Bài giảng

Môn: Nghĩa vụ ngoài hợp đồng

Giảng viên: ThS. Huỳnh Thị Nam Hải

 Phần 2: Nghĩa vụ ngoài hợp
Phần 1: Những quy định
đồng trong một số trường
chung về Nghĩa vụ ngoài
hợp cụ thể
hợp đồng

Nghĩa vụ ngoài hợp đồng

(BTTH)
* Phần 1: Những quy định chung về Nghĩa vụ
ngoài hợp đồng

Chương 2: Điều kiện

phát sinh và các trường
hợp miễn trừ
Chương 3: Năng lực chịu
Chương 1: Giới trách nhiệm, nguyên tắc,
thiệu chung về thời hạn, phương thức,
Nghĩa vụ ngoài hợp hình thức bồi thường và
đồng thời hiệu khởi kiện yêu
cầu bồi thường

Phần 1

3
Chương 1:

Định nghĩa “nghĩa vụ”

Khái niệm nghĩa

vụ Nghĩa vụ dân sự

Phân loại nghĩa vụ dân sự

Chương 1

Khái niệm
Trách nhiệm dân
sự
Đặc điểm trách nhiệm dân
sự
4
* Chương 1:Giới thiệu chung về Nghĩa vụ ngoài hợp
đồng/ BTTHNHĐ
1.1. Khái niệm “nghĩa vụ”

“Nghĩa vụ” là cái

bổn phận của mình
theo nghĩa lý tất
phải làm trọn vẹn
(Đào Duy Anh, Từ
điển Hán –Việt,
trang 412)
“Nghĩa vụ”
gồm: nghĩa vụ
đạo đức; nghĩa
vụ pháp lý

5
 *
Khi vi phạm nghĩa vụ thì không phải
chịu các chế tài. Người vi phạm chỉ
chịu sự lên án của xã hội về mặt đạo
đức
Nghĩa vụ đạo
đức

Không có tính chất bắt buộc

Nghĩa vụ

Khi vi phạm nghĩa vụ thì phải hứng

chịu các chế tài, nếu không thực hiện
thì bị cưỡng chế
Nghĩa vụ pháp lý

Có tính chất bắt buộc, cưỡng chế

thực hiện

6
 *

Nghĩa vụ (Đ.274
BLDS 2015)

Thực hiện công

Chuyển giao vật, Trả tiền hoặc giấy việc hoặc không
chuyển giao tờ có giá thực hiện công
quyền việc nhất định

7
 *

Nghĩa vụ trong hợp

đồng: do thoả thuận
của các bên trong
HĐ tạo nên
Dựa vào nguồn gốc phát sinh

Nghĩa vụ ngoài hợp

đồng: là nghĩa vụ do
pháp luật quy định
 *

Nghĩa vụ thành quả:

người có nghĩa vụ
bằng mọi cách phải đạt
đến một kết quả cụ thể
Dựa vào tính chất đã thỏa thuận

Nghĩa vụ cung cấp

phương tiện: người có
nghĩa vụ không có trách
nhiệm phải thực hiện
công việc đến một kết
quả nhất định.
 *

Nghĩa vụ riêng rẽ
(Điều 287 - BLDSVN)

Căn cứ vào quy định của pháp luật

dân sự:

Nghĩa vụ liên đới

(Điều 288 BLDSVN)
 * 1.2. Trách nhiệm dân sự
1.2.1. Khái niệm

Lỗi phải chịu,

Nhận cái việc
công về mình
ấy là phần
(Đào Duy
việc của
Anh, Từ điển
mình mà
Hán – Việt,
gánh lấy
trang 717)

TRÁCH NHIỆM

11
Trách nhiệm hình sự/ Hình Trách nhiệm dân sự/ Bồi
phạt thường thiệt hại/ Trách
nhiệm tài sản
Xâm phạm trật tự xã hội Xâm phạm vào quyền lợi của
người khác như sức khỏe, tính
mạng, tài sản,...
Nhà nước trừng phạt bằng hình Buộc người xâm phạm phải bồi
phạt được quy định trong thường thiệt hại: vật chất
BLHS như: từ hình, phạt tù,...

Căn cứ vào mức độ nguy hiểm Căn cứ vào thiệt hại thực tế để
của hành vi để lượng hình phạt 12 xác định mức bồi thường.
*

Tiêu chí BTTH theo hợp đồng BTTH ngoài hợp đồng

Cơ sở phát sinh Phát sinh trên cơ sở thỏa Phát sinh trên cơ sở luật định
trách nhiệm thuận giữa các chủ thể

Điều kiện phát Do các bên chủ thể thỏa Chỉ phát sinh khi có đủ các điều
sinh trách thuận đặt ra kiện do pháp luật quy định
nhiệm

Chủ thể chịu Đối với các bên tham gia
trách nhiệm hợp đồng
Mức bồi thường Theo thỏa thuận, có thể
bằng, thấp hơn hoặc cao
hơn mức thiệt hại xảy ra
13
Đối với người có hành vi trái
pháp luật và những người theo
quy định của pháp luật phải chịu
trách nhiệm
Toàn bộ thiệt hại xảy ra, có thể
được giảm trong một số trường
hợp đặc biệt do luật định.
1.2.2. Đặc điểm BTTH ngoài hợp đồng

Phải chịu trách nhiệm

Là trách nhiệm pháp lý Phải bồi thường tất cả
bồi thường ngay cả khi
do pháp luật quy định các thiệt hại
không có lỗi

Đặc điểm BTTH ngoài hợp đồng

 *

Chương
2

Căn cứ phát sinh BTTH Các trường hợp miễn trừ

ngoài hợp đồng BTTH

Do người
bị thiệt
khi thi hại
hành không
Hành vi công vụ Thiệt hại áp dụng
có sự xảy ra
gây thiệt Mối do do yêu hoặc các biện
đồng ý hoàn Do bất
hại là quan hệ phòng vệ cầu của thực pháp
Thiệt hại của toàn do khả
hành vi nhân chính tình thế hiện cần
người bị lỗi của kháng
trái quả đáng cấp thiết chức thiết,
pháp thiệt hại người bị
trách hợp lý
luật nghề thiệt hại
để ngăn
nghiệp chặn
thiệt hại
xảy ra

15
2.1. Căn cứ phát sinh BTTH ngoài hợp đồng

Điều 584 BLDS 2015

có hành vi
trái pháp luật
mối quan hệ
có thiệt hại nhân quả
xảy ra
 *
Thiệt hại xảy ra từ HV
xâm phạm các quyền Thiệt hại phải có tính
và lợi ích chính đáng xác định hay chắc
được pháp luật bảo vệ chắn
Đặc
tính
Thiệt hại phải có tính Thiệt hại phải chưa
chất trực tiếp được bồi thường
 *

TAI
NẠN

BỒI
THƯỜNG?
??

18
 *
CHI PHÍ
PHẪU BỒI
TAI NẠN THƯỜNG
THUẬT
THẨM MỸ ???

19
 *

NGƯỜI
NGƯỜI BỊ
GÂY TAI
THIỆT HẠI
NẠN

20
 *

Thiệt hại về vật

chất

Thiệt hại do tổn thất về

tinh thần

21
 *

Thiệt hại do danh dự,

Thiệt hại do tài sản bị
nhân phẩm, uy tín bị
xâm phạm (Điều 589
xâm phạm (K.1- Điều
BLDS)
592 BLDS
Thiệt hại
vật chất
thiệt hại do tính Thiệt hại do sức khoẻ
mạng bị xâm phạm bị xâm phạm (K.1 –
(K.1- Điều 591 Điều 590 BLDS)
BLDS)
 *

Thiệt hại do tổn

thất về tinh thần

Thiệt hại do tổn Thiệt hại do tổn

thất về tinh thần thất về tinh thần
của cá nhân của tổ chức

do danh dự, uy
Đau buồn do tính Đau buồn do tính tín bị xâm phạm,
Bị mất hoặc giảm
mạng, sức khỏe, mạng của người tổ chức đó bị
sút uy tín, bị bạn
danh dự,...bị thân bị xâm giảm sút hoặc
bè xa lánh,...
xâm phạm phạm mất đi sự tín
nhiệm, lòng tin
23
 *

Thiệt hại về danh dự,

Thiệt hại về tài sản
nhân phẩm, uy tín (592
(Điều 589 BLDS)
BLDS

Thiệt hại
được BT
Thiệt hại về tính Thiệt hại về sức khỏe
mạng ( 591 BLDS) (Điều 590 BLDS)
 *
TS bị mất, hư hỏng hoặc
hủy hoại
Thiệt hại trực
tiếp
chi phí để ngăn chặn, hạn
chế thiệt hại hoặc khắc phục
thiệt hại
Thiệt hại về
TS lợi ích gắn liền với việc khai
thác tài sản trong khoảng
thời gian sửa chữa, khắc
Thiệt hại gián phục thiệt hại
tiếp
hoa lợi, lợi tức chắc chắn
thu được nếu không có thiệt
hại xảy ra
25
 *
Thiệt hại về sức khỏe

Thiệt hại do tổn thất

Thiệt hại vật chất
tinh thần

Người bị TH
mất hòan không
tòan khả thỏa
thiệt hại thuận
chi phí năng lao được thì
liên quan thu nhập và thu do các
đến việc bị mất động thì mức tối
nhập của được BT chi bên thỏa
cứu hoặc đa không
người phí nuôi thuận
chữa, trị giảm sút quá 50
chăm sóc
bệnh dưỡng, điều lần mức
trị và chăm lương cơ
sóc cho đến sở
26
chết
 *

Thiệt hại do tính mạng bị

xâm phạm

Thiệt hại do tổn thất tinh

Thiệt hại vật chất
thần

người mà
người bị do các bên
chi phí tiền cấp bồi thường thiệt hại thỏa
hợp lý cho chi phí dưỡng cho cho những đã trực thuận, nếu
việc cứu mai táng những người tiếp nuôi không thỏa
chữa, bồi phù hợp người mà thuộc hàng dưỡng thuận
dưỡng, với phong người chết thừa kế hoặc người được thì
chăm sóc tục, tập có nghĩa thứ nhất đã trực tối đa 100
trước khi quán vụ cấp của người tiếp nuôi lần mức
chết dưỡng bị thiệt hại dưỡng lương cơ
người bị sở
27 thiệt hại
*

Thiệt hại do danh dự,

nhân phẩm, uy tín bị
xâm phạm

Thiệt hại do tổn

Thiệt hại vật chất thất tinh thần

không thỏa
thuận được
thì mức bồi
chi phí hạn thu nhập bị do các bên thường tối
chế khắc phục mất hoặc thỏa thuận đa không
thiệt hại giảm sút. quá 10 lần
mức lương
28
cơ sở
*

Điều 584 BLDS

hành vi xâm phạm tính

mạng, sức khỏe, danh
xâm phạm danh dự, uy
dự, nhân phẩm, uy tín,
tín, tài sản của pháp
tài sản, quyền và lợi ích
nhân hoặc chủ thể khác
hợp pháp khác của cá
nhân
29
 *

Quan hệ nhân quả

học thuyết các điều kiện học thuyết mối quan hệ

tương đồng (Théorie de nhân quả thích đáng
l’équivalence des (Théorie de la causalité
conditions) adéquate)

Các điều kiện có những điều kiện các sự kiện sinh

tính chất tương làm phát sinh ra thiệt hại một
Tất cả các sự
đồng với nhau và thiệt hại một cách bất thường
kiện góp phần
đều được xem là cách bình thường hay ngẫu nhiên
gây thiệt hại đều
nguyên nhân của mới là nguyên thì không được
là nguyên nhân
thiệt hại 30
nhân coi là nguyên
nhân
*

Hành vi trái pháp Quan hệ Thiệt hại xảy ra phải

luật là nguyên nhân là kết quả tất yếu của
gây ra thiệt hại nhân quả hành vi trái pháp luật

31
 2.1.4. Lỗi

Trong TNDS, hình

Lỗi không là căn cứ Lỗi trong một số thức và mức độ lỗi ít
bắt buộc trường hợp là lỗi suy ảnh hưởng đến việc
đoán xác định TNBT.

Đặc điểm yếu tố “lỗi” trong BTTH

ngoài HĐ
2.1. Căn cứ làm phát trách nhiệm bồi thường

BTTH do
vật gây ra

K3
Đ.584
BLDS

33
*
BTTH có sự
đồng ý của Phòng vệ
người bị thiệt chính đáng
Gây thiệt hại hại
khi thi hành
công vụ hoặc
thực hiện
chức trách Tình thế cấp
nghề nghiệp Miễn trừ thiết
TNBTTH
Bên có quyền, lợi
ích bị xâm phạm
không áp dụng các
biện pháp cần hoàn toàn do
thiết, hợp lý để lỗi của bên bị
ngăn chặn, hạn chế Sự kiện bất thiệt hại
thiệt hại cho chính khả kháng
mình 34
 2.2. Các trường hợp miễn trừ trách nhiệm dân sự
2.2.1. Thiệt hại xảy ra do phòng vệ chính đáng

Hành vi bảo vệ lợi ích

Chống trả lại một cách Gây ra các thiệt hại về
của NN, của TC, bảo
cần thiết người đang có tài sản, tính mạng
vệ quyền, lợi ích chính
hành vi xâm phạm các hoặc sức khỏe cho
đáng của mình hoặc
lợi ích nói trên người có HV nói trên
của người khác

Phòng vệ chính đáng

*

Phòng vệ
chính đáng

Không
phát sinh
TNBTTH

Gây ra thiệt
hại

36
*

Vượt quá
giới hạn
phòng vệ
chính đáng
Phát sinh
TNBTTH
(Đ. 594
BLDS)

Gây ra thiệt
hại

37
*
Vì muốn tránh
một nguy cơ đang
thực tế đe doạ lợi
ích của NN, của
TC, quyền, lợi ích
Tình thế cấp chính đáng của
thiết mình hoặc của
người khác

không còn cách

nào khác là
phải gây một
thiệt hại nhỏ
hơn thiệt hại
cần ngăn ngừa.
38
*

Yêu cầu tình

thế cấp
thiết

Không
phát sinh
TNBTTH

Gây ra thiệt
hại

39
*

Vượt quá
yêu cầu tình
thế cấp
thiết
Phát sinh
TNBTTH
(Đ.595
BLDS)

Gây ra thiệt
hại

40
*

Người bị
thiệt hại
đồng ý

Sự đồng
thuận phải Không
hợp pháp Phát sinh
TNBTTH

Gây ra
thiệt hại

41
*

Bác sĩ

Bác sĩ phải
Cái chết BTTH
nhân đạo không
???

Người bệnh

42
*

Bác sĩ

Bác sĩ phải
chịu TN
BTTH
không
???
Cắt bỏ
cánh tay bị
hoại tử của
bệnh nhân

43
*

Thực hiện HV
gây thiệt hại
trong khi thi
hành công vụ
hoặc nghề
nghiệp Không
phát sinh
TN BTTH
HV đó do ngoài HĐ
pháp luật
quy định
buộc họ phải
thực hiện

44
*

Người bị
thiệt hại có
lỗi hoàn toàn

Không phát sinh TN

BTTH ngoài HĐ,
Người gây người gây thiệt hại
thiệt hại không phải bồi
không có lỗi thường, trừ có thỏa
thuận khác hoặc
pháp luật có quy
định khác

Thiệt hại
phát sinh
45
*

Sự kiện bất khả

kháng

Không phát sinh

TN BTTH ngoài
HĐ

Phát sinh thiệt

hại

46
*

bên có quyền, lợi

ích bị xâm phạm
không áp dụng
các biện pháp cần
thiết, hợp lý để
ngăn chặn, hạn Không
chế thiệt hại cho phát sinh
chính mình TN BTTH
ngoài HĐ

Phát sinh thiệt

hại

47
 *

Thời hiệu khởi Năng lực chịu trách

kiện yêu cầu nhiệm BTTH
BTTH

Chương
3
Thời hạn, phương Nguyên tắc bồi thường
thức và hình thức
bồi thường
*

Năng lực chịu

trách nhiệm
BTTH

Nguyên tắc Ngoại lệ

Luật quy định năng lực chịu

Người gây thiệt hại phải BT đối
trách nhiệm BTTH trong một số
với hành vi trái pháp luật của
trường hợp đặc biệt (Đ.586
mình
BLDS)
49
 3.1. Năng lực chịu trách nhiệm dân sự

Năng lực chịu trách nhiệm dân sự trong

một số trường hợp đặc biệt (Đ.586 BLDS)

Người chưa
Người đủ 15 thành niên
tuổi đến dưới được
18 tuổi giám hộ
Người MNLHV
Người ≥ 18 Người < 15 có khó khăn
tuổi có NLHV tuổi còn trong nhận th
đầy đủ cha mẹ làm chủ hành
được giám hộ
 *
Mức BT có thể
có thể được giảm bị thay đổi khi
mức BT khi không còn phù
không có lỗi hoặc hợp với thực Bên bị TH có lỗi
có lỗi vô ý và tế theo yêu trong việc gây
thiệt hại quá lớn cầu của ĐS TH thì không
so với khả năng được bồi
kinh tế của mình thường phần
thiệt hại do lỗi
của mình gây ra

BT toàn
Nguyên tắc Bên có quyền, lợi
bộ, kịp
BTTH ích bị XP không
thời
(Đ.585) được BT nếu TH
xảy ra do không áp
Có thể dụng các biện pháp
thỏa cần thiết, hợp lý
thuận để ngăn chặn, hạn
51
chế TH
 *
Thời hạn hưởng bồi
thường

BLDS 2005 BLDS 2015

Người bị thiệt hại chết:

- Người chưa thành Mất hoàn toàn khả
niên/đã thành thai sinh ra Đối với con
năng lao động thì đã thành thai
và còn sống: từ thời điểm người bị thiệt hại
Mất hoàn toàn người có tính mạng bị xâm của người
khả năng lao được hưởng bồi chết, tiền
phạm chết cho đến 18 người bị
động thì người thường từ thời cấp dưỡng
tuổi, trừ trường hợp người thiệt hại
bị thiệt hại điểm mất hoàn được tính từ
từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ chết:
được hưởng toàn khả năng lao thời điểm
18 tuổi đã tham gia lao tương tự
bồi thường cho động cho đến khi người này
động và có thu nhập đủ chết, trừ trường
đến khi chết. nuôi sống bản thân; sinh ra và
hợp có thỏa thuận còn sống.
- Người thành niên không khác.
có khả năng lao động:
được hưởng đến khi chết.
52
3.3.2. Phương thức bồi thường

Do các bên thỏa thuận:

Tất cả thiệt hại đều
một lần, nhiều lần theo
định kỳ hoặc không được tính thành tiền
theo định kỳ. để thực hiện việc bồi
thường.

Phương thức bồi thường

 *

bằng tiền

bằng hiện
vật

bằng cách
thực hiện
một công
việc

54
*

Thời hiệu khởi kiện

BLDS 2005 BLDS 2015

2 năm, kể từ ngày quyền
và lợi ích hợp pháp bị
xâm phạm
55
03 năm, kể từ ngày
người có quyền yêu cầu
biết hoặc phải biết
quyền, lợi ích hợp pháp
của mình bị xâm phạm.