Ang Ponolohiya ay nagmula sa salitang Griyego na “phono” na nangangahulugang tunog o
tinig at “logia” na nagangahulugan namang diskurso, teorya o siyentipiko. - Pag-aaral ng mga makabuluhang tunog o ponema Ponema Santos, et al., 2012: Ang bawat wika ay may tiyak na dami ng makabuluhang tunog. Ang mga tunog na ito ay nakapagpapabago ng kahulugan ng mga salita. - ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika. (Phoneme) phobe – tunog eme - makabuluhan - Tumutukoy sa makabuluhang tunog. Ponemang Segmental -ay mga yunit ng tunog na makikita sa iba’t ibang letra o simbolo ng isang wika. Ito ay nagpapakita ng mga pagbabago sa tinog na maaaring makaapekto sa kahulugan ng isang salita. Dalawang uri ng Ponemang Segmental katinig (consonants) 20 patinig (vowels) 5
Mga Ponemang Katinig
PUNTO NG ARTIKULASYON PARAAN NG Panlab Impi ARTIKULASY i Pangip Panggilag Pangngal Panlalamun to Panlabi ON Panggi in id a-ngala an Glot pin al Pasara w.t. p - t k m.t. b d g ? Pailong m ᶯ Pasutsot w.t. f s h m.t. v z Aprikatibo w.t. j m.t. Pagilid l Pakatal r Malapatinig y w Makikita sa tsart ang punto ng artikulasyon o kung saanng bahagi isinasagawa ang pagbigkas ng ponema, na maaaring panlabi, pangngipin, panggilagid, pangngalangala, bilar o sa dulo ng lalamunan at ang glotal o ang impit na tunog na ginagawa sa pamamagitan ng pagsasara ng glotis. Sa gilid ng tsart, makikita naman ang paraan ng artikulasyon. Ito ang paraan ng pagbigkas o paraan ng pagpapalabas ng hanginsa bibig o kaya’y sa ilong—kung ito ay pasara o kaya’y pailong o nasal, pasutsot, pagilid, pakatal, at malapatinig. Mga Ponemang Patinig BAHAGI NG DILA Posisyon ng Dila Harap Sentral Likod Mataas i u Gitna e o Mababa a
Ibong Adarna
Corrido at Buhay na Pinagdaanan nang tatlong Principeng Magcacapatid na Anac nang Haring Fernando at nang Reina Valeriana sa Cahariang Berbania