Rodzaje krajobrazów

Krajobraz – wygląd poszczególnych obszarów ziemi, mający charakterystyczne cechy

Składniki krajobrazu:
• ukształtowanie terenu, które tworzą różne formy (np.: pagórki i doliny)
• skały (np. granit, piasek)
• wody (np. rzeki, jeziora, morze)
• szata roślinna (np. lasy, łąki)
• najczęściej występujące na danym terenie zwierzęta
• wytwory działalności człowieka (np. budynki, pola uprawne)
Krajobrazy ciągle ulegają zmianom pod wpływem działania:
• sił przyrody
• działalności człowieka
Krajobraz dzielimy na:
1. krajobrazy naturalne – nie zmienione przez człowieka:
• krajobraz leśny
• krajobraz górski
• krajobraz pojezierny
2. krajobrazy kulturowe – powstają wskutek całkowitego przekształcenia przez człowieka
• krajobraz rolniczy (przeważają pola uprawne, łąki, sady)
• krajobraz przemysłowy (przeważają fabryki)
• krajobraz miejski (główne elementy to domy, gęsta sieć ulic, parki)

Ukształtowanie terenu

Formy terenu:
1) wypukłe (wzniesienia)
➢ pagórki (do 50 m wysokości) Szczyt – najwyższy punkt wzniesienia

Stok - bok wzniesienia

➢ wzgórza ( do 300 m wysokości)
➢ góry (powyżej 300 m wysokości) Podnóże – podstawa wzniesienia

2) wklęsłe (zagłębienia)
➢ doliny (podłużne zagłębienia terenu gdzie
zbocze – bok zagłebienia
często płyną rzeki)
Dno doliny - spłaszczenie między
➢ kotliny (zagłębienie otoczone niemal ze zboczami

wszystkich stron wzniesieniami) Koryto rzeczne – najniżej leżąca część

doliny
3) równiny – są niemal zupełnie płaskie lub lekko pofalowane
Skały
Zewnętrzna warstwa ziemi zbudowana jest ze skał, a wszystkie skały zbudowane są z minerałów
(cząstki które w naturalny sposób powstały w przyrodzie)
Minerały, które tworzą skały przylegają do siebie mniej lub bardziej ściśle i według tego skały
dzielimy skały:
1. lite – minerały bardzo mocno do siebie przylegają i nie da się ich skruszyć w dłoni
 granit
 piaskowiec
 wapień
2. zwięzłe – powstają z okruchów skalnych, są ze sobą słabo połączone, i można je skruszyć w
dłoni albo (jeśli są wilgotne) ugniatać
 glina
 less
3. luźne – tworzą się po rozpadzie skały litej na okruchy, a okruchów na minerały. Minerały i
okruchy nie są ze sobą w ogóle połączone
 piasek
 żwir

Na skałach tworzy się gleba. Glebę tworzą:

• składniki nieożywione : okruchy skalne, próchnica
(składa się ze szczątków organizmów rozłożonych przez
destruentów), powietrze, woda
• składniki ożywione : organizmy glebowe

próchnica

Warstwa gleby z dużą ilością okruchów skalnych

Skała, na której tworzy się gleba

Wody słodkie i słone

Wody :
1. słodkie (większość jest w stanie stałym w postaci lodowców)Znaczna część wody słodkiej
znajduje się pod ziemią, a niewiele na lądzie – wody powierzchniowe dzielimy na
a) wody płynące -
• rzeki – (płyną w podłużnych zagłębieniach terenu, uchodzą do większych
rzek, mórz i oceanów)
• strumienie – ( niewielkie cieki wodne, płyną po słabo nachylonym terenie,
woda płynie wolno, uchodzą do rzek)
• potoki – (niewielkie cieki, płynyąpo znacznie nachylonym terenie np. w
górach, woda płynie szybko, uchodzą do rzek)
• kanały śródlądowe – cieki wodne wybudowane przez człowieka. Powstają
np. z połączenia rzek, aby mogły pływać statki
b) wody stojące -woda w zbiornikach nie przemieszcza się, nie płynie)
• jeziora (naturalne, powstają w zagłębieniach terenu, gdzie dno nie
przepuszcza wody)
• bagna – (naturalne, obszar gdzie wierzchnia warstwa ziemi jest stale
nasycona wodą)
• staw (sztuczne zbiorniki wodne o regularnych kształtach)
2. słone – zawierają dużą ilość rozpuszczonej soli
➔ oceany (pokrywają większą część ziemi; wszystkie oceny razem to ocean światowy)
➔ morza (to części oceanów oddzielone przez fragmenty lądu np. półwyspy, łańcuchy
wysp)

Krajobraz wczoraj i dziś

Krajobraz kulturowy powstaje w wyniku przekształcenia krajobrazu naturalnego przez człowieka.
Wyróżniamy krajobraz:
✗ rolniczy
✗ przemysłowy
✗ miejski
Jakie zmiany zachodzą w krajobrazach?
✗ W dużych miastach stare budynki zastępuje się nowymi
✗ w krajobraz obrzeży wielkich miast małe osady i pola uprawne zastępowane są
piętrowymi budynkami, ulicami i zakładami przemysłowymi
✗ w krajobrazie rolniczym w miejscach pól i łąk powstają zabudowania i osiedla domów
✗ w krajobrazie wiejskim powstają nowe drogi, budynki, chodniki, instaluje się latarnie

Nazwy miejscowości pochodzą od

≻ nazwisk założycieli lub właścicieli miejscowości
≻ zawodu uprawianego przez wielu mieszkańców
≻ dni targowych
≻ nawiązują do położenia miejscowości

Obszary i obiekty chronione

Formy ochrony:
✿ park narodowy – tworzy się na obszarze minimum 1000 hektarów, chroni przyrodę i
charakterystyczne cechy jego krajobrazu
✿ Rezerwat przyrody – są mniejsze niż parki, chroni się przyrodę (np. niezmieniony przez
człowieka fragment lasu),składniki przyrody ożywionej (rzadkie gatunki roślin), składniki
przyrody nieożywionej (ciekawe ukształtowanie skał)
✿ parki krajobrazowe -obszar o bardzo dużej powierzchni, można tu prowadzić działalność
gospodarczą, rolniczą ale nie szkodząc środowisku

Ochrona ścisła - przyroda „gospodaruje” sama, bez pomocy człowieka (nikt nie usuwa
powalonych drzew)
Ochrona czynna – człowiek „pomaga” przyrodzie np.. kosi łąki, odnawia lasy,

Ochrona pojedynczych obiektów, które podlegają ochronie:

 pomniki przyrody ożywionej np. zabytkowe drzewa, rzadkie krzewy
 pomniki przyrody nieożywionej np. wielkie głazy, jaskinie, źródła, wodospady