GIẢI PHẪU ỨNG DỤNG VÙNG RÌA

TS.BS Vũ Anh Tuấn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

ĐỊNH NGHĨA

● Vùng rìa (limbus) là khu vực ranh giới giữa giác mạc (trong suốt) với kết mạc
và củng mạc (mờ đục).
○ Vai trò quan trọng duy trì dinh dưỡng cho giác mạc ngoại vi
○ Chứa các con đường thoát của thủy dịch
○ Khu vực phẫu thuật: bán phần trước
Độ rộng của vùng rìa phía
trên (kinh tuyến 12h) là:

ⓘ Start presenting to display the poll results on this slide.

RANH GIỚI
● Trung tâm của vùng rìa là rãnh gấp được tạo ra bởi
sự thay đổi giữa bán kính cong của GM và CM
● Ranh giới trước: hình elip nằm ngang. Rộng 0,4 - 1
mm phía trước đường trung tâm.
○ Đường kính trung bình
■ dọc 10,6 mm
■ ngang 11,7 mm
○ Độ rộng
■ trên 1 mm
■ dưới 0,6 mm
■ mũi 0,4 mm
■ thái dương 0,4 mm
● Ranh giới sau: 1 mm phía sau đường trung tâm
BỀ MẶT NGOÀI

● Hàng rào Vogt

○ 1 loạt những gờ xơ-mạch hướng tâm
○ Thấy rõ ở người cao tuổi: rìa nhiều sắc tố
○ Phía dưới rõ hơn phía trên. Hiếm thấy ở kinh tuyến ngang
Hàng rào Vogt
Hàng rào Vogt

● Tổ chức xơ-mạch nhú vào lớp biểu mô.

Chỉ có 2-3 hàng TB biểu mô phía trên,
vùng khe giữa các rào có khoảng 10-15
hàng TB.
● Có đầy đủ sợi thần kinh, động mạch, tĩnh
mạch và bạch huyết
● Vai trò: lưu trữ các TB biểu mô!
MÔ HỌC

● Lớp nông: kết nối kết-giác mạc

(Conjunctivocorneal junction)
● Lớp sâu: kết nối củng-giác mạc
(Sclerocorneal junction)
MÔ HỌC

● Conjunctivocorneal junction
MÔ HỌC

● Biểu mô rìa liên tiếp với biểu mô CM và

GM
● Tổ chức dưới biểu mô: tận hết ở vì trí
kết thúc màng Bowman GM -> KM dính
chặt xuống thượng CM
● Tenon tận hết vị trí sau rãnh CM trước
2 mm.
MÔ HỌC

● Stem celle: có khả năng biệt hoá

thành TB biểu mô GM,
melanocytes và TB Langerhan’s

● Tổn thương Stem celle dẫn đến

tân mạch GM, hiện tượng viêm và
kết mạc hoá GM
MÔ HỌC

● Sclerocorneal junction
○ Tiếp nối nhu mô GM và CM
○ Sợi collagen không liên tiếp
■ Collagen GM: 600 A
■ Collagen CM: 700-1000 A
○ Khớp hình chêm: dạng túi cùng
MÔ HỌC

● Nội mô: tận hết tại vị trí kết thúc màng

Descemet (đường Schwalbe)
● Vùng góc tiền phòng
○ Đường Schwalbe
○ Trabeculum
○ Cựa củng mạc
○ Dải thể mi
○ Ống Schlemm
MÔ HỌC

● Hệ thống bè: 3 lớp

○ Bè màng bồ đào
○ Bè củng-giác mạc
○ Bè thành
MÔ HỌC

● Ống Schlemm là 1 ống nội mô chạy

vòng 360o quanh vùng rìa
● Ống Schlemm kết nối với các tĩnh mạch
thượng CM và KM bởi một hệ thống
phức tạp các kênh nội CM.
● Hai hệ thống các kênh nội CM đã được
xác định:
○ Hệ thống gián tiếp: đám rối TM
○ Hệ thống trực tiếp: TM nước
MẠCH MÁU
● Động mạch:
○ Bắt nguồn từ ĐM mi trước, kéo dài từ các cơ trực
○ Chi phối: giác mạc ngoại biên, kết mạc, thượng củng mạc, củng mạc rìa và màng bồ đào ngoại vi
● Mạch máu KM: mạng lưới rất phức tạp gọi là đám rối nông rìa GM
○ Nhánh vòng: đi qua hàng rào Vogt đến chỗ tận hết của KM rồi vòng lại thành tĩnh mạch
○ Nhánh thẳng: đi đến và tận hết ở màng Bowman cung cấp cho GM rìa
● Mạch máu thượng CM và CM
○ Bắt nguồn từ đám rối nông rìa GM và ĐM mi trước
○ Dòng chảy động mạch trong củng mạc được cung cấp trực tiếp bởi thân chính của động mạch mi trước và
các nhánh của nó đi qua củng mạc để hoà nhập với vòng mạch mống mắt.
● Tĩnh mạch
○ ĐM đến rìa quay vòng ngược trở lại thành TM
○ TM nan hoa thượng CM đi từ đám rối TM rìa đến chân cơ trực
○ Đám rối trong củng mạc, đám rối củng mạc sâu: đổ vào các TM thượng củng mạc
VÙNG RÌA PHẪU THUẬT
VÙNG RÌA PHẪU THUẬT
● Ranh giới trước:

○ Nơi kết mạc tận hết

○ Tương ứng với vị trí kết thúc của màng Bowman ở

phía dưới

● Vùng xanh (Blue limbal zone)

○ Dải xanh mờ phía sau viền bám kết mạc

○ Độ rộng thay đổi ở các góc phần tư

Ranh giới giữa vùng Xám-xanh (blue-
grey zone) và vùng trắng tại vùng rìa
phẫu thuật tương ứng với cấu trúc nào
phía dưới:

ⓘ Start presenting to display the poll results on this slide.

VÙNG RÌA PHẪU THUẬT
● Đường giữa (Midle limbal line)

○ Giao giữa vùng xanh và vùng trắng

○ Tương ứng với đường Schwalbe ở dưới

● Ranh giới sau

○ 1mm phía sau đường giữa

○ Tương ứng với cựa củng mạc phía sau

● Vùng trắng (White limbal zone)

○ Giữa đường giữa và ranh giới sau

○ Tương ứng với vùng bè phía sau

VÙNG RÌA PHẪU THUẬT
VÙNG RÌA PHẪU THUẬT
VÙNG RÌA PHẪU THUẬT
Video
Take Home Message
Để cắt đúng vùng bè trong PT Cắt bè cần nhận
biết các mốc giải phẫu khi lật vạt CM (1/2 chiều
dày):
● Ranh giới giữa GM trong và vùng Xám-Xanh
tương ứng với đường Schwalbe
● Ranh giới giữa vùng Xám-Xanh và vùng trắng
tương ứng với ống Schlemm ở phía sau.
● Cựa CM ở phía sau khoảng 0,5 mm so với ranh
giới trên
XIN CẢM ƠN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

Phần hỏi đáp Q&A

ⓘ Start presenting to display the poll results on this slide.