NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI

Lê Minh Khuê
I,KTCB:
1,Tác giả:
-Thuộc thế hệ những nhà văn trẻ trưởng thành trong kc chống Mỹ
-Sở trường ở thể loại truyện ngắn
-Đề tài thành công :Chiến tranh và người lính =>Tái hiện chân thực cuộc sống
và chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn những năm kc chống Mĩ
2,Tác phẩm:
a,Hoàn cảnh ra đời:
-1971 kc chống Mĩ đang diễn ra ác liệt => Đây là một trong những tp đầu tay
khẳng định tài năng viết truyện ngắn của nhà văn
b, Tóm tắt:
Tác phẩm kể về câu chuyện ba cô gái ở cùng trong một tổ trinh sát mặt đường
gồm: Phương Định, Nho, Thao - tổ trưởng, làm nhiệm vụ trinh sát mặt đường ở
trên tuyến đường Trường Sơn. Họ sống trong một cái hang dưới chân cao điểm
của một vùng trọng điểm. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối
lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu vị trí các quả bom chưa
nổ và phá bom. Công việc của họ hết sức nguy hiểm và cần sự chính xác, bình
tĩnh. Mỗi ngày họ phải phá bom ít thì ba lần, nhiều thì năm lần. Họ luôn phải
đối diện với thần chết trong mỗi lần phá bom. Cuộc sống của Thao, Phương
Định và Nho dường như chưa bao giờ mất đi niềm vui, sự tươi mới và hồn
nhiên, khát khao của tuổi trẻ. Ba cô gái, ba tính cách khác nhau. Chị Thao thích
chép những bài hát vào trong quyển sổ nhỏ, Phương Định thì luôn mộng mơ, cô
hay nhớ về những kỉ niệm đẹp của tuổi thiếu nữ khi bên cạnh gia đình và người
thân còn riêng Nho lại vô cùng yêu thích thêu thùa nhưng chỉ thêu được các
bông hoa cẩu thả, lòe loẹt. Mỗi người một vẻ nhưng họ luôn sống yêu thương,
đùm bọc gắn bó chăm sóc nhau như chị em trong gia đình. Trong một lần phá
bom của địch, Nho bị thương nặng. Chị Thao và Phương Định rất lo lắng, ngày
đêm chăm sóc ở bên cạnh Nho. Lúc này chợt một cơn mưa đá vụt đến nhưng rồi
cũng nhanh chóng đi qua, khiến cho các cô gái chất chứa bao nỗi niềm trong
lòng. Đặc biệt là Phương Định – trong lòng cô xuất hiện bao hoài niệm xưa và
những khát khao về một tương lai mới.
c,Giá trị tp:
*ND:
- ca ngợi vẻ đẹp của con người VN thời chống M ,kết tinh ở vẻ đẹp của những
cô gái TNXP trên tuyến đường Trường Sơn. Đó là những con ng có tinh thần
dũng cảm gan góc, có tinh thần đồng đội sẵn sàng hy sinh vì TQ
- Họ còn là những ng lính trẻ lạc quan yêu đời hồn nhiên mơ mộng.
*NT:
- NT xây dựng tình huống (đặt nhân vật vào tình huống gay cấn ác liệt của
cuộc chiến)
- NT miêu tả tâm lí
- NT kể chuyện ngôi kể thứ nhất ,ng kể tham gia trực tiếp vào câu chuyện tạo
tính kquan chân thực,nhân vật giãi bày tình cảm tự nhiên
- Ngôn ngữ giọng điệu hồn nhiên dí dỏm.
II,ĐỀ ÔN LUYỆN:
Câu 1:
Cảm nhận về nhan đề truyện ngắn (đoạn văn)
- Tác phẩm Những ngôi sao xa xôi là một tác phẩm có nhan đề hay, nhan
đề này vừa có những hình ảnh với ý nghĩa cụ thể, đồng thời những hình
này cũng mang những ý nghĩa ẩn dụ vô cùng sâu sắc.
- Những ngôi sao xa xôi gợi cho người đọc hình ảnh về những ngôi sao lấp
lánh trên bầu trời quê hương của nhân vật chính trong câu chuyện –
Phương Định. Và đây là hình ảnh trong trí nhớ của cô, gắn liền với tuổi
thơ bên gia đình vô cùng ấm áp và hạnh phúc. Những kí ức đẹp đẽ luôn
hiện lên trong tâm trí Phương Định cho thấy dù cho hoàn cảnh chiến
tranh có tàn khốc đến đâu, thì những cô gái thanh niên xung phong vẫn
luôn giữ được sự hồn nhiên, trong sáng, mơ mộng trong tâm hồn của
mình. Đồng thời, qua đây, ta cũng thấy được tình yêu thương, gắn bó với
quê hương của những cô gái làm thanh niên xung phong.
- Qua nhan đề này, ta còn thấy được sự lấp lánh của ba cô gái thanh niên
thời kháng chiến chống Mĩ. Dù chiến tranh có khốc liệt đến đâu, dù bom
đạn có dội xuống tuyến đường Trường Sơn tàn khốc như thế nào, thì ba
cô gái vẫn như những ngôi sao lấp lánh trên đỉnh cao Trường Sơn, sao
tuy ở xa nhưng lại gần gũi và luôn khiến con người ở mọi thời đại đều
cảm phục, thương yêu.
- Tên tác phẩm gợi lên những xúc cảm lãng mạn trong thời cách mạng oai
hùng, làm giảm bớt đi phần nào những đau thương, mất mát mà chiến
tranh gây ra.
- Đồng thời, Những ngôi sao xa xôi cũng góp phần thể hiện tư tưởng của
tác giả cũng như chủ đề của câu chuyện đó là đề cao chủ nghĩa anh hùng,
vẻ đẹp tâm hồn, đồng thời cũng ca ngợi những phẩm chất đáng quý của
con người Việt Nam thời cứu nước.

Câu 2:
Suy nghĩ của anh chị về vẻ đẹp nhân vật Phương Định trong tng
“NGSXX”(LMK)
*Dàn ý:
A,ĐVĐ:
1. MB trực tiếp: “NNSXX”(LMK) được đánh giá là một trong những
truyện ngắn hay của VXHĐVN viết về đề tài chiến tranh và ng lính
trong những năm kc chống Mĩ .Đó thực sự là khúc ca lãng mạn ngợi ca
vẻ đẹp của thế hệ trẻ trong những năm tháng hào hùng của lịch sử.
Người đọc thực sự ngưỡng mộ khâm phục vẻ đẹp của hình tượng nhân
 vật PĐ một cô gái trẻ giữa tuyến đương TS vẫn luôn bám đường làm
nhiệm vụ ở nơi đánh phá ác liệt nhất của giặc Mĩ.
2. MB gián tiếp:
Từ lâu, hình ảnh những cô gái thanh niên xung phong đã đi vào thi ca, nhạc họa
nuôi một nguồn cảm hứng dồi dào, bất tận. Ta có thể kể đến bài thơ "Gửi em cô
gái thanh niên xung phong" của nhà thơ Phạm Tiến Duật hay bài hát "Cô gái
mở đường" của cố nhạc sĩ Xuân Giao ,“Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Mỹ
Dạ... Và viết về vẻ đẹp của những bông hoa đẹp ấy phải kể đến nhà văn Lê
Minh Khuê với truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi". Tác phẩm đã khắc họa
thành công hình ảnh những cô gái xung phong phá bom, mở đường thật chân
thực qua hình tượng nhân vật Phương Định.
B,GQVĐ
1,Tổng quát:
* Hoàn cảnh ra đời:
Lê Minh Khuê là nhà văn thuộc thế hệ những tác giả bắt đầu sáng tác trong thời
kì kháng chiến chống Mĩ. Với tài năng và sự tìm tòi, khám phá của mình, bà
sớm gặt hái được nhiều thành công về mảng đề tài là cuộc sống chiến đấu của
những thanh niên xung phong và bộ đội trên tuyến đường Trường Sơn. “Những
ngôi sao xa xôi” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Lê Minh Khuê
sáng tác năm 1971 trong thời kì chống Mĩ đang diễn ra ác liệt nhất. Nhân vật
chính trong tác phẩm - Phương Định - là nhân vật giành được nhiều sự yêu mến,
cảm phục của người đọc bởi vẻ đẹp ngoại hình, tâm hồn và sự dũng cảm, ngoan
cường, bình tĩnh ung dung trước hiểm nguy.
* Khái quát về nhân vật
- PĐ là nhân vật chính trong truyện đồng thời là ng kể chuyện vì vậy nv hiện lên
chân thực tự nhiên. PĐ nhân vật xưng tôi –người kể chuyện ,lựa chọn cách trần
thuật ấy là có chủ định của nhà văn. Mọi hoàn cảnh, sự kiện ,suy nghĩ...đều
được tái hiện từ cái nhìn thái độ của chính ng trong cuộc. Từ đó nhà văn có điều
kiện đi vào thế giới nội tâm ,những tâm tư thầm kín của nhân vật .
2, Suy nghĩ về VĐ nhân vật PĐ:
a, Hình tượng nv PĐ được LMK khám phá với vẻ đẹp của một nữ chiến sĩ
trinh sát mặt đường,gan góc, dũng cảm, kiên ccướngẵn sàng hy sinh vì TQ
- Lai lịch
+ Là một cô gái Hà Nội vào chiến trường,kí ức của cô gắn liền với thời học
sinh hồn nhiên vô tư bên mẹ trong căn gác hai bên một đường phố yên tĩnh .Nếu
ko có chiến tranh cuộc sống của cô sẽ trôi đi trong yên ả và thanh bình .Nhưng
chiến tranh đã nổ ra, giống như bao cô gái cùng trang lứa PĐ khoác ba lô vào
chiến trường với tình yêu tổ quốc và tất cả sự trẻ trung hồn nhiên yêu đời của
mình.
* Hoàn cảnh sống và chiến đấu: Là thành viên của tổ trinh sát mặt đường gồm
3 người ở trong cái hang dưới chân cao điểm đường trước mắt bị đánh lở loét
xung quanh ko có lá xanh chỉ có âm thanh tiếng máy bây gầm gào, đất bốc khói
không khí bàng hoàng xung quanh có biết bao quả bom chưa nổ...nguy hiểm
luôn rình rập, cái chết có thể đến bất cứ lúc nào. Vậy mà PĐ cũng như tất cả
những ng đồng đội của mình : chị Thao , Nho phải đảm đương nhiệm vụ đầy
khó khăn và thử thách khốc liệt .Những cô gái trẻ ấy phải thường xuyên túc trực
trên cao điểm cả đêm và ban ngày .Nghe và đếm chính xác từng loạt bom nổ để
xác định cụ thể những trái bom chưa nổ ,sau đó trực tiếp phá trái bom ấy .Một
ngày họ phá từ 3 -5 quả .Công việc này giúp họ có thể san ủi đường nhanh
chóng vào ban đêm, đảm bảo cho tuyến đường huyết mạch luôn thông suốt.
Công việc khó khăn nguy hiểm đó họ phải đối mật hàng ngày, ấy vậy họ vẫn
hoàn thành thành xuất sắc nhiệm vụ. Điều này chứng tỏ ở PĐ và đồng đội của
cô có tinh thần gan góc quả cảm sẵn sàng hi sinh vì TQ. Trường Sơn là nơi thử
thách ý chí, khí phách con người Việt Nam. Chính những con người như
Phương Định, Thao, Nho đã xướng nên bài ca tuyệt đẹp của “những bông hoa
trên tuyến lửa” anh hùng. Giữa sự ác liệt của chiến tranh, vẻ đẹp của họ vẫn tỏa
sáng. Sức trẻ, lòng yêu nước, khát vọng hòa bình đã tạo nên sức mạnh cho cuộc
kháng chiến gian khổ mà anh hùng. Họ vốn chỉ là những con người rất đỗi bình
thường nhưng đã góp phần tạo nên những kì tích anh hùng cho dân tộc:
“Em là người thanh niên xung phong
Không có súng chỉ có đôi vai tải đạn
Giữa tầm đạn thù tấm lòng dũng cảm
Em vượt đường dài tiếp thêm lửa chiến công”

* Bằng vốn sống thực tế của nữ nhà văn chiên sĩ từng có một thời lăn lộn nơi
chiến trường LMK đã giúp ng đọc nhận ra đặc điểm ấy của nhân vật khi miêu tả
trực tiếp diễn biến tâm trạng nhân vật PĐ trong một lần phá bom :
- Tâm trạng cô gái trẻ trong lần phá bom được miêu tả với 2 sắc thái nổi
bật :Lúc gần quả bom và lúc phá bom. PĐ đến gần quả bom mà cô được chị
Thao giao nhiệm vụ phá bom trên đồi .Lúc ấy PĐ cảm thấy kg quanh mình vắng
lặng phát sợ .Cây còn lại xơ xác,đất nóng khói đen vật vờ từng cụm trong ko
trung ,cô gái ấy cảm thấy căng thẳng phát sợ nhưng cảm giác ấy thoáng qua rất
nhanh .Một cảm giác khác ập đến làm cô ko sợ nữa bởi cô cảm thấy những ánh
mắt của các chiến sĩ đang dõi theo mình. PĐ nhanh chóng lấy lại tự tin bình tĩnh
“tôi sẽ ko đi khom các anh ấy ko thích cái kiểu đi khom khi có thể đứng đoàng
hoàng và bước đi”.Ta có cảm tưởng nhân vật được tiếp thêm sức mạnh và tự
nhân lên sức mạnh của chính mình khi hiểu rằng mình ko hề chiến đấu đơn
độc .Bên cạnh có bao đồng đội dõi theo chia sẻ ,trợ giúp về tinh thần và cô còn
có sức mạnh của lòng tự trọng.Chính nó giúp cô vững vàng bình tĩnh đến khâm
phục khi ở sát quả bom ,kề sát cái chết .Từng cảm giác của PĐ trở nên sắc nhọn
hơn ,mọi cảm giác đều căng như dây đàn .Ta hình dung một PĐ đang thức nhọn
giác quan tập trung cao độ vào quả bom trước mặt với thao tác mau lẹ dứt khoát
nhưng cũng rất dứt khoát khéo léo ,cẩn trọng .Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào
quả bom “một tiêng động sắc đến gai ng cứa vào da thịt tôi ...tôi rùng mình và
bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm .Nhanh một tí ,vỏ quả bom nóng một dấu
hiệu chẳng lành .”.Đoạn văn ngắn nhịp ngắt dồn dập,lời văn căng thẳng ,giàu
kịch tính như cuốn ng đọc vào tâm trạng nhân vật .Ta thấy mình cũng căng
thẳng như dây đàn .Những phút căng thẳng rồi cũng trôi qua. Song cũng chưa
hếts tiếp đó là giây phút chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Bởi lẽ nếu bom ko nổ
làm cách nào để châm mìn lần hai.Dòng suy tư của PĐ cứ thế cứ thế cuốn ng
đọc vào tâm trạng hồi hộp phấp phỏng nhưng cuối cùng quả bom đã nổ. Giây
phút hạnh phúc nhất cũng là lúc cô gái trẻ ấy phải chịu đựng “một tiếng nổ
váng óc ,ngực nhói ,mắt cay ,buồn nôn ,khó chịu”. Mảnh bom phá ko khí ,đất đá
tan vào trong bụi cây. Sau mỗi lần phá bom như thế PĐ đều có cảm giác rất
thanh thản vì cô đã hoàn thành nhiệm vụ được tin tưởng giao phó.
* VĐ này của nhân vật được thể hiện chân thực cụ thể trong từng chi tiết ,thể
hiện trong cách nhân vật kể về công việc của mình rất đơn giản nhẹ nhàng
“quen rồi một ngày tôi phá bom đến 5 lần ,ngày nào ít 3 lần”,chúng tôi bị bom
vùi luôn ,vì vậy được các anh gọi là những con quỷ mắt đen .Hay ở cách suy
nghĩ của nhân vật về cái chết “nó mơ hồ ko cụ thể”. Tất cả những chi tiết
trên là biểu hiện đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng ở thế hệ trẻ VN thời
chống Mĩ- những chiến sĩ anh hùng gan vàng dạ sắt.
b,Tình đồng đội gắn bó sẻ chia : chia nhau viên kẹo chanh ướt, cùng hát giữa
bom đạn ,đặc biệt chăm sóc khi Nho bị thương… hiểu được tính tình, sở thích
của nhau, quan tâm chăm sóc nhau rất chu đáo. Phương Định bồn chồn, lo lắng
khi chờ chị Thao và Nho đi trinh sát trên cao điểm mà mãi ko thấy về. Khi Nho
bị thương, Phương Định và chị Thao đã lo lắng, băng bó chăm sóc Nho thay
quần áo, tiêm rồi pha sữa cho Nho.chăm sóc nhau như chị em ruột thịt và cảm
thấy “đau hơn người bị thương”.
c, Vào chiến trường đã 3 năm ,quen với những hiểm nguy thử thách ,đã
giáp mặt hàng ngày với cái chết nhưng PĐ vẫn giữ vẻ đẹp trẻ trung lạc
quan yêu đời của tuổi trẻ .Vẻ đẹp này của nhân vật được khắc họa trong
những chi tiết đầy ý nghĩa khi miêu tả ngoại hình và diễn tả tâm trạng nv khi
đón cơn mưa đá
- Ngoại hình: PĐ rất nhạy cảm và tự tin về hình thức của mình ,cô tự đánh giá
mình là một cô gái khá .Người đọc ấn tượng hơn cả với đôi mắt và mái tóc của
PĐ.Người ta vẫn xem đôi mắt là cửa sổ tâm hồn con người .Đôi mắt màu nâu
nhìn xa xăm của PĐ đã cho thấy sự mơ mộng đa cảm .Nếu đôi mắt là cửa sổ
tâm hồn thì mái tóc được xem là biểu tượng cho vẻ đẹp thanh xuân ,duyên dáng
của ng con gái .Người đọc ko thể quên mái tóc tung bay của chị Sứ trong đêm
trăng xứ Hòn (Hòn đất-Anh Đức), mái tóc dày thơm ngát trẻ trung của Nguyệt
trong “Mảnh trăng cuối rừng”.Mái tóc của PĐ dày và mềm được tết thành 2 dải
xinh xắn gợi sự trẻ trung hồn nhiên, cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn một
vẻ đẹp duyên dáng thanh lịch
-Tính cách:
+ Hơi điệu thích ngắm mình trong gương
+ Trẻ trung yêu đời, mơ mộng: Hát hay và bịa lời bài hát giỏi.Cô thích hát
những bài hành khúc rộn rã ,thích dân ca quan họ mềm mại dịu dàng, thích dân
ca Ý trữ tình. Và cũng thầm ước mơ về chàng trai lí tưởng : Người đó phải là ng
cùng chiến hào cùng lí tưởng :thông minh can đảm ,mặc quân phục có ngôi sao
trên mũ .
+Vẻ đẹp hồn nhiên trong sáng của PĐ thể hiện sâu sắc nhất qua trang văn miêu
tả tâm trạng của PĐ khi đón cơn mưa đá sau phá bom .PĐ hiện lên như đứa trẻ
vô tư với niềm vui “nổ tung say sưa tràn đầy”.Cơn mưa đá bất ngờ kéo cô trở về
tuổi thơ và dòng hồi ức dâng trào ko gì ngăn nổi xoáy mạnh như sóng đưa cô
trở về với mẹ với Hà Nội. Quê hương yêu dấu là những ngôi sao to trên bầu trời
thành phố , là bà bán kem, là những ngọn điện trên quảng trường , hoa trong
công viên, tiếng rao của bà bán xôi sáng. Nhà văn đã miêu tả vô cùng thành
công thế giới nội tâm của nhân vật để thấy tâm hồn lạc quan của cô gái trẻ. Đó
là khoảnh khắc ngắn ngủi của đời sống chiến trường quê hương yêu dấu là cội
nguồn tạo nên sức mạnh kì diệu tiếp sức cho cô đối diện với khó khăn thử thách
trước mặt .
3,Đánh giá:
*NT xây dựng nhân vật và đặc điểm nhan vật : Có thể nói PĐ là nhân vật được
nhà văn xd thành công với bút pháp lãng mạn lí tưởng ,với NT miêu tả tâm lí
tinh tế .Đặc biệt nhà văn lựa chọn được một giọng kể trẻ trung ,tự nhiên giàu nữ
tính từ đó ngợi ca vẻ đẹp thế hệ trẻ VN trong kc chống Mĩ dũng cảm kiên cường
nhưng hết sức lạc quan yêu đời gắn bó trong tình đồng đội đồng chí .
C,KTVĐ:
Truyện Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã làm sống lại trong lòng ta
hình ảnh tuyệt đẹp và những chiến công phi thường của tổ trinh sát mặt đường,
của Định, Nho, của chị Thao, của hàng ngàn, hàng vạn cô thanh niên xung
phong thời chống Mĩ. Chiến công thầm lặng của Phương Định và đồng đội là
bài ca anh hùng. Chiến tranh đã đi qua, Sau ba thập kỉ, đọc truyện ta như được
sống lại những năm tháng hào hùng của dân tộc với sự hy sinh của tâm hồn bất
tử:
...Đất nước mình nhân hậu
Có nước trời xoa dịu vết thương đau
Em nằm dưới đất sâu
Như khoảng trời đã nằm yên trong đất
Đêm đêm, tâm hồn em tỏa sáng
Những vì sao ngời chói, lung linh...
(Khoảng trời hố bom - Lâm Thị Mỹ Dạ)