Professional Documents
Culture Documents
Selous Scouts
Selous Scouts
Selous Scouts
W 1965 roku biali mieszkańcy kolonii brytyjskiej Rodezji Południowej, nie chcąc
oddać władzy czarnoskórej większości, ogłosili jednostronną deklarację
niepodległości, rozpoczynając niemal 15-letnią tak zwaną „Wojnę w Buszu”,
czyli działania przeciwpartyzanckie skierowane przeciwko różnym
ugrupowaniom walczącym o uwolnienie kraju od rasistowskiego reżimu pod
przywództwem Iana Smitha. Polityka swoją drogą, operacje wojskowe swoją.
Krótko mówiąc rodezyjskie formacje zbrojne nigdy nie zostały pokonane na polu
walki, wręcz przeciwnie. Ostatecznie jednak przegrana z góry sprawa, o którą
walczyli znalazła swój finał w przekazaniu władzy zbrojnej opozycji, na której
czele stanął nie kto inny jak Robert Mugabe.
Selous Scouts tworzyli jednostkę liczącą 1000 żołnierzy, wchodzącą w skład Rodezyjskich Sił
Specjalnych (Rhodesian Special Forces), na które to składały się także Rodezyjskie SAS (Special
Air Service) oraz Grey’s Scouts (oddział zwiadowczy piechoty przemiesczającej się konno, zatem
prawdopodobnie można powiedzieć ostatni w historii regularny przypadek istnienia dragonów), ten
ostatni w sile około 200 ludzi. Nazwa pochodziła od nazwiska białego tropiciela zwierzyny i
podróżnika Fredericka Selousa, przyjaciela założyciela Rodezji Cecila Rhodesa. Po dziś dzień
Selous pozostaje kimś w rodzaju ludowego bohatera białej ludności południowej części
Afryki. Selous Scouts sformowano pod koniec pierwszej połowy lat 70-tych jako narzędzie walki z
przenikającymi do Rodezji z Zambii i Mozambiku bojownikami zbrojnych skrzydeł dwóch
ugrupowań walczących o obalenie białej władzy w Salisbury – ZAPU (Zimbabwe African People’s
Union) oraz ZANU (Zimbabwe African National Union). Oddziały wojskowe ZANU nosiły nazwę
ZANLA (Zimbabwe African National Liberation Army), zaś ZAPU – ZIPRA (Zimbabwe Peoples
Revolutionary Army)1. Rekrutację do Selous Scouts przeprowadzano wśród przedstawicieli
wszystkich rodezyjskich społeczności, także ludności czarnej, lojalnej wobec legalnych władz
zbuntowanej brytyjskiej kolonii.
Struktura i szkolenie
Wszyscy oficerowie Selous Scouts byli biali. Dowódcą został mianowany pułkownik Reid-Daly,
weteran walk w Malezji (w składzie SAS), gdzie armia brytyjska zmagała się z prokomunistycznym
powstaniem ludowym. Do oficerów, początkowo wywodzących się wyłącznie z Rodezji i Republiki
Południowej Afryki, dołączyli wkrótce obywatele Wielkiej Brytanii i USA, przynosząc cenne
doświadczenie z walk w Irlandii Północnej oraz Wietnamu. Bazą jednostki zostały koszary Inkomo
w Salisbury, polową kwaterą Selous Scouts stał się natomiast obóz w Wafa Wafa niedaleko
Kamby2.
Szkolenie kadr i nowych rekrutów miało wyjątkowo ostry charakter, nawet jak na standardy SAS.
Przeprowadzano je też w warunkach bardzo zbliżonych do tych na polu walki, z zadziwiającym
poziomem realizmu. Wielki nacisk kładziono na przygotowanie ludzi do przetrwania w małych
grupkach w buszu, gdzie mieli spełniać wyznaczone zadania w czasie operacji wojskowych.
Wielu z oficerów i żołnierzy Selous Scouts pochodziło z terenów pozamiejskich, gdzie do perfekcji
opanowali sztukę łowiecką. Było więc dla nich relatywnie łatwym zadanie przestawienie się na
tropienie grup partyzanckich, przeprowadane zresztą z wielkimi sukcesami. Zdarzało się,
że Skauci pozostawali na ogonie partyzantów nawet do tygodnia, poruszając się jedynie o świcie i
zmierzchu, kiedy promienie słoneczne wyostrzały kontury hotyzontu, pozwalając lepiej zauważyć
jakikolwiek ruch.
Pod koniec lat 70-tych udało się ruchowi wyzwoleńczemu pozyskać zdecydowaną większość
tubylczej ludności. Miało to katastrofalne skutki dla działalności operacyjnej Selous Scouts.
Wieśniacy rozpoczeli samodzielne patrolowanie okolicy swoich domostw, w celu wykrycia
przeszukujących dany rejon rodezyjskich sił bezpieczeństwa3. Kiedy udawało się młodym
pasterzom wykryć punkt obserwacyjny Sticks, kierowali oni swoje stado wprost na Selous Scouts,
alarmując tym samym pozostające w pobliżu zgrupowania ruchu oporu. Na dużą skalę miejscowa
ludność stosowała też wobec Skautów metodę dezinformacji, maskując rzeczywistą lokalizację
obozów ZANLA i ZIPRA.
Inną metodą na zmylenie obserwatorów Selous Scouts było ciągłe zmienianie ubioru przez
partyzantów. Po wkroczeniu do wioski często zmieniali oni mundury na ubrania cywilne, o
jednakowym lub różnorodnych kolorach (najcześciej białym i czerwonym). Stawało się więc
praktycznie niemożliwe dokładne oszacowanie liczby oddziału ruchu oporu oraz uzbrojenia, którym
on dysponował.
Zakończenie
Selous Scouts prowadzili swoją działalność praktycznie do końca zbrojnego konfliktu i toczących
się równolegle rokowań pokojowych. 1 lipca 1979 roku rząd Iana Smitha oddał władzę
umiarkowanej opozycji pod kierownictwem metodystycznego biskupa Muzorewy, był to jednak
jedynie krok ku całkowitemu przejęciu władzy przez Roberta Mugabe, do dziś sprawującego
dyktatorską władzę w Zimbabwe4.
Z uwagi na tajny charakter wykonywanych misji, Selous Scouts stali się w czasie działań
wojennych w Rodezji obiektem przyciągającym uwagę mediów całego świata. Wrogowie określali
ich jako gang bandytów, podczas gdy zwolennicy ich metod widzieli Skautów w roli grupy
ekspertów od wojny przeciwpartyzanckiej, służących jako oczy i uszy regularnych oddziałów
rodezyjskich.
Przypisy:
Wybrana bibliografia:
John W. Turner Continent Ablaze – The Insurgency Wars in Africa 1960 to the Present
J.I.H. Owen Infantry Weapons of the Armies of Africa, The Orient and Latin America
Dodatek do tekstu:
Siły regularne:
Rhodesia Regiment (Pułk Rodezyjski) – 8 batalionów (600-700 żołnierzy, wszyscy biali) od roku
1977 z dodatkowym poborem wśród „kolorowej” ludności Rodezji oraz obywateli pochodzenia
południwo-azjatyckiego
Rhodesian Light Infantry (Rodezyjska Piechota Lekka) – 3 oddziały komando oraz pojedyncza
grupa wsparcia ogniowego (około 1000 żołnierzy, wszyscy biali); z tego pomiędzy 25-30%
cudzoziemscy ochotnicy
Rhodesian Field Artillery (1st Field Regiment; 1. Pułk Artylerii Polowej) – 1 regularna bateria
haubic 105 mm oraz 1 rezerwowa bateria przestarzałych „25-cio funtówek”; z białymi oficerami
Rhodesian Armoured Car Regiment (Rodezyjski Pułk Samochodów Pancernych) – około 400
zołnierzy, zarówno białych, jak i czarnych), zadania obejmowały patrole rozpoznawcze, eskortę
konwojów, kontrolę nad demonstracjami w miejscach publicznych, kierowanie blokadami
drogowymi
Siły nieregularne:
Special Air Service (Komandosi) – 3 szwadrony (po 60 żołnierzy każdy, wszyscy biali);
wyspecjalizowany w zasadzkach przeciwpartyzanckich
Selous Scouts – około 1000 żołnierzy, duża większość czarna, spora ilość najemników
Grey’s Scouts („Dragoni”) – 150-200 żołnierzy poruszających się konno, białych i czarnych;
zadania obejmowały tropienie, pogoń za partyzantami oraz patrole w terenie