Professional Documents
Culture Documents
Projekt Zegary
Projekt Zegary
Zadanie 3
Najstarszym znanym zegarem w Radomiu jest ten usytuowany na głównej wieży ratusza. Został on zamontowany w końcu
lat czterdziestych XIX w., znajdując się w kolejnych
latach pod opieką licznych miejscowych
zegarmistrzów, obowiązanych m.in. do wnoszenia
umownej kary 1 rubla srebrnego za każde 10 minut
spóźnienia lub przyspieszenia pracy nadzorowanego
mechanizmu. Przez wiele lat pozostawał on jedynym
radomskim zegarem miejskim, opartym o tradycyjny,
mechaniczny napęd. Po drugiej wojnie światowej
pracę zegara oparto o napęd elektroniczny. W 1999 r.
środowisko radomskich społeczników
przeprowadziło, dzięki funduszom uzyskanym ze
zbiórek wśród mieszkańców miasta, renowację i
modyfikację zegara. Obecnie każdego dnia w
południe wygrywa on uroczysty hejnał - melodię skomponowaną przez najwybitniejszego kompozytora polskiego
średniowiecza Mikołaja z Radomia.
Zadanie 4.
Wyznaczenie własnej pozycji jest równoznaczne z wyznaczeniem dwóch współrzędnych geograficznych, czyli szerokości
i długości geograficznej.
Wyznaczenie długości geograficznej jest zagadnieniem skomplikowanym, wymaga dokładnej znajomości czasu dla
południka zerowego (długość geograficzna jest to różnica czasu lokalnego i czasu południka odniesienia). Brak dostatecznie
dokładnych zegarów sprawiał, że do połowy XVIII wieku problem ten pozostawał nierozwiązany.
Po odkryciu przez Galileusza w 1610 roku księżyców Jowisza podjęto próbę wykorzystania ich w charakterze zegara,
sporządzając efemerydy ich ruchu, których porównanie z pozycjami obserwowanymi pozwalało na przybliżone wyznaczenie
czasu południka zerowego. Dokładność takich wyznaczeń była jednak bardzo mała.
W 1763 roku angielski astronom Nevil Maskelyne zaproponował alternatywną metodę wyznaczania czasu z obserwacji
odległości kątowej Księżyca i wybranych gwiazd (Księżyc wskutek swojego ruchu orbitalnego względnie szybko przesuwa się
na tle gwiazd a jego chwilowe położenia można stablicować z dostatecznie krótkim krokiem dla kolejnych momentów
czasu). Metoda ta była nazywana „lunar distance method”.
Definitywne rozwiązanie problemu przyniosło natomiast wynalezienie chronometru (zegara o dużej dokładności, mało
wrażliwego na czynniki zewnętrzne, występujące podczas długich rejsów morskich). John Harrison, zegarmistrz samouk,
zbudował w 1759 r. ważący prawie półtora kilograma zegarek kieszonkowy o nazwie H4. Dzięki wahaniom chodu na
poziomie sekundy miesięcznie H4 pozwalał bardzo dokładnie określić długość geograficzną.
Szerokość geograficzna nie stanowiła problemu, ponieważ wyznaczyć ją można już z pojedynczego pomiaru wysokości
górowania dowolnego ciała niebieskiego o znanej deklinacji, dlatego prawidłowe określenie tej współrzędnej nie
nastręczało większych trudności już w starożytności. Stosując np. kwadrant można też było ustalić przybliżoną szerokość
geograficzną mierząc kąt między horyzontem a Gwiazdą Polarną.
Zadanie 5
Jak działa mechanizm kwarcowy?
Mechanizm kwarcowy potocznie oznacza, że zegarek zasilany jest baterią. Tak naprawdę taki czasomierz działa w oparciu
o baterię i kryształ kwarcu. W dużym uproszczeniu: bateria wywołuje drgania kryształu, które są przeliczane przez
rezonator kwarcowy, dzięki czemu czasomierz wyświetla aktualną godzinę. Aby jednak dokładniej zrozumieć cały ten
proces, musimy zapoznać się z definicją rezonatora kwarcowego. Jest to element elektroniczny, którego działanie oparte
jest na zjawisku pizoelektrycznym w krysztale kwarcu. zjawisko pizoelektryczne natomiast oznacza, że pod wpływem
naprężeń mechanicznych, na powierzchi kryształu pojawia się ładunek elektryczny. Częstotliwość tak powstałych impulsów
jest zmniejszana o połowę, aby po piętnastu podziałach dokonywanych przez zespół dzielników częstotliwości otrzymać
jeden impuls na sekundę. Częstotliwość występowania drgań sięga prawie 33 tysięcy na sekundę, co sprawia, że takie
rozwiązanie charakteryzuje się wysoką dokładnością w odmierzaniu czasu.