KABANATA 15

Bilang pagtupad sa kanilang misyon, tinungo ni Isagani

ang tanggapan ni Ginoong Pasta. Kilala si Ginoong Pasta
sa talas ng kaniyang isip at angking katalinuhan. Sa
kaniya lumalapit ang mga pari upang manghingi ng payo
kung nasa isang gipit na sitwasyon.

Nakipag-usap si Isagani sa Ginoo tungkol sa kanilang

balak. Nais niyang kausapin ni Ginoong Pasta si Don
Custodio at mapasang-ayon ito.

Naisalaysay ni Isagani kay Ginoong Pasta ang misyon ng

kanilang kilusan. Nakinig naman ang Ginoo ngunit akala
mo ay walang alam at walang pakialam sa kilusan ng mga
mag-aaral. Nakiramdam naman si Isagani kung naging
mabisa ba ang mga salita niya sa Ginoo.

Pagkatapos ng ilang sandali, sinabi ng Ginoo ang kaniyang

pasya. Ayaw niya raw makialam sa plano ng mga mag-
aaral dahil maselan daw ang usapin at mas makabubuti
raw na ang pamahalaan na lamang ang kumilos hinggil
dito. Malungkot naman si Isagani sa naging pasya ng
Ginoo.
 KABANATA 14

Pag-aari ni Makaraig ang bahay na tinutuluyan ng mga

mag-aaral. Marangya ang pamumuhay niya at nag-aaral
ng abogasya. Siya rin ang pinuno ng mga mag-aaral na
may kilusan para sa nais nilang Akademya sa wikang
Kastila.

Inanyayahan niya sina Sandoval, Pecson, Pelaez, at

Isagani sa isang pagpupulong. Positibo ang pananaw nina
Isagani at Sandoval na papayagan ang kanilang panukala.
Habang si Pecson naman ay duda kaya nagkaroon sila ng
pagtatalo.

Ibinunyag ni Makaraig na ipinagtatanggol daw sila ni

Padre Irene sa kanilang plano. Kailangan na lamang daw
nilang mapapayag si Don Custodio, isa sa mga bahagi ng
lipon ng paaralan, sa pamamagitan nina Ginoong Pasta na
isang manananggol at si Pepay na isa namang taga-aliw.
Malalapit daw kasi ang mga ito sa pari.

Napagkasunduan ng mga mag-aaral na kay Ginoong Pasta

sila hihingi ng tulong dahil marangal itong tao at tiyak na
magiging maayos ang paraan at proseso ng pagkumbinsi
sa prayle.
 KABANATA 13

Ang silid sa pisika ay maluwag at parihaba ang sukat.

Malalaki rin ang mga bintana na mayroong rehas na
bakal. Sa magkabilang panig ng kuwarto ay mayroong
upuang kahoy na aabot sa tatlong baitang ang taas. Doon
umuupo ang mga mag-aaral na nakaayos batay sa titik ng
kanilang apelyido.

Kahit malaki ang silid, makikita namang wala itong

anumang palamuti. May mga kagamitan at instrumento
para sa pag-aaral sa pisika ngunit nakasalansan naman
sa isang aparador na nakakandado.

Si Padre Millon ang maestro sa Pisika na tanyag sa

paaralan ng San Juan de Letran. Isa-isa niyang tinatawag
ang mga mag-aaral upang tanungin ng aralin. Ang
magkaibigang Pelaez at Placido ay nagsesenyasan na
magturuan. Inapakan ni Pelaez ang paa ng kaibigan bilang
hudyat ngunit napasigaw si Placido.

Siya tuloy ang napagbalingan ng inis ng guro at tinanong.

Utal-utal siyang sumagot at nagalit ang pari at binigyan
siya ng mababang marka habang nakatanggap pa ng lait
at mura mula sa pari. Nainis si Placido at biglang umalis
sa klase na ikinagulat ng lahat.
 KABANATA 12

Si Placido Penitente ay nag-aaral sa Unibersidad ng Santo

Tomas at nasa ikaapat na taon na siya ng kolehiyo.
Ngunit, malungkot ang binata at nais na niyang tumigil sa
pag-aaral.

Pinakiusapan siya ng kanyang ina na kahit tapusin nalang

ang natitira niyang taon sa eskwelahan. Ang ideyang
tumigil sa pag-aaral ay naisipan ni Penitente dahil sa mga
kasamahan niya sa Tanawan. Siya ang pinakamatalinong
studyante at bantog sa paaralan ni Padre Valerio noon.

Isang araw nagulat si Penitente nang tinapik siya ni

Juanito Paelez, isang anak ng mayamang mestizong
Kastila.

Kinamusta siya ni Paelez sa bakasyon nito kasama si

Padre Camorra at saka kinuwento naman ito ng binata.

Isang araw nagulat si Penitente nang tinapik siya ni

Juanito Paelez, isang anak ng mayamang mestizong
Kastila.

Kinamusta siya ni Paelez sa bakasyon nito kasama si

Padre Camorra at saka kinuwento naman ito ng binata.
 KABANATA 11

Noo’y ika-31 ng Disyembre. Ang Kapitan Heneral kasama

si Padre Sibilya at Padre Irene ay naglalaro ng tresilyo sa
bahay-aliwan sa Los Banos.

Nagpatalo ang dalawang kura dahil ang nais lamang nila

na mangyari sa panahon na iyon ay kausapin si Kapitan
tungkol sa paaralan ng Kastilang balak ng kabataan.
Ngunit maraming iniisipan Kapitan, kagaya ng papeles ng
pamamahala, pagbibigay biyaya, pagpapatapon, at iba pa.

Ang paaralan ay hindi ganoon ka-importante sa Kapitan.

Nagalit naman si Padre Camorra dahil sa sinadyang
pagkatalo ni Padre Irene, at hinayaang manalo si Kapitan.

Pinalitan naman ni Simoun si Padre Camorra. Biniro

naman ni Padre Irene ang binata na ipusta ang kanyang
mga brilyante. Pumayag naman ito sapagkat wala namang
maipupusta ang kura. Subalit sinabi ni Simoun na kapag
siya ang nanalo, bibigyan nila siya ng pangako.

Sa kakaibiang kondisyon ng binata ay lumapit si Don

Custodio, Padre Fernandez, at Mataas na Kawani.
Tinanong nila ang binata kung para saan ang kanyang
mga hiling. Sinagot naman ng binata ay para ito sa
kalinisan at kapayapaan ng bayan.