Professional Documents
Culture Documents
ý thức pháp luật
ý thức pháp luật
Khái niệm
VD: Vụ thảm sát kinh hoàng, dã man của Nguyễn Hải Dương, Vũ Văn Tiến vào năm
2015 khiến 6 người thiệt mạng ở Bình Phước đã gây rúng động, bức xúc trong dư luận, có
nhiều ý kiến nên có những hình phạt thích đáng đối với những hành vi phạm tội dã man như
vậy. Và tất cả những ý kiến, đánh giá đó đều là một phần của ý thức pháp luật, ở mức độ
thông thường với những vấn đề, hiện tượng pháp lý phát sinh ở đời sống đời thường.
Theo triết học mác-xít, phạm trù ý thức thuộc lĩnh vực đời sống tinh thần. Ý thức là
sản phẩm được hình thành trên một nền tản cấu trúc vật chất là não bộ của con người
Ý thức pháp luật là một dạng ý thức của xã hội được hình thành qua quá trình lao
động, sáng tạo và hình thành ngôn ngữ tức là được hình thành qua quá trình pháp triển của
con người.
Trong đời sống pháp lí, ý thức pháp luật là nhân tố đóng vai trò quyết định chi phối
trực tiếp tính chất, hiệu quả thực tế của các hoạt động pháp lí. Có thể nói không có yếu tố
nào của quá trình điểu chỉnh pháp lí không liên quan hoặc không bị quy định bởi ý thức
pháp luật.
Việc nghiên cứu ý thức pháp luật trong xã hội bị quản lí bởi pháp luật không đơn
thuần chỉ để nhận thức lí luận mà còn có tính thực tiễn cao.
Ý thức pháp luật là tổng thể những học thuyết, quan điểm, quan niệm thịnh hành
trong xã hội thể hiện mối quan hệ của con người đối với pháp luật và sự đáng giá
về tính hợp pháp hay không hợp pháp đối với các hành vi pháp lí thực tiễn.
Ý thức pháp luật chịu sự tác động đa chiều của nhiều yếu tố cơ bản như nền kinh tế,
kết cấu xã hội,… hoặc do các hệ tư tưởng, thế giới quan giai cấp khác, ý thức pháp luật do
tồn tại xã hội quy định. Mà trong xã hội có những sự khác nhau về điều kiện sinh hoạt vật
chất, tinh thần của mỗi giai cấp, tầng lớp xã hội vì vậy xuất hiện sự khác nhau nhất định về ý
thức pháp luật
+ ý thức pháp luật thông thường biểu hiện ở khả năng phản ánh các hiện tượng pháp
lý, khả năng nhận thức pháp luật còn có những hạn định, bên ngoài, phiến diện và riêng
lẻ
+ ý thức pháp luật mang tính lý luận thể hiện sự nhận thức về pháp luật và các hiện
tượng pháp lý một cách sâu sắc,toàn diện cả về bản chất, nội dung và hình thức
+ ý thức pháp luật chuyên ngành (hay ý thức pháp luật nghề nghiệp) là dạng ý thức
được nhận diện theo từng lĩnh vực nghề nghiệp. Xét về nội dung và yêu cầu loại ý thức này vừa
mang những đặc điểm của ý thức pháp luật nói chung vừa có những đặc điểm, đặc thù riêng biệt
của từng lĩnh vực chuyên ngành cụ thể. do đó nhìn chung dạng ý thức này đạt cấp độ lý luận và
mang tính khoa học có giá trị phục vụ cho việc giải quyết những vấn đề đặt ra từ thực tiễn của
cuộc sống
Căn cứ vào chủ thể ý thức pháp luật có thể tồn tại các dạng thức sau: Ý thức pháp luật cá
nhân, ý thức pháp luật nhóm và ý thức pháp luật xã hội:
+ ý thức pháp luật cá nhân biểu hiện sự hiểu biết pháp luật và thái độ pháp lý của mỗi
cá nhân. Nếu ý thức là sản phẩm của con người thì lẽ đương nhiên ý thức pháp luật của cá nhân
được coi là dạng thức tồn tại đầu tiên của ý thức pháp luật. Nếu không có ý thức pháp luật cá
nhân thì sẽ không thể có các dạng ý thức pháp luật của nhóm, tổ chức và cả xã hội
+ ý thức pháp luật nhóm là quan điểm nhận thức và thái độ tình cảm của nhóm, tổ
chức người trong xã hội đối với pháp luật và các giá trị xã hội của pháp luật hoặc các hiện tượng
pháp lý thực tiễn
+ ý thức pháp luật xã hội là ý thức của bộ phận tiến bộ đại diện cho xã hội chứa đựng
các quan điểm tư tưởng, khoa học về những vấn đề cơ bản nhất của pháp luật
Tác động của ý thức pháp luật đối với hoạt động xây dựng và hoàn thiện hệ thống
pháp luật.
tác động của ý thức pháp luật đối với việc nhận thức và thực hiện pháp luật
tác động của ý thức pháp luật đối với hoạt động áp dụng pháp luật
tác động của pháp luật đối với ý thức pháp luật
VI. Giáo dục pháp luật
Mục đích của giáo dục pháp luật được xem xét trên nhiều góc độ tùy thuộc vào Đối tượng
giáo dục, cấp độ giáo dục cũng như hình thức giáo dục Nhìn chung mục đích giáo dục có thể
mang tính lâu dài hoặc trước mắt nhưng đều hướng đến ba vấn đề cơ bản sau:
+ Nhằm nâng cao khả năng nhận thức pháp lý sự hiểu biết pháp luật hình thành tri thức
pháp luật cần thiết cho các chủ thể (Đây là mục đích hàng đầu của giáo dục pháp luật).
+ Nhằm Khơi dậy tình cảm lòng tin và thái độ đúng đắn đối với pháp luật.
+ Nhằm hình thành thói quen xử sự theo pháp luật với động cơ tích cực
Hình thức giáo dục pháp luật là cách thức mà nhà nước sử dụng để thực hiện quá trình tác động
có mục đích các nội dung yêu cầu giáo dục pháp luật vào ý thức và tâm lý của các chủ thể nhằm
định hướng cho các hoạt động pháp lý đối với cả xã hội
ví dụ: ( Phần đặc trưng cơ bản của pháp luật – YTPL chịu sự quy định của tồn tại xã hội)
Trong các quốc gia phương Tây, luật sư luôn chiếm quyền lực quan trọng ,còn ở
phương Đông hầu hết là khi xảy ra vấn đề mới bắt đầu tìm kiếm luật sư để giải quyết
Câu hỏi phần trò chơi:
1. Một số giải pháp nâng cao ý thức pháp luật:
Tạo điều kiện cho nhân dân tham gia quản lý xã hội ( soạn thảo, thảo luận đóng góp ý kiến
về các dự án pháp luật,giám sát, dân chủ, phản biện,..)
Tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật bằng nhiều hình thức khác nhau
Giảng dạy và phổ biến những vấn đề lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh,...
Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, giải thích pháp luật để nhân dân hiểu đầy
đủ nội dung của các văn bản pháp luật được ban hành trong từng giai đoạn
Tổ chức thực hiện và áp dụng pháp luật hiệu quả trong nhân dân
2. Điền vào chỗ trống:
Trong xã hội xã hội chủ nghĩa không có giai cấp đối kháng , pháp luật thể hiện ý chí của toàn
thể nhân dân lao động và của cả dân tộc nên ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa có tính thống
nhất cao
3. Những ví dụ sau đây là hệ tư tưởng pháp luật hay tâm lý pháp luật:
A. Lên án hành vi giết người dã man, ghê rợ (Tâm lý pháp luật)
B. Học thuyết pháp luật tự nhiên ( Hệ tư tưởng pháp luật)
C. Học thuyết pháp luật thực chứng ( Hệ tư tưởng pháp luật)
D. Đồng tình với bản án đúng người,đúng tội ( Tâm lý pháp luật)
4. Căn cứ vào cấp độ nhận thức, ý thức pháp luật của các nhà khoa học pháp lý, thẩm phá,
luật sư thuộc loại ý thức pháp luật nào?
A. Ý thức pháp luật thông thường
B. Ý thức pháp luật có tính lý luận
5. Căn cứ vào chủ thể nhận thức, nhóm sinh viên luật và nhóm sinh viên các nghành khác
thuộc loại ý thức pháp luật nào?
A. Ý thức pháp luật xã hội
B. Ý thức pháp luật nhóm
C. Ý thức pháp luật của cá nhân