* TRİAÇİLGLİSEROLLER

TRİAÇİLGLİSEROL = TRİGLİSERİD (NÖTRAL YAĞ)

ALKOL + ASİD ESTER + SU

* Canlılarda en fazla bulunan yağ çeşididir.
* Üç molekül yağ asidinin, bir molekül gliserolle ester bağları ile bağlanması
sonucu oluşurlar. Bu reaksiyon sırasında üç molekül su açığa çıkar.
 Basit triaçilgliseroller
 Gliserolün alkol grupları ile esterleşen üç mol yağ asidi aynı tür ise
basit triaçilgliserol meydana gelir.

Karma triaçilgliseroller
 Gliserolün alkol grupları ile esterleşen üç mol yağ asidi farklı tür ise
karma triaçilgliserol meydana gelir.

* Gliserolün polar hidroksil grubu ile yağ asidinin polar karboksil grubu ester
bağı ile bağlandığından, triaçilgliseroller :

Non-polardır

Hidrofobik özellik gösterirler

TRİAÇİLGLİSEROLLERİN İSİMLENDİRİLMESİ

* BASİT TAG * KARMA TAG

18:0 TRİPALMİTİN veya 1-PALMİTOLEOİL-2-LİNOLEOİL-3-
TRİPALMİTOİLGLİSEROL STEAROİL-GLİSEROL
TRİAÇİLGLİSEROLLERİN ÖZELLİKLERİ

* Bitkisel yağlar, süt ürünleri ve hayvansal yağların bileşiminde bulunan nötral yağlar
basit ve karma triaçilgliserollerden oluşur.

* Bu yağlar zincir uzunluğu ve doymamışlık dereceleri farklı yağ asitleri içerir.

* Bitkisel yağlar büyük oranda doymamış yağ asitleri içerdikleri için 25°C’ de sıvı
haldedirler.

* Yağlar, asit veya alkalilerle ya da pankreastan salgılanan lipaz enzimi ile hidroliz
edildikleri zaman gliserol ve yağ asitlerine veya yağ asidi tuzlarına ayrılırlar.

* Yağların asit veya alkalilerle hidrolizlerine sabunlaşma, meydana gelen gliserol ve

yağ asitleri tuzlarına da sabun denir.
TRİAÇİLGLİSEROLLERİN ÖZELLİKLERİ

* Yağlar renksiz, kokusuz maddelerdir.

* Yağlar; ısı, ışık, nem ve bakterilerin etkisiyle bozulur ve yapıda hoş olmayan koku
meydana gelir. Buna yağların acılaşması (ransidifikasyon) denir.

* Depo yakıtı olarak triaçilgliserollerden sağlanan enerji, karbohidratlardan sağlanan

enerjinin iki katıdır.

* Triaçilgliseroller glikojen ve nişastaya göre iki avantaja sahiptir:

 Yağ asitlerinin karbon atomları şekerlere göre daha fazla indirgenmiş

durumdadır ve triaçilgliserol oksidasyonu karbohidratlara göre iki kattan daha
fazla enerji sağlar.

 Triaçilgliseroller hidrofobik ve susuz olup; yakıt olarak yağ taşıyan

organizmanın, depo şekerleri gibi ekstra su ağırlığı taşıması söz konusu
değildir.
* FOSFOLİPİDLER

1. Gliserofosfolipidler (Fosfoaçilgliseroller)

1. Sfingofosfolipidler (Sfingomiyelinler)
 * FOSFOLİPİDLER
1) GLİSEROFOSFOLİPİDLER

* Hücre membranlarının temel yapıtaşlarıdır.

* Fosfatidik asit türevi fosfolipidlerdir.

1 Yağ asidi esteri (Doymuş)

Digliserid
Gliserol 2 Yağ asidi esteri (Doymamış)

3 - Fosfat - Amino alkol veya inozitol

1. Ester bağı 2. Ester bağı
 * FOSFOLİPİDLER
1) GLİSEROFOSFOLİPİDLER

 Fosfatidik asid ve fosfatidil gliserol

 Fosfatidilkolin (Lesitin)
 Fosfatidiletanolamin (Sefalin)
 Fosfatidilserin  Kardiyolipin (Difosfatidilgliserol)
 Fosfatidilinozitol  Plazmalojenler
 Lizofosfolipidler  Platelet aktive edici faktör (PAF)
 * FOSFOLİPİDLER
2) SFİNGOFOSFOLİPİDLER
 * GLİKOLİPİDLER (GLİKOSFİNGOLİPİDLER)

Sfingozin – N – asetil yağ asidi – Glukoz veya Galaktoz

Seramid

Serebrozid
*D-Glukoz, D-Galaktoz ve N-Asetil-D-Galaktozamin
*Serebrozidler, en çok beyin ve sinir kılıfında bulunurlar.

Sfingozin – N – asetil yağ asidi – Glukoz veya Galaktoz - NANA

Seramid

Gangliozid
*Yapılarında karbohidrat birimlerinin fazla olmasından dolayı
suda çözünme özelliğine sahip tek lipid sınıfıdır.
 * İZOPREN TÜREVLERİ
* Bu grupta terpenler ve steroidler bulunmaktadır.
* İzopren birimlerinin kondensasyonu ile poliprenoidler sentezlenirler.
* İzopren , 2 çift bağ içeren 5 karbonlu bir birimdir.
* Terpenlerin yapısındaki izopren birimleri düz zincir şeklinde bağlanmış veya
halkalaşmıştır.

* 4 izopren biriminden oluşan fitol , klorofilin yapısında bulunur.

* 8 izopren biriminden oluşan terpenler ; hepen , likopen ve karotenlerdir.

* Karotenlerde sekiz izopren biriminden dördü düz zincir şeklinde bağlanmış, bu düz
zincirin iki ucunda ikişer izopren birimi ise halkalaşmıştır. Bu halkaya iyonon halkası
denir.
STEROİDLER

* Yapısında steran halkası bulunduran lipidlere steroidler denir.

* Steran halkası siklopentanoperhidrofenantren yapısındadır.

* Steroidlerin tümünde 3. karbonda hidroksil (-OH)

veya keto (=0) grubu bulunmaktadır.

* 17. karbonda ise -OH veya =0 grubu veya 2-10

karbon arasında değişen hidrokarbon yan zinciri
vardır.
* Steroidler 17. karbonlarında taşıdıkları yan zincir veya ek gruplara göre 2 sınıfa
ayrılır:

1. Karbon yan zincirli steroidler

2. -OH veya =O grubu içeren (oksijenli yan zinciri bulunan)

steroidler
 * Karbonlu yan kolu olan steroidler:

A – Steroller : Kolesterol, Ergosterol, Sitosterol,

Koprosterol, Kolestanol

B – Safra asidleri : Kolik asid, Deoksikolik asid, Kenodeoksikolik

asid, Litokolik asid
C – Digitoksanlar

D – Steroid hormonlar : Progesteron, Kortikosteron, Kortekson,

Kortizon, Kortizol, Aldosteron
Steroller
* 3. karbonda hidroksil -OH grubu bulunmaktadır.
* 17. karbon atomuna 8, 9 veya 10C’lu yan kollar
gelerek çeşitli steroller oluşabilir.

* Kolesterol:
İnsan ve hayvan dokularının temel sterolü

8 karbonlu yan zincire sahip

Polar baş (OH), nonpolar hidrokarbon gövde

3. karbondaki OH grubu yağ asitleri ile esterleşir

Hem yapı hem fonksiyon maddesi

İnsan organizmasında 2 şekilde bulunur:

Serbest Kolesterol ve Ester Kolesterol

Plazma kolesterolünün büyük kısmı ester

kolesteroldür.
Kolesterolden sentezlenen steroid yapılı bileşikler :

Safra asitleri (Kolik, Kenodeoksikolik, Deoksikolik, Litokolik asitler)

Adrenal korteks hormonları
Kadın ve erkek cinsiyet hormonları
D3 vitamini
Kardiyak glikozidler
Bazı alkaloidler
* Ergosterol:
Bitki ve mayalarda sentezlenir.

D2 vitamininin öncül molekülüdür.

* Koprosterol:
Kolesterolün 5. ve 6.karbonları arasındaki çift bağın bağırsak bakterileri
tarafından indirgenmesi sonucunda oluşmaktadır.

Dışkının başlıca sterolüdür. Dışkıda kaprosterolün trans izomeri olan kolestanol

de bulunur.
Safra Asitleri

* Kolesterolden sentez edilmektedir.

* 17. karbon atomuna 5C’lu yan kol gelmiştir.
* Yapılarında iki veya üç –OH grubu içerirler.
* Hidroksil sayısı ve yeri farklı olan başlıca dört safra asidi
bulunmaktadır.
Digitoksanlar

* Bu gruptaki maddeler büyük kalp ilaçlarıdır (Kardiyak glikozidler)

* Steran halkasında 17.C’a 4C’lu bir yan kol gelmiştir. Kalp kası üzerine uyarıcı
etkileri vardır. (Digitoksigenin)
Steroid Hormonlar

* Adrenal korteks, testis, overler, plasenta ve korpus luteumda sentezlenen steroid

hormonların ön maddesi kolesteroldür.

* Adrenal korteks hormonları (adrenal

steroidler):

Glukokortikoidler (Kortizol, Kortikosteron)

Mineralokortikoidler (Aldosteron)

* 17. karbonda 2C’lu yan zincir içerirler.

* 2C’lu yan zincirin her iki karbonu da
oksitlenmiştir.

* Korpus leteumda progesteron sentezlenir.

Progesteronun 17.karbonunda 2C’lu asetil
grubu bulunmaktadır.
* Oksijenli yan zinciri bulunan steroidler:

* Androjen ve östrojen steroidler oksijenli yan zinciri

bulunan steroidler grubunda yer almaktadır.

* 17.karbonunda bir OH grubu veya bir =0 grubu

bulunmaktadır.

* Karbonlu yan zincir yoktur.

Östrojenler: Östradiol, Östriol, Östron

Androjenler: Testasteron, androsteron

* LİPOPROTEİNLER
 Lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslere lipoproteinler denir.

Lipid + Protein = Lipoprotein

(Apoprotein)
 Her lipoprotein yapısındaki protein kısmı aynı değildir.
(Apo A, Apo B, Apo C, ........ H)

 Lipidler suda çözünmediğinden sulu bir ortam olan kanda taşınamazlar.

 Lipoprotein yapısındaki Apoprotein (apolipoproteinler) lipidlere suda

çözünürlük özelliği kazandırırlar, böylece kanda taşınmaları mümkün olur.

 Lipoproteinler lipidlerin ince bağırsaktan ve karaciğerden kan dolaşımına ve

kan dolaşımından da organ ve dokulara taşınmasını sağlarlar.
Plazma Lipoproteinlerinin Genel Yapısı

* Hidrofobik, polar olmayan triaçilgliserol ve ester

kolesterolden oluşan bir lipid çekirdek ve bu
çekirdeğin çevresinde amfipatik yapıya sahip
fosfolipid ve serbest kolesterolden oluşan dış tabaka
yer almaktadır.

* Bu moleküllerin polar grupları sulu ortama

doğru yönelmiş yüzeyde olacak şekilde,
Trigliserid hidrofobik kısımları ise iç tarafta olacak
+ şekilde yerleşirler.
Ester
Kolesterol

Apolipoprotein
 * Lipoproteinlerin yapısındaki apoproteinlerin polipeptid zincirlerinin hidrofilik bölümleri
dış tabakada bulunur, hidrofobik grupları ise partikülün iç kısmına doğru yönelir.

* Lipid ve proteinlerin çeşitli kombinasyonları, farklı dansitelerde lipoprotein

partiküllerini oluşturur.

* Lipoproteinler ultrasantrifüj veya elektroforez ile birbirlerinden ayrılabilir ve

sınıflandırılabilir.
* Lipoproteinin lipid miktarı ne
Başlangıç -> Şilomikronlar kadar yüksek ise, dansitesi
o kadar düşüktür.
LDL β Lipoproteinler
VLDL Pre-β Lipoproteinler

* ELEKTROFOREZ İLE AYIRMA

HDL  Lipoproteinler
 Her bir lipoprotein sınıfının spesifik bir fonksiyonu vardır. Bunu
sentez yeri, lipid bileşimi ve apoprotein içeriği belirler.

 Şilomikronların taşıdıkları başlıca lipid intestinal ekzojen

triaçilgliserollerdir, VLDL endojen triaçilgliserolleri, LDL endojen
ester kolesterolü ve HDL fosfolipid ve kolesterolü baskın olarak
taşımaktadır.

 Şilomikronlar : Diyetle alınan lipidlerin intestinal absorbsiyonu ile

oluşurlar ve ekzojen lipid taşırlar.
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI

* Lipidlerin sindirimi ve emiliminden

sonra, ince barsak mukoza
hücresinde monogliseridlerden
ekzojen trigliseridler olusur. Şilomikronlar lenf
sistemi yoluyla
* Ekzojen trigliseridler, az miktarda
dolaşıma katılırlar.
serbest kolesterol, kolesterol esteri
ve fosfolipid ile bir araya gelirler, bir
protein tabakasıyla da kaplanarak
suda çözünebilir ve transport
edilebilir şilomikronları olustururlar.
Lipoproteinlerin vücutta transportu
LDL’ler, kolesterolü karaciğerden
başka dokulara taşırlar.