D.Carper Understanding The Law

Machine Translated by Google
FƏSİL 2
Konstitusiyamız
Bu fəsli oxuyub öyrəndikdən sonra siz

aşağıdakıları bacarmalısınız:
• “Konstitusionalizm”i müəyyənləşdirin.
“ Laymanların Konstitusiya baxışı belədir

• Təbii və pozitiv hüququ ayırd etmək və
onun bəyəndiyi Konstitusiya və o olandır hər birindən nümunələr verin.
onun bəyənməməsi konstitusiyaya ziddir. Bu barədə • Məhkəmə nəzarəti anlayışını izah edin. •
konstitusiya fərasətini ölçür Hakimiyyətlərin bölünməsi doktrinasına əsasən hakimiyyətin qolları
orta insan.”
arasında hakimiyyətin və səlahiyyətlərin necə bölündüyünü təsvir
edin.
Hugo Black, ABŞ Ali Məhkəməsinin hakimi, New York Times, 26 fevral 1971-ci il. • Milli hökumətin təşkilini izah edin və hər bir qolun mühüm
atributlarını müəyyənləşdirin.
• “federalizmi” başa düşmək və müəyyən etmək.
• Vətəndaş qanunvericiliyinin əsas proseslərini müəyyən etmək.
• Polis gücü, alilik müddəası və vergi səlahiyyəti ilə bağlı
nümunələri müəyyənləşdirin və təqdim edin.
• Ticarət bəndinin nə olduğunu izah edin və onu təsvir edin

effektləri.
• Hüquqlar haqqında Bill-in mahiyyətini anlayın və federal
hökumətə və korporasiya doktrinası vasitəsilə əyalət
hökumətinə məhdudiyyətlərin bəzi nümunələrini
təqdim edin.
• Azad söz və din ifadələrinə Birinci Düzəlişin tətbiqini müzakirə
edin.
• “Silah daşımaq hüququ” ilə bağlı əsas mübahisələri anlayın.
• Müvafiq prosesi başa düşmək və müzakirə etməyi bacarmaq
və bərabər qorunma müddəaları və şəxsi toxunulmazlıq hüququ.

48 Vahid 1 >>> Hüquq sistemi və hüququn əsas prinsipləri
Qadının abort etmək üçün qanuni hüququ olmalıdırmı?
Bir insanın Amerika bayrağını yandırmaq hüququ olmalıdırmı?
Gey cütlüklərin evlənmək hüququ varmı?
Dövlətlərarası ticarətə təsir edərsə, dövlət yerli fəaliyyətə qadağa qoya bilərmi?
Hökumət vətəndaşın əmlakını ala və ya zərər verə bilərmi?
Vətəndaş olmayanların hansı hüquqları var?
Prezident qanuna məhəl qoymaya bilərmi?
İnsanlara dərilərinin rənginə görə hüquq və ya imtiyazlar verilə və ya rədd edilə bilərmi?
Bu və digər suallara qismən və ya tamamilə ABŞ Konstitusiyası və ya Konstitusiyanın məhkəmələr tərəfindən

şərhi cavab verir. Sosial mövcudluqla bağlı bir çox fundamental narahatlıqlar insan hüquqları ilə bağlıdır və ABŞ
Konstitusiyası insan hüquqlarının hüquqi tanınmasında əsas sənəddir. Konstitusiya azadlığımızı və hüquqlarımızı
müəyyən edən və təmin edən demokratik təsisatların əsasını təşkil edir, baxmayaraq ki, son illərdə 11 sentyabr
hadisələri və “terrora qarşı müharibə” kimi qlobal hadisələr bir çox amerikalıların insan hüquqları anlayışına
meydan oxuyur.
Konstitusiyamız vətəndaşlarımız arasında milli idarəetmə qaydalarını müəyyən edən və əsas ədalət
prinsiplərimizi ifadə edən könüllü razılaşmadır. O, həmçinin insanların ümumi rifahı naminə əməkdaşlığa məcbur
edən ayrılmaz hüquqlarını sadalayır. Müstəqillik Bəyannaməsindən 11 il sonra yazılmış Konstitusiya 1789-cu ildə
qüvvəyə minmişdir. Bu, dünyanın ən qədim effektiv yazılı konstitusiyasıdır. Terror qorxusu, abort və
homoseksualların hüquqları kimi aktual problemlər bu məsələlər ortaya çıxmamışdan əvvəl yazılmış sənədin
davamlılığına meydan oxuyur.
Bununla belə, ABŞ tarixi indiki kimi dövrlərlə doludur və Konstitusiya öz legitimliyi və çevikliyi sayəsində tab gətirdi.
Konstitusiyamız son nəticədə öz legitimliyini xalqın öz hökumət nümayəndələrini seçməkdə təmin edilmiş
səsvermə hüququndan alır. Bu, ittifaqın bütün 50 ştatında yazılı konstitusiyalara da aiddir. Bununla belə, bütün
respublika ixtisaslı seçicilərin birbaşa iştirak etdiyi demokratiya, açıq-aydın yalnız çox kiçik siyasi qurumlarda, məsələn, bəzi
Səlahiyyətli seçicilərin erkən Yeni İngiltərə şəhərlərində mümkündür. Əhalisi olan xalqımız respublikadır, yəni onun suveren (ali)
səsləri ilə seçilmiş
hakimiyyəti xalqdadır, lakin azad seçkilərdə ixtisaslı seçicilər (məsələn, yaşa, vətəndaşlıq və qeydiyyata görə
nümayəndələr tərəfindən
seçilən) birbaşa səsvermə yolu ilə seçilmiş nümayəndələr tərəfindən həyata keçirilir. Prezident və vitse-
həyata keçirilən xalqda ali
prezident birbaşa seçilməyən yeganə federal məmurlardır; onlar Seçicilər Kollegiyası tərəfindən seçilir, lakin
hakimiyyətə malik olan
xalq tərəfindən seçilir. Konstitusiya demokratik respublika yaratmaqdan daha çox şey etdi. Amerika Birləşmiş
idarəetmə sistemi.
Ştatlarının Konstitusiyası konstitusionalizm anlayışı vasitəsilə mühüm, davamlı və bəzən rəqabət aparan dəyərləri
qorumaq üçün vasitələr təqdim edir.
http://
İstədiyiniz hər şey
seçicilər haqqında bilmək
toral College-də mövcuddur
http://www.archives.gov/
federal_register/electoral
KONSTİTUSİONALİZM NƏDİR ?
_college/electoral_college.html
Konstitusionalizm “əsas qanun və ya əsas prinsiplər toplusu və … [əslində] özbaşınalığı məhdudlaşdıran və
“məhdud hökumət”i təmin edən institusional quruluş deməkdir.”1 Beləliklə, “idarəetmə səlahiyyəti icra edilə
bilən qanunlar ilə məhdudlaşdırılır. Fərdlərin və qrupların əsas hüquqlarının qorunması üçün müxtəlif yoxlamalar
konstitusionalizm
və tarazlıqlarla gücün təmərküzləşməsinin qarşısı alınır”.
Konstitusiya hökumətinin 2
prinsipləri; onlara uyğunluq,
o cümlədən
Konstitusionalizm dövlət hakimiyyətinin həyata keçirilməsinə məhdudiyyətlər qoyur. Bir çox dövlətlərin
xüsusilə, hökumətin konstitusiyaları var, lakin bu, mütləq onların vətəndaşlarının konstitusionalizmin bəhrələrindən istifadə etmələri
səlahiyyətlərinə demək deyil. Məsələn, bir, bir neçə və ya bir çox şəxsin əlində qeyri-məhdud siyasi hakimiyyətə icazə verən
məhdudiyyətlər və məhdudiyyətlər. konstitusiya konstitusiyanı təmin etmir.

2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız 49
institusionalizm. 1930-cu illərdə faşistlərin İtaliya və Almaniya konstitusiyalarını misal

göstərmək olar. Hökmdarların siyasi hakimiyyətdən özbaşına və şıltaqcasına istifadəsinə özbaşına və
məhdudiyyətlər də daxil deyildi. Özbaşına və şıltaq davranış “faktları nəzərə almadan və ya şıltaq
onlara məhəl qoymadan və ya prinsipi müəyyən etmədən qəsdən və əsassız İmpulsiv və ya pis niyyətlə və
3
hərəkətlər” kimi səciyyələndirilib. Məhdud siyasi hakimiyyəti təmin edən,
lakin hökmdarın bu səlahiyyəti həyata keçirməsinə heç bir maneə yaratmayan konstitusiya yaxşı və ya əsaslı səbəb.
belə konstitusionallığı təmin edə bilmir. Məsələn, Argentina konstitusiyasındakı “mətbuat

azadlığı” mandatı Xuan Peronun (prezident, 1945-1955) Buenos-Ayresdə dünyanın ən böyük
ispandilli “La Prensa” qəzetini dağıtmasına mane olmadı.
İnsanlar konstitusionalizmdən yalnız o dərəcədə həzz alırlar ki, onların konstitusiyası

hökmdarların davranışlarına təsirli şəkildə nəzarət edən xüsusi müddəalarla hakimiyyəti
məhdudlaşdırır. Belə nəzarətlərdən biri də məhkəmə hakimiyyətinin icra və qanunvericilik
qollarının, hətta hökumətin məhkəmə qolunun aşağı səviyyələrinin səlahiyyətlərinin
həyata keçirilməsinə nəzarət edən orqan kimi xidmət etməsidir. Hakimiyyətlərin
http://
bölünməsi konsepsiyası bu fəsildə daha geniş şəkildə müzakirə olunur. Onun tətbiqinin Bizim konstitusional
yaxşı nümunəsi 1952-ci ildə Prezident Harri S. Trumenin Birləşmiş Polad İşçiləri Həmkarlar hökumət formamızın
mühüm aspektləri ilə bağlı
İttifaqının tətillə hədələməsindən sonra ticarət katibinə ölkəmizin özəl polad
çoxlu bağlantılar White-da mövcuddur
dəyirmanlarını ələ keçirib işlətməyi əmr etməsidir. Korporativ menecerlər işçiləri
Ev saytı
işlərindən uzaqlaşdıran “lokavt”la cavab verdilər. Prezident hesab edirdi ki, bağlanma ölkənin
Koreya müharibəsini aparmaq qabiliyyətinə xələl gətirəcək. Müsadirə qərarı prezidentin http://
səlahiyyətində idimi? Xeyr. Ali Məhkəmə aşağıdakı səbəblərə görə “bu həbs qərarı www.whitehouse .gov/
qüvvədə ola bilməz” qərarını verdi:
1. Prezidentin, əgər varsa, sərəncam vermək səlahiyyəti ya Konqresin aktından, ya da

Konstitusiyanın özündən irəli gəlməlidir. ABŞ Ali Məhkəməsi prezidentə polad
dəyirmanı işində olduğu kimi xüsusi mülkiyyətə sahib olmaq səlahiyyəti verən heç
bir Konqres qanunu və ya konstitusiya müddəası tapa bilmədi.
2. Bundan əlavə, bu mübahisədən əvvəl, 1947-ci ildə Taft-Hartley Aktı nəzərdən

keçirilərkən, Konqres Trumenin istifadə etdiyi əmək mübahisələrinin həlli üçün
müsadirə üsuluna icazə verən qanunu qəbul etməkdən imtina etmişdi.
3. Sərəncam prezidentin hərbi təlimi kimi davam etdirilə bilməz
silahlı qüvvələrin baş komandanı kimi hakimiyyət. Baş komandanın əmək-idarəetmə
mübahisələrini istehsalı dayandırmamaq üçün xüsusi mülkiyyətə sahib olmaq səlahiyyəti
yoxdur. Məhkəmə bəyan etdi ki, əmək mübahisələrini hərbi orqanlar deyil,
millət vəkilləri tənzimləməlidir.4
Konstitusiyaya xas olan hakimiyyət bölgüsü prezidentin səlahiyyətlərinə məhdudiyyət

qoyur. ABŞ Ali Məhkəməsinin prezident Trumana diktə etmək və ona itaət etmək gücü və
bacarığı konstitusionalizmin Birləşmiş Ştatlar xalqını icra hakimiyyətinin sui-istifadələrindən
qorumağa necə kömək etdiyini nümayiş etdirir, bu cür sui-istifadələr nə qədər yaxşı niyyətli
olsa da.
Hakimiyyətin ayrılması və məhdudlaşdırılmasının başqa bir nümunəsi 1974-cü ildə Ali
Məhkəmənin prezident Riçard M. Niksona Vaşinqtondakı Watergate yaşayış evində siyasi
motivli oğurluqla bağlı müzakirələrin lent yazılarını yayımlamağı əmr etdiyi zaman baş verdi.
prezidentlik vəzifələrini yerinə yetirmək üçün vacib hesab etdiyi qeydə alınmış məlumatları
gizlətmək hüququnu “icra imtiyazı” kimi iddia edərək kasetləri buraxdı. Kasetlər onun FTB
təhqiqatını dayandırdığını, ədalət mühakiməsinə ciddi maneə olduğunu göstərirdi.
Bu yaxınlarda başqa bir vəziyyət Ali Məhkəmənin prezidentin səlahiyyətlərinə

məhdudiyyətlər qoyduğunu nümayiş etdirdi. 2006-cı ildə Yargıtay'dan bir məhbus qərar verdi
Əfqanıstan, Salim Əhməd Həmdan, prezident Konqresdən xüsusi məhkəmə prosesi hazırlamaq üçün birbaşa
icazə almadığı təqdirdə hərbi məhkəmə marşalı hüququna malik idi.5 Prezident Corc Buş düşmən döyüşçüləri
kimi təsnif edilən çoxsaylı məhbusları mühakimə etmək istəyirdi. bir çox normal hüquqların, məsələn, əks
dəlilləri görmək və onlara qarşı çıxmaq hüququn mütləq tətbiq olunmayacağı hərbi komissiyalar. Ümumiyyətlə,
Buş administrasiyası üçün uğursuzluq kimi qiymətləndirilən Ali Məhkəmənin qərarı, prezidentin qanundan
yuxarı fəaliyyət göstərdiyinə inananların çoxu tərəfindən bəraət qazanması kimi qiymətləndirildi.
HÜQUQİ FOCUS – İŞ
1997-ci ildə Paula Cons, Arkanzas ştatının qubernatoru olarkən cinsi təcavüzə
məruz qaldığını iddia edərək, prezident Uilyam J. Klintona qarşı pul təzminatı üçün
mülki iddia qaldırdı. Prezident Klinton, prezidentlik müddəti başa çatana qədər məhkəmə prosesini
dayandırmaq xahişinə əsas kimi icra imtiyazını iddia etdi. ABŞ Konstitusiyası prezidentlərə mülki
məhkəmə prosesini təxirə salmaq üçün belə bir “idarəetmə imtiyazı” verirmi?
Klinton Cons-a qarşı, 520 ABŞ 681, 117 S.Ct. 1636 (1997).
təbii qanun
Bəzi etiklərin inandığı ali
qanun insanın dəyişmək
Xeyr. Prezident iddia etdi ki, davam edən mülki məhkəmə çəkişmələri onun xalqa rəhbərlik etmək
gücündən üstündür.
qabiliyyətinə xələl gətirəcək - beləliklə, icra hakimiyyəti imtiyazı ilə dayandırılmalıdır. Prezident həmin
məhkəmə prosesində iştirak etmək və ifadə vermək üçün çağırışa çağırıldı (məhkəmə tərəfindən tapşırıldı)
və o, sonda buna razılıq verdi. Yenə də məhkəmə orqanı icra hakimiyyətinin hakimiyyətin həyata keçirməsinə
təbii hüquqlar Hər nəzarət edən orqan kimi çıxış edirdi*.
bir insanın təbii qanun
əsasında mövcud olan
ayrılmaz hüquqları, xüsusən KONSTİSİYA HÜQUQU NƏDİR ?
də həyat, azadlıq və
mülkiyyət. ABŞ-da konstitusiya hüququ müxtəlif mənalara malikdir. Millətimizin qurucuları üçün bu, təbii hüquq kimi tanınan
bir anlayış və onun təbii hüquqlar konsepsiyası ilə əlaqəli idi. Təsisçilərin nöqteyi-nəzərindən təbii hüquq
təbiətə uyğun olaraq bütün insanlara şamil edilən, dəyişməz və əbədi olan ali qanun idi.† Təbii hüquqlar hər
müsbət qanun
hansı digər qanundan asılı olmayaraq mövcud olan insanların hüquqlarıdır. Təsisçilər təbii hüquq prinsiplərini
Təbii hüquqdan fərqli
hökumətin və ya pozitiv hüququn tələblərinə uyğun şəkildə konstitusiyaya daxil etdiklərinə inanırdılar. Pozitiv
olaraq qanunverici orqanlar,
məhkəmələr və inzibati hüquq suveren (ali hakimiyyət) tərəfindən qəbul edilən və nizamlı cəmiyyəti tənzimləmək üçün zəruri
orqanlar kimi dövlət hesab edilən hər hansı qanun kimi müəyyən edilir.‡ Təbii hüquq doktrinaları
orqanları tərəfindən
qəbul edilən qanun.
* Hakim Syuzan Uebber Rayt daha sonra məhkəmədən əvvəl Paula Consun prezident Klintona qarşı iddiasını rədd etdi. “Məhiyyətinə görə,
bütövlükdə götürülmüş qeydlər iddiaçı [Cons] üçün faktı tapmaq üçün rasional araşdırmaya səbəb ola bilmədi və buna görə də Məhkəmə bu
işdə mühakimə üçün heç bir həqiqi problemlərin olmadığını hesab edir.” Cons Klintona qarşı, 974 F.Supp. 712 (ED Ark. 1997).
† Baxın Marcus Tullius Cicero, De re publica, trans. George Sabine və Stanley Smith (Indianapolis, New York, Dobbs: Merrill, 1960).
Siseronun təbii hüququn tərifində belə deyilir: “Əsl qanun düzgün ağıldır, təbiətlə harmoniyalıdır, hamıya yayılmış, daimi, əbədidir; əmrləri
ilə vəzifəyə çağıran və qadağaları ilə şərdən çəkindirən qanun. … Bu qanuna zidd olaraq qanun çıxarmağa cəhd etməmək müqəddəs bir
öhdəlikdir; nə ləğv oluna, nə də nəsx oluna bilər. Həqiqətən də, nə Senat, nə də xalq bizi bu qanundan azad edə bilməz; bizdən başqa
heç kimin onun ifşaçısı və ya tərcüməçisi olmasını tələb etmir. Romada bir qanun, Afinada isə başqa qanun deyil; biri indi və digəri daha sonra;
lakin bütün xalqları bütün zamanlar boyu məcbur edən əbədi və dəyişməz qanun”. Marcus Tullius Cicero, Lactantius, Divina institutes, trans.
Roberts və Donaldson (1871), vi, 8, 370.
‡ Çox vaxt fəlsəfələrdə olduğu kimi, pozitiv hüququn saf göstərişi ilə təbii qanun arasında təbii ziddiyyət var. Thomas Hobbes (1588-1679)
tərəfindən təklif edildiyi kimi, pozitiv hüquq insanları ibtidai vəziyyətindən qorumaq üçün vacibdir, buna görə də qanun qəbul edildikdə,
insanlar ona tabe olmağa borcludurlar. Təbii hüquq hər hansı məcburiyyət gücünə deyil, öz daxili həqiqətinə əsaslanan hüquq sistemini
nəzərdə tutur və o, insan tərəfindən yaradılmış qanunlardan asılı olmayaraq və bəzən onlara zidd olaraq mövcud sayılır. Təbii qanunlara
fərdi inam və ona hörmətlə dövlətin müsbət qanunları arasındakı gərginlik mücərrəd müzakirə mövzusu deyil. Vətəndaş itaətsizliyi üçün
tez-tez verilən əsaslandırmalardan biri pozucunun əslində daha yüksək qanuna, yəni təbii qanuna riayət etməsidir.
Konstitusiyada tapılanlar aşağıdakı fundamental inanclarda öz əksini tapır və onlar qanuni hökumət
pozitiv hüququnun həyata keçirilməli olduğu parametrləri diktə edir.6
http://
Hüquqi və etik nəzəriyyə
kimi təbii hüquq haqqında
1. İnsan hüquqları ayrılmaz və pozulmazdır. ətraflı məlumat üçün Fəlsəfə
2. Üstünlük təbii hüquq doktrinasıdır ki, bütün hüquqlar ən fundamental hüquqdur İnternet Ensiklopediyasına baxın.
insan can, azadlıq və mülkdür.7
http://www.utm.edu/
3. Qanuni hökumətlər (təbii qanunla) öz sosial müqavilələrinə (konstitusiyalarına) əsasən,
Research/iep/n/natlaw.htm
öz yurisdiksiyaları daxilində hər bir şəxs üçün bu hüquqları qorumağa və təmin
etməyə borcludurlar.
4. Ali qanun hökumətlərin müdaxilə etməməli olduğu özəl sahə prinsipini qəbul edir və
təşviq edir. Bu doktrinaya əsasən, fərd, ağlabatan müsbət qanunla xüsusi olaraq qadağan http://
edilmədikdə və ya məhdudlaşdırılmadıqda, istədiyi hər şeyi etməkdə azaddır. Bu o Mühüm konstitusiya və dövlət
deməkdir ki, insan etik standartları, müqəddəs konvensiyaları və Müqəddəs Yazıları sənədlərinə baxmaq və
poza bilər, lakin davranış ağlabatan müsbət qanunla qadağan edilmədikdə və ya ya əldə etmək
məhdudlaşdırılmadıqda dövlət qarşısında cavabdeh ola bilməz. Bunun əksinə olaraq, bir çox müraciət, ziyarət
bugünkü təlatümlü dünyada bir çox ölkələr öz vətəndaşlarına yalnız süni qaydaları və http://www.lib.umich.edu/
fərmanları ilə icazə verilən şeyi etməyə icazə verir. Bununla ziddiyyət təşkil edən govdocs/federal.html
hər şey qadağandır.
5. Heç kəsin öz işi üzrə hakim olmasına icazə verilmir.8 Beləliklə, ABŞ Ali Məhkəməsinin
Məhkəmə qarşısında apellyasiya şikayətində olan mübahisədə şəxsi marağı olan
hakimi işdə iştirakdan imtina edəcək. Uzun müddətdir davam edən fəlsəfi qərəz,
diskvalifikasiya edən maraqların toqquşması deyil.
6. Heç kim qanundan üstün deyil - nə qanunvericilər, nə prezidentlər, nə də hakimlər.
1-ci fəsildə biz mülki və cinayət hüququ arasındakı fərqi təsvir etmək üçün aşağıdakı halda
istifadə etdik və nəticəyə gəldik ki, heç biri vəziyyətə şamil edilmir.
HÜQUQİ FOCUS – PROBLEM
Gecələrin birində, 19 yaşlı David Thomas Cash, Jr., 20 yaşlı dostu Ceremi
Strohmeyerin çox gənc qızı müşayiət etdiyini müşahidə etdi.
Las Vegas yaxınlığındakı Primadonna kazinosunda tualet. Qısa müddətdən sonra Cash
onların arxasınca içəri girdi və orada bir tövlənin başına baxdı.
O, Strohmeyerin qızla boğuşduğunu görüb, amma heç nə deməyib çıxıb gedib. Daha sonra
Strohmeyer kazinoda Cash-ə yenidən qoşuldu. Qızın öldürülməsini müzakirə etdikdən
sonra Cash və Strohmeyer əyləncə və qumar gecələrini davam etdirdilər. Strohmeyer
sonda qurbanı zorlamaqda və öldürməkdə günahkar olduğunu etiraf etdi və şərti
azadlığa buraxılma imkanı olmadan ömürlük həbs cəzasını çəkir.
Cash-in qurbana kömək etmək və ya ona məhəl qoymamaq üçün təbii qanun
hüququ varmı?
Bəli. Əvvəlki 4-cü bəndi xatırlayın: “... insan etik standartları, müqəddəs konvensiyaları və
Müqəddəs Yazıları poza bilər, lakin bu davranış ağlabatan müsbət qanunla qadağan edilmədikdə
və ya məhdudlaşdırılmadıqda dövlət qarşısında cavabdeh ola bilməz.”
Şəxsi sahənin təbii hüquq prinsipinə əsasən, Cash ya qurbana kömək etməkdə, ya da onun ağır
vəziyyətinə məhəl qoymamaqda azad idi. Nevada ştatında cinayətin baş verməsinin qarşısını almaqdan
imtinanı cinayət hesab edən qanun (müsbət qanun) yox idi. Bundan əlavə, vətəndaşların cinayət
əməllərinə müdaxilə etmələrini tələb edən qanunun konstitusiyaya uyğun olub-olmayacağı bəlli deyil.
Təbii hüququn və təbii hüquqların mühüm elementləri daxil edilmişdir
İstiqlal Bəyannaməsinin ikinci bəndi:
Biz bu həqiqətləri öz-özünə aydın hesab edirik ki, bütün insanlar bərabər yaradılmışdır,
onlara Yaradan tərəfindən müəyyən ayrılmaz hüquqlar verilmişdir, bunlar arasında Həyat,
Azadlıq və Xoşbəxtliyə can atmaq da vardır. Bu hüquqları təmin etmək üçün insanlar
arasında hökumətlər təsis edilir və öz ədalətli səlahiyyətlərini idarə olunanların
razılığından alırlar. Hər hansı bir İdarəetmə Forması bu məqsədlərə dağıdıcı təsir
göstərdikdə, xalqın hüququdur ki, onu dəyişdirmək və ya ləğv etmək və onun əsasını
elə prinsiplər əsasında qoymaq və öz səlahiyyətlərini onlara uyğun formada təşkil
etməklə yeni Hökumət yaratmaqdır. onların Təhlükəsizliyinə və Xoşbəxtliyinə təsir göstərə biləcəyi görünür.
1776-cı ilin yanvarında Corc Vaşinqton “[İngiltərədən] ayrılmağın düzgünlüyü haqqında … “Common
Sense” broşürəsində yer alan sağlam doktrina və cavabsız mülahizə” haqqında yazdı. “Sağlam
düşüncə” kitabının müəllifi Tomas Peyn dövrün ruhunu bu uca sözlərlə yekunlaşdırır:
Bəs Amerika kralı haradadır? Sənə deyəcəm, Dost. O, yuxarıda hökmranlıq edir və
Britaniyanın kral qəddarı kimi bəşəriyyəti məhv etmir. Bununla belə, hətta dünyəvi
ləyaqətlərdə belə qüsurlu görünməmək üçün nizamnaməni elan etmək üçün
təntənəli bir gün təyin olunsun; qoy o, ilahi qanuna, Allahın kəlamına salınsın; Qoy ora tac
qoyulsun ki, dünya bilsin ki, biz monarxiyanı bəyəndiyimiz qədər Amerikada qanun kraldır.
Çünki mütləq hökumətlərdə padşah qanun olduğu kimi, azad ölkələrdə də qanun
padşah olmalıdır; və başqası olmamalıdır.9
Bu gün konstitusiya hüququ dedikdə əsas qanunu və ya ölkənin ali qanununu nəzərdə tuturuq.
Konstitusiya qanunları kimi xüsusi adlandırılan konstitusiya prinsipləri (1) məhkəmə nəzarəti, (2)
hakimiyyətlərin bölünməsi, (3) federalizm və (4) vətəndaş hüquq və azadlıqlarıdır. Bu dörd xüsusi
kateqoriya konstitusiya hüququnun ən ictimailəşdirilmiş və həyəcanverici prinsiplərini ehtiva edir.
MƏHKƏMƏ BAKIMI NƏDİR ?

məhkəmə baxışı Məhkəmə nəzarəti ABŞ Konstitusiyasını pozan federal hökumətin və ya hər hansı əyalət
ABŞ-ın gücü Su- hökumətinin hər hansı qanun və ya aktını etibarsız və etibarsız (yəni, qüvvədə və ya təsiri
Baş Məhkəmənin aktı olmayan) elan etmək səlahiyyəti və vəzifəsidir. (Ştat ali məhkəmələri öz qanunvericilik
konstitusiyaya zidd elan etməsi
orqanlarının müvafiq dövlət konstitusiyalarını pozan qanunlarını ləğv etmək üçün oxşar səlahiyyətlərə
Konqres, prezident
malikdirlər.) III Maddədə (Konstitusiyanın Məhkəmə Maddəsi) xüsusi səlahiyyət verilməsə də,
sərəncamı və ya ştat qanunu.
məhkəmə nəzarətinin bəzi forması, ehtimal ki, Ali Məhkəmə tərəfindən nəzərdə tutulmuşdur.
konstitusiyanın yaradıcıları. Aleks-ander Hamiltonun fikrincə, Ali Məhkəmə “ən az təhlükəli
şöbə”dir, çünki o, nə qılınc, nə də pul kisəsi üzərində nəzarət edir.10 Onun sözlərinə görə,
Konstitusiyanın qoruyucusu Konqres və ya prezident deyil, Ali Məhkəmə olmalıdır. Daha sonra o,
“məhkəmələrin konstitusiyanın açıq-aşkar prinsipinə zidd olan bütün hərəkətləri etibarsız elan
etmək vəzifəsi olan ədalət məhkəmələri vasitəsinə istinad etdi. Bu olmasaydı, xüsusi hüquq və
ya imtiyazların bütün qeyd-şərtləri heç bir əhəmiyyət kəsb etməzdi”. Bununla belə, məhkəmə
nəzarətinin nə demək olduğu 1803-cü ilə qədər Marburi Medisona qarşı işdə aydınlaşdırılmamışdır .
http:// Baş Ədliyyə Marşal Ali Məhkəmə üçün böyük bir səlahiyyət elan etdi, onu prezident və Konqres
istisna olmaqla, Konstitusiyanın yeganə tərcüməçisi və qoruyucusu kimi tanıdı. Bu bəyannamə ilə
The kimi istinad edilən siyasi
esselərə baxmaq üçün Konstitusiyanın nə demək olduğunu və nəyi ifadə etmədiyini müəyyən etmək kimi möhtəşəm
Federalist Sənədlər, ziyarət edin bir vəzifə gəldi.
http://
www.foundingfathers .info/federalistpapers/
Nəzarətin müstəsna məhkəmə səlahiyyəti illər ərzində qızğın mübahisələrə səbəb

olsa da, o, həm də artan və dəyişən məhkəmə üçün sabitləşdirici qüvvə olmuşdur.
http://
cəmiyyət. Milli iqtisadi, sosial və siyasi şərait dəyişdikcə, Məhkəmə haqqında daha çox məlumat əldə edin
nəzərdən keçirin
həm də insanların münasibəti və fikirləri var. Bu təkamül öz əksini tapmışdır
xalqın vəzifəyə seçdiyi liderlər və Ali Məhkəmədə təyin olunan hakimlər. Nəticədə Ali http://www.constitutioncenter
Məhkəmənin uzun müddətdir qüvvədə olan bəzi qərarları dəyişdirilib. Bir vaxtlar konstitusiyaya .org/explore/BasicGoverning
zidd olan şey, sonradan konstitusiyaya zidd elan edilir. Prinsiplər/JudicialReview.shtml
Məsələn, iyirminci əsrin başlanğıcında məktəblərdə irqi seqreqasiya Plessy Fergusona qarşı ayrı,
lakin bərabər qayda ilə qəbul edilmiş və hətta təsdiq edilmişdir .
1954-cü ildə “ayrı, lakin bərabər” qayda Brown v. Şura tərəfindən rədd edildi.
Topeka təhsili.13
Konstitusiyaya edilən dəyişikliyə ekvivalenti təfsir yolu ilə həyata keçirən məhkəmə
nəzarəti ilə yanaşı, Konstitusiyanın birbaşa dəyişdirilməsi yolu da mövcuddur. The
http://
Konstitusiya dəyişikliyi -
insanlar daha çətin formal proses vasitəsilə dəyişikliklər edə bilər və edə bilər
düzəliş. Məsələn, qadınlar 1920-ci ildə Konstitusiyaya On Doqquzuncu Düzəlişlə səsvermə ment prosesi müzakirə olunur
hüququ əldə etdilər və 1971-ci ildə İyirmi Altıncı Düzəliş milli seçkilərdə səsvermə yaşını 18-ə http://www.usconstitution
endirdi. .net/constam.html
Səlahiyyətlərin AYRILMASI NƏDİR ?
Hakimiyyətlərin bölünməsi hökumət nizamnaməmizin əvəzsiz elementidir. ayrılıq

Konstitusiya hökumətin səlahiyyətlərini funksiyalarına görə bölüşdürür. Funksional qolları səlahiyyətlərin
qanunvericilik (qanun yaradıcılığı), icra (qanunların icrası) və məhkəmədir. Üç arasında hökumətin
(mühakimə edən).14 Səlahiyyətlərin bölünməsi arasında qüvvələr arasında effektiv balans təmin edilir müxtəlif səlahiyyətlərinin
hakimiyyətin üç qolu. Fərqli məmurların özünəməxsus və spesifik xüsusiyyətləri var verilməsi

filialları ki, hər
səlahiyyətlərə malikdir və hər bir şöbə müxtəlif şəxslərin rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərir. Hər biri
filial digərini yoxlayır
filial digər ikisini yoxlayır ki, onların güc əldə etməsinə və ya həyata keçirməsinə mane olsun
iki.
qeyri-qanuni.15 Bu institusional struktur insanın təbii meylini məhdudlaşdırır
şəxsi gücün genişlənməsi. Mümkün tiranlığın qarşısını almaqla (yəni despotik
səlahiyyətlərdən sui-istifadə), hakimiyyət bölgüsü məmurlara konstitusiya ilə verilmiş
səlahiyyətləri sədaqətlə yerinə yetirmək üçün kifayət qədər müstəqillik təmin edir.
http://
Hakimiyyət bölgüsü haqqında konstitusiya doktrinası münasibətlərdən danışır Səlahiyyətlərin bölünməsi haqqında
daha çox məlumat əldə edin

hökumət bölmələri arasında. Həqiqətən də hər biri üçün imzalanmış eksklüziv funksiyalar olsa da
(məsələn, vergi qanun layihələri Nümayəndələr Palatasında başlamalıdır), http://www.usconstitution
Hökumətin üç qolunun məşğul olduğu iş paylaşılır. .net/consttop_sepp.html
Konqres qanun layihəsini qəbul edə bilər; prezident onu imzalaya və ya veto edə bilər.
Konqres vetonu ləğv edə və qanun layihəsini qanun kimi qəbul edə bilər. Ali Məhkəmə ləğv edə bilər
qanun konstitusiyaya ziddir. Lazım gələrsə, Konqres bir kampaniya başlata bilər
Konstitusiyanın məqsədinə çatmaq üçün dəyişdirilmiş və ya daha çox
Konstitusiyaya uyğun yeni qanun qəbul etməyə cəhd edə bilər.16
Onu da qeyd edək ki, prezident Ali Şuraya yeni üzvlər təyin edə bilər
Məhkəməyə (Senatın məsləhəti və razılığı ilə) rəğbət bəsləyən və ya
onun baxışları.
Çox güman ki, ictimaiyyət nümayəndələri Ali Məhkəməyə namizədlər üçün lakmus testini
(nəticəni müəyyən edən bir məsələ testi) təsdiq edərdilər. Bununla belə,
Bir ömür boyu ədalət mühüm dəyərləri əhatə edən qeyri-adi sayda mühüm məsələlərlə
üzləşəcək və insanların çoxu, şübhəsiz ki, konkret bir işə rəğbət bəsləyən şəxslərdənsə,
yüksək ixtisaslı şəxslərin təyin olunmasına üstünlük verəcəklər.
mübahisəli məsələ – əgər bu məsələ fərd üçün ən yüksək əhəmiyyət kəsb etmirsə.
Bu aşkar müəmma adətən namizədlərin cavab verməkdən imtinası ilə həll olunur
Bu kimi suallara xüsusi olaraq, qanunun aliliyinə riayət etmələri üçün sadiqliklərini söyləyirlər.
HÜQUQİ FOCUS – NÜMUNƏ
2005-ci ildə Sandra Day O'Connor ABŞ Ali Məhkəməsindən istefa

vermək niyyətini açıqladı. Prezident Corc Buş vakansiyanı doldurmaq üçün
Kolumbiya dairəsi üzrə federal apellyasiya məhkəməsinin hakimi Con Roberts
namizədliyini irəli sürdü. 4 sentyabr 2005-ci ildə, təsdiqləmə dinləməsindən əvvəl
Baş Hakim Rehnquist vəfat etdi. Prezident daha sonra Robertsin namizədliyini dəyişdirərək
onun əvəzinə Rehnquist-in yerinə baş hakim kimi namizədliyini irəli sürdü. Ədliyyə Roberts
78-22 səslə təsdiqləndikdən sonra Prezident Buş Harriet Miersin hələ də boş olan
Ədliyyə O'Konnor kreslosuna namizədliyini irəli sürdü.
Xanım Miers nəhayət, rəsmi təsdiq prosesi başlamazdan əvvəl namizədliyini geri götürdü
və Prezident Buş bu vəzifəyə ABŞ Apellyasiya Məhkəməsinin hakimi Samuel A.
Alitonun namizədliyini irəli sürdü. Nəhayət, Ədalət Alito, 58-42 daha sıx səslə də olsa
təsdiqləndi. Yolda həm Roberts, həm də Alito, abort da daxil olmaqla mübahisəli mövzulara
dair fikirləri ilə bağlı təkrar sualların verildiyi konqres dinləmələrinə dözdülər. Çoxları
bu suallara birbaşa cavab verməkdən dəfələrlə qaçdıqlarını düşünürdü. Xüsusilə,
abortla bağlı suallara hakim Robertsin cavabları bunlardan ibarət idi: “Əvvəlki
namizədlərin presedentinə əsaslanaraq, müəyyən qərarlarla razılaşmamalı və ya
razılaşmamalıyam... Mən bunu etmək istəmirəm”, “Mən [ sonra] mövqeyi var” və “Xüsusi
işlərin müzakirəsindən uzaq durmağa ehtiyac hiss edirəm.”17
http:// Qeyd etmək təskinlikvericidir ki, son nəticədə əksər məsələləri həll etmək səlahiyyəti xalqın üzərinə
düşür və onlar öz səslərindən – seçki qutusunun səlahiyyətindən – xalqın ifadə iradəsinə uyğun gəlməsi
Ali Məhkəmə hakimlərinin CV- gözlənilən nümayəndələri seçmək üçün istifadə edə bilərlər. Xalq.
ləri ilə burada tanış olmaq olar Bununla belə, seçilmiş nümayəndələr qanuni olaraq bunu etməyə borclu deyillər. Belə olsalar belə,
http://supct.law.cornell.edu/ mübahisəli məsələlərdə ictimai rəy çox vaxt bölünür və bəzən parçalanır.
supct/justices/fullcourt.html Prezidentin veto qoyma proseduru Konstitusiyanın 1-ci maddəsinin 7-ci bölməsində nəzərdə tutulur ki,
“Nümayəndələr Palatasından və Senatdan keçəcək hər bir qanun layihəsi qanuna çevrilməzdən əvvəl
Prezidentə təqdim edilməlidir”. Bundan sonra, "Əgər o, təsdiq edərsə, onu imzalayacaq, yoxsa, öz etirazı
http:// ilə onun yarandığı Evə qaytaracaq." Yenidən baxıldıqdan sonra hər iki palatanın üçdə ikisi tərəfindən
bəyənilərsə, o, qanuna çevrilir. Qeyd edək ki, “Əgər hər hansı qanun layihəsi ona təqdim edildikdən
Təqaüdə çıxana qədər
sonra on gün ərzində (bazar günləri istisna olmaqla) Prezident tərəfindən geri qaytarılmırsa, o, imzaladığı
1988, Viskonsin senatoru
qaydada qanun kimi qəbul edilir. Konqres təxirə salmaqla onun Geri qayıtmasına mane olur, bu halda bu,
William Proxmire verdi
qanun sayılmayacaq”.
Golden Fleece Mükafatı
üçün “israf, gülünc və ya
vergi ödəyicisinin pulundan istehza ilə
istifadə edilməsi”. Onun ən yaxşı 10 Qızıl Hər il Konqres prezidentə qanunun imzalanması üçün büdcə təqdim edir.
Fleece mükafatının siyahısına burada baxın Tipik olaraq, büdcədə təklif olunan xərclərin bəziləri ilk növbədə siyasi himayə kimi nəzərdə tutulur.
Bu qondarma "donuz əti çəlləkləri" büdcə maddələri Konqresdəki ən güclü qanunvericilər tərəfindən
http://www.taxpayer.net/
awards/goldenfleece/ əlavə edilir və bu, onlara yenidən seçki kampaniyalarında kömək edən bir taktikadır.
topten .htm
Konqres 2004-cü il üçün maliyyə ili büdcəsini imza və ya veto üçün

prezidentə təqdim etdi. Konqresmen Pivinin məmləkətindəki “parklar
və istirahət” layihələri üçün 10 milyon dollarlıq bir maddə daxil edilmişdir. İllərdir ki, Pivi
prezidenti çox sərt tənqid edirdi.
Prezident hələ də büdcəni təsdiq edə bilərmi, buna cavab olaraq, Peavy üçün təklif
olunan vəsaitə veto qoya bilərmi?
Xeyr. Qismən veto qoymaq səlahiyyəti (sətir bəndi vetoları adlanır) Konqres tərəfindən qanunlara
dəyişiklik edilməsinin praktiki effektinə malik olacaqdır. Prezidentə Konstitusiya ilə Konqres
tərəfindən təklif olunan qanunlara düzəlişlər etmək səlahiyyəti
verilmir.18 Beləliklə, qanunvericilik və icra hakimiyyətinin ayrılması bənd-bənd vetoları ilə
bulanıq edilə bilməz.
MİLLİ HÖKUMƏT NECƏ TƏŞKİL OLUNUR ?
Qanunvericilik Qolu (Konqres)

Konstitusiyanın I maddəsində qanunvericilik orqanının təşkili və funksiyaları təsbit edilmişdir.
Qanunvericilik qolu iki palatalıdır (iki hissədən ibarətdir), yuxarı palata (Senat) və aşağı palata
(Nümayəndələr Palatası). Senatın üzvləri əvvəlcə ştatın qanunverici orqanları tərəfindən təyin
edilirdi, lakin 1913-cü ildə On Yeddinci Düzəliş sistemi xalq səsverməsi ilə birbaşa seçimə dəyişdirdi.
Senatın hər ştatdan iki olmaqla 100 üzvü var. Nümayəndələr Palatasının üzvləri, onillik milli
siyahıyaalmada müəyyən edildiyi kimi, ştatlara əhalinin sayına görə ayrılan 435 yerə seçilir.
Qanunvericilik orqanının əsas funksiyası qanunlar qəbul etməkdir. Bu, adətən, qanunun
qəbulu, düzəliş və ya ləğv edilməsinin lehinə və ya əleyhinə səs çoxluğu ilə həyata keçirilir. Həm
Nümayəndələr Palatasında, həm də Senatda kvorum seçilmiş və xidmət etmək üçün and içmiş
(yəni, and içmiş) üzvlərin əksəriyyətindən ibarətdir. Konqresin səlahiyyətləri Konstitusiyanın I
maddəsinin 8-ci bölməsində təsbit edilmişdir. Bunlara vergi vermək və borc götürmək, dövlətlərarası
ticarəti tənzimləmək, müflisləşməni tənzimləyən qanunlar qəbul etmək, pul sikkələmək, poçt
şöbələri yaratmaq, Ali Məhkəmədən aşağı olan məhkəmələr yaratmaq, müharibə elan etmək
və idarə etmək səlahiyyətləri daxildir. Kolumbiya dairəsi (ölkə paytaxtının ərazisi). Bununla belə,
Konqres özünün bəyan etdiyi səlahiyyətləri “icrası üçün zəruri və uyğun olan bütün qanunları
hazırlamaq” səlahiyyətinə malik olduğu üçün sadalanan səlahiyyətlərinin təfərrüatlı tətbiqində
http://
böyük genişliyə malikdir.19
Siz həm baxılmaqda olan işləri,
Qanunverici orqan qanun qəbul etdikdən sonra onun işi adətən yerinə yetirilir. Yeni qəbul
həm də ABŞ Ali Məhkəməsinin
edilmiş qanuna tabe olan bütün şəxslər bundan sonra riayət etməlidirlər. Lazım gələrsə, icra
cari rəylərini burada
hakimiyyətindəki aşağı səviyyəli dövlət məmurları (məsələn, polis) tələblərə əməl olunmasını tapa bilərsiniz
təmin edirlər. Əgər qanunun konstitusiyaya uyğunluğu mübahisələndirilərsə və o zaman mübahisə
son nəticədə Ali Məhkəmənin qərarı ilə həll edilə bilər. http://
supct.law.cornell .edu/supct/index.php
Bəzən yeni qəbul edilmiş qanunlar heç vaxt qanuna çevrilmir.
Konqres ABŞ-da təhsil alan əcnəbi çinli tələbələri bu

tələbdən azad edən qanun qəbul etdi
vizalarının müddəti bitdikdən sonra Çinə qayıdırlar. (Viza xarici ölkə
vətəndaşına ev sahibi ölkədə yaşamaq, işləmək və ya təhsil almaq üçün
qanuni icazə verən sənəddir.) Bu, Konqresin Çin hökumətinin 1989-cu il
tələbəsini dəstəklədiyinə görə bu tələbələrin əksəriyyətini
cəzalandıracağına inandığı üçün edilib. Tiananmen meydanında və Çinin başqa
yerlərində üsyan. Təklif olunan qanun prezident tərəfindən imzalanmaq üçün Ağ Evə göndərilib.
Prezident Corc HV Buş Konqresin xarici siyasət məsələlərinə müdaxilə etdiyini əsas gətirərək
qanunvericiliyə veto qoyub. Üstəlik, İmmiqrasiya və Vətəndaşlıq Xidmətinə Çin tələbə vizalarını
qeyri-müəyyən müddətə uzatmağı əmr edən icraçı sərəncamı ilə tələbələr artıq məcburi
repatriasiyadan qorunmuşdu. Qanun layihəsi Konqresə qaytarıldıqda,
Nümayəndələr Palatası vetonu ləğv etməyə səs verdi, lakin Senat bunu etmədi; beləliklə, prezidentin vetosu
dayandı.
Prezidenti vəzifədən kənarlaşdırmağın yeganə konstitusiya üsulu impiçment adlanan

Konqres prosedurudur. İmpiçment prezident də daxil olmaqla bəzi federal məmurların
vəzifədən uzaqlaşdırılmasına səbəb olan bir prosesdir.
Prezident üçün proses ABŞ Konstitusiyasının II maddəsinin 4-cü bölməsində nəzərdə tutulub:
“Birləşmiş Ştatların prezidenti, vitse-prezidenti və bütün mülki məmurları dövlətə xəyanət,
rüşvətxorluq, və ya digər yüksək cinayətlər və cinayətlər.” İmpiçment üçün
Nümayəndələr Palatasında səs çoxluğu tələb olunur. Daha sonra impiçment edilmiş
vəzifə sahibi Senatda mühakimə olunacaq və məhkəmədən sonra Senatın üçdə iki səs
çoxluğu tələb olunmaqla vəzifəsindən kənarlaşdırılacaq. 1998-ci ildə ABŞ Nümayəndələr
Palatası prezident Uilyam Cefferson Klintonun bədnam “Monica Lewinsky işi”ndən sonra onun
davranışı ilə bağlı ədalət mühakiməsinə mane olduğuna və yalan şahidlik etdiyinə görə
impiçment elan edilməsinə səs verdi. ABŞ
Senat Ali Məhkəmənin sədri Uilyam Renquistin sədrliyi ilə impiçment məhkəməsi keçirib.
12 fevral 1999-cu ildə yenidən konkret ittihamlar üzrə 50-50 və 45-55 səs verdi və bununla
da prezidenti vəzifədən kənarlaşdırmaqdan imtina etdi.
İcra Hakimiyyəti (Prezidentlik)

Prezident və vitse-prezident hər biri ardıcıl iki tam müddət limiti ilə dörd il müddətinə
seçilirlər.* İcra başçısının və onun namizədinin seçilməsi üçün konstitusiya prosesi çətin olur,
çünki bu üsul əyalət seçiciləri ilə dolayıdır. əslində seçki səsləri verməklə prezidenti
seçmək.
Hər bir ştatda seçicilərin sayı ştatın Nümayəndələr Palatasındakı nümayəndələrinin sayına
və onun iki senatoruna görə müəyyən edilir. Bu təyinatlar sonuncu dəfə 2000-ci il
siyahıyaalınmasından sonra dəyişdirilib. Beləliklə, hazırda yeddi ştatın (Alyaska, Delaver,
Montana, Şimali və Cənubi Dakota, Vermont və Vayominq) və Kolumbiya dairəsinin hər biri
üç, cəmi 24 səsə malikdir; yalnız Kaliforniyada 55; Nyu-Yorkda isə 31-dir.
Ümumilikdə 538 seçici səsi var: Nümayəndələr Palatasının üzvlərinə görə 435, Senat
üzvlərinə görə 100 və Kolumbiya dairəsindən üç səs. Qələbə qazanmaq üçün seçicilərin
əksəriyyətinin (270) səs toplaması lazımdır. Qeyd edək ki, prezident seçkiləri və vakansiyalar
Konstitusiyaya edilən texniki düzəlişlərlə daha da tənzimlənir.20 Unikal Seçkilər Kollegiyası
2000-ci ildə prezident Corc Buş seçildikdən sonra mübahisələr də daxil olmaqla, onu
dəyişdirmək və ya ləğv etmək üçün dəfələrlə edilən cəhdlərə baxmayaraq, sağ qalıb.
Bu sağ qalma ona görə ola bilər ki, o, siyasi partiyaların həyat qabiliyyətini qoruyur ki, bu da
“öz növbəsində problemlərin müəyyənləşdirilməsinə və müəyyən edilmiş siyasət və
proqramların irəliləyişinə sadiq olan namizədləri dəstəkləməyə xidmət edir”. Hər
prezident seçkiləri üçün yeni Seçkilər Kollegiyası yaradılır; yəni Seçicilər Kollegiyasında seçici
(səs verən) kimi fəaliyyət göstərən insanlar hər seçki üçün fərqlidirlər.
Prezidentin səlahiyyətləri Konstitusiyanın II maddəsinin 2-ci bölməsində prezidentin

aşağıdakı səlahiyyətləri göstərilir. Hər şeydən əvvəl və iyirminci əsrin böyük bir
hissəsində mühüm əhəmiyyət kəsb edən, prezidentin “Birləşmiş Ştatların Silahlı
Qüvvələrinin və bir sıra ştatların milislərinin baş komandanı kimi, Amerika Birləşmiş Ştatları.
…”21 Konqres müharibə elan etmək səlahiyyətini özündə saxlasa da,
“müharibə etmək” səlahiyyəti yalnız prezidentə verilir. Məhz vətəndaş müharibəsi
illərində kom-
* “Heç bir şəxs iki dəfədən artıq prezident vəzifəsinə seçilə bilməz və prezident vəzifəsini tutan və ya başqa şəxsin prezident seçildiyi
müddət ərzində iki ildən artıq müddət ərzində prezident kimi fəaliyyət göstərmiş heç bir şəxs prezident vəzifəsinə seçilə bilməz.
bir dəfədən çox prezident vəzifəsinə seçilə bilər”. (ABŞ Konstitusiyası, İyirmi İkinci Düzəliş)
hərbi əməliyyatların olub-olmamasını tək təyin edən baş komandan olduğu elan edildi
“...o qədər həyəcan verici ölçülərdə idi ki, onu onlara razılıq verməyə məcbur edəcək
22
döyüşkən xarakteri” və onun silahlı qüvvələri ilə məşğul olub-olmaması
ABŞ belə hərbi əməliyyatlarda. Qabaqcıl texnologiya təbiətini dəyişdi
müasir müharibə, beləliklə, prezidentin tez cavab vermək səlahiyyətini daha da əsaslandırır
Konqresin icazəsi olmadan hərbi hücuma hərbi güclə.
http://
Prezidentin müharibə aparma
səlahiyyətlərinin təhlili üçün
HÜQUQİ FOCUS – NÜMUNƏ ABŞ Departamenti tərəfindən
Ədalət, get
Prezident Corc Buş “terrora qarşı müharibə” ilə mübarizə aparır

http://www.usdoj.gov/olc/
sahib olaraq ABŞ-ın baş komandanı kimi fəaliyyət göstərmişdir warpowers925.htm
Birləşmiş Ştatlar iki xalqın: Əfqanıstan və İraqın işğalında, fəthində və işğalında,
əgər rəhbərlik etməsə də, iştirak edir. Prezident Buş sınaqdan yayındı
prezidentin Konqresi cəlb etməklə müharibə “etmək” səlahiyyətinin əhatə dairəsi
hər iki qərarda. İraq məsələsində əsaslandırma Konqresə təqdim edildi
İraqın “kütləvi qırğın silahları” hazırlayaraq və yığmaqla ABŞ-ı və dünyanı təhlükəyə
atması idi. Bu əsaslandırma idi
sonradan ən yaxşı halda qeyri-dəqiq olduğu məlum oldu.
Prezidentin müqavilələr bağlamaq vəzifəsi və səlahiyyəti var, lakin onlar təsdiqlənməlidir

Senatın üçdə iki səsi ilə.23 Məsələn, üç mübahisəli, lakin həyati əhəmiyyət kəsb edən
XX əsrdə ölkəmizin bağladığı mühüm müqavilələr idi
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsi (1945); Şimali Atlantika Müqaviləsi Paktı (1948), hansı
müdafiə hərbi ittifaqı olan NATO (Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı) yaratdı;
və Kanada, Meksika arasında Şimali Amerika Azad Ticarət Sazişi (NAFTA),
və Amerika Birləşmiş Ştatları. Bu müqavilələrin hər üçü lazımi qaydada səsə qoyuldu və təsdiq edildi
Senat tərəfindən. Prezident həmçinin Senatın yenidən ratifikasiyasını tələb etməyən icra
müqavilələrini də imzalaya bilər. Məsələn, İkinci Dünya Müharibəsinin ilk aylarında
Alman sualtı qayıqları aclıqdan ölmək üçün bir çox təchizat gəmisini batırarkən
İngiltərə təslim olduqdan sonra Prezident Franklin D. Ruzvelt səkkiz dəniz bazası müqabilində
İngilislərə 50 1914 tipli esmines verən icra müqaviləsi imzaladı.
Bu, Birləşmiş Ştatlar hələ də yox olmasına baxmayaraq, tamamilə konstitusiya idi
Almaniyaya müharibə elan etdi.
http://
Senatın “məsləhət və razılığı” ilə prezident səfirləri, dövlət nazirlərini və konsulları, Ali Son müqavilələrin hamısı faydalıdır
internetdə mümkündür. üçün

Məhkəmənin hakimlərini və prezidentin müşavirlərini təyin edir.24 Konqres prezidentə digər
Şimalın tam mətni
federal məmurları və federal məmurları seçmək səlahiyyəti verib.
Amerika Azad Ticarət
komissiya rəhbərləri. 1789-cu il tarixli Məhkəmə Qanunu prezidentlərə federal məhkəmələr
Razılaşma, ziyarət
üçün apellyasiya və rayon məhkəmələrinin hakimlərini təyin etmək səlahiyyəti verdi. Konqres bu
təyinatları təsdiq etməlidir, bu funksiya hökumət qolları arasında paylaşılan gücün başqa bir http://www-tech.mit.edu/
Bülletenlər/nafta.html
nümunəsidir.
Bəzi alimlər iddia edirlər ki, Ali Məhkəmə hakimlərinin namizədliyini irəli sürmək səlahiyyəti,
Ömür boyu xidmət edən, prezidentin tək ən əhəmiyyətli səlahiyyətidir.
Roe v. Wade işində ABŞ Ali Məhkəməsi qərar verdi

qadınların konstitusiya ilə qorunan hüququ ilk dəfədir
abort edib-etməməyi seçir. Bu bəyanatdan sonra
dövlətlər artıq öz sərhədləri daxilində abortu ləğv edə bilməzdilər. Dörd hakim
davam etdi
Roe v. Wade-də çoxluğun əleyhinə səs verib. Bir ədalətin dəyişdirilməsi Roe-nun ləğvinə səbəb ola bilərmi, bununla
da abort qanununu dəyişdirə və ya hətta ləğv edə bilərmi?
Roe Ueydə qarşı, 410 ABŞ 113, 93 S.Ct. 705 (1973).
Bəli. Ən mübahisəli Ali Məhkəmə işlərinin bir çoxu 5-4 səslə qərara alınır.
Buna baxmayaraq, prezidentliyə namizədlər tarixən seçildikləri təqdirdə, fürsət
yaranarsa, Ali Məhkəməyə namizədliyini irəli sürəcəkləri şəxslərin adlarını
açıqlamayıblar. Həmçinin prezidentliyə namizədlər öz kabinetlərinə mümkün təyinatlı
şəxslərin (administrasiyada ən yüksək səlahiyyətə malik şöbə müdirləri) adlarını
açıqlamır. Beləliklə, seçicilər prezidentliyə namizədlərin seçki kampaniyası ilə bağlı
bəyanatlarına və təcrübələrinə əsaslanaraq gələcəkləri ilə bağlı fərziyyələr irəli sürürlər.
http://
Ali Məhkəmənin
namizədliyi və təsdiqi ilə Məhkəmə Bölməsi (Məhkəmələr)
bağlı bir çox resurs və bağlantılar
prosesi və onun tarixi ilə Konstitusiyanın III maddəsi, məhkəmə maddəsi, bəyan edir: “Birləşmiş Ştatların
tanış ola bilərsiniz məhkəmə hakimiyyəti bir Ali Məhkəməyə və belə aşağı səviyyəli məhkəmələrə verilir.
25
Konqres zaman-zaman təyin və təsis edə biləcəyi kimi”. icra və de- ilə müqayisədə
http://www.ll.georgetown .edu/
qanunvericilik qollarına verilən mandatlar, III Maddə məhkəmə hakimiyyətinə rəhbərlik
guides/supreme_court_
nominations.cfm baxımından çox azdır. Bu yaxından müəyyən edilmiş rolun olmamasına baxmayaraq, federal
məhkəmələr hakimiyyət bölgüsü doktrinasının mərkəzinə çevrilmişdir. ABŞ Ali
Məhkəməsi daha əvvəl qeyd olunan Marburi Madisona qarşı işindən başlayaraq
məhkəmənin federal hökumət daxilində “lazımi” yerini yaratdı və təkmilləşdirdi.
http://
Bəzi məşhur qərarları oxumaq üçün Federal və əyalət qanunvericilik aktlarının konstitusiyaya uyğunluğunu müəyyən
ABŞ Ali Məhkəməsini etmək səlahiyyəti, habelə icra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlərə məhkəmə
ziyarət etdi nəzarəti ABŞ Ali Məhkəməsinə Konstitusiyanın bütövlüyünü qorumaq üçün böyük
http://supct.law.cornell.edu/ məsuliyyət qoyub. Ali Məhkəmənin, adətən, siyasi təzyiqlər və xalq şıltaqlığı ilə ən
supct/cases/historic.htm az təsirlənən hökumət qolu olduğu düşünülür. Bunun bir səbəbi odur ki, bütün federal
hakimlər kimi, Ali Məhkəmə hakimləri də yalnız yaxşı davranışdan asılı olaraq ömürlük
vəzifə tuturlar. Ali Məhkəmə hakimlərinin ənənəvi təqaüd yaşı olan 65-dən xeyli
sonra da skamyada aktiv qalması qeyri-adi deyil. Bu səbəbdən, Məhkəmə bir vaxtlar
“doqquz qoca” adlandırılırdı. Hazırda Məhkəmə aşağıdakı hakimlərdən ibarətdir:
Samuel A. Alito (Prezident GW Bush, 2006)

Stephen G. Breyer (Prezident Klinton, 1994)
Ruth B. Ginsburg (Prezident Klinton, 1993)
Entoni M. Kennedi (Prezident Reyqan, 1988)
Baş hakim John G. Roberts (Prezident GW Bush, 2005)
Antonin Scalia (Prezident Reyqan, 1986)
David H. Souter (Prezident George HW Bush, 1990)
John Paul Stevens (Prezident Ford, 1975)
Clarence Thomas (Prezident George HW Bush, 1991)
Bütün məhkəmələr öz qayda və prosedurlarına riayət etməyə məcbur etmək üçün qərarlar vermək
səlahiyyətinə malikdirlər. Məsələn, məhkəmələr məhkəmə prosesində və ya təhqiqatla məşğul
olan vəzifəli şəxslərin və ya vəkillərin (müvəkkilləri üçün) lazımi tələbi əsasında çağırış vərəqələrinin
(müəyyən vaxt və yerdə məhkəməyə gəlmək barədə əmr) verilməsinə icazə verir. Belə bir
məhkəmə qərarına əməl edilməməsi məhkəmənin şahidi məhkəməyə “hörmətsizlik”lə saxlamağa sövq edə bilər.
Məhkəmənin hörmətsizlik üçün cəzası pul cəriməsindən həbs müddətinə qədər dəyişə bilər.
1971-ci ildə ABŞ Ali Məhkəməsi prezident Riçard Niksonun (icraedici orqan)
Konqresə (qanunvericilik orqanı) təqdim etdiyi və Niksonun səlahiyyət müddətini
başa vuracağını yəqin ki, bildiyi bəzi lent yazısı danışıqlarının qanuniliyini təsdiqlədi. ofis. O, çağırış
vərəqəsinə tabe olmaqdan imtina edib kasetləri məhv edə bilərdi. Əgər Nikson çağırış
vərəqəsini yerinə yetirməkdən imtina etsəydi və lentləri məhv etsəydi, nə baş verərdi?
Çox güman ki, Konqres prezident Niksonu ABŞ Ali Məhkəməsi tərəfindən təsdiq edilmiş qanuni
çağırışa əməl etmədiyinə görə impiçment elan edəcəkdi. Lakin Konqres tərəfindən verilən
çağırışa məhəl qoyulmamasının impiçment üçün hüquqi əsas olduğu aydın deyil. O zaman nə
olacağını heç vaxt bilməyəcəyik. Lakin hökumətin üç səlahiyyətinin necə qarşılıqlı əlaqədə
olmasını və böhranın ağırlığının prezidentin hakimiyyətin məhkəmə qolunun əmrinə tabe olmaq
istəyi ilə bağlı olduğunu bilmək vacibdir.
1998-ci ildə prezident Klinton federal böyük münsiflər heyəti qarşısında şahid kimi
deyil, şəxsi işi ilə bağlı ifadə verməyə çağırılıb.
davranış. Yenə prezidentin çağırışa cavab vermək öhdəliyi ilə bağlı konstitusiya qarşıdurması
yaratmaq əvəzinə, prezident Klinton sonda ifadə verməyə razı oldu və etdi. Prezident şəxsən
ifadə vermək üçün vaxt və məkana gəlsə də, sonra suallara cavab verməkdən imtina edə
bilərdimi?
6-cı fəsildə siz cəmiyyətimizdəki əsas prinsipi nəzərdən keçirəcəksiniz ki, cinayət prosesində
heç bir şəxs öz əleyhinə ifadə verməməlidir. İnsan könüllü olaraq bunu edə bilər, lakin buna
ehtiyac yoxdur. Prezident Klinton ya narahat etdiyi heç bir cinayət əməli olmadığına görə, ya da
sadəcə olaraq öz hüququndan imtina etdiyinə görə, özünə qarşı ittihama qarşı imtiyazını müdafiə
etmədi. O, tarixdə federal böyük münsiflər heyəti qarşısında ifadə verən ilk prezident oldu (qapalı
dövrə televiziyası ilə). Amma hər iki halda o, sonda çağırış vərəqəsinin diktəsinə əməl
etməklə keçmiş prezident Niksonun kursunu seçdi.
Federal hakimlər yalnız ölüm, könüllü istefa və ya Birləşmiş Ştatların Konqresi tərəfindən
impiçment elan edilməsi ilə öz məhkəmələrindən kənarlaşdırıla bilərlər.
Nevada ştatının federal dairəsinin hakimi, hörmətli Harri E. Claiborne mühakimə

olundu və gəlir vergisini aldatmaqda ittiham edildi.
yalan bəyannamə təqdim etməklə. O, iki il müddətinə federal həbs cəzasına məhkum edilib.
Məhkum olduqdan sonra hakim vəzifəsindən istefa verməkdən imtina etdi və illik 78,700
dollar maaşını almağa davam etdi. O, bu müddət başa çatdıqdan sonra ömürlük vəzifəsini bərpa
etmək niyyətini açıq şəkildə bildirdi.26 O, impiçment elan edilə bilərmi?
Bəli. Hakim kimi işə qayıtdıqdan səkkiz ay sonra Claiborne nəhayət işdən çıxarıldı
impiçment yolu ilə məhkəmədən.27 “Yalnız on üç federal hakim impiçmentə məruz qalıb.
Birləşmiş Ştatlar tarixində və onlardan yalnız yeddisi məhkum edilmişdir.”28
Konqres dövlət məmurlarını vəzifədən kənarlaşdırmaq üçün impiçment prosedurundan istifadə
etmək istəmir, çünki bu, baha başa gəlir, çətin və vaxt aparır. Lakin impiçment federal hakimləri ictimai
əməkhaqqından kənarlaşdırmağın yeganə yoludur
cinayət əməlində təqsirli olduqları sübuta yetirildikdə. Xoşbəxtlikdən, federal hakimlərin cinayət
əməlləri nadirdir.29
ABŞ Dairə Məhkəməsinin hakimi Ceyms Uor federal hakimlərin və

vəkillərin konfransında qardaşının necə davrandığına dair maraqlı bir hekayə danışdı.
1963-cü ildə Alabama ştatında irqçi güllə ilə öldürüldü.
Klux Klanın dörd qaradərili qızın öldürüldüyü Baptist kilsəsini bombalaması.
Sonradan məlum oldu ki, Hakim Uerin hekayəsi belədir
yalan. Əgər varsa, federal hakimlər bunu etdiklərinə görə hansı cəzanı alırlar?
məhkəmələrin etibarının ürəyinə gedir—ictimai həyatda dürüstlük?30
Yanlış məlumat verməzdən əvvəl Hakim Uor vəzifəyə yüksəlmək üçün namizəd olmuşdu
ABŞ Apellyasiya Məhkəməsi. Onun yalanı dərc edildikdən sonra Hakim Uor geri çəkildi
onun namizədliyi. O, həmçinin federal hakimlər heyəti tərəfindən açıq şəkildə tənbeh edildi
onun davranışının “məhkəmələrin işinin səmərəli idarə edilməsinə zərər vurduğunu” bildirdi. Hakim
Ware vəzifəsindən uzaqlaşdırılmayıb.
Konstitusiyaya əsasən, Senat bütün impiçmentləri mühakimə etmək səlahiyyətinə malikdir və heç
bir şəxs səsvermənin üçdə ikisinin razılığı olmadan məhkum edilə bilməz.
iştirak edən üzvlər. Təqsirləndirilən şəxsə qarşı siyasi loyallıq nəzərdə tutulduqda, iddia edilən cinayət
açıq-aşkar olmasa, belə bir çoxluğu əldə etmək çətin ola bilər. Anlaşılan şəkildə, buna görə də təcrübə
nadir hallarda istifadə olunur.
Konqres bütün federal işçilər, o cümlədən hakimlər üçün maaşları təyin edir. Bununla belə,
federal hakimlərin maaşları Konqres tərəfindən müəyyən edildikdən sonra, onlar heç vaxt azaldıla bilməz
hakimlərin səlahiyyət müddəti ərzində hər hansı səbəbdən sonra məhkəmədə.31 Bu, rəyi
bəyənilməyən hakimlərə maddi təzyiq göstərmək üçün mümkün qeyri-münasib səylərin qarşısını
http:// almağa xidmət edir. Təbii ki, yeni təyin olunanların maaşları ondan aşağı ola bilər
öz sələflərininkidir, lakin bunun baş verməsi ehtimalı azdır.
Haqqında daha çox məlumat üçün Maaşların azaldılması federal hakimlər üçün mövcud problemlərdən ən azı olub.
federal hakim Amerika Hüquqşünaslar Assosiasiyasının hesabatında deyilir ki, “Konstitusiya zəmanətləri
kompensasiyası, bax ömürlük vəzifə və azaldılmayan əmək haqqı müstəqilliyi qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdu
http://www.uscourts.gov/ Federal məhkəmə sisteminin. Müasir şəraitdə heç bir zəmanət etibarlı deyil. ikən
ttb/feb02ttb/feb02.html Ödənişin eroziyası qanuni olaraq maaşda azalma təşkil edə bilməz, bu, əmək haqqını zəiflədir
azaldılmamış əmək haqqının təminatı məqsədi. Eynilə, öhdəlik
Qeyri-adekvat hakim maaşları namizədləri bu işdən çəkindirdikdə, ömürlük vəzifə pozulur
skamyaya təyin olunmasını tələb etmək və hakimləri kürsüdə qalmaqdan çəkindirmək
skamya.” 32 Ali Məhkəmənin keçmiş baş hakimi William H. Rehnquist razılaşdı:
“Mən hakimlərin maaşlarının artırılmasını əvvəllər ən aktual məsələ hesab edirəm
federalizm federal məhkəmə bu gün."
Hökumət forması
birliyindən ibarətdir
az-çox özünü FEDERALİZM NƏDİR ?
altında idarə olunan dövlətlər
federal çətir Federalizm iki və ya daha çox səviyyəli hökumətin müəyyən bir vətəndaş qrupu üçün müxtəlif
hökumət. xidmətlər göstərdiyi bir siyasi quruluş kimi müəyyən edilə bilər.
müəyyən coğrafi ərazi. Məsələn, Ayovalılara milli hökumət və onların əyalət hökuməti,
eləcə də müxtəlif yerli idarəetmə orqanları xidmət göstərir.
strukturlar.
Birləşmiş Ştatlar federalizmdə bir nümunədir. Alimlərin hesablamalarına görə, Birləşmiş

Ştatlarda 80.000-dən çox əyalət və yerli hökumətlər* mövcuddur və onların hər biri mürəkkəb,
texnoloji cəhətdən idarə olunan cəmiyyətimizin ehtiyac və istəklərini qarşılamağa çalışır. Bu
hökumət bolluğu müxtəlif dövlət məmurları arasında həm rəqabəti, həm də əməkdaşlığı
əhatə edən siyasi təzyiqlər şəraitində fəaliyyət göstərir. Əslində, ABŞ
Konstitusiya IV Maddəyə və ABŞ Konstitusiyasının Onuncu Düzəlişinə uyğun olaraq ilkin 13 ştatın
hər biri üçün böyük ölçüdə suverenlik saxladığı zaman bu mürəkkəbliyin bir hissəsini yaratdı və
təsdiq etdi. http://
Müxtəlif təriflər üçün
İstənilən halda, biz Konqres tərəfindən verilən vergidən tutmuş, yerli məktəb şuraları
federalizm, bax
tərəfindən verilən uşaq bağçasına yeniyetmələrin qəbulu üçün dar müəyyən edilmiş standartlara
qədər dəyişən hökumət qaydalarına xidmət edən, eyni zamanda onlara tabe olan xalqıq. http://www.answers.com/
Konstitusiya milli hökumətlə əyalət hökumətləri arasında sərhədləri müəyyən edir, bir topic/federalism
şərtlə ki, milli hökumət yalnız ona həvalə edilmiş səlahiyyətlərə və təbii olaraq oradan gələn
digər səlahiyyətlərə malik olsun. Konqres “yuxarıda göstərilən səlahiyyətlərin icrası üçün
zəruri və uyğun olan bütün qanunları qəbul etmək” səlahiyyətinə malikdir.
33
Bu səlahiyyətlərdən bəziləri milli hökumət
34 Amma
üçün müstəsnadır, məsələn, “pul çıxarmaq” və “müqavilə bağlamaq”. vergi və xərcləmə
kimi digər səlahiyyətlər paylaşılır. Qeyd edildiyi kimi, bütün digər səlahiyyətlər “müvafiq olaraq
35
dövlətlərə və ya xalqa aiddir”.
Konstitusiyamız da milli hökumətin səlahiyyətlərini məhdudlaşdırır; məsələn, həbs
edilmiş şəxsin adətən təhqiramiz həbsdən qorunmaq üçün məhkəmə qarşısına çıxarılmasına habeas vərəqəsi
dair rəsmi yazılı əmr olan habeas corpus (latınca: “bədən sizdə”) vərəqəsi tələbini rədd etmək korpus
qadağandır.36 girov müqabilində azadlığa buraxılmadan, rəsmi məhkəməyə qədər. [Latın dilində: “bədənin
var”] Həbs edilən şəxsin olması

barədə rəsmi yazılı əmr
Konstitusiyaya əsasən, dövlətlərə müqavilə bağlamaq səlahiyyəti kimi bəzi səlahiyyətlər
də verilmir. Nəhayət, hər ikisinə inkar edilən səlahiyyətlər var, məsələn, qanunverici orqanın məhkəmə qarşısına çıxarılıb.
adları çəkilən şəxsləri və ya konkret qrupun üzvlərini məhkəmə araşdırması olmadan

cəzalandıran qanunvericilik aktları olan sənədlərin qəbulu; və ex post-fakto qanunları (latınca: əldə edən sənəd
“faktdan sonra”) geriyə qüvvədə olan qanunlar, onlar törədildikdə qanuni olan hərəkətlərə Məhkəmə və mühakimə
görə iddia edilən pozucuları cəzalandıracaq və ya bu əməlin törədildiyi anda tətbiq edilən olmadan adı çəkilən şəxsə
və ya müəyyən qrupun
cəzanı artıracaq.
üzvünə ölüm cəzası verən
qanunverici aktı.

ABŞ tərəfindən qadağandır
Konstitusiya.
David Cash (bu fəsildə əvvəllər xatırladılmışdır) gənc qızı dostunun öldürücü əməllərindən
xilas etməkdən imtina edərək heç bir cinayətdə günahkar deyildi. Fərz edək ki, ictimai
ex post fakto qanunları
etirazlara cavab olaraq Nevada cinayət davranışının qurbanına kömək etməməyi ağır cinayət (yəni, ağır cinayət)
[Latın: “faktdan sonra”]
edən qanun qəbul etdi. Əgər Nevada ştatı o zaman həbs etsə, mühakimə etsə, mühakimə etsə və Cash-i
Geriyə doğru hərəkət edən qanun
həbsxanaya göndərsə, o, nə edə bilərdi?37
əvvəllər qanuni davranışı
cinayət hesab edir.
Belə bir nizamnamə var
konstitusiyaya ziddir.
* Ştatlar daxilindəki bütün hökumətlər ştatın qanunverici orqanları tərəfindən öz ştatlarının konstitusiyalarında nəzərdə tutulmuş müddəalara əsasən yaradılmışdır.
Şəhərlərin, rayonların və mahalların hökumətləri ən çox vətəndaşlar tərəfindən tanınır. Yerli hökumətlərin digər növləri məktəb rayonları, daşqınlara qarşı
mübarizə rayonları, ağcaqanadların azaldılması rayonları və park rayonlarıdır. Onların hökumət nizamnamələrinə əsasən (ştatın qanunverici orqanları tərəfindən
verilir) büdcələri var, vergiləri toplayır və müxtəlif hökumət funksiyalarını yerinə yetirirlər.
Əvvəlki hipotetik nümunəyə əsasən, Cash Nevada məhkəmə sistemindən tamamilə yan keçə və onu
bu keçmiş vəzifədən qorumaq üçün federal məhkəməyə müraciət edə bilər.
fakto qanun. ABŞ Konstitusiyası ştatlara insanları belə şeylərə məruz qoymağı qadağan edir
əksər vətəndaşların fəryadı və ya əhval-ruhiyyəsindən asılı olmayaraq qanunlar. Federal məhkəmə
Nevada Cash-i buraxmağı əmr edərdi.
VƏTƏNDAŞLARIN HANSI KONSTİTUSİYA SƏHƏKƏTLƏRİDİR ?
Baxmayaraq ki, çox səlahiyyət milli hökumətə verilir və böyük güc verilir
dövlətlərə məxsus olan konstitusiya sistemi ilə azad cəmiyyətimizdə son gücə sahib olan xalqdır. Xalqın
böyük güclərindən biri də tapılır
onların səsvermə hüququ.
Şəxsən idarə etmək istəyən hər bir vətəndaş siyasi opponentlərlə rəqabət aparmalı və xalqın
səs çoxluğunu almaqla bu imtiyazı qazanmalıdır. “[T]şlanq
Bu cəmiyyətdə dövlət siyasətini [qanunları] edənlər bunu etmək imtiyazına malikdirlər, çünki onlar
38 O
siyasət aparmaq imtiyazına can atan başqalarına qarşı mübarizədə qalib gəldik”.
qanunvericilər və qubernatorlar xalq səsverməsi ilə seçilir.
Bəzi əyalət konstitusiyaları ixtisaslı seçicilərə yan keçmək hüququ və səlahiyyəti verir
dövlət və yerli hökumətlərin adət qanun yaradıcılığı prosedurları və qanunlar qəbul etmək
təşəbbüs prosesi birbaşa. Buna təşəbbüs prosesi deyilir. O, sayca kifayət qədər olan seçici qruplarına qanunlar, sərəncamlar
Üçün seçki prosesi və əlavələr hazırlamağa və qəbul etməyə imkan verir.
yeni nizamnamələrin hazırlanması və ya qanunverici orqana müraciət etmədən öz konstitusiyalarını. Dövlət qanunvericilik orqanları
konstitusiyanın dəyişdirilməsi seçicilərin təsdiq və ya rədd edilməsi üçün referendumla bağlı vəsatət verə bilər
səsvermə üçün müvafiq
mövcud və ya təklif olunan qanun. Dövlət konstitusiyaları və qanunları yaradıla bilər,
formal ərizələr təqdim etməklə
referendum yolu ilə dəyişdirilmiş və ya təsdiq edilməmişdir. Geri çağırma ərizəsi seçicilərə səlahiyyət
qanunverici orqan tərəfindən (və
müddəti başa çatmamış hər hansı seçilmiş dövlət və ya yerli məmuru vəzifəsindən kənarlaşdırmağa
qubernator) və ya cəmi
imkan verir. Son yüz ilin çox hissəsi üçün bu üç təcrübə
seçici.
birbaşa demokratiya xalqa qanunvericilik və qanunvericilər üzərində gücləndirilmiş nəzarət səlahiyyəti
verdi.
referendum
Bu təcrübələr, xüsusən də təşəbbüs prosesi bəzən tərəfindən sui-istifadə edilir
Demokratik prosesdir
öz məqsədlərinə uyğun qanunların qəbulunu təmin etmək üçün yaxşı maliyyələşdirilən xüsusi maraq
bir ştatın qanunverici orqanı
qrupları, bizneslər və peşələr. Belə qruplar ictimaiyyətlə əlaqələri işə götürə bilər
təklif olunan və ya mövcud
firmalar müəyyən arzu olunan qanunvericiliyin qəbulu üçün kampaniya aparmalıdırlar. istifadə ilə
qanunları təqdim edir (istinad edir).
təsdiq və ya rədd üçün birbaşa poçt vasitəsilə vəsait toplamaq və əldə edilən hər bir imza üçün “səsverənlərə” təklif edilən
seçicilər. ödənişlərlə ictimaiyyətlə əlaqələr firmaları öz təşəbbüslərini asanlıqla uyğunlaşdırırlar.

seçki bülleteni. Daha sonra, müəyyən təklifə səs vermələrini asanlaşdırmaq üçün ərizələri imzalamış
xatırlamaq şəxslərə poçtla göndərilə bilər.
Üçün demokratik bir proses

dövlət məmurlarının işdən çıxarılması
seçicilərin səsi ilə seçilən
vəzifələrindən
Vətəndaşlar ümummilli əyalət yaratmaq üçün təşəbbüs prosesindən istifadə etdilər
insanlar ərizə verdikdən sonra götürüldü
Kaliforniyada lotereya, Men ştatında mooseni qorumaq, Massaçusetsdə ölüm cəzasını
tərəfindən imzalanmış ərizə
təşviq etmək, yerli şərab satışını təsdiqləmək
tələb olunan sayda
Koloradoda ərzaq mağazaları, Şimali Dakotada yaz vaxtını ləğv etmək üçün,
ixtisaslı seçicilər.
və Koloradoda geylərin hüquqlarını məhdudlaşdırmaq.39
Tənqidçilər təşəbbüs prosesini hazırda istifadə olunduğu üçün qınadılar. Mübahisəli

məsələlər səsvermə bülleteninə daxil olur və çox vaxt bu qədər ətraflı şəkildə yazılır
və insanların əksəriyyətinin müvafiq üstünlükləri əsaslı şəkildə qiymətləndirə bilməyəcəyini çaşdırır və
mənfi cəhətləri və ya necə səs verməli olduqlarını ədalətli şəkildə başa düşürlər. Çaşqınlıq tez-
tez slick media reklamı ilə artır. Təşəbbüs prosesinə xas olan potensial sui-istifadəyə baxmayaraq,
onun seçici marağını artırmaq kimi böyük üstünlüyü var.
iştirak.
1996-cı ildə Kaliforniya seçiciləri səs çoxluğu ilə acı bir şəkildə təsdiq etdilər
mübahisəli təşəbbüs. Təklif 209-un təsiri ictimai təhsil, məşğulluq və
digər dövlətlərdə müsbət hərəkətləri qadağan etmək idi.
proqramlar. İddialar federal məhkəmədə təsirlənən azlıqlar tərəfindən qaldırıldı
qanunun dəyişdirilməsinin onlara bərabər müdafiəni rədd edəcəyi səbəbiylə
ABŞ Konstitusiyasının təmin etdiyi qanuna əsasən. Nəticə nə oldu?
İqtisadi Equity üçün Koalisiya Uilsona qarşı, 110 F. 3rd 1431 (Ca.9, 1997).
Ex parte (müxalifətsiz) dinləmədə federal məhkəmə hakimi əvvəlcə vəzifəsini dayandırdı

209-cu təklif gələcək mühakiməni gözləyir. Qısa müddətdən sonra daha yüksək federal məhkəmə
qərarı ləğv etdi və 209 saylı Təklif daha sonra qüvvəyə mindi. Beləliklə, vasitəsilə
Təşəbbüs müddətində seçici çoxluğu yeni bir qanun meydana gətirə bildi
qanunverici orqan qüvvəyə minmək istəmirdi. Təklif 209 təsdiqedici hərəkətin görünməsini artırdı
və məsələnin hər iki tərəfində müxalif qrupların yaradılması və sərtləşməsi üçün katalizator
oldu.
POLİS GÜCÜ _
Nə Konstitusiyanı yazanlar, nə də onu ratifikasiya edənlər bunu nəzərdə tutmayıblar
milli hökumətin gündəlik həyatında əksər detallar üzərində səlahiyyət sahibi olması
Xalq. Ceyms Medison hesab edirdi ki, milli hökumətin səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılması federalizmin
əsas fəzilətidir40, beləliklə polis hakimiyyəti dolayısı ilə polis gücü
Onuncu Düzəliş çərçivəsində dövlətlər üçün qorunur. Polisin gücü haqqıdır -nin xas gücü
dələduzluğun və cinayətin qarşısının alınması üçün qanunlar qəbul etmək və tətbiq etmək, nizam- hökumət etmək
intizamı, təhlükəsizliyi, sağlamlığı, əxlaqı və insanların ümumi rifahını təşviq etmək. Həm dövlət, həm qanunlar və əsaslandırılmış
qaydalar tətbiq etmək
də yerli hökumətlər polis səlahiyyətlərini həyata keçirir.
sağlamlıq, təhlükəsizlik, əxlaq və ya
ümumi rifahı
HÜQUQİ FOCUS – İŞ ictimai, hətta bu
fərdi azadlığı məhdudlaşdırır.
Virciniya ştatının entomoloqu Culiya Millerə kəsməyi əmr etdi

çoxlu sayda mantar yoluxmuş bəzək qırmızı
onun mülkündə bitən sidr ağacları. Bunun qarşısını almaq üçün göstəriş verilib
sidr pas xəstəliyinin yerli alma bağlarına köçürülməsi. Xəstəlik sidr ağaclarının dəyərinə təsir
etmədi, lakin alma bitkilərini məhv etmək təhlükəsi yaratdı.
yaxınlıq. Miller əmri yerinə yetirməyə borcludurmu və əgər belədirsə
onun əmlakının dəyərinin itirilməsinə görə kompensasiya almaq hüququ varmı?
Miller Schoene qarşı, 216 ABŞ 272, 48 S.Ct. 246 (1928).
Yerli hökumətlərin əkinlərə karantin qoyması, yanğından mühafizə zonaları yaratması qeyri-adi deyil
insanların vacib və ya fövqəladə vəziyyətlərə reaksiya verməsini gecikdirmək. tabe olan şəxslər
bu hərəkətlər heç bir qanuni hüquq olmadan əhəmiyyətli itkilərə məruz qala bilər
hökumətdən itkilər. Julia Miller əmri yerinə yetirməli idi və onun itkisinə görə
hökumətdən heç bir kompensasiya tələb olunmurdu. “Və ictimai maraq haradadır
həmin marağın fiziki şəxsin əmlak mənafeyindən üstün tutulması ilə məşğul olduqda,
hətta məhv olması dərəcədə fərqləndirici xüsusiyyətlərdən biridir
polis hakimiyyətinin mülkiyyətə təsir edən hər bir icrası.”41
Beləliklə, polis gücü hökumətin əsas atributudur, lakin tabedir
federal və əyalət konstitusiyalarının məhdudiyyətləri. Konstitusiyaya əsasən,
milli hökumətin insan davranışlarını tənzimləmək, nəzarət etmək və məhdudlaşdırmaq səlahiyyəti xüsusi
olaraq onun həvalə edilmiş səlahiyyətlərindən bir və ya bir neçəsi ilə bağlıdır.42
Federal Aviasiya İdarəsi (FAA) yaradıldı

Konqresin “bir neçə dövlət arasında ticarəti tənzimləmək”
səlahiyyətinin “zəruri və lazımi” genişləndirilməsi kimi hava gəmilərinin istehsalında
təhlükəsizlik tənzimləməsini təmin etmək.
Konstitusiya:
Konqresin səlahiyyəti var ... Xarici ölkələrlə ticarəti tənzimləmək

Millətlər və bir neçə dövlət arasında. ... Və bütün qanunları etmək
yuxarıda göstərilən səlahiyyətlərin icrası üçün zəruri və lazımlı olmalıdır,
və bu Konstitusiya ilə Azərbaycan Respublikasının Hökumətinə verilmiş bütün digər səlahiyyətlər
Birləşmiş Ştatlar və ya onun hər hansı Departamentində və ya Məmurunda.43
Konstitusiyanın ticarət maddəsini daha sonra daha ətraflı araşdıracağıq

bu fəsil. Burada məsələ ondadır ki, FAA-nı yaratmaq üçün Konqresə səlahiyyət lazım idi
Konstitusiyada. Ticarət müddəasına etibar etdilər. FAA inzibati təşkilatın nümunəsidir. 5-
ci fəsildə inzibati qurumlar və
inzibati hüquq haqqında ətraflı məlumat verilir. Konqres və ya əyalətin hansı səlahiyyətə sahib olduğu mövzusu
qalıcı olanı yoxdur.
ÜSTÜNLÜK MÜDDƏSİ NƏDİR ?

ABŞ Konstitusiyasına görə:
Bu Konstitusiya və ona uyğun olaraq hazırlanacaq Birləşmiş Ştatların qanunları;

və Birləşmiş Ştatların Səlahiyyəti altında bağlanmış və ya ediləcək bütün
Müqavilələr Torpağın ali Qanunu olacaqdır; və Hakimlər
Hər bir dövlət bununla, hər hansı bir dövlətin Konstitusiyasında və ya Qanununda olan hər hansı bir şeyə bağlıdır
Dövlət Əksinə.44
Beləliklə, Konstitusiya və onun əsasında qəbul edilmiş federal qanunlar, habelə qərarlar
Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ali Məhkəməsi, müvafiq dəstəkləyici rəylərlə birlikdə,
“dövlətin ali qanununun” tərkib hissələridir. -nin əhəmiyyəti
alilik
Doktrina
alilik doktrinası ondan ibarətdir ki, o, hər hansı bir ziddiyyət təşkil edən dövlət qanununu qabaqcadan istifadə etməklə qüvvədən salır,
Konstitusiyanın birbaşa olaraq Birləşmiş Ştatlara həvalə edilmiş nəzarət sahələrində

Məhkəmə doktrinası ki
federal qanunun dövlət qanunlarından üstün olması deməkdir.45 Üstünlük bəndi
hər hansı bir dövlət və ya
uyğun olmayan federal qanun federal hökumətə əlavə səlahiyyət vermir, o, yalnız üstün qanunun hansı səlahiyyətə
ABŞ Konqresi ilə razılaşaraq malik olduğunu müəyyənləşdirir. Üstünlük bəndi isə ticarəti edir
təsisat etibarsızdır. bənd səlahiyyəti çox güclüdür.
Arizona qanunu ştat daxilində 14-dən çox minik vaqonu və ya 70 yük vaqonundan ibarət qatarın
idarə edilməsini qeyri-qanuni etdi. Qanun dövlətin polis gücü altında qəbul edilmiş təhlükəsizlik
tədbiri idi. Qatarların uzunluğunun dövlət tərəfindən belə tənzimlənməsi qanuni idimi?
Cənubi Sakit Okean Arizonaya qarşı, 325 ABŞ 761, 65 S.Ct. 1515 (1945).
Xeyr. Qatarlar Arizona ştatına və digər ştatlara hərəkət edir. Dövlətlərarası ticarət, I Maddə, 8-
ci Bölmə və Arizona qanununun əsassız yükü olan dövlətlərarası daşımalara əsasən federal
qaydalara tabedir. Əgər dövlət tənzimləməsi dövlətlərarası ticarətə cüzi təsir edirsə və ya
bu, milli maraqlara yaxşı xidmət edirsə, o zaman dövlətlər xüsusi dövlətlərarası ticarəti
tənzimləyə bilər və üstünlük əldə etmək lazım deyil.
Bu gün milli hökumətin üstünlüyü ilə bağlı heç bir arqument yoxdur.
Müvafiq dövlət və federal rollarla bağlı müzakirələrin çoxu “effektivlik”lə bağlıdır: Bu, milli
səviyyədə aparılmalıdır, yoxsa yerli olaraq daha yaxşı edilə bilərmi? Lazımi vəsaitin və adekvat
resursların olması da mühüm amillərdəndir. “Nağd pula ehtiyacı olmayan” ştatlar, əyalətlər və
şəhərlər ictimai mənzil, kütləvi tranzit tikintisi, təhsil və imkansızlara qayğı kimi yerli layihələr
üçün federal maliyyə vəsaiti axtarırlar. Həmçinin, böyük təbii fəlakətlər milli reaksiya tələb edir.
Katrina qasırğasının vurduğu dəhşətli və sarsıdıcı zərər, yəqin ki, milli və yerli reaksiya ilə bağlı
müzakirələrin istiqamətinə güclü təsir göstərəcək, baxmayaraq ki, onun hansı istiqamətə
gedəcəyi o qədər də aydın deyil.
BƏS VERGİLƏR ?
McCulloch Merilendə qarşı məşhur işdə Baş Ədliyyə Con Marşal müşahidə etdi, baxmayaraq ki, ilk
46
"Vergi tutma gücü məhv etmək səlahiyyətini ehtiva edir." Gəlirlərin növbədə
artırılması tədbirləri, vergilər də insanların davranışlarına, mal və xidmətlərin istehsalı və
paylanmasına təsir göstərmək üçün istifadə olunur. Gəlir vergiləri, əmlak və miras vergiləri
(mərhumun əmlakının bir hissəsini vermək və almaq imtiyazına görə ölüm vergiləri adlanır)
sərvətin yenidən bölüşdürülməsinə meyllidir. İçki və tütün məmulatlarına tətbiq edilən günah
vergiləri, ehtimal ki, bu cür məhsulların zərərli istifadəsinə mane olur.
Kirayəçilər tərəfindən başqa cür ödənilməli olan vergilərin ödənilməsinə qarşı kreditlər
mənzil xərclərini asanlaşdırmağa meyllidir. Asılı uşaqların valideynlərinə verilən vergi güzəştləri
ailə xərclərini azaldır. Və s.
Vergi səlahiyyəti Konqresə 1-ci maddənin 8-ci bölməsində verilir
Konstitusiya.
Konqres Vergiləri, Rüsumları, Impostları və Ekssizləri qoymaq və toplamaq, Borcları

ödəmək və Birləşmiş Ştatların ümumi Müdafiəsini və ümumi rifahını təmin etmək
səlahiyyətinə malikdir; lakin bütün Rüsumlar, Impostlar və Aksizlər Birləşmiş Ştatlarda
vahid olmalıdır.*
* Federal hökumətin necə vergi ala biləcəyinə dair əhəmiyyətli məhdudiyyətlər konstitusiya dəyişikliyi ilə aradan qaldırıldı. “Konqres
bir neçə dövlət arasında bölüşdürülmədən və heç bir siyahıyaalma və ya siyahıya almadan əldə edilən hər hansı mənbədən gəlirlər
üzrə vergilər qoymaq və toplamaq səlahiyyətinə malikdir.” XVI düzəliş (3 fevral 1913-cü ildə ratifikasiya olunub).
Vergilər heç vaxt populyar deyil, lakin, deyildiyi kimi, onlar sivilizasiyanın qiymətidir.
Onlar bütün səviyyələrdə hökumətin fəaliyyəti üçün vacibdir. ABŞ Konstitusiyası Konqresə “Vergilər,
rüsumlar, rüsumlar qoymaq (yəni, tətbiq etmək) və toplamaq səlahiyyəti verir.
(vergilər üçün ümumi termin, adətən gömrük rüsumlarının cədvəllərinə istinad edir) və Excises (satış
vergisi də daxil olmaqla, əksər vergilərə sərbəst şəkildə tətbiq edilən termin, lakin istisna olmaqla)
47
gəlir vergisi və əmlak vergisi).
DÜNYADA QANUN
Vergiçi Hələ də Gəlir
Birləşmiş Ştatlar mürəkkəb vergi rejiminə malik ola bilər, lakin bir çoxları da belədir
ölkələr. Və demək olar ki, hər bir ölkənin çox fərqli vergi sxemi var. Şanslı
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində biznes və fiziki şəxslər heç bir gəlir vergisi ödəmir
hamısı. Digər inkişaf etmiş ölkələrin əksəriyyətində müəyyən gəlir vergisi var. Amma dərəcələr
fərqlənir, hesablama üsulları fərqlidir, ödəniş vaxtı və üsulları fərqlidir və
beləliklə, hər bir ölkənin özünəməxsus vergi qanunları var. Vergi hətta beynəlxalq rəqabət
vasitəsidir. Məsələn, İsveçrə, Bermud adaları və Kayman adaları
daha çox vergi aqressiv ölkələrində fiziki şəxslərdən əmanət və investisiya cəlb etmək üçün
məxfilik və xüsusi üstünlüklər təklif edin. Bu arada, Rusiyada vergidən yayınanları cəzalandırmaq
üçün edam cəzası mövcuddur.
Əksər işçilər üçün fərdi gəlir vergisi onların işəgötürənləri tərəfindən toplanır
əməkhaqqından və ya qazanılan əməkhaqqından müvafiq məbləğləri tutmaq tələb olunur. Bütün maaş
qazananlar hər maaş günü “ümumi” və “xalis” qazancları arasındakı fərqi müqayisə etdikdə bunu
xatırladırlar. Fərq federal geniş spektrdir
və dövlət gəlir vergiləri. Mənfəət vergilərinin tutulması prosesi vasitəsilə uyğunluq və ödəniş
nisbətən sadə və təminatlıdır. Əks halda, ildə
sonunda, vergi ödəyiciləri pullarını ödəmək üçün əllərində kifayət qədər pul olmadığını görə bilərlər
vergilər.
Lakin müxtəlif investisiyalardan gəlirləri olan şəxslər və biznes firmaları üçün

gəlir vergisi çaşqın qaydaların dəhşətli labirintinə çevrildi. Sertifikatlaşdırılmış ictimai mühasiblər (CPA) və
vergi hüquqşünasları bir çox müddəaların düzgün təfsiri ilə bağlı tez-tez fikir ayrılığına düşürlər. Böyük milli
CPA firmalarında hər iki mühasib çalışır
və vergi hüquqşünasları müştərilərinə tam vergi xidmətləri təklif edirlər. Daha az varlı şəxslər
mövcud vergi ödəyicilərindən öz bəyannamələrinin hazırlanmasında yardım alın
ABŞ-ın əksər şəhərlərində. Kompüter proqramları da bir çox insana imkan verir
peşəkar yardım olmadan öz vergi bəyannamələrini hazırlayır və bəziləri onları təqdim edir
elektron şəkildə. Bütün kitablar vergi hesablama ideyaları, şərhlər, qaydalar və mübahisələr mövzusunda
yazılmışdır. “Vergi sığınacağı” anlayışı (ən azı bir məqsədi vergi öhdəliyini azaltmaq olan investisiya və ya
fəaliyyət)
məhkəmələrdə sınaqdan keçirilir.
Fiziki şəxslərdən və korporasiyalardan alınan gəlir vergisi federal hökumət üçün ən vacib vahid gəlir
mənbəyinə çevrildi. Bu da əksəriyyət tərəfindən tətbiq edilir
ştatlar və bəzi yerli hökumətlər tərəfindən. İqtisadçılar bunu ən ədalətli hesab edirlər,
və ya mütərəqqi, vergilərin, xüsusən dərəcələr dərəcələri müəyyən edildikdə, çünki rüsum
görünən ödəmə qabiliyyətinə uyğun olaraq qoyulur.
Bunun əksinə olaraq, satış vergisi qeyri-mütənasib olaraq reqressivdir
aşağı gəlirli insanların üzərinə ağır yük düşür. Məsələn, avtomobilin satış vergisi alıcının gəlirindən asılı
olmayaraq eynidir. Bu məbləğ a təmsil edə bilər
bir şəxsin sərəncamında olan gəlirinin əhəmiyyətli faizi, lakin başqa, daha varlı bir şəxs
tərəfindən çətin ki fərq edilir.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, vergi ödəmək qabiliyyəti mütləq gəlirlə bağlı deyil. Sərvət
və illik gəlir eyni şey deyil. Məsələn, daşınmaz əmlak vergisi tutulsa da, iri torpaq sahələri
torpaqla zəngin sahibləri üçün heç bir vergiyə cəlb olunan gəlir gətirə bilməz. Eyni şəkildə,
böyük sərvətə sahib olan şəxslər federal və ya əyalət hökumətləri və ya digər dövlət
qurumları tərəfindən buraxılmış vergidən azad edilmiş istiqrazlara sahib ola bilərlər. Bununla
belə, bu cür istiqrazlar üzrə faiz dərəcəsi ümumiyyətlə özəl korporativ borcalanların ödədiyi
dərəcələrdən aşağıdır. Beləliklə, vergisiz istiqrazların sahibi dolayı yolla hökuməti
dəstəkləməyə kömək edir. Üstəlik, bütün qazanclarını yenidən investisiya edən və heç bir
dividend ödəməyən korporasiyalar (vergi tutulan gəlirdir) tədricən dəyərini artıra və səhmləri
satılana qədər heç bir gəlir vergisi ödəməyən səhmdarlarının sərvətlərini artıra bilər və
sonra azaldılmış vergi (kapital mənfəəti) dərəcələri ilə.
Aydındır ki, gəlir vergisini başa düşmək üçün çox şey nəzərə alınmalıdır.
Konstitusiya baxımından sərvət bərabərliyi hüququ yoxdur. Daha çox varlı vətəndaşların həyatda
daha çox dəbdəbəli, hətta daha yaxşı hüquqi xidmətlər əldə edə bilməsinin, daha az varlı
şəxslərə nisbətən konstitusiya əhəmiyyəti yoxdur. Məsələn, cinayət təqsirləndirilən
şəxslərin konstitusiyaya uyğun olaraq, ən yaxşı mövcud hüquqi xidmətlər və ya seçdikləri hər
hansı xüsusi hüquqşünas deyil, səlahiyyətli hüquqi xidmətlər almaq hüququ vardır.
TİCARƏT MADDASI NƏDİR ?

I maddənin 8-ci bölməsində Konstitusiya açıq şəkildə federal hökumətə “xarici dövlətlərlə, bir
neçə ştat arasında və hind qəbilələri ilə ticarəti tənzimləmək” səlahiyyətini verir. “Ticarəti
tənzimləmək” səlahiyyəti federal hökumətə Birləşmiş Ştatlarda əksər biznes fəaliyyətini
vahid qaydalarla tənzimləməyə imkan verir.
Ticarət qiymətli əşyaların bir yerdən başqa yerə alınması, satılması və daşınmasını əhatə ticarət
edir. Ali Məhkəmə, Konqresin kommersiya bəndi vasitəsilə dövlətlərarası ticarətə "təsir Nağd pul, kredit, xidmətlər
edən" hər hansı bir fəaliyyəti tənzimləmək səlahiyyətinə malik olduğunu qərara aldı. və ya digər mallarla ödəniş
üçün mal və ya əmtəə
Dövlətlərarası dövlət sərhədlərini aşan istənilən fəaliyyət deməkdir. Dövlətdaxili dedikdə
mübadiləsi.
tamamilə dövlətin hüdudları daxilində baş verən hər hansı fəaliyyət nəzərdə tutulur.
Beləliklə, Konqres dövlətdaxili ticarəti tənzimləyən qanunlar qəbul edə bilər, ancaq o halda ki,
dövlətlərarası ticarət təsirlənərsə. 1930-cu illərdən son illərə qədər kommersiya bəndinin ticarət bəndi
səlahiyyəti qeyri-məhdud görünürdü. Bununla belə, 1995-ci ildə Ali Məhkəmə ticarət ABŞ Konstitusiyasının
Konqresə xarici ölkələrlə
müddəasının federal hakimiyyətin tənzimləməsi üçün əsaslandırma kimi istifadə oluna biləcəyi
və dövlətlər arasında
həddi, qeyri-müəyyən olsa da, müəyyən edən bir işə qərar verdi.
ticarəti təmin etmək
üçün qanunlar qəbul
HÜQUQİ FOCUS – İŞ etmək səlahiyyəti verən bir hissəsi.
1990-cı ildə Birləşmiş Ştatlar Silahsız Məktəb Bölgələri Aktı (GFSZA) qəbul etdi və bu qanun
dövlətlərarası
digər şeylərlə yanaşı, yerli məktəb zonasında odlu silah saxlamağı qadağan etdi. Konqres
Dövlət sərhədlərini aşan
qanunu qəbul etmək səlahiyyəti üçün ticarət bəndinə istinad edirdi. Fred daha sonra məktəb zonasında tapança fəaliyyət.
saxlamaqda günahlandırıldı. O, Konqresin bu qanunu qəbul etmək səlahiyyətinin olmadığını və nəticədə ABŞ Ali
Məhkəməsində dinlənildiyini iddia edərək, hökmündən şikayət etdi. Hökumət, qanunu müdafiə edərkən,
əslində məktəblərin ətrafındakı silahların şiddətli cinayətə səbəb ola biləcəyini və zorakı cinayətin
bütövlükdə
sığorta xərclərini artırmaqla və ya dövlətlərarası səyahətləri dayandırmaqla milli iqtisadiyyata mənfi təsir dövlət sərhədləri
göstərə biləcəyini iddia etdi. Beləliklə, qanun daxilində baş verən
dövlətdaxili Fəaliyyət.
davam etdi
tənzimlənən dövlətlərarası ticarət.48 Ali Məhkəmə məktəblərin ətrafında odlu

silahları qadağan etmək üçün federal orqanın dövlətlərarası ticarət əsasını qəbul etdimi?
Xeyr. Ali Məhkəmə qeyd etdi ki, “... Hökumətin nəzəriyyələrinə əsasən
[Aktı] dəstəkləmək üçün təqdim edir, federal hər hansı bir məhdudiyyəti dərk etmək çətindir
güc. … Beləliklə, əgər hökumətin arqumentlərini qəbul etsək, çətin oluruq
Konqresin tənzimləmək səlahiyyətinin olmadığı bir şəxsin hər hansı bir fəaliyyətini irəli sürmək üçün
təzyiq etdi. Məhkəmə qərara aldı ki, ticarət müddəaları ilə bağlı səlahiyyət ya birbaşa tənzimləməli idi
dövlət sərhədləri boyunca səyahət və ya hərəkət, belə dövlətlərarası alətləri tənzimləyir
malların və ya şəxslərin hərəkətini və ya tənzimləyən “kommersiya fəaliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə
dövlətlərarası ticarətə təsir göstərir.”49 GFSZA ümumiyyətlə hərəkəti tənzimləmədi və onun
tənzimlədiyi fəaliyyət – məktəblərin yaxınlığında silah saxlama – əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmədi.
ticarət; beləliklə, qanun konstitusiyaya zidd olub və məhkumluq ləğv edilib.
Dövlətlər yerli fəaliyyətləri tənzimləmək istədikdə tez-tez onlarla toqquşurlar
ticarət bəndi. Onlara xas suverenliyin (idarəetmə səlahiyyətinin) bir hissəsi kimi dövlətlər
ictimaiyyəti qorumaq və ya təşviq etmək üçün şəxsi fəaliyyətləri tənzimləmək üçün polis səlahiyyətlərinə malikdir
öz vətəndaşlarının sağlamlığı, təhlükəsizliyi və ya ümumi rifahı. Məsələn, dövlətlərin bir dəqiqliyi var
yerli yollarını və magistrallarını təhlükəsiz saxlamaqda maraqlıdırlar. Bununla belə, dövlət öz yollarından və
magistral yollarından istifadəni tənzimlədikdə, bu qanunlar dövlətlərarası ticarətə də təsir edəcək.
Magistral yolda yüksək sürəti təyin edən qanun bütün sürücülərə, o cümlədən əyalətlərarası yük
maşınlarına təsir göstərir.
Ştat qanunları dövlətlərarası ticarətə təsir edərsə, məhkəmələrdən balans tələb oluna bilər
federal hökumətin maraqları ilə dövlətin maraqları. Sual, edir
bir ştatın polis səlahiyyətlərini həyata keçirməsi federal hökumətin hüququna müdaxilə edir
dövlətlərarası ticarəti tənzimləmək üçün? Xatırladaq ki, Konstitusiya nə vaxt nəzərdə tutur
ştat və federal qanun ziddiyyəti, federal qanun ən üstündür. Məhkəmələr buna cavab verməyə çalışırlar
dövlətin maraqları ilə federal hökumətin maraqlarını balanslaşdırmaqla sual. Məhkəmələr bir sıra amilləri,
o cümlədən aşağıdakıları nəzərə alır:
• Dövlət öz qanunu ilə hansı marağı artırır?

• Dövlət qanunları dövlətlərarası ticarəti yükləyirmi (daha çətinləşdirir)?
• Dövlətin öz məqsədinə yük olmadan nail olmasının başqa yolu varmı?
dövlətlərarası ticarət?
Tutaq ki, Gürcüstan “konturlu” istifadəni tələb edən qanun qəbul edir.
yük maşınlarında və onun üzərində işləyən qoşqularda arxa qanad palçıqları
avtomobil yolları. Bütün digər palçıq qoruyucuları qanunsuz elan edilir. Qonşu Florida ştatı da
daxil olmaqla 35 başqa ştatda “düz” palçıq qoruyucuları ya qanuni, ya da tələb olunur. Sübutlar
konturlu palçıq qoruyucularının daha təhlükəsiz olduğunu göstərir
düz palçıq qoruyucuları. Gürcüstan qanunu konstitusiyaya uyğundurmu?
Xeyr. Gürcüstan ərazisindən keçən yük maşınlarında problem yaranacaq. Nə qanuni

Gürcüstan digər ştatlarda, o cümlədən Floridada və əksinə qeyri-qanunidir. Aydındır ki,
Gürcüstan qanunu dövlətlərarası ticarətə təsir göstərəcək. Baxmayaraq ki, Gürcüstanın məqsədi
Əsasnamənin keçməsi, karayollarında təhlükəsizliyin artırılması, ola biləcək bir artım idi
təhlükəsizlik yük maşınlarından ya Gürcüstandan qaçmağı, ya da öz yerini dəyişməyi tələb etməyə haqq qazandırmaz
keçməzdən əvvəl palçıq qoruyucuları.

Birbaşa Göndərmə İşləri Konstitusiyaya
İyirmi Birinci Düzəlişin qüvvəyə minməsi ilə sərxoşedici içkilərin

satışına, istehsalına və daşınmasına dair federal qadağanın ləğvindən sonra ştatlar içki satışını
tənzimləmək və nəzarət etmək üçün boşluğa qədəm qoydular. Bir çox ştatlar mürəkkəb
içki tənzimləmə sistemini inkişaf etdirdilər və Birləşmiş Ştatlarda içki qanunu indi ştatdan
ştata fərqli tələblərin labirenti ilə xarakterizə olunur. Bir çox ştatlarda poçt və ya digər
üçüncü tərəf göndərmə xidmətləri vasitəsilə istehlakçılara alkoqol satışı və
göndərilməsinə qadağalar daxildir.
Tədricən, bir çox dövlətlər ştatdaxili şərab zavodları üçün birbaşa göndərmə qadağasına
istisnalar etdi. Digər ştatlar daha da irəli getdilər və ştatdan kənar şərab zavodlarına öz
sakinlərinə şərab göndərməyə icazə verdilər. Nyu-York və Miçiqan, ştatdan kənar
şərab zavodlarının əyalət sakinlərinə şərab göndərməsini qadağan edən, lakin ştatdaxili
şərab zavodlarına bunu etməyə icazə verən iki ştat idi. Ştatdan kənar şərab zavodlarından
şərab daşımaları almaq istəyən sakinlər qanunlara etiraz edərək məhkəməyə verdilər
və qalib gəldilər. Ştatlar 2005-ci ildə işlərə baxan Ali Məhkəməyə müraciət
etmişlər.50 Ştatlar iddia edirdilər ki, içki ilə bağlı təhlükəsizlik narahatlıqları və ştatdan
kənarda olan şərab zavodlarının tənzimlənməsinin daha çətin olması faktı birləşərək
xaricdə şərab istehsalına qoyulan qadağanı əsaslandırır. dövlət şərabçılıq göndərişi. Ali Məhkəmə razılaşdı?
http://
Şərab daşınması üçün müxtəlif
qaydalara dair bələdçi üçün baxın
Xeyr. Ali Məhkəmə qərara aldı ki, ştat qanunları dövlətlərarası ticarəti zərurətsiz yükləyir və qanunları http://www.ushistory.org/
qüvvədən salır.51 O vaxtdan bəri həm Nyu York, həm də Miçiqan ölkənin istənilən yerindən şərabın valleyforge/served/arnold.html
birbaşa daşınmasına icazə verən yeni qanunlar və qaydalar qəbul ediblər. Florida və Texas da şərabın ştatdan
kənar daşınmasına qadağa qoydular və bu kitab yazıldığı üçün ən azı daha beş ştatda məhkəmə prosesi
gedirdi.52 Qeyd edək ki, ABŞ Poçt Xidməti müqaviləni pozduğuna görə istənilən dövlət cəzasından
immunitetə malik olacaq. alilik doktrinası altında şərab daşınması hüququ; yalnız yükgöndərən və bəlkə də
alıcı məsuliyyət daşıya bilər. FedEx və ya UPS kimi özəl gəmi şirkətləri belə toxunulmazlıqdan istifadə
etmirlər.
HÜQUQLAR BİLDİRİ NƏDİR ?

Hüquqlar Bill ABŞ Konstitusiyasına edilən ilk 10 dəyişikliyə xalq tərəfindən verilən hər şeyi əhatə edən Hüquqlar Bill
başlıqdır (bax. Əlavə 2.1). Hüquqlar haqqında Bill bütün şəxsləri federal məmurların özbaşına və şıltaq İlk 10 düzəliş
ABŞ Konstitusiyasına.
hərəkətlərindən qorumaq üçün milli hökumətə xüsusi və ümumi məhdudiyyətlər qoyur. Beləliklə,
Hüquqlar Bill əvvəlcə yalnız milli hökumətə qarşı məhdudiyyət kimi tətbiq edilirdi. Dövlətlər yalnız öz
dövlət konstitusiyalarında göstərildiyi kimi və vətəndaş hüquqları ilə bağlı müddəalarla bağlı idilər.53
Vətəndaş Müharibəsindən sonra yeni azad edilmiş qulları qorumaq və onlara kömək etmək üçün ABŞ
Konstitusiyasına bir http://
İstinad məlumat üçün
sıra düzəlişlər əlavə edildi. 1865-ci ildə On Üçüncü Düzəliş köləliyi rəsmi olaraq qadağan etdi.
Əvvəllər, Müstəqillik Bəyannaməsinin əks sözlərinə baxmayaraq, əksər afro-amerikalılar azadlıqdan ABŞ Hüquqları Bill ilə əlaqədar
olaraq, axtarış funksiyasından

məhrum edilmişdilər: “Biz bu həqiqətləri öz-özünə aydın hesab edirik, bütün insanlar bərabər yaradılmışdır,
“hüquqlar haqqında qanun” əsas
onlara Yaradan tərəfindən müəyyən ayrılmaz hüquqlar verilmişdir, Bunlar arasında Həyat, Azadlıq və
ifadəsi ilə istifadə edin.
Xoşbəxtlik Arzı” və Beşinci Düzəlişin mandatı var ki, “heç kəs qanunla müəyyən edilmiş qaydada həyata
keçirilmədən həyatdan, azadlıqdan və ya əmlakdan məhrum edilə bilməz ” . http://www.archives.gov/
Üç il sonra, 1868-ci ildə On Dördüncü Düzəliş təkrarlandı

Əlavə 2.1: Hüquqlar Bill
Hüquqlar Bill
Birinci Düzəliş Din, söz, mətbuat, toplaşmaq və petisiya azadlığına təminat verir.
İkinci Düzəliş Silah saxlamaq və gəzdirmək hüququnu təmin edir, çünki dövlətə yaxşı təchiz olunmuş vətəndaş ordusu lazımdır.
öz təhlükəsizliyi üçün.
Üçüncü Düzəliş Sakinlərin razılığı olmadan sülh dövründə əsgərlərin yerləşdirilməsini qadağan edir.
Dördüncü Düzəliş İnsanların və ya əmlakın əsassız axtarışını və ələ keçirilməsini qadağan edir.
Beşinci Düzəliş Qanunvericiliyə uyğun olmayan və ədalətli ödəniş olmadan həyatdan, azadlıqdan və ya əmlakdan məhrum etməyi qadağan edir
xüsusi mülkiyyət ictimai istifadə üçün götürüldükdə, məsələn, görkəmli domendə; məcburi qadağan edir
özünü ittiham etmə və ikiqat təhlükə (eyni cinayətə görə iki dəfə məhkəmə araşdırması).
Altıncı düzəliş Cinayət işində təqsirləndirilən şəxsə qərəzsiz andlılar heyəti tərəfindən tez və açıq məhkəmə araşdırması hüququnu təmin edir
və məsləhətlə; təqsirləndirilən şəxsə onun əleyhinə olan şahidləri çarpaz dindirməyə və şahidlərdən onun xeyrinə ifadələr
tələb etməyə imkan verir.
Yeddinci Düzəliş 20 ABŞ dolları və ya daha çox məbləğdə mülki iş üzrə təqsirləndirilən şəxs üçün andlılar heyəti tərəfindən mühakimə olunmasına zəmanət verir.
Səkkizinci Düzəliş Həddindən artıq girov və cərimələri, həmçinin qəddar və qeyri-adi cəzaları qadağan edir.
Doqquzuncu düzəliş Xalqın Konstitusiyada göstərilən hüquqlardan əlavə hüquqlara malik olduğunu müəyyən edir.
Onuncu düzəliş Müəyyən edir ki, bu səlahiyyətlər nə milli hökumətə verilir, nə də hökumətə inkar edilir
ştatlar ştatlar üçün qorunur.
bütün şəxslərin azadlıq hüququ və onun müdafiəsinin əhatə dairəsini bütün dövlət və yerli hökumətləri
bu sözlərlə məcburi şəkildə genişləndirdi:
Heç bir dövlət Birləşmiş Ştatlar vətəndaşlarının imtiyazlarını və ya toxunulmazlıqlarını məhdudlaşdıran

lazımi proses hər hansı qanun qəbul etməməli və tətbiq etməməlidir; heç bir dövlət heç bir şəxsi məhrum etməməlidir
Tələb ki
həyatı, azadlığı və ya mülkiyyəti, qanuna uyğun proses olmadan, nə də daxilindəki hər hansı bir şəxsi inkar etmir
hüquqi prosedurlar
onun yurisdiksiyası qanunların bərabər qorunması.
(o cümlədən həbs, mülki və
cinayət mühakimə və
Qanunun lazımi qaydada həyata keçirilməsini və qanunun bərabər qorunmasını təmin edən müddəalar idi
cəza) tələblərinə əməl edin
On Dördüncü Düzəliş zamanı müəyyən edilməmiş, tərif və xüsusi tətbiq işini məhkəmə orqanına
ABŞ Konstitusiyası və
buraxmışdır. Ali Məhkəmə ştatların konstitusiya ilə qorunan səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmaq üçün lazımi
digər tətbiq olunan maddi
proses və bərabər müdafiə müddəalarından istifadə etmişdir.
və prosessual qanunlar.
Sadə dillə desək, Ali Məhkəmə qanuni prosesin ekvivalenti kimi müəyyən edir
bərabər müdafiə əsas ədalətlilik və bərabər qorunma kimi qəddar ayrı-seçkiliyin qarşısının alınması (yəni, təhqiredici və ya
Dördüncü bənddə
ədalətsiz şəkildə fərqləndirilməsi). Beləliklə, dövlətlər poza bilməz
oncu düzəliş
ABŞ Konstitusiyası nə olmasından asılı olmayaraq, lazımi proses və ya insanlar üçün təmin edilən bərabər müdafiə
öz konstitusiyalarında əksini tapmışdır. Amma bu şərtlərin tətbiqi
“Dövlət yoxdur
… öz yurisdiksiyası daxilində dövlət fəaliyyətinə xüsusi nümunələr Ali Məhkəmə qərarları vasitəsilə inkişaf etmək idi
hər hansı bir şəxsi inkar edəcək inkorporasiya doktrinası adlandırılan şərh prosesindən istifadə etməklə.
bərabər müdafiəsi
Birləşmə Doktrinası
qanunlar”.
ABŞ Ali Məhkəməsi 1925-ci ildə Gitlow Nyu-Yorka qarşı işində qabaqcıl qərarında
birləşmə
elan etdi, “[Biz güman edə bilərik və güman edirik ki, söz və mətbuat azadlığı—Birincisi
Doktrina
Düzəlişin mühafizəsi—on dördüncü Düzəlişin lazımi proses bəndi ilə Dövlətlər tərəfindən pozulmaqdan
Ali Məhkəmənin On
dördüncüdən istifadə etməsi qorunan əsas şəxsi hüquqlar və “azadlıqlar” arasındadır.”
55
Billi tapmaq üçün düzəliş
üzrə hüquqların məhdudlaşdırılması

Gitlow qərarı ilə Ali Məhkəmə o vaxtdan bəri davam etdirdiyi siyasətə başladı. Seçilmiş işlərə
dövlət və yerli çatdıqca, Məhkəmə sistematik olaraq tətbiq etdi
hökumətlər. Əyalətlər üzərində olan təminatların çoxu Haqqlar Bildirgesini şərh edərək
On dördüncü Düzəlişin fərdi ikili azadlığa dövlət qoyuluşlarını məhdudlaşdırmaq üçün lazımi proses
bəndi. Onun davamlı təsiri həm milli, həm də əyalət hökumətlərini bağlamaqdır
lazımi proses və bərabər mühafizə ilə bağlı oxşar uyğunluq standartına.
İLK DƏYİŞƏ VƏ AZAD SÖZ
Birinci Düzəliş tarixən əsas hüquqlar kimi tanınanları ehtiva edir. Bu Birinci Düzəliş
Təsadüfi deyil ki, bu düzəliş “Konqres yox edəcək” ifadəsi ilə başlayır “Konqres yox edəcək
qanun. …” Təsadüfi deyil ki, bizim əsas hüquqlarımızdan birincisi azadlıqdır din quruluşuna hörmət
çıxış və mətbuat. Onlar “azadlığın demək olar ki, bütün digər formalarının matrisi, əvəzsiz şərtidir”. edən qanun və ya
56 onun sərbəst şəkildə həyata
Ədalət hakimi Hüqo Blekin qeyd etdiyi kimi, “Söz azadlığı
keçirilməsini qadağan etmək; və ya ixtisar
və ictimai suallar haqqında yazmaq hökumətimizin həyatı üçün olduğu qədər vacibdir
söz azadlığı və ya
ürək insan bədəninə. … Əgər bu ürək zəifləsə, nəticə zəifləmədir; Əgər
57 mətbuatdan; ya da
susdurulsa, nəticə ölümdür”. Müvafiq olaraq, Ali Məhkəmə bir-birinin ardınca
xalqın hüququ
addım-addım qərar verdi ki, dövlətlər də təminat verməlidirlər.
sülh yolu ilə toplaşmaq,
onların vətəndaşlarının söz və mətbuat azadlığına Birinci Düzəliş hüquqları.58 və hökumətə müraciət
Bununla belə, Məhkəmə söz azadlığını dəqiqliklə müəyyən edə bilməyib. O etmək üçün müraciət etmək
ardıcıl olaraq müəyyən hüquqi məqsədəuyğunluqlar və ya “testlər” vasitəsilə keçib: şikayətlər”.
1. Nitqin tənzimlənə biləcəyi “aydın və mövcud təhlükə” testi

hökumət Schenck.59-da izah edilmişdir http://
2. “Pis tendensiya” testi Abramsda nümunə göstərildi. Burada Məhkəmə qərar verdi
Xəbərlər, şərhlər və
Az əhəmiyyət kəsb edən söz azadlığının təminatı, demək olar ki, yalnız üzərində dayanır
azad sözlə bağlı təhlillər
mübahisəli nitqin müharibə (I Dünya Müharibəsi) səylərinə təsiri.60
məsələlər ünvanında mövcuddur
3. “Üstünlük verilən mövqe” testi Ədliyyə Harlan Stounun məşhur əsərində ifadə edilmişdir
Carolene Products işində qeyd. Daş bu mənzərəni pulsuz təqdim etdi http://www.freedomforum
nitq digər konstitusiya təminatları ilə bağlı üstünlük verilən mövqedən çıxış edərək, .org/first/default.asp
qanunvericilik aktlarının daha dəqiq və araşdırıcı şəkildə yoxlanılmasını tələb edirdi.
61
“siyasi prosesləri” ləngidir.
4. 1940-cı illərin sonu və 1950-ci illərin soyuq müharibəsi zamanı Ali Məhkəmə azad söz
“Konqres yox edəcək
Amerika Kommunist Partiyasının 11 liderinin mühakimə olunmasını tətbiq edərək
qanun ... söz azadlığını ixtisar
1940-cı il Smit Aktı, hökumətin zorla devrilməsini öyrətməyi və ya müdafiə etməyi
edən və ya
cinayət hesab etdi. Bununla da, Məhkəmə “aydın və mövcud təhlükə” qaydasının “ehtimal” mətbuat; və ya hüququ
ifadəsini qəbul etdi. insanlar sülh yolu ilə
yüksək hörmətli Baş Hakim Learned Hand, aşağı məhkəmə əksəriyyəti üçün yazırdı: toplaşsınlar və müraciət etsinlər
“Hər bir halda [məhkəmələr] ehtimalsızlığı ilə hesablanan “şərin” çəkisinin zərurət Hökumət yenidən
yarandığı qədər söz azadlığına belə bir müdaxiləyə haqq qazandırıb-hazırlamadığını şikayət paltarı”.
soruşmalıdır. -təhlükədən qaçmaq üçün.”62

5. 1960-cı illərin sonu və 1970-ci illərin əvvəllərindəki siyasi fərqli fikirlər Məhkəmənin
“ad hoc balanslaşdırma” testi. “Aydın və mövcud təhlükə” testindən istifadə edərək,
Məhkəmə söz azadlığı və qanun və qaydanın rəqabətli maraqlarını ölçüb. Dövlətin
mənafeyinə xidmət etməyə çalışan hər bir sərəncamdan istifadə edilməlidir
63
“[Çıxışa] və davranışa qarşı ağlabatan spesifiklik qadağandır.”
Paladin Press “Hit Man: A Technical Manual” kitabını nəşr etdi

Müstəqil Podratçılar üçün təlimat verən
müqaviləli qatil olacaqlar. Lourens Horn James Perry ilə müqavilə bağladı
qatil, keçmiş həyat yoldaşını və beyin zədələnmiş oğlunu öldürmək üçün, bundan sonra Horn
oğlan üçün nəzərdə tutulan 2 milyon dollarlıq bir etimad fondunu miras alacağı gözlənilir. Perry, istifadə edir
davam etdi
Paladin qətl mətnində öyrənilən prinsiplər, oğlanı boğdu və keçmiş arvadını və bir
gecə tibb bacısını ölümcül şəkildə vurdu. Keçmiş arvadın bacısı Paladin Press-i mülki işdə
qatilə kömək və yataqlıq etdiyinə görə dəymiş ziyanın ödənilməsi üçün məhkəməyə
verib. Cinayətlə bağlı təlimat kitabının nəşri Birinci Düzəlişlə mülki iddiadan
qorunurmu?64
Paladin Enterprises, Inc. Raysa qarşı, 940 F.Supp. 836 (D. Md. 1996), rev'd, 128 F.3d 233 (4-cü Cir. 1997), sertifikat.
rədd edildi, 523 ABŞ 1074, 118 S.Ct. 1515 (1998).
Xeyr. Konstitusiya bomba hazırlamaq üçün təlimatlar, sui-qəsd təlimatları və ya

insanları qanunu öz əllərinə almağa təşviq edən oxşar əsərlər kimi mülki iddialardan
qorumur. Konstitusiya böhtan xarakterli (doğru olmayan) materialların dərcinə və
bundan sonra yarana biləcək hər hansı mülki iddialara mane olmur.
qabaqcadan məhdudlaşdırma Hər hansı səbəbdən təhqiredici nitqin qabaqcadan məhdudlaşdırılması yalnız ən
Nəşrə faktiki olaraq dərc fövqəladə hallarda həyata keçirilən məhkəmə hakimiyyətidir.
edilməzdən əvvəl qoyulan Məhkəmə ifadə fəaliyyətini və simvolik nitqi qorumaqda diqqətli olmuşdur65
məhdudiyyətlər. və qərara gəldi ki, ABŞ-ın milli bayrağının yandırılması siyasi çıxış kimi nə ştatlar, nə
də Konqres tərəfindən məhdudlaşdırıla bilməz.66
Kommersiya Nitqi Qorunurmu?

kommersiya Mənfəət əldə etmək üçün biznes məqsədi ilə məhsul və ya xidməti reklam
nitqi edən hər hansı bir ünsiyyət kimi müəyyən edilən kommersiya nitqi də qorunur, lakin
Şifahi, yazılı və digər ünsiyyət digər çıxışlar qədər əhatəli deyil.
formaları
reklamda və digər biznes

fəaliyyətlərində istifadə olunur.
San Dieqo şəhər hüdudları daxilində kommersiya açıq reklam

lövhələrini qadağan edən bir qərar qəbul etdi. İşarə sahibləri
qanunun Birinci Düzəlişdə nəzərdə tutulan hüquqlarını pozduğunu iddia edərək
şəhəri məhkəməyə verdilər. Sərəncam Konstitusiyanı pozurmu?
Metromedia Inc. San Dieqo şəhərinə qarşı, 453 ABŞ 490, 101 S.Ct. 2882 (1981).
Bəli. Məhkəmə üçün danışan hakim Bayron B. White dedi:
“1975-ci ilə qədər satış üçün xidmətlər və ya malların sırf kommersiya xarakterli
reklamları Birinci Düzəlişin mühafizəsi xaricində hesab olunurdu. … [Lakin] Virginia
Pharmacy Board v. Virginia Citizens Consumer Council, 425 US 748 (1976) işində biz açıq
şəkildə bildirdik ki, kommersiya əməliyyatından çox olmayan nitq Birinci Düzəlişin
əhəmiyyətli dərəcədə müdafiəsinə malikdir. Dövlət tamamilə qanuni fəaliyyət
haqqında həqiqətə uyğun məlumatın yayılmasını tamamilə dayandıra bilməz, çünki o,
bu məlumatın onu yayanlara və onu qəbul edənlərə təsirindən qorxur. …”67
US Beverage Co. rəqabətli pivələrdən daha yüksək spirt tərkibli

daha böyük şüşələrdə satılan ucuz səməni li-quor olan Phat Boy
istehsal etdi. O, həmçinin gülməli qırmızı, qara və sarı la-bellə idman etdi və bəzilərinin
afrodizyak hesab etdiyi jenşen ehtiva edirdi. (“Phat” “sərin” sözünün 90-cı illərin versiyasıdır.)
İctimai maraq qrupu Phat Boyun siqaret kimi yetkinlik yaşına çatmayan afro-amerikalıları
hədəf aldığını iddia etdi.
davam etdi
Joe Camel-in yer aldığı reklamların yeniyetmələri hədəf aldığı iddia edilir. Konstitusiya
fokuslanmış kommersiya reklamını qoruyurmu?68
Bəli, lakin digər nitq formalarından daha az dərəcədə. Spirtli içkilər hər hansı bir kommersiya
fəaliyyətinə cəlb olunduqda, dövlətlərin ictimaiyyəti zərərdən qorumaqda əlavə marağı
var. Bununla belə, Şimali Karolina Alkoqollu İçki Komissiyası ictimaiyyətdən heç bir şikayət
almadı və məhsul xüsusi məhəllələrdə hədəflənmədən geniş şəkildə təbliğ edildi və
satıldı.
Simvolik Nitq Qorunurmu? Hətta “Nifrət Nitqi”?

Əvvəlcə şifahi, yazılı və ya çap olunmuş sözlərin qorunması kimi ifadə edilsə də, Birinci
Düzəliş Məhkəmə tərəfindən ideyaların çatdırılmasının bir çox formalarını əhatə etmək
üçün müvafiq şəkildə şərh edilmişdir.
Kino şəkilləri, televiziya proqramları, elektron lentlər, rəqəmsal disklər, elektron-tronik
və faks ötürülmələri əvvəllər dominant olan şəxsdən-şəxsəyə nitq və çap ifadələri ilə
yanaşı öz yerini tutdu. Des Moines, Ayova, ABŞ
Ali Məhkəmə tələbələrin Vyetnam müharibəsinə qarşı olduqlarını göstərmək üçün
məktəbdə qara sarğı taxmaq hüququnu təsdiqləyib. Davranış məktəbin fəaliyyətində
müvafiq nizam-intizamın pozulmasına səbəb olan “Sərbəst Söz Maddəsi daxilində… [və]
faktiki və ya potensial pozucu davranışdan tamamilə ayrılmış simvolik bir hərəkət idi”.69
Əvvəllər qeyd edildiyi kimi, simvolik Amerika bayrağının yandırılması aktı Birinci Düzəlişlə
eyni şəkildə qorunur.
Bu işlərdən göründüyü kimi, ABŞ Ali Məhkəməsi canfəşanlıqla qalalar ucaldır
ünsiyyət üçün əziz Birinci Düzəliş azadlıqları ətrafında.
Özəl bir təhsil müəssisəsi olan Stanford Universiteti “bir tələbə

digərini məqsədyönlü şəkildə təhqir edə bilməz” deyə bir kod qəbul etdi.
'zenci' və 'kike' kimi çirkin çuxur epitetləri olan döyüş sözləri.” Kodeks həmçinin svastika
kimi nifrətlə əlaqəli simvolları da qadağan etdi. Özəl universitet arzuolunmaz çıxışı
qadağan edə bilərmi?
Xeyr. Stenford tələbələri kodeksə etiraz etdilər, burada hakim Stenfordun “nifrət nitqi”
qadağasını konstitusiyaya zidd olaraq geniş elan edən ilkin göstəriş verdi.70 Hakim ştat qanununa
əsaslanaraq universitetin tələbələri pozduğuna qərar verdi. ' yalnız cinsi və irqi ilə əlaqəli
bəzi "döyüş sözlərini" qadağan etməklə ifadə azadlığı. Stenford, söz azadlığını özəl
məktəblərə şamil edən Leonard Qanununun "universitetin özünü idarə etmək və düzgün
davranış qaydalarını yaratmaq hüququna müdaxilə etdiyini" iddia edərək, onların 18 aylıq nitq
kodunu müdafiə etdi.
nifrət nitqi
71 Təhqir və təhqir edən
irrasional və yalan fikirləri

1992-ci ildə ABŞ Ali Məhkəməsi, Minne-Sota ştatının Sent-Paul şəhərində nifrətə
ifadə edən deyilən, yazılan və
əsaslanan hər hansı ifadəni (məsələn, xaçların yandırılması, svastikaların nümayişi) qadağan ya simvollaşdırılan sözlər
edən fərmanı yekdilliklə qınadı və beləliklə, “kimsə qəzəb, təşviş, təşviş doğurur və ya (məsələn, şəxsi qazonlara
bilmək üçün ağlabatan əsaslara malikdir. və ya irqinə, rənginə, etiqadına, dininə və ya yanan xaçlar qoymaqla)
72
cinsinə Sözügedən nifrət nitqi ilə bağlı işdə 17 yaşlı skinhed (yəni, müəyyən şəxslər və ya
görə başqalarına qarşı nifrət.” ictimai və ya cinayətkar gəncin saçını yaxından daradığı) sonra həbs olundu
təbəqələr nəzərdə tutulur.
afro-amerikalı bir ailənin həyətindəki kobud xaçı yandıraraq

bu yaxınlarda əsasən ağlar olan bir məhəllədə məskunlaşdı. Ədliyyə Antonin Scalia
qeyd edib ki, bu cür davranış “qınana layiqdir. … Amma St Paul kifayət qədər vəsait var
Birinci Düzəliş əlavə etmədən belə davranışın qarşısını almaq üçün onun sərəncamı
yanğın.” 73 Lakin nəzərə alın ki, növbəti ildə Məhkəmə yekdilliklə a
Viskonsin qanunu “qəsdən
cinayətin törədildiyi şəxsi seçir ... irqinə görə,
həmin şəxsin dini, rəngi, əlilliyi, cinsi oriyentasiyası, milli mənşəyi və ya nəsli.”
74
Əksər ştatlarda indi oxşar “nifrət cinayəti” cəzasını gücləndirən qanunlar mövcuddur.
Digər hallarda Məhkəmə Birincinin qoruyucu qalxanını saxladı
"Döyüşən sözlər"dən düzəliş, yəni "öz ifadəsinə görə
xəsarət yetirmək və ya sülhün dərhal pozulmasına təhrik etmək” və bunu həyata keçirmək
“qaçılmaz olan qanunsuz hərəkətləri təhrik etməyə və ya istehsal etməyə yönəldilmişdir və təhrik edə bilər
75
ya da belə bir hərəkətə səbəb ola bilər”.
Viskonsin qanununda “seksual oriyentasiya”ya istinad qanunverici orqanların və

məhkəmələrin homoseksual kişi və qadınların mülki hüquqları ilə bağlı artan narahatlığını
nümunə göstərir. Şübhəsiz ki, bir çox homoseksual insanlarla xidmət etmişdir
hərbi geyimdə şərəf və fərqlənmə. 1993-cü ildə Klinton administrasiyası
onların cinsi oriyentasiyalarını açıq şəkildə açıqlamalarına imkan verən addımlar atdı. Müxalifət
yüksək səviyyəli hərbi komandirlər və digərləri tərəfindən kompromisin qəbulu ilə nəticələndi
tövsiyyədə əks olunan siyasət, “Sormayın; demə; arxasınca getmə”.
Usta Baş kiçik zabit McVeigh e-poçt məktubu göndərdi

ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri tərəfindən cinsi oriyentasiya araşdırmasına
səbəb olan "Boysrch" ünvanı. America Online McVeigh-in kimliyini açıqladı
federal məxfilik qanununun pozulması. Hərbi Dəniz Qüvvələri boşalma əməliyyatlarına başladı
McVeigh faydasız. Hərbi Dəniz Qüvvələri “Sorma; demə;
siyasəti aparmayın?
McVeigh Kohenə qarşı, 983 F.Supp. 215 (DDC, 1998) və 996 F.Supp. 59 (DDC, 1998).
Bəli. Federal hakim, Hərbi Dəniz Qüvvələrinin McVeigh-in cinsi oriyentasiyası ilə bağlı
araşdırmasının siyasətin pozulması olduğuna qərar verdi. McVeigh tam müavinətlə təqaüdə
çıxdı və America Online-dan pul zərərini yenidən aldı.76
Diqqətəlayiqdir ki, hərbçilər hərbi xidmətdə davranışı yaxından müəyyən edən
Uniforma Hərbi Ədliyyə Məcəlləsi ilə idarə olunur.
xidmətlər. Homoseksualların ölkədən çıxarılması ilə bağlı ciddi problemlər
xidmət, döyüş rollarında olan qadınların və əxlaqsız cinsi davranışlar davam edir
hərbi şöbələri vəba.*
Bəzi rəssamlar və onların naşirləri ənənəvi və müvafiq əxlaq və ədəb standartlarını
pozan rəsmlər, fotoşəkillər, jurnallar, kitablar, mahnılar, video lentlər və kompakt disklər
istehsal etmişlər. Yəqin ki, insanların çoxu
inciməzlər, çünki bunun əksəriyyəti üçün hədəf bazarlar daxilində deyillər
qəribə sənət. Ancaq indi pulsuz televiziya və kabel televiziyasında proqramlar daxil olur
əksər evlər. İstər yaşlı, istərsə də gənc tamaşaçıların sayının artması həddindən artıq
zorakılığı və ədəbsizliyi dözülməz hesab edir və hökumətdən sərt tədbirlər görməsini tələb edir.
* Prezident “ABŞ-ın Baş Komandanıdır. …” ABŞ Konstitusiyası, Maddə II, Bölmə 2. Bununla belə, prezident hərbçilərə
şamil edilən və başqa şeylərlə yanaşı, əxlaqsızlığı qadağan edən Vahid Hərbi Ədalət Məcəlləsinə tabe deyil.
zina kimi cinsi fəaliyyət.
məhdudiyyətlər və ya standartlar. Amma tətbiqi praktiki çətinlik effektivdir

nəzarət 1973-cü ildə Miller Kaliforniyaya qarşı işin oxunmasından aydın görünür.
ABŞ Ali Məhkəməsinin qanuni olaraq ədəbsiz səhnə kimi mühakimə olunmaq üçün
material elə olmalıdır ki,
1. orta insan,
2. müasir icma standartlarının tətbiqi,
3. bütövlükdə götürülmüş işin pruientə (yəni, xarakter
şəhvətli düşüncələrlə terized) maraq və
4. əsər dövlət qanunu ilə qadağan edilmiş cinsi davranışı açıq şəkildə təhqiredici şəkildə
təsvir edir və ya təsvir edir,
5. və bütövlükdə götürdükdə ciddi bədii, siyasi və ya
elmi dəyəri.77
Sadalanan meyarların mahiyyət etibarı ilə subyektiv təbiəti, potensial olaraq

minlərlə müxtəlif problem və ya hallar, hər biri ən azı unikaldır
bəzi hörmət, uğursuz olmaq üçün əvvəlcədən təyin edilmiş hərtərəfli polislik səyi edir
ən dəhşətli hallarda.
Məlum olan budur ki, qadınların demək olar ki, çılpaq rəqsləri (pastilər geyinən və
G-strings) mahiyyətcə ədəbsiz deyil və ifadəli davranış tərəfindən qorunur
Birinci və On Dördüncü düzəlişlər.78 Əsasən, konkret olaraq nəyin ədəbsiz olduğunu və buna
görə də dövlət və ya yerli hökumət tərəfindən qadağan edilə bilənlərin müəyyən edilməsi
ayrı-ayrılıqda andlılar kollegiyası tərəfindən həyata keçirilir.
Simvolik nitq bəzən irq, din və ya konstitusiya ilə qorunan digər məsələlərlə
bağlı tarixi təsirlərə görə təhqiredici hesab edilə bilər.
təsnifatlar.
Miçiqan ştatının Pontiac şəhərindəki Birmingem Liseyinin maskotu,

Baş Pontiac-a əsaslanan baş geyimli Amerika hindidir
İşğalçı ingilislərə qarşı qəbilələrin təşkilatçısı olan Ottava hindu
1700-cü illərdə. Pontiak şəhəri bu rəisin adını daşıyır. Yüksək
məktəbin komandasının adı “Cəsurlar”dır. Amerikalı hindli fəalların tələblərinə
cavab olaraq, yerli təhsil şurası onların maskotlarını dəyişdirməyi seçdi.
dörd orta məktəb, o cümlədən "Mohicans" və "Warriors". Silinir
Birmingham Liseyinin idman zalından və trekindən "Cəsurlar" loqosu
və yeni idman zalı paltarları və formalarının alınması 240.000 dollara başa gələcək.
Aktivistlər iddia edirdilər ki, baş geyimli amerikalı hindi təsviri allahsızlıqdır .
çıxış?
Bəli. Bununla belə, dövlət məktəbi təhqiredici dil və ya simvollardan qaçmağı seçə bilər
başqa səbəblərə görə. Təhqiredici nitq senzuradan qorunsa belə
Konstitusiya, o demək deyil ki, istifadə edilməlidir.
İctimai İşçilər və Azad Söz

Dövlət işçisi bəyanatlar verdikdə, məktublar hazırladıqda və ya başqa bir şəkildə "danışdıqda"
onun vəzifələrinin gedişi, bu cür çıxış qorunurmu? Nəzarətçi qəbul edə bilər
nitqin məzmununa görə işçiyə qarşı mənfi hərəkət? The
Birinci Düzəliş bu cür nitqi qorumaq üçün şərh edilə bilər. Ali Məhkəmənin son qərarına görə,
Garcetti v. Ceballos'a qarşı, rəsmi çıxışı zamanı
vəzifələr Birinci Düzəlişlə qorunmur. Belə ki, rayon prokurorunun müavini
məhkəmədə polisin etdiyini ifadə etdiyi üçün işəgötürən tərəfindən intizam cəzası ala bilər
həbs qərarı istəyərkən yalan ifadələr.80 Dövlət işçiləri danışarkən
Müəllimin yerli qəzetə məktəb maliyyələşməsi ilə bağlı məktub göndərməsi kimi rəsmi
vəzifələri xaricində, bu cür çıxışlar Birinci Qanunla qorunur.
Dəyişiklik.81
Pulsuz söz və internet

İnternet 1969-cu ildə kompüterlər arasında beynəlxalq şəbəkə kimi başlamışdır
hərbi, müdafiə podratçıları və müdafiə ilə bağlı tədqiqat aparan universitetlər.
Bəziləri olsa belə, rabitəni qorumaq üçün lazımsız əlaqələr quruldu
Şəbəkənin bir hissəsi müharibədə zədələndi. Bu gün mülki şəbəkələrlə əlaqə qurur
milyonlarla insanın ünsiyyət qurmasına və geniş ərazilərə daxil olmasına imkan verir
dünyanın hər yerindən məlumatların miqdarı. İnternet unikaldır və
dünya miqyasında insan ünsiyyətinin tamamilə yeni vasitəsidir ki, onun istifadəsi Konstitusiyamıza
və hüquq sistemimizə yeni problemlər yaradır.
Yeni problemlərin, xüsusən də dövlət tənzimlənməsi ilə bağlı olanların həlli
nitq, qismən İnternet mexanikası ilə əlaqəli olacaq. 1 milyarddan çox insan
2006-cı ilin iyun ayından etibarən bütün dünyada İnternetdən istifadə olunurdu.82 Kolleclər və
universitetlər öz tələbələri və professor-müəllim heyətinə girişi təmin edir; bir çox
korporasiyalar işçilərinə ofis şəbəkəsi vasitəsilə giriş imkanı verir; bir çox icmalar və yerli kitabxanalar
sərbəst girişi təmin etmək; və kompüter qəhvə mağazaları kiçik bir saatlıq giriş təmin edir
haqq.
İnternet üzərindən ünsiyyətin ən əhəmiyyətli kateqoriyası

İstifadəçilərə saxlanan məlumatları axtarmaq və əldə etmək imkanı verən World Wide Web
uzaq kompüterlərdə və bəzən geri əlaqə yaratmaq üçün. Veb ibarətdir
bütün dünyada kompüterlərdə saxlanılan çoxlu sayda sənədlər. Bəziləri fayllardır;
digərləri yaradılmış digər sənədlərə keçidləri ehtiva edən daha mükəmməl Veb səhifələrdir
həmin saytın müəllifi və ya digər əlaqəli saytlar tərəfindən. Veb saytına daxil olmaq üçün istifadəçilər sadəcə olaraq
kompüterlərinə məlum ünvanı yazın və ya reklam çarxına açar sözləri daxil edin
İstədiyiniz ünvanları tapmaq üçün axtarış motoru. Müəyyən bir Veb səhifə ola bilər
"sörfçü" tərəfindən axtarılan məlumatı ehtiva edir və ya onun bağlantıları vasitəsilə İnternetdə
dünyanın istənilən yerində yerləşən digər sənədlərə bir av-enue təqdim edir. Giriş
Əksər veb səhifələr pulsuzdur, baxmayaraq ki, bir çoxları yalnız kommersiya provayderindən
hüququ əldə etmiş şəxslərə giriş imkanı verir. Bu yolla istənilən şəxs qlobal informasiya
naşirinə çevrilə bilər. Heç bir təşkilat Vebdə üzvlüyə nəzarət etmir, nə də fərdi Veb-in hansı
mərkəzləşdirilmiş nöqtəsi yoxdur
saytlar və ya xidmətlər hökumət tərəfindən bloklana və ya tənzimlənə bilər.
İnternetin yaşı 40-a yaxın olsa da, bu baxımdan hələ çox gəncdir
hüquqi qaydalar vasitəsilə nəzarəti tətbiq edən hökumətlər. İnternetdən istifadənin artması,
əlavə sosial və iqtisadi təsirləri ilə insanlar və hökumətlər üçün giriş və nəzarəti çox vacib
edir. Fərdi məxfilik, spam, şəxsiyyət kimi məsələlər
oğurluq və pornoqrafiya insanları hökumətə qaydalar tələb edən məsələlərdən ancaq
bəziləridir. Elektron ötürmələr dövlət və milli sərhədləri keçdikcə, potensial hüquqi
problemlərin sayı və mürəkkəbliyi demək olar ki, artır.
İnternetin özü kimi sürətli.
ABŞ-da internetlə bağlı mühüm hüquqi məsələlər arasındadır

azad söz və pornoqrafiya ilə bağlı əsas suallar. Açıq seksual
İnternetdəki materiala modifikasiyadan tutmuş mətn, şəkillər və söhbət daxildir.
77
2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız
estly tamamilə açıq-aşkar titillating. Bir çox insanlar cinsi əlaqədən keçmiş material axtarmağa gedirlər,
lakin müəllifləriniz təcrübədən bilirlər ki, bəzən bu saytlar
Axtarış sorğularında sekslə tamamilə əlaqəsi olmayan materialları göstərin. 1996-cı ildə Konqres
cinsi məzmunlu İnterneti tənzimləmək üçün iki akt - Ünsiyyət Ədəbiyyatı Aktı (CDA) və Uşaq
Pornoqrasının Qarşısının Alınması Aktı (CPPA) qəbul etdi.
məzmunu uşaqlara aid olduğu üçün.83 CDA bilməyi qadağan etməyə cəhd etdi
18 yaşından kiçik hər hansı bir alıcıya ədəbsiz və ya nalayiq mesajların ötürülməsi
yaş. 1997-ci ildə Ali Məhkəmə CDA-nı ABŞ Konstitusiyası ilə zəmanət verilən söz azadlığının
konstitusiyaya zidd pozuntusu hesab etdi.84
CPPA, yetkinlik yaşına çatmayanları təsvir edən cinsi əlaqədə olan

şəkillərə qarşı federal qadağa təmin etdi.
hər hansı bir real uşaqdan - virtual uşaq pornoqrafiyasından istifadə etməklə. Nizamnamə qadağandır
bu virtual şəkillərə sahib olmaq və ya yaymaq. Akt konstitusiyaya uyğundur, yoxsa
Bu, söz azadlığına qarşı Birinci Düzəlişin qorunmasını pozurmu?
Ashcroft Azad Söz Koalisiyasına qarşı, 535 ABŞ 234, 122 S.Ct. 1389 (2002).
Məhkəmə qeyd etdi: “[A]ümumi prinsip, Birinci Düzəliş hökumətə gördüklərimizi, oxuduqlarımızı,
danışdıqlarımızı və eşitdiklərimizi diktə etməkdən çəkindirir. Söz azadlığı
öz sərhədləri var; o, böhtan da daxil olmaqla müəyyən nitq kateqoriyalarını əhatə etmir,
Həqiqi uşaqlarla hazırlanan təhrik, ədəbsizlik və pornoqrafiya”. Arasında
Qanunun lehinə arqumentlər pornoqrafiya bazarının ortadan qaldırılması idi
real uşaqlardan istifadə edərək istehsal edilən virtual görüntülərə qadağa qoyulmasını zəruri etdi. The
Məhkəmənin bu arqumentə cavabı belə oldu: “Hökumət qanuni şəkildə təzyiq göstərə bilməz
nitq qeyri-qanuni nitqin qarşısını almaq üçün bir vasitədir. Qorunan danışma halına gəlməz
yalnız sonuncuya bənzədiyi üçün müdafiəsizdir.” İkinci tutarkən
1996-cı ildə Konqresin İnternet pornoqrafiyasına nəzarət etmək üçün iki cəhdi konstitusiyaya ziddir,
Məhkəmə qeyd etdi ki, müddəalar “həddən artıq geniş və konstitusiyaya ziddir”.
Bu iki hal internet məzmununun tənzimlənə bilməyəcəyi anlamına gəlirmi? Çətinliklə.
Lakin işlər aydın göstərir ki, Birinci Düzəliş kimi konstitusiya azadlıqları internet və yeni texnologiyaların
tənzimlənməsini çətin bir vəzifəyə çevirir.

qanunverici orqanlar. Böhtan xarakterli material (mülki) dərc etmək və ya cinayət törətmək üçün sui-
qəsd yaratmaq kimi şəxslər tərəfindən İnternetdən hələ də qeyri-düzgün istifadə,
mülki və ya cinayət cəzası ilə nəticələnir. Azad söz azadlığa bərabər deyil
müvafiq icrası ilə qəbul edilmiş qanunlara riayət etmək üçün şəxsi məsuliyyət
dövlətlərin polis səlahiyyətləri.
“İnternetdən istifadə edən amerikalıların təxminən 10 faizi ondan ictimai

kitabxanalarda istifadə edir. Və təxminən 95 faiz
Birləşmiş Ştatlardakı bütün ictimai kitabxanalar İnternetə ictimai çıxışı təmin edir. Konqres
ictimai kitabxanalardan proqram filtrləri təmin etməyi tələb edə bilər
alınması şərti olaraq açıq-aydın cinsi məzmuna qarşı qoruyun
federal subsidiyalar?
American Library Ass'n, Inc. ABŞ-a qarşı, 201 F.Supp.2d 401 (EDPa., 2002).
Birləşmiş Ştatlar bir qrup kitabxana, kitabxana assosiasiyaları, kitabxana himayədarları və internet
saytlarının nəşriyyatçıları tərəfindən Uşaqların İnternetinin Mühafizəsi Aktı ilə bağlı iddialar irəli sürüldü.
(CIPA),85 seksual məzmunun filtrasiyasını tələb edərək, kitabxanaları öz müştərilərinin Birinci Düzəliş
hüquqlarını pozmağa məcbur edir. Rayon məhkəməsi bununla razılaşdı
iddiaçılar. Bununla belə, aşağı instansiya məhkəməsinin qərarı sonda ləğv edilib
CIPA-nı təsdiq edən ABŞ Ali Məhkəməsi.86 Çoxluq qərarı olsa da, hakimlərin rəylərindəki ümumi
mövzu havadarların və ya vasitələrin asanlığı və ya vasitələri ilə bağlıdır.
kitabxanalar filtri məğlub edə və ya yan keçə bilər.
İLK DƏYİŞİK VƏ DİN AZADLIĞI
Təəccüblü deyil ki, Hüquqlar Billində dinin qorunması nəzərdə tutulur

ilk növbədə azadlıq, çünki müstəmləkəçilərin çoxu dini təqiblərdən qaçmaq üçün buraya gəlmişdilər.
azadlığı Birinci Düzəliş din azadlığını iki şəkildə təmin edir. Birinci
din Dəyişikliyin yaradılması maddəsi Konqresə din yaratmağı qadağan edir

“Konqres yox edəcək (“Konqres dinin qurulmasına dair heç bir qanun qəbul etməməlidir”). Bundan əlavə, pulsuz məşq bəndi
din quruluşuna hörmət edən hökumətin sərbəst həyata keçirilməsinə müdaxiləsini qadağan edir
qanun və ya dini inanclar (“Konqres heç bir qanun qəbul etməməlidir ... sərbəst həyata keçirilməsini qadağan edən
onun sərbəst şəkildə həyata [din]”). Hökumətin həm federal, həm də əyalət hərəkətlərinin neytral olacağı gözlənilir
keçirilməsini qadağan edən…”
dinə doğru. Dini təbliğ etməyən və ya əhəmiyyətli bir yer tutmayan tənzimləmə
dinə yük konstitusiyadır.
Dini plüralizm bizim dini azadlıqlara sadiqliyimizlə birlikdə Amerika həyatının əlamətidir. Dünyanın
bir çox yerlərində hökumətlər “rəsmi” dinləri, rəsmi dinlər isə hökumətləri saxlayır. ABŞ-da, a
kilsə ilə dövlət arasında divar ucaldılıb; o divarın hər hansı əhəmiyyətli pozulması
hökumət və ya kilsə tərəfindən, nə qədər məcburedici olsa da, ümumiyyətlə şübhəlidir.
Bununla belə, zaman-zaman müəyyən dinləri təbliğ etmək və ya onlardan çəkindirmək cəhdləri edilir
http:// Birinci Düzəlişə baxmayaraq. Dinə yenidən baxmaqla bağlı hökumətin mövqeyi necə olmalıdır? Ali
Məhkəmə cavab verdi. Birinci Düzəliş (on
Maraqlı ixtisas siyahısı din) bunu bildirir:
dinlər sırasına görə
tərəfdarların sayı ola bilər Nə dövlət, nə də federal hökumət kilsə qura bilməz. Heç biri keçə bilməz
ünvanında tapmaq olar bir dinə kömək edən, bütün dinlərə kömək edən və ya bir dini digərindən üstün tutan qanunlar.
İnsanı kilsəyə getməyə və ya kilsədən uzaq qalmağa nə məcbur edə, nə də təsir edə bilməz
http://www.adherents.com/
Religions_By_Adherents.html iradəsinin əksinə olaraq və ya onu hər hansı bir dinə inanc və ya inanmamağa məcbur etmək.
Heç bir şəxs dini etiqadları və ya küfrləri əyləndirmək və ya e'tiraf etmək üçün cəzalandırıla bilməz.
kilsəyə getmək və ya gəlməmək. İstənilən məbləğdə, istər böyük, istərsə də kiçik vergi ola bilməz
nə olursa olsun, hər hansı dini fəaliyyətləri və ya qurumları dəstəkləmək üçün tutulmalıdır
adlanır və ya dini öyrətmək və ya etiqad etmək üçün qəbul edə biləcəkləri hər hansı formada. Nə də a
dövlət və ya federal hökumət açıq və ya gizli şəkildə işlərdə iştirak edə bilməz
hər hansı dini təşkilatların və ya qrupların və əksinə ... [dini] bənd
87
“Kilsə ilə dövlət arasında ayrılıq divarı” ucaltmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.
Təsis bəndi
Müvafiq olaraq, Ali Məhkəmə qurumun tabeliyindəki dövlət məktəblərində “dini dəyərləri” təbliğ
etmək üçün müxtəlif dövlət cəhdlərini konstitusiyaya zidd elan edib.
bənd. 1962-ci ildə Məhkəmə mübahisəli qərarında (Engel Vitaleyə qarşı)
Nyu York əyalətinin dövlət məktəblərində məzhəbsiz duanın oxunması. The
dərsin əvvəlində bir müəllimin hüzurunda ucadan dua oxunmalı idi
hər məktəb günü. New York Regents Şurasının verdiyi dua:
“Uca Allah, Səndən asılı olduğumuzu etiraf edir və Sənə yalvarırıq.
bizə, valideynlərimizə, müəllimlərimizə və ölkəmizə xeyir-dua olsun”. üçün danışan
Məhkəmənin hakimi Hugo L. Black, duanın Birinci Düzəlişin təsis bəndini pozduğuna diqqət çəkdi:
Onun ilk və ən yaxın məqsədi [bəndə istinad edərək] inanca əsaslanırdı

hökumət və din birliyi hökuməti məhv etməyə və dinləri aşağılamağa meyllidir. …
[G]hökumət tərəfindən qurulmuş dinlər və dini təqiblər əl-ələ verir. … Bundan
tamamilə uzaqlaşmaq böyük ölçüdə idi
Qurucuların bizim meydana gətirdiyi bir növ sistemli dini təqib
Millət, Konstitusiyamız və Hüquqlar Bill.88
Məhkəmə bildirib ki, hətta “meditasiya və ya könüllü dua” üçün bir dəqiqəlik sükut müddəti də
konstitusiyaya görə yolverilməzdir.89
Pulsuz məşq bəndi

Birinci Düzəlişin dinin qorunması mürəkkəbdir, çünki o, hər hansı bir hökumətin dini təsisatını
yenidən məhdudlaşdırmaqla yanaşı, hökuməti də məhdudlaşdırır.
dinin “sərbəst həyata keçirilməsini qadağan etmək”. Bunlar arasında aydın bir gərginlik var
iki nəsihət. Fərdlərin istədikləri şəkildə hərəkət etmək hüququ varmı?
onların dini inancları əsasında? Xeyr. İnanc və əməl arasında mühüm fərq var. Hökumətin sizi qəbul
etməyə məcbur etmək səlahiyyəti olmadığı halda
hər hansı bir dini inancı rədd etdikdə, öz inanclarını həyata keçirmək hüququnun bəzi
məhdudiyyətləri var. Bu illər ərzində Ali Məhkəmə ümumi prinsipə əməl edib
insanların davranışları müddətcə istədikləri kimi inanmaqda və ibadət etməkdə azad olduqlarını
cəmiyyətin sağlamlığını, təhlükəsizliyini və ya əxlaqını etibarlı şəkildə qoruyan heç bir qanunu pozmur.
Yuta ştatında 1870-ci illərdir və Reynolds ikisi olan bir Mormondur

arvadlar. Yuta ştatının o vaxtkı ərazisi onu pozuntuya görə təqib edir
ABŞ Ərazi qanununun “Əri və ya arvadı olan, başqası ilə evlənən hər bir şəxs ... ikiarvadlılıqda
günahkardır və bir qayda olaraq cəzalandırılır.
500 dollardan çox olmayan cərimə və daha çox olmayan müddətə azadlıqdan məhrum etmə
beş ildən çoxdur." Reynoldsun təklif etdiyi müdafiələr arasında idi
Dövrün kilsə doktrinası bunu “kişi üzvlərinin vəzifəsi etdi
kilsə, [sic] çoxarvadlılığı tətbiq etməyə imkan verən şərait”90 və Birinci
Dəyişiklik hökuməti qadağan edən qanunu qəbul etməyi məhdudlaşdırır
dinini sərbəst şəkildə həyata keçirmək. Düzdü?
Reynolds Amerika Birləşmiş Ştatlarına qarşı, 98 US 145, 25 L.Ed. 244 (1878).
Bu ABŞ Ali Məhkəməsi işi, pulsuz məşq bəndinin cinayət əməlinə müdafiə olub-olmadığını
nəzərdən keçirən ilk işlərdən biri idi. Məhkəmə açıq şəkildə yox dedi. “To
bu, iddia edilən dini inanc doktrinalarını ondan üstün etmək olardı
ölkənin qanunu və əslində hər bir vətəndaşın özünə qanun olmasına icazə vermək. Belə bir
şəraitdə hakimiyyət ancaq adla mövcud ola bilərdi”.
Son illərdə bir sıra hallarda dövlət məktəblərinin yaradılmasına zidd olaraq dövlət
məktəblərində dinin pulsuz həyata keçirilməsinə icazə verilməsi məsələsi gündəmə gəlib.
din. Başqa sözlə, dövlət məktəbi bir dindarı təşviq edə bilməsə də
təcrübə, buna icazə verməlidir? 1984-cü ildə Konqres Bərabər Giriş Aktı qəbul etdi91
federal yardım (fond) alan hər hansı dövlət liseyinin qarşısının alınması qanunsuzdur
tələbə qruplarının məktəb imkanlarından dini fəaliyyətlər üçün istifadə etmələri. Bundan əlavə,
Dini Azadlıqların Bərpası haqqında Akt92 1993-cü ildə qəbul edilmiş və bildirmişdir ki, “hökumətlər
dini həyata keçirmək üçün məcbur etmədən ciddi şəkildə yüklənməməlidirlər.
93
üçün şərh Bu nizamnamələr tələbələrin təşəbbüsü ilə əsaslandırılmağa icazə vermək
edilmişdir.” tələbələrin təşəbbüsü ilə başqa cür toplantılara icazə verildikdə dini fəaliyyətlər. Ali
Məhkəmə artıq dövlət universitetlərində və kolleclərində konstitusiyaya uyğun olaraq tələbələrin
təşəbbüsü ilə dini ibadət elan etmişdi.94
Dövlət məktəblərində dinlə bağlı digər fəaliyyətlərə icazə verilir. Bunlara daxildir:
• Digər tələbələri razı salmadığı müddətcə imtahandan əvvəl səssiz dua edin
iştirak etmək.
• Din tədrisindən fərqli olaraq din tarixinin tədrisi. • Tələbələrin öz dini inanclarını tapşırıqlarına
uyğun hesabatlar şəklində ifadə etmələri. • Dini klublarda iştirak.95 • Dini libas geyinmə, o
cümlədən mərasim bıçaqları.96
SİLAHLAR QADAĞAN OLARMI ?
İkinci Dəyişikliyə əsasən:
Azad dövlətin təhlükəsizliyi üçün zəruri olan yaxşı nizamlanmış Milis, xalqın silah saxlamaq və
gəzdirmək hüququ pozulmamalıdır.
Bu düzəliş qələmə alındıqda, dövlətlərin ümumi təcrübəsi böyük daimi ordulara sahib olmaq idi.
Böyük bir daimi ordunun milli hökumətin bir hissəsi olmamasına dair güclü ictimai fikir var idi. Həmçinin,
düzəliş Konqresin dövlət milislərini tərksilah etməsinə və ləğv etməsinə mane olmaq üçün
hazırlanmışdır.
Ali Məhkəmə bu fikri dəstəklədi: "İkinci Düzəliş yaxşı tənzimlənən milislərin qorunması və ya
səmərəliliyi ilə ağlabatan əlaqəsi olmayan odlu silahı saxlamaq və gəzdirmək hüququna zəmanət
97
vermir."
Dövlətlər, eləcə də federal hökumət, istədikləri təqdirdə bəzi və ya bütün özəl odlu silahları
tənzimləyə bilər. Məhkəmənin fikrincə:
Qərarlarımıza əsasən, tapançaların alınması və saxlanmasını tənzimləyən sərt qanunların

qəbul edilməməsi üçün heç bir səbəb yoxdur. Heç bir səbəb yoxdur ki, tapançalar polisdə
olan hər kəsə qadağa qoyulsun. Dövlətin tapança alandan psixiatrik testdən keçməsini
tələb etməməsi üçün heç bir səbəb yoxdur. Heç bir səbəb yoxdur ki, bütün tapançalar
polisdən başqa hamıya qadağan edilsin.98
İkinci Düzəlişin necə şərh edilməsi mübahisəli konstitusiya müzakirəsidir. Odlu silahlara məhdudiyyətin
və ya nəzarətin konstitusiyaya uyğun və ya məsləhətli olub-olmaması ilə bağlı mübahisənin hər iki
tərəfində güclü inanclar mövcuddur. Silahlara nəzarətin tərəfdarları iddia edirlər ki, İkinci Düzəliş
yalnız yaxşı tənzimlənmiş milis yaratmaq üçün silah saxlamaq və daşımaq üçün kollektiv hüququnu
qoruyur. Əksər federal məhkəmələrin rəyi onların tərəfindədir. Silahlara nəzarətin əleyhdarları
http:// iddia edirlər ki, İkinci Düzəliş şəxsin silah saxlamaq və daşımaq kimi fundamental hüququnu qoruyur.
tapança nəzarət
müzakirə müxtəlif HÜQUQİ FOCUS – İŞ
perspektivləri tapa bilərsiniz
http://www.nra.org/ Sacha Emerson əri doktor Timoti Emersondan boşanmaq istəyib.

və Boşanma irəlilədikcə, o, həbs olunmasını istədi
boşanma prosesi zamanı Dr. Emersonun ona qarşı təhdidedici ünsiyyət və ya
http://www.cphv.org/
hücumlar etməsini dayandırmaq əmri (məhkəmə əmri). Məhkəmə həbs
qətimkan tədbiri seçib. Daha sonra Emersons arasında mübahisə yarandı və o,
qanuni olaraq sahib olduğu Beretta tapançasını nümayiş etdirdi. Dr. Emerson
həbsdə olarkən odlu silah saxlamaqda ittiham olunurdu
davam etdi
federal qanunu pozan əmr. O, qanunun və onun ona tətbiq edilməsinin onun İkinci Düzəlişdə odlu silah saxlamaq
hüququnu pozduğunu iddia edərək, ittiham aktını rədd etmək qərarına gəldi. İttiham aktı rədd edildi?
Amerika Birləşmiş Ştatları Emersona qarşı, 46 F.Supp.2d 598 (NDTex.1999), 270 F.2d 303 (5th Cir. Tex. 2001) və
86 Fed. Təxminən 696 (CA 5 Tex.., 2004).
Texas Rayon Məhkəməsi Dr. Emerson ilə razılaşaraq ittihamları rədd etdi. Apellyasiya
şikayətində Texas federal apellyasiya məhkəməsi ilk instansiya məhkəməsini ləğv etdi və
qərara aldı ki, “[Dr. Emerson] … və qanunsuz zorakılıq təhlükəsi [Dr. Emersonun] İkinci Düzəlişin
silah saxlamaq və gəzdirmək hüququnu dayandırmaq üçün kifayətdir.” Ali Məhkəmə işə
baxmaqdan imtina edib.
İş iki səbəbə görə xüsusilə diqqəti cəlb edir. Birincisi, həkimə qarşı irəli sürülən
cinayət ittihamları təmin edilsə də, məhkəmə İkinci Düzəlişin yalnız kollektiv hüquqları
qoruduğuna dair arqumenti rədd etdi. Əvəzində, məhkəmə qərara aldı ki, silah gəzdirmək
hüququ “şəxslərin, o cümlədən o zaman faktiki olaraq hər hansı milis üzvü olmayan və ya
həqiqi hərbi xidmətdə və ya təlimdə iştirak edən şəxslərin öz odlu silahlarına sahib olmaq
və gəzdirmək hüququnu müdafiə edir, məsələn. şəxsi, fərdi silah kimi uyğun olan tapança
buradadır”. İkinci səbəb isə işin hökumət səviyyəsində dəstəklənməsidir. Qubernatorlar,
Konqres üzvləri və bir çox başqa siyasətçilər qərarı tərifləyən və Ali Məhkəməni onu
dinləməkdən imtina etməyə çağıran bəyanatlar verdilər və ya çıxışlar etdilər. Qeyd edək
ki, ABŞ baş prokuroru apellyasiya məhkəməsinin düzəlişin şərhini çox açıq şəkildə
dəstəkləyib. “[T]İkinci Düzəliş heç bir milis üzvü olmayan və ya həqiqi hərbi xidmətdə və
ya təlimdə iştirak edən şəxslər də daxil olmaqla şəxslərin öz odlu silahlarına sahib olmaq və
istisna qayda
Məhkəmə belə qərar çıxarıb
daşımaq hüquqlarını daha geniş şəkildə qoruyur. yararsız şəxslər tərəfindən saxlanması və
cinayət-məhkəmə icraatında
ya cinayətdən sui-istifadə üçün xüsusilə uyğun olan odlu silah növlərinin saxlanmasını
ittiham tərəfi tərəfindən düzgün
məhdudlaşdırmaq.”
olmayan şəkildə əldə edilmiş hər
99
hansı sübutlardan
istifadə edilməsinə mane olur.
ƏSASIZ AXTARLARDAN AZADLIQ

Beşinci Düzəliş
Dördüncü Düzəliş “İnsanların öz şəxsilərində, evlərində, sənədlərində və təsirlərində “Heç bir şəxs kapitala və ya başqa
əsassız axtarış və müsadirələrdən qorunmaq hüququnu” tanıyır. bir şəkildə bədnamlığa görə
Ancaq nəzərə alın ki, ağlabatan axtarışlara və götürmələrə icazə verilir. Nəticə etibarı ilə, cavabdeh tutula bilməz
axtarış qərarı “ehtimal edilən səbəbə görə, and və ya təsdiqlə dəstəklənən və xüsusilə qabaqcadan hökm və ya ittiham
aktı istisna olmaqla, cinayət

axtarış aparılacaq yeri, ələ keçirilməli olan şəxsləri və ya əşyaları təsvir etməklə” verilə
quruda və ya dəniz qüvvələrində və
bilər. İki işdə, Wolf Koloradoya qarşı (1949)100 və Mapp Ohayoya qarşı (1961)101 Ali Məhkəmə
ya hərbi hissələrdə yaranan hallar
ştatlara axtarış və götürmə prosedurlarında eyni qayğı standartlarını və qeyri-qanuni yolla
istisna olmaqla, Böyük Münsiflər Heyətinin
əldə edilmiş sübutların istisna edilməsini tətbiq etdi. milli hökumət haqqında Konstitusiya ilə.
Milis, Müharibə zamanı həqiqi
Məhkəmə bildirib ki, vətəndaşların “məxfilik hüququ” və “əsassız dövlət müdaxilələrindən xidmətdə olduqda və ya
azad olmaq” hüququ var. ... Biz hesab edirik ki, axtarış və götürmə yolu ilə Konstitusiyanı ictimai təhlükə; heç bir şəxs eyni
pozmaqla əldə edilmiş bütün sübutlar eyni orqan tərəfindən dövlət məhkəməsində cinayətə məruz qalmamalıdır
qəbuledilməzdir.” Bu, istisna qaydası kimi tanınır. İstisna qaydası o vaxtdan etibarən tətbiqi
baxımından daraldılmışdır.102 İstisna qaydası 6-cı Fəsildə daha ətraflı müzakirə olunur. iki dəfə həyat və ya əzalarını
təhlükə altına atmaq; heç bir
cinayət işində şahid olmağa məcbur
edilə bilməz
TƏTBİQ EDİLƏNİN HÜQUQLARI _ _ qanunla müəyyən edilmiş qaydada
həyata keçirilmədən özünə qarşı,

ABŞ Konstitusiyasının lazımi proses bəndi həqiqətən iki bənddən ibarətdir: federal hökumətin
həyatdan, azadlıqdan və ya əmlakdan
səlahiyyətlərini məhdudlaşdıran Beşinci Düzəliş və əyalət hökumətinin səlahiyyətlərini məhrum edilməmək; nə də
məhdudlaşdıran On Dördüncü Düzəliş. Müddəalarda deyilir ki, heç bir şəxs “lazımi qaydada xüsusi mülkiyyət ədalətli kompensasiya
qanunvericilik olmadan həyatdan, azadlıqdan və ya əmlakdan məhrum edilə bilməz”. Bu bir olmadan ictimai istifadə üçün alına
neçə söz məhkəmələr, hüquqşünaslar və sadə insanlar tərəfindən milyonlarla sözə səbəb olub.bilməz”.
lazımi proses nə deməkdir. Müvafiq proses o deməkdir ki, hökumətin fərdlər üzərində
hakimiyyəti həyata keçirərkən ədalətli və ağlabatan üsullardan istifadə etməsi gözlənilməlidir
ki, bu da prosessual qanuni proses məsələsidir. Maddə həm də qanunun məzmunu ilə bağlı
hökumətin səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmaq üçün istifadə edilmişdir ki, bu da maddi qanunauyğun prosesdir.
Cinayət mühakiməsi sistemində şəxslərin işinə baxılarkən prosessual qanuni proses
suallarının nümunələri tez-tez yaranır. İllər boyu tanınan qanuni hüquqlar arasında polis sorğusu
zamanı vəkillə təmsil olunmaq hüququ da var.
Hüquq həbsə alındıqdan və ya hər hansı digər şəkildə azadlıqdan məhrum edildikdən sonra
yaranır. Vəkil tərəfindən təmsil olunması məcburi ifadə və özünü ittihamdan müdafiə etmək
üçün zəruridir, hər biri federal hökumət və bütün ştatlar tərəfindən riayət olunması üçün ABŞ Ali
Məhkəməsi tərəfindən verilmiş əsas hüquqdur.103
Bir polis məxfi agenti ağır hücuma görə həbs edilmiş məhbus Perkins
ilə bir kameraya yerləşdirildi. Perkins də qətlə görə istintaq altında
idi. Gizli agent Per-kinsdən heç kimi öldürüb-öldürmədiyini soruşdu. Sualı cavablandıran
Perkins özünü qətlə aid edən açıqlamalar verib. Perkins tərəfindən polis məmuruna
könüllü, lakin bilmədən verilmiş bu ifadə, əldə olunma üsuluna baxmayaraq, sübut
On dördüncü
kimi qəbul edilirmi?
Dəyişiklik
Qismən, “Bu ölkədə doğulmuş və ya
İllinoys Perkinsə qarşı, 496 ABŞ 292, 110 S.Ct. 2394 (1990).
vətəndaşlığa keçmiş bütün şəxslər
Birləşmiş Ştatlar və onun

yurisdiksiyasına tabe
Bəli. Ali Məhkəmə qərara aldı ki, özünü məhbus kimi təqdim edən məxfi məmurun sual
olanlar, vətəndaşlarıdır
Amerika Birləşmiş Ştatları və verməzdən əvvəl həbsdə olan şübhəlini hər hansı konstitusiya hüquqları barədə xəbərdar
olduqları dövlət
etmək öhdəliyi yoxdur, baxmayaraq ki, cavab qanuni olaraq günahkar ola bilər.
yaşamaq. Heç bir dövlət etməməlidir On Dördüncü Düzəlişin 1-ci Bölməsinə əsaslanan bir sıra qərarlar vasitəsilə Ali Məhkəmə
Birləşmiş Ştatların vətəndaşlarının dövlətlərə Beşinci və Altıncı düzəlişlərdə müəyyən edilmiş insan hüquqlarına riayət etmək
imtiyazlarını və ya toxunulmazlıqlarını öhdəliyi qoyub. Buraya qərəzsiz münsiflər heyəti tərəfindən sürətli və açıq məhkəmə105
məhdudlaşdıran hər hansı qanunu hüququ daxildir106 , şübhəsiz ki, azad cəmiyyətdə ən vacib hüquqlardan biridir. Ədalətli
qəbul etmək və ya tətbiq etmək
mühakiməni əlavə təmin etmək üçün Məhkəmə digər işlərdə də təqsirləndirilən şəxsin
ştatlar; heç bir dövlət heç bir
müdafiəsi üçün şahidlərin toplanması üçün məcburi proses*107 və cinayət proseslərinin bütün
şəxsi qanuna əsaslanmadan
işlərində və bütün mərhələlərində peşəkar hüquq məsləhətçisinin108 köməyindən istifadə
həyatdan, azadlıqdan və ya
etmək hüququnu özündə birləşdirdi. müttəhimin məruz qaldığı. Apellyasiya icraatında vəkillə
əmlakdan məhrum
bağlı istisna edilir (baxmayaraq ki, faktiki olaraq, şikayətçilərə bir qayda olaraq, dövlət tərəfindən
etməməlidir; nə də öz
kompensasiya ödənilən vəkil kömək edir).
yurisdiksiyasında olan heç bir
şəxsə qanunların bərabər
şəkildə qorunmasını inkar etmir.” HÜQUQİ FOCUS – İŞ
Çikaqo şəhər dəstələrinin “genişləyən xərçəngini” cilovlamaq

məcburi proses (a)
məqsədi daşıyan bir anti-loiting sərəncamı qəbul etdi. Sərəncama
Altıncı
əsasən, bir polis məmuru bir və ya bir neçəsinin dəstə üzvü olduğuna inanırsa, ictimai
Düzəlişlə təmin olunmuş
yerdə gəzən (ayaqda duran) insanlara hərəkət etmək əmri verilə bilər. Hərəkət
hüquq, cinayətdə
etməkdən imtina edənlər həbs oluna və altı aya qədər həbsxanaya göndərilə bilər,
təqsirləndirilən hər bir
500 dollar cərimə edilə bilər və üç həftəlik dövlət qulluğunda işləmək əmri
şəxsə məhkəmə qərarı
verilə bilər, hətta cinayət niyyətinin sübutu olmadan. Tətbiq olunan qərar
ilə onun xeyrinə şahidlərin
müttəhimləri lazımi məhkəmə prosesindən məhrum edirmi?
gəlməsini tələb etmək.
Çikaqo şəhəri Moralesə qarşı, 527 ABŞ 41, 119 S.Ct. 1849 (1999).
(b) məcbur etmək üçün rəsmi tədbirlər
məhkəmədə şahid
qismində iştirak edən şəxs
inzibati dinləmə və ya * Məcburi proses o deməkdir ki, məhkəmə cinayət təqibi üzrə təqsirləndirilən şəxsin tələbi ilə müttəhimin lehinə şahidlərin
qanunverici orqanın qarşısında. görünməsinə məcbur etmək üçün qanuni səlahiyyətlərindən istifadə etməlidir (ABŞ Konstitusiyası, Altıncı Düzəliş).
Şəhər quldur dəstələrinin üzvlərinin cinayətkar fəaliyyəti ilə bağlı narahatlıq çoxlarını sövq etdi
yerli şuralar və şuralar öz sakinlərini qorumaq üçün nəzərdə tutulmuş sərəncamlar qəbul etsinlər.
Çikaqo fərmanı ancaq bir nümunədir. Bir qayda olaraq, bir şəxs sadəcə birləşmək və cinayət
niyyəti olmadan cinayətə görə məhkum edilə bilməz. Yuxarıdakılarda
iddiada, İllinoys Ali Məhkəməsi Çikaqo qərarının olmadığı qənaətinə gəldi
polisin icra mülahizəsinə kifayət qədər spesifik məhdudiyyətlər təqdim etmək
müəyyənlik və aydınlıq üçün konstitusiya standartlarına cavab verir. İllinoys ştatını qorumaqda
Ali Məhkəmə, ABŞ Ali Məhkəməsi belə ifadə etdi: “Biz ciddi və tanıyırıq
Çikaqo vətəndaşlarının şəhadət etdiyi çətin problemlər qanunun qəbuluna səbəb oldu
bu sərəncamdan. Biz nəzərə alırıq ki, azadlığın qorunub saxlanması qismən asılıdır
sosial asayişin qorunması haqqında. Lakin, bu halda şəhər qüvvəyə minmişdir
polisə həddən artıq mülahizə və çox az xəbərdarlıq verən bir sərəncam
ictimai küçələrdən istifadə etmək istəyən vətəndaşlar”.
11 sentyabr 2001-ci il terror hücumlarından sonra böyüyən terrora qarşı müharibə, Konstitusiya
ilə vətəndaş olmayanlara, terrorda şübhəli bilinənlərə və “düşmən döyüşçülərinə” təminat
verilən hüquqlarla bağlı mübahisələrə səbəb oldu.
ABŞ hökuməti onların taleyini və ya cəzasını müəyyən etmək üçün prosedurlar apardıqda belə
şəxslər layiqdirlərmi və ya hüququ varmı? Cavab aydın deyil.
Ali Məhkəmənin son qərarı ilə bəzi hərbi tribunallar təklif edildi
düşmən döyüşçüləri təqsirləndirilən şəxslərin hüquqlarının kifayət qədər müdafiəsindən məhrum idilər, lakin etmədilər
bu cür şəxslərin malik olduqları hüquqlarını tam şəkildə izah edin.109 Məhkəmə aydınlaşdırdı ki,
düşmən döyüşçüləri eyni qanuni proses müdafiəsinə malik ola bilməzlər.
hansı cinayət müttəhimlərinin hüququ vardır.
6-cı fəsil bu mövzuya qismən toxunur, çünki o, hüquqlarına daha tam toxunur
cinayətdə təqsirləndirilən şəxslər.
TƏHSİLDƏ QANUNUN BƏRABİR MÜDAFİƏSİ

ABŞ Konstitusiyasının On Dördüncü Düzəlişi də göstərir ki, “heç bir dövlət
öz yurisdiksiyasına daxil olan hər hansı bir şəxsə qanunların bərabər şəkildə qorunmasından imtina edəcək,”
adətən bərabər müdafiə bəndi deyilir. Bu bərabərlik gözləməsini başa düşmək
müalicə kontekst tələb edir. Kollec tələbələri kimi bəziləriniz hökumət aldınız
qrantlar və kreditlər, lakin bir çoxunuz etmədiniz. Demək olar ki, heç kim eyni pulu ödəmir
onların kollec təhsili. Fakültə, idarəçilər və əlillər yəqin ki
universitetlərdə digərlərindən daha yaxşı park yeri var. Bərabər müdafiə bəndinə malikdir
şəxslər arasında bərabərliyi təmin etmək kimi şərh edilməmişdir; bunun əvəzinə, oxşar
vəziyyətlərdə olan şəxslərlə bərabər rəftar tələb edir. Başqa sözlə, hökumət insanlarla rəftar etməlidir
eyni şəkildə, əgər onlar “oxşar vəziyyətdədirlərsə”. Hökumətin fəaliyyətinin tələbinə bir daha
diqqət yetirin, çünki Konstitusiya şəxsi deyil, hökumətin davranışından qoruyur.
Yargıtay, xüsusiyyətinə görə üç mərhələli bir test inkişaf etdirdi
hüququ (məsələn, səs vermək) və ya fərdlər sinfi (məsələn, cinsi) nə zaman təsirlənir
bərabər müdafiə problemlərini nəzərə alaraq. Məhkəmə prezumpsiyası ilə başlayır
qanunvericilik qüvvəsi.
1. Ciddi yoxlama testi. Hüququn təbiəti və ya fərdlər sinfi var

təsirlənmiş mahiyyətcə şübhəli? İrq, yadlıq, milli əsaslı fərqlər
* Terror təşkilatına qarşı müharibədə “düşmən döyüşçüsü” ifadəsini təyin etmək daha çətindir. Bu termin tarixən bir xalqın müharibə apardığı
dövlətin silahlı qüvvələrinin üzvü olan şəxslərə aid edilirdi. Beləliklə, tez-tez ekvivalent termin "hərbi döyüşçü" dir. Konqresin bu yaxınlarda
qəbul etdiyi qanun layihəsində bunu qısa şəkildə ifadə etdi: “Ancaq indiki münaqişədə düşmən döyüşçüləri
bir çox millətlərdən olanlar, uniforma geyinmirlər və qeyri-ənənəvi silahlardan istifadə edirlər. Terrorizmə qarşı müharibədə düşmən
döyüşçüləri vətəndaşlıq və ya hərbi geyim kimi sadə, aşkar meyarlarla müəyyən edilmir. Və vətəndaşa “düşmən” adını vermək səlahiyyəti
döyüşçü" buna görə də qeyri-adi dərəcədə genişdir." Düşmən Döyüşçülərinin Saxlanması Aktı (Evdə Təqdim Edildi) 109-cu KONQRESS 1-ci
Sessiya HR 1076, 3 mart 2005-ci il.
mənşə, etnik mənsubiyyət, din, evlilik və səsvermə mahiyyət etibarı ilə şübhə doğurur.
Hökumət nümayiş etdirməlidir ki, hər hansı qanun fərqliliyi nəzərdə tutur
rəftar məcburi dövlət marağına xidmət edir və xidmət üçün dar çərçivədə uyğunlaşdırılır
o maraq.
2. Aralıq yoxlama testi. Hüquq və ya təsnifat qorunan kimidir

əsas hüququ? Əgər belədirsə, məhkəmə "gücləndirilmiş yoxlama" təmin edir. The
standart gender və legitimliyə əsaslanan ayrı-seçkilik halları üçün istifadə edilmişdir.
Hökumət ayrı-seçkilik yaradan qanunun və ya siyasətin dövlətin “vacib” marağı ilə “əsas əlaqə”
daşıdığını göstərməlidir.
3. Minimal yoxlama və ya rasional əsas testi. Etiraz edilən qanun nə şübhəli təsnifatı, nə də əsas
hüququ ehtiva edirmi? Belə olan halda hökumət
yalnız qanunun rasional olaraq qanuni dövlət maraqları ilə əlaqəli olduğunu göstərmək lazımdır.
Adətən, iqtisadi və sosial vəziyyətə əsaslanan təsnifatlar bu minimum yoxlama diapazonuna
düşür.
Təhsilə bərabər hüquq, şübhəsiz ki, imkan təmin etmək üçün birinci açardır
bütün tələbələrin öz potensiallarını həyata keçirmələri üçün. İkincisi, məşğulluq və
üçüncü mənzil olacaq. Üçü bir-birindən asılıdır və təkrarlanan dövrə əmələ gətirir.
Dezavantajlı azlıqlara başqalarının müntəzəm olaraq istifadə etdikləri təhsil faydalarını vermək
üçün ABŞ Ali Məhkəməsi Braun-a qarşı Təhsil Şurasında çıxış etdi.
Topeka hadisələri qısa müddət ərzində müzakirə edildi. Bununla belə, həyata keçirmək çətin və vaxt aparıb
istehlak edən. Bu yazıda, 50 ildən çox vaxt keçsə də, təhsil problemləri hələ də qalmaqdadır
çox irəliləyişlərə baxmayaraq. Evlənəndə yaşlı sakinlərin çoxlu uşaqları içəri girdi
böyük şəhərlər yeni magistral yollarda şəxsi avtomobillərin asanlıqla əldə edə biləcəyi yeni
şəhərətrafı hissələrdə sərfəli qiymətlərlə daha çox arzu olunan mənzil tapdılar. Bu model
qocalmış şəhər məhəllələrinin tənəzzülünü sürətləndirdi və indi onları cəlb etdi
aztəminatlı ailələr, çox vaxt azlıqlar. Beləliklə, azlıq çoxlu sayda metropolitenlərin daxili şəhərlərində
sözün əsl mənasında çoxluğa çevrildi. Hökumətin ağ və afroamerikalı tələbələri ibtidai və orta
məktəblərə inteqrasiya etmək cəhdləri bir çox ağdərililərin (həmçinin bəzi afroamerikalıların)
narazılığına səbəb oldu.
və böyük ölçüdə şəhərətrafı ərazilərə miqrasiyadan təsirli şəkildə məyus oldular.
Bərabər imkanların milliləşdirilməsi əsas prioritet olmaqda davam edir
qanunverici orqanlarımız və məhkəmələrimiz. Heç bir yerdə federal hökumətin bu öhdəliyi bütün
səviyyələrdə təhsil sahəsində olduğu qədər aydın deyil. 1954-cü ildə yekdilliklə
ABŞ Ali Məhkəməsi məktəblərdə irq ayrılığının pozulduğuna qərar verdi
On dördüncü düzəlişlə təmin edilən qanunların bərabər müdafiəsi hüququ. rəis
Ədliyyə Earl Warren bəyan etdi ki, “yalnız dövlət məktəblərində uşaqların seqreqasiyası
fiziki imkanlar və digər 'maddi' amillər olsa belə, irq əsasında
bərabər ola bilər, azlıq qrupunun uşaqlarını bərabər təhsil imkanlarından məhrum edir. … Onları
eyni yaşda və keyfiyyətdə olan başqalarından ayırmaq
sırf irqlərinə görə öz statuslarına görə alçaqlıq hissi yaradır
onların ürəklərinə və zehinlərinə təsir edə biləcək bir cəmiyyət.
110
Bir il sonra, Məhkəmə bütün dövlət məktəb rayonlarına ayrı-seçkiliyi aradan qaldırmağı əmr etdi
111
"bütün qəsdən sürətlə."
1976-cı ildə Məhkəmə Braun işlərinin prinsiplərini şəxsi işlərə genişləndirdi
məktəblər. O, federal mülki hüquq qanunlarının özəl qeyri-məzhəb məktəblərini qadağan etdiyini qeyd etdi
zənci olduqları üçün gələcək tələbələri qəbul etməkdən imtina etməkdən.112
Konqres 1964-cü il Mülki Hüquqlar Aktını qəbul etdi, hansı ki, mövzuya bölünür
mövzu bölmələri adlanır. Başlıq VI tələb edir ki, bütün federal fondlar ayrı-seçkilikdə təqsirli olan hər
hansı məktəb, kollec və ya universitetdən geri götürülməlidir.
"Federal maliyyə yardımı alan hər hansı proqram və ya fəaliyyətdə irq, rəng və ya milli mənşəli
əsaslar." (Cins, əlillik, yaş, Vyetnam veteran statusu və veteranların əlilliyi daha sonra siyahıya əlavə
edildi.)
85
2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız
Grove City College, özəl, birgə təhsilli liberal incəsənət institutu,

bütün dövlət və ya federal maliyyə yardımlarından imtina etdi.
muxtariyyətini qorusun. Bununla belə, onun bir çox tələbəsi ABŞ Təhsil
Departamentindən Əsas Təhsil İmkanı Qrantları (BEOGs) alıb.
Şöbə hər bir iştirakçı təşkilatdan onun kampusunda cinsi ayrı-seçkiliyin olmadığını
təsdiq edən hesabat təqdim etməyi tələb etdi. Grove City College hesabatı yenidən
təqdim etdi və şöbənin qarşısını almaq üçün iddia qaldırdı
bütün BEOG-lərin ləğvi. Nəticə nə oldu?
Grove City College Bellə qarşı, 465 ABŞ 555, 104 S.Ct. 1211 (1984).
Grove City College qismən qələbə qazandı. Ali Məhkəmə belə hesab etdi
Baxmayaraq ki, Grove City tələbələrin mükafatlarını, BEOG-ləri birbaşa paylamayıb
kollecin maliyyə yardımı proqramını açıq şəkildə artırdı. Buna görə də Grove City lazımdır
ABŞ Təhsil Departamentini kollecin maliyyə yardımı proqramında heç bir ayrı-seçkiliyin olmadığına əmin
edin. Bununla belə, bəzi Grove tərəfindən BEOG-lərin alınması
Şəhərin tələbələri ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi qanunları çərçivəsində bütün təşkilat əhatəsini
işə salmaqda qərarlı deyildilər. Grove City federal yardımın şərtləndirilməsinə etiraz etdi
ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi tələblərinə riayət edilməsinə dair, onun pozulduğunu iddia edərək
kollecin və tələbələrinin Birinci Düzəliş hüquqları. "Konqres, təhsil müəssisələrinin qəbul etməyə
borclu olmadığı federal maliyyə yardımına ağlabatan və birmənalı şərtlər əlavə etməkdə sərbəstdir."
Başqa sözlə, kollec edə bilər
iştirak edən tələbələrin BEOG qəbul etməsinə icazə verməməklə uyğunluq tələblərindən qaçın
mükafatlar. Oxşar hallarda, vergidən azad olan təşkilatlar, məsələn, dini
Məktəblərdə ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması üçün qanuni əmrlərə əməl edilməməsi nəticələndi
Vergidən azad statusunu ləğv etmək üçün Daxili Gəlir Xidmətinin təhdidlərində.
Bob Jones Universiteti (BJU) özəl təhsil müəssisəsidir

onun təsis prinsipləri spesifik dini inancı ehtiva edir.
BJU heç bir dövlət yardımı almır, lakin IRS vergidən azad olduğunu rədd etdi
irqlərarası birliyi qadağan edən məktəbin siyasətinə görə statusu və
nikahlar arası. IRS özəl, dini bir universitetin gəlir ödəməsinə səbəb ola bilərmi?
digər dini təşkilatlar isə vergilərdən (azad statusu rədd etməklə).
azad?
Bob Jones Universiteti ABŞ-a qarşı, 461 ABŞ 574, 103 S.Ct. 2017 (1983).
Bəli. Bütün irqlər qeydiyyatdan keçə bilsə də, irqi mənsubiyyətə görə ayrı-seçkilik (məsələn, qadağa
nikahlar haqqında) dövlət siyasətinə ziddir. Dövlətin ciddi marağı var
hər hansı formada irqi ayrı-seçkiliyin qadağan edilməsi. Vergi qanununun məqsədi ondan ibarətdir ki,
vergidən azad olmaq hüququ “müəyyən ümumi qanun standartlarına cavab verməkdən asılıdır.
xeyriyyəçilik - yəni vergidən azad statusu istəyən qurum ictimaiyyətə xidmət etməlidir
məqsədi və müəyyən edilmiş dövlət siyasətinə zidd olmamalıdır” ifadəsini daha az məhdudlaşdırıcı
vasitələrlə təmin etmək mümkün deyildi. Vergidən azad statusunun itirilməsi bağlanmasına səbəb ola bilər
bir çox başqa dəyərli təşkilatlar.
Dövlət məktəblərində sosial-iqtisadi amillərə görə seqreqasiya özlüyündə
Konstitusiyanı pozur. Məsələn, bir işdə Məhkəmə çıxarılma qərarı verdi
inteqrasiya məqsədlərinə çatmaq üçün tələbələrin avtobusla daşınmasını tələb edən məhkəmə qərarı
Oklahoma City—əgər praktiki olduğu qədər çox şey əldə edilmiş olsaydı.113 Lakin məktəblər
keçmiş ayrı-seçkiliyin nəticələrini aradan qaldıran siyasətlər qəbul etməlidir. Yarış-neytral
siyasətlər kifayət deyil.114 Əks halda məhkəmələr müdaxilə edəcək.
TƏHSİLDƏ MƏSLƏF HƏRƏKƏT

Xüsusilə afro-amerikalılar təhsildə ayrı-seçkiliyin qurbanı olublar.
təsdiqedici hərəkət məşğulluq, mənzil. Təsdiqedici hərəkət aradan qaldırılması üçün davam edən bir prosesdir
Qadınların və onların vasitəsilə ayrı-seçkilik (məsələn, irq və ya cins kimi ixtiyari təsnifatlara əsaslanaraq).
məşğulluğunu təmin etmək universitetlərə qəbulda, ictimai məşğulluqda və mənzildə azlıqların xeyrinə siyasətlərin şüurlu
üçün hazırlanmış siyasət və təcrübələrşəkildə qəbul edilməsi və həyata keçirilməsi. Tərəfdarlar iddia edirlər ki, üstünlüklər əvvəlki
azlıqlar, onların işçi və uzun müddət davam edən ayrı-seçkiliyin təsirlərini silmək üçün vacibdir.
qüvvəsindəki Müxaliflər iddia edirlər ki, üstünlüklər özləri ayrı-seçkiliyin çirkin bir formasıdır - iddia mahiyyətcə
faizləri onlara yaxınlaşana qədər
iki səhvin bir haqq yaratmamasıdır. Başqaları da var
-də faizlər
mümkün dolayı və psixoloji ilə bağlı daha mürəkkəb arqumentlər
icma.
güzəştli rəftarın təsiri.
Təhsildə irqi üstünlükləri tənqid edənlər iddia edirlər ki, keçmiş ayrı-seçkilik təcrübələrini
aradan qaldırmaq üçün əsaslandırılmış arqument kimi başlayan şey tezliklə Afrika-Amerikalıları, Asiya-
Amerikalıları, İspan Amerikalıları və İspan amerikalıları gətirmək üçün yaradılmış bir sıra rəqəmsal
məqsədlər, kvotalar və cədvəllər kimi ortaya çıxdı. Yerli amerikalılar ölkənin kolleclərinə daxil olurlar
və universitetlər. Baxmayaraq ki, bunun həyata keçirilməsinə qarşı çoxlu müxalifət var
heç şübhəsiz ki, təsdiqedici hərəkət bütün ölkədə canlıdır.115
Amma bu konstitusiyaya uyğundurmu?
Kaliforniya Universitetinin Tibb Məktəbi, Davis (UCD)

azlıq ərizəçiləri üçün 16 sinif qəbulunu ayırın. Allan
Bakke, ağdərili kişi və Universitetin ən yaxşı bakalavr tələbəsi
Minnesota və Stanford Universiteti, UCD Tibb Məktəbinə qəbul üçün müraciət etdi və iki
dəfə rədd edildi. Hər iki halda, azlıq tələbələri ilə
daha aşağı qəbul imtahanı balları, aşağı qiymət balları və daha az təsir edici
müsahibələr buna baxmayaraq qəbul edildi.
Bakke, ona görə rədd edildiyini iddia edərək universiteti məhkəməyə verdi
irqi, On dördüncü Düzəlişi və Mülki Başlığın VI Başlığını pozaraq
1964-cü il Hüquqlar Aktı. Məhkəmə və Kaliforniya Ali Məhkəməsi tapıldı
UCD-nin qəbul planı həqiqətən də konstitusiya tələbini pozdu
qanun qarşısında bərabər müdafiə. ABŞ Ali Məhkəməsi bu qərarı qəbul edib
hal. Necə hökm sürməlidir?
Kaliforniya Universiteti Regents Bakkeyə qarşı, 438 ABŞ 265, 95 S.Ct. 2733 (1978).
ABŞ Ali Məhkəməsi Bakke* üçün tapıldı və UCD qəbul planını elan etdi
konstitusiyaya ziddir, beləliklə Kaliforniya Ali Məhkəməsinin qərarını təsdiqləyir. The
* Allan Bakke nəhayət UCD-yə qəbul edildi, tibb dərəcəsini aldı və Minnesotada təcrübə keçdi. 1996-cı ildə senator Edvard Ken-nedi
Senatın komitəsində demişdir: “Dr. (Patrick) Chavis mükəmməl bir nümunədir (təsdiq hərəkətinin müsbət nəticələrinin). O
Allan Bakkeni köçürdüyü iddia edilən daha az ixtisaslı afro-amerikalı tələbədir ... və əlamətdar hadisəyə səbəb oldu
hal. Bu gün Dr.Çavis Los-Ancelesin mərkəzində müvəffəqiyyətli bir həkim-ginekoloqdur, imkansız cəmiyyətə xidmət edir və çoxlu
yoxsul ailələrin həyatında dəyişiklik yaradır”. The Nation-a yazan Kaliforniya əyalət senatoru Tom Hayden isə Allan olduğunu qeyd etdi
Bakke Minnesotada anestezioloq oldu, Çavis əsasən qaradərili icmada "yoxsul qadınlara ilkin tibbi yardım göstərirdi". "Bakkenin balları
daha yüksək idi" Hayden etiraf etdi, "amma tibb fakültəsi təhsilindən ən çox kim istifadə etdi?" 1996-cı ildə
Chavisin tibbi lisenziyası Kaliforniya Tibb Şurası tərəfindən üç qadının liposaksiya müalicəsində kobud səhlənkarlıq və səriştəsizliyə
görə dayandırılmışdı - onlardan biri nəticədə öldü. Jeff Jacoby, Boston Globe, “Təsdiqedici hərəkət necə ola bilər
Fatal” (New York Times Service, 20 avqust 1997).
Məhkəmə həmçinin beş səs və beş fərqli əsaslandırma ilə etnik müxtəlifliyə qərar verdi
Tibb tələbələri arasında uyğun məqsəd və bu səbəbdən yarışlardan biri ola bilər
tələbələr qəbul üçün müraciət edərkən nəzərə alınan amillər.
Məhkəmənin bu dili aydınlaşdırmaq üçün heç bir qərarı yoxdur. ABŞ Ali Məhkəməsinin hakimi
Bayron Uayt vəziyyəti dəqiq şəkildə ümumiləşdirdi
yazırdı: “Bərabər Mühafizə Maddəsini tətbiq etmək üçün vasitə haqqında Saziş
məsələ hər dəfə qarşımıza çıxanda müsbət fəaliyyət proqramı bu Məhkəmədən yayınıb”.
116
Bu fəsildə daha əvvəl qeyd edildiyi kimi, Kaliforniya təşəbbüs prosesi (xalqın birbaşa səsverməsi)
vasitəsilə bütün müsbət fəaliyyət siyasətlərini ləğv etdi. ABŞ-ın Ali Məhkəməsi irq şüurlu qəbul
siyasətlərinə icazə versə də, Kaliforniyada belədir
tam ixtisaslı tələbələr üçün təkmilləşdirilmiş çıxış proqramları kimi digər təcrübələr vasitəsilə irqi
tarazlığa nail olmaq üçün seçilmişdir. Digər dövlətlərdə proseslərin variasiyaları var
irqi bərabərliyə nail olmaq üçün qəbulda və məşğulluqda.
Məxfilik HÜQUQU
Şəxsi toxunulmazlıq hüququ başqa şəxslər və hökumət tərəfindən tək buraxılma hüququdur. Bu,
ümumiyyətlə, şəxsi ləyaqət, sülhün vacib komponenti kimi tanınır
ağıl və müstəqillik. Buna baxmayaraq, şəxsi toxunulmazlıq hüququ həmişə konstitusiya ilə qorunan
hüquq kimi dolayısı ilə tanınmamış və ona hörmət edilməmişdir. Yoxdur
Konstitusiyada və ya Hüquqlar Billində məxfiliyə istinad. Doğrudan da elə idi
1965-ci ilə qədər ABŞ Ali Məhkəməsi “yeni konstitusiya hüququ tanıdı
məxfilik,” Ədalət Uilyam O. Duqlasın sözləri ilə. Griswold v.
Konnektikutda Məhkəmə onu cinayətkar edən Konnektikut qanununu etibarsız saydı
evli şəxslərin konsepsiyanın qarşısını almaq üçün hər hansı bir dərman və ya alətdən istifadə etməsi cinayəti.
Məhkəmə qərara aldı ki, nizamnamə Birinci, Üçüncü, Dördüncü, Beşinci və Doqquzuncu bəndləri pozub.
düzəlişlər, üstəgəl On dördüncü maddənin bərabər müdafiə bəndi.117
Ölkənin ən yüksək məhkəməsi sonradan elan edilmiş və gizli şəkildə istifadə etdi
təsdiq etmək üçün şəxsi toxunulmazlıq hüququ (1) subayların kontraseptivlərdən istifadə etmək hüququ,
(2) müxtəlif irqlərdən olan şəxslərin bir-biri ilə evlənmək hüququ (həmçinin qorunur)
müvafiq proses və On dördüncü Düzəlişin bərabər müdafiə müddəaları ilə),
(3) qadının müəyyən şərtlər altında abort etmək hüququ və (4)
öz evində nalayiq materiallara sahib olmaq hüququ.118
Ohayo ştatında yetkinlik yaşına çatmayanların hər hansı formada və ya şəkildə cinsi əlaqədə
olmasını əks etdirən ədəbsiz materiallara sahib olmağı cinayət hesab edən qanun qəbul edilib.
Osborne uşaqların cinsi əlaqədə olan fotolarını çəkdiyi üçün həbs edilib. Edir
Osborne bu xüsusiyyətə sahib olmaq üçün konstitusion məxfilik hüququna malikdir

evində məsələdir?
Osborne Ohayoya qarşı, 495 ABŞ 103, 110 S.Ct. 1691 (1990).
Xeyr. Osbornun ədəbsiz materiallara sahib olmağa icazə verən məxfilik hüququ qəti deyil. Dövlətin “uşaq
pornoqrafiyasının qurbanlarını” qorumaq marağı hər şeydən üstündür və ona sahib olmağı qadağan etmək
üçün kifayətdir. ABŞ Ali Məhkəməsi təqsirləndirilən şəxsin hökmünü qüvvədə saxlayıb.
Məhkəmə hesab edir ki, şəxsi toxunulmazlıq hüququ “ictimai yaşayış yerlərinə” şamil edilmir və
buna görə də böyüklərin kitab mağazalarında və ya teatrlarda pornoqrafik materialları əldə etmək
konstitusiya hüququ yoxdur.119 2003-cü ildə Ali Məhkəmə
Məhkəmə Lourens Texasa qarşı işində şəxsi homoseksual cinsi əlaqənin azadlıq hüququ kimi
qorunduğuna qərar verdi.120 Keçmişdə eyni cinsdən olan şəxslər arasında cinsi əlaqə ilə bağlı
işlərdə adətən cinsi fəaliyyətin özünə diqqət yetirilirdi. Lourensdə,
Bununla birlikdə, Yargıtay cinsi fəaliyyətlə əlaqə üzərində dayandı
cinsi aktın deyil, bir hissəsi ola bilər.
Şəxsi işəgötürənlər tərəfindən həyata keçirilən "məcburi" poliqrafiya testləri pozur
məxfilik hüququ? Bəli, ən azı Kaliforniyada. Nəhəng məhkəmədən kənar bir həlldə,
Federasiya Qrupları işə qəbulun şərti olaraq poliqrafiya (yalan detektoru) testlərindən keçmək məcburiyyətində
qalan işə müraciət edənlərə 12,1 milyon dollar ödəməyə razılaşdılar.121
Qeyd etmək lazımdır ki, yalan detektorlarının etibarlılığı kifayət qədər qeyri-müəyyəndir
onların cavabdehin etirazına görə məhkəmədə sübut kimi qəbul edilməməsi. Bu
Etibarsızlıq faktoru yalan detektoru testlərini qan, ur-ine və ya nəfəs-analizator testləri kimi
digərlərindən fərqləndirir.
Bəzi ABŞ şirkətləri şifrələmə (gizli kod) satmaq istəyir

beynəlxalq proqram təminatı. Proqram e-poçt və faylları kodlayır
onları yad gözlərdən qorumaq üçün. Superkompüterə 10.000 lazımdır
128 bit şifrələmə ilə bir faylın kodunu qırmaq üçün illər. ABŞ Ticarət
Departament tələb edir ki, belə şirkətlər onlara açarla təmin etsinlər
kodu deşifrə etmək üçün. Konstitusiyanın şəxsi toxunulmazlıq hüququ
vətəndaşların və şirkətlərin şəxsi və məxfi kodlaşdırma hüququnu təmin edirmi?
rabitə vasitələri?122
Şifrələmə proqramı ümumiyyətlə beynəlxalq bazarda mövcud olduğu üçün təqdim olunan xüsusi
problem heç vaxt yarana bilməz. Açar təmin edilmədiyi təqdirdə hökumətin şifrələmə proqram
təminatını qadağan etmək hüququ milli təhlükəsizlik maraqlarının tarazlaşdırılmasını nəzərdə tutur
məxfilik və söz azadlığına qarşı.
Konqres uzun müddət əvvəl telefon və şifahi ünsiyyəti gizli dinləmək və yazmaq üçün
nəzərdə tutulmuş cihazların istehsalı, satışı, reklamı və istifadəsini qadağan etdi.123
Yenə də bu gün mürəkkəb elektron casus avadanlığı “casus mağazalarında” və
poçt sifarişi şirkətlərindən. Bir qərib yataq otağındakı söhbətləri izləyə bilər
bir mil məsafədən və həyat yoldaşları ailədə bir-birlərinin hərəkətlərini izləyə bilərlər
avtomobil. İşəgötürənlər iş yerində hər bir işçinin söhbətlərini dinləyə bilərlər. Casusluq
avadanlığının satışını qadağan edən qanunlar kitablarda olsa da, icranın zəifliyi, texnologiyada sürətli
dəyişikliklər və ictimai şikayətlərin olmaması ictimaiyyətin məxfilik gözləntilərini təhrif edib
(aşağılaşdırıb). Hökumət telefon dinləmələri edə bilməz
6-cı fəsildə daha sonra müzakirə ediləcəyi kimi, əvvəlcədən axtarış qərarı olmadan axtarış
aparın. Lakin Konstitusiya onun şəxsi toxunulmazlığı hüququnu təmin etmir.
vətəndaşlar bir-birinin müdaxiləsindən qorunmaq mənasındadır.
Konstitusiya yalnız hökuməti əsassız müdaxilədən çəkindirir.
LAZIMLI PROSES VƏ BƏRABƏR MÜDAFİƏ VƏ TİBBİ SINAQ

1980-ci illərdə ictimaiyyəti qorumaq üçün dövlətin polis gücü ilə fərdi hüquqlar arasında ziddiyyət
təşkil edən bir sıra qızğın mübahisəli məsələlər ortaya çıxdı. Ştat konstitusiyaları ABŞ-ın tələb
etdiyindən daha sərt qoruyucu qanunlar tələb edə bilər
Konstitusiya. Bununla belə, heç bir dövlət konstitusiyası və ya qanunu müəyyən edilmiş standartları yüngülləşdirə bilməz
federal qanunla, alilik doktrinasına görə.

Bu problemlər arasında QİÇS (qazanılmış immun çatışmazlığı sindromu) ilə bağlı problemlərdən heç
birinin həlli çətin deyil. Məsələn, fərdlər, xüsusən də işləyənlər məcburi QİÇS-ə test proqramına
tabe olmalıdırlar
müəyyən yüksək riskli ərazilərdə və ya yüksək riskli şəxslərlə? Ümumi cavab yoxdur.
Nebraska, zehni cəhətdən dövlət tibb işçilərini tələb edir

QİÇS üçün qan testlərini təqdim etməkdə gecikmə. Belə bir tələb
insanın bədənində əsassız axtarışdırmı?
Glover Şərqi Neb. İcma Geriləmə İdarəsinə qarşı, 686 F.Supp. 243, 250 (D. Neb. 1988), aff'd,
867 F.2d 461 (8-ci Cir.), şəhadətnamə. rədd edildi, 493 ABŞ 932 (1989).
Bəli. Nebraska qanunu konstitusiyaya ziddir. Ali Məhkəmə heç bir şərh vermədən aşağı instansiya
məhkəməsinin QİÇS-ə qarşı qan testlərinin qanunu pozduğuna dair qərarını qüvvədə saxladı.
Dördüncü Düzəliş. Hələlik, Ali Məhkəmə bunu qəbul etməklə kifayətlənmiş görünür
QİÇS testinin digər əsassız axtarış və götürmə təcrübələri ilə eyni konstitusiya tələblərinə cavab
verməlidir.
Ümumdünya qan testinin tənqidçiləri Dördüncü Düzəlişin “hüququnu” ittiham edirlər
insanların öz şəxsilərində, evlərində, sənədlərində və əşyalarında əsassız axtarış və zəbtdən
qorunmalarını təmin etmək” tələbi ayrı-seçkilikdən asılı olmayaraq qan testi ilə pozulur (yəni.
bədənindən qan "axtarışdır"). Ancaq Ali Məhkəmə bunun olmadığını söylədi
bir adamdan icazəsiz qan alması konstitusiyaya ziddir
sərxoş vəziyyətdə avtomobil idarə etdiyi güman edilir. (Bu halda daxil olan şəxs
Sorğuda sərxoş vəziyyətdə avtomobil idarə etdiyinə görə alkoqolun miqdarına görə məhkum edildi
onun qanı.)124
Konstitusiya münaqişəsinin başqa bir sahəsi məcburi narkotik testidir. Özəl sektorda narkotik testinin
hüquqi statusu ştatdan ştata dəyişir. Uca olanda
Məhkəmə hökumətin bəzi narkotik sınaq planlarının konstitusiyaya uyğun olduğuna qərar verdi
səlahiyyətlilər, dövlətlərin narkotiklə bağlı öz qərarlarını verməli olacağına inanırlar
sınaq. Nə qədər ki, narkotik testi təhlükəsizlik tədbirləri ilə bağlı “ağlabatanlıq” testinə cavab verir, məsələn
kifayət qədər bildiriş təqdim etməklə və test nəticələrini məxfi saxlamaqla, görünür, biznes icmasına
işçiləri və işə müraciət edənləri sınaqdan keçirməyə icazə veriləcək.125
Lawrence Berkeley Laboratoriyası birgə tədqiqat müəssisəsidir

dövlət və federal qurumlar tərəfindən idarə olunur. Bir neçə Afrika-
Amerikalı işçilər bunu məcburi tibbi işə qəbulun bir hissəsi kimi iddia edirlər
Müayinələrdən sonra Lawrence onların qanını və sidiyini intim tibbi müayinədən keçirdi
şərtlər - yəni, sifilis, oraq hüceyrə xüsusiyyəti və hamiləlik və bu
onların xəbəri və razılığı olmadan həyata keçirilmişdir. Faktiki mübahisələrin doğru olduğunu
fərz etsək, bu cür testlər onların ABŞ Konstitusiyası ilə təminat verilən məxfilik hüququnu
pozarmı?
Norman-Bloodsaw v. Lawrence Berkeley Laboratory, 135 F.3d 1260 (CA9, 1998).
Məhkəmə bunu etdiyini bildirdi. “Konstitusiya ilə qorunan gizlilik maraqlarından qaçınmaq
şəxsi məsələlərin açıqlanması tibbi məlumatları və onun məxfiliyini açıq şəkildə əhatə edir. Bir neçə
mövzu sahəsini daha şəxsi və daha çox düşünmək olar
insanın sağlamlığından və ya genetik quruluşundan daha çox məxfilik maraqlarını əhatə edir.”
İŞ
THOMAS VƏ AL. V. ÇİKAQO PARK RAYONU
534 ABŞ 316, 122 S.Ct. 775 (2002)
Çikaqo Park Rayonu Çikaqonu idarə edir film daha əvvəl Senzura Şurasına təqdim edilməlidir
ictimai parklar və qrup istifadəsinə cavabdehdir. O film dövlətin istənilən yerində nümayiş etdirildi. The
park istifadəçilərinin almasını tələb edən bir sərəncam qəbul etdi İdarə heyəti, filmləri rədd etmə səlahiyyətinə sahib idi
hər hansı bir ictimai toplantı, parad, piknik və ya əvvəl icazə ədəbsiz və ya meylli hesab olunur[red]
50-dən çox insanın iştirak etdiyi digər hadisə və ya hadisələr Şuranın qərarını alçaltmaq və ya korlamaq
gücləndirilmiş səsdən istifadə etməklə. Müraciətlər əxlaq və ya cinayətə təhrik etmə, qanunla geniş mənada
qəbul olunma qaydasında işlənir və Park Bölgəsi əksər müəyyən edilmiş xüsusiyyətlər. Əsasnamə
müraciətləri təmin etmək və ya rədd etmək barədə qərar verir. Sərgiyə təqdim edilməyən filmi cəzalandırdı
14 gün ərzində. Müraciətlər hər hansı birində rədd edilə bilər əvvəlcədən təsdiq üçün Şuraya, hətta harada
13 müəyyən edilmiş əsaslar. İnkar yazılı izahat tələb edir film lisenziya alacaqdı
və mümkün olduqda, necə hazırlanacağına dair təkliflər verir düzgün təqdim edilmişdir. Bu məzmunun heç bir müdafiəsi olmadı
uğurlu tətbiq. Əgər rədd cavabı verilərsə, məhkəməyə müraciət etmək olar filmin birinci düzəlişi ilə qorunurdu.
Cavab vermək üçün yeddi günü olan Park nəzarətçisi. Əgər Park Biz Freedmanda başa düşdük ki, lisenziyalaşdırma orqanının məzmunu
Nəzarətçi şikayəti rədd edir, ərizəçi məhkəməyə müraciət edə bilər əvvəlcədən təsdiqləməsi ilə bağlı sxem şərtləndirici ifadə
dövlət məhkəməsində nəzərdən keçirin.
konstitusiya ilə qorunan sənədlər üçün xüsusi təhlükələr yaradır.
Müraciətçilər bir neçə dəfə Park Rayonuna müraciət edərək çıxış. [T]senzura işi senzura və lisenziyalaşdırmadır
aksiyaların leqallaşdırılmasını müdafiə ediblər. bədən çox güman ki, mübahisəli təhlükələri çox qiymətləndirəcək
marixuana. Park Rayonu bəzi icazələr verdi və rədd etdi filmin tamaşaçıya aktual təsirindən asılı olmayaraq, nitqin təhrikedici olub-
başqaları. Qana gəlməyən ərizəçilər ABŞ dairəsində iddia qaldırdılar olmadığını müəyyən edərkən nitq
Məhkəmə, qərarın konstitusiyaya zidd olduğunu iddia etdi. Rayon ya da əxlaqı pozmaq. Senzura sisteminin bu ciddi təhlükələrinə cavab
məhkəməsi Park Rayonu üçün qısamüddətli hökm çıxarıb. olaraq, filmin lisenziyalaşdırılmasının
və Yeddinci Dairə üzrə ABŞ Apellyasiya Məhkəməsi təsdiqlədi. Proses etibarsız qabaqcadan məhdudiyyət yaratmamaq üçün müəyyən
prosedur təminatlarını ehtiva etməlidir: (1) hər hansı
Hakim Skalia Məhkəmənin rəyini bildirib. məhkəmə baxışına qədər həbs qətimkan tədbiri yalnız a
status-kvonun olması lazım olduğu müəyyən edilmiş qısa müddət
II
saxlanılır; (2) həmin qərarın məhkəmə tərəfindən operativ şəkildə yoxlanılması
Birinci Düzəlişin azadlığının təminatı mövcud olmalıdır; və (3) senzura yükü daşımalıdır
nitq və ya mətbuat, hökumətin ifadə ilə bağlı geniş çeşidli Məhkəməyə gedərək danışmanı və yatırtmaq məcburiyyətindədir
məhdudiyyətlərini qadağan edir, lakin əsas sui-istifadə məhkəmədə bir dəfə sübut yükü.
qarşı yönəldildiyi lisenziyalaşdırma sxemi idi [T]Burada müzakirə olunan lisenziyalaşdırma sxemi mövzu senzurası
16-17-ci əsrlərdə mətbəənin pisliklərini ehtiva etmək üçün monarx deyil, məzmun baxımından neytral vaxt, məkan və
və parlament tərəfindən həyata keçirilən qanunlar ictimai forumdan istifadə qaydalarının tənzimlənməsi. Park
İngiltərə. 1662-ci il Çap Qanunu nəyi nəzərdə tuturdu Rayonun qərarı lisenziya verənə keçməyə icazə vermir
çap edə bilər, kim çap edə bilər və kim sata bilərdi. O nitqin məzmunu ilə bağlı mühakimə: Əsasların heç biri
olmadan hər hansı bir kitab və ya broşür çap etdirməyi cəzalandırırdı icazənin verilməməsinin nə ilə əlaqəsi var a
lisenziya və bütün işlərin təsdiq üçün təqdim edilməsi tələb olunurdu danışan deyə bilər. Piknikçi və futbolçu, heç də az deyil
ki, o, bidətçi, təxribatçı, təxribatçı və ya təhqiredici hesab etdiyi işləri daha siyasi fəal və ya parad marşal üçün müraciət etməlidir
yatırtmaq üçün geniş səlahiyyətə malik olan dövlət məmuruna təqdim 50 nəfərlik həddi aşmaq üçün icazə. Kimi
etsin. İngilis dili lisenziyası Apellyasiya Məhkəməsi bunu yaxşı ifadə etdi: [T]tənzimlənməyən girişə icazə verin
sistem 17-ci əsrin sonunda başa çatdı, lakin onun sui-istifadələrinin yaddaşı Bütün gələnlər böyütmək yerinə asanlıqla azalda bilər
müstəmləkə dövründə hələ də kifayət qədər parlaq idi ki, nitq üçün forum kimi parkın faydalı proqramı.
Blackstone belə bir məhdudlaşdırıcı gücə qarşı xəbərdarlıq etdi Biz heç vaxt məzmun-neytral icazə tələb etməmişik
lisenziya verən — məhdudiyyətsiz istifadə edən inzibati vəzifəli şəxs ictimai forumda çıxışı tənzimləyən sxemə əməl edin
nitqin məzmunu ilə bağlı mühakimə yürütmək səlahiyyəti. Freedman-da müəyyən edilmiş prosessual tələblər. [T]o [per-mit] tələb
Freedman Merilendə qarşı (1965) filmində biz bir dövlətlə qarşılaşdıq olunan nəşrdən əvvəl lisenziya növü deyil
heyrətamiz dərəcədə oxşar əvvəlki məhdudlaşdırma sistemini qəbul edən qanun John Milton dövründən bəri azadlıqdan məhrumetmə hesab olunurdu
hərəkətli şəkillər üçün. Bu, hər hərəkətli filmi tələb edirdi Amma bir nazirlik, polisin hüquqlarını nizamlamaq üçün rutini
vətəndaşların təsirli söz azadlığı imkanları qorunub saxlanıla bilər. İnsanların eyni vaxt və məkan üçün ərizəçi; təyinatı üzrə istifadə park istifadəçilərinin
təhlükəsizliyini və rahatlığını təmin edən ictimai forumdan istifadə qaydaları və ya Park Rayonu işçilərinin sağlamlığı və ya təhlükəsizliyi üçün əsassız
vətəndaş azadlıqlarına zidd deyil, lakin [vətəndaş azadlıqlarının] son nəticədə təhlükə törətdikdə; və ya ərizəçi əvvəlcədən verilmiş icazənin şərtlərini
asılı olduğu yaxşı asayişi qoruyan vasitələrdən biridir. Belə bir ənənəvi pozduqda. Bundan əlavə, Park Bölgəsi 28 gün ərzində ərizələrə baxmalı
səlahiyyət tətbiqi bizi Freedman filminin lisenziyalaşdırma prosesinə fövqəladə və hər hansı imtinanın səbəblərini aydın şəkildə izah etməlidir. Bu əsaslar
prosedur təminatları tətbiq etməyə vadar edən senzura narahatlıqlarını artırmır. kifayət qədər konkret və obyektivdir və qərarı administratorun şıltaqlığına
buraxmır. Onlar lisenziarın qərarını istiqamətləndirmək üçün dar çərçivəli,

ağlabatan və müəyyən standartlar təqdim edir.
III Və onlar əvvəlcə Park Bölgəsinin Baş Nəzarətçisinə müraciət etməklə,
Təbii ki, hətta məzmun baxımından neytral zaman, məkan və tərz sonra isə İllinoys məhkəmələrində ümumi qanun certiorari* sənədi ilə
baxılaraq icra edilə bilər.
məhdudiyyətləri də ifadə azadlığını boğacaq şəkildə tətbiq oluna bilər.
Lisenziya verən vəzifəli şəxs icazənin verilməsi və ya rədd edilməsini Yuxarıda göstərilən səbəblərə görə biz Apellyasiya Məhkəməsinin
qərarını təsdiq edirik.

müəyyən etməkdə hədsiz geniş mülahizə hüququna malik olduqda, onun
məzmununa görə nitqə üstünlük verməsi və ya ona mənfi təsir göstərməsi
riski var. Beləliklə, biz tələb etdik ki, vaxt, yer və qaydada məmurun qərarını
Tənqidi təhlil üçün
istiqamətləndirmək və onu effektiv məhkəmə yoxlamasına məruz qoymaq

1. Məhkəmənin Çikaqo Park Bölgəsinin prosedurlarının məzmunca neytral
üçün adekvat standartları ehtiva etsin. Müraciət edənlər iddia edirlər ki, Park
olması ilə bağlı qərarının əhəmiyyəti nə idi?
Bölgəsinin sərəncamı bu sınaqdan keçmir.
Düşünürük ki, yox. Təsvir etdiyimiz kimi, Park Bölgəsi yalnız sərəncamda 2. Nə üçün məhkəmə federal konstitusiya testini tətbiq edir
dövlət hakimiyyəti orqanına?

göstərilən bir və ya bir neçə səbəbə görə icazədən imtina edə bilər. O,
3. Müraciət edənlər Park Bölgəsinin hərəkətlərinin ilkin məhdudiyyət
məsələn, ərizə natamam olduqda və ya əhəmiyyətli yalan və ya təhrif
olduqda rədd edə bilər; ərizəçi əvvəllər Park Rayonunun əmlakına zərər olduğunu iddia etməyə çalışırlarmı? Əgər belədirsə, uğur qazandılarmı?
Bunun əvvəlcədən məhdudlaşdırma olduğuna inanırsınız? Əvvəlki

vurduqda və zərəri ödəmədikdə; qulağa icazə verildikdə
məhdudiyyətin etibarlı olması üçün hansı tələblər lazımdır?
BUS V. QOR
531 ABŞ 1046, 121 S.Ct. 525 (2000)
Nə qədər yaşamağınızdan asılı olmayaraq, yeni bir şey baş yarış, lakin daha kiçik fərqlə. Gore, Florida ştatının seçki
verir. 2000-ci il ABŞ seçkiləri bütün ABŞ vətəndaşları üçün yeni bir qanunlarında etiraz müddəalarının icazə verdiyi kimi Volusia,
şey gətirdi, seçki o qədər yaxınlaşdı ki, bütün əsas televiziya Palm Beach, Broward və Mayami-Dade əyalətlərində əl ilə
şəbəkələri seçkiləri indi prezident olmayan namizəd üçün təkrar sayma tələb etdi.
adlandırdılar. Ən mübahisəli Ali Məhkəmə işlərindən birində Noyabrın 26-da Florida Seçkiləri Nəzarət Komissiyası
seçki faktiki olaraq Məhkəmə tərəfindən qərara alınıb. seçkinin nəticələrini təsdiqlədi və Buşu Floridanın 25 seçici
səsinin qalibi elan etdi. Ertəsi gün Qor Leon County Circuit
“Prezident seçkilərinin ertəsi günü Florida Seçkilər Məhkəməsində bu sertifikata etiraz edərək şikayət etdi. O,
Bölməsi məlumat verdi ki, qubernator Corc Buş 2,909,135 səs, Florida ştatının qanunlarına əsasən, “seçkilərin nəticəsini
vitse-prezident kiçik Albert Qor isə 2,907,351 səs toplayıb, Buş dəyişdirmək və ya şübhə altına almaq üçün kifayət qədər
üçün 1784 səs fərqi var. Buşun qələbə marjası verilən səslərin bir faizinin qeyri-qanuni səslərin alınması və ya bir sıra qanuni səslərin rədd edilməsinin”
yarısından az olduğu üçün Florida seçki kodu avtomatik maşınla yenidən sayılmasını müsabiqə üçün əsas olmasını təmin edən yardım istədi.
tələb edirdi.
8 dekabr 2000-ci ildə Florida ştatının ali məhkəməsi Leon qraflığının
Avtomatik təkrar saymanın nəticələri Buşun hələ də qalib gəldiyini göstərdi dairə məhkəməsinin əl ilə cədvəl tərtib etməsinə qərar verdi.
*
Apellyasiya instansiyası məhkəməsinin hansı aşağı instansiya məhkəmə işlərinə baxacağına qərar vermək üçün öz ixtiyarı istifadə etdiyi qərar və ya sərəncam. Sertiorari yazıları 3-cü Fəsildə daha ətraflı
müzakirə olunur.
Mayami-Dade qraflığında 9000 bülleten. Məhkəmə də qərar verdi həyata keçirmə tərzinə görə. Bir dəfə verilmiş
215 səs cəmi təsdiq edilmiş səsə daxil edilməsi bərabər şərtlərlə səsvermə hüququna malik olduqda, dövlət
Palm Beach County və Mayami-Dade'de 168 səs təyin olundu sonradan özbaşına və fərqli rəftarla bir şəxsin səsini dəyərləndirə bilməz.
Gore üçün rayon. Florida Ali Məhkəməsi Buşun qeyd etdi başqasının üstündə.
Palm Beach County-də Gore üçün xalis qazanc olduğunu iddia etdi İki tərəf arasında heç bir fərq yoxdur
176 səs verdi və bu mübahisəni həll etmək üçün dairə məhkəməsinə rəhbərlik etdi bu əsas təkliflər üzərində mübahisələr. Respondentlər deyirlər ki,
həbs. Florida Ali Məhkəməsi əlavə təlimat tələb etdi məqsədi haqq qazandırmaqdır
sözdə “aşağı səs verənlərin” olduğu bütün Florida əyalətlərində danışır səslərin yenidən sayılması prosedurlarına haqq qazandırır. The
əl cədvəlinə məruz qalmamışdır. Florida məhkəməsi qərar verdi Bununla belə, qarşımızda duran sual Florida Ali Məhkəməsinin qəbul
bütün əl ilə təkrar hesablamalar bir anda başlayacaq. Buş təcili yardım elan etdi etdiyi səslərin yenidən sayılması prosedurlarının özbaşına və bir-
Florida ştatının qalması üçün ABŞ Ali Məhkəməsinə müraciət birindən fərqlənməmək öhdəliyinə uyğun olub-olmamasıdır.
Ali Məhkəmənin qərarı. öz seçicilərinin üzvlərinə münasibət.
Mübahisələrin çoxu qələmlə deşik edilmək üçün hazırlanmış
Per Curiam* bülleten kartları ətrafında cərəyan edir, lakin bu,

ya səhv, ya da qəsdən buraxma, olmamışdır
Müraciət aşağıdakı suallardan ibarətdir:…
standartsız əl ilə təkrar hesablamalardan istifadənin pozub-pozulmaması bir maşının sayması üçün kifayət qədər dəqiqliklə perforasiya edilmişdir
onlar. Bəzi hallarda kartın bir parçası - çad - iki küncdən asılır. Digər
bərabər Qoruma və Müvafiq Proses Müddəaları. Bərabər müdafiə
hallarda heç bir ayırma yoxdur, sadəcə olaraq girinti var.
məsələsinə yenidən baxsaq, biz pozuntu tapırıq
Bərabər Qoruma Maddəsinin.
Florida Ali Məhkəməsi seçicinin niyyətinin belə səsvermə
bülletenlərindən müəyyən edilməsini əmr etdi. Florida Ali
II Məhkəməsinin qərarlarına cavab olaraq tətbiq edilən təkrar sayma
A mexanizmləri onları qane etmir.

fundamental hüququn təmin edilməsi üçün zəruri olan seçicilərə qarşı
Bu seçkinin yaxınlığı və qanuni çoxluğu
qeyri-ixtiyari rəftar üçün minimum tələb. Floridanın
onun ardınca gələn çətinliklər gətirdi
qanuni olaraq verilmiş səslərin hesablanması üçün əsas əmr “seçicinin
ümumi, indiyə qədər nəzərə çarpmayan bir fenomenə kəskin diqqət
niyyətini” nəzərə almaqdır. Bu kimi etirazedilməzdir
yetirin. Ümummilli statistika göstərir ki, təxminən 2%
mücərrəd təklif və başlanğıc prinsipi. Problem, təmin etmək üçün
Seçilmiş bülletenlərin hər hansı səbəbdən, o cümlədən bilərəkdən heç bir
xüsusi standartların olmamasından qaynaqlanır
namizədin seçilməməsindən asılı olmayaraq Prezident üçün səsvermə qeydə alınmır.
onun bərabər tətbiqi. Vahid qaydaların formalaşdırılması
bütün və ya bəzi seçici səhvləri, məsələn, iki namizədə səs vermək və ya
Bu təkrarlanan hallara əsaslanaraq niyyəti müəyyən etməkdir
seçki bülleteni kifayət qədər qeyd edilməmişdir. Seçkilərin nəticələrini təsdiq edərkən,
praktiki və zəruridir.
sertifikatlaşdırmaya daxil olmaq üçün uyğun olan səslərdir
Burada həmin qaydaların olmaması bülletenlərin müxtəlif
düzgün müəyyən edilmiş qanuni tələblərə cavab verən səslər.
aspektlərdə qeyri-bərabər qiymətləndirilməsinə səbəb olub. ("Bir
Bu hal göstərdi ki, punch-kartla səsvermə maşınları uğursuz sayda
mahalın araşdırma şurası "xəmirli çadı" saymalı və ya saymamalıdırmı?
seçki bülletenləri yarada bilər.
seçici çadı hər birində müvəffəqiyyətlə çıxara bilir
seçici tərəfindən təmiz, tam şəkildə yumruqla vurulmur. Mövcud
o seçki bülletenində müsabiqə? İşdə mahalda araşdırma lövhələri
hesablamalardan sonra, çox güman ki, ümummilli qanunverici orqanlar
Razı deyiləm.”) Şifahi mübahisədə etiraf edildiyi kimi, mübahisəli
mexanizmləri və mexanizmləri təkmilləşdirməyin yollarını araşdıracaqlar.
bülletenlərin qəbulu və ya rədd edilməsi standartları təkcə rayondan
səsvermə üçün mexanizm.
mahala deyil, həm də həqiqətən də fərqli ola bilər.
bir rayon daxilində bir təkrar sayma komandasından digərinə.
B
Rekord bəzi nümunələr verir. Bir monitor
Fərdi vətəndaşın federal konstitusiya hüququ yoxdur Mayami-Dade County məhkəmədə ifadə verdi ki, o, bunu müşahidə etdi
ştatın qanunverici orqanı Seçicilər Kollegiyasının üzvlərini təyin etmək İlçe araşdırma şurasının üç üzvü qanuni səsverməni təyin edərkən
səlahiyyətini həyata keçirmək üçün ştat miqyasında seçkiləri seçənə fərqli standartlar tətbiq etdi. Və şahidlik
qədər və Birləşmiş Ştatların Prezidenti üçün seçicilərə səs verin. sınaq həmçinin ən azı bir mahalın sayma prosesi zamanı qiymətləndirmə
standartlarını dəyişdiyini ortaya qoydu.
Səsvermə hüququ ilkin olaraq daha çox qorunur Dövlət Ali Məhkəməsi bu qeyri-bərabər rəftarı ratifikasiya etdi.
françayzinqin ayrılması. Bərabər müdafiə də tətbiq edilir O, təkrar hesablamanın iki ölkədən ibarət olmasını əmr etdi.
*
Per curiam: Xüsusi ədalət mühakimələri deyil, Məhkəmə adından verilən rəy vasitəsilə verilən qərar. Adətən, per curiam qərarları mübahisəsiz və yekdildir; burada da belə deyildi.
əlaqələri, Mayami-Dade və Palm Beach, təsdiq edilmiş cəminə daxil Müəyyən edilmiş çətinliklər lazımi qaydada nəzərə alınaraq
ediləcək. Məhkəmənin də səssiz qaldığı ortaya çıxdı Bu baxımdan, aydındır ki, yenidən hesablamalar bərabər müdafiə və
Broward County-dən olan təkrar sayma yekunları deyildi lazımi proses tələblərinə uyğun olaraq, əhəmiyyətli əlavələr
ilkin 14 noyabr sertifikatından sonra tamamlandı olmadan həyata keçirilə bilməz.
dövlət katibi tərəfindən, bir hissəsi sayılmalı idi iş.
ilçe sertifikatı vitse-prezident Gore tərəfindən mübahisə edilməməsinə Florida Ali Məhkəməsi bildirib ki, qanunverici orqan ştatın
baxmayaraq, yeni təsdiq edilmiş səslərin cəmi. Hələ hər biri seçicilərini “tam şəkildə iştirak etmək” niyyətindədir.
mahallar nə olduğunu müəyyən etmək üçün müxtəlif standartlardan istifadə edirdilər federal seçki prosesi." O qanun bunu tələb edir
qanuni səsvermə. Broward County Palm Beach County-dən daha səbəb olmaq üçün hazırlanmış hər hansı bir mübahisə və ya müsabiqə
bağışlayan bir standartdan istifadə etdi və demək olar ki, üçü üzə çıxardı seçicilərin yekun seçimi dekabr ayına qədər tamamlanmalıdır
dəfə çox yeni səslər, nəticə nəzərəçarpacaq dərəcədə qeyri-mütənasibdir 12. Həmin tarix bizim üzərimizdədir və təkrar hesablama proseduru yoxdur
mahallar arasında əhali fərqinə. minimum konstitusiya standartlarına uyğun gələn Dövlət Ali
Bundan əlavə, bu üç mahalda yenidən hesablamalar edildi Məhkəməsinin qərarına əsasən. Çünki belədir
sözdə undervotes ilə məhdudlaşmır, lakin hamısına şamil edilir Dekabrın 12-ni qarşılamaq istəyən hər hansı bir təkrar sayma aydındır
seçki bülletenləri. Fərqlənmənin real nəticələri var. Bütün Müzakirə etdiyimiz səbəblərə görə tarix konstitusiyaya zidd olacaq,
Yargıtayın qərarını ləğv edirik

bülletenlərin əl ilə yenidən sayılması təkcə həmin bülletenləri müəyyən etmir
səs vermədiyi, həm də daha çoxunu ehtiva edənlər Florida yenidən saymağa davam etməyi əmr edir.
birdən çox, sözdə overvotes. Heç bir kateqoriya olmayacaq Heç biri məhkəmənin həyati məhdudiyyətlərini daha şüurlu deyil
maşınla hesablanır. bu Məhkəmənin üzvlərindən daha çox səlahiyyətə malikdir və heç biri yoxdur
Bu, təhlili daha bir bərabər mühafizə probleminə gətirir. Konstitusiyanın dizaynına daha çox heyran qalırıq
Məhkəmə tərəfindən təsdiq edilmiş səslərə a vasitəsilə prezident seçimini xalqın öhdəsinə buraxın
bir mahaldan, Mayami-Dadedən qismən cəmi. Florida onların qanunverici orqanlarına və siyasi sferaya. Münaqişə edən
Beləliklə, Ali Məhkəmənin qərarı heç bir təminat vermir tərəflər məhkəmə prosesinə müraciət etdikdə,
yekun sertifikatlaşdırmaya daxil edilmiş təkrar hesablamalar tamamlanmalıdır. məhkəmə sisteminin mövcud olduğu federal və konstitusiya
Sürət istəyi görməməzlikdən gəlmək üçün ümumi bəhanə deyil məsələlərini həll etmək bizim gözlənilməz məsuliyyətimizə çevrilir.
bərabər müdafiə təminatları. üzləşməyə məcburdur.
Bu çətinliklərə əlavə olaraq faktiki proses tərəfindən Florida Ali Məhkəməsinin qərarı dəyişdirilib və iş növbəti
Florida Ali Məhkəməsinin qərarına əsasən səslərin sayılması daha məhkəmə araşdırmalarına göndərilib.
çox narahatlıq doğurur. Həmin sifariş bu fikrə zidd deyil.
bülletenləri kimin yenidən sayacağını dəqiqləşdirməyib. mahal Belə sifariş olunub.
kətan lövhələri ad hoc bir yerə yığılmağa məcbur edildi Ayrı-ayrı müxaliflər Ədalət Breyer tərəfindən yazılmışdır.
müxtəlif Circuits hakimlərindən ibarət komandalar var idi Ginsburg, Souter və Stevens.
seçki bülletenləri ilə işləmək və tərcümə etmək üzrə əvvəlki təlimlərin olmaması. Ədliyyə Ginsburqun fikir ayrılığından, Jus-tice Stevens kiminlə
Məhkəmə qarşısında sual yerli olub olmadığı deyil birləşir və Ədalət Souter və
təşkilatlar öz təcrübələrini həyata keçirərkən seçkilərin həyata Ədalət Breyer qismən qoşulur: “Vaxt (ital.) qismən qısadır
keçirilməsi üçün müxtəlif sistemlər hazırlaya bilərlər. Əksinə, biz Dekabrın 9-da Məhkəmənin həbs qərarı verməsi səbəbiylə, Leon
Bir əyalət məhkəməsi ilə bir vəziyyət təqdim etdi qraflığında qabiliyyətli bir dairə hakimindən bir neçə saat sonra
vahidliyi təmin etmək gücü əyalət miqyasında yenidən sayılması əmrini verdi yenidən sayma prosesinə nəzarət etməyə başladı. Daha əsaslı
minimal prosedur təminatları ilə. Məhkəmə qərar verdikdə olaraq, Məhkəmənin “məqsədin axtarışı” təklifinə baxmayaraq,
dövlət miqyasında bir vasitə, ən azı müəyyən təminat olmalıdır səslərin təkrar hesablanmasına imkan vermək istəməməsi
bərabər rəftarın ilkin tələbləri və vahid formanı təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi qaydalarla məhdudlaşdırılmalıdır
əsaslı ədalət təmin edilir. Müalicə' ilə bağlı öz mühakiməsi ilə nəticələnir
Məhkəmənin təkrar sayma əməliyyatı qiymətləndirməsi nəzərə alınaraq Prosesə daha yaxın olanların mühakiməsi deyil, təkrar saymanın
çox güman ki, konstitusiyaya zidd şəkildə aparılırdı, Məhkəmə həyata keçirilməsinin praktiki reallıqları”.
qərarın icrasını dayandırdı. Ədalət Souterin müxalifi, kiminlə Ədalət
təkrar saymaq ki, bu işi dinləyə və tez bir zamanda cavab verə bilsin Breyer, Stevens və Ginsburg qismən qoşulur: Məhkəmə
qərar. Müsabiqə müddəaları tərəfindən təyin edildiyi kimi [bu işi] nəzərdən keçirməməli və etməməli idi
Əyalət Yargıtayı, davam etdirmək üçün yaxşı hesablanmış deyil Floridanın bütün az səsvermə bülletenlərini yenidən saymaq cəhdini dayandırdı.
bütün vətəndaşların seçkilərin nəticələrinə inamı olmalıdır. Əgər bu Məhkəmə dövlətə kursu izləməyə icazə versəydi,
s. Dövlət onun prosedurlarına daxil olduğunu göstərməyib öz Ali Məhkəməsinin rəyləri ilə müəyyən edilmiş olsa da, sonda
zəruri mühafizə tədbirləri. Problem, məsələn, bizim nəzərdən keçirməyimizi tələb edən heç bir problemin
təxmin edilən 110.000 artıq səsə toxunulmayıb. … olmaması tamamilə mümkündür və siyasi gərginlik yarana bilərdi.
Prosedurdan sonra Konqresdə öz işini gördü Tənqidi təhlil üçün

3 USC §15-də verilmişdir. Qarşımızda olan məsələ, lakin onun səs
çoxluğu ilə həlli başqa bir səhvdir 1. Necə ki, Albert Qor son nəticədə ABŞ xalqının səsverməsini qazandı
qərar. (bu faktla bağlı heç bir real mübahisə yoxdur), niyə belə etdi
Əksəriyyətdən fərqli olaraq, mən bu Məhkəmə üçün heç bir əsas görmürəm Corc Buş prezident olur?
Fərz edək ki, Florida seçicilərin görüşü üçün təyin olunan tarixdən 2. Florida Ali Məhkəməsi bunu necə inkar etdi
əvvəl bu tələbi yerinə yetirə bilməz, Florida seçiciləri üçün bərabər müdafiə? Bir əks arqument
18 dekabr. Baxmayaraq ki, müxalif hakimlərdən biri varmı ki, yenidən səsverməyə icazə verilməməsi inkardır
Dövlət Ali Məhkəməsi fərqli standartların 170.000 səsə potensial bərabər müdafiə?
təsir göstərdiyini təxmin etdi, məsələnin sayı əhəmiyyətli 3. Bir şərhçi bu fikir haqqında belə yazıb: “The
dərəcədə azdır. 170.000 rəqəmi yəqin ki, təmsil edir qərarın mürəkkəbliyi izah etməkdən uzaqdır
bütün hesablanmamış səslər, hər ikisi də az səs verir (heç bir səs vermədiyi). ictimai laqeydlik, çünki məsələlər çox az sayda amerikalının
Prezident seçimi maşınla qeydə alınıb) və həddindən artıq səslər başa düşülməsini və ya ən azından diqqətini cəlb edə
(birdən çox səsə görə rədd edilənlər) bilməyəcək qədər absurddur. Hətta yaxşı məlumatlı adamlar
namizəd). Bunları əl ilə saymaq çox çətin olardı, lakin bu Məhkəmə arasında
əvvəl bunu etmək üçün səy göstərdi qərarı həqiqətən oxuyan və başa düşən,
Florida məhkəmələri bu işi əldə etmək üçün əllərindən gələni etməyə hazırdılar Məhkəmənin bölmələrinin gücləndirilməsi ehtimalı daha yüksəkdir
edildi. Dövlətin bütün mübahisəli bülletenləri indi saymağa cəhd uzunmüddətli münasibət və qavrayışlar. Buş Qora qarşı
etmək imkanından məhrum edilməsinə heç bir əsas yoxdur. təbii olaraq liberalların inamını təsdiqləməyə kömək etdi
Hörmətlə etiraz edirəm. Məhkəmənin mühafizəkarlarının nəticəyönümlü olması.
Bəzi liberallar isə Məhkəmənin qərarını alqışladılar
Dava Şərtləri dövlətə yeni konstitusiya standartlarının tətbiqi
certiorari seçki prosesləri”. Bu müşahidə ilə razısınızmı? Niyə və ya niyə

certiorari apellyasiya məhkəməsi öz səlahiyyətlərini həyata keçirir
olmasın?126
[Latın: “məlumatlı olmaq”] Hansı əmr və ya əmr
de-[latınca: “məlumat almaq”]
apellyasiya instansiyası məhkəməsi hansı aşağıqərar
instansiya məhkəmələrinin
vermək işinə keçirir
səlahiyyətini həyata
Əmr və ya
hansı aşağı əmr
məhkəmə işlərinə baxacağını müəyyənləşdirin.
eşidəcək.
FƏSİL SUALLARI VƏ PROBLEMLƏR
1. Wayne Gerber, Mule Creek əyalətində məhbus ağlara üstünlük verilir və əksinə. Bu istifadə olunur
Həbsxana, 100 il ömürlük həbs cəzası çəkir irqi konstitusiyaya görə icazə verilirmi? Qərar qəbul etmək üçün
Kaliforniyanın "üç" altında adi cinayətkar kimi 11 il rayon başqa hansı seçim meyarlarından istifadə edə bilər?
tətillər” qanunu. Baxmayaraq ki, evlilik ziyarətlərinə icazə verilir [İcma məktəblərinə cəlb olunan valideynlər Seattle-a qarşı
Kaliforniyada xidmət edən məhbuslara icazə verilmir Məktəb Dist., № 1, 285 F.3d 1236 (CA9 Wash.
həyat şərtləri. Onun ümumxalq arasında gəzmək perspektivləri 2002).]
zəif olduğu kimi, arvadına hamilə qalmaq perspektivləri də azdır.

6. Son zamanlar bir sıra antiterror tədbirləri konstitusiya suallarını
Gerber ona icazə verilməsini xahiş etdi
doğurur. Konstitusiya məsələlərini müzakirə edin
spermasını plastik kolleksiya qabına qablaşdırın və
hər bir vəziyyətdə əsaslı şəkildə qaldırıla bilər. Nədir
arvadını süni yolla mayalandırmaq üçün laboratoriyaya göndər.
çağırış edilərsə, ehtimal olunan nəticə?
Onun xahişi rədd edilib.
a. ABŞ-dan vizaları olan ziyarətçilər
a. Məhbus bütün konstitusion hüquqlarını itirirmi?
İran, İraq, Liviya, Sudan və Suriyada barmaq izi alınacaq və
b. Məhkumun konstitusiya ilə ər-arvad görüşmək hüququ varmı?
fotoşəkilləri çəkiləcək. Başqalarından gələn qonaqlar
Hansı konstitusiya müddəaları olardı
immiqrasiya xidməti onların təhlükəsizlik riski olduğunu
mübahisə etmək?
düşünməyincə ölkələr olmayacaq.
c. Müdirin Gerberin təmin etmə haqqını inkar etməsidir
b. Prezidentin sərəncamı ABŞ vətəndaşı olmayanlar üçün xüsusi
sperma nümunələrində bərabər qorunmanın pozulması
hərbi komissiyalar tərəfindən sınaqların keçirilməsinə icazə verir
bənd çünki dövlət nikah ziyarətlərinə icazə verir
beynəlxalq aləmdə iştirakda şübhəli bilinir
bəzi məhbuslar, digərləri yox?
terrorizm.
2. İllik Fiesta Bowl futbol oyununun təşkilatçıları c. Polis və ya federal agentlər telefon zənglərini dinləyirlər
Arizonada təşkil edilən yarışa xas bir irqi qurmağı təklif etdi saxlanılan terrorçularla onların arasında
rəqib komandaların oyunçuları üçün təqaüd fondu. vəkillər məhkəmənin razılığını almadan.
Belə təqaüdlər konstitusiyaya ziddir, çünki onlar
7. Oklend şəhəri yaşayış evlərində bütün maddələrin yandırılmasını
yalnız bir irqin üzvlərinə verilir? olardı
qadağan edən bir sərəncam qəbul etdi.
təqaüdlər olsaydı cavabınız fərqli olardı
yanğın təhlükəsi xəbərdarlığının qüvvədə olduğu günlərdə
qəsdən tarixi olan məktəblərdə mükafatlandırılır
şəhər sərhədləri daxilində. Pozuntu cinayət hesab edildi
irqi seqreqasiya?
minimum 500 dollar cərimə ilə cinayət. Harry Haggerty,
3. Hökumət məzmunu konstitusiya ilə tənzimləyə bilərmi politologiya üzrə mütəxəssis, tələbə dostlarını yanına dəvət etdi
(yəni, senzura) e-poçtu “spam”ı qadağan etməklə (arzuolunmaz Oaklanddakı evində, digər həyətyanı fəaliyyətlər arasında
reklamlar) və Veb saytlarında seks və ya pornoqrafiya ola etiraz olaraq Amerika bayrağını yandırmaq niyyətində idi.
bilərmi? Nə konstitusiya arqumentləri ABŞ-ın İraqda iştirakı. Yanğın xəbərdarlığı olsaydı
pro ve con edirsiniz? nəticədə Harri pis əmələ görə məhkum edilə bilər
cinayət?
4. Eyni və ya əks cinsdən olan şəxslər arasında cinsi əlaqəni
cinayət hesab edən dövlət qanunları konstitusion şəxsi 8. Redaksiya şərhində, çox hörmətli britaniyalılar
toxunulmazlıq hüququnu pozurmu? Bərabər müdafiə bəndi? Var “The Economist” jurnalı (27 mart 1992-ci il, səh. 15) belə hesab edir ki,
azad cəmiyyətdə belə qanunlar lazımdırmı? “Müharibə elan etməkdən qısa, Amerika prezidentinin edə
bilməyəcəyi heç bir şey ədaləti təyin etmək qədər təsirli ola bilməz.
5. Seattle School District-də tələbələrə icazə verilir
Ali Məhkəməyə”. Razısan? Niyə və ya niyə
hansı ali məktəbə daxil olmaq istədiklərini seçin. Əgər də yox?
Bir çox şagirdin eyni məktəbi seçdiyi mahal var
bəzi tələbələri geri çevirmək. Bu qərara kömək etmək üçün 9. Nathan Bishop Orta Məktəbinin direktoru
rayon taybreyklərdən istifadə edir. Birinci tay-break Providence, Rhode Island, ravvin Leslie Gut-termanı dövlət
ailəsini bir yerdə saxlamağa çalışır - bir tələbə ilə məktəbinin buraxılış mərasimində dua etmək üçün dəvət
seçilmiş məktəbdə qardaş və ya bacıya üstünlük verilir. İkinci etdi. Ravvi mərasimdə məzhəbsiz bir dua oxumağa razı oldu.
taybreaker irqi saxlamağa çalışır Weisman, atası
Hər liseydə irq qarışığına bərabər qarışdırılır Bir şagird, məktəb səlahiyyətlilərinin mərasimə dua daxil
rayon - əgər məktəbdə çoxlu ağdərili şagird varsa, qeyri- edilməsini qadağan etmək üçün iddia açdı. Uğursuz oldu,
və mərasim Veysmanların iştirakı ilə baş tutdu. Weisman daha 2006-cı ildə vəfat edən afro-amerikalı Roza Parks o vaxt tələb
sonra qızının orta məktəbi bitirməsi də daxil olmaqla, gələcək olunduğu kimi avtobusdakı yerini ağdərili bir insana verməkdən imtina
mərasimlərdə duaları daimi olaraq qadağan etmək üçün etməsi ilə məşhur idi. Bu qismən onun nəticəsidir ki,
məhkəməyə verdi. Dövlət liseyinin məzuniyyət mərasiminə qeyri- məhkəmə qərar verməzdən əvvəl adətən əsl
məzhəb duasının daxil edilməsi Birinci Düzəlişin pozulması ilə mübahisəyə malik olmalıdır. Mülki hüquqlarını müdafiə etmək üçün
hökumət tərəfindən dinin yaradılmasını təşkil edirmi? [Li v. fərdləri həbs və cərimə riskinə məcbur etmək ədalətlidirmi?
Bu, qanunun yanlış olduğuna inandığınız zaman qanunu pozmağı

Weisman, 505 ABŞ 577, 112 S.Ct. 2649 (1992).] mənəvi cəhətdən məqbul edirmi? Bununla belə, hər kəs seçdiyi
zaman məhkəmədən qanunun konstitusiyaya uyğunluğunu

10. Birləşmiş Ştatlarda insan hüquqları qanununda çoxlu dəyişikliklər
yoxlamasını tələb edə bilərsə, bunun nəticəsini nəzərdən
Dövlətlər yalnız ona görə yaranıb ki, kimsə qanunu pozub,
keçirin.
mühakimə olunub və sonra onların işinə müraciət edib.
FƏSİL 3
Məhkəmə Sistemi
Bu fəsli oxuyub öyrəndikdən sonra siz

aşağıdakıları bacarmalısınız:
• “Məhkəmə”nin nə olduğunu izah edin və birinci instansiya məhkəməsi

Ser Thomas More: Qanun, Roper, qanun. Mən nəyin qanuni, ilə apellyasiya məhkəməsini fərqləndirin.
nəyin doğru olduğunu bilirəm. Mən qanuni olana sadiq • Yurisdiksiya anlayışını anlayın və izah edin
yurisdiksiyanın müxtəlif növləri. Yeni texnologiyaların yaratdığı

qalacağam.
yurisdiksiya anlayışlarına qarşı problemləri tanıyın.
Uilyam Roper: Onda insan qanununu yuxarıda qoyursan
• Tipik dövlət məhkəmə sistemini təsvir edin. •
Allahın.
Federal məhkəmə sistemini təsvir edin.
Ser Tomas More: Xeyr, çox aşağıda; lakin icazə verin diqqətinizi
• Tipik mülki işin necə baxıldığını anlayın
bir fakta cəlb edim - mən Allah deyiləm. Düzgün və məhkəmə sistemi olsa da.
yanlışın cərəyanları və burulğanları, sizin belə sadə • Münsiflər heyətinin mahiyyətini başa düşmək və andlılar heyətinin ölçüsünü, münsiflər
heyətinin seçimini və məhkəmə iştirakçısının münsiflər heyətində məhkəmə
yelkənli tapdığınız, mən naviqasiya edə bilmirəm.

araşdırması hüququnu müzakirə edə bilmək.
Uilyam Roper: Deməli... qanunun Şeytana faydasını • İşdə hərəkət və ya səbəbləri izah edin və nümunələr verin
verərdiniz! kapital.
Ser Tomas More: Bəli. Siz nə edərdiniz? Şeytanın • Sınaqın müxtəlif yollarını başa düş.
arxasınca getmək üçün qanunla böyük bir yol kəsin?

William Roper: Bunu etmək üçün İngiltərədəki bütün qanunları
kəsərdim!
Ser Thomas More: Oh? Və son qanun nə vaxt idi
aşağı və Şeytan üzərinizə dönüb harda
gizlənərdiniz, Roper, qanunların hamısı düzdür?
Bəli, öz təhlükəsizliyim üçün İblisə qanunun

faydasını verərdim.
Robert Bolt, "A Man for All Seasons" pyesindən bir qədər və
hörmətlə redaktə edilmişdir.

D.Carper Understanding The Law

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

D.Carper Understanding The Law

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Machine Translated by Google

Bu fəsli oxuyub öyrəndikdən sonra siz

“ Laymanların Konstitusiya baxışı belədir

konstitusiya fərasətini ölçür Hakimiyyətlərin bölünməsi doktrinasına əsasən hakimiyyətin qolları

• “federalizmi” başa düşmək və müəyyən etmək.

• Vətəndaş qanunvericiliyinin əsas proseslərini müəyyən etmək.

• Polis gücü, alilik müddəası və vergi səlahiyyəti ilə bağlı

nümunələri müəyyənləşdirin və təqdim edin.

• Ticarət bəndinin nə olduğunu izah edin və onu təsvir edin

• Hüquqlar haqqında Bill-in mahiyyətini anlayın və federal

hökumətə və korporasiya doktrinası vasitəsilə əyalət

hökumətinə məhdudiyyətlərin bəzi nümunələrini

• Azad söz və din ifadələrinə Birinci Düzəlişin tətbiqini müzakirə

• “Silah daşımaq hüququ” ilə bağlı əsas mübahisələri anlayın.

• Müvafiq prosesi başa düşmək və müzakirə etməyi bacarmaq

və bərabər qorunma müddəaları və şəxsi toxunulmazlıq hüququ.

48 Vahid 1 >>> Hüquq sistemi və hüququn əsas prinsipləri

Qadının abort etmək üçün qanuni hüququ olmalıdırmı?

Bir insanın Amerika bayrağını yandırmaq hüququ olmalıdırmı?

Gey cütlüklərin evlənmək hüququ varmı?

Hökumət vətəndaşın əmlakını ala və ya zərər verə bilərmi?

Vətəndaş olmayanların hansı hüquqları var?

Prezident qanuna məhəl qoymaya bilərmi?

Bu və digər suallara qismən və ya tamamilə ABŞ Konstitusiyası və ya Konstitusiyanın məhkəmələr tərəfindən

toral College-də mövcuddur

məhdudiyyətlər və məhdudiyyətlər. konstitusiya konstitusiyanı təmin etmir.

2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız 49

institusionalizm. 1930-cu illərdə faşistlərin İtaliya və Almaniya konstitusiyalarını misal

belə konstitusionallığı təmin edə bilmir. Məsələn, Argentina konstitusiyasındakı “mətbuat

İnsanlar konstitusionalizmdən yalnız o dərəcədə həzz alırlar ki, onların konstitusiyası

qüvvədə ola bilməz” qərarını verdi:

1. Prezidentin, əgər varsa, sərəncam vermək səlahiyyəti ya Konqresin aktından, ya da

2. Bundan əlavə, bu mübahisədən əvvəl, 1947-ci ildə Taft-Hartley Aktı nəzərdən

Konstitusiyaya xas olan hakimiyyət bölgüsü prezidentin səlahiyyətlərinə məhdudiyyət

Bu yaxınlarda başqa bir vəziyyət Ali Məhkəmənin prezidentin səlahiyyətlərinə

50 Vahid 1 >>> Hüquq sistemi və hüququn əsas prinsipləri

2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız 51

HÜQUQİ FOCUS – PROBLEM

52 Vahid 1 >>> Hüquq sistemi və hüququn əsas prinsipləri

MƏHKƏMƏ BAKIMI NƏDİR ?

2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız 53

Nəzarətin müstəsna məhkəmə səlahiyyəti illər ərzində qızğın mübahisələrə səbəb

Səlahiyyətlərin AYRILMASI NƏDİR ?

Hakimiyyətlərin bölünməsi hökumət nizamnaməmizin əvəzsiz elementidir. ayrılıq

hakimiyyətin üç qolu. Fərqli məmurların özünəməxsus və spesifik xüsusiyyətləri var verilməsi

daha çox məlumat əldə edin

54 Vahid 1 >>> Hüquq sistemi və hüququn əsas prinsipləri

HÜQUQİ FOCUS – NÜMUNƏ

2005-ci ildə Sandra Day O'Connor ABŞ Ali Məhkəməsindən istefa

üçün “israf, gülünc və ya

vergi ödəyicisinin pulundan istehza ilə

HÜQUQİ FOCUS – PROBLEM

Konqres 2004-cü il üçün maliyyə ili büdcəsini imza və ya veto üçün

2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız 55

MİLLİ HÖKUMƏT NECƏ TƏŞKİL OLUNUR ?

Qanunvericilik Qolu (Konqres)

HÜQUQİ FOCUS – NÜMUNƏ

Konqres ABŞ-da təhsil alan əcnəbi çinli tələbələri bu

56 Vahid 1 >>> Hüquq sistemi və hüququn əsas prinsipləri

Prezidenti vəzifədən kənarlaşdırmağın yeganə konstitusiya üsulu impiçment adlanan

İcra Hakimiyyəti (Prezidentlik)

Prezidentin səlahiyyətləri Konstitusiyanın II maddəsinin 2-ci bölməsində prezidentin

2-ci fəsil >>> Konstitusiyamız 57