Μαθηματικά Γ’ Γυμνασίου – Σχεδιάγραμμα ύλης Α’ τετραμήνου

1.2
Παραστάσεις μόνο με αριθμούς -> αριθμητικές παραστάσεις.
Παραστάσεις με αριθμούς και γράμματα -> αλγεβρικές παραστάσεις.
Ακέραια παράσταση -> η αλγεβρική παράσταση μέσα στην οποία υπάρχει μόνο
πρόσθεση και πολλαπλασιασμός και οι εκθέτες των μεταβλητών είναι θετικοί α-
κέραιοι αριθμοί.
Οι ακέραιες αλγεβρικές παραστάσεις στις οποίες υπάρχει μόνο πολλαπλασια-
σμός ονομάζονται μονώνυμα. Το μονώνυμο αποτελείται από έναν συντελεστή
(τον αριθμό) και το κύριο μέρος (τα γράμματα).
πχ: 2χ2ψ -> κύριο μέρος: χ2ψ, συντελεστής: 2.
Ο εκθέτης λέγεται βαθμός του μονωνύμου. Αν μια μεταβλητή δεν έχει εκθέτη
τότε είναι πρώτου βαθμού, ενώ το σύνολο όλων των βαθμών αποτελεί το συνο-
λικό.
πχ: το παραπάνω μονώνυμο είναι δευτέρου βαθμού ως προς χ, πρώτου ως προς
ψ και τρίτου ως προς χ και ψ.
Όμοια μονώνυμα: αυτά που έχουν το ίδιο κύριο μέρος.
- Ίσοι συντελεστές: ίσα
- Αντίθετοι συντελεστές: αντίθετοι

Αριθμοί -> σταθερά μονώνυμα μηδενικού βαθμού.

0 -> μηδενικό μονώνυμο.

Β. Πράξεις με μονώνυμα

Τα όμοια μονώνυμα μπορούν να προστεθούν πολλαπλασιάζοντας το κύριο μέρος

με τους συντελεστές με επιμεριστική ιδιότητα. πχ: -5χ3 + 2χ3 = χ3 × (-5 + 2), ή αλ-
λιώς προσθέτοντας απλά τους συντελεστές τους.
Τα μονώνυμα πολλαπλασιάζονται ως εξής: συντελεστής ορίζεται το γινόμενο των
συντελεστών ενώ κύριο μέρος το γινόμενο όλων των μεταβλητών με εκθέτες το
άθροισμα των εκθετών.
Τα μονώνυμα διαιρούνται κανονικά όπως οι αριθμοί.

1.3 Πολυώνυμα
Πολυώνυμα λέγονται το άθροισμα 2 ή παραπάνω μονωνύμων στο οποίο υπάρχει
ένα ή παραπάνω ανόμοια μονώνυμα. Κάθε μονώνυμο που περιέχεται λέγεται ό-
ρος, ενώ διώνυμα και τριώνυμα λέγονται τα πολυώνυμα που έχουν 2 ή 3 όρους α-
ντίστοιχα. Ο βαθμός του πολυωνύμου ορίζεται από το μεγαλύτερο βαθμό της
κάθε μεταβλητής του.
 Μαθηματικά Γ’ Γυμνασίου – Σχεδιάγραμμα ύλης Α’ τετραμήνου

Κάθε μονώνυμο είναι πολυώνυμο, ενώ κάθε αριθμός είναι σταθερό πολυώνυμο.
Όπως στα μονώνυμα, το 0 είναι μηδενικό πολυώνυμο ενώ οι αριθμοί είναι πολυώ-
νυμα μηδενικού βαθμού.
Αν σε ένα πολυώνυμο υπάρχουν όμοια μονώνυμα, τότε μπορούμε να τα αθροί-
σουμε. Η διαδικασία αυτή λέγεται αναγωγή ομοίων όρων. Τα πολυώνυμα ακο-
λουθούν τους γενικούς κανόνες πρόσθεσης και αφαίρεσης.

1.4 Πολλαπλασιασμός πολυωνύμων

Για να πολλαπλασιάσουμε μονώνυμο με πολυώνυμο, το πολλαπλασιάζουμε με

κάθε όρο του πολυωνύμου και προσθέτουμε τα γινόμενα, δηλαδή ακολουθούμε
την επιμεριστική ιδιότητα. Για να πολλαπλασιάσουμε ένα πολυώνυμο με ένα πο-
λυώνυμο, πολλαπλασιάζουμε κάθε όρο του ενός με κάθε όρο του άλλου και προ-
σθέτουμε τα γινόμενα.

1.5 Αξιοσημείωτες ταυτότητες

Ως ταυτότητα ορίζεται μια ισότητα που περιέχει μεταβλητές και αληθεύει για ό-
λες τις τιμές των δε μεταβλητών.

Αυτές είναι:

1. (α+β)2 = α2 + 2αβ + β2
2. (α-β)2 = α2 – 2αβ + β2
3. (α+β)3 = α3 + 3α2β + 3αβ2 + β3
4. (α-β)3 = α3 - 3α2β + 3αβ2 - β3
5. (α+β) × (α-β) = α2 – β2

1.6 Παραγοντοποίηση

Είναι η διαδικασία μετατροπής ενός αθροίσματος σε γινόμενο.

Γίνεται με:
- Κοινό παράγοντα
- Ομαδοποίηση
- Χρήση ταυτοτήτων

Επειδή αυτά αναφέρθηκαν λεπτομερώς και είναι εκτεταμένα δε θα τα αναφέρω,

η διαδικασία μπορεί να διαβαστεί από το βιβλίο.