1 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CITA 2015 “CNTT VÀ ỨNG DỤNG TRONG CÁC LĨNH VỰC”
NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP MONGODB TRONG HỆ THỐNG
ĐĂNG KÝ TÍN CHỈ
RESEARCHING MONGODB SOLUTION IN CREDIT REGISTRATION SYSTEM
Nguyễn Thị Ly Sa
Trường Cao đẳng Công nghệ thông tin - Đại học Đà Nẵng; Email: lysa.dsn@gmail.com
Tóm tắt -Hiện nay vấn đề đăng ký tín chỉ của hệ thống đào
tạo ở các trường Đại học, Cao đẳng còn gặp rất nhiều khó khăn
đặc biệt đối với những trường có số lượng sinh viên đông, server
luôn trong tình trạng quá tải vào thời điểm sinh viên đăng ký gây
ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập của sinh viên.Với khả
năng chịu tải cao của MongoDB, bài báo “Nghiên cứu giải pháp
MongoDB trong hệ thống đăng ký tín chỉ” đề xuất giải pháp thay
thế cơ sở dữ liệu quan hệ truyền thống bằng MongoDB trong hệ
thống đăng ký tín chỉ. Kết quả so sánh hiệu suất hoạt động của
hệ thống ở 2 thời điểm trước và sau khi thay thế sẽ kiểm chứng
hiệu quả của giải pháp này.
Từ khóa -Hệ thống đăng ký tín chỉ; MongoDB;NoSQL; JSON;
Mô hình dữ liệu quan hệ
1. Đặt vấn đề
Trong một thời gian dài (hơn 40 năm), các hệ thống
cơ sở dữ liệu chủ yếu dựa trên mô hình quan hệ, truy vấn
dữ liệu bằng ngôn ngữ chuẩn SQL. Những năm gần đây,
MongoDB ra đời như một cuộc cách mạng trong các hệ
thống cơ sở dữ liệu, được sử dụng rất nhiều trong các dự
án công nghệ hiện nay đặc biệt là trong ứng dụng xử lý
thời gian thực và BigData.
MongoDB thuộc họ cơ sở dữ liệu NoSQL, hư ng văn
b n. u đi m nỗi bật của MongoDB là c kh năng mở
rộng, t nh s n sàng cao và hiệu suất l n.Tuy c nhiều hạn
chế như việc đ m b o t nh toàn vẹn dữ liệu không cao,
không hỗ trợ giao dịch (transaction); nhưng v i những
ứng dụng không đặt vấn đề toàn vẹn dữ liệu lên hàng đầu
và giao dịch c th gi i quyết đơn gi n bằng cách thiết kế
mô hình dữ liệu phù hợp thì v i ưu đi m là một hệ cơ sở
dữ liệu mã nguồn mở và c kh năng gi i quyết những
vấn đề mà hệ thống dữ liệu quan hệ không gi i quyết tốt
được, c th n i tiềm năng phát tri n ứng dụng của
MongoDB là rất l n. Đôi khi MongoDB cũng được áp
dụng kết hợp v i hệ thống dữ liệu quan hệ đ gi i quyết
các bài toán cụ th .
Dựa trên những ưu đi m của MongoDB, bài báo đề
xuất gi i pháp sử dụng MongoDB thay thế cho cơ sở dữ
liệu quan hệ trong hệ thống đăng ký t n tại các trường Đại
học - Cao đẳng nhằm gi i quyết những vấn đề tắt nghẽn
mà sinh viên thường xuyên ph i đối mặt khi đăng ký t n
chỉ, g p phần nâng cao hiệu suất hoạt động của hệ thống
qu n lý đào tạo.
2. Tổng quan về NoSQL và MongoDB
2.1. NoSQL là gì?
Lúc vừa ra đời, NoSQL [4] c nghĩa là Non-
Relational, tuy nhiên thuật ngữ này t phổ dụng và ngày
nay người ta dịch NoSQL thành Not Only SQL (không
Abstract- Nowaday, the growing problem in all universities
and colleges is credit registration of the training management
system, specially in the universities which have a large number of
students. Server machines always tackle heavy workloads so that
they arefrequently overload, this impacts the studying of almost
students. Due to the high availablity and scalability of Mongodb,
in this article, I propose an approach which replacing relational
database with MongoDB in the credit registration system.
Experimetal results of comparing performance of the system
using MongoDB with the system using relational database will
demontrate efficiency of this solution.
Key words -Credit Registration System; MongoDB; NoSQL;
JSON, Data Relational Model
chỉ SQL) ám chỉ đến những cơ sở dữ liệu không dùng mô
hình dữ liệu quan hệ truyền thống và không sử dụng ngôn
ngữ SQL đ truy vấn dữ liệu.
Thuật ngữ NoSQL đánh dấu bư c phát tri n của thế
hệ CSDL m i một thế hệ CSDL không ràng buộc, phân
tán, nguồn mở, kh năng mở rộng theo chiều ngang, c
th lưu trữ, xử lý từ một lượng rất nhỏ cho t i hàng
petabytes dữ liệu trong hệ thống c độ chịu t i, chịu lỗi
cao v i những đòi hỏi về tài nguyên phần cứng thấp.
NoSQL ra đời đ xử lý những vấn đề của các hệ thống
dữ liệu l n mà mô hình dữ liệu quan hệ không th gi i
quyết một cách triệt đ . Đ là những vấn đề của nguồn dữ
liệu l n từ web (BigData) hỗ trợ hàng triệu các tương tác
của người dùng, thực hiện phân t ch rút tr ch thông tin c
ch lượng dữ liệu khổng lồ từ lịch sử duyệt web… Những
nguồn dữ liệu l n này c đặc đi m là bán cấu trúc, biến
động và khổng lồ nên việc tạo một mô hình quan hệ phù
hợp v i n là điều kh khăn.
Hệ thống NoSQL c th phân làm các loại key-value
(v dụ hệ thống HBase), document (v dụ hệ thống
MongoDB, CouchDB) và hệ thống MapReduce. Trong
đ , hệ thống loại key-value cung cấp giao diện đơn gi n
cho phép lưu trữ và truy xuất dữ liệu sử dụng giao diện
băm; hệ thống document hỗ trợ lưu trữ dữ liệu c cấu trúc
gắn liền v i kh a, chẳng hạn tài liệu lưu trữ trong
MongoDB c dạng JSON; hệ thống MapReduce, đi n
hình là Hadoop hỗ trợ xử lý một khối lượng dữ liệu khổng
lồ trên cluster.
2.2. Giới thiệu MongoDB
MongoDB [3] là một hệ cơ sở dữ liệu hư ng văn b n,
dữ liệu được lưu trữ và truy vấn trong MongoDB c dạng
JSON (không ph i dạng b ng như trong cơ sở dữ liệu
quan hệ). Lược đồ dữ liệu trong MongoDB rất linh hoạt,
điều này làm cho việc truy vấn dữ liệu cũng như kh năng
 Nguyễn Thị Ly Sa
mở rộng mô hình dữ liệu dễ dàng hơn và nhanh hơn hệ cơ
sở dữ liệu truyền thống.
Trên cơ sở kế thừa và phát huy từ các đặc t nh hữu ch
từ CSDL quan hệ, MongoDB được xây dựng v i đặc t nh
sau:
- Truy vấnđộng (ad-hoc query) MongoDB là CSDL
hư ng văn b n không hỗ trợ kỹ thuật nối (join) và
giao dịch (transaction) nên việc viết câu lệnh truy vấn
khá đơn gi n.
- Chỉ mục (index) Bất kỳ thuộc t nh nào trong
MongDB cũng c th tạo chỉ mục thứ cấp nên khá
thuận lợi trong vấn đề truy xuất dữ liệu.
- Nhân b n (replication) MongoDB hỗ trợ sao chép dữ
liệu không đồng bộ giữa các máy chủ, đ m b o t nh
dự phòng, sao lưu và phục hồi dữ liệu tự động.
- Cân bằng t i (load balancing) MongoDB hỗ trợ mở
rộng dữ liệu theo chiều ngang sử dụng kỹ thuật
sharding, điều này cho phép người dùng c th thêm
nhiều máy đ ki m soát vấn đề tăng trưởng dữ liệu c
th gây quá t i cho hệ thống.
- Lưu trữ file (File storage) Bất kỳ file nào cũng c th
được lưu trong MongoDB v i chức năng GridFS, vì
vậy MongoDB c th sử dụng như là một hệ thống
file.
- Thống kê (aggregation) Ngoài các hàm truy vấn dữ
liệu đơn gi n, MongoDB cung cấp một số lượng l n
công cụ phân t ch dữ liệu phức tạp bằng cách sử dụng
MapReduce.
2.3. Các khái niệm cơ bản trong MongoDB
2.3.1. Văn bản (Document)
Văn b n [1, 4] là một đơn vị dữ liệu cơ b n trong
MongoDB, tương đương v i một b n ghi trong CSDL
quan hệ. Văn b n là một tập hợp các cặp kh a và giá trị
tương ứng (key-value).
Hình 1. Cấu trúc một document
Các giá trị trong văn b n không chỉ là các giá trị thô
như chuỗi hay số mà chúng c th là một objectid, m ng
hay văn b n con.
2.3.2. Bộ sưu tập (Collection)
Hình 2. Cấu trúc một collection
Bộ sưu tập [1, 4] là một nh m các văn b n. Nếu một
văn b n tương đương v i một m u tin trong CSDL quan
2
hệ thì một bộ sưu tập c th xem là tương đương v i một
b ng.
Collection c cấu trúc rất linh hoạt (flexible schema).
Không giống như CSDL quan hệ cần ph i thiết kế cấu
trúc b ng trư c khi chèn dữ liệu vào, collection không bắt
buộc cấu trúc của document. Điều này c nghĩa là các
document c hình dạng khác nhauc th cùng được lưu
trữ trong một collection. Tuy nhiên, trong thực tế các
document trong cùng một collection thường c cấu trúc
tương tự nhau.
2.3.3. Cơ sở dữ liệu (Database)
MongoDB tập hợp các bộ sưu tập vào các cơ sở dữ
liệu [1]. Một th hiện của MongoDB c th chứa nhiều cơ
sở dữ liệu. Mỗi cơ sở dữ liệu c bộ quyền riêng và được
lưu trữ trên nhưng file riêng lẻ.
2.3.4. Thiết kế mô hình dữ liệu trong MongoDB
Vấn đề quan trọng khi thiết kế mô hình dữ liệu trong
MongoDB là xác định cấu trúc của document và cách
bi u diễn mối quan hệ giữa chúng căn cứ vào đặc t nh của
dữ liệu cũng như nhu cầu truy xuất xử lý dữ liệu thực tế
trong từng ứng dụng. C 2 cách đ bi u diễn mối quan hệ
của dữ liệu trong MongoDB là tham chiếu và nhúng [1,
2, 3].
- Nhúng (embeded) Bi u diễn mối quan hệ của dữ liệu
bằng cách nhúng document này trong một document
khác. Lược đồ loại này được xem là phi chuẩn h a
(Hình 3)
Hình 3. Biểu diễn nhúng
Mô hình dữ liệu sử dụng kỹ thuật nhúng cho phép ứng
dụng lưu trữ các dữ liệu liên quan trong cùng một
document, kết qu là ứng dụng c th cầnthực hiện t truy
vấn và cập nhật dữ liệu hơn đ hoàn thành yêu cầu xử lý
nào đ . Tuy nhiên, mô hình dữ liệu loại này c th d n t i
tình trạng k ch thư c quá l n của document, điều này sẽ
gây kh khăn cho việc lưu trữ cũng như xử lý dữ liệu.
- Tham chiếu (references) Tham chiếu lưu trữ mối
quan hệ giữa dữ liệu bằng cách nhúng liên kết từ
document này t i document khác (Hình 4). Dễ dàng
nhận thấy đây là mô hình dữ liệu đã chuẩn h a.
 3 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC CITA 2015 “CNTT VÀ ỨNG DỤNG TRONG CÁC LĨNH VỰC”

{
"_id" : "ASP",
"TenMH": "Lập trình ASP.net",
"SoTinChi": 2
"MonHocTruoc": ["LTC", "TKW"]
}
Hình 6. Document Môn học
3.1.3. Document “Lớp học phần”
Hình 4. Biểu diễn tham chiếu {
Sử dụng kỹ thuật tham chiếu trong mô hình dữ liệu sẽ "_id" : "LHP01",
hạn chế được vấn đề dư thừa dữ liệu hơn so v i kỹ thuật "TenLop":"Lập trình ASP.net 01",
nhúng. Tuy nhiên MongoDB lại không hỗ trợ việc join dữ "MonHoc": "ASP",
liệu nên một yêu cầu xử lý liên quan đến nhiều document "KhoaHoc": 13,
cần ph i thực hiện nhiều lần truy vấn và cập nhật dữ liệu. "Khoa": "CNTT",
"SoLuongToiDa": 80,
2.3.5. Tính nguyên tố trong một document (Atomicity)
"DaDangKy": 10,
MongoDB dù không hỗ trợ transaction như trong "Tuan":[1,2,3,4,5,6,7,8,9,10],
CSDL quan hệ nhưng các thao tác c t nh nguyên tố trong "Thu": 2,
một document [1, 2, 3]. Ch nh vì vậy những vấn đề liên "Tiet": [ 4, 5, 6 ],
quan đến transaction trong một số trường hợp c th gi i "Phong": "A401"
quyết được bằng cách thiết kế mô hình dữ liệu phù hợp. "GiangVien" : "",
3. Mô hình dữ liệu của Hệ thống đăng ký tín chỉ "SVDangKy":["S01","S02","S03",
Trong quá trình thiết kế mô hình dữ liệu tác gi đã "S04","S05","S06",
xem xét đến nhiều yếu tố hạn chế dư thừa dữ liệu, tối ưu "S07","S08","S09",
truy vấn, đ m b o các ràng buộc toàn vẹn, đ m b o vấn "S10"]
}
đề truy xuất dữ liệu đồng thời. Một số ràng buộc toàn vẹn
trong hệ thống đăng ký t n chỉ như qui định số lượng sinh
Hình 7. Document Lớp học phần
viên tối đa của một l p học phần, qui định số t n chỉ tối đa
của sinh viên trong một kỳ, thời kh a bi u của một sinh 3.2. Mô hình dữ liệu quan hệ
viên đ m b o không c sự trùng lắp, ràng buộc về môn
học trư c,...
Mô hình dữ liệu được thiết kế trên c hai hệ thống là
MongoDB và CSDL quan hệ. Mục đ ch là ki m tra hiệu
suất hoạt động của MongoDB so v i hệ CSDL quan hệ
truyền thống.
3.1. Mô hình dữ liệu MongoDB
Mô hình dữ liệu trong MongoDB gồm các collection
sinh viên, môn học, l p học phần. Các document tượng
trưng cho từng collection như sau
3.1.1. Document “Sinh viên”
{
"_id" : "S01",
"TenSV": "Nguyễn Văn C",
"KhoaHoc": 14,
"Khoa": "CNTT",
"MatKhau": ****, Hình 8. Mô hình dữ liệu quan hệ
"MonDaHoc":["LTC","TRR","TCC", 4. Thực nghiệm và đánh giá
"CSDL","TKW"] ]
} 4.1. Cài đặt chương trình
Đ đánh giá gi i pháp thay thế MongoDB cho CSDL
Hình 5. Document Sinh viên
quan hệ trong hệ thống đăng ký t n chỉ, tác gi đã xây
3.1.2. Document “Môn học” dựng 2 website đăng ký t n chỉ 1 website kết nối
MongoDB, 1 website kết nối SQL Server v i các mô hình
dữ liệu được thiết kế trong mục 3.
Hai website được xây dựng trên nền t ng ASP.Net
MV-C4 framework. Công cụ sử dụng là MS Visual
 Nguyễn Thị Ly Sa
Studio 2012, MongoDB 3.0 và SQL Server 2008. Website
c 3 chức năng ch nh là đăng nhập và đăng ký học phần
và hủy đăng ký học phần.
Giao diện chương trình
Hình 9. Giao diện chương trình
4.2. Đánh giá kết quả
Đ so sánh hiệu qu hoạt động của hai hệ thống dùng
MongoDB và SQL Server, tác gi sử dụng công cụ test tự
động Load Test của MS Visual Studio 2012. Kịch b n
dùng đ test trên 2 hệ thống hoàn toàn giống nhau, gồm
các thao tác đăng nhập, đăng ký l p học phần và hủy
đăng ký l p học phần.
V i các thông số đầu vào cho kịch b n test bắt đầu là
10 user, cứ sau 10 giây thì c 50 user vào, số user tối đa là
500 user và thời gian test là 10 phút, ta c kết qu test
tổng quát trong Hình 10.
V i các thông số đầu vào khác bắt đầu là 10 user, cứ
sau 3 giây thì c 100 user vào, số user tối đa là 1000 user
và thời gian test là 10 phút, ta c kết qu test tổng quát
trong Hình 11.
Sau các lần load test,thời gian trung bình của một
response trong hệ thống dùng MongoDB gấp kho ng 10
lần so v i hệ thống dùng SQL Server. V i kết qu nhận
được, nhận thấy rằng gi i pháp thay thế MongoDB cho
CSDL quan hệ trong hệ thống đăng ký t n chỉ là hoàn toàn
kh thi.
4
5. Kết luận và hướng phát triển
Tác gi đã nghiên cứu gi i pháp thay thế MongoDB
trong hệ thống đăng ký t n chỉ nhằm gi i quyết sự quá t i
server thường xuyên x y ra cho hệ thống này. Sự thay thế
này cho kết qu kh thi.
Hạn chế của đề tài là chỉ xem xét việc dùng
MongoDB thay cho CSDL quan hệ trong phạm vi phân
hệ đăng ký t n chỉ mà chưa xét đến c hệ thống qu n lý
đào tạo. Bởi việc thay thế này trong hệ thống qu n lý đào
tạo cần thiết ph i xét đến nhiều yếu tố như t nh toàn vẹn
của dữ liệu, t nh b o mật… và đặc biệt là sự đ m b o về
t nh ổn định của hệ thống bởi vì MongoDB cũng m i tồn
tại trong một thời gian ngắn trong khi CSDL quan hệ v i
những ưu đi m nổi trội đã được ki m chứng trong rất
nhiều ứng dụng suốt hơn 40 năm qua.
Đ c th đưa vào sử dụng thực tế, phân hệ đăng ký
t n chỉ m i (sử dụng MongoDB) cần thiết ph i đồng bộ
dữ liệu v i các phân hệ khác đang tồn tại (sử dụng CSDL
quan hệ) đ đ m báo t nh nhất quán trong c hệ thống
qu n lý đào tạo. Đây ch nh là hư ng phát tri n của đề tài.
Tài liệu tham khảo
[1] K. Chodorow, M.Dirolf.MongoDB - The Definitive Guide. 2010.
Published by O’Reilly Media, Inc.
http://my.safaribooksonline.com
[2] R. Copeland. MongoDB Applied Design Patterns. 2013.
Published by O’Reilly Media, Inc.
http://my.safaribooksonline.com
[3] Learning MongoDB and Source Downloads
http://docs.mongodb.org/manual/
[4] NoSQL 2009. Blog.sym-link.com
(a) Hệ thống dùng SQL server (b) Hệ thống dùng MongoDB

Hình 10. Kết quả tổng quát load test lần 1

(a) Hệ thống dùng SQL server (b) Hệ thống dùng MongoDB

Hình 11. Kết quả tổng quát load test lần 2