3

Science
Kwarter 2 – Module 3
Saray Parte na Laman na
Ayayёp tan Saray Kimёy da

CO_Q2_Science 3_ Module 3
Science 3 – Kumatlon Grado
Kumaduwa ya kwartёr – Modyul 3 – Tёkap 1 SARAY PARTE NA LAMAN NA SARAY AYAYEP TAN
SARAY KIMEY DA
Unaan ya edisyon, 2021

Akasulat ёd Lёy na Republika 8293, Seksiyon 176 ya: Ag-nayarin walay kanёpёgan ya koypa na
antukaman ya insulat so Gobyerno na Pilipinas. Anga man untan nakaukulan ya ipatanir na anggan
dinan ya ahensya na gobyerno ya nansulat na antokaman no saya ёt pan-anapanan. Kaiba ёd saraya
so panbayar na anggan dinan ya ahensiya na gobyerno.
Saray insulat ( istorya, parapo, balikas, anlong, kansyon, litrato ngaran na produkto o antukaman
ya tatak tan arum nira ya inusar ed sayan modyul aliwan kanёpёgan na nansulat. Inanap iray
kanёpёgan piyan naala so permiso ya usarёn iray materyales. Ag aakuen na nansulat so kanёpёganёd
sayan modyul. Say antukaman ya inusar ёd sayan modyul ёt kaukulan ya ipatanir tan unkёrёw na
permiso ёd say orihinal ya nangawa.
Antukan ya parte na sayan modyul o materyales ёt ag nayarin kopyaёn no ag pinayagan na
ahensiya.

Contextualization Team of the Module

Writer: Nida J. Cayabyab

Editor: Fermin D. Gutierrez Jr, PhD.
Reviewers: Carolyn B. Gutierrez
Marissa T. Fontanilla
Layout Artists:
Nida J. Cayabyab
Team Leaders:
Fermin D. Gutierrez Jr, PhD.
Principal II
School Head In-Charge of Science

Ellen L. Fernandez, Ed.D.

Public Schools District Supervisor

Printed in the Philippines by

Department of Education – Region I

Office Address: Alvear Street, Lingayen Pangasinan

Telephone No: (075) 522- 2202
E-mail Address: pangasinan1@deped.gov.ph
Science 3

Kwarter 2 – Module 3:
Saray Parte na Laman na
Ayayep tan Saray Kimёy da
Pangigapo

Magayagan pangigapo ёd unaan ya tёkap na Modyul 3

ёd kumaduwa ya kwartёr para ёd aaralёn ya Saray Parte na
Laman na Ayayep Tan Saray Kimёy da.
Sayan modyul ёt ginawa parad saray manaaral na
SDO1 Pangasinan piyan makatulong ёd saray bubangat ya
natumbok iray inggёtar na kurikulum na K to 12 ёd panaral
na saray ugugaw ёd sayan panaon.
Sayan modyul ёt awalaan na nanduruman parte. Amin ya
parte ёt awalaan na panangiwanwan tan panangigiya piyan
natalusan iray aaralёn.
Ilaluan ya makatumbok iray ugugaw ёd saray gagawaёn
ya makaaral ira ya bukor da ёd dugan pёlёs tan oras.
Bilang sakёy ya bumabangat , ilaluan ya saray ugugaw ёt
nausar dayan modyul ёd panamёglёy na panangigiya tan antabay
na bumabangat piyan natalusan na saray ugugaw iray aaralen
ёd sayan tёkap.
Parad saray ugugaw/manaaral, sayan modyul ёt nipaakar ёd
Saray Parte na Laman na Saray Ayayёp tan Saray Kimёy da.
Saya ёt ginawa ya makatulong ёd sika lёgan ya manaaral kad
abung piyan natulungan ka ёd saray pankaukulan mo ёd
pakagamor moy suston kakabatan ёd sayan aaralёn.

Saray partё ya nёpёg mon imanuёn:

Amtaёn -------- Partё no inёr naamtaan mo iray nёpёg mon

naaralan.
Saliёn ---------- Partё no inёr naamtaan so kakabatan mo ёd
sayan aaralёn tan no sarag mo la iyan luksuan.
Pawilёn --------- Partё no inёr say antikey ya aaralen iter o
pawilёn so naaralan piyan naikonёktam so
balon aaralёn ёd inmunan aaralan.
Kabatёn -------- Partё no inёr ipakabat so balon aaralёn ёd
naduruman pamaakaran gagawaёn tan
kipapasёn.
Suriёn ---------- Partё no inёr say antikёy ya paliwawa ёd
aaralёn, gёtma to iya ya natulungan ka piyan
natalusan mo so balon aaralёn.
Pabulaslasёn – Partё no inёr iwanwan ka ёd panamёglёy na
saray gagawaёn piyan natalusan mon maung so
inaral mo.
Nayarim ya nёngnёngёn tan ikumpara no duga
iray ёbat mo ёd saray dugan ёbat ya naalmo ёd
sampot na modyul.
Nunutёn ------- Partё no inёr saray nanduruman tёpёt , balikas,
o parapo piyan nanёngnёng no atalusan so
inaral.
Gawaёn -------- Partё no inёr saray nanduruman gagawaёn piyan
untulong ёd ugugaw piyan nausar mo so inaral
mo ёd inagёw-agёw ya panbibilay.
Sukatёn so ---- Partё no inёr saray gagawaёn ya mangigёgёtma
Inaral so sukat na inaral ёd pakagamor na pan mastёr
na kompёtёnsi.

Arum ni ran---- Partё no inёr itёr so kaaruman ya gagawaёn a

Gagawaёn gёtman naaruman ni so kakabatan.

Tumbok na ---- Partё no inёr saray dugan ёbat ёt nanёngnёng.

Saray Dugan
ёbat
Amtaёn

Ayan modyul ёt ёndisinyo parad ugugaw ёt kumatlon

grado.Makatulong iya piyan nakabisado da iray aaralёn
nipakar ёd Saray Parte na Laman na Saray Ayayёp tan Saray
Kimёy da (S3LT-IIc-d-4 ).

Saray Getma na Sayan Modyul:

Nabitla so nanduruman parte na laman na saray ayayёp.

Naibaga’y so usar na nanduruman parte na laman na saray
ayayёp.
Naappreciate so importansya na saray parte tan kimёy na
laman na saray ayayёp.

(MELC.) - Identify the external parts and functions of animals

(S3LT-IIc-d-4)

1 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Saliёn
Piliёn so letra na dugan ёbat. Isulat so ёbat ed nibiig ya papel.

1. Anto iray parte na ayayёp?

a. ulo, kabalgan tan ikol
b. sali, kabalgan tan tёpёk
c. ulo, kabalgan tan sali
d. kabalgan, payak tan sali
2. Panon ton niduma so siwit ed baka, aso tan bakukol?
a. Walay ikol da.
b. Walay sali da.
c. Walay payak da.
d. Walay siksik da.
3. Akin ёt wala iray nidumaruman parte laman na ayayёp?
a. Nakaukulan da iya piyan nabilay.
b. Nakaukulan da iya piyan makanёngnёng ira.
c. Nakaukulan da iya piyan makalikna.
d. Nakaukulan da iya piyan makatulong irad tutuo.
4. Saray sira walay gigim da ya usaren da ya unlangoy, saray pato
walay _______ ya usaren da ёd ilangoy da ёd danum.
a. anawet ya baley
b. andanglel ya katat
c. bago ya ikol
d. makapal ya linat na sali
5. Akin manbilay so sira ёd danum?
a. Walay payak dan untikyab.
b. Walay sali dan man akar.
c. Walay gigim dan iingasan da.
d. Walay tёpёk dan pangala da na kanёn da.

2 CO_Q2_Science 3_ Module 3
Aaralёn
Saray Parte na Laman na
1 Ayayёp tan Saray Usar da

Pawilёn

Ayayёp ya singa Sika tan Siak

Insulat nёn: Arlyn B. Lim
Inpatalos nёn: Nida J. Cayabyab

Nanduruman ayayёp, nabitla’k ira

Naalmo ira’d alog, kulos tan diya’d kaabungan

Untutulong ёd dumaralos, kukumpuniёn, kaiba

Regalo na Diyos ya katawan ёd sika tan siyak.

Ayayёp ёd kalibёr-libёr, nabitlak ira

Aso, pusa, siwit tan mano manok

Parte ira na sistema na kalibёr-libёr

Ag ira nёpёg ya naandi ёd tutuo

Panangiyansakit ёd sikara, gawaёn ta kaaro.

3 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Diya’d inmunan aaralёn, naaralan mo ya saray ayayёp ёt
nanёngnёng ёd dalin,tagёy tan danum. Saray kukumpuniёn ya
ayayёp ya naalmo ёd abung ya singasayaso,pusa,baboy,kandingtanmanok.

Birbirёn no saray ayayёp ёt manaayam ёd abung, alog odino

danum. Ilista ira ёd paltaran.

Ayayёp ёd abung Ayayёp ёd alog Ayayёp ёd danum

4 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Kabatёn

ё
Naaralan yo la so walad kalibёr –libёr na saray
ayayёp, unla tayo la ёd balon aaralёn, saray parte na laman na
ayayёp tan saray usar da.Nanduruman gagawaёn so in prepara
ya naaralan mo ёd sayan aaralёn.

Saray parte laman na ayayёp

Saray ayayёp nanpapara ira na parte na laman ya singa
say ulo, sali, tan kabalgan. Sayan nanpaparan parte laman da
so uusarёn da ya mangan, makanёngnёng, uningas, manakar,
unbatik tan arum ni iran galaw da.
Aralёn so litrato ёd lёksab.
A. Aralёn ira’y parte laman na aso.

sali

Anto iray parte na laman na aso?

5 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 B. Aralёn tayo so parte laman na manok.

Bago ya ikol payak

ёpёk

ulpo

gamёt

Anto ira’y parte na laman na manok?

C. Saray parte laman na sira.

siksik

sangi

Anto ira’y parte laman na sira?

6 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Suriёn

Saray nanpaparan parte na laman na ayayёp tan saray kimёy da

Ulo – Diya naalmo so sangi, ёlёng, layag, dila, tan ngipёn
( no wala iraya ёd ayёp) . Usarёn daraya yan parte laman da
piyan makalikna ira. Usarёn day sangi no mangan ira, ёlёng
ya pan-angob tan iingasan, layag para’d pandёngёl, dila no
mangan tan ngipёn ya pangatgat.
Kabalgan- Saya so sankabalёgan ya parte na laman no
iner naalmo iray organs ed loob na laman na sakey ya ayёp,
diya et protektado irayan organs. Saray arum ya parte ya singa saray sali,
payak, bёklew, ikol tan gigim so akapёkёt ёd kabalgan.
Sali- Say sali ёt naalmo ёd lёksab na kabalgan . Usarёn iya
na aso ya manakar odino unbatik. Wala iray arum ya ayayёp
ya manuusar na sali piyan makalmo ira na kanёn da. Saray
bakёs tan kabayo uusaren day sali da piyan naprotektaan
day sarili da.

Saray Espesyal ya Parte na laman na Ayaёp tan saray kimёy da.

Ikol-Say ikol na ayёp ёt naalmo ёd sampot na kabalgan.
Usaren da iya ed panbalase tan pitalusan.
Bago- Sayaёt makapal ya pinaka buёk ya tinmubo
tan akabalkot ёd laman. Saya so manproprotektad ayёp
ёd pёtang tan bёtёl.
Payak- Saya ёt sakёy paris ya tinmubo ёd gilig tan gilig
na kabalgan(special forelimbs)ya uusarёn piyan makatikyab.
Tёpёk- Say tёpёk ёt maimpis ya singa saklor ya walad
sangi na siwit. Uusarёn iya ya pantuktok na kanёn na saray
siwit.
Puweg(Hock)- Nanlalanguan ёd pёglёy na ulpo na manok
tan biking piyan naipikos da so sali da.

7 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Gamёt ёd sali- These are attached to the foot which are
used by chickens and birds to maintain their
balance.akakonekta sali
Bago ёd ikol- Makapal tan andukёy ya bago ya akaturo
ёd tagёy ya panbabalase na laman no say ayёp ёt manakar .
Siksik- Akabalkot ёd laman na sira ya mangiitёr na
proteksyon ёd panbibilayan na sira.
Asang- Naalmo iya ёd parte ulo. Diya uniingas iray sira.
Gigim- Naalmo iya ёd nanduruman parte na sira. Untutulong
piyan makalangoy, makaliko tan balanse na laman na sira.

Pabulaslasёn

Isulat so parte laman na pusa ёd kahon.

sangi ikol sali bago kuko

8 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Nunutёn
Direksyon: Isulat so dugan parte na laman ya
ibabaga na balikas.

ёpёk
ulo kabalgan

1. Saya _______ so sankabalёgan ya parte na laman no

iner naalmo iray organs ed loob na laman na sakey ya
ayёp, diya et protektado irayan organs.

2. Diya’d ______ naalmo so sangi, ёlёng, layag, dila, tan

ngipёn. Usarёn daraya yan parte laman da piyan
makalikna ira.
3. Say _____ ёt maimpis ya singa saklor ya walad sangi
na siwit. Uusarёn iya ya pantoktok na kanёn na saray
siwit.
4. Saya ________ёt makapal ya pinaka buёk ya tinmubo tan
akabalkot ёd laman. Saya so manproprotektad ayёp
ёd pёtang tan bёtёl.

5. Say _______ ёt naalmo ёd lёksab na kabalgan .

Usarёn iya na aso ya manakar odino unbatik.

9 CO_Q2_Science 3_ Module 3
✓ Wala iray nanduruman parte na ayayёp. Sarayan
parte et nanduruma so kimёy da. Saray
nanpaparan parte na laman na ayayёp ёt say
ulo, kabalgan tan sali.Saray arum ya ayayёp ёt
walay tёpёk, payak, gigim, saklor, antennae tan
tentacles da.

✓ Saray arum ya ayayёp uusarёn day parte na

laman da piyan makanёngnёng ira, makarёngёl
ira, makala ira na agagamil para ёd sikara,
proteksyon ёd laman da, pan-akar da no unla ira
ёd arum ya pasёn, pananap day kanёn tan
inumёn da.

✓ Say baka, duweg tan toro ёt walay

nidumaruman parte laman da ya singa say ikol
tan saklor da ya manproprotekta ёd siyopaman
ya mansakit ёd sikara. Say sira uusarёn day
asang da piyan uningas ira, say gigim usarёn da
no unlangoy ira tan proteksyon ёd laman da.

✓ Saray siwit tan kwago walay tёpёk da, walay

payak tan andukurukey ya kuko da ёd sali ya
usarёn da ya ipёkёt ёd sanga sanga na kiyёw,
usarёn da so payak da no untikyab ira ya unla
ёd arum ya pasёn.

10 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Gawaёn
Ikonёkta so parte na laman na ayayёp ya ituturo na gulis
ёd kolum A ёd saray kimёy da ёd kolum B. Isulat yoy ёbat ёd
papel.
A B

1. a. usarёn ed pangalay
naakan

b. usarёn ya panёngnёng
2.

c. usarёn no untikyab

3. d. usarёn na kabayo piyan

makaakar tan makabatik

4. e. pan balanse tan

pitalusan

5. f. usarёn ya unlangoy

11 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Sukatёn so Inaral

Piliёn so letra na dugan ёbat. Isulat so ёbat ёd biёg ya papel.

1. Anto iray nanpaparan parte laman na ayayёp?
a. ulo, kabalgan, tan ikol
b. bikking, kabalgan, tan tёpёk
c. ulo, kabalgan, tan bikking
d. kabalgan, payak, tan bikking

2. Diya’d sayan taluran nanpaparan parte na laman, akin ёt

say kabalgan so ibabagan sankabalёgan?
a. tasay sistema na utek ёd wadman ёd dalёm.
b. say tapi ёt konektado diya.
c. Diya ya parte naalmo so mata, layag, ёlёng tan bibil.
d. Diya naalmo so protektadon nanduruma ya organs
ёd loob na laman.

3. Dinan ёd saraya so aliwan espisyal ya parte na laman na

ayayёp?
a. tёpёk c. ulo
b. asang d. payak

4. Akin ёt wala ira’y ayayёp ya wala so espisyal ya parte na laman

da?
a. piyan mabiskёg ira
b. piyan mabayag so laman da
c. piyan undakёl ira
d. piyanmakala ira na naakan da, makakar irad arum ya
pasёn tan prteksyon da

5. Say ostrich ёt balbalёg ya klase na siwit. Walay payak to

ya singa say angkёkёlag ya siwit. Anto so makasёngeg
akin ёt ag iya makatikyab?
a. Walay kalaban da.
b. Mangiras iran untikyab.
c. Labay da labat so manakar tan unbatik.
d. Ambёlat so laman da kanyan ag ira makatikyab.
12 CO_Q2_Science 3_ Module 3
 Arum ni ran Gagawaёn

Aralёn iray litrato ёd kahon insan ёbatan iray tёpёt ёd

lёksab.

13 CO_Q2_Science 3_ Module 3
a. Anto ya parte laman so nanpapara ёd sarayan ayayёp?

b. Antoy pandurumaan dara’y ayayёp?

c. Akin ёt walay espisyal ya parte laman iray arum ya ayёp?

14 CO_Q2_Science 3_ Module 3
Tumbok na Saray Dugan Ebat

Ayayёp Ayayёp Ayayёp

ёd abung ёd alog ёd danum
bakukol baka pato
aso manok bakukol
pusa kanding
kabayo
baboy

15 CO_Q2_Science 3_ Module 3
References

Josefa Soriano, Lilia Villanueva, Emy Diaz Tiozon, Janneth C. Basa,

Jennifer De Jesus, Consolacion P. Capati, Sci-Bytes Worktext in
Science 3, Magallanes Publishing House 2013.
Distance Learning Program 3, DepEd Learning
portal,lrmds.deped.gov.ph

Lumbre, A. P. et. al. 21st Century Mathletes 5. Quezon City: Vibal

Group Inc, 2016.

DepEd LR Portal . Media Arts .Department of Education, Accessed

June 30, 2020. https://lrmds.deped.gov.ph

16 CO_Q2_Science 3_ Module 3
For inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph