Marcin Staszczak

Klasa VIII c

Aby możliwe było sprawne funkcjonowanie wszystkich

komórek naszego organizmu niezbędne jest utrzymanie stanu
równowagi, zwanego homeostazą.

Słowo homeostaza wywodzi się od greckich słów homoíos –

równy, jednakowy i stásis – stały, trwały.

Homeostaza jest to zespół skoordynowanych procesów

optymalizacyjnych organizmów żywych, mających na celu
utrzymywanie możliwie stałych parametrów fizjologicznych
wewnątrz organizmu w dynamicznie zmieniającym się
środowisku zewnętrznym przy założeniu, że celem
nadrzędnym jest utrzymanie życia.
Organizm dostosowuje się do działania w różnych warunkach zewnętrznych, optymalizując pracę
wszystkich układów i członków. Działają w nim specjalne mechanizmy regulacyjne umożliwiające
utrzymywanie na stałym poziomie najważniejszych parametrów, np.:
■ ilość wody w organizmie
■ temperatura ciała
■ stężenie różnych związków we krwi i w tkankach (np. glukozy, tlenu, dwutlenku węgla)
■ regulacja ilości wody w organizmie

Cały mechanizm homeostatyczny to składowa trzech

części:

• receptory – odbierają bodźce zewnętrzne,

• centrum kontroli – znajduje się w części mózgu
zwanej podwzgórzem i kontroluje oraz porównuje
aktualne warunki funkcjonowania organizmu z
optymalnymi,
• efektory – po otrzymaniu impulsu z centrum
wywołują odpowiednią odpowiedź do zaistniałych
warunków.
Regulacja ilości wody w organizmie

Woda stanowi główny składnik komórek, dlatego regulacja jej ilości w

organizmie jest bardzo ważna.

Gdy występują niedobory wody, odczuwamy pragnienie. Zwiększa się

również odzyskiwanie wody w nerkach, co skutkuje zagęszczeniem moczu.
Braki wody uzupełniamy, pijąc płyny.

W sytuacji, gdy w organizmie występuje nadmiar wody, wzrasta tempo jej

usuwania. Zwiększa się wtedy objętość produkowanego moczu i częstość
jego wydalania. Woda jest usuwana z naszego organizmu również z potem
oraz z wydychanym powietrzem.

Informację o ilości wody odbierają receptory znajdujące się w naczyniach krwionośnych i przekazują ją dalej do
mózgowia.
Regulacja temperatury w organizmie

Nasz organizm do prawidłowej pracy potrzebuje stałej temperatury ciała, która waha się w granicach 35.5 -
37 C. Informacja o temperaturze ciała jest przesyłana z receptorów zimna i ciepła w skórze oraz receptorów
rejestrujących temperaturę krwi do ośrodka termoregulacji w mózgowiu. Jeśli temperatura jest
nieprawidłowa, do odpowiednich narządów, miedzy innymi naczyń krwionośnych i gruczołów potowych,
płynie Impuls modyfikujący ich pracę. Utrzymywanie stałej temperatury ciała nazywamy termoregulacją.
Regulacja poziomu glukozy w organizmie

Glukoza jest głównym źródłem energii dla organizmu, dlatego jej stężenie we krwi powinno być na stałym
poziomie. Stężenie glukozy regulują ośrodek głodu i ośrodek sytości, które znajdują się w mózgowiu. W
przypadku niedostatecznej ilości glukozy we krwi następuje pobudzenie ośrodka głodu, dlatego odczuwamy
łaknienie. Po spożyciu posiłku zwiększa się stężenie glukozy we krwi, co pobudza ośrodek sytości, a hamuje
ośrodek głodu.
Jak dbać o równowagę w organizmie?
Organizm sam dobrze radzi sobie z zachowaniem homeostazy, o ile nie jest rozregulowany za pomocą
niedoboru lub nadmiaru substancji potrzebnych do jej utrzymania.

Dla prawidłowego funkcjonowania homeostazy konieczne jest, aby dostarczać minimum substancji
koniecznych do jej zachowania. Są to: woda, witaminy, minerały, składniki odżywcze w odpowiednich
proporcjach, czy elektrolity. Na homeostazę wpływa także aktywność fizyczna i sen. Dobrze jest też zdawać
sobie sprawę, jak często i w jakich sytuacjach należy zrównoważyć straty spowodowane przez mechanizmy
utrzymujące homeostazę. Przykładowo – intensywna aktywność fizyczna powoduje wzrost wewnętrznej
temperatury ciała, a więc konieczność ochłodzenia, a z potem wydalana jest woda z elektrolitami, które
trzeba następnie uzupełnić.

Regularny tryb życia przyczynia się do zachowania homeostazy. Dlatego, o ile to możliwe, powinno się
jadać posiłki w ustalonych porach dnia, unikając jednocześnie spożywania zbyt dużej ilości produktów o
wysokim indeksie glikemicznym naraz. Homeostazę odpowiedzialną za rytm snu i czuwania oraz odżywianie
najłatwiej rozregulować – głównie z powodu dostępu do sztucznego oświetlenia i produktów zawierających
olbrzymie dawki węglowodanów. Także brak aktywności fizycznej osłabia mechanizmy fizjologiczne, jako że
organizm ludzki nie jest przystosowany do długotrwałego bezruchu.