Kapsayıcı Değerlendirme

(8. ve 9. Hafta)

KAPSAYICI EĞİTİM
Dr. Abdullah AÇAR
Bursa Uludağ Üniversitesi
28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 1
• En çok strese girdiğiniz / zorlandığınız / hata yaptığınız sınavlar
hangileridir?

• En rahat hissettiğiniz, performansınızı daha iyi yansıttığınız sınavlar?

• Çevrimiçi sınav & yüz yüze sınav?

Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 2

 Değerlendirme
• Öğrencinin nasıl ve ne kadar öğrendiğini anlamak.
• Nasıl?
• Öğrencileri gözlemlemek
• Kanıt sunmalarına fırsat vermek
• Öğrencinin değerlendirmeye önem vermesi ve aktif katılımı
• Dönüt sağlama

• Kapsayıcı değerlendirme
• Dezavantajlı öğrencilerin karşılanamayan ihtiyaçlarının gözden geçirilmesi

Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 3

 İletişimsel Etkinlik Olarak Değerlendirme

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 4

 Ölçme Değerlendirmenin Yasal Dayanakları

• MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği

• MEB Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği
➢Kapsayıcı değerlendirme ile ilgili bilgiler, düzenlemeler çok sınırlı
➢Özel eğitim gereksinimli öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesi ile ilgili
düzenlemeler –
➢Var ancak yetersiz
➢Diğer dezavantajlı gruplar için düzenleme bulunmuyor
➢Ölçme araçlarının kapsayıcılığını sağlayan özellikler yer almıyor
➢ Kültürel duyarlılık, eşitlikçilik, evrensellik, farklılaştırma, sosyal adalet vb.

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 5

 Özetleyici Değerlendirme
• Kapsayıcılık?
• Kapsayıcılıktan uzaktır, farklılıkları yok sayma
durumu vardır.
• Riskler
• Öğretmeden çok not vermeye odaklanma
• Ölçüt yerine norm // gelişme yerine rekabet
• Eşitsizliklerin yeniden üretilmesi
• Sınava hazırla(n)mak
• Geleceği garantilemek
• Nitelikli okul
• Sınav ile dışlama
• Öğrenciyi
• Öğretmeni

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 6

 Biçimlendirici Değerlendirme
• Kapsayıcılık?
• Süreç değerlendirme
• Geliştirici, destekleyici
• Amacı öğrenmeyi geliştirmek
• Dönüt, düzeltme
• Etkili iletişim öğrenci öğretmen

Bir öğretmen olarak amacımız?

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 7

 Kapsayıcı Değerlendirmenin Özellikleri
Dışlamayan, ayrımcılık yapmayan, farklılıklara
duyarlı
• Daha çok biçimlendirici, öğrenme için
değerlendirme
• Geleneksel değerlendirmeye ilave olarak
• Destekleyici, biçimlendirici, tamamlayıcı
• Bireyi tüm yönleriyle değerlendirme
• Birey eğitimden ne ölçüde yararlanıyor.
• Eğitimi değerlendirme

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 8

 Kapsayıcı Değerlendirme ile İlgili Yaklaşımlar
• Kültüre Duyarlı
• Farklılıkları olanlar değerlendirmede yeterince temsil edilmez
• Farklı grupların özellik, ilgi ve ihtiyaçlarına değerlendirmede yer vermek.
• Alternatif Değerlendirme
• Tüm öğrencilerin kendini ifade ve performans göstermesine fırsat verme.
• Sunum, poster, öz değerlendirme, akran değerlendirme, tartışma
• Otantik değerlendirme
• Gerçek dünya, günlük yaşam vurgusu
• Portfolyo, sergi, rol oynama vb.

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 9

 Kapsayıcı Değerlendirme ile İlgili Yaklaşımlar
• Bireyselleştirilmiş Değerlendirme
• Bireyin farklı ihtiyaç ve özelliklerinin değerlendirmeye tamamen yansıtılması
• Aynı hedeflere yönelik değerlendirme her öğrenci için ayrı şekilde işleyebilir
• Kendi hızında ilerleme
• Sınav kaygısı vb. konuların etkisinden uzaklaşma
• Farklılaştırılmış Değerlendirme
• Çeşitliliğe farklı ihtiyaç ve özelliklere göre değerlendirmeyi farklılaştırma
• Her öğrenciye göre değil (bireyselleştirilmiş değerlendirmeden farkı)
• Geleneksel yaklaşımdaki sınıfın homojen olduğu fikri yoktur.
• Farklı gruplardan oluşan sınıf.
• Performans kıyaslamamak

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 10

Öğrenmede Evrensel Tasarıma Dayalı Farklılaştırılmış Değerlendirme

• Sınavın yapısı, içeriği, uygulanışı öğrencileri farklı şekilde etkileyebilir.

• Kültürel, tarihsel ön bilgi (yanlılık),
• Ayrımcı içerik,
• Koşullar (ortam, sıra, gürültü v.b.)
➢Ölçülmek istenen özellik dışındaki unsurları değerlendirme dışı bırakmak
❖Değerlendirme dışı bırakmak yok saymak değildir
• Öğrenci özelliklerini bilmek, dikkate almak
• Düzenlemeler, açıklamalar, yönerge, format
• Sürekli (önce, sonra, süreçte) yapılan esnek, değişebilir, çeşitli yöntemler
kullanan değerlendirme

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 11

Kapsayıcı Değerlendirmede Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 12

Kapsayıcı Değerlendirmede Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 13

Kapsayıcı Değerlendirmede Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 14

 Örnek Olay 2, sayfa 110

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 15

 (30 (30

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 16

 Birinci Turist ve Dezavantajlı Öğrenci, sayfa 113

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 17

 Kapsayıcılık İçin Öneriler
• Sınavlarda dezavantajlı öğrenciler için yapılan uyarlamaların
• Gerekliliğinin açık olması,
• Kötü göstermemesi
• Sınav metninde dışlayıcı, ayrımcı tabir, tasvir, ön yargı, kalıp yargı kullanmamak
• İhtiyaçları dikkate almak
• Alternatif değerlendirmeler, farklı değerlendirme yöntemleri (tüm öğrencilere ifade,
performans şansı vermek)
• Öz değerlendirme
• Dil bariyerine yönelik >> Anlaşılırlık, açıklık
• Kültürden bağımsızlık değil kültürel duyarlılık
• Örnek ve içerik olarak çeşitliliğe ve dezavantajlılık konularına yer verme

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 18

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 19
 Kültürel bilgiyi değil akademik beceriyi ölçerken

28.11.2023 Dr. Abdullah AÇAR – Kapsayıcı Eğitim 20