Making Mutsaard

Making
Mutsaard
Ruimtelijk
Masterplan
Mutsaardcampus
Antwerpen
plusofficearchitects
OMGEVING
3
Ruimtelijk Masterplan
Mutsaardcampus Antwerpen
Inleiding
De Mutsaardsite in het hart van de Antwerpse binnenstad maakt

zich klaar voor een kwaliteitsvolle en duurzame transformatie. Deze
voormalige klooster- en museumsite vormt al eeuwen het decor van
het kunsten- en architectuuronderwijs in Antwerpen. Vandaag is er
nood aan een duidelijk ruimtelijk kader dat de educatieve en maat-
schappelijke rol van de onderwijsinstellingen beter ondersteunt en
de investeringen voor de komende jaren kan prioriteren. Hiervoor
werd in opdracht van de Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen en
de Universiteit Antwerpen een interactief proces ‘Making Mutsaard’
van circa 6 maanden doorlopen. Het werd een collectief denkpro-
ces waarin het ontwerpteam Plusoffice-OMGEVING samen met de
verschillende gebruikers (docenten, onderzoekers, administratief en
technisch personeel en studenten), de beheerders en externe exper-
ten, een haalbaar maar ambitieus ruimtelijk masterplan formuleerde.
Zowel de kunstopleidingen van de AP Hogeschool, als de oplei-
dingen binnen de faculteit Ontwerpwetenschappen van de Univer-
siteit Antwerpen, staan voor belangrijke keuzes. Hoe evolueert het
ontwerpen creatief onderwijs en welke rol speelt het onderzoek
daarbij? Hoe gaan we om met het historisch karakter van de site en
haar collectie? Wat voor infrastructuur kunnen we delen? Waarom
en hoe zijn we aanwezig in het stadsbeeld? De exploratie van deze
vragen en mogelijke oplossingen die de ruimte kan aanreiken vatten
we voor u samen in dit ‘Making Mutsaard’ cahier. Daarvoor zetten
we eerst de verschillende vragen en uitdagingen op een rij, alvorens
er ambities en principes geformuleerd worden. Zo worden heldere
en goed onderbouwde ruimtelijke keuzes gemaakt als handvaten
voor de toekomstige invullingen en investeringen in de gebouwde en
open ruimte van de campus.
4 5
Making Ruimtelijk Masterplan
Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen
1. Bewoners campus
ARCH
bachelor 1
900 m2
IN
SITU
300 m2
sep okt nov dec jan feb maa
KERST
AP UA
campus commons interne making mutsaard
en de stad en identiteit werking middag
MODE
gemeenschap
1240 m 2
50% 50%
19 287 m2
gebruikers
fieldoffice 1 fieldoffice 2 fieldoffice 3
GRAFISCH
ONTWERP
1186 m2 PRODUCT beheer

DESIGN
CAD fase 1 fase 2 fase 3

3071 m2
256 m 2
onderzochte potentië verhuisbewegingen processchema

6 UIT HET BEELDARCHIEF 7
Ruimtelijk Masterplan Making
Mutsaardcampus Antwerpen Mutsaard
Fivez gebouw Bureel van Weldadigheid

8 Een tekst van JOHAN PAS eeuw inluidde, zo zal het kunsten 9
ontwerponderwijs een nieuw tijdperk
moeten vormgeven. Het is dus zeker
De campus als collage geen slecht moment om na te denken over de kunst-
campus van morgen. Maar gezien de verschuivende
parameters is het ook bijzonder moeilijk.
Gelukkig bieden woorden nog een houvast. Het
Latijnse woord ‘campus’ dat we gebruiken om de
Op het moment dat ik dit schrijf, is campus terreinen van een universiteit of hogeschool aan te
Mutsaard reeds drie weken gesloten. En het ziet er duiden, betekent letterlijk ‘open ruimte’. Een tijdje
naar uit dat dat nog wel even kan duren. Een minus- geleden omschreef ik de ideale kunstschool als ‘vrije
cuul virus met de elegante naam Corona fungeert tijd in een open ruimte’. Daarmee bedoelde ik dat
momenteel als een mondiale catalysator. Het legt een kunstschool een zo soepel mogelijk kader moet
een groot aantal processen die ons leven dicteren bieden voor de individuele en collectieve ontwik-
tijdelijk lam en dwingt ons daardoor tot afstand en keling van de kunstenaar of ontwerper. Dat kader is
reflectie. Het effect van de maatregelen om de epi- dus noodzakelijk, maar dient, naargelang de noden
demie in te dijken is interessant. Door de verplichte en evoluties, rekbaar en flexibel te zijn. De rigide
quarantaine krijgt ons dagelijks leven letterlijk kunstscholen uit het verleden waren eerder musea,
andere dimensies: wat we verliezen aan bewegings- depots van het verleden, dan dynamische plekken
vrijheid en fysieke ruimte, winnen we aan tijd en waar de kunst van morgen tot wasdom kon komen.
mentale ruimte. We worden verplicht onze nabije De ideale kunstschool koppelt inzichten en verwor-
omgeving optimaal te benutten en te reizen in ons venheden uit haar traditie aan een scherpe blik op
hoofd. het heden en een visie op de toekomst. Om zo te
Hoe langer dit duurt, hoe meer onze patronen denken en te werken is tijd en ruimte nodig.
en gewoonten van voor Corona ‘vreemd’ gaan lijken. Die open ruimte wordt ons momenteel door
Handen schudden, wangen kussen, elkaar omhel- de coronamaatregelen tijdelijk ontnomen, en aan
zen bij het begroeten; het lijken wel rituelen uit een vrije tijd hebben we daardoor, zeker in het weekend
ander tijdperk. De tijd komt even tot stilstand, maar en de vakantiedagen, ineens te veel. Bij het naden-
de geschiedenis lijkt net te versnellen. Evidenties ken over architectuur wordt er doorgaans sterk de
staan op losse schroeven, en de toekomst is onzeker. nadruk gelegd op ruimte. De factor tijd blijft daar-
Kunst en architectuur, ontwerp en erfgoedzorg zullen door vaak onderbelicht. Dat is vreemd, want de
in het tijdperk na Corona de 21ste eeuw instappen. bewoners en gebruikers van de gebouwde omgeving
Net zoals het Bauhaus precies honderd jaar geleden leven net op het snijpunt van tijd en ruimte. Han-
ontstond uit het puin van WO I én uit de verworven- delen en bewegen impliceert het combineren van
heden van de vroege avant-gardes, en zo de 20ste chronologische en geografische dimensies. Beide,
10 het tijdsmatige en het ruimtelijke, het moeten faciliteren wat de digitale niet 11
chronologische en het geografische, kunnen, en omgekeerd. Gezien het
het historische en het fysieke, moeten feit dat digitale omgevingen, in tegen-
overwogen worden in een reflectie over de kunsten- stelling tot fysieke, razendsnel evolueren, wordt het
campus van de toekomst. ontwerpen van
Wat de tijdelijke sluiting van de scholen ons een kunsten ontwerpcampus die ‘futureproof’ is,
alvast leert, is dat kunstonderwijs op afstand moge- een uitdaging.
lijk is, maar niet wenselijk. Voor theoretische vak- Of is het een illusie?
ken (of een deel ervan) is digitale kennisoverdracht Corona, dat in drie maanden tijd de wereld
bijna vanzelfsprekend, hoewel de afwezigheid van plat legde, leert ons dat futureproof een fictie is. Dit
persoonlijk contact tussen docenten en studenten, had niemand kunnen voorspellen, laat staan erop
en tussen studenten onderling niet onderschat kan te anticiperen. Bouwen voor ‘de toekomst’ is zelf-
worden. Les geven en volgen heeft naast cognitieve begoocheling. De paradoxale oplossing kan erin
ook sociale en emotionele dimensies. Samen bepa- bestaan niet de toekomst (die er nog niet is en die
len die het pedagogische proces. Online en digitaal we niet kunnen voorspellen) maar het verleden als
afstandsleren reduceert en verarmt dat proces. Dit vertrekpunt te nemen. Dat verleden is net als de toe-
geldt zeker voor de artistieke en de creatieve vak- komst een (re)constructie, maar wel een die fysieke
ken. Het atelier of de ontwerpruimte is meer dan sporen heeft nagelaten. De historische campus
een fysieke plaats. Het is een omgeving en een plat- Mutsaard vormt een amalgaam van die sporen. Mid-
form. Studenten werken daar niet enkel individueel deleeuwse, 19de eeuwse en 20ste eeuwse structuren
en met begeleiding, maar ontmoeten er elkaar, zien en ingrepen maken deze campus tot een fascine-
er elkaars werk, wisselen feedback en informatie rende, gefacetteerde collage. De historische gelaagd-
uit, organiseren er spontane presentaties of sociale heid van deze campus zorgt niet alleen voor een
events. herkenbaar gezicht en een unieke sfeer, maar con-
Met andere woorden: er is geen mentale ruimte fronteert de gebruikers constant met de relativiteit
zonder fysieke ruimte.Toch zal de kunstencampus en onvoorspelbaarheid der dingen. Een betere voor-
van de toekomst grotendeels een online campus bereiding op de rol van kunstenaar en ontwerper is
zijn. De fysieke ruimten (de aula’s, de ateliers, de er wellicht niet.
administratieve ruimtes, de technische werkplek-
ken, de bibliotheek, de tentoonstellingsruimtes, de
depots, het restaurant, de tuin, de buitenruimte) Johan Pas
zullen voor de kunsten ontwerpstudent van April 2020
morgen altijd in een relatie staan tot hun digitale
tegenhangers. Dat betekent dat de fysieke ruimtes
pandgang lichtinval atelier in hoofdgebouw

14 Een tekst van MARK LUYTEN 15
Ceci n’est pas un atelier (This Is Not A Studio)

On de-schooling the Art School
By means of its structures and pedagogical

procedures most art schools define visual art
practice as studio-based.
Art schools embrace the studio as the site par
excellence where the (controllable) production
of art takes place. Art, in other words, is taught
and hence made in the studio.
Doesn’t the current post-whatever era of post-
media-and-whatelse art and post-studio practice
force us to reconsider both the conceptual confines
of art production in general, and the spatio-temporal
framework of the studio – the locus of study – in
particular? Are we still dealing with a localized,
withdrawn, private place or are we rather facing
an open, nomadic, shared setting/set of –ever-
interchangeable conditions?
Mark Luyten
Wintertuin
18 Een tekst van SOFIE DE CAIGNY sinds 1977 de enige opleiding archi- 19
tectuur in Vlaanderen waarvan de
wortels teruggaan tot het academie-
Wat we delen onderwijs.
De Antwerpse Academie werd in 1663 opgericht
en vanaf het midden van de achttiende eeuw wer-
den er lessen bouwkunde ingericht. Tijdens de
negentiende en de twintigste eeuw verwijderde het
onderwijs in de bouwkunst van het kunstonderwijs
Dit is wat we delen. Onder die gezamenlijke noemer door een toename van de regels voor het kunsten
zocht Bart Moeyaert voor de Frankfurter Buchmesse architectuuronderwijs van de centrale overheid.
2016 wat Vlaanderen en Nederland met elkaar ver- Onderhevig aan de groeiende specialisatie van de
bindt, wat ze gemeenschappelijk hebben. In een tijd verschillende opleidingen en een sterkere norme-
waarin eerder gefocust wordt op verschil, onder- ring vanuit de financierende overheid, werd het
scheid en specialisatie is het een statement om de architectuuronderwijs vanaf 1936 afgesplitst van
nadruk te leggen op gemeenschappelijkheid en de andere opleidingen aan de academie. Tijdens de
verbinding. De toekomst zal steeds meer om ver- twintigste eeuw namen de verschillen in de regelge-
binding gaan. De fluïde samenleving met een super- ving toe. Toch bleef bijvoorbeeld de bibliotheek als
diverse bevolking is een feit. De nieuwe uitdagingen een gedeelde plek bestaan die het gemeenschappe-
waar we als maatschappij voorstaan zullen meer lijke geheugen van de opleidingen borgde, en ook
innovatieve en synthetische benaderingen vragen. kruisbestuiving tussen de verschillende opleidingen
Alles is met alles verbonden. stimuleerde. Ondertussen is ook de bibliotheekcol-
In dat grotere kader is ‘Dit is wat we delen’ een lectie opgedeeld in twee autonome delen en fysiek
boeiend introspectief onderzoek waard voor de van elkaar gescheiden.
opleidingen aan de Faculteit Ontwerpwetenschap- Ondanks de voortschrijdende opsplitsing van de
pen van de Universiteit Antwerpen en de Konink- opleidingen aan de Faculteit Ontwerpwetenschap-
lijke Academie voor Schone Kunsten van de Artesis pen van de Universiteit Antwerpen en de Konink-
Plantijn Hogeschool. De twee zijn fysiek nauw met lijke Academie voor Schone Kunsten van de Artesis
elkaar verweven. Ze delen de campus Mutsaard en Plantijn Hogeschool, is wat wordt gedeeld niet hele-
zijn ruimtelijk verstrengeld. De toegangspoort van maal verdwenen. Met name op het vlak van imma-
Bourla geldt voor allebei als een uithangbord in de teriële waarden en praktijken blijken er veel gemene
stad, studenten kruisen elkaar in de gangen, halen delers te zijn. Zowel in het kunst- als in het ontwer-
koffie aan dezelfde automaten en hangen samen ponderwijs is met verschillende onderwijsmodellen
rond in de tuin. Maar er is meer. De architectuurop- geëxperimenteerd, van meester-leerling over het
leiding van de faculteit Ontwerpwetenschappen is samenwerking in kleinere studio’s tot lessen in grote
20 lokalen die gelijkenissen vertoonden van Sennett is het blootstellen van 21
met de toekomstige werkomgeving de diverse kunsten ontwerpoplei-
van architecten of kunstenaarscol- dingen zowel een uitnodiging als een
lectieven. Al deze onderwijsvormen gebruiken ‘het vruchtbare voedingsbodem om buiten de gebaande
hoofd en de handen’ en zetten in op het verwer- paden te treden. Daar komt zowel de maatschappij
ven van expertise, creativiteit en ambachtelijke als het eigen vakgebied om de hoek kijken: het vak
kunde. Dat métier, hoe belangrijk ook, wordt telkens kan zich verrijken en verdiepen door zich te laten
opnieuw kritisch bevraagd in het streven naar excel- bevruchten door andere opleidingen. Tegelijkertijd
lentie in zowel de ontwerp- als de kunstopleidingen. kent de maatschappij steeds meer complexe vraag-
Zowel de maker als het vakgebied wordt steeds weer stukken die een collectieve, gelaagde aanpak vragen
uitgedaagd. waarin verschillende disciplines samen een rol te
In een ideaal scenario wordt er een onderwijscam- spelen hebben.
pus gemaakt die toelaat dat elke opleiding een eigen
kern kan hebben die zowel inhoudelijk als fysiek
autonoom kan functioneren en die verbonden is
met de kernen van de andere opleidingen. Daarbij
is het idee van Richard Sennett over de stad als een Sofie De Caigny
‘open systeem’ inspirerend. In die ‘open stad’ is er Mei 2020
veel mogelijk, wordt er voldoende sturing georga-
niseerd door de overheid, maar is er ook ruimte om
van onderuit het systeem bij te sturen en zelfs rich-
ting te geven. In dit model is er plaats voor ontmoe-
ting, voor verknoping en samenwerking tussen de
verschillende kernen. Het einde is steeds open, het
verhaal kan steeds verder geschreven worden.
De kernen op de vernieuwde campus kunnen in
dit model specialistisch zijn als ze voldoende flexi-
bel zijn om zich aan te passen aan veranderende
omstandigheden. De raakvlakken tussen de ker-
nen zijn ruimtes voor communicatie. Die plekken
zouden bewust ingezet moeten worden om de ont-
dekking, wederzijdse inspiratie en samenwerking
tussen de verschillende opleidingen te faciliteren
en aan te moedigen. In een dergelijk open model
22
Wat betekent een 23
Ruimtelijke Making
Eerste Lezing Mutsaard
kunstencampus in een
stad als Antwerpen? Hoe kan de
campus beter worden verankerd
in haar omgeving en connecteren
met het stedelijk weefsel? Welke
(andere) stedelijke functies
kan een universiteitscampus
op zich nemen? Hoeveel stad
willen we toelaten in onze
campus? Hoe kan een bouwblok
transformeren in de tijd? En
welke mobiliteit hoort bij onze
werking? Om deze vragen te
kunnen beantwoorden is een
grondige stedenbouwkundige
screening van de campus in de
stad noodzakelijk.
I Ruimtelijke
Eerste Lezing
25
Ruimtelijk Masterplan Ruimtelijke
Mutsaardcampus Antwerpen Eerste Lezing
I Campus in de Stad
Een bijzondere plek in de stad en Sint-Jacobskerk op wandelafstand.
De onderwijsactiviteiten en het gebouwenpatri- De Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en de

monium maken in de eerste plaats deel uit van een Universiteit vormen een belangrijk onderdeel van de
stedelijk complex. Het educatief proces stopt niet identiteit en de geschiedenis van de stad en de wijk.
buiten de schoolmuren. De stad vormt niet alleen het Deze instituten zijn in die mate vergroeid met het
decor van onderwijsactiviteiten, maar eveneens het stedelijke weefsel dat de ruimtelijke wisselwerking
voorwerp van studie en inspiratie. In dit hoofdstuk op het vlak van mobiliteit, huisvesting, voorzienin-
proberen we te begrijpen hoe we de relatie tussen gen , toerisme, economie enz. heel complex is. Zo
de Mutsaardsite en de stedelijke dynamiek kunnen maakt het Mutsaardplein deel uit van een culturele
lezen, interpreteren Noord-Zuidas die via het MAS en Falconplein, de
en vormgeven. verbinding maakt naar het stadscentrum. In die zin
heeft het Mutsaardplein, met bij uitbreiding de tuin-
De Mutsaardsite is gelegen in de universiteitswijk in zone en de gebouwen aan deze zijde, een belangrijke
de historische binnenstad van de stad Antwerpen. De historische en toeristische waarde. De verdwaalde
universiteitswijk wordt gedefinieerd door belangrijke toeristen in de tuin, de opschriften op het poortge-
verkeersassen: de Italiëlei, Kipdorp, Minderbroeders- bouw, het gedenkteken voor Van Gogh enz. geven aan
rui en de Waaslandtunnel. In en rondom deze wijk dat de stad hier haar identiteit en historiek wil tonen.
situeren zich heel wat markante plekken en gebou-
wen die een belangrijke rol spelen in het publieke Daarnaast vormt de Mutsaardsite een onderdeel van
leven. In de eerste plaats is vooral het studentenleven het academische gebouwencomplex. Door de inkan-
kenmerkend dat zich ontplooit in de café’s, studen- teling van een aantal opleidingen in de Universiteit
tenkoten en op de pleinen. Zo vertoeven studenten Antwerpen is vandaag een functionele link met de
bij goed weer op terrasjes op het Mutsaardplein, overige universiteitsgebouwen van de zogenaamde
Stadswaag of de Ossenmarkt waar verschillende stadscampus wenselijk. Vandaag loopt er een interne
studentencafés gevestigd zijn. Deze plekken hebben connectie via de bibliotheek, de Agora, richting de
eveneens een belangrijke betekenis voor bewoners, gebouwen aan de Rodestraat en de Paardenmarkt.
bezoekers en ondernemers. Daarnaast zijn er tal van Om aansluiting te vinden met deze wandeling is
historische gebouwen die heel herkenbaar zijn in het een oostelijke toegang in de Venusstraat voor de
stadsbeeld. In de nabije omgeving van de campus lig- Mutsaardcampus noodzakelijk.
gen de Sint-Pauluskerk, Sint-Carolus Borromeuskerk
culturele as
Waaslandtunnel
Italiëlei
academische
wandeling
Minderbroedersrui
Kipdorp
‘mental map’ met sitering van de Mutsaardcampus binnen de stedelijke context

26 PARTICIPATIEMOMENTEN 27
Ruimtelijke Making
De Mutsaardsite kan, met uitzondering van het

gebouw in de Ambtmanstraat, op stedelijke niveau
worden gelezen als een bouwblok. Historische kaar-
ten leren ons dat de contouren of enveloppe van
dit bouwblok in de voorbije eeuwen onveranderd
is gebleven. De statische stedelijke figuur staat in
schril contrast met de interne bouwdynamiek van
de afgelopen tweehonderd jaar. Wisselende functies
(scholen, zorgcentra, diensten, museum enz.) en
ruimtevragen gingen gepaard met bouwmanoeu-
vres van alle aard (annexatie, verbouw, nieuwbouw).
Het resultaat is een conglomeraat van verschillende
gebouwen die allen, als een palimpsest, in meer of
mindere mate restanten in zich dragen van eerdere
constructies of functies. De afgelopen eeuw kende
het onderwijs een sterke stijging van de ruimtebe-
hoefte. Hierdoor verrezen een aantal forse volumes in
het bouwblok, werden ruimtes overdekt, omliggende
gebouwen geannexeerd en stukken bijgebouwd. Het
resultaat is een bouwblok met een licht opgezwol-
len kern en sterk vertimmerde gebouwdelen waarin
unieke historische lagen verscholen zitten. kaart van Bononiensis, 1565
campus Keizerstraat
DKO
stadscampus UA
gebouw Ambtmanstraat
Mutsaardcampus
birdseye view luchtfoto met aanduiding onderzoeksgebied (bron: Google maps)

28 29
Ruimtelijke Making Ruimtelijk Masterplan Ruimtelijke
Eerste Lezing Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen Eerste Lezing
Een bruisende universiteitswijk

De historische binnenstad van de stad Antwerpen is op heel wat
plaatsen beschermd vanwege waardevolle historische gebouwen
en plaatsen. Zo vormt de Mutsaardsite een beschermd monument
Paardenmarkt
en wordt de Stadswaag ten noorden van de campus aangeduid als
beschermd stads- en dorpsgezicht. De wijk wordt eveneens geken-
merkt door smalle straten die nagenoeg allemaal ingericht zijn voor
éénrichtingsverkeer voor auto’s. Dit maakt de campus bijvoorbeeld P
ook moeilijk bereikbaar voor leveringen, in het bijzonder voor grote
vrachtwagens. De locatie in het stadscentrum maakt de campus wel
Hoornstraat
optimaal bereikbaar voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer
(tram, bus, trein). Het aandeel gebruikers dat zich met de auto ver- P
plaatst is beperkt. Vooral voor personeel en bezoekers is de link met
raat
de ondergrondse parkings van UA belangrijk. Voor fietsers zijn enkele o o rdst P
ge N
publieke fietsparkings in de omliggende straten aanwezig en twee Lan
Ve
grotere fietsenstallingen in Blindestraat en Lange Winkelstraat. Het
ke
str
vacante kavel in de Blindestraat werd door de AP Hogeschool en UA
aa
t
aat
ingericht als fietsparking maar functioneert niet optimaal. Het wild- Raapstr
Stadsw Lange B
parkeren van fietsen door studenten is een belangrijk aandachtspunt aag rilstraat
Mu
in de hele studentenwijk.
tsaa
rd
De campus ligt in een bruisende wijk in de historische binnenstad.
stra
Heel wat voorzieningen zijn afgestemd op het studentenleven. Zo zijn
at
verschillende studentencafés aanwezig in de nabije omgeving, maar
campus Mutsaard
ook andere handelszaken. Rondom de Mutsaardsite zijn vooral de cafés
aan de Stadswaag, het Mutsaardplein, de Blindestraat en de Ossen- P
stadscampus
markt noemenswaardig. Deze pleinen vormen belangrijke ontmoe- P
tingsplekken. Voorts is er in de wijk een prangend gebrek aan groene P
ruimte. De binnentuin van campus Mutsaard en de stadscampus aat
rstr
straat
e
oe d
erg
vormen twee belangrijke groene open ruimtes in de wijk. De gebruiks- e rbr
auwenb
nd
Venus
waarde is echter niet optimaal. Mi
P
Ambtmanstraat
Blin
destra
at
Grote K
Prinsstr
aat
Piete
r Van
Hobo
kenst
traat
raat
P
kapels
Keizers
traat
Gratie
autoverkeer twee richtingen
at
ra
autoverkeer enkelrichting
sst
se
tramverkeer
in
Pr
langsparkeren
P auto- en fietsstaanplaatsen
campus Mutsaard en stadscampus
groenzone
handelszaken
horeca
P ondergrondse parking UA
30 31
Een gebouwencomplex Markante toegangsruimten

als bouwblok De Mutsaardsite kent een aantal kenmerkende en
kwaliteitsvolle toegangen. Het gaat enerzijds over
Onderstaande figuur toont hoe de Mutsaardsite een gebruikt. toegangen die gekoppeld zijn aan (semi-)publieke
aaneengesloten gebouwencomlex vormt dat haar Het gebouwencomplex kunnen we onderverdelen ruimten zoals het de Stadswaag, het Mutsaardplein,
tentakels over het gehele bouwblok uitspreidt. Zo in aparte, relatief zuivere, gebouwdelen (de tempel, de academietuin en de binnenkoer. Elk van deze
toont de school zich telkens anders in de vier wind- Fivez, Bourlaschool enz.). Elk deel heeft een speci- ruimtes heeft andere kwaliteiten en potenties. De
richtingen aan het publiek domein.Vandaag kan de fieke functionele en historische identiteit. Door de Stadswaag en het Mutsaardplein hebben een his- binnenkoer
Blindestraat worden beschouwd als de hoofdtoegang onderlinge versmelting van deze delen is het over- torisch karakter en zijn bruisende stedelijke ont-
voor gebruikers van de campus. In tweede instantie zicht, de hiërarchie en de circulatie heel onduidelijk moetingsplekken. De binnenkoer is vandaag de
wordt ook de academietuin gebruikt als toegang tot geworden. belangrijkste ontmoetingsplek op de campus maar
het hoofdgebouw én als herkenbare entree. De toe- heeft een beperkte ruimtelijke aantrekkingskracht
gang in de Venusstraat heeft enkel een evenementi- (parkings, afvalcontainers, geen groen). De acade-
ële functie. De poort aan de Stadswaag wordt nooit mietuin is een aantrekkelijke ruimte maar is heel
beperkt in gebruikswaarde. Daarnaast zijn er nog een
aantal toegangen in de Blindestraat en Venusstraat
die eveneens belangrijke potenties hebben. Vooral
de entree aan de Venusstraat, die uitkomt in een ves-
tibule en aansluiting geeft op de lange zaal, is in dit
verband noemenswaardig.
raat
Raapst
Lange B
rilstraat stadswaag
6
Mu
1
ts aar
dst
2
ra a
12
t
13
3
11 12 10 9 8 7 6 5 4
3 2
1
15
5 7 11
traat
t
ra a 8
14
rst 10
s
e 4
Venus
ed
ro
erb
nd
Mi
16
12
34
5
6
7
9
8
9 Bourlapoort Mutsaardplein Ingang parking Blindestraat
academietuin
t nstt raa
Bl i n
dest
traa
1
2
3
ra a t
4
1 5
2 67
3
4 8
5
9
6
7
8
ans
btmbt
AmAm ma
Prinsstr
aat
1. Directeurswoning 5. Portierswoning 9. Bureel van weldadigheid 13. Kerkgebouw

2. Tempelgebouw 6. Stadswaag 10. Binnenkoer 14. Bourlaschool
3. Academietuin 7. Wintertuin 11. Fivezgebouw 15. Stadscampus UA
4. Mutsaardplein 8. Hoofdgebouw 12. Lange Zaal 16. Gebouw Ambtmanstraat Poort Stadswaag Mutsaardplein
34 35
De academietuin
Op de plaats waar het oude kloosterkerkhof zich situ-
eerde, treffen we vandaag de academietuin. Nadat
de minderbroeders uit het klooster werden verdre-
ven door het Franse bewind, verdween de funeraire
functie. In 1841 werd door stadsarchitect Bourla een
nieuw ontwerp getekend in functie van een nieuwe
museale functie. De tuin werd een tentoonstellings-
ruimte en maakte samen met het poortgebouw,
het hekwerk en het tempelgebouw deel uit van een
neoclassicistisch architectuurensemble. In 1884
werd de tuin na de uitbreiding van de gebouwen
heraangelegd volgens een ontwerp van tuin- en land-
schapsarchitect Henri De Bosschere. Dit in typische
19de-eeuwse landschapsstijl en volgens het patroon
dat we nu herkennen met een breed glooiend pad
vanaf het poortgebouw ontdubbeld naar enerzijds
de inkom van de tempel en anderzijds de toegang tot
het hoofdgebouw. Een groot plantsoen in de vorm
van een square werd aangelegd tussen de noorden
zuidvleugels van het museum en de academie. De
tuin omvat enkele standbeelden, gerecupereerde
poortomlijstingen en enkele fragmenten van verdwe-
huidige toestand tuinzone
nen gebouwen. Deze elementen worden gebruikt als
studiemateriaal voor studenten (bouwhistorische
onderzoek en waarnemingstekenen). Tussen het
hoofdgebouw en de tempel staat de lege sokkel van
het bronzen standbeeld van David Teniers dat in 1993
werd overgebracht naar zijn oorspronkelijke stand-
plaats, de Teniersplaats. De tuin werd als cultuur-
historisch landschap beschermd op 12 april 1974.
Zij vormt een belangrijke groene oase in een sterk
verstedelijkte stadswijk. Omwille van het kwetsbare
karakter van de oppervlakkige boomwortels kunnen
de graszones niet worden betreden en worden activi-
teiten in de tuin zoveel mogelijk geweerd.
historisch beeld tuinzone (in: DEBRUYN, M., Bouwhistorisch onderzoek van de

Campus: Bijlage foto’s: Tuin, inkom & directeurswoning)
36 CONCLUSIES ‘CAMPUS IN DE STAD’ 37
Ruimtelijke Making
De Mutsaardsite is historisch sterk vergroeid

met de stad en haar identiteit. Deze plek en haar
onderwijsfunctie vertonen sterke linken met de culturele, recreatieve
en toeristische stedelijke netwerken. De centrumlocatie maakt de
school heel aantrekkelijk en bereikbaar voor studenten en docenten.
Voor de organisatie van de logistieke stromen en grootschalige cultu-
rele producties is de complexe toegankelijkheid voor grote voertuigen
veeleer een nadeel. De Mutsaardsite ligt in de universiteitswijk vlakbij
tal van andere opleidingen en ondersteunende diensten van de onder-
wijsinstituten. Daarnaast zijn er veel studentenvoorzieningen zoals
huisvesting, winkels, café’s en ontspanningsmogelijkheden.
De Mutsaardcampus ontwikkelde zich als een opeenvolging
van ad hoc, incoherente ingrepen. Een permanente zoektocht naar
bijkomende ruimte resulteerde in talloze verbouwingswerken en
uitbreidingswerken. Het resultaat is een aaneenschakeling van
gebouwcomplexen waarbij een duidelijk adres of overzicht ontbreekt.
Dit vertaalt zich eveneens in inefficiënte stroomschema’s of looplijnen
en een gebrek aan herkenbare ontmoetingsplaatsen. Bovendien is er
een gebrekkige interactie tussen wat zich binnen en buiten de muren
van de campus afspeelt. De beperkte visibiliteit vanaf de straat en
het ontbreken van gradaties van publieke toegankelijkheid binnen de
campus, zorgen ervoor dat de campus als heel ‘gesloten’ wordt erva-
ren. Nochtans bieden de verschillende toegangen en aantrekkelijke
ontvangstzones kansen om de toegankelijkheid en zichtbaarheid te
optimaliseren. In die zin schuilt er een belangrijk potentieel in het ver-
sterken van de stedelijke linken en het uitbouwen van de Mutsaardsite
tot een creatieve stedelijke HUB.
Huidige toestand tuinzone

38 39
II Identiteit en commons Historische gelaagdheid

Een belangrijke identiteitsdrager van de campus is de Doorheen de tijd zien we hoe deze promenades
Wat is de identiteit van een creatieve campus in de 21ste eeuw? Het is een plek waar verschillende opleidingen lange geschiedenis die ze met zich meedraagt. Door- verlegd worden en op elkaar beginnen aansluiten.
en instituten samenhuizen. Ze hebben elk hun eigen plek nodig waar ze zich kunnen terugtrekken en hun heen de tijd hebben verschillende programma’s en Het resultaat vandaag is een complexe, onleesbare
eigenheid tonen, maar hebben ook nood aan gedeelde ruimtes en faciliteiten. Hoe kunnen de verschillende organisaties de campus bewoond. Een klooster werd circulatie met weinig hiërarchie of structuur. Door
opleidingen elkaar daarin versterken en aanvullen? Hoe kan er een kruisbestuiving ontstaan tussen de ver- een museum met academie, daarnaast kwam een de historische lagen uit elkaar te trekken krijgen
schillende opleidingen? En hoe kan deze praktijk van commoning de identiteit van de campus versterken? ‘bureel van weldadigheid’ en een nijverheidsschool. we opnieuw inzicht in dit complexe conglomeraat
Later vond een commissariaat van de lokale politie van gebouwen. We leren ook hoe de verschillende
er een plek, en nu wonen er twee instituten. In de ‘campusbewoners’ zich doorheen de jaren ruimtes
voorbije 300 jaar hebben opeenvolgende stadsbouw- hebben toegeëigend, maar ook onderling gedeeld.
meesters (Bourla, Stynen, Fivez, Royers, ...) elk hun De vraag naar de ‘commons’ is dus erg pertinent en
stempel gedrukt op de verschillende gebouwen op de levert inzicht in hoe er ‘samengewoond’ kan worden
campus. Het kloostercomplex uit de 17de eeuw werd op de campus.
zo geleidelijk aan verbouwd tot de campus die ze nu
is.
In wat volgt analyseren we deze historische fases als

een opeenstapeling van verschillende ‘architecturale
promenades’. Deze promenades dienden in het ver-
leden als structurerend element om de verschillende
programma’s aan elkaar te knopen.
stedelijke politie
architectuuropleiding (NHIBS)
gesticht Arthur Van Der Nest
nijverheidsschool
bureel van Weldadigheid
academie
museum
klooster
1810 1864 1894 1944 1950 1984 2019

15de eeuw 1841 1883 1948 1970
brand
vernieuwing
lange
gevel Fivez
zaal
tussenverdieping Tempel
Mengin Dens Van Mechelen
verbouwing °uitbreiding
museumvestibule volksbibliotheek
Bourla Royers
Fivez
ingrijpende verbouwingen: °volksbibliotheek
°Fivez-gebouw
° museumvestibule °hoofdgebouw
°bourlaschool
°bourlapoort
Leon Stynen
masterplan - niet
uitgevoerd
Bourlapoort als herkenbare entrée tot de academie. Kloostersite als ‘placeholder’ voor anderssoortig soorten programma
40 41
Tot aan het begin van de 19de was de huidige campus

een minderbroedersklooster. Het kloosterparcours
medieerde tussen een religieus programma, het
ensemble van publiek kerkhof en kloosterkerk, en
een eerder functionele programma dat georganiseerd
was rond de centrale pandgang. Deze structuur is
nog steeds leesbaar in de campus.
Het kerkkoor is grotendeels bewaard gebleven. Zijn

historische gevel is echter enkel leesbaar vanuit de
achterzijde (smalle koer die momenteel enkel toegan-
kelijk is voor docenten). Het koorgebouw is verticaal
opgedeeld in verdiepen en vervolgens verkaveld in
kleine lokaaltjes.
De gebouwen rond de oorspronkelijke pandgang zijn

doorheen de jaren verbouwd, opgetopt, afgebroken
Voormalig koor van de kloosterkerk is nog
steeds leesbaar
en opnieuw gebouwd. De centrale koer is wel nog
steeds zeer aanwezig in de vorm van de ‘wintertuin’,
die gebruikt wordt als expositieruimte. De plek van
die wintertuin is een belangrijke spil in het afwikke-
len van de circulatie op de campus.
kloosterpromenade
19de eeuw Klooster aan het begin van de 16de eeuw
44 45
Museumruimte ter hoogte van het huidige Fivez-gebouw
Wanneer na de Franse Revolutie het regime van en vormde de start van het museumparcours dat
Napoleon het kloostergebouw overleverde aan de doorgetrokken werd in een enfilade van museum-
stad, werd het omgebouwd tot museum en academie. ruimtes tot in de Venusstraat. Het museumparcours
De oorspronkelijke indeling van publieke ruimte en doorkruiste het volledige bouwblok. Naast de muse-
afgesloten kloostergebouwen is doorvertaald in het umpromenade was ook de academie-functie vanaf
nieuwe plan van het museum. Wat oorspronkelijk het begin van de 19de eeuw reeds aanwezig op de
het kerkhof was, is omgebouwd tot museumtuin. site. De ateliers werden op die manier gekoppeld aan
De museumtuin is op zijn beurt een ensemble van expositieruimtes. Tot op de dag van vandaag worden
poortgebouw, tuin en tempelgebouw. De entrée de ‘lange zaal’ en het ‘tempelgebouw’ nog steeds
van het museum werd tot in detail geënsceneerd gebruikt als expositieruimtes.
museale promenade
19de eeuw Oorspronkelijke expositieruimte op de plaats waar nu de ‘lange zaal’ gelegen is
46 47
Doorheen de jaren verandert de visie op kunston-

derwijs en dus ook de ruimtevraag. Het museum-
programma komt geleidelijk aan op de achtergrond
en wordt meer en meer overgenomen door ateliers
van de academie. Eind 19de eeuw wordt het huidige
‘hoofdgebouw’ gebouwd als antwoord op de groei-
ende ruimtevraag. Een nieuwe ingang tot de campus
komt uit op de museumtuin. De centrale pandgang
wordt op die manier langs twee kanten ontsloten en
vormt meer en meer het zwaartepunt van de cam-
pus. Wanneer de panden van de voormalige meis-
jesschool aangekocht worden, komt er een nieuwe
verbinding met de blindestraat langs de gebouwen
van ‘het bureel van weldadigheid’ (waar momenteel
Conservatie/Restauratie gelegen is).
Midden twintigste eeuw wordt na een zware brand

in de lange expositiezaal het Fivez-gebouw gebouwd.
Een stapeling van hoge, ruime ateliers geschakeld
rond een centrale gang. Het Fivez-gebouw betekent
dan ook het einde van de museale promenade. Enkel
de centrale inkomhal die uitkomt op de parking ver-
bindt de nieuwe ‘lange zaal’, die smaller is dan de
oorspronkelijke expositieruimte, met de rest van de
campus.
academische promenade
20ste eeuw Oorspronkelijke expositieruimte op de plaats
48 49
Aan het einde van de 20ste eeuw worden ook het Doordat de campus is blijven groeien is ook de
voormalige Bureel van Weldadigheid en gesticht hiërarchie en structuur van de circulatieruimtes op
Arthur van der Nest deel van de campus. Het zwaar- de campus voor een deel verloren gegaan. Het ruim-
tepunt van de campus komt meer en meer te liggen telijk masterplan zal dus ook op zoek moeten gaan
rond de centrale parking waar de verschillende ate- naar een nieuwe ‘promenade’, een nieuw structure-
liers op uitkomen. Nadat er in de jaren ‘70 een beton- rend concept dat het verhaal van de kunstencampus
nen tussenvloer in de museumvestibule geplaatst van de toekomst uitdraagt. De promenade van de
wordt, raakt het ‘tempelgebouw’ meer en meer in 21ste eeuw is complex en moeilijk leesbaar, je kan er
verval. Momenteel biedt ze ruimte voor een cafetaria, in dwalen en verdwalen.
een kleine tentoonstellingsruimte en op de tweede
verdieping opslagruimte voor de ‘Mekano’ van de UA.
Wat ooit de grote entree was van de museumprome-
nade is nu een achterkant van de campus geworden.
Dwaal-promenade
21 ste eeuw Opeenvolgende gangen in het Ambtmansgebouw
50 51
Karakteristieke ruimtes
De unieke geschiedenis van de academiecampus
heeft zijn stempel gedrukt op enkele interessante
plekken op de campus. Deze zeer karakteristieke
ruimtes zijn belangrijke identiteitsdragers van de
campus en worden dan ook met veel zorg benaderd.
Niet alleen omdat ze de geschiedenis van de plaats
ademen, maar ook omdat ze ruimtelijk erg interes-
sant zijn. De hoge vestibule, de lange expositiezaal
met daklicht en de centrale pandgang. Elk hebben
ze bijzondere latente kwaliteiten die momenteel niet
altijd aan de oppervlakte komen. Deze ruimtes kun-
nen belangrijke protagonisten worden in de visie van
het ruimtelijk masterplan. Met veel aandacht voor
detail bestuderen we het ‘tempelgebouw’, de ‘winter-
tuin’ en de ‘lange zaal’
1. Wintertuin 2. Tempelgebouw 3. Lange Zaal

Ook de wintertuin is erg strategisch gelegen. Ze wordt Het tempelgebouw is aan renovatie toe. Als een van De lange zaal met aansluitend de Venuszaal zijn
momenteel voornamelijk gebruikt voor het organi- de meest waardevolle onderdelen van het historisch belangrijke expo-ruimtes met zacht zenitaal licht
seren van tentoonstellingen of andere evenementen. patrimonium en met de herkenbare gevel naar de en houten parket. De aansluiting op de venusstraat
De rest van de tijd is ze niet toegankelijk. Ook hier stad neemt het tempelgebouw een strategische posi- maakt ook dat de toegankelijkheid gewaarborgd kan
kunnen we de vraag stellen of deze ruimte niet meer tie in aan de museumtuin . Ze heeft het potentieel worden, ook als de rest van de campus gesloten is.
kan betekenen? Zijn centrale ligging biedt veel poten- een belangrijke ‘representatieve ruimte’ te zijn voor Tegelijkertijd is het door zijn lange, smalle vorm niet
tie, om daglicht in de vele omliggende ruimtes te de campus. Een plaats waar expo’s, vernissages, lezin- meteen de meest praktische tentoonstellingsruimte.
brengen bijvoorbeeld. Maar het zou ook een centraal gen, workshops, proclamaties, ... kunnen doorgaan. Door zijn unieke ligging aan de Venusstraat kan de
verdeelpunt kunnen zijn waar de verschillende col- De tussenvloer blokkeert de zenitale lichttoetre- Mutsaardcampus van hieruit de aansluiting zoeken
lectieve programma’s op uitkomen: cafetaria, makers ding en ook de dubbele trappenpartij is momenteel met de rest van de stadscampus van de UA. Ondanks
lab, mediatheek, co-work spaces, ... Als de gesloten onderbroken. De grandeur van weleer herstellen is dit potentieel wordt de poort in de Venusstraat
deuren rond de donkere pandgang open zouden een kostelijke maar noodzakelijke operatie om het slechts enkele keren per jaar opengesteld. De rol die
staan, kan de ruimte meteen opklaren en de hoofdrol ensemble in stand te houden en opnieuw volwaardig de lange zaal momenteel vervult kan in vraag of bij-
spelen in een heldere circulatiestrategie. in gebruik te nemen. De oude beeldenzaal, waar nu gesteld worden.
de cafetaria gevestigd is, heeft een slechte akoestiek
die door de gewelven in het plafond niet eenvoudig
aan te pakken is. Een verhuis van dit programma zou
niet oninteressant zijn.
52 53
Circulatieruimtes Daglicht-regeling
Zoals reeds werd aangehaald is de circulatie op de Een belangrijke kwaliteit van heel wat ruimtes op
site problematisch. Ze is erg onleesbaar en weinig de campus is de bijzondere wijze waarop gespeeld 1.
transparant. De gangen, trappen en liften zijn wel wordt met lichtinval. Bijna alle ruimtes op de boven-
belangrijke ruimtes om het samenwonen op de site te ste verdiepingen (zowel in het Fivez-, kerk- als het
organiseren en zijn doorheen de tijd volgens allerlei hoofdgebouw) hebben een overvloedige toetreding
Trap ‘Tempelgebouw’
architecturale stijlen en paradigma’s ontworpen. Ze van zenitaal licht, ideaal om (schilder)ateliers in
bieden ruimte voor ontmoeting en interactie tussen onder te brengen. Verder hebben ook de expo-ruim-
studenten van verschillende opleidingen en achter- tes in de lange zaal, de wintertuin en (de stockage- 2.
grond, en worden ook vaak gebruikt om werk tentoon ruimte in) het tempelgebouw zenitaal licht. Het Fivez
te stellen aan elkaar. Ze zijn dus een ‘commonspace’ gebouw heeft dankzij de hoge verdiepingen grote
die meer kan zijn dan enkel een circulatieruimte die raamvlakken die zorgen voor een diepe toetreding 7.
punt A met punt B verbindt en vormen als groep zelfs ‘Marmeren trap’ van daglicht.
een educatief overzicht van allerlei architecturale 3.
perioden. Daarnaast heeft ook het beeldhouwatelier een
8.
recente glazen overkapping over de voormalige
speelplaats van de nijverheidsschool die de centrale
atelierruimte van de beeldhouwers rijkelijk verlicht.
Deze aandacht voor natuurlijk daglicht is een kern- 4. 9.
Trap Volksbibiliotheek
waarde voor de atelierwerking doorheen de hele
school.
5. 10.
Trap Fivez gebouw

11.
1.
6.
7. 11.
5.
3.
4.
2.
8.
56 CONCLUSIES FIELDOFFICE 57
Ruimtelijke Making
‘IDENTITEIT EN COMMONS’
Huidige eigendomsverdeling De campus mist een ‘kloppend hart’,

een ontmoetingsplaats voor docenten en studenten. We stellen die
Momenteel wordt de campus door twee instituten opgave voorop: een aantrekkelijk en herkenbare ontmoetingsruimte
bewoond. De faculteit Ontwerpwetenschappen van Aan de andere kant heeft de AP zowel in het Fivez
de UA en de kunstopleidingen van de AP Hogeschool gebouw, in het kerkgebouw als ook in het hoofdge- als hart van de campus waar allerlei gebruikers, activiteiten en het
bezitten de campus in onverdeeldheid. Elk hebben ze bouw nagenoeg een monopolie op het maaiveld. geproduceerde werk kunnen samenkomen.
recht op 50% van de beschikbare nuttige oppervlakte. De UA heeft op de campus zelf weinig ‘voeten op de De sociale ruimten zoals cafetaria, docentenlokaal, ontmoetings-
Daarnaast worden de sanitaire ruimtes, gangen, grond’.
trappen, liften, cafetaria, technische ruimtes, aula’s, plekken en de tuin zijn ofwel afwezig, weinig benut, te verspreid,
gedeeld. akoestische onbruikbaar of niet goed beheerd. Daarnaast blijkt een
duidelijk verschil in identiteit en werking te zijn ontstaan tussen de
Bij een eerste lezing zijn er al enkele interessante
conclusies te trekken. De UA gebruikt het meren- opleidingen van de AP Hogeschool en de Universiteit Antwerpen.
deel van de gebouwen die aansluiten op de straat: Een chronische angst voor plaatsgebrek leidde tot een cultuur van
de directeurswoning, het gebouw aan de ambt- reserveren, inboeken en toeëigenen van ruimte. Dit resulteerde in
manstraat, en de gebouwen van Conservatie en
een steeds grotere vraag naar roosterbare leslokalen. In de prak-
Directeurswoning
Restauratie. De ruimte aan de Venusstraat, die de
aansluiting zou kunnen maken met de stadscampus tijk blijkt dat verschillende ruimten leeg staan of inefficiënt worden
gebruikt. Er is nood aan een meer gediversifieerde cultuur omtrent
poortgebouw
van de UA, is dan weer in het beheer van de AP.
ruimtegebruik die nauwer aansluit bij de manier van lesgeven (indi-

viduele begeleiding, groepswerken, toonmomenten enz.). Dit bete-
kent ook dat er moet ingezet worden op meer flexibele en gedeelde
ruimte voor ontmoeting, spontaan initiatief, last-minute overlegmo-
Ambtmanstraat
menten enz. Ruimte die niet kan worden geprivatiseerd.

Hoofdgebouw
Onder de verschillende opleidingen heerst een gedeelde wens om
Tempelgebouw
de eigen productie in de kijker te plaatsen en zo ook samenwerking te
stimuleren. Ook stielkennis en métier worden gezien als een gemene
deler tussen verschillende opleidingen. Hier op inzetten kan de kruis-
bestuiving tussen opleidingen faciliteren. De werkruimtes, labo’s en
fablabs moeten een centrale en zichtbare plek krijgen op de campus.
De campus kan vandaag niet duurzaam genoemd worden. Vele
Conservatie Restauratie
opleidingen draaien op een ‘wegwerpcultuur’ voor maquettes,

Kerkgebouw
expo-stukkenen en werkmateriaal. Een circulaire campus kan een

andere gedeelde ambitie en dus ook identiteit zijn. Verder is er ook
nood aan een optimalisatie van het functioneren van de campus
(fietsbewegingen, afvalstromen, laden en lossen, onthaalbalie…).
Tot slot is de herkenbaarheid, aanwezigheid en zichtbaarheid van
het historische erfgoed vaak beperkt. Dit is een gemiste kans. De cam-
pus kan veel representatiever worden, een stukje meer opgekuist, zon-
der de charme van zijn historische gelaagdheid en experimenteer-plek
Fivez-gebouw
te verliezen. Zo kan de identiteit van deze campus ook meer opge-

UA Bourlaschool bouwd worden rond het ontvangen van bezoekers, het tonen van werk
en processen, en de kruisbestuiving tussen allerlei disciplines.
AP
DRAFT
1.3.1/1 Edelsmeedkunst
DRAFT
58 59
Ruimtelijke Making • Nieuwe toegangen, bijvoorbeeld naar de Stadswaag, zijn mogelijk interessant Ruimtelijk Masterplan
DRAFT Ruimtelijke
Eerste Lezing Mutsaard maar zouden vermoedelijk op protest stoten bij de buren. Als de school ‘naar
buiten treedt’ wordt dat vaak als overlast gezien. Mutsaardcampus Antwerpen Eerste Lezing 1.3.2/1 Interieurarchitectuur
• De gesloten campus in het weekend is problematisch. Anderzijds is het niet 1.3.1/5 Schilderkunst
• De Mutsaardsite is een fort zonder enige zichtbaarheid van buitenaf. Enkel
beheer(s)baar om 24/7 open te zijn.
het poortgebouw (‘academie’) geeft enige notie wat er zich achter de muren
• De cafetaria moet als concept anders worden bekeken. • De ruimte is vandaag belangrijkste beperking om meer studenten te kunnen afspeelt.
• Er moet meer zelfbewustzijn en trots zijn voor de eigen producties binnen de toelaten. • Het potentieel tot kruisbestuiving tussen ontwerpwetenschappen en de
campus. • De masters hebben goede werkplekken nodig, zij betalen hier ook voor. kunstopleidingen wordt onderbenut.
• De opleiding edelsmeedkunst werkt nauw samen met de opleiding mode. • Er is nood aan voldoende opslagruimte, bijvoorbeeld schuifrekken voor grote • De campus heeft nood aan permanente en goede toonruimten.
• Kan de academie een soort ‘galerij’ of vitrine hebben? DRAFT •
werken.
Twee maal per jaar worden de werken in de ateliers opgesteld. De gang is
•
•
Een stalen- of materialenbibliotheek zou heel nuttig zijn.
Vandaag heeft de opleiding geen fotostudio, dit zou zeker nuttig zijn.
• Activiteiten hoeven niet noodzakelijk op de gelijkvloers georganiseerd te worden. vandaag vrij donker om ook te kunnen gebruiken als toonruimte. Anderzijds is • Idealiter kunnen de studenten permanent verder werken in de ateliers (dus een
• De opleiding vraagt vrij specifieke ruimten (technieken, geluid). het niet beheer(s)baar om 24/7 open te zijn. eigen plek, 4m² per student) en heeft ieder atelier dus zijn eigen plek.
• Masters hebben nood aan een eigen atelier.
1.3.1/2 Theaterkostuum • Onderzoek is ruimtelijk versnipperd op de campus. Onderzoekers kunnen idea-
III Interne werking

liter op een meer rustige locatie zitten (directeurswoning?).
edelsmeedkunst • De cultuur van samenwerking en ontmoeting is verloren gegaan. Dit heeft
juweelontwerp schilderkunst interieurarchitectuur

schilderkunst gedeeltelijk te maken met organisatie, ruimtegebruik en -indeling.
• Het feit dat geen keuzevakken meer bij AP kunnen worden gevolgd is heel
• De opleiding heeft veel samenwerkingen met externe partners: conservatorium, •
spijtig.
int. arch. kunnen een soort gedeelde agenda vormen over
Maatschappelijke uitdagingen
Theater Zuidpool, Stadsschouwburg, ... verschillende opleidingen (circulariteit, klimaat, migratie, afval enz.).
• Samenwerking en interactie met andere opleidingen zoals vrije kunsten en foto-
omkleed
grafie) is essentieel. THEORIE- technisch
DRAFT ruimte
n
LOKAAL
de
• Vandaag functioneert de campus te veel als verschillende afzonderlijke ‘eilanden’. ATELIER
or
‘cul de sac’
w
Wat zijn de specifieke ruimtelijke noden en wensen vraagt. Bij de opleidingen van de UA zien we een veel
ld
OVERLEG
• Bachelors hebben meer een ‘nomadisch’ leven. Masters hebben nood aan een ATELIER
PRINT CAD - ICT
e
PRAKTIJK
de
LOKAAL
master ATELIER ATELIER
ge
uitvalsbasis. 1.3.1/6 Vrije grafiek bachelor bachelor
n
ka
• Iedereen heeft nood aan een eigen werktafel. KLOPKLAS
die elke opleiding heeft om optimaal zijn activitei- kleinere ruimtevraag en is ook het verschil onderling • Kruisbestuiving met andere opleidingen is zeker ook bij de masters relevant
(‘mixed masters’). CENTRAAL
• De campus is visueel weinig aantrekkelijk, kampt met een gebrek aan groen en
ATELIER
bachelor
EXPO
MIXLAB
ATELIER* is disfunctioneel.
ATELIER ATELIER DRAFT
ten uit te kunnen voeren? Hoeveel vierkante meter kleiner, al moet gezegd worden dat er bepaalde oplei- •
•
Er is nood aan een multi-inzetbare ruimte(n)
B B B voor
B M Mlezingen, perfomances, theater.
Er is nood aan een testruimte met dag- en kunstlicht. PLASTIEK-

•
•
•
Er is een gebrek aan ontmoetingsruimte.
Er is geen laad- en losplek voor leveringen.
De refter was vroeger het hart van de campus. afvalcentrum
bachelor bachelor
AULA EXPO
ATELIER
BACHELOR
ATELIER
MASTER
ONDERZOEK
ZAP
• Producties worden het best getoond BI in een ‘theater’ setting.

KLAS 1.3.2/2 Architectuur 1 2 3
hebben we nodig? Welke kwaliteiten moeten een dingen onderbedeeld zijn (bv. Interieur vormgeving). • Er is nood aan ruimten die kunnen gereserveerd
BU
mogelijk is (bijvoorbeeld voor 2-3 weken).
worden en waar samenwerking
•
•
Veiligheid is een probleem, moeilijk om te controleren bij drukke momenten.
Heel veel externe diensten (poetsen, beveiliging) zorgen voor een gebrek aan
continuïteit.
• De doorwaadbaarheid van de campus moet worden verbeterd. Er is nood aan een duidelijke hoofdstructuur
(‘ruimtelijke ruggengraat’) en leesbehaarheid. STOCKAGE
bepaalde ruimte hebben? Welke ruimtes delen we al, Een tweede opvallende conclusie halen we uit deze STOOK-
PLAATS
• De expositieruimten (lange zaal en wintertuin) zijn heel specifiek.
EXPO-
RUIMTE
•
•
Idealiter heeft elke student van elk jaar een vaste plek.
Er is nood aan een ‘campuseigen’ organisatie, gebonden aan de campus en niet zozeer aan de werking van UA of
AP. ARCHIEF
• Het hart van de campus moet creativiteit, kunst, ambacht zichtbaar maken.
en welke kunnen we in de toekomst delen? cijfers door de geplande ‘verhuisbewegingen’ van de * ventilatie, perslucht, propaan, zuurstof, 3fase kabel
•
•
De verbinding tussen het gebouw in de Ambtmanstraat en de Mutsaardcampus lijkt evident en noodzakelijk (al
dan niet ongelijkvloers).
De studentenwerking van MODULOR heeft geen eigen plek en vaak moeite om ruimte te vinden voor lezingen.
• Het houtatelier is niet Hbruikbaar voor architectuur door de beperkte capaciteit (dit geldt bijvoorbeeld ook voor de
theaterkostuum
opleidingen te projecteren op het huidige ruimtege-
1. ontwerplokaal 2.1 112,8 m2
andere ateliers zoals de fotostudio).
vrije grafiek
1. master atieliers K 3.2-7 167,2 m2 2. stockage
• ontwerplokaal
3.
vast atelier
De directeurswoning
Hper
is
2.2opleidingsjaar
H mogelijk
74,2 m2
een interessante
2.3voor jury’s 109,7 m2 ruimte voor gastverblijven.
2. docentenruimte F 3.2 115,6 m2 grotere ruimte
3. atelier bachelor F 3.4 86,2 m2 • ontwerplokaal
4. Er is nood aansamenwerking
‘vuile’ ateliers
H 2.4met waar kan gewerkt
architectuur 53,3 m2 worden.
• In het verleden werd het idee gelanceerd voor2 een ‘huis van de stedelijkheid’ op de campus (in samenwerking met
In de verschillende gesprekken met de docenten, stu- bruik. De Academie heeft momenteel de ambitie om kostuumontwerp interieurarchitectuur architectuur
4. atelier bachelor F 3.6 125,4 m2 5. overleglokaal H 2.6 42,0 m
5. atelier bachelor F 3.8 72,9 m2 de stad Antwerpen). H 2.8
6. printlokaal 42,9 m2
1. atelier (bac) H 0.7 85,6 m 2 ARCHITECTUUR (MODULOR)
6. atelier bachelor F 3.10 94,3 m2 • ontwerplokaal
7. Het tempel moet worden H 2.7gerestaureerd77,2 zodat
m2deze functioneel is voor de werking van de opleidingen/campus.
2. atelier (bac) K 0.1 85,0 m2 7. atelier bachelor F 3.12 192,7 m2 8. ontwerplokaal H 2.5 54,5 m2
9. lichtstudio F1.10 94,4 m2
de opleidingen Mode, Grafisch ontwerp en In Situ

8. atelier bachelor F 3.3 65,8 m2
denten en opleidingsverantwoordelijken zijn deze vra-

3. atelier (bac) K 0.2 34,2 m2
4. atelier (master) K 0.10 49,0 m2 9. technisch atelier F 3.5 83,8 m2
5. atelier (master) K 0.11 SCENOGRAFIE
49,7 m2
10. atelier F 3.11 93,3 m2 Netto lokalen 660,9m2 ateliers Fivez gebouw
ing Netto extra: gang 55,4 m2 Aantal studenten : 317
6. mixlab K 0.12 LOKAALTJE
54,7 m2 op
leid
Netto lokalen 1.097,8 m2 TEKEN- Netto gedeeld 0m2 Aantal docenten (VTE):
gen aan bod gekomen. Eén ding is duidelijk: voor elke terug naar de campus te trekken. Voor de beschikbare 7. mixlab
8. plastiekklas
9. klopklas
K 0.13
K 0.14
K 0.15
47,8 m2
47,8 m2
45,4 m2
ha
rt v
an
de
ATELIER
3 bachelor
Netto extra: gang
Netto gedeeld
187,0 m2
0m2
KLAS
Aantal studenten :
Aantal docenten (VTE):
60
6 (3) totaal 716,3m2
DRAFT
M
STUDIO’S
M
m2/student
LICHT-
STUDIO
SCHETSEN
2,3 m2/st
totaal 1.284,7 m2 m2/student 21,4 m2/st
opleiding zijn de ruimtelijke randvoorwaarden anders. ruimte betekent dit dat elke student ruim de helft van DRAFT gang = informele expositieruimte
B B B B
netto lokalen (m2) VERVERIJ 380,2 m2 MEKANO
1.3.1/7 Educatieve master
netto extra (m2) Aantal studenten : 54
‘SMOSKOT’ 0 m2
2 Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus Antwerpen 68
netto gedeeld 1.3.1/3 Fotografie 0m Aantal docenten (VTE): 6 (4)
Om een zinvolle uitspraak te kunnen doen over het de ruimte moet opgeven. De studenten van de UA totaal 380,2 m2
HOOFD-
oude volksbibliotheek
m2/student
ATELIER*
iedere student eigen 7,04 m2/st
Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus Antwerpen
ZEEFDRUK
SCREEN
PRINTING
DRAFT
52
ETSEN LITHO-
GRAFIE
•
•
Samenwerking met basisschool
toonruimte
Prins Dries.
Binnen de campus zijn samenwerkingen met DKO en diverse opleidingen (voor-
ONDERZOEK ONDERZOEK ONDERZOEK ONDERZOEK ONDERZOEK VERGADER-
werktafel nodig STOCKAGE namelijk UA). LOKAAL

• De locatie van de campus is heel gunstig als uitvalsbasis. De
1 en 2 bachelor opleiding zelf is
1.3.1/4 Beeldhouwkunst
ruimtegebruik in de toekomst, is het belangrijk om de zien de beschikbare ruimte net toenemen, wanneer •
echter heel mobiel, zij werken vaak buitenshuis.
De opleidingen moeten zich veel meer kunnen tonen naar de buitenwereld. Een
toevallige passant zal vandaag nooit binnenwandelen.
geen daglicht
ventilatie •
•
Momenteel heeft de opleiding geen eigen plek op de campus, dit is problema-
tisch. AULA’S
Er zijn vandaag geen goede uitgeruste klaslokalen met bijvoorbeeld ‘smart-
kantoren kerkgebouw
• Er is vraag naar meer expositieruimte,

transparantie is gewenst naar meer ruimte geconnecteerd met de borden’ waarmee geoefend kan worden.
• Er zijn eveneens veel samenwerkingen 44
met bijvoorbeeld het Fotomuseum,
situatie van vandaag te begrijpen. In bijlage is de input de opleiding Productontwikkeling naar een nieuwe •
externe exposities en samenwerkingen.
ATELIER
De opleiding kampt met grote fluctuaties: tijdens het semester zijn1de
gedeeld met
studenten andere masters
master
•
straat.
Er is vraag naar een grotere afstand tussen atelier en expositieruimte, er is nu
te weinig onderscheid tussen het maken ETSEN MET ZUUR
en het exposeren van beeldhouwwerk.
•
•
Kleine lokalen waar proeflessen kunnen worden gegeven (en eventueel
gefilmd) zijn nuttig.
ATELIER worden
bachelor
Een eigen atelierruimte met didactisch materiaal waar dingen kunnen blijven
ATELIER
bachelor
docenten
vaak buitenshuis, maar tijdens jury’s is er altijd te weinig plaats. • Vandaag is er geen mogelijkheid om tussentijds sterke afzuiging (tussen conceptie
te exposeren liggen/hangen/staan, is noodzakelijk.
van deze gesprekken systematisch verzameld aan de campus verhuist. De oefening voor beide instituten • Er is zeer weinig interactie binnen de campus. De gebrekkige transparantie van
het gebouw ligtLICHTLABO
mee aan de oorzaak, de campus voelt aan als een gesticht. Een
voorbeeld fotografie
vanwerd
goede transparantie
vroeger gedeeld is de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam.
•
en expositie).
Vandaag wordt nog heel veel materiaal verspild en weinig bedachtzaam met
• Een didactictische bibliotheek/mediatheek waar studenten kunnen werken,
experimenteren en ontmoeten lijkt zinvol. Dit kan zeker voor andere oplei-
gemeenschapppelijke
hoofdgebouw
afval omgegaan. Meer aandacht voor sorteren, recyclage en circulariteit? dingen ook nuttig zijn (bijvoorbeeld de research masters). ontmoetingsruimte
• Interne samenwerking blijven hoofdzakelijk binnen AP, niet zozeer met UA.
met UA architectuur
hand van mindmaps, plannen en oppervlaktebereke- is dus anders: de ene moet efficiënter met de ruimte
gangen zijn ‘toonplek’
• Er is nood aan een technisch atelier (slijpen, schuren enz.).
• Analoge fotografie zal altijd een deel van de opleiding blijven, maar ruimtelijk is • Er is nood aan een fotostudio.
dit nu al gereduceerd tot het minimum. educatieve
• Keramiek werkt nauw samen met DKO. 1. ontwerplokaal H 2.1 112,8 m2
• Er is nood aan ontmoetingsplekken zowel voor mensen van de opleiding als voor master
• Zowel Beeldhouwkunst als Keramiek heeft nood aan vlotte toegankelijke ruimten 2. stockage H 2.2 74,2 m2
ningen. omspringen, de andere kan veel losser omspringen interacties met de andere opleidingen.
fotografie
(gelijkvloers).
alle lokalen op gelijkvloers: verplaatsen van zware materialen en producten
beeldhouwkunst DRAFT
3. ontwerplokaal
4. ontwerplokaal
5. overleglokaal
educatieve master
H 2.3
H 2.4
H 2.6
109,7 m2
53,3 m2
42,0 m2
*
y
6. printlokaal H 2.8 42,9 m2
met de ruimtes die voorzien worden.

beeldhouwkunst
7. ontwerplokaal H 2.7 77,2 m2
1. stockage F 0.10 37,1 m2 9. lichtstudio F1.10 94,4 m2
1. groot atelier K 1.15/17 250,4 m2 2. zeefdruk Grafisch ontwerp F 0.11/12/13 74,2 m2
keramiek
1.3.1/9 andere locatie
10..... ... ...
Op de volgende pagina worden de meest sprekende 2. berging

3. verflokaal
K 1.16
K 2.15 DOKA
14,1 m2
69,6 m2 AFWERK PROJECTIE TEKEN-
LOKAAL
3. litho
4. litho
5. etsen (afzuiging)
F 0.15
F 0.17
F 0.16
ATELIER
1bachelor
94,2 m2
172,9 m2
105,7 m2 TECHNISCH
Netto lokalen
Netto extra: gang
BUREAU
DRAFT
660,9m
OPSLAG
55,4 m2
2
Aantal studenten : 497

4. scenografie K 2.14 16,8 m2 • Als buitenstaander voelt de Mutsaardsite echt aan als een doolhof.
ATELIER Netto gedeeld 0m2 Aantal docenten (VTE): /
cijfers samengevat. Er zijn twee opvallende tenden- Maar een belangrijk voordeel is natuurlijk wel dat 6. persdruk F 0.14 105,9 m 2
• Vanuit de groeiende onderzoeksactiviteiten is een samenwerking met andere
moulage, polyester
5. atelier (master) B 1.1 295 m2 EXPO
GLAZUUR- 1.3.1/10 Mode
totaal ... m2 m2/student andere
/ locatie
7. tekenlokaal F 0.9 100,6
opleidingen wenselijk (zie ook lopende initiatieven zoals Maxlab).
MASTER
ATELIER
m 2
LOKAAL
(gedeeld *0,3)
• Het sterke internationale karakter (60% Engelstalig)2vormt een belangrijke
sen te beschrijven. Ten eerste is het beschikbare er in het toekomstig ruimtegebruik extra deel- Nettotroef
lokalen 690,6
een m
DRAFT PRINT voor de toekomst. De Mutsaardsite
MASTER
kan echte internationale campus • Vandaag is de mode opleiding gehuisvest op campus Zuid (Coquilhatstraat).
ATELIER
BOETSEER DRAAI- GIPS
netto lokalen 350,9 m2 ONTMOETINGS
RUIMTE
Nettoworden.
extra: gang
Buitenlandse studenten gaan 69,9 m
de campus ookVRIJ
ATELIER
2 ATELIER
anders
Aantal
WERK beleven en
studenten :
ATELIER 100
ATELIER • De
sterke ventilatie
totale gebruikte oppervlakte vandaag
LESLOKAAL is 1.700m².
LESLOKAAL OEFEN OEFEN OEFEN
LOKAAL
netto extra1.3.1/8 In Situ 0 m2 Aantal studenten : Netto40 gedeeld expositieruimte0m
2 Aantal docenten (VTE):
3 bachelor (7)• Masterplan
15Ruimtelijk De Mutsaardsite
Mutsaardcampusvoelt heel ‘provisional’ of ‘voorlopig’ aan,70aangepast aan deLOKAAL
Antwerpen LOKAAL
andere locatie andere contacten leggen (over de ook

MASTER verschillende opleidingen). OPBOUW-
noden van de dag.
infrastructuur ontstaat die bepaalde noden kan

ATELIER
aantal vierkante meters per student beduidend hoger

ATELIER
netto gedeeld 88,5 m2 Aantal docenten (VTE): • 11 Er (3)

ontbreekt een kloppend hart of bijvoorbeeld een bruisende cafetaria met •2 Er is nood aan de mogelijkheid om 24/7 te werken.
totaalterras (zie ook KASK). Er is eveneens nood aan 760,5 m
ruimte
2
m 2
/student
waar de studenten 7,6
KLEI- m /st
•
De opleiding resideert vandaag in de Dambruggestraat. MASTER kelder Bourlaschool KLAS • Naairuimte kan mogelijk worden gedeeld met theaterkostuum.
kunnen2werken buiten de lesuren, bij voorkeur gemixt met andere opleidingen.
sas naar buiten

ATELIER (vocht)
mBESPREKING
/student 10,9 m /st • Interactie met studenten van andere jaren uit de opleiding is belangrijk.
totaal •
De perifere locatie is een nadeel,
STUDIO er is minder interactie met de andere oplei-
STUDIO 439,4 2 BESPREKING ADMIN.
• De wintertuin is een hele goede ruimte voor exposities of masterclasses. Er isafgesloten
STOCKAGE
voor de opleidingen van de Academie wat natuurlijk opvangen (samenwerkplekken, studeerplekken,

dingen. LICHT DONKER 1 2 ruimte
(gevaarlijke producten) • Opslagruimte is heel belangrijk (kasten, rollen stof, materiaal enz.). Vandaag kan
•
Grote atelierruimte is essentieel (gebruik door verschillende jaren). Deze moet veel flexibiliteit en grote zichtbaarheid
afvalcentrum op de campus.opslag STOCKAGE geen materiaal worden achtergelaten.
materiaal en
bereikbaar zijn vanaf de gelijkvloers (vaak grote en zware stukken). • Daglicht is heel belangrijk in alle lokalen.
• Theorievakken zijn gedeeld met de andere opleidingen (vooral bachelor vrije • De opleiding wenst zich beter teLAS kunnen tonen. Andere disciplines hebben vaak
+ KAPATELIER
beeldhouwwerk
OVENLOKAAL
• Toonruimte (aan de muren) in de lokalen is heelMEDIATHEEK belangrijk. ZITHOEK
kunsten). een volledig verkeerd beeld van de opleiding. Er is nood aan een LED-wall voor
Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus Antwerpen 54
te maken heeft met de aard van de kunstproductie. Er verblijfsplekken, brede expositiegangen, kwalitatieve
ARCHIEF
• Een podium of catwalk om producties te tonen is noodzakelijk.
• Graag terug zichtbaarheid op de campus. exposities. • Het tonen aan een ruim publiek gebeurt vandaag vaak in de waagnatie.
• in situ
Het houtatelier op de Mutsaarcampus kan een belangrijke troef zijn voor de
• Er zijn vier keuzerichtingen: typografie, interactief ontwerp, beeldontwikkeling
opleiding. 46
• Elke student heeft nood aan een eigen werkplaats.
Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus
•
Antwerpen
Vandaag is er permanent een ruimte ter beschikking om werk te tonen. en redactie. MODE
grafisch
is ook een grote discrepantie in ruimtevraag tussen buitenruimte… ). De vraag naar dit soort gedeelde • In tegenstelling tot andere opleidingen
grotere studio voor
meer expositieruimte
is ‘in situ’flexibiliteit
meer veel minder ‘métier-based’.
meer transparantie tussen versch. richtingen

• Kan er een soort materialenbib/recyclagepunt/fablab worden geïnstalleerd
voor de ontwerp
gehele academie? Hier kan misschien ook digitaal materiaal worden
ontmoetingsruimte (voor versch. richtingen) uitgeleend? Er wordt ook veel weggegooid. Een recyclagepunt voor karton,
de kunstopleidingen zelf. Dit heeft te maken met het infrastructuur wordt expliciet gesteld door de ver-
grote vraag naar eigen plek (mag gedeeld zijn)
papierresten, maquettemateriaal, analoge materialen enz. kan hierop een mediatheek als gemeenschappelijke leer- en
in situ grafisch BBontwerp mode

1. leslokaal F 2.1 77,7 m2 antwoord bieden. ontmoetingsruimte op campus
1. centraal atelier 0.1 415,6 m 2
2. cinema F 2.2/3 112,4 m2
2. docentenruimte 0.2 24,07 m 2
feit dat elke discipline een specifieke infrastructuur, schillende actoren.

3. studio dag F 2.7 85,0 m2
3. atelier master B 0.3 39,9 m2
4. studio kunst F 2.9 + 2.10 126,8 m2
4. berging B 0.4 16,8 m2
5. printlokaal F 2.12 72,0 m2
PC 5. atelier master B 0.5 40,0 m2
6. doka + afwerk F 2.4/5/6 68,3 m2
oriëntatie, perspectieven, gabariet, ontsluiting, ...

STOCKAGE SECRETARIAAT
7. anatomielokaal F 2.8 85,7 STORAGE/
m2 7. natte berging B 0.7 39,8 m2
4. theorielokaal ? F 2.11 72,0 mKITCHEN
2
8. theorielokaal B 0.8 39,3 m2
5. theorielokaal F 2.13 92,9 m2 LESLOKAAL
9. theorielokaal B 0.9 107,6 m2 LES LES
1e jaar 1e jaar
10. theorielokaa B 0.11 296,7 m2 PRINT DOCENT
Netto lokalen 808,3 m2 11. atelier B 1.1 295 m2 (gedeeld *0,3)
Netto extra: gang 176,3 m2 Aantal studenten : 60
Netto gedeeld DRAFT0 Aantal docenten (VTE): 6 (2,5)
Netto lokalen 1.039,8 m2 LES LES ATELIER
Netto extra: gang 176,3 m2 Aantal studenten : 40 2e jaar 2e jaar
totaal WOODSHOP ATELIER 984,3 m2 m /student
2
TEKEN 16,4 m2/st Netto gedeeld 98,7 m2 Aantal docenten (VTE): 8 (2)
1.3.3 DKO AULA ATELIER DOCENT PC LAB
DRAFT
56
PC
totaal 1 2 3
1.138,5
4
m2 m2/student 28,5 m2/st
LES LES
3e jaar 4e jaar
• ‘Levensbreed leren’, voor alle leeftijden en 24 verschillende opleidingen. 1.3.1/12 Projecten, productie, tentoonstellingen
•Ruimtelijk
Veel studenten
Masterplan komen vanAntwerpen
Mutsaardcampus verder met de trein, in die zin is deze locatie48niet
optimaal (Berchem station bijvoorbeeld
EXPO beter). PODIUM NAAIKAMER
• Staan in voor de organisatie van evenementen op de campus (en buiten de
• Studenten zijn slecht voor 4 jaar verbonden met de campus. Hoe kunnen meer Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus Antwerpen
DRAFT
50 campus) in samenwerking met externen/partners.
lange termijnrelaties worden opgebouwd (bijvoorbeeld OVERLEG met externe partijen)? • De Boerla-poort vormt de ‘smoel’ van de Academie.
• Interactie met buitenwereld is cruciaal. LOKAAL FAB LAB
1.3.1/13 Administratie + Bibliotheek EXPO • Vraag naar een ontvangstruimte of loge voor externen.
• Beveiliging en toegangelijkheid (24/7) zijn belangrijke uitdagingen. • Er is een groot tekort aan opslagruimte.AULADeze moet groot zijn en goed bereik-
AULA lezingen
• De school heeft vandaag niet de ruimtes die zij nodig heeft en verdient. In de baar. FOTOSTUDIO
• De bewegwijzering, signalisatie is problematisch. Dit geldt zowel extern (leve-
• De wintertuin en lange zaal zijn niet (goed) uitgerust voor tentoonstellingen.
loop der jaren heeft de academie zich ruimtelijk ‘vastgereden’. ringen, pakjes) als intern.
• Het onbebouwde perceel langsheen de Blindestraat heeft belangrijk potentieel
• Sommige administratieve functies moeten heel zichtbaar zijn, andere hebben
• Er is nood aan grondige en structurele ingrepen. De vraag is of je met puntsge- een hogere graad van intimiteit. als etalage.
wijze investeringen resultaat kan behalen. • Er is een chronisch plaatsgebrek. Er is nood aan plaats. • Er is nood aan een ruimte met een podium.
• Stockage vormt één van de grootste problemen binnen de campus. • De sluitingsuren zijn vaak problematisch voor evenementen. In het weekend is
de campus in regel gesloten, dit is problematisch.
• Er is nood aan een vaste tentoonstellingsruimte. • Er is een vraag naar een publieke valven aan het Bourla hek om activiteiten aan
DRAFT te kondigen.
• Onder de noodBourlaschool is opslagruimte.
aan beschermde private werkplek + security
DKO administratie AP expo

• Een gastenverblijf ontbreekt
infrastructuur vandaag op
hoofdatelier: de campus.
stroom boven elke afzonderlijke werkplek
admin. • Informele ontmoetingsplekken
dubbele deuren (min.voor studenten en docenten ontbreken.
150cm)
1.3.2/6 ATP
bibliotheek • Toegangscontrole
lift tot aanmet
tentoonstelling badges is noodzakelijk in de toekomst.
en prod
ateliers
modeshow gebeurt op externe locatie (Waagnatie)
DRAFT Aantal studenten : 40 • Er moet een goede oplossing komen voor de fietstalplaatsen.
Aantal docenten (VTE): 6 (3)
DKO • De externe logistieke bewegingen zijn niet evident. Er is geen duidelijk adres,
deze worden door elkaar gebruikt. Dit leidt vaak tot misverstanden. Vrachtwa- lokaaltje voor externe
totaal +/-300 m2 m2/student 7,5 m2/st ICT uitleen
Aantal studenten :
productie 160
1.3.1/11 Onderzoek DKO - gebouw
gens met oplegger kunnen de campus niet bereiken. opslag
Ook gewone vrachtwa-
gens hebben het moeilijk om te draaien op het Mutsaardplein (VELO stal-
plaatsen in de weg) of in te draaien in de Blindenstraat.
• De interne logistieke bewegingen zijn eveneens complex. Er moet heel veel totaal +/- 1700 m2 m2/student EXPO 10,6 m2/st
• Alle onderzoekers werken vandaag buitenshuis in eigen ateliers. Aantal studenten : 100 DRAFT
Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus Antwerpen 58 Onderzoekers willen graag
transport zichtbaarder
gebeuren met kleinezijn karren
binnen encampus
transpaletten. Niet alle liften zijn stockage
binnen AP hebben geen (nood aan) een bureau ruimte. EXPO
samenwerkingen
voldoende groot met andere op
om materiaal richtingen
de verdieping te krijgen.Aantal docenten
Hier wordt veel tijd (VTE): 10 (7)
• Nood aan flexibele atelier ruimten, makers spaces die voor iedereen toeganke- in gestoken door het personeel. KANTOOR OVERLEG
1.3.2/3 Productontwikkeling
LOKAAL
lijk en zichtbaar zijn. • Er zijn drie werkateliers. Het houtatelier en MECANO kunnen2 idealiter samen
• Hoe kan de campus meer publiek toegankelijk worden? Er is geen enkel contact
totaal zitten op het gelijkvloers. De werkruimte...van m2PO komt vrij,m /student
de helling is echter
... m /st
2
met de straat of het stedelijke leven. niet praktisch voor MECANO of hout (mogelijk kan dit worden opgelost met
een lift). Op dit moment heeft de campus 0,3 m² werkplaats per student. In
• Het nieuwe gebouw voor PO wordt in 2020 opgeleverd. Dan zal de opleiding
vergelijking met andere gelijkaardige opleidingen is dit heel laag (1-2m² per
EXPO- AULA’S student). De ateliers vormen
STUVO
ADMIN
idealiter ADMIN
het hart van deOMBUDS campus (grote zichtbaar- verhuizen uit de Ambtmanstraat. kantoor
RUIMTE STUDENTEN PERSONEEL
• Wat betekent het idee van een ‘living campus’? Op vandaag is de campus hier
heid, link met cafetaria). Zie ook vergelijkend onderzoek 59
van Danny De Vos. plusofficearchitects + OMGEVING
• In totaal wordt de campus beleverd door circa 5-10 vrachtwagens per dag. De niet bepaald een toonbeeld van. Studenten moeten kunnen werken op de
laad- en loszone zou in principe overdekt moeten zijn (er wordt veel karton campus.
momenteel gedeeld met AP gedeeld met AP en UA geleverd). • Er is een gebrek aan ontspanningsruimte voor studenten. EXPO
• De leesbaarheid (wayfinding) is problematisch. • Een toegangscontrolesysteem is noodzakelijk. overleg-
• Er is nood aan een badgesysteem om de publieke toegankelijkheid te • Waarom kunnen studenten niet betrokken worden bij het ruimte
beheer van (delen
ARCHIEF beperkten. Er wordt vaak gestolen.
van) de campus? Er kan heus wel een ‘sense of ownership’ worden opgeroepen
• Er wordt enorm veel (bruikbaar) materiaal zo dicht weggegooid.
mogelijk
onderzoek (AP) • Er is een gebrek aan sociale BIBLIOTHEEK ARCHIEF

controle en disciplinedocumenten
(geen facility manager), bij de studenten.
ADMINISTRATIE kostbare
+ ONTHAAL docenten en veiligheidspersoneel spreken studenten! ook niet aan. • De opleiding heef diverse labo’s (ICT, prototyping, hout, lasercutter enz.).
• Er zijn dringend investeringen nodig in de centrale verwarming, de waterlei- • De kruisbestuiving tussen opleidingen is interessant maar gebeurt amper
PO
dingen (in lood) en het rioleringsstelsel. (hoewel er doorgaans wel interesse is).
• De expositieruimten zijn heel onpraktisch: de wintertuin moet vaak verduisterd • De opleiding werkt nauw samen met externen en industrie (zie ook Antwerp
worden en er is geen witte muur, in de Lange zaal heb je altijd trappen en de
alle administratie dichter bij elkaar
gemeenschappelijk onthaal voor de hele campus Design Factory).
muren
betere zijn niet
signalisatie: nu eengeschikt
doolhof om zaken op te hangen. • Opleiding is meer wetenschappelijk en technisch georiënteerd. Samenwer-
kingen met andere faculteiten binnen UA zijn minstens even belangrijk.
onderzoek AP ATP
ATP (UA)
C&R
Docenten
63 plusofficearchitects + OMGEVING
VERGADER- PERSONEELS AULA

RUIMTE ADMINISTRATIE 1
flexi flexi Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus Antwerpen 62
back office
kantoor projectruimte
Aantal studenten : 1160 BIBLIOTHEEK
Aantal docenten (VTE): 67 (20) STOCKAGE
STUDENTEN LABO
ICT
LABO
electronica
LABO
prototyping
ADMINISTRATIE
front office
ONDERZOEK ATELIER
overleg- TREFPUNT ZAP
6 x 30p.
COFFEE CORNER
ruimte LABO LABO LABO
connectie met Maker Spaces

79 plusofficearchitects + OMGEVING ... ... ...
MEDIATHEEK
MEKANO
AP
WINKEL CENTRAAL Studenten AULA
ONTHAAL 2
visuele externe ervaring

60
Ruimtelijke
Eerste Lezing
Making
Mutsaard CONCLUSIES FIELDOFFICE 61
‘INTERNE WERKING’
De opleidingen geven aan dat er veel druk is

op de beschikbare ruimten. In de praktijk echter blijken veel lokalen
op specifieke momenten leeg te staan. De vraag klinkt om lokalen
meer te kunnen toe-eigenen om een cultuur van aanwezigheid in de
campus te laten groeien.
Polyvalente, middelgrote ruimten en grote flexibele atelierruimten
zijn het meest gegeerd. Daarnaast klinkt ook de vraag naar een ate-
lierruimte waar buiten de reguliere lesuren kan worden gewerkt. Dit
zou gedeeld kunnen worden met andere opleidingen.
Iedere opleiding heeft nood aan kwaliteitsvolle expositieruimten,
maar de piekmomenten bij jury’s maken gedeeld gebruik heel moei-
AP UA
lijk. Gangen zijn op dit moment vaak niet bruikbaar als expo- of pre-
sentatieplek wegens allerlei regelgeving.
Enerzijds is er nood aan intimiteit, anderzijds ook aan interactie
beschikbare oppervlakte 9.500,3 m2 beschikbare nuttige oppervlakte 9.787,6 m2
huidig aantal studenten 268 huidig aantal studenten 1688
huidige netto oppervlakte/student 35,4 m2/student huidige netto oppervlakte/student 5,8 m2/student
met de rest van de campus.
-54% m per student*

2
+ 40% m per student* 2
refter, sanitair, ...
*indien beschikbare ruimte niet verandert en de geplande *indien beschikbare ruimte niet verandert en de geplande 3,3%
verhuisbewegingen van de opleidingen onverminderd doorgaan. verhuisbewegingen van de opleidingen onverminderd doorgaan.
AP UA
59,4% nuttige oppervlakte
27,7% 28,5%
beschikbare oppervlakte 9.500,3 m 2

beschikbare oppervlakte 9.787,6 m2
toekomstig aantal studenten 585 toekomstig aantal studenten 1211

tec. trap gang
toekomstige oppervlakte/student 16,2 m2/student toekomstige oppervlakte/student 8,1 m2/student 79,7%
4,7% 6,6% 9,0%
netto oppervlakte
m352 atelierruimte/ student

structuur
35 Gemiddelde ruimtebehoefte KULeuven bruto oppervlakte
20,3%
student architectuur 4,8m2/student
staff medewerker 9,5 m2/medewerker
30
30 (Analyse van de ruimtenoden in Leuven voor Departement Architectuur,
opgesteld door Guido Geenen)
25 100% 50% 0%
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0 0
C&R erfgoedstudies
productontwikkeling
architectuur
stedenbouw
interieurarchitectuur
beeldhouwkunst
vrije grafiek
schilderkunst
fotografie
grafisch ontwerp
theaterkostuum
mode
edelsmeedkunst
in situ
1. Bewoners campus
62 63
Eerste Lezing Mutsaard 1. Bewoners campus Mutsaardcampus Antwerpen Eerste Lezing
Negen ambities Meedere methodes
uitbreiden herorganiseren satteliet-campussen
Herorganisatie Uitbreiding Inbreiding + overflow Nomadisch model

1. VOLDOENDE 4. HET ERFGOED 8. EEN ONDERWIJS- Herorganisatie Uitbreiding Inbreiding + overflow Nomadisch model
Herorganisatie Uitbreiding Inbreiding + oegankelijkheidszones
overflow Nomadisch model
RUIMTE VOOR ONZE HERWAARDEREN CAMPUS DIE KLAAR IS zichtbaarheid groene ‘stadsairco’ opdelen in
OPLEIDINGEN We investeren in het erfgoed op VOOR DE TOEKOMST

We willen dat elke opleiding de site. We zetten in op de beeld- Onderwijsconcepten en -pedago-
comfortabel aanwezig kan zijn bepalende elementen die de gie veranderen voortdurend. De
en blijven op de campus, met geschiedenis van de plek levend campus moet deze veranderende
ruimtelijke kwaliteiten die voor houden. werkelijkheid kunnen absorbe-
het curriculum essentieel zijn. ren door flexibele lokalen met herkenbare toegang promenade protocolaire nieuw meubel?
We investeren in goed uitgeruste generieke basiskwaliteiten aan te vs. promenade utilitaire
flexibele ruimte die ook toekom- 5. EEN PLATFORM ZIJN bieden en de bijzondere voorzie-
stige en veranderende noden kan VOOR KRUISBESTUIVING ningen te groeperen.
i
absorberen. We willen een campus die de i
interactie tussen de verschillende

opleiding stimuleert en interdis- 9. EEN ONDERWIJS- 1. Bewoners campus
2. DE STAD IN DE CAMPUS ciplinair werken mogelijk maakt, CAMPUS DIE KLAAR IS herwaarderen gebouwensembles
i
herwaarderen karakteristieke ruimtes centrale materialendatabank
DE CAMPUS IN DE STAD door het werk zichtbaarder te VOOR DE TOEKOMST i
De campus kiest duidelijke maken doorheen de hele school. Vandaag is de Mutsaardsite in

i i
plekken waar ze de stad kan hoofdzaak een consumptiema-
ontvangen, en richt de rest van chine. Het aantal inkomende
de infrastructuur op een vlotte 6. EEN 24/7 en uitgaande stromen wordt
interne werking voor de diverse BEHEERMODEL zoveel mogelijk beperkt en op interne kruisbestuiving externe kruisbestuiving
i
gebruikersgroepen. De Muse- De student/docent/onderzoeker een slimme manier georgani- i
umtuin wordt een meer publieke moet op verschillende tijdstippen seerd. Hiervoor moet voldoende
uitnodigende groene plek, onder- thuis zijn op de campus. Dat bete- technische ruimte en bergruimte
steunt door de juiste functies. kent dat ze ook ‘s avonds laat en in worden voorzien die optimaal toe- i
Herorganisatie Uitbreiding Inbreiding + overflow Nomadisch model

Bijzondere ruimten in de campus het weekend moet kunnen verder- gankelijk is. Het gaat bijvoorbeeld
kunnen zich naar het publiek ope- werken, in het atelier of speciaal over materiaalstromen voor de
nen op specifieke momenten. daarop voorziene deelplekken. maquettebouw, kunst objecten en
tentoonstellingsmateriaal. Daar-
naast is het optimaliseren van
3. EEN HELDERE 7. VOOR ELKE GEBRUIKER het opvangen, hergebruiken en
CIRCULATIESTRATEGIE EEN EIGEN PLEK zuiveren van water eveneens een
We zetten in op een heldere cir- De student/docent/onderzoeker belangrijke uitdaging. Daarnaast
culatie voor alle gebruikers, goed moet op verschillende tijdstippen kan er op het vlak van duurzaam
gedefinieerde toegangen en een thuis zijn op de campus. Dat bete- energiegebruik zowel aan de
vlotte doorstroming zodat de kent dat ze ook ‘s avonds laat en in vraagzijde (energieprestatie van
‘wayfinding’ tot een minimum kan het weekend moet kunnen verder- gebouwen en installaties) als een i
worden herleid. Het onthaal van werken, in het atelier of speciaal de aanbodzijde (hernieuwbare
de verschillende instituten wordt daarop voorziene deelplekken. energieproductie op de campus)
op één plek samengebracht. nog heel wat gebeuren op de cam-
pus.
64
Het ruimtelijk 65
Ruimtelijk Making
Strategisch Kader Mutsaard
strategisch kader
is opgebouwd rond zes
sturende principes. Het zijn
ontwerpkeuzes die de negen
ambities voor de campus
vertalen in een ruimtelijke
visie die rekening houdt met
de randvoorwaarden van de
bestaande gebouwen, context
en noden. Deze principes zetten
het kader uit waarmee we later
aan de slag gaan om concrete
deelprojecten te formuleren.
II Ruimtelijk
Strategisch
Kader
67
Zes sturende principes
1 De museumtuin
ontvangt de stad
2 Het dynamische
binnenplein ontvangt
de student
3 Een open en kloppend
hart voor de school
4 Inzetten op
negotiërende ruimtes
5 Centrale
personeelscluster
6 Helder metabolisme
68 69
Ruimtelijk Making Ruimtelijk Masterplan Ruimtelijk
Strategisch Kader Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen Strategisch Kader
UA
70 71
‘A door is either open or shut’

deur, 11 rue Ralley
Marcel Duchamps
flows op de campus: technische kelder onder ‘Burelen van Huidig atelier ‘Conservatie Restauratie’
Weldadigheid’
Barokke poortjes zijn ingewerkt in de tuingevel
bestaande parking
ATELIER
ATELIER
EXPO ATELIER
EXPO COLLECTIEF ATELIER
PROGRAMMA
Passerellen aan zuidgevel van Fivez-gebouw laden binneplein op en vervangen extra vluchtweg opdelen in toegankelijkheidszones typeplan Fivez nu typeplan Fivez morgen?
72 73
k
oe
erz
nd
ro
de
on
b ijz
atelier
technisch
atelier
technisch
atelier
technisch
atelier
technisch
atelier
technisch
expositie
museumtuin
cafetaria
flex space
flex space
maker space
PROMENADE
‘PROTOCOLAIRE’
Blindestraat
PROMENADE ‘UTILITAIRE’
1 De museumtuin 2 Het dynamische binnenplein

ontvangt de stad ontvangt de student
We willen de stad ontvangen op de campus. Het Tempelgebouw, de voormalige entree en Waar de museumtuin de ‘protocolaire’ toe- kunnen worden en er geklopt en geschuurd
Niet heel de campus hoeft daarom publiek en vestibule van het museum, wordt opnieuw gang is van de campus, wordt de doorsteek kan worden, waar je het in en uitlopen van de
‘doorwaadbaar’ te worden. Het feit dat het hele de meest prominente tentoonstellings- en via de Blindestraat naar de huidige parking campus kan zien en beleven.
onderwijscomplex verborgen is binnen een evenementenruimte van de campus. Het de ‘utilitaire’ toegang. De parking wordt een
bouwblok en verscholen achter het toegangs- hoofdgebouw biedt plaats voor een ‘maker dynamisch binnenplein waar het leven op de Het plein wordt opgeladen vanuit de omlig-
poortje van Bourla, genereert immers een space’ die ook door andere studenten en campus te voelen is. Dit is de toegang voor de gende gebouwen. Het buitenschrijnwerk van
belangrijke kwaliteit. Het zorgt voor een gebor- eventuele externen gebruikt kan worden. Het student, de docent, de technische diensten, het Fivez-gebouw wordt vervangen zodat
genheid op de campus die essentieel is voor directeursgebouw wordt een centrum voor voor een deel van de toeleveringen en het de atelier-ruimtes rechtstreeks uitgeven op
het ontwikkelen van kunst en kunstenaars, van bijzonder onderzoek. Het poortgebouwtje een ophalen van het afval. De fiets wordt gepar- het plein. De cafetaria geeft uit op dit rijkelijk
ontwerpen en ontwerpers. Daarom ontvan- hub voor ‘artists in residence’. Om de campus keerd onder het plein. bezonde binnenplein. De toegang tot het hart
gen we de stad in de museumtuin. Enkel in de te betreden wordt de bezoeker tot diep in de van de campus wordt aangeduid met een
museumtuin. Het publieke programma schik- tuin getrokken waar het barokke poortje, dat Zo stil en formeel als de museumtuin was, zo nieuwe luifel en er is plaats voor wat ingroe-
ken we errond. ooit werd toegevoegd aan de gevel als studie- actief en bruisend is het binnenplein. Dit is de ning van de randen. Over het plein wandelen
object, dienst doet als nieuwe toegang tot het plek waar al eens met de spuitbus geverfd kan wordt een beleving. De promenade utilitaire.
hart van de campus. Deze tuin is laagdyna- worden, waar 1:1 schaalmodellen gebouwd
misch in gebruik. We zien de toegang als een
‘promenade protocolaire’.
74 75
Stadswaag
atelier / expo
expo venuszaal
logistiek
gang = expo
maker space
flex space
Expo
cafetaria
Winter
flex space
tuin gang = expo
flex space
gang = expo
Mutsaardplein
workshop
masterclass
Blindestraat expo
3 Een open en kloppend hart 4 Inzetten op

voor de school negotiërende ruimtes
De voormalige pandgang en wintertuin wor- toegang tot de campus vindt hier plaats, zowel Een Kunsten- en architectuurcampus heeft We introduceren ‘de brede gang’. Een architec-
den het kloppende hart van de school. We vanuit de museumtuin als het binnenplein. Door meer nodig dan enkel voldoende atelier/studio turale vertaling van Duchamps’ deur. De ateliers
kiezen resoluut enkel voor collectief en flexibel het verhogen van de overkapping kan ook de ruimtes, tentoonstellingsruimtes en wat onder- worden soms wat kleiner en de gang breder. Ze
programma rond de pandgang. De cafetaria, toegankelijkheid van de aangrenzende lokalen steunende functies. Het creatieve proces is wordt meer dan enkel een circulatieruimte: ze
flexibele werkruimtes en een batterij overleglo- op de verdieping verbeterd worden. een fluïde proces en ontstaat door negotiatie wordt een uitbreiding van het atelier waar het
kalen komen rechtstreeks op de pandgang uit. met een context, een dialoog met anderen. Die kunstobject of ontwerp een dialoog aangaat
Door haar strategische ligging legt de pand- negotiatie ontstaat pas wanneer een ontwerp/ met andere studenten, toevallige passanten.
Het zijn deze flexibele werkruimtes die er voor gang niet enkel de verbinding tussen de tuin kunstwerk buiten de grenzen van zijn eigen ate- Een plek waar jury’s gehouden worden, waar
gaan zorgen dat we de andere atelierruimtes en het plein, maar sluit ze ook aan op de lier breekt. Of beter nog, wanneer de grenzen composities en concepten getest worden en
efficiënter kunnen gebruiken. Door centraal op andere gebouwclusters: het tempelgebouw, van het atelier niet meer duidelijke afgelijnd zijn. waar het koffieautomaat staat.
de campus ruimtes te voorzien die van ieder- Fivez-gebouw, Hoofdgebouw en de 3 panden
een zijn, kunnen de andere atelier- en studior- van het voormalige Bureel van Weldadigheid. Het atelier van Marcel Duchamps had één De expo-ruimtes in het tempelgebouw, de
uimtes veel beter toegeëigend worden. Het is dus de uitgelezen plek om de campus deur die drie ruimtes met elkaar verbond. Een lange en Venuszaal en het flexibele atelier aan
op te delen in toegankelijkheidszones. deur die dus nooit open of dicht was, maar de Blindestraat faciliteren een dialoog met de
De wintertuin verliest haar status van exclu- De verbinding met de Stadswaag wordt weer beide tegelijk. buitenwereld, de brede gang biedt een platform
sieve tentoonstellingsruimte, maar wordt een opengelegd. Deze dient als logistieke ruimte voor een interne dialoog met de ‘binnenwereld’.
centraal atrium dat als duidelijke spil dient in het van waaruit toeleveringen en afvalophalingen
afwikkelen van de circulatie op de campus. De georganiseerd kunnen worden.
76 77
museumtuin
studenten
onthaal
binnenplein
cafetaria
- Blindestraat -
extern adres
voor de cafetaria eveneens via deze toegang

plaatsvinden. Een tweede principe is de onder-
grondse verdeelassen. Door de bouw van
5 Centrale 6 Helder de ondergrondse fietsparking wordt een ver-
binding gecreëerd tussen alle ondergrondse
personeelscluster metabolisme kelderruimten, een goederenlift en het houta-
telier. Hiermee wordt een enorm volume aan
bijkomende bergruimte toegankelijk gemaakt.
Naast de studenten zijn er ook heel wat andere Het gebouw heeft ook een gevel naar het De werking van de de Mutsaardsite gaat Deze bergruimte schept meer mogelijkheden
dagelijkse gebruikers van de campus. Docen- binnenplein en sluit dus ook goed aan op het gepaard met een permanente in- en uitstroom omtrent hergebruik van materialen.
ten, administratie, onderzoekers, Decanaat, interne leven op de campus. van materialen. Een derde principe omvat de clustering van de
doctorandi, ... hebben ook elk een plek op de Het gaat onder andere over de bevoorrading technische ateliers rondom de binnenkoer.
campus. Momenteel zijn deze ruimtes voor Tot slot zitten het logistieke brein van beide van de technische ateliers (houtatelier, model- Deze ateliers krijgen mogelijk ook een recht-
personeel verspreid over verschillende gebou- instituten onder hetzelfde dak, letterlijk. Dit is bouwatelier enz.), de cafetaria en evenemen- streekse toegang via het plein. Hierdoor wor-
wen. We stellen voor om deze kantoor-, verga- noodzakelijk om een vlotte samenwerking ook ten (tentoonstellingen, workshops, lezingen). den complexe verplaatsingen door de gangen
der- en onderzoeksruimtes , van zowel de UA in de toekomst te kunnen garanderen. Door de afwezigheid van een helder stromen- met grote materialen vermeden. Het vierde
als de AP, zo veel mogelijk te clusteren binnen schema, de vele trappen in het gebouw, de voorstel behelst een materialenbibliotheek en
één gebouw: de personeelscluster. De drie spreiding van diverse functies in de campus een recyclagecentrum nabij de toegang aan
panden aan de Blindestraat, die momenteel de en het gebrek aan bergruimte gebeurt dit van- de stadswaag. Dit moet de materiaalstromen
opleiding Conservatie Restauratie behuizen, daag inefficiënt. In het ruimtelijk masterplan zichtbaar maken en de mogelijkheid geven
zouden hier ideaal voor dienen. worden een aantal principes voorgesteld om aan studenten om mee te werken en na te
Ten eerste is de ruimtelijke indeling van deze dit metabolisme te optimaliseren. Vooreerst denken over circulariteit. Tot slot omvat het
gebouwen met kleine en grote lokalen daar wordt een nieuwe, bijkomende logistieke toe- masterplan eveneens een optimalisatie van
goed voor geschikt. Het voormalige ‘Bureel gang geïnstalleerd aan de stadswaag waar de technische installaties en leidingen. Een
van Weldadigheid’ heeft zijn naam niet gesto- leveringen kunnen plaatsvinden buiten de nieuw technisch lokaal aan de Blindestraat
len. aanwezigheid van studenten. Deze toegang en grote leidingenstraten gekoppeld aan de
Ten tweede zorgt de ligging aan de Blindestraat geeft rechtstreekse aansluiting aan een stock- ondergrondse parking moeten ruimte bieden
voor twee duidelijke adressen naar buiten toe, ageruimte, de binnenkoer en de belangrijkste voor de implementatie van een duurzame
een toegang voor UA en één voor AP. tentoonstellingsruimte (het tempelgebouw). ener- giebevoorrading, hergebruik van water
Daarnaast kunnen de dagdagelijkse leveringen en een vernieuwd rioleringsstelsel.
78 79
- S T A D S W A A G -
R
E K
D E
N O
O Z
Z R
J E
I
B D
N
O
E X P O E X P O
-
M
U
T
UA-
K E R A M I E K & V R I J E G R A F I E K
S
F L E X
S
F O Y E R
A
- STA D S C A M P U
A
R
C A F E T E R I A
D
F O Y E R
S
F L E X
T
R
- V E N U S S T R
- M U S E U M T U I N -
A
A
T
-
M A K E R S P A C E F L E X
F O Y E R
- C E N T R A A L
A A T -
B I N N E N P L E I N -
B E E L D
H O U W K
U N S T
M O D E L B O U W
A T E L I E R A R / I A
- M U T S A A R D
P L E I N -
- lastig portret -
E X P O
& W O R K
S H O P
- A M
- Papa Jos -
- B L
I N D
B T M
E S T
R A A
T -
A N S
T
80
Het ruimtelijk 81
Making
Deelprojecten Mutsaard
strategisch kader
dient als onderlegger om enkele
heldere projectdefinities af te
bakenen. Zeven deelprojecten
worden verder uitgediept. Ze zijn
tot stand gekomen op basis van
ontwerpend onderzoek en heel
wat verschillende gesprekken met
de kerngroep en de gebruikers.
Het achterliggend onderzoek
wordt verzameld in de bijlagen
van deze bundel. De conclusies
en gekozen voorkeursvarianten
worden hier samengevat als een
mini-projectdefinitie voor de
volgende fases.
III Deelprojecten
PARTICIPATIEMOMENTEN 83
84 85
Deelprojecten Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen Deelprojecten
fivez gebouw
Projectkaart bestaande structuur bewaren,
brede gang en passerelle
introduceren
binnenplein
Minerale parking wordt een
pandgang en wintertuin levendig binnenplein
Centrale pandgang herwaarderen

als hart van de campus
tempelgebouw
tempelgebouw wordt
gerestaureert tot volwaardige
expositie/evenemnentengebouw
UA
g-
w aa
ta ds
-s
personeelscluster
Centrale cluster voor het
personeel van AP en UA
nieuwbouw
nieuwe performante lokalen
museumtuin die flexibel en efficiënt ingezet
kunnen worden
de museumtuin wordt een
publieke plek die de stad ontvangt
86 87
I Academietuin
De historische tuin vormt het historische gezicht van de school richting de stad. In 2017 werd door Krinkels een
beheerplan opgemaakt voor de bomen van deze tuin, voornamelijk gericht op veiligheid, duurzaamheid en
biodiversiteit. De studie gebeurde op basis van een grondige visual tree assessment, die een inschatting van de
vitaliteit van de bomen geeft. De beheervisie voorziet in enkele krachtlijnen en strategieën die sturing geven aan
de beheerplanning op basis van de veiligheid van de gebruikers, het behoud van de meest waardevolle bomen en
een gefaseerde verjonging van de tuin. Daarnaast is het vanuit het ruimtelijk masterplan belangrijk om een ster-
kere link te leggen met de pandgang, de openheid richting het Mutsaardplein te vergroten en de verblijfskwaliteit
te optimaliseren. In dit verband wordt voorgesteld om enkele groenzones toegankelijk te maken en zitmeubilair
toe te voegen. Ook de museale functie kan beter aansluiting vinden bij de actuele activiteiten van de school. Het
verdient de aanbeveling om in de eerste plaats een inventaris te maken van alle planten zodoende beter zicht
te krijgen op de resterende historische aanplantingen. Vervolgens kan een restauratie van de tuin plaatsvinden
waardoor deze plek verder kan groeien tot een unieke en bijzondere groene oase in de stad.
Elisabethpark, Basel (Vogt Landscape) Kolumba museum garden, Cologne (Vogt Landscape)
PROJECTFICHE
programma semi-publieke tuin, beeldentuin
aard van de werken tuinaanleg

geplande duur werken heraanleg: enkele maanden
impact op werking campus verjonging: 20 jaar
totale bruto oppervlakte 3.030 m2
ramingskost / m2 200 €/ m2
totale ramingskost 606.000 €
vaste planten restauratie huidige toestand paden mogelijk te rooien bomen
toegankelijke groenzone te bevorderen veteraan- en

toekomstbomen
88 89
II Tempelgebouw
Het tempelgebouw is momenteel in zeer slechte staat. Er zijn twee mogelijkheden. Ofwel wordt het
gerenoveerd tot zijn oorspronkelijke staat. Dan gaat de tussenvloer eruit en wordt alles netjes in ere hersteld,
zoals het gebouw door Bourla ontworpen werd. Deze operatie kost handenvol geld en bovendien verliezen we
dan kostbare ruimte. Een tweede optie zou zijn om de huidige staat van verval als exquise ‘ruïne’ te bewaren
en verder verval te vermijden. De tussenvloer, die ook een deel is van de geschiedenis van het gebouw, wordt
dan (deels) bewaard en eventueel op bepaalde plaatsen geperforeerd. Zo ontstaat een performant ‘expo-ge-
bouw’ met vier grote ruimtes dat door beide instituten gebruikt kan worden. Op de gelijkvloers de vestibule en
‘kolommenzaal’, op het verdiep hoge, genereuze ruimtes met zenitaal daglicht. Het wordt dé plek om volwaar-
dige tentoonstellingen, evenementen, colloquia, workshop weken en andere grotere bijeenkomsten te organi-
seren. Deze flexibele multi-inzetbare infrastructuur is cruciaal om de druk op andere delen van de campus te
verminderen en maakt de optimalisatie mogelijk.
Referentie: Théatre des bouffes du Nord,Parijs
PROJECTFICHE
programma expo en evenementenruimte
aard van de werken verbouwing
geplande duur werken 1 jaar
impact op werking campus laag
ramingskost / m2 1.600 €/ m2
totale ramingskost 2.440.000 €
Referentie: Palais de Tokyo, Parijs
Grote zolderruimtes kunnen ingezet worden

als technisch verdiep en voorzien inextra
opslagruimte. De structurele draagkracht moet
Expo- en
verder bestudeerd worden.
Evenementenruimte met
eventueel plaats voor
Expo ruimte met schuivende tribune +1
zenitaal licht Twee hoge expo- en evenmentenruimtes
die de potentie hebben om rijkelijke
zenitaal daglicht binnen te trekken.
Expo en vistibule
in relatie met de
tuin
+0
Twee expo- en evenementruimtes op de
gelijkvloers.
De ruimtes sluiten aan op de
museumtuin.
Totale bruto oppervlakte: 1.525 m2
Expositieruime
90 91
92 93
III Pandgang en wintertuin

De verbouwing van de pandgang en wintertuin is een belangrijk strategisch project. Het installeren van een
‘kloppend hart voor de school’ zal een grote impact hebben op het gebruik en de lezing van de campus.
Ze zal ook naar buiten toe een duidelijke toegang tot het epicentrum van de campus aanduiden en maakt dat
de ruimte leesbaarder wordt voor alle gebruikers (frequente of toevallige). De circulatie in de wintertuin laat
toe belangrijke druk gebruikte ruimtes vlotter te verbinden. Indien het dak van de wintertuin verhoogd wordt
kunnen ook hoger gelegen bibliotheek, tekenklassen en aula’s in de toekomst met dit centrale atrium verbon-
den worden en worden het stuk voor stuk kwalitatieve en meer gegeerde ruimtes.
PROJECTFICHE
programma flexibele/sociale ruimtes
geplande duur werken 2 jaar Palais des Etudes, ecole des beaux-arts. Centraal atrium als FAU architectuurschool Sao Paolo. Centraal atrium als ontmoetingruimte
tentoonstellingsruimte van ‘best practices’ die een breed gamma aan evenmenten kan dragen.
impact op werking campus zeer hoog
tekenzaal
TUDelft model shop. Genereuze en flexibele ruimtes voor modelbouw

en creatie .
bibliotheek
Ostherrietthuis, Antwerpen (Ney&Partners)
cafetaria
wintertruin pandgang
94 95
96 97
IV Binnenplein
Het binnenplein moet transformeren tot een bruisende, stedelijke plaza. Het vormt in de eerste plaats een func-
tionele toegang waar veel studenten en docenten met de fiets of te voet de campus binnenkomen. Daarnaast is
het ook de terraszone voor de cafetaria en in die zin de belangrijkste outdoor ontmoetingsplek op de school. Tot
slot geeft het plein ook rechtstreeks aansluiting op technische ateliers en vormt het een uitbreiding van de wer-
kruimten. Studenten kunnen het plein gebruiken om te overleggen, dingen te produceren of producties te tonen.
Onder het plein komt een nieuwe fietsparking van 450-600 fietsstalplaatsen met een toegangstrap met fiets-
goot. Deze ondergrondse ruimte verbindt alle omliggende kelderruimten waardoor de toegankelijkheid hier-
van in sterke mate beter wordt. De houtzagerij die aansluit op de fietsparking, wordt met een glazen wand ook P.P. College New Hampshire, Carol Johnson
veel beter zichtbaar vanuit de parking. Op het plein worden de randzones maximaal groen ingericht. De cen-
trale zone blijft open met het oog op de brandweertoegankelijkheid. Door één uitsparing te voorzien kan een
monumentale en karakteristieke boom op het plein worden geïntegreerd. De entreezones van de verschillende
gebouwen worden duidelijk gearticuleerd en leesbaar. Rondzwervend, los meubilair en de grote open ruimte
maken deze plek uiterst geschikt voor bijeenkomsten, evenementen, tijdelijke installaties enz.
PROJECTFICHE
programma semi-publiek ontvangstplein
aard van de werken ondergrondse parking en
omgevingsaanleg
geplande duur werken 10 maanden
impact op werking campus hoog Voorplein Utrecht, Karres en Brands Ulls Hus campus Uppsala, White Arkitekter
totale bruto oppervlakte 1010 m2
totale ramingskost 303.000 €
zagerij
opslag
fietsenstalling
toegang tot
‘hart van
de campus’
fietstrap
hoog-
spanning opslag
opslag
kelder Bourla-
schooltje
98 99
V Fivez-gebouw
Het Fivez-gebouw is een opvallende modernistische toevoeging aan een historische site. Ze valt daarom mis-
schien wat uit de toon. Door een aantal aanpassingen in de jaren ‘80 is het gebouw zijn scherpte wat verloren.
Als structuur is het gebouw echter wel erg interessant. Het biedt plaats aan maar liefst 4.500 m2 atelierruimtes.
Hetzelfde volume opnieuw bouwen zou in dit historische deel van de stad stad niet zomaar meer mogelijk zijn.
Het gebouw opfrissen en met een aantal kleine ingrepen ombouwen tot de performante ‘art-factory’ (met bij-
horende voorzieningen als perslucht en luchtafvoer) is een interessante piste.
Naast de reeds geplande oplapwerken aan de dakbedekking, stellen we twee ingrepen voor: het buitenschrijn-
werk aan de zuidkant vervangen door een uitkragende passerelle structuur die ook dienst doet als brand-eva- Referentie: architectuurschool Nantes, Lacaton Vassal
cuatieroute. Zo kan het wat ongemakkelijk geplaatste trappenhuis in het midden van het Fivez-gebouw
verwijderd worden. De passerelles zullen er op hun beurt voor zorgen dat de ateliers zich openen en een bal-
kon krijgen dat uitkijkt op het binnenplein. Het zou zelfs als ‘verticale tentoonstellingsruimte’ gebruikt kunnen
worden. Een tweede ingreep is het verbreden van de centrale gang tot een volwaardige ‘brede gang’ die de
bruikbaarheid van deze gang verbetert als ondersteuning van de atelierwerking.
PROJECTFICHE
programma ateliers kunstopleidingen
impact op werking campus hoog
(incl. kelder)
+3
Atleliers met genereuze lichttoetreding via daklichten.
algemeen atelier - niet toe te eigenen Voorstel: Schilderkunst
netto opp. 1.178 m2
brede gang
+2
Gewone ateliers zonder speciale technische eisen.
Voorstel: Grafisch ontwerp en Fotografie
werkruimte studenten - toe te eigenen
netto opp. 1.029 m2
buitenpasserelle
+1
Gewone en technische ateliers zonder aansluiting op het
maaiveld vinden.
Voorstel: Edelsmeedkunst en Kostuumontwerp
netto opp. 1.295 m2
+0
Technische ateliers die aansluiting vinden op het maaiveld
voor gemakkelijke logistieke bewegingen.
Voorstel: Keramiek en Vrije grafiek en In Situ
netto opp. 1.039 m2
type-travee van de brede gang Fivez-gebouw Totale netto opp. 4.541 m2

100 101
102 103
VI Nieuwbouw Blindestraat
Er staat een enorme druk op de beschikbare ruimte. Naast het efficiënter organiseren van de bestaande
ruimte, lijkt nieuwe vierkante meters bijcreëren onvermijdelijk. Op de dichtbebouwde campus is er maar één
plaats waar een nieuwbouw mogelijk lijkt zonder dat we open ruimte kwaliteiten die er nu zijn moeten opge-
ven. Dit is op de kop van de Blindestraat ter hoogte van het braakliggend perceel dat momenteel dienst doet
als fietsenstalling.
In dit voorstel nemen we ook de twee dwarsvleugels van het voormalige Maricollenklooster (waar momenteel
het secretariaat van DKO en de Korte Zaal of H.010 zijn) mee. Op die manier kan er een kleine 2.000 m2 extra
gecreëerd worden.
In deze nieuwbouw zal een opnieuw te openen toegang tot de campus articuleren die de belangrijke rol heeft
om het Ambtmangebouw te verbinden met het hart van de campus en de daaraan gekoppelde andere afdelin-
gen.
In de oppervlakte studie op de volgende bladzijde voorzien we vier bouwlagen: één grote atelierverdieping in
de souterrain, op de bel-etage workshop- en expositieruimtes die uitgeven op de straat en daarboven twee ate-
lier-verdiepingen die opdeelbaar zijn. Het moet de ambitie van dit gebouw zijn om zo flexibel mogelijk ingezet
te kunnen worden. Zij het als expo- of atelierruimte, zij het als kantoor of -vergaderruimte.
PROJECTFICHE
programma atelier/expo ruimtes

aard van de werken nieuwbouw
Verschillende organisatieprincipes architectuurscholen
bron: http://maisonh.nl/2018/01/27/architecture-schools/
totale bruto oppervlakte 2 800 m 2
(incl. kelder)
+2
kantoorruimtes voor onderzoekers, docenten en doctorandi
netto opp. 777 m2
+1
die via aansluiting aan de nieuwbouw vervonden zijn met d
netto opp. 777 m2
volumestudie
bel-etage
kantoorruimtes voor administratieve functies zoals
studentensecretariaat, onthaal, ...
netto opp. 500 m2
souterrain
kantoorruimtes voor administratieve functies zoals
ritme gevels studentensecretariaat, onthaal, ...
blindestraat netto opp. 645 m2
Totale netto opp. 2.699 m2

104 105
VII Bureel van Weldadigheid

De opleidingen Conservatie Restauratie en Erfgoedstudies zijn momenteel gehuisvest zijn in de drie panden
van de Burelen van Weldadigheid. Omdat deze ruimtes hermetisch afgesloten moeten worden van de buiten-
wereld verliezen we opportuniteit om een poreuze grens te hebben langsheen de straatzijde tussen de campus
en de stad. Door C&R te verhuizen naar de Ambtmanstraat en de Burelen van Weldadigheid te verbouwen tot
personeelscluster kan die porositeit terug ontstaan naar het binnengebied. We stellen dan ook voor om de
administratieve functies zo veel mogelijk op de gelijkvloers te plaatsen. Het studentenonthaal wordt vlak bij
het campus hart ondergebracht. De lokalen voor onderzoekers en de ‘back office’ van de campus kunnen dan
op de niveaus erboven waar een deel de link kan leggen met de gangen die uitgeven op de studenteateliers. Zo
ontstaan er ook nieuwe linken tussen het de verschillende gebruikers (docenten studenten en onderzoekers).
PROJECTFICHE
programma kantoor- en vergaderruimtes

geplande duur werken 6 maanden
Town hall Menen, noA architecten Renovatie van 3 historische panden Leysstraat, Bovenbouw architecten
totale bruto oppervlakte 4 629 m2
(incl. kelder)
+2
tkantoorruimtes voor onderzoekers, docenten en doctorandi
netto opp. 344 m2
interne toegang UA
interne toegang AP
centraal onthaal
+1
die via aansluiting aan de nieuwbouw vervonden zijn met de
plan snede atelierruitmes.
netto opp. 925 m2
directe verbinding
docentenruimte/atlelier
onderzoek
onderzoek onderzoek
+0
administratie adm. + ICT kantoorruimtes voor administratieve functies zoals
studentensecretariaat, onthaal, ...
extern intern netto opp. 790 m2
adres UA
adres AP
Totale netto opp. 2.059 m2

- blindestraat -
108
De ruimtelijke principes 109
Making
Ruimtestaat Mutsaard
en het ontwerpende
onderzoek van de deelprojecten
laten toe een eerste verdeling
te maken van de lokalen. In
dit hoofdstuk tonen we een
mogelijke piste om te verdelen
welke lokalen gedeeld worden
en hoe je heldere clusters van
opleidingen kan bouwen. Deze
oefening houdt rekening met
de 50/50 verdeling die beide
instituten afspraken voor hun
deelcampus. Zo komen we tot
duidelijke streefcijfers voor
een optimale werking van de
verschillende opleidingen
gekoppeld aan studenten- en
personeelsaantallen.
IV Ruimtestaat
111
112 113
Ruimtestaat Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen Ruimtestaat
I Wat we delen
expo/atelier
flex-werkplek/
expo Keuken personeel
Vanuit de filosofie om beschikbare ruimtes zo effici- 2. Een tweede groep zijn de flexibele ruimtes rond de bijzonder
ënt mogelijk in te zetten, is het interessant om over- centrale pandgang: overlegruimtes die eventueel onderzoek
lap in ruimtenoden op te vangen in collectieve en gereserveerd kunnen worden, vrije werkruimtes,
flexibele ruimtes. We zien in het uitgewerkte scenario een gedeelde ‘maker space’ en een cafetaria die
dan ook een grote toename van de gedeelde ruimtes. uitloopt in de Wintertuin en het binnenplein. Ook flex-werkplek cafetaria
Deze zijn onder te verdelen in vier groepen: een gedeelde keuken voor personeel (bv. in het
maker space
voormalige koorgebouw) zou hier kunnen komen.
1. Ten eerste zijn er de expositieruimtes: de lange Daarnaast worden ook de klaslokalen in de wes-
zaal, de vier ruimtes in het tempelgebouw en telijke vleugel van het kerkgebouw gedeeld. De flex-werkplek
twee lokalen in de nieuwbouw. Dat betekent een twee instituten delen één centraal onthaal aan de
toename aan expo-ruimtes die ook meer divers noordkant van de Burelen van Weldadigheid. Deze
van aard zijn. Door deze in een gemeenschappe- sluit dus aan op het centrale binnenplein.
lijk poule te steken is er meer keuzevrijheid om 3. Tot slot is er het voormalige directeursgebouw
ze te programmeren. Omdat de twee instituten dat ruimte biedt voor ‘bijzonder onderzoek’. Het
beroep kunnen doen op deze ruimtes zal de logis- gebouw zou doorlopend gebruikt kunnen wor-
expo/workshop
tiek om ze in te plannen wat complexer worden, den door gebruikers (onderzoekers/studenten)
maar ze vormen de ruggengraat van de gedeelde van beide instituten bijvoorbeeld voor projecten
identiteit van de Mutsaardcampus als kruisbestui- die slechts een beperkte tijd lopen, maar wel een
vingsplatform. De nieuw te bouwen exporuimte aantal goede ruimtes nodig hebben op de campus.
zal gemeenschappelijk zijn met de UA (faculteit Het zou ook gebruikt kunnen worden voor verga-
ontwerpwetenschappen) als ‘beheerder’ of ‘trek- deringen, tijdelijke kleinschalige exposities, ‘artists
ker’, de hoofd- en voorkeurgebruiker. Op vraag en in residence’, ...
GEDEELD*
in overleg is deze dan ook te gebruiken door de 4. Daarnaast zijn er ook andere scenario’s mogelijk
tempelgebouw +0 flexibel programma leslokalen bijzonder onderzoek
andere partner. Wanneer er geen expo/presentatie waarbij er minder ruimte gedeeld wordt. Het tem- 548 m2 740 m2 709 m2 551 m2
is, blijft de ruimte toegankelijk via de Blindestraat. pelgebouw of de lange zaal zouden bijvoorbeeld
Ook de Lange zaal zal gemeenschappelijk zijn, door één instituut exclusief gebruikt kunnen
maar in dit geval is de Academie de ‘trekker’ of worden. Dat betekent wel dat deze exclusiviteit
‘beheerder’, de hoofd- en voorkeurgebruiker. Ook gecompenseerd moet worden op andere plekken.
flexibele werkruimtes -
hier is de doorwaadbaarheid van de site en de link Een belangrijke randvoorwaarde hierin blijft de noord/ keuken personeel (?)
met de Venusstraat ten allen tijde gegarandeerd. 50/50 verhouding tussen de twee instituten. Deze
scenario’s dragen minder de voorkeur.
blindestraat maker space
247 m2
+1 +0
+2 +1
flexibele werkruimtes - zuid
lange zaal
632 m2
Scenario 2 Scenario 3 flexibele werkruimtes - west
bijzonder bijzonder
onderzoek expo/atelier onderzoek expo/atelier
551 m2 630 m2 551 m2 630 m2 flexibele werkruimtes - west centraal onthaal
expo expo +0
1081 m2 1081 m2 93 m2
+1 tempelgebouw +0 +1
533 m2 +2
flex-werkplek flex-werkplek
cafetaria cafetaria
cafetaria
maker maker
space space
expo/ expo/
lokaal technische staff
workshop workshop
247 m2 247 m2
114 115
Bijlagen Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen Bijlagen
116 117
II Wat we verdelen
Om een uitspraak te kunnen doen over de haalbaar- modelbouwatelier voor de interieur architectuur- en
heid van de voorgestelde ingrepen, is het belangrijk architectuurstudenten. De nieuwbouw bevat enkele
om, los van de gedeelde ruimtes, de complexe puzzel architectuur studio’s, net als de ruimtes in het sou-
van de rest van het onderwijsprogramma te leggen. terrain en de bel-etage van het Ambtmangebouw.
Dit is niet alleen nodig om te begrijpen hoe de UA en De administratieve diensten worden geclusterd in
keramiek vrije grafiek
AP beroep kunnen doen op de ruimtes op de campus het westelijke deel van de Burelen van Weldadigheid Bourlapoortje
maar ook om finale 50/50 verhouding tussen de twee waar de link met de aangrenzende gang en studente-
instituten te garanderen. Waar momenteel de UA en nateliers kan gemaakt worden.
modelbouwatelier beeldhouwkunst
AP verweven zitten doorheen de campus, stellen we
voor om hier duidelijker te gaan clusteren. Er zijn AP
ateliers AR/IA in situ3
twee herkenbare zwaartepunten voor de twee insti- Voor de AP ligt het zwaartepunt rond het binnenplein
tuten, ze komen elkaar nog tegen in het centrale hart en het Fivez-gebouw. Op de gelijkvloers bevinden
van de campus en de gedeelde infrastructuren. zich de meer technische ateliers van Keramiek en administratie AP + ICT
Vrije Grafiek die door hun zware materiaalstro-
UA men best aansluiting vinden met het maaiveld. Het
ATP
Voor de UA ligt het zwaartepunt rond de nieuwbouw. Bourlaschootlje blijft een beeldhouwatelier. Aan de DKO
Het Ambtmangebouw, de nieuwbouw en het Hoofd- oostzijde van de burelen van Weldadigheid zit de
gebouw worden drie UA-gebouwen. Op de +0 van het administratie, veiligheid, ICT, kantoor van de Direc-
hoofdgebouw zit de gedeelde ‘maker space’ en een teur, ...
ateliers
↑ NIVEAU +0
UA AP
administratie ateliers AR/IA modelbouwatelier administratie DKO administratie AP + ICT beeldhouwkunst vrije grafiek
375 m2 867 m2 252 m2 104 m2 311 m2 689 m2 656 m2
grote
beeldhouwateliers
technische
ateliers
(fotohoek/ back-office
spuitcabine, ...) administratie
lokalen
masterstudio’s
back-office
kleine
beeldhouwateliers
onthaalbalie
vergader-
lokaaltjes in situ3 keramiek
opslag 297 m2 351 m2
118 119
UA AP
De lokalen in het Hoofdgebouw en de nieuwbouw De zolder van het Bourla schooltje worden twee grote kostuumontwerp
juweel
zijn ateliers voor de voor IA en AR. Grotere open tekenklassen. De back-office van de AP bevinden zich mixed masters
ateliers wisselen af met kleinere ruimtes die ook op de +1 van de Burelen van Weldadigheid. De voor-
ingevuld kunnen worden fotostudio, studio voor malige volksbibliotheek, die overigens vernieuwend
een groep masterstudenten, ... Het Ambtman heeft was in zijn tijd, wordt opnieuw de bibliotheekruimte
op +1 een reeks’ roosterbare lokalen’. Dit zijn ook van de AP. Deze zou eventueel zelfs kunnen uitkomen
atelier-ruimtes, maar ze kunnen niet ‘toegeëigend’ op het centrale atrium van de wintertuin.
worden. Hier heerst een clean desk policy. In de De noordvleugel van de pandgang , die nu opgedeeld educatieve master
personeelscluster worden de onderzoeksruimtes is in kleine kantoorruimtes, wordt één groot ‘mixed bourlapoortje
geschakeld rond de centrale koer. De ateliers van masters’ atelier. Deze kan wisselend gebruikt worden
stedenbouw zitten in de zuidvleugel van het kerkge- door alle masterstudenten op de campus naargelang bibliotheek
bouw met verbeterde link naar het atrium. de ruimtebehoeften. Juweel en Kostuumontwerp stedenbouw tekenklas
delen de eerste verdieping van het Fivez-gebouw.
ateliers AR/IA
Juweelontwerp, met zware technische eisen, sluit zo
aan op de technische ateliers op de +0 die eronder
zitten. Kostuumontwerp heeft dan weer het voor-
onderzoek+
deel dat ze de dubbelhoge ruimte op de kop van het tentoonstellingen
gebouw kan gebruiken. Het lokaaltje boven de Venus- onderzoek
hal zou als ‘lichtstudio’ dienst kunnen doen.
roosterbare lokalen
↑ NIVEAU +1
UA AP
roosterbare lokalen AR/IA ateliers AR/IA stedenbouw onderzoek poortje mixed masters kostuumontwerp tekenklas edelsmeedkunst
479 m2 1.140 m2 189 m2 600 m2 36 m2 330 m2 661m2 295 m2 471 m2
WWonderzoek+
tentoonstellingen
325 m2
educatieve master
161 m2
bibliotheek
267 m2
erfgoedstudies
119 m2
120 121
UA AP grafisch ontwerp fotografie

De lokalen in het hoofdgebouw en nieuwbouw zijn In de noorden oostvleugel van het kerkgebouw
opnieuw een reeks ateliers voor IA en AR. Eén van heeft de AP twee grote lokalen, respectievelijk een mixed masters
de vleugels in de nieuwbouw zou ook als onderzoe- mixed-master lokaal en en een tweede tekenklas. Het
kers-atelier ingericht kunnen worden. Op die manier Fivez-gebouw tot slot biedt plaats aan de opleidingen
sluiten ze goed aan bij de rest van de onderzoekers in grafisch ontwerp en fotografie. Deze kunnen printlo-
het Bureel van Weldadigheid, maar worden ze toch kaal, computerlokaal, ... gemakkelijk delen.
‘deel’ van de reeks atelier-lokalen. In de zuidvleugel
van het kerkgebouw bevinden zich ook op de +2 ate- tekenklas
liers stedenbouw met op de kop een gespecialiseerd

lichtlab voor de opleiding IA. Het Ambtmangebouw lichtlab*
ateliers AR/IA
biedt op +2 ruimte voor de labo’s van C&R met op de stedenbouw
kop een grote aula.
onderzoekers
onderzoek
*Een centraal lichtlab dat door iedereen op de campus
aula
gebruikt kan worden lijkt een interessant collectief pro-
gramma. Uiteraard moet dit gepaard gaan met duide-
lijke afspraken omtrent gebruik en beheer.
conservatie restauratie
↑ NIVEAU +2
UA AP
ateliers AR/IA stedenbouw onderzoek conservatie/ mixed masters* fotografie grafisch ontwerp
951 m2 163 m2 344 m2 restauratie 277 m2 567 m2 462 m2
444 m2
printlokaal
lichtlab tekenlokaal
atelier
96 m2 204 m2
laboruimtes
C&R
beveiligde
opslag
aula
180 m2
lokalen computer
beveiligde fotografie lokalen
opslag
onderzoekers
152 m2
fotostudio
122 123
UA AP
Op niveau +3 krijgt de opleiding C&R opnieuw een In noordelijke vleugel van het kerkgebouw, onder het schilderkunst
volledig verdiep aan leslokalen en lab’s. Het voordeel dakvlak, vinden we opnieuw een mixed masters atelier mixed masters
van deze locatie op de campus, namelijk de bovenste terug. De rest van het bovenste verdiep wordt toe-
twee verdiepen van het Ambtmangebouw, is dat de gekend aan de opleiding schilderkunst die optimaal
toegankelijkheid gemakkelijk gecontroleerd kan wor- gebruik kan maken van de lichttoetreding via het dak.
den want de veiligheid van de artefacten waar ze mee
werken en de bijzondere apparatuur vraagt dat. Zo *De lokaaltjes in het voormalige koor van de kloos-
kan de opleidingscluster C&R hermetisch afgesloten terkerk kunnen omgebouwd worden tot groot ‘mixed
worden zonder een verdere impact te hebben op de masters’ atelier. Afhankelijk van de ruimtenood kunnen
rest van de campus. deze bezet worden door studenten vanuit verschillende
opleidingen. Dit multidisciplinair gebruik van een -
opdeelbaar- lokaal maakt de kruisbestuiving tussen
verschillende opleidingen mogelijk.
aula
conservatie restauratie
↑ NIVEAU +3
UA AP
conservatie restauratie aula mixed masters schilderkunst

513 m2 190 m2 277 m2 1.178 m2
labo’s
beveiligde
leslokalen opslag
Verlaten verdieping Bourlapoortje Atelier Schilderkunst

126 127
III Ruimtestaat
P&O
1.779 m2
1.130 m2
Nu de puzzel gelegd is, zij het een tentatief voorstel*, 34.343 m2 9.500 m2 9.787 m2 huidige situatie
kan de rekentabel opgesteld worden om de totale * In dit scenario wordt de opleiding Mode niet mee
oppervlakte van beide instituten te berekenen. De ingetekend op de campus. Deze opleiding zou inte-
beter ontsloten ‘brede gang’
randvoorwaarde is een 50/50 verdeling. Wat opvalt graal naar de Keizerstraat kunnen verhuizen. De kelders
is dat de ruimte in eigen beheer inkrimpt. Dit wordt opleidingen Grafisch ontwerp en In Situ verhuizen wel 5.488 m2
echter gecompenseerd door ruimtes in gedeeld naar de Mutsaardcampus. +/-39.000 m 2

7.792 m2 7.789 m2 scenario 1
beheer die met een vijfvoud toenemen. Daarnaast
wordt ook ingezet op het dubbel gebruik van ‘de
brede gang’. De vierkante meters die hier gewonnen 40.000 m2 30.000 m2 20.000 m2 10.000 m2 0 m2
worden hebben we niet ingerekend als deel van het

atelier, maar kunnen wel gebruikt worden als ‘uitbrei-
ding’ van het atelier zelf.
aantal m2/p oppervlakte m2/p opp.

aantal m2/p oppervlakte m2/p opp. 2020 2025 2020 2025 2020 2025 Scenario 1
2020 2025 2020 2025 2020 2025 Scenario 1 30% compacter
Prognose 10% groei AP 308 424 27.4 17.6 8452 7466 34.1 14455
UA 1699 1359 7.8 8.7 13175 11771 10.6 14363 staff 40 40 884 605 17.7 710
staff 133 161 14.6 11.1 1936 1782 9.6 1542.5 Personeel 40 40 14.3 9.5 571 380 11.2 449
ATP/onderzoekers 133 161 13.1 9.5 1742 1530 8.9 1431 administratie/personeel 15 15 16.1 9.5 242 143 13.5 202
ATP-decanaat 31 31 14.5 9.5 450 295 12.1 375 tentoontstelling en productie 6 6 17.5 9.5 105 57 16.7 100
ZAP/onderzoekers 102 130 12.7 9.5 1292 1235 8.1 1056 ICT 4 4 9.5 9.5 38 38 14.0 56
AR / IA 28 50 8.8 9.5 245 475 8.1 406 onderzoekers 15 15 12.4 9.5 186 143 6.1 91
ARCHES 9 40 20.7 9.5 186 380 8.1 325
STED 20 40 8.2 9.5 164 380 8.1 325 Extra 313 225 261
P&0 45 / 15.5 / 697 / / / vergader/flexplekken 167 170 2.75 110
opslag (kelder) +10% 146 55 0% 47
Extra 194 253 xxx 111.5 DKO administratie 122 122 104
opslag 1.6% +10% 29 153 4% 57.5
flexplekken deeltijdse docenten xxx xxx 130 100 xxx 54
fietsenstalling/berging xxx xxx 35 35 xxx 0
studenten 268 384 28.2 17.9 7568 6861 24.7 7072

studenten 1566 1198 5.0 5.0 7810 6739 5.0 6147 beeldende kunsten 268 384 19.1 / 5130 4423 21.1 6220
AR/IA 814 895 3.9 5.0 3172 4477 4.8 4339 Beeldhouwkunst + keramiek 34 34 39.0 27.3 1326 928 30.6 1040
bachelor architectuur 354 389 4.4 5.0 1557 1947 4.8 1887 schilderkunst 51 51 26.5 18.5 1351 946 23.1 1178
master architectuur 143 157 4.4 5.0 629 787 4.8 762 fotografie 63 63 13.4 9.4 847 593 9.0 567
bachelor interieurarchitectuur 253 278 3.1 5.0 787 1392 4.8 1349 vrije grafiek 32 32 20.5 14.3 655 459 20.5 656
master interieurarchitectuur 64 70 3.1 5.0 199 352 4.8 341 edelsmeedkunst 50 50 10.0 7.0 500 350 9.4 471
Modelbouwatelier / / / / 0 800 0.3 252 theaterkostuum 38 38 11.9 8.3 451 316 17.4 661
grafisch ontwerp 93 93 7.4 5.2 688 482 5.0 462
STED 70 77 2.7 5.0 189 385 4.6 352 in situ 23 23 21.7 15.2 500 350 12.9 297
master stedenbouw 70 77 2.7 5.0 189 385 4.6 352 mode* 201 201 5.4 / 1087 / / /
ARCHES 205 226 7.4 5.0 1513 788.7 4.8 1086 mixed masters 1.1 0.8 299 299 2.3 888
bachelor C&R 104 114 12 5.0 1229 572 6.9 786
master C&R 24 26 12 5.0 284 132 6.9 181 educatieve master 40 40 / / 0 161 4.0 161
master erfgoedstudies 77 85 0 1.0 0 85 1.4 118
Extra 2438 2438 852
P&O 477 3.7 / 1779 / theorielokaal 86 86 0
leslokalen/aula 139 139 0
Extra 1157 1088 0.2 370 bibliotheek 250 250 267
leslokalen/aula 369 369 0.2 370 expo 1170 1170 0
CAD 258 0 0 0 tekenlokalen 449 449 499
Maak-atelier 530 / / / zagerij 290 290 0
poortgebouwtje 86 86 86
computerlokaal 54 54 0
gedeeld met AP 0.5 900 719 2.0 2744 gedeeld met UA 2.9 900 900 6.5 2744
hoofdfuncties 0.3 529.5 582 1.7 2337.5 hoofdfuncties 0.3 530 530 5.5 2337.5
collectief programma 175 193 457 collectief programma 175 175 457
leslokalen/aula 218.5 240 354.5 leslokalen/aula 218.5 218.5 354.5
expo 0 0 996 expo 0 0 996
Maak-atelier 0 0 118.5 Maak-atelier 0 0 118.5
zagerij 136 150 136 zagerij 136 136 136
bijzonder onderzoek 0 0 275.5 bijzonder onderzoek 0 0 275.5
ondersteunende functies 0.2 370 407 0.3 406 ondersteunende functies 0.2 370 370 1.0 406
centraal onthaal 0 0 46.5 centraal onthaal 0 0 46.5
opslag logistiek stadswaag 0 0 30 opslag logistiek stadswaag 0 0 30
technisch personeel 73 80 32.5 technisch personeel 73 73 32.5
sanitair 297 327 297 sanitair 297 297 297
Circlulatie – Brede gang 2530 2530 3 3930 Circlulatie – Brede gang 2530 2530 9 3930
130
Tenslotte staan we stil 131
Actieplan Making
en tijdslijn Mutsaard
bij de manier waarop

je dit ruimtelijk masterplan kan
realiseren. De verschillende
deelprojecten moeten soms
in een specifieke volgorde
uitgevoerd worden om de
verhuisbeweging mogelijk
te maken.
V Actieplan
en tijdslijn
133
Ruimtelijk Masterplan Actieplan
Mutsaardcampus Antwerpen en tijdslijn
I Operationaliseren
Er zijn drie randvoorwaarden waar rekening mee gehouden moet worden. Ten eerste moeten de verhuisbewe-
gingen tot een minimum beperkt worden en proberen we zoveel mogelijk de afdelingen en gebruikers maar 1
keer te laten verhuizen. Daarnaast moeten de werven zoveel mogelijk geclusterd worden om de impact op de
campus te beperken. Hoe dan ook wordt het een hele uitdaging om al die opeenvolgende werven in te plan-
nen en de school operationeel te houden. Tot slot moet ook het beschikbare budget en de investeringscapaci-
teit in het oog gehouden worden.
Drie clusters van projecten

CLUSTER 1 CLUSTER 2 CLUSTER 3
De eerste cluster van projecten De tweede cluster is gekoppeld De derde cluster van projecten
oriënteert zich rond de verhuis aan de renovatie van het Tem- situeert zich rond het centrale
van de opleiding Product Design pelgebouw. Dit gebouw biedt binnenplein. De impact van de
uit het gebouw in de Ambt- dan plaats voor vier fantastische onderkelderingswerken van het
manstraat eind 2022. Dit gebouw expo- en evenementenruimtes plein zal groot zijn, maar kan
biedt in de toekomst plaats aan de die als alternatief dienen voor de meteen gekoppeld worden aan
Conservatie Restauratie-cluster en activiteiten die nu in de Winter- de aanpassingswerken van het
de Bachelor opleiding Architec- tuin plaatsvinden. Zo kunnen de Fivez-gebouw en de nieuwe
tuur. Op hun beurt komen dan de Wintertuin en de ruimtes errond inrichting van het plein.
gebouwen van het Bureel van Wel- omgebouwd worden tot het col-
dadigheid vrij voor de personeels- lectieve ‘hart van de campus’.
cluster. De vrijgekomen ruimte
biedt vervolgens plaats aan het
bijzonder onderzoekscentrum in
het Directeursgebouw, aan extra
atelier-ruimtes in het hoofdge-
bouw en maken de afbraakwerken
voor de nieuwbouw aan de Blin-
destraat mogelijk.
Ambtmanstraat technische lokalen kelders

€ 612.000
€ 4.294.600 Tempelgebouw
€ 2.440.000
Bureel van Weldadigheid

€ 4.703.200
Pandgang en Kelders + Binnenplein

Wintertuin € 1.206.000
+
€ 10.532.800
€ 303.000
Nieuwbouw Directeurswoning
€ 5.040.000 € 965.500
Fivez
€ 6.827.800
Hoofdgebouw
€ 3.493.600
134 PARTICIPATIEMOMENTEN 135
Actieplan Making
en tijdslijn Mutsaard
Kostenraming
project prijs/opp nieuwbouw renovatie buitenaanleg lichte verbouwing totaal

€1.800/m2 BVO €1.600/m2 BVO €300/m2 BVO € 800/m2 BVO
tuin opp. 3.150 m2 3.150 m2
prijs € 945.000 € 945.000
plein opp. 1.010 m2 670 m2
prijs € 303.000 € 303.000
tempel opp. 1.525 m 2

1.525 m2
prijs € 2.440.000 € 2.440.000
Fivez opp. 8.591 m2 8.591 m2
prijs €6.872.800 €6.872.800
B.v.W. opp. 4.629 m 2

4.629 m2
prijs € 4.703.200 € 4.703.200
nieuw. opp. 2.800 m2 2.800 m2
prijs € 5.040.000 € 5.040.000
kerk opp. 6.583 m 2

6.583 m2
prijs € 10.532.800 € 10.532.800
ambt. opp. 5.312 m2 5.312 m2
prijs € 4.249.600 € 4.249.600
dir. opp. 1.207 m2

1.207 m2
prijs € 965.600 € 965.600
Bourla opp. 2.055 m2 2.055 m2
prijs €1.644.000 €1.644.000
hoofd. opp. 4.367 m2 4.367 m2
prijs € 3.493.600 € 3.493.600
fiets opp. 670 m2

670 m2
prijs € 1.206.000 € 1.206.000
techn. opp. 340 m2 340 m2
prijs € 612.000 € 612.000
subtot. opp. 3.810 m 2

8.108 m 2
3.820 m 2
24.106 m 2
39.844 m2
prijs € 6.858.000 € 12.972.800 € 1.146.000 € 21.928.800 € 43.006.800
studiekost 11% € 4.730.748
totaal € 47.737.548
136 137
Actieplan Making Ruimtelijk Masterplan Actieplan
en tijdslijn Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen en tijdslijn
II Tijdslijn scenario 1
Het eerste scenario wordt opgebouwd door de tempelcluster eerst aan te pakken. Daardoor kan de verhuisbe-
weging ingezet worden. De pandgang en bijhorende deellokalen worden eerst uitgevoerd, de herwerking van
de wintertuin tot atrium staat pas aan het eind geprogrammeerd. Grafisch ontwerp
keert terug naar
de campus
In Situ keer terug naar de campus
P&O verlaat de campus De campus klrijgt met Fivez gebouw krijgt
Pandgang wordt het de nieuwbouw aan de nieuwe gevel. Pakring
nieuw centrale hart blindestraat een nieuwe wordt volwaardig
van de Campus ‘smoel’ naar de straat binnenplein
Sleutelmomenten
Investeringen
verhuis*
Spreiding projecten 2020 verhuis* aula pand, juweel,

administratie AP
aula pand, juweel,
2025 2030
2020 administratie AP 2025 2030

ontwerp werf cafetaria en flex-plekken,werf overkapping
PANDGANG tijdelijke maker space in kerkgebouw
pandgang wintertuin

ontwerp pandgang
werf wintertuin
TEMPEL tempelgebouw
tijdelijke verhuis
ontwerp werf
gevelwerken Mekano werf werf werf werf werf
TEMPEL FIVEZ
tempelgebouw
Fivez +0 +1 +2 +3
tijdelijke technische
ontwerpverhuis ontwerp fietsparking
KELDER + STELLING +
gevelwerken
PLEIN +LUIFELS Mekano kelders
werf werf werf werf werf
FIVEZ +0 +1 +2 +3
Fivez
ontwerp werf
NIEUWBOUW nieuwbouw
ontwerp technische ontwerp fietsparking

KELDER + STELLING + kelders verhuis werf
PLEIN +LUIFELS AMBTMANSTRAAT
PO ambtman
verhuis ontwerp werf

werf
NIEUWBOUW BUREEL V. WELDADIGHEID C&R bureel v. Weldadigheid nieuwbouw
verhuis werf
DIRECTEURSWONING installeren
verhuis werf ATP /onderzoekers/docenten
‘bijzonder onderzoekscentrum’
AMBTMANSTRAAT
PO ambtman
verhuis werf
HOOFDGEBOUW personeel hoofdgebouw definitieve verhuis maker space
verhuis werf
BUREEL V. WELDADIGHEID C&R bureel v. Weldadigheid
verhuis werf
DIRECTEURSWONING ATP /onderzoekers/docenten installeren
‘bijzonder onderzoekscentrum’ voorbereiding- werf
gemenschappelijk
verhuis werf
definitieve verhuis maker space AP
HOOFDGEBOUW personeel hoofdgebouw
UA
138 139
Actieplan Making Ruimtelijk Masterplan Actieplan
en tijdslijn Mutsaard Mutsaardcampus Antwerpen en tijdslijn
II Tijdslijn scenario 2
In het tweede scenario starten we met het realiseren van de nieuwbouw. Daarna volgen de andere projecten.
Het Tempelgebouw komt halverwege aan de beurt. Opnieuw kan de werf van het Fivezgebouw pas starten als In Situ keer terug naar de campus
de binnenplaats en vluchttrap gebouwd zijn.
Grafisch ontwerp
keert terug
naar de campus
P&O verlaat de campus
De campus klrijgt met Fivez gebouw krijgt

de nieuwbouw aan de Pandgang wordt nieuwe gevel. Pakring
blindestraat een neiuwe het nieuw centrale wordt volwaardig
‘smoel’ naar de straat hart van de Campus binnenplein
Sleutelmomenten
Investeringen
verhuis*
Spreiding projecten 2020

aula pand, juweel,
administratie AP 2025 verhuis*
aula pand, juweel,
2030
2020 2025 administratie AP 2030

pandgang wintertuin
ontwerp werf cafetaria en flex-plekken,werf ontwerp overkapping

ontwerp werf pandgang wintertuin
TEMPEL tempelgebouw
tijdelijke verhuis
gevelwerken Mekano ontwerp werf werf werf werf werf werf
TEMPEL FIVEZ
Fivez tempelgebouw +0 +1 +2 +3
ontwerp technische tijdelijke verhuis ontwerp fietsparking

KELDER + STELLING +
gevelwerken
PLEIN +LUIFELS
kelders Mekano werf werf werf werf werf
FIVEZ +0 +1 +2 +3
Fivez
ontwerp werf
NIEUWBOUW nieuwbouw
ontwerp technische ontwerp fietsenpark-

KELDER + STELLING + kelders ing
verhuis werf
PLEIN +LUIFELS AMBTMANSTRAAT
PO ambtman
ontwerp werf
verhuis werf
NIEUWBOUW BUREEL V. WELDADIGHEID nieuwbouwC&R bureel v. Weldadigheid
verhuis werf
DIRECTEURSWONING installeren
verhuis werf ATP /onderzoekers/docenten
‘bijzonder onderzoekscentrum’
AMBTMANSTRAAT
PO ambtman
verhuis werf
HOOFDGEBOUW personeel hoofdgebouw definitieve verhuis maker space
verhuis werf
BUREEL V. WELDADIGHEID C&R bureel v. Weldadigheid
verhuis werf
DIRECTEURSWONING ATP /onderzoekers/docenten installeren
‘bijzonder onderzoekscentrum’ voorbereiding- werf
gemenschappelijk
verhuis werf
definitieve verhuis maker space AP
HOOFDGEBOUW personeel hoofdgebouw
UA
140 UIT HET BEELDARCHIEF
Edelsmeedkunst
143
VI Bijlagen
BIJLAGE BIJLAGE
B.1 Deelonderzoeken
B.1.1 Overkapping wintertuin
Voor de wintertuin werden drie verschillende

scenario’s onderzocht en besproken. Het gaat in de
eerste plaats om het verhogen van de glazen dak-
constructies zodat dat de wintertuin hoger wordt.
Het tweede voorstel omvat het weghalen van
het cassetteplafond en de glazen dakconstructie
Studie 1
zichtbaar maken. Het laatste voorstel onderzoekt
de mogelijkheid de wintertuin opnieuw een open
tuinzone te maken. De voorkeur gaat uit naar de
eerste variant. Hoewel dit de meest complexe en
uitdagende oplossing is, levert deze variant het
meeste potentieel om het kloppende hart te realise-
ren en om de wintertuin een unieke en kwaliteits-
volle plek te maken. sief beheerd. Op de overige
zones wordt geen betreding toegestaan, hier wordt
extensief beheerd gras of onderbeplanting voor-
zien.
De beelden behouden hun functie, de sokkel van
Teniers kan gebruikt worden om nieuw werk op te
exposeren. Enkele banken verleiden de bezoeker tot
een rustpauze in deze oase. Studie 2
Studie 3
Ruimtelijk Masterplan Mutsaardcampus Antwerpen 144 145 plusofficearchitects + OMGEVING

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2 Binnenkoer
scenario 2
Raandvoorwaarden: brandweer
Voor het ontwerp van de binnenkoer dienen

verschillende parameters in rekening worden
gebracht. In de eerste plaats moet de toeganke-
lijkheid voor de brandweer gegarandeerd worden
ten allen tijde. Daarnaast vormt een kwaliteits-
volle integratie van een fietshelling of fietstrap een
belangrijk aandachtspunt. Hierbij is het binnen-
trekken van daglicht een aandachtspunt om de 0 -1 A-A’
kwaliteit van deze ruimte op te krikken. Tot slot scenario 3
kampt de binnenkoer vandaag met een gebrek

aan groenelementen. In de herorganisatie is het
aangewezen om bijkomend groen te voorzien
die kunnen zorgen voor verkoeling, schaduwvor-
ming, seizoensbeleving, wateropnamen, ecologie Optie 1
enz. Wanneer we verschillende ontwerpvarianten

onderwerpen aan een evaluatie, gaat de voorkeur
uit naar een fietstrap in combinatie met een cen-
trale pleinzone met groene randen en een solitaire
boom. 0 -1 A-A’
Studie
scenario 43
Optie 2 0 -1 A-A’
Studie 1 Studie 2 Studie 3 Voorkeur scenario
Groen 110 m2 188 m2 252 m2 190 m2

Voorkeur scenario, -1
Fietsen 492 660 720 460
Brandweer optie 1 optie 1 optie 1/2 optie 2
Technische ruimte 59 m2 80 m2 61 m2 170 m2
Publieke ruimte -- ++ +++ +++
Toegankelijkheid + +- - +-
kelder (positie OK, trap minder (positie moeilijk, minder (positie OK, trap minder
comfort) comfort) comfort)
Constructie - - - +
(fundering Bourla) (fundering Bourla) (fundering Bourla) (afstand funderingen mogelijk)

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.3 Toegang Venusstraat Studies nieuwe verbinding
De verbinding met de Stadscampus vormt een

belangrijke meerwaarde vanuit de functionaliteit
van de Universiteit. Er zijn verschillende moge-
lijkheden om deze verbinding te bewerkstelligen.
Een eerste mogelijkheid omvat het gebruik van de
hoofdpoort in de Venusstraat. Gelet op de omvang
van deze poort, de aansluiting met de historische
vestibule, het ontbreken van een sas en de moei-
lijke beveiliging is dit geen evidente oplossing. Een
tweede piste is de ingebruikname van een oude,
dichtgemaakte, deur links van de toegangspoort.
Deze oplossing impliceert echter een herpositio-
nering van de trap naar de hoogspanningscabine.
Daarnaast is het vervolg richting het Fivezgebouw
ook niet evident. Een laatste oplossing behelst de
doorgang ter hoogte van de garagepoort die meer
zuidelijk richt. Deze verbinding zou een exterieur
link kunnen zijn en interessanter zijn op het vlak
van beveiliging. Deze optie impliceert echter een
verwerving van deze gronden en een mogelijke
interferentie met de erfgoedwaarden van deze hui-
zenrij. Ruimtelijk geniet deze variant de voorkeur.
missing link

BIJLAGE BIJLAGE
B.2 Analyse interne werking

UA
B.1.1 Ruimtegebruik Artesis Plantijn Hogeschool
nuttige oppervlaktes
ateliers
beeldhouwkunst
1.560 m2
rest schilderkunst 1.097 m2
fotografie 808 m2
DKO vrije grafiek 691 m2
beeldhouwkunst edelsmeedkunst 380 m2
onderzoek
ICT
theaterkostuum 351 m2
educatieve master 22 m2
bibliotheek
expo
bergruimte expositieruimtes
1024 m2
docentenruimte schilderkunst expo, productie, projecten - administratie 95 m2
les
administratie tekenen 664 m2
aula’s 356 m2
expo, prod., proj. - admin. ondersteuning
aula’s administratie 408 m2
fotografie
docentenruimte 341 m2
bergruimte 291 m2
tekenen
bibliotheek 254 m2
ICT 185 m2
vrije grafiek
onderzoek 93 m2
DKO 341 m2
expositieruimtes edelsmeedkunst rest 720 m2
theaterkostuum
educatieve master
totaal 9500 m2

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/1 Edelsmeedkunst
• Nieuwe toegangen, bijvoorbeeld naar de Stadswaag, zijn mogelijk inte-

ressant maar zouden vermoedelijk op protest stoten bij de buren. Als de
school ‘naar buiten treedt’ wordt dat vaak als overlast gezien.
• De gesloten campus in het weekend is problematisch. Anderzijds is het
66
65
64
niet beheer(s)baar om 24/7 open te zijn.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• De cafetaria moet als concept anders worden bekeken. +3
• Er moet meer zelfbewustzijn en trots zijn voor de eigen producties bin-
nen de campus.
• De opleiding edelsmeedkunst werkt nauw samen met de opleiding
mode.
• Kan de academie een soort ‘galerij’ of vitrine hebben?
• Activiteiten hoeven niet noodzakelijk op de gelijkvloers georganiseerd te Vast meubilair
worden. edelsmeedkunst
• De opleiding vraagt vrij specifieke ruimten (technieken, geluid).
THEORIE-
n
LOKAAL
de
iele
mob
wand
or
w
d
el
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
de
54
ge
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
n
+2
ka
KLOPKLAS
CENTRAAL
MIXLAB
ATELIER*
B B B B M M
PLASTIEK-
KLAS
BI
BU
STOOK-
PLAATS
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
* ventilatie, perslucht, propaan, zuurstof, 3fase kabel
+1
31323334
30
26272829
22232425
1. atelier (bac) H 0.7 85,6 m2
2. atelier(bac) K 0.1 85,0 m2
3. atelier(bac) K 0.2 34,2 m2
4. atelier(master) K 0.10 49,0 m2
5. atelier(master) K 0.11 49,7 m2
6. mixlab K 0.12 54,7 m2
7. mixlab K 0.13 47,8 m2
8. plastiekklas K 0.14 47,8 m2
4.
9. klopklas K 0.15 45,4 m2 1.
5.
6.
2. 7.
3. 8.
9.
netto lokalen (m2) 380,2 m2
netto extra (m2) 0 m2 Aantal studenten : 50
netto gedeeld 0 m2 Aantal docenten (VTE): 10 (5)
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
totaal 380,2 m2 m2/student 7,6 m2/st +0
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
ged
B.1.1/2 Theaterkostuum
ATELIER ande
1 master
• De opleiding heeft veel samenwerkingen met externe partners: conser-
vatorium, Theater Zuidpool, Stadsschouwburg, ...
• Samenwerking en interactie met andere opleidingen zoals vrije kunsten
en fotografie) is essentieel.
LICHTLABO
66
65
64
• Vandaag functioneert de campus te veel als verschillende afzonderlijke
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
werd vroeger gedeeld
er
‘eilanden’. +3
• Bachelors hebben meer een ‘nomadisch’ leven. Masters hebben nood met UA architectuur
aan een uitvalsbasis.
• Iedereen heeft nood aan een eigen werktafel.
• Kruisbestuiving met andere opleidingen is zeker ook bij de masters rele-
vant (‘mixed masters’).
• Er is nood aan een multi-inzetbare ruimte(n) voor lezingen, perfoman- Vast meubilair
ces, theater.
• Er is nood aan een testruimte met dag- en kunstlicht.
• Producties worden het best getoond in een ‘theater’ setting.
• Er is nood aan ruimten die kunnen gereserveerd worden en waar samen-
werking mogelijk is (bijvoorbeeld voor 2-3 weken). *
theaterkostuum
4.
iele
mob
wand
3.
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
+2
SCENOGRAFIE
ing
LOKAALTJE leid
e op
a nd
rt v ATELIER
ha
3 bachelor
VERVERIJ
‘SMOSKOT’
HOOFD- oude volksbibliotheek
ATELIER* iedere student eigen
1 en 2 bachelor werktafel nodig
1. 2.
k
da
gedeeld met
ATELIER
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
andere masters
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
1 master
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
LICHTLABO
werd vroeger gedeeld
+1
31323334
30
26272829
22232425
met UA architectuur
5.
1. groot atelier K 1.15/17 250,4 m2

2. berging K 1.16 14,1 m2
3. verflokaal K 2.15 69,6 m2
4. scenografie K 2.14 16,8 m2
5. atelier(master) B 1.1 295 m(gedeeld *0,3)
netto lokalen 350,9 m2

netto extra 0 m2 Aantal studenten : 38
netto gedeeld 88,5 m2 Aantal docenten (VTE): 13 (4,6)
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
totaal 439,4 m2/student 11,56 m2/st +0
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/3 Fotografie
• De locatie van de campus is heel gunstig als uitvalsbasis. De opleiding

zelf is echter heel mobiel, zij werken vaak buitenshuis.
• De opleidingen moeten zich veel meer kunnen tonen naar de buitenwe-
reld. Een toevallige passant zal vandaag nooit binnenwandelen.
66
65
64
• Er zijn eveneens veel samenwerkingen met bijvoorbeeld het Fotomu-
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
seum, externe exposities en samenwerkingen. +3
• De opleiding kampt met grote fluctuaties: tijdens het semester zijn de
studenten vaak buitenshuis, maar tijdens jury’s is er altijd te weinig
plaats.
fotografie
• Er is zeer weinig interactie binnen de campus. De gebrekkige transpa-
rantie van het gebouw ligt mee aan de oorzaak, de campus voelt aan als
een gesticht. Een voorbeeld van goede transparantie is de Gerrit Rietveld Vast meubilair
Academie in Amsterdam.
• Interne samenwerking blijven hoofdzakelijk binnen AP, niet zozeer met
UA.
• Analoge fotografie zal altijd een deel van de opleiding blijven, maar
ruimtelijk is dit nu al gereduceerd tot het minimum.
• Er is nood aan ontmoetingsplekken zowel voor mensen van de opleiding
1.
als voor interacties met de andere opleidingen. mob
iele
wand
2.
3.
4.
6.
7. 5.
43
TEKEN-
42
41
6162
AFWERK
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
PROJECTIE
53
54
8.
DOKA LOKAAL
54
53
52
9.
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
+2
EXPO
PRINT
ONTMOETINGS
RUIMTE
STUDIO STUDIO BESPREKING BESPREKING ADMIN.

LICHT DONKER 1 2
k
da
ARCHIEF
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
grotere studio voor meer flexibiliteit +1
31323334
30
26272829
22232425
meer expositieruimte
meer transparantie tussen versch. richtingen
1. leslokaal F 2.1 77,7 m2
ontmoetingsruimte (voor versch. richtingen)
2. cinema F 2.2/3 112,4 m2
3. studio dag F 2.7 85,0 m2
4. studio kunst F 2.9 + 2.10 126,8 m2
5. printlokaal F 2.12 72,0 m2
6. doka + afwerk F 2.4/5/6 68,3 m2
7. anatomielokaal F 2.8 85,7 m2
4. theorielokaal F 2.11 72,0 m2
5. theorielokaal F 2.13 92,9 m2
Netto lokalen 808,3 m2

Netto gedeeld 0 Aantal docenten (VTE): 9 (3,8)
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
totaal 808,3m2 m2/student 12,8 m2/st +0
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/4 Beeldhouwkunst
• Er is vraag naar meer expositieruimte, naar meer ruimte geconnecteerd

met de straat.
• Er is vraag naar een grotere afstand tussen atelier en expositieruimte,
er is nu te weinig onderscheid tussen het maken en het exposeren van
66
65
64
beeldhouwwerk.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• Vandaag is er geen mogelijkheid om tussentijds te exposeren (tussen +3
conceptie en expositie).
• Vandaag wordt nog heel veel materiaal verspild en weinig bedachtzaam
met afval omgegaan. Meer aandacht voor sorteren, recyclage en circula-
riteit?
• Er is nood aan een technisch atelier (slijpen, schuren enz.).
• Er is nood aan een fotostudio. Vast meubilair
y
• Keramiek werkt nauw samen met DKO.
beeldhouwkunst
• Zowel Beeldhouwkunst als Keramiek heeft nood aan vlotte toegankelijke
ruimten (gelijkvloers).
keramiek
ATELIER
1bachelor
TECHNISCH iele
ATELIER
mob
wand
moulage, polyester
GLAZUUR-
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
MASTER
LOKAAL
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
ATELIER
63
41
42
43
+2
MASTER
ATELIER
BOETSEER ATELIER DRAAI- GIPS
sterke ventilatie
ATELIER ATELIER ATELIER
VRIJ WERK
3 bachelor
ook expositieruimte
MASTER OPBOUW-
ATELIER ATELIER
KLEI-
MASTER kelder Bourlaschool KLAS
sas naar buiten
ATELIER (vocht)
STOCKAGE
afgesloten ruimte
(gevaarlijke producten)
afvalcentrum STOCKAGE
opslag materiaal en
beeldhouwwerk
OVENLOKAAL
LAS + KAPATELIER
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
1. centraal atelier B 0.1 415,6 m2 +1
31323334
30
26272829
22232425
2. docentenruimte B 0.2 24,07 m2 11.

4. berging B 0.4 16,8 m2
7. natte berging B 0.7 39,8 m2
11. atelier B 1.1 295 m2 (gedeeld *0,3)
Netto lokalen 1.039,8 m2

1
2
3
4
5
Netto gedeeld 98,7 m2
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
2. 3.
4.
5.
totaal 1.138,5 m2 m2/student 33,5m2/st 6.
1
2
3
4
5
1. 7.
6
7
9
8
8.
9.
10.
+0

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/5 Schilderkunst
• De ruimte is vandaag belangrijkste beperking om meer studenten te 1.
kunnen toelaten.
2.
• De masters hebben goede werkplekken nodig, zij betalen hier ook voor. 3.
8. 4.
• Er is nood aan voldoende opslagruimte, bijvoorbeeld schuifrekken voor 9.
5.
66
6.
65
64
grote werken.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
7.
10.
• Twee maal per jaar worden de werken in de ateliers opgesteld. De gang is +3
schilderkunst
vandaag vrij donker om ook te kunnen gebruiken als toonruimte. Ander-
zijds is het niet beheer(s)baar om 24/7 open te zijn.
omkleed
Vast meubilair
ruimte
technisch
ATELIER
‘cul de sac’
ATELIER ATELIER ATELIER
master
bachelor bachelor
ATELIER
bachelor
iele
mob
wand
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
54
ATELIER ATELIER
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
bachelor bachelor +2
afvalcentrum
EXPO-
RUIMTE
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
+1
31323334
30
26272829
22232425
1. master atieliers K 3.2-7 167,2 m 2
2. docentenruimte F 3.2 115,6 m2

9. technisch atelier F 3.5 83,8 m2
10. atelier F 3.11 93,3 m2

Aantal docenten (VTE): 8 (4,4)
1
2
3
4
5
Netto gedeeld 0m2
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
totaal 1.097,8 m2 m2/student 21,5 m2/st +0
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/6 Vrije grafiek
• De campus is visueel weinig aantrekkelijk, kampt met een gebrek aan

groen en is disfunctioneel.
• Er is een gebrek aan ontmoetingsruimte.
• Er is geen laad- en losplek voor leveringen.
66
65
64
• De refter was vroeger het hart van de campus.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• Veiligheid is een probleem, moeilijk om te controleren bij drukke +3
momenten.
• Heel veel externe diensten (poetsen, beveiliging) zorgen voor een gebrek
aan continuïteit.
• De expositieruimten (lange zaal en wintertuin) zijn heel specifiek.
Vast meubilair
vrije grafiek
iele
mob
wand
TEKEN-
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
KLAS
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
+2
gang = informele expositieruimte
SCREEN
ZEEFDRUK ETSEN LITHO-
PRINTING
GRAFIE
STOCKAGE
ventilatie
geen daglicht
transparantie is gewenst
ETSEN MET ZUUR

sterke afzuiging
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
+1
31323334
30
26272829
22232425
1. stockage F 0.10 37,1 m2

2. zeefdruk F 0.11/12/13 74,2 m2
3. litho F 0.15 94,2 m2
4. litho F 0.17 172,9 m2
5. etsen (afzuiging) F 0.16 105,7 m2
6. persdruk F 0.14 105,9 m2
7. tekenlokaal F 0.9 100,6 m2

Netto extra: gang 69,9 m2 Aantal studenten : 32 1.
2.
Aantal docenten (VTE): 7 (4,4)
1
2
3
7.
4
5
Netto gedeeld 0m2
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
3.
7
6
5
4
3
2
1
6.
5. 4.
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/7 Educatieve master
• Samenwerking met basisschool Prins Dries.

• Binnen de campus zijn samenwerkingen met DKO en diverse opleidin-
gen (voornamelijk UA).
• Momenteel heeft de opleiding geen eigen plek op de campus, dit is pro-
66
65
64
blematisch.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• Er zijn vandaag geen goede uitgeruste klaslokalen met bijvoorbeeld +3
‘smartborden’ waarmee geoefend kan worden.
• Kleine lokalen waar proeflessen kunnen worden gegeven (en eventueel
worden gefilmd) zijn nuttig.
• Een eigen atelierruimte met didactisch materiaal waar dingen kunnen
blijven liggen/hangen/staan, is noodzakelijk.
• Een didactictische bibliotheek/mediatheek waar studenten kunnen Vast meubilair
werken, experimenteren en ontmoeten lijkt zinvol. Dit kan zeker voor

andere opleidingen ook nuttig zijn (bijvoorbeeld de research masters).
educatieve
master
iele
mob
wand
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
BUREAU +2
OPSLAG
LESLOKAAL LESLOKAAL OEFEN

LOKAAL
OEFEN
LOKAAL
OEFEN
LOKAAL
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
MEDIATHEEK ZITHOEK
+1
31323334
30
26272829
22232425
grote vraag naar eigen plek (mag gedeeld zijn)
mediatheek als gemeenschappelijke leer- en
ontmoetingsruimte op campus
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
+0
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/8 In Situ andere locatie B.1.1/9 Grafisch ontwerp andere locatie
• De opleiding resideert vandaag in de Dambruggestraat. • Als buitenstaander voelt de Mutsaardsite echt aan als een doolhof.
• De perifere locatie is een nadeel, er is minder interactie met de andere • Vanuit de groeiende onderzoeksactiviteiten is een samenwerking
opleidingen. met andere opleidingen wenselijk (zie ook lopende initiatieven zoals
• Grote atelierruimte is essentieel (gebruik door verschillende jaren). Maxlab).
Deze moet bereikbaar zijn vanaf de gelijkvloers (vaak grote en zware • Het sterke internationale karakter (60% Engelstalig) vormt een belang-
stukken). rijke troef voor de toekomst. De Mutsaardsite kan een echte internati-
• Theorievakken zijn gedeeld met de andere opleidingen (vooral bachelor onale campus worden. Buitenlandse studenten gaan de campus ook
in situ
vrije kunsten). anders beleven en andere contacten leggen (over de verschillende
• Graag terug zichtbaarheid op de campus. opleidingen).
• Het houtatelier op de Mutsaarcampus kan een belangrijke troef zijn • Er ontbreekt een kloppend hart of bijvoorbeeld een bruisende cafeta-
voor de opleiding. ria met terras (zie ook KASK). Er is eveneens nood aan ruimte waar de
• Vandaag is er permanent een ruimte ter beschikking om werk te tonen. studenten kunnen werken buiten de lesuren, bij voorkeur gemixt met
• In tegenstelling tot andere opleidingen is ‘in situ’ veel minder andere opleidingen.
‘métier-based’. • De wintertuin is een hele goede ruimte voor exposities of masterclasses.
Er is veel flexibiliteit en grote zichtbaarheid op de campus.
• De opleiding wenst zich beter te kunnen tonen. Andere disciplines heb-
ben vaak een volledig verkeerdgrafisch
beeld van de opleiding. Er is nood aan
een LED-wall voor exposities. ontwerp
• Er zijn vier keuzerichtingen: typografie, interactief ontwerp, beeldont-
PC wikkeling en redactie.
• Kan er een soort materialenbib/recyclagepunt/fablab worden geïn-
STORAGE/
KITCHEN stalleerd voor de gehele academie? Hier kan misschien ook digitaal
?
materiaal worden uitgeleend? Er wordt ook veel weggegooid. Een recy-
clagepunt voor karton, papierresten, maquettemateriaal, analoge mate-
rialen enz. kan hierop een antwoord bieden.
LESLOKAAL
PRINT
WOODSHOP ATELIER TEKEN
AULA ATELIER DOCENT PC LAB

1 2 3 4
EXPO
OVERLEG
1. aula 0.1 KS0.1 286,01 m2
LOKAAL 2. aula 0.2 KS0.2 83,79 m2 FAB LAB
EXPO
3. studentenagora KS0.3 57,25 m2
AULA
4. PC-lokaal KS1.1 115,82 m2
5. docentenruimte KS1.2 57,60 m2
6. leslokaal Ba2 KS1.3 82,86 m2
10. tekenen fotostudio KS3.1 114,60 m2
11. leslokaal Ma1 KS3.2 62,48 m2
12. serverlokaal KS3.3 6,74 m2

Aantal studenten : 23 Netto extra: gang 84,63 m2 Aantal studenten : 93
Aantal docenten (VTE): 6 (2,3) Netto gedeeld 0m2 Aantal docenten (VTE): 14 (7,2)
willen graag zichtbaarder zijn binnen campus
m2/student 7,5 m2/st samenwerkingen met
totaal 1115,07 mandere
2 richtingen
m2/student 12 m2/st
totaal +/-300 m2

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/10 Mode andere locatie B.1.1/11 Onderzoek
• Vandaag is de mode opleiding gehuisvest op campus Zuid (Coquilhats- • Alle onderzoekers werken vandaag buitenshuis in eigen ateliers. Onder-
traat). zoekers binnen AP hebben geen (nood aan) een bureau ruimte.
• De totale gebruikte oppervlakte vandaag is 1.700m². • Nood aan flexibele atelier ruimten, makers spaces die voor iedereen
• De Mutsaardsite voelt heel ‘provisional’ of ‘voorlopig’ aan, aangepast toegankelijk en zichtbaar zijn.
aan de noden van de dag. • Hoe kan de campus meer publiek toegankelijk worden? Er is geen enkel
• Er is nood aan de mogelijkheid om 24/7 te werken. contact met de straat of het stedelijke leven.
• Naairuimte kan
MODEmogelijk worden gedeeld met theaterkostuum.
• Interactie met studenten van andere jaren uit de opleiding is belangrijk.
• Opslagruimte is heel belangrijk (kasten, rollen stof, materiaal enz.). Van-
daag kan geen materiaal worden achtergelaten.
• Daglicht is heel belangrijk in alle lokalen.
• Toonruimte (aan de muren) in de lokalen is heel belangrijk.
• Een podium of catwalk om producties te tonen is noodzakelijk.
• Het tonen aan een ruim publiek gebeurt vandaag vaak in de waagnatie.
onderzoek (AP)
• Elke student heeft nood aan een eigen werkplaats.
STOCKAGE SECRETARIAAT
LES LES
1e jaar 1e jaar
DOCENT
LES LES ATELIER

2e jaar 2e jaar
PC
LES LES
3e jaar 4e jaar
flexi flexi
kantoor projectruimte
PODIUM
NAAIKAMER
AULA
lezingen FOTOSTUDIO
overleg-
ruimte
1. vergaderzaal B.5.2 81,94 m2
2. bergruimte / 26,5 m2
3. atelier jaar 1A B.5.4 89,74 m2
4. atelier jaar 1B B.5.5 95,53 m2
nood aan beschermde private werkplek + security
5. computerlokaal
infrastructuur B.5.6
hoofdatelier: stroom45,80
bovenm
2
elke afzonderlijke werkplek
dubbele deuren
6. docentenlokaal (min. 150cm)
B.5.7 77,55 m2
lift
7. atelier jaar 3 tot aan ateliers
B.5.8 113,96 m2
modeshow gebeurt op externe locatie (Waagnatie)
8. atelier jaar 2 B.5.9 121,42 m2
9. atelier jaar 4 B.5.10 107,01 m2
10. gem. atelier C.7.3 314,33 m2
11. atelier jaar 2 C.7.4 12,90 m2
12. atelier jaar 4 C.7.5 10,14 m2

Netto gedeeld 0m2 Aantal docenten (VTE): 19 (7)
totaal 1096,82 m2 m2/student 5,5 m2/st

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/12 Projecten, productie, tentoonstellingen B.1.1/13 Administratie + Bibliotheek
• Staan in voor de organisatie van evenementen op de campus (en buiten • De bewegwijzering, signalisatie is problematisch. Dit geldt zowel extern
de campus) in samenwerking met externen/partners. (leveringen, pakjes) als intern.
• De Boerla-poort vormt de ‘smoel’ van de Academie. • Sommige administratieve functies moeten heel zichtbaar zijn, andere
• Vraag naar een ontvangstruimte of loge voor externen. hebben een hogere graad van intimiteit.
• Er is een groot tekort aan opslagruimte. Deze moet groot zijn en goed • Er is een chronisch plaatsgebrek. Er is nood aan plaats.
bereikbaar.
• De wintertuin en lange zaal zijn niet (goed) uitgerust voor tentoonstel-
lingen.
• Het onbebouwde perceel langsheen de Blindestraat heeft belangrijk
potentieel als etalage. admin.
• Er is nood aan een ruimte met een podium. bibliotheek
• De sluitingsuren zijn vaak problematisch voor evenementen. In het
weekend is de campus in regel gesloten, dit is problematisch.
• Er is een vraag naar een publieke valven aan het Bourla hek om activi-
teiten aan te kondigen.
• Ondertentoonstelling
de Bourlaschool en prod
is opslagruimte. ICT uitleen
opslag
• Een gastenverblijf ontbreekt vandaag op de campus.
• Informele ontmoetingsplekken voor studenten en docenten ontbreken.
• Toegangscontrole met badges is noodzakelijk in de toekomst.
lokaaltje voor externe
productie
EXPO KANTOOR OVERLEG

LOKAAL
stockage
EXPO
ADMIN ADMIN
STUVO OMBUDS
STUDENTEN PERSONEEL
kantoor
EXPO
overleg-
ruimte
zo dicht mogelijk
ARCHIEF
BIBLIOTHEEK kostbare
documenten
!
alle administratie dichter bij elkaar

gemeenschappelijk onthaal voor de hele campus
betere signalisatie: nu een doolhof

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.1/14 Tekenen (opleidingsonderdeel)
• De tekenlessen en het modeltekenen is overkoepelend voor alle AP

opleidingen. Het vormt een belangrijk uithangbord van de opleidingen
en academie.
• De tekenlokalen zijn nagenoeg permanent bezet.
66
65
64
• Privacy noodzakelijk.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• Klassen van 10-20 studenten. +3
Vast meubilair
tekenen
1.
2.
mob
iele
6.
wand
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
3.
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
omkleed 5. 4.
ruimte +2
ATELIER
extra
ATELIER
atelier
ATELIER
docentenruimte
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
+1
31323334
30
26272829
22232425
1. docentenruimte F 2.7 30,4 m2
2. omkleedruimte K 2.10 74,2 m2
3. tekenklas F 2.14 94,2 m2
4. stockage F 2.B5 172,9 m2
5. tekenklas F 2.15 105,7 m2
6. tekenklas K 2.11 186,6 m2

Netto extra: gang 0 m2 Aantal studenten : alle studenten AP (585)
Netto gedeeld 0m2 Aantal docenten (VTE): 15 (9,1)
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2 Ruimtegebruik UA, Faculteit ontwerpwetenschappen
UA
rest
onderzoek
ATP - decanaat
conservatie/restauratie/erfgoed
nuttige oppervlaktes
Mekano
opleidingspecifieke ruimtes
ICT + CAD
interieurarchitectuur 838,5 m2
architectuur 1.334 m2
productontwikkeling 2.204 m2
CR + erfgoed 2.350 m2
aula’s
stedenbouw 189 m2
ondersteunende functies
onderzoek 400 m2
stedenbouw
ATP - decanaat 593 m2
Aula’s ( 2 x ambtman + 4 x kerkgebouw) 885 m2
interieurarchitectuur productontwikkeling
Mekano 285 m2
ICT 383 m2
rest 319 m2
architectuur
totaal 9778 m2

BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2/1 Interieurarchitectuur
• De Mutsaardsite is een fort zonder enige zichtbaarheid van buitenaf.

Enkel het poortgebouw (‘academie’) geeft enige notie wat er zich achter
de muren afspeelt.
• Het potentieel tot kruisbestuiving tussen ontwerpwetenschappen en de
66
65
64
kunstopleidingen wordt onderbenut.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• De campus heeft nood aan permanente en goede toonruimten. +3
• Een stalen- of materialenbibliotheek zou heel nuttig zijn.
• Vandaag heeft de opleiding geen fotostudio, dit zou zeker nuttig zijn.
• Idealiter kunnen de studenten permanent verder werken in de ateliers
(dus een eigen plek, 4m² per student) en heeft ieder atelier dus zijn
eigen plek.
• Masters hebben nood aan een eigen atelier. Vast meubilair
• Onderzoek is ruimtelijk versnipperd op de campus. Onderzoekers kun-

nen idealiter op een meer rustige locatie zitten (directeurswoning?).
• De cultuur van samenwerking en ontmoeting is verloren gegaan. Dit
heeft gedeeltelijk te maken met organisatie, ruimtegebruik en -indeling. 2.
3.
• Het feit dat geen int. arch.

keuzevakken meer bij AP kunnen worden gevolgd is 1.
4.
5.
8. 6.
heel spijtig. 7.
• Maatschappelijke uitdagingen kunnen een soort gedeelde agenda vor- mob
iele
wand
men over verschillende opleidingen (circulariteit, klimaat, migratie,
43
42
afval enz.).
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
OVERLEG
+2
PRAKTIJK PRINT CAD - ICT
LOKAAL
EXPO
ATELIER ATELIER ONDERZOEK

AULA EXPO
BACHELOR MASTER ZAP
1 2 3
9.
k
da
7
6
5
4
10.
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
STOCKAGE
20
11.
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
1. ontwerplokaal H 2.1 112,8 m2 +1
31323334
30
26272829
22232425
2. stockage H 2.2 74,2 m2 ARCHIEF

5. overleglokaal H 2.6 42,0 m2
6. printlokaal H 2.8 42,9 m2
8. ontwerplokaal vast atelier
Hper opleidingsjaar
2.5 54,5 m2
grotere ruimte voor jury’s
9. ontwerplokaal masters H 1.11
samenwerking met architectuur 85,8 m2
8. ontwerplokaal masters H 1.12 91,7 m2
11. lichtstudio F1.10 94,4 m2

Netto gedeeld 0m2 Aantal docenten (VTE): ...
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2/2 Architectuur
• De doorwaadbaarheid van de campus moet worden verbeterd. Er is nood aan een duidelijke hoofd-
structuur (‘ruimtelijke ruggengraat’) en leesbehaarheid.
• Idealiter heeft elke student van elk jaar een vaste plek.
• Er is nood aan een ‘campuseigen’ organisatie, gebonden aan de campus en niet zozeer aan de werking
66
65
64
van UA of AP.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• Het hart van de campus moet creativiteit, kunst, ambacht zichtbaar maken. +3
• De verbinding tussen het gebouw in de Ambtmanstraat en de Mutsaardcampus lijkt evident en nood-
zakelijk (al dan niet ongelijkvloers).
• De studentenwerking van MODULOR heeft geen eigen plek en vaak moeite om ruimte te vinden voor
lezingen.
• Het houtatelier is niet bruikbaar voor architectuur door de beperkte capaciteit (dit geldt bijvoorbeeld
ook voor de andere ateliers zoals de fotostudio). Vast meubilair
• De directeurswoning is mogelijk een interessante ruimte voor gastverblijven.

• Er is nood aan ‘vuile’ ateliers waar kan gewerkt worden.
• In het verleden werd het idee gelanceerd voor een ‘huis van de stedelijkheid’ op de campus (in samen-
werking met de stad Antwerpen).
• Het tempel moet worden gerestaureerdARCHITECTUUR
zodat deze functioneel
(MODULOR) is voor de werking van de opleidingen/
campus.
iele
mob
wand
ateliers Fivez gebouw
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
M M LICHT- +2
STUDIO
STUDIO’S SCHETSEN
B B B B
MEKANO
toonruimte
ONDERZOEK ONDERZOEK ONDERZOEK ONDERZOEK ONDERZOEK VERGADER-
LOKAAL
AULA’S kantoren kerkgebouw 2.
1.
3.
ATELIER ATELIER docenten 4.
k
da
bachelor bachelor
7
6
5
4
3
5.
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
13. 6.
1. ontwerplokaal H 1.8 188,6 m 2 12.
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
11. 7.
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
hoofdgebouw
31
4
3
2
1
10.
2. consultruimte H 1.4 10,0 m2
32
33
34
35
36
37
38
39
40
8.
9.
3. ontwerplokaal F 1.1 79,2,7 m2 +1
31323334
gemeenschapppelijke
30
26272829
22232425
4. ontwerplokaal F 1.2 112,2 m2 ontmoetingsruimte
gangen zijn ‘toonplek’
5. ontwerplokaal F 1.4 90,3 m2
11. ontwerpokaal F 1.7 90,2 m2

Netto gedeeld 0m2 Aantal docenten (VTE): /
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2/3 Productontwikkeling
• Het nieuwe gebouw voor PO wordt in 2020 opgeleverd. Dan zal de

opleiding verhuizen uit de Ambtmanstraat.
• Wat betekent het idee van een ‘living campus’? Op vandaag is de cam-
pus hier niet bepaald een toonbeeld van. Studenten moeten kunnen
66
65
64
werken op de campus.
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
• Er is een gebrek aan ontspanningsruimte voor studenten. +3
• Een toegangscontrolesysteem is noodzakelijk.
• Waarom kunnen studenten niet betrokken worden bij het beheer van
(delen van) de campus? Er kan heus wel een ‘sense of ownership’ wor-
den opgeroepen bij de studenten.
• De opleiding heefPOdiverse labo’s (ICT, prototyping, hout, lasercutter
enz.). Vast meubilair
• De kruisbestuiving tussen opleidingen is interessant maar gebeurt

amper (hoewel er doorgaans wel interesse is).
• De opleiding werkt nauw samen met externen en industrie (zie ook
Antwerp Design Factory).
• Opleiding is meer wetenschappelijk en technisch georiënteerd. Samen-
werkingen met andere faculteiten binnen UA zijn minstens even
belangrijk. mob
iele
wand
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
AULA
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
1
+2
BIBLIOTHEEK
LABO LABO LABO

ICT electronica prototyping
ONDERZOEK ATELIER
ZAP
6 x 30p.
LABO LABO LABO
... ... ...
MEDIATHEEK
AULA
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
2
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
+1
31323334
30
26272829
22232425
Aantal docenten: 35 (22)
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2/4 Conservatie/Restauratie - Erfgoedstudies
C&R Erfoedstudies
• Fietsstallingen zijn een probleem. Er is ook nood
aan een beveiligde ruimte voor elektrische fietsen. • De historiek en identiteit van het gebouwencom-
• Hoofdingang van de opleiding situeert zich recht- plex is niet meer leesbaar.
66
65
64
streeks via Blindestraat, de leveringen gebeuren via • Vroeger werd de campus veel sterker gebruikt
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
het plein. als didactisch materiaal (zie ook de poortjes en
• De kleine ruimtes zijn niet altijd praktisch voor de beelden in de tuin die werden bestudeerd en
activiteiten. Hun activiteiten hebben eveneens een getekend).
beperkte zichtbaarheid hierdoor. • In tegenstelling tot vele andere opleidingen zijn
• De klimatologische omstandigheden zijn niet altijd geen grote praktijklokalen nodig.
optimaal in de gebruikte gebouwen. • Er is nood aan ruimten waar studenten en
• Vaak samenwerkingen met andere instellingen docenten kunnen discussieren en werken. Dit Vast meubilair
MAS, Rocoxhuis, KMSK maar ook de opleiding gebeurt nu vaak op café.

architectuur, productontwikkeling en geschiedenis. • De archieven worden overgedragen naar het
• Veiligheid is essentieel. Hele dure installaties en archief van de stadscampus.
werkstukken.
• Kruisbestuiving met andere opleidingen is zeker
zinvol. Samenwerkingen binnen het curriculum is
niet evident (niveauverschil, werkcultuur). mob
iele
wand
CONSERVATIE
RESTAURATIE
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
VEILIGHEIDSPERIMETER
LES
LES
STEEN GLAS
METAAL
LES
OPSLAG
OPSLAG
MUUR KERAMIEK
KANTOOR
PAPIER
TEXTIEL
KANTOOR
KANTOOR
SCHILDER OPSLAG
KANTOOR
k
da
OPSLAG
7
6
VISUELE
5
4
3
2
1
KANTOOR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
HOUT MEDIA
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
CHEM.
OPSLAG
31323334
30
26272829
22232425
FOTO MICRO NAT WERK-
LABO
POLIJST DROOG
HOUTWERKPLAATS
totaal 2.305,1 m2
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
m2/student 11,24 m2/st
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE
Aantal studenten :

B.1.2/5 Stedenbouw & Ruimtelijke planning
totaal 189,4 m2
70
m2/student 2,71 m2/st
185 184
mob
wand
iele
44
45
46
47
40 43 48
39 42 49
38 41 50
63 51
37
62 52
36
61 53
35
60 54
34
33 59
32 58
57
56
55
31
30
29
28
27
26
25
24
23 32
9 22 33
21 34
20 35 55
19 56
36
18 vide 31 57
8 37
30 58
7 3839
29 59
6 54
28 60
5 53 6162
27 18
4 52
17 2625 56
3 19 5150
16 57
2 20
15 24 41 58
1 14 49
23 42 59
13 48 43 77
22 60
12 4746 7675
21 6162
11
10 45 74
63
9 44 73
64
8 72
8 7 717069 65
7 6 66
6 5
5 4 68
4 3
67
3 2
2 1
1
Vast meubilair
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
37
38
39
40
22
36
2324
35
34
25
33
26
32
31
30
29
28
27
7
6
5
4
3
2
1
8
9
22232425
26272829
30
31323334
k
da
Boil
er
16
12 15
11 14
10
9
8 11
7 10
6 9
8
5
7
4 6
1 3 5
2 4
3
2
1
+0
+1
+2
+3
plusofficearchitects + OMGEVING
BIJLAGE
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2/6 ATP
• Er moet een goede oplossing komen voor de fietstalplaatsen.

• De externe logistieke bewegingen zijn niet evident. Er is geen duidelijk adres, deze wor-
den door elkaar gebruikt. Dit leidt vaak tot misverstanden. Vrachtwagens met oplegger
kunnen de campus niet bereiken. Ook gewone vrachtwagens hebben het moeilijk om te
draaien op het Mutsaardplein (VELO stalplaatsen in de weg) of in te draaien in de Blin-
66
65
64
63
6162
60
59
58
67
57
68
56
717069
72
73
74
7675
77
Boil
er
denstraat.
• De interne logistieke bewegingen zijn eveneens complex. Er moet heel veel transport +3
gebeuren met kleine karren en transpaletten. Niet alle liften zijn voldoende groot om
materiaal op de verdieping te krijgen. Hier wordt veel tijd in gestoken door het perso-
neel.
• Er zijn drie werkateliers. Het houtatelier en MECANO kunnen idealiter samen zitten
op het gelijkvloers. De werkruimte van PO komt vrij, de helling is echter niet praktisch
voor MECANO of hout (mogelijk kan dit worden opgelost met een lift). Op dit moment Vast meubilair
heeft de campus 0,3 m² werkplaats per student. In vergelijking met andere gelijkaardige
opleidingen is dit heel laag (1-2m² per student). De ateliers vormen idealiter het hart
van de campus (grote zichtbaarheid, link met cafetaria). Zie ook vergelijkend onderzoek
van Danny De Vos.
• In totaal wordt de campus beleverd door circa 5-10 vrachtwagens per dag. De laad- en
loszone zou in principe overdekt moeten zijn (er wordt veel karton geleverd).
• De leesbaarheid (wayfinding) is problematisch. mob
iele
wand
• Er is nood aan een badgesysteem om de publieke toegankelijkheid te beperkten. Er
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
wordt vaak gestolen.
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
• Er wordt enorm veel (bruikbaar) materiaal weggegooid. +2
• Er is een gebrek aan sociale controle en discipline (geen facility manager), docenten en
veiligheidspersoneel spreken studenten ook niet aan.
• Er zijn dringend investeringen nodig in de centrale verwarming, de waterleidingen (in
lood) en het rioleringsstelsel.
• De expositieruimten zijn heel onpraktisch: de wintertuin moet vaak verduisterd worden
en er is geen witte muur, in de Lange zaal heb je altijd trappen en de muren zijn niet
geschiktATP
om(UA)
zaken op te hangen.
Docenten
VERGADER- PERSONEELS
k
da
7
6
5
4
3
2
1
RUIMTE
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
ADMINISTRATIE
39
27
40
22
2324
25
26
20
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
back office
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
38
39
40
+1
31323334
30
26272829
22232425
STOCKAGE
STUDENTEN
ADMINISTRATIE
front office
TREFPUNT
COFFEE CORNER
connectie met Maker Spaces
MEKANO
AP
WINKEL CENTRAAL Studenten

ONTHAAL
visuele externe ervaring
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
+0
1
2
3
4
5
6
7
9
8
BIJLAGE BIJLAGE
B.1.2/7 Onderzoek B.1.3 DKO

• ‘Levensbreed leren’, voor alle leeftijden en 24 verschillende opleidingen.
• Veel studenten komen van verder met de trein, in die zin is deze locatie
niet optimaal (Berchem station bijvoorbeeld beter).
• Studenten zijn slecht voor 4 jaar verbonden met de campus. Hoe kun-
nen meer lange termijnrelaties worden opgebouwd (bijvoorbeeld met
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
+3 externe partijen)?
1
2
3
4
5
6
7
9
8
• Interactie met buitenwereld is cruciaal.
• Beveiliging en toegangelijkheid (24/7) zijn belangrijke uitdagingen.
• De school heeft vandaag niet de ruimtes die zij nodig heeft en verdient.
In de loop der jaren heeft de academie zich ruimtelijk ‘vastgereden’.
• Er is nood aan grondige en structurele ingrepen. De vraag is of je met
Vast meubilair
puntsgewijze investeringen resultaat kan behalen.
• Stockage vormt één van de grootste problemen binnen de campus.
• Er is nood aan een vaste tentoonstellingsruimte.
DKO
DKO - gebouw
iele
mob
wand
43
42
41
6162
60
59
58
44
57
45
56
4746
55
48
49
5150
52
53
54
54
53
52
51
50
55
49
48
56
47
57
46
58
45
59
44
60
61
62
63
41
42
43
+2
EXPO- AULA’S
RUIMTE
momenteel gedeeld met AP gedeeld met AP en UA
ARCHIEF
k
da
7
6
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
36
35
34
33
32
36 31
30
37
29
38
28
39
27
40
22
2324
25
26
20
ADMINISTRATIE
19
18
3839
37
36
21
35
22
34
23
33
24
32
2625
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
vide
11
12
13
14
15
16
17
16
15
18
14
19
20
21
11
22
23
10
24
9
25
26
8
27
7
28
6
29
5
30
31
4
3
2
1
32
33
34
35
36
37
+ ONTHAAL
38
39
40
+1
31323334
30
26272829
22232425

9
1
2
3
4
5
6
1
7
2
8
3
4
5
6
7
8
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1

totaal 400,2 m2 +0
1
2
3
4
5
6
7
9
8

BIJLAGE BIJLAGE
B.2 Onderzoek Personeelscluster AP
Ateliers
Ateliers
centrale hart
van de campus
epicentrum
Ateliers
centrale hart
van de campus
epicentrum
Ateliers
Ateliers
personeelscluster
Ateliers
luifel
uit het masterplan... personeelscluster
In deze bijkomendeluifel studie onderzoeken we of de voorg- inkom met de onthaalbalie verbindt. Daarnaast lijkt
uit het masterplan... estelde personeelscluster uit het masterplan een haal- het gebouw dat momenteel de opleiding Conservatie
- S T A D S W A A G - baar scenario is en zich kan inschrijven in de werking & Restauratie van de UA huisvest, erg gesloten. Door
In deze bijkomende vanstudie
de academie.
onderzoeken we of de voorg- inkom met de onthaalbalie de waardevolle objecten
verbindt. Daarnaast die hier bewaard en beheerd
lijkt
estelde personeelscluster uit het masterplan een haal- het gebouw dat momenteel worden, heeft zeConservatie
de opleiding een strenger veiligheidsregime dan de
- S T A D S W A A G - baar scenario is enHetzich kan inschrijvenvan
samenbrengen in de werking
het personeel van& Restauratie
zowel de UAvan de UA huisvest,
rest van deerg gesloten.
campus. DeDoor
deuren en ramen die uitgeven
van de academie.als de AP in de gebouwen van het voormalige de waardevolle
bureel objecten opdie hier
het bewaard enzijn
binnenplein beheerd
dan ook permanent gesloten.
van weldadigheid heeft drie grote voordelen. worden, heeft
Ten ze een strenger
eerste Een meer veiligheidsregime
open programma dan de -zoals de personeelsclus-
D
E
R
E
K
Het samenbrengen van het
worden oppersoneel van de
die manier zowel de UA ruimtes
resterende rest vandie
de beter
campus. Deter-deuren en ramen een
zal opnieuw die uitgeven
interessante wisselwerking kunnen
N
O Z
O
als de AP in de gebouwen van het voormalige bureel op het binnenplein zijn dan ook permanent gesloten.
geschikt zijn voor het organiseren van studio’s en ateliers faciliteren tussen dit gebouw, de straat en de rest van de
Z R
J E
I
D
B
O
N
van weldadigheid heeft drie grote voordelen. Ten eerste Een meer open programma -zoals de personeelsclus-
D
E
R
E
K E X P O E X P O gemaximaliseerd.
worden op die manier de resterende Ten
ruimtestweede heeft de gebouwenclus-
die beter campus. wisselwerking kunnen
ter- zal opnieuw een interessante
N
geschikt zijn voorterheteen eigen toegang vanafen deateliers

straat. Zo kunnentussen
de dit gebouw, de straat en de rest van de
O
O Z
organiseren van studio’s faciliteren

Z R
J E
I
D
UA-
B K E R A M I E K & V R I J E G R A F I E K
N
gemaximaliseerd.werkingen
Ten tweedevan dedeUA en AP een eigen adres krijgen aan Een tweede bezorgdheid is dat de ruimtes niet voldo-
O
F L E X
heeft gebouwenclus- campus.
S
F O Y E R
- STA D S C A M P U
E X P O E X P O
de straat.
ter een eigen toegang vanafTen derdeZo
de straat. geloven
kunnenwe de dat de symbolische geste ende geschikt zijn om de verschillende personeelsruim-
C A F E T E R I A
F O Y E R
UA-
K E R A M I E K & V R I J E G R A F I E K
werkingen van devan UA het samenbrengen

en AP een eigen adresvan de UA
krijgen aanen AP optweede
Een organisa-
bezorgdheid tesiste huisvesten.
dat Om voldo-
de ruimtes niet hier een beter beeld van te krijgen
-
F L E X
F L E X
M
F O Y E R
- STA D S C A M P U
U
- V E N U S S T R
de straat. Ten derde geloven
torisch we dat
niveau eendesamenwerking
symbolische geste ende geschikt zijn om de
en kruisbestuiving verschillende
hebben personeelsruim-
we de gevraagde ruimtes ingetekend in plan en
T
C A F E T E R I A
S
F O Y E R
van het samenbrengen

tussenvan de de UA en APkan op organisa-
bevorderen. tes te huisvesten. Om hier een beter beeld van te krijgen
A
-
instituten axonometrie.
F L E X
M
A
R
U
- V E N U S S T R
torisch niveau een samenwerking en kruisbestuiving hebben we de gevraagde ruimtes
plan isingetekend in plan en
T
M A K E R S P A C E F L E X
Het op de twee verdiepen opgebouwd rond een
S
S
A
tussen de instituten kan bevorderen. axonometrie.

A
We merken echter ook dat er een aantal bezorgdheden centrale personeelsruimte, met postvakjes, een salon,
R
R
- C E N T R A A L
A
D
F O Y E R
F L E X
Het plan is op de twee verdiepen opgebouwd rond een
A A T -
A
M A K E R S P A C E B I N N E N P L E I N -
S
zijn omtrend deze verhuis. Een eerste bezorgdheid kitchenette, een grote vergader/lunchtafel, ... Dit is de
T
B E E L D
T
H O U W K
U N S T
-
We merken echter ook dat er een aantal bezorgdheden centrale personeelsruimte, met postvakjes, een salon,
R
M O D E L B O U W
- C E N T R A A L
A
F O Y E R
uit zich in het feit dat de verhuis van de verschillende ontmoetingsplek voor ... Dithet personeel, de docenten, direc-
A A T -
A
B I N N E N P L E I N -
zijn omtrend deze verhuis. Een eerste bezorgdheid kitchenette, een grote vergader/lunchtafel, is de
T
B E E L D
H O U W K
U N S T
-
M O D E L B O U W
kantoren en vergaderlokalen
uit zich in het feit dat de verhuis van de verschillende naar één centrale cluster teur, ICT, opleidingshoofden.
ontmoetingsplek voor het personeel, de docenten, direc- De ruimtes zijn erg ruim,
gevolgen heeft
kantoren en vergaderlokalen naarvoor de relatie
één centrale tussen met
cluster deICT,
teur, restopleidingshoofden.
van de hoog en Degoed
ruimtesverlicht.
zijn ergDaarrond
ruim, zijn de afzonderlijke
- M U T S A A R D
gevolgen heeft voorcampus.
de relatie tussen met de rest van de kantoorruimtes
hoog en goed verlicht. Daarrond geschikt. Op het gelijkvloerse niveau
zijn de afzonderlijke
P L E I N -
- M U T S A A R D campus. Waar deze ruimtes nu mee deel uitmaken van het natu-
kantoorruimtes bevinden
geschikt. zich de kantoren
Op het gelijkvloerse niveau die gemakkelijk bereikbaar
- lastig portret -
P L E I N -
Waar deze ruimtes nu mee
urlijke deel uitmaken
parcours van devan het natu-doorheen
studenten bevinden zich de kantoren
de campus, moetendie gemakkelijk bereikbaar
zijn. Hier zit het onthaal, de onderzoekers,
- lastig portret -
E X P O
&
E X P O
&
W O R K
S H O P
urlijke parcours van
zijndezestudenten
gemakkelijk doorheen de campus,
bereikbaar moeten zijn.
en toegankelijk, watHier
we zit hetdeonthaal, de onderzoekers,
cel onderwijs, het kantoor van de directeur en het
W O R K
zijn ze gemakkelijknubereikbaar
dreigen teen toegankelijk,
Dit wat weechterdegenuanceerd
cel onderwijs, het kantoor van de DKO.
directeur
Eenenextra
het trappenkoker verbindt de
S H O P
verliezen. moet onthaal van

- A M
nu dreigen te verliezen. Dit moet echter genuanceerd onthaal van DKO. Een extra trappenkoker verbindt de
worden. Ten eerste verschuift het ‘epicentrum’ van de gelijkvloers met het verdiep. Hier zit de studentenbege-
- A M
- Papa Jos -
- B L
I N D
worden. Ten eerste verschuift het ‘epicentrum’ van de gelijkvloers met het verdiep. Hier zit de studentenbege-
B T M
- Papa Jos -
E S T
- B L
I N D R A A
academie meer naar het binnenplein van waaruit de leiding, weg van het zicht, maar toch dicht bij de ingang.
B T M
E S T T -
R A A
T -
academie meer naar het binnenplein van waaruit de leiding, weg van het zicht, maar toch dicht bij de ingang.
ateliers, het centrale
hart, dekloppende hart, deMaar
fietsenstalling Maar ookstudentensecretariaat
de back-office van het studentensecretariaat
A N S
ateliers, het centrale kloppende fietsenstalling ook de back-office van het

A N S
en ... het centraleen ... het-met

onthaal centrale onthaal -met de personeelsruimtes
de personeelsruimtes en het secretariaat van enDKO.hetEnsecretariaat vanfinanciën
tot slot ook cel DKO. En tot slot ook cel financiën
T R A
T R A
erachter- toegankelijk zijn.

erachter- toegankelijk zijn. Dit kan verder architectur-Dit kan verder architectur- en
en personeelsadministratie. personeelsadministratie.
A T -
A T -
aal vormgegevenaal vormgegeven

worden worden
met een luifel die demet een luifel die de centrale
centrale

BIJLAGE BIJLAGE
klasruimtes worden kantoorruitmes
toegang via de straat
nieuwbouw atelier wordt

onthaalblalie

BIJLAGE BIJLAGE
+00
cel onderwijs
42 m2
4 bureau’s
1 ronde werktafel
directeur KA
42 m2
4 bureau’s
1 ronde werktafel
cel adviseurs
29 m2
onthaal DKO 1 werktafel
19 m2 1 bureau
bergruimte
1 onthaaldesk
directeur DKO
39 m2
1 bureau
1 werktafel
centrale docentenruimte
71 m2
2 tafels
1 kast
onderzoek
werkruimte
46 m2
5 werktafels centraal onthaal

archiefkasten 95 m2
onthaalbalie
onderzoek vergaderruimte wachtruimte
46 m2
1 vergadertafel
kast
onthaal uitleendienst
39 m2
ICT onthaalbalie
30 m2
1 vergadertafel
kast
bewaking
22 m2
1 wandtafel
bergruimte

BIJLAGE BIJLAGE
+01
DKO administratie
58 m2
4 bureau’s
3 archiefkasten
centrale docentenruimte
77 m2
1 tafel
1 kast
1 salon
personeelsadministratie
46 m2
2 bureau’s
1 werktafel
1 archiefkast
gesprekslokaal
15 m2
1 bureau
financiën
46 m2
2 bureau’s
1 werktafel studentenbegeleiding
1 archiefkast 19 mé
2 bureau’s
studentenadministratie
backoffice
19 mé
4 bureau’s
2 archiefkasten

BIJLAGE BIJLAGE
+00 +01
onthaal DKO kan aan de straat-
zijde georganiseerd worden.
19.
10. 12.
8. 9.
11.
7. 18.
flexibele personeelsruimte: flexibele personeelsruimte:
postvakjes, kitchenette, grote postvakjes, kitchenette, grote
vergadertafel, ... vergadertafel, ...
6. 17.
5. 16.
15.
4.
2.
14. 13.
1.
3.
trap wordt uitgebreid: verbinding

met ruimtes erboven
1. centraal onthaal 13. gesprekslokaal

2. onthaal uitleendienst 14. studentenbegeleiding
3. bewaking 15. studentenadministratie backoffice
4. ICT 16. financiën
5. onderzoek vergaderruimte 17. centrale personeelsruimte
6. centrale docentenruimte 18. personeelsadministratie
7. onderzoek werkruimte 19. DKO administratie
8. directeur DKO
9. onthaal DKO
10. directeur KA
11. cel adviseurs
12. cel onderwijs

Making Mutsaard

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Making Mutsaard

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Making

De Mutsaardsite in het hart van de Antwerpse binnenstad maakt

1186 m2 PRODUCT beheer

CAD fase 1 fase 2 fase 3

onderzochte potentië verhuisbewegingen processchema

Fivez gebouw Bureel van Weldadigheid

pandgang lichtinval atelier in hoofdgebouw

Ceci n’est pas un atelier (This Is Not A Studio)

By means of its structures and pedagogical

De onderwijsactiviteiten en het gebouwenpatri- De Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en de

‘mental map’ met sitering van de Mutsaardcampus binnen de stedelijke context

De Mutsaardsite kan, met uitzondering van het

birdseye view luchtfoto met aanduiding onderzoeksgebied (bron: Google maps)

Een bruisende universiteitswijk

Een gebouwencomplex Markante toegangsruimten

9 Bourlapoort Mutsaardplein Ingang parking Blindestraat

1. Directeurswoning 5. Portierswoning 9. Bureel van weldadigheid 13. Kerkgebouw

historisch beeld tuinzone (in: DEBRUYN, M., Bouwhistorisch onderzoek van de

De Mutsaardsite is historisch sterk vergroeid

Huidige toestand tuinzone

II Identiteit en commons Historische gelaagdheid

In wat volgt analyseren we deze historische fases als

gesticht Arthur Van Der Nest

bureel van Weldadigheid

1810 1864 1894 1944 1950 1984 2019

Tot aan het begin van de 19de was de huidige campus

Het kerkkoor is grotendeels bewaard gebleven. Zijn

De gebouwen rond de oorspronkelijke pandgang zijn

Museumruimte ter hoogte van het huidige Fivez-gebouw

Doorheen de jaren verandert de visie op kunston-

Midden twintigste eeuw wordt na een zware brand

1. Wintertuin 2. Tempelgebouw 3. Lange Zaal

Trap Fivez gebouw

Huidige eigendomsverdeling De campus mist een ‘kloppend hart’,

ruimtegebruik die nauwer aansluit bij de manier van lesgeven (indi-

menten enz. Ruimte die niet kan worden geprivatiseerd.

Onder de verschillende opleidingen heerst een gedeelde wens om

opleidingen draaien op een ‘wegwerpcultuur’ voor maquettes,

expo-stukkenen en werkmateriaal. Een circulaire campus kan een

te verliezen. Zo kan de identiteit van deze campus ook meer opge-

1.3.1/2 Theaterkostuum • Onderzoek is ruimtelijk versnipperd op de campus. Onderzoekers kunnen idea-

III Interne werking

juweelontwerp schilderkunst interieurarchitectuur

Er is nood aan een testruimte met dag- en kunstlicht. PLASTIEK-

• Producties worden het best getoond BI in een ‘theater’ setting.

de opleidingen Mode, Grafisch ontwerp en In Situ

denten en opleidingsverantwoordelijken zijn deze vra-

totaal 1.284,7 m2 m2/student 21,4 m2/st

netto gedeeld 1.3.1/3 Fotografie 0m Aantal docenten (VTE): 6 (4)

werktafel nodig STOCKAGE namelijk UA). LOKAAL

• Er is vraag naar meer expositieruimte,

met de ruimtes die voorzien worden.

Op de volgende pagina worden de meest sprekende 2. berging

Aantal studenten : 497

andere locatie andere contacten leggen (over de ook

infrastructuur ontstaat die bepaalde noden kan

aantal vierkante meters per student beduidend hoger

netto gedeeld 88,5 m2 Aantal docenten (VTE): • 11 Er (3)

sas naar buiten

voor de opleidingen van de Academie wat natuurlijk opvangen (samenwerkplekken, studeerplekken,

meer transparantie tussen versch. richtingen

in situ grafisch BBontwerp mode

feit dat elke discipline een specifieke infrastructuur, schillende actoren.

oriëntatie, perspectieven, gabariet, ontsluiting, ...