บทนำ: อุตสำหกรรมเกษตรและ

กำรแปรรู ปสิ นค้ำเกษตร

ความหมายของอุตสาหกรรมเกษตร
 อุตสาหกรรมเกษตร เป็ นธุรกิจการเกษตรประเภทการผลิตและแปร
รูปเป็ นการดาเนินการทั้งส่ วนการผลิตคือเกษตรกรรม เพื่อให้ ได้
ผลผลิตมาใช้ เป็ นวัตถุดิบและเป็ นการดาเนินการในส่ วนแปรรู ป โดย
เครื่ องจักรกลด้ วยระบบดาเนินการผลิตแบบอุตสาหกรรม รวมทั้ง
การจาหน่ ายผลิตภัณฑ์ ที่ผลิตได้ ด้วย
ประโยชน์ ของอุตสาหกรรมเกษตร
 ทำให้วตั ถุดิบทำงกำรเกษตรเก็บไว้ได้นำน
 เป็ นกำรกระจำยวัตถุดิบและผลิตภัณฑ์ทำงด้ำนกำรเกษตร
 ผลผลิตเกษตรมีค่ำและรำคำสู งขึ้น
 ผลิตเป็ นผลิตภัณฑ์ได้หลำกหลำยชนิด
 ใช้ประโยชน์จำกผลผลิตได้มำกและนำนที่สุด
 ส่ งเสริ มกำรค้ำและกำรลงทุน
 ส่ งเสริ มกำรมีงำนทำในท้องถิ่น
แปรรู ปกล้ วย
 แปรรู ปกล้วยดิบ
 แปรรู ปกล้วยสุ ก
 กล้วยพลังงำนแสงอำทิตย์
แ แกต วยเ ม ลา
ช่
มู
พิ่
พ็
ค่
ประเภทของอุตสาหกรรม
 อุตสำหกรรมพื้นฐำน : เหมืองแร่ และกำรเกษตรกรรม
 อุตสำหกรรมกำรผลิต : กำรนำเอำวัตถุดิบมำผลิตเป็ นผลิตภัณฑ์สำเร็ จรู ป
 อุตสำหกรรมขนส่ งและบริ กำร : กิจกำรในกำรเคลื่อนย้ำย และกิจกำรที่
ให้บริ กำร
อุตสาหกรรมพืน้ ฐาน
อุตสาหกรรมการผลิต
อุตสาหกรรมขนส่ งและบริการ
ประเภทของอุตสาหกรรมเกษตร
แบ่ งตามลักษณะผลิตภัณฑ์ ทผี่ ลิตได้
 อุตสาหกรรมอาหาร (Food industry) : อุตสำหกรรมที่ผลิตผลิตภัณฑ์ที่เป็ น
อำหำร น้ ำ ซึ่ งมนุษย์ใช้กินและดื่ม ทั้งที่เป็ นผลิตภัณฑ์อำหำรสำเร็ จรู ป
ผลิตภัณฑ์อำหำรกึ่งสำเร็ จรู ป และ ผลิตภัณฑ์อำหำรดิบ
 อุตสาหกรรมกึง่ อาหาร (Semi-food industry) : อุตสำหกรรมที่ผลิตผลิตภัณฑ์
ที่ใช้เป็ นส่ วนประกอบหรื อปรุ งแต่งอำหำร
 อุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์ ทไี่ ม่ ใช่ อาหาร (Non-food product industry) :
อุตสำหกรรมที่ผลิตผลิตภัณฑ์เครื่ องอุปโภคต่ำงๆที่ใช้วตั ถุดิบจำกผลิตผล
เกษตร
 Food industry อาหาร เ จ ป

าวสาร, เ น
สำ
ข้
ส้
ร็
รู
 Semi-food industry ใ ใน ตสาหกรรม อาหาร1

,
ปง
ผสมอาหาร , เค อง
สี
อุ
รุ
ช้
รื่
Non-food product industry
 ประเภทของอุตสาหกรรมเกษตร
แบ่ งตามขั้นของการผลิตผลิตภัณฑ์
 อุตสำหกรรมพื้นฐำน (Primary agro- industry) : อุตสำหกรรมเกษตรที่มี
กรรมวิธีกำรแปรรู ปอย่ำงง่ำยๆ เพื่อเปลี่ยนผลิตผลเกษตรให้มีสภำพที่จะใช้เป็ น
วัตถุดิบในอุตสำหกรรมหรื อเปลี่ยนสภำพให้อย่ในรู ปผลิตภัณฑ์อำหำรดิบ
 อุตสำหกรรมเกษตรกำรผลิต (Manufacturing agro- industry) : อุตสำหกรรม
เกษตรที่ผลิตผลิตภัณฑ์สำเร็ จรู ป หรื อ กึ่งสำเร็ จรู ป ทั้งที่เป็ นอุตสำหกรรม
อำหำรและไม่ใช่อำหำร 1 บ อน1
ซั
ซ้
ประเภทของอุตสาหกรรมเกษตร
แบ่ งตามขนาดกาลังการผลิต
 อุตสำหกรรมเกษตรขนำดเล็ก (Small scale agro industry): อุตสำหกรรม
เกษตรที่มีกำลังกำรผลิตขนำดเล็ก (มักใช้แรงงำนส่ วนใหญ่จำกภำยนอก
ครอบครัว ซึ่ งต้องมีกำรจ่ำยค่ำแรงงำน อำจใช้เครื่ องจักรเป็ นเครื่ องทุ่น
แรงงำนคน มีกำรบริ หำรงำนที่ดีโดยอำศัยหลักวิชำกำร)
 อุตสำหกรรมเกษตรขนำดใหญ่ (Large scale agro industry): อุตสำหกรรม
เกษตรที่กำรดำเนิ นผลิตโดยใช้เครื่ องจักรอุปกรณ์ขนำดใหญ่ เพื่อให้สำมำรถ
ผลิตผลิตภัณฑ์ได้เป็ นจำนวนมำก และอำจดำเนินกำรผลิตผลิตภัณฑ์โดยใช้
วัตถุดิบจำกผลพลอยได้ หรื อของเหลือจำกผลิตภัณฑ์หลัก
ขบวนการแปรรูปจากอ้อย
 ↓
กาก า ตาล
นํ้
 ชาน อย
อ้
ผลิตภัณฑ์จากชานอ้อย
หลักการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร
เป็ นธุรกิจแขนงหนึ่งซึ่งจะต้ องดาเนินงานตามหลักการบริหารงานธุรกิจ
2 ประเภท
 จะต้ องไม่ ให้ ธุรกิจนั้นเกิดการหยุดชะงัก
 จะต้ องให้ ธุรกิจนั้นเจริญก้ าวหน้ า

การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรแบ่ งออกเป็ น 4 ส่ วนใหญ่ ๆ

 การจัดหาหรื อดาเนินการผลิตวัตถุดบิ
 การแปรรู ประบบอุตสาหกรรม
 การใช้ ประโยชน์ จากผลพลอยได้ หรื อของเหลือ
 การจัดจาหน่ ายผลิตภัณฑ์
ปัจจัยในการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร
 วัตถุดิบ (Raw material)
 ตลาด (Market)
 เงินทุน (Money) – งบลงทุนและงบดาเนินงาน
 คน (Man power) – ผู้ปฏิบัติ และ ผู้บริหาร
 การจัดการ (Management) – การจัดการคน และระบบงาน
 เครื่ องจักรอุปกรณ์ (Machinery)
 Raw Material Procurement

ก ง
กำ
สุ
ดี
ลั
 Market → บ โภค เจอ น า
ผู้
ผู้ค้
กั
ริ
 Money

น น คง น น นแปร
น หก
น
คง ยาก จะ

นแปร น น

ex .
า น
ยาก
ex .
า แรง
ต้
ทุ
ต้
ผั
ทุ
ต้
ที่
ค่
ทุ
คื
ผั
ที่
ที่
ค่
นั
ดิ
ที่
ทุ
Man Power
การแปรรู ปสิ นค้ าเกษตร
ั มำกใน
 กำรแปรรู ปด้วยวิธีทำงกำยภำพและทำงเคมี : จะพบใช้กน
กรรมวิธีกำรแปรรู ปขั้นต้น
เช่น กำรลดขนำด กำรแยกออกจำกกัน กำรตกผลึก กำรใช้ควำมร้อน
กำรใช้ควำมเย็น กำรใช้รังสี กำรใช้สำรเคมี
 กำรแปรรู ปด้วยวิธีทำงชีวภำพ :เป็ นกรรมวิธีแปรรู ปที่อำศัยจุลินทรี ย ์
ดังนั้น อำจเรี ยกกรรมวิธีน้ ีวำ่ กำรหมัก (Fermentation)
หน่ วยการแปรรู ป (Unit operation) VS ขบวนการแปรรู ป
(processing operation)
 หน่วยกำรแปรรู ปแต่ละหน่วยประกอบด้วยเครื่ องจักรกลและอุปกรณ์ที่ทำ
หน้ำที่เฉพำะตำมขั้นตอนของกรรมวิธีกำรแปรรู ป
 เมื่อวัตถุดิบผ่ำนเข้ำมำยังหน่วยแปรรู ป วัตถุดิบจะถูกกระทำหรื อถูกเปลี่ยน
สภำพเป็ นไปตำมลักษณะที่ตอ้ งกำรตำมหน้ำที่ของหน่วยแปรรู ปนั้น แล้วส่ ง
ต่อไปยังหน่วยอื่น จนได้ผลิตภัณฑ์
 เช่น ผลิตอำหำรกระป๋ อง มีหน่วยแปรรู ป 9 หน่วย
1 ลวก1
Tasks
➢ แบ่งกลุม่ 10-11 คน/กลุ่ม
➢ ส่ งใบรำยชื่อกลุ่ม รู ปแบบ word ใน google classroom
➢ แต่ละกลุ่มระดมสมองคิดถึงผลิตภัณฑ์ที่วตั ถุดิบมำจำก
สิ นค้ำเกษตร