System Wiedeński na ziemiach Królestwo Polskie 1815 - 1830

Polski
Konstytucja Królestwa Polskiego
Decyzje Kongresu Wiedeńskiego w Oktrojowana ( nadana ) przez cara Aleksandra I Romanowa w 1815 roku.

jej właściwym twórcą był książę Adam Jerzy Czartoryski

sprawie Polski ( Kongresówki )

Autonomia Wielkiego Księstwa

Poznańskiego w ramach Prus
namiestnik - Antoni Radziwiłł

dwujęzyczność

początek uwłaszczenia chłopów

Rzeczpospolita Krakowska ( istniała 31

lat do 1846 r. ) Polaki charakter Królestwa Polskiego
własna konstytucja własny: parlament, budżet, system monetarny, wymiar sprawiedliwości,
Kraków - ośrodek życia kulturowego własna armia / wojsko

Galicja i Lodomeria stanowiska urzędowe obsadzane przez polaków

polski - językiem urzędowym

germanizacja
odrębny system miar ale nie w kilogramach i metrach / kilometrach
Ziemie zabrane / kresy Ograniczenia
największe miasto - Wilno unia personalna z Rosją ( car - królem )
włączone bezpośrednio do Rosji ( ziemie litewskie, białoruskie, ukraińskie, kontrola nad wojskiem sprawowana przez Konstantego ( brata cara )
obwód kaliningradzki )

System Wiedeński na ziemiach Polski 1 Królestwo Polskie 1815 - 1830 1

 Osiągnięcia gospodarcze
Rolnictwo
zamiana pańszczyzny na czynsz

początki płodozmianu

nowe rośliny uprawne np. buraki cukrowe, ziemniaki, rzepak

Zycie polityczne
narzędzia żelazne

pierwsze maszyny rolnicze: siewniki, młockarnie, żniwiarki

rozwój przemysłu spożywczego, powstanie: browarów, cukrowni, gorzelni

Przemysł Łamanie konstytucji przez cara

początki rewolucji przemysłowej Aleksandra I, a potem jego brata -
wzrost eksportu
Mikołaja I ( od 1825 )
ograniczenie importu
nie regulaminowe zwoływanie posiedzeń sejmu ( 1818, 1820, 1825, 1830 )
Transport wprowadzenie cenzury
budowa drug łamanie nietykalności osobistej ( więzienie bez prawomocnego wyroku )
budowa Kanału Augustowskiego stworzenie systemu szpiegowskiego

Finanse realizatorzy: Wielki Książę Konstanty

założenie Banku Polskiego

Opozycja
Osoby zasłużone
książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki ( minister skarbu )

Stanisław Staszic

Kultura
Powstanie Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego ( 1816 ) - nauczanie w
Armia Królestwa Polskiego
j. polskim
jej dowódcą był Wielki Książę Konstanty
rozwój szkolnictwa średniego
liczyła ok. 30 tyś zawodowych żołnierzy
Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie

polska prasa

Królestwo Polskie 1815 - 1830 2 Królestwo Polskie 1815 - 1830 3

 Powstanie Listopadowe ( 1830 ) Naczelni Wodzowie ( ośmiu generałów )

najsłynniejszy - gen. Jan Skrzyniecki

i wojna polsko-rosyjska Hasło powstania
“ Za wasza i naszą wolność“
Przyczyny wybuchu powstania listopadowego Ugrupowania polityczne

Wydarzenia grudnia 1830 i stycznia 1831

dyktatura gen. Chłopickiego

próba rozmów z carem

akt detronizacji cara - 25 stycznia 1831

Noc Listopadowa 29 / 30 listopad 1830
pożar nieczynnego browaru na Solcu Wojna polsko-rosyjska ( luty - październik 1831 )
dwie grupy powstańcze
Etapy wojny
pierwsza pod dow. Nabielaka miała zaatakować Belweder
Rosyjska ofensywa na Warszawę ( luty 1831 )
druga wymaszerowała z Łazienek w kierunku Starego Miasta ( Plac
siły rosyjskie z feldmarszałkiem Dybiczem uderzają na Warszawę od
Trzech Krzyży, Nowy Świat, Karkowskie Przedmieście, Plac Zamkowy )
wschodu
śmierć 6 polskich generałów z rąk powstańców
zwycięstwo Polaków pod Stoczkiem ( gen. Dwernicki )
moment przełomowy : zdobycie Arsenału na ul. Długiej
walki pod Grochowem ( 25 luty 1831 ) sukces Polaków
Władze powstania Polska ofensywa ( koniec marca - maj 1831 )
Rada Administracyjna Wojskami Polskimi dowodzi gen. Jan Skrzyniecki
przekształcona w Rząd Tymczasowy ( grudzień 1830 ) zwycięstwo Polaków pod Wawrem, Dębem Wielkim i Iganiami ( gen.
następnie w Rząd Narodowy ( styczeń 1831 ) Prądzyński )

Prezesi Rządy Narodowego ( 1831 ) klęska gen. Skrzyneckiego pod Ostrołęka ( 26 maja ) moment zwrotny
wojny
książę Adam Jerzy Czartoryski ( styczeń - sierpień )
Rosyjskie uderzenie na Warszawę od zachodu ( lipiec - wrzesień 1831 )
gen. Jan Krakowiecki ( sierpień - wrzesień )
dowódca - feldmarszałek Iwan Pankiewicz
Bonawentura Niemojowski ( wrzesień )
marsz Rosjan na zachód
Sejm

Powstanie Listopadowe ( 1830 ) i wojna polsko-rosyjska 1 Powstanie Listopadowe ( 1830 ) i wojna polsko-rosyjska 2
 przeprawa przez Wisłę

zamieszki w Warszawie
Wielka Emigracja
samosądy
Dlaczego emigrację po powstaniu listopadowym nazywamy “wielką” ?
noc sierpniowa ( 15/16 sierpnia 1831 )
ogromna liczba uchodźców
szturm Warszawy ( wrzesień )
olbrzymia rola w życiu kulturowym i politycznym Francji i Polski
Ostatnie walki
Jakie kraje udzieliły Polakom schronienia ?
władza i wojsko powstańcze przekracza granicę pruską i austriacką Francja
kapitulacja Modlina i Zamościa
Wielka Brytania

Belgia
Bohaterowie wojny
Szwajcaria
ofc. / kap. Ordon
Stany Zjednoczone Ameryki
Emilia Plater Jak władze i społeczeństwo francuskie traktowały emigrantów ?
gen. Sowiński
zaraz po przybyciu emigracji zostali umieszczeni w wielkich zakładach dla
gen. Józef Bem osób wojskowych

Jakie błędy popełnili Polacy podczas wojny w następnie francuskie władze zdecydowały o ich rozwiązaniu i wysłaniu
1831 r. ? polskich emigrantów jak najdalej od wschodnich granic kraju, Paryża i
większych ośrodków miejskich
słabe wyposażenie militarne
Jakie zajęcia podejmowali Polacy ?
niedokładne kalkulacje manewrów
Jakie nastroje panowały wsród polskiej emigracji ?
niezdecydowanie dowódców odnoście manewrów

błędne wyliczenia sił broniących kluczowych punktów w Warszawie 4 główne ugrupowania polityczne ( tzw.
ucieczka elit za granice ( pewność caratu, wątpliwość w niepodległość ) obozy Wielkiej Emigracji )
Wizja przyszłej
Organizacje Przywódcy Program
polski

Komitet Narodowy Joachim Lelewel Wywołanie Przeprowadzenie

Polski (KNP 1831) powstania w trzech demokratycznych
zaborach opartego reform w
na współdziałaniu niepodległej Polsce,
szlachty i chłopów zniesienia
(„z polska szlachtą pańszczyzny za
polki lud”)

Powstanie Listopadowe ( 1830 ) i wojna polsko-rosyjska 3 Wielka Emigracja 1

 Organizacje Przywódcy Program
Wizja przyszłej
polski
Organizacje spiskowe na terenie Polski
odszkodowaniem Zemsta ludu - Józef Zaliwski
dla szlachty
Stowarzyszenie ludu polskiego - Szymon Konarski ( rozstrzelany w Wilnie )
Wywołanie
Demokratyczna Związek Narodu Polskiego - Edward Dembowski, Henryk Kamieński
powstania opartego
republikańska
na masach
• Tadeusz Polska w granicach Związek Chłopski - ksiądz Piotr Ściegienny ( zesłany na Sybir )
chłopskich, program
Towarzystwo Krępowiecki • Wiktor sprzed 1772 r.
ogłoszono w Związek Plebejuszy - Walenty Stefański
Demokratyczne Heltman • Jan Zniesienie
radykalnym Małym
Polskie (TDP Nepomucen przywilejów
Manifeście z 1832
1832) Jankowski • szlachty,
r., potem w
Aleksander Pułaski uwłaszczenie
umiarkowanym
Wielkim Manifeście
chłopów za
odszkodowaniem
Wydarzenia 1848 i 1846 na
ziemiach polskich
z 1836 r.

Demokratyczna
Gromady Ludu republika, w której
Powstanie chłopskie
Polskiego (1835) władza sprawuje
przeciw zaborcom i Powstanie krakowskie i rabacja
istniały dwie • Stanisław Worcell • lud, zniesienie Powstanie wielkopolskie (Wiosna Ludow)
szlachcie, chłopska w Galicji
gromady Tadeusz Krępowiecki własności i
powstanie miało być
„Grudziąż” i podziałów • marzec - maj 1848 r. ( 1,5 miesiąca ) •
zarazem rewolucją • przełom lutego i marca 1846 r. ( 9 dni ) •
„Humań” społecznych - hasła powstanie wybuchło na wieść o rewolucji w
22 lutego 1846 r. - Rząd Narodowy ogłosił
utopijne Berlinie • polscy politycy utworzyli Komitet
manifest do Narodu Polskiego (Będzie nam
Narodowy i kilkutysięczną armie złożoną
Polska monarchią wolność, jakiej dotąd nie było na ziemi”) •
głownie z chłopów (dowódca Ludwik
konstytucyjną ( król Wadze: Rząd Narodowy na czele z
Mierosławski) Armia miała więc dział w
Militarna i Adam I ), zniesienie dyktatorem Janem Tyssowski, sekretarz
planowanej wonie rosyjsko-pruskiej (po stronie
dyplomatyczna pańszczyzny, dyktatora Edward Dembowski. • Nie
Obóz Hotelu Książę Adam Jerzy Prus) Do oddziałów partyzanckich wstępowali
pomoc Francji i stopniowe reformy w uzyskano poparcia chłopów - w tym czasie
„Lambert” Czartoryski polscy chłopi • Po kilku tygodniach władze
Anglii e odzyskaniu kraju przez w zachodniej Galicji miała miejsce rabacja
pruskie przystąpiły do likwidacji oddziałów
niepodległości zachowaniu czyli bunt chłopów skierowany przeciw
powstańczych; doszło do kilkudniowych walk
dominującej pozycji polskiej szlachcie (przywódca Jakub Szela)
zakończonych rozbiciem Polaków. Skutki:
szlachty • Skutki: likwidacja Rzeczypospolitej
germanizacja, represje wobec uczestników
Krakowskiej, represje, nasilenie
Kultura polska na emigracji germanizacji.
powstania, Polacy z zaboru pruskiego przeszli
do pracy organicznej.
Powstały liczne stowarzyszenia, polskie szkoły, biblioteki, drukarnie, księgarnie i
parafie. Ta patriotyczna działalność cały czas przypomniała krajom Europy
Zachodniej o aktualności “sprawy polskiej”

Kontakty z krajem - emisariusze

Wielka Emigracja 2 Wielka Emigracja 3

 System Wiedeński na ziemiach Królestwo Polskie 1815 - 1830 Osiągnięcia gospodarcze
Rolnictwo
Polski
Konstytucja Królestwa Polskiego zamiana pańszczyzny na czynsz

początki płodozmianu
Wielka Emigracja
Decyzje Kongresu Wiedeńskiego w Oktrojowana ( nadana ) przez cara Aleksandra I Romanowa w 1815 roku.
nowe rośliny uprawne np. buraki cukrowe, ziemniaki, rzepak
Zycie polityczne
Dlaczego emigrację po powstaniu listopadowym nazywamy “wielką” ?
jej właściwym twórcą był książę Adam Jerzy Czartoryski
sprawie Polski ( Kongresówki ) narzędzia żelazne ogromna liczba uchodźców

pierwsze maszyny rolnicze: siewniki, młockarnie, żniwiarki olbrzymia rola w życiu kulturowym i politycznym Francji i Polski

Jakie kraje udzieliły Polakom schronienia ?

Autonomia Wielkiego Księstwa rozwój przemysłu spożywczego, powstanie: browarów, cukrowni, gorzelni
Francja
Poznańskiego w ramach Prus Przemysł Łamanie konstytucji przez cara
Wielka Brytania
namiestnik - Antoni Radziwiłł
początki rewolucji przemysłowej Aleksandra I, a potem jego brata - Belgia

dwujęzyczność
wzrost eksportu
Mikołaja I ( od 1825 ) Szwajcaria
ograniczenie importu
początek uwłaszczenia chłopów nie regulaminowe zwoływanie posiedzeń sejmu ( 1818, 1820, 1825, 1830 ) Stany Zjednoczone Ameryki

Transport wprowadzenie cenzury

Jak władze i społeczeństwo francuskie traktowały emigrantów ?

budowa drug zaraz po przybyciu emigracji zostali umieszczeni w wielkich zakładach dla
łamanie nietykalności osobistej ( więzienie bez prawomocnego wyroku )
osób wojskowych
budowa Kanału Augustowskiego
Rzeczpospolita Krakowska ( istniała 31 stworzenie systemu szpiegowskiego
następnie francuskie władze zdecydowały o ich rozwiązaniu i wysłaniu
Finanse
lat do 1846 r. ) Polaki charakter Królestwa Polskiego realizatorzy: Wielki Książę Konstanty polskich emigrantów jak najdalej od wschodnich granic kraju, Paryża i
większych ośrodków miejskich
założenie Banku Polskiego
własna konstytucja własny: parlament, budżet, system monetarny, wymiar sprawiedliwości, Opozycja Jakie zajęcia podejmowali Polacy ?

Kraków - ośrodek życia kulturowego własna armia / wojsko

Osoby zasłużone Jakie nastroje panowały wsród polskiej emigracji ?
książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki ( minister skarbu )
Galicja i Lodomeria stanowiska urzędowe obsadzane przez polaków 4 główne ugrupowania polityczne ( tzw.
Stanisław Staszic
germanizacja
polski - językiem urzędowym
obozy Wielkiej Emigracji )
odrębny system miar ale nie w kilogramach i metrach / kilometrach Kultura
Ziemie zabrane / kresy Ograniczenia
Organizacje Przywódcy Program
Wizja przyszłej

największe miasto - Wilno

Powstanie Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego ( 1816 ) - nauczanie w
j. polskim
Armia Królestwa Polskiego Komitet Narodowy Joachim Lelewel Wywołanie
polski

Przeprowadzenie
unia personalna z Rosją ( car - królem )
jej dowódcą był Wielki Książę Konstanty Polski (KNP 1831) powstania w trzech demokratycznych
włączone bezpośrednio do Rosji ( ziemie litewskie, białoruskie, ukraińskie, kontrola nad wojskiem sprawowana przez Konstantego ( brata cara ) rozwój szkolnictwa średniego zaborach opartego reform w
obwód kaliningradzki ) liczyła ok. 30 tyś zawodowych żołnierzy na współdziałaniu niepodległej Polsce,
Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie
szlachty i chłopów zniesienia
polska prasa („z polska szlachtą pańszczyzny za
polki lud”)

System Wiedeński na ziemiach Polski Królestwo Polskie

1 1815 - 1830 Królestwo Polskie 1815
1 - 1830 Królestwo Polskie 1815
2 - 1830 3
Wielka Emigracja 1

Powstanie Listopadowe ( 1830 )

Naczelni Wodzowie ( ośmiu generałów )
przeprawa przez Wisłę Wizja przyszłej
najsłynniejszy - gen. Jan Skrzyniecki Organizacje Przywódcy Program
polski

i wojna polsko-rosyjska Hasło powstania

zamieszki w Warszawie odszkodowaniem

“ Za wasza i naszą wolność“

samosądy Wydarzenia 1848 i 1846 na Wywołanie
dla szlachty

ziemiach polskich
noc sierpniowa ( 15/16 sierpnia 1831 ) Demokratyczna
Przyczyny wybuchu powstania listopadowego Ugrupowania polityczne powstania opartego
republikańska
szturm Warszawy ( wrzesień ) na masach
• Tadeusz Polska w granicach
chłopskich, program
Towarzystwo Krępowiecki • Wiktor sprzed 1772 r.
Ostatnie walki ogłoszono w
Powstanie krakowskie i rabacja Demokratyczne Heltman • Jan Zniesienie
Powstanie wielkopolskie (Wiosna Ludow) radykalnym Małym
władza i wojsko powstańcze przekracza granicę pruską i austriacką chłopska w Galicji Polskie (TDP Nepomucen przywilejów
Manifeście z 1832
1832) Jankowski • szlachty,
Wydarzenia grudnia 1830 i stycznia 1831 kapitulacja Modlina i Zamościa • przełom lutego i marca 1846 r. ( 9 dni ) •
• marzec - maj 1848 r. ( 1,5 miesiąca ) •
powstanie wybuchło na wieść o rewolucji w
Aleksander Pułaski
r., potem w
uwłaszczenie
umiarkowanym
22 lutego 1846 r. - Rząd Narodowy ogłosił chłopów za
dyktatura gen. Chłopickiego Berlinie • polscy politycy utworzyli Komitet Wielkim Manifeście
manifest do Narodu Polskiego (Będzie nam odszkodowaniem
Narodowy i kilkutysięczną armie złożoną z 1836 r.
wolność, jakiej dotąd nie było na ziemi”) •
próba rozmów z carem Bohaterowie wojny głownie z chłopów (dowódca Ludwik
Wadze: Rząd Narodowy na czele z Demokratyczna
Mierosławski) Armia miała więc dział w
akt detronizacji cara - 25 stycznia 1831 ofc. / kap. Ordon dyktatorem Janem Tyssowski, sekretarz Gromady Ludu
Powstanie chłopskie
republika, w której
planowanej wonie rosyjsko-pruskiej (po stronie
Noc Listopadowa 29 / 30 listopad 1830 dyktatora Edward Dembowski. • Nie
Prus) Do oddziałów partyzanckich wstępowali
Polskiego (1835)
przeciw zaborcom i
władza sprawuje
Emilia Plater
pożar nieczynnego browaru na Solcu
Wojna polsko-rosyjska ( luty - październik 1831 ) uzyskano poparcia chłopów - w tym czasie
polscy chłopi • Po kilku tygodniach władze
istniały dwie • Stanisław Worcell •
szlachcie,
lud, zniesienie
w zachodniej Galicji miała miejsce rabacja gromady Tadeusz Krępowiecki własności i
gen. Sowiński pruskie przystąpiły do likwidacji oddziałów powstanie miało być
czyli bunt chłopów skierowany przeciw „Grudziąż” i podziałów
dwie grupy powstańcze zarazem rewolucją
Etapy wojny gen. Józef Bem polskiej szlachcie (przywódca Jakub Szela)
powstańczych; doszło do kilkudniowych walk
zakończonych rozbiciem Polaków. Skutki:
„Humań” społecznych - hasła
pierwsza pod dow. Nabielaka miała zaatakować Belweder • Skutki: likwidacja Rzeczypospolitej utopijne
Rosyjska ofensywa na Warszawę ( luty 1831 ) Jakie błędy popełnili Polacy podczas wojny w Krakowskiej, represje, nasilenie
germanizacja, represje wobec uczestników
powstania, Polacy z zaboru pruskiego przeszli Polska monarchią
druga wymaszerowała z Łazienek w kierunku Starego Miasta ( Plac
siły rosyjskie z feldmarszałkiem Dybiczem uderzają na Warszawę od 1831 r. ? germanizacji.
do pracy organicznej. konstytucyjną ( król
Trzech Krzyży, Nowy Świat, Karkowskie Przedmieście, Plac Zamkowy ) Militarna i Adam I ), zniesienie
wschodu słabe wyposażenie militarne dyplomatyczna pańszczyzny,
śmierć 6 polskich generałów z rąk powstańców Obóz Hotelu Książę Adam Jerzy
zwycięstwo Polaków pod Stoczkiem ( gen. Dwernicki ) niedokładne kalkulacje manewrów „Lambert” Czartoryski
pomoc Francji i stopniowe reformy w
moment przełomowy : zdobycie Arsenału na ul. Długiej Anglii e odzyskaniu kraju przez
walki pod Grochowem ( 25 luty 1831 ) sukces Polaków niezdecydowanie dowódców odnoście manewrów niepodległości zachowaniu

Władze powstania Polska ofensywa ( koniec marca - maj 1831 ) błędne wyliczenia sił broniących kluczowych punktów w Warszawie
dominującej pozycji
szlachty
Rada Administracyjna Wojskami Polskimi dowodzi gen. Jan Skrzyniecki ucieczka elit za granice ( pewność caratu, wątpliwość w niepodległość )
Kultura polska na emigracji
przekształcona w Rząd Tymczasowy ( grudzień 1830 ) zwycięstwo Polaków pod Wawrem, Dębem Wielkim i Iganiami ( gen.
Powstały liczne stowarzyszenia, polskie szkoły, biblioteki, drukarnie, księgarnie i
następnie w Rząd Narodowy ( styczeń 1831 ) Prądzyński )
parafie. Ta patriotyczna działalność cały czas przypomniała krajom Europy
klęska gen. Skrzyneckiego pod Ostrołęka ( 26 maja ) moment zwrotny Zachodniej o aktualności “sprawy polskiej”
Prezesi Rządy Narodowego ( 1831 )
wojny
książę Adam Jerzy Czartoryski ( styczeń - sierpień ) Kontakty z krajem - emisariusze
Rosyjskie uderzenie na Warszawę od zachodu ( lipiec - wrzesień 1831 )
gen. Jan Krakowiecki ( sierpień - wrzesień )
dowódca - feldmarszałek Iwan Pankiewicz
Bonawentura Niemojowski ( wrzesień )
marsz Rosjan na zachód
Organizacje spiskowe na terenie Polski
Sejm
Wielka Emigracja Zemsta ludu - Józef Zaliwski 2

Stowarzyszenie ludu polskiego - Szymon Konarski ( rozstrzelany w Wilnie )

Powstanie Listopadowe ( 1830 ) i wojna polsko-rosyjska 1 ( 1830 ) i wojna polsko-rosyjska
Powstanie Listopadowe Powstanie2Listopadowe ( 1830 ) i wojna polsko-rosyjska 3 na ziemiach polskich
Wydarzenia 1848 i 1846 1 Związek Narodu Polskiego - Edward Dembowski, Henryk Kamieński

Związek Chłopski - ksiądz Piotr Ściegienny ( zesłany na Sybir )

Związek Plebejuszy - Walenty Stefański