T.C.

YARGITAY

6. HUKUK DAİRESİ

E. 1979/544

K. 1979/3493

T. 24.4.1979

• ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ

• TAŞINMAZ ÜZERİNDEKİ MAKİNA VE MOTORLARIN HUKUKİ

DURUMU

• MÜTEMMİM CÜZ

• TEFERRUAT OLMASI HALİNDE SATIŞ

743/m.619

1086/m.569

ÖZET : Ortaklığın giderilmesi istenilen taşınmaz mal üzerindeki, halı

yıkama ve ip boyama tesisleri ile boyama ve buhar kazanları, motor ve
vantilatörleri, zımpara, tezgâh ve anahtar takımlarının satışında, arzın
mütemmim cüz ve teferruat olup olmadığına bakılmalıdır.

Mahallî örfe göre, telef veya tahrip yahut tağyir edilmedikçe arzdan
ayrılması kabil olmayan parçalar arzın mütemmim cüz'üdür.

Mahallî örfe veya malikin açık arzusuna göre, arzın istenebilmesi veya
muhafazası veya ondan istifade olunması için, daimi bir şekilde arza tahsis
olunan veya kullanmakta arza tabi ( kılınan ) veya takılan veya birleştirilen
taşınır mal arzın teferruatı sayılır.

Belirtilen makinalar, bilirkişilerin beyanına göre, monte edilen ve sökülüp

götürülmesi mümkün olan makinalardan olmakla teferruattandır. Bu
sebeple, makinalar dışında, taşınmazın satışına karar verilerek ortaklığın
giderilmesi gerekir.
Mahallî mahkemesinden verilmiş bulunan ortaklığın giderilmesi davasına
dair karar, davacı Hüsniye ile davalılardan Ali Rıza, Adil ve Sıdıka
taraflarından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kâğıtlar
okunup gereği görüşülüp düşünüldü:

Dava neticeden beş parça taşınmaz mal ortaklığının giderilmesi isteminden

ibarettir.

Mahkemece 243 ada 2 parsel, 297 ada 25 parsel, 361 ada 2 parsel, 185
ada 5 parsel sayılı taşınmaz malların satışı suretiyle ortaklığın giderilmesine
Yakaören 2152 parsel sayılı taşınmaz mal, dava dilekçesinde açıkca
gösterilmemiş sonradan ilâve edilmiş ve davalılar vekilide muvafakat
etmediğinden bu parsel hakkında davacının ayrıca dava açmakta
muhtariyetine karar verilmiş, hüküm davacı vekili ile davalılardan Adil,
Sıdıka, Ali Rıza vekilleri ve Hilmi ve Fatma vasileri, Ali Rıza tarafından
temyiz edilmiştir.

1 - Dava evrakı münderecatı ile tarafların iddia ve savunmalarına ve

hükmün dayandığı gerekçelere göre vekilinin tüm ve bir kısım davalılar
vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları
yersizdir.

2 - Dava konusu taşınmaz mallardan Keçeci Mahallesi 185 ada 5 parsel

taşınmaz mal üzerindeki bina ve atölyelerde Kollektif Şirketi'ne ait halı
yıkama, ip boyama tesisleri, boyama kazanları, motorlar, vantilâtörler, buhar
kazanları, ağaç çile boyama kazanlığı, santrifüj motorları, fuyloyl tankları,
anahtar takımları, zımpara tezgâhı gibi alet ve edevatın bulunduğu
anlaşılmaktadır. Mahkemece binada bulunan makineler mütmemim cüz
kabul edilerek taşınmaz malla birlikte satılmasına karar verilmiştir.

Teknik bilirkişi Mehmet Ali'nin 23.7.1976 tarihli keşif tutanağındaki

mütalâasında fabrikada bulunan kazan, buhar kazanları ve boyama
kazanlarının yerinden sökülüp götürülebileceği ve Makine Mühendisi
Nevin'in verdiği 16.6.1978 tarihli raporda makinelerin fabrika binasına
monte edildiği, sökülmesinin büyük kayıp doğuracağı ayrıca sökülse bile
ivaz ekleme yoluyla dahi bölünmiyeceği, birlikte satılmasının daha uygun
olacağı bildirilmiştir.

M.K.'nun 619. maddesinde "mahallî örfe göre bir şeyin esaslı unsurunu
teşkileden o şey telef veya tahrif yahut tağyir edilmedikçe ondan ayrılması
kabil olmayan cüzlere o şeyin mütemmim cüzü" ve 621. maddesinde de
"Mahallî örfe veya malikin sarih arzusuna göre bir şeyin işletilmesi veya
muhafazası veya ondan istifade olunması için daimî bir tarzda tahsis olunan
ve kullanmakta o şeye tâbi kılınan veya takılan veya onunla birleştirilen
menkül eşya o şeyin teferruatıdır" şeklinde tarif edilmiştir.
Bir yapıya birleştirilmiş bulunan makinaların o yapının mütemmim cüz'ü olup
olmadığını tayin için binanın sırf makineleri yerleştirmek maksadıyla özel bir
şekilde yapılmış olup olmadığına bakılması gerekir. Makinalar binadan
çıkarılırsa bina yapılışı bakımından kolaylıkla başka bir işte kullanılmayacak
ise makine binanın mütemmim cüz'ü olur. Binanın böyle bir özelliği yoksa
makinalar mütemmim cüz'ü sayılmaz. Her iki bilirkişinin verdiği raporlardan
makinaların binaya monte edildiği sökülüp götürülmelerinin mümkün olduğu
bildirilmiştir.

Anılan kanun maddelerine göre raporlarda belirtilen kazanla motorların ve

diğer alet ve edevatın mütemmim cüzü olmayıp teferruat olduğu halde hilafı
kabul edilerek, 5 parsel sayılı taşınmazın makinalarla birlikte satışına karar
verilmesi Usul ve Kaun'a aykırıdır.

SONUÇ : 243 ada 2 parsel, 297 ada 25 parsel, 361 ada 2 parsel sayılı
taşınmazların satışına ilişkin hüküm kısmının birinci bentte yazılı nedenle
( ONANMASINA ) ve 185 ada 5 parsel sayılı taşınmaz hakkındaki hükmün
de ikinci bentte açıklanan nedenle ( BOZULMASINA ) ve taşınmazın satış
bedelinden hissesine düşecek paradan binde nisbetinde hesaplanacak
onama harcının temyiz edenden alınmasına ve 15 lira peşin harcın istek
halinde davacı davalılara iadesine oybirliğiyle karar verildi.

T.C.

YARGITAY

12. HUKUK DAİRESİ

E. 2016/9596

K. 2017/3162

T. 2.3.2017

• MÜTEMMİM CÜZÜN HACZİ ( Temel Unsuru Olan ve O Şey Yok

Edilmeden Zarara Uğratılmadıkça veya Yapısı Değiştirilmedikçe Ondan
Ayrılmasına Olanak Bulunmayan Mütemmim Cüzün Taşınmazdan
Bağımsız Olarak Haczedilemeyeceği - Buhar Türbininin Çevrim
Santralinin Mütemmim Cüzü Olduğu Bağımsız Olarak
Haczedilemeyeceği )

• HACZEDİLMEZLİK ŞİKAYETİ ( Zarara Uğratılmadan Yapısı

Değiştirilmeden Taşınmazdan Ayılmasına Olanak Bulunmayan
Mütemmim Cüzün Tek Başına Haczedilemeyeceği - Çevrim Santralinin
Bir Parçası Olan Buhar Türbininin İşletmeden Telef Tağyir ve Tahrip
Olmadan Ayrılmasının Mütemmim Cüz Olma Özelliğini ve
Haczedilmezlik Özelliğini Kaldırmayacağı )

• ELEKTRİK ÇEVRİM SANTRALİNİN BUHAR TÜRBİNİNİN TEK BAŞINA

HACZİ ( Buhar Türbininin Çervim Santralinin Mütemmim Cüzü Olduğu
- Buhar Türbininin İşletmeden Telef Tağyir ve Tahrip Olmadan
Ayrılmasının Mütemmim Cüz Olma Özelliğini ve Haczedilmezlik
Özelliğini Kaldırmayacağı )

4721/m.684

ÖZET : Bütünleyici parça ( mütemmim cüz ), yerel adetlere göre asıl şeyin (
taşınmazın ) temel unsuru olan ve o şey yok edilmedikçe, zarara
uğratılmadıkça veya yapısı değiştirilmedikçe ondan ayrılmasına olanak
bulunmadığı için taşınmazdan ayrı ( bağımsız olarak ) haczedilemez.

DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti

içinde temyizen tetkiki borçlu tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili
dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik
Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm
belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR : Borçlunun, haczedilen mahcuzun taşınmaz rehni kapsamında

olduğu ve mütemmim cüz olması sebebiyle taşınmazdan ayrı
haczedilemeyeceğini ileri sürerek haczin kaldırılması istemi ile icra
mahkemesine başvurduğu, mahkemece, şikayetin reddine karar verildiği
görülmektedir.

Türk Medeni Kanunu'nun 684. maddesi uyarınca bütünleyici parça

( mütemmim cüz ), yerel adetlere göre asıl şeyin ( taşınmazın ) temel
unsuru olan ve o şey yok edilmedikçe, zarara uğratılmadıkça veya yapısı
değiştirilmedikçe ondan ayrılmasına olanak bulunmadığı için taşınmazdan
ayrı ( bağımsız olarak ) haczedilemez.

Somut olayda mahkemece alınan 21/05/2014 tarihli bilirkişi raporunda

haczedilen buhar türbininin, çıkan yüksek ısıyı dışarıya atılmadan elektrik
üretimine çevirdiği bu sebeple elektrik üretiminde kullanılan çevrim
santralinin ayrılmaz bütünleyici parçası, mütemmim cüzü olduğu açıkça
belirlenmiştir. Bu durumda, şikayete konu buhar türbininin elektrik üretimi
olmadan çevrim santrali çalışamayacağından 07/07/2014 tarihli ek bilirkişi
raporuyla mahcuzun işletmeden telef, tağyir ve tahrip olmadan ayrılmasının
mümkün olduğunun tespit edilmesi, mütemmim cüz olma özelliğini ortadan
kaldırmaz.
O halde mahkemece şikayetin kabulüyle haczin kaldırılmasına karar
verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile şikayetin reddi yönünde hüküm tesisi
isabetsizdir.

SONUÇ : Borçlunun temyiz itirazlarının kabulüyle mahkeme kararının

yukarda yazılı sebeplerle İİK'nun 366 ve HUMK'nun 428. maddeleri
uyarınca ( BOZULMASINA ), peşin alınan harcın istenmesi halinde
iadesine, ilamın tebliğinden itibaren 10 gün içinde karar düzeltme yolu açık
olmak üzere, 02.03.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.

YARGITAY

21. HUKUK DAİRESİ

E. 2003/5174

K. 2003/6493

T. 7.7.2003

DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı kararın davalı (Alacaklı) vekilince duruşmasız, davacı (3.Kişi)
vekilince de duruşmalı olarak temyizen tetkiki istenilmesi üzerine, dosya incelenerek, işin duruşmaya
tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 1.7.2003 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı
gönderilmişti. Duruşma günü davacı (3.Kişi) vekili avukat Özgür Algün ile karşı taraf davalı (alacaklı)
vekili Avukat Neİla Çeper geldiler. Diğer davalı (Borçlu) adına kimse gelmedi. Duruşmaya başlanarak
hazır bulunan Avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek aynı gün
Tetkik Hakimi Tülay Çınkı tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin
gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.

KARAR : 1- Dosyadaki yazılara toplanan delillere hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre davalı
borçlunun tüm temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2-Davacı 3.kişi; davalı borçlu Arif Türkoğlu'na ait Sincan Yenikayı Köyü 1969 nolu parsel üzerinde Çelik
Konstriksüyon ve galvenizli saç demirleri civatalamak suretiyle bir yapı yaptığını, bu yapının davalı
alacaklı tarafından belirtilen taşınmaz üzerinde tesis edilen ipotek kapsamında bulunmadığını satışın
durdurularak yapının iadesini talep etmiştir.

Merciice; davacı isteminin reddine karar verilmişse de varılan sonuç usul ve yasaya uygun
bulunmamıştır.

Davanın yasal dayanağını oluşturan M.K. 862 (Eski M.K. 777) maddesinin 1. fıkrasında "Taşınmaz
rehninin bütünleyici parçaları ve eklentileri de kapsayacağı" belirtilirken aynı maddenin son fıkrasında
"3.kişilerin eklentiler üzerinde hakları saklıdır." denilmiştir.

Somut olayda: dava konusu yapının davacı 3.kişiye ait olduğu tartışmasız olup yapının eklenti
niteliğinde olduğu da mercice usulüne uygun olarak yapılan araştırma sonucu saptanmıştır.
Uyuşmazlık 3.kişiye ait ve eklenti niteliğinde bulunan bu yapının alacaklı bankanın ipoteği kapsamında
kalıp kalmayacağı noktasında toplanmaktadır.
Konu ile ilgili MK. 862 mad./son fıkrasında "eklenti üzerindeki 3.kişilerin haklı saklı kaldığına ilişkin
hükmü üzerinde öğretide değişik görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüşe göre eklenti niteliğinde ki
menkul mallar sahibinin elinden rızası dışında çıkmamışsa, iyi niyetli ipotekli alacaklıların rehin hakkı,
eklentiyi kapsar. Bu görüşün dayanağı M.K. 988 (eski M.K. 901) maddesi bu maddede de menkul
mallar üzerinde emin sıfatıyla zilyetten iyi niyetli ayni hak kazanma imkanı tanımaktadır. Oysa ipotekli
alacaklı eklenti niteliğindeki menkul malların zilyetliğini elde etmediğinden bu hükümdün
faydalanması mümkün değildir. Kaldı ki MK.'nın 862/son maddesi MK.'nun 988. maddesini teyid eden
değil onun istisnası olarak düzenlenmiş bir hükümdür.

Diğer bir görüş ise; MK. 862/son maddesi hükmü mutlak olup ipotekli alacaklının iyi niyeti korunmaz,
eklenti sahibi olan 3.kişiye karşı ipotek hüküm ifade etmez. Dairemizin giderek Yargıtay'ın
benimsemiş olduğu görüşte budur.

Bu durumda; eklenti sahibi davacı 3.kişinin yönünden alacaklı bankanın ipoteğinin hüküm ifade
etmediğinden davacının davasının kabulü gerekirken aksi düşüncelerle reddine karar verilmesi usul
ve yasaya aykırıdır.

O halde, davacı 3.kişinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ : Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, Davacı (3.Kişi) yararına takdir edilen
275.000.000 lira duruşma Avukatlık parasının karşı tarafa yükletilmesine, temyiz harcının istek
halinde davacı (3.Kişi)'ye iadesine, 7.7.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.

YARGITAY

13. HUKUK DAİRESİ

E. 2003/4522

K. 2003/8306

T. 24.6.2003

• ALACAK DAVASI ( Kar Payı Karşılığında İmalat Makinesinin Teslimi )

• İMALAT MAKİNESİ ( Menkul Olması Sebebiyle Zilyetlik Hükümlerinin Uygulanacağı )

• ZİLYETLİK ( Karinenin Malı Elinde Bulunduran Lehine Olduğu - Müddeabihin Miktarı )

• MÜDDEABİHİN MİKTARI ( Tanıkma İspatın Mümkün Olmayacağı - Makinenin Faturası )

• FATURA ( Makinenin Mülkiyetine Karine Olması - Mülkiyetin Devredilmesi )

• MÜLKİYETİN DEVREDİLMESİ ( Salt Faturanın Mülkiyetin Davacıya Ait Olduğunun Delili Olmayacağı
)

1086/m. 289

4721/m. 763

ÖZET : Müddeabihin miktarı itibariyle olayın tanıkla ispatına olanak yoktur. Davalının tanık dinlenmesi
isteğine de HMUK 289. maddesi uyarınca yöntemine uygun olarak açık onayıda alınmış değildir.
Ayrıca dava konusu makinaya ait faturanın davacı adına olması mülkiyete karine ise de davacı
tarafından davalıya devredildiğinden salt faturanın davacı adına olması da mülkiyetinin davacıya ait
olduğunun delili olamaz.

DAVA : Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden
dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı
avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.

KARAR : Davacı, davalının imalathanesinde kullanmak ve oluşan kardan % 25 pay verilmesi

karşılığında 30.9.1995 tarihinde ambalaj makinasını alıp davalıya teslim ettiğini, bir yıl boyunca kardan
pay aldığını ancak 1997 yılında davalının makinayı da alarak kaybolduğunu, Haziran 2001 tarihinde
adresini tesbit ettiğini bildirerek amortisman değeri ve kar payı olarak 3.000.000.000 TL ile makinanın
teslimini talep etmiş daha sonra alacak talebini atiye bırakarak sadece makinanın teslimini talep
etmiştir.

Davalı, davacının borcuna karşılık kendisine dava konusu makinanın verildiğini, ancak faturanın davacı
adına kesildiğini savunarak davanın reddini dilemiştir.

Mahkemece, makinanın davacıya teslimine karar verilmiş; hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Dava konusu olayda davacı, davalı yanın kendisine borcu olup ödeyemediğini, satışlarında iyi olması
nedeniyle üretimi artırmak ve böylece borcun ödenmesini sağlayıp, oluşan kardan da pay almak üzere
davalıya makine teslim ettiğini bildirmiş, davalı ise davacıya borcu olmadığını, aksine davacının
kendisine borcu olup ödeyemediğini, borcuna karşılık bu makinayı alıp verdiğini, kardan pay verilmesi
şeklinde bir anlaşma olmadığını bildirerek davacı iddialarını inkar etmiştir. Uyuşmazlığa konu teşkil
eden makine menkul niteliğinde olup MK.nun 763. maddesi gereğince zilyetlik karinesinden menkul
malı elinde bulunduran davalı istifada eder.

Menkullerden mülkiyetin intikali için teslimin gerekeceği de aynı yasanın 763. maddesi hükmü
gereğidir. Menkul niteliğinde bulunan makinanın davacı tarafından davalıya teslimi ve halen
zilyetliğinin de devredilmesi karşısında yasanın zilyet davalı lehine koyduğu karinenin aksinin davacı
tarafından kanıtlanması gerekir. Müddeabihin miktarı itibariyle olayın tanıkla ispatına olanak yoktur.
Davalının tanık dinlenmesi isteğine de HMUK 289. maddesi uyarınca yöntemine uygun olarak açık
onayıda alınmış değildir. Ayrıca dava konusu makinaya ait faturanın davacı adına olması mülkiyete
karine ise de davacı tarafından davalıya devredildiğinden salt faturanın davacı adına olması da
mülkiyetinin davacıya ait olduğunun delili olamaz. Bu nedenle olayda fatura ve tanık deliliyle davanın
kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir. Bu itibarla davacıdan iddiasını
doğrulayan delillerini yeminde dahil olmak üzere sorularak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken
yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan sebeplerle kararın davalı yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek
halinde iadesine, 24.06.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.