Professional Documents
Culture Documents
Inżynier Budownictwa
Inżynier Budownictwa
2019
Styczeń
PL ISSN 1732-3428
Ekologiczne kominy
Ściany działowe
a powierzchnia budynku
Naprawa betonu
Wydział Radia i Telewizji
im. Krzysztofa Kieślowskiego
Uniwersytetu Śląskiego
w Katowicach
Generalny wykonawca: Mostostal Zabrze,
Gliwickie Przedsiębiorstwo
Budownictwa Przemysłowego
Architektura: BAAS Arquitectura, Grupa 5
Architekci, Małeccy Biuro Projektowe
Projekt konstrukcji: Pracownia Inżynierska
Czesław Hodurek
Powierzchnia: całkowita – 7035 m2,
zabudowy – 1924 m2, użytkowa – 4806 m2
Kubatura: 26 668 m3
Lata realizacji: 2014–2017
Redakcja
Redaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczyk
b.traczyk@inzynierbudownictwa.pl
Z-ca redaktor naczelnej: Krystyna Wiśniewska
k.wisniewska@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor: Magdalena Bednarczyk
m.bednarczyk@inzynierbudownictwa.pl
Opracowanie graficzne
Jolanta Bigus-Kończak
Skład i łamanie: Jolanta Bigus-Kończak
Grzegorz Zazulak
Biuro reklamy
Zespół:
Łukasz Berko-Haas – tel. 882 512 794
lukasz@inzynierbudownictwa.pl
Barbara Czarnecka – tel. 660 016 060
b.czarnecka@wpiib.pl
Natalia Gołek – tel. 662 026 523
n.golek@inzynierbudownictwa.pl
Magdalena Nowakowska – tel. 606 548 976
m.nowakowska@inzynierbudownictwa.pl
Grzegorz Tarnowski – tel. 662 026 522
g.tarnowski@wpiib.pl
Rys. Marek Lenc
Druk
Agata Kalina
LSC Communications Europe
ul. Obrońców Modlina 11
30-733 Kraków
Wszelkiej pomyślności w roku 2019
Rada Programowa
Przewodniczący: Stefan Czarniecki
Wiceprzewodniczący: Marek Walicki
Czytelnikom „Inżyniera Budownictwa”
Członkowie:
Stefan Pyrak – Polski Związek Inżynierów
i Techników Budownictwa
życzy redakcja
Tadeusz Malinowski – Stowarzyszenie
Elektryków Polskich
Marian Kwietniewski – Polskie Zrzeszenie
Inżynierów i Techników Sanitarnych
Tadeusz Suwara – Stowarzyszenie Inżynierów
i Techników Komunikacji RP Nakład: 120 700 egz.
Piotr Rychlewski – Związek Mostowców RP
Robert Kęsy – Stowarzyszenie Inżynierów
i Techników Wodnych i Melioracyjnych Następny numer ukaże się: 6.02.2019 r.
Włodzimierz Cichy – Polski Komitet Geotechniki
Andrzej Mikołajczak – Stowarzyszenie Naukowo- Publikowane w „IB” artykuły prezentują stanowiska, opinie i poglądy ich Autorów. Redakcja zas-
-Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu
trzega sobie prawo do adiustacji tekstów i zmiany tytułów. Przedruki i wykorzystanie opub-
Naftowego i Gazowniczego
Jerzy Gumiński – Stowarzyszenie Inżynierów
likowanych materiałów może odbywać się za zgodą redakcji. Materiałów niezamówionych
i Techników Przemysłu Materiałów Budowlanych redakcja nie zwraca. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam.
4 Inżynier budownictwa
fotostrona
miesięcznik
Polskiej Izby Inżynierów
Budownictwa
8 Obradowała Krajowa Rada PIIB 23 Linie oddzielające miejsca 62 Akustyka domów jednorodzinnych
The National Council of the Polish Cham- parkingowe o zabudowie szeregowej
ber of Civil Engineers in session Dividing lines for parking spots Acoustics of terraced houses
Urszula Kieller-Zawisza Anna Sas-Micuń Paweł Polak
Okładka: Galeria handlowa. Duża ilość szkła, balustrad, ciekawe doświetlenie sprawiają, że odwiedza-
jący galerie handlowe dobrze się w nich czują. Trudno także wyobrazić je sobie bez ruchomych schodów.
Warto wiedzieć, że pierwsze schody ruchome zostały zbudowane w 1896 r. na Coney Islan (Nowy Jork).
6 Inżynier budownictwa
Koleżanki i Koledzy,
Mimo wielu fundamentalnych różnic między zawodami
Fot. Paweł Baldwin
W
Warszawie 12 grudnia 2018 r. odbyło się 17 listopada 2018 r. Zygmunt nictwa od 2013 r. nie uległa zmianie i wy-
obradowała Krajowa Rada Meyer pełnił już tę funkcję w poprzedniej nosi 70 zł. Zgodnie z podpisaną umową
PIIB. Prowadził ją prof. kadencji przypadającej na lata 2016–2018. ma obwiązywać do 2020 r.
Zbigniew Kledyński, prezes PIIB. Na Prezes PIIB podziękował także współ- Następnie Krajowa Rada przyjęła
początku posiedzenia prezes PIIB autorom wydawnictwa poświęconego uchwałę w sprawie powołania Zespołu
podziękował Barbarze Mikulicz- wybitnym konstrukcjom inżynierskim Krajowej Rady ds. czasopisma „Inżynier
-Traczyk, redaktor naczelnej czaso- zrealizowanym w krajach Grupy Budownictwa”. Celem jego pracy będzie
pisma „Inżynier Budownictwa”, za Wyszehradzkiej. Jest to już kolejna analiza i ocena skutków organizacyjnych,
kilkanaście lat redagowania pisma, publikacja wydana przez organizacje prawnych oraz finansowych wydawania
które tworzyła od podstaw. Podkreślił budowlane (izby i związki) należące do czasopisma w wersji elektronicznej.
jej profesjonalizm, nieoceniony wkład Grupy Wyszehradzkiej, będąca bardzo W skład zespołu weszli: Zygmunt Rawic-
w rozwój miesięcznika i osobiste podej- dobrym propagatorem polskiej myśli ki – przewodniczący, Mariusz Dobrze-
ście do wielu zagadnień. Dzięki temu technicznej i polskich osiągnieć budow- niecki, Piotr Filipowicz, Joanna Gieroba
„Inżynier Budownictwa” przez lata swo- lanych. Podziękowania od Z. Kledyń- i Andrzej Jaworski.
jego funkcjonowania stał się nieodłącz- skiego odebrali: Maria Świerczyńska, Uczestnicy obrad powołali także Zespół
ną częścią samorządu zawodowego Jakub Baczyński, Jan Bobkiewicz, Piotr Krajowej Rady ds. organizacji 26.
inżynierów budownictwa. Prezes PIIB Czech, Szczepan Gapiński, Wiesław posiedzenia izb i organizacji inżynier-
zaznaczył, że wśród członków samorzą- Kaliński, Roman Karwowski i Roman skich państw Grupy Wyszehradzkiej
du zawodowego inżynierów budownic- Kostyła. w przyszłym roku w Polsce. Członkowie
twa B. Mikulicz-Traczyk ma oddanych W dalszej części posiedzenia uczest- zespołu to: Barbara Malec – przewodni-
przyjaciół i wręczył redaktor naczelnej niczący w obradach przedstawiciele cząca, Zygmunt Rawicki i Ewa Winiar-
okolicznościowy adres. Sopockiego Towarzystwa Ubezpieczeń ska-Teska.
Ergo Hestia S.A. – Ewa Burchacińska, Krajowa Rada przyjęła również uchwałę
Z. Kledyński pogratulował także Zygmun- Maria Tomaszewska-Pestka i Kamil Bara, w sprawie ochrony danych osobowych
towi Meyerowi wyboru, po raz kolejny, na poinformowali zebranych o stanie reali- w Polskiej Izbie Inżynierów Budownic-
stanowisko wiceprezydenta Europejskiej zacji umowy generalnej OC inżynierów twa. Zostały uchwalone dokumenty
Rady Izb Inżynierów (ECEC) w czasie budownictwa. Należy dodać, że stawka i wzory dokumentów regulujące zasady
16. Zgromadzenia Ogólnego ECEC, które obowiązkowego OC inżynierów budow- ochrony danych osobowych w PIIB
8 Inżynier budownictwa
samorząd zawodowy
oraz w okręgowych izbach inżynierów Krajowa Rada przyjęła także uchwałę Przekazano także informację o 25.
budownictwa. w sprawie zwrotu kosztów podróży posiedzeniu 4–7 października 2018 r.
Zdecydowano także o zakupie w wydaw- służbowych odbywanych samochodem organizacji budowlanych (izb i związ-
nictwie Wolters Kluwer S.A. dostępu dla osobowym. Zdecydowano, że stawka ków) państw Grupy Wyszehradzkiej
członków PIIB do następujących usług: zwrotu dla członków organów, komisji w Bańskiej Bystrzycy na Słowacji oraz
„Serwis Budowlany” w wersji Premium i zespołów PIIB będzie wynosiła 60% udziale przedstawicieli PIIB w Global-
z dostępem do miejscowych planów stawki za 1 km, określonej w prze- nym Kongresie Inżynierów Budownic-
zagospodarowania przestrzennego, pisach wydanych na podstawie art. twa w Londynie 22–25 października
do modułów – „Navigator Procedury 34a ustawy z dn. 6 września 2001 r. 2018 r.
Prawa Budowlanego”, „BHP Optimum”, o transporcie drogowym. Stawka ta Sekretarz KR PIIB Danuta Gawęcka zre-
„Ochrona środowiska Optimum” oraz obejmuje wszystkie koszty podróży sa- ferowała aktualny stan prac w budynku
do „e-Bistyp Complex”. Dostęp będzie mochodem, w tym opłaty za autostrady przeznaczonym na siedzibę PIIB przy
możliwy przez 36 miesięcy. i koszty parkingów. Uchwała wchodzi ul. Kujawskiej 1 w Warszawie. W cza-
O stanie realizacji wniosków przyjętych w życie od 1 stycznia 2019 r. sie posiedzenia omówiono również
na XVII Krajowym Zjeździe Sprawoz- W czasie obrad wysłuchano informa- udział PIIB w targach Budma 2019,
dawczo-Wyborczym PIIB mówił Piotr cji o realizacji budżetu za 11 miesięcy które odbędą się 12–15 lutego 2019 r.
Korczak, przewodniczący Komisji Wnio- 2018 r., którą przedstawił Andrzej Ja- Dzień wcześniej, 11 lutego, rozpocznie
skowej. Podkreślił on także, że duża worski, skarbnik KR PIIB. Przyjęto także się dwudniowe Forum Gospodarcze
część wniosków została już zrealizowa- schemat sprawozdania Krajowej Rady dedykowane branży budowlanej – Build
na lub jest w trakcie realizacji. Następnie za 2018 r. Wysłuchano relacji z zebrań 4 Future. Dyskusje o inwestycjach
przewodniczący: Komisji ds. Współ- informacyjno-szkoleniowych organów i perspektywach rynku budowlanego
pracy z Zagranicą – Z. Meyer, Komisji PIIB w 2018 r., które przekazali przewod- w Polsce podejmą przedstawiciele
Wnioskowej – Piotr Korczak, Komisji niczący: Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej administracji publicznej, samorządów
ds. Etyki – G. Okulicz-Kozaryn, Komisji – Krzysztof Latoszek, Krajowej Komisji zawodowych, przedsiębiorców. PIIB
Ustawicznego Doskonalenia Zawodo- Rewizyjnej – Urszula Kallik, Krajowego reprezentować będą: prof. Zbigniew
wego – A. Rak i Zespołu ds. funduszu Rzecznika Odpowiedzialności Zawo- Kledyński, prezes PIIB, Zygmunt Meyer,
spójności – A. Cegielnik omówili prace dowej – Agnieszka Jońca i Krajowego zastępca przewodniczącego Zachod-
swoich komisji i zespołu oraz ich plany. Sądu Dyscyplinarnego – Marian Zdunek. niopomorskiej OIIB i wiceprezydent
Europejskiej Rady Inżynierów Budow-
nictwa, oraz Jerzy Stroński, przewodni-
czący Wielkopolskiej OIIB. Panele dys-
kusyjne dotyczyć mają stanu sektora
budowlanego, gospodarki oraz zadań
dla branży budowlanej na najbliższe
lata. Na 13 lutego natomiast zaplano-
wano Dzień Inżyniera Budownictwa
organizowany przez Wielkopolską OIIB
pod patronatem PIIB.
W dalszej części posiedzenia Z. Kledyń-
ski omówił stan prac nad projektami
ustaw o inżynierach budownictwa i o ar-
chitektach. Zreferował podejmowane
działania oraz naświetlił przebieg proce-
su legislacyjnego.
Krajowa Rada PIIB zdecydowała także
o nadaniu odznak honorowych PIIB
członkom Pomorskiej i Wielkopolskiej
OIIB. Na zakończenie obrad ich uczestni-
cy złożyli sobie świąteczne oraz nowo-
roczne życzenia.
W posiedzeniu Krajowej Rady PIIB
uczestniczył Kamil Goral, zastępca
dyrektora Departamentu Architektury,
Budownictwa i Geodezji Ministerstwa
Inwestycji i Rozwoju. ◄
10 Inżynier budownictwa
samorząd zawodowy
12 grudnia 2018 r. w siedzibie Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa odbyło się inauguracyjne
posiedzenie Komisji ds. współpracy z samorządami zawodów zaufania publicznego.
O
brady prowadził Mieczysław
Grodzki, jej przewodniczący.
W posiedzeniu uczestniczył
Zbigniew Kledyński, prezes Krajowej
Rady PIIB. Celem działania komisji jest
koordynacja form i programów współ-
pracy między Polską Izbą Inżynierów
Budownictwa a innymi samorządami
zawodów zaufania publicznego, realizo-
wanych przez okręgowe izby inżynierów
budownictwa, rozwój tej współpracy
W
Spale 16–17 listopada 2018 r. odbyła się narada szko-
leniowa członków Krajowego Sądu Dyscyplinarnego,
Krajowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej
oraz przewodniczących okręgowych sądów dyscyplinarnych
i okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej – ko-
ordynatorów.
Na szkolenie przybyła Barbara Malec, przewodnicząca Rady
Łódzkiej OIIB.
Naradę rozpoczęli Agnieszka Jońca, Krajowy Rzecznik Od-
powiedzialności Zawodowej – koordynator, i Marian Zdunek,
przewodniczący Krajowego Sądu Dyscyplinarnego.
Wykłady merytoryczne prowadzili mec. Jolanta Szewczyk
i mec. Krzysztof Zając na dwóch odrębnych salach, z podzia-
łem na rzeczników i sędziów. Warsztaty dotyczyły przypo-
mnienia zagadnień formalnych oraz procedur obowiązujących rami danych osobowych w Polskiej Izbie Inżynierów Budownic-
w pracy rzeczników odpowiedzialności zawodowej i sądów twa oraz okręgowych izbach inżynierów budownictwa.
dyscyplinarnych. W dalszej części wykładowcy na konkretnych Podczas narady odbyły się również posiedzenia KSD z udzia-
przykładach przedstawiali problemy, z jakimi spotykają się łem przewodniczących OSD oraz KROZ z udziałem okręgo-
rzecznicy i sądy. wych rzeczników – koordynatorów.
Szkolenie zakończyło się wspólnym podsumowaniem omawia- W szkoleniu brali udział także prawnicy z biur obsługujących
nych problemów oraz zreferowaniem przez mec. Krzysztofa sądy dyscyplinarne i rzeczników odpowiedzialności zawodowej.
Zająca procedur dotyczących tworzenia i posługiwania się zbio- W naradzie szkoleniowej uczestniczyło 71 osób. ◄
Zygmunt Meyer
wiceprezydentem ECEC Urszula Kieller-Zawisza
Anna Lewandowska
W
Zagrzebiu 17 listopada 2018 r. potwierdzeniem akceptacji dotychcza-
odbyło się 16. Zgromadzenie sowej działalności Z. Meyera na tym
Ogólne Europejskiej Rady Izb stanowisku oraz zaufania, jakim obdarzyli
Inżynierów (ECEC). go koledzy.
Najważniejszym punktem były wybory
nowego zarządu ECEC na kadencję Zarząd ECEC
2019–2021. Zygmunt Meyer, członek na kadencję 2019–2021:
Krajowej Rady Polskiej Izby Inżynierów Prezydent: Klaus Thürriedl (Austria)
Budownictwa reprezentujący samorząd Wiceprezydenci: Zygmunt Meyer
zawodowy inżynierów budownictwa, (Polska), Hubertus Baruer (Niemcy),
kandydował na stanowisko wicepre- Mile Dimitrovski (Macedonia)
zydenta ECEC i po raz kolejny został Sekretarz generalny: Hansjörg Letzner
na nie wybrany. Pełnił już tę funkcję (Włochy)
w poprzedniej kadencji przypadającej Skarbnik: Gábor Szöllössy (Węgry) ◄
na lata 2016–2018. Ponowny wybór jest
Zygmunt Meyer
12 Inżynier budownictwa
samorząd zawodowy
W
spotkaniu uczestniczył Zbigniew samorządowych mediów powinno być torzy z długoletnim stażem zajmujący się
Kledyński, prezes Polskiej umacnianie pozytywnego wizerunku izby tą tematyką, opowiedzieli m.in. jak sobie
Izby Inżynierów Budownictwa. i zawodu inżyniera budownictwa jako radzić z RODO w działalności dzienni-
W swojej wypowiedzi podkreślił rolę zawodu zaufania publicznego. karskiej i przy redagowaniu biuletynów.
i znaczenie mediów. Prezes nawiązał do O działalności Komisji ds. komunikacji Mówili o tym, czego dotyczy ochrona
ostatnich wydarzeń związanych z funk- społecznej mówił Andrzej Pawłowski, danych osobowych, jak postępować
cjonowaniem samorządu zawodowego jej przewodniczący. Zauważył, że do w przypadku zamieszczania fotografii
inżynierów budownictwa oraz procesem zadań komisji należy m.in. opracowanie i kiedy konieczna jest zgoda, a kiedy
legislacyjnym dotyczącym aktów praw- strategii public relations PIIB, określają- nie, na ich zamieszczanie. Wspomnieli
nych ściśle związanych z działalnością cej działania w zakresie wewnętrznej jak także o odpowiedzialności prawnej, jaką
inżynierów budownictwa. Odniósł się do i zewnętrznej komunikacji, a następnie ponoszą redaktorzy naczelni za publiko-
projektów: ustawy o inżynierach bu- przedstawienie jej Krajowej Radzie PIIB. wane artykuły w biuletynie lub na stronie
downictwa i ustawy o architektach oraz Piotr Korczak, który opiekuje się profilem internetowej.
podkreślił znaczenie wspólnych działań PIIB na Facebooku, przedstawił obecną Szkoleniu towarzyszyła ożywiona dys-
medialnych. jego sytuację oraz zachęcał do współ- kusja oraz wymiana poglądów. Uczest-
W dalszej części spotkania Urszula pracy członków Grupy Medialnej jak i re- nicy mogli wyjaśnić swoje wątpliwości
Kieller-Zawisza, rzecznik prasowy PIIB, daktorów naczelnych, reprezentujących i podzielić się także osobistymi doświad-
omówiła obecną sytuację medialną, konkretne okręgowe izby inżynierów bu- czeniami. Przekazane w czasie szkolenia
zwróciła uwagę na rozwój różnych me- downictwa. Podkreślił zalety Facebooka informacje na pewno będą przydatne
diów w okręgowych izbach, m.in. prowa- w obecnej dobie szybkiego przekazywa- w redagowaniu kolejnych wydań
dzenie stron internetowych oraz profili na nia informacji oraz potrzebę uściślenia biuletynów.
Facebooku. Mówiła o współpracy z okrę- współdziałania w tym zakresie. W spotkaniu wzięli udział także: Tomasz
gowymi izbami inżynierów budownictwa W drugiej części spotkania odbyło się Piotrowski, zastępca sekretarza KR PIIB,
w zakresie wymiany informacji pomiędzy szkolenie dotyczące wpływu RODO Jaromir Kuśmider, prezes Wydawnictwa
poszczególnymi mediami okręgowych (Rozporządzenie o Ochronnie Danych PIIB, i Magdalena Bednarczyk, redaktor
izb i Krajowej Rady. Rzecznik prasowy Osobowych) na działalność mediów. „Inżyniera Budownictwa”. ◄
PIIB zaznaczyła, że głównym celem Roman Kubiak i Piotr Wąsikowski, redak-
W Operze Śląskiej w Bytomiu 23 listopada 2018 r. odbyła się XXI Gala Budownictwa,
doroczna uroczystość mająca na celu uhonorowanie osób działających
w szeroko pojętym budownictwie, której organizatorami były Śląska Izba Budownictwa
i Śląska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa.
N
a uroczystość przybyli reprezen- niczący okręgowych rad: Dolnośląskiej, Zebranych przywitali Mariusz Czyszek,
tanci nauki, administracji pań- Kujawsko-Pomorskiej, Łódzkiej, Małopol- prezydent ŚIB, i Roman Karwowski,
stwowej i samorządowej oraz firm, skiej, Mazowieckiej, Opolskiej, Podkar- przewodniczący Rady ŚlOIIB, który
stowarzyszeń i samorządów zawodowych packiej, Śląskiej i Warmińsko-Mazurskiej w otwierającym uroczystości wystąpieniu
związanych z branżą budowlaną, wśród OIIB. Byli również obecni Stefan Czar- przypomniał, co czyni rok 2018 rokiem
nich przedstawiciele samorządu zawo- niecki, Honorowy Przewodniczący Rady szczególnym. W roku bieżącym świę-
dowego inżynierów budownictwa z prof. ŚlOIIB, i Henryk Piątek, zastępca prze- tujemy bowiem 100-lecie odzyskania
Zbigniewem Kledyńskim, prezesem Kra- wodniczącego Rady Śląskiej Okręgowej niepodległości, 90 lat temu powstało
jowej Rady PIIB na czele. Z okręgowych Izby Architektów RP, oraz przedstawiciele pierwsze polskie prawo budowlane, rok
izb inżynierów budownictwa zaproszenie podmiotów będących uczestnikami Fo- 2018 został również ogłoszony przez Eu-
przyjęli przewodniczący i wiceprzewod- rum Budownictwa Śląskiego. ropejską Radę Inżynierów Budownictwa
14 Inżynier budownictwa
samorząd zawodowy
(ECCE) Europejskim Rokiem Inży- Województwa Śląskiego otrzymali: Śląskiego”. Nagrody otrzymali
niera Budownictwa celem zwrócenia Czesława Bella, Grzegorz Bojanow- również laureaci Konkursu „Buduj
uwagi na istotną rolę inżynierów ski, Zbigniew Herisz, Jarosław Palu- bezpiecznie”, organizowanego
budownictwa w życiu każdego spo- szyński i Anna Polisiewicz; odznaki przez Okręgowy Inspektorat Pracy
łeczeństwa. To jednak również rok wręczali: Lucyna Ekkert, radna woj. w Katowicach. Wśród 12 osób uho-
procedowania postulowanych zmian śląskiego, prof. Zbigniew Kledyński, norowanych nagrodą wraz z tytułem
w przepisach prawnych, które w za- Mariusz Czyszek i Roman Karwow- „Autorytet Budownictwa i Gospodarki
proponowanym kształcie umniej- ski. Franciszek Buszka został wyróż- Śląskiej” z ŚlOIIB byli: Jerzy Dzier-
szają rolę inżyniera budownictwa, niony Medalem ŚlOIIB oraz Nagrodą żewicz, Zbigniew Dzierżewicz i Józef
czemu PIIB stawia zdecydowany Galicyjskiej Izby Budownictwa. Złote Kluska. Dziękując w imieniu uhonoro-
opór. Budownictwo wraz z powiąza- Honorowe Odznaki PIIB otrzymali wanych tym tytułem, prof. dr hab. inż.
nymi sektorami generuje w Polsce Agnieszka Krupa-Brzozowska, Kazi- Joanna Bzówka, dziekan Wydziału
blisko 13% PKB, w znacznej mierze mierz Janocha i Anna Polisiewicz. Budownictwa Lądowego Politechniki
przyczyniają się do tego inżyniero- W konkursie „Śląskie Budowanie Śląskiej, przypomniała o jeszcze
wie budownictwa. 2018” przyznawane są nagrody: jednej ważnej rocznicy przypadającej
Gala Budownictwa jest okazją do „Śląska Wielka Nagroda Budownic- w tym roku, tj. 40. rocznicy wyboru
uhonorowania osób związanych twa” przeznaczona dla podmiotów papieża Jana Pawła II, będącego
z branżą budowlaną poprzez wrę- gospodarczych i samorządów teryto- dla wielu największym autorytetem,
czenie medali, odznak honorowych rialnych oraz nagroda wraz z tytułem i nadal aktualnym jego wezwaniu:
oraz Nagród i Tytułów Konkursu „Autorytet Budownictwa i Gospodarki „Musicie od siebie wymagać, choćby
„Śląskie Budowanie” i nagród Śląskiej” dla osób indywidualnych. inni od was nie wymagali”.
w Konkursie „Buduj bezpiecznie”. Kolejny raz wręczono także Tytuł Uroczystości uświetnił piękny kon-
W tym roku wśród wyróżnionych Honorowy wraz z Medalem „Oso- cert w wykonaniu baletu, solistów
była też grupa członków ŚlOIIB. Zło- bowość Budownictwa Śląskiego” i chóru oraz orkiestry Opery Śląskiej
te Odznaki Honorowe za Zasługi dla i nagrodę „Przyjaciel Budownictwa w Bytomiu. ◄
t
Polskie Zrzeszenie Wykonawców
Fundamentów Specjalnych Me
dialny
zapraszają na
Celem seminarium jest popularyzacja wiedzy o projektowaniu i wykonywaniu konstrukcji geotechnicznych. Szczególna uwaga
będzie poświęcona wzmacnianiu podłoża gruntowego i fundamentowaniu budowli. W referatach będą przedstawione
praktyczne przykłady dotyczące projektowania, wykonawstwa i kontroli robót oraz przykłady awarii i wynikające z nich
wnioski. Nie zabraknie tradycyjnego bukietu czarnych kwiatów autorstwa Krzysztofa Grzegorzewicza.
Seminarium finansowane jest jedynie przez wpłaty uczestników, nie ma ono sponsorów, wystaw targowych i reklam.
Komitet Organizacyjny:
Łukasz Górecki – sekretarz, e-mail: LGorecki@ibdim.edu.pl, 22 39 00 183, 517 145 204
Piotr Rychlewski – przewodniczący, e-mail: PRychlewski@ibdim.edu.pl, 22 39 00 172, 604 820 356
REKLAMA
krótko
Ponad 800 tys. mieszkań w budowie,
a optymizm deweloperów topnieje
Jak wynika z raportu miesięcznego firmy badawczej Spectis
zatytułowanego „Rynek budowlany w Polsce”, według najnow-
szych danych GUS na koniec września 2018 r. w Polsce w fazie
budowy znajdowało się ponad 803 tys. mieszkań, co jest naj-
wyższym wynikiem odnotowanym w historii III Rzeczypospolitej.
Okazuje się jednak, że wyjątkowo duża aktywność w budow-
nictwie mieszkaniowym to jednak coraz częściej także powód
do zmartwień. W związku z brakiem rąk do pracy, rosnącymi
kosztami wykonawstwa i cen materiałów budowlanych oraz
gruntów, ryzyko, że część z obecnie realizowanych inwestycji kiej sytuacji często zmuszony szukać naprędce nowej firmy
może mieć opóźnienia, z miesiąca na miesiąc wzrasta. Trud- wykonawczej.
ności w znalezieniu firm wykonawczych oraz dłuższe nego- Można oczekiwać, że niektóre rozpoczęte inwestycje mieszkanio-
cjacje z oferentami powodują wydłużanie się fazy przetargo- we, których realizacja napotka trudności, jak również borykające
wej. Ponadto niektórzy zakontraktowani wykonawcy decydują się z problemami mniejsze firmy deweloperskie będą przejmowa-
się na zrywanie podpisanych kilka lat temu, na gorszych niż ne przez większych, lepiej radzących sobie na coraz trudniejszym
obecne warunkach, umów. Pociąga to za sobą opóźnienia i na rynku graczy, dysponujących swoimi zasobami wykonawczymi
ogół większe koszty, z uwagi na to, iż deweloper jest w ta- lub większymi możliwościami finansowania inwestycji.
16 Inżynier budownictwa
prawo
W
budownictwie mieszkaniowym, Do roku 1996 przy obliczaniu powierzchni takie jak ściany działowe typu przepie-
a szerzej w budownictwie budynków i ich części (lokali, pomiesz- rzenia (wyróżnienie autorów). W dal-
ogólnym, stosowane są ściany czeń) stosowano zasady określone szej części normy, odnoszącej się do
działowe o dużej różnorodności rozwią- w Polskiej Normie PN-B-02365:1970 obliczania powierzchni konstrukcji
zań konstrukcyjno-materiałowych. Mogą [2]. Zapis odnoszący się do sposobu (p. 5.1.6.1), jest zapis: Powierzchnia
to być ściany murowane, gipsowo-kar- uwzględniania powierzchni zajętej przez konstrukcji jest częścią powierzchni
tonowe na szkielecie drewnianym bądź ściany działowe znajdował się w p. 3.3 całkowitej (mierzona na rzucie pozio-
stalowym, modułowe przystosowane do definiującym powierzchnię konstrukcji mym, na poziomie posadzki); jest to
prostego montażu i demontażu, harmo- i brzmiał następująco: Powierzchnia kon- powierzchnia zajęta przez elementy
nijkowe pionowe lub poziome, a także strukcji – powierzchnia przekroju pozio- zamykające (np. ściany konstrukcyjne
przesuwne. W trakcie projektowania mego pionowych elementów konstrukcji zewnętrzne i wewnętrzne) oraz po-
dobierane są ściany działowe o cechach nośnych i nienośnych, jak słupy, ściany wierzchnia słupów, pionów wentylacyj-
odpowiednich do przewidywanej funkcji nośne i wypełniające (osłonowe), ścianki nych, kominów, ścian działowych itp.,
użytkowej. Na przykład ściany wydzie- [ściany] działowe itp. na wszystkich a także inne powierzchnie niedostępne
lające pomieszczenia higieniczno-sani- kondygnacjach budynku. W normie nie (…).
tarne powinny spełniać funkcję zarówno ma żadnych dodatkowych informacji co Tak więc od 1997 r. została zwrócona
przegrody wizualnej, jak i akustycznej. do rodzaju ścian działowych, ale znając uwaga na konieczność uwzględnie-
Natomiast ściany między pokojami miesz- ówczesny rozwój technologiczny budow- nia cech fizycznych ścian działowych
kalnymi nie zawsze muszą stanowić np. nictwa, rozumiano przez to występujące innych niż rodzaj materiału, z jakiego
przegrodę wizualną. Konstrukcja ściany praktycznie jako jedyne ściany działowe są wykonane, lecz o możliwości ich
działowej i materiał, z którego jest wyko- murowane i ewentualnie ściany drewnia- demontażu i zamontowania w innym
nana, decydują o sposobie uwzględnienia ne. Ściany działowe, mimo że nie były miejscu. Tu należy rozumieć, że chodzi
tej ściany w obliczeniach wskaźników elementami nośnymi, uważano za trwałe o demontaż i montaż, który nie jest
powierzchniowych, zarówno budynku, jak elementy struktury budynku (lokalu). Były typową robotą budowlaną w rozumieniu
i poszczególnych lokali. solidne i wykonanie ich wymagało robót ustawy – Prawo budowlane, lecz prostą
Zasady obliczania wskaźników po- budowlanych. Ściany działowe przewi- czynnością techniczną ustawienia
wierzchniowo-kubaturowych podawane dywane do ewentualnego demontażu tymczasowej przegrody wydzielającej
są od zawsze w Polskich Normach i w li- i ponownego montażu praktycznie wtedy powierzchnię przewidzianą do innego
teraturze technicznej, np. [1]. nie występowały. sposobu użytkowania.
W pierwszych latach po wprowadze- W załączniku do rozporządzenia [5] go. Nie jest również możliwe ponowne
niu normy [3] problem właściwego znajduje się wykaz Polskich Norm użycie wszystkich usuniętych elemen-
stosowania regulacji odnoszących się powołanych w rozporządzeniu, gdzie tów budowlanych. Trzeba na przykład
do ścian działowych nadających się do w sposób jednoznaczny wymieniono brać również pod uwagę, że w przypad-
demontażu pojawiał się sporadycznie. normę PN-ISO 9836:1997. W tym miej- ku podłóg pływających ściany działowe
Wynikało to przede wszystkim z tego scu należy poinformować, że w 2015 r. powinny być – ze względów akustycznych
powodu, że wówczas w powszechnym norma ta została znowelizowana – posadawiane bezpośrednio na stropie,
stosowaniu była norma PN-B. Mimo że i zastąpiona normą PN-ISO 9836:2015 co ewidentnie wymaga wykonania robót
norma PN-B miała i ma nadal status [4]. Nowa wersja normy nie zmieniła budowlanych.
normy wycofanej ze zbioru norm PKN, dotychczasowych postanowień, lecz je- Pomijanie powierzchni zajmowanej
to zgodnie z zasadami normalizacji dynie rozszerzyła zakres normy o nowe przez ściany działowe przy obliczaniu
nie była normą unieważnioną i mogła rodzaje powierzchni oraz wprowadziła powierzchni użytkowej jest uzasadnione
(i w dalszym ciągu może) być legalnie zmiany redakcyjne uściślające tłuma- jedynie w takich przypadkach, gdy ścia-
stosowana w budownictwie podobnie czenie angielskiej wersji językowej na ny te są z góry – już na etapie projektu
jak „nowa” norma PN-ISO. Sytuacja język polski. budowlanego – przewidziane do demon-
ta uległa zmianie z chwilą formalnego Od momentu ukazania się rozporządze- tażu i ewentualnie ponownego zamon-
wprowadzona normy PN-ISO do obiegu nia nakazującego stosowanie w projekcie towania w innym miejscu. Do ścian tego
prawnego. budowlanym postanowień normy PN-ISO typu zalicza się w szczególności ściany
w praktyce budowlanej dość lawinowo modułowe przystosowane do prostego
Przepisem prawnym powołującym normę ujawnił się problem interpretacji zapisów montażu i demontażu, ściany harmo-
PN-ISO jest rozporządzenie Ministra normalizacyjnych dotyczących niewłaściwe- nijkowe (pionowe i poziome), ściany
Transportu, Budownictwa i Gospodar- go kwalifikowania ścian charakteryzujących przesuwne itp. Wszystkie wymienione
ki Morskiej w sprawie szczegółowego się możliwością demontażu i ewentualnego ściany działowe nie wymagają żadnych
zakresu i formy projektu budowlanego ich montażu w innych miejscach. Sprzyja robót budowlanych związanych z ich
[5]. W rozporządzeniu tym wprowadzono temu nawet fakt, że w budownictwie ustawieniem.
zapisy (wyróżnienia autorów): mieszkaniowym dość powszechnie
► w § 8 ust. 2 pkt 9: stosowany jest system sprzedaży miesz- Innym zagadnieniem wymagającym
2. Część opisowa (…) powinna okre- kań nie w pełni wykończonych, czyli wyjaśnienia jest to, czy powinno się
ślać: (…) oddawanych nabywcy do użytkowania dokonywać korekty powierzchni użyt-
9) w przypadku budynków – powierzch- w tzw. stanie deweloperskim. Jednym kowej mieszkania, jeżeli podczas jego
nię zabudowy, o której mowa w pkt 4, z elementów budowlanych niewykony- przebudowy lub innych robót budowla-
określanej zgodnie z zasadami zawartymi wanych w tym stanie mogą być ściany nych usunięto/dodano ścianę działową.
w Polskiej Normie dotyczącej określa- działowe i wówczas może dojść do W przypadku budynków wielorodzinnych
nia i obliczania wskaźników powierzch- konfliktu interesów, szczególnie gdy należy także brać pod uwagę interesy
niowych i kubaturowych wymienionej parametrem rozliczeniowym między de- pozostałych mieszkańców, wynikające
w załączniku do rozporządzenia. (…) weloperem a nabywcą jest cena metra z prawa własności (udział we wspólnej
► w § 11: kwadratowego powierzchni użytkowej własności, zapisy w księgach wieczy-
1. Projekt architektoniczno-budowlany lokalu. Często więc niektórzy dewelope- stych itp.).
obiektu budowlanego powinien zawie- rzy – wydaje się, że nawet świadomie – Natomiast w przypadku budynków
rać zwięzły opis techniczny oraz część wykorzystują te niejednoznaczne zapisy biurowo-handlowych najemca, mając do
rysunkową. normalizacyjne tak, aby sprzedając lokal dyspozycji duże powierzchnie netto po-
2. Opis techniczny, o którym mowa inwestorowi, podać jak największą jego szczególnych kondygnacji, stoi przed pro-
w ust. 1, sporządzony z uwzględnie- powierzchnię użytkową, w tych przy- blemem wydzielenia lokali handlowych bądź
niem § 7, powinien określać: padkach – wliczając do tej powierzchni biurowych, których wielkość scharakteryzo-
1) p
rzeznaczenie i program użytkowy również powierzchnię zajmowaną np. wana jest powierzchnią użytkową. Przy jej
obiektu budowlanego oraz, w za- przez ściany wykonane na szkielecie ustalaniu niezbędne staje się uwzględnienie
leżności od rodzaju obiektu, jego drewnianym lub metalowym. bądź pominięcie w obliczeniach powierzch-
charakterystyczne parametry tech- Deweloperzy, uzasadniając zaliczanie ni zajmowanej przez ściany działowe, co
niczne, w szczególności: kubaturę, ścian działowych lekkich do grupy ścian powinno być uzależnione od technolo-
zestawienie powierzchni, wyso- „nadających się do demontażu”, nie biorą gii wykonania tych ścian, na co z kolei
kość, długość, szerokość i liczbę pod uwagę, że w tym przypadku nie jest to ma wpływ decyzja inwestora/projektan-
kondygnacji; demontaż, lecz są to roboty rozbiórkowe. ta o stałości bądź tymczasowości ścian
2) w
stosunku do budynku miesz- Usunięcie ściany np. gipsowo-kartono- działowych.
kalnego jednorodzinnego i lokali wej to jest nie tylko rozebranie ściany, Udział powierzchni zajmowanej przez
mieszkalnych – zestawienie po- ale również doprowadzenie miejsc jej ściany działowe w powierzchni użyt-
wierzchni użytkowych obliczanych mocowania (do ścian prostopadłych kowej mieszkania powinien być stały,
według Polskiej Normy, o której i sufitu, a także posadowienia na stro- taki jak określono w projekcie budow-
mowa w § 8 ust. 2 pkt 9 (…). pie) do właściwego stanu techniczne- lanym/dokumentacji powykonawczej,
18 Inżynier budownictwa
prawo
wydarzenia
BUDMA
już za miesiąc
W
dniach 12–15 lutego br. odbę- organizowanego pod auspicjami ECCE. Nasz miesięcznik objął Dzień Inżyniera
dą się Międzynarodowe Targi Poruszona zostanie tematyka: kadry Budownictwa patronatem medialnym.
Budownictwa i Architektury i możliwości zatrudnienia w sektorze W wielu przewidzianych podczas BUDMY
BUDMA 2019. BUDMIE towarzyszyć budownictwa, projektowanie w systemie debatach wezmą udział przedstawiciele
będą targi Windoor-tech – Maszyn, BIM, perspektywy rozwoju odnawialnych władz PIIB, w tym prof. Zbigniew Kledyń-
Narzędzi i Komponentów do Produkcji źródeł energii oraz przyszłość fotowolta- ski, przewodniczący Krajowej Rady PIIB. ◄
Okien, Drzwi, Bram i Fasad. iki w naszym kraju. Szczegóły programu
Już 11 lutego rozpocznie się, trwają- na www.inzynierbudownictwa.pl.
ce dwa dni, III Forum Gospodarcze
Budownictwa „Build4Future”. Jego
uczestnikami będą m.in. przedstawi-
ciele ministerstw związanych z branżą
budowlaną oraz najważniejszych w kraju
izb i stowarzyszeń branżowych, a także
producenci i eksporterzy.
Otwarcie targów BUDMA 2019 nastąpi
12 lutego.
13 luty będzie Dniem Inżyniera
Budownictwa, organizowanym przez
Wielkopolską OIIB. W jego programie
przewidziane jest m.in. podsumowanie
Roku Inżyniera Budownictwa w Polsce,
System polskiego prawa cywilnego nie zawiera definicji pojęcia umowy ani nawet
nie wymienia w sposób generalny przesłanek, które są konieczne do jej zawarcia.
J
ednym z ważniejszych przepisów swoboda wyboru kontrahenta. Po trzecie zumień dużych wykonawców z drobnymi
prawa cywilnego odnoszących się zaś, strony zawierające umowę mogą podwykonawcami.
do zawieranych umów jest uregulo- ukształtować jej treść według własnego
wanie zawarte w art. 56 ustawy z dnia 23 uznania, a tym samym powołać do życia Naruszenie zasad współżycia społeczne-
kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. mocą swej woli taki stosunek zobowiąza- go rozumiane jest często jako naruszenie
z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zmianami), da- niowy, jaki odpowiada ich interesom. zasad uczciwości i lojalności w prowa-
lej: k.c. Zgodnie z treścią tego artykułu: Zasada swobody umów nie oznacza dzeniu interesów, a także jako naruszenie
jednakże całkowitej dowolności w kształ- reguł postępowania ludzkiego, niebędą-
Czynność prawna wywołuje nie tylko skut- towaniu porządku prawnego między stro- cych regułami prawnymi, lecz konstru-
ki w niej wyrażone, lecz również te, które nami kontraktu. Artykuł 3531 k.c. stanowi: owanymi na podstawie ocen o charak-
wynikają z ustawy, z zasad współżycia terze moralnym o dostatecznym stopniu
społecznego i z ustalonych zwyczajów. Strony zawierające umowę mogą ułożyć utrwalenia w społeczeństwie. Zasady
stosunek prawny według swego uznania, współżycia społecznego są na ogół utoż-
A zatem, w znacznej większości przypad- byleby jego treść lub cel nie sprzeciwia- samiane z zasadami etycznego postę-
ków, treść kontraktu będzie uboższa od ły się właściwości (naturze) stosunku, powania. Problematyka ta oraz słuszna
treści konkretnego stosunku prawnego, ustawie ani zasadom współżycia społecz- potrzeba stworzenia kodeksu etycznego
który został przez strony powołany do nego. inżynierów budownictwa były w ostatnim
życia umową. Wzajemne przenikanie się czasie podnoszone na łamach „Inżyniera
ustaleń umownych z przepisami ustaw Z tak przyjętej normy wynika, że swo- Budownictwa”2.
stanowi niejednokrotnie szczególną boda stron w kształtowaniu stosunków Co się tyczy natomiast ograniczeń
trudność dla inżynierów, którzy podczas obligacyjnych nie ma charakteru absolut- swobody umów wynikających z ustawy,
realizacji umów zobowiązani są nie tylko nego i doznaje według przepisu trojakich występują one jedynie wówczas, gdy
do poszanowania wzajemnych praw ograniczeń – wynikających z właściwości w przepisach obowiązującego prawa
i obowiązków wynikających z treści (natury) stosunku wiążącego strony, pewne normy uznane zostaną przez
kontraktu, ale także muszą pamiętać z zasad współżycia społecznego oraz ustawodawcę za mające bezwzględnie
o przepisach prawa, a ponadto nie naru- z ograniczeń ustawowych. obowiązujący charakter. Ustawa jest
szać zasad współżycia społecznego oraz Naruszenie właściwości (natury) sto- rozumiana tutaj bardzo szeroko, tj. cho-
przyjętych zwyczajów. Wielokrotnie, w przy- sunku prawnego to ogólne zaburzenie dzi o zakazy zawarte w różnych sferach
padku kolizji zapisów umownych z regulacją dotykające jego istoty i celu, niestety bar- porządku prawnego w państwie, począw-
ustawową, inżynier staje przed dylematem, dzo często spotykane na gruncie umowy szy od regulacji konstytucyjnych, przez
które z nich ma znaczenie nadrzędne. Umo- o roboty budowlane. Dla przykładu Sąd regulacje prawa publicznego – karnego
wa czy ustawa? Najwyższy uznał za sprzeczne z naturą i administracyjnego (w tym przepisy
Powyższy dylemat nabiera wagi szcze- umowy gospodarczej przyznanie w treści ustawy – Prawo budowlane), a także bez-
gólnie w kontekście obowiązującej tej umowy tylko jednej ze stron możliwo- względnie obowiązujące przepisy prawa
w prawie polskim zasady swobody ści dowolnej zmiany jej warunków, gdyż cywilnego. W pewnym uproszczeniu
umów. Zasada ta ma kilka znaczeń. Po jednostronna zmiana w dowolnym czasie można natomiast w tym miejscu posłu-
pierwsze, podmioty zawierające umowę narusza zasady słuszności kontrakto- żyć się popularnym powiedzeniem
mają pełną swobodę co do tego, czy wej1. Tymczasem tego rodzaju przywileje – co nie jest zabronione, jest stronom do-
chcą zawiązać między sobą stosunek nie są rzadkością w umowach o roboty zwolone. Co więcej, dozwolenie kształto-
obligacyjny. Po drugie, istnieje pełna budowlane, szczególnie na styku poro- wania stosunku zobowiązaniowego
1
chwała SN (7) z dnia 22 maja 1991 r.; sygn. III CZP 15/91, OSN 1992, nr 1, poz. 1.
U
2
A. Bratkowski, Inżynierska postawa, „Inżynier Budownictwa” nr 3/2017.
20 Inżynier budownictwa
prawo
według własnych potrzeb jest tu regułą, skutku zmiana umowy, jeśli chociażby Tymczasem przepisy ustawy – Prawo
a ograniczenia prawne – wyjątkiem. A za- jedna ze stron nie była taką zmianą zain- budowlane nie odmawiają inwestorowi
tem regułą jest, że kształtujące prawnie teresowana. możliwości zmiany projektu budowlane-
zapisy umowy wzajemnej będą miały Co więcej, przepisy polskiego prawa go w toku wykonywania robót inwesty-
znaczenie przeważające nad przepi- cywilnego nie przewidują zbyt wielu cyjnych. Mogą one być podyktowane
sem ustawy, chyba że ustawa w drodze instrumentów umożliwiających jednej chociażby koniecznością uwzględnienia
wyjątku zabrania, aby daną okoliczność tylko stronie dokonanie modyfikacji treści odmiennych warunków gruntowo-wod-
regulować odmiennie, niż przewidział to umowy, niezależnie od woli kontrahenta, nych względem badań geologicznych,
ustawodawca. a przecież to w interesie zamawiają- choć przyczyn konieczności zmian, ze
Akademickim przykładem przewagi cego może być zmiana zamówionego względu na ich nieprzewidywalność, nie
zapisu ustawowego nad dowolnością dzieła, ograniczenie bądź rozszerzenie da się ująć w zamknięty zbiór przypadków.
umowną jest art. 119 k.c., który zabra- inwestycji. Do regulacji umożliwiających Uwzględniając fakt, że projekt budowlany
nia stronom dokonywania modyfikacji jednostronną zmianę można zaliczyć (albo wykonawczy) jest częścią umowy
ustawowych terminów przedawnienia tzw. klauzulę rebus sic stantibus zawartą o roboty budowlane, może zaistnieć sytua
roszczeń (określonych przez ustawo- w art. 3571 k.c., według której: cja, w której dokonane przez inwestora
dawcę w art. 118 k.c.), zgodnie z którym: zmiany w projekcie nie będą mogły być
Terminy przedawnienia nie mogą być Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany zrealizowane ze względu na brak konsen-
skracane ani przedłużane przez czynność stosunków spełnienie świadczenia byłoby susu co do zmiany treści umowy między
prawną. Innym przykładem przepisu połączone z nadmiernymi trudnościami inwestorem i wykonawcą. Przepisy prawa
bezwzględnie obowiązującego jest zakaz albo groziłoby jednej ze stron rażącą nie przyznają natomiast inwestorowi prawa
wyłączania lub ograniczania prawa wy- stratą, czego strony nie przewidywały przy do jednostronnego zmieniania warunków
konawcy (generalnego wykonawcy lub zawarciu umowy, sąd może po rozważe- umownych. To zaś ma ten skutek, że
podwykonawcy) do żądania od inwestora niu interesów stron, zgodnie z zasadami strony jeszcze przed zawarciem umo-
(odpowiednio generalnego wykonawcy) współżycia społecznego, oznaczyć spo- wy regulują możliwości wprowadzania
gwarancji zapłaty, co zostało wyraźnie sób wykonania zobowiązania, wysokość zmian oraz określają przesłanki, które
zastrzeżone w art. 6492 § 1 k.c.: świadczenia lub nawet orzec o rozwią- muszą wystąpić, aby stosowną modyfi-
zaniu umowy. Rozwiązując umowę, sąd kację umowy przeprowadzić skutecznie.
Nie można przez czynność prawną wy- może w miarę potrzeby orzec o rozli- Pozostaje natomiast otwarte pytanie: czy
łączyć ani ograniczyć prawa wykonawcy czeniach stron, kierując się zasadami umowne uprawnienie inwestora do jed-
(generalnego wykonawcy) do żądania od określonymi w zdaniu poprzedzającym3. nostronnej zmiany umowy, np. w sposób
inwestora gwarancji zapłaty. zwiększający świadczenie (zakres robót)
Inną regulację odnaleźć można w art. wykonawcy, będzie naruszać właściwość
Na tym tle ciekawym i niełatwym zagadnie- 632 § 2 k.c., która z kolei przewiduje (naturę) stosunku obligacyjnego i tym
niem jest problematyka zmiany umowy już zmianę wynagrodzenia ryczałtowe- samym wykraczać poza zasadę swobody
zawartej. Reguły postępowania odnoszą- go, w przypadku gdy wskutek zmiany kontraktowania. Jak wspomniano, problem
ce się do formy umowy na etapie przed stosunków, których nie można było taki zauważył Sąd Najwyższy, kwestionując
jej zawarciem mają także zastosowanie przewidzieć, wykonanie dzieła groziło- możliwość wprowadzania jednostronnych
na etapie jej realizacji. by przyjmującemu zamówienie rażącą zmian. Zgoda obydwu stron jest bowiem
W zakresie umów cywilnych między stratą. Sąd może wówczas podwyższyć oczywistym wymogiem zarówno przy
przedsiębiorcami budowlanymi możli- ryczałt lub rozwiązać umowę. zawarciu umowy, jak i przy zmianach jej
wość zmiany jej treści jest realizowana Jednakże w obu tych przypadkach treści, dlatego też przy najdalej idących
w głównej mierze w drodze wzajemnych dochodzi do ingerencji sądowej w treść ułatwieniach realizacji inicjatywy zmiany
uzgodnień co do modyfikacji zawartej łączącego strony stosunku prawne- druga strona powinna mieć pozostawioną
umowy, popularnie zwanych aneksami go, co w połączeniu z przewlekłością możliwość odmowy zgody na zapropono-
do umowy. Dopuszczalność i granice postępowań sądowych powoduje, że waną zmianę4. Z tego też powodu klauzule
możliwych zmian są wyznaczone przez użytek tych regulacji na potrzeby reali- umowne dopuszczające dokonywanie jed-
wspomnianą już zasadę swobody umów. zacji inwestycji budowlanych ogranicza nostronnej zmiany warunków umownych
A zatem modyfikacja może być dowol- się jedynie do sytuacji krytycznych. w dowolnym czasie i bez jednoczesnego
na, jeśli tylko nie sprzeciwia się szeroko W każdym razie regulacje powyższe nie wskazania okoliczności, w jakich inwestor
rozumianemu porządkowi prawnemu. są użyteczne dla inwestora w procesie może skorzystać z takiego uprawnienia, są
Warunkiem utrudniającym zmianę jest realizacji inwestycji budowlanych jako w literaturze prawniczej uznawane za naru-
natomiast fakt, że aneks umowy może instrument umożliwiający elastyczne szające zasady słuszności kontraktowej5.
nastąpić jedynie wtedy, gdy obie strony podejście do realizowanego przez inwe- Czym innym jest natomiast zastrzeżenie na
wyrażą taką wolę. Nie dojdzie więc do stora przedsięwzięcia. korzyść inwestora, które umożliwia mu
3
ięcej na temat klauzuli rebus sic stantibus: P. Bogusz, Umów należy dotrzymywać. Czy zawsze?, „Inżynier Budownictwa” nr 2/2018.
W
4
E. Zielińska, w: J.A. Strzępka (red.), Prawo umów budowlanych, Warszawa 2012.
5
Tak np. M. Safjan, w: Kodeks cywilny, uwagi do art. 3531, Warszawa 2008.
6
Wyrok SA w Krakowie z dnia 7 listopada 2014 r., sygn. I ACa 1054/14, Legalis.
22 Inżynier budownictwa
listy
Zwracam się z prośbą o wyjaśnienie kwestii malowania bia- kresie minimalnej szerokości 3,6 m i długości 5 m – w przy-
łych linii oddzielających pojazdy na miejscu parkingowym padku samochodów osobowych użytkowanych przez osoby
przed blokiem mieszkalnym należącym do spółdzielni. Czy niepełnosprawne.
przepisy z dnia 14 listopada 2017 r. (weszły w życie 1 stycz- Usytuowane, wzdłuż jezdni, stanowiska postojowe dla sa-
nia 2018 r.) dotyczą także miejsc parkingowych będących mochodów, w myśl ust. 2 § 21, powinny spełniać minimalne
w użytkowaniu od przeszło dwudziestu lat? Chodzi konkret- wymiary odnośnie do: szerokości – 3,6 m, z możliwością jej
nie o długość pasów oddzielających pojazdy – 5 m. zmniejszenia do 2,5 m – w przypadku wykorzystania przy-
Czy dotychczasowe długości (krótsze) muszą być wydłu- legającego dojścia lub ciągu pieszo-jezdnego i długości
żone do długości 5 m, czy mogą pozostać w dotychczaso- 6 m. Powyższe wymiary mają zastosowanie do stanowisk
wej długości. Administracja mieszkaniowa chce stosować postojowych dla samochodów osobowych. Z kolei urzą-
nowe przepisy i to stwarza problemy parkowania pojazdów. dzane stanowisko postojowe dla samochodów osobowych,
użytkowanych przez osoby niepełnosprawne, powinno
spełniać minimalne wymiary w zakresie: szerokości 3,6 m
Zmiany rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 i długości 6, 0 m, bez możliwości ich pomniejszenia.
kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, na mocy Zgodnie z ogólną zasadą, ustaloną w § 2, warunki technicz-
wydanego rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budow- ne dla budynków i ich usytuowania mają zastosowanie przy
nictwa z dnia 14 listopada 2017 r. zmieniającego rozporzą- projektowaniu, budowie i przebudowie oraz zmianie spo-
dzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny sobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. poz. 2285), i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków,
weszły w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. z jednym wyjąt- a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z za-
kiem. W odniesieniu do § 104 dotyczącego wymagań dla strzeżeniem § 207 ust. 2 oraz możliwymi odstępstwami sto-
dojazdów (drogi manewrowej) do stanowisk postojowych sownie do wskazań właściwych ekspertyz technicznych,
w garażu jednoprzestrzennym (bez ścian wewnętrznych), zgodnie z ust. 2–5 w § 2.
minimalnych odległości między dłuższą krawędzią stanowiska po- Oznacza to, że do przypadku użytkowania 20-letnich miejsc par-
stojowego a ścianą lub słupem, a także dojazdów na wózkach in- kingowych przepisy wprowadzone rozporządzeniem MliB z 2017 r.
walidzkich z drogi manewrowej do drzwi samochodu do stanowisk nie mają zastosowania. Do tego konkretnego przypadku mają
postojowych, w garażu, przeznaczonych dla samochodów, z któ- zastosowanie regulacje obowiązujące w okresie urządzania
rych korzystają osoby niepełnosprawne – zmiany wchodzą w życie miejsc parkingowych.
z dniem 9 grudnia 2018 r. Rozporządzenie MliB ustaliło, w do- Reasumując, nie istnieje obowiązek wydłużenia miejsc parkin-
danym pkt 25 w § 3, definicję parkingu, przez który należy gowych, o których mowa w pytaniu. Oczywiście ze względów
rozumieć wydzieloną powierzchnię terenu przeznaczoną do praktycznych, biorąc pod uwagę aktualne wymiary samocho-
postoju i parkowania samochodów, składającą się ze stano- dów oraz potrzeby osób niepełnosprawnych, jeśli wymiary
wisk postojowych oraz dojazdów łączących te stanowiska, parkingów na to pozwalają bądź też istnieje możliwość prze-
jeżeli takie dojazdy występują. budowy otoczenia parkingu, warto rozważyć nowe urządze-
Wymiary stanowisk postojowych dla samochodów ustala nie stanowisk postojowych, uwzględniając obecnie wymaga-
zmieniony § 21 w ust. 1, w zakresie minimalnej szerokości ne wymiary. Działanie takie zawsze będzie miało charakter
2,5 m i długości 5 m – dla samochodów osobowych, w za- dobrowolny, a nie nakazowy. ◄
Kalendarium
31.10.2018 Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 października 2018 r. w sprawie ogło-
szenia jednolitego tekstu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społe-
czeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2018 r. poz. 2081)
ogłoszono
Obwieszczenie zawiera jednolity tekst ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowi-
sku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Obwieszczenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 22 października 2018 r. w sprawie ogłoszenia obo-
wiązujących od dnia 1 stycznia 2019 r. stawek opłat za udostępnianie materiałów państwowego zasobu
geodezyjnego i kartograficznego (M.P. z 2018 r. poz. 1053)
Obwieszczenie określa wysokość stawek opłat obowiązujących od dnia 1 stycznia 2019 r. za udostępnianie
materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
23.11.2018 Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o elektronicznym fakturowaniu w zamówieniach publicznych, konce-
sjach na roboty budowlane lub usługi oraz partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2018 r. poz. 2191)
została
Na mocy ustawy utworzona została platforma, która ma służyć do przekazywania drogą elektroniczną ustruktu-
ogłoszona ryzowanych faktur elektronicznych między wykonawcami zamówień publicznych a instytucjami zamawiającymi.
Dostęp do platformy będzie możliwy przez internet i ma być bezpłatny. Ustrukturyzowaną fakturą elektroniczną
w rozumieniu aktu prawnego jest faktura posiadająca odpowiedni format, umożliwiający przesłanie za pośred-
nictwem platformy. Faktura taka musi zawierać dane wymagane przepisami o podatku od towarów i usług oraz
dodatkowo informacje dotyczące odbiorcy płatności i wskazanie umowy zamówienia publicznego. Mogą być
w niej zamieszczone także inne dane, jeżeli są niezbędne ze względu na specyfikę zamówień publicznych. Istotne
jest, że przepisy nie wprowadzają dla wykonawców obowiązku wystawiania i wysyłania ustrukturyzowanych
e-faktur. Decyzja o ich wystawieniu należeć będzie do nich samych. Natomiast zamawiający będzie ustawowo
zobowiązany do odbioru od wykonawcy e-faktur, jeżeli wykonawca zdecyduje się przesłać je za pośrednictwem
platformy. W związku z tym musi on posiadać konto na platformie. Zamawiający i wykonawca będą mogli wy-
syłać i odbierać za pośrednictwem platformy także inne ustrukturyzowane dokumenty elektroniczne (np. awiza
dostawy, potwierdzenia odbioru, protokoły zdawczo-odbiorcze, faktury korygujące), pod warunkiem że druga
strona wyrazi na to zgodę. Ustawa określa ponadto zadania ministra właściwego do spraw gospodarki związane
z funkcjonowaniem platformy i warunki powierzania tych zadań innym podmiotom.
Ustawa wejdzie w życie z dniem 18 kwietnia 2019 r., co oznacza, że od tego dnia zamawiający muszą być gotowi
na odbiór faktury w postaci elektronicznej za pośrednictwem platformy.
4.12.2018 Ustawa z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Dróg Samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2161)
Ustawa powołuje do życia Fundusz Dróg Samorządowych będący państwowym funduszem celowym, którego
weszła w życie
celem jest gromadzenie środków finansowych i przeznaczenie ich na zadania polegające na: budowie, przebudo-
wie lub remoncie dróg powiatowych i gminnych (zadania powiatowe i zadania gminne), budowie mostów loka-
lizowanych w ciągach dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych (zadania mostowe), budowie,
przebudowie lub remoncie dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych o znaczeniu obronnym
(zadania obronne). W przypadku zadania powiatowego albo zadania gminnego jednostka samorządu terytorial-
nego może otrzymać dofinansowanie w wysokości 80% kosztów realizacji inwestycji. Wysokość dofinansowania
zależeć będzie od dochodów własnych jednostki samorządu terytorialnego, przy czym nie może być ono wyższe
niż 30 mln zł. Wsparcie w wysokości 80% kosztów dotyczyć ma także zadania mostowego, jednakże musi to być
zadanie, któremu przyznano wsparcie na przygotowanie inwestycji z rządowego programu uzupełnienia lokal-
nej i regionalnej infrastruktury drogowej – Mosty dla Regionów. Natomiast w całości mają być sfinansowane ze
środków funduszu koszty realizacji przez jednostkę samorządu terytorialnego zadania obronnego. Przyznawanie
dofinansowania na zadania powiatowe i gminne oraz zadania mostowe będzie następować na zasadach kon-
kursowych. W przypadku zadań powiatowych i gminnych przepisy ustawy przewidują trójstopniową procedurę
wyłonienia beneficjentów dofinansowania. Organami odpowiedzialnymi za nabór wniosków na dofinansowanie
będą wojewodowie. Powołane przez nich specjalne komisje dokonają oceny wniosków, a następnie sporządzą
listy zadań rekomendowanych do sfinansowania. Listy te zostaną przekazane do ministra właściwego do spraw
transportu w celu ich weryfikacji, po czym trafią do Prezesa Rady Ministrów, który dokona ich zatwierdzenia.
Premier będzie uprawniony również do dokonywania zmian w przedłożonych listach lub do wskazywania
do dofinansowania dodatkowych zadań powiatowych lub gminnych. Za nabór wniosków o dofinansowanie
zadań mostowych oraz ich weryfikację odpowiadał będzie minister właściwy do spraw transportu.
24 Inżynier budownictwa
prawo
1.01.2019 Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz usta-
wy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
(Dz.U. z 2018 r. poz. 2246)
weszła w życie
Nowelizacja ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r.
poz. 1509, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2157, z późn. zm.) polega na
wprowadzeniu nowej ulgi podatkowej na termomodernizację domu. Z ulgi termomodernizacyjnej będą mogli
skorzystać właściciele lub współwłaściciele budynków mieszkalnych jednorodzinnych, będący podatnikami po-
datku według skali podatkowej, 19% stawki podatku oraz opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowa-
nych. Ulga polega na odliczeniu od dochodu (przychodu w przypadku ryczałtowców) wydatków poniesionych
na materiały budowlane, urządzenia i usługi, związane z realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego,
których wykaz zostanie określony w stosownym rozporządzeniu. Ustawa wprowadza limit odliczenia, nie może
ono przekroczyć kwoty 53 000 zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyj-
nych w poszczególnych budynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem. Przedsięwzięcie
termomodernizacyjne musi zostać zakończone w ciągu trzech lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym
poniesiono pierwszy wydatek.
Nowe przepisy wprowadzają także zwolnienie podatkowe obejmujące świadczenia, otrzymane ze środków Na-
rodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich funduszy ochrony środowiska
i gospodarki wodnej, na przygotowanie dokumentacji oraz realizację w budynku mieszkalnym jednorodzinnym
przedsięwzięcia w ramach programów mających na celu poprawę efektywności energetycznej i zmniejszenie
emisji pyłów i innych zanieczyszczeń do atmosfery. Zwolnienie to będzie dotyczyć także budynków mieszkalnych
jednorodzinnych nowo budowanych, które nie zostały przekazane lub zgłoszone do użytkowania, pod warun-
kiem że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane uzyskano zgodę na rozpoczęcie
budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego.
Aneta Malan-Wijata
wydarzenia
Patrona
T
rzecia edycja konferencji NOWE OBLICZE BIM odbyła się
14 listopada 2018 r. w Centrum Konferencyjnym POLIN
w Warszawie i zgromadziła ponad 500 osób zaintere-
sowanych tematyką BIM. Wystąpili polscy oraz międzynaro- Patron
dowi specjaliści technologii BIM, którzy opowiedzieli o swoich
at
doświadczeniach oraz zaprezentowali przykłady z codziennej
pracy. Wśród prelegentów pojawili się m.in.: Jorge Benitez Gar-
deazabal – Enzyme (Hong Kong), Fred Mills – The B1M, Wiktor
Media
Piwkowski – PZITB, Rob Roef – GRAPHISOFT, Aleksander Szer- lny
ner – Stowarzyszenie BIM dla Polskiego Budownictwa, Edyta
Andrejczyk – Centrum Nauki Kopernik, Piotr Jurewicz – Reynae-
rs, Szymon Piechowiak – Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, Linn
Areno – Skanska Sweden, Leszek Włochyński – Hochtief, Marcin
Świerz – Project BIM, Andrzej Tomana – Datacomp. Konferencję
otworzył Witold Szymanik, prezes firmy WSC.
Technologia BIM może być źródłem ogromnych oszczędności
podczas realizacji każdej inwestycji. Dzięki niej wielobranżo-
wy projekt staje się źródłem informacji płynących nie tylko na Nowością były warsztaty praktyczne, w których uczestniczyło
budowę, ale też do podwykonawców, dostawców materiałów ponad stu gości. W ich trakcie uczestnicy zapoznali się ze
budowlanych, zarządców nieruchomości, inwestorów. standardowymi procesami współpracy międzybranżowej OPEN
Konferencja miała na celu znalezienie odpowiedzi na pytania: na BIM w oparciu o cyfrowy model budynku.
czym polega technologia BIM, jak bardzo jest innowacyjna, jaki Konferencję zorganizowała firma WSC Witold Szymanik i S-ka
jest jej stan wdrożenia i, przede wszystkim, jaka jest jej przyszłość. sp. z o.o. (www.wsc.pl/bim). ◄
ORGANIZATOR
PATRONAT HONOROWY
SPONSOR GŁÓWNY
PATRONAT MEDIALNY
Bogdan Czapczuk – prezes zarządu F.B.I. TASBUD S.A. Marek Rytlewski – prezes zarządu
i dr inż. Andrzej Czapczuk – wiceprezes zarządu i dyrektor generalny F.B.I. TASBUD S.A. Transprojekt Gdański Sp. z o.o.
TYTUŁ KREATOR BUDOWNICTWA
ROKU 2018 OTRZYMALI:
Jarosław Ajdukiewicz, prezes zarządu
Przedsiębiorstwo Realizacyjne INORA® sp. z o.o.
Wiesław Andrykowski, dyrektor techniczny
Teais Polonia
Andrzej Czapczuk, wiceprezes zarządu
i dyrektor generalny
F.B.I. TASBUD S.A.
Jacek Czyżewicz, prezes zarządu
Baumit Sp. z o.o.
Marcin Frozyna, dyrektor ds. inwestycji
TORUS Sp. z o.o. Sp.k.
Przemysław Gemel, market manager Central
and Eastern Europe BASF Master Builders Solutions
BASF Polska Sp. z o.o.
Xavier Guesnu, prezes zarządu
Lafarge w Polsce Przemysław Gemel – market manager Central and Eastern Europe
BASF Master Builders Solutions
Krzysztof Horała, prezes
Hörmann Polska sp. z o.o.
ariusz Kędzierski, prezes zarządu
M
Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego
EMKA Sp. z o.o. Sp.k.
Radosław Koelner, prezes zarządu
Rawlplug S.A.
aciej Nawrot, współwłaściciel
M
Iniekcja Krystaliczna® Autorski Park Technologiczny
im. dr. inż. Wojciecha Nawrota
Krzysztof Ogórek, członek zarządu
IZOHAN sp. z o.o.
Daniel Pawłowski, prezes zarządu
BAUKRANE Budownictwo Sp. z o.o., Sp.k.
Artur Pączkowski, dyrektor sprzedaży i marketingu
Soprema Polska Sp. z o.o.
Jerzy Płonka, wiceprezes zarządu
AUSTROTHERM Sp. z o.o.
Dr Krzysztof Pogan – dyrektor zarządzający i prokurent
Krzysztof Pogan, dyrektor zarządzający SCHOMBURG POLSKA Sp. z o.o.
Schomburg Polska Sp. z o.o.
Krzysztof Pruszyński, prezes zarządu
PRUSZYŃSKI Sp. z o.o.
Marek Rytlewski, prezes zarządu
Transprojekt Gdański Sp. z o.o.
Aleksandra Sanz-Wroblowska, sales manager
Delabie Sp. z o.o.
iotr Stryjak, menedżer przedstawicielstwa
P
Sita Bauelemente GmbH
Jarosław Szczupak, prezes zarządu
ALSTAL Grupa Budowlana Sp. z o.o., Sp.k.
Witold Szymanik, prezes zarządu
WSC Witold Szymanik i S-ka Sp. z o.o.
ndrzej Ulfig, prezes zarządu
A
Selena SA
Dorota Walkiewicz, członek zarządu
Forbuild SA
Andrzej Wiśniowski, właściciel marki
Andrzej Ulfig – prezes zarządu
WIŚNIOWSKI SELENA SA
Bogdan Kulka – wiceprezes zarządu komple- Piotr Olgierd Korycki – pełnomocnik zarządu ds. wdrożeń Pruszyński Sp. z o.o.
mentariusza, Przedsiębiorstwo Budownictwa i Eliza Gissel – kierownik biura technicznego Pruszyński Sp. z o.o.
Przemysłowego EMKA Sp. z o.o. Sp.k.
Jerzy Łojek – dyrektor generalny TEAIS POLONIA Aleksandra Sanz-Wroblowska – menedżer sprzedaży na Polskę
i Wiesław Andrykowski – dyrektor techniczny TEAIS POLONIA DELABIE Sp. z o.o.
Anna Jasińska – dyrektor ds. marketingu i sprzedaży Marcin Frozyna – dyrektor ds. inwestycji w spółce TORUS
i Witold Szymanik – prezes zarządu WSC Witold Szymanik i S-ka Sp. z o.o.
Maria Tomaszewska-Pestka – Agencja Wyłączna Ergo Hestii, Kamil Bara
– dyrektor ds. Ubezpieczeń Odpowiedzialności Cywilnej ERGO HESTIA,
aktorka Anna Dereszowska – prowadząca Galę oraz Jacek Maniura
– zastępca dyrektora Przedstawicielstwa Korporacyjnego ERGO HESTIA
FORBUILD SA
RAWLPLUG S.A.
SELENA SA
TEAIS POLONIA
PN-EN 20140-10:1994
PN-EN 20140-3:1999
PN-EN ISO 10140-2:2011 wersja polska
PN-EN ISO 140-11:2005
Akustyka – Pomiar laboratoryjny izolacyjności akustycznej elementów
10 PN-EN ISO 140-16:2008 19-10-2018 253
budowlanych – Część 2: Pomiar izolacyjności od dźwięków
PN-EN ISO 140-1:1999
powietrznych
PN-EN ISO 140-6:1999
PN-EN ISO 140-8:1999
36 Inżynier budownictwa
normalizacja i normy
* Zastępowanie (wycofywanie) normy obejmuje wszystkie wersje językowe tej normy oraz wszystkie elementy dodatkowe.
** Numer komitetu technicznego.
*** Norma zharmonizowana (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 uchylające dyrektywę 89/106/EWG Wyroby
budowlane) – komunikat ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – OJ 2018/C 092/06 z 9 marca 2018 r.
+A1; +A2; +A3 – element numeru normy skonsolidowanej, tzn. normy, w której wszelkie zmiany i poprawki są włączone do treści normy (informacja
o włączonych zmianach znajduje się w przedmowie normy).
AC – poprawka europejska do normy.
Ap – poprawka krajowa do normy.
Ankieta powszechna
Polski Komitet Normalizacyjny, jako członek europejskich organizacji normalizacyjnych, uczestniczy w procedurze opiniowania Norm Europejskich.
Pełna informacja o ankiecie dostępna jest na stronie: https://www.pkn.pl/normalizacja/prace-normalizacyjne/ankieta-powszechna.
Przedstawiony wykaz projektów PN jest oficjalnym ogłoszeniem ich ankiety powszechnej. Ankieta projektu EN jest jednocześnie ankietą projektu przy-
szłej Polskiej Normy (prEN = prPN-prEN). Wykaz jest aktualizowany na bieżąco, dla każdego projektu podano odrębnie termin zgłaszania uwag.
Uwagi do projektów prPN-prEN można zgłaszać bezpośrednio na stronie internetowej, gdzie możliwy jest podgląd projektu, lub na właściwych formu-
larzach przesyłać do Sektora Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych PKN – wpnsbd@pkn.pl. Szablony formularzy i instrukcje ich wypełniania znaleźć
można na stronie internetowej PKN. Projekty PN są dostępne do bezpłatnego wglądu w czytelniach Wydziału Sprzedaży PKN (Warszawa, Łódź, Katowi-
ce), adresy znajdują się na stronie internetowej PKN.
Małgorzata Pogorzelska
kierownik sektora
Wydział Prac Normalizacyjnych – Sektor Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych
krótko
Prace w elektrowni
Turów
W końcu listopada 2018 r. w Elektrowni BAT jest to standard służący określaniu
Turów przeprowadzono próbę ciśnienio- wielkości emisji zanieczyszczeń dla więk-
wą kotła nowego bloku energetycznego. szych zakładów przemysłowych w UE.
Sprawdzono kocioł właściwy wraz z ukła- Przekazanie bloku do eksploatacji prze-
dem przegrzewu pierwotnego oraz układ widziane jest w 2020 r. Warta ponad
przegrzewu wtórnego. Obydwie próby za- 3,5 mld zł netto inwestycja w Elektrowni
kończyły się sukcesem. Nowy blok ener- Turów, należącej do Polskiej Grupy Ener-
getyczny będzie osiągał moc 450 MW getycznej, jest realizowana przez konsor-
i spełni wszystkie wymogi środowiskowe cjum Mitsubishi Hitachi Power Systems
konkluzji BAT (ang. Best available techno- Europe, Budimex oraz Tecnicas Reunidas.
logy – Najlepszych dostępnych technik) Na budowie nowego bloku obecnie za-
dla dużych obiektów energetycznych. trudnionych jest blisko 2 tys. osób.
38 Inżynier budownictwa
inżynier rozmawia po angielsku
Mrozoodporność betonów
wykonanych z cementów
napowietrzających – znaczenie praktyczne
dr inż. Beata Łaźniewska-Piekarczyk
dr inż. Patrycja Miera
Politechnika Śląska
Odporności na działanie mrozu sprzyjają zwiększona zawartość powietrza
i zmniejszenie wymiarów porów w betonie.
STRESZCZENIE ABSTRACT
W artykule przedstawiono mrozoodporność betonu z cementa- In this paper are presented frost resistance of concrete with air-
mi napowietrzającymi. Badania przeprowadzono dla betonów -entraining cement. The researches were carried for concretes
wykonanych z cementów portlandzkich wieloskładnikowych, made of multicomponent Portland, metallurgical and multi-com-
hutniczych oraz wieloskładnikowych dodatkowo zróżnicowa- ponent cements additionally differentiated by the type of aerated
nych rodzajem domieszki napowietrzającej oraz sposobem admixture and the method of cement preparation. There were
przygotowania cementu. Wykonano badania mrozoodporno- tested internal frost resistance of concrete and a salt frost sca-
ści wewnętrznej betonów oraz odporności na powierzchniowe ling of concrete. The study have demonstrated that most of the
łuszczenie. Wykazały one, że większość betonów z cementem concrete made with air-entraining cement met the condition of
napowietrzającym spełnia warunek mrozoodporności. frost resistance.
T
rwałość kompozytu cementowe- krytyczną, ciśnienie wywierane przez zapewnienia ochrony materiałowo-
go jest najważniejszym kryterium wodę na ścianki kapilar przekracza -strukturalnej betonu jest właściwe jego
oceny tego materiału. Natomiast wytrzymałość zaczynu na rozciąganie napowietrzenie. W celu zapewnienia
ze względu na trwałość kompozytu i niszczy strukturę betonu. Maksymalne mrozoodporności betonu norma [2]
cementowego istotną właściwością ciśnienie wody zamarzającej w zamknię- wymaga jego napowietrzenia na pozio-
jest jego mrozoodporność. W ocenie tej przestrzeni może przekroczyć nawet mie 4–7%. Wprowadzone ostatnio przez
mrozoodporności betonu poszukiwano 200 MPa. Warunkiem powstania ciśnienia GDDKiA ogólne specyfikacje techniczne
metod umożliwiających pewne i szybkie krytycznego jest przekroczenie granicz- [3], jako wzorcowe w nowych inwesty-
zapewnienie odporności na cykliczne nego stopnia nasycenia betonu wodą. cjach komunikacyjnych, wprowadzają
zamrażanie-rozmrażanie. Wśród me- Dlatego hipoteza ta została nazwana nowe i rozszerzone wymagania dotyczą-
tod materiałowo-strukturalnej ochrony teorią ciśnienia hydraulicznego [1]. Na- ce napowietrzenia mieszanki i betonu,
betonu przed szkodliwym działaniem powietrzenie betonu małymi porami w ta- szczególnie w odniesieniu do struktury
mrozu można wyodrębnić dwa zasadni- kiej ilości – by uśredniona, największa napowietrzenia betonu. Również Komitet
cze działania zmierzające do uzyskania odległość L dowolnego punktu wewnątrz 201 Amerykańskiego Instytutu Betonu
maksymalnie szczelnej, nieprzesiąkliwej stwardniałego zaczynu cementowego do (ACI) wymaga stosowania domieszki
struktury, tj. przez obniżenie wskaźnika najbliżej położonego pora powietrznego, napowietrzającej w betonach narażonych
w/c, stosowanie dodatków mineralnych jak wyliczył Powers, nie była większa od na destrukcję mrozową [4].
i domieszek uplastyczniających oraz 0,25 mm i 0,20 mm w przypadku stoso-
przez właściwe napowietrzenie. Termin wania środków odladzających Czynniki wpływające
„napowietrzanie” odnosi się do powie- – umożliwia pełne zabezpieczenie be- na mrozoodporność betonu
trza celowo wytworzonego w mieszance tonu przed uszkodzeniami mrozowymi. Na ilość stosowanej domieszki napowie-
betonowej w wyniku działania domieszki Pory te stanowią dodatkowe objętości, trzającej znaczący wpływ ma skład sto-
napowietrzającej. w które może być wtłaczana woda wy- sowanego cementu. Ogólnie zaleca się
Mechanizm szkodliwego działania mrozu pychana przez lód w kierunku postępu- zwiększenie dawki domieszki napowie-
na beton wyjaśnia praca T. Powersa [1]. jącego zlodowacenia, bez powodowania trzającej ponad zalecaną, w przypadkach
Sformułował on jako pierwszy teorię destrukcyjnych zniszczeń. Odporności gdy cement ma zwiększoną powierzch-
ciśnienia hydraulicznego. Założenia tej na działanie mrozu sprzyjają zwiększo- nię właściwą lub charakteryzuje się niską
teorii są następujące: woda przy zamar na zawartość powietrza i zmniejszenie zawartością alkaliów. Jednak trudno jest
zaniu powiększa swoją objętość o ok. wymiarów porów w betonie, ponieważ jednoznacznie określić wpływ rodzaju
9%, wypychając jeszcze niezamarzniętą oba te czynniki powodują zmniejszenie cementu na stabilność napowietrzenia
wodę do pustych porów. Gdy droga odległości między porami. Powszech- mieszanki i mrozoodporność betonu
przepływu wody przekracza odległość nie dziś stosowanym działaniem w celu w związku z brakiem uporządkowanych
40 Inżynier budownictwa
technologie
badań w tym zakresie. Może się zda- betonu mrozoodpornego, podjęto próbę pozostawały w formach przez dwie doby
rzyć, że zmiana rodzaju cementu przy stworzenia cementów napowietrzają- w temperaturze 20oC ± 5oC, zabezpie-
zachowaniu wszystkich innych techno- cych beton. Cementy napowietrzające czone przed wstrząsami, wibracjami oraz
logicznych i materiałowych parametrów beton to takie, które w swoim składzie utratą wody. Po wyjęciu z form aż do chwili
może obniżyć mrozoodporność betonu zawierają domieszkę napowietrzającą badania próbki przechowywano w wodzie
[5]. Według Komitetu 225 (Guide to w postaci proszku w ilości zapewniają- o temperaturze 20oC ± 2oC.
the Selection and Use of Hydraulic cej wymagane normą PN-EN 206-1:2013
Cements) oraz Komitetu 201 (Guide to [2] napowietrzenie betonu. Cementy Oznaczono wewnętrzną mrozoodporność
Durable Concrete) ACI stwierdzono, że: napowietrzające produkowano dwoma betonu oraz odporność na powierzch-
różne odmiany cementów portlandzkich technologiami: jako cementy współmie- niowe łuszczenie betonu poddanego
oraz cementów wieloskładnikowych szane lub współmielone razem z do- oddziaływaniu soli odladzających. Badanie
umożliwiają osiągnięcie takiego same- mieszką napowietrzającą. mrozoodporności metodą zwykłą betonu
go poziomu mrozoodporności betonu przeprowadzono zgodnie z normą [12]. Ta
pod warunkiem prawidłowych proporcji procedura symuluje warunki pracy betonu
składników oraz poprawnego napowie- Metodyka badań narażonego na działanie wody przed zamar
trzenia mieszanki [6]. Ogólnie można zaniem. W każdej serii badawczej sześć
stwierdzić, że im wyższa zawartość C3A Badania wykonano na betonie wzorcowym, próbek poddawano cyklom zamrażania/
w cemencie, tym większe są defekty którego skład przedstawiono w tab. 1. rozmrażania i sześć próbek przechowy-
mrozowe na powierzchniach próbek, lecz Do badań zastosowano dwie domieszki wano w wodzie jako próbki referencyjne.
znaczenie rodzaju spoiwa maleje wraz napowietrzające: syntetyczną (A) i naturalną Wymagania mrozoodporności określanej
ze zmniejszaniem się wskaźnika w/c. (D). Rodzaje badanych cementów podano metodą zwykłą w normie definiowano
Także uziarnienie cementu i powierzch- w tab. 2. Procedura wykonania mieszanki według wskaźnika N równego liczbie
nia właściwa mają znaczenie poprzez betonowej była zgodna z PN-EN 480-1 [9]. przewidywanych lat użytkowania konstrukcji
wpływ na zawartość wody dostępnej do Próbki sześcienne do badań o wymiarze (od N25 do N200 i N>200). Wymaga-
wytworzenia stabilnych pęcherzyków nominalnym wynoszącym 150 mm i 100 na liczba lat się zwiększa, jeżeli beton
powietrza. Drobno zmielony cement mm (w celu badań tomograficznych próbek narażony jest na kapilarne podciąganie
o dużej powierzchni właściwej wymaga z użyciem tomografu komputerowego) wody, działanie środków odladzających lub
większej ilości wody w celu odpowied- wykonano w formach wodoszczelnych i od- gdy beton znajduje się w strefie zmienia-
niego napowietrzenia mieszanki. Istotne pornych na wchłanianie wody ze świeżej jącego się poziomu wody. Wskaźnikom
z punktu widzenia końcowego efektu mieszanki betonowej. Kształt, wymiary oraz N odpowiadają stopnie mrozoodporności
napowietrzenia oprócz uziarnienia są tak- tolerancje wymiarów między powierzchnia- F (od F25 do F300). Jest to liczba cykli
że rodzaj i ilość dodatków mineralnych mi uzyskanymi w formie, między górną za- zamrażania i odmrażania, wykonanych
wchodzących w skład cementów (CEM gładzoną powierzchnią a dolną powierzch- według trybu podanego w normie, które
II, cement hutniczy CEM III i cement wie- nią uzyskaną z formy, tolerancja płaskości powinien wytrzymać beton, nie wykazując
loskładnikowy CEM V). Dodatki mineral- powierzchni, na które przekazywane jest pęknięć, ubytków masy większych niż 5%
ne wywołują korzystne zmiany w struk- obciążenie z maszyny wytrzymałościowej, ani obniżenia wytrzymałości większego niż
turze porowatości zaczynu (betonu), oraz tolerancja prostopadłości płaszczyzn 20% w stosunku do wytrzymałości próbek
powodując zmniejszenie udziału porów bocznych sześcianu w odniesieniu do niezamrażanych. Do określenia odporności
kapilarnych i zwiększenie ilości porów podstawy przy betonowaniu spełniały wy- na powierzchniowe łuszczenie betonu pod-
żelowych. Jednak wpływ dodatków na magania normy [10]. Beton natychmiast po danego oddziaływaniu soli odladzających
mrozoodporność betonu ma charakter ułożeniu w formie zagęszczany był, zgodnie zastosowano metodę „slab test” (wzorowa-
zmienny, a ich jakość powoduje odmien- z wymaganiami normy PN-EN 12390-2 [11], ną na szwedzkiej normie SS 13 72 44, tzw.
ne zapotrzebowanie na dawkę środka za pomocą stołu wibracyjnego o minimalnej metoda Borås) jako metodę referencyjną
napowietrzającego [7]. W przypadku częstotliwości równej 40 Hz (2400 cykli na [13] (norma wyróżnia trzy kategorie beto-
zastosowania dodatku mineralnego jako minutę) w dwóch warstwach w taki sposób, nów – tablica 3 w normie – w zależności od
zamiennika części cementu obserwu- aby nie doszło do nadmiernej segregacji ilości złuszczonego materiału). Badanie to
je się obniżenie zawartości powietrza składników i pojawienia się powłoki polega na określeniu masy złuszczonego
w mieszance betonowej w stosunku do z mleczka cementowego. Próbki do badań materiału z górnej powierzchni próbki po
mieszanki zawierającej wyłącznie cement
portlandzki o zbliżonej urabialności. Tab. 1. Skład betonu zgodnie z PN-EN 480-1 dla klasy ekspozycji środowiska XF0-XF3
Wyniki badań betonów na cementach Składnik Ilość/ 1000 dm3
z dodatkami mineralnymi wskazują, że Woda, kg 175,00
pomimo lepszej szczelności i wyższej wy- Cement, kg 350,00
trzymałości występują jednak problemy
w/c 0,50
z mrozoodpornością betonów nienapo-
Piasek, kg 522,50
wietrzanych, nawet w warunkach umiar-
Kruszywo żwirowe, otoczkowe 2–8 mm, kg 511,90
kowanego oddziaływania mrozu [8]. Aby
zminimalizować problemy z uzyskaniem Kruszywo żwirowe, otoczakowe 8–16 mm, kg 853,10
42 Inżynier budownictwa
technologie
Rys. 1. Mrozoodporność wewnętrzna betonów z cementem napowietrza- Rys. 2. Mrozoodporność wewnętrzna betonów z cementem napowietrza-
jącym CEM II/B-V jącym CEM II/B-S
Rys. 3. Mrozoodporność wewnętrzna betonów z cementem napowietrza- Rys. 4. Mrozoodporność wewnętrzna betonów z cementem napowietrza-
jącym CEM III/A jącym CEM III/A-NA
Rys. 5. Mrozoodporność wewnętrzna betonów z cementem napowietrza- Rys. 6. Mrozoodporność wewnętrzna betonów z cementem napowietrza-
jącym CEM V/A (S-V) jącym CEM V/B (S-V)
Rys. 7. Odporność na powierzchniowe łuszczenie betonów z cementem Rys. 8. Odporność na powierzchniowe łuszczenie betonów z cementem
napowietrzającym CEM II/B-V napowietrzającym CEM II/B-S
Rys. 9. Odporność na powierzchniowe łuszczenie betonów z cementem Rys. 10. Odporność na powierzchniowe łuszczenie betonów z cementem
napowietrzającym CEM III/A napowietrzającym CEM III/A-NA
Rys. 11. Odporność na powierzchniowe łuszczenie betonów z cementem Rys. 12. Odporność na powierzchniowe łuszczenie betonów z cementem
napowietrzającym CEM V/A (S-V) napowietrzającym CEM V/B (S-V)
użytkownika cementu. Jest to szczególnie ważne 4. Guide to durable concrete. Reported by ACI Commit-
w przypadku stosowania cementu workowane- tee 201, Journal ACI, 74, 573, 1979.
go. Użytkownik takiego cementu nie ma wiedzy 5. M. Gunter, Th. Bier, H. Hilsdorf, Effect of curing and
i możliwości technologicznego ukształtowa- type of cement on the resistance of concrete to
nia betonu mrozoodpornego. Wprowadzenie freezing in deicing salt solutions, SP 100-49.
na rynek takich cementów będzie skutkować 6. Z. Rusin, Technologia betonów mrozoodpornych,
znacznym wzrostem trwałości produkowanych Polski Cement, Kraków 2000.
elementów budowlanych i wznoszonych obiek- 7. G. Fagerlund, Trwałość konstrukcji betonowych,
tów budowlanych (budynki jednorodzinne, małe Warszawa 1999.
obiekty handlowe, galanteria betonowa). 8. K. Kjellsen, E. Atlassi, Pore structure of cement silica
fume system – Presence of hollow-shell pores, „Ce-
Prezentowane badania były finansowane przez ment and Concrete Research” nr 29/1999.
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach 9. PN-EN 480-1:2014-12 Domieszki do betonu, zaprawy
Projektu PBS1/A2/4/2012 „Innowacyjne cementy i zaczynu – Metody badań – Część 1: Beton wzorcowy
napowietrzające beton”. i zaprawa wzorcowa do badania.
10. PN-EN 12390-1:2013-03 Badania betonu
Literatura – Część 1: Kształt, wymiary i inne wymagania doty-
1. T.C. Powers, A working hypothesis for further studies of czące próbek do badań i form.
frost resistance of concrete, Journal ACI, 1945. 11. PN-EN 12390-2:2011 Badania betonu – Część 2:
2. PN-EN 206-1+A1:2016-12 Beton – Wymagania, wła- Wykonywanie i pielęgnacja próbek do badań wytrzy-
ściwości, produkcja i zgodność. małościowych.
3. Ogólna specyfikacja techniczna GDDKiA, Nawierzch- 12. PN-88/B-06250 Beton zwykły.
nia z betonu cementowego, www.gddkia.gov.pl/ 13. PN-EN 13877-2:2013-08 Nawierzchnie betonowe
frontend/web/userfiles/articles/d/dokumenty-technicz- – Część 2: Wymagania funkcjonalne dla nawierzchni
ne_8162/D-05.03.04.pdf, dostęp 30.10.2018. betonowych. ◄
44 Inżynier budownictwa
Skanska jako podwykonawca
Roboty ziemne, stabilizacja na miejscu,
układanie podbudów i KMA
artykuł sponsorowany
O
ddział Techniczny Skanska S.A. Wielkopolskim oraz roboty przy obwodni-
realizuje w Polsce blisko 200 cy Miechowa.
projektów rocznie. Firma świad- Dzięki realizacji różnych zadań, Skanska
czy profesjonalne usługi specjalistycz- ma bardzo duże doświadczenie zarów-
ne jako wykonawca i podwykonawca. no w optymalizacji wykonywania robót
Spółka posiada nowoczesny sprzęt ziemnych, jak i doborze odpowiedniego
budowlany, który wykorzystuje na parku maszyn do wykonywanych zadań.
potrzeby własnej działalności, a także Posiadana wiedza umożliwia działalność
wynajmuje klientom. Baza sprzętowa doradczą: specjaliści wskazują, co zro-
obejmuje ciężkie maszyny budowlane, bić, aby zmniejszyć koszty i przyspieszyć
drobny sprzęt i wyposażenie oraz ele- całą inwestycję, tym samym oszczędza-
menty zaplecza budowy. jąc czas.
Skanska kojarzona jest jako główny
wykonawca. Tymczasem oferuje też Nowoczesny sprzęt
usługi podwykonawcze dla innych firm. Skanska pracuje w oparciu o technologie konstrukcyjne, rozkładaniem chudego
Działalność Oddziału Technicznego maszyn 3D. W ramach robót ziemnych betonu czy mieszanek MCE i KŁSM.
Skanska S.A. podzielona jest na trzy pracownicy usuwają warstwy ziemi W ramach KMA (mobilne wytwórnie
obszary. – Wykonujemy roboty geotech- urodzajnej, wymieniają grunt, rekultywują mieszanek na zimno) Skanska wykonu-
niczne oraz roboty ziemne. Dysponujemy teren, czy układają warstwy mrozoodpor- je: mieszankę MCE, stabilizację gruntu
także wypożyczalnią nowoczesnego ne i odsączające. cementem oraz betony do klasy C12/15.
sprzętu i kontenerów – wyjaśnia Robert – Zespół dysponuje bogatym parkiem Zalety KMA to przede wszystkim mobil-
Nawara, dyrektor ds. realizacji projektów maszyn, w swych zasobach posiada- ność między placami budowy, możliwość
w Skanska S.A. – W poprzednim artykule my wozidła technologiczne, spycharki ponownego wykorzystania materiałów,
omawialiśmy działalność związaną z ro- 105–200 KM, równiarki 110–200 KM, duża wydajność i redukcja kosztów.
botami geotechnicznymi. Istotną gałęzią koparki kołowe i gąsienicowe 15–40 t W swojej pracy Skanska wykorzystuje
naszego funkcjonowania są również oraz szeroką gamę maszyn do zagęsz- system BIM. Posiada tachimetry, systemy
roboty ziemne. czania – mówi Jacek Fanslau, kierownik sterowania maszynami budowlanymi 3D,
Obszar działań Zespołu Robót Ziem- projektów w Skanska S.A. – Dysponuje- stacje bazowo-referencyjne i sprzęt do
nych obejmuje: stabilizację na miejscu, my również sprzętem takim, jak łyżki do geodezyjnego pomiaru GPS. W mode-
układanie podbudów, roboty ziemne kopania, skarpowe i ażurowe, oraz płyty lach zapisywane są informacje przydat-
i KMA, czyli mobilne wytwórnie miesza- zagęszczające, montowane do ramion ne na etapie projektowania, budowy
nek na zimno. koparek, a także młoty wyburzeniowe. i użytkowania. Wykorzystanie technologii
Oddział Techniczny Skanska ma w swo- Do stabilizacji gruntu na miejscu zespół 3D zapewnia wzrost bezpieczeństwa
im portfolio wiele kluczowych inwesty- wykorzystuje nowy sprzęt, a są to: pracy, wydajności sprzętu i dokładności
cji. – Wykonaliśmy projekt obwałowań stabilizator Wirtgen WR-2000, stabilizator wykonywanych robót.
Widawy we Wrocławiu – dodaje Robert Wirtgen WR-240, rozsypywacze spoiw Oddział Techniczny zajmuje się też wypo-
Nawara. – Tworzymy też obiekty kubatu- Streumaster, walce oraz równiarki pracu- życzaniem maszyn jak i sprzętu 3D, GPS
rowe i działamy w obszarze kolejowym. jące na tachimetrze. W ramach układania oraz geodezyjnego.
Oddział zakończył prace przy budowie podbudów pracownicy zajmują się m.in. Skanska jako podwykonawca jest otwar-
Centrum Logistycznego w Gorzowie profilowaniem podłoża pod warstwy ta na współpracę. Dysponuje wykwalifi-
kowaną i doświadczoną kadrą, która ma
obszerną wiedzę z zakresu budownictwa.
Firmie zaufali klienci w Polsce i na całym
świecie. ◄
Skanska S.A.
al. „Solidarności” 173, 00-877 Warszawa
Jacek Fanslau
tel. +48 510 032 445
jacek.fanslau@skanska.pl
STRESZCZENIE ABSTRACT
W artykule opisano sposoby zabezpieczenia konstrukcji drew- The article describes the methods used to protect wooden
nianych, które można zastosować zarówno w konstrukcjach structures, both traditional and civil engineering ones, as well
drewnianych tradycyjnych, jak i inżynierskich, oraz przedsta- as presents the cases in which there is no need for additio-
wiono sytuacje, kiedy dodatkowe zabezpieczenie ogniochron- nal fire protection. The article also provides advice on how to
ne jest zbędne. W artykule znajdują się również praktyczne understand fire resistance classification with regard to selec-
porady, jak rozumieć klasyfikację odporności ogniowej w od- ted elements, as well as briefly characterizes the research and
niesieniu do wybranych elementów, oraz krótka charakterysty- calculation methods for evaluating fire resistance of wooden
ka badawczych i obliczeniowych metod weryfikacji odporności structures.
ogniowej konstrukcji drewnianych.
D
rewno jest jednym z najstarszych turze (np. sęki, pęknięcia, krzywizny) finiowane są następujące miary czasu
materiałów budowlanych wyko- oraz palność. oddziaływania (czasy klasyfikacyjne): 10,
rzystywanych przez człowieka. Pojęcie odporności ogniowej oraz 15, 20, 30, 45, 60, 90, 120, 240 lub 360
W Polsce najwięcej konstrukcji w całości zagadnień związanych sformułowano minut oraz następujące kryteria oceny
wykonanych z drewna jest wśród obiek- na podstawie definicji przedstawionych (w normie PN-EN 13501-2 [3] zwane
tów sakralnych (fot. 1a) i architektury w normach [1–3]. charakterystykami skuteczności działa-
podkarpackiej (fot. 1b). nia): R – nośność ogniowa, E – szczel-
Do głównych zalet drewna należy m.in. Podstawowe zagadnienia ność ogniowa, I – izolacyjność ogniowa,
duża wytrzymałość (przy odpowiednim Odpornością ogniową określa się W – promieniowanie, M – odporność na
zabezpieczeniu), łatwa obróbka mecha- zdolność konstrukcji, elementu budynku oddziaływanie mechaniczne, C – samo-
niczna, dobra izolacyjność w warunkach lub wyrobu budowlanego do spełnienia czynne zamykanie, S – dymoszczelność,
normalnych oraz walory estetyczne. określonych wymagań/funkcji (kryteriów G – odporność na „pożar sadzy”,
Jeżeli chodzi o wady, to najistotniejsze ze oceny) w warunkach oddziaływania K – zdolność do zabezpieczenia
względów konstrukcyjnych są: duża po- pożaru. Miarą odporności ogniowej jest ogniochronnego. Spośród wymienionych
datność na czynniki biologiczne – grzyby, czas wyrażony w minutach, przez który dane najistotniejsze ze względu na polskie
owady niszczące drewno – wady w struk- kryteria oceny nie zostaną osiągnięte. Zde- przepisy oraz konstrukcje drewniane,
są nośność, szczelność i izolacyjność
ogniowa – ich krótka charakterystyka
a b znajduje się poniżej.
► Nośność ogniowa to zdolność kon-
strukcji lub elementu do przeniesienia
obciążania w warunkach pożarowych
bez utraty właściwości nośnych. Kry-
teria, które pozwalają ocenić zniszcze-
nie, będą różne w zależności od typu
elementu.
► Szczelność ogniowa to zdolność do
zapobiegania przechodzenia płomieni
i gorących gazów.
Fot. 1. Zastosowanie drewna w budownictwie: a) gotycki kościół drewniany w miejscowości Lipni-
ca Murowana, woj. małopolskie (fot. P. Sulik, ITB); b) obiekt handlowo-usługowy w Nowym ► Izolacyjność ogniowa to zdolność ele-
Targu (archiwum ITB) mentu do ograniczenia przechodzenia
46 Inżynier budownictwa
technologie
► występuje kombinacja powyższych grubości płyty, minimalna długość ną dodatkowymi płytami. Z powodu
przypadków. zakotwienia płyt nienośnych: ≥ 6-krot- faktury zewnętrznej i walorów este-
ność grubości płyty; tycznych tego typu okładziny stosuje
Okładziny z płyt ► płyty g-k typu A lub H: w odniesieniu się przeważnie na belkach lub słupach
Najczęściej stosowanym zabezpieczeniem do długości zakotwienia, rozstawów w kondygnacjach piwnicznych, same
konstrukcji drewnianych są różnego rodzaju i odległości od krawędzi wystarczające rozwiązania zaś należą do rzadkości.
płyty: gipsowo-kartonowe oraz ich odmiany są reguły jak dla normalnych warunków Płyty z wełny powinny ściśle do siebie
wg EN 520 [5], płyty cementowe, wióro- (niepożarowych), przy czym rozstaw tak przylegać, aby uniknąć przedwcze-
wo-cementowe, krzemianowo-wapniowe, wkrętów warstwy wewnętrznej ≤ 300 snego uszkodzenia konstrukcji. Przy-
wiórowe lub inne płyty drewnopochodne. mm oraz płyt zewnętrznej ≤ 300 mm; kładowo na podstawie wzorów z normy
Każdy z wymienionych typów spełnia ► płyt g-k typu F, DF lub lepszych: [6] płyty o gęstości 90 kg/m3 i grubości
swoją funkcję w warunkach pożarowych, długość zakotwienia w niezwęglonym 50 mm opóźniają początek zwęglania
a o ich zastosowaniu bardzo często de- przekroju powinna być nie mniejsza konstrukcji w czasie zbliżonym jak jed-
cydują inne właściwości, np. akustyczne, niż 10 mm (rys. 3). na warstwa płyt gipsowo-kartonowych
odporność biologiczna czy odporność W rozwiązaniach belek i słupów szcze- o grubości 12,5 mm.
na warunki pogodowe, nie wspominając gólnie istotne jest, aby każda warstwa
już o kwestiach ekonomicznych. Płyty płyt była zamocowana do konstrukcji Ogniochronne zestawy
mogą zabezpieczać zarówno elemen- nie do warstwy wewnętrznej, a połącze- malarskie
ty powierzchniowe (strop, ściana), jak nia podłużne przesunięte o ≥60 mm. Inną formą zabezpieczeń ogniochron-
i liniowe (belka, słup). Istotnym para- Rozstaw łączników nie powinien być nych konstrukcji drewnianych są
metrem płyt jest ich grubość oraz liczba większy niż 200 mm lub 17-krotność ogniochronne wyroby malarskie,
warstw – im są one grubsze a warstw jest grubości płyty (w przypadku gdy stoso- najczęściej w postaci lakierów lub
więcej, tym wyższa odporność ognio- wane są różne grubości opłytowania, farb pęczniejących (reaktywnych), lub
wa całej konstrukcji. Innym ważnym wielokrotność dotyczy płyt o mniejszej impregnatów. Impregnaty lub lakiery
aspektem jest sposób mocowania płyt grubości). Zasady dotyczące długości pęczniejące przeważnie wykorzystuje
do konstrukcji, czyli czym są mocowane, łączników są takie same jak opisane się w celu zapewnienia wyższej klasy
w jakim rozstawie oraz z jakim zagłę- dotyczące stropów i ścian. reakcji na ogień (do klasy B-s1, d-0
bieniem. Zgodnie z PN-EN 1995-1-2 [6] W ostatnich latach spotkać można zgodnie z [4]). Natomiast farby lub
w przypadku stropów lub ścian należy też producentów płyt magnezowych lakiery pęczniejące wykorzystuje się do
stosować następujące zasady mocowa- (MgO). Oprócz tlenku magnezu w skład ustalenia wpływu na odporność ognio-
nia płyt: płyty MgO wchodzą przeważnie włókna wą elementów konstrukcji drewnianych
► powinny być zamocowane do kon- celulozowe, perlit oraz dodatki, a całość (metodę ustalania wpływu zabezpie-
strukcji szkieletu drewnianego, a nie dodatkowo wzmacniana jest obustronnie czenia określa się na podstawie normy
do wewnętrznej warstwy; siatką z włókna szklanego. Jeżeli chodzi 13381-7 [8]). Asortyment dostępnych
► powinny przylegać do siebie, a szcze- o sposób mocowania tego typu płyt, to na rynku produktów, dla których okre-
liny między płytami nie mogą być należy się sugerować zaleceniami pro- ślono wpływ na odporność ogniową,
większe niż 1,0 mm; ducentów. Przykładowe wyniki badania jest bardzo ograniczony. Autorowi
► połączenia między różnymi warstwami odporności ogniowej dachu w obudowie znany jest tylko jeden producent, który
płyt należy rozmieszczać z przesunię- z płyt MgO opisano w [7]. podaje informacje na temat wpływu po-
ciem co najmniej 60 mm; włoki pęczniejącej na parametry pręd-
► płyty drewnopochodne: rozstaw Okładziny z wełny mineralnej kości zwęglania oraz początku zwę-
łączników ≤ 150 mm (gwoździe), ≤ Z technicznego punktu widzenia glania konstrukcji drewnianej. Więcej
250 mm (wkręty), minimalna długość konstrukcje drewniane można zabez- szczegółowych informacji dotyczących
zakotwienia płyt nośnych: ≥ 8-krotność pieczać wełną mineralną niewykończo- biernych zabezpieczeń ogniochronnych
można znaleźć w [17–19].
48 Inżynier budownictwa
technologie
a b
1.
2.
Rys. 4. Dach o konstrukcji drewnianej w badaniu odporności ogniowej: a) element do badań: 1 – obciążenie (np. obciążniki stalowe), 2 – warstwa wy-
kończeniowa dachu; b) element po badaniu: 1 – drewniane belki nośne, 2 – obciążenie podwieszone (archiwum ITB)
i fot. 2 oraz w [9 i 10]. W tym celu Wyniki metod obliczeniowych pozwalają Najwięcej problemów z uzyskaniem
wykonuje się odpowiednie badanie określić funkcję nośną (kryterium odpor- oczekiwanej odporności ogniowej
ogniowe elementu w pełnej skali. ności ogniwowej R) oraz funkcję oddzie- sprawiają obiekty zabytkowe, w których
Ogólne warunki badania ogniowego lającą (kryteria odporności ogniowej E żadna dodatkowa zmiana wizualna nie
opisane są w normie PN-EN 1363-1 i I). Metody obliczeniowe mają jednak jest dopuszczalna. W takich przypad-
[2], natomiast metody badawcze, wg ograniczenia, np. brakuje metod oblicze- kach jedynym rozwiązaniem mogą
jakich należy badać dany element, niowych dla przegród z izolacją z polisty- okazać się czynne systemy zabezpie-
wymieniono w normie klasyfikacyjnej renu (EPS) lub pianek poliuretanowych czeń, np. instalacje tryskaczowe, mgły
PN-EN 13501-2 [3], która jednocześnie (PIR lub PUR). Jeżeli chodzi o typ izolacji, wodne, które może nie podnoszą od-
definiuje możliwe do określenia klasy to uwzględniono tylko wełnę (skalną lub porności ogniowej, ale przy uzyskanym
odporności ogniowej na podstawie szklaną) i pustkę powietrzną. W przypad- odstępstwie rozwiązują problem. Innym
badań. ku okładzin podano tylko płyty gipsowo- wyjściem będą wyroby pęczniejące
2. Wpływ danego zabezpieczenia (w po- -kartonowe, różnego rodzaju okładziny w postaci farb lub lakierów, fot. 3.
staci płyt, powłok malarskich itp.) na drewnopochodne (w tym drewniane) oraz W każdym innym przypadku, jeżeli
odporność ogniową konstrukcji drew- wełnę. Norma [6] ma też inne ogranicze- trzeba i można zastosować dodatkowe
nianych. Badanie wykonuje się wg [8]. nia, o których pisano już w pracy [16]. zabezpieczenie konstrukcji drewnianej,
Alternatywą dla metod badawczych są najłatwiej obłożyć ją płytami, palnymi
metody obliczeniowe określone w normie Podsumowanie (drewnopochodne) lub niepalnymi (np.
[6] oraz przedstawione w opatrzonym Odpowiednio ukształtowane elementy typu g-k lub inne opisane w artykule).
przykładami poradniku [11]. Różne konstrukcji drewnianej, niezabezpieczo- Indywidualne rozwiązania, których nie
aspekty związane z obliczeniami odpor- ne ogniochronnie, są w stanie spełniać da się określić obliczeniami, należy
ności ogniowej znajdują się w pracach wymagania odporności ogniowej, szcze- sprawdzać w badaniach odporności
[12–16] i [20–22]. gólnie w zakresie nośności ogniowej R. ogniowej.
Fot. 2. Ściana nośna o konstrukcji drewnianej w badaniu odporności ogniowej – widok przed badaniem oraz w momencie utraty szczelności ogniowej
(archiwum ITB)
Fot. 3
Przykład zabezpieczenia konstrukcji drewnianej
impregnatem do klasy odporności ogniowej
R 30 w zabytkowym budynku w Czechach [17]
Literatura Część 7.: Zabezpieczenia elemen- 15. P. Roszkowski, P. Sulik, Fire
1. PN-EN ISO 13943 Bezpieczeństwo tów drewnianych. Uwaga: wkrótce resistance of timber floors – part 1:
pożarowe – Terminologia. norma powinna zostać zastąpiona Design method, Annals of Warsaw
2. PN-EN 1363-1 Badania odporności nowym wydaniem. University of Life Sciences – SGGW
ogniowej. Część 1: Wymagania 9. P. Roszkowski, P. Sulik, Fire resistan- Forestry and Wood Technology,
ogólne. ce of timber floors – part 2: Test me- nr 96, 2016.
3. PN-EN 13501-2 Klasyfikacja ogniowa thod, Annals of Warsaw University of 16. P. Roszkowski, P. Sulik, Wooden
wyrobów budowlanych i elementów Life Sciences – SGGW Forestry and stud walls – problems with regard to
budynków. Część 2: Klasyfikacja Wood Technology, nr 96, 2016. structural fire design according to
na podstawie badań odporności 10. P. Roszkowski, P. Sulik, B. Sędłak, PN-EN 1995-1-2, Annals of Warsaw
ogniowej, z wyłączeniem instalacji Fire resistance of timber stud University of Life Sciences – SGGW
wentylacyjnej. walls, Annals of Warsaw University Forestry and Wood Technology,
4. PN-EN 13501-1 Klasyfikacja ogniowa of Life Sciences – SGGW Forestry nr 87, 2014.
wyrobów budowlanych i elementów and Wood Technology, nr 92, 17. P. Sulik, Bierne zabezpieczenia prze-
budynków – Część 1: Klasyfikacja 2015. ciwpożarowe konstrukcji, „Izolacje”
na podstawie wyników badań reakcji 11. G. Woźniak, P. Roszkowski, Projek- nr (224), 5/2018.
na ogień. towanie konstrukcji drewnianych 18. I. Gajecka-Graniczna, P. Sulik,
5. PN-EN 520 Płyty gipsowo-kartono- z uwagi na warunki pożarowe we- Weryfikacja ogniochronnych powłok
we. Definicje, wymagania i metody dług Eurokodu 5, Instytut Techniki malarskich, „Izolacje” nr (226),
badań. Budowlanej, Warszawa 2014. 5/2018.
6. PN-EN 1995-1-2 Projektowanie kon- 12. M. Dębski, P. Sulik, Szacowanie no- 19. P. Sulik, Systemy biernej ochrony
strukcji drewnianych – Część 1–2: śności belek drewnianych w sytuacji przeciwpożarowej konstrukcji
Postanowienia ogólne – Projektowa- ogniowej, „Materiały Budowlane” nr budynków, „Vademecum bezpie-
nia konstrukcji z uwagi na warunki 10/2014. czeństwo pożarowe”, Wydaw-
pożarowe. 13. G. Kimbar, P. Roszkowski, P. Sulik, nictwo Polskiej Izby Inżynierów
7. P. Roszkowski, P. Sulik, Fire resistan- Calculation methods of determining Budownictwa.
ce of roofs with loadbearing wooden charring depth of timber walls and 20. P. Sulik, Odporność ogniowa
beams and fire protective claddings floors, Annals of Warsaw University konstrukcji drewnianych, „Ochrona
of magnesium oxide boards, Annals of Life Sciences – SGGW Forestry Przeciwpożarowa” nr 4/2007.
of Warsaw University of Life Sciences and Wood Technology, nr 101, 21. P. Sulik, Odporność ogniowa kon-
– SGGW Forestry and Wood Techno- 2018. strukcji drewnianych, cz. 2, „Ochro-
logy, nr 87, 2014. 14. P. Roszkowski, P. Sulik, G. Kimbar, na Przeciwpożarowa” nr 1/2008.
8. PN-ENV 13381-7(E):2004 Metody Ocena głębokości zwęglenia 22. M. Dębski, P. Sulik, Szacowanie noś
badawcze ustalania wpływu zabez- elementów drewnianych w ustro- ności belek drewnianych w sytuacji
pieczeń na odporność ogniową jach powierzchniowych, „Materiały ogniowej, „Materiały Budowlane”
elementów konstrukcyjnych. Budowlane” nr 8/2017. nr 10/2014. ◄
50 Inżynier budownictwa
technologie
Izolacje w gruncie
z rolowych materiałów bitumicznych – cz. I
mgr inż. Maciej Rokiel
Podstawą bezproblemowej, długoletniej eksploatacji budynków i budowli
jest odpowiednie rozwiązanie konstrukcyjne części zagłębionych w gruncie.
D
oświadczenie pokazuje, że zna- denna), rodzaj i stan podłoża oraz zwraca- asfaltowe modyfikowane (polimerowo-as-
czącą część problemów związa- jąc uwagę na obecność dylatacji i przejść faltowe). Te ostatnie występują najczę-
nych z eksploatacją budynków rurowych. Kolejnymi etapami są: wybór ściej jako papy termozgrzewalne oraz
i budowli stanowią te powodowane konkretnego rozwiązania technologicz- samoprzylepne membrany. Papy mogą
przez wilgoć. no-materiałowego (wybór konkretnego być mocowane (klejone) do podłoża za
Na etapie projektowania należy dobrać systemu) oraz poprawne wykonanie pomocą masy asfaltowej lub lepiku – są
optymalny system hydroizolacyjny (nie hydroizolacji. to najczęściej papy niemodyfikowane,
sam materiał), analizując warunki grunto- Materiały hydroizolacyjne stosowane zgrzewane do podłoża (termozgrzewal-
wo-wodne, sposób posadowienia (ława w obrębie fundamentów można podzielić ne) lub mocowane przez przyklejenie
fundamentowa i posadzka na gruncie, płyta wg różnych kryteriów. Podano je w tab. 1. (membrany samoprzylepne). Zasadniczo
bitumiczne materiały rolowe stosuje się ► na włókninie przeszywanej, Osnową dla membran samoprzylepnych
do wykonywania pionowych i poziomych ► na taśmie aluminiowej (stosowane są najczęściej jest włóknina poliestrowa,
hydroizolacji elementów budowli mają- w zasadzie jako paroizolacja), welon szklany, welon szklany plus
cych kontakt z otaczającym gruntem. ► z wkładką miedzianą (stosowane siatka, tkanina szklana oraz osnowa
Osnowa jest w zasadzie wkładką zbroją- najczęściej w dachach zielonych jako mieszana [2].
cą dla bitumu. Determinuje mechaniczne warstwa odpychająca korzenie). Osnowa nadaje papie stabilność wy-
właściwości papy/membrany oraz jej Papa na osnowie tekturowej nie jest ma- miarową i odporność mechaniczną oraz
zachowanie się podczas aplikacji i w eks- teriałem hydroizolacyjnym i nie może być umożliwia kontrolowane (tzn. o odpo-
ploatacji, w zależności od sposobu mo- stosowana jako powłoka wodochronna wiedniej grubości) nałożenie masy asfal-
cowania, rodzaju podłoża i temperatury. (niezależnie od obciążenia wilgocią/wodą towej. Dlatego z istotnych parametrów
Ma także wpływ na cechy i parametry i sposobu mocowania). Papy asfaltowe osnowy pap stosowanych do izolacji
związane z dyfuzyjnością oraz zachowa- na welonie z włókien szklanych stosowa- w gruncie wymienić należy:
niem się podczas pożaru. ne są w gruncie w warstwowych izola- ► wytrzymałość mechaniczną,
Ze względu na osnowę papy asfaltowe cjach wodochronnych. Pap tego typu nie ► odporność na rozerwanie,
można podzielić na papy [1]: wolno zaginać i wywijać na powierzchnie ► odporność na rozdzieranie gwoź-
► na osnowie z tkanin technicznych, pionowe. Mogą one stanowić tylko jedną dziem,
► na welonie z włókien szklanych lub warstwę w wielowarstwowej (min. trzy- ► odporność na perforację,
tworzyw sztucznych, warstwowej) powłoce. ► gramaturę,
Tab. 2. Wybrane parametry, jakimi powinny się cechować termozgrzewalne papy polimerowo-asfaltowe stosowane do wykonywania powłok wodo-
chronnych fundamentów [2]
Wymagania dla pap asfaltowych na osnowie
Właściwości/ 1) z włókniny poliestrowej 1) z welonu szklanego
parametry 2) mieszanej – poliestrowej 2) z tkaniny szklanej
z dodatkiem włókien szklanych 3) zdwojonej przeszywanej: tkanina szklana plus welon szklany
osnowa
osnowa mieszana osnowa z welonu osnowa z tkaniny osnowa mieszana
Gramatura osnowy poliestrowa
≥ 160 g/m2 ≥ 60 g/m2 ≥ 200 g/m2 ≥ 270 g/m2
≥ 180 g/m2
Maksymalna siła osnowa osnowa osnowa osnowa z tkaniny
rozciągająca poliestrowa mieszana z welonu lub zdwojona
– wzdłuż ≥ 800 N ≥ 600 N ≥ 300 N ≥ 900 N
– w poprzek ≥ 600 N ≥ 500 N ≥ 200 N ≥ 900 N
Wydłużenie przy maksymalnej osnowa osnowa osnowa z welonu,
sile rozciągającej poliestrowa mieszana tkaniny lub zdwojona
– wzdłuż ≥ 40% ≥ 2% ≥ 2%
– w poprzek ≥ 40% ≥ 2% ≥ 2%
Wytrzymałość na
≥ 50 N
rozdzieranie gwoździem 1)
Wytrzymałość złącza
zerwanie poza złączem, lecz nie mniej niż wytrzymałość wyrobu
na ścianie
Odporność na uderzenie
przy wysokości spadania min. 500 mm niedopuszczalne przebicie powodujące przesiąkanie papy
(metoda A i B)
Szczelność przy ciśnieniu
brak przecieku
0,2 MPa przez 24 h
Trwałość (po sztucznym
wodoszczelność przy ciśnieniu 0,2 MPa
starzeniu)
Trwałość (po działaniu
wodoszczelność przy ciśnieniu 0,2 MPa
chemikaliów)
Zawartość składników
≥ 2500 g/m2
rozpuszczalnych
Niedopuszczalne powstawanie na zewnętrznej stronie rys i pęknięć 2):
Giętkość przy przeginaniu
– dla pap modyfikowanych SBS w temperaturze > –150C
na wałku o średnicy 30 mm
– dla pap modyfikowanych APP w temperaturze > –50C
1)
Wzdłuż i w poprzek, dla pap dodatkowo mocowanych mechanicznie do podłoża.
2)
Dla pap niemodyfikowanych w temperaturze > 0oC.
52 Inżynier budownictwa
technologie
Tab. 3. Wybrane parametry, jakimi powinny się cechować samoprzylepne membrany bitumiczne stosowane do wykonywania powłok wodochronnych
fundamentów [2]
Wymagania dla membran asfaltowych na osnowie
54 Inżynier budownictwa
technologie
Wydarzenia Biznes
Technika Inwestycje
Kariera Języki
Wentylacja w budynkach
użyteczności publicznej
dr hab. inż. Anna Bogdan, prof. PW
Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska,
Politechnika Warszawska
Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych
STRESZCZENIE zbędne jest również wzięcie pod uwagę Wraz z dyrektywą [2] wprowadzono
Niezwykle istotne jest prawidłowe za- kryteriów efektywności energetycznej również wymóg dla CEN (Europejskie-
projektowanie ilości i jakości powietrza
dostarczanego do każdego użytkowni- całego układu. Kwestie te na najwyż- go Komitetu Normalizacyjnego) analizy
ka. Pomocą w tym zakresie mogą być szym, europejskim szczeblu regulowane obowiązujących dotychczas norm
normy, które w ostatnich latach zosta- są przez dyrektywę w sprawie charakte- dotyczących instalacji wewnętrznych
ły znowelizowane zgodnie z kolejnymi
rystyki energetycznej budynków (EPBD w budynkach, a także dostosowanie
zmianami wprowadzanymi do dyrektywy
europejskiej. W artykule przedstawiono 2002/91/EC) [2], która – pierwsza jej ich do prowadzenia łączonych analiz
informacje dotyczące zapisów, które ule- wersja była ogłoszona 16 grudnia 2002 r. dotyczących zapotrzebowania ener-
gły aktualizacji w dwóch normach doty- – w roku 2010 [3] oraz 2018 r. [4] była getycznego budynku. W wyniku tych
czących bezpośrednio kwestii wentylacji
w obiektach użyteczności publicznej. nowelizowana: dostosowywana do działań wiele norm zostało zmienionych
skutków realizacji poprzedniej wersji, w większym lub mniejszym zakresie,
ABSTRACT
pojawiły się w niej też nowe, ambitne zmianie uległy również numeracje po-
It is extremely important to design the
amount and quality of the air supplied to cele w zakresie efektywności energe- szczególnych norm. Obecne powiąza-
every user using the building. The stan- tycznej obiektów, szczególnie użytecz- nia między normami przedstawione są
dars may be helpful – in the recent years, ności publicznej. na rys. 3.
their provisions have been updated ac-
cording to the subsequent changes in-
troduced to the European directive. The
paper presents information pertaining to
Relacje przywództwo
the provisions that have been changed
in two standars directly regarding the międzyludzkie
struktura organizacyjna
matter of ventilation in public buildings:
in the draft of the prEN 16798-1 Energy
performance of buildings. Part 1 norm, as
well as PN-EN 16798-3:2017-09 Energy
performance of buildings. – Ventilation of środowisko organizacja
buildings – Part 3. socjalne pracy
Z
adaniem systemów wentylacji
lub wentylacji i klimatyzacji
stosowanych w pomieszczeniach wydajność
użyteczności publicznej jest zapewnie-
nie warunków środowiska wewnętrz-
nego bezpiecznych i komfortowych
charakterystyka środowisko
dla użytkowników. Należy pamiętać
również, że prawidłowa wentylacja osobista
w dużej mierze wpływa na wydajność
i efektywność pracy (rys. 1 i 2), a zatem praca
kluczowym aspektem jest przyjęcie
kariera
prawidłowych założeń, uwzględniają-
cych planowaną liczbę użytkowników relacje praca – dom środowisko
i ich potrzeby. wewnętrzne
zaangażowanie do wykonywania pracy
Choć priorytetowym aspektem powinien
być zawsze komfort użytkowników, nie- Rys. 1. Parametry wpływające na wydajność pracowników [1]
56 Inżynier budownictwa
technologie
środowisko wewnętrzne
Jakość powietrza
Budynek wewnętrznego Akustyka Oświetlenie
oraz mikroklimat
projekt
Jakość Środo- Zrozu-
prze- wystrój stano- Poziom
powie- wisko Czystość miałość Jakość Ilość
strzeń wnętrza wiska dźwięku
trza cieplne mowy
pracy
wskaźnik
temperatura transmisji mowy jasność
cząstki wentylacja
powietrza
rozkład olśnienie
urządzenia częstotliwości
mikroby prędkość światło naturalne
powietrza wentylacyjne
i klimatyzacyjne
izolacja odbicia
temperatura czystość
zapachy powierzchni przestrzeni zakres
czas pogłosu
wilgot- dystrybucja
ność
wilgoć
Jednym z elementów, który również ści kryteriów, które mają obowiązywać kategoria II to „średnie” warunki, które
został zmieniony w wyniku realizacji wy- w danym kraju, jednocześnie wskazując powinny być stosowane we wszystkich
magania EPBD, było opracowanie dwóch wartości domyślne, które są wskazywane nowo powstających obiektach, kategoria
projektów norm, które swoim zakresem przez CEN. III dopuszczana jest w obiektach istnieją-
obejmują kwestie wentylacji w budyn- W artykule przedstawiono zmiany, jakie cych, natomiast kategoria IV dopuszczal-
kach, a zatem: zostały wprowadzone w obu normach na tylko okresowo jako niespełniająca
► prEN 16798-1 [6], w zakresie wentylacji w obiektach uży- kryteriów komfortu użytkowników.
► PN-EN 16798-3:2017-09 [7]. teczności publicznej w stosunku do do- Główną zmianą pojawiającą się w normie [6]
Pierwsza w tych norm istnieje obecnie kumentów obowiązujących poprzednio. w stosunku do wersji poprzedniej jest zwięk-
w fazie projektu i jest już „głosowa- szenie nacisku na umiejscowienie użytkowni-
na”. Norma ta zastąpiła normę PN-EN PREN 16798-1 ENERGY PER- ków obiektów, ich preferencji i przyzwyczajeń
15251:2012 Parametry wejściowe środo- FORMANCE OF BUILDINGS. odnośnie do wykorzystania przestrzeni we-
wiska wewnętrznego dotyczące projek- PART 1 wnętrznej jako punktu wyjściowego do pro-
towania i oceny charakterystyki energe- W projekcie normy [6] zachowano jektowania warunków środowiska wewnętrz-
tycznej budynków, obejmujące jakość główny podział informacji na dwie grupy: nego. Jest to szczególnie istotne, gdyż
powietrza wewnętrznego, środowisko parametry wyjściowe do projektowania jedynie dokładne zaplanowanie sposobu
cieplne, oświetlenie i akustykę. Druga systemów wentylacji, ogrzewania, chło- użytkowania pomieszczeń umożliwia
natomiast jest już dokumentem zatwier- dzenia i oświetlenia, jak również para- uzyskanie oszczędności energii przy
dzonym przez CEN oraz PKN i zastąpiła metry środowiska wewnętrznego, jakie zapewnieniu komfortowych warunków
normę PN-EN 13779:2008 Wentylacja należy uwzględniać w obliczeniach ener- dla użytkowników. W przypadku jakości
budynków niemieszkalnych – Wyma- getycznych. Zachowano również kate- powietrza wewnętrznego wprowadzono
gania dotyczące właściwości instalacji goryzację jakości środowiska wewnętrz- termin odczuwalnej IAQ (perceived
wentylacji i klimatyzacji. W przypadku nego, a zatem kategoria I to „wysokie” indoor air quality) jakości powietrza
zarówno normy [6], jak i normy [7] po- warunki środowiska, ma zastosowanie w pomieszczeniu, a także dopuszcze-
zostawiono do wyboru krajom członkow- dla osób o specjalnych potrzebach (np. nie możliwości adaptacji użytkowników
skim wprowadzenie konkretnych warto- dzieci, osoby starsze, niepełnosprawne), do warunków w pomieszczeniach
58 Inżynier budownictwa
technologie
jest wyłącznie stężeniem dwutlenku węgla. wem powietrza wspomaganym działa- czeniu obniżający entalpię powietrza
W stosunku do wersji wcześniejszej zmianie niem wentylatora pracującego w obu nawiewanego lub w pomieszczeniu (na
uległy również wartości dopuszczalne CO2 kierunkach (nawiew lub wywiew). przykład wężownica chłodząca z wodą
w pomieszczeniach powyżej wartości ► System wentylacji naturalnej – wentyla- lodową, wodą chłodzącą, wodą gruntową
CO2 występującej w powietrzu zewnętrz- cja budynku bazuje na wykorzystaniu lub solanką).
nym. Dla przykładu w poprzedniej wersji naturalnych sił wyporu termicznego. Uaktualnieniu uległa również klasyfika-
dla kategorii I pomieszczeń dopusz- ► Systemy wentylacji hybrydowej cja mocy właściwej wentylatorów przez
czalny poziom CO2 wynosił 350 p.p.m., – wentylacja budynku bazująca na wen- dodanie kategorii równej 0 dla urządzeń
w projekcie normy [6] jest to 550 p.p.m. tylacji naturalnej i mechanicznej w tej o mocy poniżej 300 W/(m3/s). Wprowa-
Dla kategorii II wartość obecnie będzie samej części budynku, z zastrzeżeniem dzono również wzór definiujący jedno-
wynosić 800 p.p.m. (wcześniej wartość umożliwienia sterowania wyborem trybu znacznie ten parametr:
ta była wskazywana dla kategorii III), na- wentylacji w zależności od warunków PSFP = P/qv = ∆ptot/ηtot = ∆pstat/ηstat
tomiast dla kategorii III i IV 1350 p.p.m. istniejących w danej chwili (wentylacja gdzie: PSFP – moc właściwa wentylatora
(poprzednio było to 800 p.p.m. dla naturalna, wentylacja mechaniczna lub [Ws/m3]; P – pobór mocy elektrycznej
kategorii III i błędny zapis „mniej niż kombinacja obu tych układów). wentylatora [W]; qv – nominalny stru-
800 p.p.m.” dla kategorii IV). Dodatkowo wprowadzono tab. 1 klasyfi- mień objętościowy powietrza [m3/s];
W przypadku metody 3) w normie kującą systemy wentylacji i klimatyzacji ∆ptot – całkowity spręż wentylatora [Pa];
podano wyłącznie wartości jednostkowe na podstawie procesów, jakie są realizo- ηtot – sprawność całkowita określana dla
strumienia powietrza wynikające z obec- wane w danym układzie. Wprowadzono całkowitego sprężu [%]; ∆pstat – różnica
ności użytkownika oraz ze względu na również jednoznaczną definicję funkcji ciśnienia statycznego [Pa]; ηstat – spraw-
powierzchnię podłogi. Dla kategorii chłodzenia jako realizowanej przez do- ność całkowita określana dla różnicy
II całkowity projektowany strumień wolny element w urządzeniu lub pomiesz- ciśnienia statycznego [%].
powietrza wynosi 14 l/s dla jednej osoby
i 1,4 l/s przypadające na 1 m2 podłogi.
Wskazano, że w przypadku wyłączenia Tab. 1. Rodzaje układów wentylacji, klimatyzacji obiektu i pomieszczeń ze względu na zastosowane
funkcje [7]
wentylacji mechanicznej minimalny
strumień powietrza dostarczanego do
Wentylator powietrza wywiewanego
Wentylator powietrza nawiewanego
Ogrzewanie
Chłodzenie
Nawilżanie
PN-EN 16798-3:2017-09 CHA-
Osuszanie
Filtracja
RAKTERYSTYKA ENERGE-
TYCZNA BUDYNKÓW
– WENTYLACJA BUDYNKÓW
– CZĘŚĆ 3 Układ wentylacji jednokierunkowej
x - - - o o - - -
Nowa norma [7] nie różni się znacząco nawiewnej (układ nadciśnieniowy)
od wersji poprzedniej, jednakże pojawiły Układ wentylacji jednokierunkowej
- x - o - - - - -
się w niej aspekty porządkujące cały wywiewnej
układ i zależności między normami. Układ wentylacji dwukierunkowej x x - x o x o - - -
Pierwszym elementem jest uzupełnienie Układ wentylacji dwukierunkowej
x x x o x o - x -
wyraźnego podziału różnych systemów z nawilżaniem
wentylacji, a zatem: Układ klimatyzacji dwukierunkowej x x x o x o (x) o (x)
► Systemy wentylacji jednokierunkowej
Pełen układ klimatyzacji x x x o x x x x x
(UVU) – system wentylacji, w którym
przepływ powietrza jest wspomagany System klimatyzacji pomieszczenia
działaniem wentylatora pracującego (fan-coil, DX-split, VRF, lokalne wodne - - x - - o o x - (x)
tylko w jednym kierunku (nawiew lub pompy ciepła itp.)
wywiew), natomiast bilans ciśnienia System ogrzewania pomieszczenia - - x - - o x - - -
jest uzyskiwany za pomocą urzą- System klimatyzacji pomieszczenia - - - - - - o x - -
dzeń zamontowanych w obudowie x wyposażony w daną funkcję
budynku. (x) wyposażony w daną funkcję, która może być ograniczona
►S ystemy wentylacji dwukierunkowej - niewyposażony w daną funkcję
o może być wyposażony lub też nie w zależności od wymagań
(BVU) – system wentylacji z przepły-
Zmianie uległa również część poświęcona Wymienniki ciepła – Procedury badaw- spalinowe i PN-EN 13053+A1:2011
kwestiom odzysku ciepła, w której wpro- cze wyznaczania wydajności urządzeń Wentylacja budynków – Centrale wen-
wadzono informacje na temat odzysku do odzyskiwania ciepła w układzie tylacyjne i klimatyzacyjne – Klasyfikacja
ciepła jawnego zgodne z PN-EN 308:2001 powietrze–powietrze i powietrze–gazy i charakterystyki działania urządzeń,
elementów składowych i sekcji.
Nowością jest wprowadzenie rozdziału
Tab. 2. Minimalna efektywność filtracji określana na podstawie jakości powietrza zewnętrznego
dotyczącego wyboru filtrów, które zostały
cząstek [7]
usystematyzowane w zależności od
Jakość powietrza Klasy powietrza nawiewanego
poziomu zanieczyszczenia powietrza
zewnętrznego SUP 1 SUP 2 SUP 3 SUP 4 SUP 5 zewnętrznego i oczekiwanej jakości
ODA (P) 1 88% a 80% a 80% a 80% a Nie określono powietrza nawiewanego. W tab. 2 i 3
ODA (P) 2 95% a 88% a 80% a 80% a 60% określono minimalną wymaganą wydaj-
ność filtracji według wybranej jakości
ODA (P) 3 99% a 96% a 92% a 80% a 80%
powietrza zewnętrznego (ODA) i klasy
a
łączna średnia efektywność wentylacji dla pojedynczej lub wieloetapowej filtracji zgodnie z informacjami
powietrza nawiewanego (SUP) oraz
podanymi w grupie norm PN-EN ISO 16890 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej
wskazujące, kiedy opcjonalna filtracja
gazu jest zalecana lub wymagana.
Tab. 3. Zalecane minimalne klasy filtracji dla każdej sekcji filtracji [7] Wprowadzono również równanie do
Jakość powietrza obliczania łącznej skuteczności jednostki
zewnętrznego filtrującej składającej się z filtrów o różnej
SUP 1 SUP 2 SUP 3 SUP 4 SUP 5
sprawności:
ODA (G) 1 Zalecane
ODA (G) 2 Wymagane Zalecane
ODA (G) 3 Wymagane Wymagane Zalecane
G – filtracja gazu, powinna być rozważana, jeżeli projektowana jakość SUP danej kategorii jest Et – całkowita skuteczność filtracji
powyżej projektowanej kategorii ODA Esn+1 – skuteczności filtracji danego filtra.
Wymiarowanie powinno być realizowane zgodnie z PN-EN ISO 10121-1:2014-07 Metody badania Nowością jest również wprowadzenie
do oceny parametrów użytkowych mediów i urządzeń stosowanych do oczyszczania powietrza zapisów dotyczących nieszczelności
z gazów w wentylacji ogólnej – Część 1: Materiały filtracyjne do oczyszczania powietrza z gazów i wynikających z nich dodatkowych prze-
oraz PN-EN ISO 10121-2:2013-09 Metody badania do oceny parametrów użytkowych mediów pływów powietrza. Rozróżniono źródła
i urządzeń stosowanych do oczyszczania powietrza z gazów w wentylacji ogólnej – Część 2:
nieszczelności, tj. przepływy powietrza
Urządzenia do oczyszczania powietrza z gazów (GPACD)
w sekcji odzysku ciepła (HRS), obudowy
i dystrybucji powietrza. Do opisu wycie-
Tab. 4. Klasyfikacja urządzeń wg współczynnika korekcyjnego dla powietrza zewnętrznego ze ków w sekcji odzysku ciepła wprowadzo-
względu na wewnętrzne nieszczelności [7]
no następujące definicje:
Klasa OACF ► współczynnik przepływu powietrza
Powietrze zewnętrzne Powietrze wywiewane wywiewanego (EATR, %), określany
w stosunku do wywiewanego w stosunku do zewnętrznego jako stosunek natężenia strumienia
1 1,03 0,97 powietrza nawiewanego opuszczają-
cego HRS, jednakże pochodzącego
2 1,05 0,95
z wewnętrznej recyrkulacji powietrza
3 1,07 0,93 w HRS wywołanej nieszczelnościami
4 1,01 0,90 (qm,SUP,HR) do natężenia strumienia
5 Nieklasyfikowane powietrza nawiewanego do HRS
(qm,SUPnet,HR)
60 Inżynier budownictwa
technologie
Jeżeli OACF wynosi powyżej 1 – powietrze jest przenoszone W kwestiach energetycznych dodano również równanie okre-
z powietrza zewnętrznego do usuwanego, natomiast jeżeli ślające wykorzystanie energii pierwotnej na cele wentylacji:
poniżej 1 – powietrze jest przenoszone z powietrza usuwanego
do nawiewanego. EATR i OACF są obliczane przez producen-
ta odzysku ciepła dla nominalnego stanu projektowego centrali
wentylacyjnej. Współczynnik OACF jest wykorzystywany w kla-
syfikacji urządzeń do odzysku ciepła zgodnie z tab. 4. Dalsza
specyfikacja EATR planowana jest do wprowadzenia w normie
PN-EN 308:2001. Podsumowanie
W artykule przedstawiono zmiany, jakie zostały wprowadzone
W przypadku przecieków w obudowie centrali klimatyzacyjnej ostatnimi normami w zakresie wentylacji obiektów użyteczno-
należy się odnieść do normy PN-EN 1886:2008 Wentylacja ści publicznej. Zmiany te w pierwszej chwili mogą się wyda-
budynków – Centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne – Właści- wać nieznaczne, jednak patrząc całościowo, zauważa się, że
wości mechaniczne określające metody badań oraz wymaga- podążają za rozwojem techniki i nakierowują projektantów na
nia dotyczące badań i klasyfikacji dla urządzeń wentylacyjnych. wykorzystanie nowoczesnych metod zarówno w konstrukcji
W przypadku wycieków układów z dystrybucji powietrza samych budynków i ich wpływu na środowisko wewnętrzne
należy zastosować procedury przedstawione w normie PN-EN w pomieszczeniach, jak również na zastosowanie metod
12599:2013-04 Wentylacja budynków – Procedury badań tworzenia komfortowego środowiska w najbliższym otoczeniu
i metody pomiarowe stosowane podczas odbioru instalacji użytkownika. Niestety w nowych normach nadal nie uwzględ-
wentylacji i klimatyzacji. Klasyfikacja powinna się odbywać niono metod oceny charakterystyki energetycznej budynków
zgodnie z tab. 5. za pomocą analiz wykonywanych miesięcznie lub, co byłoby
jeszcze lepsze, godzinowo.
W odniesieniu do oceny energetycznej układów główna zmiana
obejmuje metodę obliczenia efektywności wentylacji przy obli- Bibliografia
czaniu strumienia objętości powietrza wentylacyjnego na bazie 1. P. Wargorcki, O. Seppänen, J. Andersson, A. Boerstra, D. Clements-
zapisów przedstawionych w [6]: Croome, K. Fitzner, S.O. Hanssen, Indoor climate and productivity in
offices, REHVA Guidebook.
2. Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
gdzie: qV,bz – strumień powietrza dostarczany do strefy oddy- 3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia
chania człowieka; qV,ODA – strumień powietrza zewnętrznego 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
εV – efektywność wentylacji; 4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z dnia
30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charak-
terystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie
efektywności energetycznej.
gdzie: Ev Ce – stężenie zanieczyszczeń w powietrzu usuwanym; 5. J. Hogeling, Overview of EPB standards currently out for formal vote at
Cs – stężenie zanieczyszczeń w powietrzu nawiewanym. CEN and ISO level, REHVA Journal, December 2016.
6. prEN 16798-1 Energy performance of buildings. Part 1: Indoor
Kolejną modyfikacją wprowadzoną w normie [7] jest koniecz- environmental input parameters for design and assessment of energy
ność obliczania krotności wentylacji wymaganej do osusze- performance of buildings addressing indoor air quality, thermal
nia lub nawilżenia powietrza, jeżeli tego rodzaju proces environment, lighting and acoustics.
ma być realizowany przez układ wentylacji. Zmianie uległy 7. PN-EN 16798-3:2017-09 Charakterystyka energetyczna budynków
również roczna efektywność odzysku ciepła oraz roczny – Wentylacja budynków – Część 3: Wentylacja budynków niemiesz-
współczynnik wydajności, opisywane obecnie przez nastę- kalnych – Wymagania dotyczące właściwości systemów wentylacji
pujące równania: i klimatyzacji pomieszczeń (Moduł M5-1, M5-4).
8. A. Bogdan, Zapewnienie komfortu użytkownikom w pomieszczeniach
εAHυ biurowych przy zastosowaniu rozwiązań wentylacji indywidualnej,
materiały seminaryjne Forum Wentylacja 2008. ◄
gdzie: εSUP – roczna efektywność energetyczna odzysku ciepła;
QH;V;in;req – roczne zapotrzebowanie na energię niezbędną do
ogrzewania powietrza wentylacyjnego, z uwzględnieniem
energii niezbędnej do rozmrażania [kWh]; QH;V;tot – roczne zapo-
trzebowanie na energię niezbędną do ogrzewania powietrza
realizowanego bez odzysku ciepła [kWh]; εAHυ – współczynnik
wydajności; Qhr – ilość ciepła przekazywana rocznie za pomocą
odzysku ciepła; EV;hr;gen;in;el – energia elektryczna określana rocz-
nie niezbędna na działanie sekcji odzyskiwania ciepła (wentyla-
tory i urządzenia pomocnicze) [kWh].
Akustyka domów
jednorodzinnych o zabudowie szeregowej
mgr inż. Paweł Polak
Stowarzyszenie na Rzecz Lepszej Akustyki w Budynkach „Komfort Ciszy”
W
ybór zabudowy bliźniaczej cegły ceramicznej, betonu komórko- zabudowy z obustronnym opłytowa-
i szeregowej oznacza sporo wego czy pustaków ceramicznych. niem i wypełnieniem z wełny mineralnej
korzyści dla inwestora. Są Według przepisów (znowelizowanej sprawia, że izolacyjność akustyczna
to m.in. relatywnie niższy koszt zabu- w 2015 r. normy PN-B-02151-3 Akusty- od dźwięków powietrznych jest o kilka
dowy w porównaniu z budową domu ka budowlana. Ochrona przed hałasem decybeli wyższa niż porównywalnej
wolno stojącego oraz dostęp do zieleni w budynkach. Wymagania dotyczące grubości przegrody wykonane w tech-
i własnego ogródka mimo poniesionych izolacyjności akustycznej przegród nologii murowanej.
sporo niższych nakładów na działkę. w budynkach i elementów budowla-
nych) ściana oddzielająca mieszkania Innym rozwiązaniem może być zainstalowa-
Jednocześnie zabudowa szeregowa powinna mieć izolacyjność akustyczną od nie na ścianach u sąsiada pochłaniających
charakteryzuje się zwiększonym dyskom- dźwięków powietrznych, określoną wskaź- dźwięki paneli akustycznych, które redukują
fortem wywołanym hałasem – szczegól- nikiem oceny przybliżonej izolacyjności czas pogłosu i sprawiają, że w pomiesz-
nie tym wewnętrznym, mającym swoje właściwej R’A1 w przedziale 52–55 dB. czeniu „nadawczym” jest ciszej. W kon-
źródło w sąsiednich domach i segmen- Ze względu na brak poprawnego wykonania sekwencji wyższa chłonność dźwięku
tach. W pomieszczeniach przebywania spoin czołowych, dobór rozwiązania z nie- pomieszczenia u sąsiada (a tym samym
dziennego oraz sypialnych słyszalne jest korzystnymi drążeniami czy źle dobraną niższy poziom dźwięku u niego) spowo-
zwykłe użytkowanie łazienki przez sąsia- zaprawę murarską wymaganie to w praktyce duje automatycznie niższy poziom hała-
da, szczególnie wieczorami, gdy tzw. tło często jest niespełniane. Co zrobić, by su w mieszkaniu „odbiorczym” – mimo
akustyczne jest niższe. Tu zaczyna się nie słyszeć rozmów sąsiadów i hałasu niezmienionej izolacyjności akustycznej
problem. pochodzącego zza ściany? samej ściany rozdzielającej. Panele aku-
O odpowiednie odizolowanie akustycz- styczne z wełen mineralnych dodatkowo
ne przyległych części domu najlepiej Z dźwiękami powietrznymi można sobie pełnią funkcję dekoracyjną.
zadbać już na etapie projektowania poradzić, wyciszając pierwotną ścianę
domu, a następnie należy konsekwentnie dodatkową przedścianką z płyt gipsowo- Hałas wewnętrzny – dźwięki
trzymać się dobrych założeń w fazie wy- -kartonowych na metalowym ruszcie. uderzeniowe
konawstwa. Wprowadzenie poprawek po Przedścianka jest wypełniona w środku Dużo trudniejsze jest wyeliminowanie dźwię-
zamieszkaniu lokatorów jest już trudniej- wełną mineralną szklaną bądź skalną ków uderzeniowych zwanych materiałowymi,
szym zadaniem. o grubości 5–10 cm. Wełna mineralna dlatego istotną rzeczą jest poprawne
szklana ma najwyższe wartości współ- zaprojektowanie domów w zabudowie
Hałas wewnętrzny – dźwięki czynnika pochłaniania dźwięków. Razem szeregowej. Absolutną podstawą jest to,
powietrzne z gipsowo-kartonową okładziną może aby poszczególne podłogi w obrębie jedne-
Większość segmentów w części miesz- w niektórych przypadkach poprawić go mieszkania były wykonane w technologii
kalnej łączy pojedyncza ściana kon- akustykę o kilkanaście decybeli w po- podłóg pływających z odpowiednią dylatacją
struowana np. z bloczków silikatowych, równaniu z izolacyjnością pierwotnej z wełny mineralnej szklanej lub skalnej
62 Inżynier budownictwa
technologie
Rozwiązania techniczne
w systemach kominowych
w walce ze smogiem
dr inż. Krzysztof Drożdżol
Wydział Budownictwa i Architektury
Politechnika Opolska
STRESZCZENIE ABSTRACT
Zanieczyszczenie powietrza stanowi duży problem w Polsce Air pollution is a big problem in Poland and worldwide, espe-
i na świecie, w szczególności w okresie grzewczym. Duża cially during the heating season. A significant proportion of the
część zanieczyszczeń powstaje w wyniku eksploatacji urządzeń pollution comes from the operation of heating equipment. This
grzewczych. Taka sytuacja zmusiła producentów systemów ko- situation forced the producers of chimney systems to develop
minowych do opracowywania nowych bardziej ekologicznych new, more environmentally friendly devices and products. New
urządzeń i wyrobów. Często nowe rozwiązania w technice grzew- solutions in heating and chimney technology are often a result of
czej i kominowej są następstwem realizacji prac badawczych. conducting research. The article discusses the impact the chim-
W artykule omówiono wpływ konstrukcji i wyposażenia komina ney structure and equipment have on the emission of pollutants
na emisję zanieczyszczeń z instalacji grzewczych. from heating systems.
64 Inżynier budownictwa
technologie
W dalszej części artykułu przedstawio- grzewczego i jego właściwe utrzymanie niż piec potocznie nazywany kopciu-
na zostanie analiza wpływu systemu (czyszczenie). W tym celu wykonano wiele chem z dobrze dobranym kominem.
kominowego i jego wyposażenia na testów i analiz przez podłączenie urządze- Otrzymane wyniki pozwalają stwierdzić,
zmniejszenie emisyjności urządzenia nia grzewczego: a) tradycyjnego i b) z tzw. że zastosowanie pieca spełniającego
grzewczego. czystym spalaniem do komina o: 1) zbyt (wg PN-EN 303-5:2012) normy emisyj-
wąskiej średnicy – symulującego komin ności klasy V nie gwarantuje redukcji
Wpływ średnicy i wyposażenia nieczyszczony, 2) przewymiarowanej śred- emisji sadzy przy użyciu niewłaściwych
komina na emisyjność nicy, 3) optymalnie dobranej średnicy i 4) systemów kominowych.
Już w [7] wykazano, że na jakość optymalnie dobranej średnicy z płaszczem ► Kopciuch podłączony do komina
spalania bardzo istotne znaczenie ma powietrznym – umożliwiającego dostar- o optymalnej średnicy bez regulato-
dobór odpowiedniej wielkości przewodu czanie podgrzanego od spalin powietrza rów emitował mniej zanieczyszczeń
kominowego. W literaturze [8] zilustrowa- do paleniska. Realizacja badań opisanych niż piec klasy V po podłączeniu do
no w sposób graficzny wpływ przeprojek- w artykule [9] pozwoliła uzyskać następu- komina o zbyt małej, optymalnej
towanego komina i wpływ komina o zbyt jące wnioski: lub zbyt dużej średnicy. Dopiero po
małej powierzchni na proces spalania ► Sposób doprowadzenia powietrza doposażeniu paleniska w regulator
(rys.). Z przedstawionego wykresu widać, potrzebnego do spalania ma wpływ ciągu (utrzymującego stałe ciśnienie
że przypadku gdy średnica komina na emisję zanieczyszczeń. Jeżeli w kominie) efekt z pieca nowoczes
będzie zbyt duża, to zwiększy się strata powietrze doprowadzane jest do pa- nego był bardziej zadowalający niż
wylotowa. Powoduje to wzrost zanie- leniska kominem i przy tym wstępnie w przypadku kopciucha (fot.).
czyszczenia powietrza. W przypadku zbyt ogrzane, to ilość emitowanych sadz
małej średnicy przewodu kominowego się zmniejsza. Podsumowanie
występuje niepełne spalanie [8]. ► Właściwy dobór średnicy komina ma Postęp w technice kominowej w zdecydo-
W artykule [9] opisano przebieg badań do- wpływ na stężenie pyłów emitowanych wanej części wynika z postępu w technice
świadczalnych finansowanych przez Cech wraz ze spalinami. W przypadku zbyt grzewczej. Na przestrzeni lat zmieniały się
Kominiarzy Polskich (Polska) i firmy: Jawar małych i zbyt dużych średnic przewo- parametry spalin emitowanych z urządzeń
(Polska), Pipeeksperten AS (Norwegia) du kominowego stężenie pyłu wzrasta grzewczych (skład chemiczny, tempe-
Almeva – partner Exodraft (Dania). Poprzez niezależnie od typu pieca używanego ratura, ciśnienie). W ślad za postępem
realizację eksperymentu uzasadniono in- podczas badań. w technice grzewczej, związanej m.in.
formacje dotyczące konieczności dostoso- ► Badania wykazują, że nowoczesne z produkcją urządzeń na dotychczas nie-
wania komina do urządzenia grzewczego, piece o zmniejszonej emisyjności są stosowane paliwa czy wyposażenie tych
co opisano w pozycji [9]. bardzo wrażliwe na zmianę parametrów urządzeń w mechaniczne odprowadzanie
Potwierdzono, że w celu uzyskania oczeki- wentylacyjnych urządzenia. W efek- spalin z kotła do komina, wprowadzano
wanego efektu redukcji emisji zanieczysz- cie udowodniono, że piec, który wg zmiany konstrukcyjne w kominach. Osoby
czeń wymiana samego urządzenia grzew- certyfikacji ma mniejszą emisyjność, z branży kominowej dostrzegają, że pro-
czego jest niewystarczająca. Niezbędne po podłączeniu do za dużego lub za wadzone prace badawcze dotyczące sys-
jest dostosowanie komina do urządzenia małego komina emitował więcej pyłów temów kominowych w tej chwili wymusza-
ją także wprowadzanie zmian w ofertach
producentów urządzeń grzewczych (np.
przystosowanie urządzeń do systemów
powietrzno-spalinowych). Rangę prowa-
dzonych prac badawczo-rozwojowych
potwierdza zaangażowanie się Narodowe-
go Centrum Badań i Rozwoju w realizację
zadania pt. „Badania nad opracowaniem
systemu kominowego z odzyskiem ciepła
w obudowie perlito-betonowej dedykowa-
nego do urządzeń grzewczych na paliwa
stałe”. Zadanie to realizuje firma Jawar
przy współudziale pracowników z Wydzia-
łu Budownictwa i Architektury Politechniki
Opolskiej. W ramach przedmiotowego
projektu specjaliści realizują badania
w celu zaprojektowania i wykonania
systemu kominowego z odzyskiem ciepła
w obudowie perlito-betonowej. Takie
rozwiązanie nie było dotychczas znane.
Projektowany system kominowy przezna-
Rys. Przebieg procesu spalania w zależności od doboru średnicy komina do urządzeń grzewczych [8] czony jest do urządzeń grzewczych
krótko
Polska liderem w produkcji styropianu
Polska jest największym producentem styropianu w Europie
– wynika z danych Europejskiego Stowarzyszenia Producentów
EPS (EUMEPS). Konsumpcja polistyrenu do spieniania, surowca
do produkcji styropianu, w okresie od lipca 2017 r. do czerwca
roku 2018 wyniosła w naszym kraju 257 tys. ton. Drugi w kolej-
ności rynek, niemiecki, osiągnął w tych samych 12 miesiącach
wielkość 251 tys. ton.
EUMEPS zrzesza m.in. 23 krajowe stowarzyszenia z Europy.
Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu (PSPS), re-
prezentujące Polskę w tym gronie, podkreśla, że pozycja lidera
zobowiązuje do podejmowania aktywnych działań we wszystkich
istotnych dla branży obszarach. Producenci styropianu przywią-
zują uwagę do kwestii ochrony środowiska. Rozwijane są meto-
dy odzyskiwania surowca i powtórnego wykorzystywania w pro-
cesie produkcji. Już dziś wielu producentów odbiera pozostałości
styropianu z budów i ponownie je wykorzystuje.
66 Inżynier budownictwa
literatura fachowa
t
Wyd. 1, str. 218, oprawa miękka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
Me
dialny
Autor monografii postawił sobie za cel prezentację działań zmierzających do zachowania równomierności
realizacji procesów budowlanych oraz wskazanie przyczyn przerw technologicznych, wynikających z konieczności zsyn-
Patro
chronizowania prac wielu wykonawców. Dużo miejsca poświęcono modelowaniu realizacji robót oraz współpracynajednostek
t
wykonawczych.
Media
lny
W książce zostały opisane rodzaje i właściwości dymów, zagrożenie dymem, przepływ dymu w budynku wielokondygna-
cyjnym, projektowanie wentylacji pożarowej oraz podstawowe elementy wyposażenia instalacji oddymiających w budynku.
Podano także wiele przykładów koncepcji i rozwiązań wentylacji pożarowej oraz przedstawiono problematykę kontroli pracy
systemu oddymiania.
Autorzy omawiają ogólne warunki techniczne wykonywania i odbioru robót związanych z realizacją obiektów budowlanych
o konstrukcji betonowej lub żelbetowej. Należy pamiętać, że w przypadku wykonywania budowli trzeba uwzględnić również
dodatkowe wymagania, nie ujęte w niniejszych warunkach, i podać je w specyfikacji projektowej.
Poszczególne rozdziały książki zawierają szczegółowe opisy rozwiązań architektoniczno-budowlanych i ułożone są zgodnie z
kolejnymi etapami budowy – od fundamentów oraz przyziemia budynku do stropodachów, tarasów, balkonów i wykończenia
wnętrz.
Ś
luza Swoboda była ostatnią z nie-
remontowanych 200-letnich śluz
na polskim odcinku Kanału Augu-
stowskiego. W kwietniu 2017 r. rozpoczął
się pierwszy etap prac remontowych.
– Obejmował on remont głowy górnej
śluzy i awanportu głównego – przy-
pomina Łukasz Nowicki, dyrektor ds.
technicznych firmy Hydrobud Białystok,
głównego wykonawcy remontu.
68 Inżynier budownictwa
ciekawe realizacje
Fot. 4. Wykonywanie torkretowania Fot. 6. Widok na głowę dolną oraz awanport dolny śluzy
Fot. 5. Wykonywanie zabezpieczeń w systemie green terramesh Fot. 8. Komora śluzy, w oddali widać wrota górne
70 Inżynier budownictwa
ciekawe realizacje
W starych wrotach stalowych pomiędzy oczepem żelbetowym ne jej funkcjonowanie przez kolej-
śluzy występowały przecieki na i skarpą biegnie ścieżka z bruku ne lata. Prace kosztowały łącznie
styku skrzydeł wrót oraz w ob- kamiennego na zaprawie cemen- 5,1 mln zł. Pieniądze przekazał
rębie zamknięć motylkowych. towo-piaskowej. Skarpy powyżej Narodowy Fundusz Ochrony Śro-
W głowach śluzy zachowały półek wykonano w systemie dowiska i Gospodarki Wodnej.
się pozostałości nieczynnych green terramesh – siatka z drutu – Tą inwestycją zamykamy gene-
mechanizmów zamykania stalowego w powłoce z tworzywa ralne remonty na polskim odcinku
i otwierania wrót. Wrota stalowe sztucznego z matą kokosową. Kanału Augustowskiego – pod-
zostały wymienione na wrota – Zdemontowaliśmy spróchniałe sumował Mirosław Markowski,
drewniane, dzięki czemu został dalby, a ich miejsce zajęły nowe dyrektor RZGW w Białymstoku.
przywrócony stan historyczny o średnicy 340 mm i długości 7 m – Zostają jeszcze prace umocnie-
oraz nastąpiło ujednolicenie – mówi Oskar Kielczyk. – Pomost niowe na brzegach i remonty za-
z pozostałymi śluzami kanału. drewniany na palach drewnianych bytkowych budynków, w których
Wykonanie drewnianych wrót usytuowaliśmy na lewym brzegu mieszka obsługa śluzy. Mamy
było dużym wyzwaniem, podjął stanowiska dolnego. Wymienili- jeszcze trzy śluzy: Sosnowo,
się go Tomasz Waszkiewicz z Ja- śmy również palisadę z pali drew- Borki i Białobrzegi odbudowane
ziewa (gmina Sztabin). Efekt? nianych na nową: pale o średnicy w 1964 r. na sposób niemiecki.
Majstersztyk robota. 20 cm, długości 4 m. Odbiegają od projektów pierwot-
Istniejące zabezpieczenie Renowację zabytkowej tablicy nych, do których chcielibyśmy je
brzegów awanportu dolnego wykonał Marcin Dąbrowski, przywrócić.
z płyt i pali żelbetowych zosta- konserwator dzieł sztuki. Jest
ło rozebrane. Nowe stanowi to płyta kamienna 90 x 46 cm Uwaga: Artykuł ukazał się w nr.
ścianka szczelna z żelbetowym z pamiątkowym napisem. Remont 4/2018 „Biuletynu Informacyjnego
oczepem. Na koronie oczepów śluzy Swoboda poprawił estetykę Podlaskiej OIIB i Izby Architektów
zostały umieszczone pachoły obiektu, wzmocnienie konstrukcji RP”. ◄
cumownicze. Na półeczkach śluzy umożliwi dalsze bezawaryj-
krótko
Obiekty budowlane na terenach
górniczych
15–16 listopada 2018 r. odbyła się w Siemianowickim Centrum
Kultury – Park Tradycji w Siemianowicach Śląskich III Konferen-
cja techniczna „Obiekty budowlane na terenach górniczych”.
Zorganizowana przez Katowicki Oddział PZITB, przy wsparciu
merytorycznym Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie,
została objęta patronatem Śląskiej Okręgowej Izby Inżynierów
Budownictwa. Temat przewodni „Tereny pogórnicze, nieciągłe
deformacje terenu, awaryjne stany budynków” nawiązywał do
konferencji zorganizowanych w latach 2014 i 2016, podczas nych przez specjalistów w dziedzinie szkód górniczych. Byli to
których prezentowano ogólną wiedzę dotyczącą projektowania pracownicy naukowi Politechniki Śląskiej w Gliwicach, Wyższej
na terenach objętych wpływem eksploatacji górniczej, aspekty Szkoły Technicznej w Katowicach, Instytutu Techniki Budowla-
formalno-prawne oraz diagnozowanie i sposoby wzmocnień ist- nej i Głównego Instytutu Górniczego. Po zakończeniu wykładów
niejących obiektów budowlanych. odbywały się panele dyskusyjne. Każdy z uczestników otrzymał
W konferencji uczestniczyło ok. 140 osób: projektantów kon- materiały konferencyjne liczące ponad 300 stron z wydrukowa-
strukcji, kierowników budów, inwestorów oraz pracowników ad- nymi wykładami.
ministracji publicznej. Program merytoryczny przygotował Komi- W ramach konferencji odbyła się także wycieczka techniczna do
tet Naukowy pod kierunkiem prof. ITB dr. inż. Mariana Kawuloka. Muzeum Śląskiego.
Uczestnicy wysłuchali 18 wykładów opracowanych i wygłoszo- Maria Świerczyńska
Naprawa betonu
poprzez iniekcję dr inż. Grzegorz Bajorek
Politechnika Rzeszowska
Centrum Technologiczne Budownictwa
Instytut Badań i Certyfikacji
mgr inż. Sławomir Słonina
Centrum Technologiczne Budownictwa
Instytut Badań i Certyfikacji
Zdjęcia: S. Słonina
Wybierając materiał do iniekcji, należy koniecznie zwrócić uwagę
na minimalną rozwartość rysy, przy której użycie danego materiału
jest możliwe. Niekiedy trzeba także przeanalizować maksymalną
szerokość rysy lub wpływ skurczu materiału.
STRESZCZENIE ABSTRACT
W artykule przedstawiono możliwości i zasady wykonywania The article presents the possibilities and principles of concrete
napraw betonu przy zastosowaniu iniekcji. Odniesiono się do repairs with the use of injection. It refers to the current classifica-
aktualnej klasyfikacji zasad i metod napraw konstrukcji betono- tion of the rules and methods for repairing concrete structures
wych zawartych w PN-EN 1504-9 i podano system klasyfikacji included in PN-EN 1504-9, as well as provides the classification
wyrobów do iniekcji według PN-EN 1504-5. Na podstawie tych system for injection products in accordance with PN-EN 1504-5.
dokumentów projektant powinien dobrać w odniesieniu do za- Based on these documents, the designer should choose, de-
mierzonego zastosowania wymagane właściwości koniecznego pending on the intended use, the required properties of the ma-
do użycia materiału. Te z kolei powinny być potwierdzone przez terial to be used. These should be then confirmed by the product
producenta wyrobu w deklaracji właściwości użytkowych. Opi- manufacturer in performance declaration. The basic characteri-
sano także podstawowe charakterystyki najczęściej stosowa- stics of the most commonly used injection materials have also
nych materiałów do wykonywania iniekcji. been described.
72 Inżynier budownictwa
technologie
7. Utrzymanie lub przywrócenie 7.2. Wymiana skażonego lub skarbonatyzowanego betonu PN-EN 1504-3
stanu pasywnego stali 7.3. Elektrochemiczna realkalizacja skarbonatyzowanego betonu –
zbrojeniowej 7.4. Realkalizacja skarbonatyzowanego betonu przez dyfuzję –
7.5. Elektrochemiczne usunięcie chlorków –
8.1. Impregnacja hydrofobizująca PN-EN 1504-2
8. Podwyższenie oporności
8.2. Impregnacja PN-EN 1504-2
elektrycznej otuliny betonowej
8.3. Nakładanie powłok PN-EN 1504-2
9. Kontrola obszarów katodowych 9.1. Ograniczenie dostępu tlenu (na katodzie) przez nasycenie lub zastosowanie powłoki –
10. Ochrona katodowa 10.1. Przyłożenie napięcia elektrycznego –
11. Kontrola obszarów anodowych 11.1. Nakładanie na zbrojenie powłoki zawierającej aktywne domieszki PN-EN 1504-7
11.2. Nakładanie na zbrojenie powłoki ochronnej PN-EN 1504-7
11.3. Stosowanie inhibitorów korozji w betonie –
działań w odniesieniu do możliwych ► uniknąć wnikania agresywnych czyn- nieć na skutek adsorpcji wody (cząstecz-
zagrożeń konstrukcji betonowej. ników, które mogłyby spowodować ki wody w tym przypadku są wiązane
korozję zbrojenia stalowego; przez cząsteczki wyrobu iniekcyjnego).
Zasady doboru metody ► wzmocnić konstrukcję przez wzmoc- Wyroby iniekcyjne ze względu na skład
naprawy (ochrony) betonu nienie betonu. dzielą się na dwie zasadnicze grupy:
Dobór odpowiedniej metody ochrony ► zawierające spoiwo hydrauliczne (H)
(lub naprawy) konstrukcji betonowej Podział i wymagania dla wyro- – dla których utwardzenie jest zwią-
opiera się na wskazaniu właściwej bów do iniekcji w betonie zane z hydratacją spoiwa hydraulicz-
zasady ochrony, ustalonej w odniesie- Przedstawiony na rys. 1 schemat dzieli nego;
niu do rodzaju konstrukcji, przyczyny wyroby iniekcyjne na trzy kategorie – F, ► zawierające spoiwo polimerowe (P)
lub kombinacji przyczyn oraz stopnia D i S, dla których kryterium podziału to – dla których utwardzenie jest związane
uszkodzenia, a to wszystko odpowied- zamierzone zastosowanie (zdefiniowa- z reakcją chemiczną grupy funkcyjnej
nio do przyszłych warunków użytko- ne na schemacie). W zależności właśnie polimeru.
wania. W tabl. 1 przedstawione są od zamierzonego zastosowania po- Jak widać na schemacie (rys. 1), wyroby
propozycje metod dla poszczególnych szczególne wyroby używane do iniekcji iniekcyjne zawierające spoiwo hydraulicz-
zasad ochrony wraz ze wskazaniem powinny się charakteryzować odpowied- ne nie są używane w kategorii elastyczne-
odpowiedniej normy z grupy PN-EN nim zestawem właściwości użytkowych, go (D) lub pęczniejącego (S) zamierzone-
1504 (części 2–7), według których które muszą być zagwarantowane przez go zastosowania, natomiast te zawierające
określa się dla tych metod i materiałów producenta w deklaracji właściwości spoiwo polimerowe odnajdują się w każ-
odpowiednie właściwości użytkowe. użytkowych. Wymagania te zestawione dym zastosowaniu (fot. 2). Z kolei wyroby
Wśród metod wskazanych dla danej są w postaci tablic w normie [3]. Osta- (S) określane są jako żele i są stosowane
zasady ochrony wyszczególnione jest tecznym potwierdzeniem prawidłowości jedynie do uszczelniania przeciwwodne-
również wypełnienie i iniekcja rys. wprowadzenia tych wyrobów do obrotu go rys i pustek w warunkach wilgotnych,
Zawarte w tablicy informacje wskazują, i stosowania jest ich oznakowanie CE lub mokrych lub płynącej wody.
kiedy ta metoda może mieć zastoso- znakiem budowlanym [4]. Z istotnych cech charakteryzujących
wanie – dla zasady 1: „ochrona przed Wyroby kategorii F przeznaczone są do materiały do iniekcji można wyróżnić (po-
wnikaniem” dedykowana jest metoda przenoszącego siły wypełnienia rys, pus- zostałe zdefiniowane są w normie [3]):
1.5 „wypełnianie rys”, natomiast dla tek i szczelin w betonie, przy czym mogą ► czas przydatności do użycia – okre-
zasady 4: „wzmacnianie konstrukcji” one tworzyć połączenie z powierzchnią ślany w badaniach identyfikacyjnych
przewiduje się metodę 4.5 „iniekcję rys betonu, ale nie muszą. Z kolei wyroby przeprowadzanych w znormalizowa-
i pustek” oraz metodę 4.6 „wypełnianie kategorii D przeznaczone są do elastycz- nych warunkach laboratoryjnych;
rys i pustek”. nego wypełnienia, czyli takie, które mogą ► czas urabialności – okres, w którym
Zgodnie z normą PN-EN 1504-5 [3] iniek- się dostosowywać do późniejszych od- cały zarób zmieszanego wyrobu
cję stosuje się w celu uniknięcia szko- kształceń. Trzecia kategoria S to wyroby iniekcyjnego pozostaje urabialny, przy
dliwych konsekwencji obecności pustek dopasowujące się przez pęcznienie do uwzględnieniu temperatury, wilgot-
i rys w betonie, to znaczy, aby: wypełniania rys, pustek i szczelin, przy ności, objętości mieszanki iniekcyj-
► osiągnąć nieprzepuszczalność i w ten czym charakteryzują się tym, że w stanie nej, reaktywności wyrobu, techniki
sposób wodoszczelność; utwardzonym mogą wielokrotnie pęcz- iniekcji (reaktywność wyrobu i obję-
tość mieszanki powinny być dobrane
z uwzględnieniem tych parametrów
i przewidywanego czasu koniecznego
do wykonania iniekcji konstrukcji);
► iniekowalność, czyli zdolność wyrobu
do wnikania w głąb rysy (fot. 3)
– określa się ją jako minimalną szero-
kość rysy (mierzoną na powierzchni
betonu), w stosunku do której wyrób
jest przydatny; klasyfikacja normowa
przewiduje następujące szerokości
rysy: 0,1; 0,2; 0,3; 0,5 oraz 0,8 mm;
► stopień zawilgocenia rysy – czyli
zawartość wody w rysie lub wypływa-
jącej z rysy, przy czym rozróżnia się
następujące warunki:
– suche – brak wody w rysie lub
na jej ściankach; wykluczone jest
Fot. 2. Przykład zastosowania wyrobu iniekcyjnego zawierającego spoiwo polimerowe (żywica przemieszczanie się wody w rysie
epoksydowa) w czasie iniekcji i utwardzania
74 Inżynier budownictwa
technologie
o następującej charakterystyce:
► przeznaczony do przenoszącego siły
wypełnienia rys,
► iniekowalny do rys o szerokości
0,1 mm, suchych lub wilgotnych,
► nadający się do stosowania w tempe-
raturze od 5 do 30°C,
► nadający się do stosowania w przy-
padku rys o dziennej ruchomości
w czasie utwardzania większej niż 10%
lub 0,03 mm.
Materiały do wykonywania
iniekcji
Fot. 3. Pomiar szerokości rysy na powierzchni betonu Spoiwem polimerowym w materiałach do
iniekcji najczęściej bywają żywice epo-
ksydowe, poliuretanowe oraz akrylowe
wyrobu iniekcyjnego; na suchy stan do iniekcji rys ulegających zmianom i akryloamidowe [5].
rysy wskazuje jednakowa barwa o dużej częstotliwości podczas utwar- Produkty epoksydowe są systemami
rysy i suchej powierzchni betonu; dzania – na ogół nie stosuje się tych dwuskładnikowymi składającymi się
– wilgotne – brak wody w rysie, obec- wyrobów do iniekcji rys ulegających z zestawu żywica plus utwardzacz. Nie-
ność wody na ściankach bocznych codziennym ruchom podczas utwar- właściwa proporcja lub obecność wody
rysy, ale bez warstwy wody na dzania, chyba że można wykazać, iż mogą obniżyć końcowe parametry two-
powierzchni ścianek; na wilgotny przyczepność do betonu przekroczy rzywa, choć dostępne są odmiany żywic
stan rysy wskazuje różnica barwy 2 N/mm2 w ciągu 10 h w minimalnej epoksydowych tolerujących wilgoć,
między powierzchnią rysy a suchą temperaturze stosowania. a nawet mogących wiązać wodę w ilości
powierzchnią betonu; do 15% swojej masy. Minimalna tempe-
– mokre – obecność stojącej wody Szczegółowa klasyfikacja ratura wiązania to 5–8°C. Ze wzrostem
w rysie; charakterystyczna dla mo- wyrobów iniekcyjnych temperatury rośnie szybkość reakcji,
krej rysy jest obecność kropel wody Wyroby iniekcyjne klasyfikuje się zgodnie a czas urabialności w 20°C wynosi od
na powierzchni rysy; z odpowiednimi wymaganiami dotyczą- 20 do 120 min.
– wypływ wody – woda płynąca przez cymi właściwości użytkowych, stosując Lepkość żywic epoksydowych zależy od
rysę; system klasyfikacji UW opisany w norma- temperatury. Można wyróżnić niskolepkie,
Producent wyrobu na podstawie tywnym załączniku A do normy PN-EN przy 20°C charakteryzujące się lepkością
badań (m.in. iniekowalności) powinien 1504-5 [3], przedstawiono go w tabl. 2. od ok. 15–400 mPas, zdolne do wypełnia-
wskazać stopień lub stopnie zawil- Przykładowa klasyfikacja: U(F1) W(1) nia rys o rozwartości 0,1 do 0,2 mm.
gocenia, przy których wyrób można (1/2)(5/30)(1), oznacza wyrób iniekcyjny Żywice o lepkości 500–6000 mPas
stosować;
► ruch rysy – czyli zmiana szerokości rysy
w czasie powodowana oddziaływaniami
mechanicznymi (np. ruch drogowy)
lub innymi oddziaływaniami fizyczny-
mi (codziennymi lub okresowymi, jak
zmiany temperatury, działanie słońca);
w zależności od stabilności rysy należy
uwzględnić następujące wskazania:
– ruch drogowy wywołujący ruchy
rysy od 10 μm do 15 μm w czasie
utwardzania nie wpływa na przy-
czepność wyrobów iniekcyjnych
zawierających spoiwo polimerowe;
– nie stosuje się żeli do iniekcji rys
ulegających codziennym ruchom,
chyba że nadmiar wyrobu iniek-
cyjnego jest stosowany także na
zewnątrz konstrukcji;
– n
ie używa się wyrobów iniekcyjnych
zawierających spoiwo hydrauliczne Rys. 1. Ogólna klasyfikacja materiałów iniekcyjnych wg [3]
Zgodnie z zasadą 4 wg tabl. 1, w odniesieniu do iniekcji rys, pustek (1 oznacza rysę suchą, 2 wilgotną, 3 mokrą, 4 wypływ wody)
i szczelin F2: Adhezja określona przez wytrzymałość połączenia klasyfikacja wynika z badań iniekowalności i odpowiednich badań
na rozciąganie > 2,0 N/mm2 (1,5 N/mm2) *) (H, P) właściwości użytkowych (przyczepność i trwałość w przypadku
wyrobów typu F, wydłużenie i wodoszczelność w przypadku
wyrobów typu D, wodoszczelność w przypadku wyrobów typu S)
Wyrób iniekcyjny do wypełnienia rys dopasowujący się przez (0) stosowane do rys bez dziennej ruchomości w czasie
S
pęcznienie S1: Wodoszczelny pod ciśnieniem 2 × 105 Pa utwardzania lub o ruchomości mniejszej niż 10% lub 0,03 mm
stosowane są do wypełniania rys szer- zwykle poniżej 1 min, a reakcja trwa ich przy iniekcjach uszczelniających
szych – powyżej 0,5 mm. przez kolejne 2–3 min. Wartość współ- mikrorysy. Nie nadają się do rys rucho-
Epoksydy charakteryzują się wyso- czynnika spieniania może przekroczyć mych.
ką przyczepnością do betonu, dużą nawet 50. Utwardzone produkty o niskiej Akryloamidy mają zdolność do pęcznie-
wytrzymałością na zginanie (3–60 MPa), spienialności (1,05–1,3) w obecności nia w sposób odwracalny pod wpływem
ściskanie (30–85 MPa) i rozciąganie wody mogą wykazywać wysoką ela- wody, z utworzeniem zwartego ela-
(do 40 MPa), przy module sprężystości styczność – wydłużenie do 100% przy stycznego hydrożelu. Niektóre produkty
1–6 GPa. Przy takich właściwościach są zerwaniu, przy dość wysokiej wytrzyma- zawierają mikrowypełniacze (np. krze-
najskuteczniejszymi materiałami do wy- łości na ściskanie (20–60 MPa) i zginanie mionkę koloidalną) w celu dodatkowej
pełniania rys przenoszących obciążenia (40–80 MPa). Stanowią więc efektywne, stabilizacji żelu po związaniu. Stosowane
(F). Przykłady rys wypełnionych żywicą elastyczne i trwałe uszczelnienie struk- są do uszczelniania rys mokrych i zawil-
epoksydową przedstawiono na fot. 4–7. tury. Żywice poliuretanowe mogą być goconych.
Poliuretany mają zdolność wiązania stosowane do iniekcji rys o bardzo małej Iniekcje stosujące spoiwo hydrauliczne
także w obecności wody, co pozwala na rozwartości – poniżej 0,1 mm, a także do (cementowe) wykonuje się w przypadku
wykonywanie iniekcji w rysach z wodą rys ruchomych. napraw rys nieruchomych, wilgotnych lub
(także pod ciśnieniem). Rozróżnia się Akrylowe materiały iniekcyjne cha- wypełnionych wodą. Do przygotowania
materiały jednokomponentowe (szyb- rakteryzują się bardzo małą lepkością zaczynów cementowych stosowane są
kospienialne pod wpływem wody) oraz rzędu 5–30 MPa. W zależności od ilości głównie cementy portlandzkie o drobnym
dwukomponentowe (wolno spienialne, i szybkości rozpadu inicjatora reakcja uziarnieniu. Mieszanki charakteryzują się
o małym przyroście objętości). Charakte- rozpoczyna się po 1–10 s i przebiega szybkim narastaniem wytrzymałości na ści-
ryzują się niską lepkością (50–400 mPas). bardzo szybko (1–10 min). Zalecana mi- skanie (ok. 20 MPa po 1 dniu, ok. 40 MPa
Czas wiązania wynosi 30–120 min i może nimalna temperatura to 1°C, ale możliwe po 28 dniach) i zginanie (ok. 2–3 MPa po
być regulowany aktywatorami w celu są też prace w ujemnych temperaturach, 1 dniu, ok. 4–7 MPa po 28 dniach), przy
skrócenia lub przyspieszenia reakcji także prace w obecności wody. Bardzo module sprężystości 9–20 GPa. Czas apli-
w obniżonych temperaturach (5°C). dobra przyczepność do betonu, łatwość kacji ok. 60 min. Materiały cementowe sto-
W przypadku żywic tworzących z wodą penetracji i mały wpływ temperatury na sowane są do zarysowań od 3 mm, jednak
pianę czas zainicjowania reakcji wynosi lepkość pozwalają na wykorzystywanie przy użyciu mikrocementów umożliwiają
76 Inżynier budownictwa
technologie
Fot. 4. Rysy (pęknięcia) podkładu fibrobetonowego pod płytki wypełnio- Fot. 5. Rysy (pęknięcia) posadzki w technologii DST wypełnione żywicą
ne żywicą epoksydową epoksydową
Fot. 6. Naprawa pęknięć posadzki betonowej za pomocą żywicy epoksy- Fot. 7. Iniekcja pęknięć płyty zbiornika
dowej
Szklane budownictwo
przyjazne ptakom
Lucyna Pilacka
Aleksandra Szurlej-Kielańska
Piotr Rydzkowski
Ewelina Kurach
Zdjęcia 2–3 i 6: A. Szurlej-Kielańska
STRESZCZENIE ABSTRACT
Biurowce przyszłości to m.in. obiekty o elewacjach w znacznym Office buildings of the future include, among others, objects in
stopniu przeszklonych. Takie rozwiązania mogą niestety stano- which much of the façade is glazed. Unfortunately, such solu-
wić śmiertelną pułapkę dla ptaków, które nie mogą rozpoznać tions could be a deadly trap for birds that would not be able to
przezroczystych elewacji jako bariery i ominąć. W budownictwie identify transparent façade as a barrier and avoid it. In sustaina-
zrównoważonym coraz większy nacisk kładzie się na wpływ in- ble construction, more and more emphasis is being put on the
westycji na otaczające je środowisko przyrodnicze. Wprowadza- impact of projects on the surrounding natural environment. By
jąc rozwiązania mające na celu zminimalizowanie ryzyka ptasich implementing solutions that aim to minimize the risk of bird colli-
kolizji, częściowo minimalizujemy też negatywny wpływ na bio- sions, we minimize the negative impact on biodiversity. Security
różnorodność. Dostępność metod zabezpieczających jest coraz methods are more and more available and they can be incorpo-
większa i można je wprowadzać już na etapie koncepcji plano- rated already at the concept design stage.
wanej inwestycji.
W
dynamicznie rozwijającej się wydaje się kluczowe. Pomocne w tym Należy pamiętać o tym, że zachowanie
przestrzeni miejskiej komplek- procesie może być zdiagnozowanie różnorodności biologicznej w bezpo-
sy budynków biurowych stale zagrożeń, ich skali oraz wskazanie średnim sąsiedztwie inwestycji, zarówno
zwiększają swój udział i stanowią element skutecznych środków zaradczych. przez odpowiednią jego aranżację,
charakteryzujący centrum aglomeracji.
Ograniczona w tej przestrzeni powierzch-
nia dostępnych gruntów wymusza
tworzenie wielokondygnacyjnych po-
wierzchni biurowych. Aby uniknąć efektu
monumentalnych i przytłaczających
budynków, architekci często projektują
elewację biurowców o znacznym udziale
powierzchni przeszklonych. Niewątpliwie
efekt lekkości zostaje osiągnięty, jednak
należy pamiętać, że szklane elewacje
nie pozostają obojętne dla otaczającego je
środowiska przyrodniczego, szczególnie dla
ptaków, które nie widząc bariery, jaką jest
szkło, giną na ścianach budynków. Pomimo
że obecnie duży nacisk kładzie się na
budownictwo zrównoważone, w którego
koncepcji istotne znaczenie ma wpływ
inwestycji na elementy przyrody ożywio-
nej, dążenie do tworzenia niewidzialnej
– dzięki przeszkleniom – architektury jest
bardzo wyraźne. Osiągnięcie kompromi-
su między zachowaniem nowoczesnej
formy architektonicznej a ograniczeniem
jej negatywnego wpływu na przyrodę Fot. 1. Restauracja Przystań Ptasi Raj, Wyspa Sobieszewska (fot. L. Pilacka)
78 Inżynier budownictwa
technologie
Skuteczność powyżej 70% (70/100 przypadków uniknęło kolizji) potwierdzona testami American Bird Conservancy
80 Inżynier budownictwa
technologie
również o tym, że aby stworzyć przyja- o szkodach w środowisku, jeśli do technicznymi możliwościami zastosowa-
zną ptakom przeszkloną elewację, nie RDOŚ złożony zostanie wniosek o szko- nia oraz kosztem. Na rynku dostępne są
powinno się stosować szyb o wysokim dę lub zagrożenie szkodą w środowisku, obecnie rozwiązania gotowe – szyby z nanie-
współczynniku odbicia światła (efekt lu- uzasadniający w wyczerpujący sposób sionymi fabrycznie wzorami, filtrami UV lub
stra). Zaleca się stosowanie materiałów, szkodę w populacjach gatunków chro- częściowo nieprzezierne; a także różnego
których zdolność do odbijania światła nionych. rodzaju markery – graficzne, UV – możliwe
nie przekracza 15%. Należy przy tym do zastosowania na istniejącej elewacji. Ze
podkreślić, że jest to mimo wszystko Dostępne rozwiązania względu na różny stopień odbicia światła
zabezpieczenie niewystarczające i po- projektowe i aranżacyjne dobrą praktyką jest stosowanie markerów po
winno być wdrażane łącznie z innymi, Dzięki prowadzonym, głównie w Sta- zewnętrznej stronie okna.
np. markerami graficznymi. Do tej pory nach Zjednoczonych i Kanadzie,
w Polsce nie przeprowadzono kom- badaniom i testom pojawia się coraz Przykłady dobrych praktyk
pleksowych badań uwzględniających więcej skutecznych metod zabezpiecza- Markery graficzne Feather Friendly
śmiertelność ptaków wyniku kolizji nia powierzchni przeszklonych przed Commercial z powodzeniem stosowane
z przeszklonymi elementami elewacji, kolizją z ptakami. Dotyczy to zarówno są już w Polsce.
jednak wiadomo, że skala problemu odpowiedniego projektowania elewa- Z użyciem tego produktu zabezpieczono
jest znacząca. Szczegółowe dane cji, jak i bezpośredniego zastosowania dwa obiekty na Wyspie Sobieszewskiej:
dotyczące kolizji ptaków z budynkami materiałów, dzięki którym przeszklenia przeszklenia na tarasie widokowym
pochodzą na razie głównie z USA i Ka- stają się dla ptaków widoczne. Propono- zbiornika wody Kazimierz, zarządza-
nady, gdzie jest to druga, najczęstsza wane zabezpieczenia różnią się przede nego przez Gdańską Infrastrukturę
przyczyna śmiertelności, a liczebność wszystkim skutecznością, estetyką, Wodno-Kanalizacyjną, oraz najbardziej
ofiar szacuje się w milionach rocznie
[3]. Dane z europejskich krajów, w tym
z Polski, dotyczą głównie kolizji z ekra-
nami akustycznymi [2], które, podobnie
jak wiaty przystankowe, także stanowią
istotny element kolizyjny.
Uwarunkowania prawne
Artykuł 52 ust. 1 ustawy o ochronie przy-
rody (Dz.U. z 2018 r. poz. 1614) oraz
uchwalone na jego podstawie rozporzą-
dzenie Ministra Środowiska z dnia
6 października 2014 r. w sprawie ochro-
ny gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2013 r.
poz. 627, z późn. zm.) w § 6 ust. 1 pkt
1 i 2 stanowi, że: W stosunku do dziko
występujących zwierząt, należących do Fot. 5. Ornilux, budynek biurowy, Hamburg (źródło: www.ornilux.com)
gatunków objętych ochroną ścisłą lub
częściową (a więc do wszystkich ga-
tunków ptaków), wprowadza się zakazy:
umyślnego zabijania i okaleczania. Tak Zabezpieczenia pozwalające zmniejszyć ryzyko zderze-
sformułowane zapisy oznaczają w kon- nia ptaków z szybami okiennymi w domach jedno- i wie-
sekwencji umyślne zabijanie ptaków lorodzinnych to szereg prostych rozwiązań – takich jak uży-
w przypadku niepodejmowania dzia- cie żaluzji, rolet, zasłon, firan. Każde z nich jest w pewnym
łań ukierunkowanych na ich ochronę stopniu skuteczne. Okna wyposażone w żaluzje lub rolety,
przez minimalizowanie ryzyka kolizji ze szczególnie po wewnętrznej stronie przeszklenia, nadal po-
trafią odbijać jak lustro to, co znajduje się w ich sąsiedztwie
szklanymi elementami budynku, gdy
(tzw. efekt lustra). Natomiast z obserwacji wynika, że rzadziej
kolizje takie miały miejsce i fakt ten jest ulegają kolizjom z oknami zabezpieczonymi nawet w tak pro-
znany. Na mocy wymienionych aktów sty sposób niż z oknami „czystymi” (bez firanek, żaluzji, rolet).
prawnych właściwy miejscowo Regionalny Podobnie jak w przypadku obiektów wielkogabarytowych ze
Dyrektor Ochrony Środowiska może nałożyć znaczną ilością szklenia, dostępne są na rynku produkty i roz-
na właściciela budynku obowiązek zabez- wiązania pozwalające na zabezpieczanie okien i powierzchni
przezroczystych w naszych własnych domach. Wśród wielu
pieczenia obiektu (jest to w ostatnim czasie
dostępnych na zagranicznym rynku produktów na uwagę
chętnie wykorzystywana przez ten organ
zasługują: markery graficzne, kurtyny z linki spadochrono-
ochrony środowiska podstawa prawna). wej, montowane na zewnętrznej ramie okiennej, naklejki do
Znacznie rzadziej obowiązek taki może umieszczenia na zewnętrznej stronie okna.
zostać nałożony również w trybie ustawy
Literatura
1. D.Jr. Klem, C.J. Farmer, N. Delacretaz,
Y. Gelb, P.G. Saenger, Architectural and
Landscape Risk Factors Associated with
Bird-Glass Collisions in an Urban Environ-
ment, „Wilson Journal of Ornithology”
121(1), 2009.
2. A. Zbyryt, Poradnik ochrony ptaków przed
kolizjami z przezroczystymi ekranami aku-
stycznymi oraz oknami budynków, Polskie
Towarzystwo Ochrony Ptaków, 2012.
3. S.R. Loss, T. Will, P.P. Marra, Direct mortality
of birds from anthropogenic causes, „Annual
Review of Ecology, Evolution, and Systema-
Fot. 6. Biurowiec Botanica Residence, Wrocław tics”, 46, 2015.
4. C . Mitrus, A. Zbyryt, Reducing avian mor-
kolizyjną część elewacji restauracji ności szklane powierzchnie nowego tality from noise barrier collisions along an
Przystań Ptasi Raj (fot. 1), zlokalizowa- biurowca Green2Day we Wrocławiu urban roadway, „Urban Ecosystems” 21(2),
nej tuż przy granicy rezerwatu Ptasi Raj (fot. 2) oraz zlokalizowanej w lesie 2018. ◄
oraz w bezpośrednim sąsiedztwie Wisły siedziby firmy Intelihouse w Zalesiu
Śmiałej. Rozwiązania Feather Friendly Górnym pod Warszawą (fot. 3). Ostatnio
zabezpieczają również znane z kolizyj- produkt ten zastosowany został również
krótko
Gdzie człowiek nie
może, tam drona pośle
Branża budowlana bije kolejne rekordy.
Wg danych GUS od stycznia do sierpnia
2018 r. produkcja budowlano-montażowa
była o 20,6% wyższa niż przed rokiem.
Więcej pracy przy budowach to więk-
sze ryzyko wypadków. Z pomocą mogą
przyjść… drony.
W branży budowlanej drony wykorzy-
stywane są m.in. do przeprowadzania
audytu. Są w stanie kilkukrotnie efek-
tywniej monitorować place budowy,
wykonać skanowanie laserowe i uzu- Zaletą dronów niewątpliwie jest czas re- do miejsc potencjalnie niebezpiecznych,
pełnić model BIM o potrzebne infor- alizacji zadań. Samolot bezzałogowy jest wyręczając tym samym pracowników
macje, co pozwoli choćby zmniejszyć w stanie w kilka godzin wykonać pracę, z tego typu zadań.
liczbę poprawek na dalszych etapach która zajmuje pracownikowi kilka dni ro-
realizacji. boczych. Urządzenia są w stanie dotrzeć Źródło: Koalicja Bezpieczni w Pracy
82 Inżynier budownictwa
ciekawe realizacje
P
KP Polskie Linie Kolejowe S.A. szania się dogodny dostęp do peronów. Estakada kolejowa dla miasta
realizują liczne inwestycje w Na stacjach Kowalów, Laski Lubuskie Jedną z najważniejszych i najefektowniej-
województwie lubuskim. Pasaże- i Ługi Górzyckie zmieniono stare urzą- szych inwestycji kolejowych realizowanych
rowie skorzystają z bezpieczniejszych dzenia sterowania ruchem kolejowym na w województwie jest modernizacja zabytko-
i krótszych podróży z Zielonej Góry do nowoczesne. Na trasie zmodernizowano wej estakady w Gorzowie Wielkopolskim.
Wrocławia i Szczecina. Do przebudowa- osiem przejazdów kolejowo-drogowych. Prace przy torze, niszach, odnowieniu
nych już oraz nowych stacji i przystan- Dzięki nowym urządzeniom rogatkowym pięciu wiaduktów oraz wzmocnieniu mu-
ków dołączają kolejne. na czterech przejazdach oraz monito- rów oporowych prowadzone są tak, aby
ringowi i nowym jezdniom zwiększy się zachować historyczny charakter obiektu
Nowe perony między poziom bezpieczeństwa w ruchu kolejo- i zapewnić nowy standard obsługi po-
Drzeńskiem a Kostrzynem wym i drogowym. dróżnych. Warto dodać, że estakada jest
Kończy się modernizacja odcinka Między Drzeńskiem a Kostrzynem zostało najdłuższym zabytkiem techniki w Polsce
Nadodrzanki między Drzeńskiem a Ko- wymienione 36 km toru. Nowe tory są na i od czerwca 2009 r. znajduje się rejestrze
strzynem. Podróżni mogą już korzystać stacjach Kowalów, Laski Lubuskie i Ługi zabytków.
z nowych peronów na stacjach i przy- Górzyckie. Zamontowano 32 nowe roz- Na gorzowskiej dwukilometrowej
stankach: Kowalów, Laski Lubuskie, jazdy. Między Drzeńskiem a Kostrzynem estakadzie zakończono rekonstrukcję
Ługi Górzyckie, Radów i Górzyca. Jest przeprowadzono także modernizację przęseł łuków nad 51 niszami. Pra-
już nowe oświetlenie, wiaty, ławki i ozna- elementów sieci trakcyjnej. Prace na ce wymagały specjalnej technologii
kowanie. Obiekty zapewniają osobom dwóch wiaduktach i moście usprawniły i dokładnego przygotowania zbrojenia.
o ograniczonych możliwościach poru- przejazd pociągów. Ekipy pracowały na koronie estakady
84 Inżynier budownictwa
ciekawe realizacje
wydarzenia
t
Me
dialny
R
osnąca świadomość ekologiczna
i ochrona zdrowia, zmieniające
się wymagania prawne w zakresie
Patron
izolacyjności termicznej, akustycznej oraz at
przeciwpożarowej powodują, że koniecz-
na staje się kompleksowa termomo-
dernizacja lub rewitalizacja szczególnie
budynków będących pod ochroną kon- Media
serwatorską. Zachęciło to organizatorów lny
konferencji do tematu „Głęboka termomo-
dernizacja – wybrane zagadnienia z zakre-
su energochłonności, akustyki, konstruk-
cji i wymagań przeciwpożarowych”.
12. Dni Oszczędzania Energii odbyły się
14–15 listopada 2018 r. we Wrocławiu.
Organizatorami byli: Dolnośląska Agen-
cja Energii i Środowiska wraz ze Stowa- wykładów poświęconych minimalizacji od wewnątrz oraz stosowaniu tynków cie-
rzyszeniem na Rzecz Zrównoważonego skutków smogu przez termomoderniza- płochronnych od wewnątrz i na zewnątrz.
Rozwoju, pod patronatem Izby Inżynie- cję budynków z wykorzystaniem OZE. W zakresie stolarki budowlanej zaprezen-
rów Budownictwa oraz Izby Architektów. Za szczególnie interesujące uznano towano wyniki konkursu TOPTEN Okna
Konferencja zgromadziła łącznie ponad wystąpienia poświęcone: nowoczesnym 2017.
500 osób. Swoje wyroby oraz rozwią- materiałom i metodom izolacji termicznej Następna konferencja odbędzie się w li-
zania prezentowało 20 firm. Podczas dachów, wymaganiom stawianym pro- stopadzie 2020 r.
dwóch dni wygłoszono ponad 30 jektowaniu i wykonywaniu termoizolacji Więcej informacji na www.cieplej.pl. ◄
Gazociąg do EC Żerań
Trwa budowa gazociągu DN 500, który doprowadzi gaz z tłoczni gazu w Rembel-
szczyźnie do Elektrociepłowni Żerań. Na 10-kilometrowym odcinku gazociągu
GAZ-SYSTEM wykona aż 9 przekroczeń bezwykopowych. Metody te zmniejszą
ingerencję w środowisko, a także pozwolą w mniej uciążliwy sposób pokonać
skrzyżowania z drogami, wiaduktami i kanałami. Podczas budowy stosowane są
nowoczesne technologie, w tym mikrotuneling, horyzontalny przewiert sterowany
(HDD) oraz przecisk.
Fot. GAZ-SYSTEM
86 Inżynier budownictwa
na czasie
INTERsoft-INTELLICAD 2019
To nowa wersja programu do tworzenia technicznych dokumentacji 2D i 3D. Ma
rozbudowane narzędzia do precyzyjnego rysowania, a nowy interfejs graficzny
zapewnia intuicyjną pracę i nie ingeruje w przyzwyczajenia projektanta CAD. Pro-
gram ma szerokie możliwości zapisu i odczytu plików DWG, od najstarszej wersji
2.5 do aktualnie najnowszego formatu DWG 2018. W programie znajdują się
wszystkie istotne funkcje oprogramowania CAD.
Opracowała
Magdalena Bednarczyk
WIĘCEJ NA
www.inzynierbudownictwa.pl
Zdjęcia: Budimex SA
samorząd zawodowy
XI warsztaty „Projektowanie
jako gra zespołowa”
Łukasz Gorgolewski
moderator warsztatów ze strony WOIIB
5 listopada 2018 r. odbyła się XI edycja warsztatów z cyklu „Projektowanie jako gra zespoło-
wa”, organizowanych wspólnie przez Wielkopolską Okręgową Izbę Inżynierów Budownictwa
i Wielkopolską Okręgową Izbę Architektów RP.
P
rezentowanym obiektem był biuro- temie „zaprojektuj i wybuduj”. Wykonawcą szczegółowej oceny oddziaływania na
wiec przy ul. Za Bramką w Poznaniu była hiszpańska firma Aldesa Polska. sąsiednie budynki. Praktycznie dotyczyło
autorstwa pracowni architektonicz- Biurowiec, którego inwestorem jest spółka to wszystkich istniejących domów w kwar-
nej Ultra Architects oraz współpracujących miejska, stanowi uzupełnienie jednego tale najbliższych ulic. Wykonano liczne
zespołów branżowych, wyróżniony przez z kwartałów zabudowy śródmiejskiej ekspertyzy, orzeczenia i opinie techniczne
Prezydenta Miasta Poznania nagrodą im. w ścisłym centrum Poznania. Zgodnie oraz prowadzono stałe monitorowanie są-
Jana Baptysty Quadro za najlepszą reali- z opisem autorów architektury, od strony siednich budynków. Opowiadał o tym au-
zację architektoniczną 2016 r. Biurowiec ulicy Za Bramką: „…elewacje tworzą tor projektu konstrukcji inż. Jerzy Kolbusz
zdobył także Nagrodę Roku SARP 2017 spokojną, współczesną kompozycję, z Biura Inżynierskiego Bartels Polska.
w kategorii Najlepszy obiekt zrealizowany wpisującą się w miejską pierzeję. Piętra, Posadowienie budynku na iłach eks-
ze środków publicznych oraz Nagrodą podobnie jak w sąsiednich kamienicach, pansywnych wymagało szczególnego
Główną w konkursie Eurobuild Awards in rozdzielone są gzymsami, ściany zaś zabezpieczenia podłoża przed wyparciem
Architecture 2018 w kategorii Biurowiec – artykułowane rytmicznie powtarzającymi i pęcznieniem. Na dnie wykopu zastoso-
roku. Znalazł się również w gronie budyn- się, pionowymi oknami. Przy dość wąskich wano stabilizację chemiczną iłów przez
ków nominowanych do Architektonicznej uliczkach w tej części miasta, wysokie wymianę kationową. Innym problemem
Nagrody Unii Europejskiej im. Miesa van przeszklenia pozwalają wpuścić do środka było zabezpieczenie się przed wyporem
der Rohe. jak najwięcej światła słonecznego” (http:// wody gruntowej. Ponieważ na podstawie
Spotkanie otworzyli inż. Jerzy Stroński, ultra-architects.pl/2014/biurowiec-przy-ulicy- badań podłoża stwierdzono, że praw-
przewodniczący WOIIB, i arch. Kata- -za-bramka/). Od strony wnętrza kwartału dopodobieństwo pojawienia się wód
rzyna Weiss z Okręgowej Rady WOIA. wzajemnie cofnięte kondygnacje tworzą bezpośrednio pod płytą fundamentową
Następnie arch. Marcin Kościuch, który tarasy wyłożone drewnem, na których, tak jest znikome, co nie oznacza, że zerowe,
wraz z nieobecnym arch. Tomaszem jak i na dachu, nasadzono zieleń. zdecydowano o zastosowaniu środków
Osięgłowskim jest współautorem projek- Na poziomie parteru ulokowane zo- adekwatnych do zagrożenia. Zrezygno-
tu i współkierującym pracownią archi- stały restauracje oraz garaż. W części wano z kotwienia płyty fundamentowej
tektoniczną Ultra Architects Sp. z o.o., podziemnej usytuowano kolejne trzy palami, a wykonano zabezpieczenie w po-
rozpoczął prezentację obiektu. poziomy garażu. staci rur, których wlot umieszczony jest
Koncepcja biurowca powstała w bardzo Lokalizacja głębokiego wykopu pod w gruncie poniżej płyty fundamentowej.
krótkim czasie. Całość zrealizowano w sys- wielopoziomowy garaż wymagała Umożliwiają one monitorowanie ciśnienia
90 Inżynier budownictwa
samorząd zawodowy
wody gruntowej i ewentualne usunięcie jej Jako ostatni z branżystów wystąpił inż. czeń, przestrzeń publiczną w formie
nadmiaru z poziomu garażu. Jarosław Idkowski z firmy MyComm. uporządkowanego zaułka, wspólnego
Sama konstrukcja budynku – ustrój słu- Ponieważ budynek miał spełniać wyma- dla obu nieruchomości, z zielenią oraz
powo-płytowy z głowicami zrealizowany gania stawiane biurowcom klasy A, został z oryginalną małą architekturą. Należą
w technologii żelbetowej monolitycznej bogato wyposażony w instalacje teletech- do niej indywidualnie zaprojektowane
– nie jest szczególnie skomplikowana. niczne. W ich skład wchodzą instalacje: latarnie oświetleniowe, które zawierają
Utrudnienie stanowiły: odmienna funkcja bezpieczeństwa, BMS, audiowizualne sal w sobie budki lęgowe dla ptaków.
części podziemnej i nadziemnej oraz konferencyjnych, a także okablowanie W spotkaniu uczestniczyło ok. 70 osób,
fakt, że każda kolejna kondygnacja jest strukturalne. To ostatnie, mimo że zapro- zarówno architektów, jak i inżynierów
cofnięta względem poprzedniej. W efek- jektowane z dużym nadmiarem, w efekcie budownictwa. Tegoroczne warsztaty
cie część słupów wyższych kondygnacji końcowym okazało się niewystarczające. odbyły się w cieniu toczącej się deba-
musiała stanąć na belkach opartych na Ciekawostką może być to, że, mimo ty nad projektami ustaw o zawodzie
słupach kondygnacji niższych. Innym in- występujących sufitów podwieszonych inżyniera budownictwa oraz architekta
teresującym rozwiązaniem była realizacja i podłóg podniesionych, ilość elementów – traktującymi odmiennie i nierówno oba
kondygnacji piwnicznych metodą pod- sterujących oraz monitorujących w sys- zawody – przybierającej czasem formę
stropową, polegająca w dużym uprosz- temie sygnalizacji pożaru jest dwukrotnie emocjonalnego sporu. Warto docenić,
czeniu na wylewaniu stropów kondygnacji większa od ilości czujek. Związane jest to że wielkopolscy architekci i inżynierowie
podziemnej bezpośrednio na gruncie, z ilością instalacji wentylacyjnych i klap budownictwa są świadomi tego, że „pro-
a następnie, po podparciu ich tymczaso- pożarowych. Z kolei w systemie sygnali- jektowanie to gra zespołowa”. Często
wymi słupami, wybraniu spod nich ziemi zacji włamania inwestor zażądał monitoro- niestety zdarza się o tym zapominać.
i wykonaniu słupów właściwych. wania wszystkich drzwi prowadzących na Nie tak dawno jeszcze projektowa-
O instalacjach elektrycznych mówił ich tarasy, a jest ich tutaj niemało. W efekcie nie odbywało się w wielobranżowych
projektant inż. Ryszard Konieczka. Wy- elementów tego systemu zastosowano pracowniach projektowych i członkowie
maganiem inwestora było zapewnienie niemal tyle samo co elementów SSP. zespołu opracowywali ten sam projekt,
pełnego zasilania rezerwowego z agre- Brak informacji z zakresu branży sanitar- na bieżąco rozwiązując problemy, koor-
gatu prądotwórczego oraz centralny nej był spowodowany nieobecnością jej dynując działania, poznając specyfikę
zasilacz UPS. Pomieszczenia energetycz- projektantów – inż. Iwony Woźniak i inż. To- innych branż. Czasy się zmieniły, na-
ne znajdujące się na poziomie garaży masza Woźniaka z firmy Perfecta, których stąpiła atomizacja środowiska projek-
zajmują trzy kondygnacje. Z założenia zatrzymały obowiązki zawodowe. tantów. Gra indywidualna, choć czasem
instalacje miały być uniwersalne oraz Na zakończenie arch. Marcin Kościuch bardzo widowiskowa, bywa nieefektyw-
zapewniać możliwość rozliczenia zużytej zaprezentował, stworzoną między na i często prowadzi do marnowania
energii. W efekcie rozdzielnice piętrowe biurowcem a niedawno odrestaurowaną czasu całego zespołu, a w skrajnym
są rozbudowane i jest ich dużo. siedzibą Poznańskiego Centrum Świad- przypadku do porażki. ◄
EDYCJA 2019
Nowe wydania ukażą się EDYCJA 2018
92 Inżynier budownictwa
ciekawe realizacje
Pagoda Szwedagon
Buddyjska architektura
w Birmie dr hab. inż. Stefan Gierlotka
Śląska Okręgowa
Izba Inżynierów Budownictwa
B
irma, inna nazwa Myanmar, leży rakterystyczne dla Birmy drzewo tekowe. W codziennym użyciu nadal się stosuje
w Azji Południowo-Wschodniej Kraj należy do obszarów nawiedzanych tradycyjne birmańskie jednostki miar
nad Zatoką Bengalską i Morzem przez trzęsienia ziemi. i wag. Powszechnie stosowaną jednostką
Andamańskim. Obszary górskie zajmują Nazwa Birma była używana oficjalnie masy jest 1 viss, w przeliczeniu to ok.
północną, wschodnią i zachodnią część w czasach kolonialnych jako nazwa 1,633 kg. W użyciu są też jednostki an-
kraju. W północnej części kraju, przy gra- angielskiej kolonii, natomiast naród bir- gielskie, będące pozostałością z czasów
nicy z Chinami, góry osiągają wysokość mański zawsze używał nazwy Myanmar. kolonialnych.
5881 m. Główną rzeką Birmy jest Irawadi, Junta wojskowa w 1989 r. przyjęła nazwę Gospodarka Birmy jest oparta na uprawie
która wypływa z Wyżyny Tybetańskiej kraju Myanmar. Największym miastem jest ryżu oraz przemyśle drzewnym. Powszech-
w Chinach, a przy ujściu do Morza Rangun, drugie miejsce zajmuje Manda- ne w Birmie drewno tekowe posiada dużą za-
Andamańskiego tworzy ogromną deltę. laj. Dominującą religią jest buddyzm. wartość substancji oleistych, co powoduje, że
Połowę powierzchni kraju zajmują lasy Birma jest jednym z trzech krajów, nie nasiąka wodą i jest odporne na działanie
monsunowe, w których dominuje cha- które nie przyjęły systemu metrycznego. czynników zewnętrznych. Znaczne zasoby
surowców mineralnych są wykorzystywa- względem twardości jest na drugim miej- kształt dzwonu. Powierzchnia pagód
ne w niewielkim stopniu. Głównym bo- scu po diamencie. w ważnych ośrodkach kultu pokryta jest
gactwem Birmy jest jadeit oraz kamienie Architektura birmańska jest związana z po- warstwą złota, nakładanego w war-
szlachetne, głównie rubiny i szafiry. wstaniem w XI w. na tym terenie buddyjskiego stwach jako cienka blacha.
Eksploatacja jadeitu jest dla Birmy królestwa Pagan. Pagodę otacza kamienne ogrodzenie
bardziej dochodowa niż wydobycie ropy Najstarszym typem budowli buddyjskiej zwane wediką, z czterema ozdobny-
naftowej, metali szlachetnych i drew- jest stupa. Pierwsze stupy powstały po mi bramami, zwanymi toranami, które
na tekowego. Z Birmy pochodzi 90% śmierci Buddy, kiedy podzielono jego są skierowane w cztery strony świata.
światowego jadeitu. Najpiękniejsze okazy, szczątki na osiem części i nad każdą Wzdłuż wediki, zgodnie z kierunkiem wę-
zwane jadeitem cesarskim, wydobywa z nich usypano ziemny kopiec. Około drówki Słońca, odbywał się rytualny ob-
się w górach pod Himalajami. Głównym III w. p.n.e. rozgrzebano kilka z nich, chód wiernych. Charakterystycznym ele-
odbiorcą tego minerału są Chiny, a właści- a znalezione prochy porozdzielano dla mentem pagody jest dzwonowata kopuła
wie chińscy przemytnicy. budowanych nowych stup. Odgrywały spoczywająca na sześciennej podstawie.
Drugą najbardziej dochodową kopaliną one rolę relikwiarza. Kopułę wieńczy iglica z parasolem. W Azji
są rubiny i szafiry. Rubin jest czerwoną, W Birmie stupa nazwana jest pago- Południowo-Wschodniej oprócz pagód,
a szafir niebieską odmianą korundu. Ru- dą (birm. paya). Stupy nie zawierają będących grobowcem – relikwiarzem, są
biny występują we wszelkich odcieniach wewnętrznej przestrzeni dostępnej jeszcze świątynie modlitewne poświęcone
barwy czerwonej, jednak najcenniejsze dla wiernych, gdyż są to relikwiarze, Buddzie.
i najbardziej poszukiwane, tzw. odcień w których spoczywają autentyczne lub Największym dziedzictwem birmańskiej archi-
gołębiej krwi, są te o barwie czerwonej domniemane relikwie Buddy. Stupy tektury są świątynie w Pagan, położonym nad
z odcieniem niebieskim. Szafir bardzo mogą mieć różne kształty, w architekturze brzegiem rzeki Irawadi. To zabytkowy kom-
rzadko występuje w przyrodzie, a pod birmańskiej wyróżniają się pagody mające pleks z ponad dwoma tysiącami świątyń
i pagód budowanych między IX a XIII w.
Wszystkie wybudowane z cegły. Tradycje
murowanych budowli zapoczątkowane
w III w. pochodzą z kultury Pyu.
Strukturę pionową architektury Paganu
stanowi piramida z kilkoma tarasami
oraz ze stupą umieszczoną na szczycie.
Spotyka się dwie odmiany tego układu:
stupa może spoczywać bezpośrednio na
najwyższym z tarasów lub też na najwyż-
szym tarasie może stać wieża o wypu-
kłych ścianach, a dopiero na niej stupa.
Bezpośrednio ze sztuką Paganu wiąże
się sztuka dekorowania budowli sakral-
nych. Najpopularniejsze motywy pła-
skorzeźb to kwiaty i zwierzęta (dominują
lwy, słonie oraz smoki). Często spotyka
się rzeźby postaci Buddy oraz postacie
mitologiczne.
Ze względu na stosowane typowe
rozwiązania konstrukcyjne architekturę
Paganu dzieli się na okres wczesny oraz
architekturę okresu późnego. W okresie
wczesnym (850–1120 r.) dominują budyn-
ki jednokondygnacyjne. Wnętrza są słabo
oświetlone, okna zaopatrzone w przesło-
ny. Charakterystyczne są łuki półkoliste.
Przykładem tej architektury są pagoda
Shwezigon i świątynia Ananda. W okre-
sie późnym (1120–1300 r.) pojawiają się
świątynie o kilku kondygnacjach, przy
czym główny relikwiarz znajduje się na
piętrze górnym. Kształt stup przypomina
piramidę. Wnętrza są lepiej oświetlone,
okna bez przesłon. Dominują sklepienia
Pagoda Szwedagon kolebkowe.
94 Inżynier budownictwa
ciekawe realizacje
Największa świątynia Paganu – świątynia Relikwiarz najsłynniejszej birmańskiej składnikiem był olej z drzewa smokrzyn
Dhammayangyi – została wybudowana złotej pagody Szwedagon w Rangunie łojodajny (Triadica sebifera) zwany
w 1165 r. Jej charakterystyczną cechą jest zawiera osiem włosów Buddy. Została wy- także drzewem łojowym. Z tłustej otoczki
wiązanie cegieł. Mur wykonany z cegieł budowana w IX w. Całkowita waga złota nasion tego drzewa produkowano tzw.
niespajanych zaprawą murarską, ale tak pokrywającego powierzchnie zewnętrzne chiński łój, z którego w dawnych czasach
doszlifowanych i dopasowanych, aby pagody szacowana jest na 9 t. Pagoda wytwarzano klej służący buddystom do
w złączu nie mieściło się nawet ostrze wysoka na 99 m jest stożkowatą, ceglaną naklejania cienkich złotych blaszek na
szpilki. budowlą pokrytą wieloma warstwami posągi i ściany.
W Mingwan położonym na zachodnim złotych blach. Obwód okrągłej podstawy Pagoda Szwedagon miała w XV w. wielki
brzegu Irawadi, 11 km na północ od pagody wynosi 433 m. Podstawę otaczają dzwon z brązu, który ważył 276 t. Dzwon
Mandalaj, w latach 1791–1812 podjęto 64 mniejsze kapliczki oraz 4 większe z po- ten został w 1608 r. zrabowany przez por-
się budowy Wielkiej Królewskiej Pagody. sągami Buddy. Iglica kopuły dekorowana tugalskiego pirata Filipe de Brito w celu
Miała być najwyższą pagodą na świecie jest 4350 diamentami. przetopienia na armaty. Transportowany
(170 m). Do czasu przerwania budowy Zaprawa murarska stosowana w birmańskim rzeką do Syriam dzwon utonął wraz ze
osiągnięto wysokość 53 m. Trzęsienie zie- budownictwie zwierała nie tylko składniki statkiem. Ze względu na grząskie dno
mi w XIX w. uszkodziło pagodę i budowy wapienne, ale też komponenty substancji rzeki, mimo wielu prób, dzwonu do dzisiaj
nie kontynuowano. klejących pochodzenia roślinnego. Takim nie wyciągnięto. ◄
umer
ren a
wp
cie
ANIE
J
T
PRENUMERATA
W 12
■ prenumerata roczna od dowolnie wybranego
numeru na terenie Polski w cenie 99 zł (11 numerów
prenumeracie
2018
zamów na 11
2018
www.inzynierbudownictwa.pl/prenumerata
L I S T O PA D
PL ISSN 1732-3428
prenumerata@inzynierbudownictwa.pl
Zrównoważone * Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej
Zza biurka nie da się sygnały płynące z Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, jak
i z rynku. Niektóre specjalności są bardzo pojemne, więc sta-
wylać fundamentów
ramy się dodatkowo w ich ramach jeszcze wprowadzać profile,
na które jest zapotrzebowanie na rynku pracy. Mamy sygnały
od firm, że brakuje specjalistów, którzy potrafią projektować
Dziekan Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej, i budować mosty sprężone, więc kształcimy takich fachowców.
dr hab. inż. ANDRZEJ SZARATA, prof. PK, o kształceniu kadr Potrzeba projektantów konstrukcji drewnianych, więc w ramach
technicznych, koniunkturalności w budownictwie, rozchwyty- specjalności konstrukcyjnej uczymy specyfiki projektowania.
waniu niszowych specjalistów i wartości wiedzy praktycznej.
A.V.: (...) Jak duża grupa studentów kończy naukę na I etapie, Więcej w rozmowie Aleksandry Vegi w „Kwartalniku Budowla-
a więc zadowala się tytułem inżyniera? nym” nr 4/2018.
96 Inżynier budownictwa
w biuletynach izbowych...
Magdalena Marcinkowska
98 Inżynier budownictwa