Datum MA 2022-11-23

Onderwerp Integralen

Klas 6

Totaal /20 Versie A

VERPLICHT!!!

Duid op je antwoordenblad de versie aan in het vierkantje. Op elk gebruikt antwoordenblad het bladhoofd
volledig invullen en onder elke afgewerkte vraag een volle lijn trekken. Je mag een vraag onderbreken en
elders voortzetten, maar dan duid je dit goed aan. Verzorgd en leesbaar werken en voldoende tussenstappen
en/of uitleg geven. Lat gebruiken voor lange breukstrepen, worteltekens, tabellen… Letten op correcte
notaties. Dit speelt mee bij de beoordeling!

Rekenmachine is toegelaten, maar tenzij anders aangegeven alleen ter controle of voor lastige berekeningen.
Dus goed laten zien hoe je aan je antwoorden komt.

𝑏𝑏
𝑏𝑏3
 Bewijs dat ∫ 𝑥𝑥 2 𝑑𝑑𝑑𝑑 = 3 (𝑏𝑏 ≥ 0) met behulp van ondersommen.
0

Vermeld eerst wat je hiervoor precies gaat berekenen.

Voer de berekening daarna systematisch uit aan de hand van een tabel en vermeld ook wat elke
kolom in de tabel precies voorstelt.

𝑛𝑛
Je mag hierbij gebruikmaken van Σ 𝑥𝑥 2 𝑑𝑑𝑑𝑑 =
𝑛𝑛(𝑛𝑛+1)(2𝑛𝑛+1)
6
(dit hoef je dus niet apart te bewijzen)
𝑖𝑖 = 1

Is de voorwaarde 𝑏𝑏 ≥ 0 nodig? Verklaar.

 Zoek 𝑘𝑘 zodat de rechte 𝑥𝑥 = 𝑘𝑘 het rechts van de 𝑦𝑦-as gelegen gebied, ingesloten door de grafieken
van de functie 𝑓𝑓(𝑥𝑥) = 𝑥𝑥 3 en 𝑔𝑔(𝑥𝑥) = 4𝑥𝑥 in twee delen met gelijke oppervlakte verdeelt.

Geef ook een duidelijke figuur. En... overzichtelijk werken is een must!

Verder moet je voor deze vraag alle noodzakelijke rekenwerk uitvoeren (grenzen, tekentabel, ...)

 a) Schrijf de oppervlakte van het gebied ingesloten door de grafieken van 𝑦𝑦 = 𝑥𝑥 4 − 2 en 𝑥𝑥 = 2𝑦𝑦 2
met behulp van één enkele integraal. Je mag de grenzen van deze integraal zoeken m.b.v. je
rekenmachine. Verklaar je werkwijze aan de hand van een duidelijke figuur. Je mag je voor
je antwoord door deze figuur laten leiden (dus tekenonderzoek niet nodig).

b) Bereken vervolgens deze integraal met je rekenmachine en geef het antwoord, afgerond tot
twee cijfers na de komma.

Puntenverdeling:  6  8  6
 Datum MA 2022-11-23

Onderwerp Integralen

Klas 6

Totaal /20 Versie B

VERPLICHT!!!

Duid op je antwoordenblad de versie aan in het vierkantje. Op elk gebruikt antwoordenblad het bladhoofd
volledig invullen en onder elke afgewerkte vraag een volle lijn trekken. Je mag een vraag onderbreken en
elders voortzetten, maar dan duid je dit goed aan. Verzorgd en leesbaar werken en voldoende tussenstappen
en/of uitleg geven. Lat gebruiken voor lange breukstrepen, worteltekens, tabellen… Letten op correcte
notaties. Dit speelt mee bij de beoordeling!

Rekenmachine is toegelaten, maar tenzij anders aangegeven alleen ter controle of voor lastige berekeningen.
Dus goed laten zien hoe je aan je antwoorden komt.

𝑏𝑏
𝑏𝑏3
 Bewijs dat ∫ 𝑥𝑥 2 𝑑𝑑𝑑𝑑 = 3 (𝑏𝑏 ≥ 0) met behulp van ondersommen.
0

Vermeld eerst wat je hiervoor precies gaat berekenen.

Voer de berekening daarna systematisch uit aan de hand van een tabel en vermeld ook wat elke
kolom in de tabel precies voorstelt.

𝑛𝑛
Je mag hierbij gebruikmaken van Σ 𝑥𝑥 2 𝑑𝑑𝑑𝑑 =
𝑛𝑛(𝑛𝑛+1)(2𝑛𝑛+1)
6
(dit hoef je dus niet apart te bewijzen)
𝑖𝑖 = 1

Is de voorwaarde 𝑏𝑏 ≥ 0 nodig? Verklaar.

 a) Schrijf de oppervlakte van het gebied ingesloten door de grafieken van 𝑦𝑦 = 𝑥𝑥 4 − 2 en 𝑥𝑥 = 2𝑦𝑦 2
met behulp van één enkele integraal. Je mag de grenzen van deze integraal zoeken m.b.v. je
rekenmachine. Verklaar je werkwijze aan de hand van een duidelijke figuur. Je mag je voor
je antwoord door deze figuur laten leiden (dus tekenonderzoek niet nodig).

b) Bereken vervolgens deze integraal met je rekenmachine en geef het antwoord, afgerond tot
twee cijfers na de komma.

 Zoek 𝑘𝑘 zodat de rechte 𝑥𝑥 = 𝑘𝑘 het links van de 𝑦𝑦-as gelegen gebied, ingesloten door de grafieken
van de functie 𝑓𝑓(𝑥𝑥) = 𝑥𝑥 3 en 𝑔𝑔(𝑥𝑥) = 4𝑥𝑥 in twee delen met gelijke oppervlakte verdeelt.

Geef ook een duidelijke figuur. En... overzichtelijk werken is een must!

Verder moet je voor deze vraag alle noodzakelijke rekenwerk uitvoeren (grenzen, tekentabel, ...)

Puntenverdeling:  6  6  8
VERBETERSLEUTEL

We geven de verbetersleutel van versie B.

𝑏𝑏
𝑏𝑏3
 Bewijs dat ∫ 𝑥𝑥 2 𝑑𝑑𝑑𝑑 = 3 (𝑏𝑏 ≥ 0) met behulp van ondersommen.
0

Vermeld eerst wat je hiervoor precies gaat berekenen.

Voer de berekening daarna systematisch uit aan de hand van een tabel en vermeld ook wat elke
kolom in de tabel precies voorstelt.

𝑛𝑛
Je mag hierbij gebruikmaken van Σ 𝑥𝑥 2 𝑑𝑑𝑑𝑑 =
𝑛𝑛(𝑛𝑛+1)(2𝑛𝑛+1)
6
(dit hoef je dus niet apart te bewijzen)
𝑖𝑖 = 1

Is de voorwaarde 𝑏𝑏 ≥ 0 nodig? Verklaar.

Zie hiervoor verder pagina 16 van het document 'Integraal met onder- en bovensommen' op
Teams. Je vervangt hierbij in de tabel 𝑀𝑀𝑖𝑖 door 𝑚𝑚𝑖𝑖 en je neemt hiervoor telkens de eerste functie-
waarde in elk deelinterval in plaats van de laatste.

Dan is:

𝑖𝑖 het nummer van elk deelinterval

𝐼𝐼𝑖𝑖 het 𝑖𝑖-de deelinterval
𝑚𝑚𝑖𝑖 de kleinste functiewaarde in het 𝑖𝑖-de deelinterval
Δ𝑥𝑥 de breedte van elk deelinterval
𝑚𝑚𝑖𝑖 Δ𝑥𝑥 de oppervlakte van de rechthoek met als zijden 𝑚𝑚𝑖𝑖 en Δ𝑥𝑥

Je vindt dan dat

𝑛𝑛
𝑏𝑏3
𝑠𝑠𝑛𝑛 = ∑ 𝑚𝑚𝑖𝑖 Δ𝑥𝑥 = 𝑛𝑛3 (02 + 12 + 22 + ⋯ + (𝑛𝑛 − 1)2 )
𝑖𝑖 = 1
𝑏𝑏3
𝑠𝑠𝑛𝑛 = 𝑛𝑛3 (12 + 22 + ⋯ + (𝑛𝑛 − 1)2 )

𝑛𝑛(𝑛𝑛+1)(2𝑛𝑛+1)
Er is gegeven dat 12 + 22 + ⋯ + 𝑛𝑛2 = 6

(𝑛𝑛−1)𝑛𝑛(2𝑛𝑛−1)
Dus is 12 + 22 + ⋯ + (𝑛𝑛 − 1)2 = (in de vorige formule 𝑛𝑛 door 𝑛𝑛 − 1 vervangen)
6

Hieruit volgt dat

𝑏𝑏3 (𝑛𝑛−1)𝑛𝑛(2𝑛𝑛−1) 𝑏𝑏3 2𝑛𝑛3 𝑏𝑏3

𝑆𝑆 = lim 𝑠𝑠𝑛𝑛 = lim ∙ = lim ∙ =
𝑛𝑛⇢+∞ 𝑛𝑛⇢+∞ 𝑛𝑛3 6 𝑛𝑛⇢+∞ 𝑛𝑛3 6 3

De voorwaarde 𝑏𝑏 ≥ 0 is niet nodig maar dat heeft wel als gevolg dat het resultaat van de
𝑏𝑏
integraal dan negatief zal zijn. Dat is in overeenstemming met Δ𝑥𝑥 = 𝑛𝑛 < 0.
 a) Schrijf de oppervlakte van het gebied ingesloten door de grafieken van 𝑦𝑦 = 𝑥𝑥 4 − 2 en 𝑥𝑥 = 2𝑦𝑦 2
met behulp van één enkele integraal. Je mag de grenzen van deze integraal zoeken m.b.v. je
rekenmachine. Verklaar je werkwijze aan de hand van een duidelijke figuur. Je mag je voor
je antwoord door deze figuur laten leiden (dus tekenonderzoek niet nodig).

𝑥𝑥 𝑥𝑥
𝑥𝑥 = 2𝑦𝑦 2 ⟺ 𝑦𝑦 = �2 ∨ 𝑦𝑦 = −�2

Beschouw ook de punten A en B zoals aangeduid op de figuur.

De coördinaten van deze punten zijn respectievelijk

(1,294 ⋯ ; 0,804 ⋯ ) en (1,061 ⋯ ; −0,728 ⋯ )

De gevraagde oppervlakte is dan begrensd door de grafieken van de drie functies:

𝑥𝑥 𝑥𝑥
𝑦𝑦 = �2 (rood), 𝑦𝑦 = −�2 (blauw) en 𝑦𝑦 = 𝑥𝑥 4 − 2 (groen)

Om deze te kunnen berekenen moet je ze dan in twee gebieden opsplitsen die telkens door de
grafieken van twee functies begrensd zijn (zie figuur) en er zijn dan twee integralen nodig om
de gevraagde oppervlakte te kunnen vinden. Zeer warm aanbevolen!
 Wanneer we 𝑥𝑥 en 𝑦𝑦 onderling verwisselen worden 𝑦𝑦 = 𝑥𝑥 4 − 2 en 𝑥𝑥 = 2𝑦𝑦 2 respectievelijk:

4 4
𝑦𝑦 = 2𝑥𝑥 2 (groen) en 𝑥𝑥 = 𝑦𝑦 4 − 2 ⟺ 𝑦𝑦 = √𝑥𝑥 + 2 (rood) ∨ 𝑦𝑦 = − √𝑥𝑥 + 2 (blauw)

De punten A en B hebben nu coördinaten:

(0,804 ⋯ ; 1,294 ⋯ ) en (−0,728 ⋯ ; 1,061 ⋯ )

De gevraagde oppervlakte is nu begrensd door de grafieken van slechts twee functies:

4
𝑦𝑦 = √𝑥𝑥 + 2 (rood) en 𝑦𝑦 = 2𝑥𝑥 2 (groen)

We kunnen deze oppervlakte schrijven met één integraal:

0,804 ⋯
4
∫ � √𝑥𝑥 + 2 − 2𝑥𝑥 2 �𝑑𝑑𝑑𝑑
−0,728 ⋯

b) Bereken vervolgens deze integraal met je rekenmachine en geef het antwoord, afgerond tot
twee cijfers na de komma.

Berekening van de integraal met de grm levert afgerond 1,21 op.

 Zoek 𝑘𝑘 zodat de rechte 𝑥𝑥 = 𝑘𝑘 het links van de 𝑦𝑦-as gelegen gebied, ingesloten door de grafieken
van de functie 𝑓𝑓(𝑥𝑥) = 𝑥𝑥 3 en 𝑔𝑔(𝑥𝑥) = 4𝑥𝑥 in twee delen met gelijke oppervlakte verdeelt.

Bij deze vraag geven we de werkwijze aan. Het rekenwerk is DHZ.

Geef ook een duidelijke figuur. En... overzichtelijk werken is een must!

Verder moet je voor deze vraag alle noodzakelijke rekenwerk uitvoeren (grenzen, tekentabel, ...)

Het donker gekleurde gebied op onderstaande figuur moet door de rechte 𝑥𝑥 = 𝑘𝑘 in twee delen
met dezelfde oppervlakte worden gedeeld.

We gaan eerst deze oppervlakte S berekenen. De grenzen vinden we via 𝑥𝑥 3 = 4𝑥𝑥. DHZ

0 teken- 0
onderzoek DHZ
Dan is 𝑆𝑆 = ∫ |𝑥𝑥 3 − 4𝑥𝑥|𝑑𝑑𝑑𝑑 = ∫ (𝑥𝑥 3 − 4𝑥𝑥)𝑑𝑑𝑑𝑑 = 4
−2 −2

Dan moet dus:

𝑘𝑘 𝑘𝑘
𝑥𝑥 4 𝑘𝑘 4
∫ (𝑥𝑥 3 − 4𝑥𝑥)𝑑𝑑𝑑𝑑 = � 4 − 2𝑥𝑥 2 � = 4 − 2𝑘𝑘 2 + 4 = 2 ⟺ 𝑘𝑘 4 − 8𝑘𝑘 2 + 8 = 0
−2
−2

Dit is een bikwadratische vergelijking. Substitutie 𝑡𝑡 = 𝑘𝑘 2 levert:

8+√32 8−√32
𝑡𝑡 = 𝑘𝑘 2 = = 4 + 2√2 ∨ 𝑡𝑡 = 𝑘𝑘 2 = = 4 − 2√2
2 2
Dit geeft vier mogelijke waarden voor 𝑘𝑘 en we zoeken deze met 𝑘𝑘 ∈ [−2, 0].

De juiste is 𝑘𝑘 = −�4 − 2√2 = −1,082 ⋯

Ga zelf eens na dat dit inderdaad de juiste waarde is.