SULUKULE KENTSEL

DÖNÜŞÜM ALANI
İNCELEMESİ Ayşenur Ertürkmen /
020160206
Fatıma Z. Akman /
020160256
İlayda Kaya / 020160238
Onur Yalçın / 020140707
Kentsel Dönüşüm Modelleri ve Uygulamaları
Dersi Dönem Ödevi Ş. Nur Karaaslan /
Ders Yürütücüsü: Prof. Dr. Özlem Özçevik 020160252
İÇİNDEKİLER

• Kentsel Dönüşüm Nedir? • Sorun Analizi

• Dünyada Kentsel Dönüşüm o Sorun Aydınlatma
• Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Analizi

• İstanbul’da Kentsel Dönüşüm • Hedeflerin Belirlenmesi

• Sulukule; o S.M.A.R.T. Analizi

o Konumu • Güç Alanı Analizi

o Tarihi o TRIC Analizi

o Kentsel Dönüşüm Süreci o Potansiyel Eylemler

• Medya Analizi • Kaynakça

• Aktör Analizi
Kentsel Dönüşüm
Nedir?
• Kentsel dönüşüm, bozulma ve çökme
olan kentsel alanın; ekonomik,
toplumsal, fiziksel ve çevresel
koşullarının kapsamlı ve bütünleşik
yaklaşımlarla iyileştirilmesine yönelik
olarak uygulanan strateji ve eylemlerin
bütünüdür.
• Bu uygulama kentin bütün
geleneklerine etki etmektedir. Bu
nedenle planlama çalışmaları
interdisipliner yaklaşımla yürütülmelidir.
 • Kentsel dönüşüm kavramı incelendiğinde, temellerinin sanayi devrimine
dayandığı görülmüştür. Sanayileşme ile ekonomi merkezi haline gelen
büyükşehirlere yapılan yoğun ve plansız göçler gecekondu ve çarpık
kentleşmeyi artırmıştır.
• 1960’lar ve 1970’lerin başları, bozulmuş olan kentlerin yenilenmesini
sağlamak amacıyla kentsel iyileştirme ve kentsel yenileme projelerine
öncelik verilen yıllardır. Bu dönemde, fiziksel bozulma ile toplumsal bozulma

Dünyada arasındaki doğrudan bağlantı kabul edilmiş; daha çok toplumsal sorunlara
duyarlı ve alan odaklı projeler geliştirilmiştir (Çalış, G., Tan, S., 2017).

Kentsel • Kentlerde dönüşüm projelerinin ilk uygulama alanları; ilk kullanıcıları

tarafından terk edilmiş, yoksul kesimlerin kötü koşullar altında yaşam
Dönüşüm sürdürdüğü konut alanları, terk edilmiş sanayi alanları ve liman çevreleri
olmuştur.
• 1970’lerden sonra Avrupa ülkelerinde turizm sektörü ve kentsel boş alanları
canlandırma amacı ile ‘‘yenileme, yeniden canlandırma, iyileştirme,
sağlıklaştırma ve koruma’’ çalışmaları yapılmıştır (Uyar, N., 2009)
• 1980’lerden itibaren neoliberal politikaların hakim olması ile ekonomik
gelişme odaklı çalışmalar kentsel dönüşüm uygulamalarında hakim güç
olmuştur.
 Sanayileşme ile hızlanan kentleşme süreci, kentlerin kontrolsüz bir
biçimde büyümesine neden olmuştur. Bu büyüme ve nüfus artışı
beraberinde kentlerde gecekondulaşmayı getirmiştir. Özellikle 1980
Türkiye’de sonrası neoliberal politikalar öncülüğünde kar güdüsünün ön planda
olduğu konut projeleri sonucunda kentler gereksiz yayılmış, kültürel,

Kentsel tarihi ve doğal zenginliklerin tahrip olmuş, toplumsal ve çevresel

sürdürülebilirlik ilkesine karşı, yerele özgü olmayan, toplumsal eşitsizliği,

Dönüşüm dışlamayı ve kutuplaşmayı artıran kentsel mekanların türemiştir. Bu

sebeplerle oluşan kentsel mekanlar dönüşüme ve yenilenmeye ihtiyaç
duymuştur (Akkar, M., 2006).
 • Portakal Çiçeği Vadisi Projesi (Ankara)

• Dikmen Vadisi Projesi (Ankara)

• Eski Altındağ Kentsel Dönüşüm Projeleri (Ankara)

Türkiye’de • Zafer Meydanı Projesi (Bursa)

• Dericiler Projesi (Bursa)

Kentsel Dönüşüm
• Kuştepe Kentsel Dönüşüm Projesi (İstanbul)

Örnekleri • Hacı Bayram Çevre Düzenleme Projesi (Ankara)

• Zağnos ve Tabakhane Vadileri Kentsel Dönüşüm

Projeleri (Trabzon)
SULUKULE
 Sulukule’nin Konumu
• İstanbul’da Fatih belediyesine bağlı bir mahalledir.
https://www.istanbul.net.tr/istanbul-rehberi/dosyalar/bolumler/fatih/7/77
• İlçenin doğusunda eminönü, batısında zeytinburnu,
kuzeybatısında ise eyüp ilçeleri yer alırken, kuzeyinde
haliç, güneyinde de marmara denizine kıyısı
bulunmaktadır.
• Ayrıca kara surlarına da sınırı bulunmaktadır.
 Sulukule Proje Alanı yakın çevresinde yer alan en  Alana kuzey batı yönünde çevre yolu
önemli ulaşım aksları Fevzi Pasa Caddesi, Vatan niteliğinde olan D-100 Karayolu Ankara-Edirne
Caddesi ile Beylerbeyi Caddeleri olup, her üç istikametinden Topçular-Vatan Caddesi Katlı
caddeden de kolay erişilebilir konumdadır. Kavşağı bağlantılı olarak erişilebilmektedir.
 Aksaray-Atatürk Havaalanı güzergahında
bulunan hafif metro hattına yaklaşık 300 metre
mesafede yer alır.
 • Sulukule'ye dair yazılı kaynakların fazla olmaması, bölgeye dair
yapılan tarih araştırmaları zorlaştırsa da bazı kaynaklar,
Romanların bu bölgeye 1054 yılında Hindistan'dan geldiğini
yazar. Bizans Dönemi’nde buraya yerleşenler, özellikle dönemin

Sulukule’nin Tarihi
Ortodoks kiliseleri tarafından, falcılık, sihirbazlık gibi faaliyetler ile
suçlanınca, kara surlarının dışında yaşamaya başlarlar.

• Fatih Sultan Mehmet'in, 1452'de İstanbul'u fethinden sonra,

Bizans döneminde çökmeye başlayan şehri canlandırmak
amacıyla farklı bölgelerde yaşayanları İstanbul'a davet
etmesiyle, İstanbul'a gelen Romanların bir kısmı Ayvansaray'da
Lonca Mahallesi'ni kurarken, bir kısmı da Sulukule'ye yerleşir.
 • 1453'te İstanbul'un fethinden sonra şehri canlandırma amaçlı
olarak, farklı bölgelerde yaşayanları İstanbul'a çekme politikası
ile Romanlar davet edilince bir kısmı Ayvansaray'da Lonca
Osmanlı Dönemi mahallesine, bir kısmı da Sulukule'ye yerleşmiştir. İstanbul'un
fethinden sonra Müslüman olan Romanlar dans ve müziğin yanı
sıra kente pek çok yönden katkıda bulunmuş, sarayın mehter
takımını kurmuşlardır. Dönemin en iyi, en zengin katırcıları,
sepetçileri, Sulukule'den çıkmıştır.
 • Sulukule'nin en görkemli yılları 1950 ile 1960'lı yıllardır. Bu dönemde
Sulukule’deki üç Eğlence Evi vardır.

• Menderes döneminde, Vatan Caddesi yapılırken, Edirnekapı'da surların bir

bölümü ve Sulukule'de 29 ev yıkılır. Sulukule, biraz daha surlara doğru
kayarak, sur boyuna yerleşmiş olan Haticesultan ve Neslişahsultan

Cumhuriyet mahalleleri ile kaynaşır. 1985 yılına gelindiğinde ise Sulukuleliler, Turizm
Bakanlığı'na “Gösteri Evleri Projesi” ile başvurup olumlu yanıt almışlardır.
Yerel belediye tarafından onaylanmadığı için yasallaşmamakla birlikte
Dönemi “Eğlence Evleri” faaliyete geçer. Eğlence Evleri'nin sayısı 34'e çıkar.
İşletmelerde 3500 civarı kişi çalışmaktadır. Bu dönemde mahalle ekonomik
olarak kalkınma sağlar, yeni apartmanlar yapılır.

• 1990 yılında, Sulukule'de 1992’de Eğlence Evleri'nin büyük çoğunluğu

kapanır. Saadettin Tantan'ın 1994'te Fatih Belediye Başkanı seçilmesi ise
kalan birkaç tane Eğlence Evi'nin de boşaltılmasına neden olur ve bölge
tekrar fakirliğe teslim olur.
 • 1960-Vatan caddesi- Romanlar Neslişah Mah. ve Hatice Sultan
Mah. taşındı.
• 2005-5366 Sayılı Yasa Kabulü
• 2006-Sulukule Bakanlar Kurulu kararıyla Kentsel Dönüşüm Bölgesi
ilan edildi. STK ve bazı derneklerin itirazları kabul görmedi. Kültür ve
Tabiat Varlıkları Yenileme Kurulu, Sulukule Yenileme Projesi'ni onadı.
• 2006-Acele Kamulaştırma Kararı ile mülk sahipleri uzaklaştırıldı.

Sulukule’de Kentsel • 2007-Sulukule’de yıkımlar başladı

• 2009-Sulukule yıkımları tamamlandı.

Dönüşüm Süreci • 2010-Özkar inşaata devredildi. TOKİ işbirliğinde inşaatlar başladı.

• 2011-Yeni konutlar görücüye çıktı.
• 2012-4. İdare Mahkemesi kamu yararına uygun değil diyerek
projeyi iptal etti. Fatih Belediyesi karara itiraz ederek Danıştay'a
başvurdu.
• 2013- Ağustos ayında yeni bir proje koruma kurulundan geçirildi.
• 2013- Ağustos ayında Danıştay 14. İdare, Belediyenin itirazını
reddetti.
 • Dönüşüm sırasında Sulukule’de kiracı olan yerliler aktör olarak
katılamadı, özelikle kiracılar mağdur oldu

• Sahipleri tarafından metrekaresi 500 TLye satılan konutlar dönüşüm

sonucunda metrekaresi 3500-4000 TL değerle satışa çıktı.

• Sulukule sakinlerine evlerini satmalarını konusunda zorlama yapıldı,

korkutularak evlerini satmazlarsa evlerinin her halükarda yıkılacağı, hiç
para almadan evlerini terk etmek zorunda kalacakları söylendi,
dolayısıyla çoğu ev sahibi bu korkuyla evini sattı.

• Sulukule sakinleri Sulukule’de kalmak istediklerini dile getirdiklerinde

MEDYA ANALİZİ onları Sulukule’ye sığdıramayacakları söylenmiş, dolayısıyla Sulukule

sakinleri ikinci sınıf insan muamelesi gördü.

• Sulukule projesi hakkına Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne dava

açıldı, dava kabul edildi ancak proje değiştirilerek tekrar kabul ettirildi.

• Sınır Tanımayan Otonom Plancılar (STOP), yıkımlar devam ederken

Sulukule için alternatif proje üretildi ancak proje dikkate alınmadı.

• STOP proje kapsamında yoksul halkı Sulukule’den yollamaktansa

yoksulluğun nedenlerini ortadan kaldırmayı amaçladıklarını, kiracılar
ve mal sahipleri mağdur edilmeden Sulukule’de dönüşüm
yapılabileceğini savundular.
 “O TARAFA İKİ YILDA
GEÇMEMİZİ 640
KONUT +
İSTEMİYORLAR, BİZİ 44 İŞ
YERİ +
İSTEMİYORLAR” BİR AVM
İNŞA
EDİLDİ
https://www.youtube.com/watch?v=l8leX9MXcR4&t=255s
AKTÖR ANALİZİ
Kamusal Aktörler

TOKİ TOKİ-Özkar İnşaat ortaklığıyla bölgenin fiziksel dönüşümünü üstlenmiştir.

Kültür ve Tabiat Varlıklarını

Koruma Bölge Müdürlüğü Kurul 1 Kasım 2007’de projeyi oy çokluğuyla onaylamıştır.

Bölgede insan hakları ihlali olduğuna dair haberlere istinaden dosyayı incelemek üzere “İl
İstanbul Valiliği İnsan Hakları Kurulu” sürece dahil olmuş ve insan hakkı ihlali olmadığına dair rapor
hazırlamıştır.

İstanbul Büyükşehir
Belediyesi Kimi bedelleri karşılamış, bölgeye kadar olan altyapıyı düzenlemiştir.

Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projelerinin uygunluğunu ve kontrolünü sağlamıştır.

Fatih Belediyesi Alandaki hazine, vakıf ve diğer kamu kuruluşlarına ait taşınmazlar devrini sağladı.
Haksahipliği belirlendi.
Yenileme Alanının tasfiyesi, yıkımı ve temizlenmesi yapıldı.
Hak sahiplerinin (anlaşma sağlananlar için) yeni konutlarına geçiş aşamasına kadar
geçecek süre içerisindeki nakliye ve kira yardımları
Yarı Kamusal Aktörler

Üniversiteler
STOP grubu, Sulukule Yenileme Alanı için farklı yaklaşımları içeren bir yerel kalkınma projesi
hazırlamışlardır.

Şehir Plancıları Odası Sulukule Kentsel Yenileme sürecinde, yürütmenin durdurulması, projenin iptali ve 5366 sayılı
yasa hakkında dava açmıştır.

İstanbul Tabip Odası Ortaya çıkmış kötü sağlık koşullarını inceleyerek, yapılması gereken acil müdahaleleri
belirten bir rapor sunmuştur.

Sulukule Kentsel Yenileme sürecinde, acele kamulaştırma, yürütmenin durdurulması ve

Mimarlar Odası projenin iptali hakkında dava açmıştır.
Çeşitli basın toplantılarına ve STOP tarafından yürütülen çalışmalara destek vermiştir.

Sorumlu tüm yönetim organları, kurum ve kuruluşlara sürecin durdurulması ve farklı

Ulaşılabilir Yaşam Derneği
çözümlerin aranması içerikli tavsiye mektubu göndermiştir.

Sulukule Roman Kültürünü Fatih Belediyesi ile yapılan tüm görüşme, toplantı ve haksahipliliği konusundaki
Geliştirme ve Dayanışma
Derneği çalışmalarda bulunmuş, ayrıca Sulukuleliler ile birlikte yürütmeyi durdurma davası açmıştır.

Bölge halkına yasal süreçler ve hakları konusunda teknik destek vermek, sosyal ve ekonomik
Sulukule Platformu ihtiyaçların karşılanması için destekçiler bulmak gibi birçok farklı alanda çalışmalar yapmıştır.
En temel görevi: kamuoyu, çeşitli STK’lar ve yerel yönetimlerle mahalle arasında bir köprü
görevini görmüş olmasıdır.
Uluslararası Aktörler

UNESCO Heyeti, 2008 yılında İstanbul’a gerçekleştirdiği ziyaretinde Sulukule’yi de ziyaret

UNESCO
etmiş ve burada yaşanan sürecin aksaklıkları hakkında endişelerini belirten rapor hazırlamıştır.

Sulukule’de devam eden projenin bir “yerinden edilme” projesi olduğu ve süreç devam
AGFE ederse AGFE, BM Haklar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Avrupa Sosyal Haklar
Komitesi’ne başvurulacağı hakkında uyarmıştır

IAI AGFE tarafından imzalanan mektubun aynısını IAI de göndermiş, konut hakkı ve insan hakları
konusunda önerilerde bulunmuştur.

ERIO
Sorumlu tüm yönetim organları, kurum ve kuruluşlara sürecin durdurulması ve farklı çözümlerin
aranması içerikli tavsiye mektubu göndermiştir.

Sorumlu tüm yönetim organları, kurum ve kuruluşlara sürecin durdurulması ve farklı çözümlerin
COHRE
aranması içerikli tavsiye mektubu göndermiştir.

ERRC Sorumlu tüm yönetim organları, kurum ve kuruluşlara sürecin durdurulması ve farklı çözümlerin
aranması içerikli tavsiye mektubu göndermiştir.

UCL Sulukule yenileme alanına 2007 ve 2008 yıllarında 2 kez gelip, bölgesel kalkınma planı
çalışmaları yapmışlardır.
Diğer Aktörler
Mahalle sakinleri, projenin karar alma süreçleri başta olmak üzere hiçbir sürecine dahil
edilmediler.
SULUKULELİLER
13 Temmuz 2006 tarihli protokolün eki “Muvafakat name” ile hak sahibi olarak kabul
edilen mülk sahipleri ve 31.07.2005 öncesinden beri Sulukule’de oturduğunu ispatlayan
kiracılar
Protokol ile burada yasal olarak müstakil mülkü (konut-işyeri) bulunan herkese buradan
birer müstakil mülk verilmesi, kiracı durumunda olan herkese de TOKİ’nin İstanbul’un
başka bir bölgesinde (Gaziosmanpaşa -Taşoluk) yapmış olduğu sosyal konutlardan birer
konut verilmesi, bu konutlardan hiçbir peşinat alınmaması, konut tesliminden sonra
başlamak kaydıyla 180 ayda (15 yıl) konut bedellerinin ödenmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca
burada ikamet eden mülk sahipleri ve kiracılara proje uygulama süresince (kendilerine
yeni konutları verilene kadar) kira yardımı yapılması kararlaştırılmış̧ ve kira ödemelerine
başlanılmıştır.
Burada “ahbaplık” ilişkilerine dayalı bir güven çerçevesinde kira kontratı imzalamadan,
su-elektrik gibi faturaların da ev sahipleri üzerinden devam ettirilerek ödendiği organik
bağlar göz ardı edilmiş̧, birçok kiracı mağdur edilmiştir.
Bir diğer nokta ise, kendi parseli içerisinde aile genişledikçe ya da ihtiyaç sahipleri için
yapılan ve çok cüzi fiyatlarla kiraya verilen ek birimlerde yaşayanlar hak sahibi kabul
edilmemiştir.
Kamuoyundaki olumsuz "Sulukule" imajı nedeniyle, daha önce yerleşmiş̧/yerleşmek üzere
TAŞOLUKLULAR konut edinmiş kişiler, sonradan ortaya çıkmış, durum karşısında büyük oranda tepkili
davranmış; bu tepkilerini de Taşoluk'ta yapılan toplu konut alanı hakkındaki web sitesinde dile
getirmişlerdir.
SORUN ANALİZİ
Kentsel Dönüşüm Öncesi Sorunlar:

Düşük Gelirlilik Dışlanma Dışa Kapalılık Güvenlik Problemi

İstihdamın Eğitim Düzeyinin Yapı Kalitesinin

Enformel Olması Düşük Olması Düşük Olması
Kentsel Dönüşüm Sonrası Sorunlar:

Kentsel Doku İle İlgili Sorunlar Sosyo-Ekonomik Sorunlar

o Yapı adası ve sokak dokusunun o Ötekileştirme
bozulması
o Soylulaştırma
o Tarihi dokuya uyumsuz yeni o Halkın göçe zorlanması
yapılaşma
o Mahalle kültürünün yok olması
o Yapılardaki köhneme
o Kira bedellerinin yükselmesi
o Yeşil alan eksikliği
o Rant elde edilmesi
o Sokakların çitlerle kapatılması
o Güvenlik problemi
o Kaldırımların park alanı olarak
kullanılması o Ulaşım problemi
o Mülkiyet dokusunun değişmesi o İşsizlik
(müstakil apartman)
Kentsel Doku İle İlgili Sorunlar
Kentsel dönüşüm öncesi 12 yapı adası ve 13 sokak
1. Yapı Adası ve Sokak Dokusunun Bozulması: bulunan alan, dönüşümle beraber 20 yapı adası ve 24
sokak içerir hale gelmiştir.

Eski İmar Planı Yeni İmar Planı

Kentsel Doku İle İlgili Sorunlar

2. Tarihi Dokuya Uyumsuz Yeni Yapılaşma: 3. Yapılardaki Köhneme:

Yeni yapıların kat sayıları ve mülkiyet kullanım Yeni yapılan binalar yapı malzemeleri nedeniyle
türü, eski yapılar ile uyumsuzdur. deformasyon yaşamaktadır.
Kentsel Doku İle İlgili Sorunlar

4. Yeşil Alan Eksikliği: 5. Sokakların Çitlerle Kapatılması:

Alanda park ve açık kamusal alan eksikliği Alanda bazı sokakların giriş-çıkışlarının demir
bulunmaktadır. parmaklıklar ve çitler ile kapatılması, erişilebilirliği
kısıtlamaktadır.

Alanda bulunan iç bahçeler sadece yerleşimcilere

kullanım hakkı verdiği için kamusal alan kullanım hakkı
kısıtlanmaktadır.
Kentsel Doku İle İlgili Sorunlar

6. Kaldırımların Park Alanı Olarak 7. Mülkiyet Dokusunun Değişmesi

Kullanılması: (Müstakil Apartman):

Kullanıcılar keyfi olarak alanda var olan Müstakil konut dokusunda yaşamaya alışkın
otoparkı kullanmadıklarından dolayı araçlarını olan Sulukule’liler, 2-3 katlı ortak kullanım
park etmektedirler. Bu durum hem çocuklar gerektiren apartman yaşamına ayak
hem de diğer uyduramamaktadır.
kullanıcılar için
kısıtlama
yaratmaktadır.
Sosyo-Ekonomik Sorunlar
1. Ötekileştirme:
Kentsel dönüşüm sonrasında yeni yapılan
yapıların etrafına çit çekilmesi erişimi iki mahalle
arasındaki erişimi engelleyerek sosyal sınır
oluşturmaktadır. Bu hem bitişik mahallelerdeki
insanlar için dışlanma hissi yaratmakta hem de
yeni yapılarda yaşayan insanlar için sıkışma
hissi yaratmaktadır.
3. Mahalle Kültürünün Yok Olması:
Dönüşüm öncesi mahallede ağırlıklı olarak
romanlar yaşamaktaydı ve romanlar sokak
kültürünü eğlence-müzik aracılığıyla canlı
tutmaktaydı. Dönüşüm sonrası ise alana daha
çok Suriyeli göçmenlerin yerleşmesi ile bu kültür
kaybolmuş ve kapalı bir toplum oluşmuştur.
2. Soylulaştırma:
Sulukule’de yaşayan insanlara yerinden edilerek
Taşoluk’ta yerleştirilmiş ve alana daha yüksek gelirli
gruplar yerleşmiştir.
4. Kira Bedellerinin Yükselmesi
Kentsel dönüşüm sonrası yeni yapıların fiyatları ve
yakın çevresindeki evlerin fiyatları yükselmiştir.
Taşoluk’tan tekrar Sulukule’ye geri dönen
vatandaşlar yüksek kira bedelleri nedeniyle burada
barınamamıştır.
Sosyo-Ekonomik Sorunlar
5. Rant Elde Edilmesi:
Dönüşüm öncesi ve sonrası arazi değerleri
arasında büyük fark oluşmuş ve arazi fiyatları
yükselmiştir. Artan arazi ve konut fiyatları rantı
da arttırmıştır.
7. İşsizlik:
Genelde enformel meslek gruplarına sahip olan
Sulukule’liler, dönüşüm sonrası yeni yerleştikleri
yerlerde iş bulma sorunu yaşamışlardır. Eski
işlerine devam etmek isteyenlerde ulaşım
probleminden dolayı devam edememişlerdir.
6. Güvenlik Problemi:
Dönüşüm öncesi alanda şiddet ve uyuşturucu
kaynaklı güvenlik problemleri yaşanmıştır. Dönüşüm
sonrası bu sorun azalsa da alan açık site olarak
tasarlandığı için çevre mahallelerdeki uyuşturucu
kullanımı gibi problemlerden etkilenmektedirler.
Sulukule’de yaşayan insanlara yerinden edilerek
8. Katılım Sürecinde Yaşanan Problemler:
Dönüşüm sürecinde malikler, kiracılar ve
planlama komisyonundaki yetkililer arasında
yaşanan iletişim problemleri sonucunda
zorunlu göç, yerinden edilme gibi
problemler yaşanmıştır.
SORUN AĞACI
SULUKULE’DE KÜLTÜREL MİRASIN
ORTADAN KALDIRILMASI

Tarihi Dokuya Uyumsuz

Soylulaştırma
Yeni Yapılaşma

Yapılardaki Yapı Adası Ve Sokak Halkın Göçe

Rant Elde Edilmesi
Köhneme Zorlanması
Dokusunun Bozulması
0

Kaldırımların Mülkiyet Dokusunun

Yeşil Alan Kira Bedellerinin Mahalle Kültürünün
Park Alanı Olarak Değişmesi Ulaşım Problemi
Eksikliği Yükselmesi Yok Olması
Kullanılması (Müstakil-Apartman)

Sokakların Çitlerle
Güvenlik Problemi Ötekileştirme İşsizlik
Kapatılması
 ‘’Yapılaşmış çevre, tarih ve kültür birikimi ve
sosyo-ekonomik doku gözetilmeden yapılmış
ÇEKİRDEK SORUN: olan kentsel dönüşüm sonrası ortaya çıkan
kentsel dokunun bozulması ve kültürel
kimliğin kaybolması’’
SORUN AYDINLATMA SORULARI :

 Sorun Nedir?  Bu kimin sorunu?

Sulukule’nin, kentsel dönüşüm sonrası kentsel ve Sulukule’nin asıl yerlileri ve yeni yerleşimcilerin
sosyal dokusunun bozulması ve kültürel kimliğinin sorunu
kaybolması
 Kim bir çözüm üretmede ilgili olabilir?
 Neden bir sorun oluşturuyor? Bu sorun
çözülseydi ne değişirdi? Sulukule yerlileri,
Üniversiteler,
Kentsel dönüşüm sürecinde kentsel ve sosyal Meslek odaları,
parametrelerinde ve katılım planlamasındaki STK’lar,
eksiklikler, dönüşüm sonucunda bambaşka bir Uluslararası platformlar
Sulukule’yi meydana getirmiştir. Dönüşüm
sonrası tarihi bir miras olan kent dokusunun zarar  Çözüm bulmayı arzu edebilecek isimler;
görmesi, sosyal yaşamı da zedelemiştir. Bu
nedenle Sulukule’nin asıl kullanıcıları bölgeye Üniversiteler,
uyum sağlayamaz hale gelmiştir. Öte yandan Mimar ve Şehir Plancıları Odaları,
alana yeni yerleşen kullanıcılar ile eski Sulukule Platformu,
yerleşimciler arasındaki sosyal yaşam farkı STOP,
nedeniyle kültür ve kimlik kaybı meydana Çeşitli kültür-sanat kuruluşları,
gelmiştir. STK’lar
SORUN AYDINLATMA SORULARI :
 Nerede bir sorun oluşturuyor: yalnızca
öncü alanda mı, yoksa tüm pilot alanda
mı?
Tüm pilot bölge ve Taşoluk bölgesi
 Ne zaman sorun oluşturuyor? Günün
belirli bir kısmında mı? Mevsimsel mi?:
Farklı nitelikteki sorunlar farklı zaman dilimlerine
etki ediyor. Örneğin; koruma ile ilgili sorunlar
sürekli olarak devam ederken, sosyal yaşantıya
yönelik problemlerin etki zamanları değişiyor
(ulaşım probleminin geceleri sorun yaratması
gibi)
 Ne zamandır sorun?
Kentsel dönüşüm projesinin başlangıcından beri
– 2006
 Gerçek bir sorunla uğraşıyor muyuz?
Evet
 Sorun hakkında hiçbir şey yapılmasa ne
olurdu?
Sokak ve eğlence kültürü yok olur, tarihi kentsel
yerleşim dokusu yok olur,
Ekonomik ve sosyal açıdan çökmüş kent yaşamı
ortaya çıkar,
Eski yerleşimciler ve yeni yerleşimciler arasında
ekonomik ve sosyal farklılıklardan dolayı kültürel
ayrışma ortaya çıkar
  HEDEF
Sulukule’nin kimliğini, doğal, yapılaşmış ve sosyo-ekonomik
HEDEFLERİN çevre özellikleriyle bir bütün olarak ele alıp;
• Kültürel mirasın ve tarihi dokunun korunarak sürdürülebilir
BELİRLENMESİ kültürel kimliği oluşturmak ve Sulukule’ye geri kazandırmak,
• Katılımcı bir planlama yapılarak Sulukule’de sağlıklı bir
dönüşüm süreci ile yaşanabilir mahalle yapısı oluşturmak.
Hedeflerin Belirlenmesi

S.M.A.R.T Analizi

1. Teşvik edici mi?

Evet
2. Zaman belirtiyor mu?
Evet
3. Yer belirtiyor mu?
Evet
4.Ölçülebilir sayısal birimler açısından belirli mi?
Evet
5.Belirlenen zaman/süre açısından yapılması gerçekçi mi?
Etkin bir planlama ve katılım süreciyle daha kısa sürede de halledilebilir.
Hedeflerin Belirlenmesi

S.M.A.R.T Analizi
6. Yerel yönetim açısından meşru mu?
Evet
7. İlgili anahtar kişilerce desteklenebilir mi?
Evet
8. Yerel yönetimlerin yeterli derecede denetim/kontrolü altında mı?
Belirlenen hedef, mevcut yasalara riayet edildiği takdirde yerel yönetimin kontrolü altındadır.
9. Gerçek yarar sağlamaya yatkın mı?
Evet. Belirlenen hedef mahallelinin, tarihi dokunun ve kültürel kimliğin korunmasını amaç
edinerek, dönüşüm sürecini kapsamlı olarak ele almaktadır.
10. Bir hedeften çok çözüm mü öneriyor?
Evet
 Güç Alanı Analizi, bir kararın veya hedefin
yanında ya da karşısında yer alan tüm güçlerin
bulunmasına yarayan kullanışlı bir tekniktir. Diğer
bir deyişle olumlu ve olumsuz yanların tartılmasını
sağlayan özelleşmiş bir yöntemdir.

Bu analizi uygulayarak;
GÜÇ ALANI ANALİZİ o bir kararı ya da önerilen değişikliği
destekleyen güçleri kuvvetlendirebilir,
o buna karşı olan güçlerin etkisini azaltabilir,
o hedefinize ulaşmanıza yarayacak yararlı
eylemler belirleyebilirsiniz.
BİRİNCİL GÜÇ ALANI ANALİZİ

TEŞVİK EDİCİ GÜÇLER KI SI TL AY I CI GÜÇLE R

Tarihi doku ile iç içe olması Fatih Belediyesi

Üniversiteler ve STK’ların destekleri Mülkiyet hak sahipliği belirsizliği

Uluslararası kuruluşların müdahaleleri Ranta yönelik dönüşüm politikaları

Merkezi bir konumda yer alması Tescilli yapılara müdahale kısıtı

Süregelen kültürel altyapının varlığı Katılım-yönetişim problemi

Örgütlenme eksikliği

Halkın dışa kapalılığı

Yoksulluk
ANAHTAR GÜÇLERE İNDİRGEME

TEŞVİK EDİCİ GÜÇLER KI SI TL AY I CI GÜÇLE R

• Tarihi doku ile iç içe olması Fatih Belediyesi

• Üniversiteler ve STK’ların destekleri Ranta yönelik dönüşüm politikaları

• Merkezi bir konumda yer alması Katılım-yönetişim problemi

• Süregelen kültürel altyapının varlığı Halkın dışa kapalılığı

ANAHTAR GÜÇLERE ETKİ ETME

TEŞVİK EDİCİ GÜÇLER EYLEMLER

Koruma anlayışına önem vermek ve

Merkezi Hükümet Düzeyi
yasal düzenlemeler yapmak
Kültür ve Tarihi Koruma
Koruma anlayışına ve var olan dokuya
Yerel Hükümet Düzeyi uygun olarak proje sürecini yönetmek
(iyileştirme ve restorasyon projeleri…)

KI SI TL AY I CI GÜÇLE R
Katılım Problemleri
Rant ekonomisini kısıtlayıcı politikalar
belirlemek ve katılım sürecine yönelik
Merkezi Hükümet Düzeyi
yaptırımlar uygulamak

& Dönüşüm sürecinde dahil olan

aktörleri ortak paydada birleştirmek,
Rant Elde Edilmesi Yerel Hükümet Düzeyi
şeffaf proje yönetimi, mülkiyet hakkının
korunması ve kamulaştırmanın
denetim altına alınması
TRIC ANALİZİ
HEDEF:

Sulukule’nin kimliğini, doğal, yapılaşmış ve sosyo-ekonomik çevre özellikleriyle bir bütün olarak ele alıp Haziran 2025’e kadar;

Kültürel mirasın ve tarihi dokunun korunarak sürdürülebilir kültürel kimliği oluşturmak ve Sulukule’ye geri kazandırmak,

Katılımcı bir planlama yapılarak Sulukule’de sağlıklı bir dönüşüm süreci ile yaşanabilir mahalle yapısı oluşturmak.

Teşvik Edici Güçler

TRIC ANALİZİ
HEDEF:

Sulukule’nin kimliğini, doğal, yapılaşmış ve sosyo-ekonomik çevre özellikleriyle bir bütün olarak ele alıp Haziran 2025’e kadar;

Kültürel mirasın ve tarihi dokunun korunarak sürdürülebilir kültürel kimliği oluşturmak ve Sulukule’ye geri kazandırmak,

Katılımcı bir planlama yapılarak Sulukule’de sağlıklı bir dönüşüm süreci ile yaşanabilir mahalle yapısı oluşturmak.

Kısıtlayıcı Güçler
POTANSİYEL EYLEMLER

TEŞVİK EDİCİ GÜÇLER

1-Tarihi doku ile iç içe olması:

Tarihi dokunun ve kültürel yapının korunarak turizm potansiyellerinin değerlendirilmesi
2-Süregelen kültürel altyapının varlığı:
Roman kültürü ve mahalle dokusuna uygun müdahaleler yapılması
Kültürel altyapının korunarak yaşanabilir mahalle dokusu oluşturmak (Konut ve sokak dokusunun bu ölçüte göre
tasarlanması, önerilen ticari fonksiyonların kültürel altyapıyla uyumlu hale getirilmesi…)
3-Merkezi bir konumda yer alması:
Yapılacak müdahaleler ile cazibe merkezi haline getirilmesi
(şehre küçük, parçasal, değer katıcı müdahaleler)
4-Üniversiteler ve STK’ların destekleri:
Maddi ve manevi desteklerle etki gücünün arttırılmasının sağlanması ve bu kurumların iş birliği içinde olmaları
POTANSİYEL EYLEMLER

KISITLAYICI GÜÇLER

1-Katılım-yönetişim problemi:
Katılımı teşvik edici uygulamalar yapılması
2-Fatih Belediyesi:
Şeffaf proje yönetimi ve halkın proje konusunda bilinçlendirilmesinin sağlanması
3-Ranta yönelik dönüşüm politikaları (Acele Kamulaştırma):
Acele kamulaştırmayı gerektiren durumlarda gelir sürekliliğini sağlayacak şekilde uzlaşmacı
yaklaşımların benimsenmesi
4-Örgütlenme eksikliği:
Çeşitli iletişim kanalları ile halkın konu hakkında bilinçlenmesinin sağlanması
KAYNAKÇA
• Akkar, Z. M. 2006, ‘‘ Kentsel dönüșüm üzerine Batı’daki kavramlar, tanımlar, süreçler ve
Türkiye’’, Planlama 2006/2.
• Aktaş, Y. 2015, ‘‘ Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Bütüncül Bir Bakış: Elazığ Örneği’, Fırat
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:25, Sayı:1, ss: 185-201.