SORU4:

1
Normal cam aynaya göre düşünk ıı...◄f-------l . .S m------,.,....-ı
maliyetli olan ve şekilde gösterile
sıvı ayna teleskopu, para bolik bir
~
aynanın şeklini üretmek üzere dönen
bir cıva dolu kaptan oluşmaktadır. 2
British Columbia Üniversitesi'ndeki
....._.,_..,_-n= 7 dev /dk
1.8 m çapında ve 7 dev/ dk'l ik bir
dönme hızına sahip olan aynada 30
litre cıva kullanılmıştır. Bu verilenlere göre;
a. Kullanılacak kabın yüksekliği(h) en az kaç olmalıdır?
şü sırasında
136 00 kg/ m olduğuna göre, siste min bu dönü
3
b. Cıvanın yoğunluğu Pc =
ındaki basınç farkını hesaplayınız.
kabın orta tabanı ile sağ tabanı aras

~t~ (e. )2~ -;Trtu)

{-- 0, jj
 3

SORU #5. Bir yağ pompası, 860 kg/m

3
yoğunluğundaki yağı, 0,1 m /s
çekmektedir. Pompanın
'lik debi ile basarken, 25 kW elektrik gücü
12 cm'dir. Pompada
ıyla, 8 cm ve
2SkW giriş ve çıkış borularının çaplan sıras
or verimi %9 0 olduğuna
meydana ge~en basınç artışı 250 kPa ve mot
rleyiniz. Kinetik enerji
Po
göre, pompanın mekanik verimini beli 3
düzeltme faktörünü 1.05 alınız. (p= 860 kg/m
)

8
I
Yat 4P=250 kPa

0.1 m3/s
.
o< ı
Vl - V-
'?
"2..

Al (1. Qo 8'l

'-<
Vı__-ı- L9 c9 M /S

Vı.2.v "l.. Oc '

,A-'l n .Ü,.( 11-
½
VL. 2 il 1 lt M Is
-
wrı 1 f~ f 3 kf ,f .V
-
LıJft f 2.. t CO. Sr ~ l . {_ 1. < b _ O, ~

Wp( fl-r /ol 6 ILw

,
wf,M.r( :: ı>A,J . . w~ e.l.ıılt.
rııw[Ur
( J
2 ,(\ Q
\:.le .J # ,
'7
L
~
J
,.,
2. (._ 1 l r tt_ Lv

7
 Bir yapı şekilde görüldüğü gibi okyanus
zeminine yerleştirilmiştir. 2 m çapındaki bir
kapak eğimli olarak ve tek bir noktadan
mafsallanmıştır. Kapağın açılabilmesi için
konteynerin içindeki minimum basınç ne
olmalıdır? (kapağın ağırlığı ve mafsaldaki
sürtünmeyi ihmal ediniz)
1. (3-92) Şekilde gösterilen 1 m
genişliğindeki ağırlıksız kapak su ile
karbon-tetra-klarür (CCl4) sıvısını
ayırmak için kullanılmaktadır. Kapağın
verilen konumda kalabilmesi için suya
gömülü beton kütlesinin (ρb,b=2,4)
hacmi ne olmalıdır? (Sürtünmeleri
ihmal ediniz)
 2. 2 m yarıçapına = genişliğe sahip çeyrek daire şeklindeki bir kapak, tuzlu su
= ⁄ ile = etkin basınç altında tutulan bir tatlı su =
⁄ deposunu şekildeki gibi birbirinden ayırmaktadır. Basıncı oluşturan gazın
ağırlığını ihmal ederek; , = ∙ ⁄
a. Kapağın üzerinde tuzlu su tarafından meydana getirilene bileşke kuvveti,
b. Kapağın üzerinde tatlı su tarafından meydana getirilene bileşke kuvveti,
c. Sadece yatay yönde oluşan kuvvetleri dikkate alarak, kapağın A noktası etrafında
açılmaması için basıncının en az kaç olması gerektiğini bulunuz.

= ℎ = 1030 ∙ 9,81 ∙ 4 ∙ (2 ∙ 1) = 80834,4 N

=( + ℎ ) = (20000 + 1000 ∙ 9,81 ∙ 1) ∙ (2 ∙ 1) = 59260 N
= ℎ = 1030 ∙ 9,81 ∙ 5 ∙ (2 ∙ 1) = 101043 N

= = 20000 ∙ (2 ∙ 1) = 40000 N

2
= ∀ = = 1030 ∙ 9,81 ∙ 1 = 31727,5
4 4
2
= ∀ = − = 1030 ∙ 9,81 ∙ 2 − ∙ 1 = 8436,6
4 4

= + − = 80834,4 + (101043 − 31727,5) = 106484 N

= + + = 59260 + (40000 + 8436,6) = 76536,6 N

Yatay kuvvet bileşenleri için basınç merkezi;

 , 1 ∙ 2 ⁄12
= + =4+ = 4,083 m
∙ 4 ∙ (2 ∙ 1)

, 1 ∙ 2 ⁄12
= + =1+
[ + ⁄( )] ∙ [1 + ⁄(9810)] ∙ 2 ∙ 1

A noktasına göre moment;

∙ ℎ − = ∙ ℎ −
0,667
80834,4 ∙ 0,917 = (2 + 19260) 2 − 1 +
2+ ∙ 2,038 ∙ 10

= 30524,2 Pa ≈ 30,5 kPa

3. Şekilde gösterilen sistem, borudaki basınç ∆p kadar arttığında bu basınç artışını hassas
biçimde ölçmek amacıyla tasarlanmıştır. Basınç ∆p kadar arttığında ∆h=70mm kadar artıyorsa
boruda meydana gelen basınç değişimi ne olur? D=30mm, d=3mm ve Gliserinin Bağıl
Yoğunluğu 1.26’dır.

gliserin
4. Bir boruda akan suyun basıncı şekilde gösterilen düzenekle ölçülmektedir. Verilen değerler
için borudaki basıncı belirleyiniz?
 π
Δθ 135°. 180
w= = = 4,71 rad/sn
Δt 0,5

F = τ. A

du V w. r
τ=µ =µ =µ
dy h h
w. r
dF = τ. dA = µ. . b. dr
h

dT = dF. r => dT = dF. r

wr
dT = r. µ. . b. dr
h

w. r. b
T=µ [(R + L) − R ] = 0.0433 N. m
3h
Şekilde gösterilen kavrama sistemi, 30-cm çapındaki iki özdeş disk arasındaki 3-mm
kalınlığında ve viskozitesi μ = 0.38 N s/m2 olan yağ üzerinden tork iletmek için
kullanılmaktadır. Tahrik eden mil 1450 d/d hızla dönerken tahrik edilen mil ise 1398 d/d
hızla dönmektedir. Aradaki yağ filmi içerisindeki hız dağılımını doğrusal kabul ederek iletilen
torku belirleyiniz.

Diskler aynı yönde fakat 1 ve of 2 farklı olan açısal hızlarda dönmektedir. Böylece disklerden birini
sabitken diğerinin 1  2 açısal hızıyla döndüğünü kabul edebiliriz. h kalınlığındaki yağ filminin
herhangi bir yerindeki hız gradyeni V /h olacaktır. Buradaki V  (1   2 )r teğetsel hızdır. Dönme
ekseninden r kadar uzaklığında, daha hızlı diskin yüzeyinin herhangi bir yerindeki kayma gerilmesi;

du V (   2 )r
w     1
dr h h h
Kayma gerilmesi yüzey üzerindeki dA diferansiyel alan 2r
üzerine etkiyorsa ve tork bununla ilişkili olarak aşağıdaki
1r
gibi ifade edilebilir;
(1   2 )r
dF   w dA   (2r )dr
h
(1   2 )r 2 2 (1   2 ) 3
dT  rdF   (2r )dr  r dr
h h
İntegrali alınırsa;
D/2
2 (1   2 ) D / 2 3 2 (1   2 ) r 4  (1   2 ) D 4
T r 0 r dr  
h h 4 r 0
32 h

Burada   2 n , olan açısal hızdır.

 1 min 
1  2  2  n1  n2    2 rad/rev  1450  1398  rev/min     5.445 rad/s ,
 60 s 

Böylece

 (0.38 N  s/m 2 )(5.445 /s)(0.30 m) 4

T  0.55 N  m
32(0.003 m)
 SORU #2. Bir akışı n hız alanı V = (x) t + (y + 1) J + (3tz ) kile verilmektedir. Başlang ı çta(t=O) (:xo,
Yo, 7.o)=(l,2,4) konumunda olan akışkan parçac ı ğını t=2s sonundaki konumunu bulu nuz.

J t � S di
l/\,.x =- l -t e\

� � J d i
;;
l.ıt ( j-+ t) '2. l-+ e ı.
jd1,,1p. 2 t1:
?: :: t
3
C3
tı o { )c. :,..i..
il"\�:::. 04:Ct

Lt ::. O

\ I\ (2 4 ()=- o+ c. 1.

� ,_ �,,�

)< ::... e.
-t
lt4,, d >< - e ,:y "">-14
j=- e. -{
d-==- e. -< � l l
---::1 3, (

ı� l 3 --t� ı-� 2l +4 = ('l

SORU #5. Şekildeki gibi bir hidrolik akümülatör, bir takım
tezgahının hidrolik sistemindeki basınç dalgalanmalarını
azaltmak için tasarlanmıştır. Py = 880 kg/m3 yoğunluğundaki
yağ akümülatöre Q = O, 4 lt/s debisi ile girmekte ve D =

32 mm çaplı borudan V = Vmak ( 1- ;:) denklemine göre olan !l_ ~~

bir parabolik hız dağılımı ile çıkmaktadır. Burada Vmak =
V
1, 3 m/s olup çıkış borusu merkezindeki hızdır. Bu verilenlere
göre akümülatörün içindeki yağ kütlesinin zamanla ne kadar azalacağını veya artacagı
w

nı
hesaplayınız.

=-0

'f..1. r-4)
fV~b .2n fl __
.C\ _ -::: a
f L)'ı -t 1- 4€. L

~WO ( O, ltı<l,;- J_ ~ J)
3
-z..
1
3 '- n {i'~ö

d; ~H :-- - o, ı (j /4
{
 SORU #4 Su yatay bir boru içerisinden 3.78 L/s debi ile
akmaktadır. Boru, düzgün bir redüksiyon ile birbirlerine bağlı,
100 mm ve 50 mm çaplarındaki iki farklı bölümden _ _.,...,.. JOOnım

oluşmaktadır. İki bölüm arasındaki basınç farkı cıvalı bir

manometre ile ölçülmektedir. Sürtünme etkilerini ilımal ederek,
borunun iki bölümündeki cıva seviyeleri arasındaki yükseklik
farkını (h) belirleyiniz.

_. 4g
4in
s , -3 ~
1/- =- 3, r~ l/5 z 3/1 ~ }c.lo -Mis
bl 2. lüôı,A(ft ~ Oc .l M

D"2.. 2.. S'o µ.,.,.,_ ı... Ot. o r- t,A.

V ~ _3_;ı-_f_}c._lo_
-3
pı. v/ J v'l ı./ Vr=-- _
fj -t 1-f -tJl = fj
P'L
-4' L; - t/ ~ Aı.. n. o( { 1.
y
pl _p'- fr ( Vı_ 'l_v/-J "f/_k ı.. O,JJ._~ /.r
lD ,._ J
L- V1- 2. 1/ 3/t-8 c ı o'"'
2--

P, -t fs 3 ( h+s) =- Pı * fs 3 . ~ + tv:. j it Aı. n.q orz.

Pı-P1- ~(fcı~ - /4 ) 3 h c_y ~L z:. '-ı ':J1l ~
!s (Vz ~v, 2) {.Dj 2-
Pj BhI
Cl\,q, - J J'
L-

A ( 0 2 / (){X:) ( ( / <j LL- q U 'g 'l )

Vız ı_
flJ z. _ _ __ _ __)
-
(fc{CR-!s).2j (ıJ6m- woo) 1 . 9 i f l
 Şekilde verilen nozzle
için viskoz etkileri ihmal ederek debiyi ve Q) · · ·---- ---- •
suyun yüksekliği h mesafesini hesaplayınız. 0.05 m--- h
-ı. ı
,
...Li../
-v, ;!. V.. . . ~ v.( A-,. :::.. ,ıA
V-ı "1.
"
~ v; Ot :::.. ¼. n'L @---···rr,-- .
ı· : \
{ 4 V( =- V1. / ~ 1ı O.~ m

tQ
<D ···· .. : 0
l P=85l:Pıı
~fr ı. '• .. ~- .
X t - t{ + 't---ı_
1 •

~-
~ . m"=~
oı·

:z. -
il 7/'
t,J
Vı-=: 31' 20?- ;t.(IJ

Vz ı ~v( ~ Vı._2.4 k]r'lo'.7 ~ /2,FJ,M.lf

2- 3 Cl/ta.J/

r
 Şekilde görüldüğü gibi su büyük bir tanktan pompa ile
𝑄𝑄 debisi ile dışarıya atılmaktadır. Boruda meydana
gelen mekanik kayıp ℎ𝑘𝑘 = 4𝑉𝑉 2 ⁄2𝑔𝑔 eşitliği ve
pompanın faydalı basma yüksekliği ise ℎ𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝,𝑓𝑓 =
20 − 40𝑄𝑄 2 eşitliği olduğu bilindiğine göre debiyi (𝑄𝑄)
bulunuz.

𝑃𝑃1 𝑉𝑉12 𝑃𝑃2 𝑉𝑉22

+ + 𝑧𝑧1 + ℎ𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝,𝑓𝑓 = + + 𝑧𝑧2 + ℎ𝑘𝑘
𝜌𝜌𝜌𝜌 2𝑔𝑔 𝜌𝜌𝜌𝜌 2𝑔𝑔

𝑃𝑃1 = 𝑃𝑃2 = 𝑃𝑃𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 , 𝑉𝑉1 ≅ 0, 𝑧𝑧1 = 13 , 𝑧𝑧2 = 0𝑚𝑚

𝑉𝑉22
𝑧𝑧1 + ℎ𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝𝑝,𝑓𝑓 − ℎ𝑘𝑘 =
2𝑔𝑔
4𝑉𝑉22 4(𝑄𝑄/𝐴𝐴2 )2
ℎ𝑘𝑘 = =
2𝑔𝑔 2𝑔𝑔
2 (𝑄𝑄/𝐴𝐴2 )2
4(𝑄𝑄/𝐴𝐴 2)
𝑧𝑧1 + (20 − 40𝑄𝑄 2 ) − =
2𝑔𝑔 2𝑔𝑔
5
�� � + 4� 𝑄𝑄 2 = 20 + 𝑧𝑧1
2𝑔𝑔𝐴𝐴22
𝑄𝑄 = 0.0885 m3 ⁄s

̇
̇
 Yoğ unluğ u = /
olan yağ , ∝=
eğ imli bir yol ü zerinde
= uzunluğ unda
= çapında olan
bir tanker ile
taşınmaktadır. Tanker
içerisinde hava boşluğ u
yoktur ve tankerin 2
noktası atmosfere açıktır.
Tankerin arkasında, alt
kısmı 0 ile gö sterilen konuma denk gelen dairesel şekilli ve = çapında bir tahliye
kapağ ı bulunmaktadır.
a) Tanker ⃗ = . / ile ivmelendiğ inde tahliye kapağ ına etki eden basınç kuvvetini
hesaplayınız. = , = . /

= ( − ) = (− sin ∝ − ) = − ( sin ∝ + )

= − = (− cos ∝ − 0) = − cos ∝

= +
= − ( sin ∝ + ) − cos ∝
= − ( sin ∝ + ) − cos ∝
( , ) = − ( sin ∝ + ) − cos ∝ +
Kapağın her iki tara ndaki atmosfer basıncı etkisi ihmal edildiğinde;
2 (0,0) ç ; (0,0) = , =0
1 ç ; (−8, −1.6) = −800 ∙ 9.81 ∙ (sin 20 + 2.3) ∙ (−8) − 800 ∙ 9.81 cos 20 ∙ (−1.6)
(−8, −1.6) = 47993 Pa ≅ 48 kPa
0.8
= = = 48
4 4
≅ 24 kN
b) Tanker içerisindeki eş basınç çizgilerinin (izobar) yatay eksen ile yaptığ ı açıyı
hesaplayınız.
− sin ∝ +
=0( ü ) ç ; =
cos ∝
−9.81 sin 20 + 2.3
=
9.81 cos 20
= tan = −0.613
= −31.5° = 148.5°
 Pompanın emme lanşı (E) ile basma lanşı (B)
arasındaki basınç farkı civalı bir manometre ile
ö lçü lmektedir. Manometrenin kolları arasındaki
seviye farkı(h) 80,9 cm’dir. Emme ve basma lanşları
arasındaki seviye farkı 81 cm’dir. Emme ve basma
hattında aynı çapta boru kullanılmıştır. Pompa çarka,
mil ve elektrik motorunun verimleri sırasıyla
=% , = % ve = % olarak
verilmektedir. Pompanın saniyede 27,8 L suyu tesisata
basabilmesi için elektrik motorunun şebekeden
çekmesi gereken gü cü bulunuz.

= ⁄ , = ⁄ ,
= , ⁄

P + ρ gh = P + ρ gh

P − P = gh(ρ − ρ )

P − P = 9,81 × 0.809 × [13600 − 1000]

P − P = 100000 kg⁄ms

P V P V
ṁ + gz + + Ẇ , = ṁ + gz + + Ẇ ,ç + Ė ,
ρ 2 ρ 2

P −P
Ẇ , = ṁ + g(z −z )
ρ
100000
Ẇ , = 1000 × 27,8 × 10 + 9.81(0.81)
1000
Ẇ , = 3000 kgm ⁄s

η=η ×η ×η

η = 0.71 × 0.80 × 0.88

η = 0.5

Ẇ p,f
η=
Ẇ e

3000
Ẇ = = 6000 kgm ⁄s
0.5
Ẇ = 6 kW
Türbin girişi (2) ile çıkışı (3) arasındaki basınç
farkı çok akışkanlı bir manometre ile
ölçülmektedir. Manometredeki akışkan
seviyeleri h1= 25 cm, h2= 15 cm, h3= 45 cm, h4=
15 cm olarak verilmiş r. (1) ve (4) noktaları
arasında boru sisteminde meydana gelen
toplam tersinmez yük kaybı 1,8 m’dir. Türbin
girişi ve çıkışı arasındaki seviye farkı (z2-z1) 1,2
m’dir. Bununla birlikte, türbin girişindeki ve
çıkışındaki boru çapları eşi r. Baraj gölü ile
yapay gölet arasındaki seviye farkını bulunuz.
(Suyun yoğunluğunu 1000 kg/m3, civanın
yoğunluğunu 13600 kg/m3, yağın yoğunluğunu
850 kg/m3 ve yerçekimi ivmesini 9,81 m/s2
alınız.)
Su şekilde gösterildiği gibi bir dirsek içerisinden 100 L/s debi
ile akmaktadır. Dirsek A noktasından desteklenmektedir.
Girişteki basınç P1=25kPa, çıkıştaki basınç P2=19 kPa, D1ve D2
çapları sırasıyla 0,3 m ve 0,25 m olduğuna göre suyun ve
dirseğin ağırlığını ihmal ederek bu akış nedeniyle A
noktasında meydana gelen moment değerini hesaplayınız.
 Pompanın emme lanşı (E) ile basma lanşı (B)
arasındaki basınç farkı civalı bir manometre ile
ö lçü lmektedir. Manometrenin kolları arasındaki
seviye farkı(h) 86 cm’dir. Emme ve basma lanşları
arasındaki seviye farkı 105 cm’dir. Emme ve basma
hattında aynı çapta boru kullanılmıştır. Pompa çarka,
mil ve elektrik motorunun verimleri sırasıyla
= %70, = %82 ve = %95 olarak
verilmektedir. Pompanın saniyede 30L suyu tesisata
basabilmesi için elektrik motorunun şebekeden
çekmesi gereken gü cü bulunuz.

= ⁄ , = ⁄ ,
= , ⁄

P + ρ gh = P + ρ gh

P − P = gh(ρ − ρ )

P − P = 9,81 × 0.86 × [13600 − 980]

P − P = 106469.892 kg⁄ms

P V P V
ṁ + gz + + Ẇ , = ṁ + gz + + Ẇ ,ç + Ė ,
ρ 2 ρ 2

P −P
Ẇ , = ṁ + g(z −z )
ρ
106469.892
Ẇ , = 980 × 30 × 10 + 9.81(1.05)
980
Ẇ , = 3496.932 kgm ⁄s

η=η ×η ×η

η = 0.70 × 0.82 × 0.95

η = 0.545

Ẇ p,f
η=
Ẇ e

3496.932
Ẇ = = 6416.389 kgm ⁄s
0.545
Ẇ = 6.4 kW
 Bir lüle tara ndan 35 m/s hıza çıkarılan su, akış yönünde
10 m/s sabit hızla yatay olarak hareket eden bir arabanın
dikey arka yüzeyine çarpıyor. Suyun sabit nozuldan
kütlesel akış hızı 30 kg/s'dir. Çarpmanın ardından su akışı
arka yüzey düzleminde her yöne sıçrar. (a) Arabanın
hızlanmasını önlemek için arabanın frenlerine
uygulanması gereken kuvve belirleyin. (b) Eğer bu kuvvet, frenlerde boşa harcamak yerine güç
üretmek için kullanılmışsa, ideal olarak üre lebilecek maksimum güç miktarını belirleyin.
25 cm çaplı yatay bir boruda 8 m/s ve 300 kPa basınçla akan su, 15 cm çapındaki dikey bir boruya
bağlanan 90°'lik bir bükülme azal cı bölüme girer. Dirsek girişi çıkıştan 50 cm yukarıdadır. Sürtünme ve
yerçekimi etkilerini ihmal ederek suyun redüktöre uyguladığı net bileşke kuvve belirleyin.
Momentum-akı düzeltme faktörünü 1,04 olarak alın.
Üç özdeş kola sahip bir çim skiyesi, su akışının neden olduğu itme kuvve ile yatay düzlemde dönerek
bir bahçeyi sulamak için kullanılır. Su, sprinklere dönme ekseni boyunca 60 L/s hızla girmekte ve 1,5 cm
çapındaki nozullardan teğet yönde çıkmaktadır. Rulman, öngörülen çalışma hızlarındaki sürtünme
nedeniyle To 50 Nm'lik bir gecik rme torku uygular. Dönme ekseni ile nozulların merkezi arasındaki 40
cm'lik normal mesafe için sprinkler şa ının açısal hızını belirleyin.