පැරණි මුද්‍රණය නනොවන නපොත් අප අතරින් සදහටම අතුරුදහන්වීමට මත්නතන් මෲදු පිටපතක්

නෙසින් සුරක්ෂිත කිරීනේ අරමුණය සිතැතිව නනොමිනේ නෙදාහැරීම පිනිස සිදුකරනාවයා ාම කි.

වි ැකී ාමට පළමුව මා අතින් මෲදු පිටපතක් වූ එකසි දහතුන් වනපුස්තක වන්නන් නම යි.

නේ නපොත සමග සේෙන්ද වූ නේඛනාගාරනේ සුරක්ෂිත වසර නදසී ක් ඉපැරණි

මහදේපාගම ටිප්පණි තුලින් නැවත අප හමුවමු.

(සංස්කාරක : රන්දිමාේ සට්ටේබිරාෙොනේ)

වර්ෂඛණ්ඩරාෂ්ඨ්‍ර
විනිශ්ච
නනොනහොත්

වස්කඩු ෙද්ද විවරණය

ඔගස්ටස් මුද්‍රණයාෙ

චැතේ වීදි නකොළඹ නකොටුව

ප්‍රකරණය

රාජකුෙ වස්කඩුනේ ශ්‍රී සුතිති ස්ථවිර

1876
සංඥාපන

රාෂ්ට්‍ර ක පන්නර එ නමතුවක් කාෙ ක් තාඩන පීඩන මැදිකර පැමිණි ා වූ මාර්ග විවරණය යි
.රාෂ්ට්‍ර කුෙ පරනේණි වුව එ නිතය ධර්ම කැ.පරනේණි නනොහඳුනනනා තමා නේසි කට ප්‍රාප්ත
වූ කළෙ කැ නස් . කිමද නේසි කදා ජන්ම ප්‍රාප්ත වූනවෝ තමා කිනමකුදා ජන්ම ෙැබුනේදැේ නනොහඳුනන
ෙැවින. ේ ජීවින කුට පරනේණි ස්වර්ග නස් නදටු ැ. මුතු තිමි පරනේණි ට වඩා නසටුවි
යුත්නත් ැ.

සර්ව තිමි ජනේ

ජන්ම සාො ෙහ්මණයං

මුත මුණි නෙෝද්ධං

ඉද වස්කඩු තිමි ෙද්දං

සන්තක මුතු තිමිනේත් සප්ත පරනේණි වංශනේත් අනනයතානේ ඉරණයැම දනදසා නෙොනහෝ කෂ්ඨ අටුවා
ටීකා ධාරණයන න් දපුටා ගන්නා ෙද්දා වූ නතොරතුරු තම අනනයතාව පසක් කරවමින් නිනදොස් මාර්ග
ඔෙ නවත වදාරණය කරන නස්ක්වා.................

වර්ෂඛණ්ඩරට්ඨ නනොනහොත් වස්කඩු රාෂ්ට්‍රනේ සේභව විවරණය කරමින් නමතුවක් රචිත පුස්තක ක්
නැත්නත් ැ. දත්තර දිශාවලින න් නවදදූවත් දක්ඛින දිසාවලින න් කාෙ නදී දවාර ත් පශ්චිම
දිශාවලින න් හින්දු මහාසාගර ත් ෙඳුවූ මහත් විසේ තිමි මිට්ටි නාමාර්තන න් වර්ෂඛණ්ඩරට්ඨ ැ.
සූරි වංශික රුධිර ධාතුව ඔපකරන්නාවූ මහා ශාලි වංශ එහි දත්තම වූ ශ්වසන වායුව ැ. සි නව
වර්ෂ ක් නද්ශ රක්ෂා කරන්නා නමුදු ෙද්දවූ නත්ජසක් ද නැත්නත් ැ. නෙෞද්ධ කුෙ විරිත ැ. ජන්ම
රචිත සිහෙ ටිප්පනි අේප . එවන් ටිප්පනි ධාරණයන න් නම රට්ඨ ත් පරනේණි ත් ෙද නිනදොස් ජන්ම
වර්ධන විකාශ පැහැදිලි කරවීම නවනුනවන් ද අනාගතනේ සිංහෙ රාශ්ට්‍රනේ ෙස ගගම රක්ෂා
කරවීම දනදසා පූර්ණය ස්වාභිමාන ක් ඇතිකරවීම නවනුනවන්ද නමවන් පද ගැෙපුමක් සිදුකෙ ෙව දැන
වදාරන නස්ක්වා.........හුනදක් නමකී වෑ ම කුෙ ක ජාති ක වර්ණයනාවක් කරවීම නනොව රාෂ්ට්‍ර ක
වශන න් පැමිණි මාර්ග විවරණය කරවීමයි.

සොගම බ්‍රාහ්මණයොනේ තිරිමාදුර එබ්‍රහේ මැන්දිස් මුදි න්නස් දතුමන්නේත් රංපංහිඳ පට්ටි කාර
වාසෙ ධර්මනස්න රාළොනේ නදෝන ගනචෝ ඉසනෙේ වැෙන්ටිනා නේරා නපරුමාේ විමෙනස්කර
ළමැතැනීනේත් ඇරයුනමන් වයක්ත වන්නාවූත් නනොවන්නාවූත් සි ලු අ වලුන් නවනුනවන් සරෙව ෙස
වහර ගෙපා ළි කිසි ේ දින කදී ඛණ්ඩණය කළ නනොහැකි අයුරින් පනයේක්ෂන කෘති ක් වශන න්
වස්කඩුනේ රාජකුෙ ශ්‍රී සුතිති ගචාර් වන මවිසින් නමනස් සේපාදන කරන ෙදී.
ස්තූති

ගිහිදිවි අතැර නමවන් අගනා ගමනක මූොගමන් න ොමුකාරකන ෝවූ මා ගුරු වස්කඩුනේ ගනාචාර්
දතුමන් වහන්නස්ොහටත් පැදි ගැෙපුම ඉතිහාස විවරණය ගදි වටහා දුන්නාවූ ධර්මනස්න රාජකුෙ
ගනාචාර් ස්වාමීන්ටත් විනශ්ෂ ස්තූති . ස්තූති පත්‍ර නමනස් වග නේ නදසි වර්ෂ ක් පුරා වස්කඩුනේ
නතෝමබුව සතු පට්ටි කාර වාසෙ වෙේනේ ගිරිනගෝරිස් මුදි න්නස් රාෙහාමි හාමුත් ගනචෝ ළමාතැනීත්
විසින් එකී වාසගේ පුස්තක සප ා දීනමන්ද මහත් වූ ධන පරිත් ාගන න් ද දා ක නවන ෙදී. එනස්ම
කාසි වලින් ඇරයුේ වලින් පමණයක් නනොව ොසා දැනුනමන් ද දා ක වූ මහමුදි න්නස් ඒබ්‍රහේ මැති
මංත්‍රිශ් දතුමන් නවතද මහත් වූ ස්තූති . කරුණයාමුණී වංශනේ මූොරේභ විවරණය කරනු ෙැබූ
මහවස්කඩුනේ වීරසිංහ සිට්ටි ද සිේවා හාමුටත් අවසාන වරිග සොනේ දෑසින් දුටු අන කු වන
වාහෙමුණි නතෝමස් ද සිේවා හාමුටත් ගානෙ නගදර හාරඹනේ නදෝන කච්නචො ද සිේවා හාමිනන්ටත්
ස්තූති . අවසාන සති පූජා සාන්තිකර්ම දැසීන් දුටු වසර එකසි අටක් දැනට ගයුස වින්දන කළ
අගනමපාඩි කවිරත්නනේ කනරෝලිස් නවදහාමුටත් ස්තූති . අගේනපොඩි නසනවි පරිවාරනේ අවසාන
සාමාජිකාව වන අගේනපොඩිනේ නසොච්නචො ද සිේවා මැතිනි ටත් විනශ්ෂ ස්තූති .නපොතුපිටිනේ පුරාවත
පැහැදිලි කරනු ෙැබූ නපොතුපිටි කච්නච්රි වෙේනේ සුනසේ නහ්වානේ ඇෙන් හාමිනන්ටත් නාහේනෙ
නගදර වෙේනේ සුනසේ නහ්වානේ සීච්නචෝ හාමිනන්ටත් සාච්නචො හාමිනන්ටත් ස්තූති .නකොහු
කර්මානතනේ පෙමු විදනන් ඨානාන්තර නහොෙවනු ෙෙන සුනසේ නහ්වානේ හාමිනා හාමුටත් සතූති .
නමොේලිනගොඩ ජනප්‍රවාද පැහැදිලිව වටහානදන්නට න දුන ඔපිසර ඨානානතරනේ කාරි කළා වූ
පැරණිම කුෙ පරනේණි ක දා නිසැක ජන්ම ෙදදා වූ නකෝන්ගහපතිරනේ නදොන් ගාර්දින ස් නේරා
සමරනස්කර රාළහාමි මහත්ම ාටත් ස්තූති . පහද්දරමුේනේ මහනගදර විසූ හාරඹනේ පබිලිනා ද
සිේවා මැතිණි ටත් පහද්දරමුේනේ නපොන්නදූර සීමන් ද සිේවා නනොනහොත් හිච්චි විදානන් මහතාටත්
ස්තූති .

වස්කඩුව හැදින්වීම
නකෝට්නට් ගණ්ඩු කාෙනේ පටන් රයිගම නුනවන් හඳුන්වන ෙදදා වූ නකෝරළනේ දකුණු සීමාව පිහිටි
විශාෙතම නපනදස වස්කඩුව නමින.පසුකාලීන නෙදීේ වෙදී එ කළුතර හා පානදුර නතොටුමුණය අතර
නදෝෙන නවමින් පවතී. වර්ෂ 1700 ට නපරදී චේලිස් නුනවන් පත්තුවක් පැවත නැති අතරම එ
වසකඩු ෙදද නෙසින්ම හඳුන්වා තිනේ .දතුරින් වාද්දූවත් දකුණින් කාෙ නදී ද්වාර ත් හිරු නැනගන
නදසින් දි ගම පටුනත් හිරු ෙහින නදසින් මහා සාගර ත් වන සුවිසාෙ තිමි වර්ෂඛණයඪ රට
නනොනහොත් වස්කඩු නෙස වර නගා තිනෙයි. වස්කඩු න්න වර්ෂ 1600 න් පසු භාවිත ට පැමිණි ත් ඉන්
නපරදී වර්ෂඛණ්ඪ රට න බ්‍රාහ්මණය ෙසින් වරනැගී පැවත තිනේ. සොගම විනරෝදී ඇතැේ මිස දුටුවන්
ගණ්ඩුනේ ඨානාන්තර ෙො මුන්චේලිස් නාම ොවිත ට නගන තිනේ .වස්කඩු නාම නිතරම පානහ්
වෙනපොෙ වත්නත් නත්ච්චිනතොට සමගම ෙැඳී තිනේ .මුඛ පාරේපරික වාර්තා අනුව වීරසිංහ සොගම
ගගමන සිදුව ඇනතත පැරකුේො රාජ සමනේ නමම වරාන නි. ලිඛිතව සඳහන් වන්නාවූ ප්‍රතිගාේ
අවදිනේ සිදුවූ ගගමන ද නේ හරහාම සිදුවූවකි.නමුදු තර්ක නේ සි වස් සතරක් තුෙ නමවන් විශාෙ
ජන වර්ධන ක් සිදුවි හැකිද න්න .නි ත වශන න්ම ප්‍රතිගාේ සම ට නපර සිටම සොගම
නපනදසක් ෙව නි ත වන්නන් එනහයිනි. .ඒ කරුණය සනාත වන තවත් නහ්තුවක් වන්නන් වස්කඩු
නාමනේ බ්‍රාහ්මණය වරනැගීමයි.වස්කඩු නාම වඩා ප්‍රචලිත වූනේ නේ ප්‍රතිගාේ යුගන න් පසු න්න
සතයකි. නාම පැවසූ සැනින් සොගම ෙෙනකොටුවක් නස් ැ.එනස්ම වත්මන් කාෙනේ නෙෞද්ධ
ෙෙනකොටුවක සිරි ගනී .සුළුතර පණ්ඩාරේ වංශික න් සහ නාම ට පමණයක් කිතුණුවන් වූ පිරිස් හැර
අනනක් සි ේනෙෝම සිංහෙ නෙෞද්ධ .සොගම මූලික කරගත් නගොවිගම නමන්ම කරානේ කුෙවෙද
පරිවාර දහ කට වඩා නැත්නත් ැ. හින්න රදා නෙරවා හකුරු සහ නද්ව පිරිස් වෙ ද නිජබිමක් වී
ඇත්නත් පූර්වනේ සිට සොගම වංශ ට කාර් න් කරගැනීම සඳහා රාජයත්වන න් පවරානදන ෙද්දා වූ
වරප්‍රසාද සිහිකරවමිනි .

පුවහර පානදුර නතොටුමුණය

රණයහර සොගම නේ පතෙ වංශ

දරහර මුණිරාජ නදවිමේ කඳේෙ

රුවහර නේ පතෙ වස්කඩු නමම පුර

ලිඛිත සාධක න්ට අනුව වසකඩු ෙැද්නද් සාොගම වංශනේ ගරේභ වර්ෂ 1600 න් පසුව සිදුවූවත්
නත්ච්චිනතොනට් රැකවෙොනගන සිටි නවත්තමුණි නේ සොගම වංශිකන කු පිලිෙඳ වර්ෂ 1520 දී පමණය
පැමිණි ප්‍රතිගාේ නද්ශ සංචාරකන කු සඳහන් කරයි. තවද නකොනෙෝදූව වත්නත් ගේපතිව සිටි
වලිමුණිනේ දානි ේ නැමති අ නේ මුතතණුවන් සුදසසන නදේ මැදුනර්දී දණ්ඩන ට ෙක්වූෙව ප්‍රතිගාේ
වාර්තාවන්නේ සඳහන් නේ .වස්කඩු ෙැද්දත් සොගම වංශ ත් අතර අඛණ්ඩ ෙැඳීමක් පැවතීම නමනස්
වී .

වස්කඩු ෙද්නද් ප්‍රභව

වස්කඩු පුරවරනේ නේඛන ගත ප්‍රභව පිළිෙඳ නමහිදී සාකච්චා කරනු ෙැනේ . දඹනදණි නුවර යුගනේදී
රචිත නේඛන අධය න කරන කළ සි ළුම නේඛන වෙ පානහ් පානදුර හා කළුනතොට පුරවර න් අතර
පිහිටා ඇති එකම පුරවර නෙස සඳහන් වන්නන් නපොතුපිටි යි. පැරකුේ රජ සමනේ සර්ප නවදකමක්
නිසානවන් එම ග්‍රාම ට නම පට ෙැදුන ෙව සදහන් නේ. ගේපෙ සහ නකෝට්නට් යුග න්නේත් ඊට
සමානම අයුරින් පානදුරත් කළුනතොටත් අතර පිහිටි ග්‍රාම නෙස දකවන්නන් නපොතුපිටි යි.නමම
නපනදනස් ලිඛිතව සඳහන් මුේ පදිංචිකාරන ක් නෙස සඳහන් කරන්නන් මරණී දඬුවමට ෙක්ව පසුව
නිදහස් කරනු ෙැබූ නදොන් සුනසේ නේ ප්‍රානද්ය ගරක්ෂක ා සේෙන්දන නි. ඔහු නකොෙඹ නකොටුනේ
වුෙෆන්ඩාේ වීදිනේ සිට විත් පැෙ පදි ේ වූ කරානේ කුෙ අන කු නෙසින්ම එම වාර්තානේ දැක්නවයි.
සීතාවක රාජය බිඳ වැනටන සම වන විට නිකපිටිනේ ෙණ්ඩාර නමින් නපනී සිටිමින්
රැවටිලිකාරන කු රජරට දිශානවන් මතු වී . ප්‍රතිගාේ විනරෝදී නපනදස් නවත ගධාර පතා පැමිණි ඔහු
සුනසේ නහ්වා ා සමීපනේ කෙක් රැඳී සිට ඔහුනේ පරිවාරන න්ම හිර ක් ප්‍රාප්ත කරගනී. විවාහ සිදුවී
ටික දිනකින්ම රැවටිලිකාර ා පානදුර සමීපනේදී ප්‍රතිගාේ හමුදානේ සිටි දක්ෂ නසනවින කු වූ
අගේනපොඩි රාළ අතින් මරණය වැළඳගනී .ප්‍රතිගාේ විනරෝදින කුට නසවණය දීම නිසා නපොතුපිටි ග්‍රාම
අඩ නිරුවත් කුෙහීන න් වාස කළ යුතු ග්‍රාම ක් වශන න් නි ම කර තිනේ. නමම නීති පැනවීමට
පළමුව සුනසේ නහ්වා ා නපොතුපිටි අතහැර සුදස්සන නදේ මැදුනර් සිෙවත් වතක් අනුගමන කළ
නදෝන නමොේලිනා නේ කුමරි සමීපනේ නස්ව ට පැමිණය සිටිනේ . සිෙවත් වතක් අනුගමන කරන
කුමරි නේ නස්වක න් ඒ වන විටත් දණ්ඩන සි ේෙන් නගන්ම පීඩන ට පත් කිරීේ වලින් වළකා
තිබිණි. නමනස් සූක්ෂමව දඬුවනමන් නිදහස් වූ එම නහ්වා ානේ පිරිස් අද වන විටත් එහි ෙහුෙ .
වතමන් නමොෙලිනගොඩ නු එම ග්‍රාම යි .

නකෝට්නට් නදොන් ජුවන් දත්තම ානේ පරිවාර ට සමීප සේෙව ක් ඇති තේමිට නපරුමාේ කුමරි ට
පානදුර පසු නකොට ගේ හතක් දුරින් නින්දගමක් පවරා දී තිනේ. ඒ නපනදනස් නි ත වශන නම වර්ෂ
ඛණයඩරටඨ වි යුනතත .තේමිට නපරුමාේ නැමැත්ති සීතාවක වාහෙ ගෙත්ති කර්ම ට පුහුණුව
ෙෙමින් සිටි කතකි .ොොෙ විනේ පසුවූ ඇ ට ොොෙ විනේම පසු වූ ධර්ම නේ කුමානරෝතතම ා සමඟ
හාද ක් ඇතිවි . ඔහු දාව ඇ ට දරුවකු පිළිසිඳ ගත්තත් දරුවා බිහිවන කළක් ධර්ම කුමානරෝත්තම ා
දිවි නගේනේ නැත. දරුවා සමඟ තනිවූ තේමිට කුමරි පිළිසරණයක් පතා නකෝට්නට් නෑ හිතවතුන්
සමීප ට පැමිණය තිනේ. නින්දගම හමු වන්නන් පසුව . ඇතැේ වාර්තාවනනේ සඳහන් වන්නන් නකොෙඹ
නකොටුවට පහර දීමට පැමිණි ටිකිරි ෙණ්ඩාර දත්තම ා සමඟ නකොෙඹට පැමිණි ඔහු පුත් ධර්ම
කුමානරෝත්තම ා දාව ඇ ට දරුවකු ෙද ෙව . නකනස් නහෝ නේවා කුමාර ා රාජයත්ව ට දරුම ක්
ඇති අන කි. ඔහු නේ කනේ ධර්මනස්න නමින. කුමරි ත් පුතුත් පදිංචි වූ නපනදස හරි ගකාරන න්
සඳහනක් නනොවූවත් වස්කඩුනේ නදොමින්නගෝ ගසන නදේ මැදුර ඉදිවී ඇත්නත් ඔවුනනේ වාසෙ
සමීපන නි. අගනමපාඩි පටෙැදි සනනස් පත්‍රනේ සඳහන් වන්නන් එම වාසෙ වෙනපොෙ වත්නත්
නත්චචිනතොට නපනනනාමානනේ ඉදිවූ ෙව . එ ඇතැේ කළ නපොතුපිටිනේ පට්ටි කාර වාසෙම වි
හැක. නමුදු එ එනස්මයි කිව හැක්නක්ද නැත. විදානනොනේ වාසගේ සහිත පිරිසක් සමීපනේ පවතින
තඹ සනනසක දැක්වන්නන් නපොතුපිටිනේ වාසෙ මුදි න්නස් නුනවනි. එම නාම ධර්මනස්න කුමාර ා
අදහස් කො වීමට ද පුළුවන . එහි අදහස නේ එකී වාසෙ නපොතුපිටිනේම පැවති ා න්නයි . කළුතර
ප්‍රතිගාේ කපිතානවරන කු සමීපනේ ධර්මනස්න කුමරු නෙෞතීසම වන්නන් කුන්දූනේ නදොන් කුෙවරධන
ධර්මනස්න නපරුමාේ නමින. කපිතානවර ානේ දි ණි වූ නදෝන විොදාස් මැගඩලීන් නේරා සමඟ හිර
ගණුනදනු සිදුකරගන තිනේ. කපිතාන් විසින් ධර්මනස්න වාසෙට නුදුරින් සාදා තිනෙන අප නදොමින්නගෝ
නදේමැදුනර් ඉහෙ ගරුක්කුනේ සඳහන් වන නේඛනනේ අරුත වන්නන් වර්ෂඛණයඩරට්ඨනේ
කනතෝලික නට නසවණයක් වශන න් ද මානේ දි ණි ට තයාග ක් වශන න් ද වර්ෂ 1596 දී ඉඳිකරනා
නමම නදේමැදුර මානේ නාමන න් නදොමින්නගෝ ගසන නදේ මැදුර වනවා ඇති. නදොමින්නගෝ නදේමැදුරු
නේඛන වෙ සඳහන් වන්නන් ධර්මනස්න කුමාර ා නිවට අයුරිනි. එනමුදු නත්චචිනතොනට්
හිමිකාරීත්වන න් සීමා නනොවූ එම දත්තමන ෝ ෙෙ වර්ධන කිරීනේ අදහසින් මහදමපානේ
විනේනස්කර මුදි න්නස් නවත හසුන් පත් වා තිනේ. එහි ප්‍රතිඵෙ වූනේ සුවිශාෙ සොගම ගගමන කි.
එනස් පැමිණි පිරිසවෙ මූලික නාම න් වූනේ අගේනපොඩි කරුණයාමුණි වීරමුණි නීෙමුණි තිරමුණි හා
ජාමුණි නනයි . මහදමපානවන් පැමිණි පිරිසනේ නවාතැන මහාග්‍රාම නහවත් මහවස්කඩුව වූ ෙව
ප්‍රවාදනේ සඳහන් නේ. මහදමපානේ විනේනස්කර මුදි න්නස්නේ නසොනහොයුනරකු විසින් තයාග කළ
එදිරිමුණි පරපුර පදිංචි වූනේ නපොතුපිටිනේ ෙව නපොතුපිටි නතෝේබුනේ සඳහන් නේ .

වර්ෂ 1600 මුෙ දශකනේ එක් දින ක පානදුර නතොටුමුණය පුරා පැතිර ගි පුවත වූනේ ධර්මනස්න වාසෙ
මුදි න්නස් සොගමන කු අතින් මරණුවට පත්ව ඇති ෙව . අංගේ සටන් කොනේ පරනතනරට පත්
අගේනපොඩි අන්නතෝනින ෝ නේ නහ්වා ා විසින් එකී කුමන්ත්‍රණය සිදුකෙ ෙවට සාවදය සාක්ෂි එක්
නකොට ඔහුව නත්චචිනතොටදී දිනේ ගිෙවා මරාදමන ෙදී. නහ්වා නේ පවුනේ සි ේ අ වලුන් හින්න
කුෙ ට පහත නහො අගේනපොඩි හිනනනේ නාම ෙො දුන් අතරම මහා ග්‍රාම පිරිස් වලින් නනරපීමට
ෙක්වී නපොතුපිටිනේ කටුවන්නගොඩ පදිංචි වූෙව මහදේපා ටිප්පනිනේ විසි එක්වන පදයනේ සඳහන් නේ.
අද වූ කළැ එනස් නනරපීමට ෙක් වූනවෝ නරපරමාදු නද්වගැතිවරුනනේ අනුග්‍රහන න් අගේනපොඩි
නහ්වානේ නහ්වාකාරනේ නපනීසිටින්නන් නැවත සොගම නවමින.

නමනස් ප්‍රකට වූවද සතය පුවත තවදුරටත් සමාජන න් වසන් වී පවති. සතය වූ වශන න්ම ධර්මනස්න
වාසෙ මුදි න්නස් නනොනහොත් ධර්මනස්න කුමරුවානේ මිනීමරුවා ප්‍රතිගාේ අ වලුන්ම වි . කුමරුනේ
සමීප වූ දක්ෂ සොගම නහ්ව න්ට බි පත්වූ ප්‍රතිගාලුන් ෙෙවත් ෙෙ ක් නගොඩනගා ගනීනදෝ සැකන න්
එනස් සිදුකරන්නට ඇත. කුමරුනේ නීතයානුූෙ බිරිඳ වූ විොදාස් කුමරි තම පි ානණයෝ වූ කළුතර
කැප්තාන් නදොන් නදොමින්නගෝ සමග ළිත් ප්‍රතිගාෙ ට නගොස් තිනේ . ඇ දා ධර්මනස්න කුමරුන්
නැත්නත් . ඇතැේ ජනප්‍රවාද න්නේ සඳහන් වන්නන් ඇ වඳ කාන්තාවක් ෙවත් ඇ ට දරු ගැෙක්
පිහිටන නෙසට ොරහාර වී අප නදොමින්නගෝ නදේ මැදුර ඉදිවූ ෙවත් .

කරුණයාමුණි පරපුනර් අන ක විොදාස් කුමරි ට නස්ව සැෙසූ ෙවත් ඇ ධර්මනස්න කුමරු දාව පුත්
කුමරකු බිහිකළ ෙවත් සඳහන් වන්නන් කරුණිමුණි සන්නනස් . ඔහුනේ නාම නදොන් ධර්මනස්න
නෙසිනම පැවති ෙව ධර්මනස්න පවුනේ නාම පුස්තකනේ සඳහන් නේ .මහාග්‍රාමනේ නනොනහොත්
මහවස්කඩුනේ සොගම වංශ සමඟ සැදී වැඩුනා වූ කුමරුනනේ හිර ද එම පරපුරුවලින්ම සිදූවූ ෙව
කිව හැක . ඔහුට පුතුන් ගණයනාවක් වූ ෙව සඳහන් වූවද නාම න් වාතා නනොනේ . නමොවුන් සමඟ කිනේ
නෑකමක් ඇනතත් දැයි නනොදන්නා නමුදු ෙංනද්සි සමනේ ඉඩේ හිමි ෙෙවතා නෙස නැගීසිටි අන කු
සඳහන් නේ . ධර්මනස්න කුන්දූනේ හිටිරාළොනේ නදොන් නපරි සප්තප් නපරුමාේ නේවි .වීරමුණි
පරපුනර් දි ණි න් තිනදනනකු හිරගත් ෙව කරුණයාමුණි සනනනස් සඳහන් වන්නන් රාජක්කුෙ නපරි
ධර්ම දත්තම ානනෝ වීරමුණි කතුන්ම සනහ්ට ගනිමින් නපර විරිත රක්ෂා කනළෝ නුනවනි . සොගම
වංශ විසින් තම පරිවාර ට සිදුකොවූ දපකාර සිහි ගන්වමින් එතුමානණයෝ තම පරපුර විරිතක්
පැනවුනේ . එනේ ළි තම පරිවාරනේ නේලි ක් වි යුත්නත් සොගම කාන්තාවක් පමණයක් ෙව .

නීච අදහස් පතුරුවන ෙස පිළිෙඳ දැනුමක් නැති පිරිස් සඳහන් කරනුනේ නපරි මුදි නනසනේ සමනේ
වසකඩු නාම ඇති වූ ෙවත් එ ඇති වූනේ නනරලු නගඩි කට වූ ගරවුෙක් නිසා ෙවත් . එ
පරාජ ට පත් කෙ හැකි සාවදය කරුණයකි . කිමද බ්‍රාහක්මණය වරනැගීමකට අනුව බිහිවූ
වර්ෂඛණ්ඩන න් වස්කඩුව බිහි වූ ෙව නි ත වශන න්ම පිළිගත හැකි කරුණයක් වූ ෙැවිණි. නීච අදහස්
පතුරවන ඇතැේ නගොවි කුෙ පිරිසනේ මත නේ අගමේනපොඩි නීෙමුණි එදිරිමුණි කරුණයාමුණි තිරමුණි
වීරමුණි හා වීරසිංහ න පරපුරු වෙ සත් නදනනක් නනරලු නගඩි කට කෙ ගරවුෙ අවසානනේ එම සත්
නදනාම කඩු හරඹ නකොට විනාශ වූ ෙවත් ඔවුන් ක්ශ ගත්මවෙ දපන් නිසා නවන් සි ේනෙෝටම නනරලු
නගඩි සත් කඩකට පො ඒ විශැන හි පූජා කළ ෙැවින් එම ගත්මවලින් මිදූ ෙවත් එනස් ඛණ්ඩන කෙ
රට නනොනහොත් නමම රාෂ්ට්‍ර වස්කඩු නෙස හැඳින්වූ ෙවත් . එම මත සාවදයක් ෙව නි තව පැහැදිලි
වන්නන් නපරි මුදි න්නස් මැතිතුමා වස්කඩුනේ මුදලි නුනවන් හඳුන්වා ඇති නිසා .

මානේ කෙක් ඇඳුරුව සිටි රාජක්කුෙ ධේමනස්න ගණයාචායී දතුමානනෝ ද එම ධර්මනස්න පරපුරටම
අ ත් නකනනකි. නපරි මුදි න්නස් ඔහුනේ මුත්තණුවන් . ධර්මනස්න ස්වාමීන් සමීපනේ
අන්නත්වාසිකන කව සිටි වසර පංච තුෙ ග්‍රාමනාම පුද්ගෙනාම වරනැගීේ ටනත් දගත්නත් මහ
වස්කඩු න්න නිර්මාණය වූනේ මහාග්‍රාම න්න තුලින් ෙවයි . මහදේපානේ සොගම පිරිස් විසු ගම
මහාග්‍රාම වී පසුව නමනස් වි . මහදේපාව හැර නවනත් ප්‍රනද්ශවෙ සොගම වංශික න් පදිංචි වූ
ප්‍රනද්ශ පශ්චාත් කාෙනේ කුඩාවස්කඩුව වි . ප්‍රතිගාේ සමනේ සොගම ගගමන සිදුවූ ගේ පහක්
සඳහන් නේ . මහදේපාව වැලිතර නකොස්නගොඩ චන්දනගම සහ රේජම නෙසින .නමුදු සොගම නාම
සමගම ෙැදී ඇති වසකඩු නාම ගරේභ එතකින් නෙොනහෝ නපර සිදුවූ ෙව අනාවරණය වී තිනේ .

නතොරතුරු මූොශ්‍ර .

වස්කඩු ග්‍රාම ඉතිහාස නගොඩනැගීම සේෙන්දන න් තිනෙන දරුණුතම ප්‍රශ්ණයාර්ත මූොශ්‍ර හිග
වීමයි . පවතින මූොශ්‍ර අ් න තුලින් නමනස් පනයේකෂනාත්මක කෘති සේපාදන වී තිනේ .
ජනප්‍රවාද නට වඩා පදනේ වී ඇත්නත් නේඛන ගත නතොරතුරු . එම නේඛන අතර තඹපත්,නතෝේබු
සහ පුස්නකොෙ ටීකා වැදගත්නේ . කඳවුරුපුර සිරිත, ගේනපොෙ හා නකෝට්නට් යුගනේ රචිත සංනද්ශ
කාවය, අෙගි වන්න කවීශ්වර ානන්නේ වාර්තා, නෙන්නතොට ූරී සනනස් පත්‍ර , වස්කඩු ෙද්නද්
ෙංනද්සි නතෝමබුව,ධේමනජෝති හිමි න්නේ කුන්දූව රයිගම ධර්මනස්න ෙණ්ඩාරවලි , වීදාගම
ෙණ්ඩාරවලි නදොමින්නගෝ නදේමැදුනර් ෙංනද්සි වාර්තාව, අගේනපොඩි පටෙැඳි සන්නස් පත්‍ර , පානදුනර්
නහොනර්තුඩුනේ විදානන්ොනේ දිනමේ පරිවාර ක් සතු වූ නින්දගේ තඹ සනනස, කරුණයාමුණි සන්නස,
මහදේපා ටිප්පනි අගතැන් ගත්තා වූ නෙොනහෝ වාර්තා ධාරණයන න් සමාජප්ප්‍රවාද සමඟ ඒවානේ
සේෙන්දතාව සාකච්ඡා කරන ෙදී.

වස්කඩු ධජ

වස්කඩුෙද්නද් අනනයතාවනේ සංනතත නරරුණයඩ ධජ යි . ඉපැරණි බ්‍රාහක්මණය සංනතත ක් වූ එම

පක්ශි ානේ හැඩන න් නිමවූ ොංඡනනේ විශාෙ අරුතක් ගැෙව පවතී .

සිරස් නදකකින් යුතු පක්ශි ානේ නාමනේ අරුත නේ වස්කඩු වාසීන් නේ සතය සහ අසතය
හඳුනාගැනීනේ හැකි ාවයි. අසතය නේ සිරස අදුරු පැහැති . නගනෙහි වන්නන් සදාකාලිකත්වනේ
අරුත නදන්නාවූ ස්වසතික සළකුණයයි . සුවිශාෙ තටු මත සූය වංශනේ ෙසින් වසකඩු න්න සඳහන් කර
තිනේ . ශරීර නකොටනස් බුඬ ධේම ඝනසංඝ සිහි කරන්නා වූ ත්‍රී ශූෙ කි . නිර්භීත ෙනේ සෙකුණය පාද න්
නගන් දරානගන සිටිනනා වූ ගයුර්ධ න් . වස්කඩු වාසීනනේ ගුණයධර්ම නිර්භීතොව විශ්ව ට
හඩනගා කි න්නාවූ සංනතත වන්නන් මධයනේ ඇති සංඛ යි . සෙකුණය සෙකුණයක්ම වී ඇති නමුදු එහි
මූොරේභ පිලිෙඳ පිලිගත හැකි සාදක නැනතත . එ නෙොනහෝ විට වස්කඩු වාසීන් ොවිතා කරනු
ෙැබූවද සොගම වංශනේ ධජ ක්ම ෙව කිව හැක්නක් . නතොටගමුව රංපත් රාජ මහා විහාරනේ
සොගම ධජ ත් වසකඩු ධජ ත් අතර පිලිගතහැකි සමීප සේෙනද ක් පැවතීම ඊට නහ්තුවයි .

සංනද්ශ කාවය සමඟ වර්ෂඛණයඪනේ සෙඳතාව

සංනද්ශ රචනානේදී වස්කඩු නනොපැවතීම ෙෙවත් අඩුවකි . එකී අඩුව විවරණය නකනරන්නාවූ
අ වලුන්නේ මත නේ එකෙ වස්කඩුවක් නනොනහොත් වර්ෂඛණයඪ ක් නනොපැවති ෙව .එ ඛණ්ඩන
කළ හැකි මත ක් ප්‍රාපත වන්නන් ඇතැේ ප්‍රකට ග්‍රාම පවා ඒවානේ සඳහන් නනොවන ෙැවින
.සංනද්ශ න්නේ ප්‍රතය ක්ෂ සාවදය කරුණයක් සාකච්ඡාව සඳහා ගතනහොත් අපට සමීප නාරි
සංනද්ශනේ සඳහන් වන්නන් නපොතුපිටි ප්‍රනද්ශනේ කිසිදු මාළු රැනහ් අ වලුන් දිවි නනොනගවන ෙවයි.
එනමුදු එහිම අවසාන ගදය න්නේ සඳහන් වන්නන් සුනසේ නහ්වානේ ප්‍රන්සිසකුප් නපරුමාෙ දක්වා
නුනවනි. සංනද්ශ රචනා කරන කාෙ වන විට වර්ෂඛණයඩනේ වාසීන් නෙොනහෝ විට ගාලු මග අසෙ දිවි
නගවා නැත්නත් . සුවිශාෙ නපොේ වතුමධයනේ දිවිනගවා තිනේ .

නකෝකිෙ සංනද්ශනේ මධය කවිපද ක සඳහන් වන්නන් නේ

නබිඟු දැේ ඉදු සැේ ෙපලු විදුනෙෙ

පිපි මන කේ පි ගඳ කුමුදු නකොක වැෙ

රුදු ගන තුේ ගන සා තුග වන ගහෙ

දැක හැම කේ රඟ නදති මියුරු ගිරි කුෙ

නමහි අවසාන නපනේ සඳහන් වන්නන් ගිරි කුෙක් මත රඟ නදන්නා වූ මයුර සමූහ කි . නාමන න් පවසා
නැතත් අද අප කන්නද් විහාර සාදා ඇත්නත් එම කුෙ මත ෙව පිළිගත හැක . එනස්ම නමම පුරවර
වනාන්තර ප්‍රනද්ශ ක් නෙස දක්වා ඇත්නත් . නපනද්නස් සුන්දරත්ව විසේ විවරණය ක් සිදුකර
ඇත්නත් .

ගිරා සංනද්ශනේ කවි ක සඳහන් වන්නන්

දුේ පටු නෙේ තො දී තො

පුේ රතු දපුේ මො සවනො

ගේ කුළු මුදුන් වො සිටි කො

ඇේ නගවිලි න් ෙො නතෝ පො

දිදුෙන තිෙක නෙෙ මත තොනගන විකසිතවූ රක්තවූ මානනේ මාො පැෙඳ ගේ පර්වත මුදුනන්
සිටින්නාවූ ඇේ නගවිලි න් නුනවනි . ඔවුන් බ්‍රාහක්මණය සොගම පිරිස් ෙව නනො අනුමාන වන කාරණය
නේ නෙෙත තො තිනෙන තිෙක යි . එනස්ම පැළඳ සිටින්නාවූ රක්ත සූත්‍ර මාොවන් . එකී විරිත නි ත
වශන න්ම බ්‍රාහක්මණය සොගම විරිත .නපර පදයනේ සඳහන් නෙසම නමම පදයනේද ගිරිකුේ ගැන
සඳහන් කර ඇත්නත් . ඇේ නගවිලි න් නෙස නගොවිතැනින් දිවි නගවූ බ්‍රාහක්මණය න් සඳහන් කර තිනේ .
මයුර සංනද්ශ කවි විසින්ද වස්කඩු ෙද්ද ඇතැේ නපනද්ස ක් විවරණය කර ඇති නමුදු එ නි තව
පැවසීනේ මූොශ්‍ර හිඟ ෙවක් පවතී . කළුතර සහ පානදුර අතර සඳහන් කර ඇත්තාවූ කළපු ග්‍රාම
වසකඩු ෙද්නද් පිහිටි ා වි හැක්නක් . කිමද ෙංනද්සි සමනේ කැපූ ෙව කි න නකනමන් ජෙ හිගන න්
වැසී න කෙපු දි පහරක් පූජාරාම අසලින් ගො න ෙැවින . ෙංනද්සි සමනේ එ පුළුේ ව පැවතිනි
නේ ඇතැේ කෙ එ නපර අවදිනේ මඩකෙපුවක් නෙස පවතින්නටද ඇත . එම කෙපු දි පහර නාරි
සංනේශ කවි විවරණය කර තිනෙන්නන් කවි රාශි කිණය .

නදොෙ මහ පවර ෙැඳි ෙංසි නගනි සැපත

නෙොෙ මහ පවර නෙෝරුක මත විසේ තිත

ෙෙ ඉඹු කඩා අත්තක් නගන තම අතින

ගෙ මෙ අසුන මත පුද නදනු හද ෙැතින

එකී කවි ට අනුව සාදක ෙැනෙනුනේ නමකී ජෙ පහර ෙංසි ා විසින්ම ඉදිකෙ ෙව . එනමුදු එහි ම තිස්
හතර වන පදයනේ සඳහන් වන්නන් ප්‍රවාහන ඔරුවක් පිළිෙඳව . වර්ථමානනේ එහි නදනකොණය වැසී ගි
ද මානේ ජන්ම ට දශක නදක තුනකට නපරාතුවද එහි ප්‍රවාහන ඔරු ගමන් කර ඇත්නත් . නමමගින්
ප්‍රතය ක්ෂ වන්නා වූ කරුණය නේ කෙපුවක් නනොමැති කරුණයම පදනේ කරනගන මයුර කවි ානේ
සඳහන් කවිනේ වසකඩුනේ විවරණය නවනත් ප්‍රනද්ශ ක් ෙව පැවසි නනොහැකි වීම .

නෙොනහෝ විට සංනද්ශ කවි ගමන් නකොට අදදැකීේ ෙදදා වූ මාර්ගනේ මග සෙකුණු සංනද්ශ හරහා
ප්‍රකාශ වීම දක්නට ෙැනේ . එනිසාම සංනද්ශ විවරණයනේදී ගාලු මාර්ගනේ නිසි අවනෙෝද කාරණය න්
ප්‍රතයක්ෂ කර ගැනීමට මග නපනවයි .

වසකඩු ෙදද ගේ

වසකඩු ෙදද ගේ නදොෙහක ප්‍රනද්ශ ක් වසා පවතින සුවිසාෙ තිමි කි . එනමුදු ඉතිහාස සමඟ ෙැඳී
තිනෙනුනේ ඒ අතුරින් ගේ පහකි . එනස්ම ඒ අතරින් ගේ ගණයනාවක් වසකඩු ෙද්නදන් නවන් වීමද
අනාගතනේ සිදුවි හැක්කක් නිසානවන් එකී ගේමාන පිළිෙඳව දිගු විවරණය ක් සිදු කිරිමට
ෙොනපොනරොත්තු නවමි . නේ අතුරින් නමොෙලිගම සහ පහද්දූර නපනද්ස නවනත් පත්තුවකට නවන්නකොට
ඇත්නත් මෑතකදී නමුදු නිසැක වස්කඩු නපනද්ස ෙව කිව යුත්නත් .

නමොෙලීගම නනොනහොත් නමොෙලිනගොඩ

වාද්දූවත් පහද්දරමුේෙත් අතර පිහිටි මිට්ටි විවරණය .නමොෙලිනගොඩ නුනවන් වරනැගීම සිදුවූ කාෙ
නි තව පසිඳු කළ නනොහැකි නමුදු එ නකෝට්නට් යුගනේ අවසාන ත් ෙංනද්සි නතෝමබු යුගනේ
ගරේභ ත් අතර වසර එකසි පනහක පමණය කාෙනේ සිදුවී ඇත්නත් . එනස් එ තහවුරු කරනා
කාරණය නේ නකෝට්නට් කිසිදු සංනේශ ක නමොෙලි නාම ොවිත ට නගන නනොතිබීම නිසා නවනි .
එනමුදු වසර එකසි පනහකට පමණය පසු නතොරතුරු ඒකරාය කළාවූ ෙංසි නතෝේබුනේ නමොෙලිනගොඩ
ග්‍රාම සඳහන් කර තිනේ .

රයිගේ වාහෙ ගෙවති නපරුමාෙැ නේ නද්වි කැ. ඇ කෙක් රයිගමෙණයඩාර රානජෝත්තම ානේ මහ
නද්වුන් වහන්නස්ව වැඩ විසුනවෝ . එකෙ ඇ ට පුත් කුමරුකු පිළිසිඳ ගත් ෙව ගඬි ගුරුන් පැවසූවද
ජන්මප් ප්‍රාපත වූ කළී ඒ කුමරි කැ . ගෙවතී බිනසෝ දපන් නගයිම කළුරි කනේ නමනිසානවනි .
අනතුරු කුඩා කුමරි නේ වගකීම ෙැබුනේ සුදසසන නදේ මැදුනර් සිෙවත් වූව්‍රත අනුගමන කළාවූ
මාෙවතී කුඩේමා හට . පසුව නදේ මැදුනර් පාලිකාව වන්නන් කුමරි යි . ඒ සඳහා අවශය ම වූ ප්‍රධානම
සාදක ඇ සතු වි .ඇ වඳ ස්ත්‍රි කි. සුදස්සන නදේ මැදුර ඒ වන විට සුදස්සන නද්ව වන්දනා නවන් වී
කනතෝලික නද්වස්ථාන ක් ෙවට පත්ව තිබිණය . නමොේලිනා කුමාරි ද ඒ අනුව නදෝන නමොේලිනා නේරා
වශන න් නෙෞතිසම වී සිටිනේ . ඇ නේ සිෙවත් ව්‍රත එනෙසින්ම නේසු ස්වාමීන් නවතද පවතී න
විශ්වාසන න් නද්වමන්දිර පාලිකා තානාන්තර ඇ ට ෙැබිණි . සුදස්සන නද්ව මන්දිර ප්‍රනද්ය නද්ව
වන්දනවක් සඳහා කැපවූ සථාන ක් වි . කුරුමණ්ඩාෙ කුෙනේ ඇතැේ මූොශ්‍ර වෙ සඳහන් වන්නන්
විෂ්ණු නද්ව ප්‍රමුඛ නදවි න් එහි පුදා ඇති ෙව . තිසර සංනද්ශනේ පදය ක සඳහන් වන්නන් මිතුර
සුදස්සන නේවූ නද්වාෙනේ ගිමන් හැර ගමන අරඹන්න නුනවනි . ‘පරවි සංනද්ශ කවිනේ සඳහන්
වන්නන්

තද නතද පැවති යුග තග විෙසින් නිෙඳ

සඳ නද කරන විෙසින් මද රද පෙඳ

ෙඳ අදරින් වඩ සිඳුවන නෙස නෙොෙඳ

ැද සුදසුන් නදවිඳුට ාගන් සෙඳ

නපරාතුව සුදසසන නදවි න් පිළිෙඳව දීග විවරණය ක් නමනස් සඳහන් කරතිනෙයි . නමහිද සුදස්සන නදේ
මැදුනර් පිහිටීම පානදුරත් නපොතුපිටි ත් අතර ෙව නිසැකවම පසක් කරයි. නදේ මැදුර පිහිටිනේ
නමොෙලිනගොඩ ෙවට නිසැකව විවරණය නනොකරන්නන් නමොෙලීනාම ඒවනවිට ෙැබී නනොමැති
නිසානවනි . වුේෆන්ඩාේ වීදිනේ සිට පැමිණි කරානේ කුරුමණ්ඩාෙ නදොන් සුනසේ නේ නහ්වාන ක්
නපොතුපිටි ග්‍රාමනේ පදිංචිව සිටිනුනේ වයවහාර වර්ෂන න් එකදාස් පන්සී ශතවර්ෂනේම .
නද්ශ ට අසීමිත නෙංගතුකමක් පෑ ඒ අ නිකපිටිනේ ෙණ්ඩාර නමින් නවසවොගත් ප්‍රතිගාේ
විනරෝදින කුට සරණය වීමට නගොස් නනරපීමකට ෙක්වි . අනාගතනේ නහෝ තම පුතුන් විසින් නහෝ
ප්‍රතිගාේ විනරෝදී කැරලි සිදුකරනු ඇතැයි සිතා සුනසේ තම පරිවාර සමඟ නමොෙලිනා කනයාවි
සමීප ට පැමිණය තිනේ . ඒ වන විටත් නමොෙලිනා කුමරි නේ අතවැසි න් සි ලු දණ්ඩන න්නගන් මුදා
තිබුණි . ඔවුන් කනතෝලික ගගම ගරක්ශා කරමින් වයාප්ත කරවීම පිණිසම න ොදා ගත්නත් . සුනසේ
නහ්වා ාට දරුවන් දුසිේ නදකක් වූ ෙව ප්‍රවාදනේ පැවනස් . මින්නදන් එකම දුවණි නදෝන ඇෙවීනා නේරා
නේ වි . නිකපිටිනේ ෙණයඩාර නේ රැවටිලිකාර ානේ නකනෙසීමට ෙක්වූවද ඇ පසු කාෙනේ
කුරුමණ්ඩාෙ කුෙනේම නකෝණ්ගහපතිරනේ නදොන් ඇනෙක්සැන්ඩර් නේරා සමඟ විවාහ වී තිනේ .
ඇනෙක්සැන්ඩර් නැමැතතානේ මුතතණුවන් සුදස්සන මැදුනර් ගඬිගුනරකුවසිටි වුේෆන්ඩාේ වීදිනේ
සිටම පැමිණි අන කි .නදෝන ඇේවීනානේ තුනවන සහකරු ෙවට පත්වී තිනෙන්නන් වස්කඩුනේ
නකොනෙෝදූව වත්නත් ගේපති ාව සිටි වලිමුණිනේ නදොන් දානි ේ ප්‍රනාන්දු . නමොෙලිනගොඩ සොගම
ගගමන එකී බින්න විවාහ මත සිදුවී . සුදස්සන නදේ මැදුර පිහිටා තිබී ඇත්නත්ද නමොෙලිනගොඩ
මහා විහාර තිමිනේම . වර්ෂ 1700න් මතු වර්ෂ කදී නමොෙලිනගොඩ මහා විහාර තනනු ෙැබුනේ පැවති
ගරා වැටුණු කනතෝලික පේලි මත . නරපරමාදු ගගම වයාප්ත වීම නිසා අභාව ට පත් කනතෝලික
නද්වස්ථාන ඒවන විට නපොෙව මත පතිතවූ නසේ ස්ථේභ පමණයක්ම වි . නන්දසිරි ගණයාචායන්
මූලිකත්ව නගන නැවත නෙොදු පුරවර ක් නෙසින් වර්ධන කරවී . එහි පළමු ගණයාචාය දූර
හිමිවූනේ වලිමුණි පරපුරට .වලිමුණි පරපුර නවත එනස් විහාධිපති දූර ක් නවතට ඇරයුේ කරනුනේ
ප්‍රතිගාේ තාඩන පීඩන මධයනේ වුවත් නහොර රහනස්ම සුදස්සන නද්ව ප්‍රතිමාව ගරක්ශා කරමින් පුද
පූජා පැවැත්වූ ෙැවින් ෙවට වනරක ධේමනස්න ගණයාචාය දත්තම ා පවසා තිනේ . වලිමුණිනේ නදොන්
දානි ේ ප්‍රනාන්දුනේ මුතතණූවන් විසින් සුදසසන නද්ව මන්දිරනේ කනතෝලික ස්වරූප ෙො නදන
සමනේ එහි කංකානේ දූර නහොෙවා තිනේ . ඔහු එකෙ ප්‍රතිගාේ අණයට පිටුපා නසොර රහනස්ම මරි
නද්ව මණ්ඩප සාදවා ඇනතත සුදස්සන නද්ව මූර්ති මධය ට වන නෙසින . මරි මවුනට වන්දනා
කරන සෑම අන කුම ප්‍රතිගාේ අන කු නේවා සි ලු අ වලුන් සුදස්සන නද්නවෝතතම ා ද පුදා ඇත්නත් .
එනස්ම රහනස් සුදස්සන නදවිඳුන් දින්නටද අවශය නනොවී . එනමුදු නෙොනහෝ කාෙ ක් ාමට
මත්නතන් ප්‍රතිගාේ ඔත්තුකාර න් විසින් එෙව දැන නේදිකාව කඩා සුදස්සන දත්තම ානේ මූර්ති ද
නකනෙසා දැමී . දානින ේ ගේපති ානේ මුතතණුවන් නසොනහොන් ගැෙක මත තො මැටි ගසා වද
හින්සා පැමිණුනේ . තේපිටි ෙද්ද පත්තුනේ ලි නරාළොනේ අද්‍රි න් නේ අ විසින් එනස් ජාතිනද්‍රෝහී
ඔත්තුව ෙොදී තිනෙන අතර ගණ්ඩුනවන් ඔහුට නේරා ජ නස්කර නසනවිරත්න නමින් ගරු නේබුනාම
තානාන්තර ෙොදී මුදලි තානාන්තර ක්ද පවරා දී තිනේ. නගොවිගම එවන් නද්ශපාප්ලුවන් නනොවන්නට
තවමත් සුදස්සන නද්නවෝත්තම ා එහි වැඩ සිටින්නාහ .අනතුරුව සුදස්සන නද්ව මන්දිර නිසැකවම
කනතෝලික නද්වස්ථාන ක් ෙවට පත්වී . නි ත වශන න්ම සූය වංශනේ රුධිර ධාතුව ඔපදමමින් විකුේ
පහෙ කෙ පරපුනරහි වලිමුණි පරපුර නමොෙලිනගොඩ ගේපති පරපුර නෙසින් ජනතාව පිළිනගන තිබිණය.
තමා නස්ව කළ ස්වාමීදුවනේ නාම වන නමොෙලි න්න නමොෙලිනගොඩ නේකෙ යුතු ෙවට සුනසේ
පරපුර විසින් ජන සේමත ක් සිදුකරමින් සුනසේ පරපුර දතතර නමොෙලි ජනපදනේත් වලිමුණි පරපුර
දක්ෂින නමොෙලි ජනපදනේත් ෙෙ තහවුරු කරගන්නන් ඉන් පසුවයි . එකසි පානෙොස් වසක් ගයු
වින්දන කළ නමොෙලිකුමරි වස්කඩු ෙද්ද නදොමින්නගෝ නදේමැදුනර්දී නදේ මේ තුරුනේ සැතපුණු ෙව
සඳහන් නේ . ධර්මනස්න කුමරුවන් සහ නමොෙලිනා කුමරි න නදනදනාම නදොමින්නගෝ මැදුනර් ද්වාරනේ
මිහිදන් නකොට ඇත්නත් . ඉතිහාසනේ පර්නේක්ෂශනාත්මක විවරණය නමනස් වූවද ඉතිහාස සමඟ
සැසඳීනේදී ෙො ඇති වර්ධන ක් නේ නනොමැත්නත් .නන්දසිරි ගණයාචායන්නේ මූලිකතවන න් තනන
ෙදදාවූ මහා විහාර පමණයක් නමොෙලීනගොඩ නත්ජස ේ ප්‍රමාණය නකොට නහෝ විවරණය කරයි.

පහදදරමුෙෙ

නමොෙලිනගොඩ සහ නපොතුපිටි අතර පවතින තිමි මිට්ටිනේ විවරණය . පහතදූර මුේෙ නැමති වර නැගීම
නමනස් සිදුවූ ෙවට පිළිගැනීමයි . නපරාතුව නපොනනදූරනේ නැමති වාසගේ දැරූ සොගම නිවස්න වි .
ඔවුන් නපරො නරපරමාදු ගගම වැළඳගත් නිසානවන් වසකඩු ෙැද්නද නකොන්කරනු ෙැබූනේ පහත්
දූර න් නුනවනි .පළමුව ඩි සිේවා වාසගේ හිමිකර ගත්නත් ඔවුන් විසිණි.ප්‍රනාන්දු වාසගම අතහැර
ාම පිළිෙඳ වස්කඩු වාසීන් තවත් දරණය වි .ඒ අනුව එම ප්‍රනද්ශ පහත් දූර අ වලුන්නේ මුේෙ
නුනවන් පහදදරමුෙෙ නෙසින් වයවහාර කිරීම අරඹා තිනෙයි . වස්කඩු ෙද්ද අවසාන ටම නිර්මාණය
වූ ග්‍රාම එනෙසින් අරුත් දැක්වි හැකි නරෝමානු කනතෝලික දහම අතහැර නරපරමාදු ගගමට
න ොමුවූ පිරිස් නවතට සුවිසාෙ ඉඩේ පහදදර නපනද්සන න් ෙැබිණය . එනහයින් විසේ ඉඩේ හිමි පරපුරු
බිහිවී . නකොන්කරනු ෙැබුනේ ගගේ ගරවුෙකට වුවත් ඔවුන් සි ේනෙෝම පානහ් සොගේ පිරිස්
.ෙන්දුවදූර හිදදදූර ලුයිසදූර සේනපදූර තුනේදූර හිටිනදූර වාසගේ දැරූවන් එකළ එහි අනනක් පහත්
දූර න් නෙස හඳුන්වා තිනේ .එනස් නකොන් කිරීම නමම සමාජ ටද දචිත නනොනේ . නදොමින්නගෝ
පේලිතිමිනේ එක් නකොනක ඔවුන් මුලු ගතනනොකර ඔවුනට ද අනනක් සොගමික න්ට ෙොනදන්නාවු
සමානතාව ෙොනදන්නන් නේ හපති. විවරණය න් සිදුකිරීමට අවශය තරනේ මුොශ්‍ර හිග වන්නන් දීර්ඝ
ඉතිහාස ක් නනොවන ෙැවින් වුවද නි ත සොගම ග්‍රාම ක් වන පහද්දරමුේෙ වත්මන් තරුණය මහතුන්
විසින් අතීතනේ සිදුවූ වැරදි නිවැරදි කරමින් බුදු දහම එහි පුනජීවන කර වීමට නවර දැරීම නි ැතව
පැසසි යුතු කාරණය කි .

නපොතුපිටි

වසකඩු ෙද්ද පැරණිතම ග්‍රාම මිට්ටි විවරණය . නපොනෙොන්නරු රාජධානිනේ අවසාන සමනේ නහෝ
දඹනදනි නුවර සමනේ දී නාම පටෙැනඳන්නට ඇත දඹනදනි සම ට අ ත් ෙව කිවහැකි නෙන්නතොට
ූරි සනනස් පත්‍රනේ සඳහන් වන්නන් නෙන්නතොට ගෙපත් නවනහර වන්දනාවට පැමිනණයන පැරකුේ නේ
නපරුමාෙ ාහට කෙයාණි නදී මංකනඩහිදී නාගන කු දශ්ඨ කළ ෙවයි . විශ නාශක රුකාත්තන නපොතු
ශාක නසො ා කෙයාණි මංකනඩහි සිට ගේ විසිගනනක් නෙන්නතොට නදසට පැමිණි ෙව කි ාති.
කළුනතොටට න ොදුනක් පමණය නමපිටින් රුකාත්තන ගේමාන ක්ම මුන ගැසුන ෙැේ එහි පස් වන
පරිච්නේදනේ සඳහන් නවයි. පැරකුේ නේ කුමරුන් ග්‍රාම නපොතුපිටි නෙසින් නේ කළ ෙව ජනප්‍රවාද
කරුණයකි. නාම නිර්මාණය වූ ගකාරනේ පරස්පරෙවක් නනොමැති නිසා නවන් එකි මත සතය ක් වි
හැක්නක් .ගේපෙ යුගනේ රචනා වන්නට න දුනා වූ සංනද්ශ කාවය න්නේ සඳහන් වන්නන් පානදුර හා
කළුතර අතර පවතින ග්‍රාම නපොතුපිටි නෙසින.නකොනටට රාජධානිනේ මුෙම සම වන විට නමම
ග්‍රාමනේ පටටි නැමති කුෙ ක පිරිස් වාස කළ ෙව සඳහන් නේ . එකී පිරිස්නේ නාමන න්ම නෙොනහෝ
කාෙ ක් නනතක් එම ග්‍රාම හැඳින්වූ ෙවට ප්‍රධානම සාක්ෂි වන්නන් අද දක්වාම වාසෙ වෙේව
පටටි කාර වාසෙ නුනවන් හැඳින්වීමයි . පට්ටි කුෙ න්න ගව පාෙන කරන්නා වූ කුෙ කි.
බ්‍රාහක්මණය සොගම පිරිස් නවත අ ත් වූ ගව න් රැක ෙො ගැනිම ඔවුන් විසින් සිදු කර තිනේ . පරවි
සංනද්ශ ට අනුව නේ නපොතුපිටිනේ කාන්තාවන් ශරීරනේ ඉහෙ නකොටස ඌර්ධව සිට තිනේ .
ගිරිනගෝරිස් මුදි න්නස් දත්තම ානේ සි ළු අ වලුන් සමාන න පිළිගැනීම නනොවන්නට තවමත්
ඔවුන් දඩුක නිර්වස්ත්‍ර . නරදිකඩ දණය නතක් . පරවිනේ එකී ගවපාලිකාවන් දිගු විවරණය කින්
සඳහන් කර තිනේ .

කමින් පො ගිනි හැලි පංගන් තැටි

ෙවන් පැහැ කළ විෙසින් ගුරු මැටි

වසන් මුගුරු නනොපහළ දනි නුඹ සිටි

නමවන් නගොපලු අගනන් දුටු නපොතුපිටි

කරුණයාමුණි සනනස් පත්‍රනේ සඳහන් වන්නන් නකොස්නගොඩ විනේනස්කර වෙේවට තම පරිවාරන න්

හිර ක් ප්‍රාප්ත කළ අවස්ථානේ නපොතුපිටිනේ සිටි හින්න නස්වක න් පහක් කැපකළ ෙව . පට්ටි
නුනවන් බ්‍රාහක්මණය ෙසින් හැඳින්වූ පුද්ගෙයින් සිංහෙ ෙසින් හිනනා නුනවන් හඳුනවා තිනේ.
ොංකානේ සමාජනේ මහත් කුෙ නපරළි ක් කළ කුෙ ඛණ්ඩන ද නමහිම සිදුවූ ෙව සතය කි. ගව
පාෙන ට අමතරව කිසිදු නගොවි තැනක් සිදු කිරීම හින්නාවන්ට තහනේ වි . ගව පාෙන නවනුනවන්
ඔවුනට ෙො දුන් හාේ මිනටන් ඔවුන් ැපුනනෝ . ඇතැේ හින්න කුෙ වාසීන් නවනසන ෙදදා වූ ගේ
ෙතනෑබිළි ගදී වශන න් හඳුන්වා තිනේ. නමම නහ්තුව පදනේ කර ගනිමින් ඇතැේ හිනනාවන්
ඉඩේහිමි සොගම නිනවස් වෙ අපුෙෙන කටයුතු සඳහා ද පැමිනණයයි. එනස් අපුෙෙන කටයුතු සඳහාම
කැප වූ පට්ටි දප කුෙ ට අ ත් නනොවන හින්නාවන්නේ රදා නපළපත් රාශි ක්ම වි . නේගන න්
වයාප්ත වී හින්නාවන්නේ පහත්ම කුෙ නෙසින් වරනැගූ ගැත්තර රදා කණ්ඩා ම වූනේ රුවන්පුර
රදානේ නපළපතයි අනනක් ගැත්තර රේජුක න් අතර
වීරපුර,ගුණයපුර,ගුනණයත්ති,වන්පුරසුත්ති,මීගමුවනනත්ති,දාරසුත්ති, වස්කඩුසුත්ති කණ්ඩා ේ
කැපීනපනනති. ෙත්නෑබිලි නුනවන් හැඳින්වූ ඔවුන් විසූ ප්‍රනද්ශ වර්තමානේ වයවහාර වන්නන්
නකොොෙද්ද නනොනහොත් නකොළෙද නුනවනි. ෙත් ෙද නකොරහා න අරුනතන් නකොනරොස්දූව නපනද්ස ද
නිර්මණය වී තිනේ.ජනප්‍රවාද ට අනුව නේ රුවන්පුර අන කු තේමිට නපරුමාේ නද්වි නවත නින්දගම
ෙැනෙන කළ නපොතුපිටිනේ නමොනරොන්තුඩුවට ගසන්නව වාස කර තිනේ. ඔහු දරුණු පුද්ගෙන කු වි .
තේමිට නපරුමාේ නද්වි නේ වීදි අවහිරනකොට ප්‍රශ්න නකොරවා තිනේ . එනස් සිදුකළා වූ පැදි මාොව
වර්තමානනේ රෙන් පද මාොවට එක්ව තිනෙයි. එම පදමාොවන් කුමරි නේ පිළිතුරු පද ත් සි ළු
අ වලුන් දන්නා නමුදු නිතය අරුත නනොදනී. ගේපති ා කුමරි නගන් ප්‍රශ්න කරන අයුර නමනස් .

වටින සළුත් නැත අඹරණය වත නැත - ඇරත් රාජ ගති නපන්වානා

නනෝද නනගෝ නුඹ කිමද අනත් වන නැතුව සුනංගුව නදොඩපේො

පිළිතුර ෙො නදන ගකාර ත් රෙන් පැදි අතනර්ම දක්නට් ෙැනෙ.

අනත් ධේම රජ කුමාර ා වහ රනණ් විකුේ රජ ටිකිරි නේ

වර්ධන පුරනේ ජුවන් රනේ ට තේමිට ඈප වැඩ ඉන්නන්

ප්‍රතිගාේ නේඛන වෙට අනුව නේ නපොතුපිටි ප්‍රනද්ශනේ මුේම පදිංචිඅ වලුන් වූනේ වර්තමනනේ
වුේෆන්ඩාේ නුනවන් හඳුන්වන ප්‍රනද්ශනේ සිට පැමිණි නදන් සුනසේ පරපුනර් අන කු ෙව . නේඛන
ගතව පවතින ෙැවින් එම මත ෙැහැර කළ නනොහැකි වුවද සංනද්ශ කාවයන් ද සාවදය ැයි පැවසි ද
නනොහැක. ඇතැේ කළ නදොන් සුනසේ නැමැත්තා නපොතුපිටි ට නපරාතුව පැමිණි ෙෙවත්ම පුද්ගෙ ා වි
හැක. නිකපිටිනේ ෙණ්ඩාර තමා ෙව පවසමින් ජන ා කුපිත කළ අන කුට රැවටී නදොන් සුනසේ විසින්
තම දි ණී හිර දී .පසුව රැවටිලිකාර අ ප්‍රතිගාේ අත්තඩංගුවට පත්වූ පසුව ප්‍රතිගාලුන් විසින්ම
නපොතුපිටි කැරිමේගහවත්ත නීචම ගේමාන ක් නෙසින් නේ නකොට තිනේ. නමනස් නීච නුනවන් නේ
කිරීම තේමිට කුමරි නේ ගගමන වීමට නපරාතුව සිදුව තිනේ. කිමද අෙගි වනන කවීශවර දතුමන්
පවසනනන් තමමිට කුමරි නීච කුෙ ග්‍රාම ක මායිනේ පැෙපදි ේ වූ ෙව .ග්‍රාම නීච නෙසින් නේ
කිරීමට මත්නතන් සුදස්සන මැදුනර් නමොෙලිනා කුමරි නගන් සුනසේ විසින් දපකාර පතා තිනේ. ඒ අනුව
කනතෝලික දහම ප්‍රචලිත කරවීමට සහ ෙො නදන මුවානවන් සුනසේ හා ඔහුනේ පරිවාර එකී
දණ්ඩණය න්නගන් නිදහස් වී . අද වන විටත් නමොෙලිනගොඩ නපනද්සනේ ප්‍රකටව සිටිනා සුනසේ නහ්වනේ
පිරිස් එකී අතීත පරපුනරන් පැවනතන්නන් . එනමුදු ෙත්නෑබිලි ප්‍රනද්ශනේ වර්ධන වූ සුනසේ
හින්නනේ නැමැති පිරිස විසින් ද නරපරමාදු පූජකවරුනනේ සහන න් සුනසේ නහ්වනේ නුනවන් නපනී
සිටියි. අප සි ේපංගුනේ ගුරූත්තම නන්දසිරි ගණයාචාය්, ගිරිනගෝරිස් මුදි න්නස් සහ නාෙෙ වෙේනේ
පිරිස් නිරවදය සුනසේ පරපුරට හිමිතා වූනවෝ . නපොතුපිටි ගශ්‍රිතව වර්ධන වන එකම ෙෙවත්
පරිවාය වන්නන් ධර්මනස්න පරිවාර යි. වර්ෂ 1700 දී පමණය නපරි ධර්මනස්න මුදි න්නස් නනොනහොත්
ධර්මනස්න කුන්දූනේ හිටිරාළොනේ නදොන් ගිමාර නපනර්රා නේ අන කු විසින් පානදුර නතොටුමුණය තුෙ
පෙමු දලු නසවිලි කො වූ නිවස සාදනු ෙැනේ.මුදි න්නස් නාමන න් හැඳින්වුවද ඔහු ගණ්ඩුනවන් කිසිඳු
තානාන්තර ක් ෙැබූනවකු නනොවී . සනාත වන මත අනුව නමොහුනේ මුත්තණුවන් ධර්මනස්න
කුමරුවානන්නේ පුතු . නදොන් නපරි නපරුමාේ නුනවන් ප්‍රකට රණයශූර ා වූනේ නමකී ධර්මනස්න
මුදි න්නස්නේ පුතුවූ ධර්මනස්න කුන්දූනේ රාෙළානේ නදොන් නපරි සපතප් නපරුමේ නේරා . ඔහු
ෙංනද්සි ගණයඩුනේ ඉහෙ ඨානනතර කුඨුේෙ ක් ෙො සිටිෙව කි තත් එ සනාතකිරීමට ඇති එකම
සාධක ඔහුනේ ප්‍රසිඬ ෙව පමණයක් . ඔහුනේ මාතාව රාජකී සේෙව ක් සහිතා වන තින්තාඩු
මුඩිත්ත නතන්නනකෝන් බිනසෝ ෙණ්ඩාර කතකි. නාම වූ කලී මුඩිත්ත නතන්නනකෝන් වහෙ මුදි න්නස්
රාළහාමිොනේ නදෝන ලූසි ා නපරුමාෙැ. නපරුමාේ නාම එකී නවේොෙ භාව ප්‍රකට කරන්නකි. අප
ගුරූත්තම ධර්මනස්න ගණයාචාය් දන්නාන්නස්නේ පි තුමන් වූ පට්ටිකාර වාසෙ ධර්මනස්න රාෙොනේ
නදොන් රිචේ නපරුමාේ නේරා නෙොකු මහත්ම ා නු නපරි නපරුමාේ රණයශූර ානේ පුතු . නාරි
සංනද්ශ තුෙ රිචේ නෙොකු මහත්ම ාව විවරණය කර තිනෙන්නන් පහත පරිද්නදනි.

ගදි ටිකිරි රාසිං නේ රජානනෝ

දාදි දපන් දානසන් නේ කුමරානනෝ

සෑදි මහත් නදේ නදස් ෙෙ ෙොනනෝ

රැඳී සුරත් පරසිඳු මුදලි ානනෝ

ධර්මනස්න පරපුර විසින් නපොතුපිටිනේ මුේ ගසන නහොෙවනු ෙැබූවද ඔවුන් නමහි පැමිණීමට වසර සි
ගණයනාවකට නපර සිටම සොගම නවනුනවන් කැපවූ ග්‍රාම ක් ෙව නිසැකවම කිව හැකි .

වසකඩුව
වසකඩු ෙද්නද් විශාෙම තිමි මිට්ටිනේ විවරණය . නපරාතුව පැහැදූ අයුරින්ම වර්ෂඛණ්ඩ වස්කඩු
නෙසින් වරනැගී තිනෙයි. නි ත සීමා මායිමක් පැරණි වාර්තාවන්නේ සඳහන් නනොවන ෙැවින් සුවිශාෙ
තිමි කව පවතින්නට ඇත්නත් . වස්කඩුනේ සුවිශාෙ තිමි නිසානවන් වටා පිහිටි ප්‍රනද්ශ න් එක්කරවා
නිර්මාණය කළ ෙද්ද පත්තුවට නේ තැබුනේද වස්කඩු ෙදද නෙසින. වස්කඩු නාමනේ ප්‍රෙව නපරාතුව
සාකචඡා කරනු ෙැබී .

වස්කඩු තිමිනේ ජාතවූ අ වලුන් වීර නිභීතත්ව රැනගන පැමිණි ෙව බ්‍රාහක්මණය ස්නෙෝක ක සඳහන්
නේ .

අේනි ප්‍රභා පලිසති දානනෝ

වීර මුඛා යූධාභිමානන්

එහි පූව ඛණයඩනේ අරුත නේ බ්‍රාහක්මණය සමාජනේ කතුනනේ නේෂ්ඨතාව ප්‍රකට කරන්නා වූ ක්‍රි ාවකි.
එනේ පලි දාන නනොනහොත් සති පූජාවයි. නමම තිමි මිට්ටි මත සිදුව ඇති අවසාන සති කර්ම නේ
කරුණයමුණි සතිසෑ යි. එ දෑසින් දුටු අන කු පවසන අන්දමට ඇ විසින් තම ස්වාමි නේ මෘත නද්හ
නදඅතින් ඔසවානගන සෑනේදී භස්ම වූවා . වෙනපොෙ වත්නත් ෙංසි නකොටුව නප්නාමානනේදි නමම
කර්ම සිදුනකොටතිනේ . නෙෞඬ සමාජ රටාවට අනුව එ නනොමනා ක්‍රි ා පිළිනවතක සිරිගත්තද
බ්‍රාහක්මණය තිමි කදී එ සුෙභවූවකි.

නදවන ඛණ්ඩනේ අරුත නේ යුඬ විරුවන්නේ අභිමාන යි. වස්කඩු පුත්‍ර න් යුඬ විරුවන් ෙව නේ කිව
යුත්තක් නනොනේ. ප්‍රතිගාේ සටන් වෙදී මූෙස්ථානනහෙවූ මහා විරු අංගේනපොඩිරාෙ නමතිමිනේ නිර්භ
ොව පිළිෙඳ නනොමැනකන සටහනක් නශ්ෂ නකොට ඇත්නත් . කරුණයමුණි පරිවාර ක් සමඟ හැදී
වැඩුනා වූ අභීත විරු නදොන් නපරි සපත නපරුමාේ මන්ත්‍රිනශෞතුේන් නවතද නමම මහා නිර්භ ෙව
ප්‍රාපත වන්නට ඇත්නත්ද තිමි නිසානවනි.

වාඩි මංකඩ

වාඩි න්න බ්‍රාහක්මණය වදනකි. නවාතැන නු සිංහෙ ෙසින් වරනැගීමයි. මංකඩ නේ ස්ථානනේ
පිහිටි වාඩි වාඩි මංකඩ නුනවන් ප්‍රකටව ඇත්නත් . රදළ පවුේ කිහිප ක් එක්ව තම ගැටලු
සාකච්චා කළ මංඩප වූනේ වාඩි යි. නතමසකට වරක් එ රැසවීම සිරිතවි . මානස් නපෝ දිනට නපර
දිනනේ දී රාත්‍රිනේ එම සභාව රැස්වී . මීට සමානවූ පරිවාර සභා සෙරගමුව සහ රජරට නපනදස් වෙද
තවමත් දක්නට ෙැනෙයි. ඔවුනනේ විරිත් සමඟ සමානතාව ක් නනොවූවද දණ්ඩන පැනවීනේදි ේ
සමානතාවක් ඇත්නත් . එකී නපනදස් වෙ නමම වාඩි සභාව සඳහා වරිග සභා න්න වයවහාර කරනු
ෙෙයි.

වර්ෂ 1800න් මතු වසර වන කළ වසකඩු ෙද්නද් රදෙ පවුේ තුනක් පැවතිණය. ඒ ධර්මනස්න පරිවාර ත්,
කරුණයමුණි පරිවාර ත් හා නමොෙලිනගොනේ වලිමුණි පරිවාර ත් . නමම පවුේ වලින් හිර ගත්තා වූ
තවත් පවුේ කිහිප ක් ද වාඩි සඳහා සේෙන්ද වි . එනේ අගේනපොඩි පටෙැඳි රාෙළානේ පරිවාර ,
තෙපිටිගම ලි නරාෙොනේ ජ වීර නමොනහොට්ටාෙ පරිවාර න . සොගම සහ නගොවිගම කුෙ සඳහා
නමම වාඩි පවත්වා තිනෙයි. අවසාන වාඩි පවත්වන කළ එහි සාමජික අ වලුන් ගාන සි කට
ගසන්න වි . වර්ෂ 1820න් මතු වර්ෂ ක දි රැස්වූ සභාව ළි රැස්වී නැත්නත් . වාඩි සභානේ මුේ පුටු
දැරූ ධර්මනස්න පරිවාර විසින් එහි රීති ඛණයඩන නකොට තිබිණය. එනස් නීති ඛණ්ඩන කර තිබුනණ්
ධර්මනස්න රාෙොනේ නදොන් රිචේ නේරා විමෙනස්කර නෙොකුමහත්ම ානේ එකම දි ණි වූ නදෝන
මාරි ා නේරා විසින. නාරි සංනද්ශ ට අනුව නේ නෙොඬ වර්ෂ 2364 දී රිචේ නෙොකු මහත්ම ා
සාමදානනේ සැතපී තිනෙයි. එතුමන්නේ මරණින් පසුව වාඩි සභානේ රීතීන් පිළිෙද නවනත්
පරිවාර න්ට ති ා තම පරිවාර ටදු හැඟීමක් පැවත නැත්නත් . එකම දි ණි වෙපෙ වත්නත් කුඩා
විදානන් දූර ක් නහොෙවනු ෙැබූ නමොෙලිනගොඩ සුනසේ නහ්වනේ නදන් ප්‍රනාන්ඩස් හාමින ේ නේරා
විදානන් සමඟ නහොර රහනස් පොනගොස් තිනේ. වාඩි සභාවට අනුව නේ නගොවි නහෝ සොගම කුෙන න්
පිට විවාහ ක සිදුකරන කළ පරිවාර සොනවන් නනරපීම, පෙලි තිමිනේ තිමදාන තහනේ කිරීම සහ
පරිවාරනේ වාසගේ අහිමි කිරීම සිදුකරවන ෙදී. නමවන් රීති ඛණ්ඩන කො වූ නදෝන මාරි ා නඅ ව
තම මව වූත් එවකට වාඩිනේ මුේපුටු නහොෙවනු ෙැබූවාවූත් පට්ටිකාර වාසෙ වෙේනේ රංපන්හිද
වලිමුණිනේ නදෝන ඉේනේනානා රනශේ ද සිේවා ජ සිංහ ළමාතැනීන් විසින් පිළිගනු ෙැබීමත් ඇ ට
කිසිඳු දණ්ඩණය ක් පනවනු නනොෙැබීමත් නමනස් වාඩි ඛණ්ඩන වී ාමට මූලිකවම නහ්තුව වි . නමකී
පරපුරු තුන ළි රැස් වූනේද නැත්නත් . කාෙ ානේ ඇවැනමන් ඔවුනනොවුන් ජන්මාන්තර න් ෙවට පත්
වි . වඩි ළි පවත්වනු නනොෙැබූවද වාඩිනේ අරුතින් වාඩි මංකඩ නාම පමණයක් නශ්ෂව ඇත්නත් .

වස්කඩු ෙද්නද් ගගම

නකෝට්නට් රජ කෙට නපරාතීත වස්කඩු ෙද්නද් ගගම පිළිෙඳව කිසිඳුමූොශ්‍ර ක නිතය සදහනක්
නැත්නත් . නෙොඬ බ්‍රාහක්මණය පුරවර ක් ෙව කි තත් සති මාතාව පුදදීම ගදී ශාන්තිකර්ම හරහා
නිතය නෙොඬ ෙවක් ද කිව නනොහැක . වත්මන් වුේෆන්ඩාේ ප්‍රනද්ශනේ සිට පැමිණය නපොතුපිටිනේ පදිංචි වූ
නදොන් සුනසේ නේ තැනැත්තා කනතෝලිකන කි. ගගම පිළිෙඳ නිතය සටහනක් දක්නට ෙැනෙනුනේ එම
අවස්ථානේදී .වස්කඩු ෙද්ද එක් නකරවෙක් වූ සුදසසන නද්ව මන්දිර නිසානවන් පූර්ව සම න්නේ දී
නමහි විසූ නෙොනහෝ නදනනකු සුදස්සන නදවි න් පුදන්නට ඇත. එ ෙව ප්‍රතයක්ෂව පැවසි හැක්නක්
නකොනෙෝදූව නේ වස්කඩුනේ පිහිටි වත්තක ගේපති ාව සිටි නදොන් දානි ේ ප්‍රනාන්දුනේ මුත්තණුවන්
සුදස්සන නද්ව ප්‍රතිමාව රක්ෂා කරවාගැනීමට නෙොනහෝ නවනහසී අවසානනේ තම දිවින න් පවා ඔහු
වන්දි නගවූ නිසා නවනි.නමුදු පුරාතන පඨවි සාක්ෂි ක වන්නන් වස්කඩුනේ කන්නද් විහාර දහාටවන
සි වස අග අවදිනේදී අරඹන කෙ එහි තිමිනේ නිදානගස්තව තිබී නෙොඬ විහාර ක නශ්ඨාවනශ්ෂ
ෙැබීේ නිසානවනි. කනතෝලික දහම මුෙෙැසගැනීමට මත්නතන් නෙොඬ දහම නිතයවම පැවති ෙවට තිර
සාක්ෂි කි. ගිරා සංනද්ශ කවි ා විසින් විනශ්ෂනේන් වස්කඩුනේ පිහිටි ගිරිකුෙක් විවරණය කරනුනේ එම
ස්ථානනේ නෙොඬ මන්දිර ක් පවතිනනට ඇති නිසානවනි.

නිතය නෙසිනම ප්‍රතිගාේ සමනේ වස්කඩු ෙද්දම කනතෝලික දහමට න ොමුව සිට තිනේ. එනස් න ොමු
නනොවූ හින්නකුෙනේ සාේප්‍රදා ක ජන කණයඩා මක් පිළිෙඳව අෙගි වන්න දතුනමෝ සඳහන් කරයි.
වත්මන් නපොතුපිටිනේ මූනමේගහවත්ත නනොනහොත් ගේකැටි නගොඩවත්නත් එම ගවලුන්නේ
සාමජික න් ජීවත් නේ. ගදීවාසීන් නෙසින් වත් පිළිනවත් කරනනාවූ ඔවුන් නාග න් සහ පක්ය නට
වන්දනාමාන සිදුකරනු ෙැනේ. හූනි ේ කටයුතු සඳහා ප්‍රකට ඔවුනනේ පූජාස්ථාන අේලි නුනවන්
හඳුන්වනු ෙෙයි. නාරි සංනද්ශනේ එවන් අේලි ක් පිළිෙඳ විවරණය ක් සදහන් නවයි. එවක එහි ගඩි ගුරු
කම දරා තිනෙන්නන් ජනසනතුහිංගනේ නනොනහොත් ජනසනතු ප්‍රනානදුනේ නදොමින්නගෝ ෙස්ති ා සහ
නජොවානා ගදීන් .

කනතෝලික ගගම වස්කඩු ෙද්නද් නිතය ගගම ෙවට පත් වූනේ නදොමින්නගෝ නදේමැදුර ඉදිකළ පසුව .
එනේ එනේ කිතු වසරින් 1596 න් මතු . ධර්මනස්න කුමරුන් නෙෞතිසම වන්නන් කුන්දූනේ නදොන්
කුෙවර්ධන ධර්මනස්න නෙසින. ඔහුනේ බිරි වූනේ කනතෝලික නද්වගැතිවරන කු නස්ම ප්‍රතිගාේ
කපිටන් වරන කුව සිටි ා වූ නදොන් නදොමිනගූනේ දි ණි යි. ඇ නදෝන විොදාස් මැේඩලීන් නේරා . නදේ
මැදුර ගශ්‍රිතව ඉදිවූ ඇකඩමි සොගම කුලී යුඬ නස්වනේ න දී සීටි ාවූ අ වලුන්නේ පවුේ සඳහාම
නවන් වි . නදොමිනනගා නදේමැදුරු තිමි අක්කර ගණයනාවක් සුවිසාෙ වි . එහි එක් සීමාවක් පට්ටිකාර
වෙේනේ නාරංගහවතත නැමති ඉඩනේ සිට අනනක් මායිම නෙරවා මංකඩ දක්වා ද ගාලු වීදිනේ සිට
අනනක් මායිම නාරංගහවනතත වතමන් නාෙෙ සිනචචා කුරුමණ්ඩාෙ වෙේව දක්වාද විහිදී තිබිණය.
වර්ෂ 1845 වන කළ එංගෙන්ත සොනේ මීසම මගින් නදොමින්ගූ පේලි පවරානගන එහි පාදිලි දූර
සඳහා ගූගලි ගධිපාද න් නගන්වීමට මත්නතන් එහි නද්වගැති දූරනේ තැේපත් වූනේ සුනසේ නහ්වනේ
නදොන් නකොන්ස්තන්තිනු නේරා . ඒ වන විටත් ඔහු එකසි පානෙොහ් වසක් ගයු වින්දන කර හමාර .
ෙන්නද්සි සමනේ දී වත්මන් නපොතුපිටිනේ නුගගහවනතත පේලි අරඹන ෙද්නද් . වරප්‍රසාද සඳහා ගිජුවූ
නෙොනහෝ හිනන පිරිස් නරපරමාදු දහම නවතට න ොමු වි . සොගම වාසින්නේ නැවතත්
නදෝශානරෝපණය ට ෙක්වූ හිනන පිරිස් නෙොනහෝම ක් නරපරමාදු ගගම නවත න ොමුවී ඉඩේ හිමි
ධනවතුන් වි . නරපරමාදු ගගම නවත පළමුව න ොමුවූ පුද්ගෙ ා වූනේ මීගමුරේජහිංගනේ කිලිමන්ටු
නේ වි . ඔහු නවත වත්මන් දතුරු නපොතුපිටි නේ ප්‍රනද්ශනේ අක්කර විස්සක් පමණය ප්‍රමාණය ක්
ඕෙන්ද ගණ්ඩුනවන් තයාග හිමිවි . ඔහුට මීගමුවනේ වාසගේ නාම ෙොනදන ෙද්නද් . හිනනනේ
පිරිස් හිංග නාම ඉවතදා නහෝ නහ්වානේ නාමන න් නපනී සිටීනේ ගගමික පදනම නමනස් ගරේභ
වි .

නමොෙලිනගොඩ ප්‍රනද්ශනේ ෙෙවත් අන කු වූ සුනසේනහ්වානේ නදන් පිලිප්ස් නකොරනන්ලිස් නේරා අප්පුහාමි

නැමැත්තා වස්කඩු ෙද්ද තිමි තුෙ නපරාතුවම නෙොඬ ගගම වයාප්ත කරවීම නවනුනවන් ක්‍රි ා
කනේ .ෙංනද්සි හමුදානේ නවඩික්කාර ඨානාන්තර ක් නහොෙවා මේවතු විහාර පැවිද්ද ෙො වත්මන්
නපොතුපිටි වාලුකාරාම පිහිටා ඇති ස්ථානනේ ගරාම ක් තනවානගන ඇත්නත් . දපසේපදා කර්ම
නනොමැති වූ ෙැවින් ඔහු ගණයාචාය නෙස වැඩ විසුනවෝ . නන්ද පරනේණි පරපුනරහි මූලික ා වූනේ
දන්වහන්නස් .නන්දසිරි හිමිපාණයන් නෙසින් පානදුර නතොටුමුණය පොත පුරා ප්‍රසිඬ වූනේ . ෙංනද්සි සහ
ඉඞ්ග්‍රීසි යුඬ ඇතිවූ සම වන විට ගගමික නිදහස නැවත ප්‍රාප්ත වි . පට්ටිකාර වාසෙ ධර්මනස්න
රෙොනේ නදන් රිචේ නේරා නෙොකු මහත්ම ා විසින් නමනතක් අදහන ෙද කනතෝලික දහම අතහැර තම
පිරිමි දරුවන් නතනෙසක් සාසන නවත පූජා කරනු ෙැබුනේ . ගණයාචායාන කු ඇසුර නහ්තුනකොටනගන
නව නහරණුන් සි ේනෙෝම පානහ් නෙෞකික ක්‍රි ා පිළීනවත් සඳහා කැපවි . ගදය පද ගැෙපිේ , පදය
නිර්මාණය , චිත්‍ර ගදී ක්‍රි ා සඳහා මූලිකත්ව නගන කටයුතු කනේ . නෙොඬ නහරණයක් වන විටත් කිතු
දහනේ පරනතරක් ධාරණය කරනගන සිටි ාවූ ඔවුන් නතනෙසක් වහන්නස් නද්වස්වරූපන න් බුදු දහම
විවරණය කරනු ෙැබුනවෝ . රිචේ නෙොකු මහතම ානේ මහනේ වූ ඉේනේනා මැතිණි මැදිහතව
සොගම පරිවාර න්නේ නෙොනහෝ පිරිමි දරුවන් සි ේ නිකානේ පැවිද්දට න ොමු කරවනු ෙැබුනේ . කිසිම
විටකදී ඔවුන්ට මේවතු දපසපුව ෙද්නද් නැත්නත් . වස්කඩු ග්‍රාමනේ පස් නපනදසක ගරාම නකොට නව
ගණය පරපුර පැෙපදි ේ කරවූනේ . වස්කඩුනේ කන්නද් පන්සෙ කරුණයාමුණි පරනේණිනේ පාෙන ට
න ොමුවූනේ . රිචේ නෙොකු මහත්ම ානේ නතනෙසක් වූ පැවිදි පුත්‍ර න් නවනුනවන් නෙොඬ
පරිතයාගදාරීන්නේත් දපකාරන න් නපොතුපිටිනේ පූජාරාම ඇරඹිණි. කන්නද් අප විහාර නපරාතුව ද
පුජාරාම පසුවද ඉදි කරවන ෙද්නද් . පූජාරමනේ ගවාසනේ ඉදිකළ වසර නෙස සඳහන් වන්නන් 1810ක්
වූ වසනර් මාර්තු මාස යි. අගේනපොඩි පරිවාරනේ පැවිද්දන් දනදසා එම පරිවාර න් විසින්ම වස්කඩුනේ
අරඹවතත නේ වූ ස්ථානනේ කුඩා ගරාම ක් තනවන ෙදී. නමම කාෙ වන විට වස්කඩු ෙද්ද පුරා
නේගවත් නෙොඬ පුනරජීවන ක් ඇති වි . මීසම විසින් පවරා ගන්නා ෙද නදොමින්නගෝ නදේ මැදුර
හැනරන්නට අනනක් කිතු මැදුරු අතහැර දමන ෙද්නද් . නන්දසිරි ගණින්නාන්නස්නේ මූලිකතවන න්
නමොෙලිනගොඩ සුදස්සන නදේ මැදුර මත තනවන ෙද්දා වූ පෙලි මත නැවතත් නෙොදු පුරවර ක් ඉදි
කරවන ෙද්නද් . නපොතුපිටිනේ නරපරමාදු නද්වසථාන ද පාළුමන්දිර ක් ෙවට පත් වි . නමුදු වර්ෂ
1820 පමණය වන විටත් එම නදේ මැදුර ගරා වැටී පැවතිනේද නැත්නත් . නාරි සංනද්ශනේ පදය ක නදේ
මැදුර විවරණය කර තිනෙනුනේ නමනෙසිනි.

සිරිසර සුණු ගලින් කළ නදමහේ මැදුර

සිරිසර නදේ රජුන් පිෙ සඳලු මනහර

සිදුහත් සමිඳුනගන් නගන නැමඳ අවසර

සිරිපුර නදේ මැඳුර නමදිේ ඔෙ මිතුර

අතීත මකා දැමීනේ අදහස ඇතිව 1860 ක්වූ නවසක් දින හුනදක් අන්තවාදී මත සහිත හින්නාවන්
පිරිසක් විසින් වසර එකසි පණයහක් පමණය ගයු වින්දන කළා වූ නදමහේ මන්දිර සුනුවිසුණු කරවී .
නමුදු එ හුනදක්ම කනතෝලික තිමි කම ෙව පසක් කරවමින් වද්දුව මීසම විසින් පේලි තිමි ඉඞ්ග්‍රිසි
ගණයඩුවට පවරානගන එහි මිශ්‍රණයාරි විදුහෙක් අරඹනු ෙැබුනේ .නගොගර්ලි මිශ්‍රණයාරි පාසෙ නෙස පසිඳු
වූනේ .

වස්කඩු ෙද්ද නෙොඬ පාසෙක අවශයතාව පදනේ කර ගනිමින් අප මංගෙ හිමි න් විසින් වර්ෂ
1841ක්වූ මාර්තු 15 දින කන්නද් අපවිහාර ට අනුෙද්දව මහවස්කඩුව පැවති පේලි නගොඩනැගිේනේ දී
අරඹන්නට න දුනා වූ නෙොඬ පාසෙ පානදුර නතොටුමුණය පළානත් පළමුවන නෙොඬ පාසෙ ෙව කිව යුතු .
ටත් විජිත මනස අවසාන කරවමින් වස්කඩුනේ මංගෙ හිමි න් තැබුවා වූ ඒ මහා පි වර ජාතිනේ
මහා ගමනක නදොරටුව වි .මහවස්කඩුනේ කරුණයාමුණි නප්ද්රික් ද සිේවා අප ගුරු දතුමන් පාසනේ
පළමු ගචාරි න් වි . පාලි සංස්කෘත සිංහෙ නදමෙ ගදී භාෂා නමන්ම ඉඞ්ග්‍රිසි භාෂානේද පරනතරට
දගත් එතුමානනෝ කළක් ගණයඩුනේ ගරච්චි ඨානනතර කද දරණු ෙැබුනේ .

වස්කඩු ෙද්ද තුෙ නදමෙ ප්‍රජාව ඉතා සීමිත නේ. වස්කඩුනේ වැෙෙෙඩ සහ නපොතුපිටි නකොේපැණි නේ
වතුවෙ ඔවුන් වාස කරයි. නාරි සංනද්ශ ට අනුව නේ ඔවුන් වඩුග පිරිසකි. තේමිට නපරුමාේ නද්වීන්
හා ධර්මනස්න කුමරුන් නවත තිලිණය කරවන ෙදදා වූ වඩිග පිරිසකි. නපරාතුව ඔවුන් හිංදු දහම අදහනු
ෙැබූවත් ගගමක් නනොවන තරේ .ඔවුනනගන් පණ්ඩාරේ වාසගේ සහිත වූවන් ගෙත්ති පරනේණි ට
අ ත් නේ. නාරි සංනේශනේ දූත ා නමම නවේවාෙ වංශ ට අ ත් වූනවකි. එකී වඩුග වර්ණයනාව පහත
පරිද්නදනි.

සි ක් වසට නපර මහ වද්දන පුරනේ

න ක් නෙසට එවනේ ගෙති නකොරනේ

නමනතක් නසසට ඉන්නන් නෑසි මුරනේ

මතක් කළට රකිනන් ගේ සි වරනේ

නමම පදය ට අනුව නේ ඔවුනනේ වාසගම වී ඇත්නත් ඩි නකොර ා න්නයි. එනමුදු ඩි නකොර ා නන
වාසගේ දැරූවන් පිළිෙඳ කිසිඳු මූෙශ්‍ර ක සඳහන් නනොනේ. ේනගර් සිට පැමිණය පැෙපදි ේ වූ
නකොරමණ්ඩාෙ කුරු වංශනේ අරස නීෙ ඉත්ත නදමළ පරිවාර ඉතා අේප . හින්න විවාහ සමඟ හින්න
වාසගේ නවත න ොමුව ඇති ඔවුනනේ ප්‍රකට නපළපත් නාම මීගමුවනේ න්නයි. පසිඳු ඉඩේහිමි
මීගමුවනේ ඔගස්ටස් සහ පාරුහිමි ඔහුනේ නසොයුරු නේබ්‍රි ේ එම නපළපතට අ ත් පසින්නදෝ .
වර්තමාන වන විට ඔවුනනගන් සමහරක් නෙොඬ පිළිනවතට න ොමු වීම සතුටට කාරණය කි.

නපොතුපිටිනේ වාලුකාරාම

වස්කඩු ෙද්ද නෙොඬ පුරවර ක් ෙවට පත් වීනේ මූලික පි වර තෙනු ෙැබූ තිමි යි. වත්මන් විහාර ට
නුදුරුව පිහිට තිබූ නාගසක් අසෙ කුඩා ගරාම ක් තනා ගත්තා වූ නන්දසිරි නේ ගණයාචායන් විසින්
අරඹන ෙද්දා වූ විහාර පසුව වාලුකාරාම නුනවන් ප්‍රකට වි . සුනසේ නහ්වනේ නදන් නකොරනන්ලිස්
පිලිප්ස් නේරා අප්පුහාමි නේ ගේපති ා නමනස් ගණයාචායන් ෙවට පත්වන ෙදී. වෂි 1700 ශත වර්ෂනේ
මුේ දශ නේ දී දපත් ෙො වර්ෂ 1804 දී අපවත් වී වදාෙහ. ගිහිකෙ ඔහුනේ පුත්‍රන කුව සිටි සුනසේ
නහ්වනේ අන්ද්‍රිස් අප්පුහාමි පසුව නපොතුපිටිනේ නන්ද නමින් පැවිද්දට පත්නේ. වාලුකාරාමනේ පළමු
විහාරාධිපති ස්වාමීන් වූනේ නපොතුපිටිනේ නන්ද ගණයාචයන ෝ . සංස්කෘත පාලි හින්දි මාගධී ෙස
පරනතරට දගත් එතුනමෝ කෙක් මානේ සංසකෘත ෙස් නුවණය වර්ධන කරවීම දනදසා කැපවන
ෙද්නද් . නන්දසිරි ස්වාමිපාදන ෝත් නන්ද ස්වාමි පාදන ෝත් කිසි දිනක දපසපුව ෙො ගත්නත් නැත.
දගත් භික්ෂු පරපුරක් බිහි කරවීම පමණයන් ඔවුනනේ අනප්ක්ෂාව වී . පට්ටිකාර වාසෙ වෙේනේ රිචේ
නෙොකු මහත්ම ානේ පුතුන් පැවිදි බිමට ඇතුෙත් වූනේ දහ අටවන ශතකනේ අවසාන ොගනේ .
ධර්මනස්න නමින්ම පැවිදි දිවිනේ ද කටයුතු කළ ස්වාමීන් රිචේ නෙොකු මහත්ම ානේ වැඩිමහේ පුත්‍ර ා
වි . රිචේ නෙොකු මහ්තම ානේ බිරිඳ වූ වලිමුණිනේ නදෝන ඉේනේනා මැතිණි නේ ඇරයුනමන් පැවිදි
දිවි ට ඇතුෙත් වූ සොගම ෙහක්මණය කරුණයාමුණිනේ කුරුපපුවා ද සිේවා කුෙකුමාර ා පසුව
වසකඩුනේ ශ්‍රී සුමංගෙ නමින් ජනාදර ට පත් වීමට හැකිවි . වසකඩුෙද්නද් නපරාතුවම පැවිදි දපසපු
දිවි ට පත්වූ ත් වස්කඩු දපසේපදාව නගන ඒමටත් මුේ වූත් සවාමීන්ද වූනේ එතුමානනෝ . නන්දසිරි
පරනේණිනේ සි ේ පැවිද්ද ෙො නැවත අමරපුර පැවිද්දට ඇතුෙත්ව අතිශ්ඨ නගෞරව අමරපුර වන්නක්කු
දපසපුව ෙො නිතය දපසපුවක් තම ප්‍රනද්ශ ට දරුමකරවාදුන්නා වූ නේෂ්ඨස්තෲ වරන කි.

වාලුකාරාමනේ භික්ෂු රීති ක් වූනේ සි ළු අ වලුන් නන්ද රීති පිළිපැදීමයි. එනෙසින් නමතුවක් කෙක්
භික්ෂූන් පස් නමක වාස කර තිනේ . එනේ ඥානානන්ද,ධේමානන්ද,විමොනන්ද,සිරිනන්ද සහ
විහාරාධිපති නන්ද ගණයාචායන ෝ .

අපගුරූත්තම වස්කඩුනේ ශ්‍රී සුමංගොභිධාන නතරුන් වහන්නස් නේ මූලිකතවන න් ෙො දුන්නා වූ

නෙෝධි ශාඛාවත් ගවාස ත් හැරුණය කළ විහාරනේ වන්නන් සුවිශාෙ නතොරණය සහ සුවිශාෙ ප්‍රාකාර
පමණයකි.

නපොතුපිටිනේ පූජාරාම

නෙොඬ පුනරජීවනනේ දී වසකඩුෙද්නද් අරඹනු ෙැබුවා වූ සි ේ පැවිද්ද ෙත් ඉපැරණිතම විහාර වූනේ
පූජාරාම යි. ධනකුනේරන කුව සිටි ද ඉතා අේනප්ඡචවූ දිවි ක් ගතකළ අන කු වූනේ ධර්මනස්න
නෙොකු මහත්ම ා . තම නතනෙසක් පැවිදිවසිටි පුත්‍ර න් නවනුනවන් ගරාම ක් තැනවීම පහසු
කටයුත්තක් වුවද වස්කඩු ෙද්නද් සි ලු අ වලුන් එම පූජාකර්මනේ පුනයායිතිකාර න් කරවීනේ
අරමුණින් සි ලු වසකඩු ෙද්නද් අ වලුන් සේමාදේ කරවමින් පූජා කරවන ෙද්දා වූ තිමි පූජාරම යි.
රිචේ නෙොකුමහතම ානේ වැඩිමහලු පුතුවූ ධර්මනස්න රාෙොනේ නදොන් ප්‍රැන්සිස්කු නේරා විමෙනස්කර
එහි පෙමු විහාරාධිපති වි . දන්වහන්නස් රාජක්කුෙ නපොතුපිටිනේ ධර්මනස්න නා ක ස්වාමීන් .
රාජක්කුෙ ධර්මනස්න නාමන න් එතුමානණයෝ ප්‍රසිඬ වූනේ ධර්මරාජ නමින.

පූජාරාමනේ සිටි අනනක් නතරුන් වූනේ නන්දනස්න, විමෙනස්න, මහානස්න, ගුණයනස්න, ධේමනස්න සහ
නන්ද විරිත අනුගමන කළා වූ පිරිසයි. සීොනන්ද, ගුණයානන්ද, විමෙනන්ද, ධේමානන්ද,සුමනානන්ද
සහ ධයානනන්ද නෙසින.

දානාදින න් පමණයක් නනොව අනන්ක වූ සැප සේපත් අතින්ද විහාර ට කුඩා නහෝ අඩුවක් නනොවී .
නෙෞකික දියුණුව ඉතාම නේගවත් වි . 1810 වසනර් දී එහි ගවාසනග සාදා අවසන් කර නතමසක්
ඇතුෙතම එහි විහාරනග සඳහා ද පාදම සකස් කිරීම අරඹන ෙද්නද් . සමචතුරශ්‍රාකාර පාදමක් මත
නදමහේ පෙසතරකින් සාදන ෙද්දා වූ විහාරනග සාදා අවසාන කරවන ෙද්නද් වර්ෂ 1835 ක්වූ නවේ
මාසනේ දී . ගෘහ නිමාණය ශිෙපි ා වශන න් ක්‍රි ානකොට තිනෙනුනේ සුනසේ නහ්වානේ ගලිනන්රිස්
ජ වර්ධන රාජපක්ෂ නනොනහොත් කටුවන්නගොඩ ගණිත ා නැමැතතායි. සුවිසාෙ බිත්ති ෙැඳ සකසන
ෙද්දා වූ විහාරමන්දිරනේ අභයන්තරනේ වූනේ කුඩා රන් ගනේපිත බුදු රුවක් පමණයකි. ඉදිරිපස සුවිසේ
පෙ ත්‍රිතවනේ නපෝටිනකෝවකි. ගරුකකු ත්‍රිත්වන න් ද්වාර . නපෝටිනකෝනේ සිට ද්වාර නදකකි.පිටතින්
දශන වන අසතය අනිතය ෙව එනස් පසක් කො වි හැනකක . ඉදිවන නව විහාර ක් විහාර ක් පසා
එකිනනක තරඟ ක් නමන් චිත්‍ර හරහා විහාර පූරණය කරවීමට නවනසක් ෙොදීමට ධර්මනස්න මහ
නාහිමින ෝ පැතුනවෝ . පසුකාලීනව ධර්මනස්න හිමිපාණයන් නේ නාමන න් එම විහාර මන්දිර
ධර්මරාජ ප්‍රතිමාගර නුනවන් නේ කර ඇත්නත් .

වර්ෂ 1820 දී පමණය විහාර නවනුනවන් නච්ති ක් ඉදිකරවීම අරඹා තිනේ . ඒ අනුව පාදම සැකසීමට
විශාෙ ොදාවවක්ව පැවතිනේ ගාලූ වීදි සමීපව රූක්සව වැඩී තිබුණයාවූ සේ රුකයි. අතීතනේ සිට ගාලු
වීදිනේ ගමන් කරන අ වලුන්නේ නවාතැන් නපොළක් ඊට සමීපව පිහිටිනේ . සේ රුනක් නකොෙ අතු එේො
පුදදීම විරිතක් වි . අේෙෙංනගොඩ සිට පැමිණි දක්ෂ ගඩි ගුනරකු වූ කළුහත් සයිමන් ද සිෙවා නේ
තැනැතතා පවසන ෙද්නද් නද්ව භව ක දපන් නන්දසිරි ගණයාචායන ෝ එහි වැඩ වාස කරනා ෙවයි. ගස
කපාහෙ නහොත් සිදුවන මහා වයසන පිළිෙඳ ඔහු නප්නෙො පවසා ඇත්නත් . සමාජනේ සේමුතින න්
නකනස් නහෝ සේගස කපාහෙ යුතු ෙවට සේමත වි . සෙගස ඛණ්ඩන නකොට ගත වූනේ මාස කි. මුළු
වස්කඩු ෙද්ද පුරා මහා දණය වසංගත ක් පැතිර ගිනේ . නාරි සංනද්ශ කවි ා එකී වසංගත විවරණය
කරනු ෙෙන්නන් නමනස් .

අගේනපොේඩ රාෙනේ චිත දැනවන්නන්

මගේ රනට් පාත ැ නමහැ දුවන්නන්

රගේ රනට් ඉන්න අප රකින්නන්

වසේ නදවුනි කන්නෙේව අසන්නන්

වසංගත නකතරේ දරුණුදැයි කිවනහොත් සි ක් අ වලුන් එක් චිතක ක දැවුන ෙව කි ති. දණය
වසංගතන න් රක්ෂා වීම සඳහා නාරි සංනද්ශ වහා ගෙපා රචනා කෙ ෙව කි ති. ෙංකා ඉතිහාසනේ
සාහිතයනේ හැරවුේ ෙක්ෂ ක් ෙඳු වූනේ නාරි සංනද්ශ කාවය යි. එනේ කිතු දහමත් නෙොඬ දහමත්
අතර සමීපත්ව ක් නගොඩනගා තිබීම නිසානවනි. භික්ෂුවක් විසින් නරපරමාදු පෙලි ක් නවත
වන්නාවූ කාවය සංග්‍රහ ක විවරණය ඒ අනුව නාරි සංනද්ශ නුනවන් හඳුන්වනු ෙැනේ.ගිහි කළ
ධර්මරාජ හිමි න්නේ නසොයුරු පැවිදි දිවිනේ හඳුන්වනු ෙැබුවා වූ ධේමනස්න හිමින ෝ තිත්ත්නවෙ සඟ
පිරිස සමඟ සි ේ දපසපුව ෙො ළි නපොතුපිටි ට පැමිනණයන්නන් 1808 වසනර්දී . දපසපුව ෙද
භික්ෂුවක් සිටි දී ගණින්නන්නස් නමක විහාරාධිපති වීම විරිත් පටහැනි ක්‍රි ාවකි. හැට වසරක් ගයු
වින්දන කළ ධර්මනස්න ගණයාචාර්න ෝ වර්ෂ 1840 දී අපවත්වී වදාෙ පසුව එනතක් තිත්තනවෙ
විහාරනේ විසුවා වූ ධේමනස්න හිමි න් පැමිණය විහාරාධිපතිත්ව ෙො ගන්නා ෙද්නද් .මේවතු පැවිද්ද
සහ සි ේ නිකා පූජාරාමනේ නිතය නිකා වූනේ . දර්ශන කොව සාහිතය සහ ගදය පදය
ගදි ට එවන් කුසෙතා පෑ අ වලුන් ළි නමහි පහෙ නේ දැයි ඇනතත ශක කි.

මහ වසකඩුනේ කන්නද්ගරාම

කන්නද් ගරාම න්න වසකඩුෙද්නද් නදවනි ටම ඉදිවූ ගරාම නේ. නපොතුපිටිනේ පූජාරාම වාසීව
සිටි ා වූ රාජක්කුෙ භික්ෂූන් නෙොනහෝ කෙක් වාලුකාරාමනේ වාස කළ ෙැවින් පූජාරාම ඉදිකරවනු
ෙැබුනේ දහනවවන සි වස අරඹනු ෙද පසුවයි. නමුදු මංගොභිධාන සවාමීන්වහන්නස්ත්
සුමංගොභිධාන ස්වාමින් වහන්නස්ත් පැවිදිව පැමිණය වස්කඩු කඳු ගැට මත කුඩා ගරාම ක්
තනානගන පදිංචි වූනේ . දහනව වන සි වස ගරේභ ට නපරාතුව කනනද විහාර තනවා තිනේ. අප
ගුරූතතම න් විසින් විහාර තනවන කටයුතු අරඹන කළ විහාර තිමිනේම පැවති ඉපැරණි නවනහරක
නශ්ඨාවනශ්ෂ ප්‍රාපත වි . කුඩා ප්‍රතිමා ගෘහ ක කැඩී බිඳී ගි ාවූ නකොටස් සමුදා කි. ප්‍රාතිහාර ක්
නමන් එහි සර්වඥධාතූන් වහන්නස් වැඩ විසුනේ . අහඹුව පැළපදි ේ වූ ස්ථාන ක නමනස් නෙොඬ
ධාතූන් ප්‍රාප්ත වීම සැෙවින්ම ස්වාභාව දහම විසින්ද විහාර කට දචිත තිමි නමනස්යි පැවසුවාක්
වැන්න. මංගෙ හිමින ෝ කුඩාවට ධාතු නග ක් තනා එහි නගෞරවන න් ධාතුන් තැේපත් නකොට
වන්දනාමාන සිදුකනේ .

ගිරා සංනද්ශනේ නපොතුපිටි ත් කළුනතොටත් අතර පැවති ගේ කුළක් විවරණය කරනු ෙෙයි. එ නිතය
නෙසිනම නමම විහාර තිමි යි. නමහි නශ්ඨාවනශ්ෂව පැවති ා වූ නවනහර කිනමක් කවරදාක ඉදිකරවනු
ෙැබුනේදැයි සාක්ෂිද නැත්නත් . වසර නතසී ක් පමණය වස්කඩු තිමිනේ පැවතිනේ යුනරෝපී ගගේ
පමණයකි.නි ත නෙසින් ප්‍රතිගාේ ගගමන නට නපරදී නමහි විසූ බ්‍රාහක්මණය සොගේ පිරිස් වන්දනාව
සඳහා භාවිතා කරනු ෙැබුවා වූ නවනහරක් වි යුත්නත් . මහදේපාගම මුහන්දිරේ ඨානාන්තර ක්
දසුෙනු ෙැබුවා වූ මංගෙ හිමි න්නේ ඥාති නසොයුනරකු විසින් විහාර තැනවීම නවනුනවන් කුඩා මුදෙක්
පරිතයාග කර තිනේ. ඔහු නමින් ගුණයවර්ධන මුහන්දිරේ . කන්නද් අප විහාර මහත් අනුහස් තිමි ක්
ෙවට ප්‍රකට වී ඇත්නත් නමසමනේ . ධර්මනස්න නෙොකු මහත්ම ා විසින් කුඩා ෙරාඳ ක් හා කාමර
නදකක් සහිතව ගවාසනග ක් තනවා නදන ෙද්නද් පසුවයි. නමුදු එකී ගවාස මානේ ගගමන වන
විටත් විනාශ වී පැවතිනේ . මංගෙ හිමින ෝ ග්‍රාම පුරා සේමාදේ කරවමින් ෙද්දා වූ මුදලින් කුඩාවට
ධර්මශාොවක් තැනවූනේ වර්ෂ 1835 දී . ගම පුරා ෙදදා වූ සේමාදමින් විශාෙ ධර්මශාොවක් නිර්මාණය
කළ හැකි වූවද නෙෞකික නද්වේ සඳහා අනවශය වි දමක් සිදු කරවීනේ අනිතය දන් වහන්නස් පසක්
කනේ . නැණයවත් ගණයසංඝ පරපුරක් බිහි කරවීනමහිො මංගෙ ස්වාමීන් වහන්නස් විසින් නෙොනහෝ
කුෙදරුවන් ප්‍රමාණය ක් සසුන් ගත කනේ . නමුදු ඉන් නෙොනහෝම ක්ම පානහ් ෙඩගින්න නිවා ගැනීම
දනදසා සසුන් ගත වූනවෝම වි . විහාරනේ නාම ට කැෙෙක් සිදුවීම වළකාගත නනොහැකි වි . මහ
නාහිමින ෝ සි ේ නිකාන න් ඉවත්ව ශාලිග්‍රාම දපසේපදාව ෙොගත් පසුව ළිත් දුසිේවතුන් නනරපා
විහාරනේ ප්‍රනෙෝධ ඇති කරවී . නතොටගමුනේ ගුණයවධණය මුහනදිරේ හා නදන් නේවිේ ධර්මනස්න
මුදි න්නස්නේ ඇරයුම මත වස්කඩු නිතය දපසපුව ප්‍රාපත කරවා ගන්නා ෙද්නද් . නෙෞකික වශන න්
ෙෙනා සංවර්ධන ට වඩා ගධයාත්මික වශන න් ප්‍රනෙෝධ ක් ෙැබුවාවූ කන්නද් විහාර අනතුරුව
වසකඩු ෙද්නද් දසැස් ැයි පවසන සි ේ දපසපුවෙත් විහාරාරාම නදවැනි තත්ව ටපත්කරමින් මුදුන්
මෙකඩ ෙවට පත්වි .

වෙනපොෙ නකොටුව සහ එහි වූ නරපරමාදු නද්වස්ථාන

වෙනපොෙ වත්ත නු වස්කඩු ෙද්නද් ප්‍රකටම ස්ථාන ෙව සතය කි. වසර පන්සි කට නපරාතුව එහි
විසූ සොගම පිරිස් පිළිෙඳව ප්‍රතිගාලුන් පවා සඳහන් කර තිනේ. වෙපෙ පිහිටි ා වූ කුඩා නාවික නතොට
වරනැගීේ අනුව බ්‍රාහක්මණය ෙසින් නත්චචිනතොට නෙසින් නිර්මණය වී තිනේ. නපරදී ප්‍රතිගාලුන් විසින්
තනවන ෙදදා වූ නකොටුව මත ෙංසි විසින් සුවිශාෙ ෙෙනකොටුවක් තනවන ෙද්නද් . එහි වන නටබුන්
අතර ශත වර්ෂ 1695 දී තනවන ෙද ගරුකකුවකි. සාදා වසර විස්සක් පමණය කාෙ කදී ෙංසීන් විසින්
නමම නකොටුව අතහැර දමා තිනේ . එකෙ තනවන ෙදද වූ කුඩා නරපරමාදු නද්වසථාන තුෙ වර්ෂ 1700
සම ට අ ත වන්නා වූ සුසාන ස්තේභ ද්විත්ව කි. එක් සුසාන ක් ගාලු පාෙක ා වූ අද්‍රි න් ඌස්ඩයික්
නේ ෙංනද්සි ජාතික ාට අ ත් වූවකි. අනනක ෙංනද්සි කානතාවකනේ . එම කාන්තාව විවාහා පත්ව
සිට තිනෙන්නන් දූර සොගමිකන කු සමග ෙව නසේපෙකනේ සදහන් නේ. එහි වහෙ පෙමුව
ගනඩොේකුරුණි ගරුක්කුවක් නස් පැවත බිඳී නගොස් තිනේ. ෙෙනකොටුව විනාශ වූ පසුව නමම නතොට
ොවිත වූනේ කුරුඳු නවළඳාම සඳහාම පමණයක් වි . 1820 වසනර් නමම නතොට පට්ටිකාර වාසෙ අනසක
ටනත් පැවත තිබූ ෙව නාරි සංනද්ශ කාවය සංග්‍රහනේ සඳහන් කරවා තිනෙයි. බ්‍රිතානය ගණ්ඩුව විසින්
කුරුමණ්ඩාෙ සමග නවළඳාේ කළ ඔගස්ටස් අරස නීෙයිත්ත නනොනහොත් මීගමුවනේ ඔගස්ටස් ප්‍රනාන්දු
විජ වර්ධන රාජපක්ෂ මහත්ම ා නවත 1830 අක්ත්‍ර පත්‍ර සමිනන් පට්ටිකාරවාසෙ සහ සොගේ
ඒකාධිපතය බිඳදමා නත්ච්චිනතොට පවරා නදන ෙදී.

වස්කඩුනේ කුෙ වගීකරණය

කුෙ වගීකරණය ක් තුලින් ෙොනපොනරොත්තු වන්නන් කිසිනවකුත් අපහසුතාව කට පත් කරවීමක් නනොව
තම අනනයතාව පසක් කරවාෙමින් අප දදාරත්ව විහිදුවාලීමත් කුෙ මත සිදුකරන්නා වූ තාඩන
සීමාකරවීම දනදසා සි ළු අ වලුන්නේ නිතැති ජන්ම අවනෙෝධ කරවීමත් ෙව දැන වදාරණය නස්කවා

සොගම
වස්කඩුව නාම සමඟ ෙැඳී පවතිනා ප්‍රධානතම වූ කුෙ සොගම කුෙ යි. ග්‍රාම නාම පවා
බ්‍රාහක්මණය ෙැවින් කුෙනේත් තිමි මිට්ටිනේත් පවත්නා සේෙන්දනේ ප්‍රමුඛ සාක්ෂි වන්නන් . වර්ෂ 1601
හීදී සාමදානනේ සැතපුණු සොගම නහ්වාන කු වූ වාහෙමුණිනේ නස්ේෙක්කුමාර් නේ අ නේ සුසානනේ
ප්‍රතිගාේ ෙසින් ලි ා ඇත්නත් වර්ෂඛණ්ඩනේ රාජක්කුෙ මහාවිරු නදොන් නස්ේෙකකුමාර් නුනවනි.
ඔහුනේ නාම සමග නදොන් නුනවන් පැවත නැතිමුත් ප්‍රතිගාේ ගණ්ඩුව ඔහුට ගරුඨානාන්තර පුදා
ඇත්නත් එනස් . එහි රාජක්කුෙ න්න සොගම සඳහා න ොදනු ෙැබූ නාම යි. වස්කඩු සොගම පිරිනස්
බ්‍රාහක්මණය මුණි නාම අඛණ්ඩව ප්‍රදශිතනේ. වණිගමුණී අසුරාමුණි, ජාමුණි, වළිමුණි, නීෙමුණී,
කරුණයාමුණි, වීරමුණි, තිරමුණි, අප්පුමුණි, එදිරිමුණි, ගුණයමුණි, ාමුණි වාහෙමුණී, කළුමුණි, කැරිමුණී,
නනත්තිමුණි, වස්මුණී, ධේමුණි, මිනගේමුණි, ජනසන්තුමුණී, මීගමුමුණීනේ , වස්කඩුමුණිනේ,
වැේෙවත්තමුණීනේ, මහමුණීනේ, සුනසේමුණි නහ්වාසුනසේමුණිනේ නස් . කළුහත් බ්‍රාහක්මණය,
අගේනපොඩි බ්‍රාහක්මණය, වීරසිංහ බ්‍රාහක්මණය, වීරක්නකොඩි බ්‍රාහක්මණය අනනක් පිරිසයි.

මහදේපානේ සිට පැමිණය පදිංචි වූනවෝ නෙසින් අගේනපොඩි පරපුර ප්‍රකට . ප්‍රතිගාේ නිෙ ඨානාන්තර ෙද
එම පරපුනර් අගේනපොඩි රාළ නැමති මහා නසනවි ා ෙංකාද්වීපනේ නාම නකනෙසන ෙද්දාවූ නිකපිටි
ෙණ්ඩාර නුනවන් නපනීසිටි අකෘතඥ රැවටිලිකාර ා මඩින ෙද්නද් . අභීත බ්‍රාහක්මණය ව්‍රත ක් ඉටු
කළ පරනේණි ක් වූ කරුණයාමුණිවරුන්නේ නාම ද ෙංකා ඉතිහාසනේ ලි වී හමාර . වස්කඩු තිමිනේ
පහෙවූ මෑත කාලීන නේෂ්ඨ සොගම පුත්‍ර න් අතර වස්කඩුනේ ශ්‍රී මංගෙ ගණයාචායදතුමන්,
නතොටගමුනේ මහාවිහාරනේ අනුනා කව විසූ වස්කඩුනේ ශ්‍රී සරණයනජෝති ගණයාචාය දතුමන්, මාතර
අවදිනේ ප්‍රකට කාවයාචාය වස්කඩුනේ ධේමනජෝති මාහිමිපාණයන්, අංගේමේෙව කොනේ පරනතරට
දගත්තාවූ ගඩිගුරූතතම කළුහත් ගාරදින ස් ද සිේවා වීරසිංහ මැතිඳු, වළිමුණිනේ නදෝන ඉනෙේනා
රනශේ මැතිනි නේ මව වූත් මිොගිරිනේ විදයාොචාය නමොේලිනගොඩ වෙේනේ වනිගමුණි විමෙරත්නනේ
ලුසි ා දින ස් මැතිනි අගතැන් නේ.

නගොවිකුෙ පිරිස

නෙොනහෝ ස්වෙප පිරිසක් හඳුනාගත හැක්නක් . හිර ගනුනදණු හරහා නමම පිරිස් ගගමන
සිදුවන්නට ඇත්නත් . වස්කඩු ෙද්ද තුෙ ඉතිහාස කට හිමිකාරීත්ව ක් එම පිරිස් නවත නනොවන තරේ
. කිමද ඉතිහාස නගොඩනගන කළ ඔවුනනේ මැදිහතවීම ප්‍රමාණයවත් නනොනේ. නමම නගොවිගම පවුේ
අතර මයිකේ ගරච්චිොනේ නේරා පරිවාර , පුෙසිංහරාෙොනේ නදොන් පරිවාර පරිවාර සහ කළුතර
නකෝරාළොනේ වාසගේ සහිත පිරිස ප්‍රධාන නේ. ෙංනද්සි ගණ්ඩුව මගින් ෙොදුන්නාවූ වරප්‍රසාද හරහා
නගොවි කුෙ ට ඇතුෙත් කළා වූ පරිවාර සමහරකි. ඒ අතර මීගමුවනේ ප්‍රනාන්දු විජ වර්ධන පරිවාර ,
සුනසේනහ්වානේ ද සූසා අභ සිරිවර්ධන පරිවාර , නකෝණ්ගහපතිරනේ සමරනස්කර පවුෙ ප්‍රධාන නේ.
එ ඉංග්‍රිසි ගණ්ඩුව මගින් රුවන්පුර ෙස්ති න් ජනසන්තු ගදී හින්න කුෙනේ ඇතැේ පිරිසක් නවත
සොගම කුෙ ට පැමිණීමට ෙො දුන්නා වූ වරප්‍රසාද නස් දසුලුවකි.

තවත් දසස් රදළ නපෙපතක්

සීතාවක ධර්මනස්න නපරුමාෙ ානනනේ සහ මුඩිත්තනතන්නනකෝන් පසු නපෙපත වන ධර්මනස්න

රාළොනේ නපෙපත නනොනහොත් කුන්දූනේ ධර්මනස්න හිටිරාළොනේ පරිවාර නි ත වශන න් කුමන
කුෙ වර්ග ක්දැයි සඳහන් කළ නනොහැක්නක් . වාසගම නාම සමඟ ගෙපන කළ රංපංහිඳ
පටටි කාරවාසෙ කුන්දූනේ ධර්මනස්න හිටිරාෙළානේ නදොන් නේරා නපරුමාේ විජ විමෙනස්කර
නෙසින. හුනදක් රාජ පරිවාර කට ජාත වූවද වාසගනේ නෙොනහෝ නකොටස් දපුටානගන ඇනතතද
සොගේ මාතෲ පාශවන නි. එනේ රංපන්හිඳ නකොටස සහ විජ විමෙනස්කර නකොටසයි. කුන්දූව
නෙෞතීස්ම වූ ග්‍රාමනේ නාම යි. එ ඔවුන් ෙද ඉපැරණිතම නින්දග්‍රාම යි. පට්ටි කාර වාසෙ නු වෙේ
නාම යි. ප්‍රතිගාේ සහ නහ්තුනවන් නදොන් සහ නේරා ගදී නකොටස්ද එක්වී තිනේ. දමිෙ සේෙවනේ
සංඛ වන්නන් නපරුමාෙ නකොටසයි. එම නකොටස ධර්මනස්න කුමරුවානන්නේ නාමනේ නකොටසකද වූ
නේ නැත. කුමාර ා නුනවන් අදහස් කරවීම සඳහා නේඛක පිරිස් විසින් නමනස් නපරුමාේ නුනවන්
හඳුන්වා තිනේ. නපරුමාේ න්න වාසගම සඳහා එක් වීම තුඩුගෙ මුඩිත්ත පරපුර සේඟ සිදුවූවා වූ
විවාහ කර්ම නිසා සිදුවන්නට ඇත. තින්තාඩු මුඩිත්ත නවේොෙ රජ නපළපත ට නපරුමාේ නාමන න්
ප්‍රදර්ශිත නේ.

කරාව නපෙපත

ප්‍රතිගාේ වාර්තාවන්නේ සඳහන් වන අන්දමට නේ වස්කඩුෙද්ද ප්‍රනද්ශනේ මුේ පදිංචිකාර ා වර්තමාන

වුේෆන්ඩාේ වීදිනේ සිට පැමිණි නදොන් සුනසේ නේ තැනැතතා . එ හුනදක්ම සාවදය ක් ෙව නපරාතුව
හඳුනවානදන ෙද්දාවූ සකෂි සනාත කරයි. එනමුදු සුනසේ නේ කරාව වංශික ා විසින් සමාජනේ ෙෙවත්
ෙෙ ක් නගොඩනගානගන සිට තිනේ. ඔහුනේ කරාව නපෙපත වර්ධන වන්නන් වස්කඩුෙද්නද් එක්
නකරවෙක් වන නමොෙලිනගොඩ . පසු කාෙනේ ඔවුන් වස්කඩු ග්‍රාම සහ නපොතුපිටි ප්‍රනද්ශවෙද
පැෙපදි ේ නේ. වස්කඩු ෙද්ද කරාව න නාමනේ විනශ්ෂිතම පිරිස නෙසින් අරුත් ගැන්වි හැක්නක්
නමපිරිස . ඔවුන් විසින් වස්කඩුෙද්නද් ඉතිහස නගොඩනංවාලීම සඳහා ඍජුවම දා කත්ව දක්වා
තිනේ. නමුදු වර්තමානනේදී එනේ ෙංනද්සීන්නේ ගගමනන න් පසු ඔවුනනේ ගගේ වෙට න ොමුවන
ෙද්දාවූ නපොතුපිටිනේ විසූ සුනසේ හිංගනේ වාසගේ සහිත වූවන්ද වර්තමානනේ සුනසේ නහ්වා නුනවන්
නපනීසිටී. ඇතනමකු ඉංග්‍රීසි සහ නිසා නගොවිගම සමාගමට ඇතුේත් වී තිනේ. රාජපක්ෂ විජ වර්ධන
ගදී ගරු තානාන්තර ගදි ෙො ඇත්නත් පසුවයි. අනනක් සුවිනශ්ෂී කරාව පිරිස වන්නන් වත්මන්
වුේෆ්න්ඩාේ නපනදනස්ම සිට පැමිණි නකෝණ්ගහපතිරනේ පිරිසයි. නමොෙලිනගොඩ සුදස්සන නදේමැදුර
ගශ්‍රිතව ඔවුන්නේ වාසෙවන නිමවී ඇත්නත් . වත්මන් සමනේ ඔවුනනේ එක් පිරිසක් නකොනෙෝදූව
වතත සහ මහවස්කඩුනේ ද හිරසඳහා පැමිණය ඇත්නත් . පයි ාගනේ සිට පැමිණී හාරඹනේ පරිවාර ,
වීර හැන්නැදිනේ පිරිස, කළමුේෙ වඩුනේ පිරිස, විදානනොනේ පිරිස, නයිනද් මරක්කෙනේ පිරිස,
මානාමරක්කෙනේ පිරිස, මයිකේ නහ්වානේ පිරිස, සීමන් පටෙැඳි නහ්වා රාළොනේ පිරිස, ලිඳමුෙනේ
පිරිස අගතැන්ගනී. වස්කඩු ෙද්ද වස්කඩු ග්‍රාම ට වඩා නමොෙලිනගොඩ පහදදර සහ නපොතුපිටිනේ ඔවුන්
වාස කරනු ෙෙයි. ඉතිහාස නිර්මාණයන හිො ඇතනමකු ඍජුවම දා කත්ව සප නු ෙැබූවද
නමොවුනනේ සේෙව පිළිෙඳ සාක්ෂි අේප . සොගම පින කු දා කුරුමණ්ඩාෙ කතකට දපන් පරිවාර
හාරඹනේ වූ ෙව ප්‍රවාද කරුණයකි. නකෝණ්ගහපතිරනගොඩ පැෙපදි ේ වූ නදොන් ඇනෙක්සැන්ඩර්
නනොනහොත් සුදස්සන නදේ මැදුනර් ගරක්ෂක පටිවාර නකෝණ්ගහපතිරනේ නේවූ ෙව තවත් ප්‍රවාද ගත
නේ. වසකඩු ෙද්නද් පහෙ වූ නේෂඨ කරාව ෙංකා පුතුන් අතර නපොතුපිටිනේ නන්දසිරි ගණයාචායන ෝ,
හාරඹනේ එමුවානුනවේ හාමු, සුනසේනහ්වනේ හාමින ේ නමොෙලිනගොඩ විදනන්ගරච්චිදතුමන් අගතැන්
නේ.

හිනන

වසකඩු ෙදද ප්‍රනද්ශනේ සොගම සේෙව සමඟම ඔවුන් නවතට ෙැෙනමනහවර කේ කරවීම නවනුනවන්
ප්‍රාප්ත වූ පිරිසක් නෙසින් සෙකණු ෙෙයි. සොගම කුෙනේ පහත්ම දපකුෙ ට අ ත් නේ. හින්න දප
කුෙනේත් පට්ටි, ගැත්තාර, සුත්ති රදා නුනවන් පංගු නේ.එනමුදු නමොවුනනගන් නෙොනහෝම ක සේෙව
ඉහෙ ජාතිවෙ . වරද සඳහා දඩුවේ වශන න් නෙොනහෝ අන කු හිනනාවන් ෙවට පත්කර ඇත්නත් .
එ ට ප්‍රධානම සාදක වන්නන් අගේනපොඩි හිනනනේ පිරිස . නෙොනහෝ හිනන පිරිස් විසින්
සවකැමැත්නතන්ම නගොවිගේ සහ ඇතැේ ෙෙවත් කරාව වාසිනහට නස්ව සප ති. වස්කඩු ෙදද තුෙ
සොගම ෙෙ අභිෙවා ාමට තරේ හිනන පිරිස් වාස කරන ෙව නනොරහසකි. වාසගේ අනුව පරිවාර
සි ක් පමණය දක්නට ෙැබීම සුවිනශ්ෂී . වස්කඩු ෙද්ද වස්කඩුනේ වැේෙෙඩ, වෙපෙ වත්ත,
නමොෙලිනගොඩ හිනනනගොඩ නපනදස, නමන්ම විනශ්ෂන න් නපොතුපිටිනේ නකොෙෙද කේමානවතත,
මූනමෙගහවතත, කටුවානනගොඩ ගදී නපනදස් හිනන ෙෙනකොටු සිරි ගනී. නරපරමාදු ගගම
වැළඳගැනීේ හරහා ඔවුන් ඉඩේහිමි ෙෙවතුන් තත්ව ට පත්වි .රදා නනොනහොත් හින්න කුෙනේ දප
නකොටසක් වන නපොදුනේ රදා ැයි නනොසෙකන රදා පිරිස් වාස කරන්නන් නකොනරොස්දූව නකොළෙද සහ
වෙපෙ වතුවෙ . පට්ටිහින්නාවන් වයාප්ති ක් නපන්වන අතර ගාලුපාර අසෙඩ සහ කටුවන්නගොඩ
ඔවුනනේ මූෙස්ථාන නේ. නගොවිතැන් කරන්නා වූ සොගේ කුඹුරු කරවන සුත්ති හින්නාවන්නේ
මූෙස්ථාන නමොේලිනගොඩ එනගොඩනගොඩ මිස්ටි හා හෙරෙගහෙන්දයි. ගැත්තර හින්නාවන් ප්‍රවාද ට
අනුව රදාහින්නවන්ටත් පහළ පිරිසකි.ඔවුනනේ කාය වූනේ මළනෙර වැීමම මළමිනී එසවීම සහ වැසිකිලි
පවිත්‍ර කරවීමයි.

මීගමුරජකාහිංග ප්‍රකට පරපුර නනොනහොත් මීගමුවනේ සුත්ති ඉඩේහිමි දසස් හින්නානවෝ

අේෙෙන්නගොඩහිංග නනොනහොත් අේෙෙනනගාඩනේ නදවනි ස්ථාවරනේ
පට්ටිහින්නානවෝ .ෙටනගොඩහිංගග නනොනහොත් ෙටනගොඩනේ ද එනස්ම .දූවහිංග නනොනහොත් දූවනේ
හින්නරදානවෝ රදානවෝ ගැත්තර හින්නාවන්ට වඩා දසසය. .නගොරකාන හිංග නනොනහොත්
නගොරකානනේ ගැත්තරහින්න පංගුවට අ ත් නේ.ජනසන්තුප්‍රනාන්දුනේ නනොනහොත් ජනසන්තු නහ්වානේ
සුත්තිහින්නාපංගුනේ .මණිකකුහිංග නනොනහොත් මණික්කු නහ්වානේ එනස්ම .රකිනා හිංග
නනොනහොත් රකිනාජාමනේ රදා හින්නාවන්ට අ ත් නේ. රකිනාවසේ එපංගුනේම .රූපහිංග නනොනහොත්
රූපසිංහ නහ්වනේ සුත්ති හින්නානවෝ .රූපනිංග නනොනහොත් රූපනිංගේ පට්ටිහින්නානවෝ .රුවනපුර
රදානේ නනොනහොත් රුවනපුර න්න රදාහින්න පංගුවකි. සුනසේහිංග නනොනහොත් සුනසේ නහ්වනේ
න්න හින්නාවන්නේ වංශවත් අ වලුන් නේ. සොගේනස්වා කුෙ ක් නෙසින් සොගමිකන ෝද
නනොපිළිගන්නා සුනසේපිරිස් හින්නාවන්නේ පාෙක තානාන්තර නහොෙවන්නන් සුත්ති හින්නාවන්ටත්
ඉහෙ මට්ටමක පසුවන අතර සොගම සමග විවාහ හිර ගනී. සුනසේ න්න ප්‍රතිගාේ ෙසින් වංශවතා
නමින.සුනසේමුණි නු එම පංගුනේ ඇතැේ පිරිසකි. නවෙපහෙහිංග නනොනහොත් නවෙ පහළනේ සුත්ති
පංගුනේ .නදහිවෙරදානේ නනොනහොත් නදහිවෙනේ රදාපංගුනේම ෙස්ති න්හිංග නනොනහොත් ෙසති න්
නහ්වානේ ඉඩේහිමි සුත්ති පංගුනේ .මිනගේහිංග නනොනහොත් මිනගේ නහ්වනේ ද
එනස්ම .මීහුලිජජනෙවිනනේ නනොනහොත් මිනගේ නහ්වනේ රදා පංගුනේ . සුත්තිපංගුනේ සිටිනා
මිනගේනහ්වා න් මිනගේහිංග නේ දැරුනවෝ .ෙළුපුකනෙවිනනේ නනොනහොත් ෙසති න් නහ්වනේ න්න
ෙස්ති න්හිංග න්නට අ ත් නනොවන්නා වූ රදානපළපතකි ප ාගෙහිංග නනොනහොත්
ප ාගෙනේසුත්තින ෝ . ගුණයහිංග නනොනහොත් ගුණයසිංහ න්න රදා සහ ගැත්තාර පංගුවෙ ඇත්නතෝ .
නකොනටටාරුහිංග පට්ටිපංගුනේ .මුණයහිංග නනොනහොත් මුණයසිංහනේ පට්ටින ෝ .වැෙෙවත්තහිංග
නනොනහොත් වැෙෙවත්තනේ සුනසේනමන් සුත්තිහින්නාවන්නේ වංශවත් අ වලුන් නේ. සොගම දූර කුෙ
සමග විවාහ හිර ෙන්ධන සිදුකරනු ෙැනේ. මාදේනපහිංගනනොනහොත් මාදමපානේ
පට්ටිහින්නානවෝ .නුරාහිංග ගැත්තරපංගු අ වලුන් . නෙෙෙනහිංග නනොනහොත් නෙෙෙනනේ ද
එනස්ම .නකොළඹහිංග නනොනහොත් නකොළඹනේ රදා පංගුනේ .රේමුතු රදානේ නනොනහොත් රමමුතුනේ
රදා පංගුනේ .ප්‍රනානදු වාසගේ නාම ඉවතො වර්තමානනේ නෙොනහෝ අ වලුන් ද සිේවා සිේවා
ගරි දාස සුගතදාස ගරි රත්න කරුණයාරත්න ධර්මදස රණයසිංහ රණයතුංග විනේතුංග ජ නස්කර ,
ජ වර්ධන ඩ ස් වික්‍රමසිංහ විනේවධන ගදී නාම ගනරෝප කරවානගන තිනේ. සමාජනේ ඉදිරිනේ
නගෞරවානවිතව නපනී සිටීම දනදසා නෙොනහොම ක් හිනනනේ රදානේ ගදි ඉවත් කර ගනිමින් කරාව
සමාජ ට ඇතුෙත් වීම නමන්ම සොගම නාම න් ොවිත කිරිම පිළිෙඳ කිසිනවකුත් කණයගාටුවට පත්
වි යුතු නැත්නත් .

රදා
සීක්කු නනොනහොත් සීකකු නහ්වානේ, සීක්කි ගරච්චිනේ සීක්කුවිදානන්නේ,සමරප්පුලි සමරප්පුලි රදානේ
නනොනහොත් සමරප්පුලි නහ්වානේ වනක්කුපුර, ගැත්තදුර,වීරෑයින්නේ,පටිනෑයින්නේ , නවේෙත, ගදී අති
සීමිත රදා පිරිසක් වාස කරන නමුදු වස්කඩු නපනද්සනේ අපුේෙන කර්මාන්තනේ නනොන නදන ෙව
කිවයුතුයි.

වර්ෂ 1800 ශත වර්ෂ ට අදාෙව සකසන ෙද්දා වූ වස්කඩු ෙද්නද් ප්‍රකට ස්ථාන සඳහන් වන සිති ම

වස්කඩුවට අදාල සිතියම

සංරක්ශනය කළ නනොහැකි

අයුරින් විනාශ වී ඇති බව

සලකන්න

කරුණාකර ඔබ සතුව

නමම පරිච්නච්දයට අදාල සිතියම

පවතින්නන් නම්

මානේ ඊ තැපෑලට දැනුම්දීම සිදුකරන්න.

ස්තූතියි
1.නදොමින්නගෝ චැපේ 7.වාලුකාරාම

2.නවස්ලි න් චෑපේ 8.පූජාරාම

3. ක්‍රිස්ටි න් චැපේ 9.අභිනවාරාම

4. රුයින්ේ චැපේ 10.නමොේලිනගොඩාරාම

5.නප්‍රොනටස්ටන්ට් චැපේ 11. ගේජනාරාම

6. කන්නද් ශ්‍රයින් 12. පාට්ටිකාරවාහෙ

දන්වන වගනේ

නමම නපොත මුද්‍රණය කරවීම පිණිස නනොන ක් නදනානගන් ෙද මුදේ

හා වි දේ 1875 අච්චුගැස්වීම

අචචුගැස්සවීමට හා කඩදාසිවෙ දා කතව නදන ගනචෝ දපාසිකා

ෙමාතැනී රුපි ේ 500යි.නපොත් මැස්සවීමට වි දේවූ මුදෙ අගේනපොඩි
කවිරතනනේ කනරෝලිස් නවදහාමු රුපි ේ 50යිනදොටට වැඩමවීනේ
කටයුතු සඳහා තිරිමාදුර ඒබ්‍රහේ මුදි නනස්රාළහාමි රුපි ේ 100යි
ශත අනූවයිගදී අ වලුන් සහ දක්වා තිනේ

1876 අච්චුගැස්වීම

නපොතුපිටිනේ අතිගරු ගරච්චි තැේපත් ඇේ. ඔගස්ටස් ප්‍රනාන්දු

විජ වර්ධන රාජපක්ශ මැතිතුමාටත් එම දිවංගත කුමාරිහාමි
ළමාතැනි ටත් පින්තකා නපොතුපිටිනේ ඉඩේහිමි වයාපාරික ඇේ.
පිනනස් ප්‍රනාන්දු රාළහාමි මහත්ම ා සේපූරණය පිරිවැ දරණය
ෙද්නද් .