TEST

Doğa ve İnsan – I
01
1. İnsanların beslenmesine, giyinmesine ve barınma şe- 3. Coğrafya, yeryüzündeki doğal ve beşerî unsurları ne-
killerine baktığımızda yeryüzünün değişik yerlerinde den-sonuç ilişkisine bağlı olarak inceleyen ve ulaştığı
çok büyük farklılıklar olduğunu görürüz. Bu farklılığın sonuçları dağılış ilkesine göre açıklayan bilimdir.
temel sebebi doğal çevrenin insana sunduğu imkân-
Buna göre aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın
lardır.
inceleme alanında yer almaz?
Buna göre aşağıdakilerden hangisinde doğanın
A) Adana çevresinde en yağışlı dönemin hangi mev-
insan üzerindeki etkisinden söz edilemez?
sim olduğu
A) Bölgelere göre konut yapımında farklı malzeme- B) Ankara’da kırsal yerleşmelerde konutların hangi
lerin kullanılması malzemeden inşa edildiği
B) Erzurum çevresinde büyükbaş hayvancılığın yay- C) İzmir’de rüzgâr enerjisi potansiyelinin fazla olma-
gın olması sında etkili faktörlerin neler olduğu
C) Anadolu insanının temel besin maddelerinin buğ- D) Ormanların dağılışında son yıllarda meydana ge-
day mamulleri olması len değişimlerin neler olduğu
D) Ege ve Akdeniz kıyılarında kış ılıklığı isteyen ta- E) Bulaşıcı hastalıklara neden olan virüslerin genetik
rım ürünlerinin üretilmesi yapısı
E) Çatalca-Kocaeli Platosu’nda orman örtüsünün
yerine günümüzde kentlerin kurulması
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

4. Coğrafya öğretmeni yaptığı sınavda aşağıdaki tabloyu

vermiş ve öğrencilerden doğru olan ifade için D, yanlış
olan ifade için Y kutucuğunu işaretlemelerini istemiştir.

İfadeler D Y
I. Doğayı oluşturan temel unsurlardan biri
2. Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak hidrosfer olup su küreyi ifade etmektedir.
gösterilmiştir.
II. Okyanus sularının fiziksel ve kimya-
I sal özelliklerini inceleyen bilim dalı
oseonoğrafyadır.
II
IV III. Klimatoloji bir bölgede görülen kısa sü-
III reli hava olaylarını inceleyen bilim dalı-
dır.

IV. Turizm coğrafyası, fiziki coğrafyanın alt

V dalını oluşturmaktadır.

Bu sınava giren Özge’nin tam puan alabilmesi için

Bu alanların hangisinde doğal koşulların insan sırasıyla aşağıdaki kutucuklardan hangilerini işa-
yaşamı ve faaliyetleri üzerindeki olumsuz etkisi retlemesi gerekir?
diğerlerine göre daha azdır?
A) D, D, Y, Y B) D, Y, D, Y C) Y, Y, D, D
A) I B) II C) III D) IV E) V D) Y, D, Y, Y E) D, D, D, Y

9. Sınıf • Coğrafya 1
 Doğa ve İnsan – I

5. Aşağıda verilen olaylardan hangisi doğanın insan 8. Doğadaki dört temel ortamdan biri litosfer (taşkü-
faaliyetleri üzerindeki etkisine örnek gösterilebi- re)’dir.
lir?
Aşağıdakilerden hangisi litosferde (taş küre) mey-
A) Denizin doldurularak yol yapılması dana gelen olaylara örnek gösterilemez?
B) Dağlarda tünellerin açılması A) Heyelan B) Deprem
C) Yerleşim alanlarında betonlaşmaya bağlı olarak C) Yağış D) Toprak oluşumu
sel olaylarının artması
E) Erozyon
D) Dağ çayırlarının olduğu yerlerde hayvancılığın
gelişmesi
E) Dar ve derin vadiler üzerine viyadükler yapılması

9. İnsanlar yaptıkları faaliyetlerle doğayı etkilemektedir.

Bu nedenle nüfusun fazla olduğu yerlerde insanların
doğaya etkisi de fazla olur.

I II
6. İnsan ve doğa karşılıklı olarak etkileşim halindedir.
V
Buna göre aşağıdakilerden hangisi insan ve doğa III
arasındaki bu etkileşime örnek oluşturmaz?
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

IV
A) Zonguldak şehrinin taş kömürü yataklarına bağlı
olarak gelişmesi
B) Himalaya Dağları’nda nüfusun seyrek olması Buna göre haritada numaralanmış yerlerin hangi-
sinde yukarıda sözü edilen nedenden dolayı insa-
C) Çukurova’da tarımsal faaliyetlerin yoğun olması
nın doğaya etkisi daha azdır?
D) Dünya nüfusunun daha çok orta kuşakta toplan-
ması A) I B) II C) III D) IV E) V

E) Akarsuların ağız kısımlarında biyolojik çeşitliliğin

fazla olması

10. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte insanların doğa üze-

rindeki etkisi artmıştır. Bu duruma bağlı olarak doğa-
yı daha fazla kontrol edebilir hale gelmiştir. Böylece
insan doğa üzerinde daha fazla değişiklik yapmaya
başlamıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu duruma ör-

nek verilemez?

A) Akarsular üzerine barajlar yapılması

7. Oluşumunda insan etkisi bulunmayan unsurlara do-
B) Çöllere su taşımak suretiyle tarım yapılması
ğal unsur denir.
C) Denizlerin doldurularak yerleşim yeri yapılması
Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğal unsur
D) Ekvatoral bölgede insanların yüksek alanlara yer-
değildir?
leşmesi
A) Şelale B) Bataklık C) Mağara E) Bataklıkların kurutularak yeni tarım alanları elde
D) Viyadük E) Rüzgâr edilmesi

2 1. E 2. B 3. E 4. A 5. D 6. E 7. D 8. C 9. E 10. D
 TEST
Doğa ve İnsan – II
02
1. Nüfus ve sanayileşmeye paralel olarak insanların 4. İnsan ve doğa etkileşiminde insanların yapmış olduğu
doğaya verdiği zararlar değişmektedir. Özellikle akar- bazı faaliyetler doğaya zarar verir. Akarsular üzerine
sular bu durumdan olumsuz etkilenmekte ve sanayi yapılan barajlar bunlardan biridir.
bölgelerinden geçerken kirlenmektedir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi barajların do-
Buna göre aşağıdaki akarsuların hangisinde kirli- ğaya yaptığı olumsuz etkilerdendir?
lik bu nedenle diğerlerine göre daha fazladır?
A) Tarımda sulama amaçlı kullanılması
A) Yeşilırmak B) Çoruh B) Sel ve taşkınları önlemesi
C) Dicle D) Ergene C) Delta ovalarında biriken alüvyonları azaltması
E) Filyos D) İnsanların içme suyu ihtiyacını karşılaması
E) Baraj göllerinde balıkçılık yapılması

2. Aşağıda dünyanın farklı yerlerinden bazı gözlemler

verilmiştir.
• Çin’de muson yağmurlarının etkisiyle pirinç tarı-
mının yapılması,
• Maldivler’de sıcak deniz ve kumsalların bulunma-
sının deniz turizmini geliştirmesi 5. Doğa ve insan etkileşimiyle ilgili;
• Yer şekillerinin engebeli olduğu Japonya’da tarım I. Dubai’de denizin doldurmasıyla yapılan palmiye
faaliyetlerinin kısıtlı olması adası,
Bu gözlemlerden çıkarılacak ortak sonuç aşağı- II. Ekvatoral bölgede insanların yüksek alanlara yer-
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

dakilerden hangisidir? leşmesi,

III. Marmaray ve Avrasya tünellerinin yapılması
A) Muson yağmuru olmayan yerlerde pirinç tarımının
yapılamayacağı faaliyetlerinden hangilerinde doğanın insana etki-
B) Deniz turizmi için kumsal bulunmasının yeterli si yoktur?
olacağı A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
C) Yer şekillerinin engebeli olan ülkelerde sanayinin D) II ve III E) I, II ve III
gelişmiş olduğu
D) Doğal şartların insan faaliyetlerini etkilediği
E) Ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre doğaya ba-
ğımlılıklarının değiştiği

3. Doğa ve insan sürekli olarak etkileşim halindedir. 6. Oluşumunda insan müdahalesi bulunmayan unsurla-
Yani doğa, insan faaliyetlerini etkilerken insanlar da ra doğal unsur denir. Bu unsurların yer aldığı doğada
doğayı kendi ihtiyaçları yönünde şekillendirip değiştir- dört temel ortam bulunur.
mektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu dört temel ortamdan
Buna göre, biri değildir?
I. İstanbul Boğazı’ndaki Marmaray, A) Su küre
II. Hollanda’daki polder arazileri, B) Taş küre
III. İsviçre’de Alp Dağları’ndaki çığ setleri C) Hava küre

unsurlarından hangilerinin yapılması doğanın in- D) Ateş küre

san yaşamı üzerindeki etkisine örnektir? E) Canlı küre

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

9. Sınıf • Coğrafya 3
 Doğa ve İnsan – II

7. Aşağıda verilen olaylardan hangisinin oluşumun- 9. İnsanların kendi ihtiyaçları doğrultusunda doğada
da doğal faktörler etkili değildir? yaptıkları değişiklikler sonucunda bazı çevre sorunla-
rı ortaya çıkabilmektedir.
A) Fay hatlarında depremlerin meydana gelmesi
B) Sağanak yağışlar sonrası eğimli yamaçlarda he- Buna göre;
yelan oluşması I. ormanların milli park yapılması,
C) Okyanus kıyılarında deprem sonucu tsunamilerin II. meraların tarım alanına çevrilmesi,
gerçekleşmesi III. otoyollara ekolojik üst geçit yapılması,
D) Tarım alanlarında zirai mücadelenin yapılması IV. termik santrallerde linyit kullanılması
E) Canlı kalıntılarının zamanla fosilleşerek organik
faaliyetlerinden hangilerinin çevre sorunlarına
kayaçlara dönüşmesi
neden olduğu söylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) III ve IV

10. I. Toprak
II. İklim
III. Konut
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

IV. Baraj

Yukarıda verilenlerden hangileri beşeri unsurlar

arasında yer alır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV

8.
Muhteşem Dörtlü

.......... Atmosfer
Hidrosfer Biyosfer 11. Aşağıdakilerden hangisinin oluşumunda insanla-
rın doğal çevreye etkisi daha fazladır?
Yukarıdaki şemada muhteşem dörtlü olarak adlandı-
A) Atmosferdeki karbondioksit oranının artmasında
rılan dört temel unsurdan üçü verilmiştir.
B) Şiddetli yer sarsıntıları sonucunda çok sayıda in-
Bu şemada boş bırakılan yere aşağıdakilerden
sanın yaşamını yitirmesinde
hangisi getirilmelidir?
C) Volkanik püskürmelerin olduğu yerlerde yerleşim
A) Astenosfer alanlarının zarar görmesinde
B) Barisfer D) Bir bölgenin iklim özelliklerinde zamanla değişim-
C) Geosfer lerin meydana gelmesinde
D) Litosfer E) Yaz kuraklığının fazla olduğu bölgelerde, orman
E) Ozonosfer yangınlarının artmasında

4 1. D 2. D 3. C 4. C 5. C 6. D 7. D 8. D 9. C 10. E 11. A
 TEST
Coğrafya Biliminin Gelişimi
03
1. Coğrafya biliminin gelişimi geçmiş çağlarda birbirin- 4. Beşerî coğrafyanın kurucusu ---- coğrafyayı çevre ve
den farklı şekillerde gerçekleşmiştir. Coğrafyayla ilgili insan arasındaki ilişkileri inceleyen bilim olarak tanım-
çalışmalar ilk çağda başlamıştır. lamıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu çalışmalar arasında Bu bilgide boş bırakılan yere aşağıdaki bilim in-
yer alır? sanlarından hangisi getirilirse cümle doğru ta-
mamlanmış olur?
A) Gözlemevlerinin yapılması
B) Gök cisimlerinin hareketlerinin izlenmesi A) Carl Ritter B) Strabon

C) Takım yıldızlarının haritalarının çizilmesi C) Humbolt D) Aristo

D) Yeryüzündeki taşların incelenmesi E) Kepler

E) Doğal çevrenin tasvirlerinin yapılması

2. Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın yarıçapını ve 5. Ay tutulması sırasında Dünya’nın gölgesinin Ay

eksen eğikliğini hesaplayan Türk - İslam coğraf- üzerine yuvarlak olarak düşmesi ve kıyıdan uzak-
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

yacısıdır? laşan geminin ufuktaki görünümünden dolayı

Dünya’nın şeklinin yuvarlak olduğu görüşünü sa-
A) Mesudi
vunan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?
B) İdrisi
A) Platon B) Strabon C) Aristo
C) Kaşgarlı Mahmut
D) Batlamyus E) Hekatus
D) Biruni
E) Harezmi

3. Aşağıda coğrafyaya katkıda bulunan bilim insanı

ve bu bilim insanına ait eser eşleştirmelerinden
hangisi yanlıştır? 6. Seyahatname adlı eserinde gezip gördüğü yerleri
anlatan ünlü gezgin ve coğrafyacı aşağıdakiler-
Bilim İnsanı Eserin Adı den hangisidir?
A) Batlamyus Almagest A) Kâtip Çelebi
B) Strabon Geographica B) İbn-i Haldun
C) Aristo Devlet C) Mesudi
D) Kâtip Çelebi Cihannüma D) El Harezmi
E) İbn-i Haldun Kitabül İber E) Evliya Çelebi

9. Sınıf • Coğrafya 5
 Coğrafya Biliminin Gelişimi

7. • Seyahatname 10. Aşağıda verilen bilim insanları ve bu bilim in-

• Kitabı Bahriye sanlarının çalışmaları eşleştirmelerinden hangisi
yanlıştır?
• Cihannüma
A) Miletli Hekatus: Coğrafyayla ilgili ilk eseri yazmıştır.
Bu eserler sırası ile aşağıdaki bilim insanlarından
hangilerine aittir? B) Eratosten: Coğrafya terimini ilk kullanan kişidir.
C) Strabon: Coğrafya adıyla yazılan ilk eser ona aittir.
A) Evliyâ Çelebi - Piri Reis - Kâtip Çelebi
D) Platon: Dünya’nın yuvarlak olduğu görüşünü ilk
B) Ali Kuşçu - Piri Reis - Evliyâ Çelebi
defa ortaya koyan kişidir.
C) Piri Reis - Evliyâ Çelebi - Ali Kuşçu
E) Thales: Güneş tutulmasını ilk tahmin eden kişidir.
D) Kâtip Çelebi - Evliyâ Çelebi - Piri Reis
E) Evliyâ Çelebi - Kâtip Çelebi - Piri Reis

8. Kitabı Bahriye adlı eseri dünya denizciliğinin ilk

kılavuz kitabı ve çizdiği dünya haritası çağına 11. Coğrafya’nın bilimsel olarak ele alınıp incelenme-
göre oldukça detaylı olan bilim insanı aşağıdaki- si aşağıdaki dönemlerinden hangisinde başlamış-
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

lerden hangisidir? tır?

A) Macar Ali Reis A) İlk Çağ
B) Seydi Ali Reis B) Orta Çağ
C) Barbaros Hayrettin Paşa C) Yeni Çağ
D) Piri Reis D) Yakın Çağ
E) Kâtip Çelebi E) Sanayi devrimi

12. • Kral Rager’in Kitabı adlı eseri yazmıştır.

• Arapların Batlamyus’u olarak bilinir.
• Dünya haritası çizmiştir.

Yukarıda bazı özellikleri verilen bilim insanı aşağı-

dakilerden hangisidir?
9. İlk beşeri coğrafyacı olarak kabul edilen ve “Mısır A) Mesudi
Nil’in armağanıdır” sözünü söyleyen bilim insanı
B) Biruni
aşağıdakilerden hangisidir?
C) İdrisi
A) Aristo B) Heredot C) Strabon
D) İbni Haldun
D) Batlamyus E) Eratostenes
E) İbni Batuta

6 1. E 2. D 3. C 4. A 5. C 6. E 7. A 8. D 9. B 10. D 11. A 12. C

 TEST
Coğrafyanın Bölümleri ve İlkeleri
04
1. Genel coğrafya fiziki ve beşeri coğrafya olarak sınıf- 4. Haritaları inceleyen bilime ----- denir.
landırılabilir.
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki bilim
Buna göre aşağıdakilerden hangisi fiziki coğraf- dallarından hangisi getirilmelidir?
yanın araştırma alanlarından biri değildir?
A) Klimatoloji B) Jeoloji
A) Volkanik arazilerin dağılışı C) Meteoroloji D) Kartografya
B) Doğal bitki örtüsünün dağılışı E) Jeomorfoloji
C) Enerji kaynaklarının kullanım alanları
D) Dünya’nın şekli ve boyutları
E) Meltem rüzgârlarının oluşumu

2. Coğrafi olayların bütün dünya üzerinde incelenmesi-

ne genel coğrafya denir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi genel coğraf-

ya kapsamında yer almaz?

A) Dünya nüfusunun dağılışını gösteren harita 5. Aşağıdaki yargılardan hangisi neden-sonuç ilke-
B) Yeryüzünde turunçgilllerin yetiştirildiği yerleri ve sine uygun bir örnektir?
üretim miktarlarını gösteren tablo
A) Tropikal yağmur ormanları ekvatoral bölgede gö-
C) Doğu Karadeniz’in bitki örtüsü ile ilgili bilgi veren rülür.
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

afiş
B) Yükselici hava haraketleri yağış oluşumuna ne-
D) İklimin insan yaşamına etkisi konulu konferans den olur.
E) Sanayileşmenin yaygın olduğu yerlerde ortaya çı- C) Toprak türleri ile iklim tipleri arasında paralellik
kan çevre sorunlarıyla ilgili yazılmış bir makale vardır.
D) Depremler, en fazla levha sınırlarında görülür.
E) Ülkemizde çay yalnızca Doğu Karadeniz’de yetiş-
tirilir.

3. Aşağıdaki kavram haritalarında coğrafyanın bazı alt

dalları ve bunların yararlandığı bilimlerden bazıları
verilmiştir.
Potamoloji Botanik

I
………… II
…………

Limnoloji Oseonografya Zooloji Biyoloji

Yukarıdaki kavram haritasında numaralandırıla-

rak boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi 6. Aşağıda verilen coğrafyaya yardımcı bazı bilim
getirilmelidir? dalları ve bu bilim dallarının inceleme alanı eşleş-
I II
tirmesinden hangisi yanlıştır?
A) Klimatoloji Jeomorfoloji
A) Potamoloji – Toprak Bilimi
B) Hidrografya Biyocoğrafya
B) Demografi – Nüfus Bilimi
C) Jeomorfoloji Klimatoloji
C) Hidroloji – Su Bilimi
D) Biyocoğrafya Hidrografya
D) Jeoloji – Yer Bilimi
E) Matematik coğrafya Beşerî coğrafya
E) Botanik – Bitki Bilimi

9. Sınıf • Coğrafya 7
 Coğrafyanın Bölümleri ve İlkeleri

7. Coğrafya öğretmeni Evren Hanım sınıfındaki öğren- 9. Bir bölgenin bitki örtüsünün çeşitliliğini iklim, toprak,
cileri gruplara ayırarak onlardan yaşadıkları bölgenin su kaynakları ve yer şekilleri gibi faktörler etkiler.
fiziki, beşerî ve ekonomik özellikleri hakkında araştır-
Yukarıdaki cümlede aşağıda verilen bilim dalların-
ma yapmalarını ve elde ettikleri sonuçları sınıfta pay-
dan hangisinin incelediği unsurlardan herhangi
laşmalarını istemiş, gruplarda aşağıdaki paylaşımları
birine değinilmemiştir?
yapmışlardır.
A grubu : Bölgelerinde zirai faaliyetlerin yoğun oldu- A) Hidroloji B) Klimatoloji C) Botanik
ğunu D) Pedoloji E) Jeoloji
B grubu : Bölgelerinde güneş enerjisinin kullanıldığını
C grubu : Bölgelerinde güneşlenme süresinin uzun
olduğunu
D grubu : Bölgelerinde doğal güzellikleri görmek
için ülke içinden ve dışından gelenlerin
çok olduğunu söylemiştir.

Buna göre gruplar aşağıda verilen coğrafyanın alt

dallarından hangisine ait araştırma yapmamıştır?

A) Turizm coğrafyası
B) Enerji coğrafyası
C) İklim coğrafyası 10. I. Su kaynaklarının oluşumunu ve dağılışını inceler.
D) Tarım coğrafyası II. Yeryüzü şekillerinin dağılışını inceler.
E) Bitki coğrafyası III. Canlı topluluklarını inceler.
IV. Dünya’daki iklimleri inceler.
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

Yukarıda inceleme alanı verilen coğrafyanın alt

dalları arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Jeomorfoloji B) Matematik coğrafya

C) Biyocoğrafya D) Klimatoloji
E) Hidrografya

8. Bir bilim insanı farklı ülkelerin bitki örtüleriyle ilgili 11. I. Göller
araştırma ve inceleme çalışmaları yapmaktadır. II. Dağlar
Buna göre bilim insanının araştırma ve inceleme III. Akarsular
konusu aşağıda verilen bilim dallarından hangisi- IV. Bitkiler
nin kapsam alanında yer alır?
Yukarıdaki doğal unsurlardan hangileri coğrafya-
A) Zooloji nın alt dallarından olan hidrografyanın inceleme
B) Botanik alanı içinde yer alır?
C) Jeoloji A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) Jeomorfoloji D) II ve IV E) III ve IV
D) Klimatoloji

8 1. C 2. C 3. B 4. D 5. B 6. A 7. E 8. B 9. E 10. B 11. B
 TEST
Güneş Sistemi ve Dünya
05
1. Güneş sistemi ve gezegenlerle ilgili; 3. Güneş ve onun çekim etkisi altında bulunan sekiz ge-
I. Gezegenler Güneş’in etrafında kendilerine ait bir zegen, Güneş sistemini oluşturur.
yörüngede dönerler. Buna göre Güneş’e en yakın ve en uzak olan ge-
II. Çapı en geniş olan gezegen Uranüs’tür. zegenler aşağıdakilerden hangisidir?
III. Güneş sabittir. En yakın En uzak
IV. En fazla uyduya sahip olan gezegen Satürn’dür. A) Merkür – Satürn
bu bilgilerden hangileri yanlıştır? B) Merkür – Neptün

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III C) Venüs – Uranüs

D) II ve IV E) III ve IV D) Venüs – Neptün

E) Mars – Neptün

T ÜM L E R Y A Y INL A R I

4. Güneş sisteminde yer alan gezegenler karasal geze-

genler ve gaz gezegenler olarak gruplandırılır. Yüzeyi
sert kayaçlardan oluşan gezegenlere karasal geze-
gen denir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi karasal geze-

genlerden değildir?

A) Merkür B) Venüs C) Mars

D) Dünya E) Neptün

2. Dünya’nın uydusu olan Ay ile ilgili aşağıda verilen

bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Gece Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır.
B) Meteorlara karşı kalkan görevi yaparak bir kısmı- 5. Güneş sisteminde bulunan gezegenler yörüngelerinin
nın Dünya’ya ulaşmasını engeller. Güneş’e olan uzaklıklarına göre iç gezegenler ve dış
gezegenler olarak iki gruba ayrılır.
C) Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızını
yavaşlatır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi dış gezegen-
D) Ana evreleri hilal ve şişkin aydır. lerden biri değildir?
E) Yüzeyinde volkanik patlamalardan dolayı çok sa- A) Dünya B) Satürn C) Jüpiter
yıda krater bulunur. D) Uranüs E) Neptün

9. Sınıf • Coğrafya 9
 Güneş Sistemi ve Dünya

6. Dünya ile ilgili, 9. Bir gezegenin etrafında belli bir yörüngede dönen gök
I. Bir tane uydusu vardır. cisimlerine uydu denir.

II. Güneş etrafındaki yörüngesinde saat ibresine Buna göre Güneş sisteminde yer alan,
ters yönde döner. I. Merkür,
III. Güneş’e yakınlığa göre üçüncü sırada yer alır. II. Venüs,
bilgilerinden hangileri doğrudur? III. Uranüs,

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II IV. Mars

D) I ve III E) I, II ve III gezegenlerinden hangilerinin uydusu yoktur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IV

D) I ve II E) III ve IV

T ÜM L E R Y A Y INL A R I

7. Güneş sistemi ve içinde bulunduğu Samanyolu

Galaksisinin oluşmadan önceki durumuna verilen
isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kara delik
B) Nebula
C) Uydu
D) Gökada
E) Yıldız

10. Gezegenler yapısal özelliklerine göre iç (karasal)

gezegenler ve dış (gaz) gezegenler olmak üzere iki
gruba ayrılır. Güneş’e olan uzaklıklarına göre Güneş
sistemindeki ilk dört gezegen iç gezegenler olarak ad-
landırılır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi iç gezegenler-

8. Gezegenler çaplarına göre büyükten küçüğe doğ- den biri değildir?
ru sıralandığında Dünya kaçıncı sırada yer alır? A) Neptün B) Merkür C) Venüs
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 D) Dünya E) Mars

10 1. C 2. E 3. B 4. E 5. A 6. E 7. B 8. D 9. D 10. A
 TEST
Dünya’nın Şekli ve Hareketleri – I
06
1. Dünya’nın, kutuplardan basık Ekvator’dan şişkin ken- 4. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe paralel boyları kısalır,
dine özgü şekline geoid denir. ardışık iki meridyen arası mesafe ise azalır.
75° 60° 45° 30° 15°
Buna göre aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın
şeklinin geoid olduğunun kanıtlarından biridir? 20°
I
A) Yerden yükseldikçe görülen alanın genişlemesi 30°
B) Limana yaklaşan bir yelkenli geminin önce direk- II
40°
lerin görülmesi
III
C) Kutuplara gidildikçe meridyenler arasındaki me- 50°
safenin daralması IV
60°
D) Kutuplarda yer çekiminin Ekvator’a göre fazla ol-
V
ması
70°
E) Kutup bölgesinin buzullarla kaplı olması
Buna göre koordinat sisteminde numaralanmış
bölgelerden hangisinin iz düşüm alanı daha dar-
dır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. 26° 45°
42°
V
5. Dünya’nın şeklinden dolayı Ekvator’dan kutuplara
II
doğru gidildikçe paralellerin boyları ve meridyenler
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

arası mesafe kısalır.

III IV
10° B 0°
III
0°
I
36°
II I
Dünya’nın şeklinin yerçekimine etkisi dikkate
alındığında haritada numaralanmış alanlardan 10°G
hangisinde yer çekiminin daha fazla olduğu söy- IV
lenebilir?
Buna göre şekilde verilen noktalar arası numa-
A) I B) II C) III D) IV E) V ralanmış mesafelerin sıralanışı aşağıdakilerden
hangisinde doğru yapılmıştır?

A) I > II > III > IV B) I = II = III > IV

C) III < II < I = IV D) III > IV > II > I
E) IV = III < II = I

3. Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı Dünya’nın

şeklinden dolayı Ekvator’dan kutuplara doğru gidildik-
çe küçülür. 6. Dünya Ekvator’dan şişkin kutuplardan basıktır. Dün-
ya’nın bu şekline geoit denir.
Buna bağlı olarak;
Buna göre Dünya’nın şeklinin geoit olmasının ne-
I. gölge boyu,
deni aşağıdakilerden hangisidir?
II. sıcaklık,
A) Yörüngesinin elips olması
III. denizlerin tuzluluk oranı
B) Eksen eğikliği
özelliklerinden hangileri değişir?
C) Eksen hareketi
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız II D) Yıllık hareket
D) Yalnız III E) I, II ve III E) Dünya’nın Güneş’e yaklaşıp uzaklaşması

9. Sınıf • Coğrafya 11
 Dünya’nın Şekli ve Hareketleri – I

7. Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın şeklinin so- 10. I. Ekvator’un uzunluğunun tam bir meridyen dairesi-
nuçlarından biri değildir? nin uzunluğundan fazla olması

A) Gölge boylarının kutuplara doğru uzaması II. Ekvator’un yarıçapının kutupların yarıçapından
fazla olması
B) Yer çekiminin kutuplarda daha fazla olması
III. Ekvator’dan kutuplara doğru deniz seviyesinde
C) Ekvator’da kalıcı karların bulunması
hareket edildiğinde yer çekiminin artması
D) Dünya’nın Ay üzerindeki gölgesinin daire şeklinde
olması Bu durumların ortaya çıkmasının nedeni aşağıda-
kilerden hangisidir?
E) Kutuplara gidildikçe kalıcı kar alt sınırının azalması
A) Dünya’nın geoid şekli
B) Dünya’nın yörüngesinin elips olması
C) Dünya’nın eksen eğikliği
D) Dünya’nın eksen hareketi
E) Dünya’nın yörünge hareketi

8. Dünya’nın şeklinin küresel ve geoit olmasının farklı

sonuçları vardır.

Buna göre;
I. Kutup Yıldızı’nın Güney Yarım Küre’de görüleme-
mesi,
11. Aşağıda verilen olaylardan hangisi diğer dördü-
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

II. Ekvator’un çevresinin kutuplar çevresinden geniş

olması, nün ortaya çıkmasının nedenidir?

III. Ekvator’dan kutuplara doğru deniz seviyesinde A) Güneş ışınlarının yeryüzüne geliş açısının Ekva-
gidildikçe yer çekiminin artması tor’dan kutuplara doğru gidildikçe azalması

durumlarından hangileri Dünya’nın geoit şeklinin B) Tüm harita çizimlerinde hata payının bulunması
sonuçlarından değildir? C) Denizlerin tuzluluk oranının değişmesi

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Aydınlanma çizgisinin oluşması

D) I ve II E) II ve III E) Dünya’nın şeklinin küresel olması

9. I. Kutup Yıldızı’nın yalnızca Kuzey Yarım Küre’de

görülmesi 12. Bir bölgenin sadece 30° Kuzey enleminde bulun-
duğunun bilinmesi, aşağıdakilerden hangisini bil-
II. Ekvator’da termik alçak basıncın oluşması
mek için yeterli değildir?
III. Güneş’in doğudan doğup batıdan batması
A) Kutup noktasına olan uzaklığı
Yukarıdakilerden hangilerinin oluşumunda Dün-
B) Bulunduğu ana iklim kuşağı
ya’nın küresel şekli etkili olmuştur?
C) Okyanuslara olan uzaklığı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Ekvatora olan uzaklığı
D) I ve II E) II ve III
E) Doğal bitki örtüsü

12 1. D 2. E 3. E 4. E 5. B 6. C 7. C 8. A 9. D 10. A 11. E 12. C

 TEST
Dünya’nın Şekli ve Hareketleri – II
07
1. Dünya kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru 4. Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi Güney Yarım Kü-
döner. re’nin yaz mevsimine göre iki gün daha uzundur.

Bu durumun yaşanmasının nedeni aşağıdakiler-

III den hangisidir?

A) Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olması

IV B) Dünya’nın ekseninin yörünge düzlemine 23°27ı
II eğik olması
I
C) Dünya’nın günlük hareketini batıdan doğuya doğ-
V
ru dönerek yapması
D) Dünya’nın şeklinin geoid olması
Buna göre yukarıdaki haritada numaralanmış böl- E) Kuzey Yarım Küre’de karaların, Güney Yarım Kü-
gelerin hangisinde bu nedenden dolayı Güneş re’deki karalardan daha geniş yer tutması
daha geç batar?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Dünya yıllık hareketini Güneş etrafında saat yönünün 5. Dünya üzerindeki bir merkeze Güneş ışınlarının
tersi istikamette dönerek yapar. düşme açısının değişmesinde;
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

I. Dünya’nın günlük hareketi,

Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın yıllık hareketi-
nin sonuçlarından biri değildir? II. Dünya’nın yıllık hareketi,
III. Dünya’nın şekli,
A) Gece gündüz süresinin değişmesi
IV. Dünya’nın yörüngesinin elips şekli
B) Aydınlanma çizgisinin yer değiştirmesi
C) Meltem rüzgârlarının oluşması unsurlarından hangilerinin etkisi bulunmaz?
D) Kutuplarda 6 ay gündüzün yaşanması A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II
E) Mevsimlerin oluşması D) II ve III E) III ve IV

3. • Mevsimler oluşur.
6. Türkiye dönencelerin dışında yer aldığı için yatay bir
• Gece gündüz süreleri değişir. düzleme güneş ışınları dik açı ile gelmez.
• Muson Rüzgârları oluşur.
Buna göre Türkiye’nin tamamında güneş ışınları-
Bu olayların ortaya çıkmasının nedeni aşağıdaki- nın yatay düzleme dik açı ile gelebilmesi için aşa-
lerden hangisidir? ğıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi gerekir?

A) Dünya’nın küresel olması A) Dünya’nın yörüngesinin tam yuvarlak olması

B) Dünya’nın geoit şekli B) Dünya’nın ekseninin yörünge düzlemine dik olması
C) Dünya’nın eksen hareketi C) Dünya’nın yörüngesinin Güneş’e daha yakın olması
D) Dünya’nın eksen eğikliği ve yörünge hareketi D) Dünya’nın yörüngesinin Güneş’e daha uzak olması
E) Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olması E) Dünya’nın eksen eğikliğinin en az 42° olması

9. Sınıf • Coğrafya 13
 Dünya’nın Şekli ve Hareketleri – II

7. 10. G
66°33ı ü
n
23°27ı e
0° ş
23°27ı
0° ı
ş
ı
n
66°33ı l
a
r
ı
21 Aralık tarihinin yaşandığı bir günde yukarıdaki
haritada verilen ok yönünde hareket edildiğinde Dünya şekildeki konumdayken gece süresi 14
aşağıdakilerden hangisi gözlemlenemez? saat olan bir kent, aşağıdaki ülkelerden hangisin-
de olabilir?
A) Tan ve gurup süresinin uzaması
B) Gece gündüz süreleri arasındaki farkın artması A) Türkiye B) Arjantin

C) Meridyenler arasındaki mesafenin kısalması C) Norveç D) Mısır

D) Öğle vakti cisimlerin gölge boyunun kısalması E) Hindistan

E) Çizgisel hızın azalması

11. Aşağıdaki haritada bazı yerler numaralandırılarak

gösterilmiştir.
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

8. Dünya yıllık hareketini elips şeklindeki yörünge etra-

fında dönerek yapar. IV
I
Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın yörüngesinin III
elips şeklinde olmasının sonuçlarından değildir?
II
A) Düya’nın Güneş’e olan uzaklığının değişmesi
B) Şubat ayının 28 gün sürmesi V

C) Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsiminin iki gün Bu yerlerin hangisinde 21 Haziranda gündüz sü-
daha fazla olması resi daha uzundur?
D) Eylül ekinoksunun iki gün gecikmeyle 23 Eylül’de A) I B) II C) III D) IV E) V
yaşanması
E) Mevsimlerin oluşması

12. Güneş ışınlarının Oğlak Dönencesi’ne dik geldiği

bir günle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi
yanlıştır?

A) Kuzey Yarım Küre’de yaz başlangıcıdır.

9. Türkiye’ye Güneş ışınlarının yıl içinde en dik açı ile
B) Ekvator’da gece - gündüz süresi eşittir.
geldiği tarihte aşağıdaki ülkelerden hangisinde yıl
içinde gölge boyunun en uzun olduğu gündür? C) Aydınlanma çizgisi Kutup Daireleri’ne teğet ge-
çer.
A) İsveç B) Kanada C) Almanya
D) Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz yaşanır.
D) Avusturalya E) Japonya
E) Bu tarihte kuzeye gidildikçe gece süresi artar.

14 1. A 2. C 3. D 4. A 5. E 6. E 7. D 8. E 9. D 10. B 11. D 12. A

 TEST
Dünya’nın Şekli ve Hareketleri – III
08
1. 20° 10° 0° 10° 20° 30° 4. Aşağıdaki haritada, 21 Aralık tarihinde A merkezin-
40° den beş farklı noktaya hareket yönleri gösterilmiştir.
I
30°
II
20°
III II
10°
IV
0° I III
V
10° A 0°

Yukarıda coğrafi koordinatları verilen bölgelerin

V IV
hangisinde 21 Haziranda Güneş’in doğuşu ile ba-
tışı arasında geçen süre en fazladır?
Bu hareket yönlerinin hangisinde ulaşılan yerde
A) I B) II C) III D) IV E) V gündüz süresinin daha uzun ve yerel saatin daha
geri olması beklenir?

A) I B) II C) III D) IV E) V
2. IV
I

Ekvator II
T ÜM L E R Y A Y INL A R I

III
21 Haziran tarihinde, haritada gösterilen alanların
hangisinde gece süresi en uzundur?

A) I B) II C) III D) IV E) V
5. Aşağıdaki grafikte bir merkeze ait yıl içindeki gündüz
süresi değişimi verilmiştir.

3. Gündüz Süresi
(Saat)
90°
24
66° 33ı

0° 12
90° 66° 33 ı

0
21 Aralık

21 Mart

21 Haziran

23 Eylül

21 Aralık

Dünya Güneş karşısında yukarıdaki konumda bu-

lunduğu tarihte aşağıda verilenlerden hangisinin
yaşanması beklenmez?

A) Kuzey Kutup Dairesi’nde 24 saat gece yaşanması Bu merkez için aşağıdakilerden hangisi söylene-
B) Güneye doğru gidildikçe gündüz süresinin uza- mez?
ması
A) Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulma oranı 21
C) Türkiye’de yıl içindeki en uzun gölge boyunun Aralık’ta en fazladır.
oluşması
B) Kuzeyinden esen rüzgârlar sıcaklığı artırır.
D) Kuzey Yarım Küre’de bu tarihten sonra gündüz
C) 21 Mart tarihinde 12 saat gece yaşanır.
süresinin uzamaya başlaması
D) Gece süresi hiçbir zaman 24 saat olmaz.
E) Güney Yarım Küre’de orta kuşakta kış mevsimi-
E) 21 Haziran’da kış mevsimi başlar.
nin yaşaması

9. Sınıf • Coğrafya 15