LIÊN TỰ

Giáo Trình Phạn Văn

Đỗ Quốc Bảo

Liên tự
Liên tự (ligatures)
Nếu trong chữ hoặc câu hai hoặc nhiều phụ âm được viết liên tục trước sau thì
chúng được ghi dưới dạng liên tự:
I. Nếu phụ âm đầu tiên của những phụ âm nên được viết dưới dạng liên tự được
kết thúc bằng một gạch dọc bên phải từ trên xuống thì phụ âm đầu này sẽ mất
gạch dọc này và được viết trước: � gda‚ � gdha‚ � cya‚ � jva‚ � nta‚ � psa‚
� bda‚ � vya‚ � śya‚ � ṣka‚ � ṣṭa‚ � ṣṭha‚ � ska‚ � stha.
II. Nếu phụ âm đầu tiên trong những phụ âm nên được viết dưới dạng liên tự
không có gạch dọc kết thúc bên phải thì phụ âm kế đến sẽ mất gạch ngang và
được ghi bên dưới phụ âm đầu tiên này: ङ्क ṅka‚ ङ्ग ṅga‚ � kka‚ � kva‚ ट्ट ṭṭa‚ ट्व ṭva.
III. Ngoại hạng cho trường hợp I. न và ल với chức năng thành phần thứ hai của
một liên tự thường được viết bên dưới và mất thanh ngang bên trên: � tna‚ �
dhna‚ � mna‚ � nna‚ � sna‚ � bhna‚ � pla‚ � lla.
IV. Ngoại hạng cho trường hợp II. Nếu म und य là thành phần thứ hai của liên
tự thì chúng được làm ngắn nhiều hơn và ghi sau chữ đầu tiên: � kma‚ ङ्म ṅma‚
द्म dma, ह्म hma‚ � kya‚ � chya‚ ट्य ṭya‚ ठ्य ṭhya‚ ड्य ḍya‚ ढ्य ḍhya‚ द्य dya‚ ह्य
hya.
V. Những trường hợp ngoại hạng khác‚ với क् : � ktha‚ với च्: � cca‚ � cña‚ với
ञ्: � ñca‚ � ñja‚ với प्: � pta.
VI. श् có những dạng sau trong một vài liên tự: � śca‚ � śna‚ � śla‚ � śva.
VII. Những dạng rút gọn mạnh hơn‚ với क् : � kta‚ với त्: � tta‚ với द्: द्द dda‚ द्ध
ddha‚ द्न dna‚ द्भ dbha‚ với न: ह्न hna‚ với व: द्व dva‚ ह्व hva. — Nên lưu ý đặc biệt: �
kṣa‚ � jña, � ṇṇa.
VIII. Trước một phụ âm và trước ṛ thì r được viết bằng một móc bên trên, lúc
nào cũng đứng sát bên phải: कर् rka‚ केर् rke‚ कौर् rkau‚ कर्ं rkaṃ‚ � rṛ. — r sau một
phụ âm được trình bày bằng một gạch bên dưới: क्र kra‚ ज्र jra‚ द्र dra‚ न्र nra‚ प्र
pra‚ श्र śra, ह्र hra. Nên lưu ý đặc biệt: त्र tra.
IX. Nếu trên hai phụ âm được viết thì chúng cũng được viết theo những quy tắc
nêu trên: ग्� gdhva‚ � gnya‚ � tsya‚ � ptya‚ ष्ठ्य ṣṭhya‚ � ktya‚ � ktva‚ ङ्क्त

PHỤ LỤC 356

 NHỮNG LIÊN TỰ THƯỜNG GẶP NHẤT
ṅkta‚ � ttya‚ � ttva‚ द्व्य dvya‚ द्द्य ddya‚ द्ध्य ddhya‚ द्भ्य dbhya‚ � ścya‚ � śvya‚
� kṣṇa‚ � kṣma‚ � kṣmya‚ � kṣya‚ � kṣva‚ � ṅkṣa‚ � ṅkṣva‚ � grya‚ �
ttra‚ � trya‚ द्द्र ddra‚ द्र्य drya‚ � stra.
Những liên tự thường gặp nhất
Với क् : � kka‚ � kkha‚ � kta‚ � ktya‚ � ktra‚ � ktva‚ � ktha‚ � kna‚ �
kma‚ � kya‚ क्र kra‚ � krya‚ � kla‚ � kva‚ � kṣa‚ � kṣṇa‚ � kṣma‚ � kṣmya‚
� kṣya‚ � kṣva. — Với ख्: � khna‚ � khya. — Với ग्: � gda‚ � gdha‚ ग्�
gdhva‚ � gna‚ � gnya, � gbha‚ � gbhya‚ � gma‚ � gya‚ ग्र gra‚ � grya‚ � gla‚
� gva. — Với घ्: � ghna‚ � ghma‚ � ghya‚ घ्र ghra. — Với ङ् : ङ्क ṅka‚ ङ्क्त ṅkta‚ �
ṅkṣa‚ � ṅkṣva‚ ङ्ख ṅkha‚ ङ्ख्य ṅkhya‚ ङ्ग ṅga, ङ्ग्य ṅgya, ङ्ग्र ṅgra, ङ्घ ṅgha, ङ्घ्र ṅghra, ङ्ङ,
ṅṅa, ङ्म ṅma.
Với च्: � cca‚ � ccha‚ �� cchra‚ � cchva‚ � cña‚ � cma‚ � cya. — Với छ् : �
chya‚ छ� chra. — Với ज्: � jja‚ � jjña‚ � jjva, � jjha, � jña, � jñya � jma, �
jya, ज्र jra, � jva. — Với ञ्: � ñca‚ � ñcha‚ � ñja‚ � ñśa.
Với ट्: ट्क ṭka‚ ट्ट ṭṭa‚ ट्य tya‚ ट्व ṭva‚ ट्स ṭsa. — Với ठ् : ठ्य ṭhya‚ ठ� ṭhra. — Với ड् : ड्ग
ḍga‚ ड्ड ḍḍa‚ ड्य ḍya. — Với ढ् : ढ्य ḍhya‚ ढ� ḍhra‚ ढ्व ḍhva. — Với ण्: ण्ट ṇṭa‚ � ṇṭha‚
� ṇḍa‚ ण्ढ ṇḍha‚ � ṇṇa‚ � ṇma, � ṇya, ण्व ṇva.
Với त्: � tka‚ � tta‚ � ttya‚ � ttra‚ � ttva‚ � ttha‚ � tna‚ � tnya‚ � tpa‚ �
tpha‚ � tma‚ � tmya‚ � tya‚ त्र tra‚ � trya‚ � tva, � tsa, � tsna, � tsnya, �
tsya, � tsva — Với थ्: � thya — Với द्: द्ग dga, द्ग्र dgra, द्द dda, द्द्य ddya, द्द्र ddra,
द्द्व ddva, द्ध ddha, द्ध्य ddhya, द्ध्व ddhva, द्न dna, द्ब dba, द्ब्र dbra, द्भ dbha, द्भ्य dbhya,
द्म dma, द्य dya, द्र dra, द्र्य drya, द्व dva, द्व्य dvya — Với ध्: dhna, � dhma, � dhya,
ध्र dhra, � dhva — Với न्: � nta, � ntya, � ntra, � ntsa, � ntha, � nda, न्द्ध
nddha, � ndra, � ndha, � ndhya, � ndhra, � nna, � nnya, � nma, � nya, न्र
nra, � nva, � nsa.
Với प्: � pta, � ptya, � pna, � pma, � pya, प्र pra, � pla, � psa — Với फ्: �
phya — Với ब्: � bja, � bda, � bdha, � bdhva, � bba, � bbha, � bya, ब्र
bra — Với भ्: � bhna, � bhya, भ्र bhra, � bhva — Với म्: � mna, � mpa, �
mpra, � mba, � mbya, � mbha, � mya, म्र mra, � mla.
Với य्: � yya, � yva — Với ल्: � lka, � lga, � lpa, � lma, � lya, � lla, �
lva, � lha. — Với व्: � vna, � vya, व्र vra.
Với श्: � śca, � ścya, � śna, � śma, � śya, श्र śra, � śrya, � śla, � śva, �
śvya. — Với ष्: � ṣka, � ṣkra, � ṣṭa, ष्ट्य ṣṭya, �� ṣṭra, � ṣṭrya, ष्ट्व ṣṭva, � ṣṭha,
ष्ठ्य ṣṭhya, � ṣṇa, � ṣṇya, � ṣpa, � ṣpra, � ṣma, � ṣya, � ṣva, � ṣṣa — Với
स्: � ska, � skra, � skha, � sta, � stya, � stra, � stva, � stha, � sthya,
� sna, � spa, � spha, � sma, � smya, � sya, स्र sra, � sva, � ssa. — Với
ह्: ह्ण hṇa, ह्न hna, ह्म hma, ह्य hya, ह्र hra, ह्ल hla, ह्व hva.

357