Professional Documents
Culture Documents
Human Wildlife Conflict Nepal WWF
Human Wildlife Conflict Nepal WWF
xl/of] jg sfo{qmd
dfgj aGohGt'
åGå Joj:yfkg
;Dbe{ ;fdu|Lx? @)&$
dfgj–jGohGt'
åGå Joj:yfkg ;Gbe{
;fdfu|Lx? @)&$
xl/of] jg sfo{qmd
© 8An'8An'Pkm g]kfn @)&$
o; k':tssf] k"0f{ jf cf+lzs efusf] k'g?Tkfbg ul/Pdf zLif{s pNn]v ul/g'kg]{ 5
/ dfly pNn]lvt k|sfzsnfO{ ;jf{lwsf/sf] >]o lbOg'kg]{ 5 .
k|sfzs M
8An'8An'Pkm g]kfn,
kf]:6 aS; g+ &^^)
afn'jf6f/, sf7df8f}F, g]kfn
kmf]g M $$#$*@)
Od]n M hariyobanprogram@wwfnepal.org
j]a;fO6 M www.wwfnepal.org/hariyobanprogram
l8:Sn]d/ M of] k'l:tsf cd]l/sL hgtfåf/f cd]l/sL ljsf; lgof]u -o'P;P8_ sf]
dfWodaf6 k|bfg ul/Psf] pbf/ ;xof]uaf6 ;Dej ePsf] xf] . o;df pNn]lvt
ljifoj:t' n]vssf] lhDd]jf/L xf] / o;n] o'P;P8 tyf cd]l/sL ;/sf/sf] wf/0ff
k|ltlglwTj u/]sf] dflgg] 5}g .
ljifo;"rL
!= xl/of] jg sfo{qmd bf];|f] r/0fsf] ;+lIfKt ljj/0f %
@= dfgj–jGohGt' åGå / Iflt Go"lgs/0fsf pkfox? !#
#= s]lx lx|+;s jGohGt'x? tyf ltgaf6 aRg] pkfo @!
$= jGohGt'af6 ePsf] Ifltsf] /fxt ljj/0f tyf /fxt ljt/0fsf If]qx? #%
%= dfgj–jGohGt' åGå Joj:yfkg ;xof]u ;~rfng sfo{ljlw @)&! $#
^= jGohGt'af6 x'g] Ifltsf] /fxt ;xof]u sfo{lalw @)&@
-;]tL ;a a]l;g :t/df_ $(
&= Dffgj–jGohGt' åGå Joj:yfkg sf]if ;~rfng sfo{ljlw @)&# %%
;+rfns ;+:yfx?
WWF (Lead), CARE, FECOFUN and NTNC
ah]6
! s/f]8 *) nfv 8n/
:dn u|fG6; k|f]u|fd (Small Grants Program) ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+3
;+:yf;+u ;xsfo{sf] nflu – @% nfv 8n/
jGohGt' rf]/Llzsf/ tyf cj}w Jofkf/ /f]syfddf ;xof]u – !% nfv 8n/
ah]6 ljlgof]hg
If]qut
y lrtjg cGgk"0f{ e"–kl/lw -*)%_
y t/fO{ e"–kl/lw -@)%_
sfo{qmdut
y h}ljs ljljwtf ;+/If0f -&)%_
y hnjfo' kl/jt{g cg's'ng -#)%_
t/fO{ e–"kl/lw
!= z'SnfkmfF6f /fli6«o lgs'~h / a|Xdb]j h}ljs dfu{ -s~rgk'/ / 88]nw'/f_
@= alb{of /fli6«o lgs'~h / s0f{fnL h}ljs dfu{ -alb{of / s}nfnL_
#= afFs] /fli6«o lgs'~h / sDbL h}ljs dfu{ -afFs] / bfª_
nIo
g]kfnsf] lrtjg cGgk"0f{ e"–kl/lw / t/fO{ e"–kl/lwsf] kl/l:yltlso / ;fd'bflos
;dfg's'ngdf a[l4 .
cGt/;DalGwt sfo{qmdx?
y n}+lus ;dfgtf / ;fdflhs ;dfj]zLs/0f
y k|fs[lts >f]t ;d'x ;'zf;g ;'lw|l9s/0f
kl/jt{gsf] l;4fGt
olb ;/f]sf/jfnfx? lhljsf]kfh{gsf pkfox?nfO{ ljljlws/0f ug{, n}+lus ;dfgtf / ;fdflhs
;dfj]zLs/0fnfO{ ;'wf/ ug{, k|fs[lts ;|f]t ;'zf;g k|aw{g ug{, h}ljs ljljwtfsf] ;+/If0fug{,
To;af6 nfe p7fpg / hnjfo' kl/jt{g;+u cg's'lnt x'g ;Ifd ePdf nlIft e"–kl/lwsf
dfgj ;d'bfo / kl/l:yltlso k|0ffnLx? yk ;dfg's'lnt x'g]5g\ .
FECOFUN, NTNC
;/sf/L lgsfox?;Fusf] ;dGjodf cfkm} sfof{Gjog ug]{ .
TAL, CHAL
e"–kl/lw / tf]lsPsf lhNnfx?df sfof{no / sd{rf/L /xg] .
kl/ro
dfgj–jGohGt' åGå
y Ps csf{sf cfjZostfx? kl/k"lt{ ug]{ qmddf dfgj / jGohGt'n] Ps cfk;df kfg]{ jf
kfg{ ;Sg] c;/ / xfgL gf]S;fgL
y dfgjLo ;Eotfsf] z'?jft;Fu} dfgj / jGohGt' aLr åGåsf] z'?
y hg;+Vof j[l4 dfgjLo cfjZostfx? a9\b} hfFbf åGå klg a9\b} uPsf]
åGåsf k|sf/
b'O{ k|sf/sf
y dfgjn] jGohGh'nfO{ ug]{ xfgL gf]S;fgL -rf]/L lzsf/ / cj}w Jofkf/ afx]s_
y jGohGt'n] dfgj tyf dfgjLo >f]t ;fwgfdf ug]{ xfgL gf]S;fgL
If]qsf] lx;fan]
y lgs'~h÷cf/If tyf jgIf]q leq
y s[life"dL tyf 3/df -jgIf]q aflx/_
3/ kfn'j kz'k+IfL
y d[To'
y 3fOt]
k|:tfjgf M
jGohGt' -xfQL,u}+8f, af3, efn', lrt'jf, lxpF lrt'jf, Wjf+;] lrt'jf, Ajf+;f], h+unL s's'/, h+unL
aFb]n / cgf{_ n] ;+/lIft If]q, dWojtL{ If]q, ;fd'bflos jg nufot cGo jg If]q tyf cGo
ufpF÷j:tLdf k|j]z u/L :yfgLo hgtfsf] hLp wgsf] Iflt k'¥ofpg] u/]sf] t/ /fli6«o lgs'~h
tyf jGohGt' ;+/If0f P]g, @)@( / To; cGtu{t ag]sf lgodfjnLx? tyf cGo k|rlnt
g]kfn sfg"gdf ;d]t jGohGt'af6 x'g] Ifltsf] /fxt lbg] Joj:yf gePsf] sf/0f o:tf] Iflt
x'Fbf :yfgLo hgtf / ;+/If0f lgsfo tyf :yfgLo k|zf;gsfaLr tgfj / åJå ;[hgf x'Fb}
cfPsf] 5 .
jg If]qaf6 jGohGt' aflx/ cfO{ Iflt k'¥ofpg] u/]sf] sf/0f :yfgLo hgtfaf6 k6s–k6s
jGohGt'n] k'¥ofPsf] Ifltsf] /fxt dfu eO{ cfPsf] ;Gbe{df :yfgLo:t/sf ;/f]sf/jfnf
;+3–;+:yf, gful/s ;dfh;Fu 5nkmn / cGt/lqmof u/L k|fKt /fo ;'emfgsf cfwf/df
jGohGt'af6 x'g] hLp wgsf] Iflt jfkt tkl;nsf dfkb08sf] cfwf/df kLl8t g]kfnL
gful/snfO{ /fxt pknAw u/fO{ jGohGt' / :yfgLo afl;GbfaLrsf] cGt/ ;DjGw 3lgi7
/fVg] p2]Zon] cfly{s sfo{ljlw lgodfjnL, @)&$ sf] lgod !!$ adf]lhd jg tyf e"–;+/if0f
dGqfnon] of] lgb]{lzsf agfPsf] 5 .
@= kl/efiff M
o; lgb]{lzsfsf] k|of]hgsf] nflu
s_ æjGohGt'af6 x'g] IfltÆ eGgfn] xfQL, u}+8f, af3, efn', lrt'jf, lxpF lrt'jf, j+unL
a+b]n, WjfF;] lrt'jf, AjfF;f], h+unL s's'/, / cgf{af6 x'g] dfgjLo Iflt, kz'wgsf] Iflt,
e08f/0f u/]sf] cGgsf] Iflt, 3/÷uf]7sf] Iflt, / vfBfGg afnL -pv', / Joj:fflos s]/f
v]tL ;d]t_ sf] Iflt ;d]tnfO{ hgfpF5 .
v_ æuDeL/ 3fOt]Æ eGgfn] jGohGt'sf] cfqmd0faf6 z/L/ cËeË x'g] u/L 3fO{t] ePsf]
cj:yfnfO{ hgfpF5 .
u_ æ;fdfGo 3fOt]Æ eGgfn] z/L/ cËeË x'g] jfx]s pkrf/ ug'{ kg]{ cGo cj:yfsf]
3fO{t]nfO{ hgfpF5 .
t/ kz'wgsf] ladf u/]sf] cj:yfdf aLdf /sd s6fP/ /fxt pknAw u/fO{g]5 .
dfgj–jGohGt' åGå Joj:yfkg ;Gbe{ ;fdfu|L 37
u_ e08f/0f u/]sf] cGgsf] Iflt M bkmf @ -s_ df pNn]lvty jGohGt'n] 3/uf]7leq
e08f/0f u/]sf] cGgsf] iflt u/]df dfq Ifltsf] d"NofÍgsf] cfwf/df /fxt pknAw
u/fpg ;lsg]5 .
3_ 3/÷uf]7sf] Iflt M bkmf @ -s_ df pNn]lvt jGohGt'n] k|of]udf /x]sf] 3/÷uf]7sf] Iflt
u/]df Ifltsf] d"NofÍgsf cfwf/df /fxt /sd pknAw u/fpg ;lsg]5 .
ª_ vfBfGg afnLsf] Iflt M bkmf @ -s_ df pNn]lvt jGohGt'n] vfBfGg –pv' / Joj;flos
s]/f v]lt ;d]t_ afnL gf]S;fg u/]df d"NofÍgsf cfwf/df /fxt /sd pknAw u/fpg
;lsg]5 .
r_ lxdfnL If]q ;DaGwL ljz]if Joj:yf M lxdfnL ;+/lIft If]qx?leq ePsf a:tLx?df bkmf
@ -s_df pNn]lvt jGohGt'n] Iflt k'¥ofPdf ;d]t o; lgb]{lzsf adf]lhd /fxt /sd
pknAw u/fOg]5 .
5_ /fxt ljt/0fsf If]qx? M /fxt ljt/0fsf If]qx? tn tflnsf g+= ! df pNn]v ul/Psf]
5.
lkl8t÷xsjfnfsf] lgj]bg 3 3 3 3 3 3 3
k|x/L k|ltj]bg 3
t/ kz'wgsf] aLdf u/]sf] cj:yfdf aLdf /sd s6fP/ /fxt pknAw u/fOg]5 .
u_ 3/÷uf]7 Ifltsf] nflu M ;DjlGwt pkef]Qmf ;ldlt tyf sfof{nosf k|ltlglw ;d]taf6
k|fKt Iflt;DaGwL k|ltj]bg / l;kmfl/;sf cfwf/df lgDg cg';f/sf] /fxt /sd pknAw
u/fOg]5 M
c_ 3/÷uf]7 Ifltsf] k|s[lt x]/L k|]lift sfuhft / l;kmfl/;sf cfwf/df a9Ldf ?=
!),))).– -bz xhf/_ ;Dd .
cf_ esf/Ldf e08f/0f ul/Psf] cGgsf] d"NofÍg u/L k|]lift sfuhft / l;kmfl/;sf
cfwf/df a9Ldf ?= !),))).– -bz xhf/_ ;Dd .
3_ vfBfGg afnLsf] Ifltsf] nflu M -!_ ;DjlGwt pkef]Qmf ;ldlt, ufpF ljsf;
;ldlt÷gu/kflnsf tyf sfof{nosf k|ltlglw ;d]taf6 k|fKt Iflt;DjGwL k|ltj]bg
/ l;kmfl/;sf cfwf/df vfBfGg afnLsf] Ifltsf] If]qkmn / k|s[lt x]/L a9Ldf ?=
!),))).– -bz xhf/_ ;Dd /fxt /sd pknAw u/fOg]5 . t/, Ps df};ddf nufPsf]
afnLsf] xsdf Ps k6s / jif{df b'O{ k6sdf ga9\g] u/L /fxt /sd pknAw
u/fOg]5 .
^= ;+:yfut ;+/rgf M
s_ o; lgb]{lzsf adf]lhdsf] /fxt If]qLo jg lgb]{zgfno dfkm{t pknAw u/fOg]5 .
v_ lhNnf :t/df /fxt pknAw u/fpgsf nflu lgDg adf]lhdsf] Ps /fxt ljt/0f
l;kmfl/; ;ldlt /xg]5 M
c_ ;+/lIft If]qsf] xsdf ;DalGwt ;+/lIft If]qsf sfof{no k|d'v / jg If]qsf]
xsdf lhNnf jg clws[t ;+of]hs
cf_ ;DalGwt dWojtL{ If]q pkef]Qmf ;ldltsf cWoIf ;b:o
O_ ;DalGwt ;fd'bflos jg pkef]Qmf ;ldltsf] cWoIf ;b:o
O{_ ;DalGwt ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfsf] sfo{sf/L clws[t÷
ufpF ljsf; ;ldlt ;lrj jf÷k|ltlglw ;b:o
p_ pknAw ePdf lhNnf s[lif ljsf; sfof{no jf kz' ljsf;
sfof{nosf k|ltlglw -Ifltsf] lsl;d cg';f/_ ;b:o
(= ljljwM
s_ o; lgb]{lzsfdf g;d]l6Psf jGohGt'n] k'¥ofPsf] Ifltsf ;DaGwdf ;DalGwt dWojtL{
If]q Joj:yfkg ;ldlt, ;+/If0f If]q Joj:yfkg kl/ifb, ;fd'bflos jg pkef]Qmf ;ldlt
jf lhNnf jg sfof{no jf ;+/If0f sfof{nodf btf{ ePsf ;+:yfn] cfˆg} ;|f]tdf o;
lgb]{lzsfsf] kl/lwleq /xL /fxt /sd pknAw u/fpg ;Sg]5g .
v_ jGohGt'sf] cfqmd0faf6 dflg;sf] d[To' ePdf jf cËeË x'g] u/L ulDe/ 3fO{t] ePdf
;+/If0f ;xof]uL lgsfon] o; lgb]{lzsf adf]lhd kfpg] /fxt /sdsf cltl/Qm yk
/sd ljz]if /fxt :j?k pknAw u/fpg ;Sg]5g .
!)= arfp M
o; lgb]{lzsf :jLs[t x'g'eGbf cufl8 pknAw u/fO{Psf /fxt /sdx? o;} lgb]{lzsf
adf]lhd ljt/0f ePsf] dflgg]5 .
dfgj–jGohGt' åGåsf sf/0f Psflt/ wghgsf] Iflt x'g] / csf]{lt/ jGohGt' k|lt x'g]
k|ltzf]wk"0f{ Aojxf/af6 jGohGt'nfO{ Iflt k'Ug] s[ofsnfk ;d]t x'+b} cfPsf] cj:yf 5 .
dfgj–jGohGt' aLr laBdfg åGå Go'lgs/0f u/L ;x–cl:tTj sfod ug]{ p2]Zon] laleGg
lg/f]wfTds pkfo cjnDjg ub}{ jGohGt'af6 x'g] Ifltsf] /fxt ;xof]u lgb]{lzsf @)^(
adf]lhd g]kfn ;/sf/af6 jGohGt' kLl8tnfO{ /fxt ;xof]u pknAw u/fpb} cfPsf] 5 .
jGohGt'af6 x'g] Ifltsf] /fxt ;xof]u lgb]{lzsf adf]lhd pknAw u/fpFb} cfPsf] ;'lawfsf
cltl/St jGohGt'sf] cfqmd0fdf k/L d[To' ePsf / cËe+u e} kLl8t x'g k'u]sf AolQm jf
lghsf cfl>t kl/jf/nfO{ tTsfn /fxt pknAw u/fpg / ;d:ofu|:t jGohGt' p2f/ tyf
Joj:yfkg ug{ h?/L b]lvPsf] 5 . o;sf nflu cfjZos kg]{ cfly{s ;|f]t, bIf hgzlQm
/ ;|f]t;fwgsf] lbuf] Joj:yf ldnfO{ e/kbf]{ / k|efjsf/L tl/sfaf6 dfgj–jGohGt' åGå
Joj:yfkg ug{ ;DdfgLo k|wfgdGqLHo"sf] cWoIftfdf ldlt @)&!÷)(÷)& df a;]sf] /fli6«o
af3 ;+/If0f ;ldlt, g]kfnsf] kf+rf}+ a}7ssf] lg0f{o ;d]tsf cfwf/df ædfgj–jGohGt' åGå
Joj:yfkg ;xof]u ;~rfng sfo{ljlw @)&!Æ agfO{Psf] 5 .
@=kl/efiffM
laifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; sfo{ljlwdf
ædGqfnoÆ eGgfn] jg tyf e"–;+/If0f dGqfnonfO{ hgfpg]5 .
æsfo{ljlwÆ eGgfn] dfgj–jGohGt' åGå Joj:yfkg ;xof]u ;~rfng sfo{ljlw @)&! nfO{
hgfpg] 5 .
æ6'x'/f jGohGt'Æ eGgfn] dfp;+u 5'l§P/ j]jfl/;] cj:yfdf km]nf k/]sf jGohGt'sf]
aRrfx?nfO hgfp+b5 .
æ3fOt] tyf czSt jGohGt'Æ eGgfn] jGohGt'–jGohGt' aLrsf] åGå, dfgj jGohGt' åGå
/ rf]/L lzsf/Laf6 3fOt] tyf lj/fdL] jGohGt'nfO{ hgfp+b5 .
æ;d:ofu|:tÆ jGohGt' eGgfn] dfgj j:tLdf cfO{ k6s k6s wghgsf] Iflt k'¥ofpg]
jGohGt'nfO{ hgfp+b5 .
æ;xof]u Joj:yfkg ;ldltÆ eGgfn] bkmf * adf]lhd /fli6«o lgs'~h tyf jGohGt' ;+/If0f
laefusf dxflgb]{zssf] cWoIftfdf u7g ePsf] ;ldltnfO{ hgfpb5 .
@_ Joj:yfkg ;ldltsf] a}7s aif{df Ps k6s clgjfo{ ?kdf / cfjZoQmfg';f/ ;f] eGbf
al9 klg a:g ;Sg]5 .
#_ ;xof]u /sd kl/rfng ;DaGwL lajfb lg/f]k0f ug]{ clwsf/ Joj:yfkg ;ldltsf]
x'g]5 .
$_ Joj:yfkg ;ldltdf /fli6«o k|s[lt ;+/If0f sf]ifaf6 k]z x'g cfPsf] aflif{s k|lta]bg
jg tyf e"–;+/If0f dGqfnodf k]z ug'{kg]{5 .
%_ dGqfnoaf6 lbPsf] lgb]{zg Joj:yfkg ;ldltn] sfof{Gjog ug'{kg]{5 .
of] sfo{qmd k"j{ klZrd km}lnPsf] t/fO{ e–"kl/lw / pQ/ blIf0f km}lnPsf] lrtjg cGgk"0f{
e"–kl/lwdf ;+rflnt 5 . lrtjg cGgk"0f{ e"–kl/lw sfnL u08sL, ;]tL, d:ofËbL / lqz'nL
gbL t6Lo If]qsf] #@,)() ju{ ls=ld= e"efudf k}mlnPsf] 5 . ljZjd} clt b'n{e dflgg] lx+p
lrt'jf, /ftf] xfa|], s:t'/L d[u cflb dxTjk"0f{ jGohGt'x? o; e"efudf kfO{G5g\ . o;sf ;fy}
of] e"kl/lwnfO{ pQ/ blIf0f h}ljs dfu{sf] ?kdf ljsf; ug{ xl/of] jg sfo{s|d o; If]qdf
;+rflnt 5 . sl/j %) nfv hg;+Vof ePsf] of] e" kl/lw h}ljs ljljlwtfsf b[li6sf]0fn] lgs}
dxTjk"0f{ dflgG5 .
xl/of] ag sfo{qmdsf] sfo{ If]qdf dfgj aGohGt' åGå Ps d'Vo r'gf}tLsf] ?kdf b]vf k/]sf]
5 . ljz]if u/L lrt'jfaf6 3/kfn'jf kz' kG5Lsf] xfgL gf]S;fgL, d[u tyf jf+b/af6 cGg
jfnLsf] Iflt cflb åGåsf d'Vo sf/0f /x]sf 5g\ . aGohGt'n] k'¥ofPsf Ifltsf sf/0f :yflgo
;d'bfodf aGohGt' k|lt gs/fTds ;f]r hfu[t eO jbnfsf] efj k}b ePsf] 5 . ljut @.#
jif{ leq sf:sL / tgx"+df dfq} !@.!# hlt lrt'jf d[t km]nf k/]sf 5g\ .
jg If]qjf6 jGohGt' aflx/ cfO{ Iflt k'¥ofpg] u/]sf] sf/0f :yfgLo hgtfaf6 k6s–k6s
jGohGt'n] k'¥ofPsf] Ifltsf] /fxt dfu eO{cfPsf] ;Gbe{df jGohGt'af6 x'g] hLp wgsf] Iflt
jfkt kLl8t g]kfnL gful/snfO{ /fxt pknJw u/fO{ jGohGt' / :yfgLo afl;GbfaLrsf]
cGt/ ;DjGw 3lgi7 /fVg] p2]Zon] jg tyf e"–;+/If0f dGqfnon] jGohGt'af6 x'g] Ifltsf]
/fxt ;xof]u lgb]{lzsf, @)&@ agfO /fxt ;xof]u x'b} cfP tfklg nfdf] k|zf;lgs k|s[ofsf
sf/0f kLl8tn] tTsfn /fxt k|fKt ug{ ;s]sf] 5}g . o; cjZostfnfO{ dWo gh/ /fVb} /fxt
;xof]u lgb]{lzsf, @)&@ sf] sf] bkmf ( jdf]lhd ;f] lgb]{lzsfsf] kl/lwleq /xL kLl8tnfO
tTsfn /fxt ;xof]u ug{ of] sfo{ljlw tof/ kf/]sf] 5 .
%= ;b:otf
z Afflif{s ? !))).)) z'Ns lt/L o; l/e/ j]l;gdf /x]sf ;fjp;x? of] sf]ifjf6 nfe
k|fKt ug]{ ;b:o x'g]5g\ .
z pQm /sd rfn' cfly{s jif{sf] c;f/ d;fGt leq hDdf u/L ;f]sf] j}s ef}r/ ;DjlGwt
lhNnf dxf;+3df j'emfpg'kg{]5 / ;f]sf] dfGotf cfufld cfly{s jif{sf] cGTo ;Dd nfu'
x'g]5 .
z of] sf]ifdf cGo JolQm, ;d"x, ;+:yf / lgsfox?n] ;xof]u pknJw u/fpg ;Sg] 5g .
vfBGg
k|df0f / k|s[lt dfgjLo Iflt kz'wgsf] Iflt ;fdfGo 3fOt] ;Vt 3fOt] d[To'
afnLsf] Iflt
lkl8t÷xsjfnfsf] 3 3 3 3 3 3
lgj]bg
;DjlGwt Ifltk'lt{ 3 3 3 3 3 3
D"fNofÍg ;ldltsf]
k|ltj]bg ;lxtsf]
l;kmfl/;
*= /fxt /sdsf] xb M
s_ dfgjLo Ifltsf] nfluM ;DkGgtf :t/Ls/0fsf cfwf/df u / 3 ju{sf jGohGt'sf]
cfqmd0faf6 x'g k'u]sf ljWfjf / ljb'/nfO{ ?= #),))).– -lt; xhf/_ /fxt /sd
pknAw u/fOg]5 .
v_ kz'wgsf] Ifltsf] nflu M
c_ jo:s e}+;L jf hf]Tg] pd]/sf] /f+uf] jf uf]? jf pGgthftsf] ufO{ jf ;fF8]sf]
d[To' ePdf ?=!%,))).–-kGw| xhf/_ ;Dd .
cf_ cGo kz'sf] nflu j:t'efpsf] k|sf/ x]/L k|]lift sfuhft / l;kmfl/;sf cfwf/df
a9Ldf ?= !),))).– -bz xhf/_ ;Dd .
u_ vfBfGg afnLsf] Ifltsf] nflu M-!_ vfBfGg afnLsf] Ifltsf] If]qkmn / k|s[lt x]/L a9Ldf
?= !),))).– -bz xhf/_ ;Dd /fxt /sd pknJw u/fOg]5 . t/, Ps df};ddf
nufPsf] afnLsf] xsdf Ps k6s / aif{df b'O{ k6sdf ga9\g] u/L /fxt /sd pknAw
u/fOg]5 .
-gf]6 M olb s'g} JolQm dfly pNn]lvt kbx?df Ps eGbf j9L kbdf ePdf ;f]lx lgsfosf]
cGo k|ltlglw ;b:o x'g] _
dfgj–jGohGt'aLrsf] åGåsf sf/0f Psflt/ wghgsf] Iflt x'g] / csf{]lt/ jGohGt'k|lt x'g]
k|ltzf]wk"0f{ Jojxf/af6 jGohGt'nfO{ Iflt k'Ug] lqmofsnfk ;d]t x'b} cfPsf] cj:yf 5 .
dfgj–jGohGt'lar ljBdfg åGå Go"gLs/0f u/L ;x–cl:tTj sfod ug{] p2]Zon] ljleGg
lg/f]wfTds pkfo cjnDag ub{} jGohGt'af6 x'g] Ifltsf] nflu /fxt ;xof]u lgb{]lzsf, @)^(
-klxnf] ;+zf]wg @)&@_ adf]lhd g]kfn ;/sf/af6 jGohGt' kLl8tnfO{ /fxt ;xof]u pknAw
u/fpFb} cfPsf] 5 . o;sf cltl/Qm d;:ofu|:t jGohGt' / Joj:yfkgsf nflu cfly{s
;|f]t, bIf hgzlQm / ;|f]t–;fwgsf] lbuf] Joj:yf ug{ cToGt h?/L b]lvPsf] jGohGt'aLr
;x–cl:tTj sfod ug{'sf ;fy} jGohGt' cfqmd0fdf k/L cËe+u ePsf tyf d[To' ePsf
JolQmsf cfl>t kl/jf/nfO{ tTsfn g]kfn ;/sf/af6 k|fKt x'g] /fxtsf cltl/Qm pgLx?sf]
hLljsf]kfh{gdf ;xof]u k'Ug] sfo{qmdx? ;~rfng ug{ ;DdfgLo k|wfgdGqLHo"sf] cWoIftfdf
ldlt @)&!÷)(÷)& df a;]sf] /fli6«o jf3 ;+/If0f ;ldlt, g]kfnsf] kfFrf} a}7ssf] lg0f{o
;d]tsf cfwf/df ædfgj–jGohGt' åGå Joj:yfkg sf]if ;~rfng sfo{ljlw @)&#Æ hf/L
ul/Psf] 5 .
@= kl/efiff M
ljifo jf k|;+un] csf{] cy{ gnfu]df o; sfo{ljlwdf,
s_ æsfo{ljlwÆ eGgfn] dfgj–jGohGt' 4G4 Joj:yfkg sf]if ;~rfng sfo{ljlw @)&#
;Demg' kb{5 .
v_ æsf]ifÆ eGgfn] dfgj–jGohGt' åGå Joj:yfkg sf]if ;Demg' kb{5 .
u_ æsf]if lgb{]zg ;ldltÆ eGgfn] bkmf * adf]lhd jg tyf e"–;+/If0f dGqfnosf
;lrjsf] cWoIftfdf u7g ePsf] ;ldlt ;Demg' k5{ .
3_ æsf]if Jo:yfkg ;ldltÆ eGgfn] bkmf ( adf]lhd /fli6«o k|s[lt ;+/If0f sf]ifsf
sfo{sf/L lgb{]zssf] cWoIftfdf u7g ePsf] ;ldlt ;Demg' kb{5 .
ª_ æ3fOt] tyf czQm jGohGt'Æ eGgfn] jGohGt'–jGohGt'aLrsf] åGå, dfgj–jGohGt'
åGå / rf]/L lzsf/Laf6 3fOt] tyf la/fdL jGohGt' ;Demg' kb{5 . ;
r_ æ6'x'/f jGohGt'Æ eGgfn] dfp;+u 5'l§P/ Jojfl/;] cj:yfdf k]mnf k/]sf jGohGt'sf
;fgf aRrf tyf cy{ jo:sx? ;Demg' kb{5 .
5_ ædGqfnoÆ eGgfn] jg tyf e"–;+/If0f dGqfno ;Demg' kb{5 .
h_ æ;d:of u|:t jGohGt'Æ eGgfn] dfgj j:tLdf cfO{ k6s–k6s wghgsf] Iflt
k'¥ofpg] jGohGt' ;Demg' kb{5 .