξ ών ήσαν καί πολλαί οΐχογένειαι
εκείνων οίτινες ειχον εκστρατεύσει είς Αττικήν, όπου εύρί-
σζοντο τό έν τρίτον σχεδόν τών κατοίκων τής "Ηλιδος (α).
/Job τά περί τής εκστρατείας τώχ //ε·/οπο> rij‘Tiaxur
σερατευράτωχ είς Αιτ.χή)'· έγγραφα.
ΣΪΝΕΔΡΙΑΣΙΣ Β’. καί 7.
» Έπανελήφθη ή είς ’Αθήνας έζστρατεία και άπερασίσθη διά
» νά ένεργηθή διά τοΰ Γεν. ’Αρχηγού Κολοκοτρώ'Όν , έχστρα-
» τενόντων 4500 στρατιωτών ύπο τήν δϊηγίαν τοϋ Ί. Θ. Κολοκο-
» τρώνου καί τούτον ύπό τόν Καραϊσκάκην.
έπονται αίΰπογραφαί 101 όλων τών πληρεςόυσίων κλπ.
Έν Τροιζήνι τήν 14 Φ^υρουαρίου 1827.\

(α) Πρδς τδτ έζοχώτατον Γεχ· άγχηγδτ τής Πε-Ιοποννήσοο.

Δύο πεζοί χθές ήλθον ά.τό τό φρούριον Χλουμούτζι με γράμματα
τοϋ υίοΰμου Μηχαήλ, σημειουμένα τή 10 τοϋ ένεστώτος, τά ο­
ποία διαλαμβάνουν, δτι έν σώμα του Ιμπραίμ περίπου τών τεσ­
σάρων χιλιάδων πεζοί τε καί ιππείς είς τάς 6 τοΰ ένεστώτοςμίσέ-
θαλον εί; τάς επαρχίας Γαστούνης και Πύργου, καθώς καί πολλοί
εΛθροί άπό τάς Πάτρας" τάς αιχμαλωσίας καί λεηλασίας δπου
^<αμαν είς αυτά; τάς επαρχίας είναι απερίγραπτα;" τά φρούριον
^λουμοότζι πολ'.ορκειτα; στενότατα, τό όποιον έχει μεγάλην έλ-
λειψιν τρΟρας καί πολεμοφόδια" διά τοΰτο προστρέχω εις τήν
Ε'1χότητάσας καί σάς παρακαλώ θερμώς νά προσπαθήσατε όσον
όγληγορώτερον νά σταλούν διά θαλάσσης τροφαί και πολεμοφοοισ,
προφθασθή αυτό τό μέρος είς τδ όποιον είναι συναγμέναι πε­
ρίπου άπό δέκα χιλιάδες ψυχαί αδύνατοι. είς τους δρισμους Σας
1 ;1 8 Απριλίου 1S27. έν Τροιζήνι. Γεώγιος Δισίνης-
412
O UpotSpoi. τής Εθνικής ΓΣννείεύ σεως των
Προς τον Γενναιότατο? Γενικόν αρχηγόν Στρατηγόν Καραι-
οχακην χαί .Ιοιπους όπΛαρχηγονς της Στερεός 'Ε.υάδος.
» II εθνική συνέλευσις έχουσα κυριώτατον σκοπόν την σωτη-
» ριαν τή- Πατρίδος, διώρισε διά τοΰ Γενικού ’Αρχηγού Θ. ΚοΛο-
» κοτρωνη νά εκστρατεύσουν άπό την ΓΙελοπό-ησον 4500 στρα-
» τιώται υπό τόν Καπετάν Ίωαν. Θ. Κολοκοτρώνην, όστις μέλλει
» νά έλθη ύπό την οδηγίαν σα;, δέν έπαυσε δέ τοΰ νά φροντίζη
» διά νά σάς προμηθευτή τά πρδ; πόλεμον επιτήδεια, καί έλπιζει
» διά τή; θείας βοήθειας νά έκπληρώτη τά ιερά χρέη της. Ήδη
» αποστέλλει τριμελή επιτροπήν συγχειμένην άπό τους Κυρίους Ίωαν.
» Μορχήν (Μηλαήτην), Γεώργιον Άθανασιάδην καί Γεώργιον Δέλην»
» διά νά σας παραίτηση τά είκότα περί τών γενικών συρφερόντων
» και νά σα; πληροφόρηση περί πάντων, καί σάς παρακαλεϊ νά
» δωσητε προσοχήν είς τού; λόγους της.
" Γδ Ελληνικόν έθνος ευγνωμονούν εις τάς ανδραγαθίας Σας, ήδη
» ετοιμάζει λαμπράς σελίδας εις τήνιστορίαν του διά τά δνόματά σας,
» χαί ό'έν αμφιβάλλει, ότι θά φανήτε μέχρι τέλους άξιοι τής εΰγνω-
» μοσυνης του, άγωνιζόμενοι διά τήν σωτηρίαν καί ευτυχίαν του. »
Τή 22 Φεβρουάριου 1827 έν Τρμιόνη.
(Τ. Σ.) δ Πρόεδρος, σ-Γραμματευ»,
Γεώργιος Σισίνης. Ν. Σπηλιάδης.
. Εί',οχώτατε ά,όε.ίγε Κο.Ιοκοτρώνη.
Σπεύδω νά σάς πληροφορήσω, ότι τό πολιορκημένον ορούριον τών
Αθηνών πνέει τά λοίσθια' έκ τούτου άφήσαντες καί ήμεΐς τά έπάνω
μέρη ήλθαμεν είς Έλευσϊ-α, ΐβιάσθημεν δμως ν’ άφήσωμεν πολλά
στρατεύματα είς τήν Δυτικήν καί ’Ανατολικήν 'Ελλάδα, καί διά
τοΰτο έχομεν χρείαν αναλογών σίρατευμάτων νά χαλάσωμεν το*
τόσον υπερήφανου Κιουταχήν, διά νά έλευθερωθή δχι μόνον τό φρού­
ριον τοΰτο, άλλα καί δλη ή Ελλάς. Ή Πελοπόννησος κατά τό παροΜ
ει-αι έκτο; κίνδυνου, διά τοΰτο ανάγκη πασα νά προφδάσης έόώ
στρατεύματα, άναφερόμιθα λοιπόν είς τήν εξοχότητά σας ώς είς
Αραχηγόν τών δπλων αυτών, προτείνοντες τόν κίνδυνον' καί σάς λε-
γομεν νά προφθάσητε έδώ μέ οσα περισσότερα δυνηθήτε στρ«τεύ-
μάτα, κα ά< δέν εύκολυνεσθε μόνος σας,νά προφθάσετε αΰτά, καθότι
 413
έ'Μς ολίγων ημερών τδ φρούριο* ά* δέν βοηθηθή χάνεται, χαί τότε
θέλετε ε'σθαι άποχριζόμενοι είς τόν κόσμον δλον μέ όλους τούς ο­
πλαρχηγούς της Πελοπόννησου, χαθότι ήμεις ό, τι ήμπορέσαμεν
πλέον δέν το άφήσαμεν άνενέργητον· αναμένω τήν άπόκρισιν σας
Χαί μένω ειλικρινέστατος αδελφός Σας.
Τή 25 Φευρουαρίου. 1827
έκ τοϋ στρ. Έλευσινος
(^Πρ'νι; τον έξοχώτατον Γενικήν αρχηγόν των οττ.Ιων τής· Πε.Ιο*
κοννήσου καί, .Ιοικούτ; στρατηγούς καί όττ.Ιαρχηγοι’ς.
“Ερχομαι καί ήδη τελευταΐον νά σας πληροφορήσω, ότι τό φρου­
ρίου τών ’Αθηνών άν δέν προφθασθή άπό νέας 8υνα'με·ς αυτόθεν
έρ/ομένας, πίπτει έήάπαντος εντός δέκα ημερών, η ολιγοτητα μας
δέν ήμπορεΐ νά χαλάση κατά κράτος τοιοϋτον εχθρόν, δθεν έν συν-
τόμω σας λέγομεν, δτιάν τό φρούριον μή βοηθούμενον πέση εις χέι-
ρας τοΰ έχθροΰ, ματαιόνονται διά μιας δλα τά αίματα τών α­
δελφών σας στερεοελλαδιτών, κα! ολόκληρος ή "Ρούμελη ωσάν μία
λαμπάς σβύνει διά παντός, τά δέ άποτελέσματα τούτου χωρίς νά
σάς τά γράψω τά γνωρίζετε, έπί τούτου στέλνω τόν άνθρωπόν μου
Κ. Κωνσταντίνου παπ’άθανασίου διά νά σας πληροφόρηση ολην τήν
Χατάστασιν και του φρουρίου τών ’Αθηνών κα! έν γένει τής χέρσου
Ελλάδος, νζ σας πληροφόρηση τήν πείναν μας καί τήν δλιγότητά
Μας, κα! παρακαλοϋμεν, νά δώσετε είς αυτήν τήν τελευταίαν φοοάν,
δταν ολόκληρος ή ‘Ρούμελη κλονίζεται, μίαν σαφή κα! τελείαν
πληροφορίαν τών αποφάσεων σας, διά νά λάβωμεν πλέον καί ήμεΐς
Μέτρα ανάλογα, νά ρεγουλαρισθώμεν πλέον, κα! νά μή πονοκεφα-
^ώμεν ματαίως· ετερον δέν έχομεν, χα! διά ζώσης θέλετε τά πλη-
θσφορηθή εμπεριστατωμένους όλα, μόνον άναμένομεν ταχέως καί
διά γραμμάτων καί διά τοΰ απεσταλμένου μας τάς βεβαίας άπο-
?®σεις, καί σάς γλυκοασπάζομαι.
Τήν 4 Μαρτίου 1827 έκ τοϋ στρατοπέδου Κερατζίνη;

Χίι έκατάλαβα τά γραφόμενα σου, ειδον αδελφέ διά τήν φροντίδα

°ίπου ελάθετε τό νά έξαποστείλης τόν υιόν σου καί αδελφόν psu I εν-
αί αντενέργειας δέν ·ώ·> άφησαν, μόλον τούτο αδελφέ ή έπςθυμί® *1
έδιχήσου Χαί έμέ είναι τοιαύιη, τό νά έλθη νά συναγωνισΟώμ*'1
αντάμα μέ τον υιόν σας δ-.ά τήν άπελευθέρωσιν τών ’Αθηνών τώρα
οπού έάλαζών Κιουταχής έφθασεν είς μεγάλη» αδυναμίαν.
Πρδ; τούτοι; εϊδον νά μου λες, δτι νά σας εγγι,α είς τά γράμ­
ματά μου χαί δτι ένώ ν’ άχοόω ίδιοτελών χα! ίντριγάντίδων άν-
δοώπων, τοΰτο δμως αδελφέ μή τό πιστεύει.-, οτι δ Καριϊσκάχηζ
νά ή»αι τοιοΰτο.', επειδή άν ήμουν τοιοΰτος δέν ήδέλε βέβαια άχο-
λοοθίίσουν τόσο: στρατηγοί χαίνά χάμωμεν τά γνωστά σου λαμπρά
κατορθώματα εις τήν στερεόν Ελλάδα, μόλον τοΰιο φθάνει δπου
νά έλευθερώσωμεν έδώ τάς ’Αθήνας χαί θά παρευρεθή ό υιός ίας είς
τήν άπελευθέοωσίν των, καί έπειτα μέ ολους τούς ενταύθα συνχγω-
νιζομένου; στρατηγούς θέλει χαταφθάσωμεν χζί αύτοϋ διά νά άπ»’*
διώξωμεν τούς εχθρού; χαί άπδ τήν αυτόθι πατρίδα μα;’ εμέ δμως
γέρων Κολοκοτρώνη νά μ.έ γνωρίζης τοιοϋτον, είς οσα προφσρικώ;
ώμιλήσαμεν χα! ενόρκως έκάμομεν πρδς τά συμρέροντα τοΰ έθνους,
χα! είς τούτο επάνω θέλει σταθώ μέχρι τελευταίας μου αναπνοής.
.Ειόχ να μέ σημειοιτε χα! την εςοιχονομησιν οπού έκαμαν οι α­
δελφοί διά τούς αγωνισμένους αδελφούς των, χα! αυτοί χάμνουν
τδ χρέος των πρδ; τούς αδελφούς των, τούτοι δέν χρεωστουν άλλο
τι εΐμή νά γύσουν και αυτδ τό δλίγον αίμα δποΰ τούς εμεινεν, έν το*
σουτω σάς άσπάζομκι αδελφικώς χαί μένω.
Τήν 13 Μαρτίου. 18 27. 3 ώρα τής νυχτός έχ του στρατοπέδου
Κερατζίνης.
Όπόταν ήθ λε άπιδώςωμεν τδν Κωυταχή χαί τδν'Ίμπραίμν
τότε θέλει επαινεθούν δλα τά άρματα τή; ΙΙελοποννήσου χα! στε­
ρεά; ’Ελλάδος.
Ταύτην τήν στιγμήν έλαβα χα! εν γράμμα τοϋ υιού σας Ίω·
Κολοκοτρώνου τού οποίου καί τοΰ άπεκρίθην νά χαταφθάση είς τδν
κίνδυνον τής πατρίδος.
Λαπαγ-ωροΰαεΓ ώς έκ περισσού καί τηκ έπιτσοληκ τοΰ Λη~
μητριού Ύψ-ηλάκτοο πρός τότ Θ. Κο.Ιοκοτρώνητ-
’Εκλαμπρότατε !
Έλπίζειαι άπό τήν δραστηριότητα τοϋ χαραχτήρο; σου χαί άπο
 115
πατριωτισμόν σας νά συγχροτηθή όσον τάχος ή πολυπόθητος έ-
θνοσυνέλευσις,άπό την οποίαν ή ‘Ελλάς περιμένει τήν σωτηρίαν της.
Δεν σας λανθάνει ότι ό Κύριος Έϋινάρδος κατά βούλησιν τών
φιλελλήνων τής άνω Γερμανίας διώρισεν επιτροπήν συγκετμένην
άπό τούς Κυρίους Μπελλή», Εϊδέκ χαί Πετρίνην, διατάξας αυτούς
νά διανέμουν τά ύπέρ τής ‘Ελλάδος βοηθήματα τής Εύρώπη; κατά
τάς άνάγκας του ’Εθνους καί κατά τάς διαταγάς τής Δ οικητικής
Επιτροπής- άλλ’ αί διαταγαί ταύιης δέν σας λανθάνει, διι ώς έπί
τό πολύ γίνονται χαταχρηστικώς· όθεν επειδή είς τήν έπομένην Συ-
νίλευοιν άνάγκη νά ληφθοϋν σωτηριώδηκαί οικονομικά μέτρα, πρός
faovov τό κοινόν συμφέρον τείνοντα, γνωμοτεύω, ότι άμα συμπλη­
ρωθούν τά δύο τρίτα τών πληρεξουσίων νά έκδοθή διαταγή πρός
τούς Κυρίους Μιτελήν καί Έ’ιδέκ διαλαμβάνουσαν νά μήν έχουν
πλέον βάσιν τάς διαταγάς τής Διοικητικής ’Επιτροπής, διανέμοντες
τά βοηθήματα τών φιλελλήνων, άλλά μόνον καί μόνον τήν ανάγκην
τής πατρδος, συμβουλευόμενοι τά πατριωτικά των αισθήματα καί
τήν φρόνησιν των, ένω ουτοι, επειδή έγνώρισαν τά τής ‘Ελλάδος,
δΰνανται καί νά ενεργούν τά εικότα άφ’ έαυτών πρός αποφυγήν τών
καταχρήσεων, αί δποΐαι ατιμάζουν τόν χαρακτήρα τοΰ έθνους καί
βλά πτουν τά κοινά συμφέροντα, ή είς τό εξής νά λαμβάνουν άπό
μόνην τήν έθνοσυνέλευσιν τάς οδηγίας, έν τοσοότω ευχόμενος ν’
«κοόσω όσον τάχος τήν συμπληρωσιν τών δυο τρίτων τών πληρε­
ξουσίων, διακηρύττομαι
τήν 20 Ιανουάριου 1827. ό πρόθυμος άδε)φος
έκ Ναυπλίου Δημήτριος Υψηλάντης.
ΠΡΟΚΗΡϊ£Ις
.11 Σεβαστή εθνική Γ. Συνέλευσις άναλαμβάνουσα ήδη τάς διακο-
Λείσας ώς έκ τών περιστάσεων τακτικάς εργασίας της ώς έκ τοΰ
εΥκλειομένου αντιγράφου τής διακηρύξεως της θεωρείτε, έπίτή πρώτη
Συνεδριάσει έστρεψε τά βλέμματά της είς τά πρός ασφάλειαν τοϋ
ε'^ους, καί μίαν άπό τάς ούσιωδεστέρας ασφαλείας του έθεώρησε
τ'Πν σωτηρίαν τοΰ φρουρίου τών’Αθηνών, έκ του όποιου έφθασαν
ε*ταΰθα δύω απεσταλμένοι στρατιώται μέ γράμματα τών πολιορ-
*ημένων, οίτινες μέ πληροφορούν, ότι κατήντησαν είς τόν έσχατον
βαθμόν τής αμηχανίας καί απελπισίας, καθότι ό Κιουταχϋς κατα-
 415
επαινεί ημέρά τή ημέρα στενωτέράν την πολιορκίαν χαί ΙΚΆται^ίϊ
τήν κυρίευσίνίτου, χαί μετά τοΰτο την έζόντωσιν δλης τής Ελλάδος^
παρασταίνει δέ δτι δέν απελπίζονται, διότι δέν υποφέρουν τα;
κακουχίας, ή διότι έλλείπουν άπδ τά άναγκαΐα, άλλά διότι τά ά-
χρι τοΰδ* χινήματα τών εδικών μας έστάθησαν ανόητα απελπί­
ζονται, διότι δέν είδαν βοηθέ ;ν τών Πελοπο.νητίων, χαί άμα vry
ίδοΰν εμψυχώνονται, έγκαρδί'.ΰνται, χαΐ βαστούν τδ φρούριον χαί
τδ γλυτώνομεν άπό τούς όνυχας τοΰ έχθροΰ' τρέξατε διά τοΰτο
αδελφοί ! διέταξε λοιπόν ή Σ. Συνέλευσίς διά νά γένη εκστρατεία
άπό διαφόρους επαρχίας τής ΠελοΛοννήσου πρός βοήθειαν εκείνου
τοΰ προμαχώνος τής 'Ελλάδος, χαί σήμερον δΐ έμοΰ δ.ατάττονταΐ
οί διάφοροι οπλαρχηγοί των χαΐ ό υίός μου Γενναίος διά νά στρα­
τολογήσουν χαί εκστρατεύσουν, μ’ δλην τήν δυνατήν ταχύτητά*
διατάττεται δέ χαί δ Γενναίος, δ υίός μου, ώς αρχηγός νά παραλαβή
έχ τών επαρχιών στρατιώτας, μέ τούς όποιους νά ταχύνη τό εί;
τό στρατοπέδου τής Αττικής φθάσιμόν του, ώς θέλει ακολουθήσουν
καί οί λοιποί. Φιλτατοι Πατριώται! δ Θεός άπεφάσισε νά μας έλευ-
θερώση, δταν συ·τρέζη χαί ή έδϊκήμας θέλησις· οί φιλάνθρωποι
Βασιλείς καί λαοί τής πεφωτισμένης Ευρώπης έπιθυμοΰντες νά
ίδουν χαΐ ημάς μίαν φοράν συναριθμευμένους είς τδν κατάλογον
τής μεγάλης οικογένειας των, καταγίνονται μέ προσπάθειαν ν’
αποφασίσουν τήν τύχην μας, χαί μας συντρέχουν μέ παντός είδους
βοηθήματα' ή Πατρις μας τρέχει νά έμβη είς άφοβον λιμένα τής
ησυχίας καί ελευθερίας· άλλ' έγγίζει ν’ άπολεσθή είς τό στόμα
τοϋ λιμένας, ώστε μία μικρά προσθήκη είς τήν επιμονήν καί γεν­
ναιότητά μας θέλει επισφραγίσει τούς έςαετεΐς αγώνας μας, κα!
θέλει στεφανωθή μέ τόν στέφανον τής ελευθερίας μας, τάς μεγάλα;
θυσίας μας. "Ολη ή ανατολική καί δυτική'Ελλάς άνέλαβε τά οπλάι
πσλεμεί πανταχοϋ τόν έχθρόν, έπολιόρκησαν τό Μεσολόγγι, καί
όποιον άλλο μέρος είς τό όποιον είναι εχθροί' έντοσούτω δμως ά-
παιτεΐται καί έκ μέρους μας τά οσα μέ τόσους κόπους καίμέτόσας
χύσεις αιμάτων άπεκτήσαμεν απαιτείται ή κοινή σύμπραξις διά
νά σώσωμτν μέ τήν βοήθειαν τοΰ Θεο.ΰ τδ φρούριον τών 'Αθη·“7τ
τοΰ οποίου ή σωτηρία αποτελεί τήν σωτηρίαν τοΰ έθνους μα;’ προσ-
καλεΐσθε διά τοΰτο και ή ©ιλογενεία σας νά συμπράζετε δλαις δυ-
 417
ν®μεσι διά χήν ταχυτέραν ενέργειαν τής στρατολογίας τοΰ εΐρημένου-
συντελέψετε ό μέν εργω, δ δέ λόγω, διά νά εκστρατεύσουν μία»
ωραν άρ/ήτερα οί δ.ωρισμένοι* άλλά τίλεγω; νά προθυμηθήτε οσον
"'■ρπατε τδν Χριστόν καί τήν Πατρίδα, καί τρέζητε, εί δυνατόν, καί
ξΤιέχ!ΐνα· τώρκ θέλε: φιλοτιμηθή χαθεί; νά δε-ξγ, πόσον άγαπα τήν
Π··στ:ν κα: τήν Ιίατρίδα τον ή Σ· συνέλευσις έλαβε τ’ άναγκαΐχ
Ρ-ε'τρα διά νά ευρεθώσι προπαρασκευαομέ·<α ολα τά πρός τόν πό­
λεμον επιτήδεια, καί έσχέ βέβαιοι, ότι οι στρατιώται δέν Θέλει δο­
κιμάσουν τήν παραμιχράν έλλειώ:ν· άλλά καί θέλει άνταμειφθοΰν
«ναλόγως τής προθυμίας των. Ιίατριώτα ! έβδομος άριθμεΐται δ
Χρόνος τοΰ άγώνός μας, άλλ' ουτος θέλε: επισφραγίσει τήν τύχην
μας· ό κίνδυνος όλου τοϋ έθνους μας μέ τήν κυρίευσιν (μή γένοιτο)
του φοουρίου τών Ά0η<ών είναι προφανής, ματαιόνει όλους τούς
κόπους καί τάς ελπίδας μας, κανείς 'δέν είναι, όπου νά μήν τδν αι­
σθάνεται' καθώς έκ του εναντίου δέν είναι κανείς όποΰ νά μήν γνω-
Ρ'-ζτη, ότι άμα παρρησιασθοΰν καί οί ίΙελοποννήσιοι ηνωμένοι μέ
τα σώματα τών Στερεοελλαδιτών θέλε: δίαλυθή ή πολιορκία
Ύ°υ, καί θέλει σωθή συν αύτω ή Πατρίς· κανείς άς μήν προ-
τάξΐ) δυσκολίας, ή εμπόδια, κανείς άςμήν προφασισθή, διότι εναντίον
του τοιούτου όποιος δήποτε άν ή μικρός ή μεγα'λσς, ή συνέλευσις
τ°5 έθνους θέλει λάβει τά πλέον δραστήρια μέτρα ώς αναίσθητου
γής άνάγκης της Πατρίδοτ, καί ώ; άντιπατριώτου· ό είρημένος
^Ρ'/ηγός τών στρατευμάτων έχει τήν άδειαν νά μεταχειρίζεται
^ρδς αυτόν τόν πλέον αυστηρότερο, καί σκληρό,τερον τρόπον τής
β’·»ς· προσμένω μέ ανυπομονησίαν νά ειδοποιηθώ, ότι άκούσαντες
τλν φωνήν μου φωνήν όλου τοΰ έθνους κινήσατε τούς στρατιώτας,
μένω.
Τή 11 Φευρουκρίου. 1827. έν ‘Ερμιόνη.
ό Πατριώτης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Ως πρός τήν εκστρατείαν τών Πελοποννησιακών στοα-

τευ!χάτων είς τήν ’Αττικήν υπάρχουν τά επόμενα έγγραφα.
Πρός τό)' Ferraiozacor Κ. /. Θ. Κο.Ιοκοτρώνηι·.
‘Ο κίνδυνος τών ’Αθηνών ε’λκυσε τήν προσοχήν τών πληρεξου*
9,ν>ν τής -υνελεύτίως, καί έπειδή αί περιστάσεις είναι κρίσιμοι,
28
418
ε’κρίθη εύ'λογον νά ύπάγη μία μεγάλη βοήθεια εκεί έκ μέρους Δής
ΙΙελοποννήσου. "Αν δέν ήτον αναγκαία ή παρουσία .μου έδώ ήθελά
αποφασίσει νά υπάγω δ ίδιος, διότι άπό την σωτηρίαν τών Αθη­
νών κρέμαται ή τύχη τής ΙΙατρίδος μας, διά τοΰτο ή Συνέλευσή
έ'κρινεν εύλογον νά ύπάγη ή Γενναιότης σου, χαί σέ διορίζω ώς <**'
τιπρόσωπόν μου καί ώς αρχηγόν τής κατά τών έν’Δθήναις εχθρών
έκστοατείας τών Ιίελοποννησίων. Σου εσωκλείω δέ διαταγάς μ°υ
προς τούς διαφόρους οπλαρχηγούς τών επαρχιών πρός τούς όποιουί
έγραψα και άπ’ ευθείας άπ’ έδώ καί σέ διατάττω λαμβάνοντας τη*
παρούσαν μου νά παραλαβής έως πέντε χιλιάδας στρατιώτας και
νά κίνησης τό ταχύτερων δι’ έκεΐ. Διά νά μή μεσολάβηση δέ αργο­
πορία θέλεις ξεκινη'σει δσους έχεις έτοιμους,καί πάραυτα αυτοί άπο
τάς επαρχίας νά ξεκινούν καί τούς λοιπούς,καί νά συγκεντρώνονται
κατά τόν μεγάλον άγιον Γεώργιον έως τό Σοφικόν, δπου θέλουν
έλθει καΐκια νά σας περάσουν πέρα. ‘Η Γενναιότης σου δέ άφου
παρακίνησης μέ κάθε τρόπον νά ξεκινήσουν καί οί λοιποί στρατη­
γοί μέ τούς στρατιώτας τών επαρχιών των, θέλεις τραβίξει έμπρόζ,
και θέλεις τού; γράψει πού ν’ άνταμωθήτε διά νά προφθάσητε μίαν
ώραν άρχήτερι. f Εις τόν Καραϊσκάκην έγραψα τήν άπόφασιν τής
Συνελεύσεως καί σας περιμένει άνυπομο'νως* μένει δέ εις σέ ώς
αρχηγός αύτής τής εκστρατείας τών Πελοποννησίων νά φιλοτιμηθήί
νά δικαιώσης καί τήν εκλογήν τής Συνελεύσεως καί τήν φήμην του
ονόματος σου, καί τό αύτό ν’ ακολουθήσουν καί οί λοιποί αδελφώ­
σου οπλαρχηγοί' γνωρίζεις, δτι οί ξένοι παρατηρούν τά κινήματά
μας, καί άπό αυτά θά κρίνουν, άν είμεθα άξιοι τής ελευθερίας όπου
μας περιμένει. Διά τοΰτο άφοΰ διατάξης τά δέοντα τόσον διά τη*
ασφάλειαν τοϋ φρουρίου καθώς καί τάς αναγκαίας φύλακας διά vci
παρατηρούν τά κινήματα τών έ/θρών, καί νά εμποδίζουν τάς λεη­
λασίας των οιά φανών καί δ.’ άλλων μέσων, θέλεις ξεκινήσεις κ5<ι
θελεις μου γράφει άπό τόπον είς τόπον διά νά σας γράφω τί ν’ άκο-
λουθήτε· νά γράψης είς ολους τούς οπλαρχηγούς νά μήν έχουν ολι-
γωτέρου; τής αναλογίας των στρατιώτας, άλλα πάντοτε περισ­
σοτέρους. ‘Η οε Συνέλευσις θέλει φροντίσει νά σας κάμνφ οπω;
ήμπορεΐ εξοικονομήσεις· φθίνοντας είς 'Αθήνας θέλεις άκουει το*
Καραϊσκάκην ώς άλλον πατέρα σου, διότι άπό τήν εΰπ«ίθε:«*
 419
Η*ιαι ήδιατήρησις τών σιρατοπεδων. Σά; εύχομαι νίκας
εν Ερμιόνη τήν 15 Φϊβρουαρεου 1S27.
ό Γενικός αρχηγός τής 1 Ιελεπαννήσου
t). Κολοκοτρώνης.
Σίΰασιέ μου Πάτεμ·
Χθέ; μέ τδν επίτηδες άπδ Ναύπλιον σταλέντα πεζόν σοΰ έγφρα-
ψ»ν είς άπόκρισιν είς τών 6 και 10 τοΰ παρόντος γραμμάτων σου,
ήδη αποκρίνομαι εί; έκεΐνα τών 15 καί σας λέγω, δτι μέ μεγάλην
μου εΰχαρίστησιν έλαβον τήν περί εκστρατείας διαταγήν σου καί
^ρδ πολλοΰ επιθυμητήν μου, δμοίω; έλαβον καί τάς έν αυτή εσω­
κλείστους έκείνας τών διαφόρων οπλαρχηγών, τας όποιας την ιδίαν
ώραν μ* επίτηδες έξαπέστειλο» εις ένα έκαστον ασφαλώς, αλλ αί
μακρυναί θέλουν τούλάχιστον δύω ήμε'ρας νά ληφθώσιν, καί Θα
Κροξενηθή ολίγη άργητα ώς πρός τδν έδικόν μου προσδιορισμόν’
δέν έλειψα παριυθύς νά στείλω καί έκείνας τοΰ Φαναριού καί νά
Υράψω ίδ αιτέρως δλων τών Καπεταναίων νά έλθουν εις Δράγου-
μάνου, νά κάμουν τήν αναλογίαν τους, καί νά τούς βιάσω περισσό­
τερον" αυτοί δέ καθώς καί οί Καρυτινοί θά ξεκινήσουν πρώτοι άπδ
ολου ς τούς άλλους" εύθύς έξεδωκα κόλια είς δλην τήν επαρχίαν
διά νά εύγάλουν δσον ένεστιν όχι μόνον 800, ώς με γράφεις, άλλ.
Οσον περισσότερον ήμπορέσω" θά διορίσω πρδς τούτοις καί 300
ξϊς βάρδιαν κατά τήν Τριπολιτζάν, διότι καθημερινώς κάμνουν
αιφνίδιου; προσβολάς οί έχθροί εκτεινόμενοι έως Λεοντάρι σχε-
°όν, καί λεηλατούν καί σκλαδόνουν τόν κόσμον" άν δέν ήτον διασ-
Χο?πισμένοι έδώ κ’ έκεΐ οί Καρυτινοί καθώς τό ήςεύρεις όπου πη­
γαίνουν καί παραχειμάζουν εί; Μονεμοασίαν, Μισερά, Καλαμάτα,
"^Οστίτζα καί άλλοθεν,, ήθελα εκκινήσω επε'χεινα τών χιλίων’ ό
Χ°θμπάρος μας Σιρατηγδς Μήτρο; καί Γκρίτζαλης, εύρεθησαν εδώ
®ί*έσως έςεκίνησαν διά νά έτοιμασθώσιν’ Si/ κατεδέχθη ό
Χ°ομπάρος μας νά στίίλη τδν Γρίτζαλην, άλλ’ άπεφάσισε νά
**στρατεύσν) δ ίδιο;, έχων μεγάλην τήν προθυμίαν· έν ένί
Χ®Υω είμαι είς μεγάλήν ανυπομονησίαν ίως νά συναχθώσι
δ ’ >
Ια νά ύπάγωμεν δθεν διατατιόμεθα" είθε αέ η ευχή της
^’Τρίδος καί ή ευχή σα; νά τόν φωτίσρ δγλήγωρα νά έκστρα-
λεοσουν" έγώ συναχθενιων των Καροτινών καί Φανβριτών θελει
28*
 420

εκκινήσω αμέσως.....................................................*..···

τή 17 Φεβρουάριου 1827 Καρύταινα. ό υίο'ς Σ0|ί

’Ιωάννη; Κολοκοτρώνης*
Ό Ί’ζόκρης διετάχθη πριν τοϋ ψηφίσματος νά στρατολογήσω ω’
εκ τής κάτωθεν επιστολής έμφαίνεται.
Ε'χ.Ιαμπρβταΐε ΚοΛοχοτρύνη.
Κατ’ επιταγήν σου άμα έλθοον ένταΰθα δέν έλειψα νά επιταχύνω
τήν στρατολογίαν τών τριακοίίων στρατιωτών τών δύω έπαρχιών>
τούς όποιους καί ίχω έτοιμους, περιμένοντας νά μοί φανερώσητ*
τδν αρχηγόν, τδν όποιον διωρίσατε έπί κεφαλής τών άποφασισθέντων
Πελοποννησιακών στρατευμάτων, διά νά τούς παραδώσω όσο*
τάχος, διατάττοντες όπου ανήκει διά νά μοί δοθώσι και τρία φορ­
τώματα πολεμοφόδια διά νά τούς εφοδιάσω, καθότι γνωρίζεις, δτι
ά'ευ αύτών δυσκολεύονται νά έκκινήσωσιν οί στρατιώται, καί ώ<
άνάγχη παρακαλώ μήν λείψουν. Περιμβνοντές τα μένω μ’ δλον τό
άνήκον σέβας.
εν *Αργει τή 25 Ίανουσρίου 1827. δ Πατριώτης
Δημήτριος Τζόκρης·
Έκ.ίαμπ'ροτα,ϊε αρχηγέ Πε.Ιοπονκήσου.
Μέ τόν ε’ρχομόν σας άπδ Κ,αστρί έπροσπαθήσαμεν πατριωτικώζ
διά τήν έκκίνησιν τών στρατιωτών διά τήν ’Αττικήν, και βλέποντας
δτι μέ τόν πατριωτισμόν μόνον μικρήν ένέργειαν έκάμαμεν, τώρ*
άρχίσαμεν αναμεταξύ μας τήν βίαν καί έλπίζομεν έ'ως τό Σάββα-
τον νά τού; ξεκινήσωμεν, μάλιστα μα; έστειλαν καί άπδ Σπέτζαί
διά νά έπήγα'.ναν 150 ναΰται καί αυτό μάς έγεινεν έμπόδιον. Έλα*
βαμεν καί τήν άπό Δαμαλα διαταγήν σας όμοϋκαί τά έσώκλειστ®
διά τδν στρατηγόν II. Ζκφειρόπουλον, τά όποια άμέσως τά έστεΐ-
λαμεν, καϊ θέλει προσπαθήσωμεν μέ ολας μας τάς δυνάμεις δι®
νά τελειώσωμεν τό χρέος μας. μένομεν μέ τό άνήκον σέβας.
Τδ κοινόν τοϋ Κρανιδίου.
Εχ.Ιαρπρότατε ΚοΛοχοΐρΰτη.
Τήν διαταγήν σας σημειωμένην 16 βαδιζοντος ελαβον, τήν ό­
ποιαν και έσεβάσθην, δ(ό και σας ειδοποιώ, ότι καί διά τήν ανά­
γκην τής Πατρίδος, καί τό σέβας καί εΰπείθιιαν όποΰ έχω ε·ί ^α’
 421
διαταγάς Σας, έκαμα αμέσως τήν περισσότερα* δραστηριότητα εις
"'ήν στρατολογίαν ταύτην χαί μττά τρεις ήμερα» είμαι έτοιμος μέ
^ακοσίους στρατιώτας νά χμήσω, δμοΰ χαί μέ τον στρατηγό*
Χρύσανθον διά νά έλθωμεν, δθεν ο γενναιότατος υιός σας Κ. Γεν­
ναίος μας γράψει, τοΰ όποιου ώς ή δ.αταγή σας έγράψαμεν σήμε-
fov, διά νά μας ίδεάση· καί ελπίζω νά φανών.»* άξιοι τών ευχών
διό χαί μένω μ’ ολον τό άνήκον σέβας.
τή 22 Φεβρουάριου 1827. Πύργος.
Πρόθυμος τών δρισμών σου
’Αναγνώστης Θ. Παπασταθόπουλος.
Εκλαμπρότατε Γεηκέ 'Λρχηγέ.
ΓΙρολαβόντως έλαβον μίαν διαταγήν σας διά νά στρατολογήσω-
μεν άπό το μέρος μας τριαχοσ'ους στρατιώτας χαί αμέσως δέν έ-
λείψαμεν δια νά βάλωμεν εις πραξιν τδ έργο* καί νά είσακουσθώμεν
Κατά τήν διαταγήν σας μέ τόν έξοχώτατον υιόν σας Γεν­
ναίου, καί νά ύπάγωμεν εις τάς ’Αθήνας δποΰ έκεϊ είναι ανάγκη·
ε*άμαμεν αναλογίαν τούς αυτούς στρατιώτας είς δλα τά χωρία τοϋ
βέρους μας, και τούς ήμισυ έπαρέλαβεν ό στ. Θεοδωρής άπό τά
Ι ριάνους καί κάτω- τούς δέ άλλους μισούς είς οσα χωρία είσακούσ-
θΊ’αν, έσΰναξα καί κατέβηκα είς 'Αστρος, και οδήγησε με ποΰ ν
Ακολουθήσω, μένω μέ τό άνήκον σέβας.
τή 10 Μαρτίου 1S27. ό Πατριώτης
Π. ’Α*αγ*ωστόπουλος ή Μπαρμπιτζιώτης.
Α’είασΓέ μου Πάτερ.
’Γά γράμματά σου τών 24 καί 25 «περασμένου έλαβον καί Γόον
'α έν αυτοί;' έχάρην άμέτρως είς τόν έρχομόν τοΰ έςοχ. Γκενεράλ
^έρτζη, και προσφίρατέ του έ< μέρους μου τάς βαθειας προσκυ-
'ήσεις μου· έπεθόμουν νά τόν έχω πριν αυτής τής ιερά; έκστρα-
1ϊι«ς μου τών κλεινών Ά·θη<ών καί νά τόν έχω πάντοτε συναγω-
'’’τήν μου κατά τώ» εχθρών, καί νά ποτίζωμαι άπό τάς συνεχείς
Χ5|ι σοφάς συμβουλάς του. Έγώ ή'η διευθύνομαι μέ σπουδήν διά
ιερόν σκοπόν καί σήαεοον έφθασα ενταύθα’ αύριον δέ τό πρωζ
otItefvw κατά τοΰ Φιλία- έχω μαζί μου τούς Φαναρίτας, τούς δ»
^αρυτινού; έστειλα είς τοΰ Φονιά πρό ήμερων δ αριθμός τών Κα*
φτενών υπερβαίιε έιειν.ν τον όποιον έποτσ?ιωρίσχτ<· είναι ολοι
 422
άξιοι καί επίλεκτοι" διά τού; Λεονταρίτας έστειλα ενα μπουλουκ-
τζήνμου νά τού; εκκίνηση χα! σήμερον ή αύριον το πολύ τούς προσ­
μένω κατόπιν μου, μετ’ αυτών εκστρατεύει κσϊ ό Νικήτας Φλέσ-
σας ώς μέ γράφει" οί Αοκάδιοι σέ έγραφον προχθές, οτι έμποδισ·
θησαν διά τόν φόβον τών έχθρών ένω ήσαν έτοιμοι νά έκστρατευ-
σουν, χαί έγραψα τοϋ στρατηγού Μήτρου νά πάοη όσους ήμπορεσει
καθώς καί τοΰ Γκρίτζαλη και νά έλθουν" ό; Φαναοΐται οί Καπετα*
ναΐοΐ δέν ήλθον όλοι ούτε κανένας σχεδόν, επειδή άλλοι δέν ε’χ°*
τήν εΰχαρίστησιν ν’ ακολουθήσουν τόν Τζανέτον, καί άλλοι άπό τον
φόβον τοΰ έχθροΰ, στρατιώτας όμως έδιάλεξα άπό τούς 350 μ®'
νον 240, τού; δέ άλλους ώς αναξίους τους έστειλα όπίσω" ό Σι^'
νης και ΓΙαπκ σταθόπουλο; έκί»ησαν καί έρχονται εί; άντάμω’1*
μου· ό Ζαχαρόπουλος καί λοιποί έκε?σε Καπεταναΐοι ακόμη ά*1'
νητοι εύρίσκονται, μάλιστα ό Ζαχαρόπουλος έπήγεν ε·’ς Μονεμθ*'
σίαν μέ μερικούς στρατιώτας πρός βοήθειαν τοΰ θείου μου Κολιο-
πουλου,' οστις ω; μου γράφει διά τοΰ Ζαχαροπούλου υποπτεύεται
άπό τούς Μαυρομιχαλαίους καί άλλους Σπαρτιάτας, οϊτινες ε?ν«!
έξωθεν τής Μονεμβασιας έπαπειλοϋντες τούς έσωθεν εις βοήθει®7
τών Σπαρτιατών έπήγαν, ώς μέ γράφει δ Ζαχαρόπουλος, καί οί
Γιατράκαι, έπροσκάλουν καί έμε'να νά υπάγω έκεΐ καί τοϋ άπεκρί'
θηχα τοΰ Ζαχσροπούλου ότι ήμην στό πόδι νά εκστρατεύσω &
tΑθήνας, εβίαξα δέ τόν Μ παρμπιτζιώτην καί λοιπούς νά ξεκινήσ'’1'7
αυτοί τουλάχιστον διά τάς ’Αθήνας, καί άπόκρισιν τους δέν έλαβ5*
εί του Μεσσηνιακοΰ κόλπου διορισθέντες στρατιώται, έξ αίτιας
έχουν τόν έχθοόν γείτονα καί έκ τής άκατοικησίας των μάλι^*’
διότι δένκατοικει κανένας έκεΐθεν, δέν ήμποροΰν νά εκστρατεύσου7·
ο Λεχουρίτης έτοιμάξεται καί αυτός δλονένα, ήθελεν ήτον χαί ί4
κινημένος έως τοίρα, άν δέν έμποδίξετο άπό κάποιας ένοχλή’εΐί'
*··■·· ··· · · · ·
έγραψα καί τοΰ Νικολάκη Πετμεζά νά παραιτηθή άπό έκεΐ και νΛ
ελθη ιΐς τήν Κατζά»αν ένθα πηγαίνω καί έγώ, διά νά παρ^λάθθ
εκείνα τά αρματα, άλλά δέν ήμπορώ νά βιάσω κανένα άπό σ09"’
Κατζανιιάτας άν δέν ευχαριστηθούν νά τούς άκολουθίσ<5ΐυ'’
θά του; πάρω έγώ, τό χείριστον είναι, ότι χωριστά όπου δέν ήμπα'
ροΰν νά εύ/ουν οί τή; ΙΙ·ραμερ·α; καί Άκωβας ς-ρατιώται,
 423
''at τουφέκι μεταςύ τών Δελιγιανναίων ζαί κατοίκων" ή αιτία StSs-
■>αι άπό τους Δελιγιαννχίους, επειδή ήλθε χθές ό Δημητράκης μέ
Χκμμιά εξηνταριά μισθωτούς άπό Ναύπλιον, χαί συνάξαντες χαί
άλλου ς έκ τών έδικών τους, πηγαίνουν κατεπάνοί τών Καπαιτα-
ν«ίων τοϋ τμήματος εκείνου οίιινες έχουν τούς Καραμεραίους συμ-
θοηθούς και πολλούς Καπελησίους, χαί συμποσοΰνται επέκεινα τών
<>0 0, αποφασισμένοι ή ν’ άνακουφισθώσιν άπό τό βάρος της με­
γάλης τυραννίας τών Δελιγιανναίων ή ν’ άποθάνουν έστειλαν πρός
έμέ άπεσταλμένον τους καί μέ έπροσχάλουν δ;’ Αρχηγόν τους
ΧαΙ συμβοηθόν ώί τά έσωθεν αντίγραφα, εγα» τού; άπεκρίθηχα ά-
Οιαφόρως, άποβλέπων μόνον εις τήν εκστρατείαν τών ’Αθηνών, είς
τήν οποίαν τούς έπροσχάλεσα ν ακολουθήσουν χαί έφανησαν πρό­
θυμοι' άλλ’ έκ της ταραχής ταύτης δέν έλπίζεται νά εΰγη ούτε
ένας- έγραψα τοΰ Παπασταθόπουλου ν’ άπεράση απ’ έχει διά νά ήμ-
πορε'ση νά τούς ήσυχάση καί νά πάρη τούς στρατιώτας νά τραβίξη
εμπρός, δέν ήξευρω όμως ποιον τέλος θά δώση αυτό τό πράγμα
*αί άν Οά ζατορθώση τι ό Παπασταθόπουλος...................................
βάρδιες έδιώρισα εις τά αναγκαία μέρη διάνα προσέχουν τά έχθρικά
Χινη'ματα καί νά δίδουν είδησιν όταν τυχόν έξέρχωνται οί εχθροί
διά νά προφυλάττεται δ αδύνατος λαός.......................................
Μέ βιάζεις πατέρα νά κινήσω όγλήγορα καί δέν ήξεόρεις όπου δ
κόσμος έδώθεν έχει φαμηλίας, έχει φόβον άπό τόν εχθρόν, πείνα,
δυστυχεί, και σχεδόν υστερείται καθόλα, ώςτε ζοΰν οί άνθρωποι
μέ χόρτα, χαί μ’ όλα ταΰτα έπροθυμοποιήθησαν παρά κάθε φοράν.

τή 3 Μαρτίου 1S27, Βιλτεσινΐκος. ό υιός σου

’Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.
ί I γ , λλροός τόν έζοχώτατοί' στρατηγόν Γ. Καραϊσχάχην.
ί* ’’ (Π επομένη επιστολή σώζεται είς τήν συλλογήν τόν Μάμουχα,
τόν Κα ραϊσκάκην είς τήν Συνέλευσιν.)
Έζοχώτατε χαί Σεβαστέ ρου Πατέρα!
Τό γράμμα σας τό άπό ά. Μαρτίου γεγραμμένον εύχαρίστως
Ζθ-ς ελαβον καί χαίρων διά τήν ποθητήν μοι υγείαν Σας, ειδον τά
Εν «ύτω- ε’ναι ήδη 13 ήμεροι άφ’ δτου ελαβον τήν διαταγήν τοΰ
να εκστρατεύσω διά τά αύτό σε, τό όποιον πρό πολλοΰ έζήτουν με
 424
μεγάλν,ν μου εύχαοίστησιν, ήξεύροντας δτι θέλει έχω συν<χγωνισ’αί
είς τό ιερόν στάδιο-/ τοϋ πολέμου τών ’Αθηνών τούς Γενναίους ΣτΑ-
ρεοελλαδίτας και Σου.λιοντας, χαί οτι θέλει έχω οδηγόν ζαί άρχτίΥ07
τόν γενναϊον άνδρα χαί Πατέρα μου Καραϊσκάκην. "Αμα λοιπον έ­
λαβον την διαταγήν, ευθύς έςεκίνησα όλα τά άρματα τά οιωρισμί*®
άπό τήν Καρυταιναν διά τά εμπρός’ έγώ δέ έμεινα όπίσω παοα-
χινών χαί τούς λοιπούς διωρισμένου; οπλαρχηγού; τών επαρχιών
νά εκστρατεύσουν όσον τάχιστα’ άλλ ώς έκ τής καταδρομής '0J
έχθροϋ, οι κάτοικοι τών επαρχιών ήσαν διεσχορπισμένοι έδώ κ’ί
έκεΐ, καίμε μεγάλου τους παράπονο» ή'κιυον όλοι μικροί τε χαι μ5'
γάλοι τόν κίνδυνον τών ’Αθηνών, -ευχαριστούμενοι διά νά έκστρ®'
τεύσουν’ πλήν ό φόβος τοΰ Ιαπραΐμη δέν τούς άφηνε νά πληρώσουν
τήν μεγάλην τους προθυμίαν ώστε μέ μεγάλους κοπους χαί βάσανα
έστρατολόγησκ τούς Φχναρίτας, Λεονταριιας καί έκ τών τμημάτων
τής Καρυταίνης, τούς όποιους παραλαβών ήλθα ένταϋθα, ένθα ήσαν
απεσταλμένοι, οί Καρυτινοί άναμένοντες ιόν ερχομό» μου, ό αριθμό;
τών οποίων είναι 2000. οί Πυργογαστουναΐοι μέ τούς στρατηγού;
Σισίνην χαί Γίαπασταθόπουλον μέ γράφουν, οτι έξεκίνησαν χαί
εύοίσκονται καθ' όδόν μέρος Καλαβρυτινοί όπου θά εκστρατεύσουν
είναι και αυτοί έτοιμοι μέ τόν χιλίαρχον Γ. Λεχουρίτην’ οί ’Αρκά*
δινοί ένώ ήσαν έτοιμοι νά κινήσουν, αίφνης τούς παρουσιάζεται °
εχθρός εις τόν έπαρχίαν τω», καί ώς έκ τούτου τοϋ κινήματος διε-
λύθησαν θέλει όμως ακολουθήσουν μερικοί μέ τόν στρατηγόν Μή*
τρον Αναστασόπουλον καί μέ τόν Γκρίιζαλην καί ώς μέ γράρου7»
γλήγορχ Οά ρθάσουν καί αυτοί’ ό αριθμός τών περιμενομε’νων εινα1
ώς 3500, είς δυο ημέρας τό πολύ τούς περιμένω ένταϋθα καί άμΛ
φθάσουν ξεκινο'ϊμεν άφευκτα διά τά αύτόσε. ’Αν ακολουθήσουν °'
λοι οί δ ωοισμένοι οπλαρχηγοί, άπό τούς οποίου; ώς μακρινούς
έλαβον ειίησιν, γίνεται ένας μεγάλ'ς αριθμός στρατιωτών, κ®1
τότε ευκόλως άφανίζομεν τόν έ^θοόν, ένοτμένοι μέ τούς Su»a'r0U'’
Ρουμελιώτας· εμψυχώσατε λοιπόν τούς ανδρείους Αθηναίους
οποιονδήποτε τρόπον γνωρίζετε, καί γλήγορα φθάνομεν καί ημε(ί
εύχομαι τήν ταχεΐαν καί καλήν αντάμωσε», χαί είαή ώς υποση*
μειοίμαι. Τής έξιχότητός σας Αδεψύ; υίός·
"Αγιος Γεώργιο; Τήν 6. Μαρτίου. 1827. ’Ιωάννης Καλοκβτρών’ζ.·
 425
Π<>ic ζήκ Σ. 'Εθνικοί Γ. 2'z'rf /f ran'.
(τδ επόμενον εγγραρβν εύρίσκεται τά αρχεία της Βουλές.)
Κατά την διαταγήν τοΰ Γεν· Αχηγοΰ τής Πελοποννήσου, δια­
ταγήν τοΰ έθνους μου, δέν ελειψα παρευθύς νά συνεννοηθώ μετά
τών λοιπών οπλαρχηγών τής Πελοπόννησου τους διορισθεντας
διά τήν εκστρατείαν τών ’Αθηνών, καί με τήν δυνατωτέραν ταχύ­
τητα στρατολογήσας προ ήμερων τά δύο τμήματα τής επαρχίας
Καρυταίνης, διεύθυνα τους στρατιώτας κατά τήν Κόριθον, μέ διο-
ρισμόν νά παραμείνουν έκεΐσε έως νά φθάσω κ’έγώ, δστις μείνας
κατά τήν Καούταιναν, παρεκίνουν τούς συ»οπλαρχηγούς μου ο.ά
νά εκκινήσουν δγλήγορα, και παραλαβών του; Φαναοίτας καί τούς
•του τμήματος Άκοβας καί Περαμεριας, έξεκίνησα προχθές και σή­
μερον έψθασα ένταΰθα’ ό αριθμός τών μετ έμοΰ ήδη στρατιωτών
όμοϋ και τών 400 ύπομισθίων μου άναβαίνει τών 1800, τεριμέ-
νονται κατόπιν μου κα: οι Αεονταρΐιαι, ολίγοι Άρκάδιοι, οί Στρα­
τηγοί Σισίνης καί Παπασταθόπουλος, ό χιλίαρχος Λεχουρίτης,
Χαί άλλοι Καλαβρυτινοΐ, ώστε δ αριθμός τών περιμενομένων ώς
μέ γράφουν υπερβαίνει τών 2500 χιλ. οϊτινες έκκινήσαντες εΰρί-
σκονται καθ’ οδόν, οί δέ Μιστριώται καί ‘Αγιοπετρΐται ώς μέ γρά­
ψουν, εύγαίνουν κατά τό Άργος δγλήγορα· ήθελεν είμεθκ βεβαα
ζεκινημένοι προ ημερών άπαντες, άλλ ώς έκ τής κατιδρομής τοΰ
έχθροΰ διασκορπισμένοι ένθεν κάκεΐθεν καί εις τά σπήλαια οί κά­
τοικοι τών επαρχιών, άπαντήσαμεν ούκ όλίγην αργοπορίαν εις τδ
νά ΐδεάσωμεν τούς στρατιώτας, οϊτινες άκοόσαντες τόν κίνδυνον
ιών κλεινών ’Αθηνών, μέ μεγάλην τους εύχαρίστησιν ήθελαν ά-
Ρ-έσως ακολουθήσουν, άν ή απειλή τοΰ ’Ιμπραίμη δέν έμπόδιζε τήν
Προθυμίαν τους’ αισθανόμενος δέ καί έγώ ώς πρδ πολλου, τήν ά-
νσιγχην τοΰ έθνευς δεινοιέραν παρ’ άλλοτε, τρέχω μέ σπουδαία
βήματα ν’ άγωΊσθώ εις τδ ιερόν στάδιον τοΰ πολέμου τών κλεινών
Αθηνών υπό τήν οδηγίαν τοΰ Γενναίου Άρχηγοΰ Καραϊσκα’ση μέ
Ε)(είνην τήν προθυμίαν κα! ζήλον, τδν όποιον έπρόσψερα άπ’ αρχής
6ίί τό έθνος μου’ καί χαίρω διότι έχω συναγωνιστάς μου τούς
I «νναίους οπλαρχηγούς καί στρατιώτας τής Δυτικής καί Άνατο-
^'ική; ‘Ελλάδος, εκείνους τούς ανδρείους Σουλιώτας καί τούς Πε-
λοποννησιους’ έξαιτοΰμαι λοιπόν πρώτον τάς εΰχίς τής Σ. Συνε-
426 I
λευσεως 5ιά νά κατορθώσωμεν έργα άξια των κοινών ελπίδων ΧΈ'
τών δικαιωμάτων του έθνους,χαΐ ν’άπαλλάξωμεν τά κινδυνεϋον ορθυ-
ριον των Αθηνών άπο τους βαρβαρικούς όνυχας, χαί δεύτερον παρα-
καλώ τήν Σ. Συνέλευσήν νά μας προμηθευση τά άναγκαΐα προς,
τροφήν χαί χρήσιν του στρατοπέδου, διά νά μή λαμβάνωμεν ώς εκ
τής έλλείύεω; δυσκολίαν εις δυο ημέρας προσμένω ένταΰθα κα&
τούς λοιπούς δπλαρχηγοΰς τής Πελοπόννησου, άμα δέ φθάσουν
θέλει έκκινη'σωμεν άμέσως διά τον ιερόν σκοπόν μα;- έν τοσούτω·
δέ μένω εύσιβάστως.
Τη 7. Μαρτίου 1827. έκ τοϋ ‘Αγίου Γεωργίου.
δ πρόθυμος χαί ευπειθής πατριώτη; Ιωάννη; Κολοκοτρώνης.
Σεβα,στί μου Πάτερ!
Τά άπδ 3. τοΰ παρόντος γράμμα σου ελαβον χαί είδον νά με
βιάζης παρά πολύ νά ξεκινήσω, καί θαυμάζω είς τοΰτο, ένω Οέλ«ιί
στρατιώτας πολλούς καί καλούς καί ογλήγορχ νά ©θάσω, πρα/μα
παράξενον καί ασυμβίβαστον και δέν ήξευρω πλέον ή έγώ τόσον
έ'γείνα παράξενος ή τά πα.άξενα δέν βαστώ· δέν είδες πατέρα, δτΐ
δέν ήμποροΰσες νά εόγάλης τούς Λεογταρίτας νά υπάγουν έδεκεΐ
είς τά Ντερβένι, πολλω μάλλον άν τού; έβίαζα διά τήν ’Αθήνα,
λοιπάν εγώ έπροσπάθησα νά κάμω τά αδύνατα δυνατά δΐ σύτήν την
εκστρατείαν, καί πάλιν τδ κατώρθωσα- λοιπάν δσον μέ βιάζετε,
τόσον εγώ σκάζω, διότι δέν ήξεύρετε τά χωριάτικα ;
Εγώ είμαι ξεκινηαένος τώρα δέκα ημέρας μέ τδ σώμα μου, ο~
μω; οί άλλοι κάτι Χρύσανθος καί λοιποί έρχονται μέ τά χαμήλια.
Τή 7. Μαρτίου 1827. "Αγιος Γεώργιος.
ό Υιός σου Ιωάννη; Κολοκοτρώνης.
Ώς έκ περισσού χαταχωρουμεν τήν ακόλουθον έπις-ολήν
του πρώην ήγεμόνος Καρατζά
ΕπΊοζε ’Αρχιστράτηγε Κο.Ιοχοτρώνη.
Εξ άρχής τής ένάρξεω; του ίεροϋ άγώνος ηχούσα τδν πατριω 1
τικδν ζήλον καί τάς λαμπρός έπληρορορήθην πράξεις σου, δθεν έκ-
τοτε είχα χρέος νά σέ αγαπώ καί νά σέ κηρύττω γνήσιον υίδν
πρώτον καί έξοχον ύπέρμαγον τή; πατρίδος. Ση'μερον δέ τυχω»
αρμόδιον χαί άσφαλέ; μέρος τδν χαλάν συμπατριώτην μ«ί Κυρ.
Σπηλιάδην, σπεύδω νά σσΰ γράύω oyt >ά σέ δώσω συμβουλάς
 427

κα! νά σας κατοβνρΰνω με προιροπάς (ήξευρω καλώς οτι φρόνιμος

^στρατηγός και ζηλωτής ανδρείος δέν έχεις χρείαν τών τοιούτων)
άλλ’ απλώς νά σε φανερώσω τά ειλικρινή χαί ένθερμα τής χαρδίας
μου αισθήματα, οτι δέν εύχομαι καί επιθυμώ παρά τήν σωτηρίαν,
\έ)ευθερίαν κα! επιτυχίαν τοΰ γένους μου, οτι καί χωρ’ς νά σέ
γνωρίζ'ω πρίσώπικώ;, σέ υπερτιμώ, καί άχούων τούς ενδόξους
αγώνας σου, οσους ημέραν καί νύκτα καταβάλλεις υπέρ τή; πα-
τρίδος χαίρομαι άπό κάρδίας καί σέ νομίζω άπό μέρους μου μέγαν
υπερασπιστήν τής 'Ελλάδος.
’Άσπασον άπό μέρος μου πατρικώς τού: καλούς καί γενναίους
υιούς καί συνγενεϊς σου, καί δσους άλλους άξιου; συναγωνιστάς σου,
καί ών γέρων, καί έμπειρος στρατηγός, υπενθύμιζε άυιους, οτι η
τής ψυχής ανδρεία καί ή καρτερία εις τά δεινά δοκιμάζεται κα! δο­
ξάζεται καί δτι ή ομόνοια κατασταίνει δυνατούς τούς αδυνάτους,
πολύ μάλλον τούς ανδρείους.
Διά τοϋ Κυρίου Σπηλιάδου σάς στέλνω δώρον μιαν χρυσήν
λιθρκόλλητον ταμβνκοθή<ην, τήν όποιαν πνράκαλω νά δεχθής ώς
μικρόν δει/μα τής μεγάλης ύπολήψεως κι! αγάπης, ήν έχω πρός
τό άξιότιμον υποκείμενον σου.
Εν Πείσα 1827 Μαρτίου 14. δ Κατά πάντα έτοιμος
’Αδελφός Σας ’Ιωάννης Καραιζάς.
Κατά τό παρελθόν έτος 182G είπομεν οτι ό ‘Υψηλάντης
άποχλείσθη ύπό τής έν Πιάδα Συνελεύσεως άπό τά πολι­
τικά καί στρατιωτικά δικαιώματά του. Ήδη δέ έν τή παρούση
Συνελεύσει ό Κολοκοτρώνης, δστις καί τότε ύπερασπίσθη
τόν 1 Υψηλάντην, ένήργησε τήν κατάργησιν τοΰ ψηφίσματος
εκείνου διά τών φίλων του πληρεξουσίων- και γενομένης
προτάσεως ύπό τοΰ Κίτζου Τζαβέλα κατηργήθη διά ψηφί­
σματος τό θέσπισμα εκείνο- περί τούτου δέ καταχωροΰμεν
Χαί τήν έπομένην έπιστολ.ήν τοϋ αύτοϋ ‘Υψηλάντου πρός
τόν Κολοκοτρώνην.
’/ίχ.ΖσμπρόΓοτε dueJye.
Πρό πολλοΰ έπαυσα νά σάς γράψω, γνωρίζων τάς έκεΐ πολ/.ας
πατριωτικής έπάσχολήσεις σας, καί έγώ μή Ιχων τι ουσιωο^ς να
428
σάς κοινοποιήσω- σήμερον δέ πληροφορηθείς παρα πολλών τήν πό­
σην προσπάθειαν έδείξατε διά νά ρίψατε τό κατ’έμοΰ άοίχω; διευ-
θυνθέν θέσπισμα, μήν ϋποφέροντες τήν τόσην κατ’ έμοΰ γενομένην
άδικίαν, ΰ-ττερον άπό τάς τόσας γνωστά; σα; Ουσίας μου, έχpivot
χρέος μου νά σα; έχφράσω εις τό παρόν τήν ευγνωμοσύνην μου Sia
τήν εξακολούθησή τή; στερεά; πρός εμέ φιλίας σας, τήν όποιαν
έν. μάλλον έδειξατε εσχάτως· μέ μεγάλην μου χαράν έπληροφο-
ρήθην καί τάς έσχάτα; σωτηριωίεις άποφάσει; σας, διά τάς οποίας
ή σημερινή εθνική Συνέλευσις, εκτός τής ώφελεία; όπου θέλει φέρει
εί; τήν πατρίδα, θέλει εΰρημισθή καί είς ολην τήν Εύρώιτην- έπευ-
χόμενός σας δέ ύγείαν καί έπίτευξιν τών πατριωτικών σας σχεδίων
τήν 19 Μαρτίου 1827 έκ Ναυπλίου. μένω
ω; αδελφό; καί φίλος ειλικρινής
Δημήτριος ‘Γψηλάντη;.
Μετά τήν μάχην τοΰ Διστόμου ό Καραϊσκάκης έδιευθύνθη
πρός τήν πολιορκίαν τών’Αθηνών, είς τήν θέσιν Κερατσίνι.
Αλλ’ οί Σουλιώται έμειναν εις Λουτράκι- μή Θελήσαντες
νά ακολουθήσουν αύτόν, διότι έπέμενον πάντοτε είς τήν ά-
πο'φασίν των ν’ άντικαταστή ή Αρχηγία του διά τριμελούς
’Επιτροπής. ’Αλλά διορισθεί; ’Αρχιστράτηγος ό Τζούρτζ,
διέταξε τόν Κίτζον Τζαβέλαν και Κώσταν Βότζαρην οϊτινες
μέλη όντες τής Εθνικής Συνελεύσεως, προτραπέντες δέ καί
παρά τοΰ Κολοκοτρώνη, μετέβησαν εις Λουτράκη, έπεισαν
τούς έκεΐσε μείναντας οπλαρχηγούς Γ. Δράκον, Βέϊκον, Δια­
μαντή Ζέρβαν, Γεωργάκη Τζαβέλαν, Νάση Νικάν, Μελα-
μαίους, Δαγγλέους, Φωτομάρας και λοιπούς νά έκστρατεύ-
σωσι, καί έξεστράτευσαν τεθέντες ύπό τάς αμέσους διατα-
γάς τοΰ Τζούρτζ- περί τούτου καταχωρούμεν καί τάς κά­
τωθεν έπιστολάς.
^Σεβαοτέ μου Πάτιφ.
Σήμερον έπήγα προ; άντάμωσιν τών Σουλιωτών Καπεταναίων
είς Λουτράκι, μετά τών όποιων άφου ώμίλησα αρκετά δέν ήμπόρε-
σα νά κκτατείσω διά νά εκστραιεόσωμεν- τό έαπόδιόν των είναι
 429

') έλλε'-ψίς των ή χρηματική, και κατά τοΰτο ώς έγνώρισα έχουν

δίκαιον διά τοϋχο πρέπει νά τοΐς γίνη καμμία έξοικονόμησις άπό
«ΰτου, ή δποία νά δοθή τοΰ Κ. Κίτζου διά νά τά φέρη νά τους τά
μοιράση, επειδή ολοι σχεδόν οί Καπεταναΐοι έχουν μεγάλην εύχα-
ρίστησιν διά νά οδηγηθούν εις αυτήν τήν εκστρατείαν άπό τόν Κ.
Κίτζον (εννοεί τόν Τζαοέλαν), ήλθεν χα'ι ό Κώστα Μπότζαρης,
πλήν ή αγάπη των δλη είναι εις τόν Κ. Κίτζον' πρε'πει λοιπόν νά
τόν έφοδιάσητε χαλά και νά ξεκτνήσητε διά έδώ κατ’ ευθείαν, καί
άμα ελθη, συμπεριλαμβάνει δλον αυτό τό σώμα, τό οποίον ώς Γόον
ίδίοις όφθαλμοΐς, είναι τό έπιλεκτότερον της ‘Ελλάδος στρατιωτι­
κόν, και έρχεται εις τήν ’Αττικήν, μ αυτό το κίνημά του θέλει
τιμήσει καί τήν πατρίδα, καί τήν ύπο'ληψίν του 6 αύξηση, ένω ολα
τά δικαιώματα απολαμβάνονται διά τάς πρός τήν Πατρίδα εκδου­
λεύσεις έκαστου, καί μάλιστα τώρα, καθ’ δε καιρόν άνακαινίζονται
αί εκδουλεύσεις κάθε άξιου πατριώτου είς τό στάδιον τών ’Αθηνών·
τοΰτο είναι καλόν διά τήν ύπόληύίν του, καί πρε'πει νά τό άκολου-
θήση δ Κ, Κίτζος, τόν δποΐον καί αρπάζομαι* έγώ δέ αύριον πρός
τό μεσημε'ρι άφευκτα ξεκινώ διά τήν ’Αττικήν.
‘Ο Κ. Κίτζος άφοΰ άποφασίση διά νά έκστρατεύση καί νά συμ-
Ίαραλάβη αυτό τό σώμ,α πρέπει νά πολιτευθή τόν Κ. Νότην, δια νά
$ναΐ τρόπον τινά μέ τήν γνώμην του ή έκστρατεια αυτή και ή πα­
ραλαβή τοΰ σώματος τούτου, καί τοΰτο τό κάμνει διά νά μή τόν
δυσαρεστήση καί φέρη διαίρεσιν.
τή 15 Μαρτίου 1827 Καλαμάκι. ό υιός σου
Ιωάννης Κολοκοτρώνης.
Έζογώτατε Κο.Ιοχοτρω>Ί).
Μετά τήν αύτόθεν άναχώρησιν μου διατρίψας μεριχάς ήμε'ρας
‘ί? Ναύπλιον είς τήν οικίαν μου εχθές έφθασα έδώ. Μ δλας τάς
ϊνωστάς σας δυσκολίας όπου άπήντησα έδώ, μ’ δλα τά δίκαια πα­
ράπονα δπου έχουν, καί τοσάκις έπρόβαλαν εις τήν παρελθοΰσαν
Ντροπήν καί πρός τήν Γεν. Έθ. Συ -έλευσιν, μ’ δλας τάς όλοτελεις
έλλείψ εις τών αναγκαίων τούς» έκατε'πεισα χαί άπεφασίσαμεν καί
^•ττρατεύομεν διά τήν ’Αττικήν, δπου θέλει άνταμωθώμεν καί έ-
νωθώμεν καί μέ τόν αδελφόν μας Κ. Γενναιον διά νά συναγωνι-
αθώμεν κατά τό πατριωτικόν χρέος’ ήίξοχότηςΣας λοιπόν παρα-
 430
ζαλεισδε άπδ ολους τού; έδώ συναδελουϋς Σουλιώτας (έπειδλ ***
έγώ έλειψα συνεζστραιευων) διά νά προσέχετε εΐ; δλας τάς κοινοί;
μας καί μερικά; μας υποθέσεις, καί νά τάς υπερασπίζεστε ώ; ημείς
αύτοί' αυτοί πλέον σας γνωρίζουν ώ; Πατέρα καί τόν υιόν Σα; “ί
&δελφύν μέ τδν όποιον καί έπιΘυμουν μεγάλως νά συναγωνισδοΰν,
διό καί ί έζοχδτηςΣα; υπερασπισθητε τάς υποδέσεις των είς αυ­
τήν την παρουσίαν σας καθ’ ίλην τήν έκτασιν σας παραχαλώ εγώ
νά συμβουλεύατε τον άδελφόν μου Κ. Νικόλαον, νά τόν όδηγήτε
εις δλα; τάς απειρία; του, καί νά τδν βοηδήτε είς τάς συνελεύσεις
είς δλα; τάς ομιλίας του διά νά μην παραπατήση. Γνωρίζω κάλλιστ*
τδ υποκείμενόν Σας καί τήν πρδς εμέ χαί είς ολους μας διάθεσί*
σου, διό καί δέν σου βαρύνω μέ περιττολογίας ωσάν όπου είμαι
βέβαιος οτι εΐ; τάς υποδέσεις μας καί είς τάς παρού σας παρά της
συνελεύσεως αινήσεις μας θέλετε ενεργήσει οσον τό δυνατόν νά τε­
λειώσουν· χαί άσπαζόμενος μένω.
Τή 29 Μαρτίου 1827 Λουτράκι, δ Πατριώτης καί αδελφός
Κύτζος Τζαβέλας.
φιχθέντος τοΰ Γενναίου μετά τοΰ σώματός του είς Κε-
ρατσίνι κατά τάς 1 6 Μαρτίου, ό Καραϊσχάκης τόν ύπεδέχ-
θη εύμενώς, καί αύτόν μέν μετά 100 σωματοφυλάκων του
προσέλαβε μεθ’ έαυτοΰ, καί τόν διετήρησε πανταχου είς
δλας τάς κινήσεις του* τό δέ λοιπόν σώμα του διένειμεν είς
διάφορα παλαιά οχυρώματα καί είς νέα μετά τήνάφιξίν του
κατασκευασθέντα. Οί δ’ έλληνες ώχυρωμένοι μεταξύ τών
Τούρκων, καθ'ημέραν συνεκρούοντο μετ αυτών είτε οχύρωμα
κατά οχυρώματος, είτε έκτος αύτών, καί μάλιστα δτε κατ3-
σκεύαζον οχυρώματα. Περί δέ τά τέ?.η μαρτίου, ήμε'ραν τών
Βαίων, ό Καραισκάκης μεΟ’δλ^ου του ίππικοΰ του καί τών irt-
πέων αξιωματικών του έν δλοις υπέρ τούς 150 μετέβη άρΐ'
στερα τοΰ Κερατσινίου πρός τό Δαφνί, διά νά πλησιάση είς
τόν Ελαιώνα πρός ένθάρρυνσιν τών έντός του φρουρίου, κα'
ταλιπών όπισθεν εις στενόν τι τόν Β. Μποΰζγον μετ’ ολί­
γων. Άλλ’ ό Κιουταχής παραμένων μετά 4000 όπισθεν
τών λόφων, ίσως διά νά προσβάλη αίφνιδίως τό απέναντι
 431
ίου Μετόχι, προχώρησαν τος τοΰ Καραϊσκάκη πρός τόν Ε­
λαιώνα, έπέπεσε κατά τοΰ Μπουζγου, τόν οποίον έ'τρεψεν είς
<ρυγήν· τά καθέκαστα τής μάχης ταύτης εξιστορούνται είς
τήν κάτωθι έπιστολήν τοΰ Γεννίάου πρός τόν Κ,ολοκοτρώ-
■νην, επίσης καί αί λοιπαί κατά τήν Αττικήν μάχαι καί ά-
Χροβολισμοί μέχρι τής 1 Απριλίου περιγράφονται είς τάς
Κατωτέρω έπιστολάς.
Έν τοσούτω οί Έλληνες πανταχοΰ έδειξαν άνδρείαν καί
πάντοτε έπολέμουν μέ γενναιότητα πλήν και ενταύθα ύ- »
πέφερον άπό τό σύνηθες κακόν τήν στέρησήν τών τροφών./ I
Έζο^ώτατε άδι~1'_ρε Κυ.1οκοτς>ω> η !
Προχθές έφθασαν ένταΰθα, δ υίός Σας καί αδελφές μου καπετάν
Γενναίος, μ’ ολον τδ ύπό τήν οδηγίαν του σώμα, καί κατόπιν έρ­
χονται καί τά επίλοιπα Πελοποννησιακά στρατεύματα, τά όποια
τής παρακινήσεως τής εξοχότητάς Σα; έρχονται, μέ τόν όποιον
όεν Θά λείψω καί έγώ όμοϋ καί μέ τδν υιόν σας κα! αδελφόν μου
Γενναΐον, τδ νά πασχίσωμεν ν’ άποκατασταθή ελεύθερον τό έδαφος
τών Αθηνών.
Πρ ός τούτοις μέ έπληοοφόρησαν και οί αδελφοί μα; καπετάν
Ιΐέρες, καί καπετάν Μαρκής περί τοΰ υιουσας, τόν όποιον μήν αμ­
φιβάλετε, οτι θέλει τόν μεταχειρισθώ καλλίωτερα άπό τόν ίδιον
μου εαυτόν.
Φρόντισαν λοιπόν αδελφέ, όπου νά καταφθάση οσον τάχος τδ
-ισινόπουλον, ώσαΰτως και τά λοιπά Πελοποννησιακά στρατεύματα
Χ«ί ώς πατέρα; μας νά φροντίζης όπου νά μα; προφθάσης τάς ά-
'ι<*γκας μας" έν τοσούτω σάς άσπάξομαι αδελφικώς κα! μένω.
Ιήν 21 Μαρτίου 1 S27 έκ του στρατοπέδου Κερατζί,η.
ό ’Αδελφός Σ<ς Καραϊσκάκης.
2^6ai7tc!uov Πάτερ.
Προχθές πάλιν σάς έγραφα τήν άπόκρισιν τοΰ άπό τάς 18 τοΰ
βρόντος γράμματός σου" τώρα δέ σέ λέγω, οτι κατά τήν παραγγε-
Ζ:αν ίων τριών γραμμάτων σου, δέν έλειύα ούιε θέλει λείψω ν’ α­
κολουθώ τό πρός τόν αδελφόν σου κα! πατέρα μου Γεν. άρχΊΥ0*
λαραίσκακην σέβας μου κα! ύπακοήν καθόλους τους δυνατούς τρό-
 4’32
πους, άλλά καί ή έξοχότης ίου μέ μεταχειρίζεται, καθόσον
έγώ τοΰ προσφέρω πατρικόν σέόας, δθεν είς τοΰτο μήν άμφιβϊλης
διόλου ούτε άπδ τά μέρος μου, ούτε άπά εκείνο τής έξοχότητόςτου'
Jjrov ζαί είναι καλόν δμως, ένω εύρισκόμεθα εις τοιαΰτην στενω·
τατην σχέσιν, νά μή ί’σχυεν ή άντενέργεια, διά τής οποίας τινες
πάσχουν νά μάς διαλύσουν τό στρατόπεδον, χαί μέ τοΰτο αντί νά
σμικρύνουν τήν ΰπόληψίν μας, θέλει αφανίσουν τήν Πατρίδα· τά
παρόμοια πρέπει νά τά απαντάτε άπο αυτού όπως γνωρίζετε συμ-
φερώτερον, επειδή ήμεΐς άπό έδώ, ευρισκόμενοι εις μεγίστην έλ-
λειψιν τροφών τί ήμπορούμιν νά κάμωμεν, είμή μίαν δυνατήν ύπο-
μονήν καί επιμονήν είς τό έργον μας’ οί στρατιώται, πατέρα, είναι
τρεις ημέρας νηστικοί, και τούτο εχετ κακόν άποτέλεσμα, άνάγκη
δμως νά τό προλάβετε διά νά μήν καταντήση είς τήν καγκραι-αν'
μήν άφήσετε νά ευχαριστώνται μέ αυτόν τόν τρόπον οί άντενερ-
γηται, άλλά διορθώσατε το όπως γνωρίζετε" δ αδελφές Κ. Βερης
στελλόμενος έπ! τοϋτου αυτόσε, θέλει σοΰ είπει στοματικώς τά
πεοιπλέον- στοχάσου όμως ταΰτα, δτι έγώ βλέποντας ταλαιπω­
ρούμενου τό στράτευμα άπό τήν πείναν, κινδυνεύω ν’ άποθάνω μήν
ήξεύρωντας τί ν' ακολουθήσω’ στείλε με καί μερικά σφαχτά διά
τό στρατόπεδον πρός οικονομίαν τών στρατιωτών, επειδή άπ έδώ
δέν ήμπορεΐ νά γίνη καμμία οικονομία κρέατος.
Οί "Ελλενες δέν λείπουν καθημερινώς νά κάμνουν τδ χρέος των
κατά τοΰ έχθροΰ, προχθές έφώρμησαν είς έ»α ταμπούρι τών εχ­
θρών οί έδικοί μας, έβλαψαν πολύ τούς εχθρούς, έφονεύθησαν άπο
τούς έδικούς μας ένας ό Νικόλεξος Βούλγαρης, καί τρεις άπό τα
άλλα σώματα, και άλλοι έξ έπληγώθησαν ελαφρά· άποκοίσου μ*
εϊς δσα γράμματα σας έγραψα, κα! στεΐλέ μου τόν αναγνώστην χαί
γραμματικόν δώτι τούς χρειάζομαι.
Στοχάζομαι, δα διά τής συνεχούς παρακινήσεώς σου νά έξεκί'
νοσαν τά Πελοποννησιακά καί Σουλιώτικα σώματα’ άλλά καί π«*
λίν πρέπει νά παρακίνησης διά νά μήν άογοπορουν, έπειδή ή κ0'
σότης τοΰ στρατεύματος εϊναε καλόν κα! διά τήν μερικήν κα! Ota
τήν γενικήν ύπόληψιν μένω δέ έν τοσουτω μ’ δλον τό σέβαί>
Τή 25 Μαρτίου 1827 έκ τοΰ στρατοπέδου τής ’Αθήνας-
ό Υιό; Σας Ιωάννης Κο^ρώνη,'-/
* -S
 433
ζβΰαστέ μον Πάτιρ.
Τά μέ τους Καστρίτας καί Ίατροχειροΰργον γράμματά σου ελα­
τόν ζαΐ εδον τά έν αϋτοΐς, ελπίζω νά έλαβες δύω γράμματά μου,
"*« όποια ερχόμενος έδώ σέ έγραφον καί έπληροφορηθη;, σοΰ έγραφα
''■αί τάς πράξεις μου έως τότε, ήδη δέ σέ ειδοποιώ, οτι προχθές την
Κυριακήν τό πρωί έκαβαλικεύσαμεν ολοι οσοι είχομεν άλογα
μετά του Αρχηχοϋ καί ίππικοΰ μας, μέ σκοπόν νά ύπάγωμεν εις
■“άς ’Αθήνας απέξω· έστείλαμεν μερικούς πεζούς διά νά πιάσουν
ε»α στένωμα άπό το όποιον ήθελεν άπεράσωμεν, καί νά το [ϊαστί-
ζουν έως νά έπιστρέψωμεν ήμεΐς· άπεφασίσαμεν καί ευρομεν τούς
εχθρούς ιππείς και πεζούς ετοίμους, ώρμησε μία ικανή δύναμις
εχθρική είς τούς έν τω στενώματι ήμετερου; καί μην ημποροϋντες
ν’άνθέξωσιν, έτράπησαν καί κατέλαβον οί έχθροί τήν θέσιν εκείνην
ήμεΐς άφοΰ ίδομεν τούς έδικοός μας φεύγοντας, έβιάσθημεν νά προ-
*αταλάβωμεν τήν θέσιν, άλλ’ άπετόχαμεν, καί ούτως έμείναμεν
τώ μέσω τών έχθρών σφαλισμένοι’ άπεφασίσαμεν νά περάσωμεν
μέ γιουρούσι, καί τό έχάμαμεν ευτυχώς, μό νον δυο έδικοί μας έφο-
νευθησαν άπό τό ιππικόν καί μερικά άλογα έπληγώθησαν ένώ άπε-
Ράσαμεν ούτως έδώσαμεν τό στήθος τών έχθρών, κάί βοηθούμενοι
®πό μερικούς πεζούς τούς έμποδίσαμεν τήν ορμήν έδυναμωθημεν
*®ί μέ άλλους πεζούς Πελοποννησίους, καί ήκολουθει ό πόλεμός μέ
^ορ^οπίαν καί άπό τά δύο μέρη- έκαμαν τρεις εφορμήσεις οί έχ—
θροί κατεπάνωμας όμοϋ καί δ ίδιος Κιουταχής, άλλ’ άντεκρούσθη-
°«ν πρεπόντως, διήοκεσεν ή μάχη άπό τό πρωί έως τάς 8 τής η­
μέρας· οί έχθροί μολονότι άρκετοί έβιάσθησαν νά ενδώσουν άφου
Csv ήμπόρεσαν νά κάμουν τίποτε’ οί έδικοί μας πεζοί ήσαν έως
*θθ, άπό τούς οποίους οί περισσότεροι ήσαν ΠελοποννήσιοΓ έφο-
>ευθηααν εις αυτήν τήν μάχην 8—10 άλογα, καί 15 έπληγώ­
θησαν· δυο έκ τών φονευθέντων καί άλλα δύο έκ τών πληγωθέντων
1Γ,σ«ν έδικά μου, στρατιώται δύο τρεις έφονευθησαν καί οκτώ έπλη-
Νθησαν έχθροί ώ; έπληροφορήθημεν, έφονεύθησαν ύπέρ τούς 150,
πολλά άλογα σκοτωμένα καί λαβωμένα’ τό κακόν όμως είναι
°’1 °ί Πελοποννήσιοι μέ τούς ‘Ρουμελιώτας έπεσαν είς άμιλλαν, καί
°ιυ'η έπροξένησε τόν θάνατον τών μακαριτών Κ. Γιάννη Κας·ριτνγ
Μιλιόνη Στεμνιτζιώτη, οίτινες έφονευθησαν προχθές τό βράδυ
 434
πεσόντες είς »να ε’χθρίχόν ταμπούρι, καθώς ήκολούΟησε καί 0
προηγούμενος πόλεμος τής νυκτδς είς τδ ίδιον ταμπούρι, είς ίο ό­
ποιον έφονευθη δ μακαρίτης Νικόλεξος, ό υπασπιστής τοΰ
στρατηγού Π. Νοταρά καί δ τρουμπετιέρης του, καί άλλοι τρεις
τέσσαρες έπληγώθησαν- είς τήν προχθεσινήν έπίθεσιν τών ήμετέρων
χωριστά άπδ τους δυο φονευμένους έπληγώθησαν καί δυο άλλοι
ελαφρά’ έφονεύθησαν καί έκ τών εχθρών 1 2 και πολλοί πλ,ηγωμένοι
οί έπ τοΰ φρουρίου έδικοί μας, έμάθαμεν δτι εΰγήκαν είς τήν χώρα’
καί τήν έξουσίασκν εως τδ Συντρυβάνι καί έγινετο πόλεμος τρεις
ήμερας, πλήν δέν ήξεύρομεν τί άπέγεινεν χθές τδ έσπε'ρας έστεί-
λαμεν δύο ά'θρώπους μέσα νά μάθωμεν, καί άμα έλθουν θέλει sai
γράψω τήν κατάστασιν τών μέσα’ ένας άπό τους έδιχούς μου πλη-
γωμε'νους είναι καί δ Μπαλίλης, πλήν άδλαβώς είς τδ χέρι- καθη*
μερινώς άχροβολίζονται οί "Ελληνες μετά τών έχθρών καί σκοτώ­
νουν πότε τρεις, πότε δύο, δέν είναι όμως άκροβολισμοί είς τδ’
όποιον νά μή σκοτωθώσι Τοΰρχοι· ό μακαρίτης Κ. Γιάννης Μίτζοζ
ήξευρεις, ότι έστάθη άπδ τήν άρχήν έδικός μας χαΐ έδούλευσε αρ­
κετά μαζί μας, διά τοΰτο έρχεται ό αδελφός του αύτοΰ, καί δ γυναι­
καδέλφες σου, καί φρόντισαν νά γίνη καμμι'α οικονομία διά τήν
πτωχήν φαμηλιάν του, διότι είναι εντροπή έδική μας άν αείνη ά-
νοικονόμητος ή φαμη'λια αυτή ωσάν δπου αύτδς ήτον έδικός μας*
οί άνθρωποί μου μέ τήν εξοικονόμησήν δέν έφάνησαν ακόμη.
τή 1 ’Απριλίου 1827 έκ τοΰ στρατοπέδου τών ’Αθηνών.
δ υίός Σου
’Ιωάννης Κολοκοτρώνη^'
JMaore μου Πάτιφ.
Στείλατε' μου ιδιαιτέρως χίλια σφακτά διά τούς στρατιώτας μ01)
καί ό,τι έ^ρίψατε άναλογίαν, ώς έμάθαμεν, είς τάς επαρχίας,
σταλώ σι ν γενικώς είς τδ στρατόπεδον- αύτά τά μερικώς πρδς έμό
χίλια σφακτά, διόρισον τόν Τζόκρην νά μοΰ στείλη μέρος άπ έ-
κεινα, δπου εχει έτοιμα.
Γους στρατιώτας Στεμνιτζιώτας καί Ζυγοβιστινοΰς οπού εχ<>1’
μαζί σου νά μοΰ τους σιείλης, έπειδή οσον καί άν πάσχουν 7 αΛ0'
φύγουν αύτήν τήν εκστρατείαν, έγώ δέν θέλει τους άφήσω' βιασ<
καί όσου; Καστρίτας κα! Κρανιδιώτας, δπου-έγραφες ίλθου/
 435
γλ'ήγορα’ σήμερον έκάμαμεν ολίγοι άκροοολισμόν μέτοϋς εχθρούς,
*αί κατά πρώτο» μέ αίμάτωσα» οί αντίχριστοι, μοΰ έλάβωσαν
Ίολλά ελαφρά δυο στρατιώτας* πρύ μιας ήμέρας πρίν έμου £<ρθα -
°ε καί ό Δημητρα'χης μέ καμμιά πενηντάρια· βίασε νά φθάσουν
*αί οί λοιποί παραχειμάζοντις αυτόθι βουνήσιοι.
τή 21 Μαρτίου 1827 Κερατζίνη. μένω μέ σέβας
δ υίός σου ’Ιωάννης Κολοκοτρώνης.
Γ^ζοχύτατε άδε.Ιφε ΚοΛ,οκοτράγη!
Δέν έρχομαι διά νά σας είπώ, οτι έπεινάσαμεν τοσοϋτον, ώστε
εχινδύνευσε νά χάσωμεν τδ παν μέ τήν διάλυσιν τών στρατευμά­
των, μήτε θέλω νά σάς είπώ πόσας τροφάς χαί πολεμοφόδια χρει­
άζεται νά έλθουν έτοιμα είς ^α τοιοΰτον στρατόπεδον διά νά βα-
’ταχθή, ίπειδή καί τά ήξευρετε καλλίτερα άπδ εμέ, άλλ’ έρχομαι
»ά σάς είπω έκ μέρους δλου τοϋ στρατοπέδου, δτι έπειδή καί εΰ-
ρέθητε είς τήν έθνοσυνέλευσιν, καί γνωρίζετε άπδ κάθε άλλον καλ­
λίτερα τί και πόσα χρειάζεται ένα τοιοΰτον στρατόπεδον διά νά
χάμη δουλειά, καί πώς πρέπει νά τά έ'χη έτοιμα καί άφθονα διά
*ά προχωρήση είς Θέσεις υπόπτους, είς τά όποια πρέπει νά πάρφ
μαζί του διά πολλάς ήμέρας τροφήν καί πολεμοφόδια καί καθεξής,
ΊαΙ οτι ευκόλως έ»α στράτευμα μεγάλον άπό τριών ή κα! πέντε
ίμερων παντελή έλλειψιν τροφών διαλύεται, ενω δυσκολώτατα συ-
νάζεται, ολα ταΰτα καί τάλλα νά τα παραστήσετε είς τήν Σ.
Βθνοσυνέλευσιν διά νά προφθάσρ δσον τάχιστα τροφάς καί δχι συ-
νίθισμε'νας δέκα ή είκοσι χιλιάδας οκάδες, επειδή καί ταΰτα τριών
ίμερων τροφαί είναι’ αύτά παρακαλεϊσθε νά ένεργήσετε διά νά μή
Χάσωμεν τά πάντα καί τδ έθνος άπδ τήν άγνοιαν, διά νά μήν
,ι*ω άδιαφορίαν, έκείνων οί όποιοι ήμποροΰν νά κάμνουν τδ όφε­
λος- πρδς δέ παρακαλεϊσθε νά ένεργήσετε νά μας έλθουν ίκεινα τά
^°λιοπρόβατα, καί νά μας πιστεύσητε αδελφόν σας είλικρινέσια-
Τ°ν καί πρόθυμον είς παν ο,it μέ ιδέασαν.
τή 25 Μαρτίου 1827 έκ τοΰ στρατ. Κρεατζίνη.
ό Γεν. Αρχ. τής Στ. Ελλάδος
Καραϊσκάκης.
ΪΙρός βεβαίωσιν τώνρηθέντων συμβάντων καταχωροΰμε*
κάτωθεν έπιστολήν τοΰ Γραμματέως τοΰ Γενναίου
436
Θ. ΡηγοποΛου πρός τούς Λάμπρον ‘Ροϊλόν καί Βασιλ.
Δημητραχο'πουλον είς τό φρούριον Καρυναίνης.
Άδε.Ιφβί /
Ελαβον τό αδελφικόν σας τή 20 τοϋ ενεστώτος κ.τ.λ. σας ει­
δοποιώ λεπτομερώς τά καθ’ ημάς έδώθεν νέα' έφθάσαμεν έδώ
κατά τάς 20 τοΰ παρόντος' πριν τοϋ Γενναίου έστάλησαν εμ­
πρός οί ’Λρκουδορευματίτες, Άλωνιστιώτες, Μαγουλιανίτες, Φ«'
ναρίτες καί άλλοι, καί άμα ήλθον εις τάς 18, ήκροβολίσΟησαν με
τούς εχθρούς ολίγον έξω άπό τά ταμπούρια τους. Μετά δύω ήμε'
ρας τοΰ έδώ έρχομοΰ μας έγινεν άπόφασις καί έκάμαμεν διά νυκτος
ένα ταμποΰρι μέ πάλους εις τόν κάμπον, το δποϊον, επειδή ήτο1*
μεταξύ τών έδικών μας καί τοΰ Πειραιώς τά ταμπούρια, έκοπτ®
τήν διάβασιν μετά τών έν ’Αθήναις έχθρών καί τοΰ Μοναστηριού x«‘
άλλων ταμπουρίων, ό αριθμός τών οποίων υπερτερεί τών τριών
χιλιάδων, καί οΰτως ήσαν είς άπόφασιν άν σωστά έσχεδιάζετο το
ταμπούρι εκείνο, οι εχθροί εκείνοι ή νά προσκυνήσουν έκ τής πιέ­
νας, ή νά φυ'γουν διά νυκτός μέ γιουρούσι, αλλά κακή τύχη, είτε
διά τοΰ μεγάλου θάρρους μας, καί έμψυχώσεως, αδελφοί, είτε διότι
ήτον άπό Θεοϋ, δέν έπιάσαμεν καί έν άλλο τζουρουμάκι, λόφον,
τό όποιον ήτο έκεΐ πλησίον τής έχθρικής διαβάσεως, καί τήν έ-
περχομένην νύκτα, έπεσε μία μεγάλη εχθρική δυναμις καί έκαμ6
ταμποΰρι δυνατόν κρυφίως· οί έδικοί μας άπό τό ήμέτερον ταμ'
ποΰρι τούς έσκέφθησαν καί έδωσαν τήν είδησιν τοΰ Καραϊσκαχ,θ’
όςτις χωρίς νά φωνάζη τοΰ Γενναίου, έπήγεν είς τό Ταμποΰρι χ£^
έκραξεν όνομαστικώς τού; Μωραίτας οί όποιοι έκεΐ είναι 300 χ’1
άλλοι τόσοι ‘Ρουμελιώται μέ τόν άντίστράτηγον καί Βάσιον, χαι
άφοΰ τούς έφιλοτίμησαν αρκετά, τούς έκαμε νά πέσουν μέ τά μ°υ'
τρα εις τό έχδρικόν ταμπούρι- οί έχθροί άδείασαν τά τουφέκια ,ω7
και πιστόλας των, καί οί έδικοί μας έπεσαν εις τό ταμπούρι τω'
έχθρών κοντά, έφυγαν οί έχθροί, καί έκρύφθησαν έξ αυτών μ<οίΧ
μόνον πέντε άπό τόν φόβον τους’ δ Νικολέτζος Βούλγαροί» °
αγίουτάντης τοΰ άντιστρατήγου καί δ 'Γρουμπετιέρης του έ^ίχθ'Λ'
καν μέσα εις τό εχθρικόν ταμποΰρι καί έσφαξαν τούς έχθΡ°“ί> x®‘
ένω έπερίμεναν κα! τούς άλλους έζοπίσω, συνεργεία διαβόλου, κ®'
ποιος λέγει, ότι έλαβώθη ό Καραϊσκάκης, καί ευθύς οί έξω ^·'
 437
^νις έτζάκισαν ακράτητο!· ci εχθροί βλέποντας τούς έδιχούς μας
φεύγοντας, έγύρισαν δπίσω, χαί έσφαξαν τούς τρεις ιδιχοΰς μας,
ΐεσόντας μέσα, έπήραν χαί τήν τρουμπέταν έτζι λοιπόν έτελείωσεν
"ύτη ή μάχη· έπληγώθη ?νας άρχουδο^ρευματίτης δικός μας, δύω
Λονταρίτες ελαφρά καί άλλοι τρεις έχ τών άλλων σωμάτων καί οί
τρεις σχοτωμ.ένοι· οί έδικοί μας χωρίς νά φοβηθούν διόλου, κάθον­
ται έκεΐ μεγαλόψυχοι’ δέχονται καί άπό καμμιά τριανταριά
Κανόνια τήν ήμεραν, δμως δέν βλάπτονται τίποτε" οί έχθροί άπό
τά έδικά μας κανόνια βλάπτοτται πολύ, διότι ό τόπος, τόν όποιον
βαστούν είναι πετρώδης" προχθές τών Βιίων ήθελήσαμεν νά κάμω­
μεν λάφυρα μέ τήν καβαλαρίαν μας, έως πλησίον τής Αθήνας,
έπειδή άπό έδώ απέχει δύω ώρας ή ’Αθήνα· καί ήτον ένα τζουμάρι
άπό τό όποιον ήθελον άπεράσουν οί Καβαλαραιοί μας νά υπάγουν,
έστειλε λοιπόν κατά λάθος ό αρχηγός Καραϊσκάκης 50 μόνον
®τρατιώτας νά τό βαστίξουν, έως νά επιστρέφουν οί καβαλαρνΐοι"
ξδόσαμεν όλοι τ’ άλογά μας και έκαβαλιχεόσαμεν μερικοί, έκαβα-
λίχευσεν δ άρχηγός καί ό Γενναίος όντας πράοι, καί έπροχώρησαν
ε<ος μίαν ήαισυ ώραν εμπρός" ένω λοιπόν έπλησίαζαν εις μίαν με-
Υάλην άγέλην αλόγων, αίφνης βλέπουν τούς οποίους έδαστοΰσαν
τό τζουμάρι ίδικούς μας καί έφευγαν, επειδή τούς έπεσαν εως χί­
λιοι τούρκοι επάνω καί δέν ήμπόρεσαν νά άνθέξουν’ οί καβαλαραΐοι
βλέποντες είς τόν όποιον μέγαν κίνδυνον έπεσαν, έβιάσθησαν νά
^μπορέσουν νά προκαταλάβουν τό τζουμάρι, άλλ’ άπέτυχον, διότε
Τό εϊχον οί έχθροί' έτζι λοιπόν τούς έπλάκωσαν καί έως 300 κα-
ζαλαραΐοι εχθρό! μέ τόν Κιουταχήν καί έβιάσθησαν νά περάσουν
γιουρούσι" τό έκαμαν καί δόςα τω άγίω Θεώ, ενώ έλέγαμεν,
°του είμξΟα άντίχρυ, οτε δέν θά γλυτώση τινάς, άπέρασαν άβλα-
®ε<ς· έφο,εόθη μόνον ό Σουϊταρής τού X. Μηχάλη, καί ένας άπό
τακτικούς τής Καβαλαρίας μέ τού Νταή Νικόλα τό άλογον έ-
'Ίχσθη χα! χατεσφάγη’ αφού έπέρασαν οί έδικοί μας έστάθησαν
’'*Τάχαμπα καί έκαρτέρεσαν τήν εχθρικήν χαβαλαρίαν μέ μεγάλην
°ι>ορίαν· έστείλαμεν άπ’ έοώ δυο φοραΐς μιντάτι άπό τούς ίδικοός
χαί έξηχολοόθεί ό πόλεμος χαί άπό τά δόω μέρη πεισματωδώς'
‘ΧθΡ’ί ήσαν εως 4000, πεζοί καί χαβαλαραΐο·, άλλ’ εϊχον καί
■ωνατόν ταμπούρι· οί έδικοί μας πεζοί ήσαν έως 400 χατάκαμπα
 438
χαί 250 καβαλαραίοι' έκαμαν γίοροΰσι οί άδικοί μας καί έ κυνήγησαν
τού; Τούρκους έως εις την £ίζαν τοΰ βουνοΰ- έφόνευσαν πολλούς
τούρκους, αλλά δέν έτελείωσεν εως εδώ ή μάχη'οί έχθροί έμψύχω-
με'νοι άπό τόν Κίουταγή', χα! ίχοντες χαί αύτδν εμπρός, χαΐ βοη-
θούμενο; χαί άπδ άλλας τρεις γιλιάδας πεζικον, έφοθρμησαν είς
τούς ολίγους έδικούς μας είς τόν χάμπον μέ μεγάλην καί δυνατή»
ταραχήν, χαί ολοι μέ έ-α στήθος' οι έδιχοί μας δέν τους έτουφέ*
κισαν' έως οϋ έπλησίασαν πολλά κοντά, κα! τότε άνάψαντε; μία»
φωτιάν, κύριος οιδε, πόσοι έπεσαν' έφριξεν δ ήλιος, αδελφοί, *<’«
εκείνην τήν συμπλοκή» ούτε τοΰρκο$, ούτε χριστιανός ίγνωρΐ'
ζετο' έσφίγησαν πολλοί εχθροί' άλλά νά ιδήτε έ<α θαύμα, δ θιδς
ε’κεϊνος, όπου υπερασπίζεται άπ’ άρχής τήν Ελλάδα, διεφύλαζ·»
όλου; τούς έδικούς μας' δέν έπαθε τινας τίποτε, είμή τδ άλογόν
μου έπληγώθη, τοΰ τζαούση έσκοτώθη, καί ένα τοΰ αρχηγού, καί δύω
κχβαλοραΐοι έπληγώθησαν' ώς τόσον οί εχθροί έγύρισαν μέ μεγα-
λην τους καιαισχόνην- τούς έστείλαμιν καϊ πάλιν βοήθειαν τών έδι-
κώνμα; άπδ ολίγους Μοραίτας, επειδή ε’φοθούμεθκ ν’άφήσωμεν
τά ταμπούρια μοναχά' τ’ άλλα ταμπούρια, άγκαλά, καί μαχρυνά
δέν έστειλαν βοήθειαν· τού; τούρκους τού; έμάζωξαν άπδ ταΐς -τρεις
μεριαΐς στενά, καί άρχισαν νά έμβαίνουν εί; τά ταμπούρια των
ίκεΐ έπληγώθη δλίγον δ Παλίλης, δ Γεώργης Βιλιζιώτης καί εναί
τοΰ Μιλίου καί ένα; τοΰ Μπαρμπητζιώτη' όμως όλοι έλα®/“
τοιουτοτρόπως λοιπόν {τελείωσε καί αυτή ή μάχη μί λαμπρ®7
τών ‘Ελλήνων νίκην' δύω ’Ελληνες πρδ πολλοΰ μέ τού; έχθρ^’
όντες έφυγαν προχθές καί έφιριν καί τήν τρουμπέταν, τήν όποια»
μάς ειχον παρμένη» είς τήν προλαβοΰσαν μάχην' εί; τοΰτο δ K15U"
ταγή; ήθελε νά σκάοη, διότε ήθελε νά τήν στιίλη τοΰ Σουλτάνου' Ό'
θέλησε νά μάς άδειάτη πολλά ταμπούρια καί τό μοναστήρι, άλ'·®
δέν τδν άφησαν οί Αλβανίτες' καί ήθελον ελευθερωθούν αί 'Αθή»21
εί; τρεις ήμε'ρα; άν ήθελε τδ ακολουθήσει' μελετοϋμεν νά χίμ-^Ι1^
άπούι καί έ<α άλλο ταμπούρι καί άνδώση δ θεός καί στερεό*’0’*
μεν, θά δώσωμεν πολλούς εχθρούς τοΰ διαβόλου' ίτοΰτοι οί τοΰρ'
κοι, αδελφοί, είναι παρόμοιοι μέ έκείνους τής πρώτη; πολιορ*1*5
τή; Τριπολιτζάς, καί τοιοϋτοι ίκατήντησαν, ώστε έάν δώση ®
θεός καί πολεμήσομε* μίαν άλλην φοράν, σας βιβαιώ, δτι τά βλ«
 439
>αχία Θά τούς πιάσουν ολους ξωντα>ούς πεζούς και χαβαλσραίους’
«: "Αδϊξναι υπάγουν χαλά, διότι έμψυγώθησαν άπό τάς ειδήσεις
τάς όποιας έλαβον άπό ένα επίτηδες έχει φθάσαντα άβλαβώς έδι-
Χόν μας, χαι ό όποιος έγΰρισεν όπίσω πάλιν τούς έπληροφόρησε
τόν ερχομόν τοΰ Κόχραν χαΐ Τζούρ-.ζ, τά εσωτερικά καί έξωτε-
ptxa όλα, χαί τόν έρχομόν τοΰ Γενναίοι», χαί έκαμαν άπόφασιν νά
βαστάξουν έξ μήνας, όμως νά χάμωμεν χαι ήμεϊς άπ’ έξω δουλειά·’
«Ημερον άκροβολισθέντες οι έδικοί μας μετά τουρχών όλίγων, έ-
πληγώθη πολλά ελαφρά καί ό Λιας Κραμποδίτης· σήμερον ή αύριον
προσμένομεν τούς Σουλιώτας καί πολλούς Μωραίτας μέ τόν Σι-
σίνην χαί Πετμεζάδες καί Λεχουρίτην’ καί σάν έλθνυν αύτοΐ, Θά
γίνη καλητέρα δουλειά’ δ Γενναίος μέ τόν Καραϊσκάκην τά πηγαί­
νουν πολλά χαλά, περιδένεται χαί ό Γόρδων μέ τρεις χιλιάδας
μισθωτούς Κρήτας χαί άλλους έξ ίδιων εξόδων αΰτοΰ χαίτου Κό­
χραν αυτός ό ευλογημένος άνθρωπος Κόχραν υπόσχεται πολλά
Χαί μεγάλα πράγματα, καί εκστρατεύει εντός ολίγου μέ τήν αρμά­
δαν, χαΐ μέ 4. χλ. ναόταζ μισθωτού;· ώς τόσον ύπεγράφη σιό-
λαρχος τής βοηθητικής ναυτικής δυνάμεως τών Ελλήνων’ κατα­
γίνονται οί καλοί Πατριώται νά υπογράψουν καί τόνΤζούρτ αρχη­
γόν τής ξηρά; καί Προεϊοον τόν Καποδίστριαν χαΐ εϊΘε νά έλθουν
«ί; τέλος διότι είναι μεγάλη σωτηρία τής πατρίδος μας·

'Γλν 29 Μαρτίου 1S27. έ* τοϋ ςφατοπέδου τής ’Αττικής.

4
θ. ‘Ρηγό.Ίαυ.ϊος.
Ταύτη τή στιγυή ανοίγει τό τουφέκι κατά Πιρα α μετά τών
ίχΟρών πλήν έστέ βέβαιοι, ότι όποιοσδήποτε πόλεμος γίνη, τελειό-
μέ νίκην τών 'Ελλήνων, καί μήν άμφ βάλλετε είς τοΰτο' οί
•χθροί είναι διόλου 'Εβραίοι, καί οΰτω τούς όνομάζομεν έμεινε τό
χαρόν εως σήυερον, καί σας προσθέτω μέ μεγάλην λύπην τά άκό-
λουΘα· τό βράδυ ήΘέλησεν ό Γενναίος νά κάμη σιαρσιμά είς τό
’«μπουρί τών έχθρών τό πλησίον τοΰ έδιχοΰ μας κατά τόν κάμπον,
Χ«ι τόσον τούς έπροχωρήθη, ώστε χατήντησε μπούκα μέ μπούκα’
'*εΐ έσκοτώθη ό Κ. Γιάνννης Καστρίτης καί δ Πολιόνης, έλοβώθ”
χΧί δ Φώτης Δημητζανίτης ολίγον’ πόσον μας έλύπησιν αυτό τό
«υμβάν, είναι άπερίγραπτον· αυτοί οί άνθρωποι έχάθησα» τοΰ κακοδ
 440
άπό vh τόλμην τοϋ Γενναίου, οστις ήχον πλέον εμπρός άπόαυτους,
οπού έφονεύθησαν.
Τήν 30. Μαρτίου 1827. ό Ίδιος.;
Γενναιότατοι άόε.ίγοι (Γιανάκη Ράγκο καί
.Ιοιπιά όπΛαρχηγοί).
Έλαβα τό γράμμα σας έχάρηκα τήν υγείαν σας και έχατάλαβαί
τά γραφόμενα σας· είδα τήν έφοοιασιν τών Λεσινιοΰ οπού έκάματ5
καί έχάρηκα, διά δέ τους Τούρκους καί Τουρκολάχρας καλά έκ«"
ματε καί τούς έματαχειρίσθητε κατ’αόχόν τόν τρόπον, και οσοι άπό
τούς Τουρκολάτρας δέν θελήσουν ν’άκολουθη'σουν μαζή σας κάμετε
τό χρέος Σας' προσέτι ϊδα νά μοΰ γράφετε διά τροφάς καί πολε­
μοφόδια διά τά όποια κατά τύχην δπου ήλθον τά γράμματά σας
έπαρευρέθηκαν e§t5 καί οί αδελφοί καπ. Βασίλης Πετμεζάς καί
ό ϊπυρομήλιος, οί όποιοι ήτον πληρεξούσιοι τής Εθνικής Συνελευ-
σεως, δπου είναι απεσταλμένοι άπό έκεΐ, καί οί όποιοι αύτήν την
στιγμήν αναχωρούν διά τά έκεΐ περνώντας μαζή των και τόγράμμ*
σαζ νά τό παρουσιάσουν είς τήν Συνέλευσιν, μάλιστα άπεφασίσθη
Πρόεδρος τής Διοικήσεως δ Καποδίστριας, καί Ναύαρχος τής θα­
λάσσης ό Κ,όχραν καί ’Αρχηγός τής ξηρά; τής ΙΙελοποννήσου καί
’Ρούμελης δ Γκεναράλ Τζόρτζης, δ όποιος είναι άνθρωπος εμπειρο­
πόλεμος καί μέ μεγάλην κατάστασιν, δ όποιος μέ τέσσερας πέντε
ημέρας έρχεται ένταΰθα καί τότε αδελφοί, σας καταφθάνομεν κ<*!
τροφάς καί πολεμοφόδια. ’Αδελφοί! έκ τούτων περιμένομεν με*
γάλα κατορθώματα πρός συμφέρον τοΰ έθνους μας.
Πρός τούτοις ιδού όπου γράφω καί τών αδελφών μας, Νάκθσ
ΙΙανουριά καί Γ. Διοβουνιώτου, διά νά ενωθούν μετά τοΰ Μήισθο
Κοντανίάννη ή γενναιότης σα; δμως φροντίσατε όποΰ νά κράτη"
σετε τάς αύτοΰ θέσεις μέ τήν συνειθισμένην. σα; φρόνησιν καί γ6*'
ναιότητα είς κάθε εχθρικόν κίνημα.
Αδελφέ καπ. Για-'άκι! βλέπω όφθαλμοφανώς οτι έτελιίωσ*''
πλέον τά ύεόματα καί οτι ή ελευθερία τής πατρίδος μας θέλει
φθάσει εντός ολίγου· άνάγκη ομωςοπου καί ήμεις νά πpoθυμ{”roll,,’
θώμεν δ.α νά φανώμεν ένδοξοι τών λαμπρών κατοοθωμάτω* [Λαί·
Έκ του στρατοπέδου Κερατσίνι. 2. ’Απριλίου 1827.
ό Αδελφός σας Καραϊσκάκης-,
 441

Έί-.ογωτατε Α ο.Ιοκοτςιό'νη.
Είναι πολύς καιρός, όποΰ δέν έλαβα κανένα γράμμα σου, και
«πορώ πώς μέ έλησμόνησες, ένω εϊσθε πληροφορημένος πόσην υ-
πόληψιν καί σέβας προσφέρομεν εις τό υποκείμενόν σας, καί έάν
«λησμόνησες έως τώρα, ένθυμήσου καν διά τό εξής, άν όχι δι
ά'λλο, τουλάχιστον νά μάς ίδεάζη; διά την κατάστασιν τής Πα­
τρίδος, εις δσον άφορα κα! έσωτερικώς καί έξωτερικώς.
Ημείς διά τήν έπισυμβάσαν εις ταΰτα τά μέρη ανάγκην ήλΟομεν
έδώ καί αΰριον πολιορκοΰμεν τούς Τούρκους εις τό Καρπενήσι- εις
τήν ’Ακαρνανίαν άφήσαμεν τό Αεσίνι έφωδιασμένον μέ στρατιωτικήν
©ρουράν, συνισταμένην άπό ολα τά σώματα άπο περίπου τών δια—
Χοσίων στρατιωτών καί μέ τόν άνάλογον τους ζαχερέν δια εζ μή­
νας, άρήσαμεν καί απέξω άλλους τόσους "Ελληνας, Κασαπαίους,
Κουκουραίους, τόν Γεώργιον Βελή, Ζέρβα, καί λοιπούς διά νά βα­
ρούν τό ντερβένι.
’Από έδώ κανένα κίνημα εχθρικόν συστηματικόν δέν φαίνεται-
ιί τό ό’ρελος όμως δπου δ έοικόςσου δ ’Ανδρέας Ίσκου εμψυχώνει
όπωσοϋν τήν απελπισίαν τοΰ έχθροΰ.
"Ημείς ειμεθα παντελώς υστερημένοι άπό τροφός καί πολεμο­
φόδια, διά τό όποιον γρα’φομεν καί είς τήν Διοίκησιν, παρακαλοΰμεν
νά έπιμεληθής καί ή έκλαμπρο ιη; Σας δπου νά οίκονομηθώμεν,
διότι χωρίς αυτά δέν ήμποροϋμεν νά κάμωμεν κινήματα καθώς
πρέπει καί μένω μ δλον τό σέβας.
Τή 28 Μαρτίου 1827 άπό τό έν Κλεπα στρατόπεδον κ’έγώ δ
ίΐαπά "Ράγκος προσκυνώ.
δ ’Αδελφός Σου. Γιαννάκης "Ράγκ,ος.
: (Μέχρι τών αρχών τοΰ ’Απριλίου συνεκεντρώΟησαν εις τό
*άτά τήν ’Αττικήν στρατόπεδον άνδρες Πελοποννήσιοι περί
τάς 3000 τών οποίων 'Αρχηγοί ήσαν <5 Γενναίος έπί 1300,
έξ ών ήσαν 800 Γορτύνιοι, 250 μισθωτοί καί οί λοιποί έκ
~ών έπαρχιών ’Αρκαδίας, Τριπόλεως καί Αεονταρίου- ό
Μπεκιάρης έπί 200 Άργείων χαί Ναυπλιέων άποσταλείς
ύπό τοΰ Τζώχρη. Ό Γχίκας Αάμπρου χαί Γιάννης Μή©σος
(Κ.αστρίτης)έπί 200 έκ τής έπαρχίας ‘Ερμιόνης- ό Νικολα-
4ί2
χης και Γκολφινος ΙΙετμεζαϊοι καί Γ. Λεχουρίτης έπί 2·)Ο
Καλαβρυτινών. ‘Ο Χρύσανθος Σισίνης μετά τοΰ Παπαστα-
θοπούλου έιτί 650 Γαστουναίων και Πυργιωτών ό Τζ.
Χριστόπουλος έπί 240 Φαναριτών ό Πέτρος Βαρβιτσιώ-
τηςέπί 90 Μισΐριωτών και ό Κονδάκης έπί 70 Άγιοπετρι-
των. Πρό ς τούτοις δέ άφίχθησαν έκεϊσε ό Κόχραν καί ό
Τζούρτζ. Καί ό μέν πρώτος μετά τοΰ Γο'ρδωνος είχε 1200
‘Υδραίους και Κρήτας· ό δέ δεύτερος 800 μισθωτούς ύπό
τόν Κωνστ. Βλαχόπουλον, Βελισσάριον Καλόγερον, Μυκέ-
λην Γράμμεσιν καί άλλους.
Δέν παρήρχετο ήμερα χωρίς νά συγκρούωνται οί Έλλη-
νες μετά τών Τούρκων. "Αμα δέ ήλθον ό Σισίνης μετά τοΰ
Παπασταθοπούλου,ΙΙετμεζαίων καί Λεχουρίτου καί λοιπών^
όιετάχθησαν νά κατασκευάσωσι νέα οχυρώματα όιτίσθεν τήί
ύπό τών Τούρκων κατεχομένης κορυφής, δηλ. έμπροσθεν
τοΰ Μετοχιού, ινα όχυρωθώσιν αύτοί τε καί ό Γαρδικιώτης,
Χριστόδουλος χατζή Πέτρου, Γιαννούσης Πονομάρας, Βά-
γιδες καί λοιποί, οίτινες μέχρι τοΰδε έμενον είς Μετόχι, τό
όποιον μετά τήν άναχώρησίν των κατέλαβεν ό Γενναίος.
Α/.λ ό Κιουταχής τή αύτή ημέρα, καθ ήν έγένετο ή άνω*·
τέρω μεταρρύθμισις, μετά 4000 έκίνησε κατ’ αυτών. Οί
"Ελληνες 1500 περίπου έξελθόντες έκ διαφόρων οχυρω­
μάτων άντέστησαν εις .τήν ορμήν του,καί μετά τριών ώρώ*
εκ τοΰ συστάδην μάχην καί πεισματώδη εκατέρωθεν, έπελ-
Οούσης τής νυκτός, ύπεχώρησαν άμφότερα τά μέρη· έφθ'
νεύθησαν δέ καί έπληγώθησαν έκ μέν τών ‘Ελλήνων ύττερ
~ούς 25 έν οίς καί ό Β. Δαγγλής, καπετάνιος Σουλιώτη?»
πρός οέ καί 18 ίπποι- έκ δέ τών Τούρκων ύπέρ τούς 150 t*
οϊςκαι ό Ικίτουϊλής πασάς Γκέγκας.
Τή δέ 40 τοΰ αΰτοΰ μηνάς, π)/ησιάσαντος τοΰ Κόχραν
τά πλοία πρός τό Φάληρον καί συνεννοηθέντος μετά τοΰ
Καραίσχάχη, διετάχθη ό Γενναίος μετά τοΰ Σισίνη
 443
Ιίετμεζά έπί κεφαλής 700 νά χαταλάβωσι θέσιν τινα, άρι-
στερα τής τοϋ λιμένος Πειραιώς εισόδου πρός τό Κερα­
τσίνι, ένθα εΐχεν έξέλθει χαί αύτό; ό Κόχραν' οι δέ ‘Υδραίοι
έτοποθετήθησαν άνατολικώς τοϋ Πειραιώς· έξελθόντων δέ
Τούρκων τινων έκ τών πλησίον τοϋ άγιου Σπυρίδωνος δχυ­
ρωμάτων των, μεσημβρινώς, όπου ήδη υπάρχουν άνεμόμυ-
λοι, ό Γενναίος, τή προτροπή του Κόχραν, άπέστειλε τόν Ν.
Πετμεζά χαΐ τόν Κ. Γκίκαν ύποστράτηγον τοϋ Σισίντι μετά
150 (οϊτινες άπεβιβάσθησαν άπέναντι διά τών λέμβων), διά
νά τούς κτυπήσωσιν. Άλλ' άφοΰ έ πλησίασαν ουτοι έκεΐσε,οί
Τοΰρχοι έτράπησαν είς φυγήν. Τότε ό Κόχραν παραλαβών
τόν Γενναΐον καί Σισίνην μετά τών ύπ’ αύτούς,ώρμησε κατά
τών Τουρκικών δχυρωμάτων, δυτικώς· έπομένως τούτουςέ-
μιμήθησαν οί ‘Υδραίοι, χαι κατόπιν τό σώμα τοΰ Τω. Νο~
ταρά, ό Μακρυγιάνης και λοιποί- καί ούτως έκυρίευσαν 9
όχυρώματα, ύπάρχοντα άνατολικώς καί δυτικώς τοΰ Πει­
ραιώς, φονεύσαντες καί 60 Τούρκους’ έκ δέ τών Ελλήνων
έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν 8· Οί δέ λοιποί Τοΰρκοι κα-
τέφυγον εις τήν Μονήν τοΰ άγιου Σπυρίδωνος, οπού πο-
λιορκηθέντες ύπό τών ‘Ελλήνων έπί δύω ημέρας, έφονεύθη­
σαν ύπέρ τους 150, οί δέ μείναντες έσώθησαν διασκορ-
πισθέντες είς άλλα Τουρκικά όχυρώματα. Άφοΰ λοιπόν
έκυριεύθησαν τά ανωτέρω εχθρικά οχυρώματα, ήλθον είς
κοινωνίαν τά δύω έν ΙΙειραιεΐ καί Κερατσίνι ‘Ελληνικά ςφα-
τόπεδα. Τή αύτή δέ ημέρα άφίχθησαν ό Νικήτας και τά
σώματα τών Σουλιωτών- καί έπροχώρησαν μετ’ όλίγας η­
μέρας οί "Ελληνες τά οχυρώματα των μέχρι τοΰ Έλαιώνος-
‘0 Κόχραν έπέμενε νά γίνή γενική έφοδος καθ’όλων τών
έχθρικών δχυρωμάτων, μολονότι ό έχθρός κατέχων τά ισ­
χυρότερα όχυρώματα είχε προσέτι χαί 2500 ίππεΐς,οίτινες
°ιά τό έπίπεδον τοΰ τόπου ήσαν μάλλον έπιχίνδυνοι" και διά
ν άντικρούσωσινοί Έλληνες τήνδύναμιν ταύτην τοϋ έχθροΰ,
 4ί4
έπρεπε νάέχωσι τούλάχιστον 10 χιλιάδων τακτικόν ςφατόν·
καί ιππικόν. Ο Καραίσκάζης Οεωρήσας τάςδυσζολίας ταύτας
έπρότεινε τό μέν ήμισυ τοϋ στρατού νά μείνη είς τόν Πεε*
ραία, τό δ έτερον νά μεταζομιαθή διά τών πλοίων πρός τό
μέρος Ωροποϋ, ί'να, άφ’ ένός έμποδίση τάς τροφάς τοϋ εχ­
θρού καί άφ ετέρου προσβάλη αύτόν άπό τά νώτα· καί ού­
τως ό εχθρός ήθελε βιασθή άφεύκτως νά λύση τήν πολιορ­
κίαν καί νά οπισθοδρόμηση. Άλλ’ ό Κόχραν άνενδότως
άπήτει τήν εφαρμογήν τοΰ σχεδίου του, μή δίδων προσοχήν
είς τούς λόγους τοϋ Καραϊσκάζη. Ένω πριν ή άφιχθώσιν ό
Κόχραν μέ τούς ‘Υδραίους καί Κρήτας, ό Τζούρτζ μετά
τών ύπ αύτόν καί οί Σουλιώται, τά σχέδια καί αι άποφάσεΐς.
τοΰ Καραϊσκάζη πάντοτε έπετύγχανον, διότι ουτος άπεφά-
σιζεν άφοΰ συνεσκέπτετο μετά τών οπλαρχηγών του, καί
αί διαταγαί του έξετελοϋντο προθύμως και ακριβώς. Άλλ’
ήδη διά παν σχέδιον έπρεπε νά ερώτηση τόν Κόχραν, τόν
Τζούρτζ χαί μάλιστα τούς Σουλιώτας, διά τοΰτο παλλάκις.
έγελε πρός τόν Γενναιον καί λοιπούς, «οί Φράγκοι θά μάς
χάσουν μέ τήν άπειρίαν των». ώγε ένεκα τής ποικιλίας τών
σχεδίων, έξ ών μάλις"α πολλά ήτον ήναγκασμένος νά π·ρι-
ποιήται, δέν ήδύνατο ν’ άποφασίση κατ’έλευθέραν συνείδη-
σιν, καί πολλάκις αί οιαταγαί του δέν είσηκούοντο, ιδίως έκ
τών ύπό τόν Τζούρζ' Έν τοσούτω άπεφασίσθη τό μέν ήμισυ
ςράτευμα νά τοποθετηθή έν ΙΙειραιεϊ καί Κερατσίνι, τό δ’ έ­
τερον έν Φαλήοω άντί τοΰ Ώροποΰ, ί'να κατασκευάση έκεϊσε
!) οχυρώματα άπό τό Φάληρον μέχρι τοΰ Φιλοπάπου, κ®1
δώση ούτω βοήθειαν είς τούς πολιορζουμένους. ‘Ο Καραϊ-
σζάκης καί ήδη άντί τής είς Φάληρον τοποθετήσεως τών
στρατευμάτων, έπρότεινε νά είσβάλωσιν είς τόν Έλαιώ*®
δυτικώς πρός τό Δαφνί, διότι τό ιππικόν δέν ήδύνατο νά κίνή-
ται ένεκα τοΰ Έλαιώνος καί τών τάφρων’ άλλ’ ή ττράτχσΐζ
του άπ^ριφθη. Ουτος όμως επιμένων είς τό σχέδιόν του τό
 445
όποιον ένόμιζεν ορθόν, τή 20 ’Απριλίου, μετέβη μετά πολλών
Αρχηγών καί μέρους στρατιωτών, ΐνα παρατήρηση δήθεν
τάς πρός τό Δαφνί θέσεις· πραγματικώς δμως ινα ώρμή-
σωσι κατά τών έκεϊσε έχθρικών οχυρωμάτων, καί ούτω διά
τοϋ μέσου τούτου νά είσβάλωσιν είς τόν Ελαιώνα· ώρμησαν
λοιπόν τρις καί έκυρίευσαν τινα έκ τών έκεϊσε έχθρικών
οχυρωμάτων. Άλλ' άντιστάντων τών είς τά λοιπά όχυρώ-
ματα έχθρών καί έπελθούσης τής νυκτός υποχώρησαν,
φονευθέντες καί πληγωθέντες υπέρ τούς 25 άπό πυροβόλα
καί πέτρας, έν οις καί ό Λάμπρος Βέϊκος πληγωθείς άπό
πέτρας. Οΰτω λοιπόν άπεφασίσθη ή εκτέλεσες τοϋ σχεδίου
τοΰ Κόχραν καί Τζούρτζ. Άλλ’ εϊχον άνάγκην τροφών καί
πρό πάντων τών άναγκαίων έργαλείων πρός κατασκευήν
τών οχυρωμάτων, διότι ό τόπος είναι έπίπεδος. Τά δέ άπο-
τελέσματα τής έλλείψεως ταύτης συνησθάνθησαν πολλοί
οπλαρχηγοί καί μάλιστα ό Λάμπρος Βέϊκος, δστις ρητώς
έξεφράσθη τοΰτο, είπών δτι ένεκα τής στερήσεως τών τρο­
φών καί έργαλείων άπόλλυνται, καί διά τοΰτο άφησε τό
σπαθί του καί δσα τυχόν χρήματα έφερε μεθ έαυτοΰ. ‘Η
Άντικυβερνητική δμως έπιτροπή έφρόντισε δραστηρίως περί
τής προμήθειας τοιούτων έργαλείων. Άλλ’ δτε έχρειάζοντο
ταϋτα δέν ήτον δυνατόν νά χορηγηθώσι. Περί τούτου έ­
γραψε καί πρός τόν Κολοκοτρώνην τό επόμενον έγγραφον.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ή Άντικυβερνιτική ’Επιτροπή
έίοχώτατον Γεκ.’Αρχηγόν Θ. Κο-ΙοκοτρώΓηΓ.
II{><><; τόκ
‘Ο Α.'. Στόλαρχος Λόρδος Κόχραν έχει χρείαν άπό ξηνάρια καί
φτιάρια δσα περισσότεραεύρεθοΰν, διά τοΰτο άμα λάβετε τήν πα­
ρούσαν νά έβγάλετε νά συνάζετε μ’ δλ'Ην τήν ενδεχομένων ταχύ­
τητα δλα δσα εδρίσκονται άπό όλου; τούς κατοίκους τοϋ Δαμαλά
Χαΐ τών πέριξ χωρίων, καί είς τό μεσημέρι νά τά πέμψετε ένταϋθα,
τά όποϊα θέλουν τά πληρωθή οί κάτοικοι άπό τόν ίδιον Λόρδου
εις τιμήν τής, εύχαριστήσεώς των' ή Κυβέρνησις διατάττει καί
446
ιδίως τούς κατοίκους τώ» χωρίων, άλλά τοΰτο άριερόνιται κυρίως
είς τήν επιμέλειαν της εξοχότητάς σου; αποστέλλει έπί τούτο» και
τον κομιστήν τής παρούσης Καπ. Γεωρ. Κ«ραμάνην’ καί σα; %α?α*
καλεΐ νά ένεργήσητε δλαις δυνάμεσι δά ιό ταχύτερον.
Έν Πάρω τή 12 ’Απριλίου 1827.
‘Η ’Αντ ιχυβερ-Ίτικη Επιτροπή
Γεωρ. Μαυρομηχάλης.
Ίω. Μ. Βαλανίτης. ό Γεν. Γραμματεύς
Ιωάννης Νάχας. Γ. Γλαράκης;
Έν σελ. 215 καί 216 εκθέτει ό συγγραφεύς τόν θάνατον
•έοΰ Καραϊσκάκη καί τήν κατά τό Φάληρον αποτυχίαν τών
Ελλήνων, λέγων δτι, ό Καραϊσκάκης κατέκειτο τότε ασ­
θενής έν τη σκηνή αύτοΰ, (δτε οί Έλληνες συνεκρούσθησαν
κατά τό Φάληρον μετά τών Τούρκων) άλλ' άμα άκούσας
τόν πυροβολισμόν, άνεπήοησεν άπό τής κλίνης καί τρέξαζ
■έφιππος εις τό πεδίον τής μάχης ήγωνίσθη ν”ά·θροίσή 'τούς
φυγάδας. Ένω δέ διετέλει άμυνόμενος υπέρ τής καθόδου
αυτών, προσβάλλεται ύπό βολής πολέμιας καιρίως είς τήν
■γας^έρα, καί μετακομισθείς είς εν τών παρακειμένων ελλη­
νικών πλοίων έκπνέει αύτόθι τήν έπιοϋσαν, . . . . .
Τήν δ’ εσπέραν τής 23 ’Απριλίου αύτής εκείνης τής η­
μέρας καθ’ ήν έξέπνευσεν ό Καραϊσκάκης, ό στόλος παραλα­
βών τό έν καί μόνον έν τώ στρατώ ύπαρχον τακτικόν τάγ­
μα, τούς Φιλέλληνας, τούς Σουλιώτας, τούς Κρήτας καί
τά σώματα τοϋ Ίω. καί Παναγ. Νοταραίων τοϋ Βάσου καί
άλλων, άπεβίβασε κατά μεσονύκτιον τούς άνδρας τούτουί
5200 όντας περίπου είς Κωλιάδα διά νά έπιχειρήσωσι τόν
οιρίσιμον άγώνα τόν όποιον προ καιρού έπόθει ό Κόχραν’
έπειδή οι άποβιβασθέντες ούδένα εϊχον παρόντα άνώτερον
Αρχηγόν έκαστος έςφατοπέδευσεν άσκόπως καί ά^ύθμω*»
όπου ήθελε καί έπί τοσοϋτον έξηπλώθησαν, ώστε ένω τό με*
τωπον αύτών έπλησίασεν είς τό φρούριον μέχρι βολήί 1iU"
ροβόλου, οί ούραγοί ίσταντο πλησίον τής θαλάσσης’ οί
 447
στρατιώται μή έχοντες σχαπάνας έσχαπτον τήν γήν μέ τά
ζίφη των διά νά προφυλαχθώσιν άπό τής πρώτης τοΰ ίπ-
πΐχοΰ εφόδου..........................
’Ανατείλαντος τοΰ ήλιου <5 ‘Ρεσσίτ πασάς παρατάσσει τό
πεζικόν του παρά τω Μουσείω και πρό τοΰ ναοΰ τοΰ ’Ολυμ­
πίου Διός·........ επομένως έξώρμησαν οί ακάθεκτοι Δελίδες
Χατά τοΰ ‘Ε).ληνικοΰ μετώπου, τό όποιον συγκείμενον άπό
Σουλιωτών, τακτικών και φιλελλήλων έδέχθη άκλόνητον τήν
έφοδον άλλ’ οί Έλληνες μόλις λαβόντες καιρόν νά πυροβο-
λήσωσι δις, ήρχισαν νά κατακόπτωνται ύπό τών εχθρικών
σπαθών οί δ' έν τή ούραγία δέν ήδυνήθησαν ν άντισταθώσι
παντάπασι χαί έτράπησαν έπί τήν θάλασσαν καταδιωκό-
μενοι ύπό τών ιππέων χαΐ τών Αλβανών.... έφονεύθησαν δέ
1500 έχ τών εκλεκτότερων πολεμιστών Ελλήνων χαί λοι­
πά......................... χ>
Πρός περισσοτέραν ακρίβειαν τών παρά τοΰ συγγραφέως
έχτεθειμένων τά όποια περιληπτικώς άναφέραμεν ώς πρός
τόν θάνατον τοΰ Καραϊσκάκη καί τήν άνωτέρω τροπήν τών
Ελλήνων, περιγράφομεν τά γεγονότα ταϋτα όπως τά
Υνωρίζομεν, έπιβεβαιούμενα καί άπό τάς κατωτέρω έπι-
στολάς, τάς όποιας οί Γραμματείς τοΰ Γενναίου αύτόπται
τών συμβάντων αύτών έγραψαν δτε συνέβησαν ταϋτα πρός
τούς έν Πελοποννήσω Γραμματείς τοΰ πατρός του, ώς έξης,
’Αφοΰ τά ς-ρατεύματα ήτοιμάσθησαν διά νά άποβιβασθώσι
πρός τό Φά).ηρον κατά τό σχέδιον τοΰ Κόχραν, τή 22
βένετο άκροβολισμός τις εις τά πλησίον δχυρώματα, κεί­
μενα μεσημβρινώς τής πρός τόν Πειραιά ήδη άγούσης όδοΰ,
Μα υπήρχε μάνδρα τις· ότε μεταβάς καί ό Νικήτας μετ’
^λλων άνωτέρων άξιωματικών έφώρμησαν κατά τών Τούρ­
κων άλλά δέν έφερον αποτέλεσμά τι. Ό Καραϊσκάκης έ-
χειτο κλινήρης είς τήν σκηνήν του, διότι ήτο φιλάσθενος
προσβαλλόμενος συχνά καί άπό πυρεττοΰς, καί εΤχεν έξασθε*
 448
νήσει τόσον, ώστε δέν ήδύνατο ούτε τό ξίφος του, ούτε τάς
παλάσκας του νά φέρη είς τήν μέσην του· χαί κατά τήν
ομολογίαν τοΰ ιατρού Σπυρ. Καλογεροπούλου έμελλε να
καταντήση φθισικός· άλλά γενναίος ών καί έχων διακαή ζή".
λον ύπέρ τοΰ πολέμου παντ,ί σθένει ετρεχεν είς τάς μάχας’
ήδη δέ άκούσας τόν ανωτέρω άζροβολισμόν, καί μαΟών ότι
έλαβε μέρος είς αύτόν καί <5 Νικήτας, έδραμεν έφιππος, καί
περί τό τέλος- τής σκηνής έφθασεν έκεΐσε. Τότεδέ δύο Τούρ­
κοι γνωρίσαντες τόν Καραϊσκάζην άπό τους δουλαμάδαζ
του έξήλΟον τής μάνδρας καί ένέδρεύσαντες δεξιά πρός τή7
θάλασσαν, ένθα κεΐται μικρόν τι κτίριον και τι δένδρον έπυ-
ροβό?<ησαν κατ' αύτοΰ καί τόν έπλήγωταν Οανατηφόρως
κατά τήν γαστέρα, τή δέ 23 έξέπνευσε, καταλιπών άπαρα-
μύθητον λύπην είς άπαντα τόν στρατόν, καί έτάφη έν Σαλα-
μΐνι. ‘Ο δέ Τζούρτζ διώρισεν ’Αρχηγόν τοΰ έν Πειραιεί ςφα*
τοπέδου άντί τοΰ Καραϊσκάκη τόν Κ. Τζαβέλαν.
Ό Κόχραν άχαταπαύστως έβίαζε τούς Έλληνας, διά
τήν έκτέλεσιν τοΰ πρό πολλοί) σχεδίασθέντος καί άποφα-
σισθέντος έπιχειρήματός του- καί τό εσπέρας τής 23, ά-
πεβιβάσθησαν κατά τό Φάληρον είς τήν θέσιν Άλικήν περί
τάς 5000 Ελλήνων, ήτοι τό σώμα τών Σουλιωτών, ό
’Ιωάννης καί Παναγ. Νο^ραϊοι, ό Βάσιος, οί Κρήτες ύπό
τόν Καλλέργην, ό Ίγγλέσης μέ μέρος τοΰ τακτικού στρα­
τού, καί ό Μακρυγιάννης μετά τών Αθηναίων, όστις μάλι­
στα γνωρίζων τάς θέσεις διετάχθη νά όοηγήση τόν στρατόν
είς τήν κατάλληλον στρατοπέδευσίν του’ τά στρατεύματα
λοιπόν οδηγούμενα ύπό τοΰ Μακρυγιάννη έπορεύθησαν
έσπευσμένως, κατασκευάζοντα όχυρώματα άπό τής θαλάσ-
μέχρι τής άπέναντι τοΰ Φιλοπάππου Θέσεως. Οί Σου-
λιώται μετά μέρους Κρητών ιδίως κατέχοντες τό μέτωπον,
επειδή ήτον νύξ καί δέν έγνώριζον τάς θέσεις ένεπιστευ-
θησαν. τήν εκλογήν τής άρμοδίας τυποθετήσεώς των εις·
 449
Τόν Μαχρυγιάννην άλλά δυστυχώς ώδηγήθησαν ύπ αύτοΰ
«ίς τήν πλέον επικίνδυνον θέσιν διότι τοποθετηθέντες εις
Τήν πλευράν λοφίσκου τίνος, έ'βλεπον μόνον μέχρι τής κο­
ρυφής αύτοΰ άπεχούσης 10 περίπου βήματα, επομένως
δέν ήδύναντο νά ιδωσι τδ όπισθεν τοΰ λοφίσκου ύπαρχον
ρεΰμα, είς τδ όποιον ήδύναντο νά συγκεντρωθώσι Τούρκοι,
χωρίς ποσώς νά παρατηρηθώσι, καί νά έπιπέσωσιν αίφνι-
δίως κατά τών Σουλιωτών, οίτινες ούτε νά έτοιμασθώσι δι
Αντίστασιν δέν ήθελαν προφθάσεΓ χαί τώ οντι ούτως έγένε-
το, χαί χατεστράφησαν οί Έλληνες· έπομένως στερούμενοι
Εργαλείων δέν ήδυνήθησαν διά τών ξιφών των μέχρι τής
Πρωίας ισχυρά οχυρώματα νά κατασχευάσωσιν ό δέ Μαχρυ-
7’άννης προϊδών δτι τό μέτωπον, μέλλον νά δεχθή τά
Τρώτα καταστρεπτικά τοϋ. εχθρού βέλη, ήτον έκτεθειμένον
είς περισσότερον κίνδυνον, άπήλθεν είς τά όπισθεν όχυρώ-
ματα, ίνα φέρη δήθεν καί άλλους στρατιώτας πρός ένίσχυ-
®ιν τών Σουλιωτών. Οπισθεν τών Σουλιωτών έχαραχώ-
θησαν είς τρία κατά σειράν χαρακώματα οι Νοταραΐοι καί
0 Ιγγλέσης μετά τών τακτικών· τούτων δ όπισθεν ό Βά-
®ΐος χαί εφεξής.
Τήν πρωίαν τής 24 <5 Κιουταχής ή ‘Ρεσσιτ-πασάς, πα-
ρατάξας περί τάς 4000 πεζών τε καί ιππέων, άπεφάσισε διά
τής τόλμης του ίνα νικήση ή ν’ άπολεσθή" καί, άφοΰ συνέπη-
ζεν εις τό είρημένον ^εΰμα τόν στρατόν του αύτόν, ώς λέων
ξΡβίφθ-η κατά τών Σουλιωτών ούτοι δ’ ένεκα τής ακαταλ­
λήλου θέσεώς των δέν ήδυνήθησαν μακρόθεν ν’ άναχαιτίσωσι
τήν τρομεράν καί άκαταμάχητον τοΰ έχθροΰ ορμήν, άλλά
Κετά ένα πυροβολισμόν χατεπ).αχώθησαν έντός τών οχυ­
ρωμάτων των, κατασφαζόμενοι καί κατασφάζοντες άνη-
^εώς· έξήλθον περί τούς 150 Έλληνες έκ τοΰ όχυρώ-
ματος τών Σουλιωτών, κατέλαβαν παρακείμενόν τι βεθμα
όπισθε'ν των άλλά τρις κατ' αυτών έφορμησάντων τών τουρ-
30
 450
χων, άπωλέσθησαν άπαντες· άφοΰ δμως έφόνευσαν τριπλα­
σίους έκ τών Τούρκων· οί δέ έν τοϊςλοιποϊς όχυρώμασιν Ελ­
ληνες τδ φριχτόν τοΰτο θέαμα ίδόντες έτράπησαν εις φυγήν,
έκτος τοϋ Ίγγλέση μετ’ ολίγων τακτικών, δστις άντιστάς
και φονεύσας αρκετούς έκ τών έχθρών κα'τεκόπη μετά τών
ύπ’ αύτόν έντός τοΰ οχυρώματος του. Τότε και ό’Αθανάσιος
Δούσια Βότσαρης διατελών εις τό σώμα τοΰ Παν. Νοταρα,
δτε έφευγον ίππεύσας έπί τίνος έχθρικοΰ ίππου, τοΰ όποιου
τόν κύριον έφόνευσεν, ίδε τήν τρομεράν τών Σουλιωτών
σφαγήν καί θεωρήσας κόλασιν τόν κόσμον τοΰτον θυσια-
ζομένων τών πατριωτών καί συγγενών του, άπεφάσισε
νά συναποθάνη μετ’ αύτών, και όρμήσας πρός βοήθειάν
των έν τω μέσω τοΰ πυράς τής καταστροφής των έ'πεσεν
ένδόξως.
Τοιαϋτα φρικτά και όλέθρια πρός τούς "Ελληνας αποτε­
λέσματα έπέφερε τό άνωτέρω έπιχείρημα· δέν ήθελεν δμως
γίνει τοσαύτη φθορά, καίτοι ουσης άκαλλήλου τής θέσεως,
άν όλοι οί διά τό μέτωπον προσδιορισθέντες Κρήτες, ’Αθη­
ναίοι και μάλιστα Σαυλιώται συνεκεντροΰντο έκεϊσε, χαί
ύπήρχε καί αρχηγός ΐνα διευθύνη τά κατά τήν μάχην
έπιτηδείως. Άλλ’ ό μέν ’Αρχηγός Τζαβέλας έμεινεν είς
Πειραιά, ό δέ Κ,ωνστ. Βότσαρης, Διαμαντής καί Νικόλαος
2epSat καί άλλοι τινές Σουλιώται άντί νά μεταβώσιν είς
τά έμπροσθεν οχυρώματα, έμειναν όπισθεν τοΰ οχυρώ­
ματος τοΰ Βάσου’ καί ούτως ένεκα τών άνωτέρω έλλείψεω*
άπέτυχον καί κατεστράφησαν οί "Ελληνες.
Ποιοι δ’ ’Αρχηγοί έφονεύθησαν καί ΐξόσοί στρατιώτη
άναφέρονται είς τάς κατωτέρω έπιστολάς,
F-ζογώτα,τε Λ^ρ/γέ Κο^οκοτς>ύ> η σε άσπάζομα,ι
είΛιχρινίάς,
Τό άπό τήν όγοόγην τοΰ παρόντος σημειωιζένον άδϊλρ^όν μοί
γριμμένον μεθ’ όλης τής ευχαριστήσω; ε’λαβο?, χαι υπερεχ*’ρπ7
 451
δχά τάς ένδιαλαμβανουσας -χαροποιάς αγγελίας καθώς χαί διά τήν
θπερποθητήν μοι υγείαν σας προ πάντων.
Είναι περιττόν νά σας ειπώ πόσην ευχαρίστησιν μοί προξενούν
*ά γράμματά σας, διότι είμαι βέβαιος δπου γνωρίζετε καλά το
ξεχωριστόν σέβας καί ύπόληψε» όπου προσφε'ρομεν ημείς είς τήν
λαμπρόν οικογένειαν σας καί κατ εξοχήν ε’ς τό άξιοσέβαστον υπο­
κείμενόν σας, διά τούτο παρακαλώ νά μή μοΰ ίτερήτε τήν εύχα-
ρίστησιν αυτών ένταυτώ νά μέ ίδεάσητε καί πεο! πα'ντων τών Ελ­
ληνικών πραγμάτων, δδηγοϋντες με άδελφικώς είς όσα άγνοα*
^αλά και συμφέροντα εις τήν πατρίδα, καί ά; είσΟε βέβαιοι οτι
θέλετε μ’ ευρει πάντοτε προθυμότατον.
Η χατάστασίς μας κατά τό παρόν είναι ώς ακολούθως άφοΰ
έπλησιάσαμεν διά νά πολιορκήσωμεν τό Καρπενήσι οί έχθροί έβ-
Υήκαν άπό τόν Αΐπαχτον και διέλυσαν τό ταμπούρι, δπου προλα-
θόντως ήτον τοποθετημένον είς ένα χωρίον όνομαζόμενον Σύμον,
01 έχθροί άπό τόν Αίπαχτον ένωθέντες καί μέ τόν Βελήμπεη, καί
προσκληθέντες άπό τους ίδιους κατοίκους ένός χωρίου τής επαρ­
χίας τών Κραββάρων, όνομαζόμενον ’Αμώρανς, ήλθον καί έτοποθε-
τήθησαν οί μέν ίΐς αυτό τό χωρίον, οι δέ είς τήν Βαρνάκοβον άπό
^ερα καί άπό δώθεν. ‘Ημεΐς άναγκασθέντες εξ αυτής τής αιτίας
α^ήσαμεν τόν σκοπόν μας άτελή και έπεστρεψαμεν δσον τάχιστα
έδώ εις Λουμπότι είς άντίκρουσιν τοΰ έχθροΰ, δπου ευρισχόμεθα
?ατά τό παρόν τοποθετημένοι, έκινήθημεν εναντίον του κα! πολε-
Μσαντες δίς κα! τρις τόν όπισθοδρομήσαμεν· ή δΰναμίς των συμ-
Ίοσοΰνται εως τρεις χιλιάδες μ’ ολους τούς Τουρκόρωμαίους- πλήν
αδελφέ εί'μεθα διόλου στερημένοι άπό τροφάς καί πολεμοφόδια, κα|
τούτο ενεργήσατε καθόσαν ήμπορεΐιε νά έξοκονομηθώμεν άπδ
°ώτά δσον τάχιστα. μένομεν μέ προσήκον σέβας.
Τήν Π ’Απριλίου 1827. άπό τό στρατόπεδον τής Δυτικής
®λλάδος Λουμπουτακίου δ Αδελφός
Γιανάκος ‘Ράγκος.- ..
; ·#ρός· τόν έζογώτατον Γεν. Αρχηγόν των Πείοπονησ ιαχών
δ~Λων Κυρ. Θεόδωρον Κο.Ιοχοτρωνην
Ί’ί.Ιτατε στρατηγέ!
.Ελαβκ χθές καί προχθές μερικά γράμματά σας, άπεκοιθην είς
30*
 452
τδ χοινόν σας γράμμα περί τοΰ Ίμπραϊμπασά διά τοΰ κατά τήν 20
τρέχοντος γράμματός μου' έπομένως έγραψα πρός τήν Άντίχυ-
βερνητιχήν επιτροπήν νά σας προμηθεύση μέρος άπό τάς είς τόν
Βώλον συλληφθείσας τροφάς χαί πολεμοφόδια· έχομεν έδώ ελλειψι*
όλων τών αναγκαίων χαί κατ’ εξοχήν τών φτιαρίων καί άζηνών’
τοΰτο μας έμπόδισε άπδ τά νά χάμωμεν χθές κίνημα πρδς τάς Ά*
θη'νας· έμαθα, δτι χρειάζεται ή ύπομονή, χαί τήν έχω δί δλα τά
συμβάντα είμή διά τής άπανθρωπίας ώς ήτον τδ σφάζιμον τών
Τούρκων.
Παρηγοροΰμαι, ένω ήςεύρω, δτι οι καλοί ςρατιώται έσωσαν τινας
καί δτι έσκοτώθησαν πολλοί άπδ τήν φωτιάν τών έδιχώντων κανο­
νιών' έπανέλαβα τά επάγγελμά μου καί θέλει τδ εξακολουθήσω εως
νά ίοω τί ήμποροϋμεν νά χάμωμεν υπέρ Αθηνών.............................. ·
θέλει χάμω παν δ τι ήμπορώ διά νά σας βοηθήσω, καί έάν σω-
σωμεν τας ’Αθήνας έλπίζω νά έπιτυχωμεν’ δ υίός Σας φέρεται
γενναιως καί είναι αςιος όλων τών έπαίνων, οί έδικοί μας έκοψαν
τήν πεδιάδα μ’ δλην τήν ε’χθρικήν καβαλαρίαν.
Σας άσπάζομαι αδελφικώς καί μένω.
21 ’Απριλίου 1827 έκ τοΰ κατά τόν Φαληρέα στρατοπέδου,
ό ειλικρινής Σας φίλος.
Τζούρτζ.
^Εκθεσις τής μάχης τής'Ακρο.τό.Ιεος τ&γ'Αθητΰκ
στρατηγοΰττος τοϋ Καραϊσχάκη.
Είς τάς 21 τοΰ ’Απριλίου έγεινεν ένας άκροδολισμδς μέ τους
εις τά ταμπούρια έχθροΰς άπδ τους Κρήτας, οίτινες μέ γενναιό­
τητα ίσταντο όρθιοι τουφεκίζοντες τους έχθροΰς, πλήν δέν ώ?»'
λησεν αΰτδς ό άχροβολισμδς τίποτε, άλλ’ έφονεύθη εΤς έξ αύτών
κα! έπληγώθησαν δύω- είς τάς 22 ίπέστρεψαν οί άπεσταλμένοι ®πό
τήν άχρόπολιν, καί μας εΐπον, δτι άντεΐχον καλά ο! έν τώ φρουρίων
άλλά προσμένουν άνυπομόνως νά ίδοΰν καί ήμας προχωροΰντας' τγ!?
ιδίαν ημέραν κατά τάς 8 ώρας ώρμησαν οί εχθροί άπά έν ταμπούρι
χαί έπιασαν ένα μικρόν έλληνα (ψυχογιόν), οστις έκοπτε χόρι°ν
μέ πολλούς άλλους είς τδ χαμπάκι, έκ τούτου ίδόθη αιτία πο­
λέμου καί έκατέβησαν οί "Ελληνες εις τδν κάμπον, οί έχθΡ0' όσ<Ρ«'
λίσθησαν εις τά ταμπούρια των, καί οί ’Ελληνες έπροχώ?Ί’αν *ω·
 453
*’ί τάς τρύπας τών έχθρικών τουφικ'ων έ^ρίφθησαν τρεις φοραΐς
ξ^ς δύω ταμπούρια χαι άπέτυχον* τά ίππιχόν μας άπέρασε άπδ τά
•χθριχά ταμπούρια, έχει άπήντησαν εν σώμα ιππικόν τοΰ έχθροϋ
απδ 400. χαΐ ίπολέμουν, έτσάχισε τά ήμέτερον τδ εχθρικόν δύο
*«1 τρις- ό Γενικός αρχηγός εύρίσχετο ασθενής άπδ ενα πυρεττδν
•ΐς τήν σκηνήν του* ένώ είχε παρμέ«ον ιατρικόν πρδς χάθαρσιν και
άχόμη δέν τδν ι?χεν ενεργήσει* απούσας λοιπόν τδν πόλεμον ίχα-
δαλίχευσεν ευθύς καί έφθασιν είς τδ στάδιον τοΰ πολε'μου* έπροχώ-
Ρήσεν ίππεύς πρδς τδ ιππικόν μας, και έπολέμει ήρω'ύώς κατά τήν
συνήθειάν του" οί εχθροί, οι δποΐοτ καλώς έγνώριζαν τδν Καραισκά-
*ήν άπδ τά ρούχα του καί άπδ τδν ηρωισμόν του, τδν άφησαν καί
•προχώρησεν άρκετά* καί ^ίψαντε'ς του τδν έπλήγωσαν κατά τδ
Οπογάστριον θανατηφόρως, συγχρόνως επληγωθη και δ στρατηγός
Νικήτας δλίγ ον κατά τδν πώγωνα ελαφρώς* δμοιως καί ό Γιώρ­
γος Αεχουρίτης κατά τδν πόδα, έχόπη καί ή δεξιά χειρ διά μπάλας
ΐοδ γενναίου ιππέως Παναγιώτου άγιουτάντε, παρανομαζόμενου
Κακλαμάνου, δέν είχε φθάσει ακόμη χαί ό Καπετάν Γενναίος καί οί
Ελληνες άπεσύροντο, έφθασε λοιπόν καί αύτός καί μαθών τάς
’ίληγάς τών είρημένων, δέν έδειλίασεν, άλλα προχωρήσας είς τούς
ί/θρούς, επολέμτσε μερικήν ώραν,καί άνεχώρησε μετά τών Ελλήνων
είς τδν Πιιραια, έφονεύθησαν Έλληνες τότε καί έπληγώθησαν εως
50. τδν άρχηγδν πληγωμένον τόν υπήγαν εις το πλοΐον που ’Αρ­
χιστρατήγου, ένθα έπεσκέπτετο άπό τους ιατρούς* άλλ’ ή πληγή
του ήτον ανίατος, οθεν άφοΰ ίδιώρισε καλώς τά πράγματά του μέ
διαθήκην, άπέθανε κατά τάς 23 ’Απριλίου 1827, ήμεραν παρα­
σκευήν ώραν 6. τής νυκτδς καί έτάφη είς τήν Σαλαμίνα μέ Ελλη­
νικήν παρχταςιν έντίμως* είς τόν θάνατόν του τδν ήρώτησαν ποιον
βάλλουν άρχηγδν, καί άπεχρίθη τόν άξιώτερον* μετά τόν θά­
νατον τούτου του ήρωος οί "Ελληνες ήρχισαν ν άόυχοΰν, καί οί
έχθροί νά ένδυναμοΰνται, διότι ιΐδον, ότι έκτυπήθη ό Καραϊσκάκης
καί έκαμαν χαράν μέ μιαν μπαταρίαν τουφεκίων είς όλον τους τδ
στρατόπεδον* ζώντος έτι τοΰ μακαρίτου τούτου ήτον σχέδιον ν’
“περάσουν τίσσαρες χιλιάδες Έλληνες κατά τδ μεσημβρινόν με'ροί
1ω* ’Αθηνών, δπου νά κάμουν ταμπούρια έκεΐ πλησίον τοΰ φρουρίου,
Χαι είς αύιήν τήν εκστρατείαν ήτον διωρισμένα, τδ σώμα τών 2®υ*
 ί,3ί
λιωτών, τοΰ Μακρυγίχννη μετά τών τακτικών, τοϋ στρατηγοί χαί
καΐ αντιστράτηγου Μυταράδων, τοΰ Βάσου καίΚρητών, καί Ό®6"'
λεν έμβαρκαρίσθοΰν τήν ιδίαν ημέραν δπου έφονευθη ό Καραϊσκάκης
άλλ ώς ίκ τοΰ θανάτου του έμποδίσθησαν δέν έχάλασαν αυτό τ®
σχέδιον, άλλ’ έμβαρκαρίσθησαν τδ σάββατον τδ έσπέρας, έφθασα*
λοιπόν άπο κακοκαιρίαν πρός τά έξημερώματα είς τό διωρισμένον
μέρος, καί ήθέλησαν διά νά μείνουν είς τά πλοΐα εκείνην τήν ήμέ-
ραν διά νά εύγουν τδ έσπέρας της Κυριακής, άλλ’ ό Στόλαρχοί
Κόχραν τούς ε’βίασε νά ευγουν εύθΰς, καί άπέβησαν έξω, δθεν άρ­
χισαν καί έκαμαν δεκατρία ταμπούρια, άπδ τήν άκραν τής θαλάσσηζ
έως πλησίον τής άκροπόλεως των 'Αθηνών δέν τά ε’χον άκόμη
ενδυναμωμένα καλά, καί δ. εχθρός τούς έπλησίασε μ’ δλον του το
ιππικόν, καί μέ τέσσαρες χιλιάδες πεζικδν τό πλέον έπίλεκτον τοΰ
στρατεύματος του" έκόταξεν άρχετήν ώραν τά ταμπούρια, καί τα
εϊδεν, δτι ήσαν αδύνατα, έκαμε λοιπόν άπόφασιν ή νά τά πάρη η
νά χαθή, έπιιδή έθεώρει εκείνον τόν πόλεμον, σφραγίδα τής τύχηί
του, καθώς τωόντι ήτο»' οι εχθροί, έπεσαν μέ τά μοΰτρα, πεζοί και
καβαλαραΐοι είς τά δύω έπροσθινά ταμπούρια τών τακτικών καί
τών Σουλιωτών, καί άφοΰ ύπέφερον τήν πρώιην οωτίάν μέ απαρα­
δειγμάτιστο* φθοράν, δέν έπρόφθασαν οί ήμέτεροι νά γεμίσουν έκ
δευτέρου, καί οί έχθροί έπεσαν πεζοί καί ιππείς εις τά ταμπούρια,
έκεΐ λοιπόν έτρεξε τό αίμα ποταμηδδν, σφάζοντες "Ελληνες τουί
Τούρκους καί Τούρκοι τούς "Ελληνας" έ'φριξε καί ή γή καί ό ουρανός
άπδ μίαν τοιαύιην μεγάλην συμπλοκήν! τά λοιπά ταμπούρια ίδόντα
τδ τοιοϋτον έφυγαν, καί οί έχθροί τούς έδίωκον καί εφόνευον δσουί
έφθανΟν, άλλά καί οί Έλληνες δέν τά έδιδον άδεια τά άρματά τω*’
έφθασαν λοιπόν είς τήν άκραν τής θαλάσσης καί έδωσαν τδ στήθ0’
τών έχθρών, ώστε τούς έδιωξαν" έμειναν έως τδ εσπέρας έκεΐ *at
έμδαρκαρίσθησα* είς τά πλοΐα καί ήλθον όσοι έσώθησαν είς τόν Φ1'
ληρέα, άπό τά δύω έμπροσθινά ταμτούρια έσώθζσαν μόνο» 5θ
°· δε λοιποί έως 350 άπέθανον ήρωϊκώς μέσα, πλήν κάθε Έλλη*
έθανάιωσε τρεις καί τέσαρσς εχθρούς, έφονεύθησαν έκ τών Αρ'
χηγών ό στρατηγός Νοταρας, ό Λάμπρος Βέϊκου, ό Γεώργ· Ί‘·α"
βί'λας, ό Θάνος Ντούσιας, καί άλλοι μικροί καπεταναϊοΐ" έζωγρη-
θησαν ζώντες 5 Γεωργάκης Δράκος καί δ Καλέργης, »στις
 455
5() χιλιάδας γρ'ίόια ήλευθερώ^η’ είς αυτή'» την μάχη» μας λέγουν
οί ί'όιοι εχθροί, δτι έφονεύθησαν 420 "Ελληνε; καί 150 έζωγρή-
θησαν, έζ. τών ίσιων άλλοι λέγουν 620, πλήν δέν πρέπει νά ήναι
άληθέ,-, διότι έπληροφορήθημεν, οτι δέν άρησαν κα«ένα ζώντα,
έκτος τών δύω προειρημένων άπό τού; ISO. άπο τούς εχθρούς ώς
μας λέγουν οίίδιοι ύπήγον 700 σκοτωμένοι, χαί 400 πληγωμένοι,
Ομως θα ήναι πολλοί περισσότεροι" εί; ούτήν τλν μάχην δέν ήτον.
ό Κίτζος Ί ζαόέλας, οϋιε ό άδελφός του, επειδή τόν Κίτζον μετά
τδν θάνατον τοΰ αοιδίμου Καραϊσκάζη, έδιώρισεν δ ’Αρχιστρά­
τηγος προσωρινόν αρχηγόν τοϋ στραιοπεδου, δ δέ αδελφός του δέν
υπήγε, διότι ήτο πληγωμένος ολίγον εις τδχέρι" μετά τήν αποτυ­
χίαν ταύτην οί “Ελληνες άπελπίσθησαν διόλου, ευρισκομένων χω­
ρίς αρχηγόν" άνύπήρχενό Καραϊσκάχης είς αΰτδν τόν πολεμ.ον ήθελε
Χερόίσωμεν, χαί είς τά; Αθήνας ήθελε έμβωμεν εκείνην τήν ημέραν,
ή τουλάχιστον ήθελε τζαχίσωμεν τούς εχθρούς άρευχτα- επειδή
ζώντος έτι τούτου τοΰ Μακαρίτου ειχεν άποφασισμένον ν’άνοίςη
τουφέκι άπό τό μέρος τοϋ έλαιώ»βς, νά έπασχοληθή ό έχθρός έκεΐ,
διά ν’ άφήσουν ανενόχλητου; τούς ήμετέρους άπό τό άλλο μέρος
έ'ως νά ταμπουρωθοΰν καλα" πλήν ό θάνατος του έπέφερε καί τόν
χαμόν τοΰ φοουρίου καί τόν χαλασμόν τοΰ στρατεύματος" ήθελε
χάυ.η τό ίδιον καί ό Κήτζος Τζαβέλας, ά» οί Ελληνες ολοι τον
ήκουον" ώς τόσον ευρισκόμενοι οί "Ελληνες είς τοσαότην μεγάλην
άθυμίαν, ευκόλως ό εχθρός μα; έχαλουσεν άν άπεράσιζε νά μάς
πολεμήση" ήθελήσαμεν λοιπόν έχεί-ην τήν ημέραν τήν Κυριακήν τό
βράδυ εί; τάς 23 ν’ άφήσωμεν τά ταμπούρια έκεΐνα τά όποια
ϊίχομεν καμωμένα άνωθεν τοΰ Κερατζινίου πρός τό αρκτικόν μέρος
ιών ’Αθηνών καινά ένδυναμώσωμΕν τά του Κερατζινίου καί τά του'
Ιΐείραϊώς" οί “Ελληνε; όμως άντί νά τραδιχθοΰν τακτικώς καί ή-
ούχως, έκατήντησε νά τζακίσουν άπό δλα τά ταμπούρια τοΰ Κερά-.
Ίζινίου καί τά έπάνω, καθώς καί άπό έχεΐνα τοΰ έλαιώνος νά ά-
ψήσουν τρία κανόνια, καί νά περιορισθοϋν εΐ; τον 11ε ραία, άρησαν
ίο μοναστήρι καί τά περί τό μαναστήρι ταμπούρια, τά όποια ολα
έκυρίευσαν οί εχθροί· ώ ημέρα θλίψεως! ω ήμερα άποιυχίαςί &■
μία φωνή τοΰ Καραϊσκάζη νά έμψυχοΰσε τό στράτευμα ! ·’ τ0
ΛρωΙ τής δΐυτέρτς εί; τάς 21 τοΰ μη·'ό; ίοό/τες τόν σιενό< περιυ·
 456
ρισμόν τους οί "Ελληνες, ώρμησαν χαί έδιωξαν τούς έχθρους «ποι
τό μοναστήρι χαί άπδ τά άλλα ταμπούρια, έφόνευσαν χ“^
τούρχους· πλήν τδ μάτι τους όλοι τδ ειχον είς την Θάλασσαν ^ιά
νά φύγουν ή νά είπω χαλλίτερον νά πνίγουν, δχι μό<ον οί στρατιώ­
ται, αλλά χαί πολλοί τών αρχηγών, άλλοι στρατιώται ηρχ'^<ϊαί1/
ολίγον χατ ολίγον νά φεύγουν κρυφίως, ώστε μεταξύ είς δύω η­
μέρας χατήντησε νά μείνρ τδ ήμισυ τοΰ στρατεύματος· ή άπό*
φασις τών αρχηγών ήτον νά μείνουν όλίγας ημέρας έως νά έβγου*
καί οί έν τω φρουρίω χαι ν’ αναχωρήσουν· οί χαπεταναϊοι έβλεπο»
τήν διάλυσιν τοΰ στρατεύματος, άλλα δέν ήμποροΰν νά κάμουν
τίποιε, διότι έχυρίευεν ή αναρχία· ύπεσχέΘη δ Αρχιστράτηγος νά
πλήρωσή τούς στρατιώτας 4 τάλληοχ τδν μήνα διά νά καδήσου*
είς αυτήν τήνθεσιν, πλήν ολίγοι έπροτίμησαν τά τάλ,λαρα. Έσυνάχ-
θηοαν οί 'Έλληνες όλοι είς τάς 27 χαι δμοφώνως αποφάσισαν οί
αρχηγόν τους τδν Κίτζον Τζαβέλαν, χαί μετ’ αυτού νά μείνουν είς
τδν ΙΙειραια· τοΰτο έχαροποίησεν δλίγον τό στρατόπεδον, πάλιν δμως
ήρχησαν νάφεύγουν" ίζήτησαν άπό τδνΑρχιστράτηγον τήν άδειαν καί
οί Οελοποννήσιοι, ν’αναχωρήσουν διά τήν πατρίδα των, πλήν δέν ήΘε'-
Λησαν πάλιν οί ίδιοι αρχηγοί έως ου νά ίδοΰντδάποτε'λεσμα τοΰ φρου­
ρίου" καί ταϋτα έν τω μεταξύ τούτων δλων τής θε'σεως τοΰ 11 ειραιώς"
έν τοσούτω οί "Ελληνες λειποταχτοϋντες κατήντησαν νά μείνου*
άπό 12 χιλιαδ. στράτευμα 1[3. οί δέ αρχηγοί βλέποντες, δτι 5*
μείνουν μοναχοί, καί δπόταν ήρχετο δ έχθρδς κατ’ έπάνωμας, ον-
τες είς τοιαύτην ανωμαλίαν μας έρριπ·εν δλους είς τήν Θάλασσα'*’
έζήτησαν τήν άδειαν ν’ αναχωρήσουν- δ ’Αρχιστράτηγος δ όποΰί
ποτέ δέν άπεφάσιζεν έν τιοΰτον πράγμα, έπροφασίζετο, δτι δέν εΐ'
ναι πλοία νά έμβαρκαρισΘώμεν χαί μέ τδ σήμερον χαί αΰριον, μδί
εμπόδισε διά πολλάς ήμε'ρας" είς τάς 4. του Μαΐου τδ πρωί έβγί'
κεν ένας στρατιώτης άπδ τήν ’Αχρόπολιν καί μάς έπληροφόρησ&
στοματικώς, δτι οί έν τω φρουρίω βλέποντες τόσους "Ελλην’ί
ο.του έθυσιάοΟησαν δι αυτούς, έπεφάσισαν νά μείνουν άχόμη τέσ-
σαρας μήνας χαΐ δσον άλλον περισσότερον καιρόν ήμπορέσουν’ τ0
εσπέρας τής ιδίας ήμε'ρας ήλθον καί άλλοι δύω, χαί ειπον τά ι°ια
πλή* νά βασιάςωμεν καί ημείς τδν Φαληρέα, ή νχ υπάγωμτν “π*
τά οπίσΘια τοϋ έχδροϋ νά χόΦουν τάς τροφάς· οί έν τώ φρουρίω
 457
*’ς τδ διάστημα των 4 μηνών δεν έχουν καμμίαν στενεχωρίαν,
επειδή ευρον καί άλλον νερδν καί μοιράζουν εις τδν καθένα μίαν
δχάν τήν ήμε'ραν, καταγίνονται ν’ ανοίξουν καί εν άλλο άρκετδν νε­
ρδν, δπου τρέχει άπδ τδ μέσον τοϋ Ναού τοΰ Ήρακλέους, τδν όποιαν
(ξέχωσαν τώρα εσχάτως άπδ τήν γΐ5ν είς τδ μέσον τοΰ φρουρίου,
ύς οι έξελθόντες μάς έπληροφόρησαν έχουν δλίγην έλλειψιν μπα-
ρούτης, πλήν όταν θελήσουν κάμνουν μέσα, διότι δλον τδ φρούριον
είναι άπδ τζιβερτζιλέ- μετά ταΰτα έκραξεν δ ’Αρχ. ολους τους ’Αρ­
χηγούς είς τδ πλοϊόν του καί τού; παρέστησε τδ άναγκαΐον τής
δέσεως ταύτης, ώστε τούς κατέπεισε νά μείνουν έως οΰ νά μίσθωση
άλλους στρατιώτας διά τήν θέσιν ταύτην- είς τάς 6 τοΰ παρόντος
(προχώρησε τδ ιππικόν τοΰ έχθροΰ, καί μέρος τοΰ πεζικού εις τα
Μέγαρα, καί έπήρεν έως ΙΟΟΟάγελαδια και βοίσια, καί δυο στάνες
πρόβατα, έπήρε καί έως 40 ψυχάς αδυνάτους, τάς οποίας, όλας
έσφαξαν ευθύς, και έπέστρεψεν είς τδ στρατοπέδου του- είς τάς 9
τοΰ ίδιου πάλιν άπε'ρασε καί κατασκήνωσεν είς τδν κάμπον τών
Μεγάρων μ.ετά τοΰ ίππικοΰ του καί μέρος τοΰ πεζικού, ένθα ήρ-
χισε νά θερίζη τά γινόμενα σπαρτά, έκαμε τρεις εφόδους, καί εις
έν καταφύγιου τών Μεγαριτών πλησίον τής θαλάσσης, διότι είναι
Χαλά ώχυοωμένοι, άλλ’ άπέτυχεν έσφαλίσθησαν είς έν μετόχι έκεΐ
πλησίον καί έως 150 Έλληνες, οί όποιοι έφευγον άπδ τήν Σα­
λαμίνα διά Ναύπλιον, άλλά δέν τούς έβλαψσν τίποτε, οί 'Ελληνες
τούς έκτύπησαν πανταχοθεν, έβάσταξαν καί τήν πόρταν τών Με­
γάρων, καί ούτως οί εχθροί τήν άλλην ήμε'ραν άνεχώρησαν διά
'Όκτδς κατά τάς Θήβας κοί Λεβαδίαν, είς τδν αίφνήδιον τοΰιον
«ναχωρισμόν τους έπήραν πολλά λάφυρα οί Έλληνες- έφθασαν οί
εχθροί καί έως εις τά Βήλςα, χωρίον τών δερβενίων, δπου τούς έχ-
λύπησαν, έσκότωσαν αρκετούς, έπήραν σημαίας καί τούς έδιωξαν,
^ρε'χει έδώ καί εκεί ό εχθρός ούτως, ότι έχει μεγάλην έλλειψιν
Οροφών- είς τάς 12 τοϋ παρόντος μηνδς έγεινεν ένας άκροβολισμδς,
Β·«τά τών γειτονικών εχθρικών ταμπουρίων, είς τον όποιον παρετήρει
τούς Έλληνας γενναίους, πλήν ή αναρχία τούςκάμνει άνάνδρους.

ραία, ό συγγραΦευς έν σελίδι 217. έν δλίγαις λέξεσιν άνα-

?έρει τά έξής. ‘
 458
«Κατά τήν μάχην της 24 ό Κόχραν συνεπαγόμενος τόν
στόλον άπήλθεν άμέσως είς Ύδραν διελύθη δέ κ«'· τ°
πλε ιστόν τοΰ πεζικού τών Έλήνων στρατού- ό Τσούρτ^
άναδειχθείς πολύ συνετότερος καί καρτερικότερος τοΰ συ-
ναδέ?^φου αύτοΰ, παρέμεινεν έτι είς τό Φάληρον μετά 2000
άνδρών έπί τρεϊς έβοομ,άδας- άλλά καί αύτη ή μοίρα τοΰ
στρατού δεινώς αυτόθι άπό τοΰ καύματος καί τής δίψη»
ταλαιπωρούμενη, ήναγκάσθη τελευταίον νά διάλυση τά
πυροβολοστάσία αύτής, καί ρίψασα είς φρέαρ τό βαρύ πυρο­
βολικόν, άπέπλευσεν έκεϊθεν τήν νύκτα τής 15 Μαίου,.
καθήν περιστασιν ό Νικήτας, οστις τελευταίος έπέβη είς
τ’ άκάτια, έξησφάλισε τήν άνάχόρησιν, άντιπυροβοληθείς
μετά τής έμπροσθοφυλακής τών Τούρκων- τή δέ 24 παρε-
δοθη καί ή ’Ακρόποί.ις.»
Ο τρόπος δμως τής άναχωρήσεως τών’Ελλήνων, ή άντί-
στασις τήν οποίαν άπήντησαν καί τά λοιπά αίτια, είναι ό-
πωσοΰν αξιοσημείωτα, καί συνέβησαν ούτως.
Τό κατά τήν Αττικήν ’Ελληνικόν στράτευμα άπό 10000
έμεινε 4000, άλλά 2 σχεδόν χιλιάδες άναχωρησαν κρυ­
φίως, έν οίς καί πολλοί άνότεροι αξιωματικοί καί μάλιστα
έξ έκείνων, οίτινες διέπρεψαν έπί τών ημερών τοΰ Καραϊ-
σκάκη κατά τήν εκστρατείαν τής ‘Ρούμελης είς τάς μα*
χας τής ’Αραχόβης, του Διστόμου καί πέριξ τών ΆΟη-
νών. Χίλιοι δέ έξ όσων έμειναν ειχον τοποθετηθή είς
τήν έν Ιίειραιεϊ Μονήν τοΰ άγιου Σπυρίδωνος- οί δέ λοι­
ποί είς τόν παρά τόν Ιίειραιά λόφον έπειδή ό‘Ελληνικός
μικρός ουτος στρατός δέν ήδύνατο νά φέρη αποτέλεσμά»
καί υστερούμενος πολλών άναγκαίων μέσων έταλαιπω-
ρεΐτο άσζόπως- ανάγκη ήτον ν’ άναχωρήσωσιν έκεϊθεν-
όθεν συνήλθον οί άπομείναντες οπλαρχηγοί πρός τόν’Αρ­
χιστράτηγον Τζούρτζ, καί συσκεφθέντες άπεφασίσθη ν’ άνα-
χωρήσωσι πρός τήν εσπέραν άλλά διά νά άσφαλισθώσιν άπο
πάσαν τυχόν προσβολήν τοΰ έχθροΰ κατά τήν άπόβασιν,.
 459
έλήφθησαν τά έξής προφυλαχτικά μέτρα. Οί κατά τόν λό­
φον Πειραιώς αρχηγοί διηρέθησαν είς δύω' καί οι μέν Κήτσος
Τζαβέλας, Διαμαντής Ζέρβας, Κώνστας Βλαχόπουλος καί
Γενναίος Κολοκοτρώνης νά τηρήσωσι τήν θέσιν ταύτην
πρός άντικρουσιν ενδεχόμενης τοΰ έχθροϋ εφόδου. ‘Ο δέ
Νικήτας καί Μακρυγιάννης μικρόν κατά μικρόν διά τών λέμ­
βων ν αποβιβάσουν είς τήν όπισθεν τοΰ Πειραιώς πλησίον
τής Μουνυχίας καί απέναντι τοϋ νησιδίου θέσιν τούς στρα­
τιώτας· έπίσης είς τό κατά τήν Θέσιν άγιον Σπυρίδωνα
στρατόπεδον οί μέν Χριστόδουλος X. Πέτρου, Σπόρος Μύ-
λίος, χατζή Μιχάλης, έτήρησαν τάς θέσεις των, όδέΓιαν-
νούσης άπεβίβαζεν είς τήν Μουνυχίαν τόν στρατόν, οιότι
οι άλλοι οπλαρχηγοί, ώς έρρέθη, ειχον αναχωρήσει. Άλλ’
ήδη, επειδή δέν ειχον λέμβους άναλόγως τοϋ αριθμού τών
άποβιβαστέων στρατιωτών, καί έπλησίαζεν ή πρωία, ώστε
δέν ήθελον προφθάσει νά έμβαρκαρισθώσιν άπαντες, διότι
μόνον μέχρι τοΰδε ό Κήτσος Τζαβέλας καί Διαμαντής
Ζέρβας ειχον άποβιβασθή μετά 2000, ό Νικήτας μετά τοϋ
Μακρυγιάννη άπεβίβασαν μέρος στρατιωτών εις τό κατά
τήν Μουνυχίαν νησίδιον- εΐδοποιήσαντες συγχρόνως καί τόν
Γενναϊον καί Κώνσταν Βλαχόπουλον οίτινες ειχον μείνει
μέ 200 μόνον στρατιώτας καί μετέβησαν έκεϊσε. Άλλ.’ ό
Νικήτας καί ό Γενναίος μόνοι έμειναν έν τω νησιδίω πρός
ένθάρρυνσιν τών στρατιωτών, οίτινες συνεποσοΰντο έως 400,
οί δέ )<οιποί μή Οέλοντες νά μείνωσιν έπεβιβάσθησαν είς τά
πλοία.
Περί τό λυκαυγές οί Τούρκοι ίδόντες κενά τά Ελληνικά
Οχυρώματα έκινήθησαν καί τά κατέλαβον· αλλά μή ίδόντες
τούς έν τω νησιδίω "Ελληνας οίτινες ήσαν όπισθεν κρυμ­
μένοι, άπεπειράθησαν νά πάρωσι δύω ήμιόνους έγκαταλειφ-
θέντας ύπό τών Ελλήνων είς τήν παραλίαν έπίτηδες άπέ-
''•αντι τοΰ νησιού- άλλ’ οί "Ελληνες έκ τοϋ νησιδίου πυρθ-
^ολήσαντες εφόνευσαν τούς ήμιόνους καί αρκετούς τούρκους’
 460
τότε οί Τοΰρχοι ίδόντες τούς "Ελληνας τούς έκτύπησα»
χαί ήρξατο ούτως ράχη· άνατείλαντος τοϋ Ήλιου ήλθε καδ
αύτός ό Κιουταχής ρεθ’ όλου τοϋ στρατοΰ του’ τά δ’ Ελ­
ληνικά πλοΐα πλησιάσαντα έχανονοβόλουν χατά τοΰ έχθροΰ"
αί Έλλην. λέρβοι όρρήσασαι νά είσπλεύσωσιν είς τό νησί­
δων άπεχρούσθησαν ύπό τών έχθρών· άλλ’ όρρήσασαι χαί
έχ δευτέρου έπέτυχον χαί ήρχισαν νά ρεταφέρωσι τούς "Ελ­
ληνας είς τά πλοΐα· ώστε, άφ’ ένός τά πλοΐα έκτυπων τούς
Τούρκους, άφ’ ετέρου χαί οί έν τώ νησιδίω "Ελληνες, έξ ών
άλλοι ρέν έρβαρκαρίζοντο, άλλοι έράχοντο· καί τοιουτοτρό­
πως ρετά τρεις ώρας κατωρθώθη νά έρβαρκαρισθώσιν άβλα-
βεΐςόλοι είς τά πλοία, πληγωθέντων ρόνον 4·
Περί τούτων χατρχωροΰρεν τήν κατατέρω πρδς τήν
Διοίχησιν άναφοράν τοϋ ’Αρχιστρατήγου Τζούρτζ.
Άπό τήν πτώσιν τοΰ Μεσολογγίου ρέχρι τής 16. Μαίου
έφονεύθησαν καθ’ άς έχορεν έπισήρους πληροφορίας καθ’ ό­
λας τάς εκστρατείας τής στερεάς Ελλάδος καί πέριξ τών
Αθηνών Τοΰρχοι ρέν περί τάς 8500. "Ελληνες δέ περί
τάς 3000.
Τήν 24. παρεδόθη χαί ή άχρόπολις, καί ούτως ήτον ύπο-
τεταγρένη όλη ή ‘Ρούρελη.
Καταχωροΰρεν τό κατωτέρω έγγραφον τοϋ Τζούρτζ, τό
όποιον ύπάρχει είς τά άρχεΐα, κατεχωρήθη δέ καί εΐςτή*
τότε εφημερίδα τής Κυβερνήσεως.
ΙΙρός τήκ σεβαστήν αντί κυβερνητικήν επιτροπήν
της 'Έ.Ι.Ιάόος.
Διδόμενα ουσιώδη μας απέδειξαν ώς άναγχαϊον τδ ν’ άλλάξωμε*
τδν τρόπον τών κατά τοΰ έχθροΰ κινημάτων μα;’ ή ώρα τοΰ χρό­
νου χαΐ ή κρίσιμος τοΰ έχθροΰ κατάσιασις διά τήν έλλειψιν τώ*
τροφών, άιηρει ώς πρώτον βήμα εις τά νέα κινήματα μας τδ *®
παραιτηιωμεν τόν Φαληρέαν. Διά ταΰτα λοιπόν καί δι’ δσα άλλα
θέλει αναφέρει δ Κύριος ’Ιωάννης Άμβροσιάδης πρός τήν Σ· ταυ“
την επιτροπήν, χθές ποδς εσπέραν παρεσχευασα δλα τά πρός μ<-
 461
τάΟεσίν του χατά τόν Φαληρέα στρατοπέδου αναγκαία, άφοΰ διέ­
ταξα τούς διαφόρους δπλαρχηγούς, χαί τά διάφορα σώματα ποιαν
θέσιν νά κρατήσουν, χαί τί έκαστος αύτών νά πράξη. Μετά τήν
δύσιν τοΰ ήλιου διέταξα τον μικρόν στολίσκον τοΰ στρατοπέδου
καί έπλησίασεν δσον ήτον δυνατόν, είς τό παράλιον καί έβαλα είς
αύτόν τά μικρά μας πυροβόλα. Περί τήν δευτέραν ώραν τής νυκτός
άρχισαν οί στρατιώται χαί έπερνοδσαν είς τά πλοία μας μέ τήν
μεγαλητέραν ευταξίαν' άλλά διά τήν έλλειψιν αρκετών πρός με-χ
τακόμισιν πλοιαρίων δέν έπρόφθασαν δλοι οί στρατιώται χά έπι-
βιβασθώσι κατά τήν διάρκειαν τής νυκτός' τά πρδ τών έχδρι-
κών Οχυρωμάτων «ταγμένα στρατιωτικά σώματά μας, άν και άπδ
ώρας είς ώραν έσμικρύνοντο, ίμειναν δμως δσον καιρόν έπρεπεν
είς τάς δέσεις των αί πυραί είχαν άναφθή, ώς καί ιΐς τάς παρελ-
θούσας νύκτας, καί τοιουτοτρόπως οί πανταχόθεν περικυκλοΰντές
μας εχθροί έμειναν είς μεγαλωτάτην άγνοιαν τών γινομένων άρ-
χησε νά φαίνεται ή αυγή πριν έτι ίπιβιβάσωμεν είς τά πλοία S-
λους τους στρατιώτας, καί οί έχδροί έκινήδησαν μέ τό Ιππικόν
καί πεζικόν των πρός τάς θέσεις μας. Αναγγέλλω μέ τήν μεγαλη­
τέραν εύαρέστησιν τής ψυχής μου πρός τήν Σ. ταύτην έπιτροπήν
ότι, καί διά τά όποια είχον ληφθή μέτρα, καί διά τήν σταθερότη­
τα τών στρατιωτών, ή έπιβίβασις έγεινεν ανευ μηδεμιας βλά­
βης, μ* δλον δτι δ εχθρός είχε πλησιάσει τους ήμετέρους πολύ
καί ή όπεράσπισις τοϋ στολίσκου μας ήτον μικρά' καί μ’ δλον δτι
τά μετακομίζοντα τούς στρατιώτας πλοιάρια ήσαν καί ολοκλήρους
τρεϊς ώρας έκτεθειμένα ύπο τό έχθρικόν πΰρ. Σεβαστή έπιτροπή !
τό δυσκατόρθωτον έργον τής μετακομίσεως τών στρατιωτών έπί
τά πλοία, έτελέσθη είς τόν τρόπον, ώστε προξενεί μεγάλην τιμήν
<ίς αυτούς ως καί δ ίδιος Κιουταχή; ήμπορεΐ νά το δμολογήση,
Λαρευρεδείς κατ’ εκείνην τήν ώραν έπί τήν κορυφήν τοΰ Φαληρέως,
θεωρών τά πλοιάριά μας γεμάτα στρατιώτας, καί άναχωροϋντα
συνεχώς άπο τά παράλια χωρίς τά στρατεόματά του νά δυνηδοϋν
νά τά εμποδίσουν. Διαρκούσης τής μετακομίσεως τών στρατιωτών
μας Ικανοί έφονεύθησαν καί έπληγώθησαν έκ τών έχθρών, ενώ
έκ τών ήμετέρων εϊς μόνος έπληγώθη. Είς τόν εχθρόν δέν άφη­
σα μεν είμή λόφον, είς τδν όποιον άφοΰ δέν είναι μήτε ύδωρ,
 462
μήτε δένδρα, ό καύσων του ήλιου Ηναι αφόρητος'· οί χατά τήν δ-
πισθοφυλαχήν αξιωματικοί χαί στρατιώται μας, καί οί λαβοντεί
την φροντίδα τής μέτακομίσεως τών πυροβόλων καί πολεμεφοδιωΛ
είναι άξιοι τιμής καί ύπολήψεως τών συμπατριωτών των. Μεταξύ
αυτών διέπρεψαν οί στρατηγοί Μακρυγιάννης, Κ. Βλαχόπουλοί,
Ββλισσα'ριος Καλόγηρος, Γιαννούσης καί Διαμαντής Ζε'ρβας· °1
τελευταίοι άπδ τούς έπιβιβοισθέντας στρατηγούς καί τών οποίων
οί στρατιώται εμπόδιζαν τους Τούρκους προχωροΰντας εις τά πα­
ράλια, είναι δ γενναίος Ιω. Κολοκοτρώνης καί Νικήτας Σταμα-
τελόπουλος. Αυτοί οί δύο αληθινοί πατριώται ώδήγησαν εις τά
πλοία τούς στρατιώτας των μέ σημαίας άναπεπταμένας. Μετά
τούς ανωτέρω δέν ήμπορώ ν’αποσιωπήσω τον ζήλον καί τήν καρ­
τερίαν τών πλοιάρχων καί ναυτών τοΰ στολίσκου μας, οί οποίοι
μετεκόμιζαν τούς στρατιώτας μας· δ κυβερνήτης τής Σπετσιώτι-
κης Γολέτας ή Σπαρτιατις, Γ. Μυραλής, καί οί μετ’ αύτοϋ ’Εμ­
μανουήλ Σάντος, καί Λάζαρος Παναγή, καθώς καί οί ύπ’ αύτδν ναΰ-
ται Σπιτσιώται έδειξαν τήν μεγαλητέραν προθυμίαν καί ζήλον, τό-
σον είς ταύτην τήν περίστασιν, καθώς καί είς δλον τδ διάστημα
τοΰ καιρού, άφοΰ δ ρηθείς Μυραλής έδιωοίσθη παρά τοΰ ά. στο­
λάρχου Λόρδ Κοχράνου υπό τήν δδηγίαν μου, χρεωστώ πρδς αύ­
τδν πολύ, καί ενεκά τούτου τδν συνιστώ είς τήν ιδιαιτέραν φροντί­
δα τής Σ. ταυτης ίπιτροπής.
Έν τοσούτω μένω μέ βαθύτατου σέβας
Έκ τής Σαλαμίνος τη 16 Μαίου 1827
*0 αρχιστράτηγος
Τζούρτζ. '·γ
Μετά τήν αποτυχίαν τών Ελλήνων είς τάς Αθήνας τδ
στάδιον τοϋ άγώνος περιωρίσθη είς τήν Πελοπόννησον καζ
είς τάς νήσους· άλλ’ ό συγγραφεύς έν σελίδι 218 καί 21 θ
έπιτροχάδην καί έπιπολαίως διατρέχει τά συμβάντα ταϋτα
ώς έφεξ-ής.
« Η Ελλάς περιέστη εις τήνέσχάτην άμηχανίαν όλη ή
στερεά ήτο είςχεΐρας τών πολεμίων Κυβέρνησις σχεδόν δέν
ύπήρχεν’ εις'Ναΰπλιον έπεχράτουν έριδες ελεεινά? ό Κόχραν
 46S
’επέ πλεύσε ν είς τήν δυτικήν τής ΙΙελοποννήσου παραλίαν,
οπού ήτον ή εστία τής τοΰ Ίμπραιμ πασά δυνάμεως, ένε-
φανίσθη έπειτα έμπροσθεν τής’Αλεξάνδρειάς............ .. Άφ’
ετέρου ό Ίμπραίμ πασάς μετά πεντάμηνον απραξίαν, ειχεν
άρχίσει άπό του ’Απριλίου μηνός τά πολεμικά αύτοΰ έπι-
χειρήματα, καί, περάσας τή 6. τοΰ μηνός τούτου, τόν ’Αλ­
φειόν, έπόρθησεν αύθις τήν Ήλιν, ήλθεν είς Πάτρας, ά-
νέβη έκεΐθεν είς Καλάβρυτα, και, πορευθεΐς είς Τρίπολιν,
έπανέλαβε τάς έν τή ’Αρκαδία και Αακεδαίμονι δηώσεις αύ­
τοΰ· τή δ’ 6 Ιουνίου έπανήλθεν έκ νέου είς Μεθώνην, όπου
περιέμενε τάς έπικουρίας, τάς οποίας ήξευρεν υπο τοϋπα-
τρός αύτοΰ ή μάλλον τοΰ Πατρινοΰ παρασκευαζομένας ». .
Ήδη είς Πελοπόννησον συνέβησαν πολλαι. σημαντικαι
μάχαι, ώς κατωτέρω θέλομεν ίδεΐ, τάς οποίας ό συγγρα­
φεύς παραλείπει, καί ήδη άπεπειράθη ό Ίμπραίμης νάέπι-
τεθή κατά τοΰ Μεγάλου Σπηλαίου, καί όχι κατά τά 1826
όπου άναφέρει έν σελίδι 193' άλλά περιέπεσε καί είς άλλους
τοιούτους αναχρονισμούς.
Μάλιστα δέ παραλείπει καί τό κυριώτερον έργον τοϋ
■Κολοκοτρώνη, ότι μετ’ άλλων όπλαρχηγών άπ'εσόβησε
τό μίασμα τής ύποταγής άπό τής ΙΙελοποννήσου1 καί τοιου­
τοτρόπως, και άν έχάθη ό Καραϊσκάκης καί ή Στερεά Ελ­
λάς ύπετάχθη, διατηρηθείσης άνυποτάκτου τής Πελοπον-
νήσου καί τών νήσων, διετηρήθησαν έξανιστάμενα είσέτι
*αί τά δικαιώματα τοϋ Έλληνικοΰ έθνους, έπί τή βάσει
τών οποίων ένήργουν αί προστάτιδες δυνάμεις διά τήν άπε-
λευθέρωσιν τής Ελλάδος· άλλως ύποταχθέντων όλων τών
άλλων μερών άν ύπετάσσετο όλοσχερώς καί ή Πελοπόν­
νησος, τί ήδύναντο ν’ άντιτάξωσιν αί συμμαχικοί δυνάμεις
άπέναντι τής εκούσιας ύποταγής, προσπαθοΰσαι νά κατα-
ϊράψωσι τήν Ελλάδα είς τήν βίβλον τών έθνών;
‘Ο Ίμπραίμης άφοΰ διά τής λεοντής δέν έδυνήθη
*ατακτήση έν τή Πελοποννήσω ούτε σπιθαμήν γης, μετεχεί-
464
ρίσθη ήδη τήν αλωπεκήν διά νά φθάση εις τόν σκοπόν του’
καί πρώτον άπεπλάνησε τόν Νενέχον μικρόν τινα χαπετανι-
σχον οστις μόνος κατά μίμησιν τινών καπετάνιων τής Στέ­
ρεας ύποταχθείς, ήρχισε νάπαρασυρη καί τόν λαόν τής έσχα­
της τάξεως, έξ ής πολλοί έδήλωσαν τήν πίστιν των πρός τόν
Ίμπράίμην, βστις τούς έπεδαψίλευεν ‘Ραϊμπουγιουρτιά δΐ
ασφάλειαν των* καί μικρόν κατά μικρόν ένεσπείρετο τό
μίασμα είς τους λοιπούς κατοίκους’ άλλ’ ό Κολοκοτρώνης
μετ’ άλλων όπλαρχηγών διά τών δραστήριων προσπαθειών
του μεταχείρισθείς ποΟ μέν προτροπάς, ποΰ δέ βίαν, απει­
λών καί τιμωρών, άνέστειλε τό διαδιδόμενον τοΰτο κακόν,
καί έφύλαξεν ούτως ίχνη τής ’Ελληνικής άκεραιότητος καί
κυριαρχίας, τά όποια ευρεν ό άπό τάς τρεις εύεργέτιδας
δυνάμεις άποσταλείς στόλος, καί έπί τή βάσει αύτών έπε-
ραιωσεν δ,τι πρό 7. περίπου έτών οί Έλληνες ήγωνίζοντο·
ώς πρός τ’ άνωτε'ρω δέ γεγονότα καί λοιπά έν Πελοπον-
νήσω συμβάντα έχομεν αξιόλογα τεκμήρια τάς κατωτέρω
καταχωρουμένας έπιστολάς· συνέβησαν δ’ ώς έ'πεται.
Έν Πελοποννήσω δέν ήτον δυνατόν, ώς καί άλλαχοΰ
έ^βέθη, νά συστηθή ς-ρατόπεδον ικανόν ένεκα τήςπαντελοΰς
έλλείψεως τών τροφών διότι ούτε ήΚυβέρνησις είχε νά τούς
χορηγήση, ούτε οί κάτοικοι, οίτινες μάλιστα διά χόρτου καί
βαλάνης έζων. Άλλ’ ό Κολοκοτρώνης μαθών τά κινήματα
του Νενέχου καί λαβών τό κάτωθεν έγγραφον τής Κυβερνή"
σεως, δί ου ή Κυβέρνησις άφιεροί τήν παρουσών χρίσιμον πε-
ρίστασιν είς τήν φρόνησιν του, ίνα ένεργήση ο,τε κρίνει ύπε?
τής Πατρίδος· άπεφάσισε νά είσέλθη είς τά ένδότερα τής
Πελοποννήσου πρός άντίκρουσιν τοϋ έχθροΰ καί νά έμποδιση
τήν διάδοσιν τοϋ μιάσματος τής ύποταγής· καί περί τούτου
έλαβε τά προσφορότερα μέτρα· καί διέταξε τόν μέν Β. Πετ-
μεζάν, Θ. Μελετόπουλον χαί Κουμανιώτην νά στρατευ-
σωσίν είς Νεζερα, ίνα προσβάλωσι τόν είς Πάτρας εχθρόν,
καί έπαναφέρωσι τούς άποπλανηθέντας, χαί μάλιστα ίνα
 465
συλλάβωσι τόν προδότην Νενέζον, ή, τουναντίον, νά τόν
φονευσωσι· τόν δέ Νικήταν ν άπέλθη διά τοΰ Μιστρά εις
Μεσσηνίαν, ίνα συγκέντρωση στρατόν και προσβάλη τούς
έν τοΐς έκεϊσε φρουρίοις εχθρούς, δστις μεταβάς συνε-
ζέντρωσε περί τάς 2000 στρατιωτών· τόν δέ Δ. Πλα-
πλούταν καί υιόν του Γενναϊον νά συσσωματώσωσιν είς τό
Χεντρον τής Πε?^οποννήσου 3000 στρατού- μεθ’ ου ούτοι
έκινήθησαν πρός τό Αιβάρτζι, οπού έπανέφερον τούς έκεϊσε
υποτεταγμένους· αύτός δέ ό Κολοκοτρώνης διατάξας τούς
λοιπούς οπλαρχηγούς νά τόν άζολουθήσωσιν, άνεχώρησενιι;
τήν Κόρινθον, ζαί έκεΐθεν στρατολογήσας τούς Κορινθίους
ύπό τόν II. Νοταράν, άπήλθε καί έτοποθετήθη κατά τόν
Φενεόν.
Ό Ίμπραίμης ζαταλιπών είς Πάτρας 4000 ύπό τόν
Δελί-Αχμέτ πασάν, παρέλαβε τό λοιπόν σώμα συμποσού-
μενον μέχρι τών 13,000, ζαίένέβαλε μετά τοΰ Νενέκου
καί μέρους ύποτεταγμένων είς Καλάβρυτα, απειλών τήν
Μονήν Σπηλαίρυ- τότε ό Κολοκοτρώνης διέταξε τόν Ν.
Ιίετμεζάν μετά 600 καϊ 100 σωματοφύλακας του ύπό τόν
υπασπιστήν του X. Χρυσανθόπουλον ζαί είσέδυσαν είς τήν
Μονήν ταύτην πρός ένίσχυσίν της· είς τήν παρούσαν κρί­
σιμου περίστασιν τής Πελοπόννησου προσεκλήθησαν παρά
τοΰ Κολοκοτρώνη νά λάβωσι μέρος εις τόν κατά τοϋ έχθροϋ
αγώνα ζαί τά έν Ναυπλίω καί μάλιστα έν τω Φρουρίω τής
Κόρινθου άναπαυόμενα Ήπειροσουλιώτιζα καί Στερεοελλα­
δίτικα στρατεύματα, άριθμούμενα μέχρι 5,000,ύπολαβόντος
ότι ταϋτα ήθελον άποδώσει τήν χάριν τών Ιίελοποννησίων,
οίτινες κατέλιπον εκτεθειμένος τάς οικογένειας των είς τήν
οιάκρισιν τοΰ έχθροϋ ζαί μετέβησαν προς βοήθειαν τών 'Α­
θηνών. ’Αλλά καίτοι ύποσχεθέντα ού μόνον τότε δέν ήλθον,
®λλ ούτε καθ' δλον τό έτος τοΰτο έκινήθησαν άπό τάς
θέσεις των, ώς έμοαίνεται είς τάς κάτωθεν άπό 30 Ιουνίου
31
 4'66
καί 11 Ιουλίου, έηιστολάς των, διότι εϊχον έριδας μεταξύ
των- ό Ι[1ϊφαίμης προχωρών απέναντι τοΰ Σπηλαίου και
Οεωρήσας τήν όχυράν θέσιν καί τήν ικανήν φρουράν τήζ
Μονής ταύτης, δέν έτόλμησε νά τήν προσβάλη κατά μέ­
τωπον· άλλά νύκτωρ έπεμψε τό ήμισυ τοΰ στρατού του
πρός τό όπισθεν τοΰ Σπηλαίου μέρος, κατά τό Διακοπτόν,
tva δοκιμάση τάς θέσεις καί νά αϊχμαλωτίση τούς έκεΐσε
καταφυγόντας Έλληνας, εις δέ τήν επιστροφήν του έξελ-
θοΰσα ή φρουρά τοΰ Σπηλαίου καί ύπέρ τούς 100 μοναχούς
ώρμησαν κατά τοΰ έχθροΰ, τόν έτρεψαν εις φυγήν, φονεύ-
σαντες ύπέρ τούς 120. έφονεύθησαν δέ καί έπληγώθησαν έκ
τών Ελλήνων ύπέρ τούς 12, έν οις καί ό Καπετάνος Σαρ-
δελιάνος.
Πφόι; τη? Σίβαστηΐ' ά>'τικυ(Σς>>·ηζιχ>ι*· επιτροπήν.
Διαφόρου; αναφοράς μας διεύθυνα πρός τήν άντιχυβερνητικήν ε­
πιτροπήν, παριστάνω·; τήν μεγίστην ανάγκην τοΰ νά οίκονομηθώ
όσον τάχος μέρος τροφών καί πολεμοφοδίων διά νά δυνηθώ νά
κινήσω τούς Πελ. κατά τοΰ έχθροΰ, άλλ’ εϊσέτι άπάντησιν δέν
έλαδα, και φαίνεται ότι ώς ε’κ τών περιστάσεων ή κυβέρ. έμποδί-
αθη, μή ήζεύρουσα τί νά μέ άποκριθή· έγώ μ’ ολον τοΰτο έλαβα μέ­
τρα, ώστε νά χινγ,θώ, καί άπό ολα απρόβλεπτος, μ’ολον οτι άνευ
τροφών χαΐ πολεμοφοδίων είς τήν άθλίαν κατάστασιν είς τήν ο­
ποίαν εύρίσκεται τήν σήμερον ή Πελοπόννησος, ολίγον ελπίζω
κατορθώσωμεν, καί διά τοΰτο δέν λείπω διά τής παροόσης μου *α
υπενθυμίσω είς τήν κυβέρνησιν τήν ανάγκην ταύτην, επικαλούμε­
νος τήν συνδρομήν τη;’ χρεωστώ νά σάς ειδοποιήσω προσέτι, ότι
τόν παρελθόντα ’Ιούλιον, θεωρών τάς κρίσιμους περιστάσεις τής
πατρίδος καί τάς άνάγκας της έγραψα πρός τόν σημαντικότατο*
και έγνωσμένον φιλέλληνα, Αμερικανόν Έβερέτον γράμμα, μέ τ0
οποίον προε'τρεπον αυτόν καί τους φιλελευθέρους λαούς τής Α­
μερικής, νά συνδράμουν τους υπέρ ελευθερίας άγωνιζομένους αδελ­
φούς των χριστιανούς Έλληνας’ τοΰτο έδωσεν αφορμήν είς τούς φιλ­
έλληνα; τή; Αμερικής ν’αρχίσουν νά συνεισφέρουν είς τήν βοή-
θειάν μα:, καθόσον οί νόμοι τών εθνών συννωοουν' τοΰτο μά;
 467
«οδειχνυει ή στάλσις τών τροφίμων ζαί άλλων, χαί ή πρδς εμέ ά-
"κόκρεσις τοϋ Κ. Έβερέτου, ίσον τής όποιας σας εμπερικλείω· ό
σκοπός τών άξιοσεβάστων φιλελλήνων τής ’Αμερικής τοΰ νά βοη­
θήσουν τήν ‘Ελλάδα, ή μεγάλη ανάγκη τοΰ νά συγχροτηθή στρα­
τόπεδον, τοΰ νά άσφαλίση τους "Ελληνας άπά τήν σφαγήν χαί τήν
αιχμαλωσίαν, ή ανάγκη τοΰ νά οίχονομηθή πρός τό παρόν ή φρου­
ρά τοΰ Ναυπλίου πρός αποφυγήν χάθε ενδεχόμενης αταξίας, ή χα-
τάχρησις τήν οποίαν έπρόβλεπον, δτι έμελλε άφεύκτως ν άχολου-
δήση είς τήν διανομήν του μέρους έχείνου τών τροφών, οπού είς
ταύτην τήν πόλιν άπεβιβάσθησαν έχ τοΰ Αμεριχανιχοΰ πλοίου, ώς
συνεισφορά! τών φιλελλήνων τής νέας ’ϊ'όρχης, είς βοήθειαν πτω­
χών χαί άδυνάτων, μέ παρεχίνησαν νά εμποδίσω τήν διανομήν τών
τροφίμων καί νά μεταχειρισθώ αυτό το μέρος προς συστασιν του
στρατοπέδου καί έςοιχονόμησιν τή; φρουράς τοΰ Ναυπλίου, ειδο­
ποιών έπισήμως χαί είς τό χοινόν τήν πράξίν μου ταύτην καί υπο­
σχόμενος ώς ή ιδία είδοπβίησις διαλαμβάνει, ίσον τής όποιας λαμ­
βάνω τήν τιμήν καί νά σας περιχλείσω’ επειδή τά πρός τήν πατρίδα
Χρέη μου μέ υπαγόρευσαν τοιαύτην πράξιν, αυτά τά ίδια γρέη
Με υπαγορεύουν νά τό κοινοποιήσω πρός τήν Κυβέρνησιν έπισήμως,
Μή άμφιβάλλων δτι ώς φρόνιμόν και άναλογον τών περιστάσεων
θέλει τήν εγκρίνει' χαί μένω ευσεβάστως.
18 Μαίου. 4 827. έ« Ναυπλίου.
ό Γενικός Άρχηγός τών Πελοποννησιαχών στρατευμάτων.
Θ. Κολοκοτρώνης.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
II ΑΝΤΙΚΎΒΕΡΝΗΤΙΚΗ Ε111ΤΡΟΙ11Ι.

II(ΐό<: τό>· Γενικήν· Άρχηγότ τώκ II ε.Ιοηοννησιαχ,ωγ

(Γίρατενιιάτω? Κ. Θ· ΛΓο^οκοτρώζηκ.
‘II Κυβέρνησις πάντοτε έχουσα πρό οφθαλμών τήν ανάγκην
Οζ,στάσεως Πελοποννησιακοΰ στρατοπέδου, καί ένασχολουμένη νά
πόρον νά σάς εΰκολύνη εις τοΰτο, δεν έπαυσε νά ενεργή περί
Τ°υτου παν δυνατό», χαί προ/δές διά τής ύπ άριθ. 891 σάς ανήγ­
γειλε τήν περί ταΰτα διάθεσιν καί ένασχο'λησίν της, καί σάς εσώ­
κλειε διαταγήν πρός τόν έπί τοΰ φορτίου τοΰ Αμερικανικού πλοίου
νά σάς δώση 600 βαρέλια άλευρον, καί έτε'ραν πρός τόν 1. Σπη-
 468
λιοτόπουλον νά σάς οώστ; ΙΟ, 00Ο δεκάρια φυσέκια- άλλ'ένώ
έκπέμψει τήν είρημένην, τό Άμεριχαειχόν πλοΐον έ’<ρθασβν ένταϋθα,
διά τοΰτο έφρόντισε νά σα; οίκονομήση άλλα; τροοάί, διό σάς
εγκλείει διαταγήν πρός τούς έπιστάτας τή; συνάξεως τών εθνικών
προσόδων τοΰ Άργους νά λάβετε έπί τό παρόν παρ’ αυτών 1,7 00
κοίλα γέννημα, καί επομένως θέλει φροντίσει νά σάς πέμύηκαί άλλα.
‘Η Κυβέρνησις γνωρίζει πόσον είναι άναγκαϊον νά έκστρατευ-
σητε μίαν ώραν άργήτερα πρός τά μεσαίτερα τή; ΙΙελοποννήσου»
διά νά έμψυγώσητε χαί παροτρύνητε τόν λαόν διά νά τρέξουν χατα
τοΰ έχθροϋ, χαί νά λάβετε όλα τά άπαιτούμενα με'τοα νά συγκ?0'
τήσετε στρατόπεδον, νά παοεμποδίσητε τού; ολέθριους σχοπουί
καί τάς άφανίστικάς εφορμήσεις τοϋ Άραβος.
Ελπίζει πολύ είς τήν πολεμικήν εμπειρίαν χαί ικανότητά σου,
και αφιερώνει τό παν εις τήν φρόν’ησιν καί επιμέλειαν σου νά υετα-
γμιρισθήτε οίποιουςδήποτε τρόπους οιά τήν σωτηρίαν τή; πατρίδος·
Τήν 4 9 Μαίου 1827. ένΐΐόρω
‘II άντικυβερνητιχή επιτροπή. ό Γεν. Γραμματέας.
Γ. Γλαράκης.
/7γΰς τ'/ν Σεβαστήν '.Ίνπχι.·βερνητ>χήν επιτροπήν.
Χθές διά τών ύπ" άριθ. 3 I 2 άνέφερον πρός τήν Κυβέρνησιν
ή ώρα έχάλει περικλείων καί διάφορα έγγραφα οιά νά πληροφορη®?
έξ αυτών ή Κυβέρνησις τά αίτια, άτι να μέ ήνάγχασαν νά Οελήσω
διά νά εμποδίσω τόν ’Αμερικανόν Κ. Χάου, άπό τό νά διάνειμε
τό άλευρον, οπού τό Αμερικανικόν πλοΓον έοερεν έντουθα- διά τ^·
παρούσης μου δέ προσθέτω, δτιγθές τό δειλινόν μοΰ έπαρουσία®67
ό ειρημένο; Κ. Χάου τάς πρός αυτόν περί αύτοϋ τοΰ αλεύρου ό"15'
γίας τής φιλελ/.ηνικής εταιρείας τής νέας ’Γόρκης" όμοίοις κα< Η
γραφον τοΰ Διοικητοΰ τών αυτών δυνάμεων τών 'Ηνωμένων έεσ?
χιών εις τό Αίγαιον Πέλαγος διά του όποιου έπιβεβαιόν» τβί
οδηγίας αΰιάε, χαί έπιμέ»ουσιν είς τό νά μείνωσιν εις τήν θέλη®17
του Κ. Χάου. ήναγκάσθην λοιπόν τό χατ’ εμένα παραχωρήσω σε?®*
αύιόν την διανομήν τοΰ αλεύρου, καί ούτως υ,έ έλειύε καί αυτ1^
ή ελπίς τής οικονομία; τοϋ στρατοπέδου’ πρό; δέ τό έσπέρ«ϊ έλαβ*
τήν ύπ’ άριθ. διαταγήν τής Κυβερνήσεως καί έταρουσίασα τήν πρ«4
αύιόν προσβλητικήν της διά νά μοί δοθώσι 600 βαρέλια άλευρο
 469
άλλ’ ουιε έδέχΟη, ομοίως καί ό έπιστάτης ιών πολεμοφοδίων δέν
έδέχθη διά νά οίκονομήση τά φουσέκια, προβάλλων δυσκολίας καί
~ά παρόμοια, διό καθυποβαλλων ολα αύτά ύπ’ αψιν τή; Σ. κυβερνή-
■''εως, παρακαλώ νά ήθελε λάβη πραγματικά μέτρα νά μέ προμη-
θεύση τροφάς άπό έκείνας, όποΰ εύρίσχονται αύτοΰ, ομοίως καί
πολεμοφόδια, διότι διαφορετικά δέν είναι δυνατόν νά κατορθώσωμεν
τίποτε· ό Ιμπραίμης ώ; πληροφορούμεθα έκτάνθη έως είς τήν Βο-
στίτζαν, καί έπαπειλουνται δλα έζεινα τά μέρη παρ’αύτοΰ, μάλιστα
τά τών Πατρώα καί Κάπελης άρχισαν τρόπον τινά νά ένεργοΰν
μυστικάς διαπραγματεύσεις μέ τόν εχθρόν, κινούμενα άπό τάς
άπατηλάς υποσχέσεις του’ έγώ έγραψα πρός αύτούς ενθαρρυντικά
καί έπαπειλητικά γράμματα, άλλ’ ό λαός μήβλεποον κανένα ϊδικόν
μας κίνημα εύρίσκ-ται είς μεγάλην απελπισίαν’ π>τε οεν εΰρεθη
εις τήν οποίαν εύρίσκεται σήμερον δεινήν περίστασιν ή Πελοπόννησος,
χρειάζονται μέτρα πραγματικά διά νά ένθουσιασθή ό λαός, καί τά
μέτρα αύτά χωρίς τροφών καί πολεμοφοδίων είναι αδύνατον νά
παρθώσιν. Τό Ναύπλιον τό όποιον έμεινε τό μόνον άσυλον εις τήν
‘Ελλάδα, καί αύτό τρέχει άχρεΐα, καί έκ τής έλλείψεως τών διά
τήν φρουράν αναγκαίων, έπαπειλουνται εμφύλια κακά είς αύτό"
ή παρρησία τή; Κυβερνήσεως έδύνατο νά προλάβη αυτά' οχι όέ
ΟΛιγώιερον καί ό ερχομός τοΰ Αρχιστράτηγου, οια τούτο είμαι
γνώμης νά τόν προσκαλέση ή Κυβέρνησες, νά ε’λθη οσον τάχιστα
ένταΰθα, διότι ώς ειπον ή κατάστασις τοΰ φρουρίου τούτου άν δέν
διορθωθή εγκαίρως δέν θέλει φέρει καλά αποτελέσματα. ‘Ο Νι­
κήτας και Γενναίος ήλθον είς Επίδαυρον καί απόψε έως αυριον
ΐεεριμένονται καί αυτοί έδώ, τροφάς καί πολεμοφόδια, τροφός καί
πολεμοφόδια χρειάζονται, έπειδή χωρίς τούτων δεν κατορθοΰμεν
■τίποτε’ περιμένω οσον τάχ ίσια άπάντησιν πραγματικήν τής Κυ·
βερνήσεώς· έ'χων τελείωμέ-ην τήν παρούσαν μου έλαβα καί τήν
ύπ’ άριθ. 950 διαταγήν τής Κυβερνήσεως, έν ή εύοον καί τήν πρός
τούς έπιστάτάς τών προσόδων του Αργους διά νά δώσουν 1700
κοιλά γέννημα· Θέλει τήν στείλω πρός αύτούς νά ίδώ τί θά μοΰ
®ποκριθοΰν, άλλά προσμένω άρκετάς τροφάς καί πολεμοφόδια- έγώ
έλαβα τά αναγκαία μέιρα διά νά κινηθώ καί νά συστήσω στρα­
τόπεδο·?, πλήν χρειάζεται νά μέ συντρέξη ή Κυβέρνησες με τα
 47α
αναγκαία πρδς συστασιν και διατήρησιν αύτοΰ’ μένω εΰσε^ά5τωζ’'
20 Μαίου 18-27 έκ Ναυπλίου.
δ Γεν. Άρχ. τών ΙΙελοπον. στρατέυμάτων.
Πρός τούς Γενναιότατους στρατηγούς. Β. ΤίετμεςαΓ, Α.
Με.Ίετόετου2ον καί Θάνον ~^ρυσανθακό^ου2ον.
Την άπδ 26 Μαΐου έκ Μεγάλου Σπηλαίου επιστολήν σας ελαβον,
καί ΐδον τά έν αυτή, χαίρω διά τήν οποίαν κατεβάλετε προσπά­
θειαν διά τήν ταχεΐαν συγκρότησιν τοϋ στρατοπέδου’ προχθές έ-
ξήλθον κάγώ τοΰ Ναυπλίου και διευθύνομαι είς τά ενδότερα τήζ
Πελοπόννησου. ‘Η γενναιότης Σας δέν αμφιβάλλω, δτι οδηγούμενοι
άπδ τά χρέη τοϋ πατριωτισμού σας θέλει βάλλετε τήν δυνατήν προ*
σπάθειάν σας διά νά συστήσατε οσον τάχος στρατόπεδον είς τα
Νεζερα, άπαντώντες φρονίμως καί κάθε αντενέργειαν, δέν αμφι­
βάλλω περιπλέον, ότι διά τής φοονήσεώς Σας θέλει ππιδευθοΰν άνα-
λόγως τοΰ στυγερού κινήματος των ό Νενέκος και λοιποί δμόφρονες
του όλοι' άλλ έν τοσουτω έκρινα άναγκαΐον νά σας εΐπω, άμα συ­
στήσετε στρατόπεδον, ή νά είπω κάλλιον, άμα συναχθήτε, νά πάρετε
δσου; περισσοτέρους στρατιώτας δυνηθήτε καί νά ύπάγητε νά πιά-
σητε τδν Νενέκον, άν δέ σας άντισταθή, ή έχη συντρόφους πραγμα*
τικους καί τους λοιπούς κατοίκους τών ’Αρβανιτοχωρίων, νά τούς
βάλητε αυτόν καί όλους (αν έχουν είδησιν) είς τδ ντουφέκι άνδρα?
καί γυναίκας των, νά λαφυραγωγήσετε όλον τδ πράγμα των, μέ έν®
λογον νά φερθήτε ώς πρδς Τούρκους, διά νά παιδεύσητε αύτουζ?
νά κάμετε διά τούτου καί κάθε άλλον, ό οποίος άν έχη τι ει4
τδν νουν του νά τδ άποδιώζη’ ή φρόνησις άδηγουμένη διά τής δρ®"
στηριό τη ιός Σας, άς κάμη είς αύτούς δ,τι στοχασθή άνάλογο*-
έγώ προσμένω ν ακούσω, ότι έπαιδευσατε αυτούς πρεπόντως, Ί’1
ότι έσυσιήσκτε στρατόπεδον’ αύ'ριον μεθαύριον άναχωροΰμεν κ®1
ήμεΐς μετά τοΰ Νικήτα, Γενναίου, Τζόκρη καί λοιπών δ>.ά τά εν­
δότερα, κα! έκεΐ προσμένω νά λαμβάνω συχνά γράμματά σας' 01
φροντισια! άνεχώρησαν άπδ προχθές’ τδν άρχηγόν τού στρατοπέδου
σας θέλει διορίσω, άμα ανέβω επάνω’ ό Λαρπυλας καί Σαγ1®»
εϋρίσκονται είς τδ μέρος τοϋ μέγα σπηλαίου’ αυτοί ώς πληροφο­
ρούμαι δέν ήθέλησαν νά συνεννοηθούν μέ τδν ΙΝενέκον, γράψετέτους,
παρακινήσατε τους νά κινηθοΰν εϊς τά άρματα, καί ενωθούν μέ τήν
 711
Γενναιότητά σας, χαί νά μ εταχειρι σθο'ν τήν Java την έπ^ροήν τ.υ;
(ίς τά ’Αρβανιτοχώρια, διά νά τά άποσπάσουν άπό τά δουλικά φρο­
νήματα τοΰ Νενέκου και λοιπών, και νά τά κινήσουν εις τον πόλεμον
σήμερον έφθασε καί ή βουλή, καί ακούεται κρότος κανονιών.
Τήν 29 Μαίου 1827. ’’Αργό;· ό Γεννίκός ’Αρχ. τών Πελ.
Σρατευμάτων. θ. Κ.
Πξ'ος τό>~ Σεβαστό? πηόεόρον τής ΒοΆής.

τήν ιδίαν προθυμίαν είμαι έτοιμος νά δείξω καί είς τόν Ίμπραί'μη
μέ περισσότερον ενθουσιασμόν, άλλά άν μέ έλειπαν καί τότε τά
μέσα τοΰ πολέμου, πλήν είς οποίον μέρος εύρίοκοντο από αυτα δεν
μέ έμποδίζοντο- τήν σήμερον όμως ή έ’λλειψις τών μέσων μέ άπο-
κατασταίνει ανίκανον πρός τό παρόν, οχι νά συστήσω στρατόπεδον,
άλλ’ ουδέ νά κάμω τό παραμικρόν στρατιωτικόν βήμα, διότι αντί
τής ώφελείας θά προξενήσω βλάβην καί ζημίαν, καθώς καθυπε'-
βαλα τοΰτο έν έκτάσει, καί μέ τήν ύπ’ άριθ. 492 αναφοράν μου.
οθεν σάς παρακαλώ νά γράψετε έντόνως πρός τήν άντικυβερνζτικήν
ε’πιτροπήν, νά μου προμηθεύση δσον τάχιστα τούλάχιστον πολε­
μοφόδια. ‘Η Πελοπόννησος τρέχει τόν έσχατον χί·<δυνον καί καμ-
μία πρόβλεψις άπό κανέν μέρος διά τόν λαόντης δέν γίνεται, δέν
ελπίζει παρά άπό τήν Κυβε'ρνησιν τοΰ έθνους· κα! δταν ως κοινή
μήτηο δέν έπιβλέπη μέ συμπάθειαν είς αυτήν, τήν κινεί εις α­
πελπισίαν- οι αντιπρόσωποι τοΰ έθνους είναι δίκαιον νά βάλουν
πρώτον άντικείμενον τών σκέψεων των, τήν σωτηρίαν τοΰ λαοΰ· καί
ή σωτηρία αυτή δέν έξαρταται, ειμή ατό τήν σύστασίν τοΰ στρα-
πέδου, τό δέ στρατόπεδον δέν συνίσταται, ί δ.ατηρεΐται, παρά
διά τών αναγκαίων, διά τοΰ co πάλιν παρακαλώ διά τήν αγάπην
τής Πατρίδος νά μήν παραβλεφθή περισσότερον ή κατάστασις τής
Πελοποννήσου άπό τήν Κυβε'ρνησιν τοΰ έθνους. μένω μέ σέβας.
29 Μαίου 1827. ό Γεν. Αρχ. τών Πελο. ς-ρ. Ο. Κ.
"Αγιοι χα,θηγούιιεί'οι καί .ΙοιποΙ πατέρες σας άσπάζομαι.
Τό απόγευμα έδόθη μία είδησις έδώ εις τό χωρίον μας, οτι
Εβγήκαν οί τοΰρκοι, λοιπόν δέν έπίστευα εις αυτό, δθεν οπού έκαοα-
λίκευσα είς τό άλογόν μου καί έπήγα και είδα μέ τά μάτια μου,
 472
και οπού ευρίσκονται μερικοί άπουκάτω τοΰ ΛΓεραδή και άπουκάτω
εις την 1 ουμενιτςα άλλα κάμπον καί πάλιν είναι είς τόν χαμ’εσ*
της Λαπατας, ζαί βλέ-ομεν συνάζονται ολοένα καί διά τοΰτο τα
ταμπούρια τοΰ μοναστηριού πρέπει νά τά δυναμώσετε ολα απόψε,
μη έλθουν έςαφνα και πάθομεν κανένα περισσότερον δπου δέν έλπι-
ζομεν, τόσον καί μένω. 'Ο αγαπητός Σας
Τή πέμπτη δείλι Κερπινη. ■ Πα. φραγγόπουλος·
ΙΙρός τι/r Σ. BovJr/r Της Έ.Ι,Ιάόος.
Κύριοι, αντιπρόσωποι τον 2αοΰ.
Καί λέγων καί γράφων τόν προκείμενον άφευκτον όλεθρόν μας
καί παρακαλών νά γίνη προμήθεια τών αναγκαίων τοΰ πολέμευ
ίσως δί αΰτοΰ τόν άποφύγωμεν, άπέκαμα, σωροί βέβαια θά έγειναν
αί άναροραί μου εις τήν Κυβερνησιν τοΰ έθνους, δλα καί οί λόγοι
καί τά γράμματά μου καί αί παρακλήσεις μου ώς σήμερον δέν
έκαμαν τό μικρόν αποτέλεσμα, δέν μοΰ έμεινε πλέον τύπος διά
να χρωματίσω μέ αυτόν τόν όλεθρόν μας ζωηρότερα' χάνεται Ο
λαός τόν όποιον παριστάνετε' Κύριοί' ό λαός τοΰ οποίου τήν
σωτηρίαν έπρεπε νά έχετε πρώτον ώς ούσιώδες άντικείμενον,
χάνεται άτίμως έπί τά ερείπια τής ελευθερίας του, όχι άπό αδυ­
ναμίαν του, ή άπό έλλιιψιν προθυμίας του' άλλ’ ότι ή Κυβέρνησις
τόν έςέλαβεν ώς πάρεργον τόν χαμόν του' είπα δέν μοΰ έμειναν
ούτε λόγοι ούτε γράμματα διά νά σάς τόν χρωματίσω ζωηρότερα'
άν είς τά λεγάμενα έμοΰ δέν δίδετε πίστιν άς τά επιβεβαιώσω®1
τά εσώκλειστα αντίγραφα καί πρωτότυπα αναφορών τοΰ στρατ·
Β. ΓΙετμεζά τοΰ Κ. Ν. Φρ αγγάκη καί τών φροντιστών τοΰ ε<ς
Νεζερά στρατοπέδου' έξ αυτών βλέπετε οτι ό Ίμπραίμης χατ
αύτάς κωεΐιαι διά τά ενδότερα τής Πελοπόννησου' δτι κινείτο·1
όλιγάριθμος μέν παρ’άλλοτε, αλλά μέ νέον ιππικόν, μέ έφωδι®'
σμένον στράτευμα, δτι ό Κιουναχής τρέχει ίσως νά ε'μβη είς τή7
Πελοπόννησον καί συντέλεση μέ τόν Ίμπραίμη είς τήν ταχ6·*ν
έξοντωσιν αυτής καί μετ’ αυτής όλης τής 'Ελλάδος' δτι οί όπλαρ-
χηγοίτής στερεας'Ελλάδος μεταβαίνουν ζαί αυτοί είς τήν Πελοπόν­
νησον μέ μοναχόν τό τουφέκι τους, καί εκείνοι τής Πελοπόννησου
δέν είναι είς τοιαύτην κατάστασιν ν’άντιπαρατζχθοΰν μέσους
Τούρκους, βέβαια μέ τί ν’ άντιπαρατσχθώσι; δέν έή-εινε πρόβλεψις
 473
ύστερα άπό τόσον καιρόν, ούτε διά φουσέκια χάν, ώς νά έγρειά-
sovto μιλιούνια γρόσιά, ή ώς νά μή εύρίσκοντο απ’ αυτά εις τά
Φρούρια, εις τάς άποθή'.ας, καί άν οί φρούραρχοι δέν τά έδιδον-
άπαγε! ωσάν νά μήν ήχον τρόπος νά ήγοράζονιο, και ιδού πώς
ίξέλαβε πάρεργα ή Κυβέρνησες του έθνους τόν χαμόν μας’ άφοΰ
δέν έγεινε και δ.ά τροφάς, καί άπό τό Sv, μέρος ή άντικυβερνητική
επιτροπή μέ διαταγάς της ύπ’άρίθ. 891 καί ύπ άριθ. 950 μέ
διαταχτεί νά μεταχειρισθώ δλην τήν ικανότητά μου χαί άφιερόνει
ιό πάν εϊς τήν φρόνησιν μου, εί; τόν πατριωτισμόν, λέξεις πομπώ­
δεις, άπό τό άλλο διατάττει τάς επί τής εΐσπράςεως τών εθνικών
προσόδων επίτροπός νά μήν άκούωσι κανενός άλλου διαταγήν, κα­
θώς άπό τό έγκλειόμενον έγγραφον τής έπί τών προσόδων τών
Καλαβρύτων καί Πατρών επιτροπή; πληοοφορεϊσθε- έγω δέν ήςεύρω
άν άχούσθη ποτέ, δτίήφρό»ησις καί ό πατριωτισμός μόναι ξηραί
λέξεις, νά έγωσι τόσην ίσγύν διά νά συστήσωσιν ή διατηρήσωσι
στρατόπεδα, άν έζοΰσαν οί άνθρωποι μέ πέτρας δέν έχρειάζοντο
τροφαΙ, σύν Άθηνρί καί χεϊρα κίνεΓ κάμε τόν σταυρόν σου, καί πάρε
*α! πέτρας, ή πλέον δδηγήσκτέ με υμείς ποια άλλα μέτρα νά πά-
ρω. Κύριοι αντιπρόσωποι τοΰ λαού ! διά τόν Θεόν, διά τήν αγάπην
ιής πατρίδος, λάβετε μέτρα σωστικά δι αυτήν καν τώρα έσχάτως,
όεν χρειάζεται κατά τοΰτο, παρά η θελησίς σας’ προβλέψατε μας
φουσέκια, φουσέκια καί τροφός, καί παρακινήσατε τότε καί τόν αυτού
παοαλύοντα λαόν, νά κινηθή καί αυτός, διά νά ένωΟή μέ ήμας- άν
μας συντρέζωσιν ολοι καί πολιτικοί καί πολεμικοί, κοινός εΐ-αι ό
αγών, i μέν άς μα; συνακολουθήση διά νά συντελή διά λόγου, ό
°έ δι έργου- έκδόσατε αντίγραφα τής παρούσης μου διά νά πληοο-
φορηθοϋν ολοι τόν κίνδυνον όποΰ τρέχομεν, καί τά αίτια τής ακι­
νησίας τής Πελοπόννησου, και διά νά συντρέξωσι καθείς δπως
οθναται, ώστε καί άν χαθώμεν, τόόποινν είναι αδύνατον, νάγα-
θώμεν ώ; Ελληνε; έντίμως- μήν αμελείτε πάν ο,τι γνωρίζετε συντε-
^στικόν, διότι θά δόσετί λόγον εις τόν Θεόν, καί είς αδέκαστου
ι’τορίαν, γράφω μέ πόνον τή; ψυχής μου, επειδή βλέπω, ότι
Χάνονται μαζί μέ τήν πατρίδα καί οι έδικοί μου κόποι, παραλογίζω»
χσιί αιτούμενο; τήν συγγνώμην σας,μένω μέ βαθότατον σέβας,
^χόμενος νά ίδώ, οτι έλήφθησαν έσχάτως τά άναγκαΐα μέτρα-
 474
άλλως Se πρεπει ν« έκλάβω, οτι γίνεται Επίτηδες αμέλεια
ψεσθεί οψεσθε? όψεσθε! διότι οί αδελφοί μας ρουμελιώται με*® τ^ν
παοάδοσιν τών’Αθηνών, έμειναν ώς έμελλεν, εκτεθειμένοι είς τήν
οιάκρισιν του Κιουταχή, δέν ήτον, στοχάζομαι, ολίγον ωφέλιμον νά
έαβη μία μοίρα πολεμικών πλοίων εις τόν Κορινθιακόν κόλπον,
τοΰτο καί τούς λαού; εκείνους εμψυχώνει καί κάθε ενδεχομένων
έπεμβασιν τοΰ Κιουιαχή εις τήν Πελοπόννησον εμποδίζει, καί ήτ°ν
καλόν ή Κυβερνησις νά παρεκίνει τόν Α'. στόλαρχον διά νά βάλή
αυτήν είς έκτέλεσιν.
3. Ιουνίου 1827. ό Γεν. Αρχ. τών Πελ. στρατευμάτων·
Θ. Κολοκοτρώνης.
ΤΤρός τούς Γενναίους ύπ.ίαργηγούς και τους Κυρίους ζΐηηοχί'
ρο'-τας Λεονταρίου, Αρκαδίας καί των Λιιπων επαρχιών
της Μεσσηνίας.
I έν στρα·ηγόν Νικήταν ϊταματελόπουλον διώρισα πληρεξούσιον
αντιπρόσωπόν μου διά νά συστήση στρατόπεδον, όπου τά κινήμβτο!
τόϊν έχθρών τόν υπαγορευσωσι, καί νά οι’κονομή τήν τροφήν αυτού
άπό τάς έθνικάς προσόδους τών έπαοχιών σας, διορίζεσθε δθε*
δλοι ε’ν γένει νά τόν γνωρίσετε ώς τοιοΰτον, καί νά προσφέρετε σέ­
βας, εϋπείθειαν καί προθυμίαν εις τάς διαταγής του, άφορώσσ·
τό πρός τήν ©ίλην πατρίδα χρέος Σας· φίλοι Συμπολΐται! δ έφε*
τεινός κίνδυνος είναι δεινότερος παρά κάθε άλλον, άλλ’ δταν θελ Χ"
σωμεν, τόν άπαντώμεν εΰκολώτερα, άφ’ δτιάπαντήσαμεν ολους τουί
έως τώρα- δέν χρειάζεται παρά μία άπόφασις- τρέξατε πατριώ'
ται, συμβοηθήσατε τόν είρημένον στρατηγόν, διά νά συστήση όιθ'
ααγος στρατόπεδον δπου ή χρεία τό καλέσει, διά νά άποχροί>7Τιτε
τάς έχθρικάς όρμάς, καί μήν αμφιβάλλετε, ίτι θέλουν παυσει έφέ·"
τως βέβαια οί κόποι μας, διότι ή φιλανθρωπία τής Ευρώπη;
θέλει μας αφήσει ν’ άπολεσθώμεν υστεοον άπό τόσας θυσίας’
νεί« άς μήν έπιφέρη δυσκολίας ή εμπόδια, διότι έχει τή» ά0ει«Ϋ
να μεταχειρΙ(ι5ή πρός τόν τοιοΰτον κάθε αΰστχρότερον τρόπο»
αγκαλά είς τήν περίστασιν δπου τρέχει ή πατρις μας δέν πιστεύω
νά εύρεθή κανείς τοιοΰτος.
θ I εν. Αρχ. τών Πελ. στράτευμά .ων·
5. Ιουνίου 1827. Αργος. Θ. Κο)οκο·ρώτης.
 475

/Zfoc zbr Γί) ταιύτητο)· στξίατηγυΐ' Λ ιχήταν Σταμα-

τε.ΙύπονΛι»·.
Διορίζεσαι άμα λάβης την παρούσαν μου νά παραλαβής τού;
Οπό την οδηγίαν σου ενταύθα στρατιώτας, καί στρατολογήσας
μ δλην τήν δυνατήν ταχύτητα δσους οπλοφόρους σέ ακολουθήσουν
άπδ τήν ’Επαρχίαν Μιστρας νά άπέλθης πρδς τά μέρη τής επαρ­
χίας τής Μεσσηνίας, δπου στρατολογήσας καί αΰτοΰ τούς οπλο­
φόρους θέλεις προσπαθήσει νά συσιήσης στρατόπεδον, τδ όποιον ν’
άποκρούη τά έγθρικά κινήματα καί νά προφυλάττη τδν λαόν
από τάς λεηλασίας καί έπιδρομάς' έν τοσούτω δέ σέ διορίζω πλη-
ρεςουσιον αντιπρόσωπόν μου διά τήν στρατολογίαν τών ειρημε'νων
Επαρχιών, καί δίδωμί σοι τήν άδειαν νά έξοικονομής τήν τροφήν
τοΰ συστηθησομένου στρατοπέδου άπδ τάς εθνικός προσόδους αυ­
τών, φυλάττων μετά τών δημογερόντων έκαστη; καθαρόν καί
ακριβή λογαριασμόν, δστις θέλει παραδοθή δπου ανήκει, άν είς
Χανένα μέροςάπαντήσης δυσκολία; ή εμπόδια είς τήν στρατολο­
γίαν, θέλεις μεταχειρίζεσαι τόν πλέον αύστηρότερον τρόπον τής
βίας, καί επί τούτω σοί εγκλείω διαταγήν μου προς τούς Καπ.
Χαί Δημογέροντας αυτών τών επαρχιών διά νά σέ γνωρίσωσιν ώς
τοιοϋτον αντιπρόσωπόν μου, και εύχομαι ν άποδειχθής άςιος τής
όποιας χαίρεις αγαθής ΰπολήψεως καί νά ώφ-λήστ,ς τήν πατρίδα'
θέλεις δέ μ οϋ γράφεις συχνά καί κάθε συμβάν περίεργον πρδς οδη­
γίαν μου.
5. ’Ιουνίου 1827. "Αργος.
Ό Γενικός ’.Αρχηγός τών Πελοποννησιακών στρατευμάτων.
Θ. Κολοκοτρώνης.
’ sib ε.ίφε Κοίοχοτρώνη !
Χθές ειδον τδν Α. Νικολόπουλον, ήκουσα παρ’αΰτοΰ μ εΰχα-
Ρίστησιν τής ψυχής μου μεγάλην τάς πατριωτικός γνώμας καί απο­
βάσεις σου- ό Θεός είς αύτάς νά σέ έπιστηρίζη διά νά γλυτώσης
■'ην δυστυχισμένων πατρίδα, ή οποία πνε'ει τά λοίσθια. Γνωρίζω
^οσον δύσκολος είναι ή περίστασις, αλλά διά τοΰτο στοχάζομαι
°11 πρέπει νά γενής ανώτερος πόσης περιστάσεως καί δυσκολίας
όια νά γνωρισθσϋν παρά πάντων καί έσωτερικώς καί έςωτερικώς
οτι είσαι ό ένθερμος τής πατρίδος υπερασπιστής, κα! ότι άπδ εσε
476
περιμένει ·ίζ τήν έσχάτην ταύτην περιστασιν την άνόρθωσιν τη;

ιδιχοί sou φίλο· ολοι ζαί αύτοί πανταχόθεν θέλει συνδράμουν. Στοχα-
σου, οτι άν ζαί κατά δυστυχίαν τίποτε δέν δυνηθής νά χατο ρβώο/ίϊ»
τουλάχιστον έκαμες τά χρέη σου, ελευθέρωσες άπδ χάθε έλεγχο*
τήν συνείδησήν σου’ άχουσον τοΰτο χαί εντός ολίγων ημερών
πληροφορείσαι τήν αλήθειαν τών λεγομένων, χαί την ευχαρίστησε*
οπού ό ίδιος θέλει δοκιμάσεις............................................................
υποθέτεις άντενεργείας είς τάς πατριωτιζάς εργασίας σου δέν το
πιστεύω, άλλ’άς ή·αι, μ δλας τάς άντενεργείας χαί τήν παντελή
στέρησιν τών αναγκαίων, πρέπει νά ζινηθής χαί ν’άσφαλίσης τή*
πατρίδα άπό τόν επικείμενον κίνδυνον, χαί τότε ή τιμή χαί ή οόςτ
είναι άσυγκρίτως μεγαλειτέρα· κανείς μεγάλος άνθρωπος μέ τας
ευκολίας δέν έκατόρθωσε ποπέ τίποτε, άλλά μέ τάς μεγάλος ου-
σχόλια; καί τότε ώνομάσθη μεγάλος κα! άξιος’ Σέ ερωτώ ώς π«*
τριωτης χαί φίλος, ή άπόκρισίςσου θά ήναι καί αυτήν την ζωη'ν σου
νά θυσιασης διά τήν ελευθερίαν τή; πατρίδος μας. .
είς έάα λόγον ένθυμήσου τδν πρώτον χρόνον τής έπανασιάσεωί
μας. Τήν μεγάλην λαμπάδα τής ελευθερίας είς τήν Πελοπόννησο*
έσΰ τήν άναψες, τώρα κοντέψει νά σβόση’ είς τήν άξιότητα
πατριωτισμόν σου στέκετα» νά τήν ξανανάψης. ’Ακουσον τόν φίλο*
πρό πάντων ένέργησον, καί ό Θεός θέλει σέ οδηγήσει ζαί βοηθή®5'
χατά τήν επιθυμίαν σου.
Σάς άσπάζομαι αδελφικώς χαί μένω.
Εν Ναυπλίω τήν 9 Ιουνίου 1827. Ό Αδελφός Σσί
Α. Μεταζάς·
fTi'Itr το!·<: Λη/ιογέροκτας κα,Ι προκρίτους πί/ς έπαρχίαϊ

τα αναγκαία τοΰ πολέμου, τροφάς καί πολεμοφόδια, χαί διά τούτο

 4/7
βτρατιώτας σας όλου: ύπό τήν οδηγίαν τοΰ στρ. Β. Πετμεζά χαί
τήν τροφήν αυτών νά έξοίκονομήτε άπό τάς εθνικός προσόδους τής
επαρχίας σο'ς, άν ήναι, ή άπό τήν ιδιοκτησίαν σας χαί νά τάς μιτα-
Χομίζητε δπου άν συστηθή στρατόπεδον, κρατούντες καθαρόν λο­
γαριασμόν διά νά άποζημιωθήτε αυτάς" θέλετε εξοικονομεί όμοίως
Χαί τά αναγκαία Φουσέκια καί κάθε άλλο, διότι διαφορετικά, μέ
τόν ερχομόν μου, δστις θέλει γίνει άφευκτα μετά τρεις ημέρας,
θέλει βιασθήτε νά τό ακολουθήσετε μέ τήν βίαν, τό όποιον δέν επι­
θυμώ ποτέ, και όλαι «ί άλλαι έπαρ-χίαι τό ίδιον θέλει ακολουθήσουν.
Ιίατριώται! ένθυμηθήτε τάς προόδους μας εις τάς άρχάς τής έπα-
ναστάσεώς μας, δέν ήσαν άποτελέσματα, ε;μή τής ίερας όμονοίας
Χαι τής προθυμίας μας- όταν χαί τώρα τρέςωμε» με τα αυτα αι­
σθήματα, βεβαιωθήτε παρ’ έμοΰ, οτι σωζόμεθα άφευκτα- άς εύγάλη
χαθείς άπό τόν νοϋντου τήν αισχρόν προς τους εχθρούς υποταγήν,
επειδή -χωριστά όπου είναι αδύνατον νά ζήση τοΰρκος καί Έλλην
μαζί, δέν θέλει γλυττώσει καί άπό τό σπαθί τών Έλλη'νορ, καθώς
εντός ολίγου θέλει βεβαιωθήτε πραγματικώς άφ’ οσα θά δοκιμά­
σουν άπό τούς Έλληνας ό τουρκονενέκος καί λοιποί όμοιοι του,
άν έ-χη τοιουτους.
Τήν 10 Ιουνίου. Βόχα. ό Γεν. ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης,
Ex.iatt.-rξ>όΐατε Γεν.

Ση'υ.ερον δύω ώρας πριν οέγςη μέ επίτηδες πεζόν μου έςάλθησαν

τά εσώκλειστα, έκ τών οποίων πληροφορείσαι τά περί τοϋ έρ-χομοΰ
τυϋ έ-χθροΰ- κα! φαίνεται, ότι καί οί σκοποί του είναι διά τό Μέγα
Σπήλαιον- δθεν αμέσως ήδη ξεκινοΰμαί ένώ μέ όσους ύπό τήν οδη­
γίαν μου άχρις ώρας εύρίσκονται διά τό μέρος Λεροκαμπίου καί
πανταχόθεν διεύθυνα πεζούς μ.έ διαταγάς εις όλους τούς Καπετα-
νέους τών-χωρίων, όπου σήμερον εως τό γεϋμα νά παοευρεθώσιν
ολοι μέ τούς στρατιώτας είς Ξηρόκαμπον- έκλαμπρότατε ! άρκετάς
πληροφσρίας πολλαϊς φοραΐς σάς έδωσα διά τον επαρχιακόν τούτον
Χίνδυνον" έφθασε ό λαός εις τήν έσ-χάτην απελπισίαν, δέν ήμπορώ
~'έον μόνος μου είς τό νά συντρέξω καί τοΰ ν’ ακολουθήσω" τής
ε’κλαμπρόιητός σχς ή ΐνιαΰθα παρρησία θέλει δώσει τήνέμψυχωσιν
 478
τοΰ λαού όπου κλονίζεται' δθεν προφθάσετε τδ συντομώτερον με
Εσάς άρκετάς δυνάμεις δυνηθήτε’ αυτή ή ώρα είναι νά προφθα^θή
άπδ τδν κίνδυνον τήν επαρχίαν ταύτην’ πρόφθασον εκλαμπρότατε!
οσον τό συντομώτερον καί μή άργοπορής’ δέν είναι αμφιβολία, ότι
καί οί έν Τριπολιτζα εχθροί θέλει οπισθοδρομήσουν διά νά συνε­
νωθούν μέ τούς ήδη ένταΰθα ΐλευσομένους, δπου νά συγκεντρωθώσι
διά νά έκτελέσουν τόν σκοπόν του;" ή δδηγία αυτών είς τά οσα
ακολουθούν, δ τοοοκοφρονών Νενέκος υπάρχει μέ τους λοιπουί
αύτοΰ’ έγώ δέν ήξιύρω ά< ή περίστασις μέ τδ συγχωρέση νά έμ-
πορίσω νά εϋρω καιρόν διά νά σας ειδοποιήσω και αύθις' έκ του
παρόντος μου ό’μως λάβε τήν πρέπυυσαν πληροφορίαν ώς αρκετός
καί μέ ολον τδ σεβνς προσκυνώντας σας μένω.
Τή 10 ’Ιουνίου 1827. Πρόθυμος τών προσταγών της
Ζαοόχλας Γκιόνα ό Πατριώτης Βασίλειος Πετιμεζάς.
ΙΤρος τόκ Γενιαϊον Κ. Ιωάννην Θ. Κο.Ιυχοτρώνην
"Αμα λάβης τήν παρούσαν μου διατάττεσαι νά παραλαβής τοϋί
ύπό τήν οδηγίαν σου στρατιώτας, τους Βουνίσιους, Καμπίσιους καί
πέρα Μερίσιους Καρυτινούς χαί ν’ άπέλθης μ’ ολην τήν δυνατήν
ταχύτητα πρός τά μέρη Βαλτεσινίκου καί ’Αγριδοκάρνεσο, δπουδιε-
τάχθη νά σταθή καί ό στρατ. Δ. Πλαποΰτας, καί δπου φθάνοντες
ηνωμένοι θέλετε παρατηρεί τά κινήματα τών έχθρών, οϊτινες σκο­
πούν ώς μανθάνω νάδιαβοΰν άπδ Τριπολιτζάν εις Πάτρας, ώστε
άν δοκιμάσουν τούτο νά τους κτυπήσετε καί βλάύετε' ήςεύρετε
εκ πείρας, οτι δταν δέν έκστρατεύση αυτοπροσώπως ό ’ΙμπραίμΊϊ
πάντοτε νικούνται οί έχθροί* διά τοΰτο φιλοτιμήθητε, έκτελέσατε
οσον τάχιστα τήν παρούσαν διαταγήν μου’ θέλετε δέ συνεννοεΐσθ«{
και μετά τοΰ στρ. Β. Πετιμεςά, δστις εύρίσχεται εις Λυκούργε
ή Παγκράτη, καί θέλετε μέ ειδοποιεί συχνά τάς πράξεις σας’ πρό
πάντων δέ θέλετε λάβει μέτρα νά διορίσητε τάς αναγκαίας περί
την Γριπολιτζάν φύλακας διά νά μήν κινηθούν οί έχθροί κατά την
Καρύταινα.
11 Ιουνίου 1827. Βόχα. ό Γεν. ’Αρχηγός τής Πελοπονήσου.
θ. Κολοκοτρώνης.
Zfyoc τόν Γει ναΐον στρατηγόν. Π.Ια.τοΰταν-
Άμκ λάβης τήν παρούσαν μσυ, διατάττεσαι νά παραλαβής
 479
'οΰς ύπο τήν οδηγίαν σου στρατιώτας καί νά περάτρς εις Καρύ-
’’αιναν νά σταθής πρός τά μέρη Βαλτεσινίχου χαί Αγριδοκάρνεσα
ή Οπου καλλίτερον συμρέρει διά ’ά παρατηρήτε τά κινήματα τών
έχθρών, οίτινες ώς πληροφορούμεθα έχουν σχοπόν άπό 'Γριπολιτζάν
νά μεταβοϋν είς Πάτρας, καί νά διατάςης τούς Λιοδιορίσιους ς·ρατ.
νά έλθουν δσον τάχιστα, όπου καί ή Γενναιότης σας" διατάττω
ομοίως καί τόν υιόν μου Γενναιον νά έλθη καί εκείνος μέ τους
Βουνήσιους, Καμπίσιους καί πέρα Μερίσιους νά ένωθήτε, ώστε άν
tfpovti δοκιμάσουν οί έ/θροί νά διαβοΰν έχειθεν, συνενοούμενος μετά
του ς-ρ. Β. Μετιμεζά, οστις ευρίσχεται εϊς Λυκουριαν ή Παγκράτι,
'οί τους χτυπήσετε· ήςεύρετε έ< πείρας, οτι δταν δέν έκστραιεύση
0 Ίμπραίμης αυτοπροσώπως, πάντοτε νικοϋνται οί εχθροί, δια
Ίοΰτο προθυμήθητε νά βχλθή μ δλην τήν δυνατήν ταχύτητα είς
*έλεσιν ήδιαταγή μου αυτή, διά νά μή περάσουν ανεπηρέαστοι οι
έχθροί, πρό πάντων δέ θέλετε λάβει μέτρα νά διορίσετε τάς αναγ­
καίας περί τήν Τριπολιτζάν φύλακας διά νά μή κινηθούν οί εχ­
θροί κατά τήν Καρυταινα.
Τήν 11 Ιουνίου. 1827 Βόχα. ό Γενικός άρχηγός τή; Πελ.
θ. Κολοκοτρώνης.

TIgoc την επι τοΰ ΠοΙέμου Γμαιιματιίαν τής ιπιχρατειας.

11ρό δλίγου διά τής ύπ’άριθ. 1184 ειδοποίησα τά κινήματα
’ου Ίμπραίμη, ταύτην δέ τήν ώραν τής ήμέρας ήλθεν απεσταλμένος
Μτηδες Καπετάνιος έκ Καλυβιών Ζαρούχλας, οστις μάς άνήγγει-
'άν,οτι ό Ίμπραίμη; είσέβαλεν είς Καλάβρυτα καί πολεμεΐτό Μέγα
“’τήλαιον, και δτι τό πρό ημερών είς Τριπολιτζάν έλθόν σώμα του
^έστρεψε καί εκείνο εί; Καλάβρυτα καί ένώθη μετ αύτοΰ’ έγώ
προανέφερον, αναχωρώ δι’ έκεΐ μέ όσους Κορινθιους δυνηθώ νά
^’ραλάβω, (διότι μ’ δλον δτι έχουν προθυμίαν μεγάλην νά έκστρα-
τεΰσουν όλοι έν γένει" εμποδίζονται μ' δλα ταΰτα άπό τό διατρίχον
ΐερί τοΰ Φρουρίου τής Άκροκορίνθου........................... - · . .
Π Ιουνίου 1827. Βόγα. δ Γενναίο; Άρχηγός,
Θ. Κολοκοτρώνης.
Ι3ού ποιον έγγραφον έδίδετο εις τούς προσκυνοΰντας εϊς
ι°ύς Τούρκους,
480
’Επειδή καί τό χωριον ... - έπαρουσιάσθη είς τό υ’ψοζ Ρα<·
κα! έζήτησε νά προσκύνηση, διά τοΰτο τούς εδόΘ η τό παρόν μπου-
γιουρδί διά φύλαδιν τής ζωής των, τή; τιμής των καί πράγμ®τ<χ>
νά κάθωνται εις τά χωριά τους άφοροι, νά δουλεύουν τήν δουλειά’'
τους -χωρίς νά φοβώνται τίποτε καί όταν ήθελε σάς πειράξει τίναί
νά έ'χωμεν τήν είδησίν σας χωρίς άλλο.
16 Ιουνίου. 1827. Πάτρα.

Ζ7γός π’>· ατρατηγ. 4. Π.Ιαποΰτακ.

Ό Αρχιστράτηγος μέ διαταγήν του ύπ’ άριθ. 147 διατάττεζ
νά ένοπλισθώσιν ολοι οί άνδρες άπό 15 χρόνων εως 60' ή έκτέλε'
σις τής διαταγής του αυτής αποκαθίσταται τόσον άναπόφευκτοί
είς τήν παρούσαν κρίσιμον περίστασιν, καθόσον οί πανούργοι τρθ'
ποι τοΰ Ίμπραιμη ήμπόρεσαν νά σύρουν είς υποταγήν μερι*01"’
κατοίκους τών χωρίων τής Πάτρας είς τούς οποίους άν πρός 1ί)
παρόν υπόσχονται υπεράσπισή, είς τό τέλος όμως θέλει τούς άν'
ταμείψωσι μέ τήν σφαγήν καί τόν έξολοθρευμόν’ άλλ’ επειδή
κακόν τοΰτο είναι υποψία μή δοθή καί εΐ; τά γειτνιάζοντα χωρί*
καί τότε προχωρεί εις τήν ανταρσίαν, διά ταϋτο λαμβάνοντας τ’!7
παρούσαν μου νά εκκίνησης μ’ δλην τήν δυνατήν ταχύτητα ολουί
έν γένει τού; Λοιδορίσιους, κα! παραλαβών αυτούς νά περάσηςεΐς τ°
Λυβάρτζι, οπού δικτάτ-ω νά μεταβή καί ό Γενναίος καί ό στρ®Τ·
Τζανέτος Χρηστόπουλος καί οπού ενωμένοι νά κινήσετε καί δλο««
τούς Αυβαρτζινού;, καί νά προχωρήσετε μετ’ αυτών είς τήν έπ®?'
χίαν Καλαβρύτων, έως ν άνταμώσωμεν, ή έω» νά λάβετε δευτε'
ρας διαταγάς μου· ή ανάγκη είναι μεγάλη, διότι εύρισκόμ5*0’
ό Ιμπραΐμης μ’ δλον του τό σώμα είς Πάτρας καί χαρίζει χαΙ'
ρόν νά συγκεντρωθώμεν καί αύχόν νά βλάύωμεν, καί τού; άποσυ?"
θεντα; νά τραβίξωμεν άπό τήν υποταγήν, ή ανάγκη απαιτεί πΡ0’"
οέτι καί οί άνω είρημε'νοι δέν δυνηθώσι νά ευρεθώσι καθώς διστ®·1'
τονται τήν Κυριακήν είς Αυβέρτζι, ή γενναιότης σου όμω’
εΰρεθή άφευκτα, διότι ή παρουσία σου είναι άναγκαιοτάτη ώζ!*
πολλούς λόγους, κρίνω περιττόν νά σοΰ γράψω περισσότερον, βί'
6ιιος, οτι θέλει εκτελέσεις μέ τήν συνηθισμένων προθυμία* σου τη*
ειοημε'νην διαταγήν, κχι είμαι ανυπόμονος νά τό ίδώ τελειωμέ*^·
 481
Εγώ σήμερον προχωρώ διά τήν επαρχίαν Καλαβρύτων μέ τούς
Κορίνθίους.
15 ’Ιουνίου 1827 "Αγιος Γεώργιος
Ό Γενικές Αρχηγός τής Πελοπόννησου.
Ο. Κολοκοτρώνης.
/7ρδη την εΛι τών xo.lfiutur Γραμματείαν της Επικράτειας.
Κάριτ.
Καί τό λεοντάρι τό μεγαλιίτερον θηρίο* τή; γή;, κάκείνο είς
πέντε δραμιών φουσέκι δέν ήμπορεΐ ν’ άντισταθή, έτιμήθην παρά
τοΰ ’Αρχιστρατήγου είς τήν Γεν. ’Αρχηγίαν τών Πελ. στράτευα,
δχι διά νά φάγω ή δια νά σκοτώσω μόνος μου τόν εχθρόν, άλλά
διά νά οδηγήσω κατ’ αύτοΰ τά Πελοπ. στραϊεύματα· τά στρατεύ­
ματα αύτά συνίστκνται άπό ανθρώπους καί οχι άπό πέτρας, άλλά
τί λέγω; καί αί πέτραι αύταί υποτάσσονται είς τήν δΰναμιν τοΰ
μπαρουτιού- δυω τάρα περίπου μήνας δέν έπαυσα καΟημέραν ουδέ
’τιγμήν νά Επικαλούμαι τήν πρόνοιαν τής Κυβερνήσεως κατ’ εύ-
δεΐαν ζαί διά τοΰ ’Αρχιστρατήγου &ιά τά διά τήν Εκστρατείαν μου
άναπόφευκτα τροφάς καί πολεμοφόδια, άλλ’ όχι μόνον πρόβλεψ.ν
Χαμμίαν δέν [δον, άλλ’ ούτε άποκρίσεως κάν ήςιώθην διά παρηγο­
ριάν μου, κα! μέχρι μέν τίνος ίσως ή Κυβέρνησις έδικαιολογεΐτο,
ότι αυτά δέν εύρίσκονται, μ δλον οτι αν ήθελεν εύρ'.σζοντο ολα' άλ­
λα τόρα δτε βεβαιοΰμαι, οτι έφθασαν κα! τροφαί καί πολεμοφόδια
σταλμένα άπο τού; φιλανΘρώπους φιλέλληνα; τής Εύρώπης διά τί
δέν στέλλει; μή τάχα νόμιζε-, δτι τρώγονται αι πέτραι διάνα
ζήσουν συνερχόμενα τά στρατεύματα; μή τάχα γνωρίζει, δτι □
Γεν. ’Αρχ. ήαπορεΐ νά τά θρέψη μέ ύπε.ρφυσικη'ν τινα δύναμιν ;
έστω' τήν τροφήν τω* ήαπορεΐ όπωσοϋν νά πρόβλεψη άρπάζων τοϋ
^τωχοϋ πολίτου τά πρόβατα, τήν ζωοτροφίαν του, τό ψωμί του
«πό τά στόμα του, μπαρούτι δμως πόθεν νά τό άρπαση; ή μήπως
Εχει τήν έπιτηδειότητα νά μεταβάλλη τό χώμα είς μπαρούτι; αύτά
ε’ν«ι αδύνατα κοντά ει; τόν Κολοκοτρώνην Γ. Αρχ. άγνοούντα
χαί χημίαν καί κάθε άλλην επιστήμην, είς άλλον δέν είναι παρά-
ζενον vi ήναι εύκολα" ό Κολοκοτρώνη; έκ νεότηιό; του έγνώρισεν,
μέ μπαρούτι καί μολύβι γίνεται ό πόλεμος, καί μέ αύτά τά
μέσα νά ήςεύοη νά πολειϊή, δταν αύτά ή Κυβέρνησις δέν του τα
32
ταΐ δ Γ. Αχηγός; διά τί κάθεται; ή Κυβέρνησες, άλλοι έλεγον
(όσοι βατριασταί), τοΰ έπρόβλεψε πρδ τόσου χαιροΰ τά άναγχαϊα?
άλλοι (δσοι πατριώται) τοϋ τά προφθάνει κατόπιν, χαί κανείς δίν

έγεινε, δέν έλιπεν άγ’ έτέρου νά βιάζη νά κινηθούν τά στρατεύ­

ματα, υποσχόμενος είς αυτά άφθονα τά πάντα, χαί άφιερώσας τας
ελπίδας σου είς τδν Θεόν έκινήθη χαί δ ίδιος, τάχα κινηθείς τί άπαν­
τα καθ’ δδόν ; δέν άπαντα ε’μή λαούς προθύμους νά πολεμήσουν
χαί νά νικήσουν, άπαντα γράμματα άπό Πάτραν χαί Βοστίτζα*
μηνυοντα λυπηρός ειδήσεις, οτι δ λαός εκείνων τών μερών, υποτάσ­
σεται φεΰ! αίσχρώς είς τδν Τουρκικόν ζυγόν, μή βλέπων καμ*
μίαν δυναμιν έλληνιχήν. ΌΓ. Άρχ. τόν όποιον καί οί ύποτεταγμένοί
καί οί μή λαοί περιμένουν μέ μεγα'λην δίψαν τί νά κάμη περιστοι­
χισμένος άπδ τά τοιαυτα; νά παρδησιασθή πρό; αυτούς νά γνωρί­
σουν τήν άδυνσμίαν του ; ή νά τού; ειδοποίηση τήν άμεριμνίαν τής
Κυβερνήσεως δι’ εαυτούς, οτι πεπωρωμε'νοι άπδ τά πάθη οί κρα­
τούντες, κωφεύουσιν εις τάς φωνάς των, καί έ« τούτου άπόλλυντ«!>
φοβείται, δτι καί τά δύω θά οέρουν εις έσχάτην άπελπισίαν Χ»1
εκείνους, δσοι άνίμη ζωογονούνται μέ τήν ελπίδα, δτι ύπάρχ51
Κυβέρνησις καί έθνος* διέταζεν άλεπαλλήλως χαί έντόνως τους
δπλοφόρους όλων τών επαρχιών νά τρέζουν πρδς τοΰτο τό μέρ°ί
οπού τρέχει δ μέγας χί δυνος, διά νά έμψυχωθρ δ λαός, καί τ°ν
εχθρόν νά κατατροπώσωμεν· έχει ειδήσεις, δτι άπδ μερικάς έχιν1ΐ*
θήταν, καί δτι εντός τριών τεσσάρων ημερών άναβαίνουν άφευκτα
είς Ικανόν αριθμόν, στοχάζεται νά βάλη είς έκτέλεσιν τδ όποιο*
μέ τήν άνοοοράν του καθυπέβαλλε πρδς τήν έπί τών πολ. γραμί**'
τειαν σχεδιον διά νά προφθάσουν τά στρατεύματα, αλλά προ*
βλέπει, δτι χαί τοΰτο έπί τοϋ παοόντος ε’ναι άδύνατον νά ενερ-
γηθή* διότι δ λαός τών έδώθεν μεοών, ό αέν κολακεύεται άπό τας
 483
^ρός τόν έχθρόν υποταγήν, ο δέ έγεινε Τούρκος, χαΐ όταν μεταχει·
Ρ'σθ·/) χις βίαν, ποιος στρατιώτης ρίπτεται ούτως άνεροδιάστως
<1ί κίνδυνον; δίαν λέγω μεταχειρισθή τοΰτο προς αυτούς, τοϋ ξη­
μερώνουν ευθύς τούς εχθρούς, ώζ τό έκαμαν κατά τάς ΙΙάτρας
<ιί τούς Γ. 'Ροδόπουλον, Σακέτον καί αντιστράτηγον Φεϊζόπουλον,
*θιΟώς άπό τό εσώκλειστον γράμμα των βλέπετε- έκ τούτων όλων
>·«ί άφ* όσων ήμπορειτε νά συμπεραίνετε Θεωρείτε, ότι τό έθνος γί­
νεται αυτό καθ’ έαυτό προδότης τΫ5ς ελευθερίας του, διότι η Κυβέρ-
'Ίσίς του αμελεί παντάπασι Si’ αΰτΰ, ό Γεν. Άρχ· διά νά άθωώση
'όν εαυτόν του ενώπιον τοΰ εθ<ους, ενώπιον τής ΙΙελοποννήσου, έ»ώ-
^Ον όλου τοΰ χριστιανικού κόσμου διά νά μή κατηγορηθή άπό άνα-
^ότητα ή έλλειψ'ιν είς τό χρέος του, διά νά άποφύγη τόν έλεγχον
'ής συνειδήσεώς του, οτι έλειψεν άπό τί, τό όποϊον θεωρείται
’“ί προς αυτόν έσχατη προδοσία της πατρίδος, διά νά έχη νά δι-
'^ΐολογηθή είς τά συνερχόμενα στρατεύματα δτι οσον έξχρτάτο
*αρ’ αϋιοΰ τό ήκολούθησε καθ’ δλην τήν έκτασιν, έκρινε χρέος του
καΟυποβκλη ενώπιον τοΰ έθνους του τήν ειλικρινή ταύτην καί
φρίκην έξομολόγησίν του, επικαλούμενος καί ήδη τό τελευταίο*,
‘Ί» πρόνοιαν του, καί ειδοποιών αυτό διά τής έπί τών πολεμικών
^Ρϊμματείας τήν άθλιεστάτην κατάστασιν τής Πελ, του κέντρου
'?ς ελληνικής επικράτειας, παρακαλεί τήν Κυβέρνησίν του νά έπι-
^λέψη έπ’αυτό, είς τό έναντίον δέ διαμαρτύρεται έπισήμως ένώ-
^Ιον τοΰ έθνους έναντίον κάθε ίδιοτελοΰς πράξεως, καί έναντίον ου-
ΐι*ος άνήχει διά νά δώση λόγον είς τόν θεόν καί είς τούς άνθρώ-
καί παρακαλεί τήν Γραμματείαν ταύτην νά δώση άντίγραφον
f|v παροόση; καί πρός τήν άντιχυβερνητιχήν επιτροπήν καί πρός
ι*ν τθν1χή·ν βουλήν καί πρό; τόν ’Αρχιστρ. Ενώ δέ κατά χρέος κά-
τ&ϋτο δέν απελπίζομαι άφ’ έτέρου, αλλά προχωρών ήϊη σπου-
^«ς πρός τά μέρη τών Καλαβρύτων δέν θέλει λείψω άφ’ δ,τι
^'“ρίσω συντελεστικόν τής συστάσεως στρατοπέδου, τής τελείας
^Τροπής τών αντενεργείων, τής παιδείας τών ύποταγέντων, καί
έμψυχώσεως τοΰ λαοΰ, διά νά έκπληφώσω τόν δρκον μου τό νά
. "'ΡασπισΟώ τήν πίστιν καί πατρίδα μου, μέχρι τής υστέρας στα-
\ματίας τοΰ αίματός μου. Ο Γεν. Αρχ. τής ΓΙελ.
16 Ιουνίου 1827 έκ Ζίχουλι Θ. Κολοκοτρώνης.
32<
484
Πρόζ τους ΠαννσιωτάίΜς άγιο? χα0ηγούμβ>θ? και Λοιπονζ
narfyac τι ΰ Μεγά.Ιον Σπη.Ιαίον, z6r ιύγΐκίστητον KvfW*
Θιοχάοόχου Ιον, χαΐ Κ. Γχο.1'/ΐ>οκ, llstfttC&f καί Αν"
ΰζίαν Ν ixcMinv.lor.
Ήδη περί τδ έσπερας έλαβον τά σημερινά γράμματά σας xat
μέ λύπην μου είδον τδ νε'ον κίνημα τοΰ έχθροΰ, καί την ώς <Ρα'
θατε άπόφασίν του, διά νά πολεμήση τδ Μέγα Σπήλαιον, είδαν χβ·
τήν πρόσκλησιν, δπου μου έκάμετε διά νά έλθω ώς άναγκ®10'
τάτης τής παρουσίας μου, καί τδ κίνημα τών έχθρών ήτον έχβ'
μενον ν’ άκούσωμεν, καί τήν είς αύτά τά μέρη παρουσίαν μου γ*10'
ρίζω πόσον είναι αναγκαία' άλλ’ άφ’ ετέρου είναι αίτια ούσιώ'^»
τά δποία είς εμέ είναι αδύνατον νά ύπερβώ, καί ή έλλειψις κυρι°,<·
τών πολεμοροδ'ων, τά δποία άχρι σήμερον ή Κυβέρνησες δέν ά«£"
φάσισε νά πρόβλεψη είς εμέ, εμπόδισε δέ δλιγώτερον καί ή £<*
στρατεία τών Κοοινθίων, τήν οποίαν τελειώσας κατ’ εΰ/ήν διευθ11'
νομαι αυριον τό πρωί είς τοΰ Φονιά τδν κάμπον, διά νά περιμεί*'*’
τδν ’Αντιστράτηγον II. Νοταραν, καί νά φροντίσω καί περί προμΊ'

μέ ειδοποιεί, ότι οί Καρυτινοί καί Φαναρΐται συνηθροίζοντο είς Κ£?'

πινήν, όπου έπεριμένετο καί δ Στρατηγός Κολιόπουλος, καί δπου

άρκετά στρατεύματα ................................................ ·

φω, παρακινώ καί προσκαλώ όλους τους συναγωνιστάς, καί

έχω ειδήσεις κατ’ αύτάς συρρέουν άρκετά στρατεύματα, ώστε
εχθρός άποφασίση νά πολεμήση τδ ίιρδν τοΰτο καταγωγ10'»
πί^,ω ει; τήν βοήθειαν τεϋ θεοϋ νά κάμωμεν εις αύτδ τδν τάφον
καί τους αίσγρώς ύποταγέντας ώς έκ τών περιστάσεων νά ίλ^'
θερώσωμεν. Γενναιότης, προθυμία καί δραστήριος άπόρασις χρ«ιΛ'
ζετοκ, καί έκερδίσαμεν τδ παν σταθήτε μέ καρτερίαν χωρίς νά
 485
^ιλιάσωσι διόλου τά άπηλπισμένα κινήματα τοΰ Ίμπραίμη. Έγώ
ωί εϊπβν, αύρων είμαι εΐ; τοΰ Φονιά, χαί έχει προσμένω χάβε νεω-
Τεραν εϊδοποίν.σίν σας.
18 Ίονίου 1827. Ζάχουλη. δ Γεν. Αρχηγός,
θ. Κολοχοτρώνης.
/7μός την 'Αντιστράτηγον Παναγ. Νοταριίν.
Ό Ίμπραίμη; πανστρατιά χθές έχοιμήθη εις Λαπάτα* οήμερον
*ρωί έπεριμένετο είς Καλάβρυτα, διά νά πολεμήση τό Σπήλαιον
Τοΰτο τό βεβαιουμαι άπό γράμματα, τά όποια έλαβον ταύτην τήν
^ραν άπό τό μ,έγχ Σπήλαιον, δπου είχον φθάσει δυω αιχμάλωτοι
*αΐ τό ώμολόγησαν ό εχθρός ά< δέν άποφασίση νά πολεμήση τό
Σπήλαιον, Θά Χινηθή νά λεηλατήση τάς έπερχίας, μ* ολα ταΰτα
ε/ςθμεν καιρόν νά τόν στενοχωρήσωμεν είς τά Καλάβρυτα, οπού νά
^άμωμεν τόν τάφον του, διότι δ Γενναίος μέ τόν Κολιόπουλον χαί
Ί’αναριτας έμβαίνουσιν εις τήν επαρχίαν Καλαβρύτων μέ άρχετά
’τρατευματα, δθεν χαί σεΐς ci ΚορΜιοι, άν ήσθε Χριστιανοί χα!
Αγαπάτε τήν Ιίατρίδα, τρέξχτε, τρέξατε, τρέξατε, δώτι χανόμεθα-
®υριον χυριαχήν σας προσμένω είς τοΰ Φονιά δπου Θά είμαι χα! έγώ"
«λλο γράμμα μου μή χαρτερήιε, χαί όόεσθε άν χαί τώρα δέν μέ
^•ούσητε.
18 Ιουνίου 1827 Ζάχουλι. δ Γενικός Άρχηγός
θ. Κολοχοτρώνης.
Πρός την επί τοϋ στρατιωτικόν σώματος της στρεας
ΓΕ.Ι.Ιάδος και της ΆκροκορΙνθου επιτροπήν.
Προχθές άποζρινόμενος εις έγγραφον τής επιτροπής ταύτης,
ε>Αεγον δσον ή ώρα έκάλει περί τής μεταξύ μας συνεντεύςεως, άλλ’
“νζρι σήμερον δέν έχω άπάνιησίν σας· έγώ έφθασα έδώ εις τόν
^°ίμπον Φονιά, δπου συνάζονται καί εί Κορίνθιοι μέ τόν Άντι-
°'ράτηγον Π. Νοταράν, χαί βεβα οομαι, δτι δ ίχθρός πανστρατιά
Μασε καί χατεσκήνωσεν είς τά Καλάβρυτα, χαί πιθανόν νά πολε-
^‘Ίσΐ) τό Σπήλαιον, ή νά κάμη χίνημα έναντίον τών έπαρχιών.
Πελοπόννησος αδελφοί τρέχει τόν έσχατον χαί αίάχιστον χίν-
'4ν°ν, άλλά δέν βλέπω άπολλυμένης αύτής νά ύπάρζη πλέον Ελλάς"
1ί'ιά χωρία τής Πάτρας, καί Βοστίτζας χαί δύο τρία τών Καλα-
.-Οτων ύπετάγησαν αίσχρώς ε’ς τόν εχθρόν, χαί τό χαχόν τοΰτο
486
έπαπειλεί κα! τά άλλα με’ρη τή; Πελοπόννησου' μ’ ολα ταϋτα ο:
λοιποί Πελοποννήσιοι αποφασισμένοι νά ζήσωσιν ή ν’ άποθάνω-
σ·.ν ελεύθεροι, θέλει ίπιμείνωσι σταθερώς εις τον όρκον τω* *
άποθάνωσιν ώς Ελληνες τιμημένα. Οί Πελοποννήσιοι είναι έτοιμ51
νά συναπαθάνωσι μέ τούς Ρουμελιώτας, ώς καί τό άπέό'ειζαν πολ-
λάκις' άν και οί Ρουμελιώιαι ήναι σύαφωνοι είς τοΰτο ώς ο£ν
είναι άαφιβολία, ιδού περίστασις νά δειχθή πραγματικώς· έπίτηθε:
λοιπόν σας στέλλω τήν παρούσαν μου, χαί ά< αγαπάτε τόν Χρίστο*
και τήν Πατρίδα, τρέςατε νά συναγωνισθήτε μέ τούς Πελοποννησίοοί.
νά σώσωμεν τήν Πελοπόννησον, τώρα όπου ό εχθρός της είναι άδ<*'
νατος καί ολίγος, αλλά εύρε τούς Πελοποννησίους εις έπο/μι*
δεινήν, καί άν όλοι δέν εύκολύνεσθε είς τοΰτο, διότι είναι άναγκαί'*
νά καταληφθούν και αί θέσεις τών Δερβενίων, άς παραλαβή είς £/-
τών αδελφών, ή οσοι έγκριθήτε, χιλίους στρατιώτας, μέ του:
δποίους νά παρευρίσκεται είς τό Γεν. πολ. στρατόπεδον, καί
υπόσχομαι τδν μιοθδν αύτών διά τούς μήνας Ιούλιον καί Αυγσϋ'
στον, ότι νά πληρωθούν άπδ τάς έθνικάς προσόδους τών σταφίδω*
τής Βοστίτζης, κα: άπδ τάς σταφίδας τών προσκυνησάντων μή*
παραβλε'ψειε αδελφοί τήν προ'σκλησίν μου, αλλά παχύνατε νά τή*
βάλετε είς έκτέλεσιν, διότι δ καιρός δέν μας καρτερεί' καί φα*6'
ρώσατε' μου μέ τδν παρόντα τήν άπόφασιν σας πρδς οδηγίαν μ®*’
καθώς καί άν ήλθε ό ’Αρχιστράτηγος ώς μοΰ έγραφε πρδήμερώ**
ή άν ή-εόρετε πότε έρχεται.
20 Ιουνίου 1827. Φονιά', ό Γενικός ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
Τί^οη την ϊθνιχην Βον.Ιήν.
Κύριοι άντιχρύσωποι τών Λαών τήςΈΛΛάδοη.
Καί δ πλέον αναίσθητος "Ελλην έφθασε τέλος πάντων νά Κ1'1*
λάβη, οτι άπδ τάς διχονοίας καί ίοιοτελείας κινδυνεύομεν να %’ _
θώμεν, καί ήδη είμεθα εις τδ χείλος τοΰ κρημνοΰ, κανείς δέν άγ*66
τούς αιτίους ή τά αίτια, αλλά καθένας άπό ήμας δικαιολογώ* Τ,
εαυτόν του, άθωόνεται καί επιταχύνει άνοήτως δμοΰ μέ τδν ιδι*®
του καί τις Πατρίδος τδν όλεθρον- άλλ’ άραγε δέν έπρ6Λ£ χα! 5Ι’
τήν έσχάτην ταύτην τής απώλειας μας στιγμήν νά χαθώμεν
μόνοι, νά χαθώμεν έντίμως, ώ; "Ελληνες, ώς Χριστιανοί: £
 487
Λρεπε τάχα ήμεις οί έχοντες άνωτέραν έπίρόοιαν, οί παριοτώντες
Ιούς λαούς, νά μεταβάλωμεν γνώμην, χαί άν γαθώμεν νά μή πά-
ρωμεν χάν έπί τόν τράχηλόν μας τού; απλούς πολίτας, οϊτινες άπό
κ«νέν τών οσα ώδηγήσαμεν αύτούς δέν ελεεψχν ποτέ, έπ’ ουδεμια
περιστάσε;; έ'μελλεν αρα νά χαθή ή ‘Ελλάς έν τω μέσο) τοσουτων
λαμπρών ελπίδων; έμελλεν άρα νά υπάγουν εί; μάτην αί τόσαι
θυσίαι, τά τόσα αίματα τόσων ενδόξων μαρτύρων, τά όποια προ·
σεφέρθησαν καί έχύθησαν ,· μή διά τόν Θεόν Σεβαστοί Αντιπρό­
σωποι τών λαών! μή διά τήν Πατρίδα ! διά τά; ίεράς σχηνάς τών
ενδοξως πεσόντων, τών όποιων τά αίματα είσέτι άχνίζοντα, φω­
νάζουν έκδίκησιν χατά τού τυράννου διά τήν Πίσιιν, ή δποία πε-
ριεφρονήθη, χαί περιφρονεϊται καθ’ ημέραν άπό αυτούς· ας έςυ-
πνήσωμεν άπό τόν λήθαργον, δ όποιος μα; έχε: καταπλακωμένους.
Εχομε? καιρόν νά σωθώμε·', φθάνει μόνον νά θέλωμεν, δμονοια καί
προθυμία χρειάζεται πρό πάντων- οί λαοί τής ΙΙελοποννήσου, άν
ώς έκ τών περιστάσεων, κα! τής έλλείψεως τών μέσων, έπεσαν είς
αδράνειαν κα! τινές έδειλίασαν, δέν έχασαν δμως τήν σταθερότητα
’καί τόλμην των- είναι αποφασισμένοι ν’ άποθάνουν κατά τέν δρκον
των- ζωογονούνται ακόμη μέ τήν έλπίδα, οτι φροντίζει δι αύτούς
τό έθνος1 άλλά, Κύριοι, μήν επιτρέψετε είς τήν συνείδησιν σας να
Ίαραμεληθώσιν επιπλέον τά συμφέροντα τών λαών- φροντίσατε δί
αυτά χάν τώρα. Δεν σας ζητούν οί Πελοποννήσιοι, ειμή τροφάς καί
πολεμοφόδια, τροφάς όπως δυνηθοΰν οικονομούν όπωσοΰν, διότι
τόν ολίγον άρτον, δπου τό άροτρόν των πρό ενός χρόνου σχεδόν
Ίροητοίμασε, καί τό τουφέκι των διέσωσεν άπό τόν εχθρόν, είναι
έτοιμοι νά τόν φάγωσιν είς τόν πόλεμον, είς τά πρόσωπά των είναι
εγκεχαραγμέ»α τά χαρακτηριστικά τής γενναιοφροσύνης καί τής
'ίκης, άλλά ζητούν τά μέσα, δί ών αποκτάται αύτή, ζητούν τά
?;υσέκια! φουσέκια φωνάζουν καί νά πάμεν ν άποθάνωμεν ή νά
ζήσωμεν ό'λοΓ ό Γε·', ’Αχιγός τών Πελ. στρ. δέν έπαυσεν ουδέ
’ΐιγμήν άπό τοϋ νά τά άναφίρη πρός τήν Κυβέρνησίν τοΰ έθνους
τή* κατάστασιν τή; Πελοποννήσου, δέν έλειψε νά τήν παρακαλέση
θεΡμώς νά τόν έφοδιάση μέ τά αναγκαία τοΰ πολέμου- τό έσώ-
^ειστον άντίγραφον είναι ή τελευταία αναφορά μου ύπ άριθ. 45/.
*λλά καμμία δέν ευρε τόν τόπον της· εί; καμμιας τ άναφερόμενα
 488
άχρόασίς έδόδη, καί τά πράγματα τά απέδειξαν, διότι ουΐε
πόκρισιν καμμίαν έχει διά παρηγοριάν τοϋ έαυτοΰ του και Teu
λαοΰ τή; Πελοπονντίσου' άν ή παραμέλεια αυτή γίνεται, διότι το
ζητεί ό Κολοχοτρώνης (καθότι μερικώς ή Κυβέρνν,σις εί; τδν σ»ρατ.
’Ανδρέαν Λόντον, οστις κατά τήν άπόφασιν τίς εθνικής συνελευ-
σεως, κα! τήν διαταγήν τοϋ ’Αρχιστρατήγου, είναι ύπό τρίσιν,
όσα έκατηγορήθη άνουσιουργήματα, χαί διά τοΰτο αποκλεισμένο,',
έτι τοϋ παρόντος, άπό τήν στρατιωτικήν υπηρεσίαν, έστειλε χα'
άρχετάς τροφάς καί πολεμοφόδια, χα! χρησιμεύουν διότι τά θέλει)
άς τά έστελλε τουλάχιστον διά ιό Πελ. στρατόπεδον, άλλά τώρα ν
άποκριδή ό Γεν. Αρχ. εις τά συνερχόμενα στρατεύματα, εις τουί
σνναθροιζομένους Κορινθίους, εί; τούς εις Καλάβρυτα φθάσανταζ
Καρυτινού; καί Φαναρίτας χαί είς τά ά>λα περιμενόμενα στρατευ-
ματα ! έκρινεν εντοσούτω χρέος του ν’ άνσφιρθή και’ εΰθειαν και
πρός τήν εθνικήν Βουλήν, καί διαμαρτύρεται ήδη καϊ ενώπιον αυ­
τή;, έναντίον παντός σκοπού, οστις εμποδίζει τήν πρόόλεώιν τών
αναγκαίων τοΰ πολέμου, κα! ώς έκ τουτου τήν πρόοδον τών πραγ­
μάτων τής πατρίδος, διά νά δώση λόγον ό αίτιος διά τήν προχύ-
ψασαν και προχυψοϋσαν είς τό έθνος ζημίαν, κοινώς καί μερικώς,
διότι άν δέν λάβη πρόνοιαν ή Κυβέρνησις, τό κακόν τής ύποταγής
θά διαδοθή είς πολλά μέρη τής Πελοπόννησου, καϊ θα φθάσουν καί ο'
προσκυνημένοι μαζύ μέ τούς έχθροΰς είς τήν χαθέδραν τή; Κύβε?'
νήσεως, οτε δέν ή'εύρω ποιων λαών πρόσωπον θά φέρωμεν· όσ°ν
δί όσα άτομικΛ; ώ; Κολοκοτρώνης πειράζομαι σημαντικώς ένώ*
πιον τής Κυβερνήσεως, ολίγον φροντίζω· άν ληφθοΰν μέτρα περ1
προβλε'ψεως τών άναγκαίων τοΰ πολέμου’ άς διορισθή καί ό ’Αρ­
χηγός τοΰ άτακτου ιππικού, ό Γεν. Χατζή Μιχάλης νά έλθη
τό στρατόπεδον ή λύπη τή; ψυχής μου, διά τήν όποιαν καθηΡ4’
ρινώς βλέπω δυστυχίαν είς τόν λαόν, δέν μου έφάνη νά έκτανθώ
περισσότερον, παρεκαλεσα δέ ενόρκως τόν έγχειριστήν τής παρ<5|?σγϊ'’
μου Κύριον Συμεών Ιερομόναχον, ν άναφέρη τά περισσότερα ω’
έκ στόματός του, καϊ ά; δοδή άκρόασις είς τούς λόγωυς του,
εΰαρεστηθή, νά μέ άποκριδή μέ αύτόν όποια μέτρα άν έλήφθ’ϊ101’
παρακαλώ προσέτι νά δοδή άντίγοαφον τής παρούσης μο“
Σ. Άντικυβερνητικήν επιτροπήν, καί πρό; τόν ’ΑρχΜΗ’Ρ^’ΪΥ0* νΛ
 489
σταλν* oy.otov Sri νά πληροφορηθή χαί ή έξοχότης τοο την χατάστα-
αιν τοΰ ΙΙελοποννησιαχοΰ στρατοπέδου, χαί νά είδοποιηθή, δτι δ
έχθρδς πανστρατιά εύρίσχεται είς τδν Κάμπον Καλαβρύτων, δέν
άναφέρομαι πρδς τήν εξοχότητά του ιδίως, διότι δέν ήςεύρω εις
ποιον μέρος εύρίσχεται· μένω μ’ ολον τό σέβας.
21 Ιουνίου 1827. Φονιά. ό Γενικός Αρχηγός
Ο. Κολοκοτρώνης.
Ζ7γό< ττ,ν έπί τοϋ Λ™ σώματος τής στεριάς ‘ΕΙΛάδΟς
καί τής ’v/κροκορίνθου επιτροπήν.
'Ελαβον τδ ύπ’ άριθ. 91 έγγραφον τής έστιτροπ^ς ταύτης, καί έ-
χάρην διά τήν όποιαν ειδον εν αύτφ προθυμίαν σας, τοΰ νά συνα-
γωνίσθήτε καί ν’ άποθάνετε μέ τούς Πελοποννησίους, ώς δέν μοι
έμεινε καμμία αμφιβολία, καί είμαι βέβαιος, δτι χαί δ Αρχιστρά­
τηγος γνωρίζων τήν μεγάλην ανάγκην τής ΓΙελοποννήσου, δέν θέλει
ίια,τάςει διαφορετικά άπδ τήν επιθυμίαν σας· έγώ έν τοσούτω προσ­
μένω νά ειδοποιηθώ δσον τάχιστα άπδ ακόλουθον αδελφικόν σος,
δτι έχινήθητε δλοι πρδς βοήθειαν τής Πελοπόννησου, ή καί χίλιοι,
καί σας υπόσχομαι τήν οικονομίαν τών αναγκαίων σας, μ’ δλην τήν
αφθονίαν, τήν δποίαν αί περιστάσεις συγχωρούν εις τούς Πελοπον-
νησίους· δ Κολιόπουλος καί Γενναίος έπροχώρησαν είς τήν επαρχίαν
τών Καλαβρύτων ομοίως καί ό Νοταρας' ώστε κατ αυτας συνέρ­
χονται άρκετά στρατεύματα, κα! άν δ Ιμπραίμης μένει άκόμη
μερικός ημέρας εις Καλάβρυτα, όπου ήδη εύρίσκεται, έλπίζω νά τοΰ
κάμωμεν μεγάλην βλάβην, επιθυμώ νά λαμβάνω συχνά γράμματά
σας είδοποιητικά παντδς περιέργου, καί ονομάζομαι ’Αδελφός Σας.
23 Ιουνίου 1827. έν Φονιά. ό Γεν. ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
Γενναιότατοι άόιΛροί, Νότη Μπότήαρη, Φ>ωτομάρα,
Α. Τςαόί.Ια καί Γίερραιΰι.
Τδ άπδ 2 I ’Ιουνίου γράμμα σας έλαβα, κα! είδον μέ ευχαρίστη­
σή μου τήν όποιαν ε’κάμετε άπόφασιν τοΰ ν’ άγωνισθήτε μετά τών
Ιίελοπονησίων, ύπέρ τών συμφερόντων τής Πατρίδος, καί δτι επι­
θυμείτε τήν αδελφοσύνην χαί τήν συντροφιάν τοϋ Κολοκοτρώνη'
άδελφοί! έγώ κχΐ άλλοτε πολλάκις διά γραμμάτων μου, καί προ-
ψορικώς σας έβεβαίωσα καί εσχάτως άνταμωθέντες είς Κόρινθον
 490
σας εϊπον χα! ίδη δέν λείπω νά σα; βεβαιώσω, τήν όποιαν έχουν
οί Πελοποννήσιοι ευγ αρίστησιν εις τό νά σάς έχουν συναγωνιστας
των, εΐ; τον ύπέρ Πατρίδος πόλεμον αδελφού; χαί συντρόφου; α-
χωριστού;, κοινώς όλοι, χα! μερικώς ή φαμήλιά μου' μήν βραδύνετε
λοιπόν τόν ερχομόν σας μέ οσους περισσοτέρου; δυνηθήτε, χαϊ σα;
υπόσχομαι ώ; έζ μέρους όλων τών Πελοποννησίων με τήν όση*
αί περιστάσεις τούς τό συγχωρούν αφθονίαν τών αναγκαίων τοΰ
πολέμου, ομοίως ζαί τήν δυνατήν χαί άνόλογον έςοικονόμησιν τώ7
στρατιωτών οσους φέρετε’ ταχύνατε λοιπόν τόν ερχομόν σας τό
εγληγορώτεοον διά νά ήμπορέσωμεν νά βλάψωμεν τόν έχθρόν, οστις
διναι τεντωμένος εις τήν πεδιάδα τή; Μητροπόλεως τών Καλαβρύτων
ζαί παρ’ άλλην φοράν αδύνατος’ διά πολλών γραμμάτων έγραψ*
κα: εί; τήν έπί τοΰ Α0'·1 σώματος επιτροπήν, διά νά έλθουν νά συνα-
γωνισθοΰν μέ ήμας, ή νά μάς στείλουν χιλίους στρατιώτας, βέβαιό-
νοντά; τους τήν ίδιαν εΰχαρίσιησιν καί τά ίδια αισθήματα, ώς χαι
προς τήν Γεναιότητά σας, παρακινήσατέ τους λοιπόν ζαί ή γεν"
ναιότηςσας διά νά έλθουν τό γληγορώτερον’ δΆναγνωστάχης θέ­
λει σας πληροφορήσει διά ζώση; δσα τόν παρήγγειλα, σας προσ­
μένω ανυπομονώ; εις τρεις ήμέρας, χαί μένω.
24 ’Ιουνίου 1827. έν Φονιά. δ αδελφός
Γεν. Αρχηγός τών Πελ. στρ. Θ. Κολοκοτρώνης.
Πξ>/\ τόχ Στρ. Ν. Πετιμιζάκ.
’Επειδή ό εχθρός συγκεντρωθείς ήδη είς τήν Μητρόπολιν τών
Καλαβρύτων έπαπειλεί έξαιρέτως τό Μέγα Σπήλαιον, και έπειδό
διά νά όχυρωθή αυτή ή θέσις, ήτις αποτελεί όχι κατωτέραν δυ-
ναμιν ενός φρουρίου, διά τε τό οχυρόν αυτής και διά τό πλήθος τώ7
έν αυτή καταφυγουσών φαμηλιών, έχει ανάγκην ικανής ς-ρατιωτική’
δυνάμεως, ήτις άντιπαρατάττεται εις κάθε εχθρικήν προσβολήν»
Χαί νά φυλάττη πάντοτε τήν άπαιτοϋμένην είς τε τό Μοναστήρι’7
καί τού; έν αύτω καταφυγόντας πολίτας εύταξίαν, διά τοΰτο
λων νά προκαταληφθώσιν αυτά σέ διατάττω ώς έφεζής.
Α. Νά λαβής ύπό τήν δδηγίαν σου έςακοσίους στρατιώτας xa"
λους πραγματικούς, τώνόποίων θέλεις είσαι έπ! κεφαλής, χαί θέλεις
καταλάβεις καί οχυρώσεις μέ αυτούς ολα; τάς περί τό Σπηλαίο7
αναγκαίας θέσεις, διά ν’ άντιπαραταχθή.-, χρεία; τμχούση;, ί1$
κάθε έχθριχόν κίνημα.
 491
Β . Θέλεις έχει κατά τοΰτο, τήν δυνατήν σόμπραξιν των Πα­
τέρων τοϋ ιεροΰ τούτου Μοναστηριού καθώς ειδοποιούνται τοΰτο.
Γ\ Τήν τροφήν τών στρατιωτών θέλεις εξοικονομεί ταζτικώς
πρός τδ παρόν άπό τάς έθνικάς προσόδους' τής επαρχίας Καλα­
βρύτων, ή περιστάσεως δοθείσης καί άπό τάς τροφάς του μοναστη­
ριού, του όποιου οί πατέρες ειδοποιούνται νά τδ άκολουθώσι, και
τοΰτο άχρις ου τά κινήματα του έχθροΰ μας δώσωσιν ευκαιρίαν
διά νά ευρεθή σταθερότερος καί ευκολότερος πόρος* διά τε τούς
μισθούς αυτών, ακολούθως θέλει γίνει πρόνοια νά πληρωθώσιν
όπως καί οθεν ά>ήκει.
Δ'. Δέν θέλεις συγχωρεΐ εξίσου είς χανέν στρατιωτικόν τήν
είσοδον, άν δέ τις αξιωματικός στρατιωτικός έχη είς άωτό τήν
φαμηλίαν του ή έλθη χάριν προσκυνήσεως, θέλει δέχεσαι αυτόν
άοπλον, μέ δύω μόνον αόπλους στρατιώτας.
Ε'. Θέλεις προσέχει μ’ δλην τήν άπαιτουμένην φρόνησιν νά
μήν άχολουθή ή παραμικρά κατάχρησις ιίς τούς έν αύτώ χαταφυ-
γόντας πολίτας, μάλιστα θέλεις δίδει πρδς αυτούς τήν δυνατήν
σου ύπεράσπισιν- κάθε δέ κατάχρησις γινομένή παρ’ όποιουδήποτε
θέλει άναρέρεται εις βάρος σου.
Θέλε- μέ ειδοποιήσεις τήν κατα'στασιν καί τάς χρείας αυ­
τού τοΰ ίεροΰ Μοναστηριού διάνα τάς αναφέρω, δπου ανήκει, καΐδιά
νά ληφθώσιν εγκαίρως μέτρα περί προμήθειας τών αναγκαίων των
δί αυτό. Ευελπις, δτι θέλεις ευαρεστήσει είς τδν διορισμόν τοΰτον,
κατά τήν οποίαν χαίρεις αγαθήν ύπόληψιν, μένω.
2 4 ’Ιουνίου 1827. έν Φονιά. ό Γεν. ’Αρχηγός
Θ. Κολοκορώνης.
Πρός τούς Πανοσιωτάτους Αγιον καθηγούμενον καί
Λοιπούς Πατέρας τού Μεγά.Ιου Σπηλαίου.
’Από έ'ν γρα'μμασας, τό όποιον μ’επίτηδες πεζόν έστέλλετο γθές
πρδς τδν στρ. Δημ. Πλαπουταν καί Κ. Ίωάννην θ. Κολοκοτρώνην,
καί άπό διάφορα άλλα τοΰ στρ. Β. Πετιμεζα έπληροφορήθην τά
κινήματα τοΰ έχθροΰ, καί τάς οποίας κάμνει δοκιμάς είς τδ ιερό»
καταγώγιον* ένω δέ κατά χρέος έλαβα έγκαίρως τά αναγκαία μέ­
τρα κα! διέταξα τούς εΐρημένους νά μεταβώσιν είς τδ μέρος του
Λυβ αρτζίου, διά νά κρατώσιν άφ’ ενός μέν είς έμψυχωσιν τον λαόν
 492
έκεϊνων τών μερών, άφ’ eιερού δέ νά φέρωσΐ περισπασμόν είς τ'^
κινήματα του έχθροΰ, ώστε τοιουτοτρόπως νά SoOTj ευκαιρία &ια
νά έφοδιασθή πρεπόντως αύτό τό ιερόν καταγώγιου, κα'ι καθ
ίχω ειδήσεις, πρέπει νά μετέβησαυ άπό προχθές, έφοόυπσα καί
περί τής δχυρώσεώς του, ήτις νά ήναι Ικανή ν’ άντιπαρατάττεται
εις κάθε εχθρικήν προσβολήν, και νά φυλάττη τήν άπαιτουμένην
ευταξίαν εις τό Μοναστηριού και είς τούς έν αύτώ καταφυγόντας
πολίτας, και διώρισα τόν στρ. Ν. Πετιμεζάν νά λάβη ύπό τήν
δδηγίαν του 600 πραγματικούς στρατιώτας καλού;, τών οποίων
έπί κεφαλή; νά είναι αύτός, καί δυνάμει τών όποιων νά καταλάβη
και όχυρώση δλας τάς π«ρί τό Σπηλαίου αναγκαίας θέσεις, προσέτι
περίπλέον, διά νά φυλάιτεται ακριβώς ή ευταξία καί ησυχία καθ
δλην τήν έκτασιν. Διώρισα δέ αύτόν, τήν τροφήν τών στρατιωτών
νά έξοικονομή άπό έθνικάί προσόδους τής επαρχίας, έως ο'* τα
κινήματα τοΰ έ’χθρου δώσωσιν ευκαιρίαν διά νά εόρεθή σιαθερώ-
τερος πόρος, περιστάσεως δμως δοθείσης προσκαλεϊσθε καί ή
πανοσιότςί σας νά έξοίκονομήιε τήν τροφήν αυτών άπό τάς τοϋ
ίεροΰ Μοναστηριού, δίδοντες καί δλην τήν έκ μέρους σας άναγ-
καίαν πρός αύτόν συνδρομήν καί σΰμπραξιν. Τό χρέος τό όποιον
είμαι επιφορτισμένος, τά κινήματα τοΰ εχθρού, κα1. τό πρός τό
ιερόν τοΰτο καταγώγιου σέβας μου', σέβας χρεωςΌ’όμενον άπό δλον τό
έθνος, τοιαΰτα μέ ώδήγησαν νά λά£ω έπί τοϋ παρόντος πρός ασφά­
λειαν αυιοΰ τοΰ Μοναστηριού μέτρα* είμαι δέ άγρυπνος, άν ό έχ'
Ορός κάμη όποιανδήποτε δοκιμ.ήν είς αύτό, νά δώσω τήν άπαιτου-
μένην βοήθειαν, καθά διώρισα τά Κορινθιακά στρατεύματα, και
μετέβησαυ εις Χάσια, καί έστέ βέβαιοι, δτι άν άποφασίση νά τ»
πολεμήση, μέ τήν βιήθειαν τής προστάτιδος αύτοΰ, θέλει γείνει ό
τα'φος του* άλλά και τώρα ήθελα αποφασίσει νά έλθω διά νά θε<*>'
ρήσω τήν κατάστασιν του, άν ουσιώδη τινα αίτια δέν άπήτουν α-
ναγκαίαν τήν εις ταΰτα τά μέρη παρουσίαν μου, έπιθυμώ έντοσούτω
να λαμβάνω καί παρά τής πανόσιότητός σας συνεχείς πληροφ0’
ριας περί τής καταστάσεως τοΰ Μοναστηριού.
2ί Ιουνίου. 1827. έκ τοΰ Κάμπου του Φονέως.
ό Γεν. ’Αρχηγός Θ, Κολοκοτρώνη;.
 493
//ρδή τό? ΤΙατοσιωτατο? άγιο? καθηγούμινον και Joincbc
πατέρας τοϋ Μ. Σπηάαίον.
Ελαβον τδ άπο χθές γεγραμμενον σας καί «Χδον χα έν αύτώ
καί τδ κίνημα τοϋ έχθροΰ' έγώ Σεβαστοί πατέρες δέν έφρόντισα
ούδέ φροντίζω δι’ άλλο *ι, άλλά ή καθημερινέ φροντίς μου είναι τδ
νά παρακινώ τά στρατεύματα νά τρέξωσι πρδς τοΰτο τδ μέρος, καί
καθ’ ας καθ’ ημέραν λαμβάνω πληροφορίας συνέρχονται γλήγωρα
πανταχόθεν διότι οί Φωτομαραίοι καί Μποτζαραϊοι έξεκίνησαν άπδ
Ναύπλιον μέ αρκετούς' δ Τζώκρης ώς μέ βέβαιοί ένας πεζός, δ
όποιος ήλθε πρδς έμέ χθές τδ πρωί, ήτοιμάζετο νά εκκίνηση άπδ
τά Άργείτικα αμπέλια, δποΰ η τον συγκεντρωμένος, καί νά διευ-
θυνθή με τούς Ναυπλεώτας καί Άργείτας αρκετούς. Τδν Καρα-
χάλιον είχε σταλμένου νά έκκινήση τούς Πραστιώτας καί Αγιοπε-
τρίτας, και μ.έ πληροφορούν, οτι και εκείνοι ήκουσθησαν, δτι
έξεκίνησαν· μέ βεβαιοΰν προσέτι, οτι οί στρατηγοί Γιατράκοι,
Νικηταρας, οί Ζαχαραΐοι καί λοιποί ήσαν εις Στεμνίτζαν καί
διευθύνονται καί εκείνοι τδν δρόμον τοΰ Κολιοπούλου καί Γενναίου'
εις την έν Κορίνθω επιτροπήν τοΰ Αου σώματος της στερείς ‘Ελ­
λάδος ε'χα γραμμένου νά έλθουν χίλιοι στρατιώται, τών όποιων
νά πληρωθώσι κα! οί μισθοί, καί εις άπόκρισιν μέ ειδοποιεί καί
αύτή σήμερον, δτι άνεφέρθησαν πρδς τόν Αρχιστράτηγον περί
τούτου, καί έπρόσμενον ώρα τή ώρα τήν άπάντησίν του, τήν όποιαν
λαμβάνοντες κατά τήν επιθυμίαν των θέλει έλθουν όχι τόσοι, άλλά
καί περισσότεροι προθυμως' δ στρατ. Π. Νοταρας έσυσσωματώθη
μετά τοΰ στρα. Βασίλη εϊς Χαλκιάνικα, καί ολα αύιά τά κινήμα­
τα μας είναι μηνύματα, δτι άν δ έχθρδς επιμείνη είς αύτά τά
μέρη, θέλει κάμει είς αύτά τδν τάφον του άφευκτα διά της βοήθειας
τής προστα'τιδος αύτοΰ τοΰ ίεροΰ Μοναστηριού. ’Αλλ’ εκείνο, τδ
όποιον σπεύδω νά σας αναγγείλω ευχαρίστως είναι, ότι στρατηγ.
Κολιόπουλο; κα! Γενναίος μέ γράφουν άπδ τής Κυρας τδ Γεφύρι,
ότι χθές τδ εσπέρας άπερνοΰν είς Αυβάρτζι καί Σοπωτόν μέ επέ­
κεινα τών 3. χιλιάδων Καροτινών, κα! έσκόπουν συσσωματωθέντες
μέ τον Συσίνην καί Παπασταθόπουλον, τούς όποιους έπερίμε'>ον
έκεΐ κα! μέ δλα τά άρματα τοΰ Λυβαρτζιοϋ, τά οποία είναι διωρισ-
μένοι νά εκκινήσουν διά τοϋ πυρός καί τοΰ σιδήρου, νά προχωρήσουν
 494
εις οποίον μέρος το» κινήματα τοΰ έχθροϋ ήθελε τούς όδηγή^ω^’
μέ ειδοποιούν προσέτι, δτι δλα εκείνα τά μέρη έμψυχωθέντα έλαβον
έχ νέου τά αρματα, δθεν δέν μένει αμφιβολία, δτι ό έχθρδς θά δώοή
πρδςέκαΐνο τά μέρος έν μέγα μέρας της προσοχής του, και δτι άν
έχη σκοπδν νάπολεμήση το Σπήλαιον θέλειτδν μεταβάλλει άφευκτα"
διά είναι περιττή πρδς τδ παρδν ή αποστολή τών ζητουμένων στρα­
τιωτών, άλλά καί άν έπιμείνη (τδ όποιον είναι άδυνατον) καί το
Μοναστήρι είναι είς κατάστασιν νά τοϋ άντιπαραταχθή μέ δσην
δυναμιν έχει, καί μ’ δσην διώρισα τδν στρατ. Ν. Πετιμεζάν νά
κάμη, καί ήμεΐς έξωθεν είμεθα προσεκτικοί νά τοϋ δώσωμεν δλην
τήν άπαιτουμένην βοήθειαν, καί μείνατε αμέριμνος" δσον δέ περί
τροφών καί πολεμοφοδίων, αυτό έχω τδ ουσιωδέστερον άντικείμενον
τώυ φροντίδων μου, άλλά καί δέν ελπίζω νά έφθασεν εις τοσαύτην
ανάγκην τδ Μοναστήρι, ώστε νά χρειάζεται άπδ τώρα" εξωτερικά;
ειδήσεις έχομεν καλάς τάς όποιας άπδ τον στρατ. Νικολάκη Πε-
τιμεζάν καί υπασπιστήν μου Φώτιον πληροφορεϊσθε· γενναιδτης
Πατέρες καί μήν όλιγοκαρδίζετε, τά πράγματά μας θά λάβουν τήν
έπί τά κρείττω μορφήν γλήγορα, μένω.
15 ’Ιουνίου 1827 άπδ τδν ό Γενικός ’Αρχηγός
Κάμπον Φενεοΰ. Θ. Κολοκοτρώνης.
Π^ός τότ Στρατηγό* Ν. Πετμεζαν και Κ. Φώτιο?
Χμνσατθόηου.Ιον.
’Ελαβον τά χθεσινά γράμματά σας καί ’δον τά έν αύτοϊς, καί
τήν οποίαν έκάματε νίκην κατά τών έχθρών, ή όποια είθε νά ήναι
άρ’ραβών τών μελλουοών" άπδ τό περικλειόμενον πρδς τούς πα­
τέρας γράμμα μου πληροφορεϊσθε τά άπδ δλα τά μέρη κινήματα
τών στρατευμάτων μας καί έξαιρέτως τδ είς Λιβάρτζι πέρασμα
του Κολιοπουλου καί Γενναίου μετά τών Καλαβρυτινών καί τή*
έμψύχωσ.ν, δπου τδ μέρος εκείνο έλαβε, τά όποϊα δέν μας αφήνουν
είς αμφιβολίαν, δτι ό εχθρός θέλει λάβει άλλα μέτρα" βλέπετε Σέ
και έχ τούτων όλων δτι ή αποστολή τών ζητούμενων, στρατιωτών
άποκαθίσταται περιττή, δταν μάλιστα ό στρατηγός Νικολάκης
βάλλη είς έκτέλεσιν τήν χθεσινήν διαταγήν μου νά συμπληρω3Ρ
τδν αριθμόν τών οποίων διωρίσθη 600 πραγματικών σνρατιωτων,
άλλά καί πάλιν ιχω τήν άν/κουσαν προσοχήν, Ρόστο άν άποφασιση
 495
6 έχθρύς νά πολεμήση τό Σπήλαιον, θέλετ σας δώσωμεν αμέσως
βοήθειαν όσην χρειασθή" άν φθάσουν απόψε εως αύρων οί άπό Ναύ-
πλιον περιμενόμενοι σας στέλω εκείνους· ταΰτην τήν ώραν έλαβον
γράμμα τοΰ Παναγ. Ιίετίμεζα άπό Μάζι, δστις μέ ειδοποιεί, δτι
δ εχθρός μέ τό ιππικόν καί πεζικόν του ήλθεν εις Κατζανάς, καί
δέν ήξεύρομεν διά ποιον μέρος θά χινηθή, ήάν θάθερίση έκεΐ, γράφω
τώυ Στρατηγών Β. Πετιμεξα και Π. Νοταρα νά περάσουν κατά
τά Καλάβρυτα" καί συνενοηθήτε μετ’ αυτών, καί ειδοποιήσατε καί
έμέ άν έσηκώθη δλον τό σώμα του" τάς εξωτερικός ειδήσεις καί
κάθε άλλο περίεργον έγραφε χθές ό Γραμματικός μου πρός τόν
Φώτιον καί είδοποιηθήτε αύτάς.
Τή 25 ’Ιουνίου 1827 'Αγιώργης του Φονιά Ό Γεν. ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
(τ. Σ.)
Πιστοπσωΰμεν άπαντας τούς Πατριώτας οί υποσημειούμενοι,
οτι άφ’ής ώρας έδιωρίσθη παρά τοΰ Γεν. άρχηγοΰ τής Πελοπόν­
νησου Κ. Θεόδωρου Κολοκοτρώνου φρούραρχος τοΰ Μεγάλου Σπη­
λαίου, δ Γενναιότατος Στρατηγός Κύριος Νικόλαος Πετιμεζάς, δέν
έλειψε νά έκτελέση δλα του τά χρέη, πρός διάσωσιν τοΰ ιεροϋ
ΐούτου καταγωγίου κα! τών ύπ’ αύτό καταφυγουσών φαμηλιών
μ’ δλην τήν άπαιτουμένην εΰταξίαν, μέ τούς υπαλλήλους του καί
μάλιστα καθ’ον καιρόν είσέβαλεν δ εχθρός έν ταύτη τή επαρχία
καί έφώρμησεν κατά τοΰ Μοναστηριού" άλλά καί έν δλω τώ διαστή-
ματςτής αϋτοΰ φρουραρχίας, έφάνη προστάτης παντοιοτρόπως μεθ’
όλης τής αΰτοΰ οικογένειας, καί τούτου χάριν έπευχόμεθα ύπέρ
°ιύτοΰ πρός Κύριον όπως καί τοΰ λοιπού ένισχύσει αύτόν κατά
τοΰ έχθροΰ έπ’ άγαθω τής πατρίδάς.
Ο Καθηγούμενος Παρθένιος καί οί συν έμοί.
Πρός τι'/r Σ. 'EOrixqr Βου.Ιήτ.
Κύριοι.
Μολονότι δέν έχω άπάντησιν σας ούτε είς τήν ύπ’ άριθ. 547
°ναφοράν μου, έκρινα χρέος μου, νά σας ειδοποιήσω τά κινήματα
1ου έχθροΰ καί τά ήμέτερα' άπό τά έσώκλειστα 17 έγγραφα τοϋ
σ·ρατ. Δ. Πλαπούτα, καί τοΰ Ίωαν. Θ, Κολοκοτρώνου, τά όποικ
π®ρακαλεΐσθε νά άναγνώσετε μέ προσοχήν, πληροφ°ρεω®ε εις
 496
Λιβάρτζι καί Σοποτόν πέρασμά των, τήν χατ* εκείνα τά μέρΌ ΛΡιν
τό φΟάσιμόν των άπελπισίαν, και τήν μετά τί φθασιμόν των έαψι>—
χωσιν. Άπό δέ τά τοΰ στρατηγού Ν. Πετιμεζά και ύπασπι®του
μου Ν. Φωτίου Χρυσανθοπούλου, τήν βλάβην όποΰ ό έχθρός π?°ί
τά μέρη τοΰ Διακόπτου έκαμεν είς τους ήμετέρους, κα! την όποια*
αυτός κατά τό Σπήλαιον έπαθε ζημίαν, καί αύτά έ'τρεξαν άχΡ*
τής χθές. Σήμερον δέ πρός τό πρωί έξημερώθη τό ιππικόν τοϋ έχ­
θροΰ εις τάς. Κατζάνας, κα! κατόπιν αυτού έφθασε και τό πεζικόν,
κα! μέ πλοροφοροϋν αί φύλακα! δτι ήλθον μέ όλα; τάς δυνάμει; τουί.
αλλέως ταύτην τήν ώραν δέν μέ έπληροφόρησαν άπό τά Καλάβρν,οί
άν έμεινε κανέν σώμά του κατ’ έκειρα τά μέρη· έν τοσούτω δμως διέ­
ταξα τούς στρατηγούς Βασίλειον Πετιμεζάν, κα! Π. Νοταραν νά
περάσωσι κατά τά Καλάβρυτα, καί λαμβάνω καθαρωτέρας πληρ0'
φορέας, θέλεε διατάξω τά εϊκότα καί τόν Κολιόπουλον καί Γενναίο*,
έγώ δέ (άν δέν άρησε δυνάμεις όπίσω ό έχθρός, ή άν σταθή 61<
Κατζάνας νά θερίση) θέλει τραβίξω μέ ένα ικανόν άοιθμόν στρα­
τιωτών πρός τά ύποτειαγμένα μέρη, Βοστίτζας, Πάτρας καί
Καλαβρύτων, διά νά μεταχειρισθώ πρός αύτά τήν άπαιτουμένη*
αυστηρότητα, καί διά νά βάλω εμπρός δλους τούς άνδρας ενό­
πλους, κα! άοπλους, πρός εκείνα δέ τοΰ Λιβαρτζιου καί Νεζερ°σ
διέταξα τούς έκεΐ άπελθόντας νά φερθώ σιν ώς πρέπει, καί ώς έγο’
έφέρθην πρός όσους έξ αύτών εως τώρα συνέλαβον. . . . ·
25 Ιουνίου 1827 άπό τόν Κάμπον Φονέως. Ό Γεν. Άρχηγ®»*
Θ. Κολοκοτρώνης.
πατριωΐα ΚοΛοχοτρώνη !
Όσον ήγωνίσθημεν μέ τό μέσον τής Κυβερνήσεως, τώρα ήμέρ®’
δέκα, διά νά εΐσάξωμεν τήν ευταξίαν είς τήν έδώ πόλιν,
αδύνατον, επειδή οί Γριβαΐοι διεφεντευοντο κα! διαφεντεύονται ανα­
φανδόν άπό όλίγα τινά άτομα τής Κυβερνήσεως του βουλευτΐκ°υ
τέλος πάντων τό πράγμα κατήντησεν εις τά άρματα, καί έκ τούτου
είς αιματοχυσίαν, ώστε έχομεν τρεις ήμέρας πολεμοΰντες άχΛ*α~
παυστως άφ όλα τά μέρη μέ δουφέκια καί κανόνια. .
δθεν τό γρηγορώτερον νά στείλετε τόν αδελφόν μας Γ«νν»ϊο* μ5
χιλίους συντρόφους έδώ, έγράψαμεν κα! είς τούς έδικούς μα; »«
Κόρινθον νά φθάσουν δσον τάχιστα........................ ...... · · · ’
 497
Τά ίδια έγράψαμεν χαΐ προς τό* Γενναϊον, ζαί μένομιν μέ δλην
τή* ειλικρίνεια*. Ναύπλιον 30 Ιουνίου 1827,
οί ΙΙατριώται χαΐ αδελφοί.
Κίτζος Τζαβέλας, Γτ. Νταγχλής,
Χρηστόδουλος X. Πέτρου, Γεωργάκης Βάγιας,
Γεώγιο; Γεροθανάσης, Χο. Ιίερραιβός
ΖΖγιύς τόν Γενικόν Λρχηγόν τ<*>ν ΠεΛοποννησιαχων
στρατίνμάτων.
Ήζθχώτατε Κύ^ιε.

'.Ημείς πληροφορία; £χοιχεν χα! διά γραμμάτων χα! διά ζώσης

φωνής, οτιφθάνοντες προλαβόντοσ; οί απεσταλμένοι είς Ναύπλιον,
εοδηγήθη άπό τινα Διοικητικά μέλη ό Γρίβας νά ένα.ντιωθή είς
αότοΰς, ώσσε νά μή λάβουν καιρόν νά ζητήσουν τά δικαιώματα
μας, κατέβασε αμέσως πεντακοσίους στρατιώτας, καί προκατέ-
λαβον Θέσεις και οικίας' καί διαφιλονιχοόμενοι πρό πολλοΰ, Γρίβας
*αε στρατός, περί πολιταρχίας, έκρότησαν μάχην καθ’ δλην τήν
έχτασι*, ώς σας προεγράφομεν' άλλ’ επειδή ώβηγημένος άπό τά
ρηθέντα άτομα, τά δποΐά επιθυμούν τόν ολέθρων φατριατισμόν,
Προτίμησαν φόνους, άρπαγάς, τυραννίας χαί παντός είδους καχο-
’ΐαθείας εις τούς δυστυχείς έγκατρίκους, οίτινες τό πλειστον με'ρος
°<νεχώρησαν κατάγυμνοι καί ελέους άξιοι' επιφορτίζει κηρύττων
Τό (ία’ρος εις τους πρωταιτίους 'τής ταραχής, καί τούς ολέθριους
?ατριατισιούς, καί έκ τούτου έπαυσε τό τουφέκι πρό τεσσάρων ημε­
ρών καί ό μέν στρατός δέχεται τήν ειρήνην, δ δέ Γρίβας ε’ναν-
^ίουται είς μόνην τήν δδηγίαν τών άνωθεν δ λαός ολος χαταβοα
01ά διακοσίων ψυχών αίμα, τό όποιον έχόθη διά του κανονοχτυπήματος
του Γρίβα' καί διά τόν άφανισμόν τών καταστάσεων του’ ήδη δέ μέ
Τήν διεύθυνσ'.ν τοΰ ’Αρχιστρατήγου, όποιαν μορφήν θέλει λάβουν
~ά πράγματα θέλει σάς γνωστοποιήσομεν, μόλον δπου ήμπορεΐ νά
^άβε·τε κα! και’ εύθεΐαν,........................................................................
’Εν Άχροκορίνθω τήν 11 ’Ιουλίου ώρα 2,1827.
’Η ’Επιτροπή τοΰ Α'. σώματος τής Στερεά;
Ελλάδος καί τής ’Αχροκορίνθου.
Ν. ΙΙανουριά;, Κώστα; Χορμόβας. Σπΰρος Μήλως.
33
49S
'Ο Ίμπραίμ-πασάς όργισθείς, διο'τι ό ΙΙλαπούτας καί &
Υενναΐος άπελθο'ντες εις Καλάβρυτα έπανέφερον τούς ύπο-
τεταγμέίους, έστρεψε τά Sitka του πρός καταστροφήν τής
Γορτυνίας. Τοΰτο δέ μαθόντες ό ΙΙλαπούτας καίό Γενναίος
κατέλαβον τήν κατά τά δρια τής Καρυταίνης περί τό χω­
ρίον Κ,αρνέσι θέσιν καλουμένην Πολέμους' Προχωρώ7
δέό Ίμπραίμηςείς Κατσάνας διήρεσε τόν στρατο'ν του είς δύω
σώματα, και διά τοΰ μέν διευθύνθη αυτός, δπου είχον τοποθε-
τηθή οίανωτέρω ’Αρχηγοί. Άλλ’ άπαντήσας καρτεράν άντί-
στασιν ύπ’αυτών έτράπη είς Τρίπολιν. Τό δ’έτερον σώμα»
δπερ ήτον ίσχυρότερον, έπροχώρησε διά τήςΚυράς τό Γε^ξ1
είς Άκοβας, χωρία τήςΚαρυταίνης, ιναδιευθυνθή είς Δημ'θ'
τσάνην. Είδοποιηθέντες δέ τό κίνημα τοΰτο τοΰ έχθροΰ °
ΙΙλαπούτας καί ό Γενναίος, ένώ οί πλείστοι τών ύπ’ αύ*
τούς Γορτυνίων στρατιωτών άνεχώρησαν πρός έξασφάλιο17
τών οικογενειών των, έοραμον και κατέλαβον ό μέν Γεν­
ναίος τήν κωμο'πολιν Δημητσάνης, ό δέ ΙΙλαπούτας τή7
απέναντι ταύτης θέσιν Άρτοζίνον. Οί ΤοΟρκοι κατεσκηνώ'
θησαν απέναντι τών ‘Ελλήνων είς τήν πεδιάδα τής ΔημΆ'
τσάνης- δ δέ Γενναίος μέ μέρος τών στρατιωτών του τή7
αύτήν έσπέραν έκινήθη μεσημβρινώς κατ’ αύτών, ένώ δι»'
τικώς ειχεν άποστείλει ό Πλαπούτας μέρος έκ τοΰ σω'
ματδς του, ίνα κατασκοπεύσωσι τόν έχθρόν. Αλλά συγχρ0'
νως πέριξ τοΰ έχθρίκοΰ στρατοπέδου άνατολικώς καί άρκτ£'
κώς εϊχον τοποθετηθή 300 περίπου "Ελληνες, άλλοι «Ρ°1’
κατασκόπευσιν, μήπως δ εχθρός κινηθή κατά τών Σπηλαίω7
και Μοναστηρίων, ένθα εϊχον καταφύγει αί οίκογένειαί των
άλλοι δέ πρός ένέοραν καί μάλιστα ν’ άρπάσωσι ζώα
έχθρών, ώς έσυνείθιζον· καί ούτω ταχαίως πως περΐεχυ’
κλώθη ό εχθρός· επομένως πυροβολήσαντος του Γενναίου
κατά τοϋ έχθροΰ, έπυροβόλησαν καί δλοι οί λοιποί Έλληνες
οί δέ Τούρκοι, ούσης νυκτός, ύπο),αβόντες ότι περιε^λω-
 499
θησαν άπό πολυάριθμον Ελληνικόν στρατόν, χατεθορυ-
βύθησαν και χατελήφθησαν άπό πανικόν φόβον μετά ταΰτα
<5 Γενναίος μετά τώνλοιπών άπεσύρθησαν, ΐναόχυρωθώσι και
κτυπήσωσι τόν εχθρόν κατά τήν διάβασίν του. Άλλ’ δ έχ­
θρός άντ'ι νά όρμήση κατά τήν διεύθυσίν του έναντίον τών
ώχυρωμένων ‘Ελλήνων μεσημβρινώς είς Δημηστάνην, έ-
στράφη άρκτικοανατολικώς, λαβών τήν πρός τά Μαγουλίανα
καί Άρκουδόρρευμα διεύθυνσίν, δτε, διαβαίνοντος τά όρεινά
ταΰτα μέρη, εξήλθον οί είς τά Σπήλαια καί Μοναστήρια μ.έ-
νοντες "Ελληνες, καί έπέπεσαν κατ’ αύτοΰ, τόν όποιον κατε-
δίωξαν φονεύοντες μέχρι τών Δαβιών έκεϊθεν δέ οί Γοΰρκοι
άπήλθον είς Τρίπολιν, καί τήν επαύριον μετέβησαν είς τήν
πεδιάδα τής Γορτυνίας, ένθα ήνώθησαν μετά τοΰ Ίμπραίμη,
οστις τούς άνέμενε νά κατέ)ά)ωσιν έκεϊσε άπό Δημητσάνην ώς
ειχον διαταχθή καί οχι άπό τήν Τρίπολιν καί άπήλθον ά-
παντες είς τά Μεσσηνιακά φρούρια- πλήν παρακολουθούμενοι
καί κτυπώμενοι ύπό τών ‘Ελλήνων μέχρις ου φθάσωσιν έκεϊσε
άπωλέσθησαν πολλοί- τοιουτοτρόπως δέ έματαιώθη ή κατά
τής Γορτυνίας στρατεία τοΰ Ιμπραίμη- καί ή άποτυχία του
αυτή ούχ ήττον έπενήργησεν είς τήν έμψύχωσιν τοΰ λαοΰ,
καί μάλιστα δτε τό πλεϊστον μέρος αύτοΰ είχε δελεασθή άπό
τήν πλάνην τοΰ προσκυνήματος.
Μετά ταΰτα ό Ίμπραίμης άπό τά φρούρια έπεμψε τόν
‘Ριοβάμπεϊ μετά 6000 καί τροφάς ίκανάς ίνα έφοδιάση τήν
Τρίπολιν. Άλλά κατά τήν έλευσίν των, ό Νικήτας, οστις
δτε οίΤοΰρκοι ούτοι έπορεύοντο είςΤρίπολιν δέν έπρόφθασεν
άπό Φρουντζαλοκάμαρα, δπου εύρίσκετο μετά 2000 νά τούς
Χτυπήση, ήδη ένεδρεύων είς Δερβένια τοΰ Λεονταρίου τούς
έκτύπησε καί έπήνεγκεν είς αύτούς δχι όλίγην ζημίαν.
Καθ δλας τάς άνωτέρω συμπί^οκάς Έλληνες έφονεύθησαν
Χαί έπληγ ώθησαν 26, ό αριθμός δέ τών φονευθέντων Τούρ­
κων, καθώς καί τά καθέκαστα τών άνωτέρω συμβάντων
εκτίθενται είς τάς κατωτέρω έπιστολάς.
33*
500
//f0<; ujf Σ. Έθήκην Βιν.1ή> ’
Απο τας προς τήν έπί τών πολεμικών Γραμματείαν άναφ’ρ®ί
μου έπληροφορήθη ή Κυβέρνησις τά κινήματα μας χατά τοΰ έχ-
θροϋ’ μετά ταϋτα επειδή οί ύποτεταγμένοι δέν άπεχοίθησαν είς τά
γράμματά μου, χαί ώς έχ τούτου γίνονται δήλον, οτι δέν ήλλαξαν
γνονμην, διέταξα τδν μέν στρατ. Ε. Πε-μεζάν μέ περίπου τών δύω
χιλιάδων Καλαβρυτινών, Άργειοτοιπολιτζιωτών, ν’ άπεράση πρδς
-.ό μέρος τής Κούτελης χαί άγιου Βασιλείου, οπού διέταξα νά με'
ταβή χαί ό στρατηγ. Χρύσανθος Σισίνη.-, χαί οί 11 εραμερίσιοί
Ιίαρυτινοί όντες είς χίνησιν, χαί όπου ώ; μανθάνομεν είχονσυνελεύ-
σεις οί Νεζερΐται1 τόν δέ στρατηγόν Με>ετοΖπουλον χαί Νοταράν
ν’ άπεράσουν πρδς τό μέρος τής Κουνινας· χαι ένώ ώς ίβεβαιώθην
οί ΰποτεταγμένοι αΰιοί έπροσχάλεσαν εις βοήθειαν των τούς έν Πά-
τραις χαί Βοστίιζη έχθρούς, ήλθον ένταϋθα μετά τοϋ Ν. Πετιμέζι

κάχην, χαΐ κατέλαβε μέ ικανούς τούς Μπετζάχους χαί τό μονά'

στζρι τής Μαχελλαρια:, χαι είμαι έτοιμος άν 3έν αλλάξουν γνώ'
μην, δ ά τής πειθοϋς, νά μεταχειρισθώ τήν βίαν, έν τούτοις
έλαβον γράμματα παρά τοΰ στρατηγ. Κολιοπούλου χαί τοΰ υιου
μου Γενναίου, βπισθοδρομησάντων εις τήν Καρύταιναν διά τη7
έχει εισβολήν τοΰ έχθροϋ, άπδ τά όποιά πληροφορούμαι, ότι ό έχ'
θρος εισβολών εις τήν έπαρχίαν αύτήν, όχι μόνον δέν κατόρθωσε
τόν παραμικρόν δλε'Οριον σκοπόν του, άλλ’ άπεδιώχθη μέ μεγάλη7
ζημίαν καί εντροπήν του, άπαντήσας εις δλα τά μέρη τήν πλε<>7
γενναϊον άνθίστασιν τών Καροτινών, ήτις έταπείνωσε τήν έπη?'
μένην δφρυν του, χαί τδν ήνάγκασε νά περιορισΟή ένδον καί πέρ1’
τής Ί’ριπολιτσάς, ώς άπό τάς περί αυτήν φύλακας μας πληροφ0'
ροΰμα.· περικλείεται χαί άντίγραφον τοϋ γράμματος τών 8tpojfX£-
νων, καί πληροφορείται σαφέστατα ή βουλή, ώστε εάν δέν τοίζ
ελειπον τά πολεμοφόδια, ήθελε χάμουν μεγαλειτέραν βλάβην 107
έχθροϋ, κα! ήθελε μετανοήσει περισσότερον διά τήν τόλμην °nsU
έ'λαβε νά είσβάλη εκεί- έντοσοόιω δμως έκατάλαβεν, ότι δέν ε’δ'ιΐ
λιασαν ολοι οί ΙΙελοποννήσιοι.............................................. · · *
2 ’Ιουλίου Τζουμενά ό Γενικός Αρχηγός
Θ, Κολοκοτρώνης.
 501
τ'/r iJti. τίϊ>>' πο.ίεμιχω)· Γρομ/ιατεΐαν της ’Ε.τιχρατείας.
Χ,τ.α τήν πρός τήν 1. Βουλή* αναφοράν μου πληροφορείται ή
Κυβέρνησις τά κινήματα τοΰ έχθροΰ, τά τών ύποταγένιων, ζαί τά
έϊιχά μας, περιπλεον δέ τήν ζατά τήν Καρύταιναν μεγάλην βλάβην
Τοϋ έχθροΰ, τήν οποίαν άπό τήν γενναία? άΌίστασιν τών Καροτι­
νών έ,ταΟε' πιραχαλώ νά μάς σταλώσι πολεμοφόδια, τά ΛΙεζήλια
χαί δυω ρέζιαα χαρτί διότι δέν έχομεν, άς σταλή χαί ή πρός τόν
Αρχιστράτηγον άναοορά μοι» ασφαλώς.
2 Ιουλίου 1827 Τζουμενά. ό Γενικός ’Αρχηγός
Θ. Κολοχοτρώνης.
Προς τον 'Αρχιστράτηγον.
Έςογύτατε.
Διά τής ύπ’ άριθ. 629 αναφοράς μου διευθυνθείσης πρός τήν
εξοχότητά σας διά τήν έπί τών πολεμικών Γραμματείαν άνέοερον
τά κινήματα μου ζαί τά τοΰ έχθροΰ, διά τής παροΰσης μου σας
ειδοποιώ, δτι οί ΰποτεταγμένοι ζατά τά μέρη τής Πάτρας ζαί
Καλαβρύτων καί Βοστίτζη; εισέτι δέν μέ άπεκρίθηοαν τήν τελείαν
άπόφχσίν των έγώ δέ έλαβα μέτρα χαί έπλησίασα πρό; τά μέρη
των τά στρατεύματα μου, τά όποια υπερβαίνουν τάς 5 χιλιάδας,
>αί έπλησίασα χαί ό ίδιος μεταξύ Βοστίτξης χαί Πάτρας, σκοπών
άν διά τή; πειθοϋς ώς ελπίζω δέν μεταβάλλουν γνώμην, νά μετα-
χειρισθώ χαί τήν βίαν, έν τουτω δέ ελαβον γράμμα παρά τοΰ
Κολιοπούλου χαί Γενναίου άπό τήν Καρύιαιναν, τοΰ όποιου σα;
Περικλείω άντίγραφον, χαί έξ αύτοΰ πληροφορεΐσθε τήν γενναίαν
άνθίστασιν, όποΰ ό εχθρός άπήντησεν έχει, χαί τήν βλάβην, όποΰ
δοκίμασε, θεωρείτε περιπλέον χαί τήν έλλειύιν όποΰ πάσχουν άπό
Πολεμοφόδια, χαί διά τοΰτο παρακαλώ θερμώς νά λάβετε μέτρα
»ά μάς σταλώσι, διότι οί ΓΙελοποννήσιοι ολόκληρον χρόνον δέν
ελαβον ουδέ ε» οουσεζΓ έν τούτοι; περιμένω τάς σεβαστά; μοι
διαταγάς σας. με'νω εΰοεβάστως
2 Ιουλίου 1827 Τζουμενδ.
Ό Γενικός ’Αρχηγός τών ΓΙελοποννησιαχών στρατευμάτων,
θ. Κολοκοτρώνης.
Θείε σας προσκυνώ.
Μέ τό παρόν μου έρχομαι νά έρωτήσω τήν αγαθήν υγείαν σας
502
χαί έπειτα σάς χαροποιήσω διά την μάχην fy σήμερον έχαμαμεν
είς τά Δερβένια· είς τάς 26 τοΰ παύσαντος είς Κυτριαις 13 φερ-
γάδες έχθρικαΐς έκανονοβολοΰσαν καλά, συγχρόνως μας ήλθον
είς τήν θέσιν μας Φρουτζάλα οί έχθροί καί έπολεμήσαμεν τρέποντες
τους είς φυγήν, μέ μεγάλην τους καταισχύνην έπίστρεψαν εί; Νησί,
είς τάς 22 έκίνησαν μέ ικανούς ζαερέδες κατά τους λάκους, οπινεί
καί έμειναν τό έσπέρας είς τζαουσι, βλέποντες λοιπόν τόν σκοπόν
τους έσύναξα έως έπτακοσίους Λεονταρίτας και είς τό πλάγι
έφθασα είς τά Δερβένεα, στοχαζόμενος λοιπόν οτι ενδεχόμενον
ν’άπεράσωσι διά νυκτός τά Δερβένια έκαμα τό σχέδιόν μου καί
έμβήκαμεν όλοι είς χωσίάν μέσα είς τήν δεμοσιάν, υποπτευόμενοι
λοιπόν οί έχθροί έκίνησαν τά χαράματα, κα). οΰτω τραβιχθέννες είς
εν μέρος ένόσω έπέρασαν οί μισοί τους έβκρέσαμεν, μέ τούς δ.τοίυς
άνοίξαμεν τουφέκι έως ές ώρας μέσα είς τήν δεμοσιάν, εμπρός
εκείνοι χαί κατόπιν ήμεΐς, τέλος πάντων στήθος μέ στήθος έγεινεν
ή μάχη μας τόσον πεισματική, ώστε δπου έκατήντησάν έως τών
Δερβενίων σκοτωμένοι καί πληγωμένοι άπό τους εχθρούς περίπου
τών τριακοσίων, άπό δέ τούς έδιζούς μας δέκα λαβωμένοι, όμως
έλπίζομεν είς τόν Θεόν νά ήναι περαστικόν είς ολους. Τί τό ο'
φελος θείε μου, όπου ή παντελής έλλειύι; τών πολεμοφοδίων έ'φε-
ρεν ολας τας δυσκολίας είς τό νά βλάψωμεν περισσότερον τόν έχ'
θρόν, μολοντούτο έκεΐνο τό όποιον επαθεν δέν τό έλπιζε ποτέ, άλλ
ου τε τό εϊχον πάθεΓ άν όμως μας έπρόφΟαναν πεντακόσιοι ή κ*ς
χίλιοι Αρκάδιοι κατά τόν κοζκινόβραχον, σας βεβαιώ οτι οΰτί
σπειρί ζαερές έπερνοΰσεν, άλλά πολλά ολίγοι ήθελον γλυτώση, αί
έχη δόζαν ό Θεός δπου τούς έγεινε τό τοσοΰτον κακόν καί έμψυχέ'
θηκαν οί Έλληνες υπερβολικά, διά τούτο λοιπόν σπεύδω νά σάς
κάμω γνωστά άπαντα ώς χρέος μου, διά το όποιον άμέσως vSt
γράψης ένταΰθα, ή νά μοΰ στείλης μερικήν βοήθειαν είς δύο ήμερ*^’
διότι οί έχθροί θά επιστρέφουν όπίσω Γνα τούς δώσωμεν τοΰ όια
βόλου, έπειδή ώς έκ τοΰ εσωκλείστου πληροφορείσαι δτι δ Ιβρ’ι.α/1·’
μέ μέρος επέρασεν είς Κρήτην· καί αΰτοί είναι μαγκοφιαϊί, οι^
τοΰτο πρόοθασέ μου τήν είρημένην βοήθειαν καί φουσέκια βθεν
γνωρίζεις, καί θέλεις ιοεΐ τί θά πάθουν οί στραβαραπάδες, επειδή
ένώ άπό Ναύπλιον ήθελον μας στείλουν ζαερέδες καί τζουμχανεδεί,
 503
«I άντενε'ργεται 5έν μας άφίνουν, διά τοΰτο κάμε ο, τι γνωρίζεις
διά τζουμπχανέ’ περιμένω λοιπόν την έκτέλεσιν τών γραφόμενων
μου, καθώς καί τά αύτόθι τρέχοντα.
Έν τοσούτω δέ άναπροσκυνώντάς σας μένω.
Έκ τών Δερβενίων τήν 1 Ιουλίου 1827. ό ανεψιός σας
Νικήτας Σταματελόπουλος.
TTpbc, την Σ. ι θήκην ΒονΛήν.
Τά κινήματα' μου δέν έπαυσα ν’ άνεφέρω συχνά πρός τήν
Βουλήν και τήν Κυβε’ονησιν, καί τελευταία μου αναφορά είναι ή
ύπ’ άριθ. 686. κατά τάς 8 τρέχοντος, καί σπεύδω διά τής παρού-
οηςμου νά ειδοποιήσω τήν Βουλήν καί τά μετά ταϋτα' έμεταχει-
ρίσθην ολην τήν δυνατήν πειθώ καί κάθε άλλο μέσον διά να μετα­
φέρω εις τό πρώτον τούς αίσχρώς ύποτεταγμένους, άλλ αχρι τής
yΟες οί λόγοι κα! τά γράμματά μου δέν έκαμαν καμμίαν έντΰ-
πωσιν είς τάς άζοάς των, έφθασαν προχθές μέρος τών στρατευμάτων
τής Καρυταίνης, καί σήμερον προσμένονται τά λοιπά μέ τον ίδιον
στρατ. Κολιόπουλον περίπου τών 2500 ώς μέ ειδοποιεί, προλαβών
δθεν έγραψα και τελευταΐον πρός εκείνου; διά νά μετανοήσουν
Πραγματικώς, καί νά λάβουν τήν συγχώρησιν τοϋ έθνους, τούς
εδωσα καιρόν έως αύριον, καί άν δέν έλθουν τότε Οελει μεταχει-
Ρισθώ τήν βίαν ώς έχθρούς, διότι τοιουτοι είναι, όταν δέν μετα-
βάλωσι γνώμην, κάθε κίνημά μας θελει τό κάμομεν άνεφοδίαστοι
*ίς τό παντελές, διότι ή Κυβέρνησις αμέλησε παντάπασιν τήν σω­
τηρίαν τής Πελοπόννησου, τήν άφησεν είς τήν διάζρισιν τοΰ έχθροϋ,
Ίο! δέν μας έπρόβλεψεν ούτε φουσέκι, οΰτε άλλο τι τών άναγχαίων,
Χαί δ θεός βοηθός' δ Γενναίος έμεινε κατά τήν Καρύταιναν συσσω­
ματωμένος μέ τούς Καμπίσιους Καρυτινούς, Λεονταρίτας, Φανα-
Ρίτας καί ’Αρζαδίους διά νά κράτη είς ε’μψύχωσιν έζεΐνα τά μέρη
τής Μεσσηνίας' έγραψα μ’ δλα ταϋτα. νά μείνη ό Νικήτας, καί δ
Γενναίος νά έλθη ένταϋθα, διότι δσα περισσότερον στρατεύματα
Συνάζονται τόσον εϋχολώτερον κατορθώνεται ό σκοπός μας, καί
βλάβη μεγαλειτέρα γίνεται είς τόν εχθρόν, καί ρίπτομεν όλοι γε-
'ΐκώ; τήν προσοχήν μας είς οποίον με’ρος αί περιστάσεις, τα κινκ-
ΜΊτα τοϋ έχθροϋ μας υπαγορεύσουν, ώστε καί έλπίι,ω εντός.
®λίγων ημερών νά χαροποιήσω τήν Βουλήν μέ προόδους τών στρα-
 504
τευμάτων’ είς τήν διάδχσιν του έχθροΰ ατό Τριπολιτζάν έως είς
τό Κάστρον έγεινε τόση σημαντική ζημία, άπό τά στρατεύματα
τοΰ Νικήτα, Κολιοπούλου καί Γενναίου, ώστε έοονεύθησαν επέκεινα
τών 500 έχθρών, χωρίς νά βλα'ύουν αύτοί κανένα με'ρος. . ·
14 Ιουλίου 1827 Κυρίτζοβα. δ Γεν. ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
Έήο,γωΓατε Καττετάν Γενναίο σας άσπάζοπαι ΐκΊε^φιχωί.
‘Ημεΐς κατά τήν διαταγήν σας εϊμ,ασται βγαλμένοι εις συναζι*
τών ς-ρατιωτών, άπδ χθές βλέπουμαι καί περνάν είς Πποΰζι πέντε έξ
χιλιάδες άράπιδες διά Πάτρα, καί έροβόλησαν καμία πενηντάρι®
παιδία καί τούς έβαρέσανε, κα! έσκότωσαν καμία δεκαπενταριά
ίπιασαν καί αυτόν ζωντανόν, τόν όποιον τδν στέλνω αύτου νά δου-
λέψη στδ Κάστρο καί νά τόν έρωτήσετε, επειδή έδώ δέν έτυχε κα'
νείς νά ήζεόρη άράπηκα δπου νά μάθωμαι καί ήμεΐς, καί σέ παρα"
καλώ νά μα; φανερώνης περ! τοϋ Νενέκου πώς τό έφτιασε μέ τσΊ-*»
προσκυνισμους του, μένω.
Τήν 25 ’Ιουλίου 1827. Σουλιμα'. δ Πατριώτης,
’Αναγνώστης Παπαζώρης.
Μετά τήν άπό Καλάβρυτα άναχώρησιν τοΰ Ίμπραίμη
ό Κολοχοτρώνης διέταξε νά κινηθούν ικανά σώματα ύπ®
τούς Πετμεζαίους, Αόντον, II. Νοταραν, Δ. Μελετόπουλον,
θεοχαρόπουλον, Κουμαναίους χαί ‘Ροΰφον, ί'να καταπείσω^
τούς ύποτεταγμένους "Ελληνας, νά έπανέλθωσιν είς τάς
Ελληνικός σημαίας. Άλλ’ ό προδότης Νενέκος έμενε
τότε αδυσώπητος είς τήν άπονενοημένην άπο'φασίν του,
καί ού μόνον δέν μετεμελεΐτο, άλλ/ έστρεψε καί τά όπλ*
κατά τής Πατρίδος του, ήτοι μετέβη είς Πάτρας, προσεΖ®'
λεσε τούς έκεϊσε Τούρκους, καί μεθ ικανών ύποτεταγ^-'
νων όοηγών αύτούς έπολέμησε κατά του Β. Πετμεζδ εις
"Αγιον Βλάσην τήν 3 ’Ιουλίου, τή δέ 17 έκτύπησε το
Γεωρ. Χελιώτην καί Φεϊζόπουλον, τοποθετημένους μετά 7θθ
είς τήν Μονήν τοΰ ‘Αγίου Ίωάννου είς τήν Τζετζεβά τήν
επαρχίας Βοστίτσης· κατά τάς δύω ταύτας μάχας έφονευ-
 .505
θησαυ χαί έπληγώθησαν έχ τών ‘Ελλήνων ύπέρ τούς 75
έχ δέ τών Τούρκων ύπέρ τούς 250.
Άλλά τό μίασμα της ύποταγής δέν περιωρίσθη μόνον εις
Καλάβρυτα, Πάτρας καί Βοστίτσαν' έξετάθη χαί εις τάς ε­
παρχίας ΙΙύργου καί Γαστούνης, ζαί δεά νά δελεάση έτΐ
μάλλον τόν λαόν τοΰτον, ό Ίμπραίμης ηλευΟέρωσε περίτάς
έΟΟΟ ψυχάς έχ τών άνωτέρω επαρχιών, τάς οποίας ει-
χεν αιχμαλωτίσει είς Χλουμοΰτσι ζαίάλλαχοΰ. ‘Επομένως
ό Κολοκοτρώνης θεωρών τήν αύξησιν του χαχου τούτου τής
ύποταγής, ζαίτήν αύθάδειαν τών υποτεταγμένων, προσεκά-
λεσε τόν μέν ΙΙλαπούταν άπό τήν Γορτυνίαν, τόν δέ Ιεν-
ναΐον άπό τήν Μεσσηνίαν καί τόν Χισίνην, καί συγχεντρώσας
ούτως ίκανάς δυνάμεις, είσέβαλεν είς τάς άνωτέρω επαρχίας,
όπου εύρίσκοντο οί ύποτεταγμένοι, καίκατώρΟωσεν, οί μέν
Τούρκοι ν’άποσυρΟώσιν εις τάς Πάτρας’ οί δέ άποπλανημένοι
Ελληνες νά έπανέλδωσιν είς τάς ‘Ελληνικός σημαίας, εκτός
ολίγων, οϊτινες μετά τοΰ Τουρχονενέκου κατέφυγεν είς ΙΤά-
Ίρας. ’Ιδού καί τά περί τούτων έγγραφα.
£κ.1α([rrfioraTe Λ ο.Ιοχοτρώνη.
’Εχθές σας έστειλα τόν Καπετάν Στάβρο νά σάς όμιλήση καί
διά ζώσης, είς τόν όποιαν καί επιβάλλετε πίσπν, οθεν χθές είχα
οτείλει ενα άνθρωπον έοικόν μου είς τόν άγιον Βλάσην, έρωτησε
ένα έδικόν του, τοΰ είπε τά πάντα, δτι οί Τούρκοι έτραβίχθηκαν
ξίς τό μιζροκάμπη, έκεΐ νά σταθούν διά νά στείλουν εις Πάτρας διά
νά πάρουν δέκα ημερών ζαερέ, καί μέ τοϋ; τουρκοπροσκυνημέ'-ους
νά έλθουν είς Λαπάτα διά νά συγκεντρώσουν τό στράτευμά τους
προτού διά νά θελήσουν δλα αυτά τά 'χωρία τά κινήματα τους καί
έπειτα νά λεηλατίσουν τά άπροσζόνητα μέρη, καί άν άζουσθή καί
Τλθη νά ήαποροίν νά τόν διαλϋσουν αυτά τά παιδιά τών διχών τοϋ
πασσα οί Καπεταναιοι’ έπρογθες μας έσχότωσαν τρεις, μάς έπτασαν
£να ζωντανόν καί τόν έύισαν στον άγιον Βλάση, έοκοτώθηζαν Τοΰρ-
χ5ΐ τριάντα καί ώς πενήντα λαβωμένοι καί ένας μεγάλος Μπέης
Χαθόνς αυτός είπε τοΰ ανθρώπου’ έπραχθές οί Πετζακίδις ειχον
506
δυο ανθρώπους σταλμένους άπό αύτοϋ διά νά γυρ'σουν τό όρδί
Τουρκικόν καί μέ ΰπόσχεσιν ότι νά σέ παραδώσοον αύτό όριλος,
μέ έπαρήγγειλε καί μέ είπε, ότι διά τοΰτο τό μέρος έχουν άπόφασιν
διά να έρθουν ήξεύρουν άπό ‘Ι’ωμαίϊχα, δθεν διά νά μή σοΰ πολυ­
λογώ ανάγκη πατα νά στείλης τόν Νικολάκη νά δυναμώση τό Μο­
ναστήρι νά μή μας τό προδώσουν καί τό σκαλί' ή έκλαμπρότης σας
διέταξε τά Κορινθ(ακά καί Βοστιτζιάνικα άρματα καί τοΰ; στρα­
τηγούς νά ενδυναμώσουν εις τήν φτέρι, καί πέρασε κατά τό Σωποτα
διά νά συναχθοΰν τά άρματα δλα νά γενοΰμαι άπό πέντε, εξ χι­
λιάδες, καί νά ρηχθώμεν νά κάμωμεν τό χρέος μας είς τους Τουρ-
κοπροσκυνημένους, καί έιζι Οά κόψη τό κακόν, άλλε'ως κα! έγώ έδώ
ποΰ είμαι έχω υποψίαν, διά τί πλέον ή εμπιστοσύνη έλιιψε, και
άλλα μας λέγουν κα! άλλα φρονούν, καί καθώς τό είδες κα! έχε τό*
νοΰν σου νά μή πάθωμεν καμμίαν' έγώ δέν σοΰ τά γράφω δι’ άλλο*
σκοπό, δμως νά ΐδής φίλοι, δπου σοΰ λέγουν κολακείας έχουν
φρονήματα κακά κα! λάβε μέτρα.......................................................... ·
J 827. Ιουλίου 4. Λεχουρι Πρόθυμος τών διαταγών Σας,
Βασίλιος Πετιμεζας.
'Εζοχΰτατε Γενι.χε ’Λργηγέ.
Ευρισκόμενοι έξω τών επαρχιών μας, άλλοι περί τήν συνέλευσι*»
καί άλλοι δπου ή καθεσιώσα Διοίκησις τούς είχεν οδηγήσει νά
διαμείνουν, δ εχθρός δώσας τήν προσοχήν του εις τούς παρελθόντας
μήνας κατά τών επαρχιών Καλαβρύτων, Βσστίτζης καί Πάτραί
έκατόρθωσεν, (δπερ άλλοτε, καί πολλά δυνατότερος ών δέν ήδυ-
νήθη νά κατορθωτή) νά προσκυνήσουν μερικοί αυτών, μέρη
τά όποια είχομεν τάς πατρικός μας ουσίας, τούς συγγενείς μ«ί>
καί φίλους μας, καί τούς Πατριώτας εκείνους μέ τούς όποιους Ί
παλαιά γνωριμία μας συνέδενε ξεχωριστά' έβιάσθημεν νά έλθωμε*
έδώ νά συναγωνίσθώμεν ώς άπλοι πολΐται, μέ δσους στρατίώτ®··
εΐχομεν ύπό μισθόν' (εργον τής αναπόφευκτου άνάγκης), ακολούθως
ή διακήρυξις τοΰ Αρχιστρατήγου κα! εκείνη τής εξοχότητάς σου
μας ένεθά^ρυναν έτι μάλλον, καί υστερημένοι δλων τών άναγΖ'3£ΐων
έπροσπαθήσαμεν πρό τοΰ έρχουμοΰ σας νά ε’μποδίσωμεν τό φαρμάκι
τοϋ προσκυνήματος· άλλά αΐτίαι, τάς όποιας ή έξοχόιης εϊ"
καίρως έρευνοΰντες θέλει εΰθειτε ώλιγόστευον τάς δυνάμεις των
 507
εργ«σιών μας, καί έπηύξανον την κακίαν των προσζυνημένων' ήλ­
θατε αισίως ή έξοχότης σας, σας έπροσφέρομεν τον εαυτόν μας,
°α; είπομεν, δτι μ’ ολον δπου δέν είμεθα έν τοΐς πράγμασι θέλει
Ίροσπαθήσωμεν νά συνιελέσωμεν, καθ αδυνάμεως έχομεν, ύπό τήν
°^ηγίανσας πρός τήν κοινήν ωφέλειαν έφάνητε πρός τοΰτο εύάρε-
στος, καί ήμεΐς είς δλας τάς στιγμάς ήκολουθήσαμεν τάς διαταγάί
βας· δέν έθεωρήσαμεν, κατά τήν συμβουλήν σας άν οί περί τάς
£παρχίας αύιοί συγγενείς μας και φίλοι μας έπαθιν, άφίνοντες
τοΰτο νά διορθώσετε εγκαίρως, καθώς πολλάκις μας είπατε, καί
διά νά μή γένη αυτή ή αιτία πρόσκομμα τών πολεμικών μας έργα-
°ιδν. Ή πατρική μας ουσία ή τον περί τάς πεδιάδας τής Βοστίτζης
Χαΐ έχρηζε τής προσωπικής μας ύπερασπίσεως" μας διειάξετε ν
δκολουθήσωμεν έκστρατευοντες είς τά μέρη τής Πάτρας, καί ήμεΐς
Χωρίς ν’ άντείπωμεν άκολουθήσαμεν· οί προσκυνημένοι άπάτησαν
*αί ήμας, καί τόν στρατηγόν ΓΙλαπςΰταν, καί τον υιόν σας Γενναϊον
Ίαί άπεσύρθησαν τόρα διόλου πρός τούς -Τούρκου;' ό έπί κεφαλής
|ίας στρατηγός Πλαπουτας ακολουθών τήν ροήν τοΰ πολέμου μετέβη
από Δομέστιγον, όπου δ ςρατηγός Μελετόπουλος καί ή διευθυντική
έπιτροπή τών Κορινθιακών όπλων, μας διέταξε νά τόν άκολουθη-
°ωμεν καί νά σωματωθώμεν όλοι έκεΐ' ειχααεν ολην την προθυμίαν
νά δουλεύσωμεν ακόμη στρατίωτικώς τήν Πατρίδα' άλλά οί περί
ήμας ς-ρατιώται μή ό'ντες ς-ρατολογημένοι άπό τάς επαρχίας αύτάς,
άλλά μέρος έζαύτών είναι παλαιοί μας άνθρωποι καί μέρος μισθωτοί
Βπειρώται, ήμεΐς δέ άποβλημένοι άπό τά πράγματα, καί εμπο­
δισμέ' νοι άπό τοΰ νά ένεργώμεν στρατίωτικώς εις τάς επαρχίας
αύτάς, τούλάγ ιστόν μέ τήν άδειαν τοΰ νάμας άκολουθοΰν οί έχοντες
εύχαρίστησιν νά συμπολεμήσουν μέ ήμας καί νά μήν πειράζωνται,
θεωροΰντες δτι έζ τών είρημένων δέν δυνάμεθα νά συντελέσωμεν
®που έπρεπε καί όσον έπιθυμοΰμεν πρός τήν πατρίδα, εύρισκόμεδχ
βιασμένοι νά φροντίσωμεν νά οίκονομήσωμεν ές ιδίων μας αύτούς
τούς ανθρώπους κα! νά ήσυχάσωμεν ένας έκαστος είς τά ίδια.—
Τοΰτο αρχηγέ μήν τό στοχασθήτε διαφορετικά, επειδή είναι γυμνή
ή αλήθεια, γωρίς ρυθμόν καί διαταγάς δέν ήμποροΰμεν πλέον νά
δουλευσωμεν' δταν μας στοχασθής άναγκα'ους καί μας διατάςης
ε<ς τά πράγματα τότε ή'μεθα έτοιμοι νά κάμωμεν οσα αι περί
508
τά μέρηταυτα γνώσεις μας απαιτούν πρός ώφε'λείαν της πατριοος»
χαθώ; ζαί άλλοτε* πρός δΐ τό παρόν συσταίνομεν είς τήν όπερα*
σπισιν σας ζαί είς τήν φιλίαν σας, τόν εαυτόν μας, τους συγγε»ει’
μας ζαί φίλους μας ζαί μένομ-ν εΰσεβάστως.
Τήν 5 Ίτυλίου. 1827. έζ Λαπαναστών. οί αδελφοί Σας.
’Ανδρέας Λόντος, Μπενιζέλος ‘Ρουφάς, Σωτ. Θεοχαρόπουλοζ’
’Εχ.ίαμπρότατε Γεη.ν.& ’/Ιμμημε.
Ταυτη τή στιγμή έλαβα τά γράμματά σας πρός τόν στρατηγ0*
Κολιόπουλον ζαί αδελφόν ζαπετάν Γενναιον, τά όποια άμέσως
έςαποστέλνω, εις τούς οποίους ζαί έγώ εχθές μέ επίτηδες τούς ε*
γραφα παρακινώντας τους διά τόν ένταΰθα έρχομόν του;* συγχρ0"
νως μου ήλθαν χαί δρω ζαπεταναΐοι άπό τόν στρατηγόν Χρύσανθέ
Σισί.ην* οπού εΰρίσχεται είς Γερμιτζάνι διάνα δμιλήσωμεν ζαί ν®
συσχεφθώμεν, ό όποιο; στρατηγός Χρύσανθος μοΰ έστειλε ζαί
πιριχλειόμενον είς τήν έχλαμπρότητά σου χαί λάβε το’ ήλθε ζα'ι 0
αδελφός μου Γχολφϊνο; μέ τό σώμά του ζαί ουμποσουμεθα ολο1
εως χίλιοι, πλήν τί τό όφελος οπού (δέν ήξεύρομεν ποιοι είναι
Ελληνοφρονουντες χα! ποιοι οί Τουρζοφρονουντε;* περί αυτής τίί
ύποθέσεως άπό πολλάς αίτιας δέν ήμπορώ διά νά σάς γράψω, άλλ®
ίπίτηδες σάς άποστέλνω τόν παρόντα Καπετάν Σταΰρο Σαρδελ'·®'
νον, χαί δώσε χαΟαράν πίστιν εί; τούς λόγους του, έγώ άπεφάσισ®
οιά τήν αγάπην τή; πατρίδος ζαί έχλαμπρότητός σου, νά χύ®01
τό αίμα μου.
"Οθεν εκλαμπρότατε είσάζουσον είς τά όσα ό απεσταλμένος μ°®
σάς ομιλήσει, ζαί μήν μας πέρνρς είς τόν λαιμόν σου, διάταξε τ®7
Μελετόπουλον διάνα άπέλθη εϊς τήν οτέρι όσον τάχιστα, χαί ν
έκλαμπρότης Σας άπε'ρασε άμέσως είς τό Σοποτό, μή δέσετε άρΥ®'
πορίαν, έπιμεληθήτε τό συντομώτερον νά προϋταντήσωμεν αυτό ώ
Χαχόν, δτι θά τό μετανοήσωμεν, ζαί ήμεΐς χανόμεΟα- μ’ ολον τ0
σεβαί προσχυνώντάς σας μένω.
Βίασε δλα τά άρματα, δόσε τζεζοϋρι ζαί φωτιά, γράψε χα! πρ^4
τόν αδελφόν μου Παναγιωτάχι είς Κατζάνας τοΰ οποίου έγΡ’ψ*
χαί έγώ.
8 Ιουλίου 182/. Διάσελον Λεχουριοΰ.
ΙΙρόθυμο; τών διαταγών σα; Βασίλειος Γίετιμεζάς.
 509
ITqw; τήκ«·τΐτώκ itodejaxur γραμματείαν τής επικράτειας
Δέν ελειύα ουδέ στιγμήν ν’άναφέρω πρός τήν γραμματείαν ταύτην
’t1)v κατάστασιν τών Πελοποννησίων ζαί τά έ'/θοικά κινήματα έ-
^ιτούμενος δι’ όλων τών αναφορών μου τά διά τόν πόλεμον άναν-
*»ία· σπεύδω οιά τής παρούσης μου νά τήν ειδοποιήσω χαί τά
α/ρι τοϋίε· άσοΰ διεόθυνα τόν μέν Β. Ιίετιμεζάν μέ τούς Καλα­
βρυτινούς, ’Αργείου; ζαί τινας Τριπολιτζιώτας χατά τό μέρος τών
λεζερών, τόν ’’Αγιον Βλάσην, χαι τόν στρατηγόν Μελετόπουλον
*αί Νοταραν χατά τό μέρος τών Σελών μέ τούς Κορινθίους χαί
Βοστιτζάνους, έπροχώοησα έγώ παραλαβών τόν Φραγκάχη καί τόν
Γχολφΐνον Ιίετιμεζάν εις Πετζάκσυς χωρίον Καλαβρύτων έκ τών
θποτεταγμένων χαί μεταξύ Βοστίτζας καί ΓΙατρέον^ έκεΐ φθάσας
άμέσως έ’γραόχ είς ολους τούς πρωταιτίους τών μετά τοϋ Ίμπραί-
μη διαπραγματευομένων, χαί είς όλα τά γωρία τών είρημένων
έπαρχιών, προσχαλών αυτούς νά παρουσιασΟώσιν εις εμέ έγγυού-
Ρ-ενος χάθε προσωπικήν κα! κτηματικήν ασφαλείαν, άν διά πραγ­
ματικών κινημάτων των εναντίον τοΰ έχθροϋ, δείξωσι μεταμέλειαν
Ίαί διατάττων τά οτρατεύυατα νά φέρωνται πρός αύτού; μέ συμ­
πάθειαν, άλλ’ ένώ άφ’ενός μοΰ ύπέσχοντο όλοι, ότι μετεμελήθησαν,
Χ«ί ori όλοι θέλει έλθουν πρός με, άπό τό άλλο μέρος έπήγαν οί
^εζερΐται, χα! αίφνηδίως ε’ρεραν άπό τάς Π. ζΐάτρας τούς εχθρούς
άπό τόν Άγιον Βασίλειον εναντίον τοΰ ΙΌτιμεζα, χαί ένωθέντες μέ
°ύτούς τούς έπολέμησαν τρεις ώρας πεισματωδώς, δτε ό στρατηγός
βλέπων ότι οί πολεμοΰντες αυτόν είναι οί πλείανες έκ τών ύποτε-
~αγμένων, οιιινες έκράτουν τάς όχυρωτέοας θέσεις, βλέπων περι-
^λε’ον τόν εαυτόν του παντάπασιν άνεφοδίαστον άπό τροφάς χαί τό
^Κριώτερον άπό πολεμοφόδια, καί α:ι ώς έκ τουτου ευρισκόμενος
ε1ς τόν μεγαλείτερον κίνδυνον ήναγχάσθη ν άποσυρθή, μάλιστα
°ιότι κα! τό πλεΐς·ον μέρος τών ύπύ τήν όδηγιαν του Καλαβρυτινών
3Γρατιωτών ήτον έχ τών ύποτεταγμένων Λιβαρτζινών, χα! έστάθη
*1' Λιβάρτζι, οπού είχε φθάσει καί ό Σισίνης, διά νά ένωθή μετ’
*ΰτοϋ.· έν τοσούτω παρατηοών, οτι οί ύποτεταγμένοι δεν μετεμελή-
^σα?, μάλιστα έχουν θεμελιωμένον είς βάσεις στεριάς τόν σκοπόν
1(«ν, τοΰ οποίου τάς άρχάς δέν ή'ίυ-ήθην νά γνωρίσω ακόμη ακρι-
-ώς, πληροφορούμενος και άπό τόν 11. Νοτσράν, οτι κοί οι και
510
εκείνα τά μέρη εΐσέτι δέν μετέβαλον γνώμην, χαί διά τούτο δεν
ήμποροΰν νά προχωρήσουν περισσότερον, γνωρίζων, δτι δλα τα
στρατεύματα είναι διόλου άνεφοδίαστα άπό πολεμοφόδια, άφινω
δτι ζαί τάς τροφάς αί κατά τόπους δημοπρατιχαί έπιτροπαί Οέλουν
νά εμποδίζουν, βλέπων τόν έαυτόν μου εκτεθειμένου εις χίνδυ»07
άπό επιβουλήν τών ϋποτεταγμένων, είς τών όποιων τά χωρία έπρθ'
χώρησα, και άπό κάθε κίνημα τών έχθρών οδηγούμενων
αύτούς, ίδιον τέλος πάντων, ότι διά νά επαναστατήσουν αύτοί
χρεια'ζονται στρατιώται άπό άλλας επαρχίας, καί έγώ μεν άπο'
συρθείς άπό τά ύποπτα έκεΐνα μέρη, ήλθον έδώ, τούς δέ είρημένουζ
στρατηγού; διέταξα νά σταθώσιν εις τάς οποίας κρατώσι θεσειίι
έλαβα δέ μέτρα καί έγραψα τοΰ στοατηγ. Κολιόπουλου, καί το·*
υίοϋ μου Ίωά/νου νά παραλάβωσιν έν γίνει τούς Καρυτινούς 14,1
Φαναρίτας, καί άπό τήν ’Αρκαδίαν στρατιώτας καί νά φθάσωσ1*
είς ταΰτα τά μέρη ι»α μεταχειρισθώμεν εις τούς ύποτεταγμένους τή*
πειθώ, και τελευταίου τήν βίαν νά τούς άποσπάσωμεν άπό τοοί
εχθρούς, καί αύτούς νά τούς βλάψωμεν, καί έκεΐνοι μέν έρχοντ^
γλήγωρα καί άφευκτα' έπηύξησε αύξησιν άνοικονόμητον ή άνάγ*11
τών πολεμοφοδίων, ήτις εμποδίζει τήν πρόοδον τών στρατιωτικά*
μας βημάτων, καί παρακκλεϊται ή Γραμματεία αυτή νά μή μ0^
άοήση έπί πλέον άπροβλέποντους άπ’αυτά, διότι δένφθάνειότι άχΟ1*'
σίως φαινόμεθα ανάξιοι ήμεΐς, άλλά βλάπτεται μεγάλως ή πατρι|ί’
καθώς εάν έως τώρα δέν έδιδε πίστιν ή Κυβέρνησις είς τούς λόγ31*’
μου, άς πληροφορηθή άπό τά πράγματα, τών οποίων τά αποτελέ­
σματα, άν καί τώρα δέν είσακουσθώ, θέλουν εϊσθαι όλεθριότατί!
διά τήν πατρίδα' ό Ίμπραίμης καθώ; έχετε πληροφορίας μετεθΊ
εις τά Μεσσηνιακά φρούρια. Είς ΙΙετζάκους άφησα τόν στρα^ϊ'
Λόντον καί τον Κ Μπενιζέλον 'Ρουφον μέ τούς συντρόφους τω7?
καί είς τήν Μακελαριάν τόν Φραγκάκην, παρακαλώ νά μάς στα^θθ
μέ τόν παρόντα δόω ριζιμα χαρτί, διότι δέν έχω διόλου, καί αλλ®
δυω άλογα τοΰ μεζιλιοϋ, συνέλαβα έκ τών πρωταιτίων τών δια
πραγμ-ατεΰσεων μετά τοΰ Κυρίου Ίμπραίμη ένα δημογέροντα καί
ένα καπετάνιον, τούς οποίους έβαλα ύπό φύλαξιν.
8 ’Ιουλίου 1827 Κυρίτζοβα. δ Γενικός Αρχηγέ
Θ. Κολοκοτρώνης.
 511

ς>ό(. ά.τακίας τοίχ κατοίκους τών χωρίων Νεαρών καί Πά­

τρας. ιερείς καί .Ιαϊκοίχ μικρούς καί μεγάλους, ανόρας καί
γυναίκας.
Ώς γενικός αρχηγός, καί πατριώτης, ώς έλλην καί χριστια­
νός σας έγραψα, σας έσυμβουλευσα καϊ σας παρεκίνησα νά μετα­
νοήσετε διά τήν αίσχράν πράξιν, δπου έπράξατε, άλλ’ έως σήμε­
ρον είτε άναισθητοΰντες είτε άπατουμενοι άπδ άλλου; δένμετενοή-
σετε. Πατριώται! τδ έθνος είναι ιΰσπλαγχνον, συγχωρει τούς άμαρ-
τάζοντας είς αυτό, διά τοΰτο σάς συμβουλεύω καϊ μέ τήν παρούσαν
μου νά μετανοήσετε έζ ίλη; καρδίας, καί αΰριον πέμπτην έως τήν
παρασκευήν τδ πρωί νά έλθήτε είς έμε'να νά δμιλήσωμεν κα! προ­
σωπικός, καινά σας συγχωρήσω ές δνόματος τοϋ έθνους τδ σφάλ­
μα σας" άν είς αυτήν τήν διορίαν δέν έλθήτε, θά μετανοήσετε
άνωφελώς· καί το κρίμα είς τόν λαιμόν σας, διότι θά πέσουν τά
στρατεύματα τοϋ έθνους είς τά χωρία σας νά σας γδύσουν, νά σάς
σκοτώσουν, νά μή σάς άφήσουν τίποτε, καί τά χωράφια σας, τά
αμπέλια σας, τά δσπήτια σας θά γίνουν εθνικά’ άν δμως έλθήτε
σας κάμνω όρκον ώς στρατιώτης, δτι δέν θά πειραχθήτε ούτε μίαν
xfi‘/a, καί διαλέξετε τδ καλλίτερου οιά νά μή παραπονήσθε ύστερον.
13 Ιουλίου 1827. ό Γεν. ’Αρχ. τών Πελ. στρατευμάτων.
Θ. Κολοκοτρώνης
Έκ.ΙαμΛρότετε Γευ/κε Άργηγε ’
Χθές σας έγραφον, ότι οι Τούρκοι ύπίγαν επάνω είς τούς έδι-
κούς μου δπου ήσαν κλεισμένοι είς τδν "Αγιον Ίωάννην έγεινε
λοιπόν μάχη σφοδρά εκατέρωθεν, καί άντέστησαν μέ μεγάλην
γενναιότητα οί ήμέτεροι, έν ταμπούρι δμως &ξω τοΰ μοναστηριού
μέ δσον έμπεριεϊχεν, ώς βλέπετε άπδ τδ περικλειέμενον, έκυρίευσαν
οί εχθροί μέ μεγάλην ορμήν τών τακτικών’ έφονεύθησαν μόλον
τούτο έκ τών έχθρών περισσότεροι άπδ τριαχοσίους πραγματικούς
*αί ούτως ίδόνιες πώς δέν ήδύναντο νά ταράξουν τούς έπιλοίπους
εν τω μοναστηρίω άνεχώρησαν πρδς τδ δειλινδν καί κατέβησαν είς
"Όν Κάμπον τής Βοστίτζης’ οί δέ ήμέτεροι έμειναν έν τω μοναστη-
Ρ!φ λαβόντες τήν νίκην, άλλά υστερούμενοι φουσεκίων είς τδ παν-
Τίλες (περί ων τοσάκις σάς έγραψα) ώα μή καί σήμερον κάμωσιν
εχθροί έτερον κατ’αΰτου κίνησα εΰγήκχν το εσπέρας και ερχον·
 512
ται ένταϋθα να συσωματωθώμεν ολοι όμοϋ· διατάζατε λοιπόν εκ­
λαμπρότατε τά στρατεύματα νά καταλάβωσιν ένταϋθα τό γληγο-
ρώτερον, διά νά συσσωματωθώμεν χαί νά ταράξωμεν χαθ’ ολα τόν
εχθρόν, επειδή δ τουρκογκολφϊνος μέ απάτην δ άπιστος τούς έοερεν
επίτηδες διά νά μάς χαλάση, τό όποιον δέν ήξιώθη, καθώς ήτον
*αί ίδιος μετά τών Τούρκων μέ τά μπαϊράκια του ανοικτά’ προ-
φθάσετέ μας φουσέκια, φουσέκια διά τό Θεόν, οτι δέν έχομεν κα-
νέν, χαΐ άν έλθουν οί τουρκοι δέν ήμποροϋμεν νά σταθώμεν είς χα-
νέν μέρος , καί τά στρατεύματα νά προφθάσουν τό γληγορώτερον
νά κινηθώμεν χατά τών άπιστων τουρκοπροσχυνημένων, δτι άν δεν
ζεπαστρέύωμεν πρώτον αυτούς τούς αντίχριστους, δέν ήαποροϋμεν
χατά τών τουρκών νά προοδεΰσωμεν, καί αναβολή πλέον δέν χρειά­
ζεται ή παραμικρά, μή μας λείψουν (πάλιν σάς λέγω) τά φουσέ-
κια’ οτι άνευ τούτων δλα τά κινήματα μας είναι νεκρά, έν τοσούτω
μένω εΰσεβάστως.
Γήν 19 Ιουλίου 1827 παρασκευή. δ ευπειθής
Δ. Μελετόπουλος.
Έχ.ίαμπγότατζ ΓιηχΙ ’Ληγηγέ.
Ημείς χθές περί τάς δύω τής νυκτός έξεκινήσαμεν άπό Λαπα-
ναγούς χαί έτραβιξαμεν δλην τήν νύκτα διά νά προφθάσωμεν πρός
βοήθειαν τών έδικών μας κλεισμένων εις τόν "Αγιάννην, άλλά φθά-
σαντες άνω τοΰ χωρίου ’Αράχοβα μέ λύπην μας έπληροφορήθημε7>
οτι οί έδικοί μας άφησαν τό μοναστήρι καί ήλθον ολοι εις τήν Άρ®'
χοβαν, έμείναμεν πλέον έκεΐ δλίγην ώραν, καί τό πρωί χατέβημ*7
εις τό χωρίον δπου ευρομεν τόν Καπ. Χελιώτην, Φεϊζόπουλον χαί
λοιπούς μ’ όλον τό σώμα τών στρατιωτών, παρά τών όποιων
έπληροφορήθημεν τά άκόλουθα- οί έχθροί χθές περί τήν μίαν τήί
ημέρας ήλθον εναντίον τών ίδιχών μας, χαί ήρχισεν ή μάχη'
τήν πρώτην ορμήν έπεσαν κατά πρόσωπον είς ένα ταμποΰρι, ό'πε?
ήτον έξωθεν τοϋ μοναστηριού καί είς τό όποιον ήτον καί εκατόν
ογδοήντα έλληνες κλεισμένοι καί τούς έχάλασαν, έσκοτώθησαν ο
I εωργιος Μωραΐτης, ό Βασίλης Μπουριώτης, ’Αντώνης Λαϊτης,
Χρηστός Ζαχουλίτης καί Μήτρος Μπελήτζης, καί εως έζήντα
Κορίνθιοι χαί Βοστιτζιάνοι, ακολούθως έστάθησαν έξω τ°θ Μονα-
στηροίυ χαί ί’πολεμοϋσαν τούς κλεισμένους έως είς τάς δέκα ή
 513
ώοα, ζαί έπειτα άνεχώρησαν διά του Ί’ούμπα ζαί Γληγόρι, κα!
ίσως έτράβιξαν κα! μερικοί διά Βοστίτζης" δ Γκολφϊνος δμοΰ μέ
τούς στρατιώτας, ένωμένος μέ τους έχθρους «πολεμούσαν πεισμα-
τικώς τούς έδτκους μας. Ταΰτα προς πληροφορίαν σας, άναμενοντες
ένταΰθα εως πάρω! τάς οδηγίας Σας, μένομεν. Τοΰρχοι έθανατώθησαν
καθώς πληροφορούμεΟα τριπλάσιοι άπό τούς έδικούς μας.
οί ιδικοί σας ’Ανδρέας Λοντος. Σωτήρος Θεοχαρόπουλος.
1827 Ιουλίου 19 ’Αράχοβα, Τρίτη περί τάς δώδεκα τής ήμε'ρας.
'Εχ Ιαρπ^τατε Γενιχϊ Λζιχηγέ.
Χθές πρωί μ’ επίτηδες πεζόν σάς εξιστόρησα τό αποτέλεσμα
τής κατά τόν 'Αγιάννην μάχης, περικλείοντας Σας και τό πρός έμέ
γράμμα τοΰ ’Αντιστράτηγου Φεϊζοπουλου, διαλαμβάνον περί αυτής"
έπαναλαμβάνων καί ήδη σας πληροφορώ, οτι τό ταμπούρι δπερ ήτο
έξω τοϋ μοναστηριού «κυρίευσαν οί εχθροί" ή ορμή των ήτον απα­
ραδειγμάτιστος, άφοΰ τό τακτικόν τους συμποσούμενον εις τρεις
φάλαγγα; έως έξακοσίων, ώρμησαν είς αύτό τρεις φοραΐς, κα!
άπό τήν άδιάκοπον φωτιάν τών ήμετέρων τρεπόμενοι εις αταξίαν
δέν ήδύνατο νά προοδεύση, τήν τετάρτην φοράν χτυπώντας τους
άφειδώς όπισθεν, έκλεισαν τά όμματάτων, καί έπεσαν δλοι εις αυτό,
ώστε έπιάσθησαν άράπιδες καί χριστιανοί μέ τά χέρια, οί μέν μέ
τά κοντάκια είς τάς χειρας έκτυπων δμου καί γιαταγάνια δσοι ει-
χον, οί δέ μέ τάς χάρπας έτρύπων, ώστε όπου έκεΐ έθυσιάσθησαν
ήρωϊχώς ολοι οί έν έκείνω τώ ταμπουρίοσ εοικοί μας, διασωδέντες
ολίγοι έξ αύτών, καί αύτοΐ κατατρυπημε'νοι δ καθείς εις τρία τέσ-
σαρα μέρη’ έχει ήτον όμακαρίτης Γεωργομοραΐτης θΰμα γενόμε-
νος μετ'άλλων είκοσιπε'ντε στρατιωτών έδικών μου, έκεΐ δ ’Αντώ­
νιος Μωσαΐτης, Βασίλειος Γκουριώτης, Μήτρος Πελήτζης άπό
Νιούσια, χαί Χρηστός Ζαχουλίτης, θυσιασθε'ντες καί αυτοί αετούς
μετ’ αυτών στρατιώτας, ώστε δ αριθμός δλων τώνεκεί προπάντων
φθάνει αγρι τών εξήκοντα" έκεΐ μεταξύ των μαχελοκομμε'νοι ευρέ-
θησαν ύπέρ τών πεντήκοντα άράβων, καί τά τουφε'κια καί γιατα­
γάνια τών Ελλήνων δλα συντετριμμένα, και σχεδόν έκ τών ήμι-
τερων αυτοί οί εξήκοντα έφονεύθησαν, έκ δέ τουρκων έβεβαιώθημεν
μέ καθαράν πληροφορίαν παρά τών τουρκοπροσκυνημε'νων ευρισκό­
μενων μετά τών τοΰρκιον εις τήν ιδίαν μάχην, έφονεύθησαν υπέρ
34
 514
τών τριακοσιων πεντήκοντα, τών όποιων είδον άνθρωποι ήδη καί
τά πτώματα χαί τά μνημεία, τά όποια έκαμαν μακράν τοΰ μονα­
στηριού είς χωραφιόν τι, επειδή κυριευσαντες τό ταμπούρι έκεϊ-
νο, έδοκίμασαν καί κατά τό μοναστήριον, άπό τό όποιον έφιλεύθη-
σαν ώς έπρεπε, καί ούτως άνεχώρησαν· οί ήμέτεροι δέ υστερούμενοι
έν τω μοναστηρίω τροφών κκί τό περισσότερον τζεπχανέδων παρ
ών καί υποπτευόμενοι μήπως οί τουρκοπροσκυνημένοι όδηγήσουν
τούς τούρκους καί έκ δευτε'ρου κατ’ αύτών, έ;ήλθον τοΰ μοναστηριού
καί ήλθον χθές είς ’Αράχοβαν και συνεσωματώθησαν ολοι. .
Τή 20 ’Ιουλίου 1827, ΙΙροθυμότατος.
Δ. Μελετόπουλος.
’ ΕχΛαμπτρόεατε Γεηχέ 'Αρχηγέ.
'Ημείς μέ τό ύπό τήν οδηγίαν τοϋ στρατηγού Μελετοπουλου σώμα
δίατάχθημεν παρά τοΰ στρατηγού μας διά νά άπεράσωμεν πρός
τήν θέσιν τών Σελών πε'ρνοντες άπό έχει καί τό» Ί'ουρχογκολνΐνον
μέ τού; υπό τήν οδηγία» του στρατιώτας, καθώς ήτον «οδηγημένος’
άφοΰ δέ έφθάσαμεν πρός τά μέρη τών Τσετσεβών καί άγίαν Πα­
ρασκευήν λεγομένην έστείλαμεν νά έλθη ό Τουρχογκολφινος πρός
άντάμωσίν μας διά νά όμηλήσωμεν καί νά τόν έξετάσωμεν περί
τών έχθρών καί ποΰ εϋρίσκονται’ αυτός έπιστηριζόμενος είς το
άιιμόντου φρόνημα είχε γράψει πρός τούς έχθροΰς καί φαίνεται
νά τούς ιί/ε τοποθετημένους πρός τά μέρη του’ άφοΰ ημείς έγνωρΐ-
σαμεν τούς σκοπούς του άπεράσαμεν πρός τό Μοναστήριον άγί<*£
Παρασκευής, καί άμα φθάνοντας έχάμομεν τάαναγκαία ταμπούρια»
τήν δεύτερα» πορνό πριν τό έβγαλμα τοΰ ήλιου βλέπομε» τούς έχ-
θρούς χαί βγένουν άπό τήν θέσιν τήν οποίαν τούς ειχεν ό Τούρκο-
γκολφΐνο;, χαί άφοΰ έσυνάχθηκαν ολοι έκαμαν τό κίνημά τους el1»
τάς δώδεκα κατ’ έπάνω μας’ ήμεΐς όντες ήτοιμασμένοι είς τά άναγ~
καΐα ταμπούρια μας, ήλθεν ό εχθρός καί άνοίξαμιν τό τουφέκι εί»
τήν πρώτην ώραν τής ημέρας, καί έβάσταξεν έως τάς δέχ®’ 0
εχθρός όντας ώδηγημένος άπό τόν Τουρκογκολφΐνον μας έπεσεν
άπό τό απάνω μέρος, πρώτο δεύτερο τουφέκι άφοΰ έγεινε |*^ τό
γιουρούσι καί μέ τήν ορμήν του όέγθρός μάς έκυρίευσε τό τα^πουΡι
τό έπάνω, οί Έλληνες μέ τον ενθουσιασμόν καί με τήν άπόφασιν
διά νά νικήσουν ή νά νικηθούν έμειναν σταθεροί είς τήν άποοαοιν
 515
Ιούς και έίτολέμησαν γενναίως, καί έματαίωσαν τήν ορμήν καί τάς
έλπίδας τοϋ έχθροϋ' έχάθηκαν έκ τών ήμετέρων ήοωϊκώς έως δγ-
δοήκοντα αδελφοί μας, έκ τών όποιων ήτον έως πεντήκοντα Κο-
ρί·<θιοι έκ τών οποίων ήτον καί τεσσαρες Κ,απετανέοι τών χωρίων
ούτής- οίδέ λοιποί ήτον άπδ άλλα σώματα, ημείς δέ άφοΰ ό έχθρδς
άνεχώοησε κανένα μηντάτι δέν εΐδομεν, όντας υστερημένοι άπδ τρο­
φάς καί πολεμοφόδια, ζαί τήν πρώτην ώραν τής νυχτδς πέονοντες
τούς λαβωμένους άναχωρήσαμεν ειςτήν'Αράχοβαν’ χθές εις τάςδύω
ώρας τής ημέρας βλέπομεν τόν στρατηγόν Λόντον καί Θεοχαρό-
πουλον, χαί είς τάς τέσσαρας έρχεται ζα! δ στρατηγός Γ. Κίτζος
Χαί δ Μελετόπουλος, άφοΰ έζήτησεν δ στρατηγός Μελετόπουλος
Χαί ήμεΐς διά νά σχεδιάσωμεν νά τραβίξωμεν διά τά εμπρός, αυτοί
αποφασίζουν διά νά αναχωρήσουν· τούς ώμιλη'σαμεν, τούς παρα-
Χαλέσαμεν, άλλά δέν εΐσακούσθημεν καί ό άναχωρησμός τους έφερε
δειλίαν είς τά σώματά μας, χα! είς τους Τουρκοφρονοΰντας περισ-
’’οτέραν εϋχαρίστησιν, φαίνεσΟαι αυτοί δτι νά είσακούοντο· Διά ζώ-
σης δμως μας εΐπεν ό στρατηγός Αόντος νά μήν προχωρήσωμεν
°ιά τήν‘Ρακίτσαν ουδέ κανένα άλλο μέρος των ’Λρβανητών, ό'τι εόρί-
σχονται σωματωμένοι οί άρβανίτες περίπου τών πενταχοσίοτν χαί ή­
θελε μάς βαρέσουν, καί ημείς άπό τούς λόγους του γνωρίζομεν πολλά
Χαλά συναγροικεΐται μέ αυτούς. Διά τοΰτο γενικέ αρχηγέ κρίνομεν
εύλογον νά σας είπώμεν νά άφίσετε κατά μέρος τήν υπομονήν σας
’ελέον χαί νά πάρετε τά δραστήρια μέτρα, οτι αύτή ή άργητα θά σας
?Ερει περισσοτέοας βλάβκς παρά ωφέλειαν, διότι τά στρατεύματα
Αρχίζουν νά λειποτακτοϋν διά τήν έλλειψιν τών τροφών δπου πά-
Ο£ομεν διά τοΰτο ανάγκη πάσα νά διαταχθοϋν τά στρατεύματα
^δς τά αΰτόσε μέρη, καθώς χαί τά άπ’ έδώ στέλνονται είς τδν
σ·ρατηγδν Κολιόπουλον πρός τά έδώ μέρη, νά σωματωθώμεν καί
>α κινηθώμεν κατά τών 'Γουρκοφρονούντων δίδονται πρός αυτούς
Χϊζάμι, τότε ό εχθρός περιορίζεται μόνος του καί αναχωρεί
’'ώ τά μέρη τή; Βοστίτσας, ώς πληοοφορούμεθα σκοπόν έχει καί
’'θοσιαλει τούς προσχυνισμένους έκτου μέρους τών'Γσετσεβών διάνα
1^ϊήση τάς σταφίδας, διά τοΰτο λοιπόν άν κρίνετε εύλογον νά χι-
ηώυν μιά ώραν άρχήτερα τά στρατεύματα διά νά μήν χάνωμεν τον
■αίράν μας αδίκως· έπίτηδες στέλνομεν καί τδν έίικόνμας καπετάν
34*
516
Μήτρο νά σας ώμιλήση διά ζώσης, καί δώσατε άζρόασιν εις τα
λεγάμενα του, καί εΐσθε νιχοχύρης νά κρίνετε τό ώφελιμώτερον*
περιμένομεν οσον τάχος τήν άπόκρισιν σας χαί οδηγίαν αας, X’6
μένομεν μέ τό προσήχον σέβας χαΐ είς τάς προσταγάς σας, κ<^
ίπληροφορήθημεν καί παμμαριυρικώς ί'δομεν. έκ τών έχθρών oil
νά έμειναν εις τήν μάχην αύτήν τριακόσιοι πενήντα, χα< εβδομήντα
εφτά έπήγαν εις Βοστίτσαν λαβωμένοι καθώς μάς παραστένουν οί
προσχυνημένοι.
20 ’Ιουλίου 1827 ’Αράχοβα οι πατριώται
Ίωαν. X. Μαρτσε'λος, Παπανίζας, Γεωρ.Χελιώτης.
’.ζ/.πό τόν ύψη-ίότατον 'Λχμέτ-Παοά βεκίΐην τοΰ ύβη.Ιοτά·
του ΊμπραΙμ-Πασα, πληρεξούσιον τών 'Οθωμανικών
δυνάμεων.
Δίδεται τά ήμέτερον υψηλόν μπουργίουρδί μας παρά τής έμίί
πληρεξουσιόιητος είς Καζά ΙΊύργον μέ τών κάτωθεν περιχωρίων ώί
φανεράνομεν Σκουροχώρι, Μερτιά, Άγιάννη, Σκαφιδιά, Τσόγι*»
Άγιώργη, Λαμπετή, Μαλύρι, επειδή ήλθον μέ προθυμίαν είς τά
μεγάλο μερχαμέτι μας, προσπίπιοντας ές δλης τής θελήσεώς τους»
προσκυνώντας τό κραταιόν Δοβλέτι μας καί είς ήμας, καί ζηχώντεί
παρ’ ημών τά ράγι· βλέποντας λοιπόν τήν εμπιστοσύνην τους,
ύπόσχονται προς ήμας τούς έδόθη τό υψηλόν μας ράγι μπουγίουρτΊ
μας, νά ήναι προφυλαγμένοι τόσον άπο τά στρατεύματά μας, ώσ®9
άπό χαί χάθε εναντίον,ή τιμή τους,ή ζωή τους καί δλον τό πράγμα τουί<
ο,τι έχουν, καί νά ήναι διά πάντα κατά τήν ύπόσχεσίν τους πιστθ(
ραγιάδες, νά δουλεύουν τόν τόπον τους καθώς ώς πρώτα, χο>ρίί νΰί
έχουν χαμμίαν υποψίαν είς ο,τι εναντίον τούς άκολουθήση άπό X*'
κοΰς ανθρώπους καί ζορμπάδας, ευθύς νά δίδουν είδησιν προς ήμα<=’
οπού νά τούς προφθάση καί νά τούς φυλάζηή υψηλή ημών δύν®^1’’
καί ούτως τοΐς έδόθη τό παρόν ράγι μπουγ^ουρδή μας είς ήσυχί“''’
καί ένδειξίν τους.
9 Ιουλίου 1827. Καστέλη μωρέως.
ν/.τό τόν ύιβηλότατον ’.4 γμέτ-ΙΙασα, βεκΐληντοϋ ύψηλοτα-
του Ιμπραίμ-Παπα, πληρεξούσιον τών ’Οωμιινινών
δυνάμεων.
Δίδεται τό ήμέτιρον υψηλόν μπουγίουρδί είς χεΐρας «ϋ Σιάθΐ
 517
Μανολοπουλου, επειδή ώς με τό νά εύρέθη εύλογον από τούς δημο­
γέροντας μικρούς και μεγάλους τοΰ Βιλαετιού τους Πύργου *α!
άπό τών ύποχωρίων τους, ώς φανερόνει εις τό ^άγι μπουγίουρδή
διά προεστόν τους ό άνωθεν Στάθης, διά νά προσέχη τδνκαζαν του;
άπο κάθε έναντίον, πρός τούτοις καί οί έπίλοιποι νά ήναι εις τήν
υποταγήν του εις ο,τι τούς διορίσει έξωνά μή εΰγαίνουν εϊς τά χαλά
Καμωμένα άπό δ,τι κάμει χρεία τοϋ Βιλαετιού του χαί τών χωρίων,
και άν ούτως καί παρασαλεόσει χανένας εις χακδν παραχίνημα χω-
-ρίς τήν άδειαν τοΰ προεστού νά έχη νά παιδευηται διαφορετικά άπό
τόν Βαλή' χαί ούτως έδόθη τό υψηλόν μπουγίουρδή εις χεΐράς τοΰ
άνωθεν Στάθη εις ένδειξιν καί ασφαλείαν του.
Τήν 9 ’Ιουλίου 1827. Καστέλη Μωρέως.
’ΈχΛαμπρόΐατε.
Σας περικλείονται δύω έντίγραφα μπουγίουρδίων γνωρίσατε
πόσον έχορυφώθη τά πράγμα ζαί δένήίςευρω που θά ζαταντήση’ τό
φίλτρον τών συγγενών τους παρεζίνησε νά πηγαίνουν άφόβως καί
οί εχθροί τού; κολακεύουν δσον στο/ασθήτε, οί αιχμάλωτοι καί
Ολίγοι όπου άπδ έδώ έπήγαν ενέργησαν τδ ποοσκυνοχάρπ, ύπε-
οχέθησαν τήν ελευθερίαν δλων τών αιχμαλώτων, καθώς χαί πολε­
μοφόδια άν υπάγουν πάλιν καμμία δεκαριά, ή άγαπη τών συγγε­
νών τους παρεκίνησε πολλούς διά νά τό αποφασίσουν, ή βία τώρα
δέν ισχύει, καί ούτως έτρεξα εις τάς παραινέσεις, έπί τοΰ παρόντος
έμποδίσθησαν, δέν έλπιζα) δμως εις τέλος· μολονότι δμως τους
περιποιούνται έως ώρας οι άνθρωποι στέκονται σταθεροί, δέν ήξεύ-
Ρω διά τδ μετέπειτα- μέ τό προσζυνοχάρτι τους υπεσχέθηκαν ότι
θέλει λείψουν χαί άπδ τήν εκστρατείαν δπου έπρομελέτων διά ταΰτα
'ά μέρη, καϊ δτι θέλει ύπάγουν είς Βοστίτσαν τέλος πάτων δ,τι
γνωρίζεις ή έκλαμπρότης σας δδηγήσατέ μας, ώς καί άν εγκρίνετε
ίίδοποιήσατε καί τήν Κυβέρνησιν διά νά λείψουν αί ένδεχόμεναι

14 ’Ιουλίου 1827. Κατα'χολον.

Είς τάς προσταγάς σας ό αδελφός σας Λύσανδρος Βιλαέτης.
ΕκΛαμπρότα,τε.
Καί χθές μ’ έπίτηδες πεζόν σάς έγραψα’ ήδη δέ ελαβον γραμμα
Ιού πατρός μου άπδ Λίβρην, διά τοΰ όποιου μοΰ λέγει οτι μερικοί
 518
Πυργιώται έπήγαν εις τούς έν Πάτραις Τούρκ ους ζαί έσυμφώνησϊ»
μέ αυτούς να έλθουν νά πιάσουν τήν Σκαφιύιάν, καί νά χαθήσουν
είς τα σπήτια των ώς προσκυνημένοΓ τοΰτο λοιπόν μέ παρεχίνησε
νά υπάγω μέ μερικούς έως τό Κατάκολο νά πιάσω δσους ήυ.πο­
ρίσω- καί τήν τετράδην νά φθάσω δθεν εϊσθε μέ οκτακόσιους’ έ^ύ
άρησα τόν Κωνσταντίνον μέ δλου; τοΰ; στρατιώτας δσους προχθές
Σάς έγραφον, δ όποιος θέλει ακολουθήσει οΟεν τόν διορίσετε- άλλο
να σας ειπω δεν εχω, καί την τετραδην θελει έλθω αφευκτως δθεν
εισθε. καί μένω.
Τάί ΙΟ Ιουλίου 1827. Λυβάρτζι. ό πρόθυμος τών επιταγών Σάί
X. Σισίνης.
Πμόι: τόν γενναιότατοι στρατηγόν Θ. Κολοκοτρώνη ν’Αρχηγόν
ό.Ιων των ΙΓελο.τοννησιαχων οπλών κτ.Ι.
Εκ τοϋ πλησίον τών Ναυπλίου στρατοπέδου τή 4 Αύγουστου 1827.

Φίλτατε jioi στρατηγέ.

'Γόρα έλαβα τήν γραφήν σας τών 29 Ιουλίου άπό Κυρίτζοβά
μέ τάς έν αιΰτή αναφοράς· αί δουλευτείς σας είναι σημαντιχαί καί
ή πατρίς σας πρέπει νά τσς γνωρίση- ή κατά τοΰ έ/θροΰ έπιτυχί*
σας είναι αξία τής πολεμικής Σας ύπολήψεως, το σημαντικότερο*
δμως είναι τό διι άνεκαλέσατε είς τά χρέη των χαί είς τό αΐσθημ*
τοϋ πατριώτου υπέρ πατρίδος τούς άπατημένους αυτούς ανθρώπου?,
δποΰ είχαν ένωθή μέ τούς Τούρκου,' είς τοΰτο χωρίς αμφιβολία*
έχετε δλου; τούς επαίνους μας- βλέπω, ότι μέ τήν ενωσιν τώ*
στρατηγών Γενναίου καί Κολιοπούλου τά ύπό τήν οδηγίαν Σ«ί
στρατεύματα συνίστανται άπό 8, 000 στρατιώτας, αυτή ή δύν«'
μις είναι τρομερά, καί εάν εγκαίρως έλάβετε τά 1 1,000 δεκάρι*
φουσέκια τά όποια ήδη σας έστειλα, ελπίζω, δτε θέλει ήμπορέσετε
>ά κάμετε εν κτύπημα καί πιθανόν ν’ άναφανίσητε τούς πλησί®9
εις τήν Βοσιίτζαν τούρκου,- θέλει Σάς στέλλω δλην τήν δυνατή*
βοήθειαν, είς ανθρώπους, πολεμοφόδια, καί τροφάς- τοΰτο ομΐ*·>
δέν είναι πολύ εύκολον, επειδή ευρίσκω έκ μέρευ; τής Κυβερνησεω,
καί τής φιλελληνίκήί επιτροπή; καμμίαν συνέργειά'; μάλιστα
μάς άνθίστανται αυτοί δποΰ έπρεπε νά θυσιάζουν καί τήν ί^ί«*
ζωήν των ύπέρ Πατρίδος.
Πηγαίνετε έμπροσθεν, φίλιατέ μου στρατηγέ, κα1 βεβαιωθήτ*
 519
περί τής κοινής ύποστηρίξεώς καί της μερικής μου φιλίας' ή ύπόθεσις
τοΰ Γρίβα ακόμη δέν έτελειώθη, έπειδή ζόν βοηθέ? ή Κυβέρνησις"
είς εν άλλον γράμμα όμως θέλει γράψω πλατύτερο? περί τούτου,
ελπίζω εις δύω ήμε'ρας νά έπιστρέψω εις τήν Κόρινθον, καί νά
στερεώσω έκεΐ έν στρατόπεδον, νά κρατήσω μέ αρκετήν δύναμιν
τήν θέσιν τών Δερβενίων, καί υστέρα νά συνακουσθώ μέ τήν έξο-
χότητά σας καίμε τούς αρχηγούς τής ‘Ρούμελης, διά νά συνεργή-
σωμεν εναντίον τών έχθρών μέ ολην τήν δραστηριότητα.
Θέλει στείλω είς τήν Κυβέρνησιν τήν αναφοράν σας καί θέλει
κοινοποιη'σω δσον δυνατόν τάς λαμπράς πράξεις Σας.
Χαΐρε φίλτατέμου στρατηγέ, είμαι μέ ειλικρίνειαν.
ό φίλος Σας
Τζούρτζ.
Πρΰς τΐ/r Σ. ’ /ίκτικυΰερνητικήκ επιτροπή? τής Έ.ΜάΑος έκ
τοΰ π.Ιησίον τοΰ ΝαυπΛίου ’Α ργιστραιηγείου.
Τήν 4 Αύγουστου 1827.
Κύριοι!
Λαμβάνω τήν τιμήν νά σας στείλω άντίγραφον αναφοράς τοϋ
Γεν. άρχηγοΰ τής ΙΙελοποννήσου, τήν 22 Ιουλίου άπο Κυρίτζοβαν,
έκ τής οποίας θέλετε μάθει τήν κατά τοΰ έχθροΰ επιτυχίαν αύτοΰ
του στρατηγού είς τό περί τής Καλαβρίας καί τήν μετ’ αύτοΰ
ένωσιν τοΰ υίοϋ του ανδρείου Γενναίου μέ δύω χιλιάδας ανθρώπους,
άφοΰ είχεν αφήσει τόν στρατηγόν Νικήταν είς Δερβένια τής Μεσ­
σηνίας διά ν’ άποκόψη τήν κοινωνίαν μέ τήν Τριπολιτ^άν.
Είμαι πολλά εύχαριστσμένος νά ίδώ είς τήν αναφοράν τοΰ
Γεν. Άρχηγοΰ, δτι σχεδόν ολοι οι άπατημένοι "Ελληνες, οί όποιοι
εϊχον πεισθή νά ένωθοΰν μέ τούς Τούρκους, ά'φησαν τόν εχθρόν καί
επέστρεψαν μέ τάς φαμηλίας των είςτήν σημαίαν τής Πατρίδος·
μεταξύ τούτων λέγει, οτι είναι καί δ Καπ. Νενέκος, Χαρμπίλας
Χαί Μποδιώτης κτλ. κτλ. κτλ. Ο Κολοκοτρώνης λέγει, 5ιι ιά ύπό
τόν οδηγίαν του στρατεύματα μέ τά ύπό τόν Κολιόπουλον ουγχρο-
ΐοΰνται άπό 8,000 περίπου στρατιώτας, καί έχει τάς χρηστάς
ελπίδας νά ένεργήση εναντίον τών πλησίον τής Βοστίτζης καί τών
Π. Πατρ ών έχθρών, καί συγχρόνως γράφει περί τοΰ συμφέροντος
Τοΰ νά σταλθή μία μοίρα πολεαιχών πλοίων είς τόν Κορινθιακόν
 Πελοπόννησου Γεν. ’Αρχηγόν άπό τοΰ νά έξακολουθήση τήν υπε­
ροχήν του*
Παρακαλώ τήν Σ.ταύτην ’Επιτροπήν νά λάβη τά έκτακτα μέτρα

τοΰ Άργιστρατηγτ'.οι·.
Τη 7 Αύγούστου 1827 Αρια.

Περιπόθητε στρατηγέ Κοίοχοτρώνη.

Τάς έπιστολάς Σα; τών 2 καί 3 άρχομένου έλαβα καί έπληροφο-
ρήθην ευχαρίστως τά καθ’ υμάς' ελπίζω, έως τώρα νά έλαβετε καί
τήν δευτέραν αποστολήν τών πολεμοφοδίων, καί εύχομαι εύπο-
ροϋντες ήδη νά μήν έμποδίζεσθε πλέον είς τά κινήματα Σας. Πρός
τόν Στρατηγόν Νικήτα, παρά τοϋ οποίου έμαθα τάς κατά τών
Αράβων νίκα; του, διέταξα πρό ήμερων νά σταλώσιν δσα έτι πο­
λεμοφόδια μέ έμεναν είς Κόρινθον- διά τους άναχωρήσαντας έκ τοΰ
στρατοπέδου άνευ τής άδειας Σας, ιδού ιδιαιτέρως πρός αύτούς δια'
ταγαί διά νά επιστρέφουν' έχω τήν μεγαλειτέραν ευχαρίστησιν,
δτι οί μέ τούς Τούρκους έπανήλ&ον είς τά χρέτ> των, φροντίσατε
νά μάθουν δσοι άθλιοι μένουν εισέτι μέ τούς άσπονδους εχθρούς
τής Πιστεως καί Πατρίδος των, ότι τρέχουν προφανέστατον κίνδυνον
τής ολικής ί^άρξεώς των- δημοσιεύσατε πρός άπαντα; δσον ταχυ-
τερον δόνασθε τήν έπισυναπτομένην συνθήκην περί τής 'Ελλάδος*
διά νά ί'δουν όσοι τρέφονται μέ ματαίνς ελπίδας, τί πρέπει νά προ­
σμένουν άπό εχθρούς μετά τών οποίων ή συμβίωσις είναι φυσικώς άδυ-
νκτος-άπό χθες έφθασαν είς τόν λιμένα Ναυπλίου οί δύο αντιναύαρχέ
τής Γαλλίας καί ’Αγγλίας' άκόμη δέν έμάθαμεν τό άντικείμενον
τοΰ ερχομού των, έλαβα εί; σημε/ωσιν δσα καί εί; τάς δυω ίπι-
στολάς σας μέ γράφετε- μετά δύω ή τρεις ήμέρας μεταβαίνω είς
Κόρινθον, καί έκιιθεν θέλει συνυπακουσθώμεν, έλπίζοω έν τάχε' κα1
ν’ άνταμωθώμεν- καθ’ ά; έχομεν ειδήσεις έκ τής στερεά; 'Ελλάδος,
τό πάν εί,αι είς κίνησιν, πολλοί άρχισαν ν’ αναλαμβάνουν τά όπλα
καί έλπίζομιν εντός ολίγου νά κινηθώσιν όλοι- όσον τό καΟ υμάς
 52 f
εϊμαι πεπεισμένος δτι δέν παραμελείτε κάνέν τών άπαιτουμε'νων
είς χίνησιν τών Πελοποννησιακών οπλοφόρων, είς επιστροφήν τών
πλανηθέντων χαΐ εΐ; βλάβην τοΰ εχθροί? τον χαπ. Χρηστόν Φωτο-
μάραν διέταξα νά έλθη ύπό τήν οδηγίαν σας μετά 500, χαί έλπίζω
ήδη νά ήναι χαθ’ δδόν’ ό Γρίβας τέλος πάντων έπείσΟη νά έβγή
άπό τό Παλαμίδι, είς αυτήν τήν ύπόθεσιν άπήντησα διαβολικός
ραδιουργίας. Σας «σπάζομαι Ό Φίλος σας
ό Αρχιστράτηγος Ρ. Ί ζουρτζ.
Πρός τούς επανερχόμενους έν τή Ελληνική σψ.αία έκ
τών είς τον Ίμπραίμη ύποτεταγγζένων έδίόοντο συγχωρη-
τήρια, έξ ών είναι και τό επόμενον.
/7ρός άιτακζας ρούς πο.Ιεμικυύς καί ηο-Ιιτ/κονς Αρp/γοΰς.
Ό Καπετάν Σταμάτης Μποτιωτης περιπεσών άνοήτως εις τό
δπερ καί άλλοι τινες έκ τής επαρχίας Πατρών καί Βοστίτζας πε-
ριέπεσον ανοσιούργημα, τήν αίοχράν καί άτιμον πρός τόν Ιβραίμην
ύποταγήν- γνωρίσας, τό μέγα αμάρτημα οπού πρός τό γένος
ήμαρτεν, εξομολογείσαι σήμερον τήν αμαρτίαν τον έμπροσθεν αιν-
ΐοϋ καί διακηρύτιει ενώπιον Θιρΰ καί ανθρώπων τόν εαυτόν του
ολως διόλου άπομεμαχρυσμένον τής όποιας έπρόσφερε δουλικής
θποταγής πρός τόν άσπονδον εχθρόν του ελληνικού ονόματος, έξαι-
ΐεΐται θερμώς, δι" εγγράφου του έχδεδομένου τήν 29 Ιουλίου 1827,
Χαταχωρηθέντος είς τά άρχεΐα τής Γεν. ’Αρχηγίας υπ’άριθ. 3GS
τών εισερχομένων, τήν συγγνώμην απάντων τών ομογενών, υπο­
σχόμενος νά μήν άποχωρισθή εί» τό έξης τής όλομελείας τοϋ
έθνους, έπί οϋδεμία αιτία χαΐ περιστάσει. ‘II μετάνοια του ούσα
®πό συντριβής χαρδίας γίνεται σ/.μερον δεκτή οι έμοΰ από τήν
Μακροθυμίαν τοΰ έθνους, καί ειδοποιούμενοι τοΰτο άπαντες οι πολι­
τικοί καί πολεμικοί Αρχηγοί καί δλαι αί στρατιωτικαι δυνάμεις
τοϋ έθνους παρακαλοΰνται καί διατάιτοντα·. γνωρίζσντες αϋιόν μέλος
τής ολομέλειας τοΰ έθνους νά μ/y τόν ένοχλώσ,ν εις τό παραμικρόν
Ουτε αυτόν, ούτε τά κινητά καί ακίνητα πράγματά του νά πειρά-
ζ'Οσι, μάλιστα δέ, χρείας τυχοόση , νά διδωσΐ πρός αυτόν ολην
τήν απαιτουμένην συνδρομήν καί ύπεράσπισιν.
29 Ιουλίου 1827. δ Γενικός τής Πελ. Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
522
Π< i>c ri>r '/ίι γιητζιάτηγον Θ. Ko.lox(rrp&rrir.
Βολιω πλτ,σίον ττς ‘Ρολλτ,ς Ττ,ν 10 του Δεκεαβριου 1820.
7V rra/ύψνχε τρατ7ΐγ^!
’Αληθινήν καί ακραιφνή χαράν ή-θάνθην μαθών διά τής έπιστο·"
λής, τήν δποίαν μ’ έκάμετε τήν τιμήν νά μέ γράψετε χατά τήν 27
τοΰ Σεπτεμβρίου δτι έφθτσαν αί ε’ς τήν’Ελλάδα σταλθεΐσαι ζωο­
τροφία! έν χαίρω, καί οτι τόσον οί θαυμαστοί τοΰ Μεσολογγίου
ύπέρμαχοι, δσον καί οί ύπό τήν όδ//γίαν σας ανδρείοι έχουσιν άρτο»'
έχω χρηστός ελπίδας, οτι μέ τήν βοήθειαν τής θείας προνοίας καί
μέ τής Χριστιανικής φιλανθρωπίας τήν συνδρομήν, δέν θέλουσιν ί>·
στερηθή άρτου χαί εις τδ εξής’ εκτελώ άρα δλα τά είς εμέ δυνατά
διά νά σας στείλω ζωοτροφίας τουλάχιστον εως τήν νέαν σόναξιν
τών καρπών εποχήν κατά τήν οποίαν ό τόπος Σας θέλει δυνηθή
νά οΐκονομήση μόνος τάς χρείας του, είτε διά τών ιδίων προϊόντων,
ή διά τών μέσων, εις τά δποία τής Διοικήσεως ή προμήθεια θέλει
αναμφιξόλως έπασγοληθή άπο τήν παρούσαν στιγμήν μέ ζήλο*
καί μέ επιμέλειαν. Μ δλον τοΰτο αί σύνδρομοί τοϋ έσχατου θέρουί
έπε δή σχεδόν έ^ηντλήθησαν έκαμε χρεία διάνα φθάσωμεν είς αυτόν
τδν σκοπόν νά προστρέςωμεν ακόμη είς τήν μεγαλοδωρίαν τών
φιλελλήνων, χαί διά τοΰτο έπρόβαλα εις τά διάφορα Κομιτάτα τών
οποίων έχω τήν τιμήν νά είμαι τδδργανον πρδς τήν Ελλάδα, το
νά άνοίςωσι νέας συνδρομής καταγραφάς, διά τών οποίων καθέ'
άτομον είς τούς αμοιβαίους τόπους του ήθελεν υπεχρεώνεσθαι ν<
καταβάλη τρία σολδία καθ’ έβδομάδα, έως τδν μήνα Μαΐον’ αΰτ®
τά πρόβλημα παρεοέχθη εΰμενώς πανταχοΰ, άλλά δέν έβάλθη ά"
κάμη εις πραςιν, ειμή είς τήν Γενεύην, καί είς μερικά; άλλας έπαρ*
χίας τής ‘Ελβετίας, αμφιβάλλω, μάλιστα, άν αυτό ευδοκίμηση αλ­
λαχού, διότι τί έχθροί τής ’Ελλάδος, διασπείρουσιν ειδήσεις, α1
όποΐαι ψυχραίνουσι τόν ζήλον τών φιλελλήνων’ θε’λω σάς
κοινοποιήσει μέ άκραν παρρησία'», έλπίζων, δτι σύ ένδοξέ ΆρχΆΪ6
συμφώνως μέ τούς συ «αδελφούς σου στρατιώτας πεζούς καί θαλασ­
σίους, και οί πολιτιχοί άργηγοί θέλετε μέ δώσει μέσα νά κατασι-
χάσω και νά έπιστομίσω τάς διάβολός, καί νά έμψυχώσω μΕ ουτ5'’
τόν τρόπον τήν αγαθήν διάθεσιν τών συνδρομητών’ τότε δέ θελομεν
έχει κεφάλαια χρηματικά καί οι ανδρείοι σας άρτον.
 523
Οί εχθροί της πατρίδος σας διϊσχυρίζονται, κοινολογουντες, ότι
αί στελλόμεναι εϊς τήν 'Ελλάδα βοήθειαι, άντί τοϋ νά προσδιορί­
ζονται είς άναπλήοωσιν τών χρειών σας τών όξυτέρων, δέν χρησι-
μευουσιν εις άλλο τι, είμή είς τό νά ένδυναμώσωσι τάς φατρίας,
δτι διαπληκτίζονται χαί φίλονεικούσι τις πρώτος νά λάβη αυτός
τάς βοήθειας δι’ αυτόν μόνον τόν σκοπόν τής ίδιωφελείας· καί ότι
έκιοτε αί συνδρομαί αύτα! έπροξένησαν πλειοτέραν βλάβην, παρά
ωφέλειαν είς τήν ίεράν τής 'Ελλάδος υπόθεσιν................ ‘Η κακία
προχωρεί άκόμη μακρΰτερον, αυτή παριστάνει τό ‘Ελληνικόν έθνος
ως λαόν τυφλωμένον άπό προλήψεις και μίσος κατά τών αλλογενών,
Χαί περιγράφει τούς αρχηγούς του, ώς διατεθειμένους νά κρατώσι
τόν λαόν είς τά τοιαΰτα αισθήματα έξ αίτιας τή; ζηλοτυπίας καί
τοϋ εγωισμού.
Αί συμφορά! αί κατερημόνουσαι τήν‘Ελλάδα, χωρίς νά ωφελώσι
μήτε ή άνδρία, μήτε ή άφοσίωσίς, μήτε αί νίχαι τών υπερασπιστών
Της, ή αταξία, ή προεξάρχουσα είς καθέν πραγμα εϊς αύτόν τον
δυστυχή καί ηρωικόν τόπον, ή διχόνοια καί οί διαιρέσεις αί όποίαι
ύπάρχουσι μεταξύ τών αρχηγών τής ‘Ελλάδος, καί τά άντεγκλή-
ματα κα’ αί άντιλοιδορίαι, μέ τά οποία μεταξύ των κατατοξεύονται·
ιδού αυτά τά πράγματα εώαι μέ τά οποία οι εχθροί σας πιστο­
ποιούσε τάς συκοφαντικά; των- φωνασκίας1 καί όση καί άν ήναι
ή ζέσις, μέ τήν οποίαν προσπαθώ νά τούς καταπολεαήσω, σάς δμο-
λογώ Σιρατηγέ μου, οτι δέν θέλομεν τό κατορθώσει, ε’κτός έάνήμπο-
ρέσωμεν νά τού; άποχριθώμεν μέ μαρτυρίαν πραγμάτων, εξίσου
πολύκροτων, οτι τί> παράτ χαι τ<> μέ.Τ.Ιοτ rijf Έ.Ι.Ιάΰος dtr ο­
μοιάζει π.έίον, [ΐηιϊέ βέ./ει ό/ιοιάοει εΐ<: το εξής (ιέ το 3tt[ ασμέτόν.
Τό νά πλζροφορηθή ό κόσμος, οτι τοιαΰτή είναι τήν σήάερον ή
στεοεά και άμετακίνητος θέλησις τών αρχηγών, τοΰτο οχί μόνον
θέλει καταστήσει βεβαίας είς τήν Πατρίδα σας τάς πρός καιρόν
βοήθειας τών φιλελλήνων, άλλά καί θέλει κατορθώσει εφικτούς
5ts αυτήν τούς'πόρους τοΰ είσοδοματικοΰ τιρεδίου1 αύτόά;ατό με­
γάλο αποτέλεσμα δέν είναι δυνατόν νά κοτορθωθή άπό άλλον παρά
~έ, Χύ θέλεις τό τελεσιουργήσει έ«ούμενος εκοσιν πλήρη και εντελή
μί τού; άλλους άρχηγούς στρατιωτικούς καί πολιτικούς εί; όλα τά
«περ τήςκ.οίνή; σωτηρίας μέτρα. Προσθέτω άκόμη μίαν άλλην Οεω-
 524
ρίαν: *Α.δεται, δτίαί Ευρωπαϊχα! δυνάμεις καταγίνονται σπουδαίως
περί τής τύχης σας’ άν αΰταί ευρωσι την ‘Ελλάδα ίσχαράν ίχ τής
στρατιωτικής της θε'σεως, έκ της εσωτερικής της εύταξίας χα! έκ
τής ειλικρινέστατης κα! αναλλοίωτου μεταξύ τών αρχηγών τη;
ένώσεως, τότε ήμπορειτε νά προσυγχαρητε δ εις "Ελλην τόν άλλον
μεταξύ σας’ αυτή ή τύχη θέλει είναι έντιμος καί εΰκλεη'ς. Σείς ώ
Στρατηγέ, ό τόσην μεγάλην έπίρροιαν έχων εις τούς συμπατριώτας
σας, Σεις ε’σθε δ δυνάμενος πλειότερον νά συντρέξετε είς αυτήν τήν
ανεξαρτησίαν, Σεις θέλετε καρποφορηθή τότε τήν μεγαλειτέραν δόξα*·
Δεν Θέλω σταματήσει τήν προσοχήν σας, καί στρέψει τούς στο­
χασμούς σας επάνω είς τήν εναντίαν ύπόθεσιν, ο μήγένοιτο !αύτή εΐ»αι
τόσον λυπηρά,ώστε επιθυμώ νάτήν άπομακρύνω άπό τήν διάνοιαν μου*
’Εφθασε τέλος πάντων νάίδητε τόν Λόρδον Κοχράν είς τό θέα-
τρον τοΰ πολέμου έπιφαινόμενον· δέν έκρέματο άπό αυτόν τό να
φθάση προτήτερα, τά ασυγχώρητα σφάλματα κα! ή αμέλεια όλων,
οσοι ένησχολήθησαν είς τάς υποθέσεις σας είς Αόνδραν, έπροξένησαν
ολας τά; άναβολάς’ έγώ έπήρα άκλα μέτρα συμοώνως μέ τόν
άνδρεΐον Λόρδον, ώστε είτε έτοιμασθοΰν τά ατμόπλοια, είτε όχι,
αυτός ό ατρόμητος ναυτικός, τοϋ οποίου ό ακράτητος ζήλος δένείναι
κατώτερος άπό τόν ίδιχόν μου, δέν θέλει βραδύνει νά εύρεθή είς τό
παράλιον τοΰ ’Αρχιπελάγους· αύτό; όμολογειται κοινώς, καί δ άν*
δρειότατος καί έπιτηδειότατος τών Ναυάρχων, έρχεται νά γε»ή
ύπέρμαχος τής ΙΙατρίδος Σας καί νά τήν λύτρωση άπό τούς Αιγυπτίου;
καί άπό όλους τού; β/ρβάρους, οσοι εις τά μετέπειτα ήθελον δοκι-
μάσιΐ νά φανώσιν έκεΐ’ αυτός επιθυμεί’τόσον, οσον καί οί θερμότεροι
ζηλωταί, κα! ανώτεροι άπό ίδια τέλη Φιλέλληνες τήν αληθινή*
τής ΙΙα τρίδος Σας, ανεξαρτησίαν’ τό σπαθί σας άρα καί τό σπαθί τώ*
συ-αοελφών σας στρατιωτών άς τόν βνηθήσωσιν εις τήν Πελο­
πόννησον καί παντού, οπού δ εχθρός μιαίνει μέ τήν παρουσίαν τ®υ
τήν ίεράν τής ‘Ελλάδος γην, καί τότε ήμποροϋμεν νά ίλπίσωμ*7·
οτι ένιός ολίγου ή καλλίστη τύχη της θέλει κατας·αθή πληρέστατη.
‘II πατρίς Σας τέλος πάντων θέλει κατασταθή ελεύθερα,καί Σείς
ώ Ιενναιοψυχε Κολοκοτρώνη, θέλετε απολαύσει τούς κapTC0Ui τ7ΐ'ί
ευδαιμονίας της, διότι έλπίζεται, δτι ή άνδρία σου καί ό πατριωτι­
σμός σου θέλουν τήν κάμει νά θριαμβεύση.
 525
Δεχθήτε τήν βεβαίωσιν τοϋ σεβασμού μου καί τή; ειλικρινούς
φιλίας μου. Έυνάρδος.
/7ρύς τλκ ’Eiirdjdor.
Φιλάνθρωπε χα,ι γενναίε y.Ιέ. Ιλην.
Μέ άκραν εύχαρίστησίν μου έδέχθην τήν άπδ 10[22 Δεκεμβρίου
τοϋ παρελθόντος μηνός και έτους φιλικήν σας, καί μέ μεγαλειτέ-
ραν ευγνωμοσύνην καί σεβασμόν άνέγνων τάς έν αυτή ειλικρινείς
καί φιλικάς συμβουλάς σας, αί δποΐαι δσον κατάλληλοι είς τάς πα­
ρούσας περιστάσεις τής 'Ελλάδος, τόσην μεγαλειτέραν έντύπωσιν
έκαμαν εις τήν ψυχήν μου, έντύπωσιν τήν όποιαν έπρεπε νά κάμουν
είς κάθε εΰαίσθητον πολίτην έλληνα, άπεδέχθην αύτάς ώς τοϋ πλέον
ειλικρινέστερου φίλου έμοΰ καί τής πατρίδος μου, και κατ’ άνολογ'αν
συνετέλεσα δση δύναμις διά νά βαλθώσιν εις πραςιν.
Είναι αληθινόν Κύριε! δτι εις τήν 'Ελλάδα υπήρχε διαίρεσις, καί
οτι επ’ αύτής θεμελιώσαντες οί εχθροί της έγραψαν καί είπον
πολλά κατά τών ‘Ελλήνων, είναιδμως άληθέστερον δτι οί "Ελληνες
αξίζουν κατά τούτο τής συγγνώμης παντός φιλέλληνος, διότι οντες
νήπια καί διδαγμένοι κατά κακήν τύχην τήν πολιτικήν τοΰ αίμο-
βόρου Σουλτάνου δέν ήμπόρουν νά τάς άποφυγωσι, καθά μάλιστα
δ κύριος σκοπός των άπετείνετο καθ αυτό πρδς μεταρρυθμισιν τών
πραγμάτων των, τά όποια ή αμάθεια και οχι άλλο τι έκαμε να προ-
βαίνωσιν έπί τό χείρον είς ένα δέ καί τδν αυτόν σκοπόν τήν ανε­
ξαρτησίαν καί τήν καλήν διεόθυνσιν άποβλέποντες, ποτέ δέν έφαν-
τάσθησαννά δώσωσιν αφορμήν νέων έμφυλίων ταραχών, τήν πικρίαν
τών οποίων προλαβόντως γευσάμενοι, άκόμη αισθάνονται δλοι· δέν
θέλω νά δικαιώσω ενώπιον σας Κύριε! ή άδικήσω κανένα, δλοι
όσοι εύρέθημεν εις τήν 'Ελλάδα, ειμεθα όμοιοι, κα! ό χρόνος δ
άλάνθαστος κριτής, διετράνωσεν έσωτερικώς καί έξωτερικώς τήν
πολιτείαν έκαστου' άδκοΰσι τά μέγιστα τήν Ελλάδα, και όσοι λέ-
γουσιν ή γράφουσιν, ότι οί "Ελληνες έχουσι δεισιδαιμονίας κατά
τών ξένων ή 'Ελλάς δταν άνέλαβε τά όπλα καί άπεφάσισε νά συγ-
Χαταλεχθή είς τήν μεγάλην οικογένειαν τής φωτισμένης Ευρώπης,
άπέστειλεν άμέσως είς τόν θρόνον τοΰ Σουλτάνου τάς δεισιδαιμονίας,
και κάθε άλλ,ο ταύτης δμοιον, κα! άπεφάσισε ξένον νά μή όνομάζη
ειμή μόνον τούς εχθρούς τής ανεξαρτησία; τη;, νά όνομαζη os
526
φίλους, αδελφούς καί εΰεργετας, τούς όποιους ύποστηρίζουσι τδν
δίκαιον πόλεμόν της εΰεργετοΰντες τήν ανθρωπότητα. ’11 Ελλάς
Κύριε! οέν είναι αγνώμων, γνωρίζει και ευγνωμονεί τους εύεργε'τας
τπς, καί οί εχθροί της όσον καί άν προσπαθούν νά τήν κατήγορων
μέ τάς φωνασκίας των, ποτέ δέν θέλει δννηθώσι νά γίνωσιν ανώ­
τεροι τής άληθοϋς διαγωγής της' ήδη γχαίρει βαθεΐαν όμόνοίαν καί
κινεί τάς δυνάμεις της έναντίον τοΰ έχθροΰ μέ τόν πλέον μεγα-
λείτερον ένθουσιασαδν, καί μέ τήν σταθεράν άιτόφασίν τοϋ νά ζησή
ή νά άποθάνη έλευθέρα’ έν τοσούτω δέ μήν άμφιοάλλουσα, ότι έχει
περισσοτε'ρους φίλους ή εχθρούς, είναι πεπεισμένη, ότι οί φίλοι
της δέν παραβλεπουσι πάν δ,τι αφορά τήν καλήν σύστασίν της εις
τούς φιλέλληνας, οίτινες διά τών άόρών συνδρομών των ύποστη-
ρίζοντες τόν άγώνά της άποκαθιστώσιν αυτήν στεντόριον κήρυκα
τών ευεργεσιών των. Ποτέ ή Ελλάς δέν έχεινά φοβηθή τδν εχθρόν
της, όταν βλέπη τούς όμοπίστους της χριστιανούς συντρέχοντας
αύτήν, καταγράφει δέ ήδη τά ονόματα τών τοιούτων ευεργετών της
μέ ανεξάλειπτα γράμματα εις τά χρονικά της, διά νά παραδώση
εις τήν αιωνιότητα κα! είς τδν σεβασμόν τών έπερχομένων γενεών.
‘Η έθ<ικ. Συνέλευσις έτελείωσεν ευτυχώς τάς εργασίας της· έξελέ-
ίςαιο έπί τήν Κυβε’ρνησιν τοΰ έθνους τόν ε’νάρετον Κ. Ίωάννην Κα-
ποδιστριαν’ έπί τήν στολαρχίαν, τδν ένδοξον Λόρδον Κόχραν, καί
έπί τήν Αρχιστρατηγίαν τδν άξιοτίμητον Ρ. Τζούρτζ, άπδ τών
όποιων τάς αρετές καί τά φώτα έλπίζει ευεργετικά καί σωτη-
ριώδη αποτελέσματα, καί τήν άναπλήρωσιν πάσης έδικής μας ίλ-
λείψεως, πηγαζουσης κυρίως άπο τήν αμάθειαν. ‘Η Ιερά άκρόπολις
τών Αθηνών, ήτις άχρι τοϋοε είχε στρέψει πρδς έαυτήν τήν προσο­
χήν τών κατά ξηράν καί θάλασσαν έλλην. δυνάμεων, μετά τοσαϋτα
ιερά θόματσ, τά όποια τό έθνος έπρόσφερεν έμπροσθεν αυτής, καί
μετά τόσας συνορομάς, τάς οποίας ή φιλανθρωπία τής Ευρώπης
συνεισ-ίφερε, διά νά υποστήριξή τούς ύπέρ αύτής έντδς καί ε’κτδς
άγωνιζομένους, άπέρασε φευ ! αΐσχρώς διά συνθήκης είς τάς χεΐ-
ρας του πολιορκητοΰ της, κα! οί πολιορκηαένοι ένοπλοι καί άοπλοι,
όλοι επιβιβασθέντες εις πολεμικά πλοία τής Γαλλίας καί Αυστρίας
διεσώθησαν, διασώσαντες μεθ έαυτών καί τήν στερεάν άπόφασιν
τοΰ νά πολεμώσιν ενόσω ζώσι τούς έχθοοΰς τής πατρίδος των ό δέ
 527
Ιμπρα'ίμης ωφελούμενος έκ ταύτης τής ευκαιρίας, καί βοκ,Οούμενος
«πό τήν έλλειψιν τών μέσων, τά όποια χρησιμεύοντα Λιά μόνον
έκεΐνον τδν πόλεμον, έλειπαν διά τούς Πελοποννησίους, οίτινες καί
έκ τούτου δέν ήδύναντο νά συγκεντρωθώσιν, ήμπόρεσε νά κάμη μέ
Οχι μικοάν βλάβην του μεγάλας λεηλασίας είς τήν Πελοπόννησον’
άλλά ουιε αί λεηλασίαι του, ούτε αί καθημεριναί αιχμαλωσίαι του,
ούτε καμμία κολακεία του έδυνήθη νά σμιχρύνη τήν σταθερότητα τοΰ
Ιίελοποννησίου, δστις αποφασισμένος ή νά ζήσι} ή ν’ άποθάνη ελεύ­
θερος έγκαρτερεΐ μέ άπαράμιλλον καρτερίαν, καί οΰδέν λογιζό-
μενος τάς έπιδρομάς τοΰ έχθροϋ του προτιμά νά ζήση μέ τά χόρτα
Χαί τούς καρπούς τών δένδρων, ή νά προδώση τήν πολύτιμον ελευ­
θερίαν του, διά τήν όποιαν έχυσε και χύνει καθ’ ημέραν τόοα
βίματα- τώρα ό "Ελλην κινείται με μεγαλειτέραν παρ άλλοτε προ­
θυμίαν κατά τοΰ έχθροϋ του, διότι συνάζων τού; ολίγους καρπούς
ίου, τούς όποιους τό άροτρόν του πρό δέκα μψας προητοίμασε καί
τό τουφέκι του διέσωσε άπό τήν αρπαγήν του έχθροϋ, προφθάνει τήν
Πείναν του, καί υστερών τόν άρτον άπό τό στόμα τών αδυνάτων
γονέων καί τών φιλτάτων του, τρέχει νά τό φάγη είς τόν πόλεμον,
ύστε τά κινήματα του ταϋτα είναι αγαθοί οιωνοί, ότι οί έλληνες
τό έφετεινόν καλοκαίρι θέλει ευχαριστήσουν τούς φίλους των με νέας
νίχας κατά τών εχθρών των, παραδίδοντες είς την τύχην τοΰ Δρα-
μαλη καί τον Ίμπραΐμη καί τόν Κιουταχήν άν είσβάλη είς τήν
Πελοπόννησον’ άλλ’ έπί πάσι τούιοις έχουν χρείαν καί χρείαν μ«-
μάλην τροφών καί πολεμοφοδίων, τά όποια, μή συγχωροΰντος είς
αύτούς τοΰ έχθροϋ ούτε γεωργίαν, ούτε έμπόριον υστερούνται παν-
τάπασιν.
Τήν ανάγκην των ταύτην, σεις εΰεργέτα τής Ελλάδος, του
“ποιου έχει αρκετά δείγματα ή Ελλάς, ότι είσθε ευνουςπρός αυτήν,
“είς έχοντες ικανήν επιρροήν εις τά πνεύματα τών φιλελλήνων, σεις
{·σθε ικανός νά Οεραπεύσητε’ μήν άποκάμετε όθεν, φιλάνθρωπε,
έστέ βέβαιος, ότι ένω έκπληροϋτε τήν παραγγελίαν του Χρι-
°τοϋ, εύεργετοΰντες τήν ανθρωπότητα, κερδίζετε τήν αίωνίαν ευ­
γνωμοσύνην τής 'Ελλάδος, ή'τις έλεύθερα σας ομολογεί αθανάτους
τ*ί χάριτας έλπίζουσα πολύ άπό τά φιλάνθρωπε καί εύγενή αι-
“θήμαιά σας, καθό άπό τήν ίςακολούθησιν τών συνδρομών τώνάδολη
52 s
φών της χριστιανών, καί άπδ τήν συμπάθειαν καί ουμπραςιν τών
μεγάλων δυνάμεων τή; Ευρώπης ελπίζει αναπόφευκτου τήν τελεία'*
ανεξαρτησίαν της, άναλόγως τών μεγάλων Θυσιών της. Μή λείπ»ίζ
Κύριε νά μοΰ γράφης συχνά κάθε ωφέλιμον διά τήν πατρίδα άπδ
τδν εξωτερικόν κόσμον, καί νά μοί δίδης τάς άγαθάς συμβουλάς σας»
δι’ ών σεβόμενος τό υποκείμενόν Σας κανονίζω τά διαβήματα μας,
σάς προσφέρω με τήν τής ΙΙατρίδος-μου καί τήν ίδικήν μου ευγνω­
μοσύνην καί Ονομάζομαι διά βίου,
6 Ιουλίου 1827 Κυρίτζοβα- πιστό; φίλος Σου
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης·
ώς· γογ Κ. ’Ed<ivap<*or ’Εβερέττογ καί απαντας τώγ ν/ΓΟζχι/ζωκ·
έταργιώ»' της Λαερικής.
Έχω τήν τιμήν ν’ άποκριθώ εις τάς άπό 3 καί 30 τοϋ παρελ­
θόν τος Μαρτίου ε. ν, φιλικάς σας τάς όποιας έλαβον μέ εύχαρί'
οτησίν μου κατά τάς 10 Μαίου ε. ν. εϊδον είς τήν πρώτην Σ«5
Κύριε, οτι οί φιλάνθρωποι λαοί τής ’Αμερικής λαβόντες συμπά­
θειαν εις τά δεινά τών υπέρ ελευθερίας άγωνιζομένων άδελφώ*
των Ελλήνων, έστειλαν διά τοΰ κομίσαντος αϋτάς τάς έπιστολάί
σας πλοίου τροφάς καί ενδύματα, καί δτι κατόπιν τούτου ήθελον
έκπλεύσει καί άλλα διά νά βοηθήσωσι τάς χρείας μας, καί σπεύδω
νά σάς αναγγείλω ευχαρίστως, οτι τό πλοΐον αυτό έφθασεν έγκα1'
φως καί τά έν αύτώ διένειμεν ό συμπολίτης σας Δοκτορχάου κατ
δρδεινίαν τών φιλελλήνων τής νέας Ύόρκης, είς τούς πτωχοί
γε'ροντας, χήρας καί ορφανά, καί ιΰφέλησαν μέν ωφέλειαν ού τή*
τυχουσαν, διότι έπρόφθασαν εις περίστασιν, καθ’ ήν οί πτωχοί Έλ­
ληνες διά τήν έλλειψιν άρτου,τόν όποιον υστερεί αύτούς ή καθη[*{'
ρινή λεηλασία τοϋ έχθροΰ των, μή έπιτρέποντος είς αύτούς, ο^τί
γεωργίαν, ούτε έμπόριον, ζώντες μέ χόρτα καί μέ τούς καρ«°ϋί
τών δένδρων, έπρόφθασαν τήν πείναν των, άλλ’ ήθελεν ώφελή*ω<Γί
περισσότερον άν διενείμοντο είς τούς στρατιώτας, οϊτινες πόλε*
μούσι τδνεχθρόν καί υπερασπίζονται τούς αδυνάτους, καί οϊτινες στε­
ρούμενοι αύτών ώς άφωσιωμενοι είς μόνον τόν πόλεμον δέν ήδυνη-
θησαν διά πολύ διάστημα νά συνταχθώσι κατά τοΰ έχθροΰ των
διότι ολοι οί Ελληνες σήμερον είναι πτωχοί, καί διά τοΰτο οι οσ*
βοηθήματα σιαλώοιν ακολούθως είς τήν Έλλάοα, ήΟβλεν εΙσθα«
 529
Καλλίτερου νά λάβωσι πρόνοιαν οί φιλάνθρωποι ’Αμερικανοί νά δια-
τάξωσι ρητώς τάς είς τήν παραλαβήν αυτών έπιτροπάς, νά τά δια-
νείμωσιν εις τά στρατόπεδα, διό» τα αδύνατα πλάσματα, οι γέ­
ροντες, γχραι χαί ορφανά οϊκονομοΰνται μέν έφημέρως άπό αυτός,
άλλά μή δντος συγκεντρωμένου στρατοπέδου επεται, ή ν’ άποθάνουν
άπδ τήν πείναν ώς μή προφυλαττομένων άπδ τδν έχθρδν τών ολί­
γων σπαρτών, ή νά κατασφαγοΰν άπό τούς Τούρκους, ώστε χρησι-
μεύουσαι διά τά στρατόπεδα αί συνεισφορά! φέρουν πολλαπλασίαν τήν
ωφέλειαν. Εις δέ τήν δευτέραν σας είδον νά μοί συνιστάτε τδν συμ­
πολίτην σας Κ. Μιρεδίτην, τδν όποιον ένασχολούμενος εις τά
πολεμικά χρέη μου δέν ήμπορώ επί τοΰ παρόντος ν’ανταμώσω,
άλλ’ είμαι έτοιμος άνταμόνωντάς τον νά προσφέριο πρδς τήν εΰγε-
νείαν του τά φιλικά αισθήματα μου. ’Ηδη ή Ελλάς, Κύριε, λογί­
ζεται ευδαίμων, έρειδομένη είς τήν φιλανθρωπίαν τών όμοπίστων
της χριστιανών, οίτινες συλλυποΰνται αυτήν,καί ύποστηρίζουσι διά
τών συνδρομών των τδν δίκαιον άγώνά της, καί είς τάς άρετάς,
καί τά φώτα τών άνδρών, τούς οποίους έξελέξατο έπί τήν Κυβέρ-
νησιν της, έπί τήν στολαρχίαν της, καίέπ! τήν ’Αρχιστρατηγίαν της,
δηλ. τοΰ ενάρετου Κ. Ίωάννου Καποδίστρια, τοϋ περίφημου Λόρδου
Κόχραν κα! τοΰ άςιοτίμου Ρ. Τζώρτζ' κα! πέποτθεν οτι θέλει έκπη-
γάσουν ευεργετικά καί σωτήρια αποτελέσματα δι αυτήν, καί δτι
θέλει φθάσει τέλος πάντων είς τόν πρός ον έφθασεν όρον, τήν ανεξαρ­
τησίαν της.
‘Η ιερά άκρόπολις τών 'Αθηνών μετά δέκα μηνών γενναίαν
άνθίστασιν εις τόν πολιορκητήν της Κιουταχή, καί μετά τόσα
ιερά θύματα, τά όποια τό έθνος έπρόσφερεν ενώπιον αύτής, καί
μετά τόσας συ»δρομάς μέ τάς οποίας ή φιλανθρωπία τής Ευρώπης
ΰπεστήριξε τδν πόλεμον τών ύπέρ αύτής εντός καί έκτος άγωνιζο-
μένων, άπέρασεν αίσχρώς διά συνθήκης είς χεΐράς τοΰ πολιορκητοΰ
1ης, καί οί έν αυτή ένοπλοι καί άοπλοι Έλληνες έπιβιβασθέντες είς
Πολεμικά πλοία τής Γαλλίας και Αύστρίας, διεσώθησαν, διασώ-
σαντες μεθ’ εαυτών κα! τήν σταθερόν άπόφασιν τοΰ νά πολεμώσιν
e’v οσω ζώσε τούς έχθρούς τής πίστεως καί πατρίδος των δ δέ
Ιμπραίμ.ης άν ώς έκ ταύτης τής ευκαιρίας, καθ’ ήν τό έθνος προσή-
λωσεν επ’ αυτήν τήν Μητρόπολιν τής Ελλάδος δλας τάς δυνάμεις
35
530
■sou, χαί κ«θ' ψ ολα τά μέσα του πολέμου διευθόνοντο είς μόνο·»
έχεϊνο τό στρατόπεδον, χαί άλλο δέν ήτο δυνατόν ώς ex τής ελλεί—
ψεως τών μέσων νά συστηθή, άν, λέγω, ώς έχ τούτων όλων ώφε-
λ-ήθη νά χάμη μέ όχι όλίγην βλάβην του είς την Πελοπόννησον τάς
πλέον φριχτός λεηλασίας, δέν ήδυνήθη όμως νά πράξη αντάξια τών
ελπίδων του, διότι ό ΙΙελοποΟνησιος είτε ό *βλλην αποφασισμένος
νά ζήση ή ν’ άποθάνη ελεύθερος, εις οΰδέν λογίζεται τούς χειμάρ-
ρους τών αιμάτων του, τήν πιχράν αιχμαλωσίαν, καί σφαγήν τών
γερόντων, τών ανηλίκων τέκνων χαί τών παρθένων, καί τήν απαρα­
δειγμάτιστου λεηλασίαν τών υπαρχόντων του, τά όποια ό εχθρός
του χαθημέραν επιφέρει εις αυτόν έγκαρτερών γενναίως, άπεκδέ-
χεται τόν θάνατον, παρά τήν άτιμου δουλείαν, χαι ήδη παρ’ άλλοτε
κινείται ένθουσιωδώς χαί μέ δμόνοιαν κατά του Ίμπραΐμη, τά δέ
κινήματα' του είναι αγαθοί οιωνοί, δτι θέλει παραδώσει εις τήν
τύχην τοΰ Δράμαλη καί αυτόν τόν Ίμπραΐμη, χαΐ δσας άλλας
δυνα'μεις κινηθούν κατ’ αύτοϋ, καί νά έπισοραγίση τήν ελευθερίαν του
μέ τά δίκαια τής άνθρωπότητος.
Φιλάνθρωποι λαοί τής’Αμερικής? τό έθνος των Ελλήνων δέν
είναι άγνωμου εις τους εΰργέτας του, ευγνωμονεί καί κηούττεί
τάς εΰποιίας μέ στεντώριον φωνήν, καί τά όνόματά των καταγράφει
ήδη μέ άνεξάλειπτα γράμματα είς τά χρονικά τής άναγεννωμε'νης
Ελλάδος, διά νατά παραδώση είς τήν αίωνιόιητα καί τόν σεβασμόν
τών έπερχου,ένων γενεών, προφέρει δέ μέ τήν ζωηροτέραν εύχαρί"
στησιν τά ύπέρ αυτών φιλάνθρωπα αίσθήματά των, μ?) παύσετε
διά τοΰτο, άπό τοϋ νά έξακολουθήτε τάς συνδρομάς σας, και έστέ
βέβαιοι ύποστηοίζοντες δι’ αύιών τό δίκαιον τοΰ πολέμου μας, δτί
θέλετε ευρει είς τά Ονόματα σας τούς πλέον συμπαθείς είς τά παθή"
ματά μας, ίύίργετουντες διά τοΰτο τήν άνθρωπότητα, καί άνα'
παύοντες τήν συνείδησίν σας δτι έχπληροΐτε τοΰ Χριστοΰ τάς π®'
ραγγελίας.
Αλλά χαί υμείς Γενναίε φιλέλλην, ό τόσην έπ'ρόοιαν έχων πσρ<*
τοΐς συμπατριώταις σου, μή παύης νά τούς παρακινής διά νά
κολουθώσι φιλα>θρώπως τάς συνδρομάς των, ών βέβαιος, οτι Ί
Μλλάς θελει ομολογεί αθανάτους τάς γ άρπας' μή λεί'πηί «πδ τοϋ
νά γραφής καί προς εμέ παν δ,τι γνωρίζεις ωφέλιμον διά τήν Πατρί-
 531
μου άπό τόν εξωτερικόν κόσμον Σας προσφέρω όμού μέ τούς της
Πατρίδος μου καί τούς έδικοΰς μου Σεβασμούς, ένώ δια>υρύττομαι
6 ’Ιουλίου 1827- Κυρίτζοβα. πιστός φίλος Σου,
Θεόδωρος Κολοκ
Η Κυβέρνησις ούτε δύναμιν είχεν, ούτε ύπό?^ηψςν άπε-
λάμβανε- πρός τούτοις έστερεϊτο χαί πόρων, ού ένεκα
δέν ήδύνατο νά παρέξη συνδρομήν τινα πρός συγκέντρωσήν
χαί συντήρησιν στρατού, ένώ άφ ετέρου δέν διέκειτο καλώς
χαί μετά τοΰ Κολοχοτρώνου. Καί άν είχε μικρά τινα μέ'
σα τά χατέτριβεν είς τάς έν Ναυπλίω έμφυλίους διενέξεις
πρός ύποστήριξίν της, είς δέ τόν στρατόν τής Πελοπον-
νήσου μηδεμίαν προμήθειαν περιεποιήσατο. Όθεν ό Κο-
λοκοτρώνης, ώς ειρηται, διά τών ιδίων προσπαθειών του
καί τής οποίας έχαιρεν ύπολήψεως, συντρεχόμενος χατ
άπό τούς ύπ' αύτόν γενναίους στρατηγούς του, συνκέντρωσε
στρατόν, τόν όποιον ουτος έφωδίαζεν μέ τά χρειώδη. Καί
έπειδή διά τούς άνωτέρω λόγους ή Κυβέρνησις δέν ήδύνατο
είς ουδέν νά συντελέση, ό Κολοκοτρώνης άνεφέρετο αείποτε
περί τών άναγκών τοΰ πολέμου είς τό βουλευτικόν καί είς
ιόν ’Αρχιστράτηγον και πώποτε είς τήν Κυβέρνησιν.
Ό Ίμπραΐμ-ΙΙασάς, μαθών ότι ό Κολοκοτρώνης μετά
τών λοιπών έπανέφερε τούς ύποτεταγμένους καί ήπείλει
“άς Πάτρας, ένίσχυσε διά θαλάσσης τόν Δελή-Αχμέτ-
Πασάν, καί ή ύπ αύτόν δύναμις ήδη συνεποσώθη είς επτά
"χιλιάδας. 'Επομένως άπέστειλε καί τόν Κεχαγιάν-Μπέη μετά
10,000 πρός τήν Μεσσηνίαν. Ό δέ Κολοκοτρώνης άν καί
άπαντών ουσχερείας εις τήν προμήθειαν τών τροφών καί

άντίκρουσίν του- τό μέν πρός τήν Βοστίτσαν έκ 3000, κε­

φαλήν έχον τόν Πλαπούταν' τό δέ είς "Αγιον Βλάσσην έπί-
°ης έκ τριών χιλιάδων υπό τόν υιόν του Γενναϊον, καί τό
έτερον είς Μεσσηνίαν έκ δύω χιλιάδων ύπό τόν Νικήταν
°που μετέόη καί αυτός πρός ένθάρδυνσίν καί αυξησιν τοΰ
βτρατοΰ τούτου.
35
532
Άφοΰ λοιπον επανήλθαν άπαντες σχεδόν οί υποτεταγ-
μένοί έκτός τοΰ Νενέκου καί τινων άλλων, ό Δελή- Άχμέτ-
ΙΙασας, τή προτροπή τοΰ Νενέκου τόν όποιον έλαβεν ώς
οδηγόν, έκινήθη περί τά τέλη τοϋ Αύγούστου κατά τοΰ
ΙΙλαπούτα, δστις τοΰτο ειδοποιηθείς κατέλαβε τήν όχυ-
ράν θέσιν Καφκαργίά- ώρμησε λοιπόν κατά τών Ελλήνων,
άλλ’ άπεκρούσθη γενναίως ύπ’ αύτών. Μετά δέ την απο­
τυχίαν των ταύτην, οί Τούρκοι έπέστρεψαν είς Πάτρας.
Άλλά καί αυθις κατά σχέδιον τοΰ Νενέκου έκινήθησαν
έπειθεν νά είσβάλωσι διά τής Δίβρης είς τά πλησίον τής
Καρυταίνης μέρη, Περαμεριάν καί Αιοδώραν. Άλλ’ ό Γεν­
ναίος εις Αιβάρτζι εύρισκόμενος μαθών τήν πρόοδον τών
Τούρκων έκινήθη κατ’ αυτών, τούς έκτύπησεν εις Δεβρέϊκα
αμπέλια, καί τούς ήνάγκασε ν’ άλλάξωσιν οδόν, άντί τής
Καρυταίνης πρός τήν ’Πλιδα, τούς οποίους ήκολούθησε κα­
τόπιν. ΓΓροχωρήσας δ’ ό Γενναίος μέχρι του Πύργου, ήναγ-
κάσθη νά τιμωρήση τούς έξακολουθουντας εισέτι τήν ύπο-
ταγήν κατ’ έκεϊνα τά μέρη· επίσης καί ό Πλαπούτας πρόί
περιστολήν τοΰ κακοΰ αύτοΰ έκινήθη κατά τών χωρίων τοΰ
Νενέκου’ (α) ταΰτα δέ πάντα δηλοΰνται έν ταΐς κάτωθε*
έπιστολαΐς.
ΠΡΟΚίΐΙΎΞΐϊ
zoec, Πε.Ιυ~οΐΎησίους
/7ρός ά.ταΓΓαο
Συμπο.Ιΐται.
Εύδοκήσας ό Θεές τών δικαίων είς τάς φωνάς μας, αί'τινεί
φθασαν έπί τοΰ θρόνου του, ένευσεν είς τάς καρδίας τών κρασαιω?
δυνάμεων, καί άπεφάσισαν τήν τύχην μας· ή συνθήκη τών

(aJ ‘Ο Γί«<6Χος zzitot παραγ γελθείο πολλάκις ύπ'ο. του Κολοκοτρώνου *ά

εις την έλλην. σημαίαν ού ρ,ονον ύπϊμενεν ιίς τή* άτιμσν διαγωγήν του, άλλα σΡ
τ.ρβττίν ώς «Γοηται, μετά τών Τούρκων *ατά τών’Ελλήνων* διά τούτο ο Κο? ο
τρώνης τταρατηρήτας μετά τήν μάχην της Καυζαριάς Οτι ητον άϋιοοθω*0”
τον συμπατριώτην αύτου ’Α.Ο. Σαγιάν νά προσπαθηση νά τον συλλαβή- 'Γ°υτ0
δ Νενεχος εφονιυσε τδν ά&λφδν του ’ΑΟ. Σαγιά* ουτος έρβθιβθε'ι« τ-'··' επ^ ,
έχ«ιροφυλάχτ£ΐ, xai το επδμίνον β τος ητος τδ 1820 «φόνευε τδ*'
tv 11άτρ$.
 533
ρεζουσίω» τών συνελθόντων είς Λο/δΓνον υπογεγραμμένη χατά τήν
6 τοΰ παρελθόντος Ιουλίου Ε. Ν. μας πληροφορεί τή» άπόφασιν
των χαρηιε "Ελληνες, και δζάσατε τον Θεόν, δστις ανταμείβει
τόν δίκαιον αγώνα μας· ή μετ επιμονή; υπομονή σας χαί σταθε-
ρότης σας Πελοποννήσιοι! κ«ί ή καρτερία σας βραβεύονται μετ'ο­
λίγον μέ τά αγαθά τής ελευθερία;' επτά χρόνων θυσίαι καί κόποι
στεφανώνονται μέ τής δόξης τού; στεφάνους, χαΐ απολαμβάνομε»
μέ τού Θεού τή» δύναμι», άπό τών Σεβαστών Βασιλέων τήν
φιλανθρωπίαν έκιΐ/ο οπού ίζητήσαμεν, τήν Οεόσδοτον ελευθερίαν,
«ζητείτε μά; λεγει ό Θεό; κα! εύρήσετε » άλλά πατριώται δέν
αρκεί τούτο μόνον. Αν ήδη έπτα έτη έπολεμήσαμεν, άν έθυσιά-
σθημεν άν έσυνεισφε'ραμε», διά νά φέρωμεν εως είς αυτήν τήν στάσιν
τόν πόλεμόν μας, τώρα πρέπει νά διπλασιάσωμεν δλα αυτά διά νά
φέρωμεν εις τήν τελειότητα τόν όρο» μας, τοΰ νά ζήσωμεν ή ν’
άποθάνωμε» ελεύθεροι. Ας γινωμεν λοιπό» ανώτεροι τοΰ ίαυτοΰ
μας, τής υπομονής μας καί ολοι ενωμένοι τήν ψυχήν ά; τρέςωμεν
έναντίον τοΰ έχθροϋ μας καί αυτού; τούς ολίγους μήνα; νά τόν
Χατατροπώσωμεν καί ουτω διά τής καλής μας διαγωγής τούς
μέν Χριστιανούς Βισιλεΐς νά εύχαριστήσωμεν χορηγούντο; ύλην,
δι ής νά υποστηρίζουν τά οιλάνθρωπα ύπέρ ήμώ» προβλήματα των
τόν δέ εχθρόν τής πίστεω; καί τή; ελευθερίας μας νά ΰποχρεώ-
σωμεν νά τ’ άποδεχθή κα! χωρίς νά θέλη.
’Ιδού σιραιόπεοον έσύστησα είς Βοστίτζον ίχον έπί κεφαλής τον
στρατ. Κολιόπουλον, διά νά κρατή τούς έν αυτή εχθρούς είς συ­
στολήν- άλλο συγκεντρόνω εις Νεζερά ύπό τόν υιόν μου Γενναίο»·
άλλο ευρίσκεται είς τά Δερβέ'ΐα συγκροτημένο» ύπό τήν Διοίκηιιν
τοΰ Στρ. Νικηταρά, εκεί πηγαίνω καί έγώ ά.ά νά έ/δυναμώσω
εκείνο, χαί νά παρακινήσω καί τά; μεσογείους επαρχίας νά χινη-
θώσιν είς τά όπλα, διότι ή περίστασις είναι κρισιμωιάτη, Τρέςατε
ολοι εί; αυτά χαί έστέ βέβαιοι, οτι ή Κοβενηρσις χαί ό Αρ.χιστρά-
Τηγος έπιστηριζόμενοι είς τή/ σταθερά» άπόφασιν καί τά εύγενή
«ίσθήματά σας θέλει μά; προμηθεύσουν βέβαια τά συντηρητικά
«υιών αναγκαία τοΰ πολέμου.
Ό εχθρός μας τώρα δέν χαταγι'νεπαι είμή νά έπιτύχη δια της
άπατης, ό,τι διά τοϋ πολέμου δέν έδυνήθη- τοΰτο τό άπέδειςε σια
534
τών πραγμάτων κατόρθωσα; ν' άπατηση ώς ίχ. περιστάσεων τινάς
τών έκ τών περί τας Πάτρας χωρίων αδελφών σας· άλλ’ ή απάτη
των αυτή εσιάθη εφήμερος, διότι οί όλίγοι αδελφοί σας ουτοι γνω-
ρίσαντες αύτήν έξωμολογήθησαν δΐ εγγράφων των μετά συντριβή;
καρδίας τήν αμαρτίαν των, καί έλαβαν δΐ έμου τήν συγχώρησιν τοϋ
έθνους, καί ήδη ένωμένοι μέ τά στρατεύματα τής πατρίδος πολεμούν
τόν εχθρόν ώ; καί πρότερον.
Από τήν απάτην λοιπόν, αδελφοί, άπό τάς παγηδευτικάς τον
μηχανάς νά προφυλάττησθε, γνωρίζοντες, οτι τά αναπόφευκτα ε­
πακόλουθα αυτής θε'λουν εΐσθαι σφαγή κα! αιχμαλωσία, παρ®
άπό τήν δύναμιν του, διότι άπεδείχθη, δτι δΐ αύτής δέν ήμπορεϊ
νά χατασταθή κύριος τής ‘Ελλάδος.
Εις τά δπλα στρατιώται, τρέςατε νά θερίσωμεν τούς καρπού;
δπου μέ τόσους Ιδρώτας έσπείραμεν.
Τή 10 Αύγουστου 1827.
Έχ τοΰ κατά τόν 'Αγιον Βλάσιον Γενικού στρατοπέδου.
& Γενικός ’Αρχηγός Θ. Κολοκοτρώνης.
Προς τονγενναιόταΐοτ Ttrralor &■ Κό.1οχοτρά>>ηχ.
’Αναχωρώ διά τάς Μεσογείους επαρχίας τής ΙΙελοποννήσου,
οπού ή ανάγκη τής πατρίδος μέ προσκαλεΐ- διορίζω δέ αντιπρό­
σωπόν μου εις τοΰτο τό στρατόπεδον τήν Γενναιότητά σου, και
διατάττεσαι νά λάβρς μετά τών συγκροτούντων αύτό άδελφώ7
σου όπλαρχν.γών, οϊτινες ειδοποιούνται τοΰτο, δλα τά δραστήρια
μέτρα, δ;ά νά μετακαλέσης εις τά χρέη των τούςεισέτι ά«σισθήτωζ
μένοντας εις τήν υποταγήν τοΰ Ίμποαίμη, μεταχειριζόμενος κάθε
είδους βίαν, τό όποιον γνωρίσης άναγκαΐον, καθό κάθε πραξις σα;
κατά χαΐ ύπέρ αύτών είναι αποδεκτή μου, προσπαθών πώς να
βλάψητε τόν εχθρόν, καί προσέχων πρό πάντων διά νά φυλάττηται
καθ ολα ή εύταςία. Τήν τροφήν τού στρατοπέδου σας θέλεις έξοι-
κονομει τακτικώς άπό τάς εθνικά; προσόδους τοϋ Λιβαρτζίου, Γα-
στουνη^, καί Περαμεοιας, έως νά λάβη μέτρα περί τούτου ήΚυβέρ-
νησις χαί ό Αρχιστράτηγος, καί θέλεις μέ ειδοποιεί συχνά και
εγκαίρως τήν κατάστασιν· τοϋ στρατοπέδου σας καί τά κινήματα
σας δια νά λαμβάνετε οδηγίας μου, καί θέλεις συνεννοείσαι και
μετά τοΰ στρατ, Κολιοπουλου άντιπροσοόπου μου είς κατά την
 535
'Αγίαν Ειρήνην στρατόπεδον, £(.>; νά λάβης δευτέρας μου διαταγάτ-
Τήν 11 ζόΰγούστου 1827. ό Γεννικός Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
Τό αΰτό ύπαρχε', καί πρός τόν Στρατ. Δ· Πλαπούταν.
Θ(ϊέ ιιοι> Κο.1οχοτ('ύα'>ι Σα-r .τροσκι>π~>.
Ελαβον ιό εσώκλειστόν σας καί εί Ιον τά έν αύτω, λοιπόν ήμεΐς
ειμεθα συνηγμένοι είς τά έδώ, ό Μπάρμπα Μήίρος, Γΐανάκης,
Παπατζορόπουλος καί λοιποί και ποιοΰμεν τό πατριωτικόν χρέος
μας’ ό εχθρός είς «άς 12. τοϋ παρόντος ήλθεν εως Κουρτζαοϋσι
καί Φουρτζάλα κα! έπολεμήσαμεν, μάλιστα έφονεύσαμεν καί
μερικούς’ σήμερον δμως ερρ.ψε τά τζ-χτήριά του είς τό Νησί καί
Κουτζουκουμά ην, καί ώς ομοιάζει θέλει διατρίύει είς τήν Μεσσηνίαν
πληροφορούμιθα άπό αιχμαλώτους Χριστιανούς, οτι έφθασαν τζε-
κούοια καί σκοπεύει νά κόψη δλα τά δένδρα τοϋ Μίσσηνιακοϋ
κόλπου. Ιϊρός τοΰτοις ήλθαν καί μερικά του πλοία κατά τό με’οος
τή; Μπούκας, ανάγκη λοιπόν πάσα νά έλθουν μερικά καράβια έ-
δικά μας* λαμβάνο'τας δμως τό παρόν μοο άμέσως νά μου έζαπο-
στείλης τόν Κ. Γενναιον μέ δλα τά αυτόθι στρατεύματα, όσον
τάχος, επειδή οι έδώ φίλοι μας μεταχιιρίζονται πά παλαιά συνη-
Οισμένατους καί διάτοΰιο ανάγκη νά έλευθερώσωμεν τούς πτωχούς
άπό τούς τοιούτου; Πατριώτας, δτι τού; ήράνισαν καί ιλς θέλει πλη-
ρσφορηθήτε άπό πολλούς, δέν ήμποροΰν πλέον οί Μεσσήνιοι νά
ύποφέρουν τήν τοιαύτην τυραννίαν άπό αυτούς- (1) ταΰτα καί μένω
μ’ δλον τό Σέβας. ό ’Ανεψιός Σας .
Γαρδίκι, 13 Αΰγοόστ. 1827. Νικήτας Σταματελόπουλος.
Περιπόθητέιιο'. Στρατηγέ Κο ,ίοχοτι ωτη !
’Ελαβον τά; έπ.στολάς Σα; τών 8 καί 11 όπερμεσουντος, και
«α; είμαι άπείρως ευχάριστος διά τόν ζήλόν σις καί δραστηριό­
τητα σας, όσην έδείξατε ύπέρ τής Πα τρίδος Σας. Βλ έπω εΰαρέστως
■παν δ,τι μέ γράφετε περί τών ύποτεταγμένων, καί τά έγγραφά των
θέλει τά στείλω πρός τήν Βουλήν μέ αναφοράν μου' αποδέχομαι
τάς οποίας έκάματε διατάζεις κατά τήν τελευταίαν σας, διά τά
ξϊς "Αγιον Βλάσσην ύπό τόν Συσίνην, Παπασταθόπουλον, Κουμα-

(I) ’Εννοεί τούς Μανιάτας.

536
νιοταίους, καί τόν Γενναϊον στρατεύματα, διορίσαντες έπ’ αυτών
ιόν άξιον τής επωνυμίας του Γενναϊον- αποδέχομαι ώσαύτως Χ’ΐ
ότι ό Στρ. Πλαπούτας μένει είς τό στρατόπεδον τής ‘Αγίας Ει­
ρήνης- ένθα χατά τάς ελπίδας Σας ν’ άφήσουν χα! οί άλλοι θποτε-
ταγμένοι τους Τούρκους χαΐ νά επιστρέφουν ύπό τάς σημαίας τής
Πατρίδος των. Καλώς ποιοΰντες διευθύνεσθε εις ύποστήριξιν τοϋ
ανδρείου Νικήτα, άμποτε νά χαταπολεμήσητε κα! πάλιν έκεϊσε
τούς Τουρχους μαζή, ελπίζω έν τάχει νά σας στείλω τροφάς· τό
ύπό τήν οδηγίαν μου συγχεντρούαενον χατά τόν ισθμόν Σρατόπεδον
ήτον διά πολλάς ήμε'ρας χωρίς ψωμί· χαλώς ποιοΰντες διειάξετε
νά σιτίζονται τά χατά τήν Ειρήνην χαί Άγιον Βλάσην στρατόπεδα
άπό Γαστούνην χ. τ. λ· όσον όγληγορώτερον δυνηθώ θέλει στείλω
χα! πρός ύμά’ς χαί πρός τον Νικήτα τροφάς- άλλά τοΰτο χρέμαται
άπό τήν Κυβέρνησιν χαΐ άπό τάς Φιλελληνικάς εταιρείας. Είς τό
στρατόπεδον τοΰ Ναυπλίου μας άφησαν ν’ άποθά-ωμεν άπό τήν
πείναν- έπεθύμουν πολύ νά ένταμωθώμεν, επειδή πρέπει πρός τό
παρόν νά χάμω έν γενικόν σύστημα διά τήν στρατιο>τιχήν ύπηρε-
σίαν, τόσον χατά τήν Πελοπόννησον, καθώς χα! διά τάς έκτος τοϋ
ίσθμοΰ εκστρατείας. Αποκριθήιέ μου άν έλάβετε τά γράμματά μου,
μέ τά όποια σας έστελνα τήν συνθήκην τών Ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Προσπαθήσατε οσον δόνασθε νά καταπαύσητε τό πνεΰμα τών φα­
τριών- δείξατε πολιτικήν φρόνησιν είς τήν καλήν διεύθυνσιν τών
επαρχιών, καθ’ ό> τρόπον είσθε φοβερός είς τούς Τούρκους ώς
στρατηγός- άγαπώ τήν δόξαν σας καθώς αγαπώ τήν έδικήν μου
καί έδικήν σας ευδαιμονίαν, έχετε εχθρούς, άλλά ποιος άνθρωπος
μέ προτερήματα δέν έχει εχθρούς,- διά τής καλής διαγωγής σας
χαί των αρετών σας δέν θέλετε αφήσει τίποτε εις τού; έχθρούς Σας
νά λέγουν- άκολουθοΰντες τήν γραμμήν τών χρεών Σας και τάς
συμβουλάς μου θέλει ύποσιηρίζεσθε πάντοτε παρ’ έμοΰ ώς Αρχι­
στράτηγος δποΰ είμαι- καί ώς παλαιός φίλος Σας- όγιαι'νοιτε φίλ-
τατε στραττνε,
Γή 17 Αύγουστου 1827.
Έκ τοΰ κατά τόν ισθμόν τής Κορίνθου ό Αρχιστράτηγος
Στρατοπέδου. ·Ρ. Τζούρτζ.
 5.37
Ποις τήν Σκαπτή? Bov.lqr τής f Ε.Ι.Ιίίδος.
Έλειόα άπο τοΰ ν’ άναφέρωμαι κατ’ ευθείαν πρός την έθνιζην
Βουλήν, άζολουθών τοΰτο συχνάκις πρός τόν ’Αρχιστράτηγον διά
τοΰ οποίου είμαι βέβαιος, οτι έπληροφορήθη ή Βουλή, ό,τι ήδυνή-
θημεν νά πράξωμεν απρόβλεπτος άπό ολα. ’Αφοΰ δ;έθεσχ τό χατά
τήν 'Αγίαν Ειρήνην στρατόπεδον συνθεμένον άπό τούς στρατ. ΓΙλα-
πουταν, Πετιμεζαίους, Μελετόπουλον, ’Αποστολήν Κολοκοτριόνην
Χαί Κορίνθίους, χαί άφησα έπί κεφαλής αύτοΰ τόν πρώτον, καί άοόΰ
συνεκέντρωσα τό κατά τόν'Αγιον Βλάσην συνδεμένο* άπό τούς στρατ.
Σισίνην, ΙΙαπασταδόπουλον καί Κουμανιώτην, καί τόν υιόν μου
Γενναΐον καί άφησα τό* ύστερον έπί κεφαλής των, διατάξας τά
είκότα, δι’οσα άοορώσι τήν τών όσοι είσέτι μένουν είς τή* υποταγήν
έπανακάλεσν εί$ τά χρέη τής Πατρίδος καί τής θρησκείας, απέρ­
χομαι είς τό κατά Δερβένια στραιόπεδον του Νιχηταρα οιά νά
αυξήσω αυτό, καί διά νά προχωρήσω, εΐ δυνατόν καί εως είς τά
Μεσσηνιαχά φρούρια, καί θέλει παρακινήσω όλους νά χινηθώσιν είς
τά όπλα, τό όποιον απαιτείται άπό τήν χρισιμωτάτην τής Πατρί­
δας περίσεασιν, άλλ’ έν τουτω θεωοώ μέ λύπην μου, διι ημέραν
παρ'ήυέραν επαυξάνει ή ανάγκη τό>ν τρίφών, καί άν ή Κυβίρ-
νησις δέν λάβη πρόνοια* δέν θέλει δυνηθώμεν ν' άντισιαθώμεν έπί
πολύ είς αύτήν τήν ανάγκην- καί επειδή σχεδόν έξωδεόθη ή αναλογία
τών γεννημάτων, τήν όποιαν ή έπί τής είσποάςεεος τών εθνικών
προσόδων τών Καλαβρύτων επιτροπή εκαμεν είς Καλαβρυτα, διέ­
ταξα νά οϊχονομοΰνται τοΰ λοιπού τό,τε κατά τήν 'Αγίαν Ειρήνην,
Χαί τόν νΧ,γιον Βλάσην στρατόπεδον άπό τή* Βοστίτζαν, Πάτραν,
Γαστούνην, Καρύτοιναν, καί Λιβάοτζι- άλλ’ εκείνο τό κατά τήν
Μεσσηνίαν δέν ήξεύοω πώς καί πόθεν μ όλα ταΰτα θελει μετα-
χειρισθώ δλας τάς δυνάμεις μου ό'/i μόνον νά μή τό άφήσω νά
ϊάθη, άλλά καί νά τό υποστηρίξω, καθώς άπεδε'χΐη ποαγματικώς
ή έκ τής διατηρήσεώς του ωφέλεια άφ’ όσην ό άξιος στρατηγ. Νι-
χήτας έκαμε μεγαλωτάτη·* πρός τό* έ/θρόν βλάβην πρό ολίγου-
έ» τούτφ έσωκλείω έν τή παριόση μου έγγραφα τά όποια έλαβον
tlc τών χωρίων άπό τάόποΐχ ήσαν δ σοι έπρόσιερα* υποταγήν «ίί
•SV Ιμπραίμην, άπό άριθ. 1 έως ΙΟ τών χώ&ίων Ιίετζάκους, Μ«-
νεράκι, Κουνινάς, Παρασκευής, Κακοΰ χωρίου, Βοστί'ζηώ Κυ-
 538
ρίτζοβας, Γουμενίτζας, καί Σταμάτη Μποντιώτη, δ.ά νά τά περί-
εργασθή ή Εθνιχή Βουλή, χα'. διά νά χρησιμεύσωσι y ρβίας δοθεί—
σης" θέλε: ©ροντίσοο νά στείλω μέ ακόλουθόν μου καί οσα άλλα λά­
βω" διότε είμαι εϋελπις, δτι ή παρουσία τοΰ Γενναίου εΐ; εκείνα τά
μέρη διά τάς προσωπικά; παλαιάς σχέσεις μετά τοϋ Νενέκου και
λοιπών, θέλει συντελε'σει τά μέγιστα, μένω εύσεβάστως
11 Αύγουστου 1827. Ό Γενικός ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
Πζ'ύζ τόι' στρατηγός Arafpf'ar Υΐΰι'τον.
’Εσωκλείεται διαταγή τοΰ ’Αρχιστράτηγου προς ύμας έαδεδο-
μένη τή 7 τοϋ τρέχοντος καί διατάττεσθε καί παρ’ έμοΰ κατά συ­
νέπειαν αυτών ν’ άκούσητε τά; διαταγάς τοϋ στρατ. Δημ. Πλα-
ποότα, ά-τιπροσιόπου μου εΐ; τό περί τήν Βοστίτζαν στρατόπεδον.
1G Αύγουστου 1827. ό Γενικός ’Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνη;.
Πξΐ'ς τή>· Σ-βαστητ Βηυ.Ιής τής Έ.ίΛάύος.
ΏΙέ τήν υπ άριθ. 9) 2 άναροράν μου έκειχψα πρό; τήν Σ. Βου­
λήν τά όποια εκτοτε έλαβον άπό διάφορα χωρία έγγραφα, έν τή
παρούση μου δέ εσωκλείω έγγραρον καί τών Κ. Κοντογεωογαιη,
Καρασπύρου, Κωνστ. *Αγιοβλασίτη, καί Κώστα Γκερπενιώτη, καί
άντίγραφον ετέρου τοΰ Κ. Γκολφίνου Λουμπουστιάνου (τό πρωτό­
τυπον αύτοϋ δμοϋ μέ τό Τουρκικόν ράΐ εστάλη κατ' εύθείαν είς
τον Αχιστράτηγον παρά τοϋ αντιπροσώπου μου σταρτ. Δ. Πλα-
ποΰτα), άπό τά όποια θεωρεί ή βουλή ότι οί διαληφθε'ντε; ένώθησ®7
μέ τά έθνικά στρατεύματα' καί διι δέν έμερεν εΐμή δ Νενέκο; μετά
σοΰ; μετ’αύτοϋ, τοΰ; οποίους έπρόσμενον οί ήμέτεροι διά νά ΰπά-
γωσι πρός αυτούς' μέ ακόλουθόν μου ελπίζω νά λάβω τήν εύχα-
ρίστησιν ν’ άναφε’ρω πρός τήν Βουλήν, δτι έλαμπρυνθη όλος ό μεμε-
λανωμένος όρίζων εκείνων τών μεριάν επειδή τά κινήματά μ®’»
και τά τοΰ έχθροϋ ειδοποιείται ή Κυβέρνησις παρά τοϋ Αρχιστρα­
τήγου πρός ιόν όποιον τά αναφέρω εις πλάτος, διά τοΰτο κρ'·νω
περιττόν νά έκτανθω καί είς τήν παροΰσάν μου" βέβαιος, °Tt
Κυβέρνησις θέλει επαρκέσει ε;ς τάς άνάγκας μας, μένω ευσεβάστως.
24 Αύγουστου 1827. ό Γενικός 'Αρχηγέ-
 □ 39
Σεΰαστε jiov 1Ιάτεψ\
Ελαβον χα! τά μέ τόν Κωνσταντάκην χαί τά μέ τό μεζίλι
γράμματα χαί διαταγάς σου, χα! κατ’ αύτάς θέλει τά βάλλομε·>
ολα είς πραςιν ή)'η εύρισχόμεθα εί; τήν ώραν του άναγωρισμοϋ
διά τούς Πετζάχους, χα! δέν έχω χαΐρδν νά σοΰ άποχριθώ έν πρδς
εν, αλλά άνταμονώμενος μέ τδν θειον μου χαί όμιλουντες μετ' αύ­
τοΰ Θέλει άποχριθώμεν είς ένα έκαστον, κατά τά γράφειν σου" ή
νίκη τοΰ θείου μου κατά τήν Καυκαριάν έγεινε μια άπδ τάς σημαν­
τικής' έπειδή έφονεύθησαν ύπέρ.τ°ϋί εκατόν εχθροί χαί άλλοι τοσοτ
λαβωμένοι, χαί μεταξύ τών ζώ,των Αράβων ετιασαν καί δύο ση­
μαιοφόρους μέ τάς σημαίας των' ήαεΐς έκχινοϋμεν ταύτην τήν ώραν
διά τών Λαπάδων εις ΙΙετζάχους, διόπ δέν έκρίναμεν ώς καλόν να
ύπάγωμεν είς Μαχελαριάν, διότι τό ΛΙοναστήρι δέν έχει νερόν, κα!
έπειτα δέν έχομεν καί τά αναγκαία εφόδια' προλαμβάνομεν νά
πιάσωμεν τούς ΙΙετζάχους καί τά λοιπά πέριξ χωρία, διότι ό έχθρδς
άπεφάσισε νά πιάση αύτά εί; τό Μαυρήχ: δ·.ά νά άσφαλίση τούς
ήμετέρους εις Καυχαριά' έγραψα τοϋ θείου μου νά πιάση τήν Μα-
Χελαριάν στέλλωντας έκεΐτδν Φοαγκάχην οθεν ήμεΐς άφοΰ όχυρο>-
Οωμεν αύτάς τάς θέσεις καλά, έχομεν έλευθέραν τήν διάβασιν και
κοινωνίαν μέ τδν θειον μου' οί νεώστι μετακαλεσθέντες προσχυνη-
μένοι, επιμένουν πρδς τό μέρος μας μέ μίαν πολιτικήν πρδς τόν
έ/Ορον, οστις έγραψε τών Καιτεταναίων νά υπάγουν χα! δέν ήθέ-
λησαν, τό όποιον εινε καλόν δείγμα τής πρός ήμας εμπιστοσύνης
των,μ’ολαταύτα εχομεν κα! τάςάναγκαίας προφυλακάς πρδς αυτούς.
Ανταμονώμενος μέ τόν θειον μου άμέσως θέλομεν σας κάμει τακ­
τικός αποκρίσεις εις οσα μάς γράφεις καί σάς είδοποιήσωμεν χα! τά
*αθ’ ήμας καί περί τών ε’χθρών, πρός τό παρόν μένω εΰσεβάστως.
19 Αύγουστου άπόΛεχοΰρι. ό Γίός Σου. Ιωάννης Θ. Κολοχοτ.
Έχ.Ιαιιπιιότατι Γεπ.χε Α ρρΐ]'έ.
Χθές είς ιδιαίτερον γράμμα μου σας έγοαφον περί τής μάχης
τήν όποιαν έχάμαμεν μετά τών έχθρών είς Καυκαριάν καί τήν
Καταστροφήν τών έχθρών..........................................................................
Ί ήν φθοράν τής προχθεσινής μά/ης τών Τούρκων, τήν πληροφο-
ΡΟυμεθα σήμερον σηααντικωτέραν μέ βιβαιοτητα, έσχοτώθηααν
Τετρακόσιοι, καί οεχαέξ όρειχχιάλοι, και ένας μπίγμπασης σημαν-
 540
τιζί>ς τοΰ Ίμπρα/μη, όποϋ ηεον μετά του έοω Νιελή- Αχμεε-
Πασά' περί πάντων λοιπόν περιμένομεν οδηγία; σα; μεθ ών Ο’.δατε»
καί μένομεν εϋσεβάστω;.
Τή 30 Αύγουστου 1827. άπό Δουμενά. οί ΙΙατριώται
Δημητράκης Πλαποΰτα;, Δημητρ. Μελετόπουλος,
Νικόλαο; Πετιμεζάς.
'ΕχΙαμπρΑτατε Γιχικδ ’Αρχηγέ·
Τήν άπό 24 Αύγουστου γεγραμμένην επιστολήν σα; πρό; ήμας
έλάβομεν ήδη, καί ώ; μά; γράφετε περί τών πληρεξουσίων θέλει
ακολουθήσομε*- ·χθέ; σάς έγράρομεν εντεύθεν τά πρακτικά μας
έκτεταμέ-ω;· σήμερον ήλθεν ένταΰθα καί ό Καπ. Γενναίος, και
επειδή οί έχθροί άπό Βοστίτζαν διευθύνθησαν εί; Διακοπτικόν αΐ-
γιαλόν, οπσυ έπήραν μερικήν σταφίδα τών σπηλαιωτών καί έτρά-
βιςαν διά τά εμπρός, ζαί συγκροτείται ήδη πόλεμος μέ τοΰ; ά-
πεσταλμένου; πρό ήαερων είς τοΰ; εκεί έδικοό; μα; στρατιώιας
εις τό Δερβένι τού Διακόπτου, έκκινοΰμεν αύθωοί καί ήμεις διά τα
εκεί, και είθε δί ευχών σας νά τοΰ; καταθραΰσωμεν ΰπέο τό πρότε-
ρον γράφετε μα; περί πάντων τάς αναγκαίας όοηγίας Σας, καί.
πάνθ όσα δίδετε αΰτόθεν ακοή; άςια, χαί μένομεν εϋσεβάστω;.
Τή 3 1 Αύγουστου 1827. άπό Λουμένα.
‘Ο Καπ. Γενναίο; εντεύθεν επιστρέφει είς Κέρτεζαν μετά του
Χρύσανθού Σισόνη. ό αδελφό; καί οί ώ; υιοί Σα;.
Δημητράκης Πλαπούτα;, Δημητρ. Μελετόπουλο;,
Νικόλαο; Πετιμεζάς.
Τό κάτωθεν υστερόγραφων είναι ίδιόγειρσν του Πλαποΰτα.
Γέρο άπό τούς προσκυνημένου;, οπού ήσαν μαζί μέ τοΰ; Τούρ­
κους είς τόν πόλεμον, πληροροροΰμεθα μέ βέβαιό ητα, ότι θ'*
ίπολεμήσαμε* παρασκευή καί οαββατον έσκοιώθηκαν ύπέρ τοΰ;
έπτακοσίου; Τούρκου;, τακτικοί και άτακτοι καί δεκαές όρριτζιάλοί»
και ένα; μπουλοΰμ,πασι; μεγάλο; τών Κρητικόν αγαπημένος t3U
Μπραιμ·ΙΙασά, τον όποιον τόν επήραν οί "Ελληνες καί είχε *»ί £ί'
χοσι 'χιλιάδες γρόσια επάνω του" έιουτο σοΰ λέγω, οτι, άν ειχαμ-
τζιμπχανέ να μςίνωμε και τήν άλλην ημέραν σέ βεβαιονω ει; το
όνομα τής Πατρίδος, ότι Τούρκος είς τί,ν Πάτρα δέν έ*ήγ,Ίν£> π1"
οιενσό/μου είς τήν αλήθειαν τοΰ 0εοΰ.
 541
Αχρι6έμοό στρατηγέ Ko.loxorpdrq '
Έλαβον τά έγγραφά σου τήν 26 τρέχοντος, σας είμαι ευχά­
ριστος διά την μετά ζήλου ενέργειαν δποΰ έμεταγειρίσθητε είς τήν
υπηρεσίαν τής Πατρίδος Σας" βλε'πω ευχαρίστως τά όποια μοΰ έκ-
θέτετε ώς πρός τοΰ; προσκυνημένου;· τά έγγραφά σας ταϋτα θέ-
λουσι σταλή ετ; τό Βουλευτικόν, συνωδευμένα μέ μίαν έχθεσίν μου'
εγκρίνω τά όποια έλάβετε μέτρα χατά τήν ύσιέραν έχθεσίν Σας
διά τήν συγχε'ντρωσιν τοΰ στρατού είς "Αγιον Βλάσσην, δηλαδή
τό σώμα τοΰ Σισίνη, τοΰ ΠαππασταΟοπουλου χαί του Κουμανιώτου,
νά ένωθώσι μέ εκείνο τοΰ Γενναίου χαί έπί κεφαλής αυτών ό Γεν­
ναίος, αυτός είναι άξιος χαί ένεργητιχός.
’Εγκρίνω παρομοίως τήν άπόβασιν σας τοΰ νά με'νη ό Στρατηγό;
Πλαπούτας εις τό στρατόπεδον τής ’Αγίας Ειρήνης.
"Αμποτε χαΐ οί λοιποί τών προσχυνημε'νων ν’ άποσπασθώσιν
άπό τοΰ; Τούρκους καί έπιστρέψωσιν ύπό τάς σημαίας τής Πατρίδος
των κατά τάς ελπίδας Σας.
Σεις δέ Στρατηγέ ήθέλατε κάμει καλά νά έκστρατεύσητε πρός
ένδυνάμωσιν τοΰ άξιου Νικήτα, διά νά δυνηθήτε νά χτυπήσετε άλ­
λην μίαν φοράν τους Τούρκους είς εκείνα τά μέρη, τό όποιαν θέλει
φέρει μεγάλο» άποτέλεσμα.
’Ελπίζω νά σάς στείλω όγληγορα τροφάς, αλλά καθ ήν στιγμήν
σας γρα’φω δλον τό στρατόπεδον μου όπου έ/ω ουγκεντρωμε'νο»
είς τόν ισθμόν, πέντε ημέρας στερείται δλως διόλου ψωμί- έκά-
ματε χάλλιστα καί έδιετάξατε αποσπάσματα άπό Γαστουνην, Βο-
στίτζαν, καί Πάτρα; διά νά ενωθούν είς "Αγιον Βλάσσην.
Τό όγληγορώτερον δποΰ δυνηθώ θέλω σάς στείλω τροφάς τόσον
εις σάς καθώς καί είς τόν Νικήταν, άλλά τοΰτο κρέμαται άπό τήν
Κυβέρνησιν καί άπό τήν Φιλελληνικήν επιτροπήν, ή όποια μάς
άφησε ν’ άποθάνωμεν τή; πείνας είς τό στρατόπεδον· πολύ επι­
θυμώ νά ομιλήσω μετά σοΰ ευθύς όπου αί περιστάσεις τό συγ-
χωρήσωσιν.
'Ελάβατε έως τώρα τόν φάκελλον όπου σάς έστειλα μέ τήν συν­
θήκην τών δυνάμεων, όδηγηθήτε χατ’ αύτήν όσον σας είναι δυνατόν
*ά χαταπραΰνωμεν τά πνεύματα, καί είμαι βέβαιο; οτι βελες
οειχθής χαί φρόνιμος πολιτικός καί άξιος διευθυντή; είς "ά; ίπαρ-
542
χίας όπου ευρισχεσαι τρομάζοντας τούς Τούρκους, μέ τήν ανδρείαν
καί ικανότητά σου.
Αγαπώ τήν δόξαν σου καί τήν ευτυχία» σου ώς (δίαν μου δόξαν.
Δυναται νά έχη; καί εχθρούς, άλλά ποιος άνθρωποσ μεγάλης ίκα-
νοτητος δέν έχει; ή φρόνιμος διαγωγή σου, ή δικαιοσύνη σου, καί
ή μετριοφροσύνη σου, όέν θέλει άφήσουν τίποτε είς τούς εχθρούς σου
νά είπουν.
Εξακολουθεί τήν γραμμήν τών χρεών coo καί τάς συμβουλάς
μου καί θέλει ύποστηριχθής πάντοτε παρ’ έμοϋ κα ώς Αρχιστρά­
τηγος καί παλαιός φίλος σου. ύγίαινε ακριβέ μου Στρατηγέ!
30 Αύγουστου 1827. δ ’Αρχιστράτηγος
Ισθμός τής Κοοίνθου. ‘Ρ Τζούρτζ.
Πιριηόθηζέ μ,ου Στρατηγέ Κοίοχοτρώνηϊ
Ολαι αί ς-ρστ’ωτικαί σας διατάξεις είναι άξιαι τής μεγαλειτέρας
υποδοχής. Πολλάκις έζήτησα άπό τήν Κυβέρνησιν, άπό τήν Φιλελ-
ληνικήν επιτροπήν καί άλλοθεν τά μέσα διά νά κατας·ήσω κεντρικήν
αποθήκην τριφών και πολεμοφοδίων διά τά στρατεύματα, έκ τής
όποιας νά προμηθεύσω κατά τάς άνάγκας δλα τά στρατόπεδα, άλλ’
άφοΰ περί τούτου δέν έλαβα μήτε άπόκρισιν, έζήτησα νά μέδοθώσΐ
τοοφαΐ νά κάμω μίαν αποθήκην και διά τήν Πελοπόννησον, άλλ’
εισέτι άγνοώ ά» θά έχω τροφάς ή όχι. Αί πατριωτικαί πράξεις
τοϋ Νικήτα, του Γενναίου, του Κολιοπούλου καί τών υπ’αύτούς
οπλαρχηγών είναι άξιαι παντός επαίνου- ό Καπετάν Χρ. Φωτο-
μάρας, ό όποιος κατά διαταγήν μου έκινήθη οιά τό γενικόν στρα-
τόπεδόν σας, έφθασεν εγκαίρως καί συνήργησεν εϊς τό νά νικηθώσιν
οί “Αραβες καϊ Τούρκοι κατά τάς Πάτρας παρά τοϋ Στρατηγού
Κολιοπούλου- εύγε! εύγε! Ταύτην τήν στιγμήν στέλλω είς τό*
Στρ. Κολιόπουλον 6,000 δεκάρια φουσέκια καί τροφάς δι®
μερικάς ημέρας- εύθύς ώς μάθω ποιαν διεύθυνσιν έλαβεν ό Άλε-
•ξανδριανός στόλος καί πόσα στρατεύματα άπεβίβασε, σκοπό*
έχω νά κινηθώ ό ίδιος πρός τάς Π. Πάτρας, εκτός τούτου °αί
λέγω εμπιστευόμενοι είς ήμας, δτι έλαβα τοιαΰτα μετά τοϋ Λόρδ.
Κόχραν μέτρα, ώστε είς τό έξης νά ένεργώμεν μετά μεγάλης
δραστηριότητος καί εντελούς αρμονίας, τόν προσμένω (α» με**
μυστικόν) εντός ολίγου απέναντι τών II. Πάτρων, μέ ϋπεσχέθη να
 543
έμβάοη πολεμικά πλοία είς τόν κολπον διά νά τόν κυρίεύσωμεν*
άπό τό μέρος μου ένοσχολοΰμαι πρός τό παρόν νά σχηματίσω ενα
στολίσκον είς τόν ίδιον κόλπον άπό πέντε βάρκα χανονιέρας, καί
ελπίζω νά μεταβιβάσω αύριον διά τοϋ ίσθμοΰ μίαν βάρκα μέ έν
κανόνιον λατρών 6. 8. έχω ένταΰθα τρισχιλίους ανθρώπους χωρίς
τροφών, καί προσπαθώ νά προμηθεύσω τά μέσα «διά μίαν εκστρα­
τείαν διά τήν ‘Ρούμελην- θέλει σας φανερώσω τάς στρατιωτικές
μας διατάζεις , ωσαύτως καί τα τής επαρχίας Κόρινθου ευθύς
όπου τά τελειώσω- έπεθύμουν άγαπητέ Σρατηγέ νά συστήσω δύο
κατά τήν Πελοπόννησον στρατόπεδα, έν περί τάς ΙΙάτρας, ά»
είχαμεν τροφάς, καί άλλο καιά τήν Μεσσηνίαν, δέν ήξεύρω όμως
άν ήμπορέσω νά τό κατορθώσω' τοιουτοτρόπως ήμποροϋμεν ίσως
νά κυριεύσωμεν τάς Πάτρας καί τό τής Ναύπακτού φρούριον. θέλει
κινηθώ, ώς είπα διά τάς Πάτρας, ευθύς ώς πληροφορηθώ περί τοΰ
Λόρδου Κόχραν" ήδη πρέπει νά σάς εί'πω ένα τι' οί έχθροί μας λέ­
γουν, ότι ένασχολεισθε νά διαθέσετε τά πνεύματα είς τό νά συγ­
κρότησή νέα έθνοσυνέλενσις ειςΑεβίδι' «μίλησαν πολά καίτόν Ναύ­
αρχον Κοδριγκτόν καί Κ. Αμιλτων, πρός ολα ταΰτα άπεκρίθην
έγώ ύπερ υμών" καί τούς έβεβαιοισα, ότι ταΰτα δέν είναι αληθή.
Η στρατιωτική σας δόξα έξάπτει τήν ζηλοτυπίαν, άπό ημέρας
είς ημέραν ή δόξα αυτή αυξάνει. Αί νικαι τοΰ Νικήτα, Γενναίου,
Ιίολιοπούλου τών παλαιών μας φίλων καί μαθητών μας είς Ζά­
κυνθον λαμπρύνουν έπί μάλλον τήν δόξαν Σας, οί στρατιωτιχαί σας
διατάξεις είναι ορθότατοι. Μείνατε λοιπόν ένασχολοΰμενοι καθ’
δλην τήν ακρίβειαν εις μόνα τά τοΰ πολέμου, τοΰτο μόνον σας πα­
ρακαλώ άν αγαπάτε τήν ύπόληψίν Σας τήν πατρίδα σας, τήν ίδική»
οας καί έδιχήν μου τιμήν, μή δίδετε αιτίαν είς κανένα νά δμιλή
περί υμών, ειμή διά μόνα τά στρατιωτικά σας προτερήματα' περί
τής ’Αντικυβερνητικής επιτροπής, τί θέλετε νά σάς είπω ; αυτή δέν
εί·αι Κυβέρνησις, ειναι μία κοινή φατρία άξια τής κοινής αποστρο­
φής, διά τήν αβελτηρίαν της. Πόσα δέν ύπέφερα καί υποφέρω παρ’
Λυτών τών Κυρίων καί ώς Αρχιστράτηγος καί ώς άνθρωπος, άλλ’
ε>εΰρω, δτι πρέπει νά φθαση έν τάχει ό Κόμης Καποδίστριας,
θεωρώ έναγχαΐον νά υπομείνω έως νά έ'λθη ό αληθής ουτος και
cvto; φίλος τής Ελλάδος. ‘Π Κυβέρνησις νομίζω προοπαθεΐ μδ
544
όλους τους δυνατού; τρόπους νά διάθεση τά σιρατεΰματα, διά νά
κάμουν κανένα κίνημα έναντίον τη;, διά να έχη αίιία; νάδμιλή κατά
τών στρατιωτών, ημείς όμως φίλε μου αγαπητέ οέν πρέπει νά κά-
μωμεν τίποτε κατά τής ένεστώοης Κυβερνήσεως, έκτος μόνον
τήν καταφρόνησή, τήν οποίαν κάθε αληθές πατριώτης πρέπει νά
έχη έναντίον ατόμων, τά όποια περιπαίζουν μέ τά ίερώτερα συμφέ­
ροντα τής πατρίδος των ό Θεός γνωρίζει πάσας δυσκολίας απαντώ
εις τό νά διατηρήσω τά ύπό τήν δδηγίαν μου στρατεύματα πεινασ-
μένα καί υστερημένα άπό όλα τά άναγκαια, άλλ' αυτό είναι καί τό
ΐδικόν μου καί τό έδικόν Σας χρέος, και θέλει τό έζτελέσω, άς
πολεμήσωμεν τούς Τούρκους ήμεις, καί άς άφήσωμεν εις τόν Θεόν
καί εις τήν Πατρίδα νά τιμωρήσουν εκείνους, δπου δουλεύουν κακά
τήν πατρίδα των. Γράφε μου συνεχώς' θέλει βεβαιώσω έπί πλέον
τούς Διοικητάς τών ξένων δυνάμεων περί τής πατριωτικής σαί
διαγωγής, καί τών είλικρινώ/αΐσθημάτων σας, καί θέλει φανερώσω
εις αυτούς τάς καθ’ υμών ραδιουργίας τών έχθρών σας. Πιστεύετε,
δτι έχω τήν μεγαλειτέραν περί υμών ύπόληψιν, καί έστέ βέβαιοι,
οτι έμ,ΐ ευρίσκετε τόν ειλικρινέστατου φίλον Σας.
’Εκ τοΰ κατά τόν Κορινθ. ισθμόν Στρατοπέδου.
Τήν 6 7βρίου 1827. ό Αρχιστράτηγος. Ρ. Τζούρτζ.
Σεβαστέ μοι Πάτερ!
Προσμένω εις δύω γράμματά μου άπάκρισίν σου καί είμαι ανυ­
πόμονος νά τάς λάβω ώς αναγκαίας· έγώ καθώς σοΰ προέγραφο*
έσύναςα τούς έπαρχιώτας καί κατά τάς διαταγάς τοΰ ’Αρχιστρά­
τηγου υπήγα εις Κάπελην, ένθα τήν ιδίαν ημέραν έπληροφορήθη*1
καί τόν έρχομόν τοΰ ’Αρχιστρατήγου εις Διακοπτον καί τους εχ­
θρούς εις Κάπελην, ό θείος μου εύρισκόμενος είς Πετζάκους μέ 10
σώμά του μέ ήνάγκαζε νά κινηθώμεν συμφώνως κατά τών προσ*0-
νημένων έγώ βλέποντας τήν βλάβην τήν οποίαν οί έχθροί έπρ«^'
νουν είς τά μέρη τής Καπέλης, καί βεβαιωθείς ένταυτώ ότι άπίΧει
ήθελον άπεράσει είς τήν Περαμερίάν καί Δειοδώραν, έξεκίνησαν αμέ­
σως καί έ'φθασαν τό εσπέρας είς Τριπόταμον- οί έχθρ0*
τεντωμένοι είς τά Διβρέϊκα αμπέλια, καί απειλούσαν τήν Διορα*
οί δέ Διβραΐοι έδωσαν λόγον προσκυνισμοΰ, καί έτελειωσαν ταν
συμφωνίας των, όμοίως καί ολα τά χωρία τής Κοίλης 6κ’.9*
 545
Ίων Κβυμανβίων χαί ’Ανχροναίων, τους όποιους έγυμνωσαν άπό όλα
τά ύπάρχοντά των μβίναντας μέ τά σώματα ξηρά· τό χαχόν τοΰτο
έφθασε χαί είς τό Βιδιάκι, δένέποόφθασεν δμως νά τελείωση, διότι
έγώ ίφθασα άμέσως έχει χαί έμποδίσθη τό χαχόν· οί εχθροί μολο­
νότι είς διάστημα τουφεκιού μας ίβλεπον τουιην την μεοίάν, δέν
έτόλμησαν όμως νά έλθουν κατ’ έπάνω μας, άλλ’ ούτε χαί ήμεΐς
ήδυνάμεθα νά τούς χτυπήσωμεν, διότι δέν μας έσυμφερεν δ τόπος·
τήν έπερχομένην έχίνησαν οί εχθροί, άφοΰ τήν ίδιαν νύχτα έστειλαν
τριαχοσίους καλούς στρατιώτας χαί τούς έκτόπησαν είς ταΐς Φα-
τιαΐί χαί δ:ε’?αινον διά τής Κάπελης είς Λάλα· δέν έτόλμησαν ν’
άπεράσουν χατά τό σχε'διόν τους άπό τό γεφυρι τοΰ Βιδίακιοΰ
πρός τήν Περαμερίάν, διότι οί Έλληνες τούς έχτόπησαν' τους έχτύ-
πησαν χαί άπο τά όπίσθια φονευσαντες 25, συνέλαβον χαί τρεις
ζώντας χαί δύω άτια. ‘Η εμπροσθοφυλακή μου έφθασεν εις Νε-
μουταν, τήν όποιαν καύσασα ήθέλησαν ν’ άπεράσουν άπό τό γε-
φύρι τής Νεμοότας, άλλ’ εύρεθέντες εξεπίτηδες οί Νεμοντιάνοι χαί
ό Παβταγεωργάχης παρ’ έμοΰ απεσταλμένος είς τά έχει, τούς έκτυ-
πησαν χαί (οπισθοδρόμησαν, έχοιμήθησαν λοιπόν άπόψε είς τοΰ
Λάλα καί φαίνεται τό κατά τάς Λιοδώρας σχε'διόν τους βλέποντας
τό στράτευμά μας έματαιώθη' σήμερον πληροφορουμεθα οτι θάλει
ΐραβίξουν διά τον κάμπον, χαί τοΰτο είναι βέβαιον ήμεΐς εύρισκόμεθα
έδώ καί άφοΰ οί εχθροί άπεράσουν είς τόν κάμπον θέλει τραβίξομεν
διά τήν Διβρην, τήν όποιαν έκρίναμεν άναγκαΐον νά ζητήσωμεν
διαταγήν τοΰ Αρχιστρατήγου νά τήν καυσωμεν- έπειδή τό πα­
ράδειγμα αύτής θέλει επιφέρει καί πολλά άλλα, χαθ οτι είναι
εν σημαντικόν μέρος χαί οί άνθρωποι είναι όλοι μέ ιδέαν καί
προκομμένοι, όίστε ό απλούς λαός βλέποντάς τους μέ τοιαΰτα όλε'·
θρια πνεύματα, ή απορούν ευκόλως νά ένδώσουν είς τό κακόν·
δ Στρατ. X. Σισίνης εόρίσκεται μαζή μου· τό στράτευμά του έζαι"
ΐίας τω» έχθρών διελΰθη καί ήδη άκολουΟιϊ μετ’ έμοΰ, δ θεΐός μου
άφοΰ υπήγε κατά τών προσχυνηαένων έπιστρέφει ώς μανθάνομεν
πρός ταΰτα τά μέρη, δέν έξευρω τί έκατόρθωσαν έκεϊθεν νά σέιδεάσω.
*0’Αρχιστράτηγος στοχάζομαι νά έ'φθασε κατά τό ΛΙέγα-Σπήλαιον,
®π αΰτόθεν είμαι περίεργος καί ένταυτώ άνυπόμονος νά μέ πλη­
ροφορήσετε τά τρέχοντα' καί τά περί τσυ έχθρικοΰ στολου, και
36I
546
διά έζείνου; τών τριών δυνάμεων χαί τοΰ ήμετέρου που εόρίσχον-
ται, καί τι ζάμνουν' έν τοσούτ^σ μένω εϋσεβάστω;.
Τη 22. 7βρίου 1827. δ υίός σου
Μοναστηράκι. Ιωάννης Θ. Κολοκοτρώνης.
Εΰγεκέστατε aileJyt'.
Καί προχθές άπο ΙΙιτσάκους σ' έγραφαν ειδοποιώντας σας τά
έως τότε ή ώρα έχαλοΰσβ' ήοη σέ ειδοποιώ δτι άφοΰ οί εχθροί
έβγήκαν άπο Πάτρας έκινήθησαν άποφασις·ικώς διά τήν Αιοδώραν
σχεδιασμένοι παρά τών Τουρχοπροσχυνημένων καπεταναίων' άφοΰ
έπήγαν λοιπόν έώς Διβρεϊκα αμπέλια έτοποθετήθησαν έκεΐ καί
ήρχιοαν τήν διαπραγμάτευσή του προσκυνεΐν μέ τά πλησίον χωριά,
καί περισσότερον μέ τήν Δίβρην, καί ώς έπληροφοοήθημεν έκλιναν
τόν αυχένα. ‘Ο Κ. Γενναίος λοιπόν δ Κ. 'Αποστόλη; καί μέ μίαν
δύναμιν έδικών μου στρατιωτών οδηγούμενοι μέ τον Κ. Ιΐανου-
ριαν έπήγαν κατόπιν τοΰ εχθρού, δπου καί τοΰ εμπόδισαν πολλά
έναντία κινήματα καί όπωσοΰν τούς έβλαψαν’ έγώ δέ μέ τό υπό
τήν οδηγίαν μου στράτευμα έκινήθην εναντίον τών προσχυνημένων
χωρίων οπού ζαί εντεύθεν εως τόν Όμπλό,’ ό φόβος ημών λοιπόν
ζαί ή άνθίστασις τοΰ Καπ. Γενναίου ε’βίασχν τόν έχθρόν νά οπισθο­
δρόμηση, δπου είς τάς 22 άνιχώρησαν άπό τήν τοποθεσίαν των και
έπήγαν εϊ; ΙΙύργον’ άπό έκεΐ δμως δέν έχομεν πληροφορίαν διά
ποιον μέρος σκοπεύουν, 8<.ά φήμης πλησοφορονμεΟζ ότι είναι δια
τό Κάστρον, κατά χρέος δέν έΑείψαμεν ν’ άναφερθοΰμεν πρός τόν
Αρχιστράτηγον κάθε ήμέραν, ζαί σήμερον αΰρι.ον περιμένομεν δια-
ταγάς του, οδηγώντας μας τί ν’ άζολουθήσωμεν, ήμεΐς πρός τό
παρόν ευρισχομεθα ένταΰθα' ό δέ Γενναίος κατά τά μέρη τής 11ε'
ραμεριας περιμένοντας τάς οδηγίας τοΰ ’Αρχιστρατήγου' γράφε μου
συνεχώς τά αυτά καθώς και τήν ύγείαν σας.
Τήν 24 7βρίου 1827. ό Αδελφός
Γουμενίτζα. Δηυ,ητράζης ΙΙλαπούτας
Araynpa Αρχιστρατήγου πρός τ?//· 2’. ’AritxvCtpW
τιχη>· ΐπιτρο^ί/κ τής Έ.ϋάόις.
Εκ τοΰ κατά τό Διαζοπτόν ’Αρχ(στρατηγείου.
24 Σεπτεμβρίου 1827.
Εις τήν τελευταιαν μου αναφοράν ειγα τήν τιμήν νά σας άναγ-
 547
γείλω τδ καύσιμον τοΰ κατά τδν κόλπον τών Σάλωνων Τουρκικού
στολίσκου" είς τήν ιδίαν σα; ειδοποιώ τά κινήματα μου’ τά έχθρικά.
κινήματα ήσαν τά ακόλουθα' τδ σώμα τδ έξελθόν άπό τάς Πά­
τρας, συγκείμενον άπό όλους τοΰ; έκεϊσε ’Αραβα; καί άπδ τούς
άλλους Τούρκους, οδηγούμενου; άπδ τδν ίδιον Πασάν τδν κατά
■τάς Πάτρας διευθυνόμενον πρδ; τήν Δίβρην καί τά πέριξ αυτής,
απδ τδ σώμα τοΰ ίδίου Γενναίου θ. Κολοκοτοώνη και έκτυπήθη
κατά τά αμπέλια τοΰ ίδιου χωρίου" ό Γενναίος Θ. Κολοκοτρώνης
ίφόνευσε και έζώγρησεν έως πεντήκοντα τών έχθρών, ικανούς
ίππους καί πολλά πλούσια λάφυρα, ένώ έκ τών ήμετέρων έπλήγώ-
δησαν μόνον δύω' ό Γενναίος &■ Κολοκοτρώνη; ύπεχρέωσε περιπλέον
τδν έχθοδν νά οπισθοδρομήσω; άπδ τήν δποίαν διευθύνετο πρδς τήν
Καρυταιναν οδόν οί έχθροί μή δυνήθέντες νά είσε'λθουν εις τήν
Καρύταιναν έστράφησαν πρδς τόν Πύργον καταδιωκόμενοι παρά τών
ύπό τόν Γενναϊον, τδ εχθρικόν αυτό σώμα έκτυπήθη ωσαύτως καί
άπό τδ σώμα τό δποϊον ό στρατηγός Κολιόπουλος είχε στείλει είς
βοήθειαν του Γενναίου.
Έγώ θελων νά ήμαι εις θέσιν όίστε νά συμβοηθώ τά δυο είρη-
μένα σώματα, καί νά οίκονομοΰμαι άπδ τροφάς, κατέλαβα τδ
Διακοπτόν, άφ’ δπου έχω τήν τιμήν νά σάς γράψω τδ παρόν, έχω
εόχαρίστησιν νά σάς ειδοποιήσω προσέτι, κύριοι, δτι πλησίασα;
πρδς ταϋτα τα μέρη έδέχθην απεσταλμένου; έκ μέρους τών είς
τούς Τούρκους υποταγέντων χωρίων" οϋτοι μέ έβεβαίωσαν, ort
έπιθυμοΰν είλικρινώ; νά ενωθούν μετά τών αδελφών των καί νά
κινηθούν δραστηοίως κατά τών Τούρκων , άκολουθοΰντες τάς
οιαταγάς μου' έδωχα πρδς αυτούς τάς μεγαλειτέρας διαβεβαιώ-
°<ις περί τής ασφαλείας των, μετά τοΰτο πολλά τών ειρημίνων
/ωρίων ένώθησαν μεθ’ ημών,
Κάμνω δ,τι δύναμαι, ώστε τά στρατεύματα νά οικονομήσω καί
too; κατοίκους νά προφυλάςω, χρεωστώ νά προσθέσιο έν τή, πα-
Ρούση, ότι ό Καπετάν Νικολά^η; Φραγζόπουλος ηνωμένος μειά
τοΰ γενναίου Ιω. Κολοκοτρώνη, έκαμε καθ δλην τήν ακρίβειαν
-tl* χρέη του εΐ; τήν καταδίωξιν τών έχθρών, έδειξε μεγάλη*
Ανδρείαν καί έζώγρησεν ε*α τών Αράβων μέ τά ίδιά του χε?Π.
ό Αρχιστράτηγος Ρ, Τζούρτζ.
3δ*
S4S
Ό Κολοχοτρώνης άφιχθείς είς Φρουζάλα διέταξε χαί
άπήλθον Άρκάδιοι καί άλλοι πρός ένίσχυσιν τοΰ ύπό τόν
Νικήταν στρατοπέδου, καί έκεϊθεν έπροχώρησεν είς τά εν­
δότερα τής Μάνης έπί σκοπώ νά ένωση τούς δίεστώτας
καί έριζομένους ’Αρχηγούς της· τούτου δέ κατορθωθέντος,
συνεκεντρώθησαν καί λακωνικά στρατεύματα είς Αλμυρόν
ό δέ Κεχαγ^άμπεης έφήπλωσε τάς ύπ’αύτόν 10,000 στρα­
τιωτών, έν οις καί 3000 ίππεϊς, είς τάς πεδιάδας τής
Μεσσηνίας, άλλά δέν έπετέθη κατά τών Ελλήνων, προσ-
παθών διά τής πανουργίας του νά ύποτάξη αύτούς. Άφοΰ
όμως δ'.ά τοϋ δόλου καί τής άπάτης δέν έπέτυχε τόν
σκοπόν του, όπως εϊς τήν Άχαίαν, άπεπειράθη τοΰτο διά
τής άπειλής, οιαχηρύξας τό κατωτέρω άπό 24 Σεπτεμβρίου
έγγραφόν του πρός τόν λαόν τής Μεσσηνίας. Άλλ' οί με­
γαλόψυχοι ούτοι κάτοικοι ούοόλως έπτοήθησαν άπό τάς
άπειλάς του Κεχαγιάμπεη, άλλά μάλιστα κατεφρόνησαν
αύτάς διά τής γενναίας άπαντήσεώς των, τήν οποίαν κα­
τωτέρω θέλομεν ίδεϊ’ τότε δ’όργισθείς ουτος έθεσεν είς ενέρ­
γειαν τήν άπάνθρωπον βούλησίν του βαλών πϋρ καί πέλε-
κυν εις όλα τά προσοδοφόρα δένδρα τής χώρας ταύτης·
Ταΰτα δέ πάντα ό Κολοκοτρώνης έγνωστοποίησεν έγγρά-
φως πρός τούς Αντιναυάρχους τών τριών Συμμαχικών
Δυνάμεων, οίτινες μετά τών μοιρών των παρέπλεον κατ<*
τόν Μεσσηνιακόν κόλπον, πέμψας είς αύτούς καί άντίγραφον
του μνησθέντος άπειλητικοΰ έγγράφου τοΰ Κεχαγιάμπεη-
Τότε δέ οί φιλάνθρωποι καί γενναίοι ουτοι Ναύαρχοι κινη*
θέντες είς οίκτον οιά τά δεινά τών Ελλήνων, ελαβον μέτρα
νά περιστείλωσι τήν σκληράν καί άπάνθρωπον εκείνην δια'
γωγήν τών βαρβάρων και έν πρώτοις άπέστειλαν άξιοψ·®'
τικόν τινα, οστις παρετήρησεν είς τόν Κεχαγιάμπεη νά παύση
τάς δηώσεις καί τήν καταστροφήν τών δένδρων· επομένως?
επειδή ούτος δέν ύπήχουσεν, άπαντήσας ότι άνευ διαταγή»
 549
τοΰ Αύθέντου του δέν αναστέλλει ούδεμίαν πράξίν του,
έπλησίασαν τάς μοίρας των εϊς τούς Ναβαρίνους, όπως πα-
ρέχωσι φόβον είς τόν Τουρκικόν στόλον και συνεπεία ν’
άναγκασθούν οί Τούρκοι νά παύσωσι τάς δενδροκοπίας χαί
λοιπά χατά τήν ξηράν εχθρικά κινήματά των, πέμψαντες
συγχρόνως χαί αξιωματικόν τινα πρός τόν Ναύαρχον τοΰ
τουρκικού στόλου ί'να διακοινώση τάς αποφάσεις των. ’Αλλά,
καλή τών Ελλήνων τύχη, έπυροβόλησαν έκ τοΰ Τουρκικού
στόλου κατά τής λέμβου, ήτις έφερε τόν άπεσταλμένον α­
ξιωματικόν, τόν όποιον έφόνευσαν· τοΰτο δέ ύπήρξεν ή
αφορμή τής ένάρξεως της τρομεράς και καταστρεπτικής
εκείνης ναυμαχίας, ήτις διήρκεσεν έπί δέκα ώρας πεισμα-
τωδώς έκατέρωθεν, καί έπέφερεν έν θριάμβω τό τέλος τού
επταετούς τών ‘Ελλήνων άγώνος. Κατά τήν καταπληκτικήν
ταύτην ναυμαχίαν άπωλέσθησαν τά 3[4 τοΰ εχθρικού στό­
λου και έφονεύθησαν ύπέρ τάς 10,000 Τούρκων. Έκ δέ
τών πλοίων τών τριών δυνάμεων δέν άπωλέσθη μέν οΰδέν,
άλλ’ ύπέστησαν πολλάς ζημίας· έφονεύθησαν δέ καί μδλλον
έπληγώθησαν έκ τοΰ πληρώματος των ύπέρ τάς 2000.
Μετά τήν άνωτέρω ναυμαχίαν, έπειδή ό Ίμπραίμης συνε-
κέντρωσε τά στρατεύματά του πέριξ τοΰ Νεοκάστρου, ό
Κολοκοτρώνης διέταξε τόν ΙΙλαπούταν καί Γενναιον μετά
5000 στρατιωτών νά διευθυνθώσιν έκεϊσε· οίτινες άνεχώ-
ρησαν πρός έκεΐ καί μάλιστα ό Γενναίος έπροχώρησε μέχρι
τών χωρών, άπεχουσών τρεις ώρας τού Νεοκάστρου. Αλλ
ένεκα τής παντελούς έλλείψεως τών τροφών, προβλέψας τάς
δυσχ ερείας ας ήθελον άπαντήσει είς τήν στρατείαν των
μόνον τούς διέταξε νά όπισθοδρομήσωσιν, άλλ’έπί τέλους
έβιάσθη καί νά διαλύση τό πλ<εΐστον μέρος τού στρατού, καί
μετά ολίγων έδ'.ευθύνθη είς τήν Καρύταιναν, διότι οί κάτοικοι
ού μόνον δέν ειχον νά χορηγήσωσι τροφάς είς τόν στρατόν,
άλλ. έζων μέ χόρτα.
 550
ΙΙερ: τών άνωτέρω καί τών μέχρι τέλους τού έτους
κινήσεων κατά τήν Πελοπόνησον καταχωροΰμεν τά επόμενα
έγγραφα.
Πρός τήτ Σεβαστήν ΒουΛήν τής ‘Ε Ι-Ιάδος.
Κύριοι]
Μέ τά ς ύπ άριθ. 912. καί 948. τελευταία; αναφοράς μου
έν αις περιέκλειον τά όποια έλαβον έγγραφα άπό τά διάφορα χωρία
καί Καπεταναίους τών έπαρχιών Καλαβρύτων, Βοστίτζης καί Πα-
τρών, ειδοποιούν τήν Βουλήν και τά κινήματα μου' έκτοτε έλειψα
άπό τοΰ ν άκολουθήσω καί πάλιν τοΰτο κατ' ευθείαν παρακαλών
τόν ’Αρχιστράτηγον νά κοινοποιή τά κινήματα μου πρός τήν Κυ-
βε'ρνησιν, ελειψα λέγω, διότι τόσον είς αύτάς καθώς καί εις τας
άλλεπκλλήλους αναφοράς μου, δέν έλαβον χαμμ·'αν άπάντησιν ούτε
διά τών πραγμάτων, ούτε διά γραμμάτων, καί δικαιολογώ τήν έλ-
λειψίν μου αύτήν, διότι κατήντησχ είς αηδίαν παρά τή Σεβαστή
Κυβερνήσει, καί αί άναφοραί μου, καί έγώ έγεινα δχλήρός, άλλ’
ούτε καί τώρα δέν ήθελα βαρύνω τάς άκοάς Σας Κύοιοι ! άν άπό
χρέος μου ίφόν, άπό χρέος μου αναπόφευκτου δέν έβιαζόμην. Κα­
θώς δέν άμφ βάλλω είδοποιήθητε τά κίνήαατά μου παρά τοϋ ’Αρχι­
στρατήγου, κατέβην προχθές ένταΰθα μέ Φαναριτας, Καρυτινούς,
Λεονττρίτας καί Μιστριώτας διά νά υποστηρίξω τοΰτο τό στρατό­
πεδον τοϋ Νίχηταρα, και νά εμψυχώσω τούς ώς έκ τών περιστά­
σεων (καί δικαίως) δειλιάσαντας Μεσσηνίους, άφοΰ έδιάθεσα καλώς
καί τούς ’Αρκαδίους, έδώ φθάσας, ευρον τό στρατόπεδον είς άκραν
παραλυσίαν, ένεκα τής παντελούς έλλείψεως τών μέσων καί τού:
λαούς είς έσχώτην αμηχανίαν, τήν όποιαν έπηόξησε τό φθάσι-
μον τοΰ εχθρικού στόλου’ οί άνθρωποι είς τούτα τά μέρη ζούν μέ
σταφύλια μέ σύκα καί με χόρτα, καί ούτε ό ίδιος ήθελα τό κι­
οτεύσει (πολλώ μάλλον όσοι είναι μακράν) άν δέν έβλεπαν τούτο
πραγματικώς, άλλά καί αύτών ή σύναξις, ότε συχνάκις τό ιππικόν
τοϋ έχθροΰ κάμνει ε’νέδρτς αίφνηδίους είς τάς πεδιάδας γίνεται
δύσκολος’ έλειψεν εις αυτούς τούς λαούς καί ή έλπίς τών σύκων
των ητ>ς εως τώρα τούς έτρεφε, διότι μέρος αύτών έσύναζάν °*
έχθροί, τό δέ μείναν έχύθη άπό τάς καθημερινός ραγδαίαί
καί άφ’ όλα έγκατατελειμμένοι ήτον επόμενον ν άπελπισθώσι, και
 551
ή σταθερότης καί έrt’.μονή των είς τόν αγώνα, είς τά όποια δικαίως
έγκαυ/ώνται, ήτον έπόμενον νά ματαιωθώσι οιά μιας άν έλιπε
και ή παρουσία τοΰ Νικηταρά, συνωδευμένη καί άπ’ εκείνων τών
γενναίων όπλαοχηγών τής Μεσσηνίας· αί καθημερινά! έπιδρομαί τοϋ
έγθροΰ, ή πείνα, ή γυμνωσις, ή στέρησές τών φιλτάτων καί όλων
τών πραγμάτων των, ή καταδρομή τών αλλογενών καί ομογενών
καί όσα άλλα παρακολουθούν αύτά, δυστυχήματα τά όποια υποφέ­
ρουν μέ τήν άπαραδειγμάιιστον γενναιότητα αυτοί οί άνθρωποι,
κινοΰν εις συμπάθειαν κάθε εύαίσΟητον- τά σταθερά καί άςια τοΰ
Έλλ. χαρακτήρος αισθήματα αυτών είναι δίκαιον κύριοι νά ύπο-
στηριγθώσι μέ τήν συνδρομήν τής Κυβερνήσεως, διότι δέν ζητούν
πράγματα δύσκολα, τροφάς ζητούν καί πολεμοφόδια, διά νά άπο-
θάνωσιν έντίμως είς τόν πόλεμον’ έγώ καθόσον δυνηθώ θέλει στα­
θώ ένταϋθα, καί θέλει συνδράμω αυτούς, μέ λόγον, μέ έργον, μέ
ο,τι ά'λλο μέσον δυνηθώ' άλλ’ αυτή ή συνδρομή μου είναι έφήμερος,
δέν είναι ικανή νά τούς κρατήσρ άχρι τέλους είς έμύόχωσίν· είναι
έκτων αναγκαιότατων νά στείλη ή Κυβένησις είς παραλαβήν μου,
ή τοϋ αντιπροσώπου μου Νικηταρα. έν φορτίον τροφών, καί μ,ίρος
πολεμοφοδίων, καθώ; καί διά τοϋ ’Αρχιστρατήγου άνέφιρα, διά νά
ύποστηοίζωμεν τό προς ταϋτα τά μέρη στρατόπεδον, ή νά τό
πλησιάσωμεν εις τά φρούρια διά νά περιορίσωμεν έκεΐ τούς εχ­
θρούς. ία; παρακαλώ δθεν λάβετε με’τρα νά μά; προφθάσουν όσον
τάχος αύτά κατ’ εύθεικν είς 'Αλμυρόν ουντροφευμε’να μ’ επίτηδες
απεσταλμένων τής Κυβιρνήσεω:. Μήν έκλάβετε, Κύριοι, έν πάρεργο»
τά γραφόμενα μου, ο.ί Μεσσή'ίοι καί οί’Αρκάδιοι άπηλπίσθησαν, μή
ίδόντες δί αυτούς ικανόν διάστηαα κανέν άποφασιστικόν μέιρον,
καί άν καί τώρα δέν ίδω καυμίαν συνδρομήν, έγώ μή δυνάμενος νά
παραμείνω έπί πολύ ένταϋθα, είμαι αναγκασμένος ν’ αναχωρήσω,
καί τότε καί αύτοί εί·αι βιασμένοι, οί μέν νά καταφύγωσιν είς τά
δρη καί σπήλα,α διά νά άποθάνωσιν άπό τήν π.ϊναν καί τήν ύυχραν»
οί δέ (δ μή γένοιτο)’ νά προσφύγωσιν είς κίνημα, τό όποιον άχρι
οήμερον δέν έφαντάσθησαν, άλλ’ άποκαμοντες ήμποροθν νά φαν-
τασθώσι. Στρέφω πρός υμάς τόν λόγον μου, Κύριοι αντιπρόσωποι
τών έπαρχιών τής Μεσσηνίας καί Αρκαδίας, τήν κατάστασιν των
λαών, εί'ιινες σάί ένεμπισιεύθησαν τά δίκαιά των, γνωρίζετε χαλ-
 552
λίτερα άπδ εμέ, προσθέσατε φωνήν εις την ίικαίαν φωνήν μοι»
ώδουμένην άπδ τά; κραυγάς τών συμπολιτών σας, καί παραζαλί­
σατε νά μας προφΟασθώσι τά ζητούμενα, διότι, άλλως χάνεται
η Μεσσηνία μέ άπμον τρόπον, εϊσθε χαλά πληροφορημένοι, ότι
αί έπαρχίαι Σας, ούτε έσπειραν ούτε έθέρισαν, διά νά δυνηθώσι νά
βασταχθώσι, οί ’Αρκάδιοι διασώσαντες με τό τουφέκι των ολίγους
άφ’ όσους έσπειραν καρπού;, είναι συγκεντρωμένοι είς Κοντοβούνια,
τό μέτωπον του έχθροΰ, εϊς ‘Αγιολια καί εις σιδηρόκαστρον, άλλά
τί νά κάμωσι καί αυτοί ολίγον άκόμη ήμποροΰν ν’ άνθέξωσι.
‘Ο Στρατηγός Κολιόπουλος μέ τά ύπό την όοηγίαντου σώματα
τών Στρ. Πετιμεζάδων, Μελετοποόλου, κα! Κορινθίων εύρίσκεται
πρός τά μέρη τής Βοστίτζης, όπου μετά τόν εις Καυκαριάν πό­
λεμον ήναγκάσθη ν’ άπέλθη, δ.ότι δ έχθρδς έπέρασεν έκεΐ’ δ δέ
Γενναίος μετά τοϋ σταρτ. Χρύσανθον, ΙΙαπασταθοπούλου, Πέτα,
Κουμανιώτη καί Αποστόλη Κολοκοτρώνη πρό; τά μέρη τοΰ Λι-
βαρτζιοϋ, εκείνοι οϊκονομήΟησαν καί οίκονοαοΰνται άπό τά έθνΐ-
κά δικαιώματα εκείνων τών επαρχιών, άλλά έδώ τοΰτο είναι αδύ­
νατον νά γίνΐ], διότι λείπουν ολα' δ εχθρικός στόλος, κατά τάς
όποιας άπδ διαφόρους διαφευγοντας αιχμαλώτους λαμβάνομεν
πληροφορίας, όχι μόνον δέν επεβίβασε τά δποϊα έφερε στρατεύ­
ματα, άλλ’ έπιβιβάζιι δ Ίμπραίμης, κα! τά δ ποια έχει έξω εϊς τά
φρούρια καί οτι σκοπεί διά τήν "Υδραν" καν διά τήν "Υδραν ύποτεθή
ότι σκοπεί, κάν δΐ άλλο μέρος, μας χαρίζεται έν τοσούτω καιρός νά
περιορίσωμεν καί βλάψωμεν τούς είς τά φρούρια μένοντας Άλδανούς
κα! ιππείς, καί δ<ά τοΰτο πάλιν παρακαλώ νά μή μάς λείψουν αί
τροφαί κα! πολεμοφόδια-είναι αιώνιος καταισχύνη, καί κατάκρισις,
περικεκλωμένοι άπό τάς λαμπροτέρας ελπίδας διά τήν καλήν έκβασιν
τοϋ άγώνός μας, άντί νά προοδευωμεν νά χάνωμεν άπδ τά άποκτη-
μένα! εύχομαι κάν νά λάβω είς ταύτην τήν άναφοράν μου πραγμα­
τικήν άπάντησιν τής Κυβερνήσεως πρός παρηγοριάν τών λαών,
μένω εύσεβάστως.
Εσωκλείω καΐ άννίγραφον άναφορας πρδς εμέ τών Μεασή*,ων
καί Αρκαδίων έκ τή; οποίας πληροφορεϊσδε καλλίτερου τήν άθλίαν
κατάστασιν των, καί τάς άνάγκας των, καί παρακαλεϊσδε νά λάβετε
συμπάθειαν είς τήν δυστυχίαν των, καί νά μάς έττιστείλετε τάς
 553
τροφάς χαί πολεμοφόδια" έδώ φθάσας, πληροφορούμαι δτι ειχβ
σταλή εις ’Αλμυρόν μία ικανή ποσότης τροφών, άλλ’ άπ’ αυτήν
δ Νικηταράς μονο» εκατόν πενήντα κοίλα έλαβε' τδ St λοιπόν εις
τί έχρησίμευσεν είναι άδηλον εις ήμας· εκείνοι οίτινες τό παρέ-
λαβον χαί πρός τους όποιους εστάλη άς δώσωσι λόγον' έγώ επα­
ναλαμβάνω πάλιν καί πάλιν, ότι νά μάς προφθάσητε τροφάς, διότι
οί Πελοποννήσιοι άπέκαμαν κρατούντες έξ ιδίων δύω δλοκλήρους
χρόνους τό» έθνικον πόλεμον, και τά ex τής έγκαταλείψεως ακό­
λουθα έπεται νά ήναι άπευκταϊα.
12 Σεπτεμβρίου 1827. Φρουτζάλα. ό Γενικός ’Αρχηγός
θ. Κολοκοτρώνης.
Πρός τόκ έζογώτατον Ακτιγαύαργοκ τώτ κατά τό
’Αρχιπέλαγος Ναυτικώΐ Λυϊάρ.εω>· τής
Μεγάλης Βρεττεεκίας.
Κύριε!
Ή φήμη του εις την ‘Ελλάδα ερχομού σου ίφθασεν εις τάς
άκοάς μου πρό πολλοί καί έχτοτε μέ ύπεχρέωσεν εις βαθύ» σεβασ­
μόν τού ένδοξου υποκείμενου σου , άλλ’ ή είς τάς ‘Ελληνικός
δαλάσσας παρουσία σας καθώς εΰχαρίστησεν ολους τούς Πατριώτας
μου, οίτινες άπ’ αρχής άνέθηκκν πολύ μέρος τών ελπίδων των είς τήν
προστασίαν τής Μεγ. Βρετανίας, ευχαρίστησε καί εμέ εις τό άκρον’
έπεθυμουν πολύ νά λάβω τήν τιμήν τής προσωπικής συνεντεύξεώς
Σας, διά νά σάς προσφε'ρω καί προσωπικώς τούς έκ με'ρους τής
πατρίδος μου καί ιδιαιτέρως έμοΰ σεβασμούς, άλλ’ αί άκατάπκυστοι
πολεμικαί άσχολίαι μου, δέν μοΰ έσυγχώρησα» νά πληρώσω αυτήν
τήν επιθυμία» μου, ήθελε δέ άμαρτήσω είς τά χρέη τής φιλίας, άν
μέ τήν τυχοΰσαν ευκαιρίαν, τήν αύτόθεν διάβασιν του πλοιαρίου
τοΰ Καπ. ’Ανδρέα Μαρρέδα έκιπα άπό δ,τι επιθυμούσα ν άχο-
λουθη'σω, καί άπό τοΰ νά ευχαριστήσω τή» Φιλέλληνα περιε'ργειάν
σου μέ τήν κοινοποίησιν τών καθ’ ήμας περιέργων. Οί Έλληνες
Κύριοι! άγωνιζόμενοι τόν έβδομον χρόνον του άγώνός των ούιε
διά τό μέγεθος τοϋ επιχειρήματος, ούτε διά τήν στέρησιν τω» δί
“ύτό μέσων, ούιε διά τήν ανισότητα τών δυνάμεών των άπελπι-
σθησαν ποτέ, θαρροΰντες βεβαίως ε’ς τήν άντίληψι» τού Θεού,
«στις υπερασπίζεται τά δίκαια τής άνθρωπότητος, και st; την
55-1
προστασίαν της Μιγ. Βρετανίας, τής όποιας έλαβον άπ’ αργής

σφαγαί, αίγμαλωσίαι χαί λεηλασίας τοΰ έχθροΰ των, τάς όποιας

τήν αλήθειαν τών λεγομένων μου Σήμερον οί Πελοποννήσιοι κατά

τών όποιων προοήλωσεν δλα; τάς κατά ξηράν καί θάλασσαν δυνά­
μεις του ό εχθρός μακράν τοΰ νά κολακευθώσιν άπό τάς άπατας
είς τάς όποιας έπρόσφυγεν, άροΰ διά τών όπλων δέν ήδυνήθη νά
επιτυχή τόν σκοπόν του, έγκαρτερσΰσι γενναίως εις τήν άπόφασίν
των, ή άποδέχονται τόν θάνατον, κα! ό θεός ανταμείβει τόν δί­
καιον πόλεμόν των' ή δέ κραταιά τών τριών φιλάνθρωπων δυνάμεων
αντίληψις, τών όποιων οί στόλοι περιπλέουσι τάς θαλάσσας μας,
δ-.δεί τά; πλέον λίμπρας ελπίδας διά τήν καλήν έκβασιν τοΰ ιερού
άγώνος μας, καί καθυποβάλλει τάς παρούσας καί τάς έπερχομένας
γενεά; είς αιώνιον σεβασμόν τή; φιλανθρωπίας των.
Αροΰ διέθεσα τά περί τάς Πάτρας καί Τριπολιτζαν κρατού­
μενα παρά του έχθροΰ μέρη, στρατόπεδά μας, διευθυνόμην πρός
ύποστήριξιν τούτου τής Μεσσηνίας, δτε έμαθον τ: εις τά Μεσηνίακά
φρούρ’α φθάσιμον τοΰ εχθρικού στόλου, καί εντεύθεν μαθών τήν πρό;
ταύτας τάςθαλάσσα; διατριβήν σας, σά; διευθύνω τήν παρούσαν μου
διά τού φίλου μου Καπ. 'Αμελιων, καί ένταΰθα παρακαλώ ν’ αξιωθώ
διά τοΰ ίδιου κομιστοΰ φιλικής σας άπαντήσεως είδοποιητικής, κα­
θόσον συγχωριΐται, παντός περιέργου καί ωφελίμου διά ιήν‘Ελλάδα,
κα! θέλετε μέ υποχρεώσει μεγαλως. Τά όπλα μας πανταχοϋ τήζ
‘Ελλάδο; ευδοκιμούν,' κα! ό Αρχιστράτηγο; Τζούρτζ ήδη απα­
σχολείται, νά μεταφέρη τόν πόλεμον καί εις ολην τήν ‘Ρούμελην.
Δεχθήτε Κύριε ! του; ειλικρινείς σεβασμούς μου, κα! τήν ύψηλή9
ΰπόληψιν, μεθ' ή; εχω τήν τιμήν νά δ/ομάζωμαι.
22 Σεπτεμβρίου 1827. Πιστός φίλο; καί δοΰλο;.
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
άλρός τόκ έζογώτατον Ναύαηχοκ τών κατά τό Αιγαίο*'
Π'.ίαγος Άγγ.ΙιχωΓ Ναυτικών ihrajuur.
Έϊγφβώτατε!
Οι όπλαργηγοί τής ΙΙολοποννήσου συνηγμένοι οί μεν ει; τό
 555
μ.εταξϋ Β.στίτζης καί Πάτρας στρατόπεδο", οί δε εις το χατσ τήν
Μεσσηνίαν, καί σκεπτόμενοι περί τών συμφερόντοιν τή; Πατρίδος
μα;, χαί φίλης σου Ελλάδος, και της μέλλούσης άποχαταστα'-
σεώ; της, μοϋ διεύθυναν τήν εσώκλειστόν πρός τήν εξοχότητά σας
ευχαριστήριον έπιστολήν των, παραχαλοΰντέ; με νά σας τήν άπο-
στείλω , τήν οποίαν συντροφευων μέ τήν παρούσαν μου, σας προσ­
φέρω καί έγώ τάς έζ μέρους μου ευχαριστήσεις, δί δσα άχρι τοΰδε
μετεχειρίσθητε πρός άναχουφισμόν τών δυστυχιών μας, μέ τάς
πατριχάς σας νουθεσίας, καί δί δσα ιδίως εμέ, ώς ειλικρινής φίλος
^συμβουλεύσατε πάντοτε' καί αέ παρακαλώ νά δεχθής αύτάς ώς
αληθές δείγμα του σεβασμού καί τής ευγνωμοσύνης, τήν όποιαν
Σας χρεωσιώ αιωνίως' πρός οέ καί νά μήν άποκάμης άπό τοΰ νά
άχολουθής ταΰτα άχρι τέλους τοΰ δικαίου τούτου ίγώνός μας'
βέβαιος, δτι ή ‘Ελλάς είς τούς εύεργέτας της δέν άγνωμονεΐ' μετά
τοΰτο έκρινα χρέος μου νά σας κοινοποιήσω έν συνάψει και τά καθ’
ημάς' έγώ διαθέσας τά κατά τήν Βοσιίτζαν και Πάτρα; στρατό­
πεδα ύπό τήν οδηγίαν τοΰ στρατ. Κολιόπουλου καί υίοϋ μου Ίωάννου;
τά όποια καί όχι μικρόν βλάβην κα! περισπασμόν έκαμαν είς τόν
έχθρόν, μετέβην ενταύθα πρός ύποστήριξιν τοϋ κατά τήν Μεσση­
νίαν τούτου ύπό τήν όδηγίαν τοΰΝικηταρδ στρατοπέδου' εϋρον εις
ιούς λαούς τούτου; τήν άπαράμιλλον επιμονήν καί σταθερότητα
είς τόν αγώνα τής Πατρίδος των, άλλά πολεμουμένους άπό τήν
παντελή έλλειψιν τών μέσων τι ΰ πολέμου, καί προσπαθώ παντο'.ο-
ίρόπως νά έπαρκέσω αυτήν κάΐ νά ύποστηρίξω τήν προθυμίαν των
ή μεγάλη άντίληψις τοϋ Θεού, χα! έχείνη τής μεγα'λης Βρετανίας
Ία! ή είς τάς θαλάσσας της παρουσία Σας, είς τήν όποιαν οί λαοί
τής ‘Ελλάδος έχουν έπιστηρ·γμένας τάς ελπίδας τοίν'εϊνάι ισχυρά
μέσα τά όπο'χ συντρέχουν τούς παραμυθητικούς λόγους μου, καί
είθε δσον τάχιστα ν’ άξιωδώμεν τής ανταμοιβής τών μεγάλων
Χο'πων μας.
Σας προσφέρω έκ δευτέρου το σέβας μου και σας παρακαλώ ν
βξιοΰμαι τών φιλικών χαί Σεβαστών μοι γραμμάτων σου, μένω.
Τής έξοχότητός Σου Κύριε, ταπεινός δούλος.
15 Σβρίου 1827. Φρουτζιάλα. Θ. Κολοκοτρώνη; Γεν. Αοχ.
556
Σεβαστά μθι Θείε ΙΤροσχυκώ.
Είς 4 ώρας της ήμέρας σήμερον, δ Κεχαγιάμπεης τοϋ Ίμπραίμ
άκό νησί έστειλε εσώκλειστον, έκ τοϋ όποιου πληροφορτΐσθι, δτιεχει
ολον τό ταχτικόν του έδώ φερμένον, ίππεΐς ύπέρ τούς όχταχοσίους,.
ό αριθμός όλων μας λέγει εως δώδεκα χιλιάδας είναι δια νά όδη-
γηβητε χαι προφθάσατι, χαί έν τοσουτω με βίαν μένω.
Ο σταλείς έδώ άπό τόν Κιαχγ^άν λέγει, ότι έχει σκοπόν χαΐ
απόιρασιν διά δενδροχόπημα- ουτος είναι διωρισμένος νά κατακόψη
δλα τά δενδριχά, φέρουν μεθ’ εαυτών 4000 τζεκούρια.
Ταύτην τήν στιγμήν έπερασαν οί έχθροί έδώθεν του ποτάμιου,
ίρόιψαν τό τσιατήριά τους ύποχάτω άπό τήν Κουτζουχουμά/ην,.
ημείς βοστοΰμεν κατά τό Γαρδίχι.
Τή 24 7όρίου 1827. ό’Ανεψιός Σου
Εκ τοϋ Φρουτζάλα Νικήτας Σταματελόπουλος.
•Λ'ύριοε Προεστοί τοϋ ΛμΛαχίου χαί Α'οιτζούχ Μάνης
χαί νησιού χαί ΚαΛαιιάταο.
Ό Έπισφραγίζων Κΐαγ αγιάμπεης τοϋ ίιψηλοτάτου Πασά άφεν-
το’ς μου Σάς γνωστοποιώ, οτι
(Τ. Σ.) 1827. 7βρίο. 22 Νησίον τής Καλαμάτας.
Μ’ ολον όπου μέ έμπρη τής ύψηλότηιος τοΰ άφεντός μας ήλθα
είς τά ένταϋθα διά νά κατακόψω, κατακαύσω καί σχεδόν αφανί­
σω δλα τά δένδρα σας, όσα είναι χρήσιμα καί άναγκαΐα πρός τρο­
φήν σας, λυπουμενος τόν πτωχόν λαόν νά μή δοκιμάση τήν αύτήν
ζημίαν χαΐ άφανισμόν αύτών τών άναγκαίων δένδρων σας, έκρινα
εύλογον νά σάς είπώ, δτι χωρίς άναβολήν καιροΰ νά συσκεφθήτε
καλώς καί νά παραΐτηθήτε άπό τά τή; άποστασίας φ=ρσήματαέ
καί καθόυς άλλοι όμόπιστοί σας, νά έλθήτε νά προσκυνήσετε διΛ
ν’ απαντήσετε αυτήν τήν οργήν καί τόν άφανισμόν όποϋ θέλει δοκι­
μάσει δλη ή πτωχολογία σα:, είδε καί δέν έλθήτε, άς ήναι ή άμαρ'
τία εΐ; τόν λαιμόν σας καί δψεσθε έν ημέρα χρίσεως.
Περισσότερον άπό αυτά δέν είναι χρεία νά σάς γράψω
υγιαίνετε. άπάντησις τών Μεσσηνίων.
ΙΤρός τον ένδοξότατον Κιαχαγίά του Ίμπραΐμ-Πασά, ε’λάοομεν
ένα γράμμα σου, είς το όποιον μάς λέγεις, δτι είσαι διωρισμενβς
άπό τόν αΰθέντην σου νά χαταχόψης τά δενδριχά μας, κ5£ι σ5υ απ0-
 .557
χρινόμιθα* οί "Ελληνες όταν άπεφασίσαμεν νά τινάξωμεν τον ζυγόν
τής Τουρκικής τυραννίας, έβάλαμεν πρό οφθαλμών, ότι κοντά μέ
τά άλλα δικαιώματα τοΰ ελευθέρου ανθρώπου, τά όποια αύτό; μα;
«ΐχεν αρπαγμένα, καί τά όποια θ’ άνακτήσωμεν χαί ή μεΐς ώς έλεύ-
Oepot "Ελληνες, θ’ άνακτήσωμεν καί όλα όσα ή καταπλακωμένη
άπό τήν αύτήν τυραννίαν ·)ή τών πατέρων μας φέρει επάνω της ώς
υποκείμενα καί αύτά εις τήν διακρισιν τής τυραννίας· ότι δέ ήμ-
πορεΐς νά κατακόψης δέν μας είναι παράςενον διότι κοντά εις τόσας
άλλα; παρανομίας, τά; όποιας κάμνετε καθ’ ημέραν εί; τά αδύνατα
μέρη, ήμπορειτε νά μεταχειρισθήτε τό αυτό καί είς τά άψυχα
δένδρα· στοχασθήτε όμως, δτι είς όλα; αύτάς τάς παρανόμους
πράξεις σας χρεωστεϊτε λόγον* καθώς καί είς άλλα, είναι καί εις
ταΰτα τά μέρη τή; Μεσσηνίας συγκροτημένου στρατόπεδον παρά
τοΰ γενικού άρχηγοΰ τών αρμάτων τής ΙΙελοποννήσου, καί δταν
θέλετε πολεμεΐτε μέ αύτό, καί όχι μέ τά ξύλα· ήμεΐς πάλιν λέ-
γομεν έως τόν ένα εί'μεθα αποφασισμένοι ν’ άποθάνωμεν ελεύθεροι
"Έλληνες.
Τή 25 Σεπτεμβρίου. οί Κάτοικοι τών ’Επαρχιών
’Έν Μεσσηνία 1827. τής Μεσσηνίας,
Σιβαατε Πατςαύτα ! θ. ΚοΛοχοτςιόχ η!
Καί προλαβόντως σας έγραψα διά τοΰ Κόμητος Μεταςά καί
σάς περιέκλεισα τάς εφημερίδας. ’Ιδού οάς περικλείω καί τώοα τάς
όσα; έξετέθησαν άχρι τοΰδε· έπιμόνως θά σας στέλλωκαί τάς έκδεδο-
μέ>ας άπό καιρόν είς καιρόν οσάκις ευρίσκω εύκβ'ρίαν. Προλαβόντως
έπληροφορήθημεν, ότι οί ’Αρχιναύαρχοι των δύω δυνάμεων, όχι
μόνον έμπο'δισχν τόν Αιγύπτιον στόλον νά έκπλεύση κατά τών ναυ­
τικών μας Νήσων, άλλά καί έστειλαν δύο φρεγάτας νά όμιλήσουν
τόν Ιμπραίμην καί νά τόν πείσουν είς τό νά παραλαβή τά στρα­
τεύματα του καί ν’ αναχώρηση- έλπίζεται δέ νά μήν άποτύχουν
κατά τοΰτο, όχι μόνον διότι ό Ίμπραίμης δέν ήμπσρεΐ νά τελε­
σφόρηση άφοΰ τόν λείψει κάθε συγκοινωνία μέ τήν Αίγυπτον, άλλά
καί διότι νομίζεται πιθανόν ν’ άποκαταστηθή χαί ό Μεμέτ-Άλής
ανεξάρτητο; ήγεμών, δτε κατά τούς πολίτικου; μου τοΰτο δέν
λογίζεται αδύνατον καί μάλιστα γνωρίζεται συμφέρον εις την
ανθρωπότητα και τά συμφέροντα τή; Ευρώπη;" δθεν άνυπυμονως
 558
περιμένομεν πλη ροφορίας διά τδ άποβησόμενον. Προχθές ίφθασεν
άιτύ Σύραν εν άντίγραφον τοΰ Σουλτάνοι» πρδς τούς Μεγιστάνας
του, ατό τδ οποίον συνάγεται, οτι θέλει ένδώσει εις τόν σεβασμόν
μέ τους “Έλληνας" οί Πολιτικοί μας τδ εΰρίσκουσι ζαί τοΰτο σχε­
δόν άναπόρευκτον, συλλογιζόμενοι, on δ Κυρ. Σουλτάνος δέν ήμ­
πορεΐ νά χάμη ά'λως πώς" άπδ τήν Πελοπόννησον προσμένομεν
χεχηνότες εΐόήσ.ι; όπωσοΰν βεβαίας διά τήν άναχώρησίν τών Τούρ­
κων εις τά φρούρια, διότι άκούομεν πολλάς ειδήσεις, αδέσποτους
όμως, διά τήν χαιά τοΰτο ετοιμασίαν αυτών, γράμματα έξ’Ιωαν-
νίνων μάς πληροφορούν μερικώς ότι οί ’Αλβανοί κτυποΰσι τά
στρατεύματα του Κιουταχή, καί τοΰτο δέν μάς φαίνεται άπίθανον,
επειδή χατ’ αύτάς έπαρρουσ-άσθη δ Γραμματεύς τών εξωτερικών
είς μυστικήν σονέλευσι» τής Βουλής, καί μάς άνέγνωσε γράμμα
τοΰ Β. Καποδίστρια, οστις αναγγέλλει εις τήν Κυβέριησιν, ότι οί
προύχοντες τών ’Αλβανών ζητούν καί θέλουσι νά έμβουν εις σχέσεις
μέ τήν Έλλαδα, καί νά μάς κάμουν προβλήματα. Περί τούτου ή
Κυβέρνησις έσυμβουλεύθη τήν Βουλήν καί αίίτη άπεκρίθη, οτι νά
γράύη ό Γραμματεύς τών εξωτερικών πρδς τδν Βιαρέτον, διά νά
τού; φωιίση τό τί ζητούν άπό τήν Ελλάδα καί ν’ άναφέη πρδς τήν
Κυβέρνησιν (τοΰτο είναι πολύ μυστικόν, καί μυστικόν γνωρίζοντας το,
όδηγηθήτε είς τά πολεμικά σας επιχειρήματα). "...........................
Σήμερον ήκούσαμεν, ότι οί Εγγλέζοι έκτυπησαν τούς Τούρκους είς
τδ Νεόχαστρον" άν έγείνε τοΰτο, τετέλεσται. Νεώτερον δέν έχω νά
οάς είπω" έντοσούτωσας προσκυνώ καί μένω.
Εν Αίγίνη ‘20 Σεπτεμβρίου. 1827. δ Συμπολίτης Σας
Ν. Σπηλιάδης.
’Έζογώτατε Aoe.lrpe ΚοΛοχυτφύρη.
Καί τήν προχθές άπό Σκαρδαμοϋλαν έλάβομεν τό έξοχόν σου,
εις τό όπο?ον καί ήθέλαμεν σοί άποκριδή έάν δέν εΐχομεν έλπίδα
τής προσωπικής υμών άνταμώσεως" έλάβομ'.ν δέ καί ήδη έτερον
εςοχον σου, δί ου πληροφοροΰμεθα, ότι σπουδαΐαι πολεμικαί περ'-
στάσεις σέ ήνάγκασαν διά ν άπέλθης είς τδ γενικόν στρατόπεδον"
οθεν σοί άποχρινόμεθα διά τοΰ παρόντος μας καί είς τά δύω γράμ­
ματα σου, ότι μεγάλως έχάρημεν χαί εύχαριστήθημεν οϋκ ολίγον
διά τήν ιι’ς τήν Πατρίδα μας Σπάρτην άφιξιαίν οου, ήιΐ» αποβλέπει
 559
?ΐά τήν γεννικήν ένωσιν αύτής, ζαί υπάρχει σύμοωνος με τάς οδη­
γίας καί γνούμην τοϋ Σεβαστού ημών άδιλφοΰ χιί Πατρός, χαί είθε
οί κοινωφελείς καί πατριωτικοί λόγοι σου νά δώσουν έντύπωσιν
είς τας καρδίας τών έκεΐσε συνελΟόντων αδελφών καπειαναίων,
καί λοιπών πατριωτών διά τό γενικόν όφελος· ήμεΐς κατά χρέος
θέλομεν προσπαθήσει μέ τόν ερχομόν τών ήμετέρων άπό Μονεμ-
βασίαν, περί όσων αφορώσιν είς τό κοινόν καλόν καί νά γε»ή ή εκ­
στρατεία, πρός άνύχρουσιν τών έχθρών καί ύπεράσπισιν τών ώδυ-
νάιων μερών. · ... .............................................................
Μένομεν μ’δλην τήν αδελφικήν είλιχρείνιαν.
1827. Σεπτεμβρίου. 24. οί άδελοοί
Κυτριόθεν. Αντώνις Μκυρομιχάλης,
Αναγ. Η. Μαυρυμιχάλης.
τό/.’/Ι/εί/αύαρί’ο/ τών κατά τό Αρχιπέλαγος
Ναντικών τής Μεγάλης Βρετανίας.
Κύριε !
Τό πρωτότυπον της άνωθεν έπισιολής μου σας εστάλη διά τοΰ
Κ. Νιχολή χαχόλου Διοικητοΰ τής ‘Ελληνικής Μπρικογολέτας
όνομαζομένου ό "Αγιος Νικόλαος, τόν όποιον πληροφορούμαι, οτι
δύω τουρκικά πλοΐα κατέτρεςαν καί δέν ήδυνήθη νά σάς έγχειρίση,
οθεν έπιβεβαιών αύτό καθόλα τον τά περιεχόμενά έχω τής ευχα­
ρίστησή νά σας προσθέσω, οτι ό όεθ°τ στόλαρχος τής ‘Ελλάδος πρό
ήμερων έκυρίευσε τόν Κορινθιακόν κόλπον, έμβάσκς μίαν πολεμικήν
ναυτικήν μοίραν όμοΰ μέ τό άτμοχίνητον, ήτις καί έκυρίευσε πολλά
τών έν τω κόλπω Τουρκικών πλοίων ό δέ ’ίμπραίμης έστειλε τόν
Κίαχαγίά τοο, τά στρατεύματα του εις πεδιάδας τής Μεσσηνίας
°στις απελπισμένος άπό τό νά επιτυχή τοΰ σκοπού του διά τής
άπατης, έπρόσφυγεν είς τάς άπειλάς ώς άπό τό έγκλειόμενον αντί­
γραφου τοΰ γράμματός του βλέπετε’ άλλ’ οί Μεσσήνιοι πνέοντες
ελεύθερα αισθήματα, έκαμαν πρός αύτόν άνάλογον τοΰ 1 Ελληνικού
7.αρα*τήρος άπάντησιν, τής οποίας σάς εγκλείω άντίγραφον πρός
Περιέργειαν Σας. Ιίαρακαλώ ν’ αξιωθώ φιλικής Σας άπαντήσεως
εί’δοποιητικής παντός ωφελίμου διά τήν ‘Ελλάδα καί διακηρύττομαι
τής εξοχότητάς Σου Κύριε! Πιστός φίλος καί δούλος
2·ϋ Σεπτεμβρίου. 1827· Θε·δ. Κολοκοτρώνης.
560
η1'θς ri)/ Σζ6αστφ> Βον.Ιην της Έ.Ι.Ιάόυς

Κατά τάς 13 τοΰ λήγοντος μέ τήν ύπ’ άριθ. 1002. αναφοράν

μου άνέφερον πρός τήν Βουλήν τήν κατάστασιν τούτου τοΰ μέρους
τής Μεσσηνίας, έπικαλούμενος τήν πρόνοιαν τής Κυβερνήσεως διά
τήν πρόβλεψιν τροφών καί πολεμοφοδίων, διά νά ύποστηρίξωμεν μέ
τήν διατήρησιν αΰτοΰ τοΰ στρατοπέδου τήν έπιμονήν αύτών τών
άνϊρών τής Μεσσηνίας και ’Αρκαδία:, ούτε καί είς αύτής τ’ άνα-
φιρόμενα έλαβον άπάντησιν, κα! τοΰτο μέ κάμνει νά πιστεύσω,
δτι παρεβλέφθησαν καί έζελήφθησαν ώς απαρχής’ έγώ μ’ δλου τοΰτο
διά νά μήν άμαρχτίσω εις Θεόν καί είς τόν κόσμον, διά νά μήν έχω
τήν κατάκρισιν τής συνειδήσεώς μου, καί διά νά δικαιολογούμαι
πάντοτε ενώπιον τοΰ αθώου λαοΰ τής ΙΙελοποννήσου, στοχάζομαι,
δτι έκπληρώ ιερόν χρέος μου, ειδοποιών κατ’ ακολουθίαν τά κινή­
ματα μου.
Μέ τό εις Μεσησνίαν φθοίσιμόν μου παρετήρησα έκ τοΰ πλησίου,
δτι οί κάτοικοι αύτής ενοχλούντο ούκ ολίγον καί άπό τού; Σπαρ-
τιάτας’ δθεν διά νά παρηγορήσω εκείνους, μέ τήν κατάπαυσιν τών
αταξιών καί διά νά δυνηθώ νά διορθώσω, καί τάς μεταξύ τών
Καπεταναίων τής Σπάρτης διαιρε'σεις, αί'τινες έγίνοντο έμπόδιον
άχρι τούδε τής έξωθεν τής Πατρίδος των εκστρατείας, χωρίς νά
φεισθώ κόπους, άπεφάσισα καί έπήγα έως εις τήν Σκαρδαμούλαν,
δπου προσκαλεσας τούς Καπετ. τού; ώμίλησα, οσα έγνώριζα συντεί-
νοντα είς ειλικρινή έϋωσιν. ‘Η δυστυχής κατάστασις τής Πατρίδος,
τήν οποίαν έγνώριζον μέν, άλλ’ ώςέκ τών παθών των κατιφρόνουν,
καί τήν όποιαν ει’λικρινώς τοΐς παρέστησα, κατε'πείσεν αυτούς ιίί
τό ν’ αποσκορακίσουν τά πάθη καί νά δόσωσιν άκρόασιν διά ταί
παλαιός προσωπικός σχέσεις μου μετ’ αυτών, εις τήν ειλικρίνεια9
τών λόγων μου, άποφασίσαντες νά ένωθώσι καί νά διοργανίσω?5
γενικήν εκστρατείαν τής Σπάρτη:, άνεχώρησα λοιπόν έκειθεν, κα!
έρθασα έδώ’ έδώ έπληροφορήθην άπό γράμμα τοΰ αντιπροσώπου
Νίκηταρα, δτι οί έχθροί άπό τά Μεσσηνιακά φρούρια ήλθον κα!
έτέντωσαν εις τάς πεδιάδας τοϋ Νησιού’ δ ίδιος δέ Ίμπραιμηί
έμεινεν εις τό φρσύριον. Έκειθεν έγραψεν ό έπ! κεφαλής αυτώ9
Κΐαχαγίας τοϋ Ίμπραίμη πρός τούς Μϊσσηνίους νά υπαγωσι να
 561
πρβσκυνήσωσιν, άλλως θέλει χβτ«*-ψ«ι ολα τά δένδρα των κατά
τήν οποίαν έχει διαταγήν οί Μεσσήνιοι άτέοφασισμένοι νά άποθά-
νωσιν έντιμοι, έκαμαν πρδς αυτό» άνάλαγον τοΰ ‘Ελληνικού γα-
ρακτήρος άπάντησιν, τή; οποία:, καθώς καί τοϋγράμματος τι3
Κίαγαγ’ά, εγκλείω αντίγραφο»’ μετά τοΰτο άπό τήν χθές έκαμαν
αρχήν νά πραγματοποιούν οί εχθροί τήν διαταγήν καί άρχισαν εις
μέν τήν Κουτζουκουμάνη» νά πίπτουν, ε’ς ο; τό μέρος τής Καλα­
μάτας >ά καίουν άπό τούς ελαιώνα;,. συχέας, πράξι; τήν όποιαν
κανείς άπό τβύς κατακιητάς δέν επεχειρίσθη, άλλ.’ολοι έσεβάσθησαν
τά δζση τω» δένδρων ώ; ιερά" εκτινοποίησα τοΰτο δί επίτηδες κ»ί
πρός τόν Ναύαρχον τών Αγγλικό»» δυνάμεων, πιριπλέο,τα τάς
θαλασστς τών Μεσσηνιακώ» φρουρίων, καίδένίλέιψα μετά τών έδώ
ευρισκομένων Καπεταναίων νά δωσω αυτήν τήν είδησιν εις ολα τά.
μέρη τής Σπάρτης, προσκαλώ» άπαντα; νά φθαοωσιν έδώ καί διά.
νά όχυρωθή αυτή ή θε'σις καί διά νά δώσωμεν, χρείας δοθείσης, βοή­
θειαν καί πρό; τούς έν Φρ&υτζάλα έδικους μας, καί δεικνύοντας,
δτι πραγματικό»; έπείσθήσαν εί; τοΰ; λόγους μοι». ά;χιοαν νά sp-
χωνται όλονέν’ έ'φθασαν δε επί τοϋ-παρόντος ολοι οί ΚοπεταναΓο·,
□ Κουμουντουράζαι καί ί’Λναστα. Π. Μαυρομιχάλης, ώρα τή όίρα
προσαένεται καί ό Μούρ’ζινος μέ τόν Χρηστέα" καί ωχυρώθη αύιή
ή θέσι; · ό δέ Νικήτας ώχυοώβη άνωθεν τοΰ Φροοτζάλσ, άλλά πά­
σχει κακώς άπό τήν έλλειψιν τών τροφών καί πολεμοφοδίων. Μέ
τήν ύπ άριθ. 100'2. ο'δς εΐπον, ότι άπό τήν πρώτην ει'ς Κυτριαϊς
αποστολή» τών τροφών έλαβε» δ Νικήτας 150. κοίλα γέννημα"
ήδη σάς ειδοποιώ, δτι κιί άπό τήν διυτέρα» τω έδόθησαν μόνον
έκατόν κοιλά, 3λα ολα 250.......................................................... .
26 Σεπτεμβρίου ‘Αλμυρόν. i Γενικός Αρχηγός
Θ. Κολοκοτρώνης.
ll^oc, ΐόκ .4 τ·τ/ναύαρχον Τι',ι>· κατά ΐυ Λρ'ζιπέ.Ιαγος
Να,ντιχών άυνσμιων τής Μινά-Β/τ; Βρετανίας.
Τήν εσώκλειστο» πρός τήν εξοχότητά σας επιστολήν μου έστειλα
με επίτηδες πλοιάριον είς Μεθώνη», τό όποιο» επειδή δέν σα; έοθασ«ν
‘κει, έφερεν όιτίσω, και σάς διευθύνω διαμέσου τής Γαστούνης ή Πύρ-
■|Όυ, Λαμοανων τή» εΰχαρίστησιν νά σάς προσθέσω, οτι ό Κίεχαγίάς
• καμεν άρχήν άπό τήν προχθές νά πραγματοποίή τήν διαταγήν
37
 562
τοΰ Ίμπρχίμ-Πασδ, καίων καί καταχόπιων όλα τά καρποφόρα
δένδρα τής Μεσσηνίας. Πραςις τήν όποιαν κανείς άπό τους κατακ-
τηκάς ίέν έπεχειρίσθη, άλλα όλοι έσεόάσθησαν τά όαση τών δένδρων
ώς ιερά* ούτε μέ ούιό τό μέσον είς τό όποιον έπρόσφυγε δέν θέλει
κχτορθώτει τίποτε, καθότι οί "Ελληνες επιμένουν σταθεροί εις τήν
άπόφχσί» των' άν ώρελήθη ό εχθρός εις αυτήν τήν πραξίν του, τοΰιο
ά; τό χρεώστη διότι τό στρατόπεδον μας ή ον τοπσθετημένον είς
πολλά μέρη, τά όποια άναγκαίως έπρεπε ·>ά κραιή μή γνώριζαν
άπό ποΐον θέλει είσθχι τό κίνημά του- έν τοσοΰτω δμως έτομαζό-
μεθκ νά τον έπιπέσωμεν, καί ελπίζω νά χαροποιηθήτε μέ επιτυ­
χίας μας' έχω τήν τιμήν νά σας προσφέ.ο) τό σιβας μου καί νά
σάς πσρακαλεσω νά λάβω άπάντησίν Σας, καθομολογούμενος.
27 Χιπτεμβρ·’ου 1827 ΙΙιστός φίλος καί δούλος
‘Αλμυρόν. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Ε&χώτα,τε Γεΐιχέ ’Αρχηγέ !
Σέ ειδοποιούμε·» τάς ειδήσεις δποΰ·έχθές έλάβομεν, όΚ.^Αμιλτων
ήλ,θεν είο Κντριαΐς, δστις μας έσιειλεν έντοΰδα τόν πολοπόθητόν
του, καί ενα όριτζιαλον του, ο’τινες μάς είπαν ταϋτα όπου κάτωθεν
σοΰ τά εκθέτω* ή θον καί τα ‘Ρωσσίιίά καράβια είς ΓΊεόκαστρον
ουνίστάμενα άπό εν βκτζέλον, πέντε ντελίνια καί τέσσαρας φερ-
γάτας συ-ενούμενα μέ τά ’Αγγλικά, καί σήμερον ή αύριον περι­
μένουν έ<εΐσε νά έν.θη καί ή Γαλλική φλώα* πρός το?; άλλοις μά;
είπεν, δτι σήμερον τελειό ει ή προθεσμία, δποΰ ειχον μέ τον Ιμ-
πραΐμ, διό χ.ί.1 θέλουν νά υπάγουν δλα έκιϊ να τοΰ ομιλήσουν καί
νά τόν προστάζουν εις τρία πράγματα όπου ν’ ακολουθήσουν τά
όποια είναι τά ακόλουθα’ » ή τά στρατεύματα του νά πάρα) καί
αυτός νά ίμβη εις τήν άρμα'τα του, καί ν αναχώρηση διά Αίγυπτον,
ή διά Κωνσταντινοΰπολιν, τόν δπ.ΐόν καί καθ οδόν τον συντροφεύουν
ου ;οι δ.ά νά όπά,η έκεϊσε ασφαλώς, όχι καί θέλει νά καθίση είζ
τήν Πελοπόννησο» πρέπει νά διώςη μόνον τήν αρμάδαν του' οχε καί
είς τά δύω σαΐτα δέ» θέλει, π έπει διά νά τοΰ τήν κατακούσουν* ό
υστερινός δμω; Όρΐ’ζιάλος μας είπεν, δτι τόιε θέλουν τοΰ τήν
διώςουν μειά βίας, καί δίσκαρμον ζύλον πλέον νά μή περιμενΡ &ιί
τ ά φρούρια νά τοΰ ύπάγη μήτε ζα·:ρε καί μήτε άνθρωπον, επειδή
δεν άρίνουν αΰιοΓ ό Ιμπριίμης δστις προλαβόιως δ,ενθυ»ετο δ.α
 563
Πάτρας διά νά εύγά'η έκεΐ οτρατιώτος χαι ζαερέ' χαδ’ όδάν τον
άπήντησεν ή ’Αγγλική φλώια χαί τοΰ είπε διά νά έπιστρέψη όπίσω,
χαί αυτός έστάθη εις τό έναντιΟ», καί τότε τοϋ έρριψε δεκατρείς
κανονιοΐς ώττε δπου καί ζημία τοΰ έπροξένησεν είς τά άλμπουρα,
δό ζαί μέ μεγάλην χαια·.σχό<ην καί φόβον ε’πε'στρεψεν είς τά
φρούρια καί σήμερον θέλου» τοΰ όμιλη'σιυν τά «νωδέ*, ταΰτα μας
ιιπον αδελφέ ζ»ί είθε' μας είπαν προσέτι, οτι μέ τδ νά έμπυδίζουν
τήν έζπλευσιν τής θαλάσσης, διά τοΰτο έχει άπόρασιν όπου ή σή­
μερον ή αΰριον θέλει κάμει έφοδον κατά τήν πατρίδα μας, διά τοΰτο
πρέπει νά έχώμεν τήν προρόλαζίν μας άπό τήν ξηρόν, άπδ τήν θά­
λασσαν όμως νά μήν έχωμε» *α ε·»α φόβον, ωσάν όπου τόν εμπο­
δίζουν ή φλώτες, καί περί τούτου έπληροφορήθγ-,μεν καί άπό άλλα
καί'<ια δπιΰ ή ιον εις Μεθώνην, ότι Ιμπραίμης έχει τήν αυτή»
σπόφασιν κατά τήν πατρίδα μας· αύτά μας είπαν αδελφέ και ίδ:ΰ
σου τά γ'·ωστοποι:ΰμεν, δ,τι νέα έχετε και ή έςοχότης σας άπ’
αύτοΰ παρακαλοΰμεν νά μας ίδεάζης συνεχώς, καί μένομεν μέ ολην
τήν αδελφικήν ειλικρίνειαν.
4 8βοίου 18'27. έκ τοΰ ‘Αλμυρού, οί Αδελφοί
Διονύσις Μοόρτζινος, ΙΙαναγ. Κα'πετανάκης,
’Αντώνιος Μαυρομιχάλης, Γαλανές Κουμουνδοΰρος,
Πσναγιώτάκις Δουράκης, Χοηστόδουλος Καπετανάχης.
ΠίριπόΡητέ μου ΣτρατηγΙ ΚοΛιχοτρώκη!
Ελαβα όλα σας τά γράμματα τά έως σήμερον σας εόγαρισιώ
δί αυτά, διά τόν ζήλο» καί ενεργητικότητα σας, τήν όποιαν δει­
κνύετε υπέρ τής Πατρίδος, καθώς καί διά τήν πρδς έμέ φιλικήν διά-
θεσινσας· είναι απολύτως αναγκαίου νά μεταβήτε πρός τά ένταΰθα
μέ οσα περισσότερα δίνασθε στρατεύματα, άλλως δέ θέλει απαν­
τήσω δυσκολίας εις τήν πραγματοποίησιν τοΰ όποιου έ/ω σκοπού,
δηλαδή νά φέρω τδν πόλεμον είς τήν 'Ρουμελην άν τοΰτο κατορ­
θώσω κερδίζω πρώτον, τό νά διώξω τοός Τούρκους άπό τινα μέρη
πότου τοΰ τόπου, τής ‘Ρούμελης· καί δεύτερόν νά όδηγήσω εγκαί­
ρως όλους τους εί; τή» Πελοπόννησον ‘Ρουμελίώτας εί; τήν Πσ-
τριοα των, διά νά τήν βοηθήσουν αυτό εΐ»αΐ έκ τών άντίχειμέ-ων,
τα όποια έχω πρό τινων μηνών είς τάς σχέψειςμου* ή παντελής έλ-
λειψις δμως τών τροφών τό κατέστησαν άχρι τόΰδε αδύνατον δ ν
 564
προσμένω, ειμή δέκα ήμερων τροφάς διά νά διαπλεύσω το» Κόλπον*
ά» δμως βιασθώ νά στρέψω τή» προσοχήν μου είς τούς κατά τάς
Πάτρας Τούρκους καί νά βοηθήσω τό» Κολιόπουλον, δέ» 6ά ήμπο-
ρέσω ν άπεράσω εί: τή» ‘Ρουμελην, όποΰ είναι απολύτως άναγχαΐο»
νά ευρίσχωμαι" κινηθήτε λοιπόν είς τρόπον ωστ.ε νά βοηθήσητε τά»
Κολιοπουλο» καί ν’ άνταποκριθήτε μετ’ έμοΰ. Σάς λέγω μέ τήν
μεγαλειτέραν εμπιστοσύνην, οτι χαθώς μείνω ελεύθερος νά κινηθώ
πρός εκείνα τά μέρη, σκοπόν έχω νά καταλάβω τό κατά τήν ‘Ρου­
μελην αντίκρυ τής Βοστίτζςς παλαιό» φρούριον, καί τσς περί
αύτό μικράς Νήσους, τά Τριζόνια, καί επομένως νά κινηθώ
κατά τάς περιστάσεις- τοιουτοτρόπως ελπίζω νά οδηγήσω εν δυ­
νατόν σώμα ‘Ρουμελιώτικο» πρός τό άλλο μέρος τοΰ Κόλπου.
Δέν ήμπορώ νά σάς όποσχεθώ τροφάς διά τα Κλειδί, οθεν τοΰτο
άς μήν σά; έμποδίση νά ελθητε πρός τά έδώ" στοχάζομαι, οτι
θέλει δυνηθώμεν νά πολιορκήσωμε» τάς Πάτρας- έπειτα θεωρώ,
ότι τά πρός ταΰτα τά μέρη (τά έδώ δηλ.) στρατιωτικά κινήματα
μας είναι αναγκαιότερα κατά ταΰτην τήν στιγμήν, παρ’ άλλοτε,
καί παρά κάθε άλλου μέρους" ,εΰαρεστηθήτε νά έκδώσητε πρός ά-
παντας τους καΟ δλην τήν ΙΙελοποννησον άςιωματικούς, οποιοσδή­
ποτε βαθμοΰ, διαταγάς εγκυκλίους διά νά υπακούσουν ευθύς είς
τάς άμέσους διαταγάς μου.......................................................................
Ί ή 7. βορίου 1827. Έκ τοϋ κατά τό Διακοπτόν Στρατοπέδου,
ό ειλικρινέστατος φίλος Σας κα! ’Αρχιστράτηγος
Ρ. Ίζ-ύρτζ
Σα6αστί μοί βιϊε προσχνΐφ*.
Δεν αμφιβάλλω, οτι έπληροφορήθητε τήν μάχην τών φιλάνθρωπων
και φιλελλήνων κραταιώ» Δυνάμεων μετά τοϋ άσπονδου μας έχθροΰ
Ιμποαίμη, ήτις ήκολούθησεν εχθές τό δειλινόν καί μέχρι τοΰδε δέν
έπαυσε», καί έλπίζομεν οτι ό στόλος τοϋ έχθροΰ νά έπήρε τέλος»
δίο νά χαίρετε, οτι σήμερον άνεσιήθ/; ή πολλά παθοϋσα φίλη μας
Ιίατρίς ‘Ελλάς, καί τά αφόρητα δεινά αυτής παύουν- καί οί έ»
ΒΙεσσηνα διατρίδο»τες έχθροί έως σήμερον ακόμη έκεΐθεν περι­
φέρονται" έγω ευρίσκομαι ένταΰθα εις ‘Αλμυρόν μετά τώ» λοιπών
άδμλφών Σπαρτιατών, θέλει δέ σα; ιδεάζω στιγμή τή στιγμή, Ο,τΐ
πληροφορίας Λαμβάνω άπό κάθε μέσος, τό ομοιον π/ρα^αλώ και
 56 s
άπο αύτοΰ να έχω πάντοτε συνεχώς γράμματά σας, πρός ίδηγίαν
μου, έν τοσοότοι δέ μένω μέ τό προσήχον σέβας. ό ’Ανεψιός Σου.
Εχ τοΰ ’Αλμυρού, την 9 8βρίου. 1827. Νιχή’ας Σταματελόπ.
Καϊ ό Σταβρούλης ένίκησε. Ιατρευτ- χαί ό Κυβερνήτης μα;
κατά τας πληροφορίας, όποΰ μοΰ έδωσεν ό Λμελτών άρηβάρισεν
εις Φράντζαν, χαΐ μέ φόρτζα πολλήν συνάζει στρατεύματα.
Τούτη τή στιγμή έφθσσεν ένταΰθα έν Αγγλικόν Ίμπρίκι τό
όποιον μας διηγείται, ότι δ στόλος έτελειωσε, χα! απόψε τελειόνει
χαί τό Νεόχαστρον, χαί αύριον είναι οιά τήν Μεθώνην.
ό ’Ανεψιός Σου Νικήτας Σταματελόπουλος.
ΈΕ.ογώτατε I ΕρΛιχατρώνη.
Διά του παρόντος μου σέ ειδοποιούμε*, οτι ό Καπ. "Αμελτων,
οστις εύρίσχετο ένταΰθα, χαί μια ‘Ρωσική φρεγάτα διά τήν προ-
φύλαζιν τής ένταΰθα θε’σεως, άνεγώρησαν χθές πρός τό εσπέρας
εΐ; τήν μίαν ή ώρα τής νυκτός, οίτινες διευθύνθησαν διά Νεόχα-
στρον, όποΰ έχείοε καί τά άλλα πλοία τών τριών δυνάμεων,
όΟεν σήμερον πρό; τό δειλινόν, ώ; αυτοί έλεγον, άχούομεν χαί
εχροτήθη πόλεμος εις τά έπεισε ώσι», όποΰ νους ανθρώπου δέν
ήμπορεΐ νά μέτρηση τόν χανονοβολισμόν αύτοΰ, και ούχί νά τόν
μετρήση, άλλ’ ούιε νά αισθανθή τά όσα χανόνια ριπτονται τό
μινοΰτο, πράγματα άδελφέ ζωηρά χαί αναμφίβολα πλέον οτι αί
τρεΐς Δυνάμεις μάς υπερασπίζονται χαί αναφανδόν μας βοηθούν-
διό σοΰ γνωστοποιούμε* χαί έπομένως σου λέγομεν, δτι άμα λα­
βής τήν παροϋτάν μας, νά γράψετε πρός τον έξογώτατο* ’Αρχι­
στράτηγον Τσοΰρτζ, οί οίοας τρόποις. χαί άν τό εγκρίνετε εύλογον
να κεντρωίή στρατόπεδον πλησίον τών φρουρίων, οπού ήδη οί εχ­
θροί σκοτισμένοι ίδιά νά καχοποιήσωμεν αύτούς- πρός τούτοις μετά
τό κάθισμα τοΰ ήλιου, ακούομε* τοΰς βρόντους τών τζεπχα*έδων,
οίτινες πε'ρνουν φωτιά, μαλιστα βλέπομε» κα! τοΰ; καπνούς αυτών,
οπού είναι μέχρι τουδε επέκεινα τών δέχα, άς δοξάσωμεν λοιπόν
άδελφέ τόν υψιστον έχ βτθους ψυχής, διότι ιδόμεν πράγματα τά
όποια δέν έλπίζαμεν ποτέ, χαί μένομεν μ’ δλην τήν άδελφιχήν
αγάπην. ’Εσπέρας μίραν ώρΐ»ν τής νυκτός.
9. Όχτωμβρίου. έκ τοΰ Άλμυροΰ. οί ’Αδελφοί.
Διονύσιος Μουο τζινος, Νι.νολάχ. Χριστέα^ Πάναγιώτ.' ΚαΛε^αναίης.
566
Εζιχώϊα,τε ά,όι.ίφί !
Έλάίομεν χαί τά ίύω γράμματά σ^υ, γεγραμμένα τό έ> είς
τάς 6. τοΰ έ»εστώτο;, ζαί τό έτερον είς τάς 7. καί εΐδομεν τά έν
αύτω σημείωθεντα*
Καί ήδη σα; λε'γομεν, οτε τήν παρελθοΰσαν ημέραν ιού σαί-
Satou, περί τάς 9 ώρας τή; ημέρας, ήκούσαμεν εκείνον τόν άνή-
χουστον, κα! άδιάκοπον πόλεμον εί; τό Νεόκαστρον γενόμενον άπό
τάς τρεις Ευρωπαϊκός δυνάμεις· χθές μετά τόν δείπνο» έφθασαν
ένταϋθα διάφοροι αιχμάλωτοι Χριστιανοί φυγάδες άπό τόν Τουρ­
κικόν στόλον, οίτινες μάς έ;ισ··όρησαν ώς εφεξής.
‘Ο Τουρκικός στόλος συνιστάμενος άπό έκατόν τόσα πλοία
μετά καί τών φορτηγών εϋρίσκεται αραγμένος εις Νεόκαστρον,
έ'χων καί επτά πυρπολικά είς τό στόμιον τοΰ λιμένος* τό άπιλθόν
σάβδατον περί τάς εννέα ώρας τής ήμε'ρας (ώ; άνωθεν) έφάνησαν
καί τά Ευρωπαϊκά, τά δποΐα έμβαινον ε·’ς τόν λιμε'να· άλλ ένώ
ίπλησίασαν είς τό στόμιον, και είδον τά πυρπολικά έφώναξαν ν
άπομακουνθή τό I” πυρπολικό», άλλ’ αυτό ά»τεστάθη μέ λόγους
έ/αντίους, καί ουτω; ά χισεν δ αδιάκοπος ντουρεκισμός άπό τό
πλοϊον τό Ευρωπαϊκόν κατά τοΰ πυρπολικού, έως ου άναψε καί
κατεκάη, καί ουτω; είσήλθον εΐ; τόν λιμένα τά Εΰραπαΐκά καί
άραξαν μέ δυ'ω άγγυρας.
Τό φρούριον έχαιρέτησεν αυτά μέ εν κανόνιον χωρίς βάλλαν, και
άφοΰ έβάλθησαν τά Ευρωπαϊκά εί; τήν σειοάν άρχισαν τό» πόλεμον-
ώστε τά Τουρκικά δέν ήδυνήθησαν νά εύκαιρώσουν ούτε κά» τάς
μπαταρίας των- ή φθορά δπου έγεινεν υπάρχει απαραδειγμάτιστος.
Ιίλοΐόν Τουρκικόν, ή άλλο εμπορικόν ευρισκόμενον είς τόν λιμε'να
δέν έμεινεν ουδέ έν. Πολλοί σημαντικοί Τούρκοι έφονεύθησαν- ό
Μουχαρε'μ-Πίΐς, δστις ήτον Καπ. ΓΙασα; τοΰ Τουρκικού στόλου,
ή Πατρώνα, δ Καπετανάμ Ιίεις, δ ‘Ριάλας καί άλλοι- τέλος κατά
τήν διήγησιν τών αϊχυαλώτων δέν έμεινεν ούτε πάσαρα Τουρκική.
Τά περισσότερα όμως τά ερριψαν είς τό με'ρος τής Γιάλοβας,
οί έν αότοϊς ναΰιαι άφευκτως άνεχώρησαν, και ουτω κατέκαυσαν
αυτά- έξωθεν είς τό στόμιον τοΰ λιμένος έμεινεν έν κότερο* Ευρω­
παϊκόν κοί άρχισε με τάς βόμέας τό φροόριον, ώστ* 5ί$ιφ®’]
 567
’κανόνι μήτε άπό τό φρούριον, άλλ’ curt άπό τής Σφακτηρίας, άλλ
έγέ-οντο άπλοι θεαταί τής φΊοράς τοΰ στόλ<.υ των.
Όθεν ήμεΐς ήδη όπου ό έ/θρός άπελπίσθη, πρέπει νά συστή-
σωμεν στρατόπεδον 8ια νά τόν χτυπώμεν δθεν εκστρατεύσει- ημείς
άπ’ εντεύθεν έγράψαμεν δ’ς ζαί τρις πρός τήν Σ. Κυβέρνησιν διά νά
μας προφθάση άπό τροφάς, διότι αί προσταλεΐσαι έτελείωσαν, θέλετε
άναφερθή χαί ή έζοχότης σας πρός αυτήν χαί δπου ανήκει ίδιά νά
σας προμηθεύση, διότι τά στρττεύμ ατα θέλουν τροφάς, ζαί τότε
τρέχουν μέ προθυμίαν εναντίον τοϋ έχθροϋ.
Πρός τούτοις τάς δύω θέσεις Δερβενιών χαΐ Κλιιδίου είς τάς
δποίας καταγίνεσαι, διά νά τάς οχύρωσης, είναι άναγζαιαι νά
εύρίσκωνται ώχυρωμέναι καλώς, διόιι ό εχθρός ούτως άπη/πισμένος
θέλει έζέλθει εις Πελοπόννησον, εως νά χαθή όλοκλήρως.
‘Ημεϊς ένταϋθα είμεθα συνενωμένοι άπαντες πολλά σώματα καί
μίαν ψυχήν καί όχι καθώς σας παρέστησαν, ζαί καταγινόμεθα διά
κάθε ωφέλιμον τής πατρίδος, καί πρό πάντων διά στρατόπεδον, ζαί
έντοσουτω μένομε*.
‘Ο αδελφός μα; Νικήτας σας προσθέτει ότι καθώς ό γερό θεός
άπεφάσισε καί τοΰ Σταυοούλη ούτως έ τελείωσε καί σδροΰ.
Τή 11 85ρίου. 1827.
Έν τώ σιρατοπέδω ‘Αλμυρού. οί οπλαρχηγοί τής Σπάρτης.
Διονύσις Μούρτζινος, Νικόλαος Χρηστέας,
Ιΐαναγ. Καπετανάκης, ’λντώνης Μαυρομιχάλης.
ΙΙρός τόκ Σιόοστό) Πατριώτην θ. Κο-Ιοχοτρώι ην
Στβαστίuoi Πατριώτη'.

Έν τοσούιω είμεθα καί ήμεις τής αυτής γνώμης, επειδή χθές

έψάλλομεν δοήολογίαν διά τό ζαύσιμον τών έχθρικών στόλων, σή­
μερον δέ έλθόντος τοΰ Χάμιλτων έλάβομεν άπό τούς τρεις Ναυάρ­
χους γράμματα, άπό τά όποια πληοοφορ ούμεθα, δτι έχάησαν περί
ιά 80 πλοία, επτά χιλιάδες Τούρκοι καί χίλιοι περίπου Χριστιανοί
Ευρωπαίοι. Μανθάνομεν πρός τούτοις οτι ό Ίμπραίμης έλαβε
°ιορίαν είκοσιν ημερών διά ν’ άνα χωρήση άπό τήν πατρίδα μας,
ώστε τούτου δοθε’ντος παύει πλέον δ πόλεμος είς τήνΠελοπόννησον,
διότι καί οί έντόπιοι Τούρκοι πρέπει νά φύγουν, παραιτοΰντες δλα
 568
τά φρούρια· Περί τούτων πάντων στοχοζάμεθn, art πληροφ»-
ρει'σθε αυτόθι ακριβέστερο» άπό τήν πηγή»’ χαί περιττόν νά σάς
τά γράψω έγώ’ ci Ναύαρχοι είναι είς άκρο? δυσαρεστημένοι άπό
τήν Κυβερνησί» μας, ές αιτίας τών καταχρήσεων όποΰ έπραξαν οί
χαταγωγεϊς μας είς τάς θαλάσσας, . ταράξαντες τό εμπόρων τών
Ευρωπαίων έγραψαν πρός αυτήν περί τούτου μέ τρόπον πολλά
αύσιηρό», χαί σχεδόν υβριστικόν. . 'χθές ήλθαν γράμματα πρός
τήν Βουλήν χαί λέγουν, δτε επειδή ό Τουρκικός στόλος δέν υπάρχει
πλέον, χαί διά τοΰτο έπραγματιώθη ή ανακωχή τών όπλων, δέν
έννοοΰ» νά κάμουν πλέον οί Έλληνες μήτε καμμίαν έχσιρατείαν
μήτε καμμ-αν χαταγωγίαν, μήτε κανένα αποκλεισμόν γνωρίζουν
μόνον τόν αποκλεισμόν τών ‘Ελλήνων άπό τόν Βώλον μέχρι τού
Ναύπακτού, συμπεριλαμβάνουν καί τών Νόσων Σαλαμινος, Αϊγίνης,
"Ύδρας καί Σπετζών, δτι τά καταγωγιχά πλοιά μας εκτός τών
έρϊων τοϋ αποκλεισμού τούτου δέν ήαποροΰν νά ενοχλήσουν τάς
σημαίας τών άλλων δυνάμεων, οτι οί Έλληνες δέν πρέπει νά κινή­
σουν έπανάστασιν ε'ί τήν Χίο» χα! εις τήν ’Αλβανίαν, διά νά μήν
ίχθέσουν τους Χριστιανούς εϊς τήν κατ’ άντεκδίχησιν σφαγήν παρά
τών Τούρκων, οιι τό θαλάσσιόν μας δικαστήριο» δέν έχει πλέον
δόναμιν νά κρίνη τάς λείας, χωρίς συγκαταθέσεως τών Ναυάρχων
καί καθ’ έξης, Φοβερίζοντές μας, δτι, άφοΰ έκαυσα» τόν στόλον τού
έχθροΰ, νά προσέξωμεν μήποτε καυσουν καί τόν ίδικόν μας έζ
αίτιας τών χατά θαλασσαν πειρατειών χαί καταχρήσεων, καί επο­
μένως, μήποτε μας υπεξαιρέσουν άπό τόν νόμον τών εθνών, ό έστί
μήποτε μας διακηρύξουν ληστάς- αύτά έκαμαν έντ.υπωσιν μεγάλην
είς τά δύω σώματα καί σήμερον άπεφασίσθι; είς τήν συνέλευσίν μα;
νά χάμωμεν δ,τι μας εΐπου» οί Ναύαρχοι διά νά τούς εύχορι-
στήσωμεν καί νά τούς έξιλεώσωμεν τό κακόν είναι, οτι ό ΦαβιέρσΟ
έχαμεν εϊς Χίον άπόβασίν προ ολίγων ημερών από τό άλλο μέρος
έχομεν δικαίωμα είς τήν Κρήτη», καί περί ταύτης δέν άναρέρου»
τίποτε- ψιθυρίζεται, οτι θέλουν νά μάς άφαιοέσουν καί τήν Σάμο»,
ώς παρακειμέκην είς τήν ’Ασία», καί δένήςεύρομεν πλέον τό άποβη-
σόμ;»ον διά τεΰιο δ ερχομός τοΰ Κυβιρνήτου μας είναι έπιθυμη-
■τότεφος είς αύ;ή» τήν κρίσιμον περιστασιν έλπίζομεν δέ νά έλθη
όγλίγωρα χαί άμποτε νά τόν άπολαύσιρμεν- έ «ΰτάδελφός τε*·
 58©
Βιάρος γράφει, δτι έχει συναγμένα εως είκοσι πέντε χιλιά&ς
ταλλήρων δάνειον είς βάρος τής ‘Ελλάδος διά τόν "Αρχιστράτηγον
τό δάνειον τοΰτο θέλει συμποσωθή έως 50 χιλ. λίρας στερλίνας
διά νά έςοικονομήση τό στρατιωτικόν, χαί λοιπά, επειδή άπό τήν
Κυβέρνησιν ό'ίγον πρέπει νά έλπίοωμεν, όταν άπό τήν Ευρώπην
δέν έλπίζεται πλέον συνδρομή παοά τών Φιλελλήνων, ανάγκη πασα
νά στρέψετε τήν προσοχή' σας δλην είς τόν "Αρχιστράτηγον, είς
χεΐρα; τοϋ όποιου μέλλει νά παραδοθή τό πεοί στρατιωτικού δάνειον
(διότι τοιαύτη είναι ή γνώμη τής Βουλής) καί άπό αυτόν νά λάβετε
κάδε βοήθειαν είς τά πολεμικά σας επιχειρήματα..................................
Αίγίνη 19 8βρίου. 1827. ό Συμπολίτης Σας
Ν. Σπηλια'ό’ης.
ΤΙγδζ άπαττας τούς στρατιωτικούς , άΐιωι/ατιχούς χαί
οτραιιώιας τ&κ ’ Ε.ταρί'ΐ&κ, Κα.1α6ρύτω>·, ΒοστίτΙ'.ας,
Γαστούτης καί II. Πατρώα.
Οί οπλαρχηγοί τών επαρχιών σας, στρατηγοί Β. Πετιμεζάς, Λ.
Μελετόπουλος, Χρύσανθος Σισίνης, καί Θά-ος Χρυσανθσκόπουλος,
διετάχδησαν νά συγκεντρώσωσι τά στρατεύματα των είς έν μόνον
σύνταγμα τό όποιον νά άκουλουθή τάς διαταγάς του ’Αρχιστρα­
τήγου, καί διοικητής τούτου τοΰ Συντάγματος διωρίσθη παρ’ έμοΰ
ό Στρατηγ. Βασίλειος Πετιμεζάς* είδοποιεΐσθε τοΰτο ώπαντες ,
και διατάττεσθε νά προσρέρετε είς όλους τήν άνήκουσαν εΰπείθειαν
καί υποταγήν, διότι άν τις είτε αξιωματικός, είτε στρατιώτης
οποιοσδήποτε καί άν ήθελε δείΕη απείθειαν είς τάς διαταγάς. του,
ή έπιφίρει τινά προφισεολογίαν, εις τε τήν εκστρατείαν, καί,
ευρισκόμενος είς τό στρατόπεδον, τόν τοιοΰτον, είμέν άς ωματιχός,
θέλει αναφέρετε πρός με διά ν αποβάλλω άπό τοΰ υπουργήματος
του, εϊδέ στρατιώτης διά νά παιδεύεται καί παρ έμοΰ, ένώ έχει τήν
άδειαν διά νά παιδεύη χαί ό ίδιος.
20 8ίρίου. 1827. Καρύταινα. ό Γενικός ’Αχηγός,
Πρδς τής Σεβ. ΑντικυβτρχητικηΓ Ε.τιτρρπήτ.
Κ ύριοι!
Εσχάτως περί τά τέλη 7βρίου άνέφερα έμπεριστάτως τά καθ
ημάς, τάς κατά τό Νεόκαστρον νίκας τάς όποιας ηύδόκησεν ό Θεός
νά χαρίση είς τούς σιόλους τών συμμάχων πρός τό συμφέρον τής
 570
‘Ελλάδος γενομενας ακριβώς γνωστός ΐΐΆς τήν Κυβέρνησιν, απο­
σιωπώ έγώ άπό τοΰ ν’ άναοερω έν τή παρούοημου’ πεοιοριζ-μαι δέ
μόνον εί, τό νά κοινοποιήσω τά χατ' έμε'. Κατά διαταγήν τίς Α.
ίξοχότητος τοΰ 'Αρχιστρατήγου υπήγα είς Διακοπτδν πρός άντά-
μωσίν του, έστάθην έκεΐ τρεις ημέρας, τω άνεφερα χαΐ διά ζώσης
τάς άνάγκας της Πελοπόννησου, καί σύμφωνος έλάβομεν τά δυνατά
μέτρα διά νά χινηθώσιν όλαι α! στρατιωτιχαί δυνάμεις έναντίον τοΰ
εχθροΰ’ έπί τούτω τω σκοπώ διέταξα τοΰ; Στρατ, Βασίλειον Γ1«-
■τιμεζαν, Δημήτριον Μελετόπουλον, Χρύσανθον Συσίνην καί Θάνον
Χρυσανθαχόπουλον νά συγκεντρώσουν εις εν μόνον σύνταγαα τά
στρατεύματα των, καί ν’ ακολουθήσουν τάς διαταγάς του Αρχι­
στρατήγου, δστις προχθές εμελλε νά κινηθή διά τά Νεζερα, χαί
διοικητήν αΰτοΰ τοΰ Συντάγματος διώρισα τόν σταρτ. Βασίλειον
Πετιμεζά,’ τόν Κολιόπουλον δέ χαί Γενναϊον διε'ταξα παραλαβόντες
τά στρατεύματα των τά δπιΐα ήδη Ικανούς μήνας απασχολούνται
τά μέρη ταϋτα, κατά τά όποια δέν sLai κανένας φόβος τώρα, διότι
τά στρατεύματα τοΰ Ίμπρα’ί'μη άνεχώρησαν άπό Πάτρας, νά διευ-
θυνθώσι πρός τό Κλειδί, καί έγώ διευθυνόμενος σπουδαίως τά μεσαι-
τιρα τής Πελοπόννησου, θέ/.ει καταβώ εις τήν Μεσσηνίαν, ή πρός τά
Κοντοβούνια, έκαθιν οδηγούμενος άπό τάς περιστάσεις θέλει δια­
τάξω βασιμότερα’ τόν Παναγιώτην Norapav διώρισα νά προβέχη
τά Δερβένια’ τόν 'Γζόκρην, Ζαφειρόπολον καί Πραστιώτας νά τοπο­
θετηθούν περί τήν Τριπολιτζϊν, όπου δί ίδ'ων ξένων συνέρχονται
οι Γενναΐοτ Τρίπολιτζ ώται, ομοίως καί τούς Μονεμβασίτα,-, καί
άν είς όλους δέν είσακουσθώ, τουλάχ στον εις δσους εφέτος έσεβά-
σθησαν τήν ανάγκην της Πατρίδος κα! έκ.νήθησαν θέλειεί σακου-
σθώ καί τώρα, ένώ μάλιστα ούιοι ήςεύρουσιν οτι είναι εγγύς τό
θέρος τών καρπών τών αγώνων των όσοι δέ άπειθήσουν θέλει παι-
δευθοϋν κατα τάς διαταγάς τοΰ ’Αρχιστρατήγου” ή έλλειώις τών
αναγκαίων, ήτις παρακολουθούσα όλα τά έφετεινά κινήματα μας
μας υστέρησε καλλίτερων προόδων, ήτον τό κυρ ώτερον άφ’ δσκ
μ’ έκαμεν νά διστάζω δ ά τήν ευτυχίαν τών σχεδίων μας, άλλ ό
’Λρχιστράιηγος μέ τόν είς θ'. τής πρός έμέ διαταγής του μηνο-
λογουμένης τή 19 δβρίου, ευκέλυνε τοΰτο, καί μέ διατάττει νά
στείλω άνθρωπό' μου διά νά παραλάβηπαρά τής Κυβ-γνήσεως τάς
 571
12 χιλιάδα; κοιλά γεννήματος άποφασ;σμένας Sii τό στρατόπεδον
μου" δθεν κατά τήν διαταγή» του Βοΰ στέλλω τόν ίγχειριστήν τής
παρούσης μου Κύριον Ιίάνον ’Λναγ»ωστόπΑον διά νά τά παραλαβή’
καί είμαι πλε'ο» παραβέβαιος, 5-4 ή Κυβ-’ρνησις γνωρίζουσα τάς
χρισιμωτάτας περιστάσεις, καί ότι τά ΙΙελοποννησιακά στρατεύ­
ματα εφέτος δέν έπροβλέφθησαν διόλου, θέλει διατάξει νά παρα-
δοθώσιν εις αυτό άμέσως διά »ά μεταφέρη είς "Αστρο;, πρός παρη­
γοριάν τών Ιίελοποννησίων, λέγω, οτι είμαι πλέον παραβέβαιος,
διότι δέν αμφιβάλλω, δτε άν καί όλη ή αποφασισμένη ποσότης δεν
ήθελεν είναι έτοιμος, ή Κυβτρνησις δμως θέλει κάμει ολα τά εύκολα
δϊ όσον είναι έτοιμη, χαθώς ήσθάνθημεν τέλος πάτων όλοι τήν
άνάγχην τοϋ νά συνεργνίσωμεν χαί συμπράξωμεν είλιχρινώς διά
τήν σωτηρίαν μας, χαί φανώμεν άξιοι τής προσδχωμένης τύχης,
Χαί ευάρεστοι είς τους Χρίσιια,οΰς Βασιλείς, οΓ.ινες έστειλαν
τούς άηττήτους στόλους των πρός βοήθειαν μας, άν χαί απρόβλεπτοι
θέλει χινηθώμεν χαί τώρα ώς εις δλον τό δ άστημα τών έξ μηνών,
διά νά μήν ιίτω δύω χρόνων’ προβλέπω όμως έτι ούτε περί τήν
Τραπολιτζαν, ούτε περί τά Μεσσηνιακά φρούρια θά συστηθή στα­
θερόν στρατόπεδον, τό όποιον χαί τόν εχθρόν νά βλάψρ· "ή παρούσα
περίστασις απαιτεί χαί τούς κατοίκους νά προφύλαξη τών στρα­
τιωτικών αταξιών καί καταχρήσεων, άπεκδεχόμενος μέ ανυπομο­
νησίαν μου τήν ώς πρός τοΰτο άπάνιησιν τής Σ. Κυβερνήσεως καθο­
μολογούμαι μέ τό αδελφικόν σέβας, άφωσιωμένος είς τάς διαταγάς.
21 8βρίου. 18’27. ό Γενικός Αρχσηγος
Καρυταινα. Θ. Κολοκοτρώ.ης.
/Ιούς ror erihi^i'irarof Κύριο r Zov.lt'ijidf-Wxl’ir Αρχηγό»'
τής if Τριχο.1ίΐ1.φ Τοιρχιχής y^oupUc.
Κύριε!
Τά τρανά δείγματα του αποφασιστικού μας τούτου άγώνος, καθ
δ» άπεφασίσαμεν ή ν’ άνακτήσωμε τήν έλευθερίαν μας, ή ν’άποθά*
*ωμεν, καί ή χατάθλιψις τήν όποιαν έναντίον πάσης τής δικαιοσύνης
Χα!παντός άθρωπίνου αισθήματος άπό σας δοκιμάζομε» πρό τόσου
χ«ΐροϋ, αυτά κατά θείαν βοόλησιν έκίνησαν είς οίκτον τούς δυνατούς
τ°ΰ Χριστια.ΐκιΰ κόσμου, ώστε νά μήν ΰποφέρωσι πλέον τήν παρα-
Ίασιν τοΰ πολέμ;υ, χαί τήν χύσιν ανθρωπίνου αιμαισί) νχ ϋπε"'
572
ρασπισθώσι ταυ; αδικούμενου; καί»« περιορίσωσι τούς άοικοΰχτας,
όιό ιδομεν πρό μικροϋ είς τή» θαλασσχν μχ;, ηνωμένους καί συμ­
φώνους στόλου; τών τριών χραταιών δυνάμεων, τής ’Αγγλίας,
Γαλλίας, χαί ‘Ρωσσίας, τών όποιων τή; σταθερας άποφάσεως τό απο­
τέλεσμα έφάνη πρώτον κατά τήν όγδόην τοΰ ένεστώτος εις τό» λι­
μένα του Νεοχάστρου" Τουρκοαιγυπτιακός στόλο; πλέον δέν υπάρ­
χει, και τά μέτρα διά τήν ξηρόν έλήβθησαν·, καί ό ίσχυρογνώμων
Πασάς Σας έπεριορίσθη’ δ κομιστής τής παρουοης μου είναι είς
άπό τούς αύτόπτας τοϋ ειρημένου άζιολόγου θεάματος, δχ,λ. τής
τρομερά; εκείνης Ναυμαχία; καί πυρπολήσεως τοϋ στόλ,ου σας,
διά τοΰτο επίτηδες τόν στέλλω, νά σα; πλχιροίορήση διά νά πι-
στεύσετε τούς λόγου; μου, τούς οποίους κατά χρέος διπλοδν και
ώ; άβρωπος δηλαδή, καί ό>; διωρισμένο; σπεύδω νά σας εΐπω, καί
τήν σκληρόν χόσ-ιν ανθρωπίνων αιμάτων δέν επιθυμώ καί παρά
τώ» Ναυάρ/ων τών είρημένων τριών συμμάχων κραταιών δυνάμεων
καί παρά τού Αρχιστρατήγου διωρίσθμ» νά σάς δώσω δίοδον έλευ-
θέραν, άν θελήσετε μέ καλήν θέλησιν νά αναχωρήσετε αύτόθεν, εΐδέ
μή νά συστήσω τόν αποκλεισμόν σχ:. -2ς προσκαλώ λοιπόν νά
έξέλδετε αΰιόδεν, χαί σας δίδω τον λόγον τή; τιμής χαί τής εμπι­
στοσύνης μου, ότι θέλει σάς δοθή δίοδος άσοαλής χαί ελεύθερα’
θελήσατε νά ώρεληθήτε άπό τήν οποίαν σας παρουσιάζω ταύιη»
ευκαιρίαν, τήν οποίαν ά» τώρα κατερρονήσετε, όψεσθε, θέλετε ίσως
τήν επιθυμήσει γλήγωρα καί άνωφελώ; καί θέλετε μετανοήσει
άκαίρως· ούτως έγώ εύγήκα άπό τό χρέος τής οιλαιθρωπία; καί
τής τάζεως. Προσμένω τή» άπόκρισιν σας κατά τάςιν (γνωρίζω,
ότι εισθε τακτικός^ καί ή μέ τόν ίδιον τοΰτον γραμματοκομιστήν
ή μέ ε»α έκ τών αυτόθι ευρισκομένων ‘Ελλήνων’ ΰποσημειοΰμαι.
Γενικόν στρατόπεδον τής ΙΙελοποννήσου Καρύταινα.
2ί7 δβρίου. 1827.
“ δ Γενικό; ’Αρχηγό;
Θ. Κολοκοτρώνης.
ΤΖρός τούς Λ'αΐ'άρ^ο'Γ τώτ τμεώκ συ/ψάγω»· i oy&usmv·
ϊζογώτατοι!
Οιε έπληρορορήθημεν τήν άξιοθαύμαστον Ναυμαχίαν καίπυρπό-
λησιν τοΰΤουρκοαιγυπτιακού στόλου, ήτι; ήσράλισε καί έθεβαίωσε
τή* ιύτυχίαν τής έπιαετίαν άγωνιζομένης πατρίδος μ«ζ, δέ* ευ-
 ύ/3
^ΐέθην είς θίοιν διά νά προσφρω παραυτα τάς χοίνάς ίκ μέρους
όλων τών ΓΙελοποννησίων ευχάριστήσεΐς καί εΰχάς, ώ; δείγμα τοΰ
μεγάλου σεβασμού καί τής βαθύτατης ευγνωμοσύνη; μας πρός τήν
φιλανθρωποτάτην αύτών μεγαλειότητα τών τριών συμμάχων, δια
τας εϋνο’ίκάς καί εΰεργετιχάς πρός τήν‘Ελλάδα βουλάς των και
δή καί τοΰ θαυμασμού μας καί τής χαράς διά τό είρημένον αξιόλογου
συμβάν, καί την άρείτολμον γενναιότητα τής ίξοχότήτός Σας, καί
τών λοιπών ύπό τήν δδηγίαν Σας Χριστιανών κατά τών «περήφανων
καί βαρβαρών 'Οθωμανών οί Ελληνες απόντες εύγνωμονοΰντες,
εϋχόμεθα πρός τον "ίψιστον Θεόν, κ«ί ύψόνομε» χαθ’ έχάσιην τά,ς
φωνάς μας εις τόν Ουρανόν διά νά φυλάττη τούς εΰεργέτας μας,
καί νά χαρίζζ, συνεχώς παρομοίους θριάμβους τής Χριστιανοσύνης
κατά τοΰ Μουαμετισμοΰ, και τοΰ πολιτισμού κατά τής βαρβαρότ
τητος, διά νά άπολαόσωμεν γλήγορα καί ημείς δσα καί οί λοιποί
Χριστιανοί τής Ευρώπης άπολαμβάνουσι καλά τής ελευθερίας, τοΰ
έξευγενισμοΰ καί πολιτισμού, τών όποιων ή φόσις δέν μάς χατε-
διχασε νά είμεθα ανάξιοι, άλλ’ ή ζ.ατάθλι.ψις ποχυχρονίου τυραννίας
μας άπεστέρησε.
Σάς παρακαλοΰμεν Κύριοι ! νά δεχθήτε τάς εόχας μας ταύτας
εξ δώματος όλων τών Πελοποννησιακών όπλων καί τών λαών, καί
τά δείγματα τή; ευγνωμοσύνης καί τοΰ σεβασμού μας.
"Οσον τό κατ’ εμέ είμαι διωρισμένος παρά τοϋ Αρχιστρατήγου
ν« κρατώ συσσωματωμίνας ολα.ς τάς Πελαπον-.ησιακάς δυνάμεις,
*αί νά διατελώ πρός τά μεσημβρινά μέρη τής ΙΙελοποννήσου,
εκπληρών τάς διαταγάς ταύιας προθόμως, επιθυμώ νά φανώ προθυ­
μότατος καί είς τούς Ορισμούς τής ύμετε'ρας εζοχότητος Κύριοι.
27 Βορίου 1827. Καρύιαινα. ό ταπεινός δούλος Σας
Γενικόν Στρατόπεδον. Γενικός Αρχηγός Θ. Κολοτρώνης.
Σίβαστέ fiov Γίατριΰζα Ko./oxor οίνΐ'ι/.

Εις τήν Χίον εύδοκίμησεν ή εκστρατεία μας, οί Τούρκοι περιω-

ρίσθησαν εις τό Κάστρου χαί έλτ.ιζομεν νά παραδοθοΰν όγλήγορ®'
κατ αΰιάς γίνονται εκστρατεία» είς Κρήτην χαί εί; Εύβοιαν άπό
τήν στερεόν ‘Ελλάδα ίσηκώδησκν δλα τά άτακτα στρατεύματα, παι
ήλθον άντ αυτών τακτικά, τά όιτοΐκ μόλις σνμποσοϋυτα’, ως
 574
λέγουν, εως 5 χιλιάδες- Προχθές δφθασεν εδώ ίν γράμμα άπο
Νάξον, οχι έπίσημον, χα! λέγει δτι, ό Κόχραν «?πεν είς τούζ
Αίγαιοπελαγίτας νά διακηρύξουν, δτι δέν δέχονται νά ζήσουν ύπό
τόν ζυγόν τών Τούρκων, χαί άν τούς βιάσουν νά υψώσουν σταυροφο-
ριχήν σημαίαν· (ο έστί τών ιππέων τής Μάλτας) χα'ι θέλει εΰρΟυν
ύπεράσπισιν άπο πολλούς Ευρωπαίου;- το συμβούλιόν μας περί
τούτου δέν έχει χζμμίχν είδησιν, τί νά συμπεράνωμεν δέν ήξεύ-
ρβμεν· συνάγεται δμως συμπέρασμα δτι οί Αίγαιοπελαγΐται ήσαν
συνεννοημένοι μέ τήν Πόρτα- χαί έπροφασ'ζοντο φόβον άπό τόν‘Ελ-
7η ιχόν στόλο·, χαί οτι τοΰτο έμπορε? νά δώση κάποιον δικαίωμα
εις τδν Σουλτάναν, ίσως διά τοΰτο εμπόδιζαν προτήτερα οί Ναύαρ­
χοι τήν είς Χίον στρατείαν, πλήν τέλος πάντων τήν έσυγχωρησαν,
χα! άχολούθως βλεπομεν τί θά γεννηθή έχ τούτου. Κατ’ αύτάς
έστείλαμεν πρός τόν Αρχιστράτηγον τροφάς χαΐ IΙολεμορόδια και
πρδς τούτοις 1 50 χιλιάδα; γρόσια, διά τήν είς τήν στερεάν ‘Ελλάδα
στρατείαν* οί 8έ αντιπρόσωποι τής ‘Ρούμελης λυπούνται μαθί-τες,
δτι ό ’Αρχιστράτήγος έστράτευσεν ε’ς Πάτρας- λάδετε τάς έφημερίδας-
έλπίζω, δτι έλάβιτε έχείνας μέ τόν ’Ανκγνωστόπουλον προτήτερα,
δΐ αύτάς έπλήρωσε τήν έξαμηνίαν ό Καπ. Πα»ος γρόσ. 43]ψ·
επειδή ή εξαμηνία τοΰ Φζομαχίδου ήτο, καθώς λέγουν, τελειωμένη.
Ακόμη δέν ήξεόρομεν τί αποτέλεσμα έιαμεν είς τήν ψυχήν τοΰ
Σουλτάνου τό καυσιαον τών στόλων του- δ καχόμοιρος δ Σουλτάνος
ήθέλησε νά γένη ταχτικός εύθύς εύθύς, άλλ’ οί φράγκοι τόν ήθελαν
χατ αυτό πιστόν ΐοΰρχον, χαίδχι Τούρκον Εύρωπαϊον, αλλέως τόν
διώχνουν άπό τήν Ευρώπην χαΐ τοΰ καίουν τούς στόλους, τώρα νά
ίδωμεν τί θά κάμη είς ήμας ή πολιτική τών Ευρωπαίων, τά κχτα-
γωγικά έπαυσαν πλέον.
Εν Αίγίνη τή 2 Νοεμδοίου 1827. δ συμπολίτης Σας
Ν. Σπηλιάδης.
Σεβαστέ μοι Γίατςιΰτα. Κυ.Ιοκοτ^ ώ< η.

Περί τών διατρεχόντων σας γράφει δ Κόμης, και δέν έπανα

νά κρημνίσουν ΐν μέρος τοΰ Κάστρου- δ Κριεζιώτης διελΰθη και

 575
ίιτέστρεψεν είς τήν Σκόπελον οι ελιλειώΐν τροφών, ώς /άγουν, πλήν
θέλουν τινίς, ότι Οά έπιςφέψι; πάλι» όπίσω· δέν τό πιστεύω" οί έν
Άθήναις εχθροί πεινούν χαΐ μελετώνται νά ς*αλώσι στρατεύματα
είς πολιορκία»’ λάβετε τδ έγκλειστον" άπό τήν Δοτικήν Ελλάδα,
έχει δρυαμβεύου» οί ’Ελληνες, έπήραν τό Βασιλάδι- έπολιόρκησα
•τό Ανατολικόν. ’ίσως 8ίν σάς λανθάνουν τά τρέχοντα' ό Σουλτάνος*
δείχνει τήν αύτήν επιμονή», ό Κύριος νά πληθόνη τόν θυμόν του.
Έν Αίγίνη 1827. ό Συμπολίτης Σας
Ν. Σπηλιάδης.
Αγαπητέ λυ.Ινκυτρώκη!
........................................................................ >........................................
Ί ής Χίου ή εκστρατεία βοηδουμένη άπό τάς περιστάσεις «ύδα—
κιμεί δαυμασίω;, εί<αι εύχής έργο» όμως νά μάν βλάψη πολιτι-
κώς. Επειδή καί έν καιρω οι Ναύαρχοι τών δυνάμεων εΐπον έπι-
σήμως νά έμποδισδή, άπό Σύρο» μανθάνομεν, ότι είς Κωνσιαντι-
νούπολι» έ»ω δέν ήκολούδησε κάμμία άταξ'α, εί»αι τά πράγματα είς
τόν μεγαλείτερον βρασμόν, καί ό Σουλτάνος βυθισμένος είς ένα
πέλαγος υποψιών καί απελπισίας· λέγεται, ότι νά έσήχωσε τούς
πρέσβεις έπί προφάσει ασφαλείας είς τούς I ούίάδας, καί ότι δυνα-
στικώς νά έσφαζε τούς τριϊς δραγουμάνσυς, καί νά ίδωμεν πλέον
βω: ποΰ θέλει φδάσει ό μανιώδης φανατισμός του.
Ό “Αμιλτων καθώς σάς έγραφον μέ τόν’Αθανασιάδην είσέτι δεν
ύπε’γραψεν, έδώ δέ» έχω τι περισσότερον έπί τού παρόντος νά σας
προσδέσω, καί άσπαζόμενός Σας αδελφικώς, μένω.
τή 3 Νοεμβρίου. 1827, δ ειλικρινής Αδελφός Σας
έν Αίγίνη. Α. Μεταξας.
Έζογΰταττ Γενικέ
Οι εχθροί άπο Ιΐά'ρας, έπεστρεψαν δια τά φρούρια τής Μεσ­
σηνίας, σήμερο» ευρίσκσνται είς Πύργο', άκουομεν καί πόλεμον
τί είναι είσέτι δέν έμάθαμεν, είς τό έν Γΐύργω σώμα εΤναι δ Πα-
*=ύραγας Γάλλος, ό ’Αχμέτ πασά, έμεινεν είς ΙΙάτρας μέ τούς
αύίω, και ’Αλβανούς ν’ ά,τεράση εί, Ρούμελη».

Ως μανδανω ό Σουλτάνος έσκότωσεν τούς τρεις Δραγουμάνους

Αγγλίας, 'Ρωσσίας, χαΐ Γαλλία;- τούς δέ τρεις πρέσβεις εφυλα-
 576
χώσει* ιί<ί «ί*ί έπιά γουλάδας. 170 χιλ. ρώσσοι μέ τόν μεγαν
δούκαν Κωνσταντίνον έμβήκαν εις -τήν Βκσσαραβίιν οί δέ τοΰρκοι
ενδυναμώνουν την Βλαχομπογδανίαν' δέν ήςεύρω διά ποιαν αιτίαν
60 χιλ. άουστριακοί έμβήχαν είς την Σερβίαν.
ό Σουλτάνος έγοαψεν εις Σμύρνην νά φονευσου; ολους τούς χρι­
στιανούς κάθε ουλή:, οί Ναύαρχοι δμως έπρολχβαν αυτήν τήν τρα­
γικήν θυσίαν., οίτινες ώς πληροφορούμαι έχουν συμβούλιου πολε­
μικήν είς τήν Μήλον, έπήγεν έκεΐ καί ό Κόχραν, ίσως χτυπήσουν
κανένα μέγα μέρος καί άμποτε νά τό έδλέπαμεν όσον δγλήγωρα.
‘Ο Ταήρ ΙΙνσας καπετάν Μασάς άνεχώρησε μέ εν κορβέτον
διά Μάλταν, μή θέλων πλέον νά ήναι είς τήν δούλευσιν τοΰ Σουλ­
τάνου, αυτός είναι σχονδριάνος άναθρεμένος είς τήν Ευρώπην καί
πολύγλωσσος.
Σα; είναι γνωστόν ιιως όπου ταις περασμένες ήκολούθησε*
ενα μ.α'γπανον είς τό Κατάκωλον, όταν ήτον ό ΙΙέτας έκεΐ’ αυτός
ές απροσεξία; τοΰ υπηρέτου του έπληγώθη, έπήγεν είς Ζάκυνθον νά
ιατρευθΐ, όπιΰ τον έίέ/θησαν, έπήγεν εις Κεφαληνίαν ομοίως, έ­
πήγεν είς Κάλαμον καί έκεΐ όμοίώς, ήδη δέ έμαΟον, οτι είς τάς
29, πούσχντος έπλήρωσε τό κοινόν χρέος είς Κεφαλληνίαν, τοΰ
όποιου 5 θάνατος πολλά μέ έλόπήσέ, καθότι ήτον ολοζ αδελφός καί
φίλος ειλικρινής, καί μονάκριβος τοϋ όσπητίου του, φαίνεται τό
έσπερος νά τοΰ ήλθεν ένας κόληχας ώ; γράφουν καί τό πρωί έ τε—
λείωσεν' μένω.
τή 24 Νοεμβρίου. 18'27. είς τόν ορισμόν Σας.
Χιλιοόνι. Γεώργιος Σισίνης.
Σββα,στί (ΐοι Πά^ερ!
Μέ τόν ΙΙονηρόπουλον χθές σοϋ έγραφα είς πλάτος, σοϋ λέγω
καί τώρα διά τοΰ παρόντος μου, δτι έγώ δέν υποφέρω έδώθεν πε­
ρισσότερον άπό τρεις τέσσαρας ημέρας, επειδή δέν εΰρίσκεται παν­
τελώς ψωμί πλέον' άπέκαμαν καί τά ζώα, ώς·ε ζοΰν μέ χόρτ*
ο: άνθρωποι' καί πώς μέ αυτόν τόν τρόπον ήαπορεϊ νά διατ’ΐί’ΐθί
ς-ράτευμα; λοιπόν δώσε μου τήν άδειαν, ιός χθες σοΰ εγροεφ*^ ν*
διαλυθούν πρός τό παρόν οί ςρατιώται, καί σαν έλθουν αί τροφαί
συνάζονται πάλιν καί κάμομεν τότε δουλειά καλλητέρκν, παρά »β
 177
χαλούν τόν κόσμου τώρα του πάκου’ προσμένω όοηγίαν Σας, ώς
χθές κα! ή:η σας γράφω, καί μένω δ υιός Σας.
Κακαλέφη τή ! 9 Νοεμβρίου 1827. ’Ιωάννης, θ. Κολοχοτρώνης.
Πρός τί/r έπί τύ' πο.ίεμικΰΐ Ιραμααιείαγ τής έ.τιχρατείας,
’Εσχάτως μέ τήν ύπ’ άρ:Θ. 1230. αναφοράν μου άνέφερα πρδς
τήν Κυβέρνησιν τά κα(Γ ήμας· ήοη δέ απαντώ είς τήν ύπ’ άριΘ.
935 διαταγήν τή; Γραμματείας ταύτης, τήν δποίαν προχθές ελα-
βον’ τάς έν αυτή έγκλείς-ους διακηρύςεις τής Κυβερ/ήσεως έδημο-
βίευσα όποΰ ανήκε, καί παρεχίνησα κα! ιδιαιτέρως τούς δσοι στε-
ρεοιλλαδίτας εϋρίσκονται είς Πελοπόννησον ν’ άπεράσωσίν εις βσ-
ήδειαν τής πατρίδος των, καί ελπίζω ν’ άκουσωσι μερικοί. Ό Γεν­
ναίος προχώρησα; έως τά Κοντοβσυνια, καί ςενοχωρηθείς μεγάλως
άπο τήν έλλειψιν των αναγκαίων ήναγκάσΘη νά έστιστρέψιη προχ-
δές μέ τά στρατεύματα ταυ κατά διαταγήν μου· ό δέ Κολιόπουλος
μένει ακόμα είς τά μέρη τοϋ Κλειδιού, άλλά καί αυτός μή δυνάμε-
νος ν’ άντιςαΰή είς τήν έλλειψίν αυτήν, δπισοστρέφει εις Αίσδώραν.'
ΙΙώς Θέλει δυνηθώμεν τόν χειμώνα νά ουνταχΘωμεν, ή αυτού; τούς
ς-ρατιώτας μας νά βας-άςωμεν, αγνοώ- χρειαζόμεΟα μόνον έδώ καθ’
ήμίραν πεντακόσια ταίνια διά τούς ίδικοόςμα; ς-ρατιώτας, καί διά
τούς άπο διάφορα μέρη ερχομένους καπεταναίους, καί αύτά τχ
προβλέπομεν άφ’ όσα έχομεν δι’ εφοδιασμόν τοΰ φρουρίου τής Κα­
ρυταίνης, καθώς φουσέκια, άνά ολίγα, μέ τά όποια παρηγορούμε»
δπωσοΰν τούς γενναίους Άρκαδίου; και Μεσσηνίου.-. Τούς ς-ρατηγούς
Πιτιμεζαν, Μελετάπουλον, Σισίνην καί Κουμανιώτην διώρισα ν’ ά-
φήσωσι περί τάς Πάτρας μόνον τάς αναγκαίας φύλακας καί νά
διαλυσωσι τά σώματά των.
Ό απεσταλμένος μου πρός τόν Άρχιστάτηγον 5$ν έπέστρεψε
διά νά μάθω τί έκραζε πιρί τροφών έν τοσουτω εις τήν Πελο­
πόννησον ενεκκ τής έλλείψεως τών αναγκαίων, δέν είναι στρατό­
πεδο/ συγκεντρωμένου, τδ δπιΐάν νά δύναται άν όχι νά βλάπτη,
τούλάχιστον νά έμποδίζη τάς εχθρικά; προσβολάς, καί ώς έκ
τούτου οί λαοί μένουν είς τήν διάκρισιν τοΰ έχθροΰ1 τό έν Πάτραις
τακτικόν σώμα τοϋ έχθροΰ έπεστρεψεν είς τά Μεσσηνιακά φρούρια,
σπσυ ησυχάζει ό Ίμπραίμη;· ησυχάζουν δμοίως καί οί έν Τριπο-
λιτζ^· νά υπενθυμίσω καί μέ τήν παρούσαν μου πρό; τήν Κυβίρ-
33
 578
νησιν τή» ανάγκην t«v τροφών, ένόμισα περιττόν, διόκ άπειράχις
τή, άνέφερα χαί αυτή άφ' έαυτής είναι όμο.λογουμένη- εγώ έζπληρώ
τό χρέος μου, πρός αποφυγήν κάθε έλέγχου τής συνειδήσεων μου·
κα’ μένω εΰσεβάστως, εΰ/όμενος νά γί»η, ζάν τιόρα μικρά προμήθεια.
5. Δεκεμβρίου 1827. ό Γενικός’Αρχηγός
θ. Κολοκοτρώνης.
Σι6αατΐ ιιυυ IJart’t&ra Κο.ίοχοΐ(>ώ> η.
* ...........................
Χθές ήλθε γράμμα παρά τοΰ Κυβερνήτου άπό 1 7]29 δβρίου,
ίιτις λέγει νά μή τόν στείλωμεν πλέον ‘Ελληνικόν Γίλοΐον, καί
ίτι έ/τός ίλίγου φθάνει μέ σημαίαν Γαλλικήν και ’Αγγλική», γράφει
χαί πρός τόν Βιάρον ότι έρχεται κατ’ ευθείαν είς τήν ‘Ελλάδα καί
δτι θά άράξη είς Κε'ρκυραν- δια τοΰτο, λέγει, νά θυσιάση και αυτός
τήν εύχαρίστησ-.ν τοΰ νά τόν απόλαυση χάριν τής Πατρίδας- τόν
π.οσμένομεν λοιπόν άπό ώραν εις ώραν" είθε, είθε, είθε έλθει. . . .
σήμερον ήλθε γράμμα έκ Σύρου τών 5 Δεκεμβρίου' πλοίο» ίλθόν
έκεΐ διά 48 ώρας ίπό Κωνσταντινούπολή λέγει, ότι ό Σουλτάνος
εκστρατεύει είς'Ανδριανουπολιν διώρισ» νά τόν ακολουθήσουν άνά
300 ά-Ορωποι άπό κάθε συνα’φι- θά τον άκολουθήση καϊ ό Πα­
τριάρχης τών ’Αρμενίων, καί οί Πρέσβεις τών φιλικών δυνάμεων,
έκτος εκείνων, όποΰ τοΰ εκαυσαν τόν στόλον ουτοι άνεχώρησα»
ό μέν εις ’Οδησσό», ό δέ εις Αΐγοίον Πέλαγος· οί Ναύαρχοι Δε-
ριγνής καί Χαμελτών έλαβαν μετ’ αυτών συ-έντευξιν ε’ς τά Βούρλα-
έλαβον και τάς αναγκαίας διαταγάς, και άνεχώρησαν είς Σμύρνην,
δποΰ ©υλάττουν τήν ευταξίαν μέ τριάντα πολεμικά- οί δέ πρέσβεις
μεταβαίνουν εις Κέρκυρα,- ό Σουλτάνος έμ'βτβάζει τους φράγκους
είς τά πλοία καί τούς ά©;νει ν’ αναχωρήσουν δπου θέλουν- δ Μαρη-
σιάλος Μαρμών [έκ τών περίφημων τοδ Ναπολ.έοντος στραταρχών)
μέ 30 χιλ. Γάλλους μετέβη είς τή» Αφρικήν κατά τώ» ’Αλγερίνων.
........................................................... Σας προσφέρω τό σέβας μου.
τ5 8 Δε*ευβρίου 1827. ό Συμπολίτης Σας
Κν Αίγίνην. Ν. Σπηλιάδης.
11(>υς τό? ’Ιμ.τραϊιι-Πασα.Ί.
< Ό πόλεμος κινείται άπό τά έθνη υπέρ δικαιωμάτων, άλλ’ σί
μεγάλοι ά»δ,ες των δέν απομακρύνονται άπό τόν ορόμ’ν τής 3υμ-
 379
παθεία; χαι φιλανθρωπίας- ό Μιγαλόφρων Μπαμπάς σοι* άξιον
γέννημα τής πατρικής μας γής, H? ολον τς,5τον τόν έπιαιτή αγώ­
να μας, τούτον τό/ δρόμον έβαδισβν είς %ήν Μητρόπολίν τον έπό-
μενον είναι ν’ άναδειχθή χαί ό υίός του άξιος γόνος τοιούτου παερδς,
τούτο μέ εδωσεν αφορμήν νά σάς γράψω χαΐ έγώ ώς στρατιώτη;,
ένω πολλοί άλλοι σάς έγραψαν χαι σάς παρεχάλεσαν, χαί νά σάς
παραχαλέσω φιλικώς, χωρίς ν άμφ.βάλω περί τής επιτυχίας τής
αίτήσεώς μου νά μοΰ χαρίσης δυο αιχμαλώτους τόν Χαιζή Χρήςον
Βουλγαρην χαί Μιχάλην Σισινην, xaj Θέλεις χάμει έργο»
φιλανθρωπίας χαί παληχ*ρί<*<, θέλεις υποχρεώσει χαί εμέ νά σ»ΰ
γνωρίζω τήν χάριν διά βίου, έτοιμος νά σέ δουλεόσω χάγώ είς ο,τι
τοιοϋτον μέ γνωρίσης άςιον.
‘Ο Γενικός Αρχηγός τών Πελοποννησιαχών Στρατευμάτων,
Θεόδωρος Κο>οχοτρώνης.
’Αφοΰ, ώς έρρέθη, μετά τήν πτώσιν τών ’Αθηνών, ή
Χέρσος ‘Ελνλάς άπασα ύπετάχθη είς τούς Τούρκους, οι
πλέίστοί τών οπλαρχηγών της καί μάλιστα οί τής ’Ακαρ­
νανίας μετεχειρίζοντο τά λεγάμενα καπάκια- ό Τζούρτζ
περί τόν ’Οκτώβριον μετά τήν έν ΓΙύλω Ναυμαχίαν άπε-
φάσισε ν’ άπέλθη μετά 2000 περίπου είς Τριζόνι, πλήν
μετά ταϋτα, μεταβαλών αχέδιον, άπήλθε περί τά μέσα
Νοεμβρίου είς Δραγαμέστον, καί έξέδοτο τήν κάτωθι δια-
Χηρυξιν πρός τούς "Ελληνας τούς κατοικοϋντας τήν Δυ­
τικήν ‘Ελλάδα, ινα δράξωσίν αυθις τά όπλα ύπέρ τής ελευ­
θερίας των· καί τωόντι ό πλειστος λαός τής’Ακαρνανίας
ένεκα τής διακηρύξεως ταύτης ίδραμε καί έτάχθη ύπό τάς
‘Ελληνικός σημαίας. Άλλ’ οί οπλαρχηγοί έπέμενον άκο-
λουθοϋντες τά Τουρκικά στρατόπεδα έκτος τοΰ Τζόγκα, ώς
έμφαίνεται άπό τήν κατωτέρω επιστολήν τοΰ ‘Ράγκου.
Μετά ταϋτα ό Τζούρτζ προσεκάλεσε καί τούς έν Κορίνθω
μένοντας οπλαρχηγούς ς-ερεοελλαδίτας, ήτοι τόν Τζαβέλαν,
Χατζή Πέτρον, Σπόρον Μίλιον καί λοιπούς, μετά 2000
Στρατιωτών νάέ’λθωσιν εΐί τό στρατόπεδό/ του- επίσης προ-
580
σεχάλεσι τόν Γενναίου χαί Σισίνην μετά 1500, οίτινες,
χαθώ; χαί οίέν Κορίνθω, έχίνησαν διά τό στρατόπεδον τού
Τσούρτζ' άλλ’ έν τώ μεταξύ, άφιχθέντοζ τοΰ Κυβερνήτου,
έπίστρεψαν ενεχα τούτου οί μέν Πελοποννήσιοι εί; τά; Θέσις
των, οί δέ ς-ερεοελλαδΐται εις Ναύπλιον.
’Ιδού τά άνωτέρω μνημονευΟέντα έγγραφα.
Πρός άπαΐτας τούς ποΛεμιχούς χαί Λοιπούς ΕΛΛητας
τούς χατοιχούρτας τήν Jurixi/r 'ΕΛΛάόα.
Αί περιστάσεις τή; πατριδο; σας αί τωρινά!, ^α'ρις είς τήν
δείαν πρόνοιαν, είναι αί χαλλίτεραι παρ’ άλλοτε ποτέ’ οθεν άπό
σάς τοΰς ίδιους κρέμαται ή νά έλευθερωθήτε ή νά μείνητι σκλάβοι
τών Τούρκων μέ μεγάλην άτ μίαν τά συμβάντα εως τώρα τά
πολεμικά καί πολιτικά σα; έγειναν πλέον γνωστά, τρίξατε λοιπό»
νά φανήτε άςιοι τή; ενδόξου ελευθερίας, τήν όποιαν τόσοι ανδρείοι
χαΐ ίνάρετοι συμπατριώταί Σας ήγόρασαν μέ το αιμά των, ίράξατε
τά όπλα καί τρέξατε νά πιίσητε τάς δέσεις έκείνας άπό τάς οποίας
ήμπορεΐτε νά προφυλάξητε τοΰ; τόπου; σας, τά πράγματά σας,
υποστατικά κα! ζωντανά σας, καί έσεσθε βέβαιοι ότι θέλω σας βοη­
θήσει μ’ όλους τοϋ; τρόπους νά κερδήσητε τήν Ελευθερίαν σας· μή
χάνετε τήν καλήν ταύτην εύκαιρίαν, μήν ύποφέρητε νά ήσθε δούλοι
εί; τόν τόπον όπου έπρεπε νά τόν όρίζητε μόνοι σας· δράξατε λοιπόν
όσον τό γρηγορώτερον τά όπλα. Διακηρύττω πρός πάντα; δτι
λησμονώ ο/.α τά περασμένα, αναγνωρίζω ώ; πατριώτας όλους τους
Έλληνα:, όσοι ένωθοϋν εί; αυτήν τήν στιγμήν μέ τάς σημαίας
τή; πατρίδος· θέλω προσταιεύσει καί προφυλάξει τά υπάρχοντα
όλων’ δεν θέλω συγχωρήσει είς κανένα ν’ άρπάση τό παραμικρό»,
έ<τός εκείνων (άν Οά φανούν τοιουτοι διεστραμμένοι) όσοι θά μείνου»
μέ το* εχθρόν ύστερο» άπό αυτήν τήν προκήρυξιν. Είς τόν ίδιον καιρόν
σά; συσταίνω τοΰ; ’Αρβανίτα; όσοι πιασθοΰν αιχμάλωτοι, νά τού;
μιτβχειρ«θή<< μ’ όλην τήν φιλανθρωπίαν θέλει λαμβάνει αρκετήν
άμοιβην (ατταχξίσι) οστις φυλάττετ τήν ζωήν τών αΐ/μαλώτω». Είς
τά όπλα λοιπόν πβλεμισταί Έλληνες όσοι κατοικείτε είςτά ωραίε»
ταΰτα μέρη, αΰιοί οί τόποι είναι έδικοί σας καί είς τό χέρι σαϊ
εΐ»αι ν’άπστατισή’.ε άν πρέπη νά τρώτε τό πικρό ψωμί τής σκλα-
 581
til; βρεγμένον μ« τά δάκρυα σας, ή αι πρέπη ν' άπολαμίάνητε
μ' αφθονίαν τά καλά τής ελευθερία;·
Δραγαμέστον τή 26 Νοιμδρίου 1827. ό 'Αρχιστράτηγος.
Έ< τοΰ Α ρχιστρατηγείου Ρ. Ί ζουρτζ.
ΙΙ^δί, ιόκ έζοχωτατον Γιτ- Αργ. τ&τ Ile.loxorrqolur
Θ. Ko.li>xot[ &Hjr.
Έζ'οΐ'ύζατβ ’Afie.tyi·
θεία χάριτι μάθε δτι ύγιαίνομεν, τδ αυτό έπιθυμοΰντες χαί διά
την εξοχότητά σας’ είς τάς 16 τού παρελθόντος ιΰωίώσαμεν μετά
τοΰ ’Αρχιστρατήγου είς τή» ίερα» Γήν τής ‘Ρούμελης, έστρατοπε-
δεΰθη ό 'Αρχιστράτηγος είς τδ σχάλωμα Δραγαμέστου, είς τοΰ
άγιου Ηλιου, καί είς τδ χωρίον Δραγαμέστου.
,'ΙΙμεΐς μας έδιώρισε «αί ή/Ο^μεν έ?ώ μέ ικανήν δύναμιν, 8ί
έμπροσθορυλακή», οι έχθριί έτραίίχθη»αν κατά τό Λυγοβίτσι,
Μαχαλά, καί έκεΐσε ό Βεληχογιάτσης μ’ όλη» τήν Συναμίν του, καί
μετά τών άίελφών του Τουρχοκαπεταντίων ’Α νδριουλα» τοδ "Ισκου,
δστις είναι δ διάδοχος τοΰ Μωάμετ, Εύαγγίλη τοΰ Τουρκομίτσιου
Κοντογιάννη, Τουρκοτσαίκοο άπδ Βλωχδν , καί μετά τοΰ υίοΰ
τοΰ Παλαιοτούρκου Γώγου, συμποσουμενοι ώς χίλιοι, έστρατοπε-
δεΰθησαν είς τήν Σρήκτν ενιντι τοΰ Μεχαλα,' πεφοβισμένοι όμως
καί ζαταιρομασμέΌΐ, έ.ιειδή ό λαός όλος, οίόίκο'ντες τήν Δυτιχοιλ-
λαδκ προσέτρεξαν εις τήν ε,ωσιν τών άδίλρών των 'Ελλήνων
Χριστιανών, χα'ώς xal ό στρατ. Κ. Τζά^κας, όετις έχβαρκορισθείζ
είς τό σκάλωμα μ.5ς ήλθε μεθ’ ικανής δυνσμεως κα! ήνώθη μεθ*
ήμών τών αδελφών του.
Τους δρόμους τοΰ Μεσολογγίου τούς έκοψα μ εν όλους χσί οί έν
Μεσολογγίω έχουν μεγάλην απορίαν τροφών· τδ Βνσ./.άδιον πολιορ-
Ζεΐται παρά τοΰ Άσιυγγος, τό όποιον οσον ούπω ελπίζω νά παρα-
δοθή, πρός τό παρόν δέν είναι χαμμία εχθρική δυναμις, παρά
έπειδή ό Κιουταχή; έσυμπεθέρευσε τδν Τουρκογεννηυένον *Αν-
δρεούλην ’ίσκου μέ τδνΤουρκομήτσον Κοντογίάννην χαί ένυμφεύθη
τήν θυγατέρα του δ ’Ανδρέας, άφησε τδν γέροντα τδν αίσθτ,τον
άντίχριστον ‘Ρεχέμι είς τδν Κίουταχήν, καί δ Τουρκοανδριαί
τόν Τουρκομήταου Εΰαγγέλη» καί μετά τοΰ άδιλφοΰ του βελημ-
πεγη, ήλθαν ?ιά νά φυλάξουν τάς θέτεις, τών δποίων 4 Κ^ουταχής
582
ισεν ατΛ ένα τσιφλίκι καί τά δέκατα τών επαρχιών των,
χαί τούς Κισλάδες δια τού; μισθούς ίων" τοΰ έδωσαν ζαί αυτοί
μετά τών οπαδών των Τουρκοκαπετα»έων καί Τουρκοσιβαστώ»
άρζί-Μουαζάρ πρός τό Δοβλέτι, ότι νά ήναι παντοτεινοί σκλάβοι
του χαΐ νά δουλεύσουν πυτώς τό Δοβλέτι, χαί νά σκοτόνουν δντινα
τοΰ λοιπού ήθελεν αναφέρει γένος άπό τούς στερεοελλαδίτας, καί
νά στέλουν τό κεφάλι του εις τό Δοβλέτι- καί τά υπάρχοντά του
νά γίνωνται μιρή, καί ούτως μετεχειρίσθησαν εως τώρα, όσων ήτο
μέ τό γένος έπήραν τά υπάρχοντά των, έσκλάβωσαν τούς έδ'ζοός
των κα! όσους έβγήζαν νά προσκυνήσουν τούς έσκότωσαν, ευθύς
όμως όπου έςεβιβάσθημεν εδώ, έτρεξεν όλος ό λαός εις τούς αδελφούς
των Έλληνας, και αυτοί έμειναν ώοάν τούς μασκαράδας μετά
τοΰ αδελφού των Βελήμπεη, ευρισκόμενοι είς κακήν κατάστασιν,
ώς ό Ιούδας ό προδότης’ τήν έρχομένην όμως εβδομάδα όπου μετά
τοϋ'Αρχιστρατήγου μα; θά κίνηθώμεν διά τήν πολιορκίαν τής Άρτης
και Πρεβέζης καί να περάσωμιν ζαί άπό τό άλλο μέρος τά ίμπρός
διά νά ζυγώσωμιν είς τά σύνορα τής θετταλίας διά νά βοηθήσωμεν
καί τούς είς Τρικέρη αδελφούς μας τούς όλονεν πολεμοΰντας αγνοώ
τότε ποΰ θά τρυπώσουν οί Τουρκοζυμωμένοι καί ποοδόται τής
ίεράς ημών Πατρίδος.
Ο Όμέρ-Πασας τοϋ έδόθησαν Μανσούπι τά Τρίκαλα κα! ό
Αίπαχτος, καί έρχεται άπό θεσαλλονί*ην, μ’ όλίγην δμως δυναμιν,
τά Λαλιότικα καί λοιπά Μωραίτικα χαρέμια επέρασαν διά τοΰΝτυ-
πάχτου χα! Μεσολογγίου δί Άρταν και άπ’ έκεΐ μανθάνομεν διά
’Αλβανίαν. Έκ τοΰ στρατοπέδου Χρυσοβίτοης.
Τής ΙΟ. ΙΟβρίου 1827.·' ό ’Αδελφός Σας
Γίανάχης ‘Ράγκος.
Ολίγα δέ ώς πρδς τά περί τής ’Αγγλικής προστασίας
ώς έπεφυλάχθημεν (έν σελίδι 191, σημ.). ινα
χαταχωρήσωμεν τά περί ταύτης ύπάρχοντά
τινα έγγραφα.
Ξυγχροτηθεΐσα ή έν Έπιδαύρω εθνική συνέλευσις (ώς έν
σελ. 34 είπομ.ν) έσύστησε τήν Κυβέρνησιν του χράτουί
ήτοι τδ Βουλευτικόν, τδ εκτελεστικόν, τάς Γερουσίας τήί
 58:ι
Πελοπόννησου και τής Δυτ. ‘Ελλάδος χαίτόν Άρείον Πάγον
τής Ανατολικής. 'Αλλ' ή Κυβέρνησις αυτή μή έ’χουσα μήτε
ύπόληψιν, μήτε ύλιχά μ,έσχ δέν ήδύνατο νά διοιχήση σκοπί­
μως τό έθνος, μήτε νά έπαρκέση εις τάς άνάγκας τοΰ πο­
λέμου. Οί νοημονέστεροι λοιπόν προϊδόντες δτι τό Δημοκρα­
τικόν εκείνο σύστημα δέν ήτον ώφέλιμον, καί δτι ήτον
ανάγκη κέντρου ένώσεως καί ένεργείας δραστηριωτέρας κατά
τήν δεινήν εκείνην θέσιν είςήν εύρίσκετο τό έθνος, άπέβλεψαν
εις τήν Ευρώπην νά ζητήσωσίν ηγεμόνα καί πρός τοΰτο
ίγένοντο διάροραι δοκιμασιαι.
Κατά δέ τά τέλη τοΰ έτους 1823 ή περί τάς άρχάς τοΰ
1824, έσυστήθη έταΐρια τις, ήτις άπέοτειλεν είς ΙΙαρισίους
τόν Σ· Βιτάλην Ζαχύνθιον, διατριψαντα πολλά έτη εις τήν
Γαλλίαν, ίνα ένεργήση ν' άναγορευθή Βασιλεύς τής Ελλά­
δος, άν δέγηται, ό Ιερώνυμος Βονοπάρτης, ή ό Εύγένειος
Βερνουα (’Αντιβασιλεύς άλλοτε τής ’Ιταλίας). ’Αλλ’ ό Βιτά-
λης ουτος μεταβάς είς ΙΙαρισίους έσχετισθη καί συνεννοήθη
περί τής ύποθε'σεως αύτής μετά τοΰ Λουδοβίκου Φιλίππου
Δουκός τότε τοΰ Ορλεάνς, οστις άπέστειλε τό 1825 τόν
Σρατηγόν ‘Ρώσχην (Ίδ σελ. 198) είς τήν 'Ελλάδα, ί'να ένερ­
γήση ν άναγορευθή Βασιλεύς αύτής ό Υιός αύτοΰ Δοό*;
Δνεμούρ· Ό Στρατηγός ουτος άφιχθείς ένταΰθα μετά τοΰ
Βιτάλη εύρεν δμόφρονάς του τόν I. Κωλέττην, Κ, Μαυ-
ρομιχάλην, Γ. Αίνιάν, Θεοτόκην καί άλλους’ καί μετ’ αύτών
διενήργει προσφέρων και δώρα πρός έπίτευξιν τοΰ σκοποΰ του.
‘11 ’Αγγλία πληροφορηθεισα τάς ρηθείσας ένεργείας
του Φιλίππου καϊ μή θέλουσα τήν είς τήν ‘Ελλάδα έπέμ-
βασιν τής Γαλλίας, ί'να ματαίωση τούς σκοπούς της διετέθη
νά προστατεύση τήν ‘Ελλάδα. Συνέστη δέ, τή συνεργεία τοΰ
άρμοστοΰ τής έπτανήσου ’Αδαμ, επιτροπή ύπότοΰ'Ρώμσ,
Κ. Δραγόνα καί Π. Στεφάνου, έπί σκοπώ νά μεσολαβήάωσιν
όπως οί Ελληνες ζητήσωσι τήν υπεράσπισήν τ-ής. Αγγλίας.
 Κ84
Ό Κολοκοτρώνης μετά τών όμοφρόνων του (ι|δ. σελ.
117.) νομιζόμενοι ώς ‘Ρωσσόφρονες χατατρε'χΟησαν ύπό
τής ’Αγγλικής φατρίας, ήτις πρός τοΰτο ζατεχράσθη τό
πλειττον δάνειον ζαί τούς περιώρισεν είς Ύδραν άλλά άφιχ-
θέντος τοΰ Ίμπραίμη ή Κυβέρνησις ήναγκάσθη έκ τοΰ επι­
κειμένου τούτου κινδύνου νά τούς έκβάλη (”1δ. σελ. 130)·
ότε ©Κολοκοτρώνης διωρίσΟη πάλιν Γενικές ’Αρχηγός τής
ΙΙελοποννήσου. Διά νά τελεσφορήσωσι δ’ οί ένέγειαι τής
(δηθείσης επιτροπής, έπρεπε νά ήναι σύμφωνοι ό Κολοκο­
τρώνης μετά τών λοιπών προκρίτων τής ΙΙελοποννήσου,
διά τήνπίστιν τών οποίων άμφίβαλλον οί ’ Αγγλοι ένεκα τών
παρελθόντων. Διά τοΰτο ό Κ. ‘Ρώμας έγραψε τήν κατω­
τέρω άπό 25 Μαίου 1S25 επιστολήν του πρός τόν Κολοκο­
τρώνην· ούτος δέ άπήντησεν ότι ομοφρονεί μ’εκείνην τήν
δύναμιν, ήτις ήθελε Σώσει χεϊοα αρωγόν ινα καταστή ή
‘Ελλάς ανεξάρτητος, ζαί τοΰτο έγγυάτα: ώς ’Αρχηγός τής
ΙΙεπονολονήσου. Επομένως ό Κολοκοτρώνης, ό Ζαίμης, ό
Νοταράς, οί Δελιγτάνναι καί λοιποί λησμονήσαντες τά πα­
ρελθόντα, ήνώθησαν μετά τών πρώτων αντιπάλων των, ήτοι
τοΰ Κουντουριώτου καί τοΰ Μαυροζορδάτου ζαί λοιπών,
χαί έκ συμφώνου έτελείωσαν τήν άνοφοράν, δί ής έζήτουν
οί "Ελληνες τήν ύπεράσπισιν τής ’Αγγλίας, κατά τό σχέδιο*
όπερείχε στείλει αύτή ή επιτροπή. II άναφορά δέ αύτη υπε-
γράφη παρά τοΰ Μιαούλη καί Κολοκοτρώνου ώς ΙΙροεδρων
τών ευτάκτων Βουλευτηρίων τοΰ Κράτους καίάρχηγών τοΰ
μέν τών κατά τήν θάλασσαν δυνάμεων, τοΰ δέ τών κατά τήν
ίηράν'προσυπεγράφη παρ’όλων σχεδόν τών χλ.ηρικών, στρα­
τιωτικών χαίΠολιτικών Αρχηγών τοϋ Κράτους, ζαί εστάλη
οιά τοΰ Υίοΰ τοΰ Μιαούλη είς τήν’Αγγλίαν· τότε δέ χαιτινες
Γαλλοφρονοϋντες απεύθυναν όμοίαν περί προστασίας ανα­
φοράν πρός τόν Βασιλέα τής Γαλλίας· ό δέ Άναγνωστόπου-
λος μετάτινων άλλων είς τόν Αύτοχράτορα τής ‘Ρωσσίας.
 585
Άλλ' ή Αγγλική Κυβέρνησις διεχήρυξεν δτι θέλει τηρήσει
αύστηράν ούδερότητα εις τόν μεταξύ Τουρκίας καί ‘Ελλάδος
πόλεμον, καί είς άπάντησιν τής ρηθείοης αναφοράς τών
‘Ελλήνων έδηλοποίησε τήν άπόφάσιν ταύτην διά διπλωμα­
τικοί) καλάμου ό τότε έπί τών εξωτερικών υπουργός Γ.
Κάνιγγ ποός τόν Κολοκοτρώνην και ίΐιαούλην πλήν μετά
ταΰτα τή ένεργεία τοΰ περιδόξου τούτου Γ. Κάνιγγος ή
’Αγγλική Κυβέρνησις άπεφάσισε νά έργασΟή μετά τής
‘Ρωσίας διά τήν διαρρύΟμισιν τών ‘Ελληνικών πραγμάτων,
και άπέστειλε πρός τοΰτο είς τήν ‘Ρωσσίαν τόν Δούκα
Ούελιγκτώνα' καί διά τής άπό 23. Μαρτίου πράξεώς των
άνέλαβον ·η Αγγλία και ή ‘Ρωσσία νά ένεργήσωσιν άπό
κοινού τήν κατάπαυσιν τοΰ μεταξύ Ελλάδος καί Τουρκίας
πολέμου. Επομένως καί ό Βασιλεύς τής Γαλλίας διατε­
θειμένος ύπέρ τής ‘Ελλάδος προσετέθη είς τήν Άγγλορωσ-
σικήν συμμαχίαν, και ούτως έκσυμφώνου διέπραξαν καί αί
τρεις Δυνάμεις ύπέρ τής πολιτικής ύπάρξεως τής ‘Ελλάδος,
ήτις επομένως άνεγνωρισΟη ώς αύτό-ομος καί ένεγραφη είς
τήν βίβλον τών Ευρωπαϊκών εθνών.
’Ιδού καί τά περί τούτων έγγραφα.
Γιη αι,ότατι, Αι ύρΐιόΐατε καί άμετάά.Λ,τε άγατητί
Άόί.Ι'/ί ΚυΛ< κοτηύΐη άδε.Ιγικωι σας άσ.ιάζομαι.
Ζακύνθω τϊ) κά· Matov ALIKE.
Ή αγαθή καρδία σας δποΰ καΰώς γινώσχει τά καθαρώτατα
τών φρόνημά ίων μου, καί τή* άδολου και άσύγχυτον φιλίαν όπου
πάντοτε ca; έπρόσφερα, είμαι βέβαιο?, πώς θέλει καταλαβεις μέ
ποιαν χαράν καί άγαλλίασιν ακόυσα τόν έιδοζον γυρισμόν σας
καί τήν dvandznptv τής προιέρας Σας φήμης καί τιμής. Παρα­
καλώ εξ όλης ψυχή» τό ύπερταιον ον νά σας έδηγή καί νά σάς
διατηρώ είς δλα σας τά βήμαια, ζαί νά σάς άξιώση νά τελειώσετε
τήν Εκστρατείαν ταύτην μέ θριάμβου; καί τρόπαια, καθώς *®ι
άλλοτε έπετύχετε. Τώρα, αδελφέ, είναι καιρός ν’ άθανατίσετε το
όνομά σας, καί νά ίπεστηρίξεχε τήν ευτυχίαν τής Πατρίδος· ή
 586
παρούσα δϊΉζ ττς κα' ή κοινή γνώμη τών λαών ώς έλευδερωτήν
τοΰ γέρου; σας κατασταίνει. Κάμετε νά γνωρίση ό κόσμος έσωτε-
ρικώς τί κ»; εξωτεριχώς, οτι τό μόνον κοινόν συμφέρον έστάθη καί
είναι πάντοτε ό σκοπός Σα;· έδοκίαασαν ci "Ελληνες πολλά άλλα
μέσα, εμεταχιιρίσθησαν πολλά άλλα υποκείμενα, άλλά ή πραξις
απέδειξε, όπ ποτέ δέν λαμβάνουσι καλήν πρόοδον τά πράγματα,
όπόταν οί όδηγοΙ τών υποθέσεων άλληλομαχοΰνται δια ιδιαιτέρου;
σκοπούς’ ή φιλαρχία και ή αίσ/ροχέρδεια τά π)έον χα)ά συστή­
ματα ματαιώει. *ky ! άδελφέ πόσα επραξα, πόσα έσυμβούλενσα,
πόσα άχαταπαύστως έβοήθησα, άλλά όλα ματαίως, ήλθβ τό πράγ­
μα εϊς τέτοιαν κατάστασιν, ώστε ότοΰ ίκινδΰνευσε τέλος πάντων
νά έξι)κφθώσιν οκτώ χρόνων προετοιμασία!, καί σχεδόν είπε ε
Θυσίας αναρίθμητους και θριάμβους τών ανδρείων τών Ελλήνων'
φυλαγθήτε τό λοιπόν νά μή πέσετε εϊς τάς παγίδας εκείνων όποϋ
σας προσποιούνται φιλίαν, άλλά ζηλοτυποϋσι τήν παρούσα» σας
δόξτν- οί πλε'ον ίπικίνδυνοι εχθροί εΕαι cl οίκεκυραιοι, ένθυμηθή'ε
τά όσα σας ίπροφήτευσα ίγγράφως καί ενεργήσατε διά συγγενών
σας καί φίλων. Προσέξατε νά τρέξειε τόν έντιμον δρόμον σας, καί
νά πάρετε επάνω σας τό τιμόνι τοϋ έθνους, όπόταν βαστάξετε τή»
πολιτικήν, κα' συνεννοηθήτε μέ τήν Θάλασσαν διά μέσου τοϋ άνδρειο-
τάτσυ Μιαούλη, καί μέ τήν σιεριάν διά μέσου άλλου ειλικρινούς
άνδρός, καθαρίζετε τά; υποψίας των, α’ιινε; τούς κάμνουν νά πι­
στευτούν, ότι οί Πελοποννήσιοι δέν καταδέχονται τβΰς άλλου;
"Ελληνας καί Θέλουσι μόνοι τους νά βασιλευτούν. Βάλλετε τοΰτο
πρό οφθαλμών, καί βεοαιωθήτε, οτι δέν θέλει σφάλλετε εις τήν
διαγωγήν Σας. Μή δώσετε άκρσασιν εϊς τά διπλωματικά φερσίματα
εκείνων τών παμμιάρων στόμω», οίτινες τώρα πάσχουσι νά σας
πλανίσουν μέ τό νά σας κάμουν νά κιοτεύσετε, ότι αυτοί είναι οί
αίτιοι τή; επιστροφής σα;, διά νά κερδίσωσι τήν ευγνωμοσύνην σας.
Αυτοί δοκιμάζουν είς τή» παρούσαν αδυναμίαν των νά σας έλκυσουν
πάλιν διά νά άναλάβωσι τρόπαια διά νά σά; ςανακρημνιαουν
έχετε προόρθΐϋμών τά; εφημερίδα; των τό τί έςέρασαν κ«τ έσας,
καί αυτό ά; σας έρμηνεΰση τί μέλλει νά προσμένετε έξ αυτών
άς πέσωσι παντάπασιν αΰταί αί δυο φατρίαι, άνιυ έλπίδο; άνορ-
θώσεω; Προσέτι σά; μεταλέγω νά φυλαγθήτε άκριβώ; καί συγ-
 587
χρόνως άπό τάς παγίδας τών ίδιων συντρόφων τής καταστροφής σας,
έπειδή καί τώρα θεωροΰσιν ολοι, ότι άν ή αυθεντία σας έπι-
τυχη είς τά πράγματα ολοι πρέπει νά χλίνωσιν <{ς τά θελήματα
σας- ή πολιτική σας και οΰχ! τό πάθος πρέπει νά σάς οδήγησή
είς τήν παρούσαν καιρίαν περίστασιν. Μιταχειρισθήτε τώρα τόν
ενθουσιασμόν τοΰ λαού, καί όδηγήσατέ τον είς την αληθινήν δόξαν
κα! μή τόν άφήσετε νά ψυχρανθή καί νά πόση είς στοχασμούς καί
είς φατρίας* θυσιάσετε τώρα αδελφέ! χαί άπό τά μερικά σας χρή­
ματα διά νά βαστάξετε τήν εκστρατείαν ταυτη», καί μετά ταϋτα
ήμπορεϊτε νά κράξετε είς λογαριασμόν έκιίνους, οπού ήρπαξαν καί
έκαμαν κατάχρησιν τών δανείων χα'ι τής περιουσίας τοΰ γένους.
Πάσχισαν ούτως πράττοντας νά κερδίσετε δλην τήν ύπόληψ·.ν όχι
μόνον τήν εσωτερικήν, άλλά χαί τών αλλοφύλων δποΰ πιλλά συμ­
φέρει* τά όσα αδελφικώς σάς σύμβουλε ίω μή τά ρίξετε δπ'σω σας
ώς καθώς καί άλλοτε έκάμετε. Στοχαοθήτε, ότι έγώ γνωοίξω
όλα σας τά πράγματα λεπτομερώς, καί ε’σπουδασα όσα είναι
ίκιΐνα όπου έως τώρα σάς έβλαψαν έσωτεριζώς. Πρέπει τώρα νά
σάς δμιλήσω καί διά τάς έξωτεριχάς βλέψεις όπου τυχαίνει νάεχητε
πρό δφθαλμών.
'Η γνωριμία τόσου καιροΰ ελπίζω νά σέ έβαλεν εις κατάστα-
•ΐν νά ήξίύρης, έά» καί έγώ έστάθην ειλικρινής πατριώτης καί
έγκάρδιος φίλος σας* έλαβετε ευκαιρίαν ακόμη νά γνωρίσετε έάν
καί είς τά πολιτικά πράγματα έχω αρκετήν ιδέαν καί προκοπήν.
Πρέπει νά στοχασθήτε, ότι έγώ διατριβών υπέρ τούς τεσσάρους
χρόνους εσχάτως έν Ευρώπη έλαβα αιτίαν νά γνωρίσω λεπτομερώς
τούς στοχασμούς και τά τέλη πάσης Βασιλικής αυλής* τό τί έ συ­
νέργησα διά τά πράγματα τοϋ έθνους ή ιστορία τοΰ έθνιυς κανόναν
καιρόν θέλει τό φανερώσει· ώς τόσον σας λέγω, ότι ή ιερά Συμ-
μαχία δ«ν ήμπορεΐ ποτέ νά μας ήναι ωφέλιμος* οϊ σκοποί τοΰ δεσ­
μού της είναι αντικείμενα παντός έθνους φιλελευθέρου’ έάν και
ταϋτα πάρωμεν κατά μέρος έθεώρησα, ότι ή Αυστρία είναι καί
θέλει είναι άσπονδος εχθρός τοϋ έπιχειρήματος καί δέματος τών
'Ελλήνων, χαί είς τούτο είναι αμετάβλητος ή ‘Ρωσσία, επειδή
καί έλιθαργίσθη χαί έχασε καί τόν καιρόν κα! τά μέσα οιά νά
κυριεόσρ το Βχοίλειον τών ‘Ελλήνων* έπιθυμή τώρα ν’ άδυνατί-
588
σωσιν καί el Τοΰρχοι χαί οί Γραικοί διά νά ήμπορέση £»α καιρόν
νά τοϋ; ϋποτάξη χαί τού; δύω άνεμποΣίσιως. Ή Γαλλία όπου
€ιωρεϊ τήν Αγγλίαν νά φέρηται είς τρόπον ώρέλιμον πρό; τούς
Έλληνας, εσυμφώνησε μέ τήν Αυστρίαν νά τούς πλανέση μέ δώρα
χαί μέ άλλα μέσα χαί είς τόν αύτόν καιρόν νά βοηθή χαΐ τούς
Τούρκους διά νά φέρη τά πράγματα είς τέτοιον βαθμόν όπου ν*
άναλάβη ή Τουρκία τήν προτέραν της ίσχύν χα! δύναμιν διά τήν
ίσοσταθμίαν τής Ευρώπης. Αϋτή στοχάζεται μέ τό νά προσηλω-
θώσιν οί Γραικοί κανενός Πρίγκιπας τή; φαμηλιας της, αυτή νά
λάίη δικαίωμα χαί δύναμιν νά παραδώση τό έθνος είς τήν υποταγήν
τοϋ Τούρκου, επειδή γνωρίζει πώς έάν κα: θέληση νά βασιλεύση
«ί; τήν Ελλάδα οί άλλοι βασιλείς δέν θέλει τή» άφίσουν έάν
σκεφθώμεν ποια άπό τού; Ευρωπαϊκά; αύλάς επιθυμεί τήν άνε-
ξαριησίαν τής Ελλάδος έγώ έχω λόγον νά κρίνω τήν μόνην Αγ­
γλίαν, καί ετούτο διά τί τήν συμφέρει εΐ; τά ΓΙολιτιχά καί οικο­
νομικά της σχέδια, επειδή καί έτοΰτο εμποδίζει τού; στεριανούς
Βασιλείς νάμεγαλώσωσι μέ τήν άπόκτησιν τής Γραικίας. Τί προτη-
τερα καταδρομή όπου έκαμαν οί ‘Αγγλοι τών Γραικών δέν ήτον
άλλο, πάρεξ διά τί είδαν, οτι μέ τδ μέσον τή; μεταόολή; των ή
‘Ρωσσία ετοιμάζετε» νά έκτανθήκαί νά χυριευση τήν ‘Ελλάδα· τώρα
δπου ή άρνησις τής Ρωσσία; ίψυχρανε τάς ελπίδα; τών Γραικών,
τώρα όπου ή ‘Ρωσσία έχασε τδν πολύτιμον καιρόν καί τά μέσα τοϋ
παλαιού σκοπού της, τώρα όπου ίδον, ότι οι "Ελληνες είναι
έθνος άνϊρεΐον και ικανόν ν’ άποκατασταθή εις τήν προτέραν δόξαν
άφ’ έαυτοϋ του, στοχάζονται οί ‘Αγγλοι, ότι οί Γραικοί είναι άρ-
κετοί νά βαστάξωσι μίαν θέσιν άρμοδίαν, διά νά ε’μποδίσωσι πασσν
στεριανήν εξουσίαν νά μήν έκτανθή έξω τών ορίων της· άπό έτουτας
τάς αίιίας θεωροϋμεν καί τά δάνεια καί τήν ελευθερίαν όπου μας
οίδουσιν νά σα; βοηθουμεν χαί νά σας συντρέχωμεν- τώρα ά» θελή­
σατε νά επιτύχετε τήν ελευθερίαν τής Ελλάδος πρέπει νά προσέ­
ξετε άκριδώ; καί νά φυλαχθήτε μήπως κα! σα; συκοοαντίσουν
άλλην μιαν φβράν οί έχθροί σας πω; είσθε έναντίος τώ» ‘Αγγλων,
άλλά νά πασχίσετε μέ πασαν οας σπουδήν νά τούς πείσετι, ότι
τήν στερεόν ανεξαρτησίαν τοΰ Γένους τήν έλπίζετε άπδ τήν μεγα­
λοψυχίαν τής ’Αγγλικής άποφάσεως κατά τό έξωτερίκόν’ μή πλα-
 58»
νηθήτ: νά κλίνετε ε’ς προβλήματα νά έγκαλε'σετε κανέναν όϊηγόν
δποΰ νά ήναι προσχολλημένος μέ καμμίαν στεριανήν αυλήν, διά τί
τότε ή ζηλοτυπία χαί ή διχαία οργή τών 'Αγγλων άφευχτως θέλει
κινηθή εναντίον σας μέ τον άφανισμόν τής Πατρίδος· άλλ’ επειδή καί
δ κίνδυνος γίνεται εΰχολος διά τί είναι σημαντικός χαί γείσων,
χαι επειδή τά συμφέροντα τών Ελλήνων συμφωνοΰσι τώρα μέ εκείνα
τών 'Αγλλων, πρέπει νά προχρίνωμεν έτοΰτο άπό παν άλλο πράγμα.
Σάς έρχίζω εις τόν θεόν καί *ΐί τήν Ιίαιρίδα νά πάρετε τά λόγιά
μου ώς τοϋ ευαγγελίου ρητά, καί νά έναντιωθητε μέ αποφασιστικήν
οργήν κατά παντός άλλου προβλήματος, έπειδή ηξεύρω, ότι πολλά
άπεφτσισθησαν άπό τάς δύω φατρίας τών άνοήτων Κυβερνητών Σας,
καί μάλλον τάρα, δπου ΐοον οιι μέ τήν επιστροφήν σας πηγαίνουν
νάχάσωσι πασάντους δυναμιν καί ελπίδα· θεωρήσατε, ότι πλέον οας
έβλαψαν αύταΐ αί ίοέσι δποΰ έδωσαν νά καταλάβουν πώς είχετε,
παρά τά έσωτερικά των εργαλεία, επειδή καί μέ έτοΰτο έλαβαν οί
αντίπαλοι τά δάνεια καί τάς βοήθειας τών 'Αγγλων. Τυχαίνει τά
λοιπόν αυτά τα μέσα νά τά άναλάβετε ό ίδιο; καί μέ αΰτά νά
υποστηρίζετε τήν ίδικήν σα; ασφάλειαν καί τοΰ έθνους· καί άν οί
ένανιίοι σα; κακώς τά έμεταχειρίσθησαν, στοχασθήτε νά τά μετα-
χειρισθήτε εις τό xotvov συμφέρον διά ν’ αποκτήσετε στεριάν δυ·
ναμιν, δόξαν, καί υπόληψιν εσωτερικήν τε καί εξωτερικήν αΐωνίαν.
Μή λείψετε νά διαβάσετε μόνο; σας τήν παρούσαν μου διά νά έχετε
πρό όφθαλμών εί; ολας τά; στιγμά; έτοότας τάς ειλικρινείς συμβου-
λάς μου, καί νά όίηγήσΘε έζ αυτών εΐ; πάσιν περίστασιν. Καί ώ;
καθώς είμαι βέβαιος ώς φρόνιμος όπου εΐσθε θέλει συμφωνήσετ,
εί; τήν άδολον γνώμην μου, δέν Θέλει λείψιτε νά μοΰ άποκριθήτε είς
ολα απλώς καί άναλόγως, διά νά ήμπορέσω καί έγώ μέ τήν άπό-
κρισίν σχς νά σας αποδείξω ώ; καθώς σάς έλπίζω έμπροσθεν
τών Βρετανών ώς άςιον τής εύνοιας καί βοήθειας των, καί ούχ’ι
ώς καθώς σας είχαν παραστήσει οί παμμίαροι έχθροί σας, και
ετούτο θέλει ωφελήσει υπέρμετρα τήν πατρίδα- αλησμονήσατε
κάθε άλλον στοχασμόν καί κάδε άλλην φιλίαν καί υπόληψιν μερι­
κήν, επειδή καί πρόκειται λόγος περί σωτηρίας τοΰ Γέ»ους, κοε
τοΰτο πρέπει νά προκρ'.θή παρά τίνος άλλου δεσμού’ έγώ δ.α τό
καλό τή; Πατρίδα; ήλθα άφήσα; τήν ίδιαν μου φαμίλιαν, χα·
590
ούτως πρέπει νά αισθάνεται πα; καλός Πατριώτης. Μή λείψετί
νά μοΰ άποκριθητί εϊς ολα της παρούσης μου τά μέρη, χα! θέλει
οάς χάμω έμπράκιως νά δοκιμάσετε πόσον ωφέλιμοι ίσιάθησαν αί
απαθείς συμβουλαί μου.
Ταΰτα χαί άσπάζοντάς σας άδελφιχώς μένω.
Πρόθυμος τών έπιταγών Σας
Διονύσιος ό δέ ‘Ρώμας.
Ίοού το σχε'διόν τής αναφοράς δπερ έστειλεν ή επιτροπή.
*0 K.iljioi., οί Προστάτη/, οί Αρχηγοί πο.Ιιτιχοί χαΐ στρα­
τιωτικοί ζηράο χαί θαλάσσης τοΰ ‘Έ.Ι.Ιηνιχοΰ τάνους.
k'. Παρατηρουντες, δτε τά ανεξάλειπτα δικαιώματα τής
ιδιοκτησίας χαί χυριότητος, διά τάς επικρατούσα; άρχάς τής
θρησκείας χαΐ έλευθιρίας, χαί διά τδ έκ φυσεως έμφυτον τοΰ νά
διατηρή και άσφαλίζη έκαστος τήν ιδίαν ΰπαρζιν, οί ΊΕληνες ένω-
πλίσθήσαν μέ τά όπλα τής δικαιοσύνης, χαΐ εις διάστημα πλέον
ίτων τεσσάρων ΰπέσττ,σαν άποφασιστικώς χαί σταθερώς κατά
τών δυνάμεων τής ’Ασίας, τής ’Αφρικής καί τής Αίγυπτου πεζών
τε κα! ναυτιχών, χαί είς όλους τούτους τους κινδύνους, τώρα
ήφάνισαν χα! τώρα άμπωσαν τάς χολοσαίας δυνάμεις του έχθροΰ'
καί τελευταϊον έστερημένοι παντός μέσου άνήχοντος εις τοιοΰτον
υψηλόν επιχείρημα, καθιέρωσαν ουτοί διά του αίματός των τά
πολύτιμα αύτών δικαιώματα, καί έδωχαν είς τδν έκπεπληγμένον
κόσμον όχι τόσον κοινά; αποδείξεις, δί όσον είναι ικανός ένας
λαός έκ φϋσεως γεννημένος διά νά ζή ελεύθερος,χα! οστις ήδη ήδυ-
νήθη νά διασπάση τούς βρόχους μιας ίκανώς πολυχρονίου κατα­
πληκτικής δουλείας.
Β’. Παρατηρουντες, ότι έκ τών αποτελεσμάτων μιας πάλης
ούτως άνομοίου, απέκτησαν οί "Ελληνες τήν άπαράμιλλον άπόφασιν
τής πολιτικής αυτών καταστάσεως.
Γ'. Σκεπτόμενοι. ότι πράκτορες τινων ’Ηπειρωτικών δυνά­
μεων, άν καί Χριστιανικών, δέν διεφύλαξαν δδηγίαν συνεχομενην
μέ τάς άρχάς, τάς όποιας αυτοί έστερέωσαν, άλλ’ άπό μέρους
τών αύτών δεν έλειύαν νά έχβώσι συνεχώς αντιρρήσεις πολίτικοι
πολυμόρφου ουσία; καϊ χαραχτήρος.
Δ. II χρατηρου/τες, οτι τινές τούτων τών Πρακτόρων παίζουν
 591
διά τών άπεσταλμε’νων των, εντός 'ής * Ελλάδος., ώστε νά εισχώ­
ρηση είς τινας Έλληνας ή κλιβις διά νά συστήνουν νέους σχημα­
τισμούς πολιτικούς, αρμοδίους πρός τό πνεύμα καί τά τέλη τών
τοιούτων παρακίνησών.
Ε'. Παρατηρούν τες, on όχι ολίγου- κατατρεγμούς καί πα­
ρεκβάσεις ΰπορέρει ή νόμιμθί κ«ι τακτική κίνησις τοΰ ‘Ελληνικοϋ
ναυτικού άπό τούς ’Αρχηγούς τών Θαλασσίων Δυνάμεων τινών
Βασιλειών, οίιινες κατά πάντα τροπον πειράζουσι τά καθήκοντα τής
διακηρυχΟεόης οΰδετερότητος από τάς αύλάς των είς τάς Συνε­
λεύσεις τοϋ Λεϊβάχ καί Βερωνης.
‘Τ’. Παρατηροΰντες, μέ μεγάλην Ολ’ψιν αυτούς τους Χριστια­
νούς όπλιζομένους εναντίον τών οπαδών τοΰ ευαγγελίου καί εις
βοήθειαν εκείνην του άλχουρανιου’ είς τρόπον, ώστε στρατιώται
Ευρωπαίο:, εναντίον πασης άλλης αρχής αληθούς πολιτικής και
ηθικής, σπεύδουν νά διατάζουν, διορίσουν, καί οδηγήσουν τά
σιίρη τών βαρβάρων, ϊιευθυνόμεντ νά λεηλατήσουν τήν ίεράν εκείνη ν
γην, ήιις σκεπάζει ανάμικτα καί συγκεχυμένα, τά αθάνατα κόκ-
καλα τών Κιμώνων,των Τζαμάδων, τών Λεωνιδών, τώνΒσιζάρων,
τών Φ.λοποιμένων, τών Νικηταραίων καί Κολ’.α'νων, δπερ εμπο­
δίζει τάς πρσόδους τής ίερας υποδέσεως τής Ελλάδος.
Ζ'. ΓΙαρατηροΟντες, ότι ή Διοίκησις τής Μεγάλης Βρετανίας,
εύτυχής είς τό νά διευΟυνη λαόν ελεύθερον, είναι ή μόνη ήιις δια-
τηρήσασα μέχρι λεπτού καθαρόν τήν ουδετερότητα, περιρρονοΰσα
νά μιμηΟή τάς άναρανδον βίας, ή τάς νερώδεις διαχειρίσεις, αί
όποιαι άπ’ άκλους άδιακόπως έπράχδησαν καί πράττονται είς τήν
‘Ελλάδα, Κωνσταντινούπολή καί Αίγυπτον.
Η. Σκεπτόμενοι, ότι ή Βρετανική άοιαρορία δέν άρχει ν
αντιρρόπηση τόνήδη έπηυςημένον εξωτερικόν κατα τρεγμόν πρός βλά­
βην τής ‘Ελλάδος.
Θ’ ΙΙρατηροϋντες, ότι ή Ελλάς όχι άπό χαύνωσιν δυνάμεων,
βϋτε άπό άδυνατισμενην άπόφασιν δέν ήϊυνήδη μέχρι τουδε νά προε·
δίχειρη, άλλά διά τά προρρηδέντα αίτια, καί μάλιστα τήν πεγά-
ζουσαν άπό τοΰ νά μήν έλαβε ποτέ Διοικησιν υπερπέραν τών
παθών καί σχέσεων. ,
Γ. Παραιηοοΰντες ότι οί “Ελληνες είς τοιαιλην γιννάιαν μα-
592
χην, ί itfircsi νά έκξώσιν άπδ ταύτην νικήτα?, ή θέλουν «ftfOote
τελείως «άοανισμένο:, επειδή ούδέν μέσον είναι, τύ δποϊον νά
δυναται νά τούς άποσπάση άπό ταΰιην τήν άπόφασιν, ή τις ήδη
κατή/τησεν άπδ τάς φοράς τοΰ πολέμου καί τυδ χρόνου «φευκτός.
ΙΑί Παρατηρσϋνιες τελευταίο», οτι άν άπό υπερίτην χάριν
τής Προνοίας εΰρίσχονται στεριωμέναι πλησίον μας αί Βρετανικά!
Δυνάμτις, χρεωσιεϊ ή 'Ελλάς είς τήν παρούσαν αύτής κατάστασιν νά
ώφεληθή άπδ τούτο εγκαίρως, ώς κα! νά έλπίσφ άπδ τήν ευθύτητα
χαι φιλανθρωπίαν τής ισχυρά; αυτής Δοιχήσεως.
Όθεν πρός ασφάλειαν τών ιερών δικαιωμάτων τής τοΰ Κράτους
έλευθερίας χαΐ ίκανώς στερεά; πολιτικής υπάρξεως, ή 'Ελλάς, διά
τής παρούσας δημοσίου πράςεως, προσδιορίζει, αποφασίζει, θεσ­
πίζει κα! βούλεται τδν έπόμενον

ΝΟΜΟΝ

Λ*. Τδ ’Ελλάνικόν έθνος, δυνάμει τής παρεύσης πράξεως, Ιχ~

δέτεί έχουσίως τήν ίεράν Παρακαταθήκην τής αΰτοΰ έ.ΙευΡιρίας,
ίΟπχηζ ’Α>'(ζοζ)τησιαι: κα! τής I7o.hrixijc αΰτοΰ ί.τάμξεως,
1»πδ τήν απόλυτον ΰπεράσπισιν τής Μεγάλης Β.ετανίας.
Β'. Ή παρούσα αυτή όργανιχή Πραςις τοΰ ’Ελληνικού εθντυς,
συνοδεύεται μέ έπί τουτω ο·.πλοΰν υπόμνημα πρδς τήν Σείασμιαν
Δ οίκητιν τής Αΰτοΰ Βρετανικής Μεναλέιότητος κατ’ εΰθ.ΐαν εις
Λονδίνου καί συγχρόνως άποστέλλεται εμμέσως διά τής Αΰτοΰ εξο­
χότητάς τοΰ Λόρδου Μεγάλου Άρμοστοΰ τής Αΰτοΰ Μεγαλείο-
τητος εις τάς ή,ωμένας επαρχίας τών Ίονικών Νήσων.
Γ'. Οί πρόεδροι τών ευτάκτων Βουλευτηρίων τοΰ Κράτους
ξηράς καί θαλάσσης θέλουν έτοίμως εκπληρώσει τόν παρόντα Νόμον.

Έν ΙΙελοποννήσω τή λ’. Ιουνίου ΑΩΚΕζ.

Ο Πρόεδρος τών κατά ξηρά» ευτάκτων Βουλευτηρίων του Ελ­

ληνικού Κράτους καί Γενικός ’Αρχηγός τών κατά γήν Δυνάμεων.
Θ. Κολοκοτρώνης.
"Επονται αί ΰπογραφαι του Κλήρου, τών πολιτικών καί τών
στρατιωτικών.
 r? 'V 593
Γϊνναιόιατε v.a.1 ήγατζητέμοι άόε.ίφέ Ko-ioxotjUH)
έζ ίί.Ιιΐς σΰ<: άσπάζοααι.
Έν Ζακυνθω θ. ’Ιουλίου ΑΩΚΕ’.
Έπε'μφθησαν τά άναγχαϊ®, °θεν απαιτεί μετά τήν έπιστροφήν
έδώ τοΰ πιστοί» φίλου Ζαχ«ρι®δη' ώμίλησα χατά μο’νας μέ τον
Κύριον Πελοπίδαν, έπ τοΰ οποίου ελαία, καί έλαβασιν οί κοινοί
φίλοι τά γράμματά σας' τ« λεγόμενοι παρά τοΰ Πελοπίδου πρό
πολλοΰ τά ίσκέφθην καί τά έουνιργησα κατά σειράν, αί περιστάσεις
σας άπίδειξαν πόσον ορθαι έσταθησαν αί συμβουλαί μου, καί μετά
ταΰτα τί έπραξα διά νά ελευθεριάσω τήν ύπόληψίν σας, κάμνοντας
νά πέσγι ή προσωπίδα τών αντικειμένων Σας’ τώρα όμως βεβαιω-
Οήτε, ότι δέν ήμπορεΐ νά λάβωσι καλήν άκρόασιν τά ζητήματα σας,
καί πάν άλλο σχίδιον εϊς τά έίω εάν δέν πασχήσετε δλαις δυνάμεσι
νά δώσετε κρότον μέ κάποιον τι σημαντικόν επιχείρημα κατά τοΰ
έχθροΰ1 αϋτό σας ανανεώνει τό δικαίωμα νά παριστάνετε λαούς
καί επαρχίας, επειδή καί είς τήν κατάστασιν σας τήν τωρινήν ώλι-
γόστευσε πολλά αυτό τό δικαίωμα1 είς τοΰτο μόνον πρε’πει όλοι
νά συντρέξετε δμοφώνως χωρίς άργητα1 εντός όλίγου ίλπϊζω νά
σάς δώσω πλέον σημαντικά; αποκρίσεις, -ας εύχομαι έκ ψυχής
και μένω άγαπηιός Σας αδελφός
Διονύσιος δ δέ ‘Ρώμας.
Περιμένομεν μέ δευτεραν τάς λαμπρά; άγγελίας κατά του τρισ-
βαρβα'ρου έχθροΰ’ είθε εντός όλίγου νά μάς τάς αναγγείλεις πρός
έντελή καί ένδοξον επιτυχίαν τών πράξεών σας! δεχθήτε άπό
μέρους μου τούς άπό ψυχής ειλικρινέστατους ασπασμούς μας καί
πίστιυσόν μας διά παντός ώς αδελφούς.
Π. Δ. Στεφάνου, Κωνσι. Δραγώνας.
’Έχ2αμη.;:όζατε άόε2με Κο.Ιοχοτρώκη 1
Χθές πρός τό ίσπέρας έρθασαν ένταΰθα οί πλησεζούσιοι τών
■Νήσων, μεθ' ων σήμερον άνταμωθέντες ώμιλήσαμεν πολλά, όξινες
μ’ έδειξαν τά έγγραφα, τά όποια εχουσιν υπογεγραμμένα σύμπαντες,
μάς έζήτησαν καί τά ήμέχερα, ί'να ΐδωσι καί παραοάλωσι μετά
τών άναχεΐράς των άν ύπάρχωσιν όμοια1 τουτου χάριν έξαποστέλ-
λεται επίτηδες ό πόρων, καί παρακαλεΐσθε Γνα μάς στείλετε τά
«ναχεϊράς Σας ευρισκόμενα, εκείνα «τινα ύπεγράψαμεν είς Λαγ-
39
 594
χάδι*, καί έδόθησαν τά απαράλλακτα τά πρδς τόν Κύριον Ζαχα-
ριάδη·1, ’»* τά παρασυγκοίνωμεν τοΰτο μέν, τοΰτο δέ, Γνχ εύ-
γωσι και οί διαλητθέντες πληρεξούσιοι έκιός πάσης ενδεχόμενης
ύπονοίας, τά όποια κα! σας στελλονται όπίσω" ταΰτα περιμένοντες
δεν έκτεινόμεΟα περισσότερον, μή εχσντες και έτέραν ύλην, ή νεώ-
τερόν τι αντάξιον και διατρε’χον, ειμή οτι ό Πρόεδρος σήμερον
περιμε'νεται έξ "ϊδρας έδώ.
Νά μας φανερώσετε πρός τούτοις άπό πόσους είναι ύπογεγραμ-
μένον διά ρέγουλά/ μας, καί πόσοι τών πολιτικών πόσοι τών
Στρατιωτικών καί πόσοι τών αρχιερέων και τοΰ λοιπού κλήρου.
Νά μάς φανερώσετε ίτΐ άν ήλθε καί ό κύριος Πελοπίδας καί τ;
ειδήσεις και γράμματα έφερε.
Βρεσθε'νης Θεοδώρητος, ΙΙανοΰτξος Νοταρας.
’Αναγνώστης Παπαγιανόπουλος, (ή Δελιγιάνης.)
14 Ιουλίου έν Ναυπλίω.
’/'?κ lattxporare Γιι ικε Άργηγε Κ. Θ. Κο-ίοκοτςιύεη.
Μέ τον έπιφέροντα τδ αδελφικόν μας λαμβάνετε 4 γράμυατα
όμοια υπογεγραμμένα άπδ τους έδώ εύρεθέντες κληρικούς,· πολι­
τικούς καί στρατιωτικούς, τά όποια άφοΰ υπογράψετε ή ίκλαμ-
πρότης Σας ΰπογράφοντες καί τδν Στρ. Κολιόπουλον, κα! όσους
άλλους εύρεθοΰν, είτε κληρικοί, πολιτικοί και σιρατιωτικοί, τά
διευθύνετε μέ γραφήν σας καί μέ τήν ξεχωριστήν έδ.κήν μας μέ
τόν ίδιον άνθρωπον κα! μέ άλλους έδικούς μας δ ά νά υπάγουν
ασφαλώς πρός τόν αδελφόν Κύριον Α. Ζαίμην διά νά ύπογρα-
φθοϋν καίάπ’έκει καί διά τής εϋγενείας του νά σταλθώσι μέ τόν τα­
χύτατο·/ τρόπον είς τήν έν Ζάκυνθο) έπιτροπήν, καί επειδή εΐσθε
αρκετός κρίνομεν περιττόν νά σας βαρΰνωμεν μέ ταυτολογίαν.
Τά γράμματα αυτά ίγειναν ομοια, ωσάν ίκεϊνα τών Νήσων
κα! τοΰ Αιγαίου πέλαγους, επειδή κατά δυστυχίαν ούτε είς τήν
έκλαμπρότητά σας, ούτε είς τόν Κ. Ζαίμην εύρεθη άντίγοαφον, διά
νά ίδωμεν τόν παραλληλισμόν, μ’ δλον τοΰτο δέν πειράξει·
Ία τών Νήσων σήμερον ξεκινοϋνται διά τή/ ΐν Ζακύνθω έπ<-
τροπήν κα! διά νά μάς προοθάση πρόχειοος βοήθεια έκρίθη εύλογον
κα! πηγαίνει άπ’ έδώ σήμερον δ Κ· Τρικουππς κατ’ εύθεϊαν εις
Ζάκυνθον ν’ άνταμωθή μέ τήν επιτροπή/ κα! όμιλήση, καί λαμ-
 595
ίάν·η τά; άναγκαίας όσηγίας, όιευθυνδή πρδς τδν μέγαν Αρμος·ήν
Λόρδον *Αθαμ’ διά νά τδν παρακίνηση περί τής ^ηδείσης άνάγχης
και είδε νά έπιτύχωμεν. Ί® τ?ί Ανατολικής Ελλάδος άφοΰ ΰπε-
γράφησαν ΐ8ώ, έστάλΟησα* χ®ί el4 τουί ε*εϊ δπλαρχηγούς ν« ΰπο-
γαφοΰν καί διά τής Ύδρας *« σταλούν. Τά τής Δυτικής 'Ελ­
λάδος εγειναν δμο'ως *at έσταλησαν είς Μεσολόγγι νά ύπο-
γραφδοΰν, χαί άπ έχει να στάλδβΰν και εις ειδησίν Σας· στείλατε
χαί τά πρός τόν Στρ. Κολιόπουλον' ύπογρα'ψατε κα! τόν στρ. Ν.
Σιαματελόπουλον κα! μένομεν.
Τή 18 Ιουλίου Ναύπλιον. 1825. οι αδελφοί
Βρεδένης Θεοδώρητος, Πανουτζος Νοταράς.
’Αναγνώστης Παπαγιανόπουλος (ή Δελιγιάνης.)
Γζνκαιότατε *al φΐΛτατε dile !φέ. (Κο.ίοχοτρΰνη)
• Έν Ζαχύνδω κγ'. Ιουλίου. ΑΩΚΕ.
Σάς έγραψα ά.τοχριτικόν ζαί προσμένω τήν αδελφικήν σας άπάν-
τησιν. Προσμε'νομεν τήν επιστροφήν τοϋ άποσιαλένιος εις τά
Θαλάσσια μέρη, ώστε νά έκτελεσδή εκείνο τό πράγμα, όπου φέρει
τιλιιοτατην πραγματείαν' έμάθαμεν το φδα’σιμον έν Ναυπλίω τοΰ
γενναιότατου Δελιγια'ννη χαι έλττίζομεν, ότι θέλει συναχουσδή
μέ τούς έκεΐ καλώς φρονουντας- αυτός έκαμε επισκέψεις έχει μέ
τούς αλλοφύλους, οΓτινες δοχιμάζουσ: νά σύρωσιν εις τούς πονη­
ρούς των’σκοπούς τούς άνοήτους φατριαστές τών ατομικών βλέψεων'
οί κορυφαίοι τής ιδιοτέλειας όλους χαϊύευοβσιν, ολους περιποιούν­
ται κα! μέ ολους ζρατουσιν ινα εκτελέσωσι τά μερικά των προ­
βλήματα* ή εσωτερική των άδυναμια τους άναγζαζει νά ποοσηλώ-
νωνται άστοχάστονς είς τά εξωτερικά έμπλέγματα, καί δέλον-
τες νά βαστώνται μέ πολλά μέρη θελει εντός ολίγου τά γάσωσιν
όλα. Πρέπει λοιπόν νά έπαγρυπνήτε μή λάχη καί πέση κανένας
άπό τούς συντρόφους σας εις τάς παγίδας των ίλκυόμενος άπό
ιδιαιτέραν ωφέλειαν' τα περασμένα παθήματα άς χρησιμεύσουν διά
μαθήματα, χαί τώρα ουαΐ είς τούς υποσχόμενους έν τή υποδέσει
άν φαντασδώσι ν’ άναιρέσουν τάς υποσχέσεις των, επειδή Οίλει
γενεΐ ή έσχατη πλάνη χειρότερα της πρώτης. Παν άλλο κίνημα
δποΰ νά μήν έζφέρεται είς τήν συμφωνημένην πραγματεία^
φέρει μερικήν καί γενικήν καταισχύνην κα! άφαν.σμόν ή είλι-
39*
59fi
κρίνιια χαί ή σταθερότης, ώσαύτως δέ καί ή προσποίησις καί
άστασία τώρα δέν κρύπτονται, επειδή χαί τά πράγματα είναι
φερόμενα είς τέτοιον βαθμόν, ώστε τδ παραμικρόν βήμα τοΰ καθ’
ενός γίνεται γνωστόν ιοί; πάσι, καί ολλοίμονον εϊς τού; παρας-ρα-
τήσαντας’ ή ιυτυχία τή; ύποόέσεως συνίσταται μόνον εις τήν
πραγματείαν όποΰ συνετώς εμεταχειρίσβητι, καί εί; αυτήν άδια-
κόπως πρέπει δλοι ειλιχρινώς νά συντρέχητι, νά έπαγρυπνήτβ
καί νά προσέχητε κατά των αντικειμένων' έν τούτον περιορίζεται
ή δημόσιος καί ή μιρική ευδαιμονία καί δόξα.
Προσμένομεν μετά τήν επιστροφήν τοΰ γενναίου Δελιγιάννη
νά λάβωμιν ειδοποιήσεις τών πραγΘέντων αυτού καί άλλων περί
τής ύποδέσεως, διά νά εκτελεστή ή έγγυησίς μου είς τάς υποσχέ­
σεις Σας, τάς όποιας έπεμψα ο5ιν απαιτεί, καί εντός ολίγου
ελπίζω νά λάβωμεν άπόκρισιν κατά τό ποΟούμενόν είμαι βέβαιος,
ότι εκείνοι οί ακατάστατοι άνθρωποι, οίτινες έφεραν τά πράγματα
είς τοιαύτην κινδυνώδη κατάστασιν, σκέπτονται ν’ άναλάβωσι τήν
προτέραν ύπόληψίν, μηχανεύονται νά κρατώσι μέ πολλά μέρη καί
άν ξεσκεπάσωσι τήν πραγματείαν σας, Θέλει δοκιμάσουν νά προ­
χωρήσουν είς αύιήν διά νσ.χαυχηΘώσ: μετά ταΰτα, δει αυτοί μόνοι
τήν έπραξαν τώρα αυτοί μυστικώς εργάζονται νά εκλέξωσι
ποεσόιία; είς Αόνδραν καί Κοριού; καί εί; άλλα μέρη· προσέξετε
ακριβώς περί τούτου.
Ταΰτα καί αδελφικώς Σάς άσπάζομαι.
Διονύσιος
ό δέ ‘Ρώμας.
'Εζοχώτα,ζι σζρατηγϊ Κοίοχοτρώτη.
Κατάχολον έκ τοΰ πλοίου δ "Αρης 31 Ιουλίου 1825.
Έλυπήθη χαί ταύτην τήν φοράν δ Θεό; τδν λαόν του καί (μα­
ταίωσε τά σχέδια τοΰ έχθροΰ τοΰ Χριστιανικού ονόματος εναντίον
τοΰ Μεσολογγίου, καθώς δέν αμφιβάλλω σας εγεινε γνωστόν.
Σήμερον άπήντησα τόν Κίμωνα, τό πλοΐον καπιτανευόμενον άπδ
τδν υιόν μου Δημήτριον’ είς αύτδ έυρα τδν. Κύριον Τρικουπην κα!
Κύριον Λιονταρίτην πηγαίνοντας εις Ζάκυνθον, «λυπήΟην δμως δτι
έλειπαν τά γνωστά έγγραφα σοΰ Μωρίως ενώ όλα τά άλλα καί
τών Νόσων χαίτης Δυτικής καί Ανατολικής Ελλάδος πηγαίνουν
 59Ζ
μέ τδν Κίμωνα, μάλιστα εκείνο της Δυτιχτίς ήτον χαι φθασμένον,
έγώ προχθές υπήγα «ίς, Ζάκυνθον χα'ι άντα'μωσα τού; φίλους, μέ
έμψύχωσαν καθ υπερβολήν χ<*'. μέ έδωσαν τάς πλέον χρηστά; έλ-
πίδας, καί ανυπόμονοι ήσαν νά λάβουν τά έγγραφα διά νά ένεργηθή,
ο,τι μέλλει νά ένεργηθή’ λοιπόν επειδή μόνον τά έγγραφα τοΰ
Μωρέως λείπουν, νά προσπαθήστε ή εξοχότης Σας νά τά στείλετε
τό πλέον όγληγορώτερον είς Ζάκυνθον εις τά χέρια τών φίλων
καί ενεργήσατε το μ’ δλην τήν ταχύτητα.
Μένω μ’δλην τήν αδελφικήν αγάπην δ Πατριώτης καί’Αδελφός
Ανδρέας Μιαούλης.
Έν Ζνκύνθω τή 15 Αύγουστου 1825.
Evytriacnre Ζαίμη.
f 'Ο ‘Η μέτερος πατριώτης Κ. Α. Τζουνης μα; έφερε τδ ιύγε-
νές σας μετά τών εσωκλείστων τριών αντίτυπων, άπδ τδν όποιον
είδοποιήθημιν τά πάντα’ καθώς καί ό ίδιο; πάλιν θέλει σας πλη­
ροφορήσει τά καθ’ ήμας.
Προλαβόντως σας έγνωστοποιήσαμεν, ίτι έλάβομεν ωσαύτως
τά διά τοϋ Κυρίου Ζκχαριάδη προαποσταλέντα μας εθνικά έγ­
γραφα τά όποια έκτοτε διιυθυναμεν τσκτικώς, ώστε τβυτα τά
άντίτυπα μένουσι παο ήμΐν προς ασφάλεια; κα! εγγύησην τών
επεξεργασμένων ήμετέρων εργασιών. Καθώς ή εύγινεία σα; καλώς
‘κάμετε είς ταυ-α τάς σκέψεις Σα; κα! παρατηρήσεις, ούτως
είδομεν καί ήμεΐς μέ θαυμασμόν τδ έν αϋτοΐς εμπεριεχόμενου
ουσιώδες λάθος, περί τούτου δέ πιστευομεν, οτι άν έγειναν
τοιαύται κεφαλαιώδεις παοαδρομα! δέν μεταλλα'ττουν μορφήν καί
χαρακτήρα του προωρισμένου πράγματος, έ»ω εϋχάμεθα έκ ψυχής
τήν ταχβΐαν καί ποθητήν έκβασιν, ήτις θέλει εΐσθαι έπιδεκτικω-
τέρα καί έπιθυμοτέρα ώί πρδς τόν έπί άλλήλοις σφιγκτδν δεσμόν,
μέ τδν δποΐαν μόνον δΰνασθε νά επιτύχετε τους πατριωτικούς σας
αγώνα;' εις τούτο τδ ιερόν εγχείρημα πρέπει νά καταγίνεοθε κατ*
εξοχήν ή εύγενεία σας, δστις έχων τήν συνεσιν καί τήν άνήκουσαν
πρόβλεψίν ώστε διά ταύτης τής συνέργειας, νά συντελεσθή τά
σκοπούμενον μεθ’ όλης τής άπαιτουμένης επιτυχίας' ώς πρός την
άποστολήν του Κυρ. Τρικουπη έποοσπαθήσαμεν τδ πατά δύναμιν
νά εΰχαριστηθή καί έλπίξομεν ότι άφοΰ διαπραγματευθή τδ έπι-
 598
χε'ρημά toy μέ βιλ ικρί.ειαν, είναι πιθανόν νά επιτυχή τους σκο­
πούς τής Διοιηκήσεως· ώ; άπδ μέρους μα; τοιαύτη αποστολή,
καθώς καί οσαι άλλαι ήθελον γενή επομένως τάς νομίζομεν όχι
μόνον έπιβλαβιΐς etc τά εθνικά κοινά συμφέροντα, αλλά κυρίως επι­
ζήμιους έν μέρει, καθ’ δτι σκοπόν εχουσαι τό ατομικόν συμφέρον κα<
τήν ιδιοτέλειαν τών γνωστών σας υποκειμένων, τά όποια άνω κάτω
φέρουσι διά νά έπιτυχωσι τά προσχεδιασμενα τέλη των πρέπει
διά τοΰτο νά λάβετε ΰπ’ δψιν κατ’ έζογήν ταύτην τήν ύπόθεσ.ν
ώστε μεταγειρισθητε πάντα τρόπον νά ταχυνθή ή άνάκλησις τοΰ
Κυρίου 'Γριχούπη, επειδή δέν συμφέρει διά τά έδι«ά σας συμ·
φέροντα νά διαμένη έκεΐ χαδώς είναι διωρισμένο; μέ τήν έν
Λονδίνω έπιτροπήν, καί οΰσιωδώς μέ τους συνομώτας του.
Εκπληττόμενα όμως πως ό έν Ναυπλίω Κ. Αναγ. Δελιγιάννης
δέν προιδε τήν μυστικήν αύτήν εργασίαν, περί τής όποιας κάμετε
τήν άπαιτουμένην έοευνσν καί δδηγηθήτε ώς άπαιτοΰσι τά κοινά
συμφέροντα. μένομεν πρόθυμοι
Διονύσιος δ δέ ‘Ρώμας, Παναγ. θ. Στεφάνου, Κ. Δραγώνας.
’ΤΓ^./α/ιπροΓΟΛ· Κύριε Κο.1οχοτρώί·η.
Χθές μέ επίτηδες απεσταλμένου σας έγραψα έν έκτάσει τά έδώ
καί άλλα- τδ εσπέρας έ'ιθασαν οί Κύριοι Ζαχαριάδης καί 'Γσοόνης
οίτινες έφεραν έ'ν πρδς εμέ γράμμα τής επιτροπής, άπάντησιν εις
ίίΐϊιο μέ τδ όποιον έσυ'ώθευσα ιά τρία δημόσια έγγραφα. Πρδς
τήν εκλαμπρότητα σας δέν ήτον γράμμα και λα'βειε αντίγραφου
τοϋ πρδς εμέ- έκ τών δτων θά ϊδήτε είς τδ περικλειόμενου, ζαί ές
ών Θά ακούσετε παρά τοΰ Κυρίου Ζαχαριάδου (όσιΐς σήμερον ιρ-
χεταΐ πρός υμάς διά Ναυπλίου) συνάγεται, δτι ct φίλοι είναι γνώ­
μης νά μήν εγωμεν σχετικά; κοινωνία; μέ τους άντενιργοϋντας,
ώ; άπαδον εις τήν ΰπόΟεσιν τσυτου φυλαττομένου, χρεία μεγάλη;
προσοχής, διά νά μήν έχφυω/ται άντενέργειζι έπιζήμιαι ώς πρδς
τά άνα-χεϊρας πράγματα, τάς οποία; ήμπορεΐ νά προξενήση τδ
παρ ίκείνων διατιθέμενου χρυείον, άλλά τδ πρώτον εγχείρημα νά
προοδευση καϊ. τά τοϋ πολέμου νά μή κολοβόνωνται.
*0 Κύριος Ζαχαριάδης θέλει σας έζηγηθή διά ποίους ισχυρούς
λόγους είναι άναγχαιον νά κάμωμεν μίαν ώς έγγιστα ταχυδρο­
μούν νά χο'νοπίΐώμεν τακτικώς καί κατά συνέχειαν τά ένταΰθα
 599
πρός τούς έν Ζακύνθω' γνωστοποιήσατε το προς τήν έπιτροπήν
διά νά χωρισθώσιν έπί τούτω πεν-tt χιλιάδες γρόσια, ζαί φροντί­
σατε νά εύρεθώσι δύο ή τρεις άνθρωποι άξιοι τής εμπιστοσύνης μας.
Συμφέρει διά νά μή κολοβόνωνται τά τοΰ πολέμου, νά κοινοποιή­
σετε πρός τδν Μιαούλην μέ άνθρωπον άξιον έμπιστοσυνης, ότι πρέ­
πει νά πολιτευώμεθα τόν Πρόεδρον, δτι ήμεΐς ό'ΐ ισχυρού; λόγους
όποχωροΰμεν είς αυτήν τήν άνάγχην, χωρίς νά παρεκτρεπώμεθα ου-
σιωδώς άπό- τήν γραμμή’ τής ειλικρινούς συνεργεία;, καί δτι καί
ή έξοχο ιης του άς κάμνει τό ίδιον....................................................

Λυκούρια. 8 Αύγουστου. 1825.

δ Αδελφός
Ανδρέας Ζϊίμης.
Έζοχώταίε Κο.1(·κοτρώ> η.
Λαβειε δύω γράμματα εσωκλεισμένα ενα τών φίλων καί άλλο του
Ζ/ίμη, καί μία ταμπακέρα μέ τήν εικόνα σου καί μέ τήν επιγραφήν
e Κολοκοτρώνης ’Αρχιστράτηγος τών ‘Ελλήνων», οί φίλοι σου ’Αγ­
γλοι έγέμισαν τόν κοσμον μέ τοιαύτα επαινετικά πράγματα δη­
λαδή κάδρα, ταμπακέρας καί άλλα διαφόρων ειδών- ή Πατρίς
μετά ενα μήνα θέλει λάβει πραγματικήν βοήθειαν άπό τούς ’Αγγλους,
μεγάλιι δόξαι ίγειναν τοΰ Μιαούλι καί Μιαουλοποόλου είς Ζά­
κυνθον' ό δεύτερος πρό G ήμερων έμισευσε δια Λονδώον, όλα είναι
προδιωργανισμένα, όλα προδιατεθειμένα, 5λα έτοιμα, ώστε άμα
φθάση ό Μιαουλοπουλος θέλει δεχθή μέ μεγάλα; τιμάς- καί θέλει
κινήσει ευθύς διά τήν Πατρίδα μέ τήν πραγματικήν βοήθειαν ό
Λόρδ-Κόχερ *Ανήρ μέ μεγάλους θησαυρούς , πολλά ανδρείος
καί πολλά τολμητίας μέ 12 φιργάδας έδικάς του έρχεται έντές
ολίγων ήμερων νά μισθωθή είς τήν ‘Ελλάδα. Είναι μεγάλη άνάγκ^
νά έβγάλετε άπό τήν επιτροπήν τήν έν ’Αστρει 5000 γρόσια,
μέ τά όποια νά μισθώσετε 4 ή 5 ανθρώπους φρονίμου; καί
οικείους σας, οίτινες νά στέλλωνται συχνότατα είς τήν έν Ζακύνθω
επιτροπήν είς τόν Μιαούλην καί οπού άλλου- μάλιστα είς τήν
επιτροπήν νά γράφετε συχνότατα δλα τά πράγματα χαΐ τά πλέον
μικρά μή ειλικρίνειαν δια νά συντελούν πρός τό γενικόν συμφέρον
καί πρός τό μερικόν σας- έγώ ήμπορώ νά διατρίώω έδώ μερικάς
 600
ημέρας' αύτά το κρίνω άταγκαΐον, διό στείλε μου κανένα δυνατόν
συστατικόν' δ Φωτάκος Οελει σοΰ ιιπιϊ τά λοιπά διά ξώσης καί
ΐιγίαινε.
11 Αύγουστου 1825 πρόθυμος
Ναύπλιον X. Ζαχαριάίης·
Γεκναιότατε ΚοΛοχο'ξΜνη.
Έν Ζαχύνθω τή 9 7βρίου 1825.
Εύγαριστήθημεν τά μέγιστα όταν άνεγχώσαμεν τά νέα κατορ­
θώματα τών ήμετέρων, και σάς βεβαιοΰμεν, οτι δέν ήδύνατο νά
αίσθανθώμεν μεγαλίίτέραν χαράν, πρός τήν όποιαν μας ιχαμνε
νά σολλάβωμεν, μέ τήν αγγελικήν διήγησίν σας ύπό τάς IG τοΰ
άπελθόντος Αύγουστου' ταΰτα τά επιτυχή έργα καθώς καί πάσα
άλλη πατριωτική εργασία, θέλει διόσει νέαν αιτίαν είς τους φίλους
τής ‘Ελλάδος νά έπεξεργασθώσι μέ περισσότερον ενθουσιασμόν
τά τής φίλης ‘Ελλάδος συμφέροντα, δέν άμφιβάλλομεν ποσώς οτι
τά πατριωτικά σχς επιχειρήματα τόσον πολιτικά και στρατιωτικά,
καθώς καί ή οικοδομική διεΰθυνσις έν γέ ει,καΐ έν μέρει είς τάς Εργα­
σίας σας θέλουν εϊσθαι λαμπρός οιιονός τής εύκλειας καί επιτυ­
χίας ολου τού έθνους. Κατ’ αΰτον τόν τρόπον Εξοικονομούμενα τά
εθνικά πράγματα θέλε: ει'μεθα καί ήμεΐς εις κατάστασιν νά συνερ-
γήσωμεν τήν συντέλεσιν τοΰ σκοπουμένου, εις τό όποιον ίνασχολού-
μέθα έπιμόνως έως ού φθάσωμε.ν είς τήν ποθητήν ώραν τής τελειο-
ποιήσεως, κατά τοΰτο λοιπόν άς εισθε βέβαιοι, οτι παραβλέποντες
κόπους καί δαπάνας καί άνευ σκοπού ίδιότελείας θά συνδράμωμεν
μετά προθυμίας καί έτοιμότητος εις όσα συντελούν εις τήν άνόρ-
θωσιν καί τήν δόξαν τών ‘Ελληνικών κοινών συμφερόντων,
Πρός πληροφορίαν σας σας είδοποιοΰμεν ότι δ Κύριος Τρικούπης
επέστριύιν άπό τούς Κορφούς χωρίς νά δυνηθή νά έπιτύχρ τά
ίδιά του τέλη, ένώ «ίς τά δημόσιά του επιχειρήματα έλαβε τήν
άπαιτουμένην τάσιν μέ Ενθουσιασμόν, καθώς σας τό προεγνωστο-
ποιήσαμεν.
Έχομεν τήν εύγαρίστησιν νά σάς άναγγείλωμεν τό όποιον
χαροποιόν νεον έμάθαμεν διά τών Ευρωπαϊκών εφημερίδων, ότι
τό ‘Ελληνικόν Κομητάτον τής ’Αγγλίας, τό όποιον διαπραγμα­
τεύεται πρό πολλοϋ αποστολήν τινα θαλασσίου καί νη'ί’νης δυνάμεως,
 608
ποος βοήθειαν τών ‘Ελλήνων, οιωργάνισε πρός τό παρόν νά άπο-
στείλη ες ιδίων του εξόδων μιαν ναυτικήν δύιαμιν υπό τήν οδηγίαν
τοϋ Αορίου Κούρον, ώστε έτοιμα.,ετο εντός ολίγου νά έχπλεύση
αμέσως «πό Αονδΐνον διά νά ελθη χατ ευθείαν εις τήν ‘ίί/,λάδα,
χαί νά διαφιντεύση τήν ‘Ελληνικήν υπόθεσιν' αί αΰταί εφημερίδες
προσθέτουσιν ώβαότως με βεβαιότητα, ον. τά ατμοκίνητα πλοία
πρός χρήτιν ιδιαιτέραν τών ‘Ελλήνων ήσαν έτοιμα νά εκπλεόσουν
μέ δλα τά αναγκαία τω<· γρα'υουν ωσαύτως ταυια τά -χρονικά
τής ’Αγγλίας χαί Γαλλίας, άπο 17 Αύγουστου παρελθόντος έτους
INCU ότι στρατηγός τις Άγγλος ονομαζόμενο; ‘Ροβέρτος Βίλτον,
περίφημος καί αυτός (καθώς και δ προμηθείς Λόρδος είς ολον τόν
εξευγενισμένου κόσμον) θέλει συνοδεύσει μετά τοΰ Λόρδου 4000
στρατόν τακτικόν χαλά διωργανισμένον καί έφωπλισμένον καθ' δλα
μέ κανόνια και πολλούς άλλους αξιωματικού;, ct όποιοι συνθέτουν
ταύτην τήν σημαντικήν εκστρατείαν, ήιις θέλει εΐσδαι δποκειμένη
καί διευθυνομένη άπό αύτοϋ; τους ίδιους πρός βοήθειαν χαΐ συντέ-
λοσιν τής ‘Ελληνικής ύποθέσεως.
’£νω πιριμένομεν νέας απαντήσεις σας καθιστοροϋντές μας τά
διατρεχοντα, καί τάς νέα; νίχας χατά τών εχθρών, πρό; εΰγα-
ρίστησίν μα« καί τών φιλελλήνων σάς άσπαζόμεθα άπό χαρδίας
χα! είμεθα ετοιμότατοι. είς τους ορισμούς Σας.
Παναγ. Θ. Στεφάνου, Κ. Δραγώνας.
’Ιδού ή άπάντησις τοΰ υπουργού τών εξωτερικών τής
Μ. Βρετανίας Κάνιγκος, μεταφρασΟεΐσα ύπό τοΰ Κ.
Ν. Δραγουμη.
Γραμματεία τών εξωτερικών
Έν Λονδίνο) 13 Όχτωμβριου 1825.
ΙΤρύς τούς άρχηγονς της ξηρ&ς καί τής θαλάσσης
Θ. Κο.Ιυκοτρώνητ καί Α. ΜιαούΛη?.
Κύριοι!
Έλαβον διά χειρό; τοΰ Καπ. Μιαοόλη τήν επιστολήν τήν δποίαν
μέ έιιάματε τήν τιμήν νά μοί διευθύνετε, μηνολογουμε'νην τήν 28
Ιουλίου, συνοδευουσαν προκήρυξίν τινα, τήν όποια* έπεθυμεΐτε
νά χαθυποβάλλω ύπ’ ίψιν του Βασιλε'ως χαί Κυρίου μου.
(iO2
Επειδή άντίγραφον αύτής τής προκηρύξεως συνοδευόμενον άπό
τινα επιστολήν τοϋ Κυρίου Κολοκοτρώνη ελαβον ήδη πρότινος
καιροϋ διά τής Κυβερνήσεως τών Ίονικών Νήσων καί ή υπόδεσις
της όποιας ήδη άνεπτύχθη εντελώς διά τής Κυβερνήσεως τής Με-
γαλειότητός του πρό τοΰ ερχομού τοϋ Καπ. Μιαούλη.
Διά τοΰτο ήδη είμαι έτοιμος νά σάς απαντήσω θετικώς περί
τής αυτής ύποθέσεως.
Ή ’Αγγλική Κυβέρνησις έξ αρχής τών παρουσών εχθροπρα­
ξιών μεταξύ τής Οθωμανικής Πόρτας καί τών 'Ελλήνων έπρο-
χνίρυξε χαί διετήρησε αΰστηράν χαί άμερόληπτον ουδετερότητα.
Η Μ. Βρετανία πρό πολλοϋ εόρίσχεται συνδεδεμένη διά συν­
θηκών μετά τής Υ. Πόρτας· τίποτε δέν εχει νά παραπονεθή διά
καμμίαν παραβίασιν τών συνθηκών τούτων άπό μέρους τής Πόρ­
τα;, άπό τήν πίστιν τών όποιων τά πρόσωπα, ή ιδιοκτησία καί τά
έμποριχά συμφέροντα μεγάλων έταιριών υπηκόων τής Α. Μ. υπε­
ρασπίζονται εντός τοΰ ’Οθωμανικού Κράτους.
Ύπό τοιοΰιων περιστα'σεων δέν νομίζει ή ’Αγγλική Κυβέρνησις,
δτι είναι σύμφωνος τή καλή πίστιι ώς άπό με'ρους της, ούτε μέ τάς
άρχάς τών νόμων, διών οί σχέσεις τών εθνών κανονίζονται αναμε­
ταξύ των, καί δια ιηρεΐται ή ειρήνη τοϋ κόσμου, τό νά χηρύξη
πόλεμον καιά τής Πόρτας, ήτις δίν εδωσεν είς τήν ’Αγγλικήν
Κυβέρνησιν καμμίαν δικαίαν αιτίαν πάλης.
Τό δέ νά παραδενθή τήν πρότασιν κατά τήν διακήρυξιν τήν
όποιαν μέ «κάμετε τήν τιμήν νά μέ άποστείλετε ήθελεν είσθαί
πραγματικώς τό νά κηρυξνι τόν πόλεμον κατά τής Πόρτας, δέν
δόναται νά άμφιβάλη κανείς έχέφρων.
Ήθελεν είσθαι τής μεγαλειτέρας ποταπότητος καθώς καί τής
μεγαλειτέρας μωρίας τό νά παραδεχθή όποιαδήποτε Κυβέρνησις
είς ταύτην τήν π^οσφερθεΐσαν ύπεράσπισιν τής 'Ελλάδος χωρίς νά
χορηγήση εις τήν Ελλάδα συγχρόνως οικονομικήν, πολιτικήν καί
στρατιωτικήν βοήθειαν κατά τό» υψιστον βαθμ.όν, καθόσον ήδύνατο
νά τοΐς χθρηγήση.
II γενομένη πρότασις εις τήν Κυβέρνησιν ταύτην δέν είναι
μόνον τό νά χηρύξη τόν πόλεμον" κατά τής Πόρτας, άλλά τό ν
άναδεχθή είς έαυτήν βλον τό βάρος τοϋ πολέμου καί νά υποχρεωθώ
 603
θύτη καδ έαυτήν να μή κατάθεση τά όπλα μέχρίς ού ή "Ελλάς
άποκατασταθή «νεξα'ρτητος.
Είναι εύλογον νά έλπίση τις, οτι μίαν προτασιν όλως διόλου
ασυλλόγισταν καί περιβάλλουσαν τοσον σημαντικας συνεπείας δύ-
ναταί τις ν’ άπο^ρίψη, (οσον καί α< ήναι κολακευτικά τά αίτια
τά όποια τήν παρήγαγον) όχι μονον χωρίς νά προσβάλη «κείνους,
οϊτινες τήν έπρότειναν, άλλά και χωρίς παντάπασιν να προζενήση
υπόνοιαν εναντίον τής ειλικρίνειας εκείνων τών παραμυθιών τάί
όποιας εις προτητισινήν τινα περιστασιν όιεύθυνα εις την Ελληνικήν
επαρχιακήν Κυβέρνησιν.
’Αποφασισμένη ή ’Αγγλική Κυβέρνησις νά διατηρήση άναλλοίωτον
τήν ουδετερότητα, τήν οποίαν τοσάκις «πανειλημμένως διεκήρυξεν,
ήθελε μετά χαρας ίναγκαλισΘή περιστασιν τινα, τήν οποίαν αί
τΰχαΐ τοΰ πολέμου καί αί σχετικοί έχθροπραζίαι τών διαμαχο-
μενών μερών νά προσφέρωσι δύναται διά να χορηγήση τήν μεσο-
λάβησιν της «ίς τδ τέλος μιας πάλης, ήτις έπροξένήσε τόσην
μεγάλην χυσιν αίματος, διά μιας συ-Οήκης, είς τήν όποιαν τά
συμφέροντα καί ή τιμήάμφοτέρων τών μερών νά μείνωσιν απρόσβλητα.
Γ. Κα'νιγκ·
ΕΚΤΑΚΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟΝ ΣΤΜΒΟίΛΙΟΝ
ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Έν Ναυπλίω τή Ίαννουαρίου 1826,
’Είνογώτατε Κύρ it!
Μέ μεγαλωτάτην εΰχαρίστησιν άνεγνώσαμεν τδ άποζριτικδν,
δπου ή έξοχότης Σας «κάμετε τήν τιμήν νά στείλετε πρδς [ήμάς>
μέ τοϋ απεσταλμένου μας Κ. Δημητ. Μιαούλη,
Ή Ελλάς άροϋ άνέλαβε τδν ιερόν σκοπόν νά τεινάξη άπδ τοΰ;
ώμους της τδν πολυχρόνιον σκληρόν καί βάρβαρον ζυγόν, δστις
τήν κατέθλιβεν, έσκέρθη ακριβώς δλα εκείνα τά πολιτικά νοήματα
τής Εΰρώπης, όποια ήμποροΰσαν νά συμφωνήσωσι μέ τήν 5<psu-
κταν άπόφασίν της, τά όποια έπρόκρινεν άπδ τούς κινδύνους, είς
τού; οποίους τήν έσυρεν ή εσωτερική της κατάστασις, καί ήδΰνα-
μίς τοΰ έχθροΰ της' είδε, δτι τά επιχειρήματα της δέν ήίυνατο
κατ οΰδένα τρόπον νά πειράξη τδ σύστημα τών πεφωτισμένων
έΟνών· είδε, δτι ή ίσοσταδμία τής Ευρώπη; δέν ήμποροΰσε πλέον
 604
νί ένεργηθή μέ ιή» κατάστασιν, εις τήν οποίαν κατη'ντησεν ή κλο­
νιζόμενη Δύναμις τής’Οθωμανικής Πόρτας, ή οποία δέν ήτον πλέον
αρκετή νά έμ-οδίση τήν προχώρησιν πάσης Ευρωπαϊκή? Δυνάμεως,
είς τας άοπαχθείσας παρ’ αύτής επαρχίας· είδε, ότι τά Ευρωπαϊκά
Κράτη, τά όποια διά τόν σκοπόν τής κοινής ισορροπίας, εως τοϋδε
ύπέφερον έν τω μέσω των μίαν τοιαότην βάρβαρον και ασεβή
γεναιάν, τών Οθωμανών, ανεπίδεκτου πεφωτισμένης καί πεπο-
λιτισμένης ανατροφής, δέν έμεινε πλέον παρά νά ακολουθούν νά
υποφέρουν δλας έκείνας τάς ζημίας, όποΰ τοιοΰτοι ολέθριοι γεί­
τονες προζενοϋσι χωρίς πλέον νά ωφελούνται άπό τόν καρπόν του
προμελετημένου σκοπυΰ των είδε, ότι αί κλείδες τής μαύρη; θαλάσ­
σης, του ’Ίστρου, τοΰ Αιγαίου, καί τοϋ Αδριατικοΰ κόλπου, δέ»
έμποροϋσαν πλέον νά εμπιστευθώσιν ασφαλώς είς τάς αδυνάτους
χεΐράς τοΰ Σουλτάνου" είδε τέλος πανιών, δτι ο Χριστιανισμός,
ή φιλοσοφία καί ό πολιτισμός τών πεφωτισμένων εθνών ήθελον
προκρίνει τήν άποκατάστασιν μυϊ; νέας επικράτειας Χριστιανών,
ή όποίτ νά έκτελή ακριβώς τά μεγάλα συμφέροντα τά όποια
ή Ευρώπη ειχεν άποθέσει εως τοΰδε είς τάς τοϋ βαρβάρου δυ­
νάμεις. Σκεύάμενοι λοιπόν οί Ελληνες όλα αύτά τά νοήματα
καί προσάρμόζοντές τα μέ τά αναντίρρητα καί αιώνια Δικαιώ-
ματά των ούθαδίαοαν νά έλπίσωσιν, ότι τά επιχείρημά των
δέν ήμποροϋσε παρά νά ήναι εΰάρεστον άπό ολας τάς κραταιάς
καί Χριστιανικός επικράτειας, καί έφαντάσθησαν μέ λόγον, οτι
αύτα! ήθελον στογαοθή τήν υπόδεσι» τών Γραικών, ώς πράγμα
γενικόν Χριστιανωσόνης. Πεπεισμένοι εις αυτόν τόν δίκαιον λο­
γαριασμόν, χωρίς νά κάμωσιν οΰδεμίκν έξαίρεσιν, ύπέδαλον τό
δικαίωμά των εις τήν παρατήρησιν όλων τών κατά καιρούς
Συνελεύσεων τής Εύρώπης, καί έξαιρετως τής συναθροισθείσηο έν
Βερώνη μέ επίτηδες επαγγελίαν αναγκασμένοι οί "Ελληνες άπό τήν
ελεεινήν κατάστασιν, εις τήν όποιαν ή τόσον μακρυνή καί απαρα­
δειγμάτιστος τυραννία τούς είχε φέρει, καί ένθορρυνόμενοι άπο ολα
τάάνω εΐρημένα αίτια, ότι ή Ευρώπη δέν ήθελε ποτέ τους ε’γκατα-
λείψ·ι, έμ.βήκαν είς τόν ιερόν αγώνα, είς τόν όποιον ή ανεξαρτησία
τής Πατρίδος των τούς έπροσκαλοΰσε' έκτυπησαν άνδρείως τάς πο­
λυαρίθμους φάλαγγας του έχθροΰ, καί πολλάκις έΟριάμβευσαν μόνοι
 (505
ίων χατά τών δυνάμεων τών βαρβάρων στερεά; τε καί θαλάσσης,
άσυγκρίτως άνωτε'ρας ατό τάς έδικάς των' καί τέλοί πάντων απέ­
δειξαν τοϊς πάσι, δη δέν είναι ανάξιοι ν’ άπαιτήσωσι τήν προτε-
ραντων πολιτικήν υπαρξιν. Γίληρονοντες ουτω τδ ιερόν χρέος των,
δέν ήμπορουσαν ποτέ νά ΰποπτευσωσι, πώς θέλει άπαντήσωσι καί
άλλους αντικείμενου' έκτος τών έχθρών τοΰ ευαγγελίου" άλλά
ή πείρα άπέδειξεν είς αυτούς δτι χαί ή $ia ουδετερότης πραγμα­
τικώς άθετήθη παρά τινυιν επικρατειών, αίτινες δί, την ειχον
προκηρύξει' εάν λοιπόν ή Ελλάς ήτον αρκετή νά συντρίψη τάς
δυνάμεις τοΰ καθολικού έχθροϋ της, ητον όμως καί είναι αδύνατον,
νά συγκροιήσρ ουτω πλαγιως τάς δυνάμεις τών συμβοηθούντων
Εύρωπαίων.
Είς τοιαύτην περίστασιν τδ γένος τών Ελλήνων έστοχάσθη,
δτι χριάζεται νά λάβη κάποια μέτρα, τά δποϊα άπδ τήν φύοιν τών
πραγμάτων καί τών περιστάσεων έμελετησε νά ζητήση μίαν υπε­
ράσπισή τών δικαιωμάτων του δποΰ μέ τόσας θυσίας απέκτησε·
έστοχάσθη ποιον Κράτος ητον ικανόν νά διαοεντεύση χωρίς ιδιαί­
τερον σκοπόν και χωρίς νά φε'ρη δικαίως ζηλοτυπίαν εις τούς
άλλους Βασιλείς' έμέτρηνεν, ότι είς αυτήν τήν θέσιν μο'νη ή Με­
γάλη Βρετανία εύρίσκεται, επειδή καί διά τδ φιλελεύθερον τοΰ
πολίτικου της συστήματος, καί διά τήν άθολον διαγωγήν της καί
διά τήν βαστίσασαν άνεπι'σούλευτον ουδετερότητα, καί τέλος
πάντων διά τήν σιμόιητα τών δυνάμεων της μέ τάς Έλληνικάς
επαρχίας, είναι φυτικώς άιμοδία νά ύπιρασπισθή τά αναντίρρητα
δικαιώματα ένσς έθνους, τό όποιον ένα καιρόν, καί άπδ θρησκείαν
καί άπό φώτα έπλουτισε τόν κόσυον, πρδ τοΰ νά πεση είς εκείνον
τόν ζυγόν, δστις τδ αμαύρωσε καί τδ κατήνιησεν έςουθένημα
λαών.
Έξοχώτατε Κύριε! οί Έλληνες ήτον βέβαια ικανοί νά προ-
νοήσωσΐ τήν άπόκρισιν, τήν όποιαν ή έξογότης Σας έμελλε νά
δώση είς τό κήρυγμά των. ΙΙολλάκις δμως τά περιστατικά βι«-
ζουσι τούς πολιτικούς νά μήν εκτείνονται, άλλ’ή φωνή τής δικαιο­
σύνης καί τής άληθείας, έχει μεγάλο δικαίωμα είς τάς καρδιάς
των όρθώς φρονουντων.
Οί Έλληνες μήν ήμποροϋντε; πλέον νά συμφωνήσω?! κατ
€06
ούδένκ τρόπον μετά τοΰ αίμοβόοου κα! άσεβοΰ; άρπαγος τών έ«αρ­
γιών των, άπιράσισχν νά ταφώσιν είς τά έρείπια τής Πατρίδος
των- εάν χαί ή δικαιοσύνη τής Μεγάλης Βρετανίας δέν εΰρη επω­
φελή είς τήν δόξαν της ζαί εις τά πολιτικά ζαί εμπορικά της
συμφέροντα νά πάρη είς τήν ύπόθεσιν εκείνο τό βασιμον μέρος,
τδ όποιον είναι άνάλογον τής κραταιας τη; θέσεως καί αύτό χωρίς
νά πειράξη τούς προβάλλοντας αύτό, καί νά εξάλειψη τάς βεβαιό­
τητας, τάς οποίας ή έξοχότης Σας έδώσατε πρό καιροί, τής
Προσωρινής διοικήσεις τής Ελλάδος.
Κα! επειδή δέν ήμπορεΐ ν’ άσφαλισθή ποτέ η τιμή κα! τά συμ­
φέροντα ενός έθνους χωρίς τήν απόλυτο» ανεξαρτησίαν του, διά
τοΰτο τό Γένος τών ‘Ελλήνων, τό όποιον μέ τό μέσο» τών υπογε­
γραμμένων ήδη, ώς άλλοτε εκφράζεται, βεβαιοΰ:αι είς τάς υπο­
σχέσεις τής Μεγάλης Βρετανίας, ή δποία δέν θέλίΐ εΰρει ποτέ
πράγμα ίδιον τής δόξης της τό νά λάβωσι κατ’ οΰδένα τρόπον ζη­
μίαν, κα βλάβην ποτέ τά συμφέροντα κα: ή τ·μή τής έμπισιευδε.'σης
•Ελλάδος.
Την παρούσαν ταπεινήν μας άπάντησιν ήτις περιέχει τήν ουσίαν
τών ειλικρινών αισθημάτων του ‘Ελληνικοί έθνους καθ’ ολην τήν
έκτασιν, παρακαλοΰμεν τήν εξοχότητά Σας νά τή» ύποβάλλητε
είς τήν όψιν τής Α. Μεγαλειότηιος, καί όλων εκείνων τών Σω­
μάτων, τά ίκο'α συ-θέτσυσι, καί τακτικώς παρισιάνουσι τό τής
Μεγάλης Βρετανίας έθνος τε χαί Κράτος.
Έχομεν τήν τιμήν νά είμεθα έξοχωτατε Λόρδ.
‘Γποτεταγμένοι κα! πρόθυμοι δούλοι..............
‘Ο Δούξ τοϋ Οϋέλιγκτων άνεχώρησε τήν τετράδην τδ εσπέρας
ίιά τήν πρεσβείαν του είς τήν Πετρούπολιν, ήμποροΰμεν νά είπωμεν,
κατ’ ειδήσεις, είς τάς όποιας ήμεΐς οί ίδιοι δίδομεν τήν μεγίστην
πίστιν, οτι τό άντικείμενον τοΰ ταςειδίου τοΰ Δουκός είναι Πολι­
τικής κατεπείγουσαι διαπραγματεύσεις καί όχι ετικέτα τής αυλής’
ή ισχυρά συμπάθεια τών‘Ρωσικών στρατευμάτων υπέρ τών ομο­
θρήσκων των, ήτις είχε συσταλθή παρά τοΰ τελευταίου Αύτοκρά-
τορος δέν ήμπορεΐ τόσον ευκόλως νά κοατηθή άπό τόν διάδο­
χόν του, καί δ Νικόλαος άποίίδων τήν τελευταίαν ταραχήν καί
αιματοχυσίαν τής ΓΙετριυπόλεως είς αυτήν τήν συμπάθειαν, έφανέ-
 607
ρωσεν εί; τους συμμάχους του> ότι τά μόνον μέσον διά ν’ απομα­
κρυνθώ δ κίνδυνος τοΰ υποκείμενου του καί τής διοικήσεως ίϊναι τό
νά μεσολαβήσουν ύπέ ρ τών Γραικών. ’Εάν δέν ήμπορέση νά πράξη
συμφώνως μέ τούς συμμάχους του πρέπει νά ενεργήση μόνος του
είς ταύτην τήν σημαντικήν έπιχείρησιν, καί εϊς αυτήν τήν περιστασιν
ή φιλοδοξία δέν θέλει βασταχθή, δ γενεκος πόλεμος τόν ό ποϊ9, θ£')(ι
προξενήσει ή έζστράτευσιί τών ‘Ρωσσιζών στρατευμάτων κοιτ(ή τή»
Τουρκίαν, δ Δούξ τοϋ Ουιλιγκτων έχει πληρεξουσιότητα νά προσ-
φέρη τήν συμπραξίν μας, διά να λάβη έκβασιν ή αμέσως καί εντελή»
ανεξαρτησία τής ‘Ελλάδος’ δέν είναι είμή ίν τοιοΰτον σημαντικόν
άντεκείμενον τδ όποιον ήμποροϋσε νά παραζινήση τόν Δούκα είς τό
νά ίπιγειρισθή εν τοιοΰτον κοπιαστικόν ταξείδιον εις τόν παρόντα
αϋστηιόν καιρόν τοΰ χρόνου, καί είς τήν παιοΰσαν ζαχεκτικήν
κατάστασιν τής υγείας του. ’Εάν ή ‘Ρωσσία ζαί ή ’Αγγλία ένωθώ-
σιν είλικρινώς εις τοΰτο τό πράγμα, ζαί ά» ή Γαλλία συνεργήση,
ώς άναμφιθόλως θέλει κάμει, δέν ήυποροΰν ν’ απαντήσουν εναντιό­
τητα κάμμίαν έκ μέρους τής Κωνσταντινουπόλεως ή τής Βιέννης.
16 Φεβρ. έκ τής έφημερίδος Krone-Times τής ’Αγγλίας.
Κύ/ΐί στρατηνί!
Τά πολυα'ριθμα γράμματα, τά όποια ΰπεχριώθην νά στείλω
εντεύθεν πρός τόν Ναύαρχον Άγγλον, μ' εμπόδισαν τό νά σας
στείλω μετά τό έδώ φθάσιμόν μου, μίαν παραγγελίαν τοΰ είς Κων­
σταντινούπολή Μινίστρου μας, και λυποΰμαι πολλά ότι ή απουσία
σας άπό τό Ν χόπλιον δέν μοΰ το συγχωρεΐ νά το κάμω προσωπιχώς.
‘Ο Κύριος Κάν(γν, οστις ήλπιζεν, ότι θέλει Σάς εύρω έδώ,
θέλει λάβει τήν φροντίδα, ώστε μέπρώτην ευκαιρίαν νά σάς ευχαρί­
στηση δ ίδιος διά τήν επιστολήν, τήν όποιαν έλάβατε τήν ζαλωσύνην
νά τόν στείλετε όμοϋ μέ έχείνην τής ‘Ελληνικής επιτροπής καί μέ
παρσκάλεσε συνάμα διά νά σάς ευχαριστήσω διά τήν πρός τόν
ίδιον ένθύμ.ησίν σας.
Οϋδέν νέον μανθάνομεν ώ; πρός τόν Τουρκικόν στόλον, δ Καπ.
Πασιας ήτον άκόμη εις τά Κάστρα καί έφημίζετο εϊς τήν Σμύρνην
ότι, δ στόλος ήτον διωρισμένος έναντίον τής Σάμου' μία έκπλευσις
άπό δύω μοίρας έσχάιωί ειχεν εκκινήσει άπό τήν Κωνσταντίνου·
«ολιν διά νά ίνωθή μέ τόν εις Δαρδανέλια.
 , Μ
608
/ ,
A/>
‘ b 'ί \
«* V
Είμαι πολλά άνυπόμων ν’ ακούσω τάς στρατιωτικά; πράξεις
Σας τόσον ωφελίμους διά τήν ύπόΟεσιν τής ‘Ελλάδος χαί τής
άνθρωπότητος, καί είμαι πεπεισμένος, οτι αύταί θελει ένεργηθοϋν
μέ τήν συνήθη σου άνδρίαν καί φρόνησιν' μέ τά αισθήματα τής υψη­
λότερα; τιμής καί όπολήψεως λαμβάνω τήν τιμήν νά ό^ομάζωμαι,
κύριε στρατηγέ, Πιστός Σας φίλος.
Γ. Ου-Χάμιλτον.
’Απδ τήν φρεγάταν Κάβριαν Ναύπλιον τή 9|2 ( ’Ιουνίου 182β.
Πρδς τδν έκλαμπρότατον Κύριον Γ. ’λρ/. θ. Κολοκοτρώνην.
*/’δυϋ τί ίγραφεν Στρατφύρύ. ό Κάνιγχ προς την Συνέ.Ιινσιγ
Κύριοι.
’Εν Ιίωνσταντινουπόλει τή 27 ’Ιαννουσρίου. 1827.
"Ελαβον διά μέίου τής εΰγενείας Σας τδν παρελθόντα Μάϊον
εν γράμμα υπογεγραμμένου άπδ τόν Πρόεδρον καί άπδ εκατόν
δέκα μέλη τής έν Έκίδαυρω Συνελεύσεως, φέροντα τδ όνομα « οί
«νόμιμοι πληρεξούσιοι τοϋ ‘Ελληνικού έθνους » ηνωμένοι μετά τοΰ
κλήρου και τών πολεμικών αρχηγών, επικαλούμενοι τήν μεσιτείαν
τής Διοιζήσεώς μου, διά νά δώση τέλος εί; τδν παρόντα πόλεμον,
καί εμπιστευόμενοι εις εμέ τήν εξουσίαν τοϋ νά διαπραγματευτώ
καί νά φέρω είς έκβασιν τήν ποθουμέιην ειρήνην, καί είδοποιουντις
με, διι ή επιτροπή Σας είχε συστηθή άπδ τήν Συνέλευσιν, καί δτε
είχε τήν δΰναμιν καί τό χρέος νά ί’μβη είς διαπραγματεύσεις μετ’
εμοϋ δί δλα όσα ήμποροΰ ν νά συνεισφέρουν εις τήν ειρήνην· ιδιαίτερα
γράμματά σας μέ'έβεβαίωσαν τήν κοινοποίησιν τούτων, πρόσδιο·
ρίζοντα καί τάς βάσεις, τάς άπιφασισΟείσας, ώς άρμοδιατέρας διά
τόν συμβιβασμόν, τον όποιον ή Συνέλευσής έπεθύμει νά φέρΐ) είς
έκβασιν διά τής μεσολοβήαεώς μου.
’Έκτοτε ελαβον τήν εύχαρίστζσιν νά οά; πληροφορήσω, δτι ή
Διοίκησις μου εύηρεστήθη νά συγκατάνευση είς τάς εΰχάς σας,
δίδουσά μοι τάς αναγκαίας οδηγίας διά νά καθυποβάλω είς τδ
Διβανιον χάς βάσεις τοΰ συμβιβασμού, τδν όποιον παρακατεθίσατε
είς χεΐράς μου. Συγχρόνως σας ειδοποίησα τδν ισχυρόν λόγον,
όοτις μέ ύπεχρέωσε ν’ άναβάλω πρός καιρόν τήν έχπλήρωσιν
τούτων τών οδηγιών.
’Αποτείνομαι, Κύριοι, πρός Σάς σήμερον, διά νά σας ειδοποιήσω,
 - A .

609
on, επειδή αί προύπάρχουσαι δυσκολίαι έξωμαλΰνθησαν τέλος.
Ή προσφορά τής μεσιτείας τής Διοικάσεώς μου, έχουσα βάσιν τήν
αίτησίν Σας, και ύποστηριζυμένη άπό άλλας Δυνάμεις, τάς συμ­
μάχους του Βασιλε'ω; μου, μέλλει νά παρουσιασθή αμέσως είς τήν
’Οθωμανικήν Πόρταν. Δεν περιμένετε βέβαια άπό εμέ νά σας έγ-
γυηθώ τήν επιτυχίαν τούτου τοϋ ζητήματος. Δέν θέλετε λησμο­
νήσει προσέτι, οτι ή υπόληψις μου καί ό λόγος τής Διοικήσεώς μου,
ύποχρεόνονται πρός τήν Πόρταν κατά τήν πίστιν τών διαβε­
βαιώσεων Σας.
’Ενόσω νά έμπορέσω νά σας ειδοποιήσω τήν ακολουθίαν’ τής ί-
νάρξεως τής διαπραγματευσεως πρός τό Διβάνιον, επερείδομαι,
Κύριοι, εις τό ύψος τών φρονημάτων Σας, καί εις τήν ακρίβειαν
τής ύποσχέσεως τών Πληρεξουσίων Σας, ότι θέλετε σταθή πιστοί
εί; τάς υποχρεώσεις, αί όποιας πρέπει νά συνοδεύσουν μίαν μεσι­
τείαν, τήν όποιαν παρεχωρήσαμεν είς τάς παρακλήσεις Σας.
Έχω τήν τιμήν νά Σας ανανεώσω, Κύριοι, τήν βεβειο'τητα τών
προσωπικών μου αισθημάτων.
Στρασφόρδ. Κάνίγκ.
’Ιδού τί έγραφεν ό Κάνιγκ έριπιστευτικώς στρός τόν
Θεοδ. Κολοκοτρώνην.

Κωνσταντινουπολις, 27 Ίαννουαρίου 1827.

Δέν σας άνε'φερον διά τοϋ Πλοιάρχου Χάμιλτον τά δυο γράμ­
ματα, τά δποΐα έλάδετε τήν καλωσυνην νά μοί γράψηιε, εωί ου
ήθελον ευοεθή είς κατάστασιν νά σας δώσω τήν ευάρεστου είδησιν,
ότι κατ’ αύτάς ηθελον παρουσιάσει είς τήν Πόρταν τάς προτάσεις
τής ειρήνης, έμπιστευθείσης είς εμέ παρά τής έν ’Επίδαυρο» συνε-
λευσεως. ‘Η στιγμή τήν οποίαν περιέμενον έφθασε.
Πολύς καιρός παρήλθεν έως ου λάβω διά τόν σκοπόν τοΰτον τήν
άναγκαίαν ύποστήριξιν. Άλλ’ δ καιρός ουτος δέν παρήλθε χωρίς
ωφέλειαν τινα. Άπόδειξις δέ τούτου είναι ή μεταξύ Αγγλίας κ«έ
‘Ρωσσίας άποκατασταθεΐσα συμφωνία ώς πρός τό ζήτημα τοΰτο,
καί ή ειλικρινής σύμπραξις τής Γαλλίας καί τών άλλων συμμάχων
δυνάμεων. Τόσον περισσότερον έπεθόμουν τήν-επιτυχίαν τής ένό-
τητος αυτής, καθόσον νομίζω, ότι ή προστασία, τοιαύτη όπως
40
 610
έχορηγήθη παρά τηςΚυβερνήσεως μου επί τή αιτήσει τών ‘Ελλήνων,
είναι ή μόνη ίχανή νά εξασφάλιση το μέλλον τών λαβόντων μέρος
είς τδν πόλεμον. Πολλά άκούομεν περί τής απείθειας τοϋ λαού
σας, καί περί εριδος, ήτις διαιρεί τούς αρχηγούς σας- άλλ έγώ βασί­
ζομαι είς τήν φρόνησιν τοΰ έθνους και εις τήν καλήν πίστιν εκείνων,
οίτινες υπέγραψαν τήν αναφοράν περί ’Αγγλική; προστασίας, διευ-
θυνθεΐσαν πρδς εμέ παρά τής γενικής συνελευσεως. Είς τήν ιδέαν
αυτήν μέ κάμνει νά επιμένω έτι περισσότερον ή υπογραφή σα; τήν
όποιαν εΐδον μεταξύ τών άλλων τδ αίσθημά μου τοΰτο έχει έγ-
γύιησιν τά ευγενικά σας προσόντα, άνευ τών οποίων οϋδείς δύναται
νά χαίρη τήν αγάπην καί τδ σέβας ολοκλήρου έθνους είς κρίσιμους
περιστάσεις.
’Επί τοϋ παρόντος σας αποχαιρετώ, Κύριέ μου, έκφράζων έν
ταυτώ τάς ειλικρινείς ευχάς μου υπέρ τής ευτυχίας τών ημερών σας.
Στράτφορτ. Κάνιγκ.
Μ ι .1 ό ξ>δ έ!
Έρμιόνη τή 28 Ίαννουαρίου 1827.
Ευρισκόμενος ένταΰθα δμοϋ μέ τούς Πληρεξουσίους τοΰ Ελ­
ληνικού λαοΰ συναθροιζόμενους διά νά δώσωμεν τέλος εις τάς εργα­
σίας τής Γ. τοΰ έθνους μας συνελευσεως, ήτις έλαβε τήν έναρξίν
της έν Έπιδαυρω, ελαβον μέ μεγάλην ευχαρίστησιν, καί βαθύ σέβας,
Μιλόρδε! τήν επιστολήν σας άπδ 27 τοΰ ένεστώτος ε. ν. γεγραμ-
μένην- οί δέ είρημένοι πληρεξούσιοι μέ έπεφόρτισαν νά σας δμολο-
γήσω όμοΰ μέ τήν έδικη’ν μου καί τήν έκ μέρους των μεγάλην
ευγνωμοσύνην διά τήν εύνοιαν καί έπιμέλειαν μέ τήν οποίαν άνελά-
βετε τήν ύπόθεσιν τοΰ έθνους μας, καί νά σας βεβαιώσω, δτι μα­
κράν άπδ τοΰ νά δείξη ποτέ απείθειαν δ λαδς τή; Ελλάδος, ή άπδ
τοΰ νά είναι ταραχή τις καί σχίσμα μεταξύ τών αρχηγών του,
ειμεθα μάλιστα σύμφωνοι κατά πάντα- άν δέ φημίζεται τι ή είναι
άπδ εχθρούς τής ‘Ελλάδος πλαττόμενον, ή άν ήναι καί πραγματι­
κόν τι, ταΰτα είναι ώς έκ τών περιστατικών ίδιαίτεραί τινεί καί
έσωτερικαΐ συναλλήλοις άναφοραί, μή άντιβαίνουσαι ε!.ζ τδν γε­
νικόν σκοπόν.
Πρδς δέ είμαι επιφορτισμένος νά σας έγγυηθώ άπδ μέρους τών
είρημένων τήν σταθερότητά των, καί εκείνην τοΰ ‘Ελληνικού λαοΰ
 611
ολου, ώς πρός την βάσιν, έφ’ήν ήτήσατο τήνύπεράσπισιν της Μεγάλης
Βρεττανίας, και ώς πρός τάς άρχάς τών οποίων την μεσιτείαν
έπεφόρτισε τήν εξοχότητά σοι> διά της έν Έπιδαΰρω συνελεύ­
σεως, πεποιθώς Μιλόρδ! εις τήν φιλάνθρωπον καί ευεργετι­
κήν διάθεσιν τής έξοχότητός του καί τή; αύλής σου, μέ χρης-άς
ελπίδας καί μέ βεβαίαν πιστιν, ότι θέλετε πραγματευθή τήν
ύπόθεσιν κατά τό συμφέρω τερυν τών 'Ελλήνων, τών δποίων γνω­
ρίζετε τήν άπο'φασιν, καθ ήν άπεφάσισαν ή νά ζη'σωσιν εις τό
εξής μίαν ζωήν πρε'πουσαν είς τάς θυσίας καί τόν αγώνα των,
και ν’ άπολαόσωσι δικαιώματα άνάλογα μέ τό δίκαιον τοΰ
ανθρώπου και τών εθνών, ή νά προτιμήσωσι μυριάκις τόν θάνα­
τον, καθώς τά έπί τό παρόν αποφασιστικά επιχειρήματα των
συνωδευμε'να μέ αξίας προόδους τήν έπιβεβαιώνουσιν. Πολύ βε-
βαίότεραι δέ γίνονται αί ελπίδες τοΰ έλληνικοϋ έθνους δταν βλε-
πωσι τόν φιλάνθρωπον κα! ισχυρόν χαρακτήρά σας νά υποστηρί-
ζητε καί συνοδεύητε μέ τήν προσπάθειαν καί σΰμπραξιν τών με­
γάλων δυνάμεων τής Ευρώπης, μετά τών δποίων τοΰ Χρίστου τό
όνομα μας ένόνει είς τήν χριστεπώνυμον ένότητά του’ καί δέν
αμφιβάλλει κανείς, δτι φθάνει μόνον εν βλέμμα ευμενές νά ρίψω-
Otv αί χριστιανικαί δυνάμεις είς τήν δυστυχή Ελλάδα καί τήν κα-
τασταίνουσιν ευτυχή ποεπόντως είς τήν άρχαίαν της ευγένειαν καί
αξίαν τών ένεστώτων αγώνων καί τών θυσιών της.
Λαμβάνω τήν τιμήν νά σάς παρακαλέσω καί αύθις, νά βεβαιω-
θήτε τήν σταθερότητα καί τοϋ κοινού καί τοΰ μερικού χαρσκτή
ρός μας μεθ’ ού και μετά τοΰ άνήκοντος σεβασμού, χαί τής βνθ.ιν:
ευγνωμοσύνης διά τά ευνοϊκά πρός ημάς αισθήματα σας, ύποση-
μειοΰμαι, Μιλόρδε ! Τής Γμετέρας Έξοχότητος
ταπεινότατος καί ευπειθέστατος δούλος
Θ. Κολοκοτρώνης.
Ποός τόν Έξοχώτατον Μιλο'ρδονΣ. Κάνιγκα πρε'σβυν τής Α. Μ.
τοΰ Βασίλέως τής Μεγάλης Βρετανίας παρά τή ’Οθωμανική
Πόρτα εις Κωνσταντινούπολή.
Έκ τών γεγονότων τών 1828. και έπ.
Ό Κυβερνήτης τής Ελλάδος Ιω. Καποδίστριας άφίχ-
40*
612
θη είς Ναύπλιον περί τάς άρχάς τούς έτους 1828, δτε
ώς έκ της παραλυσίας τής τότε Κυβερνήσεως Υπήρχε
σχεδόν αναρχία, και μάλιστα έν Ναυπλίω καί Κορίνθω σε-
σωρευμένα στρατεύματα έμάστιζον τά πέριξ μέρη. Αλλ’ ή
παρουσία του καθησύχασε πάντας καί έπρόλαβεν ουτω τήν έ-
πικειμένην εμφύλιον ρήξιν' κατά δέ τήν 12’1ανουαρίου τοϋ
αύτοϋ έτους μετέβη είς τήν Αίγιναν, οπού έ'μενεν ή
προσωρινή Κυβέρνησις, καί ένησχολήθη νά διοργάνωση τήν
Κυβέρνησιν καί τόν στρατόν αντικατέστησε λοιπόν τό
Βουλευτικόν διά τοϋ Πανελληνίου, διώρισε στρατάρχας
τόν μέν Δημ. Ύψηλάντην, (δστις ώς είπομεν, άπό τοϋ
1825 ήσύχαζεν είς Ναύπλιον μέχρι τής εποχής αυτής,)
είς τήν Άνατολ. Ελλάδα, τόν δέ Τσούρτζ, είς τήν Δυ­
τικήν διέταξε τούς μή Πελοποννησίους οπλαρχηγούς καί
συνεκεντρώΟησαν μέ τούς ύπ’ αύτούς μέχρι 1ΟΟΟΟ εις
Μέγαρα, τους οποίους διωργάνισε πρώτον μέν είς χιλιαρ­
χίας, καί μετά ταϋτα είς τάγματα, καί άνέθεσεν έκτοτε
αΰτοϊς τήν τακτικήν στρατιωτικήν ύπηρεσίαν έκ δετών Πε-
λοποννησιαζών στρατευμάτων διετήρησε ύπό τήν Γεν.
’Αρχηγίαν τοϋ Θ. Κολοκοτρώνου μόνον τρία σώματα
τά ύπό τούς Νικήταν Σταματελόπουλον, Γενναϊον Κολοκο-
τρώνην καί Δημ. ΙΙλαπούταν, τά δέ λοιπά στρατεύματα
διέλυσε καί διέταξε νά έπανέλθωσιν είς τάς εστίας των, ν’
άσχοληθώσιν είς τά οικιακά των έργα, έκτος τών αξιωματι­
κών τούς όποιους ώργάνισεν είς αξιωματικούς ταξιαρχικούς
ζαί τής εθνικής φρουράς, ήτοι είς χιλίαρχους, ύποχιλιάρχους,
έκατοντάρχους καί πεντηκοντάρχους άνευ στρατιωτών.
Αί πράξεις τοϋ Κυβερνήτου άναφέρονται έκτενώς είς
τήν συλλογήν τοΰ Κυρίου Μάμουκα. Διά τοΰτο δέν έκτει-
νόμεθα περισσότερον, είμή ζαταχωροϋμεν τά υπάρχοντα
ημών δύω επόμενα έγγραφα.
Περί δέ τών ενεργειών του Κυβερνήτου έχομεν καί
τά επόμενα έγγραφα.
 eij
’Apt©. 260.

>
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

Πρίχ τόν Γεν. Λρχ'1)'$ν n/C Πελοπόννησον Κύριον

Θ. Κολοκοτρώνην.
Και άπο διάφορα άλλα γράμματα ζαί άπδ τάς δποίας κοινο­
ποιήσεις έκαμες ό ίδιος είς την Κυβέρνησή, μανθάνω, δτε Ίμ-
πραήμ-Πασας επικεφαλής ενός δυνατοί σώματος εφθασε πρό τινων
ήμερων είς Τριπολίτζάν. ·
Διατάττεσαι λοιπόν αμα λάβης τήν παρούσαν νά επίταξης τδν
υιόν Σου ζαί τούς άλλους ύπό τήν οδηγίαν σου οπλαρχηγούς νά
τρίξουν πάραυτα διά νά πίάσουν τάς αναγκαίας περί τήν Τρι-
πολιτζάν θέσεις· ζαί έάν ό εχθρός περιορίζεται μόνον ζα! μόνον
νά φθείρη τά δλίγα "λείψανα τών οικιών ζαί χανονοστασίων τής
πόλεως εκείνης, ώς δίδεται, ζαί νά έπιατρέψη δΟεν έξηλθε, χωρίς
νά χάμη ζάνέν άλλο κίνημα, οί ρηθέντες οπλαρχηγοί χοεωστοΰν
μόνον νά φυλάττουν τάς θέσεις των χωρίς νά κινηθώσι παντά-
πασιν έναντίον του, ουδέ νά δώσωσι τήν παραμιχράν αιτίαν μάχης
ή άχ.ροβολισμοϋ. Έάν όμως δ εχθρός έ'χη σζόπόν νά έξέλθη τής
Τριπολιτσας, ζαί νά εφόρμηση εις τάς επαρχίας διά νά βλάψρ
ζαί λεηλατήση αύτάς, τότε νά επίταξης τούς αύτούς οπλαρχηγούς
νά πολεμήσωσιν αύτόν, ζαί φροντίσουν ώστε νά τόν εμποδίσουν άπο
πασαν βλάβην τήν οποίαν ήθελεν επιφέρει ή έφόρμησίς του αυτή είς
τάς έπαρχίας. (I)

(I) ό ’Ιμπραίμη; μετά τήν ελευσιν του Κυβερνήτου έπανήλΟεν εις Τρίπολιν, τή.
όπιίχς κχτεστρεψε τά λείψανα τών οχυρωμάτων της. Πρός Ss ένίορευσε καί συνε-
λαοε πολλούς αιχμαλώτους, οίτινες ήίευύερώΐησαν άνταλλαχΟίντες μετά Τούρκων,
τού; όποιου; είχε ζωγρήεει ό Γενιιΐος, ώ; έμιραίνεται ε’ς τήν κάτωθεν επιστολήν τοΰ
Θ.Κολοχοπώ'α πρός τό’ Βροιμην, καί ακολούθως μετε'όη είς τά Μείσηνιακά φρούρια·
ίψηλο’τακ.
Τήν αρετήν τοϋ ανθρώπου κα ι οΐ ίοιοί του εχθροί τήν θαυμάζουν· ό κα’ά τ°
Λεοντάρι προχθεσινό; ήρωϊομο; σου, εί; τήν άπελιυθέρωσιν τών περί τήν Τριπολτσϊν
αίχμαλωτισθέντων Ελλήνων με έχίναοε καί εί; έπαινο’ ζαί εί; θαυμασμό’, τούτο
τή ώρα'ον παράδειγμα έδιάσθπν νά τό μιμηύώ, καί ίοού παραι™» *α1 ε7ω έλ.υδερου,
τοϋ; εΰρεθε'ντας υπό τήν εξουσίαν μου αιχμαλώτους Τούρκου;, και ΟΛω ατελευ-
614
'Η Κυβέρνησιί προσζαλοΰσα νά ένίργήση; τήν παρούσαν πρώτην
διαταγήν tlvac εΰϊλπις δτι θελεες φιλοτιμηθή νά ένεργήση; αυτήν
καθ’ δλην τήν ακρίβειαν, και θέλουν φιλοτιμηθή καί οι οπλαρχηγοί
οίτινες θέλουν διαταχθή παρά σοΰ, καί τόσον περισσότερον δσον
είναι τδ πρώτον δείγμα τδ δποϊον θέλουν δώσει ενώπιον τοΰ Κυ­
βερνήτου τής ‘Ελλάδος.
Έζ Πόρου τήν 12 Φευρουαρίου. 1828.
(Τ. Σ.) Ό Κυβερνήτης
I. Καποδίστριας.
ό Γραμμ. τής Επικρατεί»; I. Τρικούπης.
Άριθ. 1878

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕ1 Λ
Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΛΟΣ.
ITρόν τόν Γινιχόν αρχηγόν των Πείοποννηο ιαχών ό.τ.Ιων
Κ. Θ. Κο.Ιοκοτρώνην.
Σέ εξήγησα διά ζώσης τά αίτια καί τδν σκοπόν τών ψηιρισμα'τω.ν
καί δδηγιών, άνινα σέ διευθύνω πρδς πληροφορίαν σου. Επιθυμώ
δέ δπως, συμμορφουμενος μέ τάς ένδιαλαμβανομένας διατάξεις,

θερώσει άκελούθως καί Ηλους τούς ευρισκομένους «ίς τάς χεϊρας μερικών ένδον
της έπαρχίας Καρυταίνης, και έπ«ιδή η τύχη του πολέμου είναι κοινή, άς άπαλλά-
ξωμεν τούς δυστυχείς αιχμαλώτους έ*
* τών δεσμών της δουλείας* και ας άνοιχθή
άνάμισόν μας νεον στάδιο* δοξης* ποιος δηλ. νά έξαπεράση τον άλλον είς τήν προς
τούς αιχμαλώτους φιλανθρωπίαν* η Ιστορία τών εθνών έτράνιν» τά ονόματα, περισ­
σότερόν τών όσοι «νίκησαν τά πάθη των και έφάνησαν γενναιοφρονες, άπο τών
όσοι έσκέπασαν την γην με τά πτώματα τών έχθρών των. Δεϊξον «ίς τον κοσμον
ολον και ή ύψηλότης σου.
0στις μέ προσοχήν έχη προσηλωμένου τά ομμα εις τάς πράξεις μας, οτι δεν
*Χ«ς κάμμία» ομοιότητα μέ τούς έξολεθρευτάς της γης, άλλ’ επιθυμείς τήν αλη­
θινήν του πολέμου δόξαν* ή στιγμή αυτή καθ’ ην σου γράφω μ’ έφερε εις τήν
ένθυμησιν μΟυ το^ς δύο ύπό τήν εξουσίαν σου αιχμαλώτους φίλους μου, τον χα-
τζι Χριατον και Μιχάλην Σισίνην, ε’ιναι δυνατά φίλοι μου, καί τους αγαπώ
διότι είναι φίλοι τ^; τέχνης, τήν όποιαν άμφότεροι άγαπώμεν, ώς φιλοπόλεμος
χοιπον οπού είσαι σε παρακαλώ θερμώς νά έλευθερώσης άνόρας φιλοπολέμους* και
νά είσακουσθώ καί έγώ είς αύτήν τήν περίστασή* θέλει δί υποχρεωθώ μεγάλως
αν άξιωθώ νά λάβω τήν άπάντησιν τής παρούσης μα; μέ αύτούς τού; ίδιους.
Εχω τήν τιμήν νά είμαι· της ύψηλότητός σας.
 615
ααταβάλης τί έχ μέρους σου ολον τόν όποιον τρέφεις Sid τήν
δουλευσιν τής Πατρίδος ζήλον, ώστε ή περί ής ο λόγος στρατο­
λογία νά γενή μέ τήν πλέον μεγαλητέραν τάξιν, και τήν οσον
τό δυνατόν καλητέραν εκλογήν.
Επ αυτό τούτο θέλεις συνεννοηθή μετά τών έκτακτων επι­
τρόπων χαι ουτω θέλεις δώσει άναλόγους οδηγίας εις τόν
Σρατηγόν Νικήταν καί-εις τόν υιόν Σου Καπ. Γενναϊον.
’Επειδή ή Στρατολογία αυτή σκοπόν έχει τό νά προφυλαχθή
ό τόπος άπό τά όποια ό εχθρός τόν έπαπειλεί δεινά, καί νά
άπαλλαχθή έν γένει άπό τάς καταδυναστείας, τά; όποια; υποφέρει
ώς έκ τής αταξίας, ήτις έπεκράτει μέχρι τοΰδε, διά τοΰτο άναμ-
φιοόλω; δέν θέλεις αμελήσει κάνέν άπό τά άπαιτουμενα μέσα,
ώστε τά οποία μέτρα παρεδέχθη έπ’ αυτό τοΰτο ή Κυβέρνησις νά
λάβωσι πραγματικόν καί σταθερόν αποτέλεσμα.
Άπό τό αποτέλεσμα τοΰτο κρέμαται όχι μόνον ή ουσιώδης
ωφέλεια, τήν οποίαν τού λοιποϋ περιμένει ό λαός άπό τήν Στρα­
τιωτικήν δύναμιν, άλλ’ ακόμη καί έντιμος καί έπωφελής τύχη,
τήν οποίαν και αυτή ή ίδια δύναμις θέλει απολαύσει επομένως
καθ’ ήν στιγμήν ή Πατρίς άπαλλαχθεΐσα όλοτελώς άπό τόν έχθρόν
θέλει δώσει είς ολα της τά συμφέροντα μόνιμον καί σταθερόν
κανονισμόν.
Σέ προτρέπω λοιπόν, ώστε κατά τάς δύω ταυτας βάσεις καί
συ ό ίδιος νά θεωρήσης καί τούς συμπατριώτας σου καί όλους τους
υπό τάς διαταγάς Σου στρατιωτικούς νά κα'μνης νά θεωρήσουν
τάς όποιας εκδουλεύσεις απαιτεί σήμερον άπ’αΰτοΰ; ή Κυβέρνησις.
Έν Ναυπλίω τή 29 Απριλίου 1828.
(Τ. Σ.) ‘Ο Κυβερνήτης
Ίω. Κ αποδ ί στ ρ ι ας.
δ Γραμμ. τής έπικρατείας, Σ. Τρικουπης.
Μετά τόν θάνατον τοϋ Κυβερνήτου ή Κυβέρνησις τοΰ
Κράτους άνετέθη εις τήν Γερουσίαν καί είς τριμελή επι­
τροπήν, ήτοι τόν Αύγουστΐνον Καποδίστρίαν Θ. Κολοκο­
τρώνην καί I. Κωλέτην , καί διετάχθη ή συγκρότησις
εθνικής συνελεύσεως- ό Κολοκοτρώνης παρητήΟη ώς μέλος
616
τής Επιτροπής' ή δέσυνέλευσις διαρ^ηχθεΐσα, διηρέθη είςδύω-
μέρη· ών τό μέν συνεδρίασεν είς Ναύπλιον, τό δέ είς Μέγαρα.
Άλλ’ ακολούθως οι έν Μεγάροις πληρεξούσιοι είσήλ-
Θον ένόπλως είς Ναύπλιον ζαί ήνάγκασαν τήν Γερουσίαν
νά δίορίση έπταμελή επιτροπήν πρός διοίκησιν τοΰ Κράτους.
Αί τρεις προστάτιδες δυνάμεις άναγνωρίσασαι τήν
Ελλάδα Βασίλειον άπεφάσισαν ν’ άναγορευθή Βασιλεύς
αυτής ό ΙΙρίγγιψ ’Όθων μέχρι δέ της ένηλικιώσεως τοΰ
Βασιλε'ως τής ‘Ελλάδος, διωρίσθη Άντιβασιλεία νά διοική
τό Κράτος· μέλη αύτής ήτο ό Μάουρερ, Άρμανσπέργ, καί
Έιδέκ. Τότε συνεπεία έπιστολής τίνος τοΰ Έϊδέκ και τή
γνωμοδοτήσει τών αντιπροσώπων τών συμμαχικών δυνά­
μεων, άπεφασίσθη νά σταλή είς Μονάχον επιτροπή έκ μέ­
ρους τοϋ ‘Ελληνικού έθνους, ής σκοπός ήτον νά έκφράση
είς τόν Βασιλέα τής Βαυαρίας τήν εύγνωμοσύνην καί τήν
άγαλλιασιν τοϋ Έλλην. έθνους διά τήν άνάβασιν τοΰ
Υίοΰ του είς τόν Θρόνον τής ‘Ελλάδος, ζαί νά προσφέρη
τήν πίστιν ζαί άφοσίωσίν του είς τόν Βασιλέα Αύτοϋ-
μέλη δέ ταύτης τής επιτροπής διωρίσθησαν ό Α. Μιαού-
λης, Κ. Βότσαρης και Γενναίος Κολοκοτρώνης- άλλ’ ό
τελευταίος διοικητής ών στρατευμάτων είς διαφόρους έπαρ-
χίας, δέν τω έμενε καιρός νά διαθέση τόν στρατόν ζαί νά προ-
φθάση είς τήν αποστολήν του· διά τοΰτο άντικατέστη διά
τοΰ Δ. ΙΙλαπούτα- περί τούτων ζαταχωροΰμεν καί τά
έπόμενα έγγραφα.
Aiipte Τρικούπη-
Εις ίλλειψιν του Κυρίου Γενναίου έχετε τήν γνώμην μας νά
βάλλετε είς τόν τόπον του τόν Κύριον Κολιόπουλον, έννοεΐται
διά τήν είς Μονάχον άποστολήν. 1832. Αύγουστου 23.
Ανδρέας Ζαίμης, Ίω. Κωλέτης, Α. Μιαούλης.
Δ. Πλαπούτας, Κ. Μπότσαρης.
Υπάρχει είς τ «ρχεΐα τοϋ υπουργείου τών εξωτερικών τδ
πρωτότυπον.
 617
Άριθ. 325.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙ'ΓΕΙΛ
ζ//έπίτων έζωτερικών κα.1 τοΰ ΐριποριχοϋ ναυτικόν Γρα/ιρτεία,.
ΙΤρός τΐ)ν -Συνταγματάρχην Κύριον Γενναιον
Κο.Ιυκοτρώνην (1)
‘Η Κυβέρνησις τιμώσα τάς προς την πατρίδα λαμπράς εκδου­
λεύσεις σας εϋηρεστήθη νά σας ονομάση, Κύριε συνταγματάρχου
μέλος μιας έπιτροπής, τής οποίας ό σκοπός έμφαίνεται εις τά
εσώκλειστον διάιαγμα ύπ άριθ......................... ......
‘Η επιτροπή αυτή πρόκειται ν άναχωρήσ-ρ εντεύθεν μέ τά
πλοϊα τής Συμμορίας, τά όποια διά μόνην αυτήν μένουν ακόμη
ένταΰθα δύο ή τρεις ήμέρας, ένω εμελλον νά κα'μωσι πανία απόψε.
"Οθεν προσκαλεϊσθε άμα λάβετε τήν παρούσαν νά σπεύσητε
νά έλθήτε έδώ χωρίς τήν παραμικρόν αναβολήν, δπου θέλετε ϊόρεΐ.
ζαΐ τούς συνάδελφους σας.
Έν Ναυπλίω τήν 20 Αύγουστου 1832. ό Γραμματεύς
Σ. Τριχουπης.
’Αριθ. 39

ιΗ διοικητική ’Επιτροπή.
Όφείλουσα ζατά τάς δμοφώνους εύγάς του έθνους νά διαδή­
λωσή πασιφανώς ε’ς τόν Μεγαλειότατον Βασιλέα τής Βαυαρίας
τήν κοινήν άγαλλίασιν τοΰ λαοΰ διά τήν άνάβασιν έπί τοΰ Βασι­
λικού Θρόνου τής πατρίδος τής Β. A. Υ. τοϋ Πρίγγιπος ’Θθωνος
τής Βαυαρίας, καί νά προσρέρη ζαί τήν άφοσίωσιν καί τήν υπο­
ταγήν τοϋ έθνους πρός τόν Βασιλέα του,

(1) 0 I. ΚΑοκοτρώνζς είς τήν παρούσαν συλλογήν και είί άλλα ιστορικά
δποαν^ααίά, αν και ύπ’ αύτύν βΐχάνδιχτβλέσίΐ πολλοί στρατηγοί έπωνομάζετο Καπε­
τάνιος, διότι δέν εδόχΟη βαθμόν ύπό τών Κυβερνήσεων· €0 Κυβερνήτης κατηργα.σβ
*ούς βαθμού; της στρατηγίας έκτος του Κολοκοτρώνου, διόρισα; άντ’ αύτών χιλιάρ-
Ζ°υς (ά'τισυνταγματάρχας) και είς την Πελοπόννησον ^ιώριοεν 9. χιλίαρχος
3. σύνταγμα τάρχας τον Νικήταν Πλαπουταν κα^ Γενναιον δ Ν. Βοτσ«ρης
^ι Κυβερνήτου νίτον χιλίαρχος** άλλά μετά ταΰτα ηΟελησε νά έπόνομ*»**31 ^τρα-
^ΐγύς κατά τήν πάλαι βαθμολογίαν του*
CIS
Δ t α τ ά τ τ ε ι.
‘Ο Ναύαρχος κύριος Ανδρέας Μιαούλης, ό Στρατηγός Κώστας
Βάτζαρης, χαί δ Συνταγματάρχης Γενναίος Κολοκοτρώνη; συνελ-
δοντες εις επιτροπήν νά άπέλθωσιν εις τήν Βασιλεύουσαν τής Βαυα­
ρίας εις έκπλήρωσιν τής άνωτέρω διαδηλωθείσης εθνικής ευχής.
‘Ο έπ! τών έξωτερικών Γραμματεύς νά ενεργήση τά παρόν
διάταγμα. Έν Ναυπλίω τή 19. Αύγουστου 1S32.
δ ΙΙρόεδρος Γ. Κουντουριώτης, ’Ανδρέας Ζα’ίμης,
Ί. Κωλέττης, Κ. Μπότσαρης, Α. Μεταξας, Δ. ΙΙλαπούτας.
Ό επί τών εξωτερικών Γραμμ. Σ. Τριχοόπης.
Απαράλλακτα,.
‘Ο έπί τών εξωτερικών Γραμμ Σ. Τρικούπης. κ. τ. λ.
(Τ. Σ.)
Λ'άμιε!
’Ανάρμοστον εις τήν περίστασιν ταύτην το νά ΐπέμβω εις τήν
άνάπτυξ’.ν παρελθόντων πραγμάτων, δλοι γνωρίζομεν πώς αύτά
διέτριξαν περιορίζομαι λοιπόν κινούμενος άπό πατριωτισμόν,
καί άπό τήν ιδιαιτέραν ύπόληψιν τήν όποιαν πάντοτε έρύλαττα πρός
τόν εαυτόν σας, νά σας είπώ μο'/ον περί τών τωρινών.
Ό Κυβερνήτη; τής ‘Ελλάδος δέν είναι πλέον εις τον κόσμον
(αξιοθρήνητος κατ’ αλήθειαν ή ύστέρησίς του) έχων άξιότηια έξο-
χον, καί αυτό; ήτον εκείνος, δστις ήδύνατο νά άνακαλέση τήν ησυχίαν,
άλλά,ώ; ειπον, έξέλιπεν άν έπιμένωμεν νά διατηρήσωμεν τήν.
ίπικραιοΰσαν διαίρεσιν, και’ έμήν ιδέαν, άλλοίμονον καί είς ήμας
καί είς τήν πατρίδα.
Πολύ έξαρταται άπό τόν εαυτόν Σας, κύριε Κολοκοτρώνη, τό νά
ενεογήσετε νά ένωθή τό έθνος δΐ έως. εντίμου συμβιβασμού, διά
νά διαφύλαξη τήν αυτονομίαν του καί νά στερεωθή ύπό πατρικήν
Κυβέρνησιν.
Καιρός δέν είναι ούτε νά μας φοβερίσετε, ούτε νά σας φοβετ
ρίσωμεν, καιρός είναι νά προλάβωμεν τόν εμφύλιον πόλεμόν, δ
όποιος Οά έτοιμάση τήν καταστροφήν μας- συγχωρησατέ με τό
θάρρος, καί δεχθήτε τήν βεβαίωσιν τής ύπολη'Ι'εώς μου, μεθ ης
ύποσ'/ίμειοΰμαι. 5. Οκτωμβρίου 1831 έ; Γδρας.
είς τάς προσταγάς ίας ’Λνδρέα? Ζαίμης.
 619
Κύριε 'Αρχιστράτηγέ ΚοΛοχοτρωνη.
Χθές άνέγνωσα τά άπδ 22 καί 23 σημειωμιε'να γράμματά σας
άπδ Τριπολιτζάν, καί Άστρος, δέν ήμπορώ νά σας κρύψω, οτι ί-
λυπήθην, ίδών είς αυτά καί είς την προς την Γερουσίαν αναφοράν,
δτι δέν έσυμφώνησαν τά φρονήματα μας, ώς πρδς την αποστολήν, ή
όποια ένεκρίθη νά γένη διά νά προσφέρη πρδς τδν Μεγαλειότα τον
Βασιλέα' τής Βαυαρία; τήν ευγνωμοσύνην τοΰ έθνους. Κύριε ’Αρ­
χιστράτηγε, άρ’ ή; έρθασεν δ Ταχυδρόμος τοΰ Μεγαλειοτάτου
Βασιλέως τής ‘Ελλάδος, ό υποφαινόμενος ένόμισα, δτι τδ άντι-
κείμενον τών είς τδ έξης προσπαθειών μας δέν πρέπει νά αποτεί­
νεται είς άλλο, παρά είς δ,τι έσυντελοΰσεν είς τό νά προετοίμα-
σθώσι τά πνεύματα καί τά πράγματα είς τήν υποδοχήν τής άντι-
βασιλείας, καί εύσχήμως να διαλυθώσιν αι ύπάοχουσαι σκηναί"
καί ή σειρά τών προδιατρεξάντων ήτον αρκετή νά κάμη ώστε νά
διαζριθή τδ δίκαιον άπδ τό άδικον έν καιρώ τω πρέποντι’ τά
συμμαχικά πλοία άπεφασίσθησαν νά αναχωρήσουν διά τδ Τριέστι
νά μεταβιβάσωσι τήν Άντιβασιλείαν, καί οί zuptot άντιπρέσβεις ώς
έξ ένδς στόματος ^συμβουλέυσαν τδ νά διορεσθή μέ τήν μεγαλη-
τέραν ταχύτητα μία επιτροπή, και εΰηρεστήθησαν οι ίδιοι νά
ονομάσουν τά μέλη τής ιδίας, κατά συνέπειαν ένδς γράμματος τοϋ
Στρατηγού Έϊδέκ, ο οποίος αποτελεί μέρος τής άντιβασιλεία;,
κάθε τροποποίησή καί αναβολή, ώς πρδς τήν επιτροπήν αυτήν,
οπού ήθελε προβληθή άπδ τδ μέρος μα;, ήθελε δώσει αρκετά;
αιτίας νά κατηγορηθώμεν, έπειτα προκειμένου τοΰ δνόματος τοΰ
Βασιλέως ολα τά λοιπά έ'πρεπε νά θεωρηθώσι δεύτερα’ υμείς έπρο-
τιμήθητε κύριε, ώ; ό άνθρωπος τοΰ έθνους καί ώς φέρουσα ή
οίκογένειά Σας τδ πρόσωπον τής Πελοπόννησου.
Ναύπλιον 24 Αύγουστου 1832.
'Γποσημειοΰμαι είς τάς προσταγάς Σας
’Ανδρε'ας Ζαίμης
Kvqls ’Αρχιστράτηγε.
Διεκόπη μερικόν καιρόν ή μεταξύ μας αλληλογραφία έκ τών
περιστάσεων, καί σήμερον λαμβάνει κατ’ ευτυχίαν τδν δρόμον της
πάλιν υπό τούς πλέον λαμπρούς οιωνούς. ‘Ο ταχυδρόμος τής Α.
Μ. τοϋ Βασιλε'ως τής ‘Ελλάδος έφθασεν ένταϋθα κατά τήν.........
620
ίσταμένου, έ'σοιθεν ευρίσκετε αντίγραφων τ7,ς επιστολής τοΰ Μεγα-
λειοτάτον Βασιλέως τής Βαυαρίας, δΐ ή; εύηρεστήθη νά μας τίμηση
ή Μεγαλειότης του, καί τής διαχηρύξεως τοϋ Συμβουλίου τών Σ.
Συμμάχων Δυνάμεων, τών οποίων ό κομιστής ήτον δ είρημένος
Ταχυδρόμος1 έξ αυτών θέλει πληροφορηθήτε, Κυ'ριε, ότι αί εΐχαί
μας έπληοώθησαν, καί ή μεγαλοδωρία τών Σ. Συμμάχων Δυνάμεων
έπεσφράγισε, διά τής άναγορεύσεως του Πρίγγιπος τής Βαυαρίας
είς τόν θρόνον τής ‘Ελλάδος, τήν σταθερόν εύιυχίαν τής πατρίδος
μας, κα! ίχάραξεν εις τά χρονικά τοϋ κόσμου τό μοναδικόν αρι­
στούργημα τής φιλάνθρωπου πολιτικής, ή οποία έχαρακτήρισε
τούς κραταιούς μονάρχας προσιάτας μας- δσον αί Σ. Δυνάμεις,
καί ό Μεγαλειότατος Βασιλεύς τής Βαυαρίας έπροσιτάθησαν νά
φέρουν είς πέρας τό μέγα έργον τής πολιτικής ύ πάρξεώς μας"
τόσον οί "Ελληνες χρεωστοϋμεν νά δτίξωμεν τήν ευγνωμοσύνην
μας, καί τήν αληθή άφοσίωσίν μας πρός τόν δίεγαλειότατον Βα-
σιλε'α μας, τό πρώτον τών χρεών μας ένεκρίθη καί παρ’ ημών
καί παρά τών αληθινών φίλων τών συμφερόντων μας νά γίνη ώς
κάτωθεν καί χωρίς κάμμίαν αναβολήν, μία επιτροπή συγκείμενη
έκ τριών μελών έκ τών οικογενειών τών διαποεψάντων, καί
κίνηση ευθύς διά το Μονάχον, "να προσφέρη τήν άφοσίονσιν τοΰ
έθνους πρός τόν Βασιλέα του, καί ν’ αναχώρηση μέ τά πλοΐα τής
Συμμαχίας, τά οποία αναχωρούν διά Τριέστι διά νά μεταφέρουν
τήν άντιβασιλείαν είς τήν 'Ελλάδα.
Γενομένης λοιπόν σκέψ'ως περί τής επιτροπής μετά πολλάς
συζητήσεις διά νά γείνη μέ όμοφωνίαν, καί νά φανή εθνική, έπρο-
τιμήθησαν οί Κύριοι, Ναύαρχος Μίκουλης, δ Φίλτατός Σ«ς Γεν­
ναίος, καί Κώνστκ Μπότσαρης νά υπάγουν- ό καιρός δέν έσυγ-
χωροϋσεν αναβολήν, ή γνώμη τών άντιπρέσβεων έσυμβιβάσθη
ευχαρίστως είς τά υποκείμενα αύτά’ ήμεΐς δέ διά νά καταντή-
σωμεν τό πράγμα εις τόν ίδιον έαυτόν Σας, τό όποιον είναι τό
μόνον συμφέρον διά τήν πατρίδα, ύποσιηρίζομ^ν. τήν πρότασιν, καί
έπί τούτου έρχεται ό Κωνστ. Μεταξας επίτηδες νά σάς πληρο­
φόρηση ποοφορικώς τήν ανάγκην, καί πρέπει νά τό κάμετε χωρίς
άλλο" τά πλοία έπρεπε ν’ αναχωρήσουν* πολλά! ουσκολίατ κα!
διαιρέσεις έφοβσρίζοντο νά γεννηθούν καθ’ ήν στιγμήν άνεβάλλετο
 621
τδ πράγμα χαί αν ήθέλομεν να μορφώσωμεν άλλως τήν επιτρο­
πήν αυτή?- διά τοΰτο ώς εΐρηται, πρώτον ήμεΐς τήν ύπεστηρίξ'αμεν,
χα! έπνίγη ή δυσαρέσκεια άλλων εις τά σπάργανά της· χωρίς
ήμεΐς ν·ά σά; είπώμεν γνωρίζετε μόνος Σας πόσον εμβριθές είναι
τδ αντικείμενου αυτό, πόσον ωφέλιμον διά τήν πατρίδα, καί κατ’
έςοχήν οσον έντιμον διά τήν φαμήλια της’ μ’ ολον τδ Θάρρος
λοιπόν ειλικρινούς φιλίας έπαναλαμβάνομεν νά σάς εϊπωμεν, δτι
έτοιμασθήτε διά νά μισευσητε μέ τούς συναδέλφους'Σας, διά
τών Βασιλικών πλοίων τά όποια έμποοοΰν ν’αναβάλλουν τήν
κίνησίν των διά τέσσαρας ή πέντε ήμέρας μόνον, καί ευθύς νά μας
γράψετε' είναι πληροφορίαι χαΐ πληροφορίαι Θετικαί, δτι ή επι­
τροπή αυτή θά λάβει λαμπροτάτην υποδοχήν άπδ τόν Μεγαλειό­
τατον Βασιλέα τής Βαυαρία?, καί έχομεν διδόμενα νά πιστεόωμεν,
δτι ύμεΐς θέλετε εϊσθαι εκείνος δ δποΐος Θά ίδωΟήτε ευμενέστερα'
ακούσατε λοιπόν σάς παρακαλοϋμεν τήν γνώμην μας, καί φρον­
τίσετε νά πληροφορήσετε τούς σχετικούς Σας, δτι τούτου γινο­
μένου, έκτελεΐται δ,τι πρε'πει, καί διά νά μή φανή καί είς αυτήν
τήν περιστασιν τδ συνηθης πνεύμα τής αντιζηλίας.
Χ.ρεωστοΰμεν ακόμη νά σάς παρατηρήσωμεν οτι κατά μεταγε-
νεστέρας ειδήσεις τοΰ 'Ιουλίου, ή άντιβκσιλεία μέχρι τριάντα ή
σαρανταήμερών, άφιύκτως, Θά ήναι ε’ς τήν ‘Ελλάδα^ καί παρα­
δεχόμενοι ύμεΐς τήν έγκριΘεΐσαν αποστολήν, Θέλει ευσχήμως δια-
λυσωμεν δλας τάς ένυπάρχούσας διαιρέσεις, καί ή Διοίκησι; Θέ­
λει έμβη εις θέσιν νά ένεργήση είς τό ολίγον αύτδ διάστημα πα­
τριωτικούς, καί νά σταματήση τά κακά, επειδή ή πλειοψηφία δέν
Θέλει εϊσθαι ώς η τον,
Άν απεναντίας διά λόγους τούς οποίους ήμεΐς δέν γνωρίζομεν δέν
δεχθήτε, ούτε δ Γενναίος, τότε νά γοάψητε έδώ, οτι εΰαρεστεΐσθε
νά λάβη τδν τόπον τοΰ Γενναίου ό αδελφός Κολιόπουλος, ό δποΐος
δέν έχει καμμίαν δυσκολίαν νά τδ κάμη.
Άδελφέ Κολοκοτρώνη / καθώς καί άλλοτε σας εΐπομεν κυρίως
όλη μας ή προσπάθεια πρέπει νάήν.αι είς τδ νά χορηγήσωμεν δλας
τάς ευκολίας περί τής έγκαθιδρύσεως τής νέας Κυβερνήσεως, διά
να παυσουν μιαν φοράν τα δυστυχήματα αύτοΰ τοΰ τόπου.
lies! τών λοιπών τών έδώ, τί νά σάς είπωμεν, είναι τόσον αηδή,
622
ώστε δεν ΰπάγει τδ χε'ρι εις την έξήγησίν των, ή κακοήθεια καί
ή άσυνειδησία άνεπτύχθησαν είς τρόπον άπίστευτον, δυστυχία
ητον δί ημάς όπου εύρέθημεν είς τοιαύτην εποχήν είς τά πράγ­
ματα, κοντά είς τά τόσα άλλα κακά δέν είμεθα χαί προσωπικώς
ασφαλείς, υπομονή ! ταϋτα.
Ναύπλιον 20 Αύγουστου 1832. Οί άδελοοί
’Ανδρέας Ζαΐμης, Α. Μεταξας, Δ. Πλαπούτας.
Τά ίδιον θέλει κάμη δ πηγαιμός τοΰ Γενναίου φροντίζων δί ενα
καλάν διερμηνέα νά τδν συντροφεύση, καί χωρίς αναβολήν λέγω
άποφάσισον νά έλθη.

< , ■ . ,. . -.

ΤΕΛΟΣ
 Π A 1» A 1‘ ΤIIM A.

Ό Κύριος Σαλαρατΐνος διορθόνων δ/ϊΘβν τον Κ. Σπηλιάδην είς

οσχ έξέθεσεν εις τά απομνημονεύματά του άλλως έχοντα παρ’ ό­
πως τά γνωρίζει δ Κ. Σαλαρχτινος έξ ιδίας άντιλήψεως έξέ-
δωχε τά; παρατηρήσεις του έν φυλλαδίω. Τδ νά διορθώνη τις τά
λάθη τοϋ άλλου χαΐ άναπληρόνη τάς ελλείψεις αΰτοΰ μάλιστα εις
ιστορικά γεγονότα, χαθ’ όσον έχει πεποίθησιν χαϊ αληθή γνώσιν
αύτών^ άμερολήπτως χαΐ απαθώς, είναιέργον Ιερόν και καθήκον
παντός ανθρώπου.
’Αλλ’ είς τόν Κ. Σχλαρατΐνον άνήκοντα ανέκαθεν άποκλειστι-
χώς εις τήν Μαυοομιχαλικήν οικογένειαν, ήν περ ιδίως άφορώσιν
αί παρατηρήσεις του, εΐδον μετά λύπης ότι αντί νά διόρθωση τά
λεληθότα δήθεν τδν Κ. Σπηλιάδην περιέπεσεν αυτός οΰτος εις
λάθη άλλα χρήζοντα διορθώσεως. "Οθεν θ εωρών καθήκον μου νά
επανορθώσω δσα ύπό μέν του Κ. Σαλαοατίνου παραμορφόνονται
έγώ δέ ές ιδίας άντιλήψεως καί ές αξιόπιστων παραδόσεων ώς
έκ τινων άνά χεΐράς μου εύρισκομε'νων εγγράφων γνωρίζω άλλως
έχοντα, επιφέρω όλίγας παρατηρήσεις είς αυτόν* ήθελον δέ πράςει
τοΰτο έν τω οικείοι τόπω τών παρόντων υπομνημάτων εάν μή ήσαν
ήδη έκτετυπωμένα, οτε έδημοσιεύθη τδ ρυλλάδιον τοϋ Κ. Σαλα-
ψατίνου.
*0 σκοπός μου δέν είναι παντάπασι νά επικρίνω τδν Κ. Σα-
λαψατΐνον, καθότι χαί αυτό; έπί κεφαλής ών μικρού τίνος σώ-
ί*ατος κατά τήν έπανάστασίν μας εδειξεν ικανόν ζήλον χαί στρα­
τιωτικήν έμπειρίαν’ μάλιστα δέ συμπολεμη'σας μεχ αΰτοΰ είς
εις θέσιν νά γνωρίζη ακριβώς τά περιστατικά ταΰτα. ’Αλλά βα-
δίζων το δγδοηκοστόν περίπου έτος τής ηλικίας του δέν διατηρεί
φαίνεται άκμαΐον τό μνημονικο'ν του, είτε δι’ άλλας αιτίας παρεκ­
κλίνει τής αλήθειας, καί παραμορφόνονται τά συμβάντα- δθεν τον
ακολουθώ παρά πόδας.
τή σε.Ι. Ί Ο αναφέρει ώς έζής «Ό Κ. Μαυρομιχά.Ιης
αρχηγός της Μάνης ήτο τό καταφύγιον τών θε.Ιόντων νά .Ιά-
ό’ο>σι ίίές>ο<ς είς τόν άγώνα' διό χαί ό Κο.Ιοκοΐρώνηξ ά.τό
κιτάοκ είς αύτόν ήρχετο χαί διά κακοκαιρίαν ει,ή.ΙΘεν είς

Π. Μαυρόμιγά.ΐη .Ιέγον οίΐτω' ιιΜπέη μου έγώ είμαι πάντοτε

δυστυχής, διά τοΰτο χαί τώρα δυστυγι'στερος έφάνην, διότι
μέ.Ι.Ιων νά ε.Ιθω αντόσε δέν ήδυνήθην διά τόν πνίοντα βυρ-
ράν, ειμή ή.Ιθον ένταΰθα είς Σκαρδαμού.Ιαν χαί διάταζόν με
τί νΛ κάμω» Ό 11. Μαυρομιχά.Ιης ευρισκόμενος τότε είς Λι-
μένι τόν Λπήντησίί δέν είσαι δυστυχής, ειμή ύ Θεός διεύθυνε
τό κίνημά σου, μείνε αντόσε και έγώ μετ’ ό.Ιίγον διαβαίνω,
και όμιόΐοϋμεν.ΐ)
‘Ο Μούρτζινος, περί ου εκτενέστερου Οέλομεν δμιλήσει κατω­
τέρω, ήτο άπό των πρώτων σημαντικών χαί ισχυρών οικογενειών
τής Μάνης' δ δέ Κολοκοτρώνης εΤχεν ανέκαθεν πατρικά; καί
προσωπικός σχέσεις μετά τής οικογένειας αυτής, μεθ’ ης διετήρεί
αλληλογραφίαν άπό τήν Ζάκυνθον καί μάλιστα άπό τοΰ έτους
1SI9, οτε ό Μούρτζινος έμυήθη τά τής έταιρείας, καί άπέδιδεν
εί; τοΰτον πολλήν όπόληύιν χαί εμπιστοσύνην ώς φίλον, ώς ισχυ­
ρόν τής Μάνης και ώ; συνεταιριστήν. ‘Επομένως υπάρχει έθιμο*
πρό αιώνων καθιερωμένου εις τήν Μάνην, νά προτιμώσεν οι έν
αυτή κάτοικοι τόν όλεθρόν των ή νά προδώσωσι καταφευγοντά
τινα είς τήν χώραν αυτών διά τοΰτο οί Κολοκοτρώναι, ό Ζα­
χαρίας καί οί λοιποί, οί πάντοτε ενάντιο: τής Τουρκική; Κυβερ-
νήσεως, έν τοιΐς χαταδρομαΐς των άσυλου καί περίθαλψ>ν εΰρισκον
είς τήν Μάνην, ένθα διέμενον καί αί οικογένεια: των. Τούτου
ενεκα δ Κολοκοτρώνη; συνεννοήθεΐς περί τής ένάρςεως τής έπαυα-
στάσεως μ»τά πολλών ΙΙίλοποννησίων καί μάλιστα μετά τών Δε-.
 625
λιγιαννων και Πλαποότων) παρεχινήθη ύπ' αύτών καί ΰπό τινων
Ζακυνθίων, δτι συρ.φερωτερ^ν υπάρχει ν άποόή είς τήν Σκαρδα-
μοόλαν καινά διαμείνή εις ·τά)ν οικίαν τοϋ Μουρτζινου, μεθ’ου πρω­
ίαν είχε συνεννοηΟή, καί έπί τούτω τω σκοπώ άπέπλευσεν είς Ζά­
κυνθον πλοϊον Σπετζιώτιεο», τοϋ όποιου δ πλοίαρχος ηιον έταιρι-
"στής καί δι’ αύτου δ Κολοκοτρώνης, άπιβιβάσθη απ' ευθείας εις
τήν Σκαρδαμοόλαν, έπί τή προθε'σει ί'να διαμεινη παρά τώ φί-
λφ αΰτοΰ Μουρζτίνφ, ώς έρρεθη, πρός ο» είχε καϊ πλήρη
πίστιν- έκ προθ'έσεως λοιπόν καί ούχί άπδ εναντίους ανέμους άρί-
χθη έκεϊσε. ’Αν δέ υπάρχη γράμμα τοΰ Κίλοκοτρώνου πρός τόν
Μαυρομιχάλη», τοΰτο εγένετο ίσως πρδς περιποίησιν τοΰ Μαυ­
ρομιχάλη γάριν τής θέσεώς του καί ούχί δι’ άλλην αιτίαν.
Έν τή αυτή σελ. ί θ εξακολουθεί λέγω»* «Λαι τώ orri όια~
όαΐνων (ύ Π. ΜαυρομιχάΛης) έ.τΐ πΛοίου άπό Λιμένι είς Κυ-
τ{ΐαϊς προσωρμίσθη είς ΣκαρόαμοΰΛαν, εγων our έαυτιή tor
νίόν του Αναστάσιον χαί έμέ. Κατέόη χαί ό ΚοΛοχοτρώνης
καί ό Μούρτζινος είς τό παραθαΛάσσιον χαΐ ώμίΛησαν δύω
ώρας, χα'ι z0r ένεψύχωσε νά μένη έχει χαί θίΛει τδκ ύπερα-
σπΐζει. Λιά τοΰτο χαί είς τάς αιτήσεις τών Toupxar άπηχτα
οτι <5 ΚοΛοχοτρώνης επτώχυνε χα'ι ή.Ιθε νά συνάτ,η όσα τοϋ
χρεωστοΰν ί) χαΐ διά πόρον ζωής, χαΐ ότε προχριτύτερον είναι
νά μένη είς τήν Μάνην ύπό τήν έπιτήρησίν του, παρά νά
έζέΛδη Ληστής εις τήν IJ εΛοπόντησον, χαΐ ότι αυτός ίγγυάται
διά τήν διαγωγήν του.» )j.
Ένταΰθα παρενείρει τή» λεξιν «ληστής» άλλά νομίζω δτε
πράττει με'γα άδικον δ Κ. Σαλαφατϊνος προσάπτω» τοιαυτη» ονο­
μασίαν είς τδν Κολοκοτρώνην.
ΛΗ λέζις Ληστής προ τής έπαναστάσέως η τον άγνωστος· πας
απειθής ή άποσιάτης ώνομάζετο χ.Ιέπτης (α)· καί οί λεγο'μενοε
Μπέίδες τής Μάνης μετά τήν έζωσίν των κλε'πται ώνομάζοντο, ώς
ό Τζανέτος Κουτήραρης, περί ου άναρε'ρω τδ κατόπιν καταχωρη-
θησόμενον έγγραφον τοϋ Μαυρογε'νους. Οί δέ κατά τδ πνεύμα τοΰ

(α)θι ίιτι Τουρκοκρατία; εϊθηλοι“Ελληνε;όσίχι; άννγνναρί^οντο ύπό »ίΐ Τουρκικής

Κυξιρνήσεω; ήτις ΰπε^ίΐοϋτο vi «ί»ς προσλάδρ ιΐς τή» ύπηρεοίον της, ώ·»ορ.άζονΙΟ
ί ρ(*α τ «νλυί, sain; Si ίξινίσιανιο κχτά τής ίξουσίας ώνομάζοντο Κλίπτοι.
41
 62(Γ
Σαλαφατίνου λησταΐ Κολοκοτρώναι δέν* χατεγίνοντο, είμή μετ’
αναπεπταμένων σημαιών νάληστεύσωσΐ τάς χεφαλάς τών Τούρκων,
πρδς ευς διέκειντο ■ είς αιώνιον πόλεμον κοθώς κα! ουτοι διη'ρ-
χοντο τό στόμα της μαχαίρας εκείνων ώς φαίνεται τοΰτο ε'κ
τοϋ ποσοΰ τών ύπδ τών Τούρκων φονευθέντων μελών της Κολο-
χοτρωνική; οικογένειας.
’Από της εισβολής τών Τούρκων είς την Πελοπόννησον ήοχι-
σεν δ πέλεκυς έπί τών κεφαλών τών Κολοκοτρώνων, δστις μέχρι
τέλους κατεστριψεν δλην σχεδόν τήν γενεάν ταύτην. Λα'μπρος
ήτον δ πρώτος γνωσιός της γενεάς αυτή;· δστις ΙφονεύΟη ύπό
τών Τούρκων, καταλιπών υιόν τόν Δήμον καί ούτος έφονεύθη ύπό
τών ίδιων καί Ζατε'λιπεν υοίύς τόν ’ϊωάννην καί δύο) ετέρους’ καί
ό μέν ’Ιωάννης έφονεύθη ωμότατα ύπό τών Τούρκων τής’Αν-
δρουσης. Οί δέ τελευταίοι ύπό άλλων. ‘Ο Ιωάννης άφήκεν υίοϋς
τδν Κωνσταντίνον καί πέντε άλλου;· οίτινες, πλήν ένδς, απαν-
τις υπδ Τούρκων έφονεύθησαν. Υίοΐ τοΰ Κωνσταντίνου ήτον δ
θεοδωράχης καί 4 ετεροι, καί οί μέν τελευταίοι ήχμαλωτίσθησαν
είς τήν πολιορκίαν τής Καστάνιτσας, εξ ών οί δύω έλευθερωθέν-
τες παράτινων Ποριωτών καί ‘Υδραίων έφονεύθησαν βραούτερον
πολεμοϋντες κατά τών Τούρκων, καί οί έτεροι δύω άπέθανον είς
τήν αιχμαλωσίαν, ό δέ Θεοδωρα'κης έσώθη.
Έκτος τών άνωτέρω Κολοκοτρώνων έφονεύθησαν ύπό τών
Τούρκων και πολλοί άλλοι απόγονοι τοϋ Ίωάννου Κολοκοτρώνου
τούς δποίους συντομίας χάριν παρελείπομεν νά άναφέρωμεν- άλλά
μόνον λέγομεν, δτι έδιηγεΐτο ή σύζυγος τοϋ Κωνσταντίνου Κο­
λοκοτρώνου, μήτηρ τοΰ Θεοδωράκη, δτι άπδ τοΰ έτους 1762 καθ’
δ ύπανδρεύθη μέχρι τοΰ 1806 έφονεύθησαν 70 Κολοκοτρώναι"
δ δέ Θεοδωράκης Κολοκοτρώνης έλεγεν, δτι έπί τών ημερών του
έφονεύθησαν αδέλφια καί έξαδέλφια Κολοκοτρώναι 12 περίπου,
ολοτ υπό τών Τούρκων.
Τί δέ έπραττον δτε διετέλόυν ώς κλέπται οί κατά τδν Σαλαφα-
τΐνον λησταί ουτοι Κολοκοτρώναι ; Αφήσαντες τά κατορθώματα
τών προγενεστέρων,άς μάς έπιτραπή ν’ άναφε'ρωμεν δλιγατυά, άρ-
χόμενοι άπό τοϋ’Ιωάννου. Ούτος έφονεύθη, ώς ειρηται, τό 1763
ύπό τών έν Άνδρούση Τούρκων διαμελισθεϊς ωμότατα’ ό δέ υίος
 627
&υτοΰ Κωνσταντίνος βραδυϊερον προς έχδίκησιν τοΰ φο'νου τοΰ
πατράς του, έςωλόΟρευσε τούς πλείστους τών έν Άνδρούση
Τούρκων.
Μετά δέ την αποτυχία της περί το έτος 1769 επαναστάσεων,*
'δτε εΐσέβαλον ’Οθωμανοί τε καί σμήνη Αλβανών είς τήν Πελο­
πόννησον, δ αΰτος Κωνσταντίνος I. Κολοκοτρώνης, ισχυρές Κλέ­
πτης τής εποχής εκείνης, μετά σημαίας αναπεπταμένης (1) έρό-
νευσε πολλούς ’Αλβανούς κατά διαρόρους θέσεις, καί ιδίως κατά
τό Γερΰρι τοΰ Χαμπίμπ άγά, κατά τά Καλάβρυτα, είς Μπουγα
(τής Μεσσηνίας), εις κομμένο Τζαμί, είςΠιλαλίστραν τής ’Αλω·
νισταινης, (οπού έκτοτε ονομάζεται Τουρκοκίβουρα.) καί άλλα/οΰ·
ή κυριωτέρα όμως θριαμβευτική καί γενναία αύτοΰ ποάξις είναι δ
φο'νος τοΰ περιοήμου Αρχηγοΰ τών ’Αλβανών Μετσιαράπη,
τον όποιον έ'πραςε κατα τήν Νεμέαν, καί άπηλλάγη δ τόπος μιας
βαρείας καί σκληρας μάστιγος· περί δέ τών πράξεων του τούτων
τοΰ Κ. Κολοκοτρώνου δίδονται καί πολλά δημοτικά αίματα.

‘Ως έπί παραδείγματι,

Φερμάνι άπδ τδν Βασιλιά καί άπό τ’άφεντη μπέη,
Τ’ άκοΰτε σείς ή κλερτουργιά οί Κολοκοτρωναϊοι.
Νά βγήτε νά ρυλάξετε τοΰτο τό καλοκαίρι,
Τ’έβγήκε ένας δερβέναγας καί κυνηγάει τούς κλε'ρταις.
Μή χίλιους μπράβους άπό μπροστά μέ χίλ10υ; άπο πίσω,
Μπροστά πηγαίνει ό Κυριαζής γαμβρός του Σκαλτσοδήμου.,
Καί παρά πίσ’ό Κωσταντής κι’ό Γιάννο ‘Ρουμελιώτης,
Πήγαν κι’ απαντηθήκανε στο κάμπο στον ‘Αγιώργη.
Καί τούρκικα τόν χαιρετάει καί τούρκικα του λέει,
Σελάμ άλέκι Μέτσιο μου καλώστον τό μπεκιάρι.

(ΐρ’Επίοπς ισχυρός ληστής, χστί τήν Εννοιαν τοϋ Σαλαφατίνου, υπήρξε κ»1 ί
περίφηοιος Ζκχ3ρισς, ouco; το πρώτον κστβτάχΟη απλούς στρατιώτης ,ΐς τό σώ­
μα τοΰ Κ. Κολοχστρώνο», έπιιτχ δΐ ύ'ψωσι σημαίαν σχημάτισα; σώμα 'εδικόν του
χαί ’ιπολόμα 'επί πολλά έτη χατά τών Τουρ'.ων ύπεγράφετο δΐ άρχιοτράτηγο;
τής Πελοπόννησου, καί δινίνυσε στάδιον θριάμβου «ατά τών Τούρκων. ’Αλλά επί
τέλους ’εύολοφο,νίθη άπ: τόν κουμπάρου του Κουκε’α Μανιάτην. }
41
 Μιτεκιάρι πώς έγλύτωσες άπ’ τον Κολοκοτρώνη,
Μοΰ είπαν τί πάει τοΰ φονιά ποΰ είχε τό γύρισμά του»
‘Ο Κυριαζή; έφώναξε άπό τό μετερίζι,
Γιουρούσι κάμε Κωνσ+αντή σέ ©τουν τό Λαλιομέτσιο.
Τότ’ έλάμώαν τά σπαθιά στοϋ Με'τσίου τό κεφάλι.
Οί κάτοικοι τής ΙΙελοποννήσου, μαστιζόμενοι άνηλεώς χρί*
στιανοί τε καί τοΰρκοι άπό τοϋ σμήνους τών ’Αλβανών, ήναγκά*
οδησαν »’ άναρε'ρωσι τάς καταχρήσεις τούτων πρός τόν Σουλτά­
ναν, αίτοΰντες Θεραπείαν τοΰ κακοΰ. ‘Ο δέ Σουλτάνος άφοΰ πρώτον
διέταξε τού; ’Αλβανούς νά έξέλθωσι τί; Πελοπόννησου καί ούτοί
δέν υπάκουσαν, άπέστειλεν έπειτα τόν Γαζή—•-Χασάν πασά*
Μουστάκαν, έχοντα βαθμόν Μοραβαλισή, Καπεταν πασα καί Σε*
ρασκέρη τής ‘Ρούμελης, Άρχηρόν έπί 8000 στρατού καί ίσχυροΰ
στόλου "να καταστρέψη τούς άπειΘεϊς τούτους ’Αλβανού;. ‘Ο
’Αρχηγός ουτος άφιχθείς εις τούς Μόλους τοΰ Ναυπλίου πρός
έπιτοχή έκπλήρωσιν τή; αποστολή; του, κατά προτροπήν τοϋ Μαυ·*
ρογένη, δστις SuxlXet παρ’ αύτω ώ; διερμηνεύ;, προοεκάλεσεν είς
βοήθειαν τούς ‘Αρματωλούς, ή Κλίπτας* ούτοι δέ συνηθροίσθησαν
μέχρι 4000 έχοντις έπί κεφαλής τόν Κ. Κολοκοτρώνην καί έτο*
ποθετήθησαν είς Τρίκορφα μίαν ώραν μακράν τής Τριπόλεως. *Ο
δί ΙΊασα; μετά τών 8000 στρατού έστρατοπέδευσεν είς τό
Στενόν μίαν ώραν έπίσης μακράν τής Τριπόλεως· άντιθέτως προς
τά Τρίκορφα. Οί δέ άποκεκηρυγμένοι ’Αλβανοί συμποσούμενοι
μέχρι 12,000 συνεκεντρώθησαν εντός τής Τριπόλεως, ήτις τότε
ήτον άπεριτείχιστυς.
Δοθέντος δέ τοΰ σημείου τής προσβολής ώρμησαν οί Τούρκοι
άπό τοΰ Στενού καί οί Κλέπται άπό τά Τρίκορφα καί έπιπεσόν-
τες κατά τών Αλβανών έφόνευσαν τό πλεΐστον μέρος έξ αυτών,καί
διά τών κεφαλών των άνήγείραν πυραμίδα; ώς τρόπαια τής νίκης
των. Οί δέ ολίγοι άπολειφθέντε; έστράφησαν πρός τήν Κόρινθον,
δπως εντεύθεν έξέλθωσι τής Πελοπόννησου. Άλλά κατά πόδας
παρακολουθοόμενοι καί φονευόμενοτ υπό τών κλεπτών μόλις διεσώ-
θησαν 700 μεταβάντες είς τήν ‘Ρούμι λην.
Μετά ταϋτα προσεκλήθη ό Κ. Κολοκοτρώνης είς υποταγήν
Jjvi προσκύνησή υπό τοΰ Καπετάν ΙΙαοα ευρισκόμενου είς τού;
 Λ19
Μΰλους, άλλά δ(ά διαφόρων προφάσεων άπε'φυγε V(J
Ό Κ. Κολοκοτρώνης μεΟ’ όλων τών συγγενών αΰτοΰ χαί τών
οικογενειών των κέντρον τή; διαμονής των ειχον τήν Καστάνιτσα*
χωρών τής Μάνης πλησίον τή; Βαρδοάνκχς, Μα ε?χον Χατα_
σκευάσει πύργους οχυρούς προς ασφάλειαν των έχει ξ'Ε κατώκει
χαί ό ισχυρός Καπετάνιος Παναγιώταρος Βενετσανάκης,
Κατά τό έπόμενον έτος ό Καπετάν πασας άπελθών είς Γΰ-
θειον, προσεκάλεσεν επανειλημμένος τόν Κ. Κολοκοτρώνην xaJ
τόν Παναγιώταρονείς ΰποταγήν.Άλλ’άπορ’ριφθεισών τών προτάσεων
αύτου, άπεφ.άσισε νά εξολοθρευτή αυτούς, καί άπέστειλεν εις τήν
Καστανιτσαν 10, 000 σιρατόν τουρκικόν έν οϊ; καί Μανιάτας,
μετέφερεν έκεϊσε ολόκληρον κανονοστιχίαν καί όλμους κα! ίπολίο'ρ-
κησεν αυιούς στενότατα. Ό δέ Κολοκοτρώνης καί δ Παναγιώταρος
έχοντες ύπ’ αΰεοΰς 150 ίκλείσθησαν είς τούς πύργους αυτών καί
άντέστησαν καρτερικότατα κατά τοϋ έχθροΰ των* εκατέρωθεν δέ

ήρχισε μάχη πεισματώδης, άφοϋ δώδεκα ήυέρας οί πμλιορκούμενοτ

άνθίσταντο γενναίος καί άπέκρουον τάς δρμητικωτάτας εφόδους
τών Τούρκων, άπαυδήσκντες τε'λος, άπεφάσισαν καϊ ώρμησαν
ξιφήρεις, όπως, διασπάσαντες τάς έχθρικάς φάλαγγας, σωθώσι
φεόγοντες,πλήν άταντες σχεδόν έγε'ννντο θύματα τής τόλμης καί
τή; ανδρείας αυτών ίφονεύθησ®/ μεν τότε οί υίοί τοΰ Παναγιώ-
ταρου' ό Κ. Κολοκοτρώνης μετά τών αδελφών του καί πολλών
συγγενών του, όπου ε'κτοτε, έπειδή έφονεύθησαν πολλοί. Κολοκο ,
τρώναι, έγεννήθη καί ή παροιμία «άμαρτίαις Κολοκοκτρωναίϊ-
και;»· ηχυαλωτίσθησαν δέ οί υιοί τοϋ. Κ. Κολοκοτρώνου, ίξ ών οι
μέν δύω έλευθφωθέντε; έφονεύθησαν β.ραδύτερον ύπό τών Τούρκων'
οί δ’ ειεροι δύω άπέθανον αιχμάλωτοι ώς έρρέθη,

(Επί τή; πιριστάσεως ταύτης αδεται καί τό εφεξής ασμα.

Τ’ έχουν τή; Μάννης τά βουνά όπου είναι βουρκωμένα,

Κάν ό βοριάς τά βάρεσε κάν ή νοτιά τά πήρε.
Μηδέ νοτιά τά βάρεσε μηδ’ό βοριά; τά πήρε,
Παλεύει ό καπετάν πασιάς μέ χό» Κολοκοτρώνην.
 630
Στεριά παλεύει’ ό ’λλήμπεης μ' άρματα τοΰ πελάγου>
Είς τήν ’Αρια ποΰ £ppiips τ’ ορδή διαβάζει τδ φερμάνι.
Π οΐος είναι δ Παναγιώταρος ποιόν λένε Κολοκοτρώνη,
Νά ’ρθοϋν νά προσκυνήσουνε βαγιάδες νά γενοϋνε.
Τ’ ακούει δ Παναγιώταρος παράξενο τοΰ φάνη,
Δέν προσκυνοΰμ’ ’Αλήμπεη δ νους σου μή τδ βάνγ).
Τ’ άρματα δέν τά δίδομε ραγιάδες νά γενοϋμεν,
Παρά δά γίνη πόλεμος μΐ τοπία μέ ντουφέκια.
Κ’ Άλήμπεης ’σάν τ’ άχουσε πολύ τοϋ χαχοφάνη,
Δώδεκα ήμέραις πολεμάει μέ τόπια μέ ντουφέκια.,
Τή Κυριακή τδ δειλινό μεγάλα τόπια βγάλαν,
•Καρσί στον Πύργον τάβαλαν τδν πύργον νά χαλάσουν.
Βλέπουν τδν πύργον κ’ έτρεμε και ήθελε για νά πέση,
Κ' οί κλέφταις έπλακόσανε καί τά νησία γιωμίσαν.
Κ’ οί μπαρδουνιώιαις παν κοντά ποΰ ξέρουν τά γιαταχία,
Στή Μάρο δέν επήγανε Στή Πάρο καί στή Λάρισσχ,
ΙΙοΰ ήτον ό Παναγιώταρος κ’ ό Γιάννο ‘Ρουμελιώτης,
Πουλάκι έπήγ,ε κ’ έκατσε στήν έρημη Καστάνια.
Δέν έκελά'ίδη σάν πουλί μήτε σά χελιδόνι,
Μόν’έκελάΐδει κ’έλεγε άναθρωπινή λαλίτσα.
Πολύ κακό που πάΟενε οί Κολοκοτρωναΐοι,
Ποΰ τούς έσκλάοωσ’ή Τουρκία τοΰ ’Αλήμπεη τ’ ασκέρι.
Τήν ταπεινήν ’Αναγνώσταινα τήν πήραν οί'Λαλιώταις,
Τήν δόλια τήν Γεωργάκαινα τήν παν στην Καλαμάτα.
Καί ή Κωσταντοΰ ήταν πονηρή κ’ ένδύθηκε τ’ανδρίκια,
Πήρε τδ αλαφρό σπαθί καί το βαρύ τουφέκι.
Καί με τούς άνδρες έσμιξε καί πάει τή μέσα Μάνη,
Κ’ ’Αλήμπεης ποΰ τ’ αχούσε πολύ τοΰ κακοφάνη.
Δέν είχα Τούρκους έδικοΰς δέν είχα παληκάρια,
Γιά νά τήν πιάσουνε ζωντανή^,!
,‘0 δέ Θεόδωρος υίδς τοΰ Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνου διασω­
θείς τότε ευτυχώς διεδέχθη τδν πατέρα αύτοϋ, καί έγένετο Καπε­
τάνιος Κλέπτης διατρέχων τά 1 5 έτος τής ήλικίαί του, και τοι-
οϋτος διετέλεσε 18 περίπου έτη, διανυσας τδ πλεϊστον τοϋ χρόνου
τούτου εί; τά δ'ρη πολέμων κατά τών Τούρκων μετ’ άναπεπτα-
 631
μένης σημαίας. (ΐ) καταδυόμενο; ύπ' αυτών, χαί έχων καταφύ­
γιο* τήν Μάνην- εις τό διάστημα τούτο διετέλεσε πολλάκις άρμα—
τωλός. Άλλά μεταξύ τοϋ 1805 χαί 1806 έτμυ; έξεδόθη Αυ-
τοκρατορικόν διάταγμα (φίρμαν), ^ΐαταττον Οθωμανού; τε χαί
Χριστιανούς νά δράςωσΐ τά όπλα πρός χαταδίωξιν χαί έςολόθρευ-
οιν τών Κολοκοτρωνώ* »«'1 λοιπών λεπτών, δ δέ Πατριάρχης κα­
τά διαταγήν τοΰ Σουλτάνου έ'έδοτο αφοριστικόν διά τδν αύτόν σκο­
πόν διόηήτον δύσκολο; ή καταστροφή των.Οί κλέπται λοιπόν οδτοι
ούτε είς τούς φίλους τω*, ούτε είς τού; συγγενείς των, ούτε είς
οΰδένα σχεδόν ιυρίσκο* άσυλον, απανταχού τή; Πελοπόννησου και
είς τά όρη, εί; τά βσυνά, εί; τά δάση καί εί;· τού; βράχου; κα­
ταφοράν καί καταδίωξιν άπήντων οί δέ Τούρκοι πάντας άδιακρί’-
τω; τού; γνωρίμου; φίλους καί συγγενείς τών Κολοκοτρωνών έ-
φόνευον διά μικρά; υποψίας· άντέσχον δ’ έπί δύω μήνας· άλλ’ έκ
τών ύπό τόν Θ. Κολοκοτρώνην 150 περίποι μόλις 10 διεσώθησαν
έν οί; καί ουτος άποβιβασΟε'ίς τό πρώτον εις Κύθηρα καί επομένως
εί; τήν Ζάκυνθον.
Κατά τό έτος 1807 δνετάχθη ό Βελή πασας υίός τοΰ περί­
δετου Σατράπου τής ’Ηπείρου Άλή-πασά, ί’να καταστρέψη τόν
’Δλή Φαομάκην διαμένοντκ είς Πελοπόννησον. Ό δ’ Άλή Φαρ-
μάχη; ήτοιμάσθη ν’ απόκρουση τόν ισχυρόν τοΰτον εχθρόν του καί
προσεκάλεσεν εις βοήθειαν τόν Κολοκοτρώνην μεθ’ ου συνεδέετο
διά πατρικών" σχέσεων φιλίας- δ Κολσκοτ'ρώνης λοιπόν άπήλ-
Οε π ός ύπεοάσπισιν τοΰ φίλου του , καί ένωθέντες άμφό-
upot έκλείσθησαν είς τόν πύργον τοΰ Άληφαρμάκη, είς τό
Μοναστηράκι, όπου έπολιορκήσθησαν ύπό 8,000 Αλβανών ύπό
τόν πασιόμπεη· καί άντέστησαν τρεις περίπου μή/ας άπο-
χρούοντες τάς εφόδους τοΰ έχθροΰ κα! προσόάλλοντες αύτόν άν-
δοείως· έπί τέλους δμω; ό Βελή πασά; μή δυνηθείς νά καταβά-
λη τούς αντιπάλους του ήναγκάσθη νάκάμη ανακωχήν, καί συν-
Οηκολογήσαντες άπήλθεν ό Κολοκοτρώνης είς Ζάκυνθον, δπου διω-

(1) ’Λπΐ> τούς Χ10 δλην τήν ‘Ελλίδα κλίπτάς σημαίαν μίν^ν βφτρον πρώτον 6
Κ. Κολοχοτρώ·/·/;; y.j, δεύτερον ο Ζιχτριϊς ΰτιιτα δ= καί όΘιοδωρες Κολοκοτρώνης.
 632
ρίσθη ταγματάρχη; είς τον ’Αγγλικόν στρατόν μετά τήνέλευ-
σιν τών "Αγγλων χαί δ-.έμεινεν εκεί μέχρι τοΰ 1821. Τοιαύτας
πράξεις έπραττον οί Κολοκοτρώναι χαί λοιποί χ.λέπται, τούς i-
ποίους έτο'λμησε» δ Σαλαφαντΐνος, ώς εϊρηται, νά δνομάση λη^άς*
καί τοιαύτην σημασίαν χαί φήμην ειχεν ό Κολοχοτρώνης, δτε δ
’Αλέξανδρος ‘Γψηνλάντης έγραψε πρός αύτόν τήν έν σημειώσει
σελ. 6 τοΰ παρόντος υπομνήματος άναφερομενην επιστολήν.

Ε» σελίδι 11 εκθέτει τά έξης .. « ... JiJri <ί Παναγιώτης

Μούρτζιι ος, πατήρ τοϋ Λιοκυσίου,άκούων ότι ό Κο.Ιοχο-
τρώνης ζητείται παρά τών Τούρκων, και διστάζων μήπτ>}ς
<) Μαυρομιχά.ίης εΰρη. αιτίατ τήν έν τη οικία του διαμονήν
τοΰ Κο-ίοχοτρώνη καί ζητήσας άδειαν άπό τηκ’Οθω,κατιχητ χυ-
ύέρνησιν τόν καταςτρέ^τη, διά ταΰτα έγραι/ε πρός αυτόν
οίίτω, ιΜπέη μου β.Ιςπω ότι άπε^άσισες rd μέ -Λαταστρέι/της
χαί διά ταΰτα έτέχρινας rd μένη αητός ύ χ.Ιέπτης είς τήν οί,-
κίαν μου. Λεν ιύρίσκεις ά,Λ.Ιην αίτίακ της καταστροφής μςυ
είμη ταύτην ; » καί ό Μαυρομιχά.ίης άπήντησεν' <5 Κο.Ιο-
χοτρώνης πρέπει rd μένη εις την οικίαν σου διά τόν σωτήριον
της πατρίδος σκοπόν, χαί dr μένη αυτόσε, έγώ, δύναμαι rd
σας προστατεύω, ένώ dr τόν .Ιάόω έγώ 0ά γίνη φανερόν χαί
0ά προέ.ίθη μέ τοί>ς Τούρκους άκαιρος ρήζις· Τάστα .Ιοιπήν
τόν Κο.Ιοκοτρώνητ αύτιίσε χαί τό παρόν μου, χαί έγώ διά τά
εζοδά του σοί χορηγώ 150 γρόσια τόν μήνα, χαί dr οντω θε-
,έήσω ώς ύποθέτεις rd σέ κακομεταχειριστώ δεΐζαι τό παρόν
μου ν ά0ωω,0ής, ότι χ*τά διαταγή·' μου βαστάς είς τήν οικίαν

Διά τών ανωτέρω παρατηρήσεων του δ Σαλαφαντΐνος, πρόθεσίν.

φαίνεται συνέλαβε νά έξε.υτελίση τόν Μουρτζινον, ώς μιχράν δή­
θεν σημασίαν έχοντα έν τή Μάνη χαί ΰλιχώς καί ηθικώς’ άλλ ά-
νατρε'χων τις τήν ιστορία» τής οικογένειας τοΰ Μςυρτζίνου, χαί
ίξιτάζω» τάς πράξεις αΰτοΰ κατά τή» έποχήν έκείνην και μετά
ταΰτα, πείθεται άν τά ύπό τοΰ Σαλαφατίνου αδόμενα εχωσι»
υπόστασίν τινα, άν ήτον ισχυρός ό Μοΰρτζινο; και εαήμαινεν είς
τήν Μάνην, χαί άν, κατά συνέπειαν, ίφοβεΐτο τδν ΜαυρομΓχάλην.
 633
χάρτν λοιπδν της άληθεί«ί έκθέτομεν ολίγα τινα περί τής^ίχα-
γενείας αυτής.
‘Η γενεαλογία τοϋ Μουρτζινου πηγάζει άπδ τούς ει’ς τήν Μά­
νην καταφυγόντας προκρίτους τής Κωνσταντινουπόλεως μετά τήν
άλωσιν τής πόλεως ταύτης’ διά τούτο και δ Μαυρομιχάλης άπε-
κάλει αϋτδν εργενή, ώ; έμφαίνεται εις τδ κατωτέρω καταχωρη-
Οησίμενον έγγραφον γενςμενον τδ έτος 1819. δ δέ Μούρτζινος
είς συνανοστροφάς τινας βέλων νά παραστήση τήν άρχαίαν κατα­
γωγήν του έλεγεν «έγώ είμαι άπδ τδν καιρδν του ’λδάμ.β
( Ή Μάνη έπί τής εποχής τοϋ Κολοκοτρώνου καί Παναγιώ-
ταρου έδιοικεΐτο άπδ καπεταναίους, Μετά δέ τήν έξολόθρευσιν
αυτών δ καπετάν πασάς κατά πρότασιν τοΰ Μαυρογένη διόρισα.
Μπαζμπογρυς (I) όπως ήτον είς τήν Ύδραν καί είς τάς Σπί-
τσας, καταχρηστικώς Μπέην ήτοι κεφαλήν τών άλλων- καί τοι-
αυτην επιγραφήν έφερον καί αί σφραγίδες των, ώς έμφαίνεται είς
τδ έγγραφον τοΰ Μαρρομιχάλη.Καί πρώτον Μιτάσμπογου διώρισιν
0 καπεταν πασας τδν εΰνοουμενόν του Τζανέτον Κουτήφαρην.
’Αλλ’ ορτος, μετά παρέλευσιν δλίγων ετών, ήτοι τδ 1779, είτε
ώς ανίσχυρος, είτε ώς ανίκανος καί μή καταγόμενος άπδ τάς
μεγάλες οικογένειας έφονευΟη ύπδ τών Τούρκων- ή δέ περιου­
σία αΰτοΰ εδημεύθη. Τούτον δέ διιδέχδη δ Μιχαήλ Τρουπάκις ή
Μουρτζ'·νος (όρα τδ κατωτέρω έγγραφον), Μετά τούτον διωρίσδη
δ Τζανετάκης, επομένως δ Κονμουνδουρα’κη;- έπειτα τρεις άπδ
τήν οικογένειαν τών Γληγορακιδων άλληλοδιαδόχως' επομένως
διωρίσδη άπδ τάς δευτερευούσας οικογένειας δ Ζερδομπεγάκος-
καί τελευταϊον τδ 1816 δ Π. Μαυρομιχάλης.
Περί τδ έως 1802 ή οικογένεια τοΰ Μουρτζινου ή Τρουπά-
κιδων, ήλΘεν είς έριδας μετά τής ’Οθωμανικής εξουσίας. ‘Η δέ
Τουρκική κυβέρνησις άπεφάσισε νά καταστρε'ψη τήν οικογένειαν
ταύτην καί ά.τε'στειλε πρδς τοΰτο τδν Σερεμέτ-μπεη ή Καπιτα-
να'μπεη μετά στόλου συγκειμένου άπδ 12 φεργάτας καί άλλα
μικρότερα πλοΐα καί 3,000 στρατιωτών- μεΤ ών ήνώβησαν και

(1) Ή λίξις Μπ,σμπογοίζ κυρίως σημαίνει χ>?χλήν ζρ»ρβ«μέ',ην,αι·αψοριχδ( 41

τών άλλων.
634
οί έναντίοι του Μουρτζίνου Μανιάτης όστις ε—ολιορκησβ τον
Μουρτζινον καί ήρξατο νά προσβάλη αύτόν. ’Αλλ’ ουτος χλει-
σθείς μετά τών ΰπ’ αύτόν εντός τών ΐσγυρών πύργων του άντέστη
ίχανάς ημέρας απέναντι τών προσβολών της ϊσχυρας Εκείνης ε­
χθρικής δυνάμεως χαΐ έπί τέλους ώρμησε ξιφήρης μεθ’ δλων
τών ύπ’ αυτόν χαί διάρρηξης τάς έχθριχάς φάλαγγας έξήλθεν έν
θριάμβω της πολιορκίας. ‘Επομένως άπεβιβάσθη εις την Ζάκυν­
θον χαΐ άφοΰ συνεβιβάσθη μετά τής Τουρκικής εξουσίας έπανήλ-
6εν εις τήν πατρίδα του άπολαμβάνων τήν αύτήν ύπόληψιν χαΐ
επιρροήν ήν έχαιρε καίπρότερον.
Τοιαΰται πράξεις νομίζω δτι είναι ίκανά μαρτυρία τής ισχύος
τοΰ Μουρτζίνου.
Άλλά ποια ήτον ή υλική τοΰ Μουρτζίνου χατάστασις ; πρός
άπόδειξιν τούτου άρχει μόνον ν’ άναφέρωμεν, οτι ■ ή οικία τοϋ
Μουρτζίνου έχρησίμευεν ώ; άσυλον τών καταφευγόντων χαΐ ξε­
νοδοχείου φιλοξενώτατον τοΰ πλείστου λαοΰ τής Μάνης καί τής
μεσημβρινής Πελοπόννησου· και τοΰτο παρά πάντων όμολογού-
μενον μόνον ύπό τοΰ Σαλαφατίναυ αγνοείται. Δέν παρήρχετο ημέρα
καθ’ήν νά μή τρέρωνται πλουσιότατα 50—100 άνθρωποι ξένοι
τής οικογένειας του1 ή δέ φιλανθρωπία τουτου άνέβαινεν εις το-
σοϋτον βαθμόν, ώστε έσήααινε τόν κώδωνα (καμπάνα) ίνα συνα-
θροισθώσιν άνθρωποι νά φάγωσι καί νά πίνωσιν ‘Επομένως διά
νά περιποιήται τόσον φιλανθρώπως και μέ τοσαύτην θυσίαν τόν
λαόν, εννοείται βίβαια δτι είλκυε τήν συμπάθειαν καί τήν ύ-
πόληψιν αύτοΰ, καί εϊχεν έπιρροήν έπ’ αύτοΰ.
'Γοιαότης λοιπόν καί τηλικαυτής ουσης τής οικογένειας τοΰ
Μουρτζ'νου ήθικώς τε χαί ύλιχώς, τίς δΰναται νά πιστεύση δτι
ό Μουρτζινος έγραψε τήν ρηθεΓσαν επιστολήν πρός τόν Μαυρομι-
χάλην, ώ; ό Σαλαρατΐ-ος αναφέρει, ή οτι ό Μουρτζινος εϊχεν α­
νάγκην ΙδΟγροσίων, τά όποια δήθεν εγραψεν ό Μαυρομιχα'λης
οτι Θελει χορηγεί προς αύτόν κατά μήνα πρό; διατροφή7 του Κο­
λοκοτρώνη ; ένω ό Μουρτζινος ύπέρ τοΰ πιστού ειλικρινούς
φίλου τοΰ Κολοκοτρώνη έθυσίαζεν δλην του τήν περιουσίαν καί
αύτήν του τήν ζωήν ;
 I 63'5
’Αλλά κα! άν δποδέσωμεν δτι ό Μούρτζινος εγραψε τήν ανω­
τέρω επιστολήν, έν αυτή δέν εκφράζει, είμή οτι δήθεν φοβείται
νά έχή τόν Κολοκοτρώνην εΐ; τήν οικίαν του· καί ουδόλως χρημα­
τικήν ανάγκην' πόδεν λοιπόν ώρμήθη ό Π. Μαυρομηγάλη; νά γρά-
ψγι προς τόν Μούρτζ,ινον, άπαντών εΐ; τήν επιστολήν του, δτι
θέλει τω χορηγεί τό μνημονευθέν ποσόν προς διατροφήν του Κο­
λοκοτρώνη ;
’Αλλ’ έκτο; όλων τούτων τί; δυναται νά όποθέση δτι ό Κολο^·
κοτρώνης ειχεν ανάγκην τοιαύτης ευτελούς ποσότητος χρημάτων;,
καί μάλιστα έν ω ήλθεν είς τήν Πελοπόννησον διά τοιοϋτον ιερόν
τής πατρίδος σκοπόν, τις πιστεύει δτι δέν ήθελεν έχει μεθ εαυ­
τού τά άναγκαιοϋντα αϋτώ χρήματα ; απορίας άξιον είναι τί θέ­
λει ν’ απόδειξη διά τοιούτων μικρολόγων διηγήσεων του επί τοϋ
αντικειμένου τούτου δ Σαλαφατΐνος.
Άλλ’ ά; έπανέλθωμεν είς τόν Μουρτζινον. Άπό τούς πρώτους
Μανιάτας οίτινες άνεμίχθησαν είς τά μυσιήρια τής εταιρίας ήτον
δ Μούρτζινος· καί επειδή δ Κουμουνδουράκης έκίνει πάντα λίθον
νά καθέξρ τήν ‘Ηγεμονίαν τής Μάνης, ό Μαυρομιχάλης "να στή­
ριξή τήν κλανιζομένην ταύτην θέσιν αύτοϋ καί συμμεθέξη είς τά
τή; εταιρίας, συνήψε σχέσεις φιλικά; μετά του Μουρτζινου καί συ-
νεδίδη ενόρκως μετ’ αυτού τε καί τού Δ, Γληγοράκη ή Τζα-
νετάκη πρώην μπέη διά τοϋ κατωτέρω εγγράφου. ‘Ο περί ου ό
λόγος Μούρτζινος, Παναγιωτάκη; ονομαζόμενος, ήτον υιός τοΰ
Μιχαήλ Μπέη καί απίθανε κατά τήν έναρξιν τής έπαναστάσεως.
Τούτον δέ διεδέχθη δ υιός αύτοϋ Διονύσιος, δστις έπί τή; έπανα-
στάσεω; διετέλεσεν οπλαρχηγός, υπουργός τών στρατιωτικών,
καί επί Κυβερνήτου Γερουσιαστής ώς ό 11. Μαυρομιχάλης καί τοι-
ούτος απίθανε. Τοιαυτη ήτον ή οικογένεια τού Μουρτζινου. ’Ιδού
καί τα πολλάκις άνωτέρω μνημονευθέντα έγγραφα.
1) Τοΰ Μαυρογένη.
Διά τοΰ παρόντος ενυπόγραφου πωλητικοΰ γράμματος φανε­
ρόν γίνεται, δτι μ» τό νά έπεκρίθη καί έπλήρωσεν εΐ; τόν Χαζνέν
τοΰ υψηλότατου καί πολύχρονιωιάτου μας αύθέντου Βεζύρη χα-
τζή-χασάν-πασα, καπουτάν πασά, μώρα-βελή καί σερασκέρη πά-
σης ‘Ρούμελη; τό μιρί ολον τή; Μάνη; τών τριών χρόνων «πό
μέρους τοΰ πρώην μπάσπογου Μάνη; Κλεπτοτζανέτου Κουτήφαρε
βεκιαλέτεν μέ γράμματα παρακαλεστικά τοΰ ίδιου, ό ίνδοξότα-
τος άρχιδραγουμάνος τοϋ βασιλικού στόλου ΚΚ. Νικόλαος Μαυ-
ρογένης καί έλαβεν απ' αΰτοΰ τοϋ Κλεπτοτζανέτου, δμολογία»
χρεωστικήν, γενομένου τοΰ λογαριασμού επί παρουσία και μαρ­
τυρία πολλών πανιερωτάτων άγ'ων αρχιερέων καί τίμιων γερόν­
των τοΰ Μωρε'ως και έμεινε νά λαμβά<η μίαν ικανήν ποσότητα,
όπου αδυνατεί τό πραγμά του νά ξεπληρώσ-ρ τδ χρέος μόνον τού­
το· καί επειδή αυτός ό Κλεπτοτζανέτος κατεδικάσθη παρά τοΰ
Πολυχρονίου αΰθέντου μας εις δίκατον θάνατον διά τά χιγιανε-
τλίκια καί μυρ·'ας άλλας κλεψιά; καί ίταγετσισλίκια, όπου έδει-
ξεν ώς άσής τής χραταιας βασιλείας, είς τδν -πολυχρόνιον αΰ-
θέντην μας ίδόθησαν τ’ ακίνητά του ολα πράγματα τής Μάνης
διά τό χρέος τήί διαληφθιίσης ομολογίας είς τδν ενδοξότατου·
’λρχιδραγουμάνον τοΰ βασιλικού στόλου άπό μέρους τοΰ υψηλό­
τατου καί πολυχρονίου αΰθέντου μας, καί τήν σήμερον ή εν δοξό-
της του ώς ϊ3ιά του κτήματα πωλεΓ μέ ίδιαν Οέλησιν καί παζάρι
όποΰ είναι άπδ αύτά άπδ τήν άγιασδν καί έκεϊθεν κατά τήν Μά­
νην Κυτριαΐς τδ πόρτο μέ τά έργαστήρια, ώς ευρίσχεται έκεΐ-
τά λοιπά δλα γροσ. 7550 ήτοι γρόσια έπτά χιλιάδας καί
πεντακόσια πεντήκοντα' καί άπότής σήμερον έχει αυτά αγορα­
σμένα δ ενδοξότατος πάσ-πογους τής Μάνης Μιχάλμπεης Τρου-
πάκης καί θέλει τά εξούσιασει ώς ίδιος οίκοκΰρης καί αγοραστής
δικαιότατος’ ών εις ένδειξιν έδόθη καί τό παρόν ενυπόγραφου καί
ένσφράγιστον γράμμα εις ασφάλειαν, έμπροσθεν τών άξιοπίστω·*

1779 Σεπτεμβρίου 21 Μόλους Ναυπλίου

(Τ. Σ.) Νικόλαος Μαυρογένης, Δραγουμάνος τοΰ Βασι­
λικού στόλου καί πληρεξούσιος νηζάμης Μάνης^
2 ^Έγγραφον τής ένώσεως τοΰ Μαυρομιχάλη μετά τοΰ Μουρ-
τζινου κλπ.
Ata τοΰ παρόντος ήμών ιδιοχείρου υπογραμμένου γράμμα­
τος υποσχόμεθα μεθ’ ορκου τής άγιωτάτης καί ορθοδόξου ήμών
πίστεως καί μέ τήν ουναμιν τοΰ τρομερού όρκου, δποΰ αύτοπρο-
 637
«φίτως Sei τήν σωτηρίαν τοΰ γένους μβς ίχάμβμεν, ζτι νά ?(Η
λάξωμεν τάς ακολούθους συνδήκας.
Α’. ‘Ημείς αί τρεις γενεαί, δηλαδή Μαυρομιχάλιδες, Γληγο-
jpioivot καί Τρουπάιαδες, ώς δυνατώτεραε καί άξκότεραι ά„ό τάς
άλλας γενιάς της πατρίδος μας Σπάρτης, ύποσχόμεθ» τ·,
δύναμιν τών ^ηθέντων φοβερών όρκων, νά βαίιλευη είς τό ίξής
είς τά σώματά μας, μία ψυχή, μία «ύμπνοια, μία θέλησις, Χαί
νά μή δόναταί ποτέ κανένα εσωτερικόν, οίτε εξωτερικόν αίΓίΟν νά
διασείση ή καί άδυνατήση ενα τοιοΰτον ιερόν δεσμόν.
Β'. Ό κύριος καί καθολικός μας σκοπός ένός τοιούτου δισυοϋ
δέν αποβλέπει, οΰτε γίνεται δε’ άλλο τι, είμη μόνον διά τήν κοι­
νήν τής πατρίδάς μας ωφέλειαν., χαΐ §(ά νά ειμεθα έτοιμοι συμ-
φώνως καί προθύμως νά πράξωμεν τά όσα ήθελε προσταχθώμεν
άπό τούς άνωτέρους καί έγκριτους τοΰ γένους μας, διά τό γενι­
κόν συμφέρον τής πατρίδος μας ‘Ελλάδος, ωσάν όπου είμεθα υ­
πόχρεοι καί ένταυτώ ώρκωμένοι νά χόσωμεν καί τήν υστερινήν
^νίδα τοΰ αίματός μας, όποιαν ή χρεία τό καλέση.
Γ. Επειδή και Totoutot ίεροί σκοποί συμβαίνει κάποτε νά δια-
σείωνταΐ καί άνατρέπωνται άπό ίξωτερικάς καί εσωτερικές κα­
ταδρομά; καί διχονσίας, καθώς τινες πάσχουν ν’αρπάξουν τήν
‘Ηγεμονίαν καί άλλοι νά ταράττουν τήν κοινήν ησυχίαν τής πα­
τρίδος μας, παρακινούμενοι άπό φυσικήν τους κακίαν καί πλεο­
νεξίαν, δ.ά τοΰτο ήμεΐς συμφώνως θέλει έπιμελοόμεδα νά κατα-
παυωμεν τά τοιοΰτα όσον τό δυνατόν μί τούς πλέον ήσυχους,
επιτηδείους, ή καί φοβεριστικους τρόπους· ειδέ καί δλα αυτά θέλει
φανοδν αδύνατα, τότε συμφώνου πρέπει μέ τά άρματα ε.’ς τάς
χειρας νά έκριζόνωμεν τά τοταΰτα καί χρείας τυχούσης καί εις
τήν ιδίαν αύλήν ν’ άντισταθώμεν, χωρίς ποτέ νάκλίνωμεν είς κάμ-
μίαν άλλην αλλαγήν τής ‘Ηγεμονίας δπου ήθελεν αποφασίσει ή
πόρτα.
Δ'. Κάθε ιερός δεσμός καί μάλιστα εκείνος όπου γίνεται ύπέρ
πίστεως, πατρίδος καί γένους, διά νά μέ»η ακλόνητος καί άσει­
στος πρέπει νά βάλη δι’ αρχήν κα! θεμέλιον τήν αλήθειαν καί δι­
καιοσύνην. "Οδεν ήμεΐς ΰποσχομεθα νά φυλάζωμεν αύτάς τάς ά-
ρετάς απαρασάλευτους, αί όποΐαι όχι μόνον τάς έδικάς μας γε­
 838
νεάς θέλει δοξάσουν, άλλά κα: τήν ιδίαν μα; πατρίδα θέλει ευ­
τυχήσουν κχί σιεριώσουν. Τέλος πάντων τήν τιμήν χαί ατιμίαν,
•τό κέρδος καί ζημίαν τοΰ πλέον μικροτέρου συμπατριώτου μας, ή
χαι ομογενούς μας θέλει νά στοχαζώμεΘα ώς ίδια έδικά μας.
Ε'. "Οποια προσταγή ήθελε μας παρουσιασδή ή βασιλική ή του
γένους μας, όπου ν’ άποβλέπγ πρός ό'φελος τής κοινής πατρίδος,
νά Οεωρήται καί ένεργήται ποοθόμως χαί Θερμώς άπό ήμας τούς
ίδιους, νωρίς όμως ποτέ ν’ άδιχήσωμέν τινα άπό τούς αξιωμα­
τικούς τής πατρίδος μας, δηλαδή τούς λεγομένου; χαπεταναίους,
άλλά χατά τήν αξίαν χαί αρετήν τοϋ καθενός νά τδν μεταχει-
ρισΟώμεν, ά*ευ τίνος φιλοπροσωπίας χαί πάθους, έξω μόνον μέ­
νουν αμέτοχοι άπό δσα μυστικά θέλει έμπιστευΘοϋν εις ήμας τούς
ίδιους διά τό κοινόν δρελος, ομοίως τά τοιαϋτα μυστικά θέλει εί­
ναι άγνώριστα καί είς τά έδικά μας παιδιά, αδελφούς έξαδέλφους,
όπόταν γνωρίζωμεν ότι δέν είναι ικανοί νά τά φυλάξουν.
ς·'. Καθώς μόνοι μας Θέλει έχομεν ολον ίο βάρος τής πατρί­
δος μα» διχ τήν κχλήν τη; κυβέρνητιν, ομοίως καί κάθε άλλην
προσταγήν άπο τό γένος μας, Θέλει τήν δεχόμεθα καί ενεργοΰ-
μεν ώς χρέος μας απαραίτητον, ά«εν τίνος δισταγμού, καί άν-
Θιστάσιως· κατ’ αυτόν λοιπόν τόν τρόπον πάλιν ήμεις οί ίδιοι
Θέλει άνταποκρινόμεΘα έκ μέρους ολη; τής Σπάρτης μέ τό γένος
μας διά κάθε μερικόν τής πατρίδος μας ή χα: γενικόν τής ‘Ελ­
λάδος συμφέρον* έξω μόνον τάς μικρά; καί μερικάς ύποΟέσεις καί
διαφοράς τής πατρίδος καί τών γειτόνων, Θέλει τάς θεωρεί καί
τάς διορθόνει ό ίδιος ήγεμών.
Ζ\ ’Αγκαλά καί εις τό ολον κοινόν γράμμα περί τής πατρί­
δος μας υποσχόμεΘα νά φυλάξωμεν απαρασάλευτα δλα τά συμ-
φωνηθένια, μολοντούτο υποπτευόμενοι είς τά μικρότατα τοΰ νοός
μερικών χαί είς τά ξεχωριστά πάθη δπου τούς κυριεύουν, καί κα­
τασύρουν, διά τοΰτο έκρίναμεν συμφέρον καί άναγκαΐον οιά τήν
ασφάλειαν καί δόξαν τή; πατρίδος μας καί δι’ έκπλήρωσιν τοΰ
χρέους μας καί αΰτοπροαιρέτου όρκου πρός τήν γενικήν πατρίδα,
νά κάμωμεν τήν παρούσαν ξεχωριστήν καί αδιαίρετον ομοψυχίαν
των τριών ημών οικογενειών διά χαλινόν, καΐ παιοείαν τών έν-
δί/ομένων συμίίδηκότων.
 639
Η . Όθεν ιν έ4 στομαΐι, μια ψυχή χαί'καρδία, μια σύμπνοια
καί άδιαφετω δεσμω ΰποσχόμεθα νά φυλάξωμεν τάς ρηθείσας συμ­
φωνίας, ανελλειπεΐς, και απαρασάλευτου;, Εάν δέ τινας άπδ ή­
μας (τό όποιον δέν πιστευομεν ποτέ) ήθελε φδάσει είς τόσον .βαθ­
μόν παρανομίας καί άσεβείας, νά φτνή παραβάτη; Xaj επίορκος
τών τοιούτων ώρελίμων πράξεων της πατρίδος μας, έκεΐνον τόν
παραδίδομεν πρώτον είς χεΐράς Θεοΰ τοΰ ζώντος· δεύτερον είς
τάς «ράς τής έδικής μας πατρίδος· τρίτον είς τούς (δικα;οτ(£τοος
καί άπροσωπολήτους νόμους τής κοινής ήμών πατρίδος ‘Ελλάδος.
Το δ’ όνομα τής οίχογενιίας του νά μένη αιωνίως άτιμον, -ΰβρισ-
μένον καί μισητόν άπο ολην τήν πατρίοα και γένος. Διό γίνον­
ται τέσσαρα ομοια καί απαραλλακτα γραμματα υπογεγραμμένα
ίδιο/είρως κα! έσρραγισμένα μέ τάς έδικάς μας σφραγίδας, άπό
τά δποΐα το δν κρατεί δ ενδοξότατος Πετρόμπεης Μαυρομιχά­
λης, τδ άλλο δ ενδοξότατος πρώην ’λντωνώμπεης Γληγοριάνος,
τό τρίτρον δ εύγενής καπετσν Παναγιώτης Τρουπα'κης* τδ δέ
τέταρτον ό κύριος Χριστόφορος Περόαιβός δι άπόδιιξιν καί πα-
ράστασιν πρός τδ γένος μας- τά οποία αυτά Θέλουν έχει ολον τδ
κΰρος καί τήν ΐσ/ύν αναμεταξύ ήμών κα! έμπροσθεν τών άπρο-
σωπολήτων νόμων τοϋ γένους μας.
Κυτριαΐς ά. 8οριου (1819)
(Τ. Σ.) Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης δμοΰ μέ τ’αδέλφια'μου
βεβαιόνω τ’ άνωθεν.
Τ. Σ.) Καπετάν Παναγιώτης Τρουπάκης μέ τους έδικούς
μου βεβαιόνω τ άνωθεν.
Καβαληέρ Δημήτριος Γληγοράκης βεβαιώ τ’ άνωθεν.
(Τ. Σ.) Μπέης Τζίγκουρας Γληγοράκης βεβαιώ τ’ άνωθεν μέ
τά αδέλφια μου. )
’Εν σελίδι 23 καί 24 λεγει τάδε ...«‘Οδέ ΉΛίας Μαυρομι-
γά.έης μετέόη μέ τούς Λοιπούς ’Αρχηγούς είς τό ΠαΛαιόκα-
στρον τοΰ Αεοιταρίον, δπου ό ’Αρχιμανδρίτης όιπε.ΙπιοθεΙς
εϊΜν, Ή.Ιία Λδώε αυτήν την ποσότητα των χρημάτων, ή ό­
ποια ηιον έως 2,000 γρόσια, στεϊ.Ιέ την τοΰ πατρός σου νά
στρατο-ίογήση Αάκωνας, διότι τδ ίίθνος κρεματν* εις τόν Λα<·~
μοντου καί άπό μόνον αύτόν περιμένει έκε^δεν δ’ έ.Ιδόντος
640
τοΰ Κωνσταντίνου ΜαυρομιχάΛη μέ 230 διευϋύνθησαν ϊίς
τό Κάπαρι, δπου έπεκύρωσαν παμψηφεί οι έν Κάπαρι αρχι­
στράτηγον τον Π. ΜαυρομιχάΛην, καί. εστειΛαν τά έγγραφα
πρός τούς έν Άχαί'α νά υπογράψουν καί αΰτοί την άπόφασίν
των ταύτην ...... Πρώτος έπήγε (είς βοήθειαν
τών ποΛιορκουμένων είς Λεβεϊδι) ό ΠΛαπούτας άπό τό Αιά-
σε.Ιον τής ’ΑΛωνίστενας καί ό ΣαΛαφατΐνος, έγώ, μέ 38 Μα-
νιάταςι, ΑκοΛουθούντων τών Λοιπών εως 100 κατά διαταγήν
τοΰ Κ. ΑεΛιγιάννη καί ΠΛαποΰτα με τούς όποιους συνηκο-
Λούθει και ό Κ. Πετμεζας, εύρεθείς ’εκεί ώς ύιευθυνόμενος
μετά τοΰ γαμβρού τοΰ Σωτηρίου Χα[ αΛάμπους οχι μ έ χρή­
ματα ώς Λέγει ό συγγραφεύς, ειμή μέ τήν ύπογραφήν περί
τής γεν. Αρχιστρατηγίας είς τόν /Τ. ΜαυρΟμιχάΛην άφ’ δΛων
τών έν Άχα'ία Αρχηγών . . .υ
Είς ταΰτα παρατηροΰμεν δτι δ Ήλίας δέν μετέβη τότί είς τδ
παλαιόκαστρον τοΰ Δεονταρίου, άλλ’ άναχωρήσας άπδ τάς Κα-1
λάμας, άπήλθεν εις τήν πολιορκίαν της Καρυταίνης, καί, ταύτης
διαλυθείσης, διά τής Στεμνίισης εις τά Χρυσοβίτσι καί έκεΐθεν εις
Παπαρι, ένθα, ώς προείρηταΓ έν σελίδι 21 τοϋ παρόντος υπομνή­
ματος συνεχεντρώθησαν βραδύτερου τά σρατεύμτατα· άπδ δέ τοΰ
Πάπαρι μετέβη εις τδ Βαλτέτσι, καί έχεΐθεν διελυθέντος περί τάς
άρχάς τοΰ Μαίου του αυτόθι στρατοπέδου, άπήλθεν έίς τδ Πα-
λαιόκαστρον, ώς αναφέρει ό Σαλαφατΐνος· επομένως ό ’Αρχι*
μανδρίτης Φλέσας δέν ήτον τότε εί; τδ Λεοντάρι, δτε μετέβη δ
Ήλίας, διότι ώς πασίδηλου είναι, διέτριβεν εις τήν Κόρινθον,
δτε έπυρπόλησε τάς οικίας τοΰ Κιαμη'λ-μπεη.
‘Ω; πρδς τά κατά τδ Λεβεΐδι συμβάντα· ό Πλάπούτας καί δ
Ν. Πετμεζας, ώ; αΰτοί όμολογοΰσιν, άνεχώρησαν άπο τήν Βν-
τίναν καί δ^ι άπδ τδ Διάσελου τής ’Αλωνίσταίνης, διευθυνόμε-
νοι εις τδ Λεβεΐδ·. Εις τδ Διάσελου τής ’Αλωνίσταίνης «ΰρί-
σκιτο τδ σώμα τοΰ Πλαποΰτα, τδ δποΐον ουτος διέταξε νά πορευ-
6ή οπού καί ουτος, καί όχι δ Κ. Δελιγιάνιης, οστις ·' .το
άσθενής είς Λαγκάδια.
Καθώς δέ ήμεΐς έξ ιδίας άντιλήψεως γνωρίζομεν καί ό Ν.
Πετμεζάς ομολογεί δέν είναι άληθές δτς έν Κάπαρι έγένετο έγ«
ΕΓΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΟΑΑΙ
ΙΙΕΡΙ ΤΗΣ

ΣΥΛΛΕΙΈΝΤΑ ΜΕΝ

rno το)

ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΥ

ΙΩANNOY θ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΔΕ

ήιό
" -'-Λ w*

V. ΦΙΑΑΑΕΛΦΕίΙΣ

. ΕϊΡΙΣΚΕΤΑΙ
ΠΑΡ’ αΠΑΣΙ ΤΟΙΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΒΙΒΑΙΟΠΩΛΑΙΣ.

18 8 4
 Ή άνά χεϊρας συλλογή έτυπώδή μέν έν έ’τει 1856, ή δημοσίευ·
σις δμως αύτής περιορισθεισα τότε, πολλών ένεκα λόγων είς ολίγα
αντίτυπα μεταξύ φίλων διανεμ-ηθέντα, άνεβλήθη μέχρι σήμερον,
διεγερθείσης ήδη καί πάλιν τής φιλομαθείας περί τάς ανδραγαθίας
τής Ελληνικής έπαναστάσεως διά τής άρτίως τελεσθείσης έκθέσεως
τών μνημείων τής τότε εποχής.

Παρά τώ κ. X. Νικολαι'δη Φιλαδελφεΐ εύρίσκονται

και τά έξής βιβλία.

Διάφορα έγγραφα ζαί έπιστολαί έζ τής συλλογής τοϋ ύποστρατή-

γου Ίωάννου Κολοκοτρώνη, άφορώντα τάς κατά τδ 1832 μετά .
τόν θάνατον τοϋ Κυβερνήτου Ίω. Καποδίστρια συμβάσας κατά j
τήν 'Ελλάδα ανωμαλίας ζαί αναρχίας, είς 8ον σελ. 246 δρ... ·3

Ηιΐ,αντοαί με.Ιίται :j~r> Σ. Ζαμπελίου, άπο τής Η

άχρι τής I' εκατονταετηρίδας. εις 8ον σελ. δρ. 7
Έ..Ι.Ι.ηνο(ΐ.νήμων ........................................................... δ
'μρε.οτοϋ έκδοσι; νέα, τόμ. 2 είς Ιον ................... » |3

·' τίνου Σχινα ιστορία τών άργαίωτέθνύν........... » 6

τώζ ο τεσσαρας τόμους δεδεμε'νους » 20

ΊΊ.ΜΑΤΑΙ ΔΡΑΧΜΩΝ Ν.