Đáp Án Tham Khảo Đề Cương GTSP Kỳ 1 (2022 - 2023)

Nhóm học tập RAM(K70, K71, K72 – HNUE)
_ Tham gia làm:

+ Đại diện Khoa QLGD RAM Nguyễn Kim Tiến
+ Thành viên RAM Phạm Ngọc Anh – Khoa Toán tin – HNUE
+ Thành viên RAM Nguyễn Thị Hiền Mai – Khoa Giáo dục tiểu học – HNUE
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN

GIAO TIẾP SƯ PHẠM CUỐI KÌ 1
Câu 1.Giao tiếp sư phạm

- Giao tiếp là sự tiếp xúc tâm lý giữa người với người, thông qua đó con người trao
đổi thông tin, cảm xúc, nhận thức lẫn nhau, ảnh hưởng tác động qua lại cùng nhau,
ảnh hưởng tác động qua lại lẫn nhau.
Khái niệm giao tiếp sư phạm:

- Theo nghĩa rộng, GTSP là quá trình tiếp xúc tâm lý giữa các chủ thể trong quá trình
giáo dục, nhằm trao đổi thông tin, cảm xúc, nhận thức và tác động, ảnh hưởng qua lại
lẫn nhau, thiết lập nên những mối quan hệ để thực hiện mục đích giáo dục.
VD:
+ Giáo viên giảng bài cho học sinh trong lớp nghe giảng.
+ Giáo viên trao đổi về kiến thức với các đồng nghiệp.
1
- Theo nghĩa hẹp, GTSP là sự tiếp xúc tâm lý giữa giáo viên và học sinh nhằm truyền
đạt và lĩnh hội tri thức khoa học, vốn kinh nghiệm sống, kĩ năng, kĩ xảo tương ứng
để xây dựng và phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh.
Câu 2. Đặc trưng của giao tiếp sư phạm

- Giao tiếp sư phạm mang tính chuẩn mực (mẫu mực).
Tính chuẩn mực là một tất yếu trong giao tiếp sư phạm. Khi giảng bài, khi đánh giá
học sinh và khi gặp gỡ trò chuyện với học sinh, thầy luôn phải có sự mẫu mực,
thống nhất giữa lời nói với việc làm...phải là tấm gương sáng cho học sinh noi theo.
VD: Chuẩn mực, tác phong của nhà giáo luôn là một yếu tố được quan tâm và đặt
lên hàng đầu, nhà nước cũng đã quy định rất rõ tại Điều 5 Quy định về đạo đức nhà
giáo ban hành kèm theo Quyết địnhsố 16/2008/QĐ-BGDĐT thì Tiêu chuẩn lối sống,
tác phong của nhà giáo. Trong mỗi trường sư phạm, tác phong của người giáo viên
không chỉ là bộ mặt của nền giáo dục, mà còn ảnh hưởng trực tiếptới học sinh, tác
động tới hành vi và nhân cách của học sinh.
- Trong giao tiếp sư phạm, giáo viên chủ yếu tác động đến
học sinh bằng tình cảm.
+ Giáo viên tác động bằng tình cảm của mình.
+ Giáo viên tác động tới mặt tình cảm của học sinh.
Các loại giao tiếp khác đòi hỏi cả lí và tình hoặc thiên về lí, thậm chí chỉ có lí
(nguyên tắc).
VD: Khi học sinh không làm bài tập về nhà, người giáo viên không nên trách cứ,
mắng, hay có những hành động tiêu cực trực tiếp. Thay vào đó, người giáo viên nên
tìm hiểu kĩ nguyên nhân, lí do khiến học sinh không làm bài tập, đồng thời ôn tồn trò
chuyện để từ đó, đưa ra lời khuyên để học sinh khắc phục lỗi sai của mình.
- Trong giao tiếp sư phạm, người giáo viên tác động đến học sinh bằng nhân -
cách của mình.
+ Giáo viên dùng nhân cách của mình làm công cụ tác động. Hiệu quả tác động bằng
lời nói hay hành động tới học sinh do nhân cách của giáo viên quy định.
+ Giáo viên không thể giáo dục một phẩm chất nào đó cho học sinh mà bản thân họ
chưa có.
- VD: Khi đi học, chúng ta thường có thói quen trình bày bài giống những gì thầy, cô
giáo làm. Không chỉ dừng lại ở bài tập, tác phong và cử chỉ của người giáo viên còn
2
ảnh hưởng trực tiếp tới thói quen,cảm xúc của học sinh. Một người thầy có thói quen
dừng lại giữa bụcgiảng chào học sinh khi vào lớp, hành động này khiến học sinh
hình thành thói quen đứng dậy nghiêm chỉnh chào thầy giáo. Dần dần, điều này trở
thành một phản xạ, mỗi khi đến môn học của thầyhọc sinh đều chủ động đứng dậy
trước để chào, thể hiện sự tôn trọngcủa bản thân.
- Giao tiếp sư phạm là giao tiếp xã hội, được xã hội thừa nhận và tôn trọng.
+ Giao tiếp sư phạm diễn ra trong môi trường sư phạm - an toàn, lành mạnh.
+ Nhà nước và xã hội đều tôn trọng người thầy giáo.
VD: Tác giả Ngô Công Hoàn quan niệm “Giao tiếp giữa con người với con người
trong hoạt động sư phạm được gọi là giao tiếp sư phạm”. Từ nhận định trên, có thể
thấy rõ giao tiếp sư phạm là giao tiếp xã hội.
Câu 3. Chức năng của giao tiếp sư phạm

* Trao đổi thông tin
- Thông tin trong giao tiếp sư phạm trước hết là hệ thống tri thức, kĩ năng, kĩ xảo, các
giá trị... mà thầy giáo truyền đạt đến học sinh. Đó là nội dung bài học, môn học, cách
học..., hay nói rộng hơn, đó là kinh nghiệm xã hội lịch sử mà mỗi người đến trường
cần được lĩnh hội để sống bình thường trong xã hội. Để lĩnh hội được, học sinh phải
thông qua giao tiếp với thầy giáo, với bạn bè... Quá trình đó xét về chức năng của nó
là quá trình giáo dục sư phạm, học sinh tiếp thu được tri thức của nhân loại để hình
thành, phát triển trí tuệ, nhân cách và trên cơ sở tri thức đó mà phát triển nền văn hoá
xã hội.
- Thông tin trong giao tiếp sư phạm còn là những cảm xúc, là thế giới tâm hồn của
những người tham gia giao tiếp. Mỗi con người là một thế giới tâm hồn chứa đựng
cảm xúc.
VD: Trong một tiết học, thầy giáo kể một câu chuyện của bản thân về lần đầu được
điểm kém do không ôn bài. Không chỉ nằm ở việc giúp học sinh biết về một kỉ niệm
trong quá khứ của mình, thầy giáo còn giúp học sinh nhận ra được sai lầm trong cách
ôn thi, từ đó rút ra kinh nghiệm và học tập cẩn thận. Việc trao đổi thông tin trong
giao tiếp sư phạm diễn ra từ cả hai phía, giữa thầy và trò, nhằm nâng cao chất lượng
hoạt động giáo dục.
3
* Tri giác lẫn nhau

- Giao tiếp sư phạm luôn diễn ra sự nhận thức và hiểu biết nhau giữa giáo viên và
học sinh. Đặc tính quan trọng của tri giác lẫn nhau không chỉ là nhận thức về đối
tượng giao tiếp mà còn nhận thức được chính bản thân trong mối quan hệ đó. Tri
giác lẫn nhau diễn ra trong suốt quá trình giao tiếp, giúp mỗi người thu thập thông
tin cả cảm tính (tư thế, tác phong, ánh mắt, nụ cười, trang phục...) lẫn lí tính (phẩm
chất, tính cách, tình cảm...) của đối tượng giao tiếp.
- Trong quá trình giao tiếp sư phạm, giáo viên và học sinh hiểu biết lẫn nhau bằng
cách cùng chia sẻ cảm xúc của mình đối với những xúc động mạnh của người kia,
bằng con đường đồng nhất hoá bản thân mình với người kia và bằng biện pháp suy
nghĩ về người kia. Nhờ tri giác lẫn nhau mà giáo viên hiểu rõ học sinh của mình
hơn, chất lượng quan hệ cũng như hiệu quả của tác động giáo dục nâng cao hơn.
Tri giác lẫn nhau trong giao tiếp sư phạm là một hình thức tri giác liên nhân
cách.
VD: Khi người giáo viên đặt ra một câu hỏi khiến học sinh lộ ra vẻ lúng túng. Lúc
này, người giáo viên không nên gặng hỏi, mà chủ động gợi ý, đặt ra những câu hỏi
phụ đơn giản hơn, để học sinh có thể tự tin và tìm ra câu trả lời chính xác. Từđó, tạo
ra cảm giác tự tin cho người học, cũng như không khí thoải mái cho giờ học. Việc
quan sát thái độ của ngườihọc, cũng như người dạy, có lợi ích rất lớn nhằm nâng cao
chất lượng của giờ học, đem lại cảm giác thoải mái, hứng khởi.
* Đánh giá lẫn nhau

Cùng với sự nhận thức, hiểu biết lẫn nhau trong quá trình giao tiếp, con người
luôn có sự đánh giá lẫn nhau trên cơ sở định hướng giá trị của mình. Kết quả của
nó ảnh hướng quyết định tới tiến trình cũng như hiệu quả của quá trình giao tiếp.
- Chẳng hạn, từ chỗ hiểu nhầm dẫn đến đánh giá sai về học sinh, giáo viên có thể
căng thẳng trong cư xử với các em, và tất nhiên, giáo viên sẽ hứng chịu phản ứng
có thể là trực tiếp hoặc ngấm ngầm không lấy gì là tốt đẹp từ phía học sinh, thậm
chí có thể phá vỡ quan hệ tốt đẹp giữa giáo viên và học sinh.
VD: Khi gặp phải một bài làm điểm kém của một học sinh, người giáo viên không
nên lập tức trách móc hay có những hành động tiêu cực. Thay vào đó, người giáo
viên cần tìm hiểu kĩ lực học của học sinh này, từ đó đưa ra những phương án
giảng dạy phù hợp, đem lại sự thoải mái cũng như động lực cho học sinh phấn
đấu.
* Ảnh hưởng lẫn nhau
4
- Mỗi người tham gia giao tiếp quan hệ vói người cùng giao tiếp với mình như là
chủ thể có tâm lí, ý thức. Nếu trong hoạt động thực tiễn có đối tượng, kết quả là
vật chất (đối tượng được cải tạo), thì trong giao tiếp kết quả trước hết liên quan
đến những thay đổi này hay khác trong ý thức, hành vi và phẩm chất của những
người giao tiếp. Mỗi thành viên tham gia giao tiếp có thể có kế hoạch nào đó,
nhưng trong quá trình giao tiếp trên thực tế có thể diễn ra khác với dự kiến của kế
hoạch cá nhân. Trong quá trình giao tiếp, các kế hoạch cá nhân được biến đổi và có
thể tạo ra một kế hoạch chung nào đó năng động hơn, hoặc ngược lại, bất đồng
hơn.
- Như vậy, giao tiếp dẫn đến sự thay đổi không chí là tư tưởng mà còn thay đổi cả
chức năng tâm lí, trạng thái, thuộc tính tâm lí của những người giao tiếp. Trong
giao tiếp sư phạm, với chức năng xã hội là người hướng dẫn, chỉ đạo, điều khiển
hoạt động nhận thức cũng như quá trình hình thành nhân cách của học sinh, giáo
viên có ảnh hường vô cùng lớn tới học sinh, đặc biệt là học sinh nhỏ tuổi.
- Tuy nhiên trong quá trình này, giáo viên cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ từ phía
học sinh (liên hệ ngược). Một khía cạnh đặc biệt lưu ý là, giữa học sinh với học
sinh cũng có ảnh hưởng lẫn nhau rất lớn trong quá trình các em giao tiếp với nhau
(học thầy không tày học bạn).
VD: Khi giảng bài, tâm lí cũng như cảm xúc, thái độ của người giáo viên có
nhữngảnh hưởng nhất định tới học sinh. Người giáo viên có cảm xúc vui vẻ, hào
hứng sẽđem lại một bầu không khí sôi nổi và thoải mái cho lớp học. Người giáo
viên có cảm xúc không tốt, cáu giận sẽ tạo cho lớp học không khí căng thẳng,
nặng nề. Ngoài ra, trạng thái và kết quả của lớp học cũng ảnh hưởng tới tâm lý
của người giáo viên. Chính vì vậy, giáo viên và học sinh ảnh hưởng tới nhau trong
quá trình giao tiếp sư phạm.
* Điều khiển hoạt động nhóm

Giao tiếp luôn mang ý nghĩa xã hội, đó là giao tiếp đảm bảo tổ chức mọi người tiến
hành hoạt động chung, đảm bảo cho sự liên hệ qua lại của họ. Đặc điểm cơ bản của
chức năng này thể hiện ở chỗ chính quá trình giao tiếp là quá trình trao đổi các ý đồ,
tư tưởng, biểu tượng...
5
- Sự thống nhất các ý đồ, tư tưởng... sẽ điều khiển hoạt động chung của nhóm,
cộng đồng. Trong giao tiếp sư phạm, sự thống nhất các ý đồ, tư tưởng... giữa giáo
viên và học sinh là điều kiện lí tưởng đảm bảohiệu quả cao trong dạy học và giáo
dục, và điều này phụ thuộc phần lớn vào năng lực giao tiếp của người giáo viên.
- Thông qua giao tiếp, giáo viên tổ chức các mối quan hệ, các tương tác giữa giáo
viên với học sinh, giữa học sinh với nhau nhằm phát huy tính tích cực, tự giác của
học sinh - đó là khía cạnh bản chất của phương pháp dạy học tích cực
VD: Người giáo viên giống như một nghệ sĩ trên sân khấu, một người diễn viên tài
năng sẽ biết cách lôi cuốn khán giả về phía mình. Một giáo viên hiệu quả sẽ biết
thu hút sự tham gia của học sinh. Để trở thành một giáo viên hiệu quả, thầy cô
phải làm chủ được các chiến thuật, các kĩ thuật dạy học đảm bảo học sinh tham
gia vào các hoạt động mà mình tổ chức, lắng nghe những gì mà mình nói, thực
hiện những nhiệm vụ mà mình yêu cầu.
* Ở một cách diễn đạt khác, giao tiếp sư phạm gồm các chức năng sau:
+ Công cụ: Giao tiếp sư phạm là cơ chế xã hội của việc điều khiển và truyền đạt
thông tin cần thiết cho việc thực hiện hoạt động dạy học và giáo dục.
+ Liên kết: Giao tiếp sư phạm là phương tiện liên kết giáo viên với giáo viên, giáo
viên với học sinh, học sinh với học sinh...
+ Tự thể hiện: Giao tiếp sư phạm là sự trình diễn thế giới nội tâm của giáo viên và
học sinh, và do đó là hình thức hiểu biết lẫn nhau.
+ Chuyển dời: Quá trình sư phạm (dạy học và giáo dục) về bản chất là quá trình tổ
chức cho học sinh hoạt động nhằm chiếm lĩnh nền văn hóa xã hội. Trong quá trình
này, thầy giáo là cầu nối giữa học sinh và nền văn hoá đó. Như vậy, qua giao tiếp
sư phạm, thầy giáo và học sinh đã "chuyển dời” những tri thức cần thiết từ nền
văn hoá nhân loại vào bản thân mình. Đây là chức năng quan trọng nhất của giao
tiếp sư phạm.
Các kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, giao tiếp là yếu tố quyết định quan
trọng nhất của các quá trình nhận thức ở tất cả các mức độ. Trong quá trình lĩnh hội
khái niệm, nhờ giao tiếp sư phạm mà cơ sở khái quát hoá và trừu tượng hoá được mở
rộng (so với hoạt động cá nhân), giao tiếp sư phạm thúc đẩy việc chọn lọc và sắp xếp
các kiến thức sẽ lĩnh hội. Giao tiếp sư phạm tạo ra các điều kiện thuận lợi để xem xét
các nhiệm vụ từ các quan điểm khác nhau và những thay đổi chiến lược tìm kiếm
cách giải quyết chúng. Ở đây nhấn mạnh hiệu quả giao tiếp giữa thầy giáo với học
sinh, giữa học sinh với học sinh trong quá trình dạy học.
6
+ Kiểm soát xã hội: Giao tiếp sư phạm có chức năng thể chế hoá hành vi và hoạt
động của giáo viên và học sinh, tức là làm cho hoạt động sư phạm tuân theo những
quy định, nguyên tắc xác định.
+ Xã hội hoá: Giao tiếp sư phạm hình thành cho cả giáo viên và học sinh kĩ năng,
kĩ xảo tác động qua lại trong xã hội phù hợp với các chuẩn mực và quy tắc, các
phong tục, tập quán...
Câu 4. Vai trò của giao tiếp sư phạm

- Giao tiếp sư phạm có vai trò rất quan trọng trong hoạt động giáo dục nói chung
và trong việc hình thành nhân cách người thầy giáo nói riêng.
- Trong hoạt động sư phạm, hoạt động giao tiếp không những là điều kiện cơ bản
và tất yếu của hoạt động sư phạm mà còn là công cụ, là phương tiện để thực hiện
mục đích sư phạm, bởi tất cả những nội dung giáo dục từ việc giảng dạy thú vị,
sáng tạo đến các phương pháp tích cực, tiến bộ chỉ phát huy tác dụng khi và chỉ khi
được đảm bảo bằng giao tiếp sư phạm phù hợp, đúng đắn. Từ đó cho thấy giao tiếp
sư phạm gắn bó chặt chẽ với hoạt động sư phạm và bản chất của quá trình sư
phạm
- Nếu coi hoạt động sư phạm phục vụ 3 mục đích: giảng dạy, giáo dục và phát triển
thì giao tiếp sư phạm có vai trò:
+ Là phương tiện để giải quyết nhiệm vụ giảng dạy vì giao tiếp sư phạm đảm bảo
sự tiếp xúc tâm lý với học sinh, hình thành động cơ tích cực học tập, tạo bầu không
khí tâm lý trong nhận thức, tìm tòi
+ Là sự bảo đảm tâm lý – xã hội cho quá trình giao tiếp vì nhờ giao tiếp sư phạm
mà hình thành được mối quan hệ giáo dục, tạo nên khuôn mẫu của lối sống, ảnh
hưởng tới sự hình thành các định hướng, các chuẩn mực, các kiểu sống của cá nhân
và có sự tiếp xúc tâm lý giữa thầy và trò. Điều đó đảm bảo kết quả của hoạt động
học tập, khắc phục những trở ngại tâm lý, hình thành các mối quan hệ liên nhân
cách trong tập thể học sinh.
+ Là phương pháp tổ chức mối quan hệ qua lại giữa thầy và trò, bảo đảm cho việc
dạy và giáo dục có hiệu quả bởi vì giao tiếp sư phạm đã tạo ra hoàn cảnh, tìn
huống tâm lý kích thích việc tự học và tự giáo dục của học sinh, khắc phục các
yếu tố tâm lý kìm hãm sự phát triển nhân cách trong quá trình giao tiếp: thiếu tự
tin, lúng túng khi giao tiếp, …Tạo điều kiện để phát hiện việc điều chỉnh tâm lý –
xã hội trong quá trình phát triển và hình thành các phẩm chất, nhân cách
7
-> Như vậy, giao tiếp sư phạm không chỉ là phương tiện, là công cụ để thực hiện
mục đích sư phạm mà còn là bộ phận cấu thành hoạt động sư phạm, là một thành
phần chủ đạo trong cấu trúc năng lực của người thầy giáo, góp phần tạo nên nhân
cách của họ
+ Nhờ có giao tiếp sư phạm nhà giáo dục mới tổ chức được hoạt động của mình,
đồng thời giao tiếp sư phạm là công cụ thiết lập, duy trì và phát triển các mối quan
hệ giao tiếp giữa các thầy cô giáo trong nhà trường.
+ Giao tiếp sư phạm có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển nhân cách
của học sinh. Thông qua giao tiếp sư phạm mà nhà giáo dục truyển đạt những tri
thức khoa học, kinh nghiệm, trải nghiệm… còn người được giáo dục thì lĩnh hội
tiếp thu tri thức, kinh nghiệm chuẩn mực đạo đức để hình thành, phát triển tâm lý
nhân cách cho chính mình. Qua sự trao đổi thông tin giữa nhà giáo dục và người
học sinh đã giúp cho nhiều học sinh hình thành được một số phẩm chất và nhân
cách như: ý thức trách nhiệm, tôn trọng tập thể, lòng tự trọng….
+ Nhờ có giao tiếp sư phạm, nhà giáo dục đã đi sâu vào thế giới tinh thần của học
sinh, thiết lập được mối quan hệ gắn bó đối với học sinh, kích thích học sinh tính
tích cực chủ động, sáng tạo trong mọi hoạt động giao tiếp để trở thành những nhân
cách có ích cho xã hội và tự hoàn thiện bản thân.
Câu 5. Các nguyên tắc giao tiếp sư phạm

Nguyên tắc: là hệ thống những chuẩn mực, quy định có tác dụng chỉ đạo, định
hướng suy nghĩ và hành động của con người.
Nguyên tắc giao tiếp sư phạm: là hệ thống những quan điểm có tác dụng chỉ đạo,
định hướng thái độ và hành vi ứng xử của chủ thể giao tiếp, cũng như việc lựa
chọn các phương pháp, phương tiện giao tiếp trong hoạt động sư phạm.
* Nguyên tắc mẫu mực, mô phạm
- Mô phạm là khuôn mẫu, mực thước cho mọi người làm theo.
- Biểu hiện:
✓ Mẫu mực về hình thức (trang phục, cử chỉ, hành vi)
✓ Mẫu mực về thái độ quan hệ
✓ Mẫu mực về ngôn từ
8
- Sự mẫu mực trong giao tiếp sẽ tạo ra uy tín của GV đối với HS
VD: Trong một lần, vì quá nóng vội, bạn đã phạt một học sinh vì cho rằng em đó
đã vi phạm kỉ luật. Nhưng rồi sau đó bạn phát hiện ra em đó ko có lỗi. Bạn sẽ xử
lý ntn?
Cách xử lí:
• Hãy thẳng thắn và trung thực với các em và với chính bản thân mình.
• Hãy công khai xin lỗi học sinh đó trước lớp. Chờ một dịp thuận lợi, một buổi
sinh hoạt lớp với không khí vui vẻ chẳng hạn, bạn hãy nói với các em học sinh thế
này: “Hôm trước, cô đã hơi nóng vội nên đã phạt oan bạn A. Người lớn cũng có
những lúc mắc khuyết điểm. Cô rất xin lỗi bạn A và cả lớp. Chắc các em cũng là
những học sinh rộng lượng đúng không?”
• Hoặc gặp riêng học sinh, bạn sẽ nói chuyện dễ dàng hơn, cô trò cảm thông và
hiểu nhau.
* Nguyên tắc tôn trọng nhân cách

- Tôn trọng nhân cách là coi trọng phẩm giá, nguyện vọng của HS, không ép
buộc. - Biểu hiện:
✓ Biết khích lệ, động viên HS bày tỏ suy nghĩ, mong muốn; biết lắng nghe nhu cầu
và nguyện vọng của các em
✓ Chân thành, trung thực trong phản ứng đối với HS;
✓ Sử dụng ngôn từ phù hợp; không có những lời nói xúc phạm đối với HS trong
mọi trường hợp
✓ Cử chỉ, điệu bộ khoan hòa
✓ Trang phục gọn gàng, lịch sự
VD: Với những học sinh ít nói có tính cách khép mình, có thể gọi phát biểu trong
giờ sinh hoạt, một câu hỏi rộng có thể chia thành nhiều câu hỏi nhỏ hơn như một
sự gợi ý đối với học sinh đó. Ngoài ra, giáo viên nên giữ nụ cười của mình sao
cho thân thiện, biểu hiện mong chờ, điều này góp phần tạo cảm giác dễ chịu cho
học sinh được hỏi.
* Nguyên tắc thiện chí
- Thiện chí là nghĩ tốt về HS, tạo điều kiện cho HS bộc bạch tâm tư, nguyện
vọng
- Biểu hiện:
9
✓ Trong dạy học: Hết mình vì HS, làm việc với lương tâm nghề nghiệp và tinh
thần trách nhiệm cao đối với HS
✓ Trong đánh giá HS: Khách quan, công bằng, khích lệ sự tiến bộ và vươn lên của
HS
✓ Trong phân công nhiệm vụ: lòng tin đối với HS
✓ Trong giải quyết các vấn đề quan hệ
✓ Trong sử dụng hình phạt
VD: Sau khi chấm bài kiểm tra, giáo viên nhận thấy có hai bài khá giống nhau,
một của học sinh giỏi, một của học sinh yếu hơn. Lúc đó, giáo viên không nên có
đánh giá chủ quan như bạn yếu chép bài bạn giỏi. Giáo viên có thể gọi riêng hai
bạn lên để đối chất về hai bài làm và đưa ra cách giải quyết công bằng nhất bất
kể hai bạn có học lực ra sao. Dù ai chép bài, giáo viên vẫn cần phải nhắc nhở nhẹ
nhàng, trừ nhẹ bài chép. Nếu bài không phải chép mà chỉ tình cờ giống nhau (điều
này rất có thể xảy ra với các môn tự nhiên) nếu bài làm tốt, giáo viên có thể khích
lệ sự tiến bộ của bạn yếu.
* Nguyên tắc tạo niềm tin
- Tạo niềm tin là thể hiện sự chân thành, không sáo rỗng, kiểu cách.
- Biểu hiện:
+ Tin tưởng vào sự thay đổi và khả năng tiến bộ của HS
+ Tìm ra ưu điểm, mặt tích cực của HS thay vì miệt thị, phê phán
+ Khiến HS tin vào năng lực và nhân cách của mình
+ Ngay lập tức giải tỏa nghi kỵ của HS
VD: Trong lớp có một học sinh rất nghịch ngợm hay pha trò trong giờ. Giáo viên
trong trường hợp này, không nên có định kiến xấu với học sinh (bởi từ đó có thể nảy
sinh những đánh giá chủ quan tiêu cựccủa giáo viên trong quá trình tương tác của giáo
viên với học sinh này),luôn phải tin rằng học sinh luôn có mặt tốt, tìm hiểu nguyên
nhân họcsinh này nghịch như vậy là do đâu (có thể muốn thu hút sự chú ý, có thể là
do thừa năng lượng, hoặc do học sinh đó không có nhiều cơ hội thể hiện bản thân với
người khác,…), từ đó tìm hướng giải quyết thích hợp vì sự tiến bộ của học sinh đó.
10
* Nguyên tắc đồng cảm

- Đồng cảm = đặt mình vào vị trí của người khác.
- Biểu hiện:
✓ Hiểu đặc điểm và hoàn cảnh của HS; hiểu được tâm tư, nguyện
vọng và mong muốn của HS
✓ Thân mật, gần gũi với HS
✓ Khoan dung, độ lượng trong ứng xử
VD: hoàn cảnh sống cũng ảnh hướng khá nhiều đến đời sống tâm lí
của học sinh. Một học sinh luôn luôn không chú ý học, phá phách,
không hợp tác luôn phạm khuyết điểm có thể là do một tổn thương
đến từ tâm lí. Là người giao viên, chúng ta cần tìm hiểu để có thể có
phương hướng giúp đỡ học sinh…
Câu 6. Phong cách giao tiếp sư phạm
* Phong cách giao tiếp sư phạm là toàn bộ hệ thống những phương pháp, thủ
thuật tiếp nhận, phản ứng hành động tương đối ổn định, bền vững của giáo viên
và học sinh tỏng quá trình giao tiếp sư phạm.
* Phong cách độc đoán
- Là phong cách mà trong đó giáo viên khi ứng xử với học sinh
thường xem nhẹ, không tính đến đặc điểm tâm lí cá nhân của đối
tượng giao tiếp. Vì vậy khi tiếp xúc với học sinh hay đưa ra những
yêu cầu xa lạ, mang tính chất áp đặt khiến cho các em khó thực hiện
được
- Biểu hiện:
✓ Giữ khoảng cách với HS
✓ Không để tâm đến những đòi hỏi, yêu cầu và nguyện vọng của HS
✓ Nguyên tắc cứng nhắc, không nhân nhượng, không linh hoạt
✓ Duy ý chí
- Tác động
+ Ưu điểm:
- Phong cách độc đoán có tác dụng nhất định đối với công việc cần phải hoàn
thành trong thời gian ngắn, có tính cấp bách
- Phong cách này phù hợp với tập thể mới hình thành và tập thể
không có sự thống nhất
+ Nhược điểm:
11
✓ Khiến HS thụ động, lệ thuộc và thiếu tích cực

✓ Tạo ra sự chống đối từ phía HS
✓ Giảm những tác động giáo dục của GV đối với HS
Ví dụ: Trong quá trình giảng bài Toán, giáo viên giảng từ 1 phía,
không để ý đến khả năng nhận thức, tiếp thu của học sinh, yêu cầu
học sinh làm theo cách của mình mà không để ý đến ý kiến khác
- KLSP: Trong quá trình dạy học cần tránh việc lạm dụng phong
cách độc đoán, bắt ép HS theo ý của GV
+ Về thái độ: Tôn trọng ý kiến HS, quan tâm để ý đến khả năng nhận thức, nhu cầu
của HS
+ Về hành vi: lắng nghe ý kiến từ HS, khích lệ HS phát biểu ý kiến.
Sử dụng linh hoạt, hiệu quả phong cách độc đoán trong quá trình xử
lí tình huống nảy sinh trong giờ học trên lớp
* Phong cách tự do
- Phong cách tự do là phong cách mà giáo viên linh hoạt thay đổi
cách ứng xử theo sự thay đổi của hoàn cảnh giao tiếp
- Biểu hiện:
✓ Dễ thay đổi về mục đích, nội dung, đối tượng
✓ Không câu nệ nghi thức
✓ Không làm chủ được cảm xúc
- Tác động:
+ Ưu điểm
✓ Có tính mềm dẻo, linh hoạt, khéo léo trong giao tiếp
✓ Phát huy tính tích cực nhận thức, tính độc lập, sáng tạo và ý thức tự giác của HS
✓ Tạo được bầu không khí thoải mái trong giao tiếp
+ Nhược điểm
✓ Dễ phá vỡ các quy tắc quan hệ, dễ bị coi nhẹ; dễ rơi vào tình trạng hời hợt, nông
cạn, thiếu tập trung
12
- Ví dụ: Trong lớp tiết Toán, giáo viên tạo điều kiện cho HS phát biểu suy nghĩ,
cách làm của mình đồng thời hòa đồng với các em trong giờ nghỉ giải lao
- KLSP:
+ Trong quá trình giao tiếp cần quan tâm đến thái độ, hành vi, nhu cầu chính đáng
của HS + Có thái độ đúng mực trong quá trình giao tiếp, kiểm soát tốt cảm xúc của
bản thân + Cần kết hợp linh hoạt với các phong cách giao tiếp khác
* Phong cách dân chủ
- Là phong cách giao tiếp mà thầy cô giáo coi trọng những đặc điểm tâm lý cá
nhân, vốn sống, kinh nghiệm, trình độ nhận thức, nhu cầu, động cơ, hứng thú và
các mức độ tích cực nhận thức của học sinh. Biết lắng nghe, tôn trọng và đáp ứng
kịp thời nguyện vọng chính đáng của học sinh
- Biểu hiện:
✓ Luôn gần gũi, thân mật với HS
✓ Lắng nghe nguyện vọng, ý kiến của HS
✓ Kịp thời giải tỏa những băn khoăn, vướng mắc, hoặc những vấn đề HS gặp phải
✓ Tôn trọng nhu cầu và những những đòi hỏi chính đáng của HS
✓ Biết đề ra những yêu cầu phù hợp và vừa sức đối với HS
- Tác động:
+ Ưu điểm:
✓ Kích thích tính tích cực nhận thức của HS
✓ Tạo ra ở HS tính độc lập, sáng tạo và ý thức trách nhiệm
✓ Là phong cách giao tiếp có tác động tích cực nhất đối với hiệu quả dạy học và
giáo dục
+ Lưu ý: Tuy nhiên phong cách dân chủ ở đây không có nghĩa là nuông chiều, thả
mặc HS hoặc xóa bỏ ranh giới thầy trò theo nghĩa “cá mè một lứa” mà là thể hiện
sự tôn trọng đối tượng giao tiếp, thể hiện rõ sự “tôn sư trọng đạo” ở HS
-Ví dụ: Khi soạn giáo án, GV đưa ra các bài toán phù hợp với trình độ nhận thức
của HS. Trong khi giảng Toán cho HS, GV luôn mời HS phát biểu cách làm của
mình
13
=>KL chung: Ba loại phong cách giao tiếp sư phạm trên đều có những mặt mạnh,
mặt yếu nhất định. Xuất phát từ nguyên tắc của quá trình giao tiếp sư phạm, đòi
hỏi giáo viên phải thường xuyên thực hiện phong cách dân chủ. Tuy nhiên, người
giáo viên trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh nên vận dụng một cách
linh hoạt, pha trộn cả ba loại hình phong cách trên phù họp với từng hoàn cảnh,
mục đích giao tiếp cụ thể... Việc tổ chức quá trình giáo dục và dạy học ở nhà
trường không thể phù hợp hoàn toàn với một phong cách giao tiếp nào, mà chỉ phù
hợp với từng loại công việc của lớp, của trường khi giáo viên giao việc, hướng
dẫn, tổ chức học tập, lao động... cho học sinh. Điều này thể hiện rõ nghệ thuật giao
tiếp sư phạm cảa từng giáo viên. Trong thực tế, có giáo viên quá lợi dụng phong
cách này hoặc phong cách khác trong tiếp xúc với học sinh, nên đã gây ra ở học
sinh tâm lí sợ hãi, hoặc coi thường giáo viên.
Câu 7.Phương tiện giao tiếp sư phạm (PT ngôn ngữ và PT phi ngôn ngữ)
*Khái niệm
- Phương tiện giao tiếp sư phạm là những yếu tố trung gian (ngôn ngữ, phi ngôn
ngữ…) giúp GV, HS, các lực lượng giáo dục tiếp xúc, trao đổi thông tin, nhận
thức lẫn nhau, ảnh hưởng tác động qua lại với nhau trong quá trình giao tiếp
* Phương tiện ngôn ngữ
- Phương tiện ngôn ngữ trong GTSP là lời nói và chữ viết giúp giáo viên, học sinh,
các lực lượng giáo dục tiếp xúc, trao đổi thông tin, nhận thức lẫn nhau, tác động
qua lại với nhau trong quá trình giao tiếp
*Phương tiện phi ngôn ngữ

** Hành vi, cử chỉ, điệu bộ
Trong giao tiếp sư phạm, hành vi giao tiếp của giáo viêncó đặc
điểm là:
+ Được hình thành từ các nguồn gốc khác nhau
+ Khoan dung, cung kính, tôn sư, trọng đạo.
+ Hành vi giao tiếp sư phạm mang tính linh hoạt
- Điệu bộ, cử chỉ, tư thế, dáng đứng, đi
+ Điệu bộ là cử động của tay, chân, cơ thể …để diễn đạt một điều gì
đó hay phụ họa thêm cho lời nói.
Ví dụ: vừa giảng bài, vừa đưa tay làm điệu bộ
Điệu bộ có thể góp phần làm cho bài giảng thêm sinh động. Đối với giáoviên, điệu bộ phải do sự
rèn luyện theo yêu cầu sư phạm mà tạo thành
14
+ Cử chỉ: Là cử động hay một việc làm của cá nhân biểu lộ một thái độ hay một trạng
thái tinh thần nào đó.
Cử chỉ có khi giống như một điệu bộ là có ý phụ họa cho ngôn ngữ
nói, nhưng phần lớn các cử chỉ có ý biểu đạt một thái độ hay một trạng thái độc lập chứ không
phụ họa cho lời giảng. Ví dụ như vẫy tay cho họcsinh ngồi xuống, đưa mắt có ý nhắc học
sinh trật tự
+Tư thế: là cách đặt toàn thân thể và các bộ phận của thân thể ở một vị trí nhất định trong
thời điểm nhất định,
Trong giao tiếp sư phạm thường có hai tư thế hoặc là đứng, hoặc là ngồi.Tư thế của giáo viên
đĩnh đạc, đàng hoàng, ung dung, khoan thai.
VD: Khi giảng bài mới, giáo viên nên ở tư thế đứng, mắt hướng về phíahọc sinh. Khi viết
bảng, giáo viên nên nghiêng người về phía bên phải.
-Lưu ý:
- Trong giao tiếp sư phạm, hành vi, cử chỉ, điệu bộ của thầy cô giáo phải thể hiện sự văn
minh, lịch sự, tế nhị, thân thiện, tự nhiên, chuẩn
mực - Điệu bộ cần mang ý nghĩa giáo dục, không nên quá cuồng nhiệt, tùytiện.
** Diện mạo
- Đặc điểm:
+ Bao gồm sắc mặt nét mặt đặc điểm của khuôn mặt dâu tóc trang phục trang sức...
Giao tiếp phi ngôn ngữ dáng vẻ bên ngoài bao gồm hình dáng thân thể cung cách
đi đứng trang phục và cung cách ứng xử trong giao tiếp sư phạm.
+ Là phương tiện có thể gây ấn tượng mạnh
- Lưu ý:
+ Cần chú trọng trang phục sao cho lịch sự, sạch sẽ, gọn gàng, văn minh + Trong
giao tiếp với học sinh nên thường trực trên môi nụ cười tươi thì sẽ giúp đối tượng
giao tiếp cảm thấy thoải mái và tích cực hơn trong quá trình giao tiếp
+ Thái độ nhận thức của giáo viên đối với học sinh cần hướng vào mục tiêu giáo
dục xây dựng đạo đức phát triển trí tuệ, thể lực và năng lực thẩm mỹ của học sinh
trên tất cả hành vi
** Không gian
- Địa điểm:
+ Đặc điểm:
15
• Là 1 phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ. Việc bố trí một địa điểm giao tiếp phù
hợp với tính chất, mục đích, nội dung cuộc giao tiếp là hết sức quan trọng.
• Địa điểm trong GTSP thông thường là lớp học, tuy nhiên cũng có khi là sân
trường…
• Địa điểm thường thoáng mát, sáng sủa, sạch sẽ, bàn ghế phù hợp với lứa tuổi học
sinh
+ Lưu ý:
• Lớp học là nơi diễn ra GTSP thì cần phải bài trí hài hoà, thuận tiện cho hoạt động
của giáo viên và học sinh
• Không gian lớp học hay 1 địa điểm khác để GTSP cần phải phù hợp với hoàn
cảnh và đối tượng giao tiếp
- Khoảng cách tiếp xúc:
+ Đặc điểm:
• Là một phương tiện phi ngôn ngữ trong giao tiếp sư phạm
• Nói lên mức độ tương tác nhau giữa các cá nhân. Một khoảng cách hợp lý giữa
hai người ѕẽ tạo nên ѕự hài hòa, thoải mái trong buổi nói chuуện.
• Trong mọi loại giao tiếp đều cần có khoảng cách không gian giữa hai chủ thể
giao tiếp. Trong giao tiếp sư phạm, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra khoảng cách thích
hợp giữa giáo viên và học sinh là 3,5m, độ cao chữ viết trên bảng là 5cm.
• Khoảng cách giao tiếp sư phạm có tính linh động tuỳ tình huống giao tiếp.
+ Lưu ý:
• Chọn khoảng cách phù hợp để giao tiếp hiệu quả, không quá xa mà cũng không
quá gần, nếu quá xa thì mức độ giao tiếp sẽ càng thấp dẫn đến hiệu quả của cuộc
giao tiếp không cao.
• Nếu đám đông càng lớn, ta càng phải đứng cách xa để có thể bao quát hết cả hội
trường. Sử dụng hợp lí khoảng cách giao tiếp trong giao tiếp sư phạm là yêu
cầunghiệp vụ đối với giáo viên.
** Thời gian
- Đặc điểm:
+ Giúp cho đối tượng giao tiếp căn chỉnh được thời lượng, nội dung của cuộc giao
tiếp + Cách thức sử dụng thời gian cho chúng ta biết được nhiều điều về họ, như:
việc đến muộn có nghĩa là coi thường mọi người.
+ Thời gian là thước đo, căn chỉnh giúp quá trình diễn ra giao tiếp có điểm dừng,
nghỉ đển cuộc giao tiếp được diễn ra dài hơn mà không gây sự mệt mỏi cho đối
16
tượng giao tiếp.

- Lưu ý:
+ Trong giao tiếp sư phạm, giáo viên cần sử dụng hợp lí thời gian để tránh các hiện
tượng phí thời gian vô ích hoặc bị: “cháy giáo án”
+ Không chỉ giáo viên mà học sinh cũng cần đến lớp đúng giờ để đảm bảo quá
trình giao tiếp hay dạy học có hiệu quả.
** Sự im lặng
- Đặc điểm:
+ Im lặng được dùng như dấu hiệu của sự tôn trọng
VD: khi giáo viên giảng bài thì học sinh chăm chú lắng nghe, im lặng không nói
chuyện với nhau
+ Trong giao tiếp sư phạm, việc giáo viên sử dụng sự im lặng hoặc điểm dừng khi
đang nói có tác dụng tập trung chú ý hoặc kích thích tư duy của học sinh và thu
được kết quả tôt nhất trong việc tiếp thu kiến thức
- Lưu ý:
+ Cần phải tuỳ vào từng trường hợp và xem xét có cần im lặng hay không.
+ TrongGTSP với học sinh thì giáo viên không nên Im lặng quá lâu dễ làm cho học
sinh bị sợ.
+ Cần sử dụng sự im lặng phù hợp vừa thể hiện sự tôn trọng với các em vừa không
làm mất đi sự tự tin của các bạn học sinh trong quá trình giao tiếp.
=> Kết luận chung: Trong giao tiếp sư phạm cần vận dụng các phương tiện giao
tiếp đúng lúc và nên kết hợp có các phương tiện với nhau để giúp cho quá trình
giao tiếp sư phạm diễn ra hiệu quả, đạt kết quả như mong muốn.
Câu 8.Kỹ năng giao tiếp sư phạm (KN lắng nghe, KN thuyết
phục, KN quản lý cảm xúc, KN giải quyết tình huống sư
phạm)
* Khái niệm kỹ năng giao tiếp SP
- KNGTSP là sự phối hợp phức tạp giữa những chuẩn mực hành vi xãhội cá nhân với
sự vận động của cơ mặt, ánh mắt, nụ cười, tư thế củađầu, cổ, vai, tay, chân, đồng
thời với ngôn ngữ nói, viết của người giáo viên.
- Sự phối hợp hài hòa, hợp lý giữa các vận động đều mang một nộidung tâm lý nhất
định, phù hợp với những mục đích, ngôn ngữ, nhiệm vụ giao tiếp cần đạt mà giáo
viên là chủ thể
- Kỹ năng giao tiếp sư phạm được hình thành qua:
17
+ Những thói quen ứng xử được xây dựng trong gia đình.
+ Do vốn sống kinh nghiệm cá nhân qua tiếp xúc với mọi người, trong các quan hệ
xã hội…
+ Rèn luyện trong môi trường sư phạm qua các lần thực hành, tiếp
xúc với học sinh (thâm niên nghề càng cao thì KNGTSP càng hợp
lý).
=> Khả năng vận dụng kiến thức, kinh nghiệm của người giáo viên
để nhận thức nhanh chóng những biểu hiện bên ngoài và những diễn
biến tâm lý bên trong của học sinh và bản thân, đồng thời sử dụng
hợp lý các phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ, biết cách tổ chức,
điều khiển điều chỉnh quá trình giao tiếp nhằm đạt mục đích giáo
dục
* Kỹ năng lắng nghe
a. Khái niệm Là khả năng vận dụng kiến thức, kinh nghiệm vào
việc quan sát, tập trung chú ý cao độ để nắm bắt thông tin, hiểu
được cảm xúc, thái độ, quan điểm của đối tượng giao tiếp, đồng
thời giúp đối tượng giao tiếp cảm thấy được tôn trọng, quan tâm và
chia sẻ.
Mục đích của kĩ năng lắng nghe: giúp giáo viên thu thập được những thông tin cần
thiết trong quá trình giáo dục; thể hiện sự tôn trọng, quan tâm, thấu hiểu và tạo mối
quan hệ hợp tác tích cực với đối tượng
b. Biểu hiện của kĩ năng lắng nghe
➢ Tập trung chú ý tối đa vào những gì đối tượng nói: im lặng, chăm
chú, không ngắt lời, không phản bác, không làm việc khác trong khi
nghe
➢ Tập trung quan sát, nhận biết được hành vi, cử chỉ, cảm xúc của học sinh và
giải nghĩa chính xác những biểu hiện phi ngôn ngữ của đối tượng
➢ Đưa ra những phản hồi phù hợp với nội dung đối tượng đã nói và những cảm
xúc của họ; đặt câu hỏi để làm rõ hoặc gợi mở cho họ tiếp tục nói; nhấn mạnh hay
mở rộng những điều họ nói
➢ Khuyến khích: sử dụng những đáp ứng không lời để thể hiện sự quan tâm và
khuyến khích đối tượng như: tiếp xúc bằng mắt và có những động tác đáp ứng
thích hợp với những chia sẻ của đối tượng (gật đầu, hơi ngả người về phía đối
tượng giao tiếp…)
18
=> Giáo viên có kĩ năng lắng nghe tốt:

− Duy trì tiếp xúc bằng mắt với đối tượng
− Không ngắt lời đối tượng
− Không vội vàng đưa ra kết luận
− Nghe chính xác nội dung những điều đối tượng nói
− Có thể đưa ra những tín hiệu cho đối tượng thấy rằng họ đang được lắng nghe
−Biết phân tích các thông tin để đặt câu hỏi làm rõ vấn đề đang được chia sẻ
− Không hỏi những câu không liên quan đến vấn đề đang được chia sẻ
− Nhận diện được những cảm xúc người nó
c. Cách thực hiện kĩ năng lắng nghe
Bao gồm 5 bước: 1. Tập trung, 2. Tham dự, 3. Hiểu, 4. Ghi nhớ, 5. Hồi đáp, 6. Phát
triển. Trung tâm của chu trình lắng nghe này là mong muốn thấu hiểu của giáo
viên đối với đối tượng
- Bước 1: Tập trung
+ Thể hiện thái độ toàn tâm toàn ý để lắng nghe đối tượng. Giáo viên chỉ chú ý vào
người nói, thể hiện sự mong muốn lắng nghe, không được tranh thủ làm việc khác
hay nhìn lơ đãng xung quanh
+ Tôn trọng bản thân người nói và những gì họ nói
+ Khuyến khích người nói cởi mở hơn
+ Nghe chính xác điều người nói muốn truyền tải
+ Hiểu đúng ý đối tượng muốn nói gì
- Bước 2: Tham dự
+ Hòa vào với nội dung câu chuyện và trạng thái xúc cảm của đối tượng
+ Thể hiệnrõ giáo viên đang lắng nghe thông qua các biểu hiện: cử chỉ, nét mặt và
lời nói như: gật đầu, biểu hiện đồng cảm qua nét mặt, sử dụng những từ có nghĩa
đồng tình (ah, uh, oh, vâng, dạ, thế ạ, …)
Bước 3: Hiểu
+ Kiểm tra lại sự chính xác của những thông tin đã tiếp nhận và chứng tỏ mình đã
hiểu đúng những gì đối tượng nói bằng việc nhắc lại những từ khóa, ý quan trọng
mà đối tượng đã trình bày
+ Lặp lại thông điệp đối tượng đã nói
+ Trình bày lại nội dung củađối tượng theo cách hiểu của mình
+ Đặt các câu hỏi để xác nhận như:
19
• Có phải ý của anh/chị/em là…?

• Theo như tôi hiểu thì anh/chị/em muốn nói….?
• Tôi hiểu như thế này có đúng không…?
- Bước 4: Ghi nhớ
✓ Chọn lọc thông điệp/nội dung chính mà đối tượng muốn truyền tải
✓ Ghi chép/ghi nhớ những nội dung chính, thông tin cần thiết trong buổi giao tiếp
- Bước 5: Hồi đáp Giáo viên phải trả lời, giải đáp các băn khoăn, thắc mắc của
học sinh trong điều kiện có thể.
✓ Cung cấp thông tin cho đối tượng
✓ Giải đáp thắc mắc giúp đối tượng hiểu hơn vấn đề
✓ Cho đối tượng thấy họ được lắng nghe, được hiểu, được khích lệ để tiếp tục chia
sẻ
- Bước 6: Phát triển Làm cho câu chuyện rõ ràng hơn, sâu sắc hơn và có thể mở
rộng ra ngoài nội dung ban đầu Giáo viên đặt câu hỏi để làm rõ các vấn đề, hoặc
phát triển thêm các ý kiến khác mà học sinh chưa đề cập đến hoặc không có ý
định đề cập đến.
=> Quy trình 6 bước này liên tục lặp đi lặp lại trong quá trình giao tiếp sư phạm
đảm bảo lắng nghe một cách hiệu quả nhất.
* Kỹ năng quản lí cảm xúc
a. Khái niệm: Là khả năng vận dụng kiến thức, kinh nghiệm, hiểu biết của bản
thân để nhận diện, xử lý và điều chỉnh cảm xúc của bản thân một cách phù hợp với
đối tượng và hoàn cảnh giao tiếp.
Quản lý cảm xúc là một quá trình, để có kĩ năng quản lý cảm xúc đòi hỏi cần thời
gian rèn luyện và cần những kỹ thuật/cách thức để đạt được mục đích mà chúng ta
mong muốn.
b. Biểu hiện của kỹ năng quản lý cảm xúc
- Biết nhận diện cảm xúc của bản thân và đối tượng giao tiếp
- Biết làm chủ trạng thái cảm xúc của mình và điều khiển, điều chỉnh các cảm
xúc của bản thân cho phù hợp với đối tượng và hoàn cảnh giao tiếp
20
- Không để những cảm xúc tiêu cực điều khiển hành động, lời nói của mình
- Không đưa ra những quyết định ngẫu hứng, bất cẩn mà luôn suy nghĩ trước khi
hành động.
- Luôn có khả năng theo dõi được biểu hiện và mức độ cảm xúc của mình trong
quá trình giao tiếp
+ Bộc lộ cảm xúc của mình với đối tượng giao tiếp bằng lời nói, hành vi, cử chỉ
phù hợp.
+ Chế ngự các cảm xúc tiêu cực của bản thân Người giáo viên có kĩ năng quản lý
cảm xúc tốt là người luôn chủ động trong quá trình giao tiếp sư phạm/có trạng thái
cảm xúc phù hợp, không bị cảm xúc chi phối và điều khiển, đặc biệt là cảm xúc
tiêu cực
c. Cách thực hiện kĩ năng QLCX
* Nguyên tắc
➢ Mình là người điều khiển và chịu trách nhiệm về cảm xúc; không phải cảm xúc
điều khiển mình;
➢ Cần phải ý thức về nguyên nhân, lý do gây ra CX
➢ Có quyền thể hiện tất cả các dạng cảm xúc tích cực và tiêu cực, nhưng phải
nhớ: cảm xúc tiêu cực có những hệ lụy nếu như không kiểm soát được;
➢ Cảm xúc tiêu cực không thể triệt tiêu hay kìm hãm mà cần có cách quản lý;
➢ Luôn mong muốn nuôi dưỡng cảm xúc tích cực;
➢ Hãy vị tha và rộng lượng với mọi người
* Các bước
- Bước 1: Dự báo (nhận thức, chuẩn bị) Dự báo các tình huống và trạng thái cảm
xúc của bản thân, của đối tượng giao tiếp
- Bước 2: Nhận diện (hiểu lý do nảy sinh cảm xúc và gọi tên cảm xúc) Nhận biết
được lí do gây ra cảm xúc và gọi được tên của cảm xúc Cụ thể là nhận ra được các
dạng cảm xúc hiện thời của bản thân chỉ ra chính xác cảm xúc mà cá nhân đang
trải nghiệm là gì
- Bước 3: Thực hiện cách quản lý cảm xúc
Cảm xúc nảy sinh cũng do yếu tố nhận thức khác nhau về cùng một sự kiện→ Có
thể quản lý được cảm xúc của bản thân thông qua việc thay đổi các tác nhân bên
21
trong (nhận thức) hay các yếu tố bên ngoài (không gian, thời gian, hoạt động ...)
bằng cách:
+ Điều chỉnh nhận thức Nhận thức là cơ sở của thái độ (cảm xúc) và hành vi, điều
chỉnh nhận thức là điều chỉnh cái gốc, là giai đoạn đầu tiên giúp cá nhân có được
hiểu biết về sự kiện để từ đó có thể có những thái độ rung cảm khác nhau và dẫn
đến phản ứng hành vi riêng.
+ Do mối quan hệ qua lại giữa nhận thức- thái độ- hành vi nên thay đổi hành vi sẽ
dẫn đến thay đổi cảm xúc. Ví dụ: khi đang trải nghiệm cảm xúc buồn nếu tìm đến
những hoạt động như đi chơi thể thao, nói chuyện với bạn bè, người thân sẽ khiến
thay đổi sự chú ý và tạo hứng thú, giúp cho cảm xúc buồn giảm bớt Viết nhật k
cũng là cách để giải tỏa cảm xúc đang trải nghiệm, nhưng đồng thời việc viết ra
cũng là công cụ giúp chúng ta một lần nữa nhìn lại những suy nghĩ, cảm xúc, hành
vi của mình và thấy cần phải thay đổi gì
Các kĩ thuật và biện pháp khác:
+ Thư giãn (Hít thở sâu): cách này sẽ cung cấp thêm một lượng oxy phản ứng thay
đổi sinh lý khi cơ thể giúp chúng ta bình tĩnh hơn.
+ Sử dụng thời gian tạm lắng/thay đổi vị trí là cho phép mình thoát khỏi cảm xúc
hiện tại, khỏi bối cảnh gây cảm xúc hiện bằng cách rời đi chỗ khác
+ Kỹ thuật self-talk (tự nói với bản thân mình): là tự nói thầm với bản thân những
câu nói chất vấn chính mình - Sử dụng sự hài hước: tìm ra yếu tố hài hước trong
tình huống để hóa giải hoặc giảm bớt những cảm xúc tiêu cực ở cả hai bên.
+ Thay đổi chú ý: là sự chuyển mục tiêu tri giác một cách có chủ ý sang đối tượng
khác để tạo khoảng thời gian cho cảm xúc “lắng” xuống cũng như tránh các phản
ứng hành vi tiêu cực.
+ Ngừng suy nghĩ: “cắt” dòng suy nghĩ tiêu cực dẫn đến cảm xúc tiêu cực
+ Giao tiếp quyết đoán: bày tỏ cảm xúc nhưng với thái độ dứt khoát và không công
kích, đổ lỗi hay chỉ trích người gây ra cảm xúc cho mình.
- Bước 4: Điều chỉnh và hoàn thiện kỹ năng quản lý cảm xúc Sau khi trải nghiệm
và áp dụng những kỹ thuật, biện pháp khác nhau để quản lý cảm xúc của mình,
bước tiếp theo cá nhân sẽ rút kinh nghiệm, nêu ra bài học cho bản thân trong quá
trình các tình huống tương tự hoặc những tình huống khác trong tương lai.
* Kỹ năng thuyết phục
a. Khái niệm
22
- Thuyết phục Là quá trình thay đổi hoặc cải thiện thái độ, niềm tin hoặc cử chỉ đối
với một kết quả được xác định trước thông qua sự tuân thủ tự nguyện Kurt. W
Mortensen - Nhiều tác giả khác lại cho rằng thuyết phục là đưa ra những tình tiết,
sự kiện để phân tích, giải thích, đánh giá làm cho người khác thấy đúng, thấy hay
mà tin theo, làm theo
- Như vậy, thuyết phục là phương pháp tác động vào nhận thức của con người bằng
lý lẽ là chính PP này được xây dựng trên cơ sở tính lôgic, tính chặt chẽ, xác đáng
của các lập luận nhằm làm thay đổi quan điểm, thái độ của người khác, làm cho
người khác tin theo, làm theo hoặc xây dựng quan điểm mới. Hiệu quả của thuyết
phục phụ thuộc vào: uy tín của người thuyết phục, tính chặt chẽ và lôgic của lý lẽ
đưa ra, một số đặc điểm tâm lý cá nhân, hoàn cảnh diễn ra sự thuyết phục, cách
thức thuyết phục
- Kĩ năng thuyết phục Là khả năng vận dụng kiến thức, kinh nghiệm của giáo viên
để tác động, cảm hóa làm thay đổi quan điểm, thái độ, niềm tin của học sinh/phụ
huynh/đồng nghiệp, làm cho họ tin tưởng, nghe theo và làm theo Người giáo viên
có khả năng thuyết phục để người khác tin tưởng, nghe theo và làm theo cũng
chứng tỏ rằng họ có khả năng gây ảnh hưởng và có uy tín thật sự với người khác
b. Biểu hiện của kĩ năng thuyết phục

- Biết chọn thời điểm thuyết phục thích hợp
- Biết lựa chọn cách thức thuyết phục phù hợp với từng đối tượng: bằng lời nói,
việc làm bằng tình cảm
- Có lý lẽ, lập luận logic, chặt chẽ, có minh chứng
- Biết tôn trọng, lắng nghe và dành thời gian cho đối tượng suy nghĩ, bày tỏ quan
điểm, cảm xúc - Thừa nhận/khen ngợi (một cách khách quan) cái hay, cái đúng trong
quan điểm của đối tượng - Biết dẫn dắtđối tượng thay đổi quan điểm/thái độ/hành vi
theo hướng tích cực
c. Các bước thực hiện kĩ năng thuyết phục

- Bước 1: Tạo không khí bình đẳng, tôn trọng và thể hiện thànhý/thiện chí của mình
với đối tượng
- Bước 2: Lắng nghe đối tượng bày tỏ quan điểm, suy nghĩ, cảm xúc
- Bước 3: Thừa nhận hoặc khen ngợi những điểm phù hợp trong quan điểm/ý kiến
của đối tượng
- Bước 4: Chỉ ra những điểm chưa phù hợp trong quan điểm/ý kiến
của đối tượng và đề nghị họ thay đổi
23
+ Lời lẽ nhẹ nhàng, lịch sự ngắn gọn, có trọng tâm không gây áp lực
+ Lý lẽ đưa ra phải rõ ràng, lập luận logic, chặt chẽ và có minh chứng cụ thể
- Bước 5: Tổng kết và khắc sâu lại thông điệp cần thuyết phục đối tượng thay đổi
- Bước 6: Ghi nhận kết quả (Đo kết quả thay đổi bằng hành vi, khôngbằng lời nói)
-> Lưu ý: quá trình thuyết phục cần theo dõi sát các biểu hiện phi ngôn ngữ của họ
để có sự điều chỉnh phù hợp Nếu đối tượng không thay đổi, hay thái độ xấu đi thì
không nên tiếp tục; mà có thể chuyểnchủ đề khác Nội dung cũng như phương thức
nói chuyện cũng phải theo đó mà thay đổi, hoặc chọn thời điểm khác
* Kỹ năng giải quyết tình huống SP
(một số tình huống cho câu 9, 10)
Câu 9.Thực hành giải quyết tình huống giao tiếp sư phạm giữa giáo viên với học
sinh
Câu 10.Thực hành giải quyết tình huống giao tiếp sư phạm giữa
giáo viên với cha mẹ học sinh
Các tình huống:
GIAO TIẾP GIỮA GIÁO VIÊN VỚI GIÁO VIÊN
1. Khi chấm bài giáo viên B thấy có 2 bài làm của 2 học sinh giống hệt nhau. Là
giáo viên, trong trường hợp đó, bạn sẽ xử lý như thế nào?
Câu trả lời:
• Nhận thức và biểu đạt vấn đề, xác định và tìm hiểu nguyên nhân:
- Bài làm của hai học sinh giống hệt nhau trong trường hợp môn học đó là các
môn khoa học xã hội( văn, sử, địa,…) hay các môn học thể hiện được tính cá
nhân trong bài làm thì có hai khả năng: một là một trong hai học sinh chép bài
của bạn còn lại và hai là 2 HS cùng chép bài từ một tài liệu. Còn đối với các
môn học như toán, lý, hóa,… việc trình bày đúng giống nhau cũng có khả
năng xảy ra. Vì vậy GV cần xem xét thật kĩ trước khi xử lí. Trên thực tế, nếu
bạn là GV đã dạy 2 HS đó được khá lâu thì chắc cũng có những nhận định về
đạo đức cũng như lực học của 2 HS, tuy nhiên không nên vội vàng kết luận.
• Các cách xử lý:
- Phương án 1: Trong giờ trả bài trên lớp, GV trực tiếp nêu ra vẫn đề và yêu cầu
2 HS giải thích và tự nhận lỗi. Nếu 2 HS đó không chịu nhận ai là người chép
24
bài thì sẽ cho 2 HS đó điểm kém hoặc chia đôi điểm bài kiểm tra. Nếu 2 HS đó
nhận lỗi thì cho 2 em đó kiểm tra lại hay kiểm tra miệng luôn trên lớp.
- Phương án 2:
+ Thực hiện trả bài trên lớp bình thường, có những lời khen và động viên với
những bài làm tốt và động viên các em có bài làm còn thấp có gắng trong
những bài kiểm tra sau.
+ Kể một câu chuyện giáo dục con người phải biết trung thực, thành quả do
mình làm ra thực sự đáng quý và cho dù kết quả như thế nào thì nó cũng sẽ
đem lại cho bạn một bài học và từ đó rút cho mình những kinh nghiệm và
ngày càng tốt hơn.
+ Trao đổi riêng với 2 HS đó. Nếu hai học sinh đó thực sự hối lỗi và nhận lỗi
thì tha lỗi cho HS, khuyến khích 2 em sửa lỗi, cho 2 em về cùng ôn tập lại và
vào tiết sau GV sẽ gọi 2 HS lên trả lời và lấy điểm đó là điểm kiểm tra. Nếu 2
HS đó không có thái độ nhận lỗi thì cho 2 HS đó cùng làm ngay tại đó một bài
kiểm tra và giải thích tại sao GV lại cho 2 em đó làm lại bài. Sau đó GV cầm 2
bài kiểm tra cũng rút ra những nhận xét, cách khắc phục lỗi trong bài trong
những bài kiểm tra sau. Nếu như bài này không phải do chính những HS đó
viết thì chắc hẳn việc rút kinh nghiệm sửa sai là không thể.
• Phương án 2 là phương án xử lí tối ưu hơn, vì:
- Điều quan trọng là cho HS tự nhận ra lỗi lầm của mình và phương án 2 giúp
đạt được hiệu quả đó.
- Nêu tên và xử phạt trự tiếp 2 HS đó trên lớp sẽ khiến 2 em đó xấu hổ với bạn
bè hay bị chúng bạn xười chê, điều này không tốt cho tâm lý của các em.
• Bài học kinh nghiệm: Bài làm của 2 hay nhiều học sinh giống nhau có thể nói
là một tình huống rất hay gặp trong kiểm tra đánh giá kết quả trong trường lớp.
Tình huống xử lý quan trọng là phải làm cho HS tự nhận ra lỗi lầm và hiểu
được việc chép bài của bạn để đạt điểm cao thực sự lại có tác hại với chính
bản thân HS hơn cái lợi trước mắt mà HS nhìn thấy.
2. Bạn đi dự giờ một đồng nghiệp cùng tổ chuyên môn dạy ở lớp 12A. Bạn phát
hiện thấy người đồng nghiệp đó trong lúc giảng bài liên tục mắng học sinh
bằng những từ ngữ thậm tệ như: “đồ ngu”, “đồ rác rưởi”, “đồ cặn bã”… Trong
trường hợp đó bạn sẽ làm gì?.
- Vấn đề cần được giải quyết trong tình huống là:
25
+ Chỉ ra cho đồng nghiệp thấy việc họ mắng học sinh là không đúng theo quy
định của nghề nghiệp cũng như cái tâm, đạo đức của người làm thầy
+ Chỉ ra tác hại của việc mắng nhiếc học sinh thậm tệ như vậy không chỉ về
mặt tâm lí mà còn ảnh hưởng đến suy nghĩ và việc giáo dục đạo đức, nhân
cách cho học sinh sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng đặc biệt các học sinh đang ở
lớp 12 có rất nhiều áp lực trong thi cử nên cần để các em có tâm lí thoải mái
vui vẻ học tập khi tới lớp.
+ Tìm hiểu nguyên nhân vì sao giáo viên đó lại liên tục
+ Cần phải dùng biện pháp mềm mỏng, khôn khéo để người đồng nghiệp thấy
được lỗi và tác hại của việc họ làm mà không gây mâu thuẫn giữa 2 người
+ Có biện pháp để báo cáo với cấp trên để xử lí tình huống của đồng nghiệp
nếu sau khi trao đổi với giáo viên đó nhiều lần nhưng không thấy kết quả tốt.
- Để giải quyết được tình huống cần vận dụng các tri thức sau.
+ Nắm vững và vận dụng tốt được nguyên tắc nhân cách mẫu mực trong giao
tiếp (tính mô phạm trong giao tiếp)
+ Tôn trọng nhân cách khi giao tiếp
+Có thiện ý trong quá trình giao tiếp
+ Cần linh hoạt ứng phó với các tình huống
+ Có kĩ năng thiết lập mối quan hệ trong giao tiếp
+ Kĩ năng nghe và biết lắng nghe, kĩ năng tự kiềm chế và kiểm tra đối tượng
giao tiếp
+ Kĩ năng diễn đạt dễ hiểu, ngắn gọn, mạch lặc, thuyết phục
- Các cách giải quyết
+ GV dự giờ không nói gì, cũng không tìm hiểu và phản hồi với GV chủ
nghiệm đó. Tuy biết hành vi lời nói đó không đúng nhưng cũng bỏ qua
+ Sau giờ học GV dự giờ có gặp GV dạy tiết học đó và chỉ trích liên tục về
hành vi đồng thời đưa ra lời lẽ có thể là gây sức ép tâm lí với GV đó khi
26
muốn thưa lên hội đồng nhà trường sử lí nghiệm minh trường hợp này mà
không hề tìm hiểu nguyên nhân hay phản hồi của HS
- Phương án để giải quyết tình huống:
Em sẽ vẫn ngồi dự giờ và không đưa ra nói ngay ý kiến với GV đó trên lớp.
Cuối giờ học em sẽ gặp riêng lớp trưởng và lớp phó của lớp đó để hỏi rõ tình
hình. Mục đích là để xác định có phải buổi dạy nào GV đó cũng liên tục chửi
mắng học sinh hay không hay là chỉ có buổi học hôm đó. Đồng thời qua đó
xác định cách giải quyết riêng với từng nguyên nhân khác nhau.
+ Trường hợp 1: GV chỉ chửi mắng HS vào buổi học đó thôi còn các buổi
học khác thầy không như vậy.
Em sẽ tìm hiểu sơ bộ tình hình của GV đó vì có thể do áp lực từ gia đình hoặc
các nhân tố ngoại cảnh đã khiến thầy mất tự chủ trong lời nói của mình khilên
lớp
Sau khi tìm hiểu có thể đã biết nguyên nhân hoặc chưa biết thì sau khi dự giờ
em sẽ gặp riêng GV đó để trao đổi.
“Sau khi dự giờ tiết học của anh, em có một vài nhận xét như sau: thứ nhất về
điểm mạnh là HS ngồi học rất ngoan không có hiện tượng nói chuyện làm việc
riêng trong lớp. Anh giữ kỉ luật lớp khá tốt. Tuy nhiên giờ dạy cũng có một số
nhược điểm nên sửa chữa để thu được kết quả tốt hơn. Em có thấy rằng trong
giờ anh có nói với học sinh hơi nặng lời khá nhiều lần. Em biết là mỗi giáo
viên chúng mình đều nhận ra việc làm này là không được cho phép và cũng
không được làm như vậy. Em nghĩ là anh cũng biết những tác hại tiêu cực của
nó đổi với học sinh đặc biệt là các em đang ôn thi đại học đã rất căng thẳng
nữa. Em cũng đi dạy và nhiều buổi do công việc gia đình, áp lực cuộc sống
làm mình thấy bựcdọc khó chịu nhưng mình phải biết kiềm trế và làm chủ lời
nói và hành động của bản thân anh ạ. Nếu anh có việc gì khó khăn cần giúp đỡ
hay chia sẻ anh có thể nói với em em sẽ giúp anh hết sức có thể. Việc mắng
27
nhiếc học sinh là rất không nên, em mong rằng anh sẽ rút kinh nghiệm và
không tái phạm nữa.”
+ Trường hợp 2: GV này luôn luôn chửi mắng học sinh trong tất cả các giờ
học
Sau khi nghe phản hồi từ nhiều học sinh về vấn đề của GV đó thì em sẽ gặp
trực tiếp và trao đổi thẳng thắn, và sau đó có quan sát hành vi và lời nói của
GV đó trong 1 khoảng thời gian. Nếu không có chuyển biến thì cần phải phản
hồi và nhắc nhở lần nữa. Nếu GV đó vẫn cố làm sai thì cần báo lên nhà trường
để tìm cách sử lí hợp lí.
=> Kết luận sư phạm: theo em là giáo viên thì không chỉ dạy học sinh về tri
thức mà ta phải chú ý tới giáo dục nhân cách và đạo đức của học sinh để dạy
được học sinh thì chính mỗi người giáo viên cũng phải tự rèn luyện bản thân
để trở thành tấm gương cho học sinh noi theo. Đồng thời khi đi dạy thì mỗi
người gv cần kiểm soát hành vi và lời nói của chính mình không để những
chuyện cá nhân ảnh hưởng tới giờ lên lớp
3. Hôm nay giáo viên H. có tiết dạy ở lớp 11C. Một đồng nghiệp trẻ mới công
tác được 3 năm đến xin dự giờ ở lớp của thầy. Khi thầy H. đang giảng bài
bỗng người đồng nghiệp trẻ đó nói to: “Chỗ này thầy giảng sai rồi”. Cả lớp
học xì xào, bàn tán. Là giáo viên H. trong trường hợp đó bạn sẽ làm gì?.
• Phân tích tình huống: Đây là một tình huống khá phổ biến trong thực tế.
Đồng nghiệp trẻ muốn học hỏi cách giảng dạy nên đến xin dự giờ. Trong lúc
giáo viên giảng bài cho học sinh, đồng nghiệp trẻ chợt nhận ra kiến thức thầy
giảng sai, thay vì góp ý cho giáo viên sau giờ dạy, thì đồng nghiệp nói to:
“Chỗ này thầy giảng sai”. Cả lớp học bàn tán, xì xào trước ý kiến của đồng
nghiệp trẻ.
• Cách xử lí:
28
Trong thực tế có nhiều cách giải quyết với tình huống này:
a. Làm ngơ câu nói của đồng nghiệp trẻ, coi như không biết, giáo viên tiếp
tục giảng bài và nhắc cả lớp trật tự.
b. Giáo viên nhắc lớp trật tự, ổn định tiếp tục tập trung vào bài học và mời
đồng nghiệp trẻ, học sinh chỉ ra thắc mắc đồng thời giáo viên cũng kiểm tra lại
kiến thức vừa giảng có bị sai không.
− Nếu nhận thấy kiến thức bị sai, giáo viên xin lỗi cả lớp và nhấn mạnh lại
nội dung đó đồng thời cảm ơn đồng nghiệp đã góp ý.
− Nếu sau khi kiểm tra và thấy kiến thức đó không sai thì giáo viên nhấn
mạnh, giải thích lại nội dung đó cho học sinh và đồng nghiệp đồng thời
cảm ơn sự cho ý của đồng nghiệp (không tỏ ra cáu gắt khi đồng nghiệp
góp ý sai).
Tuy nhiên sau tiết học, giáo viên nên góp ý với đồng nghiệp nên góp ý
cho giáo viên sau giờ học chứ không nên nói to để ảnh hưởng đến tâm
lý của học sinh.
Theo ý kiến của em, em sẽ xử lý tình huống trên theo cách b. Theo nguyên tắc
giao tiếp sư phạm giáo viên cần tôn trọng nhân cách giao tiếp tức cần tôn trọng
ý kiến, hành vi, biết lắng nghe ý kiến không phân biết đẳng cấp, không cáu gắt
với đồng nghiệp trẻ. Đồng thời nên sử dụng phong cách dân chủ để học sinh
và đồng nghiệp cùng tham gia góp ý.
• Kết luận sư phạm:
Trong quá trình giảng dạy cần tôn trọng ý kiến và nhân cách của đồng
nghiệp và học sinh
Giáo viên cần biết sửa chữa kiến thức cũng như góp ý thẳng thắn, thành
thật, hợp lý với đồng nghiệp không tỏ thái độ chê bai, phê bình.
Trong các trường hợp giáo viên cần thể hiện là nhân cách mẫu mực để
học sinh học tâp.
29
4. Là Tổ trưởng chuyên môn của tổ tự nhiên ở trường Tiểu học thuộc huyện miền
núi, thầy V. đi dự giờ đột xuất lớp dạy của cô A. – một giáo viên trẻ mới có 2
năm tuổi nghề. Buổi học này Cô A. dạy về phép chia cho học sinh lớp 4. Ngồi
dưới lớp, thầy V. nhận thấy cô A. dạy sai kiến thức cơ bản. Là thầy V. trong
trường hợp đó bạn sẽ giải quyết như thế nào?
• Tình huống nêu ra: trong một lần dự giờ đột xuất Thầy V phát hiện ra
Cô A – một giáo viên trẻ chưa có nhiều năm kinh nghiệm đã dạy sai kiến thức
cơ bản.
• Phân tích tình huống: Đối với một giáo viên trẻ chưa có nhiều kinh
nghiệm, thì việc sai sót là khó tránh khỏi. Hơn nữa, đây là tiết dự giờ đột xuất,
cô A gặp vấn đề về tâm lý có thể là lo lắng, đặc biệt trước người có kinh
nghiệm và chuyên môn cao hơn. Việc nhầm lẫn cũng là điều dễ hiểu. Tuy
nhiên, việc sai sót sẽ ảnh hưởng đến uy tín của giáo viên cũng như ảnh hưởng
tới kiến thức mà học sinh thu nạp được: các em sẽ hiểu sai. Mà môn Toán lại
là một môn khoa học cần độ chính xác cao tuyệt đối.
• Một số cách giải quyết:
Phương án 1: Sau khi cô A ngừng lời, nói với cô A một cách tế nhị rằng
cô đã sai ở phần này … ( Lời nói thể hiện sự xây dựng đóng góp chứ không
mang hơi hướng coi thường)
Phương án 2: Ngay lúc đó, xin phép cả lớp gặp riêng cô A ở ngoài để
trao đổi một cách thẳng thắn với thái độ đóng góp với cô về vấn đề này. Mong
cô sửa sai và xin lỗi học trò rồi tiếp tục bài học.
Phương án 3: Sau khi buổi học kết thúc, gặp riêng nói chuyện khéo léo
với cô A về việc cô đã dạy sai kiến thức cơ bản.
• Nếu em là Thầy V, theo em cách xử lý thứ ba hợp lý nhất. Nếu nói trực
tiếp ngay lúc đó với cô A trước mặt toàn thể học sinh cả lớp về lỗi sai của cô
30
A sẽ làm cô mất uy tín với lớp, có thể khiến cô lúng túng khó xử tam thời chưa
nhận ra được lỗi sai của bản thân. Nếu để kết thúc tiết học mới trao đổi với cô
A về lỗi sai này thì các em học sinh đã được học một lượng tri thức sai lệch.
Việc này sẽ ảnh hướng tới quá trình tiếp thu tri thức ở những bài học sau trở
nên khó khăn hơn. Vì thế, lựa chọn phương án 2 là khả quan nhất. Thầy V đặt
mình vào vị trí cô A hiểu được tâm trạng lo lắng của cô ,vì thế thầy gặp riêng
cô A ở bên ngoài giúp cô không lúng túng , khó xử trước học trò mà có thời
gian xem xét lại bài giảng của mình. Sau đó xin lỗi học trò và sửa lỗi sai trước
học trò kịp thời.
• Bài học kinh nghiệm: Là một giáo viên tương lai cần phải có kĩ năng xử
lý tình huống linh hoạt trước những tình huống bất ngờ, giữ vững tâm lý.
Đồng thời cần chuẩn bị soạn bài cẩn thận để tránh những lỗi sai kiến thức cơ
bản không đáng có. Khi nhận được lời góp ý tích cực từ những người chuyên
môn cao cần lưu tâm, xem xét lại bài giảng của mình.
5. Lan là tổ trưởng chuyên môn của tổ Xã hội ở trường THCS. Cô đi dự giờ của
giáo viên M. – có thâm niên 10 năm trong giảng dạy ở tổ. Trong lúc M. giảng
bài ở lớp 8A, Lan phát hiện M. đã có một số sai sót về kiến thức trong bài
giảng. Là tổ trưởng chuyên môn, trong trường hợp đó bạn sẽ giải quyết như
thế nào?
• Nhận xét: Đây là mối quan hệ giữa các giáo viên với nhau trong cùng
một trường, hơn nữa là cùng một tổ chuyên môn. Cụ thể trong tình huống này:
một giáo viên thuộc bộ môn xã hội đã có thâm niên 10 năm trong nghề nhưng
vẫn xảy ra sai sót về kiến thức trong quá trình giảng dạy.
• Nếu là tổ trưởng chuyên môn, trong trường hợp đó có thể có các cách
giải quyết như sau:
31
Phương án 1: Nể trình là đồng nghiệp và tránh mất lòng nhau nên lờ đi và bỏ

qua, coi như không có gì.
Phương án 2: Sau khi kết thúc buổi dạy sẽ gặp trực tiếp người giáo viên đó và
nghiêm khắc phê bình vì đã có thâm niên lâu năm trong nghề lại để xảy ra sai
sót nghiêm trọng như vậy trong lúc dạy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh
tiếng về chất lượng giáo dục của tổ, trường.
Phương án 3:
- Nếu có thể thì ngay trong tiết dạy đó có thể kín đáo nhắc nhở sai sót với
người giáo viên M để giáo viên đó có thể kịp thời chỉnh sửa sai sót và xin lỗi
cả lớp.
- Đợi sau khi kết thúc tiết dạy, sẽ nói chuyện với người giáo viên đó:
Trước hết, hỏi xem giáo viên đó đã phát hiện sai sót của mình chưa. Vì có thể
sai sót đó là do trong lúc giảng hăng say nói nhầm hoặc diễn đạt chưa thoát ý,
ngay sau đó họ đã phát hiện ra. Khi đó chỉ cần nhắc nhở giáo viên M lần sau
nên cẩn thận hơn, tránh mắc phải những sai sót không đáng có như vậy.
Nếu người giáo viên đó không phải vì nhầm lẫn lời nói dẫn đến sai sót mà do
họ hiểu chưa đúng về phần kiến thức ấy thì sẽ góp ý, chỉ dẫn để họ hiểu chính
xác về kiến thức đó. Khuyên họ buổi lên lớp sau nên chỉnh sửa lại lỗi sai và
nói lời xin lỗi với học sinh. Và nhắc nhở lần sau nên cẩn thẩn hơn
Nếu tôi là người tổ trưởng chuyên môn trong trường hợp này, tôi sẽ lựa
chọn xử lý theo phương án 3: Góp ý để đồng nghiệp nhận ra sai sót và sửa
chữa kịp thời là giúp đỡ đồng nghiệp dần hoàn thiện hơn về năng lực chuyên
môn. Nếu lờ đi và cho qua, như vậy sẽ tạo 1 tiền lệ xấu trong quy tắc giao tiếp
giữa các giáo viên trong tổ, trong trường. Vi phạm nguyên tắc nhân cách mẫu
mực trong giáo tiếp, thiếu kỹ năng thiết lập mối quan hệ trong giao tiếp. Cũng
không nên nghiêm khắc phê bình, vì bất cứ ai trong quá trình giảng dạy cũng
khó tránh khỏi sai sót. Như vậy vi phạm nguyên tắc đồng cảm và thiện chí
32
trong giao tiếp sư phạm, thiếu kỹ năng tự chủ cảm xúc, hành vi, nghe và biết
lắng nghe, linh hoạt mềm dẻo trong giao tiếp.
• Trong tình huống trên, chúng ta vận dụng nguyên tắc tôn trọng nhân
cách, có thiện chí và có niềm tin trong giao tiếp sư phạm; Vận dụng những kỹ
năng nghe và biết lắng nghe, tự chủ cảm xúc và hành vi, tự kiềm chế và kiểm
tra đối tượng. linh hoạt, mềm dẻo và diễn đạt ngắn gọn, mạch lạc, dễ hiểu
trong giao tiếp.
• Rút kinh nghiệm bản thân: Tương lai là một người giáo viên, tôi nhận
thức được rằng phải tôn trọng và có niềm tin vào đồng nghiệp. Dù là giáo viên
trẻ mới ra trường hay giáo viên thâm niên đều khó tránh khỏi những sai sót khi
đứng lớp nên cần đồng cảm để thấu hiểu nhau hơn. Khi mắc lỗi cần lắng nghe
góp ý và chân thành biết ơn sự giúp đỡ của mọi người để dần hoàn thiện nhân
cách cũng như năng lực chuyên môn.
6. Hôm nay tổng kết khoá học và chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp của giáo sinh ở
một trường Cao đẳng vùng cao, có rất nhiều đại biểu đến dự, trong đó có Phó
phòng đào tạo của trường. Gần cuối buổi làm việc, Ban tổ chức mời đồng chí
Phó phòng đào tạo lên phát biểu. Ông nói khá nhiều về mục tiêu phấn đấu của
thanh niên, trách nhiệm của người thầy giáo…, ông luôn nhắc đi nhắc lại một
câu hỏi: Các anh (chị) có quyết tâm thi đỗ 100% không? Một đồng nghiệp
(học cùng với đồng chí Phó phòng ở Đại học Sư phạm) vốn không ưa phong
cách sống của ông đã buột miệng nói to: Xem thầy đã tốt nghiệp chưa?
Cả hội trường xì xào bàn tán. Nếu là đồng chí Phó phòng đó bạn sẽ giải quyết
như thế nào?
Hướng giải quyết:
Tình huống trên nêu lên quan hệ giao tiếp sư phạm giữa giáo viên và giáo
viên. Cụ thể, trong tình huống này một đồng nghiệp (học cùng với đồng chí
33
Phó phòng ở Đại học Sư phạm) vì không ưa phong cách sống của ông Phó
phòng nên sau khi nghe ông Phó phòng hỏi: “Các anh chị có quyết tâm thi đỗ
100% không” thì đã buột miệng nói to :”Xem thầy đã tốt nghiệp chưa” với ý
chỉ trích ông Phó phòng này
Nếu là đồng chí Phó phòng, trong trường hợp đó, có thể có các cách giải quyết
như sau:
Cách 1: Coi như chưa nghe thấy gì và tiếp tục công việc của mình.
Cách 2: Bằng một hình thức nào đó, có thể kể một câu chuyện về một người
thầy nào đó mà khi học trên trường không được nghiêm túc, lơ là, mải chơi
nên có thể chưa tốt nghiệp được ngay từ đầu. Tuy nhiên, sau đó người thầy ấy
đã nhận ra tầm quan trọng của việc học và trở thành một người thầy giáo tốt có
ý nghĩa như thế nào? Nhờ đó mà người thầy đó đã cố gắng để trở thành một
thầy giáo mẫu mực và giữ chức vụ cao trong ngành giáo dục ở địa phương. Và
vì thế người thầy giáo đó không muốn học sinh của mình bị vấp phải tình
huống như mình ngày xưa nên luôn nhắc nhở các em phải cố gắng phấn đấu,
biết đặt ra mục tiêu cho mình và phấn đấu đạt được mục tiêu đó. Và người bạn
cùng học ở trường Đại học Sư phạm kia sẽ hiểu được tâm ý của mình.
Sau đó, có thể gặp người bạn kia sau buổi tổng kết để góp ý kiến và giải quyết
khúc mắc giữa hai người
Cách 3: Phân bua luôn với người đồng nghiệp kia ngay trong buổi tổng kế
Nếu tôi là người Phó phòng trong tình huống trên, tôi sẽ chọn cách xử lý tình
huống thứ hai. Việc kể ra một câu chuyện như thế sẽ giúp người đồng nghiệp
đó tự nhận ra hành vi của mình là không phù hợp với hoàn cảnh lắm. Đồng
thời, cách làm như vậy vừa hợp tình hợp lý, vừa không làm sứt mẻ mối quan
hệ giữa hai người
Trong tình huống trên, chúng ta vận dụng nguyên tắc tôn trọng nhân cách, có
thiện chí và có niềm tin trong giao tiếp sư phạm; Vận dụng những kỹ năng
34
nghe và biết lắng nghe, tự chủ cảm xúc và hành vi, tự kiềm chế, không nên có
cái nhìn quá gay gắt với đồng nghiệp của mình, cần phải biết tôn trọng lẫn
nhau
7. Hai vợ chồng Sơn và Minh là giáo viên của một trường THCN thuộc huyện
ĐS của tỉnh TH. Trong đợt thi tốt nghiệp có một nữ giáo sinh N đến nhờ Minh
“giúp đỡ” để thi chót lọt môn Văn mà Sơn (chồng Minh) dạy. Minh đã nhận
lời “giúp đỡ” giáo sinh N. Cô đem việc này nói với chồng và đề nghị anh giúp
đỡ em giáo sinh đó. Là Sơn, trong trường hợp này bạn sẽ giải quyết như thế
nào?
• Tình huống nêu ra : Một giáo sinh của thầy Sơn vì muốn thi tốt nghiệp
chót lọt môn Văn thầy dạy, nên đã đến nhờ vợ thầy “ giúp đỡ”.
• Phân tích tình huống: tình huống này là tình huống mang tính phổ biến,
trên thực tế những việc như thế này xảy ra khá nhiều. Trong tình huống này
hành vi của giáo sinh và cô Minh đều sai. Với cương vị là một người giáo
viên, cô Minh hẳn phải biết rằng hành động “đi cửa sau” của học trò là điều
cấm kị trong ngành, đáng lẽ ra cô nên thẳng thắn từ chối và nói cho giáo
sinh_một giáo viên tương lai biết hành động đáng lên án đối với một giáo viên
tương lai. Nhưng cô lại chấp thuận, vừa có lỗi với đạo đức nghề giáo, được coi
là “phạm tội”, thêm nữa cô không hề nói cho chồng biết việc này mà tự mình
quyết định, sau đó lại đề nghị thầy Sơn ( chồng cô) giúp giáo sinh này. Trong
tình huống này, thầy Sơn phải xử lý ổn thỏa cả bên vợ, cả bên học trò sao cho
vừa giữ được đạo đức nghề nghiệp, vừa làm cho vợ_một người giáo viên nhận
ra được vấn đề nghiêm trọng của việc này.
• Các cách xử lý tình huống:
- Cách thứ nhất : Chấp nhận yêu cầu của vợ, giúp đỡ e học sinh thi chót
lọt môn văn của mình.
35
- Cách thứ hai : Từ chối đề nghị của vợ, trả lại “quà” mà vợ đã nhận của
học sinh. Làm theo nguyên tắc, đánh giá dựa trên năng lực của học sinh.
- Cách thứ ba : Nói chuyện với vợ, kiên quyết không chấp nhận đề nghị
của vợ. Chỉ ra cho vợ ( cô Minh ) biết hành động của cô là trái với đạo đức
nghề nghiệp. Thuyết phục và nói rõ cho cô Minh hiểu để không còn những
việc như thế này xảy ra, đồng thời bảo cô trả lại “quà” xin giúp đỡ của giáo
sinh. Thầy sẽ gặp giáo sinh đó tìm hiểu nguyên nhân và chỉ ra giáo sinh đó
biết hành động của giáo sinh là không phù hợp trong môi trường sư phạm, là
điều cấm kị. Và thầy thể hiện rõ quan điểm công bằng trong việc đánh giá
năng lực, khuyên giáo sinh đó nên cố gắng học tập đạt được kết quả tốt bằng
chính năng lực của mình, có khó khăn gì trong học tập có thể nhờ thầy và cô
giúp đỡ.
• Nếu em là thầy Sơn trong trường hợp trên em sẽ chọn cách xử lý số 3.
Vì cách xử lý thứ nhất là trái với đạo đức nghề giáo, trái với lương tâm, hại
học sinh. Cách xử lý thứ 2 tuy cũng giải quyết được một phần của vấn đề
nhưng chưa triệt để. Cách giải quyết thứ 3, thầy vừa làm đúng theo nguyên
tắc, vừa giúp vợ nhận ra lỗi lầm để sửa chữa, và không để lặp lại hành vi sai
trái, giúp học trò tiến bộ hơn bằng cách của mình. Thầy nên nói với vợ trả lại
“quà”, việc làm của vợ không những làm cho học sinh không chịu học tập để
tiến bộ mà còn ảnh hưởng đến tương lai của học sinh, tạo cho học sinh thói
quen đi cửa sau. Đồng thời việc làm này là trái với lương tâm, trái đạo đức, có
câu “nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”, người
giáo viên không chỉ cần có “tài” mà cần phải có “đức”, làm như thế không
phải thương học sinh, mà hại học sinh, còn làm cho bản thân mình lương tâm
cắn rứt. Là một giáo viên, thầy mong vợ thầy có thể hiểu ra điều này và đừng
để xảy ra việc này một lần nữa, hãy làm một nhà giáo công tư phân minh, như
một vị quan liêm chính. Còn về phía giáo sinh, hôm sau thầy sẽ gặp riêng giáo
36
sinh đó để nói chuyện, giữ thái độ bình tĩnh và tôn trọng học trò, tìm ra nguyên
nhân giáo sinh đó làm vậy. Đồng thời chỉ ra hành động sai trái của giáo sinh,
khuyên giáo sinh đó nên chăm chỉ học tập để đạt kết quả tốt, thay đổi và điều
chỉnh hành động của bản thân sao cho phù hợp với cương vị là một giáo viên
tương lai. Những chỗ không hiểu hay thắc mắc về môn Văn có thể gặp thầy và
cô Minh để hỏi, thầy cô sẵn sàng giảng giải, thầy sẽ dựa trên thực lực để đánh
giá kết quả, chúc giáo sinh đó học tập tốt và đạt kết quả cao trong kì thi tốt
nghiệp.
• Bài học kinh nghiệm: Là một giáo viên tương lai, nên rèn luyện cho bản
thân cách ứng xử linh hoạt trong mọi tình huống. Cần giữ vững quan điểm
công tư phân minh, giữ vững đạo đức nghề nghiệp, kiên quyết từ chối những
đề nghị “giúp đỡ” để qua môn,…v..v..Tìm hiểu rõ nguyên nhân vấn đề, nhìn
nhận mọi tình huống dưới cái nhìn khách quan và đưa ra biện pháp giải quyết
hợp lý.
8. Là Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn của một trường THPT, hôm nay L
đi kiểm tra đột xuất tiết giảng của cô giáo H. ở lớp 10C và anh đã phát hiện
thấy cô H. không soạn bài nhưng vẫn cứ lên lớp dạy. Nếu là người Hiệu phó
đó, bạn sẽ xử lý giáo viên này như thế nào?
A. Phân tích tình huống: Tình huống xảy ra khi có một giáo viên tên H không
soạn giáo án trước khi lên lớp và bị thầy hiệu phó tên L “bắt quả tang”. Thông
thường, là một giáo viên thì cô H phải có chuẩn bị bài trước khi đến lớp, được
thể hiện bằng việc có giáo án. Nếu không soạn bài trước thì hiệu quả của tiết
học sẽ không được đảm bảo. Là một phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn
thì thầy L chắc hẳn phải rất coi trọng việc soạn bài trước khi đến lớp của giáo
viên. Việc “bắt quả tang” như này thì thầy L phải có cách giải quyết vấn đề
phù hợp, hợp lí, hợp tình. Khó khăn ở đây là xử lí giữa giáo viên với giáo
37
viên- là những người có lòng tự trọng rất cao trong xã hội nên hướng giải
quyết phải thật sự thấu tình đạt lí và đạt hiệu quả cao.
B. Mục tiêu giải quyết tình huống:
- Giải quyết ngay lập tức và giải quyết lâu dài.
- Không gây tác động xấu đến tiết học hiện tại của lớp.
- Trên tinh thần dân chủ, vừa cứng rắn, vừa mềm dẻo.
- Vừa thể hiện được tinh thần trách nhiệm, làm đúng quy tắc của một thầy hiệu
phó vừa tránh mất lòng giáo viên.
C. Những phương án có thể đạt được mục tiêu tình huống đã xác định:
Thầy giáo có thể xử lí tình huống bằng cách sau:
1, Thầy gọi giáo viên ra ngoài nói chuyện, quở trách cô, bảo cô sau tiết dạy thì
lên văn phòng kiểm điểm.
2, Thầy đi vào và dự giờ luôn tiết học đấy xem cô dạy thế nào. Nếu cô dạy tốt
thì bỏ qua, nếu cô dạy không tốt thì phạt thật nặng.
3, Trước khi xử lí thầy sẽ phải phân tích trong đầu một lúc. Cô H là đồng
nghiệp như thế nào? Cô đã có những đóng góp như thế nào trong việc giảng
dạy cũng như công tác khác trong trường? Nếu đây chỉ là một hôm hạn hữu,
cô quên mang giáo án hoặc cô quên soạn giáo án, nhưng kiến thức cô luôn
nắm rất chắc và cô luôn biết mình phải giảng dạy như thế nào cho học sinh
trong một tiết học, thì sẽ xử lí nhẹ nhàng hơn. Tuy nhiên trong những trường
hợp chung thì thầy L nên gọi cô nhẹ nhàng để đi ra nói chuyện, trong khi đó
nhắc nhở học sinh tự đọc và làm bài và mình “xin cô” của lớp một vài phút.
Thầy L nên hỏi nguyên nhân tại sao cô không soạn bài, cô thấy khi mình
không soạn bài trước thì có thấy những khó khăn khi lên lớp không (bị lúng
túng, không có hệ thống…), thầy sẽ giúp cô tự nhận ra hậu quả. Nếu đây là lần
đầu tiên thì thầy có thể nhắc nhở nhẹ nhàng còn các lần sau thì tăng dần mức
độ phạt (làm bản kiểm điểm, trừ điểm thi đua…). Sau khi tiết học kết thúc, cô
38
lên phòng hiệu bộ thì thầy có thể nói riêng với cô nhiều hơn về vấn đề này, có
thể tìm hiểu kĩ hơn về nguyên nhân, nếu có cô H gặp khó khăn gì đó thì thầy L
sẽ có những lời khuyên và những sự giúp đỡ trong khuôn khổ với tư cách vừa
là đồng nghiệp vừa là sếp. Nhưng dù thế nào đi nữa thì thầy cũng phải kiên
quyết với việc giáo viên phải soạn giáo án trước khi đến lớp để tạo điều kiện
học tập tốt nhất cho học sinh.
D. Em chọn cách giải quyết thứ ba vì nó đáp ứng đầy đủ mục tiêu đề ra. Thầy
giáo đã thực hiện đầy đủ những nguyên tắc trong giao tiếp: mô phạm, tôn
trọng nhân cách, có thiện ý và đồng cảm.
=> Kết luận sư phạm: Dù giữ chức vụ cao hơn trong một trường học thì người
thầy giáo vẫn là đồng nghiệp của giáo viên. Đã là đồng nghiệp thì phải thấu
hiểu lẫn nhau. Bên cạnh đó cũng không ngần ngừ trong việc chỉ ra lỗi sai cho
đồng nghiệp, cùng khắc phục lỗi sai đó và áp dụng những biện pháp thưởng
phạt phù hợp. Vẫn phải giữ được cái uy của một lãnh đạo và luôn sát sao đến
tình hình dạy học của các thầy cô trong trường.
9. Khi kiểm tra hồ sơ dạy của giáo viên, thanh tra của trường phát hiện thấy cô V
– Tổ phó chuyên môn chưa có kết quả nhận xét, đánh giá môn học của học
sinh ở 2 lớp 10A và 10B mà cô phụ trách. Là thanh tra của trường, lại là một
đồng nghiệp với V, bạn sẽ giải quyết như thế nào?
Vấn đề xảy ra ở đây là khi thanh tra đi kiểm tra đã phát hiện giáo viên( Tổ phó
tổ chuyên môn) chưa có kết quả nhận xét, đánh giá của hai lớp mà cô đang
dạy.
Là một thanh tra và là một đồng nghiệp,em xử lý tình huống này như sau:
- Với tư cách là một thanh tra,thiếu sót của cô V cần được xử lý ngay khi
phát hiện.Em sẽ xử lý theo đúng quy định,phê bình cô V chưa làm tròn trách
39
nhiệm của mình và yêu cầu cô bổ sung kết quả nhận xét,đánh giá của hai lớp
10A và 10B vào hồ sơ dạy.
- Với tư cách là một đồng nghiệp,em sẽ tìm cơ hội trao đổi với cô V về
việc này, hỏi cô V xem cô có gặp khó khăn gì hay không, tìm hiểu lý do tại
sao cô ấy chưa hoàn thành công việc.Sau khi biết lý do, có thể khuyên
nhủ,giúp đỡ cô V giải quyết khó khăn và công việc trong phạm vi của bản thân
với tư cách đồng nghiệp,trên cơ sở không trái với quy định của trường.Cũng
có thể nhờ thêm đồng nghiệp khác cùng chuyên môn giúp đỡ cô V nếu hiệu
quả và thuận tiện hơn.
Theo em việc xử lý tình huống như trên là đảm bảo được các nguyên tắc sư
phạm cơ bản:
- Có thiện ý trong giao tiếp sư phạm
- Đồng cảm trong giao tiếp sư phạm: Quan tâm,thấu hiểu đồng nghiệp,tìm
hiểu rõ hơn về hoàn cảnh, khó khăn của họ và giúp đỡ họ
Các kỹ năng giao tiếp sư phạm đã sử dụng là:
- Kỹ năng định hướng giao tiếp
- Kỹ năng định vị
- Kỹ năng điều chỉnh, điều khiển trong quá trình giao tiếp
Qua việc xử lý tình huống trên em rút ra kinh nghiệm cho bản thân: Sau này
khi trở thành giáo viên, sẽ xảy ra nhiều trường hợp phải xử lý đồng nghiệp
phạm lỗi, chúng ta một mặt cần phải xử lý theo đúng quy định, thẳng thắn phê
bình và không bao che cho đồng nghiệp, mặt khác cần an ủi,giúp đỡ nếu họ có
khó khăn.Việc này nếu xử lý không tốt sẽ ảnh hưởng xấu tới quan hệ đồng
nghiệp hiện tại cũng như trong tương lai, vì thế người giáo viên cần xử lý thật
khéo léo.
10.Theo Công văn của Sở Giáo dục, mỗi học kỳ các tổ chuyên môn phải tiến
hành dự giờ của ít nhất 50% số giáo viên trong tổ. Sau khi dự giờ A. – một
40
giáo viên của tổ Tự nhiên, cả tổ về phòng Hội đồng để rút kinh nghiệm giờ dự.
Vừa vào đến phòng Hội đồng, một số giáo viên trong tổ đã lên tiếng chê trách,
phê bình tiết dạy của A. một cách gay gắt. Là tổ trưởng chuyên môn của tổ đó
bạn sẽ xử lý như thế nào?
Là tổ trưởng tổ chuyên môn tôi sẽ giải quyết tình huống như sau:
Phương án 1: Tôi sẽ lờ đi và tiếp tục buổi họp rút kinh nghiệm sau giờ dạy của
A.
Phương án 2: Tôi sẽ đồng tình với người giáo viên đó và tiếp tục chỉ trích phê
bình A.
Phương án 3: Là cách hợp lý nhất
- Đầu tiên là phải làm dịu không khí bằng cách là bảo là các đồng chí bây
giờ chúng ta họp.
- Khi vào cuôc họp thì mời các thầy (cô) đưa ra các ý kiến, quan điểm của
bản thân và yêu cầu đồng nghiệp đưa ra các ưu điểm, và nhược điểm của bài
dạy vừa qua.
- Sau khi đợi tất cả mọi người phát biểu, thì mình sẽ là người cuối cùng
đứng lên nói ra các ý kiến. Lưu ý mình với vai trò là tổ trưởng thì nên là người
trung hòa không khí trong cuộc họp, không nên quá gay gắt với A, cũng như
người giáo viên chỉ trích A. Cố gắng nêu ra được những điểm tốt của giờ dạy,
và nhấn mạnh những thiếu sót của A,và phải tích cực cố gắng để cho mỗi giờ
dạy sẽ ngày càng hay và bổ ích hơn nữa.
- Có thể sau khi họp xong mình sẽ nên có một buổi nói chuyện với A, và
ngưới giáo viên phê bình A. Gặp A mình nên nói : ‘’ Bài dạy hôm qua chưa
thực sự tốt, em hãy cố gắng sửa chữa và trau dồi thêm kinh nghiệm của bản
thân, cố gắng lắng nghe ý kiến của mọi người, và nên chú ý tới học sinh nhiều
hơn em nhé. Mình là giáo viên dạy Toán, kiến thức đương nhiên quan trọng,
nhưng để bài giảng thành công thì còn phụ thuộc nhiều yếu tố như…chữ viết,
41
cách trình bày, giọng nói, học sinh…. Chị sẽ cố gắng sắp xếp thời gian để dự
nhiều tiết dạy của em nữa.’’. Khi gặp thầy(cô) phê bình A: “ Tôi biết hôm qua
bài dạy của A còn có nhiều vấn đề còn thiếu sót, em ấy còn trẻ kinh nghiệm
còn ít, chúng mình đi dạy cũng nhiều năm rồi nên thông cảm, và hiểu cho A.
Chúng mình là đồng nghiệp, còn dạy chung một trường phải hiểu cho nhau, ai
cũng có lúc này lúc khác, tôi nghĩ chắc cô hiểu. Cô đưa ra ý kiến là rất tốt,
nhưng không nên quá gay gắt, như vậy A hay người giáo viên nào cũng sẽ
buồn. Khi đi dạy, hơn ai hết tôi hay cô đều hiểu nghề này như thế nào, còn gì
buồn hơn khi mình không thể dạy được học sinh….’’
Trong tình huống trên chúng ta cần vận dung nguyên tắc giao tiếp trong sư
phạm là : Tôn trọng nhân cách trong giao tiếp,có thiện ý trong giao tiếp sư
phạm . Kỹ năng giao tiếp sư phạm là : Kỹ năng điều chỉnh, điều khiển trong
quá trình giao tiếp sư phạm. Sau này sẽ là một giáo viên, tôi nhận thức được
rằng nên có cái nhìn không quá gay gắt với đồng nghiệp, phải tôn trọng và
thông cảm cho những ai đang đứng lớp.
GIAO TIẾP CỦA GIÁO VIÊN VỚI HỌC SINH
1. Trong 15 phút kiểm tra miệng trước khi giảng bài mới, cô B đã gọi một học
sinh lên bảng (cả lớp đều biết bạn học sinh đó là cháu ruột của cô). Nhưng
học sinh đó không thuộc bài và không trả lời được câu hỏi của cô. Nếu là cô
B, bạn sẽ giải quyết như thế nào?
Câu trả lời:
• Nhận thức và biểu đạt vấn đề:
- Đây là một vấn đề hay gặp trong giảng dạy, nó có liên quan tới sự đánh
giá công bằng của GV đối với từng đối tượng học sinh.
• Các cách xử lý:
42
- Phương án 1: GV nhận xét câu trả lời của HS, nêu câu trả lời đúng và lơ
đi phần đánh giá, cho điểm và đề cập luôn vào bài mới.
- Phương án 2:
+ Xử lý tạm thơi: Là một giáo viên cần thể hiện thái độ công bằng trong kiểm
tra đánh giá kết quả. Trong trường hợp này cũng vậy. GV sẽ cho điểm đúng
với câu trả lời của HS và cũng như các HS khác, GV cho HS đó cơ hội để gỡ
điểm vào những lần sau.
+ Xử lý lâu dài: Nói chuyện riêng với HS đó không chỉ với tư cách là một GV
mà còn là tư cách của một người cô. Giải thích cho em hiểu rõ nguyên nhân cô
lại có cách xử lí như vậy. GV động viên HS cố gắng học tập và có gì không
hiểu GV sẽ tận tình chỉ bảo.
• Nếu là GV B trong trường hợp này, em sẽ chọn cách xử lí số 2 vì: Cách
xử lý này thể hiện sự công bằng trong đánh giá kết quả của HS, GV không
được có sự thiên vị vì bất cứ lý do gì. Cách xử lý này còn giúp HS nhận ra sai
lầm của mình và sửa chữa.
• Bài học kinh nghiệm:
- Đây là tình huống khá nhậy cảm, GV đứng trong tình thế phải xử lý
đảm bảo công bằng lại vừa để HS đó hiểu và nhận ra lỗi khi không học thuộc
bài và cố gắng học tập.
2. Bạn trừng phạt một học sinh vì cho rằng em đó phạm lỗi nhưng sau khi tìm
hiểu thì mới biết em học sinh đó không mắc lỗi. Là giáo viên trong trường
hợp đó bạn sẽ giải quyết như thế nào?
- Nhận thức vấn đề cần giải quyết:
+ Sự hiểu nhầm của giáo viên với học sinh
+ Sự thông cảm và tha thứ của học sinh với giáo viên khi giáo viên đó nhận ra
là GV đã sử phạt nhầm
- Các tri thức cần vận dụng để xử lí tình huống
43
+ Kĩ năng kiểm soát hành vi, lời nói

+ Kĩ năng giải thích trình bày nguyên nhân
+ Nguyên tắc tôn trọng trong giao tiếp
+ Kĩ năng nhận xét và giải quyết vấn đề
+ Kĩ năng lắng nghe và nhận lỗi
- Các phương án giải quyết
+ GV dù nhận ra lỗi vẫn phớt lờ đi coi như không biết.
+ GV nhận lỗi với HS tuy nhiên không chân thành mà còn vẫn có phần đổi lỗi
cho HS tại sao lại không giải thích.
- Phương án giải quyết
Trong giờ sinh hoạt gần nhất, em sẽ xin lỗi học sinh đó trước mặt cả lớp và nói
ra lí do vì mình chưa tìm hiểu kĩ đã vội kết luận và phạt học sinh. Đồng thời
nhắc nhở học sinh sự việc này không chỉ mình cô cần rút kinh nghiệm mà đây
còn là bài học của mỗi người trong cuộc sống. Khi phải giải quyết và đối mặt
với một vấn đề hoặc việc làm của người khác chúng ta cần phải bình tĩnh để
phân tích xem xét để đưa ra kết luận đúng nhất. Và các hình phạt đối với học
sinh đó sẽ được bỏ.
=> Kết luận sư phạm:
GV cần phải biết tự nhận lỗi và chỉnh sửa hành vi sao cho đúng đắn nếu như
mình có lỗi với học sinh. Việc đổ lỗi cho HS khi chưa biết rõ nguyên nhân thì
sẽ dễ dẫn đền kết luận sai lầm chính vì vậy trước khi quyết định thưởng phạt
thì cần phải xem xét và tìm hiểu tình huống rõ ràng. Khi mắc lỗi thì cần xin lỗi
học sinh một cách chân thành, cởi mở đồng thời cũng giảng giải cho các học
sinh khác một bài học trong cuộc sống từ các tình huống thực tế
3. Trong lớp 9A có một số học sinh hư thường bị ghi tên vào sổ ghi đầu bài của
lớp. Vì vậy sổ này thường hay bị tẩy xoá để che dấu những khuyết điểm và
các học sinh hư mắc phải. Hôm nay sinh hoạt cuối tuần cô M. - giáo viên chủ
nhiệm lớp lại một lần nữa nhận thấy sổ đầu bài bị tẩy xoá. Là giáo viên chủ
nhiệm đó, bạn sẽ giải quyết thế nào?
• Tình huống: Lớp học có nhiều học sinh cá biệt thường xuyên tẩy xóa sổ
đầu bài để che dấu những khuyết điểm. Trong tiết sinh hoạt, giáo viên lại
tiếp tục nhận thấy sổ đầu bài bị tẩy xóa.
44
• Phân tích tình huống: Đây là một tình huống phổ biến trong thực tế.
Học sinh cá biệt để che dấu những khuyết điểm, những lỗi phạm qui với giáo
viên để không bị phạt, nhắc nhở mà tẩy xóa sổ đầu bài. Mặc dù giáo viên chủ
nhiệm đã có nhắc nhở nhưng chưa thực sự hiệu quả. Trong tiết sinh hoạt giáo
viên nhận thấy học vẫn tiếp tục tái diễn xóa sổ đầu bài.
• Cách xử lý: Trong thực tế có thể xảy ra các cách xử lý như sau
a. Giáo viên tức giận mắng học sinh sau đó phạt các em đã tẩy xóa sổ đầu
bài thật nặng.
b. Giáo viên lại tiếp tục chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng với cả lớp.
c. Giáo viên bình tĩnh kết hợp nhắc nhở học sinh và phê bình nhưng không
quá nhẹ nhàng, cần có chút kiên quyết. Giáo viên hỏi một số học sinh cá biệt
có bị mắc lỗi trong tuần qua không, để các em tự giác nhận sau đó mời lớp
trưởng cho ý kiến. Giáo viên cũng cần chỉ cho học sinh thấy phạm lỗi mà
không dám nhận lỗi là việc làm không tốt.
Theo quan điểm của em, em sẽ xử lý theo cách c. Theo nguyên tắc giao tiếp
sư phạm, giáo viên cần thấu hiểu và đặt mình vào vị trí của học sinh cá biệt để
hiểu các em nghĩ gì và tại sao làm như vậy. Đồng thời giáo viên tạo điều kiện
cho học sinh tự nhận lỗi, tự kiểm điểm bản thân cũng như có phê bình ý thức
của học sinh để không tái phạm. Giáo viên cần kết hợp phong cách tự do và
phong cách độc đoán để vừa tạo không khí thoải mái vừa thể hiện sự kiên
quyết.
Trong giao tiếp sư phạm giáo viên cần đồng cảm, thấu hiểu và đặt vị trí
vào học sinh
Giáo viên cần khoan dung đồng thời thể hiện sự kiên quyết trong xử lý
học sinh phạm lỗi
45
Giáo viên luôn tạo điều kiện để học sinh tự nhận lỗi và xem xét bản
thân.
Giáo viên cần tạo sự gần gũi khi giảng giải trong giao tiếp.
4. Một giáo sinh đi thực tập tốt nghiệp được phân công làm chủ nhiệm lớp 11A.
Buổi đầu tiên ra mắt học sinh, cô bị một số học sinh cá biệt trong lớp trêu
chọc, gọi cô là “em giáo”, thậm chí có em còn không đứng lên chào khi cô
vào lớp. Là giáo viên đó trong trường hợp này bạn sẽ giải quyết ra sao?
• Tình huống nêu ra: Giáo sinh thực tập bị một số học sinh cá biệt trêu
chọc, gọi là “em giáo”, có em còn không đứng lên chào cô khi cô vào lớp.
• Phân tích tình huống: Trong thực tế, học sinh thấy giáo sinh thực tập
còn trẻ, lại chưa có nhiều kinh nghiệm nên thường trêu chọc vui đùa. Trong
trường hợp này, một số học sinh cá biệt gọi cô là “ em giáo” và một số học
sinh còn không đứng lên chào cô trong buổi đầu cô bước vào lớp. Giáo sinh
nếu không giữ vững tâm lý sẽ dễ lúng túng, ngại ngùng khiến học sinh được
đà trêu đùa thêm.
• Một số cách giải quyết:
Phương án 1: Giáo viên lờ đi và tiếp tục buổi giới thiệu làm quen với
lớp.
Phương án 2: Giáo viên cho cả lớp ngồi xuống, sau đó mời những bạn
vừa nói “em giáo” và các bạn không đứng lên chào cô ra khỏi lớp.
Phương án 3: Giáo viên giữ thái độ bình tĩnh, đưa mắt nhìn nhanh cả lớp
và sau đó dừng lâu hơn ở chỗ các học sinh vẫn còn đang ngồi chưa đứng lên
chào cô. Sau khi cho các em ngồi xuống, giáo viên bình tĩnh hướng ánh nhìn
tới những học sinh cá biệt. Mở đầu bằng câu nói hài hước “ Trông cô trẻ quá
hay sao mà các em gọi cô như vậy”. Sau đó tiếp tục nói chuyện trao đổi cởi
mở với các học sinh. Sau khi kết thúc buổi học, giáo sinh thực tập sắp xếp
46
một buổi gặp gỡ riêng với giáo viên chủ nhiệm trước đây của lớp 11A để tìm
hiểu tình hình lớp, đăc biệt là tính cách các em học sinh cá biệt.
• Phương án 3, theo em, là lựa chọn tối ưu nhất trong 3 phương án. Nếu
xử lý theo cách 2 thì các hs đó sẽ không những không nhận ra vấn đề mà
trong lòng còn thành kiến với cô giáo sinh. Nếu xử lý theo phương án 1 thì
những học sinh này sẽ có ý khinh nhờn, coi thường giáo viên lần sau học sinh
lại tiếp tục hành xử như vậy. Khi ta xử lý theo phương án 3, giáo viên đưa ra
tín hiệu tới những học sinh không đứng lên chào mình. Vì các em cũng đã
lớn, nên khi gặp ánh nhìn này các em sẽ tự động đứng lên. Giáo sinh sử dụng
câu nói hài hước đáp lại sự xưng hô “em giáo” giúp những học sinh đó tự
động xem xét lại lời nói của mình đã phù hợp chưa.
• Bài học kinh nghiệm: Không phải đứng trước tình huống sư phạm nào
giáo viên cũng xử lý cứng nhắc, khuôn mẫu, phải khéo léo xử lý ứng biến phù
hợp. Đặc biệt trong trường hợp một giáo sinh thực tập, phải luôn giữu thái độ
bình tình khi xảy ra các sự cố bất ngờ trong những ngày đầu làm quen với
lớp.
5. Khi sắp kết thúc bài giảng một học sinh trong lớp làm bạn bực mình vì những
câu thắc mắc “hóc búa” ngoài sự chuẩn bị của bạn. Bạn sẽ giải quyết như thế
nào?
• Nhận xét: Đây là tình huống khá phổ biến trong môi trường học đường.
Cụ thể là: Học sinh có câu hỏi “hóc búa” khi sắp kết thúc tiết học khiến giáo
viên cảm thấy có chút khó chịu.
• Nếu tôi trong trường hợp ấy, có các phương án giải quyết như sau:
Phương án 1: Trả lời 1 cách qua loa để kết thúc đúng giờ. Vì giờ nghỉ giải lao
giữa các tiết học là rất ngắn nên cần tận dụng để đảm bảo thời gian thư giãn
lấy lại sức và chuẩn bị cho các tiết dạy tiếp theo
47
Phương án 2: Nếu ngay lúc đó đã nghĩ ra lời giải cho câu hỏi đó thì sẽ gợi ý
cho em học sinh ấy để em về nhà suy nghĩ và tìm lời giải. Và hẹn nếu em vẫn
không làm được thì buổi sau cô sẽ chữa.
Phương án 3: Nếu ngay lúc đó chưa nghĩ ra hướng làm thì sẽ hẹn em buổi sau
vì bây giờ cô có việc bận (nếu có việc thật sự) hoặc nói thật rằng “tạm thời cô
vẫn chưa nghĩ ra lời giải cho câu hỏi này, để cô về nhà nghĩ thêm và sẽ trả lời
em vào buổi học sau”. Như vậy vừa có thời gian để suy nghĩ thêm về lời giải
hoặc trao đổi, hỏi ý kiến đồng nghiệp
Nếu tôi là người giáo viên trong trường hợp này, tôi sẽ lựa chọn phương
án 2 hoặc 3, tùy vào lúc đó đã nghĩ ra lời giải hay chưa. Chúng ta không nên
trả lời qua loa, như vậy là tự bộc lộ năng lực chuyên môn chưa tốt với học
sinh khiến học sinh mất niềm tin vào năng lực của người giáo viên, đồng thời
khiến học sinh không tôn trọng nhân cách của mình vì đã không thành thực
mà kiếm cớ lấp liếm, trả lừoi qua loa, không dám thừa nhận sự thực. Như vậy
đã vi phạm nguyên tắc nhân cách mẫu mực và thiện chí trong giao tiếp sư
phạm, thiếu kỹ năng sư phạm là linh hoạt, mềm dẻo trong giao tiếp
• Trong trường hợp trên, chúng ta cần vận dụng nguyên tắc nhân cách
mẫu mực, tôn trọng nhân cách, có thiện chí trong giao tiếp sư phạm. Những
kỹ năng cần thiết là kỹ năng nghe và biết lắng nghe, tự chủ cảm xúc, hành vi,
diễn đạt ngắn gọn, mạch lạc, dễ hiểu, linh hoạt mềm dẻo trong giao tiếp và
điều khiển quá trình giao tiếp.
• Rút kinh nghiệm bản thân: Sau này là một giáo viên, nên vui mừng vì
co học sinh ham học hỏi như vậy, khuyến khích các em không ngừng tìm tòi
khám phá các kiến thức mới. Không nên “thẹn quá hóa giận” khi gặp những
câu hỏi khó ngoài khả năng của mình. Qua đó cũng cần nhắc nhở bản thân
phải không ngừng học tạp, trau dồi kiến thức kỹ năng để dần hoàn thiện nhân
cách và năng lực chuyên môn.
48
6. Trong lớp cô giáo L. chủ nhiệm có một học sinh hay gây gổ đánh nhau với
bạn, học lực lại quá yếu. Nhưng một lần cả lớp đi tham quan, em đó đã có
hành động dũng cảm cùng người khác bắt kẻ gian. Cô giáo chủ nhiệm và cả
lớp đều chứng kiến chuyện đó. Là cô giáo L., bạn sẽ làm gì trước tình huống
đó.
Cách giải quyết
Nhận xét: Đây là tình huống cũng thường gặp trong môi trường học đường.
Hành vi của học sinh có phần sai cũng có phần đúng nên đòi hỏi giáo viên
phải có cách xử lý phù hợp, mềm mỏng và được các học sinh trong lớp đồng
thuận để nhận thấy nên làm gì và không nên làm gì để không có những trường
hợp trương tự
Nếu em là giáo viên chủ nhiệm trong tình huống trên, em sẽ tuyên dương em
học sinh đó trước cả lớp vì trong lần đi tham quan đã có hành động dung cảm
cùng người khác bắt kẻ gian, hành động đó rất đáng để tuyên dương. Tuy
nhiên, hành động đó là quá nguy hiểm vì chúng ta mới chỉ là học sinh, chưa
có đủ sức khỏe và các mánh khóe như mấy kẻ gian ngoài xã hội kia. Vì thế,
học sinh trong lớp cần biết đó là hành động tốt và khi gặp trường hợp tương
tự thì tốt nhất nên gọi người lớn đến giải quyết. Lại nói về em học sinh kia,
tuy đã làm việc tốt trong lần đi tham quan nhưng trong trường hay gây gổ
đánh nhau với bạn, học lực thì quá yếu, nên cô giáo chủ nhiệm cần khuyên
học sinh:” Biết một ít võ vẽ, có sức mạnh là điều tốt, tuy nhiên dung sức
mạnh để gây gổ đánh nhau với bạn là việc không nên. Tại sao em có thể giúp
người ngoài bắt kẻ gian mà không thể bỏ nắm đấm xuống đối với bạn mình,
bạn bè học cùng với nhau, thay bằng cái nắm đấm, chúng ta có thể nói rõ ràng
mọi chuyện với nhau để giải quyết mâu thuẫn, bắt tay làm hòa sẽ giúp tình
bạn trở nên tốt đẹp hơn”. Còn về việc học sinh có học lực quá yếu thì có thể
49
cải thiện bằng cách xếp cho hs đó ngồi cùng với một bạn học lực khá trong
lớp kèm cặp, cùng nhau tiến bộ đồng thời Gv cũng để ý tới việc học tập của
em đó hơn nữa
Trong trường hợp trên, chúng ta cần vận dụng nguyên tắc nhân cách mẫu
mực, tôn trọng nhân cách, có thiện chí trong giao tiếp sư phạm. Những kỹ
năng cần thiết là kỹ năng nghe và biết lắng nghe, tự chủ cảm xúc, hành vi,
diễn đạt ngắn gọn, mạch lạc, dễ hiểu, linh hoạt mềm dẻo trong giao tiếp và
điều khiển quá trình giao tiếp.
7. Trên đường đi tập thể dục, thấy 2 em học sinh đang đi tới, thầy A. tưởng các
em sẽ chào thầy vì thầy đang dạy lớp các em và biết rất rõ về 2 em học sinh
này. Nhưng không, cả 2 em đều đi thẳng qua thầy mà không một lời chào. Là
thầy A. bạn sẽ giải quyết như thế nào?
• Tình huống nêu ra :Khi tập thể dục thầy A gặp hai em học sinh lớp
mình dạy nhưng hai em đi qua không hề chào hỏi thầy.
• Phân tích tình huống: Tình huống phổ biến, xảy ra nhiều trong thực tế.
Trong tình huống này, hai bạn học sinh đã coi như không nhìn thấy thầy mà
cứ thế đi qua. Thầy nên giải quyết như thế nào trong tình huống này?
• Các cách giải quyết :
- Cách thứ nhất : Đi qua coi như không thấy 2 em đó và coi như chưa có
gì xảy ra.
- Cách thứ hai: ngày hôm sau gặp riêng hai em để hỏi lý do.
- Cách thứ ba : bình tĩnh, chủ động chào hỏi và nói chuyện với hai em
học sinh. Sau đó thầy cần tìm hiểu nguyên nhân ( có lẽ do các em ngại chào
hỏi, có lẽ không thích mình, hoặc thật sự không muốn chào hỏi…) và thầy
nên đề xuất với nhà trường hoặc giáo viên chủ nhiệm lớp đó làm một chuyên
50
đề liên quan đến cách ứng xử trong giao tiếp hằng ngày, về đạo đức, hay chủ
đề “ Tôn sư, trọng đạo”…..nâng cao nhận thức cho các em.
Nếu em là thầy giáo trong trường hợp trên em sẽ chọn cách giải quyết thứ 3.
Vì cách thứ nhất không giải quyết được vấn đề, cách thứ hai không giải quyết
được triệt để. Cách thứ ba hợp lý nhất vì thầy vừa xử lý tình huống ngay lúc
đấy vừa có biện pháp xử lý lâu dài. Thầy có thể khéo léo chào các em, thầy
đôi khi lên tiếng trước cũng không sao cả, chẳng hạn hai em đó tên là Linh và
Hà : “ Linh, Hà hai em đi tập thể dục à? Đang nói chuyện gì vui thế, không cả
nhìn thấy thầy nữa” thầy có thể chào hỏi và nói chuyện với thái độ thân thiện
niềm nở không thể hiện sự khó chịu, vừa làm cho học sinh chột dạ, vừa thể
hiện sự thân thiện, có lẽ sẽ làm cho hai em thấy áy náy. Sau đó thầy cần tìm
hiểu nguyên nhân tại sao các em làm như vậy, và đề nghị giáo viên chủ nhiệm
lớp hoặc nhà trường Làm chuyên đề liên quan đến đạo đức, giao tiếp ứng xử
hằng ngày…v..v.. để bồi dưỡng và nâng cao nhận thức cho các em.
• KLSP: là một giáo viên tương lai cần phải học cách nhẫn nhịn và kiên
trì, “ học sinh luôn đúng”, hãy tìm hiểu nguyên nhân rồi nghĩ ra hướng giải
quyết. Phải tùy thuộc vào tình huống để lựa chọn cách giải quyết tốt nhất, giải
quyết tạm thời và lâu dài
8. Trong giờ học cô giáo đang giảng bài trên lớp và nhận thấy có một số học
sinh nghe giảng rất mệt mỏi, luôn gục xuống bàn… là cô giáo trong trường
hợp này bạn sẽ làm gì?
A. Phân tích tình huống: Cô giáo đang giảng bài thì một số học sinh tỏ ra rất
mệt mỏi, chưa biết nguyên do là gì. Khó khăn là cô giáo phải giải quyết tình
huống sao cho không ảnh hưởng quá nhiều đến tiết học mà vẫn đạt được mục
tiêu sư phạm của mình. Hướng giải quyết sẽ theo hướng thấu hiểu, thái độ
đúng chừng mực.
51

- Tháo gỡ được tình trạng hiện tại của lớp và không có lặp lại về sau, trong
bất kì tiết học nào.
1, Cô giáo đuổi các em học sinh đó ra ngoài, có thể là rửa mặt, bao giờ tỉnh
táo thì học tiếp, còn các bạn còn lại tiếp tục học bài.
2, Cô giáo cho mấy em đó đứng góc lớp, hoặc thường xuyên gọi mấy em đó
đứng dậy để trả lời câu hỏi. Sau đó báo với giáo viên chủ nhiệm về thái độ vô
lễ của mấy em đó.
3, Mới đầu nhìn thấy cô sẽ tiến lại gần bàn các em, đứng ở đó, giảng bài, lên
cao giọng, nhấn nhá để giúp các em tập trung vào bài giảng, nếu thấy các em
vẫn đang gục xuống bàn thì tăng dần mức độ thể hiện sự chú ý của mình tới
những em đó và muốn các em thay đổi thái độ của mình: gõ tay xuống bàn,
cho lớp thảo luận theo cặp, mời các em phát biểu ý kiến …Nếu thấy các em
mệt quá thì sẽ dừng lại vài phút để hỏi lí do làm sao hôm nay lại có vài bạn
mệt thế. Tìm hiểu nguyên nhân, nhìn lại cách dạy của mình, thẳng thắn trao
đổi với học sinh và cùng nhau tìm ra cách giải quyết (nếu là vì lí do cá nhân
của mấy em ý, như thức khuya, buồn chuyện nhà…thì có thể tâm sự sau và
giúp các em tìm sự giúp đỡ từ mọi người; nếu lí do là từ giáo viên thì chính cô
giáo đó sẽ cố gắng hết sức để thay đổi cách dạy bằng cách nhờ giáo viên khác
dự giờ và góp ý… cố gắng hạ thấp cái tôi của mình một chút mà hiệu quả thu
được rất xứng đáng).
D. Em chọn phương án thứ ba vì cô giáo đã thực hiện được kĩ năng lắng nghe,
tự chủ cảm xúc hành vi trong giao tiếp cũng như thực hiện được các nguyên
tắc cơ bản trong giao tiếp: tôn trọng học sinh, thấu hiểu.
52
=> Kết luận sư phạm: Để là một giáo viên tốt thì phải biết quan tâm đến cảm
xúc của học sinh, biết nhìn lại bản thân mình và biết cách giải quyết mọi tình
huống một cách chủ động và hiệu quả nhất.
9. Trong một lần trả bài kiểm tra cho lớp 10A của cô B., có một học sinh thắc
mắc với cô về kết quả điểm cô chấm với lý do bài của em giống hệt bài của
bạn M., sao bạn M. được cô cho điểm 8, còn em chỉ được 6 điểm. Nếu là cô
B, bạn sẽ làm gì?
Em xin đưa ra cách xử lý tình huống này theo ý kiến cá nhân của mình như
sau:
- Đầu tiên,yêu cầu học sinh ngồi xuống xem kỹ lại bài của mình và
bạn,xem lại những chỗ sai mà cô( thầy) đã ghi trong bài kiểm tra,và kiểm tra
xem có đúng là hai bài giống hệt nhau hay không.
- Nếu sau khi xem học sinh vẫn còn thắc mắc thì giáo viên sẽ xử lý ngay
bằng cách yêu cầu học sinh đem hai bài lên bàn giáo viên.Khi đó có thể xảy ra
hai trường hợp sau:
+Nếu hai bài không phải giống hệt nhau mà chỉ do học sinh nhầm lẫn thì giáo
viên sẽ chỉ ra cho học sinh và khẳng định cô( thầy) không hề chấm sai sau đó
cho học sinh về chỗ.
+Nếu đúng là hai bài giống hệt nhau, là do giáo viên chấm sai thì giáo viên
cần nhận lỗi, và cảm ơn học sinh đã chỉ ra lỗi sai của mình( Cô đã chấm sai,
cảm ơn em đã phát hiện ra…).Sau đó giáo viên sẽ xem thật kỹ rồi sửa lại
điểm cho em học sinh đó(Có thể là chấm nhầm điểm thấp hơn hoặc cao
hơn),rồi đưa bài cho em về chỗ để xem lại bài, rút kinh nghiệm cho các bài
kiểm tra tiếp theo.
- Sau khi đã giải quyết xong cho học sinh đó, giáo viên yêu cầu tất cả học
sinh xem lại bài thật kỹ và xử lý các trường hợp tương tự (nếu có).
53
Việc xử lý tình huống trên đã đảm bảo được các nguyên tắc giao tiếp sư phạm
cơ bản, cụ thể là:
- Tính mô phạm trong giao tiếp( Nhân cách mẫu mực trong giao tiếp):
Giáo viên nhận sai và sửa sai, là tấm gương mẫu mực để học sinh noi theo.
- Tôn trọng nhân cách trong giao tiếp: Giáo viên tiếp thu và tôn trọng ý
kiến của học sinh, xử lí thắc mắc của học sinh một cách triệt để.
Các kỹ năng giao tiếp sư phạm đã thể hiện là:
- Kỹ năng điều chỉnh, điều khiển trong quá trình giao tiếp sư phạm
- Kỹ năng sử dụng phương tiện giao tiếp
Kinh nghiệm rút ra qua việc xử lý tình huống trên: Sau này khi trở thành giáo
viên, trong khi chấm bài giáo viên có thể mắc sai lầm.Cần biết nhận lỗi và sửa
chữa để làm gương cho học sinh,không nên gạt đi ý kiến của học sinh,một
mực phủ nhận sai lầm của mình, vì như thế có thể khiến học sinh không
phục,dẫn đến không tôn trọng giáo viên và rất nhiều hệ luỵ khác.Chỉ cần một
hành động nhỏ của giáo viên có thể ảnh hưởng đến nhân cách của học sinh
nên giáo viên cần đặc biệt chú ý.
10.Cuối giờ học hôm nay cô T. không giao bài tập về nhà như thường lệ, tất cả
học sinh trong lớp 8A đều vỗ tay reo hò mừng rỡ. Là cô T. trong trường hợp
đó bạn sẽ làm gì?
Là cô T thì tôi sẽ giải quyết các tình huống như sau:
Phương án 1: Tôi sẽ quát mắng học sinh, bắt các em ngồi lại và cho nhiều bài
tập hơn nữa.
Phương án 2: Lờ đi và coi như không có chuyện gì xảy ra.
Phương án 3:
54
- Thực ra đây là mình tình huống khá phổ biến trong trường học, theo tôi
thấy thì tâm lí học sinh như thế này là bình thường, các em còn nhỏ, đang
phát triển về cơ thể cũng như đang hình thành nhân cách sau này. Tâm lí khi
đi học đa số ai cũng muốn được nghỉ , được chơi… do đó lúc đầu tôi sẽ cười
và nói chuyện thật thoải mái với các em :’’ Cô không giao bài tập nhưng về
nhà nhớ học và ôn bài đầy đủ nhé’’.
- Sau đó đợi cá em ổn định xong, thì mình nên có một vài điều căn dặn
các em :’’ Việc học đối với các em bây giờ rất quan trọng, nó là mối quan tâm
hàng đầu. Cô không giao bài tập không có nghĩa là các em không học, mà
phải cố gắng làm thêm các bài tập ngoài sách giáo khoa, đọc kĩ lại bài, ôn kĩ
lại những gì mình đã học… cố gắng lên các em nhé’’
- Không nên quá gay gắt với các em , hãy tạo không khí vui vẻ, thoải mái
và thân thiện nhất để mối quan hệ giữa cô và trò ngày càng gần gũi…
Trong tình huống trên cần vận dụng nguyên tắc giao tiếp trong sư phạm : Có
thiện ý trong giao tiếp sư phạm và đồng cảm trong giao tiếp. Kỹ năng giao
tiếp trong sư phạm là : Kỹ năng định vị và kỹ năng điều chỉnh, điều khiển
trong quá trình giao tiếp. Khi là một giáo viên , tôi thấy rằng khi giao tiếp với
học sinh mình nên đặt vị trí của mình vào các em, để hiểu và lắng nghe được
những tâm tư tình cảm và mong muốn của các em. Hơn ai hết mình cũng từng
là học sinh, nên càng phải hiểu và chia sẻ với học sinh.
GIÁO TIẾP GIỮA GIÁO VIÊN VỚI PHỤ HUYNH
1. Một phụ huynh khi kiểm tra bài học của con mình ở trên lớp đã phát hiện ra
giáo viên A. giải nghĩa sai từ ngữ, phân tích mô hình ngữ pháp câu không
đúng. Vị phụ huynh đó đã gặp và trao đổi điều đó với giáo viên A.
Là giáo viên A. trong trường hợp đó bạn sẽ giải quyết như thế nào?
55
Câu trả lời:

• Nhận thức và biểu đạt vấn đề: Đây là một tình huống rất hay gặp trong giảng
dạy, khi GV vô tình giảng sai bài hay HS ghi chép bài chưa chính xác.
• Các cách xử lí:
- Phương án 1: Yêu cầu PHHS cho xem lại vở ghi của HS và quả quyết đây
là do HS đó ghi chép nhầm. GV xử lý như vậy để đảm bảo cho trình độ
chuyên môn của mình và để PHHS tin tưởng giao con cho GV.
- Phương án 2:
+ Khi GV gặp riêng với PHHS trước tiên GV cần khôn khéo trong cách xử
lý:
+GV : “ Em thực sự rất mong a/c thông cảm khi đã để cho trường hợp này
xảy ra dù cho là vì nguyên nhân gì, do em không quan tâm kĩ tới việc học,
ghi chép bài của từng học sinh hay do sai lầm khi giảng dạy trên lớp. Trước
tiên em mong a/c cho em thời gian để làm rõ( nếu PHHS có đem vở của HS
thì có thể yêu cầu PHHS cho xem lại) để có cách xử lý phù hợp nhất.”
+Sau khi điều tra rõ nguyên nhân, nếu HS chép nhầm bài thì giải thích cho
HS hiểu. Nếu là lỗi của GV thì GV cần xử lí hợp lí để vẫn giữ được niềm
tin của PHHS khi giao con cho mình.
+GV: “ Như a/c biết đấy ông cha ta có câu : phong ba bão táp không bằng
ngữ pháp Việt Nam, và con người không phải ai cũng không mắc sai lầm
bao giờ. Em biết mình mắc sai lầm khi đang giáo dục cho thế hệ tương lai
là hoàn toàn đáng trách, em sẽ rút kinh nghiệm và chú ý hơn trong những
bài giảng sau này của mình. Em cũng sẽ để ý tới em nhà mình hơn, giúp em
học tập tốt hơn và không để những trường hợp như vậy xảy ra nữa. Anh chị
hãy tin rằng GV trường mình đã được qua đào tạo bài bản, em cũng đang
trau dồi thêm kiến thức của mình nên a/c cứ yên tâm. Cuối cùng em xin lỗi
a/c một lần nữa khi đã để xảy ra sự việc này .”
• Bài học kinh nghiệm:
- GV cần soạn bài chu đáo trước khi tới lớp và có hỏi lại học sinh sau mỗi
tiết học xem các em có hiểu bài hay còn thắc mắc chỗ nào không.
- GV không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và kĩ năng sư phạm để
hiệu quả giảng dạy ngày càng tốt hơn.
- GV kết hợp với PHHS cùng hỗ trợ học sinh trong học tập để hiệu quả học
tập của HS được nâng cao.
56
2. Trong giờ sinh hoạt lớp, giáo viên chủ nhiệm lớp 9A đã không tiếc lời sỉ vả,
mắng nhiếc học sinh sau khi xem sổ đầu bài thấy các giáo viên bộ môn nhận
xét, đánh giá không tốt về tình hình học tập và chuẩn bị bài… của học sinh
trong lớp. Một số học sinh về nhà đã kể lại chuyện đó cho cha mẹ của mình.
Các vị phụ huynh đã phản ánh việc làm đó của giáo viên chủ nhiệm lớp với
Hiệu trưởng nhà trường. Là Hiệu trưởng nhà trường, bạn sẽ xử lý như thế nào?
- Vấn đề cần giải quyết:
+ Mâu thuẫn giữa GV chủ nghiệm và phụ huynh
+ Cách xử lí GV khi có những hành vi mắng nhiếc HS khi các em mắc lỗi
- Các tri thức cần vận dụng
+ Kĩ năng trao đổi và đàm phán
+ Kĩ năng xử lí các tình huống bất ngờ
+ Kĩ năng giao tiếp với phụ huynh
+ Nguyên tắc tôn trọng, bình đẳng trong giao tiếp
- Các cách giải quyết
+ Gặp mặt GV chủ nghiệm đó trực tiếp để trao đổi về tình hình, tìm hiểu rõ
nguyên nhân. Nếu thấy chỉ vì nguyên nhân HS bị ghi sổ đầu bài như vậy mà
GV chửi mắng học sinh như vật là không đúng. Yêu cầu GV đó nhận lỗi và sửa
chữa. Đồng thời thì cũng sẽ yêu cầu GV đó có buổi gặp mặt trao đổi với phụ
huynh học sinh để xin lỗi vì hành động thiếu kiểm soát của bản thân đồng thời
cùng thảo luận kết hợp với gia đình học sinh để dạy bảo HS không tái phạm lỗi
nữa cùng nhau chung sức tìm ra giải pháp tối ưu để HS tiến bộ trong học tập và
có ý thức tốt hơn. Về phía học sinh GV cần trao đổi thẳng thắn với học sinh.
Nói rõ lỗi và yêu cầu các em cần sửa đổi. Nếu tình hình không được thực hiện
tốt bởi giáo viên chủ nghiệm thì hiệu trưởng sẽ cho học hội đồng nhà trường
tiến hành kiểm điểm và yêu cầu khắt khao, kiểm tra đánh giá GV đó
57
=> kết luận sư phạm: khi có vấn đề nảy sinh trong lớp học của GV và HS
truyền tới phụ huynh và có phản hồi tiêu cực thì cán bộ nhà trường đặc biệt là
hiệu trưởng cần xem xét rõ tình hình để xác định rõ thực hư, tìm cách giải quyết
tốt nhất cho cả hai bên. Về mặt nhà trường, đặc biệt là GV chủ nghiệm sẽ cần
xem xét thái độ và hành vi chuẩn mực dạy học có biện pháp xử lí thích đáng và
yêu cầu GV sửa đổi hành vi. Về phía gia đình học sinh thì có thể cũng nên gặp
mặt nếu điều kiện cho phép, hiệu trưởng cần giải thích, đưa ra lời hứa và các
giải pháp đề xuất cho các phụ huynh biết nhằm tạo sự tin tưởng của gia đình và
nhà trường qua đó cùng nhau thống nhất hợp tác quan điểm để có sự kết hợp
giáo dục ở gia đình và nhà trường tạo điều kiện và môi trường thuạn lợi nhất
cho học sinh phát triển năng lực và nhân cách đạo đức con người.
3. Một phụ huynh học sinh trong Ban phụ huynh của lớp bạn chủ nhiệm rất tích
cực giúp đỡ nhà trường và lớp học của con mình. Thế nhưng con của vị phụ
huynh đó lại học rất kém, có thể xếp loại cả năm học dưới trung bình. Là giáo
viên chủ nhiệm lớp, bạn sẽ làm gì để giúp đỡ em học sinh đó và đáp lại lòng
tốt của phụ huynh.
• Tình huống: Phụ huynh học sinh rất tích cực giúp đỡ nhà trường nhưng
con của phụ huynh lại học rất kém và có thể xếp loại dưới trung bình.
• Phân tích tình huống: Đây là tình huống phổ biến trong thực tế.
Phụ huynh học sinh luôn hết lòng giúp đỡ nhà trường và lớp học thế nhưng
con lại chưa học tập tốt. Để đáp lại sự giúp đỡ đó của phụ huynh, giáo viên sẽ
giúp đỡ học sinh đó.
• Cách xử lý: trong thực tế có thể xảy ra các cách xử lý sau:
a. Giáo viên bắt ép học sinh học một cách bắt buộc để em học sinh đó tiến
bộ
b. Giáo viên giúp đỡ cho học sinh điểm cao tùy ý.
58
c. Giáo viên thể hiện sự giúp đỡ học sinh, tạo điều kiện để học sinh tiến bộ
trong học tập bằng cách kèm học cũng như để bản thân học sinh nhận thức
được sự quan tâm của gia đình và nhà trường để cố gắng. Đồng thời phối hợp
với gia đình để nhắc nhở em tiến bộ hơn.
Theo ý kiến của em, em sẽ xử lý tình huống trên theo cách c. Theo nguyên tắc
giao tiếp sư phạm, để học sinh cần tiến bộ thì việc học sinh tự ý thức được tầm
quan trọng của việc học cũng như sự mong mỏi của gia đình, nhà trường là hết
sức quan trọng để từ đó học sinh luôn có ý thức phấn đấu. Giáo viên cũng cần
khuyến khích, tạo điều kiện học tập tốt nhất để học sinh cảm thấy yên tâm.
Đồng thời sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình là cần thiết trong giáo dục.
Trong giáo dục sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường là cần thiết.
Giáo viên cần tạo điều kiện cho học sinh học tập tốt nhất, luôn động
viên, khuyến khích học sinh học tập một cách chân thành.
4. Vào năm học mới, bạn được phân công chủ nhiệm lớp 9A. Trong lớp có 1 học
sinh cá biệt luôn gây ảnh hưởng xấu: lôi kéo bạn bè trốn học đi chơi, gây sự
rồi đánh nhau với bạn bè trong lớp, trong trường, trấn lột các học sinh lớp
dưới… Là giáo viên chủ nhiệm lớp đó, bạn sẽ giải quyết như thế nào.
• Các cách giải quyết:
Phương án 1: Thực hiện nghiêm chỉnh kỉ luật em học sinh đó, yêu cầu
phê bình trước toàn trường, thực hiện đình chỉ học, hạ hạnh kiểm.
Phương án 2: Vẫn thực hiện kỉ luật do em đó đã phạm lỗi. Tìm hiểu
nguyên nhân tại sao học sinh đó lại có hành vi như vậy qua bạn bè cùng trang
lứa và qua phụ huynh, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình để có hướng giải quyết phù
hợp. Gặp mặt trực tiếp với phụ huynh để tìm ra hướng đi phù hợp.
59
• Chọn phương án 2 là phù hợp vì có thể do một lý do chủ quan nào đó

ảnh hưởng tới suy nghĩ và lối hành xử của học sinh đó: có thể do hoàn cảnh
gia đình, do môi trường sống,…
• Bài học kinh nghiệm: để giải quyết lâu dài một tình huống sư phạm,
không chỉ thực hiện giải quyết trước mắt mà nhà sư phạm phải đi sâu vào tìm
hiểu nguyên nhân đã dẫn tới việc đó, không thể quy chụp mọi học sinh như
nhau. Vì sống trong những môi trường khác nhau nên đã hình thành nên thái
độ và cách ứng xử khác nhau.
5. Có những phụ huynh học sinh trực tiếp đến gặp Hiệu trưởng trường Tiểu học
DVA góp ý phê bình nhà trường về một điều gì đó. Là Hiệu trưởng trong
trường hợp đó bạn sẽ giải quyết như thế nào?
• Nhận xét: Đây là tình huống không quá hiếm gặp trong trường học.
Tình huống có thể bắt nguồn từ nguyên nhân tính cách của phụ huynh quá
nóng nảy, thiếu niềm tin vào giáo viên chủ nhiệm hoặc do chính giáo viên chủ
nhiệm không tạo được niềm tin vững chắc với phụ huynh. Cụ thể tình huống
này là:”Phụ huynh học sinh lên gặp trực tiếp hiệu trưởng của trường để góp ý,
phê bình điều gì đó mà không qua giáo viên chủ nhiệm”
• Trong trường hợp trên, sẽ có các phương án giải quyết như sau:
Phương án 1: Ngay lập tức gọi những người có liên quan lên trực tiếp đối chất
với vị phụ huynh kia và nghiêm khắc phê bình nhân viên, giáo viên trong
trường trước mặt phụ huynh học sinh
Phương án 2: Đợi sau khi tiếp xong phụ huynh đó, gọi những người có liên
quan lên và gay gắt phê bình, chỉ trích.
Phương án 3: Đợi sau khi tiếp xong vị phụ huynh kia sẽ gọi những người có
liên quan lên gặp và hỏi rõ sự việc. Dựa vào thông tin 2 bên cung cấp sẽ tùy
trường hợp để đưa ra cách xử lý phù hợp. Kiểm tra tính xác thực của thông tin
60
thông qua cách ứng xử hàng ngày của những người có liên quan. Tuy nhiên
cần nhắc nhở nhân viên hoặc giáo viên trong trường, sau này cần cẩn thận hơn
trong cách hành xử để tránh những tình huống như vậy tái diễn. Nên hành xử
phù hợp với nguyên tắc mẫu mực trong giao tiếp sư phạm, tạo dựng được
niềm tin với phụ huynh và học sinh.
Nếu tôi là hiệu trưởng trong tình huống này tôi sẽ ứng xử theo phương
án 3. Bởi phương án 1 và 2 đều không nên, cách xử lsy như vậy không hay.
Vừa làm mất hình ảnh của trường trong mắt phụ huynh học sinh vừa tạo
khoảng cách trong mối quan hệ với các đồng nghiệp. Xử lý theo phương án 3
vừa mang tính nghiêm minh lại linh hoạt, mềm dẻo. Xử lsy tinh tế không vi
phạm nguyên tắc nhân cách mẫu mực, tôn trọng và đồng cảm trong giao tiếp
sư phạm.
• Trong tình huống trên, chúng ta nên vận dụng nguyên tắc nhân cách
mẫu mực trong giao tiếp sư phạm (xử lý công bằng, nghiêm minh mà không
thiếu tình người), tôn trọng nhân cách, có thiện chí, niềm tin và đồng cảm
trong giao tiếp sư phạm. Vận dụng các kỹ năng sư phạm như nghe và biết lắng
nghe, tự kiềm chế cảm xức và hành vi, linh hoạt, mềm dẻo trong giao tiếp, kỹ
năng thuyết phục, xử lý thông tin trong quá trình giao tiếp.
• Rút kinh nghiệm bản thân: là một giáo viên tương lai, phải không ngừng
trau dồi kỹ năng chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp. Cần tạo được niềm tin với
học sinh, phụ huynh và cả cấp trên. Đồng thời, cũng cần có niềm tin, đồng
cảm với đồng nghiệp
6. Một phụ huynh học sinh tham gia rất nhiệt tình trong hoạt động phối hợp giữa
nhà trường và phụ huynh học sinh, nhưng bạn biết rõ động cơ của vị phụ
huynh này là muốn cho con họ được chọn vào đội học sinh giỏi đi thi cấp
61
Quận trong khi em này chưa đủ trình độ tuyển chọn. Là giáo viên chủ nhiệm
của em học sinh đó, bạn sẽ xử lý như thế nào?
Hướng giải quyết:
Nhận xét: Trong tình huống trên, phụ huynh này tham gia rất nhiệt tình trong
hoạt động phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh học sinh với động cơ là cho
con họ được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi đi thi cấp Quận. Tuy nhiên, vì là
phụ huynh học sinh, không nên xử lý quá cứng rắn, cần mềm mỏng trong giao
tiếp để phụ huynh hiểu và thông cảm. Điều đó, sẽ giúp ích cho giáo viên trong
việc tạo mối quan hệ tốt đẹp giữa phụ huynh, giáo viên và nhà trường
Nếu là giáo viên chủ nhiệm của học sinh đó, em sẽ đến gặp phụ huynh đó
Trước tiên là cảm ơn phụ huynh đó đã có tấm long, tích cực tham gia các hoạt
động, nhờ đó mà lớp cũng đạt được thành tích cao trong thời gian gần đây
Sau đó, em sẽ nói rõ về tình hình học tập của học sinh đó “ tuy chăm ngoan,
nhưng học lực lại chỉ được khá, tiếp thu bài chưa nhanh. Trong lớp, còn rất
nhiều bạn có học lực tốt hơn, vì vậy việc chọn em hs đó đi thi là không công
bằng với học sinh khác và cũng không phù hợp với tiêu chí của nhà trường,
mong gia đình thông cảm. Mong gia đình kèm cặp em, tôi cũng cố gắng giúp
em trong việc học tập, nếu đủ điều kiện mà nhà trường đề ra thì em sẽ được
thi”
Trong tình huống trên, chúng ta nên vận dụng nguyên tắc nhân cách mẫu mực
trong giao tiếp sư phạm (xử lý công bằng, nghiêm minh mà không thiếu tình
người), tôn trọng nhân cách, có thiện chí, niềm tin và đồng cảm trong giao tiếp
sư phạm. Vận dụng các kỹ năng sư phạm như nghe và biết lắng nghe, tự kiềm
chế cảm xức và hành vi, linh hoạt, mềm dẻo trong giao tiếp, kỹ năng thuyết
phục, xử lý thông tin trong quá trình giao tiếp
62
7. Vào năm học mới, sau khi học được 1 tháng, giáo viên dạy lớp 1A phát hiện
thấy em H. ngồi trong lớp chỉ nghịch ngợm, quấy phá. Trong giờ học, em vẫn
cười đùa tự nhiên, giáo viên nói gì em cũng không làm theo. Sau nhiều lần
theo dõi, giáo viên mới biết em bị điếc hoàn toàn. Là giáo viên dạy lớp đó, bạn
sẽ xử lý trường hợp này như thế nào?
• Tình huống nêu ra: Giáo viên dạy lớp 1A sau 1 tháng dạy học đã phát
hiện ra em học sinh nghịch ngợm quấy phá trong lớp đó bị điếc hoàn toàn.
• Phân tích tình huống : Tình huống này giáo viên cần phải giải quyết thật
khéo léo, không để cho em học sinh H bị tổn thương, lại có thể giữ cho lớp
học ổn định không ảnh hưởng đến học tập của lớp
• Các cách giải quyết :
- Cách thứ nhất : Dùng ám hiệu ý bảo em H trật tự.
- Cách thứ hai : ổn định lớp học, rời sự chú ý của các học sinh khác
hướng vào bài học. sau đó gặp GVCN để trao đổi. Tìm hiểu về gia đình em H,
bệnh tình của em, và tìm hiểu một số “ thủ ngữ” _ ngôn ngữ của người khiếm
thính để giao tiếp với em. Sau đó, sẽ đến nhà em H, hỏi thăm tình hình của e H
ở nhà và bệnh tình của em, nói chuyện với bố mẹ về tình hình của em ở trên
lớp và khuyên gia đình nên cho em học những lớp giáo dục đặc biệt để em có
thể phát triển thuận lợi hơn.
Nếu em là giáo viên trong trường hợp này em sẽ chọn giải pháp thứ 2, đây là
giải pháp hợp lý. Đầu tiên là giáo viên trong trường hợp này cần ổn định lớ
học để cho các em học sinh khác tập trung vào bài học. Tiếp theo sẽ gặp giáo
viên chủ nhiệm để trao đổi và tìm hiểu rõ hơn tình hình của em H. Em sẽ tìm
hiểu cách giao tiếp với trẻ bị khiếm thính, cách nói chuyện bằng cử chỉ hành
động, tìm hiểu một số “ thủ ngữ” _ ngôn ngữ của người khiếm thính để giao
63
tiếp với em. Đến thăm nhà em H, hỏi han và nói chuyện với phụ huynh, hỏi
thăm tình hình của e H ở nhà và bệnh tình của em, nói chuyện với bố mẹ về
tình hình của em ở trên lớp và khuyên gia đình nên cho em học những lớp giáo
dục đặc biệt để em có thể phát triển thuận lợi hơn. Nói chuyện với phụ huynh
với thái độ chân thành, đồng cảm và tôn trọng. Tôn trọng ý kiến của em H và
gia đình nhưng cũng không ngừng thuyết phục gia đình cho em H học tập
trong môi trường phù hợp hơn, để em có thể tiếp thu kiến thức và phát triển tốt
như các bạn. Trò chuyện cùng em H bằng “ thủ ngữ”, động viên em cố gắng
học tập, ngoan ngoãn….
• KLSP : Là giáo viên, khi nhìn nhận một vấn đề cần phải quan sát tìm
hiểu nguyên nhân để đưa ra quyết định, không thể phán đoán dựa trên cảm
tính. Với những em học sinh như trong tình huống trên giáo viên cần khéo léo
lựa chọn cách giải quyết, tôn trọng, yêu thương và cảm thông. Khi gặp mặt
phụ huynh, cần nói chuyện với thái độ chân thành, thân thiện và bình tĩnh, dù
trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng phải bình tĩnh giải quyết không được nôn
nóng vội vàng cũng không được tức giận to tiếng. Với những vấn đề nhạy
cảm, cần khéo léo sử dụng ngôn ngữ và hành động linh hoạt để giải quyết.
8. Nghe tin con mình không được lên lớp phải lưu bạn lại lớp 10. Cha của em
học sinh đó đã đến gặp giáo viên chủ nhiệm lớp trong tình trạng “nửa say, nửa
tỉnh” vì hơi men và nói với giáo viên chủ nhiệm:
Tôi chỉ có mỗi một đứa con duy nhất. Thầy phải cho nó lên lớp, nếu nó
không được lên lớp thì tôi sẽ giết nó.
A. Phân tích tình huống: Tình huống khá nhạy cảm, một ông bố khá khó tính
và thích uống rượu thấy con mình không được lên lớp 10 thế là đến gặp giáo
viên trong tình trạng nửa say, nửa tỉnh để uy hiếp là nếu con mình không được
lên lớp thì mình sẽ giết con. Ở tình huống này, khó khăn được thấy rất rõ, khi
một người say thì sẽ không tự chủ được cảm xúc và hành động của mình do vậy
64
hướng giải quyết của giáo viên phải cực kì mềm dẻo và phải xử lí được ngay
thời điểm đó cũng như về lâu về dài.
- Giải quyết được tình huống ngay tức khắc và lâu dài.
- Theo nguyên tắc thì con ông này vẫn sẽ bị lưu ban, nhưng phải làm sao để ông
ý hiểu việc lưu ban này không có gì là to tát mà ông đòi giết con, làm sao để
không có bất kì hậu quả xấu nào xảy ra trong tương lai. Có thế còn giúp ông
này với con yêu thương nhau hơn, giúp gia đình có bố tốt hơn, con học giỏi
hơn.
1, Cùng ông ấy ra quán uống rượu cho đến say rồi đưa ông đấy về nhà, đợi khi
ông đấy tỉnh lại thì nói chuyện tiếp, trong khi đó thì tìm hiểu rõ hơn về gia cảnh
học sinh.
2, Giải quyết luôn: Thầy bảo rằng tôi đã báo lại trường hợp của em cho cấp trên
và đang trong quá trình xem xét, chưa có kết quả chính thức, bao giờ có kết quả
thì sẽ báo lại cho bác đấy sau và khuyên bác đấy bình tĩnh, bác cứ yên tâm. Nói
như vậy có thể trấn an bác ấy ngay lập tức, tránh những hậu quả đáng tiếc. Là
giáo viên chắc hẳn thầy giáo cũng biết, hiểu về gia cảnh học sinh. Đợi khi phụ
huynh đó tỉnh rượu (không ra quán rượu), thì nói chuyện như hai phụ huynh với
nhau. Rằng ai chẳng muốn con giỏi, con hay, nhưng con là do mình dứt ruột
sinh ra, lúc này vấp ngã thì nó phải biết cách đứng lên rồi thành công rồi báo
đáp công ơn cha mẹ… Thầy sẽ dùng phương pháp giảng giải bằng phong cách
dân chủ, tự nhiên, dông dài nhất có thể. Thầy có hứa sẽ giúp đỡ em học sinh học
tập tốt hơn, nhờ những sự giúp đỡ khác nữa trên cơ sở có sự phối hợp với gia
đình…hứa sẽ cố gắng để giáo dục em thành người tốt, mai kia đỗ đại học và
còn có thể có công ăn việc làm đàng hoàng. Thầy giáo giúp phụ huynh đó tỉnh
65
ngộ và biết được ông ấy cần phải làm gì, ít nhất là bỏ rượu và biết cách kiềm
chế tính nóng nảy của mình.
D. Em chọn cách giải quyết thứ hai vì thầy giáo đã thấu hiểu hoàn cảnh và dùng
chính hoàn cảnh của thầy nói chuyện với phụ huynh thể hiện thái độ đồng cảm
của bản thân.
=> Kết luận sư phạm: Là thầy phải biết hiểu tâm tư nguyện vọng của phụ
huynh, giúp phụ huynh hiểu được mong muốn của thầy cô giáo với học trò.
Thầy cô là mối liên kết giữa nhà trường và gia đình, biết cách tương hỗ để giúp
giáo dục nhân cách cũng như nâng cao năng lực, tri thức của học sinh. Đồng
thời luôn quan tâm đến gia cảnh học sinh để có những cách giải quyết phù hợp,
kịp thời nhất trước khi mọi việc xảy ra quá xa tầm kiểm soát.
9. Là giáo viên chủ nhiệm lớp, trong tình huống đó bạn sẽ làm gì?
Trong một buổi đi dã ngoại của học sinh khối 8 ở một trường THCS, trong lúc
chơi đùa với nhau chẳng may một em học sinh bị trật khớp chân. Cô giáo chủ
nhiệm cùng một số em trong lớp đã kịp thời đưa em học sinh đến bệnh viện
gần đó. Khi về nhà, em học sinh đó đã kể lại với phụ huynh. Hôm sau phụ
huynh đã đến gặp giáo viên chủ nhiệm lớp trách cứ cô thiếu trách nhiệm với
học sinh. Là giáo viên chủ nhiệm trong trường hợp đó bạn sẽ giải quyết như
thế nào?.
Em xin xử lý tình huống trên theo ý kiến cá nhân của mình như sau:
- Đầu tiên, mời phụ huynh vào văn phòng nói chuyện, hỏi thăm về tình trạng
của học sinh
- Tiếp theo, giáo viên có thể nói như sau:”Em và ban giám hiệu rất tiếc về
trường hợp của em A.Cá nhân em rất xin lỗi chị.Em có thể hiểu được tâm trạng
của chị lúc này.Đây là chuyện mà không ai muốn xảy ra.=>Dùng tình cảm,lựa
lời nói khéo léo với phụ huynh để phụ huynh bớt giận.
66
- “Các em còn đang trong lứa tuổi hiếu động và rất thích thể hiện, em và các
thầy cô sẽ quan tâm, để ý em hơn để không xảy ra sự việc đáng tiếc này một lần
nữa”
- Trò chuyện thêm với phụ huynh về việc học hành và về những sở thích của em
A. Đặc biệt trong thời gian tới giáo viên sẽ cùng với các bạn trong lớp giúp đỡ
tạo điều kiện tối đa để em A theo kịp bài .
- Hi vọng em sớm bình phục, đến trường cùng cô và các bạn.Lớp sẽ tổ chức một
buổi đi thăm em A.
Các nguyên tắc giao tiếp sư phạm:
- Tính mô phạm trong giao tiếp
- Có thiện ý trong giao tiếp
- Đồng cảm trong giao tiếp
Các kỹ năng giao tiếp sư phạm đã thể hiện là:
- Kỹ năng điều chỉnh, điều khiển trong quá trình giao tiếp sư phạm
Qua việc xử lý tình huống trên, em rút ra kinh nghiệm cho bản thân là: Khi trở
thành giáo viên, nếu phụ huynh trách cứ vì một việc không may xảy ra với học
sinh,người giáo viên cần phải bình tĩnh, xử lý thật khéo léo để không làm xấu đi
mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường.Gia đình kết hợp với nhà trường cùng
quản lý và giáo dục học sinh sẽ là cơ sở để học sinh phát triển đầy đủ cả về trí
tuệ và nhân cách.
10.Trong buổi họp phụ huynh sơ kết học kỳ 1, một phụ huynh đã phát biểu: tất cả
những yêu cầu của nhà trường từ đầu năm học chúng tôi đã thực hiện đầy đủ,
nhưng mong muốn của chúng tôi đối với nhà trường thì chưa được các giáo
67
viên thực hiện tốt, cụ thể kết quả học tập và rèn luyện của học sinh chưa cao,
tỷ lệ học sinh yếu kém còn nhiều… Là giáo viên chủ nhiệm bạn xử lý như thế
nào?.
Đầu tiên chúng ta phải nhận thức vấn đề xảy ra đây là một tình huống xảy ra
với giáo viên với học sinh. Đây là một tình huống ít xảy ra nhưng không có
nghĩa là không gặp. Cụ thể : ‘’Trong buổi họp phụ huynh sơ kết học kỳ I, một
phụ huynh đã phát biểu: Tất cả những yêu cầu của nhà trường từ đầu năm học
chúng tôi đã thực hiện đầy đủ, nhưng mong muốn của chúng tôi đối với nhà
trường thì chưa được các giáo viên thực hiện tốt, cụ thể kết ủa học tập và rèn
luyện của học sinh chưa cao, tỷ lệ học sinh yếu kém còn nhiều…’’
Là giáo viên chủ nhiệm, tôi sẽ xử lý tình huống như sau:
Phương ân 1: Phản ứng lại gay gắt ý kiến của vị phụ huynh đó, nói đây không
phải lỗi nhà trường và nhà trường không phải chịu trách nhiệm về việc này.
Phương án 2: Vẫn gật đầu đồng tình với ý kiến của phụ huynh nhưng sau đó
bỏ qua và coi như không có chuyện gì xảy ra.
Phương án 3: - Đầu tiên đợi các phụ huynh phát biểu ý kiến , phải thực sự
lắng nghe và tiếp thu, có thái độ hòa nhã, vui vẻ… tạo thiện cảm cho người
đối diện và không khí không quá gay gắt..
- Sau đó khi các bác đã bình tĩnh thì mình nên nhận sai, đây là thiếu sót
và trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm cũng như nhà trường, vì lúc này mà
mình đổ lỗi cho học sinh ngay là một sự thiếu sót, càng làm không khí thêm
nặng nề. Mặc dù nhận lỗi nhưng cũng phải chỉ rõ cho phụ huynh hiểu ‘’ Nhà
trường đang cố gắng và hoàn thiện hơn nữa để các em được học tập, học hành
hiệu quả hơn, cảm ơn các Bác đã ủng hộ và đóng góp cho nhà trường, việc
làm của các bác giúp chúng tôi, cũng như các em thoải mái, cố gắng hơn nữa..
Nhưng kết quả học tập chưa cao cũng phải phụ thuộc vào chính bản thân mỗi
học sinh, chỉ có bản thân các bạn ấy cố gắng mới được. Là giáo viên chủ
68
nhiệm tôi sẽ cố gắng dạy bảo, chăm lo cho các em hơn nữa. Cảm oen những
đóng góp quý báu của các bác, cô trò chúng tôi sẽ càng ngày càng hoàn thiện
bản thân mình’’
Trong tình huống trên cần vận dụng nguyên tắc giao tiếp trong sư phạm:
- Tính mô phạm trong giao tiếp
- Tôn trọng nhân cách trong giao tiếp
- Có thiện ý trong giao tiếp sư phạm
- Đồng cảm trong giao tiếp
Vận dụng các kỹ năng giao tiếp :
- Kỹ năng điều khiển, điều chỉnh trong giao tiếp sư phạm
Nếu là một giáo viên tôi nhận thức được rằng khi nói chuyện hay trao đổi với
người khác không chỉ riêng học sinh cần phải có thái độ đúng mực, thân thiện,
và luôn đặt mình vào vị trí người khác, sẵn sàng nhận sai nếu nhu mình là
người có lỗi.
69

Đáp Án Tham Khảo Đề Cương GTSP Kỳ 1 (2022 - 2023)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Đáp Án Tham Khảo Đề Cương GTSP Kỳ 1 (2022 - 2023)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nhóm học tập RAM(K70, K71, K72 – HNUE)

_ Tham gia làm:

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN

Câu 1.Giao tiếp sư phạm

Khái niệm giao tiếp sư phạm:

Câu 2. Đặc trưng của giao tiếp sư phạm

Câu 3. Chức năng của giao tiếp sư phạm

* Tri giác lẫn nhau

* Đánh giá lẫn nhau

* Điều khiển hoạt động nhóm

Câu 4. Vai trò của giao tiếp sư phạm

Câu 5. Các nguyên tắc giao tiếp sư phạm

* Nguyên tắc tôn trọng nhân cách

* Nguyên tắc đồng cảm

✓ Khiến HS thụ động, lệ thuộc và thiếu tích cực

*Phương tiện phi ngôn ngữ

tượng giao tiếp.

=> Giáo viên có kĩ năng lắng nghe tốt:

• Có phải ý của anh/chị/em là…?

b. Biểu hiện của kĩ năng thuyết phục

c. Các bước thực hiện kĩ năng thuyết phục

Các tình huống:

GIAO TIẾP GIỮA GIÁO VIÊN VỚI GIÁO VIÊN

Phương án 1: Nể trình là đồng nghiệp và tránh mất lòng nhau nên lờ đi và bỏ

GIAO TIẾP CỦA GIÁO VIÊN VỚI HỌC SINH

+ Kĩ năng kiểm soát hành vi, lời nói

B. Mục tiêu giải quyết tình huống:

GIÁO TIẾP GIỮA GIÁO VIÊN VỚI PHỤ HUYNH

Câu trả lời:

• Chọn phương án 2 là phù hợp vì có thể do một lý do chủ quan nào đó

You might also like