IKASKUNTZA

Marco, Liliana, Dua eta Eider

Nola salbatu euskera desagertzeko

arriskutik?

● Euskararen erabilera eta eremua:

Euskararen erabilera kalean zein etxean edo beste eremu
batzuetan euskera duen erabilera da. Hori neurtzen duten
bi azterlan egiten dira periodikoki, bata inkesta
soziolinguistikoaren baita herritarrei galdetuta osatzen
dena; eta bestea kaleko erabilera erreala behatuta osatzen
dena. Euskararen erabilera trinkoa egiten zutenak % 20,1
ziren EAEn, % 6,6 Nafarroan eta % 8,1 Ipar Euskal
Herrian.

● Antzinako euskara:
Aitzineuskara (protoeuskara) euskara historikoa (idatzia)
baino lehenagoko euskara hipotetikoa da. Antzinan
euskara asko aldatzen zen, biztanle gehiengoak
euskaldunak zirelako, baina gaur egun gazteleraren
kontuarengatik euskara gutxiago hitz egiten da, gaztelera
gehiago hitz egiten delako.
● Gaur egungo euskararen egoera:
Gaur egun euskara gutxiago erabiltzen denez apurka-
apurka desagertzeko arriskutik gerturatzen doa. Hori ez
gertatzeko adin desberdinetako jendearen euskararen
maila neurritu dugu gutxi gora behera, eta horri esker
bakoitzari komeni zaizkion ekintzak edo arloak egitea
eskaini ditugu, euskera ez galtzeko.

● Ondorioak:
Aipatutako pertsonen gomendioak betetzen ez badira,
euskara errazago eta arinago desagertuko da. Horregatik
urrats horiek betetzea komeni zaie.

● Helburua:
Euskararen erabilera baieztatzeko, erabileraren kopuru
zehatz bat aurkitzeko eta euskararen maila hobetzeko
ikerketak egin ditugu. Horrela jakin dezakegu adin eta
pertsona desberdinetako euskararen maila eta
erabilerak.

● Haurrak:
Euskaraz hitz egiten duten gehiengoak dira, eskolari
esker euskararen maila askoz gehiago hobetzen dute,
baina eskolatik kanpo ez dute asko erabiltzen, batez ere
gurasoak euskeraz ez badakite. Euskara hori hobetzeko
 jolas dibertigarriak prestatu, marrazki-bizidunak
euskaraz ikusi… eta hainbat gauza egin daitezke.

● Gazteak:
Normalean gazteak ez dute euskeraz asko hitz egiten,
kalean eta bere lagunekin dauden bitartean erderaz edo
beste hitzuntzetan hitz egiten dutelako. Euskaraz ekintza
desberdinak egitea, Euskal Herriko antzinako lekuak
bisitatu eta ezagutzea, Euskal Herriari buruz
informazioa bilatu eta gehiago ezagutu kultura eta
istorioari buruz, euskal abestiak entzun…

● Helduak:
Normalean ez dute euskaraz hitz egiten (euskaraz
bakarrik hitz egiten dakiten ezagunak badaukate kenduz),
eta hori zuzentzeko AEK batera joatea gomendatzen
dugu. Euskararekin zerikusia dituzten ekintza
desberdin asko egin ditzakete ere.

● Agureak:
Euskaldunak badira edo euskal herrian jaio eta bizi
badira, euskaraz asko mintzatuko dute, hori eta erdera
direlako ezagutzen dituzten hizkuntza bakarrak.
Aldiz euskaraz hitz egiten ez dutenak mintza praktika
bat egin dezakete noiz behinka, eta horrela euskeraren
maila igo. Euskarazko aldizkariak irakurri edo euskal
irratia entzun ahal dute ere, edota euskaraz badakiten
agureekin mintzatu.