ZADANIA OPTYMALIZACJI ORGANIZACJI WOJSKOWYCH PRAC INŻYNIERYJNCH

1. Inżynieryjny zespół zadaniowy dysponuje maszynami do prac ziemnych, którymi może

wykonać cztery rodzaje obiektów (robót) z różną wydajnością i ponosząc różne nakłady.
W tabeli podano jednostkowe czasy [min] wykonania obiektów dla każdej maszyny.
Parametry danej maszyny umożliwiają realizację tylko jednego zadania, stąd należy
przydzielić obiekt maszynie, tak aby zminimalizować łączne czas budowy obiektów.
(X oznacza, że maszyna nie ma możliwości wykonania obiektu). Zbudować model
matematyczny zagadnienia i go rozwiązać stosując model węgierski. Podać wartość
funkcji celu. Który z obiektów nie powinien być budowany?
Macierz czasów jednostkowych
OBIEKTY Czas jednostkowy budowy obiektów
MASZYNY A B C D
S 80 60 10 40
K X 30 50 40
R 30 20 6 10

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Pododdział inżynieryjny dostał zadanie wykonać wykopy na potrzeby poddziałów czołgów.
Na stanie pododdziału są samochody 8 i 10 tonowe. Koparka wykonująca wykopy może
załadować maksymalnie 25 jednostek w ciągu zmiany bez względu na pojemność
samochodu.
Na jeden kurs samochód 8 tonowy zużywa 6 litrów paliwa, 10 tonowy 8 litrów.
Żaden z samochodów nie jest w stanie wykonać więcej niż 20 kursów w ciągu zmiany.
Dzienny limit paliwa wynosi 196 litrów. Ile cykli przewozowych należy zaplanować dla
każdego z dwóch typów samochodów, aby objętość wywiezionego gruntu była
największa?
Czy zlikwidowanie limitu zużywanego paliwa zmieni rozwiązanie?

1
W związku z tym, że rozwiązanie optymalne jest w jednym z powyższych punktów to w celu
wskazania rozwiązania o należy wyznaczyć izolinie.
8x + 10y = 80 → x = 10; y = 0 (10; 0); x = 0, y = 8 (0, 8).
Pojazd o pojemności skrzyni 8 m3 powinien wykonać 5 cykli transportowych, zaś pojazd o
pojemności 10 m3 wykonać 20 cykli transportowych.
Ilość wywiezionego gruntu wyniesie 240 m3.
8 * 5 + 10 * 20 = 240 m3.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. Polowa wytwórnia prefabrykatów drewnianych ma wykonać konstrukcję przęsłowe mostu

tak, aby długość mostu była maksymalna. Rozpatrywane są dwa warianty konstrukcyjne
przęseł, dla których nakłady jednostkowe przedstawione są w tabeli.

Środki produkcji
Budulec Robocizna Transport
Wariant
Okrąglaki Pracochłonność Transport
3 Tarcica [m3]
[m ] [rdn] [liczba rejsów]
I 1,36 0,36 0,2 0,14
II 0,24 1 0,34 0,1
Wytwórnia dysponuje ograniczenia w zakresie pracy ludzi, środków materiałowych i użycia
środków transportowych:
1) okrąglaki - 700m3
2) tarcica - 550m3

2
 3) siła robocza - 200 roboczodni
4) transport - 84 pojazdy.
W takiej sytuacji należy wyznaczyć optymalną:
− długość prefabrykowanych konstrukcji przęsłowych dla dwóch wariantów [mb];
− maksymalną możliwą łączną długość prefabrykowanej konstrukcji przęsłowej.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. Metodą graficzną określić optymalną liczbę elementów Hesco Bastion typu MIL-3 i MIL-10
do budowy bariery ochronnej, tak aby można było zbudować ścianę osłonową o jak
największej powierzchni ochronnej. Zużycie możliwych środków przedstawia tabela,
uwzględniając fakt, że najbardziej efektywne jest użycie MIL-ów w proporcji 1:1,5.
Do realizacji zadania planuje się użyć 7 żołnierzy i 2 x UMI 9.50.

Rodzaj Powierzchnia Zużycie Zużycie Robocizna Robocizna

Hesco jednostkowa grysu żwiru maszyn ludzi Liczba MIL
Bastion (m2) [T] [kg] [szt/mth] [szt/rbh]
MIL-31 8 2 1,1 4 5 10
MIL-10 2 0,6 0,8 1 3 40
Limit 5 3 7 10
Należy sprecyzować funkcję celu, warunki ograniczające, warunki brzegowe. Wskazać
główny warunek ograniczający.
ROZWIĄZANIE
Określenie zmiennych decyzyjnych:
x – liczba MIL-3
y – liczba MIL-10
Funkcja celu Z:
Z (x, y) = 8x + 2y → max

Obliczenie rozwiązania optymalnego

Warunki ograniczające:
W1 (grys) 2x + 0,6y ≤ 5 → x = 2,5; y = 8,24;
W2 (żwir) 1,1x + 0,8 y ≤ 3 → x = 2,73; y = 3,75;
W3 (maszyny) 4x + y ≤ 7 → x = 1,75; y = 7;
W4 (ludzie) 5x + 3y ≤ 10 → x = 2; y = 3,34.
W5 x = 1,5y
W6 x ≤ 10
W7 y ≤ 40
Sprawdzenie spełnienia warunków:
W1 (grys) 2x + 0,6y ≤ 5 ► 2 * 1,43 + 0,6 * 0,95 = 3,43 ≤ 5 – warunek jest spełniony.
W2 (żwir) 1,1x + 0,8 y ≤ 3 ► 1,1 * 1,43 + 0,8 * 0,95 = 2,34 ≤ 3 – warunek jest spełniony.

1
MIL-3 Hesco Bastion składa się z 10 nierozłącznych kontenerów o wymiarach: (dł.) 10 x (szer.) 1 x (wys.) 1 [m].
Pojedynczy kontener ma wymiary 1 x 1 [m]. MIL-10 Hesco Bastion składa się z 5 nierozłącznych kontenerów
o wymiarach: (dł.) 30 x (szer.) 1,52 x (wys.) 2,21 [m]. Pojedynczy kontener ma wymiary 1,52 x 3 [m].

3
W3 (maszyny) 4x + y ≤ 7 ►4 * 1,43 + 0,95 = 6,67 ≤ 7 – warunek jest spełniony.
W4 (ludzie) 5x + 3y ≤ 10 ► 5 * 1,43 + 3 * 0,95 = 10 ≤ 10 – warunek jest spełniony.
W5 x = 1,5y ►1,5 * 0,94 = 1,5 – warunek jest spełniony.
W6 x ≤ 10 oraz W7 y ≤ 40 w założonych okolicznościach nie mają wpływu na realizację
zadania.

Z powyższego wykresu wynika, że rozwiązaniem optymalnym jest jeden z punktów

znajdujących się na prostej wynikającej z warunku W5. W związku z tym, że funkcja celu jest
maksymalizowana to rozwiązaniem optymalnym jest punkt na przecięciu prostych warunku
W4 i W5 o współrzędnych (1,43; 0,95).
Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zbudowanie z konstrukcji MIL-3 i MIL-10 ściany
osłonowej o powierzchni 13,34 m2.
Z (x, y) = 8x + 2y → max
8 * 1,43 + 2 * 0,95 = 11,54 + 1,9 = 13,34 m2.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. Polowa wytwórnia dostała zapotrzebowanie na wykonanie co najmniej 300 kompletów

belek do budowy mostu. Każdy komplet składa się z 7 belek o długości 0,7 m oraz belek
o długości 2,5 m. Należy określić takie cięcie dłużyc o długości 5,7 m, tak aby powstały
w procesie odpad był jak najmniejszy2. Zdefiniowanie możliwych sposobów cięcia dłużyc
przedstawiono w tabeli.
Sposoby cięcia dłużycy 5,2 m
Belki I II III
x y z

2
Por. K. Kukuła (red.), Badania operacyjne w przykładach i zadaniach, PWN, Warszawa 2022, s. 52.

4
 a 0,7 m 7 3 0
b 2,5 m 0 1 2
Odpad m 0,3 0,6 0,2

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6. Dowódca plutonu saperów otrzymał zadanie budowy jak najbardziej efektywnej zapory
minowej z min przeciwpancernych TM – 62M oraz MKU. Wydajność budowy zapory
minowej zależy m.in. od rodzaju użytych min do jej budowy. Do dyspozycji są miny
przeciwpancerne TM-62M i MKU. Średnia (pożądana) gęstość pola minowego zbudowana
z min wynosi:
− TM-62M – 750 min na 1 km – 0,75 min/m (przeciwgąsienicowych);
− MKU – 300 min na 1 km – 0,3 min/m (przeciwdennych).
Prawdopodobieństwo rażenia min na jednym rzędzie pola minowego:
− TM-62M – 0,3
− MKU – 0,5.
Liczba min przewożona jednorazowo na Star 2663:
− TM – 62M – 172 miny (43 skrzynie);
− MKU – 180 miny (60 skrzyń).
Średni czas budowy 300 m pola minowego wynosi z min:
− TM-62M – 2 godz. (120 min)4;
− MKU – 2,15 godz. (129 min).
Tempo budowy zapory minowej będzie więc ilorazem liczby ustawionych min w jednostce
czasu, tj. minutach. Pluton saperów buduje 300 m przeciwpancernego pola minowego, stąd
użyje co najmniej: TM – 62M – 228 szt. lub MKU – 100 szt. Więc tempo budowy będzie
ilorazem liczby użytych min oraz jednostki czasu budowy 300 m w minutach, i będzie wynosić5
dla min:
− TM 62M →1,9 min/minutę;
− MKU → 0,78 min/minutę.
Liczba pojazdów do przewozu jednostki minowania dla6:
− TM-62M – 1,33;
− MKU – 0,56.
Dowódca plutonu saperów dysponuje trzema pojazdami. Z przeprowadzonej kalkulacji czasu
wynika, że maksymalny czas budowy zapory nie może być większy niż 5 godz.
Metodą graficzną należy znaleźć rozwiązanie optymalne.

W tym przypadku funkcja celu budowy zapór minowych głównie jest determinowana
efektywnością użytych min oraz czasem budowy pola minowego. Stąd, dla tego przypadku
będzie to suma ilorazów prawdopodobieństwa rażenia min i gęstości na polu minowym
(liczba min na 1 metr frontu pola).

3
Skrzynia Stara 266 o wymiarach – 3,96 x 2,14 x 2,85 [m].
4
Por. Pluton saperów buduje 300 m pole minowe z min TM-62M od 1 godz. 20 min do 2 godz. 20 min., z min
MKU od 1 godz. 40 minut do 2 godz. 30 min. „Zbiór norm szkoleniowych dla pododdziałów inżynieryjnych”,
sygn. Dow. Gen. 7/2014, s 39.
5 228 100
TM-62M = 1,9 miny/min; MKU =0,78 miny/min.
120 129
6 228 100
Współczynnik przewozu min pojazdem Star 266: TM – 62M wynosi: = 1,33. Dla MKU = 0,56.
172 180

5
 𝑃𝑟𝑎𝑤𝑑𝑜𝑝𝑜𝑑𝑜𝑏𝑖𝑒ń𝑠𝑡𝑤𝑜 𝑟𝑎𝑧𝑒𝑛𝑖𝑎
Z= 𝐿𝑖𝑐𝑧𝑏𝑎 min 𝑛𝑎 1 𝑚𝑒𝑡𝑟 𝑓𝑟𝑜𝑛𝑡𝑢

Funkcja celu:
0,3 0,5
Z = 0,75 𝑥 + 0,3 𝑦 → 𝑚𝑎𝑥 → 0,4x +1,67y → max

Zmienne decyzyjne:
x – liczba użytych min TM – 62M;
y – liczba użytych min MKU.

Warunki ograniczające:
A – 2x + 2,15y ≤ 5 (czas budowy zapory minowej);
B – 4,63x + 1,67y ≤ 3 (środki transportu);
C – 1,9x + 0,78y ≥ 2,5 (tempo ustawiania min w polu minowym).
Warunki brzegowe:
x ≥ 0; y ≥ 0.
Rozwiązanie:
A – 2x + 2,15y ≤ 5 → x = 2,5; y = 2,33.
B – 1,33x + 0,56y ≤ 3 → x = 2,26; y = 5,36.
C – 1,9x + 0,78y ≥ 2,5 → x = 1,32; y = 3,21.
Z rozwiązania wynika, że rozwiązaniem optymalnym jest punkt P o współrzędnych (0,58; 1,8),
tzn., że budowę zapory minowej z użyciem dwóch typów min w założonych okolicznościach
będą ograniczać czynniki związane z czasem, tj., tempo minowania i dyspozycyjny czas do
budowy zapory. Ponadto, realizując zadanie uwzględniając gęstość minowania to należy użyć
miny: TM – 62M → 0,58 miny / 1m oraz MKU → 1,8 miny / 1m.
Otrzymane dane pokazują, że cel będzie zrealizowany jeśli gęstość pola minowego wyniesie:
0,4 * 0,58 + 1,67 *1,8 = 3,23
W hipotetycznej sytuacji globalnie powinna być osiągnięta gęstość zapory minowej 323 min
/ 1 km.

6
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7. Przy budowie odcinka drogi wojskowej jest potrzeba wykonania:
− Nasypów: w rejonach A i B o objętościach – A – 350 m3; B – 530 m3.
− Wykopów: w rejonach C i D o objętościach – C – 420 m3; D – 600 m3.
Nadmiar gruntu można wywozić na usypisko E – w ilościach nieograniczonych. Potencjalne
potrzeby gruntu na nasypy można pozyskiwać z rejonów F i G – bez ograniczeń.
Schemat robót ziemnych przy budowie drogi jest przedstawiona poniżej na schemacie.

7
Macierz odległości [m]:

A B E
C 300 200 500
D 650 150 200
F 1000 1200 x
G 1400 650 x
Wydajność maszyny spycharki przy przemieszczaniu mas ziemnych w tych warunkach jest
następująca:

Odległość [m] 150 200 300 500 650 1000 1200 1400

Wydajność [m3/godz.] 15 12 9 6 5,5 4 3,7 3,1

Zaplanować należy optymalne przemieszczanie transport mas ziemnych tak, aby

zminimalizować ogólną ilość pracy maszyn.

Rozwiązując zadanie (model matematyczny), zgodnie z metodą minimalnego elementu

macierzy należy opracować plan przerzutu mas ziemnych, który odpowie na pytanie: skąd,
dokąd i ile mas ziemnych należy przetransportować. W tym celu należy dokonać kolejne
iteracje, w celu wyznaczenia zer bezwzględnych, które będą źródłem (w tym przypadku
wykopem) i odbiorcą (nasypy, odkłady) dla mas gruntu.

8
Do realizacji zadania wybrano maszynę, której wydajność przedstawiono w poniższej
macierzy, uwzględniając odległości.

W kolejnym kroku należy określić zależności pomiędzy odległościami przemieszczania mas

ziemnych, a wydajnością maszyny. Z tych relacji jest zbudowana macierz współczynników
wykonawczych7, jak poniżej.

Macierz iloczynów odległości i wydajności

W kolejnym kroku należy wskazać zera bezwzględne8 w każdym wierszu i każdej kolumnie.
W tym celu, najpierw w każdym wierszu wybieramy najmniejszy element i odejmujemy go od
każdego elementu: 33,33-16,67 = 16,67; 16,67-16,67 = 0; 83,33-16,67=66,67. Potarzamy w
drugim wierszu .... itd. i wpisujemy do kolejnej iteracji macierzy, poniżej.

7
Współczynnik wykonawczy – w tym przypadku jest to zestawienie co najmniej dwóch czynników, w formie
działania matematycznego, które zobrazuje stopień zależności pomiędzy nimi. W przypadku użycia maszyn do
prac ziemnych mogą to być relacje wartościujące pomiędzy determinantami jak np. koszty użycia maszyny, ilość
zużytego paliwa, szybkość przemieszczania się maszyny w trakcie pracy, pojemność organu roboczego, czas
napełnienia organu roboczego, kategoria gruntu, itp.
8
Zera bezwzględne w macierzy wskazują rozwiązanie dopuszczalne, uwzględniające konkretne współczynniki.

9
Następnie sprawdzamy czy w
każdej kolumnie jest zero bezwzględne. W tym przypadku w kolumnie A nie ma zera, więc
powtarzamy procedurę i od każdego elementu kolumny odejmujemy najmniejszy element, tj.
16,67. Otrzymuje kolejną macierz.

Jak wcześniej wspominano, miejsca zer bezwzględnych w macierzy wskazują, że w tych

komórkach powinien być dokonane przemieszczenie mas ziemnych, jak poniżej.

Powyższa macierz pokazuje, że masy ziemi z wykopu C należy przemieścić na nasyp A,

a pozostałe 70 m3 z wykopu C należy przemieścić na nasyp B. W ten sposób masy ziemi
z wykopu C zostały zagospodarowane, a nasyp A jest już zapełniony. Natomiast nasyp B może
przyjąć jeszcze (530-70) 460 m3. Dlatego z wykopu D należy przemieścić 460 m3 na nasyp D.
Nasyp B już jest napełniony, natomiast z wykopu D trzeba jeszcze przemieścić 140m3.
W związku z tym, że rozwiązanie dopuszczalne wskazuje, że przemieszczenie mas ziemi
powinno być na nasyp F, który nie ma możliwości ich przyjęcia, to w takim przypadku należy
zaplanować przemieszczenie gruntu w miejsce o najmniejszym współczynniku (6,67), w tym
przypadku też nasyp E. W macierzy poniżej przedstawiono rozwiązanie optymalne.

10
W tym przypadku minimalna liczba motogodzin pracy będzie wymościć.

𝑚𝑎𝑠 𝑧𝑖𝑒𝑚𝑖
Funkcja celu Z =Σ 𝑤𝑦𝑑𝑎𝑗𝑛𝑜ść

350 70 460 140

Z= + 12 + + = 38,9 + 5,8 + 30,6 + 11,7 = 86,7 𝑚𝑡ℎ
9 15 12

Minimalny nakład pracy maszyny będzie wynosił 86,7mth.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
8. Pododdział inżynieryjny w ramach rozbudowy fortyfikacyjnej rejonu obrony przygotowuje
dwa typy schronów lekkich o konstrukcji ramowo-blokowej A – o pojemności 7 – 10 osób
oraz B – dla 10 – 14 osób. Do ich wytwarzania używa co najmniej trzy maszyny
(urządzenia) M, N, P. Maszyny te maksymalnie mogą pracować w ciągu doby: M – 8 godz.,
N – 9 godz., P – 5 godz. Niezbędny czas pracy maszyn do wytworzenia jednego schronu
podano w tabeli:

CZAS [min] MAX CZAS PRACY

MASZYNA
A B MASZYNY [min]
M 30 60 480
N 50 60 540
P 30 25 300
Przyjmuje się, że schrony zapewniają żywotność ludziom na poziomie: A – 0,9; B – 0,6.

Metodą graficzną należy określić poziom produkcji, zapewniając jak największy poziom
żywotności użytkownikom9. Rozwiązanie optymalne (8,13; 2,18)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

9. Pododdział inżynieryjny powinien zbudować dwa rodzaje obiektów A i B. Ograniczeniem

jest dostępność środków materiałowych C, D i E. W tablicy przedstawiono nakłady
surowców do stworzenia wyrobu, zapasy oraz oczekiwaną efektywność w porównaniu z
użyciem innych środków i metod.

9
Zadnia optymalizacja rozwiązania_masy ziemi docx.

11
Metodą graficzną należy określić optymalną liczbę zbudowaną przez pododdział,
uwzględniając spodziewaną efektywność10.

Rozwiązanie optymalne (200; 600)

10
Zadania Solver xlsx.

12