Żywot św.

Wojciecha
data @March 23, 2021

trudność łatwy

dokończone tak

Żywot św. Wojciecha

📚 Hagiografia → dział piśmiennictwa poświęcony żywotom świętych

zawierające również opisy cudów z nimi związanymi.
- vitae → od narodzin do śmierci,
- legenda → coś, co przeznaczone jest do czytania,
- miraculum → utwór zorientowany na cuda,
- passio → uwypuklenie męki.

Genezy utworów hagiograficznych:

dokumenty kościelne, np. bulle papieskie

przekazy ustne

akta procesowe → opisy sytuacji (acta martyrum) skazania kogoś na śmierć

relacja świadka naocznego

spisywane w klasztorach

na podstawie utworów hagiograficznych często były inspiracją do tworzenia innych

utworów literackich (np. sam zamysł lub przeżycia)

utrwalił się styl i typ tworzenia utworów hagiograficznych

schemat tworzenia życiorysu (zapowiedź narodzin → narodziny → życie (z

cudami) → męczeńska śmierć)

asceta, męczennik, który dąży do pozbycia się ciała, które jest źródłem grzechu

Żywot św. Wojciecha 1

 od XIVw. zaczęto spisywać żywoty po polsku (szczególnie przez zakonnice)

Narodowy święty był spoiwem państwowym, stawał się patronem całego kraju.
Hagiografia była kontynuowana również w innych epokach, kolejny raz na sile
zainteresowanie świętymi powróciło w baroku (kontrreformacja).

sposób przedstawienia św. Wojciecha

Jan Kanapariusz:
dwa obrazy → ludzki i święty,

wyidealizowany obraz świętego, konwencjonalny,

anima et corpus → piękne ciało pokrywa się z piękną duszą.

Brunon z Kwenfurtu:
dynamiczna konstrukcja, która pozwała uchwycić zmienność i psychologiczną
złożoność ludzkiej osoby,

rodzice Wojciecha zostali ukazani na zasadzie kontrastu wad i cnót → ojciec

niby jest szanowant i potężny, ale nie dba o życie duchowe; matka jest
pobożna, ale słaba i pozwala mężowi na zdrady,

pokazuje wady Wojciecha, nie idealizuje go jako człowieka, dopiero po

obwołaniu go biskupem, przechodzi on wewnętrzną przemianę,

cnota i świętość nie były mu dane, osiągnął je ciężką pracą i poświęceniem,

w tej wersji Wojciech boi się śmierci męczeńskkiej

sygnały świętości → jak sygnalizuje świętość Wojciecha

Jan Kanapariusz
zsyłane przez Boga wizje senne,

czynienie cudów już za życia,

cudowne uzdrowienie dziecka,

zlepienie się stłuczonego dzbana z winem,

męczeńska śmierć z rąk pogan.

Żywot św. Wojciecha 2

 narracja (typ, chronologia)

Jan Kanapariusz
narracja chronologiczna

narracja trzecioosobowa, czasem ujawnia się w 1. os.lmn.

występujące po sobie fragmenty są ze sobą połączone luźno → kompozycja

addytywna: opowieść o losach bohatera składa się z uporządkowanych
chronologicznie, następujących po sobie fragmentów, przyjmujących niekiedy
formę autonomicznych całostek fabularnych.

Brunon z Kwenfurtu:
wprowadził liczne dygresje rozbijające zasadniczy tok akcji, o charakterze
religijnym, moralno-budującym, bądź historycznym,

dokonał pewnych skrótów, eliminując niektóre, zbyt drastyczne elementy z

biografii.

elementy perswazyjności

Jan Kanapariusz
styl mimo ozdobności pozostaje prosty i przejrzysty,

nadmierne nagromadzenie środków stylistycznych i patos zaobserwować

można tylko we fragmentach doniosłych z uwagi na ich dydaktyczno-
moralizatorską funkcję (szczególnie na początku i pod koniec).

Brunon z Kwenfurtu:
utwór został napisany ozdobnym stylem, zbliżonym do retoryki "mowy trudnej"
(oratio difficilis),

bogactwo rozbudowanej metaforyki,

spiętrzone porównania i epitety,

zdania wielokrotnie złożone, dość często wiązane rymem.

Żywot... Jana Kanapariusza:

Żywot św. Wojciecha 3

 powstał w latach 998-999 w Rzymie, w benedyktyńskim klasztorze

Żywot... Brunona z Kwenfurtu:

powstał w 2 poł. 1004 r. w Rzymie,

był poszerzany podczas późniejszych podróży autora po Niemczech,

powstał, zanim Brunon odwiedził Polskę,

zachował się w 2 wersjach – krótszej i dłuższej,

tekst był mniej popularny niż Żywot Kanapariusza.

Żywot św. Wojciecha 4