TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LUẬT ĐỀ KIỂM TRA GIỮA KỲ

KHOA LUẬT KINH TẾ Lớp K21501

(Được sử dụng tài liệu)

Môn: Pháp luật về quản trị công ty

Câu 1: (5đ) Theo các em, pháp luật Việt Nam về quản trị công ty cần có những
sửa đổi gì sau khi chứng kiến các sai phạm tại tập đoàn FLC.

Câu 2: (5đ) Theo các em, nếu vụ việc của tập đoàn Alibaba xảy ra tại Việt Nam
vào năm 2023 thì liệu có chủ thể nào bị xem xét trách nhiệm pháp lý do vi phạm
pháp luật về quản trị công ty không? nếu có thì đó là những vi phạm nào? nếu
không thì tại sao?

Tóm lược về Công ty

Tập đoàn Alibaba

Alibaba được thành lập năm 1999 tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Người sáng lập của
Alibaba là Jack Ma Yun đã có một tầm nhìn chiến lược trong việc kết nối mọi doanh nhân
ở Trung Quốc thông qua công nghệ Internet đang phát triển. Đến năm 2011, công ty con
của Alibaba là Alibaba.com đã trở thành một trong những trang mua sắm trực tuyến lớn
nhất Trung Quốc với thị phần khoảng 50%. Trong năm 2007, Alibaba.com đã chào bán lần
đầu ra công chúng (IPO) thành công trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hồng Kông (HKE).
Alibaba cũng sở hữu Taobao, nền tảng mua sắm trực tuyến giữa các khách hàng tiêu dùng
(C2C) lớn nhất ở Trung Quốc; và Tmall, nền tảng kết nối giữa đơn bị bán hàng và người
tiêu dùng (B2C).

Một trong những phát triển thành công nhất của Alibaba là Alipay, một nền tảng thanh
toán trực tuyến của bên thứ ba được ra mắt vào năm 2004. Ban đầu nó được tạo ra như một
đơn vị chức năng trong Alibaba.com để cung cấp các giải pháp thanh toán cho các cổng
giao dịch trực tuyến của công ty như Taobao. Đến năm 2011, Alipay đã trở thành hệ thống
thanh toán trực tuyến lớn nhất thế giới.
Quan hệ đối tác giữa Yahoo! và Alibaba
Tháng 10/2005, Alibaba đã mua lại công ty Yahoo! Trung Quốc và đã phát hành 40% cổ
phần cho Yahoo! trị giá là 1 tỷ USD như một phần của quan hệ đối tác chiến lược với
Yahoo!. Trước tháng 9/2012, Yahoo! là cổ đông lớn của Alibaba, sở hữu 43% cổ phần,
tiếp theo là Softbank - một công ty Công nghệ Thông tin Nhật Bản - với 29% quyền sở
hữu. 28% còn lại do Jack Ma và đội ngũ quản lý của ông nắm giữ.
HĐQT của Alibaba bao gồm 4 TV. Tháng 10/2005, Jack Ma, Chủ tịch (CT) HĐQT, đã giữ
1 trong 2 vị trí TV HĐQT đại diện cho công ty Alibaba. Jerry Yang, đại diện của Yahoo!
(sau đó được thay thế bởi Tim Morse và sau đó là Jacqueline D. Reses), và Sun Zheng Yi
(tên tiếng Nhật: Masayoshi Son), đại diện Softbank, mỗi người nắm giữ 1 ví trí trong
HĐQT.
Theo thời gian, Alibaba đã mở rộng và đạt được thành công lớn trên thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, Yahoo! đã mất thị phần trong hầu hết các lĩnh vực kinh doanh trong nước. Do
đó, khoản đầu tư vào Alibaba đã trở thành kho vàng của Yahoo!.
Việc đầu tư này cho phép Tập đoàn Yahoo! Có trụ sở tại California vượt qua các quy trình
nghiêm ngặt của quy định đầu tư nước ngoài ở Trung Quốc và mang lại lợi nhuận khổng lồ từ
sự tăng trưởng nhanh chóng của việc sử dụng Internet ở Trung Quốc.
Tách Alipay

Quyết định tách Alipay

Trong năm 2010, một quy định mới gọi là Pháp lệnh Thứ hai đã được thông qua, yêu cầu tất
cả các hệ thống thanh toán trực tuyến phải được hoàn toàn thuộc sở hữu của Trung Quốc để
có thể giữ lại giấy phép hoạt động. Các hệ thống có sở hữu nước ngoài phải trải qua một quá
trình đăng ký riêng biệt, và quá trình này tương đối rắc rối và khó khăn. Sự thay đổi về quy
định này nhằm mục đích giải quyết những lo ngại về an ninh quốc gia liên quan đến việc thu
thập thông tin tài chính cá nhân bằng các hệ thống thanh toán trực tuyến do nước ngoài nắm
giữ. Alipay được coi là đồng sở hữu bởi công ty Trung Quốc và công ty nước ngoài và sự
thay đổi về quy định này đã gây ra vấn đề cho Alibaba.

Trước khi quy định mới này được ban hành, hầu hết các công ty (bao gồm cả Alibaba) đã cố

gắng lách các quy định này thông qua việc thành lập một công ty vỏ bọc (VIE), trong đó công
ty mẹ sẽ chuyển quyền sở hữu danh nghĩa của một công ty con nhưng vẫn giữ các lợi ích
kinh tế thông qua các thỏa thuận về dòng tiền.

Alibaba đã lên kế hoạch chuyển giao Alipay cho công ty con là Zhejiang Alibaba E-

commerce Ltd (Zhejiang Alibaba). Zhejiang Alibaba được sở hữu 80% bởi Jack Ma và 20%
sở hữu bởi Shihuang Xie, đồng sáng lập và quản lý điều hành chính của Alibaba. Việc
chuyển đổi được tiến hành theo hai giai đoạn; giai đoạn đầu tiên có sự chuyển nhượng quyền
sở hữu 70% vào tháng 6/2009 và lần thứ 2 sẽ chuyển 30% còn lại vào tháng 8/2010. Giá trị
chuyển nhượng đã được trả là 330 triệu RMB.

Cơ cấu VIE được giữ lại sau khi hoàn thành việc chuyển giao quyền sở hữu Alipay. Như vậy,
Alibaba vẫn ghi nhận Alipay trong báo cáo tài chính hợp nhất cho năm 2010 theo yêu cầu của
pháp luật. Nhưng đến cuối quý I năm 2011, Jack Ma cảm thấy rằng công ty vỏ bọc không còn
có thể vượt qua sự giám sát chặt chẽ của chính quyền Trung Quốc. Một văn bản chính thức
đã được ban hành cho Softbank và Yahoo! vào ngày 31/3, tuyên bố rằng Alibaba sẽ tách
hoàn toàn Alipay và chấm dứt cấu trúc công ty vỏ bọc.

Tính đến ngày 31/3, Alipay đã không còn được ghi nhận là một công ty con trên Báo cáo
Tài chính (BCTC) hợp nhất của Alibaba, mà được ghi nhận là một công ty liên kết.

Vào ngày 10/5/2011, Yahoo! đã công bố thông tin trong bản đệ trình theo mẫu 10-Q của
mình cho Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) rằng 100% quyền sở hữu Alipay đã được
chuyển sang Zhejiang Alibaba mà Jack Ma nắm giữ phần lớn quyền sở hữu. Các nhà đầu tư
của Yahoo sau đó đã nhận được tin đồn về sự bất đồng quan điểm giữa Yahoo và Alibaba
Câu chuyện từ phía Yahoo!
Yahoo! tuyên bố rằng họ không biết về việc chuyển quyền sở hữu và việc tách Alipay ra khỏi
BCTC hợp nhất cho đến ngày 31/3/2011. Hơn nữa Yahoo! tuyên bố rằng HĐQT đã không
chấp thuận quyết định này

Carol Bartz đảm nhiệm vị trí TGĐ của Yahoo từ tháng 1/2009 đến tháng 9/2011, được cho là

đã nắm giữ vị trí này trong một thời gian quá ngắn để có thể hiểu sâu về các vấn đề trong
Công ty Alibaba. Theo nguồn tin của một cá nhân nắm rõ thông tin về các vấn đề trong công
ty, HĐQT của Yahoo không đổ lỗi cho bà Bartz về căng thẳng leo thang với Tập đoàn
Alibaba bởi vì bà không hề biết về việc cơ cấu lại Alipay và những TV HĐQT còn lại không
đổ trách nhiệm cho bà. Thay vào đó, Yahoo! đã “có một trận chiến với người Trung Quốc”

Yahoo! có quyền bổ nhiệm hai đại diện trong HĐQT như đã nêu trong thỏa thuận hợp tác

năm 2005. Vào tháng 2/2011, Giám đốc Tài chính của Yahoo!, Tim Morse nói rằng Công ty
vẫn chưa cử thêm đại diện bổ sung vào HĐQT vì “tình hình hiện tại là tốt và không cần phải
phá vỡ sự cân bằng”

Câu chuyện từ phía Alibaba (Jack Ma)

 Alibaba đã bác bỏ tuyên bố của Yahoo và nói rằng việc chuyển giao đã được thảo
luận tại hầu như tất cả các cuộc họp của HĐQT kể từ 2 năm trước. Alibaba tiếp tục
tuyên bố rằng HĐQT đã “chấp thuận không chính thức“ cho đội ngũ quản lý để giải
quyết hoàn toàn các vấn đề của Alipay vào tháng 7/2009
Trong một cuộc phỏng vấn khác, Jack Ma đã nói rằng trong 6 năm kể từ khi Jerry
Yang và Masayoshi Son gia nhập HĐQT của Alibaba, “không một quyết định nào đã
được HĐQT thông qua“ và “rất nhiều thứ đã được thảo luận bên ngoài các cuộc họp
HĐQT và HĐQT đã đi đến thỏa thuận ... trong biên bản cuộc họp “. Ông cũng đề cập
rằng việc đưa ra quyết định thông qua HĐQT là vô ích vì các TV HĐQT sẽ không
chấp thuận và Alipay có thể bị sụp đổ do việc chậm nộp đơn xin cấp giấy phép hoạt
động.

Jack Ma cho biết Sun Zheng Yi đã tránh thảo luận về vụ chuyển nhượng này với lý
do thiếu thời gian vào tháng 3/2011. Ngoài ra, ông Ma còn nói thêm rằng Sun khuyên
ông nên nói dối Ngân hàng Trung ương về quyền sở hữu nước ngoài của Alipay thay
vì chuyển giao quyền sở hữu Công ty. Mặc dù không có sự đồng thuận về vấn đề này
vào thời điểm cuối tháng 3 là thời hạn nộp đơn xin cấp phép, Jack Ma đã có một
quyết định đơn phương bỏ qua việc xin chấp thuận của HĐQT và đệ trình đơn lên
Ngân hàng Trung ương xin cấp phép cho Alipay như là một công ty 100% vốn của

Trung Quốc. Do đó, Alipay đã có được giấy phép vào tháng 5/2011 để hoạt động tại
địa phương.
Câu chuyện từ phía Softbank

Softbank từ chối bình luận về sự cố chuyển quyền sở hữu. Theo thông tin từ một cá
nhân trong cuộc, Softbank “không phải là người ra quyết định cuối cùng nhưng là

người tham gia cuộc đàm phán về mức bồi thường” vì Softbank chỉ có một ghế trong
HĐQT của Alibaba.
Phản ứng của Thị trường chứng khoán (TTCK) và nhà đầu tư

Trong vài tháng trước khi sự việc bắt đầu, các nhà đầu tư đã đấu giá nhằm đẩy cao
giá trị cổ phiếu của Yahoo!. Điều này một phần là do các dự báo tích cực về giá trị
tương lai của cổ phần của Alibaba, với phần lớn giá trị đến từ Alipay.

Sau khi thông báo ngày 10/5/2011 được tung ra, giá cổ phiếu của Yahoo đã giảm
7,3%, khi các nhà đầu tư lo sợ sự sụt giá phần tài sản của Yahoo!. Sau đó, cổ phiếu
của Yahoo! giảm xuống còn 16,00 USD, từ mức 18,55 USD, mất 13,7% trong tuần
 đó. Điều này chủ yếu là do các nhà đầu tư đang đặt câu hỏi tại sao Yahoo! không biết
gì đến việc chuyển giao Alipay, và liệu mối quan hệ với Alibaba có bền vững hay
không.
Một số đơn kiện đã được nộp nhằm chống lại Yahoo!. Các cổ đông tuyên bố họ đã bị lừa vì
Yahoo! đã không công bố thông tin, và kết quả là đã đẩy giá cổ phiếu Yahoo! lên một giá trị
cao hơn mức thực tế. Những người khác cáo buộc rằng đáng nhẽ phải có một đề xuất thu hồi
giá trị một cách thích hợp (trong trường hợp Alipay có thể được tách ra) được lập ra trước
ngày công bố thông tin vì thông tin từ việc Alipay có khả năng bị tách ra đã được dự đoán từ
năm 2009. Trong khoảng thời gian từ ngày 10/5 đến 29/7, cổ phiếu của Yahoo! đã giảm
29,4%

Thỏa thuận cuối cùng

Sau nhiều tháng đàm phán căng thẳng, Alibaba, Yahoo! và Softbank đã tuyên bố rằng
họ đã ký một thỏa thuận chính thức liên quan đến việc chuyển giao Alipay vào ngày
29/7/2011.

Các điều khoản trọng yếu của thỏa thuận này như sau:

Công ty mẹ của Alipay sẽ thanh toán cho Alibaba 37,5% tổng giá trị vốn của mình từ
số tiền thu được từ bất kỳ sự kiện thanh khoản nào - chẳng hạn như IPO - tối thiểu là
2 tỷ USD và tối đa 6 tỷ USD.

Trước khi có bất kỳ sự kiện thanh khoản nào, công ty mẹ của Alipay sẽ thanh toán
cho Alibaba 49,9% lợi nhuận trước thuế của Alipay, ngoài phí bản quyền phần mềm
và tiền bản quyền.

Công ty APN Ltd, một công ty chuyên dụng độc lập (SPV) được thành lập bởi Jack
Ma và Giám đốc Tài chính của Tập đoàn Alibaba, ông Joe Tsai, sẽ tồn tại cho đến lúc
có sự kiện thanh lý đối với Alipay. Công ty APN Ltd sẽ phát hành một Chứng từ
nhận nợ không lãi suất với giá trị 500 triệu USD thời hạn 7 năm cho Alibaba. Để đảm
bảo cho Chứng từ nhận nợ này, Jack Ma đã bỏ 50 triệu USD cổ phần phổ thông của
Alibaba do ông nắm giữ vào công ty APN Ltd.

Các phản ứng của nhà đầu tư đối với thỏa thuận này

Một số nhà đầu tư đã bán cổ phiếu Yahoo! ngay cả trước khi thỏa thuận cuối cùng
 được ký kết do quan ngại về việc Yahoo! không nắm rõ thông tin và việc mất giá trị
của Alipay đối với danh mục đầu tư của Alibaba. Một nhà quản lý quỹ đầu tư mạo
hiểm có tiếng của Greenlight Capital đã bán hết toàn bộ cổ phần Yahoo! do ông sở
hữu, nói trong một lá thư cho các nhà đầu tư rằng “đây không phải là những gì chúng
tôi yêu cầu”. Cổ phiếu của Yahoo! ban đầu đã tăng 6% trong phiên giao dịch trước
khi thị trường mở cửa sau khi thỏa thuận này đã được công bố. Điều này chỉ ra rằng
các nhà đầu tư đã hài lòng với thỏa thuận này. Tuy nhiên, giá cổ phiếu bắt đầu giảm
từ ngày 3/8 đến 8/8, có thể là do sự sụt giảm của ngành công nghệ cao. Nhà phân tích
Mark Haraney của Citigroup cho rằng, trong khi thỏa thuận “loại bỏ một số sự nghi
ngờ, Yahoo! dường như đã bị bắt buộc bán một trong những tài sản quan trọng nhất
của mình tại Châu Á.
Các sự kiện gần đây

Vào ngày 20/5/2012, Yahoo! và Alibaba đã đạt được một thỏa thuận về kế hoạch

thanh khoản hóa giá trị cho cổ phần của Yahoo! trong Alibaba. Bước đầu tiên được
thực hiện vào ngày 18/9/2012. Alibaba mua lại một nửa số cổ phần nắm giữ bởi

Yahoo! với giá 7,6 tỷ USD. Sau khi giao dịch này diễn ra, quyền biểu quyết của

Yahoo! và Softbank Corp đã bị pha loãng xuống dưới 50% trong HĐQT Công ty
Yahoo! sẽ phải bán lại một nửa số cổ phần còn lại khi IPO và nửa còn lại sau IPO.

Thỏa thuận này có lợi cho cả 2 bên và dự kiến sẽ chấm dứt “cuộc chiến toàn cầu dài

nhất trong lịch sử ngành Internet’. “TGĐ của Alibaba là Jack Ma giờ đây nắm toàn

bộ quyền lực tại Alibaba“; Ông đã giành quyền kiểm soát Công ty. Đối với Yahoo!,
thỏa thuận này cho phép thoái đầu tư tại Alibaba theo thời gian, cân bằng thanh
khoản ngắn hạn và trả lại tiền mặt cho các cổ đông cùng với cơ hội hưởng lợi từ việc
tăng giá trị của Alibaba trong tương lai.

HẾT