λίγη Μοριακή Βιολογία...

Το κεντρικό δόγμα της μοριακής βιολογίας

Το κεντρικό δόγμα της μοριακής βιολογίας
• Δομή του DNA
• Αντιγραφή του DNA
• Επιδιόρθωση του DNA
• Οργάνωση του DNA στο
ευκαρυωτικό χρωμόσωμα
Δομή του DNA
Δομή του DNA
(2)
 O μηχανισμός
αντιγραφής του
DNA είναι
ημισυντηρητικός
 Η σύνθεση του
DNA

Φωσφοανυδριτικός δεσμός υψηλής ενέργειας

Η σύνθεση του DNA πραγματοποιείται στις διχάλες
αντιγραφής

ευκαρυωτική αντιγραφή
Oι διχάλες αντιγραφής του DNA είναι ασύμμετρες
Οι πρωτεΐνες που δρουν σε μια διχάλα αντιγραφής
 Η DNA πολυμεράση
διορθώνει τα λάθη της
 Επιδιόρθωση του DNA

• Βραχυπρόθεσμα και από τη σκοπιά του ξεχωριστού

οργανισμού Æ οι γενετικές αλλαγές είναι επιζήμιες
• Η γενετική σταθερότητα διασφαλίζεται από:
- τον ακριβή μηχανισμό αντιγραφής του DNA (συχνότητα
λαθών 10-7)
- το μηχανισμό επιδιόρθωσης των σπάνιων λαθών του
μηχανισμού αντιγραφής και των τυχαίων βλαβών του
DNA (συχνότητα λαθών 10-9)
Βλάβες του DNA
Οι χημικές τροποποιήσεις των νουκλεοτιδίων
προκαλούν μεταλλάξεις
Ο βασικός μηχανισμός επιδιόρθωσης του DNA
Το ευκαρυωτικό DNA
συσκευάζεται σε
χρωμοσώματα
Στοιχεία του DNA
απαραίτητα για την
παραγωγή ενός
λειτουργικού
χρωμοσώματος
Τα επίπεδα συσκευασίας
της χρωματίνης
 Η σύσταση των
νουκλεοσωμάτων
Το κεντρικό δόγμα της μοριακής βιολογίας
• Μεταγραφή του DNA
• Γονιδιακή ρύθμιση στο
επίπεδο της μεταγραφής
Η δομή του RNA
Το RNA μεταγράφεται από την RNA πολυμεράση
Είδη μορίων RNA που παράγονται στο κύτταρο
Προκαρυωτική
μεταγραφή
Η κατεύθυνση της μεταγραφής
Τo ευκαρυωτικό mRNA υφίσταται επεξεργασία στον
πυρήνα
Τo ευκαρυωτικό mRNA υφίσταται επεξεργασία στον
πυρήνα (2)
Ο μηχανισμός
συρραφής του
mRNA
Η διαδοχή των γεγονότων από το γονίδιο στο ώριμο
mRNA και την πρωτεΐνη
Τα κύτταρα ρυθμίζουν την
έκφραση των γονιδίων τους
Στάδια στα οποία μπορεί να ρυθμιστεί η γονιδιακή
έκφραση
 Η μεταγραφή ελέγχεται από πρωτεΐνες που
προσδένονται σε ρυθμιστικές αλληλουχίες του DNA

• homeodomain (Α, Β)
• zinc finger (Γ)
• leucine zipper (Δ)
Γονιδιακή καταστολή και ενεργοποίηση
Γονιδιακή καταστολή και ενεργοποίηση (2)
Οι τρεις ευκαρυωτικές RNA πολυμεράσες
΄Εναρξη της ευκαρυωτικής
μεταγραφής από την RNA
πολυμεράση ΙΙ
 Η ενεργοποίηση της ευκαρυωτικής μεταγραφής από
τους ενεργοποιητές γίνεται με τη συνδρομή πληθώρας
συνενεργοποιητών και πρωτεϊνικών αλληλεπιδράσεων
Ενεργοποιητές (ροζ) δεσμεύονται στους υποκινη-
τές και στρατολογούν συνενεργοποιητές (μπλε)
που επιδρούν στη χρωματινική δομή (πράσινο)
ή/και διαμεσολαβούν για τη στρατολόγηση στοι-
χείων του γενικού μεταγραφικού μηχανισμού
(κίτρινο) κατά την έναρξη και την επιμήκυνση της
μεταγραφής.
Σε γενικές γραμμές, οι συνενεργοποιητές περιλαμ-
βάνουν παράγοντες και πολυπαραγοντικά σύμπλο-
κα που είτε επικοινωνούν με το γενικό μεταγραφι-
κό μηχανισμό, όπως οι TAFs του συμπλόκου
TFIID, ο TFIIA και το σύμπλοκο SRB/Mediator,
είτε τροποποιούν /αναμορφώνουν τη χρωματίνη
μετριάζοντας ή και καταργώντας τη γενικά κατα-
σταλτική επίδρασή της στις πρωτεϊνικές αλληλεπι-
δράσεις, όπως τα σύμπλοκα SAGA και SWI/SNF.
Είναι πιθανό, επίσης, συνενεργοποιητικά σύμπλο-
κα να εμπλέκονται τόσο στη χρωματινική τροπο-
ποίηση όσο και σε αλληλεπιδράσεις με συστατικά
του γενικού μεταγραφικού μηχανισμού (π.χ.
SAGA, TFIID).
Το κεντρικό δόγμα της μοριακής βιολογίας
Μια αλληλουχία mRNA αποκωδικοποιείται ανά τρία
νουκλεοτίδια

Ο γενετικός κώδικας

Τα τρία πιθανά πλαίσια ανάγνωσης

κατά την πρωτεϊνοσύνθεση
Τα μόρια του tRNA συνταιριάζουν τα αμινοξέα στα
κωδικόνια του mRNA
Ο γενετικός κώδικας μεταφράζεται με τη μεσολάβηση δύο
μορίων προσαρμογής που δρούν το ένα μετά το άλλο

• η συνθετάση του αμινοακυλο-tRNA

• το μόριο του tRNA
Τα συστατικά του ευκαρυωτικού ριβοσώματος

ελεύθερα και προσδεδεμένα σε

μεμβράνες ριβοσώματα
Θέσεις σύνδεσης για το RNA πάνω στο ριβόσωμα

exit peptidyl-tRNA aminoacyl-tRNA

Ειδικές αλληλουχίες βάσεων καθορίζουν τα σημεία
έναρξης της μετάφρασης
Έναρξη και τελική φάση
της πρωτεϊνοσύνθεσης
 Το ίδιο μόριο mRNA μπορεί να μεταφράζεται
ταυτόχρονα από σειρά ριβοσωμάτων (πολύσωμα)
 Ο έλεγχος της αποδόμησης μιας πρωτεΐνης καθορίζει
την ποσότητά της μέσα στο κύτταρο

Πρωτεοσωμάτια αφθονούν στο κυτταρόπλασμα και λειτουργούν ως κάδοι απορριμμάτων για τις ανεπιθύμητες πρωτεΐνες