Përtej modelit Solow

Modeli: Diamond

1
 Modeli Diamond
• Supozimet
Periudhat ne model
Gjenerata te lindura ne: 1 2 3 4
1 Te rinj Te vjeter
2 Te rinj Te vjeter
3 Te rinj Te vjeter

• Në modelin Diamond ka ndryshim të

popullsisë. Individ të rinj lindin vazhdimisht
dhe të vjetrit vdesin.
• Modeli supozon se çdo individ jeton vetëm dy
periudha.
2
 Supozimet
• Lt agjentë të rinj janë “lindur” në secilën
periudhë
– Popullsia rritet me normën n
• Agjentët ofrojnë një njësi të punës kur ata
janë të rinj dhe, 0 kur janë të vjetër
• Meqenëse agjentet kanë jetë të fundme, nuk
ka nevojë të vendosen kufizime për normën
diskonte në model
• Norma e amortizimit është zero
3
 Sjellja e familjeve
• Të ardhurat e një agjenti në periudhën e parë, është
paga për punonjës efektiv shumëzuar me
teknologjinë, wtAt
• Kursimet fitojnë një normë ekzogjene rt=f’(kt)
– Të barabarë me produkin marxhinal të kapitalit
• Pagat për punonjës efektiv janë wt
• Konsumi i një agjenti në të dy periudhat është:
C2t+1=(1+rt+1)(wtAt-C1t) (2.47)
• Kufizimi i buxhetit të jetës është:
C1t+1(1+rt+1)+C2t+1=(1+rt+1)wtAt

4
• Shënojmë me C1t dhe C2t+1 konsumin në
periudhën t të individëve të rinj dhe të vjetër
• Dobia e një individi e lindur në kohën t,
shënohet me Ut, dhe varet nga C1t dhe C2t+1

5
 Sjellja e familjeve
• Maksimizimi i dobisë, (2.46), në lidhje me
kufizimin buxhetor (2.48), Lagranzhi është:
ℒ=(C1t)(1-θ)/(1-θ) + [1/(1+ρ)](C2t+1)(1-θ)/(1-θ) +
λ{(1+rt+1)ëtAt-C1t+1(1+rt+1) - C2t+1}
• Maksimizimi i Langranzhit jep ekuacionin
Euler:
C2t+1(1+rt+1)(-1/θ)=C1t(1+ρ)(-1/θ)
• Meqë: C1t-θ - λ(1+rt) = 0
• dhe: [1/(1+ρ)]C2t+1-θ – λ = 0

6
 Sjellja e familjeve
• Duke rregulluar ekuacionin Euler dhe kufizimin
buxhetor marrim zgjidhjen për C1t:
C2t+1(1+rt+1)(-1/θ)=C1t(1+ρ) (-1/θ)
C1t(1+rt+1)+C2t+1=(1+rt+1)wtAt
C2t+1=(1+rt+1)wtAt-C1t(1+rt+1)
 {wtAt-C1t}(1+rt+1)[(θ-1)/θ]=C1t(1+ρ)(-1/θ)
 (1+ρ)(1/θ){wtAt-C1t}(1+rt+1)[(θ-1)/θ]=C1t
 C1t={(1+ρ)(1/θ)/{(1+ρ)(1/θ)+(1+rt+1)[(θ-1)/θ]}}wtAt

7
 Sjellja e familjeve
• Për këtë arsye, konsumi i periudhës së parë
nuk është një funksion i thjeshtë
• Nëse shkruajmë:
C1t=[1-s(rt+1)]wtAt, ku
[1-s(rt+1)] = {(1+ρ)(1/θ)/{(1+ρ)(1/θ)+(1+rt+1)[(θ-1)/θ]}}
• Norma e kursimit varet nga θ
Rritet r për θ < 1
Zvogëlohet r për θ > 1

8
 Dinamika e ekonomisë
• Ekuacioni i lëvizjes të k
• Kapitali total:
Kt+1 = s(rt+1)LtAtwt
• rt+1 paguhet në t+1 bazuar në vendimet e marra në kohën t
• Duke pjestuar me punën efektive të periudhës
tjetër marrim:
Kt+1/Lt+1At+1 = s(rt+1)LtAtwt/Lt+1At+1
• Por Lt/Lt+1=1/(1+n) dhe At/At+1 = 1/(1+g)
kt+1 = s(rt+1)wt/(1+n)(1+g)
• Ose, në terma vetëm të kapitalit
kt+1 = s[f’(kt+1][f(kt)-ktf’(kt)]/(1+n)(1+g)

9
 Evuria e k
• Meqë ekuacioni për lëvizjen e k përfshin
funksione të shumëfishta të k, mund të jetë jo
linear.
• Kjo çon në sjellje teorikisht interesante dhe
mundësinë e gjendjeve të qendrueshme të
shumëfishta.
– Për shembull, nëse kurba e investimeve bruto krijon
gjendje të shumëfishta të qendrueshme, secila prej
tyre duhet të vlerësohet
– Në këtë rast, është e mundur të kemi më shumë se një
gjendje të qendrueshme dhe, më pas të vlerësojmë se
cila nga këto gjendje është optimale

10
 Dobia logaritmike dhe funksioni i
prodhimit Cobb -Douglas
• Në këtë rast, dinamika e k është e thjeshtë,
dhe shumë e ngjashme me modelin Solow
• Kur θ=1, pjesa e të ardhurave nga puna që
kursehet është: 1/(2+ρ) nga ekuacioni [2.56]
• Funksioni i prodhimit Cobb –Douglas
• f(k)=kα dhe pagat ë=(1-α)kα. Ekuacioni (2.60)
bëhet:

11
 Dinamika e k
• Pika ku funksioni kt+1
takon drejtëzën 450 ,
është pika ku kt+1=kt
• Në çfarëdo vlere
fillestare të k që të
fillojë përshtatja do të
konvergojë në k*
• Dinamika e përshtatjes
për një k>k* tregohet
në fig. me shigjeta

12
 Zvogëlimi i normës diskonte ρ
• Ekonomia është
fillimisht në shtegun e
rritjes së balancuar
• Rënia e normës
diskonte bën që të
rinjtë të kursejnë një
pjesë më të madhe të të
ardhurave nga puna
• Funksioni kt+1
zhvendoset lartë

13
 Shpejtësia e konvergjencës
• Linearizohet ekuacioni i levizvjes të k rreth k=k*.
Ekuacioni (2.61), kt+1=Dktα, nënkupton:

• Ekuacioni (2.61) gjithashtu nënkupton se:

k*=D1/(1-α) (2.63)
• Duke zëvendësuar (2.63) tek (2.62) marrim
dkt+1/dkt të vlerësuar për k=k* , që është α
• Duke zëvendesuar (2.61) me perafrimin Taylor të
rendit të parë rreth k=k* na jep
• kt+1≈k*+α(kt-k*) (2.64)

14
 Shpejtësia e konvergjencës
• Meqënëse kt+1-k*≈ α(kt-k*), (2.64) nënkupton se: kt-k*≈ αt(k0-k*)
(2.65)
• Kjo shprehje ndryshon nga modeli Solow
– Ndonëse kursimet e të rinjve janë një pjesë konstante e të ardhurave,
moskursimet e të vjetërve nuk janë pjesë konstante e të ardhurave
totale.
• Moskursimet e të vjetërve:Kt/F(Kt, AtLt), ose kt/f(kt). Të ardhurat
zbritëse të kapitalit nënkuptojnë se kjo normë po rritet me k
• Ky term ndikon negativisht tek funksioni i kursimeve, pra kursimet
totale si pjesë e autputit janë funksion zbritës i k
• Kursimet totale si pjesë e outputit janë mbi vlerën e saj të rritjes së
balancuar kur k<k* dhe më e vogël kur k>k*
• Konvergjenca në modelin Diamond është më e shpejtë sesa tek
modeli Solow

15
 Rasti i përgjithshëm
• Diagrama që lidh kt+1 me kt nuk ka arsye se
përse të jetë monotonike
• Kjo do të thotë se mund të ketë gjendje të
qendrueshme të shumëfishta
• E rishruajmë ekuacionin (2.60) si:

16
 Mundësi të ndryshme për
marrëdhënien midis Kt dhe Kt+1
• K*1 dhe K*3 janë të
qendrueshme
• Nëse fillojmë nga një
nivel kapitali që
ndodhet pak larg këtyre
pikave, do të
konvergojmë në këtë
nivel
• K*2 është e
paqendrueshme

17
 Mundësi të ndryshme për
marrëdhënien midis Kt dhe Kt+1
• Kt +1 është gjithmon më
e vogel se Kt prandaj k
konvergon në zero
pavarësisht vlerës
fillestare
• Kjo situatë ndodh kur
pjesa e punës ose pjesa
e të ardhurave nga puna
e kursyer shkon në zero
kur k shkon ne zero
18
 Mundësi të ndryshme për
marrëdhënien midis Kt dhe Kt+1
• Nëse K0<K*1, K
konvergon në zero
• Nëse K0 >K*1 , K
konvegon në K2

19
• Modeli Diamond nuk i përgjigjet më mirë sesa
modelet e tjera pyetjeve bazë të rritjes
• Kushti Inada nënkupton se Kt+1 duhet të jetë më i
vogël sesa Kt për Kt mjaftueshëm të madhe
• Kursimet e rinjve nuk mund të kalojne outputin
total
• kt+1≤f(kt)/[(1+n)(1+g)]
• Fakti që kt+1 është më i vogël sesa kt nënkupton se
rritja e pakufizuar e k nuk është e mundur
• Rritja në efektiviten e punës është i vetmi burim
potencial i rritjes afat gjatë të outputit për
punonjës

20
 Mundësi për të pasur ineficencë
dinamike
• Në modelin Diamond individët kanë lindur në
kohë të ndryshme, kanë nivele të ndryshme
kënaqësie
• Ekuilibri në këtë model nuk e plotëson kushtin
e eficencës Pareto
• Stoku i kapitalit në shtegun e rritjes së
balancuar në modelin Diamond mund të kaloj
nivelin e rregullit të artë, prandaj rritja
permanente e konsumit është e mundur

21
• Supozojmë se dobia është logaritmike
• Funksioni i prodhimit Cobb –Douglas dhe g
është zero.
• Vlera e k në shtegun e rritjes së balancuar:

• Produkti marxhinal i kapitalit në shtegun e

rritjes së balancuar, αk*α-1 , është:

22
• Stoku i kapitalit i rregullit të artë është
përcaktuar nga f‘(kGR)=n
• f‘(k*) mund të jetë më i madh ose më i vogël
sesa f‘(kGR)
• Për α mjaftueshëm të vogla, f‘(k*) është më i
vogël sesa f‘(kGR) –stoku i kapitalit në shtegun
e rritjes së balancuar kalon nivelin e rregullit
të artë.

23
Planifikuesi social në modelin Diamond
• Imagjinoni një planifikues social në
ekonominë Diamond që është në shtegun
e rritjes së balancuar me k*>k*GR
• Nëse planifikuesi nuk bën asgjë për
të ndryshuar k* madhësia e outputit
për punonjës disponibël në çdo
periudhë për konsum është, f(k*) –
investimet e reja të nevojshme për të
mbajtur k në k*, nk*
• Kjo jepet nga kryqet në figurë
• Në momentin t0 planifikuesi
shpërndan më shumë burime për
konsum dhe më pak për kursim, në
mënyrë që kapitali për punonjës në
periudhën tjetër të shkoj në kGR
• Burimet për punonjës disponibël për
konsum janë: f‘(k*)+(k*- kGR )-n kGR

24
• Në secilën nga periudhat në vijim, outputi për
punonjës disponibël për konsum është f(kGR)-nkGR
– Meqë kGR maksimizon f(k)-nk, f(kGR)-nkGR kalon f‘(k*)-nk*
– Meqë k* është më e madhe se k GR, f(k*)+(k*-kGR)-nkGR
• Shtegu i konsumit total nën këtë politikë tregohet me
rathë
• Kjo politikë çon më tepër burime të disponueshme për
konsum në çdo periudhë sesa politika e mbajtjes të k
në k*
• Parashikuesi alokon konsumin midis të rinjve dhe të
vjetërve në çdo periudhë duke bërë çdo gjeneratë më
mirë

25
 Zbatime empirike: A jane ekonomitë moderne
eficente nga pikëpamja dinamike?
• Për modelin Diamond është e mundur akumulimi i
kapitalit përtej nivelit të rregullit të artë dhe, si
rrjedhim të vendoset në gjendjen e qedrueshme në
një nivel Pareto ineficent
• Akumulimi i kapitalit në ekonomi nuk përcaktohet nga
planifikuesi social, kjo le të hapur mundësinë që
ekonomia të jetë ineficente nga pikëpamja dinamike
• Shtegu i rritjes së balancur është ineficent nga
pikëpamja dinamike nëse norma reale e kthimit, f’(k*)-
δ, është më e vogel sesa norma e rritjes në ekonomi

26
• Një matës i drejtpërdrejtë i normës reale të
kthimit është norma reale e interesit në
borxhin afat shkurtër të qeverisë
• Për vendet e zhvilluara kjo normë është me e
vogël sesa norma e rritjes, pra norma reale e
interesit është më e vogël sesa niveli i rregullit
të artë, duke sugjeruar se këto ekonomi kanë
mbi akumulim të kapitalit
• Problemi me këtë argument, është se në një
botë të pasigurtë, asete të ndryshme kanë
kthime të ndryshme

27
 Qeveria në modelin Diamond
• Gt është niveli i blerjeve qeveritare për njësi të
punës efektive në periudhën t
• Supozojmë se financimi është tërësisht nga
taksat
• Të ardhurat pas taksave (1-α)kαt –Gt në vend të
(1-α) kαt
• Prandaj:
• Një Gt më e lartë sjell reduktimin e kt+1 për çdo
kt
28
Paraqitja grafike
• Supozojmë se ekonomia
është në shtegun e
rritjes së balancuar me
G konstante dhe,
qeveria rrit G në
mënyrë permanente
• kt+1 zhvendoset
poshtë,duke sjell
zvogëlimin e k*

29
• Rritja e blerjeve qeveritare sjell një stok
kapitali më të ulët dhe një normë të lartë
ekuilibri interesi real
• Individët jetojnë për 2 periudha, ata
reduktojnë konsumin e periudhës së parë më
pak se një me një me rritjen e G
• Meqë taksat merren vetëm për periudhën e
parë të jetës, kjo do të thotë se kursimi i tyre
bie
• Ekonomia lëviz gradualisht nga niveli fillestar i
shtegut të rritjes së balancuar tek niveli i ri

30
 Nëse rritja në blerjet qeveritare është
e përkohshme
• Një rritje e përkohshme e blerjeve qeveritare nga GL ne GH
• Fakti se individet e dinë se blerjet qeveritare do të kthehen
në GL nuk ndikon sjelljen e ekonomisë gjatë kohës që
blerjet qeveritare janë të larta
• Kursimet e të rinjve –dhe stoku i kapitalit të periudhës
tjetër –përcaktohen nga të ardhurat pas taksave, që janë
përcaktuar nga stoku i kapitalit aktual dhe nga blerjet
qeveritare aktuale
• Gjatë kohës që blerjet qeveritare janë të larta, k bie
gradualisht dhe r rritet gradualisht
• Pasi G kthehet në GL k rritet gradualisht prapa drejt nivelit
fillestar

31