Professional Documents
Culture Documents
TS 1258
TS 1258
TS 1258
TURKISH STANDARD
TS 1258
Ekim 1983
ICS 91.140.60
1.Baskı.Baskı
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde
görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin
değerli katkılarını şükranla anarız.
TSEK
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
İÇİNDEKİLER
0 - KONU, TANIM, KAPSAM................................................................................................................... 5
0.1 - KONU.......................................................................................................................................... 6
0.2 - TANIMLAR .................................................................................................................................. 8
0.2.1 -Temiz su Tesisatının Hesaplanması .................................................................................... 9
0.2.2 - Toplam Su ihtiyacı ............................................................................................................. 11
0.2.3 - En Çok Kullanma Miktarı ................................................................................................... 13
0.2.4 - Kullanma eşzaman Etkeni ................................................................................................. 15
0.2.5 - Yük Birimi (YB) .................................................................................................................. 19
0.2.6- Akma Basıncı ..................................................................................................................... 21
0.2.7 - Temiz su Şebekesi Basıncı ............................................................................................... 23
0.2.8 - En Elverişsiz Kullanma Yeri (Noktası)............................................................................... 25
0.2.9 - En Elverişsiz Kullanma Yeri Yüksekliği ............................................................................. 27
0.2.10 - En Elverişsiz Hat (Kritik Hat) ........................................................................................... 32
0.2.11 - Boru Toplam Basınç Kaybı (Pa)...................................................................................... 34
0.2.12 - Özel Donatı Basınç Kayıpları .......................................................................................... 36
0.2.13 • Etkin Basınç (Pa)............................................................................................................. 38
0.2.14 - Ortalama Basınç Kaybı.................................................................................................... 42
0.2.15 - Bağımsız Boru Parçası.................................................................................................... 44
0.2.16 – İşletme Alt Basıncı .......................................................................................................... 46
0.2.17 - İşletme Üst Basıncı.......................................................................................................... 48
0.3- KAPSAM .................................................................................................................................... 50
1 - HESAPLAMA KURALLARI .............................................................................................................. 52
1.1 - KONUTLARDA SU İHTİYACI (GEREKSİNMESİ) .................................................................... 53
1.2 - KONUT DIŞI YAPILARDA SU İHTİYACI.................................................................................. 55
1.3 - TEMİZSU DEPOLAMA İHTİYACI............................................................................................. 57
1.4 - KULLANMA YERLERİ SAYISININ BULUNMASI ..................................................................... 61
1.4.1 - Konutlarda Kullanma Yer Sayısı ....................................................................................... 62
1.4.2 - Konut Dışı Yapılarda Kullanma Yeri Sayısı...................................................................... 68
1.5 - TEMİZSU TESİSATININ HESAPLANMASINA İLİŞKİN KURALLAR .................................... 107
1.5.1 - Toplam Su ihtiyacı ........................................................................................................... 108
1.5.2 - Kullanma Yerleri Su ihtiyacı............................................................................................. 110
1.5.3 - En Çok Kullanma Miktarı ................................................................................................. 112
1.5.4 - Temiz su Kesilmelerine Karşı Depolama ........................................................................ 114
2 - KULLANMA YERLERİNE TAKILACAK DONATILARIN ANMA ÇAPLARI (DN)............................ 117
3 - BORU ÇAPLARINI HESAPLAMA ESASLARI ............................................................................... 131
3.1 - SU VERDİSİNİN HESABI ....................................................................................................... 135
3.2 - DEĞİŞİK KULLANMA YERLERİ İÇİN HESAPLAMAYA ESAS AKMA BASINÇLARI............ 208
3.3 - SU SAY AĞINDAKİ BASINÇ KAYIPLARI .............................................................................. 211
3.4 - ŞEBEKE BASINCI .................................................................................................................. 219
3.5 - BORULARDAKİ BASINÇ KAYIPLARININ HESABI ............................................................ 222
3.6 - BORU ÇAPLARININ HESABI................................................................................................. 257
4 - DOLAŞIM TESİSATI HESABI........................................................................................................ 317
4.1 - BORU ÇAPININ BELİRLENMESİ........................................................................................... 318
4.2 - DOLAŞIM BASINCI YETERLİLİĞİNİN KONTROLÜ .............................................................. 338
4.3 - Bağımsız Boru Parçalarındaki Verdilerin Hesabı.................................................................... 343
4.4 - Doğal Akım Etkin Basıncın Hesabı......................................................................................... 347
4.5 - ZORLAMALI DOLASIMLI TESİSATTA HESAPLAMA ........................................................... 385
5 - SICAKSU HAZIRLAYICISI BÜYÜKLÜĞÜNÜN HESABI .............................................................. 397
5.1 - MERKEZİ SICAKSU HAZIRLAYICILARI (BOYLERLER) BÜYÜKLÜĞÜNÜN HESABI ......... 399
6 - SICAKSU HAZIRLAYICILARINA AİT GÜVENLİK VANASI ÇAPININ SEÇİMİ.............................. 448
7 - BASINÇLANDIRMA TESİSATI HESABI ........................................................................................ 451
7.1 - BASINÇ YÜKSELTME- POMPASI TESİSATININ DÜZENLENMESİ .................................... 454
7.2 - BASINÇLANDIRMA (HİDROFOR) TESİSATI (TS 1911) ..................................................... 474
7.3 - BASINÇLANDIRMA POMPASI .............................................................................................. 550
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
0.2 - TANIMLAR
NOT - Temiz su tesisatı hesaplarında, kullanma eşzaman etkeninin aynı büyüklükte veya aynı
büyüklüğe dönüştürülmüş (n) sayıda kullanma yerinin beslendiği bir boru için √n olduğu kabul edilir.
1
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
0.3- KAPSAM
Bu Standard, yapılarda temiz su tesisatına yerleştirilecek ve kurulacak kullanma yerleri şayianın, boru
çaplarının, basınçlı su ve sıcak su hazırlayıcıları büyüklüklerinin hesaplanması kurallarını kapsar.
1 - HESAPLAMA KURALLARI
1.1 - KONUTLARDA SU İHTİYACI (GEREKSİNMESİ)
Banyosuz konutlarda bir günde kişi basma su ihtiyacı en az 60 l gün; yalnız duşu olan konutlarda en
az 80 l/gün; küvetli konutlarda en az 100 l/gün olarak alınmalıdır. Bu gereksinme, yerel özellikler,
konutun bahçesine, konutun boyuttan ile kullanış şekline , sıcak su hazırlayıcılarının tipine göre özel
olarak hesaplanmalıdır.
2
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Yalnız bir helataşı bulunduğunda banyo ve helataşı kullanma sayısına ayrı ayrı girmelidir.
Üçten çok odalı konutlarda, kullanma yerlerinin sayısı uygun bir şekilde artırılmalıdır.
3
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
4
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
5
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
6
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
8
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
NOT – Hastahanelerin özelliklerine göre kullanma yerleri ve tipleri artırılabilir veya azaltılabilir .
9
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
10
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
12
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
13
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
14
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
2.2 - Konut ve yapı tesisatında kullanma yerlerine bağla nacak donatıların anma çaplan Çizelge - 13
de verilmiştir.
16
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
2.3 – Çizelge – 13’ de verilenlerin dışında kalan kullanma yerlerine takılacak donatıların büyüklüğü
kullanma yerlerindeki ihtiyaç ve anma büyüklüğüne göre Çizelge – 14’de verilen verdiler esas alınarak
hesaplanmalıdır .
Temizsu tesisatı kapsamına giren soğuk su ve sıcak su tesisatı boru çapı hesapları aynı esaslara göre
yapılmalıdır.
17
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
q = 0,25 . √ Zl/s
amprik bağıntısıyla hesaplanır . Bunun tersi olarak q l/s verdiye karşılık olan YB :
q
Z = ( ------- ) 2 = 16q2
0,25
bağıntısıyla bulunur .
Güçleri veya büyüklükleri belirten donatı veya cihazlarda verdi bağıntıyla değil deneyle bulunur .
Bunun dışında belirli kullanma yerleri için verdiler Çizelge – 15 den alınmalıdır .
Hesaplamada kural olarak 0,5 l/s den daha küçük verdisi olan kullanma yerleri ve basınçlı hela
yıkayıcıları gibi sürekli kullanılma süreleri kısa olan 0,5 l /s den daha büyük verdili kullanma yerleri için
YB değerleri , bunların dışındaki kullanma yerlerinin tersine gerçek verdileri alınmalıdır .
Endüstriyel tesisler gibi yapı tesisatına benzemeyen tesisat hesabında , her özel kullanma yerinin
verdisi ve bunlar için gözönüne alınacak eş zaman etkenleri , teknik kurallar içinde de hesap
edilmelidir.
HESAPLAMA ÖRNEKLERİ
Örnek 1 - Bir yapı tesisatı kolonundaki uç bağlantı borularının her birinde birer tane anma çapı 10 mm
lik boşaltma musluğu, bir rezervuar ve bir lavabo vardır. Buna göre toplam verdinin hesaplanması:
Çizelge - 15 e göre :
18
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Z = 3 (1 + 11 + 0,5) = 37,5 YB
bulunur.
Aynı tesisata DN 20 mm olan bahçe sulama musluğu veya çamaşır yıkama musluğu eklendiğinde:
= 0,573 + 1,0 = 1,573 l/s rezervuar yerine basınçlı hela yıkayıcısı bulunması halinde :
Örnek 2 - Bir yapı tesisatında 3 tane gazlı sıcak su hazırlayıcısı (15 / /min) ; 3 tane kömürlü sıcak su
hazırlayıcısı (anma çapı-15 mm musluk) vardır. Buna göre toplam verdinin hesaplanması:
Z = Z1 + Z2 - 10,5 YB
q = 0,25 x √10,5 = 0,25 x 3,25
q = 0,81 l/s
Örnek 3 - Endüstriyel bir tesisin sıra halinde bulunan yıkama tesisatında 18 tane tekne vardır. Toplam
verdinin bulunması:
0,5 YB olarak her bir yıkama yeri için :
Oysa, aynı kullanma yerleri bir bina tesisatı için düşünüldüğünde toplam verdi;
q = 0,25 x √ 0,5 x 4,25 = 0,75 l/sn olur. Bunların karşıtı olan YB leri :
Sayaçlardaki basınç kaybı, sayacın büyüklüğüne göre değişir. Sayacın büyük seçilmesi halinde basınç
kaybı az, küçük seçilmesinde basınç kaybı yüksek olur. Genel olarak sayaçlardaki basınç kaybı
hesaplarında 4900 –10-5 Pa (5 mSS) olacak şekilde atanmalı, sayaç seçimi de buna göre
yapılmalıdır.
19
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Ancak, sayaçlardaki basınç kaybı, hiç bir zaman 4807 – 10-5 Pa( 10mSS) den fazla olmamalıdır.
Burada;
∆h = Toplam basınç kaybı mSS
l = Boru hattının uzunluğu (m)
R = Birim basınç düşümü (mSS/m)
Z = Toplam yük birimi (YB)
d = Boru iç çapı (cm)
a = 3,74 katsayısı (kurşun ve bakır borular için)
a = 7,10 katsayısı (Çelik borular için)
a = 10.00 " " (Dikme demir borular için)
b = 5,412 " " (Kurşun ve bakır borular için)
b= 5,436 " " (Çelik ve pik borular için)
dir.
Çelik ve dökme borularda kireçlenme nedeniyle oluşacak kesit daralması göz önüne alınmalıdır; veya
hesaplarda etkili basınç % 10 daha düşük kabul edilmelidir.
Basınç kaybı dışında boru çaplarının, suyun hızı bakımından da uygun olması gereklidir. Borudaki su
hızı genellikle 1,0 2,0 m/s arasında olmalı ancak, hiçbir zaman 3 m/s'i geçmemelidir.
Özellikle hastane gibi tam sessizlik istenen yapılarda su hızı en çok 1,0 m/s olmalıdır.
Borularda kireçlenmeden ileri gelen kesit küçülmeleri de göz önüne alınmış olarak yukarıdaki
bağıntıya göre basınç kayıplarını bulmak üzere kurşun ve bakır borular için Föy –1 , Çelik ve Dökme
Demir Borular içinde Föy - 2 kullanılmalıdır.
Bu föylerde, 0,5 ~ 1000 YB arasındaki çeşitli değişik yükler için belirli iç çaplardaki borulara ait basınç
kayıpları verilmiştir. Koyu sayılar 1,0 ~ 2,0 m/s hızlar arasında elde edilen basınç kayıplarını, koyu
sayıların daha üzerinde yer alan sayılar daha küçük tuzlardaki, daha altında yer alanları da daha
yüksek Kızlardaki basınç kayıplarını verirler. Altı çizilmiş sayılar ise, sırası ile, 0,5 m/s, 1,5 m/s ve 2,5
m/s tuzlardaki basınç kayıplarına karşıttırlar.
Diğer hızlar için verdi yük birimi ve boru çapları arasındaki bağlantılar Çizelge - 25 de verilmiştir.
Bu föyler dışında boru çapı, verdi, hız arasındaki bağlantılara uygun olarak l m boru boyundaki basınç
kaybını bulabilmek üzere Dökme Demir basınçlı borular veya dikişsiz çelik borular için Föy - 4,
galvanizli çelik borular için Şekil - 6, sert PVC borular için Şekil - 7, bakır borular için Şekil - 8
verilmiştir.
Belirli uzunluktaki bir boru hattı için toplam basınç kaybını bulabilmek üzere kurşun ve bakır borular
için Şekil - 9, ve çelik borular için Şekil • 10, kullanılmalıdır.
20
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Boru çapı, (h) de hesaplanan ortalama basınç kaybına uygun olarak, ilgili föylerden alınmalıdır.
Seçilen boru çaplarına göre elde edilen toplam basınç, (f) de hesaplanan boru için kullanabilir. Toplam
basınçtan değişik olmayacak şekilde gerekirse boru çaplan değişilerek yeniden ayarlanmalıdır.
3.6.1 - Örnek 1 - Föy -10 da boru planı verilen bir ailelik bağımsız bir evin soğuksu tesisatının
hesaplanması:
Boru planı, üzerinde kullanma yerleri, kullanma yerlerine ait yük birimleri, ayrı boru parçaları ve
numaraları kolon numaraları, ayrı boru parçalarının boyları , en elverişsiz durumdaki kullanma yeri ve
bunun beslenme borusuna göre yüksekliği gösterilir.
Üst katta el yıkamak için 1 lavabo (1/2 YB), zemin katta mutfakta su almak için 1 musluk, DN 10 mm
(1 YB), su karıştırma donatısı bulunan 1 termosifon, (5 YB), 1 rezervuar (1/4 YB), bodrum katta: 1
kalorifer kazanı doldurma musluğu, DN 10 mm (1 YB) ; 1 bulaşık yıkamak için musluk, DN 15 mm (5
YB); avluda temizlik için rakorlu musluk DN 15 mm (2/1/2 YB). Toplam olarak (15 1/4 YB) ve buna
uygun verdi 0,976 l/s dir.
21
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Tesisattaki boru malzemesi bitümlü veya galvanizli çelik boru olduğuna göre:
Kolon 1 Kolon 2
a) Temizsu şebeke basıncı
(mSS) 40 40
b) En elverişsiz kullanma
yerinin yüksekliği (m) 6 3
c) Kullanma yerindeki en
küçük akma basıncı 5 5
e) Su sayacındaki (5m3)
basınç kaybı (mSS) 5 5
22
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
23
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
4.1.1 - Dolaşım tesisatı boru çapı hesabının sıcak su gidiş borusu çapı göz önüne alınarak aşağıdaki
Çizelge - 17 ye göre yapılmalıdır.
15 15
20 15
25 15
32 20
40 25
50 32
65 40
4.1.2 - DN 50 mm den daha büyük çapta sıcak su gidiş borusu bulunan tesisat için dolaşım borusu
çapı, sıcak su gidiş borusu çapının bir basamak altındaki anma çapı seçilmek suretiyle bulunmalıdır.
4.1.3 - Burada verilen hesaplar yalnız merkezi sıcak su hazırlama tesisata içindir. Bunun dışında gazlı,
elektrikli veya kömürlü yerel (mevzili) sıcak su hazırlayıcılarının bulunduğu durum için ayrıca hesap
yapılmamalı, yalnız sıcak su hazırlayıcılarının bağlantı ağızlarının çapları göz önüne alınmalıdır,
4.1.4 - Tesisat doğal dolaşımlı veya zorlamalı dolaşımlı tüplerden hangi tipte olursa olsun, var olan
dolaşım basmanın yalnız en elverişsiz kullanma yeri için Madde 4.1.1 e göre seçilen boru çapları ile
yeterli olduğu Madde 4.2 deki hesapla gösterilmelidir.
24
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Burada;
H = Doğal dolaşım basıncı (mm SS),
h = En elverişsiz kullanma yerinin boylar ekseninden yüksekliği (m)
δg = Boylar çıkışında sıcak su gidiş suyunun özgül ağırlığı, (kg/m3)
δd = Dönüş suyunun sıcak su hazırlayıcısı girişindeki özgül ağırlığı,(kg/m3)
dır.
Sıcaklık °C kg/m3
10°C 0,9996
20 0,9982
30 0,9956
40 0,9922
50 0,9880
60 0,9832
70 0,9777
80 0,9718
90 0,9653
25
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
- Dolaşım pompasının basına, en elverişsiz durumdaki kullanma yerinin, sıcaksu ve dolaşım devresi
için, Madde 4.1 de seçilen boru çaplan ile oluşan toplam boru kayıplarını karşılayacak kadar olmalıdır.
-Dolaşım pompasının verdisi, gidiş ve dönüş borularında bulunan toplam su hacmini, saatte en az 5
kez devrettirecek büyüklükte olmalıdır.
-Merkezi sıcaksu hazırlayıcısı için kurulması gereken ısıtma devresi boru çapı ve dolaşımı pompası
hesabı, TS 2164 deki esaslara göre yapılmalıdır.
5.1.1 - Konutlar için merkezi sıcaksu hazırlayıcılarının büyüklükleri Çizelge -18 den doğrudan doğruya
seçilerek bulunmalıdır.
5.1.2 - Konutlar dışında kalan hastane, okul, işhanı,otel ve endüstriyel tesisler için merkezi sıcaksu
hazırlayıcısının büyüklüğü Çizelge - 19 dan yararlanılarak bulunmalıdır.
5.1.3 - Merkezi sıcaksu hazırlayıcısı büyüklüğünü bulmak üzere, Çizelge • 19 dan kullanma yerleri cins
ve sayılarına göre elde edilecek toplam değer, çizelgenin son iki satırında verilen, kullanma eş zaman
faktörü ve depolama çarpanları ile çarpılmak ve bulunan değere en yakın olan sıcaksu hazırlayıcısı
standard hacmi seçilmelidir.Sıcaksu hazırlayıcısı standard hacimleri Çizelge - 18 in 3 üncü kolonunda
verilmiştir.
5.1.3.1 - Örnek : 20 daireli bir apartmanın dairelerinin her birinde sıcaksu da kullanmak üzere, 1
lavabo, l banyo, çamaşır makinesi için 1 musluk, 1 eviye bulunmaktadır. Merkezi sıcaksu
hazırlayıcısının kapasitesi aşağıdaki gibi hesaplanmalıdır:
26
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
27
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
ÇİZELGE - 19 Kullanma Amaçtan Değişik Yapılar için Sıcaksu Gereksemeleri 60°C Litre
Sıcaksu/saat Kullanma Yeri
Eviye : 45 x 20 = 900 l
-----------------------
Saatlik toplam su
Gereksemesi = 4680 l
5.1.4 - Ev ve apartmanlar için, merkezi sıcak su hazırlayıcısının ısıtma devresi kapasitesi Madde 5.1.3
e göre seçilen hacimdeki soğuk suyun 2 saatte ısıtılacağı göz-önüne alınarak bulunmalıdır. Ev ve
apartman dışında kalan yerler için bu ısıtma süresi tesisat proje mühendisinin tarafından belirtilmelidir.
5.1.5 - Gaz yakıtlı (havagazı, LPG gazı vb.) veya elektrikli sıcaksu hazırlayıcıları (şofbenler) ve kömür
yakıtlı sıcak su hazırlayıcılarının kapasiteleri, tesisat proje mühendisi tarafından belirtilmelidir.
28
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
7.1.1 - Şekil - 2 de görüldüğü gibi birbirine yedek olmak üzere iki pompa paralel bağlanmalıdır.
7.1.2 - Pompalar devreye paralel bağlanarak, elektrik akımının kesildiği pompaların her ikisinin
arızalandığı veya şebeke su basıncının yeterli olduğu hallerde doğrudan doğruya 3 ve 4 hattının
kullanılman sağlanmalıdır.
29
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
7.1.3 - Pompaları devreye sokmak veya devre dışına almak için 1, 2, 3 ve 4 nolu sürgülü vanalar
bulunmalıdır. Ayrıca 1 nolu vanalar pompa verdisini ayarlamak için kullanılabilir.
7.1.4 - Basınç yükseltme pompasının basıncı en elverişsiz kullanma yerinde Çizelge - 15 de verilen
akma basınçlarını sağlayacak kadar olmalıdır.
7.1.5 - Basınç yükseltme pompasının verdisi, hesaba esas alınan temiz su tesisatının bir saatlik en
çok su gereksemesini karşılayacak kadar olmalıdır.
Bir saatlik en çok su gereksemesi, hesaplanan günlük su gereksemesi Çizelge - 21 deki katsayılarla
çarpılarak bulunur.
7.2.1 - Şekil - 3 de görüldüğü üzere birbirine yedek olmak üzere paralel iki pompanın bağlı bulunduğu
basınçlı su tankı devresi, tesisata paralel bağlanmalıdır.
7.2.2 - Basınçlı su tankı hatta tesisata paralel bağlanarak elektrik akımının kesildiği, pompaların
arızalandığı, basınçlı tankta onarım gerektiği veya şebeke basıncının yeterli olduğu durumlarda,
doğrudan doğruya şebeke suyundan yararlanılması sağlanmalıdır.
7.2.3 - Basınçlı tank büyüklüğünün hesabı tanka dışardan bir kompresör veya el pompası aracılığıyla
basınçlı hava sağlanacağı gözönüne alınarak yapılmalıdır.
30
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Basınçlı tankın toplam hacmi (Vt), etkin hacmi (Ve) bağlı olarak şu formüllerle bulunmalıdır.
Ve = 0,80 x Vt
Vt = 1,25 x Ve
Basınçlı tankın toplam hacmi hesaplandıktan sonra en yakın olduğu standard tank hacmi seçilmelidir.
7.2.5 - Basınçlı tankın etkin hacmi işletme üst basıncına (Pu), işletme alt basıncına (Pa) ve yararlı
hacime (Vf) bağlı olarak aşağıdaki gibi bulunmalıdır.
Ve . Pa = (Ve - Vf) . Po
Ve . Pa = Ve . (Pü - Vf) . Pü
Vf . Pü = Ve . Po - Ve Pa
31
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Vf .Pü = Ve (Pü-Pa)
Vf .Po
Ve = -------------
Pu-Pa
7.2.6 - İşletme alt basıncı, basınçlı su tankının beslediği tesisatta en elverişsiz kullanma yerinde
gerekli akma basıncını sağlayacak kadar olmalı ve aşağıdaki formüle göre hesaplanmalıdır.
7.2.7 - İşletme üst basıncı, normal tesisatta işletme alt basıncından 1 - 1,5 (ata) zorunlu hallerde 2 - 3
(ata) daha fazla seçilmelidir.
7.2.8 - Yararlı hacim (Vf), basınçlı tankta bulunacak en alt ve üst su düzeyleri arasındaki hacim olup,
aşağıda verilen formülle hesaplanmalıdır.
Vf = (qp - qmax) Z
7.2.9 - Pompanın devrede kalma zamanı, devreye girme sayısı ile belirtilmelidir. Devreye girme sayısı
(salt sayısı) normal olarak 6 - 10 arasında seçilmeli ve 15'i geçmemelidir. Devreye girme sayısına
bağlı olarak, devrede kalma zamanı aşağıdaki gibi hesaplanmalıdır.
60 qmax
Z = ------------------- = ---------
İ qp
7.2.10 - Pompa verdisinin belirtilmesi pompanın seçilmesi demektir. Yukarıda verilen birbirine bağlı
hesap esaslarından ötürü, pompa verdisinin belirli sınırlar içerisinde olması gerekir. Pompa verdisi,
qmax/qp oranı 0,4 ... 0,7 olacak şekilde seçilmelidir.
32
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
7.3.1 - Pompanın verdisi, Madde 7.2.10 da verilen orana uygun olacak şekilde seçilmelidir.
7.3.2 - Pompa basıncı, Madde 7.2.11.1 de seçilen verdi ile en az aşağıdaki formülle hesaplanacak
basınç kadar olmalıdır.
Örnek : Günlük su gereksemesi 75 ton ve işletme alt basıncı 54 m SS olarak hesaplanmış olan bir
hastane için basınçlı tank ve pompası kapasitesinin bulunması:
60 qmax
Z = ------------ . ------------
İ qp
i = 15 olsun.
qmax / q p = Piyasadaki pompalardan yapılacak seçime göre örneğin 0,45 olsun
3 - Yararlı hacim :
Vf = (qp – qmax )2
qmax / q p = 0,45
4 - ETKİLİ HACIM :
Vf . Pu
Ve = -------------
Pu - Pa
33
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
Bunlardan 2 tane 3000 l lik tank seçilir veya 2 tane 2000 l lik tank seçilerek
Vt = 4000
34
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
35
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
36
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
37
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
38
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
39
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
40
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
41
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
42
ICS 91.140.60 TÜRK STANDARDI TS 1258/Ekim 1983
43