„Metoda monograficzna, biograficzna, pamiętniki”

Metoda monograficzna w socjologii wsi polega na badaniu i opisie konkretnej społeczności

wiejskiej jako całości. Badacz zanurza się w badanym środowisku, gromadzi informacje na
temat struktury społecznej, relacji społecznych, kultury materialnej i duchowej oraz innych
aspektów życia społecznego. W metodzie tej stosuje się różnorodne techniki badawcze, takie
jak obserwacja uczestnicząca, wywiady, analiza dokumentów, mapowanie społeczne. Celem
metody monograficznej jest uzyskanie wszechstronnego i głębokiego zrozumienia badanej
społeczności wiejskiej.

Przedmiotem badań w ramach polskiej socjologii wsi były systemy życia wiejskiego, które
wywodziły się z cech charakterystycznych dla gospodarstwa rodzinnego, rodziny rolniczej i
społeczności wiejskiej. Definicja przedstawiona przez Bogusława Gałęskiego w 1970 roku
odzwierciedlała tę istotną cechę, wskazując na dominację drobnych gospodarstw rodzinnych
jako charakterystyczną cechę polskiej wsi.

Jednym z pionierów metody monograficznej w socjologii był Florian Znaniecki. Jego

współpraca z Williamem I. Thomasem zaowocowała dziełem "The Polish Peasant in Europe
and America", które opisywało społeczność polskiej wsi w USA. Innym przykładem jest
Władysław Grabski, który w swoich badaniach opisywał różne aspekty życia wiejskiego,
takie jak struktura społeczna, ekonomia, kultura i wartości.

Metoda dokumentów osobistych, znana również jako metoda biograficzna lub

pamiętnikarska, skupia się na analizie indywidualnych historii życia mieszkańców wsi.
Badacze zbierają autobiografie, pamiętniki, listy, dzienniki oraz inne dokumenty osobiste,
które pozwalają zrozumieć doświadczenia jednostek w kontekście życia wiejskiego. Analiza
tych dokumentów pozwala na odkrycie motywacji, wartości, postaw i zmian, które wpływają
na życie społeczności wiejskiej. Metoda pamiętnikarska została wprowadzona przez Józefa
Chałasińskiego, który w swojej pracy "Chłop polski" zachęcał chłopów do dzielenia się
swoimi osobistymi historiami i doświadczeniami. Jednak metoda ta była również
krytykowana przez niektórych badaczy, takich jak Blumer, ze względu na jej subiektywny
charakter i brak reprezentatywności.
Everett C. Hughes jest uważany za pioniera metody dokumentów osobistych w socjologii.
Jego prace dotyczące społeczności wiejskich w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych były
oparte na analizie osobistych dokumentów, takich jak listy i pamiętniki.

W książce "Socjologia wsi polskich" autorstwa Marii Bukraby-Rylskiej, badaczka korzysta

zarówno z metody monograficznej, jak i dokumentów osobistych. Książka skupia się na
opisie i analizie różnych aspektów życia wiejskiego w Polsce, takich jak struktura społeczna,
ekonomia, kultura, wartości i relacje społeczne.

Przykładem publikacji wykorzystującej metody monograficzne i dokumentów osobistych jest

"Polish Rural Society" autorstwa Antoniny Kłoskowskiej. Książka ta przedstawia
kompleksowy opis polskiej wsi na podstawie badań terenowych, wywiadów i analizy
dokumentów osobistych.

Innym przykładem jest praca "The Cornerstone on which the Whole of Agrarian Policy is
Built" autorstwa Jana Suchodolskiego. Autor w tej książce opisuje społeczności wiejskie na
przykładzie wsi mazowieckiej, wykorzystując zarówno metody monograficzne, jak i
dokumenty osobiste.

Metoda monograficzna i metoda dokumentów osobistych w socjologii wsi pozwalają na

pogłębione zrozumienie społeczności wiejskich, ich struktury, dynamiki społecznej oraz
indywidualnych doświadczeń mieszkańców.

W Polskiej socjologii wiejskiej wieś i społeczności lokalne były przedmiotem głębokiego

zainteresowania. Badania dotyczyły różnych aspektów życia wiejskiego, takich jak warunki
bytowe, kultura, tradycje oraz wartości chłopskie i wiejskie. Józef Chałasiński był jednym z
badaczy, którzy zwracali uwagę na konieczność uwzględnienia tych wartości w kulturze
narodowej.

Mimo pewnych trudności, takich jak pozyskiwanie materiałów i analiza pamiętników, metoda
dokumentów osobistych posiadała wiele zalet. Pozwalała na wypowiedzi samych badanych i
uwzględnienie ich punktu widzenia. Ponadto, miała wartość historyczną, umożliwiając lepsze
zrozumienie przeszłości społeczności wiejskiej. Metoda pamiętnikarska pozwalała również
skoncentrować się na codziennym życiu, co było istotne dla socjologii wiejskiej.