1

RÜZGAR
ENERJİS
 1

Rüzgar enerjisinin kaynağı güneştir.

Güneş enerjisinin karaları, denizleri ve
atmosferi her yerde özdeş ısıtmamasından
dolayı oluşan sıcaklık ve buna bağlı
basınç farkı rüzgarı oluşturmaktadır.
 1

Rüzgar, yüksek basınç alanından alçak

basınç alanına yer değiştiren havanın
dünya yüzeyine göre bağıl hareketidir.
Dünyaya ulaşan güneş enerjisinin çok
küçük bir kısmı rüzgar enerjisine
çevrilebilmektedir. Bu enerji yerel coğrafi
farklılık ve homojen olmayan ısınmaya bağlı
olarak değişiklik gösterir.
 1
Rüzgar enerjisinin kullanımı diğer enerji türlerine göre daha eski tarihlere dayanmaktadır. Bilimsel açıdan,
Yelkenli gemilerin kullanılmaya başlaması bu teknolojinin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Diğer enerji
Alanlarında yaşanan üretim farklılıkları rüzgar enerjisinde görülmediği için zaman içinde teknolojisinde pek
fazla değişim olmamıştır.

MÖ 200 18.YY 1890 20.YY 1970

İran’da ilk yel İngiliz J.Semeaton Danimarka’da Danimarka’da ve Rüzgar enerjisi

değirmeni yapıldı. rüzgar hızı ve enerji rüzgar enerjisiyle ABD’de 10.000 hakkında ciddi
arasında bir bağıntı elektrik üreten ilk kadar yel değirmeni çalışmalar başladı.
buldu. tesis kuruldu. kuruldu.
 1
Dünyada Rüzgar Enerjisi
Rüzgar enerjisinden elektrik üretimi, seçilecek bölgenin meteorolojik özelliklerine ve en önemlisi de kullanılacak
türbinin tasarımına bağlıdır. Seçilen bölgeden ekonomik olarak enerji üretebilmek için rüzgar hızı ve yön ölçümleri,
topografik yapı ve arazi pürüzlülüğü çok iyi belirlenmelidir. Rüzgar türbinlerinin kurulması tasarlanan bölgede türbin
tarafından üretilebilecek elektrik enerjisinin hesaplanabilmesi için, meteorolojik ve bölge verilerinin çok iyi analiz
edilmesi gerekir.
Dünyada Kurulu Rüzgar Enerjisi Gücü 1

240.000 MW ASYA-PASİFİK
106.438 MW
KUZEY AMERİKA
62.110 MW
37.809 MW AVRUPA
25.889 MW GÜNEY AMERİKA
24.907 MW
16.645 MW Dünya genelinde 2019 yılı
15.452 MW itibariyle toplam kurulu güç
13.414 MW 650.758 MW’ tır bu güç dünya
10.569 MW elektrik talebinin yaklaşık
%6’sını karşılamaktadır.
8094 MW (TÜRKİYE)
 1
Avrupada Rüzgar Enerjisi
• Avrupa, 2019'un ilk yarısında 4,9 GW yeni rüzgar
enerjisi kapasitesi ekledi.

•Rüzgar enerjisi şu anda AB'nin elektrik

talebinin% 15'i (2018'de% 14 iken)

•Rüzgar gücü kapasitesi 2019'da 15,2 GW arttı:

karada 11,6 GW ve açık denizde 3,6 GW. (2018'e
göre% 31 daha fazlaydı)
 1
Avrupada Rüzgar Enerjisi
•Danimarka, geçen yıl elektrik tüketimi
karşılamada en yüksek rüzgâr payına sahipti (%
48), onu İrlanda (% 33) ve Portekiz (% 27) izledi.

•2019'da en fazla rüzgarı enerjisi kurulumu

İngiltere ardından İspanya, İsveç, Fransa ve
Almanya izledi

•Kara rüzgar ana teknoloji olmaya devam ediyor

ve hala tüm kapasitenin% 89'unu oluşturuyor.
 1
Türkiyede Rüzgar Enerjisi
• Türkiye'de yer seviyesinden 50 metre
yükseklikte ve 7,5 m/s üzeri rüzgâr hızlarına
sahip alanlarda kilometrekare başına 5 MW
gücünde rüzgâr santralı kurulabileceği
kabul edilmiştir.

•Türkiye’nin teorik kullanılabilir rüzgar

enerji potansiyeli Türkiye Rüzgar Enerjisi
Birliği (TUREB)’e göre 131.756,40 MW kara
ve 17.393,20 MW deniz gücü olarak tespit
edilmiştir.
 1
Türkiyede Rüzgar Enerjisi
%6 Üretim Oranı 96 Yatırımcı Sayısı 3351 Türbin Sayısı

160.014,40 Elektrik Üretimi GWh 166 Firma Sayısı 197 Santral Sayısı
 1
Rüzgar Enerjisinin Etkileri

Rüzgar enerjisi kullanımının olumlu

ve olumsuz etkileri çokça tartışılan
konulardandır. Rüzgar enerjisinden
en önemli yararlanma alanı olan
elektrik üretiminde yararlanılan
türbinlerin çevresel zararları
olmasına rağmen olumlu etkilerinin
daha fazla olması bir gerçektir.
 1
Rüzgar Enerjisinin Etkileri
•Rüzgarın hammadde gereksinimi
yoktur, atmosferde serbest ve bol
miktarda bulunmaktadır.

•Yenilenebilir, sınırsız, temiz ve çevre

dostu bir enerji kaynağıdır.

•Rüzgar türbinleri çalışmaları

esnasında herhangi bir gaz salımı
yapmazlar ve kirlilik oluşturmazlar.
Sera gazı etkisini azaltır, böylece
küresel ısınmayı engeller.
 1
Rüzgar Enerjisinin Etkileri
•Sürdürülebilir enerji kaynağıdır.
Çevresel koşullar uygunsa sürekli bir
enerjidir.

•Maliyet bakımından günümüzde

kullanılan diğer güç santralleriyle
rekabet edebilir düzeydedir.

•Konvansiyonel enerji santrallerine

göre daha az yer kaplamaktadır.
•İhtiyaca göre çeşitli büyüklüklerde
üretilebilen bağımsız sistemlerdir.
 1
Rüzgar Enerjisinin Etkileri
•Bakım, onarım ve işletme
maliyetleri giderek düşmektedir.

•İşletmeye alınma süreleri diğer

santrallere göre kısa ve hızlıdır

•Rüzgar türbinlerinin kurulduğu

arazi tarım alanı olarak da
kullanılabilir.
 1
Rüzgar Enerjisinin Etkileri
• İlk yatırım maliyeti yüksektir.

•Kapasite faktörleri düşüktür.

•Rüzgâr hızının değişimi sonucunda

değişken enerji üretimi söz
konusudur
Enerjiye talebin çok olduğu
zamanlarda az enerji üretilebileceği
gibi, talebin az olduğu dönemlerde
çok enerji üretilebilmektedir.
 1
Rüzgar Enerjisinin Etkileri
•Rüzgâr türbinlerinin gürültülü
çalışması, kuşlara zarar vermesi,
radarlarda parazit yapması, radyo ve
televizyon alıcılarını olumsuz
etkilemesi benzeri çevresel açıdan
olumsuzlukları da bulunmaktadır.

•Genellikle rüzgâr türbinlerinin

kurulu olduğu alanlardaki ulusal
elektrik hatlarının zayıf olması
üretilen elektriğin taşınmasında
sorun olabilmektedir.
 1
Rüzgar Türbini
Rüzgâr türbinleri, doğal bir kaynak olan rüzgâr enerjisini elektrik enerjisine
dönüştürme işlevini yapan makinelerdir.
Bu dönüşüm işleminde öncelikli olarak kinetik enerjiye sahip olan yani
hareket halindeki rüzgâr enerjisi, kanatlar yardımıyla mekanik enerjiye yani
dairesel harekete dönüştürülür. Sonrasında ise dairesel hareketi dolaylı yâda
doğrudan elektrik enerjisine dönüştürmek için elektrik jeneratörlerine
uygulamak suretiyle elektrik enerjisine dönüştürür

«
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
1.Dönme Eksenlerine Göre Rüzgar
Türbinleri

1.1.Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri

Bu türbinlerde; dönme ekseni rüzgâr yönüne

paralel, kanatlar rüzgâr yönüne diktir. Bu
türbinlerde rotor kanatların sayısı azaldıkça rotor
daha hızlı dönmektedir. Bu türbinlerin verimi
yaklaşık %45’dir. Genel olarak yerden 20-30m
yüksekte ve çevredeki engellerden 10m yüksekte
olacak şekilde yerleştirilmelidir.
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
1.Dönme Eksenlerine Göre Rüzgar
Türbinleri

1.2.Düşey Eksenli Rüzgar Türbinleri

Yatayda olduğu gibi bir pervane görünümüne sahip

değildir çünkü mili düşey yapıya sahiptir. Ticari
kullanımdan ziyade deneyler için üretilmektedir.
Yere yerleştirilebildikleri için kule ihtiyacı ve
maliyeti ortadan kalkmakta, sistem istenilen rüzgâr
yönüne çevrilebildiği için dümen sistemine gerek
kalmamaktayken verimlerinin düşük olduğu da
bilinmektedir
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
1.Dönme Eksenlerine Göre Rüzgar
Türbinleri

1.3.Eğik Eksenli Rüzgar Türbinleri

Dönme eksenleri düşeyle rüzgâr yönünde bir açı

yapan rüzgâr türbinleridir. Bu tip türbinlerin
kanatları ile dönme eksenleri arasında belirli bir açı
bulunmaktadır.
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
2.Kanat Sayılarına Göre Rüzgar Türbinleri

2.1.Tek Kanatlı Rüzgar Türbinleri

Tek kanatlı rüzgar türbinlerinin kullanımının temel

amacı, pervanelere etkiyen yüksek rotasyonel hızın
düşürülmesidir. Diğer yandan, tek kanatlı rüzgar
türbini aerodinamik olarak dengesizdir ve bu
durum istenmeyen bazı yüklere sebep olur.
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
2.Kanat Sayılarına Göre Rüzgar Türbinleri

2.2.Çift Kanatlı Rüzgar Türbinleri

İki kanatlı rüzgâr türbini, üç kanatlı rüzgâr

türbininden daha ekonomik gibi görünmesine
rağmen, iki kanatlı rüzgâr türbinleri dinamik
etkilerden dolayı bir takım ek ekipmanlar
gerektirdiğinden, üç kanatlı rüzgâr ile aynı maliyete
gelmektedir.
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
2.Kanat Sayılarına Göre Rüzgar Türbinleri

2.3.Üç Kanatlı Rüzgar Türbinleri

Modern rüzgâr türbinlerinde en çok kullanılan

model üç kanatlı olandır. Bunun temel nedeni,
pervanenin tüm hızlarda sabit atalet momentine
sahip olmasıdır. Üç veya daha fazla kanada sahip
olan tüm pervaneler bu avantaja sahiptir. Ayrıca, üç
kanatlı pervane bu avantajından dolayı rüzgâr
türbinleri üzerinde ek bir yük getirmemektedir
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
2.Kanat Sayılarına Göre Rüzgar Türbinleri

2.4.Çok Kanatlı Rüzgar Türbinleri

Çok Kanatlı rüzgâr türbinleri (rüzgârgülleri), rüzgâr

türbinlerinin gelişmemiş ilk örnekleridir. Yıllarca
sadece su pompalamasında kullanılan bu türbinler,
bu işlemdeki moment gereksiniminin
karşılanabilmesi amacıyla, çok kanatlı olarak
üretilmiştir. Çok kanatlı rüzgâr türbinleri düşük
hızda çalışırlar.
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
3.Rüzgarın Geliş Yönüne Göre Rüzgar
Türbinleri

3.1.Rüzgarı Önden Alan Türbinler

Yatay eksenli türbinlerde rotor yüzü rüzgâra

yönlenmiş ise önden rüzgârlı türbinler adını
alırlar. Bu türbinlerin en önemli üstünlüğü
kulenin yapacağı gölgeleme etkisine maruz
kalmamasıdır.
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
3.Rüzgarın Geliş Yönüne Göre Rüzgar
Türbinleri

3.1.Rüzgarı Arkadan Alan Türbinler

Arkadan rüzgârlı türbinlerin rotorları kule

arkasındadır. Bunların önemli üstünlüğü
yaw mekanizmasına gerek olmayışıdır. Eğer
kabin ve rotor uygun tasarlanırsa kabin
(nacelle) rüzgârı pasif olarak izler. Bu rüzgâr
türbinlerinde bu kesin bir üstünlük değildir..
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
4.Güç Bakımından Rüzgar Türbinleri

4.1.Küçük Güçlü: Güçleri 30kW’tan az

4.2.Orta Güçlü: Güçleri 30-100kW arası

4.3.Büyük Güçlü: Güçleri 100-1000 kW arası

4.4.Çok Büyük Güçlü: Güçleri 1MW ve daha

fazlası
 Rüzgar Türbinlerinin 1

Sınıflandırılması
5.Dişli Özelliklerine Göre Rüzgar Türbinleri

5.1.Dişli Kutusu Olan Türbinler

Jeneratörleri az kutuplu, yüksek devirlidir. Bu yüzden pervanenin devir sayısıyla
jeneratör devir sayısını uygunlaştırmak için 1/50, 1/70 gibi oranlarda dişli
kullanılır.

5.1.Dişli Kutusu Olmayan Türbinler

Jeneratörler çok kutuplu, düşük devirli olduğu için dişli sisteme gerek yoktur.
 1
Rüzgar Türbini Yapısı ve Parçaları

ANA
KANAT
GÖVDE

ROTOR

KULE
 1
Rüzgar Türbini Yapısı ve Parçaları

KANAT
Kanatlar kinetik enerji halinde olan rüzgârdan
hareket enerjisine dönüşüm yapmayı sağlar.
Aerodinamik yapısı sayesinde kanatlara çarpan
rüzgâr kanatlar üzerinde bir kaldırma kuvveti
meydana getirir ve kanatların hareket etmesini
sağlar. Bu sayede kanatların bağlı bulunduğu
milin döndürülmesi sağlanmış olur.
 1
Rüzgar Türbini Yapısı ve Parçaları

KULE
Türbin kanatlarının ve elektrik enerjisine
dönüşüm yapan jeneratörün yüksek noktalarda
konumlandırılması ve bu noktalarda güvenle
çalışabilmesi kule sayesinde gerçekleştirilir. Kule,
genelde silindirik bir yapıya sahiptir. Bu yapılar
çoğunlukta kuvvete karşı dayanıklı çelik
kullanılarak oluşturulurlar.
 1
Rüzgar Türbini Yapısı ve Parçaları

ROTOR
Rotor, kanatlarına bağlı bulunduğu, rüzgârın
kaldırma kuvvetinin dairesel harekete dönüştüğü
kısımdır. Bu dairesel hareket rotorun bağlı olduğu
mil sayesinde dişli kutusuna aktarılır.
 1
Rüzgar Türbini Yapısı ve Parçaları

ANA
GÖVDE
Kanatlar ve kule dışındaki bütün diğer parçaları
(jeneratör, dişli kutusu, fren sistemi, yaw kontrol
mekanizması ve elektronik kontrol
ekipmanları)içerisinde barındıran dış gövdedir.
Ana gövde rüzgar türbininin elektrik, elektronik
ve mekanik parçalarının dış etkenlerden
korunmasını sağlamaktadır.
 1
Rüzgar Türbini Yapısı ve Parçaları
 1
Rüzgar Hızı ve Güç Arasındaki İlişki

Bu şekilde hareket halinde olan hava akışındaki güç, birim zamanda akan kinetik enerji akışı olacağından,

Eğer güç zaman içerisinde sabit ise,

 1
Rüzgar Hızı ve Güç Arasındaki İlişki
A alanı boyunca v hızı ile hareket eden hava kütlesinin gücü;
A

Yoğunluk ile hacmin çarpımı kütleyi vereceğinden,

Akışkan bir kütle için kütlenin zamana göre türevi alınır ise,

Denklem genel olarak A alanı boyunca oluşan rüzgar gücü açısından yazılır ise;
 1
Rüzgar Hızı ve Güç Arasındaki İlişki
 1
Rüzgar Hızı ve Güç Arasındaki İlişki
 1
Atmosferik Şartların Rüzgar Gücü Üzerindeki Etkileri
Sıcaklığın Hava Yoğunluğuna Etkisi
Rüzgâr güç verileri sunulurken genellikle hava yoğunluğunun 1,225 kg/m3 olduğu, yani hava şartlarının
15° C sıcaklık ve 1 atm basınç altında olduğu kabul edilir. Farklı hava şartları için hava yoğunluğu “ideal
gaz kanunundan” hareketle elde edilebilir.

P.V= n.R.T

P → Mutlak basınç (1 atm)

V → Hacim (m3) n → Kütle (mol)
R → İdeal gaz sabiti= 8.2056.10-5
T → Mutlak sıcaklık (K: Kelvin)
Kelvin = K = °C + 273,15
 1
Atmosferik Şartların Rüzgar Gücü Üzerindeki Etkileri
Rakımın Hava Yoğunluğuna Etkisi
 1
Atmosferik Şartların Rüzgar Gücü Üzerindeki Etkileri
Kule Yüksekliğinin Etkisi
 1
Atmosferik Şartların Rüzgar Gücü Üzerindeki Etkileri
Kule Yüksekliğinin Etkisi

Kanat en üst noktaya çıktığı zaman çok daha fazla rüzgâr kuvvetine maruz kalır. Aynı anda kanatın teki
daha fazla rüzgâr kuvvetine maruz kalmışken, alt kanat daha küçük rüzgâr kuvvetine maruz kalır. Türbin
döndükçe bu olay periyodik olarak devam eder. Yani türbin kanatları sürekli değişen bir zorlanmaya
maruz kalır. Bu özellikle büyük makinalarda gürültüyü artırır ve kanat yorulmalarına ve sonuçta kanat
kırılmalarına neden olabilir.
 1
Rüzgardan Yakalanan Güç
Mekanik Güç
Kanatları kesen rüzgârın tamamı rotorda mekaniksel güce dönüşmez. Rüzgârın kinetik enerjisinden elde
edilen mekaniksel güç ifadesi için rotor verimi hesaplanmalıdır. Rotor kanatları tarafından yakalanan
gerçek güç miktarı, rüzgâr kanalı girişi ile rüzgâr kanalı çıkışı hava akışları arasındaki kinetik enerjilerin
farkına eşittir.