Pediatria-wykłady 1-5
stosunku do środowiska - do 8-12 r.ż.
wykład 1
MEDYCYNA WIEKU ROZWOJOWEGO
• Obejmuje swym zasięgiem dziecko od urodzenia do pełnej
dojrzałości 0 - 18-19 lat
Rozwój pediatrii
• Początek ambulatoryjnej opieki nad dzieckiem - rok 1769 -
G. Amstrong, londyński lekarz otwiera pierwszą poradnię
• 1787 r. - poradnia dziecięca w Wiedniu założona przez J.
Mastaliera
Rozwój szpitalnictwa dziecięcego
• koniec XVIII w. Paryż - “ Hotel Dieu” - 1200 łóżek
• 1795 r. - pierwsze prawne wytyczne -Paryska Akademia
Nauk:
• oddzielenie dzieci od dorosłych
• oddzielne sale dla każdej choroby zakaźnej
• jedno łóżko dla jednego chorego
• ograniczenie liczby łóżek na sali do 30
Rozwój pediatrii - wiek XIX
• dominacja szkoły francuskiej, poszukiwanie odrębności
wieku dziecięcego
• 1878 r. pierwszy podręcznik pediatrii - G. Gehardta
• wydawanie naukowych czasopism pediatrycznych
Pediatria - medycyna wieku rozwojowego
• Początek ambulatoryjnej opieki nad dzieckiem - rok 1769 -
G. Amstrong, londyński lekarz otwiera pierwszą poradnię
• 1787 r. - poradnia dziecięca w Wiedniu założona przez J.
Mastaliera
Rozwój pediatrii w Polsce
• pierwszy szpital dziecięcy powstaje we Lwowie w 1845 r. -
12 łóżek
• Kraków (1876) - 42 łóżka
• Poznań (1877) - 12 łóżek
• pierwszy podręcznik pediatrii - 1918 r. przetłumaczony z
niemieckiego
• 1930 - pierwszy polski podręcznik - “Zarys pediatrii”
Stanisława Bujaka
• Początek ambulatoryjnej opieki nad dzieckiem - rok 1769 -
G. Amstrong, londyński lekarz otwiera pierwszą poradnię
• 1787 r. - poradnia dziecięca w Wiedniu założona przez J.
Mastaliera
Pediatria -medycyna wieku rozwojowego
PATOLOGIA
AUKSOLOGIA = NAUKA O ROZWOJU
ONTOGENETYCZNYM (OSOBNICZYM)
• Wzrastanie - zwiększanie wymiarów i masy ciała
• Różnicowanie - morfologiczna specjalizacja narządowa
• Dojrzewanie - doskonalenie funkcjonalne w ramach
jednego organu i integracja narządów w jeden organizm
Okresy rozwoju onogenetycznego człowieka
I. Okres prenatalny (wewnątrzłonowy, śródmaciczny) - od
zapłodnienia do urodzenia - 280 dni
II. Okres postnatalny (pourodzeniowy, pozamaciczny)
Okresy rozwoju onogenetycznego człowieka
Okres postnatalny (pourodzeniowy, pozamaciczny)
• noworodkowy - pierwsze 28 dni życia
• niemowlęcy -1 r.ż.
• wczesnego dzieciństwa (poniemowlęcy) - 2-3 r.ż.
• przedszkolny - 4-6 r.ż.
• szkolny - 7-15 r.ż. : faza obojętnopłciowa
faza dojrzewania płciowego
• młodzieńczy - 16-20 lat
• dojrzałości
• starzenia
Okresy rozwoju postnatalnego (Wolański 1970)
I. Okres rozwoju progresywnego: anabolizm > katabolizmem
• faza względnej bierności - do 5-7 m.ż.
• faza ekspansji (opanowywanie własnego ciała i stabilizacja
homeostazy wewnętrznej) - do 2,5-3 r.ż.
• faza kontroli otoczenia z narastaniem aktywnej postawy w
• faza przygotowania do rozrodu - do 14-18 r.ż.
• faza dorastanie do 20-25 r.ż.
II. Okres stabilizacji (pełnia życia): anabolizm=katabolizm - do 45
r.ż.
III. Okres starzenia się i starości: anabolizm<katabolizm - od 50
r.ż.
Okres prenatalny
I. Faza zarodkowa - do 8 tygodnia ciąży
II. Faza płodowa od 9 tygodnia do porodu 38-42 tygodnia ciąży
Okres prenatalny
Czynniki wzrostu płodu:
• somotomedyny płodowe (IGF-1, IGF-2), wpływają na
syntezę węglowodanów, występują we wszystkicj
tkankach
• płodowe hormony tarczycy
• hormony przysadki (płodowy hGH)
• nerwowy czynnik wzrostu (NGF)
• epidermalny czynnik wzrostu (EGF)
• czynnik transformujący wzrost (TGF-alfa i beta),
wpływa na rozwąj naczyń, chrząstek i komórek
nabłonka
Okres prenatalny
Czynniki wzrostu płodu:
• czynniki wzrostu wiążące heparynę (HBGF) ,
wpływający na rozwój tkanek mezodermalnych
• płytkowy czynnik wzrostu (PDGF), stymulujący wzrost
łożyska
• neuropeptydy regulujące stężenie Ca i Na oraz cAMP
Okres prenatalny
I. Faza zarodkowa - do 8 tygodnia ciąży
• organogeneza
• 1 tydzień - podział komórkowy (bruzdkowanie)
• 2 tydzień - tworzenie listków zarodkowych: endodermy,
egzodermy
• 3 tydzień tworzenie mezodermy
• 4 tydzień - tworzenie somitów
• 4 tydzień - 8 tydzień - tworzenie struktur organowych
. Zarodek 10g, dł. 2-3 cm
Okres prenatalny
I. Faza płodowa - do 9 tyg. - 38-42 tyg.
• Gwałtowny rozwój wszystkich narządów i układów
• Masa płodu:
12 tydz. - 25 g
28 tydz. - 1000 g
• Pierwsze ruchy płodu: ok. 14 tydz.
• Odruch chwytny - 17 tydz.
• Odruch ssania - 24 tydz.
• Odruch Moro - 25 tydz.
Okres noworodkowy - do 28 tyg. życia
Okres adaptacji narządów do pełnego podjęcia czynności w
samodzielnym życiu dziecka po urodzeniu
Noworodek donoszony (38-42 tydz. życia)
• długość 50-52 cm
• masa ciała 3,0 - 3,5 kg
• długość ciemieniowo-siedzeniowa 35 cm
• obwód głowy - 34-36 cm (1-2 cm większy niż obwód
klatki piersiowej)
• proporcje ciała: duża głowa, krótkie kończyny, środek
ciężkości powyżej pępka (dorosły-spojenie łonowe)
Noworodek eutroficzny – prawidłowa masa ciała w stosunku do
wieku ciążowego
Noworodek hipertroficzny – masa ciała za duża w stosunku do
wieku ciążowego
Noworodek hipotroficzny – mała masa w stosunku do wieku
płodowego (noworodki z opóźnieniem wewnątrzmacicznego
wzrastania, IUGR)
Wcześniak < 38 tydz. ciąży
Noworodek przenoszony > 42 tydz. ciąży • Pionizacji: 2 m-c unosi głowę, w pozycji
siedzącej trzyma prosto
Metody oceny rozwoju fizycznego 3 m-c leżąc na brzuchu trzyma głowę przez
• Metoda statyczna – w jednym dniu badamy całą ok. 1 min.
populację – pozwala na ocenę wartości średnich i 5-6 m-c siada, opiera się na wyprostowanych
określenie stopnia akceleracji rozwoju rączkach
• Metoda dynamiczna – śledzenie przebiegu rozwoju 7 m-c- zmienia pozycję ciała
indywidualnego dziecka 7-8 siada
Metody oceny rozwoju fizycznego 9 samodzielnie siedzi
Tabele norm ok. 9 m-ca postawa pionowa
Średnie wartości z odchyleniem 10-11 m-c – pewnie stoi
Najczęściej masa ciała i długość, rzadziej obwód głowy i klatki
piersiowej • Lokomocji: 5 m-c przewraca się z brzucha na
Aktualizacja tabel co 10-15 lat –akceleracja rozwoju plecy
Różnice środowiskowe (miasto, wieś) 8-9 pełza
Siatki centylowe 10-11 raczkuje
Centyl – to częstość występowania danej cechy w populacji 11-12 pierwsze kroki
Graficzna forma przedstawiania rozwoju, najczęściej Masa • Manipulacji: 3 m-ce- chwyta grzechotę, potrząsa
ciała (odruch chwytny)
Długość/wysokość 5-m-c wodzi oczyma za grzechotną, wyciąga rączki, ale nie
Siatki centylowe umie chwycić
Krzywe centylowe 3 i 97 – dolna i górna granica normy, w tym 6 m-cy – chwyta zabawkę, przekłada z ręki do ręki
przedziale mieści się 95,5% badanych dzieci !!!! 7-mc- bawi się swoimi nogami
3-10 centyl 10 m-c –chwyta drobne przedmioty
90-97 centyl kciukiem i palcem wskazującym (chwyt
Jak często badamy dziecko ? pensetowy)
W pierwszym roku życia co miesiąc !!! Rozwój mowy
Bilanse zdrowia dzieci zdrowych: Okres niemowlęcy
• 2-latka,
• 4-latka, 2 m-c – wydaje pojedyncze samogłoski
• 10-latka, Gurzenie- gruchanie od 3 m-ca, od 4 m-ca zmiana tonacji głosu
• 14-latka, Gaworzenie – od 6 m-ca, powtarzanie tych samych sylab
• 18-latka Pojedyncze wyrazy – od 9 m-ca (pa-pa-, ma-ma)
Trend sekularny = tendencja przemian 12 m-cy – rozumie treść prostych zdań, wymawia
Akceleracja rozwoju = przyśpieszenie rozwoju, zjawisko dwusylabowe wyrazy za zrozumieniem, używa sensowne
obserwowane od ok. 150 lat wyrazy dziecięce (hau-hau, kwa-kwa)
• przyśpieszenie rozwoju fizycznego i dojrzewania 2 rok
płciowego Intensywny rozwój mowy, tzw. język własny dziecka, poszerza
• zmiany proporcji ciała (wydłużanie kończyn dolnych, się zakres rozumianych pojęć
długość stopy) 3 rok
• późniejsze występowanie procesów inwolucyjnych, czyli Wyraża się poprawnie i gramatycznie
wydłużenie biologicznej potencji gatunku Okres wczesnego dzieciństwa 2-3 rok
Przyczyny akceleracji rozwoju Tempo wzrostu maleje:
• Postęp cywilizacyjno-technologiczny Wysokość – 12 cm w drugi roku życia, 8 cm w 3 roku życia
• Proces urbaniacji Koniec wyrzynania zębów mlecznych
• Bardziej racjonalne żywienie (wzrost spożycia białka) Zarastanie ciemiączek:
• Zwiększone nasłonecznienie (wit. D) ciemiączko przednie zarasta 14-18 m-c
• Mieszanie się populacji (heterozja) – wymiana genów ciemiączko tylne – 4-6 m-c
Okres niemowlęcy – do 12 miesiąca życia Proporcje ciała ulegają zmianie: nadmierna kyfoza szyjna i
Faza najintensywniejszego wzrostu somatycznego i lordoza lędźwiowa, płaskie stopy to norma
motorycznego w życiu zewnątrzłonowym. 13-15 m-c – chodzenie bez pomocy
Rozwój fizyczny: 15 m-c trzymane za rękę wchodzi po schodach
• wzrost długości ciała o 25 cm Intensywny rozwój mowy (szybszy u dziewczynek)
• wzrost masy ciała o 6-7 kg – masa podwojona ok. 5 m- Pobudliwość ruchowa, brak koncentracji uwagi, szybkie
ca, potrojona.ok. 12 m-ca męczenie się, szybka regeneracja
Przyrosty miesięczne 3 lata – naśladuje zachowania dorosłych, ma pełną kontrolę
• 1-m-c- 600 g (fizjologiczny spadek masy ciała noworodka nad zwieraczami, czytanie !!!!
do 10% masy ciała) Okres przedszkolny
• następne miesiące - 800 -900 g Zwolnienie tempa rozwoju
Okres niemowlęcy Brak biologicznej granicy między okresami wczesnego
Przyrosty miesięczne dzieciństwa a przedszkolnym
• 1-m-c- 600 g (fizjologiczny spadek masy ciała Indywidualny tor rozwoju ( w Polsce dzieci miejskie ok.. 3 cm
noworodka do 10% masy ciała) wyższe niż wiejskie)
• następne miesiące - 800 -900 g 4- rok- wzrost mineralizacji kości
6 m-c –pierwsze zęby mleczne (dziewczynki szybciej) 6 rok – wymiana zębów mlecznych na stałe
12-m-cy – ok. 6 zębów 5 rok – wzmocnienie więzadeł kostno-stawowych stopy –
Rozwój psychoruchowy kształtowanie wydrążeń
Rozwój psychiczny – wieloetapowy proces doprowadzający do Dominacja półkul –prawa lub lewa
dojrzałości psychicznej. U małych dzieci procesy poznawcze i Okres szkolny
emocjonalne związane są silnie z rozwojem procesów Młodszy wiek szkolny – tzw. grzeczne dzieci, przed
ruchowych – pokwitaniem płciowym, wiek obojętnopłciowy
dlatego mówimy o rozwoju psychoruchowym. Koniec tego okresu –
Okres niemowlęcy u dziewcząt menarche = pierwsza miesiączka,
W 1-szym roku dochodzi do: u chłopców – trudny do określenia – pierwsza polucja
Okres dojrzewania płciowego:
Dziewczynki – 8-16 lat
Chłopcy – 10-17 lat
Dojrzewanie płciowe dziewcząt
Dziewczęta: dojrzewanie związane z produkcją hormonów
płciowych: hormonu luteotropowego, estrogenów,
Okres ten poprzedza tzw. pokwitaniowy skok wysokości – pok.
6-12 m-c przed okresem dojrzewania płciowego – przyrost
wysokości ok. 8-10 cm
Pierwszy objaw to powiększenie gruczołów piersiowych, tzw.
stadium pączka – M2
Stopniowy rozwój piersi do stadium M5 (trwa śr. 5 lat), często
dysproporcje w rozwoju piersi (jedno stadium –norma)
Wzrost tkanki tłuszczowej z typowym rozmieszczeniem:
pośladki, biodra, piersi
Pojawienie się owłosienia łonowego (stadium P2), rozwój trwa
ok. 2 lata (P5)
Menarche – pojawia się w zaawansowanym rozwoju piersi
(M3-M4), wiek kostny 13-14 lat. Silna korelacja z wiekiem
kostnym. Pierwsze 1,5- 2 lat miesiączki mogą być nieregularne,
bolesne, obfite
Koniec wzrostu dziewcząt ok.. 16 r. ż. – zarastanie nasad kości
długich z trzonami
Dojrzewanie płciowe chłopców
Dojrzewanie związane z produkcją hormonów płciowych:
testosteron
Pierwsze objawy to powiększenie jąder – rozwój jąder trwa ok.
6 lat
Pokwitaniowy skok wysokości – większy niż u dziewcząt, trwa
kilka lat, , szczyt przypada na 13,5-14 lat, kiedy rozwój
narządów płciowych i owłosienia łonowego jest już
zaawansowany, może przekrocz 12 cm/rok
Poszerzenie barków i klatki piersiowej
2 lata po rozpoczęciu rozwoju jąder i owłosienia łonowego,
pojawia się owłosienie pachowe, zarost na twarzy
Mutacja – szybki wzrost chrząstki tarczowatej krtani,
wydłużenie strun głosowych
Duża indywidualność !!!!
Okres dojrzewania
Okres przekszałcania psychiki:
Samodzielność myślenia
Kształtowanie poczucia tożsamości, normy, systemu wartości
Nadrzędne potrzeby: poznawcze, kontaktu emocjonalnego,
sensu życia, autonomii, potrzeba seksualna
Okres młodzieńczy – 18 lat
Zakończenie rozwoju fizycznego
Psychika – niektórzy nigdy nie dojrzewają !!!!!!!!!!!!!!
NOWORODEK wykład.-3
Termin porodu
Reguła Negelego ostatnia miesiączka – 3 m-ce+ 7 dni plus 1rok
Okres noworodkowy - do 28 tyg. życia
Okres adaptacji narządów do pełnego podjęcia czynności w
samodzielnym życiu dziecka po urodzeniu
Zmiany adaptacyjne po urodzeniu
Zaciśnięcie pępowiny Crozprężenie płuc C zmiana krążenia
płodowego
• płuca płodu wypełnione są płynem płucnym, po
porodzie wchłania się on do mikrokrążenia (w 90%) i
jest wyciśnięty w czasie porodu naturalnego
• pierwszy oddech: zmiana ciśnienia śródpłucnego z -
40 cm H2O do +40 cmH2O, produkcji surfaktantu
Krążenie krwi
Układ krążenia
Wymiana gazowa u płodu C łożysko
Krew utlenowana dostaje się przez łożysko do żył
pępowinowych i żyły głównej ® prawy przedsionek ®otwór
owalny do lewej połowy serca
prawa komora ® przewód tętniczy 88% krwi (omija krążenie
płucne) ®aorta ®tętnice szyjne ®mózg i serce (naczynia
wieńcowe)
Zaciśnięcie pępowiny ®wzrost oporu naczyniowego
systemowego ® odwrócenie przecieku krwi przez przewód
tętniczy i otwór owalny ® przewód tętniczy obkurcza się
Zmiany adaptacyjne w płucach i krążeniu
• usunięcie płynu płucnego
• sekrecja surfaktantu
• obniżenie płucnego oporu naczyniowego
• wzrost ciśnienia krwi w krążeniu systemowym
• zamknięcie 2 miejsc przecieku: otworu owalnego i
przewodu tętniczego
• wzrost płucnego przepływu naczyniowego
Regulacja ciepłoty ciała
Gwałtowna utrata ciepła po porodzie (duża powierzchnia ciała w
stosunku do masy)
Zarówno oziębienie, jak i przegrzanie noworodka to stres
termiczny !!
Kliniczne następstwa oziębienia
Niedotlenienie
Kwasica mleczanowa
Gwałtowne wyczerpanie zapasów glikogenu
Hipoglikemia
WPŁYW PRZEGRZANIA (HIPERTERMII)
ROZSZERZENIE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH
UTRATA CIEPŁA
Zapobieganie utracie ciepła
Po porodzie wysuszenie skóry ciepłą pieluszką
Wszystkie czynności wykonywane pod promiennikiem ciepła
Temperatura na oddziale noworodkowym -24 C
Stan noworodka w pierwszych godzinach życia
Układ oddechowy - czas wystąpienia pierwszego oddechu – po 30
sek. do 2 min., często z krzykiem, pierwsza godz. –oddechy
płytkie, szybkie, potem pogłębiają się i stają się miarowe; oddechy
nierytmiczne, przyśpieszone, zwolnione- patologia u noworodka
donoszonego
Układ krążenia – do 4 min. Przyśpieszona akcja serca do 180/min.,
potem ustalenie na poziomie -140/min., zwolnienie <100/min –
patologia
obwodowa sinica- utrzymanie do 2-3 godz.
Układ nerwowy - napięcia zginaczy po pierwszym oddechu, 30-60
min. po urodzeniu- brak snu, potem sen fizjologiczny, brak snu-
patologia
Ocena stanu noworodka
Ocena w 1 i 5 minucie po narodzeniu wg skali Virginii Apgar:
• stan dobry – 8-10 pkt
• stan średni – 4-7 pkt
• stan ciężki – 0-3 pkt
Częstość oddechów /min u noworodka
Noworodek donoszony (38-42 tydz. życia)
• długość 50-60 cm
• masa ciała 3,0 - 3,5 kg
• długość ciemieniowo-siedzeniowa 35 cm
• obwód głowy - 34-36 cm (1-2 cm większy niż obwód
klatki piersiowej)
• proporcje ciała: duża głowa, krótkie kończyny, środek
ciężkości powyżej pępka (dorosły-spojenie łonowe)
Fizjologiczne stany przejściowe
Spadek masy ciała
Rumień skórny
Żółtaczka fizjologiczna
Gorączka przejściowa – bez objawów odwodnienia
Kryza płciowa –spadek poziomu hormonów płciowych
Stolce przejściowe
Fizjologiczny spadek masy ciała
Po porodzie nadmiar wody w przestrzeni pozanaczyniowej ®
sekrecja w ciągu pierwszych 5-6 dni ® fizjologiczne obniżenie
masy ciała o 5-10% całkowitej masy ciała
Rumień fizjologiczny
Zaczerwieniona skóra spowodowana rozszerzeniem naczyń, max.
1-2 doba
Stolce przejściowe
Smółka – zawartość jelitowa płodu, powstaje ok. 4 m-ca życia
płodowego, jest to pierwszy stolec
Od 4-10 dnia- stolce przejściowe 10-12, a nawet 14/dobę, płynne,
wyglądają jak stolce biegunkowe, stan dziecka dobry, brak
objawów odwodnienia
Kryza płciowa
Rozwój płodu pod wpływem hormonów (estrogeny, progesteron,
gonadotropiny łożyskowe) – poród spadek poziomu tych
hormonów
Żółtaczka (icterus) okresu noworodkowego
Zależy od stężenia bilirubiny w surowicy krwi
żółtaczka = hiperbilirubinemia
wolna bilirubina (pośrednia, tj. rozpuszczalna w tłuszczach) wiąże
się w wątrobie z kwasem glukuronowym tworząc bilirubinę
związaną, czyli bezpośrednią, rozpuszczalną w wodzie, która jest
wydalana do przewodu pokarmowego przez przewody żółciowe
żółtaczka okresu noworodkowego
Fizjologiczna Patologiczna
Przyczyny żółtaczki patologicznej
żółtaczki hemolityczne (konflikt serologiczny Rh lub ABO,
wrodzone defekty krwinek czerwonych)
żółtaczki niehemolityczne (wady wrodzone przewodów
żółciowych, defekty enzymatyczne, zapalenia wątroby)
Powikłania żółtaczki
Hiperbilirubinemia powoduje żółtaczkę jąder podkorowych –
kernicterus
U noworodka – apatia, hipotonia, osłabienie odruchow, w
zaawansowanej postaci – drgawki, zaburzenia oddychania,
śpiączka
Późne powikłania – trwałe uszkodzenie ośrodkowego układu
nerwowego (OUN) pod postacią mózgowego porażenia
dzieciecego, podaczki, niedorozwoju umysłowego, charakteropatii
Stany zagrożenia życia noworodka
Niedotlenienie = zamartwica
może wystąpić:
w czasie ciąży,
podczas porodu
bezpośrednio po narodzinach
Przyczyny niedotlenienia = zamartwicy noworodków
Ze strony matki:
schorzenia układu oddechowego (zapalenia płuc,
gruźlica, astma)
choroby serca: niewydolność serca
choroby nerek
nadciśnienie, cukrzyca, zatrucie ciążowe
Ze strony popłodu:
łożysko przodujące, skurcze macicy, ucisk na pępowinę,
wypadnięcie pępowiny, przedwczesne odpłynięcie wód płodowych
Zależne od plodu:
infekcje płodu, wady wrodzone, konflikt serologiczny,
skrwawienie płodu
Patologiczny poród:
przedłużenie porodu
Kryteria rozpoznania niedotlenienia
Punktacja w skali Apgar – 0-3 powyżej 5 minuty życia
Kryteria biochemiczne – ocena parametrów równowagi kwasowo-
zasadowej – ciężka kwasica (pH<7,0 we krwi pępowinowej)
Objawy neurologiczne tuż po urodzeniu: drgawki, śpiączka,
hipotonia)
Biochemiczne kryteria niedotlenienia
¯ ciśnienia O2 (hipoksemia) w krwi
¯ ciśnienia O2 w tkankach (hipoksja)
ciśnienia CO2
¯ pH - kwasica
stężenia kwasu mlekowego we krwi –spalanie glukozy beztlenowe
(glikoliza beztlenowa)
Następstwa niedotlenienia
Wielonarządowe zaburzenia – trwałe uszkodzenie ośrodkowego
układu nerwowego, które objawia się w późniejszym życiu:
-mózgowe porażenie dziecięce
-opóźniony rozwój umysłowy
-upośledzenie narządu słuchu i wzroku
-padaczki
3-5/1000 noworodków donoszonych
60% wcześniaków
Resuscytacja
Zespół czynności mający na celu przywrócenie prawidłowych
funkcji mózgu i innych narządów
6% noworodków donoszonych wymaga resuscytacji
80% wcześniaków
Etapy resuscytacji
Czynności wstępne:
ochrona noworodka przed oziębieniem
oczyszczenie górnych dróg oddechowych
stymulacja mechaniczna skory w celu pobudzenia oddychania
Zapewnienie wentylacji płucnej:
Za pomocą worka samorozprężającego i maski twarzowej lub
Po intubacji dotchawiczej –wentylacja kontrolowana
Stymulacja serca (bradykardia < 80/min)
pośredni masaż serca
Leczenie farmakologiczne: adrenalina, nalokson, wodorowęglan
sodu, płyny wypełniające łożysko
Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu (IUGR) ® noworodki z
niedoborem masy ciała
proporcjonalne zahamowanie wzrostu = proporcjonalne opóźnienie
masy ciała, długości i obwodu głowy : przyczyny genetyczne,
zakażenia wewnątrzmaciczne
nieproporcjonalne = hipotroficzne zahamowanie wzrostu
(hipotrofia wewnątrzmaciczna): przyczyny – niedożywienie matki,
używki (alkohol, narkotyki, nikotyna), uszkodzenie łożyska
Zakażenia noworodka
Zakażenia z grupy TORCH (toxoplazmoza, różyczka, cytomegalia,
herpes) w czasie organogenezy stanowi ryzyko powstawania wad
rozwojowych
Toxoplazmoza – pierwotniakowa choroba odzwierzęca (koty)
Objawy zespołu TORCH: wodogłowie, małogłowie z obecnością
zwapnień śródczaszkowych, wady oczu (małoocze, zaćma),
uszkodzenie ucha wewnętrznego (głuchota, głownie różyczka),
wady serca
Żywienie dzieci zdrowych -wykł-4
• prawidłowe żywienia zapewnia dziecku dobry stan zdrowia
i jest najwłaściwszym rodzajem profilaktyki
• żywność powinna być odpowiednio dobrana pod względem
jakości i ilości
• żywność powinna zapewnić prawidłowe wzrastanie,
zapobiegać niedoborom i chronić przed chorobami
cywilizacyjnymi (choroby układu krążenie, alergiczne,
metaboliczne i nowotworowe)
• indywidualne zapotrzebowanie zależne od predyspozycji
genetycznych
• Zapotrzebowanie energetyczne
• Wykorzystanie energii dostarczonej z pożywieniem:
podstawowa przemiana materii - 50%
procesy wzrastania – ok.12%
aktywność fizyczna – ok. 25%
procesy termoregulacji, trawienia
• Zapotrzebowanie energetyczne jest różne w zależności od
wieku –zalecane obniżenie wskaźnika zapotrzebowania
energetycznego
0-6 m-cy -108 kcal/kg mc/dobę
6-12 mcy – 96 kcal/
1-3 lata – 86-100 kcal
4-6 lat – 80 kcal
7-9 lat – 70-80 kcal
10 lat – ok. 50 kcal
• Podstawowe składniki odżywcze (g/kg/dobę)
• Podstawowe składniki odżywcze
• Białka – pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
• Węglowodany:
cukry proste: glukoza (brak w pożywieniu),
fruktoza (owoce, warzywa i miód), galaktoza (część laktozy),
mannoza (warzywa)
dwucukry: sacharoza, laktoza, maltoza
cukry złożone: glikogen, skrobia, celuloza
• Tłuszcze
 – Kwasy tłuszczowe
– Triglicerole: stałe (tłuszcze), płynne (oleje)
– Fosfolipidy
– Sterole -choresterol
• Woda – 2/3 masy doroslego i ¾ noworodka
• Witaminy
– Rozpuszcalne w tłuszczach (ADEK)
– Rozpuszczalne w wodzie (wit.C, Wit. B1, 6, 12,
15, wit.H, kwas pantotenowy, kwas foliowy, wit.
PP
• Makroelementy (Ca, Mg, K, Na, P, S, Cl, Fe, I, Co) i
mikroelementy (F, Zn, Cu, Mn, Se, Si, Ni. Al., Cr, Br, Mo)
• Karmienie niemowląt
• Karmienie naturalne
najbardziej fizjologiczne i optymalne pożywienie dla
niemowląt urodzonych po 31 tygodniu ciąży z masą ciała > 1500 g
zarówno pod względem energetycznym, jak i odżywczym
noworodki z masą ciała<1500g pokarm kobiecy
wzbogacony podażą: białka, Ca, P, Na i witamin
• Karmienie sztuczne
• Przeciwskazania do karmienia piersią
• Ze strony matki:
– Zakażenie HIV (ale nie HBV)
– Stosowanie niektórych leków (barbiturany, leki
p/wirusowe, cytostatyków)
– Czynna gruźlica
• Ze strony dziecka
– Galaktozemia
– Fenyloketonuria
– Choroba syropu klonowego
– Wrodzona nietolerancja laktozy
– Brak odruchu ssania (względne – pokarm matki
podawany sondą)
• Karmienie noworodka
• Bezpośrednio po porodzie – ułożenie na brzuchu matki
® pokarm matki
Rodzaje pokarmu kobiecego:
1. Siara (colostrum) 1-5 dni laktacji (wysoka zawartość
białka i sIgA)
2. Mleko przejściowe 6-15 dni (nadal wysoka zawartość
białka)
3. Mleko dojrzałe >15 dni (niższa zawartość białka, wyższa
tłuszczu)
• Pokarm kobiecy a mleko krowie (100 ml)
• Pokarm kobiecy a mleko krowie
• Model żywienia niemowląt karmionych piersią
(Instytut Matki i Dziecka, aktualny do 2007 roku)
• Rodzaje pożywienia przy karmieniu naturalnym
• 0-6 m-cy – jedynie pokarm matki + witamina D3 400-
800 j od 3 tygodnia życia (wcześniaki 1000 j od 2
tygodnia)
• Od 5-6 m-ca jarzyny – marchew, ziemniaki, owoce –
jabłka, maliny, morele, brzoskwinie,
inne owoce np. cytrusy, truskawki – dopiero po 12 m. ż.
• Od 6 m-ca mięso –drób, cielęcina
• Od 7 m-ca żółtko –(kwas arachidonowy, sterole)
• Od 2008 roku –
– wprowadzamy gluten 5g/dobę (1 płaska łyżeczka), tj. 2-
3g/100 ml zupy mąki pszennej lub krupczatki) od 5
miesiąca życia, nie później niż w 6-tym m-cu życia
– mięso na zmianę z rybą (1-2 razy w tygodniu)
• Zalety karmienia piersią
• Optymalne dostarczanie energii i składników odżywczych
• Dostarczenie składników odpornościowych
• Zmniejszenie ryzyka alergii i rozwoju chorób
cywilizacyjnych
• Korzystny wpływ na rozwój psychomotoryczny i
emocjonalny (matki i dziecka)
• Korzystny wpływ na kolonizację jelita bakteriami
jelitowymi (działa jako prebiotyk, rozwój bakterii
Bifidobacterium)
• Korzystny wpływ na zdrowie kobiet (zmniejszenie ryzyka
raka piersi i jajników)
• Jest wygodne, tanie, proste i szybkie –oszczędza czas i
pieniądze (również podatników)
• Karmienie sztuczne niemowląt zdrowych
Mieszanki mleczne (mleko modyfikowane)
• Wzorzec – mleko kobiece
• Przygotowywane na bazie mleka krowiego
• Mieszanki dla niemowląt do 5 m.ż, od 2008 r. do 6 m-ca –
mieszanki (mleka) początkowe
• Mieszanki dla niemowląt od 6 m.ż., od 2008 r. od 7 m-ca –
mieszanki (mleka) następne
• Karmienie noworodka
• Regula Finkelstaina – do 2 tygodnia życia
X=(n-1)x10, gdzie X to ilość pokarmu w ml
1 doba – 10 ml
2 doba - 20 ml…….
• Reguła Feera-Szkarina >2 tygodni
2 miesięczne dziecko - 800 ml
Poniżej 2 m-cy na każdy tydzień 50 ml mniej
X=800-(50xt)
Powyżej 2 m-cy na każdy tydzień 50 ml więcej
X=800+(50xt)
Np.
1m 2 tygodnie, ile powinno zjadac na posilek
Iloscc na dobe=800-(50x2)-=800-100=700 ml
Na posilek 700:7=100 ml
• Mleko początkowe: Bebiko 1, Bebilon 1, Nan 1, Humana 1
• Mleko następne: Bebiko2, Bebiko 2R, Bebiko 2GR,
Bebilon2, Nan2, Nan 2R, Humana2
• Mleko dla dzieci >1 roku życia: Bebiko3, Bebiko3R,
Bebilon 3, Nan3
• Kolejność wprowadzania produktów do diety niemowląt
• Żywienie dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa i wieku
przedszkolnym
• Stopniowe przejście na dietę dorosłych
• Do końca 2 r.ż. Nie ograniczamy tłuszczu zwierzęcego
(masła) i cholesterolu – wpływ na rozwój OUN
• >2 r.ż. stopniowe zwiększanie udziału olejów roślinnych
• Skłonność do nadwagi – regulacja dietą i aktywnością
fizyczną – konsultacja ze specjalistą
• 3-5 posiłków dziennie, unikanie dajadania między posiłkami
• Wyrabianie nawyków żywieniowych (nie jeść przed
telewizorem !)
• Unikanie produktow wysoko przetworzonych i
rozdrabniania pokarmów (miksowania)
• Proporcje bialka roślinnego do zwierzęcego 1:2
• Źródło cukrów prostych – owoce i warzywa, unikanie
słodyczy i cukru
• Unikanie napojów gazowanych
Dziecko 2-letnie:
Samodzielnie zjada zróżnicowany posiłek
• Żywienie dzieci w wieku szkolnym
Tendencja do ograniczeń energetycznych (moda na
smukłą sylwetkę)
Podstawy racjonalnego żywienia
• Urozmaicenie
• Umiar
• Unikanie nadmiaru cukru i soli
• Uregulowanie (posilki o stałej porze)
• Model zalecanego żywienia
• Leczenie żywieniowe – stosowanie diet
Rodzaje diet
• Dieta lekkostrawna –zaburzenia czynnościowe przewodu
pokarmowego, choroby gorączkowe
• Dieta bogatobiałkowa – zespół nerczycowy, cukrzyca,
mukowiscydoza, nadczynność tarczycy
• Dieta ubogobiałkowa – choroby wątroby i nerek
• Dieta ubogotłuszczowa – przewlekle zapalenie trzustki,
choroby pęcherzyka żółciowego
• Dieta ubogowęglowodanowa – cukrzyca
• Dieta ubogoenergetyczna – otyłość
• Dieta oszczędzająca – ogranicza błonnik i substancje
pobudzające wydzielanie soku żołądkowego – przewlekle
zapalenia żołądka i jelit
• Dieta modyfikująca składniki mineralne
 – Ubogosodowa – nadciśnienie, niewydolność krążęnia i
nerek
– Bogatopotasowa – leczenie moczopędne, niewydolność
krążenia i nerek
• Dieta modyfikująca konsystencję (płynna, papkowata) – po
zabiegach chirurgicznych
• Diety specjalne (eliminacyjne)
• Diety eliminacyjne
• Bezglutenowa – celiakia
• Hipoalergiczna – alergia, profilaktyka alergii
• Bezlaktozowa /ubogolaktozowa –
galaktozemia/nietolerancja laktozy
• Niskofenyloalaninowa - fenyloketonuria
CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO, WĄTROBY I
TRZUSTKI – wykład 5
• Czynności układu pokarmowego
• Trawienie i wchłanianie, w wyniku czego dostarczane są
składniki pokarmowe dla wytwarzania energii, rozwoju ,
aktywności itd.
• Obrona przed wnikaniem przez barierę jelitową i wątrobową
antygenów pokarmowych i toksyn
• Wydalanie niestrawionych resztek pokarmowych
• Czynność endokrynna regulująca pracę układu
pokarmowego oraz pośrednio wpływająca na metabolizm
ogolnoustrojowy
• Objawy zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego
• Wymioty
• Biegunka
• Zaparcia
• Bóle brzucha
• Żółtaczka
• Encefalopatia (śpiączka)
• Krew w stolcu i wymiotach
• Wodobrzusze
• Objawy ogólne: apatia, jadłowstręt, stany podgorączkowe,
chudnięcie
• Ostra biegunka
• Definicja:
• Jest to stan utrzymujący się nie dłużej niż 10 dni, w
którym niemowlę karmione sztucznie oddaje 3 lub więcej
stolców/24h lub jeden tzw. stolec patologiczny, czyli
zawierający śluz, krew lub ropę
• Niemowlę karmione piersią – stolce są częstsze i
luźniejsze
• Przyczyny biegunek ostrych
• Zakażenia wirusowe (40-50% -rotawirusy)
• Zakażenia bakteryjne (Salmonella, Shigella, Campylobacter
jejuni, Escherichia coli, Yersinia enterocolitica, Clostridium
deficile, Staphylococcus aureus)
• Zakażenia pasożytnicze (Gardia lamblia)
• Zatrucia pokarmowe, błędy dietetyczne
• Leki (antybiotyki, środki przeczyszczające)
• Biegunki rotawirusowe
• Patogeneza:
• Wirus uszkadza dojrzałe ® enterocyty obniżone ®
działanie disacharydaz (laktazy) ® upośledzenie
wchłaniania glukozy i Na
• Toksyna wirusowa wywołuje sekrecję elektrolitów i wody
do światła jelita
• Objawy:
• Przebieg biegunki łagodny, stolce wodniste, współwystępuje
infekcja górnych dróg oddechowych (20-40%) i wymioty
(90%)
• Zasady postępowania
• Wywiad –czas trwania, obecność krwi, otoczenie
• Ocena stopnia odwodnienia !!!
• Decyzja co do leczenia w warunkach domowych
(odwodnienie lekkie i umiarkowane) lub szpitalnych
(odwodnienie ciężkie)
• Ocena stopnia odwodnienia
• Postępowanie
• W odwodnieniu lekkim i umiarkowanym – nawadnianie
płynami doustnymi, nie ma znaczenia, czy odwodnienie jest
hipo- izo- czy hiperosmotyczne – nawodnienie doustne jest
skuteczne niezależnie od stężenia Na w surowicy
• U niemowląt karmionych piersią – kontynuowanie
karmienia naturalnego niezależnie od rodzaju nawodnienia
• U karmionych sztucznie – odstawienie pokarmu na 4 h i
nawadnianie doustne, realimentację należy rozpocząć po 4
h, mieszanką, którą podawano przed biegunką
• U niemowląt niedożywionych, u których biegunka nie
ustępuje w ciągu kilku dni – stosowanie mieszanek
hipoalergicznych lub bezlaktozowych (alergia na białka
mleka krowiego, nietolerancja laktozy)
• Nawadnianie doustne
• Mechanizm sprzężonego aktywnego transportu Na i
glukozy w jelicie wraz z biernym wchłanianiem wody
• Płyny nawadniające muszą ściśle określone stężenie Na i
glukozy:
• Na – 60 mmol/l, glukoza -20-30 g/l
• Zbyt wysokie stężenie Na powoduje hipernatremię, a
glukozy biegunkę osmotyczną, zbyt niskie – brak
dostatecznego wchłaniania Na i wody
• Nawadnianie doustne
• Gastrolit, Floridal (z probiotykiem) – podstawowy doustny
płyn nawadniający stosowany w profilaktyce i leczeniu
odwodnienia
• W pierwszych 4 h - 50-100 ml/kg m.c. odwodnienie II
stopnia (umiarkowane), 30-50 ml/kg m.c. odwodnienie I
stopnia (lekkie)
• W następnych godzinach ok. 100 ml/kg m.c./24 h
• Leczenie podtrzymujące – po każdym oddanym stolcu – 10-
20 ml/kg m.c.
• Należy oceniać diurezę (ilość oddanego moczu) –
prawidłowe wydalanie moczu – 2 ml/kg m.c./ godz.
• „
• Nawadnianie doustne
• „Domowy” płyn nawadniający – NaCl - 0,9 g, sacharoza
(cukier) – 4g do 200 ml wody, płyn nie może być bardziej
słony niż łzy
• Dawniej stosowano marchwiankę (niestandartyzowana,
wahania elektrolitów, duża zawartość azotynów i azotanów)
• Uzupełnienie nawadniania doustnego:
• Ryż na wodzie
• Wskazania do nawadniania dożylnego
• Biegunka o ciężkim przebiegu
• Ciężkie odwodnienie
• Uporczywe wymioty
• Niemożność lub odmowa picia
• Złe wchłanianie glukozy
• Niewłaściwe podawanie i/lub przygotowanie płynów
• Wskazania do chemioterapii i antybiotykoterapii
• Bardzo ograniczone, dotyczą następujących stanów:
• Biegunka w okresie noworodkowy
• Zakażenie uogólnione lub
współistniejące zakażenie z innych
układów (płuca, układ
moczowy)
• Stolec z krwią
• Stosowane leczenie
•
• Biseptol 5-8 mg/kg m.c./dobę
• Metronidazol 20-30 mg.kg m.c./dobę
• Colistin 100 000- 150 000 j/kg/dobę
• Wykonanie posiewu stolca przed podaniem leczenia,
modyfikacja leczenia zgodnie z antybiotykogramem
• Leczenie uzupełniające: probiotyki – Lakcid, Dicoflor,
Smecta (glinokrzemian)
• Żywienie w czasie biegunki ostrej
• Wczesny bezpośrednio po 4-godzinnym wyłącznym
nawadnianiu doustnym powrót do diety stosowanej przed
biegunką
• Lekkie odwodnienie: podajemy zupy, kleiki z ryżu, napoje
mleczne na bazie niesłodzonego jogurtu
• Nie stosować potraw z glutenem
• Soki np. jabłkowe mogą nasilać biegunkę
• Obecnie wiadomo, że wczesna realimentacja i •
ograniczenie stosowania antybiotyków • Zapobieganie alergii
• przyśpieszają okres zdrowienia, • Higieniczna teoria powstania alergii
• prześpieszają regenerację nabłonka jelitowego • Karmienie piersią
(enterocytów), • Rodziny atopowe (alergiczne)
• obniżają liczbę biegunek przewlekłych • Wyłączne karmienie piersią przez 6 m-cy
• Biegunka przewlekła • Dokarmianie dziecka preparatami hypoalergicznymi
• Stan chorobowy trwający powyżej 14 dni, • Matka karmiąca eliminuje z diety alergeny
charakteryzujący się częstymi stolcami (powyżej 5/dobę) • Niemowlę nie je mleka krowiego do 12 m.ż., jaj, ryb,
lub pojedynczymi z krwią i śluzem. orzechów, czekolady do 24 m.ż.
• Przyczyny biegunek przewlekłych • Stosowanie probiotyków
• Pierwotne: • CELIAKIA=CHOROBA TRZEWNA
• Wrodzone defekty genetyczne i enzymatyczne (zanik • Definicja celiakii
mikrokosmków, wrodzony niebodór laktazy), alergie • Trwała nietolerancja glutenu
pokarmowe, nietolerancje pokarmowe, celiakia • wywołująca enteropatię jelita cienkiego o podłożu
• Wtórne: immunologicznym
• Uszkodzenia śluzówki jelita powirusowe, pobakteryjne, po • u osób z predyspozycją genetyczną
antybiotykach ® obniżona aktywność enzymów (gł. •
laktazy) i alergia na pokarmy • Typowy wiek 6-24 m. ż.
• Leczenie • Objawy pojawiają się po 4-6 tygodniach od wprowadzenia
• Wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych do diety produktów mącznych
• Dieta eliminacyjna • Dominują objawy ze strony przewodu pokarmowego -
• Alergie pokarmowe przewlekłe biegunki o typie tłuszczowym
• Nieprawidłowa reakcja immunologiczna organizmu na • Objawy wtórne zespołu złego wchłaniania:
składniki pożywienia (głównie białka) • Upośledzenie rozwoju somatycznego (nierobór wzrostu i
• Rozwój choroby zależy od masy ciała)
• predyspozycji genetycznych (atopia) • Niedobory: hypoproteinemia, hypokalcemia, niedokrwistość
• diety –karmienie niemowlęcia mlekiem krowim od niedoborowa, niedobór witamin A, E, D3, kw. Foliowego
urodzenia • Nietolerancja dwucukrów
• uszkodzeniea bariery jelitowej – wirusy, bakterie, •
antybiotyki • Zmiana przebiegu celiakii
• Na co jesteśmy uczuleni ? • spadek częstości klasycznej postaci celiakii
• Najczęstszy alergen to białka mleka krowiego (beta- • przewaga postaci skąpoobjawowych i atypowych
laktoglobulina) do 8% niemowląt • wykrywalna w późniejszym wieku
• Jaja • dorośli - ok. 60% nowych rozpoznań
• Ryby •
• Soja • Zmiana przebiegu celiakii u małych dzieci
• Orzechy arachidowe • Zespół jelita drażliwego (IBS) – często z dominującymi
• Owoce cytrusowe, truskawki, pomidory zaparciami
• Objawy alergii pokarmowej • Nawracające bóle brzucha
• Skóra • Biegunka przewlekła
• atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, obrzęk • Nudności, wymioty
• 2. Przewód pokarmowy • Wzdęcia
• biegunki przewlekłe, eozynofilowe zapalenie jelit • Zapalenie kącików ust
• 3. Układ oddechowy • Zapalenie języka
• przewlekły nieżyt nosa, zapalenia oskrzeli, astma • Nawracające afty
• Rozpoznanie • Idiopatyczna hypertransaminezemia
• Wywiad rodzinny •
• Badanie przedmiotowe (objawy alergii) •
• Testy skórne (u niemowląt mogą być ujemne) • opryszczkowate zapalenie skóry (dermatitis herpetiformis)
• Testy RIST i RAST w surowicy –poziom swoistych • niedokrwistość z niedoboru żelaza i kwasu foliowego
przeciwciał w klasie IgE • niskorosłość
• Test eliminacji alergenu i prowokacji - test potwierdzenia • osteopenia/osteoporoza
alergii • opóźnione dojrzewanie, niepłodność
• Leczenie • zaburzenia neurologiczne: padaczka, ataksja, bóle głowy
• Eliminacja z diety pokarmu lub składnika, który • zaburzenia psychiatryczne: depresja, ADHD,
odpowiada za alergię • zapalenia stawów
• U niemowląt – dieta bezmleczna • hipoplazja szkliwa
• Zamiast mleka stosuje się preparaty mlekozastępcze = •
hydrolizaty •
• Preparaty mlekozastępcze • opryszczkowate zapalenie skóry (dermatitis herpetiformis)
• Hydrolizaty kazeiny • niedokrwistość z niedoboru żelaza i kwasu foliowego
• Nutramigen • niskorosłość
• Pregestimil • osteopenia/osteoporoza
• Hydrolizaty białek serwatkowych • opóźnione dojrzewanie, niepłodność
• Bebilon-Pepti • zaburzenia neurologiczne: padaczka, ataksja, bóle głowy
• Preparaty sojowe – powyżej 1 roku • zaburzenia psychiatryczne: depresja, ADHD,
• Prosobee • zapalenia stawów
• Bebilon Soya • hipoplazja szkliwa
• Częściowe hydrolizaty (dieta hipoantygenowa, •
hypoalergiczna) • Przyczyny zmiany przebiegu celiakii
• Nan • późniejsze wprowadzenie glutenu do diety – brak
• Aptamil możliwości rozwoju naturalnej tolerancji pokarmowej na
• Enfamil gluten
• w Polsce do 2007 roku obowiązywał schemat żywienia • Objawy: bóle z możliwością krwawienia i przedziurawienia
wprowadzający gluten do diety gluten > 9 m. życia (perforacji)
• Od 2008 zmiana schematu żywienia • U dzieci owrzodzenia występują niemal wyłącznie w XII-cy
• • Rozpoznanie
• Celiakia - skala problemu • Badanie endoskopowe
• częstość występowania w Europie 1:100 !!! (1:80 - 1:300 ) • Leczenie
• w Polsce • Leczenie zakażenia Helicobacter pylori (amoksycylina)
• rejon kujawsko-pomorskim - 3235 dzieci w wieku szkolnym • Zmniejszenie wydzielania kwasu solnego
- 1:215 • (ranitydyna, omeprazol), wspomagająco neutralizujące
• honorowi dawcy krwi CZD w Warszawie - 826 osób – kwas (sole glinu)
1:165 • Ostre zapalenie trzustki
• znaczna część przypadków celiakii - brak diagnozy • Przyczyny u dzieci:
• u osób dorosłych celiakia jest rozpoznawana po ok. 10 • urazy
latach od pojawienia się pierwszych symptomów choroby • zapalenie wirusowe przyusznic (świnka)
• może przebiegać pod postacią choroby • wady dróg żółciowych
autoimmunologicznej różnych narządów • u 40%-brak przyczyny
• • Przewaga postaci lekkich
• Genetyka • Częstość występowania 1:10 000
• HLA-DQ2 u ok. 90-95% chorych na celiakię • Objawy OZT
• HLA-DQ8 u ok. 5-10% chorych na celiakię • Choroba zaczyna się nagle – nagły, silny ból w nadbrzuszu
• Toksyczność białek zbóż • Towarzyszące uporczywe wymioty
• • Wstrząs w odróżnieniu od dorosłych – rzadko
• cukrzyca typu I • Najczęściej rozpoznawane przez chirurga
5-8% • Leczenie
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby 5% • Głodówka, odsysanie żołądka
• autoimmunologiczne zapalenie tarczycy 2-3% • Żywienie pozajelitowe =parenteralne
• zapalenia stawów 1.5- • Antybiotyk –u 9% zakażenie okolotrzustkowe
7.5% • MUKOWISCYDOZA = torbielowate zwłóknienie trzustki,
• zespół Downa ang. cystic fibrosis
5-12% • Schorzenie wielonarządowe, które przebiega z zaburzeniem
• zespół Turnera gruczołów wydzielania zewnętrznego
4-8% • Schorzenie genetyczne – dziedziczenie autosomalne
• zespół Williamsa recesywne
8% • Dziedziczenie zmutowanego genu, który odpowiada za
• niebobór IgA sekwencję białka CFTR (ang. cystic fibrosis transmembrane
2-8% regulator) znajduje się na chromosomie 7
• objawy kliniczne (lub podejrzenie celiakii w grupach • Białko CFTR – odgrywa rolę w budowie kanału chlorowego
ryzyka) • Mukowiscydoza
• obecność markerów serologicznych • Częstość występowania 1:2300
• badanie histo-patologiczne (biopsja jelita cienkiego) • Patogeneza –zwększona lepkość śluzu i zaburzenie
• poprawa kliniczna po diecie bezglutenowej transportu chloru przez błony
• • Objawy kliniczne
• przeciwciała przeciwgliadynowe (AGA) • Choroba wielonarządowa
• przeciwciała przeciwendomyzjalne (EMA) lub • Objawy kliniczne występują od okresu noworodkowego do
przeciwretikulinowe (ARA) wieku dorosłego:
• przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG) • zmiany zapalne płuc,
• • torbiele w płucach,
• Leczenie • zmiany torbielowate trzustki,
• Dieta bezglutenowa przez całe życie • upośledzenie wydzielania enzymów trawiennych,
• - poprawa stanu klinicznego • upośledzenie wchłaniania,
• - spadek miana przeciwciał w surowicy • zespół zagęszczenia żółci,
• - norma w badaniu histologicznym • zwłóknienie wątroby
• Dieta bezglutenowa • Wyróżnia się postać
• Produkty dozwolone Produkty zabronione • Płucną – dominacja objawów ze strony układu
• Ryż oddechowego
Pszenica • Brzuszną – dominacja objawów brzusznych
• Kukurydza • Mieszaną
Żyto • Rozpoznanie
• Gryka • Podstawa rozpoznania –test potowy – oznaczający ilość
Jęczmień chlorków w pocie
• Proso • Chloru – mukowiscydoza
• Owies – prawdopodobnie bezpieczny • Badanie genetyczne – mutacja genu CFTR
• • Leczenie
• Rola karmienia piersią w zapobieganiu celiakii • Objawowe:
• karmienie piersią wpływało na zmniejszenie występowania • Antybiotykoterapia
celiakii u dzieci < 2 r. życia, • Fizykoterapia
• • Uzupełnianie enzymów trawiennych
• podawanie niewielkich dawek glutenu w trakcie karmienia • Podaż płynów
piersią zwiększało efekt ochronny pokarmu naturalnego • Leki wpływające na transport sodu w komórkach,
• zwiększające płynność śluzu –amiloryd – prowadzone
• Choroba wrzodowa żołądka i XII-cy badania
• Owrzodzenie polega na ubytku błony śluzowej, błony •
podśluzowej i warstwy mięśniowej