UNIVERZITET U TUZLI

MEDICINSKI FAKULTET
ODSJEK ZDRAVSTVENIH STUDIJA

Seminarski rad

Predmet: Infektologija i zdravstvena njega infektivnih bolesnika

ZDRAVSTVENA NJEGA GASTROINTESTINALNIH

BOLESNIKA

Student: Huskić Selena

Broj indeksa: I-30/21-R-SS

Asistent: Raza Smajić, mr. zdravstvene njege i menadžmenta

Tuzla, decembar 2023

 SADRŽAJ:

UVOD......................................................................................................................................................1
1. ETIOLOGIJA.................................................................................................................................2
2.EPIDEMIOLOGIJA..................................................................................................................................3
3.PATOGENEZA.......................................................................................................................................4

3.1 KLINIČKA SLIKA.......................................................................................................................5

4. DIJAGNOZA..........................................................................................................................................6
4.1. TERAPIJA......................................................................................................................................6
5.ZDRAVSTVENA NJEGA.........................................................................................................................8
5.1. ZADACI SESTRE..............................................................................................................................8
5.1.1.EDUKACIJA PACIJENTA I PREVENCIJA.........................................................................................8
5.2.2.SESTRINSKA DOKUMENTACIJA I KOMUNIKACIJA SA PACIJENTOM...........................................9

6.MULTIDISCIPLINARNI PRISTUP PACIJENTU.........................................................................................11

7.ZAKLJUČAK.........................................................................................................................................12

8.LITERATURA........................................................................................................................................13

Tuzla, decembar 2023

 UVOD

Gastrointestinalne infekcije su veliki javnozdravstveni i klinički problem širom svijeta. Mnogo vrsta
bakterija, virusa i protozoa izaziva gastrointestinalne infekcije koje se manifestiraju kao dva klinička
sindroma.

Gastroenteritis je neinvazivna infekcija tankog ili debelog crijeva koja se klinički manifestira
proljevom i povraćanjem. Ostale su infekcije invazivne, uzrokuju sistemske bolesti, često s blagim
gastrointestinalnim simptomima.

Dijareja ili proljev se definira kao povećanje broja/volumena ili kao promjena konzistencije stolice u
odnosu na uobičajen način pražnjenja crijeva. Jedan je od najčešćih simptoma kod oboljenja
probavnog trakta. Najčešći uzročnici nastanka akutnog proljeva su infektivni, u prvom redu virusi ali i
bakterije te paraziti. Statistike govore da svaka osoba tokom života najmanje dva do tri puta dobije
dijareju.

U razvijenim zemljama prosječna osoba vjerovatno doživi jednu ili dvije epizode
gastrointestinalne infekcije svake godine. Rijetko je to teža infekcija i većinom ne zahtijeva
medicinski tretman
U zemljama u razvoju godišnja učestalost gastrointestinalnih infekcija je najmanje dvostruko
viša i broj patogenih uzročnika je mnogo veći. Infekcije su vrlo često teške i glavni su uzrok
smrti, posebno kod djece. Gastrointestinalne infekcije mogu se prenijeti konzumiranjem
onečišćene hrane, vode ili direktno fekalno-oralnim putem.

Slika 1.Uzročnici gastrointestinalnih infekcija (Verywell health)

3
 1.ETIOLOGIJA

Etiologija crijevnih zaraznih bolesti je raznovrsna sa tendencijom stalnog obogaćivanja.

Međutim, i dalje su najčešći izazivači:

Bakterije (Salmonella, Shigella, Vibrio cholerae, Campilobacter jejuni, Yersinia

enterocolitica, Escherichia coli, Vibrio parahaemolyticus,’Clostridiun difficile, Clostridium
perfinges, Clostridium hotulimim, Staphylococcus i dr.)

Virusi (Rotavirusi, NorwaIk virusi, HIV, astro virusi, calici virusi, Coxackie, Echovirusi,
virusi hepatitisa A i E i dr.)

Protozoe (Entarnoeba histohitica, Biastocystis hominis, Giardia intestinalis, Balantidium coli

dr.) Helminti (Plathelmintes i Nematode – Ancilostoma duodenale, Enterobus vennicularis,
Trichiuris trichiriae, Strongiloides stercoralis, Taenia saginatum, Taenia soliuni,Trichinela
spiralis i dr.

Gljivice (Caiulida albicans, Histoplasma capsulatum i dr.)

I fakultativno patogeni uzročnici izazivaju crijevne bolesti samo ako su ispunjeni neki
preduslovi kao što su: virulencija, broj uzročnika, prijemičivost makroorganizma, prisustvo
drugih infekcija ili infestacija parazitima. Etiološka potvrda uzročnika crijevnih zaraznih
oboljenja u bolničkim uslovima se sreće samo u 2/3 slučajeva a na terenu taj broj je manji od
1/3 ispitivanih bolesnika.

4
 2.EPIDEMIOLOGIJA

Izvori crijevnih infekcija su životinje i ljudi tokom akutne faze bolesti ili kao kliconoše
akutne, hronične i tranzitome. Oboljeli čovjek izlučuje uzročnike dijarealnog sindroma preko
stolice. Ako su životinje izvor zaraze čovjek se zarazi preko primarano ili sekundarno
kontaminiranih namirnica životinjskog porijekla. Infekcija se prenosi alimentamim, hidričnim
putem, prljavim rukama i preko muha. Anglo-američki autori mehanizme prenošenja infekcije
crijevnih bolesti označavaju sa četiri F (feces-stolica, food-hrana, fingers-prsti, flies-mu-ha).
Crijevne zarazne bolesti imaju sezonski karakter javljanja. Češće se javljaju tokom toplih
mjeseci a rjeđe tokom hladnih mjeseci. Bolest se javlja u vidu pojedinačnih slučajeva ili u
vidu manjih ili većih epidemija. Crijevne zarazne bolesti su najčešće krivci za letalni ishod
kod male djece jer izazivaju teške dijareje i toksikoze.

Slika 2. Unos kontaminirane hrane (google pretraživanje)

5
 3.PATOGENEZA

Patogenetski mehanizam djelovanja dospjelih infektivnih noksi je veoma složen i zavisi od

nokse. Mehanizmi djelovanja uzročnika mogu da se svrstaju u sljedećih 6 grupa:

1.Ovu grupu čine bakterije (,Schigellae, Escherichia coli, Campyobacter, Yersinia

enterocolitica i dr) koje prodiru u laminu propriju sluzokože crijeva sa posljedičnim
razaranjem epitela. Kao posljedica toga javlja se krvavo-sluzavo eksudat bogat
polinuklearima.

2. Drugi tip djelovanja imaju salmonele koje prodiru kroz sluzokožu i izazivaju upalu ali
ne i razaranje. Kod ovakvih uzročnika u stolici se može naći samo manji broj polinukleara.

3. Ova grupa obuhvata bakterije koje stvaraju egzotoksin (Vibrio cholere, Vibrio
parahaemolyticus, toksigerii soj Escherichie coli i dr). Najbolje je izučen toksin uzročnika
kolere gdje dolazi do aktivacije membranskih enzimskih sistema. Kao posljedica te aktivacije
dolazi do enormne sekrecije tečnosti i elektrolita u lumen crijeva. Zbog nemogućnosti
reapsorpcije sekretovane tečnosti stolice su tečne i obilne. Kod kolere ne dolazi do upale
tankog crijeva a zbog odsustva invazivnosti uzročnika nema opštih infektivnih simptoma.

4. Virusi imaju afinitet ka enterocitima gdje izazivaju zamjenu cilindričnog epitela kubičnim,
skraćenje crievnih resica i limfocitnu infiltraciju lamine proprije. Međutim, ne treba
zanemariti i nastale enzimske poremećaje u tako izmijenjenim enterocitima (nedostak
đisaharidaze),, što ima za posljedicu nerazgradnju disaharida i povećanje osmotskog pritiska u
lumenu crijeva.

5. Helminti djeluju patogeno masovnošću, migracijom, mehaničkim, traumatskim i toksičkim

djelovanjem, načinom ishrane te senzibilizacijom makro- organizma.

6. Protozoe i gljivica oštećuju služokožu tankog i debelog crijeva enzimima i mehanički što
uslovljava pojavu krvi u stolici.

6
 3.1. Klinička slika

Inkubacija kod crijevnih zaraznih bolesti se mjeri satima ili danima ali se obično kreće od 4
sata do nekoliko dana. Crijevne zarazne bolesti mogu se manifestovati po tipu:

1. Akutni gastroenteritis koji se odlikuje mukom, nagonom na povraćanje, povraćanjem,

bolom u epigastrijumu i paraumbilikalno, učestalim prolivastim stolicama (najčešće bez
patoloških primjesa), meteorizmom, znacima gubitka tečnosti i elektrolita, povišenom
tjelesnom temperaturom i dr.).

2. Dizenterični sindrom se odlikuje povišenom tjelesnom temperaturom, bolovima u trbuhu

(više u predjelu nishodnog dijela kolona), tenezmima, lažnim pozivima, prolivastim
stolicama, znacima gubitka tečnosti i elektrolita. Stolice su u početku kašaste, fekulentne a
potom krvavo-sluzave.

3. Akutni gastroenterokolitis predstavlja kombinaciju naprijed navedenih simptoma

Crijevne zarazne bolesti se prema dužini ispoljavanja manifestacija dijele na akutne i

hronične. Akutne forme se karakterišu kratkom inkubacijom, naglim početkom jasno
ispoljenim opštim i lokalnim manifestacijama.

Hronične crijevne zaraze se odlikuju dužom inkubacijom, postepnim početkom, slabo

ispoljenim lokalnim i opštim znacima bolesti. Prolivi se često smjenjuju sa opstipacijama.
Bolest je povremeno latentna ali naginje ka egzacerbacijama i recidivima.

7
 4. DIJAGNOZA

Dijagnoza crijevnih zaraznih bolesti se postavlja na osnovu anamnezno- epidemioloških

podataka, kliničke slike i laboratorijskih ispitivanja. Anamnez- no-epidemiološki podaci
ukazuju na postojanje sličnog oboljenja iz okoline, na korišćenje higijenski nesigurne vode za
piće, hrane sumljivog kvaliteta, nizak stepen lične higijene, prisustvo muva, putovanja u
endemska područja. Klinički nalaz crijevnih zaraznih bolesti se vezuje za subjektivne smetnje
bolesnika (jeza, drhtavica, bol u trbuhu, nagon na povraćanje, malaksalost, osečaj žeđi i dr.) i
objektivan nalaz (povišena telesna temperatura, poremećaj turgora kože, oblo¬žen, suv jezik,
suve usne, čujna peristaltika, palpatomi nalaz, hipotenzija, kom- penzatoma tahikardija i
makroskopski izgled stolice). Klinička dijagnoza se po¬tvrđuje bakteriološkim, virusološkim,
parazitološkim, mikološkim pregledom stolice, krvi i serološkim testovima. Uzročnici bolesti
se traže u stolici, brišu rektuma ili materijalu uzetim endoskopijom. U nekim slučajevima je
potreban i parazitološki pregled duodenalnog soka. Crijevne infekcije virusne geneze se di-
jagnostifikuju elektronskom mikroskopijom, imunoelektromikroskopijom, kulturom tkiva
(retko) i različitim serološkim testovima. U dijagnostici izazivača crijevnih zaraznih bolesti u
izvesnoj meri doprinosi vrednosti SE, broj leukocita, leukocitama foiTnula i dr.

4.1. Terapija

Terapija crijevnih zaraznih bolesti je kompleksna jer u sebi sadrži nado¬knadu tečnosti i
elektrolita, etiološku terapiju i dijetetski režim.

Nadoknada teč¬nosti i elektrolita može biti per os ili parenteralna. Oblik

rehidromineralizacije se sprovodi u zavisnosti od stepena gubitka tečnosti i elektrolita kao i
uzrasta bolesnika. Oralna rehidromineralizacija se sprovodi kod manjeg gubitka tečnosti bez
povraćanja i malog broja prolivastih stolica – do 4. Za efikasniju na¬doknadu tečnosti i
elektrolita koriste se bikarbonati radi korekcije acidoze. Parenteralna nadoknada tečnosti i
elektrolita se realizuje preko jednog ili više venskih korita. U tu svrhu se koristi fiziološki ili
Ringer rastvor, rastvor bikar- bonata, plazma, zamene plazme i dr.

8
Antimikrobna terapija je raznovrsna u za¬visnosti od uzročnika crevne infekcije. Za
bakterijske nokse koriste se preparati koji deluju na gram negativne bakterije (polusintetski
penicilini, tetraciklini, hloramfenikol, aminoglikozidi, cefalosporin, sulfanamidi i dr.). Za
virusne nokse ne postoji specifična antivirusna terapija.
Kod crijevnih infekcija mikotične geneze koriste se antimikotici (nistatin, diflukan). U
slučajevima kada je izazivač protozoa ili helminti koriste se antiprotozoalna i antihelmintska
sredstva (metronidazol, mebendazol, niklozamidi i dr.). Dijetetski režim ima zadatak da
zadovolji energetske potrebe obolelog organizma a da istovremeno bude pošte¬đen već
razdražen digestivni trakt. Dijeta ima podjednaki značaj kod akutne i hronične forme bolesti.
Nepoštovanje dijete je često uslov za prolongiranu bo¬lest ili pojavu recidiva bolesti.

Simptomatska terapija se daje u vidu antipireti- ka, dok.analgetike treba davati krajnje
oprezno, tek kada se isključe drugi uzro¬ci crevnih manifestacija.

9
 5. ZDRAVSTVENA NJEGA

5.1. Zadaci sestre

5.1.1. Edukacija pacijenta i prevencija

Edukacija pacijenata o važnosti redovitih pregleda ključna je u prevenciji i ranoj dijagnozi

gastrointestinalnih infekcija. Redoviti pregledi omogućuju rano otkrivanje promjena na ovom
traktu i sluznici i pravovremenu intervenciju, smanjujući rizik od komplikacija poput čira ili
malignih promjena.
Edukacija pacijenta o pravilnoj prehrani ključna je u prevenciji gastrointestinalnih infekcija.
Preporučuje se izbjegavanje hrane i pića koji mogu iritirati želudac i crijeva, poput začinjene
hrane, kofeinskih napitaka i alkohola.
Uz to, prehrambene strategije koje se fokusiraju na konzumaciju svježeg voća i povrća mogu
pružiti zaštitu od razvoja bolesti.
Djeca s gastrointestinalnim poremećajima mogu imati koristi od posebnih mliječnih formula
koje su prilagođene njihovim specifičnim prehrambenim potrebama
Npr. Antacidi, koji se često koriste za liječenje simptomagastritisa, mogu interagirati s
određenom hranom i lijekovima, pa je važno konzultirati se s liječnikom o vremenu njihove
konzumacije u odnosu na obrok .
Također, pacijenti trebaju biti informirani o važnosti pridržavanja terapijskih preporuka i
potencijalnim interakcijama lijekova. Redoviti pregledi i edukacija pacijenata osnova su
uspješne prevencije i liječenja gastrointestinalnih infekcija. Redoviti liječnički pregledi
omogućuju ranu detekciju i intervenciju, smanjujući rizik od težih komplikacija poput
krvarenja ili malignih promjena. Edukacija o simptomima koji zahtijevaju hitnu medicinsku
pažnju, poput crne stolice ili povraćanja krvi, također je ključna. Kroz pravilnu edukaciju i
suradnju s liječnikom, pacijenti mogu aktivno sudjelovati u prevenciji komplikacija povezanih
s ovakvim infekcijamaas.

10
 5.1.2. Sestrinska dokumentacija i komunikacija s
pacijentom

U suvremenom zdravstvenom sustavu, kvaliteta skrbi koja se pruža pacijentima postala je

središnja točka svih medicinskih intervencija. Dok se medicinska znanost i tehnologija
neprestano razvijaju, važnost ljudskog dodira, razumijevanja i komunikacije nikada nije bila
veća.

Pacijenti oboljeli od gastritisa, poput mnogih drugih s kroničnim stanjima, suočavaju se s

nizom izazova u svom svakodnevnom životu. Njihova sposobnost da se nose s tim izazovima,
da razumiju svoju bolest i da aktivno sudjeluju u svom liječenju, uvelike ovisi o kvaliteti
edukacije i podrške koju primaju od zdravstvenih radnika.

Medicinske sestre, kao ključni stup zdravstvene skrbi, igraju nezamjenjivu ulogu u ovom
procesu. Njihova sposobnost da pruže informacije, slušaju, razumiju i podržavaju pacijente
kroz njihovo putovanje s bolešću može imati dubok i trajan utjecaj na kvalitetu života
pacijenata i ishode liječenja.

U tom kontekstu, sestrinska dokumentacija i komunikacijske vještine postaju ne samo alati

struke, već i sredstva kojima se pruža suosjećajna i učinkovita skrb.

Slika 3. Komunikacija sestre sa pacijentom (Health.com)

11
Povijest bolesti ključna je komponenta sestrinske dokumentacije i pruža temelj za sve daljnje
intervencije u skrbi o pacijentu.

U kontekstu g.i. infekcija, precizno i detaljno bilježenje simptoma, trajanja tegoba,

prehrambenih navika, uzimanja lijekova i drugih relevantnih informacija omogućuje
liječnicima da donesu informirane odluke o dijagnostici i liječenju. Sestrinska dokumentacija
služi kao most između pacijenta i liječničkog tima, osiguravajući kontinuitet skrbi i
smanjujući rizik od medicinskih pogrešaka. Uz to, pravilno vođena povijest bolesti može
pomoći u identifikaciji potencijalnih okidača ili čimbenika rizika koji doprinose
g.i.infekcijama, omogućujući prilagođene intervencije i edukaciju pacijenta.

Uzimajući u obzir sve navedeno, jasno je da je kvalitetna sestrinska dokumentacija neophodna

za pružanje optimalne skrbi pacijentima oboljelima od gast.int.

12
 6. MULTIDISCIPLINARNI PRISTUP PACIJENTU

U suvremenoj medicinskoj praksi, multidisciplinarna skrb postaje ključna za pružanje

optimalne skrbi bolesnicima s kompleksnim stanjima poput gastritisa.

Timski rad uključuje gastroenterologe, nutricioniste, psihologe i medicinske sestre koji

zajedno rade na pružanju sveobuhvatne skrbi pacijentu. Ovaj integrirani pristup omogućuje
bržu dijagnostiku, individualizirane planove liječenja i bolje ishode za pacijente. Posebno je
važno naglasiti ulogu medicinskih sestara koje često služe kao glavna komunikacijska točka
između pacijenta i medicinskog tima, pružajući edukaciju, podršku i savjete o upravljanju
simptomima.

Multidisciplinarni pristup također potiče kontinuiranu edukaciju i trening članova tima,

osiguravajući da su najnovije metode i tehnike dostupne pacijentima oboljelima od g.i.infekcij

13
 7. ZAKLJUČAK

Tehnološke inovacije i multidisciplinarni pristupi pokazali su se ključnima u optimizaciji

skrbi za pacijente s g.i.infekcijama. Integracija različitih specijalista i primjena najnovijih
tehnoloških rješenja omogućuje sveobuhvatnu i prilagođenu skrb.
Uzimajući sve u obzir, kontinuirano istraživanje, edukacija i inovacije su neophodni kako bi
se osigurala najbolja moguća kvaliteta života i ishodi liječenja za sve pacijente.

Osim toga, istražuju se suvremene metode liječenja, strategije prevencije i važnost edukacije
pacijenata.
Rad također naglašava najnovije trendove u skrbi za pacijente oboljele od gastritisa,
uključujući tehnološke inovacije i multidisciplinarne pristupe.

14
8. LITERATURA

1. https://hrcak.srce.hr

2. https://sh.wikipedia.org/wiki/

3. S. Ahmetagić i saradnici. Infektologija i zdravstvena njega infektivnih bolesnika. Tuzla : PrintCom,

2010.

4.unist.hr

5.Google images search za slike

6. https://www.pliva-sept.hr

7.https://www.msd-prirucnici.placebo.hr/msd-prirucnik/virusne-bolesti

15