GRADE 10 ESP 1ST QUARTER

KONSENSYA
PAGGAMIT NG KILOS LOOB AT ISIP
TUNGO SA KATOTOHANAN Sa pamamagitan ng konsensya, natutukoy ang kasamaan at
kabutihan ng kilos ng tao. Ito ang munting tinig sa loob ng
Ayon sa kay Sto. Tomas De Aquino “ Ang tao ay binubuo ng
tao na nagbibigay ng payo at nag-uutos sa kaniya sa gitna ng
isipiritwal at material na kalikasan. Kakabit ng kalikasang ito ay isang moral na pagpapasiya kung paano kumilos sa isang
ang dalawang kakayahan ng tao” konkretong sitwasyon.
DALAWANG KALIKASAN NG TAO
1) Materyal APAT NA YUGTO NG KONSENSYA
1) Unang Yugto – alamin at naisin ang mabuti
a. Panlabas na pandama 2) Ikalawang Yugto – kilatisin ang particular na kabutihan sa
a) Paningin isang sitwasyon
b) Pandinig 3) Ikatlong Yugto – paghatol para sa mabuting pasya at kilos
c) Pangamoy 4) Ikaapat na Yugto – suriin ang sarili at magnilay
d) Panlasa
e) Pandamdam BATAS-MORAL
b. Panloob na pandama Tumutukoy sa mga batas na ipinagkaloob sa tao bilang tugon
a)Kamalayan – Ito ay ang pagkakaroon ng sa kaniyang pakikibahagi sa kabutihan at karunungan ng
kaalaman sa pandama. Ito ang dahilan kung kaya Diyos. Dahil sa mga batas na ito nagkakaroon ang tao ng
tayo ay nakapagbubuod at nakauunawa kakayahang kilalanin ang mabuti at masama.
b)Memorya – Kakayahang kilalanin ang nakalipas
PRINSIPYO NG LIKAS NA BATAS-MORAL
na pangyayari o karanasan
1.Gawin ang mabuti, iwasan ang masama
c)Imahinasyon – Kakayahang lumikha ng larawan
2.Kasama ng lahat ng may buhay, may kahiligan ang taong
sa kanyang isip at palawakin ito pangalagaan ang kaniyang buhay
d) Instinct – Kakayahang maramdaman ang isang 3. Kasama ng mga hayop likas sa tao ang pagpaparami ng uri
karanasan at tumugon ng hindi dumadaan sa at papagaralin ang mga anak
katwiran 4. Bilang rasyonal na nilalang, may likas na kahilingan ang tao
na alamin ang katotohanan at mabuhay sa Lipunan.
2) Ispiritwal

a. Isip (Intellect) PAMAMARAAN NG PAGHUBOG NG KONSENSYA

1. Pagpapatalas ng kaisipan at pagsusuri ng tamang katwiran
KAKAYAHAN
2. Pagtanggap sa katotohanan ng buhay at pagtuklas sa
a) magnilay o magmuni muni
tunay na layunin ng mga karanasan at pagsubok na
b) nakakauunawa
dumarating sa buhay.
c) magabstraksiyon 3. Sikaping gumawa ng kabutihan at umiwas sa masama
d) makabubuoo ng kahulugan at kabuluhan ng bagay 4. Sanayin at patatagin ang emosyon. Disiplinahin ang sarili
sa paggamit ng emosyon
GAMIT AT TUNGUHIN 5. Pumili ng mga taong makakatulong na malinang ang iyong
a) humanap ng impormasiyon mabuting katangian
b) umisip at magnilay sa mga layunin at kahulugan 6. Panatilihin ang matatag na pananalig sa Diyos.
ng impormasyon
c) sumuri at alamin ang dahilan ng pangyayari, KATANGIAN NG BATAS NA MORAL
alamin ang mabuti at masama, tama at mali at ang 1. OBHEKTIBO (Objective) – ang batas na namamahala sa
katotohanan tao ay nakabatay sa katotohan. Naayon sa realidad at hindi
nakabatay sa tao. Palagi itong umiiral dahil hindi ito
b. Kilos-Loob (Will)
naapektuhan kilalanin man ito ng tao o hindi.
KAKAYAHAN
2. PANGKALAHATAN (Universal) – Sinasaklaw nito ang lahat
a) Pumili, magpasiya at isakatuparan ang pinili ng tao. Makapangyarihan ito sa lahat ng lahi, kultura, sa
b) Naakit sa mabuti at lumalayo sa masama lahat ng lugar at pagkakataon.
GAMIT AT TUNGUHIN 3. WALANG HANGGAN (Eternal) – Ito ay umiiral at
a) Malayang pumili ng gustong isipin o gawin mananatiling iiral. Ang batas na ito ay walang hanggan,
b) Umaasam maghanap, mawili at humiling sa walang katapusan at walang kamatayan dahil ito ay
anumang nauunawaan permanente.
4. HINDI NABABAGO (Immutable)- sa kabila ng pagkakaiba-
PAGKAKAIBA AYON SA TUNGUHIN iba ng kultura, ang likas na batas moral ang nagbibigkis sa
lahat ng tao. Hindi ito mawawala hangga’t ang tao ay tao.
TUNGUHIN INTELLECT (ISIP WILL (KILOS-
LOOB URI NG KONSENSYA
TUNGKULIN Mag isip ( to Isakilos ( to act) 1) Tama o Totoong Konsyensya (Correct or True Conscience)
(function) think) – Humuhusga sa mabuti at masama.
2) Mali o Hindi Totoong Konsyenysa (Erroneous or False
LAYUNIN Malaman (to Pumili ( to Conscience) – Humuhusga na ang mabuti ay masama at ang
(purpose) know) choose)
masama ay mabuti.
KAGANAPAN NG Ang Kabutihan ( 3) Konsiyensyang Sigurado (Certain Conscience) – Base
TAO katotohanan ( goodness) lamang sa sariling paniniwala
truth) 4) Konsiyensyang Hindi Sigurado (Doubtful Conscience) –
Kalituhan sa pagpapasya kaya hindi kaagad makakilos
HIGHEST Karunungan Kabutihan
5) Konsiyensya Metikuloso (Scrupulous Conscience) –
HUMAN (wisdom) upang bilang birtud
Sobrang takot makagawa ng masama kaya hindi na lang
FULFILLMENT umunawa (virtue) pagibig
kumikilos
(love)
6) Konsiyensya Insensitibo (Lax Conscience) – Kawalang
pakialam na alamin ang mabuti at masama.

ANTAS NG PAGHUBOG NG KONSYENSA

1) Antas ng Likas na Pakiramdam at Reaksiyon
2) Antas ng Superego
3) Antas ng Konsyensyang Moral
KALAYAAN
Ito ay katangian ng kilos loob na itakda ng tao ang kaniyang
kilos tungo sa maari niyang hantungan at itakda ang paraan
upang makamit ito. – Sto. Tomas De Aquino
Sa paningin ng batas, ito ay taglay ng bawat isa. Ayon sa
Konstitusyon ng Pilipan o Saligang Batas (1987), Artikulo 3
ang Kalayaan bilang bahagi ng Katipunan ng mga Karapatan.
Isinasaan dito na hindi dapat alisan ng Kalayaan ang tao
tulad ng sa pananalita o pagpapahayag, paninirahan at iba
pa.
MGA KALAYAAN SA KAGANAPAN NG PAGKATAO
1) KALAYAAN NG ISIP – Pinakamataas na uri ng nilalang ang
tao dahil sa kakayahang umalam, mag isip at magnilay. Taglay
ng iba pang kaalaman, naipapakita ang Kalayaan sa pag-iisip
sa paggawa ng mga malayang desisyon
2) KALAYAAN NG DAMDAMIN – Walang sinuman ang
maaring magdikta kung ano ang pwede at hindi pwedeng
maramdaman ng isang tao. Kasmaa rin dito ang Kalayaan na
maghangad ng mga bagay at pangangailangan na maaring
mabuti para sa sarili at sa iba.
3) KALAYAAN NG KILOS O ASAL – Malayang pagkilos ng
katawan o pag iisip at ang paggawa ng mga bagay na gusto
mong gawin ng walang humahadlang
ASPEKTO NG KALAYAAN
1) KALAYAAN MULA SA (FREEDOM FROM) – ay ang kawalan
ng hadlang ng isang tao sa pagkamit ng anumang naisin
dapat kaya niyang pigilin at pamahalaan ang nais ng kanyang
sarili.
2) KALAYAAN PARA SA (FREEDOM FOR) – Inuuna ang
kapakanan ng iba bago ang sariling kapakanan
URI NG KALAYAAN
1) MALAYANG PAGPILI (Horizontal Freedom) – ay ang pagpili
sa kung ano ang alam ng taong makabubuti sa kanya.
2)FUNDAMENTAL OPTION (Vertical Freedom) – nakabatay
sa uri o istilo ng pamumuhay na pinili ng isang tao
MGA UGALING DAPAT IWASAN UPANG MAGING GANAP NA
MALAYA
1) Makasariling interes
2) Katamaran
3) Pagmamataas
DIGNIDAD
nagmula sa salitang latin na “dignitas” katumbas ng French
na “dignite”. Ang dignidad ay nangangahulugang pagiging
karapat dapat ng tao sa pagpapahalaga at paggalang mula sa
kaniyang kapwa.
LIMANG KATOTOHAN NA ANG TAO AY NATATANGI
1) UNFINISHED – Nilalang na hindi tapos
2) UNREPEATABLE – Ang tao ay hindi mauulit
3) IRREDUCIBLE – Ang pagiging tao ay hindi nababawasan
4) INTEGRATION – Pagbuo ng pagiisip
5) WILLINGNESS -Pagkagusto
DIGNIDAD VS REPUTASYON
DIGNIDAD – Karapatan ng tao sa pagpapahalaga at
paggalang mula sa kanyang kapwa
REPUTASYON – nakabatay sa kalagayan mo bilang tao ayon
sa pagtingin ng iba o ng kapwa. Nag iiba iba rin ito ayon sa
tumitingin sa iyo
MGA PARAAN UPANG MAIPAKITA ANG PAGPAPAHALAGA
SA IYONG DIGNIDAD
1. Ipakita ang respeto sa iba. Pakitunguhan sila kung paano
mo nais tratuhin nila.
2. Maging magalang sa pananalita. Iwasan ang mapanakit na
pahayag.
3. Igalang ang pananawa ng iba. Huwag ipilit ang pansariling
opinion
4. Magtiwala upang pagkatiwalaan
5. Magpaabot ng tulong o suporta sa anumang paraan
6. Mag isip muna bago magpasiya o kumilos
7. Tingnan ang kapwa bilang kapantay. Iwasang maging
mapangmata
8. Maging sensitibo sa nararamdaman ng iba
9. Mahalin ang sarili at kapwa. Huwag manira ng pagkatao