Vurgu ve Okuma Kuralları (Ударение и правила чтения)

Vurgu ve okuma kuralları konusu Rusça öğrenmeye başlayan bir kişinin ilk karşılaştığı sorundur. Rusça seviyesi
birbirinden farklı olan, her seviyede Rusça meraklısına hitap edebilmek adına “Vurgu ve Okuma Kuralları”
konusunu en basit şekilde, aşama aşama anlatmaya çalıştım.

1. Rusçada 33 tane harf vardır, bunlardan ikisinin herhangi bir telaffuzu yoktur ancak, kendisinden önceki harfi
yumuşatma ve sertleştirme gibi görevleri vardır.
2. Vurgu konusuna geçmeden önce bu harfleri tanımakta fayda var: “Ь” мягкий знак, (myahkiy znak)
yumuşatma işaretidir, kendisinden önceki harfin yumuşak okunmasını sağlar. Genel olarak önüne düşen “л”
ve “н” harflerinin yumuşak okunmasını sağlar. Başka harflerden sonra da görülebilir ancak bu durumda daha
çok kelimenin sonunda ve kelimenin cinsini belirleme amaçlı bulunur вещь, память, цепь… v.b.
gibi… Örneğin:

 пальто́ (yumuşatma işaretinden önceki “l” harfini yumuşak okuyunuz.

 Дета́ль (dital)
 Меда́ль (midal)
 Роль (rol)
 У́голь (ugol)
 Ого́нь (agon )
 Ма́ленький (malinkiy)
 говори́ть (gavarit)

“Ъ”твёрдый знак (tvördıy znak) sert işaret önündeki harfin sert okunmasını sağlar.

 Объясни́ть (abyasnit)
 Объе́кт (abyekt)
 Субъе́кт, (subyekt)

Rusçada sesli harfler ikiye ayrılır: sesliler ve çift sesliler. Sesli harfler Çift sesli harfler А ( a) я ( ya) И О (o ) ё (yo
) Э e (ye) Ы У (u) ю (yu )

VURGU Öncelikle vurgu neden önemlidir sorusunu cevaplayarak konuya başlamak istiyorum. Vurgu her şeyden
önce Rusların sizi anlayabilmesi içindir. Siz konuşursunuz belki ancak onlar anlamadığı sürece konuşmanızın bir
anlamı yoktur. Rusçada aynı yazılıp farklı anlama gelen gelimeler vardır. Anlamını sadece vurgu belirler. Örneğin:

 Замо́к (zamok) kilit demekken за́мок (zamak) şato anlamına gelir.

 Мука́ (mukaa) un demekken му́ка (muuka) azap, işkence anlamlarına gelir.
 Пла́чу (plaaçu) ağlıyorum demekken плачу́ (plaçuu) ödüyorum anlamına gelir. Bunlar gibi çok sayıda kelime
vardır.

Anlıyacağınız, yaptığınız vurgu hatası kelimenin anlamının değişmesine sebep olur. Rusçayı vurgularıyla doğru bir
şekilde öğrenirseniz sizin için çok daha kolay olur. Hepimizin de bildiği gibi “bir şeyi yeni öğrenmek, bir yanlışı;
yanlış bir alışkanlığı (nitekim zamanla alışkanlık halini alacaktır) değiştirmekten oldukça daha kolaydır.

VURGU KURALLARI Öncelikle Rusçada tek heceli yani içerisinde tek bir ünlünün bulunduğu kelimelerde vurgu
aranmaz, olduğu gibi okunur.

 Лес (les)
 Дом (dom)
 Стол (stol)
 Шарф (şarf)
 Врач (vraç)
 Класс (klass)
 Ключ (klyuç) Rusçada vurgu işaretimiz “ ́”. Normalde Rusça kitaplarda vurgu işareti göremezsiniz. Vurgu
işareti Rusça öğrenen yabancı öğrenciler içindir. Vurgu işaretinden etkilenen ve vurguyu belirleyen
harflerimiz ise “ o”, “ е” ve “ё ”. Öncelikle “o” harfini ele alalım. Vurgulu “o”; yani “ó” “o” şeklinde okunur,
vurgusuz o ise “a” diye okunur. Vurgulu her hece adı üstünde vurgulu okunur. Vurgusuz olan son hecedeki “a”
harfini “ı” telaffuzuna yakın kısa bir şekilde, bir çırpıda okuyalım. Örneğin:
  Вода́ (vada)
 Ко́мната (komnata)
 Рабо́та (rabota)
 Профе́ссия(prafessiya)
 Кре́сло(kresla)
 Лицо́ (litso)
 Здоро́вье(zdarovye)
 По́ле(pole)
 Ю́ноша(yunaşa)

 Кольцо́ (kaltso) Şimdi de “e” harfini inceleyelim.

1. A) E harfi vurguluysa “é ”bu şekilde vurgu almışsa “e” diye vurgusuzsa yani “e” şeklindeyse “i” diye okunur.
Örneklemeye geçmeden önce belirtmem gereken husus “e” harfi, en başta da belirttiğim üzere çift sesli bir
harftir. Kelimenin başında ve sesli harflerden sonra ise “ye” diye telaffuz edilir. Vurgu almışsa “ye” şeklinde,
almamışsa “yi” şeklinde telaffuz edilir.

 Elena (Yelena)
 Евро́па (yivropa)
 Собра́ние (sabraniye)
 Реше́ние (rişeniye)
 Внима́ние (vnimaniye)
 Движе́ние (dvijeniye)
 Заня́тие (zanyatiye)

B)Bir sessizden sonra geliyorsa normalde vurgu almamışsa “e” diye telaffuz edilir. İnce ve yumuşak bir “e” harfi
telaffuz etmemiz gerekir. Vurguluysa “e” şeklinde, vurgusuzsa “i” şeklinde telaffuz etmemiz gerekir.

 Теа́тр (tiatr)
 По́езд (poyist)
 Прое́зд (prayest)
 Еди́нство (yidinstva)
 Ме́сто (mesta)
 Дере́вня (direvnya)

C)“Ь” yumuşatma işareti ve sert işaret “ъ” kelimeyi kaba tabirle yumuşatma ve sertleştirme görevleriyle böldüğü
için “e” harfi kelimenin başında olduğu gibi “ye” şeklinde telaffuz edilir.

 Здоро́вье (zdarovye)
 Пла́тье (platye)

“Ё”, “yo” harfi ise her zaman vurguludur ve vurgu işaretine ihtiyaç duymaz. Bir kelimede “ё” harfi varsa vurgu her
zaman onun üzerindedir ve diğer ünlüler vurgusuzdur. Тёмный (tyomnıy) yo harflerini ince ö harfine yakın ince bir
o ile okuyunuz.

 Чёрный (çyornıy)
 Ёлка (yolka)
 Алёна (alona)
 Решётка (rişyotka)
 Весёлый (visyolıy)
 Суфлёр (suflyor)

 Şimdi de vurgudan etkilenen ikinci derecedeki harflere geçelim. Vurgusuz “a” kısa “a” ve “ı” harfleri arası bir
telaffuzda okunun. Özellikle vurgusuz “a” kelimenin sonundaysa hızlı bir şekilde bir çırpıda okursanız
söylediğim a ve ı harfleri arası telaffuzu yakalayacaksınız.
 Ка́рта
 Ла́мпа
  Ку́ртка
 Ко́фта

İkinci olarak ise “я” harfi vurgudan etkilenen bir harftir. Vurgusuzsa ya, vurgusuzsa yı şeklinde telaffuz edilir.

 Янва́рь (yınvar)
 Статья́ (statya)
 Земля́ (zimlya)
 А́рмия (armiya)
 Па́мятник (pamitnik) istisna

OKUMA KURALLARI “Ж” ve “ш” harflerinden sonra gelen “и”, “ы” şeklinde telaffuz edilir.

 Жизнь (jızn)
 Широ́кий (şırokiy)

Rusçada sert sessizlerde kimi zaman değişiklik olabilir: iki sert sessiz yan yana geldiğinde veya sert sessiz
kelimenin son harfi olduğu durumlarda. Bu harfler ve dönüştükleri harfler: Г к Б п Ж ш Д т В ф З с

 хлеб (hlep)
 клуб (klup)
 герб (gerp)
 Ло́жка (loşkıa)
 Нож (noş)
 Авто́бус (aftobus)
 Заво́д (zavot)
 Го́род (gorat)
 Расска́з (rasskas)
 Встал (fstal)
 По́езд (poyist)
 Прое́зд (prayest)

Bütün bu değişimler yalın haldeyken telaffuzu zor olduğu içindir, telaffuzu kolaylaştırmak adına yapılmaktadır.
Değişim yapmadan okuduğunuzda dönüşüm yapmadan okumanın zor olduğunu göreceksiniz. “Ancak” eğer
dönüşen harf kelimenin sonundaysa herhangi bir ek aldığında bu okuma zorluğu ortadan kalkacağı için olduğu
gibi okunur. Örneğin:

 хлеб (hlep) хлеба (hleba)

 герб (gerp) герб (gerba)
 Го́род (gorat) Го́род (gorada) A) “г” harfi bazı durumlarda “х” şeklinde telaffuz edilir, bunların sayısı çok
azdır.
 Мя́гкий (myahkiy)
 Лёгкий (lyohkiy)
 Ле́гче (lehçe)

 Бог (boh) B)Eğer “г” harfi sıfatın roditelnıy haliyse yani bizdeki isim tamlamasının tamlayanıysa “в” şeklinde
telaffuz edilir.
 Во́лосы краси́вого де́вушки (volosı krasivava devuşki) : güzel kızın saçları

Музе́и истори́ческого го́рода (muzei istariçeskava gorada) : tarihi şehrin müzeleri “Oго” ve “его” şeklindeki tüm
kullanımlarda “в” şeklinde telaffuz edilir.

 Сего́дня (sivodnya) Diğer bazı okuma kuralları: “Чт” ve “чс”, “ш” diye okunur.
 Что? (şto)
 Сча́стье (şastye)
 Исче́знуть (işeznut)
 Счастли́вый (şaslivıy) ctl de sadece sl şeklinde okunduğundan şaslivıy.
 Счита́ть (şitat)
 Счёт (şşyot)
 Расска́зчик (raskaşşik)
 Прика́зчик (prikaşik)
 Гру́зчик (gruşşik) “зж” uzun “ж” şeklinde okunur.
 Е́зжу (ejju)
 По́зже (pojje)
 Поезжа́й (poejjay) !!! Lütfen bu harfleri 2 aynı harf telaffuz ederek değil harfi uzun telaffuz ederek okunuz.
“Жч” harfi, uzun “ш” şeklinde telaffuz edilir.

🙂
Мужчи́на (muşşina) Türk yabancı olarak yapılan bir hata da sıfatların sonunu uzatmak oluyor, seviyoruz son
heceyi uzatmayı çiçekleeer, böcekler diye Vurgusuz olan hece her zaman kısa okunur.
 краси́вый (krasiiivıy)
 прекра́сный (prikraasnıy) Son olarak kelimesi “биле́т” kelimesindeki “t” kalın okunur.