FACILITATOR’S

GUIDE
BARMM Parliament and BEC guide brochure intended for facilitators in the
conduct of community advocacy campaign under the engagement in Activate
Bangsamoro III, supported by The Asia Foundation & Bangsamoro Government
funded by UK Government.
I. PANIMULA
Assalamu Alaikum wa Rahmatullahi wabarakatuhoo.

Ang aming pagbati ng mapagpala at payapang araw sa ating lahat,

ikinalulugod naming batiin ang mga opisyales mula sa sangay ng
gobyerno na tayo’y sinamahan sa ating advocacy campaign upang
magbigay suporta rin sa implementasyon ng proyektong ito. Kasama ng
iba’t ibang sektor na naririto sa araw na ito.

Ako nga pala si (bigkasin/ipakilala sa sarili) , sampu ng aking kasamahan

mula sa (banggitin ang pangalan ng CSO na inirerepresenta).

Kami ay naparito upang mag bahagi ng kaalaman ukol sa pagtatag ng

bagong pamamaraan at panggogobyerno ng Bangsamoro Autonomous
Region in Muslim Mindanao (BARMM).

Ang proyektong ito ay pinapapalaganap ng aming organisasyon ang

(banggitin ang organisasyon) na napapaloob sa proyektong
sinusuportahan ng The Asia Foundation at pinondohan ng UK Government
(British Embassy Manila) mula sa proyektong “Activate Bangsamoro III.”

Bilang pagbibigay diin, ang pangunahing adbokasiya naming mga CSOs

na kasapi sa proyektong ito ay ang ipalaganap sa mga sektoral na
targets na mamamayan at ahensya ang kahalagahan ng
pagpapaunawa nito ukol sa proseso ng BARMM Parliament at
partisipasyon nito sa eleksyon 2025. Maging bahagi at maalam sa proseso
ng pagdedesisyon at pagsasabatas ng mga polisiyang naaangkop sa
pangangailangan nating mga mamamayan at ng botante.

Dagdag rito, ito ay nagbibigay daan upang maipaliwanag sa atin ang

kung papaano tayo maging kabahagi ng BARMM Government sa
pagsulong ng maayos, inklusib at demokratikong proseso ng
panggogobyerno batay sa mga naisabatas na mahahalagang
hakbangin sa pagtatag ng pundasyon ng bagong gobyerno.

1
II. TOPIC PRELIMINARY
(Bago isagawa ang discussion at presentation proper, kinakailangan na
maunang isagawa ang pre-test na ehersisyo, upang makuha ang lebel
ng kaalaman ng target ukol sa mga paksang ilalahad sa diskusyon at
presentasyon. Kaparehong pagsasagwa, ang post-test ay gaganapin
pagkatapos ng pangkalahatang diskusyon at sesyon. Metodolohiyang
gamit ay batay sa inyong nabuo.)

TOPIC PROPER
1. ANG R.A 11054 BA AY SUMASANG-AYON SA
SALIGANG BATAS NG PILIPINAS?
Sa bisa ng Bangsamoro Organic Law naitatag ang bagong
pamamaraan ng gobyerno pang rehiyunal. Ito ay nagbigay daan
upang magkaroon ng mas demokratikong pamamahala gamit ang
Parliamentary Form of Government.
(Source: R.A 11054, Article IV, Section 3: Democratic Political System)

Ito ay binigyang garantiya ng Saligang Batas ng Pilipinas 1987:

“An organic act shall define the basic structure of government for a
region consisting of the executive and legislative assembly, both of
which shall be elective and representative of the constituent political
units. XXX“

(Source: 1987 Constitution, Art. 10, Sec. 15 & 18: Autonomous Region)

2. ANG BANGSAMORO ELECTORAL CODE

Sa pag-apruba ng mahalagang prayoridad na batas tulad ng
Bangsamoro Electoral Code, ito ay naging daan upang
magkaroon ng maayos at mekanismo na pamamaraan kung
papaano bumoto ang mamamayan sa BARMM Parliament. Ito
ay nag bigay daan sa tatlong bahagi ng representasyon sa
BARMM Parliament ang (1) Party Representatives, (2) District
Representatives, at (3) Sectoral Representatives.

(Source: R.A 11054: BOL, Art. XVI, Sec. 4: Priorities of BTA)

Sinasabing ang parliyamento ng Bangsamoro ay kakaiba dahil

sa pagbibigay representasyon sa mga sektor ng lipunan,
binibigyang boses ang anim na sektor na garantiyang may
upuan sa parliyamento.
2
2.1 (Source:
BUMUBUO SA PARLIYAMENTO NG BANGSAMORO
BAA 35, Article IV, Sec. 1: Composition of the Parliament)

40
Seats 32
50
40
Seats
40

30
30

20
20
8
Seats
50% 40%
10

10%
10

10
7.5

2.5

0 0 0

PARTY REPRESENTATIVES DISTRICT REPRESENTATIVES RESERVED AND SECTORAL

2.2 ANG REGIONAL POLITICAL PARTIES

Binubuo ng hindi bababa sampung libong (10,000) miyembro
bawat partido sa buong BARMM, ito ay kinakailangang may
presensya sa lahat ng probinsya ng Bangsamoro Region;

Miyembrong bumubuo rito ay residente at lehitimong botante ng

Bangsamoro Autonomous Region;

Alin mang partido na gustong sumabak sa eleksyon ay

kinakailangang rumehistro bilang isang political party sa COMELEC
o Bangsamoro Electoral Office (BEO) isang taon bago ganapin
ang parliamentary election;

Intensyunal na makapag rehistro bilang isang political party at

makapag sumite ng aplikasyon sa Bangsamoro Electoral Office sa
Bangsamoro Regional Accreditation Committee (BRAC);

Ukol sa nominasyon ng kandito para sa partido, kinakailangan ng

30% nominasyon na manggagaling sa sektor ng kababaihan;

Regional political parties o home-grown parties lamang ang

pinahihintulutang tumakbo sa eleksyon at mariing hindi rin
pinahihintulutang tumanggap ng anumang pinansiyal na suporta
at alyansa na magmumula sa national political parties

Garantiyang isang upuan sa parliyamento ang makukuha ng

partido kapag ito ay nakakuha ng 4% na kabuuang boto (total
valid votes casted), higit pang isang upuan ang makukuha kung
ito ay malaking bahagdaan ang makukuha mula sa direktang
boto ng botante.

(Source: BAA 35: BEC, Articles III & IV)

3
 Facilitator’s
Guide
2.3 DISTRICT REPRESENTATIVES
Ang kakandidato mula sa hanay ng distrito ay direktang iboboto ng
taumbayan (via plurality vote / first to past the post).
Ang indipendent candidate ay pinapayagang kumandidato sa
hanay ng district representative seats.
Ayon sa electoral code ng Bangsamoro, ang pagredistrito, pagsama
o pagbuo ng parliamentary district ay nakabase sa kabuuan na hindi
bababa sa isang daang libong (100,000) populasyon.
Ang Parliyamento ng Bangsamoro ay may kapangyarihan sa
pagsasa-ayos o reconstitute kung papaano magreresulta sa kalidad
at pantay na distribusyon para sa district representation sa
parliyamento.
(Source: BAA 35, Article IV, Letter B: Parliamentary District Seats, Sections 13-14)

2.4 SECTORAL REPRESENTATIVES

(Source: BAA 35: BEC , Article IV, Letter C: Sectoral Representatives)
Dagdag sa kwalipikasyon ng isang MP na naayon sa Art. IV, Sec. 3 ng
batas na ito, ang dagdag kwalipikasyon para sa sektoral ay ang
sumusunod:
1. Isang lehitimong miyembro ng sektor na irerepresenta;
2. Miyembro ng regional party o organisasyon na sertipikado ng
ministry o ahensyang nararapat bago ito ipa rehistro sa COMELEC o
sa BEO.
Para sa 2025 Parliamentary Election ayon sa Article X, Section 1 ng
batas na ito, ay pagpili sa miyembro ng parliament para sa sektor ay
nakabatay sa general assemblies o pagtitipon aplikado para sa lahat
ng sectoral representatives.

Bukod sa sektor ng Ulama, Non-moro Indigenous People at Traditional

Leaders ang lahat ng sectoral representatives ay direktang iboboto
ng taumbayan simula sa National Election sa taong 2028.

RESERVED AND SECTORAL (8) SEATS ALLOCATION

(2) Settler Communities (1) Youth (1) Traditional Leader
(2) Non-moro IP (1) Women (1) Ulama
4
3. WOMEN SECTORAL REPRESENTATION IN PARLIAMENT
(Source: Proposed Guidelines on Women Sectoral Organizations for Sectoral Elections in BARMM)

Sa pagtatag ng BARMM Government, binigyang kahalagahan ang sektor ng

kababaihan tungo sa mas inklusibo at demokratiko sa paraang makibahagi
sila bilang miyembro ng parliyamento at makabuo ng hakbangin ukol sa
kapakanan at karapatan ng mga kababaihan sa pagdedesisyon at
pagsasabatas ng mga panukala. Dagdag rito ang pagiging bahagi ng
kababaihan sa gabinete ng BARMM Government.
(Source: RA 11054: BOL, Art. 9, Sec. 1: Participation of Women in the Bangsamoro Government)

Ang mga sumusunod ay basehan o criteria sa pag-certify at accredit

ng isang women sectoral organization na may intensyon na lumahok sa
eleksyon ng BARMM Parliament:
A.) A duly registered organization with the Government Registering
Agency for at least one (1) year; (any of the ff: CSEA, MOLE, SEC) or
previously accredited by the Bangsamoro Women Commission; or
B.) Sectoral Wing of a Regional Political Party (if any);
C.) With a minimum membership of twenty-five (25) women who are
registered voters of the Bangsamoro Autonomous Region;
D.) With a track record of advocacy engaging with women's interests,
demonstrated through a minimum of three (3) verifiable projects,
activities, or initiatives addressing gender justice, women's
empowerment, or women's rights within the BARMM;
E.) Free from any activities involving moral turpitude, including its
officers and members.

III. KONKLUSYON
Doon po nagtatapos ang ating talakayan ukol sa BARMM Parliament
at ang Bangsamoro Electoral Code. Maraming salamat. Kung
mayroon mang katanungan, suhestiyon o hindi malinaw sa inyo
maari niyo itong itanong at aming subukang sagutin sampu ng ating
mga kasama ngayon bilang guests mula sa BARMM Government.
(Isagawa ang post-test evaluation, na naaayon sa inyong metodolohiyang gagamitin.)

Reproduction Notice: Alin mang bahagi ng impormasyon batay sa dokumentong ito

ay hindi pinahihintulutang kopyahin, paramihin, o ulitin nang walang lehitimong
apruba mula sa organisasyon ng MOSEP, TAF at Government Counterparts.

REPRODUCED BY: